PSC MAGAZINE EDITIE 5 – 2013 by Inspired Publishing

EDITIE 5 - 2013 | 3 E JAARGANG | WWW.PSCMAGAZINE.NL

De informatiebron voor professionals in de psychosociale gezondheidszorg aangesloten bij de NFG, Adiona en Rosegarden

THEMA: RET Ontdekkend leren lezen Lachmeditatie als innerlijke douche Ho, tot hier en niet verderâ&#x20AC;Ś!

spreken zien weten zijn voelen handelen liefhebben

SanoConcept

synergie vanuit de bron

CHAKRA FYSIEK

ENERGIE Onbewuste drijfveren, emoties en predisposities vormen bij veel gezondheidsklachten een factor van belang. Het SanoConcept hanteert een geïntegreerd model waarin drie niveaus worden onder-scheiden: het fysieke, energetische en persoonlijkheids- of psychovegetatieve niveau. In dit concept spelen de persoonlijkheidskenmerken ofwel de chakra’s een sleutelrol. Chakra’s komen overeen met de psychovegetatieve stuurcentra in de hersenen. Daar zetelen de fixaties en remmingen die energetische en somatische verstoringen kunnen veroorzaken of beïnvloeden. Het SanoConcept biedt u een werkbaar medisch-klinisch model en uitgebreide ondersteuning middels diverse opleidingen. Vraag nu het gratis vademecum aan. Uitgebreide testset van 40 energetische producten is verkrijgbaar voor maar €15,-.

Kijk voor meer informatie op www.SiVAS.nu

SiVAS

Subtiele interventies met behulp van het Vasculair Autonoom Signaal

SanoPharm Nederland bv - Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK - Barneveld T 0342-420714 - F 0342-420686 - www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

VOORWOORD

RET-JEZELF Iedere editie staan we weer voor een uitgebreide keuze. Wat wordt het thema en wie gaan we interviewen? Er zijn zoveel interessante en relevante onderwerpen, dat we de komende jaren nog niet uitgeschreven zijn. Natuurlijk zijn we ook benieuwd naar uw wensen! Als er een onderwerp is waar u meer over wilt lezen of een persoon die u graag aan het woord ziet komen, horen wij dat graag! Voor deze editie spraken we met Jan Verhulst, auteur van verschillende boeken over de RET, waaronder het boek RET-Jezelf. Verhulst past de RET al jaren toe in zijn praktijk en heeft een kritische kijk op onze maatschappij. RET is een cognitieve gedragstherapie, gericht op het veranderen van het denken en het handelen; daardoor wordt het mogelijk om psychisch beter te functioneren. Zoals velen van ons hebben ondervonden is niets zo moeilijk als het veranderen van gedrag of denken. Vaak zijn we ons niet eens bewust van ons gedrag of onze gedachten. Volgens onderzoekers hebben we tussen de 40.000 en de 60.000 gedachten per dag. En we staan vast niet stil bij iedere gedachte afzonderlijk, anders zouden we nergens anders meer aan toekomen. Veel van onze gedachten hebben weinig (negatieve) invloed op ons leven en op ons welbevinden. Daarnaast zijn er de ongezonde, negatieve en irrationele gedachten die wel invloed hebben op ons welbevinden. Deze gedachten beïnvloeden onze emoties.

“De PSC-dagen 2014: 23 en 24 mei! Bent u erbij?”

Volgens de RET hebben we zelf invloed op onze gedachten en kunnen we deze zelf veranderen. Dat betekent dat we zelf kunnen veranderen hoe we ons voelen. Verhulst waarschuwt wel: “Denk niet te makkelijk over RET. Het klinkt heel makkelijk, maar in de praktijk is het veel minder makkelijk. Het kost tijd, wil je mensen echt anders leren denken.” Inzicht is vaak het begin van verandering. Een manier om inzicht te krijgen is het opzoeken van de stilte. De PSC-redactie ging daarom op onderzoek uit en sprak met Marcel, die een stilteretraite volgde en met Jan, die de Camino de Santiago liep. Twee verschillende belevenissen die hebben geleid tot dezelfde conclusie: het verlangen om dit ieder jaar te doen. Verderop in dit magazine leest u een artikel van Jooske Kool over ‘Ho, tot hier en niet verder…!’ Dit is een speelse, persoonlijke en warme benadering die de psychosociale weerbaarheid van kinderen en jongeren vergroot en ook de ouders/opvoeders steunt bij het versterken van hun opvoedvaardigheden. Jooske Kool verzorgde tijdens de afgelopen PSC-dagen een aantal drukbezochte workshops. Heeft u de data van de PSC-dagen in 2014 trouwens al in uw agenda gezet? Dit keer vinden deze plaats op 23 en 24 mei. Ik hoop dat u erbij bent! In de komende magazines en via onze nieuwsbrief en website brengen we u op de hoogte van de invulling van de PSC-dagen. Het beloven weer twee geweldige dagen te worden! Voor nu wens ik u veel leesplezier! •

Sacha van den Ende Hoofdredacteur redactie@pscmagazine.nl

PSC 3

DURF IN TE GRIJPEN A LS JE GEZINSGEWELD S I GNA L E ERT

TWEEDAAGSE TRAINING “Omgaan met dilemma’s bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling” 17 en 31 januari 2014 in Nijkerk De overheid heeft het bestrijden en voorkomen van

nog maar erger voor het kind in de thuissituatie als je

gezinsgeweld tot speerpunt gemaakt. Van professi-

er met de ouders over begint….….Je wilt zorgvuldig

onals verwacht de overheid meer dan van burgers.

met je cliënten omgaan en mensen niet in de proble-

Zij zijn sinds 1 juli van dit jaar verplicht om te werken

men brengen!

met een meldcode als zij huiselijk geweld en kindermishandeling vermoeden. Dit is vastgelegd in de wet

Om je met deze vragen en twijfels te helpen biedt de

Meldcode.

NFG voor de derde maal de training “Omgaan met dilemma’s bij vermoedens van Huiselijk geweld en Kin-

Hoewel de vijf stappen van de meldcode duidelijk zijn,

dermishandeling” aan. De training is door de eerdere

roept het daadwerkelijk handelen bij vermoedens van

deelnemers van de NFG beoordeeld met een gemid-

geweld bij de meeste collega’s twijfel en huiver op.

deld 8,3.

Immers, heb je het wel goed gezien? Je wilt iemand niet vals beschuldigen. Slachtoffers zullen het geweld

De training zal plaatsvinden op 17 en 31 januari 2014

ook vaak ontkennen. En misschien maak je het alleen

in Nijkerk (herregistratiepunten: 16).

4 PSC

Ga voor meer informatie én aanmelding naar: www.nfgcursus.nl

INHOUDSOPGAVE

EDITIE 5 - 2013 3

Voorwoord Sacha van den Ende

Interview Jan Verhulst

Ho, tot hier en niet verderâ&#x20AC;Ś! Jooske Kool

Column Wilma de Haas NFG-nieuws

Een interview met Piet van Gijssel Jitske Buijs en Hiltje van Gijssel

Edelstenen in de praktijk Adiona

Nieuwtjes

Zintuigenprikkels

Ontdekkend leren lezen Ewald Vervaet

Waar blijven de dossiers? Tineke Ferweda

Lifestyle Eerlijk en lekker kopje koffie

Column Joan Bieger

Vitaliteit is het DNA van een organisatie Gradatim

Omgevingsfactoren en methodieken die kunnen leiden tot toetreding tot een sektarische relatie Monique Molendijk

Column Martine Clausen

Lachmeditatie als innerlijke douche In gesprek met Jan Gommans

Zintuigenprikkels

Stilte Redactie PSC

Colofon en vooruitblik

PSC 5

RET

6 PSC

INTERVIEW

W AAR H ET W ERKELIJ K O P N EERK O MT , IS DAT MEN SEN LEREN AN DERS N AAR ZIC H ZELF EN AN DEREN TE GAAN KIJ K E N

Een interview met Jan Verhulst

Jan Verhulst werkt al 30 jaar als psycholoog en heeft een eigen praktijk in Eindhoven. Hij is tevens oprichter van het RET-instituut Zuid-Nederland. Hij past de RET-methode al jaren toe in zijn praktijk. De RET-methode komt erop neer een balans aan te brengen tussen het gevoel en het verstand. De RETmethode is ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Albert Ellis. De RET-methode zoals ontwikkeld door Ellis, verschilt van de methode die Verhulst in zijn praktijk toepast.

Door: Maartje Albert, redactie PSC Waar zit dat verschil in? “De Amerikaanse RET is wat strakker of botter. Hier heb ik in het verleden weleens discussies over gehad met dhr. Ellis. Ik zal een voorbeeld geven. Iemand heeft kanker. De Amerikaanse insteek zou zijn dat deze persoon zijn ziekte zou moeten accepteren en leuke dingen zou moeten gaan doen in de tijd die hem nog rest. Dit is natuurlijk wat kort door de bocht. Het zou mooi zijn als iedereen dat zou kunnen, maar in dit soort situaties spelen emoties een grote rol. Een ander voorbeeld: het vliegtuig stort neer. Degenen die in het vliegtuig zitten, zouden dit moeten accepteren - ze gaan toch dood - en hun laatste momenten moeten wijden aan leuke dingen. Dit werkt natuurlijk niet altijd zo. Het was dan ook mijn hoofddoel om die Amerikaanse RET wat te ‘ver-Europesen’. De methode die we hier gebruiken is dan ook wat genuanceerder. De methode slaat bij veel mensen aan. Tegenwoordig gelden de cognitieve therapieën als de meest effectieve. Ik denk dat veel therapeuten de RET-methode te gemakkelijk inzetten. Het is meer dan alleen een testje invullen en de scorelijst bekijken. Het gaat om het veranderen van gewoonten en gedrag en dat zijn heel taaie en diep ingesleten patronen. Om dat te veranderen is hard werken nodig. En daar wringt dan ook meteen de schoen. Veel mensen hebben geen zin heel hard te werken en uitgebreid bij zichzelf stil te staan; ze willen helemaal niet introspectief bezig zijn. De meeste mensen kijken liever niet naar zichzelf.” Hoe ben je met de RET in aanraking gekomen? “Dat is eigenlijk een beetje per toeval gegaan. Ik schreef boeken voor opleidingen en de uitgever hiervan zat met een aantal boeken in de maag over RET die nogal verouderd waren. Hij vroeg of ik die boeken niet wilde updaten. Ik ben hieraan begonnen, maar het leek handiger en verstandiger om heel nieuwe boeken te schrijven. De methode sprak mij aan, omdat deze leek op mijn manier van werken als psycholoog. De methode is concreet en maakt mensen makkelijk en snel duidelijk wat voor gedachten ze erop nahouden over zichzelf, over anderen, over de toekomst en over het verdelen bijvoorbeeld.” Waarom verkies je RET boven de andere cognitieve therapieën? “Als je goed kijkt, verschillen de therapieën eigenlijk niet zoveel van elkaar. De focus ligt vooral op het denken. Er zit dan ook weinig verschil tussen de RET en CGT (Cognitieve Gedragstherapie). Het verschil zit hem vooral in de naamgeving. De reden dat RET wellicht meer populair is, ligt misschien aan de naam die lekker in de mond ligt en aan de herkenbare en makkelijk leesbare boeken die er beschikbaar zijn. De naamgeving kan nog weleens van belang zijn voor verzekeraars. De meeste verzekeraars accepteren de RET-methode niet, omdat deze niet officieel erkend is. Hier is vooral een kwestie van lobbywerk, waar een academische discussie achter zit: is RET nu wel of niet wetenschappelijk

PSC 7

RET

geaccepteerd? Ellis heeft zijn leven lang geprobeerd dit voor elkaar te krijgen, maar is daar niet in geslaagd.” Hoe pas je de RET-methode toe in de praktijk? “Als een cliënt binnenkomt, maak ik eerst een uitgebreide analyse van wat het probleem is. Vervolgens vraag ik altijd wat mensen zelf gedaan hebben aan het probleem. En ik vraag waarom hun aanpak niet gelukt is. Daarna laat ik nieuwe cliënten de RET-test invullen - deze is gepubliceerd in een van mijn boeken. De test levert vaak een hoge herkenningsgraad op. Dit zijn aanknopingspunten waarop we vervolgens dieper ingaan. Daarna kan de aanpak eigenlijk twee kanten opgaan. Of je kunt de kant opgaan van het aanleren van ander gedrag of je gaat onderzoeken waarom mensen denken wat ze denken. En dan kom je vaak uit bij de zogenaamde life events. Hoe is iemand opgevoed? Wat heeft hij meegemaakt? Welke relaties zijn van belang geweest? Meestal ligt daar wel afdoende verklaring in waarom mensen zo zijn gaan denken. Ik ben ervan overtuigd dat in 99 procent van de gevallen de bestaansoorzaak van de huidige problemen die mensen in hun leven ervaren, is te vinden in de gezinssituatie, opvoeding en achtergrond.” Het gaat dus niet alleen om het aanleren van ander gedrag? “Nee, het aanleren van ander gedrag is eigenlijk de eerste laag. Dit is het makkelijkst, hoewel je daar wel een bepaalde dosis lef voor nodig hebt. Waar het werkelijk op neerkomt, is dat mensen leren anders naar zichzelf en anderen te gaan kijken. En dat is veel moeilijker. Hier heb je te maken met weerstand tegen verandering. Dat vind ik een interessant onderwerp en vandaar ook mijn promotieonderzoek naar afweermechanismen. Waarom blijven mensen doorgaan met het doen van bepaalde gedragingen, terwijl ze weten dat dit niet goed voor ze is? Hier is mijn boek Jezelf kunnen, willen, durven veranderen uit voortgekomen. Verandering kan ook veel weerstand in de omgeving oproepen. De omgeving heeft vaak moeite met het veranderde gedrag. Het liefst heeft men dat we in de pas blijven lopen.” Het begint dus vooral met inzicht? “Ja, dat klopt, maar dit is ook direct de beperking. Dit geldt overigens voor alle vormen van therapie. Het kijken naar jezelf of het introspectief vermogen is voor de ene persoon heel natuurlijk en deze persoon kan dat heel goed. Maar anderen kunnen dit helemaal niet. En het fascinerende is dat dat niets te maken heeft met intelligentie. Het is overigens helaas ook niet aan te leren. Hoe dat 8 PSC

komt, weet eigenlijk niemand. Het is frappant dat daar nog niemand op gepromoveerd is. Als men, door naar zichzelf te kijken, inzicht krijgt, is het veel makkelijker om gedrag te veranderen. Wat je dan eigenlijk aan het doen bent, is het vergroten van iemands zelfvertrouwen. Veel mensen denken dat zij uniek en afwijkend zijn in hun gedachtepatronen, maar veel mensen hebben dezelfde angsten. Als je ze dat duidelijk kunt maken, stelt dat gerust en kunnen ze makkelijker bepaalde gedachten en emoties toestaan. In het geval dat iemand geen introspectief vermogen heeft, kun je eigenlijk alleen ander gedrag aanleren. Dit gaat dan om gedrag dat hij vertoont in situaties waarin hij bang is of die hij vermijdt. Veel mensen worden geregeerd door angst: angst voor ontslag of angst voor eenzaamheid bijvoorbeeld. Angst zorgt ervoor dat mensen gaan ‘pleasen’ en zich gaan gedragen zoals ze denken dat een ander dat fijn vindt. Gaandeweg vervreemden mensen dan steeds meer van zichzelf. En dat is een proces van jaren, wat zich uiteindelijk gaat wreken. Mensen krijgen vervolgens allerlei klachten. Naar mijn mening gaan mensen vaak te laat in therapie.” Hoe zou je mensen kunnen stimuleren eerder in therapie te gaan? “Door er meer bekendheid aan te geven. Daarnaast willen mensen vaak zelf proberen iets te veranderen. Dat is op zich natuurlijk prima. Maar de meeste mensen gaan helaas te lang door met een manier van leven die uiteindelijk heel ongezond is.” Je hebt verschillende boeken geschreven? “Aanvankelijk schreef ik boeken voor het onderwijs en daarna kwamen de boeken over RET. Ik heb er inmiddels 25 geschreven. Als er nog een boek bij zou komen, zou dat gaan over relaties. Ik denk dat er een heel negatieve trend aan de gang is op het gebied van liefdesrelaties. Steeds meer huwelijken gaan stuk en steeds meer mensen zijn ontrouw binnen de relatie. Het is mijn overtuiging dat mensen niet meer leren of geleerd hebben om elkaar te vertrouwen. Dat zie je in de zakenwereld, maar ook in het privéleven. Daar zou ik nog wel eens een choquerend boek over willen schrijven. Want wat zijn we nu eigenlijk allemaal aan het doen? De aanzet hiertoe is het boek Houden van is niet genoeg. Dat is voor veel mensen al een confronterend boek. Als vervolg hierop zou ik een boek willen schrijven over de rampzalige gevolgen van stukgelopen relaties. En die gevolgen zijn niet zuinig. Ik maak het dagelijks mee in mijn praktijk. Volgens mij leven we in een tijdperk van het grandioze egoïsme.

