PSC Magazine Editie 3 2017 by Inspired Publishing

Editie 3 • 2017 • 7 e jaargang

Een boek

voor kinderen van een ouder met MS

De Inner Balance Trainer

Trauma en gehechtheid; het verhaal van het lichaam DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TPNET

Vo or woord

Stoplichten Veel mensen krijgen te maken met een ernstige ziekte. Zo krijgt in Nederland 1 op de 7 à 8 vrouwen borstkanker. Twintig procent daarvan is jonger dan 50 jaar (www.rivm.nl en www.pinkribbon.nl). Je zou kunnen zeggen dat bijna iedereen wel iemand in zijn directe kring heeft, die te maken heeft met borstkanker. Maar naast (borst)kanker zijn er meer ziekten die een grote impact op het leven kunnen hebben. En niet alleen op het leven van degene met de ziekte zelf. Een ernstige of chronische ziekte heeft ook impact op de levens van de mensen in de directe omgeving: partners, kinderen, ouders, broers en zussen en vrienden. Ziekte zorgt ervoor dat het normale dagelijkse ritme verstoord wordt: onbalans. En dat levert vaak weer stress op. Het lijkt erop dat chronische en ernstige ziekten hand in hand gaan met stress. Waarschijnlijk komen gevoelens en emoties als angst, verdriet, vermoeidheid, somberheid, stress en andere heftige gevoelens vroeg of laat een keer voorbij. Als volwassene is het al moeilijk hiermee om te gaan, maar hoe is dat voor kinderen? En naast emoties en stress levert een ziekte ook lichamelijke klachten op: vermoeidheid en pijn zijn waarschijnlijk de meestvoorkomende. Hoe leg je dat een kind uit? Ongeveer een kwart van de kinderen en jongeren onder de 18 jaar heeft een ouder met een chronische, lichamelijke of psychische aandoening (www.jeugdkennis.nl). We mogen aannemen dat deze kinderen wat ondersteuning kunnen gebruiken. Dat dachten ook Fiona Sie en Beitske Bouman. Toen in 2007 MS werd vastgesteld bij Fiona, kwam zij erachter dat er eigenlijk geen boeken zijn voor

jonge kinderen van wie een ouder MS heeft. Daarom riep zij de hulp in van schoonzus en schrijfster Beitske. Samen schreven ze Een Moeder vol Stoplichten voor kinderen, een lees- én doeboek voor kinderen van 8 - 12 jaar. De redactie van PSC Magazine interviewde Fiona en Beitske. “Het grillige van de ziekte MS is moeilijk te verdragen in een gezin. De onzekerheid die dit met zich meebrengt, heeft invloed op het moederschap en daarmee op het kind. Want je moederschap verandert, omdat je niet meer alles kan doen zoals dat voor de ziekte wel kon. Het hangt van de leeftijd af hoe het kind hiermee omgaat,” vertelt Fiona. Beitske: “Ik hoop dat het boek niet alleen voor de kinderen die ermee te maken krijgen, maar ook voor anderen van betekenis kan zijn, zodat omstanders om een gezin heen ook beter inzicht krijgen in de ziekte MS en wat het voor een gezin betekent als dat ermee te maken krijgt. En hen zo ook beter kunnen ondersteunen.” Verderop in deze editie van PSC Magazine meer interessante artikelen, onder andere over hoe hartcoherentie een bijdrage kan leveren aan een therapeutisch traject, bijvoorbeeld bij het verwerken van traumatische gebeurtenissen. Niet alleen de geest, ook het lichaam vaart wel bij deze methode. Wetenschappelijk onderzoek heeft allerlei positieve effecten op de gezondheid aangetoond.

therapie richt Sensorimotor Psychotherapy de aandacht van de therapeut op de wijze waarop het lichaam de erfenis van trauma en gehechtheidsproblemen bij zich draagt en hoe cliënten geholpen kunnen worden deze erfenis te veranderen door middel van somatisch bewustzijn en beweging. Tijdens het congres ‘Trauma en gehechtheid’ op 26 september 2017 delen Pat Ogden en Janina Fisher hun kennis over dit onderwerp. Voor nu wensen we u weer veel leesplezier en we horen graag van u als u iets met ons wilt delen! Sacha van den Ende Hoofdredacteur redactie@pscmagazine.nl

Ook kunt u lezen over Sensorimotor Psychotherapy, een methode die haar basis vindt in interpersoonlijke neurobiologie, neurologie, trauma en gehechtheidsonderzoek. Binnen de context van gehechtheidsgerichte PSC

C o lofon

Colofon PSC MAGAZINE, DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TPNET Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@pscmagazine.nl Bladmanagement: Maartje Albert E-mail: maartje@pscmagazine.nl Eindredactie: Marianne Smits Redactieadres Arthur van Schendelplein 130 2624 CV Delft Telefoon: +31 (0)6 12 98 64 89 E-mail: redactie@pscmagazine.nl

Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Arthur van Schendelplein 130 2624 CV Delft Telefoon: +31 (0)6 23 63 38 65 info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | The Fine Line Studio www.thefineline-studio.com Druk Drukkerij Damen Lezersservice PSC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG en de leden van TPnet en Rosegarden. Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: â&#x201A;Ź 39,95. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever. Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@pscmagazine.nl Losse edities Kijk voor losse edities op www.pscmagazine.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-informatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ÂŠCopyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

PSC

Inhoud 3 Voorwoord

Sacha van den Ende

Een boek voor kinderen van een

ouder met MS Interview met Fiona Sie

en Beitske Bouwman

Trauma en gehechtheid; het verhaal

van het lichaam Linda Riemsdijk

13 Column Wilma de Haas 14

De Inner Balance Trainer

Irmi Klijntunte

In h o u ds opg ave

36 E D I T I E 3 â&#x20AC;˘ 20 1 7

Loslaten naar innerlijke zekerheid

Marja van Oosterom

Over seks en zo

Jolanda van der Meijden

Trauma en gehechtheid: werken met

lichaamsintelligentie vanuit

Sensorimotor Psychotherapy

Pat Ogden en Janina Fisher

28 Column Cathelijne Wildervanck 29

Wees wie je bent! Rosegarden

Overdracht en tegenoverdracht (2)

TPnet

33 Column Martine Clausen 34 Zintuigenprikkels

24 Zintuigenprikkels

Er was eens... Ank van der Meer

27 Oproep: ervaren therapeuten

Crossuite

gevraagd

PSC

Een boek voor ki nd eren v a n een o ud er met M S

I N T E R VI EW M ET FI ONA S I E EN BEITSKE BO UWMAN

Een boek voor kinderen van een ouder met MS Fiona Sie en Beitske Bouwman schreven Een Moeder vol Stoplichten, een lees- én doeboek voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Het verhaal gaat over Amelie van wie de moeder plotseling ziek is. Ze heeft MS. Amelie snapt niets van de ziekte. Soms is Amelie boos en verdrietig. En dan weer vrolijk en blij, maar mag dat wel als je moeder zo is? In een spannende zoektocht ontdekt Amelie dat MS niet te genezen is, maar dat je wel kan leren hoe je met MS omgaat. En dat je ondanks de ziekte ook samen vrolijk kunt zijn! Naast het verhaal van Amelie is er een doeboek met verschillende opdrachten waarin het kind wordt uitgenodigd zelf zijn verhaal te ontdekken en te verbeelden in tekeningen of verhalen. Aanleiding voor het schrijven van het boek was dat Fiona, klinisch psycholoog en kinderen jeugdpsychotherapeut, in 2013 zelf MS kreeg. Ze ging op zoek naar boeken voor haar twee dochters om hen zo te helpen de ziekte een plek te kunnen geven in hun jonge leven. Ze vond echter geen geschikte kinderliteratuur. Daarom vroeg ze haar schoonzus en schrijfster Beitske Bouwman (van o.a. Kindengel en Noem het liefde, Uitgeverij Querido) een boek te schrijven. In dit interview vertellen zij hoe het boek tot stand kwam en waarom zij denken dat het een belangrijk boek is voor kinderen, ouders , therapeuten en omstanders.

Een Moeder vol Stoplichten is een lees- en doeboek. Was er tussen jullie onderling een speciale rolverdeling? Beitske: Het eerste deel is het verhaal van Amelie, een fictief verhaal en het tweede deel is een doeboek, waarin 6

PSC

opdrachten zijn verwerkt en we de lezer als het ware uitnodigen ermee aan de slag te gaan. Het doeboek, waar een therapeutische visie achter zit, is meer Fiona’s expertise en ervaring, en mijn expertise zit in het fictieve verhaal. Fiona: Beitske zette mijn ideeën voor het werkboek om in teksten die tot de verbeelding spreken. Dat heeft ze prachtig gedaan. Ook het fictieve verhaal van Amelie is erg mooi geworden. Beitske: Het was wel ontzettend spannend. Ik heb vier romans geschreven voor volwassenen. Een Moeder vol Stoplichten is mijn eerste kinderboek. Toen Fiona vroeg of ik niet een kinderboek wilde schrijven, moest ik daar even over nadenken. Zou ik dat kunnen? Maar hoe meer ik zag hoe mijn nichtjes worstelden met de ziekte van Fiona hoe meer ik dacht: ik kan het altijd proberen! Ik heb net als bij mijn boeken voor volwassenen eerst veel research gedaan. Ik heb ontzettend veel gelezen over MS en het internet afgestruind naar ervaringsverhalen. Ook heb ik met mijn nichtjes gesproken, met Fiona en met mijn broer. Daarna heb ik al die verhalen weer losgelaten en bedacht het verhaal van Amelie. Het is dus een fictief verhaal maar er zitten natuurlijk wel thema’s in waar kinderen en dus ook een gezin tegenaan lopen als plotseling een ouder chronisch ziek wordt. Ik vond het wel spannend om de eerste versie aan Fiona te laten lezen. Fiona is kinderpsycholoog en kinderen jeugdpsychotherapeut en ik was heel benieuwd of ik wel de juiste sfeer en toon had weten te creëren. Maar Fiona was vanaf de eerste versie meteen ontzettend enthousiast! Vanaf toen ging het erg snel. Trude van Waar-

M U LT I P L E S C L E R O S E MS is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat het immuun (afweer) systeem niet alleen indringers als virussen en bacteriën aanvalt, maar ook het eigen lichaam. Hoe de stoornis in het afweersysteem ontstaat, is helaas nog niet bekend. Wel weten we dat een ontregeld immuunsysteem bij MS ontstekingen veroorzaakt, die de beschermlaag (myeline) rond de zenuwen beschadigen en/of kapot maken. Hierdoor wordt de informatieoverdracht vanuit het CZS bemoeilijkt. De plaats waar de ontsteking zit, is bepalend voor de klachten die iemand heeft. Zo’n ontstekingsperiode wordt een schub of terugval genoemd die al dan niet verdwijnt, zonder of met restverschijnselen. Elke beschadiging in het CZS geeft een andere klacht. Dat kan o.a. krachtvermindering, duizeligheid, extreme vermoeidheid (fatique), gevoelsstoornis of stijfheid zijn. Naarmate er zich meer ontstekingen op dezelfde plek voordoen, wordt de beschadiging van de myeline ernstiger. Die kan zich uiteindelijk niet meer herstellen; er is blijvende schade ofwel er is een litteken in het zenuwweefsel ontstaan. De kern van de zenuwuitloper, het axon, wordt beschadigd en de zenuwuitlopers gaan verloren. MS is niet te genezen en de behandeling is dan ook gericht op het reguleren/afremmen van het proces (immunomodulerende therapie) in de hoop onomkeerbare schade zo veel mogelijk te voorkomen. Helaas werken de medicijnen niet bij iedereen.

Int e r v i e w m e t Fi o na S i e e n B e i t s ke B ou wm a n

den, uitgeefster van Nino kinderboeken (Uitgeverij SWP), was meteen zeer geïnteresseerd. Het idee van een doeboek was er vanaf het begin. Fiona: Het fictieve verhaal is gericht op de bewustwording van verschillende emoties zoals boosheid, verdriet en angst. Het doeboek nodigt het kind uit om zelf op zoek te gaan naar het eigen verhaal en dit ook te vertellen of te verbeelden door middel van tekeningen of het schrijven van een eigen verhaal. Beitske: De samenwerking met illustratrice Karst-Janneke Rogaar (van o.a. Spinder van Simon van der Geest) gaf hier een extra dimensie aan. Zij heeft veel ervaring met kinderboeken en zo vulden we elkaar goed aan. Fiona: De illustraties hebben ervoor gezorgd dat het boek echt is gaan leven! Ze maken de emotie die achter het verhaal zit, meer los. Er wordt een andere laag aangeboord, een fantasievolle laag waarin de kracht van de verbeelding van het kind aangesproken wordt. In het werkboek worden ook veel fantasie-opdrachten gedaan die kinderen uitnodigen om hun gevoelens te uiten. Zo staat

in het doeboek een opdracht om namen te verzinnen met de letters M en S. Dit doet Amelie in het verhaal zelf ook. Zij bedenkt bijvoorbeeld wanneer ze boos en gefrustreerd is: Mama Stom, Mama Struikelt. Het uitnodigen om kinderen zelf woorden te laten bedenken bij MS waarmee ze worstelen, helpt ze om hun emoties te verwoorden en daarmee ook te verwerken.

En wat is de impact van MS op kinderen? Fiona: Het grillige van de ziekte MS is moeilijk te verdragen in een gezin. De onzekerheid die dit met zich meebrengt, heeft invloed op het moederschap en daarmee op het kind. Want je moederschap verandert, omdat je niet meer alles kan doen zoals dat voor de ziekte wel kon. Het hangt van de leeftijd af hoe het kind hiermee omgaat. Mijn kinderen waren 5 en 7 jaar oud toen ik MS kreeg en geloofden nog in de ‘magische wereld’ waarin fantasie en werkelijkheid door elkaar lopen. Kinderen geloven dan nog echt in Sinterklaas of in het kusje dat alle pijn en problemen oplost. Mama is voor kinderen in die fase de alwetende tovervrouw die voor alles een oplossing heeft. Door de MS wordt

dat fantasiebeeld van mama abrupt verstoord, wat de basisveiligheid - de hechting met de ouder - van het kind onder druk zet. Dit kan invloed hebben op de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Rond de 8 jaar komen kinderen in een andere fase; dan ontwikkelen kinderen een abstract redeneervermogen en ontstaat het besef dat MS echt nooit meer over gaat. Dat het iets heel definitiefs is, wat heel moeilijk kan zijn voor kinderen. Om mijn eigen kinderen te kunnen ondersteunen, heb ik in deze fase veel gezocht naar kinderboeken over MS. Maar er was helemaal niets voor de leeftijdscategorie 8-12 jaar. Terwijl die juist zo cruciaal is. De leemte in de zorg voor deze kinderen of jonge mantelzorgers zoals ik ze ook wel noem, bestaat niet alleen in het aanbod van jeugdliteratuur. Ook in de hulpverlening is sprake van een blinde vlek. In het ziekenhuis, waar MS-patiënten worden behandeld en deze zorg aangeboden zou kunnen worden, is weinig oog voor de gevoelens die kinderen doormaken. Uit ervaring weet ik dat zij zich vaak eenzaam voelen. Zij denken dat zij de enige zijn die een moeder hebben met MS. En hulpverleners die psychische zorg verlenen, hebben weinig tot geen aanbod voor kinderen met een MS-moeder. Dit komt natuurlijk ook omdat MS een relatief weinig voorkomende ziekte is, 1 op de 1000 Nederlanders heeft MS. Maar dat maakt de hulpvraag van gezinnen die te maken krijgen met MS, niet minder. Sinds september 2016 heb ik ook borstkanker. Bij de mamapoli wordt meteen gevraagd of je kinderen hebt. Je krijgt voor hen een informatiekoffertje mee en een boek dat bij hun leeftijd past. Voor MS bestaat zoiets niet. Terwijl ik zelf de impact van de boodschap MS groter vond dan die van borstkanker. MS gaat nooit meer over en verslechtert, terwijl het traject na vaststelling van borstkanker in eerste instantie gericht is op genezing. Ik ben inmiddels schoon verklaard. PSC

Een boek voor ki nd eren v a n een o ud er met M S

"Het doeboek is gericht op de bewustwording van emoties, van wat er allemaal is gebeurd sinds de ziekte MS in het gezin is gekomen."

