Περιεχόμενα
Πρόλογος
5
Αντανακλαστική ανταπόκριση
7
Συλλεκτική δραστηριότητα
11
Το αρχείο – συλλογικό εργαλείο
13
Μορφές αποθήκευσης
15
αρχείο _ χάρτης
17
αρχείο _ συνύπαρξη
29
Συμπέρασμα
37
Επίλογος
39
Πρόλογος
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια έρευνα που προσπαθεί να αναλύσει τη σχέση ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα και το κτιστό/φυσικό περιβάλλον του, έχοντας ως φίλτρο μια εμμονή με το περιεχόμενο του σώματος και τις λειτουργίες των εσωτερικών οργάνων που συμβαίνουν κάτω από το κέλυφο του. Αναλύοντας με έναν αποκαλυπτικό μηχανισμό που χρησιμοποιεί το σώμα (ως εργαλείο για να γίνει κατανοητή η τάξη της πραγματικότητας και οι ορατές υλικές εκδηλώσεις της) και την έννοια της αναλογίας (ως συμβολική δομή που συνδέει τα παρόμοια, αλλά ετερογενή φαινόμενα μέσω της συμμετοχής στην αρθρωτή συνέχεια του φυσικού κόσμου μας), ο στόχος είναι να αποδειχθεί η σύνδεση / αλληλεπίδραση που υπάρχει ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα και στα αντικείμενα, στους χώρους που είναι καθορισμένοι από το κτιστό περιβάλλον του. Ο αποκαλυπτικός μηχανισμός θα λειτουργήσει μέσα από την διαδικασία ευθύας συσχέτισης μεταξύ των διαφορετικών μονάδων ενός συνόλου, έτσι ώστε, έπειτα από την παρουσίαση συγκεκριμένων παραδειγμάτων να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για το πως ο άνθρωπος [εγώ], αποδίδει συμβολικό νόημα στο κτιστό περιβάλλον ή στο ίδιο του το σώμα με τη βοήθεια της ανακλαστικής παρόρμησης (διαδικασία προσαρμογής, μια μορφή συμβολισμού), μέσα από το μηχανισμό της αντανακλαστικής ανταπόκρισης.
Αντανακλαστική ανταπόκριση
Στην πρωτογενή παράδοση τα πράγματα είναι αναλογικά σε σχέση με ένα ενωτικό σύνολο, ως μια ανοιχτή διαλεκτική δομή, και όχι για τον εαυτό τους ως ορατή ενότητα ή κλειστό σύστημα αναλογιών/συμμετριών. Η φύση του ανθρώπινου σώματος και η σχέση του με την αρχιτεκτονική και κατ’επέκταση με τον υπόλοιπο του κόσμου, οδηγεί σε μία ενσωμάτωση της πραγματικότητας. Η συμμετοχή και η υποδοχή αναφέρονται στην πιο σημαντική διάσταση της αναλογίας: το συμβολικό χαρακτήρα της. Στη διαδικασία του συμβολισμού, η αναλογία εκφράζει τη σχέση ανάμεσα στο σώμα και στη ψυχή, ανάμεσα στην κατανοητή τάξη της πραγματικότητας και τις ορατές υλικές/σωματικές εκδηλώσεις της. Η αρχή της αρμονίας που υπογραμμίζει τα συστήματα αναλογιών μπορεί να γίνει κατανοητή μέσα από τη ψυχανάλυση. Η ψυχανάλυση μπορεί να προσφέρει μία πιο εσωτερική ματιά στον τρόπο με τον οποίο οι αναλογίες μας βοηθούν να καταλάβουμε την αρχιτεκτονική προσφέροντας έναν μηχανισμό που διευκολύνει τον τρόπο