PSC MAGAZINE EDITIE 2 – 2014

EDITIE 2 2014 4 E JAARGANG WWW.PSCMAGAZINE.NL

PSC-DAGEN 2014

HOE PRAAT JE MET EEN PUBER?

MET BEWEGING LIGT DE GEZONDHEIDSWINST VOOR HET OPRAPEN

DE KERNVISIE METHODE

DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TP.NET

Op 23 en 24 mei organiseert de NFG weer speciaal voor haar leden en ge誰nteresseerden uit het veld de PSC-dagen. Al twee jaar achter elkaar zijn het 2 dagen in plaats van 1. Deze opzet blijkt bijzonde r geslaagd! Dus ook dit jaar beloven het weer twee buitengewone en leerzame dagen te worden.

Het programma kunt u vinden op de website www.pscdag.nl. Sprekers zijn onder andere Malou van Hintum, Jan Derksen, Joy van der Stel, Wibo van de Linde, Bram Bakker, Gideon de Haan en Marina van der Wal. Iedere 40ste aanmelder ontvangt het boek Je kunt je leven helen van Louise Hay (twv 25 euro) cadeau! Meld u snel aan, want vol is vol!

Nieuwsgierig naar de inhoud? Kijk op www.pscdag.nl!

2

VOORWOORD

DE PSC-DAGEN Deze editie van PSC Magazine staat in het teken van de PSC-dagen op 23 en 24 mei.

Alle voorbereidingen zijn in volle gang en de sprekers staan te trappelen. Het beloven weer twee interessante en leerzame dagen te worden. In deze editie hebben we vijf sprekers aan het woord gelaten om u vast een voorproefje te geven.

Zo vindt u op de volgende pagina’s een interview met prof. dr. Jan Derksen. We spraken met hem over de toenemende trend van het willen labelen. Hij legt uit dat de zorg wordt beheerst door labels en dat deze aanpak leidt tot ziekte in plaats van gezondheid. De DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) is een medisch classificatiesysteem van zo’n 366 stoornissen, dat meer en meer wordt toegepast door de zorgverzekeraar om de zorg inzichtelijk te maken. Volgens hem gaat hiermee de zorg de verkeerde kant op en beroepsbeoefenaars zouden hier dan ook een halt aan moeten toeroepen. Jan Derksen zal op vrijdag een lezing geven over dit onderwerp.

HEEFT U DE NFG-VOORDEELPAS OF BENT U STUDENT, DAN KRIJGT U KORTING OP UW TOEGANGSBEWIJS VOOR DE PSC-DAGEN

Op vrijdag gaat Violet Falkenburg het met ons over verlies hebben. Journalist Violet Falkenburg, bekend van het tv-programma Rondom Tien, schreef hierover het boek Veerkracht - verder na verlies.

Ook kunt u op vrijdag een workshop volgen van Annie Massop over het online werven van klanten. Een heel ander onderwerp, maar wel heel actueel en praktisch.

Dagvoorzitter van de zaterdag, Marina van der Wal, gaat het hebben over pubers en dan met name over hoe je met pubers kunt communiceren. Ze geeft hiervoor vijf tips. Tijdens haar lezing zal ze uitgebreid ingaan op dit onderwerp waar ze verschillende boeken over heeft geschreven. Een echte puberexpert.

40ste aanmelding het boek Je kunt je leven helen van Louise Hay cadeau krijgt ter waarde van 25 euro? En heeft u de NFG-voordeelpas of bent u student, dan krijgt u korting op uw toegangsbewijs.

Er is natuurlijk meer dan de PSC-dagen.

Daarom in dit magazine een artikel over de Kernvisie-methode. Deze methode is gericht op kinderen die moeilijk mee komen in de klas. Deze groep kinderen met leerproblemen hebben één ding gemeen: zij hebben een rechtsgeoriënteerde leerstijl. Dit betekent dat zij een voorkeur hebben om visueel en kinesthetisch te denken en deze leerstijl sluit níet aan op ons onderwijs. Door kinderen te helpen met de Kernvisie-methode ervaren ze dat ze wél kunnen leren.

Succeservaringen op school helpen het kind om faalangst, belemmerende overtuigingen en concentratieproblemen te overwinnen. Daarnaast worden zij weerbaarder en neemt de pestkans af.

En we spraken met Bianca van der Voort over het coachen met behulp van paarden. Coaching met behulp van paarden is mensen laten leren door te ervaren.

De cliënt leert over zichzelf en anderen door activiteiten met het paard uit te voeren. Met behulp van de coach ontdekt, herkent of verwerkt hij daarna gedachtes, aannames, gedrag, gevoelens en patronen.

Ik wens u veel leesplezier en zie u graag op de PSC-dagen! • Sacha van den Ende Hoofdredacteur

Malou van Hintum neemt net als Jan Derksen het gebruik van de DSM onder de loep. Ook zij benadrukt dat het een handboek voor de classificatie van psychische stoornissen is en dat er geen ziekten in staan. Haar lezing kunt u volgen op zaterdag.

U kunt zich aanmelden voor de PSC-dagen op www.pscdag.nl. Wist u dat elke

PSC 3

spreken zien weten zijn voelen handelen liefhebben

SanoConcept

synergie vanuit de bron

CHAKRA FYSIEK

ENERGIE Onbewuste drijfveren, emoties en predisposities vormen bij veel gezondheidsklachten een factor van belang. Het SanoConcept hanteert een geïntegreerd model waarin drie niveaus worden onder-scheiden: het fysieke, energetische en persoonlijkheids- of psychovegetatieve niveau.

In dit concept spelen de persoonlijkheidskenmerken ofwel de chakra’s een sleutelrol.

Chakra’s komen overeen met de psychovegetatieve stuurcentra in de hersenen. Daar zetelen de fixaties en remmingen die energetische en somatische verstoringen kunnen veroorzaken of beïnvloeden.

Het SanoConcept biedt u een werkbaar medisch-klinisch model en uitgebreide ondersteuning middels diverse opleidingen. Vraag nu het gratis vademecum aan.

Uitgebreide testset van 40 energetische producten is verkrijgbaar voor maar €15,-.

Kijk voor meer informatie op www.SiVAS.nu

SiVAS 4 PSC

Subtiele interventies met behulp van het Vasculair Autonoom Signaal

SanoPharm Nederland bv - Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK - Barneveld T 0342-420714 - F 0342-420686 - www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

INHOUDSOPGAVE

EDITIE 2 - 2014 3 VOORWOORD SACHA VAN DEN ENDE 6 INTERVIEW IN DE PRAKTIJK MOETEN WE DENKEN

IN TERMEN VAN GEZONDHEID IN PLAATS VAN IN

TERMEN VAN STOORNISSEN

6

10

DE KERNVISIE-METHODE WIM BOUMAN

13

14

COLUMN WILMA DE HAAS

16

IN GESPREK MET CHANTAL MEIJERINK

18

IN 7 STAPPEN GEMAKKELIJK DE ALLERFIJNSTE KLANTEN VIA SOCIALE MEDIA AANTREKKEN ANNIE MASSOP

21

LASTIGE BETALERS? DAS

PSC-DAGEN 2014

22 ZINTUIGENPRIKKELS 24 CLASSIFICEREN IS IETS ANDERS DAN DIAGNOSTICEREN MALOU VAN HINTUM 25

HOE PRAAT JE MET EEN PUBER? MARINA VAN DER WAL

26 GEEN GEDROOMDE CIJFERS VOOR JE ROUWRAPPORT VIOLET FALKENBURG

10

29 LEDENAVOND ROSEGARDEN 30

ONDERNEMEN ANNO 2014 HANNEKE NIJKAMP

31

MOETEN WE NU VAN GELUK SPREKEN….

GRADATIM

32

RITUELEN EN SYMBOLEN TP. NET

35 COLUMN MARTINE CLAUSEN 36 HORSEBUDDY, COACHEN MET BEHULP VAN PAARDEN IN GESPREK MET BIANCA VAN DER VOORT 38 ZINTUIGENPRIKKELS

36

40 MET BEWEGING LIGT DE GEZONDHEIDSWINST

VOOR HET OPRAPEN IN GESPREK MET BRAM BAKKER 42

COLOFON EN VOORUITBLIK

PSC 5

IN DE PRAKTIJK MOETEN WE DENKEN IN TERMEN VAN GEZONDHEID IN PLAATS VAN IN TERMEN VAN STOORNISSEN.

6 PSC

INTERVIEW

Jan Derksen studeerde begin jaren zeventig af aan de School voor de Journalistiek. “Toen ik de opleiding afgerond had, kreeg ik het idee dat er voor mij te weinig uitdaging zat in een baan als journalist”, vertelt Jan Derksen, “en zo kreeg ik het idee om een universitaire opleiding te gaan volgen.” De belangstelling voor de psychologie was er altijd al en zo studeerde hij vervolgens psychologie, sociologie en filosofie. Sinds die tijd werkt hij aan de Sectie Klinische Psychologie, is hij hoogleraar klinische psychologie en vervult een persoonlijk universitair hoofddocentschap in psychodiagnostiek. Hij doceert aan de Radboud Universiteit en de Vrije Universiteit van Brussel.

Naast zijn universitaire werk is hij in 1978 een praktijk gestart in de eerstelijnsgezondheidszorg. In deze gecombineerde eerstelijns-en psychotherapiepraktijk werken momenteel vijftien collega's. Zelf werkt hij hier anderhalve dag per week en op deze dagen probeert hij veel patiënten te zien en supervisie te geven. Daarnaast heeft hij een postdoctoraal opleidingscentrum opgericht en een uitgeverij voor psychologische testmaterialen.

In zijn wetenschappelijk werk heeft hij zich jarenlang beziggehouden met persoonlijkheidsstoornissen en met psychologische tests (onder meer persoonlijkheidstests, emotionele intelligentie tests) en publiceerde hierover nationaal en internationaal. Dat hij de journalistiek nooit heeft losgelaten, blijkt wel uit de vele boeken die hij alleen of in samenwerking schreef en de vele artikelen en columns.

Op de PSC-dagen zult u een lezing geven over de aandacht die er in de psychologie uitgaat naar labels. Wat kunt u hierover vertellen?

“Emoties zijn altijd al een beetje het stiefkind geweest van de academici binnen de psychologie. Vroeger lag het accent vooral op het waarneembare gedrag (behaviorisme). Daarna zijn daar de cognities bijgekomen (cognitieve patronen), maar de emoties hebben eigenlijk nooit veel aandacht gekregen binnen de psychologieopleiding. Terwijl de emoties juist datgene zijn waarmee mensen zitten. Dus in die zin zie ik wel enige achterstand. Tegenwoordig wordt in de psychologische diagnostiek veel te veel met de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) gewerkt. De DSM is eigenlijk een medisch classificatiesysteem en gaat niet over psychologische diagnoses. De classificaties zijn niet zo geschikt voor de klinische praktijk.”

Waarom zijn ze daar niet geschikt voor?

“Omdat de DSM spreekt over categorieën. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over een angststoornis als iemand voldoet aan zeven criteria. Als iemand maar voldoet aan zes criteria, heeft deze persoon geen angststoornis terwijl hij of zij wel degelijk angstig is. Het werken met categorieën betekent dat er gewerkt wordt met grenzen. In de geneeskunde werken deze grenzen meestal wel. Je hebt bijvoorbeeld je been gebroken of niet gebroken; je hebt een longontsteking of niet. Bij psychische problematiek gaat het meer over dimensies. Je bent bijvoorbeeld meer of minder angstig en dan is een DSM-label dat zegt dat je een angststoornis hebt, eigenlijk niet zo zinvol. Als je niet voldoet aan alle criteria heb je geen angststoornis, maar je bent wel angstig en je hebt wel degelijk een hulpvraag. Zo zijn er veel mensen met een hulpvraag die niet past binnen de DSM, maar die wel hulp nodig hebben.

Het probleem hierbij is dat de verzekeraars er eigenlijk met de DSM vandoor gegaan zijn. Daardoor vallen veel mensen buiten de boot.

De labels die voortkomen uit het gebruik van de DSM, hebben nog een groot nadeel. Mensen met labels gaan hier vaak mee aan de loop.

Iemand heeft bijvoorbeeld borderline of een borderlinepersoonlijkheidsstoornis. Vervolgens zitten ze bij een borderlinepatiëntengroep en dan hebben ze een identiteit en een claimkracht en dan is de kans groot dat ze gaan leven naar het label. Dan ontlenen ze een stuk van hun identiteit aan een label uit de DSM. Dat vind ik niet het prototype van gezond gedrag en van goede coping.

Dit gebeurt bijvoorbeeld ook massaal met ADHD. Ouders zeggen dan: nou snap ik het. Mijn kind heeft ADHD. Dan valt ineens het kwartje.

Maar eigenlijk is dat kletskoek, want ADHD is niks. ADHD is een label dat staat voor vijf trekken, maar het verklaart niets. Het wordt eigenlijk ‘verdingenlijkt’ zoals dat wel eens genoemd wordt. Door de etiketten lijkt

PSC 7

IN DE PRAKTIJK MOETEN WE DENKEN IN TERMEN VAN GEZONDHEID IN PLAATS VAN IN TERMEN VAN STOORNISSEN. het net of er verwezen wordt naar een ding, maar het zijn geen dingen. Het gaat slechts om een naam voor een aantal symptomen die mensen presenteren.

Die labels bevorderen geen gezond gedrag zoals ik al zei. Mensen zeggen bijvoorbeeld dat ze een stoornis hebben en dat ze daarmee moeten leven. Ze hebben daar dan pillen voor nodig en gaan er hun leven op inrichten en dat stimuleert ze niet om gezonder te worden.”

Hoe stelt u zich voor dat het zou moeten gaan?

“Er staan op dit moment geloof ik 366 stoornissen in de DSM, maar in werkelijkheid weten we in de psychologie eigenlijk niet zo goed wat een stoornis is. We weten ook niet zo goed wat normaliteit is, dus dan is het een beetje te voorbarig om over stoornissen te spreken. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over stemmingsstoornissen, zoals depressie, en angststoornissen, zoals paniekaanvallen. Maar in mensen loopt dit meestal in elkaar over. Vaak hebben mensen last van zowel hun stemming als van angstklachten. Daar hebben we eigenlijk een veel beter begrip voor. Dat heet neurose.

Neurotische klachten kunnen passen bij een grote groep mensen.

Daarbinnen kun je psychologische klachten onderscheiden. Ik ben er daarom voorstander van om in veel bredere groepen te denken en dan vooral te kijken naar de onderliggende patronen. Ik heb het liever over de aan de grondslag liggende patronen, biologische patronen en ontwikkelingspatronen en niet over die labels aan de buitenkant. Die etiketten reiken mensen te veel ziekte en identiteit aan. Ze maken mensen te passief. Ik zeg bijvoorbeeld veel liever tegen mijn patiënten dat ze op bepaalde punten behoorlijk neurotisch zijn. Daar schrikken ze dan een beetje van en vragen vervolgens wat ze eraan kunnen doen, want neurotisch zijn, willen ze eigenlijk niet. En dan zitten we al direct in de goede richting.”

Is de DSM-classificatie ooit wel op de juiste manier gebruikt?

“De DSM stamt uit 1952. Destijds had deze nog niet zo’n grote invloed. Ik snap wel dat het systeem voor de psychiaters nut heeft, want die denken meer in termen van het medisch model (diagnose-receptmodel) en voor psychologen heeft het wel een nuttige communicatieve functie. Je kunt communiceren met die labels over de buitenkant van de klachten, dus het is een onderdeel van de psychologische diagnose. Maar veel psychologen maken er het totaal van en daar gaat mis in mijn ogen.

Wat je ook ziet, is dat de DSM van ons allemaal is geworden. Hij staat in zijn geheel op internet en wordt gebruikt door mensen om hun eigen diagnose te stellen en daar komt, in mijn opvatting, een labelende maatschappij uit voort. Ik vind dan ook dat de DSM terug moet komen in de handen van de beroepsbeoefenaars. Het is niet de bedoeling, dat er gedacht wordt in termen van stoornissen in plaats van in termen van gezondheid.

Ook de zorgverzekeraars zouden hun handen af moeten houden van de DSM. Zij denken dat ze via de DSM transparantie kunnen krijgen, maar ze weten niet waarover ze praten. Ze hebben geen verstand van zaken. En dan ontstaan er vreemde toestanden in de generalistische basis-ggz. Je moet dan een label gaan plakken en mensen een stoornis toedichten, anders krijgen ze geen verzekerde zorg. En dat gaat echt de verkeerde kant op.”

Hoe zou dat omgedraaid kunnen worden?

“De verzekeraars moeten van de inhoud afblijven. De beroepsbeoefenaars moeten dit aankaarten. Maar jammer genoeg doen ze dit nog niet. Ze zijn daar te weinig assertief in. Ze komen te weinig op voor hun vak en hun beslissingsautonomie.

Zo lang de beroepsbeoefenaars niet voor hun eigen zaak opkomen, zullen de verzekeraars doorgaan met het verkrijgen van meer invloed op de geestelijke gezondheidszorg. Dat doen ze door steeds meer bureaucratische patronen uit te leggen over inhoudelijke zaken en dat is geen goede ontwikkeling. De verzekeraars zullen niet makkelijk gestopt worden, omdat ze ook de opdracht hebben gekregen van de politiek om dit te doen. De verzekeraars willen grip krijgen op de zorg, maar ze hebben niet in de gaten dat ze de zorg op deze manier op een neurotische manier inkleden.

Over dit onderwerp heb ik een aantal columns geschreven. Ik leg daar uit hoe in mijn ogen het huidige beleid alleen maar stoornis8 PSC

sen bevordert.”

Welke rol speelt de samenleving binnen dit beleid?

“Mensen zelf neigen ook tot labels. Dat vinden ze heel prettig. Ze denken dat ze iets hebben, maar dat is fictie. Ze hebben niet in de gaten dat ze aan een label als ADHD helemaal niets hebben. Het is een label en lost niets op. Het zegt ook niets over de oorzaak of hoe het dan verder moet. Dit beleid introduceert meer ziekte dan gezondheid.”

Wanneer is de trend van het labelen ingezet?

“Dat is een geleidelijk proces geweest gedurende de laatste twintig jaar. Door een toenemend ongenoegen van mensen zijn ze op zoek gegaan naar een etiket. Vroegen ervaarden mensen natuurlijk ook problemen, maar toen werd er geen etiket opgeplakt dat ze passief maakte. Een etiket leidt ertoe dat mensen denken dat ze een ziekte hebben. En een ziekte is echt een klinisch begrip. Als je ziek bent, moet je in bed gaan liggen. Dan heb je koorts of bijvoorbeeld paniekaanvallen en dan kun je niet functioneren. Maar zo is het natuurlijk niet met psychische aandoeningen. Het kan wel kortdurend zo zijn, dat je rust moet nemen om op te knappen, maar daarna is het maar de vraag wat je hebt en hoe afwijkend dat is.”

Hoe komt het dat deze trend is ontstaan de afgelopen twintig jaar?

“Ik denk dat de kwetsbaarheid die mensen hebben in onze samenleving, meer aan het daglicht is gekomen. Mensen zijn assertiever en openhartiger geworden, ze nemen geen blad voor de mond.

Ze zijn extraverter en narcistischer geworden en mensen staan veel meer onder druk in onze maatschappij met een cultuur die een hoog tempo heeft. Dan krijg je dat psychische kwetsbaarheden meer opvallen. Mensen gaan dan reageren alsof die kwetsbaarheid ziektes zijn. En zo ontstaat de behoefte aan een etiket.

Dat geeft ze een soort geruststelling. Je ziet ook dat de geestelijke gezondheidszorg is gegroeid in omvang de afgelopen twintig jaar, door een toenemende behoefte. Dit hangt ook samen met het wegvallen van de verzuiling en het wegvallen van de religie. Dit zorgt voor onzekerheid in het bestaan en dan gaan mensen zich ergens anders aan vasthouden. Vroeger kreeg deze onzekerheid vorm door de verzuiling. Ze hielden vast aan hun zuil en er werden verder niet veel eisen aan hun gedrag gesteld. De eisen zijn echter steeds hoger geworden en mensen moeten steeds meer rollen vervullen en van rol kunnen wisselen. Psychologische flexibiliteit is een heel belangrijk gegeven worden. Barstjes die er eigenlijk altijd al zaten, worden makkelijker zichtbaar en komen eerder naar de oppervlakte.”

