PSC MAGAZINE EDITIE 3 – 2014

EDITIE 3 2014 4 E JAARGANG WWW.PSCMAGAZINE.NL

SAMENWERKEN IS SAMEN WERKEN AAN EEN

T-SHAPED PROFESSIONALSCHAP DE PARTICIPERENDE

COUNSELINGPRAKTIJK VERANDERINGEN IN ONDERWIJS EN ZORG;

RISICO OF KANS? ONVERVULDE

KINDERWENS DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TP.NET

WEBSITE QUICKSCAN DÉ SERVICE DIE JE HELPT MEER UIT JE BESTAANDE WEBSITE TE HALEN

“Hoe vindbaar is mijn website? Is de boodschap duidelijk en is alle belangrijke informatie helder beschreven? Sluit mijn website aan bij mijn doelgroep en is de uitstraling professioneel?”

Er zijn veel aspecten waarop gelet moet worden bij het maken én onderhouden van een goede website.

Omdat niet iedereen de tijd of de kennis en ervaring heeft, biedt de NFG samen met Inspired Communications de ‘Website Quickscan’ aan. Een service die u helpt meer uit uw bestaande website te halen.

Kosten en informatie De kosten voor de Website Quickscan zijn normaal € 149,-. In overleg met de NFG is er nu een speciale aanbieding.

U betaalt slechts € 99,- voor deze service. Wees er snel bij en ontdek wat u kunt verbeteren aan uw website!

Meer informatie vindt u op de website: www.inspiredcommunications.nl onder ‘Service NFG-leden’.

2

VOORWOORD

T-SHAPED MODEL Het T-shaped model. De term zegt misschien niet direct heel veel, maar onthoud hem goed, want dit wordt het model van de toekomst. In deze editie van PSC Magazine willen we u vooral veel inspiratie bieden om met dit model aan de slag te gaan.

En over inspiratie gesproken: mocht u de PSC-dagen bezocht hebben, dan heeft u vast net zo genoten als wij?

Het waren 2 leerzame en interessante dagen! Voor wie er niet bij kon zijn, heeft de vorige editie van PSC Magazine alvast een voorproefje gegeven van de inhoud van beide dagen. Verderop in dit magazine vindt u bovendien een verslag van de PSC-dagen met opvallende uitspraken en interessante feiten. Binnenkort maken we de data bekend voor volgend jaar, zodat u deze vast in uw agenda kunt zetten.

OM DE VERBINDING NOG MEER KRACHT BIJ TE ZETTEN EN HET VOOR U ALS ZORGONDERNEMER MOGELIJK TE MAKEN CONTACT TE LEGGEN MET COLLEGA’S UIT UW REGIO, VINDT U DE NFG SINDS KORT OOK OP LINKEDIN.

De lezing op vrijdag van Jan Derksen was een lust om naar te luisteren. Wat werken we toch in een geweldig vakgebied! En wat kunnen we in dat gebied nog een hoop bereiken. Dit bleek niet alleen uit de lezing van Jan Derksen, maar ook uit de lezing van Malou van Hintum en Bram Bakker op zaterdag.

Ook het verhaal van Joy van der Stel is een enorme inspiratiebron. Wat een kracht kunnen mensen in zich hebben.

Haar verhaal is een sterke motivatie om veranderingen positief het hoofd te bieden. En dat is nu precies waar het in deze editie van PSC Magazine over gaat.

De veranderingen in de zorg komen steeds verder op gang en hier en daar zijn de gevolgen al zichtbaar en voelbaar. In het hoofdartikel licht Kees van Schaik zijn visie op de T-shaped professional toe. De verticale poot van de T staat voor wie je bent en dat je daarvoor mag staan. Je hebt je eigen specifieke competenties, achtergrond, opleiding en kennis en van daaruit handel en profileer je jezelf. De horizontale poot staat voor de generieke competenties, bijvoorbeeld het methodisch handelen, samenwerken, communiceren en verbinding maken. Het is zeer wenselijk dat je iets van andere disciplines afweet, zodat je vanuit dat gegeven verbinding

kunt maken. Het T-shaped model zet de ontwikkeling naar echt samenwerken met erkenning voor diversiteit van de verschillende disciplines in gang.

Verderop in dit magazine kunt u lezen over hoe er op verschillende manieren in wordt gesprongen op de veranderingen in de zorg met het T-shaped model als basis. Gerrit de Ruiter geeft twee concrete voorbeelden vanuit zijn praktijk en ook Aad Francissen heeft een mooi praktijkvoorbeeld over geluksgericht werken.

Uit de artikelen in dit magazine blijkt dat de kracht zit in verbinding. En daar willen wij aan bijdragen. U vindt PSC Magazine en de NFG op Facebook. Om de verbinding nog meer kracht bij te zetten en het voor u als zorgondernemer mogelijk te maken contact te leggen met collega’s uit uw regio, vindt u de NFG sinds kort ook op LinkedIn. Wij zullen alle NFG-leden in de komende periode benaderen om zich aan te sluiten, zodat u straks makkelijk kunt zien wie er werkzaam is in uw regio. U kunt dan bijvoorbeeld samen uw gemeente benaderen en samen initiatieven ontwikkelen zoals beschreven in deze editie van PSC Magazine. Deze initiatieven willen we graag met u delen, zodat we met elkaar kunnen werken aan nog betere zorg.

Ik wens u veel leesplezier en hoop dat de artikelen u prikkelen.

Sacha van den Ende Hoofdredacteur PS: alle foto’s van de PSC-dagen vindt u op Facebook en op www.pscdag.nl

PSC 3

spreken zien weten zijn voelen handelen liefhebben

SanoConcept

synergie vanuit de bron

CHAKRA FYSIEK

ENERGIE Onbewuste drijfveren, emoties en predisposities vormen bij veel gezondheidsklachten een factor van belang. Het SanoConcept hanteert een geïntegreerd model waarin drie niveaus worden onder-scheiden: het fysieke, energetische en persoonlijkheids- of psychovegetatieve niveau.

In dit concept spelen de persoonlijkheidskenmerken ofwel de chakra’s een sleutelrol.

Chakra’s komen overeen met de psychovegetatieve stuurcentra in de hersenen. Daar zetelen de fixaties en remmingen die energetische en somatische verstoringen kunnen veroorzaken of beïnvloeden.

Het SanoConcept biedt u een werkbaar medisch-klinisch model en uitgebreide ondersteuning middels diverse opleidingen. Vraag nu het gratis vademecum aan.

Uitgebreide testset van 40 energetische producten is verkrijgbaar voor maar €15,-.

Kijk voor meer informatie op www.SiVAS.nu

SiVAS 4 PSC

Subtiele interventies met behulp van het Vasculair Autonoom Signaal

SanoPharm Nederland bv - Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK - Barneveld T 0342-420714 - F 0342-420686 - www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

INHOUDSOPGAVE

EDITIE 3 - 2014 3 VOORWOORD SACHA VAN DEN ENDE

10

21

6

KEES VAN SCHAIK OVER HET T-SHAPED MODEL SAMENWERKEN IS SAMEN WERKEN AAN EEN T-SHAPED PROFESSIONALSCHAP

10

ONVERVULDE KINDERWENS MAYA MEERBEEK

13 COLUMN WILMA DE HAAS

14 GELUKSGERICHT WERKEN & DE WMO

AAD FRANCISSEN 16

HELE COMPLEMENTAIRE ZORG IS IN BEWEGING KOEPELORGANISATIE BEROEPSBEOEFENAREN COMPLEMENTAIRE ZORG (RBCZ)

18

IN GESPREK MET RENE BENNEKER TWEESPRONG IN DE PSYCHOSOCIALE ZORG

21

DE PARTICIPERENDE COUNSELINGPRAKTIJK GERRIT RUITER

24 ZINTUIGENPRIKKELS 26

PSC-DAGEN 2014

29

ONDERNEMEN ANNO 2014 HANNEKE NIJKAMP

30

DE HELENDE KRACHT VAN AANDACHT TP NET

33

COLUMN MARTINE CLAUSEN

34 ZINTUIGENPRIKKELS

30

36

VERANDERINGEN IN ONDERWIJS EN ZORG; RISICO OF KANS? JACQUELINE MAURICE

38

COLOFON EN VOORUITBLIK

PSC 5

IN DE PRAKTIJK MOETEN SAMENWERKEN IS SAMEN WE WERKEN DENKENAAN IN TERMEN EEN T-SHAPED VAN GEZONDHEID PROFESSIONALSCHAP IN PLAATS VAN IN TERMEN VAN STOORNISSEN.

Kees van Schaik over het T-shaped model Vanaf zijn twintigste is Kees van Schaik werkzaam in het psychosociale veld in diverse functies zowel in de reguliere als complementaire zorg; nu vooral methodiek ontwikkelaar, veranderkundige en ondernemer.

Het zorgveld is op drift. De verzorgingsstaat van vandaag zal niet die van morgen zijn. De koning spreekt over een participatiesamenleving. Het is een gegeven dat we gaan van een verzorgingsstaat naar een doe-het-zelf samenleving. Verschillende transities staan op de rails.

Van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’ De hulpvraag van veel cliënten is in deze tijd in zijn algemeenheid complex en wordt door velen als ingewikkeld, snel en als veeleisend ervaren. Tegelijkertijd, onder de druk van economische teruggang en bezuinigingen die cliënten hard in hun bestaansrecht raken, heerst er in de politiek een breed gedragen gevoel dat de verzorgingsstaat topzwaar is geworden. De focus is hierdoor verschoven van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Van faciliteren via ondersteunen naar initiëren. In deze complexiteit is het niet meer mogelijk om alle wijsheid in pacht te hebben, of je nu generalist bent of specialist, regulier of complementair.

Op alle niveaus wordt hierover nagedacht. Ben Tiggelaar schrijft in zijn column in het NRC van 10 mei 2014 het volgende: ‘Een succesfactor voor transities zijn niches; nieuwe, kleinschalige initiatieven van onderop. Groepjes mensen die nieuwe technologieën of werkwijzen uitproberen. Transities lukken nooit als je het overlaat aan het oude establishment. Maar ook niet als kleine nichespelers het in hun eentje moeten opknappen. Transities lukken alleen als je machtige organisaties uit het oude regime kunt laten samenwerken met nichepartijen. Het creëren van verbindingen, het delen van kennis en het samen testen van nieuwe ideeën in experimenten.’

Om hier concreet vorm aan te geven is het essentieel om de nieuwe waardeproposities in het psychosociale veld in kaart te brengen. Tom de Haas, senior adviseur bij Lokaal Publiek Domein, heeft dit gedaan en kwam tot de volgende lijst.

Bouwstenen van nieuwe waardeproposities voor maatschappelijke organisaties: • Versterken van de eigen kracht van de burger, de cliënt; • Combineren en matchen van partijen om tot oplossingen te komen; • Diensten leveren die de kwaliteit en het effect van zelfsturing door burgers vergroten; • Flexibilisering van dienstverlening; 24/7 bereikbaar te zijn; de burger bepaalt of en wanneer hij producten en diensten afneemt; • Bijdragen aan de zelfregie van klanten; • Realiseren van duurzaamheid door vrijwilligheid; • Beroepskrachten inzetten op de coördinatie en de ontwikkeling, niet op de uitvoering; • Minimalisering van de kosten van management; • Realiseren van groot effect tegen lage kosten; • Realiseren van een positieve exploitatie bij een beperkt volume;

6 PSC

• • • • • •

Passie gecombineerd met een excellente bedrijfsvoering; Faciliteren van zorgnetwerken om de cliënt / patiënt; Duurzame bedrijfsactiviteit: economisch, maatschappelijk en ecologisch; Aanspreken van kwaliteiten en mogelijkheden van burgers; Benutten maatschappelijke overwaarde; Toepassing van ICT-oplossingen voor oplossingen dicht bij de burger / cliënt: door afstand meer betrokkenheid!

Aan welke voorwaarden moeten wij nu voldoen om nieuwe toegevoegde waarde te creëren voor klanten en voor onze eigen continuïteit?

De zelfstandige ondernemer krijgt steeds meer kansen in de maatschappij met de huidige transities. Er komt steeds meer waardering voor diversiteit. Dat kan niet anders met de verschuiving van het collectieve naar het individuele. Tegelijkertijd komt steeds meer het besef dat we het wel samen moeten doen.

Je kunt niet alles weten en op alles een antwoord vinden in deze complexe maatschappij, dus je zult het meer samen moeten gaan doen. Dat is een interessant gegeven dat in de kern overeenkomt met de polariteitautonomie versus verbinding.

Lector Lies Korevaar en drs. Ferry Wester hebben voor de ‘Wmo-werkplaatsen’ onderzoek gedaan naar de succes- en faalfactoren van de gezamenlijke Wmo-projecten (waarbij verschillende instellingen, disciplines en organisaties betrokken zijn). Ze kwamen erop uit dat dit allemaal te maken heeft met het wel en niet kunnen samenwerken. Op basis daarvan hebben zij geconstateerd dat we in de toekomst naar een nieuwe soort beroepsbeoefenaar toe moeten en die noemen zij de T-shaped professional.

Zelf ben ik hier in het verleden al op gericht geweest, dus ik kan me goed in deze conclusie vinden. Ik heb altijd deeltijdopleidingen gevolgd waar werken en studeren gecombineerd waren. Ik heb in veel posities gezeten waarin ik te maken had met grote veranderingen en conflicten en veel moest samenwerken met verschillende disciplines. Altijd was ik op zoek naar verbinding. Als BIG-geregistreerd verpleegkundige was ik sociotherapeut en van daaruit ben ik de richting van de creatieve therapie gegaan. Ik had een grote diversiteit aan achtergrondervaring. En daarin herken ik nu de T-shaped gedachte. Door mijn verschillende beroepsachtergronden kan ik makkelijk en generalistischer denken en kan ik goed verbindingen aangaan.

Destijds werkte ik op een PAAZ, in een multidisciplinair team met verpleegkundigen, creatief therapeuten, psychosomatisch therapeuten, psychologen en psychiaters. Wat ik zag was dat dit allemaal eilandjes waren. Er was nooit echt een eenheid. We traden zo

KEES VAN SCHAIK OVER HET T-SHAPED MODEL

wel naar buiten, maar we waren vooral met ons eigen standpunt bezig.

Nu zie je dat er een ontwikkeling gaande is van multidisciplinair werken naar interdisciplinair werken. Dit houdt in dat je vanuit de verschillende disciplines werkt aan één doelstelling. Je ziet dit ook in de GGZ met de FACT-teams waar ervaringswerkers tot het interdisciplinaire team horen. Een ontwikkeling naar echt samenwerken met erkenning voor diversiteit van de verschillende disciplines. Dat is het T-shaped model.

De verticale poot van de T staat voor wie je bent en dat je daarvoor mag staan. Je hebt je eigen specifieke competenties, achtergrond, opleiding en kennis en van daaruit handel en profileer je jezelf.

De horizontale poot staat voor de generieke competenties, bijvoorbeeld het methodisch handelen, samenwerken, communiceren en verbinding maken. Het is zeer wenselijk dat je iets van andere disciplines afweet, zodat je vanuit dat gegeven verbinding kunt maken.

Een T-shaped professional is een expert in samenwerken In het T-shaped model is samenwerken de voedingsbron. Uit het onderzoek van Wmo-werkplaatsen is de impact van wel of niet kunnen samenwerken duidelijk aangetoond.

Samenwerken is niet zo eenvoudig als het lijkt. Het is deels je autonomie opgeven in de overtuiging daar meerwaarde in de verbinding voor terug te krijgen. Het is belangrijk te weten wat je wilt in die samenwerking en wat het betekent. Vaak zie je in samenwerkingsverbanden dat veel standpunten worden uitgewisseld en discussies worden gevoerd. De focus moet echter op de belangen komen te liggen. Wat is het belang om een samenwerking aan te gaan? Als je transparant bent over de belangen die je hebt binnen de samenwerking, zie je dat de samenwerking op een heel andere niveau terechtkomt. Openheid over elkaars belangen geeft ruimte om tot een gedeelde ambitie te komen.

Kaats heeft hier een boek over geschreven: Leren samenwerken tussen organisaties. Niet voor niets is dit het managementboek van 2013. Hij geeft, net als veel andere verandermanagers, aan dat samenwerken steeds meer het thema zal worden van deze eeuw.

De ene keer zal dat een veel hechtere samenwerking zijn dan de andere keer. Hij heeft het over functioneel, verkennend, ondernemend en transactioneel samenwerken.

Je autonomie opgeven staat gelijk aan vertrouwen geven aan die ander voor wie je je autonomie opgeeft.

In het boek De snelheid van vertrouwen van Covey wordt vertrouwen mooi uitgelegd. De auteur zegt dat vertrouwen vaak wordt geassocieerd met een softe eigenschap, maar dat het eigenlijk een keihard economische aspect is. Hij toont met voorbeelden aan dat de maatschappij enorm veel kwijt is als er wantrouwen is. Er wordt ongelofelijk veel geld verspeeld op het moment dat je elkaar niet vertrouwt. En zo wordt vertrouwen een hard item. Vertrouwen is dan volgens mij ook een speerpunt bij samenwerking. Als je niet open bent over het belang dat je hebt in een samenwerking, kun je het wel schudden.

T-shaped ondernemerschap Als je ervoor kiest een aansluiting te maken met andere disciplines (waarom zou je dat in deze tijd van transities niet doen), zul je veel meer van hen moeten weten en kom je dichterbij verbinding.

Tegelijkertijd zul je merken dat juist in die verbinding de kracht ligt in hoe je je profileert. Het bouwen aan je eigen specifieke beroepsuitoefening kan alleen maar als je in contact blijft met je eigen omgeving. Je kunt je niet onderscheiden als je jouw omgeving niet kent. Dat is de kern van het T-shaped model.

