ިދވ ެ ިހ ޖުމްހ ޫ ިރއްޔާގ ެ ޤާނޫނު އަސާ ސީ
I
uv
II
ި ޔގެ ދ ެވ ިހ ާ ރ ްއޖޭގެ ޖުމްހޫރި ްއ ާ
ސ ސީ ނ އަ ާ ޤ ާނޫ ު
1429 2008
III
މާއްދާތަކުގެ ތަރުތީބު
ސުރުޚީ
މާއްދާ
ޞަފްޙާ ނަންބަރު
ފުރަތަމަ ބާބު ދައުލަތާއި ،އަމިއްލަ ވެރިކަމާއި ،ރައްޔިތުން .1
ޤާނޫނުއަސާސީ
1
.2
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ
1
.3
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސަރަޙައްދު
1
.4
ރައްޔިތުންގެ ބާރު
2
.5
ޤާނޫނުހެދުމުގެ ބާރު
2
.6
ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރު
2
.7
ފ ޤާއިމްކުރުމުގެ ބާރު ޢަދުލު އިންޞާ ު
2
.8
ޤާނޫނުއަސާސީގެ ސިޔާދަތު
2
.9
ދިވެހިރައްޔިތް
2
.10
ދައުލަތުގެ ދީން
3
.11
ޤައުމީ ބަސް
3
.12
ޤައުމީ ދިދަ
3
IV
.13
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފައިސާ
3
.14
ވެރިކަންކުރާ ރަށް
3
.15
ޤައުމީ ދުވަސް
3
.16
ޙައްޤުތައް ކަށަވަރުކޮށްދިނުން
4
.17
ތަފާތުނުކުރުން
6
.18
ދައުލަތުގެ ވާޖިބު
6
.19
މަނާކުރެވިފައި ނުވާ ކަންކަން ކުރުމުގެ މިނިވަންކަން
7
.20
ނ ހަމަހަމަކަ ް
7
.21
ދިރިހުރުމުގެ ޙައްޤު
7
.22
ތިމާވެށި ޙިމާޔަތްކުރުން
7
.23
އިޤްތިޞާދީ އަދި އިޖްތިމާޢީ ޙައްޤުތައް
8
.24
ޒާތީ ދިރިއުޅުން
8
.25
އަޅުވެތިނުކުރުމާއި ،ގަދަކަމުން މަސައްކަތްނުކުރުވުން
9
.26
ވޯޓުދިނުމުގެ ޙައްޤާއި އިންތިޚާބުތަކަށް ކުރިމަތިލުމުގެ ޙައްޤު
9
ދެވަނަ ބާބު އަސާސީ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަން
V
9
.27
ގ މިނިވަންކަން ޚިޔާލުފާޅުކުރުމު ެ
.28
ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަން
10
.29
މަޢުލޫމާތު ހޯދުމާއި މަޢުލޫމާތު ދިނުމުގެ މިނިވަންކަން
10
.30
ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާއި ،ޖަމްޢިއްޔާތަކާއި ،ޖަމާޢަތްތައް ހެދުމުގެ މިނިވަންކަން
10
.31
ހަޅުތާލުކުރުމުގެ ޙައްޤު
11
.32
އެއްވެއުޅުމުގެ މިނިވަންކަން
11
.33
ނަމާއި އަބުރު ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ޙައްޤު
11
.34
ކައިވެނިކުރުމާއި ޢާއިލާ ޤާއިމްކުރުމުގެ ޙައްޤު
11
.35
ކުޑަކުދީންނާއި ޅަފުރާގެ ކުދީންނާއި ޢުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނާއި ޚާއްޞަ އެހީއަށް ބޭނުންވާ މީހުންނަށް ލިބޭ ޚާއްޞަ ރައްކާތެރިކަން
11
.36
އުނގެނުމުގެ ޙައްޤު
12
.37
މަސައްކަތްކުރުމުގެ ޙައްޤު
12
.38
ޕެންޝަން ލިބުމުގެ ޙައްޤު
13
.39
ޘަޤާފީ ކަންކަމުގައި ބައިވެރިވެ އުޅުމުގެ ޙައްޤު
13
.40
މުދާ ހޯދުމާއި މުދާ ގެންގުޅުމުގެ ޙައްޤު
14
.41
ދަތުރުފަތުރުކުރުމާއި ވަޒަންވެރިވުމުގެ މިނިވަންކަން
14
.42
ޢަދުލުވެރިކަމާއި ހާމަކަމާއެކު ޝަރީޢަތްކުރުން
15
.43
ޢަދުލުވެރިކަމާއެކު އިދާރީ ފިޔަވަޅުތައްއެޅުން
16
.44
ޝަޚްޞީ ޒިންމާ
17
.45
ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ހައްޔަރުނުކުރުމާއި ބަންދުނުކުރުން
17
.46
ހައްޔަރުކުރުމާއި ،ބަންދުކުރުމުގެ ބާރު
17
.47
ހިފެހެއްޓުމާއި ފާސްކުރުމާއި މުދާ އަތުލުން
17
VI
.48
ހައްޔަރުކުރެވޭ މީހުންނާއި ބަންދުކުރެވޭ މީހުންގެ ޙައްޤުތައް
18
.49
ކުށްކުށަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ މީހުން މިނިވަންކުރުން
19
.50
އަވަހަށް މައްސަލަތައް ތަޙުޤީޤުކޮށް ދަޢުވާ ކުރުން
19
.51
ފއިވާ މީހުންގެ ޙައްޤުތައް ކުށެއް ކުރިކަމުގެ ދަޢުވާ އުފުލި ަ
19
.52
އިޢުތިރާފާއި ،ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ހޯދާ ހެކި
21
.53
ޤާނޫނީ ވަކީލެއްގެ އެހީތެރިކަން
21
.54
ލާއިންސާނީ އަދަބު ނުދިނުން
21
.55
މަދަނީ މައްސަލަތަކުގައި ބަންދު ނުކުރުން
21
.56
އިސްތިއުނާފުކުރުމުގެ ޙައްޤު
21
.57
ބަންދުކުރެވިފައިވާ މީހުންނާ އިޙްތިރާމާއެކު މުޢާމަލާތުކުރުން
21
.58
ބަދަލު ލިބިދިނުން
22
.59
ޤާނޫނުގައި ކުށެއް ކަމަށް ކަނޑައެޅިފައި ނުވާ ކަމަކަށް ފަހުން ހަދާ
22
ޤާނޫނަކުން އަދަބުނުދިނުން .60
އެއްކުށަކަށް ދެފަހަރަށް އަދަބު ނުދިނުން
23
.61
ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވާޢިދުތައް ޢާންމުކޮށް ޝާއިޢުކުރުން
23
.62
އެހެނިހެން ޙައްޤުތައް ލިބިދިނުން
24
.63
އަސާސީ ޙައްޤުތަކާ ތަޢާރުޟްވާ ޤާނޫނުތައް ބާޠިލްވުން
24
.64
ޣައިރު ޤާނޫނީ އަމުރުތަކަށް ތަބާނުވުމުގެ ޙައްޤު
24
.65
ޙައްލުހޯދުމަށްޓަކައި ދަޢުވާކުރުމުގެ ޙައްޤު
24
.66
ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމާ ތަޢާރުޟްވާ ޤާނޫނުތައް ބާޠިލްވުން
25
.67
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ވާޖިބުތައް
25
.68
މާނަކުރުން
26
VII
.69
ޙައްޤެއް ނުވަތަ މިނިވަންކަމެއް ނިގުޅައިގަނެވޭފަދަ ގޮތަކަށް ޤާނޫނުއަސާސީ މާނަނުކުރުން
26
ތިން ވަނަ ބާބު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް .70
ޤާނޫނުހެދުމުގެ ބާރު
27
.71
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ޢަދަދު ކަނޑައެޅުން
28
.72
މެންބަރުން އިންތިޚާބުކުރުން
29
.73
މެންބަރަކަށް ވުމުގެ ޝަރުޠުތައް
30
.74
ޞ މެންބަރުކަމާމެދު ކޯޓުގެ އިޚްތިޞާ ް
32
.75
މެންބަރުންގެ މަސައްކަތުގައި ރިޢާޔަތްކުރާންވީ ކަންކަން
33
.76
މުދަލާއި ފައިސާގެ ބަޔާން ހާމަކުރުން
33
.77
މެންބަރުކަމުން އިސްތިޢުފާދިނުން
33
.78
ހުސްވާ ގޮނޑިއަށް މެންބަރުން އިންތިޚާބުކުރުން
33
.79
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢުމުރު
34
.80
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޢުމުރުގެ މުއްދަތު އިތުރުކުރުން
34
.81
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ހުވައިކުރުން
34
.82
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައީސާއި ނައިބުރައީސް
35
.83
ސތައް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޖަލް ާ
37
.84
ރިޔާސީ ބަޔާން
37
.85
ޖަލްސާތައް ޢާންމުންނަށް ހުޅުވައިލުން
38
VIII
.86
ޤާނޫނީ ޢަދަދު
38
.87
ވޯޓުދިނުން
38
.88
ހިންގުމުގެ ޤަވާޢިދު ކަނޑައެޅުން
39
.89
މަޖިލީހުގެ ކަންތައްތައް ހިނގިގޮތުގެ މަޢުލޫމާތު ޝާއިޢުކުރުން
40
.90
އިމްތިޔާޒު
41
.91
ބިލު ތަޞްދީޤުކުރުމާއި އަލުން ވިސްނުމަށް އަނބުރާ ފޮނުވުން
41
.92
ނ ބިލު ޤާނޫނަކަށް ވުމާއި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓްގައި ޝާއިޢުކުރު ް
42
.93
މުޢާހަދާތައް
42
.94
ޤާނޫނީ ބާރު ލިބިގެންވާ ޤަވާޢިދު ހެދުމާއި އަމުރުތައް ނެރުމުގެ ބާރު ދިނުން
43
.95
ނ ސުޕްރީމްކޯޓުން ލަފާހޯދު ް
43
.96
އަހަރީ ބަޖެޓް
44
.97
ޓެކްސް ނެގުމާއި ޚަރަދުކުރުން
44
.98
ވަޒީރުންނާއި ސަރުކާރުގެ މަޤާމްތަކުގައި ތިބޭ މީހުންނާ ސުވާލުކުރުން
45
.99
މީހުން ހާޒިރުކުރުން
46
.100
ޔގެ ނައިބު މަޤާމުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ނުވަތަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއް ާ
46
ވަކިކުރުން .101
ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރެއްގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓު
48
.102
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
49
.103
ނޖާއިޒް ފައިދާ ނުވަތަ މަންފާ ނުނެގުން ާ
49
.104
އަމީންޢާންމު
50
.105
ސަލާމަތީ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުން
50
IX
ހަތަރުވަނަ ބާބު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ .106
ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރު
50
.107
ރިޔާސަތުގެ ދައުރު
51
.108
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އިންތިޚާބުކުރާ ގޮތް
51
.109
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް އިންތިޚާބުކުރާ މީހެއްގައި ހުންނާންވީ ޝަރުޠުތައް
52
.110
އިންތިޚާބު ބޭއްވުން
52
.111
ރިޔާސީ އިންތިޚާބު
53
.112
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބު
54
.113
ސުޕްރީމްކޯޓުގެ ނިންމުން
54
.114
ޔގެ ނައިބު މަޤާމުގެ ހުވައިކުރުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއް ާ
55
.115
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ބާރުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް
55
.116
ސަރުކާރުގެ ވުޒާރާތައް
58
.117
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް
58
.118
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
59
.119
ކޮށްގެން ނުވާނޭ ކަންތައްތައް
59
.120
މުދަލާއި ފައިސާގެ ބަޔާން ހާމަކުރުން
60
.121
އިސްތިޢުފާދިނުން
60
.122
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބުގެ މަޤާމު ހުސްވުން
60
.123
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އަދާކުރުމަށް ވަގުތީގޮތުން
61
ޢުޛުރުވެރިވުން
X
.124
.125
ވާޖިބުތައް އަދާ ނުކުރެވޭ ފަދަ ޙާލަތެއް ވަގުތީގޮތުން މެދުވެރިވުން
62
ވާޖިބުތައް އަދާ ނުކުރެވޭ ފަދަ ޙާލަތެއް ދާއިމީގޮތުން މެދުވެރިވުން
62
ޔ ކަމުގެ މަޤާމާ ޙަވާލުވާ މީހެއްގެ ޝަރުޠު ވަގުތީގޮތުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއް ާ
63
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަޤާމާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބުގެ މަޤާމް
63
ގން އާ ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއް ބޭއްވުން ހުސްވުމާ ގުޅި ެ .126
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބުގެ މަޤާމް ވަގުތީގޮތުން އަދާކުރާ މީހުން ހުވައިކުރުން
.127
ކުށުގެ ޒިންމާ އުފުލުން
64 64
.128
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަން ކޮށްފައިވާ މީހަކަށް ދޭންޖެހޭ ރައްކާތެރިކަމާއި
64
ޢިނާޔަތް
ފަސްވަނަ ބާބު ވަޒީރުންގެ މަޖިލިސް .129
ސ ވަޒީރުންގެ މަޖިލި ް
65
.130
ވަޒީރުންގައި ހުރުން ލާޒިމް ޝަރުޠުތައް
65
.131
ހުވައިކުރުން
66
.132
ލއްޔަތުތައް ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މަސްއޫ ި
66
.133
ބަންޑާރަނައިބު
68
XI
.134
ވަޒީރުންގެ މަޖިލިސް ޖަވާބުދާރީވުން
69
.135
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
70
.136
ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކު ކޮށްގެންނުވާނޭ ކަންތައްތައް
70
.137
މަޤާމުން ވަކިކުރުން
71
.138
މުދަލާއި ފައިސާގެ ބަޔާން ހާމަކުރުން
71
.139
މަޤާމުން އިސްތިޢުފާ ދިނުން
71
.140
ސަރުކާރުގެ ކޮންމެ އިދާރާއަކާ މަސްއޫލުވާނޭ ވަޒީރަކު ހުރުން
72
ހަވަނަ ބާބު ޢަދްލު އިންޞާފު ޤާއިމްކުރުމުގެ ބާރު .141
ފ ޤާއިމްކުރުމުގެ ބާރު ދލު އިންޞާ ު ޢަ ު
72
.142
ޤާނޫނާ އެއްގޮތަށް ކަންކުރުން
73
.143
ޞ ކޯޓުތަކުގެ އިޚްތިޞާ ް
73
.144
ދުސްތޫރީ މައްސަލަތައް ނިންމުމުގެ ބާރު
74
.145
ސުޕްރީމްކޯޓް
75
.146
ހައިކޯޓު
76
.147
އުއްތަމަފަނޑިޔާރު ޢައްޔަންކުރުން
76
.148
ފަނޑިޔާރުން ޢައްޔަންކުރުން
76
.149
ފަނޑިޔާރުންގައި ހުރުން ލާޒިމް ޝަރުޠުތައް
77
.150
ފަނޑިޔާރުންގެ ހުވައިކުރުން
78
.151
ފަނޑިޔާރުކަމުގެ މަސައްކަތުގައި ދެމިތިބުން
78
XII
.152
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
78
.153
މުދަލާއި ފައިސާގެ ބަޔާން ހާމަކުރުން
79
.154
ފަނޑިޔާރުން މަޤާމުގައި ދެމިތިބުމާއި ،މަޤާމުން ވަކިކުރުން
79
.155
ކޯޓުތަކުގެ އިޚްތިޞާޞް ކަނޑައެޅުމާއި ،ކޯޓުތައް ހިންގުމާބެހޭ ޤާނޫނުތައް
79
ހެދުމުގެ ބާރު .156
79
ކޯޓުތައް ހިންގުން
ހަތްވަނަ ބާބު މުސްތަޤިއްލު ކޮމިޝަންތަކާއި މުސްތަޤިއްލު މަޤާމްތައް
ޖުޑީޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަން .157
ޖުޑީޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަން
80
.158
ޖުޑީޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަން އެކުލެވިގެންވާ ގޮތް
80
.159
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
81
.160
ޖުޑީޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަން އެކުލަވައިލުން
82
.161
ޖުޑީޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުގެ މުއްދަތު
83
.162
ޖުޑީޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުން އިސްތިޢުފާދިނުން
83
.163
ޤާނޫނީ ޢަދަދާއި ވޯޓުދިނުން
83
.164
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
84
.165
މެންބަރުކަމުން ވަކިކުރުން
84
XIII
84
.166
ހުވައިކުރުން
.167
ނ އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަ ް
84
.168
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުންގެ ޢަދަދާއި ،މެންބަރުކަމަށް
85
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަން
ޢައްޔަންކުރުން .169
މެންބަރުކަމުގެ ޝަރުޠު
86
.170
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
87
.171
ވޯޓުނެގުމާއި ގުނުން
88
.172
އިންތިޚާބާބެހޭ ޝަކުވާ
88
.173
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުގެ މުއްދަތު
89
.174
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުން އިސްތިޢުފާދިނުން
89
.175
ޤާނޫނީ ޢަދަދާއި ވޯޓުދިނުން
89
.176
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
89
.177
މެންބަރުކަމުން ވަކިކުރުން
89
.178
ހުވައިކުރުން
90
.179
ސިވިލް ސަރވިސް ކޮމިޝަން
90
.180
ސިވިލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުންގެ ޢަދަދާއި ،މެންބަރުކަމަށް
91
ސިވިލް ސަރވިސް ކޮމިޝަން
ޢައްޔަންކުރުން
XIV
.181
މެންބަރުކަމުގެ ޝަރުޠު
91
.182
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
91
.183
ސިވިލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުގެ މުއްދަތު
94
.184
ސިވިލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުން އިސްތިޢުފާދިނުން
94
.185
ޤާނޫނީ ޢަދަދާއި ވޯޓުދިނުން
95
.186
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
95
.187
މެންބަރުކަމުން ވަކިކުރުން
95
.188
ހުވައިކުރުން
95
.189
ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަން
96
.190
ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުންގެ ޢަދަދާއި ،މެންބަރުކަމަށް
96
ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަން
ޢައްޔަންކުރުން .191
މެންބަރުކަމުގެ ޝަރުޠު
97
.192
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
97
.193
ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުގެ މުއްދަތު
98
.194
ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުން އިސްތިޢުފާދިނުން
98
.195
ޤާނޫނީ ޢަދަދާއި ވޯޓުދިނުން
98
.196
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
98
.197
މެންބަރުކަމުން ވަކިކުރުން
98
.198
ހުވައިކުރުން
99
XV
އެންޓި-ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަން 99
.199
އެންޓި-ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަން
.200
އެންޓި-ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުންގެ ޢަދަދާއި ،މެންބަރުކަމަށް
100
ޢައްޔަންކުރުން .201
މެންބަރުކަމުގެ ޝަރުޠު
100
.202
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
100
.203
އެންޓި-ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުގެ މުއްދަތު
101
.204
ނ އެންޓި-ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުން އިސްތިޢުފާދިނު ް
102
.205
ޤާނޫނީ ޢަދަދާއި ވޯޓުދިނުން
102
.206
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
102
.207
މެންބަރުކަމުން ވަކިކުރުން
102
.208
ހުވައިކުރުން
103
.209
އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް
103
.210
ނ އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް ޢައްޔަންކުރު ް
103
.211
އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ ޝަރުޠު
103
.212
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
104
.213
ރިޕޯޓުކުރުން
105
.214
އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީސް އޮޑިޓްކުރުން
105
.215
އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ މަޤާމުގެ މުއްދަތު
105
އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް
XVI
.216
ދނުން އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް އިސްތިޢުފާ ި
106
.217
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
106
.218
އޮޑިޓަރ ޖެނެރަލް މަޤާމުން ވަކިކުރުން
106
.219
ހުވައިކުރުން
106
.220
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް
106
.221
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް ޢައްޔަންކުރުން
107
.222
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ ޝަރުޠު
107
.223
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
108
.224
މަސައްކަތް އެހެން ފަރާތަކާ ޙަވާލުކުރުން
109
.225
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ މަޤާމުގެ މުއްދަތު
110
.226
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް އިސްތިޢުފާދިނުން
110
.227
މުސާރައާއި ޢިނާޔަތްތައް
110
.228
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް މަޤާމުން ވަކިކުރުން
110
.229
ހުވައިކުރުން
111
.230
ލާމަރުކަޒީ އުޞޫލުން އިދާރީ ދާއިރާތައް ހިންގުން
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް
އަށްވަނަ ބާބު
ލާމަރުކަޒީ އުޞޫލުން އިދާރީ ދާއިރާތައް ހިންގުން 111
XVII
.231
ކައުންސިލްތައް އިންތިޚާބުކުރުން
111
.232
މަސްއޫލިއްޔަތުތައް
112
.233
ޤާނޫނުގެ އިމުގެތެރޭގައި ޤަވާޢިދުތައް ހެދުން
113
.234
މާލީ ކަންކަން
113
.235
މުދާ މިލްކުކުރުމާއި ދަރަންޏަށް ޒިންމާވުމުގެ ބާރު
113
ނުވަވަނަ ބާބު ސަލާމަތީ ޚިދުމަތްތައް .236
ސަލާމަތީ ޚިދުމަތްތައް ޤާއިމްކުރުން
113
.237
މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ވާޖިބުތައް
114
.238
ނ ޤާނޫނަށް ތަބާވު ް
114
.239
ސަލާމަތީ ޚިދުމަތްތަކުގެ މައްޗަށް އޮންނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ބާރު
114
.240
ވަކިވަކި ޚިދުމަތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ހިންގުން
114
.241
ސަލާމަތީ ޚިދުމަތްތަކާ ބެހޭ ،ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮމިޓީ
114
.242
ވަޒީރުން ޖަވާބުދާރީވުން
115
.243
ސިފައިންގެ ޚިދުމަތް
115
.244
މތް ފުލުހުންގެ ޚިދު ަ
115
.245
ޣައިރުޤާނޫނީ އަމުރު ނުކުރުމާއި ޣައިރުޤާނޫނީ އަމުރަށް ތަބާނުވުން
116
.246
ނ ހަމަހަމަކަމާއެކު ޢަމަލުކުރު ް
116
XVIII
ދިހަވަނަ ބާބު
ދައުލަތުގެ މިލްކުވެރިކަމާއި ،މާލީ ޒިންމާތަކާއި ދަޢުވާތައް .247
އވާ ތަކެއްޗާއި ދައުލަތަށް ހޯދޭ ތަކެތި ދައުލަތުގެ މިލްކުގަ ި
116
.248
ކަނޑާއި ،އެއްގަމާއި ،ޠަބީޢީގޮތުން އުފެދިފައި ހުރި އަގުހުރި ތަކެތި
117
.249
ޤާނޫނީ މިލްކުވެރިޔަކު ނުވާ މުދާ
117
.250
ދައުލަތުގެ މުދަލާ ގުޅޭގޮތުން ހިންގާ މުޢާމަލާތްތައް
117
.251
ބޭރުގެ އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ރާއްޖޭގެ ސަރަޙައްދުގެ އެއްވެސް ބައެއް
118
މިލްކުކޮށްނުދިނުމާއި ،ޢަސްކަރީ ބޭނުންތަކަށް ދިނުން .252
ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ދަޢުވާކުރުމާއި ،ދަޢުވާ ލިބިގަތުން
118
އެގާރަވަނަ ބާބު
ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ޙާލަތު .253
ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ޙާލަތު އިޢުލާންކުރުން
119
.254
ޤަރާރުގައި ހިމަނާންޖެހޭ ކަންތައްތައް
119
.255
ޤަރާރުގެ ޙުދޫދު
119
.256
ޤަރާރު ޝާއިޢުކުރުން
121
.257
ޤަރާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުން
121
.258
ދ މައްސަލަތަކުގައި ގޮތެއް ކަނޑައެޅުން ނ އުފެ ޭ ޤާރާރާ ގުޅިގެ ް
122
.259
ޤަރާރުގެ މުއްދަތު ހަމަވުން ނުވަތަ ޤަރާރު ބާޠިލްކުރުން
122
XIX
.260
ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ޙާލަތު ނިމުނުކަން އިޢުލާންކުރުން
123
ބާރަވަނަ ބާބު
ޤާނޫނުއަސާސީ އިޞްލާޙުކުރުން .261
ޤާނޫނުއަސާސީ އިޞްލާޙުކުރުން
123
.262
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ބިލް ތަސްދީޤުކުރުން
123
.263
ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓްގައި ޤާނޫނު ޝާއިޢުކުރުން
124
.264
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ތަސްދީޤުނުކުރާ ބިލަކާމެދު ރައްޔިތުންގެ ފެންނަ ނުފެންނަ
124
ވޯޓެއް ނެގުން .265
ބިލު ބާޠިލްވުން
125
.266
ބިލުގައި ހިމަނާންޖެހޭ ކަންތައްތައް
125
.267
ޤާނޫނުއަސާސީ އަށް އިސްލާޙު ގެނެސްގެން ނުވާނޭ ވަގުތު
125
ތޭރަވަނަ ބާބު
ޤާނޫނުއަސާސީއަށް ޢަމަލުކުރުމާއި މާނަކުރުން .268
ޤާނޫނުއަސާސީގެ ބާރު
125
.269
ނ ޢަމަލުކުރެވެމުންދާ ޤާނޫނުތައް ޞައްޙަވު ް
126
.270
ބާޠިލްވާ ޤާނޫނުތަކުގެ ދަށުން ހިނގައިފައިވާ ކަންކަން
126
.271
ދ ޤާނޫނުން ބާރު ލިބިގެން ހަދާ ޤަވާޢި ު
126
XX
.272
ނ ޢުމުރާއި ،މުއްދަތާއި ތާރީޚު ކަނޑައެޅު ް
126
.273
ސުރުޚީތައް
126
.274
މާނަކުރުން
126
.275
މިބާބަށް ޢަމަލުކުރުން
131
.276
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަން
131
.277
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމުގެ މަޤާމް ހުސްވުން
132
.278
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުންގެ ޝަރުޠުތައް
133
.279
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް
133
.280
އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މުއްދަތު
133
.281
ޖުޑީޝަލް ސަރވިސް ކޮމިޝަން
133
.282
ސުޕްރީމްކޯޓް
135
.283
ސުޕްރީމްކޯޓަށް ފަނޑިޔާރުން ޢައްޔަންކުރުން
136
.284
ސުޕްރީމްކޯޓުގެ މުއްދަތު
136
.285
ފަނޑިޔާރުން މަޤާމުގައި ދެމިތިބު ް ނ
137
.286
އެހެނިހެން ކޯޓުތައް
138
.287
ޞ ކޯޓުތަކުގެ އިޚްތިޞާ ް
138
.288
ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް
138
.289
އެންޓި-ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަން
139
ސާދަވަނަ ބާބު އިންތިޤާލީ ކަންތައްތަކާބެހޭ ބާބު
XXI
.290
މުސްތަޤިއްލު ކޮމިޝަންތައް
139
.291
ޤާނޫނުތައް ދެމިއޮތުން
139
.292
ޤާނޫނުއަސާސީއަށް އިޞްލާޙެއް ނުގެނައުން
139
.293
ނ ޢަމަލުކުރާން ފެށު ް
139
.294
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ދެމިއޮތުން
140
.295
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތައް
141
.296
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޚާބު
142
.297
އެހެނިހެން މަޤާމުތަކާއި މުއައްސަސާތައް ދެމިއޮތުން
142
.298
ލާމަރުކަޒީ އުޞޫލުން އިދާރީ ދާއިރާތައް ހިންގުން
143
.299
ޤާނޫނުއަސާސީއަށް ކިޔަމަންގަތުން
143
.300
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މަޤާމުގައި ދެމިހުރުމާއި ވަޒީރުންގެ މަޖިލިސް ދެމިއޮތުން
145
.301
ރިޔާސީ އިންތިޚާބު
146
ޖަދުވަލު 1 އެކިއެކި މަޤާމުގެ ހުވައި -1
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ހުވައި
148
-2
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބުގެ ހުވައި
148
-3
ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ހުވައި
149
-4
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ހުވައި
149
-5
އުއްތަމަފަނޑިޔާރާއި ފަނޑިޔާރުންގެ ހުވައި
149
XXII
-6
މުސްތަޤިއްލު ކޮމިޝަންތަކުގެ މެންބަރުންނާއި ،މުސްތަޤިއްލު މަޤާމްތަކުގެ
150
ހުވައި ޖަދުވަލު 2 އިދާރީ ދާއިރާތައް
150
ޖަދުވަލު 3 ޤައުމީ ދިދަ ދ ޤައުމީ ދި ަ
151
ޤައުމީ ދިދަ އެކުލެވިގެންވާ ގޮތް
152
މިންތައް
152
ކުލަތައް
152
ބ ބ ު ފުރަތަމަ ާ
ނ ދއުލަތާއި ،އަ ިމއްލަ ވެރި ކަމާއި ،ރައްޔި ތު ް ަ ސ ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
.1
ޔ ދި ވެ ިހރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރި އް ާ
.2
ދ ސރަޙައް ު ދި ވެ ިހރާއްޖޭގެ ަ
.3
ާސ“ ާސއ ަ ީކ ”ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސ“ މި ނަމުނ ް ާސގ ައި ”ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެވ ެީ .މގ ެ ފ ަހުނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ އި ޝާ ރ ާތ ްކުރ ެވ ެނީ
”ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
ާސ“ ޤާނޫނުއަސ ީ
އ ަށ ެވ ެ. ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖެއ ަ ީކ ފ ުރި ހަމ ަ މި ނި ވަންކަނ ް ލި ިބގެނ ްވ ާ ،އި ސްލ ާ ީމ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ިބނ ާކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ،އ ަމި އްލ ަ ވ ެރި ކަނ ްކުރ ާީ ،ދމި ޤްރ ާ ީޠ ،ޖ ުމ ްހ ޫރީ އ ަދި
ޔ ުނި ޓ ަރީ
ދ ައުލ ަތ ެކ ެވ ެ .މި
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ނަމ ަ ީކ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
ާސގ ައި ”ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ެ“ މި ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެީ .މގ ެ ފ ަހުނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ނަމުނ ް އި ޝާ ރ ާތ ްކުރ ެވ ެނީ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ެވ ެ. ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައްދ ަ ީކ ،ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ދަމ ައި ލެވ ޭ، ސލ ައި ންތ ަކ ުގ ެތެރޭގ ައި ވ ާ ިބމ ާއި ،ޖ ައ ްވ ާއި ، ރ ާއްޖ ޭގ ެ އ ާ ިކޕެލ ަޖި ކ ް ބ ޭ ް ސލ ައި ންތ ަކުނ ް ކ ަނޑ ާއި ،ކ ަނޑ ުގ ެ އ ަ ީޑގ ައި ވ ާ ިބމ ާއި ،މި ބުނ ެވި ދި ޔ ަ ބ ޭ ް ފ ެށި ގެނ ް ބޭރުގ ައި ވ ާ ރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ް ީދ ކ ަނޑ ާއި ،އ ެ ކ ަނޑ ުގ ެ އ ަ ީޑގ ައި ވ ާ ިބމ ާއި ،އ ެ ކ ަނޑ ާ ގ ުޅި ފ ައި ވ ާ ޖ ައ ްވ ެވ ެ .ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސ ބަދ ަލ ެއ ް ގެނެވ ޭނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ ސަ ރަޙ ައްދ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް މެންބަރުނ ްގ ެ މ ަދ ުވ ެގެނ ް ތި ންބ ައި ކުޅ ަ ދެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްވ ާ ޤާނޫނަކުންނ ެވ ެ.
1
ރ ބ ު ނގެ ާ ރައްޔި ތު ް
.4
ރ ބ ު ދމުގެ ާ ނހެ ު ނ ު ޤާ ޫ
.5
ރ ބ ު ނގުމުގެ ާ ނ ިހ ް ވެރި ކަ ް
.6
ރމުގެ ްޞފު ޤާ ިއމްކު ު ދލު ިއނ ާ ޢަ ު
.7
ދި ވ ެ ިހދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމެހ ައި ބާރުތ ައ ް ފ ެށި ގެނ ް އަންނަނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ އ ަދި
ިކބ ައި ންނ ެވ ެ.
މި
ދ ެމި އޮންނ ާނީ
ބާރުތ ައ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ިކބ ައި ގ ައ ެވ ެ. ޤާނޫނ ުހ ެދ ުމ ުގ ެ
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި
އެންމެހ ައި
ބާރުތ ައ ް
ލި ިބގެންވ ަނީ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ެވ ެ. ާސގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ބާރ ު ލި ިބގެންވ ަނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ެވ ެ. ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލި ިބގެންވ ަނީ
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
ކ ޯޓުތަކ ަށ ެވ ެ.
ރ ބ ު ާ ދތު ޔ ަ ސ ާ ސގ ެ ި ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
.8
ދި ވެ ިހރައްޔި ތް
.9
ާސގ ައި ވ ާ ދި ވ ެ ިހދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމެހ ައި ބާރުތ ައ ް ިހނ ްގާނ ްވ ާނީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. )ހ( ތި ރީ ގ ައި މި ވ ާ ީމހުންނަ ީކ ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތުންނ ެވ ެ. ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތ ެއ ް .1މި ޤާނޫނުއަސ ީ ކ ަމުގ ައި ވ ާ ކޮންމ ެ ީމހ ެއ ް. .2ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތަކ ަށ ް އުފަނ ް ކޮންމ ެ ދ ަރި އ ެއ ް. .3ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތަކ ަށ ްވ ެއްޖ ެ ކޮންމ ެ ޭސއ ެއ ް. ިބދ ީ )ށ( ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތ ެއ ްގ ެ
ިކބ ައި ނ ް
ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތުކަނ ް
ނި ގުޅ ައ ެއ ް
ނުގަނެވޭނ ެއ ެވ ެ. )ނ( ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތުކަނ ް ދޫކ ޮށްލަނ ް އެދ ޭ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށ ް ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތުކަނ ް ދޫކ ޮށ ްލ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
2
ސ މުސްލި މަކ ަށ ް މެނ ު ީވ )ރ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި އ ެހެނ ް އ ޮތްނަމ ަވ ެ ް ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތަކ ަށ ް ނ ުވެވޭނ ެއ ެވ ެ. ނ ދއުލަތުގެ ީދ ް ަ
.10
ަސ ޤައު ީމ ބ ް
.11
ދ ޤައު ީމ ދި ަ
.12
ިސ ދި ވެ ިހރާއްޖޭގެ ފައ ާ
.13
ށ ނކުރާ ރަ ް ވެރި ކަ ް
.14
ަސ ދވ ް ޤައު ީމ ު
.15
)ހ( ދި ވ ެ ިހދ ައުލ ަތ ުގ ެ ީދނަ ީކ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ެވ ެ .އ ަދި އި ސްލ ާމ ް ީދނަ ީކ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޤާނޫނ ުގެމ ައި ގ ަނޑ ު މ ަޞް ދަރ ެކ ެވ ެ. )ށ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި
ސ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ިޚލ ާފ ު އ ެއ ްވ ެ ް
ޤާނޫނ ެއ ް ނ ުހެދޭނ ެއ ެވ ެ. ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޤ ައ ު ީމ ބަހ ަ ީކ ދި ވ ެ ިހބ ަހ ެވ ެ. )ހ(
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޤ ައ ު ީމ ދި ދ ަ އ ެކ ުލ ެވި ގެންވ ަނީ ފ ެ ިހކުލ ައި ގ ެ ދި ގ ު އަކ ައ ެއ ްގ ެ މ ެދުގ ައި ހުންނަ ހ ުދ ު ހ ަނދުފ ަޅި އ ަކ ާއި ،މި ފ ެ ިހ ދި ގ ު އަކ ައި ގ ެ ބޭރުނ ް ހުންނަ ރަތ ްކުލ ައި ގ ެ ބޯޑަރ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ެވ ެ.
)ށ(
ޤ ައ ު ީމ ދި ދ ައި ގ ެ މި ންތ ަކ ާއި ،ކުލ ަ ކ ޯޑ ާއި ،ހ ަނދުފ ަ ިޅ ހުންނާނ ްވ ާނީ މި ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު 3ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އ ެވ ާ ގޮތ ަށ ެވ ެ. ޤާނޫނުއަސ ީ
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ފ ައި ސާގ ެ ޔ ުނި ޓ ަ ީކ ،ރ ުފި ޔ ާ އ ެވ ެ .މި ރ ުފި ޔ ާ އ ެކ ުލ ެވި ގެންވ ަނީ ސަ ތޭކ ަ ލ ާރީ ގ ެ މ ައްޗ ަށ ެވ ެ. ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ވ ެރި ކަނ ްކުރ ާ ރަށ ަ ީކ މ ާލ ެއ ެވ ެ. ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
ޤ ައ ު ީމ
ދުވަހ ަ ީކ
ރަ ީބޢ ުލްއ ައްވ ަލ ް މ ަހ ުގ ެ
އ ެއްވަނަ
ދުވ ަހ ެވ ެ.
3
ބ ބ ު ނ ާ ދވަ ަ ެ
ނ ނކަ ް ސ ޙައްޤުތަކާ ިއ މިނި ވަ ް ަސ ީ އ ާ ނ ނ ް ރކޮށްދި ު ށވަ ު ޙައްޤުތައް ކަ ަ
.16
)ހ(
މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ އެންމެހ ައި ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ިޚލ ާފ ު ނ ުވާނޭ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ކޮންމ ެ ާސ ކަށަވަރުކ ޮށްދ ެއ ެވ ެ. ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވާކަނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ އ ަދި
ސ ޙ ައްޤ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ްގ ެ މި އި ނ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
މި ންވަރ ެއ ް
ިހފ ެހ ެއްޓ ޭނީ
މި
ާސއ ާ ޤާނޫނުއަސ ީ
ތ ަޢާރ ުޟް ނ ުވ ާ ގ ޮތ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނަކުންނ ެވ ެ.
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނަކުނ ް
ސ އ ެއި ނ ް ޙ ައްޤ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ްގ ެ އ ެއ ްވެސްމި ންވަރ ެއ ް ވެ ް ިހފ ެހ ެއްޓ ޭނީ ،މި ނި ވަނ ްީ ،ދމި ޤްރ ާ ީޠ މ ުޖްތަމ ަޢ ެއްގ ައި
މި ފަދ ަ
ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ިހފ ެހ ެއ ްޓި ދާނެކަމ ަށ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރެވ ޭ މި ންވަރަކ ަށ ެވ ެ. )ށ(
އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލުތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށްޓަކ ައި ، މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް މި ާސގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނަކުނ ް ިހފ ެހ ެއ ްޓުމަކ ަށ ް މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ހުރަހ ެއ ް ނާޅ ައ ެވ ެ.
4
)ނ(
މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙ ައްޤ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ްގ ެ ސ މި ންވަރ ެއ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ފ ައި ވ ަނީ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( އ ެއ ްވ ެ ް އ ާއި )ށ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ްތ ޯ ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި ކ ޯޓުނ ް އ ެ ކަމ ަކ ާ ގުޅ ޭ ހ ުރި ހ ައި ކަންތ ައްތަކ ަށ ް ފ ުރި ހަމައ ަށ ް ރި ޢާޔ ަތ ްކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެީ .މގ ެތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. .1އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ްގ ެ ޒ ާތ ާއި ބާވ ަތ ް. .2އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ިހފ ެހ ެއ ްޓ ުމ ުގ ެ ބޭނ ުމ ާއި ،މ ު ިހނ ްމުކަނ ް. .3އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ާއި މި ންވަރ ު. .4އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ިހފ ެހ ެއ ްޓި ިހފ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާ އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ްގ ެ މ ު ިހނ ްމުކ ަމ ާ ހ ުރި ގ ުޅުނ ް. .5އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ފ ައި ވ ާ ްޞދ ު މި ންވަރަށ ްވުރ ެ ކުޑަކ ޮށ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ގެނ ް ބޭނުނ ްވ ާ މ ަޤ ަ ާޞލ ްކުރ ެވި ދާނ ެތ ޯ. ޙ ި .6އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ފ ައި ވ ަނީ މި
މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ(
ގެދ ަށުނ ް ނަމ ަ،
އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ
އ ަޞް ލުތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށްޓަކ ައި އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ކޮންމ ެހެނ ް ިހފަހ ައ ްޓާންޖެހ ޭތ ޯ.
5
)ރ(
މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙ ައްޤ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ްގ ެ ާސގ ައި ސ މި ންވަރ ެއ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ފ ައި ވ ަނީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެއ ްވ ެ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ
މި ންވަރަށްކަނ ް
ސ ިބތުކ ޮށ ްދި ނުމ ަ ީކ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ނުވަތ ަ އ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ ާ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ިހފ ެހ ެއ ްޓި ފަރ ާތ ެއ ްގ ެ ޒި ނ ްމ ާ އ ެކ ެވ ެ. ނ ރ ް ނކު ު ތަފާތު ު
.17
ބ ދއުލަތުގެ ވާ ިޖ ު ަ
.18
)ހ(
މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް ،މި ބ ާބުގ ައި ސ ގޮތ ަކުނ ް ތ ަފ ާތ ުކުރުމ ެއްނ ެތި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ބިގެނ ްވ ެއ ެވ ެ .މި ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް ސލ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އުފަނ ް ީވ ޤ ައުމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ ލި ބ ުމުގ ައި ،އ ެ މީހ ެއ ްގ ެ ނަ ް ކުލަޔ ަށ ް ،ނުވަތ ަ ޖި ނ ްސަ ށ ް ،ނުވަތ ަ ޢ ުމުރަށ ް ،ނުވަތ ަ ޖި ސްމ ާނީ ނުވަތ ަ ނަފްސާނީ ނ ުކ ުޅ ެދުނ ްތ ެރި ކަމަކ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މީހ ެއ ްގ ެ ސނުމަކ ަށ ް ،ނުވަތ ަ މ ާ ީލ ފ ުދުނ ްތ ެރި ސ ވި ް ާސ ނުވަތ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް ސޔ ީ ި ސބ ަތ ްވ ާ ޢ ާއި ލާއ ަށ ް ނުވަތ ަ އުފަންރަށ ަށ ް ،ނުވަތ ަ ކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ ނި ް ސ ކަމަކ ަށ ް ބަލ ައި ތ ަފ ާތުކ ޮށ ްގެނ ެއްނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. މި ނޫނ ްވ ެ ް
)ށ(
މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ޙާލަތ ަށ ްވުރ ެ
ނި ކަމ ެތި ކަމ ެއ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ
ްޞ ީމހަކ ަށ ް ،ނުވަތ ަ ބަޔަކ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ ގ ޮތުނ ް ޚ ާއ ަ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަމ ެއ ް ލި ިބދޭންޖެހ ޭ ބަޔަކ ަށ ް އ ެ ީހތ ެރި ވ ެދި ނުމ ަށްޓަކ ައި ، ނުވަތ ަ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ލި ިބދި ނުމ ަށްޓަކ ައި ކުރ ާ ކަންތ ައްތަކ ަ ީކ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ފަދ ަ ތ ަފ ާތ ުކުރުމ ެއ ް ކ ަމުގ ައ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ާސއ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރ ުމ ާއި ،މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބ ެކ ެވ ެ.
6
މި ނި ވަންކަނ ް
ިޙމާޔ ަތްކ ޮށ ް،
ކ ުރި އެރ ުވުމ ަ ީކ
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ނ ނކަ ް ނވާ ކަ ް ރ ިވފަ ިއ ު ނކު ެ މަ ާ
.19
ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ނުވަތ ަ ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެ ިޅގެނ ް މަނާކ ޮށްފ ައި ނ ުވ ާ އި ސްލ ާ ީމ ަ ކޮންމ ެ ކަމ ެއ ްކުރ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ނކަން. ރމުގެ މިނި ވަ ް ކު ު
ސ ސ ީމހ ަކ ު ކުރ ާ އ ެއ ްވ ެ ް އ ަދި ޤާނޫނަކުނ ް ހ ުއްދ ަ ލި ިބގެންމެނ ު ީވ އ ެއ ްވ ެ ް ސއަޅ ައި ހ ުއ ްޓުވ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ހުރަ ް ކަމަކ ަށ ް ހަމ ަ އެކ ަކ ުވި ޔ ަ ް ނ ހަމަހަމަކަ ް
.20
ރމުގެ ޙައްޤު ދި ރި ހު ު
.21
ނ ރ ް ޔތްކު ު ިތމާވެށި ިޙމާ ަ
.22
ޤާނޫނ ުގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި ،އ ަދި އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ޤާނޫނ ު ިހނ ްގ ުމުގ ައި ކޮންމ ެ ީމހ ަ ީކ
ސ ވެ ް
ހަމަހަމ ަވ ެގެނ ްވ ާ ީމހ ެކ ެވ ެ.
އ ަދި
ޤާނޫނ ުގ ެ
ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ަމ ާއި ،ޤާނޫނުނ ް ލި ިބދ ޭ މަނ ްފާތ ައ ް ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު ލި ބުމ ަ ީކ ސ ޙ ައްޤ ެކ ެވ ެ. ހަމ ަ ކޮންމ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ވ ެ ް ސ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ،ދި ރި ހުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ާއި ،އ ަމި އްލ ަ މި ނި ވަންކ ަމ ާއި ،ނަފ ް ު ާސގ ެ 16 ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ .ފ ަހ ެ ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ވަނަ މ ާއ ްދާގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ހަދ ައި ފ ައި ވ ާ ޤާނޫނަކ ާ ސ ީމހ ެއ ްގ ެ ިކބ ައި ނ ް ،މި އި ނ ް ޙ ައްޤ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ އ ެއްގޮތ ަށ ް މެނ ު ީވ އ ެއ ްވ ެ ް ސ މި ންވަރ ެއ ް ނި ގުޅ ައި ގަނ ެވި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. މި ނި ވަންކަމ ެއ ްގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޤ ުދްރަ ީތ ތި މ ާވ ެށ ްޓ ާއި ،
ދި ރޭތ ަކ ެ ީތގ ެ މ ުއ ްސަ ނދި ކ ަމ ާއި ،
ަސލ ަތްތ ަކ ާއި ރީ ތި ކަނ ް މި ހާރ ުގ ެ ީޖލުތަކ ަށ ާއި އަންނާނ ް އ ޮތ ް ޤ ުދްރަ ީތ ވ ީ ީޖލުތ ަކ ުގ ެ މަނ ްފާއ ަށްޓަކ ައި
ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަ ީކ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ާސ ވ ާޖި ބ ެކ ެވ ެ .އި ޤ ްތި ޞާ ީދ އ ަދި އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ ކ ުރި އެރުނ ް ހ ޯދުމ ަށ ް އަސ ީ ކުރެވ ޭ
މ ަސަ އްކ ަތްތަކ ަ ީކ
ތި މ ާވ ެށި
ިޙމާޔ ަތ ްކުރެވ ޭ،
ދެމ ެހ ެއްޓ ެނި ވި
ތަރައ ް ީޤގ ެ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ުގ ެ މ ަ ީތނ ް ކުރެވ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް ކަމ ަށ ް ހ ެދުމ ަށ ާއި ، މި ފަދ ަ ޙަރަކ ާތްތ ަކ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ތި މ ާވ ެށި ތަޣ ައްޔަރ ުވި ޔ ަ ނ ުދި ނުމ ަށ ާއި ، ދި ރޭތ ަކ ެ ީތގ ެ ނަސްލ ެއ ް ނ ެތި ގެނ ް ދި ޔ ަ ނ ުދި ނުމ ަށ ާއި ،ތި މ ާވ ެށި ހ ަލ ާކ ުވި ޔ ަ ަސލ ަތްތ ައ ް ބ ޭކާރ ުވި ޔ ަ ނ ުދި ނުމ ަށ ް ދ ައުލ ަތުނ ް ނ ުދި ނުމ ަށ ާއި ،ޤ ުދްރަ ީތ ވ ީ ބާރުއ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
7
ިޞ ީދ އަދި ިއޖް ިތމާ ީޢ ިއޤްތ ާ
.23
އަންނަނި ވި ޙ ައ ްޤ ު ތަކ ަ ީކ ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ާ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ެއ ް ސކ ަމ ާއި ، ާސނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ިހނދ ު ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ތަނަވ ަ ް ކަމ ަށ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ޙައްޤުތައް
ކުޅ ަދާނަކަނ ް ހ ުރި މި ންވަރަކ ަށ ް އ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ރައ ްޔި ތުންނަށ ް ހޯދޭނޭ މ ަގ ު ސކ ޮށ ްދި ނުމ ަށ ް ދ ައުލ ަތުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ތަނަވ ަ ް )ހ( ރަނގ ަޅ ު ކާނ ާއ ާއި ،ސާފ ު ފެނ ް ފުދ ޭ މި ންވަރަށ ް ލި ބުނ ް. )ށ( ފޭރ ާމ ާއި ިހޔާވ ަ ިހކަނ ް ލި ބުނ ް. ޞއ ް ީޙ ިޚދުމ ަތްތ ައ ް ލި ބުނ ް. )ނ( ރަނގ ަޅ ު ފެންވަރ ުގ ެ ި ޞއްޙަތ ަށ ް ރަނގ ަޅ ު މާޙ ައ ުލ ެއ ް ލި ބުނ ް. )ރ( ދި ރި އުޅޭނޭ ސާފ ު އ ަދި ި )ބ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޠ ަ ީބ ީޢ މ ުއ ްސަ ނދި ކ ަމ ާއި ،ދ ަތުރުފ ަތުރ ު ކުރ ުމ ުގ ެ ަސލ ަތްތ ަކ ާއި ،ހ ުރި ހ ައި ަސލ ަތްތ ަކ ާއި ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ޚަބަރ ު ފ ަތުރ ާ ވ ީ ވ ީ ާޞލ ާ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ައ ް ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު ބޭނުނ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާވ ަތ ެއ ްގ ެ މ ުއ ަ ުޞތ ު ލި ބުނ ް. ފުރ ަ ސ އ ެ ރަށ ަކ ާ އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ )ޅ( ީމހުނ ް ދި ރި އުޅ ޭ ކޮންމ ެ ރަށ ެއްގ ައި ވ ެ ް މި ންވަރ ުގ ެ ނަރުދ ަމ ާ ނި ޒާމ ެއ ް ޤ ާއި މ ްވެފ ައި އ ޮތުނ ް. ސ އ ެ ރަށ ަކ ާ އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ )ކ( ީމހުނ ް ދި ރި އުޅ ޭ ކޮންމ ެ ރަށ ެއްގ ައި ވ ެ ް މި ންވަރަށ ް ކަރަނ ްޓ ުގ ެ ިޚދުމ ަތ ް ޤ ާއި މ ްވެފ ައި އ ޮތުނ ް. ނ ޒާ ީތ ދި ރި އުޅު ް
.24
ކޮންމ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ޒ ާ ީތ އ ަދި ޢ ާއި ީލ ދި ރި އ ުޅ ުމ ާއި ،ގޮވ ަތި ގެދޮރ ާއި ، ާޞލ ާތުތަކ ަ ީކ ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ވ ެގެނ ްވ ާ ކަންކ ަމ ާއި އަނ ެކުންނ ާ ކުރ ާ ޒ ާ ީތ މ ުއ ަ ތަންތަނ ެވ ެ .ހަމ ަ ކޮންމ ެ ީމހ ަކުމ ެ ،އަނ ެކުނ ްގ ެ މި ބުނ ެވުނ ު ޙ ައ ްޤުތަކ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
8
ނ ދކަމު ް ރމާއި ،ގަ ަ ނކު ު އަޅުވެ ިތ ު
.25
)ހ(
ސ ސ ީމހ ަކ ު އ ަޅ ުވ ެތި ކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އ ެއ ްވ ެ ް އ ެއ ްވ ެ ް ީމހ ަކ ު ލ ައްވ ައި މ ަޖ ުބޫރުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުވ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ރވު ް ނކު ު ަސއްކަތް ު މ ަ
)ށ(
ސފ ައި ނ ްގ ެ އި ލ ްޒ ާ ީމ ިޚދުމަތ ަށ ް ގޮވ ައި ލ ުމ ާއި ،ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ި ޙާލ ަތްތ ަކުގ ައ ްޔ ާއި
ފަރ ުދުނ ްގ ެ
ފުރާނައ ާއި
މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ
ުސބ ާތ ެއ ް ދި މ ާވ ެއްޖ ެ ޙާލ ަތްތ ަކުގ ައި ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ގ ެއ ްލި ދާނެފަދ ަ މ ީ ޢާނ ްމ ު ިޚދުމަތ ަށ ް ގޮވ ައި ލ ުމ ާއި ،ކ ޯޓ ުގ ެ ޙ ުކުމ ެއ ް ތަނ ް ީފޛ ުކުރ ުމ ުގ ެ ގ ޮތުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރާންޖ ެހުމ ަ ީކ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( އ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ ކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ. ނމުގެ ޙައްޤާ ިއ ވޯޓުދި ު
.26
ާސ ގ ައި އ ެހެންގޮތަކ ަށ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ނ ުވާހ ައި ިހނދ ަކ ު މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ށ ކުރި މަ ިތލުމުގެ ބތަކަ ް ނ ިތޚާ ު ިއ ް
ޢ ުމުރުނ ް އ ަށާރަ އަހަރުނ ް މ ަ ީތގ ެ ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ އަންނަނި ވި
ޙައްޤު
ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ހ(
އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކުގ ައ ްޔ ާއި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު
ސއްރ ު ވ ޯޓުތ ަކުގ ައި ވ ޯޓ ުދި ނ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު .މި ފަދ ަ ވ ޯޓުތަކ ަ ީކ ި ވ ޯޓުތަކަކ ަށ ް ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކުގ ައި އ ެ ިކއ ެ ިކ މ ަޤ ާމުތަކ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ލ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު.
)ނ( އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަމި އްލައ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ ީމހ ަކ ު މި ނި ވަންކ ަމ ާއ ެކ ު އި ޚ ްތި ޔާރ ުކުރ ާ މަނ ްދ ޫބުނ ް މ ެދ ުވ ެރި ކ ޮށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނ ްގ ުމުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު. ނ ނކަ ް ރމުގެ މިނި ވަ ް ޔލުފާޅުކު ު ިޚ ާ
.27
މި ނި ވަންކ ަމ ާއ ެކ ު ފި ކުރ ުކުރ ުމ ާއި ،އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ިޚލ ާފުނ ުވ ާ ގ ޮތ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ް އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ބ ުއ ްދި އ ަށ ް ފެންނަ ގ ޮތްތ ަކ ާއި ި ،ޚޔ ާލުތ ައ ް ދ ުލ ާއި ސ ގ ޮތްގޮތ ަށ ް ފ ާޅ ުކުރ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ކޮންމ ެ ޤަލ ަމުނ ް އ ަދި މި ނޫނ ްވ ެ ް ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
9
ނ ނކަ ް ޫސވެރި ކަމުގެ މިނި ވަ ް ނ ް
.28
ދމާ ިއ މަޢުލޫމާތު މަޢުލޫމާތު ހޯ ު
.29
ނޫސްވ ެރި ކަނ ް ކުރ ުމ ާއި ،
ާޞލ ާ ީތ މ ުއ ަ
ަސލ ަތްތ ައ ް ބޭނުނ ްކުރ ުމ ުގ ެ ވ ީ
މި ނި ވަންކަނ ް ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެީ .މގ ެތެރޭގ ައި ޚަބަރ ާއި ، މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ާއި ،ފެންނަ ގ ޮތްތ ަކ ާއި ި ،ޚޔ ާލުތ ައ ް ފ ާޅ ުކުރ ުމ ާއި ،ޝާ އި ޢ ުކުރ ުމ ާއި ، ފ ެތުރ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ .މި ގ ޮތުނ ް ޝާ އި ޢ ުކުރ ާ ނުވަތ ަ ފ ަތުރ ާ ސ ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ފ ާޅ ުކުރ ާ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ެއ ްގ ެ މ ަޞް ދަރ ު ހާމ ަކުރުމ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް މ ަޖ ުބޫރުކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ދި ނ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ނ ނކަ ް ނމުގެ މިނި ވަ ް ދި ު ާސ ޕާ ީޓތަކާއި، ސޔ ީ ި
އ ުނގެނ ުމ ާއި ،އ ުނގަންނައި ދި ނ ުމ ާއި ،މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ހ ޯދ ުމ ާއި ،މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު
.30
)ހ(
ބ ައި ވ ެރި ވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ޔތަކާއި ،ޖަމާޢަތްތައް ޖަމް ިޢއް ާ ނ ނކަ ް ދމުގެ މިނި ވަ ް ހެ ު
ާސ ޕ ާ ީޓ އުފ ައްދ ައި ި ،ހންގ ައި ،ޕ ާ ީޓތ ަކ ުގ ެ ޙަރަކ ާތްތ ަކުގ ައި ސޔ ީ ި
)ށ(
ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ަކ ާއި
ޖ ަމާޢ ަތްތ ައ ް ހ ެދ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ކޮންމ ެ
ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެީ .މގ ެ ތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. .1
އި ޤ ްތި ޞާ ީދ،
އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ،
ްޞދުތަކ ަށްޓަކ ައި ، މ ަޤ ަ
ތ ަޢ ު ީލ ީމ،
ޘ ަޤ ާ ީފ
ނުވަތ ަ
ޖ ަމާޢ ަތ ް
ޖ ަމ ްޢި އ ްޔ ާ
އުފ ައްދ ައި ،އެފަދ ަ ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ަކ ާއި
ޖ ަމާޢ ަތްތ ަކުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު. .2މ ަސަ އްކ ަތ ްތ ެރީ ނ ްގ ެ ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ައ ް އ ުފ ެއ ްދ ުމ ާއި ،އެފަދ ަ ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ަކުނ ް ިހނ ްގ ާ ޙަރަކ ާތްތ ަކުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވ ުމ ާއި ނ ުވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު.
