Σημειώσεις Peter Brook

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ PETER BROOK 2010 Πλα τα εργαλεία χρειάηονται : Διάλογοσ, αυτοςχεδιαςμόσ, θ αίςκθςθ όλων των ςτοιχείων που εμπλζκονται. Ζνα ζργο είναι ο τόποσ τθσ ςυνάντθςθσ των αντικζτων. Ρράγμα που ςθμαίνει κεατρικι αρμονία. Το κείμενο απαιτεί ακόμα περιςςότερα : απαιτεί από τουσ θκοποιοφσ, που ζχουν ςωματικά αςκθκεί, να ακολουκιςουν ζνα δφςκολο δρόμο και να ανακαλφψουν με ποιο τρόπο οι αναπθδιςεισ, τα κυλίςματα, τα επικίνδυνα ακροβατικά μποροφν να μετατραποφν ςε ακροβαςίεσ του λάρυγγα και των πνευμόνων, τθ ςτιγμι που οι ίδιοι παραμζνουν ακίνθτοι. Ράνω από όλα το κείμενο αναηθτά μια χαμζνθ τζχνθ , τθν τζχνθ τθσ απρόςωπθσ ερμθνείασ. Ο διαχωριςμόσ ανάμεςα ςτθν προςωπικι ζκφραςθ που είναι άχρθςτθ και ναρκιςςιςτικι , και ςτθν ζκφραςθ που κατορκϊνει να ταυτίηει τθν απροςωπία με τθν αυτογνωςία. Πςο ο θκοποιόσ κατανοεί τον ακριβι τρόπο λειτουργίασ του ςε όλα τα επίπεδα, τόςο περιςςότερο κα εξελιχκεί ςε όλα τα επίπεδα τθσ ποιοτικισ ερμθνείασ. Οι αςκιςεισ, ο αυτοςχεδιαςμόσ το μόνο που προςφζρουν είναι ότι προκαλοφν τθν ψυχι και το ςϊμα του θκοποιοφ να ςκφψει πάνω από το ζργο. Αν ο θκοποιόσ αιςκανκεί αυτό το άγγιγμα, τότε αναπόφευκτα κα αιςκανκεί τθν ανάγκθ να το μοιραςτεί, να το μεταγγίςει ςε ζνα κοινό. Και θ ανάγκθ επικοινωνίασ με το κοινό γεννά τθν ολότθτα. Θ πρόκεςθ μασ είναι να είμαςτε όργανα που κοινωνοφν αλικειεσ, οι οποίεσ δεν κα είχαν τθ δυνατότθτα να αποκαλυφκοφν με άλλο τρόπο. Κάτι πρζπει να ςυμβεί. Τι άραγε; Εδϊ είναι που αγνίηουμε τα ουςιαςτικά ερωτιματα : Τι οφείλουμε να προςφζρουμε ςτο γεγονόσ ; Ρωσ πρζπει να προετοιμάςουμε τθ κεατρικι διαδικαςία ; Ροιο μζροσ τθσ κεατρικισ διαδικαςίασ πρζπει να παραμείνει ελεφκερο ; Τι είναι αφιγθςθ ; Τι είναι χαρακτιρασ ; Το κεατρικό γεγονόσ αφθγείται μια ιςτορία ι λειτουργεί μζςα από μια κατάςταςθ μζκθσ ; Ρόςθ ςωματικι ενζργεια , πόςθ ςυγκίνθςθ, πόςθ ςκζψθ οφείλουμε να καταναλϊςουμε ; Τι μπορεί να μασ προςφζρει ζνα κοινό, τι μποροφμε να του προςφζρουμε εμείσ ; Ροια είναι θ ευκφνθ μασ για ότι αφινουμε πίςω ; Ροια αλλαγι μπορεί να επιφζρει μια παράςταςθ ; Υπάρχει κάτι που μπορεί να αλλάξει ; ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ : θ ΕΝΤΑΣΘ, θ ΑΜΕΣΟΤΘΤΑ , θ ΡΥΚΝΟΤΘΤΑ τθσ ΕΚΦ΢ΑΣΘΣ Το μόνο που ζχει αξία για εμάσ είναι θ αμοιβαία και ηωντανι επαφι. Χωρίσ επαφι δεν υπάρχει κζατρο. Το κζατρο βαςίηεται ςτθν ηωντανι και ουςιαςτικι επαφι με τουσ ςυνανκρϊπουσ μασ. ΚΑΤΑ΢ΓΘΣΘ ΑΡΟΣΤΑΣΕΩΝ Οι ανζςεισ απονευρϊνουν τθν εμπειρία. Αυτό που ζχει ςθμαςία δεν είναι ο χϊροσ ςτθ κεωρία αλλά ο ΧΩ΢ΟΣ ΣΤΘΝ Ρ΢ΑΞΘ. Να χρθςιμοποιοφμε τθν ακουςτικι του χϊρου και το γεωμετρικό του ςχιμα.

