Elektrische Locomotieven, made in Europe

Simon Wijnakker

Elektrische Locomotieven made in Europe Het complete boek over alle momenteel leverbare elektrische locomotieven van Europees fabrikaat.

Een overzicht van alle nieuwe typen, trends, technische ontwikkelingen en bijzondere kleurstellingen.

Dank je Im

Simon Wijnakker

Elektrische Locomotieven made in Europe Het complete boek over alle momenteel leverbare elektrische locomotieven van Europees fabrikaat.

Een overzicht van alle nieuwe typen, trends, technische ontwikkelingen en bijzondere kleurstellingen.

18-09-2012

Ĺ koda-locomotief 381 001 voor de Slowaakse spoorwegen tijdens InnoTrans 2012 Berlijn (DE) / Simon Wijnakker

10

Inhoudsopgave Colofon Over de auteur Met dank aan

De elektrische locomotief: onderwerp van dit boek De hoofdrolspelers Trends 1997-2012 Marktontwikkelingen Flexibele platformen met elkaar vergeleken

4 6 8 11 11 14 18 21

Alstom Transport

Alstom in China Productontwikkeling PrimaII

Het PrimaII-logboek

Intermezzo De joint ventures van

Alstom met Transmashholding

in Rusland

EKZ: joint venture in Kazachstan

25 26 27 27 28

Bombardier Transportation

Bombardier in China Productontwikkeling

Traxx AC2

Traxx MS

Traxx DC

Traxx DE

Traxx AC3 (Last Mile)

Traxx DE Multi Engine

Traxx DCP IORE ALP-46A

ALP-45 Dual Power

Intermezzo De ontwikkeling van

de Dual Power-locomotieven voor Noord-Amerika

38 40 41 47 57 61 67 70 74 76 78 78 79

Op de cover: Eén van de belangrijke innovaties in dit boek: het nieuwe Traxx AC3platform van Bombardier Transportation. In augustus 2012 maakte dit type locomotief voor het eerst op eigen kracht een proefrit op het fabrieksterrein van de fabrikant. / Henk de Jager

32 34

80

Siemens Rail Systems Productontwikkeling

Intermezzo Negen Vectrons voor

toelating en presentatie

Het Vectron-logboek Vectron

ES 64 F4

ES 64 U4

NMBS-reeks 18 (19)

E 40 AC voor Australië

Amtrak Cities Sprinters

Siemens in China

Siemens in Rusland

90 92 102 104 108 113 116 119 120 121

AnsaldoBreda CAF Pesa Pesa Gama in beeld Škoda Transportation Softronic Stadler Rail Vossloh Rail Vehicles ZNLE

122 123 124 126 128 134 137 140 141

RailColor: Opvallende kleurstellingen in 2011-2012 Intermezzo De Euro 2012-locomotieven

146 160

Een vooruitblik op 2013 Begrippenlijst

170 172

88 89

De kleuren helpen in dit boek bij de oriëntatie. Alles wat met Alstom Transport te maken heeft, heeft groen als basiskleur. Bij Bombardier Transportation is bruin de basiskleur en bij Siemens Rail Systems is dit blauw. De overige fabrikanten hebben paars als herkenbaar element.

Elektrische Locomotieven made in Europe 9

9

Het PrimaII-logboek Twee locs, twee jaar onderweg 28-09-2010

PrimaII-2, klaar voor vertrek van InnoTrans 2010 Berlijn (DE) / Sebastian Schrader

04-01-2011

PrimaII-2 op de grote ring van het Siemens Testcentrum Wegberg-Wildenrath (DE) / Wolfgang Scheer

28

04-2011

Klimaatproeven PrimaII-1 voor projecten in Kazachstan Rail Tec Arsenal, Wenen (AT) / Alstom Transport

24-09-2011

Beproeving in dubbeltractie PrimaII-2 met VCD E37530 Wegberg-Wildenrath (DE) / Wolfgang Scheer

29

EKZ: joint venture in Kazachstan

02-10-2012

KZ8A-001 tijdens de officiĂŤle presentatie Fabrieksterrein Alstom, Belfort (FR) / Simon Wijnakker

De markt voor spoorwegmaterieel met een spoorwijdte van 1520 mm heeft veel potentie. In landen als Rusland, Kazachstan, Oezbekistan en Wit-Rusland is veel verouderd materieel voorhanden. In deze landen bestaat een sterke wil om technologie en werkwijze naar de moderne tijd te vertalen en, niet onbelangrijk, er is een groot investeringsvermogen.

Op basis van oppervlakte is Kazachstan het op acht na grootste land van de wereld. De twee belangrijkste steden zijn Astana en Almaty. Het land heeft zestien miljoen inwoners en is daardoor relatief dunbevolkt.