με το οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας σε σχέση με το κτιστό περιβάλλον. Αναπαραστάσεις του ανθρώπινου σώματος εγγεγραμμένου σε σχέδια και σκίτσα αντικειμένων μπορεί να γίνουν κατανοητές ως εμβλήματα μιας προσπάθειας να συσχετιστούμε με το κτίριο/τα αντικείμενα μέσω μιας διαδικασίας μιμητικής αναγνώρισης. Ίσως να στραφούμε στην ψυχαναλυτική θεωρία για να ενισχύσουμε περαιτέρω τις απόψεις μας για το πώς η χρήση των αναλογιών θα μπορούσε να προσφέρει ένα μηχανισμό για να ενισχύσει τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με το δομημένο περιβάλλον;
Ο Adorno έχει ήδη διαπιστώσει έναν μηχανισμό στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής. Στο «Functionalism today», στο μόνο άρθρο του ειδικά αφιερωμένο στο θέμα της αρχιτεκτονικής, o Adorno εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο o άνθρωπος αποδίδει συνεχώς συμβολικό νόημα στο κτιστό περιβάλλον: “Με τη βοήθεια της αντανακλαστικής παρόρμησης, το έμβιο ον ισοδυναμεί το ίδιο του εαυτό με αντικείμενα του περιβάλλοντος του.”1 Η αντανάκλαση στα γραπτά του Αdorno, όπως άλλωστε και στα γραπτά του Walter Benjamin, είναι μια ψυχαναλυτική έννοια, δανεισμένη από τον Freud, που αναφέρεται σε μια δημιουργική συσχέτιση με ένα αντικείμενο. Μπορεί να λειτουργήσει τόσο μεταβατικά όσο και μιμητικά. Για να κατανοήσουμε την έννοια της αντανάκλασης, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την καταγωγή της στη διαδικασία της μοντελοποίησης, στη διαδικασία «κάνοντας ένα αντίγραφο». Τίθεται τόσο στη λειτουργία της κατασκευής ενός αντικειμένου, όσο και στη διαδικασία της κατασкευής του εαυτού μας σαν ένα αντικείμενο. Είναι πιο πλούσια από ό’τι η ευθεία αντιγραφή. Στη μίμηση, η φαντασία είναι σε δράση και συμβάλλει στη διευθέτηση του υποκειμένου με το αντικείμενο. Αυτή η λειτουργία λαμβάνει χώρα στο επίπεδο της φαντασίας, η οποία μεσολαβεί μεταξύ ασυνείδητου και συνειδητού. Ο τρόπος με τον οποίο ταυτιζόμαστε με την αρχιτεκτονική ως εκ τούτου δεν είναι μια στατική κατάσταση, αλλά μια δυναμική διαδικασία. Η λογική του καθρέφτη υπαγορεύει ότι συνεχώς ταυτιζόμαστε με το δομημένο περιβάλλον και ότι, κατά συνέπεια, η στάση μας προς την κατεύθυνση αυτή πάντα αλλάζει. Η ίδια η διαδικασία της αφομοίωσης εντός μίμησης, όπως χρησιμοποιείται εδώ, προϋποθέτει μια πίστωση, η «διεκδίκηση» του αντικειμένου, και ίσως ότι οι ομοιότητες με την ερμηνευτική είναι πιο εμφανείς. Η δράση της αποτελεί διαδικασία προσαρμογής, που βλέπει το περιβάλλον ως πηγή ενδυνάμωσης. Τονίζει τη δημιουργική πράξη της αυτο-έκφρασης έναντι ενός δεδομένου φόντου.