Als zorgondernemer doe je er goed aan je te verdiepen in de nieuwe waardeproposities. Als je weet welke vragen daaruit voortkomen, kun je daarop inspelen.

De gemeentes zijn straks eindverantwoordelijk. Het gaat hen niet zozeer om welk soort hulpverlener met welke hulpvraag aan de slag gaat, maar het zal erom gaan of een cliënt wel of niet tevreden is en geholpen is. Er zal steeds meer aandacht komen voor kwaliteit en of die kwaliteit evidence based is. Wetenschappelijk onderzoek wordt een issue; aangetoond moet worden dat interventies en werkwijzen hout snijden. De focus zal steeds meer komen te liggen, ook vanuit de verzekeraar, op het stuk van de kwaliteitsborging. Kun jij aantonen dat jij een gekwalificeerd hulpverlener bent door middel van een beroepskwalificatie bijvoorbeeld? Kun je aan tonen dat je een meerwaarde hebt doordat je naast je eigen specifieke beroepscompetenties ook een T-shaped professional bent? Dat kan door permanente educatie als onderdeel van beroepsregistratie. Deze zullen de komende tijd hoog op de agenda staan.

Ben jij een T-shaped professional?

Een T-shaped professional kijkt niet alleen vanuit het eigen referentiekader naar de situatie, maar doet dit ook vanuit het referentiekader van andere disciplines.

Een T-shaped professional is een professional die gericht is op het creëren van een meerwaarde, die staat voor zichzelf en onderscheidend durft te zijn in samenhang en wederkerigheid met zijn omgeving.

Dat vereist samenwerking, een open attitude en specifieke competenties die niet altijd nieuw hoeven te zijn maar wel urgent en aanvullend, dan wel verdiepend op de onderscheidende beroepsvormende competenties.

T-shaped professionals kunnen deze competenties dan ook in aanvulling op hun eigen beroepsstandaarden gebruiken en hebben de volgende functies: • • •

Ze dienen als vertrekpunt voor bij- en nascholingsprogramma’s en reflectie.

Ze bieden mogelijkheden voor profilering.

Ze geven input voor het beroepsonderwijs.

PSC 7

SAMENWERKEN IS SAMEN WERKEN AAN EEN T-SHAPED PROFESSIONALSCHAP

Kerncompetentie

Missie / Visie

Contextueel werken

Een T-shaped professional, kenmerkt zich door respect, empathie, acceptatie en een positieve gezindheid naar zichzelf en zijn omgeving.

Competenties

Eindtermen

1.1

Sociaal - communicatieve bekwaamheid

Een T-shaped professional is in staat te communiceren en samen te werken met anderen in de sociale context van zijn beroepsmatig handelen.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Participeren in een netwerkomgeving; 2. Onderscheid maken in de verschillende rollen, taken en belangen tussen individu, instelling, organisatie en maatschappij; 3. Inzetten van eigen specifieke deskundigheid en vaardigheid in de samenwerkingsrelatie; 4. Overbruggen van leemtes.

1.2

Brede professionalisering

Een T-shaped professional is in staat binnen een netwerkorganisatie of als vrije beroepsbeoefenaar te functioneren.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Bouwen aan en ontwikkelen van de eigen specifieke beroepsuitoefening; 2. Profileren vanuit een eigen beroepsattitude; 3. Zich inleven in de context vanuit het eigen beroepsprofiel; 4. Dialoog aangaan met anderen disciplines.

1.3

Voedend leiderschap

Een T-shaped professional is in staat om vanuit eigen persoonlijke en unieke overtuigingen leiding te geven op een transparante wijze met de focus op betekenisvol en verbinding.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Overleggen vanuit de eigen specifieke positie met andere betrokkenen; 2. Aansturen en delegeren van relevante werkzaamheden, of werkzaamheden gericht op de gezamenlijke belangen; 3. Kunnen werken aan vertrouwen en bewust zijn wat de impact is van het niet hebben van vertrouwen.

Kerncompetentie

Missie / Visie

Methodisch werken

Een T-shaped professional stelt verbinding centraal. Verbinding is het uitgangspunt voor samenwerking met de cliĂŤnt, diens netwerk en het professionele netwerk van de T-shaped professional om stap voor stap toe te werken naar een betekenisvolle werkgemeenschap.

Competenties

Eindtermen

2.1

Creativiteit en complexiteit in handelen

Een T-shaped professional is in staat om vraagstukken die zich in de beroepspraktijk voordoen, waarvan het probleem op voorhand niet duidelijk is omschreven en waarop standaardprocedures niet van toepassing zijn, met professionele kwaliteit tot een oplossing te brengen.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Reageren vanuit een open en leergierige instelling op veranderende omgevingen, taken en verantwoordelijkheden zonder de doelmatigheid te verliezen; 2. Benutten van mogelijkheden en kansen vanuit een bewustzijn van autonomie en verbondenheid.

2.2

Probleemgericht werken

Een T-shaped professional is in staat op basis van relevante kennis en theoretische en praktische inzichten, complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk interdisciplinair op te lossen.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Signaleren en herkennen van belangrijke informatie; 2. Opsporen van mogelijke oorzaken en verzamelen van belangrijke informatie; 3. DefiniĂŤren, analyseren en synthetiseren van belangrijke informatie; 4. Beoordelen en evalueren van belangrijke informatie; 5. Ontwikkelen en toepassen van (nieuwe) oplossingsstrategieĂŤn.

2.3

Methodisch en reflectief denken en handelen

Een T-shaped professional is in staat realistische en dynamische doelen te stellen, werkzaamheden te plannen en deze planmatig af te werken.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Verzamelen van relevante informatie; 2. Analyseren van relevante informatie; 3. Inschatten en afwegen van informatie in tijd en relevantie; 4. Reflecteren op zijn beroepsmatig handelen.

1.0

2.0

8 PSC

KEES VAN SCHAIK OVER HET T-SHAPED INTERVIEW MODEL

Kerncompetentie

Missie / Visie

Vakkundig vakvaardig werken

Een T-shaped professional durft buiten de bekende kaders te denken en te handelen. Hij is in staat om in te voegen bij de ander door een passende werkwijze uit te stippelen op weg naar een proces van empowerment en participatie.

Competenties

Eindtermen

3.1

Interdisciplinaire integratie

Een T-shaped professional is in staat integratief te denken en werken vanuit het perspectief van het beroepsmatig handelen.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Anticiperen op en hanteren van samenwerkingsstrategieën; 2. Produceren en reproduceren van inzichten en methodieken van de verschillende vakinhoudelijke disciplines.

3.2

Transfer en brede inzetbaarheid

Een T-shaped professional is in staat zijn kennis, inzichten en vaardigheden in meerdere uiteenlopende beroepssituaties toe te passen.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Produceren en reproduceren van een verscheidenheid aan methodieken, stromingen en andere beroepsgerichte basiskennis; 2. Kennis van eigen beroepsmatig functioneren.

3.3

Toepassing van wetenschappelijke inzichten

Een T-shaped professional is in staat wetenschappelijk onderzoek te vertalen naar praktisch handelen.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Oplossen van probleemstellingen waarmee de T-shaped professional geconfronteerd wordt; 2. Toepassen van eigen inzichten in bestaande theorieën en concepten; 3. Analyseren van eigen verworven inzichten en deze kunnen definiëren in nieuwe werkwijzen; 4. Logo-vrij kunnen denken.

Kerncompetentie

Missie / Visie

Samenwerkingsgericht werken

Een T-shaped professional zal door maximale betrokkenheid met gezonde afstand werken aan een kansrijk en betekenisgevend proces dat recht doet aan de belangen van een gezamenlijk gedragen betekenisvolle werkgemeenschap.

Competenties

Eindtermen

4.1

Besef van maatschappelijk verantwoordelijkheid

Een T-shaped professional is in staat tot het ontwikkelen van begrip en betrokkenheid bij ethische, normatieve en maatschappelijke vragen in de beroepspraktijk.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Signaleren van fricties en probleemstellingen; 2. Doorvragen naar interpersoonlijke betekenissen en deze kunnen plaatsen in de context van het hier en nu; 3. Definiëren en initiëren van gewenste veranderings-ontwikkelingsperspectieven; 4. Invoegen vanuit het eigen proces en ontwikkeling.

4.2

Beschouwend werken

Een T-shaped professional is in staat de kwaliteit op het eigen handelen te waarborgen.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Onderzoekend denken, voelen en handelen ten aanzien van eigen werkzaamheden; 2. Bespreekbaar maken van eigen handelen, zowel collegiaal als cliëntgericht; 3. Verbonden zijn met de wereld om hem heen; 4. Bewust zijn van de bestaande maatschappijcultuur en -structuur.

4.3

Autonoom werken

Een T-shaped professional is in staat te vertrouwen op het eigen vermogen om wezenlijk belangrijke dingen te (onder)kennen en streeft naar zelfverwerkelijking.

Dit betekent volgens de volgende indicatoren: 1. Inzicht hebben in eigen behoeften; 2. Zelfsturend zijn; 3. Onafhankelijk oordelen en handelen; 4. In dialoog met zichzelf en zijn omgeving tot ontplooiing komen.

3.0

4.0

PSC 9

ONVERVULDE KINDERWENS

Door: Maya Meerbeek Een onvervulde kinderwens is een ingrijpende gebeurtenis. Een gebeurtenis die veel facetten van het leven raakt. Vanuit mijn praktijk Verlies en Verlangen verzorg ik individuele begeleiding, relatiebegeleiding en workshops rondom het verlies en een kinderwens. Daarnaast geef ik trainingen aan professionals over deze specialisatie. Wat is nu een kinderwens, wat maakt een onvervulde kinderwens zo ingrijpend, wat zijn de aandachtspunten als het gaat om begeleiding en wat kun je doen om je eigen expertise op dit gebied te vergroten?

10 PSC

Kinderwens Om je te realiseren wat de impact is van een onvervulde kinderwens, is het goed te weten waar de kinderwens om gaat. Een kinderwens is een individuele wens en daarmee voor iedereen anders. Het gaat over het doorgeven van waarden en normen, over het geven van liefde en verzorging, over voortplanting ofwel het doorgeven van leven of over de begeleiding van een kind door het leven heen. Maar meestal is het een nauwelijks in woorden te omschrijven gevoel.

Een kinderwens gaat over het bekronen van een relatie, de toekomst, perspectieven in vader- of moederschap, invulling van je leven of over het feit dat, als je later oud bent, er iemand is die voor jou zorgt.

Onvervulde kinderwens Er is sprake van een onvervulde kinderwens als een kinderwens om welke reden dan ook niet wordt vervuld. Maar daarmee dus ook een verlies van de betekenis van de kinderwens. Het proces voorafgaande aan een definitieve onvervulde kinderwens, kan jaren duren.

De periode wordt afgewisseld door sterke emoties die liggen tussen hoop en wanhoop. Een onvervulde kinderwens wordt geclassificeerd als een onzichtbaar of niet-erkend verlies. Het verlies van een wens is aan de buitenkant niet zichtbaar. Het is een lastig onderwerp om over te praten, zowel voor de betrokkene zelf als voor de omgeving. De omgeving durft er vaak niet naar te vragen omdat het een intiem en privéonderwerp is. De betrokkenen maken het onderwerp zelf niet bespreekbaar, omdat er sprake kan zijn van angst en schaamte. En als de omgeving zwanger is, willen ze dit “feestje” voor een ander niet verpesten. Veelal spelen gevoelens van jaloezie of verdriet hierin een belangrijke rol. Juist in de periode waarin de cliënt geconfronteerd wordt met een mogelijk verlies, zijn leeftijdsgenoten wel zwanger. Cliënten geven vaak aan dat de impact niet begrepen wordt, en het continu proberen uit te leggen wat er speelt, wordt als een opgave gevoeld.

Voorafgaande aan de (nog) onvervulde kinderwens staat het leven in het teken van afwachten, fertiliteitsbehandelingen, hormoon-

MAYA MEERBEEK wisselingen, beslissingen nemen, focus op de kinderwens. Het leven staat letterlijk stil. Men kiest er bijvoorbeeld voor geen verhuizing te plannen, geen opleiding te volgen, geen carrièrekansen te benutten, geen lange vakantie te houden en het afspreken met vrienden en familie staat op een laag pitje. Met de gedachte dat er binnenkort een kindje komt of dat een volgende behandeling zich aandient, wordt er nauwelijks een verandering aangegaan.

Verliesproces Het proces rondom de (nog) onvervulde kinderwens is een periode waarin verlies en verlangen, hoop en wanhoop zich kort achter elkaar en in veelvoud afwisselen. Gevoelens van verdriet, boosheid, hoop, falen en machteloosheid uiten zich in stemmingswisselingen, angst, depressie en jaloezie.

Deze gevoelens, maar ook het verzet tegen deze gevoelens, maken dat de betrokkenen zich moe voelen. De energie is op of uit evenwicht.

Wat er mijn inziens gebeurt, is dat de betrokkene zich continu in een verliesproces beweegt. Het verliesproces speelt niet alleen een rol wanneer het besef daar is dat er geen (biologisch eigen) kinderen zullen komen, maar vanaf het moment dat iemand zich realiseert dat de kinderwens niet vanzelf vervuld wordt, wordt dit proces geraakt.

Welkom Er komt een moment waarop je je kinderwens welkom heet. Soms gebeurt dit al op jonge leeftijd; je weet, ooit wil ik kinderen. Soms gebeurt dit in een relatie waarin de wens om samen kinderen te krijgen, wordt uitgesproken.

Hechten Je gaat je vervolgens hechten aan deze wens. Je gaat je hechten aan de gedachte hoe het kindje eruit zal gaan zien, er wordt een kamer in huis verbouwd tot kinderkamer of je hecht je aan de kinderwens door tijdelijk geen nieuwe opleidingen te volgen.

Verlies Vervolgens is er de confrontatie met het verlies. De kinderwens gaat niet in vervulling. Behandelingen verlopen niet succesvol en zwangerschapstesten blijven negatief. Dit verlies vindt feitelijk maandelijks plaats, jaar in jaar uit.

hier in de praktijk anders mee omgaan. In het algemeen zie je dat een van de partners er graag over wil praten en dat de andere partner eerder kiest voor afleiding. Een veelgehoorde opmerking is dan ook dat partners zich alleen voelen in de relatie.

Maar ook naarmate je ouder wordt, realiseer je je dat je geen opa of oma zult worden en er later niemand is die voor jou gaat zorgen.

Al met al een onderwerp waarover gesproken mag worden. Een onvervulde kinderwens staat niet op zich en heeft een grote impact op iemands leven. Eind 2014 komt er een boek uit voor professionals die in hun vak te maken hebben met cliĂŤnten met

"HET PROCES RONDOM DE (NOG) ONVERVULDE KINDERWENS IS EEN PERIODE WAARIN VERLIES EN VERLANGEN, HOOP EN WANHOOP ZICH KORT ACHTER ELKAAR EN IN VEELVOUD AFWISSELEN." een onvervulde kinderwens. In dit boek wordt aandacht besteed aan diverse aspecten rondom de onvervulde kinderwens, het verliesproces van de kinderwens en het geeft handvaten voor begeleiding van individu en relatie.

Maya Meerbeek is werkzaam bij Verlies en Verlangen en begeleidt als professional (rouwbegeleider en psychodynamisch therapeut) en ervaringsdeskundige individuen en relaties met een (nog) onvervulde kinderwens.

Wil je meer weten over dit specifieke onderwerp, dan kun je dit boek bestellen of een tweedaagse training volgen: omgaan met rouw en verlies rondom de onvervulde kinderwens voor professionals. Deze training is geaccrediteerd voor leden van de NFG en Adiona. Voor meer informatie of contact kun je een bericht sturen naar info@verliesenverlangen.nl

Rouwen De volgende fase van het verliesproces is het rouwen. Het voelen van de intense emoties, het doorvoelen van de pijn om het verlies vervolgens te dragen. Het proces wordt dan vervolgens voortgezet in het betekenis geven aan de kinderloosheid.

Wat ik echter in de praktijk zie, is dat de laatste twee fasen: rouwen en betekenis geven nauwelijks aan bod komen. Dit kan ook eigenlijk niet. Want ook al is een behandeling niet gelukt of blijft een uitslag negatief, er is altijd weer hoop op het welkom heten van de kinderwens. Er is weinig tijd om echt stil te staan bij het verlies, en het betekenis geven aan een leven zonder kinderen is niet denkbaar.

"HET VERLIES VAN EEN WENS IS AAN DE BUITENKANT NIET ZICHTBAAR." Een onvervulde kinderwens grijpt in op veel facetten van het leven.

Het heeft invloed op je persoonlijke ontwikkeling, maar ook op het vader- of moederschap. Het heeft invloed op verschillende systemen. Denk hierbij aan het familiesysteem waarbij de betrokkene ervaart dat zijn of haar ouders geen opa of oma zullen worden.

Aan het organisatiesysteem waarbij in een werkomgeving een beroep wordt gedaan op de leidinggevende, als het gaat om begrip en ruimte. En het gevoel dat je bij je vrienden wilt blijven horen ondanks het gegeven dat zij wel kinderen hebben. Dit alles doet een beroep op je relatie, waarin beiden op hetzelfde moment met dezelfde ingrijpende gebeurtenis worden geconfronteerd en

MAYA MEERBEEK PSC 11

Innovatieve nutricijnen met de hoogst mogelijk kwaliteit, zuiverheid en opneembaarheid!