ރމުގެ ޙައްޤު ހަޅުތާލުކު ު
.31
ނ ނކަ ް އެއްވެއުޅުމުގެ މިނި ވަ ް
.32
ރމުގެ ރ ރައްކާތެރި ކު ު ބ ު ނމާ ިއ އަ ު ަ
.33
އި ޙ ްތި ޖ ާޖ ުކުރުމ ަށްޓަކ ައި ހ ަޅ ުތ ާލ ުކުރ ުމ ުގެގ ޮތުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ހ ުއްޓ ައި ލ ައި ގެނ ް ސ ތި ބ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ވ ަ ީޒފ ާ އ ަދ ާކުރ ާ ީމހުންނ ާއި އެނޫނ ްވ ެ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްތ ެރީ ންނަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ކ ުރީ ނ ް
ހ ުއްދ ައ ެއ ް
ހ ޯދުމ ަކާނުލ ައި
ސުލްޙ ަވ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު
އ ެއ ްވ ެއ ުޅ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ޙައްޤު ރމާ ިއ ޢާ ިއލާ ކަ ިއވެނި ކު ު
އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ނަމ ާއި އ ަބުރ ު ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރ ެވި ފ ައި އ ޮތ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ
.34
)ހ( ޤާނޫނުގ ައި ކ ައި ވ ެނި ކުރެވ ޭ ޢ ުމުރުކ ަމުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ޢ ުމުރ ުގ ެ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ،ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ރމުގެ ޙައްޤު ޤާ ިއމްކު ު
ކ ައި ވ ެނި ކުރ ުމ ާއި ،ޢ ާއި ލ ާ ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ާސ ިބނ ްގާކަމ ަށ ް އ ަދި ޢ ާއި ލާއ ަ ީކ މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ ޠ ަ ީބ ީޢ އ ަދި އަސ ީ ްޞ ީވ ިހނދ ު ،ކޮންމ ެ ޢ ާއި ލާއަކ ަށްމ ެ މ ުޖްތަމ ަޢ ާއި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ޚ ާއ ަ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ލި ިބދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ކ ައި ވެންޏ ެއ ް ރ ޫޅި އްޖ ެ
ޙާލ ަތ ެއްގ ައި
ތި ިބނަމ ަ،
ދ ަރީ ނ ް
އެ
ްޞ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ދ ަރީ ންނަށ ް ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޚ ާއ ަ ލި ިބދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ިއ .35 ނ ާ ނ ިއ ޅަފުރާގެ ކު ީދ ް ނ ާ ކުޑަކު ީދ ް
ނ ިއ ނ ާ ަސ ީވ ީމހު ް ދވ ް ނ ު ރ ް ޢުމު ު
)ހ(
ޢ ާއި ލ ާގ ެ
ފަރ ާތުންނ ާއި
ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ
ފަރ ާތުންނ ާއި
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ްޞ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ލި ބުމ ަ ީކ ްޞ އ ެ ީހތ ެރި ކ ަމ ާއި ޚ ާއ ަ ފަރ ާތުނ ް ޚ ާއ ަ
ނވާ ނ ް ށ ބޭ ު ްޞ އެ ީހއަ ް ޚާއ ަ
ކުޑ ަކ ު ީދންނ ާއި ޅ ަފުރައި ގ ެ
ްޞ ށ ިލބޭ ޚާއ ަ ނ ް ނ ަ ީމހު ް
ސގޮތ ަކުނ ް އ ަދި ކުޑ ަކ ު ީދންނ ާއި ޅ ަފުރައި ގ ެ ކ ު ީދންނަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ނ ރައްކާތެރި ކަ ް
ހ ާނީ އްކަކ ޮށ ް،
ކ ު ީދންނަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ާ ޙ ައްޤ ެކ ެވ ެ.
ްސގ ޮތުނ ް ޖި ނ ީ
އ ަނި ޔާކ ޮށ ް
ސގޮތ ަކުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ތ ަފ ާތުކ ޮށ ް އެކ ަ ީށގެންނ ުވ ާ އި ޤ ްތި ޞާ ީދ ،އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ ކަންތ ައްތ ަކުގ ައި ާޞލ ްކުރުމ ަށ ް ބ ައި ވ ެރި ކ ޮށ ް އ ެ ީމހުނ ްގ ެ ފ ުށުނ ް ނ ާޖ ާއި ޒ ް މަނ ްފާތ ައ ް ޙ ި ސ މ ަސަ އްކ ަތްކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ހަމ ަ އެކ ަކ ުވ ެ ް 11
)ށ(
ޢ ާއި ލ ާގ ެ ފަރ ާތުންނ ާއި ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ ފަރ ާތުންނ ާއި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ފަރ ާތުނ ް ސ ީވ ްޞ އ ެ ީހތ ެރި ކ ަމ ާއި ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ލި ބުމ ަ ީކ ޢ ުމުރުނ ް ދުވ ަ ް ޚ ާއ ަ ްޞއ ެ ީހއ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ ީމހުންނަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ާ ީމހުންނ ާއި ،ޚ ާއ ަ ޙ ައްޤ ެކ ެވ ެ.
ނމުގެ ޙައްޤު އުނގެ ު
.36
ރމުގެ ޙައްޤު ަސއްކަތްކު ު މ ަ
.37
)ހ(
ސ ބާވ ަތ ެއ ްގ ެ ތ ަފ ާތ ުކުރުމ ެއ ް ނ ެތި އ ުނގެނ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެއ ްވ ެ ް ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
)ށ(
ފ ަށ ާ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި
ަސ މ ެދުމ ަދުރ ީ
ތ ަޢ ު ީލމ ު ދ ައުލ ަތުނ ް ިހލ ޭ
ަސ ފޯރުކ ޮށްދޭނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .ކ ު ީދންނަށ ް ފ ަށ ާ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި މ ެދުމ ަދުރ ީ ތ ަޢ ު ީލމ ު ދި ނުމ ަ ީކ އ ެ ކ ު ީދނ ްގ ެ މ ައި ންބަފ ައި ންނ ާއި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ލ ާޒި މ ް ކަމ ެކ ެވ ެ .އ ަދި މ ަ ީތ ތ ަޢ ު ީލމ ު އ ުނގެނ ުމ ުގ ެ ުޞތ ު އެންމެހ ައި ރައ ްޔި ތުންނަށ ް ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ހ ުޅުވ ައި ލ ެވި ފ ައި ފުރ ަ އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ނ( ތ ަޢ ު ީލ ީމ ނި ޒ ާމ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ްބޯލ ަނބ ައި ިކޔަމަންގ ަތުމ ަށ ް ބާރ ުއ ެޅުމ ަށ ާއި ،
ސމ ަށ ާއި ، އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ލ ޯ ިބޖ ެއ ް ު
ޙ ައ ްޤުތަކ ަށ ް އި ޙ ްތި ރ ާމ ް ކުރުމ ަށ ާއި ،
އި ންސާނީ
ޢާނ ްމުކ ޮށ ް އެންމެނ ްގ ެ
ސ ކ ަމ ާއި ރަހުމ ަތ ްތ ެރި ކަނ ް ބ ާއްވ ައި ގެނ ް މ ެދުގ ައި ޞު ލްޙަމ ަސަ ލ ަ ް އ ުޅ ުމ ުގ ެ މ ު ިހނ ްމުކަނ ް އ ުނގަންނައި ީދ ،މި ކަންކަނ ް ކ ުރި އެރ ުވުމ ަށ ް ބާރުއ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ހ(
ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ އ ެ ީމހ ަކ ު އި ޚ ްތި ޔާރ ުކުރ ާ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ނުވަތ ަ މ ަސަ އްކ ަތ ެއ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
)ށ(
ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު
މ ުޢާމ ަލ ާތ ުކުރެވ ޭ،
ރައ ްކ ާތ ެރި
މާޙ ައ ުލ ެއްގ ައި
މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ާއި ،ކުރ ާ މ ަސަ އްކ ަތ ާ އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ އ ުޖޫރައ ެއ ް ލި ބ ުމ ާއި ،ކުރ ާ މ ަސަ އްކ ަތ ް އ ެއ ް މި ންގ ަނޑ ަކުނ ް ވަޒަނ ްކުރ ެވި ސބަތ ަކުނ ް ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު އ ުޖޫރަ ލި ބ ުމ ާއި ،އ ެއ ް އ ެއ ް ނި ް ހަމައ ަކުނ ް ވ ަ ީޒފ ާގ ެ ކ ުރި އެރުނ ް ލި ބ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ނ( ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ،މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރާންޖެހ ޭ ވ ަގ ުތ ު ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ުމ ާއި ،އަރ ާމ ުކުރ ުމ ާއި މ ުނި ފ ޫ ިހފި ލ ުވުމ ަށ ް ވ ަގ ުތ ު ލި ބ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ .އ ޭގ ެތެރޭގ ައި ވ ަ ިކ މ ުއްދަތަކ ަށ ް ސ ިހމެނ ެއ ެވ ެ. ސރައ ާއ ެކ ު ޗ ުއ ް ީޓ ލި ބ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ުވ ެ ް މު ާ )ރ(
ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ އަރ ާމ ުކުރ ުމ ާއި
މ ުނި ފ ޫ ިހފި ލ ުވުމ ަށ ް ވ ަގ ުތ ު
ހޭދ ަކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ .ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ މި ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބދި ނުމ ަށްޓަކ ައި ،މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރާންޖެހ ޭ އެންމ ެ ގި ނަ ވ ަގ ުތ ެއ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އ ުޖޫރައ ާއ ެކ ު ލި ބ ޭ ޗ ުއ ް ީޓ ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ބމުގެ ޙައްޤު ނ ިލ ު ްޝ ް ޕެނ ަ
.38
ބ ިއވެރި ވެ ނކަމުގަ ިއ ަ ޘަޤާ ީފ ކަ ް
.39
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް
އ ަދ ާކުރ ާ
ކޮންމ ެ
ީމހަކ ަށްމ ެ،
ޤާނޫނުގ ައި
ްޝނ ް ލި ބ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޕެނ ަ
އުޅުމުގެ ޙައްޤު
)ހ(
ޤ ައ ުމ ުގ ެ ޘ ަޤ ާ ީފ ޙަރަކ ާތްތ ަކުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވ ުމ ާއި ،ފަނ ްނީ އ ަދި އަދ ަ ީބ ކަންކ ަމުނ ް މަނ ްފ ާ ލި ިބގ ަތ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ސކ ަމ ާއި ފޯރުނ ްތ ެރި ކަނ ް ހ ުރި މި ންވަރަކުނ ް، )ށ( ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ތަނަވ ަ ް ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ،ޘ ަޤާފ ަތ ާއި ،އަދ ަ ިބއ ްޔ ާތ ާއި ،ފަންނުތ ައ ް ކ ުރި އެރ ުވުމ ަށ ް ދ ައުލ ަތުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. 13
ނގުޅުމުގެ ދ ގެ ް ދމާ ިއ މު ާ ދ ހޯ ު މު ާ
.40
)ހ(
މ ުދ ާ ހ ޯދ ުމ ާއި ،މި ލ ްކ ުކުރ ުމ ާއި ،ވާރުތ ަކުރ ުމ ާއި ،ދި ނ ުމ ާއި ،މުދ ަލުނ ް މ ުޢާމ ަލ ާތ ުކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ޙައްޤު
)ށ(
ސ ީމހުނ ްގ ެ މުދަލ ަ ީކ ނި ގުޅ ައި ގަނ ެގެނ ްވާނޭ ތ ަކ ެއްޗ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ. ީމ ް ފ ަހ ެ ،ޢާނ ްމ ުވ ެގެނ ްވ ާ މަނ ްފާއަކ ަށްޓަކ ައި ،ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެ ިޅ ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ް ،އ ަދި އެކަމ ަށްޓަކ ައި ކޯޓ ަކުނ ް ސ ީމހ ެއ ްގ ެ މުދ ަލ ެއ ް އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ކުރ ާ ޙ ުކުމ ަކުނ ް މެނ ު ީވ އ ެއ ްވ ެ ް ރ ުހުންނ ެތި ދ ައުލަތ ަށ ް ނަގ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ީމހ ެއ ްގ ެ މުދ ަލ ެއ ް ދ ައުލަތ ަށ ް ނަގާނ ްވ ާނީ ކ ޯޓުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ބަދ ަލ ެއ ް އ ެ މުދ ަލ ެއ ްގ ެ ވ ެރި ފަރާތ ަށ ް ދި ނުމ ަށްފ ަހުގ ައ ެވ ެ.
)ނ( ޤާނޫނ ާ ިޚލާފ ަށ ް ހޯދ ައި ފ ައި ވ ާ މުދ ަލ ާއި ،ދ ުޝް މަނުނ ްގ ެ މ ުދ ާ، ބަދ ަލ ު ދި ނުމ ަކ ާ ނުލ ައި ދ ައުލަތ ަށ ް ނ ެގުމ ަށ ް ޙ ުކ ުމ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ސ ކ ޯޓުތަކ ަށ ް ލި ިބދޭފަދ ަ ޤާނޫނ ެއ ް ހ ެދުމަކ ަށ ް މި މ ާއ ްދ ާގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް ބ ައ ެއ ް ހުރަހ ެއ ް ނާޅ ައ ެވ ެ. )ރ(
ީމހ ަކ ު ކ ުރި ކ ުށ ެއ ްގ ެ ބަދ ަލުގ ައި އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ުދ ާ ދ ައުލަތ ަށ ް ިހފ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ނވ ެރި ވުމުގ ެ .41 ރމާ ިއ ވަޒަ ް ރކު ު ރފަތު ު ދތު ު ަ
ނ ނކަ ް މިނި ވަ ް
)ހ(
ރ ާއްޖ ެއި ނ ް ފުރައި ގެނ ް ދި އ ުމ ާއި ،ރ ާއްޖެއ ަށ ް އ ެނބ ުރި އ ައ ުމ ާއި ، ރ ާއްޖޭގ ައި ހުރ ުމ ާއި ރ ާއްޖ ޭގ ެ އ ެ ިކ ތަންތަނަށ ް ދ ަތުރުފ ަތުރުކ ޮށ ް އ ުޅ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
)ށ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ީމހުނ ް ދި ރި އުޅ ޭ ކޮންމ ެ ރަށ ެއްގ ައި ވަޒަނ ްވ ެރި ވ ުމ ާއި ، އ ެއްރަށުނ ް
އަނ ެއ ް
ރަށ ަށ ް
ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ިހޖުރަކުރ ުމ ުގ ެ
ޙ ައ ްޤ ު
ކޮންމ ެ
)ނ( އ ެ ރަށ ެއްގ ައި ދި ރި އުޅ ޭ ީމހުންނަށ ް ލި ބ ޭ އެންމެހ ައި ިޚދުމ ަތްތ ަކ ާއި ، އި މ ްތި ޔ ާޒުތ ައ ް ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު ލި ބ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެ ރަށ ެއްގ ައި ވަޒަނ ްވ ެރި ވ ާ ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ދލުވެރި ކަމާ ިއ ހާމަކަމާއެކު ޢަ ު
.42
)ހ(
ކޮންމ ެ ީމހ ެއ ްގެމ ެ މަދ ަނީ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި ނުވަތ ަ ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ްގ ެ ދ ަޢ ުވ ާ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް އ ުފ ުލ ުމުގ ައި ،
ނ ރ ް ޝ ީރޢަތްކު ު ަ
ސތ ަޤި އ ްލ ު ކޯޓ ެއްގ ައި ޤާނޫނަކުނ ް ޤ ާއި މްކ ޮށްފ ައި ވ ާ މި ނި ވަނ ް އ ަދި މ ު ް ނުވަތ ަ ޓްރައި ިބއުނަލ ެއްގ ައި
އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ މ ުއްދ ަތ ެއ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ،
ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ހ ުޅުވ ައި ލ ެވި ގެނ ް ބ ާއ ްވ ާ ،އ ަޑ ުއ ެހުމ ެއްގ ައި އި ނ ްޞާ ފުނ ް ޝރީ ޢ ަތ ްކުރ ެވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ަ )ށ(
ޝރީ ޢ ަތްތ ައ ް ިހނ ްގާނ ްވ ާނީ ަ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ިހނ ްގ ާ އެންމެހ ައި ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ،ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް ނުޖ ެ ިހ ،ހާމަކ ަމ ާއ ެކުގ ައ ެވ ެ.
ޝރީ ޢ ަތްތ ައ ް ިހނ ްގާންޖ ެހ ެނީ ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ހ ުޅުވ ައި ލ ައި ގެނ ް ކ ަމުގ ައި ީވ ަ )ނ( ސ ތި ރީ ގ ައި ނަމ ަވ ެ ް
ވ ާ ސަ ބ ަބުތ ަކުނ ްކުރ ެ ސަ ބަބަކ ަށްޓަކ ައި ،
ޝރީ ޢ ަތ ެއ ް ީދމި ޤްރ ާ ީޠ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާ ިޚލ ާފުނ ުވާނޭ ގ ޮތ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ްަ ، ޝރީ ޢަތ ަކުނ ް ބ ައ ެއ ް ،ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ހ ުޅުވ ައި ނުލ ައި އ ެކުގ ައި ،ނުވަތ ަ ަ ޝރީ ޢ ަތ ެއ ް ކުރ ާ ފ ަނޑި ޔާރަކ ަށ ް ކ ުރި އ ަށ ް ގެނ ްދި އ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ު އ ެ ަ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. .1މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ އ ަޚ ްލ ާ ީޤ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ިހފ ެހ ެއ ްޓުނ ް ،ނުވަތ ަ މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ އަމަންއ ަމާންކަނ ް
ޤ ާއި މ ްކުރުނ ް،
ނުވަތ ަ
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޤ ައ ު ީމ ސަ ލާމަތ ަށ ް ބުރ ޫއ ެރި ޔ ަ ނ ުދި ނުނ ް. .2ހުށ ަހ ެޅި ފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއްގ ައި ކުޑ ަކ ު ީދނ ްގ ެ މ ަޞް ލަޙ ަތ ު ިޙމާޔ ަތ ްކުރުނ ް ،ނުވަތ ަ ީމހ ަކ ު ކ ުރި ކ ުށ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް އ ަނި ޔ ާ ލި ިބފ ައި ވ ާ ފަރ ާތ ެއ ްގ ެ މ ަޞް ލަޙ ަތ ު ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުނ ް. 15
ޝރީ ޢ ަތ ް ިހންގ ައި ފި ނަމ ަ، ަ .3ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ހ ުޅުވ ައި ލ ައި ގެނ ް ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރުމ ަށ ް އ ެ ިޅދާނ ެ ހުރަހ ަކުނ ް މި ނ ްޖ ުވުނ ް. )ރ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ނ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ސަ ބ ަބުތ ަކުނ ް ކުރ ެ ސަ ބަބަކ ަށްޓަކ ައި
އ ެހެންގޮތަކ ަށ ް
ކ ޯޓުނ ް
ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި
ނ ުވާނަމ ަ ،ކ ޯޓުތ ަކުނ ް ނެރޭ ހ ުރި ހ ައި އ ަމުރުތ ަކ ާއި ޙ ުކ ުމްތ ައ ް އި އ ްވާނ ްވ ާނީ ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ހ ުޅުވ ައި ލ ެވި ފ ައި ވ ާ މ ަޖި ީލހ ެއްގ ައ ެވ ެ .އ ަދި ސތ ަކުނ ް ނެރޭ ކ ޯޓ ުގ ެ ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ މ ަޖި ލި ް ހ ުޅުވ ައި ލ ެވި ގެނ ް ބ ޭއްވ ޭ ަ އ ަމުރުތ ަކ ާއި ކުރ ާ ޙ ުކ ުމްތ ައ ް ބޭނުނ ްވ ާ ފަރ ާތްތަކ ަށ ް ފެންނާނ ް ހުންނާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. ދ ީރ ދލުވެރި ކަމާއެކު ިއ ާ ޢަ ު
.43
)ހ(
ސ ޤާނޫނ ާ އި ދ ާރީ ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާއި ނ ް ކޮންމ ެ ީމހ ަކާމ ެދ ުވ ެ ް އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ުގ ެ ހަމަތ ަކ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް
ނ ޔވަޅުތައްއެޅު ް ިފ ަ
ސ އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ އަވ ަ ް
މި ނ ެއްގ ައި
ކަނ ްކުރ ެވުމ ަ ީކ
އ ެ ީމހަކ ަށ ް
ލި ިބގެނ ްވ ާ ޙ ައްޤ ެކ ެވ ެ. )ށ(
ސ ީމހ ެއ ްގ ެ އި ދ ާރީ ގ ޮތުނ ް އ ަޅ ާ ފި ޔަވ ަޅ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ޙ ައްޤަކ ަށ ް އ ުނި ކަމ ެއ ް ލި ިބއްޖ ެ
ކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖެނަމ ަ،
އެ
ފި ޔަވ ަޅ ެއ ް އ ެޅި ސަ ބ ަބ ު ލި ޔ ުމުނ ް ލި ބ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެ ީމހަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ނ(
ސ ީމހ ެއ ްގ ެ އި ދ ާރީ ގ ޮތުނ ް އ ަޅ ާ ފި ޔަވ ަޅ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ޙ ައްޤަކ ަށ ް ނުވަތ ަ
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ބ ައ ެއ ްގ ެ ޙ ައްޤަކ ަށ ް،
ނުވަތ ަ
މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ ޙ ައްޤަކ ަށ ް އ ުނި ކަމ ެއ ް ލި ިބއްޖެކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖެނަމ ަ، އ ެ ކަމ ެއ ް ކޯޓ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެ ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެ ސދާގ ޮތ ެއްގ ައި އ ަސަ ރ ު ފޯރައި ފާނޭ ބަޔަކ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެ ކ ަމުނ ް ީ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ނމާ ްޞ ިޒ ް ޝޚ ީ ަ
.44
ކ ުށ ްކ ުށުގ ައި ތ ުހުމ ަތ ުކުރެވ ޭ ީމހުނ ްގެމ ައްޗ ަށ ް ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ސ ިބތ ުވ ެގެނ ް ޝރީ ޢ ަތ ް ކުރ ުމުގ ައ ްޔ ާއި ،ކ ުށ ް ާ ތ ަޙ ު ީޤޤ ު ިހނ ްގ ުމުގ ައ ްޔ ާއި ަ ، ޙ ުކ ުމ ް ތަނ ް ީފޛ ުކުރ ުމުގ ައި އެނޫނ ް ީމހ ެއ ްގ ެ ޤާނ ޫނީ ޙ ައްޤަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ސ އަޅ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ޤާނ ޫނީ ވ ާޖި ބަކ ަށ ް ހުރަ ް
ރމާ ިއ .45 ނކު ު ރ ު ޔ ު ށ ހައް ަ ނ ިޚލާފަ ް ނ ާ ޤާ ޫ
ާސގ ެ 16ވަނަ މ ާއ ްދާގ ައި ކ ަނޑ ައ ެ ިޅފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ނ ރ ް ނކު ު ދ ު ނ ު ބ ް ަ
ސކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޤާނޫނަކ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފ ާ ް ސ ީމހ ެއ ްގ ެ ގަޔ ަށ ް އ ަތްލ ައި ި ،ހފ ައި ،ހ ައްޔަރުކ ޮށ ް ،އ ަދި މެނ ު ީވ ،އ ެއ ްވ ެ ް ބަނ ްދުކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ރމުގެ ދކު ު ނ ު ބ ް ރމާއިަ ، ރކު ު ޔ ު ހައް ަ
.46
ހ ައްޔަރ ު ކުރ ާ ީމހާއ ަށ ް ީމހ ަކ ު ކ ުށ ެއ ް ކުރަނި ކ ޮށ ް ފެންނަ ިހނދ ެއްގ ައި ، ނުވަތ ަ ީމހ ަކ ު ކ ުށ ެއ ް ކ ޮށ ްފި ކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އެވ ަގުތ ަކ ު އ ެއ ުޅ ެނީ ކ ުށ ެއ ް
ރ ބ ު ާ
ކުރާނ ް ކަމ ަށ ް ބ ުއ ްދި އ ަށ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރެވޭފަދ ަ އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ސަ ބ ަބުތ ަކ ެއ ް ނުވަތ ަ ހ ެ ިކތ ަކ ެއ ް ހުރ ެގެނ ް ،ނުވަތ ަ ކ ޯޓ ުގ ެ އ ަމުރަކުނ ް ހ ުއްދ ަލި ިބގެނ ް ސ ީމހ ަކ ު ިހފ ައި ހ ައްޔަރުކ ޮށ ް ،ނުވަތ ަ ބަނ ްދުކ ޮށ ްގެނ ެއ ް މެނ ު ީވ ،އ ެއ ްވ ެ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ދ ރމާ ިއ މު ާ ާސކު ު ިހފެހެއްޓުމާ ިއ ފ ް
.47
)ހ(
ސ ީމހ ެއ ްގ ެ ގަޔ ަށ ް އ ަތްލ ައި ، އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ސަ ބ ަބ ެއްނ ެތި އ ެއ ްވ ެ ް ސކ ޮށ ް، ފާ ް
ނ އަތުލު ް
ީމހ ެއ ްގ ެ
އ ެއްޗ ެއ ް
ގަދަކ ަމުނ ް
އ ަތުލ ައި ގެނ ެއ ް
ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ގޮވ ަތި ގެދޮރ ާއި ީމހުނ ް ދި ރި އުޅ ޭ ތަންތަނަ ީކ ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ވ ެގެނ ްވ ާ ތަންތަނ ެވ ެ .ވ ަގ ުތުނ ް ފި ޔަވ ަޅ ެއ ް ނާޅ ައި ފި ނަމ ަ ީމހ ެއ ްގ ެ މުދަލަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ީމހަކ ަށ ް ލި ިބދާނ ެ ނުރައ ްކ ާތ ެރި ގ ެއ ްލުމ ަކުނ ް އ ެ މުދ ަލ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ ީމހ ަކ ު ސަ ލާމ ަތ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ،ނުވަތ ަ ކ ޯޓ ުގ ެ އ ަމުރަކުނ ް ސ ީމހ ަކ ު ދި ރި އުޅ ޭ ތަނަކ ަށ ް އ ެ ހ ުއްދ ަ ލި ިބގެނ ް މެނ ު ީވ އ ެއ ްވ ެ ް ީމހ ެއ ްގ ެ ނުރ ުހ ުމުގ ައި ވަދ ެގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
17
ނ ިއ ނ ާ ރވ ޭ ީމހު ް ރކު ެ ޔ ު ހައް ަ ނގެ ޙައްޤުތައް ރވ ޭ ީމހު ް ދކު ެ ނ ު ބ ް ަ
.48
ހ ައްޔަރ ުކުރެވ ޭ ިހނދ ު ނުވަތ ަ ބަނ ްދ ުކުރެވ ޭ ިހނދ ު ،ތި ރީ ގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އ ެ ީމހ ަކާމ ެދ ު ޢަމ ަލ ުކުރ ެވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ހ(
އ ެ ީމހ ަކ ު ހ ައްޔަރ ުކުރ ެވުނ ު ސަ ބ ަބ ު ވ ަގ ުތުނ ް އ ެ ީމހަކ ަށ ް ސ ގ ަޑި އި ރ ުގ ެތެރޭގ ައި އަނ ްގާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ގި ނަވ ެގެނ ް ސަ އ ު ީވ ް ހ ައްޔަރ ުކުރ ެވުނ ު ސަ ބ ަބ ު ލި ޔ ުމުނ ް އ ެ ީމހަކ ަށ ް ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ށ(
ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލ ެއ ްގ ެ އ ެ ީހތ ެރި ކަނ ް ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވާކަނ ް އ ެ ީމހަކ ަށ ް އަނ ްގާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި ލަސްކުރުމ ެއ ް ނ ެތި ޤާނ ޫނީ
ވ ަ ީކލ ެއ ްގ ެ އ ެ ީހތ ެރި ކަނ ް ހޯދ ައި ،އ ެ ީމހ ަކ ު އ ެ ހ ައްޔަރ ު ކުރ ެވުނ ު ނުވަތ ަ ބަނ ްދ ުކުރ ެވުނ ު މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ނި މޭންދެނ ް ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލ ުގ ެ ުޞތ ު އ ެ ީމހަކ ަށ ް ފ ަ ިހކ ޮށްދޭނ ް އ ެ ީހތ ެރި ކަނ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ ވާނ ެއ ެވ ެ. ސ )ނ( ތި މާއ ަ ީކ ކ ާކުކަނ ް އަންގ ައި ދި ނުނ ް ފި ޔަވ ައި އި ތުރ ު އ ެހެނ ް އ ެއ ްވ ެ ް މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ެއ ް ނ ު ީދ ހަނ ުހުރުމ ަ ީކ އ ެ ީމހަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ާ ޙ ައްޤ ެއްކަނ ް ުޞތ ު އ ެ އ ެ ީމހަކ ަށ ް އަންގ ައި ،އ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގ ަތ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ ީމހަކ ަށ ް ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ރ(
ކ ުށ ެއ ްގ ެ
ތ ުހުމ ަތުގ ައި
ބަނ ްދުކ ޮށްފ ައި ވ ާ ީމހ ާ ބަނ ްދުކ ޮށްފ ައި
ވ ަނީ ޤާނ ޫނީ ހަމަތ ަކ ުގ ެ މ ަ ީތނ ްތ ޯ ކ ަނޑ ައ ެޅުމ ަށ ް ،އ ެ ީމހ ަކ ު ސ ގ ަޑި އި ރ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ، ހ ައްޔަރ ުކުރ ެވުނ ުތ ާ ގި ނަވ ެގެނ ް ސަ އ ު ީވ ް ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ
ކ ުރި މ ައްޗ ަށ ް
ހ ާޒި ރ ުކުރާނ ް
ވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި
ޝރުޠ ަކ ާ ނުލ ައި އ ެ ީމހ ަކ ު ދޫކ ޮށ ްލުމ ަށ ް، ޝރުޠ ަކ ާއ ެކ ު ނުވަތ ަ ަ ަ ނުވަތ ަ ބަނ ްދުގ ައި ބ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް އ ަމުރ ެއ ް ނެރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު އ ެ ފ ަނޑި ޔާރަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ނ ރވ ޭ ީމހު ް ށ ތުހުމަތުކު ެ ށ ް ށކު ަ ކު ް
.49
އ ެ ީމހ ަކ ާ މ ެދ ު ތ ުހުމ ަތ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ްގ ެ ހ ެ ިކ ފޮރ ުވުމ ަށ ް ނުވަތ ަ ސ ދޭނ ް ހ ުރި ީމހަކ ަށ ް ނ ުފ ޫޒ ެއ ް ފޯރ ުވުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތްކ ޮށ ްފާނ ެ ހ ެ ިކބ ަ ް
ނ ރ ް ނކު ު މިނި ވަ ް
ކަމ ަށްޓަކ ައި ،ނުވަތ ަ ކޯޓ ަށ ް ހ ާޒި ރުނ ުވ ެދާނ ެ ކަމ ަށްޓަކ ައި ،ނުވަތ ަ ފި ލ ައި ފާނ ެ ކަމ ަށްޓަކ ައި ،ނުވަތ ަ ބަނ ްދުނ ް ދޫކ ޮށްލ ައި ފި ނަމ ަ މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ ސަ ލާމަތ ަށ ް ސ ީމހ ަކ ާ މ ެދ ު ނުރައްކ ަލ ެއ ް ކ ުރި މ ަތި ވ ެދާނ ެ ކަމ ަށްޓަކ ައި މެނ ު ީވ ،އ ެއ ްވ ެ ް ޝރީ ޢ ަތުނ ް ޙ ުކ ުމ ްކުރ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް އ ެ ީމހ ަކ ު ބަނ ްދުގ ައި ބަހ ައްޓ ައި ގެނ ެއ ް ަ ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ބަނ ްދުނ ް ދޫކ ޮށ ްލ ާ ިހނދ ު ކ ަފ ާލ ާތ ުގ ެ އ ުޞޫ ލުނ ް ނުވަތ ަ ކ ޯޓުނ ް ބޭނުނ ްވ ާ ގ ޮތ ެއ ްގ ެ މ ަ ީތނ ް ކޯޓ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވާނޭކަނ ް ކަށަވަރ ުކުރުމ ަށ ް ޝރ ުޠުތ ަކ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެޅި ދާނ ެއ ެވ ެ. ކ ަނޑައ ަޅ ާ އ ެހެނ ް ަ ށ ްސލަތައް ތަޙު ީޤޤުކޮ ް ށ މައ ަ އަވަހަ ް
.50
ކ ުށ ެއްކ ޮށ ްފި ކަމ ަށ ް ތ ުހުމ ަތުކ ޮށ ް ތ ަޙ ު ީޤޤ ުކުރ ާ ފަރާތަކ ަށ ް މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ސނުކ ޮށ ް އ ެ މ ައ ްސަ ލ ަ ތ ަޙ ު ީޤޤުކ ޮށ ް ނި ނ ްމާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ހުށ ަހ ެޅ ުމުނ ް ލ ަ ް
ނ ރ ް ދޢުވާ ކު ު ަ
އ ަދި އ ެ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކަމ ަށ ް ތ ުހުމ ަތ ުކުރެވ ޭ ީމހ ާއ ާ މ ެދ ު ދ ަޢ ުވ ާކުރާންޖެހ ޭ ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ަށ ް ފ ެނި އްޖެނަމ ަީ ،ވ އެންމ ެ އަވަހަކ ަށ ް ކަމ ަށ ް ޕްރ ި ދ ަޢ ުވ ާ އ ުފ ުލާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ދޢުވާ ށއް ކުރި ކަމުގެ ަ ކު ެ ނގެ ޙައްޤުތައް އުފު ިލފަ ިއވާ ީމހު ް
.51
ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކ ަމ ުގ ެ ދ ަޢ ުވ ާ އ ުފ ުލި ފ ައި ވ ާ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ: )ހ(
އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ތ ުހުމ ަތ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ކުށ ަ ީކ ކޮބ ައި ކަނ ް، އެ
ީމހަކ ަށ ް ރަނގަޅ ަށ ް ދޭހ ަވާނޭ
ބަހ ަކުނ ް،
ސނުކ ޮށ ް ލަ ް
އަނ ްގާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ޝރީ ޢ ަތްކ ޮށ ް ަ އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ މ ުއްދ ަތ ެއ ްގ ެތެރޭގ ައި އ ެ ީމހ ަކާމ ެދ ު ނި ނ ްމ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ުލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
)ނ(
ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ަ ތި މ ާއ ާ ދެކޮޅ ަށ ް
ބ ަޔާނ ެއ ް ނ ުދި ނ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު
ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
19
)ރ(
ސ ނޭނގ ޭ ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،ނުވަތ ަ ީބރ ު ޝރީ ޢ ަތ ްކުރެވ ޭ ބ ަ ް އ ެ ީމހ ަ ީކ ަ ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،ނުވަތ ަ މަންމަނ ު ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،އ ެ ީމހަކ ަށ ް ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ފަރ ާތުނ ް ތަރުޖ ަމާނަކ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
)ބ( ކ ުށުނ ް ބ ަރީ އ ަވުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ވ ަގ ުތ ާއި ، ަސލ ަތްތ ައ ް ލި ބޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ވ ީ އި ޚ ްތި ޔާރ ުކުރ ާ ޤާނ ޫނީ
އ ެ ީމހ ަކ ު
ުޞތ ު ވ ަ ީކލ ަކ ާ މ ަޝް ވަރ ާކުރުމ ަށ ް ފުރ ަ
ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ޅ(
އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ހ ާޒި ރުގ ައި
ޝރީ ޢ ަތ ް ކުރ ެވ ުމ ާއި ،އ ެ ީމހ ަކ ު ަ
އި ޚ ްތި ޔާރ ުކުރ ާ ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލ ެއ ްގ ެ އ ެ ީހގ ައި ކ ުށުނ ް ބ ަރީ އ ަވުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ކ(
ޝރީ ޢަތ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުކުރ ާ ހ ެ ީކންނ ާ ަ ދ ަޢ ުވ ާ ހުށަހ ަޅ ާ ފަރ ާތުނ ް ސުވ ާލ ުކުރ ުމ ާއި ،
އެ
ީމހ ަކ ު
ބޭނުނ ް
ހ ެ ީކނ ް
ޝރީ ޢަތ ަށ ް ަ
ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ ހ ާޒި ރުކ ޮށ ްދި ނުމ ަށ ް ކ ޯޓުގ ައި އ ެދ ުމ ާއި ،އ ެ ހ ެ ީކންނ ާ ަ މ ަޖި ީލހުގ ައި ސުވ ާލ ު ކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )އ(
ޝއ ްކ ެއްނ ެތި، އ ެ ީމހ ަކ ު ކ ުށ ެއްކ ޮށ ްފި ކަނ ް ،އެކަށީގެނ ްވ ާ މި ންވަރ ެއ ްގ ެ ަ ސބިތުނ ުކުރެވ ޭ ނަމ ަ އ ެ ީމހ ަ ީކ ކ ުށ ެއ ް ނ ެތ ް ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ާ ަ ބ ެލ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ބިގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ށ ނ ިޚލާފަ ް ނ ާ ިއޢު ިތރާފާއި ،ޤާ ޫ
.52
ޝރީ ޢ ަތ ުގ ެ މ ަޖި ީލހުގ ައި ތ ުހުމ ަތ ުކުރެވ ޭ ީމހ ާ ބ ުއ ްދި ސަ ލާމ ަތުނ ް ހުރ ެ ަ ވ ާ އި ޢ ުތި ރ ާފ ު ފި ޔަވ ައި ،އ ެހެނ ް އި ޢ ުތި ރ ާފުތަކ ަ ީކ ހ ެއ ްކ ެއްކ ަމުގ ައ ެއ ް
ދ ހެ ިކ ހޯ ާ
ނ ުބ ެލެވޭނ ެއ ެވ ެީ .މހަކ ަށ ް މ ަޖ ުބޫރުކ ޮށ ްގެނ ް ބ ަޔާނ ް ހ ޯދ ުމ ާއި ،ޤާނޫނ ާ ސ ފަރާތ ަކުނ ް ކ ޮށ ްގެނ ް ވާނޭ ކަންކަމ ެއ ް ިޚލާފ ަށ ް ހ ެ ިކ ހ ޯދުމ ަ ީކ އ ެއ ްވ ެ ް ޝރީ ޢަތ ަށ ް ޤ ަބ ޫލުކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ .އެގޮތ ަށ ް ހ ޯދ ާ ބ ަޔާންތ ަކ ާއި ހ ެ ިކތ ައ ް ަ ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ލއްގެ އެ ީހތެރި ކަ ް ޤާނޫނީ ވަ ީކ ެ
.53
ނ ނ ް ބ ނުދި ު ދ ު ްސނީ އަ ަ ލާ ިއނ ާ
.54
ދ ނ ު ބ ް ްސލަތަކުގަ ިއ ަ މަދަނީ މައ ަ
.55
)ހ(
ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލ ެއ ްގ ެ އ ެ ީހއަކ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖ ެ ކޮންމ ެ ިހނދ ެއްގ ައި އެފަދ ަ އ ެ ީހ ހޯދ ައި
ލި ިބގ ަތ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ
ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ޖި ނ ާ ީއ ބ ޮޑ ެތި މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ،ތ ުހުމ ަތ ުކުރެވ ޭ ީމހާއ ަ ީކ ޤާނ ޫނީ ސކަމ ެއ ް ނ ެތ ް ވ ަ ީކލ ެއ ްގ ެ އ ެ ީހތ ެރި ކަނ ް ހޯދ ޭ ފަދ ަ މ ާ ީލ ތަނަވ ަ ް ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،އޭނާއ ަށ ް ދ ައުލ ަތުނ ް ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލ ަކ ު ޢ ައްޔަނ ް ކ ޮށްދޭނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ.
ސ ީމހަކ ަށ ް ،ރަހ ުމ ުކުޑ ަ ،ލ ާއި ންސާނީ ،އި ހާނ ެތި ކަމ ެއ ް ކ ޮށ ްގެނ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް ސ ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އި ންސާނީ ކަރ ާމ ާތ ް ގ ެއްލޭފަދ ަ އަދ ަބ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް ސ ީމހަކ ަށ ް އ ަނި ޔާކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ީމހަކ ަށ ް ީދގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އ ެއ ްވ ެ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. މަދ ަނީ އ ެއްބަސްވުމ ެއ ްގ ެ ދ ަށުނ ް އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ޒި ނ ްމ ާއ ެއ ް އ ަދާނ ުކުރ ުމ ުގ ެ ސ ސަ ބ ަބުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ނ ރ ް ނކު ު ު
ީމހ ަކ ު ހ ައްޔަރުކ ޮށ ް ނުވަތ ަ
ބަނ ްދުކ ޮށ ްގެނ ެއ ް
ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ރމުގެ ޙައްޤު ނފުކު ު ިސ ިތއު ާ އ ް
.56
ޖި ނ ާ ީއ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައ ްޔ ާއި މަދ ަނީ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި އި އ ްވ ާ ޙ ުކ ުމްތ ަކ ާއި ނެރޭ ކ ޯޓ ުގ ެ އ ަމުރުތ ައ ް އި ސްތި އުނާފ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ،މ ައ ްސަ ލ ައ ާ ގ ުޅުނ ްހ ުރި ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. 21
ނ ނ ާ ރ ިވފަ ިއވާ ީމހު ް ދކު ެ ނ ު ބ ް ަ
.57
ކޯޓ ެއ ްގ ެ
ޙ ުކުމ ަކ ާ
ގ ުޅި ގެނ ް،
ނުވަތ ަ
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ހ ައްޔަރ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ނުވަތ ަ ބަނ ްދ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމހުންނ ާއި އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ
ނ ރ ް ިއޙް ިތރާމާއެކު މުޢާމަލާތުކު ު
އ ެ ިކއ ެ ިކ ސަ ބ ަބުތަކ ަށްޓަކ ައި ދ ައުލ ަތުނ ް ބަލަހ ައްޓ ަމުނ ް ގެނ ްދ ާ ީމހުންނާމ ެދ ު ޢަމ ަލ ުކުރާނ ްވ ާނީ
އި ޙ ްތި ރ ާމ ާއ ެކ ު
ސނުންނ ާ އި ނ ް ާ
މ ުޢާމ ަލ ާތ ުކުރުމ ަށ ް
އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ގޮތަކ ަށ ެވ ެ .ފ ަހ ެ ،ކޯޓ ެއ ްގ ެ ޙ ުކުމ ަކ ާ ގ ު ިޅގެނ ް ،ނުވަތ ަ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ހ ައްޔަރ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ނުވަތ ަ ބަނ ްދ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމހުންނ ާއި ،އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ އ ެ ިކއ ެ ިކ ސަ ބ ަބުތަކ ަށްޓަކ ައި ދ ައުލ ަތުނ ް ބަލަހ ައްޓ ަމުނ ް ސ ޙ ައްޤ ަކުނ ް ނުވަތ ަ ގެނ ްދ ާ ީމހުނ ް ،މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް މި ނި ވަންކަމ ަކުނ ް މ ަޙްރ ޫމ ްކުރެވ ޭނީ ،އ ެ ކަމަކ ަށ ް ކޮންމ ެހެނ ް ބޭނުނ ްވ ާ މި ންވަރަށ ެވ ެ. ނ ނ ް ދލު ިލބި ދި ު ބ ަ ަ
.58
ށ ށއް ކަމަ ް ނގަ ިއ ކު ެ ނ ު ޤާ ޫ
.59
ޤާނ ޫނީ ބާރ ެއ ް ނ ެތި ނުވަތ ަ ޤާނޫނ ާ ިޚލާފ ަށ ް ީމހ ަކ ު ހ ައްޔަރުކ ޮށ ްފި ނަމ ަ ނުވަތ ަ ބަނ ްދުކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އެކ ަމ ުގ ެ ބަދ ަލ ު އ ެ ީމހަކ ަށ ް ލި ިބދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ހ(
ވ ަ ިކ ކަމ ެއ ް ކުރުނ ް ،ނުވަތ ަ ވ ަ ިކ ކަމ ެއ ް ނުކ ޮށ ް ދޫކ ޮށ ްލުނ ް
ށ ނވާ ކަމަކަ ް ކަނޑައެ ިޅފަ ިއ ު
ޝރީ ޢ ަތުގ ައި ނުވަތ ަ ޤާނޫނުގ ައި އ ެ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކ ަމުގ ައި އި ސްލ ާ ީމ ަ
ނ ނކު ް ނ ަ ދ ޤާ ޫ ނ ހަ ާ ފަހު ް
ސ އ ެ ކަމ ެއ ް ކ ުރި ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެ ކަމ ެއ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ނ ެ ީތ ް
ނ ނ ް ބނުދި ު ދ ު އަ ަ
ނުކ ޮށ ް ދޫކ ޮށ ްލި ީމހަކ ަށ ް ،އ ެ ކ ުރި ކަމ ަކ ާ ނުވަތ ަ ނުކ ޮށ ް ދޫކ ޮށ ްލި ކަމ ަކ ާ ގ ުޅުވ ައި ގެނ ް އަދ ަބ ު ީދގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި އި ރ ު އ ެ ކުށ ަށ ް ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ާ އަދަބ ަށ ް ވުރ ެ ބ ޮޑ ު އަދ ަބ ެއ ް އ ެ ކ ުށ ް ކ ުރި ީމހަކ ަށ ް ީދގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .ކ ުށ ެއ ްކުރ ުމ ާ ،އ ެ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ީމހާއ ަށ ް ޙ ުކ ުމ ްކުރ ުމ ާ ދެމ ެދ ު ،އ ެ ކ ުރި ކ ުށ ެއ ްގ ެ އަދަބ ަށ ް ޤާނޫނަށ ް ގެންނަ ބަދަލ ަކުނ ް ލުޔ ެއ ް ީދފ ައި ވާނަމ ަ ،އ ެ ީމހަކ ަށ ް ދޭނ ްވ ާނީ ފ ަހުނ ް ހ ެދުނ ު ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ އަދ ަބ ެވ ެ.
)ށ(
ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ ޤާނޫނުގ ައި ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއްކަމ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ޝރީ ޢ ަތ ްކުރ ުމ ާއި އަދ ަބ ުދި ނުމަކ ަށ ް މި ކަމ ެއ ް ކުރ ާ ީމހ ަކާމ ެދ ު ަ މ ާއ ްދ ާ ހުރަހ ެއ ް ނާޅ ައ ެވ ެ.
ބ ދ ު ށ އަ ަ ދފަހަރަ ް ށ ެ ށކަ ް އެއްކު ަ
.60
)ހ(
ސ ިބތުނ ުވާކަމ ަށ ް ާ ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ްގ ެ ދ ަޢ ުވ ާ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ކޯޓ ަކުނ ް ޙ ުކ ުމްކ ޮށ ްފި ނަމ ަ ،ދެވަނަ ފަހަރަށ ް ހަމ ަ އ ެ ކ ުށ ުގ ެ ނުވަތ ަ
ނ ނ ް ނުދި ު
އ ެ ކ ުށ ުގ ެ ޢަމ ަލުނ ް ފ ުރި ހަމ ަވ ާ އ ެހެނ ް ކ ުށ ެއ ްގ ެ ދ ަޢ ުވ ާ އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗަކ ަށ ް ނ ުއ ުފުލޭނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ްގ ެ ދ ަޢ ުވ ާ ީމހ ެއ ްގ ެ ސ ިބތ ުވ ެއްޖެނަމ ަ ،ދެވަނަ ފަހަރަށ ް ހަމ ަ އ ެ ކ ުށ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ާ ނުވަތ ަ އ ެ ކ ުށ ުގ ެ ޢަމ ަލުނ ް ފ ުރި ހަމ ަވ ާ އ ެހެނ ް ކ ުށ ެއ ްގ ެ ދ ަޢ ުވ ާ އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗަކ ަށ ް ނ ުއ ުފުލޭނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ އ ުޞޫ ލ ުގ ެ ތެރޭގ ައި މ ައ ްސަ ލ ަ އި ސްތި އުނ ާފ ުކުރުމ ެއ ް ނ ު ިހމެނ ެއ ެވ ެ.
ދތައް ނތަކާ ިއ ޤަވާ ިޢ ު ނ ު ޤާ ޫ
.61
)ހ(
ޤާނޫނުތ ަކ ާއި ،ޤ ަވ ާޢި ދުތ ަކ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ް އެމ ައްޗ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުމ ަށ ް ސޔ ާސަ ތުތ ައ ް ސަ ރ ުކާރުނ ް އަނ ްގ ާ އެނ ްގުންތ ަކ ާއި ،ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ި
ނ ރ ް ޝ ިއޢުކު ު ށ ާ ނމުކޮ ް ޢާ ް
ޢާނ ްމުންނަށ ް ލި ބޭނ ްހުންނާނޭ ގޮތަކ ަށ ް އި ނ ްތި ޒ ާމުކ ޮށ ް ،ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ޝާ އި ޢ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނަކުނ ް ބާރ ު ލި ިބގެނ ް ހ ަދ ާ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ްގ ެ ދ ަށުނ ް ސ ީމހަކ ަށ ް އަދ ަބ ެއ ް ދޭނ ްވ ާނީ ،އ ެ ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ސ އ ެއ ްވ ެ ް ވި ޔ ަ ް އެޤ ަވ ާޢި ދ ަ ީކ ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ޝާ އި ޢުކ ޮށްފ ައި ވ ާ އ ެއްޗަކ ަށ ް ވާނަމ ައ ެވ ެ. އ ަދި
މަނ ާ ކުރެވ ޭ ކަންތ ަކ ާއި ،އ ެއި ނ ް ކަމ ެއ ް ކ ޮށ ްފި ީމހަކ ަށ ް
ދެވޭނޭ އަދ ަބ ު ސާފުކ ޮށ ް ބ ަޔާނ ް ކ ޮށްފ ައި އ ޮވ ެގެންނ ެވ ެ.
23
)ނ(
ސއްރ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ެއްގ ައި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ި ކ ަމުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ފި ޔަވ ައި ސަ ރ ުކާރުނ ް ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމުނ ް ތ ަކ ާއި ކުރ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ާ ބެހ ޭ އެންމެހ ައި މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ލި ބޭނ ް ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ރ(
ކޮންމ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްމ ެ އ ެ ީމހ ަކ ާ ބެހޭގ ޮތުނ ް ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އި ދާރާތ ަކުގ ައި ރައ ްކ ާކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ އެންމެހ ައި މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ހޯދ ައި ލި ިބގ ަތ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ނ ނ ް ނ ޙައްޤުތައް ިލބި ދި ު އެހެނި ހެ ް
.62
ުޟވާ ސ ޙައްޤުތަކާ ތަޢާރ ް ަސ ީ އ ާ
.63
)ހ(
މި
ބ ާބުގ ައި
ބ ަޔާނ ްކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ
މި ނި ވަންކަނ ް އަނ ްހެނުންނަށ ާއި
އެންމެހ ައި
ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި
ފި ރި ހެނުންނަށ ް ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު
ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ށ(
މި ބ ާބުގ ައި ވ ަ ިކވ ަ ީކނ ް ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް ކ ަނޑ ައ ެ ިޅ، ބ ަޔާނ ްކުރ ެވި ފ ައި ވުމ ަ ީކ މި ބ ާބުގ ައި ނ ު ިހމެނޭ އ ެހ ެނި ހެނ ް ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި ސއ ަޅ ާ ކަމ ެއ ް މި ނި ވަންކަނ ް ހ ޯދުމ ަށ ް ނުވަތ ަ ލި ިބގ ަތުމ ަށ ް ހުރަ ް ނޫނ ެވ ެ.
ސ މި ސ ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނަކުނ ް ބ ައ ެއ ް ވި ޔ ަ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ބ ާބުގ ައި
ާސ ޙ ައްޤ ަކ ާ ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ަކ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ އަސ ީ
ނ ބ ިޠލްވު ް ނތައް ާ ނ ު ޤާ ޫ
ނަމ ަ ،އ ެ ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެ ޤާނޫނަކުނ ް އ ެ ޙ ައްޤ ަކ ާ ނުވަތ ަ އ ެ މި ނި ވަންކަމ ަކ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ މި ންވަރ ެއ ް ވ ާނީ ބ ާޠި ލ ް އ ެއްޗަކ ަށ ެވ ެ.
ށ ރތަކަ ް ރ ޤާނޫނީ އަމު ު ޣަ ިއ ު
.64
ސ ީމހަކ ަށ ް އ ަމުރ ެއ ް ކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ޣ ައި ރ ު ޤާނ ޫނީ އ ެއ ްވ ެ ް
ނވުމުގެ ޙައްޤު ބ ު ތަ ާ
ރމުގެ ދޢުވާކު ު ށޓަކަ ިއ ަ ދމަ ް ޙައްލުހޯ ު ޙައްޤު
ސ ސ މުވ ައްޒަފ ަކ ު ،އ ެއ ްވ ެ ް ޤާނޫނަކުނ ް ބާރ ުލި ިބގެނ ް މެނ ު ީވ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް އ ަމުރަކ ަށ ް ތ ަބާނ ުވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
.65
ސ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް ސ ީމހ ެއ ްގ ެ ިކބ ައި ނ ް ނި ގުޅ ައި ގެނ ްފި ނަމ ަ ،ނުވަތ ަ ިހފަހ ައްޓ ައި ފި ނަމ ަ، އ ެއ ްވ ެ ް އި ނ ްޞާ ފ ުވ ެރި ޙ ައ ްލ ެއ ް ހ ޯދުމ ަށްޓަކ ައި އ ެ މ ައ ްސަ ލ ަ ކޯޓ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެ ީމހަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ނކަމާ ޙައްޤުތަކާ ިއ މިނި ވަ ް
.66
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ިހނގ ަމުނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ އަންނަ އެންމެހ ައި ޤާނޫނުތ ަކ ާއި ޤ ަވ ާޢި ދުތ ަކ ާއި ޤަރާރުތ ަކ ާއި އި ޢ ުލާންތ ަކުގ ައި
ނ ބ ިޠލްވު ް ނތައް ާ ނ ު ުޟވާ ޤާ ޫ ތަޢާރ ް
ބ ަޔާނ ްވެފ ައި ވ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ،މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި
ކަންތ ައްތ ައ ް ،މި
މި ނި ވަންކ ަމ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ އެންމެހ ައި
ާސ އ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ެށ ުމ ާއ ެކ ު ބ ާޠި ލ ް ީވއ ެވ ެ. ޤާނޫނުއަސ ީ ބތައް ޔތުތަކާ ިއ ވާ ިޖ ު ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.67
ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި
ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ބ ޭ
އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި
މި ނި ވަންކ ަމ ާއި ،
އ ެ ީމހ ަކ ު
ވ ާޖި ބުތަކ ަ ީކ ވ ަ ިކނ ުކުރެވޭނޭ ދ ެ
ސކ ަމުގ ައި ީވ ިހނދ ު ،އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރުމ ަ ީކ ކޮންމ ެ ސ ް އަ ާ ރައ ްޔި ތ ެއ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ެކ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ވ ަގުތ ަކ ު ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި އުޅ ޭ ކޮންމ ެ ީމހ ަކުމ ެ އ ެ ކަންތ ައްތަކ ަށ ް އި ޙ ްތި ރ ާމ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ހ(
އަނ ެކުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަމ ަށ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވ ެ އ ެ ޙ ައ ްޤުތަކ ަށ ާއި މި ނި ވަންކަމ ަށ ް އި ޙ ްތި ރ ާމ ްކުރުނ ް.
)ށ(
ސތ ަކުނ ްގ ެ މ ެދުގ ައ ްޔ ާއި ޖ ަމާޢ ަތްތ ަކ ުގ ެ މ ެދުގ ައި އެންމެހ ައި ީމ ް އ ެކ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި ،
އ ެއްބަޔ ަކ ު އަނ ެއްބަޔަކ ަށ ް އި ޙ ްތި ރ ާމ ްކުރ ުމ ުގ ެ
ރ ޫޙ ު އ ާލ ާކުރ ުމ ާއި ،އަނ ެކުންނ ާ ތި މ ާއާދެމ ެދ ު ހުންނަ ތ ަފ ާތުތ ައ ް ބަލ ައި ގ ަތ ުމ ުގ ެ އ ުޞޫ ލ ު ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުނ ް. )ނ( މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ ދުޅ ަހެޔޮކަމ ަށ ާއި ތަރައ ް ީޤއ ަށްޓަކ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުނ ް. ސޔާދ ަތ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ އ ެއްބ ައި ވަންތަކ ަމ ާއި ، )ރ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ި އަމަންއ ަމާންކ ަމ ާއި ،
ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ަމ ާއި
ޤ ައ ުމ ުގ ެ
ޝރަފ ް ަ
ިހފ ެހ ެއ ްޓުމ ަށްޓަކ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުނ ް. )ބ(
ާސއ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތ ުމ ާއި ،ޤާނޫނ ުގ ެ ވ ެރި ކަނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ އ ުޞޫ ލ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުނ ް.
25
)ޅ(
އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ިޚލ ާފ ު ނ ުވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ްީ ،ދމި ޤްރ ާ ީޠ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާއި ގ ޮތްތ ައ ް ކ ުރި އެރ ުވުނ ް.
)ކ(
ދި ވ ެ ިހދ ައުލ ަތ ުގ ެ ީދނ ް ކ ަމުގ ައި ވ ާ އި ސްލ ާމ ް ީދނ ާއި ،ރ ާއްޖ ޭގ ެ ޘ ަޤާފ ަތ ާއި ،
މާދ ަރީ
ބ ަހ ާއި ،
ޤ ައ ު ީމ
ތ ަރި ކ ަ ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް
ދެމ ެހ ެއ ްޓުނ ް. )އ(
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ތި މ ާވ ެށ ްޓ ާއި ދި ރޭތ ަކ ެ ީތގ ެ ނަސްލުތ ަކ ާއި ،ޤ ުދްރަ ީތ ަސލ ަތްތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާއ ެކ ު ،ތި މ ާވ ެށި ރީ ތި ކ ަމ ާއި ،ވ ީ ނުސާފ ުވ ާ ފަދ ަ ޢަމ ަލުތ ަކ ާއި ޤ ުދްރަ ީތ ވ ެށި ހ ަލ ާކ ުވ ެގެނ ްދ ާ ފަދ ަ ޢަމ ަލުތ ަކުނ ް ދުރ ުހ ެލި ވުނ ް.
)ވ(
ޤ ައ ު ީމ ދި ދ ަ އ ަށ ާއި ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ނި ޝާ ނަށ ާއި ،ޤ ައ ު ީމސަ ލާމ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުނ ް.