INTERVIEW

“Waar het werkelijk op neerkomt, is dat mensen leren anders naar zichzelf en anderen te gaan kijken.” Op grote en kleine schaal. Dit merk ik ook aan mijn cliënten. Bijvoorbeeld bij scheidingen. Ik merk dat ouders in scheiding veel meer bezig zijn met hun eigen belang dan met de gevolgen voor de kinderen. Ook in de bedrijfscultuur zijn mensen meer en meer bezig met ‘hoe houd ik mijn baan?’ Er heerst weinig collectivisme. Het cultuur- of maatschappijbeeld is niet zo positief op dit moment. Ik ben bang dat ik niet de enige ben die daar zo over denkt.” Wat zou hierop volgens jou een antwoord zijn? “Dan kan ik heel makkelijk zeggen ‘een mentaliteitsverandering’, maar hoe krijg je dat voor elkaar? Hoe gaan mensen in plaats van egoïstisch altruïstisch denken? Dat zijn - op dit moment - moeilijk te beïnvloeden gewoontes. Wat ik doe, is mensen erop wijzen dat de egoïstische manier van denken alleen maar verliezers oplevert. Jammer genoeg is niet iedereen hier vatbaar voor. Er wordt vooral aan het eigen hachje gedacht. In de geschiedenis kun je zien dat het egoïsme versus altruïsme een cyclus vormt. Zo’n cyclus duurt zo’n 10 tot 15 jaar. Het hoogtepunt van het altruïstisch denken lag ongeveer eind jaren zestig en begin jaren zeventig van de vorige eeuw. Volgend jaar verwacht ik een dieptepunt in de hulpverlening. De geestelijke hulpverlening wordt steeds meer afgebroken. Wat de politiek nu wil, is dat mensen steeds minder in ziekenhuizen en inrichtingen terechtkomen. De verzorgingsstaat moet een participatiestaat worden. Als mensen hulp nodig hebben, moeten ze dat zelf oplossen. Over een paar jaar zal blijken dat onze samenleving daar helemaal niet op is ingericht. Ook de politici zullen erachter komen dat er andere maatregelen genomen moeten worden. Ook dat is een golfbeweging. Maar tot die tijd zullen we het nog wel even moeten uitzitten.” Wat zou je als hulpverlener zelf kunnen doen om het tij te keren? “We kunnen - en dat wordt ook gedaan - protesteren. Jammer genoeg hebben wij weinig invloed. De echte invloed komt van de zorgverzekeraars en de regering. Vaak moet er eerst een groot ongeluk gebeuren, zodat de ellende zichtbaar wordt. Pas dan grijpt men in.” Wat houdt voor jou je werk interessant? “Dat is het leren kennen van mensen. Dit is volgens mij ook de voorwaarde om dit werk te kunnen doen. Zelf ben ik nog niet zo lang geleden op een voor mij nieuwe weg gekomen en dat is de weg van het analytische Boeddhisme. Dit is niet zweverig, maar heel concreet en gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Het analytische Boeddhisme gaat echt door tot op de kern: wat is bewustzijn, wat is persoonlijkheid en wat is nu werkelijk denken?”

rie, snaartheorie en neurofysiologisch onderzoek. Voor dat soort onderwerpen moet je echt de tijd nemen en dat hebben veel mensen niet.” Zou je tenslotte nog iets mee willen geven aan hulpverleners? “Denk niet te makkelijk over RET. Het klinkt heel makkelijk, maar in de praktijk is het veel minder makkelijk. Het kost tijd, wil je mensen echt anders leren denken. Blijf het onderwerp dus bestuderen en blijf boeken lezen. Lees daarnaast ook eens de kritieken op RET. En verdiep je in de oosterse manier van denken over dit onderwerp. Verdiep je in het werkelijke wezen van het denken. En dan kom je volgens mij uit bij het analytische Boeddhisme. Daarnaast denk ik dat het belangrijk is dat je als therapeut hoge eisen stelt aan jezelf. Registratie bij een beroepsvereniging zegt niets over je medemenselijkheid. Het meet of je voldoet aan de opleidingseisen en genoeg aan bijscholing hebt gedaan, maar de waarde van jou als empathisch mens wordt niet gemeten. Dit is natuurlijk ook moeilijk te meten, maar het zou eigenlijk wel moeten.” RET De RET-methode (Rationeel-Emotieve Therapie) is een vorm van psychotherapie die is ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Albert Ellis (1913 - 2007). RET is een cognitieve gedragstherapie, gericht op het veranderen van het denken en het handelen; daardoor wordt het mogelijk om psychisch beter te functioneren. Dit betekent dat ook onze manier van denken verandert en wel van een ongezonde, negatieve en irrationele manier, naar een veel rationelere (lees: verstandigere) manier van denken. Dat zal ook na verloop van tijd een positieve invloed hebben op onze emoties. RET is kortdurend en probeert zo efficiënt mogelijk te zijn. Het doet een beroep op het gezonde verstand en helpt in anders denken, voelen en doen, waardoor iemand leert problemen effectiever aan te pakken. Een belangrijk uitgangspunt van de RET-methode is dat wij als mensen veel meer bepalend zijn voor onze gevoelens en gedragingen dan we geneigd zijn te aanvaarden. Gevoel en gedrag worden in belangrijke mate bepaald door onze gedachten en die kunnen we zélf veranderen. Dit wordt geïllustreerd door de volgende uitspraak van de filosoof Epictetus (60 na Christus): “Het zijn niet de dingen die in de wereld gebeuren, waardoor mensen van slag raken, maar hun gedachten daarover.’’ • Bron: ret-instituut www.janverhulst.nl

Hoe ben je op dat pad gekomen? “Iemand attendeerde mij erop dat de Dalai Lama veel verwijst naar RET. Dit ben ik toen gaan onderzoeken en het bleek inderdaad zo te zijn. In feite is het Boeddhisme ook een manier om het denken te veranderen. De Dalai Lama is een slimme man, want hij probeert een brug te leggen tussen de oosterse en westerse levensvisie. Ik heb er bij mijn uitgever op aangedrongen dat in de laatste herdruk van RET-jezelf een hoofdstuk werd toegevoegd over dit onderwerp. Ik merk dat het onderwerp voor veel mensen te diep gaat. Het is dan ook pittige materie: kwantummechanica, relativiteitstheo-

PSC 9

METHODE ‘HO, TOT HIER EN NIET VERDER…!’

Methode ‘Ho, tot hier en niet verder…! De psychosociale weerbaarheid van kinderen en jongeren met emotionele, gedrags- of sociale problemen vergroten.

Door: Jooske Kool Stevig in je schoenen - Lekker in je vel! Niet elk kind voelt zich vanzelfsprekend of gemakkelijk geliefd, geaccepteerd en onderdeel van een groep en niet elk kind beleeft vanzelfsprekend plezier samen met anderen. Soms is een kind te véél, te vaak boos, bang of verdrietig. Soms weten ouders of leerkrachten niet meer hoe te helpen... ‘Ho, tot hier en niet verder…!’ is een speelse, persoonlijke en warme benadering die de psychosociale weerbaarheid van kinderen en jongeren vergroot en ook de ouders/opvoeders steunt bij het versterken van hun opvoedvaardigheden. Stevig in je schoenen - Lekker in je vel! Voor kinderen, pubers en op school! Voor wie? ‘Ze moeten mij altijd hebben!’ ‘Niemand vindt mij leuk.’ ‘Ik ben bang voor ...’ ‘Ik word heel gauw boos!’ ‘Mij krijgen ze niet meer, ik sla er direct op’. ‘Ik kan niets.’ ‘Ik voel me waardeloos.’ ‘Het is mijn eigen schuld.’ ‘Ik heb geen rust in mijn kont.’ De methode is voor alle kinderen die moeite hebben met het contact met zichzelf en anderen en een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van (ernstige) problemen in het psychosociaal functioneren. Kinderen die zich terugtrekken of juist erg opvallen (overheersen) in het contact met anderen. Voor ouders die soms al van alles hebben geprobeerd en zelf ook graag een steuntje in de rug willen. Bewegen is leren met je hele lijf Leren doen we van nature door actief te experimenteren en te ervaren. Bewegen en lichamelijkheid spelen een belangrijke rol in het contact met anderen. In het bewegen laat je zien wie je bent, wat je doet, wat de gevolgen zijn van je gedrag. Het bewegen hangt samen met en beïnvloedt de emotionele beleving, het denken over, het begrip van en de relatie met jezelf en anderen. Bewustzijn van de invloed en de gevolgen van het eigen gedrag helpt betere keuzes te maken en meer verantwoordelijkheid te nemen voor wie je bent en wat je doet. Niet het probleem, het kínd als geheel staat centraal Problemen zijn veelal symptomen voor onderliggende behoeften. Bouwen aan eigenwaarde, zelfvertrouwen en vaardigheden versterkt het gevoel dat je ertoe doet! De positieve ervaringen in de groep leeftijdgenoten vergroten het innerlijke gevoel goed te zijn

10 PSC

zoals je bent, erbij te horen, het besef van wie je bent en wat je kunt. Spel, beweging, tekenen, verbeelding, nadenken over en verwoorden van eigen ervaringen vergroten het zelfvertrouwen en de vaardigheden om beter met zichzelf en anderen om te gaan. En plezier! Plezier als voorwaarde om echt te leren. De trainingsgroep is ‘oefenpodium’ om veilig te experimenteren met nieuw en passender gedrag. Het ervaringsgerichte leren herstelt de balans tussen voelen, denken en doen. De ouder - kindrelatie Ouders en kinderen zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar wederzijds. Ouders (en opvoeders, leerkrachten) vergroten hun vaardigheid om te luisteren en hun kind te helpen zelf oplossingen voor problemen te vinden. Zij worden zich meer bewust van hun ‘voorbeeldgedrag’ en eigen opvoedingsstijl. Zij leren disfunctionele gedachten of gedragspatronen te herkennen en om te buigen. Ook krijgen ze zicht op wat te doen in risicosituaties, zoals pesten en (seksueel) misbruik. Jolanda 6 jaar - groep 2 ‘Ik ben vaak bang, ook dat iemand mij mee wil nemen. Ik weet niet wat ik moet doen als iemand aan mij vraagt om mee te gaan. Ik droom er vaak over en wordt soms midden in de nacht wakker, omdat ik denk dat er iemand is die dat komt doen.’ Na de training ‘Ik kan nu heel veel dingen! Ik ben goed in de “boom” en de “ik-boodschappen”. Als ik boos ben, ga ik op mijn kamer “donderwolken”, papa en mama vinden dat goed; ze mogen dan niet binnenkomen. Ik moet het zelf doen, anders werkt het niet goed. Op school zeg ik nu ook “nee” en we doen nu ook eens iets wat ik leuk vind! De juf vindt dat heel knap van mij. Ik ben niet meer bang dat iemand mij meeneemt, want ik ken alle regels van de “vreemdeling” uit mijn hoofd. Ik droom niet meer en als ik toch wakker word, heb ik mijn “binnenvriend”. Die komt altijd, als ik maar wil. Ik ben nu meestal blij! Als er weer problemen komen, dan mag ik van papa en mama naar de training voor grote kinderen.’ Reactie van de ouders van Jolanda ‘Ze praat over dingen waar kinderen van haar leeftijd niet mee bezig zijn. Ze hoort dingen waar volwassenen over praten en vraagt erover door. Op school scoort ze in alles hoog, maar sociaal

JOOSKE KOOL

en emotioneel is ze “anders”. De training hielp haar zichzelf positiever te waarderen. Ze heeft nu meer zelfvertrouwen en rust en laat angstige gedachten sneller los. We hebben geleerd beter af te stemmen, dat helpt fantastisch! ‘Ik’, zegt vader, ‘praatte met haar als een volwassene. Ik verklaarde alles, soms de meest gecompliceerde ontwikkelingen. Nu doe ik het anders en dat werkt veel beter. We begrijpen elkaar nu ook beter. En … het is nog leuker ook… op kindniveau! Het gaat nu goed met haar, thuis én op school! Ze slaapt veel beter en bij het buitenspelen “speelt” ze zonder angst. Wat zijn we blij dat we de training met haar gedaan hebben. Zo veel profijt!’ Thijs 13 jaar - vwo ‘Weet ik veel waarom ik me bezighield met digitale “bedreigingen”, ik vond het wel grappig. Ik had nooit gedacht dat de politie zich met zulke onbenulligheden zou bezighouden. Ja, ja, het was op het randje, maar ik laat me niet meer aan de kant zetten. Het is genoeg geweest, ik ben op de basisschool jarenlang de pineut geweest, ze gaan met mij geen loopje meer nemen. Ik weet ook wel dat ik zo niet verder kan en dat het moet stoppen, maar ik wil niet meer terug naar dat dagelijkse rotgevoel en die eindeloze pesterijen.’ Na de training ‘Het gaat nu supergoed met mij. Niks aan de hand. Nooit geweten dat “het” en “ik” zo in elkaar zitten. Ik moest in de training wel echt een drempel over, toen ik ontdekte dat ik eigenlijk heel gevoelig ben. Moeilijk om dat toe te geven in de groep. Is het een “zwakke” of juist een “sterke” kant?! Daar heb ik lang over nagedacht. Het gaf me een kik om alles te uiten, en niemand vond het stom of niet cool. Op school ben ik andere jongeren op gaan zoeken. Ik weet nu beter wat ik voel en kan nu anders contact maken. Ik hoef niet meer stoer en interessant te doen en pesters laten me nu koud. De training is alweer een jaar geleden. Ik denk er bijna nooit meer aan. Ik voel me supergoed en dat gaat vanzelf….’ Reactie van de ouders ‘Alle pesterijen waar onze zoon op de basisschool mee te maken had, hebben diepe sporen achtergelaten. We hoopten dat hij op de middelbare school een nieuwe start kon maken. Eerst leek het goed te gaan, tot we begrepen dat hij de rollen omdraaide en nu nota bene de “pester” is: je eigen kind! We waren totaal sprakeloos en kapot, toen de politie ons op de hoogte bracht.

Wat zijn we blij dat we deze training vonden. Thijs is nu echt een ander kind. Hij is veel rustiger en als zich iets lastigs voordoet, blijft hij rustig en zoekt een oplossing. Hij schaamt zich ook niet meer om advies te vragen. Gelukkig weten wij dankzij de oudercursus ook hoe een win-winsituatie bereikt kan worden. Zijn rust heeft bij ons de spanning van jaren weggehaald, ook nu nog, na een jaar. We vragen ons wel eens af hoe het zonder training afgelopen zou zijn.’ Eenjarige deeltijdopleiding tot trainer Psychosociale Weerbaarheid Jaarlijks start de 1-jarige opleiding trainer Psychosociale Weerbaarheid op post-hbo-niveau van Stichting Uit eigen beweging. Nu verzorgen 85 gecertificeerde trainers in de methode ‘Ho, tot hier en niet verder…!’ de trainingen voor kinderen, ouders en leerkrachten alsmede schoolprojecten in Nederland en België. Efficiëntie, transparantie en doelgerichtheid zijn begrippen die het huidige hulpverleningsklimaat domineren. Met de methode ‘Ho, tot hier en niet verder…!’ beschikken trainers/hulpverleners over een helder gestructureerde werkwijze, die inspireert tot een persoonlijke, speelse en warme benadering, onmisbaar bij het werken met kwetsbare kinderen. Voor professionals zijn er introductie- en methodiekworkshops. Sinds 1995 volgden meer dan 12.000 kinderen en ouders met opvallend goede resultaten de trainingen. Reden dat de Radboud Universiteit Nijmegen zich inzet voor onderzoek naar de effecten. Boeken De methode is beschreven in een handleiding en daarbij behorende werkboeken voor kind en ouders: Kool, J., ‘Ho, tot hier en niet verder ..!’ Training in psychosociale weerbaarheid voor kinderen van 7 tot 12 jaar en hun ouders. Social media http://stichting-uiteigenbeweging.blogspot.nl/ www.facebook.com/pages/Stichting-Uit-eigen-beweging/ 156720721082745 • Meer informatie via www.uiteigenbeweging.nl.

PSC 11

Adiona is een professioneel platform voor kindercoaching en heeft ruim honderd leden verspreid over heel Nederland

Een poort naar het onbewuste.

Edelstenen in de praktijk! Schatten uit de diepe lagen van de aarde geven toegang tot de diepe lagen in onszelf. Dat wat jou aantrekt in een edelsteen komt vanuit die diepere laag in jezelf. Het komt als een weten, als een horizontale zwaartekracht. In het spel van ontdekken en verwonderen komt de verbinding dan als vanzelf.

platform@adiona.nl www.adiona.nl

Oktober 2013 PSC.indd 1

Psychodidact

17-09-13 09:06

Communicatie & Psychologie

NHA en Psychodidact verzorgen in samenwerking de Opleiding Psychosociaal Counselor (OPC). Studenten worden na het behalen van het diploma van deze geaccrediteerde SNRO HBO registeropleiding toegelaten tot het register van de NFG. Meer info over deze unieke opleiding vindt u op www.nha.nl. De onderstaande modules uit deze registeropleiding kunt u ook los volgen. De te behalen certificaten voor deze modules zijn officieel erkend als na- of bijscholing door de NFG: PSCM0312 Sociale Psychologie

Klinische Psychologie 1 en 2

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving. - Contact met medestudenten via onze leeromgeving. - Praktijkdag verzorgd door Hein Heijen. Lesgeld: € 499 of 9x € 60,00

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving. - Contact met medestudenten via onze leeromgeving. - 3 Praktijkdagen verzorgd door Hein Heijen. Lesgeld: € 699 of 12x € 66,00

Medische kennis Anatomie, Fysiologie en Pathologie

- Uniek lesmateriaal (gratis 14 dagen op proef) - Studiebegeleiding door vakdocenten via onze digitale leeromgeving. - Contact met medestudenten via onze leeromgeving. Lesgeld: € 279 of 9x € 34,00

Bel voor GRATIS studiegids 077-3067000 of www.nha.nl

COLUMN WILMA DE HAAS

K-therapie Het valt me elke keer weer op. Hoe verzint de mens het om, wanneer hij zich K(klote dus) voelt, juist dingen te gaan doen waardoor hij zich uiteindelijk nóg meer K gaat voelen. Bijvoorbeeld door zichzelf te belonen met veel chocolade eten, door zich vol te proppen met chips en ijs of door prullaria te kopen voor zichzelf. Dit is een veelvoorkomend patroon. Terugkerend gedrag dus. Het patroon van Ik voel me rot dus ik ga mezelf belonen. Ik vind dat raar. Een gek patroon. Het klopt ergens niet. Er zit geen logica in. En één ding is zeker, het werkt niet. Effectiviteit: Nul Komma Nul. Zelf zweer ik bij de K- therapie. Die is eigenlijk ook veel logischer en werkt als volgt. Voel je je K, dan doe je K-dingen. Niks beloning! Een uitleg. Wanneer ik me rot voel, voel ik me rot en dan kan ik net zo goed heel vervelende dingen doen. Ik voel me toch al niet fijn, dus beter die tijd goed besteden door de meest vervelende klussen te gaan doen. Er valt niets te verliezen en erger dan ik me dan al voel, kan het niet. Dus aanpakken die handel. Op die momenten zoek ik precies die werkjes die ik al tijden uitstel. Werkjes waar ik een enorme hekel aan heb, gewoonweg háát, zoals auto stofzuigen (ik word agressief van ik + stofzuiger in een te kleine ruimte), vriezer ontdooien (handmatig wel te verstaan) of hok opruimen (een never-ending story). De kracht van deze therapie, de K-therapie dus, is dat je door juist die rotklus te doen, je weer goed gaat voelen. Weg dat vervelende gevoel. Twee vliegen in één klap zelfs. Klus gedaan én positief gevoel terug. Daarom snap ik die mensen niet die maar klagen dat ze zich rond hebben gegeten omdat ze zich zo rot voelden, en nu te dik zijn. Dat is toch om problemen vrágen. Dat zijn twee negatieve vliegen in één klap. Je rot voelen en te dik zijn geworden. De kracht van een effectieve therapie zit vaak in het doorbreken van oude patronen. Dat betekent meestal simpelweg het omgekeerde doen van wat je gewend was te doen. De boel omdraaien dus. Mocht u mij dus ooit de auto zien stofzuigen, de vriezer zien ontdooien of het hok zien opruimen, dan wéét u het. Ik zit in therapie. • www.haasenkonijn.nl Fotografie: Anja Hagedoorn

PSC 13

NFG-NIEUWS

Schreef ik in het vorige magazine nog dat het komkommertijd is op het kantoor van de NFG? Ik kan het mij al bijna niet meer herinneren. Het is weer als vanouds druk, maar dat werkt uiteindelijk toch het prettigst. Nog dagelijks ontvangen wij nieuwe inschrijfpakketten en meerdere cv’s per e-mail om te beoordelen of een NFG-registratie mogelijk is. Hiermee zijn wij uiteraard erg blij. Vanwege de komst van onze nieuwe collega Henk Kuhl moesten wij voor hem een werkplek creëren. Dit betekent dat er intern verhuizingen hebben plaatsgevonden. Henk zijn eerste werkdag is op 1 oktober a.s. Voor alle partijen best spannend. Inmiddels hebben alle NFG-leden per brief hun inlogcodes ontvangen zodat zij zelf hun adreswijzigingen etc. kunnen doorvoeren op de website. Bent u uw wachtwoord vergeten? Geen probleem. U kunt bij het logingedeelte uw e-mailadres invoeren en u krijgt het wachtwoord per mail toegestuurd. De papieren dossiers worden momenteel gescand door onze collega Krystyna. Dit is natuurlijk een enorme klus maar ze heeft inmiddels al heel wat dossiers in haar handen gehad. Op termijn kunt u dus uw hele dossier bekijken. Ook komt er een mogelijkheid dat u zelf documenten kunt uploaden en toevoegen aan uw dossier. Nu nog toekomstmuziek, maar de toekomst komt met kleine stapjes dichterbij. Zoals u wellicht heeft gemerkt, is het vorige PSC-magazine later bij u bezorgd dan u gewend bent. En ook heeft u kunnen zien dat er een pagina uit het magazine is gesneden en dat er een los vel is toegevoegd. De bijdrage van de voorzitter van de NFG, Rick Denkers, is verwijderd. Rick had in zijn stuk geschreven over (heugelijk)