Kazachstan is een van sterkst groeiende markten in de GOS-regio. Het goederenvervoer in het land nam in de periode 2009-2011 met 11,5 procent toe, van 197,5 miljard naar 223,6 miljard tonkilometer. Het land zet groot in op de

34

ontwikkelingen van het spoor, dat in deze regio van groot belang is voor de economische ontwikkeling. In de komende jaren wordt 1600 kilometer spoor nieuw aangelegd en wordt 2700 kilometer spoor vernieuwd. Momenteel wordt het volume van de spoorwegmarkt in Kazachstan geschat op 70 miljard euro, inclusief modernisering, infrastructuur en rollend materieel.

Kazachstan heeft de ambitie de belangrijkste schakel te worden in het goederenvervoer tussen Europa, Rusland en China. Tegelijk wil het land het comfort in het reizigersvervoer substantieel verbeteren.

De genoemde ambities kunnen alleen waargemaakt worden als deze worden ondersteund door passende investeringen.

Daarnaast moeten er internationale partners gevonden worden, die bereid zijn te investeren in het land en ook

Simon Wijnakker

Belfort tien complete dubbellocomotieven en gaat daarnaast de samenstelling van vijftien bouwpakketten verzorgen, die in de fabriek in Astana geassembleerd zullen worden.

Uiteindelijk zullen in Kazachstan ook complete machines gebouwd gaan worden, maar dat vindt op zijn vroegst pas in 2014 plaats. Alstom wil voor de KZ8A ook een typetoelating verkrijgen voor Rusland.

Simon Wijnakker

we in Europa nauwelijks of geen resultaat.

De GOS-markt is inmiddels van groot belang voor veel Europese fabrikanten van spoorwegmaterieel. Alstom heeft er in elk geval haar slag geslagen.

De snelle KZ4A In 2014 zal Belfort nogmaals een primeur beleven. Dan zal de eerste KZ4A-locomotief voor snelle reizigersdiensten worden gecompleteerd. Dit wordt een vierassige locomotief met twee cabines. De kleurstelling is uitgevoerd in grijs, rood en twee tinten blauw, maar kan nog wijzigingen ondergaan.

De productie van deze machines zal uiteindelijk ook geheel naar Kazachstan verplaatst worden. De techniekoverdracht voor de KZ4A moet in 2015 voltooid zijn.

Tot slot Het KZ8A/KZ4A-project zal uiteindelijk 650 gekwalificeerde arbeidsplaatsen opleveren in Kazachstan. De fabriek in Astana moet in 2016 tot honderd locomotieven per jaar kunnen produceren. Bij Alstom in Belfort zullen ruim 120 medewerkers voor een periode van vijf jaar uitsluitend aan deze projecten werken. Op andere locaties van Alstom geldt dit voor nog eens honderd mensen. Bij de toeleveranciers levert het ook extra banen op en de mogelijkheid lokale productie in Kazachstan op te zetten.

De productontwikkeling in Belfort gaat dus verder, maar daarvan zien

Simon Wijnakker

37

20-05-2011

583.003, 004 en 005 op weg naar de Pools-Duitse grens vanuit Italië Engelsdorf (DE) / Daniel Berg

Simon Wijnakker / Michele Sacco

Koleje Mazowieckie: levering EU47 [PL] In december 2010 werd de eerste locomotief van het type Traxx P160 DC voor de Poolse regionale reizigersvervoerder Koleje Mazowieckie geleverd. Slechts zeven maanden na het tekenen van het contract (waarbij voor het eerst een Chinese opponent de belangrijkste tegenkandidaat was) wist Bombardier in Vado Ligure de eerste Traxx DC voor reizigersdiensten te completeren.

De machines werden in Italië voorzien van een tijdelijk dienstnummer in de serie E583. In augustus 2011 was de

10-10-2011

5 170 003 in het Centrale Station van Warschau (PL) / Albert Hitfield

6262

bestelde serie van elf machines gereed. Alle locomotieven werden in het testcentrum van Woglewo verzameld. In augustus 2011 werden de machines beproefd in de reguliere dienst, waarbij de eerste testen werden uitgevoerd met de locomotieven E583.009 en 010. De inzet vond plaats tussen Radom en Warschau met dubbeldeksrijtuigen, eerder geleverd door Bombardier.

Locomotief en rijtuigstam bezitten een overeenkomstige kleurstelling in groen, wit en geel. De opvallende, optimistische kleurstelling voor de locs werd ontworpen door Dominica Niksy, een student van de universiteit van Warschau. Op 29 augustus 2011 droeg Bombardier de elf locomotieven type Traxx P160 DC officieel over. Voordat de locomotieven werden ingezet, werden ze voorzien van nieuwe nummers in de serie 5 170/EU47 en hebben ze allemaal een naam gekregen van een legendarische Poolse krijgsheer, een zogenoemde Hetman.

