DOARPSKRANTSJE EASTEREIN july & augustus 2021
Kolofon
Nûmer 7 – July & augustus 2021 Redaksje: Bauke de Boer Marijke de Boer Nathalie Oliveiro helga develing Einredaksje: Mattie dijkstra Foto foarside: eppie heins Opmaak: Froukje dijkstra Printwurk: drukkerij Van der eems Kopij Doarpskrantsje: doarpskrante@easterein.nl as by Nathalie Oliveiro, dobbelân 7 Webside Easterein.nl: info@easterein.nl Twitter: @easterein_frl Facebook: Fraach&oanbod&sa
SLAGGE! geweldich!
SUPER DIEN! topper! de redaksje wol eltsenien dy’t slagge is fan herte lokwinskje!
Advertinsje? Mail nei doarpskrante@easterein.nl Rekkennûmer: Nl70 RABO 0349 5017 26 û.f.f. doarpskrante De redaksje fan de Doarpskrante stelt har net oanspraaklik foar de ynhâld fan ynstjoerde stikken. De redaksje behâldt har it rjocht foar om artikels yn te koartsjen of mooglik te redigearren. Troch it ynstjoeren fan tekst- as beeldmateriaal jouwe jo tastimming foar it fermannichfâldigjen hjirfan.
Kopijdatum: woansdei 25 augustus
Doarpsaginda July 05 july 07 july 10 july 11 july 14 july 17 july 21 july 22 july 28 july 29 july
20:00-20.45 07:00-08:30 10:00 11:00 07:00-08:30 10:00 07:00-08:30 20.00 07:00-08:30 20.00
Skilplein konsert wilhelmina griene kontener Jong-Feintepartij Okkema-partij grize kontener Jeugdledenpartij KF easterein griene kontener Oargelkonsert gerben Mourik, Martinitsjerke grize kontener Oargelkonsert gonny v/d Maten, Martinitsjerke
Augustus 04 augustus 05 augustus 10 augustus 11 augustus 12 augustus 15 augustus 18 augustus 22 augustus 24 augustus 25 augustus
07:00-08:30 20.00 07:00-08:30 07:00-08:30 20.00 12:00 07:00-08:30 11:00 18:30 07:00-08:30
27 augustus 28 augustus 29 augustus
18:00 20:00 16:00
griene kontener Oargelkonsert Martin Mans, Martinitsjerke Ald papier kontener grize kontener Oargelkonsert everhard Zwart, Martinitsjerke Pearkekeatsen KF easterein griene kontener KNKB Partij (generale froulju’s Pc) Alder/bern partij KF easterein grize kontener lêste ynleverdei kopij doarpskrante Nachtkeatsen/slotjûn jongerein Nachtkeatsen senioaren Blues cruise eastersnein, Bergsma Easterein
Septimber 01 septimber
07:30-08:30
griene kontener
Dizze ynformaasje komt fan easterein.nl en út de mailtsjes dy’t wy krije. Ha jo ek wat foar de doarpsaginda? Mail it dan nei doarpskrante@easterein.nl
Skilpleinkonsert
Op moandei 5 july hat wilhelmina easterein wer har jierlikse Skilpleinkonsert. Op dit noflike bûtendoarkonsert komme hieltiid mear minsken ôf. dit konsert is foar jong en âld. der stean banken, mar om noflik te sitten kinst better efkes in stoel meinimme.
Bêste minsken, we wolle elkenien betankje foar de kaarten dy’t wy krigen hawwe by ús 25e troudei. Siep en greetje van dijk
ng fan... Ut de húshâldi dit? e nn Wa bi
Kollekte Epilepsiefonds de kollekte foar it epilepsiefonds hat it prachtige bedrach fan € 485,85 opbrocht! Boppedat wienen der meardere mobile donaasjes! Alle jouwers en kollektanten Tige Tank! Janke Twijnstra
Voorpret
Troch Helga Develing Wij kozen ervoor in Easterein te gaan wonen, omdat het zo’n actief dorp is. Veel verenigingen en veel te doen. Corona gooide roet in het eten. Maar er gloort hoop... Gaan we deze zomer dan wel alles meemaken dat ons zo aantrekkelijk leek aan Easterein? En wát kunnen we eigenlijk gaan beleven? ik heb al veel mooie verhalen gehoord over de dorpsfeesten in easterein, maar er nog niet een kunnen meemaken. Mijn hart ging dan ook sneller kloppen toen in het vorige doarpskrantsje een soort van dorpsfeest werd aangekondigd. Oars as oars, mar it giet troch. At it kin. wat staat ons aan festiviteiten te wachten? daarover sprak ik Jan Jetze van de Oranjeferiening Oranje & heitelân. Oars as oars Ook Jan Jetze heeft er zin in, dat hoor ik duidelijk aan zijn stem. Nadat al twee juni maanden voorbij zijn gegaan zonder dorpsfeest, verheugt ook hij zich op eindelijk weer festiviteiten in het dorp. er klinkt verlangen in zijn stem door als hij me vertelt hoe de dorpsfeesten er normaal gesproken aan toe gaan. Twee dagen feest met op donderdag optocht, sport en natuurlijk muziek. en voor wie dat nog aankan is er op vrijdag matinee, spelletjes en opnieuw muziek. Muziek, lol, feesten en dansen. en hoewel het feest in een afgeslankte vorm gaat plaatsvinden, voor die vier elementen is er ook dit jaar alle ruimte: muziek, lol, feesten en dansen. dit jaar zullen de dorpsfeesten niet op twee aaneengesloten dagen plaatsvinden. doordat er nog altijd onzekerheid is over wat er kan en mag in september met betrekking tot de corona maatregelen, zal er één dag feest in september zijn en één dag in november. Voordeel daarvan is dat al die dorpsgenoten die normaal de tweede dag (te) brak zijn om alles bewust mee te maken nu beide dagen volop kunnen feestvieren en genieten. er is voldoende tijd om tussentijds te herstellen dit jaar. het precieze programma wordt deur aan deur verspreid, maar hier alvast een voorproefje. 3 september de eerste dag zal vrijdag 3 september zijn. het wordt een soort mix van koningsdag en dorpsfeesten. het feest wordt geopend met een optocht. die optocht zal ook oars as oars zijn, daar ontkomen we niet aan.
hoe die precies wordt vormgegeven daar wordt nog aan gewerkt en over overlegd, maar er komt een optocht die voor niemand te missen zal zijn: een lawaaioptocht door de kinderen van easterein. geen feest zonder kinderen. Zoals andere jaren staat die eerste dag in het teken van sport. Kaatsen en volleybal behoren tot de mogelijkheden. er zal geen feesttent zijn, maar wel muziek. we hopen dus op mooi weer, al zal het aan de artiest niet liggen. de troubadour Sander Metz zal, zon of geen zon, stralend middelpunt zijn wat betreft de muziek die vrijdag. 13 november Op zaterdag 13 november feesten we verder. dan zijn er activiteiten binnen, waarbij er onder andere kan worden geklaverjast. ‘s Middags komt er opnieuw een troubadour: gurbe douwstra. en ’s avonds is er weer alle gelegenheid om te dansen bij de vrolijke tonen van de Suskes, een Friese feestband. de Suskes gaan zorgen voor een matinee-achtige sfeer. Omdat Jan Jetze herhaaldelijk de woorden matinee-achtige sfeer gebruikt, vraag ik hem die sfeer te omschrijven. daar zijn geen woorden voor, zegt Jan Jetze. Maar gelukkig is er YouTube. Na een aantal filmpjes Matinee easterein te hebben bekeken kan het wat mij betreft niet snel genoeg 13 november zijn. Waar een klein dorp groot in kan zijn los van alle lol, gezellig- en saamhorigheid is er nog een reden om dit jaar naar de dorpsfeesten te komen. de horeca heeft in de afgelopen maanden veel te lijden gehad. de Oranjeferiening heeft daarom besloten de lokale horeca een hart onder de riem te steken. in september is de baropbrengst voor de Skoalleseize, dan is het feest op het veld, in november feesten we in de zalen van Bergsma verder en is de baropbrengst voor Bergsma. ik verheug me nu al op beide dagen: einlings feest!