“Bent u uw wachtwoord vergeten? Geen probleem. U kunt bij het logingedeelte uw e-mailadres invoeren en u krijgt het wachtwoord per mail toegestuurd.”

nieuws dat wij 2,5 maand daarvoor van een grote zorgverzekeraar hadden ontvangen. Vanwege de toen nog naderende zomervakantie hadden wij besloten om onze leden pas na de vakantieperiode hierover te berichten. Precies in de week dat wij het magazine zouden verzenden, kregen wij een e-mail van diezelfde zorgverzekeraar waarin stond dat de berichten uit hun eerder geschreven e-mail niet meer van toepassing waren en dat er toch andere beslissingen werden genomen. De inhoud van Ricks bijdrage klopte ineens totaal niet meer en het zou voor grote verwarring hebben gezorgd wanneer wij deze zouden publiceren. Wel vaker hebben wij gemerkt dat vanwege de deadline waarmee wij te maken hebben bij het uitbrengen van het magazine, het door ons gebrachte nieuws niet meer up-to-date is. Daarom hebben we besloten om niet meer een vaste rubriek te vullen in dit magazine. Voor het actuele nieuws hebben wij natuurlijk de Nieuwsflits die u regelmatig via de e-mail ontvangt. Belangrijk (verzekerings)nieuws zullen wij u via de Nieuwsflitsen toesturen. Ik ga onze IT-specialist vragen of de Nieuwsflitsen ook op de website geplaatst kunnen worden. Wellicht is dit al wel gerealiseerd op het moment dat u dit bericht leest. Lees de Nieuwsflits dus altijd goed, er kan

Nederlandse Federatie Gezondheidszorg

14 PSC

voor u belangrijk nieuws in staan. Rick Denkers, voorzitter NFG Carry Huijink-Jansen, office-manager NFG

DURF IN TE GRIJPEN ALS JE GEZINSGEWELD SIGNALEERT

“D u r f in te gr i jp en a ls j e gezi n sgewel d s ig n a leer t”

TW E E D A A G S E T RA I N I N G “O M G A A N M E T D I L E MMA’ S BI J V E RMO E DENS VAN HU ISELIJ K GEWELD EN K INDERMISHANDEL ING” Door: Annemiek Beck Een schokgolf ging door Nederland, toen afgelopen mei na een zoektocht van twee weken de broertjes Ruben en Julian gevonden werden in een sloot, gedood door hun vader. In september was het weer raak. Een vader doodde zijn 3 zoontjes in een vakantiehuis in Drenthe. We zijn diep gechoqueerd als we het horen. Hoe is het mogelijk dat een ouder zijn eigen kinderen doodt? We begrijpen het niet. Toch komt het vaker voor dan we denken. In Nederland sterven ongeveer 50 kinderen per jaar door toedoen van hun naasten. Dat is gemiddeld een kind per week! En kinderen wordt nog veel meer aangedaan. In Nederland zijn er jaarlijks 120.000 kinderen slachtoffer van lichamelijke, geestelijke of seksuele mishandeling door hun naasten. Veel van die pleger-ouders zijn zelf ook slachtoffer geweest van mishandeling in hun jeugd. Ervaringen van geweld zijn vaak traumatiserend, beschadigen mensen diep en beïnvloeden sterk hoe zij zich later zelf als ouder of partner opstellen. Geweld herhaalt zich vaak over de generaties en het is van groot belang dat het vroegtijdig wordt gesignaleerd en dat er hulp wordt geboden. De overheid heeft het bestrijden en voorkomen van gezinsgeweld tot speerpunt gemaakt. De huidige campagne “Geweld stopt nooit vanzelf” roept bijstanders en getuigen op om in actie te komen als zij gezinsgeweld vermoeden. Van professionals verwacht de overheid meer dan van burgers. Zij zijn sinds 1 juli van dit jaar verplicht om te werken met een meldcode als zij huiselijk geweld en kindermishandeling vermoeden. Dit is vastgelegd in de wet Meldcode. Het gaat om professionals die werken binnen de sectoren gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en justitie en om hen die binnen een organisatie als zelfstandigen werken. En de meldcode werkt! Uit onderzoek blijkt dat professionals die met een meldcode werken, 3 keer zo vaak ingrijpen bij vermoedens van geweld dan collega’s die zo’n code niet gebruiken. De overheid adviseert professionals om zich te scholen in het werken met de meldcode. Hoe je dat doet, bepaal je zelf. Je kunt zelf een aantal websites bestuderen en een brochure doornemen, of je kunt een cursus of workshop volgen. Veel professionals kiezen voor het laatste. Want hoewel de vijf stappen van de meldcode duidelijk zijn, roept het daadwerkelijk handelen bij vermoedens van geweld bij de meeste collega’s twijfel en huiver op. Immers, heb je het wel goed gezien? Je wilt iemand niet vals beschuldigen. Slachtoffers zullen het geweld ook vaak ontkennen. En misschien maak je het alleen nog maar erger voor het kind in de thuissituatie als je er met de ouders over begint… Je wilt zorgvuldig met je cliënten omgaan en mensen niet in de problemen brengen!

Om je met deze vragen en twijfels te helpen biedt de NFG voor de derde maal de training “Omgaan met dilemma’s bij vermoedens van Huiselijk geweld en Kindermishandeling” aan. De training is door de eerdere deelnemers van de NFG beoordeeld met een gemiddeld 8,3. Enkele reacties van deelnemers • De training maakt je bewust maakt van geweld en geeft inzicht in je eigen denken. • Je leert hoe ermee te dealen en welke instrumenten je kunt inzetten. • Erg leerzaam! Het vergroot je kennis en vaardigheden; een must voor professionals in de hulpverlening wat betreft huiselijk geweld. Wat levert het je concreet op als je deelneemt aan deze training? Na afloop: • begrijp je hoe geweld kan ontstaan in een gezin en waarom het zo lang kan duren. Je kent de signalen en de gevolgen en realiseert je de ernst van de problematiek, • weet je wat je kúnt doen en dient te doen als je huiselijk geweld of kindermishandeling vermoedt en welke instanties je kunt inschakelen, • kun je op een zelfverzekerde en zorgvuldige manier het gesprek aangaan met je cliënt over (je vermoedens van) gezinsgeweld, • liggen zaken niet meer langer op je bord dan nodig is, • voldoe je aan eisen die de wet Meldcode aan je stelt en heb je een certificaat dat daarvan getuigt, • kun je écht een bijdrage leveren aan het voorkomen, of stoppen van geweld in een gezin. De training zal plaatsvinden op 17 en 31 januari 2014 in Nijkerk (herregistratiepunten: 16). Ga voor meer informatie én aanmelding naar www.nfgcursus.nl. Ga voor meer informatie over trainer Annemiek Beck naar haar LinkedIn-pagina: http://tinyurl.com/dyg8leo •

PSC 15

TRANSPERSOONLIJKE ERVARING/COACHING/THERAPIE & TRANSPERSOONLIJK.NET

Transpersoonlijke ervaring/coaching/therapie

“Kenmerkend bij transpersoonlijk therapeuten is dat ze in de wereld als het ware verschillende lagen (niveaus) onderscheiden. Zo heeft ieder mens een persoonlijke laag, de laag met het ego, de identiteit en het lichaam. Dit is ook de laag waarin veel problemen ontstaan. Boven deze persoonlijke laag bevindt zich de transpersoonlijke (=bovenpersoonlijke) laag. Deze transpersoonlijke laag sluit de persoonlijke laag in en voegt hier iets aan toe. Dit iets noemen we bijvoorbeeld spiritueel, magisch, religieus…”

16 PSC

Door: Jitske Buijs en Hiltje van Gijssel Een interview met Piet van Gijssel Op 7 augustus, vlak na de tropische hittegolf en het bijbehorend noodweer, het interview met Piet van Gijssel, oprichter van transpersoonlijk.net: digitale ontmoetingsplaats voor transpersoonlijk therapeuten, kunstenaars en belangstellenden. Een interview over: Wat is transpersoonlijk? Wat is een transpersoonlijke ervaring? Wat gebeurt er in transpersoonlijke therapie? Wat maakt transpersoonlijke therapie effectief? En tot slot: het doel van transpersoonlijk.net. Een interview met een gepassioneerd mens over ‘transpersoonlijk is heel gewoon’, ‘de klik met cliënt’ en ‘ontmoeten en verbinden’. Piet van Gijssel is geboren en opgegroeid in Haren. In deze landelijke omgeving genoot hij een zorgeloze jeugd.”Er waren bomen om in te klimmen, oude boerderijen en stookhutten. Genoeg ruimte en vrijheid om te ravotten.” Zijn ouders waren nauw betrokken bij kerk en vakbond; met de paplepel kreeg Piet het allemaal mee. Geen verrassing dus dat Piet zich vanaf zijn studietijd aan het HLO (laboratorium onderwijs) al inzet voor politiek en kerk. Momenteel is hij naast zijn werk als virologisch analist vakbondsconsulent bij het CNV en actief in het transpersoonlijk.net. Hoe ben je in aanraking gekomen met het transpersoonlijke gedachtegoed? “Na 25 jaar analist, waarvan 10 jaar in de hectiek van het leidinggeven, was ik op zoek naar meer balans en diepgang en kwam zo bij het CGL terecht. CGL staat voor Centrum voor Gestalttherapie en Lichaamswerk. Bij het CGL ging het om begrippen als bewustwording, persoonlijke groei en zingeving. Ik heb hier pijnlijke ervaringen verwerkt. Terwijl ik op mijn werk als analist vooral gericht was op het bedenken van oplossingen, leerde ik bij het CGL eerst te luisteren naar mezelf en mijn emoties. En verder: wat kun je leren van wat je meemaakt? Bij de intake voor de opleiding werd toen gevraagd wat ik als 10-jarige graag wilde worden. Mijn antwoord was: ‘Elektricien of dominee.’ Achteraf zie ik de elektricien terug in mijn werk als analist en de dominee in het therapeut-zijn. Ik koos niet bewust voor transpersoonlijke therapie; dat kreeg tijdens de opleiding inhoud en betekenis.”

JITSKE BUIJS EN HILTJE VAN GIJSSEL Noem eens een voorbeeld van een transpersoonlijke ervaring. “Een voorbeeld van een transpersoonlijke ervaring is dichtbij huis en is eigenlijk heel gewoon. Deze ochtend moest ik naar de winkel; ik bleek echter 20 minuten te vroeg. Op dat moment kun je je opwinden en gaan ijsberen, op je horloge kijken of ongeduldig met je voet gaan tikken. Wanneer gaat de winkel open? Je kunt ook bewust een andere keus maken. Ik koos ervoor om op het vlondertje bij het water te gaan zitten. De zon scheen, ik hoorde de meeuwen krijsen en ik genoot van het uitzicht op de Tasmantoren. Deze toren ziet eruit als een poort en leidt je blik naar de ruimte en de weidsheid van het landschap daarachter. Ik voelde me gelukkig en ontspannen op dat moment. Ter info: Mijn beeld van de toren was tot dan negatief, een extravagante en extreem luxueuze woonvorm middenin het landschap. En hierna de uitleg: In transpersoonlijke therapie leer je om bewust te kiezen voor een bepaald gedrag. Ik had deze ochtend ook bewust een andere keus kunnen maken: een keus voor ongeduld bijvoorbeeld. Ik koos echter voor het vlondertje en genoot intens van het moment in de zon. Een ander voorbeeld. Je kunt een enorme angst hebben om te zakken voor een examen. In een negatieve spiraal kun je zo doorgaan zodat je als gevolg daarvan ook echt zakt voor je examen. In therapie word je je bewust van die negatieve gedachten en leer je er met afstand naar te kijken. Ga ik zakken of ga ik slagen? En: Je leert beter luisteren naar je gevoel en die negatieve gedachten maar te laten voor wat ze zijn.” Wat is het belangrijkste bij transpersoonlijke therapie? “Kenmerkend bij transpersoonlijk therapeuten is dat ze in de wereld als het ware verschillende lagen (niveaus) onderscheiden. Zo heeft ieder mens een persoonlijke laag, de laag met het ego, de identiteit en het lichaam. Dit is ook de laag waarin veel problemen ontstaan. Boven deze persoonlijke laag bevindt zich de transpersoonlijke (=bovenpersoonlijke) laag. Deze transpersoonlijke laag sluit de persoonlijke laag in en voegt hier iets aan toe. Dit iets noemen we bijvoorbeeld spiritueel, magisch, religieus… In deze zin is transpersoonlijke therapie holistisch te noemen. De transpersoonlijke laag geeft ruimte, een groter kader, waarin de cliënt naar zijn probleem kan kijken en er afstand van kan nemen. In de praktijk blijkt dat denken en praten over een probleem niet helpt. Wat wel helpt is om bewust te ervaren wat het probleem met je doet en te ontdekken welk deel van het probleem bij jezelf hoort en welk deel bij iemand of iets anders. Met dit inzicht kun je de volgende stap in het leven weer zetten.” Piet geeft nog een voorbeeld voor meer grip op het woord transpersoonlijk. “Hoewel het verschil tussen een levend en een dood lichaam wetenschappelijk meetbaar is, is de ‘geest’ of de ‘ziel’ niet te meten. Wetenschappelijk bestaat die dus niet. In de woorden van Ken Wilber: ‘De wetenschap heeft het transpersoonlijke doodverklaard.’* En toch beseffen veel mensen diep van binnen: “Ik ben meer dan mijn lichaam.”

Wat maakt transpersoonlijke therapie effectief? “Zoals gezegd: Een cliënt heeft soms 5 of 6 sessies nodig voor het oplossen of verwerken van zijn probleem. Lentis (Integrale Psychiatrie) vormt in Nederland de voorhoede als het gaat om het beste uit twee werelden te halen, uit reguliere én niet-reguliere zorg. Zij heeft onderzoek gedaan naar de effectiviteit van therapie bij regulier/niet-regulier. Uit dit onderzoek blijkt dat de relatie - de klik - die de therapeut heeft met cliënt, het meeste bijdraagt aan het welzijn van cliënt. Bij transpersoonlijke therapie gaat het juist om de relatie. Als die goed is, is therapie effectief en helend. De reguliere zorg gaat meestal uit van professionele distantie: dat is een groot verschil.” Wat verwacht je in de toekomst van transpersoonlijke therapie? “Uit een gesprek met een transpersoonlijk psychiater weet ik dat de relatie met de reguliere zorg stroef is. Ik vind het daarom hoopvol dat Lentis (GGZ-Groningen) met Integrale Psychiatrie een andere weg laat zien. Mijn droom is dat in de toekomst transpersoonlijke therapie in Nederland heel gewoon is en volledig geïntegreerd zal zijn binnen de zorg. En daarom zet ik me graag in voor meer expertise door te ontmoeten en te verbinden binnen het transpersoonlijk.net.” Waarom transpersoonlijk.net? “Itant, de overkoepelende organisatie voor transpersoonlijk therapeuten in Nederland bestaat al een tijd niet meer. En veel transpersoonlijk therapeuten hebben de behoefte elkaar te ontmoeten zonder te ‘moeten’. De website van transpersoonlijk.net biedt de mogelijkheid tot verbinden en ontmoeten in breder verband: iedere transpersoonlijk therapeut, kunstenaar en belangstellende kan de ander ontmoeten en verbinding zoeken. Door forums, informatie, boeken, kunst, evenementen en opleidingen.” Wat is het doel van transpersoonlijk.net? “Ons doel is meer bekendheid voor het transpersoonlijke gedachtegoed en een groot transpersoonlijk netwerk in Nederland. Door een interactieve ontmoetingsplaats te bieden, door scholing en evenementen ontstaat meer expertise. Wij zijn daarom erg blij dat de NFG de ontwikkeling van transpersoonlijk.net sponsort. Het is een gezamenlijk belang dat het transpersoonlijke gedachtegoed in Nederland zich verder ontwikkelt en er een sterk transpersoonlijk netwerk ontstaat.” • Voor meer informatie en aanmelden als professional: www.transpersoonlijk.net * Ken Wilber is een belangrijk transpersoonlijk psycholoog en schrijver. De uitspraak is ontleend aan het boek van Wilber:’De integratie van Wetenschap en Religie’

Hoe gaat het bij jou in de praktijk? “Ik geef de cliënt de ruimte om in een veilige omgeving zijn verhaal te doen en stel me open voor zijn problemen, zonder een waardeoordeel. Ik vraag waar de cliënt nu mee zit en wat zijn probleem nu is. En vervolgens sluit ik daarop aan. Ik heb geen kant-en-klare oplossingen of een gesloten diagnose. Waarom niet? Omdat het probleem en de hieronder liggende vraag zichtbaar moeten worden. Verder is het belangrijk dat er een klik is met de cliënt. Als therapeut ben ik vooral een goed luisteraar. De nadruk ligt op aandacht voor de cliënt. Door mijn cliënt ruimte te bieden ontstaat er verbinding. En wat blijkt? Vaak heeft een cliënt hooguit 5 of 6 sessies nodig, waarna hij weer verder kan. Tijdens de sessies kan er veel aan de orde komen, zoals relaties, rouwverwerking, zingeving en spiritualiteit.” Piet werkt als transpersoonlijk therapeut met dromen (Jung) en met het enneagram. Er zijn ook transpersoonlijk therapeuten die werken met mindfulness, Gestalt of shiatsu.“

PSC 17

EDELSTENEN IN DE PRAKTIJK

Door: Saskia de Ruiter-Richter | InKleur Kindercoaching In zijn achtjarige onbevangenheid houdt hij de steen tussen zijn vingers en kijkt ernaar. Zonder iets te zeggen, zijn ogen spreken voor hem. Groot en sprankelend, onderzoekend en vol verwondering. Dan brengt hij de steen omhoog naar de zon, zodat het licht erdoorheen schijnt. Een zonnestraal buigt van de steen en weerspiegelt de kleuren van de steen op zijn gezicht. Hij knijpt met zijn ogen en kijkt naar de steen. Hij speelt ermee, bekijkt hem van alle kanten, voelt hoe zwaar hij is, probeert dingen uit van de ene hand in de andere hand, linkerbroekzak, rechterbroekzak, nee toch liever vasthouden, legt hem op tafel, op de ene kant, op de andere kant, kijkt er nog eens doorheen, rolt de steen tussen zijn handen, ruikt eraan, wrijft erover… dat is waar de magie ontspringt, tijdens het spel van ontdekken en verwonderen. Ik ben getuige van iets bijzonders, van iets puurs, van een magische verbinding. En wederom bedank ik de aarde voor deze mooie schatten… Kinderen staan nog zo dicht bij het natuurlijke vermogen om verbinding te maken met de schatten van de aarde. Vraag je een volwassene of hij weleens een schat heeft gevonden, dan zal het antwoord veelal nee zijn. Vraag het aan een kind en het antwoord zal vrijwel altijd ja zijn. De schatten van de aarde zijn er in vele soorten, vormen en maten. Het kan een schelp zijn of een mooie stok, een dwarrelend blad in de vorm van een hart, een in tweeën gespleten steen waarin je glinstertjes kunt zien. Dieper in de aarde, vinden we het ‘DNA’ van de aarde. De schatten die er al veel eerder waren dan wijzelf. Schatten die al zo lang in de aarde zitten en met de aarde meegegroeid zijn, dat ze ook wel de hersencellen van Moeder Aarde genoemd worden. Dit soort schatten bevat de energie, wijsheid en de kracht van de aarde. Geen wonder dat deze schatten een enorme aantrekkingskracht hebben… We noemen ze edelstenen, het kind in mij noemt ze krachtstenen. Een poort naar het onbewuste Krachtstenen zijn stenen die de energie van de aarde in zich dragen en uitstralen. Het zijn stenen die energie geven en nemen. Zo kunnen ze positieve energie uitstralen en negatieve energie opnemen. De energie van de diepe lagen van de aarde ligt in krachtstenen besloten, waardoor zij een aardende en voedende werking hebben. Zij zijn ontstaan in de aarde, ontstaan vanuit de elementen aarde, water, vuur en lucht. En daarmee logischerwijs ook verbonden met ons. Ook wij vinden onze oorsprong in deze

