PSC Magazine - editie 3 - 2016

Editie 3 • 2016 • 6 e jaargang

Hoe houd je het

gezellig thuis? cirkel

Waar je ook staat in de , wat je ook doet, je zit in het geheel, je bent onderdeel.

Kleutercoach op de bres voor kleuters

DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TPNET

L-THEANINE

Ook geschikt voor kinderen

VITORTHO L-THEANINE 100 MG 60 VEGICAPS

Bestelcode 1112 Inkoopprijs € 10,50 Adviesverkoopprijs € 16,95 NOW L-THEANINE 200 MG EN INOSITOL 100 MG 60 VEGICAPS

Bestelcode 1116 Inkoopprijs € 22,95 Adviesverkoopprijs € 36,95

• Geschikt voor vegetariërs • Vrij van tarwe, gluten, soja, melk, ei, vis, schaaldieren en noten

Voor meer wetenschappelijke achtergrondinformatie of over ons assortiment verwijzen wij u graag naar onze website www.vitortho.nl/producten. Of neem contact op met één van onze productspecialisten die elke werkdag aanwezig zijn tussen 09.00 uur en 17.00 uur. (070-3010703)

GEAVANCEERDE VOEDINGSSUPPLEMENTEN MET EEN GEZONDE PRIJS VitOrtho levert exclusief voedingssupplementen van NOW en VitOrtho | www.vitortho.nl 2

Vo o rwoord

Cirkels Van de week zat ik aan tafel met mijn nichtje dat aan het knutselen was. Ze was op een gekleurd vel papier cirkels aan het tekenen met een soort liniaal. Ik weet dat wij die vroeger thuis ook hadden. Een liniaal waarmee je eerst een cirkel tekende en dan legde je er een plastic rondje in met gaatjes waarmee je in die cirkel patronen kon trekken. Ze werd er helemaal rustig van. Hadden we daarvoor nog crisis vanwege de waterbaan (die overigens ook rond is) en een lolly die erin viel; daarna keerde de rust terug door de cirkel-liniaal.

"Ervan uitgaande dat het leven het opkrabbelen van ‘kringels’ op een leeg vel papier is, hoeveel cirkels zijn er dan te herkennen als je echt gaat kijken?"

Zelf heb ik ook wel wat met cirkels. Zo rijd ik liever een rondje, dan dezelfde route op de heenen terugweg. Het schilderij dat hier aan de muur hangt, is een oranjerood gekleurde cirkel op een witte achtergrond en ook op het andere schilderij zijn cirkels te zien.

Ook emotioneel geeft de cirkel me een rustgevend gevoel. Met een cirkel kun je het altijd nog eens proberen. Er is geen eind, geen begin. Wanneer je je in de cirkel bevindt, geeft dat een gevoel van veiligheid. Ruimte voor jezelf. Maar de cirkel geeft me ook een gevoel van verbinding.

Verbinding met mezelf, de mensen om me heen en de aarde. Zou de aarde daarom ook rond zijn?

Cirkels. Ook Inez van Oord heeft er iets mee.

Van Oord is oprichtster van de tijdschriften Seasons en Happinez en auteur van Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? Dit boek is uitgeroepen tot Beste Spirituele Boek van 2016 en het is een oproep om woorden als bezieling, verbeelding en verbinding terug te brengen in ons leven.

Het boek is een echte aanrader. Het is leuk om te lezen en het ziet er daarnaast ook leuk uit. Tijdens het lezen word je geprikkeld om ook naar je eigen situatie te kijken en in een cirkel te gaan denken. Althans zo ging dat met mij.

Om binnen de cirkel van de NFG te blijven: voor deze editie hadden wij een gesprek met Halil Mermi, NFG-lid en zorgondernemer met passie. Hij heeft zijn verhaal aan ons verteld: hoe hij is opgegroeid, hoe hij in het vak is gerold en hoe hij het voor elkaar gekregen heeft om samenwerkingspartner van de gemeente Maastricht te worden.

Tijdens ons gesprek bleek pas echt hoe enthousiast hij is en hoeveel passie hij heeft voor zijn werk. En hoeveel hij te vertellen had. Daarom hebben we ons gesprek in tweeën gehakt: in deze editie kunt u deel 1 lezen en in de volgende editie deel 2.

Ook in deze editie komt u weer de columns tegen van Wilma de Haas, Cathelijne Wildervanck en Martine Clausen. Zelf geniet ik iedere keer van de columns, die een afwisselend kijkje geven in de professionele en privéwereld van de columnisten. De gevoelige snaar wordt regelmatig geraakt, maar ook de lachspieren worden geactiveerd. En ze geven een kijkje in de keuken van de coach en counselor. Ik vind die combinatie knap!

Mijn knutselende nichtje liet me nog iets anders zien (ook dit heb ik vroeger vast weleens gedaan): in het wilde weg ‘kringels’ op een leeg vel papier krabbelen en dan gaan kijken hoeveel visjes je erin kunt herkennen.

Zo is het net met die cirkels. Ervan uitgaande dat het leven het opkrabbelen van ‘kringels’ op een leeg vel papier is, hoeveel cirkels zijn er dan te herkennen als je echt gaat kijken?

Nu ik erop let, zie ik er steeds meer.

Ik wens u veel leesplezier!

Sacha van den Ende Hoofdredacteur redactie@pscmagazine.nl

PSC

3

Col o fon

Colofon

PSC MAGAZINE, DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TPNET Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@pscmagazine.nl

Bladmanagement: Maartje Albert E-mail: maartje@pscmagazine.nl Eindredactie: Marianne Smits

Redactieadres Arthur van Schendelplein 130 2624 CV Delft Telefoon: +31 (0)6 12 98 64 89 E-mail: redactie@pscmagazine.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Arthur van Schendelplein 130 2624 CV Delft Telefoon: +31 (0)6 23 63 38 65 info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | The Fine Line Studio www.thefineline-studio.com Druk Drukkerij Damen Lezersservice PSC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG en de leden van TPnet en Rosegarden.

Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: â‚Ź 39,95.

De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan.

U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan.

Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@pscmagazine.nl Losse edities Kijk voor losse edities op www.pscmagazine.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-informatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ŠCopyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

Inhoud

3 6

PSC

Waar je ook staat in de cirkel, wat je ook doet,

je zit in het geheel, je bent onderdeel.

Interview met Inez van Oord

10

13 14

4

Voorwoord Sacha van den Ende

Zorgprofessional met passie In gesprek met Halil Mermi - Deel 1

Column Wilma de Haas

Hoe houd je het gezellig thuis?

Charlotte Borggreve

7

I nho ud s opg ave

27

36 29

EDITIE 3 • 2016

16

18

22

24 27

Interview met Pauline van Aken Maartje IJzerman

Relaas van een moeder: 16P11.2 micro deletie‌ Sylvette van Zwol

Kleutercoach op de bres voor kleuters Liselot Wessel

Zintuigenprikkels

L-Theanine, kalm maar helder van geest dankzij rustgever uit de theeplant

28 29

Column Cathelijne Wildervanck

Jaarlijkse ontmoetingsavond Stichting Rosegarden

30 Heb lief: je hebt al de perfecte relatie TPnet 33 34 36

Column Martine Clausen

Zintuigenprikkels

Kansen voor positieve psychologie Patricia Vuijk & Juliette Liber

PSC

5

Wa a r je ook staat in d e c irk e l, w at j e ook d oe t , je zi t i n het g eheel , j e b ent o nder d eel .

Waar je ook staat in de cirkel, wat je ook doet, je zit in het geheel, je bent onderdeel.

Inez van Oord is oprichtster van de tijdschriften Seasons en Happinez en auteur van Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? Dit boek is uitgeroepen tot Beste Spirituele Boek van 2016 en het is een oproep om woorden als bezieling, verbeelding en verbinding terug te brengen in ons leven. Het gaat om de eenvoudige vraag: Waarom doe ik wat ik doe? Gaat het in ons persoonlijk leven of in ons werk alleen nog over ‘ik’ of ‘rendement’, of is er ruimte en tijd voor idealen, voor het andere, voor verbinding-maken?

Hoe laat je je waarden zien in je doen en laten? Of zijn we die vergeten?

INTERVIEW MET INEZ VAN OORD

Kun je wat vertellen over de achtergrond van waaruit je gestart bent met de tijdschriften?

‘Ik kom uit de krantenjournalistiek, een geweldig vak. Begonnen bij een regionale, toen naar een provinciale krant en uiteindelijk kwam ik bij een groot landelijk dagblad terecht. Maar hoe groter de krant, des te cynischer en negatiever was de sfeer op de redactie. Zo heb ik dat toen ervaren. Na een tijd woog het niet meer tegen elkaar op, het beroep is geweldig, maar als die sfeer ook je privé leven gaat beïnvloeden …

Ik denk dat veel mensen dat herkennen, dat je de negativiteit meeneemt naar huis. Ik ben toen alles wat ik niet leuk vond, (bijvoorbeeld asfalt, haast, gestress, benauwdheid etc.) op gaan schrijven, en heb er het tegenovergestelde naast gezet.

Zo ontstond er een heel mooie inspirerende lijst en terwijl ik die ‘tegenovers’ aan het opschrijven was, ontstond opeens het idee: al deze woorden, rust, ruimte, groen, vrijheid, ambacht, alles bij elkaar zou wel eens het begin van een tijdschrift kunnen zijn.

Zo is Seasons geboren.

Seasons betekende voor mij kracht van de eenvoud en schoonheid van de natuur. Het was een metafoor voor rust en ruimte, een ode aan het buitenleven. Hoe een eenvoudig lijstje een succesvol blad werd! Al heel snel bleek dat heel veel mensen dat ook wilden en al gauw had ik aardig wat mensen in dienst en was ik opeens directeur.

Zo’n functie paste niet zo goed bij me. Ik ben een creatief wezen en wilde vooral creëren. Als directeur ben je verantwoordelijk voor al die mensen, heb je veel verplichtingen en sores aan je hoofd. En dat is allemaal niet zo erg, maar als je daardoor niet meer aan de taken toekomt die je vervullen, die je energie geven, dan raak je uitgeput. Ik was jong en natuurlijk ambitieus en vond dat ik alles moest kunnen, en dit en dat… Wat kan een mens veel van zichzelf vragen. Het was gewoon te veel. Op een

6

PSC

I nter v i ew m et I nez v an O ord

kwam ik op het punt: waar moet ik naar luisteren? Ben ik lui geworden? Moet ik toch doorzetten? Is dit wel een goed idee? Ik wilde graag iets neerzetten, maar ik vertrouwde te veel op het oude, ik moest mezelf te veel overtuigen.

Het blad is er nooit gekomen. En na een jaar ging de stekker eruit. Heel teleurstellend, na twee succesvolle bladen, kwam het derde blad niet tot stand. En je vraagt je af: is dit nu zo maar gebeurd?

Ik begon met het opschrijven van al die gedachten en zo ontstond het boek. Dat was een mooi proces, van 1 persoon achter de laptop. Het werd het verhaal over ideeën en hoe ze tot stand komen, over het opzetten van de magazines Seasons en Happinez, over succes en verlies, maar vooral over de mogelijkheid om altijd opnieuw te beginnen.

dag raadde mijn rechterhand me aan naar huis te gaan en toen pas realiseerde ik me dat ik ver verwijderd was geraakt van wat ik wilde, van datgene waarmee ik begonnen was, wat ik leuk vond.

Er gebeurde op dat moment heel veel tegelijkertijd, zo gaat dat dan hè. Te veel druk op het werk, te veel narigheid in de relatie, van alles ging mis. Op een verdrietige avond ontstond opeens het idee: wat blijft er over als alles weg is, dus dat tijdschrift, die man, die hond die altijd blafte, dat huis, alles mocht weg (in gedachten… ) Het was alsof een bliksem insloeg.

Opeens kwam dat inzicht: als alles weg is, blijf ik over, en wat is dat ik dan, of het zelf, in de psychologie, in de filosofie, in alle spirituele stromingen. Ik wilde het weten. En zo begon mijn zoektocht naar het ‘binnenleven’. Hoe kan ik onafhankelijk worden van de buitenkant en vertrouwen op de binnenkant. Deze niet te stoppen zoektocht naar vervulling, en het persoonlijk verlangen bracht het blad Happinez, een blad waar veel mensen op zaten te wachten. Geweldig!

Ik kan iedereen meegeven, dat, wanneer

je een idee hebt, zeker als dat helemaal uit jezelf komt, je dat moet onderzoeken.

Het blad werd groter en groter, het was fantastisch. Tegelijkertijd moest ik er ook op letten dat ik degene bleef, die ik wilde zijn: iemand die wil opzetten en wil uitwerken. Zodra er structuur moet komen en alles groot wordt, wordt het moeilijk voor mij. Het verhaal herhaalde zich: veel verantwoordelijkheden en verplichtingen. Ik moest opletten dat ik dicht bij mijzelf bleef, bij wat ik wilde: creatief zijn. Ik stelde mezelf opnieuw de vraag: klopt het nog? En toen Happinez uitgroeide tot het grootste blad van Nederland, kwam weer zo’n moment en heb ik de beslissing genomen het blad te verkopen en opnieuw te beginnen.’

Was het schrijven van een boek de volgende stap in je werkende leven?

‘Niet meteen. Ik stelde me de vraag: wat doen we met spiritualiteit in ons dagelijks leven? Wij moeten het toch met elkaar rooien in dit leven. Ik ben met een team aan het nieuwe tijdschrift Humanize begonnen, maar ik zag het niet helemaal goed voor me. Het werkte niet.

Dat had ik nog nooit meegemaakt. En zo

Het boek gaat over cirkels, cirkels met een kruis erin. Cirkels hebben me gefascineerd zolang ik me kan herinneren.

(Bij Happinez zie je ze op de kaft.) Ze hebben me aan het denken gezet en nu aan het schrijven. Ik begon in te vullen: ik en de ander, en zichtbare versus het onzichtbare. En er is veel onzichtbaar, terwijl we juist door het onzichtbare gestuurd worden. Die 4 polen zijn eigenlijk een kompas dat naar binnen wijst en de vraag is dan: ik of de ander, ruimte voor idealen of voor geld en het materiële? Waar sta je? De ring kun je zien als symbool voor ons leven, je eigen leven en dat kan helpen om dingen te begrijpen, in te delen, te kijken waar je staat. Daar gaat het boek over. Het is geweldig te zien hoe dat aanslaat: dat mensen in een cirkel een middel zien om een gesprek te beginnen. Het boek is een oproep om verbinding aan te gaan en lijnen te leggen, om in beweging te komen. Mensen praten zichzelf vast op een bepaalde plek, plakken stickers. Dat is jammer. Ze zouden een zoektocht kunnen aangaan om andere dingen te ervaren dan die ene plek.’

PSC

7

Wa a r je ook staat in d e c irk e l, w at j e ook d oe t , je zi t i n het g eheel , j e b ent o nder d eel .

Deel 1 is mijn eigen verhaal. Ik ben afgedwaald en heb alle segmenten doorgemaakt. Ik heb mezelf dat proces gegund en mij heeft het veel gebracht.

Deel 2 betreft de lezer: hoe kun je het als lezer doen. Het is dezelfde weg, maar dan analytischer en praktischer. Het is leuk om te lezen en het zet aan om het anders aan te pakken. Je moet wel beslissingen nemen. Het is een stappenplan.

Eerst inventariseer je waar je staat. Dat kun je ook samen met vrienden doen.

Je ziet dan waar de ander zich druk over maakt, wat voor iemand hij is. Dan ga je kijken wat je wil veranderen. Je kunt opschrijven wat er mis is en het tegenovergestelde erbij zetten: lijstjes maken.

Dat heeft mij enorm geholpen om duidelijkheid te krijgen. Wat ga je ermee doen?

Focus je daarbij op de lijst met woorden, op waar je naar toe gaat en vanuit welke waarden je je weg wil kiezen? Er zijn er zoveel. Voor mij vormen vrijheid, helderheid, verwondering en dankbaarheid een anker. Dat kan afdrijven, maar je kunt altijd weer terugkomen.

foto: Ingeborg Lukkien

"Cirkels hebben me gefascineerd zolang ik me kan herinneren.

Ze hebben me aan het denken gezet en nu aan het schrijven."

8

PSC

Je moet niet gaan stilstaan, maar blijven bewegen, verbinding blijven maken. Dat wil je de lezer meegeven. ‘Zeker. Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? is een boek voor iedereen. Ik gun iedereen dat proces van verandering om te kijken wat ervan komt. Mij heeft het heel veel gebracht. Goede dingen, maar je moet natuurlijk wel de deur openzetten om te kunnen ontvangen.

Van professionals heb ik al leuke reacties gekregen over het werken met de cirkels.