Als u kiest voor Nutrisan, kiest u voor —

natuurlijke en veilige nutricijnen de hoogst mogelijke kwaliteit en zuiverheid de best opneembare vorm strenge kwaliteitscontrole innovatieve productontwikkeling wetenschappelijk onderbouwde kwaliteit ingenieuze en gepatenteerde productieprocessen perfecte prijs/kwaliteit verhouding nutricijnen conform de Europese wetgeving

Nutrisan bvba | Egide Walschaertsstraat 22 bus i | 2800 Mechelen T. +32 (0)15 21 51 00 | info@nutrisan.com | www.nutrisan.com Focused on Science, Driven by Nature

&

Psychodidact Communicatie & Psychologie

NHA en Psychodidact verzorgen in samenwerking de Opleiding Psychosociaal Counselor (OPC). Studenten worden na het behalen van het diploma van deze geaccrediteerde SNRO HBO registeropleiding toegelaten tot het register van de NFG. Meer info over deze unieke opleiding vindt u op www.nha.nl.

De onderstaande modules uit deze registeropleiding kunt u ook los volgen. De te behalen certificaten voor deze modules zijn officieel erkend als na- of bijscholing door de NFG: PSCM0312 Sociale Psychologie

Klinische Psychologie 1 en 2

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

- Praktijkdag verzorgd door Hein Heijen.

Lesgeld: € 499 of 9x € 60,00

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

- 3 Praktijkdagen verzorgd door Hein Heijen.

Lesgeld: € 699 of 12x € 66,00

Medische kennis Anatomie, Fysiologie en Pathologie

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving.

- Contact met medestudenten via onze leeromgeving.

Lesgeld: € 279 of 9x € 34,00

Bel voor GRATIS studiegids 077-3067000 of www.nha.nl PSC 0312.indd 1

02-02-12 09:26

COLUMN WILMA DE HAAS

egen van de tien keer dat ik door PSC Magazine word benaderd om een column te schrijven over een thema, heb ik er al één liggen. Het meest menselijke is universeel. Over die mens schrijf ik toevallig al jaren. Heb ik even geluk. Want op commando schrijven lukt mij lastig.

Deze keer kreeg ik echter een thema aangereikt waarbij ik niet verder kwam dan het beeld van een Schaap.

Of ik een column wilde schrijven over T- shaped model. Op één of andere manier associeer ik Shape met Schaap. Wellicht ben ik dyslectisch. Of heb een verhoogd fonetisch bewustzijn. Maar ik kwam maar niet los van dat Schaap.

Bèhhh Bèhhhè.

Toen bleek dat T-shaped model paste binnen het bredere thema van ‘professionalisering en veranderingen in de zorg’, bleek mijn Schaap nog niet eens zo gek.

Want was verantwóórdelijkheid niet het thema waarover het VPRO-programma ‘Tegenlicht’ die zondag daarvoor was gegaan?

Ging het in de uitzending ‘De patiënt in de hoofdrol’ niet om veranderingen op het gebied van verantwoordelijkheid binnen de zorg? Een verschuiving van ongedeelde naar gedeelde verantwoordelijkheid. Gezamenlijke verantwoordelijkheid. Omdat naast de deskundigheid van de dokter steeds meer de mening en de visie van de mondige en veeleisende patiënt komt.

antwoordelijk voor een goede zorg van zijn lichaam. Hoofdverantwoordelijke zelfs. Dus val ik bij de entree van een ziekenhuis nog altijd óm van verbazing bij het zien van rolstoelpatiënten aan een infuus waar rook uit komt. Uit die patiënt dus. Niet het infuus. Kan het nóg schever?

"OP ÉÉN OF ANDERE MANIER ASSOCIEER IK SHAPE MET SCHAAP" En had ik al niet eens de column ‘Blèrende schapen’ geschreven?

Een column waarin ik deelnemers aan een training omschrijf als blèrende schapen die zich naar de slachtbank laten leiden, omdat mekkerend weglopen voor je verantwoordelijkheid gemakkelijker is dan duidelijk te zijn en jouw verantwoordelijkheid te nemen.

Dus zie je wel. Het meest menselijke is universeel.

Bèhhh Bèhhhè.

De columns van Wilma de Haas worden in 2014 gebundeld en uitgegeven onder de titel: K-Therapie, over vallen en weer opstaan.

Fotograaf: Sjoerd Banga

En terecht. Die patiënt heeft toch óók wat te vertellen.

Die kent zijn lichaam als geen ander. Is als eerste en laatste ver-

WILMA DE HAAS RICHTTE HAAS & KONIJN ®OP, EEN BUREAU VOOR PERSOONLIJKE EN PROFESSIONELE ONTWIKKELING.

PSC 13

GELUKSGERICHT WERKEN & DE WMO

Geluksgericht werken & de Wmo Door: Aad Francissen Het veld van zorg en welzijn is drastisch aan het veranderen. Waar in de AWBZ nog het medische model van diagnose en behandeling van klachten centraal staat, zijn de Wmo en de Jeugdwet opgesteld in termen van het bevorderen van zelfredzaamheid, eigen kracht en participatie. Maar hoe doe je dat? De positieve psychologie biedt visie en wetenschappelijk onderbouwde grip bij het zoeken naar de juiste insteek. Op basis van deze positieve psychologie ontwikkelde de Geluksacademie (een projectbureau van adviesbureau Arcon), samen met de gemeente Almelo en de Universiteit Twente het geluksgerichte werken.

Geluk, wat is dat eigenlijk? Van Dale omschrijft gelukkig als “genietend, tevreden” en “voorspoedig, door het lot bepaald”. In alledaagse opvattingen verwijst geluk vaak naar een kortdurend moment, een staat van euforie of een topervaring. Dat is echter niet de betekenis die we in dit artikel geven aan geluk. In dit artikel gaat het om duurzaam welbevinden: het regelmatig ervaren van positieve gevoelens en een algemene tevredenheid met het eigen leven.

nomie, competentie en verbondenheid.

1. Autonomie verwijst naar de mogelijkheid om activiteiten te kiezen, beslissingen te nemen en gedrag te reguleren in overeenstemming met de eigen waarden, wensen en doelen.

2. Bij competentie gaat het om de ervaring dat het eigen gedrag resulteert in de bedoelde uitkomsten en effecten.

3. Verbondenheid verwijst naar de basisbehoefte om intieme relaties met anderen te hebben.

Duurzaam geluk is goed voor een mens. De laatste jaren is er veel onderzoek verricht naar de gevolgen van geluk voor de individuele persoon. Met name de broaden-and-build-theorie van Barbara Fredrickson biedt hiervoor een goede onderbouwing. Positieve gevoelens leiden enerzijds tot een verbreding van creativiteit en probleemoplossend vermogen en anderzijds tot het opbouwen van belangrijke hulpbronnen in het leven, zoals een goed sociaal netwerk of veerkracht in het omgaan met problemen. Juist in moeilijke situaties blijkt dat mensen die oog hebben voor wat er goed gaat en aandacht hebben voor positieve gevoelens, beter met problemen kunnen omgaan.

Wanneer deze basisbehoeftes vervuld worden, leidt dit tot duurzaam geluk. De drie behoeftes zijn volgens onderzoek belangrijk in veel verschillende contexten, variërend van scholen, families, werksetting en gezondheidszorg. Ze zijn daarmee essentieel voor het functioneren van mensen, net als meer biologische behoeftes als honger, dorst of veiligheid. Waar de bekende piramide van Abraham Maslow een duidelijke hiërarchie aanbrengt in basisbehoeftes, worden in de zelfdeterminatietheorie de verschillende behoeftes juist naast elkaar gezet. Ook in moeilijke situaties, waarin bijvoorbeeld de gezondheid is aangetast, spelen de behoeftes aan verbondenheid, autonomie en competentie een belangrijke rol.

Zelfdeterminatie: autonomie, competentie en verbondenheid Er bestaan veel modellen en theorieën over duurzaam geluk. Verschillende wetenschappers hebben elk hun eigen verklaringen en rijtjes van factoren die bijdragen aan geluk. Voor het geluksgerichte werken van de Geluksacademie sluit de zelfdeterminatietheorie van Edward Deci en Richard Ryan het beste aan. Deze theorie gaat ervan uit dat mensen streven naar groei en ontwikkeling, ook in moeilijke omstandigheden. Ze geeft inzicht in de functies en processen die aan de ervaring van duurzaam geluk ten grondslag liggen.

Er bestaan verschillende misvattingen over wat tot duurzaam geluk leidt. In onze maatschappij gaat het vaak om het streven naar financieel succes, materiële bezittingen, sociale status, beroemdheid of lichamelijke schoonheid. Dergelijke factoren verklaren echter maar een klein deel van de verschillen in geluk. Ze geven op korte termijn misschien wel bevrediging, maar dragen op de lange termijn niet echt bij aan geluk. Dit heeft ermee te maken dat ze vooral zijn ingegeven door een wens naar erkenning. In onze maatschappij wordt erkenning vooral gekregen aan de hand van meer uiterlijke waarden als rijkdom, status en succes.

Onderzoek op basis van de zelfdeterminatietheorie laat zien dat duurzaam geluk eerder verkregen wordt als mensen zich richten op meer intrinsieke doelen, zoals goede relaties, persoonlijke groei en maatschappelijke betrokkenheid. Dit zijn bij uitstek de doelen die mensen zin en betekenis geven in het leven, doordat ze bijdragen aan iets groters. Eigenlijk kunnen ze nooit echt ‘behaald’ worden, maar gaat het om het streven zelf. Deze doelen komen daarmee tegemoet aan psychologische basisbehoeftes. In de zelfdeterminatietheorie worden drie van dergelijke behoeftes omschreven: auto14 PSC

De maakbaarheid van geluk Geluk wordt vaak gezien als iets dat je ten deel valt. Wetenschappelijke theorieën zijn er daarentegen juist lange tijd van uitgegaan dat je geluk is voorbestemd door genetische aanleg en temperament. De waarheid ligt zoals zo vaak in het midden. Er komt steeds meer bewijs dat duurzaam geluk ook te beïnvloeden is. Dit wordt ook duidelijk vanuit de zelfdeterminatietheorie: aan de vervulling van de basisbehoeftes kan gesleuteld worden en dat draagt dan weer bij aan duurzaam welbevinden. Dit kan op verschillende niveaus gebeuren.

Bijvoorbeeld op het niveau van het beleid. In de Wmo en de Jeugdwet sluit de aandacht voor zelfredzaamheid en participatie goed aan op de drie basisbehoeftes. Bij zelfredzaamheid is het van

AAD FRANCISSEN

"POSITIEVE GEVOELENS LEIDEN ENERZIJDS TOT EEN VERBREDING VAN CREATIVITEIT EN PROBLEEMOPLOSSEND VERMOGEN EN ANDERZIJDS TOT HET OPBOUWENVAN BELANGRIJKE HULPBRONNEN IN HET LEVEN, ZOALS EEN GOED SOCIAAL NETWERK OF VEERKRACHT IN HET OMGAAN MET PROBLEMEN." belang onderscheid te maken tussen autonomie en competentie.

Bij autonomie gaat het vooral om de eigen regie. Het gaat hier om de omslag van aanbod- naar vraaggericht werken, ofwel de vraag hoe kwetsbare mensen hun leven willen leiden. Deze vraag wordt veel belangrijker, nu volgens de nieuwe Wmo 2015 gemeenten worden geacht ‘maatwerkoplossingen’ te leveren. Maatwerk suggereert dat een interventie op z’n minst aansluit op het leven dat een kwetsbare inwoner wil leiden.

De behoefte aan competentie vraagt om aandacht voor eigen kracht. Hierbij gaat het vooral om wat mensen zelf kunnen en waar zij goed (competent) in zijn. Ook als er problemen zijn en er zorg nodig is, hebben mensen de behoefte om dingen te doen waar ze goed in zijn.

De behoefte aan verbondenheid sluit aan bij denken in termen van participatie en het eigen netwerk. Daarbij staat echter meer de wederzijdse verbondenheid in de aandacht dan het netwerk puur als hulpbron. Het gaat dus ook om de vraag hoe een cliënt van betekenis kan zijn voor andere mensen.

Dan is er het niveau van interventies, die vanuit de positieve psychologie doorgaans gebaseerd zijn op het versterken van competenties die bijdragen aan welbevinden en optimaal functioneren.

Er kan worden gedacht aan het bewust worden en versterken van positieve emoties, het onderzoeken van waarden, intrinsieke behoeften en talenten, positieve relaties, en het omgaan met en accepteren van tegenslag en lijden. Met het geluksgerichte werken maakt de professional tijdens het cliëntcontact gebruik van verschillende interventies uit de trukendoos van de positieve psychologie.

Interventies in de positieve psychologie Martin Seligman is de grondlegger van de positieve psychologie.

Met collega’s ontwikkelde hij verschillende kortdurende en eenvoudige interventies die onder begeleiding van een psycholoog, maar ook als zelfhulp werden ingezet:

gehaast uitvoeren. Het kan gaan om een maaltijd, een wandeling naar werk of school, een douche. Na afloop beschrijven ze wat er anders was en hoe ze zich daarbij voelden.• Verder lezen ● Bohlmeijer, E., Bolier, L., Westerhof, G., & Walburg, J. (2013). Handboek positieve psychologie: Theorie, onderzoek, toepassingen. Amsterdam: Boom. ● Bolier, L., Haverman, M., & Walburg, J. (2010). Mental Fitness. Amsterdam: Boom. ● Deci, E., & Ryan, R. (2002). Handbook of self-determination research. Rochester: University of Rochester Press. ● Francissen A., Wezenberg E. & Westerhof, G. (2010). De gevolgen van geluk. Borne, Arcon. ● Westerhof, G. , & Bohlmeijer, E. (2010). Psychologie van de levenskunst. Amsterdam: Boom. www.geluksacademie.org www.positievepsychologie.nu www.selfdeterminationtheory.org Drs. Aad Francissen is onderzoeker en adviseur bij stichting Arcon.

Zijn doel is een verschil te maken in de benadering van kwetsbare mensen. Minder focus op problemen en meer op autonomie, eigen kracht en verbondenheid. Dit zal leiden tot hoger welbevinden en besparingen in zorg en ondersteuning. Hij houdt zich bezig met wetenschappelijk onderzoek naar de geluksgerichte benadering, met de ontwikkeling en implementatie van de Menselijke Maat en hij adviseert gemeenten en zorgaanbieders. Deze activiteiten zijn bij Arcon gebundeld onder de noemer Geluksacademie. Voor professionals ontwikkelde de Geluksacademie introductie- en verdiepingstrajecten Geluksgericht Werken, die via de Gradatim Academie beschikbaar zijn voor psychosociaal werkers.

● Je sterke kanten inzetten: al dan niet met behulp van vragenlijsten worden talenten en kwaliteiten in kaart gebracht. De opdracht is om manieren te verzinnen om deze talenten en kwaliteiten meer in het dagelijks leven te gebruiken en te benutten. ● Drie positieve dingen: de opdracht om elke avond stil te staan bij drie positieve gebeurtenissen van die dag. De deelnemer beantwoordt ook de vraag waarom hij denkt dat deze gebeurtenissen plaatsvonden. ● Dankbaarheid uiten: bij deze interventie denken deelnemers aan een persoon die ze erg dankbaar zijn maar nooit op een goede manier hun dankbaarheid hebben getoond. De opdracht is om een brief te schrijven aan deze persoon en deze brief hardop voor te lezen. ● Actief reageren: de deelnemers krijgen de opdracht om iedere dag minstens een keer enthousiast en actief te reageren op een positief bericht van een ander. ● Genieten: de deelnemers krijgen de oefening om iedere dag te genieten van een activiteit die ze normaal gesproken

AAD FRANCISSEN PSC 15

‘HELE COMPLEMENTAIRE ZORG IS IN BEWEGING’

De koepelorganisatie RBCZ (Register Beroepsbeoefenaren Complementaire Zorg) constateert dat de hele complementaire zorg op veel gebieden volop in beweging is. “Het betekent ook dat er nieuwe kansen en mogelijkheden liggen voor het complementaire zorgveld en de therapeut. ‘Denk en handel in mogelijkheden’ is de boodschap die we aan iedereen mee willen geven”, zegt Piet Offermans, die sinds kort actief is als nieuwe voorzitter bij RBCZ en samen met algemeen directeur Josephine Beck-Kok de kar trekt bij deze organisatie.

Piet Offermans is geen onbekende binnen de wereld van de complementaire zorg. De afgelopen dertig jaar heeft hij op velerlei gebieden binnen de reguliere en complementaire gezondheidszorg ervaring opgedaan in diverse rollen en/of functies. Het zwaartepunt van zijn (internationale) ervaring en werkzaamheden ligt op het gebied van strategieontwikkeling in kwaliteitstrajecten, verander- & implementatiemanagement en informatiemanagement in de breedste zin van het woord.

De stichting RBCZ is een overkoepelende organisatie, die beroepsbeoefenaren in de complementaire zorg (artsen en therapeuten op hbo-niveau) certificeert en registreert. De organisatie behartigt de algemene belangen van de aangesloten beroepsbeoefenaren in de complementaire zorg en is een onafhankelijke intermediair tussen beroepsorganisaties, de zorgverzekeraars en cliënten. Bij deze koepelorganisatie is een groot aantal beroepsorganisaties aangesloten en ruim zesduizend therapeuten. Zij staan allemaal opgenomen in het kwaliteitsregister en uiteraard in de zorggids.

RBCZ regelt voor de aangesloten beroepsorganisaties en therapeuten ook het tuchtrecht via de Stichting Tuchtrecht Complementaire Zorg (TCZ).