ނ ރ ް ނކު ު މާ ަ
.68
ނކަމެއް ނވަތަ މިނި ވަ ް ޙައްޤެއް ު
.69
ކ ޯޓުތ ަކުންނ ާއި
ޓްރައި ިބއުނަލްތ ަކުނ ް
މި
ބ ާބުގ ައި
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް މާނަކުރ ުމުގ ައ ްޔ ާއި ލި ިބދި ނ ުމުގ ައި ،އި ންސާނީ ޝރަފ ާއި ހަމަހަމަކ ަމ ާއި މި ނި ވަންކަމ ަށ ް ިބނާކ ޮށ ް އ ުފ ެދި ފ ައި ވ ާ ،ހ ުޅ ުވި ގެނ ްވ ާ ަ ީދމި ޤްރ ާ ީޠ މ ުޖްތަމ ަޢުތ ަކުނ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ާ އ ުޞޫ ލުތަކ ަށ ް ރި ޢާޔ ަތްކ ޮށ ް އ ެ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ނަގަހ ައ ްޓާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ެ ބ ައި ވ ެރި ވެފ ައި ވ ާ ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ މ ުޢާހ ަދާތަކ ަށ ް ރި ޢާޔ ަތ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ޙ ައްޤަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ާސގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ށ ދ ގޮތަކަ ް ނވޭފަ ަ ނި ގުޅަ ިއގަ ެ
މި ނި ވަންކަމަކ ަށ ް އ ުނި ކަމ ެއ ް ލި ބޭނޭފަދ ަ ޢަމ ަލ ެއ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ،ނުވަތ ަ އެފަދ ަ
ނ ރ ް ނކު ު ނ ު ސ މާ ަ ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
ސ ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ޖ ަމާޢަތަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ެއްގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެއ ްވ ެ ް ާސގ ައި ިހމެނޭ ނުވަތ ަ ދ ައުލަތ ަށ ް ލި ބޭނޭފަދ ަ ގޮތަކ ަށ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ މ ާއ ްދ ާއ ެއ ް މާނަކ ޮށ ް ނުވަތ ަ ތަރުޖ ަމާކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. އ ެއ ްވ ެ ް
ބ ބ ު ނ ާ ނ ވަ ަ ިތ ް
ިލިސ ނގެ މަޖ ް ރައްޔި ތު ް ރ ބ ު ދމުގެ ާ ނހެ ު ނ ު ޤާ ޫ
.70
)ހ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ޤާނޫނ ުހ ެދ ުމ ުގ ެ އެންމެހ ައި ބާރުތ ައ ް ލި ިބގެންވ ަނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ެވ ެ. )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ެ ދ ަށުނ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ާ ޤާނޫނ ު ހ ެދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ބާރުތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ވ ާޖި ބުތ ައ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ާއި
ސ ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ުވ ެ ް
އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް
ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. .1
މި
ާސގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ބ ަޔާނ ްކުރ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ުގެނައުނ ް. ޤާނޫނުއަސ ީ .2ބޭނުނ ްވ ެއްޖ ެ ކޮންމ ެ ކަމ ަކ ާ ބެހޭގ ޮތުނ ް ،އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ިޚލ ާފުނ ުވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޤާނޫނ ު ހ ެދ ުމ ާއި ، ޤާނޫނަށ ް ބަދ ަލ ުގެނައ ުމ ާއި ،ޤާނޫނ ު ބ ާޠި ލ ްކުރުނ ް. .3ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ބާރ ުގ ެ ފަރ ާތުނ ް ކުރ ާ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނގާނ ު ިހނގ ާ ގ ޮތ ް ބ ެލ ުމ ާއި ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ކުރ ުވުނ ް.
އ ަދި
މި ކަންކަނ ް
ކުރުމ ަށްޓަކ ައި
ާސ އ ާއި ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ފި ޔަވ ަޅުތ ައ ް ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެޅުނ ް. .4
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އަހ ަރީ
ބަޖ ެޓ ާއި
ސަ ޕ ްލި މެންޓ ަރީ
ބަޖ ެޓ ް
ފާސްކުރުނ ް.
27
ސތ ަޤި އ ްލ ު މ ަޤ ާމުތ ަކ ާ ޝންތ ަކ ާއި މ ު ް ސތ ަޤި އ ްލ ު ކ ޮމި ަ .5މ ު ް ނި ނ ްމާންޖެހ ޭ
ބެހޭގ ޮތުނ ް
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ
ކަންތ ައްތ ައ ް
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ނި ނ ްމުނ ް. .6ރައ ްޔި ތުންނ ާ ގުޅ ޭ މ ު ިހނ ްމ ު ކަންތ ައްތ ަކުގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓ ު ނ ެގުނ ް. .7ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް އ ަދ ާކުރާނ ް ޖެހޭނެކަމ ަށ ް މި ާސގ ައި ނުވަތ ަ ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ވ ާޖި ބުތ ައ ް އ ަދ ާކުރުނ ް. މި ނޫނ ް ވ ެ ް ސ ޤާނޫނ ެއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ )ނ( އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ިޚލ ާފ ުވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް ސކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. މ ަޖި ީލހުނ ް ފ ާ ް )ރ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރުމ ަށ ް ހުށަހ ަޅ ާ ކޮންމ ެ ހުށ ަހ ެޅުމ ެއ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ުމ ާއި ، ބ ާޠި ލ ްކުރ ުމ ާއި ،
ސނުކ ޮށ ް ފާ ް އ ަދި
ފޮނުވ ައި ލ ުމ ާއި ،
އ ަނބުރ ާ
މި ފަދ ަ ކޮންމ ެ ހުށ ަހ ެޅުމަކ ަށ ް ބަދ ަލ ު
ގެނައ ުމ ުގ ެ ބާރ ު އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ބ(
ީމހ ަކ ު
މ ަޤާމަކ ަށ ް
އި ސްކުރުމ ަށްޓަކ ައި
ނުވަތ ަ
މ ަޤާމ ަކުނ ް
ވ ަ ިކކުރުމ ަށްޓަކ ައި އެކަނ ް ފާސްކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ސނުކ ޮށ ް ހުށަހަޅ ައި ފި ނަމ ަ ،އ ެ ހުށ ަހ ެޅުމ ެއ ް ފާސްކުރ ުމ ާއި ފ ާ ް ދޫކ ޮށ ްލ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ރައްޔި ތު ް ނ ދ ކަނޑައެޅު ް ދ ު ނގެ ޢަ ަ ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.71
)ހ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ޢަދ ަދ ު ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ އަންނަނި ވި އ ުޞޫ ލުންނ ެވ ެ.
.1
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
އި ދ ާރީ
ކޮންމ ެ
ދ ާއި ރ ާއ ެއްގ ައި
ސ ސޓ ަރީ ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ އ ާބ ާ ީދގ ެ ފުރަތަމ ަ ފަސްހ ާ ް ރަޖި ް ސ ީމހުނ ް ހަމަނ ުވ ާ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ފަސްހ ާ ް އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާއަކ ަށ ް ދެމެންބަރުނ ް. ސޓ ަރީ ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ .2ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ އި ދ ާރީ ދ ާއި ރ ާއ ެއްގ ައި ރަޖި ް އ ާބ ާ ީދ
ފަސްހާހ ަށ ްވުރ ެ އި ތުރ ުވާނަމ ަ ،އ ާބ ާ ީދގ ެ ފުރަތަމ ަ
ސ ސ ީމހުންނަށ ްވުރ ެ އި ތުރ ުވ ާ ކޮންމ ެ ފަސްހ ާ ް ފަސްހ ާ ް ީމހަކ ަށ ް މެންބަރ ެއ ް. )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ ބޭނުމ ަށްޓަކ ައި އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ، ާސ ތ ަޞް ީދޤ ުކުރ ާއި ރ ު ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ އަތ ޮޅުތ ަކ ުގ ެ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ގ ޮތުގ ައި
ބ ަލ ާ ވި ިހ އަތ ޮޅ ާއި
ސ މ ާލ ެއ ާއ ެކ ު ޖ ުމްލ ަ އ ެކ ާ ީވ ް
ާސގ ެ ްޞލ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ދ ާއި ރާއ ަށ ެވ ެ .އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ަކ ުގ ެ ތ ަފ ީ ޖ ަދުވ ަލ ު 2ގ ައި އެވ ަނީ އ ެވ ެ. ނ ރ ް ބކު ު ނ ިތޚާ ު ނ ިއ ް ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.72
)ހ(
ާސގ ެ 71ވަނަ މ ާއ ްދ ާ ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މި ޤާނޫނުއަސ ީ އ ުޞޫ ލ ާ ިޚލ ާފުނ ުވާނޭހެނ ް ،ކޮންމ ެ އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާއ ަކުނ ް ވ ަ ިކ އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާތ ަކ ެއ ް ކ ަނޑައ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .މި އި ނ ް ކޮންމ ެ އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާއ ަކުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާނީ އ ެއ ް މެންބަރ ެވ ެ.
)ށ(
ކޮންމ ެ އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރ ާއ ެއްގ ައި ވާދ ަކުރ ާ ީމހުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުވ ާނީ ،
އެ
ދ ާއި ރ ާއ ެއްގ ައި
ވ ޯޓުދ ޭ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ސއްރ ުވޯޓ ަކުނ ް އެންމ ެ ގި ނަ ވ ޯޓ ު ލި ބ ޭ ީމހ ެކ ެވ ެ. ި
29
)ނ( ކޮންމ ެ އި ދ ާރީ
ދ ާއި ރ ާއ ެއްގ ައި
ިހމެނޭ އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާތ ައ ް
ކ ަނޑައ ަޅާނޭ ގ ޮތ ާއި ،އ ެ އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާތ ަކ ުގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދ ު ކ ަނޑައ ަޅާނޭ ގ ޮތ ް ޤާނޫނަކުނ ް ބ ަޔާނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ަކ ުގ ެ އ ާބ ާ ީދ އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާތަކަކ ަށ ް ބ ެހ ުމުގ ައި އ ެ އި ދ ާރީ ދ ާއި ރ ާއ ެއްގ ައި ިހމެނޭ އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާތ ަކ ުގ ެ އ ާބ ާ ީދ ީވއެންމ ެ ބޮޑަކ ަށ ް ހަމަހަމ ަކުރެވޭނޭ އ ުޞޫ ލ ެއ ް އ ެ ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑައ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ރޠުތައް ޝ ު ށ ވުމުގެ ަ ބރަކަ ް ނ ަ މެ ް
.73
)ހ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ީމހ ެއްގ ައި ޝރ ުޠުތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ަ އަންނަނި ވި .1ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތަކ ަށ ްވުނ ް. .2ބޭރުޤ ައުމ ެއ ްގ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށ ް ނ ުވުނ ް. .3މުސްލި މ ަކ ު
ކ ަމުގ ައި ވ ުމ ާއި ،
ސންނަތ ް ު
ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ
ީމހ ަކުކ ަމުގ ައި ވުނ ް. .4ޢ ުމުރުނ ް އ ަށާރަ އަހަރ ު ފ ުރި ފ ައި ވުނ ް. .5ބ ުއ ްދި ހަމައ ަށ ް ހ ުރި ީމހ ަކުކ ަމުގ ައި ވުނ ް. )ށ(
ބޭރުޤ ައުމ ެއ ްގ ެ ރައ ްޔި ތ ަކ ު ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތަކ ަށ ް ވެފ ައި ވ ާ ނަމ ަ ،އ ެ ީމހަކ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ލެވ ޭނީ ، ސ އަހަރ ު ފުރުމ ަށްފ ަހ ުއ ެވ ެ. އ ެ ީމހ ަކ ު ދި ވ ެ ިހރައ ްޔި ތަކ ަށ ް ީވތ ާ ފ ަ ް އ ަދި އ ެ ީމހ ަ ީކ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ދި ރި އ ުޅ ެމުނ ްދ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ނ( އަންނަނި ވި ޙާލ ަތްތ ަކުނ ްކުރ ެ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ވ ާ ީމހަކ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އި ނ ްތި ޚ ާބުގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ބ ައި ވ ެރި އ ެއ ް ނ ުވެވޭނ ެއ ެވ ެ. ހ ޮވި ފ ައި ވ ާ
މ ަޖި ީލހ ަށ ް
މެންބަރަކ ަށ ް
އ ަދި އެފަދ ަ
ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެނަމ ަ އ ެ ީމހ ަކ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ިބތ ު ދަރަންޏ ެއ ް އ ޮތ ް ީމހ ަކ ު ނަމ ަ، ާ .1އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ޙ ުކ ުމ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް އ ެ ދަރަނި އ ަދ ާކުރަމުނ ް ނ ުދ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. ސ ިބތ ުވ ެ ބާރަ މަސްދުވަހ ަށ ްވުރ ެ .2ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކަނ ް ާ ދި ގ ުމ ުއްދ ަތ ެއ ްގ ެ
ޙ ުކުމ ެއ ް ތަނ ް ީފޛ ުކުރަމުނ ްދ ާ ީމހ ަކ ު
ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. ސ ިބތ ުވ ެ ބާރަ މަސްދުވަހ ަށ ްވުރ ެ .3ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކަނ ް ާ ދި ގ ު މ ުއްދ ަތ ެއ ްގ ެ ޙ ުކުމ ެއ ް ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމހ ަކ ު ނަމ ަ އ ެ ޙ ުކުމ ެއ ް ތަނ ް ީފޛުކ ޮށ ް ނި މުނ ުތ ާ ،ނުވަތ ަ އ ެ ޙ ުކ ުމުނ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ު އަދ ަބ ު މ ަޢ ާފ ްކުރ ެވުނ ުތ ާ ތި ނ ް އަހަރ ު ނ ުވ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. .4ފ ަނޑި ޔާރަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. )ރ(
ާސގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި އ ެހެންގޮތަކ ަށ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ ނ ުވާނަމ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހުރ ެ އަންނަނި ވި ވ ަ ީޒފާތ ަކުނ ް ކުރ ެ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދާކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
31
.1ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކަނ ް. ސޓަރުކ ަމ ާއި ،ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ ނައި ބުކ ަމ ާއި ، ސޓ ޭޓ ް މި ނި ް ް .2 ސ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް. ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އ ެފެންވަރ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް .3
ސތ ަޤި އ ްލ ު މު ް
ޝނ ެއ ްގ ެ ކ ޮމި ަ
މެންބަރުކަނ ް
ނުވަތ ަ
ސތ ަޤި އ ްލ ު މ ަޤާމ ެއ ް. މު ް ސވި ލ ް ސަ ރވި ސްގ ެ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް. ި .4 .5
ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ނުވަތ ަ
ސަ ރ ުކާރ ު
ބ ައި ވ ެރި ވ ާ،
ނުވަތ ަ
ސަ ރ ުކާރުނ ް ިހނ ްގ ާ ،ކުނ ްފުންޏ ެއ ްގ ެ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް. ސފ ައި ނ ްގ ެ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް. ި .6 .7ފ ުލ ުހުނ ްގ ެ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް. .8
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް ފި ޔަވ ައި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް.
ދ ކޯޓުގެ ރކަމާމ ެ ު ބ ު ނ ަ މެ ް ޞ ިޞ ް ިއޚްތ ާ
.74
ޝރ ުޠ ު ީމހ ެއްގ ައި ހަމަވ ޭތ ޯ ނުވަތ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ލ ުމ ުގ ެ ަ މެންބަރަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރާންޖ ެ ިހއްޖ ެތ ޯ ބ ެލ ުމުގ ައި ނުވަތ ަ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ގ ޮނޑި އ ެއ ް ހުސްވ ެއްޖެކ ަމާމ ެދ ު ިޚލ ާފ ެއ ް އ ުފ ެދި އްޖެނަމ ަ ،އ ެ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ބަލ ައި ގ ޮތ ެއ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުންނ ެވ ެ.
ަސއްކަތުގަ ިއ ނގެ މ ަ ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.75
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ްވ ާނީ ،ޤ ައ ު ީމ މ ަޞް ލަޙ ަތ ާއި ސ ސކަނ ް ީދގެންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެއ ްވ ެ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ލާބ ަޔ ާއި މަނ ްފާއ ަށ ް އި ް
ނ ނކަ ް ނ ީވ ކަ ް ޔތްކުރާ ް ރި ޢާ ަ
ްޞ ގ ުޅުމ ެއ ް އ ޮތ ް އ ެހެނ ް މެންބަރަކ ު އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ އ ެ ީމހ ަކ ާ ޚ ާއ ަ ސ ޒ ާ ީތ މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް ކ ުރި އެރ ުވުމ ަށ ް މ ަޤ ާމ ުގ ެ ބޭނުންކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ީމހ ެއ ްގ ެ ވ ެ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އެބ ައި ީމހުނ ް ،އެބ ައި ީމހުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ީވ ދ ާއި ރާތ ައ ް ްސލ ުކުރ ުމުގ ައި ،މ ުޅި ތ ަމ ީ
ޤ ައ ުމ ާއި
ހ ުރި ހ ައި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ލާބ ަޔ ާއި
މަނ ްފާއ ަށ ް ރި ޢާޔ ަތ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ޔ ް ބ ާ ިސގެ ަ ދލާ ިއ ފައ ާ މު ަ
.76
ކޮންމ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ ެ އަހަރަކ ު އ ެއްފަހަރ ު އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މި ލ ް ިކއ ްޔ ާތުގ ައި ވ ާ މުދ ަލ ާއި
ނ ރ ް ހާމަކު ު
ފ ައި ސާގ ެ
ވި ޔ ަފ ާރީ ގ ެ
ިހސާބުތ ަކ ާއި ،
މ ަޞް ލަޙ ަތުތ ަކ ާއި ،
އަރަންޏ ާއި ދަރަނި ހާމަކ ޮށ ް ތ ައ ްޔާރ ުކުރ ާ ބ ަޔާނ ެއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ަ ީމނ ްޢާންމ ަށ ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި މި ގ ޮތުނ ް ދ ޭ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތުގ ައި
އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަދ ާކުރ ާ އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒފާތ ަކ ާއި އ ެ ވ ަ ީޒފާތ ަކ ުގ ެ ޒި ނ ްމާތ ައ ް ިހމަނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު ނ އ ް ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.77
ނ ރ ް ބ ު ނ ަ ށ މެ ް ުސވާ ގޮނ ިޑއަ ް ހ ް
.78
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު ،މެންބަރުކ ަމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަ ،އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ސ ީޓ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ލި ބ ުމުނ ް ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި ި އ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
ނ ރ ް ބކު ު ނ ިތޚާ ު ިއ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކވ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ސ ސދޮޅ ަ ް ހުސްވ ާ ގ ޮނޑި އ ަށ ް އ ެ ގ ޮނޑި ހުސްވި ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ފ ަ ް ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި މެންބަރަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .ނަމ ަވ ެ ް މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ގ ޮނޑި ހުސްވި ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސ ނުވަތ ަ ކ ުރި އ ަށްއ ޮތ ް ޢާނ ްމ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ާ ދެމ ެދ ު އ ޮ ީތ ހަމަސްދުވ ަ ް އެއ ަށ ްވުރ ެ ކުރ ު މ ުއްދ ަތ ެއްކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ އ ެ ހުސްވި ގ ޮނޑި އަކ ަށ ް މެންބަރަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. 33
ރ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ޢުމު ު ރައްޔި ތު ް
.79
ރގެ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ޢުމު ު ރައްޔި ތު ް
.80
ސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ކުރުމ ަށްފ ަހ ު، )ހ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޢ ުމުރަ ީކ ،މ ަޖި ލި ް ސ އަހަރ ު ދުވ ަހ ެވ ެ. ސ ކުރ ާ ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ފ ަ ް ފުރަތަމ ަ ޖ ަލ ް ާ ސ އ ުވ ުނީ އ ެވ ެ .ޢ ުމުރ ު ހަމ ަވ ެގެނ ް މި މ ުއްދ ަތ ު ހަމ ަވ ުމުނ ް މ ަޖި ލި ް ސ އ ުވ ުމ ާއ ެކ ު އަލ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މ ަޖި ލި ް ސ ބ ާއ ްވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ފުރަތަމ ަ ޖ ަލ ް ާ )ށ(
ސ ިހނގ ަމުނ ްދ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޢ ުމުރ ު ހަމ ަވ ުމ ުގ ެ ތި ރީ ް ސ ކ ުރީ ނ ް އަލ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ދުވ ަ ް މެންބަރުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ުމ ާއި ،އެކ ަމ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ކުރާންޖެހ ޭ އ ެހ ެނި ހެނ ް ކަންތ ައްތ ައ ް ކ ޮށ ް ނި ނ ްމާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ރ ް ރކު ު ދތު ިއތު ު މުއް ަ
އި ޢ ުލާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ދ ަނޑި ވ ަޅ ެއްގ ައި ،
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ
ޙާލ ަތ ު
ޢާނ ްމ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ެއ ް ބ ޭއ ްވުމ ަށ ް ދ ަތި ވ ެއްޖެނަމ ަ،
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޢ ުމުރ ު
އ ެއ ް އަހަރަށ ްވުރ ެ ދި ގުނޫނ ް މ ުއްދަތަކ ަށ ް އި ތުރ ުކުރ ުމ ުގ ެ ޤަރާރ ެއ ް އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ .މި ފަދ ަ ޤަރާރ ެއ ް ފާސްވ ާނީ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ ތި ންބ ައި ކުޅ ަ ދެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުންނ ެވ ެ .މި ގޮތ ަށ ް މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ު އި ތުރުކ ޮށްފ ައި ވ ަނި ކ ޮށ ް ،ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރުމ ަށ ް ނެރުނ ު ޤަރާރ ު އުވ ައި ލުމ ަށްފ ަހ ު ނުވަތ ަ އ ެ ޤަރާރ ުގ ެ ސ ދުވަހ ަށ ްވުރ ެ ސދޮޅ ަ ް ސ ފަ ް މ ުއްދ ަތ ު ހަމ ަވުމ ަށްފ ަހ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ް ސ ސދޮޅ ަ ް ދި ގ ު މ ުއްދަތަކ ަށ ް ކ ުރި އ ަށ ް ގެންގޮސްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ެ ފ ަ ް ދުވ ަހ ުގ ެތެރޭގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ އ ާ މ ަޖި ީލހަކ ަށ ް މެންބަރުނ ް ހ ޮވ ުމ ުގ ެ ހ ުރި ހ ައި ކަމ ެއްކ ޮށ ް ނި ނ ްމާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ރައްޔި ތު ް ނ ރ ް ނގެ ހުވަ ިއކު ު ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.81
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުވ ާ ީމހ ަކ ު ،އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ް ފުރާނ ް ފ ެށ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ުގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި ނުވަތ ަ އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު ކ ަނޑައ ަޅ ާ އ ެހެނ ް ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ މެންބަރުނ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް އ ެ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ީސ ިއ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ރައ ާ ރައްޔި ތު ް ީސ ބރައ ް ނ ިއ ު ަ
.82
)ހ(
ޢާނ ްމ ު އި ނ ްތި ޚާބ ަށްފ ަހ ު ބ ާއ ްވ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ސގ ައި އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ ސއްރ ު ވޯޓ ަކުނ ް ރަ ީއސަ ކ ާއި ނައި ބުރަ ީއސެއ ް ،އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ި ސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސާއި ނައި ބުރަ ީއ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ެވެންދެނ ް އ ެ ޖ ަލްސާގ ެ ރި ޔ ާސަ ތ ު ބަލަހ ައ ްޓ ާނީ އ ެ ސއ ަށ ް ޖ ަލ ް ާ
ހ ާޒި ރ ުވ ެތި ިބ
މެންބަރުނ ްގ ެތެރ ެއި ނ ް
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ސ ީވ މެންބަރ ެކ ެވ ެ. މެންބަރުކ ަމުގ ައި މ ެދުނ ުކ ެނޑި އެންމ ެ ގި ނަދުވ ަ ް މެންބަރުކ ަމުގ ައި
މ ެދުނ ުކ ެނޑި
އެންމ ެ
ސ ީވ ގި ނަދުވ ަ ް
ގި ނަ
މެންބަރުންތ ަކ ެއ ް ތި ިބ ނަމ ަ އ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ޢ ުމުރުނ ް އެންމ ެ ދ ޮ ީށ މެންބަރ ެކ ެވ ެ. ސތ ަކ ުގ ެ ރި ޔ ާސަ ތ ު ބަލަހ ައ ްޓ ާނީ )ށ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ ސ ހ ާޒި ރ ު ނ ުވާނަމ ަ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސެވ ެ .މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ސ ރި ޔ ާސަ ތ ު ބަލަހ ައ ްޓ ާނީ ނައި ބުރަ ީއސެވ ެ .ރަ ީއސާއި ނައި ބުރަ ީއ ް ހ ާޒި ރ ު ނ ުވާނަމ ަ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޤ ަވ ާޢި ދުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
އެ
ޖ ަލްސާގ ެ ރި ޔ ާސަ ތ ު ބަލަހ ައ ްޓާނޭ ީމހ ަކ ު ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ އ ެވ ެ.
35
ސ އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފ ާ ދޭނ ް )ނ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަ ،އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސ ީޓ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި ނައި ބުރަ ީއސަ ށ ް ި ސ އެ ނައި ބުރަ ީއސަ ށ ް ލި ބ ުމުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ސ އެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ .ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބުރަ ީއ ް މ ަޤ ާމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފ ާ ދޭނ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަ ،އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ހުށަހަޅ ައި ، ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ި ސ ީޓ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ލި ބ ުމުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އެ ި ސ އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ނައި ބުރަ ީއ ް ސ ނުވަތ ަ )ރ( އަންނަނި ވި ޙާލ ަތްތ ަކުގ ައި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ސ އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކވާނ ެއ ެވ ެ. ނައި ބުރަ ީއ ް .1އ ެ
ީމހ ަކ ު
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
މެންބަރުކ ަމުނ ް
ވ ަ ިކވުނ ް. .2އ ެ ީމހ ަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްވުނ ް. )ބ(
ސ ސ ނުވަތ ަ ނައި ބުރަ ީއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް
މ ަޤ ާމުނ ް
ސދ ަ ާ ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ހުށަހ ަޅ ާ ޤަރާރ ެއ ް މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުގ ެ ސ ކ ުރީ ނ ް އެކަނ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އަނ ްގާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. ދުވ ަ ް
)ޅ(
ސ އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރ ުމ ާބެހ ޭ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ބ ަޙ ުޘ ެއ ް ިހނގ ާ ،މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ެ ރި ޔ ާސަ ތ ު މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސ ބަލަހ ައްޓ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .ހަމ ައ ެހެންމ ެ ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ރަ ީއ ް ސ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރ ުމ ާބެހ ޭ ބ ަޙ ުޘ ެއ ް ިހނގ ާ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބުރަ ީއ ް ސ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ެ ރި ޔ ާސަ ތ ު މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބުރަ ީއ ް ބަލަހ ައްޓ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
)ކ(
ސ މ ަޤ ާމުނ ް ސ ނުވަތ ަ ނައި ބުރަ ީއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ވ ަ ިކކުރ ުމ ާބެހ ޭ ބ ަޙ ުޘ ެއ ް ިހނގ ާ،
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވ ުމ ާއި ،އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ދި ފ ާޢުގ ައި
ބ ަޙ ުޘްގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވ ެ
ވާހަކަދ ެއ ްކ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެއި ނ ް ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ސ އ ެ ީމހ ަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރ ުމ ާބެހ ޭ ގ ޮތުނ ް ނަގ ާ ނަމ ަވ ެ ް ވޯޓ ެއްގ ައި އ ެ ީމހަކ ަށ ް ވޯޓ ެއ ް ނުދެވޭނ ެއ ެވ ެ. ްސތައް .83 ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ޖަލ ާ ރައްޔި ތު ް
ކޮންމ ެ އަހަރަކުމ ެ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ތި ނ ް ދ ައުރ ު އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. މި އި ނ ް
ސ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ކޮންމ ެ ދ ައުރ ެއްމ ެ ފ ަށ ާ ދުވ ަހ ާއި ނި ނ ްމ ާ ދުވ ަ ް
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޤ ަވ ާޢި ދުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސތ ައ ް ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ބ ާއ ްވާނ ްވ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ސްކުރ ާ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ ގޭގ ައ ެވ ެ. ނ ޔ ް ބ ާ ާސ ަ ރި ޔ ީ
.84
ކޮންމ ެ އަހަރަކުމ ެ ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ދ ައުރ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ސގ ައި ޤ ައ ުމ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު ބ ަޔާންކ ޮށ ް ީދ އ ަދި ޤ ައ ުމ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ތުރަށ ް ޖ ަލ ް ާ ރަނގ ަޅ ު ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ކުރާންޖެހޭކަމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ފެންނަ ާސ ބ ަޔާނ ެއ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް އ ެކ ުލެވ ޭ ރި ޔ ީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އި އ ްވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
37
ށ ނ ް ނ ަ ނމު ް ްސތައް ޢާ ް ޖަލ ާ
.85
)ހ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތުގ ައި މެނ ު ީވ ސތ ަކ ާއި އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓތ ަކ ުގ ެ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ
ނ ހުޅުވަ ިއލު ް
ސތ ައ ް އޮންނާނ ްވ ާނީ ޢާނ ްމުންނަށ ް ހ ުޅުވ ައި ލ ެވި ފ ައ ެވ ެ. ޖ ަލ ް ާ )ށ( ޤ ައ ު ީމ ސަ ލާމަތ ަށްޓަކ ައި ނުވަތ ަ ،އަމަނ ްޢާނ ްމ ު ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ސއ ަކުނ ް ބ ައ ެއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ނުވަތ ަ ޖ ަލ ް ާ ސއ ަކުނ ް ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކޮމ ެ ީޓއ ެއ ްގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ނުވަތ ަ ޖ ަލ ް ާ ސއްރ ު ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ބ ޭއ ްވި ދާނ ެއ ެވ ެ .މި ފަދ ަ ބ ައ ެއ ް ި ސއްރ ު ޖ ަލްސާއ ެއ ް ބ ާއ ްވާނ ްވ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެ ި ސއަކ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ސއަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ކޮމ ެ ީޓގ ެ އ ެ ޖ ަލ ް ާ ޖ ަލ ް ާ ސއްރ ު ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް އ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ި ސކ ޮށ ްގެންނ ެވ ެ. ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ބ ާއ ްވާނ ް ފ ާ ް )ނ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( އ ެހެނ ް އ ޮތުމ ަކުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސއްރ ު ސއ ަކުނ ް ބ ައ ެއ ް ި ކޮމ ެ ީޓއ ެއ ްގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ނުވަތ ަ ޖ ަލ ް ާ ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ެ
ގ ޮތުގ ައި
ބ ޭއ ްވ ުމ ާ ބެހ ޭ
އި ތުރ ު
ސަ ބ ަބުތ ައ ް
ޤ ަވ ާޢި ދުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅުމަކ ަށ ް ހުރަހ ެއ ް ނާޅ ައ ެވ ެ. ދ ދ ު ޤާނޫނީ ޢަ ަ
.86
ނ ނ ް ވޯޓުދި ު
.87
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ެ ޤާނ ޫނީ
ޢަދަދ ަ ީކ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ސ އި ނ ްސަ އްތ ައ ެވ ެ. މެންބަރުނ ްގ ެ ފަނ ްސަ ީވ ް )ހ(
ާސގ ައި އ ެހެންގޮތަކ ަށ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ނ ުވާނަމ ަ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސއަކ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ނި ނ ްމުމ ެއ ް ނި ންމ ޭނީ އ ެ ޖ ަލ ް ާ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުންނ ެވ ެ.
)ށ(
ސ ާސގ ެ 86ވަނަ މ ާއ ްދ ާ އ ެހެނ ް އ ޮތްކ ަމުގ ައި ވި ޔ ަ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ކަމ ެއ ް ރައ ްޔި ތުނ ް އެމ ައްޗ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުނ ް ލ ާޒި މ ްކުރ ާ އ ެއ ްވ ެ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ވޯޓ ަށ ް އ ަހާނ ްވ ާނީ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ ދެބ ައި ކުޅ ައ ެއްބަޔ ަށ ްވުރ ެ ގި ނަ
ސގ ައި މެންބަރުނ ް އ ެ ވޯޓ ެއްނަގ ާ ޖ ަލ ް ާ
ހ ާޒި ރ ުވ ެތި ބ ޭ
ވ ަގ ުތ ެއްގ ައ ެވ ެ. ސ ނުވަތ ަ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ެ )ނ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ރި ޔ ާސަ ތ ު ބަލަހ ައ ްޓ ާ ީމހ ަކުމ ަޖި ީލހުނ ް ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމުންތ ަކުގ ައި ވ ޯޓ ު ީދގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ެހެންނަމ ަވެސް ،ކަމ ަކާމ ެދ ު ނަގ ާ ވ ޯޓ ުގ ެ ފެންނަ ނ ުފެންނަ ޢަދ ަދ ު ހަމަހަމ ަވ ެއްޖ ެ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ސ ނުވަތ ަ ރި ޔ ާސަ ތ ު ބަލަހ ައ ްޓ ާ ީމހ ަކ ު އޭނާއ ަށ ް މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއ ް ފެންނަ ކޮޅަކ ަށ ް ވ ޯޓ ު ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ރ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ތި ންބ ައި ކުޅަދެބ ައި ގ ެ ވ ޯޓުނ ް ނުވަތ ަ ހަތަރުބ ައި ކުޅ ަތި ންބ ައި ގ ެ ވ ޯޓުނ ް ނި ނ ްމާންޖެހ ޭ ކަމ ެއ ް ނި ނ ްމ ުމުގ ައި ، މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ނުވަތ ަ ރި ޔ ާސަ ތ ު ބަލަހ ައ ްޓ ާ ީމހަކ ަށ ް ވ ޯޓ ު ދ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ދ ކަނޑައެޅު ް ނގުމުގެ ޤަވާ ިޢ ު ިހ ް
.88
)ހ(
ާސއ ާ ިޚލ ާފުނ ުވާނޭ ގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތނ ް: މި ޤާނޫނުއަސ ީ .1ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އި ދ ާރީ އެންމެހ ައި ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނ ްގ ުމ ާއި ، މުވ ައްޒ ަފުނ ްގ ެ
ލ ެއ ްވ ުމ ާއި ،
ވ ަ ިކކުރ ުމ ާއި
މުވ ައްޒ ަފުނ ް
ސރަކ ަނޑ ައ ެޅ ުމ ާއި ، މު ާ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ސތ ަކ ާ ބެހ ޭ އެންމެހ ައި ކަންތ ައްތ ައ ް ބަލަހ ައ ްޓ ާނީ ޖ ަލ ް ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ .އ ަދި މި ކަންތ ައްތ ަކ ާ ގުޅ ޭ ސ އ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ. ޤ ަވ ާޢި ދުތ ައ ް ހ ަދ ާނީ ވ ެ ް 39
ްސލ ުވާނޭ ،އ ަދި އެބ ައި ީމހުނ ްގ ެ .2ރައ ްޔި ތުނ ް ފ ުރި ހަމައ ަށ ް ތ ަމ ީ ފ ުރި ހަމ ަ ބ ައި ވ ެރި ވުނ ް ލި ބޭނޭ ީދމި ޤްރ ާ ީޠ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް އ ެކ ުލެވޭނޭ ،ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވ ާ ،ހާމަކަންބ ޮޑ ު ގޮތަކ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސ ިހނ ްގުމ ަށ ް ބޭނުނ ްވާނޭ ޤ ަވ ާޢި ދުތ ަކ ާއި އ ުޞޫ ލުތ ައ ް މ ަޖި ލި ް އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ެ ޤ ަވ ާޢި ދުތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ސުލ ޫ ީކ މި ންގ ަނޑުތ ަކ ާއި ،ހ ާޒި ރީ އ ާގުޅ ޭ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ިހމ ެނި ދާނ ެއ ެވ ެ. އ ަދި
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ތި ންބ ައި ކުޅަދެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ސރައ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ފާސްވ ެއްޖ ެ ނަމ ަ މެންބަރ ެއ ްގ ެ މ ު ާ ސ ކ ަނޑ ައ ެޅި ދާނ ެއ ެވ ެ. ކ ެނޑޭނ ެ ގ ޮތްތ ައ ްވ ެ ް ާސގ ައި އ ެހެންގޮތަކ ަށ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ނ ުވާހ ައި )ށ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ކަމ ެއ ް ިހނގި ގ ޮތ ުގ ެ ިހނދ ަކ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް ޞއްޙަކަނ ް ބ ެލުމ ަށްޓަކ ައި ަ
ސ ކޯޓަކ ަށ ް މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ހުށ ައ ެއ ް ނޭޅޭނ ެއ ެވ ެ. ނތައްތައް ހިނ ިގގޮތުގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ކަ ް ނ ރ ް ޝ ިއޢުކު ު މަޢުލޫމާތު ާ
.89
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އެންމެހ ައި ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނގި ގ ޮތ ުގ ެ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ދ ަފްތަރުގ ައި ލި ޔ ެ ،ޝާ އި ޢުކ ޮށ ް ،ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ލި ބޭނ ް ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ޔޒ ު ިއމް ިތ ާ
.90
ނ ރމާ ިއ އަލު ް ަޞ ީދޤުކު ު ބި ލު ތ ް
.91
)ހ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި ،ނުވަތ ަ އެމ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސ ީމހ ަކ ު ކ ޮމި ީޓއ ެއްގ ައި މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު ނުވަތ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ
އ ަޞް ލ ަކ ާ ިޚލ ާފ ް ނ ުވާގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ދ ެއ ް ިކ
ވާހަކ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ ހުށ ަހ ެޅި ހުށ ަހ ެޅުމ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ނުވަތ ަ ވ ޯޓ ް ދި ނ ުމުގ ައި ޢަމ ަލ ުކ ުރި ގ ޮތ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ،ކޯޓަކ ަށ ް އ ެ ީމހ ަކ ު ސ ތ ަޙ ު ީޤޤ ެއ ް ިހންގ ައި ހ ާޒި ރުކ ޮށ ް ނުވަތ ަ އ ެ ީމހ ަކާމ ެދ ު އ ެއ ްވ ެ ް ނުވަތ ަ ހ ައްޔަރުކ ޮށ ް ނުވަތ ަ ބަންދ ެއްކ ޮށ ް ނުވަތ ަ އ ެ ީމހ ަކާމ ެދ ު ދ ަޢ ުވ ާއ ެއްކ ޮށ ް ހަދ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް، ސތ ަކ ާއި މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓތ ަކ ުގ ެ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ ބ ައްދަލ ަވުންތ ަކ ާބެހ ޭ ވާހަކަތ ައ ް ތ ެދުބ ަހުނ ް ކަނ ް ިހނގި
ގ ޮތ ުގ ެ
ހ ަ ީޤޤ ަތ ް ނ ުގ ެއްލޭގޮތ ަށ ް ޝާ އި ޢ ުކުރ ާ ނުވަތ ަ ހާމ ަކުރ ާ ީމހ ަކ ާ ދެކޮޅ ަށ ް ނުވަތ ަ އެފަދ ަ ވާހަކ ައ ެއ ް ދ ެއ ް ިކ ީމހ ަކާމ ެދ ު އ ަދި އެފަދ ަ ވާހަކ ައ ެއ ް ސ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއްކ ޮށ ް އ ަދި ސ މަޖ ައ ްލާއ ަކާމ ެދ ު އ ެއ ްވ ެ ް ޝާ އި ޢ ުކ ުރި ނ ޫ ް ފި ޔަވ ަޅ ެއ ް އަޅ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ނވު ް ބރާ ފޮ ު ށ އަނ ު ނމަ ް ިސ ު ވ ް
)ހ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްވ ާ ކޮންމ ެ ިބލ ެއްމ ެފާސްވ ާތ ާ ހ ަތ ްދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އ ެ ިބލ ު ތ ަޞް ީދޤ ު ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ފޮނ ުވާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް އ ެ ިބލ ު ލި ބ ޭތ ާ ފަނަރަ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިބލ ު ތ ަޞް ީދޤ ު ކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .ނުވަތ ަ ސނުމ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެ ިބލ ަށ ް ގެންނާނ ް އ ެ ިބލާމ ެދ ު އ ަލުނ ް ވި ް ސނުމ ަށ ް އ ެ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ފެންނަ އި ޞް ލާޙ ަކާމ ެދ ު ވި ް މ ުއްދ ަތ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އ ެ ިބލ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އ ަނބުރ ާ ފޮނ ުވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
41
)ށ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ަނބުރ ާ ފޮނ ުވ ާ ސ ބަދ ަލ ެއ ް ސނުމ ަށްފ ަހ ު ،އ ެ ިބލ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް ިބލ ަކ ާ މ ެދ ު އ ަލުނ ް ވި ް ނ ުގެނެސް ،އ ެ ިބލ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްވ ެއްޖެނަމ ަ ،އ ެ ިބލ ެއ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ތ ަޞް ީދޤ ު ކ ޮށ ް ،ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ގ ެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ނ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހުނ ް
ފާސްވ ެގެނ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ތ ަޞް ީދޤ ުކުރުމ ަށ ް ފޮނ ުވ ާ ިބލ ެއ ް ތ ަޞް ީދޤ ުކުރާނ ް އޮންނަ މ ުއްދ ަތ ުގ ެ ސނުމ ަށ ް ނުވަތ ަ އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ތެރޭގ ައި އ ެ ިބލ ަކާމ ެދ ު އ ަލުނ ް ވި ް ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އ ަނބުރ ާ ނުފޮނުވ ައި ފި ނަމ ަ، ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ެ ިބލ ު ތ ަޞް ީދޤ ުކ ުރީ ކަމ ަށ ް ބަލ ައި ، ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ގ ެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ށ ވުމާ ިއ ނކަ ް ނ ަ ބި ލު ޤާ ޫ
.92
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ިބލ ެއ ް ޤާނޫނަކ ަށ ްވ ާނީ ،އ ެ ިބލ ެއ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ރގެ ގެޒެޓްގަ ިއ ރކާ ު ސ ު ަ
ތ ަޞް ީދޤ ުކުރ ުމުންނ ެވ ެ.
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ތ ަޞް ީދޤ ުކުރ ާ ކޮންމ ެ ިބލ ެއ ް ،އ ެ ިބލ ެއ ް ތ ަޞް ީދޤ ުކުރ ާ ދުވ ަހ ު ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ
ނ ރ ް ޝ ިއޢުކު ު ާ
ގ ެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ެ ޤާނޫނަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާނީ ، އ ެ ޤާނޫނ ެއ ް ގ ެޒ ެޓްގ ައި
ޝާ އި ޢ ުކުރުމ ަށްފ ަހ ު،
އ ެ ޤާނޫނ ެއްގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. ދތައް މުޢާހަ ާ
.93
)ހ(
ދި ވ ެ ިހދ ައުލ ަތ ުގ ެ ނަމުގ ައި ،ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ާ ފަރ ާތުނ ް ބ ައި ވ ެރި ވ ާ ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ މ ުޢާހ ަދާތަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ްވ ާނީ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރުމ ަށްފ ަހ ު ،އ ެ
މ ަޖި ީލހުނ ް ނި ނ ްމާގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތންނ ެވ ެ.
)ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި އ ެހެނ ް އ ޮތްކ ަމުގ ައި ވި ޔަސް ،ދި ވ ެ ިހދ ައުލ ަތުނ ް ބ ައި ވ ެރި ވ ާ ،ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ މ ުޢާހ ަދާތ ަކ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުންނަށ ް ލ ާޒި މ ުވ ާނީ ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތންނ ެވ ެ.
ދ ނވާ ޤަވާ ިޢ ު ރ ިލބި ގެ ް ބ ު ޤާނޫނީ ާ
.94
ކ ަނޑ ައެޅ ޭ ވ ަ ިކ ކަމ ެއ ް ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ،އ ެ ިކއ ެ ިކ އ ަމުރުތ ައ ް ނެރ ުމ ާއި
ރ ބ ު ރމުގެ ާ ނ ު ރތައް ެ ދމާ ިއ އަމު ު ހެ ު
ސ ޤާނ ޫނީ ބާރ ު އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވ ާ އ ަމުރުތ ައ ް ޤ ަވ ާޢި ދ ު ހ ެދ ުމ ާއި އެނޫނ ްވ ެ ް
ނ ނ ް ދި ު
ސއަކ ަށ ް ޤާނޫނ ެއ ްގ ެ ނެރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ވ ަ ިކ ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ވ ަ ިކ މުއ ައ ްސަ ާ ދ ަށުނ ް ދި ނ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ސ ިހމެނ ެއ ެވ ެ. ީމގ ެތެރޭގ ައި ،އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް ވ ެ ް )ހ( ޤާނޫނަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށާނޭ ނުވަތ ަ ޢަމ ަލ ުކުރުނ ް ހ ުއްޓ ައި ލާނޭ ތ ާރީ ޚ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް. )ށ( ވ ަ ިކ ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ް ިހންގ ޭނީ ވ ަ ިކބ ައ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށްކަނ ް ނުވަތ ަ ވ ަ ިކ ސަ ރަޙ ައްދަކ ަށްކަނ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް.
ނ ދ ް ނ ލަފާހޯ ު ސޕް ީރމްކޯޓު ް ު
.95
ޤާނޫނުގ ައި ކަނ ް އ ޮތްގ ޮތ ާ މ ެދ ު އ ުފެދ ޭ މ ު ިހނ ްމ ު ސުވ ާލުތ ަކ ާ މ ެދ ު ނުވަތ ަ ޤާނ ޫނީ ގ ޮތުނ ް ކަމ ެއ ް އ ޮތްގ ޮތާމ ެދ ު ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ލަފައަކ ަށ ް އ ެދި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤަރާރަކުނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ް
ާސ ހުށ ަހ ެޅި ދާނ ެއ ެވ ެ .މި ގ ޮތުނ ް ހުށ ަހެޅ ޭ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ ޞއްޙަކ ަމ ާ މ ެދ ު އ ުފެދ ޭ މާނަކުރ ުމ ުގ ެ މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ާއި ވ ަ ިކ ޤާނޫނ ެއ ްގ ެ ަ ސުވ ާލުތ ައ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ .މި ފަދ ަ ކަންކަމ ަށ ް ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުނ ް ދ ޭ ލ ަފ ާ ިބނާކ ޮށްފ ައި ވ ާ ސަ ބ ަބުތ ައ ް ބ ަޔާނ ްކުރ ުމ ާއ ެކ ު އ ެ ލ ަފ ާ ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ފޮނ ުވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ެ ލ ަފ ާ އޮންނާނ ްވ ާނީ
އި ސްތި އުނ ާފ ު ކުރުމ ަށ ް ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ް ހުށ ަހެޅ ޭ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި އ ެ ކ ޯޓުނ ް ނެރޭ ޙ ުކ ުމްތ ަކ ާ އ ެއްފަދ ައި ންނ ެވ ެ. 43
ބޖެޓް އަހަ ީރ ަ
.96
ނ ރ ް ދކު ު ނގުމާ ިއ ޚަރަ ު ްސ ެ ޓެކ ް
.97
)ހ( ކޮންމ ެ މ ާ ީލ އަހަރ ެއ ް ފ ެށ ުމ ުގ ެކ ުރީ ނ ް އ ެ އަހަރަކ ަށ ް ދ ައުލ ަތުނ ް ިހނގާނޭކަމ ަށ ް ލ ަފ ާކުރ ާ ޚަރަދ ާއި ،ދ ައުލަތ ަށ ް ލި ބޭނޭކަމ ަށ ް ލ ަފ ާކުރ ާ އ ާމްދ ަނީ ގ ެ ިހސާބ ު ިހމެނޭ ބަޖެޓ ެއ ް ،އ ަދި ވ ޭތ ުވ ެދި ޔ ަ މ ާ ީލއަހަރ ު ޚަރަދ ާއި ،ދ ައުލަތ ަށ ް ލި ބުނ ު އ ާމްދ ަނީ ގ ެ
ދ ައުލ ަތުނ ް ިހނގި
ސ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ސޓ ަރ އ ޮފ ް ފި ނޭނ ް ް ިހސާބ ު މި ނި ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށަހ ަޅ ާ ސޓ ަރ އ ޮފ ް ފި ނޭނ ް ް )ށ( މި ނި ް ބަޖެޓ ަށ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ގެންނާނ ް ފެންނަ އ ުނި އި ތުރ ެއ ް ގެނ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
ނުވަތ ަ
އ ުނި އި ތުރ ެއ ް
ސ ނ ުގެނ ެ ް
ސ ފާ ް
ކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ. )ނ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ހ ުއްދ ަލި ިބގެނ ް މެނ ު ީވ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސކ ޮށްފ ައި ވ ާ ބަޖ ެޓުގ ައި ވ ާ މި ންވަރަށ ްވުރ ެ ޚަރަދ ު މ ަޖި ީލހުނ ް ފ ާ ް އި ތުރުކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި
ބަޖ ެޓުގ ައި ވ ަ ިކ ކަމަކ ަށ ް
ޚަރަދ ެއ ްކުރުމ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވާނަމ ަ އ ެ ޚަރަދ ެއ ް ކުރާނ ްވ ާނީ އެކަމަކ ަށ ް އެކަންޏ ެވ ެ. ސކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޤާނޫނ ެއްގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފ ާ ް މެނ ު ީވ ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ާ ފަރ ާތުނ ް އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ަކުނ ްކުރ ެ ކަމ ެއ ް ކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ޚަރަދ ުކުރ ުމ ާއި ހޭދ ަކުރުނ ް. )ހ( ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މުދ ަލ ާއި ފ ައި ާ ސ ޓ ެކ ުހ ެއ ް ނުވަތ ަ )ށ( ދ ައުލަތ ަށ ް އ ާމްދ ަނީ އ ެއ ް ހ ޯދުމ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް ސ އ ެއްޗ ެއ ް ނ ެގުނ ް. އެނޫނ ްވ ެ ް ސ ސ ގޮތ ަކުނ ް މުދ ަލ ާއި ފ ައި ާ )ނ( ލޯނ ުގ ެ ގ ޮތުގ ައި ނުވަތ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް ހ ޯދ ުމ ާއި ޤ ަބ ޫލ ުކުރުނ ް.
)ރ(
ދަރަނި
އ ަދ ާކުރާނ ެ ކ ަމ ުގ ެ ޔ ަ ީޤންކަނ ް ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ނަމުގ ައި
ދި ނުނ ް. ރގެ ރކާ ު ސ ު ނ ިއ ަ ނ ާ ރ ް ވަ ީޒ ު
.98
)ހ(
ސ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު ނުވަތ ަ ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އ ެހެނ ްވ ެ ް
ނ ނ ާ މަޤާމްތަކުގަ ިއ ިތބޭ ީމހު ް
މ ަޤާމ ެއްގ ައި ހ ުރި ީމހ ަކ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވުމ ަށ ާއި ،
ނ ރ ް ސވާލުކު ު ު
އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ޒި ނ ްމ ާއ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހުނ ް
ކ ަނޑައ ަޅ ާ
ގ ޮތ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ް،
އެ
ީމހ ަކ ާކުރެވ ޭ ސުވ ާލުތަކ ަށ ް ތ ެދުބ ަހުނ ް ޖ ަވ ާބ ު ދި ނުމ ަށ ާއި ،އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ޒި ނ ްމާތ ަކ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ބޭނުނ ްވ ާ ކޮންމ ެ ލި ޔުމ ެއ ް ހުށ ަހ ެޅުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް އ ެ ީމހަކ ަށ ް އެނ ްގި ދާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު ނުވަތ ަ ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އ ޮ ީފހ ެއ ްގ ެ ވ ެރި ޔ ަކ ު އ ަދ ާކުރ ާ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާބެހޭގ ޮތުނ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ
ގ ޮތ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ް،
އެ
ީމހ ަކ ާ
ލި ޔ ުމުނ ް
ނުވަތ ަ
އ ަނގަބ ަހުނ ް ސުވ ާލ ުކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކޮންމ ެ މެންބަރަކ ަށްމ ެ ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ނ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ
)ށ( ގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ފަދ ައި ނ ް ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
ސ ފަރާތ ަކ ާ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ާ ނުވަތ ަ ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަދ ާކުރ ާ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާ ގ ު ިޅގެނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު ކުރ ާ ކޮންމ ެ ސުވާލަކ ަށ ް އ ެ ީމހަކ ަށ ް އ ެނގި ހ ުރި އެންމ ެ ރަނގަޅަކ ަށ ް ތ ެދުބ ަހުނ ް ޖ ަވ ާބ ު ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ރ( މި މ ާއ ްދާގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ކުރ ާ ސުވ ާލުތ ަކ ާއި އ ެ ސުވ ާލުތަކ ަށ ް ދ ޭ ޖ ަވ ާބުތ ައ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެހ ެނި ހެނ ް ސ ޝާ އި ޢ ުކުރ ާ ފަދ ައި ނ ް ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ޝާ އި ޢ ުކުރާނ ް ކަންތ ައްތ ައ ް ވ ެ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. 45
ނ ރ ް ރކު ު ނ ހާ ިޒ ު ީމހު ް
.99
ނވަތަ ޔ ު ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.100
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއ ަކުނ ް އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ހ(
ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ،އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ގ ޮތ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ް ސ ދި ނުމ ަށ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ބޭނުނ ްވ ާ ކޮންމ ެ ހ ެ ިކބ ަ ް ލި ޔުމ ެއ ް ހުށ ަހ ެޅުމ ަށ ް އެނ ްގުނ ް .މި މ ާއ ްދާގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ފަދ ައި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކޮންމ ެ ީމހ ަކ ާކުރ ާ ކޮންމ ެ އެންމ ެ ރަނގަޅަކ ަށ ް
ސުވާލަކ ަށްމ ެ އ ެ ީމހަކ ަށ ް އ ެނގި ހ ުރި ތ ެދުބ ަހުނ ް ޖ ަވ ާބުދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ސއަކ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވުމ ަށ ް ވ ަ ިކ ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ވ ަ ިކ މުއ ައ ްސަ ާ އެނ ްގުނ ް.
ސތ ަކުންނ ާއި )ނ( މުއ ައ ްސަ ާ
ޝކ ުވާތ ަކ ާއި ަ ސ ީމހުނ ް ހުށަހ ަޅ ާ ީމ ް
ސތ ަކ ާއި އ ެހ ެނި ހެނ ް ހުށ ަހ ެޅުންތ ައ ް ބަލ ައި ގ ަތުނ ް. އި ލ ްތި މ ާ ް )ހ(
އަންނަނި ވި ޙާލ ަތްތ ަކުނ ްކުރ ެ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖ ެ ނަމ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ނުވަތ ަ
ބ ނ ިއ ު ޔގެ ަ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤަރާރަކުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު މަޤާމު ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ. ާސއ ާ ނުވަތ ަ .1އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ަކ ާ ނުވަތ ަ ޤާނޫނުއަސ ީ ޤާނޫނަކ ާ ކ ަނޑ ައ ެޅި ގެނ ް ިޚލ ާފ ުވުނ ް. .2
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
މ ަޤ ާމުގ ައި
ނުވަތ ަ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހުރ ެ ކުރުނ ް އެކ ަ ީށގެންނ ުވ ާ ފަދ ަ ކަމ ެއ ްކުރުނ ް.
.3ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރ ުމުގ ައި ނ ާޤ ާ ިބލ ްވުނ ް. )ށ(
މި
ގ ައި
މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ(
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ފަދ ަ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހެޅ ޭނީ
ޤަރާރ ެއ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
މ ަދ ުވ ެގެނ ް ތި ންބ ައި ކުޅ ަ އ ެއްބ ައި މެންބަރުނ ް ސަ ބ ަބ ު ބ ަޔާންކ ޮށ ް، ސޮ އި ކ ޮށްފ ައި ވ ާ ލި ޔުމ ަކުންނ ެވ ެ. )ނ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ނުވަތ ަ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު
މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ހުށަހ ަޅ ާ ޤަރާރުގ ައި
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
މ ައ ްސަ ލ ަ ތ ަޙ ު ީޤޤްކ ޮށ ް ބ ެލުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއ ަކ ާ އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ޙ ަވ ާލ ުކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ. )ރ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ފަދ ަ މ ައ ްސަ ލައ ަކ ާ ސ ސދ ަ ދުވ ަ ް ާ މ ެދ ު މ ަޖި ީލހުގ ައި ބ ަޙ ުޘ ް ފ ެށ ުމ ުގ ެ މ ަދ ުވ ެގެނ ް ކ ުރީ ނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ަށ ް
އެކަނ ް
އަނ ްގާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި
އެ
ބ ަޙ ުޘްގ ައި
އ ަނގަބ ަހުންނ ާއި ލި ޔ ުމުނ ް އޭނ ާގ ެ ދި ފ ާޢުގ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލުނ ް ބޭނުނ ްކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ަށ ް ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
47
)ބ(
ކ ަމ ުގ ެ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
މ ަޤ ާމުގ ައި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހ ުރި މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ(
ނުވަތ ަ ީމހ ަކ ު އ ެ
ގ ައި ވާގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތނ ް
ހުށަހ ަޅ ާ ޤަރާރ ެއ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްވ ާނީ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ ތި ންބ ައި ކުޅ ަ ދެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުންނ ެވ ެ. ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި
ހ ުރި
ީމހ ަކ ު ނުވަތ ަ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހ ުރި
ީމހ ަކ ު އ ެ
ސކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފ ާ ް ީމހ ަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. )ޅ(
ބ ަޔާނ ްކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ާސގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ނުވަތ ަ
ގ ޮތ ުގ ެމ ަ ީތ ނ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު
މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރ ުމުގ ައި ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ީވ ގ ޮތްތ ަކ ާއި އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ްޞލްކ ޮށ ް އ ެނގޭނޭގޮތ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ތ ަފ ީ ޤ ަވ ާޢި ދުގ ައި ރއްގެ ބ ެ ނ ަ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ މ ެ ް ރ ް ވަ ީޒ ު
.101
ކ ަނޑައ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ހ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މ ަދ ުވ ެގެނ ް ދި ހ ަ މެންބަރުނ ް ،ސަ ބ ަބ ު ބ ަޔާންކ ޮށ ް،
ނތްކަމުގެ ވޯޓު ރ ެ ބ ު ިއތު ާ
ސޮ އި ކ ޮށ ް
ހުށަހ ަޅ ާ
ހުށ ަހ ެޅުމ ަކުނ ް
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ އި ތ ުބާރ ު ނ ެތ ް ކ ަމ ުގ ެ ވޯޓ ެއ ް ނ ެގުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅި ދާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ފަދ ަ ހުށ ަހ ެޅުމ ަކ ާ މ ެދ ު ސ ކ ުރީ ނ ް ސދ ަ ދުވ ަ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުގ ައި ބ ަޙ ުޘ ް ފ ެށ ުމ ުގ ެ ާ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެ މެންބަރަކ ަށ ް އ ެ ކަނ ް އަނ ްގާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. އ ަދި އ ެ ބ ަޙ ުޘްގ ައި އ ަނގަބ ަހުންނ ާއި ލި ޔ ުމުނ ް އޭނ ާގ ެ ދި ފ ާޢުގ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު އ ެ މެންބަރަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
)ނ(
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
މެންބަރ ެއ ްގ ެ
އި ތ ުބާރ ު
ނ ެތްކަމ ަށ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ބެލ ޭނީ ،މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު ،އ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ އި ތ ުބާރ ު ނ ެތްކ ަމ ުގ ެ ހުށ ަހ ެޅުމ ަށ ް ލި ިބއްޖެނަމ ައ ެވ ެ. )ރ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ ސކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އ ެ މެންބަރަކ ު އޭނ ާގ ެ އި ތ ުބާރ ު ނ ެތްކަމ ަށ ް ފ ާ ް މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.102
ނފާ ނވަތަ މަ ް ދ ު ނޖާ ިއޒް ފަ ިއ ާ ާ
.103
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ާއި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ަށ ާއި ،ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ާއި ، ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބ ު ރަ ީއސަ ށ ާއި
ފ ަނޑި ޔާރުންނަށ ާއި ،
ސތ ަޤި އ ްލ ު މު ް
ސރައ ާއި ސތ ަޤި އ ްލ ު މ ަޤ ާމްތަކ ަށ ް މ ު ާ މެންބަރުންނަށ ާއި މ ު ް
ޝންތ ަކ ުގ ެ ކ ޮމި ަ ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް
ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ.