Waar vind je een AED in Easterein? Een Automatische Externe Defibrillator (AED) is een draagbaar apparaat dat het hartritme weer kan herstellen bij een hartstilstand. Dit gebeurt door het geven van een elektrische schok. Ook in Easterein zijn een aantal te vinden: • Andries Joustrastrjitte 16, plek buitenmuur woning, permanent beschikbaar • Restaurant-Partycentrum Bergsma, Sibadawei 2, plek buitenmuur, permanent beschikbaar • Sporthal de Greidhoeke, Stittenserleane 29, plek buitenmuur, permanent beschikbaar • Martinitsjerke, Tsjerkebuorren 2, plek buitenmuur, permanent beschikbaar • huisartsenpraktijk hoepman, Van eijsingaleane 10, plek binnen, beschikbaar tijdens openingsuren • de Skoalleseize, it heechhiem 11, plek binnen, beschikbaar tijdens openingsuren • Drukkerij Van der Eems, Sibadawei 20, plek binnen, beschikbaar tijdens openingsuren • Bos Mechanisatie, Sibadawei 24, plek binnen, beschikbaar tijdens openingsuren
de cursief gedrukte Aed’s staan geregistreerd bij hartslagNu.nl
Fizel
D R O G I ST E R I J - PA R F U M E R I E
TERP 52, 8731 BA WOMMELS TELEFOON 0515 333 210
Ferwûndering
Troch Helga Develing Elke maand ga ik als nieuwbakken Fryslân bewoner op zoek naar antwoorden. Ik zie hier dingen die ik als Westers stadsmens niet ken of niet begrijp. Dingen die me verwonderen en nieuwsgierig maken. Afgelopen maand heb ik Molen Rispens bezocht. Molenaar Ruurd-Jakob Nauta deelde zijn weetjes en verhalen over de molen met mij. het is toeval dat ik Molen Rispens koos als onderwerp voor mijn Ferwûndering. Maar wat een mooi toeval: Molen Rispens bestaat dit jaar 200 jaar! wat een mooi moment om van alles te weten te komen over deze molen. die zo gewoon lijkt, maar heel bijzonder is... Weetjes Op een prachtige zomeravond in juni staat Mario, leerling molenaar, ons op te wachten. Nou ja, eigenlijk niet echt, hij was er toch. er staat wat wind en de molen moet draaien. dus is Mario naar de molen getogen om de zeilen op de wieken, pardon, het gevlucht, te binden. wij, wouter laat zich deze kans om de molen te zien niet ontzeggen, hebben een afspraak met Ruurd-Jakob, die, zo vertelt Mario ons, álles over deze molen weet. Niet lang na ons arriveert Ruurd-Jakob, de molenaar. waar wij dus inmiddels zeer hoge verwachtingen van hebben. Niet ten onrechte blijkt. Ruurd-Jakob trakteert ons op een avond vol weetjes, bijzonderheden en prachtige verhalen. Molen Rispens bestaat dit jaar dus 200 jaar. en dat is direct een eerste verhaal, want daar bestaat ook twijfel over. wellicht is de molen jonger. Maar in de molen hangt het prachtig beschilderde originele stichtingsbord, gemaakt door molenmaker Arjen gerbens Timminga. Op dat bord een gedicht dat ons onder andere vertelt dat de molen in 1821 is gesticht en in november van dat jaar voor het eerst maalde. dat bord gaat echt over deze molen. Maar toch is er twijfel. daarover straks meer. Molen Rispens is een grondzeiler: de wieken gaan vlak langs de grond. Al is wieken natuurlijk niet het goede woord weet ik nu, ik moet eigenlijk het gevlucht zeggen. het gevlucht is 12 meter, niet bijzonder hoog, maar groot genoeg voor deze polder. en hoog genoeg om wind te vangen, dat was één van mijn vragen. de polder is nog altijd nagenoeg leeg en in Friesland is altijd,
nou ja… bijna altijd, wind. Ruurd-Jakob vertelt me dat hij in alle jaren pas één, misschien twee keer heeft meegemaakt dat er niet genoeg wind stond om de molen te laten draaien. dat wat wij gewone stervelingen vier wieken noemen zijn eigenlijk vier enden. het bijzondere van de twee roeden, de stokken waaraan het hekwerk van de enden zit, van deze molen is dat er één houten en één ijzeren roede is. Aanvankelijk had de molen, net als de meeste molens, twee houten roeden. Nadat in 1975 een houten roede breekt, al 6 jaar na plaatsing, wordt die roede vervangen door een ijzeren. Molen Rispens heeft tot 1964 gemalen. daarna werd de taak overgenomen door een gemaal. doordat de molen niet meer in gebruik was raakte de molen in verval. eind jaren 80 was de molen er slecht aan toe. Na brandstichting in de molen werd de staat van de molen nog slechter. in het kader van ruilverkaveling kwam er geld beschikbaar en in 1993 werd gestart met een heel grondige restauratie en werd de molen een stukje verplaatst. de restauraties zijn uitgevoerd door wagenbrugghe in Sneek en zij hebben uitstekend werk geleverd: er is zoveel mogelijk van het oude materiaal gebruikt en dus zijn er nog allerhande historische handtekeningen te zien. in 1995 is de molen weer maalvaardig. doordat de molen nu weer maalt blijft hij in betere conditie en kunnen wij allemaal van de molen genieten. de molen maalt nu niet meer om het waterpeil op niveau te houden, dat doet het gemaal. Maar ik vraag me af hoe men vroeger wist dat het water te hoog stond. Of dat het weer op niveau was, zodat er niet teveel water werd weg gemaald. het antwoord is heel simpel. de peilschaal. ineens zie ik ze voor me, als kind zag je die dingen overal. Ze zijn uit het straat-, of beter waterbeeld, verdwenen. een dag na mijn bezoek aan de molen ben ik in het Zuiderzeemuseum. en ja, daar bij de molen zie ik één: een peilschaal. Molen Rispens is eigenlijk een heel gewone achtkantige boerenmolen, gebouwd om het waterpeil te kunnen reguleren. een muonts: de molen ziet eruit als een pij van een monnik. een muonts heeft maar één deur, op het noordoosten, en tegenover die deur zit de schroef, de vijzel, hier een houten vijzel, ook best bijzonder, met daarboven een raam. Maar Molen Rispens is toch ook heel bijzonder. het is een molen vol mysteriën en verhalen.
Molenmysterie eén van de mysteriën van de molen is de leeftijd. Volgens het stichtingsbord is de molen gebouwd in 1821. Uit betrouwbare bron blijkt dat in 1822 er zeker een molen stond op de plaats van Molen Rispens. en in de molen treffen we handtekeningen aan, gezet in 1822 en 1840. Maar… uit dendrochronologisch onderzoek blijkt dat het hout in de molen pas in 1850 gekapt is. hoe kan het hout, waarvan op meerdere plaatsen monsters zijn genomen, ouder zijn dan de handtekeningen die erop staan. Kunnen er delen vervangen zijn? Nee, de constructie laat zien dat dat niet mogelijk is. wat is er gebeurd? Ruurd-Jakob is druk bezig om het antwoord te vinden, wat hem tot nu toe nog niet gelukt is. Maar ik vind het een mooi mysterie, en soms moet je die niet willen oplossen. een ander mysterie heeft Ruurd-Jakob wel kunnen oplossen: het geheim van de as. in 1946 werd de houten as wegens beschadiging vervangen. Om de een of andere duistere reden zit er in ‘onze’ molen nu een ijzeren molenas. hoogst ongebruikelijk voor zo’n bescheiden muonts als deze. Als er ook nog een teken in het ijzer blijkt te zijn gezet is het raadsel compleet. Tijdens zijn zoektocht wordt Ruurd-Jakob getipt door iemand die een foto heeft van zo’n zelfde zesdelige ijzeren molenas. en ja, als je goed kijkt zie je hetzelfde teken op de as staan. die foto is van een heel andere molen, de oude molen van hennaard. die molen was geheel vervallen in 1946. het is heel waarschijnlijk dat in plaats van een nieuwe houten as de oude ijzeren as van die molen is hergebruikt. en dat onze kleine, gewone molen daardoor iets heel unieks heeft gekregen: een echte westra molenas.