Tot 1 januari 2014 droeg de stichting de naam RBNG, waarbij de letters N en G stonden voor Natuurlijke Gezondheidszorg, maar onder meer vanwege de moderne ontwikkelingen in binnen- en buitenland, is de naam gewijzigde in RBCZ en werd de term Complementaire Zorg ingevoerd, omdat die veel meer de huidige lading dekt.

Josephine is de oprichtster van deze actieve koepelorganisatie RBCZ, die ernaar streeft om de complementaire zorg nog

16 PSC

beter onder de aandacht te brengen op plaatsen waar dat noodzakelijk is en de organisatie verder op de kaart te zetten en te professionaliseren.

Josephine zegt daarover: “Sommigen zeggen dat ze wel eens van RBCZ hebben gehoord. Ze vragen zich af of dat de organisatie is waar ze jaarlijks als therapeut een bijdrage aan betalen? Ja, en sommigen weten ook dat RBCZ het tuchtrecht binnen de complementaire zorg regelt en dat ze als therapeut vermeld worden in de zorggids. Maar de RBCZ kan veel meer betekenen voor de aangesloten therapeuten en hun patiënten.”

Voorname rol In een tijd, waar veranderingen aan de orde van de dag zijn, vragen therapeuten volgens Piet Offermans om een duidelijk beeld in relatie tot hun beroepsomgeving. Ook de rol van de consument/ patiënt is volgens hem veranderd. “De consument is een mens die zich als cliënt wil overgeven aan een behandeling bij een therapeut. Kernwaarden zoals integriteit, verantwoordelijkheid en veiligheid spelen voor de consument een voorname rol bij het kiezen van een therapeut.“ Josephine voegt daaraan toe: “De consument ziet in de wereld om zich heen dat er steeds meer de nadruk wordt gelegd op aantoonbare kwaliteit van producten en/of diensten. Hetzelfde gebeurt ook al in de complementaire zorg. De consument verwacht dat de therapeut zijn kwaliteit en deskundigheid op zijn vakgebied kan aantonen.”

Zij benadrukt dat de Stichting RBCZ het heel erg belangrijk vindt om de consument daarin de weg te kunnen blijven wijzen naar een gekwalificeerde therapeut.

KOEPELPORGANISATIE BEROEPSBEOEFENAREN COMPLEMENTAIRE ZORG (RBCZ)

Ontwikkeling kwaliteit “Twintig jaar geleden werd er gesproken over alternatieve geneeswijze. Nu wordt hetzelfde veld aangeduid als complementaire zorg. Ligt het verschil alleen in de naamgeving? Nee, de verandering van de naam is ontstaan door de ontwikkeling van de kwaliteit van de individuele therapeut. Niet-reguliere therapieën worden steeds vaker als aanvulling of ondersteuning op de reguliere behandelingen gezien. Deze maatschappelijke ontwikkeling zorgt ervoor dat de therapeut wordt uitgedaagd om zich in zijn vakkennis te blijven verdiepen en die ook actueel te houden”, aldus Piet.

In zijn opvatting zal een verdere professionalisering, ook op het gebied van bedrijfsvoering, communicatie en samenwerking met het reguliere zorgveld de komende jaren een bijdrage leveren aan de maatschappelijke erkenning van de complementaire zorg.

“De RBCZ stimuleert en ondersteunt initiatieven op het gebied van de verbetering en borging van de kwaliteit en professionaliteit binnen de complementaire zorg”, vult Josephine aan.

sionaliteit met betrekking tot haar dienstverlening. Op de achtergrond is de Stichting RBCZ overigens bezig met het behalen van het kwaliteitscertificaat ISO 9001.

Ze stipt verder aan dat RBCZ medio juni 2014 gebruik gaat maken van een nieuw informatiesysteem voor de beroepsbeoefenaren in de complementaire zorg. “Dit informatiesysteem wordt de beroepsorganisaties gratis ter beschikking gesteld. Hierdoor kunnen de administratieve handelingen beter op elkaar worden afgestemd. Ook worden de administratieve handelingen tot een minimum beperkt.”

De aangesloten therapeuten krijgen volgens Piet straks ook de mogelijkheid om via de vernieuwde website hun persoonlijke en praktijkgegevens door te geven en actueel te houden. De secretariaten van een beroepsorganisatie krijgen de mogelijkheid om aanvullende informatie toe te voegen en/of nieuwe leden aan te melden.

Begrip Volgens Piet hebben de zorgverzekeraars de afgelopen jaren veranderingen in de aanvullende zorgverzekeringspakketten doorgevoerd. “Vaak hadden die veranderingen betrekking op de hoogte van de vergoedingen van een behandeling, maar ook op de vereiste kwaliteitseisen voor een therapeut. De Plato-eindtermen, CPION-geaccrediteerde opleidingen ten aanzien van MBK en PSBK zijn alom een begrip geworden bij menig therapeut in de complementaire zorg. De Stichting RBCZ is voortdurend in gesprek met de zorgverzekeraars (VGZ, Achmea, Menzis), beroepsorganisaties, opleidingsinstituten en andere belanghebbenden om helderheid en duidelijkheid te krijgen voor de werkzame therapeuten in het complementaire zorgveld.”

Bescherming consument Hij wijst ten slotte op het bestaan van het Steunpunt Klachten.

Dit steunpunt is een initiatief van de stichting Tuchtrecht Complementaire Zorg (TCZ) en de Stichting Beroepsbeoefenaren Complementaire Zorg (RBCZ).

“Het steunpunt klachten is opgericht om te voldoen aan de behoefte van de consument aan ondersteuning bij het indienen van een klacht over een beroepsorganisatie, een beroepsbeoefenaar of een beroepsopleiding als het de emotionele en fysieke relatie tussen docent en leerling of de relatie van mens tot mens betreft. De praktijk heeft ons namelijk geleerd dat er te weinig mogelijkheden zijn om te klagen. Vast staat dat het Steunpunt Klachten door klagers ook gevonden wordt”, zegt Josephine.•

Verbetering dienstverlening Volgens Josephine is het als kwaliteitsregister voor de beroepsbeoefenaren in de complementaire zorg logisch, dat RBCZ zich ook periodiek onafhankelijk laat toetsen op haar kwaliteit en profes-

www.rbcz.nu

PSC 17

TWEESPRONG IN DE PSYCHOSOCIALE ZORG

Rene Benneker is al 25 jaar werkzaam voor verschillende beroepsgroepen in de gezondheidszorg.

Ooit is hij begonnen als vaktherapeut. Daarna is hij bestuurskunde gaan doen en sinds 2000 is hij aan het werk als zelfstandige. Vanuit die rol heeft hij zich beziggehouden met het opzetten van verschillende kwaliteitsregistratiesystemen voor beroepsorganisaties die niet in het BIG-register zitten, en met de professionele ontwikkeling van organisaties in de gezondheidszorg.

18 PSC

De laatste tijd word ik regelmatig benaderd door organisaties binnen de alternatieve of complementaire gezondheidszorg om mee te denken over hoe zij om moeten gaan met de huidige tijd en hoe ze hun beroep kunnen ontwikkelen.

Het model van de T-shaped professional is hierbij goed bruikbaar om het gesprek aan te gaan. Bijna iedereen die werkt binnen de gezondheidszorg, heeft een heel sterke inhoudelijke basis, of dat nu de reguliere of complementaire gezondheidszorg is. Daarnaast zie je dat het tegenwoordig eigenlijk steeds belangrijker is om een aantal andere competenties te ontwikkelen zoals communicatie- en marketingvaardigheden en samenwerken. Dit is de dwarsbalk van de T. Deze vaardigheden hebben professionals vaak niet geleerd tijdens de opleiding, omdat die vaak meer vakinhoudelijk is. Wanneer je werkzaam bent in de complementaire zorg, is het nog meer van belang dat je deze vaardigheden ontwikkelt omdat er meer van je verwacht wordt. Je bedje is minder gespreid en je zult jezelf en je beroep meer moeten bewijzen. Je zult moeten weten hoe je aan klanten laat zien dat jij er bent.

Doordat de geldstromen in de zorg anders gaan lopen, zie je dat de organisatie en het aanbod van de zorg veranderen. Mensen die psychosociale zorg nodig hebben en dat niet kunnen betalen, moeten via andere kanalen aan hulp zien te komen. Hulpverleners die deze hulp willen bieden, zullen deze dus ook op een andere manier moeten aanbieden.

Veel psychosociale hulpverleners hebben een eigen praktijk en hebben voor een specifieke doelgroep gekozen. De grote partijen die verantwoordelijk zijn voor het regelen van gefinancierde zorg, zijn vooral de gemeenten en wellicht nog wat zorgkantoren. Voor die grote partijen is het knap lastig zaken te doen met al die verschillende kleine partijen.

Je ziet dat er eigenlijk een soort tweesprong ontstaat. Of je richt je als hulpverlener op de cliĂŤnt die zijn hulp zelf kan betalen en dit ook wil betalen. Dan besteed je veel aandacht aan marketing en positionering en dan weet je dat cliĂŤnten ook echt voor jou gekozen hebben en gemotiveerd zijn.

IN GESPREK MET RENE BENNEKER

Of je richt je op de grote doelgroep van mensen die de zorg niet kunnen betalen. Wanneer je je als hulpverlener op deze groep wilt richten, zit je met het probleem dat het moeilijk zaken doen is voor gemeenten met individuele zorgverleners. Voor de grote zorginkopers is het ook van belang dat werkwijzen evidence based zijn.

Grote organisaties werken meer met protocollen met het risico dat je hier buiten valt als individu. De complementaire zorg werkt niet met protocollen, maar heeft een holistische werkwijze om het probleem op te lossen. En dat is volgens mij een interessante propositie.

Deze kant van de tweesprong leidt naar het T-shaped model, naar samenwerken en naar het oprichten van netwerken. Samenwerken levert veel voordelen op. Je bundelt je krachten en kennis. Als de ene hulpverlener een cliënt niet kan helpen, stuurt hij hem door naar de andere, of samen werken ze aan een deel van zijn hulpvraag. Met elkaar werk je integraal aan antwoorden op de vraag die wordt gesteld. Dat zie ik als een kans.

Op andere gebieden zie je deze samenwerking al tot stand komen, bijvoorbeeld bij de geboortezorg. Verzekeraars willen een integrale aanpak voor iemand die zwanger is. Zij willen dat partijen gaan samenwerken zodat er van het begin tot het einde gezorgd wordt voor moeder en kind. Je ziet dat er gestimuleerd wordt om op regioniveau samen te gaan werken. Je ziet ook dat de financieringsvormen gericht zijn op het oplossen van het totale probleem.

Alle verloskundigen moeten gaan samenwerken met de ziekenhuizen en daar bestaat nog geen ongedeeld enthousiasme over.

Je ziet dat er verloskundigen zijn die daar heel ondernemend op reageren en de samenwerking op zoeken. Anderen beschermen vanuit een angstreactie hun eigen domein. Dat is wat je in de gezondheidszorg wel vaker ziet, die domeinbewaking. Deze houdt de samenwerking tegen.

Toch zie je in de geboortezorg al vruchtbare samenwerkingsverbanden ontstaan. Dat komt ook omdat er vanuit de overheid en de zorgverzekeraars flink wordt gestimuleerd en gestuurd op samenwerking. Voor hen bestaat bijvoorbeeld het landelijk College Perinatale Zorg dat wordt ondersteund door de minister. Samenwerking wordt centraal aangestuurd en gestimuleerd.

Voor de complementaire gezondheidszorg is het tot nu toe moeilijk verbintenis aan te gaan met de reguliere zorg. Daarom zul je als complementaire beroepsgroep veel meer samen op moeten trekken om een positie in te kunnen nemen.

Opvallend is het onlangs uitgekomen signalement van ZonMw

"DOORDAT DE GELDSTROMEN IN DE ZORG ANDERS GAAN LOPEN, ZIE JE DAT DE ORGANISATIE EN HET AANBOD VAN DE ZORG VERANDEREN" Ontwikkeling en implementatie van evidence-based complementaire zorg waarin wordt geadviseerd een infrastructuur op te zetten waar onderzoek, praktijk en beleid elkaar weten te vinden en controle plaatsvindt op complementair zorggebruik ten behoeve van een andere invulling van zorg.

Ik hoop dat dit signalement ertoe zal leiden dat er ergens een keer een specialist in het ziekenhuis opstaat die samenwerking wil opzoeken met de complementaire hulpverlening. Die samenwerking kan veel voor een patiënt of cliënt betekenen.

Ik moet hierbij denken aan mijn buurman die artrose had. De reumatoloog gaf hem op den duur toe dat hij niets meer kon betekenen voor mijn buurman. Omdat hij veel pijn had, is hij op zoek gegaan naar therapievormen die hem hierbij konden helpen. Hij heeft van alles geprobeerd en uiteindelijk ook iets gevonden. Maar het zou zoveel fijner zijn geweest, als de reumatoloog zelf een samenwerking had gehad met andere richtingen, die misschien

niet helemaal evidence based zijn, maar die wel kunnen werken.

Dat was sneller geweest en had veel geld kunnen sparen. Nu heeft mijn buurman eerst van alles geprobeerd tot hij iets vond dat hem hielp.

Ik zou psychosociale hulpverleners dan ook willen aanraden om te kijken in de regio waar in de reguliere gezondheidszorg mensen zitten, die willen samenwerken om met het signalement van ZonMw onder de arm te gaan praten over samenwerken. Dat is volgens mij de manier om psychosociale hulp voor zoveel mogelijk mensen bereikbaar te maken. Hierbij is het belangrijk te weten welke taal er wordt gesproken, zodat je elkaar begrijpt. Het lijkt me een daarbij een belangrijke en mooie uitdaging voor psychosociale hulpverleners om samen heel goed kwaliteit te definiëren om zo het kaf van het koren te scheiden.

Andere trends Ik denk dat er twee trends zijn waar de psychosociale beroepsgroep rekening mee kan houden. Dat is de tweedeling in de samenleving. Er is een kleine groep die het goed voor elkaar heeft, die geld heeft en dingen voor zichzelf kan regelen en een grotere groep die het minder goed voor elkaar heeft. Die tweedeling wordt steeds duidelijker.

Daarnaast is er een trend rond het communiceren via het internet en digitale middelen. Er zullen steeds meer mensen komen die vanachter hun computer hulpverlening zoeken. Ik stel mezelf zo voor dat er psychosociaal contact kan plaats vinden via bijvoorbeeld Skype, individueel of in groepsverband. Het lijkt me dat dit een laagdrempelige manier van zorg is. Daar zou je je op kunnen gaan richten. Zeker als je kijkt naar de tweedeling waar we het net over hadden. Internet zou een laagdrempelige manier kunnen zijn om contact te leggen met de groep die minder te besteden heeft.

Daarbij is het goed te bedenken dat de jonge generatie deze manier van communiceren al eigen is. De generatie van 45 plus zal zich dit vaak nog eigen moeten maken. Vaak is het deze generatie die hulp aanbiedt. De jongere generaties hebben een andere gedachte over privacy, zoeken naar hulp en oordelen. De jongere generatie gaat vaak niet meer naar de huisarts om te vragen wat er met hem of haar moet gebeuren. Ze gaan zelf op zoek en zoeken daarbij ook naar sociale aansluiting in de vorm van fora bijvoorbeeld. Ik denk dat dit een belangrijke trend is. Ik vraag me af of wij, de oudere generatie, wel in de gaten hebben hoe belangrijk deze trend is en ik vraag mij af of wij dit eigenlijk überhaupt gaan begrijpen. En de veranderingen gaan zo snel. De mensen blijven misschien wel hetzelfde, maar de middelen om met elkaar in verbinding te treden veranderen razendsnel. •

RENE BENNEKER PSC 19

Stimuleert een goede geestelijke gezondheid Werkt ontspannend en rustgevend Tijdens het zoeken naar de oorzaak van je neerslachtig voelen, is het nuttig iets te doen om de meest vervelende verschijnselen (onbestemde onrustgevoelens, je angstig voelen, slecht slapen en dergelijke) op te heffen of zoveel mogelijk te verminderen.

Neurapas® balance bevat drie werkzame bestanddelen die elkaar aanvullen en versterken en die daarbij helpen.

NEURAPAS balance

De werkzame stoffen in Neurapas® balance zijn Sint-Janskruid, valeriaan en passiflora. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Neurapas® balance bij neerslachtige, sombere gevoelens snel en zonder bijwerkingen verlichting brengt. Dit bereikt u al door 3x daags 1 tablet in te nemen. 60 tabletten € 17,50

Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK Barneveld www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

100% natuur. 100% puur.

Ashana Holistic Education

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Scholingen voor profesionals

Secretariaat: Mariet van Buuren BNG® Thornerweg 3A, 6097 NC Panheel, telefoon 0475 - 572988

Nieuwetijdskindercoach Energetische kindertherapie Kinder-mindfulness Hypnotherapie bij kinderen Paranormale kinderen begleiden Hoogsensitiviteit in de praktijk Voor meer info: www.ashana.biz

E-mail: info@instituuteen.nl website: www.instituuteen.nl Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, de NFG, BATC, RING, ERC, NRR en het Rode Kruis

Opleidingen (HBO Niveau) Registeropleiding Eclectisch Energetisch Natuurgeneeskundig Therapeut SHO Registeropleiding Medische en Psychosociale basiskennis

Bijscholingen, cursussen en workshops Klassieke Homeopathie, Feng Shui, Ankhtherapie, Voetreflexologie Dolfijnenergie, Communicatie en NLP binnen de hulpverlening

Geaccrediteerd door SNRO, NBVH Door KTNO, voor BATC, LVNG, VBAG Erkend door VIV en door NFG Grotestraat 18 5931 CV Tegelen (Venlo) Tel: 077-3740538 Mail: info@ashana.biz 20 PSC

Werken met de E.E.N.® Energetica, EHBO, BLS en AED Jaarlijkse nascholing Medische vakken en EHBO, BLS en AED

DE PARTICIPERENDE COUNSELINGPRAKTIJK

Door: Gerrit Ruiter Generalistische basis GGZ, gespecialiseerde GGZ, de rol van de huisarts de nieuwe functie POH-GGZ, eigen verantwoordelijkheid, zelfredzaamheid. De participatiemaatschappij. Dit zijn transities naar nieuwe maatschappelijke structuren waar we als Nederlanders allemaal mee te maken hebben of krijgen. In dit artikel gaat Gerrit Ruiter van GrandiooZ wat nader in op deze ontwikkelingen en belicht hij aan de hand van twee concrete voorbeelden (in de GGZ en in organisaties) hoe je hier als counselor/ coach op in kunt spelen met een eigentijds aanbod.