18 PSC

elementen. We zijn er alleen zo ver bij vandaan geraakt. Er is dus al een natuurlijke verbinding, het is de kunst om die te herstellen. Schatten uit de diepe lagen van de aarde geven toegang tot de diepe lagen in onszelf. Herken je dit? Je loopt bij zo’n kraampje met allerlei edelstenen en andere mooie snuisterijen. Je oog valt vrijwel meteen op één item. Je voelt je ertoe aangetrokken. Waarom weet je niet. Is het de kleur, de vorm, de werking, een gevoel? Je pakt het op en weet het zeker. Dit is bijzonder, dit heeft mij iets te vertellen. Je komt thuis en zoekt op internet of in een boekje informatie over deze steen. Negen van de tien keer, herken je jezelf erin. Dit is wat je nodig hebt. De steen kan je ook vertellen waar je moeite mee hebt en waar je wel wat hulp bij kunt gebruiken. Soms wist je dat al, soms opent hij je de ogen voor een blinde vlek die nu bij het lezen van de steen een klein beetje meer zichtbaar wordt. Zo beschrijft Carl G. Jung dat de elementen in ieder van ons op een bepaalde manier ontwikkeld zijn en zich vertaald hebben naar karakterstijlen. De mengeling van aangeboren kwaliteiten en factoren van buitenaf maakt dat een element zich kan over ontwikkelen terwijl een ander onbewust blijft. Leuk om eens over na te denken. Ben jij vooral een doener, dan geeft het element aarde jouw daden handen en voeten. Zit jij veel in je hoofd en analyseer je graag, dan is het element lucht in jou actief. Ben je gevoelig voor sfeer en tast jij de wereld af op basis van gevoelens, dan stroomt het water rijkelijk in jou. Zit jij vol ideeën en zie jij oneindige mogelijkheden, dan brandt het intuïtieve vuur in jou. Wanneer alle elementen in balans zijn, ben je in volle bloei. Is er een uit beeld of onderontwikkeld, dan raak je scheef. Er ontstaat een blinde vlek voor het bewuste die groeit in het onbewuste. Dat wat jou aantrekt in een edelsteen, komt ook vanuit een diepere laag in jezelf, het komt als een weten, als een horizontale zwaartekracht. Een natuurlijke verbinding misschien? Kinderen en edelstenen In het spel van ontdekken en verwonderen komt de verbinding als vanzelf. Kinderen hebben vaak niet meer nodig dan dat. Gewoon spelen. Zo komen de mooiste verbindingen tot stand en ontstaan hechte vriendschappen. Soms is wat meer nodig. Dan kun je de energie focussen door met bepaalde steensoorten te spelen, bewust contact te maken met een steen of samen op ontdekking gaan naar de werking of energie. Gebruik hiervoor steensoorten

Fotografie: Marcel Kolenbrander, www.handsdesign.nl

ADIONA

die passen bij kinderen. Als je met kinderen werkt en je wil de energie van edelstenen daarbij gebruiken, maak dan eerst een veilige selectie van stenen waaruit het kind kan kiezen en waarin het kind zich veilig kan bewegen. Een kind weet wat nodig is. Een kind weet ook heel goed wat de ouder nodig heeft. Ik twijfel nooit aan de keuze van een kind. Het kan echter voorkomen dat een kind een steen kiest die de ouder nodig heeft. Een steen die eigenlijk te heftig is voor de leeftijd van het kind. Dat kun je voorkomen door alleen stenen aan te bieden die ‘veilig’ zijn voor jonge kinderen. Dan kan het nog steeds zo zijn dat het kind een steen kiest die de ouder nodig heeft. Indirect heeft het kind hem dan ook nodig, maar het blijft wel behapbaar. In de mix De bekende stenen bergkristal, amethist, rozenkwarts, jaspis en aventurijn zijn stenen die zowel kindvriendelijk als makkelijk verkrijgbaar zijn en geschikt zijn voor kinderen vanaf zes jaar. Een minder bekende steen is de chalcedoon. Chalcedoon is een verbindende steen die je helpt je hart te laten spreken. Een grote chalcedoon is uitermate geschikt om in een praktijkruimte te zetten, maar is ook fantastisch in de baby- of kinderkamer. De amazoniet is een prachtige steen om hart en hoofd met elkaar in balans te brengen. Een labradoriet geeft bescherming aan de aura en is fijn voor kinderen die ‘meer zien’. Een oranje calciet is een geneeskrachtige steen die je in actie brengt. Het zijn een paar voorbeelden uit de ‘veilige mix’ waar ik in mijn praktijk voor kindercoaching mee werk. Wij zijn allemaal kinderen van de aarde. De stenen die geschikt zijn voor jonge kinderen zijn ook geschikt voor volwassenen. Wij ‘grote kinderen’ zijn vaak zo streng voor onszelf, willen dat het snel gaat en dat we snel verbetering zien of ervaren. Wees lief voor jezelf. Gun jezelf een zachtaardige steen die jouw balans herstelt en je op een zachte wijze voorziet in energie, die je voedt en die je helpt jouw energie te focussen daar waar het nodig is. Een passende steen geeft rust en ontspanning. Een te sterke steen geeft je het gevoel in een achtbaan te zitten. Dan ga je misschien wel snel, maar probeer dan nog maar eens je voeten op de grond te houden. Initiatie De manier waarop ik met stenen werk, wijkt af van het gangbare

“XXXXXXXXX”

en van hoe het veelal in de boeken wordt beschreven. Iedere steen is uniek en heeft zijn eigen subtiele energie. Waar het mij om gaat, is dát te ervaren, te ontdekken, in verbinding en met de tinteling in mijn handen wanneer de steen ‘antwoord geeft’. De energie die verruimt, de stroom van herkenning die door je energiebanen glijdt. Dát is de magie die ik wil delen. Die magie komt niet bij iedereen even gemakkelijk tot stand. In de afgelopen tien jaar heb ik diverse initiaties ontvangen, waarvan ik weet dat zij een grote bijdrage leveren aan mijn verbondenheid met edelstenen. Het is mijn missie om dat door te geven. Een eerste stap in het doorgeven van deze connectie is het Krachtstenenspel©. Een spel waarin de elementen, de edelstenen, de coachee en de coach elkaar ontmoeten in een coachingstool waarin je op verkenning gaat naar persoonlijke doelen en ontwikkeling. Hoe fijn is het om te weten dat je daarin gedragen wordt door die magische horizontale zwaartekracht van de schatten van de aarde. Wees welkom… • www.krachtstenenspel.nl info@krachtstenenspel.nl

PLATFORM ADIONA Adiona is geen beroepsvereniging, maar een zelfstandig platform voor kindercoaching. Adiona werkt samen met de Nederlandse Federatie Gezondheidszorg aan verdere professionalisering van de beroepsgroep ‘kindercoaches’. Adiona houdt zich ook bezig met zingeving, ontwikkeling en kwaliteitsaspecten om kindercoaches bewust om te laten gaan met hun vak. De leden van Adiona moeten allereerst als kindercoach zijn ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Daarnaast moeten zij voor toelating een casus schriftelijk behandelen, de beroepseed onderschrijven, een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aanleveren en twee referenties overleggen. Het platform verzekert zich daarmee van coaches die staan voor kwaliteit en professionaliteit. Adiona waarborgt dat de aangesloten leden zich blijven ontwikkelen binnen hun vakgebied. www.adiona.nl

PSC 19

Stimuleert een goede geestelijke gezondheid Werkt ontspannend en rustgevend Tijdens het zoeken naar de oorzaak van je neerslachtig voelen, is het nuttig iets te doen om de meest vervelende verschijnselen (onbestemde onrustgevoelens, je angstig voelen, slecht slapen en dergelijke) op te heffen of zoveel mogelijk te verminderen. Neurapas® balance bevat drie werkzame bestanddelen die elkaar aanvullen en versterken en die daarbij helpen.

NEURAPAS balance

De werkzame stoffen in Neurapas® balance zijn Sint-Janskruid, valeriaan en passiflora. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Neurapas® balance bij neerslachtige, sombere gevoelens snel en zonder bijwerkingen verlichting brengt. Dit bereikt u al door 3x daags 1 tablet in te nemen. 60 tabletten € 17,50

Prins Hendrikweg 2 - 3771 AK Barneveld www.sanopharm.com - info@sanopharm.com

100% natuur. 100% puur.

Ashana Holistic Education

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Scholingen voor profesionals

Secretariaat: Mariet van Buuren BNG® Thornerweg 3A, 6097 NC Panheel, telefoon 0475 - 572988

Nieuwetijdskindercoach Energetische kindertherapie Kinder-mindfulness Hypnotherapie bij kinderen Paranormale kinderen begleiden Hoogsensitiviteit in de praktijk Voor meer info: www.ashana.biz

E-mail: info@instituuteen.nl website: www.instituuteen.nl Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, de NFG, BATC, RING, ERC, NRR en het Rode Kruis

Opleidingen (HBO Niveau) Registeropleiding Eclectisch Energetisch Natuurgeneeskundig Therapeut SHO Registeropleiding Medische en Psychosociale basiskennis

Bijscholingen, cursussen en workshops Klassieke Homeopathie, Feng Shui, Ankhtherapie, Voetreflexologie Dolfijnenergie, Communicatie en NLP binnen de hulpverlening

Geaccrediteerd door SNRO, NBVH Door KTNO, voor BATC, LVNG, VBAG Erkend door VIV en door NFG Grotestraat 18 5931 CV Tegelen (Venlo) Tel: 077-3740538 Mail: info@ashana.biz

Werken met de E.E.N.® Energetica, EHBO, BLS en AED Jaarlijkse nascholing Medische vakken en EHBO, BLS en AED

NIEUWTJES

ZOMER VOORBIJ:

VITAMINE D Nu de zomer weer voorbij is, kan het verstandig zijn extra vitamine D in te nemen. Vitamine D wordt onder invloed van zonlicht in de huid aangemaakt. Een aantal factoren is van invloed op de aanmaak van vitamine D. Bijvoorbeeld de kleur van je huid en je leeftijd. Een lichte huidskleur is in staat om meer vitamine D aan te maken dan een donkere. Een jonge huid meer dan een oudere. Ook de sterkte van de zon, de jaargetijden en de weersomstandigheden beïnvloeden de aanmaak. Als de omstandigheden niet ideaal zijn, zoals in Nederland gedurende de herfst en de winter, kan een gebrek aan vitamine D ontstaan. Ook mensen die weinig daglicht zien, vegetariërs en veganisten kunnen een verhoogde behoefte aan vitamine D hebben. NutriVit D3 liquid is een gebruiksvriendelijke druppelvloeistof in MCT-olie met de meest bioactieve vorm van vitamine D.

HELPENDE GEDACHTEN

www.nutrisan.com

55 positieve hulpkaarten

Helpende gedachten zijn gedachten die prettig, gewenst, effectief en positief zijn. Ze staan tegenover gedachten die ongewenst, niet-effectief en vooral niet-helpend zijn. Als je een niet-helpende gedachte in je hoofd hebt, kun je daarvan afkomen door bewust een andere gedachte daarvoor in de plaats te nemen. Met behulp van de kaartjes Helpende gedachten kom je lekkerder in je vel te zitten en is de kans bovendien groot dat je betere resultaten boekt. De helpende gedachten kunnen steun bieden in de begeleiding van een kind of jongere bij bijvoorbeeld Teken je gesprek, Kids’ Skills of Mission Possible, maar het kind of de jongere kan ook zelfstandig gebruikmaken van de kaartjes, door ze als hulpkaart bij zich te houden. Helpende gedachten, Adinda de Vreede 55 gelamineerde kaarten, prijs: € 12,50

ADHD

LIFESTYLEMAGAZINE

Deze maand is de SUZAN!¡ gelanceerd. Het betreft een tijdschrift dat uitsluitend gaat over de beeldvorming omtrent ADHD. Het doel van het ADHD lifestylemagazine is om mensen te informeren over het onderwerp ADHD op een manier die aanspreekt, maar ook op een manier die het onderwerp recht doet. De drie pijlers van het magazine zijn kennis, humor en emotie. Het magazine wordt daarom integer en veelzijdig, maar tegelijkertijd ook anders en een tikkeltje eigenwijs. Er is geen budget, dus veel werk gebeurt vrijwillig. De meeste mensen die aan het magazine meewerken, doen dit uit betrokkenheid bij het onderwerp en bij de doelgroep. Zij zien de noodzaak in van een positieve beeldvorming over ADHD. Het is de bedoeling dat het magazine in de winkels komt te liggen, maar ook in de vele wachtkamers, op scholen, bij werkgevers, bij opa en oma en bij politici. Kortom: overal! www.adhdlifestylemagazine.nl

De Tangle is een ideaal friemelspeeltje dat rustig maakt en de concentratie verhoogt. Het is een draaiend therapeutisch hulpmiddel met een nieuwe ergonomische benadering om stress te verlagen en handspieren te ontspannen. Het gaat bij de Tangle om de beweging. Er is geen goed en geen fout. Geen voorbeeld en geen verplichte vorm. Je neemt de Tangle in de hand of in twee handen en maakt eindeloos vloeiende bewegingen. Iedere Tangle is opgebouwd uit een serie ronde hoeken die aan elkaar zijn verbonden. Hierdoor kunnen draaiende bewegingen worden gemaakt. www.uitgeverijpica.nl

“Je leert iemand beter kennen door een uur spelen dan door een jaar praten.” -Plato (427 v Chr. -347 v Chr.) Grieks filosoof

PSC 21

ZINTUIGENPRIKKELS

Door: Anja van de Weerd Ieder moment verdient een frisse blik De omstandigheden waren natuurlijk ideaal te noemen. Er scheen een zonnetje, er was een licht briesje en ik had het mooiste uitzicht van de wereld, namelijk het wad van Schiermonnikoog. Toevallig genoeg kwam mijn uitzicht overeen met de voorkant van het boek van Rob Brandsma “Elke dag meer mindfulness”. Door de aandacht te richten op het hier en nu word je je bewust van de textuur, de samenstelling van de ervaring die wij ‘leven’ noemen, van ons lichaam en onze zintuigen. Mindfulness betekent niet alleen opmerken, aandacht hebben, maar ook herinneren waar je was. Zodat je kunt terugkeren. En dat vind ik een mooi gegeven...want nu ik dit schrijf, keer ik weer terug naar dat wat ik met al mijn zintuigen heb waargenomen, toen ik daar op Schiermonnikoog was. En daar heeft dit boek een bijdrage aan geleverd. Het heeft geholpen om mijn opmerkzaamheid te scherpen. In deze rubriek bespreken we elke editie v akge r e l a te e rd e b o e ke n , c d ’s , d vd ’s e n ap p s .

In “Elke dag meer mindfulness” wordt een groot aantal prachtige kernthema’s besproken: controle, contact, mildheid, verlangen verandering en vrijheid behandeld. In het boek bevindt zich een aantal registers. En ik moet zeggen dat dat heel gebruikersvriendelijk is. De gebruikte thema’s zijn terug te vinden, maar ook verwijzingen naar de notities behorende bij de thema’s, evenals de gebruikte aforismen. Een groot deel van de inzichten en vergezichten in het boek is ontstaan uit de mindfulnesstraining die de auteur heeft gegeven. En dat gevoel krijg je ook. Het staat dicht bij de werkelijkheid en bij de dingen van alle dag. Elke dag meer mindfulness, Rob Brandsma Uitgeverij Scriptum, ISBN: 9789055942978

Groepsoefeningen Voor Trainers RET in actie is geschreven voor trainers, therapeuten, coaches en andere mensen die ervaring hebben met het werken met groepen. Met RET (Rationele Effectiviteitstraining of Rationeel-Emotieve Therapie) kun je heel gericht je deelnemers een handje helpen met het veranderen van overtuigingen die hen belemmeren. RET geeft je een handzaam, eenvoudig didactisch model met een concreet stappenplan dat veel deelnemers zal aanspreken. In dit boek vind je 40 inspirerende groepsoefeningen die gebaseerd zijn op RET. Deelnemers gaan in deze oefeningen actief aan de slag: bewegen, lachen, voelen, debatteren, zich verbeelden, oefenen en uitbeelden. De methode werkt uitstekend in trainingen, omdat denken en filosoferen voor veel deelnemers ‘veilige’ activiteiten zijn, die een goede opmaat vormen om persoonlijker naar zichzelf kijken. Zelfs in korte groepsbijeenkomsten kun je met deze werkvormen je deelnemers op attitudeniveau trainen zonder dat het statisch, traag of onveilig wordt. Twee ervaren trainers van trainigsbureau Schouten & Nelissen schreven dit boek; een bundeling van veertig groepsoefeningen toe te passen binnen de Rationeel Emotieve Therapie. De bundel is vooral gericht op doen en bestemd voor trainers/groepsbegeleiders. Een praktisch, prettig boek dat voor hen een goed naslagwerk kan zijn. Ret In Actie, Alice Zandbergen, Roderik Bender Uitgeverij Thema, ISBN: 9058713008

22 PSC

ZINTUIGENPRIKKELS

Door: Anja van de Weerd Pestpreventie met Positive Behavior Support Pesten is een groot maatschappelijk probleem waar dringend nog meer aandacht voor moet komen. De gevolgen van pesten kunnen enorm zijn. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat pesten zelfs hersenschade en DNA-verandering kan veroorzaken. De urgentie om te handelen is groot en dit is ook de reden dat het hoog op de politieke agenda staat genoteerd. Ingrijpen als er gepest wordt, is natuurlijk een vereiste, maar belangrijk is ook dat er op preventief gebied interventies zijn die zorgen voor een veilige leef- en leeromgeving. De auteurs Rob Horner, Scott Ross en Brianna Stiller hebben de pestinterventie “Positive Behavior Support” ontwikkeld. Deze interventie is bedoeld voor leerkrachten en geschikt voor kinderen en jongeren uit het basis- en voortgezet onderwijs. Leerlingen leren vaardigheden aan die de basis vormen voor een veilig schoolklimaat waar pesten geen kans krijgt. Het boekje omvat 44 bladzijden met daarin een aantal uitgewerkte lessen met thema’s zoals: het leren van sociale verantwoordelijkheden, hoe te reageren op pesten, roddelen en cyberpesten. Bij dat laatste wordt er alleen gesproken over pesten op het internet en had ik meer praktische handvatten verwacht. De volgorde van de hoofstukken is in mijn ogen niet logisch. Ik heb er behoefte aan om te lezen wat pesten is en wat de oorsprong is van de interventie voordat de uitgewerkte lessen worden aangereikt. Deze uitleg komt nu achterin het boekje aan bod. Ook wordt er consequent gesproken over een model waarin met kleuren onderdelen worden benoemd. Echter het gehele boekje is in sober blauw uitgewerkt. Het interventiemodel is naadloos overgenomen uit Amerika en er zitten evidence based elementen in. Dat is natuurlijk een pré maar of het succes garandeert, vraag ik me af. Nederland is geen Amerika en onze cultuur en schoolsystemen zijn wezenlijk anders. De rol van de ouders en die van de leerkracht (want die werken soms pestgedrag in de hand...) had ook toegelicht mogen worden. En wat te doen met die kinderen die onwenselijk gedrag blijven vertonen? Gek genoeg ben ik twee keer gaan kijken of er nog een boek bijhoort. Dit voelt aan als een werkboek waar een meer theoretisch gekaderd boek op aansluit. Ik heb het niet kunnen vinden... Ik ben misschien erg kritisch gezien het bovenstaande maar toch blij met de uitgewerkte(!) lessen en de toevoeging van de auteurs dat je geen PBS-school hoeft te zijn om de strategieën toe te passen. Goed van het boekje is dat er steeds de nadruk op wordt gelegd dat het schoolbreed moet worden ingezet en dat er aandacht moet zijn voor monitoren. Aandacht voor Pesten, Rob Horner, Scott Ross en Brianna Stiller Uitgeverij Pica