Jubileum
Molen Rispens bestaat dus, we gaan er toch maar gewoon vanuit, dit jaar 200 jaar. en dat wordt gevierd! Mario was er niet voor niets, al was er maar weinig wind. in de molen zit een teller en de bedoeling is dat de molen dit jubileumjaar 200 uur draait en daarbij 200.000 omwentelingen zal maken. door alle corona perikelen lijkt de 200 uur haalbaar, maar worden de 200.000 omwentelingen wel een uitdaging. Verder is er een boek in de maak over de molen. de bedoeling was dat het boek 27 november 2021, 200 jaar nadat de molen voor het eerst maalde, af zou zijn. Maar ook hier gooide corona roet in het eten. Nu is de planning dat het boek in het molenweekend van 2022 (14 en 15 mei) klaar zal zijn. iets om naar uit te kijken!
Kijk zelf! de molen is regelmatig open voor bezoekers. Op de site (www.molenrispens.nl) vind je alle informatie. Als je langs de molen komt en je ziet het gevlucht draaien, ben je sowieso welkom. in het jubileumweekend is het de bedoeling dat de molen van zaterdagochtend t/m zondagmiddag open is. Kun je niet wachten? Kijk dan op de Facebook- of instagrampagina van de molen. Je kunt ook wat korte filmpjes over de molen bekijken op de site van easterein (www.easterein.nl) Zo zie je bijvoorbeeld hoe de zeilen van de enden worden gehaald.
Links: Voor ons vertrek laat Ruurd-Jakob nog even zien hoe de zeilen van de enden worden gehaald, dat gaat veel sneller dan verwacht. Rechts: Een peilschaal.
Ferwûndering In onze schuur ligt hoog in de nok een stok. Die hebben de vorige bewoners laten liggen. Het is niet zomaar een stok, maar een echte pols. Zou dat moeilijk zijn, ljeppen? En hoe gebruik je die pols dan precies? Nu het zomer is zou ik het dan misschien wel eens kunnen proberen. Ik moet op zoek naar iemand die mij leert ljeppen ...
Alle Eastereiners op ’e foto: De Skoallestrjitte en Vrijburg Troch Willy Sybesma
Yn en om Easterein (Wilhelmina voorwaarts mars) Troch Jan Hiemstra
It korps troch de buorren sil net (faak) mear foarkomme. Jierrenlang wie soks in hichtepunt yn it doarp. Opstelle by de Ald Skoalle en dêrnei sa folle mooglik troch alle strjitten, want oeral wennen begeunstigers (‘donateurs’) en der moast gjinien eftersteld wurde. Dat Wilhelminakorps wie yn dy tiid (en no ha ik it oer de perioade tusken de wrâldoarloggen en de earste jierren nei WOII) nea in grutte ploech. As der seis rychjes fan fjouwer of acht rychjes fan trije muzikanten rûnen, mei yn beide gefallen trije man slachwurk foarop, wie dat al hiel wat. Mar as der ‘pittich’ blaasd waard, dan kaam der wol wat oan.
Marswedstriid festival Easterein 1935.
Yn it bysûnder op keninginnedei, by doarpsfeesten, by jubilea marsjearde it korps in slach troch de buorren. Yn de foaroarlochske jierren waard wilhelmina faaks útnoege om by festiviteiten yn oare plakken te marsjearjen, want marsjearje koene se. Under muzykkonkoersen, dy ’t simmerdeis geregeld hâlden waarden, wie de marswedstriid neist it konsertkonkoers in belangryk ûnderdiel. dy konkoersen lutsen grutte kloften minsken en soene je wat belangstelling oanbelanget in bytsje fergelykje kinne mei de hjoeddeiske popfestivals. de minsken wiene der ris efkes út en … je koene ek noch ferkearing opdwaan!
wilhelmina wie op dy konkoersen in belangrike dielnimmer en die mei de bêsten mei. Sa helle it korps yn 1935 op it simmerkonkoers yn Minnertsgea, yn wat doe de heechste klasse wie de eare-ôfdieling, mei in korps fan 25 leden in earste priis yn de konsertwedstriid en wiene se yn de marswedstriid de heechste fan alle dielnimmers. de man dy’t foar it grutte ‘marssukses’ ferantwurdlik wie stiet op de foto. Rjochts mei in ringbas om it skouder en in strieën hoed op: Johannes Santema, boer oan de hidaarderdyk. Under lieding fan Santema waard by him op it lân oefene yn it marsjearjen en it tagelyk blazen, want net allinne it ‘rinnen’ moast goed wêze, der moast ek kompakte marsmuzyk komme. it korps dat yn Minnertsgea meidie moat itselde west ha as wat op de boppeste foto ôfprinte stiet. Yn it lân wie de muzikanten leard om goed yn it gelid te marsjearjen. it juryrapport wie loofjend oer de prestaasje: “Kranig geheel, prima leiding. Slechts bij het zwenken heel, heel kleine afwijking van richting … en van het begin tot het einde prachtig van klank, tempo en houding absoluut onberispelijk.” it marsjearjen om heafoarken foar it meitsjen fan kantige hoeken en om goed yn it gelid te rinnen hie fertuten oplevere. de minsken dy ’t op dizze foto steane binne bekind en wurde neamd op side 37 fan wilhelmina 1898 – 1998 (M.l. de Boer) easterein 1998. ien wol ik noch yn it bysûnder neame: midden op de foto stjit Tine Joustra, de yn dy tiid iennige frou op it korps. it bysûndere fan de marswedstriid yn 1935 is dat it korps gjin unifoarm draacht en dat der ek gjin ‘batterij’ slachwurk foar it korps rint. Nei de oarloch wurdt ûnder ynfloed fan de korpsen fan de befrijers hyltiid belangriker dat der slachwurk en dan it leafst in drumband oan it korps foarôf giet. ek by wilhelmina wurdt hjir in begjin mei makke. dat docht bliken út de foto fan plm 1955 as it korps foar de optocht útrint. Foar it ‘normale’ slachwurk: bekkens (Freerk de Boer), grutte tromme (hendrik van der Valk) en lytse tromme (wiebe de Boer) rinne noch trije ‘drummers’ dy ’t yn aksje komme as it korps net spilet. dizze drummers binne Johan Schuijff (links), Minne Tjalsma (midden) en geertje iJpma (rjochts). in pear saken falle op. By it korps rint altyd in plysjeman (yn dit gefal Stoel) om yn te gripen as dat foar it ferkear nedich is en by in trijesprong is soks nedich. Boppedat drage de muzikanten in begjin fan in unifoarm: de mânlju in wite pet mei in griene bân en in harpke, de froulju in kepy, in sêft grien boesgroentsje (= overhemd) mei in donkergriene strik en griene epauletten mei in harpke derop op it skouder. dy epauletten moasten de leden fan fan te foaren knipte stikjes karton en stof, en in ‘gouden’ harpke sels meitsje. dêrnei waarden se
mei twa feilichheidsspjeldsjes op de skouders fan it boesgroentsje fêstmakke. Fierder sjocht op dizze foto wiebren Santema (links), de soan fan Johannes fan de boppeste foto rjocht foarút en sjoch ik mysels mei pet en al rjochts fan Johan Schuijff rinnen. Nei de moade fan dy tiid drage wy beide in ‘pofbroek’, in plus four.