Ik hoop met het doeboek kinderen de erkenning en herkenning te bieden die zij nodig hebben om zich bewust te worden van wat de ziekte met hen doet en hen zo te helpen bij de verwerking van de ziekte. Daarvoor is het belangrijk dat de kinderen ook met hun ouders over de ziekte praten. Dat is natuurlijk moeilijk. Als ouder wil je je kind een onbevangen jeugd geven en daarom soms niet alles vertellen. Maar als je niet duidelijk bent, kan de fantasie met een kind aan de haal gaan. Wees eerlijk en probeer aan te sluiten bij de leeftijd van je kind. Het boek kan hierin een hulpmiddel zijn. Veel opdrachten kunnen samen gemaakt worden en geven je zo de gelegenheid om samen te praten en te luisteren naar de beleving van het kind.

Hoe dik is het boek? Voor welke leeftijd is het geschikt? Beitske: Het leesboek telt ongeveer 100 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s. Dat is een normale dikte voor een kinderboek en het doeboek telt 80 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s. Het doeboek is breed opgezet omdat we kinderen uitnodigen om in het boek te tekenen en te schrijven. Het moet ook echt hun boek worden. Het is voor kinderen tussen de 8 en 12 jaar. Amelie, de hoofdpersooon zelf is 9 jaar. Het boek kan natuurlijk ook voorgelezen worden aan 7-jarigen,afhankelijk van de ontwikkeling van het kind.

Hoe zou de therapeut het boek kunnen gebruiken? Fiona Sie Fotograaf: Steve The

BEI T S KE BOU WMAN

Beitske Bouwman Fotograaf: Allarda de Wit

PSC

Fiona: Het doeboek is gericht op de bewustwording van emoties, van wat er allemaal is gebeurd sinds de ziekte MS in het gezin is gekomen. Eerst gaat het over de ziekte zelf. Er wordt gevraagd: Hoe hebben de eerste symptomen zich geuit bij je moeder? Hoe ziet het ziekenhuis eruit? Zo worden heel concreet dingen uitgevraagd. Vervolgens gaat het doeboek in op gevoelens zoals boosheid, verdriet en angst. Uiteindelijk proberen we alle opdrachten te integreren door het kind zelf het eigen verhaal op te laten schrijven. Het boek is geschikt voor psychotherapeutische behandelingen, zoals narratieve therapie, speltherapie en systeemtherapie. Ik denk zelf dat het boek ook zeer nuttig kan zijn voor ouders. Zij kunnen zich door het lezen van het verhaal van Amelie verplaatsen in hoe het voor een kind is. En in het boek wordt

ook heel beeldend beschreven hoe ouders worstelen met MS en wat zij er aan hun kinderen over vertellen. Beitske (vult aan): Ook voor grootouders, neefjes, nichtjes, ooms en tantes, vriendjes en vriendinnetjes of zelfs vrienden van vader of moeder is het heel geschikt. Ik heb me eerlijk gezegd pas tijdens het schrijven gerealiseerd wat voor impact MS heeft op het hele gezinsleven. Je bent er, ook al ben je familie, in het dagelijkse leven niet bij. Door Fiona, mijn broer en mijn nichtjes daar echt gericht naar te vragen en er veel over te lezen ontstond pas een realistisch beeld. Mijn dochters van 10 en 12 hebben het boek ook gelezen. Ook bij hen ontstond er toen pas werkelijk inzicht over wat de ziekte van hun tante eigenlijk betekende en ook hoe dit het leven van hun nichtjes veranderd heeft. Ik hoop dat het boek zo niet alleen voor de kinderen die ermee te maken krijgen, maar ook voor anderen van betekenis kan zijn, zodat omstanders om een gezin heen ook beter inzicht krijgen in de ziekte MS en wat het voor een gezin betekent als dat ermee te maken krijgt. En hen zo ook beter kunnen ondersteunen.

En na dit boek, wat gaan jullie dan doen? Nog meer kinderboeken? Beitske: We willen eerst kijken of we het boek kunnen laten vertalen. MS is een wereldwijde ziekte en het zou fijn zijn als ook kinderen in andere landen dit boek kunnen lezen. De paar kinderboeken voor kinderen van 5 tot 7 jaar die er zijn in Nederland, zijn ook vertaald. Dus dat is eerst de volgende stap. Fiona: En wie weet, misschien komt er nog een boek waarin we het vervolg schrijven. Dit boek gaat vooral over het begin van de ziekte, over wat er gebeurt als je hoort dat je vader of moeder ziek is. En ik zou ook heel graag andere boeken maken, waarbij een fictief verhaal je uitnodigt om emoties te verwerken bij kinderen die te maken krijgen met een ingrijpende gebeurtenis.

Int e r v i e w m e t Fi o na S i e e n B e i t s ke B ou wm a n

VOORBEELD VAN EEN PSYCHOTHERAPEUTISCHE INTERVENTIE: Pag. 53: Hoofdstuk 12 Bootjes met gedachten: ‘Dag Amelie.’

‘Het helpt, Amelie, soms, als je vertelt wat er is.’

Ik schrik.

Wat weet hij daar nou van? Hij weet niet hoe het is als je

Het is meneer Looier. Ik prop het papiertje snel in mijn

moeder MS heeft. Hij heeft niet eens een moeder meer!

broekzak.

‘Mijn moeder …,’ begint hij, alsof hij gedachten kan lezen,

‘Mag ik bij je komen zitten?’

‘zei altijd dat als je vertelt wat er is, de woorden een

Ik aarzel even. Ik ben nog steeds boos. Maar het is ook

bootje worden en dat het bootje dan over een zee kan

gek om nee te zeggen.

varen. Ze vinden niet altijd een eiland om op te wonen,

Ik knik.

zei ze dan, maar soms is het voor woorden alleen al fijn

Meneer Looier gaat zitten.

om weg te varen. Dan blijven ze niet in een kringetje

‘Ben je boos?’

rondlopen in je hoofd of botsen ze niet de hele tijd op

‘Hoezo?’

elkaar! En dan moest mijn moeder altijd hard lachen.’

‘Zo zie je eruit.’

Wat een gek verhaal! Hoe kunnen woorden nu rondjes

‘Een beetje,’ zeg ik en ik schop een steentje weg.

lopen of op elkaar botsen! Meneer Looier is nog niet

‘Op wie?’

klaar: …..

Dat is een goede vraag. Op wie ben ik eigenlijk boos?

Wat een gek verhaal. Bootjes met gedachten.

Op mama. Maar zij kan er ook niets aan doen. Ben ik dan

Ik ben even stil.

boos op de MS? Kan je boos zijn op MS?

Ik zie woorden voor me die vissen worden en wegzwem-

‘Euh …’

men in de zee.

‘Wil je het niet vertellen?’ ‘Ach …’

OPDRACHT UIT WERKBOEK: Meneer Looier vertelt aan Amelie dat een woordenbootje kan helpen als je steeds nare gedachten of zorgen hebt. Je kan je nare gedachten of zorgen op een woordenbootje schrijven en weg laten varen. Het is fijner als die gedachten rustig op het water ronddrijven dan steeds maar in jouw hoofd zitten. Deze gedachten en zorgen zou ik op een bootje willen zetten: …………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………. Dan hier de tekening van je woordenbootje vouwen en houten woordenbootje maken.

PSC

Tr a uma en gehec ht h ei d ; h et v erh a a l v a n h et l i c h aam

D O O R: LI NDA R IEMSD IJK

Trauma en gehechtheid; het verhaal van het lichaam Ik vond het heerlijk om aan cliënten uit te leggen hoe het kwam, dat zij tegen de moeilijkheden aanliepen waarmee ze zich in mijn praktijk meldden. Het was een fijn gevoel, wanneer de cliënt precies snapte wat er aan de hand was en het gaf ze zelfs even het gevoel er op een andere manier mee om te kunnen gaan… …tot ik leerde hoe ik een extra dimensie aan mijn werk kon toevoegen. Terwijl ik mij steeds verder verdiepte in ontwikkelings- en hechtingstrauma’s, ontdekte ik hoe deze ervaringen de blauwdruk vormen van wie we zijn. Hoe we met onszelf en de ander omgaan. Niet alleen als kind, maar ook vandaag en morgen. Ik leerde hoe ons lichaam via gebaren, lichaamshouding, manier van spreken, gezichtsuitdrukkingen en bewegingen een mogelijk belangrijker verhaal vertelt dan de woorden die een cliënt gebruikt. Dit is het verhaal van het lichaam. Onze vroege ervaringen, met name ook die van de periode vóórdat we taal leren, zitten opgeslagen in ons lichaam. En het zijn deze ervaringen, die ons gevangen kunnen houden in de patronen waarin we ons opgesloten voelen. Die patronen, die ondanks dat we precies snappen hoe ze werken en waar ze vandaan komen, ons tegenhouden alternatieven in te zetten. Was het nou niet het geval dat dat lichaam, precies hetgeen was waar ik mezelf het meest onzeker en ongemakkelijk over voelde. Het lichaamsgericht werken druiste daardoor lijnrecht in tegen hoe ik met mijn eigen lichaam omging. Herken jij dat? 10

PSC

Dat je wel voelt dat je lichaam je iets te vertellen heeft, maar dat je geen idee hebt wat? Laat staan wat je ermee moet of hoe het te veranderen? Als trainer bij het Kempler Instituut, een opleidingscentrum voor ervaringsgerichte psychosociale therapie, staat de beleving en het opdoen van nieuwe ervaringen in het hier-en-nu van de therapie al centraal. De training die ik je nu ga aanbieden, gaat je, als je de moed hebt, helpen om deze dimensie toe te voegen aan jouw manier van hulpverlenen. Maar dat kan niet zonder dat je bereid bent om te ontdekken wat jouw lichaam jou te vertellen heeft. Om goed contact te kunnen maken met een ander moet je goed contact hebben met jezelf. Om veilig te zijn voor cliënten met hechtingsproblemen moet jij weten wie je bent, wat je wel en niet wilt en wat jijzelf nodig hebt. DI T B R ACHT HET M IJ In mijn eigen leven ben ik jaren op zoek geweest naar het ontdekken wie Linda nou eigenlijk is. Haar passie, verlangen en dromen. Een zoektocht waarin oude, niet kloppende boodschappen uit het verleden bevochten moesten worden om te komen tot mijn authentieke zelf. Niet door steeds meer te veranderen, maar door te groeien naar waar ik nu sta. En ik groei nog steeds, net als dat ik soms word ingehaald door oude reacties die me even stilzetten. Die oude reacties, beschermingsmechanismen die we vanuit ons brein inzetten om niet kwetsbaar te zijn, hebben we nodig gehad in ons leven. Zij hadden een belangrijke functie, maar soms houden ze ons nu juist tegen om te groeien. Ook in de relaties die we met anderen aan-

gaan. Maar ze zitten nog wel in ons lijf en maken dat je soms niet verder komt. Om die reden ben ik mijn ervaring en kennis gaan omzetten naar een praktische training voor hulpverleners en therapeuten. Het is van belang dat je hulp verleent, maar hoe je dat als persoon doet, blijkt cruciaal te zijn voor succesvolle hulpverlening. Enkele maanden nadat ik zelf de moed ervoer om het lichaamsgericht werken een prominentere plek te geven in mijn therapieën, besefte ik dat het werken me steeds minder energie ging kosten. Ik kon dichter bij mezelf blijven. Leerde wat mijn eigen lichaam mij vertelde over het contact met de cliënt. Dat mijn lichaam het kompas mocht zijn voor mijn interventies. Interventies, die een ongekende verdieping aanbrachten in de sessies en in het leven van de cliënt. “Soms zijn het gekke vragen over mijn lijf, niet wetend waar ze naar toe zullen leiden. Soms veroorzaken ze emoties, inzicht en herkenning, maar soms roepen ze ook vragen op. Na elke sessie ervaar ik een soort van rust in mezelf, minder piekeren, en er komt langzaam plaats voor een licht gevoel van ontspanning. (En dan bedoel ik gek genoeg fysieke rust, lichamelijke rust; dus niet een leeg hoofd, maar een soort van ruimte in mijn lijf.) Ik kijk uit naar de dag, dat ík weer ík, kan/mag zijn.“ - S. B.

L i n d a R ie m s dijk

niet alleen tot uitdrukking komt in hun sensaties, lichaamshouding, gebaren, ademhaling, loopwijze, autonome zenuwstelsel en bewegingen, maar daar ook op van invloed is. Vervolgens leer je de cliënt om met bewuste aandacht te experimenteren, waardoor in het hier-en-nu van de therapeutische sessie nieuwe ervaringen kunnen worden opgedaan, die vervolgens effect hebben op overtuigingen, emoties en patronen. Tijdens de training zal de materie worden geïntegreerd in de persoonlijke ontwikkeling van jezelf en vervolgens van je cliënten. Werken met een ander betekent vooral

Door het lichaamsgericht werken ben je continu aan het werk op de grens van contact. Contact waarin het gaat over hechting. Contact waarin jij de cliënt in de sessie nieuwe hechtingservaringen op kunt laten doen, die helend werken en zorgen voor persoonlijke groei. De therapie verdiept zich letterlijk tot diep in het lichaam, tot de kern van je zijn. D E TR A INING Er zijn maar weinig psychotherapievormen of behandelmethoden die het genezend vermogen van het lichaam inzetten om de geestelijke en fysieke erfenis van trauma of problematische gehechtheid te verminderen. Hierdoor blijven therapeuten veelal afhankelijk van het narratieve (woordelijke) verhaal van hun cliënt. Door geen gebruik te maken van het lichaam als instrument voor therapeutische actie, wordt de cliënt een belangrijk en onmisbaar middel onthouden om tot zelfkennis en verandering te komen. Daarbij komt vaak, dat veel cliënten met dergelijke ervaringen in hun leven al de nodige gesprekstherapieën hebben gehad en het woordelijke verhaal over hun leven wel kennen.

Binnen de EPT (ervaringsgerichte therapie) is er al veel ruimte voor wat de cliënt in het hier-en-nu met jou beleeft. Het verhaal van het lichaam kan door een aanvulling vanuit het lichaamsgericht werken, de wijze waarop het lichaam de erfenis van trauma en gehechtheidsproblemen bij zich draagt, deel uitmaken van de therapeutische benadering. Waar de EPT gelooft in de kracht van het betrekken van de belangrijke anderen voor de cliënt, bouw je vanuit een hechtingsrelatie tussen jou en de cliënt uit naar die belangrijke anderen, zodat de cliënt die persoonlijke groei kan doorzetten buiten de sessies. Zo kan werken met ouders hen helpen de primaire hechting met hun kind te versterken en ‘lastig’ gedrag te doen afnemen. Als therapeut leer je tijdens deze training cliënten helpen veranderingen tot stand te brengen door middel van lichaamsbewustzijn. Je leert en helpt cliënten nieuwsgierig te worden naar de relatie tussen het lichaam, de overtuigingen en emoties. Je leert deze te herkennen en op te merken hoe de manier waarop zij zichzelf in het hier-en-nu van de therapie presenteren, bijvoorbeeld door een uitspraak als ‘Ik ben niet goed genoeg’,

diep in contact met jezelf te zijn. Pas dan is wezenlijk contact mogelijk. Een contact dat zonder oordeel is en vanuit het hart. De training Trauma en Gehechtheid start op 22 september 2017 in Apeldoorn. Kijk voor meer informatie op www.kempler-instituut.nl of op de facebookpagina.

