W Tobie jest Światło by Wydział Wychowania Duchowego i Religijnego Głównej Kwatery ZHP

Propozycja programowa dla gromad i druĹźyn ZHP

Redakcja: Piotr Dziewulski Autorzy: Margarett Antonik, Robert Batolik, Piotr Dziewulski, Joanna Lińska, Kacper Mironiuk, Monika Suchan, Angelika Szelągowska-Mironiuk, Robert Szulencki, Łukasz Woźniak Opracowanie graficzne: Piotr Dziewulski

Wydział Wychowania Duchowego i Religijnego Główna Kwatera Związku Harcerstwa Polskiego 00-491 Warszawa, ul. M. Konopnickiej 6 tel. 22 339 06 00, e-mail: silniduchem@zhp.pl www.zhp.pl, www.swiatlo.zhp.pl

Łódź – Warszawa 2017

DRUHNO DRUŻYNOWA! DRUHU DRUŻYNOWY! W każdym z nas odzywa się czasem potrzeba sentymentalnej podróży do lat dzieciństwa. Z tego właśnie powodu wielu z nas – dorosłych lub stojących u progu dorosłości ludzi - sięga od czasu do czasu po animowane produkcje Disney’a. W jednej z nich rolę ścieżki dźwiękowej pełni poruszający utwór o tym, jak główni bohaterowie po raz pierwszy w swoim życiu zobaczyli światło – ja można się domyślić, było nim wzajemne uczucie. Po ujrzeniu światła nic nie było już w ich życiu takie samo. Ciemne, grudniowe wieczory przypominają nam o tym, jak bardzo światło potrzebne jest w naszym życiu. W sensie dosłownym, nie ma raczej problemów z dostępem do tego „surowca”. Inaczej bywa jednak z dostępem do światła w rozumieniu metaforycznym, duchowym. Być może nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak wiele osób z naszego otoczenia jest z różnych przyczyn pogrążona w ciemności braku nadziei, zwątpienia, rozpaczy. Tegoroczne hasło Betlejemskiego Światła Pokoju przypomina nam jednak o tym, że w każdym z nas, harcerzy – niezależnie od historii naszego życia – obecne jest światło. Nawet, jeśli jest to niewielki promyk, warto się nim podzielić z tymi, którzy mają wrażenie, że otacza ich jedynie mrok. Nigdy nie wiemy, czy nie będzie to moment, w którym ktoś zobaczy światło po raz pierwszy w życiu. Wydział Wychowania Duchowego i Religijnego Głównej Kwatery ZHP

PRZESŁANIE NACZELNEGO KAPELANA ZHP W jednej z pouczających przypowieści Nowego Testamentu Jezus mówi kilka słów o świetle, a dokładniej – o lampie. Syn Boży przypomina o tym, że nikt, kto posiada zapaloną lampę, nie przykrywa jej korcem, lecz stawia na świeczniku. Skojarzenie z potrzebą dzielenia się swoim światłem nasuwa się właściwie samo . Wszyscy, niezależnie od wieku, pochodzenia czy przekonań, posiadamy „lampę”, którą – poprzez pracę nad sobą i swoim charakterem – możemy zapalić. Harcerz powinien jednak w sposób szczególny pamiętać o tym, że tego światła nie wolno jest nam zostawiać tylko dla siebie – przykrycie jej korcem byłoby przecież egoizmem, który jest niezgodny z systemem wartości, jaki przyjęliśmy, składając Przyrzeczenie Harcerskie. Z drugiej strony, zwróćmy uwagę na drobną różnicę, jaka jest pomiędzy stawianiem na świeczniku siebie, a umieszczeniem tam lampy. W dzieleniu się światłem nie chodzi przecież o poszukiwanie poklasku i łechtanie swojej próżności, lecz o życzliwe dzielenie się tym, co dzięki Bogu, rodzicom i naszym wychowawcom posiadamy w sobie najlepszego. Jeśli będziemy o tym pamiętali – świat na pewno stanie się choć trochę jaśniejszym miejscem. ks. hm. Wojciech Jurkowski SAC Naczelny Kapelan ZHP

HISTORIA BETLEJEMSKIEGO ŚWIATŁA POKOJU Betlejemskie Światło Pokoju zorganizowano po raz pierwszy w 1986 roku w Linz, w Austrii, jako część bożonarodzeniowych działań charytatywnych. Akcja nosiła nazwę „Światło w ciemności” i była propagowana przez Austriackie Radio i Telewizję (ORF). Rok później patronat nad akcją objęli skauci austriaccy. Każdego roku dziewczynka lub chłopiec, wybrani przez ORF, odbierają Światło z Groty Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Następnie Światło transportowane jest do Wiednia za pośrednictwem Austrian Airlines. W Wiedniu ma miejsce ekumeniczna uroczystość, podczas której Płomień jest przekazywany mieszkańcom miasta i przedstawicielom organizacji skautowych z wielu krajów europejskich. Związek Harcerstwa Polskiego organizuje Betlejemskie Światło Pokoju od 1991 r. Tradycją jest, iż ZHP otrzymuje Światło od słowackich skautów. Przekazanie Światła odbywa się naprzemiennie: raz na Słowacji. raz w Polsce. Polska jest jednym z ogniw betlejemskiej sztafety. Harcerki i harcerze przekazują Światło dalej na wschód: do Rosji, Litwy, Ukrainy i Białorusi, na zachód do Niemiec, a także na północ – do Danii.

W TOBIE JEST ŚWIATŁO W Tobie jest światło Każdy mrok rozjaśni W Tobie jest życie Ono zwycięża. Już po raz 27. zapłonie Betlejemskie Światło Pokoju – znak braterstwa, jedności i pokoju, nieodłączny element adwentowego przygotowania do Bożego Narodzenia w Polsce. Tegoroczne hasło sztafety brzmi „W Tobie jest światło”. Sztafeta Światła ukazuje to szczególne światło, które idzie od Boga. Wskazuje na dogłębne przenikanie ludzkiego życia światłem Jezusa, który „mrok rozjaśnia” i jest naszym Zbawicielem. Każdy zuch, harcerz, instruktor może stać się człowiekiem niosącym światło, czyli niosącym Jezusa w świat. Zmotywowani słowami papieża Franciszka „Idź i głoś”, podejmujemy wyzwanie zaniesienia Betlejemskiego Światła do wszystkich, którzy pragną przeżyć bożonarodzeniową radość. Dokonamy tego nie tylko przez wielkie wydarzenia, ale przede wszystkim:

przez naszą codzienną służbę, czasami cichą, pokorną, bez mediów, rozgłosu; przez światło, jakie harcerka i harcerz zachowuje w swoich oczach, przez pogodę ducha, której nie naruszają nawet najbardziej skomplikowane dni, przez pragnienie żeby służyć, nawet jeśli doświadczamy rozczarowań.

Im więcej my sami mamy światła Jezusa, im więcej światła Jezusa jest w naszej organizacji - im więcej tego światła jest w każdym zuchu, harcerzu, wędrowniku i instruktorze, tym bardziej nasza wspólnota jest żywa, a misja wiarygodniejsza. Rozpalajmy w innych światło, które jest w nas, by ludzie, którzy są zorientowani na światło, nie wierzyli w ciemność, ale w jasność dnia; by nie ulegali nocy, ale mieli nadzieję na jutrzenkę; by nie ugięli się przed złem i zawsze ufali w nieskończone możliwości dobra. Wpatrzeni w blask tego światła otwierajmy nasze serca, otwierajmy nasze drzwi, spójrzmy przez okna naszych domów, szkół, kościołów, urzędów i nie odwracajmy naszych dłoni od drugiego człowieka, który jest w potrzebie, od biedy i nieszczęścia. Nadszedł czas, aby przesłanie z Betlejem dotarło do wszystkich z nową mocą, bowiem współczesny człowiek i świat potrzebuje tego Światła. Niech wrażliwość i przyzwoitość kierują naszym postępowaniem. Niech dzięki naszej wspólnej służbie spełnią się prośby o pomoc dla ubogich, o dach nad głową dla bezdomnych, o bezpieczeństwo dla rodzin, o dobre wychowanie i wykształcenie młodego pokolenia. Budujmy w XXI wieku „cywilizację miłości”. Każda ceremonia przekazania BŚP jest nie tylko miejscem spotkania, ale i posłania, czyli wezwaniem do dawania chrześcijańskiego świadectwa w codziennym życiu. Zabierając Światło, wchodzimy w przestrzeń Boga, ale jednocześnie otrzymujemy zadanie do wypełnienia, którego celem nie jest stanie w miejscu, a wyruszenie w rzeczywistość, która nas otacza, która domaga się świadectwa spotkania z Jezusem i dzielenia się z innymi tym niezwykłym darem, jakim jest Światło ze światłości – Nowonarodzony Jezus. Może dzięki temu zapalimy na nowo w sercach światło wiary, które zgasło podmuchem zagubienia, niezrozumienia Dobrej Nowiny czy przykrych doświadczeń. BŚP niech wędruje razem z nami w nasze życie i doda nam wiary i miłości, żebyśmy poszli i głosili, że Jezus jest Panem, i że w nas jest światło – światło, które zaraża; bo w nas jest światło – Jego światło, Chrystusowe światło. Dlatego jest nadzieja, jest życie w nadziei z Jezusem, bo:

SCENARIUSZ ZBIÓRKI DLA ZUCHÓW 1. ZZZOiT Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki zgodnie ze zwyczajem gromady. 2. GAWĘDA Do kręgu zapraszamy Dziewczynkę z zapałkami, która czeka przed zuchówką. Dziewczynka jest ubrana w łachmany i trzyma w ręku pudełeczko zapałek. Kiedy usiądzie w kręgu opowiada swoją historię. Nie zdradza jednak jej zakończenia. Zamiast tego mówi, że jest bliska zwątpienia w ludzi – ona chce ofiarować im światło swoich zapałek, natomiast sama spotyka się jedynie z odrzuceniem, ponieważ jest biedna. W takiej sytuacji znajduje się wiele osób na całym świecie – także w Polsce. Czy zuchy mają pomysł, jak mogłyby pomóc? Jest bardzo zimno; śnieg padał i zaczynało się już ściemniać. W tym chłodzie i w tej ciemności chodzę ulicami – ja, biedna dziewczynka z gołą głową i boso; miałam wprawdzie trzewiki na nogach ale zgubiłam je przebiegając ulicę, którą pędem przejeżdżały dwa wozy; jednego nie mogłam znaleźć, a z drugim uciekł jakiś urwis. Szłam więc boso, stąpając nóżkami, które poczerwieniały i zsiniały z zimna; w starym fartuchu niosłam zawiniętą całą masę zapałek, a jedną wiązkę trzymałam w ręku; przez cały dzień nie sprzedałam ani jednej; nikt mi nie dał przez cały dzień ani grosika; szłam taka głodna i zmarznięta i wyglądałam tak smutna. Płatki śniegu padały na moje długie włosy. Ze wszystkich okien naokoło połyskiwały światła i tak miło pachniało na ulicy wilijnymi potrawami. „Już niedługa święta Bożego Narodzenia” – pomyślałam sobie.

W kącie między dwoma domami, z których jeden bardziej wysuwał się na ulicę, usiadłam i skurczyłam się cała; małe nożyny podciągnęłam pod siebie; ale marzłam coraz bardziej, a w domu nie mogłam się pokazać; bo przecież nie sprzedałam ani jednej zapałki, nie dostałam ani grosza. W domu jest tak samo zimno. Mieszkam na strychu pod samym dachem i wiatr hula po izbie, chociaż największe szpary w dachu zatkane są słomą i gałganami. Moje ręce prawie całkiem zamarzły z tego chłodu. Jestem tak blisko zwątpienia w ludzi. Pragnę im ofiarować światło swoich zapałem, natomiast spotykam się z odrzuceniem, ponieważ jestem biedna. W takiej sytuacji znajduje się wiele osób na całym świecie – także w Polsce. Czy wy może macie pomysł jak mi pomóc? Na podstawie baśni Andersena H. „Dziewczynka z zapałkami”, Baśnie, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań 2005

3. PRACA W SZÓSTKACH Zuchy siadają w szóstkach. Każda szóstka otrzymuje zadanie: znaleźć jak najwięcej światła w sobie. Z pomocą drużynowego i przybocznych dzieci zastanawiają się, jakie są ich mocne strony, czym mogłyby podzielić się z potrzebującymi, jakie „światło” mogą podarować innym. 4. ZUCHOWY TEATRZYK Dzieci przygotowują krótkie scenki, w których przedstawiają swoje pomysły na temat tego, jak mogą wykorzystać swoje zasoby, umiejętności i zalety do pomocy potrzebującym, takim jak Dziewczynka z zapałkami. 5. PIOSENKA Zaproś dzieci do nauki piosenki „Uwertura do ognia” A. Łuczaka. Przygotuj duży arkusz z tekstem piosenki. Dokąd dzisiaj wędrujesz mały jasny wędrowcze oczach ze świeczek i wieczornych ognisk, jak daleka twa droga, jak odległy jej koniec powiedz. powiedz czemu płoniesz ogrzej światłem dłonie wtul się w krąg przyjaznych twarzy tutaj każdy pragnie marzyć tutaj każdy pragnie ciebie śnić Dokąd mkniesz niestrudzony mały jasny wędrowcze złocistych ramionach zabarwionych jałowcem z wiatrem dokąd płyniesz, w chmurach tuląc głowę powiedz Powiedz, powiedz czemu zawsze świecisz w cieniu zamknij światłem ciemne myśli żeby każdy mógł dziś przyśnić Ciebie kiedy ciszę niebu grasz

6. KRĄG RADY Dziewczynka przyznaje nagrody (punkty do współzawodnictwa) zuchom, które wywiązały się z zadania i zachęca je do podjęcia wysiłku na rzecz innych. Dzieci decydują, co naprawdę mogą zrobić dla innych w okresie przedświątecznym i w okolicy Nowego Roku. 7. ZZZOiT Obrzędowe zakończenie zbiórki.

SCENARIUSZ ZBIÓRKI DLA HARCERZY I HARCERZY STARSZYCH PROPOZYCJA A: KALENDARZ ADWENTOWY 1. ROZPOCZĘCIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie. 2. KRZYŻÓWKA Uczestnicy poprzez krzyżówkę (Załącznik 1) odgadują temat zbiórki. Po odgadnięciu tematu uczestnicy opowiadają co wiedzą na temat adwentu. 3. KALENDARZ ADWENTOWY Uczestnicy zbiórki poszukują czterech kopert zawieszone lub ukryte w harcówce. W każdej kopercie znajduje się informacja o kalendarzu adwentowym (Załącznik 2). Koperty należy rozdzielić po wszystkich zastępach. Zastępy odczytują tekst. Zadaniem każdego zastępu jest przygotowanie kalendarza adwentowego. Jeśli w pobliżu was znajduje się jakiś park lub las, znajdźcie niezbyt długie i grube łodygi, które będzie można zawiesić w harcówce. Jeśli nie ma takiej możliwości, należy takowe przygotować przed zbiórką. Do łodyg przyczepiamy przy pomocy sznurka pięć ręcznie wykonanych pudełeczek. Cztery w takich samych kolorach z liczbą 1, 2, 3 i 4. Piąte pudełeczko należy wykonać w innym kolorze. Gałęzie można udekorować łańcuchami, watą lub innymi ręcznie wykonanymi ozdobami.

W tym szczególnym okresie co tydzień (np. na zbiórce) każdy zastęp losuje zadanie do wykonania na dany tydzień adwentu (Załącznik 3). W pierwszym tygodniu każdy członek drużyny losuje również indywidualne zadanie, które wykonuje przez cały adwent. Podsumowanie zadania zastępu w postaci krótkiej refleksji przedstawia się na zakończenie kolejnych zbiórek oraz zamieszcza się w pudełku na dany tydzień. Z racji, że zadanie indywidualne może być bardzo osobiste dla dziecka, nie należy wymagać od uczestników przedstawienia realizacji tego zadania. Zadanie może być podsumowane i zamieszczone w przeznaczonym do tego piątym pudełku. W czasie wykonywania zadania plastycznego warto włączyć, korzystając z odtwarzacza audio kolędy, które wprowadzą uczestników zbiórki w świąteczny nastrój. 4. PIOSENKA „Światło z Betlejem” (str. ) 5. PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie.

ZAŁĄCZNIK 1 1. 2. 3. 4. 5. 6.

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Wysłannik Boga. Kraj Hansa Christiana Andersena i królowej Małgorzaty II. Stolica Federacji Rosyjskiej. Indiański słup z wizerunkiem zwierząt lub roślin. Teren suchy, pozbawiony roślin, np. Atacama lub Sahara. Polny kwiat o białych płatkach i żółtym środku.