Hoe kan deze trend omgedraaid worden?

“Zelf probeer ik hieraan bij te dragen door erover te schrijven en mijn visie met anderen te delen. Ik vrees dat er de komende twintig jaar niet veel zal veranderen. Eerder zal de trend nog verder toenemen. Maar ik blijf erop hameren dat de beroepsbeoefenaars zelf de tendens moeten keren door voor hun vak op te komen. Er zal een ander systeem moeten komen dat vorm geeft aan de psychologische hulp.

GGZ-instellingen kiezen voor controle in plaats van genezing JAN DERKSEN, 28 FEBRUARI 2014 De ggz-instellingen hebben zich in vergaande mate vervreemd van wat ze zouden moeten doen: adequaat en op specialistisch niveau diagnosticeren en behandelen van psychische stoornissen. Het is een keuze voor controle in plaats van genezing. De psychotherapie moet terug vindt prof. J. Derksen.

Die controlecultuur uit zich in het dwangmatige meten van een doelstelling voor elke sessie; het via monitoring proberen constant grip te krijgen op elke klacht, en het produceren van een nauwgezette evaluatie van elke zitting. Niets mag nog aan controle ontsnappen; alles moet transparant zijn en de administratie is het hoogste goed geworden.

In de kantines van deze instellingen vallen nu de mannen in

INTERVIEW

"PSYCHOLOGISCHE FLEXIBILITEIT IS EEN HEEL BELANGRIJK GEGEVEN WORDEN. " pakken op, zonder achtergrond in de zorg, die zijn ingehuurd om zorgpaden vorm te geven. Wanneer een cliënt binnenkomt in zo’n zorgpad, staat al vast hoe het traject er uitziet en vooral wat dit op het einde bij de kassa opbrengt. De diagnose zelf - in de regel een beperkte classificatie in termen van de DSM - staat niet ter discussie. In plaats van in te grijpen op het psychisch krachtenspel dat ten grondslag ligt aan een klacht, houden de grote ggz-instellingen zich met name bezig met het helpen van mensen om hun neurose onder de vlag van een DSM-etiket verder onder controle te krijgen. Behandelingen staan zo steeds meer in het teken van het beheersen; door steeds verder uitwerkte gedrags- en cognitieve strategieën wordt de aandacht afgeleid van al die emotionele en driftmatige thema’s die hun psychoneurose funderen.

trole van alle variabelen en metingen via zelfbeoordeling aan de buitenkant, en de producten uit deze onderzoeken worden vervolgens aanbevolen voor clinici. Deze ‘evidence based’ onderzoeken, zoals ze worden aangeprezen, zijn gericht op controle en beheersing van alle gedragsvariabelen.

Deze neurotische stijl wordt beloond door publicaties in Engelstalige tijdschriften (waarin je zonder de DSM-etiketten je artikel niet kwijt kunt). De onderzoekspsychologen, met zelf geen of beperkte klinische ervaring, zijn volkomen - in termen van Peter Sloterdijk - getemd en aangepast aan het academisch psychologisch paradigma waarin diepgaande en samenhangende kennis over het wezen van de mens zijn weggefilterd. Het protocol is zo opgesteld dat de jongste bediende het werk kan doen.

Oorzaak één: onervaren krachten doen specialistisch werk De oorzaak van dit overgecontroleerde regelsysteem is tweeledig.

Enerzijds hebben we te maken met wederom een gedaanteverwisseling binnen de ggz. De instellingen gingen het bedrijfsleven achterna met fusies, overnames, uitbreidingen, nieuwe zonen en dochters. De marktwerkingskoorts kreeg ze goed te pakken. Na een sterke groei gedurende de afgelopen tien jaar hebben enkele fors uit de kluiten gewassen instellingen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg het momenteel in financieel opzicht erg moeilijk: er vallen veel ontslagen en sommige sparen het uit de kluiten gewassen management niet. Mede hierdoor worden er zeer onervaren krachten in deze specialistische zorg ingezet, die zelfs intakes doen en veel te veel verantwoordelijkheid dragen.

De vaardigheden die voor dit werk noodzakelijk zijn, zoals het kunnen voeren van een diepgaand gesprek met een cliënt over diens gevoelens en fantasieën inzake seksualiteit, agressie en narcisme, zijn bij het gros van de ruim 14.000 gz-psychologen en ruim 2000 psychiaters niet (meer) courant. Deze crisis heeft ten dele te maken met de financiering, marktwerking en het beleid van politici en verzekeraars.

Daar waar de protocollen onvoldoende werkzaam zijn, wordt de behandeling aangevuld met psychofarmaca die bij psychische stoornissen niet voor genezing zorgen maar de cliënt enkel helpen de neurotische stoornis onder controle te houden. Neurotische symptomen, maar ook meer ernstige klachten, verliezen hun bestaansrecht echter pas als deze mensen worden geholpen om te voelen, hun controle los te laten van wat tot dan toe werd weggedrukt en dit opnieuw in hun persoonlijkheid vorm te geven.

Oorzaak twee van de controlezucht: evidence based onderzoeken Belangrijker nog, is de invloed van onderzoekspsychologen op de manier van denken binnen het werkveld. Deze academici zijn verknocht aan de natuurwetenschappelijke aanpak in hun onderzoeksmethoden en houden zich verre van dieptepsychologische inzichten van hun filosofisch geïnspireerde voorgangers. Zij geven vorm aan een empirische onderzoekspraktijk met maximale con-

Er moet weer ruimte komen voor psychotherapie Als de ggz-instellingen weer op een goede manier neurotische stoornissen willen behandelen, zal er weer ruimte gemaakt moeten worden voor psychotherapie. En door moderne ontwikkelingen kunnen deze tegenwoordig ook heel kort en efficiënt plaatsvinden. Daarnaast kan een echt specialistische ggz pas verrijzen zodra er uit de as van de grote instellingen regionaal vormgegeven, kleine flexibele teams ontstaan die teruggrijpen op Europese denkwijzen in de klinische psychologie én psychiatrie. In deze teams wordt al het effectonderzoek naar psychologische interventies serieus genomen maar niet gekopieerd als behandelmethodiek. Er bestaan geen afdelingen waarin alleen angststoornissen of depressies worden behandeld, maar wel de onderliggende samenhang. De intake – het eerste gesprek – wordt niet gedaan door een iemand in opleiding maar door de meest ervaren krachten, zodat er niet meer zoveel geschoven hoeft te worden met de cliënt.

Deze column is gepubliceerd op www.socialevraagstukken.nl

Jan Derksen is een van de keynote sprekers op de PSC-dagen. Hij geeft op vrijdag 23 mei een lezing over dit onderwerp.

PSC 9

DE KERNVISIE - METHODE

Door: Wim Bouman Denk je bij faalangst, belemmerende overtuigingen en concentratieproblemen aan leerproblemen?

Veel kinderen die leerproblemen ervaren of dyslectisch zijn, hebben te maken met pesterijen. Niet omdat zij zwak en onzeker zijn, maar omdat zij het gevoel hebben anders te zijn. Anders dan diegenen, die meer passen in het onderwijssysteem. Vaak moeten zij de klas uit om naar de remedial teacher te gaan of krijgen apart werk aangeboden.

Door deze kinderen te helpen met de Kernvisie-methode, ervaren kinderen dat zij het wel kunnen, maar het moet er even anders in.

Wij stellen de kinderen in staat om wel te kunnen automatiseren, daar waar het eerder niet lukte. Hierdoor worden zij weerbaarder en neemt de pestkans af.

Je komt ze waarschijnlijk ook tegen in je praktijk: kinderen met faalangst, belemmerende overtuigingen en concentratieproblemen. Soms worden ze daardoor zo gehinderd in hun doen en laten, dat ze zich terugtrekken of juist explosief gedrag vertonen. Soms worden ze gepest. Over het algemeen gaan we dan op zoek naar oorzaken en oplossingen op sociaal-emotioneel gebied. Maar er is een belangrijke oorzaak, die vaak onderbelicht blijft.

Veel kinderen met leerproblemen hebben te maken met bovengenoemde problemen. Bij leerproblemen kun je denken aan kinderen met dyslexie en dyscalculie, maar ook aan ‘niet zo goed meekomen in de klas’. Ze zijn gevoelig voor pesterijen. Niet omdat ze zwak en onzeker zijn, maar omdat ze het gevoel hebben ánders te zijn.

Anders dan diegenen, die beter passen in ons onderwijssysteem, want vaak moeten deze kinderen de klas uit, om naar een remedial teacher te gaan, of krijgen ze apart werk aangeboden. Kijk je naar het kind, dan begrijp je het niet, want het is vaak heel slim. Het doet dingen, waarvan je zegt ‘goh, wat knap beredeneerd’, maar het krijgt eenvoudige woorden of sommen niet geautomatiseerd.

10 PSC

Wanneer pas je in ons onderwijssysteem?

Of je goed aansluit op ons onderwijssysteem heeft te maken met je leerstijl. Ieder mens denkt op vier verschillende manieren: visueel (in beelden), auditief (op het gehoor), kinesthetisch (met het gevoel) en digitaal (gericht op het overdenken en beredeneren).

We gebruiken al deze denksystemen, maar hebben wel voorkeuren in het gebruik van deze systemen.

"DOOR KINDEREN TE HELPEN MET DE KERNVISIE-METHODE ERVAREN ZE DAT ZE WÉL KUNNEN LEREN. " Er is een groep kinderen, die een voorkeur hebben om auditief en digitaal te denken. Juist deze groep sluit prima aan op de wijze waarop het onderwijs de informatie aanbiedt. Deze leerlingen hebben een linksgeoriënteerde leerstijl (een voorkeur om meer de linker- dan de rechterhersenhelft te gebruiken).

De groep kinderen met leerproblemen hebben één ding gemeen, zij hebben juist een rechtsgeoriënteerde leerstijl. Dit betekent dat zij een voorkeur hebben om visueel en kinesthetisch te denken en deze leerstijl sluit níet aan op ons onderwijs. Zij associëren heel sterk met wat zij waarnemen; hierdoor worden zij snel afgeleid en nogal eens als ‘afwezig’ betiteld. Zij zijn dus veel intern in hun hoofd bezig.

Bij verschillende leerstijlen horen verschillende eigenschappen.

Die eigenschappen maken duidelijk, hoe het komt dat het ene kind zich de lesstof op school makkelijk eigen maakt en het andere kind niet.

WIM BOUMAN

LINKSGEORIËNTEERDE LEERSTIJL

VRAAG

ANTWOORD

RECHTSGEORIËNTEERDE LEERSTIJL

VRAAG

Linksgeoriënteerde leerstijl Leert stap voor stap | werkt vanuit onderdelen naar het geheel | is een analytische denker | leert klanken makkelijk | kan woorden spellend uitspreken.

Rechtsgeoriënteerde leerstijl Leert vanuit het overzicht | werkt vanuit het grote beeld | leert het best door verbanden te zien | leert hele woorden makkelijk | moet woorden visualiseren alvorens ze te kunnen spellen.

Bij de linksgeoriënteerde leerstijl leert men stapje voor stapje naar de oplossing. Bij de rechtsgeoriënteerde leerstijl gaat men direct een poging doen om tot de oplossing te komen en kijkt dan of men het goed heeft gedaan.

Op school willen we kinderen door middel van een spellingsregel laten beredeneren hoe een woord geschreven moet worden en op deze wijze een woordbeeld laten creëren. Maar de rechtsgeoriënteerde denker haakt halverwege af bij deze uitleg. Hij wil direct met het woordbeeld aan de slag.

De Kernvisie-methode stelt de leerling in staat om dit woordbeeld direct in het langetermijngeheugen te plaatsen en blijvend te reproduceren. Het einddoel, het woordbeeld, is bereikt.

Hoe gaat het nou in zijn werk?

Wanneer we woorden opschrijven, zijn we eigenlijk helemaal niet met spellingsregels bezig. We schrijven een woord op, kijken ernaar en zien dat het niet klopt, om het vervolgens te verbeteren. We vergelijken het woord dat we hebben geschreven, met het woordbeeld in ons hoofd. Dat klopte niet en daarom hebben we het verbeterd.

Wanneer je een kind in staat kan stellen om het woordbeeld in het hoofd te zien staan (gebruik van het visuele vermogen), registreren de hersenen het woordbeeld en nemen dit mee naar het langetermijngeheugen. Het woordbeeld is geregistreerd. Daar waar we normaal de informatie herhalen om te automatiseren, volstaat hier het registreren van het woordbeeld.

Wanneer een kind dit kan, kan het dit op vele terreinen toepassen.

Het stampen (leren door middel van herhalen), het uit het hoofd leren, is er niet meer bij. De leerling is met de Kernvisie-methode

ANTWOORD

ín het hoofd aan het leren. Voor de leerling een eenvoudige actie, omdat het bij hem past. Terug naar de basis, naar de kern van het probleem.

Door kinderen te helpen met de Kernvisie-methode ervaren ze dat ze wél kunnen leren. Succeservaringen op school helpen het kind om faalangst, belemmerende overtuigingen en concentratieproblemen te overwinnen. Daarnaast worden zij weerbaarder en neemt de pestkans af.

50 jaar geleden waren linkshandigen de probleemgevallen. Dit was een afwijking. Men bond deze kinderen de linkerhand op de rug om hen te stimuleren de rechterhand te gaan gebruiken.

Tegenwoordig is het links-zijn geaccepteerd en maakt men aanpassingen in het aanbod voor linkshandigen. Nu staan we voor de uitdaging om rechtsgeoriënteerde leerlingen op hun manier te laten leren! • Voor meer informatie zie www.kernvisiemethode.nl Wim Bouman is auteur van het boek Krachtig anders leren. Het boek heeft inmiddels zijn eerste druk gehad en is nu in een tweede herziene druk verschenen. Het boek staat vol (h)erkenning, tips en oplossingen. Het maakt duidelijk, waarom het bij deze groep kinderen op school minder lukt, terwijl het toch slimme kinderen zijn. www.krachtigandersleren.nl De Kernvisie-methode is aangesloten bij de Academie voor Kindercoaching, een ontmoetingsplaats van diverse opleidingen op het gebied van het coachen van kinderen. www.academievoorkindercoaching.nl

PSC 11

Innovatieve nutricijnen met de hoogst mogelijk kwaliteit, zuiverheid en opneembaarheid!

Als u kiest voor Nutrisan, kiest u voor —

natuurlijke en veilige nutricijnen de hoogst mogelijke kwaliteit en zuiverheid de best opneembare vorm strenge kwaliteitscontrole innovatieve productontwikkeling wetenschappelijk onderbouwde kwaliteit ingenieuze en gepatenteerde productieprocessen perfecte prijs/kwaliteit verhouding nutricijnen conform de Europese wetgeving

Nutrisan bvba | Egide Walschaertsstraat 22 bus i | 2800 Mechelen T. +32 (0)15 21 51 00 | info@nutrisan.com | www.nutrisan.com Focused on Science, Driven by Nature

&

Psychodidact Communicatie & Psychologie

NHA en Psychodidact verzorgen in samenwerking de Opleiding Psychosociaal Counselor (OPC). Studenten worden na het behalen van het diploma van deze geaccrediteerde SNRO HBO registeropleiding toegelaten tot het register van de NFG. Meer info over deze unieke opleiding vindt u op www.nha.nl.

De onderstaande modules uit deze registeropleiding kunt u ook los volgen. De te behalen certificaten voor deze modules zijn officieel erkend als na- of bijscholing door de NFG: PSCM0312 Sociale Psychologie

Klinische Psychologie 1 en 2

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

- Praktijkdag verzorgd door Hein Heijen.

Lesgeld: € 499 of 9x € 60,00

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

- 3 Praktijkdagen verzorgd door Hein Heijen.

Lesgeld: € 699 of 12x € 66,00

Medische kennis Anatomie, Fysiologie en Pathologie

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

Lesgeld: € 279 of 9x € 34,00

Bel voor GRATIS studiegids 077-3067000 of www.nha.nl PSC 0312.indd 1

02-02-12 09:26

COLUMN WILMA DE HAAS

k kan heel goed in één keer veel geld uitgeven of grote beslissingen nemen. Bijvoorbeeld bij het kopen van een wasmachine. ‘Doe die maar’, zeg ik direct bij binnenkomst en ik wijs resoluut naar een bepaald merk. ‘Eh, moet u niet….‘ Voordat de verkoper is uitgesproken, onderbreek ik hem al met een ‘Nee, ik weet wat ik wil hebben. Die daar!’ Zo heb ik ook mijn huis verkocht. Niks geen twijfel of onderhandelingen. Ik stond bij Bart Smit en was bezig af te rekenen voor een cadeau voor mijn zoon, zijn eerste gameboy, weet u nog... Mijn mobiel ging en het bod van de makelaar werd direct aangenomen, tussen de pintransactie en de bon in.

‘Verkocht.’ zei ik. Klaar. Afgehandeld. Daar hoefde ik verder niet over na te denken.

Met kleine uitgaven kan ik enorm in de knoei komen, kom ik in een twijfelgebied waarbij ik tussen leven en dood zweef. Zo ben ik 5 jaar bezig geweest met het vinden van het juiste wasknijpermandje en ben ik nog steeds op zoek naar het juiste (witte!) fotolijstje voor de foto’s van ons gezin. Mijn zoon is ondertussen bekend met die laatste queeste. Wanneer ik de HEMA of Action inga en dicht bij de afdeling woonaccessoires kom, trekt hij al aan mijn mouw en smeekt: ‘Nee mama, nee, alsjeblieft. Niet weer!’

"HET MEEST MENSELIJKE IS UNIVERSEEL EN HET RARE IS DAT IK EIGENLIJK NOOIT GEKKE MENSEN TEGENKOM."

Als ik in een plagende bui ben, geef ik mijn cliënt aan dat, als hij daar prijs op stelt, ik met alle liefde de diagnose gek wil stellen.

Waarmee hij vervolgens naar zijn werkgever, partner of uitkerende instantie kan gaan als bewijs dat hij er niks aan kan doen, het nooit meer iets zal worden en hij één van die uitzonderingen is die gek is.

Ik moet dan ook altijd aan een scène denken (was het niet The Meaning of Life van Monty Python ) die ik ooit heb gezien, waarin iemand in een psychiatrische kliniek rondloopt met een naambordje Ab Normaal om zijn hals. ‘Who are you?’ ‘I am Ab Normal.’

Schitterende scène.

Persoonlijk werk ik liever met het normaliseren van gedrag. Het meest menselijke is universeel en het rare is dat ik eigenlijk nooit gekke mensen tegenkom. Of, beter gezegd. Dat is normaal.

Normaal of niet normaal. Gek, gestoord, raar. Mij boeit het niet.

Elke keer zie ik een enorme opluchting op het gezicht van mijn cliënten verschijnen wanneer ik ze terug kan brengen naar een gebied waarin alles normaal is. Er geen prikkeldraad zit tussen wat normaal is en wat niet. Mijn enige en meest belangrijke vraag is: ‘Heb jij er last van? Jij of je omgeving? Dat is wat telt.’ Daarmee ga ik aan de slag.

Hallo Ab, ik ben Dokter Anders.

Ben ik hierdoor gek? Ben ik niet normaal? Zit er een steekje bij mij los? Zit er een foutje in mijn jacquardpatroon?

Dit is een vraag die ik best vaak in mijn praktijk voorgelegd krijg.

Deze week nog. ‘Ben ik nu gek?’ vroeg een cliënt, een jongeman van 27, aan mij, en keek angstig alsof ik het laatste oordeel over hem zou uitspreken. ‘Is dit wel normaal?’

WILMA DE HAAS RICHTTE HAAS & KONIJN ®OP, EEN BUREAU VOOR PERSOONLIJKE EN PROFESSIONELE ONTWIKKELING.