ނ ނގު ް ނ ެ ު
ސ މެންބަރަކ ު ،ނުވަތ ަ އ ެއި ނ ް މެންބަރ ެއ ްގ ެ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރ ުމުގ ައި މުވ ައްޒަފ ަކ ު،
ސ އ ެ ީހތ ެރި ވެދ ޭ އ ެއ ްވ ެ ް
މ ަޤ ާމ ުގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް އ ެއި ނ ް ީމހަކ ަށ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ
މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ އ ެއި ނ ް ީމހ ަކ ު އ ަދ ާކުރ ާ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ ބޭނުނ ް އ ަމި އްލައ ަށ ް ާޞލ ްކުރުމ ަށ ް ނުވަތ ަ ނ ާޖ ާއި ޒ ް ފ ައި ދ ާއ ެއ ް ނުވަތ ަ ނ ާޖ ާއި ޒ ް މަނ ްފ ާއ ެއ ް ޙ ި އ ެހެނ ް ީމހަކ ަށ ް އެފަދ ަ ފ ައި ދ ާއ ެއ ް ނުވަތ ަ މަނ ްފ ާއ ެއ ް ހޯދ ައި ދި ނުމ ަށ ް ބޭނުންކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
49
ނމު ނޢާ ް އަ ީމ ް
.104
ނ ލހެއްޓު ް ބ ެ ނ ެ ނކަ ް ސލާމަ ީތ ކަ ް ަ
.105
ރ ބ ު ނގުމުގެ ާ ނ ިހ ް ވެރި ކަ ް
.106
ސތ ަކ ާބެހ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް ހަމަޖ ައ ްސަ އި ، ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ ލި ޔ ެ ިކޔުންތ ައ ް ބަލަހ ައްޓ ައި ،އި ދ ާރީ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ރާވ ައި ިހނ ްގުމ ަށ ާއި ، މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ާއި މެންބަރުންނަށ ް
އ ެ ީމހުނ ްގ ެ މ ަސަ އްކ ަތުގ ައި
އ ެ ީހތ ެރި ވުމ ަށ ް މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޤ ަވ ާޢި ދުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ަ ީމނ ްޢާނ ްމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ީމހ ަކ ު ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ހ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ގ ެއ ާއި ،އ ެ ގ ޭގ ެ ގ ޯތި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ސަ ލާމ ަ ީތ
ކަންކަނ ް
ތެރ ެއ ާއި ،
ިހނގ ާ އެންމެހ ައި ތަންތަނ ުގ ެ
ބަލަހ ައ ްޓާނ ްވ ާނީ
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ސަ ލާމ ަ ީތ
ިޚދުމ ަތްތ ަކުންނ ެވ ެ. )ށ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ް ިޙމާޔ ަތ ާއި ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ދި ނުމ ަށ ް
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ސަ ލާމ ަ ީތ
ިޚދުމ ަތްތ ަކުނ ް
މ ަސަ އްކ ަތ ް
ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ ރވަ ަ ހަތަ ު
ޔ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު ާސ އ ާއި ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ )ހ( ޤާނޫނުއަސ ީ ބާރުތ ައ ް ލި ިބގެންވ ަނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ެވ ެ. )ށ( ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމެމ ަ ީތ ވ ެރި ޔ ަ ީކ ،އ ަދި ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އެންމެމ ަ ީތ ވ ެރި ޔ ަ ީކ،
އ ަދި
ސފ ައި ނ ްގ ެ އެންމ ެ މ ަ ީތ ި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ.
ވ ެރި ޔ ަ ީކ
)ނ( ދ ައުލ ަތ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ އެންމެހ ައި އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ
މި
ާސ ދަމަހ ައްޓ ައި ، ާސނ ް ކަމ ަށ ް ީވ ިހނދ ު ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުނ ް މ ަ ީތ ދި ފ ާޢުކ ޮށ ް ،ޤާނޫނުއަސ ީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ދ ެމި ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
އ ެއްބ ައި ވަންތަކަނ ް ދަމަހ ައ ްޓާނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ާސ އ ާއި )ރ( ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގާނ ްވ ާނީ ޤާނޫނުއަސ ީ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. ރ ދއު ު ާސތުގެ ަ ރި ޔ ަ
.107
ޔ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.108
ސ އަހަރ ު ދުވ ަހ ެވ ެ .އ ަދި ، )ހ( ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ ދ ައުރަ ީކ ފ ަ ް ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ީމހަކ ަށ ް ވި ދި ވި ދި ގެނ ް ނުވަތ ަ އެނޫނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ އ ެއ ްވ ެ ް ސ ދ ެ ދ ައުރަށ ްވުރ ެ ގި ނަ ދުވ ަހ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ގޮތަކ ަށ ްވ ެ ް ކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ެއ ް ނ ުފުރޭނ ެއ ެވ ެ. ާސ ދ ައުރ ެއްގ ައި )ށ( ިހނގ ަމުނ ްދ ާ ރި ޔ ީ
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ސަ ބަބ ަކ ާ ހުރ ެ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ް ހުސްވ ެގެނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ާ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު ޙ ަވ ާލ ު ވ ެއްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ،މި
މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ެ ބޭނުމ ަށ ް ،އ ެ ދ ައުރ ު
ާސ ދ ައުރ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައި ގުނ ާނީ ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ރި ޔ ީ ާސ މ ަޤ ާމ ާ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު ޙ ަވ ާލ ު ީވއި ރ ު ،އ ެ ރި ޔ ީ ސ ބ ާ ީކ އ ޮތްނަމ ައ ެވ ެ. ދ ައުރުގ ައި މ ަދ ުވ ެގެނ ް ދ ެ އަހަރ ު ދުވ ަ ް
ބކުރާ ގޮތް ނ ިތޚާ ު ިއ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާނީ
ސއްރ ު ި ސދ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ީ
ވޯޓ ަކުންނ ެވ ެ.
51
ށ ޔއަކަ ް ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.109
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ީމހ ެއްގ ައި އަންނަނި ވި ޝރ ުޠުތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ަ
ބކުރާ ީމހެއްގަ ިއ ނ ިތޚާ ު ިއ ް ރޠުތައް ޝ ު ނ ީވ ަ ނ ް ނ ާ ހު ް
)ހ(
ދި ވ ެ ިހ މަންމައ ަކ ާއި ދި ވ ެ ިހ ބ ައްޕައަކ ަށ ް އުފަނ ް ދި ވ ެ ިހ ރައ ްޔި ތ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް އ ަދި ބޭރުޤ ައުމ ެއ ްގ ެ ރައ ްޔި ތ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ނ ުވުނ ް.
)ށ(
މުސްލި މ ަކ ު ކ ަމުގ ައި
ވ ުމ ާއި ،
ސންނަތ ް ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ ީމހ ަކ ު ު
ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. )ނ(
ސ އަހަރ ުވެފ ައި ވ ާ ީމހ ަކުކ ަމުގ ައި ވުނ ް. ސފ ަ ް ޢ ުމުރުނ ް ތި ރީ ް
)ރ(
ބ ުއ ްދި ހަމައ ަށ ްހ ުރި ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް.
)ބ(
ސ ިބތ ު ދަރަންޏ ެއ ް އ ޮތ ް ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،އ ެ ދަރަނި އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ާ ޚ ަލ ާޞް ނުކ ޮށ ް ހ ުރި ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ނ ުވުނ ް.
ސ ިބތ ުވ ެގެނ ް ބާރަ މަސްދުވަހ ަށ ްވުރ ެ ާ )ޅ( ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކަނ ް ދި ގ ު މ ުއްދ ަތ ެއ ްގ ެ ޙ ުކުމ ެއ ް ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،އ ެ ޙ ުކ ުމ ް ތަނ ް ީފޛުކ ޮށ ް ނި މުނ ުތ ާ ނުވަތ ަ އ ެ ޙ ުކ ުމުނ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ު އަދ ަބ ު މ ަޢ ާފ ްކުރ ެވުނ ުތ ާ ތި ންއަހަރ ު ވެފ ައި ވ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. )ކ(
ސ އެ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ޅ( ގ ައި އ ެހެނ ް އ ޮތްކ ަމުގ ައި ީވ ނަމ ަވ ެ ް ީމހ ަ ީކ އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި ޙ ައ ްދ ު ކ ަނޑ ައ ެ ިޅފ ައި ވ ާ ކ ުށ ެއ ް ނުވަތ ަ ޝރީ ޢަތ ަށ ް މަކަރ ާ ީޙލ ަތ ް ،ޓ ެކުނ ްި ،ޚޔާނ ާތ ުގ ެ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކަނ ް ަ ސ ިބތ ުވެފ ައި ވ ާ ީމހ ެއްކ ަމުގ ައި ނ ުވުނ ް. ާ
ނ ބ ބޭއްވު ް ނ ިތޚާ ު ިއ ް
.110
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަކ ު
ހ ޮވުމ ަށ ް
އި ނ ްތި ޚ ާބ ު
ބ ާއ ްވ ާނީ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހ ުރި ީމހ ެއ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ ދ ައުރ ު ސ ދުވ ަހ ާ ދެމ ެދުގ ަ އ ެވ ެ. ހަމ ަވ ުމ ުގ ެ ސަ ތޭކ ަ ވި ިހ ދުވ ަހ ާއި ތި ރީ ް
ބ ނ ިތޚާ ު ާސ ިއ ް ރި ޔ ީ
.111
ސ ލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާކ ަ މ ަށ ް ީމ ހ ަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ުވ ާނީ ވ ޯޓ ުދި ނ ް )ހ( ރަ ީއ ު ސ އި ނ ްސަ އ ްތ ަ އ ަށ ް ވ ުރ ެ ގި ނަ ވ ޯޓ ު އ ެ ސ ް ީމ ހ ުނ ްގ ެ ފ ަ ނ ް ާ ާސ އި ނ ްތި ޚާބ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ލ ާ ީމހުނ ްގ ެ ީމހަކ ަށ ް ލި ިބގެންނ ެވ ެ .ރި ޔ ީ ސ އި ނ ްސަ އްތައ ަށ ް ސ ް ސ ކެނ ްޑި ޑޭޓަކ ަށ ް ފަނ ް ާ ތެރ ެއި ނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ވުރ ެ ގި ނަ ވ ޯޓ ު ނ ުލި ިބއްޖެނަމ ަ އ ެ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ބ ޭއ ްވުނ ުތ ާ ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ދެވަނަ ބުރ ެއ ް ބ ާއ ްވާނ ް އ ެކ ާ ީވ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ދެވަނަ ބުރުގ ައި ވާދ ަކުރ ާނީ
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ
ފުރަތަމ ަ ބުރުގ ައި އެންމ ެ ގި ނަ ވ ޯޓ ު ލި ބުނ ު ދ ެ ކެނ ްޑި ޑ ޭޓުންނ ެވ ެ. އެންމ ެގި ނަ ވ ޯޓ ުލި ބުނ ު ދ ެ
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ބުރުގ ައި
ކެނ ްޑި ޑ ޭޓުންނަށ ް ވ ޯޓ ު ލި ބ ުނީ އ ެއ ް ޢަދަދަކ ަށ ް ކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ، އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ދެވަނަ ބުރުގ ައި
ވާދ ަކުރ ާނީ
އެދ ެ ކެނ ްޑި ޑ ޭޓުނ ް
އެކަންޏ ެވ ެ .އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ބުރުގ ައި ދެވަނައ ަށ ް އެންމ ެގި ނަ ވ ޯޓ ު ލި ބ ުނީ ދ ެ ކެނ ްޑި ޑޭޓަކ ަށ ް އ ެއ ް އަދަދަކ ަށ ް ކ ަމުގ ައި ވާނަމ ަ، އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ދެވަނަ ބުރުގ ައި ވާދ ަކުރ ާނީ
ފުރަތަމ ަ ބުރުގ ައި
އެންމ ެ ގި ނަވ ޯޓ ު ލި ބުނ ު ކެނ ްޑި ޑ ޭޓ ާއި ދެވަނައ ަށ ް
އެންމ ެގި ނަ
ވ ޯޓ ުލި ބުނ ު ދ ެ ކެނ ްޑި ޑ ޭޓުންނ ެވ ެ. )ށ( އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ދެވަނަ ބުރުގ ައި ވާދ ަކުރ ާ ދ ެ ކެނ ްޑި ޑ ޭޓުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ސ ސަ ބަބ ަކ ާހުރ ެ އި ނ ްތި ޚ ާބުނ ް ވ ަ ިކވ ެއްޖ ެ އ ެއ ް ކެނ ްޑި ޑޭޓ ަކ ު ،އ ެއ ްވ ެ ް ނަމ ަ އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ބުރުގ ައި ތި ންވަނައ ަށ ް އެންމ ެ ގި ނަ ވ ޯޓ ު ލި ބުނ ު ކެނ ްޑި ޑޭޓ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ދެވަނަ ބުރުގ ައި ވާދ ަ ކުރެވޭނ ެއ ެވ ެ. ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ާ ބެހ ޭ ޤާނޫނ ެއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް )ނ( ރި ޔ ީ ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
53
ބ ނ ިއ ު ޔގެ ަ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.112
ނ ނމު ް ސޕް ީރމްކޯޓުގެ ނި ް ު
.113
)ހ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް
ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި
އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް އ ެ ީހތ ެރި ވ ެދި ނުމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ަކ ު ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ( ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ލ ާ ކޮންމ ެ ީމހ ަކުމ ެ، އޭނ ާއ ާ އ ެކުގ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބަކ ަށ ް ހުންނާނޭ ީމހ ެއ ްގ ެ ނަނ ް ޢާނ ްމުކ ޮށ ް އި ޢ ުލާނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ޝރ ުޠުތަކ ަ ީކ ަ )ނ( ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބުގ ައި ހުންނާންޖެހ ޭ ޝރ ުޠުތ ަކ ެވ ެ. ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާގ ައި ހުންނާންޖެހ ޭ ަ )ރ(
ސ ސަ ބަބ ަކ ާހުރ ެ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ެއ ްވ ެ ް ހުސްވ ެއްޖެނަމ ަ،
މ ަޤ ާމ ާ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
ޙ ަވ ާލ ުވ ާނީ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ެވ ެ. ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ީމހ ެއްގ ައި
މ ަޤާމ ަށ ް ކ ުރި މ ަތި ލ ާ ނައި ބަކ ަށ ް
ީމހ ެއްގ ައި
ހުންނާނޭކަމ ަށ ް
ނުވަތ ަ
އި ޢ ުލާނ ްކުރެވ ޭ
ޝރ ުޠުތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވާކ ަމ ާ މ ެދ ު ،ނުވަތ ަ ަ ހުންނާންޖެހ ޭ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ކުރ ުމުގ ައި
ދި މ ާވ ާ ކަމ ަކާމ ެދ ު،
ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ދުރ ުކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސ ިޚލ ާފ ެއ ް އ ުފ ެދި އްޖެނަމ ަ، މ ަޖި ީލހުނ ް ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމުމ ަކާމ ެދ ު އ ެއ ްވ ެ ް އ ެ ކަމ ެއ ް ވ ަ ިކ ގޮތަކ ަށ ް ނި ނ ްމ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލި ިބގެންވ ަނީ ހަމ ައެކ ަނި ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ެވ ެ .މި ފަދ ަ ނި ނ ްމުމ ެއ ް ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުނ ް ނި ނ ްމާނ ްވ ާނީ އ ެ ކ ޯޓުގ ައި ިހމެނޭ ހ ުރި ހ ައި ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ތި ބ ެގެންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ގ ޮތުނ ް އ ެ ކ ޯޓުނ ް ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމުމ ަ ީކ އެންމ ެ ފ ަހ ުގ ެ ނި ނ ްމުމ ެވ ެ.
ޔ އާ ިއ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.114
މ ަޤާމ ަށ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުވ ާ
ީމހ ަކ ު،
އ ަދި
ބ ނ ިއ ު ޔގެ ަ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ީމހ ަކ ު،
ނ ރ ް މަޤާމުގެ ހުވަ ިއކު ު
އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު ނުވަތ ަ އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު އެކަމ ަށ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ 1ގ ައި ވ ާ އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް އ ެ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ރތަކާ ިއ ބ ު ޔގެ ާ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު ޔތުތައް ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.115
ބާރުތ ަކ ާއި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު
ކ ަމުގ ައި
މި
ާސގ ެ އ ެހ ެނި ހެނ ް މ ާއ ްދާތ ަކުގ ައ ްޔ ާއި ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ އި ތުރުނ ް ތި ރީ ގ ައި މި ވ ާ ކަންތ ައްތ ައ ްކުރުނ ް ާސނ ް ޙ ަވ ާލުކ ޮށ ް ،އ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ާ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސނ ް ދ ެއ ެވ ެ. ކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ )ހ(
މި
ާސ ޤާނޫނުއަސ ީ
ކަންތ ައްތ ައ ް
އ ާއި
ޤާނޫނުނ ް
އި ޚ ްލާސްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު
ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ
ތަނ ް ީފޛުކ ޮށ ް،
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ
ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ ސތ ަކުންނ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ މުއ ައ ްސަ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުމ ަށ ް ބާރ ުއ ެޅުނ ް. )ށ(
ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އެންމެހ ައި އި ދާރާތ ައ ް ގ ުޅި ގެނ ް ިހނ ްގުނ ްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރޭތ ޯބ ެލުނ ް.
)ނ(
ޤާނޫނ ުގ ެ ވ ެރި ކަނ ް
ކ ުރި އަރުވ ައި ،
އެންމެނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި
މި ނި ވަންކަނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުނ ް.
55
)ރ(
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
މި ނި ވަންކ ަމ ާއި
ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް
ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ
ދެމ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާއ ެކ ު ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ މ ުޖްތަމ ަޢުގ ައި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސޔާދަތ ަށ ް އި ޙ ްތި ރ ާމ ްކުރުނ ް އި ތުރ ުކުރ ުވުނ ް. ޤ ައ ު ީމ ި )ބ(
ސޔ ާސަ ތުތ ައ ް ި ުސޔ ާސަ ތުތ ައ ް ކ ަނޑައަޅ ައި އ ެ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މ ައި ގ ަނޑ ި ސތަކ ަށ ް އަންގ ައި ، ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ކ ަމ ާގުޅ ޭ އި ދާރާތަކ ަށ ާއި މުއ ައ ްސަ ާ އ ެ ތަންތަނަށ ް ބޭނުނ ްވ ާ އި ރ ުޝާ ދ ު ދި ނުނ ް.
)ޅ(
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ާއި ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ ވ ާޖި ބ ު އ ަދ ާކުރުމ ަށްޓަކ ައި ބޭނުނ ްވ ާ މ ަޤ ާމުތަކ ަށ ްީ ،މހުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމ ާއި ، އ ެ މ ަޤ ާމުތ ަކުނ ް ީމހުނ ް ވ ަ ިކކުރ ުމ ާއި ،އ ެ ީމހުނ ްގ ެ އި ސްތި ޢ ުފ ާ ޤ ަބ ޫލ ުކުރުނ ް.
)ކ( )އ(
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރި ޔ ާސަ ތ ު ބ ެލ ެހ ެއ ްޓުނ ް. ހ ަނގުރާމ ަ ނުވަތ ަ ޞު ލްޙ ަ އި ޢ ުލާނ ްކުރ ުމ ުގ ެ ޤަރާރ ު ނެރ ުމ ާއި އެފަދ ަ ޤަރާރުތ ައ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ވ ަގ ުތުނ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅުނ ް.
ާސގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ )ވ( ޤާނޫނުއަސ ީ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރުނ ް. ސޔ ާސަ ތ ު ސޔ ާސަ ތ ު ކ ަނޑައަޅ ައި ި ،ހންގ ައި ،އ ެ ި )މ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޚ ާރި ީޖ ި ިހނގާނ ު ިހނގ ާ ގ ޮތ ް ބަލ ައި ،ބޭރ ު ޤ ައ ުމުތ ަކ ާއި ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ަކ ާއ ެކ ު ގ ުޅުނ ް ޤ ާއި މްކ ޮށ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުނ ް. )ފ(
.1
ބޭރ ު
ޤ ައ ުމުތ ަކ ާއި
ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ
ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ަކ ާއ ެކ ު
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ެއި ނ ް ވ ާ މ ުޢާހ ަދާތ ަކ ާއި އ ެއްބަސްވުންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ސ އި ލ ްތި ޒާމ ެއ ް އ ުފ ުލާނ ް ނުޖެހ ޭބާވ ަތ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ރައ ްޔި ތުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް އ ެއްބަސްވުންތ ަކުގ ައި ސޮ އި ކުރުނ ް.
.2
ބޭރ ު
ޤ ައ ުމުތ ަކ ާއި
ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ
ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތ ަކ ާއ ެކ ު
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ެއި ނ ް ވ ާ މ ުޢާހ ަދާތ ަކ ާއި އ ެއްބަސްވުންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ް
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
މ ުޢާހ ަދާތ ަކ ާއި
އ ުފ ުލާނ ް
ޖެހ ޭބާވ ަތ ުގ ެ
އި ލ ްތި ޒާމ ެއ ް
ސ އ ެއްބަސްވުންތ ަކުގ ައި އެނޫނ ްވ ެ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރ ުހ ުމ ާއ ެކ ު ސޮ އި ކ ޮށ ް ،ތ ަޞް ީދޤ ްކުރުނ ް. )ދ(
ބޭރުޤ ައ ުމުތަކ ަށ ާއި ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތަކ ަށ ް ރ ާއްޖ ެއި ނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ސަ ީފރުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މ ަޝް ވަރ ާގެމ ަ ީތނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުނ ް.
)ތ(
ބޭރ ު ޤ ައ ުމުތަކ ަށ ާއި ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ ޖ ަމ ްޢި އ ްޔާތަކ ަށ ް ރ ާއްޖ ެއި ނ ް ޢ ައްޔަންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ސަ ީފރުނ ް އ ަނބުރ ާ ގެނައ ުމ ާއި
މ ަޤ ާމުނ ް
ވ ަ ިކކުރުނ ް. )ލ(
ސ ފަރ ާތްތ ަކުނ ް ރ ާއްޖެއ ަށ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ބޭރުޤ ައ ުމުތ ަކ ާއި އެނޫނ ްވ ެ ް ސަ ީފރުނ ްގ ެ ފ ަތްކ ޮޅ ު ބަލ ައި ގ ަތ ުމ ާއި
އ ެ ސަ ީފރުނ ް އ ަނބުރ ާ
ގެނ ްދި އ ުމ ުގ ެ ލި ޔުނ ް ބަލ ައި ގ ަތުނ ް. )ގ(
އ ެ ިކއ ެ ިކ ތ ަޙ ު ީޤޤުތ ައ ް ކުރުމ ަށ ް ނުވަތ ަ ޤ ައ ު ީމ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލ ަފ ާދި ނުމ ަށ ް އުފ ައ ްދާންޖެހ ޭ ވ ަގ ު ީތ ޝންތ ައ ް އ ުފ ެއ ްދުނ ް. ކ ޮމި ަ
)ޏ(
ޤ ައ ު ީމ މ ު ިހނ ްމ ު މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި
ރައ ްޔި ތުންނަށ ް ފެންނަގ ޮތ ް
ބ ެލުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ުހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުނ ެގުނ ް. ސތ ަކ ާއި )ސ( ޤ ައ ު ީމ ބަނ ްދ ު ދުވ ަ ް
ސތ ައ ް ސަ ރ ުކާރ ު ބަނ ްދ ު ދުވ ަ ް
ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް. )ޑ(
އ ެ ިކފަރ ާތްތަކ ަށ ް ،ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،އި ނ ާމ ާއި ،ލަޤ ަބ ާއި ، ޝރަފ ާއި ،ނި ޝާ ނ ާއި ،މ ެޑ ެލ ް ދި ނުނ ް. ަ 57
)ޒ(
ޖި ނ ާ ީއކ ުށްތ ަކުގ ައި
ޙ ުކ ުމްކ ޮށްފ ައި ވ ާ،
އި ސްތި އުނ ާފ ްކުރ ުމ ުގ ެ
ުޞތ ެއ ް ނ ެތ ް ީމހުނ ްގ ެތެރ ެއި ނ ް ،ވ ަ ިކވ ަ ިކފަރ ުދުނ ްގ ެ އި ތުރ ު ފުރ ަ ކުށ ަށ ް ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް މ ަޢ ާފ ް ދި ނ ުމ ާއި ،އަދ ަބ ު ލ ުއި ކ ޮށ ްދި ނުނ ް. )ޓ(
ސަ ލާމ ަ ީތ
ިޚދުމ ަތްތަކ ަށ ް މި
ާސނ ް ޢަމ ަލ ުކުރުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ
ލ ާޒި މ ުކުރ ާ އ ުޞޫ ލުތަކ ަށ ް ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކުނ ް ތ ަބ ާވާކަނ ް ކަށަވަރ ުކުރުނ ް. )ޔ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއަކ ަށ ް ހުންނަ ީމހ ަކ ު އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ކަމ ަށ ް ސ ާސ އ ާއި ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މި ނޫނ ްވ ެ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރުނ ް.
ރގެ ވުޒާރާތައް ރކާ ު ސ ު ަ
.116
ބގެ ނ ިއ ު ޔގ ެ ަ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.117
)ހ(
ސަ ރ ުކާރުނ ް އުފ ައ ްދާނ ް ބޭނުނ ްވ ާ އެންމެހ ައި ވ ުޒާރާތ ަކ ާއި އ ެ ވ ުޒާރާތ ަކ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރާތ ައ ް ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް
ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި
ސަ ރ ުކާރުނ ް
އުފ ައ ްދ ާ ވ ުޒާރާތ ަކ ާއި އ ެ ވ ުޒާރާތ ަކ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރާތ ައ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރުމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ،އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ސަ ރ ުކާރުނ ް އުފ ައ ްދ ާ ވ ުޒާރާތ ަކ ާއި އ ެ ވ ުޒާރާތ ަކ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރާތ ައ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ގ ޮތާމ ެދ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ފެންނަ ިޚޔ ާލ ާއި މ ަޝް ވަރ ާ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ދ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
ޔތުތައް ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
)ހ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ބާރުތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ާ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރ ާ ކަންކަނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު ކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ.
)ށ(
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ސަ ބަބ ަކ ާހުރ ެ
އޭނ ާގ ެ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް ޢުޛުރ ުވ ެރި ވ ެއްޖެނަމ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
އ ަދ ާކުރ ާނީ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ެވ ެ. ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.118
ނތައްތައް ނ ކަ ް ނވާ ޭ ނ ު ށގެ ް ކޮ ް
.119
ސރައ ާއި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ާއި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ަށ ް މ ު ާ އ ެހ ެނި ހެނ ް ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ. )ހ(
ހުންނަ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއަކ ަށ ް
އ ަދި
ީމހ ަކ ު
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބަކ ަށ ް ހުންނަ ީމހ ަކ ު ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ސ މ ަޤާމ ެއ ް އ ެހެނ ް މ ަޤާމ ެއ ް ،އ ަދި ފ ައި ދ ާއ ެއ ް ލި ބޭފަދ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް ވި ޔ ަފ ާރި އ ެއ ް
ފުރައި ގެނ ެއ ް
ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި
ޢަމ ަ ީލގ ޮތުނ ް
ބ ައި ވ ެރި ވ ެ،
އ ާމްދ ަނީ އ ެއ ް
ިހނ ްގ ުމުގ ައި ފަނ ްނީ
ހ ޯދުމ ަށ ް
މ ަސަ އްކ ަތްތ ަކ ެއްގ ައި ޝާ މި ލ ުވ ެ ،އ ާމ ްދ ާނީ އ ެއ ް ލި ބޭފަދ ަ އ ެހެނ ް ސ އ ެއ ްވ ެ ް
މ ަސަ އްކ ަތ ެއްކ ޮށ ް،
އ ެހެނ ް
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ފަރ ާތ ެއ ްގ ެ
ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދާކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މުދ ަލ ާއި ިބނ ް ގަނ ެ ނުވަތ ަ ކ ުއްޔ ަށ ް ިހފ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ދ ައުލ ަތ ާއި ސ އ ެހެނ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ފަރާތ ަކ ާ ދެމ ެދ ު ކުރެވ ޭ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއަކ ަށ ް
ހުންނަ
މ ުޢާމ ަލ ާތ ެއްގ ައި
ީމހ ެއ ްގ ެ
ނުވަތ ަ
ސ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބަކ ަށ ް ހުންނަ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ާ ީލ އ ެއ ްވ ެ ް މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް ބ ާއްވ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ( ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ޢ ައްޔަންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ނުވަތ ަ ވ ަ ީޒފ ާ ީދފ ައި ވ ާ
ީމހ ަކ ު އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ް ،ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމ ުގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް ލި ބ ޭ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ،ނ ާޖ ާއި ޒ ު ގ ޮތ ެއްގ ައި އ ަމި އްލ ަ ފ ައި ދާއ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެހެނ ް ސ ބޭނުންކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ީމހ ެއ ްގ ެ ފ ައި ދާއ ަށ ް ވި ޔ ަ ް
59
ނ ޔ ް ބ ާ ިސގެ ަ ދލާ ިއ ފައ ާ މު ަ
.120
ކޮންމ ެ އަހަރަކުމ ެ ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ،އޭނ ާގ ެ މި ލ ް ިކއ ްޔ ާތުގ ައި ވ ާ މުދ ަލ ާއި
ނ ރ ް ހާމަކު ު
ފ ައި ސާގ ެ
ިހސާބުތ ަކ ާއި ،
ވި ޔ ަފ ާރީ ގ ެ
މ ަޞް ލަޙ ަތުތ ަކ ާއި ،
އަރަންޏ ާއި ދަރަނި ހާމަކ ޮށ ް ތ ައ ްޔާރ ުކުރ ާ ބ ަޔާނ ެއ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ަށ ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު އ ް
.121
ބގެ ނ ިއ ު ޔގ ެ ަ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.122
)ހ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަި ، މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ހުށަހަޅ ައި ،
ސ ީޓ ި އެ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ލި ބ ުމުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. )ށ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް
ނައި ބ ު
ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަ،
އޭނ ާގ ެ ސ ީޓއ ަކުނ ް ި
ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި ،
މ ަޤ ާމުނ ް އެކަނ ް ސ ީޓ ި އެ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
ނ ުސވު ް މަޤާމު ހ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު މަރ ުވ ެގެނ ް ،ނުވަތ ަ އި ސްތި ޢ ުފ ާ ީދގެނ ް ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމުނ ް ދުރުކ ޮށ ްގެނ ް ނުވަތ ަ އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އޭނާއ ަށ ް އ ަދާނ ުކުރެވ ޭ ފަދ ަ ދ ާއި ީމ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެގެނ ް ،ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ކ ަމ ުގ ެ
މ ަޤ ާމ ާ
ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ
ސަ ބ ަބުނ ް،
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ް ހުސްވ ެއްޖ ެ ނަމ ަ،
ސތ ަކުގ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބުކ ަމ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ުގ ެ ބ ާ ީކ އ ޮތ ް ދުވ ަ ް އ ެ މ ަޤ ާމ ް ފުރާނޭ ީމހ ަކ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބުކަމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހ ެއ ްގ ެ ނަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ޔގެ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.123
)ހ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް
ށ ރމަ ް ދކު ު ޔތުތައް އަ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް
ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ެވި އްޖެނަމ ަ،
ނ ރވެރި ވު ް ޛ ު ނ ޢު ު ވަގު ީތގޮތު ް
ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް ސަ ބ ަބ ު
ޢުޛުރ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް
އެކަނ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ލި ޔުމ ަކުނ ް އެނ ްގުމ ަށްފ ަހ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި
ވ ާޖި ބުތ ައ ް
އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. އ ަދި ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް އ ަލުނ ް ޙ ަވ ާލ ުވާނ ްވ ާނީ އެކަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ލި ޔުމ ަކުނ ް އެނ ްގުމ ަށްފ ަހުގ ައ ެވ ެ. )ށ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް އ ަދ ާ ނ ުކުރެވޭފަދ ަ ޢުޛުރ ެއ ް ދި މ ާވ ާ ވ ަގ ުތ ު އ ެ ޢުޛުރ ުގ ެ ބާވ ަތުނ ް އެކަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް އެނ ްގެނ ް ނ ެތ ް ިހނދ ެއްގ ައި ،އެކަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް އަނ ްގ ާނީ
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ުގ ެ
ތ ާ ީއދ ާއ ެކ ު ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ެވ ެ .މި ފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އ ަލުނ ް ޙ ަވ ާލ ުވ ެވެންދެނ ް ،އ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް އ ަދ ާކުރ ާނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ެވ ެ .އ ަދި ، ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް އ ަލުނ ް ޙ ަވ ާލ ުވާނ ްވ ާނީ އެކަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް ލި ޔުމ ަކުނ ް އެނ ްގުމ ަށްފ ަހުގ ައ ެވ ެ.
61
ދ ރވ ޭ ފަ ަ ނކު ެ ދ ު ބތައް އަ ާ ވާ ިޖ ު
.124
)ހ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
އ ާއި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ
ނ ދވެރި ވު ް ނ މެ ު ޙާލަތެއް ވަގު ީތގޮތު ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި
ނައި ބ ަށ ް ވ ާޖި ބުތ ައ ް
އ ަދާނ ުކުރެވ ޭ ފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެނަމ ަ، ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
ނުވަތ ަ
ނައި ބ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ާ އ ަލުނ ް ޙ ަވ ާލ ުވ ެވެންދެނ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް އ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ޙ ަވ ާލ ުވ ާނީ ، ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސެވ ެ .ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ށ ް އެކ ަމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ެވެނ ް ނ ެތްނަމ ަ އެކ ަމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބުރަ ީއސެވ ެ .ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބުރަ ީއސަ ށ ް އެކ ަމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ެވެނ ް ނ ެތްނަމ ަ އެކ ަމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤަރާރަކުނ ް ހ ޮވ ާ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރ ެކ ެވ ެ. ދ ރވ ޭ ފަ ަ ނކު ެ ދ ު ބތައް އަ ާ ވާ ިޖ ު ނ ދވެރި ވު ް ނ މެ ު ދ ިއ ީމގޮތު ް ޙާލަތެއް ާ
)ށ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ާއި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ަށ ް، ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ ވ ާޖި ބުތ ައ ް އ ަދ ާކުރާނ ް ހުރަސްއެޅޭފަދ ަ ދ ާއި ީމ ޙާލ ަތ ެއ ް ކ ުރި މ ަތި ވ ެގެނ ް ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފ ާ ީދގެނ ް ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމުނ ް ދުރ ުކުރ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ނުވަތ ަ މަރ ުވ ެގެނ ް އ ެ ދެމ ަޤ ާމ ް އ ެއްފަހަރ ާ ހުސްވ ެއްޖެނަމ ަ ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ާއި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް އ ަލުނ ް ީމހުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ެވެންދެނ ް އ ެ ދެމ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް އ ަދ ާކުރ ާނީ ރަ ީއސެވ ެ.
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ރަ ީއސަ ށ ް
އެކ ަމ ާ
ޙ ަވ ާލ ުވ ެވެނ ް ނ ެތްނަމ ަ އެކ ަމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބުރަ ީއސެވ ެ .ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ނައި ބުރަ ީއސަ ށ ް އެކ ަމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ެވެނ ް ނ ެތްނަމ ަ އެކ ަމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤަރާރަކުނ ް ހ ޮވ ާ އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރ ެކ ެވ ެ.
ސ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވެވ ޭނީ ، )ނ( ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ްވި ޔ ަ ް
ޔ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ނ ރައ ު ވަގު ީތގޮތު ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ީމހ ެއްގ ައި
ކަމުގެ މަޤާމާ ޙަވާލުވާ ީމހެއްގެ
ހުންނާނ ްވާނޭކަމ ަށ ް
ރޠު ޝ ު ަ
ޔގެ މަޤާމާ ިއ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
މި
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ާސގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ޝރ ުޠުތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވ ާ ީމހަކ ަށ ެވ ެ. ަ .125
)ހ(
ާސގ ެ 124ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ވ ާ ފަދ ަ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ބގެ ނ ިއ ު ޔގ ެ ަ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
މ ަޤ ާމ ާއި
ނ އާ ުސވުމާ ގު ިޅގެ ް މަޤާމް ހ ް
ޙާލ ަތ ެއ ް
މ ެދ ުވ ެރި ވ ެގެނ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ެއްފަހަރ ާ
ހުސްވ ެއްޖެނަމ ަ،
ނ ބއް ބޭއްވު ް ނ ިތޚާ ެ ާސ ިއ ް ރި ޔ ީ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
އ ެ ދެމ ަޤ ާމ ް ހުސްވި
ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް
ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ެއ ް ބ ާއްވ ައި ،އ ެ ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ރި ޔ ީ ސދޮޅ ަ ް ފަ ް ސނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ދެމ ަޤާމ ަށ ް ީމހުނ ް ހަމަޖ ައ ް ާ )ށ(
ާސ ރި ޔ ީ
އި ނ ްތި ޚ ާބުގ ައި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ
މ ަޤާމ ަށ ް
މ ަޤާމ ަށ ާއި
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ
ދ ެ ީމހުންނަށްމ ެ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލުނ ުވެވ ޭ ފަދ ަ ސ ސަ ބަބ ަކ ާހުރ ެ މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެނަމ ަ، ދ ާއި ީމ ޙާލ ަތ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ސދޮޅ ަ ް އ ެ ޙާލ ަތ ު މ ެދ ުވ ެރި ވ ާ ދުވ ަހުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ފ ަ ް ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ެއ ް ބ ާއްވ ައި ،އ ެ ދެމ ަޤާމ ަށ ް ީމހުނ ް ތެރޭގ ައި ރި ޔ ީ ސނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. ހަމަޖ ައ ް ާ )ނ(
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ސަ ބ ަބ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެގެނ ް
ާސ ިހނގ ަމުނ ްދ ާ ރި ޔ ީ
ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ެއ ް ބ ާއ ްވާންޖ ެ ިހގެނ ް ދ ައުރ ެއ ްގ ެ ތެރޭގ ައި އ ަލުނ ް ރި ޔ ީ އި ނ ްތި ޚ ާބ ެއ ް
ބ ާއްވ ައި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
މ ަޤާމ ަށ ާއި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް އ ަލުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުވި ާސ ދ ައުރ ުގ ެ ބ ާ ީކ ީމހުނ ް މ ަޤ ާމުގ ައި ދ ެމި ތި ބ ޭނީ ބުނ ެވި ދި ޔ ަ ރި ޔ ީ ާސގ ެ 107ވަނަ އޮންނަ މ ުއްދަތ ަށ ެވ ެ .އ ަދި މި ޤާނޫނުއަސ ީ މ ާއ ްދ ާގ ެ ބޭނުމ ަށ ް އ ެ ީމހުންނާމ ެދ ު ޢަމ ަލ ު ކުރ ާނީ އ ެ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. 63
ޔއާ ިއ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.126
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
މ ަޤ ާމ ާއި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ
ނައި ބ ުގ ެ
ޔގެ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް އ ަދ ާކުރ ާ ކޮންމ ެ ީމހ ަކުމ ެ،
ދކުރާ ނ އަ ާ ބގެމަޤާމް ވަގު ީތގޮތު ް ނ ިއ ު ަ
މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެކ ުރީ ނ ް އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ުގ ެ ނުވަތ ަ އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު
ނ ރ ް ނ ހުވަ ިއކު ު ީމހު ް
ާސގ ެ އެކަމ ަށ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް އ ެ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ނމާ އުފުލު ް ށގެ ިޒ ް ކު ު
.127
ނ ޔކަ ް ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.128
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ނުވަތ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު މ ަޤ ާމުގ ައި ސ ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކ ަމ ުގ ެ ތ ުހުމ ަތ ު ހުރ ެގެނ ް ނުވަތ ަ އ ޭގ ެ ކ ުރީ ނ ް ނަމ ަވ ެ ް އޭނ ާއ ާ މ ެދ ު ކުރ ެވި އްޖެނަމ ަ ،އެކަމަކ ަށ ް އޭނ ާ ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. ސ އ ެހެންނަމ ަވ ެ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ާ މ ެދ ު އެފަދ ަ
ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް
ކުރާނ ް ޖ ެ ިހއްޖ ެ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ި ،ހނގ ަމުނ ްދ ާ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ ދ ައުރ ު ހަމ ަވާންދެނ ް އެދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް ފަސްކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ފެންނަނަމ ަ ،އެކަންބ ަޔާންކ ޮށ ް އެމ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤަރާރަކުނ ް އ ެ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް ކުރުނ ް ފަސްކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ. ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހ ުރި ީމހ ަކ ު ،ކ ުށ ްވ ެރި ނ ުވ ެ ޤާނ ޫނީ
ނޖެހ ޭ ށ ދޭ ް ށފަ ިއވާ ީމހަކަ ް ކޮ ް
ހަމަތ ަކ ުގ ެ މ ަ ީތނ ް އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކވ ެއްޖެނަމ ަ ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމ ެ މ ަ ީތ
ޔތް ނ ަ ރައްކާތެރި ކަމާ ިއ ިޢ ާ
ވ ެރި ކަނ ް ކ ޮށްފ ައި ވ ާ ީމހަކ ަށ ް ދޭންޖެހ ޭ ޢި އްޒ ަތ ާއި ޤަދަރ ާއި އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ފަދ ަ ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ަމ ާއި މ ާ ީލ ޢި ނާޔ ަތ ާއި އ ެހ ެނި ހެނ ް ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް އ ެ ީމހަކ ަށ ް ޙ ައ ްޤ ުވާނ ެއ ެވ ެ .މި ގ ޮތުނ ް ދެވ ޭ ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ަމ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ ަސވަ ަ ފ ް
ިލިސ ނގ ެ މަޖ ް ރ ް ވަ ީޒ ު ިސ ނގެ މަ ިޖލ ް ރ ް ވަ ީޒ ު
.129
ނ ލާ ިޒ މް ރ ް ނގަ ިއ ހު ު ރ ް ވަ ީޒ ު
.130
)ހ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ާސންނ ާއި ޤާނޫނުއަސ ީ ކުރުމ ަށްޓަކ ައި
ޙ ަވ ާލ ުކުރ ާ ޤާނޫނުނ ް
ކަންތ ައްތ ަކ ާއި ޙ ަވ ާލ ުކުރެވ ޭ
މި
ކަންތ ައްތ ައ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ެއ ް އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ސ އ ެކ ުލ ެވި ގެންވ ަނީ ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ް ނައި ބ ާއި ،އ ެ ިކއ ެ ިކ ވ ުޒާރާތ ައ ް ިހނ ްގ ުމ ާ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރ ާ ވ ަ ީޒރުންނ ާއި ،ބަނ ްޑާރަނައި ބ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ެވ ެ.
)ނ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ު ފި ޔަވ ައި ،ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ އ ެހެނ ް މެންބަރުނ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށްފ ަހ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގެމ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރ ުހުނ ް ހ ޯދާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ރ(
ވ ަ ީޒރުނ ްގެމ ަޖި ީލހ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހުނ ްގ ެ ނަންތ ައ ް ،އ ެ ީމހުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭ ދުވ ަހުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ހ ަތ ް ދުވ ަހ ުގ ެތެރޭގ ައި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރ ުހުނ ް ހ ޯދުމ ަށްޓަކ ައި އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ރޠުތައް ޝ ު ަ
)ހ(
ޝރ ުޠުތ ައ ް ަ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުންގ ައި އަންނަނި ވި ފ ުރި ހަމ ަވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. .1ދި ވ ެ ިހ ރައ ްޔި ތަކ ަށ ްވުނ ް. .2ބޭރ ު ޤ ައުމ ެއ ްގ ެ ރައ ްޔި ތަކ ަށްނ ުވުނ ް. ސންނަތ ް ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ ީމހ ަކ ު ު .3މުސްލި މ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވ ުމ ާއި ، ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. 65
.4
ސ ފަނ ްސަ ީވ ް
ޢ ުމުރުނ ް
އަހަރ ު
ފ ުރި ފ ައި ވ ާ
ީމހ ަކ ު
ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. .5 )ށ(
ބ ުއ ްދި ހަމައ ަށ ްހ ުރި ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް.
އަންނަނި ވި ޙާލ ަތްތ ަކުނ ްކުރ ެ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ވ ާ ީމހަކ ަށ ް ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ަށ ް ނ ުވެވޭނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ަށ ް އެފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެނަމ ަ އ ެ ީމހ ަކ ު ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކވާނ ެއ ެވ ެ. .1
ސ ިބތ ު ދަރަންޏ ެއ ް އ ޮތ ް ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،ޙ ުކ ުމ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް ާ އ ެ ދަރަނި އ ަދ ާކުރަމުންނ ުދ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް.
ސ ިބތ ުވ ެގެނ ް ބާރަ މަސްދުވަހ ަށ ްވުރ ެ .2ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކަނ ް ާ ދި ގ ު މ ުއްދ ަތ ެއ ްގ ެ ޙ ުކުމ ެއ ް ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމހ ަކުނަމ ަ ،އ ެ ޙ ުކުމ ެއ ް ތަނ ް ީފޛުކ ޮށ ް ނި މުނ ުތ ާ ،ނުވަތ ަ އ ެ ޙ ުކ ުމުނ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ު އަދ ަބ ު މ ަޢ ާފ ްކުރ ެވުނ ުތ ާ ތި ނ ް އަހަރުނ ުވ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
.131
ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ރ ް ވަ ީޒ ު
.132
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ް އ ެ ީމހުނ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވާނ ްވ ާނީ އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު
ނުވަތ ަ
އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު
އެކަމ ަށ ް
ކ ަނޑައ ަޅ ާ
ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ކ ުރި މ ަ ީތގ ައި ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރުމ ަށްފ ަހުގ ައ ެވ ެ.
ޔތުތައް ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ކޮންމ ެ
މެންބަރަކުމ ެ
ާސ ޤާނޫނުއަސ ީ
އ ާއި
ޤާނޫނަށ ް ތ ަބ ާވ ެ ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ެ ީމހ ަކ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރ ާ އެންމެހ ައި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ކ ަމ ާއި ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު އ ަދ ާކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ީމގ ެތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ.
)ހ(
ސޔ ާސަ ތުތ ައ ް ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި ި ދ ައުލ ަތ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް މ ަޝް ވަރ ާދި ނ ުމ ާއި ،އ ެ ީހތ ެރި ވ ެދި ނ ުމ ާއި ، ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ސަ ރ ުކާރ ު ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ހ ުރި ހ ައި ދ ާއި ރާތ ަކ ެއްގ ައި ވ ެ ް
ސޔ ާސަ ތުތ ައ ް އެ ި
ތަނ ް ީފޛުކ ޮށ ްި ،ހނގާނ ު ިހނގާގ ޮތ ް ބ ެލުނ ް. )ށ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރުމ ަށ ް ސަ ރ ުކާރުނ ް ހުށަހ ަޅާނ ް ީވ ިބލުތ ަކ ާއި
ސ އެނޫނ ްވ ެ ް
ހުށ ަހ ެޅުންތ ައ ް
ތ ައ ްޔާރ ުކުރ ުމުގ ައި
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލަފ ަޔ ާއި މ ަޝް ވަރ ާދި ނުނ ް. )ނ(
ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ިހނ ްގ ުމ ާއި ،
އ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް
މުރާޖ ަޢ ާކުރ ުމ ާއި ،ވި ލަރެސްކުރުނ ް. )ރ(
އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާއ ާ ގުޅ ޭ ގ ޮތުނ ް ،އ ޮމާންކ ަމ ާއ ެކ ު ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށ ް ސަ ރ ުކާރ ާއި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އ ެހެނ ް ބާރުތ ަކ ާ މ ެދ ު ބ ާއ ްވާންޖެހ ޭ ގ ުޅުންތ ައ ް ބ ާއްވ ައި އ ެ ގ ުޅުންތ ައ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުނ ް.
)ބ( އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިހމެނޭ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމެހ ައި ސ ހެޔޮގ ޮތުގ ައި ފަރ ުވ ާތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ބ ެލ ެހ ެއ ްޓުނ ް. މުދ ަލ ާއި ފ ައި ާ ސޔ ާސަ ތ ު )ޅ( ޤ ައ ު ީމ އ ަދި ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ ކަންތ ައްތ ަކުގ ައި ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ި ާސ، ސޔ ީ އެކަށ ައ ެޅ ުމުގ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލ ަފ ާދި ނ ުމ ާއި ި ، އި ޤ ްތި ޞާ ީދ އ ަދި އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ ގ ޮތުނ ް ރ ާއްޖ ެ ތަރައ ް ީޤ ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ކުރާންޖެހ ޭ ކަންކަނ ް މުރާޖ ަޢާކ ޮށ ް ވި ލަރެސްކުރުނ ް. )ކ( ޤާނޫނ ުގ ެ ވ ެރި ކަނ ް ިޙމާޔ ަތްކ ޮށ ް ކ ުރި އެރ ުވ ުމ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސަ ލާމ ަތ ްތ ެރި ކަނ ް ދަމަހ ައްޓ ައި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޢާނ ްމ ު ފ ައި ދ ާ
ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުނ ް.
67
ާސ އ ާއި ޤާނޫނުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ އ ެހ ެނި ހެނ ް )އ( ޤާނޫނުއަސ ީ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރުނ ް. ބ ނ ިއ ު ނޑާރަ ަ ބ ް ަ
.133
)ހ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އި ސްކުރ ާ ބަނ ްޑާރަނައި ބ ަކ ު ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ބަނ ްޑާރަނައި ބ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އި ސްކުރ ާ ީމހ ަ ީކ ޤާނޫނ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާއި ނ ް ފާހަގަކ ޮށ ްލެވޭފަދ ަ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ތ ަޖ ްރި ބ ާހ ުރި ، ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ަށ ް
ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމ ުގ ެ
ޝރ ުޠ ު ަ
ހަމ ަވ ާ
ީމހ ަކުކ ަމުގ ައި ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .ބަނ ްޑާރަނައި ބ ަ ީކ ސަ ރ ުކާރަށ ް ޤާނ ޫނީ ލަފ ަޔ ާއި މ ަޝް ވަރާދ ޭ ީމހ ާއ ެވ ެ. )ށ(
ދ ައުލ ަތ ާ ގ ުޅުނ ްހ ުރި ޤާނ ޫނީ އެންމެހ ައި ކަންކ ަމުގ ައި ސަ ރ ުކާރަށ ް ލ ަފ ާދި ނ ުމ ާއި ،ބަނ ްޑާރަނައި ބ ުގ ެ އ ޮ ީފހުނ ް އ ަދ ާ ކުރުމ ަށ ް ހަމަޖ ެ ިހފ ައި ވ ާ ާސންނ ާއި ޤާނޫނުނ ް ޤާނ ޫނީ އެންމެހ ައި ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި ޤާނޫނުއަސ ީ އޭނ ާ އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ އެންމެހ ައި އ ަދ ާކުރުމ ަ ީކ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް
ބަނ ްޑާރަނައި ބ ުގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި
ިހމެނޭ
ކަންކަމ ެވ ެ. )ނ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ އެންމެހ ައި ކ ޯޓުތަކ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވާހަކަދ ެއ ްކ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ާސގ ައި ބަނ ްޑާރަނައި ބ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ .އ ަދި މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޮސ ިކއުޓ ަރ ޕްރ ި ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ
ޖެނެރަލ ް ކަންކަނ ް
ގެ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު
ފި ޔަވ ައި
އ ެހެނ ް
ކ ަމުގ ައި ކަންކ ަމުގ ައި
ްސލ ުކުރ ާނީ ބަނ ްޑާރަނައި ބ ު ،ނުވަތ ަ ކ ޯޓުތ ަކުގ ައި ދ ައުލ ަތ ް ތ ަމ ީ އޭނ ާ ކ ަނޑައ ަޅ ާ ީމހ ެކ ެވ ެ.
)ރ(
މަދ ަނީ
މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ުގ ެ
ތެރ ެއި ނ ް
ސަ ރ ުކާރ ު
ޝާ މި ލްނ ުވ ާ
މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ވެސް ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް ނުވަތ ަ ޢާނ ްމ ު މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް ިހމެނޭކަމ ަށ ް ބަނ ްޑާރަނައި ބ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ކޮންމ ެ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއްގ ައި ކ ޯޓ ުގ ެ ހ ުއްދ ައ ާއ ެކ ު ،އ ެ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ިހނގ ާއި ރ ު ބަނ ްޑާރަނައި ބ ަށ ް ކޯޓ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވާހަކަދ ެއ ް ިކދާނ ެއ ެވ ެ. )ބ(
ޤާނޫނ ުގ ެ ވ ެރި ކަނ ް ނަގަހ ައްޓ ައި ި ،ޙމާޔ ަތްކ ޮށ ް ކ ުރި އެރ ުވުމ ަށ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސަ ލާމ ަތ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މަނ ްފ ާއ ާއި ،ޢާނ ްމ ު މި ނި ވަންކަނ ް ދި ފ ާޢ ުކުރުމ ަށ ް ބަނ ްޑާރާނައި ބ ު މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ.
)ޅ(
ބަނ ްޑާރަނައި ބ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް އ ަދ ާ ކުރ ުމުގ ައި އޭނ ާ ތ ަބ ާވ ާނީ
ހަމ ައެކ ަނި
ާސއ ަށ ާއި ޤާނޫނުއަސ ީ
ޤާނޫނަށ ެވ ެ.
ސ ީމހ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ އި ދާރ ާއ ެއ ްގ ެ އ ެއި ންކަމ ެއްގ ައި އި ތުރ ު އ ެއ ްވ ެ ް ބާރ ެއ ް ނުވަތ ަ ނ ުފ ޫޒ ެއ ް އޭނ ާގ ެ މ ައްޗަކ ަށ ް ނ ު ިހންގޭނ ެއ ެވ ެ. )ކ(
ސޔ ާސަ ތުތ ައ ް ޖި ނ ާ ީއ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ޢަމ ަލ ުކުރާނޭ މ ައި ގ ަނޑ ު ި ކ ަނޑައަޅ ައި
ޮސ ިކއުޓ ަރ ސޔ ާސަ ތުތ ައ ް ޕްރ ި ި އެ
ޖެނެރަލ ަށ ް
އެނ ްގ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ބަނ ްޑާރަނައި ބ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ިސ ނގެ މަ ިޖލ ް ރ ް ވަ ީޒ ު ނ ދ ީރވު ް ބ ާ ޖަވާ ު
.134
)ހ(
ލ ހ ުގ ެ މ ެންބ ަރ ުނ ްނ ާ ޙ ަވ ާލ ުކ ުރ ެވ ޭ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީ
ވ ާޖި ބުތ ައ ް ހެޔޮގ ޮތުގ ައި އ ަދ ާކުރ ުމުގ ައި ވ ަ ިކވ ަ ިކ މެންބަރުންނ ާއި މ ު ިޅ ސ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވ ުމ ުގ ެ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ް ާސގ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ާ ގޮތ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ އި ތުރަށ ް ،ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
69
)ށ(
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
އި ޚ ްތި ޞާ ޞް ގ ައި ވ ާ ޞއްޙ ަ ަ
މެންބަރަކުމ ެ،
ކޮންމ ެ އެންމެހ ައި
މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު،
ކަންތ ައްތ ަކ ާ
ގުޅޭގ ޮތުނ ް،
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް
ހުށަހަޅ ަމުނ ް
ގެނ ްދާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ އެންމެހ ައި
އެ
ީމހ ެއ ްގ ެ
އި ޚ ްތި ޞާ ޞް ގ ައި ވ ާ
ކަންތ ައްތ ަކ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް
ބޭނުނ ްވ ެއްޖ ެ ކޮންމ ެ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ެއ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.135
ބރަކު ނ ަ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ މ ެ ް ރ ް ވަ ީޒ ު
.136
ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް
ސރައ ާއި ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ް މ ު ާ ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ.
