TCC Magazine Editie 2-2019 by Inspired Publishing

ED I TI E 2 - 2 01 9 - JAARG ANG 9

INTERVIEW MET

Juriaan Galavazi IN DE PRAKTIJK:

het beroepsgeheim EEN GOEDE GEZONDHEID

begint in de darm

Hypericum (Sint-Janskruid) 1 per dag ✓ Zorgt voor een goede gemoedstoestand** ✓ Houdt de geest helder en geeft geestelijke energie**

✓ Gestandaardiseerd extract met 1000µg hypericine

✓ Slechts 1 tablet per dag is voldoende

Ook verkrijgbaar:

** Deze claimszijn voorlopig toegelaten en worden in een later stadium nog wetenschappelijk beoordeeld.

www.lamberts.nl

VOORWOORD

Geboorte

fgelopen weekend mocht ik de geboorte van een lammetje meemaken. Op een afstandje uiteraard, dat wel. Moeder en lam mochten natuurlijk niet gestoord worden door menselijke pottenkijkers. Grappig genoeg stond naast het stalletje waar moederschaap aan het bevallen was, een hele kudde schapen en lammetjes te mekkeren. Misschien ter aanmoediging of misschien in blijde afwachting van een nieuw lid van de kudde. Het was een schattig klein bolletje, het lammetje. Wittig, terwijl moeder bruin was. Kort nadat het geboren was, stond het al te drinken bij moeder en even later wankelde het op z’n jonge, nog onvaste pootjes door het stro. Met een hoog toontje blatend in antwoord op z’n moeder. Knap hè, dat dat allemaal zo snel gaat. Kan meteen lopen (misschien valt het beter nog even waggelen te noemen), weet direct waar hij melk kan halen en na elke blaat van moeder kwam er een antwoord in een paar tonen hoger. Het publiek (schapen en mensen) was in alle staten van zo’n aandoenlijk schouwspel. Een paar weken daarvoor waren we op de redactie, en jij overigens ook, getuige van nog een geboorte. De eerste editie van TCC Magazine werd bezorgd. Natuurlijk hadden wij hem al op het scherm gezien, maar dat is toch anders dan hem in je handen hebben. Dan voel en ruik je het papier en je hebt iets vast. Een heel andere ervaring. En dat zeiden we dan ook tegen elkaar. En nog veel meer natuurlijk. Net een kudde mekkerende dieren. En toen kwamen de felicitaties. We kregen te horen dat het magazine er mooi uit zag en lekker dik was. Interessante artikelen en diversiteit. Dat horen we natuurlijk graag. Maar net als dat lammetje moeten wij ook steviger op onze poten komen te staan. We moeten een goede balans zien te vinden tussen een breed scala aan mogelijke onderwerpen. En aan de hand van alle reacties die we krijgen, willen we komen tot een blad dat iedereen aanspreekt. We zijn daarom reuze benieuwd wat jij ervan vond.

In deze tweede editie is weer een variëteit aan artikelen te lezen. Het eerste artikel is een interview dat we met Juriaan Galavazi hadden. Galavazi is huisarts met de specialisaties sportgeneeskunde, chirurgie en coaching. Hij stelt voor dat we reguliere zorgverleners ontvankelijk maken voor complementaire zorg door ze een complementaire behandeling te laten ondergaan. ‘Geef een ervaring die waardevol is, dan bied je iets blijvends.’ Ook sprak de redactie met Jaap van der Stel, auteur van het boek Perfectionisme. Het gaat over de negatieve vorm van perfectionisme. ‘Daar heb je last van en je kunt er ziek van worden’, zegt Van der Stel. ‘Het lijkt erop dat negatief perfectionisme toeneemt, vooral onder millennia.’ In deze editie kun je het eerste artikel lezen uit de serie ‘In de praktijk’. Deze primeur gaat over het onderwerp beroepsgeheim. Het beroepsgeheim is de hoeksteen in de relatie hulpverlener-cliënt en er bestaan veel misverstanden over. Het artikel gaat hier uitgebreid op in. Nieuw is ook het item ‘De adviseur legt uit’ met als onderwerp de auto van de ondernemer. TCC is geboren en heeft net als het lammetje zijn eerste stapjes gezet. Nu gaan we op naar de volgende fase, waarin TCC mag groeien en uitbloeien tot een stevig en divers magazine dat je nieuwsgierigheid mag prikkelen en steeds weer nieuwe dingen mag laten zien, zoals alleen kinderen dat kunnen. We wensen je weer veel leesplezier! Sacha van den Ende Hoofdredacteur

TCC Magazine | 3

Integrale epigenetica Onze Westerse levensstijl ontregelt de werking van onze genen. Dit heeft epigenetische adaptaties tot gevolg die uitmonden in de typische Westerse aandoeningen zoals depressie, ADHD, diabetes, allergieën en vermoeidheid. Een groot deel van deze adaptaties kunnen teruggedraaid worden. In de BrainQ Level 1 opleiding leert men deze chronische aandoeningen te benaderen vanuit centrale en hiërarchische processen die met elkaar verbonden zijn. De opleiding is praktisch gericht en onmiddellijk toepasbaar in uw praktijk. Docent is Lucas Flamend, auteur van het boek ‘Het endorfine herstelplan. Integrale epigenetica in de praktijk’.

DATA LEVEL 1 - GROEP D-2019 Donderdag 5 september 2019

10:00 – 17:00 u

Vrijdag 6 september 2019

10:00 – 17:00 u

Zaterdag 7 september 2019

10:00 – 17:00 u

Zaterdag 5 oktober 2019

10:00 – 17:00 u

(herhaling en intervisie)

Vrijdag 8 november 2019

10:00 – 13:00 u

(examen)

MBOG accreditatie punten: 12 punten orthomoleculair en 12 punten algemeen medisch (totaal aantal jaarpunten voor een MBOG lid)

BrainQ®: www.brainQ.nl

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord

Column Willem Pinksterboer

Inhoudsopgave

Verborgen wijsheid Samsara

Interview met Juriaan Galavazi

Proef afgerond aanvraag zorgcontract Ria Teeuw

In de boekenkast

Slaaphygiëne, een cruciale pijler van

Column Wilma de Haas

leefstijleducatie Els Cornelis

Zelfregulatie helpt bij negatief

Het denken van de systeemspecialisten NKS

Waarheid NKS

Column Jamie Nederpel

Koken in Therapie Paulien Lugies

56 59

perfectionisme Ria Teeuw In gesprek met

Karin Leijten en Albert Sonnevelt In de praktijk: het beroepsgeheim – De NFG

Je adem de verborgen sleutel

In de boekenkast

tot een goede gezondheid Nadja Benschop

Een goede gezondheid begint in de darm

Opleiding tot vitaliteitscoach

Het systeem weet het! Tpnet

Het ‘evidencebeest’ Yvonne van Stigt

Colofon

André Frankhuizen De auto van de ondernemer De adviseur legt uit

TCC Magazine | 5

6 | TCC Magazine

INTERVIEW MET JURIAAN GALAVAZI

J UR I A AN G ALAVAZ I ADV I SE ERT THERA PEUTEN H UN KR ACHT T E LAT EN Z I EN

‘Geef jezelf een

podium en anderen een ervaring’ De blog die hij op 2 december 2018 op Facebook plaatste, sloeg aan en werd meer dan tien keer gedeeld. Misschien omdat het een positief geluid was in de hausse van verontwaardigde berichten. Misschien omdat hij een nuchter verhaal zette tegenover hoogoplopende emoties. Misschien omdat hij een spiegel voorhield. Hoe dan ook, dokter Juriaan Galavazi wist de juiste toon te treffen. Daarmee relativeerde hij het stevige bommetje dat zorgverzekeraar CZ kort ervoor had laten vallen: per 2019 zouden zij een aantal natuurgeneeskundige therapieën niet langer vergoeden.

Galavazi heeft een groepspraktijk in Naarden en is huisarts met de specialisaties sportgeneeskunde, chirurgie en coaching. De laatste jaren ligt het accent vooral op het laatste omdat hij veel mensen begeleidt naar persoonlijke groei en ontwikkeling en daar veel kennis en ervaring mee heeft opgedaan. In zijn blog riep hij therapeuten op om angst en onzekerheid achter zich te laten en te gaan staan voor wie ze daadwerkelijk zijn. Krampachtig hopen op erkenning en waardering van de zorgverzekeraar, ‘onze gemeenschappelijke scheidsrechter’, is volgens hem een zinloze weg. Ook al is de rook van het CZ-bommetje inmiddels weggedreven en opgelost, Galavazi’s blog is nog steeds actueel en steekt zorgverleners een hart onder de riem. Hoe kwam je ertoe om deze reactie te geven op de commotie rond de CZ-maatregel? ‘In principe was het dat niet, want ik had het een aantal maanden eerder geschreven. En nog wat scherper zelfs. Mijn vrouw Simone redigeert altijd mijn teksten en noemde deze wel erg scherp op de snede. Toen besloot ik het maar even te laten liggen. Kort daarop kwam die uitspraak van CZ en las ik al die

Facebookposts van complementair zorgverleners over hoe erg het allemaal wel niet was. Ik bedacht dat dit dan het juiste moment was om het te plaatsen. Veel therapeuten zien vergoeding door de zorgverzekeraar als een soort keurmerk dat ze hard nodig hebben om cliënten te krijgen. Maar het gaat erom dat je zelf de veranderingen in je leven doorvoert die goed voor je zijn. Dat is toch ook de boodschap die je in je praktijk doorgeeft? Doe het dan zelf ook.’ Je adviseert in je blog om cliënten te werven door anderen een ervaring te bieden. Kun je dat toelichten? ‘In mijn medisch centrum werken verschillende zorgaanbieders, complementair en regulier. Ik heb gemerkt dat sommige complementair therapeuten dachten dat de verwijsstroom via reguliere kanalen automatisch op gang zou komen zodra ze een plek in mijn praktijk zouden hebben. Maar het bleek niet vanzelf te gaan. Toen ik daarover met ze in gesprek ging, hoorde ik hoe lastig ze het vonden zichzelf te presenteren aan andere zorgaanbieders die zouden kunnen doorverwijzen. Als manager motiveer ik mensen altijd om bij elkaar een sessie te doen, want de belangrijkste manier om te weten

TCC Magazine | 7

hoe iemand werkt, is om ervaring op te doen. Dus is mijn advies: nodig die anderen uit een keer bij je langs te komen om te ervaren wat je doet. Als je iets vertelt, beklijft het niet. Geef je iemand een ervaring die waardevol is, dan bied je iets blijvends. Het gaat er niet om wat die andere arts, therapeut of instantie ervan vindt. Wees bereid om gekwetst te worden als een ander je afwijst of veroordeelt op wat je doet. Dan wordt het gemakkelijker of minder lastig om jezelf te presenteren aan de grote hiërarchische buitenwereld, het bolwerk van de geneeskunde in dit geval.’

“GE EF J E IEMA N D EEN ERVAR I N G D I E WAARD EVOL IS, DA N BIE D JE IE T S B LIJVE N D S . ”

Signaal Naar mijn idee bevindt een grote groep mensen zich op dit moment in de reguliere zorg waarbij de kwaliteit van hun behandeling wordt afgemeten aan de snelheid en deskundigheid waarmee ze van hun klacht worden afgeholpen. Terwijl die klacht eerder een signaal is van het lichaam om te vertellen dat er iets mag veranderen in hun leven. Reguliere artsen proberen zo snel mogelijk mensen van hun klacht af te helpen zodat die hun pad weer kunnen vervolgen, terwijl het juist dat pad kan zijn dat hen ziek maakt. Op de plek blijven van het ongemak en soms van de letterlijke pijn, voelt misschien niet zo comfortabel, maar is wel heel waardevol om te leren met meer bewustzijn in het leven te gaan staan. Het zou mooi zijn als de reguliere zorg op een andere manier naar ziekten en aandoeningen zou gaan kijken. En dan mensen iets aanreiken als: ‘We kunnen je hiervoor een pil geven, maar misschien is het een beter idee als je een keer contact opneemt met deze acupuncturist, deze haptonoom of deze hypnotherapeut. Dat zou voor jou waardevoller kunnen zijn.’ De enige weg om reguliere zorgverleners daarvoor ontvankelijk te maken is ze een complementaire behandeling te laten ondergaan.’ Schuchter ‘Je kan als complementair zorgverlener vragen of iemand bereid is twee uur van zijn of haar kostbare tijd af te

8 | TCC Magazine

staan om een nieuwe ervaring op te doen. En zeggen dat jij bereid bent om twee uur van jouw kostbare tijd te geven. Dan is het mogelijk dat een van de vele artsen die je benadert, daar positief op reageert. Vervolgens heb je dan kans op cliënten uit een bestand van pakweg drieduizend mensen waar jij jouw waarde als complementair therapeut aan zou kunnen geven. Dat betekent wel dat je jezelf in het licht moet zetten. Zo staat het ook in mijn verhaal: heel veel therapeuten praten erover dat anderen zich in het licht moeten zetten en hun kracht moeten laten zien. Maar op het moment dat het echt spannend wordt, zijn veel complementair therapeuten toch schuchter en durven ze niet te doen wat ze zelf iedere dag verkondigen. Dat is niet vreemd, in principe zitten we allemaal zo in elkaar, want we zijn door angst gedreven organismen. Maar het zou veel waardevoller zijn als je recht op je pad blijft lopen, de angst in de ogen kijkt en zegt: dit is wat ik wil en hoe ik wil gaan staan voor mijn werk. Omdat ik erin geloof.’ Je hebt het nu over ‘een ervaring bieden’, daar kan ik me iets bij voorstellen als het gaat om massages of ander lichaamswerk. Wat als je orthomoleculair therapeut bent? ‘Een voorbeeld uit eigen ervaring. Ik had iets gelezen over een orthomoleculair therapeut en ik vond wat zij deed erg interessant. Haar werkwijze kwam in veel opzichten overeen met hoe ik naar klachten kijk: eerst regulier, daarna gaat het om de emotionele impact ervan op iemands leven en de effecten van voeding, bewegen en tot slot bewustwording. Ik heb haar gebeld en verteld dat ik haar wilde voorstellen in mijn groepspraktijk te komen werken. En als ze dat wilde, dat ik dan graag eerst een ervaring bij haar wilde opdoen. Daar ging ze mee akkoord. Van tevoren moest ik een soort voedingsdagboek indienen. Tijdens het consult legde ze me volgens een holistische zienswijze uit wat het betekent om je voedingspatroon te veranderen. En hoe dat is, heb ik daarna dan ook ervaren. We

INTERVIEW MET JURIAAN GALAVAZI

weten doorgaans allemaal wel dat verantwoorde voeding goed is, maar we realiseren ons vaak niet hoe slecht slechte voeding kan zijn. Na die tijd merkte ik bij mijn eigen patiënten dat dit precies het puzzelstukje was dat in de behandeling nog ontbrak en dat zij goed kon invullen.’ Je bent zelf huisarts, maar niet een gangbare toch? Als je dat wel was, denk ik niet dat je nog tijd zou hebben voor al die andere diensten die je op je website aanbiedt. ‘ Dat klopt en het is grappig dat je zegt ‘gangbare’ huisarts. Want dan ben je bezig met een soort norm van wat een huisarts is. En natuurlijk heb je gelijk, want het gros van de huisartsen deelt zijn spreekuur in met tien, heel soms vijftien, minuten per patiënt. Ze zien veel patiënten, krijgen veel telefoontjes, doen wat visites… Ze zijn de hele dag bezig met allerlei klachten en kwalen te behandelen. De vraag is echter of dat nou de manier is waarop

een huisarts in essentie zou moeten of mogen werken. Is het een persoon die vooral de hele dag brandjes moet blussen of zou het eigenlijk iemand moeten zijn die vooral checkt of er iets heel ernstigs aan de hand is en meer een begeleider is? In vroeger tijden wist een huisarts precies hoe het bij iemand thuis in elkaar stak: wat de belastingen waren van het gezin als geheel en van de gezinsleden afzonderlijk. Het lichaam werd niet los gezien van het hoofd. Geleidelijk aan zijn we ook door ontwikkelingen in de maatschappij en de invloed van de zorgverzekeraar veel meer in protocollen gaan werken. Mensen worden gezien als een soort machines waaraan iets kapot is en die je moet repareren. Huisartsen zijn meegegaan in de ratrace en kregen allerlei vaste regels en taken opgelegd waardoor ze een soort lopendebandwerk zijn gaan verrichten. Dat is in de plaats gekomen van huisartsgeneeskunde in de diepste zin van het woord,

namelijk begeleiden van individuen en gezinnen.’ Hoe pak jij het dan aan? ‘Ik heb twee andere huisartsen in dienst die het grootste deel van het reguliere werk doen, maar dan wel met een holistische inslag. Op het moment dat iemand breder naar zijn of haar klachten wil kijken, kan deze met mij een afspraak maken. Ik neem dan een uur de tijd om het probleem te benaderen via vijf invalshoeken. Die zijn: regulier, emotioneel, voeding, beweging en bewustwording.’ Je bent sportarts, coach en zelfs chirurg. Kun je daar iets over vertellen? ‘Op het gebied van sportgeneeskunde heb ik alle opleidingen gevolgd en zelf ben ik ook in de topsport actief geweest, met atletiek en triatlon. Het is mijn doel mensen bewust te maken van wat hun lijf hun te vertellen heeft. Sportgeneeskunde is daar een

TCC Magazine | 9

belangrijk onderdeel van. Want veel klachten van het bewegingsapparaat komen voort vanuit eerdere signalen die het lichaam heeft gegeven. Denk aan de sporter die eindeloos doorgaat en uiteindelijk een schouderblessure of achillespeesblessure oploopt. Die ontstaat omdat hij of zij meestal de lichaamssignalen negeert of niet signaleert, want alles draait om een bepaald doel dat bereikt moet worden. Een grote rol in dit proces spelen iemands karaktereigenschappen. Die manifesteren zich niet alleen in de sportcarrière, maar ook in het dagelijks leven van die sporter. Als ik tegen die persoon zeg dat het lijf slimmer is dan het hoofd en dan vraag waarom de achillespees pijn doet, dan weet 99% van de patiënten wat ze in hun leven zouden kunnen veranderen.’ Handen ‘Chirurgie ben ik gaan doen vanuit mijn huisartsenvak. Ik vind het erg fijn om ook met mijn handen bezig te zijn. Een mooie bijkomstigheid is dat ik een andere setting bied dan een ziekenhuis om een chirurgische behandeling te ondergaan. Zo ondergaan veel mannen liever een sterilisatie in de gemoedelijke sfeer van de praktijk dan daar.’ Je bent coach, je geeft trainingen, je gaat met mensen paragliden en paardrijden, je biedt snowcoaching. Hoe kwam je erbij om deze activiteiten te combineren? ‘Dat gebeurt als je jezelf vrij voelt, los van overtuigingen hoe het zou moeten zijn. Want dan blijf je in de stromen denken waarin je opgevoed bent. Als je je leven tot expressie wil laten komen en als je je afvraagt wat je gaaf vindt, waar je blij van wordt en hoe je je waarde aan deze wereld kan toevoegen, dan ontstaat het vanzelf. Paragliden, skiën en paardrijden zijn activiteiten waardoor ik zelf enorm veel heb geleerd. Het zijn metaforen voor wat je tegenkomt in het dagelijks leven. Neem paardrijden. Veel mensen zijn geneigd het leven een bepaalde kant op te willen sturen. Zitten ze op

10 | TCC Magazine

het paard, dan willen ze dat controleren. Ze willen bijvoorbeeld naar links en trekken aan de linker teugel. Als dat paard niet naar links wil, doet hij het ook niet. Die mensen gaan vervolgens harder aan de teugel trekken. Als het leven iets anders van je wil, gaat het ook niet gebeuren en met afdwingen creëer je een eindeloze strijd. Het paard denkt in begrenzingen. Dat betekent dat je aan de rechterkant de teugel moet begrenzen en aan de

linkerkant alleen maar hoeft te vragen. Net als in het leven. Je geeft duidelijk aan waar je grens ligt en vervolgens laat je het los. Luistert het paard niet, dan kun je het nog een keer proberen, maar altijd in rust, overgave en in verbinding. De grootste problemen zijn niet wat er op ons pad verschijnt, maar onze weerstand ertegen.’ Juriaan Galavazi, arts en coach www.dokterjuriaan.nl

Samenvatting blog Juriaan Galavazi Niet de zorgverzekeraar maar jij bent verantwoordelijk voor de verandering Gevangen in hun eigen (onbewuste) angst blijven ze [complementair therapeuten, red.] vaak onzichtbaar voor de reguliere zorg en ver verwijderd van mogelijkheden tot samenwerking. Sommigen van hen bij wijze van spreken zwaaiend met papiertjes waarop staat wat ze allemaal wel niet aan kennis en kunde hebben opgedaan. Sommige diploma’s zelfs erkend door onze gemeenschappelijke scheidsrechter: de zorgverzekeraar. In de hoop dat ze daar gezien, erkend en gewaardeerd gaan worden voor wat ze toe kunnen voegen. Zinloos in mijn ogen om via die weg daadwerkelijk tot samenwerking tussen regulier en complementair te komen. Mijn mening: ga staan voor wie je daadwerkelijk bent. Voor de onschatbare waarde die je hebt toe te voegen. Je oorsprong ligt in kracht, in eigenwaarde, in overgave en in vertrouwen. Laat de mensen, de artsen en patiënten, een ervaring opdoen. Betreed het toneel, zet jezelf in het licht waar je zo vaak over praat. Stop met willen overtuigen. De ander mág oordelen en hóeft het niet met je eens te zijn. Doe wat je je cliënten adviseert. Jouw betrouwbaarheid en de eventuele samenwerking hangt niet alleen af van het papiertje dat je hebt verworven of van de afspraken die je hebt gemaakt. Het hangt af van jouw eigen ervaringen, van jouw bereidheid om buiten je eigen kaders te stappen. Kaders van oordelen en meningen. En het vertrouwen dat je dan daarin vindt, door te geven aan anderen door ze een unieke ervaring op te laten doen. Dát gaat werken. Je kan artsen als therapeut een nieuwe ervaring aanbieden vanuit jouw kennis en kunde. Dat lukt het beste wanneer je jezelf in het licht en op het podium durft te zetten. Misschien krijg je tien keer een ‘nee’. Maar die ene ‘ja’ is waar je het voor doet. Die ene ervaring die je door gaat geven, krijgt namelijk, vroeg of laat, een vervolg. Doe wat je verkondigt. Werk aan jezelf. Leer jezelf dragen in een eventuele afwijzing. Geef jezelf en de ander een nieuwe ervaring en de rest zal volgen.

Traumasporen

Het herstel van lichaam, brein en geest na overweldigende ervaringen Dit diepmenselijke boek geeft een verhelderend inzicht in de oorzaken en gevolgen van trauma en biedt hoop en duidelijkheid voor iedereen die de verwoestende effecten van traumatische ervaringen heeft leren kennen. Trauma is een van de grootste gezondheidsproblemen van deze tijd, niet alleen vanwege zijn uitwerking op slachtoffers van ongelukken en misdrijven, maar vooral ook vanwege de vaak minder zichtbare tol die huiselijk geweld, seksueel misbruik, mishandeling, verwaarlozing en verslaving eisen. Op basis van ruim dertig jaar onderzoek en klinische ervaring in de voorhoede van zijn vakgebied toont prof. dr. Bessel van der Kolk hoe de angst en het isolement in de kern van het trauma letterlijk veranderingen aanbrengen in zowel de hersenen als het lichaam. Hij verklaart waarom getraumatiseerde mensen steeds weer gekweld worden door onbegrijpelijke angst, gevoelloosheid en onbeheersbare woede en hoe trauma hun vermogen om zich te concentreren, zich te herinneren, vertrouwensrelaties aan te gaan en zich thuis te voelen in hun eigen lijf negatief beïnvloedt. Doordat ze de controle over zichzelf hebben verloren en gefrustreerd zijn geraakt door eerdere vergeefse behandelingen, zijn ze vaak bang dat ze onherstelbaar zijn beschadigd. Traumasporen beschrijft op inspirerende wijze hoe een groep therapeuten en wetenschappers – samen met hun moedige patiënten – heeft geworsteld om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van hersenwetenschappen, gehechtheidsonderzoek en lichaamsbewustzijn te integreren tot behandelingen waarmee getraumatiseerde mensen bevrijd kunnen worden van de tirannie van het verleden. Gebaseerd op het reguleren en synchroniseren van lichaam en geest door middel van yoga, mindfulness, EMDR, neurofeedback, theater en andere methoden laat

hij nieuwe wegen naar herstel zien, waarbij stap voor stap het vermogen wordt herwonnen om ‘te weten wat je weet en te voelen wat je voelt’. Bovendien creëren ze ervaringen die rechtstreeks ingaan tegen de machteloosheid en onzichtbaarheid die gepaard gaan met trauma, waardoor zowel volwassenen als kinderen weer zeggenschap over hun eigen lichaam en hun eigen leven kunnen krijgen. Prof. dr. Bessel van der Kolk werkt al meer dan dertig jaar met getraumatiseerde mensen, is een baanbrekend onderzoeker en is een van ’s werelds meest vooraanstaande deskundigen op het gebied van traumagerelateerde stress. Hij is de oprichter en medisch directeur van het Trauma Center in Brookline, Massachusetts, VS. Daarnaast is hij professor in de psychiatrie aan de medische faculteit van de universiteit van Boston en directeur van het National Complex Trauma Treatment Network. Hij geeft les over de gehele wereld.

Traumasporen « Het herstel van lichaam, brein en geest na overweldigende ervaringen « Prof. dr. Bessel van der Kolk « ISBN 9789463160315 « Uitgeverij Mens

TCC Magazine | 11

COLUMN WILMA DE HAAS

In den beginne

was er het Woord In den beginne was er het Woord. Fout! In den beginne was er het Beeld. Toen kwam het Woord en ging het mis. Wie in godsnaam de taal heeft uitgevonden. Eén ding is zeker. Dat was niet de mens. Want als er één wezen op aarde van nature niet in staat is via het Woord te communiceren, dan is dat wel de mens. Wanneer ik de opdracht krijg om mensen beter te leren communiceren, krijg ik tegenwoordig de neiging om de boel om te draaien. ‘Ik kan hoogstens mensen leren minder slecht te communiceren’, zeg ik dan. ‘Dat is het hoogst haalbare doel dat ik mezelf en mijn medemens kan stellen.’ Dat ik hier gebruikmaak van het geschreven Woord mag een natuurramp worden genoemd. Een vóór-Beeld van onze miscommunicatie. Die plaatsvond binnen de intieme kring van het gezin. Die warme plek waarin je verwacht dat er nog wel íéts van een basis is voor goede communicatie. Waar het Woord niet over het Beeld struikelt. Hier komt ie. Ik zat die ochtend met mijn eega aan de eettafel. Hij aan de ene kant, ik aan de andere. Zoemmmmmmmmmmmmmmm. Iets donkers vloog irritant voorbij en maakte een geluid. ‘Kijk, daar gaat een Mug’, zei ik tegen mijn man. ‘Dat is geen Mug, dat is een Vlieg’, was zijn antwoord. Verbijsterd keek ik hem aan. Mond halfopen. Hoorde ik dit goed? Stonden wij op het punt een gesprek aan te gaan over een Mug of een Vlieg? Was dit het resultaat van onze jarenlange investering in onze relatie?

