PSC Magazine - editie 6 - 2015 by Inspired Publishing

Editie 6 • 2015 • 5 e jaargang

WIM HOF:

KOU LAAT ZIEN WIE EN WAT JE BENT

WGBO EN KINDEREN FREEDIVEN ALS MENTALE SPIEGEL WAAROM

SUPERVISIE? DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TPNET

spreken zien weten zijn voelen handelen liefhebben

SanoConcept

synergie vanuit de bron

CHAKRA FYSIEK

ENERGIE Onbewuste drijfveren, emoties en predisposities vormen bij veel gezondheidsklachten een factor van belang. Het SanoConcept hanteert een geïntegreerd model waarin drie niveaus worden onder-scheiden: het fysieke, energetische en persoonlijkheids- of psychovegetatieve niveau. In dit concept spelen de persoonlijkheidskenmerken ofwel de chakra’s een sleutelrol. Chakra’s komen overeen met de psychovegetatieve stuurcentra in de hersenen. Daar zetelen de fixaties en remmingen die energetische en somatische verstoringen kunnen veroorzaken of beïnvloeden. Het SanoConcept biedt u een werkbaar medisch-klinisch model en uitgebreide ondersteuning middels diverse opleidingen. Vraag nu het gratis vademecum aan. Uitgebreide testset van 40 energetische producten is verkrijgbaar voor maar €15,-.

Kijk voor meer informatie op www.SiVAS.nu

SiVAS

Subtiele interventies met behulp van het Vasculair Autonoom Signaal

SanoPharm Nederland bv - Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK - Barneveld T 0342-420714 - F 0342-420686 - www.sanopharm.com - info@sanopharm.com 2

v o o rwoord

Koud!

Koud? Ja, koud was het! Enige tijd geleden volgde ik een workshop van Wim Hof. Een paar jaar geleden maakte ik voor het eerst kennis met zijn ideeën. Intrigerend vond ik het. Ik zag een aantal documentaires en begon zelf ook met koud afdouchen. Meer mensen vonden het intrigerend, want Wim Hof ging workshops geven door heel Nederland. Toen ik mijn kans zag, heb ik me opgegeven en gevraagd of ik aansluitend een interview kon hebben. En dat kon.

"Mocht u zelf iets willen bijdragen aan PSC Magazine of ideeën hebben voor interessante artikelen, twijfel dan niet en neem contact met ons op!"

De workshop begon met een stukje uitleg. Daarna hebben we ademhalingsoefeningen gedaan en de hele groep is op de grond gaan liggen om zich op te drukken zonder lucht in de longen. Dit alles ter voorbereiding op het ijsbad aan het einde van de dag. Voor iedereen een uitdaging, maar Wim Hof heeft een enerverende manier van spreken, waardoor we allemaal enthousiast de badkuip in zijn gestapt. Ik kan maar moeilijk omschrijven hoe dat voelde. Ja, koud natuurlijk. Maar juist door die kou stopte de wereld om me heen even met draaien. Even was er niets anders dan ik en die kou. Het was stil, ik probeerde adem te halen en los te laten. En dat ging vanzelf; het was de enige manier om de kou te omarmen. Eenmaal uit het bad voelde ik me meer levend dan ooit! Alsof alle cellen in mijn lichaam aan het juichen waren! Het interview na de workshop was de kers op de taart! Wat een inspirerende man is Wim Hof! Ik hoop dat dat duidelijk wordt wanneer u het interview op de volgende pagina’s leest. En mocht u in de gelegenheid komen een workshop bij hem te volgen, dan raad ik dat van harte aan!

op 1 ademteug) om over eventuele angsten heen te stappen en belemmerende overtuigingen te doorbreken. Door mensen op een veilige manier mee te nemen onder water versterkt bij veel mensen zelfs het vertrouwen in hun eigen kunnen! Naast kou en water kan ook vuur gebruikt worden voor persoonlijke ontwikkelingen. Christa Wiersma is vuurlooptrainer en begeleidt kinderen: “Wat je via je lichaam ervaart, vergeet je nooit! De vuurloop brengt kinderen, direct ervaarbaar, in contact met hun innerlijk vuur. Hierdoor leren ze te vertrouwen op hun natuurlijke vermogens, op zichzelf. Ze ontwikkelen veerkracht en zekerheid in plaats van hiervan te vervreemden.” En dit geldt niet alleen voor kinderen, zegt ze erbij! Ook leest u in dit magazine een interview met Ivana Vidakovic, een Servische psychologe en gestalttherapeute. Vidakovic werkt met getraumatiseerde ('internally displaced') vluchtelingen in Servië. Daarnaast publiceert ze en doet research. Onlangs sprak ze in Antwerpen over haar werk. Rick Denkers heeft een artikel geschreven over de WGBO en kinderen. Verschillende vragen van NFG-leden hebben hem ertoe aangezet de pen op te pakken en duidelijk uiteen te zetten hoe het nu precies zit. In onze ogen is ook deze laatste editie van PSC Magazine van 2015 weer gevuld met interessante en uiteenlopende artikelen. Volgend jaar gaan we proberen dit weer te overtreffen! Mocht u zelf iets willen bijdragen aan PSC Magazine of ideeën hebben voor interessante artikelen, twijfel dan niet en neem contact met ons op! Voor nu wens ik u een mooie afsluiting toe van 2015 en alle goeds voor het nieuwe jaar! Sacha van den Ende Hoofdredacteur PSC Magazine

Verderop in het magazine leest u een artikel over freediven als mentale spiegel. Net als Wim Hof de kou gebruikt om lichaam en geest op een ander niveau te krijgen, gebruikt Nanja van der Broek het freediven (duiken

PSC

col o fon

Colofon

PSC MAGAZINE, DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TPNET Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@pscmagazine.nl

Bladmanagement: Maartje Albert E-mail: maartje@pscmagazine.nl Eindredactie: Marianne Smits

Redactieadres Ierlandlaan 15 2712 HG Zoetermeer Telefoon: +31 (0)6 12 98 64 89 E-mail: redactie@pscmagazine.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Ierlandlaan 15 2712 HG Zoetermeer Telefoon: +31 (0)6 23 63 38 65 info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | The Fine Line Studio www.thefineline-studio.com Druk Drukkerij Bestenzet bv, Zoetermeer Lezersservice PSC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt in 2015 toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG en de leden van TPnet en Rosegarden. Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: â&#x201A;Ź 39,95. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever. Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@pscmagazine.nl Losse edities Kijk voor losse edities op www.pscmagazine.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-informatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ÂŠCopyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

PSC

Inhoud

3 6

13 14

Voorwoord - Sacha van den Ende

Kou laat zien wie en wat je bent Interview met Wim Hof

In gesprek met Ivana Vidakovi Paul Derkinderen

Column - Wilma de Haas

Freediven als mentale spiegel In gesprek met Nanja van den Broek

WGBO en kinderen - Rick Denkers

i nho ud s opg ave

14 21

Van bezoeker naar patiënt? Zo doe je dat! - Robert van der Schaaf

Vuurlopen met kinderen - Christa Wiersma

24 Zintuigenprikkels 26

“’Narcist’ heb ik heel vaak naar mijn hoofd geslingerd gekregen.” - Hupper

22 EDITIE 6 • 2015 29 29

30 Reiki. Voor lichaam en geest - TPnet 33

Rut de Ruijter

Column - Cathelijne Wildervanck

Column - Martine Clausen

34 Zintuigenprikkels 36

Het rechtvaardigen van onze behoeften -

Column - Hanneke Nijkamp

40 42

Vitaliteit is maakbaar. Van pff naar wow! - Viktor Steijger

Waarom supervisie? - Hetty van Leuven

Buigen voor het kind en rouw Deborah van Gelder

PSC

kou laat zien w ie en w at j e b e n t

Kou laat zien wie en wat je bent Interview met Wim Hof

PSC

Al in zijn tienerjaren rende Wim Hof (Sittard, 1959) met een voldaan gevoel op zijn blote voeten door de sneeuw. Het was het begin van een grote reeks confrontaties met de kou, waarbij iedere keer grenzen werden verlegd en de buitenwereld perplex stond. Wim Hof is in staat uitzonderlijke prestaties te leveren, waarmee hij mensen wereldwijd, de wetenschap voorop, voor een raadsel zet. Volgens Wim Hof is het echter niet zo ingewikkeld: “Wat ik kan, kan iedereen.” Wim Hof heeft zichzelf geleerd hoe hij controle kan krijgen over zijn hartslag, ademhaling en bloedcirculatie. Dit wordt allemaal geregeld door het autonome zenuwstelsel, waar mensen normaal geen controle over hebben. Met uitzondering van Wim Hof. Zo stond Wim Hof maar liefst 1 uur en 53 minuten in een bak met ijsklonten en behield hij een lichaamstemperatuur van 37 graden, waar de lichaamstemperatuur van een ongetraind persoon levensgevaarlijke waarden zou aannemen. Dit record van 1 uur en 53 minuten is niet het enige record dat Wim op zijn naam heeft staan. Hij heeft maar liefst 21 Guinness World Records verbroken voor de meest uitzonderlijke prestaties. Door zijn oefeningen en trainingen heeft Wim onder andere een marathon gelopen boven de poolcirkel in een korte broek, een halve marathon door sneeuw en ijs gerend op blote voeten, lange afstanden gezwommen onder ijs op één hap adem, free solo geklommen tegen verticale rotswanden, aan één vinger gehangen op 1500 meter hoogte, hoogterecords bergbeklimmen

i nter v i ew m et wim hof

verbroken in korte broek, hittetesten doorstaan met een constante lichaamstemperatuur en een volle marathon gelopen in de Namibische woestijn zonder een druppel water te drinken Het lijkt bovennatuurlijk, maar Wim blijft volhardend: “Wat ik kan, kan iedereen.”

Kun je ons vertellen over jouw kennismaking met de kou? ‘Ondanks het bestuderen van diverse esoterische stromingen, disciplines, talen, culturen, filosofieën, kwam ik niet tot een bepaalde diepte die ik werkelijk wilde vinden in mijzelf. Eigenlijk was ik hier al sinds mijn twaalfde jaar mee bezig. Ik onderzocht alles wat uit den vreemde kwam. Ik zocht onmiskenbaar naar diepte zonder eigenlijk te weten waar ik naar op zoek was. Dit zat als een knagende rat in mij en dat leidde dus tot mijn veelzijdige onderzoek. Toen ik 17 jaar was, hadden we voor het eerst in Sittard, waar ik toen woonde, een maagdelijk wit besneeuwde omgeving. Ik was enorm onder de indruk en ben toen rondjes gaan rennen buiten op het grasveld op blote voeten. Ik vond het magisch! Ik kon dat! Ik kon op mijn blote voeten door de sneeuw rennen; meer dan een uur! Op een gegeven moment had ik de tijd niet meer in de gaten en was ik alleen maar bezig met een diep gevoel binnen in me. En dat diepe gevoel overmeesterde me zodanig dat ik geen huis meer nodig had om warm te zijn. Ik had die zekerheden van de hypocriete werkelijkheid niet meer nodig. In één klap had ik niets meer nodig! Ik raakte op dat moment buiten, in de sneeuw, in de kou, een diepte die maakte dat ik mij op dat moment heerlijk voelde. Ik kwam bij mijn eigen essentie, de essentie van het leven, en die essentie is voor mij de interactie met de natuur en daarmee een diepe relatie, aangaan. Dat was voor mij een geweldige realisatie en ik ben daarna nooit meer dezelfde geworden. Ik had een diepte geraakt. Maar geconditioneerde gedachten- en denkpatronen kwamen wel weer terug. Zo ging dat in ieder geval bij mij. Het leek een tijdlang wel dweilen met de kraan open. De deur stond op een kier, maar hij was nog niet helemaal open.

"Voor mij is de enige goeroe, als die al bestaat, de kou. En je doet het goed of niet. En als je het goed doet, ontstaat een diepe verbinding tussen de hersenen en het lichaam."

Hierna ben ik via omwegen in Amsterdam gaan wonen en ik ging weer door met mijn studies en gefilosofeer. In Amsterdam kwam ik het koude water tegen. In de ochtend, een vliesdun laagje ijs. Ik voelde me erdoor aangetrokken en ben erin gegaan. Dit voelde van de diepte uit zo goed aan, dat mijn gedachten ophielden en mijn gevoel het overnam. Dat gevoel bracht me in een roes. Dat gevoel zorgde ervoor dat ik de volgende dag weer terugkwam om weer het water in te gaan. En ook deze keer ervaarde ik die roes. Wat ik toen in vrij korte tijd aanleerde, was op een andere manier te ademen. Kou heeft verbranding nodig, zuurstof. De meeste mensen ademen te oppervlakkig, niet effectief genoeg, waardoor we verzuring krijgen. En kou doet dat ook. Dus, ja, dat oppervlakkige ademen leer je heel snel af wanneer je de kou in gaat. Anders houd je het niet vol. Ik leerde na een aantal maanden dat ik door effectiever te ademen, na 25 ademhalingen, wel 5 tot 7 minuten onder het ijs kon zitten. Die ademhaling ging ik vervolgens ook thuis beoefenen en die zorgde ervoor dat ik een enorme lichaamsbeheersing kreeg. Ik was eigenlijk het gehele autonome zenuwstelsel aan het blootleggen, zonder dat ik wist wat ik aan het doen was. En alles wat ik las in boeken over verlichting, alles kwam ineens aan. Zodra je het goed doet, krijg je een diepe verbinding tussen de hersenen en het lichaam. Deze verbinding of verlichting staat in geen enkel boek beschreven. Ja, misschien heel ver weg in de Bijbel - en in de Koran en in de Bhagavad Gita: we zijn gemaakt naar Gods evenbeeld. Behoorlijk abstract. Het gaat erom hoe je die godsbeleving ervaart. Maar het wordt overal zover weg beschreven dat er een soort situatie ontstaat van Goeroe en volgers. En dat wil ik niet. Voor mij is de enige goeroe, als die al bestaat, de kou. En je doet het goed of niet. En als je

het goed doet, ontstaat die diepe verbinding tussen de hersenen en het lichaam.’

Deze kennis en ervaring hebben jou door de moeilijkste perioden van je leven geholpen? ‘Ja, het heeft me zeker geholpen toen mijn vrouw overleed. De pijn die ik ervaarde, ging zo diep als het menselijk wezen en de psyche. Zulk soort emoties gaan enorm diep, zo diep als de hersenstam, het reptielenbewustzijn. Dat waar wij geen controle meer over hebben. En dat is waar ik me nu mee bezig hou. Ik leer mensen de controle terug te krijgen over hun reptielenbewustzijn, de hersenstam en het limbisch systeem. Er zijn zoveel mensen die letterlijk en figuurlijk doodgaan, omdat ze geen controle hebben over die dieper gelegen gedeeltes van de hersenen. Mijn vrouw leed aan psychose en kreeg daar medicijnen voor. Uiteindelijk zag ze geen andere uitweg dan zichzelf van het leven te beroven. Ze was de vrouw van mijn leven, mijn zielsverwant en degene met wie ik 4 kinderen heb gekregen. Dat werd in één keer onderuit geschopt. Toch ervaarde ik ook rust. Bijvoorbeeld toen ik haar gezicht zag, toen ze was opgebaard. De psychose was weg en ik zag rust. Mijn kinderen waren nog maar klein, dus ik had eigenlijk geen tijd om mijn verdriet te verwerken. Tegelijkertijd gaf de energie van die kinderen, het leven en de liefde van die kinderen een onbeschrijfbaar, overtuigend besef om gewoon door te gaan. Maar wie vertelt je dat? Wie vertelt je dat je de capaciteit hebt om door te pakken? Vaak worden mensen op zulke momenten tegengehouden door de eigen gedachten en het verleden. Het is enorm moeilijk om de draad weer op te pakken als je iemand verliest, die zo dichtbij je staat. Maar die draad, dat is het leven. Lijden en verwerken, dat is de manier. Het verdriet mag je PSC

kou laat zien w ie en w at je b e n t

niet gaan domineren. Het verdriet is een scheur, die tijd nodig heeft om te helen.’

Wanneer kwam de kou in dit proces van lijden en verwerken naar voren? ‘Kou brengt warmte. Kou brengt stilte. Kou is zo eigenmachtig pijnlijk wanneer je het verkeerd doet. En dat maakt dat je het wel goed moet doen. En dan maakt het je schoon. Dit is “the absolute way to get rid of the shit”. De kou laat je zien wie je bent en wat je bent. Dit heb ik onlangs tijdens de opname van een documentaire gezegd. Het kwam ter plekke in me op. En ook kou komt altijd ter plekke. Je kunt daar niet over nadenken. Kou is gewoon koud op het moment dat het je overkomt. Het pakt je. Maar wanneer je er iets goeds tegenover zet - en dat komt vanuit jezelf, vanuit de hersenstam: adrenaline - dan ga je daartegen in. Er is niets ergers dan emotionele kou. Als je een verlies hebt te verwerken, kom je eigenlijk terecht in een emotioneel niemandsland waar helemaal niets is behalve dan kou. Het is er koud, bar en kil. Als je in dat land zit, is de kou die daarbuiten bestaat, de letterlijke kou, helemaal niet koud. Die kou is een kracht die de figuurlijke kou even kan weghalen en tot stilte kan brengen. Ik ging hierdoor weer energie voelen. Kou heeft een direct en positief 8

PSC

gevolg op het cardiovasculair systeem, waardoor je meer energie krijgt. Emotionele kou die in je hersenen zit, heeft ook weer verbinding met de hormonale huishouding. Het is een chemisch proces. Maar zeg dat maar eens tegen iemand die net een dierbare verloren heeft. Eigenlijk zouden alle mensen moeten weten wat ze moeten doen in dit soort noodsituaties. Dat ze ergens wat gelezen hebben en op het moment dat ze in zo’n situatie terechtkomen, naar terug kunnen grijpen. Zo duidelijk moet mijn verhaal eigenlijk zijn. De kou, het leven oppakken, een cardiovasculaire boost, een soort shocktherapie. Positief gezien dan; je moet het nooit forceren. Dat is nergens voor nodig. Je komt vanzelf voorbij de vervreemding van jezelf in het limbisch systeem in de hersenstam, waar al die emoties, leven en dood en fight or flight, waar al die basale werkelijkheden huizen. De kou is een prachtig middel om daar steeds dieper bij te geraken.’

Hoe komt het dat mensen wanneer ze zich niet goed voelen, eerder geneigd zijn om een warme douche of een warm bad te nemen dan een koude douche of koud bad? ‘Mensen zijn mensen. Mensen worden gedreven door hersenschorsactiviteit. Dat zijn gedachten. En gedachten zoeken com-

fort; de meest makkelijke weg. Maar die makkelijke weg zal uiteindelijk leiden naar vervreemding van onze dieper gelegen hersengedeelten die veel meer te maken hebben met de interactie met de natuur. Een ander onderdeel van het mens-zijn is automatisme. Onze hersenen raken gewend aan alle comfort om ons heen en slaan over op de automatische piloot. Ik vind het gezegde dat ik bij mijn tuinhuisje heb hangen in die context heel treffend: “You think adventure is dangerous? Try routine. It is lethal.” Kou is elke keer nieuw. Binnen in ons zit zoveel meer. Het is overweldigend. En dit heerlijke gevoel kun je zelf opzoeken door de kou aan te gaan. De kou geeft de hormoonhuishouding en de energiehuishouding een positieve boost. Het ontzuurt het lichaam en ook de hersenen, waardoor er bijvoorbeeld in de hersenen meer energie is voor het leggen van verbindingen tussen neuronen. In een gezond lichaam kan de geest zich verruimen. Eigenlijk gaat mijn methode om ademhaling, koude en inzet. En bewustwording van de dieper gelegen gedeelten in de hersenen. Zodra de hersenschors en de dieper gelegen gedeelten weer bij elkaar komen, heb je diepgang in je leven, rust, wordt het lichaam ontzuurd en kun je komen tot creativiteit. En dat is zingeving. Dan ga je cre-

i nter v i ew m et wim hof

ëren, zin geven. En de psyche is pas gezond als je gaat creëren.’