Doarpsfeest plm. 1955 Wommelserdyk.
Oargelkonserten Martinitsjerke Easterein Gerben van Mourik speelt in Easterein in de wekelijkse donderdagavond orgelbespeling in de prachtige Martinikerk te easterein treedt op donderdag 22 juli om 20.00 uur de bekende organist en meester improvisator gerben Mourik op. gerben Mourik behaalde de diploma’s Uitvoerend Musicus 1e fase – met aantekening orgelimprovisatie – en de Master Uitvoerend Musicus (met als hoofdvakken orgel & improvisatie) aan het Brabants conservatorium te Tilburg. docenten waren Bram Beekman en henco de Berg. Tevens volgde hij privé-lessen bij Ansgar wallenhorst, Naji hakim en Ben van Oosten. cursussen improvisatie werden gevolgd bij Thierry escaich en loïc Maillé. hij heeft een actieve concertpraktijk waarbij twee elementen in het middelpunt staan: het promoten van Nederlandse muziek, en de kunst van het improviseren. in easterein speelt gerben Mourik werken van Sweelinck, händel, guilmant, Bonefaas, worp en eigen improvisaties. Gonny van der Maten speelt in Easterein in de wekelijkse donderdagavond orgelbespeling in de prachtige Martinikerk te easterein treedt op donderdag 29 juli om 20.00 uur gonny van der Maten op. gonny van der Maten is haar hele leven al geboeid door het orgel, de menselijke stem en combinaties daarvan. Beroepsmatig heeft dat geresulteerd in activiteiten als concertorganist, cantor-organist, dirigent en docent. Ook componeert zij en draagt zij teksten voor. gonny van der Maten werd geboren in Amsterdam, waar zij ook haar orgelen kerkmuziek opleiding aan het Sweelinck conservatorium volgde, met als orgelhoofdvakdocent Albert de Klerk (Uitvoerend Musicus cum laude). Aanvullende studies waren Kerkmuziek, improvisatie (conservatorium Arnhem) en koordirectie (applicatie-opleiding conservatorium Utrecht). Momenteel is zij orgeldocente aan de Bachschool Soest en cantororganist van de Oude Kerk in Soest, een uitgebreide muzikale functie, waarin zij verantwoordelijk is voor de muziek in de Oude Kerk in brede zin. Zij leidt daarbij de cantorij van de Oude Kerk, bespeelt het historische Van gruisen/ Van Oeckelen-orgel en is artistiek verantwoordelijk voor de dOK-concertserie en Avondmuzieken. in easterein speelt gonny van der Maten werken van J.P. Sweelinck, J.S. Bach. c.Ph.e. Bach, A. de Klerk en h. Andriessen.
Martin Mans speelt in Martinikerk Easterein de derde orgelbespeling van dit seizoen in de serie Orgelconcerten in de fraaie Martinikerk te easterein wordt op donderdag 5 augustus om 20.00 uur op veler verzoek verzorgd door de organist Martin Mans. Martin Mans werd in 1965 geboren te Melissant, op het Zuidhollandse eiland goeree-Overflakkee. Op zevenjarige leeftijd ontving hij zijn eerste orgellessen, op elfjarige leeftijd begeleidde hij voor het eerst koren en op twaalfjarige leeftijd werd hij kerkorganist in zijn geboorteplaats. in zijn jeugdjaren schreef hij verschillende concoursen op zijn naam. Naar aanleiding hiervan gaf hij op veertienjarige leeftijd zijn eerste orgelbespeling voor de NcRV-radio. Naast zijn orgelstudie bekwaamde hij zich in koordirectie. Sinds 1995 is Martin Mans organist in de Breepleinkerk te Rotterdam. in easterein speelt Martin Mans een populair programma met werken van: Bach, Smetana, Nevin, Ashford, Mulder, Asma en eigen improvisaties.
Wedstriidaginda Keatsferiening Easterein 2021 Datum
Partij
Soart
Kategory
Oanfang
Freed 2 july
Federaasje jeugd
Federaasje jeugd
Kabouters/Welpen/Pupillen 16:00 Skoaljeugd/Jonges/Famkes 16:00 Junioaren 16:00
Snein 4 july
Ledenpartij
Leden KF Easterein Frije formaasje partij (per partoer moat 2 lid wêze fan de KF)
Manlju f.f. Froulju t.i.l. (By foldwaande dielname ferskillende klassen)
12:00 12:00
Sneon 10 july
KNKB partij
Jong-Feinte Partij
Junioaren ôfdieling
10:00
Snein 11 july
Okkema partij (wylde partij?)
Alle federaasjes (ûnder foarbehâld)
Manlju A/B/C f.f. Froulju A f.f. Froulju B t.i.l.
11:00 11:00 11:00
Sneon 17 july
Jeugdledenpartij
Jongerein KF Easterein Jongerein KF Wommels
Kabouters/Welpen/Pupillen 10:00 Skoaljeugd/Jonges/Famkes 10:00
Snein 15 augustus
Pearkekeatsen
Leden KF Easterein
Manlju/Froulju A/B/C en in sêfte bal-klasse
12:00
Snein 22 augustus
KNKB partij
Froulju, f.f., 12 partoer, generale froulju’s PC
Haadklasse
11:00
Tiisdei 24 augustus
Jeugdledenpartij
Alder/bernkeatsen
Kabouters/Welpen Pupillen/Skoaljeugd Jonges/Famkes
18.30 18.30 18.30
Freed 27 augustus
Nachtkeatsen jongerein + slotjûn
Jongerein KF Easterein
Kabouters/Welpen Pupillen/Skoaljeugd Jonges/Famkes
18:00 ite 18:00 ite 18:00 ite
Sneon 28 augustus
Nachtkeatsen senioaren
Leden KF Easterein Wylde partij!
Manju/Froulju t.i.l. 3 x t.i.l. (sêfte bal)
20:00 20:00
Snein 5 septimber
Stipersdei
Stipers + bestjoersen kommisjeleden
Manju/Froulju t.i.l. 3 x t.i.l. (sêfte bal)
11:00
Freed 10 septimber
Boeren PC
Boeren keatspartij
BOEREN!