WE RD H I E R G E COM M U N I C E E R D ? WAT DA N ! Ik zei niets terug en probeerde het beeld terug te halen. Een Mug was toch die donkere dikkerd met bruine kraaloogjes op stokjes. Zo’n zenuwachtig geval dat maar niet begrijpt dat hij niet door een dichtstaand raam kan vliegen en als een laserstraal de kamer doorklieft. Totdat jij helemaal klaar bent met dat beest en het in één mep tot moes slaat. Of bij een exact uitgemeten klap twee kraaloogjes over de vloer laat rollen. Maar mijn man was ervan overtuigd dat dat een Vlieg was.

Wilma de Haas is eigenaar van Haas & Konijn®, een bureau voor persoon-

Voor mij is een Vlieg dat iele wezen met doorzichtige vleugeltjes dat pas na middernacht zijn ware aard laat zien door je de godganse tijd uit je slaap te halen met zijn hoge gezoem in je oor totdat je hem met alle lampen aan ontwaart en in één beweging voor eens en altijd van de aardbodem laat verdwijnen, waarbij hij niet meer dan één bruinzwarte veeg op je witgeverfde plafond achterlaat. Dat was dus een Mug voor mijn man.

lijke en professionele ontwikkeling en auteur van K-Therapie.

Dus besloot ik het Woord aan het Beeld aan te passen. En werd de Mug een Vlieg. ‘Inderdaad, dat wás een Vlieg’, antwoordde ik en sloeg hem in één klap dood. Hier was het laatste Woord over gesproken.

TCC Magazine | 13

DR. JA A P VA N D E R ST E L SC H R E E F E E N B OEK VO O R COAC H E S E N CO N SU M E N T E N

Zelfregulatie helpt bij negatief perfectionisme Wie wil dat niet: werken in een flow en het beste uit jezelf halen op een prettige en ontspannen manier? Het geeft een voldaan gevoel, bevordert een zinvol leven en is goed voor je gezondheid. Als je perfectionist bent en je werkt op deze manier, is dat helemaal oké. Maar er is ook een negatieve vorm van perfectionisme. Daar heb je last van en je kunt er ziek van worden. Lector geestelijke gezondheidszorg Jaap van der Stel (65) schreef er een boek over. Bedoeld voor coaches maar ook geschikt voor consumenten. ‘Het lijkt erop dat negatief perfectionisme toeneemt, vooral onder millennials.’

14 | TCC Magazine

Je zou denken dat het boek Perfectionisme rechtstreeks voortkomt uit zijn werk, maar Van der Stel ziet dat zelf anders. Er is een verband, maar schrijven doet hij voornamelijk vanuit een innerlijke behoefte. Dat hij dit onderwerp heeft opgepakt, noemt hij ‘puur toeval’: ‘Ik twitter veel over vakontwikkelingen. Vorig jaar stuurde ik een tweet nadat ik had gelezen over een onderzoek over perfectionisme. Daarin werden generaties met elkaar vergeleken, millenials met hun ouders. Dit ging om een vergelijking tussen vier westerse landen die aangaf dat perfectionisme onder de millennials significant was toegenomen ten opzichte van mijn generatie. Millennials behoren tot de generatie die nu 25 à 30 jaar is. Natuurlijk is het niet zo dat het verschijnsel perfectionisme ineens opkomt, het bestond vroeger ook al. Maar het neemt nu toe.’ Concurreren ‘Onderzoekers brengen het in verband met maatschappelijke ontwikkelingen. Op de universiteit moeten studenten tegenwoordig concurreren met mensen over de hele wereld. Het probleem zit ‘m vooral in de hoge eisen die anderen hun opleggen. Bijvoorbeeld de ouders. Als gezinnen kleiner zijn, moeten die paar kinderen of moet dat ene kind zich extra bewijzen. Toen ik die tweet

had verzonden, werd ik korte tijd later gebeld door journalisten. Ik heb meegewerkt aan artikelen voor Trouw, de NRC en de Volkskrant. Ook ben ik een keer op de radio geweest. Mijn uitgever vroeg me vervolgens of er misschien een boek in het onderwerp zat. Dat sprak me wel aan omdat het een geheel nieuw thema voor me was.’ Kun je iets over je werk vertellen? ‘Ik heb verschillende functies. Ik werk op de Hogeschool, in de GGZ en in de verslavingszorg. Daarnaast werk ik ook voor mezelf. De activiteiten komen veel overeen en zijn onderhand een geheel geworden. Samengevat houd ik me bezig met gezondheid in het hoofd. Ik verzamel onderzoek over hoe je kunt voorkomen dat mensen een psychische aandoening ontwikkelen, zoals schizofrenie, depressie, een angststoornis. Op de hogeschool gaat het er specifiek om hoe we jonge mensen kunnen voorbereiden die van plan zijn in de psychische sector te gaan werken. Wat voor competenties en vaardigheden hebben ze nodig, wat zijn nieuwe ontwikkelingen in de zorg, welke houding moeten ze aannemen richting de patiënten. En ook hoe ze kunnen zorgen dat de zorg vooruitgaat. Als je de psychische zorg vergelijkt met bijvoorbeeld de oncologie, dan is er in die laatste sector in de afgelopen 70 jaar ontzettend veel verbeterd. De kans op overleven is

RIA TEEUW daardoor aanzienlijk toegenomen. In mijn werkgebied speelt overleven een iets minder specifieke rol, hoewel je natuurlijk ook aan een psychische stoornis kunt overlijden. En verder schrijf ik heel veel; dat doe ik sowieso in de zomervakantie. Dat is dan minder vanuit mijn werk, maar gewoon omdat ik dat graag doe.’ Zou je wat over je boek willen vertellen? ‘Perfectionisme is een persoonskenmerk. Misschien zit er ook iets genetisch in, maar dat geldt voor wel meer persoonskenmerken. Streven naar het allerbeste heeft beslist voordelen; in het boek bespreek ik vooral die vormen waar het negatief uitpakt. Want daar is behoefte aan en daar zijn vragen over bij jonge mensen en coaches. Ik geef tips en vertel hoe je in een flow komt als je aan het werk bent. Want een flow helpt enorm om geen last te hebben van perfectionisme en te genieten van wat je doet.’ Waarom heb je tijdens een flow geen last van perfectionisme? ‘Omdat je dan het beste uit jezelf haalt, afhankelijk van hoe goed je je werk hebt voorbereid. Je hebt doelen gesteld die je wilt bereiken en die vormen het kader voor jouw gedrag. Op het moment dat je in die flow zit, ben je niet bezig om dat doel te bereiken. Daarentegen laat je je sturen door positieve emoties die je bij jezelf oproept. Dat gaat soepel en je denkt dan niet zoveel over jezelf na. Doe je dat wel, dan verstoor je het proces. Werken in een flow is een vorm van zelfregulatie. Een voorbeeld. Voetballers die ineens het allermooiste doelpunt maken. Ze krijgen een onmogelijke bal, ze doen wat met hun benen en ze scoren. Denk aan de beroemde snoekduik van Robin van Persie. Geweldig! Op dat moment handelde hij alleen maar en deed dat in een flow. Het ging vanzelf. Stel, je wilt een artikel schrijven en je neemt je voor dat in een flow te doen. Misschien moet je de dag ervoor wat voorbereiden of aantekeningen maken, je moet je inleven in hoe je het gaat doen en je ziet jezelf al zitten achter die

schrijftafel en computer. Dan ben je bezig je emoties te reguleren. Zodra je aan het werk gaat, vallen die deadline en andere zaken eromheen ineens weg omdat je veel zelfvertrouwen hebt. Je kunt jezelf laten gaan.’ Ben je zelf ook perfectionist? ‘Vast wel, maar dan in de positieve vorm. In de negatieve kun je niet aanvaarden dat je fouten maakt en geniet je ook niet van wat je doet. Er zijn vast voorbeelden in mijn leven dat ik ook wel eens de richting op ging van de negatieve vorm, maar perfectionisme heeft nooit mijn leven beheerst. Ik heb nooit een burn-out gehad en ben nooit overspannen geweest. Wel een keer hondsmoe, maar dat is wat anders. Gelukkig ben ik in staat om

mijn grenzen te bewaken. Daardoor heb ik ook veel dingen niet bereikt die ik wel graag wilde. Zoals veel Engelstalige artikelen schrijven of (lachend) veel geld binnenhalen. In beide ben ik geen ster. Maar ik doe wel heel veel andere dingen.’ Als iemand dit boek heeft gelezen, wat heb je die dan meegegeven? ‘Inzicht in perfectionisme en wat de risico’s zijn als het gaat om de negatieve vorm. Ik bedoel echt ernstige als angststoornissen, burn-out, depressie, suïcidale gedachten, het gevoel van ‘ik stel niks voor’. Terwijl de mensen die zo denken, in de ogen van anderen vaak fantastische dingen kunnen. Het gaat om zulke hoge eisen aan jezelf stellen en tegelijkertijd jezelf

TCC Magazine | 15

OPLEIDING ORTHOMOLECULAIRE THERAPIE evolutionaire verklaringsmodellen praktijkgericht portfolio modulaire opbouw

Een betere gezondheid voor uw patiĂŤnten kan een ware zoektocht zijn. En zelfs als u vooruitgang boekt, kan het gevoel u bekruipen dat u afslagen mist of alternatieve routes onbenut laat. Tijdens onze compleet vernieuwde opleiding Orthomoleculaire Therapie leert u voeding, voedingsstoffen, beweging, suppletie en andere leefstijlinterventies integraal inzetten bij de preventie en behandeling van een ontspoorde fysiologie. Daarbij kijken we naar risicofactoren ĂŠn mogelijkheden tot gezondheidsverbetering op alle niveaus: biochemie, energie, cellen en organen, orgaansystemen, de (sociale) omgeving en de samenhang daartussen. 16 | TCC Magazine Meer weten? Kijk op naturafoundation.com/ot

RIA TEEUW

“ALS JE MOET VOLDOEN AAN STANDAARDEN DIE NIET DE JOUWE ZIJN, HEB JE HET MOEILIJK.”

beoordelen op een manier die onwerkelijk is. En daar dan ook nog eens over piekeren, denken in cirkels zonder dat je tot een oplossing komt. Wat helpt is een stap achteruit doen en naar jezelf kijken alsof je een vreemde bent. Dat is een aspect van zelfregulatie Net als jezelf doelen stellen en hoe je die kunt bereiken op een effectieve manier. Schrijf dat op. Bedenk wat de reden is waarom je ’s ochtends uit je bed komt. Wat ga je doen vandaag, wat zijn je ideeën daarover? En kun je die omarmen? Als je in je werk moet voldoen aan standaarden die niet de jouwe zijn, heb je het moeilijk.’ Perfectionisme gaat toch vooral over standaarden die je jezelf oplegt? ‘Jawel, maar de herkomst is heel belangrijk. Als ik een boek schrijf, leg ik mezelf ook hoge standaarden op want ik wil geen taalfouten maken. Dat zijn standaarden die ik mezelf opleg. Kijk je naar het perfectionisme van de millennials, dan gaat het om hoge standaarden die van buitenaf komen. Er gaat iets wringen.’ Bedoel je standaarden van de ouders? ‘Ja, toen de kinderen naar school

gingen, hadden de ouders de meeste invloed. Vooral hoogopgeleide ouders hebben vaak onbewust veel te hoge verwachtingen van hun kinderen en sturen ze naar een topopleiding, ook als dat te hoog gegrepen is. Met als gevolg dat een burn-out op jongere leeftijd meer voorkomt dan vroeger. Betrof het toen vooral mensen vanaf 40 jaar en was het werkgerelateerd, nu zie je het ook op hogescholen en zelfs al in het basisonderwijs.’ Kun je een burn-out voorkomen met zelfregulatie? ‘Als iemand ernaar handelt. Want dat is de valkuil: perfectionisten doen zelfhulp ook op een perfectionistische manier. Als het misgaat, raken ze weer in de stress. Het is een lastige groep die slim is, veel nadenkt en piekert. Daarom is dit boek vooral gericht op coaches. Zij kunnen een context scheppen waarin mensen in een veilige sfeer op zoek gaan naar voor hen relevante oplossingen. Neemt niet weg dat consumenten er ook mee aan de slag kunnen. Want ik weet dat als mensen aan depressies lijden, ze ook boeken lezen over depressies. Hebben mensen kanker, dan zoeken ze naar informatie over kanker. Zo werkt het nou eenmaal.’ Als je zelf perfectionist bent, ben je toch ook geneigd om heel hoge eisen aan anderen te stellen? ‘Zeker, perfectionisten stellen ook hoge eisen aan hun baas en hun collega’s. Die reageren over het algemeen op een manier die voor de perfectionist niet zo aangenaam is, waardoor het vaak een bron van strijd wordt tussen leidinggevenden en medewerkers. Zo kun je kritiek hebben op die ander die nooit op tijd is of slordig werkt. Het kan zijn dat een collega het werk niet naar je zin doet en dan besluit je om het zelf maar te doen. Dat is voor een langdurige relatie niet handig. De wetenschap beschrijft ook dat perfectionisten door de hoge eisen die ze aan anderen stellen, sociale en emotionele conflicten veroorzaken waarvan ze zelf het meeste last hebben.’

Als ze zich daar bewust van zijn, kunnen ze dat toch voorkomen? ‘Ja, maar dat gaat dus niet met een boekje lezen en het is opgelost. Herstelprocessen kosten veel tijd, die moet je jezelf gunnen. Ook daarom is het best wel een lastige groep. Zelfregulatie helpt, maar kan voor sommigen ook moeilijk zijn. Neem meisjes met eetstoornissen, een groep waar perfectionisme veel voorkomt. Die meisjes waren al perfectionistisch voordat ze eetstoornissen ontwikkelden. Zelfregulatie gaat om vier processen. 1. Omarmen, dat betekent aanvaarden dat het over jou gaat, dat er met jou wat is. Dat is een voorwaarde om de volgende stap te kunnen nemen. 2. Afstand nemen van jezelf. Is ook een voorwaarde voor de volgende stap. 3. Je gedrag beïnvloeden. 4. Monitoren. Zo van ‘kan ik hiervan leren?’ Meisjes met eetstoornissen hebben daar veel moeite mee.’ En hoe zit het met verslavingen? ‘Het is niet onwaarschijnlijk dat veel perfectionisten iets hebben met middelengebruik. Het kan ook omgekeerd zijn, dat ze fanatieke geheelonthouders zijn. Hoe perfectionistischer, hoe groter de kans om activiteiten door te voeren tot in het extreme.’ Perfectionisme Uitgeverij SWP Prijs € 23 ISBN 9789088508493

TCC Magazine | 17

IN G E SP RE K ME T KA RIN L E I J T E N E N AL B E RT SON N E V E LT

Vitaliteit als algemeen goed

Karin Leijten is ruim 10 jaar directeur van Sonnevelt Opleidingen en sprankelt van energie en enthousiasme als het gaat om het bedrijf, de opleidingen en om vitaliteit, een belangrijke kernwaarde van het bedrijf. Haar interesse in de mens en hoe de mens omgaat met ingrijpende gebeurtenissen ontstond doordat zij op jonge leeftijd haar vader verloor. Op het moment dat haar vader overleed, was haar broer 10 jaar en zij en haar tweelingbroer waren 3 jaar oud. En terwijl ze alle drie het overlijden hadden meegemaakt, hebben ze hier alle drie compleet anders op gereageerd. Dat intrigeerde haar. “Mijn moeder zei altijd tegen mij dat ik ‘zo’n blije gup’ ben, een opgeruimd mens”, vertelt Karin. “Dat is, denk ik, mijn karakter en dat heeft mij anders doen omgaan met het verlies van mijn vader dan mijn broers.”

18 | TCC Magazine

Samenkomst van twee werelden Voordat Karin directeur werd van Sonnevelt Opleidingen heeft ze altijd in de corporate wereld gewerkt en daar heeft ze zich vooral beziggehouden met customer intimacy en customer service. “Het leuke voor mij was dat ik in deze wereld de mogelijkheid kreeg allerlei cursussen en opleidingen te volgen. Daardoor heb ik veel verschillende dingen kunnen doen en zo heb ik me beziggehouden met psychosynthese, body and mind control, eneagrammen, systemisch werk, opstellingen en NLP. Allemaal om maar te kunnen snappen wat nu toch maakt dat mijn broers en ik zo verschillend gereageerd hebben. Ruim 10 jaar geleden ben ik directeur geworden van Sonnevelt Opleidingen en dat doe ik met een heel ander gevoel en veel meer liefde en plezier dan mijn vorige banen. Mijn ervaring met het runnen van een bedrijf kwam samen met alle kennis die ik heb opgedaan door de vele opleidingen die ik gevolgd heb. Dat kwam zo prachtig bij elkaar. Ik vond dat Albert de opleidingen heel goed had opgezet. Belangrijk was en is: wat leer je, hoe leer je het en hoe weten wij dat je het geleerd hebt. Met dit in het achterhoofd hebben we de afgelopen 10 jaar de kwaliteit en structuur van de opleidingen en de organisatie steeds weer wat verbeterd. Dat heeft geresulteerd in systeemaccreditatie bij de SNRO; we zijn drie keer de beste opleider van Nederland geworden in onze categorie en we hebben het NRTO- en CRKBO-keurmerk.

Vitaliteit als ambitie Voor ons gaat het om ervaren. Als je kijkt naar de lesopbouw, gaat het voor 50 procent om ervaren, 30 procent om feedback en 20 procent om theorie. Het is duidelijk dat dit anders is dan het klassieke model, maar wij denken dat je een lijfelijke ervaring veel beter onthoudt dan teksten in boeken. Iets dat je echt ervaart, vergeet je niet zo snel. En volgens ons leer je het meeste als je leert met gelijkgestemden. Bij alles wat we doen, is vitaliteit belangrijk. Vitaliteit in je hoofd, je ziel en zaligheid en vitaliteit in je lijf. Onze doelstelling is dat in 2023 iedereen in Nederland iets snapt van een gezonde leefstijl. Wij willen dat vitaliteit voor iedereen haalbaar is. Dat maakt dat we mensen opleiden, inspireren, verrijken en bewust maken. Misschien is de ambitie wat hoog gegrepen, maar daar hou ik wel van. Sonnevelt Opleidingen wil in deze ambitie graag een grote bijdrage leveren, maar het kan natuurlijk ook via andere wegen. We willen mensen niet vertellen wat ze moeten doen; dat is niet aan ons. Ik denk hierbij wel eens aan een appel en een glas frisdrank. Wat gebeurt er als je voor de appel kiest en wat gebeurt er als je het glas frisdrank kiest? Als je voor het glas frisdrank kiest, geniet er dan op z’n minst ten volste van. Wat iemand kiest, daar gaan wij niet over. We willen alleen bewustzijn creëren. Op die manier kan iemand verantwoordelijkheid nemen en een keuze maken. Het zijn drie stappen: je bent je bewust, je pakt er de verantwoordelijkheid voor en je neemt een keuze. Jouw keus.

IN GESPREK MET KARIN LEIJTEN EN ALBERT SONNEVELT Hoogstpersoonlijk Onze belangrijkste kernwaarde is hoogstpersoonlijk. Hoogst staat daarbij tussen haakjes. We willen graag dat je het meest uit jezelf haalt en uit de mensen met wie je omgaat. Ook willen we graag op een hoogstpersoonlijke manier omgaan met onze studenten en docenten, met de buitenwereld en met elkaar. Onze opleidingen zijn opgedeeld in 3 onderwerpen: Fysiek Vitaal, Mentaal Vitaal en Totaal Vitaal. Onder Totaal Vitaal vallen bijvoorbeeld de populaire opleiding tot leefstijlcoach en vitaliteitscoach, de parel op onze kroon. Met deze twee opleidingen volgen we de actualiteit. Wat we zien, zijn de vergrijzing en de toenemende zorgkosten en daarom focussen we ons op preventie. En dat is ook meteen het meest lastige. Mensen veranderen pas echt als de nood het hoogst is. Albert en ik zeggen wel dat tót je veertigste je lijf voor jou zorgt en dat ná je veertigste jij voor je lijf moet zorgen. En daar richten we ons op met de opleiding tot leefstijlcoach en vitaliteitscoach. Als je goed voor jezelf wil zorgen, moet je iets doen. Ook de zorgverzekeraar is zich daarvan bewust en wil de huisarts ondersteunen door leefstijl- en stressgerelateerde klachten door te verwijzen naar een leefstijlcoach. Vitaliteitspiramide Sonnevelt Opleidingen heeft 22 opleidingen die allemaal gericht zijn op gezond, gelukkig en vitaal oud worden. In ons gehele aanbod komt de Vitaliteitspiramide van Albert terug. We verzorgen ook bij- en nascholingen en vitaliteitsprogramma’s voor het bedrijfsleven. Wat we de zakelijke markt vooral aanbieden zijn masterclasses en e-learnings, ook weer volgens de drie stappen van bewust worden, verantwoordelijkheid nemen en keuzes maken. Ik denk dat vitaliteit voor iedereen anders is en dat geluk in momenten komt; van die momenten dat je denkt dat alles even klopt in je leven. Die momenten staan los van gezondheid. Vitaliteit is voor mij bijvoorbeeld ’s

ochtends fluitend wakker worden. Voor een ander kan dat zijn, naar buiten lopen en de geur van regen ruiken. Ik denk dat in deze tijd de lat steeds hoger komt te liggen en dat het steeds moeilijker wordt om gelukkig te zijn. Drie keer per jaar houden we open dagen zodat aankomend studenten kennis met ons kunnen maken. Alle opleidingen verzorgen een presentatie die dag. Voor ons zijn de open dagen echt een feestje! En dat krijgen we ook altijd terug van de bezoekers van de open dagen. Ze voelen zich of ze in een warm bad terechtkomen. Dat vinden wij natuurlijk fijn om als feedback te horen. Daarnaast hebben we nog een aantal informatieavonden en het is altijd mogelijk een vrijblijvend gesprek met een van onze studiecoaches te hebben. Vaak hebben mensen 2 of 3 opleidingen geselecteerd die ze leuk lijken en weten ze niet welke

het meest geschikt is voor hen. Onze studiecoaches helpen om de opleiding te kiezen die het best bij iemand past. Olievlek Met het oog op de toekomst blijven we mens en wereld volgen; waar is nu precies behoefte aan. Wat verandert er in de wereld en hoe kunnen wij daarbij helpen. Ambitie is eindeloos, maar voor ons is kwaliteit een belangrijke waarde. Daarom hebben we een maximaal aantal studenten afgesproken. Op die manier kunnen we het persoonlijke karakter van onze manier van lesgeven waarborgen. Groei voor ons zou, denk ik, zitten in het bedrijfsleven, de verenigingen en professionals die in een contactberoep zitten om die nog meer mee te nemen in preventie, waar wij in alle bescheidenheid wel iets van snappen, om zo de olievlek te vergroten.”

TCC Magazine | 19

DEEP OCEAN TRACE MINERALS Dit product is mede ontwikkeld door Lee Cowden en is bedoeld als de vervanger van de oorspronkelijk verkrijgbare vloeibare Trace minerals van NutraMedix. Deze capsules hebben een breder mineraal spectrum, zijn stabieler en hebben door de capsulevorm geen smaak. Daarmee is het ook een basisproduct. De spoorelementen zijn afkomstig uit de diepe oceaan, zuiver en duurzaam verkregen. GEBRUIK: neem dagelijks één tot twee capsules na de maaltijd. Verkrijgbaar in 60 vegicaps. Adviesverkoopprijs € 20,51 (incl. 9% BTW). Ook verkrijgbaar bij uw groothandel.

TS Health Products, Gelreweg 9, 3843 AN Harderwijk, NL Tel: 0341-462121 | info@tshealthproducts.nl | www.tshealthproducts.nl

Opleidingen en bijscholing Ons doel is om kennis over complementaire geneeswijze te delen met u als professional. Deze kennis bieden wij aan in een breed spectrum en veelal met praktische behandelmogelijkheden. Deze cursussen worden geaccrediteerd bij diverse beroepsverenigingen (met uitzondering van Bach en Celzout). De volgende opleidingen, trainingen en workshops bieden wij in 2019 aan: ✔ Bach bloesemtherapie ✔ Celzouttherapie ✔ Diagnose en behandeling van de ziekte van Lyme ✔ Bijscholing met verschillende thema’s: o Darm o Detox o Hersenen o Zuid-Amerikaanse kruiden Kijk voor het volledige aanbod met toelichting en inschrijﬀormulier op onze website: www.tshealthacademy.nl TS Health Academy | Gelreweg 9 | 3843 AN Harderwijk | T: 0341 - 462172 | info@tshealthacademy.nl

IN GESPREK MET KARIN LEIJTEN EN ALBERT SONNEVELT in de zogenaamde ‘Blue Zones’ gaan bestuderen, zones onder andere in Griekenland, Costa Rica en Japan. Mensen worden hier met gemak 80, 90 of 100 jaar zonder hart- en vaatziekten, zonder diabetes, zonder reuma en zonder vormen van kanker. Dat is niet alleen genetisch bepaald, maar heeft ook alles met de manier van leven te maken.

Vitaliteit is een onderwerp waar Albert Sonnevelt als psycholoog al meer dan 30 jaar mee bezig is. Hij was altijd al van mening dat de psyche en het lichaam van de mens niet los te koppelen zijn. “In mijn praktijk hielp ik vooral mensen met hyperventilatie en ik merkte dat die mensen met alleen gesprekken niet geholpen waren. Ik kreeg vaak de vraag of ik ze geen ademhalingstechnieken kon leren”, begint Albert. “Beroepshalve moest ik ze dan doorverwijzen naar bijvoorbeeld een fysiotherapeut, maar veel cliënten wilden dat niet. Ik besloot toen ademtherapie te gaan studeren. Het eerste dat ik daar leerde was: ‘begin bij de voeten’, het aanraken van de voeten. Ik ervaarde in mijn praktijk dat door middel van die aanraking, cliënten beter contact konden maken met hun lichaam en daardoor sneller bij hun emoties kwamen en dat ze zich sneller konden ontspannen.