PSC 13

PSC-DAGEN 2014

KOMT U OOK OP 23 EN 24 MEI NAAR

DE PSYCHOSOCIALE CONTACTDAGEN? H I ER O NDER V I N D T U H E T P R O G R A M M A BRAM BAKKER - BLIJF BETER! De gezondheidszorg verkeert in zwaar weer. De consument wil gebruik maken van alle mogelijkheden in de zorg, liefst ook nog op kosten van een zorgverzekeraar. En artsen, zorgmanagers en bedrijven die hun geld verdienen in de zorg, hebben er ook geen belang bij om het eens fundamenteel anders te gaan doen. Toch zal dat moeten: onze leefwijze wordt steeds ongezonder, en die trend moet gekeerd worden. Dit betoogt psychiater Bram Bakker in zijn laatste boek Blijf beter! gebaseerd op het aloude adagium ‘een gezonde geest, in een gezond lichaam’.

MALOU VAN HINTUM - DOE EENS NORMAAL! Malou van Hintum is wetenschapsjournalist en schreef het boek Doe eens normaal, waarin ze vertelt over psychiatrische etiketten. Wie zijn de makers, hoe worden die etiketten gemaakt en wat hebben we er eigenlijk aan? Malou vertelt waarom we vaker ADHD en autisme zien dan vroeger, maar dat het daarmee nog geen modeziektes zijn. Ze legt uit hoe een rotjeugd iemands toekomst kan verpesten, maar ook hoe zijn omgeving dat kan voorkomen. Ook kan een psychiatrische aandoening een positieve kant hebben; het ligt er maar aan naar welke eigenschappen je op zoek bent.

WIBO VAN DE LINDE - ZIJ MOEST EERST Op 2 maart 1983 overleed Lucie van Bemmelen met hulp van haar man door zelfdoding. Zij zou ongeneeslijk ziek zijn, net als haar man Rein. Hij zou samen met haar óók een einde aan het leven maken. Maar na haar dood vertrok haar man en huwde een vriendin van Lucie. In november 1983 overleed hij aan kanker. Uit medische dossiers bleek later dat Lucie een oogkwaal had, die operatief behandeld had kunnen worden.

Tijdens de PSC-dagen bekijkt en bespreekt u samen met Wibo van de Linde - maker van de documentaire Zij moet eerst - de reconstructie van deze ‘euthanasie’-affaire.

MARINA VAN DER WAL - PRATEN MET EEN PUBER?! HOE HOUD JE HET GEZELLIG? Veel mensen zien de puberteit als de lastigste opvoedperiode van kinderen. En ondanks het feit dat het heel normaal gevonden wordt, dat pubers zich afzetten en de sfeer tot onder het nulpunt daalt, hoeft dat helemaal niet! Je moet alleen leren hoe het brein van pubers zich in deze periode ontwikkelt en hoe je daar als ouders rekening mee houdt.

Marina is dé opvoedkundige van Nederland en bedenker van het concept 'mamma weet alles'. Sinds 2006 heeft zij haar medewerking verleend aan tal van bijeenkomsten en opvoeddebatten rondom de thema's opvoeden, ouders en kinderen.

JOY VAN DER STEL - DE KRACHT VAN MIJN ONMACHT Door zuurstofgebrek tijdens haar geboorte kwam Joy van der Stel zwaar spastisch ter wereld en de dokters waren ervan overtuigd dat ze nooit een volwaardig leven zou kunnen leiden. Niets is echter minder waar!

Vanuit haar elektrische rolstoel functioneert Joy zelfstandig, heeft een gezin en is ondernemer. Joy heeft dit alles echter niet zonder slag of stoot bereikt. Over haar ervaringen schreef zij een boek: De kracht van mijn onmacht. Haar verhaal kent verschillende invalshoeken waarmee ze al duizenden mensen heeft geïnspireerd om te kijken naar mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden.

GIDEON DE HAAN - VEILIG SCHEIDEN IN PLAATS VAN VECHTSCHEIDEN Vechtscheiden is moeilijk voor alle betrokkenen, gevaarlijk voor kinderen en kostbaar voor de samenleving.

Als hulpverlener zijn vechtende gescheiden ouders erg ingewikkeld om mee om te gaan. Soms worden hulpverleners zelfs ingezet in het conflict. Hoe moet je hier nu mee omgaan?

Gideon de Haan is opgeleid als fysiotherapeut, bewegingswetenschapper en heeft een master in human development. Hij is gespecialiseerd in het begeleiden van kinderen in echtscheidingssituaties, de uitdagingen waar samengestelde gezinnen voor staan en probeert ‘vechtscheidingen’ het hoofd te bieden met de methode overlegscheiden.

JAN DERKSEN - BEVRIJD DE PSYCHOLOGIE DE GREEP VAN DE HERSENMYTHE Psychologische thema’s vullen dagelijks de media. Het lijkt net alsof psychologisch inzicht hoog op de agenda staat van hedendaagse psychologen. Schijn bedriegt: feitelijk wordt de psychologie ingepakt door de hersenwetenschap. Hersenwetenschappers, vaak psychologen, zoeken het goud in de hersenen in plaats van in constructie van een theorie over menselijk motieven, strevingen, emoties, bewuste en onbewuste wensen en verlangens. De psychologie moet worden gered van de ondergang door de echte clinici en worden bevrijd uit klauwen van krachten die systematisch niet begrijpen waar psychologie in de kern over zou moeten gaan.

14 PSC

PSC-DAGEN 2014

HEIN STUFKENS - DE HELENDE KRACHT VAN AANDACHT Deze workshop gaat over de helende kracht van aandacht. Echte aandacht is, mede door de permanente afleiding die ons in de hedendaagse samenleving wordt geboden of opgedrongen, een schaars artikel. Het geneesmiddel tegen dat voortdurend afgeleid zijn, is aandacht. Maar aandacht is niet de zoveelste techniek die je als therapeut of hulpverlener aan je pakket deskundigheden kunt toevoegen. In de meeste opleidingen tot therapeut of hulpverlener wordt die manier van zijn niet onderwezen. Toch blijkt warme, toegewijde, oordeelloze aandacht het meest werkzame ingrediënt in de hulpverlening. Die aandacht kun je leren en oefenen.

CHRIS KERSTEN - DE WAARDE VAN DE COMBINATIE VAN PSYCHOLOGIE EN SPIRITUALITEIT BIJ PSYCHOTHERAPIE Wat heeft de spirituele dimensie toe te voegen aan de psychologische dimensie bij de begeleiding van cliënten? Dat is het onderwerp waar Chris Kersten op in zal gaan tijdens zijn lezing. Wat is de waarde van de spirituele dimensie qua mensvisie op de kwaliteit van behandeling van cliënten? Dat is de eerste invalshoek.

Als tweede zal hij ingaan op wat we qua behandelingsmethodiek kunnen leren van de spirituele tradities.

Waarom werkt Mindfulness eigenlijk? Wat zijn de psychologische factoren die daar de achtergrond van vormen?

ANNIE MASSOP - ONTSPANNEN ONLINE KLANTEN KRIJGEN Lijkt online klanten werven je moeilijk, vervelend en tijdrovend? Dat hoeft helemaal niet! Het kan ook gemakkelijk, leuk en in weinig tijd! Leer op een speelse en praktische manier hoe je via internet alle klanten krijgt met wie je graag werkt.

Ervaar dat online klanten krijgen plezierig en eenvoudig is.

De workshop wordt gegeven door Annie Massop van Hart en Ziel Marketing. Annie is intuïtief marketingcoach en gespecialiseerd in sociale media.

MARIEKE NIJMANTING - HET LEVENSVERHAAL EN DE ROL VAN FICTIE Ieder mens wil gezien en (h)erkend worden. En hoe leer je iemand beter kennen dan naar diens levensverhaal te luisteren? Cliënten vertellen daar graag over. Maar is daar wel tijd voor? Leidt het niet te veel af van de hulpvraag? En is het wel de waarheid die verteld wordt of doet dat er niet toe? In deze workshop staat de plek van het levensverhaal en de rol van fictie binnen therapie centraal. Met als aandachtspunten: associatie & dissociatie, films en boeken als therapeutische casus, de weg van kind tot ouderdom en tot slot de rol van uw eigen levensverhaal in relatie tot uw werk als therapeut.

WIM JANSSEN - BEELDEN: TAAL VAN HET ONBEWUSTE Wellicht hebt u er nooit zo bewust bij stilgestaan hoezeer ‘beelden’ deel uitmaken van uw leven. Hoewel ons verstand met gebruikmaking van woorden tot grote dingen in staat is, zijn er delen in onszelf die een andere taal, namelijk (beeld)taal blijken te gebruiken. Deze beeldtaal drukt dat uit waar we met ons verstand geen woorden voor hebben. Om die reden wordt in de Jungiaanse analytische therapie intensief met beelden gewerkt, want beelden blijken ‘de taal van het onbewuste’ te zijn. In deze workshop gaat u op interactieve wijze aan de slag met allerlei soorten beelden.

VIOLET FALKENBURG - VERDER NA VERLIES Violets grootste bekendheid dankt zij aan het programma ‘Rondom Tien’, dat zij voor de NCRV maakte, maar zij presenteerde bijvoorbeeld ook het radioprogramma ‘Met het Oog Op Morgen’. Na haar tv-carrière heeft Violet een andere weg ingeslagen. Tegenwoordig is zij actief als dagvoorzitter, presentator, trainer en auteur van diverse boeken. Haar meest recente boek heet Veerkracht – verder na verlies. Hierin vertelt zij over hoe mensen zich weer tezamen rapen na een ingrijpend verlies. Of ze nu een geliefde of een belangrijke baan verliezen, al hun spullen na een brand kwijt zijn, geen kinderen kunnen krijgen of een droom niet zien uitkomen: mensen veren terug.

AANMELDEN EN PRIJZEN De prijs om deel te nemen bedraagt €80 per dag (excl. btw). Een arrangement voor 2 dagen kost €140 (excl.btw). Lunch zit bij de prijs inbegrepen. Leden met een voordeelpas ontvangen €10 korting en ook voor studenten geldt een aantrekkelijke korting. Iedere 40ste aanmelder ontvangt het boek Je kunt je leven helen van Louise Hay (t.w.v. 25 euro) cadeau! U kunt zich online aanmelden op www.pscdag.nl PUNTEN VERPLICHTE BIJSCHOLING Het bezoeken van de PSC-dagen levert NFG-leden punten op voor de verplichte bijscholing (6 per dag bij het bijwonen van de gehele dag). Mis het niet en meld u snel aan, want vol is vol!

MEER INFORMATIE EN AANMELDEN: WWW.PSCDAG.NL | LOCATIE: DE SCHAKEL IN NIJKERK PSC 15

IN GESPREK MET CHANTAL MEIJERINK

In gesprek met

CHANTAL MEIJERINK Ik zie mijzelf nog staan op het schoolplein. Een boze blik en de vuisten gebald tegen de raddraaiers uit onze klas. Onrecht was, en is, iets waar ik erg slecht tegen kon. Ik kwam op voor mijn vriendinnetjes die dat zelf niet zo goed durfden en dacht eigenlijk niet zo na over de gevolgen die mijn acties voor mijzelf hadden. Uiteraard waren mijn vriendinnetjes mij dankbaar en nu, jaren later, vind ik het een prachtige, onbaatzuchtige actie. Ik zal ongeveer 9 jaar geweest zijn en zat in de derde klas van de lagere school. Ik wilde later actrice worden of dierenarts. Helaas, geen van beiden werd waarheid. Ongeveer 10 jaar later stond ik voor de keuze welke studie dan wel te kiezen. Mijn hart lag nog steeds bij kinderen die ik graag wilde helpen. Pedagogiek lag voor de hand, psychologie leek me ook wel wat, maar was logistiek gezien niet heel handig. Dan maar pabo…. Een mooie combinatie van pedagogiek en didactiek… kinderen tot bloei laten komen en iets zinvols bijbrengen. En zo geschiedde. Ik ging naar de pabo en voelde mij als een vis in het water bij “mijn” kinderen in de klas.

In de 14 jaar dat ik als juf werkte, merkte ik steeds weer dat ik in de eerste plaats toch echt pedagoog was en het emotionele welbevinden van het kind als voorwaarde stelde, voordat ze zich lesstof eigen konden maken. Raar maar waar viel mij op dat deze filosofie ook wel eens voor dichte deuren zorgde, als ik op een nieuwe school solliciteerde. Uiteraard kunnen we ons vandaag de dag, zeker in het kader van passend onderwijs, niet meer voorstellen dat deze denkwijze een afwijzing teweeg zou brengen. Destijds gebeurde dit vaker dan mij lief was. Gelukkig kwam ik op scholen terecht die, net als ik, het welzijn van het kind vooropstelde. Ik had in die jaren meestal de grotere midden-/bovenbouwgroepen waar veel extra tijd nodig was voor het individuele kind. Deze tijd bestond uit het begeleiden van kinderen met rugzakjes, externaliserend gedrag enz. Ik genoot hiervan en vond het heerlijk om juist ook met kinderen te werken die net even die extra aandacht nodig hadden. Kinderen noemden mij altijd een “niet-gewone juf”, “grappig maar wel streng." Toch begon het na een jaar of 6 te kriebelen. Zoetjes aan merkte dat ik de veranderingen binnen het onderwijs, die ook toen al gaande waren, lastig te combineren vond met mijn taken als leerkracht en vooral met de exclusieve aandacht voor de kinderen die dat zo nodig hadden. De lol van het werken met kinderen maakte dat ik toch 14 jaar met veel plezier voor de klas heb gestaan.

16 PSC

De keerzijde kwam toen ik in mijn huidige woonplaats Veenendaal kwam te wonen. Ik kreeg daar een klas die veel had meegemaakt in de loop der jaren en merkte dat het individueel begeleiden van kinderen echt mijn hart veroverd had. Ik besloot na dit intensieve schooljaar de stoute schoenen aan te trekken en radicaal te stoppen met het onderwijs, tot grote schrik van de directeur van de school. Het was toch juist zo goed gegaan? Tja, dat klopte inderdaad. Maar juist door de ervaring in dat bewuste jaar kwam het belang van het kind, en daarmee zijn of haar emotioneel welbevinden, nog veel duidelijker met stip op de eerste plaats. Ik wist het zeker: ik wilde een op een met kinderen en jongeren gaan werken. Uiteraard was deze keuze behoorlijk spannend. Ik zegde immers mijn vaste baan op om mijn hart te volgen. Na heel wat gesprekken gevoerd te hebben met mijn man, vrienden en familie besloot ik toch de knoop door te hakken en ben ik gestart met de post-hbo-opleiding tot Integratieve Kind- en Jeugdtherapie bij BGL in Driebergen. In 2008 startte ik mijn praktijk aan huis en bestond mijn werk voornamelijk uit coaching en begeleiding van kinderen/pubers en hun ouders. De specialisatie tot Integratieve kind- en jeugdtherapie was vervolgens een logische verdiepende stap voor mij. In mijn praktijk maakte ik al veelvuldig gebruik van verhalen om de hulpvraag van kinderen mee te ondersteunen en nader te onderzoeken. Een verhaal biedt vaak heel andere invals-

IN GESPREK MET CHANTAL MEIJERINK hoeken om vervolgens een sessie mee in te kleden. Zo kwam het idee om, mede voor mijn scriptie over angsten en angststoornissen bij kinderen, een boekje te gaan schrijven. Ook dit bracht mij terug naar mijn jeugd waar ik heel wat verhalen en strips gemaakt had. Ik besloot de metafoor ’beren op de weg zien’ om te buigen tot een bruikbaar en vooral herkenbaar en grappig boekje voor kinderen. Immers ongeveer 10% van de kinderen heeft in meer of mindere mate last van angsten. Tijd dus voor een boekje om dit gevoel bespreekbaar te maken.

Maar dan wel op een luchtige humoristische manier. Hoewel mijn hart als voormalig leerkracht met name in de bovenbouw lag, was ik van mening dat dit boekje al op jongere leeftijd aangeboden moest kunnen worden. Daarom besloot ik dat het een boekje mocht worden voor kinderen van 6 jaar t/m 10 jaar. Ik heb ook toen weer de stoute schoenen aangetrokken en een 15-tal uitgeverijen benaderd met mijn verhaal en prenten. Beer “woonde” al in mijn praktijk in de vorm van een grote knuffel. De prenten en de sfeer had ik al in mijn gedachten. Deze zijn vervolgens tot leven gebracht door Verna Rood, die met liefde de illustraties gemaakt heeft. Uiteindelijk wilde Uitgeverij Pica mijn boekje Beer op de weg uit gaan geven. Een jaar later verscheen Vos komt uit de verf eveneens bij Pica. Dit boekje behandelt het thema ‘anders zijn’ op dezelfde laagdrempelige en humoristische manier.

De verhalen spelen zich af in een bos waar een groep dierenvrienden woont: de bange, terughoudende maar lieve Beer. De licht ontvlambare, wat norse Vos. De rustige, wijze Uil. Het slimme Vuurvliegje en tot slot de opgeruimde, vrolijke Gans en het zorgzame Konijn met haar jongen. Uiteraard maakt telkens een ander dier iets mee, waar de andere dieren hem of haar dan mee helpen en ondersteunen. De boeken zijn een beetje geïnspireerd op mijn helden uit mijn onderwijstijd: Max Velthuijs en Toon Tellegen. Hoewel de boeken dus bedoeld zijn voor een wat jonger publiek, kunnen ook oudere kinderen er nog prima mee uit de voeten. Zij kunnen als geen ander de diepere laag uit het verhaal halen en zichzelf hieraan spiegelen. Jongere kinderen vinden vooral de platen erg mooi en kunnen daar vaak al aan zien hoe een dier zich voelt. Zo kunnen ook ouders thuis tot een gesprekje komen en kunnen de boeken voor een breed publiek worden ingezet.

Daarnaast zijn er les-/therapeutische ideeën gratis te downloaden op de site van Pica. Inmiddels ben ik bezig met een derde boekje met als thema ‘pesten/buitensluiten’. Ook een vierde boekje met thema ‘rouw/verlies’ staat nog op de planning. Wederom in hetzelfde bos met dezelfde bekende dieren.

Inmiddels zijn we vijf jaar verder en werk ik nog steeds met zeer veel plezier en de nodige humor in mijn praktijk aan huis. Sinds kort kunnen kinderen en hun ouders ook bij mij terecht voor EMDR. Het is plezierig om meerdere interventietechnieken in huis te hebben, zodat ook de wat meer complexe hulpvraag op een adequate manier kan worden begeleid binnen mijn praktijk. Ik zie kinderen en jongeren tussen de 6 en 18 jaar met verschillende hulpvragen. Ik richt mij niet speciaal op een doelgroep omdat ik juist de afwisseling in mijn werk zo leuk vind. In de loop der jaren valt wel op dat ik veel kinderen met ASS, AD(H)D en hoge sensitiviteit tegenkom. Tevens komen er in mijn praktijk vaak kinderen met problemen met emotieregulering, angsten en kinderen met een pestverleden. Het blijft prachtig om te ervaren hoe kinderen transformeren van een vaak kwetsbaar persoontje naar een veel krachtiger en bewuster kind, die vervolgens de wereld weer meer aan kan. Ik blijf me verbazen over de enorme kracht en flexibiliteit die kinderen en jongeren hebben. En daarnaast is hun manier van denken en humor vaak onbetaalbaar. Kinderen houden hun omgeving vaak een mooie spiegel voor. Ik blijf er graag in kijken en geniet steeds weer als ze vol vertrouwen hun weg hervatten. De mooiste uitspraak was laatst van een vroegwijze jonge dame

van 7 jaar. Ze zat net in de relaxhoek met haar bekertje ranja en zei: “Chantal, ik ben zo blij dat jij mij helpt om zelf dingetjes te durven…….” Prachtig. Dat is voor mij de kers op de taart. •

&KDQWDO 0HLMHULQN -DFREV

Lei aecj k_j Z[ l[h\

0HW LOOXVWUDWLHV YDQ 9HUQD 5RRG

3,&$

"IN MIJN PRAKTIJK MAAKTE IK AL VEELVULDIG GEBRUIK VAN VERHALEN OM DE HULPVRAAG VAN KINDEREN MEE TE ONDERSTEUNEN EN NADER TE ONDERZOEKEN."

