Topografia Wykluczenia - Streszczenie w języku polskim

Topografia Wykluczenia Ochrona zdrowia psychicznego w Europie Obecna sytuacja i oczekiwane zmiany

Countries where the number of people with mental health problems receiving long-term support in the community is greater than the number of people in long-stay hospitals or institutions Countries where the number of people with mental health problems receiving long-term support in the community is lower than the number of people in long-stay hospitals or institutions Unknown

Streszczenie w języku polskim

Streszczenie w języku polskim Autorzy raportu: Agnes Kozma, Gabor Petri Projekt i skład graficzny: Silvana Enculescu Tłumaczenie na język polski: Paulina Banas Podsumowanie w języku polskim jest oparte na publikacji “Topografia Wykluczenia - Ochrona zdrowia psychicznego w Europie. Obecna sytuacja i oczekiwane zmiany” (2012), wydanej przez Mental Health Europe.Pełna publikacja przedstawia wyniki badania w oparciu o 32 raportów krajowych, koncentrujących się na europejskich trendach w opiece instytucjonalnej i świadczonej przez społeczności lokalne w dziedzinie zdrowia psychicznego. Pełna publikacja w języku angielskim jest dostępna tutaj:http://issuu.com/silvanamhe/docs/mapping_exclusion Wydawca oryginalnego raportu: Mental Health Europe Boulevard Clovis 7 - 1000 Bruksela, Belgia Pełny raport został opublikowany przy wsparciu Open Society Foundations Mental Health Initiative.

WNIOSKI Duża liczba osób z długotrwałymi problemami zdrowia psychicznego żyje w instytucjach1, które funkcjonują w ramach systemu opieki społecznej. Jednakże koordynacja pomiędzy systemem socjalnym a zdrowotnym jest często słabo rozwinięta – z tego powodu instytucje te oraz ich rezydenci często nie są brani pod uwagę w reformach w dziedzinie ochrony zdrowia psychicznego. Wiele osób z problemami ze zdrowiem psychicznym nadal przebywa przez długie okresy czasu w szpitalach i są one zmuszone do korzystania z instytucjonalnych form pomocy, gdyż brakuje odpowiadających ich potrzebom alternatyw w społecznościach lokalnych. Brak oferty dostępnych, nie-instytucjonalnych usług mieszkaniowych, również często stoi na przeszkodzie w podjęciu przez te osoby bardziej niezależnego życia w społeczności lokalnej.

Liczne kraje europejskie wprowadzają aktualnie reformy w dziedzinie ochrony zdrowia psychicznego i systemów pomocy społecznej. Jednakże w niektórych krajach strategie przejścia do środowiskowego modelu opieki i upowszechniania tego modelu dyskryminują osoby z problemami zdrowia psychicznego, ponieważ instytucje psychiatryczne są albo wykluczone z tych strategii albo strategie te są zaprojektowane niekorzystnie dla tej grupy (np. w kwestii finansowania). Jest to często związane z uprzedzeniami wobec osób z poważnymi problemami ze zdrowiem psychicznym.

Niektóre kraje w środkowej i wschodniej Europie używają funduszy europejskich do budowania nowych instytucji psychiatrycznych lub do remontowania starych, zamiast inwestować w środowiskowy model psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Taki sposób korzystania z funduszy europejskich wzbudza niepokój w Unii Europejskiej. Unia Europejska ratyfikowała Konwencję Narodów Zjednoczonych o Prawach Osób Niepełnosprawnych i dlatego instytucje unijne mają obowiązek zagwarantowania, że fundusze wydawane są zgodnie z klauzulami Konwencji.

Dlatego poprzez przeznaczanie funduszy unijnych na budowanie lub remontowanie instytucji psychiatrycznych Unia Europejska łamie zobowiązania wynikające z Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, jak również zobowiązania wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Ponadto, taki sposób użycia funduszy europejskich jest równoznaczny z pośrednią dyskryminacją.

Strategie de-instytucjonalizacji i promocji środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej często koncentrują się na kreowaniu nowych infrastruktur, a ich głównym celem jest zakwaterowanie osób chorych psychicznie w „mieszkaniach grupowych” lub innych formach „mieszkań chronionych2. To w praktyce stwarza ryzyko odtworzenia instytucji na mniejszą skalę.

Systemy przyznawania osobistego budżetu na wsparcie i opiekę, o którym osoba z problemami zdrowia psychicznego może decydować i wydawać go według własnego uznania i potrzeb, są wprowadzone tylko w kilku krajach europejskich.