ZAŁĄCZNIK 2 1. W kalendarzu adwentowym odliczamy zazwyczaj 24 dni, od pierwszego grudnia do dnia Wigilii Bożego Narodzenia. Adwent zawsze rozpoczyna się w niedzielę i musi obejmować cztery niedziele z rzędu do Wigilii Bożego Narodzenia. Taki prawdziwy kalendarz adwentowy powinien więc zaczynać się w pierwszą niedzielę adwentu. 2. Podobno początki kalendarza adwentowego sięgają 1851 roku. Wymyślili go niemieccy luteranie, a następnie tradycja ta powędrowała na tereny Szwajcarii, Austrii i Skandynawii. Każdego dnia wieszano w domach obrazek dotyczący świąt i przyjścia na świat Jezusa lub zapalano codziennie po jednej z 24 świeczek, albo skreślano po jednej z 24 kresek narysowanych kredą. 3. Drukowane kalendarze adwentowe pojawiły się w Niemczech w 1903 r. i miały kształt zegara. Rok później powstała również wersja z obrazkami do wycinania oraz specjalnym arkuszem z okienkami do naklejania. Podobno z powstaniem słodkiego kalendarza adwentowego związana jest historia drukarza Gerharda Langa, który jako mały chłopiec nie mógł się doczekać świąt i wciąż zadręczał mamę pytaniami „kiedy”, „ile jeszcze”. Mama Gerharda narysowała na kartonie 24 cyfry i dołożyła do nich ciastka, które mały chło piec mógł zjadać po jednym każdego dnia. Gdy Gerhard dorósł, w 1930 roku zaczął produkcję kalendarzy z czekoladkami. Od tego momentu rozpoczęła się komercjalizacja kalendarza. 4. Dziś możemy kupić różne wersje kalendarza – od tych ze słodyczami, cytatami po kalendarze z klockami LEGO. Można zamówić kalendarz mailowy: codziennie otrzymuje się wiadomość z tekstami biblijnymi, refleksjami lub kolędami. Najważniejsza jednak jest sama idea kalendarza – czas oczekiwania i przygotowania się do Świąt.

ZAŁĄCZNIK 3 I TYDZIEŃ: ŚWIĄTECZNE DEKORACJE Zróbcie jak najdłuższy łańcuch choinkowy; Wytnijcie papierowe śnieżynki do dekoracji domu; Zróbcie wianek świąteczny; Przygotujcie świecznik świąteczny; Przygotujcie ozdoby choinkowe z masy solnej lub porcelanowej; Zróbcie dekoracje z pomarańczy i goździków.

II TYDZIEŃ: PRACE KREATYWNE Zróbcie samodzielnie kartki świąteczne i wyślij je do rodziny oraz przyjaciół; Nagrajcie film o przygotowaniach do świąt; Zróbcie grę planszową związaną ze świętami. Zagrajcie w nią wspólnie; Przygotuj krzyżówkę ze słów związanych ze świętami; Zróbcie świąteczne puzzle; Zróbcie z drewna karmik dla ptaków, który zawiesicie nieopodal harcówki. Przy wykonywaniu tego zadania, pamiętajcie o obecności osoby dorosłej.

III TYDZIEŃ: ZADANIA WYMAGAJĄCE WYJŚCIA Z DOMU Idźcie na łyżwy; Zrób bitwę na śnieżki. Przy wykonywaniu tego zadania. pamiętajcie o obecności osoby dorosłej. Idźcie na spacer do parku lub lasu; Wybierzcie się w miejsce, gdzie można sobie zrobić zdjęcie z Mikołajem; Idź na koncert kolęd; Pomóżcie zrobić świąteczne zakupy.

IV TYDZIEŃ: ZADANIA ZWIĄZANE ZE ŚWIĘTYM MIKOŁAJEM Napiszcie tradycyjny list do św. Mikołaja z życzeniami całego zastępu. Adres znajdziecie na stronie internetowej www.santaclausoffice.com; Narysujcie komiks o św. Mikołaju; Napiszcie i zilustrujcie książeczkę o tym, jak powstają prezenty, które dzieci dostają od Mikołaja; Zróbcie zdjęcia waszych rodzin w czapce mikołajowej do świątecznego albumu zastępu.

ZADANIA INDYWIDUALNE: DOBRE UCZYNKI Uśmiechnij się do każdej napotkanej osoby; Powiedz coś miłego komuś, z kim rzadko się bawisz; Napisz sekretny liścik do każdej osoby z rodziny, mówiący o tym, że ich kochasz; Przygotuj prezent na aukcję charytatywną; Podaruj suchy prowiant na zbiórkę do Banku Żywności; Zrób porządek w swoich zabawkach, oddaj jakąś niezniszczoną dla biednych dzieci; Przygotuj jedzenie dla bezdomnych zwierząt i zawieź je do schroniska; Ustąp pierwszeństwa w komunikacji publicznej; Przygotuj dla mamy i taty ich ulubioną potrawę; Podaruj sąsiadom ciasteczka upieczone z rodziną.

SCENARIUSZ ZBIÓRKI DLA HARCERZY I HARCERZY STARSZYCH PROPOZYCJA B: W TOBIE JEST ŚWIATŁO 1. ROZPOCZĘCIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie. 2. GAWĘDA Pewien chłopiec zapragnął poznać Boga. Wiedział, że trzeba długo podróżować, aby dotrzeć tam, gdzie mieszka Bóg. Dlatego też pewnego dnia włożył do swojego plecaka podróżnego ciasteczka, marmoladę i sok i zaczął szukać Boga. Przeszedł około 400 metrów i zobaczył starą kobietę, która siedziała na ławce w parku. Była sama i obserwowała tryskającą wodę z fontanny parkowej. Chłopiec usiadł obok niej i tworzył swój plecak. Chciał wypić sok, gdy wydawało mu się, że staruszka jest głodna i dlatego ofiarował jej jedno ze swoich ciasteczek. Staruszka z wdzięczności wzięła ciasteczko i uśmiechnęła się. Jej uśmiech był bardzo piękny. Dziecko podarowało drugie ciastko, by móc zobaczyć znowu jej uśmiech. Chłopiec był zachwycony. Zatrzymał się tam bardzo długo, jedząc i uśmiechając się. Pod wieczór, zmęczony, wstał, by odejść, ale wpierw zbliżył się do staruszki i uściskał ją. Ona też go uściskała i podarowała mu najpiękniejszy uśmiech swego życia. Gdy chłopiec powrócił do domu i otworzył drzwi, zobaczył mamusię, która zdumiałą się na widok jego pełnej szczęści twarzy. Spytała: „Synku, co zrobiłeś, że jesteś tak

bardzo szczęśliwy?”. „Dzisiaj zjadłem podwieczorek z Bogiem!” – odpowiedział chłopiec. I zanim matma coś powiedziała, dodał: „Wiesz? Ma uśmiech najpiękniejszy z tych, jakie dotąd widziałem!”. Również staruszka wróciła do domu pełna szczęścia. Jej mąż zdumiał się spokojem, jaki malował się na jej twarzy i spytał: „Kochana żono, co zrobiłaś dzisiaj, że czujesz się taka szczęśliwa?”. Staruszka odpowiedziała: „Dzisiaj zjadłam podwieczorek z Bogiem”. I zanim mąż coś powiedział, dodała: „Wiesz? Jest młodszy niż sądziłam!”.

3. BURZA MÓZGÓW Drużynowy kładzie przed uczestnikami zbiórki arkusz szarego papieru, na środku którego narysowany jest płomień. Następnie prosi o to, by harcerze podawali, co według nich znaczy, że „Tobie jest Świtało”. 4. ZABAWA Uczestnicy zabawy siadają w dwóch szeregach naprzeciwko siebie. Na jednym końcu szeregów siada drużynowy i ściska jednocześnie dłonie pierwszych osób w obu szeregach. Iskierka przechodzi z rąk do rąk, a ostatnia osoba w szeregu, której przekazana zostanie iskierka, wstaje. Wygrywa szereg, który przekaże sobie iskierkę szybciej. Podsumowując zabawę można powiedzieć, że powinniśmy się starać przekazywać dobro pomagając innym jak w zabawie – jak najszybciej i jak najczęściej. 5. JAK BYĆ ŚWIATŁEM? Uczestnicy zbiórki dzielą się na trzy- lub czteroosobowe zespoły i mają za zadanie przedstawiać pozostałym za pomocą gestów, bez używania słów, przykłady zachowań, o których można powiedzieć, że w „Tobie jest Światło” (np. przeprowadzanie staruszki przez ulicę, pomaganie mamie w sprzątaniu itp.). Na koniec drużynowy mówi, że Betlejemskie Światło Pokoju, które co rok roznosimy do szkół, szpitali i domów, symbolizuje m.in. właśnie te dobre uczynki i ciepło, jakim powinniśmy się obdarzać - nie tylko przed świętami, ale przez cały rok.