Hoe verder je van jezelf af komt te staan, hoe meer je richting rand van de cirkel gaat. Je moet niet gaan stilstaan, maar blijven bewegen, verbinding blijven maken. Het is een oproep om woorden als bezieling, verbeelding en verbinding weer in ons leven te brengen. Het gaat om de eenvoudige vraag: waarom doe ik wat ik doe?

Het anker helpt je op koers te blijven. In de lijst met woorden achter in het boek staan zeker woorden die bij je passen.

Ik kan iedereen aanraden deze oefening zelf te doen om te kijken waar je staat om je leven terug te krijgen. Probeer het eens een paar dagen. En als je weet welke waarden voor jou belangrijk zijn, ga ervoor! Waarom zou je nog langer op de plek met ergernis en frustratie, bij dat bedrijf blijven, dat niet deugt? Ik gun iedereen de mogelijkheid om gelukkiger te worden. Het klinkt misschien een beetje radicaal. Het is zeker geen oproep om van baan te veranderen; je kunt ook in je baan veranderen. Als je maar van jezelf weet: hier sta ik. Laat het dan zien, ga naar de directie en zeg wat je ervan vindt, of doe het anders samen, maar doe je mond open. Dingen veranderen als je iets doet; je kunt niet zomaar alles over je heen laten gaan. De tijd is rijp voor openheid en veranderingen. Er komt zoveel helderheid, transparantie.

Heerlijk.’

I nter v i ew m et I nez v an O ord

counselors, kunnen helpen de weg terug te vinden, de weg naar het midden.’

geest - idealen het onzichtbare

structuur

godsdienst gezamenlijk

globaal het andere

eigen

spiritualiteit persoonlijk

regionaal

collectief

individueel

objectief

bewijs

Denk je dat een klein begin groot genoeg is om verandering door te zetten?

ik

subjectief

geld

rendement

kennis technologie feiten brein

economie materialisme beauty

lichaam - vorm het zichtbare

Als ik nu naar mezelf kijk: ik weet hoe een klein dingetje, een momentje in je hoofd, kan uitgroeien tot een hele beweging. (Tijdschriften worden verkocht in Nederland, Frankrijk, Duitsland en 12 Engelstalige landen. Leuk!) Ik weet hoe iets kleins zo groot kan worden. En zo zijn er veel verhalen. Denk aan Jezus, Ghandi of Boeddha. Eenlingen waar de hele wereld van weet. Als we die verhalen niet meer geloven, kunnen we beter stoppen. Wat moet je dan? Wij kunnen met 1 gebaar,1 handeling een voorbeeld zijn voor anderen. Omdat we altijd mogelijkheden zien. En is het niet aan de rechterkant van het lijstje, dan de aan andere kant. Omdat we de kans, de mogelijkheid hebben om met die zaklamp de andere kant op te schijnen.

En dan maar kijken wat er gebeurt. De mogelijk dat ik het licht de andere kant op laten schijnen, dat is mijn geluk. Er zijn genoeg mensen op dit moment, die dat niet kunnen, zwaarmoedige mensen.

Toch blijf ik dit vertellen.’

Wat zou je de lezer nog willen meegeven?

Coaches, counselors werken dagelijks met mensen die iets niet meer weten. Hoe zou het komen dat er steeds meer mensen zijn, die iets niet meer weten?

‘Als je naar de cirkel kijkt, zie je dat we met onze samenleving, in 1 hoek terechtgekomen zijn. We zijn een ding, een product geworden. We zijn een computer, een iPhone geworden. Waar je ook kijkt, alles is economie geworden.

Medicijnen is handel, zorg is handel. Dat is het drama van deze tijd. Woorden als menselijkheid, bezieling, nuance zijn verdwenen. Het gaat alleen maar om rendement en nut. Niks nieuws wat ik nu vertel, maar mensen worden er stapelgek van, gewoon omdat je het gevoel krijgt dat je niks meer betekent, je bent

alleen maar een product. En daar krijg je stress van, en dan word je ziek. En dan kom je bij de coach of counselor. Ik denk dat het een heel lange weg wordt om het op te lossen. Dat is de uitdaging van deze eeuw. Hoe krijgen we weer rust in deze samenleving?

We zijn met zijn allen zo verslaafd aan de telefoon; ikzelf kan nog wel zonder, maar mijn dochter zeker niet en straks de kleinkinderen al helemaal niet meer.

We vallen op dit moment van de ene verslaving in de andere. We zijn verslaafd aan techniek, soms aan religie, denk aan de absurde doelstellingen daarin, verslaafd aan geld. Overal zie je dat we richting extremen gaan. Dat is van deze tijd.

En ik denk dat bijvoorbeeld coaches en

‘De cirkel! Een gemakkelijke vorm die je meteen begrijpt. Natuurlijk is het leven geen cirkel. Het is een prettige vorm, je begrijpt hem meteen, je snapt waar het vandaan komt. Als je naar de cirkel kijkt, en je ziet dat kruisje van het moment dat je daar staat, dan maakt het niet uit waar je staat, je staat er, je staat in het geheel. Dat is zo leuk aan die vorm.

Waar je ook staat, wat je ook doet, je zit in het geheel, je bent onderdeel. Soms vergeten we dat. Als jij je enthousiasme wil laten zien, straalt dat uit op anderen. Dat is zo mooi aan wat ik nu doe.

Dat ik kan laten zien dat je ertoe doet, dat je effect hebt. Welk effect is aan jou.

Lachend : ‘Halleluja’.’

PSC

9

Z o rgprofe ssion al met p assie

Zorgprofessional met passie In gesprek met Halil Mermi DEEL 1

Halil Mermi is van Turkse afkomst en groeide op in Den Haag. Toen hij 9 jaar was, scheidden zijn ouders en verhuisde hij met zijn moeder, broertje en zusje naar Zuid-Limburg. Door wat er binnen het gezin gebeurde, kwam hij al jong in aanraking met Bureau Jeugdzorg en maatschappelijk werkers. De contacten die hij had met deze mensen, ervaarde hij als heel prettig. Het waren, toevallig, allemaal sterke personen, die hem een veilig gevoel gaven. De hulp en steun die hij ontving, heeft ertoe bijgedragen dat hij uit de negatieve situatie is kunnen stappen.

Door de onrustige situatie binnen het gezin scoorde hij aan het einde van de basisschooltijd voor de Cito-toets een IVBO-ni10

PSC

veau. Dit was destijds een van de laagste niveaus. ‘Het eerste jaar van het IVBO volgde ik in Maastricht, maar ik zei telkens weer tegen mijn moeder dat ik meer wilde en vroeg haar om hulp. Maar omdat mijn moeder de taal niet sprak, kon ze me niet ondersteunen en daarom schreef ze me in op een kostschool. Door de goede begeleiding daar voelde ik me thuis en heb ik mijn opleiding afgemaakt en mezelf ‘omhoog’ gestudeerd tot de havo. In plaats van de havo te gaan doen, koos ik ervoor om een praktijkopleiding te gaan volgen. Ik ben SPW gaan studeren en was na twee en een half jaar klaar met de opleiding. Toen zag ik in dat ik geen dom kind was en ik kreeg vertrouwen in mezelf. Ik besloot verder te studeren en ben een post-HBO-opleiding SPH (social work) gaan volgen in Sittard.

Tijdens mijn studie kwam ik erachter, dat ik een chronische beperking had. Dit zorgde ervoor dat ik soms veel pijn had en vermoeid was. Ook kostte het mij veel tijd om te verwerken dat ik op zo’n jonge leeftijd te maken kreeg met een chronische beperking vanwege mijn gezondheid.’

Hoe heeft deze beperking verdere invloed gehad op jouw ontwikkeling?

‘Door mijn beperking heb ik wat langer over mijn studie moeten doen. Maar het belangrijkste is dat ik het gehaald heb met mooie resultaten. Wel vroeg ik mij af of een werkgever mij ooit in dienst zou willen nemen. Dat maakte ook dat ik ervoor koos een afstudeeropdracht te gaan doen, waar

ik na mijn studie iets aan zou hebben. Ik ben daarom binnen een grote welzijnsorganisatie hier in Limburg gaan onderzoeken, wat de belangrijkste redenen zijn voor mensen om af te haken tijdens een hulpverleningsproces. Na de aanmelding haakte meer dan de helft van de mensen af voor de intake überhaupt had plaatsgevonden. Van de mensen die wel kwamen voor een intake, kwam weer een groot deel na het eerste gesprek niet meer terug. Een van de resultaten was bijvoorbeeld dat mensen een keuze wilde hebben voor een vrouwelijke of mannelijke maatschappelijk werker.

Bij grote organisaties hebben mensen die keuze niet. Ook bleek dat een taalbarrière zorgde voor uitval.

De resultaten van mijn onderzoek heb ik kunnen gebruiken, toen ik mijn eigen praktijk opende. Toen ik namelijk eenmaal klaar was met mijn opleiding, bedacht ik dat

"Ik hoef geen pot met geld, zoals dat bij de meeste grote partners gaat. Ik wil betaald krijgen voor de uren dat ik daadwerkelijk met iemand gewerkt heb."

I n g es p r ek m et H a l i l M e rmi

het voor mij lastig zou kunnen zijn ergens aangenomen te worden vanwege mijn beperking. Hoe gezond ik ook leef, een paar dagen per maand voel ik mij niet goed en moet ik in bed blijven. Toen kwam bij mij het idee naar boven om een eigen praktijk te starten.

Ik ging hierover met verschillende mensen praten voor advies en tips, maar eigenlijk iedereen met wie ik sprak, raadde mij dit idee af en echt hulp kreeg ik niet.

Toch liet ik mij hier niet door weerhouden.

Al tijdens mijn studie creëerde ik mijn eigen bijbaantjes. Zo heb ik een autowasen een ramenwasbedrijfje opgezet en een eetzaak gehad. Deze bedrijven liepen goed; ik heb ze verkocht en ze bestaan nog steeds.

Ik besloot te gaan netwerken en sloot me aan bij de NFG. Als er ergens een wethouder was, of een dialoog over verschillende geloven of asielzoekers bijvoorbeeld, dan ging ik daarheen. Ik ging daar gewoon heen als mezelf. Ik had nog geen praktijk en werkte ook niet bij een welzijnsinstelling.

Op een van deze gelegenheden zat ik toevallig een keer met een wethouder van Maastricht te praten en hij gaf mij zijn visitekaartje, ook al had ik op dat moment geen flauw idee wie hij was. Hij zei tegen mij: “Wanneer jij je opleiding hebt afgerond, wil ik dat je contact met mij opneemt, want jij komt er wel.” Uit ons gesprek bleek dat hij zich met een mavo-achtergrond omhoog gestudeerd had tot wethouder en dat was voor mij wel een inspiratiebron.’

Wat heeft dit contact met de wethouder voor jou betekent?

‘Twee jaar later belde ik hem op met de vraag of hij mijn praktijk officieel wilde openen. Hij was verrast en wist nog precies wie ik was. Hij was verrast over het feit dat ik zijn kaartje zo lang had bewaard en verrast over het feit dat ik niets van hem wilde behalve dat hij een lintje kwam doorknippen. Aan het einde van de opening zei hij tegen mij, dat als ik ooit eens iets nodig had waarbij hij kon helpen, ik hem dan kon benaderen.

En dat heb ik gedaan toen ik ging werken volgens de verzekeringswet. Er kwamen mensen in mijn praktijk die niet aanvullend verzekerd waren. Vanaf het begin af aan

hebben we die altijd geholpen, maar toen het aantal cliënten ging groeien, konden we deze mensen niet meer helpen, want dat ging ten koste van de mensen die wel aanvullend verzekerd waren. Dit probleem heb ik bij de wethouder neergelegd en hij stelde voor dat hij een afspraak met de betreffende wethouders zou beleggen die ik een presentatie zou geven. Ze waren enthousiast over deze presentatie en maakten mij samenwerkingspartner van de gemeente Maastricht. En dat was verwonderlijk! Tot nog toe ging de gemeente alleen samenwerking aan met grote vissen.

Ik heb gezegd dat ik als hulpverlener klaar sta voor de mensen die dit nodig hebben. Ik laat me niet claimen door mensen, maar ik kan het goedkoper dan de grote partners.

Ik wist niet hoeveel de grote partners vroegen, maar ik wist wel dat ik anders werkte dan zij.

Ik heb uitgelegd dat ik geen pot met geld hoef, zoals dat bij de meeste grote partners gaat. Ik wil betaald krijgen voor de uren dat ik daadwerkelijk met iemand gewerkt heb. En dat vond de gemeente natuurlijk interessant.

Ik wilde natuurlijk niets doen over de rug van de grote partner van de gemeente (Tra-

jekt), dus ik heb een gesprek aangevraagd met de manager van deze organisatie. Ik wilde met hem bespreken wat wij voor elkaar zouden kunnen betekenen. Ik heb bijvoorbeeld voorgesteld als onderaannemer te werken. Dat zij ons bijvoorbeeld een groep bepaalde - bijvoorbeeld allochtone - cliënten zouden laten behandelen en dat wij via hen geld zouden ontvangen.

Dit gesprek liep niet lekker en ik stond al snel weer op de stoep. De wethouder vond dit net als ik spijtig en heeft een nieuw gesprek georganiseerd. Hij vond dat ik goede ideeën had en wilde dat dit bedrijf op de hoogte was van die ideeën en misschien daarvan wat mee kon nemen in de eigen werkwijze. En hij wilde dat wij zouden onderzoeken waar wij samen konden werken.’

Lees in de volgende editie van PSC Magzine deel 2 van het gesprek met Halil Mermi.

Meer informatie:  www.ahmw.nl

PSC

11

n te de an r ss aa re rw te o In pvo o ko in !

Emotioneel evenwicht

SaffraMed ter ondersteuning van de gemoedstoestand

• Saffraan ondersteunt een goede gemoedstoestand.

• Kurkuma helpt het mentaal evenwicht en ondersteunt de hersenfunctie.

• Foliumzuur, vitamine B6 en vitamine B12 dragen bij tot de normale psychologische functie en de vermindering van vermoeidheid.

• Vraag nu gratis en vrijblijvend de brochure aan! Bel naar

073 737 0129 of mail naar contact@artsfoodsupplements.nl

Wist u dat wij onze klanten kosteloos ondersteunen bij vragen over voedingssupplementen? Neem contact met ons op via 073 737 0129 of per e-mail: contact@artsfoodsupplements.nl Interessante inkoopvoorwaarden:

Scherpe inkoopprijs - Vandaag besteld, vandaag verzonden - Geen minimale bestelvolumes - Lage of geen verzendkosten!

Distributeur van de producten van Nutrisan en OrthoNutrients in Nederland Arts Food Supplements BV | Gerard Doustraat 18-20 | 5212 EJ | ‘s-Hertogenbosch Tel.: 073 737 0129 | Mail: contact@artsfoodsupplements.nl | Web: www.artsfoodsupplements.nl

C olumn

Niets blijft zoals het is, alles verandert Dat heb ik ooit bedacht als slogan van mijn bedrijf. Pontificaal staat het consequent boven mijn Met vriendelijke groet. Onder aan de mail.

Hoe heb ik ooit zo stom kunnen zijn om dát te bedenken!

Omdat het zo waar is. En ik, net als mijn cliënten, worstel met onzekerheden en veranderingen. Kijk. Op slechte momenten heeft deze waarheid een positieve werking. Die houd ik dan ook steevast aan mijn cliënten voor in de absolute overtuiging dat dat ook zal gebeuren. Het leven is niet statisch. Moeilijke momenten zijn niet voor eeuwig.

Op momenten dat je denkt je boeltje voor elkaar te hebben of datgene te hebben gevonden wat je graag wilt hebben of bij je past, wordt het een ander verhaal. Dan wordt deze slogan een donkere wolk die dreigend boven je hangt. Met die dreiging kun je op verschillende manieren omgaan.

Je kunt doen alsof je die niet ziet of dat die niet bestaat. Als ondernemer is mij dat duur komen te staan. Politiek en economische ontwikkelingen kunnen in korte tijd een orkaan veroorzaken, die je complete dienstenpakket omvergooit. Had je maar op buienradar moeten kijken. Struisvogelpolitiek is dus niet de meest effectieve. Mijn cliënten confronteer ik dus per definitie met de weersberichten. Hoe vervelend dan ook.

Een andere methode is de verandering vóór zijn. Slimmer dan de realiteit proberen te zijn. Een methode die ik onlangs heb uitgeprobeerd. Op producten. Die hebben namelijk de neiging om te veranderen.

Hoe dat werkt? Heel simpel. Producten die essentieel in mijn leven zijn, koop ik vooruit. Ik bereken dan hoeveel jaren ik nog te leven heb en vermenigvuldig dat met het jaarlijks verbruik.