Linda Riemsdijk is als trainer verbonden aan het Kempler Instituut Nederland. Daar specialiseerde ze zich in trauma, hechting en de invloed daarvan op ouderschap. Daarnaast past ze deze principes toe in haar Praktijk voor Kind en Gezin in Apeldoorn en kenmerkt zich door professionele en persoonlijke hulpverlening, gespecialiseerd in (vroegkinderlijk) trauma en hechting en de invloed ervan op ouderschap. Zij schreef hierover het gratis te downloaden e-book: Het kind (z)onder de diagnose. 9 pijlers om anders te kijken naar gedrag. www.praktijkkindengezin.com

PSC

VOOR

TIJDENS

DE OVERGANG VROUW IN BALANS

MENO FORMULE

90 vegicaps Bestelcode 7255 Adviesverkoopprijs € 28,95

60 vegicaps Bestelcode 7256 Adviesverkoopprijs € 27,95

• 1 per dag formule met kruiden, vitaminen en GLA • Wilde yam en zilverkaars ondersteunen tijdens de menopauze • Monnikspeper helpt menopauzale en premenstruele symptomen verminderen • Geschikt voor vegetariërs

• 1 per dag formule met rode klaver, vitaminen en mineralen • Rode klaver (met isoflavonen) houdt de botten gezond en is goed voor het hart • Foliumzuur (Quatrefolic®) voor een goede geestelijke balans • Geschikt voor vegetariërs

Voor en tijdens de menopauze

Tijdens en na de menopauze

TOPKWALITEIT VO E D I N G S S U PPL E M E N T E N M E T E E N G E ZO N D E PR I JS VitOrtho levert exclusief voedingssupplementen van NOW en VitOrtho | www.vitortho.nl

Colu m n

Er Van ie wie wij is eerlijk weg Uit welke tijd u stamt, weet ik niet, maar in mijn schooltijd werkten we met een beloningssysteem. Wanneer jij je sommen goed had gedaan, mocht jij je blauwe inktpotje tijdelijk inruilen voor indrukwekkende rode inkt en verschenen machtig mooie rode kolommen met sommetjes op je ruitjespapier. Extrinsieke motivatie. Een andere manier om gewenst gedrag te ontlokken, waren de plaatjes. In het schriftje van mijn zoon zie ik veertig jaar na dato nog steeds diezelfde kleine vierkante plakplaatjes onder aan de bladzijde. Altijd rechts. Mijn voorkeur ging steevast uit naar een dierenplaatje. Vooral dat jonge poesje was favoriet. Dat keek me lief aan. Nog steeds ervaar ik dat geluksgevoel wanneer ik zo’n gevuld schrift zie. Extrinsieke motivatie. Toen ik startte met schrijven, ben ik dit puur en alleen voor mezelf gaan doen. Het belangrijkste doel was plezier beleven aan dit broeden van eieren, ook al zou niemand het lezen. Intrinsieke motivatie. Totdat ik erachter kwam dat ik toevallig wel heel veel op de site van BG Magazine terechtkwam en vol verwachting de lezersscore ging bijhouden. Op een geel memoblokje. Aantallen én gevulde sterren. Toen die sterren eens niet gevuld werden en vijf lege sterretjes me elke dag aanstaarden, bleek mijn motivatie minder bestand tegen reacties van de buitenwereld dan ik had verwacht. Extrinsieke motivatie. Vorige week kwam ik er tot mijn ontzetting achter dat, wanneer mijn zoon geen zin meer heeft tijdens de Cito-toetsen, hij de meerkeuzevragen beantwoordt al naar gelang de uitslag van zijn Iene, Miene, Mutte. ‘Van ie wie wij is eerlijk weg. Dat antwoord streep ik dan door’, legde hij me geduldig uit op mijn wanhopige vraag hoe hij dan aan het juiste antwoord kwam. Zijn vingers ondersteunden hierbij zijn verhaal en bewogen van antwoord A naar antwoord B. Volledige afwezigheid van intrinsieke én extrinsieke motivatie. Waar doen we het voor? Waar moeten we het van hebben? En waar moeten we beginnen? Van binnenuit of van buitenaf? Hoe krijgen we die cliënt in beweging?

goed te doen voor mij. Hij bood zijn excuses aan omdat hij nog niet zo goed zijn gedachten en gevoelens onder woorden kon brengen. Ik vond dat natuurlijk ook belachelijk en gaf, aan dat ik toch wel enige basiskennis van hem verwachtte op psychologisch gebied en een volgende keer verwachtte dat hij zich beter zou voorbereiden. Dat werkt dus niet. Werken we alleen van binnenuit, dan heb ik toch het idee dat lege sterretjes je op laatst gaan opbreken. Het is dan alsof ogen je aankijken zonder je te zien. En dat is misschien waar wij als mens het meest behoefte aan hebben. Gezien te worden. Ergens een weerklank te vinden voor datgene wat van binnenuit komt. Liever één ster dan géén ster. Zo komen we bij een combinatie van intrinsieke en extrinsieke motivatie. Te beginnen bij de eerste. In mijn werk krijg ik dit ook bevestigd. Cliënten komen in een opwaartse spiraal door ze eerst te laten onderzoeken wat hen werkelijk van binnenuit motiveert. Om ze vervolgens daarin te zien, eerlijke feedback te geven, te waarderen en het gedrag te ondersteunen dat aansluit op die motivatie. Zo gaan mensen steeds meer in hun eigen kúnnen geloven en kunnen we afscheid van elkaar nemen. Van ie wie wij is eerlijk weg!

Van buitenaf beginnen werkt volgens mij in elk geval zeker niet. Ik had onlangs een klant die vooral bezig was om het

WILMA DE HAAS IS EIGENAAR VAN HAAS & KONIJN®, EEN BUREAU VOOR PERSOONLIJKE EN PROFESSIONELE ONTWIKKELING EN AUTEUR VAN K-THERAPIE.

PSC

De I nner B alanc e Tra i n er

DOOR: IRMI KLIJNTUNTE

De Inner Balance Trainer SPELENDERWIJS ANGST EN STRESS OVERWINNEN MET EEN APP

“Als je met een kind over zijn angsten wil praten, moet je hem eerst leren met angst om te kunnen gaan.” Dit advies kreeg ik ooit van een supervisor, tijdens m’n specialisatie tot kinderpsychiater. Ik had toen al zo’n 5 jaar opleiding achter de rug en les gehad in allerlei vormen van therapie: CGT, Rogeriaanse therapie, analytische therapie, systeem- en groepstherapie. Angst was een centraal thema, de angel van vrijwel alle problemen, dat was me inmiddels wel duidelijk. In theorie wist ik er van alles van. Maar ja, die soms zo weerbarstige praktijk. Want: hoe dóe je dat dan, een kind leren om te gaan met zijn angst? Erover praten, oorzaken analyseren, geruststellen, oplossingen bedenken? Zelf had ik heel wat met het thema angst te stellen gehad. Op m’n achtentwintigste, ik was al arts, werd ik opeens patiënt. Ik had kanker en moest daarvoor behandeld worden. Na een vrijwel probleemloos, onbezorgd leven was angst plotseling een voortdurende en opdringerige aanwezigheid. Mijn lichaam was veranderd van een vanzelfsprekend gegeven in een bron van gevaar. Ik kreeg geen grip op dat onheilspellende, opgejaagde gevoel, en m’n spanning liep op. Dit lukt me niet in mijn eentje, besefte ik; ik heb hulp nodig om hiermee om te kunnen gaan. Dat was het begin van een speurtocht die nu al 22 jaar duurt en die me gelukkig veel moois heeft gebracht. In die eerste periode had ik het meest

PSC

aan ademhalingstechnieken en visualisatie-oefeningen. Lang voordat mindfulness en de bodyscan bekend werden, was ik me door kanker opeens intens bewust van het hier-en-nu en met mijn volle aandacht bij mijn hele lichaam. Dagelijks deed ik een innerlijk inspectierondje langs al m’n organen. Ik stond stil bij elk botje en iedere spier. Daarna stelde ik me voor hoe er vanuit mijn hart liefdevolle, genezende energie naar al m’n cellen stroomde. Dit ritueel kalmeerde me, mijn angst ebde weg. Ik had het geruststellende gevoel dat ik zo een steentje bijdroeg aan mijn genezing. Geleidelijk aan hervond ik mijn evenwicht. Mijn vertrouwen in mijn lichaam herstelde zich. Ik begon me weer veilig en thuis te voelen in mijn eigen lijf. Deze ervaring kleurde natuurlijk mijn ontwikkeling als arts en later ook als psychiater en psychotherapeut. Het verbaast me nog altijd dat er in de somatische zorg vaak zo weinig aandacht is voor de geest, en in de psychische hulpverlening voor het lichaam. Gaat het niet juist om de verbinding tussen soma en psyche? In 2005 vond ik een brug tussen die twee werelden. Via mijn man maakte ik kennis met biofeedback op het hartritme. Hij liet me zien dat je je hartritme kunt meten via een sensor aan je oor. Het bijbehorende computerprogramma brengt dat meteen in beeld. Je ziet dus je eigen hart “live” in actie. En nog belangrijker: dat je dat ritme zelf kunt beïnvloeden. Mijn man was deze techniek op het spoor gekomen omdat hij zijn sportprestaties wilde verbeteren. Enthousiast over de resultaten liet hij me míjn hartritme zien. Ik kon duidelijk zien hoe mijn hart reageerde op mijn emoties en gedachten. Toen hij me expres even plaagde, zag ik meteen dat zelfs een klein beetje

stress al effect had: onmiddellijk ontstond er chaos in m’n hartritme. Zelfs alleen al het dénken aan iets stressvols bleek voldoende om het patroon te ontregelen: grillige pieken en dalen. Dit is interessant, dacht ik. Maar echt gefascineerd raakte ik, toen ik het effect zag van de interventies die ik tien jaar eerder geleerd had: rustig en diep ademhalen, contact maken met je hart en bewust een liefdevol gevoel oproepen. Mijn hartritme veranderde meteen. De wat rommelige lijn werd een mooie, zwierige golf die meedeinde met mijn ademhaling. Mijn hartslag versnelde als ik inademde en vertraagde weer tijdens mijn uitademing. Ik voelde me helder, alert en toch ontspannen. Kalm en energiek tegelijkertijd. Dit heet hartcoherentie, vertelde mijn man. Een toestand waarin lichaam en geest harmonieuzer functioneren. Je gedachten worden rustiger en je reacties minder impulsief. Je hebt meer overzicht en ziet beter je eigen aandeel in lastige situaties. In die modus bereik je met minder moeite meer resultaat, en dat is niet alleen handig voor sporters. Hier wilde ik graag meer over weten. Ik volgde de opleiding van HeartMath Benelux en inmiddels geef ik al jarenlang trainingen in deze methode. En hoe meer ik me er in verdiep, hoe meer ik onder de indruk ben van de brede toepasbaarheid ervan. Biofeedback op het hartritme kan op allerlei manieren ingezet worden. Al na een korte kennismaking van een kwartiertje zal het mensen bijblijven dat ze het ritme van hun hart hebben gezien, en dat ze daar zélf invloed op hebben. Ze hebben gezíen dat hun emoties en gedachten effect hebben op hun lichaam. Ze hebben ervaren dat ze hun ademhaling kunnen inzetten om zich

Ir m i K lijnt u nt e

praten over je problemen en klachten, maar van wie je achter een laptop mag zitten en je zo leert hoe je je op eigen kracht beter kunt gaan voelen. Angst en stress overwinnen met behulp van een soort computerspelletje, wat wil je nog meer… Voor achtergrondinformatie, zie: www.heartmathbenelux.com of lees het artikel van Kees Blase et al in het Nederlands Tijdschrift voor Psychiatrie van april 2016 “Effectiviteit van hartritmevariabiliteit-biofeedback als aanvulling bij behandeling van depressie en posttraumatische stress-stoornis.” Met de Inner Balance Trainer kun je je HRV (Hartritme Variabiliteit) en coherentie op je telefoon of tablet (Apple of Android) aflezen. Zo krijg je te zien hoe sterk je emoties van moment tot moment kunnen variëren en hoe je emoties uw fysiologie en prestatie beïnvloeden. De Inner Balance Trainer registreert daarvoor op een heel nauwkeurige manier je hartslag en te kalmeren. En dat is heel wat waard: zo verklein je de negatieve impact van uiterlijke omstandigheden op je innerlijke toestand én je vergroot je keuzevrijheid. Een sleutelfactor in de ontwikkeling van een reactief naar een proactief leven. Een intensievere variant is het geprotocolleerde coachingstraject van 7 sessies. Je leert stapje voor stapje essentiële vaardigheden voor bewustwording en zelfregulatie. Door de integratie van de oefeningen in het dagelijks leven bouw je aan een stevig innerlijk fundament. Het resultaat: je wordt stressbestendiger, energieker en veerkrachtiger. Vaak is dat al genoeg voor een blijvende positieve verandering. Maar deze methode kan ook een belangrijke bijdrage leveren aan een therapeutisch traject, bijvoorbeeld bij het verwerken van traumatische gebeurtenissen. Zodra iemand met behulp van de biofeedback in staat is een innerlijke toestand van kalmte en kracht op te roepen en geleerd heeft dat gevoel gedurende langere tijd vast te houden, kan hij of zij vanuit die coherente toestand geleidelijk contact

maken met de emotioneel beladen herinneringen. Dat zorgt ervoor, dat die herinneringen ontdaan worden van hun lading en van de bijbehorende automatische stressreacties. De angst voor de nare herinnering verdwijnt en vermijding is niet meer nodig. Reorganisatie van de innerlijke ervaring kan dan plaatsvinden. Niet alleen de geest, ook het lichaam vaart wel bij deze methode. Wetenschappelijk onderzoek heeft allerlei positieve effecten op de gezondheid aangetoond. Mijn werk als psychiater is dankzij deze methode een stuk gemakkelijker geworden. Welke problemen of diagnoses patiënten ook hebben, stress hebben ze bijna allemaal. En het belang van grip op je emotionele reacties, je gedachten en je gedrag, dat ziet vrijwel iedereen. De praktische handvaten die ik ze nu kan meegeven, maken vaak een enorm verschil. En die angstige kinderen die toch al niet lekker in hun vel zitten en dan óók nog eens naar een psychiater moeten? Die vinden het een verademing. Iemand die niet alleen maar met je wil

middels verschillende schermen op je smartphone krijg je inzicht in je emotionele toestand. Ook zie je direct het effect van oefeningen op je eigen fysiologie en krijg je meer grip op je emotionele reacties.

Irmi Klijntunte is (kinderen jeugd)psychiater. Ze heeft een uitgesproken interesse in de samenhang tussen lichaam en geest en de invloed van leefstijl op ziekte en gezondheid. Irmi werkte 5 jaar in Het Behouden Huys, een centrum voor psycho-oncologie, en daarnaast leidde ze gedurende 3 jaar een polikliniek voor patiënten met psychosomatische problemen. Daarnaast is ze een van de hoofdopleiders bij HeartMath Benelux, waar ze opleidingen en trainingen verzorgt voor coaches en therapeuten die zich willen bekwamen in stressmanagement door middel van biofeedback op het hartritme. Verbinding, zelfregulatie en balans zijn belangrijke thema’s in haar werkwijze.

PSC

L os l aten naar i nnerl i j ke zekerh ei d

DOOR: MARJA VAN OOSTEROM

Loslaten naar innerlijke zekerheid

Loslaten doen we allemaal. Dit artikel gaat over het makkelijker loslaten van wat we (on)bewust denken te moeten vasthouden. Als je alleen al kijkt naar dat we ongeveer 700 kilo per jaar eten, zal het duidelijk zijn dat we het grootste deel weer loslaten. Zelfs de dikste mens ter wereld krijgt het niet voor elkaar om dat allemaal vast te houden. Loslaten hoort bij ons bestaan. Alleen de mate waarin we loslaten, verschilt nog al eens. Wil je bepaalde, herhalende situaties, bij jezelf of bij je cliĂŤnten, loslaten, dan raad ik aan deze kijk op loslaten een kans te geven. Het maak niet uit wat je wilt loslaten. Dit gaat over terug naar innerlijke zekerheid. Onafhankelijk van wat anderen vinden, of van wat je hebt of niet hebt. Over het ervaren van eenheid, verbonden met wat is. Als ik kijk naar de gezondheidzorg, wordt

Lipton, celbioloog, voegt daaraan toe,

bepalen mee hoe we in elkaar zitten.

er veel gedaan om ziektes en kwalen

dat onze celmembranen informatie

We zijn hier niet aan gebonden, als we

over te maken. Mensen weer te laten

doorgeven aan het DNA en daar zelfs

de oude opgedane belemmerende kijk

functioneren. Mee te laten draaien in de

veranderingen kunnen aanbrengen.

kunnen loslaten. Die kijk dient zich van-

maatschappij. Dan komt het nogal eens

Deze celmembranen reageren ook op

zelf aan als een onvrijheid. Ik kijk vooral

voor dat er pleisters worden geplakt. Dat

onze voeding, gedachten, gevoelens en

waar mensen vrij van willen zijn. Daar

is natuurlijk goed voor acute situaties.

emoties.

zit meestal verzet op. We willen ervanaf

Maar zou het niet mooi zijn, als we kijken

en verzetten ons ertegen. Zo blijft het in

waar zoâ&#x20AC;&#x2122;n situatie of klacht naar wijst?