Chantal Meijerink-Jacobs

Beer

op de weg

Met illustraties van Verna Rood

pica

Meer informatie over mijn boeken is te vinden op mijn site www. bloomkindercoaching.nl of www.uitgeverijpica.nl

PSC 17

IN 7 STAPPEN GEMAKKELIJK DE ALLERFIJNSTE KLANTEN VIA SOCIALE MEDIA AANTREKKEN

Door: Annie Massop Als coach, therapeut of counselor doe je niets liever dan andere mensen helpen, je bent je bedrijf immers begonnen om anderen te ondersteunen en te genezen. Maar…. om die mensen in je praktijk te krijgen, dat is een heel ander verhaal!

Acquisitie en marketing zijn voor de meeste coaches, therapeuten en counselors een vervelende activiteit. Ze willen zich niet opdringen of van de daken schreeuwen hoe goed ze zijn. Borstklopperij is iets voor verkopers, niet voor dienstverleners als zij!

Geldt dit ook voor jou? Staat het je tegen om jezelf aan te prijzen?

Heb je er een hekel aan om met jezelf te ‘leuren’ en achter klanten aan te jagen?

Dan heb ik goed nieuws voor je!

Wist je dat je via sociale media op een prettige manier alle klanten kunt aantrekken met wie je graag werkt? Dat de klanten zich vanzelf bij je aanmelden, zonder dat je ze zelfs gesproken hebt?

klanten je graag werkt. Van wie word je blij? Welke klanten waarderen jou om wie je bent en wat je doet? Waar help je jouw klanten graag mee? Welke thematiek is jou op het lijf geschreven? Wat is je unieke talent? Wat maakt jou anders dan je collega’s?

Als je in je bedrijf helemaal jezelf kunt zijn, werk je met plezier.

Je krijgt er energie van en je straalt als vanzelf die fijne energie uit, waardoor je heel aantrekkelijk wordt voor jouw potentiële klanten.

Heb je nog geen antwoord op deze vragen? Neem dan eerst de tijd om ze te beantwoorden, want marketing begint bij jezelf!

Stap 2. Waar ligt je klant ’s nachts wakker van?

Marketing is óók: een relatie leggen. Dus net zoals in het ‘gewone’ leven is het belangrijk te weten wat jouw klanten bezighoudt. Als je dat weet, kun je echt een relatie leggen met je klanten, ook al ken je ze nog niet persoonlijk. Vragen die je daar bij helpen zijn: Waar liggen ze ’s nachts wakker van? Over welke problemen praten ze constant? Waar letten ze op als ze een oplossing zoeken voor hun problemen? Voor welke oplossingen zijn ze bereid te betalen?

Wil je weten hoe je dat doet? Lees dan snel verder!

Hieronder vind je 7 stappen waarmee ook jij alle klanten aantrekt met wie je graag werkt en die jouw hulp hard nodig hebben.

Allemaal vragen die eerst beantwoord moeten worden, voor je je op sociale media begeeft. Zorg er dus voor dat je je klant kent, dan bespaar je jezelf enorm veel tijd en ergernis.

Stap 1. Marketing begint bij jezelf Voor je naar buiten treedt, is het essentieel te weten met welke

Stap 3. Twitter, Facebook of toch maar Linkedin?

Heb je eenmaal een duidelijk beeld van je klanten, vraag ze dan op

18 PSC

ANNIE MASSOP welk social medium ze actief zijn. Zoek dat echt goed uit, anders zijn al je inspanningen voor niets.

Je lezers leren je zo kennen en bouwen vertrouwen in je op. Ze kunnen ook voelen of ze een klik met je hebben.

Kies één social medium om mee te beginnen. Het kost namelijk leertijd om thuis te raken op dat specifieke social medium. Het duurt even voor je weet hoe alles precies werkt, wat de (ongeschreven) regels zijn en hoe je zo gemakkelijk mogelijk klanten bereikt.

In iedere nieuwsbrief neem je een stukje over je dienstverlening op en een link naar je website. Omdat je abonnees je nieuwsbrief graag lezen, zien ze iedere keer je aanbod langskomen.

"MARKETING IS ÓÓK: EEN RELATIE LEGGEN. DUS NET ZOALS IN HET ‘GEWONE’ LEVEN IS HET BELANGRIJK TE WETEN WAT JOUW KLANTEN BEZIGHOUDT." Heb je het ene social medium goed in de vingers, word dan pas actief op een ander social medium. Zo bereik je in zo min mogelijk tijd veel van je potentiële klanten.

Stap 4. Leg contact met je potentiële klanten Nu je weet wie je klanten zijn, waar ze behoefte aan hebben en op welk social medium ze actief zijn, is het tijd om die klanten ook echt te gaan benaderen.

Op Twitter doe je dat door potentiële klanten te gaan volgen.

Meestal volgen ze jou dan terug. Je kunt ook op tweets van je mogelijke klanten reageren of ze retweeten, vaak een reden om jou terug te gaan volgen.

Op LinkedIn neem je deel aan groepen waar jouw klanten bij elkaar komen. Neem actief deel aan de discussies en laat jezelf zien. Like en deel berichten, wees genereus. Als je op deze manier contact hebt gelegd, kun je mensen via een persoonlijk berichtje uitnodigen om met je te linken.

Op Facebook doe je ook mee aan groepen waar jouw klanten bij elkaar komen. Ga het gesprek aan, toon interesse in de ander. Like, deel berichten die je interessant vindt. Vraag mensen met wie je goed contact hebt gelegd, vrienden te worden en je pagina te liken.

Stap 5. Maak sociale-mediaberichten waar jouw klanten op afkomen Doordat je heel duidelijk hebt wie je klant is en waar ze een oplossing voor zoeken, weet je ook wat ze interessant vinden. Stem daar je sociale-mediaberichten op af. Durf met je berichten te experimenteren. Waar wordt op gereageerd, welke berichten worden gedeeld? Pas je berichten aan als dat nodig is, luister naar je klant!

Stap 6. Niet verkopen, maar super aantrekkelijk zijn Verkopen is ‘not done’ op sociale media. Mensen zitten op sociale media voor de gezelligheid en/of om interessante informatie te vinden. Ze stellen het niet op prijs als ze de hele tijd met verkoopberichten worden gebombardeerd.

Ben je alleen maar je diensten aan het promoten, dan haken mensen af en krijg je een slechte naam in de markt.

Hoe krijg je vanuit sociale media inschrijvingen voor je nieuwsbrief? Zorg voor een gratis cadeautje op je website (bv. een e-boekje of een zelftest). Verwijs in je sociale-mediaberichten regelmatig naar je gratis weggever. Vermeld op je website dat bij het aanvragen van het gratis cadeautje een gratis abonnement op je nieuwsbrief is inbegrepen.

Stap 7. Een website waar je klanten mee krijgt Natuurlijk moeten de teksten op je website zo overtuigend zijn, dat bezoekers besluiten je dienst af te nemen. Schrijf daarom over concrete situaties waarin jouw klanten zich bevinden, praat over hun problemen, laat zien dat je begrijpt wat ze het liefste zouden willen. Schrijf in de taal van de klant, dan voelen ze zich gehoord en erkend.

Zo gemakkelijk is het om met sociale media de allerfijnste klanten te krijgen!

In hele kleine stapjes en op een vriendelijke manier leid je jouw potentiële klanten naar je website en je aanbod. Steeds weer geef je gratis interessante informatie aan je mogelijke klanten. Niet alleen een gemakkelijke manier om klanten te krijgen, maar ook nog heel erg leuk om te doen, omdat je ook in je marketing al veel voor je klanten betekent!

Smaakt dit naar meer?

Vraag dan gratis het e-boekje De 5 geheimen van een bloeiend bedrijf aan. In dit e-boekje vind je nog veel meer tips en informatie over hoe je met hart en ziel een goedlopend bedrijf krijgt.

Annie Massop is gecertificeerd businesscoach. Ze is gespecialiseerd in sociale media en het op speelse en intuïtieve wijze aantrekken van klanten.

Haar gratis Hart en Ziel Marketingtips worden door vele trouwe abonnees gelezen. Op Twitter wordt zij gevolgd door duizenden mensen.

Meer informatie? Kijk op www.hartenzielmarketing.nl Praktisch aan de slag om met sociale media meer klanten te krijgen? Volg dan de workshop ‘Ontspannen online klanten krijgen! die Annie meerdere malen geeft op 23 mei 2014 tijdens de PSC-dagen.

Leer in deze interactieve en speelse workshop hoe je via internet alle klanten krijgt met wie je graag werkt. Ervaar dat online klanten krijgen plezierig en eenvoudig is. Ontdek hoe je sociale media inzet om gemakkelijk klanten aan te trekken. Alle in dit artikel genoemde stappen komen in de workshop aan bod. •

Hoe krijg je dan wel klanten met sociale media?

Dat doe je door heel aantrekkelijk te worden, zo aantrekkelijk dat potentiële klanten als vanzelf naar je toekomen.

Je wordt aantrekkelijk door regelmatig kleine stukjes van je dienstverlening gratis weg te geven. Mensen zijn dol op gratis tips, informatie en inspiratie waarmee ze hun problemen kunnen aan pakken.

Schrijf daarom regelmatig een nieuwsbrief, met iedere keer een interessant artikel over jouw dienstverlening erin. Je geeft concrete tips aan je abonnees over hoe ze hun problemen kunnen oplossen.

PSC 19

Stimuleert een goede geestelijke gezondheid Werkt ontspannend en rustgevend Tijdens het zoeken naar de oorzaak van je neerslachtig voelen, is het nuttig iets te doen om de meest vervelende verschijnselen (onbestemde onrustgevoelens, je angstig voelen, slecht slapen en dergelijke) op te heffen of zoveel mogelijk te verminderen.

Neurapas® balance bevat drie werkzame bestanddelen die elkaar aanvullen en versterken en die daarbij helpen.

NEURAPAS balance

De werkzame stoffen in Neurapas® balance zijn Sint-Janskruid, valeriaan en passiflora. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Neurapas® balance bij neerslachtige, sombere gevoelens snel en zonder bijwerkingen verlichting brengt. Dit bereikt u al door 3x daags 1 tablet in te nemen. 60 tabletten € 17,50

Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK Barneveld www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

100% natuur. 100% puur.

Ashana Holistic Education

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Scholingen voor profesionals

Secretariaat: Mariet van Buuren BNG® Thornerweg 3A, 6097 NC Panheel, telefoon 0475 - 572988

Nieuwetijdskindercoach Energetische kindertherapie Kinder-mindfulness Hypnotherapie bij kinderen Paranormale kinderen begleiden Hoogsensitiviteit in de praktijk Voor meer info: www.ashana.biz

E-mail: info@instituuteen.nl website: www.instituuteen.nl Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, de NFG, BATC, RING, ERC, NRR en het Rode Kruis

Opleidingen (HBO Niveau) Registeropleiding Eclectisch Energetisch Natuurgeneeskundig Therapeut SHO Registeropleiding Medische en Psychosociale basiskennis

Bijscholingen, cursussen en workshops Klassieke Homeopathie, Feng Shui, Ankhtherapie, Voetreflexologie Dolfijnenergie, Communicatie en NLP binnen de hulpverlening

Geaccrediteerd door SNRO, NBVH Door KTNO, voor BATC, LVNG, VBAG Erkend door VIV en door NFG Grotestraat 18 5931 CV Tegelen (Venlo) Tel: 077-3740538 Mail: info@ashana.biz 20 PSC

Werken met de E.E.N.® Energetica, EHBO, BLS en AED Jaarlijkse nascholing Medische vakken en EHBO, BLS en AED

LASTIGE BETALERS? DAS. OPGELOST

In tijden van economische crisis worden facturen vaak te laat of helemaal niet betaald. Dit kan je als zorgspecialist snel een flink financieel nadeel bezorgen. Daarnaast levert het veel ergernis op en extra werkzaamheden. Gelukkig omvat de collectieve afspraak tussen NFG en DAS ook complete incassodienstverlening.

Sarah (38) is ruim 3 jaar actief als NFG-zorgprofessional en ook zij merkt dat het betaald krijgen van facturen een steeds lastigere opgave is. Daarom heeft zij besloten het debiteurentraject aan te passen en debiteurenbeheer structureel onderdeel te laten worden van haar werkzaamheden als zelfstandig ondernemer.

Achterstallige betaling Eén keer per maand verstuurt zij haar facturen aan haar cliënten en controleert zij alle binnengekomen bedragen. Indien een cliënt de openstaande rekening niet heeft voldaan, schrijft zij deze aan door een herinneringsbrief te sturen. Zo ook in dit specifieke geval.

Echter, ondanks deze herinnering en het bespreken van de openstaande factuur bij de eerstvolgende behandeling gaat de cliënt nog steeds niet over tot betaling. De cliënt zegt toe de rekening aan het einde van de maand te voldoen. Desondanks blijft betaling uit. Sarah stuurt hierop een aanmaning en wacht een betaling gespannen af. De maand vliegt voorbij en aan het eind van de maand is er nog steeds geen betaling binnengekomen. Aangezien het om een aanzienlijk bedrag gaat (in totaal 6 behandelingen) zit Sarah met haar handen in het haar.

Sarah is blij verrast dat voor het indienen van een vordering geen minimum factuurbedrag is vereist.

Desondanks blijft betaling uit. Sarah dient haar vorderingen nu bij DAS in via www.das.nl/vordering. Ze ontvangt binnen 24 uur de bevestiging dat de dossiers in behandeling zijn genomen. DAS benadert de debiteur zowel schriftelijk als telefonisch. De toon is vriendelijk doch dringend. In circa 60% van de gevallen int DAS zo de vordering. Mocht deze fase niet tot resultaat leiden, dan staat de optie van gerechtelijke stappen voor u open. Dit zal echter altijd in overeenstemming met u als klant gebeuren en nooit zonder uw medeweten. Zo kunt u er ook nog voor kiezen om af te zien van eventuele gerechtelijke stappen. Bij DAS vallen de kosten van een eventuele gerechtelijke procedure overigens ook gewoon onder de verzekeringsdekking (griffierecht tot maximaal 1.000, - per jaar).

Dus zonder kostenrisico toch je factuur innen!

Wilt u meer weten over de incassodienstverlening van DAS, neemt u dan contact op met de DAS Ondernemersdesk op 020-651.8830.

Wat kunt u zelf doen? Hier 8 gouden tips:

Sarah is goed geïnformeerd en weet dat de NFG een rechtsbijstandverzekering inclusief incassodiensten bij DAS heeft afgesloten, waar de leden gebruik van kunnen maken. Ze besluit contact op te nemen met de NFG. De NFG adviseert nog een laatste sommatiebrief te sturen en alvast contact op te nemen met DAS voor wat betreft de incassoprocedure.

Incassoservice met expertise DAS Sarah belt met de DAS Ondernemersdesk en die informeert haar over de richtlijnen ‘Wet conform buitengerechtelijke incassokosten’ voor de laatste sommatiebrief. Sarah verstuurt de sommatiebrief. In de brief neemt ze tevens op dat bij het definitief uitblijven van een betaling DAS ingeschakeld wordt om de openstaande factuur alsnog betaald te krijgen. Sarah heeft nog nooit eerder een incassobureau ingeschakeld, maar de werkwijze en de mogelijkheid om gratis en een onbeperkt aantal vorderingen in te dienen, spreken haar aan. Bovendien is DAS gespecialiseerd in het incasseren van niet-betaalde facturen met behoud van de klantrelatie.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Ken het betaalgedrag van uw cliënt Stel een duidelijke betalingstermijn Factureer direct Ga tijdig over tot incasseren Bel de klant op Stuur een laatste aanmaning Geef uw vordering uit handen aan derden Leg alles vast in uw algemene voorwaarden

Ondernemen en Zorg, de NFG en DAS. Een ijzersterke combinatie. •

PSC 21

ZINTUIGENPRIKKELS

Recensie Anja van de Weerd Laat kinderen praten en hun talenten ontwikkelen Ik spaar ze.... en ik weet dat er een heleboel collega-therapeuten/hulpverleners zijn die ze ook verzamelen.

Ik doel hier op coachingskaarten. Het is een effectief stuk gereedschap om in te zetten en ze kunnen zo divers worden gebruikt dat ik ze bijna onmisbaar vind.

Deze week kreeg ik een doosje met kaarten onder ogen waar ik toch wel wat hebberig van werd. Het oog wil toch ook wat, en daar was dan ook aandacht aan besteed.

Het geheel was gemaakt van glossy, glad en stevig karton. En vooral dat glossy deed het ‘m. Volgens het opschrift ging het om Junior Coachkaarten, en het bijschrift was veelbelovend: ’Laat kinderen praten en hun talenten ontwikkelen!’

Het glossy doosje gaf echter zijn geheimen niet zomaar prijs.

Kennelijk heeft glossy toch ook weer zo haar nadelen. Uiteindelijk lukte het me om het deksel met een mesje los te peuteren.

Geduld is ook een schone zaak….

In deze rubriek bespreken we elke editie v akge r e l a te e rd e b o e ke n , c d ’s , d vd ’s e n ap p s .

Ik ben door mijn aangelegde kaartenverzameling toch wel wat kritisch geworden. Ik vind vaak dat de uitgevers er zich qua afbeeldingen met een jantje-van-leiden van afmaken. Maar dit keer werd ik er blij van. Leuke, treffende, hedendaagse herkenbare foto’s met allerhande prikkelende vragen.

De kaarten zijn onderverdeeld in 4 categorien: • Waar word je vrolijk van?

• Wat vind je belangrijk?

• Wat vind je niet leuk en • Wat wil je graag bereiken?

Er zit een korte handreiking bij over hoe de Junior Coachkaarten te gebruiken. Mocht je meer willen, dan kun je de uitgebreide handleiding downloaden...en daar zitten weer leuke ideeën bij, zoals de Junior Coachkaarten combineren met het maken van een mindmap en leuke werkbladen!

De Junior Coachkaarten zijn ontwikkeld door Espérance Blaauw.

Zij is pedapoog en moeder van twee kinderen.

Junior Coachkaarten, Espérance Blaauw Uitgeverij Pica, ISBN 949019400

Hoe ouder de kinderen worden, des te minder lijken ze op wasmachines. De montagehandleiding, de gebruiksaanwijzing en de onderhoudsinstructies zijn bij baby’s nog makkelijk te volgen. Maar als de puberteit eenmaal aanbreekt, ligt dat anders. Er ontstaat een persoonlijkheid(je), iets met een eigen wil, beïnvloed door omgevingsfactoren en seks, drugs en smartphones.

Marina van der Wal en Jan Dijkgraaf hebben zelf (maar niet gezamenlijk) vier pubers richting rijbewijs zien opgroeien. Al snel hebben ze gedurende de pubertijd van hun kinderen alle schrijftafelwijsheden weggegooid en vervangen door hun eigen gezond verstand. Met vallen en opstaan.

In Het enige echte eerlijke puberopvoedboek schrijven ze op luchtige wijze over de dagelijkse praktijk van het pubers opvoeden. Dit boek is troostrijk, zodat ouders en pubers snappen dat ze niet de enigen zijn die door hun kroost voor rotte vis worden uitgemaakt, dat die zak hooi op de bank gewoon aan het ‘groeien’ is en dat kinderen nooit volwassen worden als ze niet hun eigen fouten mogen maken. En ja, ze gebruiken allemaal een keer drugs. Echt waar! Wat dat betreft zijn het net pruttelende wasmachines.

Het enige echte eerlijke puberopvoedboek, Marina van der Wal (bijauteur) en Jan Dijkgraaf BBNC Uitgevers, ISBN 9045313189

22 PSC

ZINTUIGENPRIKKELS

Recensie Anja van de Weerd Investeren in betrokkenheid Een klas die sociaal en emotioneel ‘lekker in z’n vel’ zit, is geen vanzelfsprekendheid. Dat weten we allemaal. Daar moet hard aan gewerkt worden. En het is prettig als er boekjes zijn als KlasseKids die ons daarbij handreikingen bieden. Het boekje is geschreven door Aukje Donker-van der Meer en Ben Tempert. Beiden hebben hun sporen verdiend in het onderwijs en de kinder- en jeugdtherapie.

Naast de praktische tools komt ook de theorie om een groep te begeleiden naar een positieve onderwijsomgeving, aan bod.