Die berekening bracht me tot de aanschaf van tachtig softline gloeilampen van Philips, 40 Watt. Dat gaf rust. Die zekerheid dat de rest van mijn leven er een softline gloeilamp van Philips in huis zou zijn.

Van 40 Watt.

"Op slechte momenten heeft deze waarheid een positieve werking.

Het leven is niet statisch. Moeilijke momenten zijn niet voor eeuwig."

Nu passen die gloeilampen nog in een doos. Maar wat te denken van crèmes, wasmiddelen, bankstellen, dekbedovertrekken, kaas, schoenen, televisies, koelkasten, auto’s, kladblokken, shampoos en matrassen. Om de schijn van zekerheid te creëren zou ik naar een industrieterrein moeten verhuizen en me alleen nog maar met voorraadbeheer bezighouden.

Daarbij nog niet eens rekening houdend met mogelijke wijzigingen in huisartsen, hulpverleners, vrienden, kappers en familieleden et cetera.

Die zou ik moeten gaan invriezen.

Nee. Helaas. Het valt niet te ontkennen. Niets blijft zoals het is, alles verandert. Die boodschap staat nu eenmaal boven mijn Met vriendelijke groet. Onder aan de mail.

Nu Nóg beter. Of Verbéterde smaak.

Dat heeft dat product natuurlijk niet zelf bedacht. Dat is zich niet automatisch gaan aanpassen aan zijn omgeving. Nee. De mens heeft in zijn drang naar economische vooruitgang geleerd hoe behoeften te stimuleren. Helaas ervaar ik die verbeteringen in producten vaak als verslechtering en mis ik mijn oude product. Om dit gemis te voorkomen, anticiperend op de verandering die gaat komen, heb ik iets bedacht.

Alhoewel.

Niets blijft zoals het is…

Hamsteren!

WILMA DE HAAS IS EIGENAAR VAN HAAS & KONIJN®, EEN BUREAU VOOR PERSOONLIJKE EN PROFESSIONELE ONTWIKKELING EN AUTEUR VAN K-THERAPIE.

PSC

13

Ho e h ou d je h et ge z e llig t h u is?

Hoe houd je het gezellig thuis?

30 manieren om je kind en jezelf op te voeden

DOOR: CHARLOTTE BORGGREVE

Eind april verscheen het boek Hoe houd je het gezellig thuis? van Charlotte Borggreve.

Een praktisch doe-boek voor ouders, kinderen, jongeren en professionals. In haar boek staan ruim 30 manieren om als gezin op een positieve manier om te gaan met de uitdagingen van alledag.

Charlotte: Nadat ik afgestudeerd was als orthopedagoog en gewerkt had bij Jongeren Opvang Purmerend - een opvanghuis voor weggelopen kinderen en jongeren -, leerde ik pas in het Kinderkookkafé Amsterdam hoe het is om écht naar kinderen te kijken en te luisteren.

In 1981 was ik een van de initiatiefnemers van het Kinderkookkafé: een restaurant waar kinderen koken voor gasten. Kinderen kregen er verantwoordelijkheid naar draagkracht. Wij vonden, en dan spreek ik over de jaren tachtig, dat kinderen te veel in een vrijblijvend speelhoekje werden geplaatst en te weinig deelnamen aan de volwassen wereld. En waar zou je dat nu wél kunnen doen: in een restaurant natuurlijk! Daar moet je koken, bedienen, barkeepen, afrekenen en afruimen.

De inspirerende pedagogiek van Janusz Korczak De ideeën die ten grondslag lagen aan de visie van het Kinderkookkafé, waren en zijn nog steeds gebaseerd op die van Maria Montessori en Janusz Korczak. Vooral de laatste vond en vind ik een inspirerende pedagoog. Zijn overtuigingen zijn een prachtige leidraad voor het omgaan met en het coachen van kinderen.

Korczak zei eens: “De volgende dag, tijdens het gesprek in het bos, heb ik voor het eerst niet tegen de kinderen, maar mét de kinderen gesproken: ik praatte niet over hoe ik wilde dat zij zouden zijn, maar over hoe zij willen en kunnen zijn.”

Dat is precies wat ik als kinder- en jongerencoach ook doe, als er een klant naar mij toe komt met een probleem: ik zoek naar de ervaringen waarover het kind reeds beschikt. Ik vraag dan ook altijd: 'Is het je al eens gelukt om het gewenste gedrag te vertonen? En hoe kan je zorgen dat dat vaker gebeurt? Wat heb je nodig?'

Kinderen kunnen hier altijd perfect antwoord op geven. Een kans voor mij als coach om daar samen op door te gaan.

Korczak ging ervan uit, dat een kind in elke fase van zijn leven een volwaardig menselijk wezen is en niet slechts een onaf mens, die nog van alles niet kan.

14

PSC

Als coach erken je ook het eigen actief aandeel van kinderen in hun ontwikkeling, met inbegrip van hun eigen verantwoordelijkheid daarvoor en de uitdaging dit eigen aandeel actief ter hand te nemen.

Bij Korczak lees je in zijn beschrijvingen over kinderen en opvoedingssituaties, dat hij ieder kind ontmoet op een unieke wijze.

'Voor ieder probleem, ieder kind, iedere dag is een unieke reactie van de opvoeder nodig.'

Een goede coach zoekt ook samen met het kind naar zijn eigen wijze. Je biedt geen standaardtraject maar kijkt elke sessie weer naar wat hij op dat moment nodig heeft.

Korczak deed het, en wij als coaches kunnen dat ook doen: kinderen in hun denken en redeneren volstrekt serieus nemen. Met de toon en de taal die je hanteert, geef je het kind het gevoel dat het op basis van gelijkwaardigheid met je in gesprek is.

De essentie van mijn werk als kinder- en jongerencoach Daarmee zijn we aangeland bij dat wat ik de essentie van mijn werk beschouw: de gelijkwaardigheid van kinderen en jongeren aan mij als coach/volwassene centraal stellen.

Pas dan kan er een dialoog ontstaan waarbij de coach respect heeft voor eigen kunnen, durven en willen van kinderen. Als volwassene moet je dan solidair en beschikbaar zijn. Ik neem het niet over of los het niet op, maar geef ze het vertrouwen en daardoor het zelfvertrouwen dat ze het zelf kunnen aanpakken.

Je bespreekt met het kind (jongere) wat de ouders moeten weten of doen, en je geeft tips die je samen hebt besproken. Dat ze zelf met hun ouders of de meester of juf of vriend of vriendin of werkgever gaan bespreken wat voor hem of haar goed is en hoe die ander daarbij kan helpen.

Zo houden ze zelf de verantwoordelijkheid voor het oplossen en aanpakken van hun probleem: jíj luistert, je kijkt en je overlegt.

Het kind zal zich daardoor minder snel vleugellam voelen of het gevoel hebben dat de coach of anderen bepalen en regelen. Je neemt als volwassene niet de regie over, maar laat die aan het kind.

C ha r l o tte B org g re ve

van een professional, die dan een tijdje meeloopt, onontbeerlijk.

Maar een goede professional laat zijn klanten uiteindelijk weer los. Het is dan fijn als ouders nog wat hulp en steun hebben. Dat hoop ik met dit boek te bereiken: een handig hulpmiddel om op een speelse manier problemen aan te pakken om zo rust en harmonie in huis te creëren.

Hoe houd je het gezellig thuis?

Mijn boek Hoe houd je het gezellig thuis? 30 manieren om je kind en jezelf op te voeden is een weerspiegeling van deze ideeën.

Ouders vragen mij vaak na een coachingstraject: ‘Hoe kan ik als ouder mijn kind verder begeleiden?’ Voor hen heb ik dit boek gemaakt. Zo kunnen ze na de coaching zelf verder met behulp van de ideeën en werkvormen in dit boek. Daarnaast is dit boek ook handig voor ouders die zélf hun kind willen coachen en motiveren of voor ouders die het even niet weten en een paar ideeën nodig hebben om weer door te kunnen gaan. Ook voor ouders die hun eigen gedrag willen veranderen in de omgang met hun kind, is dit boek een aanrader.

Het is een doe-boek met praktische methodes die ik in mijn coachingspraktijk gebruik. Met suggesties die ouders op een regenachtige zondagmiddag met hun kind kunnen doen, gewoon als spelletje of tijdens een gezellig samenzijn. Maar die ze ook kunnen gebruiken, als hun kind even door een lastige periode gaat of als zij er samen niet zo een-twee-drie uitkomen.

Ouders als coach Kan je als ouder, coach van je kind zijn?

In mijn boek geef ik, net als in mijn praktijk als coach, de regie aan de ander. In mijn praktijk aan de kinderen en jongeren, in mijn boek aan de ouders en hun kinderen.

Als ouders en hun kinderen ervaren dat ze zelf hun problemen kunnen aanpakken, geeft dat veel hoop en vertrouwen voor de toekomst. Immers, als het hun die ene keer gelukt is, zal het de volgende keer vast ook lukken. En mocht het een keer misgaan, dan hoeven ze zich niet te laten ontmoedigen maar ontdekken ze hun sterke kanten, hun hulpbronnen, hun kwaliteiten om het nog eens, misschien op een andere manier, te proberen.

Soms zijn de problemen te complex, of zitten ouders en kinderen in een patroon waar ze niet zonder hulp uitkomen. Dan is de hulp

Ook voor professionals is het boek een handig naslagwerk of te gebruiken om ideeën op te doen. Zo vind je in het boek onder andere: • Spelletjes, zoals het kwaliteitenspel, een ganzenbord (om veranderingen te realiseren) of een spelletje om emoties te leren herkennen, • Handige dagboeken om gewoontes te veranderen, zoals een droogdagboek, slaap/waakdagboek, • Omgaan met boosheid of angst met behulp van leuke ideeën (een woedejas, een woedemeter, teken de angst en stop het in een doosje), • Opdrachten: hang elke week een compliment in de complimentenboom, organiseer een verrassingsdag, • Tips voor ouders: ◦ - Badkamertechniek (bij ruzie zonder je je af in de badka mer met een boek en laat je je kinderen het zelf

oplossen). ◦ - Hoe voer je een leuk gesprek met een kind? ◦ - Hoe voed je als ouders oplossingsgericht op? ◦ - Gezinsvergadering organiseren. ◦ - Doe wat werkt. ◦ - Hoe ga je door als het even tegen zit?

• Oefeningen: ◦ - Mindfulness oefeningen. ◦ - Hoe kan je leren met kritiek om te gaan? ◦ - Hoe krijg je betere gedachten?

Dit boek kan dus voor ouders, kinderen en coaches een mooie aanzet zijn tot een goed gesprek, een middel om gevoelens en frustraties boven water te krijgen en aan te pakken, om elkaar complimenten te geven en vertrouwen te geven. Om kwaliteiten te ontdekken, gedrag te veranderen en te leren omgaan met verlies en scheiding.  www.charlottekindercoaching.nl  www.charlottejongerencoaching.nl * Korczaks pedagogische ideeën door Theo Cappon (www.korczak.nl)

PSC

15

Int erview met P au li n e van A k e n

IN T ERVIEW VAN MAART J E I J Z E RM A N V A N SP R E KE R SH U Y S M E T E E N V A N HAAR SPREK ERS: PAU L I N E V AN AK E N , PR E SE N T A T O R , T R A I N E R E N A U T E U R V O OR DE M E D IA EN HET B EDRIJ F S LEVEN. “Sinds 1992 werk ik als presentator, stem en trainer voor de media en het bedrijfsleven. Veel mensen geloven het niet, maar als kind vond ik het echt verschrikkelijk om mijzelf ‘in het licht’ te zetten. Denk alleen al aan het geven van een spreekbeurt.

Dat was niet zozeer omdat ik het niet leuk vond om mijn boodschap te delen, maar juist vanwege mijn angsten. De angst voor kwetsuren, afwijzing en veroordelingen. Al die ogen op mij gericht,….. brrr.”

En toch word jij de presentatiegoeroe van Nederland genoemd, hoe kan dat?

“Misschien wel juist omdat ik een lange weg heb afgelegd. Ik was 12 jaar en toen lag ik bij een zangdocent thuis op een matje voor ademoefeningen, omdat mijn ademhaling veel te hoog zat. In mijn pubertijd sprak ik uit dat ik de regisseur van mijn eigen leven wilde worden. Een regisseur die vanuit innerlijke kracht (en kwetsbaarheid) zichzelf durft te laten zien en horen. Om daar te komen is natuurlijk zelfvertrouwen nodig. Ik heb hard gewerkt aan mijzelf door veel te lezen over persoonlijke ontwikkeling, workshops en trainingen te volgen, en zelfs af en toe een bezoek te brengen aan een psychotherapeut. Na mijn studie heb ik mijn stappen in de televisie-, radio- en theaterwereld gezet, zodat ik mijn trainees op het gebied van stem en hun performance nog meer kon ondersteunen in hun leerprocessen. Althans, dat was mijn drive. Uiteraard ben ik mijzelf in die wereld, met al mijn onzekerheden en angsten, wederom enorm tegengekomen. Niemand, en ik zelf ook niet, had gedacht dat ik na diverse lokale en regionale programma’s, ook landelijk ging presenteren voor SBS6 Hart van Nederland, Actie Nieuws, Start op 6 en Guppie op Kindernet voor de allerkleinsten.”

Hoe ben je dan in het trainersvak gerold?

“Nou, het zal je waarschijnlijk niet verbazen dat ik op latere leeftijd anderen graag 16

PSC

wilde ondersteunen in hun persoonlijke ontwikkeling. Die wens is uitgekomen.

Alweer ruim 20 jaar geef ik presentatie-, stem- en communicatietrainingen aan o.a. radio- en tv- presentatoren, leidinggevenden, ondernemers en politici. Dat gaat natuurlijk niet van de ene op de andere dag. Ik heb daar stap voor stap naar toe gewerkt. Ik ben begonnen bij de Kleinkunst Academie, en trainde en coachte daar een aantal jaren. Daarna kreeg ik van een goede vriend van me, Wim van Putten, die destijds bij mij een tv-presentatieworkshop volgde, het verzoek of ik dj’s van radio 538 kon trainen. Sindsdien kwamen er steeds meer radio- en tv-presentatoren mijn kant op. Nu zijn het voornamelijk dj’s van Qmusic die ik train.”

Je traint nu ook veel voor bedrijven…

“Klopt! Er kwamen steeds meer verzoeken vanuit het bedrijfsleven. Het gaat mij vooral om de mens en zijn/haar behoefte en hulpvraag, en niet om de wereld waarin iemand zich begeeft. Ik vind het erg leuk om allerlei kennis tot mij te nemen, vanuit de media, de politiek en het bedrijfsleven.

Natuurlijk onthoud ik niet alles uit bijvoorbeeld de financiële en technische wereld

PA U L I N ES M O T T O :

"Durf te stralen en spreek de taal van je hart, pas dan kun je anderen inspireren en een verschil maken."

Ma a r tj e I Jze rman

of IT-branche, maar boeiend vind ik het wel. Bovendien leer ik ervan. Ik ga vooral op zoek naar de kern van de boodschap en ben bezig met hóe de trainee zijn boodschap persoonlijk, krachtig en boeiend kan overbrengen.”

Ik heb je ook weleens horen zeggen, dat je het belangrijk vindt om aan personal branding te werken…

“Ja inderdaad, je bent als ondernemer of ondernemende medewerker per slot van rekening je eigen merk. Het is belangrijk dat je jezelf zichtbaar weet te maken in deze maatschappij waarin steeds meer concurrentie is. Kortom, weet jezelf met je organisatie goed te presenteren. Het gaat niet meer alleen om wát je doet, het gaat vooral om hóe je iets doet en waarom je het doet. Je boodschap vanuit je visie en missie moet staan als een huis. Weet wat je wilt bijdragen aan de maatschappij en waarvoor mensen bij jou moeten zijn.”

Waarom is goed adem- en stemgebruik bij het presenteren zo belangrijk?

“Ademen is leven! En onze stem is de directe expressie van onze ziel. Je bewust worden van je manier van ademen en stemgeven helpt je enorm in je persoonlijke ontwikkeling en bij je communicatie en presentatie van jezelf. Ik heb zo ongelooflijk veel geleerd tijdens mijn studie Logopedie, waardoor ik nu heel gemakkelijk aan iemands adem zie en aan iemands stemgeluid hoor, hoe iemand in z’n vel zit. Werken aan iemands stem en adem vind ik daarom geweldig en fascinerend.

Ik blijf zelf ook actief met mijn stem door te presenteren en lezingen te geven, en door af en toe commercials in te spreken of bedrijfsfilms. Daarbij ben ik de stem van Nick Junior, van Nickelodeon. Ik vind het belangrijk dat ik er niet alleen voor anderen ben, maar mijzelf ook blijf ontwikkelen.