ނތައްތައް ނ ކަ ް ނވާ ޭ ނ ު ށގެ ް ކޮ ް
)ހ(
ސ މެންބަރަކ ު ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް މ ަޤާމ ެއ ް،
ސ ފ ައި ދ ާއ ެއ ް ލި ބޭފަދ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް
އ ަދި
ފުރައި ގެނ ެއ ް
ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި
ޢަމ ަ ީލގ ޮތުނ ް
ބ ައި ވ ެރި ވ ެ،
އ ާމްދ ަނީ އ ެއ ް
މ ަސަ އްކ ަތ ެއްގ ައި ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ވި ޔ ަފ ާރި އ ެއ ް
މ ަޤާމ ެއ ް
ިހނ ްގ ުމުގ ައި
ހ ޯދުމ ަށ ް
ފަނ ްނީ
ޝާ މި ލ ުވ ެ،
އ ާމްދ ަނީ އ ެއ ް ލި ބޭފަދ ަ އ ެހެނ ް
މ ަސަ އްކ ަތ ެއްކ ޮށ ް،
ފަރ ާތ ެއ ްގ ެ
އ ެހެނ ް
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދާކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މުދ ަލ ާއި ިބނ ް ގަނ ެ ނުވަތ ަ ކ ުއްޔ ަށ ް ިހފ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ދ ައުލ ަތ ާއި ސ އ ެހެނ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ފަރާތ ަކ ާ ދެމ ެދ ު ކުރެވ ޭ މ ުޢާމ ަލ ާތ ެއްގ ައި
ސ މެންބަރަކ ު އ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ މ ާ ީލ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް ސ މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް ބ ާއްވ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. އ ެއ ްވ ެ ް
)ށ(
ސ މެންބަރަކ ު ،މ ަޤ ާމ ުގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް އ ެއި ނ ް ީމހަކ ަށ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަދ ާކުރ ާ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ ބޭނުނ ް އ ަމި އްލައ ަށ ް ނ ާޖ ާއި ޒ ް މަނ ްފ ާއ ެއ ް ާޞލ ްކުރުމ ަށ ް ނުވަތ ަ އ ެހެނ ް ީމހަކ ަށ ް އެފަދ ަ މަނ ްފ ާއ ެއ ް ޙ ި ހޯދ ައި ދި ނުމ ަށ ް ބޭނުންކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު މަޤާމު ް
.137
ނ ޔ ް ބ ާ ިސގެ ަ ދލާ ިއ ފައ ާ މު ަ
.138
)ހ(
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
މެންބަރަކ ު،
މ ަޤ ާމުނ ް
ވ ަ ިކކުރާނ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ،އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް އ ެ މެންބަރަކ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ފޮނ ުވ ާ ލި އުމ ަކުނ ް ،އ ެ މެންބަރަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ. ސ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( އ ެހެނ ް އ ޮތްކ ަމުގ ައި ވި ޔ ަ ް ނައި ބ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ިބގެނ ެއ ް ނ ުވ ެއ ެވ ެ. ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކޮންމ ެ މެންބަރަކުމ ެ ،ކޮންމ ެ އަހަރަކ ު އ ެއްފަހަރ ު އ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ މި ލ ް ިކއ ްޔ ާތުގ ައި ވ ާ މުދ ަލ ާއި ފ ައި ސާގ ެ ިހސާބުތ ަކ ާއި ،
ނ ރ ް ހާމަކު ު
ވި ޔ ަފ ާރީ ގ ެ މ ަޞް ލަޙ ަތުތ ަކ ާއި އަރަންޏ ާއި ދަރަނި ހާމަކ ޮށ ް ތ ައ ްޔާރ ުކުރ ާ ބ ަޔާނ ެއ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ަށ ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާ ދި ު ނ އ ް މަޤާމު ް
.139
ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަި ، ސ ީޓ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
71
ދރާއަކާ ނމ ެ ިއ ާ ރގެ ކޮ ް ރކާ ު ސ ު ަ
.140
ސތ ަކ ާއި ، ސތ ަޤި އ ްލ ު މުއ ައ ްސަ ާ ާސގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މ ު ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސތ ައ ް ފި ޔަވ ައި ، ސތ ަޤި އ ްލ ު އ ެހެނ ް މުއ ައ ްސަ ާ ޤާނޫނަކުނ ް އުފ ައ ްދ ާ މ ު ް
ނ ރ ް ނ ވަ ީޒ ރަކު ހު ު ަސއޫލުވާ ޭ މ ް
ސަ ރ ުކާރުނ ް ނުވަތ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ޤ ާއި މ ްކުރ ާ ކޮންމ ެ އި ދާރާއ ަކ ާއި ސއ ަކ ާ މަސްއ ޫލ ުވާނޭ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރަކ ު ކޮންމ ެ މުއ ައ ްސަ ާ ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކޮންމ ެ މެންބަރަކުމ ެ އ ެ މެންބަރަކ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރެވ ޭ ކޮންމ ެ އި ދާރ ާއ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ ކޮންމ ެ މުއ ައ ްސަ ސާއ ެއ ްގ ެ ިހނ ްގުމ ަށ ް ޒި ނ ްމ ާ އ ުފުލ ައި ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ ހަވަ ަ
ރ ބ ު ރމުގެ ާ ްޞފު ޤާ ިއމްކު ު ދލު ިއނ ާ ޢަ ު ރމުގެ ްޞފު ޤާ ިއމްކު ު ދލު ިއނ ާ ޢަ ު
.141
)ހ( ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ އެންމެހ ައި ބާރުތ ައ ް ލި ިބގެންވ ަނީ ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ާއި ،ހ ައި ކޯޓ ަށ ާއި ،އ ަދި ޤާނޫނަކުނ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ
ރ ބ ު ާ
ދ ަށ ުކ ޯޓ ު ތަކ ަށ ެވ ެ. )ށ(
ޢ ަދ ުލ ު
އި ނ ްޞާ ފ ު
ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ
އެންމ ެ
ސ އި ް
ފަރާތ ަ ީކ
ސ ފަރާތ ަ ީކ އ ުއްތަމ ަ ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ެވ ެ .ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ އެންމ ެ އި ް ފ ަނޑި ޔާރ ެވ ެ.
ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުނ ް
ބ ަލ ާ
ކޮންމ ެ
މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް
ނި ނ ްމާނ ްވ ާނީ އ ެ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ބ ެލި ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުންނ ެވ ެ. )ނ( އ ަމި އްލ ަ ފަރުދ ަކ ު ވި ޔަސް ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ކަމ ެއ ް ިހނ ްގ ުމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ެ ހ ުރި ީމހ ަކ ު ވި ޔަސް ،ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ާ ބ ެ ިހ ނ ުފ ޫޒ ުފޯރުވ ައި ހަދ ައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
)ރ(
ކ ޯޓުތ ަކ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ާއި ،ކ ޯޓުތ ަކ ުގ ެ ހ ައި ބ ަތ ާއި ޤަދަރ ު ިޙމާޔ ަތްކ ޮށ ް ީދ ،އެތަންތަނަ ީކ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށްމ ެ ފ ަސޭ ހ ައި ނ ް މ ައ ްސަ ލ ަ ހުށ ަހެޅ ޭ،
ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށްނުޖ ެ ިހ،
މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ
ތަންތަނ ް
ޤ ަވ ާޢި ދުތ ަކ ުގ ެ
ޛަރީ ޢ ާއި ންނ ާއި
ހަރުދަނާގ ޮތ ެއްގ ައި
ކަމ ަށ ް ހ ެދުމ ަށްޓަކ ައި ، އ ެހ ެނި ހެނ ް
ޤާނޫނ ާއި
ސ ގ ޮތްގ ޮތުނ ްވ ެ ް
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އި ދާރާތ ަކުންނ ާއި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނ ްގ ުމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ެތި ިބ އެންމެހ ައި ީމހުނ ް ކ ޯޓުތަކ ަށ ް އ ެ ީހތ ެރި ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ރ ް ނކު ު ށ ކަ ް ނ އެއްގޮތަ ް ނ ާ ޤާ ޫ
.142
ޞ ިޞ ް ކޯޓުތަކުގެ ިއޚްތ ާ
.143
ސތ ަޤި އ ްލ ު ބ ައ ެކ ެވ ެ .ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ޢަމ ަލ ުކުރ ާނީ ފ ަނޑި ޔާރުންނަ ީކ މ ު ް ާސ އ ާއި ޤާނޫނުގ ައި ވ ަ ިކގޮތަކ ަށ ް ާސ އ ާއި ޤާނޫނަށ ެވ ެ .ޤާނޫނުއަސ ީ ޤާނޫނުއަސ ީ ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި
ނ ުވ ާ ކަންކަނ ް ނި ނ ްމ ުމުގ ައި
ޝރީ ޢ ަތުގ ައި އި ސްލ ާ ީމ ަ
އެކަމ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ާ ގޮތ ަށ ް ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ރި ޢާޔ ަތ ް ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ މ ަސަ އްކ ަތުގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ ކަންތ ައްތ ައ ް ނި ނ ްމާނ ްވ ާނީ
ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް ބުރަނ ުވ ެ،
ވ ަ ިކފަރާތ ަކުނ ް
ދ ައްކ ައި ފާނ ެ ިބރަކ ަށ ް ޖ ެ ިހލުންނ ުވ ެ ،ތަޢ ައ ްޞު ބުނ ް އ ެއ ް ިކބ ާވ ެ ތި ބ ެއ ެވ ެ. )ހ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނަކުނ ް ާސއ ާ ިޚލ ާފުވ ޭތ ޯ ބ ެލ ުމ ާއި ،އެފަދ ަ ސ ޤާނޫނުއަސ ީ ބ ައ ެއ ް ވި ޔ ަ ް މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ގ ޮތ ެއ ް ނި ނ ްމ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލި ިބގެންވ ަނީ ހ ައި ކޯޓ ަށ ާއި ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ެވ ެ.
)ށ(
ކޮންމ ެ ކޯޓ ެއްގ ައި ވި ޔަސް،
ބަލ ަމުނ ްދ ާ މ ައ ްސަ ލ ައ ެއްގ ައި
ާސ މާނަކުރާނ ް ޖ ެ ިހއްޖެނަމ ަ އ ެ މ ައ ްސަ ލައ ަކ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ާސ މާނަކުރުމ ަ ީކ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( އ ާ އ ެ ކޯޓ ަކުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ތ ަޢާރ ުޟް ވާކަމ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ.
73
)ނ( ކޮންމ ެ ކޯޓަކ ަށްމ ެ އ ެ ކޯޓ ެއ ް ިހމެނޭ މަރުޙ ަލާއ ަށ ްވުރ ެ ދ ަށ ު މަރުޙ ަލ ާއ ެއ ްގ ެ ކޯޓ ަކުނ ް ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމުނ ް ބަދ ަލ ުކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ރ( މ ަ ީތ މަރުޙ ަލ ާގ ެ ކ ޯޓުތ ަކުނ ް ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމުންތަކ ަށ ް އެއ ަށ ްވުރ ެ ދ ަށ ު މަރުޙ ަލ ާގ ެ ކ ޯޓުތ ަކުނ ް ތ ަބ ާވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. މ ައ ްސަ ލ ައ ެއ ް ބ ެލ ުމުގ ައި
ނމުމުގ ެ .144 ްސލަތައް ނި ް ުސތޫ ީރ މައ ަ ދ ް
ދުސްތ ޫރީ
ރ ބ ު ާ
ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެތެރ ެއި ނ ް
ކޮންމ ެ ކޯޓަކ ަށްމ ެ ،އަންނަނި ވި
އ ެ ކޯޓ ެއ ްގ ެ އި ޚ ްތި ޞާ ޞް ގ ެތެރޭގ ައި
ިހމެނޭ
ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު އ ެ ކޯޓަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ހ( ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ް އ ަދި ިކއ ެއްތ ަ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އި ދާރާއ ަކުނ ް ނެރޭ އ ަމުރ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެއި ނ ް އި ދާރ ާއ ެއ ްގ ެ މުވ ައްޒަފ ަކ ު ކުރ ާ ކަމ ެއ ް ާސއ ާ ސ ޤާނޫނުއަސ ީ ނުވަތ ަ ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ ނި ނ ްމުމ ެއ ް ވި ޔ ަ ް ިޚލ ާފ ުވާނަމ ަ އ ެ ިޚލ ާފ ުވ ާ މި ންވަރ ު އ ެ ީއ ބ ާޠި ލ ް އ ެއްޗ ެއ ް ނުވަތ ަ ބ ާޠި ލ ް ކަމ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް. )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ވ ާ ފަދ ަ ނި ނ ްމުމ ަކ ާ ގ ު ިޅގެނ ް ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި އ ެހ ެނި ހެނ ް
އ ަމުރުތ ައ ް
ނެރުނ ް.
ީމގ ެތެރޭގ ައި
އަންނަނި ވި
ސ ިހމެނ ެއ ެވ ެ. ކަންތ ައްތ ައ ް ވ ެ ް ާސއ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ްގ ެ .1ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ާ ިޚލާފ ަށ ް ކ ޮށްފ ައި ވ ާ ސަ ބ ަބުނ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނުއަސ ީ ކަމ ެއ ްގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ީމހަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ބަޔަކ ަށ ް ގ ެއ ްލުމ ެއ ް ލި ިބފ ައި ވާނަމ ަ އ ެ ގ ެއ ްލ ުމ ުގ ެ ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި އި ނ ްޞާ ފ ުވ ެރި ބަދ ަލ ު ލި ިބދި ނުމ ަށްޓަކ ައި އ ަމުރުތ ައ ް ނެރުނ ް.
ާސއ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ ކަމ ަށ ް ކ ޯޓުނ ް ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ .2ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ާ ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނުއަސ ީ ިޚލ ާފ ުވާކަމ ަށ ް
ކ ޯޓުނ ް
ކަމ ެއ ް
ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ
ުޞތ ު އި ސްލ ާޙ ުކުރާންޖެހ ޭ އި ދާރާއ ަކުނ ް އެކަނ ްކުރުމ ަށ ް ފުރ ަ ޝރ ުޠުތ ަކ ެއ ްގެމ ަ ީތނ ް ދި ނުމ ަށްޓަކ ައި ކ ޯޓުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ަ ވ ަ ިކ މ ުއްދަތަކ ަށ ް ކ ޯޓ ުގ ެ އ ެ ނި ނ ްމުމ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުނ ް ލަސްކުރ ުމ ުގ ެ އ ަމުރ ެއ ް ނެރުނ ް. ާސއ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ )ނ( ޤާނޫނުއަސ ީ ޤާނޫނ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އި ދާރާއ ަކުނ ް ނެރުނ ު އ ަމުރ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެއި ނ ް އި ދާރ ާއ ެއ ްގ ެ މުވ ައްޒަފ ަކ ު ކ ުރި ކަމ ެއ ް ނުވަތ ަ ނި ނ ްމި ނި ނ ްމުމ ެއ ް ބ ާޠި ލްކަމ ަށ ް
ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ
ނި ނ ްމުމ ެއ ްގ ެ
ސަ ބ ަބުނ ް
އ ޭގ ެ
ސ ކަމ ެއ ް ބ ާޠި ލ ް ނ ުވާނެކ ަމުގ ައި ކ ުރީ ނ ް ިހނގ ައި ފ ައި ވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް. ސޕް ީރމްކޯޓު ު
.145
)ހ(
ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ު އ ެކ ުލ ެވި ގ ެނ ްވ ާނީ އ ުއ ްތ ަމަފ ަނޑި ޔ ާރ ާއި ޤ ާނ ޫނުގ ައި ކ ަނޑައ ަޅ ާ ޢ ަދަދ ެއ ްގ ެ ފ ަނޑި ޔާރ ުނ ްގ ެ މ ައ ްޗ ަށ ެވ ެ .ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ޖ ުމ ްލ ަ ޢ ަދ ަދ ު ވ ާނ ްވ ާނީ އ ޮނަ ިހ ރި ޢ ަދަދ ަކ ަށ ެވ ެ.
)ށ( ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުނ ް މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ބަލ ައި
ނި ނ ްމާނ ްވ ާނީ
އ ޮނަ ިހ ރި
ޢަދަދ ެއ ްގ ެ މ ައ ްޗ ަށ ް އ ެކ ުލެވ ޭ ފ ަނޑި ޔާރ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ަކ ުނ ްނ ެވ ެ.
75
ޝ ރީ ޢ ަތ ުނ ް ބ ަލ ާ ާސ އ ާއި ޤ ާނ ޫނ ު މ ާނަކުރ ުމުގ ައި ،އ ަދި ަ )ނ( ޤާނޫނުއ ަސ ީ ސ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުނ ް ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމ ުމ ަ ީކ އެނޫނ ްވ ެ ް އެންމެފ ަހ ުގ ެ ނި ނ ްމުމ ެވ ެ. ހަ ިއކޯޓު
.146
ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ރ ޢައް ަ ޔ ު އުއްތަމަފަނ ިޑ ާ
.147
ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ނ ޢައް ަ ރ ް ޔ ު ފަނ ިޑ ާ
.148
)ހ(
ޤ ާނ ޫނުގ ައި
ހ ައި ކ ޯޓ ު އ ެކ ުލ ެވި ގ ެނ ްވ ާނީ
ކ ަނ ޑ ައ ަޅ ާ ޢ ަދަދ ެއ ްގ ެ
ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ މ ައ ްޗ ަށ ެވ ެ. )ށ( ހ ައި ކ ޯޓ ުނ ް މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ބަލ ައި ނި ނ ްމ ާނ ްވ ާނީ އ ޮނަ ިހ ރި ޢ ަދަދ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް އ ެކ ުލެވ ޭ ފ ަނޑި ޔާރ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ަކ ުނ ްނ ެވ ެ. ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި
ހ ުނ ްނ ާނ ްވ ާނ ެއ ެވ ެ.
އ ުއ ްތ ަމަފ ަނޑި ޔާރަކ ު
އ ުއްތަމ ަފ ަނޑި ޔާރ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ަށ ް ީމ ހ ަކ ު ޢ ައ ްޔ ަނ ްކުރ ާނީ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެނ ްމ ެ އި ސްވ ެރި ޔ ާގ ެ
ޙ ައި ޘި އ ްޔ ަތ ުނ ް
ރަ ީއ ސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ.
މި ގ ޮތ ުނ ް
އ ުއްތަމ ަފ ަނޑި ޔާރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ަށ ް ޢ ައ ްޔ ަނ ްކ ުރ ާ ީމ ހ ަކ ު ކ ަނ ޑައ ަޅ ާނީ ޝނ ުގ ެ މ ަޝް ވަރ ާގ ެމ ަ ީތ ނ ް ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ ކ ޮމި ަ
ސ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ
މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅުމ ަށްފ ަހ ު މ ަޖި ީލ ހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ްގ ައި ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓ ުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބ ަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއ ްޔ ަތ ުނ ް އ ެ ނަމ ެއ ް ފ ާސްވ ުމ ުނ ްނ ެވ ެ. )ހ(
ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ އެންމެހ ައި ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމ ެ އި ސްވ ެރި ޔ ާގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ. މި ގ ޮތުނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހުނ ް
ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ
މ ަޝް ވަރ ާގެމ ަ ީތނ ް ސއ ަށ ް ޖ ަލ ް ާ
ޝލ ް ޖ ު ީޑ ަ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ވ ޯޓުގ ައި
ސ ސަ ރވި ް މ ަޖި ީލހ ަށ ް ބ ައި ވ ެރި ވި
އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް އ ެ ނަންތ ަކ ެއ ް ފާސްވ ުމުންނ ެވ ެ.
ޝނ ުގ ެ ކ ޮމި ަ ހުށ ަހ ެޅުމ ަށްފ ަހ ު މެންބަރުނ ްގ ެ
)ށ(
ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ފި ޔަވ ައި އ ެހ ެނި ހެނ ް ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ާސ ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އުފ ައ ްދ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޝނުންނ ެވ ެ. ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ
)ނ(
ފ ަނޑި ޔާރުންނަ ީކ ކ ަނޑ ައެޅ ޭ ވ ަ ިކ މ ުއްދަތަކ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭ ސ ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ޢ ުމުރުނ ް ހ ަތ ްދި ހ ަ ބ ައ ެއ ް ނޫނ ެވ ެ .ނަމ ަވ ެ ް އަހަރ ު ވ ުމުނ ް އ ެ ީމހ ަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް މުސްކ ު ިޅކުރެވޭނ ެއ ެވ ެ.
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް )ރ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ނ( އ ެހެންއ ޮތުމ ަކުނ ް ،ޤާނޫނުއަސ ީ ސ އަހަރަށ ްވުރ ެ ފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚުނ ްފ ެށި ގެނ ް ފަނަރަ އަހަރ ުވާންދެނ ް ،ފ ަ ް ދި ގުނޫނ ް މ ުއްދ ަތ ެއ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ަނޑި ޔާރަކ ު ޢ ައްޔަނ ްކުރުމަކ ަށ ް ހުރަހ ެއ ް ނާޅ ައ ެވ ެ. ނ ލާ ިޒ މް ރ ް ނގަ ިއ ހު ު ރ ް ޔ ު ފަނ ިޑ ާ
.149
)ހ(
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވ ާނީ
ރޠުތައް ޝ ު ަ
ފ ަނޑި ޔާރުކ ަމ ުގ ެ
މ ަޤާމ ަށ ް
މ ަޤާމ ަށ ް
ބޭނުނ ްވ ާ
ފ ަނޑި ޔާރުކ ަމ ުގ ެ
ފެންވަރަށ ް ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ތ ަޖ ުރި ބ ާ ލި ިބފ ައި ވ ުމ ާއ ެކ ު ،ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ވ ާޖި ބ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ުފުލޭފަދ ަ ޤ ާ ިބލ ް ީމހުންނ ެވ ެ .އ ަދި އެބ ައި ީމހުންނަ ީކ ،އ ަޚ ްލ ާޤ ު ރަނގ ަޅ ު ބަޔަކ ަށ ް ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ޝރ ުޠުތ ަކ ުގ ެ އި ތުރުނ ް މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ަ ޝރ ުޠުތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ަ ފ ަނޑި ޔާރުންގ ައި އަންނަނި ވި ސންނަތ ް ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ ީމހ ަކ ު ު .1މުސްލި މ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވ ުމ ާއި ، ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. .2
ޢ ުމުރުނ ް
ސ ފަނ ްސަ ީވ ް
އަހަރ ު
ފ ުރި ފ ައި ވ ާ
ީމހ ަކ ު
ކ ަމުގ ައި ވުނ ް.
77
.3އި ސްލ ާމ ް ީދނުގ ައި ޙ ައްދ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެ ިޅފ ައި ވ ާ ކ ުށ ެއ ް ،ނުވަތ ަ ިޚޔާނ ާތ ުގ ެ ކ ުށ ެއ ް ،ނުވަތ ަ ރި ޝް ވ ަތ ުގ ެ ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކަނ ް ސ ިބތ ުވެފ ައި ވ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ނ ުވުނ ް. ޝރީ ޢަތ ަށ ް ާ ަ .4ބ ުއ ްދި ހަމައ ަށ ް ހ ުރި ީމހ ަކ ު ކ ަމުގ ައި ވުނ ް. )ނ( ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ކޮންމ ެ ީމހ ަ ީކ ސ އަހަރ ު ވެފ ައި ވ ުމ ާއ ެކ ު ފ ަނޑި ޔާރުކ ަމުގ ައި ނުވަތ ަ ޢ ުމުރުނ ް ތި ރީ ް ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލުކަނ ްކުރ ުމުގ ައި ނުވަތ ަ މި ދެކ ަމުގ ައި މ ަދ ުވ ެގެނ ް ޝރީ ޢ ަތ ް ހ ަތްއަހަރ ު ދުވ ަހ ުގ ެ ތ ަޖ ުރި ބ ާ ލި ިބފ ައި ވ ުމ ާއ ެކ ު އި ސްލ ާ ީމ ަ ނުވަތ ަ ޤާނ ޫނީ
ދ ާއި ރ ާއި ނ ް ޢި ލ ްމ ު ލި ިބފ ައި ވ ާ ީމހ ަކުކ ަމުގ ައި
ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ރ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުންނ ާބެހ ޭ ޤާނޫނ ެއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ރ ް ނގެ ހުވަ ިއކު ު ރ ް ޔ ު ފަނ ިޑ ާ
.150
ަސއްކަތުގަ ިއ ރކަމުގެ މ ަ ޔ ު ފަނ ިޑ ާ
.151
ާސގ ެ ކޮންމ ެ ފ ަނޑި ޔާރަކުމ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ފ ަނޑި ޔާރ ުކ ަމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އ ްޔ ަތ ު އ ަދ ާކ ުރ ުމ ަށ ް ކޮންމ ެ ފ ަނޑި ޔާރަ ީކ ވ ެ ް އޭނ ާގ ެ ހ ުރި ހ ައި
ނ ބ ް ދ ިމ ިތ ު ެ
ްޞ ޞް ކ ުރ ާ ީމ ހ ަކ ަށ ް ވ ާނ ްވ ާނ ެއ ެވ ެ. ވ ަގ ުތ ެއ ް ތ ަޚ ީ
ފ ަނޑި ޔާރަކ ު އި ތުރ ު އ ެހެނ ް މ ަސަ އ ްކ ަތ ެއ ް ކުރާނ ްވ ާނީ ފ ަނޑި ޔ ާރ ުނ ްނ ާ ބ ެހ ޭ ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތނ ްނ ެވ ެ. ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.152
ފ ަނޑި ޔާރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އ ެކ ަ ީށގ ެނ ްވ ާފ ަދ ަ
ސ ރައ ާއި މު ާ
ފ ަނޑި ޔާރުންނަށ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުނ ްނ ެވ ެ.
ޢި ނ ާޔ ަތ ްތ ައ ް
ނ ޔ ް ބ ާ ިސގެ ަ ދލާ ިއ ފައ ާ މު ަ
.153
ކޮންމ ެ ފ ަނޑި ޔާރަކުމ ެ،
ކޮނ ްމ ެ އަހ ަރަކ ު އ ެއ ްފ ަހ ަރ ު އ ެ ީމ ހ ެއ ްގ ެ
މި ލ ް ިކއ ްޔ ާތުގ ައި ވ ާ މުދ ަލ ާއި ފ ައި ސާގ ެ ިހސާބ ުތ ަކ ާއި ،އަރަނ ްޏ ާއި ދ ަރަނި
ނ ރ ް ހާމަކު ު
ޝ ނަށ ް ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ހާމ ަކ ޮށ ް ތ ައ ްޔާރ ުކުރ ާ ބ ަޔާނ ެއ ް ޖ ު ީޑ ަ ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ މަޤާމުގަ ިއ ރ ް ޔ ު ފަނ ިޑ ާ
.154
)ހ( ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ތ ަބ ާވ ާނ ްޖ ެހ ޭ ސުލ ޫ ީކ މި ނ ްގ ަނޑ ުތ ަކ ާއި އ ުޞޫ ލުތ ަކ ުނ ް ބޭރުނ ުވ ެ މ ަސަ އ ްކ ަތ ްކުރާހ ައި ިހނދ ަކ ު ފ ަނޑި ޔ ާރަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު ބމާއި ،މަޤާމު ް ދ ިމ ިތ ު ެ
ވ ަ ިކކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވ ާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ފ ަނޑި ޔާރަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ
ފ ަނޑި ޔ ާރ ުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ަށ ް
އ ެ ީމހ ަކ ު ޤ ާ ިބލްނ ޫނ ްކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ާ އ ެކ ަ ީށ ގ ެނ ްނ ުވ ާ ޝލ ް ފަދ ަ ޢަމ ަލ ެއ ް އ ެ ފ ަނޑި ޔާރަކ ު ކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކ ަމ ަށ ް ޖ ު ީޑ ަ ސ ސަ ރވި ް މ ަޤ ާމ ުނ ް
ޝނަށ ް ޤ ަބ ޫލ ުކ ުރ ެވި ގ ެނ ް ކ ޮމި ަ ވ ަ ިކ ކުރ ުމ ަށ ް
ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ
އެ
ފ ަނޑި ޔ ާރަކ ު
މ ަޖި ީލ ހ ަށ ް
ހ ުށ ަހ ަޅ ައި
ސ އ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މ ެންބ ަރ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ ތި ންބ ައި ކުޅަދ ެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއ ްޔ ަތ ުނ ް ފާސްވ ުމ ުނ ްނ ެވ ެ. ޞ ިޞ ް ކޯޓުތަކުގެ ިއޚްތ ާ
.155
ކ ޯޓުތ ަކ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޞާ ޞް ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމ ުގ ެ ޤާނޫނުތ ަކ ާއި ،ކ ޯޓުތ ައ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ
ކަނޑައެޅުމާއި ،ކޯޓުތައް
ޝރީ ޢ ަތ ްކުރ ުމ ާބެހ ޭ އި ޖުރ ާއ ާތ ުގ ެ ޤާނޫނުތ ައ ް ހ ެދ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ޤާނޫނުތ ަކ ާއި ަ ،
ދމުގެ ނތައް ހެ ު ނ ު ބހ ޭ ޤާ ޫ ނގުމާ ެ ިހ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ރ ބ ު ާ ނ ނގު ް ކޯޓުތައް ިހ ް
.156
ޤާނޫނުތ ަކ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވާގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތނ ް ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ކ ޯޓުތ ަކުނ ް ކުރ ާ އެންމެހ ައި ކަންތ ައްތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް އި ދ ާރީ ިހނ ްގ ުމ ާބެހ ޭ ޤ ަވ ާޢި ދ ު ހ ެދުމ ަ ީކ ކ ޯޓުތަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ާ ބާރ ެކ ެވ ެ.
79
ބ ބ ު ނ ާ ހަތްވަ ަ
ުސތަ ިޤއްލު މަޤާމްތައް ނތަކާ ިއ މ ް ިޝ ް ުސތަ ިޤއްލު ކޮމ ަ މ ް ނ ިޝ ް ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ީޝލް ަ ޖުޑ ަ ނ ިޝ ް ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ީޝލް ަ ޖުޑ ަ
.157
ނ ިޝ ް ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ީޝލް ަ ޖުޑ ަ
.158
)ހ(
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި
ސ ސަ ރވި ް
ޝލ ް ޖ ު ީޑ ަ
ޝނ ެއ ް ކ ޮމި ަ
އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ސ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ
ޝނަ ީކ ކ ޮމި ަ
ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް ބުރަނ ުވ ާ،
ޝނ ުގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި ސތ ަޤި އ ްލ ު މުއ ައ ްސަ ސާއ ެކ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ މު ް ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރާނ ްވ ާނީ ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރުގ ައި ިހމެނޭ އެންމެހ ައި ީމހުނ ާއި ، ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅާކޮންމ ެ ފަރ ާތ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ޝނ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޞާ ޞް ިހނގާނ ެއ ެވ ެ. ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ )ނ(
ސ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޝނ ް ިހނ ްގ ާނީ ޖ ު ީޑ ަ ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ،ބާރުތ ަކ ާއި ، ޤާނޫނުގ ައި ،އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާއ ާއި ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެ ކ ޮމި ަ ޝރ ުޠުތ ަކ ާއި ،ސުލ ޫ ީކ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި ހުންނާނ ްވާނޭ މި ންގ ަނޑުތ ައ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި
ނވާ ގޮތް ލ ިވގެ ް އެކު ެ
އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ޝނ ް އ ެކ ުލ ެވި ގެންވ ަނީ އަންނަނި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ މ ައްޗ ަށ ެވ ެ:
)ހ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސް.
)ށ(
ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުގ ައި ިހމެނޭ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ،އ ެ ކ ޯޓުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް ފ ަނޑި ޔާރަކ ު.
)ނ(
ިހމެނޭ
ހ ައި ކ ޯޓުގ ައި
ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް،
އ ެ ކ ޯޓުނ ް
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ފ ަނޑި ޔާރަކ ު. )ރ( ދ ަށ ުކ ޯޓުތ ަކ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެ ކ ޯޓުތ ަކުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ފ ަނޑި ޔާރަކ ު. )ބ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ މެންބަރަކ ު.
)ޅ(
ޢާނ ްމުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ީމހ ަކ ު.
)ކ(
ޝނ ުގ ެ ރަ ީއސް. ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި
)އ(
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހ ަކ ު.
)ވ(
ބަނ ްޑާރަނައި ބ ު.
)މ(
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލުކަނ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ހ ުއްދ ަލި ިބފ ައި ވ ާ ވ ަ ީކލުނ ްގ ެ
ތެރ ެއި ނ ް
އެބ ައި ީމހުނ ް
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ
ޤާނ ޫނީ
ވ ަ ީކލ ަކ ު. ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.159
ޝނ ާ ޙ ަވ ާލ ު ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް އަންނަނި ވި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް ޖ ު ީޑ ަ ކުރ ެވި ގެނ ްވ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު އ ެ ޝނަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ކ ޮމި ަ
81
)ހ( އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ާއި ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމ ާއި މ ަޤ ާމ ުގ ެ ކ ުރި އެރުނ ް ދި ނ ުމ ާއި ، ބަދ ަލ ުކުރ ުމ ާއި ،އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ާއި ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމުގ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް މ ަޝް ވަރ ާ ދި ނުނ ް. ޝކ ުވާތ ައ ް ބ ެލ ުމ ާއި ،އ ެ ަ )ށ( ފ ަނޑި ޔާރުންނ ާ ބެހޭގ ޮތުނ ް އ ުފ ުލ ާ ފަރ ާތްތ ަކާމ ެދ ު އ ަޅާންޖެހ ޭ
ފި ޔަވ ަޅުތ ައ ް އ ެޅ ުމ ާއި ،
މ ަޤ ާމުނ ް
ވ ަ ިކކުރާންޖެހ ޭ ީމހުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ހުށަހ ަޅާންޖެހ ޭ ފަރ ާތްތަކ ަށ ް އެފަދ ަ ީމހުނ ް މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅުނ ް. )ނ(
ތި ރީ ގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ާބެހ ޭ ޤ ަވ ާޢި ދުތ ައ ް ހ ެދުނ ް: .1ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ހ ޯދ ުމ ާއި ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމ ާ ގުޅ ޭ އެންމެހ ައި ކަންކަނ ް. .2ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ސުލ ޫ ީކ މި ންގ ަނޑ ު. ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް ރަނގަޅ ަށ ް .3ކ ޮމި ަ ސންޖެހ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް. އ ަދ ާކުރުމ ަށްޓަކ ައި ހަމަޖ ައ ް ާ
)ރ(
ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ
ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނ ްގ ުމުގ ައ ްޔ ާއި
ކ ޯޓުތ ަކ ާގުޅ ޭ އ ެހ ެނި ހެނ ް ކަންތ ައްތ ަކުގ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލ ަފ ާދި ނުނ ް. ާސ ސ މި ޤާނޫނުއަސ ީ )ބ( މ ަ ީތގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކަންކ ަމ ުގ ެ އި ތުރުނ ްވ ެ ް ޝނ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރެވ ޭ އެންމެހ ައި ކަންކަނ ް. އ ާއި ޤާނޫނުނ ް ކ ޮމި ަ ނ ިޝ ް ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ީޝލް ަ ޖުޑ ަ ނ އެކުލަވަ ިއލު ް
.160
ޝނ ް ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޖ ު ީޑ ަ އ ެކުލަވ ައި ލ ުމ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާނީ
ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމ ެ އި ސްވ ެރި ޔ ާގ ެ
ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ.
ނގެ ިޝ ު ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ީޝލް ަ ޖުޑ ަ
.161
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭ ީމހ ަކ ު އ ެ ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ މ ަޤ ާމުގ ައި ހުންނ ާނީ ތި ރީ ގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ މ ުއްދަތ ަށ ެވ ެ.
ދތު ރކަމުގެ މުއް ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
)ހ(
ާސގ ެ 158ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ() ،ނ() ،ރ(، މި ޤާނޫނުއަސ ީ )ބ() ،ޅ() ،އ( އ ަދި )މ( ގ ެ ދ ަށުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭ ީމހ ަކ ު ސ އަހަރ ުގ ެ އ ެއ ް ޝނުގ ައި އޭނ ާ އ ަށ ް ހުރެވ ޭނީ ފ ަ ް ނަމ ަ ،ކ ޮމި ަ ދ ައުރަށ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ދ ައުރ ު ހަމ ަވ ުމުނ ް ،އ ެ ީމހ ަކ ު އ ަލުނ ް އ ެ ޝނަކ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ެއ ް ނ ުކުރެވޭނ ެއ ެވ ެ. ކ ޮމި ަ
)ށ(
ާސގ ެ 158ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ() ،ކ( އ ަދި )ވ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޝނުގ ައި ިހމެނޭ ގ ެ ދ ަށުނ ް ،ވ ަ ިކ މ ަޤާމ ެއ ްގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް ކ ޮމި ަ ޝނުގ ައި ހުރެވ ޭނީ އ ެ މ ަޤާމ ެއްގ ައި ީމހ ަކ ު ނަމ ަ ،އޭނާއ ަށ ް ކ ޮމި ަ އޭނ ާ ދ ެމި ހ ުރި ހ ައި ދުވަހ ަކ ުއ ެވ ެ.
ނގެ ިޝ ު ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ީޝލް ަ ޖުޑ ަ
.162
ޝލ ް ޖ ު ީޑ ަ
ސ ސަ ރވި ް
އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް
ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު ނ އ ް ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ޝނ ުގ ެ ކ ޮމި ަ
މެންބަރަކ ު
މެންބަރުކ ަމުނ ް
ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ި ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަ،
ސ ީޓ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި ސ މި ލި ބ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ .އ ެހެންނަމ ަވ ެ ް ާސގ ެ މ ާއ ްދ ާގ ެ ދ ަށުނ ް މެންބަރުކ ަމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދެވ ޭނީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ 158ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ() ،ކ( އ ަދި )ވ( ގ ައި ބުނެފ ައި ވ ާ މ ަޤ ާމުތ ަކުގ ައި ތި ބ ޭ ީމހުނ ް ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް ީމހުންނަށ ެވ ެ. ނ ނ ް ދ ިއ ވޯޓުދި ު ދ ާ ޤާނޫނީ ޢަ ަ
.163
ޝ ނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ބ ޭއ ްވ ޭނީ އ ެ ކ ޮމި ަ ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ މެންބ ަރުނ ްގ ެ ދެބ ައި ކުޅ ަ އ ެއްބަޔ ަށ ްވުރ ެ ގި ނަ
މ ެންބ ަރ ުނ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ސ އ ަށ ް ސ ކަމ ެއ ް ނި ނ ްމ ޭނީ ޖ ަލ ް ާ ޝނ ުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ތި ބ ެގެންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓ ުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މ ެންބަރ ުނ ްގ ެ އ ަޣ ުލ ަ ިބ އ ްޔ ަތ ު އެކ ަމ ަކ ަށ ް ލި ިބ ގެންނ ެވ ެ. 83
ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.164
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.165
ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
.166
ނ ިޝ ް ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.167
ޝނަށ ް ޢ ައ ްޔ ަނ ްކުރެވ ޭ ީމ ހ ުނ ްގ ެ ތ ެރ ެއި ނ ް ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ ވ ެރި ކ ަނ ް ިހނ ްގ ާ ފ ަރ ާތ ުގ ެ ނ ުވަތ ަ
ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކ ުރ ުމ ުގ ެ
ޝ ނ ެއ ްގ ެ ސ ތ ަޤި އ ްލ ު ކ ޮމި ަ ބާރ ުގ ެ ނުވ ަތ ަ ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުގ ެ ނ ުވަތ ަ މ ު ް މެންބ ަރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ެއ ްގ ައި ނ ެތ ް ކޮނ ްމ ެ ީމ ހ ަކ ަށ ް ،ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުނ ް ސ ރައ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ދ ެވި ދ ާނ ެއ ެވ ެ. ކ ަނޑައ ަޅ ާ ގ ޮތ ެއ ްގ ެ މ ަ ީތނ ް މ ު ާ ާސ ގ ެ 158ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ() ،ނ() ،ރ() ،ބ(، މި ޤާނޫނުއ ަސ ީ ސ ޝ ލ ް ސަ ރވި ް )ޅ() ،އ( އ ަދި )މ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގ ެމ ަ ީތނ ް ޖ ު ީޑ ަ ޝނަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭ ީމ ހ ުނ ް އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ކ ުރ ާނީ އ ެ ީމ ހ ަކ ު ކ ޮމި ަ ާސ ގ ެ ޝނަށ ް ޢ ައ ްޔ ަނ ްކ ުރި ފ ަރ ާތ ަކުނ ްނ ެވ ެ .އ ަދި މި ޤ ާނ ޫނުއަސ ީ އ ެ ކ ޮމި ަ 158ވ ަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ
)ހ() ،ކ( އ ަދި )ވ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގ ެމ ަ ީތ ނ ް،
ޝލ ް ވ ަ ިކ މ ަޤާމ ެއ ްގ ެ ޙ ައި ޘި އ ްޔ ަތ ުނ ް ޢ ައ ްޔ ަނ ްކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމ ހ ުނ ް ޖ ު ީޑ ަ ޝނ ުގ ެ މ ެންބަރ ުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ވ ާނީ އ ެ ީމ ހ ަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމ ަކ ުނ ް ސ ކ ޮމި ަ ސަ ރވި ް ވ ަ ިކވ ުމ ުންނ ެވ ެ. ޝނުގ ައި ިހމ ެނޭ ކޮނ ްމ ެ މ ެންބ ަރަކުމ ެ އ ެ ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް
ާސގ ެ ޖ ަދ ުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ މި ޤ ާނ ޫނ ުއަސ ީ
ޝނ ުގ ެ މ ެންބަރ ުނ ްގ ެ ހ ުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ހ ުވ ައި ގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ އި ޤްރ ާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވ ާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ިޝ ް ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ )ހ(
ޝނ ެއ ް އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި އި ލ ެކ ަ
ސތ ަޤި އ ްލ ު ޝނަ ީކ ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް ބުރަނ ުވ ާ ،މ ު ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް )ށ( އި ލ ެކ ަ މުއ ައ ްސަ ސާއ ެކ ެވ ެ.
އ ަދި
އެ
ޝނ ުގ ެ ކ ޮމި ަ
ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި
ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރާނ ްވ ާނީ ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. )ނ(
ޝނ ުގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ޝނ ް ިހނ ްގ ާނީ އި ލ ެކ ަ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .އ ެ ޤާނޫނުގ ައި ،އ ެ ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ،ބާރުތ ަކ ާއި ،އ ެ ކ ޮމި ަ ކ ޮމި ަ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ
ދ ާއި ރ ާއ ާއި ،
އެ
ޝނ ުގ ެ ކ ޮމި ަ
މެންބަރުނ ްގ ެ
ޝރ ުޠުތ ަކ ާއި ،ސުލ ޫ ީކ މި ންގ ަނޑުތ ައ ް ަ ިކބ ައި ގ ައި ހުންނާނ ްވާނޭ ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.168
ޝނ ުގ ެ ރަ ީއސާއ ެކ ު މ ަދ ުވ ެގެނ ް ޝނުގ ައި ،ކ ޮމި ަ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް )ހ( އި ލ ެކ ަ ސ މެންބަރުނ ް ތި ބޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ފަ ް
ދއި، ދ ާ ނގެ ޢަ ަ ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ށ ޢައް ަ ރކަމަ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް )ށ( އި ލ ެކ ަ ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހެޅ ޭ ނަންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ، ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި
ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ
އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްކުރ ާ ބަޔ ަކ ު އ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ. ރޠު ޝ ު ރކަމުގެ ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
.169
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވ ާނީ ،އ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ކުރެވޭވަރ ުގ ެ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ޤ ާ ިބލްކަނ ް ހ ުރި ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ އި ތުރުނ ް ީމހުންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ މެންބަރުންނަ ީކ ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ ބަޔަކ ަށ ް ވ ެގެންނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
85
ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.170
ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ބާރުތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. )ހ( އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުނ ެގުމ ަށ ް ކުރާންޖެހ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރ ުމ ާއި ،އ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނ ްގ ުމ ާއި ، ބ ެލ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާއި ،
ކުރ ުމ ާއި
އ ެ ކަންތ ައްތަކ ަށ ް މ ަގުފ ަ ިހ
އ ަދި
އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުތ ަކ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނގ ަނީ ިބރުދ ެއ ްކުމ ެއ ް،
އި ނ ްޞާ ފ ުވ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ުި ،ބރ ުވ ެރި ކަމ ެއ ް،
ތ ަޅާފ ޮޅުމ ެއ ް،
ނުރަނގ ަޅ ު
ނ ުފޫޒ ެއ ް،
އ ަދި
ްޝނ ެއ ް ނ ެތި މި ނި ވަންކ ަމ ާއ ެކ ު ރައ ްޔި ތުންނަށ ް ވ ޯޓ ުލ ުމ ުގ ެ ކޮރަޕ ަ ޙ ައ ްޤ ު ފ ުރި ހަމައ ަށ ް އ ަދ ާކުރެވ ޭ ގޮތ ަށްކަނ ް ކަށަވަރ ުކުރުނ ް. )ށ(
އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ާއި ،
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ިޚޔ ާލ ު
ހ ޯދ ުމ ުގ ެ
ޢާނ ްމ ު
ސޓ ަރީ ވ ޯޓުތ ަކުގ ައި ،ވ ޯޓ ުދި ނ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބފ ައި ވ ާ ީމހުނ ްގ ެ ރަޖި ް ސޓ ަރީ އ ަށ ް ގެންނާންޖެހ ޭ އ ުނި އި ތުރ ު ތ ައ ްޔާރ ުކުރ ުމ ާއި ،އ ެ ރަޖި ް ގެނައ ުމ ާއި ،
ބ ެލ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާއި ،
އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ާއި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ސންޖެހ ޭ ިޚޔ ާލ ުހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓ ު ނ ެގ ުމ ާ ބެހޭގ ޮތުނ ް ހަމަޖ ައ ް ާ ސނ ް. އެންމެހ ައި އި ނ ްތި ޒ ާމްތ ައ ް ހަމަޖ ެއ ް ު )ނ( ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މ ުއްދ ަތ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުތ ައ ް ނ ެގ ުމ ާއި އ ެ ވ ޯޓުތ ަކ ުގ ެ ނަ ީތޖ ާ އި ޢ ުލާނ ްކުރުނ ް.
)ރ( އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާތ ަކުގ ައި ތި ިބ ވ ޯޓ ު ދި ނ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު ލި ިބފ ައި ވ ާ ީމހުނ ްގ ެ ސޓ ަރީ ތ ައ ް އ ެކުލަވ ައި ލ ައި ،ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ރަޖި ް ސ ސޓ ަރީ ތަކ ަށ ް ގެންނާންޖެހ ޭ އ ުނި އި ތުރ ުގެނ ެ ް މ ުއްދަތ ަށ ް އ ެ ރަޖި ް ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ގ ެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރަމުނ ް ގެނ ްދި ޔުނ ް. )ބ(
ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑައ ަޅ ާ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ެއ ްގ ެ މ ަ ީތނ ް ކޮންމ ެ އި ނ ްތި ޚ ާބ ެއ ްގ ެ ކ ުރީ ނ ް އި ނ ްތި ޚ ާ ީބ ދ ާއި ރާތ ަކ ުގ ެ ނަންތ ަކ ާއި ،އި ންތ ައ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ، ވ ަ ިކކ ޮށ ް،
އެ
ކަންކަމ ަށ ް
ބަދ ަލ ުގެނެސް،
މުރާޖ ަޢ ާކުރަމުނ ް
ގެނ ްދި އުނ ް .އ ަދި މި ކަންކަމ ަށ ް ގެނެވ ޭ ބަދ ަލުތ ައ ް ގެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރަމުނ ް ގެނ ްދި އުނ ް. )ޅ(
ާސ ސޔ ީ ި
ޕ ާ ީޓތ ައ ް
ސޓ ަރީ ކުރ ުމ ާއި ، ރަޖި ް
ާސ ސޔ ީ ި
ޕ ާ ީޓތ ަކ ާ
ޝނުނ ް ކުރާންޖެހޭކަމ ަށ ް ޤާނޫނުނ ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ގުޅޭގ ޮތުނ ް އި ލ ެކ ަ ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ކަންކަނ ް ކުރުނ ް. ްޞދ ާ )ކ( އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނގާނޭ ގ ޮތ ާއި ،އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ މ ަޤ ަ ގުޅޭގ ޮތުނ ް މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ީދ ،ރައ ްޔި ތުނ ް ހ ޭލުނ ްތ ެރި ކުރ ުވުނ ް. ސ ްޝނ ް ް ސ އި ލ ެކ ަ )އ( މ ަ ީތގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ އި ތުރުނ ްވ ެ ް ާސ އ ާއި ޤާނޫނުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ޝނުނ ް ކުރުމ ަށ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ކ ޮމި ަ ކޮންމ ެ ކަމ ެއ ް ކުރުނ ް. ނ ނ ް ނގުމާ ިއ ގު ު ވޯޓު ެ
.171
ޝނ ުގ ެ ބ ެލ ުމ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ބ ާއ ްވ ާ އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ާއި ، ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް )ހ( އި ލ ެކ ަ ސއްރ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުތ ަކުގ ައި ނަގ ާނީ ި ވޯޓ ެވ ެ.
87
)ށ(
ކޮންމ ެ ވޯޓ ެއ ް ނަގ ައި ނި މ ުމ ާއ ެކ ު ،ވ ޯޓ ުލ ާ ކޮންމ ެ މަރުކަޒ ެއްގ ައި މ ެ، ޝނުނ ް އ ެ މަރުކަޒ ެއ ް ޙ ަވ ާލުކ ޮށްފ ައި ވ ާ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ީމހ ަކ ު ،ކ ުރި މ ަތި ީލ ކެނ ްޑި ޑ ޭޓުނ ް ނުވަތ ަ ކެނ ްޑި ޑ ޭޓުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ީމހުނ ް ތި ިބނަމ ަ ،އ ެ ބ ައ ެއ ްގ ެ ހ ާޒި ރުގ ައި އ ަދި އ ެ ވޯޓ ެއ ް ގުނ ުމ ުގ ެ ސ ބ ައ ެއ ްގ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ބ ެލުމ ަށ ް ޤާނޫނ ު ހ ުއްދ ަކުރ ާ އެނޫނ ްވ ެ ް ހ ާޒި ރުގ ައި އ ެ މަރުކ ަޒ ެއ ްގ ެ ވ ޯޓ ު ގުނައި ،ކޮންމ ެ ކެނ ްޑި ޑޭޓަކ ަށ ް އ ެ މަރުކަޒ ަކުނ ް ލި ބުނ ު ވ ޯޓ ުގ ެ ޢަދ ަދ ު
ނުވަތ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ިޚޔ ާލ ުހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވޯޓ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅި ފ ައި ވ ާ ސުވާލ ަށ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ ވ ޯޓ ުގ ެ ޢަދ ަދ ު ލި ޔ ެ ބަލަހ ައްޓ ައި ،އ ެ މަރުކަޒ ެއްގ ައި ނ ެގުނ ު ވ ޯޓ ުގ ެ ނަ ީތޖ ާ އ ެ މަރުކ ަޒ ެއްގ ައި އި ޢ ުލާނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ޝކުވާ ބހ ޭ ަ ބ ެ ނ ިތޚާ ާ ިއ ް
.172
ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.173
ކޮންމ ެ އި ނ ްތި ޚާބ ަކ ާ ނުވަތ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ
)ހ(
ޝނ ުގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ކޮންމ ެ ޢާނ ްމ ު ވޯޓ ަކ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް އި ލ ެކ ަ ނި ނ ްމުމ ަކާމ ެދ ު ،ނުވަތ ަ އި ނ ްތި ޚ ާބ ެއ ްގ ެ ނަ ީތޖާއ ަކާމ ެދ ު ،ނުވަތ ަ އި ނ ްތި ޚ ާބ ާބެހ ޭ ކަމ ެއްގ ައި ޤާނޫނ ާއި ޤ ަވ ާޢި ދ ާ ިޚލާފ ަށ ް ިހނގ ައި ފ ައި ވ ާ ޝކ ުވ ާއ ެއ ް އ ޮތްނަމ ަ ކަމ ަށ ް އ ެ ފަރާތ ަކުނ ް ޤ ަބ ޫލ ުކުރ ާ ކަމ ަކާމ ެދ ު ަ ޝކ ުވާއ ަކާމ ެދ ު ގ ޮތ ެއ ް ނި ންމ ައި ދި ނުނ ް އ ެދި އ ެ ފަރާތ ަކުނ ް އެ ަ ހ ައި ކޯޓ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅި ދާނ ެއ ެވ ެ. )ށ( މި
މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި
ޝކ ުވާތ ަކާމ ެދ ު ަ ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވާފަދ ަ
ޢަމ ަލ ުކުރާނޭ ގ ޮތ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ާބެހ ޭ ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ދތު ރކަމުގެ މުއް ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
ސ އަހަރ ު ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ފ ަ ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ސ އ ެއި ނ ް މެންބަރ ެއ ްގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ދުވ ަހ ުގ ެ އ ެއ ް ދ ައުރަށ ެވ ެ .ނަމ ަވ ެ ް މ ުއްދ ަތ ު
ސއަހަރަށ ްވުރ ެ ފަ ް
ދި ގުނޫނ ް
މ ުއްދަތަކ ަށ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
އި ތުރ ުކުރުމ ަށ ް
ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.174
ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަި ،
ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު ނ އ ް ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ސ ީޓ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ނ ނ ް ދ ިއ ވޯޓުދި ު ދ ާ ޤާނޫނީ ޢަ ަ
.175
ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.176
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.177
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ޝނ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ބ ޭއްވ ޭނީ އ ެ ކ ޮމި ަ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ދެބ ައި ކުޅ ައ ެއްބަޔ ަށ ްވުރ ެ ގި ނަ މެންބަރުނ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ތި ބ ެގެންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ސއ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ސ ކަމ ެއ ް ނި ންމ ޭނީ ޖ ަލ ް ާ ޝނުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ކ ޮމި ަ ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު އެކަމަކ ަށ ް ލި ިބގެންނ ެވ ެ. ސރައ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ޝނ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ް މ ު ާ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ މި ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އ ެވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ،މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި އ ެވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އެކ ަ ީށގެނ ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް )ހ( އި ލ ެކ ަ ނ ުވާފަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ުރި ކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ު އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ޢުޛުރ ުވ ެރި ވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމ ު އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ޤ ާ ިބލްކަނ ް ނ ެތްކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ؛ )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ފ ެނި ގެނ ް ،އ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ ޝނުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ފާސްކުރ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
89
ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
.178
ނ ިޝ ް ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ސ ިވލް ަ ި
.179
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ކޮންމ ެ ީމހ ަކުމ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ހުވ ައި ގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ިޝ ް ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ސ ިވލް ަ ި )ހ(
ސވި ލ ް ި
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި
ސ ސަ ރވި ް
ޝނ ެއ ް ކ ޮމި ަ
އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
ސވި ލ ް ި
ސ ސަ ރވި ް
ޝނަ ީކ ކ ޮމި ަ
ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް
ބުރަނ ުވ ާ،
ޝނ ުގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި ސތ ަޤި އ ްލ ު މުއ ައ ްސަ ސާއ ެކ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ މު ް ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރާނ ްވ ާނީ ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ޝނުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާނ ްވ ާނީ ނަ ީތޖ ާ ނެރެވ ޭ ،އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ކ ޮމި ަ ހ ަލ ުވި މި ނ ެއްގ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރ ާ އ ަދި ފަނ ްނީ މި ންގ ަނޑުތ ަކ ާއި ސުލ ޫ ީކ ހަމަތ ައ ް އ ޭގ ެ އެންމ ެ މ ަ ީތ ދަރަޖ ައ ެއްގ ައި ިހފަހ ައ ްޓ ާ ސވި ލ ް ސަ ރވި ސްއ ެއ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ެވ ެ. ި ޝނ ް ިހނ ްގ ާނީ ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި )ނ(
ސ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި
ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ،ބާރުތ ަކ ާއި ، ޤާނޫނުގ ައި ،އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާއ ާއި ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެ ކ ޮމި ަ ޝރ ުޠުތ ަކ ާއި ،ސުލ ޫ ީކ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި ހުންނާނ ްވާނޭ މި ންގ ަނޑުތ ައ ް
ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނގެ ިޝ ު ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ސ ިވލް ަ ި
.180
)ހ(
ޝނުގ ައި ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ސ މ ަދ ުވ ެގެނ ް ފ ަ ް
ދއި، ދ ާ ނގެ ޢަ ަ ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ށ ޢައް ަ ރކަމަ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ޝނ ުގ ެ ރަ ީއސާއ ެކ ު، ކ ޮމި ަ
މެންބަރުނ ް ތި ބޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި )ށ( ސ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި
ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ކ ޮމި ަ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހެޅ ޭ ނަންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި
ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްކުރ ާ ބަޔ ަކ ު އ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ. ރޠު ޝ ު ރކަމުގެ ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
.181
ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.182
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވ ާނީ ،އ ެ ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ކުރެވޭވަރ ުގ ެ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ޤ ާ ިބލްކަނ ް ހ ުރި ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ އި ތުރުނ ް ީމހުންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ މެންބަރުންނަ ީކ ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ ބަޔަކ ަށ ް ވ ެގެންނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. )ހ(
ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ބާރުތ ަކ ުގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. .1ޤާނޫނުގ ައި
ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ
ސ އ ަށ ް ީމހުނ ް ހ ޯދ ުމ ާއި ، ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ި ީމހުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމ ާއި ީ ،މހުންނަށ ް މ ަޤ ާމ ުގ ެ ކ ުރި އެރުނ ް ދި ނ ުމ ާއި ،
ީމހުނ ްގ ެ ވ ަ ީޒފ ާ ބަދ ަލ ުކުރ ުމ ާއި ،
ީމހުނ ް
ވ ަ ީޒފ ާއި ނ ް ވ ަ ިކ ކުރުނ ް. .2
ސވި ލ ް ސަ ރވި ސްގ ެ ހ ުރި ހ ައި ި އި ނ ްތި ޒ ާމ ްކުރ ުމ ާއި
އ ެއ ް
އި ދާރާތ ަކ ެއ ް
މި ންގ ަނޑ ަކުނ ް
ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ
އ ުޞޫ ލުތ ަކ ެއ ް ޤ ާއި މ ްކުރުނ ް.