Je bent heel authentiek en je staat voor wat je doet. Is dat altijd zo geweest? ‘Ik heb altijd het gevoel gehad dat er meer is en dat ik dat wilde delen; zonder pretenties. Spiritueel bewustzijn is er gewoon. Dat is waarvoor we hier zijn. Ik probeer de abstractie van spiritueel bewustzijn weg te halen. Mensen hebben toch ook geen uitleg nodig wanneer ze verliefd zijn? Dan is er ook geen uitleg nodig, wanneer je als mens verliefd bent op Moeder Aarde, op de creatie zelf, op de drijfveer van datgene wat je creëert. En die creatie geeft je weer feedback om verder te gaan met creëren. Dat is het leven en dat maakt dat ik absoluut geen reserves heb. Zelf heb ik door schade en schande en dalen en toppen geleerd om te zijn waar ik nu ben. Eigenlijk ben ik helemaal niet anders dan 30 jaar geleden. Toen wist ik dit allemaal al. Het verschil is, dat ik het nu totaal geïmplementeerd heb in de maatschappij. De (universitaire) boeken zijn

dan de halfslachtigheid van de mensen. In 2007 vond de eerste, grote klap plaats, die leidde naar erkenning. Het Finestien Institute in New York, autoriteit in de wereld, vroeg mij deel te nemen aan hun onderzoek. Volgens hen zou het een enorme vooruitgang voor de mensheid zijn, als ik kon herhalen wat ik gedaan had. Toen is mijn missie ontstaan. In 2010 heb ik meegedaan aan een experiment van het Radboud ziekenhuis en heb ik 80 minuten in het ijs gestaan. De monitoren en bloedwaarden lieten zien wat eigenlijk niet zou kunnen. Dit soort onderzoeken leidden naar die erkenning en het ging daarna steeds sneller. Het is nu bewezen, ook al zijn er nog steeds vragen. Maar de allerhoogste autoriteiten hebben we nu behaald. Helaas is de maatschappij een log systeem. En zelfs wanneer je iets neerzet dat een verbetering betekent voor het menselijk welzijn, wordt dat door allerlei krachten tegengehouden. Ik zie steeds meer hoe die belangenstructuur in elkaar zit. De methode is bewezen en nu is het de tijd dat deze wetenschap gekanaliseerd wordt en bij de mensen terechtkomt. En als

"De kou geeft de hormoonhuishouding en de energiehuishouding een positieve boost. Het ontzuurt het lichaam en ook de hersenen, waardoor er bijvoorbeeld in de hersenen meer energie is voor het leggen van verbindingen tussen neuronen. In een gezond lichaam kan de geest zich verruimen."

aan het veranderen. Sinds april jl. is mijn methode geaccrediteerd door het CRKBO als korte beroepsopleiding, en we zijn ook onderweg naar de universiteit. Er zijn al mensen op dit onderwerp gepromoveerd, dus er is verandering aan de gang ten goede van het bewustzijn van de mens.’

Er ontstaat nu dus erkenning die er daarvoor niet was. Heb je last gehad van deze miskenning? ‘Ja natuurlijk. Maar het is ook een bepaalde kracht dat mensen allerlei dingen over je denken. Ondanks die negatieve energie, ben ik in de kern altijd bij mijn eigen geloof gebleven. De kou is altijd sterker geweest

mensen het geloof hebben dat ze dit ook kunnen, kunnen ze bergen verzetten. En dan kunnen ze de kou gebruiken om geluk, kracht en gezondheid te behalen in hun leven.’

De onderzoeken die gedaan zijn, zijn belangrijk voor je. Wat blijkt daar onder andere uit? ‘Het rendement van het nemen van koude douches is veel groter dan de investering. Zeker op langere duur. Het langzaam slapper worden van het cardiovasculaire systeem hebben we helemaal niet in de gaten, maar het is een sluipmoordenaar. Deze sluipmoordenaar kun je voorkomen

door koud af te douchen. Dit heeft zelfs zin, wanneer je er op latere leeftijd mee begint. Het kan ervoor zorgen dat je op je zestigste of zeventigste gewoon nog een marathon kan lopen, zelfs een week voordat je doodgaat. Zo zit dat ook in elkaar in de dierenwereld. Een dier moet z’n kostje bij elkaar krijgen en een week voordat hij heengaat, staat een dier nog helemaal in het leven. Moet je dat eens vergelijken met de mens! Bij ons worden de oudere mensen ver weggestopt in een bejaardentehuis. Ik zeg dat we weer terug moeten naar de wijsheid en de kracht van zoals wij als mensen bedoeld zijn.’

Heb je voor jezelf nu nog grote uitdagingen in het verschiet? ‘Ik heb verschillende grote uitdagingen gekend in mijn leven. Zo heb ik mij een tijd circusartiest gevoeld. Ik heb zo heel de wereld over gereisd en een tijdlang heb ik dit leuk gevonden. Maar als mens groei je. En mijn geest groeit ook. Na het ‘circus’ kwamen de onderzoeken en die vond ik heel belangrijk. Maar ook op dat gebied ben ik gegroeid. Ik doe nog mee aan alle onderzoeken waarvoor ik gevraagd word. Maar eigenlijk wil ik nu meer en meer in dat gevoel van verliefd zijn verkeren. Het verliefd zijn op het leven zelf. Die spiritualiteit waardoor je weggedragen wordt. Door het alomtegenwoordige. “The world is my canvas and I am the painter. I just want to dive in to the canvas and blow my mind!” Hoe ik dat ga doen, dat is de uitdaging. Mijn geloof is dat ik compleet één kan worden met die innerlijke natuur. De spiritualiteit terugbrengen waar die thuishoort. En ik wil graag dat er een klankbord gaat komen, een platform, waardoor mensen gaan zien dat dit niet alleen ons recht is, maar ook onze plicht. We zijn allemaal sterren. Dus laten we nu eens gaan schijnen! Onvoorwaardelijk!’ Meer informatie over Wim Hof, zijn methode en zijn activiteiten: www.innerfire.nl

PSC

i n gesprek met ivana vid ak ovic

In gesprek met

Ivana Vidakovic Door: Paul Derkinderen Ivana Vidakovic is een uitermate boeiende en ervaren Servische psychologe en gestalttherapeute. Ze heeft gedurende 13 jaar gewerkt in het IAN, International Aid Network and Center for Rehabilitation of Torture Victims. Ze werkte met getraumatiseerde ('internally displaced') vluchtelingen in Servië. Ze publiceert en doet research. Ze publiceerde onder andere samen met anderen: Internally Displaced Persons from the Prizren Area of Kosovo and Metohija: awaiting return (2004). In het boek Gestalt Therapy in Clinical Practice (Francesetti, G., Gecele, M. & Roubal, J. - 2013) schreef ze het hoofdstuk: 'The Power of “Moving on”. A Gestalt Therapy Approach to Trauma Treatment'. Ze is ook opleider en supervisor aan de EAPTI Gestalt Studio Belgrade. Ze is lid van EAP, EAGT, International Trauma Treatment Program, International Society for Traumatic Stress Studies. In de EAGT is ze in bestuur en commissies zeer actief.

Dear Ivana, you are a Serbian gestalt psychotherapist. Your situation as a citizen of Serbia has - at least that's what I think - determined very much your professional work, isn't it? Can you tell me a little how you came to do this work? 'Yes, my personal and professional life has been highly affected by the socio-political situation in Serbia and in the wider Balkan region. I started my study of psychology in 1991 at the time of the collapse of former Yugoslavia followed by wars in Croatia and Bosnia and Herzegovina, that effected in huge human losses and suffering. Around one million of refugees left their homes in Croatia and Bosnia and Herzegovina and lived in exile in Serbia, and the most of my practical and clinical work during the study had been related to crises interventions. Also civic and students demonstrations against the Milosevic regime were part of our regular daily activities in those years. My first interest was research and I found my first employment in the Institute for Criminological and Sociological research. But at the same day that I supposed to start my academic career, NATO bombing happened, with a new wave of people displaced from Kosovo. In the next six months the only functional part of the society was the non-governmental sector so I change my professional path being actively engaged for the next 15 years in several NGOs in Serbia with refugees and war victims and learning different 10

PSC

psychotherapeutic approaches and skills that could support me in that work.'

You have been working for 13 years in the IAN (International Aid Network and Center for Rehabilitation of Torture Victims). Can you situate this organization a little and your place in it? 'IAN is a non-governmental organization founded in 1997 by the group of app. 20 young professors and students of psychology eager to be professionally and socially active and responsible in that very difficult time. We realized more than 50 projects, assisting war victims not only in Serbia but also in Bosnia and Herzegovina and Croatia. That was a very enthusiastic time and engagement, and the most of our current professional careers were shaped at that time with intensive work, great friendship and many opportunities for learning and personal growth. I was engaged in different program sectors during my time in IAN, starting as a coordinator of emergency relief programs for people and health care institutions, than creating and implementing a range of psychosocial programs for refugees and IDPs (Internally Displaced Persons), and still later managing integration and repatriation programs. In the main time I was also acting as a psychologist and psychotherapist. Finally, being led by my interest in research,

I had been engaged as an international network coordinator for several clinical and research programs supported by the EC (European Commission) FP5 and FP6 programs. The aim of these researches was to learn more about PTSD (post-traumatic stress disorder), its social, psychological and biological roots and consequences, as well as to document effects of different therapies. I finalized my engagement in IAN being for a few years a member of the Board of Directors.'

In the list of publications of the IAN I find many books of which you were the co-author. It is very impressive! Can you present some of them? 'Being very aware of the importance of documentation, research and advocacy in that particular socio-political situation, we did a lot of research and documented the war experience of our clients, our interventions and programs and its effects, hoping that someone in the future could learn from that. We did research with more than thousand people immediately after they had to left from Kosovo, in the first month of their displacement all around Serbia, and we did follow up research after 2 years to find how their health, mental health, attitudes, hopes and plans changed after the time of living in exile. Also, we did research on living in post-war communities in Bosnia and Herzegovina,

p a ul der kinde re n

Croatia and Serbia to compare living conditions, legal status and health of people from the war zone that were living ten years later as internally displaced, refugees or returnees. We learned which factors contribute to their sense of integration in the new communities, as well as which factors would influence people’s decisions to return to their prewar homes. We documented all work done in IAN Center for rehabilitation of torture victims, war victims’ personal data, the range of war trauma and torture they suffered, the progress and relapse during the time and treatment. We collected data about official and non-official concentration camps on the territories of former Yugoslavia, including camps for military training of forcibly mobilized people in Erdut, Serbia. Many of our clients used that documentation in their court procedures or in their applications for asylum.

More interesting data from IAN documentation and research can be found on www.ian.org.rs/publications, available in English and free for download.'

Can you tell me a little where you are working today and on what? What are your special interests today? 'Today I am working as a clinical psychologist and psychotherapist in a private practice, and I am part time active as a trainer and coach for clients from business sector. In addition, for the last nine years I have been engaged as a trainer and supervisor within EAPTI Gestalt Studio Belgrade, working with students and groups in Serbia, Croatia and Bosnia and Herzegovina. Trauma diagnostic and therapy is still my special interest and I am finalizing my PhD in that area.'

"We realized more than 50 projects, assisting war victims not only in Serbia but also in Bosnia and Herzegovina and Croatia."

You are also very active on the EAGT level. Can you tell me what EAGT means for you? 'Yes, I have been active in several EAGT (European Association for Gestalt Therapy) Committees, i.e. Research, Human Rights and Social Responsibility and Professional Competences and Quality Standards. I see the EAGT as a platform for valuable professional exchange and mutual learning in many areas. I met many remarkable colleagues with common interests and values; we enjoyed opportunities to work together, to deliver gestalt workshops for psychotherapistvolunteers in Ukraine and Peace Brigade International human rights activists, to organize conference and presentations, and to publish articles and books (Yes We Care! Social, political and cultural relationship as therapy’ ground, a Gestalt perspective), etc.'

Ken Evens (president of the European Association for Integrative Psychotherapy and former president van de European Association for Psychotherapy) suddenly died recently. This is a very sad fact, it should not have happened. How was this for you? 'Ken was a dear friend and a great therapist and teacher. He conducted the program for supervision in therapy in Belgrade in 2006 helping us to establish out gestalt school as EAPTI. We will keep him in our hearts and memories as a remarkable person full of life and love, willing to share his experience and knowledge with others. Ken was also supporting the idea of Human Rights and Social Responsibility in Gestalt Therapy, being active in that committee from the very beginning. He came up with the idea of a social levy, thanks to that we are able to carry out so many practical activities in Greece and Ukraine. His death is a big loss for his family, all friends and colleagues in many countries where Ken was active and for the whole Gestalt community.' Ivana Vidakovic sprak in oktober jl. Op het NAVT-congres in Antwerpen.

PSC

Innerlijk vuur, natuurlijk leiderschap.

Start Opleiding

Na deze opleiding ben je gecertificeerd en gekwalificeerd om vuurlopen te geven aan kinderen, jongeren en volwassenen.

donderdag 28 januari, van 11.00 – 16.30 uur. De opleiding bestaat uit een trainingsprogramma van vier maanden.

www.vuurlooptrainer.nl

KORTE PRAKTIJKGERICHTE OPLEIDINGEN erkend als na- of bijscholing door de NFG

NHA en Psychodidact verzorgen in samenwerking de Opleiding Psychosociaal Counselor (OPC). Studenten worden na het behalen van het diploma van deze geaccrediteerde SNRO HBO registeropleiding toegelaten tot het register van de NFG. Meer info over deze unieke opleiding vindt u op www.nha.nl. De modules uit deze registeropleiding kunt u ook los volgen. De te behalen certificaten voor deze modules zijn officieel erkend als na- of bijscholing door NFG: STUDIEGIDS

SNRO HBO Psychosociaa l Counselor (OPC)

Psychodidact

Sociale Psychologie - Uniek lesmateriaal (gratis 15 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving. - Contact met medestudenten via onze leeromgeving. - Inspirerende praktijkdag.

Lesgeld: € 499

of 9 maanden x € 60,00

Klinische Psychologie 1 en 2 - Uniek lesmateriaal (gratis 15 dagen op proef). - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving. - Contact met medestudenten via onze leeromgeving. - Drie praktijkdagen.

Lesgeld: € 699 of 12 maanden x € 66,00

Communicatie & Psychologie

Medische kennis Anatomie, Fysiologie en Pathologie

De voordeligste erkende

opleider van Nederland

Lesgeld: € 279

of 9 maanden x € 34,00

PSCM1015

BEL VOOR DE GRATIS STUDIEGIDS: ✆ 077-3067000 of www.nha.nl

- Uniek lesmateriaal (gratis 15 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving. - Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

column

Zodra ons kind wordt geboren, vormen wij ons een beeld van hoe hij zal worden. Laat ik maar direct met de deur in huis vallen. Vormen wij ons een beeld van hoe wij willen dat hij wordt. Correctie. Vormen wij ons een beeld van hoe wij zelf hadden willen zijn. Eigenlijk begint dat al tijdens de zwangerschap. In mijn geval: ‘Ik hoop dat het een jongen wordt.’

had het geregend. De wielen zakten steeds dieper weg in het weiland waar we mochten parkeren. Alles stond schots en scheef door elkaar. De muziek dreunde in onze oren en het enige wat ik kon onderscheiden, was veel gitaar en veel geschreeuw. We stapten uit de auto en ik constateerde al snel dat wij de enigen waren die niet geheel in het zwart waren gekleed. En geen kettingen droegen.

Maar goed. Kind en beeld. Mens en ontwikkeling. Maar dat kon mij niets deren. Wij waren toch onderzoekers? Mijn ideale plaatje was een jongen die pacifist was, uiterst muzikaal aangelegd en wilde studeren. Bij de allereerste ontmoeting met mijn huidige partner kwam daar al een scheurtje in.

Het eerste waar mijn zoon me attent op maakte, was een jongeman die helemaal scheef en onderuitgezakt op zo’n lage campingstoel voor zijn tent zat.

‘Ik schiet je dood.’ Nou ja, zat. Dat was de begroeting van mijn zoon en hij richtte daarbij een blok opeengestapelde peuterlego op mijn kersverse partner. Die avond daarvoor had ik nog trots verteld dat ik mijn kind geweldloos opvoedde en er geen geweren in huis waren. Pang. Een tweede desillusie volgde toen hij zijn bruine afkomst negeerde door minder ritmisch te dansen dan ik had gehoopt. En op mijn vraag of hij ooit zijn roots in Afrika wilde ontdekken, antwoordde hij verontwaardigd met een ‘Neeuuuh, dan koop ik liever een Ferrari’. Dat werd dus een kapitalist. Studeren kan ik ondertussen ook wel schudden, want daar heeft hij al een goed alternatief voor gevonden: ‘Dan ga ik wel naar de gevangenis.’ Zo langzamerhand heb ik afgeleerd om hem te dwingen míjn dromen te realiseren. En dat is werken. Keihard werken en aardig confronterend. In plaats hiervan kies ik nu een meer onderzoekende houding. Dan is het juist interessant om die dingen op te zoeken, die voor jou onbekend zijn. Zo heb ik hem vorig jaar meegenomen naar een heavy metal festival waar een cliënt optrad met zijn band. De naam klonk niet heel vrolijk. Toen ik het bandje opzocht op internet, zag ik een webpagina met rode druipletters. U weet wel, zoals ACDC. Het optreden was op een zaterdagavond, in de buurt van Hoogeveen. We reden naar de plaats van bestemming en kwamen op een klein boerenweggetje. Een en al modder, want de dag daarvoor

Hij was volstrekt van de wereld en lag in een soort coma. Even verderop lag iets wat sterk leek op een pas genuttigde maaltijd vermengd met wat bier. Daar liepen we netjes omheen en we zagen nog net een soort wandelend lijk, een jongen met een bijna doorschijnend bleek gezicht met een mintgroene waas daarover, strompelend aan de arm van zijn vriendin, richting uitgang wandelen. Volgens mij verliep ons onderzoek voorspoedig. Er viel veel te zien! En te horen. Want hoe dichterbij we kwamen, hoe harder de muziek werd, en ik alleen nog in gebarentaal met mijn zoon kon communiceren. Hij keek zijn ogen uit en probeerde ondertussen net te doen alsof dit een heel normaal gebeuren was, hier zo op een zaterdagavond staan met je moeder. Mijn zoon riep me. Een tentje. Eindelijk, bekend terrein. Op een oppervlakte van twee bij twee was een soort kraampje volgestouwd met T-shirts, cd’s, doeken, legerschoenen en natuurlijk kettingen. Ik liet hem er een uitzoeken. Hij koos een schattig leren zwart bandje vol met spijkerpunten. Dat paste net om zijn smalle polsen. Hij hield het om. Zo luisterden we samen nog naar vele nummers. Waarbij we langzamerhand muziek uit de klanken konden destilleren. Muziek is wat dat betreft een breed begrip. Vol trots verliet hij die avond het terrein met iets wat van hém was geworden. Niet van mij. Onderzoek afgerond. Missie voltooid.