Daardoor kan ik er nog beter voor anderen zijn. Ook door het schrijven over mijn vakgebieden heb ik ontzettend veel geleerd en werd ik een nog betere trainer. Inmiddels heb ik 5 boeken geschreven en ben ik bezig met het schrijven van: De Kracht van Transparantie, communicatie vanuit je IK.” Hoe komt het toch dat veel mensen het moeilijk vinden zichzelf te presenteren?

“Bij heel veel mensen zit er, net zoals bij mij

vroeger, die onzekerheid in de weg. Vragen die door het hoofd rond spoken als: Kan ik het wel? Ben ik wel interessant genoeg? Ga ik het straks wel goed zeggen en vergeet ik dan niets? Vaak maken mensen zich te druk over allerlei zaken, en zitten daardoor voornamelijk in hun hoofd. Op die manier wordt het steeds lastiger om contact met het publiek te maken.

PA U LIN ES M I SSI E (m.b.t. alle trainingen en boeken):

"Mensen middels bewustzijn (terug) in contact brengen met zichzelf en hen inspireren om het beste uit zichzelf te halen."

Ik zal je de belangrijkste 2 tips geven, in het belang van een ontspannen en boeiende presentatie: leer bewust te zijn en leer de regisseur te worden van jezelf en je boodschap!

Bewustwording is zo belangrijk, vooral om je bewust te blijven gedurende je hele presentatie. De meeste mensen hebben niet eens door dat ze voornamelijk in hun hoofd zitten en zich niet bewust zijn van hun lichaam. Het gevolg daarvan is, dat ze vaak tijdens hun presentatie niet eens weten wat ze aan het zeggen zijn en dat ze na afloop aan anderen moeten vragen hoe ze het gedaan hebben. Als dat het geval is, is iemand zich niet bewust van zichzelf en kan hij/zij daarom ook niet de regisseur zijn van zichzelf. “ Wanneer weet je dat je wel een regisseur bent?

“Als je zowel vooraf aan je presentatie als tijdens het presenteren een goede waarnemer bent en wanneer je goed in contact bent met jezelf en de ander(en).

De regisseur kun je worden door heel veel te oefenen. Ga aan de slag met je alge-

hele non-verbale communicatie, zoals de manier waarop je staat, lacht, al dan niet je handen gebruikt, en ga aan de slag met je verbale vaardigheden, zoals met je stemgebruik en spraaktempo. Dat kan natuurlijk met behulp van een trainer op dat gebied.

Ik werk tijdens de trainingen heel veel met camera. Dat werkt zo ongelooflijk goed, waardoor de trainees sneller door hebben waar ze mee aan de slag kunnen en welk effect een subtiele verandering heeft op hun manier van presenteren en communiceren. Wanneer je bijvoorbeeld leert om laag en ontspannen te ademen, zal dat een heel positief effect hebben op je stem, maar ook op je algehele performance.”

Kortom, vergeet nooit te ademen…

“Precies! We ademen de hele dag door, maar gek genoeg op momenten dat het écht spannend wordt, vergeten we dat.

Ik zeg altijd: 'Wie de regisseur is van zijn adem, kan de wereld aan.' Sommige mensen praten heel lang aan één stuk door en vergeten daarbij te ademen. In het ergste geval krijg je een tekort aan zuurstof, en heb je een black-out. Het is belangrijk dat je via je buik leert ademen, zowel in rust als tijdens het spreken. De kunst is tijdens het spreken, dat je op tijd adem pakt, zoals bij een punt, komma, of denkpauze.

Vul deze korte stilte vooral niet in met stopwoorden of uh of uhm. Geef vooral je woorden de waarde die ze verdienen.”

Wil je meer weten over Pauline van Aken, kijk eens op: www.PaulinevanAken.nl en www.BoeiendPresenteren.nl en www.Pien.tv is speciaal voor vrouwen die openstaan voor persoonlijke ontwikkeling.

Wil je ook een keer haar inspirerende BenJijBoeiend Seminar bijwonen, kijk dan op www.BenJijBoeiend.nl, dat kan al voor €75, p.p. wanneer je je met z’n tweeën inschrijft.

PSC

17

Rel a as van een moed e r: 16P11.2 mic ro d e le t ie …

Relaas van een moeder:

16P11.2 micro deletie…

DOOR:SYLVETTE VAN ZWOL

Een wat? Een klein stukje genetisch DNA-materiaal dat mist op de kleine (P=petit) arm van het 16e chromosoom, en wel in ´vakje 11.2´. Dat dus. Na bijna 1,5 jaar ´dokteren´ in zowel het plaatselijk ziekenhuis als het Erasmus Kinderziekenhuis in Rotterdam, was daar dan de diagnose voor mijn zoontje Luc, toen precies 3,5 jaar oud.

opname, voor de eerste keer sinds onze ontmoeting, op vakantie ging), stelde ons toch wel gerust. Luc zou weer gaan aansterken en gelukkig kreeg hij gelijk. Na nog een nacht van Luc met pa in het ziekenhuis en mama alleen, moe en verward thuis, mocht hij weer mee naar huis. Een lichter anti-epilepticum werd vanaf nu toegediend, de lichtste dosis bleek gelukkig genoeg. Het heftigste van de MRI-scan, die 1,5 maand later volgde, was gelukkig niet de (goede) uitslag, alswel het onder narcose zien gaan van je kleine hummel. Het beeld van wegdraaiende ogen en een wegzakkende

Reden van onderzoek was D-day voor ons, 23-7-2014, Luc ruim

tong krijg je er voor je levenlang verder gratis bij.

twee jaar en twee maanden oud. Vanuit het niets kreeg hij zijn 1e grote epileptische aanval ´s ochtends vroeg bij mijn man beneden

Een heel onderzoekstraject in samenwerking met de afdeling

in de keuken. Ik was boven en hoorde mijn man gillen. Niet echt

Metabole (stofwisselings) Ziekten van het Erasmus Kinderzie-

zijn stijl, dus snel naar beneden, waar we Luc bekijkend en allebei

kenhuis volgde. Gezien het lage glucosegehalte bij opname werd

lichtelijk in paniek, 112 belden. De ziekenbroeder vertrouwde

de kans reëel geschat, dat de epilepsie een gevolg was van een

het niet, dus toch met een ambulance door naar het ziekenhuis,

stofwisselingsziekte. De ene ziekte na de andere werd echter uit-

gelukkig bij ons om de hoek. Die dag kreeg hij daar nog vijfmaal

gesloten en men hield het uiteindelijk (en m.i. niet echt overtuigd)

een grande mal. Zijn glucosegehalte bleek na de 2de aanval

op Peuterhypo-glycemie: Luc heeft een relatief groot hoofd en

belachelijk laag te zijn en een glucose-infuus werd aangelegd. Na

hierdoor meer glucose nodig om zijn hersenen goed van energie

de 3de aanval hoopten we dat, nu zijn glucose weer op peil was,

te voorzien. Daarbij is door zijn jonge leeftijd zijn lever nog niet

e.e.a. onder controle bleef. Helaas was dat niet zo. De CT-scan

optimaal ontwikkeld. Dit samen ontregelt de energiehuishouding

bleek gelukkig wel in orde te zijn, in aanleg waren zijn hersenen

zodanig, dat epilepsie wellicht het gevolg is.

oké. Nu was het wachten op de EEG-apparatuur, die niet in huis was. Na de 5de aanval kon er met een EEG eindelijk geconstateerd

Het grote hoofd was echter ook de reden, naast het wat verder uit

worden, dat er epileptische activiteit was en er werd besloten een

elkaar staan van zijn ogen en een lichte vergroeiing van zijn 2de

anti-epileptisch medicijn toe te dienen. Een 6de aanval kon helaas

en 3de tenen, om een verfijnd en uitgebreid DNA-onderzoek in te

niet voorkomen worden. Na 18 uur bleef ´het (lees Luc) gelukkig

zetten.

stil´, zo bleek later.

Althans, dat had de coördinerend kinderarts van het streekziekenhuis mogen regelen, ware het niet dat zij door vakanties, part-

Fijn dat ik de nacht met hem in het ziekenhuis door mocht bren-

time werkzaamheden of een veel te hoge werkload, dit niet had

gen en vreselijk hoe ik hem de volgende ochtend terugzag. Hij

gedaan. Een half jaar later tijdens de volgende controleafspraak

leek wel volkomen dronken, zo instabiel; hij wankelde van het

in Rotterdam, kwam het opnieuw ter sprake.

ene speeltuintoestel naar het andere op de binnenplaats van het

Ik vermoed dat ik zelf deze onderzoeksmogelijkheid niet zo ern-

ziekenhuis. Hoe kunnen ze nou in godsnaam, in een ziekenhuis

stig heb opgepikt, aangezien de vele onderzoeken so far, niet zo

nog wel, zo´n ruwe ondergrond op een speelplaats inbouwen?

veel expliciets hadden opgeleverd. Dat het nu wederom en met

was een belangrijke gedachte die dag, naast een voortdurend: o,

nadruk toch weer aangeslingerd werd, deed mij voor het eerst

mijn god, komt dit ooit nog goed en hoe moet dit nu toch verder?

gaan aanvoelen, dat er evt. toch meer aan de hand was. Ik vroeg

De tv-beelden van het eervol binnenhalen van de stoffelijke over-

voorzichtig of ik dan aan zoiets als autisme moest denken? Ik had

schotten van de MH17-ramp, maakten de hele beleving van die

al eerder gemerkt dat Luc herhaalgedrag vertoonde, vooral t.a.v.

twee dagen in het ziekenhuis nog veel onwerkelijker.

het openen en dichtdoen van deuren, hekken, sloten, en dat hij een fascinatie heeft voor treinen, wielen en alles dat scharniert en

De vervangend kinderarts (ja, al binnen een dag een vervanger,

beweegt. Er volgde geen echt antwoord hierop, noch een ontken-

aangezien de toegewezen kinderarts al na een paar uur na Lucs

ning. Ergens in oktober werd een belafspraak ingepland.

18

PSC

S y l v ette v an Zwol

"Een DNA-afwijking met epilepsie en mogelijk autistische trekken, dat klonk

ineens helemaal niet alsof een reguliere

school zomaar haalbaar zou zijn."

En toen kwam er spontaan op 10 september 2015 een telefoontje dat er een deletie op het 16de chromosoom was ontdekt, dat de kenmerken van Luc zijn klachten dekte, nl.: epilepsie, spraak/taal- als ook algemene ontwikkelingsachterstand, gedragsproblemen en autisme/ASS-kenmerken. Een toelichtingsgesprek met kinderarts en erfelijkheidsdeskundige zou ingepland worden. Ze bleken eind november wel tijd te hebben. Na een boos telefoontje van mij bleek er gelukkig ook eind oktober nog een mogelijkheid te zijn. De tussenliggende weken waren een soort vacuüm. Ik heb me goed in kunnen houden en ben niet op internet gaan zoeken, zonder precies te weten wat de uitslag was. Wel drong het langzaam maar zeker door, dat het dan waarschijnlijk niet om een stofwisselingsziekte ging ´waar hij wel overheen zou groeien´, maar over iets permanents. Ik had Luc al aangemeld bij een reguliere school in onze wijk, waar ik inmiddels zelfs al digitale nieuwsbrieven van ontving. Maar een DNA-afwijking met epilepsie en mogelijk autistische trekken, dat klonk ineens helemaal niet alsof een reguliere school zomaar haalbaar zou zijn.

Vervolgens maar een (afmeldings)gesprek met deze school ingepland, Centrum Jeugd en Gezin benaderd, hoe nu verder? als ook de stichting Mee, die plaatselijk ouders/partners van autistische kinderen én autistische kinderen/ ouderen zelf begeleidt. Een heel rataplan ging hier langzaamaan van start.

Op 27 oktober kwam dan eindelijk het hoge woord eruit: middels de sinds een jaar of tien nieuwe en steeds meer ingezette, verder verfijnde DNA-onderzoeksmethode, een zogenaamde Array, was een 16P11.2 micro deletie vastgesteld. Micro was goed, want relatief betreft het een klein stukje, een deletie is in het algemeen echter erger dan een dupletie (een verdubbeling van een stukje chromosoom), zo werd toegelicht. We kregen een Engelstalige folder mee, waar de symptomen van het syndroom in beschreven werden.

Iedere deletie blijkt net anders, dus of de symptomen voorkomen en in welke mate, is PSC

19

Instituut voor E.E.N.®

VITA

OPLEIDINGEN

CPION

GEACCREDITEERDE REGISTEROPLEIDINGEN

Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, NFG, BATC, VNT en Rode Kruis.

Leslocaties in Soesterberg en Panheel Opleidingen (HBO niveau) Registeropleiding E.E.N.® Therapeut (240 ECTS) Registeropleiding Medische basiskennis Registeropleiding Psychosociale basiskennis (voldoet aan de Plato eindtermen)

Medische Basisvakken SHO Puur Plato

Bij- en nascholing, cursussen en workshops

•

Dolfijnenergie, communicatie en NLP binnen de hulpverlening,

• • • • • •

10 colleges, interessante en leerzame onderwerpen.

Aantrekkelijke leermethode met doeltreffende praktijkoefeningen en huiswerkopdrachten.

Vrijstelling twee colleges als Psychosociale Basisvakken (Plato) is afgesloten of wordt gevolgd.

Afsluitend examen met vragen uit geselecteerde teksten.

Lestijden van 10.00 – 17.00 uur.

Start in september 2016 – examen al mogelijk in juni 2017 (27 ECTS).

Kosten: € 1275,00 (of € 1050,00 bij vrijstelling eerste twee colleges) inclusief lesmateriaal.

Psychosociale Basisvakken SHO Puur Plato • • • • • • •

9 colleges, interessante en leerzame onderwerpen.

Aantrekkelijke leermethode met doeltreffende praktijkoefeningen en huiswerkopdrachten.

Vrijstelling twee colleges als Medische Basisvakken (Plato) is afgesloten of wordt gevolgd.

Afsluitend examen met vragen uit geselecteerde teksten.

Lestijden van 10.00 – 17.00 uur.

Start in maart 2016 – examen al mogelijk in november 2016 (25 ECTS).

Kosten: € 1150,00 (of € 925,00 bij vrijstelling eerste twee colleges) inclusief lesmateriaal.

Klassieke Homeopathie, Feng Shui, Ankhtherapie, aromatherapie, enneagram, Introductie E.E.N.® Therapie, EHBO, klankschalen, Egyptologie, bij- en nascholing MPBK, EHBO en E.E.N.® Therapie (KTNO en SNRO geaccrediteerd.)

Secretariaat: Pater Jac. Schreursweg 2B, 6097 NH Panheel, Telefoon 0475 - 47 51 78

‘Voor kwaliteit en bewustzijn’

®

Email: info@instituuteen.nl website: www.instituuteen.nl

Trainingen Verlies en Verlangen 2016 Omgaan met rouw en verlies 2-daagse training voor professionals die werken met cliënten met een rouw- en/of verlieservaring

Verlies en Verlangen, omgaan met de onvervulde kinderwens 2-daagse training voor professionals die werken met cliënten met een onvervulde kinderwens.

Data: zie www.verliesenverlangen.nl accreditatie voor NFG, NVPA en Adiona leden.

06 27865750 www.verliesenverlangen.nl info@verliesenverlangen.nl

Help haar met protheses en revalidatie op lilianefonds.nl Vita Opleidingen BV Gildenveld 49-53, 3892 DD Zeewolde Tel: 036 522 49 50 E: info@vitaopleidingen.nl www.vitaopleidingen.nl

E.E.N.

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

S y l v ette v an Zwol

bij ieder kind anders. Ook komt het ongeveer even vaak voor dat het om een nieuw ontstane afwijking (´een Novo´) gaat, als dat het van een van de ouders is overgeërfd.

Een gericht onderzoek naar ons 16de chromosoom zou z.s.m. volgen. Na nog een paar beantwoorde meteen opkomende vragen mochten we het verder zelf thuis uitzoeken.

Succes ermee. De weken tussen uitslag en gesprek had ik liever benut om me rustig en gericht in te lezen. Helaas.

Een dag later vonden we zelf uit, dat er zelfs Facebookpagina´s (nationale en internationale) over zijn, waar vooral ouders als ook onderzoekers op posten. Hier werd gemeld dat er in het eerstvolgende weekend in november, een jaarlijkse familiedag in Utrecht plaatsvond; dus daar voor het eerst lotgenoten ontmoet en meer informatie ontvangen. De dag werd georganiseerd door VG-netwerken, een organisatie die ouders en mensen met zeldzame syndromen die samenhangen met een verstandelijke beperking en/of leermoeilijkheden, verbindt, en die de nieuwsbrief Zeldzaam uitgeeft. De hier aanwezige artsen van het Radboudziekenhuis wisten te melden dat er een specialistische afdeling voor Zeldzame Ontwikkelingsstoornissen in Nijmegen in opbouw is.