Veranderingen in de GGZ in Nederland Op 1 januari 2014 is de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) omgevormd naar een stelsel met een ‘generalistische basis GGZ’ en een ‘gespecialiseerde GGZ’.

Het doel van deze stelselwijziging is een passende behandeling op de juiste plaats. Patiënten met lichte klachten worden geholpen in de huisartsenzorg. Behandeling van lichte tot matige, niet-complexe psychische stoornissen vindt plaats in de generalistische basis GGZ. Patiënten met complexe stoornissen worden geholpen in de gespecialiseerde GGZ. Uitgangspunt is dat patiënten dichtbij huis en minder zwaar – en daarmee goedkoper – worden behandeld.

De huisarts krijgt meer ondersteuning voor hulp aan en behandeling van mensen met licht psychische klachten. Ook kan de huisarts ondersteuning vragen bij het doorverwijzen van patiënten met stoornissen naar de generalistische basis GGZ of de gespecialiseerde GGZ. In de generalistische basis GGZ zullen mensen met een complexere problematiek behandeld worden. In de oude situatie was dat de eerstelijnspsychologische zorg. Ook mensen met lichte tot matige problemen worden behandeld in de generalistische basis GGZ. De gespecialiseerde GGZ kenmerkt zich door een hoge mate van complexiteit van de behandeling, waarbij gespecialiseerde kennis nodig is.

Voor counselors en coaches is de huisartsenzorg belangrijk, omdat daar de patiënten met licht psychische problematiek blijven. Hier-

voor is al weer een aantal jaren geleden de nieuw functie POHGGZ (Praktijk Ondersteuner Huisarts GGZ) in het leven geroepen, en er wordt gewerkt aan de hand van het stepped care model.

In het collaborative stepped care model werkt de huisarts nauw samen met de verpleegkundige of psycholoog (POH-GGZ) en is er een psychiater beschikbaar voor advies.

Een belangrijke rol is weggelegd voor de POH-GGZ die de patiënt met niet-ernstige depressieve klachten kortdurende (6-12 weken) psychologische hulp aanbiedt in de huisartsenpraktijk.

Door het Trimbos-instituut worden voor deze klachten de volgende interventies gekozen met als basis wetenschappelijke evidentie: • Psycho-educatie/ watchfull waiting • Bibliotherapie • Zelfhulp of zelfmanagement • Fysieke inspanning, runningtherapie • Counseling • Psychosociale interventies Tevens wordt er een belangrijke plaats gegeven aan terugvalpreventie en de rol die de op mindfulness gebaseerde therapievormen en programma’s daarin spelen.

Deze interventies zijn ook opgenomen in de laatste NHG-standaard Depressie (Nederlands Huisartsen Genootschap).

Er kan geconcludeerd worden dat er bij deze transitie een actievere rol verwacht gaat worden van de patiënt en je ziet op dit vlak een groeiend aanbod van interventies die tot nu toe nog vaak als complementair werden betiteld. Mind Body Medicine wordt steeds meer een onderdeel van de reguliere gezondheidszorg en dit biedt mogelijkheden voor counselors.

Wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van Mind Body Medicine Mind Body Medicine (MBM)is een zich snel ontwikkelend fusiegebied binnen de wetenschap. Het integreert recente, wetenschappelijke bevindingen uit de geestelijke en lichamelijke gezondheidszorg.

PSC 21

DE PARTICIPERENDE COUNSELINGPRAKTIJK

"MIND BODY MEDICINE INTEGREERT RECENTE, WETENSCHAPPELIJKE BEVINDINGEN UIT DE GEESTELIJKE EN LICHAMELIJKE GEZONDHEIDSZORG."

In de Verenigde Staten heeft MBM een belangrijke plaats in verschillende universitaire instellingen (o.a. Harvard). Een pionier op dit gebied in Europa is de Belgische arts David de Wulf, die het initiatief heeft genomen hieraan in België meer bekendheid te geven.

In essentie is MBM gericht op zelfzorg. Cognitieve en gedragsveranderingen staan centraal. Dit betekent dat de patiënt zelf een meer actieve rol gaat spelen in zijn gezondheid. Dit heeft een effect op o.a. therapietrouw (is bij stress verminderd) en de algemene volksgezondheid (levensstijl).

MBM vormt samen met heelkunde, procedures en geneesmiddelen één geheel, waardoor de meest recente inzichten binnen de geneeskundige wetenschap volledig tot hun recht komen.

Mind Body-interventies, zoals psycho-educatie, zelfinzicht, ontspannings- en inzichtmeditatie en fysieke inspanning behoren tot de meest bekende en breed toegepaste complementaire behandelvormen en creëren een integrale benadering van de gezondheidszorg.

Mind Body-interventies voegen van nature veel waarde toe, omdat ze zijn gebaseerd op zelfbewustzijn (ook op zelfverantwoordelijkheid), zelfmanagement en zelfhulp.

Op deze manier wordt er een meer geïntegreerd model voor de (eerstelijns) gezondheidszorg geboden waarbij de behandeling in balans wordt gebracht met educatie. Preventie en zelfhulp staan hierbij naast de verschillende (farmaco)therapievormen.

Deze twee ontwikkelingen waren de ingrediënten voor GrandiooZ om de positie opnieuw te bepalen.

De GrandiooZ-casus Laat ik eerst mezelf en GrandiooZ aan u voorstellen. Ik ben Gerrit Ruiter, registercounselor, runningtherapeut en mindfulnesstrai-

22 PSC

ner; ik ben ruim 20 jaar duurloper en sinds 15 jaar beoefen ik yoga en meditatie (mindfulness).

GrandiooZ is een praktijk voor counseling, coaching en training en legt zich toe op relatietherapie, bedrijfscounseling en trainingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling steeds met mindfulness als basis.

Vorig jaar tekende zich steeds beter af welke vorm de veranderingen in de GGZ aan zouden nemen. Vanuit GrandiooZ hebben we gekeken hoe we daar op konden inspelen. Het idee ontstond om een aanvullend aanbod op de bestaande runningtherapie-opleiding te gaan aanbieden voor zorgondernemers in de eerstelijns-GGZ. Zelf had ik het idee om het lopen (runningtherapie) en mindfulness als afzonderlijke modules aan te bieden. Maar uiteindelijk hebben we gekozen voor een geïntegreerde, dus holistische aanpak. We zijn op dit moment bezig om de laatste hand te leggen aan deze nieuwe opleiding, die we hebben geschreven met de nieuwe functie POH-GGZ voor ogen.

Tevens deed zich de gelegenheid voor deze nieuwe aanpak in de praktijk te brengen vanuit het Gezondheidscentrum Vivaldi in Oldenzaal. Begin dit jaar zijn we gestart en de eerste resultaten zien er veelbelovend uit.

Holistisch rennen en stilstaan Holistisch rennen en stilstaan is een training waarbij het fysieke (hard)lopen wordt gecombineerd met aandachttraining. Een geïntegreerde holistische aanpak voor lichaam en geest met alle bewezen fysieke en geestelijke gezondheidsvoordelen.

De doelgroep voor deze training, die heel goed vanuit een huisartsenpraktijk kan worden aangeboden, zijn de cliënten die gedurende de eerste stap volgens het stepped care model de eerste 2-3 maanden bij de huisarts en de POH-GGZ-functionaris in behandeling blijven.

GERRIT RUITER

Het specifieke van deze training is dat de cliënten met lichte klachten deel gaan nemen aan een programma van 8 weken. In die weken bouwen cliënten aan hun fysieke en psychische conditie en maken tevens op een laagdrempelige manier kennis met mindfulness. Dit wordt gedaan aan de hand van aandachtsoefeningen waarmee een andere manier van hardlopen kan worden aangeleerd die veel efficiënter is en waarbij de kans op blessures veel kleiner is. Ook wordt er steeds een link gemaakt met wat de cliënt ervaart tijdens het lopen en hoe dat doorvertaald kan worden naar de andere aspecten van zijn leven, zoals bijvoorbeeld het gedrag op het werk of in de relatie. Door met een gedragsverandering tijdens iets eenvoudigs als het lopen bezig te zijn, kan een doorvertaling worden gemaakt naar de andere aspecten van diens leven.

Mogelijkheden voor eerstelijns psychosociaal werkenden In de GrandiooZ-casus staat beschreven hoe je zou kunnen inspelen op de verandering die inmiddels heeft plaatsgevonden in de GGZ. Belangrijk is om de rol van de huisarts bij dit alles nog eens te benadrukken. De huisarts blijft eindverantwoordelijk en hij ontvangt van de zorgverzekeraars een vergoeding die voor een deel bepaald wordt aan de hand van het aantal patiënten in de praktijk en vervolgens een vergoeding per interventie. Voor de huisarts is het mogelijk om de POH-GGZ-functionaris in loondienst te nemen, op uurbasis in te kopen van grotere organisaties die zich daarop hebben toegelegd (vaak een spin off van de grotere GGZ-instellingen) of te contracteren (freelancer), waarbij bijvoorbeeld een uurtarief wordt afgesproken. Van deze laatste optie is in de GrandiooZ-case gebruik gemaakt.

Binnen organisaties Zelf heb ik veel ervaring met het werken binnen organisaties en zocht al een tijd naar een mogelijkheid om hiervoor een aanbod te ontwikkelen.

Onlangs hoorde ik dat er ook op dit gebied een discussie gaande is.

Ook hier zou de huisarts een meer prominente rol gaan vervullen.

Nu is het nog zo dat een werknemer die langere tijd ziek is, zich meldt bij de huisarts en na verloop van tijd ook bij de bedrijfsarts.

Het plan zou zijn om de rol van de huisarts uit te breiden (net als is gedaan in de GGZ) en dat de cliënt de eerste tijd in behandeling blijft bij de huisarts (en eventueel de POH-GGZ bij psychosociale klachten) en dat de huisarts bepaalt wanneer doorverwijzing naar een bedrijfsarts of deskundige gewenst is.

Mijn ervaring is dat, wanneer je organisaties benadert als counselor met een aanbod voor medewerkers die bijvoorbeeld last hebben van stress, je al gauw te horen krijgt dat de medewerker dan maar naar de huisarts moet gaan.

Wanneer je echter binnenkomt bij een organisatie met een oplossing waarmee de medewerkers en de organisatie succesvoller kunnen worden en daarbij tevens de kans op uitval door stress wordt gereduceerd, ben je wel welkom; ze bieden je zelfs een kop koffie aan om eens te komen praten.

kunnen we een heldere en tegelijk kalme geest creëren.

• Zelfkennis en zelfmanagement Met de zich verder ontwikkelende aandacht kun je je eigen cognitieve en emotionele processen steeds beter waarnemen. Je bent dan in staat om je gedachten- en emotiesstroom open en objectief te observeren. Dat levert een diepgaande zelfkennis op die nodig is voor zelfmanagement.

• Het creëren van een nuttige mentale houding We doen veel op de automatische piloot en dat is vaak niet (meer) effectief. We leren om zicht te krijgen op deze gewoontes en deze te vervangen door meer productieve. We gaan ook beter samenwerken.

Er vindt een verschuiving plaats in organisaties op het gebied van wat mensen belangrijk vinden in het werk en waardoor ze worden gemotiveerd. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat intrinsieke motivatie de meest belangrijke factor is voor taken die om creativiteit en innovatie vragen. Intrinsieke motivatoren zijn onder andere zelfbestemming, persoonlijke groei en zingeving en die blijken veel beter te werken dan de nu nog vaak gebruikte motivatoren zoals bonussen en titels (rangen).

Wat mensen positief, energiek en geïnspireerd houdt, is het ervaren van een hoger doel in hun werk. Als dit ervaren wordt, realiseren ze voor zichzelf en de organisatie baanbrekende resultaten.

Daarnaast biedt de training ook een effectief antwoord op de toenemende negatieve effecten van stress. Psychosociale arbeidsbelasting is al jaren een van de grootste arbeidsrisico’s; één derde van het verzuim is hieraan gerelateerd. In 2013 had bijna 50% van de verzuimgevallen een psychische oorzaak (was 30% in 1998).

Minister Asscher heeft daarom een aanpak gepresenteerd die loopt tot 2018. In 2014 ligt de focus op de werkdruk.

In de gezondheidszorg wordt er veel gewerkt met behandelingen van psychosociale problemen waarbij mindfulness de basis is.

Hiermee worden de negatieve effecten van stress en angst zoals overspannenheid en burn-out aangepakt.

We kunnen door deze training dit ook preventief gaan inzetten om uitval te voorkomen. Heel positief is dat deze vorm van aandachttraining ook de mens en de organisatie succesvoller maakt.

Zelf ervaar ik de veranderingen en transities die we nu om ons heen zien gebeuren als positief, en ik heb het geluk om mijn missie goed door te kunnen vertalen naar een eigentijds aanbod. Een tijdje geleden las ik ergens een definitie van geluk die hiermee aardig overeenkomt: Geluk is het bijproduct dat ontstaat wanneer je op de goede weg bent. • www.grandiooz.nl Meer informatie over de invoering van de basis GGZ http://www. invoeringbasisggz.nl

Nu is het aanbod voor organisaties met mindfulness als basis meestal gebaseerd op de therapievormen uit de gezondheidszorg zoals MBCT (Mindfulness Based Cognitieve Therapie). Na wat speurwerk ontdekte ik een aanpak vanuit de USA die precies was opgesteld zoals ik me dat had voorgesteld. Deze heb ik vertaald naar de Nederlandse situatie en uitgebreid met mijn eigen ervaring (technisch-commerciële managementfuncties in hoofdzakelijk technisch georiënteerde bedrijven).

Deze nieuwe training is Werk NU en ik wil deze dit jaar nog binnen een organisatie gaan uitrollen.

Werk Nu Werk NU is een training van 7 weken en is gebaseerd op drie pijlers: • Aandachttraining Aandacht is de sleutel voor emotionele intelligentie. Met aandacht

PSC 23

ZINTUIGENPRIKKELS

Zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie Bestseller voor relatietherapeuten en stellen die aan hun relatie willen werken Succesvolle titel nu in midprice. We zijn allemaal op zoek naar liefde, steun en verbondenheid, maar soms hebben we daar een beetje hulp bij nodig. Die hulp komt van dr.

Sue Johnson, ontwikkelaar van Emotionally Focused Couple Therapy. In Houd me vast maakt Sue Johnson de lezer deelgenoot van haar baanbrekende en buitengewoon succesvolle programma voor het creëren van hechte en veilige relaties. Een boek dat populair is bij therapeuten en door de midprice ook toegankelijk wordt voor een nog breder publiek.

Houd me vast, Sue Johnson ISBN: 902153598X, Uitgeverij: VBK Media

In deze rubriek bespreken we elke editie v akge r e l a te e rd e b o e ke n , c d ’s , d vd ’s e n ap p s .

Voel je gelukkiger en presteer beter Sharon Salzberg pleit voor meditatie op het werk. Het is een belangrijk instrument om beter, tevredener en rustiger te gaan werken. Door te mediteren neemt uw betrokkenheid toe zonder dat u opbrandt, kunt u concurreren zonder iemand te kwetsen en gaat u beter om met uw tijd, emoties, stress en frustraties.

Speciaal voor de werkplek ontwikkelde Salzberg ‘steelse meditaties’. Die kosten bijna geen tijd en blijven onzichtbaar voor collega’s. Verder staan er tientallen oefeningen in het boek, meditaties voor thuis en handige vragen & antwoorden.

Achtergronden, handige tips en opdrachten om een studiekeuze te maken die bij je past Wat moet ik gaan studeren? is een vraag die vroeg of laat in de schoolloopbaan langskomt. En veel jongeren weten het dan echt nog niet en willen er ook liever niet over nadenken. Maar dat is geen optie, er moet een keuze gemaakt worden. Die keuze bepaalt voor een gedeelte hoe je leven eruit zal gaan zien. Het is dus zaak een goede keuze te maken.

Uitgangspunt is de jongere zelf; zijn of haar keuzeproces moet centraal staan. Ouders en begeleiders kunnen meedenken in dit proces (dat is zelfs gewenst), maar het is uiteindelijk de jongere zelf die kiest. Hoe kom je tot een goede keuze? In dit boek staan theoretische achtergronden om te laten zien waar je rekening mee moet houden bij het keuzeproces. Je krijgt cijfers over uitvalpercentages, studiekosten, de inschrijvingsprocedures. Er zijn studies waar je een speciale test voor moet doen, studies waarvoor loting geldt en studies waarvoor je auditie moet doen.

Sharon Salzberg is een van de belangrijkste meditatieleraren ter wereld. Zij is medeoprichter van de Insight Meditation Society, geeft al 30 jaar meditatielessen en heeft verscheidene boeken op haar naam staan.

Hoe werken je hersenen bij dit keuzeproces en welke rol spelen je ouders?