Een greep uit de onderwerpen die besproken worden: groepsvorming (stadia), de rollen in een groep, het eigen aandeel van de leerkracht en hoe je een groep kunt beïnvloeden. Wat me vooral aanspreekt, is dat ingegaan wordt op het aanleren van de broodnodige vaardigheden die nodig zijn om te kunnen verbinden, zowel met jezelf als met de ander. In KlasseKids kun je thema’s terugvinden als: de kunst van vragen en antwoorden, wat zijn lijnvragen en cirkelvragen (geen idee wat het was... maar nu weet ik het...), complimenten geven aan de ander, je verplaatsen in de ander.

KlasseKids is in de basis geschreven voor leerkrachten in het primair onderwijs. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat KlasseKids in de boekenkast van de hulpverlener zou misstaan. De oplossingsgerichte aanpak en de positieve psychologie zullen velen van ons wel bekend zijn. De vertaling naar de praktijk van het onderwijs maakt het echter toch interessant genoeg om het boekje aan te schaffen, vind ik. Je kunt op de website van Uitgeverij Pica ook handige downloads vinden, die aansluiten bij de onderwerpen in het boek. En zo investeert iedereen in betrokkenheid.

Bevrijd de psychologie uit de greep van de hersenmythe Psychologische thema's beheersen dagelijks het nieuws, waardoor het lijkt alsof psychologisch inzicht vandaag de dag hoog op de agenda staat. Schijn bedriegt, volgens Jan Derksen. In Bevrijd de psychologie zet hij uiteen hoe hersenwetenschappers het goud in de hersenen zoeken in plaats van zich te richten op menselijke motieven, emoties en verlangens. 'Amateurbiologen' noemt Derksen de neuropsychologen en experimenteel onderzoekers die de psychologie reduceren tot de studie van observeerbaar gedrag en de mens zien als een cognitieve machine, waarmee ze het werken met emoties en dieperliggende psychische thema's naar het alternatieve circuit laveren.

De praktijk van etikettenplakkerij, waarbij elk probleem een etiket krijgt dat op zichzelf betekenisloos is en tot een hersenstoornis wordt uitgeroepen, evenals het klakkeloos uitdelen van pillen, moet een halt worden toegeroepen. Derksen stelt dat er geen oog meer is voor de kwetsbare persoonlijkheid van iemand met ernstige klachten of ambivalente gevoelens. De psychologie moet worden gered van de ondergang.

Bevrijd de psychologie biedt een goed onderbouwd en vurig betoog om de psychologie te bevrijden van de pogingen er elk leven uit te blazen.

Bevrijd de psychologie, Jan Derksen Uitgeverij Bert Bakker, ISBN 9035137213

KlasseKids, Aukje Donker-van der Meer en Ben Tempert Uitgeverij Pica, ISBN 9789491806032

De gezondheidszorg verkeert in zwaar weer. De consument wil gebruik maken van alle mogelijkheden in de zorg, liefst ook nog op kosten van een zorgverzekeraar. En artsen, zorgmanagers en bedrijven die hun geld verdienen in de zorg, hebben er ook geen belang bij om het eens fundamenteel anders te gaan doen.

Toch zal dat moeten: onze leefwijze wordt steeds ongezonder, en die trend moet gekeerd worden. Er zijn mogelijkheden genoeg om dat te doen. In dit prikkelende boek geeft psychiater Bram Bakker zijn visie op de toekomst van onze gezondheid, een visie die hij in twintig jaar op de werkvloer van de zorg heeft ontwikkeld. Het gaat over het onzinnige onderscheid tussen lichamelijk en psychisch, over stress en overbelasting, de noodzaak om voldoende te bewegen en om te investeren in preventie. Blijf beter! is verplichte kost voor iedereen die betrokken is bij kwesties rond gezondheid en ziekte. Scherp, verstandig en praktisch.

BEN TIGGELAAR, schrijver van o.a. Dromen, durven, doen: “De meeste mensen worden gezond geboren en zijn toegerust met alles om ze gezond te houden. Toch slagen veel mensen erin het te verprutsen. Doe wat Bram adviseert: Blijf beter.”

Blijf beter!, Bram Bakker Uitgeverij Lucht, ISBN 9491729063

PSC 23

MALOU VAN HINTUM

Door: Malou van Hintum Wat was ik blij toen ik de Nederlandse titel las van de uit het Amerikaans vertaalde DSM-5, het handboek dat de meeste psychiaters en klinisch psychologen in hun spreekkamer hebben staan. Niks ‘diagnostisch’ handboek, maar ‘Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen – DSM-5’ (mijn cursivering). Muggenzifterij, denkt u misschien, maar niets is minder waar. Door al in de titel te benadrukken dat in de DSM geen ziekten staan, wordt een hardnekkig misverstand de wereld uit geholpen.

De DSM is de culturele spiegel van wat de westerse wereld, en dan in het bijzonder de Amerikaanse, afwijkend gedrag vindt. Het staat bomvol criteria die, als ze in voldoende mate op jou van toepassing zijn, je een classificatie opleveren: ADHD, autisme, depressie, of een van die andere 300 psychische labels. Maar heb je zo’n classificatie, dan wil dat niet zeggen dat je een psychische stoornis hebt. Daarvoor is een diagnose nodig: de afgewogen en beargumenteerde interpretatie die een bekwame professional geeft aan (1) zijn observaties, (2) de resultaten van somatisch onderzoek, (3) gesprekken met de classificatiedrager zelf en allerlei informanten uit diens omgeving, en (4) de resultaten van verschillende tests en vragenlijsten.

"WAT WE NORMAAL VINDEN, HANGT IN HOGE MATE SAMEN MET ONZE CULTURELE ORIËNTATIE." Het gaat om disfunctioneren, lijdenslast en zorgbehoefte Van een stoornis is pas sprake als mensen hoog scoren op disfunctioneren, lijdenslast en zorgbehoefte. Of ze daarop hoog scoren, hangt onder meer samen met hun IQ, hun copingstijl, hun sociale netwerk en het aanpassingsvermogen van hun omgeving. Psychische stoornissen zijn culturele artefacten. Dat ze een neurobiologisch substraat hebben, doet daar niets aan af. Dat heeft al ons gedrag.

Wat normaal is, is vooral een sociaal-culturele definitie Wat we normaal vinden, hangt in hoge mate samen met onze culturele oriëntatie. Zo beschreef de arts Samuel Cartwright in 1851 de hardnekkige neiging van slaven om van hun meesters weg te vluchten als drapetomanie. Hij bedacht er ook een adequate medische behandeling voor: zweepslagen. Homoseksualiteit gold lange tijd als een psychische ziekte, en is dat in sommige landen nog.

Dat vinden de meeste Nederlanders achterlijk. Voor het ontstaan en benoemen van gestoord gedrag hebben we daarom meer aan een antropoloog of transcultureel psychiater dan aan een neurobioloog. Die ziet wat hij ziet, maar weet niet wat het waard is – die waarde wordt toegekend in de samenleving, niet in het lab.

Hoge maatschappelijke eisen verscherpen normaliteit De huidige discussies over ‘modeziektes’ als ADHD, autisme en depressie worden vaak op een welles-nietes-manier gevoerd: er zijn wel meer mensen die terecht de diagnose ADHD, autisme of depressie krijgen, of juist niet. Bedenk voordat je hierover een standpunt inneemt, dat beter wetenschappelijk inzicht, een autoritatieve opvoedingsstijl, smalle maatschappelijke marges en een verscherpte definitie van normaliteit eraan bijdragen dat we meer

24 PSC

kinderen zien met problemen. Ze worden niet meer afgeranseld, niet in een gesticht gestopt, moeten wel een schoolloopbaan voltooien en zich ook communicatief en sociaal vaardig kunnen gedragen. Onze maatschappij is slecht ingericht op kwetsbare mensen, en dat zal ook niet meer veranderen. De eisen die we elkaar stellen zullen niet lager worden, eerder hoger; wat impliceert dat gedrag dat niet aan die verscherpte normaliteit beantwoord, sneller een ‘stoornis’ kan worden genoemd. Eigenlijk houdt de psychiater de maatschappij een spiegel voor: hoe tolerant wilt u zijn?

Cruciaal is iemands kracht, niet zijn zwakte Ik zou de term ‘stoornis’ graag willen reserveren voor mensen die aangewezen zijn op professionele ondersteuning omdat zijzelf en hun omgeving niet bij machte zijn om op een adequate manier om te gaan met hun disfunctioneren, lijdenslast en zorgbehoefte. Dat betekent dat iemand met een goede copingstijl, een kwalitatief hoogwaardig sociaal netwerk en een tolerante maatschappelijke omgeving in de regel minder professionele hulp nodig heeft dan iemand die deze drie kwaliteiten ontbeert – zelfs als hij ernstigere symptomen heeft, of meer symptomen. Wie een classificatie krijgt, hoeft nog geen diagnose te krijgen, en omgekeerd. Het wordt tijd dat overheid en zorgverzekeraars zich dat ook realiseren. • Malou van Hintum is auteur van ‘Doe eens normaal. Over zin en onzin van psychiatrische diagnoses’. Dit boek was genomineerd voor de Psyche Mediaprijs 2013. www.malouvanhintum.nl | @malouvh Malou van Hintum geeft op de zaterdag van de PSC-dagen een lezing over dit onderwerp.

MARINA HANNEKE VAN DER NIJKAMP WAL

HOE PRAAT JE MET EEN PUBER? Vijf tips van puberexpert Marina van der Wal

Door: Marina van der Wal Het hangt op de bank of voor de spiegel, er komt niet heel veel meer uit dan ‘mjah, wah, djah’ en dan heb je een goed gesprek gehad. Pubers! Marina van der Wal, puberexpert, is een van de sprekers tijdens de PSC-dagen op 24 mei. Vijf tips van haar hand voor het betere gesprek met een puber.

Geen bullshit Als volwassenen hebben we nogal vastomlijnde ideeën over goede gesprekken. En dat is, zeker voor mensen die zelf in de meest creatieve periode van hun leven zitten, heel lastig praten. Wees nu eerlijk: hoe kun je iemand die duidelijk vastgeroest zit in communicatieregeltjes en protocolletjes nu serieus nemen als jij zelf wéét dat er meer is, dat het anders kan?

Weet dus zelf waar je mee bezig bent, wat je zélf wilt van het leven. Heb je keuzes helder. Ga je zelf niet mooier voordoen dan je bent. Pubers hebben een goed afgestelde bullshit-radar. Ze hebben je eerder door dan je lief is!

Losmaken hoort Neem pubers van wie de ouders klagen over hun gedrag, héél serieus! Pubers zijn geen puppy’s die je kunt trainen en op commando hun dingetje (of beter gezegd: jouw dingetje) kunt laten doen. Op deze leeftijd hóór je jezelf los te maken van je ouders. En dat gaat - van beide kanten - nog wel eens met hartzeer. En nee: een puber gaat écht niet zitten grienen over ‘hoe snel het allemaal gaat’ en ‘dadelijk al weer het huis uit en zelfstandig zijn’. De natuur zorgt er eenvoudigweg voor dat ze lol hebben in dit proces. Met andere woorden: veel problemen zoeken we in het gedrag van pubers terwijl het probleem bij de volwassene(n) ligt.

Meegaan moet Niets is erger dan een gesprek waarin je gesprekspartner humt en knikt, terwijl jij aan je water voelt dat wat je vertelt, domweg niet begrepen wordt. Dan haak je af. Neem nou social media. Als je met pubers wilt werken of werkt, ben je op de hoogte van de communicatiemiddelen die ze gebruiken. Sterker nog: je gebruikt ze zelf (maar niet met hen). Je weet hoe Facebook werkt, je weet wat Instagram is en dat Hyves dood is. En nee: social media zijn niet zo maar een voorbijgaand gedoetje in een losgeslagen wereld.

De social media zijn het dorpsplein van vandaag. Als je mee wilt

doen - en met jongeren werken betekent dat je wel zult moeten - maak je deel uit van het sociale leven. In jouw termen, maar je bent wél aanwezig!

Samen turen Jongens praten niet graag, hoor je vaak. En dat klopt wel enigszins: praten betekent bijna altijd hommeles! Inmiddels weten we uit diverse onderzoeken dat jongens eerder corrigerend worden aangesproken dan motiverend. Je elke keer weer moeten verantwoorden voor vieze handen, een gecontroleerd gesloopte speelgoedauto of ander ondernemend jongensgedrag, scherpt niet echt je communicatieve vaardigheden aan. En als jij (als vrouw) weet dat je de beste gesprekken met je man tijdens een autoritje hebt, weet je meteen dat je - voor een goed gesprek - náást een jongen gaat zitten. Samen turend naar hetzelfde punt. Bij voorkeur een beetje bewegend.

Emotioneel gescheld Ze kunnen van die harde woorden gebruiken… Ja? En? Daar werd al in de oudheid over geklaagd. Brutaal zijn ze. Het hoort er bij.

Goedkeuren is iets anders, maar begrijpen waar de hardheid en de toon vandaan komt is wél handig. Juist in deze levensfase groeit en bloeit het emotionele brein. Het centrum (voorhoofdskwab ofwel prefrontale cortex) dat bij volwassenen voor een beetje relativering en controle zorgt, is daarentegen nog niet helemaal ontwikkeld. Vertellen welk effect woorden hebben (wat je nu zegt, doet me pijn) is vele malen leerzamer dan de discussie aangaan of je iets wel of niet zou moeten kunnen zeggen.

Geen vriendjes Concluderend kunnen we stellen: je gaat wel mee in de belevingswereld van een puber, maar intussen blijf je jezelf. Ga geen vriendjes zitten spelen want dat bén je niet. Je hebt vele jaren meer levenservaring, andere en grotere verantwoordelijkheden. Wees een dienend leider: geef de route aan en ga dan naast een puber lopen. Wees eerlijk en duidelijk. Niet altijd leuk en zeker niet altijd gezellig. Maar onthoud: aardig gevonden worden door een puber is niet altijd een compliment! • Marina van der Wal is dagvoorzitter op de zaterdag van de PSC-dagen. Ook zal zij een lezing geven.

PSC 25

GEEN GEDROOMDE CIJFERS VOOR JE ROUWRAPPORT

Geen gedroomde cijfers voor je

ROUWRAPPORT ER ZIJN 16 MILJOEN MANIEREN OM TE ROUWEN Verlies hoort bij het leven, in alle maten en soorten. Hoe pak je daarna de draad weer op?

Journalist Violet Falkenburg,

Door: Violet Falkenburg Wanneer we iets of iemand verliezen, is dat zo ingrijpend dat we op allerlei manieren proberen om de pijn voor onszelf en anderen te minimaliseren. Dat leidt vaak tot goede, maar ook minder goed bedoelde adviezen.

Ook in hulpverlenersland heerst nog steeds een flink aantal misverstanden over omgaan met verlies: •

bekend van het tv-programma Rondom Tien, schreef hierover het boek Veerkracht – verder na verlies. Zij is een van de sprekers

• •

•

van PSC-dag op 24 mei.

•

26 PSC

Na een jaar hoort de ergste rouwperiode toch wel over te zijn.

De één rouwt zes maanden, de ander vijf jaar, en het is geen van beide fout of abnormaal. Rouw wordt pas ongezond als het een zelfstandige functie krijgt in iemands leven.

Huilen lucht op. Voor sommige mensen kan huilen inderdaad een opluchting geven, maar het is geen wet van Meden en Perzen.

Praten helpt. Het is niet bewezen dat ‘erover praten’ en bij herhaling verdrietige herinneringen oproepen, bijdraagt aan herstel. Ook hier geldt dat praten voor de één werkt, terwijl de ander zijn verdriet liever op een andere manier verwerkt.

Bel me als je me nodig hebt. Voor iemand die rouwt, is zo’n telefoontje vaak een brug te ver. Wel heeft hij of zij baat bij simpele vragen waar alleen een ja of nee op hoeft te komen.

‘Ik ga naar de film. Ga je mee?’

Ik probeer te helpen, maar je moet wel meewerken. Dat wordt natuurlijk niet gezegd, maar soms wel gedacht. Dat zijn de redders onder ons. Als hun hulp niet wordt aanvaard of tijdelijk afgeslagen, zijn ze beledigd. Voor het gemak vergeten ze wie er ook al weer geholpen moest worden.

VIOLET FALKENBURG Voor rouw en verlies zijn geen standaarden aan te leggen. Iedereen zit anders in elkaar en gaat dus anders om met verlies en verdriet.

Een van de hoofdstukken in Veerkracht is gewijd aan de opvattingen over rouwverwerking en de ontwikkeling daarvan.

Je kunt niet slagen voor je rouwexamen. Er is geen goed en fout, rouw is niet te normeren. Rouwtaken en rouwfasen die de manier waarop mensen rouwen in een keurslijf stoppen, moeten overboord. Dan komt er meer ruimte om iemand die verder moet na een verlies, écht te helpen.

HOOFDSTUK UIT HET BOEK VEERKRACHT Slagen voor je rouwexamen Taalkundig gezien is rouwen een werkwoord, - de termen rouwarbeid en rouwtaken verraden dat, net als verlies verwerken. Alles ademt activiteit, alsof je niet machteloos onderworpen bent aan de nieuwe realiteit. Je kunt eraan werken. Rouwen moet je doen, niet ondergaan.

Dat is tenminste hoe er de laatste decennia over verlies, verdriet en rouw gedacht wordt. Pionier op het gebied van verliesverwerking is Elisabeth Kübler-Ross (1926-2004); zij veroorzaakte een doorbraak door als eerste een poging te doen de verschillende fasen in een rouwperiode te benoemen. Vanaf de jaren zestig kennen we ook het ‘rouwtaken-model’ van William Worden. Dit zijn de taken die hij beschrijft: het aanvaarden van het verlies, verwerken van de pijn, aanpassen van een leven waarin de overledene ontbreekt en als vierde de overledene emotioneel een plaats geven en daarmee verder leven.

De fixatie op de vaste fasen van rouw en andere tot voor kort klakkeloos aanvaarde opvattingen over hoe en hoe lang een rouwproces moet verlopen, wordt door verliesdeskundigen steeds meer losgelaten, soms zelfs apert afgewezen. Jan van den Bout, hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit van Utrecht, vindt dat dergelijke stellige, maar nauwelijks onderzochte opvattingen, die nog in veel rouwboeken beschreven staan, het zicht versluieren op wat er werkelijk in iemand gebeurt. ‘Veel mensen die met afscheid te maken hebben, denken dat ze niet normaal zijn als hun rouwproces bijvoorbeeld anders verloopt dan hoe het in het rouwfasen-model beschreven staat’, vertelt hij me. ‘Natuurlijk is het niet complete onzin. Bijna iedereen die een verlies lijdt, krijgt te maken met verschijnselen als boosheid en ontkenning in het begin, dat kanniewaarzijn-gevoel. Het onvermogen om weer op gang te komen, lam geslagen zijn en het gevoel hebben dat je louter uit verdriet bestaat is voor mensen met een groot verdriet gesneden koek. Je geïsoleerd voelen, niet meer contact kunnen maken met je omgeving omdat ze toch niet begrijpen wat je doormaakt, iemand zo missen dat je zelf ook niet verder wilt leven en zo kan ik wel doorgaan: iedereen kent de emoties die bij verdriet horen en gaat er doorheen. Alleen doen we het allemaal anders, op onze eigen manier, in ons eigen tempo, in onze eigen volgorde. Soms lijkt het proces weer helemaal opnieuw te beginnen. De een is na zes maanden weer op de been, de ander doet er twee jaar of langer over.’

Om het even om welk verlies of afscheid het gaat. Net als bij het verlies van een partner aan de dood, bestaan er bij verlies van je partner door echtscheiding geen duidelijke, omschreven rouwfasen. ‘Evenmin is het zo dat iedereen die iemand of iets verliest, verdriet heeft’, zegt Van den Bout. ‘Dat is niet zo. Niet alle rouwenden beleven een periode van intense pijn. Als je huwelijk een chronische bron van stress is geweest bijvoorbeeld, kan verlies van je partner door scheiding of dood een opluchting betekenen. Juist het reorganiseren van het leven als alleenstaande zonder je partner van wie je jarenlang afhankelijk bent geweest, kan naast een bron van pijn ook een uitdaging zijn en nieuwe energie oproepen.’

Klakkeloos aanvaarde opvattingen...ik denk dat we ons daar allemaal aan overgeven. Maar kloppen die denkbeelden wel?