We bepalen voor het grootste gedeelte zelf of en in hoeverre we onder problemen gebukt gaan. Een ongezonde irrationele kijk vergroot de moeilijkheden alleen maar en daardoor komen we niet toe aan het bedenken van oplossingen. RET-jezelf is een praktische uitwerking van de beginselen van de Rationeel-Emotieve Therapie voor het omgaan met angsten, depressies, verslavingen en relatieproblemen. Ook zaken als jaloezie, rouw en faalangst komen uitgebreid aan de orde. Voor tal van herkenbare moeilijkheden geeft Jan Verhulst aan welke irrationele gedachten mensen vaak eropna houden en welke rationele alternatieven er zijn. Via de RET-test kan iedereen zelf nagaan of zijn of haar denken rationeel dan wel irrationeel is. RET-jezelf is een wegwijzer voor iedereen die meer zicht wil hebben op de manier waarop hij nadenkt over problemen. Ook wordt duidelijk hoe onze manier van denken invloed heeft op het al dan niet vinden van een oplossing voor problemen. In de tiende druk is een nawoord toegevoegd waarin Jan Verhulst een verband legt tussen de RET en de analytische vorm van meditatie. Het is zijn stellige overtuiging dat de lezer die zich diepgaander wil bekwamen in het toepassen van de technieken van de RET, daarmee een zeer waardevol middel wordt aangereikt. RET-jezelf, J. Verhulst Uitgeverij: Pearson Assessment And Information, ISBN: 9026522533

Een bekende valkuil: je richt je op de verwachtingen van anderen en bent dus altijd aardig en vriendelijk. Je vergeet wat je zelf wilt; angst en negatieve gevoelens liggen op de loer. Deze negatieve spiraal doorbreek je met de methode van geweldloze communicatie. Je leert te vertrouwen op je eigen gevoelens en behoeften. Zo kun je bepalen wat goed voor je is. Dit geeft duidelijkheid: voor jezelf, je familie en collega s. Zeggen wat je denkt, voelt en nodig hebt maakt je leven gelukkiger. D’Ansembourg laat stap voor stap zien hoe je de cirkel kunt doorbreken. Hij gaat met humor te werk en geeft veel voorbeelden. Thomas d’Ansembourg heeft na zijn rechtenstudie gewerkt als jurist. Later voltooide hij de studie psychologie en een opleiding tot therapeut met specifieke aandacht voor geweldloze communicatie. Momenteel werkt hij als psychotherapeut, schrijft boeken en geeft lezingen. Zijn boek Stop met aardig zijn heeft in 2003 een prijs gekregen op het auteursfestival van psychologen in Nîmes; van de Franstalige versie werden meer dan 200.000 exemplaren verkocht. Zijn motto is: ‘Geluk kun je leren.’ Stop met aardig zijn, Thomas d’Ansembourg Uitgeverij Ten Have, ISBN: 9025903134

PSC 23

aal op het leren klankanalyse doen.

n vaststellen of een leesproef.

e twee doelstellingen leeslijn sluit is ook geheel op

oon aan op het nul en acht jaar. Hij aar en Naar school;

n www.kinderinfo.nl

HANDLEIDING

Ontdekkend leren lezen Ewald Vervaet Zo ontdek ik het lezen!

deren die leren van zogeheten n hoe ze klinken.

ONTDEKKEND LEREN LEZEN

Ewald Vervaet

Zo ontdek ik het lezen!

geautomatiseerd oor fotokopieën, of op

men zich wenden

WERKBOEK VERVAET-REVISIE_210 x 297 1-1 25-07-13 17:56 Pagina 68 WERKBOEK VERVAET-REVISIE_210 x 297 1-1 25-07-13 17:56 Pagina 68

Door: dr. Ewald Vervaet Het belangrijkste wat we in het onderwijs leren, is lezen. Voor wie kan lezen, gaan immers alle overige poorten open - niet alleen op school- en opleidingsgebied, maar ook ondertitelingen bij films, gebruiksaanwijzingen bij nieuwe apparaten, wereldliteratuur, enzovoort, enzovoort. Om een kind te leren lezen zijn er twee hoofdwegen. De ene is zo vroeg mogelijk beginnen, ongeacht de vraag of een kind eraan toe is of niet. ‘Jong geleerd, oud gedaan’ wordt dan gezegd… Dat is echter niet zo: wie jong iets krijgt aangereikt terwijl hij er niet aan toe is, steekt daar niets van op. De andere hoofdweg is dan ook: beginnen als het kind eraan toe is, ongeacht zijn kalenderleeftijd. De eerste weg is helaas onderdeel van het officiële onderwijsbeleid. In Twente loopt een project aan meer dan 40 basisscholen waarin kinderen in de groepen 1 en 2 in gemiddeld 350 uur 16 letters verwerven. Dan kunnen ze nog niet lezen en de meeste letters zijn ze na de zomervakantie vergeten. Ik kan me niet voorstellen dat zo veel mogelijk kinderen in dat project letters en lezen leuk gaan vinden. De leeslijn Zo ontdek ik het lezen! kiest daarom voor de andere weg: leesles voor wie leesrijp is.

Maar als hij MOP als ‘M, o, p; mop’ leest, leest hij als een jong schoolkind (gemiddeld 6,5-8,5 jaar) en kan hij leesles krijgen.

kat kat

slak slak

Schrijfproef en leesproef Het bepalen van leesrijpheid gebeurt met de schrijfproef en de leesproef. In de schrijfproef wordt het kind gevraagd zijn naam, ‘mama’, ‘papa’ en andere namen en losse letters te schrijven. Oscar schrijft bijvoorbeeld: OSCAR MAMA PAPA Dus met hoofdletters. Daar maakt u nieuwe, klankzuivere woorden van drie en vier letters mee zoals MOP, SAP en ROMP. Als Oscar MOP als ‘M, o, p’ leest, leest hij als een kleuter (gemiddeld 4,5-6,5 jaar) en dient hij geen leesles te krijgen.

kers kers

24 PSC

vork vork

WERKBOEK VERVAET-REVISIE_210 x 297 1-1 25-07-13 17:55 Pagina 8

WERKBOEK VERVAET-REVISIE_210 x 297 1-1 25-07-13 17:55 Pagina 15

net

een

EWALD VERVAET

tent

nee

teen

Afbeelding 2: Ontdekblad bij de letters ‘e’ en ‘n’ en bij het tweeletterteken ‘ee’.

Afbeelding 3: Ontdekblad bij de letter ‘t’.

De verklaring voor het verschil zit in de opbouw van de hersenen. Om ‘mop’ te kunnen vormen moet Oscar twee keer mentaal terugkeren. Hij ziet de M, zet die om in de klank /m/. Daarna neemt hij de O waar, zet die om in de klank /o/ en gaat mentaal terug om die klank met /m/ samen te stellen tot /mo/. Tot slot neemt hij de P waar, zet die om in de klank /p/ en gaat mentaal terug om die klank met /mo/ samen te stellen tot /mop/. Klaar is Kees. U doet de leesproef ook met SAP en met twee of drie woorden van vier letters, zoals ROMP en MARS. Als Oscar die allemaal kan lezen, beheerst hij het leesbeginsel. Hij is echter pas echt leesrijp als hij in de schrijfproef niet meer spiegelt en ook geen letters meer verwisselt - kleuters kunnen hun naam gemakkelijk als OCSAR schrijven.

feningen gedaan om het verschil te horen tussen korte en lange klinkers: ‘vel - veel’, ‘lat - laat’ en dergelijke. Elk leesrijp kind kent het symbool ‘1’ en als u bij de zesde tekening zegt dat de pijlen betekenen dat het kind met zijn hoofd schudt (terwijl u zelf met uw hoofd schudt), leest het de woorden ‘een’ en ‘nee’ met gemak. Het tweede ontdekblad staat in afbeelding 3. Er staat één nieuw letterteken op, namelijk de ‘t’. De overige letters kent het kind van het eerste ontdekblad. Het kan dus ontdekken dat ‘t’ een letterteken is én dat het als /t/ klinkt, want de woorden zijn ‘net’, ‘tent’ en ‘teen’. Enzovoort, want daarna volgt het ontdekblad bij de letter ‘s’. De ontdekwoorden zijn ‘nest’, ‘steen’ en ‘snee’ (bij een snee brood).

Ontdekbladen De kern van ontdekkend leren lezen bestaat uit ontdekbladen. In afbeelding 1 staat het ontdekblad bij de letter ‘k’. In eerdere hoofdstukken heeft het kind de letters ‘a’, ‘t’, ‘s’, ‘l’, ‘e’, ‘r’, ‘v’ en ‘o’ ontdekt; zie bijvoorbeeld de afbeeldingen 2 en 3. De woorden ‘slak’, ‘kers’ en ‘vork’ geven geen enkel probleem omdat in de leesproef is gebleken dat het kind woorden van vier letters kan lezen. Bij de ‘k’ kent het kind dus al flink wat letters, maar hoe begint ontdekkend leren lezen? In het Nederlands zijn we zo gelukkig dat de twee meest voorkomende letters, ‘e’ en ’n’, samen het woord ‘en’ vormen. Dat woord biedt het grote voordeel dat je er zinnen mee kunt maken als ‘zon en maan’ en ‘broek en trui’. Zie het allereerste ontdekblad, in afbeelding 2. U dekt het deel met ‘een’ en ‘nee’ af en vraagt het kind wat de eerste tekening voorstelt. Bijna elk leesrijp kind antwoordt hier ‘zon’ of ‘de zon’. Zo niet, dan zegt u het niet voor, maar stelt u vragen die het op weg kunnen helpen. Als het ook ‘maan’ of ‘de maan’ tegen de tweede tekening heeft gezegd, gaat u met een vinger onder de hele regel ‘zon en maan’ en vraagt u: ‘Wat staat hier dus?’. Bijna alle kinderen antwoorden hier ‘zon en maan’ of iets dergelijks. De tweede regel geeft dan ook geen probleem: ‘broek en trui’. Dan laat u de derde regel zien. Als kleuter heeft het kind klankoe-

Oefeningen De kern van ontdekkend leren lezen bestaat uit de ontdekbladen, het lezen van losse woorden en het lezen van zinnen. Al met ‘e’, ‘n’, ‘ee’, ‘t’ en ‘s’ kan het kind zijn eerste zinnen lezen! Zie afbeelding 4. Dat is nog eens wat anders dan het gezwoeg in het Twentse leesproject met 16 letters en nog steeds niet kunnen lezen! En dat terwijl de betekenis van letters zit in het feit dat je er woorden mee kunt lezen en de betekenis van woorden in het feit dat je er zinnen mee kunt lezen. Daarnaast zijn er vanaf het hoofdstuk over de letter ‘s’ negen oefeningen om de letter te verankeren en daarmee het hele taalgevoel en taalinzicht van het kind te versterken. Afbeelding 5 laat twee oefeningen zien. Eerst schrijft het kind de letter van het hoofdstuk op zoveel mogelijk verschillende manieren. Dan volgt letterdiscriminatie: in twee regels symbolen staat de letter van het hoofdstuk enkele keren. Eerst merkt het die letters en daarna de zogeheten intrappers of instinkers. Dat zijn symbolen waarvan het kind weet dat het niet de letter van het hoofdstuk is, maar waarvan het denkt dat het die daar wel eens ten onrechte voor zou kunnen aanzien. In afbeelding 6 staan het lezen van zinnen en het tekenen van een of meer van die zinnen centraal. In de afbeelding tekent het kind de zin ‘het jochie lacht’. Die zin schrijft het erbij. Op die manier

PSC 25

WERKBOEK VERVAET-REVISIE_210 x 297 1-1 25-07-13 17:55 Pagina 22

ONTDEKKEND LEREN LEZENJK EN LEKKER KOPJE KOFFIE

tes eet tes een een

eet tes test een snee een test eens test eens tes, eet eens tes, test eens eet een snee tes test een tent test en een tent een snee en een teen nest en een steen tes, eet eens een snee

Afbeelding 4: De eerste zinnen die gelezen kunnen worden.

Afbeelding 6: De zinnen bij de lettercombinatie ‘ch’ en de tekening van een kind van een van de zinnen met die zin erbij geschreven. In de tweede plaats kunt u met de schrijfproef en de leesproef aan ouders, de onderwijsinspectie en andere geïnteresseerden laten zien of een kind leesrijp is of niet (met de proeven) en daarmee kunt u beargumenteren waarom het niet-leesrijpe kind geen leesles krijgt, maar wel klankanalyse en vormoefeningen doet, de twee beste voorbereidingen op het leren lezen, en waarom het jonge schoolkind wel leesles krijgt.

Afbeelding 5: Schrijfoefening met de letter van het hoofdstuk en letterdiscriminatie.

In de derde plaats, Montessorischool, Vrije school, Jenaplanschool en andere vormen van onderwijs waarin getracht wordt aan te sluiten bij het psychologische niveau van elk kind afzonderlijk, zijn de afgelopen decennia een deel van hun identiteit kwijtgeraakt. Zo ontdek ik het lezen! is een goed hulpmiddel bij het terugkrijgen die identiteit.

heeft de leerkracht zicht op het schrijfniveau van het kind. In het voorbeeld is het kind niet schrijfrijp. Met name heeft het geen zonebesef. Dat houdt in dat de ‘h’ ongeveer twee keer zo groot dient te zijn als ‘e’.

Zo ontdek ik het lezen! bestaat uit een handleiding voor de leerkracht (€ 45,00) en een werkboek voor de leerling (€ 12,50 bij afname van 10 exemplaren). Te bestellen bij de uitgever: secretariaat@gelling.nl. •

Voordelen Tot slot enkele voordelen van Zo ontdek ik het lezen!. Ik beperk me tot de volgende drie. In de eerste plaats, elke maand wordt ongeveer 1% van de kinderen van groep 2 leesrijp. Nadat met de schrijfproef en de leesproef is vastgesteld dat een kind leesrijp is, kan het beginnen met lezen. Zo ontdek ik het lezen! is de enige leesmethode die dit mogelijk maakt, juist omdat het kind in hoge mate zelfwerkzaam kan zijn vanwege zijn leesrijpheid.

26 PSC

WAAR BLIJVEN DE DOSSIERS?

WAAR BLIJVEN

DE DOSSIERS?

Door: Tineke Ferwerda Plotseling overleed mijn behandelaar in een paramedische discipline. Triest, een plotseling overlijden, vanzelfsprekend was er compassie met de familie. Na enige weken vroeg ik de familie om mijn dossiers; immers, ik was onder behandeling en zou een andere hulpverlener moeten zoeken. Het lijkt heel logisch dat je dan je dossier kan overdragen aan de volgende behandelaar, zodat die de voorgeschiedenis kan bekijken en verder kan gaan met de reeds gestarte behandeling. Op mijn vraag aan de familie kreeg ik echter een ontkennend antwoord. Ik ben bekend, door mijn eigen praktijk (ervaring) met de regels over dossiervorming in de hulpverlening. Daar het hier een plotseling overlijden betrof, vroeg ik me af welke richtlijnen daar dan voor waren. Na de negatieve reactie van de familie heb ik dan ook contact opgenomen met de beroepsvereniging waarbij mijn overleden paramedische hulpverlener was aangesloten. Heel correct werden de regels toegezonden die bevestigden dat ik tenminste gerechtigd ben om een kopie van mijn dossier te ontvangen. Op mijn vraag aan de beroepsvereniging hoe e.e.a. geregeld is bij plotseling overlijden van de hulpverlener bleek daar geen sluitend antwoord op te komen. Men had het nog niet eerder meegemaakt en gelukkig maar! Hulpverleners die ziek werden, regelden de afwikkeling tijdig. Omdat regelgeving en richtlijnen in deze situatie, plotseling overlijden, zowel nabestaanden van de overledene als ook de patiënten kan helpen, deed ik de beroepsvereniging de suggestie of het niet een taak voor een intervisiegroep zou kunnen zijn om zorg te dragen voor de juiste afwikkeling van de dossiers. De meeste, zo niet alle, beroepsorganisaties hebben immers de verplichting voor de leden deel te nemen aan regelmatige intervisies. De beroepsvereniging reageerde positief op mijn suggestie. Uit contact met mijn eigen beroepsvereniging, de NFG, en de vraag hoe dit bij ons is geregeld, kwam naar voren: • De cliënt heeft recht op een kopie van het dossier. • Geheimhouding is verplicht met betrekking tot het dossier; dus niemand die daar geen schriftelijk toestemming voor heeft gekregen van de cliënt, is gerechtigd het dossier in te zien. • Indien de behandelaar daar niets voor heeft kunnen regelen bij leven, dienen de nabestaanden volgens de regels zorg te dragen voor de dossiers. Echter blijft: als de nabestaanden geen weet hebben van deze regels (zeker in de omstandigheden waarin zij verkeren), kunnen de juiste handelingen ook niet altijd meteen verwacht worden. In de map van de NFG wordt gewezen op de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO: www.rijksoverheid.nl) en daarin staat o.a. over geheimhouding:

“Dit speelt zowel in het contact met de patiënt, en indien van toepassing, de ouders of verzorgers, als bij informatieverstrekking aan derden. In dit verband gelden wettelijke voorschriften, zoals de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO), de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) en het Wetboek van Strafrecht. “ Daarnaast is er de Eed van Hippocrates waarin het medisch beroepsgeheim geregeld wordt en welke nog steeds van kracht is voor de praktijk van nu. Velen van ons zullen bij de beëindiging van hun beroepsopleiding een eed of belofte tot geheimhouding hebben afgelegd welke gebaseerd is op de eed van Hippocrates of daaraan gelijk was. Uit de Eed van Hippocrates: 1.1 Al hetgeen mij ter kennis komt in de uitoefening van mijn beroep (..) en dat niet behoort te worden rondverteld, zal ik geheim houden en niemand openbaren. Uit het Wetboek van Strafrecht, artikel 272 1.2 Hij die enig geheim waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij uit hoofde van ambt, beroep of wettelijk voorschrift dan wel van vroeger ambt of beroep verplicht is het te bewaren, opzettelijk schendt, wordt gestraft. Uit bovenstaande blijkt dat het voor ons als hulpverlener/behandelaar een morele verplichting is om aan onze familie/collega’s duidelijk te maken waar en hoe er met dossiers van cliënten dient te worden omgegaan, mochten wij ontijdig dit leven verlaten. Door deze ervaring heb ik geleerd dat collega’s een belangrijke rol kunnen hebben, mocht ik zelf niet meer in staat zijn de privacy van mijn cliënten te waarborgen. En dat ik mijn naaste familieleden, die mijn zaken bij overlijden dienen af te wikkelen, moet inlichten en bekend dien te maken met mijn beroepsvereniging en de plek waar ik mijn dossiers bewaar. Denk daarbij ook aan de gegevens in je computer. Het lijkt me wijs om hierover ook te praten met je intervisiegroep, zodat je daarna weer onbezorgd met je praktijk kan verder gaan! • Tineke Ferwerda is psychosociaal werker en counselor

PSC 27

Productvoorlichting in Nederland door Productvoorlichting in Nederland door Voor meer informatie: www.nutrilogic.nl meer informatie: www.nutrilogic.nl Voor bestellingen: www.natuurapotheek.com / 015-3614477 Voor bestellingen: www.natuurapotheek.com / 015-3614477

EERLIJK EN LEKKER KOPJE KOFFIE

Op zoek naar een lekker en eerlijk kopje koffie of thee bij u thuis of in de praktijk? Dit hoeft zeker niet duurder te zijn dan andere koffie en smaakt vele malen beter! Café de Origen is een kwaliteitskoffie, geproduceerd door kleine boeren. De koffie groeit onder andere op de vruchtbare berghellingen in Peru, Honduras en Ethiopië. Café de Origen wordt gebrand door Neuteboom koffiebranders, één van de pioniers op het gebied van Max Havelaarkoffie.