Wij kijken met wat we hebben meege-

Veel van jullie zullen dat al doen.

maakt op een bepaalde manier naar de

De epigenetica leert ons dat onze genen

wereld om ons heen. Ook invloeden

In mijn Qi gong-les die ik volg, waren

reageren op de omgeving en Bruce

van onze omgeving en voorouders

twee vrouwen met overgangsklach-

PSC

stand.

M ar j a v an O os t e rom

ten. Ze werden zwetend wakker van de

bevorderen. Een heel natuurlijk is om het

Het uitgangspunt: Neem iets in je aan-

opvliegers in een drijfnat bed, beiden

er te laten zijn. Dat vindt de mind vaak

dacht waar je vrij van wilt zijn.

baalden hiervan. Ik gaf aan hoe ze dit

geen feestje.

Enkele beginvragen zijn:

toe konden laten en konden laten weg-

Zou je dit kunnen verwelkomen of

vloeien. Daarbij gaf ik aan, dat ze een

De mind heeft allerlei structuren in

toelaten?

bepaald punt konden masseren als de

werking gezet om te overleven. Bijvoor-

Zou je alle gedachten, gevoelens en

opvlieger opkwam. De volgende week

beeld iemand heeft een nare opmerking

lichamelijke sensaties hierover kunnen

kwam een van de twee naar me toe en

over je gemaakt en de mind schiet in

toelaten?

gaf aan dat ze geen last meer had van de

de verdediging of in een slachtofferrol.

Zou je alle oordelen en conclusies hier-

opvliegers. De ander, ze is huisarts, zei

En bedenkt hierbij een manier om er

over kunnen toelaten?

dat het niet hielp. “In de loop van de jaren

mee om te gaan. Wordt deze manier

Zou je het willen loslaten?

zijn de opvliegers steeds maar erger

meerdere keren toegepast, dan kan

En wanneer?

geworden. Ik moet steeds harder wap-

het een structuur worden. Zo kun je je

peren om de hitte de baas te kunnen.”

al bij voorbaat afzetten tegen mensen

Deze vragenserie stel je een aantal keren

Het toelaten kon ze niet, want het moest

die misschien kritiek zouden kunnen

achter elkaar, en je laat de ervaring toe.

weg. Ze zag dat het in de loop der jaren

hebben. Dit maakt je minder open.

Het maakt niet uit of je ja of nee zegt, het

steeds erger geworden was. Ik gaf haar

Om naar verbinding met de ander en

heeft het loslaatproces in werking gezet.

wat extra oefeningen om de weerstand

alles wat is, toe te gaan is het handig

Hoe zou het zijn als in je dagelijks leven

los te laten. Na een paar weken zag ik

om oude, schijnbaar beschermende,

kunt toelaten wat er is, waardoor het

haar weer. Ze vertelde: “Het gaat goed,

structuren los te laten. De mind zal zich

verzet en de spanning weg kan stro-

vandaag heb ik maar één opvlieger

ertegen proberen te verzetten, omdat

men? Dat geeft meer helderheid, zodat

gehad. Dat was toen ik vanmorgen heel

het daar zijn zekerheid op baseert. Maar

je goed kunt anticiperen op uitdagin-

vroeg een jonge man op mijn spreekuur

de mind wil ons op de eerste plaats

gen in je leven. Je bent dan zeker geen

had, die wilde dat ik keek of hij geen

dienen. Als je die meeneemt in het rustig

deurmat, maar juist krachtig. Je focus is

soa-zweertjes had op zijn geslachtdelen.

ontvouwen van de “gekte” van de struc-

dan gericht op wat je wilt en wordt niet

"Een emo-opvlieger", zei ze.

turen, zal ze mee gaan. Laag na laag

meer verstoord door de spanning en het

wordt zo ontvouwen. De omgeving, de

verzet tegen wat je niet wilt.

mensen en situaties in je leven brengen

"Om naar verbinding met

jouw structuren boven, zodat je ze los

Door deze en nog veel dieperliggende

kunt laten. Veel situaties en klachten

vragen te stellen, heb ik mensen uit een

de ander en alles wat is,

vallen hieronder, de wake-upcalls op je

depressie zien komen. Hun leven weer

pad naar eenheid, heelheid. Zolang die

op zien pakken en uit de eenzaamheid

er nog niet is, word je geraakt door wat

zien komen.

toe te gaan is het handig om oude, schijnbaar beschermende, structuren los te laten."

anderen zeggen, vinden of doen. Dit om jou te ondersteunen deze lagen los te

We hebben een groot zelfgenezend

laten en je essentie weer toe te laten.

vermogen. Deze vragen, een gezonde voeding en natuurlijke ondersteunende

Loslaten is heel natuurlijk.

middelen, steunen het lijf en de mind om tot rust te komen en dit vermogen toe te

Elke dag laten we stoffen uit ons lijf los

laten.

Bij een ongewenste situatie lijkt het

en doen we weg wat we niet meer nodig

soms dat de wereld, de ander, ons lijf

hebben. Het denken is vaak gericht

In het najaar geef ik een weekend over

ons dwarszit. We proberen de ander, ons

op uiterlijke zekerheden. Het houvast

hoe je diepere vragen stelt en hoe je

lichaam, de wereld te veranderen. Door

zoeken in de externe wereld.

zelf een andere dimensie kunt beleven

je te verzetten verlies je energie aan het

Wat vroeger zekerheden waren (een

van meer en meer vrijheid en innerlijke

verzetten. Het verzet gaat vaak gepaard

relatie die voor altijd duurt, een baan,

zekerheid.

met emoties. Zo’n emotie op zich is niet

banken) worden meer en meer schijnze-

slecht. Een emotie is een soort golf die in

kerheden. De mind houdt daar niet van.

Marja van Oosterom is epigenetisch en

ons opkomt en weer uitrolt, om zo weer

Maar door vragen te stellen en de mind

natuurgeneeskundig therapeut,

in balans te komen.

zo “inzicht” te geven, kunnen oude “ver-

www.marjavanoosterom.nl

Er zijn vele manieren om dat uitrollen te

trouwde” ideeën los gelaten worden.

PSC

O ver seks enzo...

Over seks en zo… Mensen denken soms dat seks vanzelf moet gaan, zowel op het persoonlijke vlak als in samenspel. Als het op het intimiteits- en seksueel gebied niet lekker loopt, heerst de opvatting dat je misschien maar beter uit elkaar kunt gaan. ‘Als de seks ook al niet lukt, dan is onze relatie gedoemd tot mislukken. Communiceren lukt ons al niet en als we dan ook niet gewoon kunnen vrijen, wat hebben we dan nog samen?’ Bij stellen met seksuele problemen ligt daaraan over het algemeen een behoorlijke portie communicatieproblematiek ten grondslag, waaronder het niet kunnen praten over de beleving van seks en wat prettig gevonden wordt. Vaak hebben partners geen antwoord op de vraag: Wat weet je over je eigen seksualiteit? of op de vraag: Wat weet je over de seksuele beleving van je partner? Doorgaans vinden zij het niet gewoon om te praten over seksualiteit en persoonlijke belevingen. Het lijkt eng om openlijk te vertellen wat prettig is op seksueel gebied, terwijl op andere gebieden glashelder is wat jijzelf of de partner graag wil. Want op de vraag wat je partner graag eet, wordt gemakkelijk antwoord gegeven, vaak aangevuld met achtergronden en uitgebreide keukenverhalen. In de keuken van de seksualiteit zijn de antwoorden echter zeer timide. 18

PSC

Als het al voor stellen zo moeilijk is om hierover te communiceren, stel je je nu voor dat jij als hulpverlener met je cliënt moet gaan praten over zijn of haar seksuele beleving. Niet omdat je het zo nodig wilt bespreken, maar omdat in jouw functie je er niet meer onderuit komt. Want steeds vaker kloppen mensen aan bij de counselor met intimiteits- en seksualiteitsproblemen. Of hangen de problemen waarmee zij komen, samen met hun relatie, waar deze onderwerpen een zeer belangrijk onderdeel van uitmaken. Wat zeg je en wat doe je dan als zo iemand bij jou als hulpverlener aanklopt? Het handzame en gemakkelijk te lezen boek Hulpverlening bij intimiteits- en seksualiteitsproblemen geeft antwoord op die vraag. Je vindt hierin heldere kaders voor hulpverlening bij problemen met intimiteit en seksualiteit.

Niet vanzelfsprekend Seksualiteit is een veelbesproken onderwerp. Kranten, tijdschriften en tv-programma's besteden er dagelijks aandacht aan. In de media gaat het doorgaans over de excessen en de problematische kant van seksualiteit, zoals misbruik, seksuele uitspattingen en kinderporno. Het lijkt alsof er veel openheid is om over seks te praten, de media focussen echter op het seksleven van anderen. Wanneer het erop aankomt om over je eigen seksleven te praten, doe je dat meestal alleen met je partner of met een beperkte groep intieme vrienden. En zelfs dan is het maar de vraag of je het achterste van je tong zult laten zien. Het beleven van de eigen seksualiteit en intimiteit verloopt niet altijd vanzelfsprekend. Dan hebben wij het niet zozeer over de excessen en schandalen die wij via de media tegenkomen, maar vooral over het onzichtbare stukje: de problematische privébelevingen van gewone mannen en vrouwen die zich belemmerd voelen in het beleven en uiten van hun seksualiteit.

Verschuiving Steeds vaker weten mensen met seksuele problematiek de spreekkamer van de counselor te vinden. Er is een duidelijke verschuiving zichtbaar van de reguliere naar het complementaire werkveld. Een goede ontwikkeling, ware het niet dat de hulpverlener over een flinke portie kennis en vaardigheden moet beschikken. Daarbij komt ook nog dat hij geen moeite moet ondervinden om met zijn cliënten openlijk te praten over seksualiteit. Een flinke portie van het boek wordt dan besteed aan de noodzakelijke kennis.

Taboe Al wordt vaak gedacht dat ‘de meeste mensen’ alleen dat doen wat 'normaal’ is, waarbij gedacht wordt aan zo nu en dan binnen 10 minuten in de missionarispositie met elkaar seks hebben, blijkt de realiteit wat weerbarstiger. Weet jij bijvoorbeeld waar je cliënt het over heeft wanneer die praat over rimmen? Vind je open relaties raar? Of mensen die biseksueel zijn? Hoe kijk jij ertegenaan als een cliënte je vertelt dat zij anale seks het toppunt van genot vindt? Over intimiteit durven de meesten nog wel te praten, echter op het spreken over seksualiteit ligt voor velen een taboe. Wie gaat zijn seksleven en dan vooral de punten waarover je ontevreden bent, bespreken met een therapeut? Ook de hulpverlener kan moeite ondervinden om openlijk over seksualiteit te spreken en om gedetailleerde vragen te stellen

Jol anda van der M eijde n

over iemands seksleven en de problemen die hij of zij daarin tegenkomt.

Genot Naast kennis over de onderwerpen die voor sommigen als ‘raar’ worden bestempeld, zal ook kennis over de seksuele mythen nodig zijn, voordat je je cliënten daadwerkelijk kunt helpen. Zoals dat vaginale seks 'de enige echte seks’ is, dat voorspel een noodzakelijk gedoe is voordat het echte werk kan beginnen, of dat klaarkomen het ultieme doel van seks is. Al dit soort gedachten zijn niet bepaald behulpzaam voor waar intimiteit en seksualiteit nu echt iets kunnen toevoegen aan zowel relationele tevredenheid als persoonlijke welbevinden: genot. Mensen die genieten van intieme en seksuele activiteiten - al dan niet met hun partner - zijn in de regel gelukkiger en vaak ook gezonder dan mensen die dat niet doen.

van persoonlijke seksualiteit als bij problemen binnen een relatie. Dit boek benadert het onderwerp vanuit een biopsychosociaal kader: hoe seksuele problemen ontstaan uit en in stand gehouden worden door een wisselwerking tussen beleving op psychologisch niveau, sociale interacties en op biologisch niveau. En hoe de counselor ditzelfde kader gebruikt bij de aanpak. De focus is dus niet op de DSM-5 en op stoornissen. Wij komen deze stoornissen ook tegen in de praktijk, maar het merendeel van onze cliënten lijdt niet aan een stoornis; zij komen met problemen die lastig zijn en waar zij (soms juist laagdrempelige) hulp bij willen hebben. De stoornissen (de zogenoemde seksuele disfuncties) worden weliswaar kort besproken, maar het doel daarbij is vooral signalering zodat desnoods doorverwezen kan worden naar een gespecialiseerde behandelaar.

Problemen Naast een verkeerde focus - op seksuele prestatie in plaats van genot - zijn er ook mannen en vrouwen die met allerhande problematiek kampen. Denk aan erectieproblemen, pijn bij het vrijen, verschil in behoefte tussen partners, wat er gebeurt wanneer een van de partners vreemdgaat en daarmee het vertrouwen heeft geschaad. Of hoe (seksuele) trauma’s uit het verleden geen verleden zijn, omdat de beelden steeds komen opdoemen zodra er seksuele activiteiten worden ondernomen. Of dat angst ervoor zorgt dat de opwinding nauwelijks op gang komt. Zo kun je van alles tegenkomen.

Dit boek Dit boek dient als hulpmiddel om de lacune op te vullen en de schroom te overwinnen om samen met de cliënt op zoek te gaan naar oplossingen voor problemen op het gebied van intimiteit en seksualiteit. Zowel wanneer het gaat om de beleving

Handzaam Kortom, een handzaam boek waarin een flinke portie kennis over intimiteit en seksualiteit, aangevuld met praktijkvoorbeelden van hoe de problematische kant daarvan aan te pakken. Ook al is de counselor de primaire doelgroep, voor iedere hulpverlener die meer wil kunnen op dit gebied, zal dit boek een waardevolle aanvulling op bestaande professionaliteit kunnen zijn.

Hulpverlening bij intimiteits- en seksualiteitsproblemen Jolanda van der Meijden en Markus van Alphen ISBN 9789058758507

PSC

EEN

MAL

SPE IGE

Instituut voor E.E.N.®

CIAL AAN

Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

BIED

ING

Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, NFG, BATC, VNT en Rode Kruis.

Leslocaties in Soesterberg en Panheel Opleidingen (HBO niveau) Registeropleiding E.E.N.® Therapeut (240 ECTS) Registeropleiding Medische basiskennis Registeropleiding Psychosociale basiskennis (voldoet aan de Plato eindtermen)

Ziet u door het bos de DSM-5 bomen niet meer? Kom dan naar ons college:

Wegwijs in het bos van de DSM-5 stoornissen De DSM-5 wordt steeds belangrijker voor therapeuten. Zowel de medische- als de psychosociaal werkende therapeut moet tegenwoordig goed op de hoogte zijn van de regels en de mee�nstrumenten die met DSM-5 stoornissen te maken hebben. Gezien het belang voor de therapeut voor deze bij- en nascholing, hee� Vita Opleidingen B.V. een zeer speciale aanbieding voor u. U ontvangt het boek Werken met DSM-5 (waarde € 35,00) gra�s als lesmateriaal naast de syllabus. Terwijl de kosten voor deze dag gelijk zijn aan de normale collegeprijs van € 115,00. Dus veel waar voor uw geld. U kunt kiezen uit vier verschillende data in het najaar van 2017. Schrijf u snel in want vol = vol.

Zaterdag 30 september Vrijdag 6 oktober Vrijdag 10 november Vrijdag 17 november Aanmelden: info@vitaopleidingen.nl www.vitaopleidingen/bij-en-nascholing

VITA

OPLEIDINGEN

Vita Opleidingen B.V. Gildenveld 49-53, 3892 DD Zeewolde

Bij- en nascholing, cursussen en workshops Klassieke Homeopathie, Feng Shui, Ankhtherapie, Dolfijnenergie, communicatie en NLP binnen de hulpverlening, aromatherapie, enneagram, Introductie E.E.N.® Therapie, EHBO, klankschalen, Egyptologie, bij- en nascholing MPBK, EHBO en E.E.N.® Therapie (KTNO en SNRO geaccrediteerd.) Secretariaat: Pater Jac. Schreursweg 2B, 6097 NH Panheel, Telefoon 0475 - 47 51 78

E.E.N. ®

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Email: info@instituuteen.nl website: www.instituuteen.nl

Bloesem-remedies brengen de emoties in evenwicht en bevorderen daardoor indirect de gezondheid. De oorzaak aanpakken op een veilige manier.