Toen las ik dat de Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat 75 procent van de klachten en ziekten die mensen hebben, leefstijlgerelateerd zijn. In plaats van honderdjarigen in Japan te gaan bestuderen ben ik dichterbij huis gebleven, want in Nederland en België wonen ook mensen met een hoge leeftijd. Die mensen ben ik gaan interviewen. Deze resultaten heb ik gelegd naast uitgebreid literatuuronderzoek en toen kwam ik erachter dat er 6 belangrijke gebieden ofwel pijlers zijn, die van invloed zijn op een hoge levensverwachting mét de nodige vitaliteit. De meest frappante uitkomst van het literatuuronderzoek en de interviews was, dat wat we altijd veronderstellen, namelijk dat voeding, beweging en slaap wel belangrijk zijn, maar niet het belangrijkste als het gaat om vitaliteit en veerkracht. Andere pijlers bleken belangrijker te zijn. Uit het onderzoek bleek dat passie en bezieling van veel grotere invloed zijn op vitaal

oud worden. Wat maakt dat mensen gepassioneerd zijn en waar halen ze hun enthousiasme vandaan? De basis van vitaliteit zijn levenslust en passie. Dit is de eerste pijler. De tweede pijler wordt gevormd door de sociale contacten, het samenzijn en ergens deel van uitmaken. Pas geleden is een boek verschenen van een Duitse professor die zegt, dat eenzaamheid net zo schadelijk is voor de gezondheid als het roken van een pakje sigaretten per dag. De invloed van positieve psychologie, ofwel het positief denken, is de derde pijler. Gedachten bepalen voor een groot deel de veerkracht van een mens. Na deze drie pijlers volgt pas het belang van herstelmomenten, de vierde pijler. Dan hebben we het bijvoorbeeld over slaap en mindfulness. De vijfde pijler is beweging. Dit is van belang voor zowel lichaam als geest. Dat is inmiddels wel algemeen aanvaard. De laatste pijler wordt gevormd door voeding, volwaardige voeding; zo natuurlijk en onbewerkt als mogelijk. Maar het gaat er niet alleen om wat je eet, maar ook hoe je eet, wanneer je eet en waarom je eet.” Een uitgebreide beschrijving van de Vitaliteitspiramide lees je in het boek De Levenscode geschreven door Albert Sonnevelt. www.sonneveltopleidingen.nl

Dit was voor mij de reden dat ik mij steeds meer ben gaan verdiepen in de integrale aanpak. Ik begon de oosterse geneeswijzen te bestuderen en ook de westerse, meer alternatieve geneeswijzen en daar kreeg ik wel veel antwoorden. Maar het meest geraakt ben ik door de gesprekken die ik had met vitale ouderen. Zij waren voor mij het levende bewijs dat je op een hoge leeftijd nog vitaal kunt zijn door het hebben van een bepaalde leefstijl. Die leefstijl ben ik toen gaan onderzoeken. Enerzijds ben ik de ouderen

TCC Magazine | 21

OPLEIDINGEN Mentaal Vitaal Basis Coach Energetisch Therapeut Gelukscoach Jongerencoach Kindercoach Levenscoach Mental Coach Psychosociale Basiskennis Relatiecoach Seniorencoach Stervensbegeleider Stress- en Burn-out Coach

Toe aan een volgende stap? Laat Sonnevelt je inspireren Fysiek Vitaal Ben jij therapeut, coach of counselor en klaar voor meer verdieping

Beweegcoach

of verbreding van je vakkennis? Wil jij geĂŻnspireerd, geraakt en

Gewichtsconsulent

verrijkt worden? Dan is een opleiding of na- en bijscholing van

Je lichaam als kompas

Sonnevelt Opleidingen een goede keuze. Al 25 jaar zijn wij dĂŠ opleider op het gebied van vitaliteit en gezonde levensstijl.

Medische Basiskennis Natuurvoedingsadviseur Trainer Hormoonfactor

Al onze opleidingen zijn SNRO-geaccrediteerd en worden met een

Totaal Vitaal

gemiddelde 8,9 hoog gewaardeerd door onze studenten.

Leefstijlcoach Vitaliteitscoach Vitaliteitsadviseur

Kijk voor het gehele aanbod op onze website sonnevelt.nl

NA- EN BIJSCHOLING

of kom naar onze open dag op 12 mei 2019.

Psyche en gewicht Overgang en voeding Darmvitaal Runningtherapie Ademhaling en vitaliteit

op rij

De 6 aanrakingen

DE NFG

In de praktijk Het beroepsgeheim We beginnen deze serie met een onderwerp dat hoog in de top tien van vragen staat: het beroepsgeheim. Over het beroepsgeheim bestaan veel misverstanden. Vaak denken hulpverleners dat het beroepsgeheim absoluut is. Dat is een beetje zoals Schrödingers paradox: het is waar en niet waar tegelijk. Het beroepsgeheim is de hoeksteen in de relatie hulpverlener-cliënt. De cliënt moet erop kunnen vertrouwen dat de hulpverlener strikt vertrouwelijk omgaat met vaak zeer persoonlijke informatie. Het beroepsgeheim heeft een duidelijk doel: het waarborgt het algemeen belang van een vrije toegang tot zorg en het beschermt het belang van een wilsbekwame cliënt om zelf over haar/zijn persoonlijke levenssfeer te beslissen. Dat laatste impliceert al gelijk ‘zware‘ onderwerpen zoals een vrijwillig gekozen levenseinde. Het beroepsgeheim raakt daarmee snel het diepste wezen van de hulpverlener. Dit soort vraagstukken kan al snel tot ethische worstelingen leiden. Het is goed om te weten dat het beroepsgeheim een plaats kent in de wet. In de wet BIG kun je dat bijvoorbeeld terugvinden in artikel 88: Eenieder is verplicht geheimhouding in acht te nemen ten opzichte van al datgene wat hem bij het uitoefenen van zijn beroep op het gebied van de individuele gezondheidszorg als geheim is toevertrouwd, of wat daarbij als geheim te zijner kennis is gekomen of wat daarbij te zijner kennis is gekomen, waarvan hij het vertrouwelijke karakter moest begrijpen.

Nu ontstaat er bij hulpverleners al snel de verwarring: als ik niet BIG-geregistreerd ben, is dit toch niet van toepassing op mij? Nu zijn er door de Hoge Raad een viertal vonnissen geveld waar artikel 88 centraal stond. In alle vier de gevallen ging het om BIG-geregistreerden (psychiater, zenuwarts, verpleegkundige en een medewerker van IGZ). Een andere vindplaats is de WGBO (art 7:457 BW). In het eerste lid vinden we het volgende: Onverminderd het in artikel 448 lid 3, tweede volzin, bepaalde draagt de hulpverlener zorg, dat aan anderen dan de patiënt geen inlichtingen over de patiënt dan wel inzage in of afschrift van de bescheiden, bedoeld in artikel 454, worden verstrekt dan met toestemming van de patiënt. Indien verstrekking plaatsvindt, geschiedt deze slechts voor zover daardoor de persoonlijke levenssfeer van een ander niet wordt geschaad. De verstrekking kan geschieden zonder inachtneming van de beperkingen, bedoeld in de voorgaande volzinnen, indien het bij of krachtens de wet bepaalde daartoe verplicht. Daar kunnen we direct wat mee. Hier wordt gesproken over hulpverlener, zonder dat er een koppeling

In de praktijk Iedere hulpverlener krijgt ermee te maken: dilemma’s. Hoe handel je en wat mag je wel én niet als hulpverlener. Vaak wordt de NFG gebeld met vragen. In deze rubriek delen we de vragen met je, maar ook de antwoorden.

plaatsvindt met een register dat door de overheid wordt bijgehouden. De werkingssfeer van de geheimhoudingsbepaling in de WGBO is zeer ruim: hieronder vallen alle hulpverleners die op grond van een behandelingsovereenkomst met de patiënt therapie c.q. coaching verrichten. Een hulpverlener in de zin van de WGBO kan zowel een individuele hulpverlener als een organisatie zijn. Zwijgen Het beroepsgeheim betekent dat wij niets mogen vertellen over de behandeling tegen ‘anderen’. Dat houdt dus in partners, familie maar zelfs ook ouders. Vanaf twaalf jaar is er een glijdende schaal van beslissingsbevoegdheid bij kinderen. Vanaf 16 jaar wordt het kind gezien als wilsbekwaam. Je hebt dus als hulpverlener een zwijgplicht. Juridisch heet dit het verschoningsrecht. Dit verschoningsrecht stelt je in de gelegenheid om ook bepaalde informatie achter te houden als bijvoorbeeld de politie of justitie er om vraagt. Maar nu komt het: is dit verschoningsrecht absoluut? En wie bepaalt dat? Als justitie of de politie haar eigen belang, opsporing en vervolging, hoger acht dan het verschoningsrecht, kunnen ze naar de rechter

TCC Magazine | 23

stappen. Als hulpverlener heb je een verschijningsverplichting. Dat betekent dat de politie je desnoods onder begeleiding naar de rechtbank brengt; weigeren is dus geen optie. Maar wees gerust. Jij moet zelf beoordelen of wat aan jou is meegedeeld en waarover de rechter in het getuigenverhoor vraagt een verklaring af te leggen, behoort tot datgene dat je moet geheimhouden. De rechter mag het beroep op het verschoningsrecht daarom slechts marginaal toetsen.1 Het criterium daarbij is dat de rechter het beroep op het verschoningsrecht moet honoreren, tenzij er niet over kan worden getwijfeld dat het gaat om informatie die niet onder het verschoningsrecht valt. Maar de rechter kan tot het oordeel komen dat jij je ten onrechte beroept op het verschoningsrecht. De rechter kan je dwingen om deze informatie alsnog prijs te geven. Weiger je dat, omdat jij er vast van overtuigd bent dat je verschoningsrecht geldt, dan kan de rechter zelfs een zeer onaangename maatregel opleggen: gijzelen. Dat betekent precies wat het woord inhoudt: je wordt gevangengehouden totdat je alsnog meewerkt. Hoe maak je de afweging? Een gouden formule is er niet. Elk geval zal per keer door je beoordeeld moeten worden. Vooraf zul je moeten beseffen dat welke afweging je ook maakt, je dit goed moet documenteren. En met goed bedoelen we: zeer uitgebreid. Dat is belangrijk want als je later je besluit moet verdedigen, moet je precies weten wat je beweegreden waren. Bij de afweging moet je een aantal vragen beantwoorden: 1. Betreft het informatie die alleen van belang is voor je cliënt? 2. Zijn er eventuele slachtoffers wiens belang hoger gesteld kan worden? 3. Heeft het achterhouden van informatie een groot maatschappelijk impact? 4. Geraken er levens in gevaar op het moment dat jij informatie achterhoudt?

24 | TCC Magazine

5. 6. 7.

Heb je een wettelijke verplichting?2 Kan er een noodsituatie ontstaan?3 Is je cliënt het ermee eens dat je je geheimhoudingsverplichting doorbreekt? Wordt er een eventuele strafrechtelijke procedure beïnvloed?

Een voorbeeld uit de praktijk zoals wij die van een van onze leden kregen. Een therapeut heeft een kind in behandeling uit een gezin van 5 kinderen. Alle kinderen zijn jonger dan 10 jaar. Twee van deze kinderen zijn uit huis geplaatst en onder toezicht gesteld van de William Schrikker groep (jeugdbescherming). Drie wonen er nog thuis. De uithuisplaatsing heeft plaatsgevonden omdat deze twee kinderen zeer afwijkend gedrag vertoonden en omdat er twijfels waren of de ouders in staat waren om de kinderen op te voeden. Het vermoeden bestaat tevens dat er sprake is van kindermisbruik in dit gezin. Moeder wijst naar vader hiervoor. Vader en moeder zijn inmiddels gescheiden. Vader mag op grond van deze verdenking zijn kinderen enkel onder toezicht van een medewerker van William Schrikker groep zien. Het kind dat onder behandeling is, geeft duidelijk signalen aan de therapeut af dat er iets niet in orde is. Het wordt de therapeut snel duidelijk dat het kind waarschijnlijk seksueel is misbruikt. Vader kan dit niet gedaan hebben, immers hij ziet zijn kinderen alleen waar anderen bij zijn. De verdenking valt al snel op moeder. Deze, nog altijd het wettelijk gezag over dit kind uitoefenend, eist dat de therapeut inzage geeft in het dossier. In dit dossier heeft de therapeut uitgebreid haar vermoedens beschreven. De voogd van de William Schrikker groep heeft ook haar vermoedens en vraagt het dossier op. Natuurlijk kan je dit geval heel snel afdoen; je hebt als hulpverlener een wettelijke verplichting bij vermoedens van misbruik om een melding te maken. Maar hoe ga je met het

“ VOOR AF ZUL JE MOETEN B ESEFFEN DAT W ELK E AFW EGI NG JE OOK MAAK T, JE DIT GOED MOET DOCUMENTEREN. ”

verzoek van moeder om? Mag je dit weigeren? En met het verzoek van de voogd? Het antwoord in deze is ja; het verzoek van moeder mag je weigeren. Ondanks dat we sinds kort een AVG hebben die de ‘burger‘ uitgebreide rechten geeft, waaronder het inzien en eventueel eisen dat informatie aangepast wordt. In dit geval liggen de rechten van het slachtoffer (punt 2) hoger. Daarnaast is het ook zo dat punt 6 hierop van toepassing is; je kan door deze informatie bekend te maken wellicht de veiligheid van het kind in gevaar brengen. Daarnaast kan je door informatie te wijzigen c.q. vernietigen op verzoek van moeder een eventuele strafrechtelijke procedure frustreren. Ook kan je meewerken met de voogd van de William Schrikker groep. Een melding bij veilig thuis heeft namelijk weinig toevoegende waarde. De William Schrikker groep (= jeugdbescherming) voert haar taak namelijk uit op basis van diverse wetten en kan dus eigenhandig ingrijpen. Het belang van het slachtoffer (punt 2) moet

DE NFG

TCC Magazine | 25

namelijk voorop staan. Deze kinderen moeten zo snel mogelijk bij moeder weg. Je mag stellen dat vrijwel alle bovengenoemde tick boxes aangevinkt kunnen worden. Een ander voorbeeld. Een therapeut belde de NFG met de volgende vraag: “Ik heb een cliënt in behandeling die veel progressie heeft geboekt. Nu is zij dermate enthousiast over mij dat ze mij in de laatste sessie vertelde dat er waarschijnlijk een nieuwe cliënt via haar komt. Een kennis van haar heeft problemen waar ze aan wil werken. Het probleem voor mij zit hem erin dat mijn huidige cliënt erbij vertelde dat de problemen te maken hebben met (mogelijke) strafrechtelijke zaken.”

zelfs verplicht om aangifte te doen.4 Op grond van artikel 161 Sv. is een ieder die kennis draagt van een strafbaar feit bevoegd om hiervan aangifte te doen. Het gaat dan om de volgende feiten: • Misdrijven tegen de Staat (art. 92-110 Sr.)5 In Titel VII van het Tweede Boek van dat Wetboek, voor zover daardoor levensgevaar is veroorzaakt, • Misdrijven tegen het leven gericht (art. 287 tot en met 294 en 296 Sr.) • Mensenroof (art. 278 Sr.) • Verkrachting (art. 242 Sr.) • Wederrechtelijke vrijheidsberoving (art 282 Sr, verplicht o.g.v. art 160 lid 3 Sr)

Hier is het dilemma er dus al voor de behandeling start. De cliënt mag erop vertrouwen dat je je houdt aan je beroepsgeheim. Aan de andere kant moet je, als je kennis hebt genomen van een strafbaar feit, hiervan aangifte doen. In een aantal gevallen ben je

Dit geeft voor de hulpverlener in ieder geval een duidelijk inzicht. Bij ‘kleine zaken’, voor zover je ze klein kunt en mag noemen, bijvoorbeeld diefstal, ben je dus moreel verplicht om aangifte te doen. Bij ‘grote‘ zaken ben je het wettelijk verplicht. In het

26 | TCC Magazine

afwegingenlijstje heb je dus te maken met punt 2, punt 5 en punt 8. Hoe ga je hiermee om? Je kunt het beste bij de anamnese, voordat je (nieuwe) cliënt informatie met je deelt, je positie uitleggen. Eerlijkheid dient het langst. Vraag aan je nieuwe cliënt om een heldere afweging te maken, beseffende dat niet alles wat hij/zij aan jou vertelt onder het beroepsgeheim valt. Vertel erbij dat het achterhouden van informatie over mogelijke strafbare feiten voor jou een probleem is; het kan door Justitie een strafrechtelijk vervolging opleveren. Dat wil jij niet. Met deze informatie is het aan je cliënt om te bepalen of hij/zij met jou verder wil. Oók hier geldt: uitgebreid documenteren. Heb alleen ik beroepsgeheim? Nee. De wet kent ook nog het begrip afgeleid beroepsgeheim. Afgeleid beroepsgeheim betekent dat ook personeel dat voor je werkt, zoals

DE NFG

“AFG E LE ID B ER O EP S G EH E I M BE TE K E N T DAT O O K P ER S O N E E L DAT VO O R JE WE R K T, ZOALS E E N S ECR ETAR E S S E , O N DER H E T Z E LF DE B E RO EPSG EHEI M VALT. ”

een secretaresse, onder hetzelfde beroepsgeheim valt. Dat gaat nog veel verder; ook laboranten die wellicht nooit de cliënt hebben gezien, vallen onder het afgeleid beroepsgeheim. Beroepsgeheim en overlijden Ook als je cliënt is overleden geldt het beroepsgeheim nog. Dus een eventuele nabestaande die inzage in een dossier ‘eist‘, moet dit via de rechter doen. Jij moet weigeren. Maar stel dat het om een zelfdoding gaat? Zelfs dan. Wat wij vaak meemaken in gesprekken met hulpverleners is, dat de nabestaanden in een rouwproces zitten en het dossier opvragen om een mate van verwijtbaarheid te kunnen vaststellen richting de hulpverlener. Onthoud dat het beroepsgeheim over het graf heen gaat. Hier zitten niet één maar twee kleine addertjes onder het gras. Het eerste addertje is dat als de nabestaanden

kunnen aantonen dat zij een schriftelijke toestemming van de overledene hebben, zij het dossier mogen inzien. Hierbij moeten we wel opmerken dat dan de overledenen tot aan het moment van de verklaring wilsbekwaam6 moet zijn geweest. De veronderstelde toestemming Het tweede addertje is een wat ingewikkeldere. Soms kan de toestemming ‘gereconstrueerd’ worden: de zogenaamde veronderstelde toestemming. Hier is al het nodige aan jurisprudentie7 over. In het eerste stukje hebben we het al een beetje verklapt. Indien er sprake zou kunnen zijn van verwijtbaar handelen van de hulpverlener, kunnen de nabestaanden het dossier via de rechter opvragen. De veronderstelling in dezen is dat het ook in het belang van de overledene is dat een eventueel falen c.q. verwijtbaar handelen aan het licht moet komen indien dit tot de dood van de cliënt heeft geleid. Het is aan de rechter om dat vast te stellen. Jij als hulpverlener kan en moet je dus beroepen op je verschoningsrecht en alleen de rechter kan dit doorbreken. Daarnaast is het begrip veronderstelde toestemming in nog een tweetal situaties van toepassing: • Als de cliënt wordt doorverwezen naar een medisch specialist, is het gebruikelijk dat informatie wordt meegestuurd. Doordat de cliënt toestemming geeft voor de verwijzing wordt verondersteld dat de cliënt ook instemt met het verstrekken van de relevante gegevens aan de specialist. Als de cliënt hiertegen bezwaar maakt, worden er geen gegevens verstrekt. • Soms is het niet mogelijk om toestemming te vragen aan de cliënt. Het gaat dan bijvoorbeeld om een cliënt die in coma is geraakt. De hulpverlener gaat dan na of uit aanwijzingen of gedragingen uit het verleden de toestemming is af te leiden. Aan de hand van de veronderstelde toestemming van de cliënt kan dan informatie worden verstrekt.

Het beroepsgeheim en de AVG Een ander punt dat veranderd is met de komst van de AVG, is het delen van informatie. In het oude regime was het zo dat hulpverleners die direct betrokken waren bij de hulpverlening, door jou op de hoogte gebracht mochten worden. Met de komst van de AVG is dit niet meer zo vanzelfsprekend. Dit is echter eenvoudig op te lossen door in je overeenkomst met de cliënt op te nemen met wie de informatie eventueel gedeeld mag worden. Te denken valt hierbij aan het maken van een lijstje: huisarts, psycholoog, psychiater etc. Krijg je deze toestemming niet, dan mag je de informatie niet delen op grond van de AVG, maar ook niet op basis van punt 7 van eerdergenoemd vragenlijstje. Tot slot De conclusie is dus dat het beroepsgeheim sterk is maar niet altijd opgaat. In een aantal gevallen moet je het dus doorbreken. Mocht je voor die keuze staan, dan is het altijd verstandig om bijstand te zoeken. Zeker omdat het beroepsgeheim tot een gang naar de rechter kan leiden. Laat je dus door een deskundige bijstaan. Dat kan bijvoorbeeld als je een rechtsbijstandverzekering hebt via de NFG bij DAS.

Bronnen: 1.

3. 4. 5. 6.

Marginale toetsing betekent dat een rechter nagaat of de overheid een besluit in een gegeven geval in redelijkheid, gelet op de daarbij betrokken belangen, had mogen nemen. Zij oordeelt dan niet over de inhoud van het besluit zelf, maar kijkt alleen of het besluit op de juiste manier tot stand is gekomen Denk aan meldcode huiselijk geweld of de wet op de publieke gezondheid, de wet op de lijkbezorging. Conflict van plichten Artikel 160, 1e lid, art. 161 wetboek van strafvordering Sr= Strafrecht, Sv= strafvordering Wilsbekwaamheid is een term uit de ethiek die duidt op het individuele vermogen zelfstandig beslissingen te nemen ECLI:NL: RBNNE: 2016:265, Rechtbank Noord-Nederland

TCC Magazine | 27

Opleiding tot HeartMath® Therapeut In de HeartMath methode staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal. Door middel van biofeedback op het hartritme leren uw cliënten hoe ze omgaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen. In deze nieuwe opleiding leert u aan uw cliënten om meer grip te krijgen op stress en hun manier van omgaan daarmee, zodat ze gericht kunnen werken aan een gezondere leefstijl. Uit vele studies blijkt dat dit leidt tot een toegenomen welbevinden en functioneren, zowel lichamelijk als psychisch.

HeartMath Benelux biedt nu een 5-daagse opleiding tot HeartMath Therapeut. In de opleiding wordt aandacht besteed aan:

• Begeleiding van cliënten door • Inpassing van HeartMath middel van het Werken aan interventies in bestaande Veerkracht programma behandelmethodieken Het Werken aan Veerkracht programma De opleiding biedt een kennismaking biedt een evidencebased protocol om met diverse interventietechnieken. Om met behulp van een werkboek de cliënt deze interventies goed over te kunnen in 7 sessies te begeleiden. De cliënt brengen is het van belang om de geleerwordt zich bewust van zijn doelen, de technieken ook zélf veel te oefenen stressbronnen en energielekken en leert en toe te passen in het dagelijks leven. stapsgewijs de HeartMath technieken toepassen en integreren in het dagelijks leven. Huiswerkopdrachten en oefenen zijn belangrijke onderdelen.

Meer informatie vindt u op www.heartmathbenelux.com of persoonlijk via 043-3655626.

• Diagnostiek: Inzicht in het functioneren van het autonome zenuwstelsel Het computerprogramma van HeartMath brengt de hartritmevariabiliteit (HRV) in beeld, een belangrijke indicator voor het functioneren van het autonome zenuwstelsel en daarmee ook van ziekte en/of gezondheid. Dankzij de nieuwste versie van de emWave, de emWave Pro Plus, is het nu ook mogelijk om diverse functionele waarden uit de HRV te bepalen.

Benelux

De Cirkel van veiligheidinterventie

Het bevorderen van gehechtheid in vroege ouder – kindrelaties ‘Ik ben er en dat ben je waard.’ Ik vind dat in dit citaat de kern van hechting wordt verwoord. Het is dan ook niet verbazend dat deze zinsnede is terug te vinden in het handboek De Cirkel van Veiligheid-interventie (CVV). Het meer dan 400-pagina’s tellende dikke boek (in kleine letters gedrukt…) is geschreven door Bert Powell, Glen Cooper, Kent Hoffman & Bob Marvin. Hechting speelt een cruciale rol bij de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Als hulpverlener weten we natuurlijk dat dit proces niet altijd goed verloopt waardoor interventie nodig is om te stabiliseren en te herstellen. De problemen vinden vaak de basis in de gevoeligheden van de ouders, gevoeligheden die voortkomen uit de opvoeding van de ouders. Deze ‘oude’ pijn en zelfbeschermende strategieën worden zichtbaar in de omgang met het kind. Dat maakt de problemen rondom hechting uitermate complex, maar ook razend interessant. De Cirkel van Veiligheid-interventie mag met recht een handboek genoemd worden. Het is de ontwikkelaars Powell, Cooper en anderen gelukt om de gehechtheidstheorie in een toegankelijke vorm te gieten. Het boek geeft een overzicht van de theoretische achtergronden en wetenschappelijke inzichten van dit moment. Ik houd van overzicht en eenvoud, en het plezierde mij dat de veilige hechting was terug te vinden in een duidelijk schema van 1 pagina. Goed bruikbaar dus om ook aan ouders voor te leggen. Dit schema is uitgewerkt tot een behandelprotocol (waarbij dan wel uitgegaan wordt van 20-wekelijks gefilmde groepssessies).

De CVV is ontwikkeld om de ouder, door middel van gefilmde behoeftemomenten van hun kind, te laten zien dat hun reactie (gevoed door innerlijke strategieën) overbodig is en veilige hechting in de weg staat. Veel uitleg, veel informatie en filmbesprekingen. Dat maakt het tot een waardevol boekwerk dat je niet even op een zomermiddag wegtikt. Het boek is bedoeld voor therapeuten, psychiaters en professionals die opvoedingsgerelateerde problemen behandelen. Het CVV-programma wordt wereldwijd toegepast bij gehechtheidsproblemen van kinderen tot 5 jaar en hun ouders of verzorgers.