Koffie en thee Café de Origen biedt een breed assortiment voor consumenten en grootverbruikers. Daarnaast is er ook een theelijn. Deze thee komt uit Sri Lanka en wordt geteeld door 165 kleine, biologische boeren. Bij dit speciale project worden de regenwouden die ooit gekapt zijn in de koloniale periode, teruggebracht. Niet alleen zorgen deze bomen voor de reductie van CO2. Ze trekken ook vogels aan, die weer insecten eten. Zo wordt op een natuurlijke manier omgegaan met ongediertebestrijding. Ook worden fruitbomen geplant, waarvan de boeren de oogst kunnen verkopen. De thee wordt door de mensen zelf bewerkt. Op die manier zijn er weer vijftig vrouwen aan het werk in de fabriek die de thee verpakken. Een voorbeeld: Ethiopië, geboorteplaats van de koffie Terwijl Ethiopië voor de meeste Europeanen synoniem is

LIFESTYLE

Café de Origen maakt zich sterk voor verbetering van de economische en sociale positie van de kleine koffieboeren en koffieplukkers. Daarom kopen ze 100% van de ruwe koffie in onder het Max Havelaar-keurmerk. Dat is erop gericht de levensomstandigheden van kleine koffieboeren te verbeteren. Dit gebeurt onder meer door een eerlijke prijs te betalen voor hun koffieoogsten. Ook bij Neuteboom koffiebranders staat duurzaamheid hoog in het vaandel. Het bedrijf maakt gebruik van biologisch gas en groene stroom voor het produceren van koffie. Daarnaast zijn alle verpakkingen recyclebaar. Voor het transport wordt gebruik gemaakt van speciale pallets, vervaardigd van afval uit de houtindustrie. Van deze pallets passen er meer in een vrachtwagen, waardoor er minder vrachtwagens ingezet hoeven te worden. En dat is beter voor het milieu.

voor hongersnood, beseffen ze meestal niet dat het ook de geboorteplaats is van koffie zoals wij die kennen. Zo’n 15 miljoen Ethiopiërs zijn afhankelijk van koffie voor hun inkomsten. Daardoor betekende het inzakken van de prijzen op de wereldwijde koffiemarkt een groot gevaar voor veel mensen in Ethiopië. Daarom hebben 35 coöperaties in 1999 gezamenlijk de Oromia koffie-unie opgericht. Oromia richt zich op het produceren van specialistische koffie en exporteert deze direct naar het Westen. De hoge kwaliteit van Oromia koffie wordt bereikt door biologische teelt zonder kunstmest en chemicaliën.

Sinds 2000 is Oromia Fair Trade gecertificeerd. Hierdoor ontvangen de gecertificeerde coöperaties ook een ontwikkelingspremie, waarmee onder andere al vier scholen en twee klinieken zijn gebouwd. Zo zorgt één van ’s lands oudste producten voor positieve veranderingen in Ethiopië! Waar te koop Café de Origen is te koop bij iedere Wereldwinkel. Grootverbruikers kunnen ook contact opnemen met Cerro Azul.• www.cafedeorigen.com, www.cerroazulfood.nl

PSC 29

JOAN BIEGER

Therapeut, onderneemster of allebei? Heb jij de juiste mindset? Door: Joan Bieger September 2013. Onderneemster?! Het is maandagochtend. Tijd om aan het werk te gaan. Maar het wil nog niet lukken. Ik heb net een tweedaagse training achter de rug bij Marijke Eggink. Het was een intensief weekend. Tijdens dit weekend kwam ik erachter dat het voor mij nog heel lastig is om mezelf echt als onderneemster te zien. Ik voel mij een therapeut in hart en nieren en wil eigenlijk het liefst mensen helpen. Ik ben ervan overtuigd dat jullie hetzelfde hebben. Er zullen weinig therapeuten zijn die dit vak zijn gaan doen om er eens lekker geld mee te verdienen. Marijke zei ooit tegen ons: ‘Als je echt een levensvatbaar bedrijf wilt hebben, zul je wel een ondernemer moeten zijn.’ Dat raakte mij, want, ja, ik wil niets liever dan mensen helpen. Maar dan heb ik wel mensen ‘nodig’, met wie ik mijn kennis en liefde kan delen. En daarvoor is het nodig om zichtbaar te worden en om aan marketing te doen. Juiste mindset Wat er bij mij dus nog aan ontbrak, was een juiste mindset. En daar worstel ik nog steeds mee. Het vraagt elke keer weer dat ik mijn overtuigingen en ideeën over het ondernemen onderzoek. Marijke raadt ons aan bij dit onderzoek gebruik te maken van The Work van Byron Katie. Zo worden we steeds uitgenodigd om te onderzoeken of iets waar is. Bijvoorbeeld: hebben mensen geen geld voor therapie? Het is opvallend hoe vast we in ons denken zitten. En hoe die ideeën ons er eigenlijk van weerhouden om een bloeiende praktijk te hebben. Structuur en contactmomenten Ook over marketing had ik een onjuiste mindset. Ik had er veel weerstand tegen en vond het allemaal maar onzin en pusherig. Ik vond dat het toch vanzelf moest gaan, ook al wilde ik best naar een paar netwerkbijeenkomsten gaan. Maar wat ik nu in het jaarprogramma heb geleerd, is dat er gewoon een heel eenvoudige structuur is; een structuur die je helpt. Een structuur waardoor klanten vertrouwen in jou krijgen, zodat ze wel bij jou gaan komen. Wist je dat mensen gemiddeld 7 contactmomenten met jou moeten hebben, voordat ze met jou in zee gaan? Dat is eigenlijk best veel. Een contactmoment kan een telefoontje, een nieuwsbrief of een berichtje zijn. Maar dan wel 7 keer. Na deze overpeinzingen is het tijd om daadwerkelijk de plannen uit te voeren! Het schrijven van mijn nieuwsbrief is mijn eerste actie. Zo kan ik mijn kennis delen en creëer ik een weer een contactmoment.• Joan Bieger is Talentencoach en volgt een jaarprogramma bij Marijke Eggink: “In 5 stappen een bloeiend bedrijf”. Ga voor meer informatie naar www.praktijkbieger.nl. Wil je meer tips en artikelen ontvangen van Marijke? Ga naar www.watwerktwerkt.nl.

30 PSC

GRADATIM

VITALITEIT IS HET DNA VAN EEN ORGANISATIE Het werken aan mentale vitaliteit van medewerkers in organisaties is goud waard. Voor zowel het welzijn en de motivatie van medewerkers als voor de bedrijfsresultaten. We hebben nu te maken met verschillende ontwikkelingen waar we niet omheen kunnen: langer doorwerken, interne en externe verandering als constante factor, toenemende werkdruk en welvaartsziekten. Mentale Vitaliteit zijn sleutelwoorden. Want alleen organisaties met vitale werknemers zullen in staat zijn effectief met deze ontwikkelingen om te gaan. Maar hoe geef je op een duurzame, resultaatgerichte manier aandacht aan dit thema, zodat het onderdeel wordt van het organisatie DNA?

Veel initiatieven in Nederland die beogen de mentale vitaliteit van medewerkers te stimuleren, hebben helaas geen of slechts een tijdelijk effect. Een gemiste kans en zonde van de tijd en het geld die er ermee gemoeid gaan. Of sterker nog: schadelijk, aangezien er verwachtingen bij medewerkers worden gewekt die niet waar worden gemaakt. â&#x20AC;&#x2DC;Zie je wel, de zoveelste hype!â&#x20AC;&#x2122; Vragen die vaak niet gesteld worden zijn: waarom vinden wij mentale vitaliteit belangrijk? Wat willen we ermee bereiken? Wat zit goed en kunnen we versterken, en waar hebben we wat te doen? De antwoorden geven een goede basis om te gaan bepalen wat een effectieve aanpak is. Mentale vitaliteit verdient een structurele plek op de business-agenda, in gesprekken tussen medewerkers en hun leidinggevenden en in (HR)processen. Kortom: mentale vitaliteit als een natuurlijk en logisch onderdeel van de cultuur en bedrijfsvoering.

van wat mentale vitaliteit is, hoe je er zelf mee aan de slag kunt. Dat concreet maken lukt vaak goed door medewerkers en leidinggevenden door middel van oefeningen en gesprekken het onderwerp vitaliteit te laten ervaren en beleven. Ze kunnen daarmee een brug slaan naar het eigen (werk)leven. Want mentale vitaliteit ligt allang verborgen in het DNA van elke organisatie. Voor psychosociaal werkenden en psychosociale coaches is er een wereld te veroveren: de wereld van vitaliteitmanagement, de wereld van processen die energie geven, waar zingeving sporen trekt waar diversiteit op waarden wordt geschat - voorwaar de integratie van zacht en hard. â&#x20AC;˘

Het bewust werken aan mentale vitaliteit is voor veel medewerkers relatief nieuw en gaat over gedragsverandering. Daarom is communicatie met, voor en door medewerkers een van de belangrijkste aandachtsgebieden. Het draait daarbij om inspireren, informeren en ervaringen delen. En heel belangrijk: het concreet maken

Essentie van de Rationeel Emotieve Training

3-Daagse training RET

De RET methode is van toepassing op diverse psychische problemen. De cognitieve gedragstherapie waarvan de rationeel emotieve therapie de oudste vorm is, wordt ook steeds meer toegepast in de coachings- en trainingswereld. Deze 3daagse training wordt gegeven door Drs. W.C. van der Beek, psycholoog en trainer.

30 okt./ 9 en 20 nov. w w w . g r a d a t i m . n l

2013, van 10.00 - 17.00 uur

Amersfoort of Nijkerk PSC 31

OMGEVINGSFACTOREN EN METHODIEKEN DIE KUNNEN LEIDEN TOT TOETREDING TOT EEN SEKTARISCHE RELATIE

OMGEVINGSFACTOREN EN METHODIEKEN DIE KUNNEN LEIDEN TOT TOETREDING TOT EEN

Door: Monique Molendijk Niemand wordt op een ochtend wakker en zegt: “Ik treed nu toe tot een sektarische relatie. Ik laat mij uitbuiten, misbruiken, ronselen, manipuleren en ik ga afstand nemen van mijn leven, familie, geliefden en vrienden”. Geen vader bedenkt als hij zijn kind na de geboorte voor de eerste keer vasthoudt: mijn dochter gaat voor een loverboy werken. Geen moeder brengt haar zoon naar de voetbalclub met de gedachte: mijn zoon komt in handen van een charismatische trainer die hem gaat misbruiken. Geen ouder helpt een kind door zijn studie om achteraf te constateren dat hij/zij is toegetreden tot een sekte die hem emotioneel en financieel uitkleedt. Niemand bedenkt in Nederland dat zijn kind geronseld wordt om als kanonnenvoer naar andere, verre landen te worden gebracht. En toch gebeurt het dagelijks in Nederland. Charismatische leiders weten gezonde, intelligente, vooral jonge mensen in hun ban te trekken en dusdanig te manipuleren dat zij op een manier gaan leven en reageren die niet bij de gebruikelijke habitat van de persoon horen. De Volkskrant heeft in 2010 en 2011 verschillende artikelen geplaatst over sektes en sektarische relaties. “Een vrome Noorse broeder dokt”, 16 augustus 2010. Het verhaal over de Noorse broeders die in Nederland alleen al 2 à 3 miljoen per jaar opbrengen voor de organisatie in Noorwegen. “Theresa Brenninkmeijer leidde een Deens klooster als een sekte”, 15 juni 2010. Het verhaal over een non die als abdis een klooster leidde in de vorm van een totalitair regime. “Neus dicht en achterover”, 26 juli 2010. Het verhaal over bekeerlingen van de Jehova’s getuigen, hoe zij gedoopt worden in het zwembad van Utrecht. “Beschadigd bestaan”, 15 oktober 2011. Het verhaal van een misbruikte jongen die dacht dat hij de enige was. En tot slot de televisie-uitzending van undercoverreporter Roberto Stegeman van februari 2010 over de sekte “Miracle of Love” waarin goed te volgen valt hoe iemand de groep in ‘begeleid’ wordt. Langzaam, met behulp van diverse technieken en door het afsluiten van de communicatie met geliefden. Het is allemaal niet nieuw, in alle bovengenoemde artikelen en in de televisie-uitzending worden bekende methodes gebruikt, en toch heerst in Nederland een oorverdovend zwijgen als het over sektarische relaties of groeperingen gaat. Over het algemeen denken wij dat wie daarin belandt óf een laag IQ heeft, óf een sociaal economisch zwakkere achtergrond heeft. Schaamte, onzekerheid en onkunde spelen waarschijnlijk een rol in dit opzicht. In de ons omringende landen en Noord-Amerika zijn inmiddels diverse studies gedaan over de slachtoffers. Een van de conclusies is dat de meerderheid van deze slachtoffers op universiteiten c.q. gedurende

32 PSC

hun studie zijn gerekruteerd. Daarmee vervalt het argument dom. Wat is eigenlijk een sektarische relatie? Een sektarische relatie is een relatie waarin een persoon of groep opzettelijk een ander of anderen psychologisch en emotioneel manipuleert, met als resultaat dat deze afhankelijk van hem wordt(en) in het nemen van significante (levens)keuzes en beslissingen. De leiders worden omschreven als egocentrisch, narcistisch, megalomaan, neurotisch, psychotisch, psychopathisch of ze hebben anderszins een persoonlijkheidsstoornis. Alhoewel het niet empirisch te onderbouwen valt dat alle sekteleiders een persoonlijkheidsstoornis hebben (zij laten zich zelden vrijwillig testen), lijkt het er wel degelijk op dat vele significante, psychologische en sociale disfunctionele gedragspatronen laten zien. De sektarische relaties en groepen zijn net zo divers als de doelstellingen van de groep. Centraal staat echter de interactie, de wederzijdse betrokkenheid tussen minimaal twee personen. De existentiële behoefte aan verbondenheid en erkenning maakt dat wij zoeken naar een omgeving van zekerheid, warmte, bescherming en ondersteuning. Het is daarom een mythe dat normale mensen niet in een sektarische relatie kunnen belanden. Gevoelens van angst, schuld, schaamte, liefde (rouw) en boosheid, in combinatie met tegelijkertijd beleefde diepgaande emoties zoals existentiële eenzaamheid, zijn het ideale en benodigde platform voor een sektarische leider om te rekruteren.

MONIQUE MOLENDIJK Hoe gaat rekrutering in zijn werk Het rekruteren van nieuwe leden voor een sekte of groepering gaat meestal volgens een bepaald patroon. Het begint vaak met een significante life event (bijvoorbeeld: iemand wordt van school gestuurd) in combinatie met heftige emoties, waarbij schaamte (misbruik en ridiculisering), angst (om er niet meer bij te mogen horen) en machteloosheid van grote invloed blijken te zijn op de reactie van de aangeboden manipulatie. Het rekruteren begint met geleidelijke manipulatie. Dit uit zich over het algemeen in eerste instantie door middel van een liefdesbombardement, zijnde het geven van warmte/liefde of door middel van het doen van valse beloftes. In alle gevallen wordt geleidelijk, gedeeltelijk of volledig, de controle over de persoon en diens (privé- en/of werk)omgeving overgenomen, waardoor men in een hiërarchische, sektarisch geleide omgeving belandt onder leiding van een charismatisch leider met weinig respect voor en empathie met anderen. Deze leider heeft als enige doel het overheersen van het slachtoffer en het uitoefenen van macht (vaak gepaard met financieel gewin). De geleidelijke manipulatie gaat over in de controle van gedachten, brainwashing, conditionering, taal (bij de groep behorend specifiek en beladen taalgebruik), fysieke manipulatie en vooral emotionele manipulatie. Op deze manier is het mogelijk om iedereen, mits getroffen op het juiste moment, te overtuigen om tot een sektarische relatie toe te treden. Een beangstigende gedachte. Een combinatie van de onderzoeken van Singer, Lifton en Schein laat zien hoe men iemand stap voor stap, al dan niet bewust, gestructureerd begeleidt tot de sektarische relatie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de emotionele kwetsbaarheid van de persoon, het creëren van een gevoel van machteloosheid, het onderdrukken van oud gedrag, het behouden van de controle over de gesloten sociale omgeving, van doctrine, manipulatie en hersenspoelen. Stap voor stap naar een sektarische relatie Ontdooien 1. Houd de persoon onwetend. Liefdesbombardement. Jij bent geweldig, ik begrijp je. In het begin van de sektarische relatie wordt niet verteld wat de doelstelling van de ronselaar/ rekruteerder is. 2. Controleer de sociale omgeving. Middels suggesties wordt de tijdsbesteding van de persoon beïnvloed. Verwijder het slachtoffer van zijn oude omgeving. 3. Creëer een gevoel van machteloosheid. Zonder ons - de groep (mij) ben je verloren. 4. Onderdruk oud gedrag. Oude gewoontes moeten anders, herinneringen aan het leven tot nu toe (vooral de goede) worden gereframed en als slecht geïnterpreteerd. 5. Controleer milieu. Controleer wat de persoon eet, drinkt, hoort (nieuws maar ook persoonlijke informatie zoals mailberichten) 6. Gebruik taal. Groepstaal; maak woorden die voor en in de groep een andere of bijzondere betekenis hebben. 7. Vraag om reinheid. Het maakt niet uit wie je was; het gaat om wie je moet zijn om in de groep te passen. Met alle middelen of rituelen van dien. 8. Biechten. Laat de persoon persoonlijke verhalen, liefst geheimen vertellen en gebruik deze vervolgens tegen hem. Veranderen 9. Implementeer nieuw gedrag en belief. Druk ongewenst gedrag of vragen gelijk de kop in en ga door met de groepsdoctrine. 10. Mystieke manipulatie. Creëer of bedenk toevalligheden en gebruik deze vervolgens voor verdere manipulatie. 11. Doctrine over de persoon. Het geloof, de doelstelling en aanwezigheid in de groep is belangrijker dan de realiteit of het persoonlijke welzijn. Herhaal dit zo vaak mogelijk.