10.00
Snein 19 septimber
Slotwedstriid mei BBQ
Leden KF Easterein
Manju/Froulju 3 x t.i.l. sêfte bal
12:00 12:00
Snein 12 desimber
Ledenpartij sealkeatsen
Leden KF Easterein
Manlju/Froulju 3x t.i.l. (maks. 24 dielnimmers)
13:00
Project Budgetmaatjes Súdwest-Fryslân Binnen de gemeente Súdwest-Fryslân is Solidair Friesland in samenwerking met de PCI Sint Antonius van Padua Parochie actief met het project budgetmaatjes. Per 1 april jl. heb ik de functie Coördinator van het Project Budgetmaatjes Súdwest-Fryslân overgenomen van Kees van Kordelaar. Sinds eind 2015 ben ik al als vrijwilliger verbonden aan het project en heb al vele mensen kunnen helpen om financieel weer op de goede weg te komen. het werk is heel afwisselend want iedere situatie is anders en alle mensen zijn weer verschillend. het is altijd mooi om te zien dat met wat hulp mensen zichzelf weer kunnen redden en een betere toekomst tegemoet gaan. Soms heb je jaren later nog steeds contact met mensen en is het fijn te zien dat het goed met hen gaat. helaas kunnen we soms als maatje niet de hulp bieden die nodig is en is professionele hulpverlening noodzakelijk. Ook dan kunnen we in samenwerking met de gemeente Súdwest-Fryslân hulp bieden om de benodigde papieren te verzamelen zodat het officiële traject opgestart kan worden. Maatje zijn betekent ook vaak een luisterend oor zijn en even een kop koffie samen drinken. Uitgangspunt blijft echter altijd het helpen van de mensen op financieel gebied. in mijn rol als coördinator ben ik contactpersoon voor de gebiedsmedewerkers van de gemeente en andere instanties die hulp verlenen. Ook mensen die hulp nodig hebben kunnen mij direct bellen. ik zal vervolgens kijken of we hulp kunnen bieden en zoek daarbij een vrijwilliger die dat kan doen. Tenslotte breng ik het maatje in contact met de hulpvrager. Op dit moment zijn we bezig om te zorgen dat we nieuwe maatjes van de nodige kennis en informatie kunnen voorzien door middel van het opstarten van een begincursus; hopelijk mag het na de zomervakantie weer. Tevens ontvangt binnenkort ieder maatje een basismap met de benodigde informatie en handige links en telefoonnummers om te gebruiken bij specifieke vragen. gedurende het jaar organiseren we avonden waarop we als maatjes elkaar weer ontmoeten en nodigen we vaak een deskundige uit om een informatieve avond te verzorgen. hopelijk kunnen we deze avonden binnenkort weer gaan organiseren; vanwege corona is dit dus nu al langere tijd niet meer mogelijk. Zoals de meeste organisaties kunnen ook wij nieuwe vrijwilligers gebruiken. de gemeente geeft aan dat er lange wachtlijsten zijn van mensen die hulp
kunnen gebruiken. hoe eerder in het traject we mensen kunnen helpen hoe meer kans dat de schulden nog niet zo hoog zijn of dat we met inzicht verschaffen kunnen voorkomen dat er schulden ontstaan. Vindt u het leuk om met cijfers te werken, om mensen te helpen en wilt u maatje worden, belt u mij gerust dan maken we een afspraak en kunnen we bespreken wat u als maatje kunt betekenen. Ook als u hulp kunt gebruiken kunt u mij altijd bellen of mailen. Samen maken we de wereld een beetje mooier! Sandra Kwakman coördinator Budgetmaatjes Solidair Friesland/Pci Sint Antonius van Padua Parochie M: 06 51 80 9996 e-mail: skwakman@solidairfriesland.nl
79'')77:30 %*:%00)2
U &P ?9o o 0
s Ös¤¤ « ±±¢ ¤ Í¢ ¢s« â ¡« ~ × ¡ÂÈ I±× ¾P¤ ª È »¾± ¾sªªs sÈ Ö ¾Â sÈ ¾± «È «÷ âÍ Ö ¤÷ Ö¤ Â Ö ¾Ös« ¾Â « Ö Â ±ª~ « ¾È ª È ¢±±¤ Ý ¾ssÈs¾ª « « ¾± × È¾ ¡¢ »¾± Í È « â± sÈ ¡ Ö È Ö ¾~¾s« È « « » ¾ «ü ªs« ¾ ×ss¾±» È × ¤ ¤Í¢Èü
II¾±  ±« ¤ ¾ « ¾Ös¾ «  ¢ͫ ¾Ös ±s  ±s « d±ªª ¤Â 2 Í×s¾ «
d ¡ ¤ ¾ « ¡ ± ¡ s« ¾Â ¢Í«È «¢ «÷ ×ss¾ ±±¾ ¡ s« ¾Â ¢Í«È ± «÷ ~ È ¾ ¢ Íâ  ¢Í«È ªs¢ «ü
8
±Í × ÈÂ~ ±Í ss¤ þ d «Â × È ~ ss¤ þ ªss¤ d ¡ ~ « ¡ ª « ªss¤ « ¡ss¾ ¾sÈ Â «s~ ¤ « ùù
¾s ÂÖ ¾s« ¾ «
¤ «
'DDURP JD MH QDDU %DODQVLH d ¤ ¡ ¡ ±±¢ Ⱬ ¾ ¤ Ö « « ¤ ¢¢ ¾ ~¤ ¡Ö « È «þ I¤s« s« «Í ¡ L U&P «Ès¢ »¾ ¢ « × ¡ « ±¾ª ¾ « ¡ ¾ss «ss¾ ª± ¤ ¡¢ « Ös« ±«â ~ ¤ « ü
×××ü~s¤s«Â ü«¤ èî éí ñè îé éñ ;
Nijs fan de bieb We zijn momenteel normaal open op maandag en vrijdag van 14.00 - 17.30 en woensdag van 10.00 - 17.30 uur. Het is handig om via www.bmf.nl te kijken of de bibliotheek in Wommels geopend is. Via Google krijg je oude informatie die niet actueel is. Zomerrooster: van 12 juli t/m 20 augustus zijn de openingstijden op maandag en woensdag 14.00 - 17.30 uur. de vrijdag is de bibliotheek gesloten. Zoals altijd zijn we ook de Freuledei 11 augustus gesloten. Vanaf week 34 = 23 augustus zijn we weer normaal open zoals in de eerste 2 regels vermeld staat. Zomertentoonstelling: de maanden juli en augustus is er een tentoonstelling van keramiek. ieb de Jong - haanstra exposeert haar keramiek in twee vitrinekasten. Ze is in 1987 begonnen met keramiek en kortgeleden in wommels komen wonen. loop gerust eens binnen want er is ook een collectie boeken over keramiek te leen. deze boeken leen je aan de balie. we zien je graag in goede gezondheid in de bibliotheek. Mocht dat niet lukken dan is er de Bibliotheek aan Huis dienst. wil je daar gebruik van maken dan mag je bellen met 0515-332000 tijdens openingsuren of mailen met wommels@bmf.nl. Als je dan je telefoonnummer achterlaat dan bellen wij om te overleggen over de te brengen boeken. in samenwerking met de MiK (éénmalig) of door een vrijwilliger worden ze dan aan de deur gebracht. As it net kin sa as it moat, dan moat it mar sa as it kin … Inleverbus: als de bibliotheek niet open is maar je wilt toch boeken kwijt dan kan dat door de boeken in de bus te doen. de inleverbus vind je aan de zijkant naast de Aed.
Hoe ist no mei... Klaes Posthuma Troch Bauke de Boer
It wie 1961 doe’t wy yn Easterein kamen. Wy, dat wiene Ruurd en Hinke Posthuma en harren 7 dochters en 2 soannen. It wie in kreas hûs mei oan de Tsjerkebuorren mei in karakteristike skilderssaak fan hout oplutsen mei moaie details yn it rânewurk. De efterútgong wie oan it Skilplein. Oan it Skilplein wie mear beweeg; gebroeders Vellinga hie dêr harren fouragehannel en Tom Sandstra syn frachtriderij. Ek wie der noch in bakkerij en Cees van der Eems hie der in beskieden kantoar en boekhannel. Fierder op ’e Tsjerkebuorren wie de Vivowinkel fan Ypma en noch in manifakturewinkel fan Bergstra. Dus van der Eems wiene ús buorlju foar en en Abe en Klas Kamstra efter. De famylje van der Eems hiene 7 dochters en 2 soannen. Heit en mem fûnen dat ik moai maat wurde koe mei Hindrik van der Eems en derby ek mei syn maat Wypke Rusticus waans âlders behearders wiene fan ús Gebou.