WILMA DE HAAS IS EIGENAAR VAN HAAS & KONIJN®, EEN BUREAU VOOR PERSOONLIJKE EN PROFESSIONELE ONTWIKKELING EN AUTEUR VAN K-THERAPIE.

PSC

i ntervie freediven w als men ta le sp ie ge l

Freediven

als mentale spiegel

IN GESPREK MET NANJA VAN DEN BROEK Wat is freediven? Freediven, freediving, vrijduiken of ook wel apneuduiken

Freediven is ook een sport die zeer geschikt is als metafoor voor

genoemd, is op 1 ademteug genieten van het zijn onder water. Een

een bedrijfscommunicatietraining. Vele facetten van communi-

watersport voor jong en oud. Freediven kan op veel verschillende

catie kunnen worden belicht aan de hand van freediven: positieve

manieren. Door te zwemmen onder water, de adem in te houden

feedback geven, vertrouwen op elkaar, duidelijk zijn wat je wil voor

en op een veilige manier steeds dieper te gaan.

jezelf en wat je dus graag wilt voor de ander.

Freediving kent veel voordelen. De beleving van het onder water

Nanja van den Broek

zijn is al een geweldige gewaarwording, maar als freediver kun je

Nanja is eigenaar van freediveschool Enker en staat al jarenlang

je veel vrijer bewegen, omdat je niet zoveel uitrusting met je mee-

bekend in de Nederlandse freedivewereld. Ze heeft 30 Nederlandse

draagt. Freediven helpt daarnaast om over eventuele angsten heen records op haar naam staan, waaronder het Nederlands record te stappen en belemmerende overtuigingen te doorbreken en ver- statisch, dynamisch met en zonder vinnen, Constant Weight en No sterkt bij veel mensen zelfs het vertrouwen in hun eigen kunnen! 14

PSC

Limits. Met haar 100 meter is zij de eerste die dit magische getal

i n g es p r ek m et na nj a v a n d e n broe k

op 1 ademteug heeft gered in Nederland. Onlangs heeft ze het

staan, kunnen ze erachter komen wat het precies is wat die ener-

wereldrecord gehaald in Variable Weight naar 130 meter.

gie opvreet en dan kan ik ze gereedschap meegeven om te leren ermee om te gaan. Dat is nooit in de vorm van tips, want uitein-

Naast het volgen van haar eigen trainingen gaf ze een aantal jaar

delijk weet iemand zelf het beste wat goed is voor hem of haar.

les in persluchtopleidingen en geeft ze al vele jaren les in freedi-

Eigenlijk trek ik mensen van het pauzebankje af. Als mensen al

ven. Hierbij komt haar kennis en kunde als docent van pas. Als

een tijdje zijn gestopt met lopen en op een bankje zitten te ver-

NLP-trainer gebruikt Nanja regelmatig technieken die tot doel

pieteren, dan trek ik ze daar vanaf en help ik ze de eerste stappen

hebben om mensen met vertrouwen in eigen kunnen een goede

te zetten. Als mensen ervoor open staan, hoef ik alleen maar ‘in

tijd onder water te geven. Naast haar werk als freedive-instruc-

te koppen’ zoals dat wordt gezegd. Aan mensen die letterlijk en

teur geeft ze bedrijfstrainingen, waarin freediven als metafoor

figuurlijk dieper willen gaan, geef ik individuele coaching. En dan

wordt gebruikt en coacht ze mensen persoonlijk, waarbij ze hen

gaan we verder. Wat iemand heeft meegemaakt, kun je nooit ver-

op een veilige manier uitdaagt om zich telkens een stapje verder

anderen, maar de manier hoe je iets opslaat, wel. En dat is waar ik

te ontwikkelen.

altijd op focus: hoe heb je iets opgeslagen? Wanneer je verandert hoe iets is opgeslagen, verandert het hele gevoel mee. En dat is

Hoe ben je begonnen met freediven?

altijd ten positieve.’

‘Als kind heb ik altijd in het water gelegen. Ik had ongelijk benen en vroeger was het advies dan: “Ga maar trampoline springen of

Wat zie je als je mensen mee het water in neemt?

zwemmen." En zo ben ik gaan zwemmen. Eerst wedstrijdzwem-

‘Eigenlijk zie ik direct hoe mensen er mentaal en fysiek voorstaan

men en daarna waterpolo. Op m’n zestiende was ik helemaal

wanneer ik ze meeneem in het water. In dit geval hebben we het

klaar met dat zwemmen. En op dat moment zag ik een adverten-

over statisch freediven, waarbij je in een zwembad aan de opper-

tie van de persluchtvereniging voor een open dag. De advertentie

vlakte ligt met je gezicht onder water. Ik ben er altijd bij aanwezig

was verkeerd geplaatst, dus ik was zowat de enige bezoeker,

om de veiligheid te waarborgen.

maar het leek me eigenlijk wel leuk. Maar ook hier was ik op een

Als iemand maar heel kort zijn adem in kan houden onder water,

bepaald moment op uitgekeken. Ik merkte dat ik het competitieve

ligt dat bijna altijd in het vertrouwen. In het gebrek aan vertrou-

aspect, dat ik wel altijd had gehad in het wedstrijdzwemmen, op

wen in de ander en/of gebrek aan vertrouwen in zichzelf. We

een bepaalde manier miste. Een jongen op de vereniging deed

hebben het dan over minder dan een minuut onder water kunnen

aan freediven en vroeg of ik een keer meeging. Ik wist niet wat

blijven. Er hoeft niet eens paniek te ontstaan, maar als iemand

het was, maar het klonk leuk. Ik ging mee en we gingen tot 25

de minuut niet weet te behalen, dan is er bijna altijd iets dat met

meter. Het bleek dat ik wel aanleg had en dat het competitieve in

dat vertrouwen te maken heeft. In dit geval wordt dat gebrek

mij hielp, want ik wilde per se de bodem aanraken. Na anderhalve maand was er een wedstrijd in Duitsland waaraan ik meedeed. Ik ging trainen en versloeg alle records van Nederlandse dames en werd tweede. Het was een combinatie van fysieke en mentale aanleg en mijn vechtlust; ik geef niet snel op. Ik zie wel bij andere freedivers dat zij de ontspanning van de training nodig hebben om dieper te gaan, terwijl ik juist tijdens wedstrijden excelleer.

"Wat iemand heeft meegemaakt, kun je nooit veranderen, maar de manier hoe je iets opslaat wel."

Zelf kom ik uit het onderwijs en ik miste het lesgeven. Toen ben ik

aan vertrouwen op mij geprojecteerd. Dat is niets persoonlijks,

dus een opleiding gaan doen tot freedive-instructeur en ben ik les

want mensen weten wel dat ik capabel ben. Het zegt dat er een

gaan geven.’

trauma onder ligt, dat ervoor zorgt dat iemand het vertrouwen in ‘de ander’ is kwijtgeraakt. En vaak is het zo dat, als je een ander

Je bent nog een stap verdergegaan en hebt het freediven gecombineerd met NLP. Hoe werkt dat?

niet meer kunt vertrouwen, je dan ook jezelf niet meer kunt

‘Ik wilde mijn eigen persoonlijkheid verder ontwikkelen en dit heb

Wanneer iemand bovenkomt, vraag ik altijd wat het was dat

ik gedaan met behulp van NLP. Ik merkte dat NLP een ontzettend mooi gereedschap was en ging het ook op andere facetten in mijn leven gebruiken, waaronder het freediven. Ik vind het leuk om mensen een stukje bewustwording te geven. Heel veel mensen zijn zich niet zo bewust en steken hun kop in het zand. Wat ik doe, is hun kop in het water stoppen. En daarmee kunnen ze er niet meer onderuit. Als iemand niet heel lang zijn adem in kan houden, is er iets dat een hoop energie en dus zuurstof vreet. Als mensen ervoor open

vertrouwen. maakte dat iemand naar bovenkwam. Hier haal ik veel informatie uit. Wat ik zie, is dat mensen die bovenkomen onder de minuut, naast dat ze kampen met dat vertrouwen, heel diepe overtuigingen hebben waar ze krampachtig aan vasthouden. Anderzijds is het ook interessant te kijken naar mensen die heel makkelijk hun adem kunnen inhouden. Vaak staan deze mensen meer ontspannen in het leven. Maar wat ik ook zie, is dat deze mensen door iets in hun verleden niet meer zo makkelijk bij hun gevoel kunnen komen. Het zijn rationele mensen. Mensen die ooit zijn gekwetst PSC

f r eed iven als men ta le sp ie ge l

ter bij mijn doel hebben gebracht. En dit

"Door mensen mee het water in te nemen, breng ik ze in een lichte stresssituatie (namelijk het feit dat ze geen adem kunnen halen), waardoor er dingen naar de oppervlakte kunnen komen en bewustzijn kan ontstaan."

in hun gevoel, zijn vaak rationeel. Dus als

neer je dus een nieuw beleid wil door-

je maar goed genoeg vraagt, kom je veel

voeren, zul je daar je mensen in moeten

te weten. Nu zeg ik niet dat iedereen iets

meekrijgen. Wanneer er overtuigingen

heeft. Natuurlijk zijn er ook mensen die

bestaan onder de mensen dat het niet gaat

helemaal in balans zijn. Ook die mensen

lukken, heb je als bedrijf een moeilijke

kan ik iets meegeven. Maar bijna iedereen

taak te volbrengen. Ik help bedrijven deze

heeft op z’n levenspad wel iets meege-

overtuigingen te doorbreken. En daarbij

maakt waar hij of zij iets mee kan. Daar

gebruik ik werkelijk alle ervaringen die ik

ben ik zelf ook nog steeds mee bezig. Het

heb opgedaan als freediver en die mij dich-

is niet dat, nu ik zes en een halve minuut mijn adem kan inhouden, ik klaar ben. Ik heb nog steeds doorlopend dingen waaraan ik kan werken. Door mensen mee het water in te nemen, breng ik ze in een lichte stresssituatie (namelijk het feit dat ze geen adem kunnen halen), waardoor er dingen naar de oppervlakte kunnen komen en bewustzijn kan ontstaan. Eigenlijk creëren we een situatie die stress oproept. En stress refereert aan ervaringen die mensen al eerder in hun leven hebben gehad. Hoeveel stress de situatie oproept, zegt iets over de mentale staat waarin iemand verkeert. En hoe meer ruimte er is om om te gaan met die stress, zegt weer iets over de mentale veerkracht. Wanneer mensen de tips die ik in het water geef, weten mee te nemen in hun dagelijkse leven, ontstaan er mooie en waardevolle levenslessen.’

Wat kun je over de bedrijfstrainingen zeggen? ‘Bij de bedrijfstrainingen gebruik ik alle ervaringen die ik zelf heb opgedaan als freediver metaforisch voor belemmerende overtuigingen binnen een bedrijf. Stel, een bedrijf wil een nieuw beleid doorvoeren. Dat moet het met de mensen doen die er werken, want een bedrijf is niets anders dan een verzameling mensen die werken voor hetzelfde doel, als het goed is. Wan16

PSC

kan zowel droog als in het water. Ik zie het zo: er is een bepaald beleid uitgestippeld en daar wil je als bedrijf naartoe. Wat, als er nu geen belemmeringen zouden zijn? Wat zou je dan gaan doen? Wat zou je dan geloven, voelen en ervaren? Ik laat zien dat het veel meer energie geeft om vandaaruit stappen te zetten.’ www.enker.nl

w g b o en k inde re n

WGBO en kinderen Door: Rick Denkers, voorzitter NFG

In 1995 trad de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) in werking. Inmiddels zijn we 20 jaar verder en nog altijd blijkt dat de WGBO vragen oproept. Helaas merken we als NFG te vaak dat de onduidelijkheden leiden tot discussie met een of meer ouders die in echtscheiding liggen. Het kind zit er vaak tussen in, en omdat de therapeut niet goed bepaalde zaken heeft afgesproken, raakt de therapeut ongewild betrokken in de (v)echtscheiding. We zetten zo duidelijk mogelijk voor u op een rijtje wat u moet weten.

De wettelijke regeling

In de WGBO staan specifieke regels voor het geven van informatie aan en het verkrijgen van toestemming van minderjarigen en/ of hun vertegenwoordigers (artikelen 7:448 en 7:450 BW). Deze regels kun je hieronder per leeftijdscategorie vinden. Hoofdregel is dat je de leeftijdsgrenzen van de WGBO respecteert. Je kunt alleen dan afwijken van de wettelijke leeftijdsgrenzen, als je meent in een individueel geval niet goed als hulpverlener te functioneren bij het in acht nemen daarvan. Je moet hier goede argumenten voor hebben en deze ook op schrift hebben! Altijd geldt dat de behandeling moet passen binnen de professionele standaard van de hulpverlener. We geven je dan ook het advies om het overleg met minderjarigen en ouders/voogden vast te leggen in het dossier.

Kinderen tot 12 jaar Voor een onderzoek of behandeling van een kind jonger dan 12 jaar is toestemming van de beide ouders/voogden vereist. Het kind hoeft zelf geen toestemming te geven maar heeft wel recht op informatie. Je moet de inhoud van de informatie en de wijze waarop je deze geeft, afstemmen op het bevattingsvermogen van het kind.

Jongeren van 12 tot en met 15 jaar Bij een onderzoek of behandeling van jongeren van 12 tot en met 15 jaar geldt als hoofdregel dubbele toestemming, dat wil zeggen dat toestemming van de ouders/voogden én de jongere is vereist. Op deze hoofdregel bestaan twee uitzonderingen. In deze gevallen kan op verzoek van de jongere worden volstaan met diens toestemming. Eerste uitzondering: ernstig nadeel Je kunt volstaan met toestemming van de jongere als het nalaten van de behandeling ernstig nadeel voor hem met zich mee zou brengen. Voorbeelden hiervan zijn de behandeling van een geslachtsziekte, het geven van een vaccinatie en het voorschrijven van de pil, of (vermoeden van) incest/seksueel misbruik. Je bent in deze gevallen niet verplicht om de ouders/voogden in te lichten. Ook hoef je aan hen geen toestemming te vragen. Tweede uitzondering: weloverwogen wens Je kunt de jongere behandelen zonder toestemming van de ouders/voogden als dit de weloverwogen wens van de jongere is.

Je kunt een eventuele weigering van de ouders/voogden in dat geval naast je neerleggen. Voorbeelden zijn een abortus provocatus en - ook onder deze uitzondering - een vaccinatie. Bij deze uitzondering moet je in principe wel overleggen met de ouders/ voogden. Goed hulpverlenerschap kan echter met zich meebrengen dat de ouders/voogden niet worden geïnformeerd. Als op deze grond de weigering van de ouders wordt gepasseerd, is het niet nodig een kinderbeschermingsmaatregel aan te vragen. Het kan nuttig zijn dat de jongere zelf schriftelijk verklaart dat en waarom hij, ondanks de weigering van zijn ouders/voogden, de behandeling toch wenst te ondergaan. Dit kan dus ook voor psychosociale therapie gelden. Net als wilsbekwame kinderen tot 12 jaar worden wilsonbekwame jongeren van 12 tot en met 15 jaar vertegenwoordigd door hun ouders/voogden. Voor zover resterende wilsbekwaamheid dat toelaat, geef je de informatie ook aan de jongere, afgestemd op zijn bevattingsvermogen. Stel je daarom ook goed op de hoogte of een kind als wilsbekwaam op je overkomt. Stel ook dit op schrift vast en motiveer het. Zo voorkom je achteraf discussie en laat je zien dat je grondig en methodisch te werk bent gegaan. Wat nu als de ouder toestemming geeft voor een behandeling en de wilsonbekwame jongere zich verzet tegen de behandeling? In die gevallen is het mogelijk, ondanks het verzet, tot behandeling over te gaan. Dat kan alleen als voldaan is aan de vereisten van de WGBO (art. 7:465 lid 6 BW). Dat betekent: • dat het moet gaan om een verrichting van ingrijpende aard én • dat de verrichting kennelijk nodig is om ernstig nadeel voor de patiënt te voorkomen.

Jongeren van 16 en 17 jaar Jongeren van 16 en 17 jaar hebben een zelfstandig recht op informatie. Toestemming voor een behandeling moeten zij zelf geven. Het beroepsgeheim geldt (ook) tegenover hun vertegenwoordigers. Ook over wilsonbekwame jongeren van 16 en 17 jaar oefenen ouders/voogden het gezag uit. Het gezag eindigt, net als bij wilsbekwame 16- en 17-jarigen, automatisch bij het bereiken van de leeftijd van 18 jaar. Daarna kan de rechter de ouders/voogden zo nodig tot curator of mentor benoemen. PSC

wgb o en kin dere n

De wettelijk vertegenwoordiger(s) van de minderjarige Tijdens het huwelijk zijn de ouders de wettelijke vertegenwoordigers van hun minderjarige kinderen. Zij oefenen gezamenlijk het ouderlijk gezag uit. Dat geldt ook voor ouders die een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, op voorwaarde dat het kind is erkend door de partner van de moeder. Minderjarigen staan onder gezag. Dit is ouderlijk gezag of voogdij. Wie het gezag over een minderjarige heeft, is zijn wettelijk vertegenwoordiger. Over een kind dat wordt geboren binnen een huwelijk of een geregistreerd partnerschap, oefenen beide echtgenoten of partners het gezamenlijk gezag uit. Het gaat dan om een relatie tussen man en vrouw, tussen twee vrouwen of twee mannen. Als er geen huwelijk of geregistreerd partnerschap is, kunnen twee volwassenen die samen voor een kind willen zorgen, het gezamenlijk gezag krijgen. Daartoe schrijven zij zich in het gezagsregister bij het kantongerecht in. Zij moeten dan wel allebei juridisch ouder zijn. Gezamenlijk gezag kan ook verkregen worden door een uitspraak van de rechtbank. Een voorbeeld: duomoeders, van wie de een het ouderlijk gezag heeft, kunnen de rechtbank samen verzoeken om aan hen het gezamenlijk ouderlijk gezag toe te kennen. Een meerderjarige moeder heeft automatisch het gezag over het kind dat zij baart. Eventuele conflicten of geschillen tussen ouders onderling worden in het uiterste geval beslecht door de kinderrechter (art. 1:246 lid 2 BW). Als er geen tijd is om daarop te wachten, kan een tijdelijke ontheffing of ontzetting uit het ouderlijk gezag van één ouder een oplossing bieden. Een andere mogelijkheid biedt de (eventueel voorlopige) ondertoezichtstelling. In dat geval kan, bij een weigerachtige ouder, de kinderrechter op verzoek van de gezinsvoogd toestemming geven voor een noodzakelijke medische behandeling van een kind jonger dan 12 jaar. Ook is het mogelijk een bijzondere curator te benoemen, maar in de praktijk gebeurt dit niet vaak. Na echtscheiding is de hoofdregel dat de ouders beiden wettelijk vertegenwoordiger blijven. Zij oefenen dan gezamenlijk het ouderlijk gezag over hun minderjarige kinderen uit. Dat wil zeggen dat beiden beslissen over de behandeling van hun kind en dat beiden evenveel recht hebben op informatie over de behandeling en de gezondheidstoestand van het kind. Dit geldt ook voor de met gezag belaste ouder die niet of nauwelijks bij de opvoeding en verzorging betrokken is. Als je als therapeut dus het verzoek krijg van één van de ouders om een kind te behandelen tijdens een echtscheiding, dien je hier dus extreem alert op te zijn. Ga nooit behandelen zonder de uitdrukkelijke toestemming (op schrift!) van beide ouders. Op verzoek van (één van) de ouders kan de rechter besluiten het ouderlijk gezag aan één ouder toe te wijzen. Zijn er meer kinderen, dan wordt dit voor ieder kind afzonderlijk bepaald. De niet-gezagdragende ouder is geen wettelijk vertegenwoordiger meer en kan niet meer meebeslissen over de behandeling. Een moeder van 16 of 17 jaar kan het gezag over haar kind hebben, wanneer zij door de kinderrechter meerderjarig is verklaard. Hoofdregel is dat de niet met gezag belaste ouder recht op informatie over zijn kind behoudt. Hier gaat het niet om informatie die 18

PSC

noodzakelijk is om toestemming te kunnen geven, want rechtsgeldig toestemming geven kan deze ouder niet. De niet-gezagdragende ouder moet die informatie krijgen, die hem een globaal beeld geeft van de gezondheidstoestand van zijn/haar kind. Inzagerecht heeft deze ouder niet. Een uitzondering geldt: • voor informatie die om goede redenen ook niet aan de gezagdragende ouder wordt verstrekt en • als het belang van het kind zich verzet tegen informatieverstrekking. Het recht op informatie van de niet-gezagdragende ouder is niet afhankelijk van toestemming van de gezagdragende ouder. Minderjarigen die niet onder ouderlijk gezag staan, staan onder voogdij. Voogdij kan worden uitgeoefend door een voogd of twee voogden maar ook door een voogdij-instelling. Voogdij komt voor als beide ouders (tijdelijk) zijn ontzet/ontheven uit het gezag of als ze zijn overleden. Ook wordt voogdij ingesteld voor een kind met een moeder die minderjarig is. Het ouderlijk gezag houdt geen beschikkingsrecht over het kind in. Beslissingen over leven en dood van het kind zijn niet aan de ouders. Wel is de mening van ouders in die situaties voor jou zwaarwegend. Ouderlijk gezag en voogdij eindigen automatisch als de jongere 18 jaar wordt.

r i ck de nk e rs

Het toestemmingsvereiste Vóór aanvang van de behandeling van een minderjarige patiënt moet toestemming zijn verkregen van het kind en/of de ouders/ voogden. Toestemming moet in principe expliciet zijn gegeven maar soms kan je uit de handelwijze van het kind en/of de ouders/voogden afleiden dat zij akkoord gaan met een bepaalde behandeling. Toestemming mag worden verondersteld voor vanuit de patiënt bezien - niet-ingrijpende verrichtingen. Ook mag zonder toestemming van ouders/voogden worden gehandeld als de tijd voor het vragen daarvan ontbreekt, bijvoorbeeld in acute situaties. Bij jongeren van 12 tot en met 15 jaar mag je zonder toestemming van de ouders/voogden handelen, als sprake is van een van de uitzonderingen op de hoofdregel van dubbele toestemming.