1 W tym kontekście przez słowo „instytucja” rozumie się takie ośrodki opieki, gdzie pacjenci/rezydenci żyją odizolowani od społeczeństwa oraz/lub gdzie są zmuszeni do życia wspólnie, nie mają wystarczającej kontroli nad swoim życiem oraz nad decyzjami, które mają na nich bezpośredni wpływ, jak również gdzie istnieje tendencja do nadawania większej wagi wymogom jednostki organizacyjnej a nie potrzebom osób tam mieszkających (np. godziny posiłków lub ciszy nocnej są ustalone odgórnie przez zarządzających daną jednostką organizacyjną). Dany ośrodek może mieć charakter instytucji bez względu na jego lokalizację czy rozmiar – najbardziej liczy się sposób w jaki ośrodek działa.

2 tzn. mieszkań, w których zakwaterowanie łączy się z korzystaniem z oferty usług wspomagających indywidualne osoby lub kilku czy kilkunastoosobowe grupy w prowadzeniu możliwie niezależnego życia, a także leczenia, gdy jest ono potrzebne.

1

Większość krajów w Europie ma bardzo restrykcyjne przepisy prawne dotyczące utraty zdolności do czynności prawnych. Przepisy te poważnie ograniczają osobom z problemami zdrowia psychicznego możliwość wyboru niezależnego życia w społeczności. Systemy i praktyki wspierania osób z problemami ze zdrowiem psychicznym w korzystaniu ze zdolności do czynności prawnych są nadal nieliczne.

2

Przyjmowanie pacjentów do szpitala bez ich zgody oraz stosowanie przymusowego leczenia są nadal powszechne w Europie, a praktyki lecznicze często powodują poważne negatywne skutki uboczne, a czasem nawet śmierć pacjentów. W wielu krajach osoby przebywające w instytucjach są częstokroć ofiarami znęcania się lub wykorzystywania, jak również eksperymentów medycznych.

Szczególnie niepokojące jest stosowanie przymusowego leczenia nawet wobec osób, które żyją poza instytucjami (w społeczności), co podważa sens przechodzenia z form opieki instytucjonalnej do środowiskowej. Stosowanie przymusowego leczenia oraz hospitalizacja pacjentów bez ich zgody są niezgodne z Konwencją Praw Osób Niepełnosprawnych. Z punktu widzenia anty-dyskryminacyjnej polityki i prawodawstwa Unii Europejskiej są one równoznaczne z dyskryminacją.

Na podstawie przedstawionego raportu, Mental Health Europe (Europejska Organizacja Ochrony Zdrowia Psychicznego) formułuje następujące rekomendacje dla Unii Europejskiej i krajów europejskich:

Rekomendacje 1. Rządy powinny poprawić koordynację pomiędzy systemem opieki zdrowotnej a systemem pomocy społecznej i zagwarantować, żeby reformy w obu tych sektorach były projektowane i wprowadzane w oparciu o współpracę pomiędzy nimi. To zapobiegnie długoterminowej instytucjonalizacji osób z problemami zdrowia psychicznego i pomoże tym, którzy przebywają w instytucjach powrócić do życia w społeczności, otrzymując potrzebne wsparcie. Samo istnienie szpitali psychiatrycznych stwarza presję wypełnienia ich pacjentami, tak więc dopóki istnieje długoterminowa opieka stacjonarna, będzie ona używana. Dlatego podejście do terapii, uwzględniające działania poza-farmakologiczne powinno stać się priorytetem, a struktura leczenia oraz warunki, w jakich jest ono realizowane, powinny mieć na celu jak najszybszy powrót osób z problemami zdrowia psychicznego do ich normalnego codziennego życia w społeczności – z zapewnieniem wsparcia, dopóki jest ono niezbędne. Takie podejście powinno koncentrować się na potrzebach jednostki i na rehabilitacji, zindywidualizowanej opiece i włączaniu osób korzystających ze wsparcia społecznego w podejmowanie decyzji.

2. Rządy krajów europejskich i Unia Europejska powinny wzmocnić nadzór nad istniejącymi programami, szczególnie nad sposobem korzystania z unijnych Funduszy Strukturalnych poprzez włączanie organizacji reprezentujących osoby, które są lub były poddane leczeniu psychiatrycznemu oraz innych organizacji pozarządowych, spełniających istotną rolę w działaniach na rzecz respektowania praw tych osób. To zapewni, że w efekcie realizowanych reform zmienią się sposoby udzielania wsparcia osobom z problemami zdrowia psychicznego i że długotrwałe pobyty w szpitalach i ośrodkach opieki stacjonarnej będą zastępowane przez nie-instytucjonalne, środowiskowe formy i mechanizmy wspierania. Takiemu podejściu powinna towarzyszyć wymiana informacji i doświadczeń pomiędzy krajami europejskimi w kwestiach dobrych praktyk w zakresie zdrowia psychicznego.