Daarnaast zijn er opdrachten en oefeningen. Door die uit te voeren kom je erachter hoe je die theorie kunt toepassen. Er zijn schrijfoefeningen, praatoefeningen, oefeningen waarbij je vragen moet beantwoorden. Geleidelijk leiden ze naar een punt waarop keuzes duidelijker worden. Ook kun je lezen hoe anderen tot een keuze zijn gekomen.

Als je heel serieus met dit boek aan de slag bent gegaan, ben je inmiddels een heleboel wijzer; vooral over je persoonlijkheid en welke waarden voor jou belangrijk zijn. Je weet wat je leuk vindt en waar je interesses liggen. En je weet ook welke andere overwegingen bij jou in je keuze een rol kunnen spelen.

Meditatie op het werk, Sharon Salzberg ISBN: 9021556545, Uitgeverij: Servire

De rest van je leven?, Carine Vos ISBN: 9789085606147, Uitgeverij: SWP

Dus: voelt u de hete adem van de deadline in uw nek? Pak dan dit boek, en adem in, adem uit.

‘Iedereen met een baan kan hier zijn voordeel mee doen.’ Daniel Goleman, auteur van o.a. Emotionele intelligentie.

24 PSC

ZINTUIGENPRIKKELS

Met oefeningen voor een levenslange monogame relatie Van de auteur van Houd me vast: Dr. Sue Johnson Met haar bestseller Houd me vast redde Sue Johnson wereldwijd duizenden relaties. 70% van de mensen die haar EFT-therapie volgen, blijft bij elkaar, de overige 30% gaat zeer weloverwogen uit elkaar.

Een aangrijpende familiegeschiedenis Hoe herken je een narcist? Hoe ziet het leven met iemand, die aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis lijdt, er eigenlijk uit? Na het lezen van Een leven met narcisten van Ernst Maclaine krijg ik daar wel een beeld, en vooral een heel eenzaam en gewond gevoel, bij.

In haar nieuwe boek Laat me niet los gaat Sue in tegen iedereen die seriële monogamie bepleit als het best passend bij de moderne mens. 'Onzin’, zegt zij. 'Met de juiste instelling en mijn oefeningen is voor iedereen een levenslange fijne relatie weggelegd. Dat is haalbaar en helemaal niet ouderwets.'

Het boek vertelt het schrijnende ervaringsverhaal waarin Ernst Maclaine beschrijft hoe hij het heeft ervaren om een vader te hebben die narcistisch is. En helaas bleef het niet bij alleen zijn vader. Het gezin bestaat uit maar liefst 9 kinderen van wie er enkele óók lijden aan narcisme. Een leven met narcisten vertelt het verhaal van deze familie. De vader is egoïstisch, zonder empathie, manipulerend en heeft woedeaanvallen. Dit is overigens slechts een greep uit de bonte scala van zijn eigenschappen en gedragingen.

Zijn moeder is een lieve vrouw die als overlevingsstrategie “niet klagen maar dragen” heeft ontwikkeld. Een aantal broers en zussen hebben een destructieve levensinstelling. Één zus pleegt uiteindelijk zelfmoord. Kortom, op haar mildst gezegd, geen optimale basis om in op te groeien.

Laat me niet los, Sue Johnson ISBN: 9789021556291, Uitgeverij: VBK Media

Op weg naar een Rotterdamse aanpak In Nederland worden veel interventies uitgevoerd om sociaal isolement bij ouderen te verminderen of te voorkomen. De meeste interventies blijken echter weinig effectief.

Bovendien bereiken ze slechts een deel van de doelgroep.

In Rotterdam is vier jaar lang gewerkt aan een effectieve aanpak van sociaal isolement bij ouderen. Doelstelling was de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van interventies, gericht op het signaleren van sociaal isolement en het verminderen of opheffen ervan. Zes Rotterdamse organisaties hebben projecten uitgevoerd, elk met eigen invalshoeken en zwaartepunten.

Deze projecten hebben veel kennis opgeleverd over effectieve werkwijzen en interventies die de situatie van sociaal geïsoleerde ouderen kunnen verbeteren.

Dit boek beschrijft alle aspecten van de ontwikkelde aanpak. Het biedt achtergrondinformatie over sociaal isolement en inzicht in de heterogeniteit van de doelgroep. Het laat zien welke mogelijkheden er zijn om sociaal isolement bij ouderen aan te pakken, welke resultaten kunnen worden verwacht bij verschillende categorieën sociaal geïsoleerden, welke organisatorische en institutionele randvoorwaarden nodig zijn om de aanpak succesvol in te kunnen voeren en hoe verankering van de ontwikkelde werkwijzen in de reguliere uitvoeringspraktijk kan plaatsvinden.

Het boek is bestemd voor iedereen die zich bezighoudt met sociaal isolement bij ouderen: managers van instellingen voor welzijn en maatschappelijke dienstverlening, ambtenaren sociaal beleid, hulpverleners en studenten hoger sociaal agogisch onderwijs. Het biedt handvatten bij het ontwikkelen van een visie, het bepalen van prioriteiten en beleidskeuzes, het ontwikkelen van een passend aanbod, het inrichten van de uitvoeringsstructuur en de samenwerking met andere organisaties en partijen.

Anja Machielse en Roelof Hortulanus zijn werkzaam bij het Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventie (LESI). Zij zijn gespecialiseerd in onderzoek naar complexe sociale vraagstukken en passende interventiepraktijken.

Sociaal isolement bij ouderen, Anja Machielse en Roelof Hortulanus ISBN: 9789088502132, Uitgeverij: SWP

Dat het geen opgewekte literatuur is, zal ondertussen wel duidelijk zijn, maar het is wel een boek waarvan de aangrijpende inhoud blijft hangen. Het is goed dat het verhaal verteld wordt.

Voor de hulpverlener is het een nuttige aanvulling op de, waarschijnlijk theoretische, kennis rondom deze stoornis. Het probleem met narcisten is dat ze zelden in therapie willen, omdat zij vinden dat de oorzaak altijd bij de ander ligt.

Ernst Maclaine is een pseudoniem voor een Nederlandse auteur en heeft nog enkele andere boeken geschreven.

Een leven met narcisten, Ernst Maclaine ISBN 9462066302, Uitgeverij Boekscout.nl

In Start vandaag met lichter leven deelt Robert Bridgeman zijn wereldwijde zoektocht langs 33 religies, mystieke tradities en methoden. Van Tolle tot Chopra, van yoga tot Shamballa, van iceman Wim Hof tot Search Inside Yourself van Google: Robert onderging alles bij de bron. Uiteindelijk koos hij er de beste ingrediënten uit en combineerde deze tot de Bridgeman Methode.

Dat deze moderne coachingsmethode je leven positief kan veranderen, lees je in dit inspirerende boek. Het helpt je je eigen weg te vinden in het soms overweldigende aanbod aan spirituele methoden en leraren. Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden voordat je op weg kunt. De eerste stap naar een bewuster en gelukkiger leven is gezet!

Voormalig directeur Robert Bridgeman is internationaal meditatietrainer, maar ook een nuchtere Hollander, met beide benen op de grond. Hij werkt wereldwijd als coach en trainer met particulieren en organisaties.

Start vandaag met lichter leven, Robert Bridgeman ISBN: 9789020210675, Uitgeverij AnkhHermes

PSC 25

PSC-DAGEN

Twee dagen lang inspiratie en verrassingen. Dat waren de PSC-dagen dit jaar. Met meer bezoekers dan ooit te voren. In de twee dagen hebben wij bijna 400 bezoekers mogen ontvangen. Als NFG zijn we vooral blij met de vele lovende woorden die we van u hebben gekregen.

Blij was u vooral met de kwaliteit van de sprekers. Een aantal namen sprongen eruit. Met name de naam van Joy van der Stel werd vaak genoemd. Maar ook Jan Derksen kwamen we vele malen tegen. Uiteraard was u ook over de andere sprekers zeer te spreken. Waar wij dan weer zelf persoonlijk bij van werden was dat u ook ons als organisatie een dikke voldoende gaf. Daarmee heeft u ons moe maar voldaan naar huis gestuurd.

Ruimte tot verbetering gaf u ook aan: het was dit jaar wel erg veel zitten en weinig doen. Ik beloof u dat we volgend jaar u meer dan verwachting op dat gebied zullen bedienen!

Tot volgend jaar!

JAN DERKSEN

Bevrijd de psychologie uit de greep van de hersenmythe

Sociaal culturele processen worden onderschat.

Identiteit is de kurk waar we allemaal op drijven.

80% van de jongere met moeilijkheden zijn kinderen van gescheiden ouders.

Zelfstandige ondernemers in de zorg moeten zouden zich moeten verenigen om zo regionale contracten af te kunnen sluiten.

VIOLET FALKENBURG

Verder na verlies

Er is geen leed-ladder voor het meten van verdriet. Er is niet 1 model om rouw in te stoppen.

BRAM BAKKER

Blijf beter

Verdriet heeft altijd te maken met liefde.

Iedereen heeft ergens de veerkracht in zich om weer overeind te krabbelen na een verlies.

Ieder jaar stijgen de kosten van de gezondheidszorg met 3 tot 4 miljard euro.

Verzekeraars denken dat de DSM de werkelijkheid weergeeft.

Vrouwen huilen 20 tot 50 keer per jaar.

Mannen 5 tot 10 keer.

De gemiddelde werkwerk is gestegen van 40 uur naar gemiddeld 52 uur.

Uit metingen blijkt dat in 80% van de gevallen een burn out 3 jaar van te voren te voorspellen is.

Met 1 uur hardlopen per dag, bewegen we nog steeds niet evenveel als 50 tot 60 jaar geleden.

HEIN STUFKENS

De helende kracht van aandacht

Voor het brein is het goed, wanneer je op De 3 wenken van aandachtiger leven zijn in het hier en nu zijn, leeg zijn en gewaar zijn. hogere leeftijd iets nieuws gaat leren.

Investeer in preventie.

26 PSC

Waar je ook gaat, daar ben je. Jon Kabat-Zinn

LUNCHEN MET WYBO VAN DE LINDE, MAKER VAN DE DOCUMENTAIRE ZIJ MOEST EERST

PSC-DAGEN

JOY VAN DER STEL

De kracht van mijn onmacht Het gevoel van eigenwaarde en volwaardig zijn, was mij veel waard.

De woorden de je gebruikt zijn heel belangrijk voor hoe je het leven ziet.

Je hebt nooit een keuze over de situatie waar je inzit, maar wel hoe je ermee omgaat.

MARINA VAN DER WAL

Praten met een puber?

Hoe houd je het gezellig?

Het gemiddelde aantal uren nachtrust waaraan een puber behoefte heeft (ook al vindt hij zelf van niet) is 11 uur.

MALOU VAN HINTUM

Doe eens normaal

Als je met een jongen een goed gesprek wilt hebben, ga je er naast zitten. Dit geldt ook voor mannen.

Mensen zijn tegenwoordig niet gekker, wel kwetsbaarder.

Elke slok die een puber of jongere drinkt heeft direct invloed op zijn of haar toekomst.

CHRIS KERSTEN: DE WAARDE VAN DE COMBINATIE VAN PSYCHOLOGIE EN SPIRITUALITEIT BIJ PSYCHOTHERAPIE

De DSM is een hulpmiddel om te onderzoeken of iemand psychische klachten heeft.

Onze maatschappij is ge誰ndividualiseerd en competitief.

Heel veel mensen hebben last van psychische klachten, maar het gaat om de lijdensdruk. Hoeveel last heeft iemand zelf en hoeveel last heeft zijn omgeving van die klachten.

MEER DAN 150 TITELS TE KOOP OP DE BOEKENMARKT

ANNIE MASSOP: ONTSPANNEN ONLINE KLANTEN KRIJGEN

PSC 27

PSC-DAGEN

IN TWEE DAGEN HEBBEN WIJ BIJNA 400 BEZOEKERS MOGEN ONTVANGEN. MARIEKE NIJMANTING: HET LEVENSVERHAAL EN DE ROL VAN FICTIE

GIDEON DE HAAN

Veilig scheiden in plaats van vechthtscheiden Zeventig procent van de scheidingen gaat naar behoren. Dat wil zeggen met het belang van de kinderen voorop.

Het is moeilijk om van een vechtscheiding naar een overlegscheiding te komen.

Dingen die je zegt of gezegd worden en de dingen die je niet zegt of gezegd worden, hebben beide invloed op het proces.

WIM JANSEN: BEELDEN: TAAL VAN HET ONBEWUSTE

TOT VOLGEND JAAR!

BEKIJK ALLE FOTO’S OP FACEBOOK OF OP WWW.PSCDAG.NL FOTOGRAFIE: JENNY STIJVERS EN MAARTJE ALBERT

28 PSC

COLUMN HANNEKE NIJKAMP

o zijn onze manieren. Je kent dat liedje vast wel: Tussen Keulen en Parijs, ligt de weg naar Rome, al die met ons mee wil gaan, die moet onze manieren verstaan en zo zijn onze manieren. Werkt het ons in vak eigenlijk ook niet zo dat onze cliënten die allemaal op weg zijn in het leven, soms de verfrissende blik van de andere weg (naar Rome) van jou nodig hebben om weer verder hun weg te vervolgen. De manieren die jij je cliënt daarvoor aanreikt, zijn vaak de manieren die bij jou als therapeut passen.

In de vorige twee columns heb ik gesproken over je visie ( wat wil je eigenlijk bereiken, wat is je doel met je werk?) en over wie jij eigenlijk bent als therapeut ( waar herkennen mensen jou aan, waarom kiezen mensen voor jou?!) Een logisch gevolg daarop is dat, als jij een aanmelding ontvangt van een cliënt, diegene ook inzicht nodig heeft over jouw manieren, jouw werkwijze. Naast dat ze kiezen voor jou als persoon, kiezen cliënten denk ik ook voor de wijze waarop jij je werk doet. Maar ja, wat zijn jouw manieren?

"NAAST DE BELANGRIJKE VERTROUWENSBAND DIE JE MET JE CLIËNT OPBOUWT, IS DE MATE WAARIN JIJ GELOOFT IN JE WERKWIJZE EN MANIEREN MINSTENS ZO BELANGRIJK"

Naast de belangrijke vertrouwensband die je met je cliënt opbouwt, is de mate waarin jij gelooft in je werkwijze en manieren minstens zo belangrijk. De cliënt vertrouwt je, als het goed is, en voelt aan of je hem/haar een ‘kunstje’ wilt leren en of jouw werkwijze ook echt bij jou past. Is het iets wat een stukje van jou als persoon laat zien? Cliënten voelen zich dan sneller serieus genomen en dat je van mens tot mens werkt.

We kunnen allemaal iets leren van elkaars manieren. Daarom hebben we ook intervisie/supervisie/leertherapie en allerlei dagen van nascholing en cursussen. Maar zoek vooral de manieren die bij jou als persoon passen. Zorg dat het niet een kunstje wordt dat je je cliënt meegeeft, maar iets wat jij je eigen gemaakt hebt en waarvan jij zelf in de praktijk in je eigen leven merkt, dat het echt iets is van toegevoegde waarde.

Zou jij als je hulp zoekt bij jezelf uitkomen? Zijn de manieren van jouw professionele ik, ook de manieren van jouzelf als ‘privépersoon’? Hoe doe jij je werk en wat heb je cliënten te bieden?

Wees hier helder, open en transparant in en de mensen die bij jou passen, zullen dan ook op je weg komen, waarin je samen een stukje oploopt naar Rome.

Mocht je vragen hebben naar aanleiding van mijn column of vragen hebben over ondernemen, dan mag je daarvoor altijd contact met mij opnemen (info@caritasgroep.nl). Mogelijk kan ik je in een persoonlijk gesprek begeleiden of het onderwerp uitwerken in een volgende column

In deze column wil ik daar wat dieper induiken met je.

Allereerst kun je al snel iets aangeven over de vorm/wijze waarop je je cliënten behandelt, bijvoorbeeld gesprekstherapie, lichaamsgerichte therapie, beeldende therapie, speltherapie, neurofeedback, ….. vul maar in wat op jou van toepassing is. Maar alleen zo´n algemene term zegt nog niets over JOUW manieren en JOUW werkwijze. Hoe doe jij je werk, wat is je kader, wat is je achtergrond, wat is mogelijk zelfs je filosofie? Welke stroming hang je aan en waarom? Ik wil je uitdagen om op deze vragen eens een serieus antwoord te geven en na te denken over waarom je de dingen doet zoals je ze doet. Als je zelf helderder hebt waarom je het op die wijze doet, is dat voor cliënten veel helderder waarom ze juist voor jou moeten kiezen. Ze krijgen daardoor juist een stuk zekerheid over wat jij te bieden hebt; het is dan niet vaag meer en kan net het zetje geven als potentiële cliënten kiezen tussen jou en je concullega.

HANNEKE NIJKAMP IS PRAKTIJKHOUDER BIJ DE CARITASGROEP. ZE IS PSYCHOLOOG, RELATIECOUNSELOR, COACH EN SUPERVISOR. INFO@CARITASGROEP.NL

PSC 29

DE HELENDE KRACHT VAN AANDACHT

Door: Hein Stufkens Aandacht is het belangrijkste ingrediënt of instrument van wat we ‘liefde’ noemen.

De Amerikaanse psychiater Scott Peck vroeg zich af waardoor een psychotherapeutische behandeling succesvol wordt. Zijn antwoord luidt: ‘Het zit hem niet alleen in een ‘onvoorwaardelijk positieve benadering’, in magische woorden, gebaren of technieken. De kern waar het bij goede en zinvolle psychotherapie om draait is: liefde.’