Drumband mei’t doarpsfeest ‘62 as ‘63.
wy kamen út de stêd en myn hiele pubertiid yn dokkum en ljouwert hiene my dochs wol wat stêds makke. ik fûn de jonges wol aardich mar it paste net. de famylje Rusticus gie al gau fuort en hindrik hie it yn ’e holle om by de marrechaussee te gean. Syn pake fan memmeskant wie dyksplysje yn
Sybrandebuorren. Omdat cees van der eems jong stoar is dat allegearre oars rûn en hat hindrik it kopieerbedriuw oernaam. ik kryg oare maten en freondinnen yn wommels mar derneist hie ik noch wolris in skarreltsje yn easterein, Klaske fan Bauke wyp en lydia Sytsema, har heit wie baas fan‘t sufelfabryk. Klaes op nei’t feest, yn’t pak, frijetiids klean bestiene noch net.
it wie it doel dat ik de saak oernimme soe mar om de oplieding folslein te meitsjen as mar mooglik wie moast ik tsjinje by ferskate bazen. Yn ljouwert wie Brinkman myn earste baas, dat wie it begjin fan myn skildersbestean. Yn easterein kaam ik by Nijdam út wommels oan it wurk, tige krekte skilders dy’t bang wiene foar it hege wurk, dus al it hege wurk ha ik dêr dien. doe rekke ik yn it Rykswurk by Snits út Feanwâlden. it belestingkantoor yn Snits ferfje, doe nei dykstra yn Boalsert. Myn eksamenklus foar fakbekwamens (sels baas) wie in filla oan de Snitserdyk foar de fam. haagsma (de bananenkening). Slagge mei flagge en wimpel! doe soe ik dochs mar ris by heit oan it wurk. ien fan de earste gruttere klussen wie it omboude hûs fan douwe en carly houtsma de Bruin. Op Kleaster út fjouwer hûzen ien makke. letter ha hja dat nochris dien foar de saak oan it heechhiem. Us heit dy’t wol takomst seach foar syn soan yn easterein die syn slach foar it libben troch oan de wynserdyk in stik grûn te keapjen wêr’t de gravearespleats stie en der yn 1964/65 in nije saak te bouwen mei in moai stik grûn ûnder architektuur troch Andrys Veenstra boud. it wie yn de tiid sjoen in boppeslach mar de sterk stigende oereleanen yn ynfestearing die’t gau wer lyk wie. heit en mem wiene om de 50 hinne en ik wie 17-18 en sa as it dan giet frijheitsdrang en selsbeskikking liede dan wolris ta botsingen. it gie net maklik thús, ik die faak wat, wat net wurdearre waard en mei it faak ienfâldige wurk sûnder útdaging tocht ik ek wolris: “at dit myn foarlân is mei noch sa’n 15 jier ûnder de flerken fan myn âlders”.
Troch in lift mei in klokmakker út Frentsjer bin ik klokskilder wurden. ik ha dat mei beide hannen oangrepen om eigen baas te wêzen. Sa is easterein nei de eftergrûn rakke. Myn frijheit moast ik keapje mei 18 moane militaire tsjinst, yn de opboutiid hie ik as boufakker frijstelling. ik wie net faak thús, hie ûndertusken ferkearing krigen mei in faam út de westerein. Myn maten út wommels en sa fierder trouden meast yn de groep mar der hie ik neat mei. Yn militaire tsjinst ha ik in soart klokken beskildere sadat der wat jild wie om nei tsjinst te trouwen en in moanne nei’t ôfswaaien binne doet en ik troud en hiene we in hierhúske oan de Streek 8. dat wie út in faillisemint kocht troch Jan Jimte’s heech en te hier. Om de 3 moanne brocht ik de hierpenningen op de pleats, 143 gûne, en krige ik ek noch thé ut moaie reaukes mei fijne koekjes. it wie in hearespul dêr. Us efterbuorlju wiene Fokke en Foekje Schonenburg, Pier Visser (links), Jan Spar de Jong (rjochts), Sjoerd Bouma en rjocht tsjinoer ús hûs wie de oprit fan de garaazje fan Strikwerda. dat wie de bakkerij mar de oven wie derút en Strikwerda wie by de Sintrale bakkerij yn Rien. dêr wie Arema ek by en gerlofs út itens. Klaas en Rins wiene ús buorlju en fan Rinse waard sein dat dat in baas ferkeaper wie. No dat hat bliken dien. it wie der levendich, de Spar fernijde, Sjoerd Bouma slachte, it wie in winkelbuurtsje. wy hiene ek in etalage, doet makke wat sieraden en ik besocht om hylper skilderwurk te meitsjen, dat slagge en ik krige in soad klanten, ek winkels en musea. we woene eins wol in gruttere winkel mei wat mear toerisme, dat sadwaande binne we neidat yn febrewaris 1969 ús Sjoukje berne is oan it ein fan’t jier ferfean nei de lemmer. de nije saak is yn 1980 oernaam troch myn 11 jier jongere broer Teake. dat slúte ek better oan oan de pensionering fan Ruerd en hinke dy’t doe easterein ferlitten en nochris in nij aventoer oangiene yn Kollumerswaeach en letter noch yn weidum. wy wiene suksesfol yn lemmer mar it sintrum founen wy te drok en te krap... doei nei eltsenien ensf... Klaes en doet Posthuma
Doet en Klaes 50 jier troud. Skilderij makke troch dochter Hinke.
Napret: de eerste Easterein Midsimmer Dûk Troch Helga Develing
Nadat ik vorige maand ineens zonder voorpret zat, besloot ik mijn eigen voorpret te creëren. Wat als een dagdroom begon werd een klein feestje. De eerste Easterein Midsimmer Dûk is een feit. ik had gewoon een beetje zitten dagdromen en dat opgeschreven. ik kreeg er best een beetje kriebels van toen die dagdroom in de agenda werd opgenomen: Midsimmer dûk mei helga develing las ik daar. Nu móest ik wel het water in 19 juni. en wat zou het belachelijk staan als ik daar in mijn eentje de kant afsprong. dus ik was heel blij dat halbe me appte die zaterdag dat hij er in ieder geval ook bij zou zijn. Een Eastereins kwartiertje iets voor zeven uur loop ik richting Skippersbuorren. ik moet er natuurlijk als eerste zijn, vind ik. dat lukt. Ruimschoots. Na wat gedrentel van mij loop ik terug ‘t heechhiem in. waar gelukkig halbe net komt aanlopen. Op de hoek wachten we. want, zo leer ik van halbe, het is de moeite waard even te wachten. ik moet rekening houden met het eastereins kwartiertje. ik dacht dat dat alleen in Brabant was. Maar nee hoor, hier kennen ze dat beruchte kwartiertje ook en langzaam druppelen mensen onze kant op. Uiteindelijk hebben zes mensen in het water gelegen terwijl er zo’n tien op de kant stonden te kijken.