•

• • •

•

"Over een kind dat wordt geboren binnen een huwelijk of een geregistreerd partnerschap, oefenen beide echtgenoten of partners het gezamenlijk gezag uit."

• •

•

De kinderbeschermingsmaatregel Als de ouders/voogden een medisch dringend noodzakelijke behandeling van hun kind weigeren, kan via een maatregel van de kinderbescherming worden bewerkstelligd dat zij buitenspel worden gezet, desnoods met de hulp van de politie. Dan kan, na toestemming van de voogdij-instelling, de behandeling doorgang vinden. Sinds de WGBO-regeling in werking is getreden, is deze mogelijkheid in feite alleen nog van belang voor kinderen onder de 12 jaar en voor wilsonbekwame jongeren van 12 tot en met 15 jaar.

Tegen advies in Als de ouders/voogden het kind - tegen het advies van jou in willen meenemen uit een zorginstelling, is het verstandig hen een verklaring te laten tekenen waarin staat dat tegen het advies van de behandelaar in is gehandeld. Je moet desgewenst wel meewerken aan het in contact brengen van de ouders/voogden met een collega.

Samengevat in de praktijk Bij een minderjarige patiënt is het van belang te letten op de volgende punten: • De minderjarige cliënt wordt serieus genomen. • Bij een belangenafweging geeft het gezondheidsbelang van de minderjarige de doorslag. • Je geeft de minderjarige cliënt op vriendelijke en persoonlijke wijze voorlichting met speciale aandacht voor angstreductie en therapietrouw.

•

De minderjarige wordt geïnformeerd in het bijzijn van iemand met wie hij zich vertrouwd voelt, bij voorkeur de ouders of eventueel degene die de minderjarige brengt (de onderwijzer, sportinstructeur etc. ). Je betrekt de minderjarige en (eventueel) de ouders actief bij het besluitvormingsproces. Jongeren van 12 jaar en ouder worden bij de informatieverstrekking in beginsel rechtstreeks benaderd. De minderjarige wordt zo veel mogelijk gerustgesteld door hem te vertellen wat voor onderzoek of behandeling hij kan verwachten, door geen onverwachte dingen te doen en door te vertellen hoelang iets duurt. Je vertelt de minderjarige wat de mogelijke resultaten van onderzoek of behandeling zijn. Let op: jonge kinderen kunnen denken dat onderzoek direct leidt tot genezing. Voordat je informatie geeft, stel je jezelf op de hoogte van wat de minderjarige zelf denkt over (de oorzaak van) zijn/ haar klachten. Je houdt er rekening mee dat jonge kinderen kunnen denken dat zij zelf de schuld van bijvoorbeeld een echtscheiding hebben, bijvoorbeeld omdat ze stout zijn geweest. Met het gebruik van beeldspraak wordt aansluiting gezocht bij de leefwereld van het kind. Je legt de minderjarige uit, bij voorkeur met behulp van beelden of een speciaal boekje met plaatjes, wat er volgens jou aan de hand is en wat jij van plan bent te gaan doen. Informatie aan minderjarigen is een continu proces waarbij de informatie telkens wordt aangepast aan het actuele ontwikkelingsniveau. Dit geldt in het bijzonder voor chronisch zieke kinderen. Thuis zijn de ouders de belangrijkste voorlichters. Het verdient aanbeveling om behandelingsspecifiek voorlichtingsmateriaal voor ouders samen te stellen zodat ze in staat zijn hun kind goed te informeren. In het materiaal staan tips voor effectieve voorlichting van het kind. Voor het informeren van de minderjarige cliënt en zijn ouders is het noodzakelijk dat je meer tijd inroostert dan voor andere patiënten.

Enkele tips die kunnen helpen bij het goed in contact komen met de minderjarige cliënt zijn: • Richt in eerste instantie het woord tot de ouders of andere begeleiders. Het kind heeft dan even de tijd om je te observeren en te wennen aan de omgeving. • Geef het kind een keuzemogelijkheid waar dat kan. Zo krijgt het kind het gevoel controle te hebben over de situatie: wil je kleien of tekenen? • Houd er rekening mee dat de wijze waarop je communiceert met de ouders, van invloed is op de vertrouwensrelatie van jou met het kind. Kinderen voelen feilloos aan of de ouder vertrouwen in een hulpverlener heeft.

PSC

Help haar met protheses en revalidatie op lilianefonds.nl

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde Secretariaat: Mariet van Buuren BNG® Thornerweg 3A, 6097 NC Panheel, telefoon 0475 - 572988 E-mail: info@instituuteen.nl website: www.instituuteen.nl Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, de NFG, BATC, RING, ERC, NRR en het Rode Kruis Met opmerkingen [VeV1]:

Opleidingen (HBO Niveau)

Registeropleiding Eclectisch Energetisch Natuurgeneeskundig Therapeut SHO Registeropleiding Medische en Psychosociale basiskennis

Trainingen Verlies en Verlangen 2015 Omgaan met rouw en verlies 2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een rouwen/of verlieservaring Verlies en Verlangen, omgaan met de onvervulde kinderwens 2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een

Verlies en verlangen onvervulde kinderwens.

Data: zie www.verliesenverlangen.nl

Bijscholingen, cursussen en workshops Klassieke Homeopathie, Feng Shui, Ankhtherapie, Voetreflexologie Dolfijnenergie, Communicatie en NLP binnen de hulpverlening Werken met de E.E.N.® Energetica, EHBO, BLS en AED Jaarlijkse nascholing Medische vakken en EHBO, BLS en AED

accreditatie voor NFG, NVPA en Adiona leden 06-27865750 www.verliesenverlangen.nl info@verliesenverlangen.nl

Stimuleert een goede geestelijke gezondheid Werkt ontspannend en rustgevend Tijdens het zoeken naar de oorzaak van je neerslachtig voelen, is het nuttig iets te doen om de meest vervelende verschijnselen (onbestemde onrustgevoelens, je angstig voelen, slecht slapen en dergelijke) op te heffen of zoveel mogelijk te verminderen. Neurapas® balance bevat drie werkzame bestanddelen die elkaar aanvullen en versterken en die daarbij helpen.

NEURAPAS balance

De werkzame stoffen in Neurapas® balance zijn Sint-Janskruid, valeriaan en passiflora. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Neurapas® balance bij neerslachtige, sombere gevoelens snel en zonder bijwerkingen verlichting brengt. Dit bereikt u al door 3x daags 1 tablet in te nemen. 60 tabletten € 17,50

Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK Barneveld www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

100% natuur. 100% puur.

v a n b ezo eker na a r p a ti ënt? zo do e je dat !

Van bezoeker naar patiënt? Zo doe je dat! Door: Robert van der Schaaf - acato De zorg verandert. Door de grote zorgvraag wordt er bezuinigd en worden zorgverleners steeds meer op prestatie beloond. Tegelijk beslist de patiënt waar, wanneer en via welk apparaat zij in contact willen komen met zorgverleners. Hoe converteer je in deze enerverende tijd een websitebezoeker in een patiënt? Uit ervaring weten wij dat drie factoren werken: vertel een verhaal, speel in op emoties en straal geloofwaardigheid uit. Vertel een verhaal Waarom luisteren we allemaal aandachtig als er een verhaal wordt verteld? Een verhaal spreekt ons limbische systeem aan, het systeem dat gevoel, motivatie, genot en ons emotionele geheugen beheerst. Simpel gezegd, je natuurlijke dekking tegen commerciële boodschappen zakt, waardoor je meer openstaat voor de boodschap. Een goed verhaal roept een emotie op waardoor het verder leeft bij de ander. Storytelling in de zorg Er zijn veel zorgsituaties waarin je de bezoeker kunt overtuigen met een goed verhaal. Het diagnoseproces bijvoorbeeld. Wat denk je dat beter werkt? Een statisch stappenplan of door de reis van de patiënt vast te leggen op video. Bevestigt het verhaal jouw autoriteit en wekt het sympathie op? Dan is de kans nog groter dat je een bezoeker converteert in een patiënt.

• • •

Verhalen zijn een goede manier om emoties op te wekken. Gebruik gebeurtenissen waarmee de doelgroep zich kan identificeren. Straal geloofwaardigheid uit

Hoe zorg je voor een geloofwaardig verhaal? Volgens meester-psycholoog Robert Cialdini laten we ons graag beïnvloeden door iemand met autoriteit, een expert. Expertise gaat hand in hand met betrouwbaarheid als het gaat om geloofwaardigheid. Je kunt je website vol content zetten die je expertise benadrukt, maar zonder betrouwbaarheid heeft het geen effect. Geloofwaardigheid in de zorg Patiënten ervaren minder angst en luisteren beter als ze de zorgverlener vertrouwen. Wat goed helpt is het tonen van expertise; denk aan promotieonderzoeken en relevante specialisaties. Daarnaast verlaagt het gebrek aan controle in een risicovolle situatie het vertrouwen. Zorg er dus voor dat je de patiënten het gevoel geeft dat ze in controle zijn. In de praktijk Het Havenziekenhuis in Rotterdam voert patiënttevredenheidsonderzoek uit en plaatst de resultaten online. Dit vergroot de transparantie en geloofwaardigheid. Een positief bijeffect is de toegenomen inzet en motivatie van artsen en verplegers.

In de praktijk Het voorbeeld van Cleveland Clinic wordt door velen geroemd en is voorloper wat betreft storytelling. Ze zoomen in een sterke video in op de menselijke kant van het verhaal, de zorgen van de patiënt en ze laten zien dat zorg verder gaat dan alleen verzorgen; het gaat om het begrijpen van je patiënt.

Hoe vergroot je de geloofwaardigheid? • Geef voldoende details (behandelingen, nazorg, etc.). • Laat feiten en cijfers zien die je autoriteit aantonen (aantal tevreden patiënten en operaties). • Wees eerlijk, je kunt niet overal het beste in zijn. Geef dit aan en zeg tegelijk dat je er alles aan doet om dit wel te worden.

Hoe creëer je een verhaal • Vertel vanuit het perspectief van de patiënt of specialist. • Probeer zo beeldend mogelijk te zijn. Gebruik bij voorkeur video en fotografie. • Denk na over het plot. • Verwerk een uitdaging. Dat maakt een verhaal nog interessanter.

Kleine stapjes met grote impact De patiënt helpen begint bij mogen helpen. Deze drie principes overtuigen je bezoekers. Begin met kleine aanpassingen, zelfs dan kan de impact enorm zijn. Pas jij ze al toe?

Speel in op emotie Emoties beïnvloeden gedrag en brengen de bezoeker in beweging. Volgens Andrew McDermott is emotie een belangrijke bouwsteen van goede online content. Waar logica zorgt voor betere keuzes, stimuleren emoties grotere acties. Bovendien blijft een boodschap veel beter plakken als je inspeelt op emotie. Volgens onderzoek van Libert & Tynski werken verrassing, ontzag, verbazing en opwinding goed.

Robert van der Schaaf is contentspecialist bij acato. Hij gaf jarenlang zelfstandig een gezondheidsmagazine uit en is gespecialiseerd in online content voor zorgaanbieders. Naast contentadvies verzorgt hij de workshop effectieve online content. In een middag leer je relevante content te creëren en bezoekers te overtuigen. www. acato.nl Een opgave van gebruikte bronnen is op te vragen bij de redactie.

Emotie in de zorg Ontwaak ik wel uit de narcose? Heb ik wel de beste arts gekozen? Iedere patiënt ervaart emotie: onzekerheid, angst, blijdschap of verdriet. Stel een onzekere patiënt gerust met een positieve ervaring van een andere patiënt. Of toon begrip voor de zorgen van een patiënt, empathie verlaagt stress. In de praktijk Stichting ALS speelt in op je emotie door overleden patiënten te laten vertellen wat de ziekte met je doet. Door de confrontatie met de dood is deze campagne extreem succesvol. Hoe speel je in op emotie? • Vertel vanuit het ik-perspectief. Zoom in op één persoon, niet op een groep. PSC

v uurlopen met kin de re n

VUURLOPEN met kin d eren

'Educatie van kinderen is niet het vullen van een vat, maar het ontsteken van een vuur.' -William Buttler Yeats Door: Christa Wiersma Steeds meer kinderen en jongeren hebben veel aan hun hoofd: school, leren, prestaties, relaties, buitenschoolse activiteiten, twijfel over zichzelf, keuzes maken, identiteitsproblemen, diagnoses, zorgen over uiterlijk, eten, en slapen, piekeren over thuissituatie….. Dit willen we allemaal liever niet. Toch gebeurt het. Op grote schaal. Dit veroorzaakt problemen, zorgen, verwarring en onrust over kinderen en vooral ook in kinderen. Er zijn cijfers beschikbaar over gedragsproblemen en -stoornissen bij kinderen en jongeren. Een greep eruit: • 6 procent van de ouders van kinderen van 0 tot 12 jaar zegt dat hun kind gedragsproblemen heeft. • Circa 13 procent van de scholieren van 11 tot 17 jaar heeft gedragsproblemen. • Jongens hebben vaker gedragsproblemen dan meisjes. • Onder jongeren van 13 tot 18 jaar lijdt 5,6 procent onder psychosociale problemen en 0,7 procent aan een gedragsstoornis.

Onbewust ‘leren’ kinderen al van jongs af aan dat ze op de één of andere manier dingen niet zelf kunnen. Er zijn metingen, maatstaven, methodes en andere hulpmiddelen om ‘goed’ te kunnen functioneren. Het allerbeste hulpmiddel voor een kind is al in het kind zelf aanwezig. Altijd! Voor veel kinderen is dit hulpmiddel ingewikkeld geraakt met gedoe. Dit vermogen, dit innerlijke vuur, functioneert uitstekend en moeiteloos wanneer het toegankelijk is, ontwikkeld wordt en ‘AAN’ staat. Wat nodig is? Professionals die een kind laten ervaren waar en hoe hij het kan vinden zodat ie er bij kan! Die ‘AAN’ knop is verbonden met het lichaam van een kind. Wat je via je lichaam ervaart, vergeet je nooit! Een mooi middel hiervoor is vuurlopen. De vuurloop brengt kinderen, direct ervaarbaar, in contact met hun innerlijk vuur. Hierdoor leren ze te vertrouwen op hun natuurlijke vermogens, op zichzelf. Ze ontwikkelen veerkracht en zekerheid in plaats van hiervan te vervreemden. Het spreekt alle menselijke lagen aan en een levenslange vertrouwensbasis waar een kind op voort kan bouwen. Overigens geldt dit niet alleen voor kinderen….!

Oplossingen worden gezocht in protocollen, methodes, toetsen, diagnoses, medicatie, onderzoeken… Deze hebben een werking, maar het helpt kinderen niet!

Geschiedenis van het vuurlopen

Deze benadering van kinderen heeft een negatief effect op hoe ze zichzelf, de ander en de wereld beleven. Hoe en wat ze denken, doen en laten.

Vuurlopen is een wereldwijd ritueel dat al duizenden jaren in vele culturen voorkomt. Door de eeuwen heen hebben vele volksstammen bij vieringen, initiaties en andere belangrijke gebeurtenissen over gloeiende paden van vuurkolen gelopen. De vuurloop werd

PSC

chr i s ta wie rs ma

ook ingezet voor emotionele groei, fysieke heling en als ritueel om succes in de buitenwereld te boeken. Inheemse stammen in Noord-Amerika, Kelten in Groot-Brittannië, Vikingen in Scandinavië, christenen in Spanje, Griekenland en Bulgarije, Romeinen in Italië, boeddhisten in Japan en Tibet, en hindoes in India tot de stammen in de Kalahariwoestijn in Afrika, ze kennen allemaal de vuurloop met eigen tradities en gewoontes. In de afgelopen 30 jaar heeft de vuurloop in de westerse wereld steeds meer bekendheid gekregen. Peggy Dylan, grondlegster van de 'westerse vuurloop', heeft het vuurlopen zo ontwikkeld dat de moderne mens veel van deze oeroude gebeurtenis kan leren. En dat heeft slechts een reden: omdat het werkt! De 7-jarige Chaska na haar eerste vuurloop: “De vuurloop was niet het moeilijkste. Wat ik het moeilijkste vond, was het overwinnen van mijn angst." De 16-jarige Myrthe: “Doordat ik over dat vuur ben gegaan, ben ik een stap verder gekomen in mijn ontwikkeling en weet ik dat ik dingen kan doen die onmogelijk lijken. Het is erg leerzaam. Ook de energie en omgang van de groep is erg fijn. Je doet het samen, maar streeft naar doelen voor jezelf. Ik kan nu beter met obstakels omgaan." Sommige mensen kijken me verbaasd aan wanneer ik vertel, dat ik al jarenlang kinderen begeleid met de vuurloop. Ten eerste hebben ze zelden of nooit van een vuurloop gehoord. Begrijpelijk. Ten tweede kunnen ze lastig begrijpen waarom ik dat kinderen ‘aan doe’. Natuurlijk vertel ik dan waarom ik dit kinderen aan wil doen. Expres! Een van de eerste dingen die we als kind leren over vuur: pas op, gevaar, niet te dichtbij, hou afstand, anders brand je je! We schrikken en leren vooral bang te zijn voor vuur. Het aangeleerde ‘bang zijn voor vuur’ wordt onbewust vertaald naar andere lagen. Vuur staat immers symbool voor wensen, wijsheid, enthousiasme, energie, idealen, liefde, het hart…. Onbewust hebben we hierin dezelfde reactie ontwikkeld: pas op, niet te dichtbij, hou afstand, anders brand je je. De vuurloop is een individuele beleving die verder en dieper gaat dan het kunnen lopen over vuurkolen. Het spreekt je aan op

alle lagen: fysiek, mentaal, emotioneel, psychisch en sociaal. Je ervaart dat je niet per se de keuzes van anderen hoeft te volgen. Je maakt zelf - bewust - je eigen keuzes vanuit vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Dat ontsteekt een innerlijk vuur. Door een eenzijdige benadering van kinderen kan dit innerlijk vuur op een waakvlammetje komen te staan. In dat geval ben je als kind alleen maar bezig om dit vlammetje niet te laten doven. Dat gaat ten koste van de veerkracht. Kinderen ontwikkelen zich hierdoor te eenzijdig met als gevolg dat er steeds meer heethoofden, driftkoppen, macho’s, depressieve jongeren, slachtoffers en pesters zijn.