5 170 001 5 170 002 5 170 003 5 170 004 5 170 005 5 170 006 5 170 007 5 170 008 5 170 009 5 170 010 5 170 011

Hetman - Jan Karol Chodkiewicz Hetman - Micołai Firlej Hetman - Stanisław Jan Jabłonowski Hetman - Micołai Kamieniecki Hetman - Stanisław Koniecpolski Hetman - Mikołaj Potocki Hetman - Krzysztof II Radziwiłł Hetman - Mikołaj Sieniawski Hetman - Jan Amor Tarnowski Hetman - Jan Zamoyski Hetman - Stanisław Żółkiewski

13-10-2011

5 170 002-7 met een dubbeldekstrein Warschau (PL) / Albert Hitfield

Overzicht Traxx DC / Koleje Mazowieckie (PL) Bombardier 8367 8368 8369 8370 8371 8372 8373 8374 8375 8376 8377

Koleje Mazowieckie EU47-001 / 5 170 001-9 EU47-002 / 5 170 002-7 EU47-003 / 5 170 003-5 EU47-004 / 5 170 004-3 EU47-005 / 5 170 005-0 EU47-006 / 5 170 006-8 EU47-007 / 5 170 007-6 EU47-008 / 5 170 008-4 EU47-009 / 5 170 009-2 EU47-010 / 5 170 010-0 EU47-011 / 5 170 011-8

NVR-nummer 91 51 5170 001-9 PL-KMKOL 91 51 5170 002-7 PL-KMKOL 91 51 5170 003-5 PL-KMKOL 91 51 5170 004-3 PL-KMKOL 91 51 5170 005-0 PL-KMKOL 91 51 5170 006-8 PL-KMKOL 91 51 5170 007-6 PL-KMKOL 91 51 5170 008-4 PL-KMKOL 91 51 5170 009-2 PL-KMKOL 91 51 5170 010-0 PL-KMKOL 91 51 5170 011-8 PL-KMKOL

19-09-2012

5 170 011 (voormalige 583.011) tijdens InnoTrans 2012 Berlijn (DE) / Oliver Wadewitz

17-04-2011

KM E583.004 en 005 samen met PMT E483 202 en 201 Wegliniec, Zmigr贸d testcentrum (PL) / Marcin Purc

6363

Traxx AC3 (Last Mile)

= Traxx-platform / elektrische locomotief voor wisselspanning / generatie 3 / optioneel leverbaar met hulpdieselmotor

Tijdens de Transport & Logistik-vakbeurs in München in 2011 presenteerde Bombardier haar nieuwe elektrische Traxx AC3-locomotief met Last Mile-voorziening.

Deze werd gepresenteerd door middel van een dummy op ware grootte, in blauwzilveren kleurstelling en voorzien van nummer 187 001.

De dummy gaf een goede indruk van het uiteindelijke product. Cabine 1 was volledig ingericht, in cabine 2 daarentegen konden bezoekers op LCD-schermen uitleg krijgen over de nieuwe locomotief. In de motorruimte was voor het zicht de Last Mile-dieselmotor geplaatst, waarmee de locomotief later ook zonder bovenleiding zou moeten kunnen rijden. Natuurlijk ontbraken er nog vele technische componenten.

De functionaliteit bleef dan ook beperkt tot het kunnen op en neer bewegen van een stroomafnemer door middel van afstandsbediening, het kunnen starten van de dieselmotor en het aan- en uit kunnen schakelen van de frontseinen.

Na de beurs ging de 187 001 terug per dieplader naar Kassel, waarna ze volledig werd gedemonteerd. In het daarop volgende jaar werd de locomotief opnieuw opgebouwd, ditmaal in haar definitieve, volledig bedrijfsvaardige vorm. In mei 2012 werd gestart met de eerste statische proefnemingen. In augustus 2012

11-05-2011

Informatieruimte in de 187 001 Transport & Logistik-vakbeurs, München (DE) / Simon Wijnakker

7070

11-05-2011

’Dummy’ 187 001 zonder dakuitrusting Transport & Logistik-vakbeurs, München (DE) / Henk de Jager

werden de eerste meters op eigen kracht afgelegd op het fabrieksterrein, zowel door gebruik te maken van de bovenleiding als aangedreven door de dieselmotor.

Op dat moment waren ook een tweede en een derde prototype gereed, genummerd als 187 002 en 003.Van 18 tot en met 21 september was de 187 002 te bezichtigen tijdens InnoTrans 2012. Voor het eerst kon een volledig uitgeruste locomotief van binnen en van buiten bekeken worden.