Κάτω από την παρόρμηση για αφομοίωση σε ένα φυσικό επίπεδο, βρίσκεται η επιθυμία για αφομοίωση σε ένα νοητικό επίπεδο. Πρέπει να σκεφτούμε τους εαυτούς μας στο περιβάλλον. Πράγματι, μερικές φορές όλη η διαδικασία της αφομοίωσης μπορεί να αποτελείται από καθαρά διανοητικές λειτουργίες. Παρόλο που η αντανάκλαση μπορεί να γίνει κατανοητή ως ιδεολογική - ως «μη αισθητηριακή ομοιότητα» - είναι ουσιαστικά σωματική/υλική. Οι Ιδέες χρησιμεύουν ως ένα μέσο με το οποίο μεταδίδονται σωματικές μνήμες. Οι ενσώματες αισθήσεις μετατρέπονται σε ιδέες από το μυαλό, στη συνέχεια μετατρέπονται σε σωματικές αισθήσεις από το σώμα. Ο σχεδιασμός μπορεί να συμβάλει σε μια αίσθηση του «ανήκειν». Η αρχιτεκτονική, μαζί με τις άλλες εικαστικές τέχνες μπορεί να θεωρηθεί ως δυνητική δεξαμενή για τη λειτουργία της μίμησης. Κατά το σχεδιασμό του κτιρίου, ο αρχιτέκτονας μπορεί να αρθρώσει τη σχετική αντιστοιχία με τον κόσμο που ενσωματώνει την έννοια της αντανάκλασης. Αυτές οι μορφές μπορεί να ερμηνευθούν με παρόμοιο τρόπο από εκείνους που βιώνουν το κτίριο. Επίσης ο μηχανισμός με τον οποίο οί άνθρωποι αρχίζουν να αισθάνονται άνετα στο κτιστό περιβάλλον μπορεί να θεωρηθεί ως μια μιμητική πράξη. Φαίνεται, λοιπόν, έχουμε την ικανότητα σταδιακά να «εξελιχθούμε» στο περιβάλλον μας και να εξοικειωθούμε με αυτό.
Συλλεκτική δραστηριότητα
Η πράξη του να θυμόμαστε και να ξεχνάμε είναι ένα τίμιο, καθημερινό ανθρώπινο χαρακτηριστικό.Έτσι η συλλογή, όπως και η μνήμη, ιδρύεται στη πράξη της επιλογής: συλλέγω = διαλέγω [κρατάω - πετάω] + φτιάχνω [συντελώ μια ενότητα] Χρησιμοποιώντας ως αφορμή τις συλλογές μου, οι οποίες συνδέονται με δικές μου εμπειρίες από επαφές με αντικείμενα και πρόσωπα σε διαφορετικό χρόνο και χώρο, η έρευνα εξελίσσεται έχοντας ως δεδομένο πως ο κόσμος είναι μια άπειρη συλλογή αρχείων, αποθηκευμένη σε διάφορες μορφές, όπου η μνήμη, η σκέψη, η συνείδηση γίνονται υποβαθρο, πλαίσιο, στυλοβάτης της ‘ιδιοκτησίας’ μου. Η προσωπική συλλογή δεν είναι πάντα υλική (συλλογή αντικειμένων), αλλά είναι το προϊόν μιας επιλεκτικής πράξης ως μια καθημερινή δραστηριότητα. Έχουμε επιλεκτική μνήμη - επιλέγουμε ποια γεγονότα θα μετατραπούν σε αναμνήσεις στην προσωπική μας συλλογή (έχει μια προσωπική προσέγγιση, διαφορετικό τρόπο αποδοχής). Η υλική συλλογή είναι απόδειξη για την ύπαρξη του αρχείου. Το περιεχόμενο (τα αντικείμενα ) καθρεφτίζει την εσωτερική κατάσταση από τη προσωπική προοπτική μας. Συλλέγοντας στο σπίτι μας ίχνη από αναμνήσεις και εμπειρίες ως κάτοικοι της πόλης,η μεθόδευση της συλλεκτικής δραστηριότητας , η οποιαδήποτε άλλη, δεν είναι παρά το φράγμα απέναντι στην πλημμυρίδα των αναμνήσεων. [οι συλλογές μου > αντικείμενα – φορείς παρορμήσεων σωματικής μνήμης]