We leven in een wereld waarin liefdevolle aandacht een schaars artikel is geworden. Mede als gevolg van de dictatuur van de moderne communicatiemiddelen zijn mensen meer dan ooit niet ‘thuis’, niet hier en nu aanwezig. Onze eeuw zal de geschiedenis ingaan als ‘het tijdperk van de afgeleide mens’. In dit artikel zou ik drie wenken willen geven voor aandachtiger leven.

Je eigen leven wordt er boeiender door. En de kwaliteit van je hulpverlening zal met sprongen toenemen naarmate je er in slaagt om werkelijk aandachtig aanwezig te zijn.

Hier-en-nu-zijn De eerste wenk is: merk op dat je afgeleid bent en roep jezelf dan terug naar het hier en nu. Niet eenvoudig, maar wel nuttig, want:

‘Als je depressief bent leef je in het verleden, Als je bang bent leef je in de toekomst, Als je in vrede bent dan leef je in het nu.’

(Lao Tse) Ouspensky beschrijft hoe hij van zijn leraar, Gurdjief, moest oefenen om zich ‘zichzelf te herinneren’. Hij ging vervolgens een halve dag op in allerlei werkzaamheden… ‘en plotseling herinnerde ik mij dat ik vergeten had mij mijzelf te herinneren…’

Laatst had ik het geluk dat er opeens een merel vlak voor mijn raam begon te fluiten. Dat leverde een instant ontwaken uit mijn afwezigheid op. Vogels zijn sowieso goede gidsen voor wie de weg zoekt naar het hier en nu. Denk aan de papegaaien die rondvliegen op het utopisch eiland Pala, dat Huxley beschrijft in zijn roman

30 PSC

Island, en die steeds roepen: ‘Here and now, boys!’ Of aan de terminaal zieke Morrie uit Mijn dinsdagen met Morrie (M. Albom), die van de boeddhisten heeft geleerd om zich voor te stellen dat er een vogeltje op zijn schouder zit dat met enige regelmaat vraagt: ‘Is vandaag de dag? Ben ik klaar? Doe ik alles wat ik moet doen?

Ben ik degene die ik wil zijn?’

De boeddhisten gebruiken ook nog andere beelden. Ze spreken bijvoorbeeld over ‘het temmen van de geest’. Die wordt dan voorgesteld als een ontsnapte weerspannige os of olifant. Dat temmen is hard nodig, want onze geest dwaalt overal heen.

En de Romeinse filosoof Seneca gaf, in dezelfde eeuw waarin Jezus zei dat we ons geen zorgen moeten maken over de dag van morgen, dit advies: ‘Neem afstand van twee dingen: angst voor de toekomst en de herinnering aan ellende uit het verleden.’

Enfin, de wenk is duidelijk, en ze wordt ons door de wijzen van alle culturen en tijden gegeven. In onze tijd houdt de bekende boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh ons voor: ‘Aandacht is het vermogen om in het nu te zijn. Als we niet in het nu zijn hebben we de afspraak met het leven gemist.’

Leeg-zijn De tweede wenk voor aandachtig leven is: word leeg.

In plaats van iets of iemand onze vólle aandacht te geven, zouden

HEIN STUFKENS

we ons beter kunnen oefenen in het geven van lege aandacht.

Hier moet het klassieke zenverhaal van de theevisite nog eens worden gememoreerd.

Een professor ging bij een zenmeester op bezoek, omdat hij wilde weten wat zen nu eigenlijk was. Deze schonk diens theekopje zo vol dat het overliep. Toen de professor de zenmeester daarop wees, antwoordde deze: ‘Inderdaad, professor. Maar u heeft niet opgemerkt dat uw kop ook vol zit. Als u iets van zen wilt begrijpen, zult u eerst uw kop leeg moeten maken.’

Zen is de kunst van het waarnemen van wat is; de dingen zien in hun zo-zijn.

Dat kunnen wij niet, omdat we vol zitten met aannames, denkbeelden en voorstellingen over wat we waarnemen, en omdat we vol zitten met bewuste of onbewuste bedoelingen met betrekking tot het (of de) waargenomene. En dan wordt ons zicht ook nog eens vertroebeld door onze herinneringen en onze emoties en behoeften.

Wij hebben bijvoorbeeld een voorstelling van een gedroomde partner, of van hoe onze kinderen of ouders moeten zijn. En als we dan keihard met ons hoofd tegen de door onze eigen conditioneringen beslagen kijkvensters lopen, worden we boos of lopen weg. Maar we hebben de ander niet gezien of gehoord in zijn of haar zo-zijn.

Als we ‘leeg’ luisteren en kijken, komt er ruimte voor liefde, voor onvoorwaardelijkheid en werkelijke interesse. In plaats van de ander kwalijk te nemen dat die niet aan onze verwachtingen voldoet, gaan we zien wat hem of haar werkelijk beweegt. En we nemen zelf de verantwoordelijkheid voor de pijn die we oplopen als de werkelijkheid anders is dan wij hadden gedacht of gehoopt.

Niet gemakkelijk, die oefening in lege aandacht. Bedreigend ook.

Want wie ben je nog, als je niet meer samenvalt met je gedachten, voorstellingen en voorkeuren?

Gewaar-zijn De derde wenk voor aandachtig leven is: oefen gewaar-zijn. Anderen spreken misschien liever van concentratie. Maar concentratie betekent letterlijk: je aandacht op één plek richten.

Dat is een soort aandacht die te vergelijken is met de straal van een zaklamp. Gewaar-zijn is iets anders. Dat is aandacht die te vergelijken is met een lantaarn die rondom licht geeft.

Krishnamurti zei er dit over: ‘Aandacht is niet hetzelfde als concentratie. Concentratie is uitsluiting; de aandacht die totaal gewaarzijn is, sluit niets uit.’

Willem Hussem schreef eens een kort gedichtje dat goed weergeeft waar het bij échte aandacht om gaat. Het luidt zo:

strooide professor’. Bij gewaar-zijn, of zoals Krishnamurti dat ook graag noemde: choiceless awareness, is ons hele bewustzijnsveld wakker. Dat soort aandacht voorkomt ongelukken, ook in de communicatie, en als ze toch gebeuren, ontsnappen ze niet aan onze aandacht.

Het levert ook liefdevolle betrokkenheid op bij de ander en bij de wereld waarin wij leven.

"ZEN IS DE KUNST VAN HET WAARNEMEN VAN WAT IS" Platform TP.net Transpersoonlijk.net (TP.net) is een zelfstandig platform voor de therapeut, psycholoog, filosoof, kunstenaar en belangstellende.

Centraal staan de inzichten uit de transpersoonlijke psychologie (C.G. Jung, Assagioli, Ken Wilber, ...) en de wereld van transpersoonlijke ervaringen. Dit laatste gaat om ervaringen van schoonheid en eenheid. Voor transpersoonlijke therapie geldt de benadering dat problemen kunnen worden gezien als mogelijkheid tot persoonlijke ontwikkeling en groei.

TP.net forum Voor TP.net staat “ontmoeten” in breder verband centraal. Voor dit doel is er nu het forum TPnet. Mogelijk iets voor jou en je intervisiegroep? Start een groep en probeer het uit. Belangrijk om te weten: Jouw forumgroep is - als je dat wilt - alleen voor jouw groep toegankelijk!

Verder biedt de website van TP.net actuele informatie over workshops/trainingen/ cursussen/evenementen. Alles gericht op het ont-moeten en leren van elkaar. Actueel zijn nu: • de training “NLP & Kinderen” • het leertraject “Ken U zelve” - Begeleiden op diepe dimensies van bewustzijn met het enneagram.• Meer informatie: www:transpersoonlijk.net, info@transpersoonlijk.net, Piet van Gijssel, tel. 050-5423892

wanneer je kijkt zie je nog niet wanneer je ziet grijpt het je aan Kijken om te zien, luisteren om te begrijpen, dat is natuurlijk de sleutel in elke communicatie. Met aandacht luisteren, dat is: luisteren naar de klank van de stem, de onderliggende gevoelens, de lichaamstaal. Je moet daarvoor niet alleen je uiterlijke, maar ook je innerlijke zintuigen openen.

Gewaar-zijn omvat de hele omgeving, de kleuren, geuren en geluiden, de mensen en andere levende wezens, de dingen, de sfeer, de hele ruimte waarin we ons bevinden, of dat nu ergens in de natuur is of op een drukke receptie. Gewaar-zijn bevat bovendien het gelijktijdig bewustzijn van wat er in onszelf gebeurt: van ons lijf, onze adem, van wat we denken, voelen, ervaren.

Concentratie leidt tot ongelukken. Je geest is éénpuntig gericht en je merkt niet meer op wat er verder gebeurt. Je wordt ‘een ver-

HEIN STUFKENS PSC 31

STRIP AUKE HERREMA www.aukeherrema.nl

Bloesem-remedies brengen de emoties in evenwicht en bevorderen daardoor indirect de gezondheid.

De oorzaak aanpakken op een veilige manier.

‘Tristan lacht weer.’

Moeder van Tristan

De Dr. Schüssler Celzouten van Adler beziien kracht en kwaliteit. Zijn de cellen gezond, dan is ook het lichaam gezond. De mineralen zijn verwreven en niet geschud.

Celzouten div. nummers in poedervorm, 10 verschillende mengsels, b.v. combinatie 1 t/m 12, het energie Met de hand verwreven mengsel. Alles in 250 gr. en 1 kg.

Essentïele oliën en producten voor de aromatherapie, biologische cosmetica.

Het grootste assortiment biologische oliën, airsprays en massage oliën.

Winkel: De 3Vrouwen St.Jansstraat 5 - 5964 AA Meterik Tel: 077-3526885 www.de3Vrouwen.nl

De kracht van een lach.

WWW.BLOESEM-REMEDIES.COM Bloesem Remedies Nederland

Clnrp_104x118.indd 1

32 PSC

Tel: 077-3987826 / 077-3989011 E-mail: info@bloesem-remedies.com

COLUMN MARTINE CLAUSEN

ijn kinderen zitten allebei op een kunstacademie; mijn zoon in Nederland en mijn dochter in Londen. Onlangs, tijdens een moeder-dochtermoment, al wandelend over de groene kliffen langs de kust van Devon, vertelde zij dat een medestudente haar tekeningen ‘al’ verkocht. De dames zijn eerstejaars. `Zij is zo opdringerig, mam, ze bestookt die mensen gewoon net zo lang tot ze een opdracht krijgt.’ Ze klonk afkeurend en bewonderend tegelijk.

‘Misschien kun je een voorbeeld aan haar nemen’, zei ik. ‘Het leven in Londen is duur, het extra geld kun je goed gebruiken. Je kunt hartstikke goed tekenen, anders had je laatst die opdracht bij die uitgever niet gewonnen.’ Een uitgever had de academie om een illustratrice gevraagd en uit het aanbod mijn dochter gekozen. Goed voor het zelfvertrouwen zou je toch denken.

‘O nee hoor, daar ben ik nog niet aan toe. Ik voel me helemaal niet zeker genoeg over mijn werk. Ik ben maar heel af en toe tevreden.’

De schat, zo jong en nu al zo perfectionistisch.

Om deze diensten te kunnen aanbieden leren we een vak. We volgen een opleiding en zijn net als vroeger een ‘apprenti’, een leerling. De leerling volgt de lessen en leert in de praktijk bij een meester. Dan gaat de leerling oefenen en daar volgt dan de hamvraag: Wanneer is de leerling ‘ goed genoeg’ ofwel professioneel genoeg om zijn diensten ook daadwerkelijk aan te bieden en te gelde te maken? Is dit als de leermeester het ons zegt? Is het wanneer de school ons een diploma uitreikt? Is het als wij zelf zeker genoeg zijn van ons kunnen? In het geval van dochterlief: zij vindt nu nog niet en ik vind nu al wel.

Hoe nu verder? Tja. Ooit las ik in een boek van supercoach Anthony Robbins iets wat mij is bijgebleven. Namelijk dat je niet hoeft te wachten totdat je iets perfect kunt, je ontwikkelt perfectie door ervaring. Ervaring komt met vallen en opstaan. Gewoon beginnen. Met aandacht, intentie en focus komt een mens een heel eind. Ik ben het met hem eens. Angst weerhoudt ons. Dat is jammer. Ik eindig met een gevleugelde uitspraak van Robbins: live with passion!! Nu nog even mijn dochter oppeppen...

Terwijl ik na zat te denken over het thema professionalisering, kwam bovenstaand gesprek weer bij mij boven. Ik vind het woord een mondvol. Het klinkt gewichtig officieel. In mijn oren, dat spreekt vanzelf. U leest het al, ik heb het er niet op. Zo zat ik dus te mijmeren over dat woord en hakte er eerst maar eens een stuk af.

Over bleef professie (profession). Natuurlijk betekent dit beroep.

Maar professie betekent ook gelofte. In religieuze zin is professie een gelofte, een belijdenis. In feite leg je aan jezelf ook een gelofte af wanneer je een bepaald beroep kiest. Het geeft de richting van een deel van je levenspad aan. Mooi toch? Zo kiezen wij mensen voor een ambacht. In het Keltisch was een ‘ ambactos’ iemand die zich in de buurt van zijn meester ophield. Om hem bij te staan. Het woord ambacht komt van ‘ambactos’. Ergo: middels ons ambacht willen wij een dienst leveren. Zo staan wij de wereld ten dienste.

MARTINE CLAUSEN, AMBACHTELIJK ENTHOUSIAST

PSC 33

ZINTUIGENPRIKKELS

Het leven aanvliegen via een andere route Alles beweegt in het leven en is continu onderhevig aan veranderingen.

Fundamentele veranderingen, ofwel transformatie gaan vaak niet zonder slag of stoot, dat hoef ik op deze plek niet uit te leggen. Auteur Donna van de Steeg heeft het boekje Transformatie met speelse thema’s geschreven waarin dit thema centraal staat. En ik hou wel van de lichtvoetige wijze van presenteren van een dergelijk complex, en soms toch wel minder aantrekkelijk en wat looiig, onderwerp. Daar mag dan wat mij betreft wel een speels element tussen gemoffeld worden.

In deze rubriek bespreken we elke editie v akge r e l a te e rd e b o e ke n , c d ’s , d vd ’s e n ap p s .

Hoe gaat u om met een tegenslag of een crisis? Dat is een vraag die van belang is voor iedereen op deze aarde, want er is geen mens die geen tegenslagen kent: ze vormen een belangrijk onderdeel van ons leven.

Wat doet u dan met die problemen die op u afkomen? Laat u zich erin meeslepen of zoekt u naar een oplossing? Denkt u: dat moet mij weer overkomen? Of: welke uitnodiging zit hierin om mijn leven naar een hoger plan te tillen? Kortom: denkt u ‘weg van’ of ‘naartoe’? Met dit boek spoort veelgevraagd coach en spreker Robert Benninga u aan te kiezen voor ‘naartoe’.

De weg die je in het leven gaat, is voor iedereen anders. Levenslessen zijn universeel en behoorlijk identiek. Daarom komen in dit boek naast Robert Benninga nog 29 andere experts en ervaringsdeskundigen aan het woord. Zij vertellen hoe zij zijn omgegaan met het brede scala van tegenslagen die in dit boek behandeld worden en wat dat voor hen heeft betekend. Hun verhalen dienen als inspiratiebron om uw eigen weg te vinden door er op uw manier mee aan de slag te gaan.

Veel succes en wijsheid op de reis die u gaat maken!

Is het een tegenslag of juist een kans?, Robbert Benninga Uitgeverij Kosmos, ISBN 9789021553726

34 PSC

De filosofie van Donna is dat, als we wat luchtiger en opgewekter tegen een vraagstuk aankijken, er gemakkelijker mee te dealen is. En dat doet ze in dit boekje. De toon waarin het geschreven is, is prettig en inderdaad.... luchtig. Ze legt de lezer een keuze voor bij schijnbaar lastige levensvraagstukken en reikt daarmee een mogelijkheid aan om het leven aan te vliegen via een andere route.

In het begin van het boekje vertelt ze dat je energie op verschillende manieren kan inzetten. Zelf meester worden over de energie en haar vervolgens positief gebruiken. Je kunt energie die bij negatieve zaken vrijkomt, toch net zo goed inzetten voor opbouwende dingen. Er komen herkenbare thema’s aanbod zoals: ‘met pijn om weten te gaan’, ‘het perfecte kent imperfectie’, ‘niet blij... toch blij’ en ‘de kunst van reflectie’.

Het is de bedoeling dat de illustraties een inspirerende rol spelen.

Echter, ze zijn in zwart-wit uitgevoerd en hebben op mij daardoor niet dat effect.

Soms hoeft kennelijk een boek geen encyclopedische omvang te hebben hebben om toch de kern van iets te raken. Er liggen pareltjes van wijsheid en overdenking verborgen in Transformatie met speelse thema’s. Het boekje ademt een onwrikbaar vertrouwen uit in het leven.

Donna van der Steeg is naast schrijfster ook psychologe en haalt haar inspiratie uit de visie, inzichten en meditaties van Zen Meester Osho.

Transformatie met speelse thema's, Donna van der Steeg ISBN 9082124106, Uitgeverij Donna Cursussen en Workshops

Boeddha aan de bar = boeddhisme zonder gedoe. Easy does it!

Boeddha aan de bar van Lodro Rinzler is boeddhisme voor de nieuwe generatie. Spiritueel maar niet religieus, op zoek naar de eerste ideale baan (die toch niet bestaat), nog genietend van het vrije leven zonder hypotheek en/of kinderen, en open voor relaties met iets meer diepgang dan die via Twitter of Facebook.