Railpool plaatst eerste bestelling [EU] Leasemaatschappij Railpool is Bombardier’s eerste klant voor de Traxx AC3 Last Mile. Het bedrijf krijgt in 2013 vijf machines geleverd. Drie daarvan zullen worden verhuurd aan de Zwitserse vervoerder BLS Cargo. De machines met een maximumsnelheid van 140 km/u zullen door Bombardier geschikt worden gemaakt voor diensten in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Net als de locs van het type Traxx AC2 en Traxx MS voor Railpool, zijn de AC3-machines onderdeel van de raambestelling van 94 Traxx-locomotieven die Railpool al eerder met Bombardier was overeengekomen.

28-08-2012

De eerste keer dat een Traxx AC3 op eigen kracht mocht rijden op het fabrieksterrein van Bombardier Kassel (DE) / Henk de Jager

Traxx DCP

Trenitalia E464: Standaard kleurstelling

= Traxx-platform / gelijkspanning / één cabine (powerhead)

Trenitalia E464: Vivalto-kleurstelling

Trenitalia E464: Leonardo-Express v1

06-04-2012

E464.650 in aanbouw Vado Ligure (IT) / Simon Wijnakker

Al sinds 1999 levert Bombardier in Vado Ligure elektrische locomotieven serie E464 aan de Italiaanse spoorwegen (Trenitalia). Deze machines zijn, met terugwerkende kracht, in de Traxx-familie ondergebracht als type P160 DCP. Ze delen echter niet hetzelfde platform.

Op 27 april 2011 maakte Trenitalia bekend, dat zij het totaal

aantal bestelde machines nogmaals had verhoogd nu met vijftig exemplaren, waarmee de totale levering op 688 eenheden kwam te liggen.

Eind augustus 2011 werd de zeshonderdste machine van de serie afgeleverd. In 2013 zal de E464.688 als laatste worden overgedragen aan Trenitalia.

06-04-2012

10-12-2012

Een blik in de fabriekshal van Bombardier in Italië Vado Ligure (IT) / Simon Wijnakker

7676

E464.655 onderweg in het zuiden van Italië Bari (IT) / Giorgio Iannelli

Illustraties Michele Sacco

Trenitalia E464: Tilo-kleurstelling

Ferrovie Emilia Romagna E464

Trenitalia E464.464

Trenitalia E464: Leonardo-Express v2

Trenitalia E464: Trenord-kleurstelling

Trasporto Ferroviario Toscano E464.880

Bestellingen van het type Traxx P160 DCP / serie E464 Klant Besteljaar Aantal Nummering Fabrieksnummer Bouwjaar Trenitalia Firenze 1996 E464.001-050 7555-7604 1999-2000 50 Trenitalia Firenze 1999 E464.051-140 7605-7694 2001-2003 90 Trenitalia Firenze 2001 E464.141-240 7695-7794 2003-2005 100 Trenitalia Firenze 2003 E464.241-288 7815-7862 2005-2006 48 Trenitalia Firenze 2005 E464.289-388 7866-7965 2005-2007 100 Trenitalia Roma 2007 E464.389-538 8080-8229 2008-2010 150 Trenitalia Roma 2009 E464.539-638 8265-8364 2010-2012 100 Trenitalia Roma 2011 E464.639-688 8380-8429 2012-2013 50 Ferrovie Emilia Romagna 2003 E464.901-903 7863-7865 2004-2005 3 Ferrovie Emilia Romagna 2005 E464.904-906 7966-7968 2006 3 Ferrovie Emilia Romagna 2008 E464.890-893 8260-8263 2009 4 Trasporto Ferroviario Toscano 2009 E464.880 8264 2009 1

16-06-2012

E464.880 voor het eerst gekoppeld met de bijbehorende rijtuigen Arezzo (IT) / Michele Sacco

TFT: locomotief en rijtuigen komen samen [IT] Ondanks dat oorspronkelijk sprake was van een serie, bezit het Italiaanse Trasporto Ferroviario Toscano (TFT) slechts ĂŠĂŠn locomotief type Traxx P160 DCP. De loc is op 4 augustus 2010 geleverd, maar werd kort daarop beschut weggezet in het depot van TFT in Arezzo. Pas in juni 2012 kwam de locomotief weer in actie, toen leverancier Co.Ri.fer de bijpassende set dubbeldeksrijtuigen leverde.