Bevriezen 12. Creëer een gesloten systeem. De sektarische relatie is een gesloten groep. Alles wat buiten de groep gebeurt of mensen die de groep bekritiseren, zijn de vijand. 13. De heilige wetenschap. Alleen binnen de groep word jij, de doelstelling of het geloof begrepen. 14. Wegcijferen voor de eenheid. Alles voor de groep. De ‘out’ groep wordt gepositioneerd als fout of zelfs gevaarlijk. De groep is de redding van het slachtoffer, buiten de groep heeft men het niet begrepen (lees slecht). Bronnen: Magret Singer, Cults in our midst, Singers six conditions. Robert Jay Lifton, Lifton eight themes. Edgar Schein, unfreezing-changing-refreezing. Welke significante psychosociale omgevingsfactoren spelen een rol die tot rekrutering kunnen leiden? Onderzoek uit Amerika maar ook een klein onderzoek uit Nederland leert dat veel mensen met voormalige sektarische relaties ten minste een hbo-opleiding hebben weten te voltooien. Dit zou tot de conclusie kunnen leiden dat het gemiddelde sektelid in ieder geval een normaal tot hoog IQ heeft en dat toetreding niet herleid kan worden tot een eventueel beperkt verstandelijk vermogen. Leeftijd speelt wel een significante rol. Adolescenten vormen de meest kwetsbare groep. Jonge mensen met een nog niet volgroeit brein, waar de neuronen nog in grote getallen aangemaakt en synapsen verbonden moeten worden, waar heftige emoties een rol spelen en waar ook nog eens de identiteit nog niet geheel ontwikkeld is, vormen een ideaal platform voor rekrutering. Gepredispositioneerde factoren zoals het verlangen erbij te horen, goedgelovigheid, idealisme, weinig zelfvertrouwen en op zoek naar zingeving, erbij willen horen spelen zeker ook een rol. Deze factoren, in combinatie met misbruik of andersoortige problematische familieachtergronden maken juist adolescenten uiterst kwetsbaar voor rekrutering. De doelstellingen van sektarische groepen zijn zeer divers en daarom is het ook helemaal niet eenvoudig om sektarische relaties te herkennen of beter nog, te voorkomen. Echter eenmaal gerekruteerd richt(en) de leiders (of groep), zowel fysiek als psychisch een (menselijke) ravage aan. Verloren jonge levens die daarna nog maar moeizaam op de rit te krijgen zijn. In Nederland zien wij dit nu op scholen, in buurten, bij (sport)clubs en op individuele basis gebeuren zonder dat daar veel aandacht aan geschonken wordt, behalve uiteraard door de slachtoffers en diens familie, die met de handen in het haar aan de zijlijn staan. In mijn optiek vooral omdat het fenomeen ‘destructieve beïnvloeding’ simpelweg niet herkend en daarom niet genoeg erkend wordt. Aangezien het echt voorkomen kan worden dat jongeren gerekruteerd worden, heeft Zweden een programma ontwikkeld voor jonge studenten en middelbare scholieren. Wellicht ook een idee voor Nederland? Met een kopietje voor de ouders! • Monique Molendijk (RTAG®) werkt vanuit haar eigen praktijk in Den Haag. Zeven jaar geleden kwam zij voor het eerst in aanraking met de desastreuze consequenties van een sektarische relatie. Zij heeft zich sindsdien erin gespecialiseerd om sektarische relaties herkennen, te voorkomen als ook te helpen beëindigen. En ook om mensen die uit een dergelijk relatie gestapt zijn, verder te helpen om het traumatische effect ervan te verwerken en het leven op alle fronten weer op te kunnen pakken. www.monique-molendijk.nl

PSC 33

STRIP AUKE HERREMA www.aukeherrema.nl

Bloesem-remedies brengen de emoties in evenwicht en bevorderen daardoor indirect de gezondheid. De oorzaak aanpakken op een veilige manier.

De Dr. Schüssler Celzouten van Adler beziien kracht en kwaliteit. Zijn de cellen gezond, dan is ook het lichaam gezond. De mineralen zijn verwreven en niet geschud. Celzouten div. nummers in poedervorm, 10 verschillende mengsels, b.v. combinatie 1 t/m 12, het energie Met de hand verwreven mengsel. Alles in 250 gr. en 1 kg.

Essentïele oliën en producten voor de aromatherapie, biologische cosmetica. Het grootste assortiment biologische oliën, airsprays en massage oliën. Winkel: De 3Vrouwen St.Jansstraat 5 - 5964 AA Meterik Tel: 077-3526885 www.de3Vrouwen.nl

WWW.BLOESEM-REMEDIES.COM Bloesem Remedies Nederland

34 PSC

Tel: 077-3987826 / 077-3989011 E-mail: info@bloesem-remedies.com

COLUMN MARTINE CLAUSEN

4 vragen In therapieland heb je allerlei soorten methodes, hypes, technieken, uitbreidingen op technieken en afleidingen van technieken. Als je als therapeut op de hoogte wilt blijven, kun je je lol op met bijscholen. Naast alle reguliere methoden zijn er tal van ‘complementaire’ technieken die vaak goede resultaten opleveren. Kortom: in therapieland, voor elk wat wils. Bij de RET-methode leer je bewust kijken naar de bril die je gebruikt om naar situaties te kijken. Dit geeft inzicht en vandaar uit kun je gedrag veranderen. Laten we deze methodiek nu eens vergelijken met The Work van Byron Katie. Zij is een vrouw die al tientallen jaren de wereld rondtrekt met een door haar ontwikkelde manier om jezelf beter te voelen. Ze trekt volle zalen want haar methode werkt en je hoeft er niet voor in therapie. Je kunt het zelf doen. Wat houdt The Work van Byron Katie dan in? De theorie is eenvoudig. Je leert kijken naar je gedachten die de oorzaak zijn van je lijden. Je stelt jezelf de volgende 4 vragen: 1. Is het waar? 2. Kun je absoluut zeker weten dat het waar is? 3. Hoe reageer je, wat gebeurt er, wanneer je die gedachte gelooft? 4. Wie zou je zijn zonder die gedachte? Nadat je de uitspraak hebt onderzocht met de vier vragen, is het tijd om de vraag die je onderzoekt, om te keren. De omkering is belangrijk, want die zorgt ervoor dat je het tegenovergestelde van wat je aanvankelijk geloofde, ervaart. Zo kun je een uitspraak omkeren naar jezelf, een ander en naar het tegenovergestelde. Een voorbeeld: Een cliënte komt bij mij en is zeer verdrietig omdat ze 59 jaar oud is en na jaren in het onderwijs op een nare manier uit haar baan is ontslagen. Ze wil een nieuwe baan maar zegt: “Nu het crisis is, vind ik nooit meer een baan. Ik ben veel te oud.” Ik stel voor dat zij op deze opmerking de vier vragen loslaat. 1. Is dit waar? “Nou ja, het is waar, want iedereen zegt het, en het is crisis.” 2. Kun je absoluut zeker weten dat het waar is? “Tja, dat niet. Nee, absoluut zeker niet, dat niet.” 3. Hoe reageer je als je de gedachte gelooft? “Ja, dat zag je, dan word ik verdrietig en dan voel ik mij oud en overbodig. Ik raak er gedeprimeerd van.” 4. Wie zou je zijn zonder die gedachte? “Tja, als ik dit niet zou denken, zou ik me niet zo belabberd voelen. Dan zou ik denk ik optimistischer zijn en gaan solliciteren.” Dat is natuurlijk een heel mooi aanknopingspunt voor het vervolg: de omkering. In dit geval zou dat kunnen zijn. ‘Zelfs nu het crisis is, vind ik nog een baan. Ik ben nog niet te oud.’ De cliënte keek in eerste instantie een beetje sceptisch, aangezien dit wel een heel eenvoudige manier leek om haar gevoel te veranderen. Maar ik liet haar de omkering herhalen en legde uit dat wij heel erg overladen worden door overtuigingen en aannames van anderen die zij weer hebben overgenomen van anderen en die helemaal niet hoeven te kloppen. Afijn, ze kreeg weer moed en ging solliciteren. Na 2,5 maand had ze de keus uit drie banen. Nu drie jaar later, werkt zij nog steeds. Als je eenmaal hebt ervaren dat het stellen van deze 4 vragen aan jezelf, jouw gevoel doet veranderen, kun je ze steeds toepassen als je een naar gevoel hebt. Daar gaat namelijk altijd een gedachte aan vooraf. ‘Els vindt mij niet aardig.’ Draai om: ‘Ik vind Els niet aardig’ en draai nog eens om: ‘Els vindt mij aardig’ naar ‘Ik vind Els aardig’. De gevoelservaring na de veranderde gedachte maakt dat iemand zelf verder kan. Een fantastische methode. Het uitproberen waard. Zie voor meer info www.thework.com. • Martine Clausen, vragensteller PSC 35

LACHMEDITATIE ALS INNERLIJKE DOUCHE

In gesprek met Jan Gommans

Jan Gommans heeft al (bijna) heel zijn leven lang een passie voor muziek. Hij geeft stemworkshops en zingt in de stem-improvisatiegroep Improzo in Amsterdam. Naast al dit stemwerk is hij actief als lachcoach. Hij geeft lachmeditaties in het hele land, voor open en besloten groepen. Lachmeditatie is een vorm van meditatie, oorspronkelijk afkomstig uit India, waarbij het lachen je in het hier en nu brengt en de stilte daarna deze ervaring verdiept.

36 PSC

Hoe ben je lachcoach geworden? “Dat is wel een apart verhaal. Mijn partner gaf lachmeditaties in Sneek. Tien jaar geleden maakten we hiervoor een website en toen kwamen de aanvragen binnen vanuit het hele land. Mijn partner hield niet van autorijden, dus als ze ergens heen moest, ging ik vaak mee om te rijden. Toen we een keer naar Brabant reden, werd mijn partner onderweg plotseling ziek en eenmaal daar aangekomen was zij niet meer in staat de workshop te verzorgen. Ze zei: ‘Je bent inmiddels zo vaak mee geweest, zou jij het willen doen?’ En dat heb ik gedaan. Sindsdien geven we beide de workshops. Ik vind het werken met groepen leuk en inspirerend. Dit komt ook door mijn muziekachtergrond. Ik heb als muzikant vaak voor groepen gestaan. Het lachen met een groep werkt aanstekelijk. Het lachen gaat nergens om, maar het gaat wel verder dan alleen maar lachen. Bij lachmeditatie gaat het om de overgave en het is mooi om dit te zien gebeuren.” Hoe gaat een lachmeditatie in zijn werk? “Ik begin altijd met een stukje uitleg. Wat staat je te wachten en hoe gaat het in zijn werk. Daarna breng ik de groep in beweging. Dit doe ik met fysieke bewegingen die uitnodigen tot lachen. Dat brengt het denken al wat naar de achtergrond. Daarna gaan we lachen. Dat begint vanuit een glimlach. Ik nodig de mensen uit de mondhoeken op te krullen en de glimlach groter te maken. Dan mag er een geluid bij komen, mensen gaan wat grinniken, en omdat dat heel aanstekelijk werkt, ga je als vanzelf lachen met elkaar. Vanaf dit moment laat ik het gaan. Het lachen gaat vaak in een golfbeweging. Het zwelt aan en zwakt dan weer wat af en zo gaat het op en neer. Na verloop van tijd wordt het stil. Soms is dat na 5 of 10 minuten, soms pas na een half uur. Dan begint het laatste gedeelte, de ontspanning. Deze stille meditatie geeft de ruimte zodat mensen kunnen voelen wat het lachen met hen gedaan heeft.” Zijn er ook mensen die tijdens een lachmeditatie niet lachen? “Ja, dat komt wel voor. De lachmeditatie is een proces van overgave en voor sommige mensen is dit een flinke stap. De eigen oordelen en overtuigingen kunnen je dan in de weg zitten. Hier moet je dan overheen kunnen stappen. Het kan helpen om het als een

IN GESPREK MET JAN GOMMANS

experiment te zien. Een experiment kan nooit mislukken. Als het mensen lukt zich over te geven, kan het heel bevrijdend werken. Het lachen in een groep helpt daarbij, omdat er altijd wel mensen tussen zitten met een aanstekelijke lach. Of je daarin meegaat en meelacht, dat is uiteindelijk natuurlijk een vrije keuze. Hoe het ook gaat, de lachmeditatie is voor veel mensen een bijzondere ervaring. Na afloop bloeien er dan ook vaak boeiende gesprekken op.” Inmiddels begeleid je de lachmeditaties al heel wat jaren. Is er iets voor je veranderd? “Er is wel iets veranderd, ja. In het begin vonden we het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen zouden lachen. Nu weet ik dat dat er niet zo veel toe doet. Het gaat erom dat mensen als het ware naar zichzelf kunnen gaan kijken. Als dat lukt, is de workshop voor mij geslaagd. Lachmeditatie kan iemand zoveel informatie bieden over zichzelf. Pak je de ruimte en de vrijheid om je over te geven aan de situatie? Als dat lukt, is het werkelijk genieten. Het is als een schoonmaak; een innerlijke douche. Lachen en huilen liggen dicht bij elkaar. Lachen wordt vaak verbonden aan plezier en huilen aan verdriet, maar zo strikt is dat niet. Van een afstand lijkt het sterk op elkaar. Ik zou soms niet kunnen zeggen of iemand lacht of huilt. Tijdens een lachmeditatie gaat het wel eens heen en weer tussen lachen en huilen. In beide gevallen is er beweging.” Is lachmeditatie inzetbaar als therapeutisch middel? “Dat denk ik wel ja. Veel deelnemers zeggen na afloop dat ze zich open en leeg voelen. Dat lijkt mij een mooi startpunt om te beginnen met een therapeutische sessie. De lachmeditatie geeft informatie, ook als het niet lukt. Welke overtuigingen spelen hier mee? Ik hoor mensen wel eens zeggen: ‘Ik kan dat niet’, of ‘Ik voel me niet relaxed’. Als de groep niet te groot is, kan ik dat bespreekbaar maken. Een therapeut zou dit ook kunnen uitwerken. Wat me ook steeds weer opvalt, is dat lachen en denken niet samengaan. Als je lacht, denk je niet. Het lachen heeft het denken onderbroken. In de lachmeditatie ben je na het lachen een tijdlang stil. Dan is het dus ook in je hoofd even stil. Daarna zie je bijna letterlijk de eerste gedachten weer opkomen. Het mooie is dat alles wat er voor de lachmeditatie was, weg is. Je begint weer blanco.”

Voor wie verzorg je lachmeditaties? “Iedereen kan meedoen met een lachmeditatie. In Sneek en Zwolle zijn één keer per maand ‘open’ lachworkshops. Daarnaast word ik uitgenodigd door groepen, bedrijven en verenigingen bijvoorbeeld om een lachworkshop te geven voor een bedrijfsuitje, personeelsdag, congres, seminar, heidag, teambuilding, vrijgezellenfeest, familieweekend of andere bijeenkomst. In India bestaan er lachclubs. Dit zijn groepen mensen die met elkaar de dag beginnen met een lachmeditatie. Dat lijkt mij nog wel eens interessant om hier te proberen. Na een lachmeditatie begint de dag heel anders, waardoor je ook heel anders met de mensen om je heen omgaat. Het lijkt me leuk als ik met een bepaald bedrijf bijvoorbeeld iedere dag begin met een lachmeditatie. Wat gebeurt er dan binnen dat bedrijf? ” Wil je een keer meedoen met een lachmeditatie? Dat kan. Er zijn regelmatig ‘open’ lachworkshops. Een avondje lachen van 20.30 - 22.00 uur kan in Sneek en Zwolle. Sneek Adres: Yogacentrum Sneek, Gysbert Japiksstraat 34, Sneek Data: 8 november, 13 december. Kosten: € 15, -. Meedoen? Bel 0515 - 42 22 14 of mail: info@lachmeditatie.nl Zwolle Adres: Wijkcentrum De Enk, Enkstraat 67, 8012 VA Zwolle Data: 29 november, 20 december. Kosten: € 15, -. Meedoen? Bel 06 - 255 188 16 of mail: info@lachmeditatie.nl Iedere dag een lachmeditatie beleven? Dhyan Sutorius, de man die de lachmeditatie naar Nederland bracht, heeft een cd samengesteld die je door de drie stadia van de lachmeditatie leidt. Met deze cd kun je iedere dag een lachmeditatie beleven, alleen of met anderen. • www.lachmeditatie.nl

PSC 37

ZINTUIGENPRIKKELS

De kracht van echte openheid Eerlijk zijn in het tijdperk van social media. Hoe je van echte openheid een beter mens wordt. Hele volksstammen onthullen tegenwoordig hun privéleven, via social media, of op tv en radio. Een lege manier van eerlijk zijn, vindt Paul Wilkes. Hij pleit voor een vorm van eerlijkheid die teruggaat op de traditie van biechten, maar dan veel breder. Ook geeft hij tips hoe je eerlijk kunt zijn op het werk, in relaties en vriendschap, zonder je hele hebben en houden op straat te gooien. Een boek voor wie met zichzelf in het reine wil komen en goed met zichzelf en anderen wil omgaan.

In deze rubriek bespreken we elke editie v akge r e l a te e rd e b o e ke n , c d ’s , d vd ’s e n ap p s .

Paul Wilkes is een van de meest gerespecteerde schrijvers en sprekers in de VS over religie en persoonlijke spiritualiteit. Hij schrijft voor onder meer voor Newyork Times Magazine, The New Yorker en The Atlantic. Zijn boeken - meer dan twintig - vielen meerdere malen in de prijzen. Hij heeft zeven documentaires gemaakt. Eerlijk, Paul Wilkes Uitgeverij Ten Have, ISBN: 9789025903312

Veel mensen voelen zich niet goed genoeg en verzieken daarmee hun leven. Leer om niet langer je eigen vijand te zijn. Veel mensen kennen het gevoel tekort te schieten maar al te goed. Er is niet veel voor nodig - horen hoe goed iemand anders is, zelf bekritiseerd worden, in een woordenwisseling verzeild raken, een fout maken op het werk - om te denken dat we niet goed genoeg zijn. Dit leidt tot zelfveroordeling, relatieproblemen, perfectionisme, eenzaamheid en overwerk. Zelfaanvaarding is een proces dat een leven lang duurt. In het leven liefhebben door acceptatie beschrijft Tara Brach op een open en eerlijke manier hoe zij haar weg heeft gevonden. Via haar persoonlijke verhaal en dat van heer cliënten en leerlingen, geleide meditaties, gedichten en citaten weet zij tot de kern van het probleem door te dringen. Want pas als je begrijpt hoe het gevoel van onwaardigheid is ontstaan, kun je verbinding maken met je echte ik en jezelf leren vertrouwen en omarmen. Tara Brach is psychotherapeut en toonaangevend lerares op het gebied van mindfulness, emotionele genezing en spiritueel ontwaken. Zij is oprichter van de Insight Meditation Community en geeft drukbezochte workshops in binnen- en buitenland.

Je hoort met je oren en ruikt met je neus. Logisch toch? Lange tijd dachten wetenschappers dat alle zintuigen in verschillende hersenkwabben werden vertegenwoordigd. Maar hoe meer onderzoek er wordt gedaan, hoe duidelijker wordt dat dit een misverstand is. Bij alle dingen die het brein waarneemt, wordt het gehele brein geactiveerd. Als je naar muziek luistert, is ook je visuele kwab actief. Om te kunnen bepalen wat voor geur iets heeft, moet je weten welke kleur eraan vastzit. Smaak hangt af van wat je hoort. Waarnemen doe je dus met je hele brein!