De Dr. Schüssler Celzouten van Adler beziien kracht en kwaliteit. Zijn de cellen gezond, dan is ook het lichaam gezond. De mineralen zijn verwreven en niet geschud. Celzouten div. nummers in poedervorm, 10 verschillende mengsels, b.v. combinatie 1 t/m 12, het energie Met de hand verwreven mengsel. Alles in 250 gr. en 1 kg.

Essentïele oliën en producten voor de aromatherapie, biologische cosmetica. Het grootste assortiment biologische oliën, airsprays en massage oliën. Winkel: De 3Vrouwen St.Jansstraat 5 - 5964 AA Meterik Tel: 077-3526885 www.de3Vrouwen.nl

WWW.BLOESEM-REMEDIES.COM Bloesem Remedies Nederland

Tel: 077-3987826 / 077-3989011 E-mail: info@bloesem-remedies.com

P at O g d e n e n J ani n a F is he r

DOOR: PAT OGDEN EN JANINA FISHER

Trauma en gehechtheid werken met lichaamsintelligentie vanuit Sensorimotor Psychotherapy Het verhaal van het lichaam - via gebaren, lichaamshouding, manier van spreken, gezichtsuitdrukkingen en bewegingen - is mogelijk belangrijker dan het verhaal dat een cliĂŤnt in woorden vertelt. Het somatische verhaal maakt impliciet trauma en vroegkinderlijke ervaringen kenbaar, ook die lang voor de verwerving van taal zijn opgeslagen in de hersenen en het lichaam. Door het lichaam een duidelijke plaats te geven in de therapeutische benadering, krijgt de cliĂŤnt een belangrijk middel aangereikt om tot zelfkennis en verandering te komen. De wijsheid van het lichaam

we misschien onbewust onze borst vooruit om hun goedkeu-

In ons lijf en onze hersenen vinden voortdurend kleine won-

ring te bemachtigen. We houden er wijselijk mee op om ons

deren plaats die geen bewuste aandacht vergen. Wonden

tot anderen te wenden als er niemand is, die daarop reageert;

genezen, schadelijke bacteriĂŤn worden bestreden en eten

we stoppen met het maken van oogcontact als we onge-

wordt omgezet in energie. Onze ademhaling zorgt ervoor,

noegen of afkeuring in de ogen van onze ouders zien. Met

dat onze longen zuurstof krijgen en ons hart pompt het bloed

zulke fysieke gewoontes geeft het lichaam automatisch uiting

rond, dat voedingsstoffen naar elke cel in ons lichaam brengt.

aan de manieren waarop we hebben geleerd onze innerlijke

Onze hersenen vergelijken actuele sensaties met herinne-

behoeften aan te passen aan de eisen en verwachtingen van

ringen aan het verleden en produceren zo complexe licha-

de mensen die belangrijk voor ons zijn. En heel belangrijk:

melijke signalen die ons aanzetten tot handelingen zonder

tegelijkertijd houdt het deze manieren ook in stand.

dat we daarover hoeven na te denken. Op die manier kunnen we ons veilig door de wereld bewegen. De snelheid, complexiteit en omvang van deze processen in de hersenen en het lichaam zijn verbazingwekkend. Toch beschouwen velen dit bewijs voor de inherente wijsheid van ons lichaam als vanzelfsprekend. Wanneer we inzien dat deze wijsheid aanwezig is, kunnen we het lichaam ervaren als een levende, immer veranderende bron van intelligentie, informatie en energie, die een niet-afla-

"Onze hersenen vergelijken actuele sensaties met herinneringen aan het verleden en produceren zo complexe lichamelijke signalen die ons aanzetten tot handelingen zonder dat we daarover hoeven na te denken."

tende bijdrage levert aan ons fysieke en mentale functioneren. Voor velen is het lichaam echter een bron van kritiek, teleur-

Trauma activeert een andere soort lichamelijke intelligen-

stelling, frustratie, ongewenste aandacht, misbruik of letsel.

tie in de vorm van intense, fysieke overlevingsresponsen die

Als dat het geval is, zijn we geneigd om ons vertrouwen in de

bedoeld zijn om ons te beschermen tegen schade en letsel.

inherente intelligentie van het lichaam te verliezen en kan het

Het orthosympathische zenuwstelsel scheidt adrenaline af om

moeilijk zijn om ons thuis te voelen in ons eigen lichaam.

het hart te stimuleren om sneller te gaan pompen, de ademhaling te versnellen en de spieren te voorzien van de zuurstof

Trauma en problematische gehechtheid

en energie die nodig zijn om hulp te zoeken, te vechten of

Onze bewegingen, houdingen en fysiologie passen zich aan

te ontsnappen. Al onze zintuigen worden hyperalert. Als het

aan omgevingsomstandigheden om ons voortbestaan te

niet mogelijk is om hulp te vinden, terug te vechten of weg te

waarborgen en ons welzijn te optimaliseren. Als onze ouders,

rennen, zoals meestal het geval is bij trauma in de kindertijd,

of andere hechtingspersonen, bijvoorbeeld van ons verwach-

dan beschermt ons lichaam ons door te bevriezen, verlamd of

ten dat we bescheiden zijn, kunnen we zonder het te beseffen

verdoofd te raken of te blokkeren. Al deze aangeboren reacties

een gebogen houding aannemen. Als onze ouders ons daar-

op trauma zijn natuurlijk en van essentieel belang voor ons

entegen hebben geleerd om flink en assertief te zijn, steken

voortbestaan. PSC

Tr a uma en gehec ht h ei d : w erken met l i c h a a msi n t e l l i g e nt i e v anu i t S e n s o r i m o t o r P s yc ho t h e r ap y

Voor velen geldt dat de oorspronke-

steeds fysiek bij aanwezig zijn. Het kan

lijk adaptieve reacties op gevaar en

er echter ook toe leiden dat we onszelf

gehechtheidsproblemen blijven voort-

in de loop van de tijd aanleren om ons

duren lang nadat de omstandigheden

af te sluiten in voorbereiding op pijn en

zijn veranderd, waardoor in het heden

ongemak, en niet meer alleen als we ons

dezelfde fysieke reacties worden erva-

daadwerkelijk in zulke situaties bevinden.

ren als toen. Als we zijn blootgesteld

In plaats van een tijdelijke oplossing voor

aan trauma, is het mogelijk dat we ons

tegenslag wordt afsluiting de nieuwe

nog steeds elke dag bevroren, verdoofd

norm.

of gespannen voelen, dat we hulp blijven zoeken, of dat we nog altijd paraat

Als we ons afsluiten voor ons lichaam,

zijn om te vechten of te vluchten. We

is het mogelijk dat we het lichaam als

kunnen overgevoelig zijn voor geluiden

een probleem gaan beschouwen, als

of bewegingen en gemakkelijk schrikken

iets dat genegeerd of ontkend moet

van onbekende prikkels, of juist onvol-

worden of als iets waaraan we zouden

doende reageren op prikkels, een afstand

moeten werken om het te verbeteren of

tussen onszelf en ons lichaam ervaren, of

te herstellen. Misschien negeren we de

ons vanbinnen doods en leeg voelen. Als

spanning die we voelen of zorgen we

volwassenen belichamen we waarschijn-

niet meer voor ons lichaam. Als we de

lijk nog steeds de houdingen en bewe-

boodschappen van het lichaam negeren,

gingen die tot gewoontes zijn verworden

geringschatten of ontkennen, verliezen

in een poging optimaal gebruik te maken

we de mogelijkheid om in contact te

van onze omgeving en van wat de

komen met de aangeboren wijsheid van

mensen in die omgeving ons te bieden

ons lijf. We proberen dan te vertrouwen

"Hoe meer we

hadden. Vaak begrijpen we evenwel niet

op onze geest in plaats van op onze

wat de oorspronkelijke, achterliggende

natuurlijke somatische intelligentie,

leren over de wijsheid

wijsheid van deze lichamelijke responsen

die hier-en-nu aanwezig is. Hoewel

was en beseffen we niet dat we de effec-

probleemoplossende vaardigheden en

van ons lichaam, hoe

ten van ons verleden kunnen ontstijgen,

inzicht zeker kunnen helpen, is de prijs

als we ons er voldoende bewust van zijn

voor de zelfbeschermingsmechanismen

om ze te veranderen.

die we hebben ontwikkeld ten gevolge

beter we een beroep kunnen doen op deze intelligentie om kwesties uit het verleden te verwerken."

PSC

van negatieve ervaringen, vaak dat

Afgesneden raken van het lichaam

we ons niet langer bewust zijn van de

Zowel de emotionele pijn van het

die kunnen worden gevonden door te

gekwetst worden door mensen die

luisteren naar ons lichaam.

mogelijkheden voor genezing en groei,

belangrijk voor ons zijn, als de fysieke ondergingen) wordt in het lichaam

Een nieuwe verbinding aangaan met het lichaam

â&#x20AC;&#x2DC;gevoeldâ&#x20AC;&#x2122;. Emotionele pijn kan zich fysiek

Veel mensen vinden het aanvankelijk

manifesteren door onder andere een

beangstigend, frustrerend, benauwend

dichtgeknepen keel, een verhoogde

en zelfs overweldigend om een nieuwe

hartslag of pijn op de borst. Als onze

verbinding met het lichaam aan te gaan.

sensaties van fysieke en emotionele pijn

De vrees dat een nieuwe verbinding met

onprettig of overweldigend zijn, sluiten

het lichaam ervoor zal zorgen dat we

we ons soms voor ze af, zodat we ze niet

ons bewust worden van onaangename

langer hoeven te ervaren. Dat afsluiten

of pijnlijke lichaamssensaties, of nare

kan gezond en nuttig zijn tijdens trauma

herinneringen of emoties zal oproepen,

en emotionele stress, omdat het ons in

kan erg ontmoedigend werken. Sommi-

staat stelt om afstand te nemen van een

gen hebben er weinig vertrouwen in dat

pijnlijke situatie, terwijl we er feitelijk nog

een verbinding met het lichaam een bij-

pijn (zoals we die tijdens een trauma

P at O g d e n e n J an i na F is he r

reacties. Cliënten leren onderscheid te maken tussen overlevingshulpmiddelen en creatieve hulpmiddelen en krijgen handreikingen om hun hulpmiddelenrepertoire uit te breiden. Door de interventies die rekening houden met hoe trauma in het lichaam en brein is opgeslagen, kunnen herinneringen aangegaan en geïntegreerd worden en kan het zenuwstelsel worden geherkalibreerd. Bovendien leren cliënten hoe ze door met het lichaam te werken stap voor stap de verbinding met anderen kunnen aangaan en drage, hoe klein ook, zou kunnen leveren

Sensorimotor Psychotherapy

aan een volwaardig en productief leven.

Deze methode vindt haar basis in inter-

Geduld is het beste redmiddel. In plaats

persoonlijke neurobiologie, neurologie,

van onszelf te dwingen te veranderen,

trauma en gehechtheidsonderzoek.

kunnen we beter voorzichtig werken

Binnen de context van gehechtheidsge-

aan het leren begrijpen en accepteren

richte therapie richt Sensorimotor Psy-

van alle aspecten van het lichaam, met

chotherapy de aandacht van de thera-

name die aspecten, die we hebben ver-

peut op de wijze waarop het lichaam de

worpen of vermeden. Bewustzijn en

erfenis van trauma en gehechtheidspro-

begrip zullen na verloop van tijd leiden

blemen bij zich draagt en hoe cliënten

tot acceptatie en kunnen een onmisbare

geholpen kunnen worden deze erfenis te

bron vormen voor het veranderen van

veranderen door middel van somatisch

gedrag en oude, achterhaalde patronen.

bewustzijn en beweging. Cliënten leren de relatie tussen het lichaam, overtuigin-

Hoe meer we leren over de wijsheid van

gen en emoties te herkennen; ze leren

ons lichaam, hoe beter we een beroep

dat de manier waarop ze zichzelf in het

kunnen doen op deze intelligentie om

hier en nu presenteren - bijvoorbeeld

kwesties uit het verleden te verwerken.

door middel van een uitspraak als: ‘Ik ben

Vanuit de kernopvatting dat het lichaam

niet goed genoeg’ - niet alleen wordt

niet alleen aanpassingen aan eerder

vormgegeven door hun sensaties, hou-

trauma en relationele ervaringen ont-

ding, gebaren, bewegingen, ademhaling,

houdt, maar ook de capaciteit bezit om

manier van lopen en autonome arousal,

hiervan te genezen, kunnen we leren

maar daar ook van invloed op is.

werken met het lichaam als bondge-

meer speelsheid en plezier in hun leven kunnen gaan ervaren. Om therapeuten een mogelijkheid te bieden om met Sensorimotor Psychotherapy in hun praktijk te werken is het boek Sensorimotor Psychotherapy Interventies voor traumaverwerking en het herstel van gehechtheid geschreven. Hierin worden informatie, interventies en werkbladen gegeven waar therapeut en cliënt samen mee kunnen werken. Het boek is bedoeld als aanvulling op andere behandelmethoden, waarbij je als therapeut die delen kunt selecteren, die het best passen bij je vakgebied en cliënten. Pat Ogden en Janina Fisher komen 26 september 2017 naar Nederland om hun kennis met ons te delen tijdens het congres: ‘Trauma en gehechtheid - Een perspectief vanuit Sensorimotor Psychotherapy’. Zie voor meer informatie: www.uitgeverijmens.nl/congres

noot, zodat we de conditionering uit het

De interventies binnen Sensorimotor

verleden kunnen ontstijgen. We kunnen

Psychotherapy maken actief gebruik van

manieren leren om weer een verbin-

het lichaam en proberen die gewoontes

Pat Ogden (VS), PhD, is een pionier op

ding met het lichaam aan te gaan en

op het gebied van fysieke acties en hou-

het gebied van somatische psychologie

zodoende een natuurlijk genezingspro-

ding te veranderen, die ervoor zorgen

en de oprichter/onderwijsdirecteur

ces in gang zetten, dat zal bijdragen aan

dat iemand blijft vastzitten in het verle-

van het Sensorimotor Psychotherapy

het herstel van psychische wonden en

den. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt met

Institute.

dat een nieuw belichaamd verbindings-

procedureel leren, de oriëntatiereactie

niveau met onszelf en anderen mogelijk

en het verkennen van lichaamssensaties.

maakt. Vanuit onder meer deze achter-

Gerichte mindfulness maakt een belang-

liggende gedachtes is Sensorimotor Psy-

rijk deel uit van de werkwijze, maar ook

chotherapy ontwikkeld om de gevolgen

psycho-educatie over bijvoorbeeld de

van trauma en problematische gehecht-

werking van het drieledige brein, de

heid te verwerken.

window of tolerance en overlevings-

Janina Fisher (VS), PhD, is bevoegd klinisch psycholoog, adjunct-onderwijsdirecteur van het Sensorimotor Psychotherapy Institute en voormalig docent aan de medische faculteit van Harvard Medical School.

PSC

Z intu i genpri kkels

De weg van meditatie naar integratie De weg van meditatie naar integratie is een diepgaand onderzoek naar het nut en de effecten van meditatie. Het beschrijft wat er met je gebeurt als je gaat mediteren en welke stadia je doormaakt tijdens het meditatieproces.

In deze rubriek bespreken we elke editie vakgerelateerde boeken, cd’s, dvd’s en apps.

Wie mediteren niet alleen als een vorm van ontspanning wil zien, maar als een vorm van geestelijke ontwikkeling, krijgt in dit boek een verhelderend inzicht in dit proces. Het is geen doe-boek waarin een techniek wordt geleerd; het beschrijft een referentiekader voor de innerlijke reis die je onderneemt, als je gaat mediteren. In drie delen worden alle aspecten van dit proces beschreven. Het eerste deel behandelt de motivatie om te gaan mediteren en het nut ervan.