7777

Het Vectron-logboek: Negen locs, twee jaar onderweg

MS 193 901

16-04-2011

Klantendag van Siemens in het testcentrum te Velim Cerhenice (CZ) / Quintus Vosman

92

28-09-2010

De vier Vectron-locs na afloop van InnoTrans 2010 Berlijn (DE) / Sebastian Schrader

24-09-2012

193 901, nog met het oude front, in Oostenrijk Hall in Tirol (AT) / Marco Stellini

93

Vectron 06-07-2012

Railpool 193 801 onderweg tussen München en Fulda (DE) / Andreas Dollinger

Railpool: de eerste klant [EU] Op 22 december 2010 maakte Siemens bekend, dat ze een eerste klant gevonden had voor het Vectronplatform. Leasemaatschappij Railpool uit München plaatste een bestelling voor zes elektrische Vectronlocomotieven. Het gaat om machines geschikt voor 15kV en 25kV wisselspanning. Ze zijn geconfigureerd voor een maximumsnelheid van 200 km/u en hebben een duurvermogen van 6,4 MW. Ze zijn toegelaten in Duitsland en Oostenrijk.

Voor Railpool is dit een interessante uitbreiding van de het park, omdat ze nu alleen elektrische locomotieven van Bombardier heeft met een maximumsnelheid tot 160 km/u. Met de Vectron kunnen ook klanten bediend worden, die actief zijn in het hoogwaardige (internationale) reizigersvervoer.

Twee keer Vectron voor FuoriMuro [IT] In maart 2012 maakte Siemens bekend, dat ze twee Vectron DC-locomotieven gaat bouwen voor de Italiaanse particuliere vervoerder FuoriMuro, te leveren in 2013. FuoriMuro zal de locomotieven voornamelijk inzetten op de zestig kilometer lange verbinding tussen de haven van Genua en de Interporto Rivalta Scrivia-terminal.

102

In december 2012 waren de praktische toelatingstesten met de Vectron in Italië nog niet gestart. Een toelating van dit type voor dit land is natuurlijk essentieel. Tot de komst van de Vectron-locomotieven, maakt FuoriMuro gebruik van locomotieven type ES 64 U4 van vervoerder InRail die organisatorisch aan FuoriMuro verbonden is.

De naam Vectron is terug te vinden boven de linker buffer / Siemens

Simon Wijnakker

05-02-2012

183 701 (de toekomstige CargoServ 1216 933) met de 1216 931 Bad Hofgastein (AT) / Sebastian Nestinger

24-06-2011

Deze blinkende 1216 903 is de derde machine van het type ES 64 U4 voor RTS Austria St. Valentin (AT) / Karl Kepplinger

RTS Austria: levering 1216 903 [AT] Het aantal locomotieven van het type ES 64 U4 in het bestand van RTS Austria nam toe van twee naar drie. In juni 2011 leverde Siemens locomotief 1216 903 aan RTS Austria.

Deze vervoerder, dochteronderneming van bouwbedrijf Swietelsky, zet de oranje-zilveren locs onder andere in voor haar spoorbouwtreinen.

CFI: levering 190 321 en 322 [IT] Aan de Italiaanse goederenvervoerder Compagnia Ferroviaria Italiana (CFI) werden twee locomotieven van het type ES 64 U4 geleverd. Deze onderneming plaatste in juni 2011 de bestelling voor beide machines. De als 190 321 en 322 genummerde locs worden sinds 28 februari 2012 in de commerciĂŤle dienst ingezet.

110

14-03-2012

CFI 190 321 onderweg van Civitavecchia naar Terni Fara Sabina Poggio Mirteto (IT) / Lorenzo Pallotta

27-07-2011

WLC 1216 953 in de standaard kleurstelling van WLC Ludwigsaue (DE) / Oliver Wadewitz

04-12-2011

Eerst in rood, nu in CargoServ-kleuren, 1216 932 (ex 183 702) St. Valentin (AT) / Andreas Kepplinger

CargoServ: Overname 1216 932 en 933 [AT] Goederenvervoerder CargoServ, eigendom van LogServe, dat op haar beurt weer een dochteronderneming is van de Oostenrijkse staalproducent Voestalpine, heeft in 2011-2012 twee locomotieven type ES 64 U4 van Siemens in ontvangst genomen. Beide machines waren daarvoor al op huurbasis bij CargoServ in dienst geweest. In totaal heeft CargoServ daarmee vier locomotieven van dit type in dienst (1216 930933), allemaal voorzien van de geel-grijze CargoServ-huisstijl.

09-10-2011

WLC: levering 1216 953-955 [AT] Wiener Lokalbahnen Cargo (WLC), goederenvervoerder uit Oostenrijk, kreeg in de periode 2011-2012 drie locomotieven type ES 64 U4 geleverd. Ze droegen bij indienststelling allemaal een andere kleurstelling (zie foto’s). WLC bezit daarmee zes machines van het type. De locomotieven komen tot in het Nederlandse grensstation Venlo.