Een bulk met nieuwe informatie kwam zo ineens onze wereld binnen. De vraag of het een erferlijke kwestie was, liet ons nog eens 5 weken in een ander vacuüm, waarin wij partners elkaar toch soms ongewild met andere ogen bekeken. Begin december bleek dat het bij Luc om een Novo ging, en konden onzekere en gespannen maanden, waarin de sfeer thuis vaak flink onder druk stond, eindelijk wat meer tot rust komen.

Luc volgt inmiddels een Cluster twee Vroegbehandelingstraject bij Kentalis (het mag geen onderwijs heten en wordt vergoed door de ziektekostenverzekering). Kentalis is gericht op intensieve spraak-/taalontwikkeling, onder andere m.b.v. logopedie, fysiotherapie en ouderbegeleiding. Samen gaan we kijken wat een goed onderwijs- en evt. behandeltraject voor Luc hierna is.

Ondanks zijn medicatie, vele ziekenhuisbezoeken, lage frustratietolerantie (o.a. door zijn uitdrukkingsbeperkingen) en soms spanningen in de relatie van zijn ouders, doet Luc het geweldig. Zoals hopelijk iedere ouder en zeker als ervaringsdeskundige counselor (tegen wil en dank) doe ik echter vooral mijn best Luc als kind te zien en te benaderen, en te genieten van zijn humor, zijn lief en open karakter en zijn ondeugendheid.

Zijn verdere ontwikkeling zal ons wijzen wat het syndroom precies voor Luc inhoudt.

Gelukkig maakt hij bij Kentalis goede stappen, maakt hij nog steeds makkelijk contact en is er waarschijnlijk niet of nauwelijks sprake van ASS. Het moeilijkste voor mezelf zover vond ik de aanpassing na twee jaar van mijn beeld van Luc: van het beeld van het hebben van een ´normaal gezond´ kind naar dat van een kind met een zeldzaam ontwikkelingssyndroom. De ´hang yourself methode´, de door het ´druppelsgewijs´ duidelijk worden van de stand van zaken, wens ik niemand toe. Het voordeel van een diagnose is nu echter wel, dat ik als moeder niet (meer) aan mezelf hoef te (laten) twijfelen, dat de spanningen thuis afnemen en dat er vanuit instanties eindelijk ook makkelijker toegang is tot hun hulpaanbod voor kind en ouders. Rest ons de schone en algemene oudertaak Luc optimaal te (laten) begeleiden, zonder hem door overbelasting zijn onbezorgde kindzijn te ontnemen en de balans tussen hem uitdagen en beschermen tegen teveel prikkels en verwachtingen te bewaken. Daarin zijn we gelukkig heel normaal.

Meer informatie: www.Vgnetwerken.nl www.kinderneurologie.eu/ziektebeelden/ syndromen/16p11.2%20syndroom.php www.kentalis.nl/Kentalis-is-er-voor/ Taal-en-spraak/Vroegbehandeling Sylvette van Zwol (1971) is psychosociaal en energetisch therapeut, (rij-angst) counselor en coach in haar praktijk Silly Vitae te Breda. Zij werkt onder andere met EMDR, reiki en vooral (familie/trauma) opstellingen. Betekenisvol Verbinden van mensen, met zichzelf, de ander en hun omgeving vanuit de waarden positieve energie, relativering, harmonie, vitaliteit en menselijkheid staat hierbij centraal. Tevens is zij gespreksleider, tafelorganisator en opleider van gespreksleiders voor de stichting Breda in Dialoog. www.SillyVitae.nl, info@SillyVitae.nl of 06-18709826

PSC

21

K l eute rcoach op de b re s voor k le u t e rs

Kleutercoach op de bres voor kleuters DOOR: LISELOT WESSEL

Een kleutercoach is een gespecialiseerde kindercoach die zich als zelfstandig ondernemer profileert in de samenleving. Werken aan de basis van het Kind Zijn, samen met de ouders. Vanuit een gedegen opleiding met kennis van de ontwikkeling van jonge kinderen in de meest brede zin van het woord. Vanuit een innerlijke houding die openstaat voor eigen persoonlijke ontwikkeling en een open, niet oordelende visie op het leven.

Begin april kopte het NFG op Facebook “Kleuteronderwijs mag speels blijven”. Na zo’n bericht kan mijn dag niet meer stuk. Voorwaarde scheppend onderwijs gaat er komen, waarbij uit wordt gegaan van het ontwikkelingsniveau van de kleuters. Geen opgelegde letterkennis meer. Goed nieuws.

En de cijferkennis?

Laatst had ik een verontruste kleutervader aan de telefoon. Of ik zijn vijfjarige dochter even een zaterdag onder handen kon nemen. Ze wist niet dat veertien vóór vijftien kwam en kon misschien niet door naar groep 3.

Bij de domeinen getalbegrip, meten en rekenen van de rekenontwikkelingsdoelen staat voor eind groep 2 inderdaad "vanuit verschillende getallen tot 20 kunnen verder tellen en vanuit getallen tot 10 kunnen terugtellen". Ook moeten deze kleuters "kunnen redeneren over de telrij in eenvoudige en betekenisvolle probleem/ conflictsituaties" (bron: SLO). Dus……

Na een wat verhit pleidooi van mij over de samenwerking tussen hersenhelften van kleuters die vooral baat heeft bij bewegen, zingen, dansen, veel spelen, pret maken en last but not least het Grenzeloze Vertrouwen van jou als ouder in je kind! Ook al zegt wie dan ook wat anders. De vader besloot ons gesprek met de conclusie dat hij me begreep en zei: ‘complimenten geven je vleugels’! Ook hijzelf had en heeft de ervaring dat nadruk leggen op dat wat je nog niet kunt en voortdurende controle, verstikkend kan werken.

Op dat moment realiseerde ik me dat wat voor míj volstrekt vanzelfsprekend is, namelijk dat een kleuter méér is dan domeinen 22

PSC

en doelen, en vooral leert door te spelen in een veilige, liefdevolle en uitdagende omgeving, niet voor alle kleuterouders vanzelfsprekend is.

En ook dat juíst de ouders én de kleuters de wijsheid in pacht hebben om te weten wat het beste is om al je talenten te ontwikkelen, binnen je eigen mogelijkheden.

En onbedoeld komt dan toch het onderwijs om de hoek kijken. En dan met name het huidige, nog meest gangbare systeem. Ik kan me niet onttrekken aan de indruk dat mijn praktijk groeit en bloeit mede dankzij dit systeem. Níet de uitvoerenden. Die weten vaak als geen ander wat kinderen nodig hebben om te kunnen groeien.

"Kleutercoach?

Maar die zijn toch veel te jong? is een logische reactie die ik krijg."

Ik ben kleutercoach om dat uit te dragen. Op de bres voor de kleuter, een geuzennaam wat mij betreft. In de tijd van de geuzen stond je op de bres op de overblijfselen van de vestingmuur. Je was op of in het gat gesprongen dat was geslagen. Om het zo op te nemen tegen de vijand en anderen te beschermen. Klinkt wat dramatisch, maar zo voelt het soms wel.

Als kleutercoach ben ik dagelijks in de weer met vier- en vijfjarigen.

Kleutercoach? Maar die zijn toch veel te jong? is een logische reactie die ik krijg. Ik ben het eens met die stelling. Kleuters horen enthousiast en explorerend in het leven te staan. Vol energie, bewegingsdrang, impulsieve invallen en acties, pret, ruzie, vriendschappen, eerlijkheid en openheid, met heel hun lijf, ziel en zaligheid. Boordevol vragen ongeacht of er antwoorden zijn, zonder oordelen en altijd zin om te spelen, te spelen en te spelen. Gelukkig bestaan ze nog, de kleuters die de ruimte voor dit alles krijgen of soms zelf opeisen. En ik doe van harte mijn best om mezelf weer overbodig te maken.

L i s el o t W e s s e l

te spelen”, zeg ik dan. Waarop ik vervolgens toch enigszins meewarig word aangekeken. Ook het aantal speellokalen binnen de schoolgebouwen is drastisch afgenomen. Toch niet zo’n zinvolle invulling van de ruimte blijkbaar.

Veel is er uitgezocht over het wel en wee van de kleuter tussen pakweg 1955, De Kleuteronderwijswet tot 1985, De Wet op het Basisonderwijs. Toen gingen de kleuterscholen op in het basisonderwijs, kleuterleidstersopleidingen gingen op in de pabo. Een wat schamele 30 jaar is de kleutertijd als specifieke en bijzondere leeftijdscategorie goed aan bod gekomen. Veel kennis is vergaard over die bijzondere leeftijdsfase van je vierde tot je zesde.

Maar net als de kleuterkinderziektes het veld hebben moeten ruimen, lijkt het wel of alle ups en downs in deze hele ontwikkelingsfase het liefst afgevlakt worden. Een nieuw soort rijksvaccinatieprogramma waarbij een vlotte, gelijkmatige ontwikkeling gegarandeerd wordt. En ligt dan toch dat spelend leren daaraan ten grondslag? Is spelen te leuk en moet leren op z’n minst echt moeite kosten?

Wát heeft zo’n kleuter dan nodig om te gedijen. Hier en nu. In onze roerige samenleving waarin veel verandert, maar waarin ook wordt vastgehouden aan oude zekerheden.

Ik denk dat we Plato (ca. 427 v. Chr. - 347 v. Chr., Grieks filosoof en schrijver) in ere moeten herstellen met zijn uitspraak: “Je kunt meer over iemand leren door een uur met hem te spelen, dan door een jaar met hem te praten.”

Of de definitie van spel van pedagoog J.M. Langeveld (1905-1986): “Spel is de meest wezenlijke bezigheid van het zich veilig voelende kind in een wereld die nog van alles kan blijken te zijn.” Magisch!

Waarom heeft spel dan zo’n wankel imago? Bij baby’s is spelen nog oké en belangrijk. Ook vanuit speelgoedmarketingtechnisch oogpunt ben ik bang. Veel peuters van tegenwoordig worden al aan regels en testen onderworpen en speelgoed en spelen moet wel iets verstandigs toevoegen. Pratende beren met alfabet en peuter-apps met leerzame spelletjes. Kleuters worden in handelingsplannen samengevat. Ouders raken soms de kluts kwijt, omdat hun ouderlijke intuïtie wat anders roept, maar de samenleving overtuigend de verstandelijke leerkoers uitzet.

Is de zin van spel dan niet direct aantoonbaar gemaakt en bewezen?

Heel veel onderzoek is er gedaan over de zin van spel bij jonge kinderen. Héél véél onderzoek. En héél véél mensen die met jonge kinderen werken, weten dat. En toch……spelen blijft niet écht leren. Onderbouwleerkrachten hebben zich ontworsteld aan het beeld van de kleuterjuf op de rand van de zandbak. Maar als ik een school binnenstap, krijg ik regelmatig de verontschuldiging, dat de groep nét éven buiten speelt. ”Ja, het zijn kleuters, die horen

In mijn praktijk staat het wezen van de kleuter centraal. Gelukkig ben ik ervan overtuigd, dat een zich gezond ontwikkelende kleuter heel veel zélf kan, een enorme kleuterwijsheid bezit. En als je je eigen angsten als ouder en leerkracht aan de kant zet, is er zoveel te beleven. Ik denk dat veel ‘gedragsproblemen’ thuis en op school te maken hebben met het feit dat een kleuter Gezien wil worden. In hoe hij is, waar zijn motivaties en drijfveren liggen voor zijn handelen. Wát heeft je boos gemaakt? Soms ben ik de eerste die dat vraagt. En ik weet het antwoord niet, dat weten ze zelf. Vaak schuilt er een enorm rechtvaardigheidsgevoel onder lastig gedrag. Want kleuters zien en voelen haarfijn aan of iets klopt of niet. Je houdt ze niet voor de gek. En daarin schuilt juist al dat moois! Hoezo lastig….

Als je de eerste zes jaar van je leven kunt benutten om je zo veilig en zo breed mogelijk te ontwikkelen, hoef je niet de rest van je leven kuilen te vullen en hobbels te plaveien. En gezamenlijk met alle ontwikkelingen, ontwikkelen ook de karakterstijlen zich de eerste zes jaar van je leven. De karakterstijl die bij jou op de eerste plaatst staat, biedt je de tools waarmee je je staande houdt in het leven. Maar daar zitten ook de aangeleerde patronen waar je de rest van je leven last van kunt houden. Gelukkig krijg je keer op keer de kans om bij te schaven en te plamuren. Maar….hoe beter de basis, hoe kleurrijker het resultaat.

Als je, zoals Martine Bökkers in het vorige PSC Magazine bepleit, het prilste begin van je kind serieus neemt en weet hoe de start van je leven je ontwikkeling beïnvloedt, kun je meespelen met je kind vanaf die basis. Ieder kind kan het zélf, maar hoeft het niet alleen te doen. Ik ervaar het steeds weer als een cadeau, dat ik ouders en kinderen mag helpen herinneren aan die eigen wijsheid en die grenzeloze ouderintuïtie.  www.detipikindercoaching.nl www.muziyoga.nl www.torikindercoachopleiding.nl

PSC

23

Z i nt uige n prikke ls

Het nieuwe Vegalicious

In deze rubriek bespreken we elke editie vakgerelateerde boeken, c d ’s , d vd ’s e n ap p s .

FALEN Wijze en liefdevolle woorden bij het begin van een nieuwe levensfase.

‘Wat doen we als het leven niet verloopt, zoals we verwacht hadden?’ begint de geliefde boeddhistische bestsellerauteur Pema Chödrön haar toespraak.

‘We zeggen: “Ik heb gefaald”.

Maar wat als falen nou niet alleen oké is, maar de meest directe weg naar een completer en meer vervuld leven?’

Dit boekje bevat Pema’s hartverwarmende, wijze woorden op de dag dat haar kleindochter afstudeerde aan de Naropa Universiteit. Ze zijn van toepassing op iedereen die een levensfase afsluit en een sprong in een onbekende, onzekere toekomst waagt.

Met dit boekje biedt Pema Chödrön ons een verrassende nieuwe kijk op onverwachte wendingen en valkuilen op ons levenspad, waardoor we nieuwe mogelijkheden en perspectieven gaan zien.

Met een uitgebreid interview over haar persoonlijke ervaringen met falen en opnieuw beginnen.

Een kostbaar geschenkboekje voor iedereen die aan een nieuwe levensfase begint.

Falen, Pema Chödrön Uitgeverij: Panta Rhei, ISBN 9789088401374

24

PSC

In Het nieuwe Vegalicious verrast Alice Hart weer met meer dan 200(!) vegetarische gerechten die bewijzen dat een maaltijd zonder vlees of vis heerlijk, gezond en voedzaam is. Van ontbijt tot raw food, koken voor je vrienden, granen, diners en toetjes, en boordevol informatie over vegetarisch eten. Dit is de feelgood-foodbijbel van nu!

Alice Hart heeft drie kookboeken geschreven en publiceert over eten in o.a. The New York Times, The Guardian en The Times. Ze reist heel de wereld over en verwerkt de internationale food-inspiratie in haar recepten. Momenteel werkt ze aan het opzetten van haar eigen kookschool.

Het nieuwe Vegalicious, Alice Hart Uitgeverij Kosmos, ISBN: 9789021562391

A story to Tell Hoe vertel je je eigen verhaal met blijvende impact op je publiek? Hoe bereid je je daarop voor? Hoe omarm je je toehoorders en hoe bereik je je ultieme doel?

Jan Driessen geeft op deze en veel andere vragen antwoord in A Story to Tell aan de hand van zijn persoonlijke ontmoetingen met vele wereldleiders, onder wie Hillary en Bill Clinton, Angela Merkel, Nelson Mandela, Justin Trudeau en Barack Obama.

Voor iedereen die overtuigend wil leren spreken in het openbaar.

Jan Driessen is een van de meest spraakmakende communicatiestrategen in Nederland. Hij heeft een eigen adviesbureau Q&A | Communicatie, was bijna twintig jaar tv-verslaggever en veertien jaar directeur communicatie van AEGON. A story to Tell, Jan Driessen Uitgever: Bertram + de Leeuw Uitgevers BV, ISBN 9461561679

Z i ntui g enprik k e ls

BANG!? Angst als vriend of vijand Iedereen is wel eens bang.

Bang voor spinnen, bang voor de tandarts, bang voor SCHOOL. Een beetje bang is niet erg, zelfs heel normaal en handig.

Maar wat nou als je vaak bang bent, terwijl dat helemaal niet nodig is?