Carpe diem In Carpe diem haakt Roman Krznaric in op het feit dat het motto van de Romeinse dichter Horatius nog altijd springlevend is. Maar ‘Pluk de dag’ is ook gekaapt door de consumentenindustrie en de mindfulnessbeweging. Zij hebben het motto vernauwd tot ‘Koop de dag’ en ‘Pluk het nu’. Krznaric wil het tweeduizend jaar oude motto heroveren op zijn kapers. Daarvoor schrijft hij de eerste cultuurgeschiedenis van Carpe diem. Hij laat zien hoe de slogan kan inspireren om je over te geven aan waarachtig genot, om spontane acties te verzinnen en kansen te grijpen in het dagelijks leven én in de politiek. Wanneer kun je het best de dag plukken en wanneer niet? Carpe diem, Roman Krznaric Uitgeverij Ten Have, ISBN 9789025905132

PSC

In het tweede deel wordt het zogenaamde U-model beschreven waarin de ontwikkeling van het meditatief bewustzijn in negen fasen wordt verdeeld: een ontwikkeling vanaf het begin naar de diepste stadia van meditatief bewustzijn en van daaruit weer terug naar een lichtere en rijkere ervaring van het dagelijks leven. Dit model geldt voor alle vormen van meditatie: boeddhistisch, taoïstisch of religieneutraal. In dit tweede deel ligt de nadruk op de meditatieve ervaring. In het derde deel wordt beschreven hoe de nieuwe kwaliteiten die je door meditatie ontwikkelt, geleidelijk aan geïntegreerd worden in het dagelijks leven, een proces dat zich grotendeels autonoom voltrekt. Het boek is bedoeld voor iedereen die mediteert, wil gaan mediteren of lesgeeft in meditatie. Frans van Heel bestudeert al zijn leven lang de oosterse disciplines op hun mogelijkheden om zich persoonlijk te ontwikkelen. Hij geeft al tientallen jaren les in meditatie, qigong, vechtkunst en in Tai Chi en schreef een boek over pencak silat. Zie ook de website www.yinyangharmony.nl De weg van meditatie naar integratie, Drs. F. van Heel Uitgeverij Panta Rhei, ISBN 9789088401558

Z i n t u i g e n pr ik ke ls

Vals alarm Wat gaat er om in mensen met een dwangstoornis? Menno Oosterhoff put in dit boek niet alleen uit zijn ervaring en kennis als psychiater, maar ook uit zijn eigen belevingen als dwangpatiënt. De dwangstoornis is vooral bekend in de vorm van smetvrees of controledwang, maar er zijn meer, intrigerende, verschijningsvormen zoals ongewenste indringende voorstellingen over agressie of seks, permanente angst een ongeluk te veroorzaken, overgevoeligheid voor onvolledigheid en dwang om handelingen steeds opnieuw te doen. In Vals alarm verweeft Oosterhoff zijn eigen verhaal - hij heeft al veertig jaar een dwangstoornis - met de verhalen uit zijn praktijk. Het resultaat is een sprankelend, informatief en vaak geestig, maar steeds respectvol portret van de dwangstoornis. Menno Oosterhoff is (kinderen jeugd) psychiater en werkt bij een grote ggz-instelling. Hij is initiatiefnemer van het OCD Netwerk (www.dwang.eu) en schrijft columns in Medisch Contact. In 2015 kreeg Oosterhoff een eervolle vermelding bij de Psyche Mediaprijs voor de bevlogenheid waarmee hij begrip vraagt voor psychische problemen. Bij de Mediaprijs van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie kreeg hij in 2017 een eervolle vermelding voor zijn genuanceerd en positief kritisch schrijven over de psychiatrie. Vals alarm, Menno Oosterhoff Uitgeverij Lucht, ISBN 9789491729683

Help, mijn juf is een paard! Met een wetenschappelijk onderbouwde theorie en veel praktijkvoorbeelden wordt in dit boek de rol die het paard kan spelen bij het versterken van executieve functies met behulp van ervaringsleren, helder uiteengezet. Sinds 2004 werkt Paulien Rutgers met het ondersteunend inzetten van paarden bij interventies, die tot doel hebben om kinderen met specifieke hulpvragen tussen de 4 en 18 jaar te stimuleren zich verder te ontwikkelen. Meer dan de helft van deze kinderen kampt met schooluitval en/of risicovolgedrag. Ze hebben op een of meerdere executieve functies ondersteuning nodig met daarbij een terugkoppeling naar het gezin en de school. De paarden hebben een positief effect op het leervermogen, de zelfreflectie en de bewustwording van deze kinderen. In dit boek brengt Paulien Rutgers al haar ervaring en de resultaten van haar zoektocht naar de verklaring voor het effect dat paarden hebben, samen. Ze bezocht nationale en internationale symposia, lezingen en cursussen, bestudeerde artikelen en boeken, voerde gepassioneerde gesprekken met onderzoekers en collega’s met als resultaat een samenvattende theorie met een vertaling naar de praktijk. Een onmisbaar boek voor hbo-studenten ‘dier in de zorg’ en sociaalpedagogische hulpverlening, professionals in het werkveld en docenten. Help, mijn juf is een paard!, Paulien Rutgers Uitgeverij SWP, ISBN 9789088507243

Vergeven In Vergeven stelt Svenja Flasspöhler vanuit persoonlijke ervaring de vraag of vergeven mogelijk is, wat ervoor nodig is en wat het je kan brengen. Ze gaat te rade bij schrijvers, filmmakers en filosofen als Hannah Arendt, Derrida en Levinas. Zo laat ze zien dat filosofie andere inzichten biedt dan religie. Doordat ze het universele thema vergeving inbedt in haar ingrijpende levensverhaal en dat van anderen, ontstaat er een intieme leeservaring.

Advertentie

Trainingen Verlies en Verlangen 2017 Omgaan met rouw en verlies

2-daagse training voor professionals die werken met cliënten met een rouw- en/of verlieservaring

Verlies en Verlangen, omgaan met de onvervulde kinderwens

2-daagse training voor professionals die werken met cliënten met een onvervulde kinderwens. Data: zie www.verliesenverlangen.nl accreditatie voor NFG, NVPA en Adiona leden. 06 27865750 www.verliesenverlangen.nl info@verliesenverlangen.nl

Vergeven, Svenja Flasspöhler Uitgeverij Ten Have, ISBN 9789025905934 PSC

Stimuleert een goede geestelijke gezondheid Werkt ontspannend en rustgevend Tijdens het zoeken naar de oorzaak van je neerslachtig voelen, is het nuttig iets te doen om de meest vervelende verschijnselen (onbestemde onrustgevoelens, je angstig voelen, slecht slapen en dergelijke) op te heffen of zoveel mogelijk te verminderen. Neurapas® balance bevat drie werkzame bestanddelen die elkaar aanvullen en versterken en die daarbij helpen.

De werkzame stoffen in Neurapas® balance zijn Sint-Janskruid, valeriaan en passiflora. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Neurapas® balance bij neerslachtige, sombere gevoelens snel en zonder bijwerkingen verlichting brengt. Dit bereikt u al door 3x daags 1 tablet in te nemen. 60 tabletten € 17,50

NEURAPAS balance

Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK Barneveld www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

CONGRES NEDERLAND

100% natuur. 100% puur.

De kracht van hoogsensitiviteit

13 oktober 2017 - Spant! - Bussum

Hoogsensitiviteit: een last of een kracht? De laatste stand van zaken Hoe ga ik daar als professional mee om?

De relatie met ADHD, ADD en autisme Hoe signaleer ik het bij mijn medewerkers?

Aanmelden op www.hspcongres.nl

Oproep: ervaren therapeuten gevraagd

Oproep:

ervaren therapeuten gevraagd VERVOLGONDERZOEK NAAR EEN NIEUWE METHODE VOOR DE BEHANDELING VAN DEPRESSIE De methode Depression in Awareness Space (DAS) is een recente combinatie van technieken, gebaseerd op de principes van mentale ruimte psychologie en NLP. Tijdens het NBVH-congres d.d. 25 maart jl. heeft Lucas Derks deze experimentele methodiek gedemonstreerd voor de behandeling van milde tot matige depressie. Depressie wordt door cliënten vaak metaforisch ervaren als “black matter”: iets dat donker, hard, zwaar of ondoorzichtig is. De methode DAS ‘verlicht’ de metafoor van depressie zodanig, dat deze kleiner, lichter of transparanter wordt om het probleem c.q. de oorzaak van de depressie die achter de donkere zone schuilgaat, te kunnen achterhalen. Het werkelijke probleem van de depressie wordt dan meer zichtbaar, waardoor eraan gewerkt kan worden om de depressieve gevoelens van de cliënt te verminderen.

Therapeuten gevraagd voor vervolgonderzoek

De therapeuten worden vooraf gescreend op ervaring, kennis

Uit de resultaten van het pilotonderzoek van Christine Been-

en kunde en verder opgeleid om de DAS-interventie zo zorg-

hakker in het kader van haar afstudeerproject in 2016, bleken

vuldig mogelijk uit te kunnen voeren.

alle proefpersonen na de behandeling meestal verlichting van hun depressie te ervaren. Om de relevantie van de methode

Op dinsdag 17 oktober 2017 geven Lucas Derks en Christine

DAS nog beter aan te kunnen tonen en wetenschappelijk te

Beenhakker een ééndaagse workshop voor de gescreende

kunnen onderbouwen, wordt het onderzoek nu uitgebreid met

therapeuten, waarin het onderzoeksprotocol en de DAS-

meerdere therapeuten en een grotere steekproef.

methodiek worden uitgelegd en geoefend (lunch inbegrepen).

Wij zijn daarvoor op zoek naar gekwalificeerde NLP- of

Hier zijn geen kosten aan verbonden. Het maximum aantal

hypnotherapeuten, die de praktijk van de mentale ruimte

deelnemende therapeuten is 25. De tijdsinvestering voor

in voldoende mate beheersen. Het vervolgonderzoek zal

deelname aan het onderzoek wordt ingeschat op 6 dagdelen,

plaatsvinden onder auspiciën van de Society for Mental Space

inclusief workshop. Medewerking aan het onderzoek geschiedt

Psychology (www.somsp.com).

op vrijwillige basis.

KWALITEITSCRITERIA EN AANMELDEN Ben je gecertificeerd NLP-master, psychosociaal therapeut, hypnotherapeut of Sociaal Panorama Consulent, beschik je over minimaal twee jaar therapeutische werkervaring en heb je belangstelling om mee te doen aan dit vervolgonderzoek? Of wil je graag meer informatie ontvangen over het pilotproject c.q. vervolgonderzoek? Stuur dan voor 1 juli 2017 een mailtje naar c.beenhakker@somsp.com, met vermelding van je naam, telefoonnummer en relevante opleiding en praktijkervaring. Wij nemen daarna zo spoedig mogelijk contact met je op. MEER INFORMATIE: www.somsp.com | www.sociaalpanorama.nl

PSC

C o lu mn

Overvloed Ik probeer de laatste tijd weer even te

Jammie!

letten op gezond eten. Ik ben niet echt dol op koken, dus dat maakt het niet

En op dat moment schiet ik in de lach.

makkelijker… Maar vol goede moed sta ik

Jeetje zeg, je zal eens teveel van het

groenten, kip en rijst tot een zo aantrek-

goede hebben! Mijn hele overtuigin-

kelijk mogelijk prutje te knutselen. Komt

gensysteem kan daar dus zo van in de

mijn man binnen met een tas vol spullen.

war raken!

Tijdens zijn werkdag was er een lunch geweest en er was over. Een lunch van

Ik app man (die inmiddels naar de sport

echt mijn allerfavorietste en toevallig ook

is):

nog supergezond vegan-restaurant bij

“Moet een beetje lachen om mezelf.

ons in de stad. Dus ik zie allemaal bakjes

Teveel lekker eten. Dat is toch zonde!

met smakelijke hapjes en ik bits: “Had

Dank voor zoveel lekkers en morgen heb

je niet eerder kunnen zeggen dat je dit

ik ook nog wat. Overvloed blijft wennen.”

mee zou nemen? Nu heb ik voor niets gekookt.”

Ik krijg hartjes terug!

Man kent mij al een tijdje, dus laat het

Overvloed, het is me wat zeg. Overvloed

maar langs waaien. Ik dreutel in de

aan ruimte, eten, geluk, gezondheid,

"Jeetje zeg, je

keuken, zoekend hoe ik wat ik gekookt

plezier. Of misschien verwart mijn over-

heb en wat erbij gekomen is tot een

tuigingensysteem me zelfs hier en is wat

zal eens teveel

logisch geheel kan maken. Overweeg

ik als overvloed zie, eigenlijk gewoon

wat ik gekookt heb in de vriezer te doen,

genoeg. Ach, die lui van L’Oréal wisten

maar weet uit ervaring dat dat er pas een

het eigenlijk al lang: omdat ik het waard

jaar later weer uitkomt. Morgen dan maar

ben!

van het goede hebben!"

eten? Ook niet. Wat man meegenomen heeft, is net te weinig voor allemaal. Whaaaaa, het stormt in mijn hoofd van keuzes! Uiteindelijk zit ik met een bordje met wat van de meegebrachte salade aangevuld met eten van mezelf, kortom een bord vol lekkere vitamientjes. Ook heb ik een goddelijk vegan, glutenvrij, suikervrij toetje van het eerdergenoemde restaurant ernaast staan en geniet ik! Wat er over is, wordt mijn lunch voor morgen.

CATHELIJNE IS SCHRIJVER, MOEDER, TRAINER EN COACH. ZE WERKT BIJ TRAININGSINSTITUUT DE EERSTE VERDIEPING EN BIJ HET ADHD-CENTRUM NEDERLAND.

PSC

R o s e g a rde n

Nieuwe diagnostische kernprofieltest brengt het Kind in de cliënt in kaart DOOR: BAS VAN DIJK Eigenlijk was het bedoeld als een academisch onderzoek naar de geheimen van merkverbondenheid. Maar Rudi van Dijk van G2O Consultants uit Utrecht ontdekte een andere schat. Inzichten uit de psychoanalyse, en in het bijzonder de objectrelatietheorie, leidden tot een nieuwe test. Scores bij 88 stellingen geven de therapeut diepgaand inzicht in het kernprofiel: de mate en verhouding van autonomie, verbondenheid en differentiatie in de cliënt. Het Innerlijk Kind wordt verrassend nauwkeurig in kaart gebracht. Ervaringen in de eerste levensjaren zijn sterk vormend voor de persoonlijkheid van mensen. Bekend is onder meer hoe hechtingsstijlen hun stempel drukken op relaties in het latere leven. Rudi onderzocht hoe dat kan. Hoe “self” - zoals hij in dit verband de persoonlijkheid noemt - zich ontwikkelt. Self ontwikkelt zich rond de ervaringen met autonomie en verbinding. Het kind maakt zich los uit de symbiose met de moeder en moet autonomie ontwikkelen, onafhánkelijk worden. Tegelijk moet het leren een gezonde verbinding te ontwikkelen met anderen. Hoe moeder en kind zich in die ontwikkeling tot elkaar verhouden, wordt sterk bepaald door de kwaliteit van differentiatie. Het brein legt daarnaast alle ervaringen vast in cognitieve structuren, ook wel mentale representaties, scripten of werk-

modellen genoemd. Het zijn relationele schema’s die onbewust sturend zijn.

Zicht op het miskende Kind In het therapeutisch werk staat dit onbewuste deel van het self meestal centraal. In de gezamenlijke zoektocht die cliënt en therapeut ondernemen, vormt het een belangrijk onderdeel. Gaandeweg de therapie wordt er steeds meer zichtbaar van dat self. Dit proces is echter sterk afhankelijk van de vaardigheid en het inzicht van de therapeut. Is hij in staat bepaalde patronen of situaties van overdracht of tegenoverdracht te vertalen naar de vroege ontwikkeling van de cliënt? Voor een scherpe diagnose en effectieve therapie zou een meer onafhankelijk beeld, dat sneller beschikbaar is, waardevol zijn.

Differentiatiepercentage Juist op dit punt bleek het onderzoek van Rudi nieuwe inzichten te bieden. Hij ontwikkelde een kernprofieltest met 88 stellingen. De cliënt geeft bij elke stelling een score, variërend van helemaal niet tot helemaal wel mee eens. De stellingen zijn ‘veilig’; ze gaan nauwelijks over de cliënt zelf, maar vooral over de wereld om hem heen. Hoe kan zo’n test diepgaand inzicht geven in autonomie, verbinding en differentiatie? Door slim gebruik te maken van projectieve identificatie zijn de onbewuste mentale beelden (die in

de vroege kindtijd zijn ontwikkeld) te achterhalen. Er rolt zelfs een indicatief differentiatiepercentage uit de test. Dat geeft diepgaand inzicht in mensen. In hun sturende relationele schema’s die in de kindtijd onuitwisbaar zijn vastgelegd; maar ook hoe ze sturend en ‘misleidend’ kunnen zijn in het leven van vandaag. De kernprofieltest laat overigens ook de verschillen zien tussen het werkelijke self en het beeld dat de cliënt van zichzelf heeft als het gaat om autonomie, verbinding en differentiatie. Soms zijn er grote verschillen tussen het werkelijke self en het zelfbeeld van de cliënt.