6. PIOSENKA „Światło z Betlejem” (str. ) 7. DZIENNIK DOBRYCH UCZYNKÓW Każdy uczestnik zbiórki otrzymuje kartkę papieru, którą dzieli kredką lub mazakiem na tyle części, ile zostało dni do wigilii Bożego Narodzenia. Następnie, w pole przynależne każdemu z dni wpisuje jeden dobry uczynek. W ten sposób powstaje dziennik dobrych uczynków, w którym harcerze będą codziennie zaznaczać żółty płomyk (jeśli uda się spełnić zaplanowany uczynek) lub czarny krzyżyk (jeśli plan na określony dzień się nie powiedzie). Po świętach harcerze, którzy zbiorą najwięcej płomyków, mogą zostać np. pochwaleni w rozkazie drużynowego. 8. PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie.

SCENARIUSZ ZBIÓRKI DLA HARCERZY I HARCERZY STARSZYCH PROPOZYCJA C: PRZY CHANUKOWYCH ŚWIECACH 1. ROZPOCZĘCIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie. 2. GRA TERENOWA Zastępy otrzymują mapę z zaznaczonymi punktami gry. Kolejność ich odwiedzania musi być wcześniej ustalona. Na każdym punkcie na uczestników czeka prowadzący z opowieścią o tradycjach chanukowych oraz zadaniem. Punkt 1. Taniec Taniec zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet - był główną formą uwielbienia i świętowania w żydowskiej wierze. Żydzi za pomocą tańca wyrażali radość, gdy Bóg wybawił ich z ręki nieprzyjaciół. Przykładem może być historia, kiedy Izrael przeszedł przez Morze Czerwone , a jego wrogowie zostali pokonani. Miriam wraz z innymi kobietami zaczęła wówczas śpiewać i tańczyć na cześć Boga, celebrując zwycięstwo.

Prowadzący zaprasza zastęp do tradycyjnego żydowskiego tańca do pieśni „Hava Nagila” (Radujmy się). Ważne, by prowadzący przygotował się wcześniej do nauczania tańca. Film instruktarzowy można znaleźć na:

https://www.youtube.com/watch?v=agSBnlSZTok https://www.youtube.com/watch?v=FKvfC06h-kA (wersja rozbudowana).

Punkt 2. Drejdel Najbardziej znanym symbolem święta Chanuki jest drejdel - czteroboczny bączek z pojedynczą literą hebrajską po każdej stronie, który służy do tradycyjnej żydowskiej gry podczas święta.

Każdy członek zastępu przystępuje do gry z określoną liczbą cukierków. Wszyscy gracze dają do „banku” jednego cukierka. Następnie kolejno kręci się bączkiem (Załącznik 1) i zabiera się z banku lub wpłaca do niego swoje cukierki w zależności od tego, która litera ukaże się po zatrzymaniu bączka: nes oznacza, że nikt nie wygrywa; gadol – obracający bączkiem bierze wszystko; haya – bierze się połowę; sham – obracający dodaje do „banku” jednego cukierka. Punkt 3. Świeczki Nieodłącznym elementem tradycji chanukowej jest ośmioramienny świecznik. Podczas uroczystości rozpoczynającej Chanukę tj. 25 dnia miesiąca kislew, zapala się pierwszą świecę. Codziennie, zaczynając od prawej strony świecznika, zapala się o jedno światło więcej. Ponieważ nie wolno zapalać płomieni od siebie, często świeczniki wyposażone są w dodatkowy, dziewiąty palnik zwany „szamasz”.

Zaproście członków zastępu do wykonania własnej świątecznej świeczki. Do wykonania świeczek potrzebne będzie: nożyczki; sznurek bawełniany; małe dary lasu i ogrodu (jarzębina, lawenda; płatki kwiatów etc.); patyczki do szaszłyków; świece, resztki świec, wosk; pojemniki szklane (szklanki, słoiki) ceramiczne lub plastikowe kubki; garnek oraz szklane naczynie mniejsze od garnka; palnik lub ognisko. Mniej więcej 30 minut przed rozpoczęciem gry wlewamy do garnka wodę i ustawiamy nad paleniskiem lub palnikiem. Do garnka wkładamy szklane naczynie ze świecami lub woskiem. Członkowie zastępu po poznaniu klejonej informacji o Chanuce komponują własną świecę. Do pojemnika szklanego, ceramicznego lub plastikowego kubka wrzucają wybrane przez siebie dary lasu. Na patyczku do szaszłyków zawiązują bawełniany sznurek, spuszczając jeden koniec do dna kubka, tak by patyk był oparty o wylot naczynia. Roztopiony wosk wlewamy do naczyń. Stwardnienie wosku będzie trwało do 30 min, dlatego warto przygotować wcześniej kilka świec, które zastęp będzie mógł ozdobić tasiemkami, cekinami, sprayem czy innymi artykułami plastycznymi. Gdy wosk zastygnie, prowadzący może odciąć sznurek i wyjąć świece z pojemnika. Takie świece można wykorzystywać w pracy drużyny przez cały rok, np. podczas kominków.

Punkt 4. Piosenka Często przy okazji świąt wyznawcy judaizmu śpiewają. Istnieje niezliczona ilość pieśni szabatowych i świątecznych. Ich słowa wywodzą się z Psalmów, ksiąg modlitewnych i innych zapisanych opowieści. Są wśród nich proste piosenki i pieśni o skomplikowanej melodii, krótkie i długie. Intensyfikują one i pogłębiają radość i szczęście, które wypełniają serca wszystkich uczestniczących w święcie.

Zaproponuj poznanie tradycyjnej piosenki hebrajskiej śpiewanej przez dzieci podczas Chanuki. Muzyczne wskazówki do piosenki znajdziecie na stronie: www.sylw ek-szweda.pl/www/php/showsong.php?id=1404. Dreidel, kręć się kręć Chanuka święć się święć Chanuka święć się święć Dreidel, kręć się kręć

Sevivon sov sov sov Chanuka hu chag tow Chanuka hu chag tow Sevivon sov sov sov

Cieszmy się, radujmy się Dzisiaj nasze święto jest Cieszmy się, radujmy się Bo wielki cud wydarzył się.

Chag Simchaa hu la'am Nes Gadol hayah shaam Nes Gadol hayah shaaam Chag Simcha hu la'am

Punkt 5. Język hebrajski Język hebrajski jest nierozerwalnie związany z historią Żydów i współcześnie z Państwem Izrael. Językiem hebrajskim obecnie posługuje się ok. 5 mln ludzi. Alfabet hebrajski składa się z 22 liter. Nie rozróżnia się liter wielkich i małych.

Uczestnicy zbiórki poznają elementy języka hebrajskiego. Harcerze przepisują za pomocą cienkiego patyczka i czarnej farby lub tuszu na kartkach A4 wybrane z Załącznika 2 słowa. 3. PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie.

ZAŁĄCZNIK 1

ZAŁĄCZNIK 2

‫תֹורֹוא‬ ‫חנוכה‬ ‫הצופים‬ ‫המשפחה‬ ‫ילד‬ ‫ילדה‬

Światło

Chanuka

Skauci

Rodzina

Chłopiec

Dziewczynka

SCENARIUSZ ZBIÓRKI DLA WĘDROWNIKÓW 1. ROZPOCZĘCIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie. 2. MIŁOSIERDZNIE Za pomocą mappingu przedstawcie wasze skojarzenia związane ze słowem „miłosierdzie”. Utworzoną mapę powieście na ścianie i korzystajcie z niej podczas całej zbiórki. 3. PROBLEMY REGIONU Przed zbiórką należy przygotować wycinki z gazet lub wydruki ze stron internetowych przedstawiające społeczne problemy waszego regionu. Ważne jest to, by teksty prezentowały odmienne opinie i naświetlały problemy z różnych punktów widzenia. Każda z grup otrzymuje inny artykuł do przeczytania. Wybrana osoba czyta tekst całej grupie. Następnie uczestnicy zbiórki zaznaczają fragmenty, które uważają za istotne: kolorem zielonym – trzy argumenty, które uważają za najważniejsze; kolorem czerwonym – trzy argumenty, z którymi trudno się zgodzić, gdyż budzą zastrzeżenia i nie wydają się być przekonujące; kolorem niebieskim – fragmenty, które są niezrozumiałe i niejasne. Prowadzący rysuje na arkuszu papieru trzy znaki: zielony wykrzyknik; czerwony znak „X”; niebieski znak zapytania. Te trzy znaki wyznaczają porządek dyskusji.