WLC 1216 954 maakt reclame voor HĂśdlmayr Aken (DE) / Wolfgang Scheer

111

Pesa

20-09-2012

De eerste locomotief van het type Gama met nummer 111Ed-001 Berlijn (DE) / Simon Wijnakker

124

= Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz

Simon Wijnakker

Simon Wijnakker

Simon Wijnakker

Henk de Jager

Henk de Jager

127

09-03-2012

Praag (CZ) / Henk de Jager

129

20-09-2012

De stuurtafel van de 381 001 Berlijn (DE) / Jos Burgemeester

tweemaal uitgeschreven. Bij de eerste ronde schreef Škoda gezamenlijk in met Bombardier. Škoda zou in licentie locomotieven van Bombardier produceren, waarbij een door Bombardier ontwikkelde tractie-installatie zou worden toegepast.

Echter, ČD trok deze aanbesteding in en bij een tweede uitgifte schreef Škoda zelfstandig in. De onderneming vorderde vervolgens een deel van het licentiegeld terug, dat betaald was aan Bombardier. Deze eiste op haar beurt een dubbel zo hoog bedrag van Škoda wegens gederfde inkomsten als gevolg van de eenzijdige ontbinding van het contract door Škoda. Bovendien werd Škoda technologiediefstal ten laste gelegd. Een juridisch conflict was geboren.

Na een gerechtelijke procedure kon Škoda Transportation vanaf november 2011 weer beschikken over de 380 004.

De geplande testritten in Oostenrijk waren ondertussen al uitgevoerd met locomotief 380 006. Tussen 31 mei en 2 juni werden diverse proefritten uitgevoerd tussen Sankt Veit an der Glan en Neumarkt in Steiermark.

Serie 381 voor de Slowaakse spoorwegen [SK] De Slowaakse spoorwegen (ZSSK) maakten op 30 juli 2009 bekend twee locomotieven type 109E bij Škoda te bestellen.

Ze maken onderdeel uit van een moderniseringsplan ter waarde van 83 miljoen euro. Daarmee werden ook tien locomotieven type 263 gemoderniseerd en werden tien driedelige dubbeldeksrijtuigstammen gebouwd.

In vergelijking met de aan ČD geleverde, 200 km/u snelle, locomotieven is de Slowaakse uitvoering begrensd op 160 km/u. Ze zijn voorzien van het Slowaakse beveiligingssysteem Mirel VZ1 en PZB/LZB voor inzet in Oostenrijk. Tevens is de serie uitgerust met de Europese ECTS level 1-componenten en voorbereid voor de inbouw van ECTS level 2. ECTS level 1 is op het baanvak tussen

Bratislava en Nové Mesto al operationeel. Een innovatie in de locomotieven is de energiemeter, een eis van de Slowaakse infrastructuurbeheerder ŽSR. De 381 001 en 002, zoals de twee locomotieven bij ZSSK genummerd zijn, zijn per december 2012 beschikbaar voor de commerciële dienst.

De Koreaanse connectie [KR] Een ander onderdeel van Škoda Holding, Škoda Electric is partner van het Zuid-Koreaanse Hyundai-Rotem bij de bouw van nieuwe elektrische locomotieven voor de Turkse spoorwegen (TCCD). Ze leveren de elektrische installatie voor vijftig van de in totaal tachtig Bo’Bo’-machines. Het aandeel van Škoda in het contract, dat in april 2011 bekend werd gemaakt, bedraagt veertig procent.

De combinatie is niet nieuw. Škoda werkt ook samen met de Zuid-Koreanen bij de bouw van trammaterieel.

Artist impression van de TCDD-serie E6800 / Hyundai-Rotem

131

Softronic

05-10-2010

Presentatie van de eerste TransMontana-locomotief Boekarest, Gara de Nord (RO) / Marian Andrei

Softronic is een onderneming uit het Roemeense Craiova.

Op basis van de in het land in grote aantallen aanwezige locs van het type LE5100 (serie 060 EA), voert het vele moderniseringen door. Besloten is om de twee meest omvangrijk omgebouwde typen van deze locs in dit boek op te nemen. Ze dragen de productnamen Phoenix en TransMontana.

De Phoenix heeft nog een DC-aandrijfsysteem, waar de TransMontana voorzien is van asynchrone aandrijfmotoren.

Tot december 2012 werden zes Phoenix-locomotieven geleverd en drie exemplaren van het type TransMontana.