3. Rządy powinny wspierać programy przeciwdziałające stygmatyzacji osób z problemami zdrowia psychicznego. Kampanie podnoszące świadomość społeczną zarówno na poziomie krajowym, jaki i lokalnym powinny zawsze być integralną częścią reform psychiatrycznej opieki zdrowotnej i strategii przejścia do środowiskowych form opieki i wsparcia oraz ich upowszechniania.

4. Unia Europejska powinna zagwarantować, że programy przejścia do opieki środowiskowej przy użyciu funduszy europejskich, obejmują również opiekę psychiatryczną. Unia Europejska powinna wprowadzić wiążące rozwiązania prawne dotyczące zarządzania Funduszami Strukturalnymi w okresie programowym 2014-2020, a szczególnie wykorzystać zasadę warunkowości, aby skłonić kraje członkowskie do przestrzegania ich obowiązków prawnych wynikających z artykułu 19-tego Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych. W szczególności takie rozwiązania prawne powinno jasno określić, że: • Komisja Europejska i kraje członkowskie są, zgodnie z Konwencją, zobligowane do ochrony prawa osób z problemami zdrowia psychicznego do życia w społeczności, poprzez inwestowanie Funduszy Strukturalnych w programy, które promują integrację społeczną i samodzielne życie.

• Projekty, które zamierzają inwestować Fundusze Strukturalne w utrzymanie lub rozszerzenie instytucji są niezgodne z Konwencją, jak również z polityką unijną co do wyrównywania szans, walki z wykluczeniem społecznym oraz przeciwdziałania dyskryminacji i dlatego nie kwalifikują się do finansowania z funduszy unijnych.

5. Kraje członkowskie powinny wprowadzić systemy przyznawania osobistego budżetu, aby wesprzeć proces de-instytucjonalizacji oraz umożliwić niezależne życie osób z niepełnosprawnością w społecznościach lokalnych. Te kraje, które już mają takie systemy dla ogółu osób niepełnosprawnych, powinny zapewnić, żeby były one dostępne dla osób z problemami zdrowia psychicznego na równi z innymi niepełnosprawnymi.

6. Rządy powinny wprowadzić nowe rozwiązania prawne i politykę promującą wspieranie osób z problemami zdrowia psychicznego w korzystaniu ze zdolności do czynności prawnych, które będą szanować autonomię, preferencje i wybory jednostki, w miejsce systemów kurateli i powiernictwa. Rządy powinny również zapewnić miarodajne wprowadzenie tych praw i polityki w życie, na przykład poprzez organizację szkoleń dla stosownych urzędników państwowych i innych zainteresowanych stron.

7. Rządy powinny dokonać przeglądu swego prawodawstwa i wyeliminować przepisy i praktyki, zezwalające na arbitralne pozbawienie wolności i umieszczenie w zamkniętej instytucji ze względu na niepełnosprawność (w tym – niepełnosprawność związaną z problemami ze zdrowiem psychicznym). Rządy powinny również przyjąć obowiązek prawny, z którego wynikałoby, że opieka nad zdrowiem psychicznym jest dostarczana na podstawie świadomej zgody osoby jej poddanej. Rządy powinny również wprowadzić odpowiednią kontrolę i mechanizmy monitorujące, jak również niezależne usługi, zapewniające pacjentom dostęp do informacji o ich prawach i pomoc prawną oraz rzecznictwo tych praw.

8. Unia Europejska powinna uzgodnić swoje prawodawstwo ze standardami wprowadzonymi przez Konwencję Praw Osób Niepełnosprawnych oraz rozwinąć prawo i politykę przeciwdziałające dyskryminacji, które będą obejmować również problemy przymusowej hospitalizacji i leczenia przymusowego.

9. Rządy powinny wprowadzić niezależny system monitorujący czy przestrzegane są prawa osób z problemami ze zdrowiem psychicznym żyjących w społeczności, i rozwinąć prawodawstwo odnoszące się do tego systemu, które będzie zgodne z Konwencją Praw Osób Niepełnosprawnych oraz z orzecznictwem Komitetu ONZ ds. tej Konwencji.