Przedstawiciel grupy w skrócie prezentuje treść artykułu, a następnie przedstawia zaznaczone fragmenty i uzupełnia wybór. Po prezentacji do danego koloru do dyskusji włącza się cała drużyna. 3. CYWILIZACJE Za pomocą lornetki grupy odszyfrowują otrzymaną kartkę (Załącznik 1b). Legenda do szyfru (Załącznik 1b) powinna znajdować się około 20 metrów od uczestników. Po odszyfrowaniu wyjaśnicie w grupach określenie „cywilizacja miłości” oraz przedstawcie przykłady niebezpieczeństw tkwiących w cywilizacji nienawiści, cywilizacji pożądania i użycia, cywilizacji materialistycznej oraz w cywilizacji śmierci (kultury śmierci). 4. „NADZIEJA ZAWIEŚĆ NIE MOŻE” (RZ 5:5) W grupach przypomnijcie sobie nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary odmawiane lub śpiewane w liturgii Kościoła katolickiego, Cerkwi prawosławnej oraz niektórych kościołach ewangelickich. Wypiszcie na kartce papieru słowa nadziei zawarte w tym wyznaniu. Następnie przeczytajcie fragment encykliki papieża Benedykta XVI pt. „Spe alvi” (Załącznik) i wypiszcie w dwóch kolumnach, jakie nadzieje towarzyszą życiu człowieka oraz wymieńcie obietnice zapowiadane przez Boga. Dokonajcie porównania kolumn. Każda grupa podsumowując swoją pracę, wciela się w dziennikarza, psychologa i teologa. 5. KIERUNEK: CZŁOWIEK Na podstawie mappingu utwórzcie dziesięć zasad pomocy bliźnim zwracając uwagę na jego ludzkie i duchowe nadzieje. 5. PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE ZBIÓRKI w sposób przyjęty w drużynie. ZADANIE MIĘDZYZBIÓRKOWE Edward Stachura śpiewał: „Człowiek człowiekowi wilkiem! Lecz ty się nie daj zwilczyć!”. W ramach zadania międzyzbiórkowego stwórzcie listę akcji społecznych, obywatelskich oraz humanitarnych w waszej miejscowości lub regionie. Na kolejnej zbiórce wybierzcie jedną akcję, w którą się włączycie. Organizatorom tej akcji przekażcie lampion z Betlejemskim Światłem Pokoju.

ZAŁĄCZNIK 1a

ZAŁĄCZNIK 1b

ZAŁĄCZNIK 2 „W kolejnych, następujących po sobie dniach, człowiek ma różnorakie nadzieje, małe i większe — różne w różnych okresach życia. Czasami może się wydawaċ, że spełnienie jednej z tych nadziei zadowoli go całkowicie i że nie będzie potrzebował innych nadziei. W młodości może to byċ nadzieja na wielką i zaspokajającą miłość; nadzieja na zdobycie pozycji, odniesienie takiego czy innego sukcesu określającego przyszłe życie. Kiedy jednak te nadzieje spełniają się, okazuje się z całą wyrazistością, że w rzeczywistości to nie było wszystko. Staje się ewidentne, że człowiek potrzebuje innej nadziei, która idzie dalej. […] Tak więc, choċ jest niezbędne nieustanne zaangażowanie na rzecz poprawy świata, lepszy świat jutra nie może stanowiċ właściwego i wyystarczającego zakresu naszej nadziei”.

SCENARIUSZ WIGILII DLA SZCZEPU LUB HUFCA Wspólna wigilia szczepu lub hufca nie musi odbywać się przy suto zastawionym stole i kolorowej choice. Dla nas harcerzy, naturalnym miejscem spędzania czasu powinien być las. Zachęcamy was, by poszukać ducha braterstwa i magii Świąt przy harcerskim ognisku. Aby móc dobrze przygotować się do takiej formuły, powinniście: zrobić rozeznanie, gdzie w pobliżu terenu waszego działania można by zrobić ognisko w leśnej scenerii; napisać pismo z prośbą o zgodę zrealizowania takiej formy w konkretnym lesie oraz o wskazanie miejsca ogniskowego - do nadleśnictwa z danego obszaru; gdy uzyskacie zgodę powinniście poinformować pobliską jednostkę Policji i Straży Pożarnej o organizacji tego spotkania; sprawdzić/zapewnić dojazd dla potencjalnych uczestników spotkania, stworzyć mapkę dojazdu z zaznaczeniem miejsca ogniska; przygotować odpowiednią ilość suchego drewna, krzesiwa i zapałki; przygotować kociołki, trójnogi, rękawice ochronne i inne niezbędne akcesoria; opcjonalnie termosy z gorącą herbatą i kakao; zapewnić stoły rozkładane i miejsca siedzące (np. ławki) - jeśli jest taka potrzeba; przygotować dla każdego uczestnika wydrukowany zestaw kolęd; zamiast opłatka przygotować duży okrągły chleb do podzielenia i składania życzeń.

1. ROZPOCZĘCIE WIGILII rozpaleniem ogniska od Betlejemskiego Światła Pokoju. 2. PIOSENKA „Światło z Betlejem” (str. ) 3. GAWĘDA wypowiadana przez komendanta jednostki i kilka ciepłych słów o tym, że warto chwycić kogoś bliskiego za rękę, gdyż światło jest maleńkie, a ciemności coraz głębsze. Pewien pustelnik chciał poznać znaczenie życia i codziennie rozważał święte słowa i słowa mędrców, którzy odkryli tę tajemnicę. Pewnej nocy Bóg spełnił jego życzenie i zesłał mu sen. Pustelnik ujrzał świat jako ogromną, ciemną, wręcz czarną jaskinię. W niej to istoty ludzkie poruszały się po omacku, popychając się, raniąc, potykając się, coraz bardziej zniechęcone i przygnębione, gdyż nie potrafiły znaleźć drogi wiodącej do wyjścia. Nagle Bóg zapalił świecę. Była ona maleńka, ale nie ma takiej ciemności, której by nie zwyciężyło nawet maleńkie światło. Dzięki światłu zawsze można znaleźć jakąś drogę, prowadzącą do wyjścia, i dlatego wszyscy rzucili się na osobę, która podniosła świecę. Najpierw zaczęli się tłoczyć, przeszkadzając sobie wzajemnie, potem starali się ustawić jeden za drugim. Ale było ich wielu, ciemności głębokie, a światło ledwie widoczne. W końcu znaleźli odpowiednie rozwiązanie: wszyscy chwycili się za ręke.

4. SKŁADANIE ŻYCZEŃ Komendant jednostki składa życzenia, dzieli na dwie części duży okrągły bochen chleba i przekazuje je w dwie przeciwne strony kręgu. Wszyscy ułamują kawałek chleba i składają sobie wzajemnie życzenia bożonarodzeniowe. Organizatorzy spotkania w tym czasie umieszczają przygotowane wcześniej jedzenie do podgrzania w ognisku i rozlewają do kubków herbatę lub kakao. 5. POCZĘSTUNEK I KOLĘDOWANIE Uczestnicy częstują się przygotowanym jedzeniem i śpiewają wspólnie kolędy. 6. GRA TERENOWA Uczestników spotkania dzielimy na pięć grup. Zadaniem grupy jest pokonanie niedługiego odcinka wyznaczonego przez zawieszone na drzewach patyczki lub bransoletki fluorescencyjne. Na końcu trasy uczestnicy odnajdą upominek wigilijny (np. torbę z własnoręcznie zrobionymi piernikami w kształcie lilijki lub małe gadżety środowiska). Każda grupa ma własną trasę. By nie doszło do pomyłki, patyczki oraz torba z upominkami powinny być przywiązane nadanym grupie kolorem tasiemki lub sznurka. 7. ZAKOŃCZENIE WIGILII w sposób przyjęty w środowisku.

SCENARIUSZ NABOŻEŃSTWA ŚWIATŁA Nabożeństwo Światła z przekazaniem Betlejemskiego Światła Pokoju może być przeprowadzone w kościele katolickim, prawosławnym, ewangelickim, na placu lub w parku. W wyborze pieśni miejcie na uwadze ich znajomość przez harcerzy oraz zasady muzyki liturgicznej panującej w świątyni danego wyznania. Przed nabożeństwem przygotujcie trzy duże świece w świecznikach lub trzy lampiony do trzymania przez wcześniej wybrane osoby. Przed świecami lub miejscami, gdzie staną z lampionami wybrani harcerze widnieją spisane na kartce w kolejności słowa: „Ogień z Betlejem”, „Braterstwo” i „Tworzenie pokoju”. W nawie głównej stoi szpaler harcerzy ze zgaszonymi lampionami. Jeśli nabożeństwo odbywa się na terenie otwartym można rozpalić trzy małe ogniska. PIEŚŃ NA WEJŚCIE KOMENTARZ W naszym życiu na tak wiele rzeczy czekamy: na to, co przyniesie kolejny dzień, na efekty swojej pracy czy na kogoś bliskiego. Ten czas jest zazwyczaj wyjątkowy, pozwala nam w pełni odczuć wartość tego, co ma dopiero nadejść, i odpowiednio przygotować nasze wnętrze na przyszłość - czy to pojmowaną jako bardzo bliską, czy też jako odległą. Historia zaczyna się w Betlejem, które przez lata było w centrum napięć politycznych, konfliktów zbrojnych oraz ataków terrorystycznych. Właśnie tam ponad dwa tysiące lat temu narodził się Jezus Chrystus. W Grocie Narodzenia Pańskiego w Betlejem płonie wieczny ogień. Od niego co roku odpala się jedną ma-