De Cirkel van veiligheid-interventie « Het bevorderen van gehechtheid in vroege ouder – kindrelaties « Bert Powell, Glen Cooper, Kent Hoffman & Bob Marvin « ISBN 9789057124334 « Uitgeverij Nieuwezijds bv « Recensie door Anja van de Weerd

TCC Magazine | 29

Een goede gezondheid

begint in de darm Heeft uw cliënt twee keer per dag stoelgang? Voelt hij of zij zich altijd goed na het eten, slaapt rustig en wordt uitgerust wakker? Heeft uw cliënt daarbij ook nog eens de hele dag volop energie, geen stemmingswisselingen of overmatige behoefte aan zoetigheid? Dan mag u hem of haar van harte feliciteren! Helaas, de geschetste situatie komt zelden in de praktijk voor. Vrijwel iedereen heeft klachten op één of meerdere gebieden. Dit varieert van verstopping of juist waterdunne ontlasting, tot voedselallergieën en prikkelbaredarmsyndroom. Baanbrekend onderzoek laat zelfs zien dat een problematische darmflora gerelateerd is aan verschillende mentale aandoeningen, waaronder depressie, autisme en ADHD. Willen we ons weer goed voelen, dan moet er dus structureel iets aan onze darmflora veranderen. Maar de wisselwerkingen tussen omgeving, microbioom en gezondheid zijn complex. Om dit op te helderen, beschrijven we in dit artikel eerst de evolutionaire achtergrond en leeftijdgerelateerde ontwikkeling van onze darmflora. Vervolgens laten we zien waarom onze westerse levensstijl voer is voor pathogenen en geven we u handvatten voor een succesvol herstel.

30 | TCC Magazine

De mens en zijn darmflora: een innige symbiose Onze darmflora bevat honderden biljoenen cellen. Geschat wordt dat er tot wel 10.000 verschillende soorten bacteriën in onze darmen leven. Dat zijn ongeveer tien keer zoveel bacteriën als menselijke cellen. We zijn dus sterk in de minderheid. Sommige van onze bacteriën zijn een leven lang in meer of mindere mate aanwezig en houden ons gezond, zoals lactobacillen en bifidobacteriën. Andere maken ons ziek als ze maar de kans krijgen, zoals Clostridium difficile. Weer andere zijn passanten die meeliften op onze voeding en na een kort verblijf weer vertrekken. Maar ondanks het komen en gaan van bacteriën, is de bezetting onder normale omstandigheden relatief stabiel en vertoont de populatie een voorspelbare ontwikkeling door het leven (zie: Waaruit bestaat een goede darmflora?). Hoe is deze situatie geëvolueerd? En waarom geeft zij ons tegenwoordig zo veel problemen? Evolutie en hedendaagse levensstijl De mens blijkt binnen zijn natuurlijke leefomgeving relatief harmonieus te hebben samengeleefd met zijn bacteriën, schimmels en gisten (Brewster, 2013). Wat hebben we elkaar eigenlijk te bieden? De mens is een stabiele, warme en relatief beschermde leefomgeving waarin bacteriën graag verblijven. Als tegenprestatie beschermen ze ons interne milieu en hebben ze in de loop van de evolutie taken van ons lichaam overgenomen. Dat levert natuurlijk ook gewoon een

“ D E G E ZON D H E I D VAN E E N MENS IS EEN F U N C T I E VAN Z I J N DAR M F LOR A.” — Brewster, 2013

voordeel voor hen op: als wij lang in goede gezondheid leven, doen zij dat ook. De leefomgeving die we tegenwoordig bieden, lijkt echter steeds minder op die van toen. Het moderne geïndustrialiseerde leven wordt gekenmerkt door nieuwe invloeden van buitenaf, waaronder ongepaste voeding, bewegingsarmoede, stress, verstoorde bioritmen en antibiotica (zie: Hoe antibiotica onze darmflora verstoort). Daardoor verdwijnen voornamelijk onze gunstige darmbewoners; de nis die zo ontstaat, wordt ingepikt door ongunstige bacteriën (Dunn, 2011). Factoren die de natuurlijke kolonisatie van de darm veranderen:  • Keizersnede  • Geen of kortdurende borstvoeding

ANDRÉ FRANKHUIZEN Waaruit bestaat een goede darmflora? Een goede flora bestaat uit een brede variëteit van stammen, waarbij de gunstige bacteriën de overhand hebben. De basis voor een goede volwassen flora wordt al bij de foetus gelegd. Wanneer op jonge leeftijd geen goede kolonisatie op gang komt, kan dit de mate beperken waarin zich op latere leeftijd een goede darmflora ontwikkelt. Hoewel men voorheen dacht dat de darm van de foetus steriel was, is vrij recent ontdekt dat deze al een kleine hoeveelheid bacteriën huisvest (Jiménez et al, 2008). Deze bacteriën zijn afkomstig van de placenta van de moeder en lijken het meest op bacteriën die ook in de mond van de moeder worden aangetroffen (Stout et al, 2013). Een goede (orale) flora tijdens de zwangerschap is dan ook essentieel voor een goede eerste enting van de prille darm. Voldoende is dit echter niet.

•

De kwaliteit van kolonisatie op jongere leeftijd • Een overdaad aan suiker en gebrek aan fermenteerbare vezels  • Medicijnen, zoals antibiotica en NSAID’s • Stress, burn-out, ouderdom, ziekte De meeste van deze factoren zijn kenmerkend voor ons westerse levenspatroon. De tendens lijkt te zijn: hoe groter de ‘welvaart’, hoe nadeliger voor onze darmflora. Uit vergelijkend flora-onderzoek onder chimpansees, jagers-verzamelaars en stedelingen komt inderdaad ook duidelijk een graduele afname van het aantal gunstige bacteriesoorten naar voren (Gomez et al, 2016). Gevolgen voor de gezondheid Kolonisatie door ongunstige bacteriën heeft op termijn een scala aan ernstige

gevolgen voor de gezondheid. De eerste tekenen zijn echter zo alledaags dat veel mensen ze niet als symptoom herkennen; het begint namelijk met spijsverteringsklachten zoals winderigheid, diarree of obstipatie (Brewster, 2013). Dit gaat altijd gepaard met een verminderde spijsverteringscapaciteit en een verminderde opname van voedingsstoffen, waardoor het lichaam niet goed meer van nutriënten wordt voorzien. Wanneer iemand zich uiteindelijk bij een therapeut meldt, voelt hij of zij zich niet optimaal, maar weet niet goed hoe dit komt. Na verloop van tijd zijn de klachten erger geworden en is de oorzaak ervan voor de cliënt niet meer inzichtelijk. Dat is ook niet moeilijk te begrijpen; het is niet gebruikelijk om de oorzaak van bijvoorbeeld depressie of onrust te zoeken in een problematische darm. Vaak is dit echter wel de voornaamste boosdoener.

Vaginale geboorte of keizersnede Tijdens een vaginale geboorte worden veel goede bacteriën via de vaginale flora overgebracht op de baby. Ook bij de borstvoeding komt de flora van de moeder rond de tepelhof uiteindelijk bij de baby in de darm terecht. Wanneer men met een keizersnede wordt geboren en/of wanneer men geen borstvoeding krijgt, is het aantal goede bacteriën dat zich kan vestigen, dus ook minder. Het blijkt dat keizersnedekinderen een grotere kans hebben om allergische klachten te ontwikkelen, zoals astma, eczeem, auto-immuunziekten en overgewicht. Men vindt in de darmen een hoger aantal firmicuten, net als bij volwassenen met overgewicht. Bovendien zijn er minder bifidobacteriën en bacteroïdes en vaker Clostridium difficile aanwezig (Kuitunen et al, 2009). Insmeren met vaginale flora Amerikaanse onderzoekers keken of de darmflora zich wel normaal ontwikkelt, wanneer keizersnedekinderen worden ingesmeerd met vaginale bacteriën van de moeder

TCC Magazine | 31

Instituut voor E.E.N.® Breng uw emoties in evenwicht met bloesemremedies Bloesem Remedies Nederland is de distributeur van 17 verschillende merken bloesemremedies zoals: Australian Bush, Alaska Essences, Californische F.E.S. Essences, Healing Herbs, Deva Bach remedies en de Nederlandse remedies. De hoogste kwaliteit van Schüssler Celzouten. Verwreven en zonder magnesiumstearaat van Adler.

Met de hand verwreven poeders van Sonnenmineral. Primavera essentiële oliën en aromatherapie zowel in biologische als in Demeter kwaliteit. Kijk op onze nieuwe site: www.primaveralife.nl

Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, NFG, BATC, VNT en NVST Registeropleidingen (HBO niveau) Opleiding E.E.N.® Therapeut (240 ECTS) Omscholingstraject tot E.E.N.® Therapeut (240 ECTS) Didactiek voor HBO docenten (i.s.m. de VU Amsterdam) Opleiding Med ische en/of Psychosociale Basiskennis psychosociale i skennisosociale basisk ennis (P lato) Cursussen, bij- en nascholingen Klassieke homeopathie vernieuwd, Introductie (voldoet aan de Plato eindtermen) psychosociale thematherapie, Introductie E.E.N.® Therapie, (diverse leslocaties), Ankhtherapie, dolfijnenergie, aromatherapie, EHBO Rode Kruis, bij- en nascholingen Medische en Psychosociale Basiskennis

Bezoekadres: Winkel de 3Vrouwen, ook voor edelstenen en boeken. www.de3vrouwen.nl Kijk voor de cursussen over aromatherapie, celzouten en de bloesemtherapie op www.bloesemremedies.com.

Secretariaat: Pater Jac. Schreursweg 2B 6097 NH Panheel Telefoon 0475-475178

E.E.N.®

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Email: info@instituuteen.nl Website: www.instituuteen.nl

www.vitaopleidingen.nl

Download

Studiegids

Studieprogramma 2019-2020 informatie en inschrijving:

T: 036-5224950

e: info@vitaopleidingen.nl

Registeropleidingen: • • •

ONTDEK WAT

VERBINDENDE COMMUNICATIE

VOOR JOU KAN BETEKENEN

Medische Basisvakken SHO Puur Plato - 27 EC Psychosociale Basisvakken SHO Puur Plato - 25 EC Medische- Psychosociale Basisvakken SHO - 47 EC

Beroepsopleiding Life Science Therapeut: •

Generieke en Specifieke fase

Bij- en nascholing: • • • • • •

Energetisch lichaamswerk - Magnetiseren Ideomotoriek - Ratio-intuïtieve Methodiek - Bio-tensor deel 2 Levend- (en droog) Bloed Analyse Iriscopie/oogdiagnostiek Anatomie & Fysiologie - Functies en processen uitgelicht Losse Colleges

Vita Opleidingen B.V. Gildenveld 49-53, 3892 DD Zeewolde www.vitaopleidingen.nl

Wil je leren hoe je Verbindende Communicatie praktisch kan toepassen? Ben je werkzaam als coach, psycholoog of therapeut en wil je diepgaande veranderprocessen b� je cliënten initiëren? VINE biedt een professioneel pakket van diverse opleidingen en trainingen aan. Onze leergang Verbindende Communicatie in Coaching, is gericht op professionals die zich verregaand willen ontwikkelen tot een krachtige en onderscheidende begeleider van zowel individuele als organisatorische vraagstukken. Ben j� klaar voor (nog) meer verdieping? Bek�k het aanbod op onze website www.vinetraining.nl Informeer voor onze accreditaties

VINE

Verbinding voor mens en organisatie VINE Instituut voor Verbindende Communicatie | 030 215 50 60 | Mariniersweg 3, 3941 XK Doorn

ANDRÉ FRANKHUIZEN (Dominguez-Bello et al, 2016). Aan het onderzoek deden 18 baby’s mee, waarvan 11 via een keizersnede waren geboren. Een viertal van hen werd binnen een minuut na de geboorte ingesmeerd met vaginale bacteriën, onder andere op de huid en rond de mond en anus. Dertig dagen later leek de bacterieflora op deze plekken sterk op die van baby’s die vaginaal ter wereld waren gebracht. Het aantal bacteriesoorten was wel iets minder. Keizersnedekinderen die niet waren ingesmeerd, hadden de armste bacterieflora. Het insmeren met vaginale bacteriën is nog geen algemeen gebruik in ziekenhuizen, mede vanwege strenge hygiëneprotocollen. Ontwikkeling door het leven De eerste acht maanden van het leven hoort de darmflora vooral te bestaan uit bifidobacteriën. Dit zijn sterke zuurvormers die het prille milieu moeten beschermen tegen overgroei van pathogenen. Zijn die er niet of in mindere mate, dan krijgen ongunstige bacteriën de kans om zich te vermeerderen. Men herkent dit aan krampjes, gasvorming, winderigheid, obstipatie, stinkende ontlasting of diarree. Dan is het altijd aan te bevelen om als probioticum Bifidobacterium infantis samen met Lactobacillus rhamnosus toe te dienen. Volwassenen De volwassen flora ontwikkelt zich onder natuurlijke omstandigheden tot een brede diversiteit van stammen (zie afbeelding: Evolutie van de microflora). Naarmate men ouder wordt, neemt het aandeel gunstige darmbewoners weer af. Het aantal darmklachten en gerelateerde gezondheidsproblemen neemt gaandeweg het leven dus toe. Ouderen De oudere mens heeft vooral last van een afname van de groep van bifidobacteriën en anaerobe bacteriën, terwijl het aantal enterobacteriën toeneemt (Hebuterne 2003, Hopkins 2002 en 2004). De afname van vooral zuurproducerende bifidobacteriën

geeft aanleiding tot de ontwikkeling van een minder zuur milieu in vooral de dunne darm. Andere minder zuurresistente kolonies, zoals de Clostridium difficile, krijgen daardoor de kans zich uit te breiden. Zo blijkt diarree bij ouderen meestal veroorzaakt te worden door deze laatste bacterie.

toe te dienen, versnellen we het proces van natuurlijke selectie in het voordeel van de pathogenen.

Hoe antibiotica onze darmflora verstoort Wat doet antibiotica precies met onze darmflora? Wordt alleen de boosdoener aangepakt, of gaat de grote bezem erdoorheen? We denken vaak het laatste, maar het is geen van beide. En dat is precies het probleem. Bioloog Robert Dunn beschrijft het met een beeldende metafoor in zijn boek over onze flora The Wild Life of Our Bodies (Dunn, 2011): “We besproeien onze gewassen en tuinen om het onkruid te verdelgen, maar daardoor schiet het superonkruid omhoog tussen de scheuren in het cement.”

Antibiotica in de vroege kindertijd Al in de vroege kindertijd kan door het gebruik van antibiotica de opbouw van een goede darmflora verstoord raken (Korpela et al., 2016). Vooral de macrolide antibiotica zoals azi tromycine of claritromycine - welke algemeen worden ingezet bij longontsteking - hebben een grote negatieve impact. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat antibioticagebruik duidelijk is terug te zien. Antibiotica verminderen de diversiteit en remmen de leeftijdgerelateerde ontwikkeling van de darmflora. Vooral de darmflora van kinderen die in de twee voorgaande levensjaren macrolide antibiotica hadden gekregen, week af van de norm. Het is bekend dat het gebruik van antibiotica op jonge leeftijd een verhoogde kans geeft op IBD, astma en obesitas.

Hetzelfde gebeurt in onze darmen als we antibiotica gebruiken: we verdelgen de zwakke pathogenen, terwijl het ‘superonkruid’ juist blijft zitten. Ook in onze darmen is het een survival of the fittest; door antibiotica

Antibiotica niet alleen maar slecht Bij potentieel dodelijke aandoeningen zijn antibiotica vaak de enige oplossing. Maar dat is niet meer waarvoor antibiotica hoofdzakelijk worden gebruikt; toepassing bij kleine

TCC Magazine | 33

waardoor rottingsprocessen in de darm zoveel mogelijk worden tegengegaan. Beschermen tegen toxinen zoals kwik, pesticiden en vervuiling  Een goede darmperistaltiek beschermt tegen ophoping van toxische vervuiling in de darm. Bovendien maken probiotische organismen stoffen aan die hiertegen beschermen. Afbreken van koolhydraten, suikers, vezels Koolhydraten, suikers en vezels worden als voeding gebruikt door darmbacteriën. Balanceren pH-waarde darmmilieu Probiotische bacteriën produceren kortketenige vetzuren, waarmee de pH-waarde in de darm wordt verlaagd.

kwaaltjes, preventief gebruik en gebruik binnen de intensieve veeteelt spelen onze natuurlijke vijanden in de kaart en verdunnen de slagkracht van ons sterkste medische wapen. Staphylococcus aureus heeft hierdoor kunnen evolueren tot de nauwelijks te bestrijden MRSA-bacterie. Deze is resistent geworden voor alle vormen van penicilline en vormt een steeds groter risico voor de volksgezondheid (WHO, 2014). Wat een gezonde darmflora voor ons doet Waarom is het eigenlijk zo slecht als onze ‘gunstige’ bacteriën uit onze darmflora verdwijnen? Eén van de belangrijkste taken van deze bacteriën is het voorkomen van overgroei van pathogenen. Daarnaast hebben ze nog tal van andere functies die anders niet goed worden uitgevoerd. Onze gunstige bacteriën helpen ons bij het afbreken van koolhydraten, suikers en vezels in onze voeding. Ze produceren ontgiftende enzymen

34 | TCC Magazine

en beschermen ons tegen toxinen zoals kwik, pesticiden en vervuiling. Bovendien reguleren ze de stoelgang en de peristaltiek van de darm. Ook wordt het steeds duidelijker dat ze essentieel zijn voor een goede functie van het immuunsysteem en dat ze een belangrijke invloed uitoefenen op onze hersenen via de darm-hersenverbinding. Functies van onze darmflora De lijst hieronder is niet volledig, maar geeft u een idee hoe ver de invloed van onze darmflora reikt. Produceren van enzymen Probiotische organismen dragen bij aan het verteringsproces, doordat ze enzymen zoals lactase produceren. Reguleren van peristaltiek en stoelgang Lactobacillen en bepaalde gisten hebben een stimulerende functie op de darmperistaltiek en bevorderen hiermee een regelmatige stoelgang,

Zorgen voor een goede vochtbalans (diarree/verstopping) Wanneer bijvoorbeeld Clostridium zich ongeremd over de darmwand kan verspreiden, kan deze erg veel gifstoffen gaan produceren en zorgen voor diarree. Wanneer een gunstige bacterie zich op de darmwand nestelt, houdt dit wildgroei van ongunstige bacteriën zoals Clostridium in toom. Moduleren van het immuunsysteem De darm is het grootste immuunorgaan van het lichaam. Verbetering van de darmflora in de dunne darm heeft een positief effect op de conditie van het afweersysteem. Zo helpen probiotische organismen bijvoorbeeld bij de productie van antilichamen. Voorkomen van allergieën De gunstige bacteriën trainen het immuunsysteem om onderscheid te maken tussen ziekteverwekkende en onschuldige stoffen. De gunstige bacteriën voorkomen zo overreactie van het immuunsysteem. Moduleren darm-hersenverbinding Zenuwcellen in de darmen communiceren met de hersenen. Het wordt steeds duidelijker dat diverse neurologische en gastro-intestinale

ANDRÉ FRANKHUIZEN problemen zowel een darm- als hersencomponent hebben. Voorkomen van overgroei van pathogene bacteriën en schimmels  De afscheiding van kortketenige vetzuren creëert een zuur darmmilieu, waarin pathogene gisten, schimmels en bacteriën zich minder goed handhaven. Bovendien bezetten gunstige bacteriën de darmwand zodat pathogenen zich minder goed kunnen aanhechten. Tot slot scheiden sommige stammen bacteriocinen af: stoffen die schadelijk zijn voor ongunstige darmbewoners. Productie van onder andere vitaminen B en K Bifidobacteriën kunnen vitaminen produceren, waaronder vitamine B1, B6, B12, foliumzuur, biotine en vitamine K, evenals verschillende aminozuren.

ons welbevinden via het neuro-endocriene netwerk dat onze darmen en hersenen verbindt (zie: Hoe onze darmen onze hersenen beïnvloeden). Er zijn sterke aanwijzingen dat een slechte darmkolonisatie een belangrijke rol speelt in:  • Infecties met bacteriën, schimmels, gisten en virussen • Voedselallergieën en overgevoeligheden • Autisme en andere aandoeningen van het CZS, zoals ALS • Auto-immuunziekten  • Chronisch vermoeidheidssyndroom  • Depressie, schizofrenie, alzheimer  • Fibromyalgie  • Prikkelbare darmsyndroom (IBS – Irritable Bowel Syndrome)  • Multiple sclerose (Finegold, 2013)

Reguleren van vet-, triglyceride- en cholesterolniveaus Probiotische bacteriën zetten cholesterol om in een minder goed opneembare vorm, waardoor de opname vanuit het maag-darmkanaal wordt verminderd en het cholesterolgehalte in het bloed daalt.

Hoe onze darmen onze hersenen beïnvloeden Na de hersenen bevatten onze darmen het grootste aantal zenuwcellen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat diverse neurologische en gastro-intestinale problemen zowel een darm- als hersencomponent hebben

Problemen van een slechte darmflora Wanneer de darmflora niet in orde is, kunt u bovenstaande lijst omkeren. De pH-waarde raakt uit balans, waardoor voeding niet goed wordt afgebroken en opgenomen en het lichaam en de weefsels niet langer optimaal worden voorzien van nutriënten. Pathogene bacteriën veroorzaken overgroei en de hoeveelheid toxinen in de darm neemt logaritmisch toe. De slijmlaag degradeert, waardoor allerlei stoffen die daar niet horen, in de bloedbaan terechtkomen en laaggradige ontstekingsprocessen veroorzaken. Laaggradige ontstekingsprocessen kunnen op termijn chronische aandoeningen veroorzaken die lastig te behandelen zijn, zoals diabetes type 2. Tot slot raakt ook het immuunsysteem van slag, wat naast een directe impact op onze ziektegevoeligheid, ook een effect heeft op

Negentig procent van de zenuwcellen in onze darmen stuurt informatie naar de hersenen. Maar ook langs biochemische reactiepaden oefent de darm invloed uit op ons brein. Darmspecialist professor ClausDietrich Runow legt het goed uit in zijn boek De Darm Denkt Mee: “Bij ontstekingen, allergieën en microbiologische overgroei in de darmen worden signalen via chemische transmitterstoffen in de darmen naar de gliacellen in de hersenen gezonden. Uiteindelijk worden de gliacellen zelf ontstekingscellen, die op hun beurt chemische signalen zenden naar de hersenen en andere organen. De ontsteking van de gliacellen kan in het ongunstigste geval tot wel tien maanden duren. In die periode kunnen er dus neurologische reacties en depressies ontstaan.” (Runow, 2014)

“ NEG ENTI G PROCENT VAN DE ZENUWCELLEN I N ONZE DARMEN STUURT INFORMATIE NA A R DE HERS ENEN. ”

Daarnaast stelt hij dat er zich in de darm ook andere cellen bevinden die van invloed zijn op onder andere de hersenen, zoals mastocyten en T-cellen. Deze cellen kunnen histamine, serotonine en andere ontstekingsbevorderende cytokines vrijmaken en zo ook hersenziekten en -symptomen veroorzaken en versterken. Daarbij kunt u denken aan depressie, agressiviteit, hyperactiviteit, ADHD, autisme en schizofrenie. In dit verband is het interessant om naar twee recente onderzoeken te kijken. Onderzoek: cognitieve reactiviteit In het eerste onderzoek analyseerden onderzoekers van onder andere de Universiteit van Leiden (Steenbergen, 2015) het effect van een breedspectrum probioticum op de mate waarin men op somberheid reageert (cognitieve reactiviteit). Twintig gezonde proefpersonen kregen gedurende vier weken een probioticum met onder andere Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium lactis, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus salivarius en Lactococcus lactis. Een andere groep van twintig personen kreeg placebo. Zowel voor als na het onderzoek werd de cognitieve reactiviteit gemeten met een zelfrapportage.

TCC Magazine | 35

WIil jij anderen helpen met een gezonde leefstijl? Volg dan een opleiding of training bij het OPFG! Het OPFG inspireert iedereen die geïnteresseerd is in de nieuwste wetenschappelijke inzichten op het gebied van leefstijlgeneeskunde door middel van specifieke opleidingen, trainingen, masterclasses en workshops. We gaan de diepte in! Veel waardevolle kennis én alle ruimte voor je persoonlijke groeiproces.

Opleiding tot Vitaminecoach Leer in 12 dagen de basis over gezondheid waarmee jij jezelf en anderen kunt helpen met een gezonde leefstijl! Speciaal voor mensen met een passie voor gezondheid die anderen willen helpen met het veranderen van de leefstijl waarbij voeding, stressreductie, bewegingsadviezen en orthomoleculaire suppletie centraal staan. Niet alleen kennis, maar juist praktisch aan de gang zodat je meteen aan de slag kunt met cliënten!

Praktisch aan de slag

Wetenschappelijk onderbouwd

Meer informatie: www.opfg.nl

Echt aandacht voor jou

ANDRÉ FRANKHUIZEN voedingsbron voor de ongunstige flora - en rijker aan fermenteerbare vezels, die juist een voedingsbron vormen voor onze gunstige bacteriën (Manheimer et al., 2015).