Phoenix [RO/HU] In 2008 verscheen de eerste gemoderniseerde locomotief type Phoenix op de baan. Ze werd gepresenteerd tijdens Zilele Feroviare (’de spoorwegdagen’) 2008 op het station van Boekarest-Noord. De machine werd in 2010 verkocht

134

05-10-2010

Stuurtafel van de TransMontana Boekarest, Gara de Nord (RO) / Marian Andrei

11-07-2010

Line-up met ÖBB 1116 017, GySEV 1047 505 en MMV 478 002 Magyar Vasúttörténeti Park, Boedapest (HU) / Márk Fekete

25-08-2011

Phoenix 40-2004 in dienst van CFR Calatori Boekarest (RO) / Catalin Vornicu

aan Logistic Services Danubius (LSD). Sinds 2011 is deze onderneming actief als de Roemeense divisie van DB Schenker Rail. In 2012 nam de vervoerder nog twee Phoenixlocs in dienst als 471 002 en 003. Ze droegen bij levering ieder de rode kleurstelling van DB Schenker.

MMV, een Hongaarse particuliere vervoerder, nam in 2009 ook een Phoenix-loc in dienst. Sinds 2012 is de bontgekleurde locomotief onderweg als 602 001, conform het dat jaar ingevoerde nieuwe nummersysteem van Hongarije.

Tenslotte bezit ook de reizigersdivisie van de Roemeense spoorwegen, CFR Calatori, twee Phoenix-locs. In 2009 werd een machine in de kleuren van de Roemeense vlag geleverd, in 2010 volgde een loc geheel in rood.

05-10-2010

Phoenix 473 003 in dienst van CFR Calatori Boekarest (RO) / Catalin Vornicu

TransMontana [RO/HU] In oktober 2010 presenteerde Softronic haar volgende stap op het gebied van modernisering, genaamd TransMontana.

De presentatie vond wederom plaats tijdens de Zilele Feroviare in Boekarest. De machine was in lichtblauw uitgevoerd en voorzien van een bergmotief. In oktober 2011 werd de TransMontana overgebracht naar Hongarije voor toelatingsritten.

09-01-2013

Phoenix 471 003 van DB Schenker / Marian Andrei

135

ZNLE

= Zakłady Naprawcze Lokomotyw Elektrycznych Gliwice

17-09-2012

Het ZNLE Griffin-prototype tijdens InnoTrans 2012 Berlijn (DE) / Theo Stolz

De Newag-groep is een relatief jonge onderneming uit Polen, die een belangrijke speler wordt op de markt voor rollend materieel. Newag is ontstaan na de privatisering van de werkplaats ZNTK Nowy S cz in 2005. Het bedrijf bouwt nieuw reizigersmaterieel en biedt gemoderniseerde diesellocomotieven aan, veelal gebaseerd op oudere Poolse typen.

Evenals concurrent Pesa wil de onderneming toetreden tot de Europese markt voor elektrische locomotieven.

Daarom heeft Newag sinds 2008 de meerderheid van de aandelen in handen van Zakłady Naprawcze Lokomotyw Elektrycznych (ZNLE) uit het Poolse Gliwice. Dit bedrijf werkt sinds 2007 aan de ontwikkeling van nieuwe locomotieven.

In 2009 kon ZNLE haar eerste nieuwe product presenteren, het type E6ACT met de bijnaam Dragon. Dit is een zesassige locomotief met een vermogen van 5 MW, geschikt voor 3kV gelijkspanning. De E6ACT was daarmee vooral geschikt voor de zwaardere goederendienst in eigen land.

Tijdens Trako 2011, een Poolse spoorwegvakbeurs, ontvouwde ZNLE haar plannen voor de tweede nieuwe ontwikkeling, de Griffin. Hierbij ging het om een multifunctioneel locomotiefplatform voor de Europese markt.

ZNLE presenteerde hiermee een nieuw Pools alternatief voor de Bombardier Traxx-locomotief of de Vectron van Siemens.

Het is opmerkelijk in wat voor een korte tijd een bedrijf, zonder enige ervaring met de bouw van een modern platform voor internationaal vervoer, dergelijke producten wist te ontwikkelen. Natuurlijk is er ervaring met het construeren van het mechanische deel van een locomotief. Voor het elektrische deel werd ontwerpbureau EC Engineering uit Kraków ingeschakeld, gespecialiseerd in het ontwikkelen van elektrische systemen, inclusief de productie van bijbehorende hardware en software.

Tot december 2012 wist ZNLE negen locomotieven type Dragon te verkopen. Voor de Griffin waren tot dan toe geen concrete bestellingen geplaatst.

141

Henk de Jager

Griffin De Griffin is een platform voor asynchrone (meersysteem) locomotieven voor zowel goederen- als reizigersdiensten.