lutką świeczkę, której płomień niesiony przez skautów w wielkiej sztafecie przez kraje i kontynenty obiega świat. Sam moment odpalania Światła w Betlejem jest wyjątkowy. Dla tej idei ludzie potrafią na chwilę zatrzymać się, powstrzymać złość i gniew. W wieloletniej historii Betlejemskiego Światła Pokoju, w zmieniających się warunkach politycznych, nigdy nie zdarzyło się by Światło nie wyruszyło z Betlejem w swoją drogę. To czyni ze Światła znak pokoju, świadectwo wzajemnego zrozumienia i symbol pojednania między narodami. Takim darem skauci WOSM z całej Europy, a wśród nich harcerki i harcerze ZHP pragną podzielić się ze wszystkimi. Niosąc lampiony ze Światłem do parafii, szkół, szpitali, urzędów i domów, dzielą się radosną nowiną i krzewią największe uniwersalne wartości braterstwa i pokoju.

ROZPOCZĘCIE LITURGII, znak krzyża i pozdrowienie. Celebrans: W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. W.: Amen Celebrans: Pan z wami. W.: I z duchem Twoim KOLEKTA Celebrans: Módlmy się + Boże, Ty ukazujesz błądzącym światło Twojej prawdy, aby mogli wrócić na drogę pokoju, + spraw, niech ci, którzy uważają się za chrześcijan, odrzucą wszystko, co się sprzeciwia tej godności, + a zabiegają o to, co jest z nią zgodne. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, + który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, + Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen. PIEŚN I ŚWIECA zapalana od lampionu Betlejemskiego Światła Pokoju. Betlejemskie Światło Pokoju zorganizowano po raz pierwszy w 1986 r. w Linz w Austrii, jako część bożonarodzeniowych działań charytatywnych. Akcja nosiła nazwę "Światło w ciemności". Rok później patronat nad akcją objęli skauci austriaccy. Związek Harcerstwa Polskiego bierze udział w przekazywaniu Betlejemskiego Światła Pokoju od 1991 r. Tradycją stało się, że ZHP otrzymuje je od austriackich skautów. Przekazanie światła odbywa się naprzemiennie - raz na Słowacji, raz w Polsce. Polska jest jednym z ogniw betlejemskiej sztafety. Harcerki i harcerze przekazują światło dalej na Wschód: do Rosji, na Litwę, Ukrainę i Białoruś oraz do Niemiec i Danii.

PIEŚŃ II ŚWIECA zapalana od lampionu Betlejemskiego Światła Pokoju. Kiedy przed dwoma laty w Orędziu na Światowy Dzień Pokoju zatytułowanym „Już nie niewolnicy, lecz bracia” przypominałem pierwszy biblijny obraz ludzkiego braterstwa, obraz Kaina i Abla (por. Rdz 4:1-16) – napisał papież Franciszek w orędziu na Nowy Rok 2016 - chodziło mi o zwrócenie uwagi na to, jak zostało to pierwsze braterstwo zdradzone. Kain i Abel byli braćmi. Obaj pochodzili z tego samego łona, byli równi w godności i stworzeni na obraz i podobieństwo Boga; ale ich braterstwo

zawarte w akcie stworzenia ulega zniszczeniu. „Kain nie tylko nie może znieść swego brata Abla, ale zabija go z zazdrości” […] Jakiż to dramat braterski, rodzinny, ludzki! Jest to pierwszy przejaw obojętności między braćmi. Bóg jednak nie jest obojętny: krew Abla ma wielką wartość w Jego oczach i żąda od Kaina zdania sprawy. Bóg zatem od początku ludzkości objawia się jako Ten, który jest zainteresowany losem człowieka. […] w swoim Synu Jezusie, Bóg zstąpił między ludzi, przyjął ludzkie ciało i okazał się solidarny z ludzkością we wszystkim, za wyjątkiem grzechu. Jezus utożsamiał się z ludzkością, był „pierworodnym między wielu braćmi” (Rz 8:29). Nie tylko nauczał rzesze, ale troszczył się o nie, zwłaszcza gdy widział, że były głodne (por. Mk 6:34-44) lub bezrobotne (por. Mt 20:3). Jego spojrzenie było skierowane nie tylko na ludzi, ale także na ryby morskie, na ptaki niebieskie, rośliny i drzewa, małe i duże; obejmowało całe stworzenie. Z pewnością widział On, ale do tego się nie ograniczał, ponieważ dotykał ludzi, rozmawiał z nimi, działał na ich rzecz i czynił dobro potrzebującym. Nie tylko to, ale wzruszał się i płakał (por. J 11:33- 44). I działał, aby położyć kres cierpieniu, smutkowi, nędzy i śmierci. Jezus uczy nas, abyśmy byli miłosierni jak Ojciec (por. Łk 6:36).

PIEŚŃ III ŚWIECA zapalana od lampionu Betlejemskiego Światła Pokoju. Bóg nie jest obojętny! Dla Boga ludzkość jest ważna, Bóg jej nie opuszcza! […] Tak, pokój jest darem Boga i dziełem ludzi. Pokój jest darem Boga, ale powierzonym wszystkim mężczyznom i kobietom, którzy są powołani do jego realizacji. Z orędzia papieża Franciszka na Światowy Dzień Pokoju 2016 Tworzenie pokoju to sztuka dobrze pojętego kompromisu, to sztuka wyrozumiałości, cierpliwości i poświęcenia. Dla nas, to szukanie dobra w drugim człowieku. Przekazując płomień z Betlejem chcemy pokazać, że taka postawa jest możliwa, trzeba mieć tylko dobrą wolę, służyć bliźniemu bez względu na to, kim i jaki on jest. Pokój trzeba szerzyć – wnosić i wprowadzać w codzienne życie, powinien dotyczyć naszego działania! Betlejemskie Światło Pokoju zachęca nas wszystkich do tego, byśmy w sposób czynny, bardzo praktyczny i konkretny doprowadzali do zgody tam, gdzie jej nie ma i szerzyli miłość oraz tolerancję wśród tych, którzy takiego pokoju nie doświadczają. My, harcerze Związku Harcerstwa Polskiego nie możemy reprezentować postawy pasywnej. Zatem tworzenie pokoju wymaga od nas, harcerzy i wszystkich ludzi, wielkiego wysiłku, wyrzeczeń, poświęcenia, opanowania nerwów, a czasem nawet własnych ambicji i emocji, oznacza często rezygnację z własnego, „ja”.

MODLITWA PAŃSKA Celebrans: Bóg nas tak umiłował, że zesłał nam swojego Syna jako Zbawiciela, dlatego ośmielamy się mówić: Ojcze nasz...

MODLITWA ŚWIATŁA Celebrans: Błogosławiony jesteś, Panie, nasz Boże, Królu wieków. Ty pozwalasz nam w tym roku znowu przeżywać radość z oczekiwania na przyjście Twojego Syna. Spraw, abyśmy oświeceni światłem Chrystusa, który nas nawiedza, trwali na modlitwie i wyszli na Jego spotkanie ze światłem wiary i miłości. Który żyje i króluje na wieki wieków. W.: Amen.

Celebrans: Przyjmijcie Światło Chrystusa. PRZEKAZANIE ŚWIATŁA Celebrans odpala od świecy „Tworzenie pokoju” dwie małe świece i przekazuje je dwóm osobom, które rozpalają lampiony w całym szpalerze. Jeśli przekazanie odbywa się dla chorągwi, prowadzący wyczytuje kolejność podchodzenia pod stopnie ołtarza reprezentantów hufca - jeśli dla hufca, pod stopnie podchodzą delegaci drużyny. Celebrans przekazuje lampion z Betlejemskim Światłem Pokoju. MODLITWA HARCERSKA PIEŚŃ NA WYJŚCIE

SPRAWNOŚĆ ZUCHOWA STRAŻNICZKA/STRAŻNIK BETLEJEMSKIEGO ŚWIATŁA POKOJU 1. Znam kilka kolęd i pieśni adwentowych. 2. Spełniłem w adwencie kilka dobrych uczynków i podjąłem osobiste postanowienie. 3. Wspólnie z kolegami wykonałem szopkę. 4. Wziąłem udział w przedstawieniu jasełek lub kolędowaniu. 5. Wykonałem lampion dla Światła Betlejemskiego. 6. Pełniłem straż przy Świetle Betlejemskim, wziąłem udział w jego przekazywaniu. 7. Wykonałem kartkę ze świątecznymi życzeniami, podarowałem ją lub wysłałem komuś. 8. Zaniosłem Światło Betlejemskie swojej rodzinie i zadbałem, by płonęło na wigilijnym stole. Uwagi: Sprawność uczy radości dawania, uczynności, przyjaźni i dbałości o dobre wykonanie obowiązków. Może ją zdobywać każdy zuch w okresie poprzedzającym święta Bożego Narodzenia. Podejmuje wtedy postanowienia i stara się ich dotrzymać przez cały adwent, dlatego ta sprawność szczególnie sprzyja realizacji celów wychowawczych drużynowego. Zuchy mogą ją zdobywać podczas realizacji w gromadzie cyklu sprawnościowego „Świętego Mikołaja”.