Helden van Easterein Toen ik de Midsimmer dûk bedacht zag ik een prachtige zomeravond voor me, zwoel, met een mooie zonsondergang. de dagen voor de 19e voldeden prima aan dat beeld, maar die zaterdag is het weer een stuk minder. en dus voelen we onszelf echte helden als we uit onze kleren stappen en het water ingaan. het water blijkt een prima temperatuur hebben, goed opgewarmd door de warmte van de dagen ervoor. dus dat valt mee. Toch voelen we ons helden. het water in de Skippersbuorren is ondiep en de bodem bestaat uit heel veel drek. elke keer als je je voeten iets te veel naar beneden beweegt komt er een stinkende moddermassa omhoog. ik zit nog een keer vast in stengels van plompeblad, maar ook dat mag de pret niet drukken. ik lig in het water en de zomer kan beginnen! de één zwemt wat langer dan de ander, iedereen bepaalt het lekker zelf. we starten met vijf zwemmers, maar na een tweede eastereins kwartiertje stapt ook Karin van de kant af om mee te zwemmen. halbe en ik zwemmen een stukje door en komen zo dicht bij het meerkoetennest en een fuut met jongen. Prachtig! het is ontzettend leuk om vanuit het water de mensen op de kant te observeren. iedereen vindt het leuk en er wordt volop gekletst en gelachen. gelukkig heeft er iemand aan gedacht een ladder neer te zetten, zodat we ook gemakkelijk uit het water kunnen komen. ik sta nog even op de kant, handdoek om en nu de mensen die nog in het water zijn observerend. het duurt al met al niet super lang, maar het is wel heel gezellig. en als Anneke me vraagt of het volgend jaar op een andere plek kan, waar de bodem minder drekkig is, voel ik me heel blij. geslaagd! want we hebben het al over de Midsimmer dûk van volgend jaar. Stinkend naar modder loop ik in mijn handdoek naar huis. eerst maar eens douchen met veel zeep en shampoo. Als ik weer fris ruik schenk ik mezelf een glas in. dat had ik mezelf beloofd: genieten van de zomeravond met een dûk en een glês rosé. wat een glês wyn wordt, want rosé drink ik alleen op warme dagen. dan pak ik mijn agenda: 21 juni valt volgend jaar op dinsdag. 18 juni is de zaterdag die het dichtst bij de langste dag is. ik denk dat ik die datum alvast noteer voor de tweede editie…
U kunt ook reserveren via l e.n www.metzstyl
Terp 27 8731 AX Wommels tel. 0515 333 873 www.metzstyle.nl
Maandag 8.30-12.30 13.30-16.00 uur* Dinsdag 8.30-12.30 13.30-18.00 uur Woensdag 8.30-12.30 13.30-18.00 uur Donderdag 8.30-12.30 13.30-20.00 uur Vrijdag 8.30-12.30 13.30-20.00 uur Zaterdag 8.00-12.30 uur * onder voorbehoud
Ut de âlde doaze
Troch Bauke de Boer
Yn dit gebou sit no Huisartsenpraktijk Hoepman.
Zeven zelfs
Troch Karin Everhardus Eens waren er zeven, die over de gracht leidden naar het destijds figuurlijke én werkelijke middelpunt van Easterein: kerk en toren. Zeven bruggen, om bij de Martinikerk te komen. Bijzonder blijft het, een kerk die omringd is (geweest) door een toch wel behoorlijk brede, ronde gracht. het was niet gebruikelijk, dat een kerk door water omgeven werd. dat was het echter wél voor een stins - letterlijk een stenen huis - dat staat voor een middeleeuws verdedigingsbouwwerk. en een stins was er in easterein, tegenwoordig onderdeel van de kerk. Vluchtheuvel de stenen toren van easterein werd als onbewoonbare stins gebouwd, waarschijnlijk in de 13e eeuw. Zelfs de oorspronkelijke, 13 meter hoge spits was van steen gemetseld. deze werd vernield door een blikseminslag in 1672, daarna kwam de huidige spits. Tijdens of direct na het bouwen van de toren werd de gracht waarschijnlijk uitgegraven. de toren stond van oorsprong los van het kerkgebouw en had een zelfstandige functie, diende eeuwenlang als toevluchtsoord voor de dorpsbewoners. Ter bescherming tegen rampspoed en rondlopend gespuis. Ooit had de dorpstoren als ingang een deur van ijzer en er was een stenen gewelf, bestand tegen mogelijke brandstichting. daarbij was er een vluchtroute naar boven toe. de kerkklokken waren er niet alleen om bepaalde tijden aan te geven, of ter aankondiging van kerkdiensten en alledaagse rituelen als een overlijden, geboorte of bruiloft. Veel noodzakelijker in de middeleeuwen was het kenbaar maken van rampspoed, door het herhaalde slaan van de klepel tegen de klok. Zoals bij onweer en onheil, brand en watersnood, overlast van soldaten-, rovers- of ander slechtgezind volk. Zo is het goed voor te stellen hoe verspreid vanuit álle richtingen - onder het steeds dringender klinkende klokgelui - de dorpsbewoners zich over één der bruggen haastten, naar de stins toe. deze is nog steeds een blik- én windvanger voor de kerk, doordat de toren aan de westkant ligt. Hof de grond om kerk en toren heen, werd gewijd en het kerkhof aangelegd. de begraven overledenen liggen met de voeten in oostelijke richting, daarvandaan zal ooit - volgens het geloof - Jezus christus weer herrijzen. de pastoor heeft
zijn voeten naar het westen gericht, handig voor als de wederopstanding komt. dan kan hij meteen zijn parochianen toespreken.
in latere eeuwen werd het kerkhof minder eng doordat het bijgeloof wat afnam, maar alleen zolang de zon nog niet onder was! Oogluikend werd toegestaan dat kinderen er speelden en dat huisvrouwen het als bleekveld voor hun wasgoed gebruikten. Temeer daar er bij de kerk een waterput lag, die gebruikt werd voor het spoelen van de was. een stukje uit een gedichtje van P.A. de génestet uit 1881, kenmerkt de spelende jeugd op het kerkhof: Zij peilen den gapende grafkuil Met onbezorgden zin, De een zegt: Het is een diepert! En de ander: Durf jij er in? het kerkhof werd - net als de kerk - ook gezien als ontmoetingsplaats en toevluchtsoord, waar men gevrijwaard was van vervolging. interessant misschien om te weten, dat nèt buiten de zuidelijke dorpsgrens heel hoogstwaarschijnlijk... - de buitenstaanders begraven liggen. de nietchristelijken, (zelf-)moordenaars, vreemdelingen, niet gedoopte kinderen, zij zouden daar onder de graszoden liggen van het zogeheten ‘likenhofke’. Om het kerkhof heen stond tot in de 20ste eeuw een hoge doornenhaag, te zien op oude ansichtkaarten. het zal als ongepast zijn beschouwd, dat de grafstenen van buitenaf te zien waren. Vanuit elke windrichting was er een
ingang tot het kerkhof. de huidige toegangshekken lijken, gezien de bouwstijl, hier nog niet veel eeuwen te staan. het was gebruikelijk bij kerkhoven dat er tegen de toegangshekken aan veeroosters lagen, om loslopende dieren én een geruststellend idee voor de bijgelovigen... - de spreekwoordelijke duivel op zijn bokkenpoten tegen te houden. Kant noch wal daaromheen loopt het kerkpad, in het verleden ook wel aangeduid als processie- en lijkenpad. Belangrijk voor de processie - een rooms-katholieke plechtigheid - was dat het pad begin noch einde had. Omdat het ook als lijkenpad fungeerde, was de breedte dusdanig dat vier manspersonen een liggende vijfde konden vervoeren. Tot na de Tweede wereldoorlog was het gebruikelijk om tijdens een begrafenis - onder luid klinkend klokgelui - drie keer om de kerk heen te lopen. dit gaat terug op de heidense traditie om met veel lawaai (eventueel aanwezige) boze geesten te verdrijven. langs het kerkpad bevinden zich nog steeds de groene wallekanten, die glooiend aflopen naar het water toe. in de vorige eeuw graasden hier nog geiten, waar de kerkvoogdij in 1962 korte metten mee maakte. Aanbeland bij het grachtwater, dat rondom liep tot circa halverwege de 19e eeuw. Nadat Napoleon - heerser over Nederland in de beginjaren van die eeuw - zijn afschuw toonde over onhygiënische omstandigheden, werd er begonnen met het dempen van de vele (afval)sloten in het dorp. daarmee werd in fases ook het stuk kerkgracht aan de Tsjerkebuorren gedempt, de huizen daar lagen vlak aan het water. Toen werden logischerwijs de in onbruik rakende bruggen naar de kerk toe, weggehaald. Zeven in totaal Te zien op de plattegrond, van linksonder af met de klok mee:
• de brug naar de Foarbuorren, die de verbinding vormde met de herberg, de (wynser)dijk en daarmee met de buitenwereld. Vroeger was het een ‘flap’brug, waar middenop een paal werd gezet na verloop van een aantal jaren. dit gebeurde omdat de brug nogal eens gebruikt werd als (praktische) doorsteek naar het westen toe, door berijders van (melk)wagens en ook voor veevervoer. indien nodig kon de paal worden weggenomen, zoals voor een begrafenis. in 1915 kwam er een brug met ijzeren leuningen, die na zeventig jaren verdween om plaats te maken voor het huidige exemplaar. • het toegangsbruggetje naar de pastorie en tuin, waarover de pastoor - en later de dominee - vlot op zijn werkplek kon aankomen. Tot in 1937 was het een houten brug met fraaie leuningen, maar helaas besloot de kerkvoogdij in dat jaar tot een grondige verbouwing. Vervolgens werd de brug vervangen door een ‘eenvoudig doch solide’ exemplaar van beton... de vroegere toegang is nog te bewonderen op onderstaande ansicht.