De groep die het breedspectrum probioticum had gekregen, bleek na afloop significant minder sterk op somberheid te reageren. De cognitieve reactiviteit was in deze groep dus aanmerkelijk afgenomen. Dit was vooral merkbaar op de gebieden ‘agressieve gedachten’ en ‘rumineren’. Daarvan had de probioticagroep significant minder last. Onderzoek: autisme, ADHD en darmflora In een langlopend onderzoek (Curran et al., 2015) is het verband tussen autisme, ADHD en de samenstelling van de darmflora onderzocht. Vijfenzeventig baby’s tussen de 0 en 6 maanden werden behandeld met een probioticum of placebo. Vervolgens werden deze kinderen 13 jaar later nog eens onderzocht. De samenstelling van de darmflora werd aan de hand van ontlastingsonderzoek bepaald. Aan het eind van het onderzoek bleek dat 0 procent van de probioticagroep een diagnose ADHD of autisme had gekregen. In de placebogroep was dit 17 procent. Het onderzoek was weliswaar niet groot opgezet, toch was het verschil significant. Wanneer de resultaten naast de samenstelling van de darmflora werden gelegd, bleek dat kinderen met een diagnose ADHD en autisme structureel minder bifidobacteriën hadden. Het is bekend dat autisme en ADHD

een erfelijk component hebben; genen voor autisme blijken bovendien bij de gehele populatie voor te komen (Robinson et al., 2016) De samenstelling van de darmflora speelt wellicht een rol in het al dan niet tot uiting komen van de symptomen. Het is hoe dan ook van cruciaal belang om bij personen met een gevoelige hersenstofwisseling een goede darmflora te stichten, te handhaven of zo snel mogelijk te herstellen. Herstel van een goede darmflora Moeten we terug naar onze oude nis in Afrika om weer contact te maken met ons evolutionaire microbioom? Dat is niet realistisch en levert op de korte termijn geen gezondheidsvoordelen op: ons lichaam zou overspoeld raken door bacteriën, virussen en andere micro-organismen waarop we niet meer zijn ingesteld. Willen we onze darmflora succesvol herstellen, dan moeten we onze evolutionaire behoeften inpassen in onze huidige leefomgeving. Daarbij hoort allereerst een voeding die onze evolutionaire voedingspartoon zoveel mogelijk benadert. Dit wordt ook wel oervoeding of paleovoeding genoemd. Oervoeding bestaat vooral uit mager vlees en gevogelte, (vette) vis, eieren, groenten, noten, fruit, bessen, zaden en paddenstoelen. Oervoeding is daardoor armer aan gemakkelijke koolhydraten - een

Klinisch onderzoek probiotica Ook probiotica zijn een sterke troef in de strijd tegen een ongunstige flora. Anno 2016 zijn er al meer dan 700 gerandomiseerde klinische onderzoeken uitgevoerd naar interventies met probiotica bij mensen. Hieruit komt duidelijk naar voren dat probiotica bijvoorbeeld kunnen bijdragen aan een succesvolle behandeling van stoornissen van het maag-darmkanaal, metabool syndroom en gerelateerde gezondheidsklachten (Wallace et al., 2011). Probiotica horen dus thuis in elke darminterventie. Daarnaast zijn ook L-Glutamine en prebiotica belangrijk. L-Glutamine L-Glutamine is een voedingsstof voor de slijmvliezen, waaronder in de darm. Het zorgt voor een dikkere slijmlaag, waardoor stoffen die in de darm horen, daar ook blijven en dus geen laaggradige ontstekingsprocessen kunnen starten op andere plaatsen in het lichaam. L-Glutamine stimuleert bovendien het immuunsysteem, waardoor ongunstige bacteriën zich minder goed kunnen huisvesten. Prebiotica Prebiotica zijn vezels die goed worden opgenomen door de gunstige darmflora en als voedingsbron fungeren. Inuline en FOS (fructo-oligosachariden) zijn belangrijke voorbeelden. Bij een voeding die arm is aan vezels, zijn prebiotica nog eens extra aan te bevelen. Belangrijke interventietips Een probiotisch drankje met één stam of elke dag Bulgaarse yoghurt: het helpt niet veel bij de behandeling van darmproblemen en gerelateerde ziektebeelden. Behandeling vraagt om een professioneel, breedspectrum probioticum en een bijpassend gepersonaliseerd behandelplan waarin de totale flora en alle

TCC Magazine | 37

klachten zoals jeuk, irritatie of een branderig gevoel aan de intieme delen bieden de probiotische stammen Lactobacillus rhamnosus en Lactobacillus plantarum uitkomst. Deze stammen komen van nature voor in de vagina. Ze zetten het glycogeen in de vagina om in melkzuur en produceren waterstofperoxide. Dit leidt tot een verlaging van de zuurtegraad in de vagina, waardoor deze beter beschermd is tegen pathogenen. De stammen kunnen daarom goed worden ingezet bij de preventie en behandeling van onder andere aspecifieke vaginitis en vaginose.

beïnvloedende factoren worden meegenomen. Dit bewustzijn leeft nog niet onder de consument. Breedspectrum probiotica Breedspectrum probiotica bestaan uit twee tot wel meer dan vijftien verschillende gunstige bacteriestammen. De Griffith School of Medicine in Australië gebruikt ze voor onderzoek en noemt het zelfs een vast onderdeel van elke gezonde levensstijl (Khalesi et al., 2014). Gezondheid begint eigenlijk al in de mond Naast de darm verblijven over het gehele lichaam bacteriën die we goed moeten verzorgen om van hun gezondheidsvoordelen te kunnen profiteren. Een belangrijk voorbeeld is de mond; steeds vaker wordt een ontregelde mondflora in verband gebracht met chronische degeneratieve aandoeningen. Een Noorse en een Britse onderzoeker hebben samen onlangs een intrigerende review gepubliceerd waarin ze dit overtuigend uiteenzetten. Ze onderbouwen hun betoog met meer dan 200 publicaties over het onderwerp (Olsen et al., 2015). Tot nu toe werden voornamelijk spirocheten en Porphy- romonas gingivalis in verband gebracht met alzheimer.

38 | TCC Magazine

Volgens de onderzoekers kunnen echter alle ontstekingsbevorderende bacteriën en schimmels in de mond via lekkende barrières aanleiding geven tot mentale achteruitgang en alzheimer. Sprekende voorbeelden zijn candida en herpes, maar er bestaan nog veel meer stammen die onze hersenen kunnen aantasten. Orale probiotica Tegenwoordig bestaan er specifieke orale probiotica die een goede balans bevorderen tussen gunstige en ongunstige bacteriën in de mond. Vooral L. paracasei, L. plantarum, L. rhamnosus, L. casei, L. fermentum en L. salivarius hebben een sterk antipathogeen effect. Bovendien hebben ze ontstekingsremmende eigenschappen. Tevens lijken ze voor het herstel van de mondbarrière te zorgen omdat ze zelf bacteriocinen produceren (Kekkonen et al., 2008).

Vaginale probiotica Wanneer de darmflora niet goed functioneert, is het belangrijk om ook te letten op eventuele klachten binnen het vaginale milieu. Door versleping kunnen slechte darmbacteriën namelijk gemakkelijk in de vagina terechtkomen. In geval van

Conclusie Het belang van een goede darmflora is enorm. Handhaven we een goede flora, dan zal deze een grote dienst voor onze gezondheid bewijzen. Andersom geldt, dat een ongezonde flora ons lichamelijk en geestelijk ziek kan maken. We staan dus voor een belangrijke keuze. Draaien we miljoenen jaren van symbiose met ons microbioom de rug toe, of integreren we onze evolutionaire behoeften zo goed mogelijk in ons moderne leven? De veranderingen zijn zo spectaculair niet: meer vezels, minder suiker, voldoende goede vetzuren, brede probiotica, regelmatig bewegen. Toch is het de beste strategie om onze goede bacteriën te vriend te houden en hen optimaal bij te staan in de wapenwedloop met de pathogenen. Het liefst behouden en handhaven we een goede flora natuurlijk vanaf de vroegste kindertijd. Maar vaak beseffen mensen pas dat ze een verkeerde keuze hebben gemaakt als ze met de gevolgen geconfronteerd worden. Gelukkig hoeft het ook dán niet te laat te zijn: er is veel meer mogelijk met gerichte suppletie en een persoonlijk behandelplan dan menigeen denkt. Met deze positieve boodschap kunnen we alleen maar ons voordeel doen! Een volledige lijst van referenties is op te vragen bij de redactie.

DE ADVISEUR LEGT UIT

De auto van de ondernemer Het is dé vraag waar ondernemers mee worstelen: zet ik de auto op de zaak of rijd ik hem privé? We zetten de voor- en nadelen overzichtelijk voor je op een rijtje, zodat je een goede keuze kunt maken. Welke keuze de voordeligste is hangt af van een aantal zaken. • De hoogte van de afschrijving • De onderhouds- en verzekeringskosten • De motorrijtuigenbelasting • De financieringskosten • Het bijtellingspercentage van de auto • Het aantal te rijden privé- en zakelijke kilometers • De btw-gevolgen Voor de IB-ondernemer vormt de auto in beginsel keuzevermogen. Je mag dus zelf bepalen of de auto zakelijk of privévermogen is. Auto van de zaak De voordelen: • De aanschaf en alle kosten worden betaald door de onderneming. Deze kosten en de jaarlijkse afschrijving komen ten laste van de winst. • De btw over de aanschaf en de exploitatie van de auto kan als voordruk in aftrek worden gebracht. • Door de aftrekbaarheid van de btw over de aanschaf is de financieringsbehoefte lager. De nadelen: • Bij de verkoop van de auto realiseert de onderneming mogelijk een belaste winst. • De onderneming betaalt btw over de waarde van het privégebruik van de auto. • U krijgt te maken met een bijtelling voor privégebruik. Voor een IB-ondernemer (VOF, eenmanszaak of maatschap) loopt dat via de inkomstenbelasting. De standaardbijtelling is 22% van de cataloguswaarde inclusief btw en bpm. Met ingang van 2017 gelden voor nieuwe auto’s de volgende percentages en CO2-grenzen: Soort auto Nulemissie Overig

Bijtelling 4%* 22%

CO2-uitstoot 0 g/km meer dan 0 g/km

* Met ingang van 2019 geldt voor nieuwe auto’s de verlaagde bijtelling voor de eerste € 50.000 van de cataloguswaarde. Daarboven geldt het reguliere tarief van 22%.

Voor auto’s die in 2016 nieuw waren, gelden de volgende bedragen en percentages: Soort auto Nulemissie Vrijwel nulemissie Zuinig Overig

Bijtelling 4% 15% 21% 25%

CO2-uitstoot 0 g/km 1 t/m 50 g/km 51 t/m106 g/km Vanaf 107 g/km

Let op! Voor auto’s die ouder zijn dan 15 jaar, geldt een bijtellingspercentage van 35% van de waarde van de auto in het economisch verkeer.

Liever geen bijtelling? Dat kan, als u aan de hand van een sluitende kilometerregistratie kunt aantonen dat u op jaarbasis maximaal 500 kilometer privé met de auto hebt gereden. Auto in privé De voordelen: • De auto blijft uw privé-eigendom. • Er is bij verkoop geen sprake van belaste winst. • Er is geen bijtelling voor het privégebruik van uw auto. • De onderneming kan u een onbelaste onkostenvergoeding van € 0,19 per zakelijk gereden kilometer betalen. Deze vergoeding komt ten laste van de winst van de onderneming. De nadelen: • De aanschaf- en overige kosten betaalt u zelf. • De autokosten zijn niet aftrekbaar van de winst van de onderneming. Dat geldt overigens wel voor de onkostenvergoeding die u ontvangt voor uw zakelijke kilometers. • De btw op de aanschaf en op de autokosten is niet verrekenbaar. Auto in privé, maar zakelijk voor de btw Het is mogelijk om een auto voor de inkomstenbelasting als privévermogen aan te merken en voor de btw als zakelijk. De autokosten komen niet ten laste van de winst, behoudens een vergoeding van € 0,19 per zakelijk gereden kilometer. Wel heeft u recht op aftrek van de btw die drukt op de aanschaf en de overige kosten van de auto. Daar staat tegenover dat over de waarde van het privégebruik btw betaald moet worden. De keuze We hebben de voor- en nadelen zo goed mogelijk voor je op een rijtje gezet, maar er zijn vele variabelen. Deze algemene informatie is niet bedoeld als enige vorm van individueel advies en niet zonder meer geschikt voor het nemen van financiële beslissingen.

Willem van der Kolk is adviseur bij Van der Kolk Belastingadviseurs. Heb je vragen over jouw eigen situatie? Neem contact op via telefoon (0164 - 66 13 13) of e-mail (info@vdkb.nl) of ga naar de website: www.vdkb.nl

TCC Magazine | 39

Systeemtherapie Driedaagse training - Steven Pont Het welbevinden en functioneren van een kind wordt sterk beĂŻnvloed door de omgeving waarin het kind opgroeit. Kwetsbaarheden en moeilijke gedragingen van het kind zijn vaak te verklaren in de context van relaties. Werken met kinderen betekent dus ook werken met het systeem rondom kinderen (opvoeders, leerkrachten en belangrijke anderen). In deze training wordt het systeem van het kind als uitgangspunt genomen om de ontwikkeling van het kind te stimuleren. Zo combineert Steven Pont het beste van twee werelden: de ontwikkelingspsychologie en de systeemtheorie.

12 registerpunten

40 | TCC Magazine

â&#x201A;Ź 600,00

COLUMN WILLEM PINKSTERBOER

Big pharma en ik Als het gaat over het marktdenken in de gezondheidszorg, denken we meestal aan de neoliberale jaren negentig van de vorige eeuw. Maar zestig jaar eerder werd al besloten geneesmiddelen te patenteren. Het doel was de markt het geld te laten genereren om het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen ermee te bekostigen. Kapitalisme en altruïsme zouden hand in hand een toekomst verwezenlijken waarin alle ziektes genezen zouden kunnen worden. Maar die droom kwam niet uit. Het dienen van de mensheid raakte steeds meer ondergeschikt aan het najagen van winst. De farmaceutische industrie groeide uit tot de meest winstgevende bedrijfstak op aarde met een omzet die in de triljoenen euro’s loopt. De geneesmiddelenproducenten rekenden steeds hogere prijzen voor hun handelswaar om het stijgen van de winst te garanderen. Die prijzen doen steeds meer wenkbrauwen fronsen. Toch denk ik niet dat die perverse prijzen het werkelijke probleem zijn. Het zijn slechts de uitwassen van het marktdenken in de gezondheidszorg. Daarin worden gezondheid en zorg beschouwd als producten. Maar dat zijn ze niet. Het streven naar gezondheid is diep in de natuur verankerd en voor iemand willen zorgen is een natuurlijke, menselijke reactie is op het lijden van de ander. Iemand die zorg verleent, streeft ernaar zichzelf overbodig te maken. Je hoopt dat degene die je helpt, het zo snel mogelijk weer zonder jou kan stellen. Bij het verlenen van zorg draait het dus om het belang van degene die zorg vraagt en niet om het belang van degene die de zorg verleent. Maar voor een bedrijf draait het uiteindelijk om het belang van het bedrijf zelf. Een bedrijf heeft klanten nodig om omzet te genereren en zo zijn voortbestaan te garanderen. Het laatste wat een bedrijf wil, is overbodig worden. Daarom bevredigen bedrijven niet alleen de behoeften die klanten al hebben; met behulp van marketing en reclame creëren ze behoeften. Bij de introductie van de mobiele telefoon had vrijwel niemand behoefte aan zo’n apparaat, nu kan bijna niemand meer zonder. Een gezond bedrijf in de gezondheidszorg heeft zieke mensen nodig om zijn voortbestaan te garanderen. Door van gezondheid handelswaar te maken, worden mensen voor hun gezondheid steeds afhankelijker gemaakt van hulpverleners en producenten van medicijnen en andere gezondheidsproducten. Afhankelijkheid en werkelijke gezondheid gaan niet samen. Bovendien leidt die afhankelijkheid tot onstuitbaar groeiende uitgaven aan gezondheid en gezondheidszorg. Voor die groei en die afhankelijkheid is de farmaceutische industrie niet alleen verantwoordelijk. Ook de voedingssupplementenindustrie probeert bijvoorbeeld met behulp van marketing ervoor te zorgen dat meer mensen hun producten gaan gebruiken.

Willem Pinksterboer heeft een praktijk voor oosterse geneeswijzen en is als docent verbonden aan acupunctuuropleiding TCMA. Hij schrijft artikelen en geeft lezingen over filosofie, zingeving, gezondheid en de positie van de alternatieve geneeswijzen in de

Zelfs als eigenaar van een kleine praktijk word ik door de markt min of meer gedwongen mijzelf te verkopen. Ik worstel daar wel eens mee. Het marktdenken versterkt de menselijke neiging een zo mooi mogelijk plaatje van jezelf te genereren. Op je website presenteer je je mooiste foto’s, je beste resultaten en het overtuigendste bewijs. Het is tenslotte reclame. Maar reclame is nooit helemaal eerlijk, want alleen door een ideaalbeeld te scheppen creëer je een behoefte. Maar bevordert het creëren van behoefte de volksgezondheid? Het voelt bovendien ongemakkelijk als het eerste wat toekomstige cliënten van mij zien, een ideaalbeeld is waarin mijn beperkingen, mijn onzekerheden buiten beeld blijven, terwijl ik mensen in mijn praktijk uitnodig hun schaduwkant te ontmoeten en hun onzekerheden te omarmen. Hoe eerlijk durf ik zelf te zijn? Hoe groot is mijn vertrouwen?

gezondheidszorg. www.willempinksterboer.com

Ik zoek liever naar de splinter in mijn eigen oog, dan steeds te wijzen op de balk in andermans oog. Er is terecht veel aandacht voor de mistanden in de farmaceutische industrie, maar iedere zorgaanbieder die zijn producten aanbiedt op de zorgmarkt, heeft te maken met hetzelfde ethische krachtenspel dat deze bedrijfstak liet ontsporen.

Het boek dat wij geschreven hebben, gaat over bewust zijn en worden en daarbij de talrijke vrolijke momenten en hindernissen op ons pad leren onderkennen en hanteren. Bewustzijnsleer gaat over volledig en in vol bewustzijn aanwezig kunnen zijn in het nu. Het gaat over kunnen rusten in deze aanwezigheid en ontdekken hoe dat voelt, maar ook over wat ons van deze rust vandaan houdt en hoe we er op een milde manier naar terug kunnen keren. Om dit te kunnen, is het fijn enkele handvatten te hebben, handvatten die in onze geschiedenis verankerd zijn, al eeuwen in verschillende vormen bestaan en hun nut bewezen hebben. Om levendig en vitaal te kunnen zijn, authentiek en trouw aan onze ware aard, zullen we het vastomlijnde en vertrouwde verlaten. Al onze aanpassingen en strategieën zullen we achter ons laten op het moment dat we in het onbekende terrein van het huidig moment stappen. Het huidig moment is namelijk nieuw, fris, levendig en is nog niet eerder vertoond. Openstaan voor wie je dan bent, zonder jezelf van tevoren in te dekken met strategieën of te beschermen met vooringenomen standpunten is alleen mogelijk als je je dit realiseert. Het verleden is geweest, de toekomst nog niet gearriveerd. Als je in het huidig moment aanwezig kunt zijn, realiseer je meer en meer je eigen unieke aard. Er komt meer en meer van jou tevoorschijn – een feest op zich! In dit boek werken we enkele

42 | TCC Magazine

eeuwenoude handvatten uit waardoor je in staat bent om meer van jezelf tevoorschijn te laten komen. Handvatten die gaan over: • Hoe je in het nu kunt blijven door je volledig bewust te zijn van al je gevoelens, gedachten en sensaties op dit specifieke moment. • Hoe je dieper kunt afzakken in jezelf. Je ontdekt wat patronen zijn, waar ze vandaan komen, wat hun oorsprong is en hoe je wat losser van je automatismen kunt komen te staan. Je ontdekt eveneens dat de intentie om daadwerkelijk over jezelf te willen leren, helpt! • Het herinneren van jezelf. Wie ben je zonder alle aannames over jezelf? Zonder de stemmen van je innerlijke criticus, het superego? Zonder de imago’s die je onbewuste meent op te moeten houden. Herinneren gaat ook over jezelf innerlijk opnieuw herijken, verankeren en helen. • Het onderscheid tussen individualisme, nodig vanuit een (oudkinderlijke) behoefte om speciaal te zijn, en individualiteit, het bewustzijn dat je een uniek iemand bent die dat niet langer hoeft te bewijzen of bevestigd hoeft te zien. Individualisme is het resultaat van weinig verbinding met je eigen wezen; individualiteit is het resultaat van het verschuiven van je aandacht van je ervaringen in de buitenwereld naar je ervaring in jouw binnenwereld.

•

Hoe je om kunt gaan met allerhande obstakels die je tegenkomt in het proces van bewustwording. Bewustzijnsleer herbergt verschillende inzichten uit disciplines zoals de neurologie, westerse en oosterse psychologie, de (reform) pedagogiek, kwantumfysica, metafysica, wijsbegeerte, theosofie, filosofie, spiritualiteit alsmede inzichten uit diverse religieuze stromingen. Tegelijkertijd staat het los van filosofische, religieuze of psychotherapeutische stromingen en heeft het niet de pretentie het nieuwste of zoveelste systeem te zijn. De kern bestaat uit waar laten zijn wat waar is. Bewustzijnsleer gaat uit van een ontwaken in het huidige moment, daar waar het leven is, gewoon door te erkennen wat waar is voor jou. Bewustzijnsleer is gericht op het vergroten van je bewustzijn waardoor je jezelf en dat wat is, leert begrijpen, door de maskers van je conditioneringen heen. Dat vergroten van ons bewustzijn doen we door een bepaalde manier van zelfonderzoek van wat er is en gebeurt in onszelf. Dit soort onderzoek wordt gekenmerkt door een open houding met zo weinig mogelijk aannames. Wanneer we namelijk onze aannames over hoe de dingen zouden moeten zijn, terzijde schuiven, kan er werkelijk inzicht ontstaan, hoewel er nooit een garantie is.

SAMSARA Dus ook zonder hem de schuld te geven van mijn ‘val uit het paradijs’ of mijzelf op mijn kop te geven waarom ik me toch zo makkelijk laat meeslepen door wat spullen in de woonkamer. Na zo’n moment van werkelijk inzicht, ook in dit soort kleine zaken, word je even helemaal gevoed door stilte, liefde, een diepe innerlijke rust en compassie. Even één moment word je niet langer bepaald door irritatie of angst. Dat wil niet zeggen dat emoties als woede, verdriet, teleurstelling en dergelijke verdwijnen. Alles gaat gewoon door, maar de emotie die verschijnt in dit gewaar zijn, doorzie je en lost daarmee op in totale acceptatie. Boekfragment uit: Verborgen Wijsheid – Leer de taal van je onbewuste Erica Rijnsburger & Dolly Heuveling van Beek www.samsarabooks.com

NFG verloot medio april een exemplaar van dit boek. Wil je kans maken? Kijk dan op de Facebookpagina.

Directe ervaringen Jarenlang vond ik, Erica, dit overigens maar zweverige uitspraken waar ik niet zoveel mee kon. Later begon ik iets van de diepere wijsheid hiervan te begrijpen, maar had ik de vraag: leuk gezegd, maar hoe doe je dat dan? Met die vraag ben ik de diepte ingedoken. En telkens als ik een stukje te pakken had en dacht: nu begrijp ik het, diende een volgende situatie zich aan waarop ik geen antwoord wist en geneigd was vanuit bekende patronen op die situatie te reageren. Steeds opnieuw en vanuit onverwachte hoek werd ik met mijn neus op het feit gedrukt dat veel van ons denken en voelen een projectie vanuit het verleden naar de toekomst is. Dat veel van ons denken en voelen met het huidig moment, ofwel nú niets van doen heeft. De momenten dat ik dit werkelijk kon doorzien, gingen gepaard met een

diepe ontspanning in heel mijn wezen. Wat vervolgens overblijft, is wat wel genoemd wordt de directe ervaring van het zijn in het hier en nu, de enige plek waar leven het leven zelf raakt. Het waren momenten van een totale en vredige gelukzaligheid. Dat is het punt waarop elk mens zich realiseert dat bewustzijn een leegte is, een ‘niets’ dat aan ‘alles’ uitdrukking en betekenis geeft. Helaas zijn paradijzen er kennelijk ook om weer ‘uitgegooid’ te worden, dus na zo’n moment van gelukzaligheid kan ik de woonkamer inlopen om daar vervolgens tegen de zooi (althans, in mijn ogen) van mijn man aan te lopen en in gemopper te vervallen. Nu heb ik twee keuzes. Ik kan in mijn gemopper blijven hangen, of ik kan zien wat er gebeurt, mijn gevoelens en gedachten accepteren voor wat ze zijn, zonder het hele voorval te problematiseren.

Dolly Heuveling van Beek

Erica Rijnsburger

TCC Magazine | 43

Proef afgerond voor ondersteuning bij aanvraag zorgcontact In november startte de pilot ‘NFG zorgt voor werk’, een project waarvoor NFG een overeenkomst heeft gesloten met Ovezo, een bureau dat gespecialiseerd is in gecontracteerde zorg. Eigenaars daarvan zijn Martijn van Wijk en Peter Bults. Zij ondersteunen bij de aanvraag van een zorgcontract voor de Wmo of de Jeugdwet met een gemeente. Ook begeleiden ze het verdere traject. Zo’n zorgcontract kan veel werk betekenen en levert vaak meer op dan de vergoeding van een zorgverzekeraar. NFG heeft voor dit doel een speciale website in werking gesteld: www.zorg-tender.nl. Van Wijk en Bults zijn aan de slag gegaan met diverse zorgverleners, waaronder coaches, therapeuten en counselors. Ze hebben het voor deze groep een stuk laagdrempeliger en betaalbaarder gemaakt deel te nemen aan een aanbesteding. Waar de meesten zich doorgaans door laten afschrikken, is dat ze voor hun praktijk een kwaliteitssysteem moeten opstellen. Als je daar weinig vanaf weet, is dat al gauw een tijdrovende klus. Besteed je het aan een consultant uit, dan ben je doorgaans duizenden euro’s kwijt. Deelname aan dit project is een aanzienlijke kostenbesparing. Het bureau is HKZ-partner (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling

44 | TCC Magazine

in de Zorgsector), een keurmerk dat staat voor duurzame kwaliteitsverbetering. Inmiddels hebben ze al veel praktijken geholpen die daardoor veel cliënten kregen doorverwezen via gemeenten en fors zijn gegroeid. Ze kregen cliënten die normaliter niet met hun aanbod in aanraking zouden zijn gekomen. Kaf Een kwaliteitssysteem is een van de meest voorkomende en belangrijke voorwaarden die een gemeente stelt om iemand te contracteren. Van Wijk: ‘De gemeente heeft doorgaans weinig kennis over deze doelgroep van behandelaren en therapeuten en gaan ervan uit dat er veel kaf onder het koren is. Dus willen ze zekerheid dat ze uitsluitend in zee gaan met capabele zorgverleners. Daar hebben ze eigenlijk maar weinig instrumenten voor, vandaar die eis van een kwaliteitssysteem. Je zou erover kunnen discussiëren of dat dan inderdaad 100% zekerheid oplevert. In elk geval is het zo dat een kwaliteitssysteem erop is gericht je organisatie permanent te verbeteren. Als je daar echt werk van maakt, zegt dat iets over jou en over welke kwaliteit je in je praktijk wilt neerzetten.’ Ondernemer Op de vraag wat voor inzichten de

pilot hun heeft opgeleverd, geeft Van Wijk een aantal voorbeelden. Zo kwamen ze achter een aantal misvattingen. Een therapeut dacht bijvoorbeeld dat ze voor elke cliënt geld zou moeten afdragen. Een aanbesteding kan één, twee of drie jaar lopen, je betaalt er één keer voor. Een ander stelde de vraag of hij met zo’n contract ook nog een PGB (persoonsgebonden budget) moest aanvragen. ‘Het antwoord is ‘nee’, dat is niet meer nodig.’ Daarnaast werd het Van Wijk en Bults duidelijk dat ze therapeuten erop moesten wijzen dat als ze een contract kregen, ze zich wel als ondernemer moesten blijven opstellen. Van Wijk: ‘Je zal nog wel je nek moeten uitsteken en jezelf kenbaar moeten maken aan je doelgroep. Als je achterover blijft leunen, gebeurt er nog niet veel, ook niet als je een contract hebt.’ Opgelet Ook kregen ze veel vragen over het kwaliteitssysteem. Niet helemaal duidelijk was dat als je een contract met een gemeente niet naleeft, dat forse risico’s met zich mee kan brengen. Van Wijk heeft ervaring met iemand uit een andere doelgroep die een contract had afgesloten met een budget van € 100.000 per jaar. Die had er geen erg in dat hij dat overschreed en de gemeente trok aanvankelijk niet aan de bel. Wel een

RIA TEEUW

paar jaar later. Met als gevolg dat de zorgverlener moest terugbetalen wat hij boven dat bedrag had ontvangen. ‘De man had even niet opgelet’, aldus Van Wijk. Overigens zal zoiets bij Ovezo niet voorkomen, omdat zij een extra service bieden: de gehele looptijd de deelnemers tijdig informeren over de acties die voortvloeien uit het contract. Iets anders wat de pilot heeft opgeleverd, is inzicht in hoe ze de ondersteuning zo efficiënt mogelijk kunnen aanpakken. Ze hadden vierdaagse bijeenkomsten ingesteld om groepsgewijs met zorgverleners te werken aan hun kwaliteitssystemen. Die hebben ze compacter weten te maken en teruggebracht naar drie dagen. Tijdens die dagen ontwikkelen de deelnemers onder begeleiding hun eigen kwaliteitssysteem. Niet alleen worden ze voorzien van de benodigde kennis, maar ze ontvangen ook veel tips en leren van collega’s. Van Wijk heeft de ervaring dat deelnemers flinke stappen zetten in het ondernemerschap en met de kwaliteit van hun praktijk.