SPRAWNOŚCI HARCERSKIE BETLEJEMSKIE ŚWIATŁO POKOJU * 1. Poznała/poznał Dobra Nowinę związaną z narodzinami Jezusa oraz przesłanie Betlejemskiego Światła Pokoju. Wie, jaką drogą dociera ono do Polski. 2. Poznała/poznał tradycje bożonarodzeniowe oraz uczestniczyła/uczestniczył w wigilii harcerskiej. 1. Pomogła/pomógł w zorganizowaniu w swoim domu świąt Bożego Narodzenia. 2. Uczestniczyła/uczestniczył w uroczystości przekazania Betlejemskiego Światła Pokoju (np. w hufcu, w instytucjach miejskich, w szkole, na harcerskiej mszy). OPIEKUNKA BŚP / OPIEKUN BŚP ** 1. Zapoznała/zapoznał drużynę z przesłaniem Betlejemskiego Światła Pokoju. 2. Samodzielnie lub z zastępem odwiedziła/odwiedził samotną osobę mieszkającą w sąsiedztwie, przekazując jej Światło. 3. Przyniosła/przyniósł Betlejemskie Światło Pokoju do swego domu i zapoznała/zapoznał rodzinę z jego ideą. Wysłała/wysłał kartki z życzeniami bożonarodzeniowymi rodzinie lub przyjaciołom. 4. Zorganizowała/zorganizował wspólnie z zastępem wigilię dla zaprzyjaźnionego środowiska harcerskiego, przekazując mu Światło.

PIOSENKI W TOBIE JEST ŚWIATŁO

ŚWIATŁO Z BETLEJEM Słowa i muzyka: ZM-NIKT

W Tobie jest światło każdy mrok rozjaśnia W Tobie jest życie Ono śmierć zwycięża Ufam Tobie ,miłosierny Jezu wybaw nas

hA GDA hA GDA CDeD GAD

OGIEŃ Z BETLEJEM Słowa i muzyka: Łukasz Kapica W grocie z Betlejem nadzieję światu dał Zszedł dla nas z nieba sprowadził dziwny czar d7 g a d7 Pokoju siła i serca ciepła dar Ais(B) F g a Świat odmieniła szukając nas Ais(B) F g a Ref. Zapalmy ogień niech połączy nas Zapalmy ogień rozniećmy go w nas Zapalmy ogień w Narodzenia Boga Czas (x2) Wśród ludzkich serc bagaż ciepła niósł W uśmiechach jednał słota wiatr czy mróz Pokoju siła i serca ciepła dar Świat odmieniła szukając nas Ref. Zapalmy ogień…

Światło z Betlejem nową światu da nadzieję! DAhG Pokoju płomyk niech ogrzewa nas! DAhA Jak miła ta nowina, Maryja porodziła Syna! W stajence tak ubogiej... Syna, co jest naszym Bogiem!

hGA hGA hGA hGA

Na Łysej Polanie Dzisiaj cud się stanie Przeczysta Dziecina Dzieło swe zaczyna: Słowo ciałem się stało! I z nami zamieszkało. Dziwiliśmy się sami, Że w namiocie z harcerzami... Bratnie słowo sobie dajem, Że pomagać będziem wzajem Druh druhowi, druhnie druh Hasło znaj: Czuj duch! Chwała na wysokości Bogu h A na ziemi pokój ludziom dobrej woli!

KALENDARZ ADWENTOWY

Podczas pielgrzymki do Ojczyzny, w Toruniu 7 czerwca 1999 roku, św. Jan Paweł II ogłosił ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego błogosławionym. Papież powiedział do zebranych: „Pragnę także zwrócić się do całej rodziny polskich harcerzy, z którą nowy błogosławiony był głęboko związany. Niech stanie się dla was patronem, nauczycielem szlachetności i orędownikiem pokoju i pojednania”. Patronem harcerstwa polskiego ogłoszony został 22 lutego 2003 roku. Dlaczego tegoroczny Adwent pragniemy przeżywać z bł. phm. Wincentym Stefanem Frelichowskim? Adwent rozpoczyna nowy rok liturgiczny w Kościele katolickim. To czas oczekiwania na Betlejemskie Światło Pokoju, Boże Narodzenie. Oczekujemy ponownego przyjścia Chrystusa na ziemię. Do tych spotkań w wymiarze duchowym trzeba się przygotować. Na każdy dzień Adwentu proponujemy Wam myśl bł. Druha Wicka, a także krótką zachętę do podjęcia pracy nad sobą i rozpalenia w sobie Światła. Cytaty zostały wybrane z „Pamiętnika” bł. ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego, wydanego przez Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne i Wydawnictwo „Bernardinum” w 2003 r. w Pelplinie. Po każdym cytacie została podana strona z „Pamiętnika”, aby można było sięgnąć po szerszą treść utworu.

I TYDZIEŃ ADWENTU Stefan urodził się 22 stycznia 1913 r. w Chełmży. Był dzieckiem wesołym, żywym, ciekawym świata i ludzi. Mając 11 lat pełnił służbę przy ołtarzu jako ministrant. W Chełmży ukończył szkołę podstawową i gimnazjum. Był czynnym harcerzem i członkiem Sodalicji Mariańskiej. 11 marca 1927 r. został przyjęty do 2. Pomorskiej Drużyny Harcerskiej im. Zawiszy Czarnego. 26 czerwca 1927 r. złożył Przyrzeczenie Harcerskie. W następnym roku został już drużynowym. Funkcję pełnił do sierpnia 1931 r. Doświadczenie, jakie zdobył w harcerstwie, pomogło mu ukształtować własny światopogląd oraz umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

3 grudnia, I Niedziela Adwentu „Przecież modlitwa to rozmowa z Bogiem, a ja jestem tak roztargniony, że w modlitwie myślę o czymś innym” (29). Pomyśl jak wygląda twoja modlitwa. Adwent sprzyja rozmowie z Bogiem.

7 grudnia, czwartek „Szczególny nacisk położę, aby dobrze i ładnie pisać” (40). Może warto zacząć pisać swoje przemyślenia na temat wiary i powstanie wtedy twój pamiętnik rozwoju duchowego?

4 grudnia, poniedziałek „Być więcej i poważnym, i sumiennie spełniać wszystkie obowiązki.” (29). Jak przykładasz się do swoich obowiązków? Druh Wicek podjął wyzwanie, czas na ciebie!

8 grudnia, piątek „Nie przechwalać się, nie chełpić się” (45). Ile jest prawdy w opowiadanych przez ciebie przygodach?

5 grudnia, wtorek „A pracować i to porządnie chcę zawsze, by pracą chwalić Boga i potem spełniwszy swoje zadania życiowe, żebym nie powiedział: tyle chwil w życiu mym przehulałem” (35). Czym chcesz i ty chwalić Boga? 6 grudnia, środa „Jakim ma być moje życie?” (38). Spróbuj na kartce wypisać odpowiedzi na postawione, przez naszego patrona pytanie. Wybierz najlepsze i realizuj je w swoim życiu.

9 grudnia, sobota „Ja, który jeszcze nic dobrego nie uczyniłem” (41). Mija pierwszy tydzień. Czyń dobro, unikaj zła.

II TYDZIEŃ ADWENTU Jesienią 1931 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Był to dla niego trudny czas formacji, jednak nie poddał się i wytrwał w dążeniu do celu, jakim było kapłaństwo. W swoim pamiętniku pisze: „Boże, chcę być naprawdę kapłanem”. W latach 1933-1936 pełnił funkcję drużynowego Starszoharcerskiego Zrzeszenia Kleryków w Pelplinie. W marcu 1937 r. przyjmuje święcenia kapłańskie. Rok później został wysłany jako wikariusz do parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu. Tam odnalazł się jako duszpasterz młodzieży oraz pełnił funkcję kapelana Pomorskiej Chorągwi Harcerzy.