Diagnostische tool De kernprofieltest blijkt in de praktijk een zeer betrouwbare diagnostische tool te zijn. Ondergetekende heeft de test afgenomen bij cliënten die al langere tijd in behandeling zijn en van wie de ontwikkelingshistorie bekend is. De uitkomst van de test bleek in alle gevallen een verrassend correct beeld te geven van het Kind in de cliënt. De kernprofieltest maakt het mogelijk snel en diep ‘onder de motorkap’ kijken en geeft daarmee zicht op de diepste oorzaken van symptomen als stress, relatieproblemen, overspannenheid, minderwaardigheidsgevoelens, etc. De test helpt daardoor om de juiste therapeutische interventies in te zetten.

DOE MEE AAN DE TEST Rudi is de kernprofieltest verder aan het ontwikkelen. Voor een zo hoog mogelijke kwaliteit en validiteit zijn veel testresultaten nodig. Daarom nodigen we je graag uit mee te doen aan de test. Je krijgt als deelnemer terugkoppeling over de uitslag en de gelegenheid feedback te geven. Wil je een mail met de test ontvangen en meedoen of wil je meer weten? Stuur een mail naar Rudi, rudi@g2o.nl of naar info@bascoaching.nl met als onderwerp Test PSC. Onder de respondenten worden de boeken Dit ben ik en Dit zijn wij van Lieuwe Koopmans als set verloot.

PSC

O ve rdrac ht en tege n o v erd ra c h t ( 2)

Overdracht & tegenoverdracht (2) DEZE TEKST IS EEN BEWERKING VAN HET ARTIKEL “OVERDRACHT EN TEGENOVERDRACHT” UIT: “SAMENZIJN IN THERAPIE” DOOR GER ZUIDERVEEN - HET EERSTE DEEL IS GEPUBLICEERD IN PSC MAGAZINE 2017- EDITIE 1

Korte samenvatting eerste deel

woordelijk te maken voor zijn behoefte.

de eigenheid steeds toegankelijker. Als

Alle hulpverleners, onderwijzers, pre-

Deze zal hier niet op ingaan en de ver-

de therapeut het geklaag en gejammer

dikanten of wie je verder ook maar

antwoordelijkheid terugleggen bij de

bevestigt 'ach, wat erg voor je', heeft de

bedenkt, hebben te maken met over-

cliënt. Hij maakt gebruik van bevestiging

cliënt steeds meer troost nodig. De cliënt

dracht en tegenoverdracht. In iedere

en frustratie om de cliënt van zijn werke-

wordt op een neurotische wijze afhan-

relatie is sprake van 'iets' overdragen, het

lijke behoefte bewust te maken.

kelijk van de therapeut. Het warme bad dat de cliënt van zijn therapeut ontvangt,

behoort tot de menselijke gedragingen. Overdracht betekent, dat de ene mens

Hij frustreert de pogingen van de cliënt

houdt een keer op, zonder werkelijke

bepaalde kwaliteiten al of niet bewust

om de therapeut te manipuleren. 'Help

groei. Pas wanneer je het 'willen krijgen'

overdraagt op de ander. Tegenover-

mij, troost mij, verlos mij, zeg mij wat

opgeeft, kom je bij de werkelijke pijn van

dracht gaat de andere richting uit.

ik moet doen, want ik ben niet in staat

het gemis terecht en kan het verwer-

mijzelf te helpen.' Het manipulatief

kingsproces beginnen.

De oorzaak en tevens de kern van de

gedrag - het willen krijgen - staat altijd

overdracht is de drang om gelukkig te

tegenover het echte 'zijn'. Voortdurend

‘Willen krijgen’

worden, gekoppeld aan volmaakt willen

wijst de therapeut zijn cliënt op de eigen

Het valt niet mee voor een cliënt om

zijn. Dat doel hopen we te bereiken door

verantwoordelijkheden. Frustreren alleen

het 'willen krijgen' zo maar op te geven.

ons te richten op iets of iemand buiten

is echter te eenzijdig, de therapeut zal

Het 'willen krijgen' heeft nu eenmaal de

onszelf: geld, gezondheid, de partner,

ook moeten bevestigen. Hij bevestigt

functie om de pijn van het gemis niet te

de regering. Daarnaast willen we meer

datgene wat echt is. Hij let bijvoorbeeld

hoeven voelen. De hoop alsnog te krij-

onszelf worden. Maar vanuit pijn en

op de lichaamstaal, die echt en authen-

gen is vermijding van die pijn, maar leidt

angst ontkennen we vaak deze behoefte.

tiek is. In het manipulerende gedrag zit

helaas tot allerlei manipulatieve neuroses

Want erkenning van deze behoefte geeft

overigens ook altijd wel iets van authen-

én uiteindelijk kom je er geen stap verder

onzekerheid en kan soms vergaande

ticiteit. Dit authentieke zal door het te

mee. Als je wel bij die pijn komt, kun je

consequenties met zich meebrengen.

bevestigen steeds meer op de voorgrond

alsnog de pijn verwerken

komen.

‘Niemand kan jou geven wat je nodig hebt, behalve jezelf. ‘ Bevestigen en frustreren De transpersoonlijk therapeut houdt zich bezig met de diepe behoefte om jezelf te worden. Hij gaat niet meewerken om de problemen zo snel mogelijk op te lossen, maar maakt van de problemen thema's die de weg naar zelfrealisatie vrij maken. Aangezien het een pijnlijk proces is, heeft de cliënt voortdurend de begrijpelijke neiging zijn pijn te ontlopen. Dit doet hij onder meer door de therapeut verant-

PSC

Willen begrijpen Alleen zijn

De situatie van de overdracht is in feite

De meeste mensen hebben het niet

lijden. Lijden gaat niet over, pijn wel.

zozeer moeilijk met hun problemen, ook

Zolang je overdraagt, word je niet zelf

al gaat daar veel aandacht naar uit, maar

verantwoordelijk. Als je die pijn niet meer

met het alleen zijn daarin. Met proble-

hoeft te vermijden, hoef je niet meer

men worden hier niet de zieke geestes-

iemand anders er verantwoordelijk voor

toestanden bedoeld of de stoornissen.

te maken. Je zult merken dat je ineens

Daarbij heb je hulp of medicijnen nodig,

heel goed in staat bent contact met

waar medici in zijn gespecialiseerd. De

andere mensen aan te gaan en hen kan

therapeut daarentegen is bezig 'samen te

begrijpen in hun gemis. Daar krijg je oog

zijn'. De cliënt begrijpen in zijn eigenheid,

voor. Je zult merken dat je het gemis van

waardoor hij zich bevestigd voelt. Door

anderen niet goed kunt aanzien en je

het manipulatieve gedrag te frustreren,

wilt vervolgens van jouw liefde geven. Je

wordt de weg naar bewustwording van

wilt echt begrijpen. Door op deze manier

T Pne t

gevend te zijn, bevestig je jezelf. Die

vader zoekt, wordt de therapeut een

zijn pijn te gaan. Dankzij de overdracht

bevestiging hoeft niet meer per se door

vader. De cliënt wordt niet meer zich-

kan de therapeut zijn cliënt frustreren

een ander gegeven te worden. Je geeft

zelf, maar hij wordt afhankelijk. De angst

en bevestigen, zodat de cliënt bij zijn

het jezelf, je bevestigt jezelf in het zijn

voor de boosheid en de pijn van de cliënt

authenticiteit kan komen. De grondbasis

van een liefdevol en goed mens.

maakt dat de therapeut aardig en begrij-

van de transpersoonlijke therapie is het

pend doet. Hij zegt niet: 'Hou op met je

'samen willen zijn'.

Tegenoverdracht

gejammer', maar 'Ach, wat erg voor jou,

De therapeut is ook maar een mens. Hij

ik zal je helpen.'

kent hetzelfde gemis als zijn cliënt. Hoe

Het lijden gaat door, overdracht en

goed voelt het wel niet om aardig te zijn

tegenoverdracht houden elkaar in stand.

of redder te worden van een cliënt in

Om deze status-quo te voorkomen en

nood. De cliënt hoopt het te krijgen van

te doorbreken, moet de therapeut dus in

de therapeut, de therapeut wordt verleid.

staat zijn zichzelf te bevestigen. Hij moet

Helaas gebeurt het vaak dat de therapeut

bezig zijn de eigen manipulatiespelletjes

de verantwoordelijkheid niet bij de cliënt

te doorzien.

zelf laat. Hij denkt na over een oplossing. Hij gaat voor de cliënt zorgen en zit

Samen willen zijn

daarbij meteen in de tegenoverdracht.

Als hij zich hiervan bewust is, hoeft er

In de pijn van zijn cliënt herkent hij zijn

geen tegenoverdracht te ontstaan. Als

eigen pijn en vermijdt deze wellicht, door

het toch gebeurt, is hij zich tenminste

voor zijn cliënt te gaan zorgen.

daarvan bewust. De interesse of eigenlijk

Deze hulpverlening is in wezen een

schijninteresse voor zijn cliënt (hij wil zijn

behoefte van de therapeut en niet de

eigen leegte vullen) kan de therapeut

werkelijke behoefte van de cliënt.

in tegenoverdracht niet volhouden. Hij raakt ongeïnteresseerd of geïrriteerd.

De cliënt geeft de therapeut de macht

De cliënt blijft achter en wordt opnieuw

om te kunnen helpen. Iedere rol van de

niet bevestigd in zijn authenticiteit. De

therapeut, vader/moeder/deskundige,

ergste manier van tegenoverdracht is

zal door de cliënt geaccepteerd worden.

de tegenoverdracht die ontkend wordt.

Want de cliënt denkt dat de therapeut

Tegenoverdracht zal er altijd zijn, het

hem verder helpt. Als de therapeut niet in

gaat erom je bewust te worden van de

staat is zichzelf te bevestigen, zal hij in de

rol die je als therapeut speelt. Je moet

tegenoverdracht blijven en samen met

hierover kunnen praten. Vermijden zal

zijn cliënt op een dood spoor terechtko-

ook niet kunnen. Het is voor de the-

men. Als de cliënt alsnog een steunende

rapeut een mogelijkheid om zelf door

Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de coach, counselor & therapeut Oktober 2017 een dag met workshops In oktober organiseert TPnet een dag met workshops in het NFG-gebouw. In het volgende nummer volgt hier meer informatie over. Ben je nieuwsgierig, heb je een idee of wil je meewerken, dan kun je contact opnemen met Piet van Gijssel via info@transpersoonlijk.net. Leden van TPnet hebben veel voordeel. Zoals adverteren met hun activiteiten en een persoonlijke webpagina. www.transpersoonlijk.net / info-lidmaatschap/

PSC

www.aukeherrema.nl

De complete 2 jarige opleiding tot kinder- of jongerencoach

www.torikindercoachopleiding.nl

Kindercoach worden?

Download de kindercoach test: www.torikindercoachopleiding.nl

â&#x20AC;&#x153;Je leert een kind begrijpen, wanneer je jezelf leert begrijpen.â&#x20AC;?

www.torikindercoachopleiding.nl Advertentie TORI PSC Magazine versie 05.indd 1

info@torikindercoachopleiding.nl 16-12-2016 15:54:55

Colu m n

Onschuld en verantwoordelijkheid Zo ongeveer drie keer per dag zie ik als ik

Zoekt Vrouw gekeken. Ik had er veel over

mijn tuin in kijk, vlak voor het raam, een

gehoord, er nog nooit naar gekeken en

vrouwtjeseend reikhalzend mijn woon-

vond er toch iets van. Dus dacht ik: oor-

kamer in kijken. Dat is zo‘n leuk gezicht;

deel niet over iets dat je nog niet eens

ze rekt zich helemaal uit en kijkt mij als

gezien hebt. Vandaar dat ik keek naar

het ware naar zich toe. Ze komt even

BZV internationaal. Ik zag mensen die

foerageren, vaak met partner in haar

op zoek waren naar een partner, omdat

kielzog. Ik reageer onmiddellijk, heb op

ze zich eenzaam voelden. Ik zag een

het aanrecht voer, speciaal voor deze

aantal heel aandoenlijke mensen. En ik

dame aangeschaft, klaarliggen, en geef

zag Yvon, die telkens zulke goede vragen

mensen willens en wetens dieren behan-

ze daar een paar handjes van. Zij werkt

stelde. Echt een verademing. Yvon is

delen alsof het geen levende wezens

alles zo snel mogelijk naar binnen en je

wat mij betreft de beste interviewster

zijn. Dat kan ik niet begrijpen.

ziet dat ze het eten opslaat in haar krop.

die ik ken. Maar wat ik ook meermalen

Vervolgens vliegen ze snel weg. Zo gaat

zag, was hoe het in de wereld gesteld is

Hoe zit het met ons verantwoordelijk-

het elk jaar in de broedtijd. Even snel wat

met de afstand naar de natuur. Het gaat

heidsgevoel? Hoe smaakt die kip als je

voedsel halen en dan weer terug naar de

nota bene in dit programma om boeren.

weet wat voor leven die beestjes hebben

eieren.

Mijn idee van een boerderij blijkt totaal

gehad? Varkens die vastliggen in een

achterhaald. Ik zag dieren op een ‘car-

ruimte waarin ze zich niet eens kunnen

Als ik haar dan zo zie, verwachtingsvol

rousel’ om gemolken te worden. Dieren

omkeren, met biggetjes die amper door

en haastig, dan welt er in mij een enorm

die nooit buiten kwamen. Kalfjes die bij

de tralies door bij de tepels kunnen. Hoe

warm gevoel op. Zo onschuldig dat

de moeder weggehaald waren en in hun

kun je dat dieren aandoen?

beestje.

eentje in een plastic hok stonden. Duizenden kippen bij elkaar in een hok. Ik

Waarschijnlijk zullen mensen mij naïef

Een paar dagen geleden zag ik ineens

zag melkveehouders die vreemd opke-

vinden, of ouderwets of overgevoelig.

een kleine egel rondscharrelen. Aha,

ken van mensen die vegetariër waren,

Maar voor mij alleen nog maar boter,

winterslaap over. Ik ging naar buiten en

terwijl zij biefstuk aten.

kaas en eieren van een boerderij waarvan de koeien in de wei zijn geweest. Ik wil,

pakte hem (of haar) voorzichtig op met mijn mouwen, even snel aan Eega laten

Dieren die als product uitgebuit werden

gelijk Alberdien, de waarheid van mijn

zien. Wat een schat van een beestje. Ook

voor melk en vleesproductie. Hoe leuk

gevoel niet verloochenen. De macht van

totaal onschuldig.

ik het programma ook vond, dat raakte

de mens brengt verantwoordelijkheid

mij heel erg. Ik heb zoveel respect voor

met zich mee. Hoog tijd daar eens aan-

Het woord onschuld is eigenlijk een

Alberdien, die haar eigen waarheid niet

dacht aan te besteden.

lastig woord, het is het tegenoverge-

verloochende en uit dierenliefde de

stelde van schuld, maar dat bedoel ik

aftocht uit Texas blies. Good for you,

eigenlijk niet te zeggen. Als ik die dieren

Alberdien!

zie, zie ik een uitstraling van ongereptheid, van onbevangenheid, van totale

Er is fundamenteel iets verkeerd met

onwetendheid van het kwaad in de

onze wereld. De natuur en de aarde

wereld.

worden uitgebuit. Dat iemand uit onwetendheid een boom kapt voor het hout,

Onlangs heb ik voor het eerst naar Boer

daar kan ik nog inkomen. Maar dat

MARTINE CLAUSEN IS MANTELZORGER, COUNSELOR EN CREATIEF THERAPEUT. PSC

Z intu i genpri kkels

Van alles twee Martine Delfos over (echt)scheiding bij jonge kinderen De cijfers liegen er niet om, een op de drie huwelijken eindigt met een scheiding. Er zijn dus veel kinderen die hiermee te maken krijgen. Het therapeutische kinderboek Van alles twee, geschreven door Martine Delfos, gaat in op dit thema.

In deze rubriek bespreken we elke editie vakgerelateerde boeken, cdâ&#x20AC;&#x2122;s, dvdâ&#x20AC;&#x2122;s en apps.