Nieuwe wegen Deze tijd vraagt aan iedereen te zoeken naar nieuwe wegen, doordat de bestaande wegen zo goed als onbegaanbaar zijn geworden. De aarde geeft ieder jaar steeds duidelijkere tekenen af dat het genoeg is en we het radicaal anders dienen te doen. Deze tijd roept iedereen op die nieuwe wegen te verkennen en te bewandelen, los van alle vastgeroeste ideeën over hoe het hoort. Een groot verschil met andere belangrijke perioden in het bestaan van de mensheid is, dat er deze keer geen grote profeten of leraren zijn. Deze tijd roept ons op zelf 'groots' te worden, het vuur in jezelf te vinden en dat te gaan leven.

Vuurlooptrainer Bij Vuurlooptrainer.nl worden kindercoaches, leerkrachten en kindertrainers opgeleid in het begeleiden van vuurlopen met kinderen, zodat zij in contact komen met hun innerlijk vuur en hun natuurlijk leiderschap. Kinderen komen op een positieve manier in aanraking met uiterlijk vuur en tegelijkertijd wordt de vertaling gemaakt naar hun innerlijk vuur. Hiermee krijgen ze een stevige basis vanwaaruit ze verder kunnen groeien, leren en ontwikkelen. Iedereen beleeft de vuurloop op een andere manier. Vanuit zichzelf. En dat is nou precies waar het om draait: de keuze die je volledig uit jezelf maakt bewust beleven. Er zijn meer momenten in je leven dat je voor keuzes komt te staan. De vuurloop leert je om keuzes bewust te maken. Dat vergeet je nooit meer! www.vuurlooptrainer.nl

PSC

zi nt uigen prikkels

In deze rubriek bespreken we elke editie v akge r e l a te e r d e b o e ke n , c d ’s , d vd ’s e n ap p s .

Gelukkig zijn Je bent zelf verantwoordelijk voor je geluk! Gelukkig zijn is een creatief en totaal ander zelfhulpboek van illustrator en ontwerper Lee Crutchley. Dit werkboekje zorgt ervoor dat jouw dag opvrolijkt, afleidt en verfrist. De opdrachten nodigen je uit om te tekenen, te schrijven en fijne herinneringen op te halen. Ontdek jouw persoonlijke geluksmomentjes die je elke dag een beetje opvrolijken. Uit onderzoek blijkt dat je 40% van jouw levensgeluk zelf bepaalt. Ga aan de slag en maak jezelf een beetje gelukkiger met dit fijne werkboek! Lee Crutchley is geen arts en heeft geen opleiding gevolgd op het gebied van geestelijke gezondheidszorg. Lee maakt boeken en tekent plaatjes in een klein stadje in Engeland. Waarom hij denkt dat hij jou kan helpen? Hij wordt soms heel verdrietig, net als jij. Hij helpt je vanuit zijn eigen ervaringen. Gelukkig zijn, Lee Crutchley Uitgeverij Kosmos, ISBN 9789021560632

PSC

Mijn chaotische zoektocht naar een leven met intentie Als moeder, echtgenote en ondernemer leidt Mallika Chopra een zeer druk leven. Maar ze zorgde niet goed voor zichzelf en verloor het zicht op de diepere zin van het dagelijks bestaan. En dat terwijl zij, dochter van Deepak Chopra, daar juist haar missie van had gemaakt. Haar dilemma’s, die ze lichtvoetig en met humor beschrijft, zijn herkenbaar voor iedere moeder, echtgenote en zakenvrouw. Hoe geef je betekenis aan de waan van de dag? Mallika ging op zoek naar intentie in haar leven, niet alleen bij zichzelf maar ook bij mensen als Eckhart Tolle, Marianne Williamson en Gretchen Rubin. In Mijn chaotische zoektocht naar een leven met intentie deelt ze de antwoorden die ze vond. Het zijn praktische oplossingen die elk overvol leven meer betekenis kunnen geven. Mallika Chopra, Mijn chaotische zoektocht naar een leven met intentie Uitgeverij Kosmos, ISBN 9789021559827

zi ntui g en prik k e ls

Teken je gesprek Het is fijn om te weten dat er van de hand van auteur Adinda de Vreede alweer een boek is gekomen namelijk, Teken je gesprek over gedrag. Teken je gesprek is een interactieve gespreksmethodiek waarbij het besprokene wordt vastgelegd in een soort mindmap. Om verwarring te voorkomen, het is niet zo dat je moet kunnen tekenen om aan het werk te kunnen gaan met deze vorm van visualisatie. Je maakt gebruik van symbolen en ballonnetjes waarin je tekst schrijft. Daarnaast werk je met verschillende kleuren (rood, groen, oranje en blauw), zodat bijvoorbeeld duidelijk wordt wat helpend (kleur groen) is en wat niet. Het doel is om de inhoud van een gesprek overzichtelijk te maken. Gedrag, gevoelens en ook onbewuste ladingen van gebeurtenissen uit het verleden vinden een plek op het papier (A3). Op deze wijze werkt het mee aan het verkrijgen van (innerlijke) overzicht en begrip. Vervolgens kunnen de nieuwe inzichten omgezet worden in de veranderingen die er nodig zijn. De inhoud van Teken je gesprek over gedrag is zeer leesbaar, oplossingsgericht en te integreren in methodieken als NLP en Kidsâ&#x20AC;&#x2122; Skills. Teken je gesprek biedt sjablonen aan, die je kunt gebruik bij bijvoorbeeld een intake, gedragsverandering, woedebeheersing en pesten. Handig zijn ook de evaluatieformulieren. Via uitgeverij Pica zijn diverse downloads beschikbaar. En ja, ik ben enthousiast over deze methodiek. Niet in de laatste plaats omdat veel mensen beelddenker zijn en ik vind dat je door te visualiseren dan veel beter kunt aansluiten bij de verwerking van informatie. Maar ook, omdat ik denk dat deze werkwijze (onbewust) bijdraagt aan zelfsturing en zelfregie. Deze plezierige methodiek is geschikt voor jong en oud, en kan worden ingezet door theapeuten, psychologen, orthopedagogen, remedialteachers etc. Wil je gebruik gaan maken van deze methodiek, dan is het wel handig om te weten of je cliĂŤnt kleurenblind is en je dus voor andere kleuren zult moeten kiezen. Adinda de Vreede heeft een achtergrond in het onderwijs en is daarnaast coach en therapeut. Zij schreef in 2012 het boek: Teken je gesprek over faalangst. Recensie: Anja van de Weerd

Het wonder van vergeving Sinds de publicatie in 2002 is dit standaardwerk op het gebied van vergeving, Het wonder van vergeving, een werkboek van Willem Glaudemans aan de 4e druk toe. En niet voor niets, want vergeving is en blijft een actueel thema als het gaat om persoonlijke ontwikkeling. Willem Glaudemans toont aan dat vergeving, of het nu om jezelf of een ander gaat, niet moeilijk of zwaar is, maar juist een mild en simpel proces dat je vrede en vreugde brengt. Het is een daad van liefde voor jezelf waar je een ander niet bij nodig hebt. Waar wacht je nog op? Drie delen, zeven ingangen, dertien uitgangspunten In deel 1 (Wat is vergeven?) formuleert Willem Glaudemans dertien uitgangspunten van vergeving en werkt deze uitgebreid uit. Inclusief alle valkuilen, misvattingen, excuses die je kunt verzinnen om niet te hoeven vergeven en de methode van vergeving-naar-binnen-toe. Pas wanneer je inzicht hebt in jezelf, kun je de beslissing nemen om te vergeven. In deel 2 (Zeven ingangen tot vergeving) wordt de theorie omgezet in praktijk. De zeven ingangen tot vergeving worden door middel van voorbeelden en oefeningen toegelicht en toepasbaar gemaakt. Deel 3 (Vergeving begeleiden) is speciaal gericht op coaches die mensen in vergevingsprocessen begeleiden. Het wonder van vergeving is gebaseerd op het gedachtegoed van Een cursus in wonderen. Willem Glaudemans maakt dit met zijn prettige eenvoudige schrijfstijl, aansprekende voorbeelden en duidelijke oefeningen echter voor iedereen toegankelijk. Willem Glaudemans werd bekend als medevertaler van de Nag Hammadi-Geschriften en als eindredacteur van de Nederlandse vertaling van Een cursus in wonderen. Hij houdt zich bezig met themaâ&#x20AC;&#x2122;s als vergeving, levensmissie en spiritueel leiderschap. Het wonder van vergeving, Willem Glaudemans Uitgeverij AnkhHermes, ISBN 9789020212341

Adinda de Vreede, Teken je gesprek over gedrag Uitgeverij Pica, ISBN 9789491806452

PSC

" ' narcist' h eb ik h e e l vaak n aar mijn h oofd g e slin ger d g ekr eg en. "

“’Narcist’ heb ik heel vaak naar mijn hoofd geslingerd gekregen.” Martin Appelo is gezondheidszorgpsycholoog met een bijzondere aandacht voor narcisme. Hij is bekend van zijn boek Een Spiegel voor Narcisten en sprak op verschillende grote podia over deze psychische aandoening. Nu is hij bij Hupper te zien in een uitgebreid videocollege, waarin hij dieper ingaat op het thema dat hem niet alleen door zijn vak, maar ook als persoon enorm bezighoudt. Een kort één-tweetje met Martin Appelo.

"Narcisme heeft te maken met verlangen, frustratie en vertrouwen."

Voor de lezers die jou nog niet kennen, kun je iets vertellen over je achtergrond? Ja, ik ben ooit na mijn studie psychologie begonnen als rouwtherapeut. Daarna werkte ik een tijd in de chronische psychiatrie, vooral met schizofreniepatiënten. Vervolgens was ik ruim 10 jaar hoofd wetenschappelijk onderzoek bij Lentis, de ggz-organisatie in Groningen. In de tussentijd schreef ik boeken over de onderwerpen die mij bezighielden. Dit leverde steeds meer verzoeken op om lezingen en workshops te geven. Nu doe ik dat twee dagen per week. Daarnaast werk ik twee dagen met kankerpatiënten in het Behouden Huys, een centrum voor 26

PSC

psycho-oncologie in Haren. Voor de rest geef ik therapie aan huis en supervisie aan collega’s.

Een van je bestsellers is het boek Een Spiegel voor Narcisten. Met welke reden ben je je in narcisme gaan verdiepen? Dat zijn er eigenlijk drie. De eerste is dat mijn aanstaande exen mij vaak naar mijn hoofd slingerden dat ik een narcist ben. Dat ontkende ik natuurlijk. Maar op een gegeven moment werd ik ziek en raakte ik behoorlijk lang uit de running. In die tijd heb ik veel aan introspectie gedaan. Toen kwam ik erachter dat het wel klopte. Verder is het zo, dat binnen de kankerwereld opvallend veel mensen met narcistische problematiek om hulp vragen. Ik ontdekte dat zij wel goed zijn in het afweren van aanvallen die van buiten komen, maar niet in het omgaan met aanvallen die van binnen komen. Ook is het zo, dat kanker je een psychologische boodschap geeft, die veel mensen met narcisme vroeger ook kregen: ‘Jij doet er niet toe’. ‘Jij denkt wel dat je iets voorstelt, maar dat is niet zo. Ik bepaal wat er met jou gebeurt!’ Dit intrigeerde me. Een derde reden is dat er ongelooflijk veel verwarring is over narcisme. Er werden zoveel kenmerken met narcisme geassocieerd dat het bijna niet meer mogelijk was om niet narcistisch te zijn. Daarom gingen er binnen de psychiatrie stemmen op om het concept maar af te schaffen. Maar omdat narcisme zo destructief is voor relaties, kwam daar ook weer protest tegen. Dat gedoe rond narcisme hield mij bezig. Deze redenen hebben gemaakt dat ik van narcisme mijn specialiteit heb gemaakt en er nu zelf ook meer controle over heb. Ster-

ker nog, eigenlijk ga ik er nu perfect mee om! (knipoog)

Waarom zouden hulpverleners zich moeten verdiepen in narcisme? Narcisme heeft te maken met verlangen, frustratie en vertrouwen. Dit zijn thema’s die voor iedereen van belang zijn. Of je nou hulpverlener bent in de psychiatrie of op een ander terrein, overal kom je narcisten tegen. Hulpverleners gaan narcisten vaak het liefst uit de weg, omdat ze zich door hen gekleineerd voelen of gewoon bang voor hen zijn. Door het volgen van mijn college leren mensen dat dit niet nodig is. Ze leren de kwetsbare kant van narcisme zien en ze leren om beter met narcisten om te gaan. Bovendien zullen heel wat hulpverleners ook hun eigen narcisme gaan zien en begrijpen. Het college Narcisme van Martin Appelo is op ieder gewenst moment te volgen op www.hupper.nl Foto: Nick Luypen Fotografie

het r echtv a a r d i g en v a n o nze b e hoe f t e n

Het rechtvaardigen van

onze behoeften Door: Rut de Ruijter Je wilt deze vrije dag nuttig besteden, maar blijft tot het middaguur in je bed liggen. Je vindt dat je echt weer eens op bezoek moet gaan bij je ouders, maar besluit met vriendinnen te gaan shoppen. Je wilt op je uitgaven letten, maar die broek kun je echt niet laten hangen. Je wilt afvallen, maar trekt toch een zak chips open en eet, nee… vreet ‘m helemaal leeg. Het zijn herkenbare gedragingen, waar je meestal een dubbel gevoel aan overhoudt. Waardoor komt dat? En hoe raak je dat dubbele gevoel uiteindelijk weer kwijt? Het dubbele gevoel is het gevolg van wat we in de sociale psychologie ‘cognitieve dissonantie’ noemen. Bij cognitieve dissonantie is je attitude in strijd met je gedrag. Je vindt of wilt iets, maar je gedraagt je er niet naar. En dat zit je achteraf niet helemaal lekker: “Heerlijk om uit te slapen, maar had ik niet meer uit mijn dag moeten halen? Gezellig dat shoppen, maar had ik mijn ouders niet een keer vóór moeten laten gaan? Mooi die broek, maar was de aankoop wel zo slim gezien de portemonnee? Natuurlijk was die zak chips lekker, maar had ik niet beter een appel kunnen eten?” Emoties als spijt en schuld dienen zich aan. De directe behoeftebevrediging waar we niet helemaal achter staan, vormt een bedreiging voor ons zelfbeeld. Je ziet jezelf niet graag als een luilak, maar je slaapgedrag duidt daar wel op. Je ziet jezelf liever als een sociaal en zorgzaam iemand, maar vandaag was je er niet voor je ouders. Je ziet jezelf graag als een verstandig persoon, maar hoe verstandig was het om die broek te kopen? Je zou graag als doorzetter te boek staan, maar je eetbui getuigt van weinig discipline. Het zelfbeeld komt extra onder druk te staan wanneer anderen jou gaan confronteren met je gedrag: “Ik dacht

dat jij je dag nuttig wilde besteden? Jij wilde toch zo graag langskomen? Ik heb je niet gezien hoor! Jij zat toch krap bij kas?! Ik dacht dat je het lijnen wel wat langer zou volhouden!” Hoe raken we dat dubbele - en we kunnen inmiddels wel zeggen - onprettige gevoel kwijt? En hoe houden we een positief zelfbeeld in stand? Er zijn verschillende methoden die we hanteren om de dissonantie te reduceren.

1. GEDRAG VERANDEREN Wanneer je dissonantie ervaart doordat je niet op bezoek bent gegaan bij je ouders, neem je dat gevoel eenvoudig weg door alsnog bij je ouders langs te gaan. Je aangepaste gedrag is niet meer in strijd met je attitude: ik vind dat ik bij mijn ouders op bezoek moet gaan, dus dat doe ik ook. Helaas is gedragsverandering niet altijd zo eenvoudig als het lijkt. Denk maar eens aan de vele rokers die wel willen stoppen, maar niet kunnen. Bovendien is het vertoonde gedrag niet altijd terug te draaien, zoals bij iemand die is vreemdgegaan en daar enorm veel spijt van heeft.

gedachten die jouw gedrag in een beter daglicht plaatsen. Als je je vervelend voelt doordat je langer dan gewild in bed bent blijven liggen, kun je dat prima afdoen met de gedachte: ik ben in ieder geval weer goed uitgerust. Ik kan er weer tegenaan. Een dure broek kopen terwijl je er het geld niet voor hebt, kun je gemakkelijk rechtvaardigen door te stellen dat je een broek hebt gekocht, die langer meegaat en dus de investering waard is. De voorbeelden laten zien dat we gedragingen vertonen waar we zelf niet achter staan. We weten het echter zo om te buigen dat we er wel achter staan of in ieder geval mee kunnen leven. Wanneer je de dissonanties bij een ander opmerkt, zul je nu beter begrijpen waarom mensen zichzelf voor de gek houden en waarom ze aan een soort realiteitsvervalsing doen. Een mooie uitdaging is het om ook eens je eigen dissonanties onder de loep te nemen. Meer weten over cognitieve dissonantie en andere fenomenen waarbij onze gedachten, gevoelens en gedragingen worden beïnvloed door de omgeving? Volg de thuisstudie Sociale psychologie van Psychodidact.

2. ATTITUDE VERANDEREN Als gedragsverandering niet mogelijk is, ga je meestal over op rechtvaardiging van je gedrag. Je doet dat bijvoorbeeld door je attitude aan te passen. Als je een zak chips leeg eet, terwijl je wilt lijnen, kun je de dissonantie prima reduceren door te denken: zo zwaar ben ik toch niet. Je verandert je attitude ten aanzien van je gewicht, zodat deze weer in lijn is met je gedrag: ik hoef niet per se af te vallen, dus ik heb die zak leeggegeten.

Rut de Ruijter is sociaal psycholoog.