Θ ςχζςθ ανάμεςα ςτο κεατρικό γεγονόσ καισ το χϊρο, που διατθρεί τθ δικι του προςωπικότθτα, διαλφεται τθ ςτιγμι που ξεκινάμε να τον ανακαταςκευάςουμε. Ο ΘΧΟΣ και θ ΔΙΑ΢ΚΕΙΑ ςε ζναν ςυγκεκριμζνο χϊρο προςδιορίηουν εξολοκλιρου τθν πράξθ Ζνα κζατρο πρζπει να είναι ανοιχτό, απλό και φιλόξενο. Να κατανοιςουμε βακιά τουσ δεςμοφσ που υπάρχουν ανάμεςα ςτθν αλικεια μιασ μορφισ και ςτθν ποιότθτα αυτισ που το κοινό αντιλαμβάνεται. Το νόθμα τθσ τζχνθσ είναι ο εορταςμόσ των πλζον εκλεπτυςμζνων δυνατοτιτων κάκε ςτοιχείου, θ άντλθςθ τθσ ουςίασ από κάκε λεπτομζρεια, με τζτοιο τρόπο ϊςτε θ λεπτομζρεια να φανερϊςει τθν ουςιαςτικι ςυμμετοχι τθσ ςε ζνα αδιαχϊριςτο ςφνολο. Θ ΜΕΤΑΤ΢ΟΡΘ του αοράτου ςε ορατό είναι ζνασ από τουσ ρόλουσ του κεάτρου. Ο θκοποιόσ παίρνει τθ μάςκα, τθ μελετά. Μόλισ τθ φορά, το πρόςωπο του μεταβάλλεται, μζχρι να πλθςιάςει τθ μορφι τθσ. Μόλισ τθ φορά, αποβάλλει, κατά κάποιον τρόπο, μια από τισ δικζσ του μάςκεσ. Θ ςάρκινθ μάςκα εξαφανίηεται και ο θκοποιόσ ζρχεται ςε επαφι με ζνα πρόςωπο που δεν είναι δικό του αλλά ενόσ πολφ ιςχυροφ και ςθμαντικοφ τφπου ανκρϊπου. Το ταλζντο του θκοποιοφ ( που χωρίσ αυτό δεν κα ιταν θκοποιόσ) τον βοθκά να χρθςιμοποιιςει το δυναμικό του, για να γίνει αυτό το πρόςωπο. ΢ΟΛΟΣ = ΜΑΣΚΑ ΣΩΜΑ |ΦΩΝΘ |Τ΢ΑΓΟΥΔΙ | ΕΥ΢ΘΜΑΤΙΚΟΤΘΤΑ | ΗΩΝΤΑΝΕΜΑ ΢ΟΛΟΥ Να απαλλαγεί όμωσ ο θκοποιόσ από τισ δικζσ του επιδερμικζσ μάςκεσ και από τισ επιφανειακζσ μάςκεσ του ρόλου. Θ ΑΤΟΜΙΚΟΤΘΤΑ του θκοποιοφ να ΑΝΑΔΘΘΕΙ μζςα από το πρόςωπο του. Διαφανοποίθςθ τθσ φφςθσ του θκοποιοφ. Ο θκοποιόσ διαφανοποιεί τον εςωτερικό του κόςμο, επιτρζποντασ ζτςι και ςτθν πιο ελάχιςτθ κίνθςθ του βλεφάρου του να γίνει κακρζπτθσ τθσ ψυχισ του. Με τον τρόπο αυτό, χάρθ ςε μια εκπαίδευςθ που δε