• de zogeheten ‘skoalhout’, een smalle, eenvoudige houten brug. gebruikt door de bewoners van het aangrenzende ‘Kleaster’, waar tot 1580 geestelijken verbleven en dat nu bekend staat als ‘Komelkershúske’. Vernoemd naar het oude en voormalige schoolgebouw, dat ooit op de wallekant lag tussen het bruggetje naar de pastorie en het ‘skoalhout’ in. het was de laatste brug die afgebroken werd, ergens in de 20ste eeuw.
• de brug naar de Tsjerkebuorren en het Oosterpad, dat nog steeds vlak bij het oostelijk gelegen toegangshek ligt. dit pad komt uit op het huidige Skilplein, in vroegere eeuwen de ‘Achterbuorren’ geheten. hier werden de allereerste huisjes van het dorp gebouwd, voor het arbeidersvolk dat werkzaamheden voor de Kerk uitvoerde. wel zo praktisch en handig, om dan bij of ‘achter’ de Martinikerk te wonen! • de brug naar ‘t heechhiem, verder naar het oosten ging het pad over in het Skippersbuorren, langs de kade van de Oosterendervaart. • de brug naar de Streek, die het door water omsloten buurtje verbond met kerk en toren. • de brug naar de ‘Pôlehoeke’ en Vrijburg (nu Skoallestrjitte). Aan de zuidkant van de kerkgracht stond lange tijd slechts één boerderij, het huidige grieneleane nr. 1. de rest van de laan was tot in de 19e eeuw zo groen als (het) gras dat er toen nog groeide, een toepasselijke straatnaam dus. Komend vanuit het zuiden, was dit de aangewezen brug om naar de kerk te gaan. in opdracht van de kerkvoogdij werd de brug in 1879 afgebroken. waarmee het de enige brug was, die verdween terwijl het water eronder gewoon door bleef stromen. En toen waren er nog maar twee... welke twee bruggen dat zijn, zal geen nadere verduidelijking nodig hebben!
Bronnen Na het zoveelste historie-stukje over Easterein, tijd om wat bronnen te vermelden zonder welke geen stukje geschreven had kunnen worden. Het belangrijkste is het dikke ‘Easterein’ - uitgegeven door Drukkerij Van der Eems verder diverse websites als Delpher, genealogische sites en oude online geplaatste ge- en tijdschriften zoals ‘Prekadastrale atlas van Fryslân 1700/1640’ en ‘De Vrije Fries’.
De koksmûtse: Sloffenbodem Troch Annebeth de Jong
Ingrediënten • 180 gram ongezouten roomboter • 150 gram witte basterdsuiker • half ei (de andere helft gebruik je voor de vulling) • snuf zout • rasp van een halve citroen (of lepeltje citroenrasp) • 280 gram bloem • 2 tl bakpoeder Vulling ik maak de slof zonder vulling en gebruik een heel ei voor de bodem. • 150 gram amandelspijs • half ei Topping • hiermee kun je variëren, het is lekker om direct na het bakken wat chocolade op de bodem te leggen, dit smelt en kun je dan makkelijk verspreiden. er kan botercréme (evt. met zakje oploskoffie voor mokkacréme) op, met marshmallows, chocolade, caramel. Maar banketbakkersroom of mascarponeroom met vers fruit is ook heerlijk! Benodigdheden • Mixer met deeghaken • Sloffenring, of springvorm (ik gebruik een quichevorm van 13 x 35 cm met losse bodem) Bereiding 1. Om het deeg te maken meng je boter, suiker, ei, zout en citroenrasp door elkaar tot een romig geheel. Voeg hier bloem en bakpoeder aan toe en kneed tot een mooi deeg. 2. het deeg moet nu even koelen, het is makkelijk om er gelijk een plak van te maken. Straks ga je het uitrollen en dan heeft het vast de juiste vorm. Ook koelt het deeg wat sneller af.
3. Verpak het deeg met folie en leg minstens een uur in de koelkast. 4. Rol de plak deeg uit tot een dikte van ongeveer 8 mm. ik doe dit zelf vast op het bakpapier, dan kan ik het gelijk op de bakplaat leggen zonder dat ik de lap deeg met de hand moet overplaatsen. de kans is groot dat je deeg dan vervormt. Strooi eventueel wat bloem op het deeg als het aan je roller plakt. 5. Als je deeg op de bakplaat ligt, steek je met de sloffenring de bodem uit. Verwijder de vorm en het overtollige deeg. Vet nu de binnenkant van de sloffenring in met een beetje boter en zet hem weer om het deeg heen. 6. Maak nu het spijsmengsel. in een kommetje kneed je het ei door het spijs heen tot een mooi egaal mengsel. de spijs is nu dunner en makkelijker te verwerken. 7. Je kunt de spijs met een lepel over de bodem verdelen, maar ik geef de voorkeur aan een spuitzak. Zo kun je de vulling wat netter en preciezer aanbrengen. Zorg dat je een rand van ongeveer 1 cm vrij laat van spijs. 8. Als je twee sloffenringen hebt doe je nu exact hetzelfde met de tweede ring zoals je bij de eerste hebt gedaan. geen twee ringen in je bezit? dan schuif je nu de eerste in de oven en leg je het overtollige deeg nog even in de koelkast voordat je straks de tweede maakt. hou er rekening mee dat je ook genoeg spijs overhoudt voor de tweede sloffenbodem. 9. Bak de slof in 25-30 minuten op 180 °c (boven- en onderwarmte). 10. Zodra je sloffenbodem uit de oven komt verwijder je gelijk de ring. hij moet nu mooi goudbruin zijn. laat de sloffenbodem helemaal afkoelen voordat je een topping aanbrengt. Bron: http://www.laurasbakery.nl/sloffenbodem
Ut de húshâlding fan... Oplossing dizze kear in foto út de húshâlding fan Famylje Kingma: Aant, laas, Ria en Ypie Kingma (fan links nei rjochts).
Bernehoekje
Troch Froukje Dijkstra
1
= rôze
4
2 = blau
= giel
5
3
= grien
= read
Fijne fakânsje!
“Duurzaamheid zit in ons hart”
Duurzaamheid is het goed doorgeven aan de volgende generatie. Dit zit in het hart van ons familiebedrijf. Omdat elke generatie een mijlsteen voor de volgende wil leggen. Dit vraagt om langetermijnvisie. Voor ons is de relatie tussen leven en werken – ons bedrijf en de samenleving – zonneklaar. Werken is voor ons daarom ook synoniem aan meewerken aan een duurzame(re) wereld. Juist daarom produceren wij drukwerk CO2 neutraal!
VA NDER EEM S . NL E A S T EREIN / H EEREN V EEN