Το αρχείο – συλλογικό εργαλείο
Το αρχείο είναι μια συσσώρευση των στοιχείων, ή ένα μέρος όπου αυτά τα στοιχεία εντοπίζονται/ εγκαθίστωνται. Ένα άδειο κουτί ή ένα ίδρυμα, του οποίου ιδιαίτερος ρόλος είναι η κηδεμονία του περιεχόμενου. Το μέρος της αποθήκευσης μερικές φορές αναφέρεται ως αποθετήριο αρχείου. Η έννοια του αρχείου διατηρεί μέσα της τη μνήμη της λέξης αρχή. “Η αρχή, θυμίζουμε, ονομάζει την έναρξη και συνάμα την επιταγή. Αυτή η λέξη συναρμόζει φαινομενικά δύο αρχές σε μία: την αρχή σύμφωνα με τη φύση ή την ιστορία, εκεί όπου τα πράγματα αρχίζουν – φυσική, ιστορική ή οντολογική αρχή , αλλά επίσης την αρχή σύμφωνα με το νόμο, εκεί όπου ασκείται ή αυθεντία, η κοινωνική τάξη, στον τόπο όπου μετά τη θέσμιση του δόθηκε η τάξη – νομολογική αρχή.”2 “Tο νόημα του «αρχείου», το μόνο νόημα του, κατάγεται από το ελληνικό αρχείον: το οποίο αρχικά ήταν ένα σπίτι, μια κατοικία, μια διεύθυνση. Έτσι άρχισαν να λαμβάνουν χώρα τα αρχεία, μέσα σε αυτή την εγκατάσταση, μέσα σε αυτόν τον εντοπισμό του οίκου.”3 Η ηθική άποψη του αρχείου ως ένα δοχείο ή σώμα, διαπνέεται από κάτι λιγότερο ορατό, συνήθως το πνεύμα ενός λαού ή της ανθρωπότητας γενικότερα. Γενικά τα αρχεία γίνονται αντιληπτά σαν στοιχεία που δημιουργούνται (φυσικά και αναγκαστικά) ως προϊόν τακτικής ή κοινωνικής δραστηριότητας. Έχουν οριστεί ως «εκκρίσεις ενός οργανισμού».4 Υπάρχουν λόγω του πνεύματος του παρελθόντος. Γι’αυτό θεωρείται πως είναι ένα μέρος της συλλογικής βούλησης για τη ανάμνηση. Η σωματική μνήμη δεν είναι μια ιδιότητα της συνείδησης, αλλά μία ποιότητα που διακρίνει τη ζωντανή από τη νεκρή ύλη, μια μορφή της διατήρησης και μετάδοσης της ενέργειας.5
Οι αισθητηριακές μορφές μπορεί να χρησιμοποιούνται συνειδητά ως ένα αρχείο για την έκφραση της εμπειρίας. Οι εμπειρικές ποιότητες αποθηκεύονται, αλλά σε μια αντιδραστική μορφή ίχνους. Σήμερα αντιμετωπίζονται με όρους αρχείου όλα αυτά στα οποία αναγνωρίζουμε ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της τριπλής προϋπόθεσης και της λειτουργίας του αρχείου, όπως την περιέγραψε ο Jacques Derrida. Δηλαδή, διαθέτουν έναν τόπο του αρχειακού υλικού (τον προνομιακό χώρο), μια ερμηνεία και μια συλλογή.6
Μορφές αποθήκευσης