βαςίηεται ςτθν προςωπικότθτα του θκοποιοφ αλλά αντίκετα ςτθν ατομικότθτα του, θ ευαίςκθτθ χριςθ του προςϊπου του αφαιρεί τθ μάςκα, μετατρζποντάσ το ςε φορζα αυτισ τθσ ατομικότθτασ. Ο θκοποιόσ αναηθτά ζνα είδοσ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ. Ζνασ θκοποιόσ μπορεί να αυτοςχεδιάςει με το πρόςωπο του και να κακρεφτίςει ότι ζχει ςχζςθ με το εςωτερικό, φυςικό κφκλο των ςυναιςκθμάτων του, των αντιδράςεων και των εμπειριϊν του. Είναι θ μάςκα που με ζνα ιδιαίτερο τρόπο ανακλά τθν εςωτερικι εμπειρία και όχι τθν ψυχολογικι. Συναιςθηματικό δυναμικό που πάλλεται ςτον εςωτερικό κόςμο του κάκε ατόμου. Σωματοποίηςη Δυνάμεων

Ο θκοποιόσ οφείλει να ανοίξει το ςϊμα του , να το αςκιςει, να το ωκιςει ςε αντιδράςεισ ςυνοχισ και ακρίβειασ. Κατόπιν οφείλει να διευρφνει τα ςυναιςκιματα του, ϊςτε να μθν αποτελοφν, απλά, ςυναιςκθματικζσ εκφάνςεισ ενόσ ακατζργαςτου υλικοφ , τα ακατζργαςτα ςυναιςκιματα αποτελοφν προνόμιο κακϊν θκοποιϊν. Ο καλόσ θκοποιόσ αιςκάνεται, εκτιμά και εκφράηει μια ολόκλθρθ γκάμα ςυναιςκθμάτων, από τα πιο ωμά ωσ τα πιο εκλεπτυςμζνα. Και ζνασ θκοποιόσ οφείλει, πρϊτα, να αυξιςεισ τισ γνϊςεισ του και κατόπιν να διαμορφϊςει τθν αντίλθψθ του. Οξυμζνη Αντίληψη. Τότε , θ ευφυΐα του οφείλει να εμπλακεί ςτο παιγνίδι με ιδιαίτερθ ηωτικότθτα , για να μπορζςει να αναλθφκεί τθ ςημαςία των πράξεων που εκτελεί. Ζνασ θκοποιόσ οφείλει να πάψει να «δίνει τθν εντφπωςθ», να «δείχνει», να «καταςκευάηει», να «επιδίδεται ςε εντυπωςιαςμοφσ». Αντίκετα , οφείλει να απομακρφνεται ςυνεχϊσ από τθν ιδζα ότι αποτελεί απλϊσ ζνα κζαμα επάνω ςτθν ςκθνι. Οφείλει να γίνει ο υπηρζτησ μιασ εικόνασ πιο ςημαντικήσ από τον ίδιο. Πποιοσ θκοποιόσ αναλαμβάνει ζνα ρόλο μικρότερο από τισ δυνατότθτεσ του κα είναι πάντα κακόσ. Ζνασ θκοποιόσ οφείλει να αναγνωρίηει, ότι όποιοσ και αν είναι ο ρόλοσ που υποδφεται , ο χαρακτιρασ τον υπερβαίνει. Με άλλα λόγια αν υποδφεται ζναν άντρα ηθλιάρθ, θ ηιλια του ςυγκεκριμζνου ατόμου ξεπερνά τθ δικι του. Ακόμα και αν ςτθν πραγματικότθτα, ο ίδιοσ ο θκοποιόσ είναι ηθλιάρθσ, ςτθ ςκθνι υποδφεται ζνα πρόςωπο, θ ηιλια του οποίου υπερβαίνει τθ δικι του. Αν, πάλι, υποδφεται ζναν βίαιο άντρα, θ βιαιότθτα που εκφράηει είναι πιο άγρια από τθ δικι του. Τζλοσ , αν ερμθνεφει ζναν άνκρωπο ευαίςκθτο και ςκεπτόμενο, θ λεπτότθτα των ςυναιςκθμάτων του ςυγκεκριμζνου προςϊπου, ξεπερνά τθ δικι του ικανότθτα να ςυμπεριφζρεται με ευαιςκθςία και διακριτικότθτα ςτουσ φίλουσ και ςτθ γυναίκα του, είτε πρόκειται για ζργο ςφγχρονο είτε για ελλθνικι τραγωδία, το εγϊ του οφείλει να ανοιχτεί ςτα ςυναιςκιματα πολφ πιο ζντονα από αυτά που εγκατοικοφν τον προςωπικό, τον εςωτερικό του χϊρο. Ο ιςχυριςμόσ «ζτςι ακριβϊσ το αιςκάνομαι» είναι άχρθςτοσ. Ο θκοποιόσ οφείλει, πάντα, να υπθρετεί τθν ενςάρκωςθ μιασ ανκρϊπινθσ εικόνασ, που υπερβαίνει αυτιν που νομίηει ότι γνωρίηει. Ο εςωτερικόσ κφκλοσ είναι αυτόσ των παρορμιςεων μασ, ο κφκλοσ τθσ προςωπικισ μασ ηωισ, που είναι αδφνατον να δοφμε ι να ακολουκιςουμε. Ο εξωτερικόσ κφκλοσ είναι αυτόσ τθσ κοινωνικισ ηωισ, ο κφκλοσ των ςχζςεων μασ με τουσ άλλουσ , με τθν εργαςία και τθν ψυχαγωγία. Σε γενικζσ γραμμζσ, το κζατρο κατοπτρίηει ότι ςυμβαίνει ςτον εξωτερικό κφκλο. Θ κεατρικι ζρευνα αποτελεί τον ενδιάμεςο κφκλο. Λειτουργεί όπωσ ζνασ θχθτικόσ χϊροσ που επιχειρεί να αδράξει τα ςιματα που προζρχονται από τον άμορφο, εςωτερικό κφκλο. Ο θκοποιόσ και μόνο αυτόσ ζχει τθν ικανότθτα να μεταφζρει τα ανεπαίςκθτα ρεφματα τθσ ανκρϊπινθσ ηωισ.