3. COGNITIES TOEVOEGEN Als er aan je gedrag en je attitude niet valt te sleutelen, is het toevoegen van cognities een derde alternatief. Je gaat op zoek naar PSC

col umn

Strijken Dochter van 8 was uit spelen. Dat ging niet

Maar gelukkig weten we wel al heel veel

weer hervindt en de volgende dag met een

helemaal goed qua skateboard, tanden en

over hoe je anderen bij acute of chronische

gehavend hoofd als vanzelfsprekend zich

stoep. En dus werden we gebeld dat we

stress kunt helpen weer terug te komen in

aankleedt om naar school te gaan. Omdat

haar met spoed moesten komen halen.

hun comfortzone en de traumasensaties

ze bijna niet kan wachten haar verhaal te

Vier tanden los, scheef, afgebroken.

op te ruimen. Ik heb de afgelopen jaren

vertellen (voor zover dat gaat met zo’n

Het is eng als er iets in je mond aan de

heel veel bijgeleerd op dat gebied en zou

mond). En ben ik trots dat wat ik zelf op

hand is, wat je zelf niet kan zien, veel pijn

willen dat iedereen daar meer over zou

een of andere manier niet heb kunnen

doet en waarvan je niet weet of het nog

leren. Ouders en leerkrachten, hulpverle-

oppikken, haar wel gegeven is. Een steady

goed komt. Het is dus ook niet heel erg

ners, mensen die bij de traumadiensten

manier om met de schrik van het leven om

versterkend als de tandarts geschrokken

werken. Ik zou nog zo graag veel meer van

te kunnen gaan en hem weer los te kunnen

midden in haar gezicht uitroept: “Zo, wat

deze opgedane kennis willen delen, zodat

laten.

een ravage!”

niet meer als eerste wordt gevraagd ‘wat is er gebeurd’, en wordt geroepen ‘oh, dat

Ik ben gefascineerd door de mogelijkhe-

Gelukkig heeft onze dochter een papa en

ziet er heel erg uit’ of dat mensen gaan

den die ons zenuwstelsel biedt. En zo ben

mama die iets weten van trauma en hoe

sussen, geruststellen, proberen te doen

ik ook gegrepen door de ideeën van Wim

zich dat wel of niet lekker in je zenuwstel-

alsof het allemaal wel meevalt of zelfs

Hof, waarover je in deze editie meer kunt

sel kan vastgraven. Dus we neutraliseren

beweren dat iemand zich aanstelt. Wat zou

lezen, om veel dieper op je autonome maar

alle extra stressprikkels, zoals de wat

ik graag zien dat nog meer mensen op deze

kennelijk toch niet zo heel erg autonome

onbehouwen reactie van de tandarts. We

cruciale momenten snappen dat heling,

zenuwstelsel invloed uit te kunnen oefe-

geven haar de tijd om de golven van angst,

ook fysieke heling, pas kan plaatsvinden

nen. Ik douche elke dag koud. Mijn nieuwe

schrik en verdriet te laten uitrollen. We

als een zenuwstelsel weer gekalmeerd is.

vorm van strijken, zeg maar.

zorgen dat er ook prikkels van ontspanning, plezier (voor zover dat kan) en con-

Ik weet dat ik zelf op een of andere manier

tact zijn. En dat die gevoelens zich mogen

niet zo’n superbrede zone heb waarin ik

ontvouwen als de ergste schrik gezakt is.

stress kan verdragen. Dat mijn zenuwstel-

En zo ligt er in de tandartsstoel een stoer

sel knap snel op hol is en blijft. Ooit ving ik

wijfie, dat afwisselend traantjes laat met

de uitspraak op: “Wie als kind gekreukeld

een trillende onderlip en ook keihard moet

is, moet als volwassene leren strijken.” Ik

lachen omdat we K3-liedjes er tussendoor

strijk me nog geregeld suf. Wat betekent

jassen.

dat ik actief en bewust moet zorgen dat mijn zenuwstelsel kalmeert, dat ik uit de

We hebben allemaal een bandbreedte

vechtvlucht-stand stap en weer lekker in

waarbinnen we stress kunnen hebben. De

mijn lichaam beland. En ik ben dankbaar

breedte van dat gebied en de kracht van

dat, juist doordat ik nooit goed geweest

de bumpers worden mede bepaald in je

ben in stress hanteren, ik zoveel geleerd

jeugd. Eigenlijk weten we nog heel veel

heb waar mijn kinderen en mensen in mijn

niet over hoe het komt dat de één snel uit

praktijk in kunnen meedelen. Misschien

die bandbreedte vliegt en in de trauma

is het daarom dat ik zo trots ben op dit

blijft hangen en waarom anderen niet.

meisje dat met onze hulp haar kalmte

CATHELIJNE IS SCHRIJVER, MOEDER, TRAINER EN COACH. ZE WERKT BIJ TRAININGSINSTITUUT DE EERSTE VERDIEPING EN BIJ HET ADHD-CENTRUM NEDERLAND.

PSC

column

M UL TIDIS CIPLINAIR SAMENW E RK E N I N S & O UT S Via de mail krijg ik een aanvraag van het echtpaar Bos, Mieke en Jaap (gefingeerde namen), waarbij de relatie erg onder druk staat. Ze vragen of ze snel bij ons terecht kunnen om te kijken naar wat er te redden is. Ik mail hen snel terug en geef daarbij aan dat ik in die week ’s avonds een mogelijkheid voor een eerste afspraak heb. Als zij op de eerste afspraak komen, merk ik veel verdriet bij beide partners, maar ook veel liefde voor de ander. Mieke vertelt mij dat ze niet meer weet hoe ze samen verder moeten, dat ze veel van Jaap houdt, maar dat ze niet merkt dat hij van haar houdt. Ze barst in tranen uit en Jaap weet niet goed wat hij moet doen en blijft rustig naast haar zitten. Ze vertelt dat ze het het ergste vindt, dat hij in een gesprek dat ze recent met elkaar hadden, aangaf dat hij niet wist of hij van haar hield, dat hij dat niet voelde. Dit heeft haar heel veel pijn gedaan en de wereld staat voor haar op haar kop. Mieke en Jaap zijn mensen die beiden druk zijn met hun werk en hun gezin met 2 kinderen. Daarnaast ervaart Mieke chronische klachten waardoor zij haar energie zorgvuldig moet verdelen. Bij Mieke op het werk loopt het ook niet helemaal lekker en ze voelt zich daardoor ook moe en gaat richting overspannenheidsklachten. Ze vertelt dat ze moeilijk haar grenzen aan kan geven, dat ze niet goed weet wat ze wil en dat alle emoties door elkaar heen lopen, waardoor ze alle controle kwijt is. Jaap vertelt dat hij behoefte heeft aan vaker samen dingen doen, dat ze te weinig tijd hebben met elkaar om verder te groeien. Voor hem voelt het eerder alsof ze verder uit elkaar groeien. Als het gaat om emoties kan hij er niet zoveel mee; hij voelt ze niet, heeft er geen last van en vindt het ook geen probleem. Wat hij wel heel moeilijk vindt is, dat hij Mieke niet kan tonen dat hij van haar houdt op de manier die zij nodig heeft.

individueel traject. Mieke gaat aan de slag met haar emoties, grenzen bewaken en meer ordenen bij beeldende therapie en merkt dat de inzichten die zij krijgt en de ruimte die dit geeft in het ordenen van haar emoties, haar heel erg helpen om ook anders naar Jaap te kijken. Jaap gaat aan de slag bij psychomotorische therapie om te kijken welke emoties hij ervaart, hoe hij deze kan uiten en hoe hij Mieke kan laten merken en vertellen dat hij van haar houdt en dat hij er meer voor haar kan zijn, als zij dat emotioneel nodig heeft. Mieke en Jaap zijn beiden in een individueel traject verder gegaan en het mooie is dat ik hen samen niet meer terug heb gezien, omdat het individuele traject zoveel handvatten gaf, dat zij samen beter konden praten en zij na een aantal keer aan hebben gegeven om af te ronden, omdat ze veel dichter naar elkaar toe zijn gekomen, elkaar beter hebben leren kennen en meer zien wat hun valkuilen zijn. Ik vind het altijd heel bijzonder hoe je in zo’n multidisciplinaire samenwerking veranderingen ziet, die je niet verwacht als je mensen een bepaalde richting op begeleidt. Bij Mieke en Jaap verwachtte ik dat het nog best een tijd kon duren en dat de afstand die zij ervaarden naar elkaar en de pijn die er is door onbewust kwetsende woorden, langer de tijd nodig had om te helen. Maar dat bleek niet het geval; beiden zijn zo’n 4 keer individueel bij één van mijn collega’s geweest en dat was voldoende voor hen. Mocht je zelf een casus hebben waarin je zou willen weten hoe wij dat binnen een multidisciplinair team zouden aanpakken, mail dan gerust naar info@caritasgroep.nl o.v.v. PSC Magazine Teamwork.

Gedurende het gesprek wordt duidelijk dat Mieke in alle emoties die zij ervaart, haar koers kwijt is geraakt en dat Jaap juist met al die emoties helemaal niets kan en de zaken nuchter bekijkt. We duiken dieper in het houden van en ik vraag Jaap hoe het bij hem werkt met emoties en houden van. Hij vertelt dat hij heel graag bij Mieke is en niet aan een andere vrouw moet denken, maar is dat houden van? Als het gaat om zijn kinderen geeft hij ook aan: wat ik dan ervaar, is dat nou houden van? Waar Mieke heel sterke emoties ervaart, voelt Jaap deze weinig. Ik stel tijdens het gesprek waarin we de vragenlijsten en het behandelplan bespreken, de mogelijkheid voor van een parallel HANNEKE NIJKAMP, PRAKTIJKHOUDER CARITASGROEP, PSYCHOLOOG, RELATIECOUNSELOR EN SUPERVISOR. WWW.CARITASGROEP.NL

PSC

rei ki. voor lich aam e n ge e st

Door: Karin Tjaberings

goed voor jezelf zorgt. Reiki doet altijd wat op dat moment goed

Reiki is een helingsmethode met een rijke traditie, die wereldwijd

voor je is. Waarvoor je reiki wilt gebruiken, hangt dan ook af van

wordt beoefend en nog steeds groeit in populariteit. Juist in onze

wat er in je leven speelt. Reikibehandelingen kunnen bijvoor-

huidige, soms hectische maatschappij voelen veel mensen zich

beeld tot steun zijn in periodes in je leven die mogelijk veel van je

aangetrokken tot de eenvoud, de natuurlijkheid en de zachte,

vragen, zoals examenperiodes, verandering van werk- of woon-

liefdevolle kracht van reiki. Wetenschappelijk onderzoek toont

omgeving, het krijgen van een kind of rouwverwerking.

steeds duidelijker de positieve effecten aan van een gezonde en bewuste levensstijl. Zo speelt levensstijl een belangrijke rol bij

Iedereen kan reiki leren

kwaliteit van leven, bij preventie van ziekte en bij herstel (fysiek

Veel mensen vragen zich af of ze zelf ook kunnen leren om reiki-

en psychisch). Reiki is een prachtig gereedschap om in balans te

behandelingen te geven. Iedereen kan door het volgen van een

komen en te blijven. Het is veilig te gebruiken naast elke vorm

cursus leren om zichzelf en anderen te behandelen. Reiki is voor

van reguliere zorg.

alle leeftijden, is niet gebonden aan een religie en je hebt er geen speciale gave voor nodig. De groep deelnemers aan een cursus

Reiki: wat is het en wat doet het?

is dan ook zeer divers. Het Usui-systeem (zie kader) kent twee

De term reiki staat voor universele levensenergie. Dat is de ener-

graden en een Mastergraad.

gie die permanent om ons heen is en waaruit we zelf ook bestaan. Bij een reikibehandeling wordt door middel van handoplegging

Een reiki 1-cursus (eerste graad) volgens het Usui-systeem is een

reiki doorgegeven. Hiermee wordt het zelfgenezend vermogen

cursus van vier sessies van twee tot drie uur en wordt gegeven

gestimuleerd waardoor heling plaats kan vinden. Een volledige

door een erkend Reiki Master. Tegenwoordig wordt meestal geko-

reikibehandeling duurt ongeveer een uur. Tijdens een behande-

zen voor twee hele dagen, vaak in een weekend. De cursus is een

ling lig je gekleed op een behandeltafel. De reiki-energie gaat door

mondelinge overdracht van Reiki Master op student. De basis van

de kleding heen. De behandelaar legt de handen op verschillende

de cursus ligt in het samen zijn, behandeld worden en het geven

plaatsen op je lichaam (voornamelijk hoofd en romp) en laat ze

van behandelingen. Je leert daarnaast hoe je jezelf kunt behande-

daar enkele minuten liggen. De behandelaar geeft op deze manier

len. Verder legt de Reiki Master uit wat reiki is en hoe je het kunt

reiki door.

toepassen. Het verhaal over het ontstaan van reiki wordt verteld en de vijf beginselen van reiki worden besproken. Er zijn vier inwij-

Wanneer de universele levensenergie vrij door je heen stroomt,

dingen verdeeld over de sessies en er is voldoende ruimte voor het

geeft dat een gevoel van welzijn, balans en levensvreugde. We

stellen van vragen. Een reiki cursus kost ongeveer â&#x201A;Ź 195.

hebben echter allemaal wel verstoringen in ons energiesysteem, dat is menselijk. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n verstoring belemmert je in je dagelijks

Na het volgen van een reiki 1-cursus heb je reiki voor altijd en kun

leven in meer of mindere mate. Voorbeelden van verstoringen

je het direct toepassen voor behandeling van jezelf en anderen.

zijn ziekte, slecht slapen, stress, burn-out, angsten, somberheid,

De mogelijkheid om jezelf te behandelen is een groot voordeel

gedachtepatronen die je maar niet kunt doorbreken, relaties

van reiki. Als reikibehandelaar geef je nooit je eigen energie weg.

die niet lekker lopen, maar ook een vaag gevoel van onbalans of

Je geeft energie door en pikt er zelf wat van mee. Een leuk detail

onbehagen en onvrede met het leven en je plek daarin. De ver-

van reiki is dat je het ook kunt geven aan (huis)dieren, dieren zijn

storingen liggen dus op verschillende niveaus, namelijk fysiek,

erg gevoelig voor reiki.

emotioneel, mentaal en spiritueel. Reiki werkt op zowel lichaam als geest en zorgt ervoor dat verstoringen in het energiesysteem

Voor wie een volgende stap wil zetten in reiki en zich thuis voelt

oplossen. De ene keer gaat dit verrassend snel, de andere keer zet

in het systeem, is er de reiki 2-cursus. Je verdiept daarmee je reiki-

reiki een gestaag proces van heling en groei in gang.

beoefening en leert werken met mantraâ&#x20AC;&#x2122;s en symbolen waarmee

Vaak zijn fysieke en/of psychische klachten aanleiding om te

je ook op afstand kunt helen. Er is een Reiki Practitioner-opleiding

kiezen voor een reikibehandeling. Je hoeft echter helemaal geen

voor wie reikibehandelingen wil geven in een professionele prak-

klachten te hebben om toch baat te hebben bij een behandeling.

tijk. Voor mensen die reiki als pad in hun leven kiezen en dit willen

Reikibehandelingen passen bij een gezonde levensstijl waarin je

uitdragen, is er de master-opleiding.

PSC

t pne t

"Juist in onze huidige, soms hectische maatschappij voelen veel mensen zich aangetrokken tot de eenvoud, de natuurlijkheid en de zachte, liefdevolle kracht van reiki." Reiki, meer dan een helingsmethode De fysieke basis van reiki is het helen door middel van handoplegging. Reiki is echter veel meer dan dat. Hoe meer je reiki toepast, hoe meer het voor je kan doen. Reiki zet een proces van persoonlijke groei in gang. De werking van reiki gaat verder dan wij met ons verstand kunnen bevatten. Reiki brengt daarmee verwondering in ons leven. Het geeft ruimte aan mystieke ervaringen als een natuurlijk onderdeel van ons bestaan. Reiki brengt je steeds dichter bij jezelf en bij je natuurlijke, krachtige staat van zijn. Dat is een staat van zijn waarin lichaam en geest één zijn en tegelijk de verbinding met de wereld om je heen voelbaar is. De vijf beginselen van reiki bieden ondersteuning en reflectie voor reikibeoefenaars op alle niveaus. Door al deze aspecten wordt reiki voor wie dat wil, een manier van leven.

TPnet Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals

Karin Tjaberings is Reiki Master, aangesloten bij Reiki Ryoho

Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de begelei-

en eigenaar van het Tjaberings Centrum - Reiki en persoonlijke

der, coach, counselor, therapeut, kunstenaar & schrijver met

ontwikkeling

focus op verbinding & verdieping.

Meer lezen over reiki of interesse in een behandeling of cursus?

Agenda

Kijk op: www.tjaberingscentrum.nl

‘Wmo als markt’ op 12 januari met Natska Jansen in Apeldoorn. Na een volle bijeenkomst in Assen is het nu tijd

De Usui Reiki Methode Reiki als methode is ontstaan in Japan aan het begin van de vorige eeuw. De grondlegger van de methode is Mikao Usui en de volledige naam van het oorspronkelijke systeem is Usui Shiki Ryoho, het Usui-systeem van natuurlijk genezen. Van elke erkende, traditioneel gevormde Master is de afstamming bekend en terug te leiden tot Mikao Usui. De vorm van het systeem is tegenwoordig duidelijk vastgelegd. Hierdoor is er wereldwijd een helder kader voor beoefenaars dat duidelijkheid biedt voor cliënten en cursisten. In Nederland wordt dit systeem ondersteund door de organisaties Reiki-Ryoho en de Reiki-Alliance. Op de websites van deze organisaties kun je alles lezen over het Usui-systeem. Je kunt ook in hun registers zoeken naar erkende Reiki Masters en/ of Reiki Practitioners die reiki uitoefenen volgens dit systeem.

om je op te geven: info@transpersoonlijk.net Het leertraject “Kracht van Zelfkennis” gaat voor de tweede keer op 21 januari 2016 van start. Wil je meer weten? Er is een kennismakingsavond op donderdag 17 januari in Groningen. Volgens de huidige deelnemers hadden ze het leertraject niet willen missen. Het heeft veel meer gebracht dan ze van te voren hadden verwacht. Zie: www.transpersoonlijk.net/enneagram-kracht-zelfkennis/ Het leertraject is SKB-geaccrediteerd en gecertificeerd voor 105 studiepunten Leden van TPnet hebben veel voordeel. Adverteren met hun activiteiten en een persoonlijke webpagina. Zie: www.transpersoonlijk.net/info-lidmaatschap/

www.reiki-ryoho.nl www.reikialliance.com/nl

PSC

www.aukeherrema.nl

Bloesem-remedies brengen de emoties in evenwicht en bevorderen daardoor indirect de gezondheid. De oorzaak aanpakken op een veilige manier.

‘Tristan lacht weer.’

104x118.indd 1

Moeder van Tristan

De Dr. Schüssler Celzouten van Adler beziien kracht en kwaliteit. Zijn de cellen gezond, dan is ook het lichaam gezond. De mineralen zijn verwreven en niet geschud. Celzouten div. nummers in poedervorm, 10 verschillende mengsels, b.v. combinatie 1 t/m 12, het energie Met de hand verwreven mengsel. Alles in 250 gr. en 1 kg.

Essentïele oliën en producten voor de aromatherapie, biologische cosmetica. Het grootste assortiment biologische oliën, airsprays en massage oliën. Winkel: De 3Vrouwen St.Jansstraat 5 - 5964 AA Meterik Tel: 077-3526885 www.de3Vrouwen.nl

De kracht van een lach.