Kies het leven dat je wilt

Angstindeklas.nl Door het lespakket heen loopt het verhaal STOER, dat de situatie van een normale basisschoolklas vertelt, die met elkaar uit proberen te zoeken wat angst is. Door vragen te beantwoorden, met elkaar angsten te delen en zelfs een Haiku te bedenken over angst, leren de leerlingen op interactieve wijze omgaan met dit begrip. Het lespakket bestaat uit een leerlingenboekje met opdrachten en het verhaal, een handleiding en de website www.angstindeklas.nl. Het lespakket is bedoeld voor groep 7 en 8 en is gratis, alleen de verzendkosten worden in rekening gebracht.

Kies het leven dat je wilt is de titel van het boek dat van de hand komt van Tal Ben-Shahar. De wens om gelukkiger, tevredener en blijer in het leven te staan vond richting in zijn interesse voor de positieve psychologie.

Maar liefst 40 procent van ons geluk wordt bepaald door de keuzes die we maken. Ons denken, voelen en doen heeft daar rechtstreeks effect op. Even kort door de bocht: niet onze emoties zijn de beperkende factor bij datgene wat we allemaal eigenlijk zouden willen, maar de wil om te veranderen. De wil om een andere richting te kiezen. Dat is natuurlijk allemaal leuk gezegd, maar wat nu als je je niet bewust bent dat er keuzes zijn...

Veel mensen denken dat de gedachten, gevoelens en datgene wat ze doen, onvermijdelijk zijn. Neem als uitgangspunt dat ‘de dingen’ wel veranderbaar zijn en richt daar vervolgens, mindfull, de aandacht op, is de kern van de boodschap van de auteur Tal Ben-Shahar.

Het leven zit tjokvol met keuzes. Kleine keuzes zoals 'smeer ik pindakaas of jam op mijn brood'. De keuze om je ontzettend druk te maken over iets of, hoe heerlijk, er mild naar te kijken en het los laten. Maar ook grote levenskeuzes zoals je baan opzeggen en emigreren naar Lutjebroek.

In het boek van Tal Ben-Shahar worden 101 herkenbare kleine en grote keuzes belicht. De keuzes worden herkaderd of populair gezegd ‘omgedacht’ en vervolgens wordt er gekeken naar de mogelijkheden om er op andere manier mee om te gaan. De focus gericht op (veer)kracht en het positieve.

Het zijn korte hoofdstukjes, wat maakt dat het leesbaar blijft en je zonder schuldgevoel het boek dicht kunt slaan om ‘het te verteren’.

Ik kan me voorstellen dat de stukjes (casussen) goed te gebruiken zijn als thema bij een cliënt, want herkaderen lijkt soms simpel, maar...

In Kies het leven dat je wilt kom ik toch ook weer van die prachtige uitspraken van grote bekenden en onbekende tegen. Ik vraag me iedere keer weer af waar die gevonden worden. Deze van Les Brown is te mooi om niet mee af te sluiten.

‘Mik op de maan. Zelfs als je mist kom je tussen de sterren terecht ..’

BANG!? Angst als vriend of vijand www.angstindeklas.nl

Kies het leven dat je wilt, Tal Ben-Shahar Uitgeverij Scriptum, ISBN 905594906X

Ergens angst voor hebben is heel normaal en komt vaker voor dan je denkt. Een op de vijf mensen heeft weleens te maken gehad met serieuze angstklachten of een dwangstoornis. Niet alleen volwassenen, maar ook kinderen. Juist zij weten vaak niet wat ze hiermee aan moeten. De Angst Dwang en Fobie Stichting lanceert daarom een lespakket voor de bovenbouw van de basisschool: ‘Angst als vriend of vijand’. Het helpt kinderen begrijpen wat angst is - het goede en het slechte - en de lessen helpen hen op weg om met bange gevoelens om te gaan.

Het lespakket De Angst, Dwang en Fobie Stichting is een landelijke patiëntenen familieorganisatie die zich inzet voor kinderen en mensen met angst en dwangklachten. Het door hen ontworpen lespakket ‘Angst als vriend of vijand’ helpt kinderen op de basisschool angst te begrijpen en ermee om te gaan. Op een leuke, interactieve manier ervaren zij het verschil tussen goede angst (angst als vriend) en slechte angst (angst als vijand). Het 3 x 45 minuten lespakket stimuleert de leerlingen om zelf in actie te komen tegen kleine angsten, waardoor deze niet verergeren. Ook is er de mogelijkheid om kinderen met diepgewortelde angsten door te verwijzen naar professionele hulp.

Recensie: Anja van de Weerd

PSC

25

RUIMTE

VOOR INSPIRATIE Natuurlijk vergaderen en trainen doe je in De Blauwe Aap! Huiselijk, sfeervol, kleinschalig, comfortabel, bijzonder, gastvrij en… groen!

voor jouw groep! Met een aparte workshopruimte, eet-zitkamer, terrassen en een heerlijke wandeltuin is er volop ruimte.

En…. we bieden de mogelijkheid om te De locatie biedt een natuurlijke en aan- overnachten in een van de tien ruime en gename sfeer en is geheel ter beschikking comfortabele slaapkamers!

www.deblauweaap.com

KORTE PRAKTIJKGERICHTE OPLEIDINGEN erkend als na- of bijscholing door de NFG

NHA en Psychodidact verzorgen in samenwerking de Opleiding Psychosociaal Counselor (OPC). Studenten worden na het behalen van het diploma van deze geaccrediteerde SNRO HBO registeropleiding toegelaten tot het register van de NFG. Meer info over deze unieke opleiding vindt u op www.nha.nl.

De modules uit deze registeropleiding kunt u ook los volgen. De te behalen certificaten voor deze modules zijn officieel erkend als na- of bijscholing door NFG: STUDIEGIDS

SNRO HBO Psychosociaa l Counselor (OPC)

Psychodidact

Sociale Psychologie - Uniek lesmateriaal (gratis 15 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

- Inspirerende praktijkdag.

Lesgeld: € 499

of 9 maanden x € 60,00

Klinische Psychologie 1 en 2 - Uniek lesmateriaal (gratis 15 dagen op proef).

- Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

- Drie praktijkdagen.

Lesgeld: € 699 of 12 maanden x € 66,00

Communicatie & Psychologie

Medische kennis Anatomie, Fysiologie en Pathologie

De voordeligste erkende

opleider van Nederland

!

Lesgeld: € 279

of 9 maanden x € 34,00

PSCM1015

BEL VOOR DE GRATIS STUDIEGIDS: ✆ 077-3067000 of www.nha.nl

- Uniek lesmateriaal (gratis 15 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

L-theanine

L-THEANINE Kalm maar helder van geest dankzij rustgever uit de theeplant Stress en de bijbehorende symptomen zoals gevoelens van angst en nervositeit, onrustig gedrag en concentratie- en slaapproblemen vormen een steeds groter probleem voor de volksgezondheid. Volgens The American Institute of Stress is stress zelfs gezondheidsprobleem nummer 1.

De belangrijkste oorzaak van stress is het werk. In de EU worden jaarlijks ruim 10 miljoen mensen ziek door stress op het werk. Uit gegevens van TNO blijkt dat 1 op de 8 werknemers in Nederland werkstress ervaart en dat 36% van het werkgerelateerde ziekteverzuim ontstaat door werkstress. Maar ook gezin, gezondheid, economische omstandigheden, terrorisme en zelfs vakantie kunnen oorzaken zijn van stress. Een andere, bijzondere oorzaak van stress is examenvrees, een speciale vorm van faalangst, waarvan 25-30% van alle examenleerlingen in Nederland last heeft.

Bij ernstige stressklachten worden vaak antidepressiva, benzodiazepinen (kalmeringsmiddelen) en/of bètablokkers (remmen het stresshormoon adrenaline) voorgeschreven, die allemaal hun bijwerkingen en risico op verslaving kennen. Een natuurlijke stof die een kalmerende werking koppelt aan het behoud van helderheid van geest, geen bijwerkingen kent en niet verslavend werkt, is L-theanine.

Het aminozuur L-theanine komt voornamelijk voor in de bladeren van de theeplant. Zowel de van oudsher bekende ontspannende werking als de specifieke smaak van groene thee is te danken aan de aanwezigheid van L-theanine.

L-theanine kan de bloed-hersenbarrière passeren en in het brein de concentratie van zowel serotonine als dopamine verhogen. L-theanine heeft diverse gunstige effecten in de hersenen, die onder meer tot een ontspannen en relaxte gemoedstoestand leiden. Belangrijk is dat deze kalme-

rende en rustgevende werking van L-theanine niet gepaard gaat met verschijnselen van sufheid of slaperigheid.

In een studie onder studenten bleek een dosering van 200 mg L-theanine tot een toename van zgn. alfa-golven te leiden en tot een subjectief gevoel van ontspanning.

Alfa-golven zijn hersengolven, zwakke elektromagnetische pulsen in de hersenen, die meetbaar zijn op het hoofd. Verschillende specifieke frequenties corresponderen met een bepaalde mentale status.

Alfa-golven (8-12 Hz) worden geassocieerd met ontspanning en een heldere geestesgesteldheid. Bij ca. 90% van de mensen nemen ze automatisch toe bij het sluiten van de ogen. Delta-golven (0,5-4 Hz) zijn het sterkst aanwezig in diepe slaap en thèta-golven (4-8 Hz) met lichte (REM-) slaap.

Bèta-golven (13-38 Hz) staan voor wakker zijn. Bij stress, opwinding en spanning worden veel hoogfrequente bèta-golven (23-38 Hz) geproduceerd, terwijl er relatief minder andere hersengolven aanwezig zijn.

In het onderzoek trad vanaf ca. 40 minuten na inname van L-theanine een dosisafhankelijke, ontspannen maar alerte gemoedstoestand op zonder verdoving.

In een andere studie is het antistress effect van L-theanine onderzocht aan de hand van de alfa-amylase activiteit in speeksel, een biomarker voor activiteit van het sympathisch zenuwstelsel en voor lichaamsreacties op stress. 20 vijfdejaarsstudenten farmacie kregen vanaf een week voorafgaand aan een stageperiode in een apotheek of ziekenhuis tweemaal daags 200 mg L-theanine of een placebo. De suppletie werd voortgezet gedurende de eerste 10 dagen van de stageperiode. Voor het begin van de stage werd de alfa-amylase activiteit in speeksel gemeten en vulden de studenten een vragenlijst over angst-

en onrustgevoelens in. Bij studenten uit de placebogroep werd voor het begin van de stageperiode een hogere alfa-amylase activiteit gemeten dan bij studenten uit de L-theanine-groep tijdens de stage. De subjectieve stress in de L-theanine-groep was minder dan in de placebogroep. Volgens de wetenschappers kan L-theanine duidelijk de als gevolg van stress toegenomen alfaamylase activiteit in speeksel verminderen en zodoende de aanvankelijke stressreactie voorafgaand aan een stageperiode temperen.

Aan een Canadees onderzoek naar de effectiviteit van L-theanine als rustgever bij ADHD namen 98 jongens (leeftijd 8-12 jaar) met de diagnose ADHD deel. Een deel van hen kreeg 6 weken lang tweemaal daags 200 mg pure L-theanine, de anderen kregen een placebo. Met behulp van een slaapmonitor (Actigraph) werd het slaappatroon gemeten gedurende 5 achtereenvolgende nachten voor de interventie en 5 achtereenvolgende nachten tegen het eind van de behandelperiode.

Uit de resultaten bleek dat L-theanine ook rustgevend kan werken bij kinderen met ADHD: de jongens die L-theanine hadden gekregen, sliepen rustiger en hadden minder perioden van nachtelijke activiteit dan de jongens in de placebogroep.

L-theanine blijkt een effectief antistressmiddel dat angst- en onrustgevoelens kan verminderen. Het is zeker ook geschikt bij examenvrees, omdat het helpt te ontspannen zonder sufheid.

PSC

27

Col umn

Te laat komen Een van de coaches uit ons centrum belde me. Ze wilde even met me van gedachten wisselen over een cliënt. Eentje die vaak te laat kwam en nu met een smoesje niet was komen opdagen. Wat ze er mee moest.

Kijk, ik vind het dus vooral amusant hoe mensen met mijn tijd als coach omgaan.

Waarom? Omdat ik denk: hoe ze het bij mij doen, zegt iets over hoe het in hun hoofd gaat. Ze gaan echt niet met mij exclusief anders om dan met andere dingen en andere mensen in hun leven. Dus….voor mij is het een symptoom dat me vooral informatie geeft over hoe iemand in het dagelijks leven zoal doet. Ik kan dat zo makkelijk denken, omdat ik voor mezelf besloten heb: ik heb zat te doen! Komt iemand niet opdagen, dan zijn er plenty

Dat besprak ik met de coach in kwestie,

in onze westerse wereld. Dus als je als

mailtjes, projecten, schrijfsels en andere

maar het werd niet echt rustiger bij haar.

perciever je stinkende best doet je te gaan

zaken waar ik met veel plezier aan begin!

En ineens viel er een kwartje bij me. Ik

gedragen als een judger, hoe extra frustre-

zeg: “Maar als je heel erg judger bent, is

rend is het dan als dat vervolgens mislukt

Als iemand sjoemelt met afspraken met

het ook lastig als je schema verschuift.”

door IEMAND ANDERS. Dan word je een

mij, dan sjoemelt diegene ook vaak met

Ze antwoordde: “Ja, maar ik ben helemaal

beetje pissed!

zichzelf. Heeft met grotere thema’s te

geen judger, ik ben een perciever.” En

Het kwartje viel als een in beton gegoten

maken. Bijvoorbeeld je schuldig voelen

toen snapte ik het eigenlijk nog beter!

briefje van honderd. Niets geen overdracht,

dat je tijd neemt voor jezelf (om naar een

Judger en perciever zijn twee termen uit de

en ook gaat het dus eigenlijk niet echt over

judgercoach te gaan). Te veel denken kan

MBTI-test die veel bij coaching in zakelijke

de vraag: hoe ga ik om met een cliënt die te

direct nuttig zijn (een coachsessie is zelden

context gebruikt worden. Ze staan voor

laat komt. Ik vind het smullen om dit soort

direct nuttig). Slecht tegen een voor jouw

een voorkeur in het organiseren van tijd

dingen te doorgronden en om iets ogen-

gevoel scheve relatie kunnen (voor veel

en planning. Een judger heeft het graag

schijnlijk kleins (te laat komen van een

mensen voelt het met een coach een beetje

tevoren strak en duidelijk. Een perciever

cliënt) te koppelen aan een groter verhaal!

hiërarchisch). Het gevoel hebben altijd

ziet graag waar het naartoe gaat en stuurt

I love my job!

tekort te komen (en dus loyaliteit van de

bij zoals het komt en werkt niet met een

coach moeten testen). En zo zijn er legio

strak vooropgesteld plan. Judger zijn is een

voorbeelden van dieperliggende, onbe-

beetje ‘overrated’ in onze westerse wereld.

wuste levenspatronen die iemand net zo

Projectmanagement, duidelijke afspraken

lekker op zijn coach loslaat als op het leven.

en deadlines zijn aan de orde van de dag.

Los daarvan, als ik me ga ergeren, heb ik

Judgers houden ook niet zo van de zuide-

mezelf. En als ik een rekening ga sturen,

lijke manier van zaken doen waarbij een

ben ik waarschijnlijk mijn klant kwijt.

afspraak rustig drie uur ‘te laat’ begint.

Kortom, ik zie het allemaal maar vooral als

Percievers hebben het daarom vaak lastig

een leermoment.

CATHELIJNE IS SCHRIJVER, MOEDER, TRAINER EN COACH. ZE WERKT BIJ TRAININGSINSTITUUT DE EERSTE VERDIEPING EN BIJ HET ADHD-CENTRUM NEDERLAND.

28

PSC

R o s eg arde n

Jaarlijkse ontmoetingsavond Stichting Rosegarden DOOR: RUUD VAN HAL

Stichting Rosegarden is een landelijke christelijke netwerkorganisatie voor mensen die bij Bureau De Roos hun opleiding hebben gevolgd en zich gezamenlijk verder willen ontwikkelen in het gedachtegoed van Bureau De Roos en zich samen eenduidig naar buiten toe willen profileren. Stichting Rosegarden is geen beroepsverening.

Op 16 maart jl. heeft de jaarlijkse ontmoetingsavond in Nijkerk plaatsgevonden. Hier zijn ongeveer 55 leden bij aanwezig geweest. Tijdens het eerste deel zijn de bestuurlijke en beleidsontwikkelingen van de Stichting besproken en in het tweede deel heeft Bram Flippo over het enneagram en het christendom gesproken.