ΣΧΕΣΘ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΧΕΣΘ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΘΘΟΙΡΟΙΟΥΣ ΣΧΕΣΘ ΜΕ ΤΟ ΚΟΙΝΟ---->> θ ουςιαςτικι αποςτολι του κεάτρου

Ο άμορφοσ όροσ «πολιτιςμόσ» καλφπτει τρεισ ξεχωριςτοφσ και μεγάλουσ πολιτιςμοφσ : τον πολιτιςμόσ τθσ πολιτείασ, το ν πολιτιςμό του ατόμου και ζναν «τρίτο πολιτιςμό». Και οι τρείσ αυτοί πολιτιςμοί πθγάηουν από μια πράξθ εορταςμοφ. Δεν εορτάηουμε, μονάχα τα καλά γεγονότα , ςφμφωνα με τθν κοινι αποδεκτι ζννοια του όρου. Εορτάηουμε τθ χαρά, τθ ςεξουαλικι διζγερςθ και όλεσ τισ μορφζσ θδονισ. Πμωσ εξίςου , ωσ άτομα, αλλά και ωσ μζλθ μιασ κοινωνίασ, μζςα από τουσ πολιτιςμοφσ μασ εορτάηουμε τθ βία, τθν αγωνία και τθν καταςτροφι. Θ επικυμία να γνωςτοποιιςουμε ζνα γεγονόσ, να φανερϊςουμε καταςτάςεισ ςτουσ άλλουσ, κατά μια ζννοια, είναι ζνασ εορταςμόσ. Αρχαία ςανςκριτικι μαρτυρία : « Το κζατρο κα είναι ο τρόποσ εκείνοσ, με τον οποίο οι άνκρωποι κα μάκουν να κατανοοφν τα μυςτιρια του ςφμπαντοσ . ςυνάμα κα είναι μια παρθγοριά για τον μοναχικό και τον μζκυςο». Θ υποκριτικι ζχει να κάνει βαςικά με ςχζςεισ, υπάρχει πάντα θ δυνατότθτα να εξελίξει μια ςχζςθ, ςτισ καλφτερεσ ι ςτισ χειρότερεσ περιςτάςεισ. Ο θκοποιόσ ζχει ανάγκθ από ερεκίςματα και προκλιςεισ. Κάκε ρόλοσ πρζπει κατά ζνα μζροσ να είςαι εςφ και κατά ζνα μζροσ να μθν είςαι εςφ. Ο θκοποιόσ πρζπει να πιςτζψει , με κάποια κεμελιϊδθ πράξθ πίςτθσ, ότι όποιοσ και αν είναι ο ρόλοσ, είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕ΢ΟΣ από αυτόν. Το ςϊμα, θ αντίλθψθ, θ φανταςία, τα αιςκιματα πρζπει να επεκτακοφν για να βρεκεί κάτι που είναι πζρα από τθ φυςικι γκάμα του θκοποιοφ και ζτςι δθμιουργείται μια ζνταςθ και μια τριβι που ςτο τζλοσ μποροφν αν φζρουν τθν ανακάλυψθ. Στο κζατρο θ διαφορά είναι ότι πρζπει να ζχεισ ζνα είδοσ ΔΕΞΙΟΤΘΤΑΣ και μια ΓΝΩΣΘ ϊςτε να μπορείσ να πάρεισ αυτι τθν ποιότθτα και να τθ μετατρζψεισ ςε κάτι που δεν είναι εφκολο και που δεν κα το ζκανεσ φυςικά. Ρρζπει να το μεγεκφνεισ αρκετά ϊςτε να γεμίςεισ το χϊρο. ΔΙΕ΢ΕΥΝΘΤΙΚΘ ΑΝΑΗΘΤΘΣΘ Θ αναγνϊριςθ ότι πρζπει να προςπακιςεισ να κατανοιςεισ αυτόν τον ιρωα ωσ πραγματικό ανκρϊπινο όν, κι ωςτόςο αυτό το ανκρϊπινο ον ζχει μια ςυμπεριφορά, ζχει μια μοναδικότθτα, που απζχει πολφ από τα ςυνθκιςμζνα ˙ πρζπει να γίνει κατανοθτόσ, αλλά δεν αρκεί ο κακθμερινόσ, ψυχολογικόσ τρόποσ κατανόθςθσ. Άπαξ και το δεχτείσ αυτό, τότε είςαι αναγκαςμζνοσ να βρεισ ΤΙ ΜΡΟ΢ΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ Θ΢ΩΑ ΜΟΝΑΔΙΚΟ για το κεατι. Ζςτε εκείνοσ να αναγνωρίςει ότι υπάρχουν εκατοντάδεσ χιλιάδεσ πρόςωπα με αυτά τα χαρακτθριςτικά αλλά ο ςυγκεκριμζνοσ ρόλοσ είναι μοναδικόσ. ΤΙ ΤΟΝ ΚΑΝΕΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ Ε΢ΓΟ ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ; Σίςςυ Δουτςίου Κενό Δίκτυο Ακινα 2010