91
.3
ސވި ލ ް ި
ސަ ރވި ސްގ ެ
އެންމެހ ައި
މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް،
އެކ ަ ީށގެނ ްވ ާ ހ ަލ ުވި މި ނ ެއްގ ައި ކުރުވޭނޭ އ ަދި ރަނގ ަޅ ު ނަ ީތޖ ާ ނެރެވޭނޭ ގ ޮތްތަކ ަށ ް މި ންގ ަނޑުތ ަކ ާއި އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ރޭވުނ ް. .4
ވ ަ ީޒފާތަކ ަށ ް
ީމހުނ ް
ހ ޯދ ުމ ާއި ،
ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމ ާއި ،
ބަދ ަލ ުކުރ ުމ ާއި ،މ ަޤ ާމ ުގ ެ ކ ުރި އެރުނ ް ދި ނ ުމ ާއި ،ވ ަ ީޒފ ާއި ނ ް ވ ަ ިކކުރ ުމުގ ައި ޢަމ ަލ ުކުރާނޭ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް. ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ަކ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި .5 ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ާ ފަރާތ ަށ ާއި މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ދ ެމުނ ް ތެރޭގ ައި ،
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް
ގެނ ްދި އުނ ް .އ ެ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތުތ ަކ ުގ ެ
މުވ ައްޒ ަފުންނ ާ
ބެހ ޭ
ސޔ ާސަ ތުތ ަކ ާއި ، ި
ޝނ ުގ ެ ހ ޯދުންތ ަކ ާއި ،ކަންކަނ ް ިހނ ްގާނ ް ީވ ގ ޮތ ާއި ، ކ ޮމި ަ ޝނުންދ ޭ ލަފ ަޔ ާއި ، އ ެ ިކ ކަންކ ަމ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ކ ޮމި ަ
މި
މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ހަމަތ ަކ ާއި އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް ކަންކަނ ް ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ މި ންވަރ ު ިހމެނ ެއ ެވ ެ. .6
ޝނަށ ް ޤާނޫނުނ ް ލި ިބދ ޭ އި ތުރ ު ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ބާރުތ ަކ ާއި ޙ ަވ ާލ ުކުރެވ ޭ އި ތުރ ު މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް.
ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރ ުމުގ ައ ްޔ ާއި ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި )ށ( ޝނަށ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ ބާރުތ ައ ް ބޭނުނ ްކުރ ުމުގ ައި ީދމި ޤްރ ާ ީޠ އ ެ ކ ޮމި ަ ހަމަތ ަކ ާއި އ ުޞޫ ލުތަކ ަށ ް ތ ަބ ާވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެީ .މގ ެތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ: .1މ ަ ީތ ދަރަޖ ައ ެއ ްގ ެ ފަނ ްނީ ހަމަތ ަކ ެއ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ،އ ެ ހަމަތ ައ ް ކ ުރި އެރ ުވުނ ް.
ަސލ ަތްތ ައ ް ބޭނުނ ްކުރ ުމުގ ައި ނަ ީތޖ ާ ނެރުމ ަށ ާއި ، .2އ ެ ިކއ ެ ިކ ވ ީ ސބ ަތުނ ް އެދެވ ޭ ނަ ީތޖ ާ ަސލ ަތްތ ަކ ުގ ެ ނި ް ބޭނުނ ްކުރެވ ޭ ވ ީ ނެރުމ ަށ ާއި ،އި ޤ ްތި ޞާ ދ ުކުރުމ ަށ ް ބާރުއަޅ ައި އ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ކ ުރި އެރ ުވުނ ް. .3
ިޚދުމ ަތ ް
ދި ނ ުމުގ ައި
ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް
އި ނ ްޞާ ފ ާއި
ބުރަވުމ ެއ ް
ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު،
ނ ެތި ،
ތަޢ ައ ްޞު ބުނ ް
އ ެއ ް ިކބ ާވުނ ް. ސޔ ާސަ ތ ު ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި .4ޢާނ ްމުނ ްގ ެ ބޭނުންތަކ ަށ ް ބުރަވ ެި ، ޢާނ ްމުނ ް ބ ައި ވ ެރި ވުމ ަށ ް ިހތްވަރ ު ދި ނުނ ް. ސއ ަ ީކ ދ ައުލ ަތ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ހ ުރި ހ ައި ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި .5 ޢާނ ްމުންނަށ ް ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވ ާ ިޚދުމަތަކ ަށ ް
ބާރުތަކ ަށ ާއި ހ ެދުނ ް. .6
ހާމަކަނ ް ބ ޮޑުގ ޮތ ެއްގ ައި
ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރުމ ަށްޓަކ ައި ،
ޞއްޙ ަ ަ އ ެ ކަމ ެއ ްގ ެ ވ ަގ ުތުގ ައި ،އ ެ ކަމ ަކ ާ ބެހ ޭ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ޢާނ ްމުންނަށ ް ފ ަސޭ ހ ައި ނ ް ލި ިބގަނެވ ޭ ގޮތ ަށ ް ފޯރުކ ޮށ ްދި ނުނ ް. .7
މުވ ައްޒ ަފުނ ްގ ެ އި ންސާނީ
ޤ ާ ިބލި އްޔ ަތ ު
އި ތުރ ުކުރުމ ަށްޓަކ ައި
ަސލ ަތްތ ައ ް ހެޔޮގ ޮތުގ ައި ވ ީ
ބޭނުނ ްކުރެވޭނޭ
ނި ޒާމ ެއ ް ިހންގ ައި ،މުވ ައްޒ ަފުނ ްގ ެ ފަނ ްނީ ކ ުރި އެރުމ ަށ ް މ ަގ ުހޯދ ައި ދި ނުނ ް.
93
.8ވ ަ ީޒފ ާ ދި ނ ުމ ާއި މުވ ައްޒ ަފުނ ްގ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި
އ ުޞޫ ލުތ ައ ް
ޤ ާ ިބލްކަމ ަށ ާއި ،
ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ މި ންގ ަނޑުތަކ ަކުނ ް ވަޒަނ ްކުރުމ ަށ ާއި ، އި ނ ްޞާ ފ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ބުރަވުނ ް. ާސ ވ ަ ިކ ޕ ާ ީޓއަކ ަށ ް ނުވަތ ަ ވ ަ ިކ ކަމަކ ަށ ް ތ ާ ީއދ ުކުރ ުމ ުގ ެ ސޔ ީ ި .9 ސވި ލ ް ސަ ރވި ސްގ ެ ި ނުވަތ ަ ނ ުކުރ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް، ސ މުވ ައްޒަފަކ ަށ ް ކަމ ެއ ް ފ ަ ިހކ ޮށ ް ނުވަތ ަ ކަމ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް ދ ަތި ކ ޮށ ް ނ ުހ ެދުނ ް. ސ ީމހ ަކ ު އޭނ ާގ ެ ސގ ައި ިހމެނޭ އ ެއ ްވ ެ ް ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި .10 މ ަޤ ާމ ް،
ނުވަތ ަ
މ ަޤ ާމ ުގ ެ
ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް
އޭނާއ ަށ ް
ސ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ެއ ް ،އޭނ ާގ ެ ނުވަތ ަ އ ެހެނ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް ީމހ ެއ ްގ ެ ޒ ާ ީތ މަނ ްފާއަކ ަށްޓަކ ައި ނަހަމ ަ ގ ޮތުގ ައި ބޭނުނ ް ނ ުކުރުނ ް. ނގެ ިޝ ު ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ސ ިވލް ަ ި
.183
ސ އަހަރ ު ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ފ ަ ް ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ސ އ ެއި ނ ް މެންބަރ ެއ ްގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ދުވ ަހ ުގ ެ އ ެއ ް ދ ައުރަށ ެވ ެ .ނަމ ަވ ެ ް
ދތު ރކަމުގެ މުއް ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
މ ުއްދ ަތ ު
ސއަހަރަށ ްވުރ ެ ފަ ް
ދި ގުނޫނ ް
މ ުއްދަތަކ ަށ ް
އި ތުރ ުކުރުމ ަށ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ. ނގެ ިޝ ު ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ސ ިވލް ަ ި ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު ނ އ ް ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.184
ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަި ، ސ ީޓ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
ނ ނ ް ދ ިއ ވޯޓުދި ު ދ ާ ޤާނޫނީ ޢަ ަ
.185
ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.186
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.187
ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
.188
ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ބ ޭއްވ ޭނީ އ ެ ކ ޮމި ަ ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި މެންބަރުނ ްގ ެ
ދެބ ައި ކުޅ ައ ެއްބަޔ ަށ ްވުރ ެ
ގި ނަ
މެންބަރުނ ް
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ސއ ަށ ް ސ ކަމ ެއ ް ނި ންމ ޭނީ ޖ ަލ ް ާ ޝނުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ތި ބ ެގެންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު އެކަމަކ ަށ ް ލި ިބގެންނ ެވ ެ. ސރައ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ޝނ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ް މ ު ާ ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ މި ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އ ެވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ،މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި އ ެވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. )ހ(
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އެކ ަ ީށގެނ ް ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ނ ުވާފަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ުރި ކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ޢުޛުރ ުވ ެރި ވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ޤ ާ ިބލްކަނ ް ނ ެތްކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ؛
)ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ފ ެނި ގެނ ް ،އ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ ޝނުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ފާސްކުރ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ކޮންމ ެ ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު ީމހ ަކުމ ެ އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް 1ގ ައި ވ ާ ި ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. 95
ްސ ނ ރަ ިއޓ ް ިހއުމަ ް ނ ިޝ ް ްސ ކޮމ ަ ނ ރަ ިއޓ ް ިހއުމަ ް
.189
ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ނ ރަ ިއޓ ް ިހއުމަ ް
.190
)ހ(
ނ ިޝ ް ކޮމ ަ ިހއުމަނ ް
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި
ސ ރައި ޓ ް ް
ޝނ ެއ ް ކ ޮމި ަ
އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސތ ަޤި އ ްލ ު ޝނަ ީކ ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ްބުރަނ ުވ ާ ،މ ު ް ސ ކ ޮމި ަ )ށ( ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ޝނުނ ް އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް މުއ ައ ްސަ ސާއ ެކ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ ސ ފަރާތަކ ަށ ް ކ ުރި އެރ ުވ ުމުގ ައި މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާނ ްވ ާނީ އ ެއ ްވ ެ ް ބުރަވުމ ެއްނ ެތި ،ތަޢ ައ ްޞު ބުނ ް އ ެއ ް ިކބ ާވ ެ ތި ބ ެގެންނ ެވ ެ. ޝނ ް ިހނ ްގ ާނީ ސ ކ ޮމި ަ )ނ( ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް
ސ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް
ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ،ބާރުތ ަކ ާއި ، ޤާނޫނުގ ައި ،އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާއ ާއި ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެ ކ ޮމި ަ ޝރ ުޠުތ ަކ ާއި ،ސުލ ޫ ީކ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި ހުންނާނ ްވާނޭ މި ންގ ަނޑުތ ައ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ދއި، ދ ާ ނގެ ޢަ ަ ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ށ ޢައް ަ ރކަމަ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ޝނުގ ައި ސ ކ ޮމި ަ )ހ( ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ސ މ ަދ ުވ ެގެނ ް ފ ަ ް
ޝނ ުގ ެ ރަ ީއސާއ ެކ ު، ކ ޮމި ަ
މެންބަރުނ ް ތި ބޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ސ ކ ޮމި ަ )ށ( ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ސ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް
ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ކ ޮމި ަ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހެޅ ޭ ނަންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްކުރ ާ ބަޔ ަކ ު އ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ.
ރޠު ޝ ު ރކަމުގެ ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
.191
ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.192
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވ ާނީ އ ެ ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ކުރެވޭވަރ ުގ ެ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ޤ ާ ިބލްކަނ ް ހ ުރި ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ އި ތުރުނ ް ީމހުންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ މެންބަރުންނަކީ ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ ބަޔަކ ަށ ް ވ ެގެންނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ބާރުތ ަކ ުގ ެ ސ ކ ޮމި ަ )ހ( ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. .1އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތަކ ަށ ް ީމހުނ ްގ ެ ިހތްތ ަކުގ ައި އި ޙ ްތި ރ ާމ ް އަށ ަގެންނ ެވުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުނ ް. .2އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރ ުމ ާއި ،ކ ުރި އެރ ުވ ުމ ާއި ، އ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ހޯދ ައި ދި ނުމ ަށ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުނ ް. .3އި ންސާނީ ޙ ައ ްޤުތަކ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތ ާމި ންވަރ ު ބަލ ައި ވަޒަނ ްކުރުނ ް. ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށްޓަކ ައި ، ސ ކ ޮމި ަ )ށ( ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ޝނަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ޤާނޫނުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ބާރުތ ަކ ެއ ް އ ެ ކ ޮމި ަ އ ޭގ ެ ތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. .1އި ންސާނީ
ޙ ައ ްޤުތަކ ަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތ ާމި ންވަރ ު
ތ ަޙ ު ީޤޤުކ ޮށ ް އަނ ްގާންޖެހ ޭ ފަރ ާތްތަކ ަށ ް އެނ ްގުނ ް. .2އި ންސާނީ
ޙ ައްޤ ެއ ް ނި ގުޅ ައި ގެނ ްފި ނަމ ަ ،ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އ ަޅާންޖެހ ޭ ފި ޔަވ ަޅުތ ައ ް އ ެޅުނ ް. ސތ ައ ް ކުރ ުމ ާއި .3އި ންސާނީ ހ ައ ްޤުތ ަކ ާ ގުޅ ޭ އ ެ ިކއ ެ ިކ ދި ރ ާ ާ އ ެ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާ ބެހ ޭ ގ ޮތުނ ް ޢާނ ްމ ު ހ ޭލުނ ްތ ެރި ކަނ ް އި ތުރ ުކުރ ުވުނ ް. 97
ޝނަށ ް ޤާނޫނުނ ް ލި ިބދ ޭ އި ތުރ ު ސ ކ ޮމި ަ ި .4ހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ބާރުތ ަކ ާއި ޙ ަވ ާލ ުކުރެވ ޭ އި ތުރ ު މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް. ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ނ ރަ ިއޓ ް ިހއުމަ ް
.193
ސ އަހަރ ު ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ފ ަ ް ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ސ އ ެއި ނ ް މެންބަރ ެއ ްގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ދުވ ަހ ުގ ެ އ ެއ ް ދ ައުރަށ ެވ ެ .ނަމ ަވ ެ ް
ދތު ރކަމުގެ މުއް ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
މ ުއްދ ަތ ު
ސއަހަރަށ ްވުރ ެ ފަ ް
މ ުއްދަތަކ ަށ ް
ދި ގުނޫނ ް
އި ތުރ ުކުރުމ ަށ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ. ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ނ ރަ ިއޓ ް ިހއުމަ ް
.194
ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަި ،
ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު ނ އ ް ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ސ ީޓ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ނ ނ ް ދ ިއ ވޯޓުދި ު ދ ާ ޤާނޫނީ ޢަ ަ
.195
ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.196
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.197
ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ބ ޭއްވ ޭނީ އ ެ ކ ޮމި ަ ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް މެންބަރުނ ްގ ެ
ދެބ ައި ކުޅ ައ ެއްބަޔ ަށ ްވުރ ެ
ގި ނަ
މެންބަރުނ ް
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ސއ ަށ ް ސ ކަމ ެއ ް ނި ންމ ޭނީ ޖ ަލ ް ާ ޝނުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ތި ބ ެގެންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު އެކަމަކ ަށ ް ލި ިބގެންނ ެވ ެ. ސރައ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ޝނ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ް މ ު ާ ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ މި ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އ ެވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ،މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި އ ެވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ.
)ހ(
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އެކ ަ ީށގެނ ް ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ނ ުވާފަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ުރި ކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ޢުޛުރ ުވ ެރި ވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ޤ ާ ިބލްކަނ ް ނ ެތްކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ؛
)ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ފ ެނި ގެނ ް ،އެމެންބަރަކ ު ޝނުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ފާސްކުރ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
.198
ނ ިޝ ް ނ ކޮމ ަ ްޝ ް ނޓި-ކޮރަޕ ަ އެ ް
.199
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ކޮންމ ެ ީމހ ަކުމ ެ ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ހުވ ައި ގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ިހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ިޝ ް ނ ކޮމ ަ ްޝ ް ނ ިޓ-ކޮރަޕ ަ އެ ް ޝނ ެއ ް އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ްޝނ ް ކ ޮމި ަ )ހ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ )ށ(
ްޝނ ް އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ
ޝނަ ީކ ކ ޮމި ަ
ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް
ބުރަނ ުވ ާ،
ޝނ ުގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި ސތ ަޤި އ ްލ ު މުއ ައ ްސަ ސާއ ެކ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ މު ް ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރާނ ްވ ާނީ ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޖި ީލހުނ ް
ފާސްކުރ ާ
ޤާނޫނ ާ
އ ެއްގ ޮތ ްވާގ ޮތ ުގ ެ
މ ަ ީތންނ ެވ ެ.
ްޝނ ް ނައްތ ައި ލުމ ަށ ް ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމެހ ައި ދ ާއި ރާތ ަކުނ ް ކޮރަޕ ަ ޝނުނ ް ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ
ޖ ެ ިހލުނ ްވުމ ެއްނ ެތި މ ަސަ އްކ ަތ ް
ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. 99
)ނ(
ްޝނ ް އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ
ޝނ ް ިހނ ްގ ާނީ ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ
ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ،ބާރުތ ަކ ާއި ، ޤާނޫނުގ ައި ،އ ެ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާއ ާއި ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެ ކ ޮމި ަ ޝރ ުޠުތ ަކ ާއި ،ސުލ ޫ ީކ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި ހުންނާނ ްވާނޭ މި ންގ ަނޑުތ ައ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ްޝނ ް ކ ޮމި ަ ްޝނަ ީކ ކޮބ ައި ކަނ ް އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ )ރ( ކޮރަޕ ަ ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނގެ ިޝ ު ނ ކޮމ ަ ްޝ ް ނޓި-ކޮރަޕ ަ އެ ް
.200
)ހ(
ޝނުގ ައި ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ
ޝނ ުގ ެ ރަ ީއސާއ ެކ ު، ކ ޮމި ަ
ސ މެންބަރުނ ް ތި ބޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. މ ަދ ުވ ެގެނ ް ފ ަ ް
ދއި، ދ ާ ނގެ ޢަ ަ ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ށ ޢައް ަ ރކަމަ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ްޝނ ް ކ ޮމި ަ )ށ( އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ްޝނ ް އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ
ޝނ ުގ ެ ކ ޮމި ަ
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހެޅ ޭ ނަންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްކުރ ާ ބަޔ ަކ ު އ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ. ރޠު ޝ ު ރކަމުގެ ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
.201
ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.202
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވ ާނީ ،އ ެ ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ޝނ ުގ ެ މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް ކުރެވޭވަރ ުގ ެ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ޤ ާ ިބލްކަނ ް ހ ުރި ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ އި ތުރުނ ް ީމހުންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ މެންބަރުންނަ ީކ ،އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ ބަޔަކ ަށ ް ވ ެގެންނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ބާރުތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ.
)ހ(
ްޝނ ްގ ެ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ބަލ ައި ތ ަޙ ު ީޤޤ ު ކުރުނ ްީ .މގ ެތެރޭގ ައި ، ކޮރަޕ ަ ސ ްޝނ ްގ ެ ޢަމ ަލ ެއ ް ކަމ ަށ ް ތ ުހުމ ަތ ުކުރެވ ޭ ޢަމ ަލ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް ކޮރަޕ ަ ޝކ ުވ ާއ ެއ ް ހުށަހަޅ ައި ފި ނަމ ަ ނުވަތ ަ ފަރާތ ަކުނ ް ިހންގ ައި ފި ކ ަމ ުގ ެ ަ ސ މި ފަދ ަ ކަމ ެއ ްގ ެ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ލި ިބއްޖެނަމ ަ، މި ނޫންގޮތ ަކުނ ްވ ެ ް ޝއ ްކ ުކުރ ެވި އްޖެނަމ ަ ،އ ެ ކަމ ެއ ް ނުވަތ ަ އެފަދ ަ ކަމ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ަ ބަލ ައި ތ ަޙ ު ީޤޤ ުކުރުނ ް.
)ށ(
ޝނުނ ް ތ ަޙ ު ީޤޤ ުކުރ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެހ ެނި ހެނ ް ކ ޮމި ަ އި ދާރާތ ަކުނ ް އި ތުރަށ ް ބަލ ައި ސާފ ުކުރާންޖެހ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް އ ެ ޝރީ ޢަތ ަށ ް ހުށަހ ަޅާންޖެހޭކަމ ަށ ް ފެންނަ ފަރ ާތްތަކ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި ަ ، ޝރީ ޢަތ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅުމ ަށްޓަކ ައި ަ ކަންތ ައްތ ައ ް
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޕްރ ި
ޖެނެރަލ ަށ ް ފޮނ ުވުނ ް. )ނ(
ްޝނ ް ކޮރަޕ ަ
ހ ުއ ްޓ ުވުމ ަށްޓަކ ައި
އ ަޅާންޖެހ ޭ
ސތ ައްކ ޮށ ް، ދި ރ ާ ާ
ފި ޔަވ ަޅުތ ަކ ާ ބެހ ޭ ލ ަފ ާ ކ ަމ ާބެހ ޭ އި ދާރާތަކ ަށ ް ދި ނުނ ް. )ރ(
ްޝނ ުގ ެ ކޮރަޕ ަ
ގ ެއ ްލ ުމ ާއި
ހ ޭލުނ ްތ ެރި ކުރުވ ައި ،
ނުބ ައި ކ ަމ ުގ ެ
ދ ައުލ ަތ ް
މ ައްޗ ަށ ް
ިހނ ްގ ުމުގ ައި
ޢާނ ްމުނ ް
ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި
އ ަމާނ ާތ ްތ ެރި ކަނ ް ކ ުރި އެރ ުވުނ ް. ްޝނ ް ނައްތ ައި ލުމ ަށްޓަކ ައި )ބ( ކޮރަޕ ަ
ޤާނޫނުނ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ
އ ެހ ެނި ހެނ ް ކަންތ ައްތ ައ ްކުރުނ ް. ނގެ ިޝ ު ނ ކޮމ ަ ްޝ ް ނޓި-ކޮރަޕ ަ އެ ް ދތު ރކަމުގެ މުއް ަ ބ ު ނ ަ މެ ް
.203
ސ އަހަރ ު ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ފ ަ ް ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ސ އ ެއި ނ ް މެންބަރ ެއ ްގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ދުވ ަހ ުގ ެ އ ެއ ް ދ ައުރަށ ެވ ެ .ނަމ ަވ ެ ް މ ުއްދ ަތ ު
ސއަހަރަށ ްވުރ ެ ފަ ް
ދި ގުނޫނ ް
މ ުއްދަތަކ ަށ ް
އި ތުރ ުކުރުމ ަށ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
101
ނގެ ިޝ ު ނ ކޮމ ަ ްޝ ް ނޓި-ކޮރަޕ ަ އެ ް
.204
ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ސ ީޓއ ަކުނ ް އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަި ،
ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު ނ އ ް ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
ސ ީޓ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު ހުށަހަޅ ައި ،އ ެ ި މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ނ ނ ް ދ ިއ ވޯޓުދި ު ދ ާ ޤާނޫނީ ޢަ ަ
.205
ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.206
ނ ރ ް ނ ވަ ިކކު ު ރކަމު ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.207
ޝނ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއ ް ބ ޭއްވ ޭނީ އ ެ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ
ދެބ ައި ކުޅ ައ ެއްބަޔ ަށ ްވުރ ެ
ގި ނަ
މެންބަރުނ ް
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ސއ ަށ ް ސ ކަމ ެއ ް ނި ންމ ޭނީ ޖ ަލ ް ާ ޝނުނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ތި ބ ެގެންނ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު އެކަމަކ ަށ ް ލި ިބގެންނ ެވ ެ. ސރައ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ޝނ ުގ ެ މެންބަރުންނަށ ް މ ު ާ ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ. ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ މި ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އ ެވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ،މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި އ ެވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. )ހ(
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އެކ ަ ީށގެނ ް ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ނ ުވާފަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ުރި ކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ޢުޛުރ ުވ ެރި ވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ޤ ާ ިބލްކަނ ް ނ ެތްކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ؛
)ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ފ ެނި ގެނ ް ،އ ެ މެންބަރަކ ު އ ެ ޝނުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި ކ ޮމި ަ ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ފާސްކުރ ުމުނ ް އ ެ މެންބަރަކ ު މެންބަރުކ ަމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
.208
ނރަލް އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ
.209
ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ނރަލް ޢައް ަ އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ
.210
ރޠު ޝ ު ނރަލްގެ ަ އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ
.211
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ކޮންމ ެ ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު ީމހ ަކުމ ެ އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ްޝނ ް ކ ޮމި ަ 1ގ ައި ވ ާ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނރަލް އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ ސތ ަޤި އ ްލ ު އ ޮޑި ޓ ަރ )ހ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް ބުރަނ ުވ ާ މ ު ް ޖެނެރަލ ެއ ް ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރާނ ްވ ާނީ ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ާ ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ.
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ް ކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށ ަހެޅ ޭ ީމހުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްކުރ ާ ީމހ ަކ ު ،އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ. )ހ(
އ ޮޑި ޓ ަރ
ޖެނެރަލްކަމ ަށ ް
ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވ ާނީ ،
އެ
މ ަޤ ާމ ުގ ެ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރެވޭވަރ ުގ ެ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ޤ ާ ިބލްކަނ ް ހ ުރި ީމހ ެކ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ީމހ ަ ީކ ،އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ އި ތުރުނ ް އ ެހެނ ް ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ
ީމހަކ ަށ ް ވ ެގެނ ެއ ް
ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
103
)ށ( އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ،ބާރުތ ަކ ާއި
އޭނ ާގ ެ
މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާ އ ާއި ،އޭނ ާގ ެ ިކބ ައި ގ ައި ހުންނާނ ްވާނޭ ޝރ ުޠުތ ަކ ާއި ، ަ
ސުލ ޫ ީކ
މި ންގ ަނޑ ު
ކ ަނޑައ ަޅ ާ
ޤާނޫނ ެއ ް
އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.212
އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ބާރުތ ަކ ުގ ެތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. )ހ( އަންނަނި ވި ތަންތަނ ުގ ެ އެކ ައުނ ްޓްތ ަކ ާއި ިހސާބުތ ަކ ާއި މ ާ ީލ ިހނ ްގ ުމ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް އ ޮޑި ޓ ްކުރ ުމ ާއި ރި ޕ ޯޓ ް ތ ައ ްޔާރުކ ޮށ ް ޝާ އި ޢ ުކުރުނ ް. .1ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ އެންމެހ ައި ވ ުޒާރާތ ައ ް. .2ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ވ ުޒާރާތ ަކ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ިހނ ްގ ާ ޑި ޕ ާޓްމަނ ްޓްތ ައ ް. .3ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ
އ ެހ ެނި ހެނ ް
އި ދާރާތ ަކ ާއި
ސތ ަކ ާއި އ ޮ ީފ ް
ތަންތަނ ް. .4ޤާނޫނ ު ހ ެދ ުމ ުގ ެ ބާރ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ިހނގ ާ އެންމެހ ައި ސތ ައ ް. އި ދާރާތ ަކ ާއި އ ޮ ީފ ް .5
ާސ ޤާނޫނުއަސ ީ
އ ާއި
ޤާނޫނ ުގ ެ ދ ަށުނ ް އ ުފ ެދި ފ ައި ވ ާ
ސތ ަޤި އ ްލ ު ޝންތ ަކ ާއި މ ު ް ސތ ަޤި އ ްލ ު ކ ޮމި ަ އެންމެހ ައި މ ު ް ސތ ަކ ާއި އ ެ ތަނ ްތ ާނގ ެ ދ ަށުނ ް ިހނގ ާ މ ަޤ ާމުތ ަކ ުގ ެ އ ޮ ީފ ް ސތ ައ ް. އެންމެހ ައި އި ދާރާތ ަކ ާއި އ ޮ ީފ ް .6ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ިހނގ ާ ސތ ައ ް. އެންމެހ ައި އި ދާރާތ ަކ ާއި އ ޮ ީފ ް
)ށ(
ސ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ތަންތަނ ުގ ެ އި ތުރުނ ްވ ެ ް ޖެނެރަލ ް
އ ޮޑި ޓ ަރ
އ ޮޑި ޓ ްކުރާނ ްވާނ ެ
ކަމ ަށ ް
ޤާނޫނަކުނ ް
ސއ ަކ ާއި އި ދާރ ާއ ެއ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ކ ަނޑައަޅ ައި ފި ކޮންމ ެ މުއ ައ ްސަ ާ ޖެނެރަލ ް އ ޮޑި ޓ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ނ( ޤާނޫނުނ ް އ ެހެނ ް ގޮތަކ ަށ ް ކ ަނޑަނ ާޅާހ ައި ިހނދ ަކ ު ،އަންނަނި ވި ތަންތަނ ުގ ެ
އެކ ައުނ ްޓްތ ަކ ާއި ،
ިހސާބުތ ަކ ާއި ،
މ ާ ީލ ިހނ ްގ ުމ ާ
ގުޅޭގ ޮތުނ ް އ ޮޑި ޓ ްކުރ ުމ ާއި އ ެ ކަންކ ަމ ާބެހ ޭ ރި ޕ ޯޓ ް ތ ައ ްޔާރުކ ޮށ ް ޝާ އި ޢ ުކުރ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ު އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ސ ހޭދަކ ޮށ ްގެނ ް .1މ ައި ގ ަނޑުގ ޮތ ެއްގ ައި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މުދ ަލ ާއި ފ ައި ާ ިހނ ްގ ާ ކޮންމ ެ ތަނ ެއ ް. .2އ ެ ވި ޔ ަފ ާރި އ ެއްގ ައި ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ިޙއ ްޞާ އ ޮތ ް ކޮންމ ެ ވި ޔ ަފ ާރި އ ެއ ް. ނ ރ ް ރި ޕޯޓުކު ު
.213
ީސ ނރަލްގެ އޮފ ް އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ
.214
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ަށ ާއި ،
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ާއި ،
ޤާނޫނުނ ް
ކ ަނޑައ ަޅ ާ އ ެހެނ ް ފަރ ާތްތަކ ަށ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ އ ޮޑި ޓ ް ރި ޕ ޯޓުތ ަކ ާއި އަހ ަރީ ރި ޕ ޯޓުތ ައ ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
އ ޮޑި ޓ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ރ ް އޮ ިޑޓްކު ު ނރަލްގެ މަޤާމުގެ އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ ދތު މުއް ަ
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
އ ޮޑި ޓ ަރ
ޖެނެރަލ ްގ ެ
ސ އ ޮ ީފ ް
.215
އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ހ ަތ ް އަހަރ ު ދުވ ަހ ުގ ެ އ ެއ ް ދ ައުރަށ ެވ ެ. އ ަދި އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސ އަހަރަށ ްވުރ ެ ސކ ޮށ ްގެނ ް ފ ަ ް ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފ ާ ް ދި ގުނޫނ ް މ ުއްދަތަކ ަށ ް އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ު އި ތުރ ުކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
105
ނރަލް އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ
.216
ޖެނެރަލ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް
އ ޮޑި ޓ ަރ
ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަ،
ސ ީޓއ ަކުނ ް ި
އެކަނ ް ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި ،
ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު އ ް
ސ ީޓ ި އެ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ް އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.217
ނ ނރަލް މަޤާމު ް އޮ ިޑޓަރ ޖެ ެ
.218
ސރައ ާއި ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މ ު ާ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ. އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ް އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އ ެވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ،މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި އ ެވ ާ
ނ ރ ް ވަ ިކކު ު
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. )ހ( އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އެކ ަ ީށގެނ ް ނ ުވާފަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ުރި ކަމ ަށ ް، ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ޢުޛުރ ުވ ެރި ވާފަދ ަ
ޙާލ ަތ ެއ ް
މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ޤ ާ ިބލްކަނ ް ނ ެތްކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ؛ )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ފ ެނި ގެނ ް ،އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ް މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ފާސްކުރ ުމުނ ް އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ް އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
.219
ނރަލް ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި
.220
އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހ ަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ޮސ ިކއުޓ ަރ ސތ ަޤި އ ްލ ު ޕްރ ި )ހ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ވ ަ ިކފަރާތަކ ަށ ް ބުރަނ ުވ ާ މ ު ް ޖެނެރަލ ެއ ް ހުންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ށ(
ޮސ ިކއ ުޓ ަރ ޕްރ ި އ ަދ ާކ ުރ ާނ ްވ ާނީ
ޖ ެނެރަލ ްގ ެ
މ ަސްއ ޫލި އ ްޔ ަތ ުތ ައ ް
ވ ާޖި ބ ުތ ަކ ާއި
ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުނ ް ޤ ާނ ޫނ ުއަސ ީ
ފާސްކ ުރ ާ ޤ ާނ ޫނ ާ އ ެއ ްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގ ެމ ަ ީތނ ްނ ެވ ެ. )ނ(
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޕްރ ި
ޖ ެނެރަލ ަ ީކ،
އ ޭނ ާގ ެ
މ ަސްއ ޫލި އ ްޔ ަތ ުތ ައ ް
އ ަދ ާކ ުރ ުމ ުގ ައ ްޔ ާއި އ ޭނާއ ަށ ް ލި ިބފ ައި ވ ާ ބ ާރ ުތ ައ ް ބ ޭނ ުނ ްކ ުރ ުމުގ ައި ސ ފ ަރާތ ަކުނ ް އަނ ްގ ާ ގ ޮތ ަށ ް ސ ީމ ހ ަކ ު ނ ުވަތ ަ އ ެއ ްވ ެ ް އ ެއ ްވ ެ ް ސ ފ ަރ ާތ ެއ ްގ ެ ސ ީމ ހ ެއ ްގ ެ ނ ުވަތ ަ އ ެއ ްވ ެ ް ކ ަންކ ަނ ްކ ުރ ާ ،އ ަދި އ ެއ ްވ ެ ް ޮސ ިކއ ުޓ ަރ ނ ުފ ޫޒ ެއ ްގ ެ ދ ަށ ުގ ައި ވ ާ ީމ ހ ަކ ަށ ް ވ ެގ ެނ ެއ ް ނ ުވ ާނ ެއ ެވ ެ .ޕ ްރ ި ޖެނެރަލ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އ ްޔ ަތ ުތ ައ ް އ ަދ ާކުރާނ ްވ ާނީ ބޭނުނ ްކ ުރ ާނ ްވ ާނީ ،
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
އ ަދި ބ ާރ ުތ ައ ް
ފ ަރާތ ަކ ަށ ް ޖ ެ ިހ ލ ުނ ްވ ުމ ެއ ްނ ެތި ،
ވ ަ ިކފަރ ާތަކ ަށ ް މަނ ްފ ާއ ެއ ް ހ ޯދ ައި ދި ނުމ ެއ ްނ ެތި ،
ތ ަޢ ައ ްޞު ބ ުނ ް
ސ ޔ ާސަ ތ ުތ ަކ ާ އ ެއ ް ިކބ ާވ ެ ހ ުރ ެ ބަނ ްޑ ާރަނައި ބ ު ކ ަނޑައ ަޅ ާ މ ައި ގ ަނޑ ު ި ސ ިބ ނ ާކ ުރ ާނ ްވ ާނީ ސ ް އ ެއްގ ޮތ ަށ ެވ ެ .އ ަދި އ ޭނ ާގ ެ މ ަސަ އ ްކ ަތ ުގ ެ އ ަ ާ ހަމ ަހަމ ަކ ަމ ާއި ،ހާމަކ ަމ ާއި ،ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވ ުމ ުގ ެ މ ައ ްޗ ަށ ެވ ެ. ނރަލް ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި
.221
ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ޢައް ަ
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގ ެމ ަ ީތނ ް
ޮސ ިކ އުޓ ަރ ޕ ްރ ި
ޖ ެނ ެރަލ ް
ކ ަމ ަށ ް
ޢ ައްޔަނ ްކ ުރުމ ަށ ްޓަކ ައި ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ަށ ް ހ ުށ ަހ ެޅ ޭ ީމ ހ ުނ ްގ ެ ތ ެރ ެއި ނ ް ޮސ ިކއ ުޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ަށ ް ޢ ައ ްޔ ަނ ްކ ުރ ުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ ޕްރ ި މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މ ެންބަރ ުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއ ްޔ ަތ ުނ ް ފ ާސްކ ުރ ާ ީމ ހ ަކ ު، ޮސ ިކއ ުޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ަށ ް ޢ ައ ްޔ ަނ ްކ ުރ ާނީ ރަ ީއ ސުލ ްޖ ުމ ް ޕްރ ި ހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ.
ރޠު .222 ޝ ު ނރަލްގެ ަ ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޕްރ ި
ޖެނެރަލްކަމ ަށ ް
ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވ ާނީ ،
އެ
މ ަޤ ާމ ުގ ެ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް އ ަދ ާކުރެވޭވަރ ުގ ެ ތ ަޢ ު ީލމ ާއި ޤ ާ ިބލްކަނ ް ހ ުރި ީމހ ެކ ެވ ެ. ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ ވ ަ ީޒފ ާގ ެ އި ތުރުނ ް އ ެހެނ ް އ ަދި އ ެ ީމހ ަ ީކ ،ޕްރ ި ވ ަ ީޒފ ާއ ެއ ް އ ަދ ާކުރ ާ ީމހަކ ަށ ް ވ ެގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
107
ނރަލްގެ ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.223
ޖެނެރަލ ްގ ެ
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޕްރ ި
ބާރުތ ަކ ުގ ެތެރޭގ ައި
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި
އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ. ކުރ ާ އެންމެހ ައި
)ހ( ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށްތ ަކ ާ ގ ުޅި ގެނ ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ދ ަޢ ުވާތ ަކ ާބެހ ޭ ކަންކަނ ް ބ ެލ ެހ ެއ ްޓުނ ް.
)ށ( ތ ަޙ ު ީޤޤ ުކުރ ާ އ ެ ިކއ ެ ިކ އި ދާރާތ ަކުނ ް ހުށަހ ަޅ ާ ހ ެއ ްކ ާއި ވަޒަންކ ޮށ ް،
ނުވަތ ަ
ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް އ ުފ ުލާންޖެހޭކަނ ް
ޤ ަރީ ނ ާ ނޫންކަނ ް
ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް. )ނ(
ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކ ޮށ ްފި ކ ަމ ުގ ެ ތ ުހުމ ަތ ު ކުރ ެވި އްޖ ެ ކޮންމ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ކޮންމ ެ ކޯޓ ެއްގ ައި މ ެ ދ ަޢ ުވ ާ އ ުފ ުލ ުމ ުގ ެ ބާރ ު.
)ރ( ޖި ނ ާ ީއ ކ ުށ ެއ ް ކަމ ަށ ް ތ ުހުމ ަތ ުކުރެވ ޭ ޢަމ ަލުތ ަކ ާ ގ ު ިޅގެނ ް ބ ަލ ާ ބ ެލުންތ ަކ ާއި ިހނ ްގ ާ ތ ަޙ ު ީޤޤުތ ައ ް ބަލ ައި އ ެ ކަންކަނ ް ިހންގ ަނީ ޤާނޫނ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ްތ ޯ ބ ެލުނ ް. )ބ(
ޝރީ ޢަތ ަށ ް މ ައ ްސަ ލ ަ ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ގ ައި ީމހ ަކ ު ހ ައްޔަރުކ ޮށ ް، ަ ސ ގޮތ ަކުނ ް ީމހ ެއ ްގ ެ ނުވަތ ަ ބަނ ްދުކ ޮށ ް ،ނުވަތ ަ މި ނޫނ ްވ ެ ް ޝރ ުޠުތ ައ ް މ ުޠ ާލި ޢ ާކުރ ުމ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް ިހފ ެހ ެއްޓޭނޭ ޙާލ ަތްތ ަކ ާއި ަ މުރާޖ ަޢ ާކުރަމުނ ް
އ ެ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާ އ ެއްގޮތ ަށ ް
ގެނ ްދި އ ުމ ާއި ،
ޢަމ ަލ ުކުރަމުންދ ޭތ ޯ ބ ެލުނ ް. )ޅ(
ޖި ނ ާ ީއ
ކ ުށ ެއ ް
ފަރާތ ަކުނ ް
ކަމ ަށ ް
ތ ުހުމ ަތ ުކުރެވ ޭ
ިހންގ ައި ފި ކ ަމ ުގ ެ
ޢަމ ަލ ެއ ް
ޝކ ުވ ާއ ެއ ް ަ
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ހުށަހަޅ ައި ފި ނަމ ަ
ސ މި ފަދ ަ ކަމ ެއ ްގ ެ މ ަޢ ުލ ޫމ ާތ ު ލި ިބއްޖ ެ ނުވަތ ަ މި ނޫންގޮތ ަކުނ ްވ ެ ް ިހނދ ެއްގ ައި ،
އ ެ ކަމ ެއ ް ތ ަޙ ު ީޤޤ ުކުރ ުމ ުގ ެ އ ަމުރ ު ނެރުނ ް
ރަނގ ަޅުކަމ ަށ ް އޭނާއ ަށ ް ފެންނަ ނެރުނ ް.
ކަންކ ަމުގ ައި
އެ
އ ަމުރ ު
)ކ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނުނ ް ،ޖި ނ ާ ީއ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް ސ ކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލި ިބފ ައި ވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް
ފަރާތ ަކުނ ް
ިހނ ްގާނ ް
ފަށ ައި ފ ައި ވ ާ ޖި ނ ާ ީއ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް ކ ުރި އ ަށ ް ގެނ ްދި އ ުމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ާއި ، ޮސ ިކއުޓ ަރ މި ފަދ ަ ދ ަޢ ުވާތ ައ ް މުރާޖ ަޢާކ ޮށ ް ،އ ަނބުރ ާ ގެންނާނ ް ޕްރ ި ޖެނެރަލ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ކޮންމ ެ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް ކ ޯޓުނ ް ޙ ުކުމ ެއ ް އި އ ްވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ގ ައި އ ަނބުރ ާ ގެނައުނ ް. )އ( ކ ުށ ެއ ްކ ުރި ކަމ ަށ ް ތ ުހުމ ަތ ު ކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ީމހ ަކާމ ެދ ު ދ ަޢ ުވ ާ އ ުފ ުލުމ ަށ ް ނުވަތ ަ ދ ަޢ ުވ ާ ނ ުއ ުފ ުލުމ ަށ ް ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ ނި ނ ްމުމ ެއ ް މުރާޖ ަޢާކ ޮށ ް އ ެ ނި ނ ްމުނ ް ބަދ ަލ ުކުރ ުމ ާއި ،ކ ޮށްފ ައި ވ ާ ދ ަޢ ުވ ާއ ެއ ް އ ަނބުރ ާ ގެނައުނ ް. )ވ( ޖި ނ ާ ީއ މ ައ ްސަ ލައ ަކ ާ ގ ުޅި ގެނ ް ކޯޓ ަކުނ ް އި އ ްވާފ ައި ވ ާ ޙ ުކުމ ެއ ް ނުވަތ ަ ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ ނި ނ ްމުމ ެއ ް އި ސްތި އުނ ާފ ުކުރަނ ް ހުށ ަހ ެޅުނ ް. )މ( ޖި ނ ާ ީއ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ދ ަޢ ުވ ާކުރ ުމ ުގ ެ އެންމެހ ައި އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުނ ް. ާސގ ެ އެންމެހ ައި ހަމަތ ަކ ާއި ،ޤާނޫނ ާއި ،އެންމެހ ައި )ފ( ޤާނޫނުއަސ ީ ފަރ ުދުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް ނ ެގ ެހ ެއ ްޓުނ ް. ނ ފަރާތަކާ ަސއްކަތް އެހެ ް މ ަ ނ ރ ް ޙަވާލުކު ު
.224
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރ ުމ ާއި އޭނާއ ަށ ް ލި ިބދ ޭ ޕްރ ި ބާރ ުގެދ ަށުނ ް ކަމ ެއ ް ިހނ ްގ ުމުގ ައި އޭނ ާގ ެ އި ރ ުޝާ ދ ުގ ެ ދ ަށުނ ް އ ެ ކަމ ެއ ް ިހނ ްގުނ ް އޭނ ާގ ެ މ ަސަ އްކ ަތ ުގ ެ ދ ާއި ރާގ ައި ިހމެނޭ އ ެހެނ ް ީމހ ަކ ާ ނުވަތ ަ އ ެހެނ ް ބަޔ ަކ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
109
ނރަލްގ ެ މަޤާމުގ ެ .225 ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި
ސ އަހަރ ު ދުވ ަހ ުގ ެ އ ެއ ް ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ފ ަ ް ޕްރ ި
ދތު މުއް ަ
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ދ ައުރަށ ެވ ެ .އ ަދި ޕްރ ި ސކ ޮށ ްގެނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ މެންބަރުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފ ާ ް ސ އަހަރަށ ްވުރ ެ ދި ގުނޫނ ް މ ުއްދަތަކ ަށ ް އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ު ފަ ް އި ތުރ ުކުރ ެވި ދާނ ެއ ެވ ެ.
ނރަލް ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި
.226
ސ ީޓއ ަކުނ ް ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް އި ސްތި ޢ ުފާދޭނ ް ބޭނުނ ްވ ެއްޖެނަމ ަި ، ޕްރ ި އެކަނ ް
ނ ނ ް ިސ ިތޢުފާދި ު އ ް
ބ ަޔާންކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި
ސ ީޓ ި އެ
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ބ ުމުނ ް ޕްރ ި ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ. ޔތްތައް ނ ަ ުސރައާ ިއ ިޢ ާ މ ާ
.227
ނ ނރަލް މަޤާމު ް ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި
.228
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޕްރ ި
ޖެނެރަލ ްގ ެ
ސރައ ާއި މު ާ
ޢި ނާޔ ަތްތ ައ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުންނ ެވ ެ.
ނ ރ ް ވަ ިކކު ު
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް އ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ޕްރ ި ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި އ ެވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ،މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި އ ެވ ާ ގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތންނ ެވ ެ. ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ާ އެކ ަ ީށގެނ ް ނ ުވާފަދ ަ ކަމ ެއ ް )ހ( ޕްރ ި ކ ުރި ކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރުމ ަށ ް ޢުޛުރ ުވ ެރި ވާފަދ ަ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ،ނުވަތ ަ އ ެ މ ަޤ ާމ ް އ ަދ ާކުރ ުމ ުގ ެ ޤ ާ ިބލްކަނ ް ނ ެތްކަމ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި ؛ )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތ ެއ ް މ ެދ ުވ ެރި ވ ެއްޖެކަމ ަށ ް ޮސ ިކއުޓ ަރ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއަކ ަށ ް ފ ެނި ގެނ ް ،ޕްރ ި ޖެނެރަލ ްގ ެ
މ ަޤ ާމުނ ް
ޖ ަލްސާއ ެއްގ ައި
ވ ަ ިކކުރުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި
ބ ައި ވ ެރި ވި
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް އޭނ ާގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް ފާސްކުރ ުމުނ ް ޕްރ ި މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ީވއ ެވ ެ.
.229
ނ ރ ް ހުވަ ިއކު ު
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލްކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހ ަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޕްރ ި ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޮސ ިކއުޓ ަރ ާސގ ެ ޖ ަދުވ ަލ ު 1ގ ައި ވ ާ ޕްރ ި ޖެނެރަލ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް ،އ ެ ހުވ ައި ގ ެ އި ޤްރާރުގ ައި ސޮ އި ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ ށވަ ަ އަ ް
ނ ނގު ް ދ ިއރާތައް ިހ ް ދ ީރ ާ ނ ިއ ާ ުޞލު ް ރކަ ީޒ އ ޫ ލާމަ ު ދ ީރ ނ ިއ ާ ުޞލު ް ރކަ ީޒ އ ޫ ލާމަ ު
.230
)ހ(
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
އި ދ ާރީ
ދ ާއި ރާތ ައ ް
ިހނ ްގާނ ްވ ާނީ
ލާމަރުކ ަ ީޒ
އ ުޞޫ ލުންނ ެވ ެ.
ނ ނގު ް ދ ިއރާތައް ިހ ް ާ
)ށ( ލާމަރުކ ަ ީޒ އ ުޞޫ ލުނ ް އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި ،ޤާނޫނުގ ައި ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
މ ަޤ ާމުތ ަކ ާއި
އި ދާރާތ ަކ ާއި ،
ްސލްތ ައ ް ސ ީޓކ ައުނ ި ްސލްތ ަކ ާއި ި ްސލްތ ަކ ާއި އަތ ޮޅުކ ައުނ ި ރަށުކ ައުނ ި އ ުފ ެއ ްދ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. )ނ( ލާމަރުކ ަ ީޒ އ ުޞޫ ލުނ ް އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި އުފ ައ ްދ ާ އި ދާރާތ ަކ ާއި ،
މ ަޤ ާމުތ ަކ ާއި ،
އެފަރ ާތްތ ަކ ުގ ެ
އި ޚ ްތި ޞާ ޞް
ްސލްތ ަކ ުގ ެ ކ ައުނ ި ޤާނޫނުގ ައި
ސފަތ ަކ ާއި ، ި
ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި
އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ރ ް ބކު ު ނ ިތޚާ ު ްސލްތައް ިއ ް ކައުނ ި
.231
)ހ(
ްސލްތ ަކުގ ައި އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި އުފ ައ ްދ ާ ކ ައުނ ި ސބ ަތ ްވ ާ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ްސލ ް ނި ް ިހމެނެނ ްވ ާނީ ހަމ ައެކ ަނި އ ެ ކ ައުނ ި ރައ ްޔި ތުނ ް ީދމި ޤްރ ާ ީޠ
އ ުޞޫ ލުތ ަކ ުގެމ ަ ީތނ ް،
ސއްރ ުވޯޓ ަކުނ ް ި
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ މެންބަރުންނ ެވ ެ.
111
ްސލްތ ަކ ުގ ެ )ށ( އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ކ ައުނ ި ްސލ ެއ ްގ ެ ސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާނީ ،އ ެ ކ ައުނ ި ރަ ީއސާއި ނައި ބުރަ ީއ ް ްސލްގ ައި ިހމެނޭ މެންބަރުނ ްގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެ ކ ައުނ ި ސއްރ ު ވޯޓ ަކުންނ ެވ ެ. ި ްސލްތ ަކ ުގ ެ )ނ( އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ކ ައުނ ި ޢ ުމުރަ ީކ ދި ގ ުވ ެގެނ ް ތި ނ ް އަހަރ ެވ ެ. )ރ( އި ދ ާރީ
ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ުމ ާބެހ ޭ
ޤާނޫނ ެއ ް
ްސލްތ ައ ް އުފ ައ ްދ ާ ކ ައުނ ި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހުނ ް
ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ބ( އި ދ ާރީ
ްސލްތ ަކ ުގ ެ ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި އުފ ައ ްދ ާ ކ ައުނ ި
އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ައ ް
ިހންގ ައި
ބަލަހ ައ ްޓާނ ްވ ާނީ
ސ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ
ޝނުންނ ެވ ެ. ކ ޮމި ަ ޔތުތައް ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.232
ްސލްތ ަކ ުގ ެ ލާމަރުކ ަ ީޒ އ ުޞޫ ލުނ ް ކަންކަނ ް ިހނ ްގުމ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ކުރެވ ޭ ކ ައުނ ި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ކަންކަނ ް ިހމެނ ެއ ެވ ެ: )ހ( ީދމި ޤްރ ާ ީޠ އ ަދި ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވ ަނި ވި އ ުޞޫ ލުތ ަކ ުގެމ ަ ީތނ ް ކަންކަނ ް ިހނ ްގުނ ް. )ށ( އި ޤ ްތި ޞާ ީދ އ ަދި އި ޖ ްތި މ ާ ީޢ ދުޅ ަހެޔޮކ ަމ ާއި މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ ތަރައ ް ީޤ އ ަށ ް ބާރ ުއ ެޅުނ ް. )ނ(
ސއްޙަތ ަށ ް ރަނގ ަޅ ު ،ރައ ްކ ާތ ެރި ،ދި ރޭ ތ ަކ ެ ީތގ ެ މ ުއ ްސަ ނދި ކަނ ް ި ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރެވ ޭ ބާރ ުއ ެޅުނ ް.
ތި މ ާވ ެއްޓ ެއ ް
ޤ ާއި މްކ ޮށްފ ައި
ބ ޭއ ްވުމ ަށ ް
ާޞލ ްކުރުމ ަށ ް ްޞދުތ ައ ް ޙ ި ސ މ ަޤ ަ )ރ( ޤާނޫނުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ މި ނޫނ ްވ ެ ް މ ަސަ އްކ ަތ ްކުރުނ ް. އި ދާރާތ ަކުނ ް ހ ަދ ާ ޤ ަވ ާޢި ދުތ ަކ ާއި
ނި ނ ްމ ާ ނި ނ ްމުންތ ައ ް
ދތައް .233 ނގެ ިއމުގެތެރޭގަ ިއ ޤަވާ ިޢ ު ނ ު ޤާ ޫ
ލާމަރުކ ަ ީޒ
ނ ދ ް ހެ ު
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނުތ ަކ ާއި ،އ ެ ޤާނޫނުތ ަކ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ހެދ ޭ އ ެހ ެނި ހެނ ް ޤ ަވ ާޢި ދުތ ަކ ުގ ެ އި މުނ ް ބޭރ ުވ ެގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ނކަ ް މާ ީލ ކަ ް
.234
ށ ނޏަ ް ދރަ ް ރމާ ިއ ަ ދ ިމލްކުކު ު މު ާ
.235
ސ ލާމަރުކ ަ ީޒ އި ދާރާތަކ ަށ ް ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ކޮންމ ެ އަހަރަކ ުވ ެ ް ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ބަޖ ެޓްގ ައި
ސ ދ ޫކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ިހމަނައި ގެނ ް ފ ައި ާ
ސ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ފ ައި ާ ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލާމަރުކ ަ ީޒ އި ދާރާތަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ރ ބ ު ނމާވުމުގެ ާ ިޒ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނ ުގ ެ ދ ާއި ރ ާގ ެ ތެރޭގ ައި ،މ ުދ ާ މި ލ ްކ ު ކުރ ުމ ާއި ދަރަންޏަށ ް ޒި ނ ްމ ާ ވ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލާމަރުކ ަ ީޒ އި ދާރާތަކ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ ނވަވަ ަ ު
ދމަތްތައް ސލާމަ ީތ ިޚ ު ަ ނ .236 ރ ް ދމަތްތައް ޤާ ިއމްކު ު ސލާމަ ީތ ިޚ ު ަ
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި އުޅ ޭ އެންމެހ ައި ީމހުންނަށ ް ޞު ލްޙ ަވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ަމާންކ ަމ ާއި ސކ ޮށ ް ފ ަ ިހކ ޮށ ްދި ނުމ ަށްޓަކ ައި މި ނި ވަންކ ަމ ާއ ެކ ު އ ުޅެވޭނޭ މ ަގުތ ައ ް ތަނަވ ަ ް ސފ ައި ންނ ާއި ފ ުލ ުހުނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވ ާ ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކ ެއ ް ި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ޤ ާއި މްކ ޮށްފ ައި އޮންނާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
113
ބތައް ޔތުތަކާ ިއ ވާ ިޖ ު ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.237
ނ ބވ ު ް ށ ތަ ާ ނ ް ނ ަ ޤާ ޫ
.238
ށ ޗ ް ދމަތްތަކުގެ މައް ަ ސލާމަ ީތ ިޚ ު ަ
.239
ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކުނ ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ އ ަމި އްލ ަ ވ ެރި ކަނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް، ާސ އ ާއި ދީމި ޤްރ ާ ީޠ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ދަމަހ ައްޓ ައި ،ޤާނޫނުއަސ ީ ސތ ައ ް މުއ ައ ްސަ ާ
ިޙމާޔ ަތްކ ޮށ ް،
ޤާނޫނ ު
ދަމަހ ައްޓ ައި ،
އަމަންއ ަމާންކަނ ް ދަމަހ ައްޓ ައި ،އ ަދި ކ ުއ ްލި ޙާލ ަތްތ ަކުގ ައި
ތަނ ް ީފޛުކ ޮށ ް، ސަ ލާމ ަ ީތ
ިޚދުމ ަތްތ ަކުނ ް އެހީތ ެރި ކަނ ް ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ކުރާނ ްވ ާނީ އ ަދި އ ެ ތަންތަނުނ ް ާސ އ ާއި ިހނ ްގ ާ ހ ުރި ހ ައި ކަމ ެއްމ ެ ިހނ ްގާނ ްވ ާނީ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވ ަނި ވި ގ ޮތ ެއްގ ައ ެވ ެ .ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތަކ ަށ ް މި މ ާއ ްދ ާއި ނ ް ލ ާޒި މްކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޢަމ ަލ ުކުރަމުނ ް ގެނ ްދާކަނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ކަށަވަރ ުކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. )ހ( ސަ ލާމ ަ ީތ ކޮންމ ެ ިޚދުމ ަތ ެއ ް އި ނ ްތި ޒ ާމުކ ޮށ ް ިހނ ްގާނޭ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ބ ަޔާނ ްކުރ ާ ޤާނޫނ ެއ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލީހުނ ް ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ނ ރައްޔި ތު ް ނ ަ އޮ ް ރ ބ ު ާ
ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކ ުގ ެ މ ައްޗ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލީހ ުގ ެ ބާރ ު
)ށ(
ިހންގޭނ ެއ ެވ ެ. ކއްގެ ގޮތުގަ ިއ ދމަތްތަ ެ ވަ ިކވަ ިކ ިޚ ު
.240
ިޚދުމ ަތ ެއ ް ވ ަ ިކކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ ދ ެ ިޚދުމ ަތ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުގ ައ ެވ ެ.