In het bestuurlijke en beleidsmatige deel is toegelicht wat het voornemen is van het bestuur met betrekking tot het lidmaatschap. Belangrijke vraag hierbij is of het wenselijk is, dat het bestuur kwaliteitseisen stelt m.b.t. het wel of niet lid zijn van een beroepsvereniging. Inmiddels is deze discussie ook weer achterhaald door de nieuwe wetgeving WKKGZ: Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg, die 1 januari jl. is ingegaan. Deze wetgeving is de opvolger van de Kwaliteitswet. Alternatieve geneeswijze werd tot voor kort buiten de kwaliteitswetgeving gehouden; dit is sinds 1 januari jl. veranderd. Nu vallen alle therapeuten onder deze wetgeving. Niet alle onderdelen van deze wetgeving zijn van toepassing, maar wel dat deel dat eist, dat alle therapeuten zijn aangesloten bij een geschillencommissie. Hoe dit er precies uit gaat zien, is nog onvoldoende duidelijk; dit jaar is een overgangsjaar. Op 1 januari 2017 moet het geregeld zijn. Het is de bedoeling dat de beroepsverenigingen zorgen dat de klacht- en

Het tweede deel van de avond was Bram Flippo aan het woord.

Thema: psychologie, spiritualiteit en het enneagram. Het lukt niet om in dit artikel een compleet beeld te geven van de lezing.

Daarom in dit artikel een korte inkijk. Volgens Bram Flippo is de christelijke oorsprong van het enneagram voortgekomen uit de aartsvaders uit de 4e eeuw na Christus in Wadi el Natrun. Deze aartsvaders hadden een ascetische levensstijl. Dit laatste betekent het streven naar beheersing of onderdrukking van natuurlijke behoeften om tot een vorm van reinheid te komen. Evagrius Ponticus was zo’n aartsvader. Voor hen was een belangrijke vraag: hoe komt het dat de gave Gods er in het leven onvoldoende uit komt? Dit zou komen door de 7 wortelzonden die de kerk al kende; later zijn het type 8 en 9 erbij gekomen. In het Bijbelboek Genesis 3:9 staat: ”Waar zijt gij? …….bevreesd, want ik ben naakt en daarom verborg ik mij.” Na de zondeval zoals in de Bijbel beschreven, zijn de mensen bang en kwetsbaar en daarom verbergen mensen zich bijvoorbeeld in hun werk, de kerk of hun grote auto.

Een andere belangrijke vraag is: ken je God? Als iemand hem wil leren kennen, zal hij de confrontatie met zichzelf aan moeten gaan. Zonder kennis van onszelf is er geen kennis van God en zonder kennis van God is er geen kennis van onszelf. Volgens Bram Flippo zijn deze beide onlosmakelijk aan elkaar verbonden.

De mens is immers geschapen naar Gods beeld.

Er zijn twee wegen: die van de wet en die van de genade. Wil iemand het enneagram snappen, dan moet hij uit de dualiteit stappen. Dit vraagt van mensen een andere manier van denken.

Er zijn naar aanleiding van deze lezing veel positieve reacties gekomen. Het enneagram is in de christelijke cultuur nogal eens sterk veroordeeld. Voor belangstellenden het advies om zich in de zienswijze van Bram Flippo te verdiepen.

Ruud van Hal is Psychosociaal therapeut/bestuurslid Stichting Rosegarden

tuchtregeling er zo uit gaat zien, dat een en ander voldoet aan die wetgeving. Deze wetgeving heeft dan ook vooral consequenties voor psychsociaal therapeuten en alternatief therapeuten die nog niet zijn aangesloten bij een beroepsvereniging.

PSC

29

Heb lief: je h ebt al d e p e rfe c t e re lat ie

Heb lief

je hebt al de perfecte relatie DOOR: JANE TIPPING EN PAUL GOUDSMIT Een relatie hebben en in relatie zijn kan de bron zijn van grote vreugde en tevredenheid.

Het kan ook de bron van angst zijn met een grote invloed op onze gezondheid, ons werk en ons gevoel van welzijn. Ironisch genoeg, kan het ontbreken van een relatie dezelfde gevolgen hebben.

vrijgezel geweest en nu hebben we een langdurige relatie die blijkt te werken.

We hebben de verbijstering en de teleurstelling ervaren van een relatie die uit elkaar valt en de tegenstrijdige verlangens van aan de ene kant vrijgezel zijn en aan de andere kant het samen zijn in een relatie.

Welk verlangen moet volgens ons in de relatie worden bevredigd? We verlangen allemaal om bemind te worden, om te weten dat we verbonden zijn en dat we volledig gezien en geaccepteerd worden om wie we zijn. Wij verlangen naar intieme relaties waarin wij ons veilig voelen. En er is geen groter verlangen dan dit. Echte intimiteit herinnert ons voortdurend aan de waarheid van wat we zijn: liefde, onschuld, grootsheid.

Als getuigen van onze eigen relaties en die van anderen komt de beroemde Chinese vloek boven: May you live in interesting times. (Dit betekent: Ik wens je veel chaos en problemen in je leven.) En laten we eerlijk zijn - het is ook zo. Nooit is het aantal scheidingen zo groot geweest: een op de drie huwelijken strandt. En nooit waren er zoveel vrijgezelle mensen van alle leeftijden op zoek naar liefde en vriendschap. Waarom is dit zo?

Wij denken dat dit gewoon symptomen zijn van onze collectieve evolutie. Het is een proces waarin het doel van een relatie aan het veranderen is. Ons bewustzijn staat ons niet toe om opgesloten te zitten, ook niet in een huwelijk dat gericht is op veiligheid en

Wij denken dat we samen min of meer alles op het gebied van relaties hebben meegemaakt.

We hebben zowel huwelijk als scheiding meegemaakt, zijn daarna een lange periode 30

PSC

comfort. We worden ertoe aangezet om in beweging te blijven, groter te denken en om onze authenticiteit terug te winnen waarbij we onze relaties gebruiken als een pad voor onze spirituele groei en voor het vinden van betekenis.

Relatie als een spiritueel pad klinkt goed, maar de meesten van ons hebben geen flauw idee hoe te beginnen, laat staan om dit bijzondere pad te volgen.

We hebben vaste en vreemde overtuigingen zoals: Als er een conflict is, is er iets mis, Er wacht ergens de perfecte persoon op me, We moeten elkaar ongeacht alles liefhebben, geen conflicten, altijd gelukkig zijn, niemand maakt een ander van streek.

EÊn van onze favoriete boeken is Een cursus in wonderen in 5 minuten. En als je al bekend bent met de Cursus, dan voel je mogelijk de aantrekkingskracht van de titel. De Cursus met 500 pagina’s tekst, een werkboek met 365 lessen, een trainershandleiding en twee

TPne t

andere publicaties zijn zo samengevat dat je dit in vijf minuten kunt lezen. De rode draad is, dat je slechts drie dingen hoeft te onthouden: • Principe 1: Het universum is vriendelijk • Principe 2: Je bent een onschuldig kind van dat universum • Principe 3: En dat geldt voor ieder ander.

Wat heeft dit met relaties te maken? Er is al zoveel geschreven over: wat werkt en wat niet, hoe te herstellen wat gebroken is, hoe vind ik de perfecte persoon.

De meeste theorieën en onze eigen ervaringen vertellen ons dat relaties verlopen via verschillende stadia. We noemen ze Wittebroodsweken, Wacht even, Je bent niet wie ik dacht dat je was, Ik heb me vergist, misschien moet ik vertrekken en Wat moet ik nu doen?

We houden van de wittebroodsweken en niet zo van de rest met zijn conflicten en machtsstrijd, die ons bewustzijn steeds meer gevangenhouden.

Het goede nieuws is de Cursus met de drie principes. Als je ze voor waar aanneemt, is er ineens een totaal ander perspectief op liefhebben en op wat niet goed voelt. Mogelijk kunnen we conflicten omzetten in genezing en vrede. En kunnen we alles wat er in onze relaties gebeurt met nieuwsgierigheid en mededogen bekijken in plaats vanuit angst.

Dit betekent, dat, als kwesties spannend worden, als er iets tussen mij en mijn partner gebeurt dat pijn doet of mogelijk de hele relatie op het spel zet, ik dan diep van binnen (principe 1) weet dat dit voor mij gebeurt en niet tegen mij. Het universum is druk aan het werk om mij de perfecte les voor mij en mijn partner te geven, zodat we samen geheeld worden.

Als onschuldig kind van dit vriendelijke universum (principe 2) doe ik hier niets fout.

Mogelijk heb ik me vergist of begrijp ik iets verkeerd, maar mijn fundamentele zelf is intact, puur en onschuldig, gewoon op zoek naar liefde.

En als jij ook onschuldig bent (principe 3), kan ik je bedanken voor de kans die je me biedt om mijn belemmerende opvattingen te vergeven en te helen. Als er een crisis is van welke aard dan ook, is het gewoon een kans om te genezen en om de liefde tussen ons te versterken in plaats van te vernietigen.

"Leer om te houden van wat je hebt en je zult weten wat nodig is en wanneer."

Denk je nog weleens aan de belofte van alle verhalen die je als klein kind hoorde: "En ze leefden nog lang en gelukkig." Dit is helemaal waar en het is ook mogelijk.

Alle relaties bereiken op een gegeven moment een punt dat voelt als een crisis. Veel mensen noemen het ontstaan van deze crisis een breekpunt en gaan uit elkaar om vervolgens in een nieuwe relatie dezelfde fouten weer te maken. De namen zijn gewijzigd en misschien komt de crisis in een andere vorm, maar het eindresultaat is hetzelfde.

Weinig mensen weten wat ze moeten doen als de crisis ontstaat. We zijn hier niet in opgeleid, we hebben alleen ons beeld van een romantische liefde en ons geloof dat conflicten vermeden moeten worden.

namelijk helen van wat gebroken is. Dit helen is de vervulling van de belofte.

Moet ik blijven of moet ik gaan?

Niets van wat we hier hebben gezegd is bedoeld om je te overtuigen van wat je moet doen: in je relatie blijven of uit elkaar gaan.

Het is echter geschreven om je te laten begrijpen dat de relatie waar je nu in zit, de voor jou perfecte relatie is. Leer om te houden van wat je hebt en je zult weten wat nodig is en wanneer.

Het verschil is dat bij een besluit tot scheiding dit in liefde gebeurt en je elkaar steunt.

Als je besluit je relatie voort te zetten, is het met een dieper begrip van waarom je samen bent en je hebt een nieuw verbond om in vol vertrouwen samen te reizen met een nieuwsgierige geest.

Paul en Jane werken nu ruim 20 jaar samen als workshopsleiders, trainers, relatiecounselors en lifecoaches. Ze zien zichzelf zowel als studenten als onderwijzers van een Cursus in Wonderen. Hun focus ligt op de praktische toepassing van de concepten van de cursus en hoe je de principes in je leven kunt leven. Hun werk is authentiek, speels en diepgaand. Hun passie ligt in het delen van hun reis met anderen.

Als je echt een andere uitkomst wilt van je “relatiecrisis” (vergeet de belofte niet), moet je lang genoeg blijven om het geschenk in de crisis te ontvangen. Dit is waar het werk begint. Dit is waar het in elke relatie om draait. Alle relaties hebben hetzelfde doel,

Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de coach, counselor & therapeut Wil je intimiteit in je relatie verbeteren? Of wil je juist graag een relatie?

TPnet organiseert op 5 november een workshop in het Noorden met Paul & Jane Goudsmit van In-communication. Plaats volgt.

Kosten €95,- per persoon. Inschrijven voor 1 juli: €75,-; voor 15 september €85,-.

Leden van TPnet krijgen €10,- korting op de geldende prijs. SKB-accreditatie wordt aangevraagd.

Hou de website www.transpersoonlijk.net in de gaten voor het laatste nieuws. Of schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang het laatste nieuws in je mailbox.

Leden Leden van TPnet hebben veel voordelen, zoals adverteren met hun activiteiten en een persoonlijke webpagina.

 www.transpersoonlijk.net/info-lidmaatschap/

PSC

31

www.aukeherrema.nl

Bloesem-remedies brengen de emoties in evenwicht en bevorderen daardoor indirect de gezondheid.

De oorzaak aanpakken op een veilige manier.

‘Tristan lacht weer.’

104x118.indd 1

Moeder van Tristan

De Dr. Schüssler Celzouten van Adler beziien kracht en kwaliteit. Zijn de cellen gezond, dan is ook het lichaam gezond. De mineralen zijn verwreven en niet geschud.

Celzouten div. nummers in poedervorm, 10 verschillende mengsels, b.v. combinatie 1 t/m 12, het energie Met de hand verwreven mengsel. Alles in 250 gr. en 1 kg.

Essentïele oliën en producten voor de aromatherapie, biologische cosmetica.

Het grootste assortiment biologische oliën, airsprays en massage oliën.

Winkel: De 3Vrouwen St.Jansstraat 5 - 5964 AA Meterik Tel: 077-3526885 www.de3Vrouwen.nl

De kracht van een lach.

WWW.BLOESEM-REMEDIES.COM Bloesem Remedies Nederland

Tel: 077-3987826 / 077-3989011 E-mail: info@bloesem-remedies.com

C olumn

Pluk de dag Mijn man is ziek. Hij heeft kanker. Hij had het al eerder. In 2009.

Hij werd behandeld, toen leek het weg. Nu is het terug. De ernst waarmee de arts ons de uitslag van de scan vertelde, kwam als een mokerslag binnen. We gingen naar huis. Mijn reactie was die van de angst. In eerste instantie werd ik ontzettend nerveus. Hij niet. Na een aantal weken, waarin hij inmiddels een nierdrain had gekregen, keerde de rust terug. Nu hoefde hij ’s nachts niet meer 14 keer uit bed. Wij hebben de arts expliciet verzocht ons geen tijdsprognose te geven. Ook al ben ik van mening dat deze altijd fluctueren, denk ik ook dat zo een prognose zich in het onderbewuste kan nestelen en daar tot een zichzelf vervullende voorspelling kan verworden (self-fulfilling prophecy). Op dit moment is hij vooral erg moe. Hij heeft nergens pijn, maar hij is moe moe moe.

Toen hij de eerste keer ziek werd, was de behandeling curatief. Er volgde een heel zwaar jaar, maar wij sloegen ons er doorheen en het leven ging verder. Een wonder. Ik heb toen wel van mensen te horen gekregen hoe ‘sterk’ ze mij vonden. Voor de patiënt is het een verschrikking. Operaties, sondevoeding, stoma, chemo, bestraling, noem maar op. Je zult het maar door moeten maken.

Maar voor de mantelzorger is het ook geen sinecure. Ik had daar echter zelf niet bij stilgestaan. Ik vond mezelf niet sterk. Ik deed gewoon wat er moest gebeuren.

Maar onlangs las ik een boek van Guy Corneau, een Canadees schrijver, over zijn eigen ziekteproces en heelwording. Het beschrijft alle dingen die hij heeft gedaan om zichzelf te helen, naast de chemo. Aan het eind van het boek is er echter een hoofdstuk dat gaat over de rollen die zich omkeren. Terwijl hij aan de beterende hand was, had hij een vriendin die ook kanker had maar categorisch ziekenhuisbehandeling weigerde, omdat zij stellig geloofde dat zij zichzelf volledig kon helen. Ze werd echter steeds zieker. En nu stond hij erbij en kon alleen maar voor haar zorgen en proberen haar leed een beetje te verlichten. In dat hoofdstuk beschrijft hij hoe zwaar dat ‘erbij staan en ernaar kijken’ is. De onmacht die je voelt, omdat je toekijkt en maar zo ontzettend weinig kunt doen voor degene van wie je houdt. Uiteindelijk overlijdt zij.

Waar je veel leest en hoort over hoe je leven vorm te geven en te doen waar je gelukkig van wordt, hetgeen ik allemaal toejuich, is het ook zo dat jouw weg in het leven ineens versperd kan worden, omdat er ineens iets gebeurt dat prioriteit heeft. Dan draait het niet meer zozeer om jou en om wat jij wilt doen. Dan draait het om wat jij kunt doen voor een ander. En hoe je daarin toch ook nog wat ruimte voor jezelf kunt inruimen, zodat je er zelf niet aan onder door gaat.

Daarom ben ik onlangs vijf dagen gaan wandelen in Engeland. Om door te waaien en mijn lijf even flink te bewegen. Het was heerlijk.

Ik heb zon, regen, wind en heel veel sneeuw gehad. De stilte ervaren, de steile heuvels beklommen. Precies tussen de wekelijkse verzorging van mijn man zijn verband in, hetgeen ik doe, anders moet hij steeds naar de huisarts. Ik kwam verkwikt weer thuis.

Toen werd het ineens heerlijk weer in Nederland. Mijn man geniet van de zon op zijn gezicht, terwijl hij in zijn fleece in de achtertuin ligt. Dag voor dag. Stap voor stap. Hier en nu. Carpe Diem.