Het is ontwikkeld voor snelheden tot 190 km/u. Zoals andere vergelijkbare producten, kunnen er varianten gebouwd worden voor wisselspanning, gelijkspanning of een combinatie van beide. Ook een diesel-elektrische uitvoering behoort tot de mogelijkheden. Het gewicht varieert van 80 tot 88 ton. Voor alle varianten wordt een vermogen van 5,6 MW nagestreefd. De bouw van het eerste prototype startte in 2011. In september 2011 werd de nieuwe naam voor het platform bekendgemaakt, Griffin. De Nederlandse naam voor dit mythologische dier, half leeuw en half arend, is Griffioen.

Volgens ZNLE is dit een gepaste naam voor deze krachtige en snelle locomotief.

InnoTrans 2012 was het podium voor het officiĂŤle debuut van de eerste Griffin-locomotief. Het bleek een meersysteemlocomotief luisterend naar de aanduiding E4MSU. De loc bleek voorzien van het Europese treinbeveiligingssysteem ETCS gecombineerd met de detectiesystemen voor Polen, Duitsland en TsjechiĂŤ. Dit gaf een indicatie van de landen waarop ZNLE zich in eerste instantie wil richten met de Griffin. ZNLE beloofde tijdens de presentatie van de Griffin een snelle levering, garandeerde een beschikbaarheid van 95 procent gedurende de levensloop en stelde dat bij de locs maar eenmaal per dertigduizend kilometer de belangrijkste controles verricht hoefden te worden.

142

Henk de Jager

Intermezzo De Euro 2012-locomotieven In de zomer van 2012 vond het Europees kampioenschap voetbal (Euro 2012) plaats in Oekraïne en Polen. Een dergelijk evenement motiveert de organisatoren altijd zich extra te profileren. Voor de spoorwegen in beide landen resulteerde dit in de aanschaf van nieuw rollend materieel, het opfrissen van stations en, net als tijdens Euro 2008, een park reclamelocomotieven.

Ongeveer een jaar voor de start van Euro 2008, dat werd gehouden in Oostenrijk en Zwitserland, verscheen tot ieders verrassing een Taurus-locomotief in de kleuren van

de Oostenrijkse vlag. Dit bleek het begin van een hele serie.

Tussen juni 2007 en februari 2008 werden in Oostenrijk achttien locomotieven bestickerd. Ook in Zwitserland werd een locomotief bestickerd.

Ook in Polen en Oekraïne leidde Euro 2012 tot de nodige ontwikkelingen op spoors gebied. Zo werd in Polen een station gebouwd bij het Nationaal Stadion van Warschau en werd in Oekraïne het hoofdstation van Donetsk flink verbouwd en uitgebreid. De Oekraïense staatsvervoerder UZ bestelde tien treinstellen bij Hyundai Rotem.

Inwoners van Warschau mochten bij de presentatie van de Euro 2012-locomotieven, in het station vlakbij het nieuwe nationale voetbalstadion, hun naam op de 5 370 001 zetten. Links is de machine nog onbeschreven, rechts helemaal volgeschreven / István Mondi

160

19-05-2012

Tijdens de officiële presentatie van de Euro 2012-locomotieven rijden ze luid toeterend over de Poniatowskiego-brug Warschau (PL) / István Mondi

Een bonte verzameling Euro 2012-locomotieven wacht op een volgende inzet, met vooraan 5 370 003 Denemarken. Warschau, 20 mei 2012 / István Mondi

De Euro 2012-locomotieven van PKP IC PKP IC 5 370 001 PKP IC 5 370 002 PKP IC 5 370 003 PKP IC 5 370 004 PKP IC 5 370 005 PKP IC 5 370 006 PKP IC 5 370 007

Polen Rusland Denemarken Oekraïne Duitsland Tsjechië Stadion Narodowy

PKP IC 5 370 008 PKP IC 5 370 009 PKP IC 5 370 010 PKP IC EP09-010 PKP IC EP09-018 PKP IC EP09-020 PKP IC EP09-022

Stadion Wrocław PGE Arena Gdansk Stadion Miejski w Poznaniu Spanje Nederland Kroatië Griekenland

PKP IC EP09-023 PKP IC EP09-026 PKP IC EP09-032 PKP IC EP09-034 PKP IC EP09-036 PKP IC EP09-042 PKP IC EP09-044

Portugal Italië Zweden Engeland (II) Ierland Frankrijk Engeland (I)

161

Ter gelegenheid van 175 jaar spoorwegen in Oostenrijk rijdt Ă–BB 1216 020 sinds juni 2012 rond als stoomlocomotief. Seefeld in Tirol (AT) / Marco Stellini

Alpha Trains 185 534 kreeg in 2012 de actuele kleurstelling van deze leasemaatschappij met logo's van CFL Cargo / Christian Klotz

168

In oktober 2012 kreeg locomotief 1116 264 van de Oostenrijkse spoorwegen deze promotionele kleurstelling voor radiozender Ă–3 / Christian Tscharre

169