ނ ނގު ް ިހ ް ބހ ޭ، ދމަތްތަކާ ެ ސލާމަ ީތ ިޚ ު ަ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ކޮ ިމ ީޓ ރައްޔި ތު ް
ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ައ ް އި ނ ްތި ޒ ާމުކ ޮށ ް ިހނ ްގާނ ްވ ާނީ އ ެއ ް ިޚދުމަތ ަކ ާއި އަނ ެއ ް
.241
ސަ ލާމ ަ ީތ
ިޚދުމ ަތްތ ައ ް ިހނގ ާ ނ ު ިހނގާގ ޮތ ް ބަލ ަމުނ ް ގެނ ްދި އުމ ަށ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލީހ ުގ ެ ކ ޮމި ީޓއ ެއ ް އޮންނާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .މި ކ ޮމި ީޓގ ައި ާސ ޕ ާ ީޓތ ަކުނ ް މެންބަރުނ ް ސޔ ީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލީހުގ ައި ިހމެނޭ ހ ުރި ހ ައި ި ިހމަނާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ދ ީރވު ް ބ ާ ނ ޖަވާ ު ރ ް ވަ ީޒ ު
.242
ދމަތް ނގެ ިޚ ު ސފަ ިއ ް ި
.243
ދމަތް ނގެ ިޚ ު ފުލުހު ް
.244
ސަ ލާމ ަ ީތ ކޮންމ ެ ިޚދުމ ަތ ެއްމ ެ ިހނ ްގާނ ްވ ާނީ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ލީހ ުގ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ ބ ެލ ުމ ުގ ެ ދ ަށުންނ ެވ ެ .އ ެ ވ ަ ީޒރ ެއ ްގ ެ ބ ެލ ުމ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ިހނގ ާ ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތ ެއ ްގ ެ ކަންކ ަމ ާ ގ ުޅި ގެނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އ ެ ވ ަ ީޒރަކ ު ޖ ަވ ާބ ުދ ާރީ ވާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. ްޞދ ަ ީކ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސފ ައި ނ ްގ ެ ިޚދުމ ަތ ުގ ެ މ ައި ގ ަނޑ ު މ ަޤ ަ ި )ހ( ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ާއި ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދ ާއި ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ްޞ އި ޤ ްތި ޞާ ީދ ސަ ރަޙ ައ ްދ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް ޚ ާއ ަ ިޙމާޔ ަތ ް ކުރުމ ެވ ެ. ށ( ޤ ައ ުމ ުގ ެ ދި ފ ާޢުގ ައި ހ ަނގުރާމ ަކުރުމ ަށ ް ނުވަތ ަ
ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ
ސފ ައި ނ ްގ ެ އެންމ ެ ސފ ައި ނ ް ޙަރަކ ާތ ްތ ެރި ވުމ ަށ ް ި ލ ަޝް ކަރ ެއްގ ައި ި ސ ވ ެރި ޔ ާގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ހ ުއްދ ައ ެއ ް އި ް ީދފި ނަމ ަ ،ނުވަތ ަ އ ަމުރ ެއ ް ކ ޮށ ްފި ނަމ ަ އެކަނ ް
ސނުކ ޮށ ް ލަ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސފ ައި ނ ް ޙަރަކ ާތ ްތ ެރި ވުމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ދި ނ ް ހ ުއްދ ަ ި )ބަލ ައި ގ ަތ ުމ ާއި ،އ ެ ހ ުއްދ ަ ބ ާޠި ލ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް
ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
އ ަދި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
މި ބާރުތ ައ ް ކޮންމ ެ ވ ަގުތ ަކުމ ެ ބޭނުނ ްކުރ ުމ ުގ ެ އި ޚ ްތި ޔާރ ު އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ްޞދުތަކ ަ ީކ: ފ ުލ ުހުނ ްގ ެ ިޚދުމ ަތ ުގ ެ މ ައި ގ ަނޑ ު މ ަޤ ަ )ހ( )ށ(
މ ުޖްތަމ ަޢ ުގ ެ އަމަންއ ަމާންކ ަމ ާއި ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުނ ް. ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި
އުޅ ޭ އެންމެހ ައި
ީމހުނ ް ިޙމާޔ ަތ ް ކ ޮށ ް ީދ
އެބ ައި ީމހުނ ްގ ެ މުދ ަލ ާއި ގެދޮރ ު ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ްދި ނުނ ް.
115
)ނ(
ޖި ނ ާ ީއ
ކ ުށްތ ައ ް ތ ަޙ ު ީޤޤ ުކުރ ުމ ާއި ،
ހ ެ ިކތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ޮށ ް
ޝރީ ޢަތ ަށ ް ހުށ ަހ ެޅުމ ަށ ް ބޭނުނ ްވާނޭ ބ ެލ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާއި ،މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ަ ތ ައ ްޔ ާރީ ތ ައ ް ކުރުނ ް. )ރ( ޤާނޫނ ު ނ ެގ ެހ ެއ ްޓުނ ް. ރމާ ިއ ނކު ު ރ ު ރޤާނޫނީ އަމު ު ޣަ ިއ ު
.245
ސ ީމހަކ ަށ ް ސ ފަރާތ ަކުނ ް ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކުގ ައި ިހމެނޭ އ ެއ ްވ ެ ް އ ެއ ްވ ެ ް ސ ޣ ައި ރ ުޤާނ ޫނީ އ ަމުރ ެއ ް ކ ޮށ ްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އެފަދ ަ އ ެއ ްވ ެ ް
ނ ނވު ް ބ ު ށ ތަ ާ ރޤާނޫނީ އަމުރަ ް ޣަ ިއ ު
ސ ީމހ ަކ ު ތ ަބ ާވ ެގެނ ެއ ް އ ަމުރަކ ަށ ް ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކުގ ައި ިހމެނޭ އ ެއ ްވ ެ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ރ ް ހަމަހަމަކަމާއެކު ޢަމަލުކު ު
.246
)ހ(
ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކުގ ައި
ިހމެނޭ ީމހުނ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ްވ ާނީ
ފަރ ުދުނ ްގ ެ މ ެދުގ ައ ްޔ ާއި ޖ ަމާޢ ަތްތ ަކ ުގ ެ މ ެދުގ ައި ތ ަފ ާތ ުކުރުމ ެއްނ ެތި ، ޝރަފ ާއި ހަމަހަމަކ ަމ ާއ ެކ ު ،އި ސްލ ާ ީމ ރި ވ ެތި އ ަޚ ްލ ާޤ ާއި އި ންސާނީ ަ ީމހުނ ްގ ެ ޤަދަރަށ ް ޙުރުމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތ ައި ގެންނ ެވ ެ. ސ ާސ އ ެއ ްވ ެ ް ސޔ ީ )ށ( ސަ ލާމ ަ ީތ ިޚދުމ ަތްތ ަކުގ ައި ިހމެނޭ ީމހުނ ް ި ޙަރަކ ާތ ެއްގ ައި ،
ނުވަތ ަ
މ ަސަ އްކ ަތ ްތ ެރީ ނ ްގ ެ
ާސ ސޔ ީ ި
ޕ ާ ީޓއ ެއްގ ައި
ޖ ަމ ްޢި އ ްޔ ާއ ެއްގ ައި
ނުވަތ ަ
ބ ައި ވ ެރި ވ ެގެނ ެއ ް
ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ ދި ހަވަ ަ
ދޢުވާތައް ނމާތަކާ ިއ ަ ދއުލަތުގ ެ ިމލްކުވެރި ކަމާއި ،މާ ީލ ިޒ ް ަ ޗ ިއ ކއް ާ ދއުލަތުގެ ިމލްކުގަ ިއވާ ތަ ެ ަ ކ ިތ ށ ހޯދޭ ތަ ެ ދއުލަތަ ް ަ
.247
)ހ(
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މި ލ ްކުގ ައި ވ ާ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސއ ަ ީކ ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ހ ުރި ހ ައި މުދ ަލ ާއި ،ތަންތަނ ާއި ،ތ ަކ ެއ ްޗ ާއި ،ފ ައި ާ ތ ަކ ެއްޗ ެވ ެ.
)ށ( ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ބޭނުމ ަށ ް ހ ޯދ ާ އ ަދި ދ ައުލަތ ަށ ް ލި ބ ޭ ހ ުރި ހ ައި މުދ ަލ ާއި ، ސއ ަ ީކ ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ތ ަކ ެއްޗ ެވ ެ. ތަންތަނ ާއި ،ތ ަކ ެއ ްޗ ާއި ،ފ ައި ާ ނ ކަނޑާއި ،އެއްގަމާއި ،ޠަ ީބ ީޢގޮތު ް
.248
)ހ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިހމެނޭ އ ެއްގ ަމ ާއި ،ކ ަނޑ ާއި ، ކ ަނޑުގ ައި ވ ާ މ ަހ ާއި ،ކ ަނޑ ުގ ެ އ ަ ީޑގ ެ ިބމ ާއި ،އ ަދި މި ތަނ ްތ ާނގ ައި
ކ ިތ އުފެދި ފަ ިއ ހުރި އަގުހުރި ތަ ެ
ޤ ުދްރަ ީތގ ޮތުނ ް އ ުފ ެދި ފ ައި ހ ުރި ނަމ ަ ހ ުރި މ ަޢުދަނ ާއި ،ތ ެލ ާއި ، ސ ހ ުރި ހ ައި އ ެއްޗ ެއ ް މި ލ ްކ ުވ ެގެންވ ަނީ ، ގ ޭހ ާއި ،އ ަދި މި ނޫނ ްވ ެ ް ދި ވ ެ ިހދ ައުލަތ ަށ ެވ ެ. ްޞ އި ޤ ްތި ޞާ ީދ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ިހމެނޭ )ށ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޚ ާއ ަ ކ ަނޑުގ ައ ްޔ ާއި ،ކ ަނޑ ުގ ެ އ ަ ީޑގ ެ ިބމުގ ައި ވ ާ ދި ރުނ ްހ ުރި ،އ ަދި ދި ރުމ ެއްނ ެތ ް ،ޠ ަ ީބ ީޢ ،އ ަގ ުހ ުރި ހ ުރި ހ ާ އ ެއްޗ ެއ ް މި ލ ްކ ުވ ެގެންވ ަނީ ، ދި ވ ެ ިހދ ައުލަތ ަށ ެވ ެ. ދ ނވާ މު ާ ޔކު ު ޤާނޫނީ ިމލްކުވެރި ަ
.249
ނ ދލާ ގުޅޭގޮތު ް ދއުލަތުގެ މު ަ ަ
.250
)ހ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ހ ޮވ ާ ތ ަކ ެ ީތގ ެ ތެރ ެއި ންނ ާއި ، ކ ަނޑ ުގ ެ އ ަ ީޑގ ައި ވ ާ ނުވަތ ަ ކ ަނޑުނ ް ލ ަނގ ުވ ާ ،ކ ަނޑުގ ައި އ ުފެދ ޭ ތ ަކ ެތި ފި ޔަވ ައި ،އ ެހެނ ް ތ ަކ ެ ީތގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ޤާނ ޫނީ މި ލ ްކ ުވ ެރި ޔ ަކ ު މ ަތި ނ ުވ ާ ތ ަކ ެއްޗ ަ ީކ ،ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ތ ަކ ެއްޗ ެވ ެ. )ށ(
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ިބންކޮންނަނި ކ ޮށ ް ފެންނަ ސ ޤާނ ޫނީ މި ލ ްކ ުވ ެރި ޔ ަކުނ ުވ ާ ރަނ ާއި ،ރި އްސާއި ،އ ަދި މި ނޫނ ްވ ެ ް އ ަގ ުހ ުރި މ ަޢުދަނ ާއި ،ގަހަނ ާއ ާއި ،ފ ައި ސާއ ާއި ،އާސާރީ ތ ަކ ެއްޗ ަ ީކ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ތ ަކ ެއްޗ ެވ ެ.
ނގާ މުޢާމަލާތްތައް ިހ ް
ސ ފަރާތަކ ަށ ް ސ އ ެއްޗ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް )ހ( ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މި ލ ްކުގ ައި ިހމެނޭ އ ެއ ްވ ެ ް ދޭނ ްވ ާނީ ނުވަތ ަ ވި އ ްކާނ ްވ ާނީ ނުވަތ ަ ކ ުއްޔ ަށ ް ދޭނ ްވ ާނީ ނުވަތ ަ ދޫކ ޮށ ްލާނ ްވ ާނީ ނުވަތ ަ ރަހުނ ުކުރާނ ްވ ާނީ ނުވަތ ަ ނައްތ ައި ލާނ ްވ ާނީ ނުވަތ ަ
ސ މި ނޫނ ްވ ެ ް
މި ފަދ ަ
ކަމ ަކ ާގުޅ ޭ
އ ެއްބަސްވުމ ެއްގ ައި
ސޮ އި ކުރާނ ްވ ާނީ ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. 117
)ށ( ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މ ާލި އ ްޔާގ ައި
ރި ޒ ަރވ ްގ ެ ގ ޮތ ުގ ައި
ބ ަހ ައ ްޓ ައި ފ ައި ވ ާ
ސ ސ ފ ައި ސާއ ެއ ް ނުވަތ ަ މުދ ަލ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެނ ޫނ ްވ ެ ް އ ެއ ްވ ެ ް އ ެއްޗ ެއ ް ޚަރަދ ުކ ުރާނ ްވ ާނީ ޖ ުމްލ ަ
މ ެންބަރ ުނ ްގ ެ
އެކަމ ަށ ް ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުގ ެ
ތި ންބ ައި ކުޅަދ ެބ ައި ގ ެ
އ ަޣ ުލ ަ ިބ އ ްޔ ަތ ުނ ް
ސކ ޮށ ްގެނ ްނ ެވ ެ. ފާ ް ށ ެސ ފަރާތަކަ ް ރގެ އެއްވ ް ބޭ ު
.251
ސ ބ ައ ެއ ް ،ރ ާއ ްޖ ެއި ނ ް ބ ޭރ ުގ ެ )ހ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް ސ ފ ަރާތ ަކ ަށ ް މި ލ ްކުކ ޮށ ެއ ް ނުދ ެވ ޭނ ެއ ެވ ެ. އ ެއ ްވ ެ ް
ެސ ދގެ އެއްވ ް ސރަޙައް ު ރާއްޖޭގެ ަ ނމާއި، ށނުދި ު ބއެއް ިމލްކުކޮ ް ަ
ސ ސ ބ ައ ެއ ް ރ ާއ ްޖ ެއި ނ ް ބ ޭރ ުގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް )ށ( ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ އ ެއ ްވ ެ ް
ނ ނ ް ށ ދި ު ނތަކަ ް ނ ް ަސކަ ީރ ބޭ ު ޢ ް
ސ ދ ެވ ޭނީ އެނ ްމ ެ ފަރ ާތަކ ަށ ް ކ ުއ ްޔ ަށ ް ނ ުވަތ ަ އ ެނ ޫނ ްގ ޮތ ަކ ަށ ް ވ ެ ް ދި ގ ުވ ެގެންނުވ ަދި ހ ަނ ުވ ަ އަހ ަރ ުގ ެ މ ުއްދަތ ަކ ަށ ެވ ެ. )ނ( ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުގ ެ ޖ ުމ ްލ ަ މ ެންބަރ ުނ ްގ ެ އ ަޣ ުލ ަ ިބ އ ްޔ ަތ ުނ ް ފާސްވ ެގެނ ް މ ެނ ު ީވ ރ ާއ ްޖ ެއި ނ ް ބ ޭރ ުގ ެ ފ ަރ ާތ ަކ ަށ ް ދި ވ ެ ިހ ރ ާއ ްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ
ސ ބ ައ ެއ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ސ ކ ަރީ ޢަ ް
ބ ޭނުމ ަކ ަށ ް
ީދގެނ ެއްނ ުވ ާނ ެއ ެވ ެ. ރމާއި، ދޢުވާކު ު ނމުގަ ިއ ަ ދއުލަތުގެ ަ ަ ނ ދޢުވާ ިލބި ގަތު ް ަ
.252
ާސ ގ ައި އ ެހެނ ް ފ ަރ ާތ ެއ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އ ްޔ ަތ ެއ ް ކ ަމުގ ައި މި ޤާނޫނުއ ަސ ީ ބ ަޔާންކ ޮށ ްފ ައި ވ ާ ކ ަނ ްތ ައ ްތ ައ ް ފި ޔ ަވ ައި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ނަމ ުގ ައި ދި ވ ެ ިހ ރ ާއ ްޖ ޭގ ެ ސ ކ ޯޓ ުތ ަކުގ ައ ްޔ ާއި ،ރ ާއ ްޖ ެއި ނ ް ބ ޭރ ުގ ެ ކ ޯޓުތ ަކުގ ައ ްޔ ާއި ،އ ަދި މި ނ ޫނ ްވ ެ ް ތަންތަނުގ ައި ދި ވ ެ ިހދ ައުލ ަތ ުގ ެ ނަމުގ ައި ދ ަޢ ުވ ާކުރ ުމ ާއި ،ދ ަޢ ުވ ާ ލި ިބ ގ ަތ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ،ވ ެރި ކ ަނ ް ިހނ ްގ ާ ފ ަރ ާތ ަށ ް ލި ިބގ ެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ އެގާރަވަ ަ
ނރައްކަލުގެ ޙާލަތު ކުއްލި ު ނރައްކަލުގެ ޙާލަތު ކުއް ިލ ު
.253
ޤ ުދްރަ ީތ
ކ ާރި ޘ ާއ ެއ ް،
ނުވަތ ަ ނުރައ ްކ ާތ ެރި
ބ ަލި މ ަޑުކަމ ެއ ް،
ނުވަތ ަ
ހ ަނގުރާމ ައ ެއ ް ،ނުވަތ ަ ޤ ައ ު ީމ ސަ ލާމަތ ަށ ް ނުރައ ްކ ާވ ެދާނ ެ ފަދ ަ ކަމ ެއ ް
ނ ރ ް ނކު ު ިއޢުލާ ް
ކ ުރި މ ަތި ވ ެއްޖ ެ ނަމ ަ ނުވަތ ަ ބޭރ ުގ ެ ޙަމަލ ައ ެއ ް ކ ުރި މ ަތި ވ ެދާނެކ ަމ ުގ ެ ިބރ ު ީހވ ެއްޖެނަމ ަ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ހ ުރި ހ ާ ސަ ރަޙ ައްދ ެއްގ ައި ،ނުވަތ ަ ކ ަނޑ ައެޅ ޭ ސ ދުވަހ ަށ ްވުރ ެ ވ ަ ިކ ސަ ރަޙ ައްދ ެއްގ ައި ނުވަތ ަ ސަ ރަޙ ައ ްދުތ ަކ ެއްގ ައި ތި ރީ ް ދި ގުނޫނ ް މ ުއްދަތަކ ަށ ް ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. ނތައްތައް .254 ނޖެހ ޭ ކަ ް ނ ް ރގަ ިއ ިހމަ ާ ޤަރާ ު
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ
ޙާލ ަތ ު
އި ޢ ުލާނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި
ނެރޭ
ޤަރާރުގ ައި
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރާންޖ ެހުނ ު ސަ ބ ަބ ާއި ،އ ެ ނުރައްކަލ ަކ ާ ގ ުޅި ނ ްގެނ ް އ ަޅާންޖެހ ޭ އެންމެހ ައި
ފި ޔަވ ަޅުތ ައ ް ބ ަޔާނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ާސގ ެ 2ވަނަ ބ ާބުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެ ިޅފ ައި ވ ާ އ ޭގ ެތެރޭގ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކ ަމ ުގ ެތެރ ެއި ނ ް ބ ައ ެއ ް ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަންކަނ ް ވ ަގ ު ީތގ ޮތުނ ް ިހފ ެހ ެއ ްޓ ުމ ާއި ،ބ ައ ެއ ް ޤާނޫނުތަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުނ ް ވ ަގ ު ީތ ގ ޮތުނ ް ހ ުއްޓ ައި ލުނ ް ިހމ ެނި ދާނ ެއ ެވ ެ. ދ ދ ު ރގެ ޙު ޫ ޤަރާ ު
.255
)ހ( ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތުގ ައި ފި ޔަވ ަޅުތ ައ ް އ ަޅާނ ްވ ާނީ މި މ ާއ ްދ ާއ ާ ިޚލ ާފުނ ުވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ. ާސގ ެ އަންނަނި ވި ސ މި ޤާނޫނުއަސ ީ )ށ( ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި ވ ެ ް މ ާއ ްދާތ ަކުގ ައި ވ ާ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި
މި ނި ވަންކަނ ް ިހފަހ ައްޓ ައި ގެނ ެއ ް
ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
119
.1
21
ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )ދި ރި ހުރ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު(.
25 .2ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )އ ަޅ ުވ ެތި ނ ުކުރ ުމ ާއި ގަދަކ ަމުނ ް މ ަސަ އްކ ަތ ް ނ ުކުރ ުވުނ ް(. .3
27ވަނަ މ ާއ ްދ ާ ) ިޚޔ ާލ ުފ ާޅ ުކުރ ުމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް(.
.4
28ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )ނޫސްވ ެރި ކ ަމ ުގ ެ މި ނި ވަންކަނ ް(.
.5
42
ވަނަ
މ ާއ ްދ ާ
)ޢ ަދ ުލ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި
ހާމަކ ަމ ާއ ެކ ު
ޝރީ ޢ ަތ ްކުރުނ ް(. ަ 48 .6ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( )ހ ައްޔަރ ުކުރެވ ޭ ީމހުންނ ާއި ބަނ ްދ ު ކުރެވ ޭ ީމހުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް(. .7
51ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )ކ ުށ ެއ ް ކ ުރި ކ ަމ ުގ ެ ދ ަޢ ުވ ާ އ ުފ ުލި ފ ައި ވ ާ ީމހުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް(.
.8
52ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )އި ޢ ުތި ރ ާފ ާއި ،ޤާނޫނ ާ ިޚލާފ ަށ ް ހ ޯދ ާ ހ ެ ިކ(.
.9
53ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )ޤާނ ޫނީ ވަކީލ ެއ ްގ ެ އ ެ ީހތ ެރި ކަނ ް(.
54 .10ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )ލ ާއި ންސާނީ އަދ ަބ ު ނ ުދި ނުނ ް(. 55 .11ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )މަދ ަނީ މ ައ ްސަ ލަތ ަކުގ ައި ބަނ ްދ ު ނ ުކުރުނ ް(. 57 .12
ވަނަ
މ ާއ ްދ ާ
)ބަނ ްދ ުކުރ ެވި ފ ައި ވ ާ
ީމހުންނ ާ
އި ޙ ްތި ރ ާމ ާއ ެކ ު މ ުޢާމ ަލ ާތ ުކުރުނ ް(. .13
59
ވަނަ
މ ާއ ްދ ާ
)ޤާނޫނުގ ައި
ކ ުށ ެއްކަމ ަށ ް
ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ނ ުވ ާ ކަމަކ ަށ ް ފ ަހުނ ް ހ ަދ ާ ޤާނޫނަކުނ ް އަދ ަބ ު ނ ުދި ނުނ ް(.
60 .14ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )އ ެއ ް ކުށަކ ަށ ް ދެފަހަރަށ ް އަދ ަބ ު ނ ުދި ނުނ ް(. 62 .15ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )އ ެހ ެނި ހެނ ް ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ލި ިބދި ނުނ ް(. މ ާއ ްދ ާ )ޣ ައި ރ ު ޤާނ ޫނީ
64 .16ވަނަ
އ ަމުރުތަކ ަށ ް
ތ ަބާނ ުވ ުމ ުގ ެ ޙ ައ ްޤ ު(. )ނ(
މި
ާސ ޤާނޫނުއަސ ީ
އ ާއި
ޤާނޫނުތ ަކުނ ް ލި ިބދ ޭ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި
ސ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް މި ނި ވަންކ ަމ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ިހފަހ ައ ްޓ ާ ނަމ ަ އެކަނ ް ކުރާނ ްވ ާނީ ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތުގ ައި ކޮންމ ެހެނ ް ިހފަހ ައ ްޓާނ ް ޖ ެ ިހއްޖ ެ ޙ ައްޤ ެއ ް ،ނުވަތ ަ މި ނި ވަންކަމ ެއ ް ކޮންމ ެހެނ ް ިހފަހ ައ ްޓާނ ް ޖ ެ ިހއްޖ ެ މި ންވަރަކ ަށ ެވ ެ. )ރ( ކ ުއ ްލި
ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތުގ ައި
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ެއި ނ ް
އ ަޅ ާ ފި ޔަވ ަޅުތ ައ ް ވާނ ްވ ާނީ ،
ޢަމ ަލ ުކުރުނ ް ލ ާޒި މ ުކުރ ާ ބ ައި ނަލްއ ަޤ ްވ ާ ީމ
ޤާނޫނުތ ަކުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތނ ް ،ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތްތ ަކުގ ައި ޢަމ ަލ ުކުރާންޖެހ ޭ
އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އ ަޅ ާ
ފި ޔަވ ަޅުތަކަކ ަށ ެވ ެ. ނ ރ ް ޝ ިއޢުކު ު ރ ާ ޤަރާ ު
.256
ށ ނގެ މަ ިޖ ީލހަ ް ރ ރައްޔި ތު ް ޤަރާ ު
.257
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރުމ ަށ ް ނެރޭ ޤަރާރ ު ،ލަސްވ ެގެނ ް ތި ނ ް ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ދި ވ ެ ިހސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ގ ެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ށހެޅު ް ހު ަ
)ހ(
ކ ުއ ްލި
ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރުމ ަށ ް ނެރޭ
ސ އ ަށ ް ގ ަޑި އި ރ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ސ ީޅ ް ާ
ޤަރާރ ު
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް
ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރ ާ ވ ަގުތ ަ ީކ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ދ ައުރ ެއ ް ިހނގ ަމުންނ ުދ ާ ވ ަގ ުތ ެއ ް ސދ ަ ދުވ ަހ ުގ ެ ާ ސ ިހމަނައި ގެނ ް ސތ ައ ް ވ ެ ް ނަމ ަ ބަނ ްދ ު ދުވ ަ ް ސ އ ެއްކ ޮށ ް އ ެ ޤަރާރ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ް މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރުމ ަށ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. 121
)ށ(
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރުމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ނެރެފ ައި ވ ާ ޤަރާރ ާ ގ ުޅި ގެނ ް ކޮންމ ެ ވ ަގ ުތ ެއްގ ައި މ ެ ،އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް
ކުރ ުމ ުގ ެ
ބާރ ު
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
މ ަޖި ީލހ ަށ ް
ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ. .1
ޤަރާރ ުގ ެ ވ ަ ިކބ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ މ ު ިޅ
ޤަރާރ ު އ ެކުގ ައި
ފާސްކުރުނ ް. ސ ދުވަހ ަށ ްވުރ ެ .2މ ުއްދ ަތ ު އި ތުރ ުކުރެވ ޭ ކޮންމ ެ ފަހަރަކ ު ތި ރީ ް ދި ގުނޫނ ް މ ުއްދަތަކ ަށ ް ޤަރާރ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ު އި ތުރ ުކުރުނ ް. .3ޤަރާރ ު ބ ާޠި ލ ްކުރުނ ް. )ނ(
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރ ާ ޤަރާރުގ ައި ވ ާ މ ުއްދަތ ަށ ް ވުރ ެ ދި ގ ު މ ުއްދަތަކ ަށ ް ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ފ ެނި އްޖ ެ ިހނދ ެއްގ ައި
އ ެ ޤަރާރ ުގ ެ
މ ުއްދ ަތ ު ހަމ ަވ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް އ ެ މ ުއްދ ަތ ު އި ތުރ ުކުރާނ ް ފާސްކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. ނ އުފެދޭ ޤާރާރާ ގު ިޅގެ ް
.258
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރ ާ ޤަރާރ ުގ ެ ނުވަތ ަ އ ެ ޤަރާރުނ ް
ްސލަތަކުގަ ިއ ގޮތެއް މައ ަ
ޞއްޙަކ ަމާމ ެދ ު ނުވަތ ަ ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ާ ގ ު ިޅގެނ ް ހ ަދ ާ ބ ައ ެއ ްގ ެ ަ
ނ ކަނޑައެޅު ް
ޤާނޫނަކާމ ެދ ު ،ނުވަތ ަ ނެރޭ އ ަމުރަކާމ ެދ ު ސުވ ާލ ުއ ުފ ެދި އްޖ ެ ޙާލ ަތ ެއްގ ައި އ ެ ކ ަމާމ ެދ ު ގ ޮތ ެއ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުންނ ެވ ެ.
ނވަތަ ނ ު ދތު ހަމަވު ް ރގެ މުއް ަ ޤަރާ ު ނ ރ ް ބ ިޠލްކު ު ރ ާ ޤަރާ ު
.259
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ނެރޭ ޤަރާރ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ު ހަމ ަވ ުމުނ ް ނުވަތ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް އ ެ ޤަރާރ ު ބ ާޠި ލ ްކުރ ުމުނ ް އ ެ ޤަރާރަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުމ ަށްޓަކ ައި ހަދ ައި ފ ައި ވ ާ އެންމެހ ައި ޤާނޫނުތ ަކ ާއި ނެރެފ ައި ވ ާ އެންމެހ ައި އ ަމުރުތ ައ ް ބ ާޠި ލ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނރައްކަލުގެ ޙާލަތު ކުއް ިލ ު
.260
ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ު ހަމ ަވ ުމުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އެކަނ ް އި ޢ ުލާނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ރ ް ނކު ު ނ ިއޢުލާ ް ނކަ ް ނި މު ު
ބ ބ ު ނ ާ ބރަވަ ަ ާ
ނ ރ ް ިޞލާޙުކު ު ސ އ ް ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ ނ ރ ް ިޞލާޙުކު ު ސ އ ް ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
.261
ޔ ބި ލު ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.262
ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނެވ ޭނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ުމްލ ަ ޤާނޫނުއަސ ީ މެންބަރުނ ްގ ެ ހަތަރުބ ައި ކުޅ ަ
ތި ންބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ފާސްކުރ ާ
ޤާނޫނަކުންނ ެވ ެ.
ނ ރ ް ަސ ީދޤުކު ު ތ ް
)ހ(
ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ު ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ފާސްކުރ ާ ިބލ ެއ ް ޤާނޫނަކ ަށ ް ވ ާނީ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ެ ިބލ ެއ ް ތ ަޞް ީދޤ ު ކުރ ުމުންނ ެވ ެ.
ާސގ ެ ސ މި ޤާނޫނުއަސ ީ )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( އ ެހެނ ް އ ޮތްކ ަމުގ ައި ވި ޔ ަ ް އަންނަނި ވި
މ ާއ ްދާތަކ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ު ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ސ ިބލ ެއ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ އ ެއ ްވ ެ ް ތ ަޞް ީދޤ ު ކުރާނ ްވ ާނީ އ ެ އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ް ރުހ ޭތ ޯ ބ ެލުމ ަށ ް ނަގ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވޯޓ ެއްގ ައި ، އ ެ އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ،ވ ޯޓ ުދި ނ ް ީމހުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު ލި ިބއްޖ ެ ނަމ ައ ެވ ެ .އ ެ އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުގ ައި ވ ޯޓ ުދި ނ ް ީމހުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު ނ ުލި ިބއްޖެނަމ ަ އ ެ ިބލ ެއ ް ބ ާޠި ލ ް ީވއ ެވ ެ.
123
.1
ާސ ޙ ައ ްޤުތ ަކ ާއި ާސގ ެ 2ވަނަ ބ ާބ ު ކ ަމުގ ައި ވ ާ ”އަސ ީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ މ ާއ ްދ ާއ ެއ ް. މި ނި ވަންކަނ ް“ މި ބ ާބުގ ައި ިހމެނޭ އ ެއ ްވ ެ ް
.2
ާސގ ެ 79ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( )ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މި ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޢ ުމުރ ު(
.3
ާސގ ެ 107ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )ރި ޔ ާސަ ތ ުގ ެ ދ ައުރ ު( އ ާއި މި ޤާނޫނުއަސ ީ 108ވަނަ މ ާއ ްދ ާ )ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ގ ޮތ ް(
ނ ނ ު ރގެ ގެޒެޓްގަ ިއ ޤާ ޫ ރކާ ު ސ ު ަ
.263
ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ފާސްކުރ ާ ިބލ ެއ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ތ ަޞް ީދޤ ުކުރުމ ަށްފ ަހ ު ،އ ެ ޤާނޫނަށ ް
ނ ރ ް ޝ ިއޢުކު ު ާ
ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާނީ އ ެ ޤާނޫނ ު ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ގ ެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރުމ ަށްފ ަހ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ތ ާރީ ޚ ަކުނ ް ފ ެށި ގެންނ ެވ ެ. ޔ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު ދ ނކުރާ ބި ލަކާމ ެ ު ަސ ީދޤު ު ތ ް
.264
ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް )ހ( ޤާނޫނުއަސ ީ ސކ ޮށްފ ައި ވ ާ ިބލ ެއ ް ތ ަޞް ީދޤ ުކުރާނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ފާ ް
ނ ނ ަ ނފ ެ ް ނ ު ނ ަ ނގެ ފެ ް ރައްޔި ތު ް
ނ ުފެންނަ ނަމ ަ،
ނ ނގު ް ވޯޓެއް ެ
ފަނަރަދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ސަ ބ ަބ ު ބ ަޔާންކ ޮށ ް އެކަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް
އ ެ ިބލ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ފޮނ ުވ ާތ ާ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
އަނ ްގާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ފަނަރަ
ދުވ ަހ ުގ ެތެރޭގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އެކަނ ް ނާންގ ައި ފި ނަމ ަ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
އެ
ިބލ ު
ތ ަޞް ީދޤ ުކ ުރީ
ކ ަމުގ ައި
ބ ަލާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް )ށ( ޤާނޫނުއަސ ީ ފާސްކުރ ާ
ިބލ ެއ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ
ތ ަޞް ީދޤ ު
ނުކ ޮށ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އެކަނ ް އަންގ ައި ފި ނަމ ަ އ ެ ިބލަކ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ރ ުހުނ ް އ ޮތ ްތ ޯ ބ ެލުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ މ ުއްދ ަތ ެއ ްގ ެ ތެރޭގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވޯޓ ެއ ް ނަގާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
)ނ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ނަގ ާ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުގ ައި ވ ޯޓ ުދި ނ ް ީމހުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު އ ެ ިބލަކ ަށ ް ލި ިބއްޖެނަމ ަ ފަނަރަ ދުވ ަހ ުގ ެތެރޭގ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ެ ިބލ ު ތ ަޞް ީދޤުކ ޮށ ް ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ގެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ބ ިޠލްވު ް ބި ލު ާ
.265
ނތައްތައް ނޖެހ ޭ ކަ ް ނ ް ބި ލުގަ ިއ ިހމަ ާ
.266
ިޞލާޙު ށ އ ް ސ އަ ް ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
.267
ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ފާސްކުރ ާ ިބލ ަކާމ ެދ ު ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ިޚޔ ާލ ު ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ޢާނ ްމ ު ވ ޯޓުގ ައި ވ ޯޓ ުދި ނ ް ީމހުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު އ ެ ިބލަކ ަށ ް ނ ުލި ިބއްޖެނަމ ަ އ ެ ިބލ ެއ ް ބ ާޠި ލ ް ީވއ ެވ ެ. ާސއ ަށ ް އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނައުމ ަށ ް ފާސްކުރ ާ ިބލ ެއްގ ައި ،އ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ގެންނާނ ް ީވ އި ޞް ލާޙ ަކ ާއި އ ެ އި ޞް ލާޙ ަކ ާ ގ ުޅި ގެނ ް ކުރާންޖެހ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް ސ ކަމ ެއ ް ިހމަނައި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ފި ޔަވ ައި އި ތުރ ު އ ެހެނ ް އ ެއ ްވ ެ ް ާސ ކ ުއ ްލި ނުރައްކ ަލ ުގ ެ ޙާލ ަތ ު އި ޢ ުލާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ވ ަގ ުތ ެއްގ ައި ،ޤާނޫނުއަސ ީ ސ އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ގެނެސްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. އ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް
ނ ވަގުތު ނވާ ޭ ނ ު ެސގެ ް ގެނ ް
ބ ބ ު ނ ާ ތޭރަވަ ަ
ނ ރ ް ނކު ު ރމާ ިއ މާ ަ ށ ޢަމަލުކު ު ސއަ ް ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ ރ ބ ު ސގ ެ ާ ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
.268
ާސގ ައި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ހ ަދ ާ އެންމެހ ައި ޤާނޫނުތ ައ ް ހ ަދާނ ްވ ާނީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސނ ް ލ ާޒި މ ްކުރ ާ އެންމެހ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ .މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ާ ިޚލ ާފ ުވ ާ ގޮތ ަށ ް ކަންކަނ ް ފ ުރި ހަމ ަ ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ވ ާނީ ބ ާޠި ލ ް ހ ަދ ާ ކޮންމ ެ ޤާނޫނ ެއ ް ،ނުވަތ ަ ޤާނޫނަކުނ ް ބ ައ ެއ ްވި ޔ ަ ް އ ެއްޗަކ ަށ ެވ ެ .އ ަދި އެފަދ ަ ޤާނޫނ ެއ ް ،ނުވަތ ަ ޤާނޫނ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ްގ ެ ބާރ ެއ ް ާސއ ާ ިޚލާފ ަށ ް ކުރ ާ ކޮންމ ެ ކަމ ަ ީކ ބ ާޠި ލ ް ނ ު ިހނގާނ ެއ ެވ ެ .މި ޤާނޫނުއަސ ީ ކަމ ެކ ެވ ެ.
125
ނތައް ނ ު ދ ޤާ ޫ ނ ާ ރވެމު ް ޢަމަލުކު ެ
.269
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު އ ެ މ ައްޗ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރ ެވ ެމުނ ްދ ާ، މި ޤާނޫނުއަސ ީ މި
ނ ޞއްޙަވު ް ަ
ާސއ ާ ޤާނޫނުއަސ ީ
ތ ަޢާރ ުޟް ނ ުވ ާ
އެންމެހ ައި
ޤާނޫނުތަކ ަށ ް،
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ބަދ ަލ ެއ ް ނ ުގެންނަހ ައި ިހނދ ަކ ު ،ޢަމ ަލ ުކުރަމުނ ް ގެނ ްދާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ށ ް ދ ު ނތަކުގެ ަ ނ ު ބ ިޠލްވާ ޤާ ޫ ާ
.270
ާސއ ާ ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ެށ ުމ ާއ ެކ ު ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ މި ތ ަޢާރ ުޟް ވ ުމ ުގ ެ ސަ ބ ަބުނ ް ޤާނޫނ ެއ ް އ ުވި ގެނ ް ދި ޔަކ ަމުގ ައި ވި ޔ ަ ް
ނ ނކަ ް ހިނގަ ިއފަ ިއވާ ކަ ް
ާސގ ައި އ ެހެންގޮތަކ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ނ ުވާހ ައި ިހނދ ަކ ު ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ެށ ުމ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް ،އ ެ ޤާނޫނ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ލި ިބފ ައި ވ ާ ޙ ައްޤ ެއ ް ނުވަތ ަ ފ ުރި ހަމ ަކުރާންޖެހ ޭ ޒި ނ ްމ ާއ ެއ ް ނުވަތ ަ ީދފ ައި ވ ާ އަދ ަބ ެއ ް ބ ާޠި ލ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ.
ދ ނ ހަ ާ ރ ިލބި ގެ ް ބ ު ނ ާ ނ ް ނ ު ޤާ ޫ
.271
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނަކުނ ް ބާރ ުލި ިބގެނ ް ހ ަދ ާ ޤ ަވ ާޢި ދ ަ ީކ ޤާނޫނުނ ް ބާރ ު ލި ިބފ ައި ވ ާ ،އ ަދި ޤާނ ޫނީ ބާރ ާއ ެކ ު ތަނ ް ީފޛ ުކުރެވޭނޭ
ދ ޤަވާ ިޢ ު
އ ެއްޗ ެކ ެވ ެ .އ ަދި ރައ ްޔި ތުނ ް އ ެ މ ައްޗ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާންޖެހ ޭ އެންމެހ ައި ޤ ަވ ާޢި ދުތަކ ަ ީކ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް
ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނަކުނ ް
އެ
ޤ ަވ ާޢި ދުތ ައ ް ހ ެދ ުމ ުގ ެ ބާރ ު ލި ިބގެނ ް ހ ަދ ާ ޤ ަވ ާޢި ދުތަކަކ ަށ ް ވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ދތާ ިއ ތާ ީރޚު ޢުމުރާއި ،މުއް ަ
.272
މި
ާސގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ބ ަޔާނ ްވ ެގެނ ްވ ާ ޢ ުމުރުތ ަކ ާއި ،މ ުއްދ ަތުތ ަކ ާއި ،
ތ ާރީ ޚުތ ައ ް ބ ަލ ާނީ ީމލ ާ ީދ ކަލަންޑަރުންނ ެވ ެ.
ނ ކަނޑައެޅު ް ރ ީޚތައް ސ ު ު
.273
ނ ރ ް ނކު ު މާ ަ
.274
މި
ާސގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ސރ ު ީޚއ ަ ީކ އ ަރި މ ަ ީތ ު
އ ަދި
ސ ިހމަނައި ފ ައި ވ ާ އ ެއ ްވ ެ ް ސތ ަ ީކ ފި ހ ުރި ް
ސރ ު ީޚއ ަ ީކ ު
ާސގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
އ ަދި ބ ައ ެއ ް
ސރ ު ީޚތ ައ ް ިހމަނައި ފ ައި އެވ ަނީ ޙ ަވ ާލ ާދި ނ ުމ ުގ ެ ު ނޫނ ެވ ެ .ފި ހ ުރި ސްތ ާއި ފ ަސޭ ހައަކ ަށ ެވ ެ. ާސގ ައި ،ލ ަފ ުޒ ެއ ް ނުވަތ ަ ޢި ބާރ ާތ ެއ ް ިހމ ެނި ފ ައި ވާގ ޮތުނ ް، )ހ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެހެނ ް ގޮތަކ ަށ ް ކ ަނޑ ައ ެޅި ގެނ ް ދޭހަނ ުވާހ ައި ިހނދ ަކ ު:
”ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވުނ ް“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،އ ެ ވޯޓ ެއ ް ސގ ައި ހ ާޒި ރ ުވ ެ ތި ިބ މެންބަރުނ ްގ ެ ނަގ ާ ވ ަގ ުތ ު ،އ ެ ވޯޓ ެއ ް ނަގ ާ ޖ ަލ ް ާ ތެރ ެއި ނ ް ،ވ ޯޓުނ ެގި ކަމ ަކ ާ އ ެއްކޮޅ ަށ ް ނުވަތ ަ ދ ެ ކޮޅ ަށ ް ވ ޯޓ ު ދި ނުމ ަށ ެވ ެ. ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި ީމހުނ ްގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތ ު ބ ެލ ުމުގ ައި ،ވ ަ ިކ ކޮޅަކ ަށ ް ވ ޯޓ ު ނުދ ޭ މެންބަރުންނ ެއ ް ނ ުގުނޭނ ެއ ެވ ެ. ާސގ ެ 9ވަނަ ”ރައ ްޔި ތ ެއ ް“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ މ ާއ ްދާގ ައި ދި ވ ެ ިހ ރައ ްޔި ތ ެއ ް ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި ވ ާ ކޮންމ ެ ީމހަކ ަށ ެވ ެ. ”ކ ޯޓ ު“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ފ ަނޑި ޔާރަކ ު އި ނދ ެގެނ ް ނުވަތ ަ ާސނ ް ،ނުވަތ ަ ޝރީ ޢ ަތ ްކުރުމ ަށ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ފ ަނޑި ޔާރުންތ ަކ ެއ ް ތި ބ ެގެނ ް ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރ ާ ޤާނޫނަކުނ ް ،ޤ ާއި މްކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކޮންމ ެ ތަނަކ ަށ ެވ ެ. ”އި ޚ ްތި ޞާ ޞް “ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،އ ެ ފަރ ާތ ެއ ްގ ެ ބާރ ު ިހނގ ާ ދ ާއި ރާއ ަށ ާއި ކަންކަމ ަށ ެވ ެ. ”އި ނ ްތި ޚ ާބ ު“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ލާމަރުކ ަ ީޒ އ ުޞޫ ލުނ ް އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ައ ް ިހނ ްގުމ ަށ ް ހ ަދ ާ ޤާނޫނ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ޢާނ ްމުކ ޮށ ް ރައ ްޔި ތުނ ް ްސލްތަކ ަށ ް މެންބަރުނ ް ހ ޮވުމ ަށ ް ބ ާއ ްވ ާ ވ ޯޓުލ ައި ގެނ ް ،އ ެ ިކއ ެ ިކ ކ ައުނ ި އި ނ ްތި ޚ ާބުތަކ ަށ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކަމ ަށ ް ީމހުނ ް ހ ޮވުމ ަށ ް ބ ާއ ްވ ާ ޢާނ ްމ ު އި ނ ްތި ޚ ާބުތަކ ަށ ާއި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބުތަކ ަށ ެވ ެ .އި ނ ްތި ޚ ާބ ުގ ެ މާނައި ގ ައި ީމހ ަކ ު ހ ޮވުމ ަށ ް ބ ާއ ްވ ާ ރި ޔ ީ މި އި ނ ް މ ަޤާމ ެއ ް ހުސްވ ެގެނ ް ވ ަ ިކ ގ ޮނޑި އަކ ަށ ް މެންބަރަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ސ ިހމެނ ެއ ެވ ެ. ްޝންތ ައ ް ވ ެ ް ކުރުމ ަށ ް ބ ާއ ްވ ާ ބ ައި އި ލ ެކ ަ
127
”އި ސްލ ާމ ް ީދނ ުގ ެ އ ަޞް ލ ު“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ކީރި ތި ޤ ުރ ްއާނ ާއި ، މ ާތ ް
ރަސޫލ ާގ ެ
ސންނަތުގ ައި ވ ާ ު
ކަންކ ަމ ުގ ެތެރ ެއި ނ ް،
އެކަމ ެއ ްގ ެ
ޝރ ު ީޢ އ ުޞޫ ލުތ ަކ ާއި މި ދެއ ަޞް ލުނ ް ޞއްޙަކ ަމާމ ެދ ު ިޚލ ާފ ު އ ުފ ެދި ފ ައި ނ ުވ ާ ަ ަ ދޭހަކ ޮށްދ ޭ އ ުޞޫ ލުތަކ ަށ ެވ ެ. ޝރީ ޢ ަތ ް“ ކަމ ަށ ް ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ީ ،ކރި ތި ޤުރ ުއާނ ާއި ، ަ ”އި ސްލ ާ ީމ ސންނަތުގ ައި ވ ާ ޖި ނ ާ ީއ، ު
މަދ ަނީ ،
ްޞއ ްޔ ާ އ ާއި ްޝޚ ި އ ަލްއ ަޙ ްވ ާލ ުއ ަ
ސ ކަންތ ައްތ ަކ ާ ގ ުޅި ފ ައި ވ ާ އ ަހ ްލ ުއްސުއްނަތި ވ ަލ ް ޖ ަމާޢ ަތ ުގ ެ މި ނޫނ ްވ ެ ް ޢި ލ ްމ ުވ ެރި ނ ް ބުރަވެވަޑ ައި ގަންނަވ ާ ގޮތ ަށ ެވ ެ. ” ީމހ ެއ ް“
ނުވަތ ަ
”ފަރ ާތ ް“
ކ ަމުގ ައި
ބުނެފ ައި
އެވ ަނީ ،
ޠ ަ ީބ ީޢ
ޝޚ ްޞު ތަކ ަށ ެވ ެ. ަ ޝޚ ްޞު ތ ަކ ާއި ޤާނ ޫނީ ަ ސ މ ަޞް ލަޙ ަތ ެއ ް ބ ޭއ ްވުނ ް“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ، ”މ ާ ީލ އ ެއ ްވ ެ ް އެކަމ ަކުނ ް އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ުދ ާވ ެރި ކަމ ަށ ް ނުވަތ ަ ފ ައި ސާވ ެރި ކަމ ަށ ް އި ތުރ ު ސކަމ ެއ ް ހ ޯދި ދާނ ެ ،ނުވަތ ަ އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ މ ުދ ާވ ެރި ކަނ ް ނުވަތ ަ ތަނަވ ަ ް ފ ައި ސާވ ެރި ކަނ ް ގ ެއ ްލުމ ަކުނ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވ ެވި ދާނ ެ ކަމ ެއ ް ކުރުމ ަށ ެވ ެ. ”ފ ަނޑި ޔާރުނ ް“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ާއި ،ހ ައި ކ ޯޓ ާއި ، ދ ަށ ުކ ޯޓުތ ަކުގ ައި
ޝރީ ޢ ަތ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ަ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހުންނަށ ެވ ެ.
މި
ާސގ ައި ވ ާ ޤާނޫނުއަސ ީ
ާސގ ެ ”ދުސްތ ޫރީ މ ައ ްސަ ލ ަ“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ޤާނޫނުއަސ ީ ސ މާނަކުރާނ ް ޖ ެ ިހއްޖެނަމ ަ މ ާއ ްދ ާއ ެއ ް ނުވަތ ަ މ ާއ ްދ ާއ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ްވި ޔ ަ ް އެކ ަމުގ ައި ގ ޮތ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެޅުމ ަށްޓަކ ައި ބެލ ޭ މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ާއި ،ޤާނޫނ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤާނޫނ ެއ ްގ ެ ބ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދ ެއ ް ނުވަތ ަ ޤ ަވ ާޢި ދުނ ް ބ ައ ެއ ް ނުވަތ ަ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އި ދާރާއ ަކުނ ް ނެރޭ އ ަމުރ ެއ ް ނުވަތ ަ އ ެއި ނ ް އި ދާރ ާއ ެއ ްގ ެ ސ މުވ ައްޒަފ ަކ ު ކުރ ާ ކަމ ެއ ް ނުވަތ ަ ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ ނި ނ ްމުމ ެއ ްވި ޔ ަ ް ާސއ ާ ިޚލ ާފުވ ޭތ ޯ ބަލ ައި ،އެކ ަމުގ ައި ގ ޮތ ެއ ް ނި ނ ްމާންޖ ެ ިހއްޖ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ކޮންމ ެ މ ައ ްސަ ލައަކ ަށ ެވ ެ. ސޔާދަތ ަށ ް ”ދ ުޝް މަނ ް“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ި ޭސންނަށ ެވ ެ. ނުވަތ ަ އި ސްތި ޤ ްލާލ ަށ ް ގ ެއ ްލުނ ްވާފަދ ަ ޢަމ ަލ ެއ ް ކުރ ާ ިބދ ީ ”ދ ުޝް މަނ ް“ ގ ެ މާނައި ގ ައި ރައ ްޔި ތުންނ ެއ ް ނ ު ިހމެނޭނ ެއ ެވ ެ. ސ ކ ޮށ ް ”ޤާނޫނ ު“ ކ ަމ ުގ ައި ބ ުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުނ ް ފ ާ ް ސ ީދ ޤުކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޤ ާނ ޫނ ުތ ަކ ާއި ،އ ެ ޤ ާނ ޫނ ުތ ަކ ުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ތ ަ ް ބާރ ުލި ިބ ގެނ ް ،އ ެ ޤ ާނ ޫނ ުތ ަކ ުގ ެ އި މ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ހ ަދ ާ ޤ ަވ ާޢި ދ ުތ ަކ ަށ ެވ ެ. ”ޤ ައ ު ީމ ސަ ލާމ ަތ ަށ ް ނ ުރައ ްކ ާވ ެދ ާނ ެ ފ ަދ ަ ކަމ ެއ ް ކ ުރި މ ަތި ވ ުނ ް“ ކ ަމުގ ައި ސޔާދަތ ަށ ް ނ ުވަތ ަ އި ސްތި ޤ ްލ ާލ ަށ ް ނުވ ަތ ަ ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ދި ވ ެ ިހރ ާއ ްޖ ޭގ ެ ި ީމހުނ ްގ ެ ޖި ސްމ ާއި ފުރާނައ ަށ ް ނުވަތ ަ މުދަލ ަށ ް ބ ޮޑ ެތި ގ ެއ ްލ ުނ ްތ ަކ ެއ ް ކ ުރި މ ަތި ވ ުމ ަށ ެވ ެީ .މ ގ ެ ތެރޭގ ައި ޓެރަރި ސްޓ ް ޙ ަމ ަލ ާތ ަކ ާއި ،ހ ަތި ޔ ާރ ު ބޭނުންކ ޮށ ްގެނ ް ިހނ ްގ ާ ޢ ުދ ުވ ާނީ ޙަރަކ ާތްތ ައ ް ިހމ ެނ ެއ ެވ ެ .އ ެހ ެނ ްނަމ ަވެސް، ރައ ްޔި ތުންނަށ ް ލި ިބ ދ ޭ ޤ ާނ ޫނީ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ބ ޭނ ުނ ް ކ ޮށ ްގ ެނ ް އ ެ ިކ ކ ަނ ްކ ަމ ަށ ް ތ ާ ީއދ ު ކ ުރުމ ަށ ް ނުވަތ ަ އި ނ ްކ ާރ ު ކ ުރ ުމ ަށ ް ޤ ާނ ޫނ ާ ިޚލ ާފ ުނ ުވ ެ ިހ ނ ްގ ާ ޞު ލްޙ ަވ ެރި ޙ ަރަކ ާތްތ ަކ ެއ ް ީމ ގ ެތެރޭގ ައި ނ ު ިހމ ެނ ެއ ެވ ެ.
129
”ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ރައ ްކ ާތ ެރި ކަނ ް“ ކ ަމުގ ައި ބ ުނެފ ައި އ ެވ ަނީ ،ދި ވ ެ ިހ ރ ާއ ްޖ ޭގ ެ ްޞ އި ޤ ްތި ޞާ ީދ ސަ ރަޙ ައ ްދ ުގ ެ ތ ެރޭގ ައި ސަ ރަޙ ައ ްދ ާއި ،ދި ވ ެ ިހރ ާއ ްޖ ޭގ ެ ޚ ާއ ަ ިހމެނޭ އެންމެހ ައި ީމ ހ ުނ ްނ ާއި ތ ަނ ްތ ަނ ާއި ތ ަކ ެ ީތގ ެ ރައ ްކ ާތ ެރި ކ ަމ ަށ ާއި ، ސ ބ ައ ެއ ް ދި ވ ެ ިހ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ސަ ރަޙ ައ ްދުގ ައި ިހމ ެނޭ އ ެއ ްވ ެ ް ބާރ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ނ ެއ ްޓި ގ ެނ ް ދި ޔ ަ ނ ުދި ނުމ ަށ ެވ ެ. ”ޓ ްރައި ިބ އ ުނަލ ް“ ކ ަމުގ ައި ބ ުނެފ ައި އ ެވ ަނީ ،ދ ެފ ަރ ާތ ެއ ްގ ެ ދ ެމ ެދ ުގ ައި ނުވ ަތ ަ ގި ނަ ފަރ ާތްތ ަކ ެއ ްގ ެ މ ެދުގ ައި
ވ ަ ިކ ކަމ ަކ ާ ބ ެހ ޭގ ޮތ ުނ ް ިޚލ ާފ ު
އ ުފ ެދި ފ ައި ވ ާ ޙާލ ަތުގ ައި ،އ ެކަމ ަކ ާމ ެދ ު ވ ަ ިކގ ޮތ ެއ ް ކ ަނ ޑ ައަޅ ައި ދި ނުމ ަށ ްއ ެދި ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުނ ް ،އެކ ަމ ަކ ާމ ެދ ު ވ ަ ިކ ގ ޮތ ެއ ް ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމ ުގ ެ ބ ާރ ު ޤ ާނ ޫނ ުނ ް ސ އަކ ަށ ެވ ެ. ލި ިބ ފ ައި ވ ާ ،އ ަދި ކ ޯޓ ެއ ްކ ަމުގ ައި ނ ު ިހމ ެނޭ ކޮނ ްމ ެ މ ުއ ައ ްސަ ާ ”ޓ ެކްސް“ ނުވަތ ަ ”ޓ ެކ ުހ ެއ ް“ ކ ަމުގ ައި ބުނެފ ައި އެވ ަނީ ،ދެވ ޭ ިޚދުމ ަތ ެއ ް ނުވަތ ަ ކ ޮށްދެވ ޭ ކަމ ަކ ާ ގ ުޅި ގެނ ް ،ޤ ަވ ާޢި ދ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވާގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތނ ް ނަގ ާ އ ަގ ެއ ްީ ،ފއ ެއ ް ނުވަތ ަ ކ ުއްޔ ެއ ް ފި ޔަވ ައި ،ދ ައުލަތ ަށ ް އ ާމްދ ަނީ އ ެއ ް ހ ޯދ ުމ ުގ ެ ބޭނ ުމުގ ައި ،ފަރުދ ެއ ްގ ެ އ ަތުނ ް ނުވަތ ަ ޖ ަމާޢަތ ަކުނ ް ނުވަތ ަ ޤާނ ޫނީ ސއަކ ަށ ެވ ެ. ްޞކުނ ް ،ސަ ރ ުކާރަށ ް ނެގ ޭ ކޮންމ ެ ފ ައި ާ ޝޚ ަ ސ ަ އެނޫނ ްވ ެ ް )ށ(
ސފ ައި ވ ާ ލ ަފ ުޒުތ ައ ް އ ެ ާސ ގ ައި މ ުފްރަދުކ ޮށ ް ގެނ ެ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސފ ައި ވ ާ ލ ަފ ުޒުތ ައ ް ލ ަފ ުޒުތ ަކ ުގ ެ ޖ ަމ ްޢ ުމާނައި ގ ައ ްޔ ާއި ޖ ަމ ްޢުކ ޮށ ްގެނ ެ ް އ ެ ލ ަފ ުޒުތ ަކ ުގ ެ މ ުފްރަދ ު މާނައި ގ ައި ބޭނުނ ްކުރެވޭނ ެއ ެވ ެ.