10 grudnia, II Niedziela Adwentu „Uznać zalety innych, nawet cieszyć się z nich, być wyrozumiałym wobec błędów bliźniego” (45). Powiedz bliskim, że lubisz ich zalety. 11 grudnia, poniedziałek „Czuwać nad językiem” (46). Może dziś jest dzień dobrego słowa? Mów dobrze i poprawnie. 12 grudnia, wtorek „Człowiek wyrusza w świat dla załatwienia znacznie ważniejszych potrzeb niż jedzenie i picie” (55). Wędrując po świecie, dostrzegaj nie tylko bary i restauracje, ale instytucje i miejsca kulturalne. 13 grudnia, środa „Ale idę odważnie po harcersku i tu sobie stawiam hasło „mierz siły na zamiary”” (109). No właśnie, jakie są twoje harcerskie zamiary? Masz tyle siły, aby je zrealizować?

14 grudnia, czwartek „Działam dużo, a chodzę jak trochę nieprzytomny, albo za dużo wpatrzony w swoje „ja”” (112). Może trzeba trochę odpocząć, poprosić innych aby pomogli w działaniu. Pamiętaj nie jesteś sam w działaniu. 15 grudnia, piątek „Chcę być prawdziwym harcerzem” (113). Tak na sto procent, a nie na dziewięćdziesiąt dziewięć? 16 grudnia, sobota „Postępować tak w życiu, jak mi nakazuje myśl i sumienie” (113). Mija kolejny tydzień Adwentu, może czas pomyśleć o sakramencie pokuty i pojednania?

III TYDZIEŃ ADWENTU W przededniu wybuchu II wojny światowej uczestniczył w Pogotowiu Harcerzy. Tuż po wkroczeniu armii hitlerowskiej do Polski zostaje aresztowany, lecz po kilku dniach go zwolniono. 18 października był ponownie aresztowany i osadzony w więzieniu gestapo w Toruniu. W styczniu 1940 r. został przeniesiony do obozu pracy w gdańskim Nowym Porcie. Następnie wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. W święta wielkanocne roku 1940 potajemnie zdobył hostie i wino mszalne, by zorganizować liturgię Wielkiego Czwartku. W IV tego samego roku przeniesiono go do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg pod Berlinem. Po ośmiu miesiącach ostatecznie przewieziono go do obozu w Dachau, gdzie otrzymał numer obozowy 22492.

17 grudnia, III Niedziela Adwentu „Radosnym, Panie! Nie siedzę bezczynnie”. Trzecia Niedziela Adwentu, Niedziela Radości - Gaudete. Cytat pochodzi z wiersza napisanego w Dachau, w 1943 r., pt.: „Radosnym Panie…!”. Pomyśl czy twoje działania wobec innych wykonywane są z radością, szacunkiem i miłością? 18 grudnia, poniedziałek „I ja sam, jak długo tylko będę mógł, co daj Boże, aby zawsze było, będę harcerzem i nigdy dla niego pracować i popierać go nie przestanę. Czuwaj!” (24). Jak wygląda obecnie twoje zaangażowanie dla harcerstwa? 19 grudnia, wtorek „Będę czystym” (117). To nie chodzi o poranną czy wieczorną toaletę, ale o dziesiąty punkt Prawa Harcerskiego: „Harcerz pracuje nad sobą, jest czysty w myśli, mowie i uczynkach; jest wolny od nałogów”. Jeśli jest inaczej – zmieniaj swoje postępowanie.

20 grudnia, środa „Życie moje tu na ziemi to służba Bogu” (127) Przypomnij sobie Rotę Przyrzeczenia. Jak wywiązujesz się z Bożej Służby? 21 grudnia, czwartek „Już drobne rzeczy obowiązki jest nam zwykle trudno wykonać, trzeba się przezwyciężyć” (128). Czuć atmosferę świąteczną. Może trzeba pomóc bliskim w „drobnych rzeczach”? 22 grudnia, piątek „Życie moje chcę poświęcić pracy wychowawczej nad młodzieżą” (141). Nie masz planów na przyszłość? Druh Wicek proponuje! 23 grudnia, sobota „A już najdziwniejszą, ale najlepszą jest idea harcerstwa. Wychowanie młodzieży – przez młodzież”(24). Jako harcerz, instruktor czy senior pomóż realizować ową idę. Nie poddawaj się!

IV TYDZIEŃ ADWENTU Podczas całej obecności w obozie pełnił służbę duszpasterską, organizował pomoc żywnościową, a gdy w 1944 r. wybuchła epidemia tyfusu plamistego, mimo najsurowszych zakazów śpieszył z pomocą chorym. Na początku 1945 r. sam zaraził się chorobą i zmarł w opinii świętego 23 lutego 1945 r. Jego śmierć była niesamowitym zdarzeniem w obozie. Władze Dachau pozwoliły na wystawienie zwłok. Cześć oddawali im nie tylko Polacy i nie tylko katolicy. Naoczny świadek wspomina: „W milczeniu i w nabożnym, modlitewnym skupieniu przesuwał się przez kostnicę tłum więźniów. Szli młodzi i starzy. Szli Polacy i cudzoziemcy. Znali go wszyscy. Odszedł kochany, święty kapłan. Odszedł człowiek, który życie swe złożył na ołtarzu miłości i miłosierdzia względem bliźniego i jego nieśmiertelnej duszy”.

IV Niedziela Adwentu/Wigilia „Ile tam było dni. Ile godzin, gdyby człowiek mógł zupełnie inaczej robić” (34). Jutro Boże Narodzenie: „Jezus przyszedł na świat po serca nasze” (42). Mam nadzieję, że jest w nim wiele dobra, pokoju, życzliwości i miłości do każdego harcerza, a przede wszystkim do Boga Choć tradycyjny kalendarz adwentowy kończy się na dacie 24 grudnia, my ciebie zapraszamy do dłuższej bożonarodzeniowej refleksji z Druhem Wickiem. Trwaj dalej! 25 grudnia, poniedziałek „Cichość i opanowanie to zewnętrzna cecha pokory” (162). Dużo jest krzyku, promocji przy nadchodzących świętach. Pokaż innym, że można przeżywać ten czas inaczej - bez „świątecznej gorączki”. 26 grudnia, wtorek „Czuję bowiem, że harcerstwo, to jednak ma idealne zasady i idee” (23). Czy pamiętasz o harcerskich ideałach i zasadach?

27 grudnia, środa „Harcerstwo bowiem, a polskie szczególnie, ma takie środki, pomoce, że kto przejdzie przez jego szkołę to jest typem człowieka jakiego nam teraz potrzeba” (24). Bądź dumny, że jesteś w harcerstwie! 28 grudnia, czwartek „Często wiedziałem, że daną rzecz mogłem lepiej podać, napisać lub lepiej wypowiedzieć dane zdanie, ale mi się nie chciało” (34). Nie bądź leniwy, zadbaj o swój wizerunek. 29 grudnia, piątek „I rozpocząwszy jakąś rzecz prowadź ją z żelazną konsekwencją aż do końca”. (34) Myślę, że to dobre motto, dla wszystkich podejmujących zadania harcerskie. 30 grudnia, sobota „Msza św. winna stać się ośrodkiem całego naszego życia” (115). Będą wyjazdy, obozy, rajdy, biwaki, zloty – pamiętaj o niedzielnej Mszy św. Przypomnij innym.

SPIS TREŚCI Druhno drużynowa! Druhu drużynowy! ............................................................... 3 Przesłanie Naczelnego Kapelana ZHP .....................................................................4 Historia Betlejemskiego Światła Pokoju .................................................................5 W Tobie jest Światło ........................................................................................................6 Scenariusz zbiórki dla zuchów....................................................................................8 Scenariusz zbiórki dla harcerzy i harcerzy starszych ..................................... 11 Propozycja A: Kalendarz adwentowy ............................................................... 11 Propozycja B: W Tobie jest Światło .................................................................. 16 Propozycja C: Przy chanukowych świecach ............................................... 18 Scenariusz zbiórki dla wędrowników ................................................................... 23 Sprawność zuchowa ..................................................................................................... 26 Sprawności harcerskie ................................................................................................. 28 Piosenki ............................................................................................................................... 32 Scenariusz Nabożeństwa Światła ........................................................................... 33 Scenariusz wigilii dla szczepu lub hufca ............................................................. 34 Kalendarz adwentowy z Druhem Wickiem ....................................................... 35

Zdjęcia: Anna Pałecka – s. 5, Justyna Kuśmierczak – s. 6, Agnieszka Madetko-Kurczab – s. 8, 11, 16, Adam Stepień – 18, Magdalena Suchan – s. 26, Archiwum Chorągwi Łódzkiej ZHP – s. 23, 28, Centralna Składnica Harcerska 4 Żywioły – s. 32, 33