WWW.BLOESEM-REMEDIES.COM Bloesem Remedies Nederland

Tel: 077-3987826 / 077-3989011 E-mail: info@bloesem-remedies.com

column

MARTINE CLAUSEN, TRIEST

Mens en natuur Wanneer voel je je tot bepaalde mensen en

zijn het gevolg van minuscule deeltjes die

zodanig groot worden dat wij werkelijk actie

hun ideeën aangetrokken? Als het klikt en

diep in de longen worden ingeademd. Zij

ondernemen?

resoneert met iets binnen in jezelf. Wim Hof

veroorzaken hartaanvallen en beroertes, en

spreekt over het belang van onze verbinding

staan voor driekwart van de jaarlijkse 3.3 mil-

met de natuur, iets wat mijns inziens essenti-

joen overlijdensgevallen. Daarnaast zijn long-

eel is voor het voortbestaan van de mensheid.

kanker en ademhalingsziekten verantwoor-

Het onvermogen mystieke ervaringen te accep-

Onlangs waren wij aanwezig bij Amma’s pro-

delijk voor de overige gevallen van overlijden.

teren is meer dan een intellectuele handicap.

gramma in Nederland, zij is een humanitair

(The Guardian, 16 sept. 2015).

Gebrek aan bewustzijn over de onderliggende

Ik houd mijn hart vast.

eenheid van organismen en hun omgeving is

en spiritueel wereldleider. Tijdens een van haar lezingen sprak zij ernstig over het gevaar

Het grootste probleem dat wij hebben, is dat

een ernstige en gevaarlijke hallucinatie. Want

waar wij met zijn allen op afstevenen, omdat

we onszelf afgescheiden zien van de natuur.

in een beschaving die de beschikking heeft

wij mensen in 60 jaar meer dan 40% van de

We hebben het over mens en natuur, niet

over immense technologische kracht, leidt een

grondstoffen van de aarde hebben uitgeput.

over mens als onderdeel van de natuur. We

verwijdering tussen mens en natuur tot een

Omdat wij rücksichtslos doorgaan met het

bestaan voor 70% uit water. Maar de oceanen

gebruik van deze technologie in een vijandige

uitbuiten van dieren, het vervuilen van de

en rivieren vervuilen wij. We realiseren ons

geest - namelijk tot het ‘veroveren’ van de

omgeving en met bomen kappen.

niet dat er een zuiverdrinkwaterprobleem

natuur in plaats van een intelligente samen-

aan het ontstaan is. We kunnen niet zonder

werking met de natuur. Alan Watts - filosoof

Laatst reed ik door een straat waar ik vroeger

zuurstof, maar we beschouwen bomen als

op school ging. Met afgrijzen zag ik dat alle

potentieel meubilair, potloden en brandhout.

bomen waren gekapt. Er stonden aan weerszijden stronken met diameters van 80 centi-

Ik vermoed dat de natuur een zelfherstellend

meter. Een ongelofelijk triest gevoel overviel

vermogen heeft. Het ‘immuunsysteem’ van

mij. Op de website van gemeente Zaanstad

de natuur zal ons als een virus gaan bezien,

staat dat ‘de straat na 50 jaar hard toe was

dat bestreden moet worden. In een poging

aan een opknapbeurt’ en ‘..het groen en de

de aarde te redden moeten wij als we niet

verkeerslichten nodig moesten worden vervan-

oppassen, het veld ruimen. Wij beschouwen

gen’. Bomen dus niet ziek. Maar ik voelde me

natuurvolken als primitievelingen, maar van

ziek van onmacht.

hen kunnen wij leren: niet meer te nemen dan wij nodig hebben en herplanten wat we

Wij mensen bestaan letterlijk omdat er

genomen hebben.

bomen zijn. Zij geven ons lucht. Het grote pro-

Ik vraag mij af of de natuur een fout begaan

bleem is dat lucht onzichtbaar is voor het oog.

heeft met de evolutie van het menselijk ras.

Zo zien wij dus niet dat de lucht die wij inade-

Wij zijn uitbuiters, uitputters en hebzuchti-

men, vervuilt. Uit een studie van september jl.

gen. We nemen zonder te danken en zonder

blijkt dat meer dan 3 miljoen mensen jaarlijks

terug te geven. Wij beschadigen Moeder

voortijdig overlijden door luchtvervuiling, dat

Aarde, we kwellen dieren en behandelen ze

is meer dan malaria en HIV/Aids samen. Dit

als levenloze producten. Die we nota bene

betekent dat 6 mensen per minuut aan lucht-

ook nog opeten. Onze bomen lijden onder

vervuiling overlijden. Als we zo door gaan dan

zure regen. Zij kunnen niet protesteren tegen

verdubbelt dit aantal voor 2050. De meeste

het kappen. Hoe zit het met ons onderschei-

gevallen van overlijden door luchtvervuiling

dingsvermogen? Wanneer zal ons bewustzijn

PSC

ui tge verij sw p

Leid een gelukkiger leven door minder stress en negatieve gedachten Emoties zoals stress zorgen ervoor dat we negatieve gedachten krijgen over situaties. Meestal is het dus niet de situatie, maar de negatieve gedachte die de onrust veroorzaakt. The Work van goeroe Katie Byron (VS) is een manier die je leert, eerst te kijken naar aannames om er vervolgens mee aan de slag te gaan. Deze Cognitieve Mindfulness Therapie is wereldwijd razendpopulair bij iedereen die wil leren stress en negatieve gedachten te relativeren. Arbeids- en gezondheidspsycholoog Janneke Gaanderse zocht als eerste naar een wetenschappelijke verklaring voor het succes van The Work. En die vond ze, in drie therapievormen die al jaren worden toegepast in de psychologische praktijk: de socratische dialoog, mindfulness en priming. Welke gedachten zitten je dwars? Hoe kun je grote en kleine problemen zonder weerstand van een afstand bekijken? Hoe kun je nieuwe positieve gedachten aanleren? Hoe kom je aan innerlijke rust? We zijn immers allemaal op zoek naar het duurzame geluksgevoel. Leren relativeren van Janneke Gaanderse is een praktisch handboek met handige checklists, hulpmiddelen en oefeningen. Voor psychologen, maar ook voor iedereen die wil leren relativeren. Leren relativeren, Janneke Gaanderse Uitgeverij SWP, ISBN 9789088503221

Startdata: Cursusduur: Deelnameprijs: Docent:

3 februari 2016 & 9 november 2016 3 middagen € 395,Drs. Janneke Gaanderse

Training Cognitieve Mindfulness Priming Therapie (CMPT) De training Cognitieve Mindfulness Priming Therapie legt de basis voor het toepassen van de CMPT-methodiek (gebaseerd op The Work van Byron Katie) in uw praktijk. De training biedt een combinatie van theorie, toepassingen en praktijkoefeningen. Als psycholoog/coach ontmoet u regelmatig cliënten die hun angst, zorgen, stress of boosheid willen verkleinen. CMPT biedt een nieuwe geprotocolleerde methode waarbij voor het eerst cognitieve technieken, mindfulness- en oplossingsgerichte technieken worden samengevoegd. De methode kan - door cliënten zelfstandig - worden toegepast op een negatief zelfbeeld, negatieve gedachten over stressvolle situaties, terugkerende zorgen, levenskwesties en trauma’s. Het resultaat: cliënten ervaren duurzame zelfredzaamheid, een lichter denkpatroon, de gehechtheid aan de slachtofferpositie neemt af en het zelfvertrouwen neemt toe. U leert disfunctionele gedachtepatronen te identificeren en te doorbreken. Ook werkt u tijdens de training aan uw eigen terugkerende zorgen. Meer informatie: www.logavak.nl

PSC

ui tg ev er i j a nk hhe rme s

‘ De kracht van het Nu bij de opvoeding’ b oeke n t ip !

www.ankhhermes.nl | ISBN 9789020212204 | € 19,99

Opvoeden in het Nu, vol liefde, aandacht en geduld. Dat is wat Susan Stiffelman, samen met Eckhart Tolle, ons leert in haar boek Opvoeden in het Nu, kinderen grootbrengen met rust en aandacht. Want wat willen we dat als ouders allemaal graag, en wat valt het ons soms moeilijk! Van dreinende kleuter tot opstandige puber: iedere leeftijd brengt weer zijn eigen uitdagingen met zich mee. Susan Stiffelman geeft samen met Eckhart Tolle praktische oefeningen om met deze uitdagingen om te gaan. De basis: ze laten ouders met vriendelijkheid naar zichzelf kijken en helemaal aanwezig zijn bij hun kinderen. Dit is het langverwachte boek met de lessen van Eckhart Tolle over opvoeding! Hij schreef het voorwoord en redigeerde het boek.

PSC

v a n pff n aar w ow !

Vitaliteit is maakbaar

Van pff naar wow! Door: Viktor Steijger De praktijk laat zien dat veel mensen moeite hebben hun energiebronnen optimaal aan te boren. Wie zich niet bewust is van de juiste manier van ‘voeden’, zowel letterlijk als figuurlijk, kan in de valkuil van ‘vullen’ stappen. Het vullen van tijd, lichaam en geest welteverstaan. Het gevolg is veelal verminderde energie, vermoeidheid, futloosheid, uitgeblustheid, passiviteit en ‘ont-sprankeling’ in werk en privé. De ‘Aanvullende Schijf van Vijf’ is een nuttig handvat dat coaches en trainers kunnen inzetten mensen te begeleiden naar meer vitaliteit, zodat ze meer uit hun talenten, loopbaan en privéleven kunnen halen.

In mijn loopbaanadvies- en coachingpraktijk kom ik dagelijks mensen tegen die op de een of andere manier zichzelf te weinig betekenisvol voeden en zodoende niet de juiste en haalbare energiebalans hebben. Op basis van praktijkervaringen en aangevuld met wetenschappelijk onderzoek en populaire publicaties, heb ik met collega’s een model ontwikkeld, dat nuttig en effectief is voor persoonlijke effectiviteit in werk en privé. Ik noem het de Aanvullende Schijf Van Vijf. Hierna wordt het effect uiteengezet wanneer één van de vijf schijven ondervoed is en hoe dit kan leiden tot het missen van loopbaankansen, het tot stilstaan komen van ontwikkeling en ook onbehagen in werk en privé. Laten we eerst een rondje langs de onderzoeksvelden maken.

Harde Tijd als verslaving Psycholoog Gill Edwards (2001) ziet dat veel mensen last hebben van het onrustige gevoel waarin het ‘moeten’ centraal staat, die voor velen bekende gemoedstoestand vol zorgen, verplichtingen, geploeter, verantwoordelijkheden, teveel werk, te veel haast en de strijd tegen de klok. Zij noemt dit te veel in de ‘Harde Tijd’ zitten. Indien 36

PSC

mensen teveel hooi op hun vork hebben genomen en te weinig de batterij opladen, tasten ze hun energiereserves aan. Uitputting van onze energievoorraad leidt zelfs in het ergste geval tot burn-out, terwijl een goed evenwicht tussen inspanning en ontspanning de basis is voor bevlogenheid (Bakker 2009).

De hamvraag die ik mijn coachees in de praktijk vaak stel, luidt: ‘Hoe kom jij meer in balans met je fundamentele behoeften?’ Deze onderzoeksvraag brengt me in de literatuur bij Stephen Covey. Hij signaleert het ‘paradigma van de complete mens’. We zijn in de kern vierdimensionale wezens met lichaam, hoofd, hart en ziel. Wie alle westerse en oosterse filosofieën en religies bestudeert, zal steeds dezelfde pijlers aantreffen. Dit zijn de fysieke, de mentale, de sociaal-emotionele en de spirituele dimensies. Deze worden in verschillende termen aangeduid, maar komen vaak op hetzelfde neer. Ze vertegenwoordigen de vier basisbehoeften van mensen, te weten: leven (fysiek), liefhebben (relaties), leren (groei en ontwikkeling) en iets nalaten (bijdragen, ertoe doen). Als we deze behoeften weten te vervullen, komen we in balans met onszelf en kunnen we onze talenten ontplooien en benutten (Covey, 2005).

Positieve Psychologie Hoe kun je jezelf optimaal ‘voeden’ zodat het bij jezelf meer gaat stromen voor meer vitaliteit? Vitaliteit is een sleutelbegrip in de Positieve Psychologie. In deze wetenschappelijke stroming ligt het accent op begrijpen waarom het leven waard is geleefd te worden en wat ervoor nodig is om als mens gelukkig, tevreden, bevlogen, energiek, vitaal en succesvol te worden (Seligman en Csikszentmihalyi, 2000). Sterker nog, wie doordacht in zijn energiebronnen investeert, kan meer uit zijn talent halen en zal beter presteren. Vitaliteit is voor de meeste mensen goed bereikbaar

als je voldoende tijd voor jezelf neemt en je energiebronnen weet te voeden en op te laden. Hierdoor kun je gaan bruisen van energie en je vitaler en gelukkiger voelen (Bakker, 2009). Tijd om het concreet te maken. De Schijf van Vijf (zie figuur 1) geeft in een oogopslag inzicht hoe ieder individu zichzelf kan voeden zodat je mentaal en fysiek fit en vitaal bent en ook duurzaam weerbaar en wendbaar in woelige tijden blijft. Hierbij zijn de vier bovengenoemde universele dimensies opgerekt naar vijf schijven, omdat ik bij (loopbaan)coaching dikwijls bij deze vijf thema’s uitkom.

Praktijkcasus Jolanda: van loom naar hefboom Jolanda (in verband met privacy is deze naam gefingeerd) is een 37-jarige parttime juridisch medewerker werkzaam bij een gemeente. Op het werk is het alle hens aan dek met veel langdurig ziekteverlof van collega’s, een hoge werkdruk en veel deadlines met begrotingen en jaarrekeningen. Ze maakt gemiddeld 25 uur per week, waarmee ze structureel drie uur overwerkt. Ze is tien jaar getrouwd met Remco. Ze hebben twee zoons van vier en zeven jaar. De oudste gaat goed op school, zit in F6 op de plaatselijke voetbalvereniging en bestiert het drumtoestel bij muziekles. De jongste zit in groep 1 en heeft serieuze slaapstoornissen, waardoor Remco en Jolanda de laatste jaren gemiddeld vijf dagen per week onderbroken nachten hebben. Soms moeten ze wel vier tot vijf keer op om de jongste te troosten. Remco is ondernemer en werkt al tien jaar in de bouw; door de financiële crisis verkeert zijn eenmansbedrijf in noodweer. Hij maakt werkweken van zestig tot zeventig uur. Het zet mede de huishouding financieel en organisatorisch stevig onder druk.

v i kto r s t e ijg e r

Figuur 1. kwartjes die achteraf logisch lijken. Ze bedenkt tien activiteiten die haar privéleven en werksituatie in de gewenste flow kunnen brengen.

DE SCHIJF VAN VIJF Fundamentele behoefte 1. Cognitieve Schijf

Essentie Op peil houden van je kennis en kunde en daarmee je algemene ontwikkeling en vakkennis en/of vakmanschap.

2. Sociale Schijf

Jezelf op het werk of in privé omringen met mensen die letterlijk energie geven.

3. Psychologische Schijf

Jezelf in verbinding stellen met mensen met wie je je diepere zielenroerselen kunt delen en/of je emoties kunt uiten.

4. Fysieke Schijf

Activiteiten waardoor je fysiek fit blijft, zoals sport en bewegen, gezonde voeding, voldoende lichaamsontspanning, nachtrust, geborgenheid.

5. Spirituele Schijf

Tegemoet komen aan je zingeving en je ‘zijn’, in verbinding zijn met jezelf en je omgeving, iets bijdragen of ertoe doen. Kortom, in contact komen met het grotere geheel dan alleen jezelf.

Hij moet elke dag om 5 uur op en is vaak ’s avonds laat terug. Overdag heeft hij zijn projecten en ’s avonds de extra klussen. Vakanties zaten er de laatste twee jaar niet meer in. Overdag is het behalve met werk doordeweeks druk met halen, wegbrengen naar vriendjes, BSO, school, sport en muziekles. Als ’s avonds eenmaal de kinderen op bed gelegd zijn, loeren de strijkstapel en de was. Om 22.00 uur ploft ze neer op de bank, zapt wat in de rondte en gaat meestal 22.30 uur slapen. Met de valse hoop van een ononderbroken nacht. In het weekend doet ze de schoonmaak en de boodschappen en zijn er de sociale uitjes en verplichtingen. Als ik haar vraag aan te duiden welk gevoelsmatig totaalcijfer zij zichzelf geeft in de huidige situatie op de vitaliteitsschaal van 1 tot 10, dan is ze uitgesproken. ‘Niet meer dan een 4.' Het is klip en klaar dat haar vitaliteit code rood heeft. Als we inzoomen op de Schijf van Vijf, scoort ze op alle vlakken een onvoldoende. Als ze het totaalplaatje tot zich door laat dringen, schrikt ze hoe slecht haar energiehuishouding ervoor staat. In deze coachingsessie etaleert ze gaandeweg een sterk urgentiebesef en wil direct aan de slag

met een revitalisatieplan. We bespreken drie hoofdvragen ter overdenking: Waar sta je? Waar wil je heen? Hoe kom je daar? Daarna werken we een activiteitenplanning uit voor elke schijf met fundamentele behoefte.

Hard voor zichzelf Jolanda voert aanvankelijk de omstandigheden aan als bron van haar gebrek aan fitheid. Na kritische coachingdialoog en nadere contemplatie ziet ze in dat ze haar leef- en werkdruk en lage vitaliteit mede aan zichzelf te wijten heeft. Hier ligt de sleutel om voor zichzelf de regie te gaan nemen, ‘want deze situatie is een neerwaartse spiraal, een glijbaan naar beneden’. Jolanda houdt zichzelf een spiegel voor. Ze beschrijft zichzelf als teruggetrokken, introvert en afwachtend. Ze heeft een enorm verantwoordelijkheidsbesef en wil alles thuis goed doen. Ze ervaart veel zorgen en leeft in de ‘Harde Tijd’. Ze is simpelweg opgevoed met waarden als plichtsbesef, vlijt, ledigheid is des duivels oorkussen en ‘heb je geen zin, dan maak je maar zin’. Ze is hard voor zichzelf. Een bikkel. En iemand die niet snel de hulpvraag stelt. In de coachinggesprekken vallen veel

Van al die voornemens worden achteraf twee kritische factoren manifest. Deze twee hefbomen zijn: 1. Ze besluit weer te gaan bewegen en een oude hobby op te pakken. Zwemmen! Wat haar tegenhoudt, is dat ze niet graag alleen wil gaan zwemmen. Ongezellig en ’s avonds eng om door het donker naar huis te gaan. Waarop ze besluit om de achterbuurvrouw Corrien mee te vragen. Die blijkt ook van zwemmen te houden. En, niet onbelangrijk, ze hebben het samen gezellig (sociale schijf). Bovendien kan ze haar zorgen en gevoelens delen (psychologische schijf). Ze spreken af een vaste zwemavond in te lassen (fysieke schijf). Aan Remco vraagt ze standaard op die avond bij de kinderen te blijven, zodat zij een avond tijd voor zichzelf heeft. 2. Ze besluit haar geloofsbelijdenis weer nieuw leven in te blazen. Voortaan gaat ze weer iedere zondag naar de kerk. Voor het gezin meteen een rustpunt. Ze voelt zich gesteund en geïnspireerd door het geloof, waarmee ze zichzelf op een dieper niveau weet te inspireren (spirituele schijf). Zie Figuur 2. tien voornemens en 10 geboden voor meer ‘Vitamine V’

Ecologische effecten opwaardering Schijf van Vijf Na drie maanden geeft Jolanda te kennen dat haar gevoelscijfer voor vitaliteit is verschoven van een 4 naar een 7. Na voortdurende bewustwording en bijsturing, scherpe keuzes en prioritering weet ze na een jaar haar energiehuishouding op te krikken naar het niveau 8. Door haar toegenomen energie zit ze tegenwoordig ook minder uitgeteld voor de buis en heeft ze meer energie om in het weekend leuke dingen te doen met haar man en kinderen. En, heel opmerkelijk, doordat Remco op de dinsdagavond als vaste prik is gaan schilderen, meer ontspanning is gaan nemen en zich bewuster is van en alerter is op zijn vrouw, heeft hij zelf ook een oppepper gekregen in zijn leef- en werkritme. Ook in hun relatie hebben ze meer Vitamine V toegediend. Jolanda heeft ook weer fut om PSC

v a n pff n aar w ow !