ބ ބ ު ނ ާ ދވ ަ ަ ސ ަ ާ
ބ ބ ު ބހ ޭ ާ ނތައްތަކާ ެ ނ ިތޤާ ީލ ކަ ް ިއ ް ނ ރ ް ށ ޢަމަލުކު ު ބ ް ބ ަ ިމ ާ
.275
ނ ިޝ ް ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.276
މި ބ ާބުގ ައި ،އ ެހެންގޮތަކ ަށ ް ކ ަނޑ ައ ެޅި ގެނ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ނ ުވާނަމ ަ: )ހ( މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކަންތ ައްތަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރެވ ޭނީ މި ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ސ އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށ ް އ ެ ީމހުނ ް މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވާންދެނ ެވ ެ. މ ަޖި ލި ް )ށ( އި ނ ްތި ޤ ާ ީލ މަރުޙ ަލާގ ައި ޢަމ ަލ ުކުރެވ ޭނީ
ާސގ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ
އެކަމަކ ަށ ް ކ ަނޑ ައ ެޅި ފ ައި ވ ާ ގޮތ ަށ ެވ ެ. )ހ(
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ،މި ބ ާބުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ފ ަ ް ތި ރީ ް ޝނ ެއ ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް މެންބަރުނ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ް އ ެކ ުލ ެވި ގެނ ްވ ާ އި ލ ެކ ަ ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ.
ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ް ވ ާނީ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް )ށ( އި ލ ެކ ަ އަންނަނި ވި ގ ޮތ ުގ ެ މ ަ ީތންނ ެވ ެ. ޝނަށ ްމެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށްޓަކ ައި ، ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް .1އި ލ ެކ ަ ާސ ޕ ާ ީޓއ ަކުނ ް އ ެއ ް ނަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސޔ ީ ކޮންމ ެ ި މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށަހ ަޅާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ާސ ޕ ާ ީޓތ ަކުނ ް ސޔ ީ ި .2
ހުށަހ ަޅ ާ ނަންތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް
ޝނަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭނީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓުގ ައި ބ ައި ވ ެރި ވި މެންބަރުނ ްގ ެ ތި ންބ ައި ކުޅ ަ ީމހ ެކ ެވ ެ.
ދެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް
ހޮވ ޭ
ސ ފަ ް 131
.3މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ެ 2ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ސނ ުވ ެއްޖެނަމ ަ ،އ ެ މ ަދ ުވ ާ ޢަދަދަކ ަށ ް ނަނ ް ސ ނަ ނ ް ފ ާ ް ފަ ް ސނ ުވި ނަމ ެއ ް ނުވަތ ަ ުޞތ ު ދޭނ ްވ ާނީ ފ ާ ް ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ ާސ ސޔ ީ ާސ ޕ ާ ީޓއ ަށ ް ނުވަތ ަ ި ސޔ ީ ނަންތ ަކ ެއ ް ހުށ ަހ ެޅި ި ޕ ާ ީޓތަކ ަށ ެވ ެ. ާސ ސޔ ީ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ެ 1ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ި
.4
ސ ނަމ ަށ ްވުރ ެ ޕ ާ ީޓތ ަކުނ ް ހުށަހ ަޅ ާ ީމހުނ ްގ ެ ނަންތ ައ ް ފ ަ ް މ ަދ ުވާނަމ ަ ،އ ެ މ ަދ ުވ ާ ޢަދަދަކ ަށ ް ނަނ ް ހުށ ަހ ެޅ ުމ ުގ ެ ާސ ޕ ާ ީޓތަކ ަށ ް އ ަލުނ ް ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސޔ ީ ުޞތ ު ި ފުރ ަ ޝނަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭ މެންބަރުނ ް، ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ
.5
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ޝނ ުގ ެ ރަ ީއސަ ކ ަށ ް އ ެ ކ ޮމި ަ އ ެ ކ ޮމި ަ ތެރ ެއި ނ ް ީމހ ަކ ު ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ާސ ޕ ާ ީޓ ކަމ ަށ ް ބުނެފ ައި ސޔ ީ މި ބ ާބ ުގ ެ ބޭނުމ ަށްޓަކ ައި ި
.6
ާސ ޕ ާ ީޓތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ސޔ ީ ސޓ ަރީ ވެފ ައި ވ ާ ި އެވ ަނީ ރަޖި ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ބ ާއްވ ައި ގެނ ް ޕ ާ ީޓގ ެ މ ަޤ ާމްތަކ ަށ ް ީމހުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށްފ ައި ވ ާ ޕ ާ ީޓތަކ ަށ ެވ ެ. ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ ނ ުސވު ް ރކަމުގެ މަޤާމް ހ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
.277
ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ އި ލ ެކ ަ މ ަޤާމ ެއ ް
ސ އ ެއ ްވ ެ ް
ސަ ބަބ ަކ ާހުރ ެ
އ ަލުނ ް މެންބަރަކ ު ޢ ައްޔަނ ްކުރ ުމުގ ައި
ހުސްވ ެއްޖެނަމ ަ ޢަމ ަލ ުކުރާނ ްވ ާނީ
އެ
މ ަޤާމ ަށ ް
މި
ބ ާބުގ ައި
ޝނަށ ް މެންބަރުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރުމ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތންނ ެވ ެ.
ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.278
)ހ( މި
ޝނ ުގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ އި ލ ެކ ަ
މެންބަރުނ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި
ރޠުތައް ޝ ު ނގެ ަ ރ ް ބ ު ނ ަ މެ ް
މި
ާސގ ެ 169ވަނަ ޤާނޫނުއަސ ީ
ޝރ ުޠުތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. މ ާއ ްދާގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ަ ާސ ޕ ާ ީޓއ ެއ ްގ ެ ސޔ ީ ސ ި ޝނ ުގ ެ މެންބަރަކ ު އ ެއ ްވ ެ ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް )ށ( އި ލ ެކ ަ މެންބަރަކ ަށ ް ވ ެގެނ ެއްނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.279
ޝނ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔަތ ަ ީކ ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް މި ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ އި ލ ެކ ަ މި ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ބ ާއ ްވ ާ އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ާ ބެހޭގ ޮތުނ ް ކުރާންޖެހ ޭ އެންމެހ ައި
ޔތުތައް ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
ކަންތ ައްތ ައްކ ޮށ ް ،އ ެ އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ައ ް ބ ާއްވ ައި ،އ ެ އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ައ ް ިހނގާނ ު ިހނގާގ ޮތ ް ބަލ ައި ،އ ެ އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ަކ ުގ ެ ނަ ީތޖ ާ ާސޕ ާ ީޓތ ަކ ާ ގުޅޭގ ޮތުނ ް ކުރާންޖެހ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް ސޔ ީ އި ޢ ުލާނ ްކުރ ުމ ާއި ި ، ޝނުނ ް ކުރާންޖެހޭނޭ ކަމ ަށ ް ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ކުރ ުމ ާއި އ ަދި އި ލ ެކ ަ
މި
ސ އ ެހ ެނި ހެނ ް ކަންތ ައްތ ައ ް ާސގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މި ނޫނ ްވ ެ ް ޤާނޫނުއަސ ީ އި ނ ްތި ޤ ާ ީލ މަރުހ ަލާގ ައި ކުރާންޖެހ ޭ މި ންވަރަށ ް ކުރުމ ެވ ެ. ނގެ ިޝ ު ްސ ކޮމ ަ ްޝނ ް ލކ ަ ިއ ެ
.280
ޝނ ް ދ ެމި އޮންނ ާނީ މި ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް މި ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ އި ލ ެކ ަ ާސގ ެ ”ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ސް“ މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ދތު މުއް ަ
ބ ާބުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ާސގ ެ ސ އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށ ް ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ް ޝންތ ަކ ާއި މ ަޤ ާމްތ ައ ް“ މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ސތ ަޤި އ ްލ ު ކ ޮމި ަ ”މ ު ް ޝނ ް ޢ ައްޔަނ ް ކުރާންދެންނ ެވ ެ. ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް އި ލ ެކ ަ
ނ ިޝ ް ިސ ކޮމ ަ ސރވ ް ީޝލް ަ ޖުޑ ަ
.281
)ހ(
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާ ދުވ ަހުނ ް ފ ެށި ގެނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އަންނަނި ވި ީމހުނ ް ިހމެނޭ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ތި ރީ ް ޝނ ް ޤ ާއި މްކ ޮށ ް ނި ނ ްމާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ .1ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓުގ ައި ިހމެނޭ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ،އ ެ ކ ޯޓުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު ފި ޔަވ ައި އ ެހެނ ް ފ ަނޑި ޔާރަކ ު. 133
.2
ހ ައި ކ ޯޓުގ ައި ިހމެނޭ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ،އ ެ ކ ޯޓުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ފ ަނޑި ޔާރަކ ު.
.3ދ ަށ ުކ ޯޓުތ ަކ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އ ެ ކ ޯޓުތ ަކުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ފ ަނޑި ޔާރަކ ު. .4ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އެމ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ މެންބަރަކ ު. .5
ޢާނ ްމުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ީމހ ަކ ު.
.6
ޝނ ުގ ެ ރަ ީއސް. ސ ކ ޮމި ަ ސވި ލ ް ސަ ރވި ް ި
.7
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހ ަކ ު.
.8ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖޭގ ައި ޤާނ ޫނީ ވަކީލުކަނ ް ކުރ ުމ ުގ ެ ހ ުއްދ ަލި ިބފ ައި ވ ާ ވަކީލުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް އެބ ައި ީމހުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ޤާނ ޫނީ ވ ަ ީކލ ަކ ު. ސ ޝލ ް ސަ ރވި ް )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި އ ެހެނ ް އ ޮތްނަމ ަވެސް ،ޖ ު ީޑ ަ ޝނަށ ް ޝނުގ ައި ިހމެނޭ ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރ ު ،އ ެ ކ ޮމި ަ ކ ޮމި ަ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ،މި
ބ ާބުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ް
ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ޢ ައްޔަންކ ޮށ ް ނި މ ުމުންނ ެވ ެ. ޝނ ް ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް )ނ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ ދ ަށުނ ް ޤ ާއި މ ުކުރ ާ ޖ ު ީޑ ަ ދ ެމި އޮންނ ާނީ
ދެނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ނި މި ގެނ ް މި
ާސގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ޝނ ް އ ެކުލަވ ައި ލ ެވެންދެނ ެވ ެ. ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ
ސޕް ީރމްކޯޓު ު
.282
ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ހުށ ަހެޅ ޭ މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ާއި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ )ހ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ ހ ައި ކ ޯޓުނ ް
ނި މި
ބ ެލުމ ަށްޓަކ ައި
އި ސްތި އުނާފ ަށ ް
ސ ފަ ް
ހުށ ަހެޅ ޭ
ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ
މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް
މ ައްޗ ަށ ް
އ ެކ ުލެވ ޭ
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚުނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ެއ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އުފ ައ ްދާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ސފ ަ ް ސ ީޅ ް ފ ެށި ގެނ ް ާ )ށ( މި
ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ު އ ުފ ެދި
އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ުގ ެ
މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރާނޭ ީމހ ަކ ު މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ނ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޢ ައްޔަނ ް ކުރ ެވެންދެނ ް ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ް ސފަރާތަކ ަށ ް ހުންނ ާނީ ހ ައި ކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ ކުރ ުމ ުގ ެ އެންމ ެ އި ް ތެރ ެއި ނ ް އ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ފ ަނޑި ޔާރ ެކ ެވ ެ. ޝލ ް ާސގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އ ެކުލަވ ައި ލެވ ޭ ޖ ު ީޑ ަ )ނ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ސަ ރވި ް
ޝނ ުގ ެ ކ ޮމި ަ
މ ަޖި ީލހުނ ް ،މި
ލ ަފ ާގ ެ
މ ަ ީތނ ް
އާ
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ާސގ ެ 147ވަނަ މ ާއ ްދ ާ ގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވާގޮތ ަށ ް އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ު ޢ ައްޔަނ ްކުރ ެވެންދެނ ް އ ެ މ ަޤ ާމ ްގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރ ާނީ މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ް
ޢ ައްޔަނ ްކުރެވ ޭ
ފ ަނޑި ޔާރުނ ްގ ެ
ތެރ ެއި ނ ް އ ެ ފ ަނޑި ޔާރުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާ ފ ަނޑި ޔާރ ެކ ެވ ެ. )ރ(
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ އި ލ ްތި މ ާސަ ށ ް
ހުށ ަހ ެޅި
ނ ުނި މި
ހ ުރި
މ ައ ްސަ ލަތަކ ަ ީކ
އ ެ ިހނދުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ް ހުށ ަހ ެ ިޅ އ ެކ ޯޓުގ ައި ހ ުރި މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ެއްކަމ ަށ ް ބ ެލެވޭނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ހ ައި ކ ޯޓުނ ް ސ ކުރ ުމ ުގ ެ ނި މ ޭ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް އި ލ ްތި މ ާ ް ުޞތ ު އ ެ ިހނދުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ނި މުމަކ ަށ ް އަންނާނ ެއ ެވ ެ. ފުރ ަ
135
)ބ(
މި
ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށުނ ް
އުފ ައ ްދ ާ ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ް އި ސްތި އުނ ާފ ު
ކުރ ުމ ާބެހ ޭ އ ުޞޫ ލުތ ައ ް ކ ަނޑ ައ ެޅ ުމުގ ައި ތި ރީ ގ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް ުޞތ ު ދޭނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. އި ސްތި އުނ ާފ ުކުރ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ .1
ހ ައި ކ ޯޓުނ ް ނި މި ފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ުގ ެ ތެރ ެއި ނ ް މި ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާންފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚ ާއި މި ބ ާބ ުގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ދ ަށުނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ު އުފ ައ ްދ ާ ތ ާރީ ޚ ާ ދެމ ެދ ު އި ސްތި އުނ ާފ ު ުޞތ ު ގ ެއ ްލި ފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް. ކުރ ުމ ުގ ެ ފުރ ަ
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާންފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚ ާއި މި ބ ާބ ުގ ެ .2މި ޤާނޫނުއަސ ީ ދ ަށުނ ް ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ު އުފ ައ ްދ ާ ތ ާރީ ޚ ާ ދެމ ެދ ު ހ ައި ކ ޯޓުނ ް ނި ންމ ައި ފ ައި ވ ާ މ ައ ްސަ ލަތ ައ ް. ނ ރ ް ޔ ު ށ ފަނ ިޑ ާ ސޕް ީރމްކޯޓަ ް ު
.283
)ހ(
ސ ޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ަށ ް ފ ަނޑި ޔ ާރ ުނ ް ު މި ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށ ުނ ް ޤ ާއި މ ްކ ުރ ާ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމ ެ އި ސްވ ެރި ޔ ާގ ެ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް
ނ ރ ް ނކު ު ޔ ް ޢައް ަ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ.
މި ގ ޮތުނ ް
ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ
ފ ަނޑި ޔާރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހުނ ް ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ،މި ބ ާބ ުގ ެ ޝނ ުގ ެ މ ަޝް ވަރ ާގ ެ ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ދ ަށުނ ް އުފ ައ ްދ ާ ޖ ު ީޑ ަ މ ަ ީތނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ނަންތ ައ ް ހުށ ަހ ެޅުމ ަށްފ ަހ ު އ ެ ސއ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ވ ޯޓ ުދި ނ ް މެންބަރުނ ްގ ެ ތި ންބ ައި ކުޅ ަ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ޖ ަލ ް ާ ދެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް އ ެ ނަންތ ައ ް ފާސްވ ުމުންނ ެވ ެ. )ށ(
މި ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށ ުނ ް ޢ ައ ްޔ ަނ ްކުރެވ ޭ ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ުގ ެ ފ ަނޑި ޔ ާރ ުނ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި
މި
ާސގ ެ ޤ ާނ ޫނ ުއަސ ީ
149
ވަނަ
މ ާއ ްދ ާގ ައި
ޝރ ުޠ ުތ ައ ް ފ ުރި ހ ަމ ަވ ާނ ްވ ާނ ެއ ެވ ެ. ބ ަޔާންކ ޮށ ްފ ައި ވ ާ ަ ދތު ސޕް ީރމްކޯޓުގެ މުއް ަ ު
.284
ާސ ގ ެ 145ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ައި ބ ަޔާނ ްވ ެގ ެނ ްވ ާ ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ު މި ޤާނޫނުއ ަސ ީ ޤ ާއި މ ްކ ުރ ެވެންދެނ ް މި ބ ާބ ުގ ައި ބ ަޔާނ ްކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގ ެމ ަ ީތ ނ ް އުފ ައ ްދ ާ ސުޕ ްރީ މ ްކ ޯޓ ު ދ ެމި އ ޮނ ްނާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ބ ް ދ ިމ ިތ ު ނ މަޤާމުގަ ިއ ެ ރ ް ޔ ު ފަނ ިޑ ާ
.285
)ހ(
ާސއ ަށ ް ޢ ަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ތި ިބ ފ ަނޑި ޔ ާރ ުނ ްގ ެ މި ޤާނޫނުއ ަސ ީ އ ެހ ެނ ް ފ ަނޑި ޔ ާރ ުނ ް
ތ ެރ ެއި ނ ް އ ުއ ްތ ަމަފ ަނޑި ޔާރ ު ފި ޔ ަވ ައި
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ ދ ަށ ުނ ް ގ ޮތ ެއ ް ކ ަނޑައަޅަނ ްދ ެނ ް ފ ަނޑި ޔ ާރ ުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ައި
ދ ެމި ތި ބ ޭނ ެއ ެވ ެ.
ާސއ ަށ ް ޢ ަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ތި ިބ ފ ަނޑި ޔ ާރ ުނ ްގ ެ )ށ( މި ޤާނޫނުއ ަސ ީ ިކބ ައި ގ ައި ،
މި
ާސގ ެ ޤ ާނ ޫނުއަސ ީ
149
ވަނަ
މ ާއ ްދ ާގ ައި
ޝރ ުޠ ުތ ައ ް ފ ުރި ހ ަމ ަވ ާކަނ ް ނުވަތ ަ ނ ޫނ ްކ ަނ ް، ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ަ ޝލ ް ާސގ ެ 157ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ައި ބ ަޔ ާނ ްކ ުރ ާ ޖ ު ީޑ ަ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ަށ ް ޢ ަމ ަލ ުކ ުރ ާނ ް ފ ަށ ާތ ާ ޝނ ުނ ް ،މި ޤ ާނ ޫނ ުއަސ ީ ސ ކ ޮމި ަ ސަ ރވި ް ގި ނަވ ެގެނ ް ދ ެ އަހ ަރ ު ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ކ ަނ ޑ ައ ަޅ ާނ ްވ ާނ ެއ ެވ ެ. )ނ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގ ެމ ަ ީތނ ް ބ ަލ ާބ ެލ ުމ ުގ ައި ފ ަނޑި ޔ ާރ ެއ ްގ ެ ާސ ގ ެ 149 މ ަޤ ާމ ުގ ައި ހ ުރި ީމ ހ ެއ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި މި ޤ ާނ ޫނ ުއަސ ީ ޝ ރ ުޠ ުތ ަކ ެއ ް ޝރ ުޠ ެއ ް ނ ުވަތ ަ ަ ވ ަނަ މ ާއ ްދ ާ ގ ައި ބ ަޔާނ ްކ ޮށްފ ައި ވ ާ ަ އ ެ ީމ ހ ަކ ު އ ެ ިހ ނދ ުނ ް
ފ ުރި ހަމ ަނ ުވ ާކަމ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފި ނަމ ަ،
ފ ެށި ގެނ ް ފ ަނޑި ޔާރ ުކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކ ވ ާނ ެއ ެވ ެ. )ރ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ބ ަލ ާބ ެލ ުމުގ ައި ،ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ާސގ ެ 149 މ ަޤ ާމުގ ައި ހ ުރި ީމހ ެއ ްގ ެ ިކބ ައި ގ ައި ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ވަނަ މ ާއ ްދ ާ ގ ައި
ޝރ ުޠުތ ައ ް ފ ުރި ހަމ ަވާކަމ ަށ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ަ
ކ ަނޑައަޅ ައި ފި ނަމ ަ ،އ ެ ީމހ ަކ ު މި
ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ
ފ ަނޑި ޔާރުކަމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ބ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ނ( ގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް މ ަޤ ާމުނ ް
ވ ަ ިކވާވ ަ ިކވުނ ް ފި ޔަވ ައި ،ފ ަނޑި ޔާރަކ ު މ ަޤ ާމުނ ް ވ ަ ިކކުރެވ ޭނީ ާސގ ެ 154ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ )ށ( ގ ައި ހަމ ައެކ ަނި މި ޤާނޫނުއަސ ީ ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގޮތ ަށ ެވ ެ. 137
ނ ކޯޓުތައް އެހެނި ހެ ް
.286
ޞ ިޞ ް ކޯޓުތަކުގެ ިއޚްތ ާ
.287
ނރަލް ޮސ ިކއުޓަރ ޖެ ެ ޕްރ ި
.288
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ިހނގ ަމުނ ް އ ައި ކ ޯޓުތ ައ ް، މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސގ ެ 141ވަނަ މ ާއ ްދ ާގ ެ ދ ަށުނ ް އުފ ައ ްދ ާ ކ ޯޓުތ ައ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ އުފ ައ ްދާންދެނ ް އެގ ޮތުގ ައި ދ ެމި
ހުންނާނ ެއ ެވ ެ.
ާސއ ަށ ް މި ބ ާބ ުގ ެ ދ ަށުނ ް ޤ ާއި މ ްކުރ ާ ސުޕ ްރީ މ ްކޯޓ ަށ ާއި ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ިހނގ ަމުންއ ައި ކ ޯޓުތަކ ަށ ް ހުށ ަހ ެ ިޅ ނ ުނި މި ހ ުރި ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އުފ ައ ްދ ާ ކ ޯޓުތަކ ަށ ް ހުށ ަހ ެ ިޅ، މ ައ ްސަ ލަތަކ ަ ީކ ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެ ކ ޯޓުތ ަކުގ ައި ހ ުރި މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ެއްކަމ ަށ ް ބ ެލެވޭނ ެއ ެވ ެ. )ހ( މި
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ޤާނޫނުއަސ ީ
ާސގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ތި ރީ ް ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ. ޕްރ ި ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް ޢ ައްޔަންކ ޮށ ް )ށ( މި ބ ާބުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޕްރ ި އޭނ ާ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވާންދެނ ް މި
ބ ާބުގ ައި
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު އ ަދ ާކުރ ާނީ ޕްރ ި ބަނ ްޑާރަނައި ބ ެވ ެ.
ޮސ ިކއުޓ ަރ މި ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޕްރ ި
ޖެނެރަލ ްގ ެ
ސ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތ ު ބަނ ްޑާރަނައި ބ ަށ ް އ ަދ ާކުރެވ ޭނީ ގި ނަވ ެގެނ ް ތި ރީ ް ސ ވާންދެންނ ެވ ެ. ދުވ ަ ް )ނ(
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ޕްރ ި މ ަޤާމ ަށ ް ީމހ ަކ ު ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާނީ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ އެންމ ެ އި ސްވ ެރި ޔ ާގ ެ ޮސ ިކއުޓ ަރ ޙ ައި ޘި އްޔ ަތުނ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާއ ެވ ެ .މި ގ ޮތުނ ް ޕްރ ި ޖެނެރަލ ްގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ީމހ ަކ ު ކ ަނޑައ ަޅ ާނީ ،
މި
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ފަނަރަ ޤާނޫނުއަސ ީ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި އ ެ ީމހ ެއ ްގ ެ ނަނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ހުށަހަޅ ައި
އެ
މ ަޖި ީލހ ުގ ެ
ސއ ަށ ް ޖ ަލ ް ާ
ހ ާޒި ރ ުވ ެ
ވ ޯޓ ުދި ނ ް
މެންބަރުނ ްގ ެ ތި ންބ ައި ކުޅ ަ ދެބ ައި ގ ެ އ ަޣުލ ަ ިބއްޔ ަތުނ ް އ ެ ނަނ ް ފާސްވ ުމުންނ ެވ ެ.
ނ ިޝ ް ނ ކޮމ ަ ްޝ ް ނޓި-ކޮރަޕ ަ އެ ް
.289
ނތައް ިޝ ް ުސތަ ިޤއްލު ކޮމ ަ މ ް
.290
ނ ދ ިމއޮތު ް ނތައް ެ ނ ު ޤާ ޫ
.291
ިޞލާޙެއް ށ އ ް ސއ ަ ް ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
.292
ސ ސދޮޅ ަ ް ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާ ތ ާރީ ޚުނ ް ފ ެށި ގެނ ް ފ ަ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ،
މި
ާސގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އެނ ްޓި - ޤާނޫނުއަސ ީ
ޝނ ެއ ް އުފ ައ ްދާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ްޝނ ް ކ ޮމި ަ ކޮރަޕ ަ މި
ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ފުރަތަމ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ސދޮޅ ަ ް ސ ބ ާއ ްވ ާތ ާ ފ ަ ް މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ޖ ަލ ް ާ މި
ޝނ ާއި ، ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ާސގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އި ލ ެކ ަ ޤާނޫނުއަސ ީ
ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ް ޢ ައްޔަނ ް ޝނ ާއި ،ޕްރ ި ްޝނ ް ކ ޮމި ަ އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ޢަމ ަލ ުކުރަމުނ ްދ ާ ޤާނޫނުތ ަކ ުގ ެ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ނ ުވ ާ ޤާނޫނުތަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ު ތެރ ެއި ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ކުރ ެވ ެމުނ ްދާނ ެއ ެވ ެ. ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ފުރަތަމ ަ އި ނ ްތިޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރިއ ްޔ ާއ ާއި މި ޤާނޫނުއަސ ީ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ީމހުނ ް ،އ ެ ީމހުނ ްގ ެ މ ަޤ ާމުތ ަކ ާ
ނ ނއު ް ނގެ ަ ު
ޙ ަވ ާލ ުވ ުމ ުގ ެ
ސ އި ޞް ލ ާޙ ެއ ް ާސއ ަށ ް އ ެއ ްވ ެ ް ކ ުރީ ނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ގެނެސްގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ށ ް ނ ފެ ު ޢަމަލުކުރާ ް
.293
)ހ(
ާސ ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާނީ ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސކ ޮށ ް ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ްޞ މ ަޖި ީލހުނ ް ފ ާ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޚ ާއ ަ ތ ަޞް ީދޤުކ ޮށ ް ސަ ރ ުކާރ ުގ ެ ގ ެޒ ެޓްގ ައި ޝާ އި ޢ ުކުރ ުމުންނ ެވ ެ.
)ށ(
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ެށ ުމުނ ް 1998ޖެނުއ ަރީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ 1
ވަނަ
ދުވ ަހ ު ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް
ފ ަށާފ ައި ވ ާ ”ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ
ާސ“ އ ުވ ުނީ އ ެވ ެ. ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
139
ާސގ ެ )ނ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި އ ެހެނ ް އ ޮތްނަމ ަވެސް ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ދ ަށުނ ް
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ާއި
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ސ މ ަޖި ލި ް
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ެވެންދެނ ް މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ކަންތ ައްތަކ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ްވ ާނީ މި ބ ާބުގ ައި ކ ަނޑ ައ ެޅި ގެނ ް ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގޮތ ަށ ެވ ެ. ނ ދ ިމއޮތު ް ިސ ެ ނގެ މަ ިޖލ ް ރައްޔި ތު ް
.294
)ހ(
ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އޮންނަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ެއ ް ހ ޮވުމ ަށ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ފުރަތަމ ަ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ބ ާއްވ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް މެންބަރުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށ ް އ ެ ީމހުނ ް މެންބަރުކ ަމ ާ ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާންފ ަށ ާއި ރ ު އ ޮތ ް ޙ ަވ ާލ ުވާންދެނ ް ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ ދ ެމި އޮންނާނ ެއ ެވ ެ. ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ް
)ށ( މި
ާސ ތ ަޞް ީދޤ ުކުރުމ ަށްފ ަހ ު ބ ާއ ްވ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
ސގ ައި އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ޖ ަލ ް ާ ތެރ ެއި ނ ް އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސަ ކ ާއި ނައި ބުރަ ީއސެއ ް ،އ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ސއްރ ު ވޯޓ ަކުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ރަ ީއސާއި ި ސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ެވެންދެނ ް އ ެ ޖ ަލްސާގ ެ ރި ޔ ާސަ ތ ު ނައި ބުރަ ީއ ް ސއ ަށ ް ހ ާޒި ރ ުވ ެ ތި ިބ މެންބަރުނ ްގ ެ ތެރ ެއި ނ ް ބަލަހ ައ ްޓ ާނީ އ ެ ޖ ަލ ް ާ ސ ީވ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމުގ ައި މ ެދުނ ުކ ެނޑި އެންމ ެ ގި ނަ ދުވ ަ ް މެންބަރ ެކ ެވ ެ .މެންބަރުކ ަމުގ ައި މ ެދުނ ުކ ެނޑި އެންމ ެ ގި ނަ ސ ީވ ގި ނަ މެންބަރުންތ ަކ ެއ ް ތި ިބ ނަމ ަ އ ެ މެންބަރުނ ްގ ެ ދުވ ަ ް ތެރ ެއި ނ ް ޢ ުމުރުނ ް އެންމ ެ ދ ޮ ީށ މެންބަރ ެކ ެވ ެ.
)ނ(
ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ފުރަތަމ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މި ގާނޫނުއަސ ީ ސ ބ ާއ ްވ ާ ތ ާރީ ޚ ާއި އި ނ ްތި ޤ ާ ީލ މަރުޙ ަލާގ ައި މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ޖ ަލ ް ާ އޮންނަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ގ ޮނޑި އ ެއ ް ހުސްވ ާ ތ ާރީ ޚ ާ ދެމ ެދ ު ސ ދުވ ަހ ުގ ެ މ ުއްދ ަތ ެއ ް އ ޮތްނަމ ަ އ ެ ގ ޮނޑި އ ަށ ް އ ަލުނ ް ހަމ ަ ް މެންބަރަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ރައްޔި ތު ް ރތައް ބ ު ޔތުތަކާ ިއ ާ ަސއޫ ިލއް ަ މ ް
.295
)ހ(
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް އަންނަނި ވި ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. .1
މި
ބ ާބުގ ައި
ބ ާބުގ ައި
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ
މ ަގުފ ަ ިހކ ޮށ ްދި ނ ުމ ުގ ެ ގ ޮތުނ ް
އި ނ ްތި ޚ ާބުތ ައ ް،
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
މި
ބ ޭއ ްވުމ ަށ ް
ކުރާންޖެހ ޭ އެންމެހ ައި
ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރުނ ް. .2
ާސއ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ ޤާނޫނުތަކ ަ ީކ ކޮބ ައި ތ ޯ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ބަލ ައި އ ެ ޤާނޫނުތ ައ ް އި ޞް ލ ާޙ ުކުރުމ ަށ ް ނުވަތ ަ އުވ ައި ލުމ ަށ ް ކުރާންޖެހ ޭ ކަންތ ައްތ ައ ް ކުރުނ ް.
ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ހ ަދާންޖެހ ޭ ޤާނޫނުތ ައ ް ހަދ ައި .3މި ޤާނޫނުއަސ ީ ފާސްކުރުނ ް. .4ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގ ުމ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ަކ ާއި ،ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ ކަންތ ައްތ ަކ ާއި ،ދުވ ަހުނ ް ދުވަހ ަށ ް ކުރާންޖެހ ޭ ސ ކަންތ ައްތ ައ ް ރަނގަޅ ަށ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި އެނޫނ ްވ ެ ް ހ ަދާންޖެހ ޭ ޤާނޫނުތ ައ ް ހ ެދުނ ް.
141
)ށ(
ާސއ ާ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް މި ހާތަނަށ ް ހުށ ަހ ެޅި ފ ައި ވ ާ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ތ ަޢާރ ުޟް ނ ުވ ާ
އ ެހ ެނި ހެނ ް
ިބލުތ ަކ ާއި
މ ައ ްސަ ލަތ ަކ ާގުޅ ޭ
މ ަސަ އްކ ަތްތ ައ ް އ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ކ ުރި އ ަށ ް ގެނ ްދާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ބ ނ ިތޚާ ު ނގެ މަ ިޖ ީލހުގެ ިއ ް ރައްޔި ތު ް
.296
ނ މަޤާމުތަކާ ިއ އެހެނި ހެ ް
.297
ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް މެންބަރުނ ް )ހ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ ހ ޮވުމ ަށ ް ބ ާއ ްވ ާ ފުރަތަމ ަ
އި ނ ްތި ޚ ާބ ު 2009ފ ެބްރުއ ަރީ 15
ވަނަ ދުވ ަހ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް ބ ާއ ްވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ( މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( ގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ް އ ެ ީމހުނ ްގ ެ މ ަޤ ާމ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް އ ެ މ ަޤ ާމްތ ަކ ާ ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރ ާ ޙ ަވ ާލ ުވުމ ަށްފ ަހ ު ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ސ 2009މ ާރޗ ް ފުރަތަމ ަ ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ ފުރަތަމ ަ ޖ ަލ ް ާ 1ވަނަ ދުވ ަހ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް ބ ާއ ްވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ނ ދ ިމއޮތު ް ސތައް ެ ްސ ާ މުއައ ަ
)ހ( މި ބ ާބުގ ައި ވ ަ ިކގޮތަކ ަށ ް ކ ަނޑައަޅ ައި ފ ައި ވ ާ ކަންތ ައްތ ައ ް ފި ޔަވ ައި ، ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާތ ާ އެންމ ެ ގި ނަވ ެގެނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސގ ައި ވ ާ ގޮތ ަށ ް ދ ެ އަހަރ ު ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ މ ަޤ ާމްތަކ ަށ ް ީމހުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށ ް ނުވަތ ަ ޢ ައްޔަންކ ޮށ ް ނި ންމ ައި ، ސތ ައ ް މި ާސގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މުއ ައ ްސަ ާ އ ަދި މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ގޮތ ަށ ް އުފ ައްދ ައި ނުވަތ ަ ޤާނޫނުއަސ ީ ޤ ާއި މްކ ޮށ ް ނި ނ ްމާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ާސގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ އެންމެހ ައި މ ަޤ ާމްތަކ ަށ ް )ށ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސގ ައި ނުވަތ ަ މި ބ ާބުގ ައި މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ
ގޮތ ަށ ް ީމހުނ ް އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށ ް ނުވަތ ަ ޢ ައްޔަންކ ޮށ ް ނި މެންދެނ ް ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ޢ ައްޔަންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ނުވަތ ަ އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށްފ ައި ވ ާ ީމހުނ ް އ ެ ީމހުނ ްގ ެ މ ަޤ ާމްގ ައި ދ ެމި ތި ބޭނ ެއ ެވ ެ.
)ނ(
މި
ާސގ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ސތ ައ ް މި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވ ާ މުއ ައ ްސަ ާ
ާސގ ައި ނުވަތ ަ މި ބ ާބުގ ައި ބ ަޔާންކ ޮށްފ ައި ވާގޮތ ަށ ް ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ަށ ް އ ުފ ެއްދެންދެނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު
ސތ ައ ް އުފ ައ ްދާފ ައި ވ ާ ނުވަތ ަ ޤ ާއި މްކ ޮށްފ ައި ވ ާ އެފަދ ަ މުއ ައ ްސަ ާ ދ ެމި ހުންނާނ ެއ ެވ ެ. ދ ީރ ނ ިއ ާ ުޞލު ް ރކަ ީޒ އ ޫ ލާމަ ު
.298
ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ އި ދ ާރީ ދ ާއި ރާތ ައ ް ލާމަރުކ ަ ީޒ އ ުޞޫ ލުނ ް ިހނ ްގުމ ަށްޓަކ ައި ، ްސލްތ ަކ ާއި ރަށ ު ާސގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް އަތ ޮޅ ު ކ ައުނ ި މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ނ ނގު ް ދ ިއރާތައް ިހ ް ާ
ްސލްތ ައ ް އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރުމ ަށ ް ބ ާއ ްވ ާ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ސ ީޓ ކ ައުނ ި ްސލްތ ަކ ާއި ި ކ ައުނ ި 2009ޖުލ ައި 1ވަނަ ދުވ ަހ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް ބ ާއްވ ައި ނި ނ ްމާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ނ ނގަތު ް ޔމަ ް ށ ިކ ަ ސއ ަ ް ަސ ީ ނއ ާ ނ ު ޤާ ޫ
.299
)ހ(
ވ ެރި ކ ަނ ް ިހނ ްގ ާ ފ ަރ ާތ ުނ ްނ ާއި
ރައ ްޔި ތ ުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލ ހ ުނ ްނ ާއި
ޢ ަދ ުލ ު އި ނ ްޞާ ފ ު ޤ ާއި މ ްކުރ ުމ ުގ ެ ބ ާރ ުނ ްނ ާއި
ސ ތ ަޤި އ ްލ ު މު ް
ސ ތ ަޤި އ ްލ ު މ ަޤ ާމ ްތ ަކުގ ައި ތި ިބ ީމ ހ ުނ ްނ ާއި ޝންތ ަކުނ ްނ ާއި މ ު ް ކ ޮމި ަ ސ ތ ަކުނ ްނ ާއި ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މ ަޤ ާމ ްތ ަކ ާ ޙ ަވ ާލ ުވ ެ ދ ައުލ ަތ ުގ ެ މުއ ައ ްސަ ާ ާސ އ ަށ ް ތި ިބ ީމހުނ ްނ ާއި އ ެނ ްމ ެހ ައި ރައ ްޔި ތ ުނ ް މި ޤ ާނ ޫނ ުއަސ ީ ޢަމ ަލ ުކ ުރ ާނ ް ފ ެށ ުމ ާއ ެކ ު މި
ާސ ގ ައި ވ ާ އ ެނ ްމ ެހ ައި ޤ ާނ ޫނުއަސ ީ
ކ ަންތ ައްތަކ ަށ ް ފ ުރި ހ ަމައ ަށ ް ިކ ޔ ަމަނ ްވ ެ
ޢ ަމ ަލ ުކ ުރ ާނ ްވ ާނ ެއ ެވ ެ.
ާސ ގ ައި ބ ަޔ ާނ ްކ ޮށ ްފ ައި ވ ާ ޤާނޫނ ެއ ް ހ ެދި ފ ައި ނ ެތުމ ަ ީކ މި ޤ ާނ ޫނ ުއަސ ީ ާސ ހ ައ ްޤުތ ަކ ާއި މި ނި ވަނ ްކަމ ަށ ް ބ ުރ ުލ ެއ ް އަރ ާފ ަދ ަ ޢ ަމ ަލ ެއ ް އ ަސ ީ ހ ުއްދ ަ ވާނޭކަމ ެއ ް ނ ޫނ ެވ ެ. )ށ(
މި މ ާއ ްދ ާގ ެ )ހ( އ ެހެންއ ޮތ ް ނަމ ަވެސް:
143
ާސއ ަށ ް .1މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ޢަމ ަލ ުކުރަމުނ ްދ ާ
ާސއ ާ ޤާނޫނުތ ަކުގ ައި ވ ާ ކަންތ ައްތ ަކ ުގ ެތެރ ެއި ނ ްމި ޤާނޫނުއަސ ީ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ ކަންކަނ ް ފާހަގަކ ޮށ ް ،އ ެ ޤާނޫނުތ ައ ް އި ޞް ލ ާޙ ު ކުރ ެވެންދެނ ް
ނުވަތ ަ
އުވ ައި ލ ެވެންދެނ ް
ގ ޮތ ެއ ް ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް
ޢަމ ަލ ުކުރާނ ެ
ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
ާސއ ާ ތ ަޢާރ ުޟް ވ ާ ޤާނޫނުތ ަކ ާއި މި ގ ޮތުނ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ަށ ް ސޓ ެއ ް ،މި ޤާނޫންއަސ ީ ޤާނޫނުތ ަކ ުގ ެ ބ ައި ތ ަކ ުގ ެ ލި ް ސ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ވ ެރި ކަނ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާތ ާ ތި ރީ ް ިހނ ްގާފަރ ާތުނ ް
ތ ައ ްޔާރުކ ޮށ ް ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް
ހުށަހ ަޅާނ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ ޤާނޫނުތ ައ ް އި ޞް ލ ާޙ ުކުރާނ ެ ާސއ ަށ ް ނުވަތ ަ އުވ ައި ލާނ ެ މަރުޙ ަލާތ ައ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޢަމ ަލ ުކުރާންފ ަށ ާތ ާ ނުވ ަދި ހ ަ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
.2މި
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރުމ ަށްޓަކ ައި ޤާނޫނުއަސ ީ
ޤާނޫނުތ ައ ް
ހަދ ައި
އެ
ޤާނޫނުތަކ ަށ ް
ހ ަދާންޖެހ ޭ ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް
ފަށަންދެނ ް އެކަންކ ަމ ާގުޅޭގ ޮތުނ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ެ ގ ޮތ ެއ ް، ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ .މި ގ ޮތުނ ް ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ހ ަދާންޖެހ ޭ ޤާނޫނުތ ަކ ުގ ެ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާތ ާ ސޓ ެއ ް ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ލި ް ސ ތި ރީ ް
ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި
ވ ެރި ކަނ ް ިހނ ްގާފަރ ާތުނ ް
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ
ހުށަހ ަޅާނ ް
ތ ައ ްޔާރުކ ޮށ ް ވާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި
މ ަޖި ީލހ ަށ ް
އ ެ ޤާނޫނުތ ައ ް ހ ަދ ާ
ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް
ާސއ ަށ ް ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށާނ ެ މަރުހ ަލާތ ައ ް މި ޤާނޫނުއަސ ީ ފ ަށ ާތ ާ ނުވ ަދި ހ ަ ދުވ ަހ ުގ ެ ތެރޭގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުނ ް ފާސްކުރާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. ޔ މަޤާމުގަ ިއ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ ރައ ު
.300
)ހ(
ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އޮންނަ ފުރަތަމ ަ ރި ޔ ީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ
ިސ ނގެ މަ ިޖލ ް ރ ް ރމާ ިއ ވަ ީޒ ު ދ ިމހު ު ެ
ބ ާއްވ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ީމހ ަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށ ް
ނ ދ ިމއޮތު ް ެ
ާސއ ަށ ް އ ެ ީމހ ަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވާންދެނ ް ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހ ުރި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ދ ެމި ހުންނާނ ެއ ެވ ެ.
145
)ށ(
ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އޮންނަ ފުރަތަމ ަ ރި ޔ ީ މި ޤާނޫނުއަސ ީ ބ ާއްވ ައި ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤާމ ަށ ް ީމހ ަކ ު އި ނ ްތި ޚ ާބުކ ޮށ ް ާސއ ަށ ް އ ެ ީމހ ަކ ު އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވާންދެނ ް ،މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޢަމ ަލ ުކުރާނ ް ފ ަށ ާއި ރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާކ ަމ ުގ ެ މ ަޤ ާމުގ ައި ހ ުރި ސ ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ ޢ ައްޔަންކ ޮށްފ ައި ވ ާ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ލި ް ދ ެމި އޮންނާނ ެއ ެވ ެ .އ ަދި އ ެ މ ަޖި ީލހ ަށ ް ބަދ ަލ ުގެނައ ުމ ުގ ެ އި ޚ ުތި ޔާރ ު ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔާއ ަށ ް ލި ިބގެނ ްވ ެއ ެވ ެ.
ާސ އި ނ ްތި ޚާބ ަށްފ ަހ ު ާސގ ެ ދ ަށުނ ް އޮންނަ ފުރަތަމ ަ ރި ޔ ީ )ނ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ ޢ ައްޔަނ ްކުރ ާ ވ ަ ީޒރުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހުގ ައި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރުނ ް ިހމ ެނި ގެނ ެއ ް ނ ުވާނ ެއ ެވ ެ. ބ ނ ިތޚާ ު ާސ ިއ ް ރި ޔ ީ
.301
ާސ އި ނ ްތި ޚ ާބ ު ާސގ ެ ދ ަށުނ ް ބ ާއ ްވ ާ ފުރަތަމ ަ ރި ޔ ީ )ހ( މި ޤާނޫނުއަސ ީ 2008
އ ޮކ ްޓޯބ ަރ
10
ވަނަ
ދުވ ަހ ުގ ެ ކ ުރީ ނ ް ބ ާއްވ ައި
ނި ނ ްމާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ. )ށ(
މި
މ ާއ ްދ ާގ ެ
)ހ(
ގ ައި ވ ާ
ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް
އި ނ ްތި ޚ ާބ ުކުރެވ ޭ
ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ 2008ނޮވ ެމްބ ަރ 11ވަނަ ދުވ ަހ ު އޭނ ާގ ެ މ ަޤ ާމ ްގ ެ ހުވ ައި ކ ޮށ ް އ ެ މ ަޤ ާމ ާ ޙ ަވ ާލ ުވާނ ްވާނ ެއ ެވ ެ.
147
ދވަލު 1 ޖަ ު
އެ ިކއެ ިކ މަޤާމުގެ ހުވަ ިއ ޔގ ެ ހުވަ ިއ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ .1ރައ ު
”އ ަހުރެނ ް
..........
) ީމހ ާގ ެ
ނަނ ް(
..........
ާސ އ ާއި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ޙ ުރްމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުމ ަށ ާއި ، ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ާއި ،
ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ ދި ވ ެ ިހ ޤ ައުމ ަށ ް އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ވުމ ަށ ާއި ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެއްގ ޮތ ްވާގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް ،ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ަމާނ ާތ ްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ،އ ަދ ާކުރުންމ ަ ީތ ދ ެމި ހުރުމ ަށ ް މ ާތ ްﷲ ގަނ ް ީދ ހުވ ައި ކުރަމ ެވ ެ“.
ބގ ެ ހުވަ ިއ ނ ިއ ު ޔގ ެ ަ ީސލްޖުމްހޫރި އް ާ .2ރައ ު
”އ ަހުރެނ ް
..........
) ީމހ ާގ ެ
ނަނ ް(
..........
އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ޙ ުރްމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުމ ަށ ާއި ،
ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ާއި ،ދި ވ ެ ިހ ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ޤ ައުމ ަށ ް އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ވުމ ަށ ާއި ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ނައި ބ ުގ ެ މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ާޖި ބުތ ައ ް ،ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ަމާނ ާތ ްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ،އ ަދ ާކުރުންމ ަ ީތ ދ ެމި ހުރުމ ަށ ް މ ާތ ްﷲ ގަނ ް ީދ ހުވ ައި ކުރަމ ެވ ެ“.
148
ނގ ެ ހުވަ ިއ ރ ް ބ ު ނ ަ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގ ެ މ ެ ް ރ ް .3ވަ ީޒ ު
”އ ަހުރެނ ް
..........
) ީމހ ާގ ެ
ނަނ ް(
..........
ާސ އ ާއި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ޙ ުރްމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުމ ަށ ާއި ،
ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ާއި ،ދި ވ ެ ިހ
ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ޤ ައުމ ަށ ް އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ވުމ ަށ ާއި ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ރަ ީއސުލ ްޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާ އ ަހުރެންނ ާ ޙ ަވ ާލ ުކުރ ާ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ަކ ާއި ވ ަ ީޒރ ެއ ްގ ެ /ބަނ ްޑާރަނައި ބ ުގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް ،ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ަމާނ ާތ ްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ،އ ަދ ާކުރުންމ ަ ީތ ދ ެމި ހުރުމ ަށ ް މ ާތ ްﷲ ގަނ ް ީދ ހުވ ައި ކުރަމ ެވ ެ“.
ނގ ެ ހުވަ ިއ ރ ް ބ ު ނ ަ ނގެ މަ ިޖ ީލހުގ ެ މ ެ ް .4ރައްޔި ތު ް
”އ ަހުރެނ ް
..........
) ީމހ ާގ ެ
ނަނ ް(
..........
އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ޙ ުރްމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުމ ަށ ާއި ،
ާސ އ ާއި ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް ދެމ ެހ ެއ ްޓުމ ަށ ާއި ،ދި ވ ެ ިހ ޤ ައުމ ަށ ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ވުމ ަށ ާއި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ މ ަޖި ީލހ ުގ ެ މެންބަރ ެއ ްގ ެ ގ ޮތުނ ް އ ަހުރެނ ް އ ަދ ާކުރާންޖެހ ޭ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް، މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް ،ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ަމާނ ާތ ްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ،އ ަދ ާކުރުންމ ަ ީތ ދ ެމި ހުރުމ ަށ ް މ ާތ ްﷲ ގަނ ް ީދ ހުވ ައި ކުރަމ ެވ ެ“.
ނގ ެ ހުވަ ިއ ރ ް ޔ ު ޔރާ ިއ ފަނ ިޑ ާ .5އުއްތަމަފަނ ިޑ ާ
..........
އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ޙ ުރްމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުމ ަށ ާއި ،
”އ ަހުރެނ ް
..........
) ީމހ ާގ ެ
ނަނ ް(
ާސ އ ާއި ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
ޤާނޫނ ު ދަމަހ ައްޓ ައި ،ރައ ްޔި ތުނ ްގ ެ ޙ ައ ްޤުތ ައ ް
ރައ ްކ ާތ ެރި ކުރުމ ަށ ާއި ،އ ުއްތަމަފ ަނޑި ޔާރ ުގ ެ /ފ ަނޑި ޔާރ ެއ ްގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ާސ އ ާއި ޤާނޫނ ާ އ ެއްގ ޮތ ްވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް ،ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ަމާނ ާތ ްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު، ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ އ ަދ ާކުރުންމ ަ ީތ ދ ެމި ހުރުމ ަށ ް މ ާތ ްﷲ ގަނ ް ީދ ހުވ ައި ކުރަމ ެވ ެ“.
149
ުސތަ ިޤއްލު މަޤާމްތަކުގ ެ ހުވަ ިއ ނއި ،މ ް ނ ާ ރ ް ބ ު ނ ަ ނތަކުގެ މ ެ ް ިޝ ް ުސތަ ިޤއްލު ކޮމ ަ .6މ ް
”އ ަހުރެނ ް
..........
) ީމހ ާގ ެ
..........
ނަނ ް(
އި ސްލ ާމ ް ީދނަށ ް ޙ ުރްމ ަތ ްތ ެރި ކ ޮށ ް ިހތުމ ަށ ާއި ،
ާސއ ަށ ް ރައ ްކ ާތ ެރި ވުމ ަށ ާއި ،ދި ވ ެ ިހ ޤ ައުމ ަށ ް އި ޚ ްލ ާޞް ތ ެރި ވުމ ަށ ާއި ، ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ / ސ ކ ޮމި ަ ްޝނ ް ް ޮސ ިކއުޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ /އި ލ ެކ ަ އ ޮޑި ޓ ަރ ޖެނެރަލ ްގ ެ /ޕްރ ި ސވި ލ ް ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެި / ސ ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ި /ހއުމަނ ް ރައި ޓ ް ް ސ ކ ޮމި ަ ޝލ ް ސަ ރވި ް ޖ ު ީޑ ަ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ ވ ާޖި ބުތ ަކ ާއި ްޝނ ް ކ ޮމި ަ ޝނ ުގ ެ މެންބަރުކ ަމ ުގ ެ /އެނ ްޓި -ކޮރަޕ ަ ސ ކ ޮމި ަ ސަ ރވި ް ާސ އ ާއި މަސްއ ޫލި އްޔ ަތުތ ައ ް ދި ވ ެ ިހރ ާއްޖ ޭގ ެ ޖ ުމ ްހ ޫރި އ ްޔ ާގ ެ ޤާނޫނުއަސ ީ
ޤާނޫނުގ ައި ވ ާ ގ ޮތ ުގެމ ަ ީތނ ް،
ތ ެދ ުވ ެރި ކ ަމ ާއި އ ަމާނ ާތ ްތ ެރި ކ ަމ ާއ ެކ ު ،އ ަދ ާކުރުންމ ަ ީތ ދ ެމި ހުރުމ ަށ ް މ ާތ ްﷲ ގަނ ް ީދ ހުވ ައި ކުރަމ ެވ ެ“.
ދވަލު 2 ޖަ ު
ދ ިއރާތައް ދ ީރ ާ ިއ ާ މ ާލ ެ )ވި ލި ނގި އ ްޔ ާއި ހ ުޅ ުމ ާލ ެ ިހމެނޭގ ޮތުނ ް( ހއ
ތި ލ ަދުންމ ަ ީތ އ ުތުރ ުބ ުރި
ހދ
ތި ލ ަދުންމ ަ ީތ ދ ެކުނ ުބ ުރި
ށ
މި ލ ަދުންމ ަޑ ުލ ު އ ުތުރ ުބ ުރި
ނ
މި ލ ަދުންމ ަޑ ުލ ު ދ ެކުނ ުބ ުރި
ރ
ސމ ަޑ ުލ ު އ ުތުރ ުބ ުރި މާޅ ޮ ް
ބ
ސމ ަޑ ުލ ު ދ ެކުނ ުބ ުރި މާޅ ޮ ް
ޅ
ފ ާދި އްޕ ޮޅ ު
ކ
މ ާލެއަތ ޮޅ ު
އއ
އ ަރި އަތ ޮޅ ު އ ުތުރ ުބ ުރި
150
އދ
އ ަރި އަތ ޮޅ ު ދ ެކުނ ުބ ުރި
ވ
ފ ެލި ދެއަތ ޮޅ ު
މ
މުލަކަތ ޮޅ ު
ފ
ނި ލަންދެއަތ ޮޅ ު އ ުތުރ ުބ ުރި
ދ
ނި ލަންދެއަތ ޮޅ ު ދ ެކުނ ުބ ުރި
ތ
ކ ޮޅުމ ަޑ ުލ ު
ލ
ހ ައ ްދުންމ ަތި
ގއ
ހުވ ަދުއަތ ޮޅ ު އ ުތުރ ުބ ުރި
ގދ
ހުވ ަދުއަތ ޮޅ ު ދ ެކުނ ުބ ުރި
ޏ
ފުވ ައ ްމުލ ައ ް
ސ
އ ައ ްޑުއަތ ޮޅ ު
ދވަލު 3 ޖަ ު ދ ޤައު ީމ ދި ަ
ދ ޤައު ީމ ދި ަ
151
ނވާ ގޮތް ލ ިވގެ ް ދ އެކު ެ ޤައު ީމ ދި ަ
ާސގ ެ 12ވަނަ މ ާއ ްދާގ ައި ވ ާ ފަދ ައި ނ ް ޤ ައ ު ީމ ދި ދ ަ މި ޤާނޫނުއަސ ީ އ ެކ ުލ ެވި ގެންވ ަނީ
ފ ެ ިހކުލ ައި ގ ެ ދި ގުއަކ ައ ެއ ްގ ެ މ ެދުގ ައި
ހުންނަ ހ ުދ ު
ހ ަނދުފ ަޅި އ ަކ ާއި މި ފ ެ ިހ ދި ގ ު އަކ ައި ގ ެ ބޭރުނ ް ހުންނަ ރަތ ްކުލ ައި ގ ެ ބޯޑަރ ެއ ްގ ެ މ ައްޗ ަށ ެވ ެ. ނތައް ިމ ް
ޤ ައ ު ީމ ދި ދ ައި ގ ެ ފ ުޅ ާމި ނަ ީކ އ ޭގ ެ ދި ގ ުމި ނ ުގ ެ 2/3އ ެވ ެ .ރަތ ްކުލ ައި ގ ެ ބޯޑަރ ުގ ެ ފ ުޅ ާމި ނަ ީކ ދި ދ ައި ގ ެ ފ ުޅ ާމި ނ ުގ ެ 1/4އ ެވ ެ .ހ ަނދުފ ަ ީޅގ ެ ސއ ަ ީކ ފ ެ ިހބ ައި ގ ެ ފ ުޅ ާމި ނ ުގ ެ 1/3އ ެވ ެ. އ ެތެރ ެއ ާއި ބޭރުފަރ ާތ ުގ ެ ރޭޑި އ ަ ް ހ ަނދުފ ަޅި ހުންނ ާނީ ފ ެ ިހބ ައި ގ ެ މ ެދުގ ައި ދި ގ ަށ ް އ ެއްކ ޮޅުނ ް އަނ ެއްކޮޅ ަށ ް ރ ޮނގ ެއްދަމ ައި އ ެ ރ ޮނގ ުގ ެ އ ެއްކޮޅ ަކުނ ް 9/16ނ ް ވ ާ ނ ުކ ުތ ާއި ނ ް ބުރުފ ަޅި އ ެއ ް އަޅ ައި ހަމ ައެކ ޮޅުނ ް ރ ޮނގ ުގ ެ 5/8ނ ް ވ ާ ނ ުކ ުތ ާއި ނ ް ބުރުފ ަޅި އ ެއ ް އަޅ ައި ގެނ ް ކުރަހ ައި ފ ައ ެވ ެ .މި ދ ެބުރުފ ަ ިޅ ގުޅ ޭއި ރ ު ހުންނ ާނީ ސފ ައި ގ ައ ެވ ެ. ި ހ ަނދުފ ަޅި އ ެއ ްގ ެ
ދި ދ ަ
ހަރ ުކުރ ެވި ފ ައި
ހުންނާނ ްވ ާނީ
ހ ަނދުފ ަ ީޅގ ެ ބޭރުކ ައި ރި ދި ދަދ ަނޑި އ ާ ީވ ފަރާތ ަށ ެވ ެ. ކުލަތައް
ފ ެ ިހކުލ ަ -ނައި ލޯނ ު ދި ދަފ ަހ ާ ފ ޮތި ނަމ ަ ބ ްރި ޓި ޝް އ ެޑ ްމި ރަލ ް ީޓ ކަލ ަރކ ޯޑ ް ނަންބަރ ު T 1143އ ެވ ެ .އ ެހެނ ް ފ ޮއްޗ ެއްނަމ ަ ނަންބަރ ު T_817_A އ ެވ ެ. ރަތ ްކުލ ަ -ނައި ލޯނ ު ދި ދަފ ަހ ާ ފ ޮތި ނަމ ަ ،ބ ްރި ޓި ޝް އ ެޑ ްމި ރަލ ް ީޓ ކަލ ަރކ ޯޑ ް ނަންބަރ ު T 1144އ ެވ ެ .އ ެހެނ ް ފ ޮއްޗ ެއްނަމ ަ ނަންބަރ ު T_818_A އ ެވ ެ. ހ ުދ ުކުލ ަ -ނައި ލޯނ ު ދި ދަފ ަހ ާ ފ ޮތި ނަމ ަ ،ބ ްރި ޓި ޝް އ ެޑ ްމި ރަލ ް ީޓ ކަލ ަރކ ޯޑ ް ނަންބަރ ު T 1145އ ެވ ެ .އ ެހެނ ް ފ ޮއްޗ ެއްނަމ ަ ނަންބަރ ު T_819_A އ ެވ ެ.
152