Eigen tempo Een aantal zorgverleners hebben ze niet kunnen helpen, maar dat kwam volgens Van Wijk omdat de contractering gesloten was. In dergelijke gevallen zijn er twee opties: ‘Of je gaat op de oude manier verder of je bereid je vast voor op de nieuwe aanbesteding. Dan kun je op je eigen tempo je kwaliteitssysteem schrijven. Dat is nooit verloren tijd, je verbetert er altijd je praktijk mee. Verder is het goed om te weten dat er grosso modo twee soorten aanbestedingen zijn. Een waar je tussentijds nog een contract kan krijgen en een aanbesteding die eenmalig is. Dat betekent dat je gedurende de looptijd van het contract niet meer kan meedoen.’ Quickscan Tevreden stelt Van Wijk dat de pilot hun veel informatie heeft opgeleverd waarmee ze hun aanbod doelmatiger en aantrekkelijker konden maken. ‘We hebben ons product aangepast, scherper weggezet en goedkoper gemaakt. Ook hebben we besloten voortaan te werken op basis van no

cure no pay. We zijn er nu helemaal klaar voor om een grote groep NFG-zorgverleners te ontvangen.’ Op de vraag of alle NFG-leden baat hebben bij hun aanbod, antwoordt Van Wijk wat terughoudend. ‘Daar durf ik geen uitspraak over te doen. Het hangt er bijvoorbeeld vanaf of je een therapie biedt die doorgaans valt onder het aanvullende pakket van de zorgverzekeraars. De gemeente zal dan zeggen dat de cliënten daar een beroep op moeten doen. Valt je aanbod daarbuiten en gaat het echt om jeugdhulp of om iets dat onder de Wmo-wetgeving valt, dan heb je wel grote kans. Stel dat je volwassenen begeleidt die als gevolg van een burn-out helemaal vastzitten en het niet lukt weer deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Ook dan zou het best eens kunnen gaan werken. Maar in het algemeen kunnen we dat niet stellen. Daarom voeren we ook een analyse uit. Als een zorgverlener zich aanmeldt, plannen we eerst een halfuurtje in voor telefonisch contact en kennismaking. Een quickscan, die al een eerste aanwijzing geeft of we iets voor hem of haar kunnen betekenen. Valt die positief uit, dan kunnen we de verdiepende analysefase ingaan. Een traject dat NFG-leden niets kost.’ Zonder zorg Samenvattend stelt hij: ‘Als jij een contract hebt, kun je daarmee veel extra cliënten zien. Wel moet je ondernemerschap tonen. Een gemiddelde aanbesteding heeft een looptijd van een jaar of drie. Het komt erop neer dat je dan een behoorlijk bedrag investeert, maar de jaren erna zonder zorg aan het werk kan. Alles bij elkaar brengt een traject veel werk met zich mee, maar Ovezo probeert de tijd en de kosten te beperken door slim en efficiënt te organiseren. ‘Het gaat erom dat de zorgverlener er niet alleen voor staat en vrij van stress contracten kan afsluiten.’ Je kunt je kosteloos en vrijblijvend aanmelden via: www.zorg-tender.nl www.ovezo.nl

TCC Magazine | 45

DE SPIJSVERTERING CENTRAAL VitOrtho helpt!

NIEUW

VitOrtho helpt! Gezondheid is onze motivatie.

ELS CORNELIS

SlaaphygiĂŤne, een cruciale pijler van leefstijleducatie We brengen ongeveer een derde van ons leven al slapend door. Wat is het belang daarvan? Waarom is het levensnoodzakelijk? Slaap is cruciaal voor een normale motorische en cognitieve functie. Gedurende onze slaap worden vele nieuwe neuronale connecties gelegd. Slaapgebrek is een niet te onderschatten probleem en heeft vaak verstrekkende gevolgen. In dit artikel wordt hier dieper opÂ ingegaan.

TCC Magazine | 47

Slaapcycli Onze slaapcyclus tijdens de nacht verloopt gefaseerd, waarbij elke fase een specifieke functie heeft en typerende fysiologische eigenschappen vertoont. Met de ontdekking van enerzijds “rapid eye movement” (REM)-slaap door Aserinsky en Kleitman1 in de vroege jaren vijftig en anderzijds de NREM-REM-cyclus door Dement1 kreeg men hierin steeds meer inzichten. Tijdens onze slaap wisselen de twee hoofdfasen REM en NREM elkaar af. De REM- slaap wordt getypeerd door snelle oogbewegingen en gebrek aan spiertonus. De NREM-slaap of diepe slaap wordt gekenmerkt door niet-snelle oogbewegingen en trage hersengolven (NREM). Fasen slaapcyclus: Fase 1 NREM-slaap: de lichtste fase van NREM-slaap, gesitueerd tussen waak- en slaaptoestand. De spiertonus door het hele lichaam ontspant en de activiteit van de hersengolven begint te vertragen. Ook gekenmerkt door de aanwezigheid van trage oogbewegingen. Fase 2 NREM-slaap: het is de eerste echte fase van de NREM-slaap. Hersenengolven blijven vertragen met specifieke uitbarstingen van snelle activiteit, bekend als slaapspindels, afgewisseld met slaapstructuren gekend als K-complexen. Beide beschermen de hersenen tegen ontwaken uit de slaap. De lichaamstemperatuur begint te dalen en de hartslag begint te vertragen Fase 3 en 4 NREM-slaap staat bekend als diepe NREM-slaap. Het meest herstellende stadium van slaap, fase 3, bestaat uit deltagolven of langzame golven. Fase 5 REM- slaap of droomslaap: eigen aan deze fase zijn de snelle oogbewegingen met volledige afwezigheid van spiertonus. Hersengolven zijn actiever dan in fase 2 en 3 van de slaap. De slaapcyclus start met NREMfase 1, die normaal gesproken

48 | TCC Magazine

1-7 minuten duurt voordat de slaapspindels van NREM-fase 2 starten. Naarmate fase 2 vordert, treedt er een geleidelijke, langzame hoogspanningsgolfactiviteit op, die uiteindelijk overgaat naar fase 3 en 4 diepe NREM-slaap. De eerste fase van NREM-stadia 3 en 4 duurt ongeveer 10-30 minuten. De slaap wordt lichter naarmate de REM-fase nadert, die 90-120 minuten na het begin van de slaap plaatsvindt. Deze cycli van afwisselend NREM en REM-slaap komt 4 à 5 cycli per nacht voor. Elke cyclus duurt ongeveer 90 minuten, maar de duur van de cyclus verandert naarmate de nacht vordert. De duur van elke NREMfase 3 en 4 verlaagt ten voordele van de REM-cyclus. Tijdens de derde en vierde NREM-REM-cycli is er minimale deltagolfactiviteit en duren REM-fasen 20-30 minuten. Tegen het einde van de nacht neemt het aandeel diepe slaap geleidelijk af ten voordele van de actieve REM-slaap. Slapen om niet te vergeten Een voldoende kwalitatieve en kwantitatieve slaap beïnvloedt voor een groot deel het consolideren van herinneringen. Dit betekent zoveel als het verplaatsen van het geheugen van een kortetermijn- (hippocampus) naar een langetermijngeheugen (neocortex). Bij het consolideren van herinneringen worden bepaalde neurale circuits versterkt en andere gewist zodat nieuwe herinneringen kunnen worden opgeslagen. Het proces waarbij het brein herinneringen selecteert en deze gedurende de slaap stockeert, wordt ook wel “cherry picking’ genoemd. Slaap is nodig bij het leren van nieuwe vaardigheden, zowel cognitief als motorisch. Daarbij zijn bepaalde ‘geheugen’gebieden van de hersenen zoals de hippocampus, neocortex en amygdala, actief tijdens de slaap. De hippocampus (kortetermijngeheugen) en neocortex (langetermijngeheugen) gebruiken verschillende methoden om herinneringen op te slaan. De hippocampus staat in voor het episodisch geheugen (persoonlijke gebeurtenissen), terwijl

de neocortex eerder instaat voor het semantisch (algemeen) geheugen (begrijpen van patronen en feiten). Het langetermijngeheugen vertaalt zich in structurele veranderingen in de hersenen, waarbij men vorming ziet van nieuwe synapsen. Dit verklaart ook waarom kortetermijngeheugenverlies kan optreden (het geheugen van de afgelopen 12 uur) zonder dat dit van invloed is op herinneringen op de lange termijn. De communicatie tussen de hippocampus en de neocortex maakt het alleszins mogelijk nieuwe gegevens die de dag ervoor zijn geleerd, te verplaatsen of te consolideren naar de neocortex. Consolidatie gebeurt vooral tijdens de derde fase van de diepe slaap NREMslaap2 . Geheugenconsolidering tijdens de NREM-slaap verklaart dan ook waarom verstoorde NREMslaap gelinkt is aan problemen bij het vormen van herinneringen. Dit ziet men onder meer bij alzheimerpatiënten. Slaapmiddelen en hun invloed op geheugenconsolidatie Studies geven aan dat slaapmedicatie de consolidatie van het geheugen remt3. Testen met slaapmiddelen als Zolpidem en Zaleplon tonen aan dat mensen die deze medicatie gebruiken, moeite hadden te onthouden wat ze de dag ervoor hadden geleerd. Hieraan ten grondslag liggen verminderde structurele of functionele neurale veranderingen, ook synaptische plasticiteit genoemd. Er zijn aanwijzingen dat sommige slaap bevorderende medicijnen de plasticiteit negatief beïnvloeden. Maar weinig studies onderzochten het effect van hypnotica op slaapafhankelijke consolidatie bij mensen. Toch is het belangrijk dit nader te bekijken. Zeker in het kader van de recente cijfers die het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid in 2017 vrijgaf. Daaruit bleek dat bijna één op de acht Belgen naar medicatie grijpt om zo beter te kunnen slapen of te kalmeren. De pillen zijn alleen

ELS CORNELIS

verkrijgbaar op voorschrift. Vrouwen gebruiken ze vaker dan mannen, en vanaf de leeftijd van 45 jaar neemt het gebruik spectaculair toe. Bij 75-plussers gaat het zelfs om ĂŠĂŠn op de drie mensen. Slaapmiddelen omvatten de klasse van benzodiazepinen die werken op de benzodiazepinereceptor. Hiervan is bekend dat zij fase 3 en 4 van de slaap verminderen Een studie gepubliceerd door het tijdschrift BMJ4, suggereert dat benzodiazepinegebruik de ontwikkeling van dementie op deze manier kan bevorderen. Mensen die gedurende drie maanden of minder een benzodiazepine hadden ingenomen, hadden ongeveer hetzelfde risico op dementie als degenen die er nog nooit een hadden genomen. Door het medicijn drie tot zes maanden te nemen, nam het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer toe met 32%. Indien langer dan zes maanden werd ingenomen, nam het risico zelfs met 84% toe. Ook het type medicijn bleek van belang. Mensen met een langwerkende benzodiazepine zoals

diazepam (Valium) en flurazepam (Dalmane) hadden een groter risico dan degenen met een kortwerkende benzodiaze zoals pinetriazolam (Halcion), lorazepam (Ativan), alprazolam (Xanax) en temazepam (Restoril). De onderzoekers erkennen dat het gebruik van benzodiazepines eventueel ook een signaal kan zijn dat mensen proberen om te gaan met angst en slaapverstoring - twee veel voorkomende symptomen van de vroege ziekte van Alzheimer. Het gebruik van een benzodiazepine is op deze manier misschien geen factor bij het veroorzaken van dementie, maar een indicatie dat het al aan de gang is. Maar zelfs mocht dit zo zijn, dan zijn er voldoende argumenten om benzodiazepines bij ouderen te vermijden. In 2012 heeft de American Geriatrics Society benzodiazepines toegevoegd aan de lijst met ongeschikte medicijnen voor de behandeling van slapeloosheid. Die beslissing werd vooral genomen omdat de vaak voorkomende bijwerkingen van benzodiazepines zoals verwardheid, vaak rampzalige gevolgen hebben, waaronder vallen, breuken en

auto-ongelukken. Zelfs kortwerkende benzodiazepines hebben een grotere impact bij oudere mensen. Aangezien het metabolisme van het lichaam met de leeftijd vertraagt, duurt het langer om geneesmiddelen te klaren. Benzodiazepines worden opgeslagen in lichaamsvet en kunnen nog lang nawerken nadat mensen ermee stoppen. Als laatste moet ook hiermee rekening gehouden worden: de hersengebieden die zorgen voor een verkwikkende slaap, zijn ook die gebieden die het snelst atrofiĂŤren met het ouder worden. Vergelijkbare resultaten met een kortwerkend slaapmiddel Zaleplon, toegediend voor het slapengaan (waardoor een periode van drugsvrije slaap in het laatste deel van de nacht mogelijk was), zouden erop kunnen wijzen dat een minimale periode van drugsvrije slaap op elk moment van de nacht voldoende is om geheugenconsolidatie te maximaliseren. Aan de andere kant zou een afname in geheugenconsolidatie in deze omstandigheid suggereren, dat blootstelling aan geneesmiddelen

TCC Magazine | 49

U zoekt orthomoleculaire voedingssupplementen... Op onze website www.derooderoos.nl kunt u kiezen uit ons brede assortiment van alle gerenommeerde merken. De Roode Roos levert inmiddels 25 jaar als marktleider orthomoleculaire voedingssupplementen op uw verzoek als gezondheidsprofessional direct aan uw cliënten.

Wij werken vanuit een modern ingericht gebouw, gericht op snel en

Wij verwerken uw voorschrift! • • • • • • •

AVG-proof voorschrijfsysteem onafhankelijk vraaggestuurd korting voor uw cliënten kwaliteit betrouwbaar klantgericht

www.derooderoos.nl | 070-3010701

ELS CORNELIS

“NATUURLIJKE SLAAP IS ÉÉN VAN DE KRACHTIGSTE BOOSTERS VAN HET IMMUUNSYSTEEM. DAAR SPEELT HET NATUURLIJKE SLAAPHORMOON MELATONINE EEN CENTRALE ROL IN.”

vroeg in de slaapperiode een kritieke factor is bij het verminderen van geheugenconsolidatie. Studies5,6 suggereren in dit verband een associatie tussen verstoorde slaap en de ziekte van Alzheimer. Onderzoekers van het Radboudumc, Washington University School of Medicine en Standford University beschreven in het magazine Brain een experiment waarbij men zag dat verstoring van de diepe slaap voor eiwitophopingen zorgt. Ophoping in de hersenen van de amyloïd en tau-eiwitten, kenmerkend voor de ziekte van Alzheimer, is een langzaam proces dat vermoedelijk tien tot twintig jaar duurt. De schade die deze ophopingen veroorzaken, leidt tot cognitieve klachten. Beide eiwitten komen van nature in de hersenen voor en worden ook weer afgebroken door specifieke enzymen. Overdag stijgt de hoeveelheid amyloïd-beta in het brein, om tijdens de slaap weer te dalen. In de hersenen bevindt zich als het ware een specifiek lymfesysteem,

het zogenaamd “glymphatic systeem”. Deze benaming komt voort uit het feit dat de gliacellen bij dit systeem betrokken zijn. Deze cellen ruimen ’s nachts afvalstoffen als amyloïd op, waarna ze worden afgevoerd via het cerebrospinaal vocht7. Slaapgebrek leidt tot toename van amyloïd in de hersenen en zou daarom een rol kunnen spelen bij het ontstaan van alzheimer. Slaap maakt het immuunsysteem wakker Natuurlijke slaap is één van de krachtigste boosters van het immuunsysteem. Daar speelt het natuurlijke slaaphormoon melatonine een centrale rol in. Melatonine reguleert zowel de thymosine alfa-1 als de thymulineproductie. De concentraties van thymosine alfa-1 in zowel het serum als de thymus van ratten, -en ook van mensen- vertonen piekwaarden tijdens de nacht en basale waarden gedurende de dag. De concentraties van thymuline vertonen een 24-uursritme met een toename van hun waarden ‘s nachts. Deze resultaten suggereren dat melatonine betrokken is bij de regulatie van immuunfuncties door de productie van thymuspeptiden te verhogen8. Dit wordt eveneens verstoord door het gebruik van slaapmedicatie. Oudere mensen zijn vaak al vatbaarder voor infecties. Bij het gebruik van slaapmedicatie wordt dit nog versterkt. In geval van ernstig en aanhoudend verlies van slaap slaat de balans van

de T-helpercellen over van type 1 naar type 2, leidend tot type 2-dominantie. Als gevolg daarvan worden de pro-inflammatoire cytokines en dus de inflammatie versterkt. Slaapgebrek leidt bijvoorbeeld tot hoge niveaus van TNF-α, IL-6, maar ook tot een daling van de natural killer (NK)-activiteit9. Laat het duidelijk zijn dat slapen meer is dan louter een menselijke, fysiologische behoefte. Een goede kwalitatieve slaap heeft veel meer in zijn mars. We geven nog vijf tips mee ter bevordering van een natuurlijke slaap: • Zorg voor voldoende tryptofaan (5-HTTP) in het dieet, evenals de cofactoren om serotonine naar melatonine om te zetten: magnesium, B3, B5, B6 en zink en SAM. • Sta overdag minstens aan half uur bloot aan natuurlijk daglicht. • Stop minimaal een uur voor het slapengaan met schermgebruik. Het blauwe licht remt de aanmaak van melatonine. • Nuttig in de namiddag/avond geen cafeïne houdende dranken noch chocolade. • Drink geen alcohol om in te slapen. De slaperige effecten zijn slechts van korte duur en de slaapcyclus wordt verstoord door een overbelaste leverwerking. Een volledige lijst van referenties is op te vragen bij de redactie.

Nu verkrijgbaar bij BIOK: Publi 06 – “Naar een kwaliteitsvolle nachtrust” Een orthomoleculair slaapdossier www.biok.center Een kwalitatieve slaap waarbij we uitgerust wakker worden, hangt af van vele biochemische en hormonale factoren. In dit orthomoleculair slaapdossier worden de mechanismen achter het waak-slaapritme blootgelegd. Niet te missen voor eenieder die belang hecht aan een verkwikkende nachtrust! Auteur: Els Cornelis Aantal pagina’s: 53 Jaartal: 2018

TCC Magazine | 51

Het denken van de systeemspecialisten Inmiddels zijn we aangeland bij de vijfde editie van dit magazine waarbij wij als systeemspecialisten weer twee pagina’s mochten vullen. Zo gaandeweg hebben jullie kennis kunnen maken met ons denken, onze filosofische hersenspinsels en kunnen proeven aan wat een systeemspecialist doet in de praktijk. Een van de belangrijkste speerpunten in ons denken is wel de stelling dat “iedereen deugt”. Deze gedachtegang wil niet zeggen dat klakkeloos alles wat iemand doet, door ons wordt toegejuicht en gestimuleerd. De gedachte dat iedereen deugt, wil eigenlijk zeggen dat wij geloven dat iedereen een goede reden heeft om te doen wat hij doet. Het deugen gaat in deze zin dus meer over de diepere drijfveren dan over de actie op zichzelf. Wat levert het ons op om dit te blijven denken? Als je ervan uitgaat dat iedereen een goede reden heeft om te doen wat hij doet, is het aan ons om samen met iemand te zoeken naar de redenen achter iemands gedrag. Alleen als wij werkelijk interesse kunnen tonen in iemands gedachten, verleden en opvattingen kunnen

slaat; er is dus vaak een dieperliggende reden voor. Wij horen vaak dat mensen worden bekritiseerd op wat zij doen in plaats van dat samen wordt gezocht waarom men kiest voor deze oplossing. Aandacht hiervoor hebben en iemand erkenning geven voor de geschiedenis van bijvoorbeeld geweld in de generaties helpt ‘ontschuldigen’ en maakt ruimte voor nieuw, competent gedrag. Je bent tenslotte een vader en bij vaders hoort geen slaan! Er ontstaat zo een oorspronkelijke context van onvoorwaardelijke steun en acceptatie, waarbinnen het probleemgedrag kan ophouden te bestaan terwijl iemand als mens “heel” blijft. Het denken in deugen helpt om vrij te blijven in het contact en lenig te kunnen zijn in het zoeken, erkennen en denken in deze contexten. Moet ik je nou zien als een gewelddadige vent of als een goede vader? In de verworden context, de context waarbinnen klanten binnenkomen, bestaan verhalen over geweld, miskenning en grensoverschrijding. Het is de kunst deze verhalen in het licht te plaatsen van competentie en

“AL S JE ERVAN UITGAAT DAT I E DE R E E N E E N GO E DE R E DE N H E E F T O M T E D OEN WAT HIJ DOET, I S H ET A A N ON S OM S A M EN M ET IEMAND T E ZOEKE N NA A R D E RED EN EN AC H TER I EM A N D S G ED RAG . ” wij achterhalen wat maakt dat iemand in het heden tot bepaalde gedragingen komt. De volgende stap is iemand kunnen erkennen in deze drijfveren en iemand werkelijk kunnen laten voelen dat wij proberen te snappen waarom iemand doet wat hij doet. Pas als we daar een akkoord op hebben, ontstaat de ruimte om met iemand te kijken of zijn gedrag dan ook werkelijk datgene is wat hij beoogt te doen? Een goede vader doet niet aan kindermishandeling maar heeft vaak pijnlijk goede redenen waardoor het uiteindelijk toch zo ver is gekomen. Wij gaan uit van competentie en bejegenen iemand dan ook nooit vanuit zijn ziekte of stoornis. Iemand is simpelweg niet zijn ziekte of probleem, alhoewel mensen vaak wel ervaren dat zij samenvallen met hun klachten. Zo is de vader die zijn kinderen slaat, geen slecht mens, hij is niet zo geboren. Hij is nog steeds een vader die van zijn kinderen houdt. Het zijn vaak de omstandigheden die hebben geleid tot bepaald gedrag en geen enkele vader is er trots op dat hij zijn kinderen

52 | TCC TCCMagazine Magazine

verbinding, alleen dan ontstaat werkelijk ruimte voor verandering. Als wij niet meer kunnen denken dat iemand deugt, hebben wij zelf werk te doen. Wij zijn dan ingezogen in het verworden verhaal en kunnen geen verschil meer maken. Als wij geen verschil kunnen maken, is ons werken vruchteloos want de oplossing ligt nooit in de ons aangeboden verworden context! In onze praktijken horen wij veel verhalen over eerdere hulpverleningstrajecten die niet zijn geslaagd. Bij navraag blijkt in bijna alle gevallen dat mensen zich niet werkelijk gekend hebben geweten en nooit in een werkelijk akkoord met de hulpverleners zijn gekomen. Het zou kunnen helpen als elke hulpverlener in dit land kan denken dat iedereen in de basis deugt. Dat geeft ruimte voor oprechte interesse en maakt de ontmoeting voor de klanten tot een rijkere ervaring! Door: Luit Afman, systeemspecialist bij Reinaerde

NKS

Waarheid “Er bestaan geen feiten, alleen interpretaties.” (citaat van Friedrich Nietzsche) Ik verwonder mij over de vele verschillende visies die mensen hebben, die als de waarheid verkondigen en andere mensen proberen te overtuigen van hun gelijk, hun waarheid. Maar wat is waarheid eigenlijk? Volgens Wikipedia is waarheid een begrip dat min of meer synoniem is met echtheid, geldigheid, juistheid. Van Dale omschrijft ‘waarheid’ als: het ware, overeenstemming van woorden met feiten. Als er geen feiten bestaan zoals het bovenstaande citaat beweert, bestaat er dan wel een waarheid? Als er geen feiten zijn om onze waarheid aan te toetsen, zijn er alleen interpretaties of perspectieven. Of zoals Jack Derrida zegt: “Onze waarheden zijn sociale en culturele constructies die niet worden gevonden maar gemaakt.” Betekent dit dat, als er alleen interpretaties van feiten zijn, er dus meerdere waarheden zijn? Ik denk het wel. Binnen de systemische visie mogen er meerdere waarheden naast elkaar bestaan. Iedereen heeft zijn eigen blik op de werkelijkheid. Het voorbeeld van het kopje met het oortje vind ik hierin erg beeldend. Het is maar net vanuit welke hoek je het kopje bekijkt om te kunnen verkondigen wat de waarheid is over aan welke kant het oortje zit. Dit illustreert mijns inziens heel mooi dat er meerdere waarheden naast elkaar kunnen bestaan en dat er geen absolute waarheid is. Waarom is het voor veel mensen zo belangrijk hun kijk op de werkelijkheid over te brengen op anderen en hen ervan te overtuigen dat dit de absolute waarheid is? Heeft het te maken met de uitspraak van Nietzsche die zegt dat de waarheid een illusie is, die