Βασικό χωρικό χαρακτηριστικό του αρχείου, είναι η πολλαπλότητα των τόπων όπου διαμένει. Η ύπαρξη και η διατήρησή του γίνεται πάντα σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο, σε μια εγκατάσταση. Θεωρώντας το αρχείο ως ένα δοχείο ή σώμα το οποίο διατηρεί και αποθηκεύει μπορούμε να πούμε πως διαχωρίζουμε πολλαπλές μορφές αποθήκευσης. Οι μορφές αποθήκευσης, σαν μέσα που έχουν την ιδιότητα για ταυτόχρονη απορρόφηση και εκπομπή δεδομένων, υποδηλώνουν μια διαβάθμιση – ταξινόμησης αρχείων. Η διαβάθμιση είναι σε σχέση με το φυσικό μέγεθος των μέσων και μπορεί να παρασταθεί από την αναλογία των ήδη τυποποιημένων μεγεθών : S - ανθρώπινο σώμα, M – κατοικία, L - πόλη. Ανάμεσα σ’αυτές τις κυρίες μονάδες υπάρχουν και άλλα επίπεδα με διαφορετική χωρητικότητα. Το σώμα ως κύρια μονάδα είναι η αρχή της αλυσίδας αποθήκευσης. Το σώμα, μέσα από ένα αντικείμενο, έπιπλο ή δωμάτιο μπορεί να συνδέεται με την κατοικία, και η κατοικία, μέσω του δρόμου, της γειτονιάς, κατ’επέκταση δημιουργεί μια σχέση με την πόλη, σαν τελευταίος υλικός δεσμός της αλυσίδας. Όλα αυτά τα αισθητά δεδομένα και οι παρορμήσεις, περαιτέρω μέσω του σύμπαντος επιστρέφουν στην αρχή, όπου, και πάλι, γίνονται αντιληπτά από το ίδιο το σώμα, σχηματίζοντας έναν συνεχή κύκλο της μετάδοσης των δεδομένων, αναμνήσεων, ιχνών. Στη αντίστροφη διαδικασία, η πόλη είναι το σύστημα που υπαγορεύει το πλαίσιο εντός του οποίου αναπτύσσονται και οι άλλες μονάδες. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο μέσο. Για αυτό το λόγο, θέλω να τονίσω την κρίσιμη σημασία και την επίδραση της αστικής περικύκλωσης στη διαμόρφωση της συνείδησης του ατόμου.
Στη συνέχεια, λοιπόν, θα ακολουθήσουν σκίτσα και κατασκευές εικόνων από τη συλλογή «mError» [η οποία διαμορφώθηκε υπό την έννοια που εκφράζει το “αρχείο” και η “καταγραφή της σωματικής μνήμης”], σαν δείγματα διασυνδέσεων ανάμεσα στις διάφορες εκφάνσεις του δοχείου, όπου παρουσιάζονται ως μορφές αποθήκευσης: >ο χάρτης ως περίληψη της πόλης [και κατ’επέκταση του κόσμου], >το έπιπλο[θήκη] ως περίληψη της κατοικίας, >το ανθρώπινο σώμα ως εκδήλωση της πραγματικότητας στο σύνολό της.
αρχείο _ χάρτης, αναζήτηση για τις μνήμες
Η παραγωγική διαδικασία του χάρτη για κάθε μια πόλη αναδύεται μέσα από συναισθήματα και εμπειρίες, υπό διαφορετικές συνθήκες και εντάσεις. Η πόλη ως πιο σημαντική ένδειξη για την έννοια της ιστορίας, της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας, αποτελεί ένα μέρος για συλλογικό αποτύπωμα, μέσα από το οποίο ο καθένας αντιλαμβάνει την ατομικότητα του. Έτσι ο κάθε χάρτης εκφράζει και μία διαφορετική πτυχή της ίδιας προσωπικότητας.
> μαστοί του κόσμου [μου]
> πόλη Α
> πόλη Β
> πόλη Γ
> το δωμάτιο [μου]
αρχείο _ συνύπαρξη : σώμα+αντικείμενο
Το όραμα της ανθρώπινης ύπαρξης ταυτίζεται με το ανθρώπινο σώμα, όπου υπάρχει μια στενή συγγένεια μεταξύ της ανθρώπινης, της σωματικής και της αισθητής πραγματικότητας. Υπό αυτούς τους όρους, το ανθρώπινο σώμα γίνεται μια εκδήλωση της πραγματικότητας. Tο σώμα χρησιμοποιήθηκε για να προσδιορίσει όχι μόνο την εννοιολογική αλλά και την υλική πραγματικότητα. Ως αποτέλεσμα, το σώμα εμφανίζεται ως μία σχετικά σταθερή δομή, τακτοποιημένη σε σειρά μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της πραγματικότητας ως ένα σύνολο (σύμπαν). Είμαστε πάντα σε σχέση με τα πράγματα γύρω μας, και η σχέση είναι θεμελιώδης χωρική. Χαρακτηρίζεται από μια «απαρατήρητη οικειότητα», «ανήκειν», και μια «εσωτερικότητα». Πώς σχετίζονται τα σώματα με το κτιστό περιβάλλον τους; Μέσω της κατοίκησης. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι κατοικούν στην αρχιτεκτονική, δηλαδή η ανθρώπινη ύπαρξη είναι ουσιαστικά χωρική. Πράγματι, κατοικούμε σε χώρο, υπάρχουμε στο χώρο. Το εσωτερικό της κατοικίας δεν είναι απλώς το προστατευμένο κλειστό σύμπαν του κατοίκου, ή έστω μιας ομάδας ανθρώπων, είναι η «Θήκη» τους. Η κατοίκηση συνιστά ένα είδος συλλογής, ένα είδος ανοιχτού αρχείου.7 Η συλλεκτική δραστηριότητα της κατοίκησης μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα είδος μεταβλητού αρχειακού χώρου. Τα δωμάτια αποτυπώνουν με τον καλύτερο τρόπο την εσωτερικότητα του κατοίκου, ο οποίος συλλέγει ίχνη από αναμνήσεις και εμπειρίες, χαρακτηρίζοντας τη κατοίκηση σαν μια εναλλασσόμενη συσσώρευση. Οπότε μπορούμε να πούμε ότι η κατοικία / η κατοίκηση είναι συνάθροιση, διατήρηση, ανατροφή. Δεν είναι απλά κατασκευή, αλλά ο τρόπος με το οποίο υπάρχουμε στον κόσμο. Ανήκουμε στην «εσωτερικότητα» του χώρου. Η υλική υπόσταση μας κατοικεί κοντά στα αντικείμενα και άλλα πρόσωπα. Κατοικούμε στο χώρο μέσα από την καλλιέργεια και την εξοικείωση μας με τα πράγματα στον κόσμο μας.
Συμπέρασμα
Πράγματι, «το σπίτι» είναι τόσο μια αποθήκη ήχων και οσμών, καθώς και οπτικών ερεθισμάτων. Όχι μόνο που εξελισσόμαστε και γινόμαστε μέρος του περιβάλλοντός μας, αλλά το περιβάλλον μας γίνεται μέρος της ζωής μας. Είναι μέσα από την αντανακλαστική παρόρμηση που απορροφούμε τις εξωτερικές μορφές, τις ενσωματώνουμε συμβολικά σε αυτο-έκφραση, και στη συνέχεια τις ξαναρθρώνουμε στα αντικείμενα που τα παράγουμε. Η κατανόηση μέσα στα πλαίσια της μιμητικής ώθησης , όλους τους τρόπους σχεδιασμού, τους ισοδυναμεί με μια μορφή του συμβολισμού, μέσω από την οποία συνδέουμε τον εαυτό μας με τον κόσμο.