Het leven liefhebben door acceptatie, Tara Brach Uitgeverij Servire, ISBN: 9021553600

Horen met je neus, Thijs Hannaart Uitgeverij Scriptum, ISBN: 9789055942237

38 PSC

Dit boek gaat over hoe je brein omgaat met signalen vanuit de zintuigen en hoe omgevingsfactoren van buiten het brein hierop invloed uitoefenen. Het geeft antwoord op prikkelende vragen als: Hoe zorgt een vleermuis dat hij niet gek wordt van alle echo’s? Waarom is het eten in vliegtuigen altijd zo sterk gekruid? Hoe manipuleren marketeers je zintuigen? Hebben vrouwen een beter reukvermogen? Dromen blinden in beelden? Aanrader voor iedereen die meer wil weten over de fascinerende wisselwerking tussen de hersenen en de zintuigen. Eerder verschenen van Thijs Hannaart Pimp je brein, 92 tips om slimmer te worden en Man zoekt vrouw, vrouw zoekt man.

ZINTUIGENPRIKKELS

Hoe raak je het kwijt - hoe krijg je het terug Zelfvertrouwen, je geloof in eigen kunnen, is een momentopname. Het laat zich in je hele lichaam en geest voelen, maar is niet constant. Als het in ruime mate aanwezig is, zie je zaken in een positief licht en kun je de hele wereld aan. Als het ontbreekt, ben je angstiger en kwetsbaar en onderschat je je eigen vermogens. Gelukkig kun je je zelfvertrouwen managen. Volgens Frank Schaper wordt ieder mens geboren met 100% zelfvertrouwen. Als je op enig moment minder hebt, ben je het dus ergens kwijtgeraakt. Aan de hand van tientallen praktijkvoorbeelden beschrijft hij drie mogelijkheden om je zelfvertrouwen kwijt te raken, drie manieren om het weer terug te krijgen en drie manieren om het te onderhouden. Een inspirerend boek en een must voor iedereen die zijn of haar zelfvertrouwen wil verhogen of een ander daarbij wil helpen.

Je balans vinden met hardlopen Wat kunnen meditatie en hardlopen voor elkaar betekenen? Veel, volgens Sakyong Mipham. Hij ziet een natuurlijk verband tussen beide: allebei draaien ze om training van lichaam en geest. En ze versterken elkaar. Miphams aanwijzingen kunnen niet alleen je looptechniek verbeteren en verdiepen, maar maken elke hardlooptraining tot een rijke en betekenisvolle ervaring. Als fervent hardloper past Mipham meditatietechnieken toe op hardlopen: je eigen lichaam liefdevol waarnemen, je grenzen erkennen en haalbare doelen stellen. Hij laat zien dat hardlopen innerlijke stilte en intens geluk kan opleveren, wat de kwaliteit van je dagelijks leven verbetert.

Frank Schaper (54) is een zelfstandig personal coach, trainer en auteur. Hij combineert zijn inzichten uit zijn huidige praktijk en vorige boeken over leiderschap, persoonlijkheid, stress en vermoeidheid met zijn ervaringen als voormalig KLM-manager en uitvinder van de perfect ronde voetbal. Zijn eigen zelfvertrouwen benut Schaper door zijn veelzijdigheid volop de ruimte te geven en daarbij telkens nieuwe uitdagingen aan te gaan.

In Running Buddha deelt hij zijn inzichten en oefeningen met beginnende en ervaren (duur)lopers. Met een voorwoord van Benjamin Romkes (wereldkampioen 3.000 meter 45-50 jaar, leerling van Sakyong Mipham) en Flip Kolthoff (psychiater, voorzitter van Shambhala Nederland). Sakyong Mipham is geestelijk leider van Shambhala, een wereldwijd netwerk van meditatie- en retraitecentra. Ook is hij marathonloper. Eerder gaf Ten Have zijn boek Meester over je eigen leven uit (2007).

100% zelfvertrouwen, Frank Schaper Uitgevrij Scriptum, ISBN: 9789055940288

Running Buddha, Sakyong Mipham Uitgeverij Ten Have, ISBN: 9789025903176

Door: Anja van de Weerd Hoe depressie en somberheid te kantelen....wat je water geeft, groeit. Somberheid, zwaarmoedigheid en depressie kunnen veel zichtbaar en onzichtbaar lijden veroorzaken. Het boek ‘De depressie op zijn kop’, geschreven door ervaringsdeskundige Cathelijne Wildervanck, is niet bedoeld als een serie trucs maar als een mindset. Er worden oplossingsrichtingen aangeboden onder het motto: ‘Doe vooral wat bij jou werkt.’ De auteur schrijft dat ze zich vooral ten doel heeft gesteld om de lezer inzicht te geven in het ‘kantelen’ van depressie en somberheid. Zij gaat in op het geheim van geluk door zich te verdiepen in deze zo begeerde tegenpool van depressie. Haar suggestie om het woord ‘geluk’ te vervangen door meer licht, meer ruimte, vrijheid, energie en dergelijke, maakt voor mij deze staat van zijn ineens een stuk haalbaarder. Ik kan het zeer waarderen dat Cathelijne stilstaat bij de werking van onze breindelen en in het bijzonder van de spiegelneuronen. Zij legt uit waarom we de werking van deze neuronen onderschatten, als we beseffen hoe groot de impact kan zijn wanneer we aanvoelen van wat de ander voelt. Ook de spiegelneuronen in relatie tot het familiesysteem komen aan bod. Voor de hulpverlener is dit een verfrissend boekje. Het leest gemakkelijk en ik houd er wel van als er zonder schroom met royale hand interventies worden gedeeld. En ja, het is qua taalgebruik (bijvoorbeeld de zinsnede: ‘van stressstoffen naar pretstoffen’) populair. Het voegt voor mij weer een kleur toe aan het palet ‘hoe leg ik de cliënt dit lastige onderwerp op een beeldende en laagdrempelige wijze uit’. De depressie op zijn kop, Cathelijne Wildervanck Uitgeverij Scriptum, ISBN: 9055941522

PSC 39

STILTE

Door: de redactie van PSC Magazine Vrijwillig de stilte opzoeken. Steeds meer mensen doen het. In onze hectische wereld zijn de meeste mensen het niet meer gewend om stil te zijn en om stilte om zich heen te ervaren. Stilte kan heerlijk zijn en confronterend. Als je stilte toelaat, ontstaat er ruimte. Ruimte voor die zaken die normaal overstemd worden. Er kan dan van alles naar boven komen: gedachten en ervaringen die je allang vergeten was, blijheid, verdriet, woede. PSC Magazine ging op onderzoek uit. Wat brengt stilte? Voor mij was het duidelijk: dit ga ik vaker doen! Marcel ging op stilteretraite via Advaita Yogacentrum in Rotterdam. Yoga, mindfulness en spiritualiteit hebben al lange tijd zijn interesse. Dat is begonnen na een reis van 2 jaar met de rugzak in Zuidoost Azië. “Het begon als een lolletje”, vertelt Marcel. “Zo van: ’Zouden wij ook eens moeten doen, gewoon de vrije wereld in’. Na veel gesprekken en geld sparen besloten goede vriend Mark en ik om in India te gaan beginnen. We kochten een enkele reis en vertelden het thuisfront dat we geen idee hadden hoe lang we weg zouden blijven. Toen ik na 2 jaar weer terugkwam in Nederland, zat ik ineens weer in de drukke westerse wereld en voelde ik me behoorlijk tussen wal en schip zitten. Ik besefte dat ik mij óf moest aanpassen óf weer moest vertrekken naar Azië. Uiteindelijk heb ik de knop omgezet en ben ik werk gaan zoeken. Na een paar jaar kreeg ik een relatie en daarna 2 kinderen. Ineens had ik heel andere verantwoordelijkheden. Ruim 8 jaar geleden ben ik begonnen met yoga. Het aarden, in jezelf gekeerd zijn, begeleid worden in de houdingen en de meditatie zijn voor mij een perfecte afwisseling met het dagelijkse leven. Naast de yoga heb ik een aantal persoonlijkheids-, meditatie- en mindfulnesscursussen gevolgd en ben ik steeds op zoek blijven gaan naar nieuwe ontwikkelingen. Zo hoorde ik een jaar geleden over een stilteretraite. Dit voorjaar heb ik me samen met een goede vriend ingeschreven voor zo’n weekend. Het weekend was in een voormalige kloosterboerderij in Limburg. Bij aankomst kregen we tekst en uitleg en de sleutel van onze kamer. Daarna werd er niet meer gesproken. De ochtenden begonnen in de kapel met gezang. Tijdens die momenten waande ik me weer in India. Naast de gezamenlijke

40 PSC

activiteiten zoals meditatie, yoga en satsang waren er momenten die vrij ingevuld konden worden met bijvoorbeeld een wandeling in de natuur, lezen, mediteren of gewoon helemaal niets. Wat mij na 1 dag al opviel was, dat mijn andere zintuigen scherper werden. Gewone, dagelijkse dingen begonnen steeds meer op te vallen: een deur die dichtviel, het gefluit van vogels, de wind, het inschenken van koffie, het geluid van drinken. Mijn gehoor was merkbaar scherper en dit was voor mij een bijzondere ervaring. Elke dag was er de mogelijkheid om ervaringen in de groep te delen of 1 op 1 met de lerares. Zelf had ik daar geen behoefte aan. Ik genoot van de rust en stilte en was helemaal happy met mezelf en mijn gedachten. Niks moeten, geen gepraat, heerlijk. Ik realiseerde me dat veel mensen praten om maar te praten en hoeveel energie dat kost. De stilte was echt een unieke ervaring voor mij. Aan het einde van de retraite heb ik in de groep gedeeld hoe ik deze dagen ervaren had. Het duurde even om mijn stem weer op gang te krijgen en het was raar om die weer te horen. Na de afsluiting hebben we nog als groep met elkaar nagepraat. Bij aankomst was er een kort moment om je aan elkaar voor te stellen en dat was het dan. Daarna zijn we drie-en-een-halve dag onder elkaar geweest in stilte. Het is mooi dat je dan toch een beeld van elkaar vormt; elkaar leert kennen zonder te praten. Ik heb tijdens de stilte veel nagedacht over het hectische bestaan dat ik leef. Die hectiek is niet per se fout, maar zorgt er wel voor dat mijn leven soms als een ‘rollercoaster’ voortraast. Thuis probeer ik die rust van de stilte terug te vinden door er bijvoorbeeld alleen op uit te gaan: een lekkere wandeling, een stuk motorrijden of door te mediteren of yoga te doen. Ook merk ik dat ik steeds vaker de radio in de auto uitzet en bijvoorbeeld voor de lunch een rustig plekje opzoek. Vroeger at ik vaak onderweg in de auto, maar dat voelt niet meer prettig. Ik ben me meer bewust geworden. Ook van het praten zelf. Ik heb nu veel vaker dat ik mij

REDACTIE PSC MAGAZINE

IK REALISEERDE ME DAT VEEL MENSEN PRATEN OM MAAR TE PRATEN EN HOEVEEL ENERGIE DAT KOST.

niet mee laat trekken in oeverloze discussies die eigenlijk nergens over gaan. Volgend jaar ga ik weer. Ik ben benieuwd wat een week stilte teweegbreng.” Er is een verlangen ontstaan om dit vaker te doen Jan liep deze zomer de Camino de Santiago. Hij had dit idee al langere tijd maar na zijn pensioen kreeg dit idee vorm. “Mijn plan om de Camino te lopen had meerdere redenen. Ik was al lang van plan Noord-Spanje eens te verkennen. Dit gebied heeft een rijke, oude traditie met veel sporen uit de Middeleeuwen, Romaanse kerken en een prachtige natuur. Anderzijds leek het lopen van de Camino de Santiago me een mooie gelegenheid om mezelf tegen te komen. Tijdens zo’n lange voettocht heb je alle tijd om na te denken. Want wat kun je anders doen dan denken, als je alleen aan het lopen bent. Ook was het afleggen van die 800 kilometer op mijn leeftijd een soort bewijs aan mijzelf. Ik ben begonnen met het lezen over de Camino de Santiago. Ik wilde weten wat ik nodig had voor zo’n tocht en hoe de tocht eruit ziet. En natuurlijk kon ik niet ongetraind op pad gaan. Ik heb dus schoenen gekocht en ben gaan wandelen. Drie keer per week liep ik zo’n 25 tot 35 kilometer en dat ging goed. Het nadeel was dat Nederland vlak is en dat ik zonder rugzak liep. De eerste dagen in de Pyreneeën vielen dan ook niet mee. Die eerste dagen heeft het ook behoorlijk geregend. Ik heb me toen wel een paar keer afgevraagd of ik wel door wilde gaan. De eerste week was ik vooral met mijn lijf bezig. Ik wist niet dat ik zo veel spieren had die pijn konden doen. Ik moest vooral wennen aan het lopen, aan de rugzak, aan het slapen. Daarna werd het lopen eenvoudiger. Je zet eigenlijk gewoon je ene voet voor de andere en iedere stap brengt je dichter bij Santiago. Het lopen is een simpele bezigheid geworden en dan ontstaat er weer ruimte. Toen begon ik meer te genieten van de natuur. Ik praatte met mensen en begon over mezelf na te denken. Ik begon dingen op een rijtje te zetten en afwegingen te maken. Het mooiste moment van de dag was rond een uur of 6 als de zon begon op te komen. De meeste mensen slapen dan nog en je hoort

alleen je eigen voetstappen en de vogels die fluiten. Dat was echt genieten en dat zet aan tot denken. De tocht was niet alleen genieten. Ik heb ook pijn gehad. En dat was ook wat ik om me heen herkende. Iedereen had wel ergens last van. De een had last van zijn knieën en de ander van zijn voeten, de warmte, blaren of bedwantsen. Het lopen van de Camino is voor een deel afzien. Dat afzien maakt dat je jezelf gaat ontdekken en herkennen en dat je jezelf te boven komt. Tijdens de tocht heb ik veel mensen ontmoet. Iedereen loopt de Camino met een reden, maar daar vraag je niet naar. Het contact dat je hebt, is heel intens. In korte tijd leer je elkaar onder de primitieve omstandigheden heel goed kennen. Je merkt dat er onderweg groepjes ontstaan. Je stelt je dagprogramma dan vaker zo op dat je elkaar ’s avonds weer tegenkomt. De een zorgt dan voor de boodschappen, de ander kookt en weer een ander doet de afwas. Dat gaat eigenlijk helemaal vanzelf. De mensen in zo’n groepje letten op elkaar en zorgen voor elkaar. Zo zat er bij mij in de groep een verpleegster die mijn voeten verzorgde nadat ik problemen kreeg met mijn nagels. Deze contacten zijn heel bijzonder en waardevol. Het moment van aankomen in Santiago was behoorlijk emotioneel; zelfs met tranen. Enerzijds was ik blij dat ik na al die kilometers mijn bestemming had bereikt; dat ik het gered had. Anderzijds betekende het ook afscheid nemen van het vrije leven en van de vrienden die ik had ontmoet. Voor een gedeelte heb ik antwoord gevonden op mijn vragen. Ik heb dingen kunnen accepteren en relativeren en beseft dat ik van het leven moet genieten en er wat van moet maken. Daarnaast is er een verlangen ontstaan om dit vaker te doen. En dan het liefst weer de Camino. De Camino is meer dan een lange wandeling. Het is een spiritueel avontuur.” •

PSC 41

COLOFON

COLOFON PSC Magazine, informatiebron voor professionals aangesloten bij de Nederlandse Federatie Gezondheidszorg, Adiona, platform voor kindercoaching en Rosegarden Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@pscmagazine.nl Bladmanagement: Maartje Albert E-mail: maartje@pscmagazine.nl Eindredactie: Marianne Smits Redactieadres Sabangstraat 14 2612 BK Delft Telefoon: +31 (0)15 88 71 276 E-mail: redactie@pscmagazine.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Sabangstraat 14 2612 BK Delft Telefoon: +31 (0)15 88 71 276 info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg www.eefjekleijweg.com Druk Drukkerij Bestenzet bv, Zoetermeer Lezersservice PSC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt in 2013 toegezonden aan alle leden van beroepsorganisatie NFG (Nederlandse Federatie Gezondheidszorg), Adiona, platform voor kindercoaching en Rosegarden. Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: â&#x201A;Ź 39,95. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever. Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@pscmagazine.nl Losse edities Kijk voor losse edities op www.pscmagazine.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, productinformatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ÂŠCopyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

OPGROEIEN Iedere ouder wil zijn kinderen een zo veilig mogelijke omgeving bieden om op te groeien. Vanuit de praktijk weten we maar al te goed, dat dat helaas niet altijd lukt. Opgroeien onder moeilijke gezinsomstandigheden heeft invloed op kinderen. Dit is heel logisch. Soms kunnen kinderen zich makkelijk aanpassen en soms lukt dat niet en kunnen kinderen daar tot op hogere leeftijd last van hebben. In beide gevallen wil je als professional deze kinderen en de ouders helpen. In de volgende editie van PSC Magazine belichten we verschillende kanten van dit onderwerp: kinderen en scheiding, adoptie- en pleegkinderen, samengestelde gezinnen en KOPP (Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen).

ZELF IETS BIJDRAGEN? Wilt u zelf iets bijdragen aan PSC Magazine? Stuur dan een e-mail aan onze redactie: redactie@pscmagazine.nl.

PSC SPONSORS - PSC Magazine wordt mede mogelijk gemaakt door de bijdrage van onze sponsors:

42 PSC

Praktijk “De Weg”

"Merk je ook dat je verder wilt?" + Specialist in sekse specifiek

Nieuw: Geaccrediteerde workshop

& lichaamsgericht werken

“Geldprobleem is een gedragsprobleem”

+ Supervisie voor hulpverleners + Training op maat

In- & outdoortraining in teamverband en individueel o.a. “Een taal erbij” en “Geweldloos verzet in gezinnen”.

VOOR EBSITE ONZE W D BEZOEK TUELE AANBO CHING HET AC A O C & G TRAININ

Voor professionals die: • Hun dienstenpakket willen uitbreiden • Willen inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen • Geld en gedrag zien als onderdeel van hun begeleiding • Counselling willen inzetten om schulden te voorkomen

www.praktijk-deweg.nl

WWW.IKOS - HARDERWIJK.NL

Koots òf coach?

OS_PSC_105x74.indd 2

Petra Kapper | Ter Aar | info@praktijk-deweg.nl | 06-29608301

17-01-13 (w 3) 15:49

Vernieuwende psychosociale trainingsmethoden voor professionals op basis van inspirerende boeken op:

krachtige leerstrategie.

zaterdag 23 november in Den Haag

Kijk voor informatie op: opleiding.ke rnvisie

Voor meer informatie over deze en andere workshops kijk op:

methode.nl

www.ma-donna.nl

en lees dan ook meteen mijn BLOG

Verlies en Verlangen

Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling

Trainingen

Omgaan met rouw en verlies

2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een rouw- en/of verlieservaring Data: 4 en 18 november en voorjaar 2014

Stil Verlangen, de onvervulde kinderwens

2-daagse training: voor professionals die werken met cliënten met een onvervulde kinderwens. Data: voorjaar 2014 accreditatie voor NFG en Adiona leden 06-27865750 www.verliesenverlangen.nl info@verliesenverlangen.nl

E 160,-

HET AANTAL PATIËNTEN MET CHRONISCHE PIJN EN CHRONISCHE STRESS STIJGT! Vergroot nu uw kennis en vaardigheden middels een korte, geaccrediteerde bijscholing waarin u leert uw patiënten effectief te behandelen met behulp van de CPSS methode. Meer info: www.cpsscentrum.nl of stuur een email naar info@cpsscentrum.nl

unieke bron van omega-3 vetzuren, antioxidanten en fosfolipiden!

Kenners kiezen kwaliteit

Distributie in Nederland: www.nutrilogic.nl