Als iemand huilt en met rode ogen de kamer binnenkomt, heeft hij verdriet. Dat is evident, en op de een of andere manier vinden we – de omgeving – dat makkelijk. Iemand die huilt, kun je troosten. En vreemd genoeg gaan we onbewust door met het plakken van onze clichédenkbeelden op de uiterlijke kant van rouw. Als iemand niet meer functioneert, omdat hij zo’n hoofdpijn heeft van het huilen, zal het verdriet wel heel groot zijn, kan de omgeving denken. En als het verdriet groot is, dan zal de liefde en dus het gemis van de dierbare wel enorm zijn. Oh ja?

‘Rouwmodellen moeten de diversiteit erkennen en vertalen naar individuele verschillen, sekse en cultuur, relatie en omgeving. Maar de taken zoals Worden die beschreef,’ licht Van den Bout toe, ‘daar heb ik nauwelijks bezwaren tegen. Al laten ze weinig ruimte voor de eigen beleving. Ik loop ze nog even langs: het lijkt me niet slecht om de realiteit van een definitief verlies te aanvaarden, veel anders zit er namelijk niet op. Ervaar de pijn daar maar van, al is dat mijns inziens niet altijd nodig. Aanpassen aan een leven waarin de overledene ontbreekt: tja, wederom heb je niet veel keus. En dat geldt ook voor de laatste taak: het verlies een plaats geven en daarmee verder leven. Je moet wel en bij het overgrote deel van de mensen lukt dat ook.

Maar, wat de wetenschap ook verzint, hoe we zelf omgaan met verlies of hoe we hen die verdriet hebben, tegemoet treden: één model, één benadering is een vrij onzinnige poging om rouw te uniformeren en in een hanteerbaar keurslijf te proppen. Het doet onrecht aan onze eigenheid.’

Er zijn meer verschillende reacties op verlies en afscheid dan gelijksoortige. Mensen passen niet in een handboek. • Violet Falkenburg is een van de keynote sprekers op de PSC-dagen.

Ze geeft op vrijdag 23 mei een lezing over dit onderwerp.

Hoezo standaard? Er is geen lijstje met gedroomde cijfers op je rouwrapport, zakken kun je niet, slagen wel. Van den Bout: ‘Een van de uitgangspunten, axiomatisch bijna, is dat het niet gezond is om gevoelens uit de weg te gaan, in het jargon ook wel ontkenning en verdringen genoemd: iemand zou dan vroeg of laat wel zijn trekken thuis krijgen. Uit onderzoek blijkt helemaal niet,’ zegt hij, ‘dat je je beter voelt als je jezelf bij voortduring confronteert met pijn en verlies dan als je dat niet doet. Soms kan het vermijden van gevoelens en gedachten noodzakelijk zijn om niet overweldigd te worden door het verlies. En bij sommige nabestaanden werkt zo’n ogenschijnlijk vermijdende stijl simpelweg beter. Het is dus een misverstand dat een belangrijk verlies altijd met diepe emoties moet worden doorgewerkt.’

Wat er ook in de boeken beweerd wordt, er is geen ‘beste’ manier om te rouwen.

PSC 27

DEEL UW ZORG DIRECT MET UW EIGEN JURIST 020 651 88 30 Als zorgondernemer staat u steeds vaker voor uitdagingen die verder gaan dan het leveren van goede zorg. Up-to-date leveringsvoorwaarden, de juridische risico’s van een tuchtklacht of het innen van openstaande facturen.

Daarom biedt DAS u als lid van de NFG kennis en persoonlijke ondersteuning.

Bel voor praktische adviezen en juridische antwoorden naar de Ondernemersdesk van DAS: 020 651 88 30.

Onze gespecialiseerde juristen en incassomedewerkers staan voor u klaar.

Samen met DAS maakt u risico’s beheersbaar.

Ondernemen en Zorg. NFG en DAS. Een gezonde combinatie.

28 PSC

LEDENAVOND ROSEGARDEN 4.

Woensdag 12 maart

LEDENAVOND ROSEGARDEN

Voelen zich eigenaar van het werk; het is mijn caseload; ik heb hier recht op. Maar op grond waarvan heb je eigenlijk bestaansrecht? Je praktijk? Durf je deze vraag aan jezelf te stellen? Wie ben ik als niemand kijkt?

Geroepen mensen 1. Zijn als een boom. Deze mensen zijn niet beter dan gedreven mensen, maar ze zien zich als rentmeester in plaats van eigenaar. Zij beheren iets totdat de Eigenaar terugkomt en het overneemt.

2. Leven en werken met open handen. Hun innerlijke leven blijft hetzelfde ondanks de omstandigheden.

3. Weten wie ze zijn en vereenzelvigen zich niet met hun positie. Ze kunnen genieten van het succes van collega’s, in plaats van eerst de vraag te stellen: waarom ik niet?

4. Hun toewijding komt van binnenuit en is belangrijker dan de buitenkant.

Het belangrijk om vrienden of andere belangrijke mensen in je leven mee te laten kijken in je leven, zodat je transparant blijft.

En je vermindert het gevaar om een kokervisie te krijgen en te denken: mijn manier is de beste.

De accountability maakt dat je je binnenkant blijft laten zien. Zo blijf je door de Rode Zee gaan als het nodig is, in plaats van eromheen te gaan.

Stichting Rosegarden heeft 115 (student) leden. Tijdens de jaarlijkse ledenavond heeft Bert Reinds een lezing gegeven met het volgende thema: Geroepen of Gedreven

En waar sta jij? Ben je alsmaar druk, druk en nog eens druk en bezig met de omgeving en heb je niet door dat er parels op je weg liggen?

Verbinden komt vaak terug; met jezelf, je omgeving en met God. Het is belangrijk om hier acht op te blijven slaan, om je zijn steeds te bevestigen. Dit staat haaks op anno 2014, waarin de moeite met verbondenheid groot is. Mensen raken de verbinding kwijt en daarmee hun bestaansrecht.

Bert Reinds (o.a. orthopedagoog, coach en schrijver) begint de avond met dat er geen concurrentie is voor ons als therapeuten, ook al zijn er meerdere gevestigd in je omgeving.

Er is er maar 1 zoals JIJ. Het hoogst haalbare van de andere therapeut is jou te imiteren.

Het is belangrijk om niet alleen de cliënt te spiegelen, maar ook jezelf. Liggen de wenselijkheid en de werkelijkheid nog wel dichtbij elkaar? De cliënt heeft recht op een echte therapeut in plaats van op een perfecte.

Andere vragen die Bert ons stelde: 1. Wat doe je wanneer je ontdekt dat je collega iets kan wat jij niet kunt en er succes mee scoort?

2. Wat doe je als een collega jou kritiek geeft? Zonder wrijving geen glans?

3. Durf je je succes te delen?

4. Waar liggen de accenten; bij zijn of bij kunnen?

5. Wat is je motivatie? Is dit applaus?

6. Is er balans tussen je binnen – en buitenkant?

In Colossenzen 3:23 lezen we: doe dat wat je doet, van harte, met geest, ziel en lichaam. Een dag heeft 24 uur; vaak hebben we niet genoeg aan deze uren. Maar voor God is het genoeg. Er komt veel op je af, ook als therapeut zijnde. Waar kies je voor? Kies je vóór iets, dan kies je tegelijk ook tegen iets anders. Waardoor laat je je leiden? Door het kijken naar en vergelijken met anderen of door je uniek zijn? Door JIJ te zijn.

Langzaamaan mogen wij ontdekken dat er maar 1 is van jou.

In kleine groepen zijn diverse stellingen met betrekking tot dit thema besproken. Aan het einde was er tijd voor ontmoeting met andere therapeuten van Rosegarden en zo kwam deze leuke en leerzame avond ten einde. •

Wat maakt een therapeut gedreven of juist geroepen? We lezen Jeremia 17: 5-8, over een struik en een boom. Er kunnen droge periodes in ons leven zijn, bijvoorbeeld geen of nauwelijks cliënten in je praktijk, maar als je geworteld bent in de juiste bron, kom je tot je bestemming.

Gedreven mensen 1. Zijn als een struik. Zij zijn geen slechtere mensen, maar betalen een hoge prijs voor hun bijdrage. In onze samenleving is ons mens-zijn zo gekoppeld aan kunnen en kennen, aan bezig zijn met prestatie. Dit geeft een valse, innerlijke overtuiging: ik mag er zijn.

2. Zijn drukker met zichzelf dan met de ander. Als iemand een vraag aan je stelt, gaat het eigenlijk niet om jou, maar het gaat erom dat deze persoon zelf zijn verhaal kan doen.

3. Denken dat God pas tevreden is als ze veel doen. Maar werkt Gods liefde zo?

Foto: Kirsten Riepma, 3e jaars student Psychosociale therapie, Bureau De Roos

PSC 29

COLUMN HANNEKE NIJKAMP

ie ben je eigenlijk?

In de vorige editie van PSC Magazine heb ik geschreven over ondernemen en visie. Het ging daarin vooral om of je weet wat je wilt met je bedrijf, wat je slogan is en waaraan potentiële cliënten jouw bedrijf herkennen. Ik hoop dat het je wat geholpen heeft om nieuwe inzichten te krijgen om verder mee te ondernemen in de zorg.

Maar bij visie alleen blijft het niet.

De volgende vraag ligt er eigenlijk achter, namelijk: wie ben jij eigenlijk? Het gaat niet alleen om wat je doet, maar ook om wie je als persoon bent. Wat voor persoon ben jij, met wie cliënten een vertrouwensband op kunnen bouwen? Je vraagt je misschien af, of dat wel zo belangrijk is, het moet toch een professionele, zakelijke relatie zijn? Het gaat tegenwoordig in de zorg vooral om wat je doet, welke registraties je hebt, welke methodes je gebruikt en vooral of er vergoed wordt als je bij de juiste vakvereniging zit!!

"WIE BEN JE EIGENLIJK? IS DAT ZICHTBAAR VOOR JE CLIËNTEN IN DE GESPREKKEN, BEN JE EERLIJK, OPEN EN BENADERBAAR?" Ik wil je uitdagen om hier overheen te stappen en met mij verder te denken. Waarom wil ik dat? Niet omdat ik vind dat registraties niet belangrijk zijn of dat iedereen maar een bordje therapeut in zijn tuin moet kunnen zetten. En ik vind het zeker niet onbelangrijk dat er vergoeding voor cliënten is; de vraag is wel wat de prijs van dit alles is. Naast de financiële prijs, bedoel ik eigenlijk vooral de ´emotionele´ prijs. Wat moet jij van jezelf weggeven om mee te blijven doen? Welke keuzes maak je en waarom maak je die keuzes. Wat zijn je drijfveren? Zijn dat je visie, je financiële zekerheid, angst om niet mee te tellen, vul maar in….

is. Waarschijnlijk herken je dat zelf ook wel uit de praktijk. Met de ene cliënt heb je sneller een klik dan met een ander, en als je geen klik hebt, gaat het vaak ook niet werken. Als er trouwens geen klik is, hoeft dat uiteraard niet te betekenen dat je geen goede therapeut bent. In het ´gewone´ leven heb je vast ook mensen om je heen met wie je geen klik hebt, zonder dat er wat gebeurd is of dat er een duidelijke reden voor is. Het is wel heel belangrijk dat, als je geen klik ervaart, je dit wel serieus neemt en ook bespreekt met je cliënt hoe hij/zij het ervaart om dan samen te bepalen of de cliënt bij jou op de juiste plek is.

Wie ben je eigenlijk? Is dat zichtbaar voor je cliënten in de gesprekken, ben je eerlijk, open, transparant en benaderbaar? Zet de stap die eraan voorafgaat en alles met ondernemen te maken heeft: Zien mensen op jouw website wie jij bent, merken ze aan de telefoon wie jij bent, ben jij op flyers/advertenties zichtbaar of ligt de focus op wat je doet? Ik denk dat voor veel cliënten het gevoel dat ze bij jou hebben, van grote waarde is en dat ze daarna verder gaan kijken wat jij te bieden hebt. Wat is voor jou belangrijk in gesprekken met cliënten en proeven zij dat ook uit jouw pr-materiaal? Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van social media (bijvoorbeeld Twitter en Facebook). Als je die gebruikt: wat ervaren mensen dan? Facebook is bijvoorbeeld ook een heel persoonlijk medium; ben je daarop ook echt zichtbaar?

Wie ben je nu eigenlijk?

Mocht je vragen hebben naar aanleiding van mijn column of vragen hebben over ondernemen, dan mag je altijd contact met mij opnemen (info@caritasgroep.nl). Mogelijk kan ik je in een persoonlijk gesprek begeleiden of het onderwerp uitwerken in een volgende column. •

Ik wil je de vraag waarmee ik begon nu weer opnieuw stellen: wie ben je eigenlijk? Waar herkennen mensen uit jouw privéomgeving je aan, wat is kenmerkend voor jou in je werk met cliënten en collega´s en in hoeverre ben jij dan jezelf?

Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat het bouwen van een vertrouwensband, het aangaan van de professionele relatie voor een heel groot deel bepalen wat het resultaat van de behandeling HANNEKE NIJKAMP IS PRAKTIJKHOUDER BIJ DE CARITASGROEP. ZE IS PSYCHOLOOG, RELATIECOUNSELOR, COACH EN SUPERVISOR. INFO@CARITASGROEP.NL

30 PSC

GRADATIM

MOETEN WE NU VAN GELUK SPREKEN… Je richten op geluk is een belangrijke insteek bij duurzaam welbevinden. Gezien de vele spreuken en uitspraken over geluk zal door niemand worden ontkend dat geluk tot tevredenheid en welbevinden kan leiden. Maar kunnen we dit ook onderbouwen? En kunnen we daar dan ook bewust op interveniëren of aan werken?

Er zijn veel theorieën en methodieken over de impact en factoren die bijdragen aan geluk en de gevolgen daar weer van voor bijvoorbeeld het maatschappelijk belang en onze welvaart. Eén van de meest recente opvattingen is dat meer geluk, ongeacht belemmeringen of beperkingen, leidt tot minder of goedkopere zorg.

"BIJ POSITIEVE EMOTIES VERBREDEN WE ONZE AANDACHTSFOCUS, GEDACHTEN, ACTIEREPERTOIRE; ALS GEVOLG DAARVAN WORDEN WE VINDINGRIJKER." De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van geluk voor de individuele persoon.

Er bestaan verschillende misvattingen over wat tot geluk leidt.

Vaak gaat het in deze tijd om het streven naar erkenning. Erkenning die we vinden in uiterlijke waarden als rijkdom, status en succes.

Psychosociale basisbehoeften

Doeltransities

Autonomie

Maatwerk

Competentie

Zelf-redzaamheid

Verbondenheid

Participatie

Onderzoek op basis van de zelfdeterminatietheorie (Edward Deci en Richard Ryan) laat zien dat echt (duurzaam) geluk eerder wordt verkregen als je je richt op meer intrinsieke doelen. Doelen die zin en betekenis geven aan het leven. Doelen gebaseerd op motivatie van ‘binnenuit’. Doelen die per definitie in beweging blijven en waar het proces, het streven minstens zo waardevol is. Bij veel psychosociale scholen zijn dit erkende basisbehoeftes. In de zelfdeterminatietheorie worden drie van dergelijke behoeftes omschreven zoals autonomie, competentie en verbondenheid.

Barbara Fredrickson verklaart in haar ‘broaden and build’- theorie waarom het hebben van positieve emoties de veerkracht en het ervaren van geluk verhoogt. Bij positieve emoties verbreden we onze aandachtsfocus, gedachten en actierepertoire; als gevolg daarvan worden we vindingrijker. Bij gevoelens van boosheid en angst daalt de creativiteit, terwijl die bij plezier en gelukservaringen juist toeneemt. Door de verhoging van de veerkracht is er een ruim gezichtsveld, ook in een complexe negatieve situatie. Daardoor blijf je vindingrijk en kun je beter met een moeilijke situatie omgaan en verwerk je die emotionele situatie ook beter.

De zelfdeterminatietheorie en de ‘broaden and build’-theorie verbinden een aantal eenheden, namelijk die van de komende transities met de positieve psychologie en de psw-er die van huis uit beide in zijn genen heeft. Van geluk gesproken….• Bronvermelding: ’De menselijke maat, een wetenschappelijke onderbouwing’, prof dr. Gerben Westerhof; drs. Aad Francissen dec 2013.

College Lokaal Platvorm voor verrassende ontmoetingen

Gradatim organiseert regelmatig ontmoetingen met verrassende thema’s die raakvlakken hebben binnen het psychosociale domein. Wil jij een thema uitgediept zien, laat het ons dan weten dan zoeken wij hier een boeiende deskundige bij. Wil je zelf een passent thema of boodschap delen, dan dagen we je uit om dit via ons te laten verzorgen.

OPLEIDEN MET ERVARING w w w . g r a d a t i m . n l

Deelname vindt overwegend plaats volgens het principe van waardebepaling achteraf; niet gratis maar je bepaald wel zelf de hoogte van het bedrag dat je overmaakt! Kijk op de website.

PSC 31

RITUELEN EN SYMBOLEN

Laat openingen In uw Samenzijn Zodat de hemelwind Tussen u danst Kahlil Gibran -

Tineke Ferwerda en José van Bergen werken nauw samen als begeleiders van eigentijdse rituelen: bij geboortes, trouwerijen, levensverbindingen, bijzondere gedenkdagen, rouwmomenten en uitvaarten. Jose als predikant/ kunstenaar en Tineke als creatief counselor/psychosociaal werker geven samen vorm aan datgene wat achter de zichtbare werkelijkheid aanwezig is.

32 PSC

Hoe is jullie samenwerking ontstaan?

Er was een Open Dag in de kerk van Eext. Tineke was aanwezig namens de stichting Vrienden van de Eexter Kerk en José was nieuwsgierig naar de gerestaureerde kerk waar zij vroeger predikant was geweest. Ze kwamen elkaar daar tegen op het moment dat het gerestaureerde orgel weer voor het eerst zou worden bespeeld. Het was géén toeval dat ze elkaar hier zagen, dat was synchroniciteit. En dat wilden ze uitwerken, om te beginnen naar eigentijdse symbolen.

Door de veranderende verhoudingen tussen de generaties zijn er nieuwe waarden ontstaan. Mensen zoeken naar nieuwe vormen waar zij zich in kunnen herkennen. Vormen die hen verbinden met hun oorsprong en die verwijzen naar wat zij ervaren als wezenlijk.

Door de veranderingen in de samenleving zijn veel kerken ontdaan van hun oorspronkelijke functie. Veel kerken zijn locaties geworden waarin mensen van allerlei achtergronden kunnen samenkomen om te vieren, of te luisteren of elkaar deelgenoot te maken van bijzondere levensmomenten. Zo gebeurde het ook met de kerk van Eext in Drenthe.

Tineke: ”De kerk was al een monument en later werd ook het orgel gerestaureerd. De kerk is nu in eigendom van de Stichting Oude Drentse Kerken, onderdeel van de Stichting Het Drents Landschap.

TP.NET

Nu de kerk een monument is en er geen kerkgemeenschap meer is, staat de kerk - als culturele ontmoetingsplaats met een lange geschiedenis - open voor iedereen: dus ook voor moslims, hindoes, boeddhisten, christenen, gelovigen en niet-gelovigen. Dat is een nieuwe ontwikkeling. Op deze manier is er ruimte ontstaan om uitvoering te geven aan nieuwe rituelen en eigentijdse vormen van vieringen zoals van vriendschap, van trouw, voor levensbegin en levenseinde. En ook voor bijzondere levensjaren en andere levensmomenten. Vanuit dit laatste is een werkgroep ontstaan.”

Wat zijn symbolen?

José: “Symbolen verwijzen naar een diepe intuïtieve wijsheid; ze zijn van alle tijden en komen voor in alle culturen. Symbolen zijn de verbinding tussen het alledaagse en de ons overstijgende onzichtbare wereld. Oude beschavingen beseften al heel goed de kracht van deze symbolen en gebruikten ze bij hun kunstuitingen en rituelen. Tijdens deze rituelen ontstaat er verbinding tussen de menselijke en de goddelijke wereld.