Figuur 2.

TIEN VOORNEMENS Aanvullende Schijf

Activiteit op weg naar gewenste situatie:

van Vijf

van PFF naar wow!

Fysiek

1 x in de week vaste avond zwemmen

2 x per week op de fiets naar het werk

Taakverdeling met troosten, evenredige nachtdienst thuis en maximaal drie keer per week ’s nachts eruit om de jongste te steunen bij slaapstoornissen.

Sociaal

Gezelligheid met Corrien en na afloop roseetje drinken in de kantine

Vaker afspreken, bellen en naar de sauna met haar zussen

Psychologisch

Weekgesprekken met Corrien (met haar bouwt Jolanda een hechte vriendschap op door dezelfde levensstijl en interesses)

Cognitief

Een managementopleiding volgen (haar droom is lei-

management- en psychologieboeken te lezen en ze heeft zich zelfs ingeschreven voor een postdoctorale managementstudie om daarmee haar loopbaan een stimulans te geven en werk te maken van een langgekoesterde wens: een verticale vervolgstap in haar carrière waar ze nu weer heilig in gelooft.

Conclusie ‘De meeste mensen hebben vele wensen. Wie ziek is heeft slechts één wens’, is een bekend gezegde. Op je gezondheid heb je uiteraard geen honderd procent invloed. Lichamelijke, erfelijke of maatschappelijke beperkingen of pechgevallen daargelaten, hebben we wel degelijk invloed op ons vermogen ons vitaler, weerbaarder en energieker te voelen. Vitaliteit is in die zin maakbaar. Wie duurzaam vitaal is, kan het beste uit zichzelf en zijn talenten halen. En heeft de ideale voorwaarden geschapen, want meer fut en energie, om zijn loopbaan te stimuleren. Houd dus de zaag scherp door op de juiste vlakken jezelf mentaal en fysiek in (top)conditie te houden.

dinggevende te worden op de juridische afdeling)

Spiritueel

Vakliteratuur lezen

Actief en wekelijks de kerk bezoeken

10. Thuis meer aan yoga doen 11. Vrijwilligerswerk op de vereniging

10 GEBODEN VOOR MEER ‘VITAMINE V’ Oorspronkelijke Schijf van Vijf

Aanvullende Schijf van Vijf

1. Eet gezond, eet gevarieerd.

Omring je voldoende met mensen waar je energie van krijgt.

2. Eet niet te veel en beweeg.

Zoek vertrouwelingen op met wie je emoties echt kunt uiten en delen.

3. Eet minder verzadigd vet.

Blijf bij. Onderhoud je algemene ontwikkeling en vakkennis.

4. Eet veel groente en fruit.

Daag jezelf intellectueel uit en stimuleer je creativiteit.

5. Eet veilig.

Heb aandacht voor zaken die groter zijn dan jijzelf en kom in contact met je ‘zijn’.

PSC

Viktor Steijger MGM is trainer en (team)coach en medeoprichter van Optimaal Talent BV, bureau voor talent-, team- en organisatieontwikkeling. Hij heeft met zijn drielingbroer(s) drie boeken geschreven over zelfcoaching, talentmanagement en loopbaanplanning. Zijn motto: haal eruit wat erin zit. Dit artikel verscheen eerder in Counselling Magazine:www.counsellingmagazine.nl. Literatuur • Bakker, A. B. (2009) Een overzicht van tien jaar onderzoek naar bevlogenheid. Gedrag & Organisatie, 22(4), 336-353. • Covey, S.R. (2005). De 8ste eigenschap. Van effectiviteit naar inspiratie. Amsterdam: Business Contact. • Edwards, G. (2001). Neem Tijd Voor Jezelf en geniet van het leven. Amsterdam: The House of Books. • Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive Psychology: An introduction. American Psychologist, 55, 5-14. • Steijger, V. (2013). De kunst van de zachte tijd: Fysiek en mentaal fit met het Lemniscaatmodel. Tijdschrift voor coaching, juni, nr. 2, 63-66.

n! te de an r ss aa re rw te o In pvo o ko in

Neptune Krill Oil Voordelen

• Betere opname van EPA en DHA dan bij visolie • Geproduceerd middels een koud extractieproces • Krillolie van de hoogst mogelijke zuiverheid • Compleet natuurlijk en niet gesynthetiseerd • Volledig geurloos, geen vissmaak of oprispingen • Totale bescherming tegen oxidatie door het hoge astaxantine gehalte • Een bron van fosfolipiden (bouwstoﬀen van celmembranen) • Rijk aan choline (voorloper van de neurotransmitter acetylcholine) • Uitstekende verhouding van omega-3, -6 en -9 • Duurzaam geproduceerd

Interessante inkoopvoorwaarden:

- Scherpe inkoopprijs - Vandaag besteld, vandaag verzonden - Geen minimale bestelvolumes - Lage of geen verzendkosten! - Uw contactpersoon: Dr. Cor J.M. Arts Distributeur van de producten van Nutrisan en OrthoNutrients in Nederland Arts Food Supplements BV | Gerard Doustraat 18-20 | 5212 EJ | ‘s-Hertogenbosch Tel.: 073 737 0129 | Mail: contact@artsfoodsupplements.nl | Web: www.artsfoodsupplements.nl

waa rom su pervisie ?

Waarom

supervisie? Door: Hetty van Leuven Intervisie is breed geaccepteerd door psychosociaal therapeuten,

geschiedt na een intake. Therapeuten moeten onder meer kunnen

terwijl supervisie minder bekend is. Het kan juist heel verrijkend

aantonen dat ze beschikken over voldoende cliënturen, open zijn,

en noodzakelijk zijn om te ontdekken welke invloed jij zelf hebt op

bereid zijn om te leren en te reflecteren op hun eigen handelen.

je professioneel handelen, bemerkte Hetty van Leuven.

“Ik vind het heerlijk om mezelf te ontwikkelen. Bovendien ligt de

In 2008 richtte Hetty een praktijk voor psychosociale hulpverle-

opleiding in het verlengde van wat ik in mijn praktijk doe. Je bent

ning op: De Weergave-Ede. Een scala van hulpvragen passeerden

ook als supervisor bezig met therapeutische processen.”

in de afgelopen jaren de revue. Van angsten en een gebrek aan

Supervisanten kunnen bij Hetty terecht voor het ontdekken van

zelfvertrouwen tot geloofsconflicten en depressies. “Maar toen

hun blinde vlekken of het opruimen van blokkades. “Supervisie

een cliënt aanklopte, die een boekje opendeed over de impact van

kan ook uitkomst bieden als je stagneert met een cliënt. Bijvoor-

huiselijk geweld, merkte ik, dat ik dat lastig vond om daar met

beeld, als je de kern niet kunt raken, of als een cliënt zich niet

haar over te spreken. Het onderwerp raakte aan ervaringen uit

houdt aan de afspraken, of te makkelijk is, of zich niet kwetsbaar

mijn eigen jeugd.”

wil opstellen. Het vraagt moed om in supervisie ook naar je zelf te

Toen zij zocht waar dat vandaan kwam, merkte Hetty dat ze

kijken en je af te vragen: zit het bij mij soms niet lekker?”

zichzelf onbewust een spreekverbod had opgelegd over dit onder-

Om kwetsbaar te kunnen zijn is veiligheid belangrijk. Dat zorgt

werp. “Ik had het veilig opgeborgen op de rommelzolder van mijn

ervoor dat nog altijd meer therapeuten kiezen voor intervisie dan

leven. Maar nu liep ik ineens tegen die rommel aan.”

supervisie. “Therapeuten willen graag anderen helpen, maar het is ook belangrijk om jezelf te ontwikkelen en issues in je leven

Geen therapie

onder ogen te zien. Supervisie is in mijn ogen dan ook noodzaak

Het was deze ervaring die Hetty ertoe aanzette om supervisie te

en een waardevolle aanvulling op intervisie.”

zoeken. Tot die tijd had ze voornamelijk ervaringen met intervisie. “Daarbij bespreek je samen met andere therapeuten een casus. Hoe pak je een hulpvraag van een cliënt aan, waarom maak je bepaalde keuzes? Allemaal relatief veilig. Je kunt er zelf als persoon min of meer buiten blijven.” Supervisie gaat een stapje verder. Daarbij kijk je naar wie jij bent en hoe je handelt als therapeut. Met als doel dat denken, voelen en handelen uiteindelijk één geheel gaan vormen. “Voor de duidelijkheid”, zegt Hetty," het is niet dat zo je zelf in therapie gaat. Het is altijd gerelateerd aan je beroep, het professioneel handelen als therapeut. Daarbij ontdek je ook hoe het voor cliënten voelt om met jou in gesprek te gaan. Het is heel kwetsbaar om supervisie te hebben. Je stelt jezelf kwetsbaar op en dat kan pijnlijk zijn, maar tegelijkertijd verrijkt het je persoonlijk enorm. Ik leerde erdoor om te ervaren wat er in mij omging en dat te benoemen. Dit te doen had, merkte ik, ook weer effect in gesprekken met cliënten en supervisanten.”

Opleiding tot supervisor Inmiddels is Hetty zelf bezig met een tweejarige post-hbo-opleiding tot ervaringsgerichte supervisor. Toelating tot de opleiding 40

PSC

hetty v a n le uve n

"Supervisie kan ook uitkomst bieden als je stagneert met een cliënt. Bijvoorbeeld, als je de kern niet kunt raken, of als een cliënt zich niet houdt aan de afspraken, of te makkelijk is, of zich niet kwetsbaar wil opstellen." Registratiepunten Supervisie telt net als intervisie, bijscholing en literatuurstudie mee voor het behalen van NFG-registratiepunten. Supervisietrajecten zijn er in verschillende vormen. Je kunt individueel supervisie ondergaan, in tweetallen of in een kleine groep. De individuele methodiek heeft als voordeel dat je als therapeut veel aandacht krijgt. De triade- of groepsmethodiek heeft als meerwaarde, dat je ook kunt spiegelen met andere therapeuten. Een supervisietraject start met een kennismakingsgesprek. Daarin komt aan de orde waarom je als supervisant supervisie wilt ondergaan. Ook bespreek je de voorwaarden zoals de kosten, locatie, eventuele groepssamenstelling en het aantal sessies. Dat zijn er minimaal tien. Deze afspraken komen op papier te staan.

Reflectieverslagen “In de gesprekken beginnen we met vragen zoals: Wie ben je en wat voor praktijk heb je? Vervolgens zoomen we steeds verder in. Waar loop je tegenaan, wat ervaar je daarbij en hoe beïnvloedt dat jouw handelen? Van elk gesprek maak je een reflectieverslag waarin je aangeeft wat het gesprek met je doet. Dat bespreek je weer samen want dit versterkt het zelfonderzoek en maakt het leerproces zichtbaar.” Dat het schrijven van reflectieverslagen soms uitdagend is, heeft Hetty zelf gemerkt toen ze supervisie onderging. “Zeker

Supervisie volgen bij Hetty

NFG-registerleden moeten tweejaarlijks een aanvraag indienen voor herregistratie. Hetty van Leuven is, ook voor haar opleiding tot supervisor, nog op zoek naar therapeuten die, geregistreerd door het LVSC, supervisie willen ondergaan (supervisanten).

De supervisor

als je kiest voor ervaringsgerichte supervisie. In tegenstelling tot

Een ervaringsgerichte supervisor kan supervisie geven aan bij-

het wat meer theoretische alternatief, niet-ervaringsgerichte

voorbeeld therapeuten, maatschappelijke werkers en studenten.

supervisie, gaat het om wat cliëntcontact met jou doet en welke

Hij of zij:

invloed jij hebt op de ander.

•

leert de supervisant om problemen in wisselwerking te zien tussen de supervisant, zijn cliënten en directe

Ik merkte dat ik het spreken over wat ik dacht, vond of voelde, afgeleerd had in mijn jeugd. Ik moest soms echt zoeken naar

werkomgeving, •

woorden. Opnieuw leren benoemen kan een proces zijn.” Supervisie heeft Hetty geholpen en aangespoord om (onbewuste) patronen en pijn onder ogen te komen en de confrontatie

treedt de problemen van de supervisant op een persoonlijke en ervaringsgerichte wijze tegemoet,

•

helpt de supervisant zijn moeilijkheden te zien in verband met hoe de supervisant leert van zijn eigen ervaringen.

ermee aan te gaan. “Daardoor heb ik gemerkt dat, na verwerking, moeilijke situaties uit het verleden geen belemmering meer

Voor aanmeldingen of meer informatie:

hoeven te zijn in het contact en werk met cliënten. Deze erva-

www.deweergave-ede.nl of vanleuven@deweergave-ede.nl.

ringen kunnen cliënten weer helpen om op hun beurt hun eigen ervaringen onder ogen te zien en te verwerken, zodat ze op een goede manier verder kunnen met hun leven.” PSC

b ui g e n voor de kin d e n rou w

BUIGEN VOOR HET KIND EN ROUW Door: Deborah van Gelder

Omdat zij met flexibiliteit, niet wanneer wij het verwachten, niet op bevel of omdat een ander het ook doet, maar draagbaar, loyaal aan hun systeem en op hun geheel eigen wijze hun verlies dragen, als een vingerafdruk… Een ervaring rijker Mijn ervaringen met rouw toen ik zelf een kind was, spelen een belangrijke rol in mijn belangstelling voor de wereld van rouw van kinderen en hoe wij als volwassenen hiermee om kunnen gaan. Mijn overleving hierin heeft een aantal kwaliteiten ontwikkeld, die ik goed kan gebruiken in het begeleiden van kinderen en jongeren.

Pad van rouw Ik heb geleerd dat het voor een kind niet vanzelfsprekend is om een veilig en warm gevoel te vinden bij een verlies, terwijl dat juist heel belangrijk is voor de verdere ontwikkeling. De dood van bv. een ouder, broertje of zusje ondermijnt de basisveiligheid van het kind in een gezin. Dit geldt ook voor andere vormen van verlies zoals ernstige ziekte van een gezins- of familielid. Het kind komt terecht op het pad van rouw. De kwaliteiten en handvatten waarover het kind al beschikt, bepalen hoe het om kan gaan met dit verlies. Volwassenen kunnen kinderen al vanaf zeer jonge leeftijd op een positieve manier helpen bij het ontwikkelen van deze kwaliteiten, bv. door over de dood te praten en te laten zien hoe je kunt omgaan met ‘kleine’ verliezen, zoals tegenslagen in het dagelijks leven.

Kinderboek en rouwmanteltjes Drie jaar geleden, pas begonnen met de opleiding Land van Rouw, uitstroomprofiel kinderen en jongeren, bij Riet Fiddelaers, Sabine Noten en Gijs Visser, kwam ik ‘toevallig’ de vlinder met de naam ‘rouwmantel’ tegen. Deze vondst beantwoordde aan mijn zoektocht naar een metafoor, die kinderen kan ondersteunen in rouw. Vervolgens ben ik deze vlinder vorm gaan 42

PSC

geven in het kinderboek Lotte en het rouwmanteltje. Het kinderboek gaat over Lotte. Samen met papa gaat Lotte vaak vlinders kijken. Lotte vindt de gele vlinder het allermooiste, papa de rouwmantel, omdat hij veel lijkt op een heerlijk warm jasje. Dan wordt papa ziek, zo ziek, dat de dokters hem niet meer beter kunnen maken. Lotte krijgt van papa een cadeau, een rouwmanteltje in de vorm van een vlinder. Het manteltje heeft zakjes om haar tekeningen, gedichtjes en andere herinneringen in te bewaren. Ze kan het aan doen, als een warm jasje, of ophangen. Ze is er heel blij mee, maar toch ook niet, want papa zal al gauw doodgaan. Lotte en het rouwmanteltje is een kinderboek over leven, doodgaan, verdriet, missen, loyaliteit en over het leven weer oppakken, met in je hart een speciaal plekje voor de overledene.

Ondersteuning Het verhaal van Lotte laat in kindertaal en tekeningen zien dat alle gevoelens er mogen zijn en hoe je deze kunt uiten. Lotte gaat in het boek naar een lotgenotengroep voor kinderen. Hoe zij dit beleeft, samen met andere kinderen die ook te maken hebben met een verlies door de dood, wordt hier beschreven. Lotgenotengroepen voor kinderen en jongeren hebben vaak, juist door hun niet-therapeutische aard, een positieve uitwerking. Soms vragen ouders mij weleens hun kind individueel te begeleiden. Liever begeleid ik de ouder(s) zelf, omdat zij het dichtst bij hun kind staan. Vaak is een luisterend oor en bekrachtiging van de manier waarop zij het doen, voldoende voor hen om verder te kunnen.

De rups en de cocon De rouwmanteltjes, voor kinderen van 4-11, jaar zijn te bestellen via info@hartvoorrouwen.nl en kunnen op verschillende manieren, maar ook voor verschillende verliessituaties worden ingezet. Ook kan een rouwmanteltje door iedereen aan een kind met rouw gegeven worden. Met buigen voor rouw in de wereld van het kind wil ik zeggen dat ieder kind op zijn eigen wijze rouwt en dat dit van volwassenen vraagt dit te verduren. Soms gebeurt het dat een kind tijdelijk stopt met rouwen. Door in te grijpen verstoren wij hiermee het persoonlijke en natuurlijke proces van het rouwende kind. Dit doet mij denken aan de rups die zich uit de cocon worstelt. Wanneer de rups tijdelijk zou stoppen en je hem met alle goede bedoelingen zou helpen door de cocon te helpen openen, betekent dit voor de rups dat hij te weinig weerstand heeft gekend, nooit zijn vleugels uit zal kunnen slaan en niet zal leren vliegen.

Rouwmanteltje Het manteltje geeft het kind in rouw de mogelijkheid zijn verdriet te tonen zonder daar woorden aan te hoeven geven naar volwassenen toe. Een rouwmanteltje aan een kind in rouw geven, is een vorm van begrip tonen en erkenning geven aan de impact van het verlies van iemand van wie het kind zo ontzettend veel houdt. Deborah van Gelder - van Abkoude is rouwbegeleider in de Teunisbloem. Zij begeleidt kinderen, jongeren en volwassenen in verlies en rouw, individueel en in groepen. Ook geeft zij lezingen en verzorgt studiedagen. Meer informatie: www.hartvoorrouwen.nl

Kindercoach worden? Download de kindercoach-test WWW.TORIKINDERCOACHOPLEIDING.NL

- WWW.TORIKINDERCOACHOPLEIDING.NL -

- INFO@TORIKINDERCOACHOPLEIDING.NL

PSC

! w u Nie ge e Coll isme Narc

Volg videocolleges van de beste psychologen en psychiaters! A B C

10 videolessen

www.hupper.nl

Extra collegemateriaal

Erkend certificaat