10. Rządy powinny dokumentować przypadki umieszczania w instytucjach i upubliczniać te dane. Statystyki powinny być zdezagregowane według ilości przyjęć, rodzaju instytucji,

3

czasu pobytu pacjenta, powodów przyjęcia, jak również według cech demograficznych pacjenta, takich jak wiek i płeć.

4

W odniesieniu do wszystkich przedstawionych rekomendowanych działań, organy Unii Europejskiej i rządy Krajów Członkowskich Unii powinny respektować obowiązek powstający z artykułu 4(3) Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych, która wymaga zaangażowania osób niepełnosprawnych (w tym osób z problemami zdrowia psychicznego) we wszystkie działania, które ich dotyczą, poprzez współpracę z organizacjami, które te osoby reprezentują.

Polska Populacja: 38,538,4471

Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawach Osób Niepelnosprawnych Protokół fakultatywny do Konwencji Narodów Zjednoczonych o Prawach Osób Niepełnosprawnych

Podpisana/y

Ratifikowana/y

Tak

Tak

Tak

Tak

Podsumowanie W Polsce w 2010 roku było 47 szpitali psychiatrycznych, z 17,750 łóżkami. Przeciętna długość pobytu w szpitalu wynosiła 31 dni2. Osiem szpitali psychiatrycznych miało ponad 600 łóżek a czternaście szpitali miało ponad 300 lecz mniej niż 600 łóżek. Szpitale psychiatryczne są zwykle przepełnione i nie mają adekwatnych do potrzeb pomieszczeń do rehabilitacji. Osoby diagnozowane jako psychicznie chore, chorujące przewlekle3, korzystają z różnorodnych placówek opieki stacjonarnej oraz pomocy środowiskowej. Wśród tych ostatnich – coraz większą rolę spełniają „środowiskowe domy samopomocy”, organizowane albo przez lokalne władze (opierające się na profesjonalistach w dziedzinie zdrowia4), albo przez stowarzyszenia samopomocy czy też organizacje charytatywne (na przykład „Środowiskowy Dom Samopomocy – Dom pod Fontanną” w Poznaniu, zorganizowany przez Stowarzyszenie „Zrozumieć i Pomóc”).

Chociaż środowiskowe domy samopomocy zostały włączone w statystyki pod kategorią ‘placówki pomocy społecznej - stacjonarne’ razem z ośrodkami długoterminowego pobytu nazywanymi ‘domami pomocy społecznej’5, placówki te bardzo się od siebie różnią. Użytkownicy środowiskowych domów samopomocy zwykle przebywają w nich przez osiem godzin dziennie.

Jest jednak możliwe, aby taka placówka oferowała zakwaterowanie – o ile zaistnieje taka potrzeba oraz jeżeli życzą sobie tego ich organizatorzy i użytkownicy6. Zakwaterowanie jest odrębną funkcją domu samopomocy, oddzieloną od jego głównych funkcji. Zwykle, choć nie zawsze, jest to zakwaterowanie tylko na pewien okres i dla niewielkiej ilości zainteresowanych osób.

1 2

Eurostat, 2012 Zdrowie i ochrona zdrowia w 2011 r. Główny Urząd Statystyczny 2012: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_12706_PLK_

HTML.htm

3 O takich osobach – zwłaszcza w ramach „recovery approach” czy też „przeciwdziałania chronicyzacji choroby”, mówi się także jako o doświadczających w długich okresach czasu problemów ze zdrowiem psychicznym (przyp.

Koalicji na Rzecz Zdrowia Psychicznego).

4 Głównie na lekarzach, psychologach, pedagogach czy pracownikach socjalnych, posiadających kompetencje w dziedzinie zdrowia psychicznego (przyp. Koalicji Na Rzecz Zdrowia Psychicznego.).

5 Tabl.28(288), http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/rs_rocznik_statystyczny_rp_2011.pdf (przyp. - Koalicji Na Rzecz Zdrowia Psychicznego) 6 Określani niekiedy jako „domownicy” lub „uczestnicy” - osoby uczestniczące w różnorodnych działaniach, prowadzonych przez „dom samopomocy” (przyp. Koalicji Na Rzecz Zdrowia Psychicznego).