Vroeger was het vooral de kerk die gebruik maakte van rituelen: bij trouwerijen, bij doop en avondmaal/eucharistie en bij begrafenissen. Door de ontkerkelijking in deze tijd zijn veel mensen op zoek naar nieuwe vormen en eigentijdse rituelen.”

Tineke en Jose coachen bij de vormgeving van die symbolen en rituelen. Dit kan plaatsvinden in het mooie historische kerkje van Eext.

En indien gewenst, ook elders.

‘Ik ben er nog niet aan toe’ Tineke en Jose hebben in de kerk van Eext een informatieavond gehouden met als titel ’Ik ben er nog niet aan toe’. Zij gaven informatie over het laatste afscheid en de vele vormen die daarbij mogelijk zijn. Uit deze infoavond is een groep ontstaan die op een drietal avonden heeft nagedacht en gewerkt aan het zelf ontdekken van nieuwe vormen voor verschillende levensmomenten. Symbolen voor afscheid, voor overgangsmomenten, bijvoorbeeld voor het afsluiten van een arbeidsperiode, voor een kind dat uit huis gaat of voor mensen die gaan samenwonen of voor een uitvaart.

Dat zelf vorm willen geven sluit ook aan bij de actualiteit van nu, waar de vraag naar natuurbegraven groeiende is. Ook Natuurmonumenten is op dit gebied bezig om plekken te creëren om mensen de mogelijkheid te bieden te midden van de natuur te kunnen worden begraven. Daarbij past ook dat ieder zijn of haar eigen rituelen vorm geeft voor de eigen uitvaart.

Hoe kan het gaan: op bergschoenen en met blote voeten Jose: “Er kwam een ouder stel bij me dat wilde trouwen. De ceremonie wilden ze op hun eigen wijze vorm gaan geven, niet-traditioneel. Samen hebben we symbolen gezocht die voor hen belangrijk waren. Zij hielden van bergwandelen. Hoe ging hun dienst eruit zien? Uitgaande van de voor hen alledaagse en vanzelfsprekende bergschoenen kon ik een specifiek symbool aanreiken voor hun huwelijk. Hun passie voor elkaar en voor het bergwandelen werden de componenten voor het trouwritueel. Op bergschoenen kwamen ze de kerk binnen, daar deden ze elkaar die schoenen uit en zo wachtten zij op blote voeten op het verloop van de plechtig-

heid. Het hoogtepunt was niet alleen de trouwbelofte en het aan elkaar geven van de trouwringen, maar eveneens deden ze elkaar de echte bruidsschoenen aan. Zo maakten zij de overgang naar een nieuwe levensfase.”

Een ander voorbeeld van een eigentijds ritueel: het Vechtritueel.

Het vieren van de geboorte van een kind. Nieuwe levensvormen zoals homo-, lesbische en heterorelaties vragen om nieuwe vormen van bevestiging. Een ouderpaar (van verschillende geaardheid) zocht een vorm om hun pasgeboren dochter te verwelkomen in dit leven. Op dit moment zijn vader en moeder en het kind diep verbonden in het hart van de liefde. De mensen die heel nauw betrokken zijn bij dit kind, droegen een mooi hart met daaraan linten waarop hun namen waren geschreven. De ouders wonen aan de rivier de Vecht. Ze namen een kruik Vechtwater mee. Het kind werd in hun midden gezet, en ouders en de lintdragers besprenkelden het kindje met het Vechtwater en heetten het welkom in deze wereld door het uitspreken van een wens voor het kind en een belofte voor hun aanwezigheid. Aan de oude waardevolle traditie van peter- en meterschap is zo opnieuw vorm gegeven.

Dit is een voorbeeld dat weergeeft hoe José en Tineke voor levensmomenten een heel persoonlijke en nieuwe vorm kunnen vinden met een diepere betekenis.• TRANSPERSOONLIJK.NET: ONTMOETEN ZONDER ‘MOETEN’ PLATFORM TP.NET Transpersoonlijk.net (TP.net) is een zelfstandig platform voor de therapeut, psycholoog, filosoof, kunstenaar en belangstellende.

Centraal staan de inzichten uit de transpersoonlijke psychologie (C.G. Jung, Assagioli, Ken Wilber, ...) en de wereld van transpersoonlijke ervaringen. Dit laatste gaat om ervaringen van schoonheid en eenheid. Voor transpersoonlijke therapie geldt de benadering dat problemen kunnen worden gezien als mogelijkheid tot persoonlijke ontwikkeling en groei.

TP.net werkt samen met de Nederlandse Federatie Gezondheidszorg, die als sponsor het belang van de transpersoonlijke benadering voor het therapeutisch veld onderschrijft.

Website en forum Voor TP.net staat het ontmoeten in breder verband centraal. Voor de website van TP.net wordt hiervoor een forum gebouwd. Dat geeft je de mogelijkheid om met je intervisiegroep online te communiceren. En dat forum is - als de groep dat wil - alleen voor de groep toegankelijk!

Informatie Heb je belangstelling voor een eigentijds ritueel met eigen symbolen?

Neem dan vrijblijvend contact op met: José van Bergen: jjvanbergen@live.nl of Tineke Ferwerda: jhferwerda@home.nl. •

Tineke Ferwerda en José van Bergen hebben een eigentijds concept met nieuwe rituelen en symbolen en geven zo vorm aan datgene wat achter de zichtbare werkelijkheid zit. Heel transpersoonlijk! En hoe ze dat doen, kun je zien tijdens de a.s. PSC-dagen.

Bovendien kun je je tijdens de PSC-dagen gratis opgeven voor het forum.

Een lezing, op vrijdag, een vrouw, een man, een microfoon, een zaal, veel mensen, veel verwachtingen: wij maken een verpakking, MET STRIK: wie knipt het lint door???

PSC 33

STRIP AUKE HERREMA www.aukeherrema.nl

Bloesem-remedies brengen de emoties in evenwicht en bevorderen daardoor indirect de gezondheid.

De oorzaak aanpakken op een veilige manier.

‘Tristan lacht weer.’

Moeder van Tristan

De Dr. Schüssler Celzouten van Adler beziien kracht en kwaliteit. Zijn de cellen gezond, dan is ook het lichaam gezond. De mineralen zijn verwreven en niet geschud.

Celzouten div. nummers in poedervorm, 10 verschillende mengsels, b.v. combinatie 1 t/m 12, het energie Met de hand verwreven mengsel. Alles in 250 gr. en 1 kg.

Essentïele oliën en producten voor de aromatherapie, biologische cosmetica.

Het grootste assortiment biologische oliën, airsprays en massage oliën.

Winkel: De 3Vrouwen St.Jansstraat 5 - 5964 AA Meterik Tel: 077-3526885 www.de3Vrouwen.nl

De kracht van een lach.

WWW.BLOESEM-REMEDIES.COM Bloesem Remedies Nederland

Clnrp_104x118.indd 1

34 PSC

Tel: 077-3987826 / 077-3989011 E-mail: info@bloesem-remedies.com

COLUMN MARTINE CLAUSEN

et onderwerp onderdrukken kwam ter sprake met een vriendin bij wie onlangs borstkanker werd geconstateerd. Ze is amper 40, heeft twee jonge kinderen en werd totaal overvallen door de diagnose.

Ze was zo blij met haar leven. Ze volgde cursussen, was een praktijk begonnen, alles leek juist zo goed te gaan.

Vandaar dat we bezig waren uit te vissen of er soms toch dingen waren die minder goed gingen, of dat er wellicht zaken waren die zij had onderdrukt of genegeerd. Ik had in de tarotkaarten van Osho een metafoor gelezen, die zegt dat we allemaal een huis hebben met een donkere kelder waarin wij zaken opslaan die we zouden willen doen, maar niet kunnen doen.

Vanwege maatschappelijke beperkingen, cultuur en onze overtuigingen. Die zaken stapelen zich op in de kelder en hebben van daaruit een onzichtbare macht over ons leven. Aangezien wij ze daar onbewust ver weg hebben gestopt, weten we niet dat zij ons vanuit het donker schade berokkenen. Osho zegt dat dit gevaarlijk voor ons is en ik weet uit ervaring dat dit waar is. Wij houden ons in. We onderdrukken van alles. Dat vreet aan een mens, we geven onze dromen op, we boeten in aan levenskracht en levensvreugde.

Het beeld dat opkomt, is dat van een vulkaan die op uitbarsten staat.

Soms zit er zoveel in de kelder, dat het moeilijk is om uit de warboel wijs te worden. Maar het is al voldoende om rustig te gaan zitten en te laten opkomen wat je zou doen als er geen enkele beperking was. Het is vaak moeilijk voor mensen om vrij te luisteren naar iets wat jarenlang onderdrukt is. Daarom is het belangrijk om niet boos of wanhopig te worden. Het is voor iedereen mogelijk om een moment van rust te nemen. Een moment waarbij je even niet gestoord wordt. Met een opschrijfboekje bij de hand.

Rustig je ogen sluiten en dan tegen jezelf zeggen: ‘Zou het niet heerlijk zijn als …’ Juist als je deze luchtige vraag stelt, is er geen grote druk. Dan komen er vanzelf wel dingen naar boven borrelen.

Als je die opschrijft, kun je daarna onderzoeken of je iets van je lijstje kunt verwezenlijken.

Wanneer onze innerlijke vulkaan steeds meer gaat koken, moeten we een uitlaatklep vinden om een explosie te vermijden.

Mijn vriendin was voor haar huwelijk een zelfstandige reislustige vrouw. Ze reisde de wereld over en genoot van haar vrijheid en het ontdekken van nieuwe culturen. Binnen het kader van haar huwelijk en als moeder van twee leuke zoons, voelde zij zich schuldig over een innerlijk stemmetje dat af en toe terugverlangde naar de vrijheid en het avontuur van vroeger. Ze begon allerlei cursussen te volgen en middels haar praktijk mensen te helpen. Zo verdrong zij haar diepe behoeften en hield zichzelf voor hoe gelukkig zij was.

En dat klopte. Een deel van haar was ook gelukkig. Maar de innerlijke kelder raakte vol.

Tijdens de medische behandeling is het dan ook belangrijk voor haar dat zij tijd neemt om haar kelder binnen te stappen om te zien wat er in zit. Ondertussen heeft zij een oude hobby die ze bijna was vergeten, weer opgepikt. Ze heeft haar dwarsfluit van zolder gehaald en speelt weer bijna dagelijks.

Het gaat er in het leven om jezelf toe te staan te zijn wie je bent.

Niet je conformeren aan wie je denkt dat je moet zijn. Binnen een liefdevolle relatie zal je partner je daarin alleen maar willen ondersteunen. En jij je partner.

We hoeven ons niet te verontschuldigen voor onze dromen en wensen. Behoeften zijn individueel en verschillen van mens tot mens. We zijn in dit leven geboren om net als bloemen tot volle bloei te komen. De ene bloem heeft schaduw nodig, de ander gedijt in de zon. Een madeliefje hoeft geen roos te worden, maar ook een madelief mag haar gehele ruimte innemen.

Nou ja, zo denk ik er dus over.. •

MARTINE CLAUSEN, EXPANSIEF.

PSC 35

HORSEBUDDY

COACHEN MET BEHULP VAN PAARDEN In gesprek met Bianca van der Voort

Coaching met behulp van paarden is mensen laten leren door te ervaren. Door bepaalde oefeningen of activiteiten uit te voeren met paarden of pony’s worden mensen op een ongedwongen manier bewust van hoe het ook anders kan. Het mooie van deze manier van coaching is dat het voor iedereen werkt, jong of oud, individueel of in groepsverband en voor bijzondere mensen.

Al vanaf haar vijfde spelen paarden een grote rol in het leven van Bianca van der Voort, oprichtster van Horsebuddy. Naast haar werk als coach begeleidt ze licht verstandelijk beperkte jongeren ( LVB). Hierbij kan gedacht worden aan jongeren met gedragsproblematiek gepaard gaand met o.a. hechtingsstoornissen, ADHD, ADD, PDD-NOS, borderline en aanverwante stoornissen in het autistisch spectrum.

Door haar persoonlijke ervaringen met paarden en wat zij voor je kunnen betekenen en haar ervaringen als begeleidster van de jongeren, kwam ze erachter dat ze deze twee aspecten het liefst zou willen combineren: mensen helpen en ondersteunen én werken met paarden. Ze volgde de opleiding Equine Assisted Coaching en realiseerde haar wens.

Equine assisted coaching Equine assisted coaching is een ervaringsgerichte en client-based methode die zich afspeelt in aanwezigheid van een paard.

Het paard geeft hierbij directe, eerlijke en oordeelloze feedback en verschaft daarmee zowel de cliënt als de coach waardevolle informatie.

In deze cliënt- en ervaringsgerichte benadering gaan we ervan uit dat de coach optreedt als facilitator, die de voorwaarden schept voor persoonlijke groei van de cliënt.

Door de integratie van de diverse technieken als intuïtieve coaching, systemisch werk en voice dialogue kan de coach of therapeut afstemmen op wat nodig is en het ervaringsleren van de cliënt verdieping geven.

Coach en paard werken samen om de cliënt te stimuleren zijn eigen oplossing of antwoorden te vinden.

36 PSC

Stoplicht “De stoplichtoefening gebruik ik vaak bij kinderen die hun woede moeilijk in de hand kunnen houden. Zo begeleidde ik een kind dat vaak automutileerde. Zodra hij boos werd en zich niet begrepen voelde, sloeg hij zijn hoofd tegen de muur. Hij kreeg de woedeaanvallen thuis, maar ook op school of in de supermarkt. De aanvallen werden steeds heviger en kwamen sneller tot uiting. Begeleiders op school en psychologen kwamen er niet achter hoe ze deze jongen konden helpen zijn woede te reguleren.

Toen hij hier kwam, hebben we de stoplichtoefening gedaan.

Hierbij hebben we een rode, oranje en een groene cirkel gemaakt.

Samen hebben we besproken wat er met hem gebeurt in deze kleuren: bij groen is hij rustig en ontspannen, bij oranje is hij een beetje geïrriteerd en bij rood is hij inmiddels echt wel boos. Vervolgens gingen we oefeningen doen. Als de oefening niet helemaal lukte, bouwde hij wat frustratie op. Op dat moment vroeg ik hem welke kleur hij was. Hij gaf hierop een sociaal wenselijk antwoord en zei dat hij gewoon groen was. Ik vroeg hem in de groene cirkel te gaan staan. Hierop komt pony Livia aangelopen die hem doorduwt naar de rode cirkel. Hij zei: “Kennelijk vindt de pony dat ik rood ben en misschien heeft hij wel gelijk.” Ik vroeg hem wat hij nodig had om weer ‘groen’ te worden en daar moest hij even over denken. Al denkend begon hij de pony te aaien en korte tijd later gaf hij aan dat hij de pony wilde borstelen. Terwijl hij aan het borstelen was, zag ik hem helemaal ontspannen.

Deze oefening hebben we op verschillende dagen herhaald en het ging hem steeds beter af. Hij ging ook bij zichzelf herkennen wanneer hij van groen oranje werd. Om hem vervolgens ook een tool mee te kunnen geven naar huis hebben zijn ouders een knuffelpaard voor hem gekocht dat er precies zo uitziet als Livia (ze hebben hem met textielverf vlekken moeten geven) die hij altijd in zijn rugzak bij zich heeft. Wanneer hij merkt dat hij boos wordt, pakt hij het paard uit zijn rugzak en gaat het rustig aaien tot hij weer ‘groen’ wordt. Dit heeft ervoor gezorgd dat hij minder en minder heftige woedeaanvallen heeft.”

IN GESPREK MET BIANCA…

Hindernis “Ik heb voor coaching een meisje van 13 met een neurologische ziekte gehad. De ziekte was zo ernstig dat haar levensverwachting niet gunstig was. Op het moment van de sessies zat zij volop in de puberteit. Ze was heel veel in het ziekenhuis voor onderzoek, kijkoperaties en voor gesprekken met een psycholoog, maar ze kon niet over haar ziekte praten en wat die met haar leven deed.

Ze kwam bij me omdat ze weleens naar de pony’s wilde kijken. Ze kwam alleen om kennis te maken en te kijken wat die coaching was, maar meer wilde ze niet.

Ik had een aantal hindernissen neergezet in de bak. Ik vroeg haar of er iets in haar leven was waar ze het moeilijk mee had of verdriet om had. Ze antwoordde: “Mijn ziekte.” Ik vroeg haar of ze hier meer over wilde vertellen, maar dat wilde ze niet. Ik vroeg haar of ze een rondje met de pony wilde lopen en dan over de hindernissen wilde gaan en daarmee over haar ziekte. Ze ging huilen en gaf aan dat ze dat niet wilde. Ik zei haar dat ze de tijd mocht nemen, maar dat ze toch wel die hindernissen moest nemen.

Ze nam de langste route naar de hindernis; ze bleef voor de hindernis weer stilstaan en begon weer te huilen. De pony gaf haar uiteindelijk een zetje en ze klom over de hindernis met de pony achter haar aan. Dit heeft ze nog een paar keer herhaald. De vierde keer liep de pony niet meer met haar mee. Ze zei: “De pony wil niet meer.” Ik vroeg haar of de pony misschien iets anders wilde zeggen. Ze zei: “Misschien moet ik keren?” Dus dat probeerde ze en de pony ging haar direct achterna. Ik vroeg haar wat dit kon betekenen. Toen zei ze: “Misschien betekent het dat het niet uitmaakt welke route ik neem, maar ik kan niet om mijn ziekte heen.

De ziekte hoort bij mij.”

Bij deze oefening hebben we het toen verder gelaten, want er was heel wat gebeurd. Later heb ik haar ouders gesproken en hoorde ik dat ze nu thuis en met de psycholoog wel over haar ziekte praat. Ze kan nu beter met haar ziekte omgaan.”

Het werkt altijd “Coachsessies kenmerken zich door activiteiten die plaatsvinden op de grond, naast het paard. Er wordt niet op de paarden gereden en ervaring met paarden is niet nodig,”vertelt Bianca van der Voort. “Coaching met behulp van paarden is mensen laten leren door te ervaren. De cliënt leert over zichzelf en anderen door activiteiten met het paard uit te voeren. Met behulp van de coach ontdekt, herkent of verwerkt hij daarna gedachtes, aannames, gedrag, gevoelens en patronen. Het mooie is, dat het altijd werkt.

En dat maakt dit werk ook zo leuk. Ik vind het mooi om iemand een waardevol inzicht mee te kunnen geven. De paarden zijn echt een spiegel. De oplossing ligt in iemand zelf en het enige wat de paarden doen, is dit laten zien en ervaren. Dat is de kracht.”

Van der Voort is inmiddels zelf ook docent aan het instituut waar zij zelf de opleiding heeft gevolgd. Ze richt zich speciaal op de lichtverstandelijk beperkte jongeren en bijzondere mensen. Op dit moment is ze bezig een landelijke specialisatiegroep van coaches neer te zetten voor bijzondere personen. Het is vrij breed getrokken en omvat onder andere de LVB-groep. “Ik ben ook bezig om samen met andere partijen een groep coaches op te leiden, speciaal gericht op kinderen die te maken hebben (gehad) met huiselijk geweld. Door middel van begeleiding met paarden willen we deze kinderen weer op pad helpen en trauma’s te verwerken. “ • www.horsebuddy.nl Meer informatie over Equine assisted coaching is te vinden op www. keulseweg.nl

PSC 37

ZINTUIGENPRIKKELS

In deze rubriek bespreken we elke editie v akge r e l a te e rd e b o e ke n , c d ’s , d vd ’s e n ap p s .







                  

                



Recensie Anja van de Weerd Eerst zal je pesten moeten begrijpen...

Het onderwerp pesten ligt mij na aan het hart. Mijn nieuwsgierigheid naar wat Patrick van Veen en Sarah Mutsaers in hun boekje Pestkop Apenkop hadden te vertellen, was dan ook groot. En ik ben niet teleurgesteld!

In het boekje pleiten Patrick en Sarah ervoor om de biologische kant van pesten te gaan onderzoeken. Als we helder weten te krijgen wat de biologische functie is van pesten, levert dat meer inzichten op en zijn we in staat om effectiever op te kunnen treden tegen ongewenst gedrag. Pestkop Apenkop is bedoeld om ons te prikkelen en ons uit te dagen om met een andere bril op, te kijken naar pesten. 