Het boekje is bedoeld voor kinderen in de leeftijd van 3 tot ongeveer 9 jaar en legt uit wat een scheiding betekent voor jonge kinderen. Het beschrijft het dagelijks leven van twee jonge kinderen van wie de ouders gescheiden zijn, en hoe er een moeizame omgangsregeling tot stand gekomen is. Ik word er altijd weer een beetje treurig van om te lezen over twee bedjes, in twee huizen, en koffertjes die door kinderen met de ziel onder hun armpjes van het ene huis naar het andere worden gesleept. Maar, het zal voor veel kinderen die hiermee zullen moeten dealen, zeker herkenbaar zijn. Het boekje is een prima hulpmiddel om in gesprek te komen over alles wat een scheiding met zich meebrengt zoals, schuld, parentificatie en de verwarrende gevoelens die hun weggetjes moeten zien te vinden. Er is door Martine Delfos goed nagedacht over de inhoud. Het is handig dat op iedere pagina, in een uitgelicht blok, verdiepende uitleg te vinden is. Ook achterin het boekje staan nog tips. Er is veel aan gedaan om de lezer te prikkelen bij het verkrijgen van inzicht en bewustwording in de eventuele emotionele gevolgen van een scheiding. Van alles twee is in principe een voorleesboekje. Er staat overigens wel in vermeld dat wat oudere kinderen het zelf ook kunnen lezen. Ik ben hier wat terughoudend in, daar de verdiepende teksten voor de ouders dan vast ook worden meegenomen in de ijver. De kinderen hebben al zorgen genoeg lijkt meâ&#x20AC;Ś. Overigens is het verhaal ook geschikt om als voorlichting te gebruiken. De illustraties zijn in sober zwart-wit, maar mocht je dat in de weg zitten, dan is hier met een stel kleurpotloden snel wat aan gedaan, toch? Recensie van Anja van de Weerd Martine Delfos, Van alles twee Uitgeverij Nino ISBN 9789085605041

PSC

‘Een heel mooi en zeer nuttig boek!’

Leo Visser, MS specialist met een bijzondere leerstoel MS aan de universiteit voor Humanistiek

‘Alleen maar lof voor dit fantastische boek! Zeer aansprekend voor kinderen!’ Anita Neele, MS-verpleegkundige in Reinier de Graaf ziekenhuis, Delft Fiona Sie (bedenker) Beitske Bouwman (schrijfster) Karst-Janneke Rogaar (illustrator)

De moeder van Amelie is plotseling ziek. En niet zomaar een beetje. Ze heeft MS. Ze kan ineens geen lange wandelingen meer maken en ligt vaak in bed. Amelie snapt niets van de ziekte. Soms is ze heel boos, dan weer heel verdrietig. Op een dag is ze zo boos dat ze wegfietst. In het park bedenkt ze samen met haar oude buurman een plan. In een spannende zoektocht ontdekt Amelie dat MS niet te genezen is maar dat je wel kan leren hoe je met MS omgaat. En dat je ondanks de ziekte ook samen vrolijk en blij kan zijn! Heeft jouw vader of moeder ook MS (of iemand in je familie)? En wil je er meer over weten? Lees het verhaal van Amelie. En wil je net als Amelie je eigen verhaal ontdekken? Ga aan de slag met de opdrachten en puzzels uit het boek. Ze helpen je om je al je ervaringen op een rijtje te zetten. Uitgeverij SWP | ISBN 9789085606796 | voor kinderen 8-12 jaar | € 17,50 Bestel online en zonder verzendkosten op www.swpbook.com/1970 tevens verkrijgbaar in de (online) boekhandel in Nederland en België. PSC 35

E r w as eens...

DOOR: ANK VAN DER MEER

Er was eens... SPROOKJES EN VERHALEN IN THERAPIE Werken met sprookjes en verhalen is een therapeutische werkvorm die niet zo heel bekend is en daarom helaas ook onbemind. Bij het

Sprookjes behandelen universele menselijke problemen. We kunnen allemaal ons eigen levensverhaal en onze eigen actuele problemen in onze ontwikkeling in de spiegel van het sprookje bekijken. Juist door de opbouw en de krachtige beelden van sprookjes en verhalen kunnen we onze eigen beelden in een ontwikkeling/groeiproces plaatsen. Beweging is het doel, en samen met de held of heldin kunnen we dit gaan doen. Hoop is hierin ons perspectief. Ook laat het sprookje ons zien hoe menselijke ontwikkeling sterker is dan verleiding, betovering of beproeving. Door de symbolische taal sluit het aan op de problemen in ieder ontwikkelingsfase, maar biedt het ook structuur om door je problemen heen te gaan. Een goed sprookje behelst alles: leven en dood, goed en kwaad, moraal, hoe je wilt zijn, bezieling, en wat je in de wereld wilt zetten. Pijn, licht en je biografie zijn de rode draad. Heel de menselijke ontwikkeling komt aan de orde. Het sprookje legt precies het vergrootglas op onaffe zaken in ons.

horen van het woord sprookje denken mensen vaak dat het kinderverhalen zijn en dat ze voor kinderen zijn bedoeld, maar niets is minder waar. Werken met sprookjes en verhalen in therapie is een geweldige en milde werkvorm, bedoeld voor cliënten vanaf 18 jaar. In dit artikel wil ik graag mijn liefde voor de mogelijkheden die een sprookje of verhaal brengt, delen.

PSC

Lijn van Ariadne Een sprookje begint vaak met “Er was eens“, daarna volgt er een structuur; dit is de lijn van Ariadne, de rode draad door het verhaal: • Er wordt prachtig beschreven hoe mooi de prinses of iemand is; in ieder geval staat deze figuur nog volop in het licht. • Daarna ontstaat er een probleem; iemand wordt ziek, er ontstaat armoe. • De held in het verhaal glijdt af en kiest voor de schijnoplossing. Als deze schijnoplossing een aantal keren niet blijkt te werken, is daar de put. In de put valt de held in slaap, wordt opgegeten, wordt ziek, of wordt gevangen. • Kortom, tijdens dit dieptepunt moet er worden gezocht naar nieuwe mogelijkheden en wegen. • Dan komt er hulp: een prins komt langs of een diertje dat wijze woorden zegt. Dit is de verwijzing hoe je hebt om te gaan met het probleem. Vaak moet je geduld hebben en de blik naar binnen keren, je niet laten verleiden of op de barricade gaan. • Je komt oog in oog met je schaduw te staan, wordt getest of je krijgt opnieuw hetzelfde probleem, maar wordt er minder moedeloos van. • Je komt terug in het licht; in het sprookje is het een goed einde als het mannelijke deel het vrouwelijke deel redt of ondersteunt.

Keuze van het sprookje Welk sprookje je uitzoekt voor de cliënt, komt nauw; ieder sprookje heeft een eigen thema, bv. het sprookje De witte slang gaat over volwassen worden, De ganzenhoedster over het losmaken van de moederbinding en Grijsmantel over het losmaken van de negatieve vaderband. Een goed voorgesprek is noodzakelijk; ouders en familie, cultuur en achtergrond, alles komt aan bod, ook de karakterstructuur. Welk verhaal herinnert de cliënt zich nog van vroeger en welk deel uit dat sprookje? Juist dat stukje zegt iets over waar de ontwikkeling van de cliënt vastzit. Natuurlijk laat je als therapeut ook je intuïtie meespelen, je voelt waar de lading zit en wat wordt onderdrukt. Al deze zaken zorgen ervoor, dat je een zo goed mogelijk passend sprookje kunt vinden voor je cliënt, misschien niet helemaal perfect, maar dat is het leven ook niet. Alleen sprookjes met een goed einde worden gebruikt om mee te werken, anders bevestig je alleen maar de moedeloosheid en de neurose. Een mooi voorbeeld van een sprookje dat niet goed afloopt en vooral angst bevestigt, is Roodkapje. Dit meiske wordt dan wel gered uit de buik van de boze wolf, maar ze moet vervolgens wel beloven dat ze nooit meer van het pad af zal gaan. En juist van het pad afgaan, ons los maken van onze ouders en al onze introjecten zorgen ervoor, dat we kunnen groeien en ontwikkelen.

A nk v an d e r Me e r

Het geladen complex

het in beweging brengen

Ontspanning is belangrijk bij het werken met sprookjes; iedere sessie begint met ontspanning en meditatie. Vanuit rust en stilte krijgt de cliënt twee vragen voorgelegd waarop de onbewuste instelling antwoord geeft door middel van beelden op de plek tussen je ogen. De emotie van de cliënt hecht zich aan een beeld uit het sprookje, waarna dit beeld vervolgens wordt vastgelegd in een tekening. Door het tekenen komt er nog meer informatie vanuit het onbewuste en zo ontstaat er een beeld van het geladen probleem/complex. Alles wat de cliënt zelf verandert of weglaat, roept lading en defensie op.

is een stuk lastiger, daar is

De weg van het licht gaat door de schaduw heen

"Een probleem al wel weten is het makkelijkste stuk, maar

moed voor nodig."

Belangrijk bij deze werkvorm is dat altijd eerst de biografie wordt uitgewerkt. Je leven zoals dat nu is met de pijn en blokkades die je nu ervaart en die naar de schaduw zijn verdrongen. Bewust worden is immers de ervaring verwerken en begrijpen. Als je dit niet doet, wordt de weg van het onbewuste een vermijdingsmechanisme. Bv. je verdwaalt onderweg ergens en denkt dan maar, dat het vast niet de bedoeling is geweest dat je ernaartoe ging. Een probleem al wel weten is het makkelijkste stuk, maar het in beweging brengen is een stuk lastiger, daar is moed voor nodig. Een schijnoplossing is honderd keer makkelijker dan terug naar de put en daar weer uit moeten klimmen om weer naar het licht te kunnen. Het onbewuste geeft problemen op maat; we luisteren bijna niet meer en nemen het niet meer serieus en dus wordt het steeds grimmiger en komt het als een boemerang bij ons terug. Een goede combinatie met deze werkvorm is de gestalttherapie. Het sprookje laat het onaffe deel in jezelf zien want alle stukken ben je zelf. Door middel van projecties kun je hier weer contact mee maken en je binnen- en buitenwereld weer tot eenheid laten komen. Hierdoor kun je weer zelf verantwoordelijk worden voor je leven.

De heks in deze tijd In veel sprookjes komt de heks voor; deze staat veelal voor vergiftiging van het vrouwelijke en daarom moet de heks dood! In het sprookje van Hans en Grietje wordt ze in de oven gestopt en dit moet, omdat de heks dan kan transformeren naar een andere manier van zijn. Maar vergis je niet, ook in onze tijd is de heks nog heel actueel en actief. Denk daarbij aan alle verleidingen (de koekjes op het dak van het huisje van de heks) waaraan we tegenwoordig bloot worden gesteld. Of de kritiek die je krijgt, als je iets nieuws wilt proberen. Als je naar deze “heks” luistert, kom je nooit tot creëren, maar schiet je in de moedeloosheid. Tot slot, als je de weg van het sprookje oefent in je leven, loop je het pad van licht, liefde en wijsheid. Je houdt je problemen, maar kunt er steeds lichter mee omgaan. Met dank aan Krista Jonkers, Brise suave, die mij voorliep op de weg van het sprookje.

PSC

C rossu i te

Professionalisering door digitalisering in de praktijk Overal waar we vandaag de dag kijken, heeft de technologie een plaats verworven in onze maatschappij. Ook in de medische wereld is de technologie al lange tijd aanwezig in allerlei toepassingen en meetinstrumenten voor de controle en verbetering van de zorg in het algemeen. Dit is natuurlijk vooral het geval in de ziekenhuizen en grotere gezondheidscentra, maar ook de privépraktijken blijven hierin niet achter en worden meer en meer geconfronteerd met de voordelen van digitale praktijkvoering.

Maximaliseer uw potentieel In de eerste plaats zorgt digitalisering voor een versnelde uitbouw van de praktijk dankzij een grotere performantie op het vlak van medisch dossierbeheer, administratie, opvolging, patiëntcommunicatie, enz.

Vlottere financiële administratie Verder stelt digitaliseren u in staat om snel en efficiënt al uw behandelingen te factureren volgens de eisen van de zorgverzekeraars. De nota’s kunnen makkelijk per mail worden bezorgd aan uw patiënten, wat maakt dat het ook voor hen makkelijker is om deze in te dienen bij hun zorgverzekeraar. Dag-, week- en maandstaten zijn eenvoudig op te roepen en geven u snel een correct overzicht in de omzet van de praktijk.

Onlineboekingen Uw praktijk krijgt een grotere bereikbaarheid door het werken met onlineboekingen. Deze zorgen ervoor dat de patiënt 24/7 de mogelijkheid krijgt een afspraak in te plannen, zonder "Uw praktijk krijgt een grotere bereikbaarheid door het werken met onlineboekingen. Deze zorgen ervoor dat de patiënt 24/7 de mogelijkheid krijgt een afspraak in te plannen, zonder dat u gestoord

dat u gestoord wordt tijdens lopende consultaties. Hierdoor wordt voor iedereen een meerwaarde gecreëerd. CROSSUITE stelt u in staat uw patiënt een persoonlijk onlineprofiel te bezorgen dat de patiënt onmiddellijk een grotere betrokkenheid geeft bij uw praktijk. Intakes en evaluaties zelf laten invullen door uw patiënt in dit profiel, vereenvoudigt en vermindert niet enkel uw administratieve taken, maar verhoogt substantieel de nauwkeurigheid van de aangeleverde informatie door de patiënt.

wordt tijdens lopende consultaties. Hierdoor wordt voor iedereen een meerwaarde gecreëerd."

Verder beheert de patiënt binnen het profiel zijn persoonlijke gegevens en biedt het een extra kanaal om zijn afspraken, gemaakt binnen uw praktijk, steeds op een correcte manier op te volgen.

Voor elke praktijkgrootte Webbased werken maakt u totaal onafhankelijk van locaties en hardware. Dit geeft u als zorgverstrekker totale vrijheid in de praktijk. Samenwerken met collega’s wordt een evidentie, dit zowel binnen als buiten uw eigen organisatie. U heeft als het ware uw praktijk altijd binnen handbereik.

VOOR M EER INFO RMATIE: +31 20 81 1 6 0 48, W W W.C R O S S U IT E .CO M, IN F O @C R O S S U I T E .COM 38

PSC

Nie

Online videocollege Professioneel hulpverlenen: De gespreksmethodiek

✔ ✔ ✔

Mondelinge uitleg van de gespreksmethodiek Pakkende voorbeelden uit de praktijk Demonstraties van verschillende gespreksfasen 8 Registerpunten

www.hupper.nl

Opleiding tot HeartMath® Therapeut In de HeartMath methode staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal. Door middel van biofeedback op het hartritme leren uw cliënten hoe ze omgaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen. In deze nieuwe opleiding leert u aan uw cliënten om meer grip te krijgen op stress en hun manier van omgaan daarmee, zodat ze gericht kunnen werken aan een gezondere leefstijl. Uit vele studies blijkt dat dit leidt tot een toegenomen welbevinden en functioneren, zowel lichamelijk als psychisch.

HeartMath Benelux biedt nu een 5-daagse opleiding tot HeartMath Therapeut. In de opleiding wordt aandacht besteed aan:

• Begeleiding van cliënten door • Inpassing van HeartMath middel van het Werken aan interventies in bestaande Veerkracht programma behandelmethodieken Het Werken aan Veerkracht programma De opleiding biedt een kennismaking biedt een evidencebased protocol om met diverse interventietechnieken. Om met behulp van een werkboek de cliënt deze interventies goed over te kunnen in 7 sessies te begeleiden. De cliënt brengen is het van belang om de geleerwordt zich bewust van zijn doelen, de technieken ook zélf veel te oefenen stressbronnen en energielekken en leert en toe te passen in het dagelijks leven. stapsgewijs de HeartMath technieken toepassen en integreren in het dagelijks leven. Huiswerkopdrachten en oefenen zijn belangrijke onderdelen.

Meer informatie vindt u op www.heartmathbenelux.com of persoonlijk via 043-3655626.

• Diagnostiek: Inzicht in het functioneren van het autonome zenuwstelsel Het computerprogramma van HeartMath brengt de hartritmevariabiliteit (HRV) in beeld, een belangrijke indicator voor het functioneren van het autonome zenuwstelsel en daarmee ook van ziekte en/of gezondheid. Dankzij de nieuwste versie van de emWave, de emWave Pro Plus, is het nu ook mogelijk om diverse functionele waarden uit de HRV te bepalen.