5

Typy pomocy rezydencjalnej (łączącej się z ofertą lub koniecznością zakwaterowania) dla osób z problemami zdrowia psychicznego w Polsce7 Kategoria

6

Liczba

Średnia wielkość (ilość miejsc)

Miejsca ogółem

Psychiatryczne zakłady opiekuńczo-lecznicze 44 -4543 łóżka (długotrwałego pobytu) Psychiatryczne zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze 5 -320 łóżek Domy pomocy społecznej dla osób z przewlekłymi 198 Średnio ponad 100 20634 problemami ze zdrowiem psychicznym Opieka w rodzinach niespokrewnionych („zastępczych”), organizowana i nadzorowana Poniżej 20 przez szpital Mieszkania chronione (grupowe) 5 3-4 15 Środowiskowe domy samopomocy 690 20-70 22791* * Liczba wszystkich użytkowników, brak informacji na temat liczby osób korzystających z zakwaterowania.

Budżet Osobisty System przyznawania osobistego budżetu na wsparcie i opiekę, o którym osoba z problemami zdrowia psychicznego może decydować i wydawać go według własnego uznania i potrzeb, nie został wprowadzony w Polsce.

De-instytucjonalizacja Nie zostały stworzone plany czy strategie odejścia od modelu opieki w szpitalach i instytucjach długoterminowego pobytu i zastąpienia ich modelem opieki środowiskowej w Polsce8.

Według Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, liczba lóżek w szpitalach psychiatrycznych powinna zostać zredukowana do maksymalnie 300 na szpital.

7 Zdrowie i ochrona zdrowia w 2011 r. Główny Urząd Statystyczny 2012: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_12706_ PLK_HTML.htm 8 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego przewiduje rozwój środowiskowej opieki psychiatrycznej, ale nie zakłada całkowitego odejścia od opieki w szpitalach. Realizację strategii de-instytucjonalizacji zapoczątkowało w Polsce przyjęcie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (w 1994 roku). Zgodnie z tą ustawą - ochrona zdrowia psychicznego powinna zapewnić „osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronną i powszechnie dostępną opiekę zdrowotną oraz inne formy opieki i pomocy, niezbędne do życia w środowisku rodzinnym i społecznym”.

Realizacja tego zapisu w sposób bardziej planowy i skoordynowany, z zabezpieczeniem odpowiednich środków, stanowi jeden z trzech głównych celów NPOZP (obok rozwoju promocji zdrowia i profilaktyki oraz systemu informacji z zakresu ochrony zdrowia psychicznego). Przewidziana jest możliwość aktualizowania programu i jego kontynuacja. Wdrażanie NPOZP rozpoczęło się w lutym 2011. Przygotowany harmonogram obejmuje okres do roku 2015. Przewidziana w nim redukcja liczby łóżek w szpitalach psychiatrycznych (w niektórych – o około 2/3) oraz ich restrukturyzacja – jest znacząca, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę przewidziany harmonogramem okres realizacji tego zadania. Tempo zmian w szpitalach zależy nie tylko od ustawowego „fiat”, lecz także od środków na to przeznaczanych (nie tylko finansowych) i od tempa tworzenia alternatywnych rozwiązań. Program zawiera nowatorskie rozwiązanie – stworzenie sieci „centrów zdrowia psychicznego”, które powinny spełniać zasadniczą rolę w koordynacji opieki i pomocy niezbędnej do życia w środowisku oraz stanowić jedno z jej podstawowych ogniw (przyp. Koalicji Na Rzecz Zdrowia Psychicznego).

Przymusowe leczenie W Polsce dwa kryteria – ryzyko zaszkodzenia (sobie lub innym) przez osobę, u której wystąpił problem ze zdrowiem psychicznym oraz potrzeba leczenia tej osoby - stanowią podstawę wszczęcia procedury umieszczenia jej w szpitalu bez zgody9. Wymienione kryteria w połączeniu z dodatkową ekspercką opinią, wydaną przez profesjonalistę medycznego, spełniają wymagania prawne, aby wszcząć procedurę o hospitalizację bez zgody nie tylko w celu leczenia psychiatrycznego, lecz również aby ocenić, czy hospitalizowana osoba jest czy nie jest psychicznie chora (wystąpiły u niej przejściowe „zaburzenia psychiczne”). Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego nie przewiduje w każdym przypadku bezpłatnych usług prawniczych dla osoby zainteresowanej; bezpłatną pomoc prawną osoba może uzyskać jedynie wtedy, jeżeli sąd uzna, że udział prawnika jest konieczny10.