Fotografie: maartjebrok.nl

voor de menselijke soort onontbeerlijk is om te overleven? In het boek Bio-energetica van Alexander Lowen staat: “De geest poogt in zijn fantasieën en dagdromen een onvoorspoedige en onaanvaardbare realiteit om te draaien door het scheppen van beelden en dromen (illusies). In een situatie waarin men zich hulpeloos voelt om een dreigende werkelijkheid te veranderen of eraan te ontkomen voorkomt een terugvallen op illusies dat de persoon toegeeft aan een hopeloze wanhoop.” In zijn onderzoek naar depressie werd duidelijk dat een depressieve reactie algemeen volgt op de ineenstorting van een illusie. Het gevaar met een illusie is dat het de persoon blind maakt voor de realiteit. Wat zou er gebeuren als er meerdere waarheden zouden mogen bestaan? Zou het conflicten verminderen omdat de strijd van het willen overtuigen van elkaar wegvalt? Binnen de systemische visie wordt genoemd dat het ruimte creëert om meerdere waarheden naast elkaar te laten bestaan. Het doen inzien dat communicatie niet lineair is, maar circulair, maakt dat er meer mogelijkheden zijn om conflicten op te lossen. Maar aan de

andere kant: zou het ontbreken van het vast kunnen houden aan ‘de waarheid’ (onze illusie) de grond onder onze voeten doen wankelen? Hebben we het houvast van illusies nodig? En komen deze illusies aan het wankelen als we andere waarheden ook openhouden? Ik denk dat beide kanten belangrijk zijn. Onderstaande uitspraak van Eco (1993) vind ik mooi gevonden omdat beide facetten hierin verweven zijn: “Er zijn grenzen aan de interpretatie, niet elke interpretatie is ‘juist’, het is wel degelijk mogelijk te zeggen welke interpretaties onaanvaardbaar zijn. Dat is het beslissingsdomein van de cliënt.” (Uit: De mens als verhaal van Jan Olthof en Eric Vermetten) Maakt trouwens de uitspraak dat er alleen interpretaties zijn, niet aanspraak op precies datgene wat ontkend wordt: namelijk de waarheid? Door: Kim Bosman, Systeemspecialist en SPV bij NL-Psy

TCC Magazine | 53

NEM ACADEMY

www.nemacademy.nl 076-5219573 NFG erkende Bijscholingen: EMDR Emotioneel Lichaamswerk Haptonomie Individueel Systemisch werk Creatieve Interventies

SNRO erkende opleidingen: Psychosociale Basiskennis Opleiding Transformatie Therapeut Opleiding Transformatie Coach

NEM Academy Michiel de Ruyterstraat 2, 4819 AD Breda www.nemacademy.nl info@newenergymovers.nl

COLUMN JAMIE NEDERPEL

Wijsheid komt met de haren Maandagochtend op het schoolplein. “Hee, is je haar weer geverfd?” vraagt de ene moeder aan de andere. “Ja, maar het heeft niet goed gepakt, je ziet nog grijs.” Met vier moeders buigen we naar haar toe en inderdaad, we zien bovenop haar hoofd nog een paar grijze haren. “Waarom laat je het eigenlijk niet grijs worden?” vraag ik. “Nee joh, daar vind ik mezelf echt nog veel te jong voor, ik ben 34!” Een andere moeder beaamt: “Als je er makkelijk iets aan kunt doen, dan doe je dat toch gewoon?” Het klinkt zo logisch. In ons welvarende land hoeft niemand er oud bij te lopen. Maar draai het eens om: als je iets gemakkelijk kunt laten zoals het is, waarom zou je er dan iets aan doen? Waarom is het gemakkelijker om elke zoveel weken een paar uur onze haren te laten verven en daarvoor te betalen, dan de tekenen van ons ouder-worden te accepteren? Dankzij de subsidieregeling Ontwikkeladvies voor 45-plussers van minister Koolmees wandel ik de laatste tijd meer met vijftigers. Zij ervaren aan den lijve dat ze geen twintig meer zijn. En niet alleen aan hun haar. Werk dat hen voorheen moeiteloos afging, vraagt nu om een grote inspanning. Het tillen wordt te zwaar. Die eindeloze vergaderingen voelen als een enorme ballast. De zoveelste reorganisatie kan er eigenlijk niet meer bij. Terwijl het werk inhoudelijk nog steeds past. Hier valt niet tegenop te verven. Hier is iets anders nodig: berusting. Berusten in de werkelijkheid zoals-ie is. Om van daaruit - waar mogelijk - maatregelen te kunnen treffen. Berusten in het ouder worden is veel minder sexy dan nog wat langer jong lijken. Het vraagt dat je jezelf neemt zoals je bent met alles wat daarbij hoort: je haren, je lichaam en je veranderende energie. En ook je teruglopende geheugen, trouwens. Want nu ik dit schrijf, herinner ik me ineens dat ik tot ruim voorbij mijn 30e met een pincet één voor één die paar grijze haren uit mijn slapen trok. Want als je er makkelijk iets aan kunt doen, dan doe je dat toch gewoon? Voor mij valt verven blijkbaar niet in de categorie ‘makkelijk’, maar die pincet werkte prima. Totdat dat niet meer genoeg was en ik mijn grijze haren toch maar besloot te accepteren. Het doet me denken aan de bekende woorden van – vermoedelijk – Franciscus van Assisi: “Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me de wijsheid om het verschil tussen beide te zien.” Er zit een grijs (...) gebied in zijn gebed. In onze tijd kunnen we namelijk héél veel veranderen. We kunnen ons hele lichaam laten aanpassen als we het geld daarvoor (over) hebben. We kunnen onze baan of relatie opzeggen en naar de andere kant van de wereld verhuizen. Accepteren wat we niet kunnen veranderen en daarin berusten lijkt bijna niet meer te hoeven. We veranderen net zo lang door totdat dat écht niet meer gaat.

Jamie Nederpel is wandelend loopbaancoach en schrijver van het boek Het is altijd het goede weer. www.werkvanuitjenatuur.nl

Wanneer we Franciscus’ woorden vertalen naar onze tijd, hoor ik daarin de uitnodiging om goed te blijven voelen wat er echt speelt: wanneer zijn we aan het vluchten voor wat er werkelijk aan de hand is en wanneer exploreren we de ruimte om onszelf en ons leven te verbeteren? Ik zou willen vragen: geef me de kalmte om te accepteren wat ik kan accepteren. Geef me de moed om te veranderen wat ik niet kan accepteren. En geef me de wijsheid om het verschil te zien. En die wijsheid, die komt met de haren.

TCC Magazine | 55

Koken in Therapie Een gerecht herinneren is meer dan alleen denken aan dat ene gerecht zelf en of het wel lekker was. De herinneringen van de zintuigen op dat moment komen terug, zoals de geur, de smaak, hoe het eruit zag, hoe het aanvoelde en welke geluiden je hoorde. Het moment wordt herinnerd, inclusief de aanwezigen en de sfeer. Van jongs af aan heeft het mij al geïntrigeerd welke uitwerkingen maaltijden hadden op mensen, waardoor ik bewust gerechten ben gaan bereiden. Door deze passie te combineren met het verzamelen van informatie, gerechten uit te proberen en te ervaren heb ik geleerd maaltijden aan te passen aan personen en situaties. Met dit als bagage is Koken in Therapie ontstaan. Casus In mijn praktijk werd een jongen aangemeld die zich dagelijks afzonderde om uren te gamen. Zijn ouders waren een paar jaar geleden gescheiden en zijn moeder was in een ander huis gaan wonen. Een paar maanden daarvoor was moeder plotseling overleden en dit was een grote schok voor het hele gezin. Vader gaf aan dat zijn zoon een vorm van ASS heeft en wilde graag begeleiding voor hem.

56 | TCC Magazine

Tijdens de afgesproken sessie wilde de jongen niet in gesprek en draaide zijn rug half naar mij toe. Hij gaf binnensmonds aan dat hij geen verwerking of therapie nodig had, omdat hij niet aan zijn moeder dacht en plezier had in veel gamen. Gamen leek voor hem een vlucht uit de realiteit te zijn, waarbij hij zich goed voelde. Ik liet hem zo even zitten en merkte dat de spanning in hem wat afnam. Voorzichtig vroeg ik wat er zoal in hem opkwam als zijn moeder genoemd werd. Nog afgekeerd vertelde hij dat zijn moeder hem na schooltijd altijd een kop thee gaf en dan eten ging koken. Hij kon langzaam gaan vertellen hoe het was als hij thee van haar kreeg en welke gerechten ze maakte. Bij het noemen van zijn lievelingsgerecht draaide hij zich weer naar mij toe. Hierop vroeg ik door naar zijn zintuigelijke belevingen van het moment dat zijn moeder dit kookte, zoals wat hij in de keuken, wat de temperatuur van de kamer was, welke geluiden hij hoorde, wat hij rook en of hij nog wist hoe het gerecht smaakte. Hij ging enthousiast praten en vertelde veel details. We spraken af om de volgende keer dit gerecht volgens moeders recept te maken. Hij kwam op de afgesproken tijd snel aangefietst. Alle ingrediënten werden vers gesneden en verwerkt. Soms proefde hij van wat hij aan het snijden was en gaf daarop automatisch reactie op zijn bevindingen. Spontaan noemde hij hoe zijn moeder het maakte en noemde specifieke uitspraken van haar. Daarbij vertelde hij wat hij miste en hoe het nu was.

Het was een bijzondere sessie. Het gerecht was voor hem uiteindelijk zeer geslaagd, precies zoals hij het zich herinnerde. De jongen koos zelf zijn gerechten uit en twee hiervan wil ik uitdiepen: -Uiensoep Hij sneed alle uien zelf en ging hierdoor huilen. Door de tranen te laten komen, kwam hij bij het verdriet dat in zijn lichaam opgeslagen was. Hij kon erover praten en gaf zelf aan wat hij op dat moment nodig had en hoeveel tijd hij hiervoor wilde. -Chili con carne Omdat mensen met ASS gevoelig kunnen zijn voor prikkelsensaties in de mond, had ik uit voorzorg meerdere soorten bonen ingekocht. Uit ervaring met hem wist ik dat hij de andere ingrediënten aankon. Bij binnenkomst zei hij dat hij veel van chili hield maar niet van bruine bonen, want die voelden niet fijn in zijn mond en hadden absoluut geen smaak. We hebben het gerecht samen zorgvuldig doorgenomen en zo kon hij zien dat er meerdere boonsoorten gebruikt konden worden. We spraken af dat hij de verschillende bonen één voor één zou proeven en dan uitvoerig zijn bevindingen zou vertellen, net als een verslaggever. Zorgvuldig werden de bonen geproefd en ze kregen gedetailleerd commentaar. De cannellinibonen waren door de grootte, de bite én volle smaak zijn favoriet. Door deze manier van voedsel beleven, wilde hij alle geproefde bonen in de chili. Hij zou het met aandacht gaan eten. De chili en alle bonen waren heerlijk geweest.

PAULIEN LUGIES Praktisch Bij koken in een praktijk gelden de richtlijnen van HACCP, waaronder ook dieetvoorschriften en voedselallergieën. Per leeftijd zal bekeken moeten worden welke gerechten gemaakt kunnen worden. Omdat de cliënt zelf het voedsel bereidt, is het noodzakelijk flexibel te kunnen werken als therapeut. Geen enkele kooksessie in therapeutische setting is vooraf uit te schrijven; verrassingen zullen blijven komen en als therapeut moet je voldoende kennis van bereidingsprocessen hebben om te kunnen anticiperen. Inspiratiebronnen: • Het Spel en de kracht van oplossingen, Insoo Kim Berg, Therese Steiner, Peter de Jong • Rouw, Rouwbegeleiding en Rouwtherapie, Johan Maes & Henriëtte Modderman • Slapende honden? Wakker maken!, Arianne Struik • Autisme vanuit een ontwikkelingsperspectief, Martine F. Delfos & Norbert Groot

Fotograaf Hessel Bosch

Om de jongen meer te laten ervaren, is met vader overlegd dat we een oosterse winkel zouden gaan bezoeken. We hebben producten bekeken, ingrediënten en hun toepassingen gelezen en aan de winkelier vragen gesteld. Hij ging uiteindelijk zelf op onderzoek uit en wilde wel wat producten uitproberen. Na afloop hebben we in mijn praktijk wat geproefd en een recept samengesteld. Het durven verlaten van zijn comfortzone leverde hem iets moois op en dat werkte door in zijn dagelijkse leven. Vanaf de eerste keer koken was afgesproken dat de jongen het gerecht mee naar huis zou nemen om het als gezin gezamenlijk te eten. Vader zou voor de tafelaankleding zorgen. Het bleek dat vooraf al over het eten werd gepraat en dat het een veilig middel was om gezamenlijk over moeder te kunnen praten.

Bevindingen Koken is mijn passie en dat zet ik nu in als therapeut. Het enthousiasme zie ik ook bij de kinderen als zij koken. Zij kunnen eigen wensen aandragen en recepten uitzoeken waarbij ze zelf ingrediënten mogen toevoegen of weglaten. We kunnen proberen gerechten na te maken vanuit een herinnering en daarbij haalt het kind alle zintuigen van dat moment terug. Als er even een stressmoment wordt ervaren, zoeken we een oplossing en dat gaat heel natuurlijk. Een kind praat tijdens de bereiding over zijn probleem en onderwerpen waar hij last van heeft. Met de ritmische bewegingen van kneden, snijden en roeren komt er rust en ruimte om te uiten, verwerken, helen en emoties te reguleren. Samen met therapeutische methoden kan door Koken in Therapie aan de hulpvraag van de cliënt gewerkt worden.

Paulien Lugies is kinderen jeugdtherapeut en heeft sinds 2009 een eigen praktijk. Blijven openstaan voor cliënt en ouders en het toevoegen van nieuwe interventies en methoden maken het werken in dit vak voor haar boeiend. Meer informatie: www.kindertherapietwente.nl

TCC Magazine | 57

Je eﬀectiviteit vergroten?

Ontdek de kracht

van Integral Eye Movement Therapy • Stressreductie • Verliesverwerking • Preventie burn-out • Behandeling van angst, depressie & trauma’s

• Persoonlijke groei

Vijfdaagse opleiding voor coaches, counselors, psychologen en therapeuten Verlichting brengen bij je cliënten met een innovatieve methodiek? Dat kan sneller en eﬀectiever dan je ooit had durven dromen. 58 | TCC Magazine

Met Integral Eye Movement Therapy neutraliseer je steeds terugkerende vervelende herinneringen, emoties en gevoelens. Je groeit als persoon en als professional.

Cursisten waarderen de diepgang en professionaliteit van IEMT-training met een 9! Meer info? Bezoek www.iemt-training.nl of kom naar een van onze gratis kennismakingsworkshops.

NADJA BENSCHOP

Je adem

de verborgen sleutel tot een goede gezondheid Zoals je ademt, zo leef je. Letterlijk. Als we langer dan drie minuten stoppen met ademen, is het gedaan met ons. En tóch staat het merendeel van ons geen seconde stil bij de adem. Boeiend eigenlijk, als je bedenkt dat we drie dagen zonder water kunnen en maar liefst 40 dagen zonder vast voedsel. Hoeveel aandacht besteden we wel niet aan onze voeding? Zuurstof geeft energie. Beter ademen betekent dus ook: energieker leven.

Wist je dat 70 tot 80 procent van onze energievoorraad afhankelijk is van de hoeveelheid zuurstof in ons lichaam? Als je je dat realiseert, is het eigenlijk best bijzonder dat we niet meer aandacht hebben voor onze ademhaling en het verbeteren daarvan, terwijl we bijvoorbeeld wel vaak letten op onze voeding. Als arts verbaast dat me altijd. In het moderne, jachtige leven is het hebben van veel energie - en dus lucht - toch zo ontzettend belangrijk. Naar adem happen Op het moment dat er iets spannends gebeurt, stokt je de adem. Als je stopt met ademen, zeg je eigenlijk: ik leef nu even niet, ik ben hier niet bij. Hoe vaak stop jij eigenlijk met ademen? Heb je daar al eens bij stilgestaan? Afhankelijk van welk onderzoek je erop naslaat, gebruikt de gemiddelde westerse medemens slechts 30 tot 50 procent van zijn of haar ademhalingscapaciteit. Sporten is in die metingen inbegrepen. Als je onbewust ademt, laat je dus het grootste gedeelte van je ademhalingscapaciteit onbenut. Niet alleen hebben we vaak met veel stress te kampen, we beroven onszelf ook nog eens van de zuurstof die zo cruciaal is voor onze energievoorraad! Waarom versterven we onszelf dagelijks? Het gebeurt vaak onbewust. Bewust ademen is nu eenmaal niet iets wat ons wordt bijgebracht

tijdens de opvoeding. Zelfs binnen de geneeskunde wordt alleen gesproken over de lichamelijk aspecten van de ademhaling. Ik heb de afgelopen jaren uitgebreid de tijd genomen om de bestaande literatuur over de gezondheidsvoordelen van het ademen te doorgronden. Ik was hoogst verbaasd toen ik zag hoeveel onderzoek er al bestond over de gezondheidsvoordelen van dieper ademhalen en ademhalingstherapie. Sommige onderzoeken stamden uit de jaren 70 van de vorige eeuw of nog eerder. Ik vraag me af waarom we hier als artsen niet meer over leren tijdens onze studie. Als we minder ademen of zelfs stoppen met ademen, heeft dat een effect op de hoeveelheid zuurstof die we hebben in ons lichaam. Daar waar weinig zuurstof is, heeft ons lichaamsweefsel het zwaar. Op die plekken kunnen dan sneller ziekten ontstaan. Toen ik deze kennis eenmaal had, ben ik me exclusief gaan richten op het werken met mensen met kanker. Wetenschappelijk onderzoek naar zuurstof bij kanker In de 15 jaar dat ik nu als arts in de farmaceutische industrie werk, heb ik mij beziggehouden met de ontwikkeling van nieuwe kankermedicijnen. Daarnaast zoek ik de afgelopen 9

“DA A R WA A R WE IN IG Z U U RSTO F IS , H E E F T O N S LIC H A A M S WE E F S E L H E T Z WA A R. O P DIE PLEKKEN KU N N E N DAN SN E L L E R ZIEKTEN O N T STAAN .”

jaar - als alternatief therapeut in ademwerk - naar een manier waarop we de reguliere geneeskunde kunnen verbinden met de soms eeuwenoude kennis die in de alternatieve geneeskunde aanwezig is. Toegegeven, onderzoek naar alternatieve geneeskunde is niet altijd van de beste kwaliteit. Er is vaak te weinig geld waardoor het onderzoek wordt gedaan binnen te kleine

TCC Magazine | 59

patiëntenpopulaties. In de enorme berg van artikelen vond ik desalniettemin een flink aantal zeer degelijk uitgevoerde onderzoeken, die wat mij betreft niet genegeerd kunnen worden. Onze kennis over kanker is de laatste decennia sterk toegenomen. Mede dankzij de toegenomen interesse van de farmaceutische industrie die hoogwaardig en degelijk onderzoek uitvoert en ondersteunt. Wat we weten is het volgende: de cellen die tot een kankergezwel uitgroeien, onderscheiden zich op meerdere manieren van gezonde cellen. Zij ontwikkelen bijvoorbeeld mechanismen die een langere overleving, een snellere delingssnelheid en een verminderde natuurlijke celdood toestaan. Ze passen zich zo aan dat ze zich - in tegenstelling tot normale cellen - in een zuurstofarme omgeving kunnen handhaven. Recent bewijs In België is recent onderzoek gedaan1 naar het functioneren van kankercellen en de reacties van deze cellen op zuurstoftekort. De kankertypen die onderzocht werden, bleken een systeem te hebben ontwikkeld waardoor ze harder groeien als er minder zuurstof aanwezig is. Op het moment dat er weinig zuurstof in de omgeving is, daalt in de omgeving van deze tumoren het gehalte aan het enzym TET (zuurstof-afhankelijke ten-eleven translocation). Hierdoor worden de genen ‘uitgezet’ die de tumorgroei onderdrukken. Dat betekent dat de tumoren ongeremd kunnen doorgroeien. Dit onderzoek is alleen nog in cellen en in muizen uitgevoerd, maar het geeft een belangrijk signaal dat nader onderzoek waard is. Kanker en adem Diepe middenrifademhaling verhoogt het zuurstofniveau2,3 in het lichaam en verbetert de lymfedrainage. Hierdoor kan de aangeboden extra zuurstof beter doordringen tot in de kern van de tumor. Daarnaast is het voor de toegankelijkheid van zuurstof in de cellen noodzakelijk dat de cel zich in een

60 | TCC Magazine

zogenaamde ‘droge omgeving’ bevindt4. Cellen die omgeven zijn door vloeistof, (lichaamsvloeistof) nemen aanzienlijk minder zuurstof op dan cellen in een droge omgeving. Bij een middenrifademhaling wordt door de ademhalingsbeweging in de buik de terugvloed van lymfevocht bevorderd. Dit creëert de gewenste ‘droge’ celomgeving. De verhoogde lymfedrainage heeft daarnaast een verhoogde ontgiftende werking. Zo kan middenrifademhaling ervoor zorgen dat in het lichaam opgeslagen gifstoffen afgevoerd worden. Californisch onderzoek gebruikte camera’s in het lichaam om het effect van middenrifademhaling te bekijken. Diepe middenrifademhaling blijkt de terugvloed van lymfevocht tot wel 15 keer te versnellen. Ook de hoeveelheid geklaarde lymfe die in de bloedbaan terugvloeit, is afhankelijk van het luchtvolume dat ingeademd wordt5.

Een grotere ademteug betekent dus meer afvoer van lymfevocht. In een onderzoek bij vrouwen met gynaecologische kankers die chemotherapie ondergingen, werd bovendien aangetoond dat een middenrifademhaling ‘spanningsangst’ en vermoeidheidsklachten verminderde6. Cohen en collega’s7 vonden in 2011 dat een middenrifademhaling preoperatieve stemmingsstoornissen verminderde en het immuunsysteem van kankerpatiënten na chirurgie verbeterde. Stress is bepalend Naast de invloed van zuurstof zijn ook de emoties bepalend voor je fysieke gesteldheid. Er zijn sterke bewijzen dat stress de groei, de kans op metastasering, de overlevingsduur en de overlijdenskans bij kanker nadelig beïnvloedt8. Er zijn ook aanwijzingen dat de start van kanker met stress

NADJA BENSCHOP

“ DI E PE M ID DEN RI FADE M HALIN G VE RHO OGT HET ZUU RSTOFNI VE AU2,3 IN HE T L I CHAAM EN VE RB E TERT D E LYMFE DRAIN AGE. HIER DOOR KA N DE AAN GEBODE N EXTR A ZUU RSTOF BETER DOORDR IN GE N TOT I N DE KER N VA N DE TUMO R . ”

te maken kan hebben. Mensen met stress hebben dus een slechtere prognose dan mensen die optimistisch in het leven staan en hun emoties goed kunnen uiten. Een bevolkingsonderzoek9 in een dorp in Joegoslavië bekeek de psychosociale factoren die bijdroegen aan de sterfte. Resultaten lieten zien dat de mate waarin een persoon rationeel en anti-emotioneel is (R/A) een grotere invloed heeft op het ontstaan van kanker en hartziekten dan roken! Oftewel, mensen die hun agressie en emoties slecht konden uiten, hadden een 29 maal grotere kans op overlijden door kanker dan mensen die goed in staat waren om hun emoties te uiten. Ook bleek dat langdurige hopeloosheid invloed had op het optreden van kanker. Emotionele openheid vergroot overleving In 1989 zette een artikel vanuit de psychologie de wereld van kankeronderzoek op scherp (Spiegel). Vrouwen met gemetastaseerde borstkanker die een jaar lang wekelijks

in praatgroepen bij elkaar kwamen, leefden gemiddeld 18 maanden langer dan een controlegroep van vrouwen die geen psychologische ondersteuning kregen. Een dergelijke uitwerking van psychologische ondersteuning was nog niet eerder gezien. Hoewel vervolgonderzoeken niet de spraakmakende resultaten konden repliceren, was dit onderzoek wel aanleiding voor een golf aan goed onderzoek naar de rol van spanning, stress en de ontwikkeling van kanker. Deze onderzoeken hebben inmiddels overtuigend laten zien dat mensen die een positieve insteek hebben, zich goed emotioneel kunnen uiten en weinig stress ervaren een grotere overlevingskans hebben dan mensen met precies hetzelfde kankertype in hetzelfde stadium die depressieve gevoelens hebben, rationeel zijn en veel stress ervaren8 . Borstkanker bleek het meest vatbaar te zijn voor stress en negatieve emoties. Uitgebreid onderzoek bij vrouwen met borstkanker wees uit dat stress vooral een belangrijke rol had op de mate waarin de kanker reageerde op de behandeling, de progressie van de kanker en de overleving10. Verschillende soorten stress zijn onderzocht. Denk aan acute versus chronische stress, eenzaamheid en ‘major life events’. Grote levensgebeurtenissen geven het grootste risico op borstkanker. Dit geldt met name voor heftige negatieve ervaringen vroeg in het leven, zoals misbruik, verlies van een ouder of bijvoorbeeld de holocaust. Zulke vroege levensgebeurtenissen geven 10 tot 20 jaar later een verhoogde kans op borstkanker. Stress bij kanker Negatieve emoties zoals stress hebben dus schadelijke - en soms langdurige - effecten op ons zenuwstelsel, de stressverwerking, ons aanpassingsvermogen en het immuunsysteem. Het is daarom zaak om in geval van ingrijpende ziektes zoals kanker iets te doen aan het vermogen om emoties te uiten en stress te verwerken.

De diagnose kanker, de behandelingen en de emotionele impact van deze ziekte op relaties en de omgeving zijn van zichzelf natuurlijk al stressvol. Het omgaan met mogelijke blijvende invaliditeit, verminking, infertiliteit en mogelijk je eigen overlijden zijn voldoende reden voor flinke stress. Het is daarom niet opmerkelijk dat ongeveer een derde van alle kankerpatiënten depressieve symptomen rapporteert bij de diagnose kanker. Een kwart van deze mensen is klinisch depressief 11,12. Emoties opruimen en weerbaarheid verhogen In mijn werk als ademcoach sta ik al ruim tien jaar versteld van de mogelijkheden die zich voordoen wanneer oude emotionele issues en belemmerende gedachten worden opgeruimd. Ziekten die door artsen ongeneeslijk zijn verklaard, blijken soms toch op wonderbaarlijke wijze te verbeteren of te genezen. Mijn conclusie als arts en onderzoeker moet daarom zijn: er is meer nodig om een ziekte te vormen (en te genezen) dan alleen het lichaam. Als therapeut is het van grote toegevoegde waarde als je kijk hebt op de adem van je cliënten en daar nuttige adviezen over kunt geven. Ik geef speciaal voor therapeuten bijscholingsdagen om te leren over het lezen van de adem en meer grip te krijgen op het fenomeen adem: ‘Kijk op de adem’ (basisdag) en ‘Adem en kanker’ (verdiepingsdag). Kijk op www.altractive.nl/agenda voor meer informatie. Opgeven kan direct via de website. Nadja Benschop is arts en Senior Trainer Transformational Breath, alsmede opleider in de opleiding tot Transformational Breath ademcoach. Ze heeft een eigen praktijk in Bilthoven. Mocht je vragen hebben, dan kun je contact met haar opnemen: info@altractive.nl. Een volledige lijst van referenties is op te vragen bij de redactie.