Επίλογος
Στη φιλολογία, όπως υποστηρίζει Ο Schleiermacher, «το τμήμα μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο με τη βοήθεια του συνόλου και κάθε εξήγηση του μέρους προϋποθέτει την κατανόηση του συνόλου»8. Λόγω των γνώσεων που αποκτώνται σε κάθε βήμα, το πέρασμα από το μέρος στο σύνολο και πάλι ποτέ δεν επιστρέφει στο ίδιο σημείο; Σε κάθε βήμα, διευρύνει αναγκαστικά την ακτίνα του, ανακαλύπτοντας μια υψηλότερη προοπτική που ανοίγει ένα νέο πεδίο. Αναγνωρίζουμε ότι το αρχείο δεν είναι μόνο ένας τρόπος για να διατηρηθούν τυχαία, αλλά πολύτιμα ίχνη. Αντί να είναι η θήκη του ίχνους, το αρχείο είναι πιο συχνά το προϊόν της πρόβλεψης της συλλογικής μνήμης. Έτσι, το ίδιο το αρχείο είναι μια προσδοκία και όχι ανάμνηση. Η ανάγνωση του αρχείου, είναι μια νέα γνώση, μια αναδόμηση των περιεχομένων, που ενθαρρύνει την ανακατάκτηση της μνήμης και την αναγέννηση του έργου. Μια νέα ερμηνεία σε κάτι που ήδη υπάρχει. Η πράξη της επιλογής είναι αρκετή για να καθιερωθεί η καλλιτεχνική διαδικασία. Η κατανάλωση είναι ταυτόχρονα επίσης και παραγωγή, ακριβώς όπως και στην φύση. Επειδή η κατανάλωση δημιουργεί την ανάγκη για νέα παραγωγή, η κατανάλωση είναι τόσο ο κινητήρας όσο και το κίνητρό της. Αυτή η κίνηση, που μετατρέπει την «ανασκαφή» σε «κατασκευή» είναι ευπρόσδεκτη στη διαδικασία δημιουργίας που αναζωογονεί . Η αποδόμηση και η ανασυγκρότηση του αρχείου υπονοεί άμεση, κατασκευαστική προσέγγιση στην αναζήτηση του ειδώλου μας στον καθρέφτη. Το αρχειακό έργο τέχνης, ως επιφάνεια για την αποθήκευση δεδομένων, είναι μια απλή στιγμή σε μια άπειρη αλυσίδα των συνεισφορών, το οποίο λειτουργεί ως πιθανή πύλη μεταξύ ενός ημιτελούς παρελθόντος και μέλλοντος, για να διαπιστωθεί τι μπορεί να παραμείνει για το παρόν.
Υποσημειώσεις
1. Neil Leach, Camouflage, The MIT Press, Cambridge, 2006 , σελ.47 2.Ζακ Ντερίντα, Η έννοια του αρχείου, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, ΕΚΚΡΕΜΕΣ, Αθήνα, 1996, σελ. 15 3.Ζακ Ντερίντα, Η έννοια του αρχείου, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, ΕΚΚΡΕΜΕΣ, Αθήνα, 1996, σελ. 16 4. Arjun Appadurai, Archive and Aspiration from Information Is Alive, NAi Publishers, Rotterdam,2003,σελ. 15 5.Brian Massumi,The Archive of Experience from Information Is Alive, NAi Publishers, Rotterdam,2003,σελ. 147 6.Ζακ Ντερίντα, Η έννοια του αρχείου, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, ΕΚΚΡΕΜΕΣ, Αθήνα, 1996, σελ. 28 7. Walter Benjamin , ΠΕΡΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ: Aποσκευάζω τη βιβλιοθήκη μου,μετάφραση Βαγγέλη Μπιτσώρη, ΑΓΡΑ, Αθήνα, 1993, σελ. 152 8. Μισέλ Φουκώ, Οι λέξεις και τα πράγματα, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, ΓΝΩΣΗ, Αθήνα, 1986, σελ. 94
Βιβιλογραφία Ζακ Ντερίντα, Η έννοια του αρχείου, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, ΕΚΚΡΕΜΕΣ, Αθήνα, 1996 Μισέλ Φουκώ, Οι λέξεις και τα πράγματα, μετάφραση Κωστής Παπαγιώργης, ΓΝΩΣΗ, Αθήνα, 1986, σελ. 92 - 116 Deborah Hauptmann, The Body in Architecture, 010 Publishers, Rotterdam, 2006, σελ. 27-40, 95-102 George Dodds , Robert Tavernor, BODY AND BUILDING: essays on the changing relation of body and architecture, The MIT Press , London, 2005 Neil Leach, Camouflage, The MIT Press, Cambridge, 2006 Joke Brouwer, Information Is Alive, NAi Publishers, Rotterdam,2003 σελ.14-25, 142151