W roku 2012 Najwyższa Izba Kontroli wydała raport o szpitalach psychiatrycznych, zwracając uwagę, że nadużywanie środków przymusu bezpośredniego jest częstą praktyką w wielu szpitalach psychiatrycznych. Zgodnie z tym dokumentem, osadzanie w izolatkach bywa środkiem użytym bez nadzoru lekarza11. W historii chorób pacjentów przyjętych do szpitala psychiatrycznego na podstawie orzeczenia sądu nie odnotowywano faktu poinformowania zatrzymanych o przyczynach hospitalizacji i planowanym leczeniu. Połowa kontrolowanych placówek była zaniedbana i przepełniona, a 70 procent sal szpitalnych nie spełniało wymogów higieny12.

Kuratela Kodeks Cywilny z 1964 roku ustanawia zarówno całkowitą jak i częściową kuratelę. Osoba może zostać poddana całkowitej kurateli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innych zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeśli nie jest w stanie „kierować swym postępowaniem”. Jeżeli okoliczności nie spełniają kryteriów do ustanowienia całkowitej kurateli, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia spraw osoby z problemami psychicznymi, ustanawia się kuratelę cześciową.

Osoby pod kuratelą całkowitą nie mają prawa do zawierania żadnych umów prawnych i wszelkie procedury prawne podejmowane przez taką osobę są unieważniane. Kuratorzy są powoływani przez sąd, aby działać w imieniu takich osób. Zdolność do czynności prawnych osób ubezwłasnowolnionych częściowo jest ograniczona do pewnego stopnia i również dla takiej osoby powołuje się kuratora. Główną rolą kuratorów jest wspieranie i asystowanie osobie, która ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych w prowadzeniu jej spraw. Przyzwolenie (zgoda) kuratora jest konieczna, aby większość działań prawnych tej osoby została uznana za prawomocne13.

9

Konieczne jest uzupełnienie, iż częścią tej procedury jest wystąpienie do Sądu Opiekuńczego i rozprawa sądowa, optymalnie z udziałem osoby, której procedura ta dotyczy. W pewnych okolicznościach rozprawa musi odbyć się przed umieszczeniem tej osoby w szpitalu, w innych – musi mieć miejsce niezwłocznie po tym, gdy zostanie ona tam umieszczona (przyp. Koalicji Na Rzecz Zdrowia Psychicznego).

10 11 12 13

http://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/2130-FRA-2012-involuntary-placement-treatment_EN.pdf http://www.thenews.pl/1/9/Artykul/104655 http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-szpitalach-psychiatrycznych.html http://www.disability-europe.net/

7

8

W październiku 2012, Europejski Trybunał Praw Człowieka zasądził w sprawie Kędzior przeciw Polsce. Pan Kędzior został ubezłasnowolniony przez swojego brata w roku 2000.

Dwa lata później, wbrew jego woli kurator przeniósł go z jego prywatnego domu do domu opieki społecznej, gdzie Pan Kędzior spędził kolejne dziesięć lat bez możliwości sądownego odwołania się od tej decyzji. Trybunał zaznaczył, że Pan Kędzior „nie mógł swobodnie opuścić domu opieki bez zgody personelu. Nie mogł również sam złożyć podania o tymczasowe opuszczenie domu opieki, gdyż takie podanie mogło zostać złożone tylko przez jego kuratora.”

Ponad to, oskarżający był „poddany ciągłej kontroli”. Pomimo zapisów w polskim prawie, które dają możliwość osobom pod całkowitą kuratelą do pojęcia czynności prawnych mających na celu przywrócenie ich zdolności prawnych, oskarżający miał ograniczone prawo do odwołania się od ustanowionej mu kurateli, tak więc Trybunał uznał, że było to pogwałcenie prawa do rzetelnego procesu sądowego, zagwarantowanego przez artykuł 6(1) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Organizacje w Polsce należące do Mental Health Europe: Stowarzyszenie na Rzecz Zdrowia Psychicznego Dziecka i Rodziny (Polish Association for Child and Family Mental Health) ul. Mielecka 33a, PL - 35-504 Rzeszow Tel. +48 503693462 Email: familyok@poczta.onet.pl Koalicja na Rzecz Zdrowia Psychicznego (Coalition for Mental Health) Sobieskiego 9, PL-02-957 Warszawa Tel. +48 22 211 18 56 Email: topos@topos.org.pl Instytut Psychiatrii i Neurologii Al. Sobieskiego 1/9, PL - 02-957 Warszawa Tel. +48 22 422 66 11 Web: www.ipin.edu.pl

Mental Health Europe