TCC Magazine | 61

Inhoud: 60 tabletten Adviesprijs: € 39,00

Compleet vitamine B-complex verrijkt met extra methyldonoren en glutathion me 4e gen t e B-vita ratie mines (B12 & B9)

Methialyn is een complete methylatieformule Methialyn optimaliseert de

Door de aanwezigheid

metabolisatie van homocysteïne door

van B-vitamines (B2, B6, B9, B12)

de aanwezigheid van belangrijke stoffen

helpt Methialyn bij het verminderen

uit de ‘methionine pathway’ zoals

van vermoeidheid.

foliumzuur, choline, betaïne, vitamine

Methialyn bevat naast geactiveerd

B6 en B12.

vitamine B12 ook foliumzuur (vitamine

Daarnaast wordt het energieleverend

B9) van de beste soort (5-MTHF).

metabolisme ondersteund door biotine

Een gegarandeerde optimale absorptie

en B-vitamines, zoals actief foliumzuur.

en effectiviteit.

Meer informatie: www.nutriphyt.nl

Seminars met accreditatie ReThink Foundation organiseert samen met Nutriphyt Nederland seminars op het gebied van gezondheid die voor eye-openers zorgen, met drs. Gabriël Devriendt als spreker. De seminars van ReThink worden door de meeste beroepsorganisaties geaccrediteerd. Kijk voor meer informatie op: www.rethinkfoundation.nl of www.nutriphyt.nl

Zaterdag 15 juni 2019

Kanker: nieuwe inzichten

Locatie: Houten (Utrecht) 9:00 tot 16:00 uur Toegang € 99,incl. syllabi en lunch

Zaterdag 28 september 2019

Allergische reacties en intoleranties

Gesponsord door:

SONNEVELT OPLEIDINGEN

Opleiding tot vitaliteitscoach SPE CIA L IST IN VITA A L L E V E N E N W E R K E N De Wereldgezondheidsorganisatie geeft aan dat ruim 75% van alle welvaartsziekten wordt veroorzaakt door levensstijl. Daarmee hebben mensen voor 75% invloed op het voorkomen van welvaartsziekten en het behoud van gezondheid. Meer dan ooit is er vraag naar vitaliteitscoaches die mensen kunnen begeleiden naar een optimale balans tussen een gezonde geest en een vitaal lichaam. Ben jij een van die vitaliteitscoaches?

•

Over de opleiding Vitaliteitscoach De opleiding Vitaliteitscoach van Sonnevelt Opleidingen past helemaal bij jou als je je betrokken voelt bij alle aan levensstijl gerelateerde klachten zoals diabetes, overgewicht en stress. Jij wilt structurele veranderingen aanbrengen in het gedrag van mensen, zodat zij zich vitaler voelen en meer in balans. Vitaliteit is meer dan voeding en beweging. Vitaal leven heeft ook te maken met bezieling en de sociale omgeving waarin je verkeert. Als vitaliteitscoach maak je niet alleen het verschil voor je cliënten, maar je levert ook een bijdrage aan een vitalere wereld.

•

Wat leer je in de opleiding Vitaliteitscoach? De opleiding Vitaliteitscoach biedt de bijzondere combinatie van persoonlijke ontwikkeling met vaardigheden om cliënten met vitaliteitsvragen te kunnen begeleiden. Je leert werken vanuit een integrale visie op de balans tussen lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden. Aan het einde van de opleiding kun je: • de inzichten en technieken die je leert tijdens de opleiding, zowel preventief als curatief inzetten.

•

advies en begeleiding geven bij diverse vormen van lichamelijke, psychische en psychosomatische klachten. in het bedrijfsleven, in het kader van vitaliteitsmanagement, trainingen en persoonlijke begeleiding geven om onder meer het ziekteverzuim terug te dringen en de werktevredenheid te vergroten. binnen de gezondheidssector cliënten begeleiden met vitaliteitsvragen. zelfstandig een praktijk starten als vitaliteitscoach.

Structuur opleiding Vitaliteitscoach De opleiding bestaat uit drie delen: 1. Basismodule Stress en coaching: Stress en Burn-out Coach 2. Keuze uit één module Coaching: Mental Coach, Basis Coach of Gelukscoach 3. Keuze uit één module Gezondheidscoaching: Trainer Hormoonfactor, Natuurvoedingsadviseur, Gewichtsconsulent of Beweegcoach. Heb je binnen ieder deel 1 jaaropleiding afgerond, dan ben je Vitaliteitscoach. Alle jaren kunnen ook als afzonderlijke opleiding en in willekeurige volgorde worden gevolgd. Inschrijven kan direct bij de jaaropleiding die je als eerste wilt gaan volgen. Voor meer informatie over lesmateriaal, locaties, lestijden en prijzen verwijzen wij je graag naar de website:

Albert Sonnevelt, psycholoog, coach en oprichter van Sonnevelt Opleidingen: “Een vitaliteitscoach begrijpt dat vitaliteit een integraal model is; dat het altijd gaat om een combinatie van factoren en dat iedere klacht die iemand heeft, niet het probleem is, maar een gevolg van verschillende oorzaken. Een vitaliteitscoach opgeleid door Sonnevelt, kijkt per persoon aan welke knop(pen) hij moet draaien om mensen beter te maken. Iedere knop correspondeert met één van de lagen van de Vitaliteitspiramide, die de basis vormt van de opleiding.”

Albert Sonnevelt: “Mijn leven draait om raken en geraakt worden. Ik geloof dat mensen pas bereid zijn om te veranderen op het moment dat ze persoonlijk geraakt worden. Er is ontzettend veel academische kennis, maar uiteindelijk is het leven de belangrijkste school. Het leven heeft mij geleerd dat keuzes vanuit het hart gemaakt worden. Daarna gaat het hoofd redenen bedenken om die keuzes te rechtvaardigen. Mensen komen pas in beweging als ze geraakt zijn. Het belangrijkste dat wij mensen leren en dat ik zelf ook geleerd heb, is om vanuit respect voor de natuur te leven. Vraag jezelf iedere keer af wat energie geeft en wat energie kost en respecteer dat. Vandaaruit maak je keuzes.”

www.sonneveltopleidingen.nl

TCC Magazine | 63

Het systeem weet het! Systemische principes en hun dynamieken in families én organisaties. Op een zaterdagmorgen in januari kwamen we in Zuidhorn bij elkaar voor een workshop tafelopstellingen met Rolf Eikenhout. Het werd een bijzondere ochtend. In dit artikel wil ik een indruk geven van twee casussen die aan de orde zijn geweest en hoe tafelopstellingen kunnen werken. En misschien herkent u iets van uw eigen verhaal. Vooraf Het werken met (tafel)opstellingen levert niet direct oplossingen. Er kan wel inzicht en beweging ontstaan. N.B. Daar waar ‘vierkant’ genoemd wordt, heeft het vaak de betekenis van ‘mannelijk’. Daar waar ‘rond’ beschreven wordt, heeft het vaak de betekenis van ‘vrouwelijk’. Casus 1 IK (vrouw) heb het gevoel van vastzitten en niet verder te kunnen. Ik zoek beweging, inspiratie, een drive om iets te kunnen vormgeven. Ik denk aan onderdrukking van het vrouwelijke. Ik hou me zelf aan de zijlijn. De loyaliteit naar mijn moeder speelt hier een rol. ‘Hier zit ik vast en het is absoluut.’ Ik heb ooit een besluit genomen: ‘eerst de wereld en dan ik – eerst wereldvrede en dan ik.’ De opstelling: Op tafel ligt een rond werkvlak. Dit staat voor de wereld/ aarde. Voor het Kleine meisje vind ik het kleinste blokje veel te groot. Er komt een klein poppetje met rugzak uit een doos. Dit is goed voor mij. Ik zet haar midden op de aarde. Dit voelt verloren. Mijn vader (groot vierkant blok) zet ik aan de rand. Hij staat niet achter me en hij kijkt naar me. Voor mij is hij onbereikbaar.

foto 1

64 | TCC Magazine

Mijn moeder (groot rond blok) – het is niet direct duidelijk wat haar plaats is. Rolf: ‘Twijfel mag er zijn.’ Moeder komt uiteindelijk pal voor het kleine meisje te staan. Bij navraag blijkt dat moeder behoorlijk in de weg zit. Er blijkt nu een strijd te zijn tussen de ‘plek’ en de ‘wenselijke plek’. ‘Dit vertroebelt mijn blik’. De loyaliteit (klein vierkant blok) zet ik pal achter het kleine meisje. De associatie is het mannelijke in de wereld, een kracht en daadkracht. Bij navraag blijkt het om ‘daadkracht’ en niet om ‘daderkracht’ te gaan. Rolf: ‘Wat kun jij doen? Welke beweging kun je maken?’ En: ‘Wordt het vrouwelijke onderdrukt?’ IK: De opstelling is ‘benauwend’. (zie foto 1) Rolf stelt voor om vrouwelijkheid op te stellen. Ik zet haar (groot rond blok) aan de rand van de aarde in de lijn van mijn moeder. Vrouwelijkheid geeft rust. Ik zie dat ik er geen zicht op heb. Dit is in de opstelling ook letterlijk zo. (zie foto 2) Rolf: ‘Wat is nu de minimale beweging die je kunt maken?’ Ik ga iets opzij en zie dan de vrouwelijkheid in de verte. De benauwdheid verdwijnt. Een fijn beginnetje. Het gaat hier over mij! Casus 2 Het is alsof ik mezelf verlies in verbinding met mijn man. We zijn 25 jaar samen en hebben twee kinderen, een meisje (23 jaar) en een jongen (21 jaar). Ik voel me snel aangevallen en andersom. In het begin van de relatie was ik het ‘moedertje’. Hier heb ik mezelf van losgemaakt. En nu hebben we veel strijd. Hij (mijn man) had een moeizame relatie met zijn moeder. Ik wil die moederrol tegenover

foto 2

TPNET hem niet (meer). Wie ben ik en wie zou ik willen zijn? De zorgende vrouw? De zelfstandige, onafhankelijke vrouw of de ‘vrouw op de camping’ (die de ruimte zoekt)? Het is verwarrend, waar moet ik voor kiezen? De opstelling (zie foto 3) Mijn man (klein vierkant blok) zet ik aan de rand van het werkoppervlak. De moeder van mijn man (groot rond blok) komt naast mijn man te staan. Ik aarzel of ik haar ver weg of dichtbij zal zetten. Ik besef dat ik het lastig vind, maar ik begrijp het wel. Mijn dochter (klein rond blok) – zet ik in het midden. Ze kijkt naar vader. Mijn zoon (klein vierkant blok) komt naast mijn dochter en kijkt een andere kant op. De zorgende vrouw (groot vierkant blok) – ze komt enigszins tussen mijn man en mijn kinderen te staan. Ze is sterk, krachtig, heeft overzicht en leidt alles in goede banen. Ze heeft niet zo’n goed contact met mijn man. ‘Hij voelt zich klein.’ De zelfstandige, onafhankelijke vrouw (groot rond blok) krijgt haar plek aan de andere kant. Ze kijkt langs de opstelling naar buiten. ‘Hier heb ik ruimte, vrouwelijke kracht en speelsheid. Ik voel hier meer contact. Ik zie dat ik afstand houd omdat anders zijn moeder lastig wordt.’ De vrouw op de camping (groot rond blok) blijkt dezelfde als de zelfstandige, onafhankelijke vrouw. Ze wordt zo gedraaid dat de kinderen in zicht blijven. Ik heb de kinderen graag bij me. Het voelt verdrietig en gespleten. Haar man lijkt zo dichter bij de kinderen te komen. Rolf: ‘Lok je hem uit de tent of juist in je tent? Je eigen tent?’ En tenslotte nu IK (groot rond blok) – IK begin op de rand waar IK iedereen kan zien. Rolf: ‘Waar wil jij het liefste zijn?’ Ik wil een kleine vrouw naast de kleine man, om even groot te zijn. Dit is mijn verlangen. Ik vind het nog mooier als we samen in het midden staan. Rolf: ‘Op welke plek ga jij het meeste veranderen?’ en ‘Hoe kom je in die positie?’ Ik ga dichter naar mijn man. Rolf: ‘Eerst proberen en voelen.’ Ik sta nu tegen de zorgende aan en dit voelt beter. Er is nu een stevig blok ontstaan.

foto 3

Voor nu: het is wat het is. IK merk dat het nu steunend is in plaats van dat het uitgeput voelt. Rolf: ‘En als dit lukt wat gebeurt er dan? ‘Ik mag me af en toe ook terugtrekken. De campingvrouw komt bij het stevige blok te staan. Er staat nu een stevige constructie van drie vrouwen – een stevig zelf. Alle drie de ‘vrouwen’ maken mij tot wie ik ben. Ik hoef niet meer te kiezen! Wat een opluchting’. (zie foto 4) Slot Reacties van deelnemers: ‘Alles blijft dicht bij de persoon staan. Het is boeiend, spannend, verhelderend. De werkwijze is veilig. En ja, het systeem weet het. En niet alleen het systeem weet het. ‘Ik wist het al wel, maar nu zie ik het ook!’ Over Rolf Eikenhout Rolf Eikenhout werkt sinds 2007 samen met zijn vrouw Susan in hun Praktijk voor Persoonlijke Groei in Zuidhorn. Hij heeft opleidingen voor familie- en organisatie-opstellingen en systemisch coachen gevolgd bij het Bert Hellinger Instituut. Hij combineert zijn analytisch vermogen met intuïtie, verstand en gevoel. Meer informatie: rolf@praktijkvoorpersoonlijkegroei.nl www.praktijkvoorpersoonlijkegroei.nl

Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de coach, counselor & therapeut Lid worden Word lid en je ontvangt een webpagina. Voor nog meer voordelen zie: www.transpersoonlijk.net/info-lidmaatschap/

foto 4

TCC Magazine | 65

Van inzicht naar evenwicht Als professional op zoek naar verdieping? Maak kennis met een unieke methode die al 30 jaar succesvol is Een andere kijk op het coachen en begeleiden van mensen Krijg inzicht in de 24 basisgevoelens van de mens Leer als professional beter schakelen in uw vakkennis, of ontwikkel uzelf tot fulltime Repairing Balance ÂŽ coach

Wij bieden ook Coaching met bewezen werkende pakketten of volledig op maat Begeleiding in verandertrajecten Team ontwikkeling en in-company trainingen

Schrijf u nu in voor de informatiemiddagen op 9 en 10 mei op Repairingbalance.nl

Onze workshop bijwonen? Kijk op Repairingbalance.nl/workshop voor een workshop in uw regio

YVONNE VAN STIGT

Het ‘evidencebeest’ De wetenschap heeft zich in de afgelopen eeuw met een enorme snelheid ontwikkeld. Vooral op medisch gebied is er zoveel gepubliceerd dat het voor artsen met een drukke praktijk allemaal niet meer bij te houden is. Artsen hoeven de wetenschappelijke literatuur ook niet op de voet te volgen. Er zijn instanties, waaronder de Gezondheidsraad, die voor hen de belangrijkste studies selecteren. Zij bepalen uiteindelijk ook waar consensus over is, ofwel wat wel of niet ‘bewezen’ is. En daarmee ontstaat er meteen een probleem: wetenschappelijk bewijs levert namelijk geen zekerheden. Zelfs als er consensus is over een bepaald onderwerp, is het mogelijk dat de zaken later toch anders blijken te zijn. • Door het grote aantal publicaties is het ook voor de officiële instanties bijna onmogelijk om echt alle nieuwe studies te monitoren. • Er zijn veel niet onderzochte therapieën die soms al decennialang met succes gebruikt worden. Ze zijn wel degelijk effectief, zonder dat dit ‘bewezen’ is. • Er wordt zeker ook ondeugdelijk onderzoek gedaan, waardoor medicijnen worden toegelaten op de markt, terwijl deze achteraf gezien schadelijk blijken te zijn. • Sommige onderzoekers hebben financiële belangen. Zij worden betaald door fabrikanten die belang hebben bij een bepaalde

•

uitkomst van het onderzoek. Alleen gepubliceerde onderzoeken tellen mee in de wetenschappelijke wereld. Als je als onbeduidend onderzoeker iets nieuws ontdekt, is de kans niet zo groot dat het gepubliceerd wordt. In de media wordt correlatie en causaliteit nogal eens verward. Daardoor wordt het publiek verkeerd geïnformeerd. Er bestaat zoiets als voortschrijdend inzicht. Door nieuw onderzoek zullen we regelmatig oude visies moeten loslaten.

Bij de ‘leek’ leeft de gedachte dat alleen wat wetenschappelijk bewezen is, ‘waar’ is. En dat alles wat niet bewezen is, ‘niet waar’ is. Als docent, therapeut en onderzoeker in de complementaire geneeskunde loop ik regelmatig tegen dit soort (voor)

oordelen op. Mijn collega’s en ik krijgen regelmatig het onterechte verwijt dat therapieën die wij onderschrijven, niet ‘evidence based’ zijn, en dus niet effectief kunnen zijn. Het klopt dat men in de complementaire geneeskunde anders werkt dan in de reguliere geneeskunde. Bij ons staat de cliënt centraal, de mens met zijn totale omgeving. Wij werken niet met ‘evidence based’ protocollen, maar we leveren ‘evidence informed’ maatwerk. En weet je? Hiermee bereik je bij chronische aandoeningen vaak meer dan met een ‘evidencebeest’ protocol. De kritiek komt gewoonlijk vanuit de fundamentalistische hoek van de wetenschappelijke wereld. Met name de Vereniging tegen de Kwakzalverij doet alles wat niet binnen haar eigen straatje past, af als niet bewezen en dus als ‘kwakzalverij’. Jammer

TCC Magazine | 67

VITORTHO CONGRES VRIJDAG 14 JUNI 2019 | 9.30 - 16.30 uur

Schijns Prof. Dr. Virgil r Korbee Drs. Alexande erkaik Drs. Remco V r Scheepers Ing. Theodoo Dorothé Lueb Sien Poll

Hoe beschermen we ons tegen de hackers van ons immuunsysteem?

Congrescentrum Antropia Driebergen Meer informatie of aanmelden? Kijk op www.vitortho.nl/Congres2019

€105,* EX. BTW

YVONNE VAN STIGT en ‘niet wetenschappelijk’ om met oogkleppen op door de wereld te gaan. Een wetenschapper is juist iemand die van nature nieuwe ideeën onderzoekt en daarmee de wereld een dienst bewijst. Het idee dat wetenschappelijk bewijs ons de zekerheden gaat geven waar we naar op zoek zijn, begint zo langzamerhand af te brokkelen. In de 2012 vertelde hoogleraar epidemiologie Yvo Smulders al dat epidemiologisch onderzoek niet als zaligmakend gezien moet worden. [1] Hij werd alleen toen nog niet echt gehoord. In epidemiologisch onderzoek wordt er gekeken hoe vaak een aandoening voorkomt of hoe groepen mensen reageren op een bepaalde interventie zonder het werkingsmechanisme te begrijpen. Zo kun je onderzoeken hoe een grote groep mensen met IBS (irritable bowel syndrome) reageert op een specifieke darmflorabacterie [2], maar zelfs een leek kan bedenken dat nooit iedereen goed of slecht zal reageren. Want als je kijkt hoe een darm functioneert, is het duidelijk dat de oorzaak van dit ziektebeeld niet eenduidig is. Een prikkelbare darm kan veroorzaakt worden door niet passende voeding, een disbalans in de darmflora, de aanwezigheid van pathogenen in de darm, een ziek darmslijmvlies, een allergische aanleg, medicijngebruik, een teveel aan alcohol of stress, of een combinatie van al deze factoren. Zolang je niet onderzoekt wat er bij het individu aan

“WAT WE NODIG HEBBEN IS BEWIJS IN MEERVOUD EN DAT LUKT ALLEEN ALS WETENSCHAPPERS EN ZORGPROFESSIONALS DE HANDEN INEENSLAAN.”

de hand is, zul je als behandelaar niet zoveel opschieten met epidemiologisch onderzoek. Het is nu eenmaal geen ‘one size fits all’. De uitslag van zo’n onderzoek zegt dus meestal voor jou als individu niet zo veel. Er zijn andere vormen van wetenschappelijk onderzoek waarin wel werkingsmechanismen onderzocht worden. Juist die onderzoeken geven inzicht in de ongelofelijk ingewikkelde biochemie van het lichaam. Voor mij is dit soort onderzoeken wel heel waardevol. In onze beroepsgroep zijn we op zoek naar de verstoringen in de biochemie van de mens. Wanneer je de werkingsmechanismen begrijpt, kun je op zoek gaan naar oplossingen en dan het liefst naar maatwerk. Gelukkig begint in de medische wereld door te dringen dat het te krampachtig vasthouden aan wetenschappelijk bewijs, niet altijd de meest optimale zorg garandeert. Er is een advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving gepubliceerd [3] waarin gepleit wordt voor een omwenteling in het evidence based denken. De Raad zegt in de publicatie heel duidelijk:” Als de dagelijkse realiteit van zorg en welzijn vele gezichten kent, is zoeken naar eenduidig bewijs een illusie en een onterechte simplificatie van wat goede zorg is. Hiermee is niet gezegd dat de queeste naar bewijs achterwege gelaten moet worden, integendeel. Wat we nodig

hebben is bewijs in meervoud en dat lukt alleen als wetenschappers en zorgprofessionals de handen ineenslaan. Voor professionals betekent dit het omarmen van de onzekerheid in de bewijsvoering en het centraal stellen van de context van hun patiënten. Voor wetenschappers betekent dit de erkenning dat wetenschappelijk bewijs altijd onaf is en steeds onderwerp moet blijven van nieuwe inzichten en ervaringen. Voor zorgverzekeraars, overheid en toezichthouders betekent dit dat de kaders die zij stellen, ruimte bieden aan een experimentele benadering van de zorgpraktijk en dat zij het vermogen van zorgprofessionals en zorgorganisaties om hiervan te leren en te verbeteren vooropstellen.” Dat een belangrijke officiële instantie zoals de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving nu op deze manier stelling neemt, mag toch wel revolutionair genoemd worden. Ik hoop van harte dat er nu ruimte komt voor discussie en dat door dit advies de patiënt meer centraal komt te staan. Al zal het nog wel even duren alvorens deze nieuwe benadering gemeengoed zal zijn. Yvonne van Stigt, master in de klinische Psycho Neuro Immunologie www.opfg.nl Een volledige lijst van referenties is op te vragen bij de redactie.

TCC Magazine | 69

 Voedingsgeneeskunde presenteert

Colofon Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@inspiredcommunications.nl Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert en Ria Teeuw E-mail: maartje@inspiredcommunications.nl Eindredactie Marianne Smits en Charlotte Simons Redactieadres Waterviolier 40 2498 ES Den Haag Telefoon: +31 (0)6 12 98 64 89 E-mail: redactie@inspiredcommunications.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Waterviolier 40

healthy ageing her senen en da rmen c entr a a l

2498 ES Den Haag Telefoon: +31 (0)6 23 63 38 65 E-mail: info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp www.eefjekleijweg.nl Druk Damen Drukkers Lezersservice TCC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG, ALIP, de leden van TPnet, NKS en Rosegarden en aan studenten van diverse toonaangevende opleiders. Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: € 39,95. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever. Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@inspiredcommunications.nl

70 | TCC Magazine

Dé beurs en hét congres van het jaar voor gezondheidsprofessionals  Vakbeurs met alle innovaties op het gebied van supplementen, novel foods, innovaties en leefstijl, met daarnaast een congres met internationaal gerenommeerde sprekers.  Plenair programma en beurs met inspirerende workshops en innovatiepodium

DA UW AG EN N I T S A Z E T A LV

24 mei 2019 Expo Houten

Ga op 24 mei naar hèt event voor de gezondheidsprofessional! let op! In het kader van ons 20-jarig jubileum bieden wij een extra voordelige entreeprijs aan. Beurs + Workshops + Congres: € 20,-

www.voedingsge neeskunde.nl/vgbc2019

NIEUW IN HET ASSORTIMENT bonusan.com/synergy

Ondersteunt de energiestofwisseling Met extra hoge dosering van 300 mg per capsule. Vitamine B1 ondersteunt de energiestofwisseling, draagt bij tot een normale psychologische functie en heeft een gunstige werking op het hart.

Recent goedgekeurd novel food* Onlangs door EFSA goedgekeurd en dus nieuw in de EU: pyrroloquinoline quinon als grondstof. Capsules van 10 mg maken ﬂexibele dosering mogelijk.

Q10 in actieve vorm Deze actieve vorm van het natuurlijke co-enzym Q10 van Kaneka heeft een synergetisch eﬀect in combinatie met PQQ. Verkrijgbaar in gemakkelijk slikbare softgel-capsules van 50 mg.

*Nieuwe, op veiligheid gecontroleerde voedingsmiddelen en ingrediënten binnen de Europese Unie.

GRATIS SAMPLE!

ASHWAGANDHA-KSM BIOLOGISCH Met 300 mg van het bijzondere ashwagandha-extract KSM-66ÂŽ. extract uit de wortel van biologisch geteelde ashwagandha met sterke wetenschappelijke onderbouwing werkt ontspannend en draagt bij aan een goede geestelijke balans Binnen de ayurvedische gezondheidsleer wordt

voor extra geestelijke en lichamelijke onder-

het kruid ashwagandha (Withania somnifera) al

steuning in onze huidige jachtige maatschappij.

meer dan 4000 jaar gebruikt in de vorm van thee,

Ashwagandha-KSM van Vitals bevat KSM-66ÂŽ, een

siroop, zalf, tinctuur of poeder. Bijzonder aan

biologisch ashwagandha-extract dat in de meeste

ashwagandha is de sterke adaptogene (stabilise-

onderzoeken met ashwagandha is gebruikt. Lees

rende en homeostase bevorderende) werking.

meer over Ashwagandha-KSM op Vitals.nl of bel

Het wordt onder andere veel ingezet bij stress-

075-6476050. Professionals kunnen een gratis

situaties, omdat het ontspannend en rustgevend

sample bestellen op Vitals.nl.

werkt. Dit kruidenpreparaat is uitermate geschikt

ELKE DAG BETER