Wie het leven vol wil aangaan, is bij generatiegenoot en New Yorker Lodro Rinzler aan het goede adres. Meditatie, relaxed omgaan met de dagelijkse stress en ervaren hoe je een sprankje positiviteit kunt brengen in de soms donkere (kroeg)wereld om je heen: het komt allemaal aan de orde in dit lekker geschreven boek.

Boeddha aan de bar, Lodro Rinzler ISBN: 9789020210408, Uitgeverij: AnkhHermes

ZINTUIGENPRIKKELS

De dood van een kind heeft een enorme impact op de relatie tussen ouders. Beiden verwerken het verlies op hun eigen manier. Vaak heel verschillend.

Ook de tijd heeft invloed op hun rouw. Soms lukt het hun niet om samen verder te gaan, maar soms is het beter om uit elkaar te gaan. Er is daarbij geen goed of fout.

Samen verder van Beate Matznetter, psycholoog, rouwbegeleider en ervaringsdeskundige, helpt je om meer te begrijpen van de processen die er spelen tijdens deze specifieke periode van rouw.

Samen verder is een boek voor ouders, familieleden, leerkrachten en hulpverleners.

'Een belangrijk boek voor iedereen die zelf of van dichtbij de dood van een kind heeft meegemaakt.'- Johan Maes Samen verder na verlies van een kind, Beate Matznetter ISBN: 9789025903725, Uitgeverij Ten Have

Woorden van afscheid bij het sterven of de dood van Hans Stolp is een troostrijk boek bij verlies van een dierbare. Als een geliefde sterft, ontbreekt het ons vaak aan woorden.

We weten niet wat we zeggen moeten. Niet alleen weten we niet welke woorden we de stervende zelf kunnen aanreiken, we weten vaak ook niet welke woorden we moeten gebruiken bij het waken of bij de begrafenis of crematie. Er zijn zo weinig woorden die niet banaal of goedkoop klinken, en die ons houvast geven in deze zo moeilijke situatie.

Hans Stolp - die jarenlang stervenden begeleid heeft - schreef in de loop van zijn leven vele van zulke teksten en bundelde deze in dit boek. Als een hulp voor mensen die in tijden van verlies en afscheid nemen zulke woorden zo nodig hebben.

Woorden van afscheid bij het sterven en de dood, Hans Stolp ISBN: 9789020210583, Uitgeverij: AnkhHermes

Het belang van het begrip ‘hechting’ Ze zitten in iedere klas, kinderen met een ‘verborgen’ trauma. Kinderen met een hechtingsproblematiek, kinderen met een verleden waarin geweld, adoptie, mishandeling, verwaarlozing, scheiding etc. een rol spelen. Het gedrag van deze kinderen dat voortvloeit uit het trauma, wordt lang niet altijd herkend. En dat was voor Willem en Annelies de Jong een goede reden om het boek Ontwrichte kinderen in het onderwijs te schrijven.

Voor een kind met een trauma kan leren ineens een risicovolle aangelegeheid worden. Er is zoveel onzekerheid. Stress ligt op de loer, en dat is iets dat zich vaak in onacceptabel gedrag vertaalt.

Maar wanneer zie je nou of dat gedrag voortvloeit uit een onderliggend trauma? Hoe kun je zien of hechting een rol speelt in het gedrag? Wat zijn de signalen? Wat moet je als leerkracht doen om veiligheid te kunnen bieden aan deze kinderen? Het komt allemaal aan bod in Ontwrichte kinderen in het onderwijs en dat moge toch goed nieuws zijn.

Eigenlijk ligt het grootste deel van de oplossing in hechting. De ins en out hiervan worden zeer uitgebreid en helder uitgelegd.

Het verbaasd me oprecht te lezen dat uit onderzoek is gebleken, dat leerkrachten, psychologen, artsen en psychiaters zelden worden getraind in kennis over het cruciale belang van hechting. Ik wist dat bijvoorbeeld leerkrachten de koppeling naar de praktijk vaak niet hebben gehad, maar dat andere professionals, werkzaam in bijvoorbeeld de Jeugdzorg, deze kennis ontberen, is treurig. De onderbouwing van de inhoud van het boek is dik voor elkaar. Er wordt veelvuldig gerefereerd naar onderzoeken en daar hou ik van.

Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met aanbevolen literatuur, websites en evt. een spel.

Aanschaffen? Beslist! Voor iedereen die met kinderen te maken heeft en zich meer bewust wil zijn van de oorsprong van gedrag en hoe vervolgens daarmee om te gaan.

Ontwrichte kinderen in het onderwijs, Willem en Annelies de Jong, Uitgeverij Pica, ISBN: 9491806122

Pubers zijn grappig, kwetsbaar, onvoorspelbaar en soms zelfs ronduit lastig. Ze hunkeren naar zelfstandigheid en tegelijkertijd kunnen ze die vaak nog niet aan. Dat kost niet alleen henzelf veel energie, maar ook hun ouders en leerkrachten. Mindful omgaan met pubers van mindfulness-trainer en auteur Eline Snel, met de bijbehorende cd biedt hun praktische mindfulness-oefeningen om te leren stilstaan bij hun eigen gedrag en niet meteen te reageren

De hele dag staan wij onder invloed van stress. Op het werk, in het verkeer en thuis. Stress is één van de belangrijkste veroorzakers van ziektes in deze tijd, en vaak moeilijk te bestrijden. De geleide meditaties in dit boekje (met cd) kunnen je helpen psychische (over)belasting te reduceren. Geleide meditatie helpt je om op eenvoudige wijze tot een diepe ontspanning te komen.

Je leest de teksten uit het boekje langzaam en geconcentreerd of beluistert ze op de bijgesloten cd. Geleide meditaties geven je de mogelijkheid om op een ontspannen wijze lichter en gezonder te leven.

op dat van de puber.

‘Volop aanwezig zijn’ helpt om beter grenzen te stellen en te communiceren. Moed, vertrouwen en compassie zijn daarbij onmisbaar. De oefeningen helpen volwassenen, maar ook pubers, deze kwaliteiten te versterken.

Exclusief voor pubers wordt een app ontwikkeld, in nauwe samenspraak met jongeren.

Lichter leven, Harm Wagenmakers Uitgeverij AnkhHermes, ISBN 9789020210446

Mindful omgaan met pubers, Eline Snel Uitgeverij Ten Have, ISBN: 9789025901387 PSC 35

VERANDERINGEN IN ONDERWIJS & ZORG

Door: Jacqueline Maurice Passend onderwijs en transities in de jeugdzorg; twee belangrijke wijzigingen die voor een deel een zelfde doelgroep raken, namelijk de kinderen en jongeren met een ontwikkelingsstoornis. Voor hen is naar school gaan, je daar veilig voelen en je kunnen ontwikkelen niet vanzelfsprekend. Tot op heden zijn er voor deze groep binnen het onderwijs diverse ondersteuningsmogelijkheden en ook buiten de muren van de school krijgen deze kinderen hulp. De manier waarop dit geregeld is, staat op het punt om grote veranderingen te ondergaan. Een risico of een kans?

Passend onderwijs Volgens de website van het informatiepunt beoogt men met passend onderwijs dat zo veel mogelijk leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen. Zo worden ze het best voorbereid op een vervolgopleiding en doen ze zo goed mogelijk mee in de samenleving.

Het speciaal onderwijs verdwijnt niet. Kinderen die het echt nodig hebben, kunnen nog steeds naar het speciaal onderwijs. Wat wel verdwijnt, zijn de rugzakjes (leerlinggebonden financiering), geld waarmee scholen extra hulp en zorg kunnen inzetten voor deze jongeren.

Het accent komt te liggen bij wat kinderen werkelijk nodig hebben om onderwijs te kunnen volgen: de onderwijsbehoefte wordt het uitgangspunt en niet de diagnose en de indicatiestelling. Scholen hebben daarbij een zorgplicht. Dat houdt in dat de school waar een kind wordt aangemeld, een zo passend mogelijk aanbod op de eigen, een andere reguliere of een speciale school binnen de regio regelt. Elke school stelt hiertoe een ondersteuningsprofiel op, waarin zij aangeven welke onderwijsondersteuning ze aan leerlingen kunnen bieden. De regionale samenwerkingsverbanden zijn opgericht om een zo compleet mogelijk aanbod per regio tot stand te brengen.

Klinkt als een kans, want ook kinderen zonder diagnose, maar wel met een specifieke onderwijsbehoefte worden op deze manier gezien; ook voor deze kinderen wordt de ondersteuningsbehoefte vastgesteld en een zogenaamd ontwikkelingsperspectief geschreven.

36 PSC

De praktijk, onmacht of onwil Maar met alleen mooie plannen en profielen zijn we er niet. Deze moeten concreet vorm krijgen in het dagelijks leven op school en daar ligt de uitdaging. Voor de docenten betekent het, dat ze nog meer te maken zullen krijgen met verschillen tussen leerlingen, zowel op intelligentieniveau als op het niveau van ondersteuningsbehoefte. Leraren zullen hiervoor worden opgeleid en ook in de lerarenopleidingen zal er meer aandacht nodig zijn voor de diversiteit binnen het onderwijs. De onmacht die kinderen en jongeren soms ervaren als het om hun dagelijks functioneren in de klas gaat en die vaak wordt bestempeld als onwil, zien we nu soms opduiken bij docenten. Er wordt al zoveel van ze verwacht, de werkdruk is hoog en dan ook nog passend onderwijs en alles wat daarbij komt kijken. Dat wat soms wordt gezien en ervaren als onwil, is meestal een uiting van onmacht.

Voor het kind is het van belang dat het ook in de nieuwe situatie een veilige omgeving ervaart, waarin het zich optimaal kan ontwikkelen. De eventuele extra ondersteuning die hiervoor nodig is, zal meer in de klas gegeven worden en minder daarbuiten.

Voor ouders, kind en school is het van wezenlijk belang dat er sprake is van samenwerking. Er dient een signalering te zijn van zaken die goed en minder goed gaan en hierover zullen partijen regelmatig met elkaar in gesprek zijn, waarbij men steeds het ontwikkelingsperspectief voor ogen houdt en bijstuurt daar waar nodig. Wat dat betreft verandert er niet veel ten opzichte van de huidige situatie. Daar waar men in staat is onwil te herkennen als onmacht, zal dat de samenwerking bevorderen en dat zal uiteindelijk in het voordeel zijn van het kind in het passend onderwijs.

Transities jeugdzorg Als gemeenten in het huidige tempo doorgaan met de transitie van de zorg voor jeugd, is de invoeringsdatum van 1 januari 2015 niet verantwoord. Dat concludeert de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd. Een zorgwekkende conclusie. Van verschillende kanten wordt er daarom opgeroepen om de transitie uit te stellen, maar vooralsnog staat de invoeringsdatum op 1 januari 2015. Het uitgangspunt bij de transities is eigen kracht. Dat betekent dat er een beroep zal worden gedaan op de mogelijkheden van personen en gezinnen in de samenhang van hun (woon)omgeving. Eigen

JACQUELINE MAURICE

kracht wordt gezien als het vermogen van individuen om het leven optimaal vorm te geven en problemen op te lossen of draaglijk te maken. Professionals kunnen de eigen kracht van ouders en verzorgers in de opvoeding van hun kinderen versterken, ook als er sprake is van zware problematiek. (bron: Nederlands Jeugd Instituut)

Risico versus kans?

Voor het kind, voor de zorgverlener en voor de school. Als we het allemaal laten liggen, is het een risico voor het kind, het gezin, de school en de zorgverlener. Als we het zien als een kans en gezamenlijk het belang van dit kind en dit gezin voor ogen hebben, kunnen we de zorg op de juiste manier inzetten.

Een mooi uitgangspunt, maar ook een risico. Want wie bepaalt hoe groot de eigen kracht is en hoe onuitputtelijk is deze bron?

Wat gebeurt er als blijkt dat de eigen kracht onvoldoende is, wie signaleert dat?

Hier ligt mijns inziens een kans voor de professional. Professionals kunnen de eigen kracht van ouders en verzorgers in de opvoeding van hun kinderen versterken, ook als er sprake is van zware problematiek. Tegelijkertijd kan de professional de grenzen bewaken en daar waar nodig aanvullende hulp en/of zorg bieden of inschakelen.

Jacqueline Maurice is Kinder- en Jeugdtherapeut en eigenaar van ‘KEI, educatie mét zorg’ (voorheen Study Vision Assen e.o.). Samen met een team waarin een docent, een orthopedagoog, een pedagoog en een psycholoog nauw samenwerken, verzorgt ‘KEI, educatie mét zorg’ begeleiding voor veel kinderen en jongeren voor wie leven en leren niet vanzelf gaat. Daarnaast coachen we kinderen en jongeren die om andere redenen vastlopen in hun studie. In ons werk benutten we vooral de kwaliteiten en talenten die jongelui in zich hebben; we helpen ze om deze te ontdekken, in te zetten en verder te ontwikkelen.

Samenwerking op alle fronten Juist omdat beide regelingen dezelfde doelgroep treffen, is samenwerking geboden. We zien dat gelukkig al gebeuren. Er draaien op dit moment enkele pilots waarbij samenwerkingsverbanden in het kader van passend onderwijs met gemeenten om tafel zitten om gezamenlijk een plan van aanpak te schrijven voor de jeugdzorg. Dat is een mooie ontwikkeling, omdat we daarmee zien dat de zorg voor deze doelgroep op een goede manier vorm kan krijgen. Hopelijk wordt in de pilot de meerwaarde van de samenwerking ervaren en wordt dit landelijk het uitgangspunt.

Onmacht versus onwil Onmacht bij het kind, onmacht bij school als het gaat om passend onderwijs. Er wordt veel van het kind verwacht, er wordt veel van school verwacht.

Passend onderwijs en Wmo-jeugdtransitie betreffen dezelfde doelgroep. Als dit niet goed wordt geregeld, wordt het kind twee keer getroffen en valt de hulp op school weg en ook de begeleiding thuis zal veranderen of verdwijnen. Dit is niet wat we willen.

Samenwerking tussen samenwerkingsverbanden en gemeenten komt in sommige pilots al tot stand.

JACQUELINE MAURICE

PSC 37

COLOFON

DE NFG NU OOK OP

FACEBOOK! Wilt u op de hoogte blijven van meer nieuws over het vakgebied en links naar interessante artikelen ontvangen?

Volg de NFG dan ook op Facebook.

Ook PSC Magazine kunt u op Facebook volgen met nieuws over de onderwerpen in het (aankomende) magazine.

ZELF IETS BIJDRAGEN? Wilt u zelf iets bijdragen aan PSC Magazine? Stuur dan een e-mail aan onze redactie: redactie@pscmagazine.nl.

PSC MAGAZINE, DE INFORMATIEBRON VOOR PROFESSIONALS IN DE PSYCHOSOCIALE GEZONDHEIDSZORG AANGESLOTEN BIJ DE NFG, ROSEGARDEN EN TP.NET Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@pscmagazine.nl Bladmanagement: Maartje Albert E-mail: maartje@pscmagazine.nl Eindredactie: Marianne Smits Redactieadres Sabangstraat 14 2612 BK Delft Telefoon: +31 (0)15 88 71 276 E-mail: redactie@pscmagazine.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Sabangstraat 14 2612 BK Delft Telefoon: +31 (0)15 88 71 276 info@inspiredcommunications.nl

38 PSC

Vormgeving Eefje Kleijweg www.eefjekleijweg.com Druk Drukkerij Bestenzet bv, Zoetermeer Lezersservice PSC Magazine verschijnt zes keer per jaar.

Het wordt in 2014 toegezonden aan alle leden van beroepsorganisatie NFG (Nederlandse Federatie Gezondheidszorg), Adiona, platform voor kindercoaching en Rosegarden.

Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: â‚Ź 39,95.

De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan.

Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@pscmagazine.nl

Losse edities Kijk voor losse edities op www.pscmagazine.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-informatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ŠCopyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

"Merk je ook dat je verder wilt?" + Specialist in sekse specifiek & lichaamsgericht werken

+ Supervisie voor hulpverleners + Training op maat

In- & outdoortraining in teamverband en individueel o.a. “Een taal erbij” en “Geweldloos verzet in gezinnen”.

VOOR EBSITE ONZE W D BEZOEK TUELE AANBO CHING HET AC A O C & G TRAININ

WWW.IKOS - HARDERWIJK.NL

Koots òf coach?

OS_PSC_105x74.indd 2

17-01-13 (w 3) 15:49

HET AANTAL PATIËNTEN MET CHRONISCHE PIJN EN CHRONISCHE STRESS STIJGT! Vergroot nu uw kennis en vaardigheden middels een korte, geaccrediteerde bijscholing waarin u leert uw patiënten effectief te behandelen met behulp van de CPSS methode.

Meer info: www.cpsscentrum.nl

krachtige leerstrategie.

of stuur een email naar info@cpsscentrum.nl

Kijk voor informatie op: opleiding.ke rnvisie

methode.nl

Verlies en Verlangen

Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling

Trainingen in 2014 Omgaan met rouw en verlies

2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een rouw- en/of verlieservaring

Stil Verlangen, de onvervulde kinderwens

2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een onvervulde kinderwens.

Data: zie www.verliesenverlangen.nl accreditatie voor NFG, NVPA en Adiona leden 06-27865750 www.verliesenverlangen.nl info@verliesenverlangen.nl

€ 250-

GRATIS ADVERTENTIE

VAKANTIE IS WIELEWAAL

VAKANTIE IS... ...SPIERPIJN VAN HET LACHEN

Stichting Wielewaal zoekt vrijwilligers om kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking een onvergetelijke vakantietijd te bezorgen.

Maak jij het mogelijk? www.wielewaal.nl/ vrijwilligers

Kenners Kiezen Kwaliteit

Meer informatie: www.nutrisan.com