Maar dan krijg ik ineens een bericht van een collega dat een zeer dierbare ex-studente van mij is overleden. Ook aan kanker. Ze was in een paar maanden weg. Begin zestig. Ik ben hiervan helemaal van de kaart. Ik begrijp het niet. Ze was na een zwaar leven eindelijk zo gelukkig, ze leefde ten volle. Ook al heb ik erg veel gelezen over eenheidsbewustzijn en over hoe de dood vergelijkbaar is aan het afleggen van een oude jas (het lichaam) en dat de ziel dan vrij wordt en in onvoorwaardelijke liefde belandt, toch voel ik verdriet voor haar. Ik had haar nog zoveel langer dit uitbundig gelukkige leven gegund. Mensen, ik zeg het nog een keer: pluk de dag.

MARTINE CLAUSEN, DE DAG PLUKKEND

PSC

33

Mindset, de weg naar een succesvol leven Ouderschap, bedrijfsleven, sport, school, relaties

Carol S. Dweck

Meer dan 7500 exeMplaren verkocht

77777 www.mindset.swpbook.com 34 PSC

Uitgeverij SWP ISBN: 9789088502057

U i tg ev er i j T e n H ave

De Weg biedt een nieuwe kijk op bijna alles. Het daagt ons uit onze diepgewortelde overtuigingen over persoonlijke ontwikkeling, relaties en authenticiteit te herzien.

KLEINE EN HAALBARE VERANDERINGEN Populairste docent

Haalbaar

Michael Puett, de populairste docent van Harvard Uni-

De Weg inspireert tot kleine, haalbare veranderin-

versity, legt uit wat zes oude Chinese filosofen over

gen in ons persoonlijk en maatschappelijk leven met

persoonlijke ontwikkeling, relaties en authenticiteit te

mogelijk grote gevolgen. Voor onszelf en de wereld.

vertellen hebben. Daarbij gebruikt hij voorbeelden van

Schrijver en filosoof Coen Simon zegt over dit boek:

mensen uit de 21ste eeuw, die met zichzelf, werk en

‘De Weg toont de wijsheid van het alledaagse. Lees en

opvoeding worstelen.

leef dit boek.’

Betrokkenheid

Toegankelijk

Een goed leven bereik je niet door ‘je ware zelf’ te ont-

Met zijn populaire colleges over Chinese filosofie trekt

dekken en een groots plan uit te voeren, maar door

professor Michael Puett werkelijks zo’n zevenhonderd

innerlijke groei en betrokkenheid op anderen. Dat is

studenten. In De weg maakt hij samen met journalist

‘de Weg’ die we moeten bewandelen.

en auteur Christine Gross-Loh zijn inzichten toegankelijk, ook voor lezers zonder voorkennis.

De Weg Wat Chinese filosofen ons over het goede leven leren | Michael Puett & Christine Gross-Loh ISBN 9789025904159 | € 19,99 | Ook verkrijgbaar als e-book | ISBN e-book 9789025904166 (€ 9,99) PSC

35

K ansen voor positieve p syc h ologie

Kansen voor positieve psychologie

THERAPEUTISCHE ALLIANTIE EN BETROKKENHEID KINDEREN

DOOR: PATRICIA VUIJK & JULIETTE LIBER

In de jeugdzorg en de jeugdgezondheidszorg is er de afgelopen twintig jaar veel aandacht voor evidence-based werken bij behandelingen. Behalve specifieke factoren dragen ook niet-specifieke onderdelen bij aan de effectiviteit van een behandeling. Onderzoek naar de invloed van de kwaliteit van de therapeutische alliantie is bezig aan een revival. Hoe kan de kwaliteit van de therapeutische alliantie de betrokkenheid van kinderen in gedragstherapie stimuleren? En hoe kunnen opleidingen positieve psychologie integreren in het klinisch onderwijs? Een gedachtelijn.

Evidence-based werken vraagt van professionals dat zij in staat zijn om te handelen op basis van het best beschikbare bewijs (evidence) over de werkzame ingrediënten van interventies die zij implementeren, daarbij rekening houdend met de wensen en behoeften van de doelgroep. In dit geval: jeugdigen en ouders (Kuiper, Verhoef, Cox, & De Louw, 2008). In het sociaalwetenschappelijk onderzoek naar evidence-vraagstukken is van oudsher de meeste aandacht geweest voor het bestuderen van de invloed van ‘specifieke’ factoren van een behandeling op behandeleffectiviteit. ‘Specifieke’ factoren zijn onderdelen van de behandeling die worden gezien als de actieve ingrediënten die effectiviteit bewerkstelligen, zoals bijvoorbeeld ‘exposure’, een therapeutische techniek die tijdens cognitieve gedragstherapie bij kinderen met een angststoornis wordt gebruikt. In de afgelopen decennia zijn vele empirische studies verschenen die de meerwaarde van specifieke interventies aantonen ten opzichte van placebocondities, met de intentie te controleren voor niet-specifieke factoren (voor een voorbeeld, zie Kendall et al., 2009). Wetenschappelijk onderzoek naar de unieke invloed van ‘niet-specifieke factoren’ op behandeleffectiviteit is bezig aan een revival. ‘Niet-specifieke’ factoren zijn onderdelen van een behandeling die bijdragen aan de uitkomst van een behandeling, maar die niet gespecificeerd zijn in de praktische of theoretische beschrijving van de behandeling (Chatoor & Krupnick, 2001; Oei & Shuttlewood, 1997). Een voorbeeld van een niet-specifieke factor is de therapeutische alliantie (werkrelatie). Onderzoek naar specifieke en niet-specifieke factoren is cruciaal om professionals te kunnen voeden met evidence-based, up-to-date kennis over behandeleffectiviteit.

Behandelaars en kinderen De afgelopen tien jaar zijn er talloze publicaties verschenen over de werkzame (effectieve) ingrediënten van behandelingen bij kinderen. Wetenschappers en clinici discussiëren via

36

PSC

"Onderzoek naar specifieke en nietspecifieke factoren is cruciaal om

professionals te

kunnen voeden met

evidence-based, up-todate kennis over

behandeleffectiviteit."

P a tr i ci a V ui j k & J ul i et t e Libe r

deze publicaties al jarenlang met elkaar over de vraag of juist de specifieke dan wel de níet-specifieke factoren de causale mechanismen voor behandeleffectiviteit zijn (voor een samenvatting van deze discussie, zie Liber, van der Leeden, Sauter, & Treffers, 2007). Alhoewel de discussie over de relatieve invloed van specifieke versus niet-specifieke therapiefactoren tot op de dag van vandaag sluimert, is er inmiddels veel empirisch onderbouwd bewijs verzameld voor de stellingname dat niet-specifieke factoren consistent bijdragen aan behandeleffectiviteit (Fjermestad, McLeod, Tully, & Liber, in press). Momenteel gaan wetenschappelijke discussies onder toonaangevende onderzoekers op dit vakgebied dan ook niet meer primair over de vraag óf niet-specifieke therapiefactoren van invloed zijn, maar wordt met name de vraag gesteld hoe de relaties tussen niet-specifieke factoren onderling, en de relatie tussen specifieke en niet-specifieke factoren behandeleffectiviteit beïnvloeden (McLeod et al., 2015). Dit type onderzoek biedt belangrijke mogelijkheden om in de toekomst meer kinderen van behandelprogramma’s te kunnen laten profiteren.

Belangrijke vraag is of dit onderzoek eveneens kansen biedt voor de positieve psychologie. Kan deze relatief nieuwe wetenschappelijke stroming een bijdrage leveren aan het optimaliseren van klinische behandelprocessen tussen behandelaars en kinderen?

Therapeutische alliantie Wij illustreren onze gedachten hierover aan de hand van wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen de therapeutische alliantie en betrokkenheid van kinderen in cognitieve gedragstherapie (CGT) voor angststoornissen. Alhoewel CGT een effectief bevonden behandeling is voor kinderen met angststoornissen, heeft onderzoek aangetoond dat maar liefst één derde van de kinderen in klinische trials na afloop van deze behandeling nog steeds te kampen heeft met een angststoornis (Cartwright-Hatton, Roberts, Chitsabesan, Fothergill, & Harrington, 2004). Deze conclusie leidde onder andere tot onderzoek naar de vraag of het behandelresultaat van CGT’s kan worden verbeterd, wanneer behandelaren de therapeutische allian-

ties met kinderen bewuster gebruiken (Chu, Suveg, Creed, & Kendall, 2010). De term therapeutische alliantie verwijst bij de behandeling van kinderen naar de affectieve relatie tussen behandelaar en kind (‘band’) in combinatie met de overeenstemming tussen behandelaar en kind over de therapeutische taken die nodig zijn om de therapiedoelen te behalen (‘taken’) (Fjermestad et al., in press; Liber et al., 2007). De resultaten van meta-analyses naar de invloed van de therapeutische alliantie op behandeluitkomst bij kinderpsychotherapie laten zien dat een betere therapeutische alliantie in verband staat met een gunstiger behandeluitkomst (Karver, Handelsman, Fields, & Bickman, 2006; Shirk & Karver, 2003). De resultaten uit de meta-analyse van Karver et al. (2006) wijzen daarbij echter op een klein tot matig effect (effect-grootte (ES) = .21). Een recentere, maar omvangrijker meta-analyse (McLeod, 2011) laat een kleinere effectgrootte zien (ES = .14). De relatie tussen alliantie en behandeluitkomst is in deze meta-analyse niet significant.

Constructief Meta-analyses laten geen eenduidig beeld zien van de samenhang tussen een meer of minder goede therapeutische relatie en de mate waarin kinderen van behandeling profiteren. Kennis over mediatie en moderatie van behandeleffectiviteit biedt wellicht meer inzicht in wat zich in de behandelprocessen afspeelt. Wanneer in voorgenoemde meta-analyses bijvoorbeeld onderscheid wordt gemaakt tussen de behandeling van internaliserende en externaliserende problematiek, blijkt dat de effect-groottes opmerkelijk verschillen (Shirk & Karver, 2003; McLeod, 2011; voor internaliserende problemen ES = .10 in beide studies, voor externaliserende problemen ES = .30 en .22 respectievelijk).

De vraag is hoe deze processen verlopen, direct of indirect, via mediatie of moderatie (voor een uitgebreide behandeling van mediatoren en moderatoren bij de behandeling van kinderen en adolescenten, zie Maric, Prins, & Ollendick, 2015).

Onderzoekers bediscussiëren naar aanleiding van de resultaten uit bovenstaande meta-analyses momenteel de vraag of the-

rapeutische alliantie direct van invloed is op behandeluitkomst of dat de betrokkenheid van het kind bij de therapie de invloed van alliantie op behandeluitkomst beïnvloedt (Fjermestad et al., in press). Betrokkenheid wordt gedefinieerd als de mate waarin het kind participeert tijdens de behandeling (Chu & Kendall, 2004). Betrokkenheid bij een behandeling wordt net als therapeutische alliantie gezien als een belangrijk ingrediënt van de behandeling, in het bijzonder bij actieve behandelingen zoals CGT’s. Bij het behandelen van uitdagende problematiek zoals externaliserende problemen bijvoorbeeld, kan kennis over het verhogen van betrokkenheid van het kind belangrijke aanwijzingen bieden ten aanzien van het constructief vormgeven van het therapeutisch proces en het optimaliseren van behandeleffecten.

Intrinsieke motivatie Optimaliseren van alliantie en verhogen betrokkenheid: kansen voor de positieve psychologie? Behandelaren streven ernaar om de mate waarin kinderen, adolescenten en hun gezinnen van behandeling profiteren, te optimaliseren. Dat kan door datgene wat niet goed gaat, te verbeteren (bijvoorbeeld disfunctionele cognities omzetten in functionele cognities), zoals in de reguliere klinische praktijk meestal plaatsheeft. Een andere invalshoek, die meer aansluit bij de positieve psychologie, is echter het versterken van de menselijke kwaliteiten (zie voor een bespreking Vuijk, 2015). Ook in reguliere behandelingen zien we deze strategie terug, zoals bijvoorbeeld door een grotere nadruk op belonen en complimenteren in plaats van op het onthouden en wegnemen van iets waardevols, dan wel straffen. Behandeling kan er ook op gericht zijn de aandacht te verleggen naar hetgeen goed gaat in plaats van trachten te corrigeren van hetgeen niet goed gaat.

Alhoewel men bij deze voorbeelden de focus verlegt naar de kwaliteiten van de cliënt of het cliëntsysteem, kan men ook de focus leggen op de kwaliteiten van de hulpverlener. Hulpverleners worden ervoor opgeleid om werkrelaties zo optimaal mogelijk vorm te geven. Van het optimaliseren van de therapeutische alliantie

PSC

37

K ansen voor positieve p syc h ologie

wordt verwacht dat deze de betrokkenheid van de cliënt bij zijn of haar eigen veranderingsproces vergroot. Men kan stellen dat indien cliënten in grote(re) mate betrokken zijn bij hun eigen veranderingsproces, men hen de mogelijkheid biedt om hun eigen kracht aan te spreken. De werking van dit mechanisme valt zowel te verklaren vanuit de zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 2008) als vanuit zelfregulatieprocessen (Carver & Scheier, 1998). Cliënten die een grotere betrokkenheid bij hun behandeling laten zien, handelen eerder vanuit intrinsieke motivatie dan vanuit extrinsieke motivatie. Zij zullen meer gemotiveerd zijn om de discrepantie tussen de gewenste toestand en de bestaande toestand te overbruggen.

Bijvoorbeeld, indien een jongere met een licht-verstandelijke beperking en oppositioneel opstandig gedrag dagelijks te horen krijgt dat hij beter zijn best moet doen, zal dit onmacht en frustratie opleveren. Wanneer in een behandelsetting doelen gesteld worden, die aansluiten bij het verbeteren van hetgeen niet goed gaat, kan de jongere dit opvatten als een opstapeling van nog meer eisen. Pas wanneer de behandelaar tracht aan te sluiten bij de mogelijkheden van de jongeren en ingaat op de bestaande en gewenste toestand vanuit het perspectief van de jongere, zal er een voedingsbodem (intrinsieke motivatie) bij deze jongere zijn om specifieke technieken uit te proberen en te implementeren.

Curriculum Eerder werd door Catty (2004) besproken dat niet-specifieke factoren als de therapeutische alliantie op zichzelf een curatieve werking kunnen hebben en daarnaast een ‘vehicle of success’ kunnen vormen.

Door de basisvoorwaarden voor behandeling te optimaliseren, de niet-specifieke behandelingrediënten, kunnen de specifieke ingrediënten volledig benut worden.

Deze bevindingen impliceren dat vanuit de visie van de positieve psychologie aandacht voor het optimaliseren van behandelprocessen zich niet alleen dient te richten op de wisselwerking tussen specifieke en niet-specifieke factoren, maar ook op de wisselwerking tussen de betrokkenen binnen het behandelproces. Het is nu aan het groeiend aantal opleidingen dat posi-

tieve psychologie onderwijst, om de positieve psychologie te integreren in het curriculum dat zich richt op klinisch onderwijs.

"Cliënten die een grotere betrokkenheid bij hun behandeling laten zien, handelen

eerder vanuit intrinsieke motivatie dan vanuit

extrinsieke motivatie."

Dr. Patricia Vuijk is orthopedagoog en werkzaam als lector Publieke Zorg en Preventie voor Jeugd bij kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam.

Dr. Juliette Liber is orthopedagoog en werkzaam als universitair docent bij de Universiteit Utrecht en cognitief gedragstherapeut in de GGZ.

Stimuleert een goede geestelijke gezondheid Werkt ontspannend en rustgevend Tijdens het zoeken naar de oorzaak van je neerslachtig voelen, is het nuttig iets te doen om de meest vervelende verschijnselen (onbestemde onrustgevoelens, je angstig voelen, slecht slapen en dergelijke) op te heffen of zoveel mogelijk te verminderen.

Neurapas® balance bevat drie werkzame bestanddelen die elkaar aanvullen en versterken en die daarbij helpen.

NEURAPAS balance

De werkzame stoffen in Neurapas® balance zijn Sint-Janskruid, valeriaan en passiflora. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Neurapas® balance bij neerslachtige, sombere gevoelens snel en zonder bijwerkingen verlichting brengt. Dit bereikt u al door 3x daags 1 tablet in te nemen. 60 tabletten € 17,50

Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK Barneveld www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

38

PSC

100% natuur. 100% puur.

Narcisme

Dementie

Zelfcompassie en zelfvertrouwen

Ups & downs in gezinsrelaties

Volg online videocolleges op www.hupper.nl

Kindercoach worden?

Download de kindercoach-test WWW.TORIKINDERCOACHOPLEIDING.NL

- WWW.TORIKINDERCOACHOPLEIDING.NL -

- INFO@TORIKINDERCOACHOPLEIDING.NL