Aan de hand van het gedrag van apen maken de auteurs (bioloog en diermanager) ons sociale gedrag begrijpelijk. Pesten is natuurlijk gedrag. Bij heel veel dieren wordt er namelijk gepest (zelfs in mijn geordende roedel met twee honden en drie katten!) en bij apen dus ook. Alleen escaleert het bij apen niet zo als bij ons mensen. Bij apen grijpt de groep in (!).En dat is een interessant gegeven, want bij mensen ligt dat wel anders, weten we ondertussen.

Al met al levert het een meer dan boeiend boekje op. En ook een kritisch boekje, en daar hou ik wel van. Want zijn wij met onze aanpak niet veel te reactief bezig? Wordt de gepeste eigenlijk niet gestraft? Waarom zitten er zoveel gepeste kinderen thuis en zitten de pesters gewoon op school? Hoe komt het dat een anti-pestcontract niet werkt? Jaha! Dat zijn pas vragen. En daar mag, wat mij betreft, op het hoogste politieke niveau ( lees Kinderombudsman Marc Dullaert en Staatssecretaris Sander Dekker) een nachtje over geslapen worden (of liever nog...wakker gelegen worden).

De conclusie is, dat er onderzoek moet komen. Maar heel praktisch bedenken de schrijvers dat de mensen die nu kinderen op school hebben, echt geen tijd hebben om te wachten op de resultaten hiervan. Dus, we worden in een notedop ingewijd in wat we zelf kunnen bijdragen in de vorm van onderzoek. We leren o.a. hoe we moeten observeren, classificeren en...... ingrijpen.

Pestkop Apenkop een aanrader? Ik kan er kort in zijn: beslist!

Onmisbaar voor iedere hulpverlener.

Pestkop Apenkop, Patrick van Veen en Sarah Mutsaers VVI Uitgeverij, ISBN 9080902004

Wie alleen egoïstisch is, krijgt conflicten met zijn omgeving. En wie alleen altruïstisch is, krijgt conflicten met zichzelf. Iemand met gezond egoïsme houdt zowel rekening met de wensen van anderen als met zijn eigen wensen. Psycholoog Jeffrey Wijnberg laat zien hoe belangrijk een gezonde dosis egoïsme is om te komen tot innerlijke rust. Kleine innerlijke conflicten kunnen grote gevolgen hebben en het dagelijks leven zwaar en frustrerend maken.

Dit boek moedigt aan om te kijken naar de scheurtjes in de ziel. Wijnberg draagt niet alleen ideeën aan voor reparatie, maar stimuleert ook het probleemoplossend vermogen en de creativiteit van de lezer. Het motto van dit boek is dan ook: wie kan leven met zichzelf, is een inspiratie voor anderen.

Jeffrey Wijnberg is al ruim 35 jaar werkzaam als psychotherapeut. Eerder verschenen o.a. van hem bij Scriptum: Hoe erger, hoe beter, Verbale intelligentie, Zachte heelmeesters en, samen met Jaap Hollander, Succes is ook niet alles en Provocatief coachen.

Gezond egoïsme, Jeffrey Wijnberg Uitgeverij Scriptum, ISBN 9055947954

38 PSC

ZINTUIGENPRIKKELS

Ben je een beetje down, of echt depressief? Is je kind lekker levendig, of heeft het ADHD? En wanneer wordt verdriet een ziekte die behandeld moet worden?

Tegenwoordig lijken we psychisch veel vaker iets te mankeren dan vroeger. Het stikt van de therapieën en trainingen, en regelmatig komt zelfs de medicijnkast eraan te pas. Flauwekul, of bittere noodzaak?

Doe eens normaal brengt het grijze gebied tussen gezondheid en gekte in kaart. Er zijn niet méér mensen gestoord dan vroeger, maar er zijn wel meer mensen met een probleem. Hoe complexer onze maatschappij wordt, hoe sneller we tegen onze kwetsbaarheden aanlopen.

Is dat gek? Nee. Maar we moeten wel zuiniger worden met etiketten plakken.

Malou van Hintum is zelfstandig journalist en publicist. Ze werkt onder meer voor de Volkskrant en het Maandblad Geestelijke volksgezondheid. Ze stelde met René Diekstra de Opvoedingscanon samen en schreef met Jan Latten Liefde à la carte. Trends in moderne relaties.

René Kahn, hoogleraar psychiatrie Universiteit Utrecht/UMC Utrecht: 'Een mooi, makkelijk leesbaar, wetenschappelijk verantwoord boek dat de psychiatrie over de hele breedte begrijpelijk maakt. Voor iedereen die wil weten wat het verschil is tussen normaal en abnormaal.'

Doe eens normaal, Malou van Hintum Uitgeverij Bert Bakker, ISBN 9035137477

Wim Jurg (Almelo 1934) is prediker, pastoraal therapeut en leraar.

Hij begon zijn roeping als zendeling in Zuid-Italië en na terugkomst in Nederland werd hem tijdens zijn doctorale studie Pastoraat en Psychotherapie bij de Theologische Universiteit te Kampen door dr. Gerben Heitink aangeraden om zich verder te specialiseren in de pastorale hulpverlening.

Na zijn opleiding als drugsconsulent (Jellinek-kliniek, Amsterdam) en gedurende zijn verdere pastorale (KPV) en psychotherapeutische opleiding (RINO Amsterdam en Utrecht), heeft hij als voorlichter, leraar en drugsconsulent 12 jaar bij de CDB Balkbrug(1974-1986) gewerkt.

Sommige mensen raken door hun persoonlijkheid voortdurend in de knoei, of bezorgen hun omgeving enorme overlast. Slechts weinig mensen hebben een persoonlijkheidsstoornis, maar trekjes ervan heeft vrijwel iedereen. Die zijn dan ook heel herkenbaar - als je weet waar je op moet letten. Met dit boek kunt u persoonlijkheidstypen leren herkennen, en leert u ook hoe het eruitziet als het helemaal uit de hand is gelopen.

Deze geheel geactualiseerde editie bevat 90 nieuw geselecteerde tekeningen van Peter van Straaten, die veelal andere aspecten van de tekst belichten dan in de vorige editie. Hiermee biedt Willem van der Does u opnieuw een kijkje in de keuken van klinisch psychologen en psychiaters en geeft hij een rake schets van de soms tragische, soms hilarische aspecten van de menselijke persoonlijkheid.

Deze editie bevat ook meer voorbeelden en omgangstips, waardoor dit boek nuttig kan zijn voor iedereen die wel eens met een lastig of moeilijk te doorgronden individu te maken heeft - ook als u zelf dat individu bent.

Willem van der Does is hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit Leiden en is ook verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum.

Zo ben ik nu eenmaal, Willem van der Does Uitgeverij Scriptum, ISBN 9055942618

Verander je hersenen, creëer de werkelijkheid die je wenst.

Hersenen zijn geen vaststaand gegeven. Je hoeft het niet de rest van je leven te doen met de hersenen waarmee je geboren bent. Er is een nieuwe wetenschap aan het groeien die iedereen in staat stelt de gewenste werkelijkheid te creëren. De auteur geeft de lezer de kennis om ieder aspect van zichzelf te veranderen én handvatten om die kennis ook toe te passen, zodat je binnen 4 weken ook werkelijk meetbare veranderingen kunt maken.

Vervolgens is dit uitgemond in de oprichting van het pastoraal therapeutisch centrum Tabitha te Lutten (september 1986), en een opleiding tot pastoraal therapeut, waar hij ook als therapeut, leertherapeut en supervisor tot op heden mee verbonden is.

Dit lesboek werd tijdens de lessen gebruikt en bleek een eyeopener te zijn. Onze wens is dat het voor u die zich in de pastorale hulpverlening wil verdiepen, ook een bron van inspiratie mag zijn.

Joe Dispenza helpt je met dit boek hoe je kunt leren van je denkpatronen af te komen. Denkpatronen die erin gesleten zijn door ervaringen; deze ervaringen brengen ook emoties met zich mee.

Hij vertelt hoe je deze denkpatronen en de emotie erbij kunt herkennen en kunt omzetten in positieve emoties. Zo leer je weer gelukkig te zijn met jezelf en met wie je bent. Het lichaam leert dan dat een ervaring die lijkt op een ervaring uit het verleden, niet meteen dezelfde emotie hoeft te hebben. Joe Dispenza onderbouwt zijn bevindingen met wetenschappelijke feiten.

Op weg naar een christelijke psychotherapie, Wim Jurg Uitgeverij Heijink, ISBN 946193906X

Overstijg jezelf, Joe Dispenza Uitgeverij Servire, ISBN 9021554313

PSC 39

MET BEWEGING LIGT DE GEZONDHEIDSWINST VOOR HET OPRAPEN

MET BEWEGING LIGT DE GEZONDHEIDSWINST VOOR HET OPRAPEN In gesprek met Bram Bakker

Blijf beter is de titel van Bram Bakkers nieuwste boek én de lezing die hij op 24 mei geeft op de PSC-dagen. ‘Bewegen is geen standaardbeleid in psychische gezondheidszorg. En dat terwijl er zoveel psychische klachten mee verholpen kunnen worden.’ Zelf brengt Bakker dat al in de praktijk in zijn werk bij GGZ in Geest en als medeoprichter van Mind & Health. Over een hedendaagse invulling van het credo ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’.

40 PSC

Wat hebben fysieke en mentale gezondheid met elkaar te maken?

‘Alles, dat is precies de kern, datgene waar het mij om te doen is.

Mensen moeten zich er veel meer van bewust worden dat fysieke en mentale gezondheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het aantal mensen met klachten waarvoor geen objectieve verklaring of aandoening te vinden is, neemt toe. Zodra we geen lichamelijk oorzaak vinden, is het mentaal, zit het ‘tussen de oren’. Maar alle lichamelijke klachten zijn ook mentaal en alle mentale klachten kunnen zich in het lichaam openbaren. Zo openbaart een depressie zich bijvoorbeeld ook fysiek.’

Wanneer ben jij je gaan focussen op bewegen als behandeling?

‘Al heel lang geleden. Ik ben gepromoveerd op de behandeling van paniekaanvallen, een heel goed voorbeeld van een psychische klacht die met beweging goed te verminderen of verhelpen is. Bij een angstaanval zijn veel lichamelijke verschijnselen betrokken: hartkloppingen, misselijkheid, duizeligheid. Die komen allemaal vanuit het hoofd, want het gaat vaak om een stoornis in het angstcentrum. De redenering is dan vaak dat er sprake is van een psychische aandoening die behandeld moet worden met medicatie of psychotherapie. Maar er is veel bewijs dat ook lichaamsbeweging erg kan helpen. Waar ik werk (bij GGZ in Geest, red.) is dat al standaardbeleid, maar in veel andere behandelcentra nog niet.’

IN GESPREK MET BRAM BAKKER

"IK GA VAAK MET MENSEN LOPEN, IN PLAATS VAN AAN TAFEL ZITTEN PRATEN. WANNEER JE LOOPT, KOMEN ER ANDERE PROCESSEN OP GANG DAN WANNEER JE ELKAAR OVER DE TAFEL ZIT AAN TE KIJKEN."

Op welke manier ben je met bewegen bezig in je werk?

‘Al zo’n tien jaar leid ik mensen op als runningtherapeut. Zij helpen mensen bewegen met een therapiedoel, dus niet om bijvoorbeeld de marathon te lopen. Het doel is dat de patiënt zich beter voelt, niet dat hij een bepaalde fysieke prestatie levert. Een runningtherapeut leert mensen onder begeleiding om gedoseerd aan duursport te doen, zoals hardlopen, fietsen of roeien. Het aanleren van een duursport is een manier om je klachten te beteugelen. Dit is bij uitstek iets voor fysiotherapeuten en de behandeling gebeurt vaak in groepsverband. Het is echter niet mijn eigen core business, ik leid vooral runningtherapeuten op. Vergelijk het met een operatie: daar is een cardioloog ook niet intensief bezig met de revalidatie.’

aan te verdienen valt. De gezondheidszorg is nu heel reactief georganiseerd: de patiënt heeft een klacht en gaat naar de dokter voor een behandeling. Maar veel mensen zouden relatief eenvoudig kunnen voorkomen dat ze ooit naar de dokter hoeven, door over hun leefwijze na te denken. Voor de overheid is het die investering wat mij betreft wel waard om bewegen wat grootschaliger onder de aandacht te brengen. Mensen die dat al doen, hoef je het niet uit te leggen, maar er zijn veel andere mensen die hier nog baat bij kunnen hebben. Het helpt tegen overgewicht, een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, suikerziekte. Maar net zozeer tegen depressie, angstaanvallen of een burn-out. In het hele scala van de gezondheidszorg ligt de winst voor het oprapen.’

Hoe komt beweging dan terug in je eigen praktijk?

‘Ik ga vaak met mensen lopen, in plaats van aan tafel zitten praten.

Wanneer je loopt, komen er andere processen op gang dan wanneer je elkaar over de tafel zit aan te kijken. Onbewust weet iedereen dat, want als je een moeilijk gesprek te voeren hebt, ga je ook eerder wandelen. Het praat makkelijker als je beweegt. En of dat nou wandelend of rennend is, dat maakt niet uit, dat hangt van het niveau van de cliënt af.’

Hoe kunnen professionals deze boodschap gebruiken om hun cliënten beter te helpen?

‘Op het moment dat ze mensen gaan behandelen, zouden ze naar mijn idee nog wat meer en wat actiever kunnen uitleggen wat ze kunnen ondernemen om te voorkomen dat klachten terugkomen.

Patiënt wijzen op hun eigen aandeel in het herstel. De meeste winst is te boeken op het moment vóórdat mensen een professional bezoeken. Dus we moeten met z’n allen nadenken over een grotere en bredere bijdrage aan preventie. Kijk bijvoorbeeld naar runningtherapie; dat is weliswaar voor mensen die al klachten hebben, maar ze worden zich wel bewust van het effect van meer beweging en het is prettig als je daar begeleiding bij krijgt.’

Voor welke cliënten is beweging bij uitstek een heilzaam middel?

‘Het werkt sowieso goed bij paniekaanvallen en depressies, maar eigenlijk kun je de vraag beter omkeren: waarvoor helpt het niet?

Op het niveau van proefdieren is het effect van beweging heel goed onderzocht en het blijkt bij beesten ontzettend goed te werken. Helaas is het bijzonder duur om bij mensen per kwaal uit te zoeken in hoeverre beweging werkt en er is niemand die daarin wil investeren, want er hangt nu eenmaal geen dure behandeling of medicijn aan vast waar dat onderzoek mee terug te verdienen is. Bewegen is gratis. Dat maakt het ook lastig om behandelingen als runningtherapie vergoed te krijgen, want verzekeraars willen dat alles evidence based is. Ze doen dan moeilijk omdat bij sommige indicaties geen wetenschappelijk bewijs is geleverd, dat bewegen helpt.

Je kunt natuurlijk ook zeggen dat ‘niet bewegen’ sowieso een risicofactor is. In dat opzicht is beweging altijd van toegevoegde waarde. Je zult mij ook niet horen beweren dat je geen medicatie moet slikken of geen therapie moet volgen, maar bewegen geeft altijd iets extra’s.’

Voorkomen dat mensen ziek worden, zorgt dat niet voor inkomstenderving van professionals?

‘Nee hoor. Vergelijk het maar met de tandarts: we moeten allemaal naar de tandarts voor controle en dat is zijn belangrijkste businessmodel: dat wij laten checken hoe het er met ons gebit voor staat. Dat zouden de huisarts, de fysiotherapeut en de psycholoog ook kunnen doen. Een screening aanbieden waarmee mensen hun gezondheid regelmatig kunnen peilen en waar ze geld voor over hebben. Niet om beter te worden, maar om beter te blijven.’ • Bram Bakker is een van de keynote sprekers op de PSC-dagen.

Hij geeft op zaterdag 24 mei een lezing over dit onderwerp.

Waar ga je het over hebben tijdens het PSC-dagen in mei?

‘In mijn lezing richt ik me op de uitdaging waar de meeste mensen voor staan om te zorgen dat ze niet teveel stress hebben. En de rol die beweging daarin kan spelen, omdat voldoende beweging ervoor zorgt dat je meer stressbestendig bent. Maar ik keer het ook om: hoe beweging, als je al veel stress hebt, ervoor zorgt dat die druk hanteerbaar blijft. Alle onderzoeken laten zien dat er steeds meer mensen bij komen met een burn-out, dat er meer stressklachten worden waargenomen. Werkstress is inmiddels door de minister erkend als officieel probleem; dat betekent dat de overheid er geld voor uittrekt om dit probleem te beteugelen.’

En daarin zie je ook een grote rol voor preventie.

‘Ja, daar is nu veel te weinig aandacht en geld voor, terwijl er veel

PSC 41

COLOFON

DE NFG NU OOK OP

FACEBOOK! Wilt u op de hoogte blijven van meer nieuws over het vakgebied en links naar interessante artikelen ontvangen?

Volg de NFG dan ook op Facebook.

Ook PSC Magazine kunt u op Facebook volgen met nieuws over de onderwerpen in het (aankomende) magazine.

ZELF IETS BIJDRAGEN? Wilt u zelf iets bijdragen aan PSC Magazine? Stuur dan een e-mail aan onze redactie: redactie@pscmagazine.nl.

PSC MAGAZINE, DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TP.NET Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@pscmagazine.nl Bladmanagement: Maartje Albert E-mail: maartje@pscmagazine.nl Eindredactie: Marianne Smits Redactieadres Sabangstraat 14 2612 BK Delft Telefoon: +31 (0)15 88 71 276 E-mail: redactie@pscmagazine.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Sabangstraat 14 2612 BK Delft Telefoon: +31 (0)15 88 71 276 info@inspiredcommunications.nl

42 PSC

Vormgeving Eefje Kleijweg www.eefjekleijweg.com Druk Drukkerij Bestenzet bv, Zoetermeer Lezersservice PSC Magazine verschijnt zes keer per jaar.

Het wordt in 2013 toegezonden aan alle leden van beroepsorganisatie NFG (Nederlandse Federatie Gezondheidszorg), Adiona, platform voor kindercoaching en Rosegarden.

Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: â‚Ź 39,95.

De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan.

Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@pscmagazine.nl

Losse edities Kijk voor losse edities op www.pscmagazine.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-informatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ŠCopyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

"Merk je ook dat je verder wilt?" + Specialist in sekse specifiek & lichaamsgericht werken

+ Supervisie voor hulpverleners + Training op maat

In- & outdoortraining in teamverband en individueel o.a. “Een taal erbij” en “Geweldloos verzet in gezinnen”.

VOOR EBSITE ONZE W D BEZOEK TUELE AANBO CHING HET AC A O C & G TRAININ

WWW.IKOS - HARDERWIJK.NL

Koots òf coach?

OS_PSC_105x74.indd 2

17-01-13 (w 3) 15:49

HET AANTAL PATIËNTEN MET CHRONISCHE PIJN EN CHRONISCHE STRESS STIJGT! Vergroot nu uw kennis en vaardigheden middels een korte, geaccrediteerde bijscholing waarin u leert uw patiënten effectief te behandelen met behulp van de CPSS methode.

Meer info: www.cpsscentrum.nl

krachtige leerstrategie.

of stuur een email naar info@cpsscentrum.nl

Kijk voor informatie op: opleiding.ke rnvisie

methode.nl

Verlies en Verlangen

Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling

Trainingen in 2014

Omgaan met rouw en verlies

2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een rouw- en/of verlieservaring Data: 13 en 27 mei overige data 2014 zie website

Stil Verlangen, de onvervulde kinderwens

2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een onvervulde kinderwens.

Data: oktober en overige data 2014 zie website accreditatie voor NFG en Adiona leden 06-27865750 www.verliesenverlangen.nl info@verliesenverlangen.nl

E 250-

GRATIS ADVERTENTIE

VAKANTIE IS WIELEWAAL

VAKANTIE IS... ...SPIERPIJN VAN HET LACHEN

Stichting Wielewaal zoekt vrijwilligers om kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking een onvergetelijke vakantietijd te bezorgen.

Maak jij het mogelijk? www.wielewaal.nl/ vrijwilligers

Kenners Kiezen Kwaliteit

Meer informatie: www.nutrisan.com