TCC Magazine Editie 2-2020 by Inspired Publishing

ED ITIE 2 - 2020 - JA A R GA NG 1 0

Leefstijl op recept interview met Jacqui van Kemenade

De diepte in:

POLYVAGAAL THEORIE ZELFZORG VOOR HOOGGEVOELIGE MENSEN

Duindoornolie Omega 7 ✓ Lamberts Duindoornolie capsules bevatten een zuivere Duindoornolie geëxtraheerd uit de pulp van de bessen (dit is een rijkere bron in vergelijk met de zaden).

✓ Dit hoog geconcentreerde, gestandaardiseerde extract bevat een gegarandeerde (minimale) hoeveelheid van 28% Omega 7 vetzuren per capsule.

✓ Bevat tevens Omega 3, 6 en 9.

Kies voor

www.lamberts.nl

Gezinshuizen: de kracht van het gewone leven

Pagina 30

Thuis

Broccoli

Broccoli staat in de wetenschappelijke belangstelling omdat hij van alle koolsoorten de hoogste concentraties bevat van zwavelhoudende bestanddelen met een krachtige therapeutische werking: de glucosinolaten.

Pagina 55

situatie even niet toe te doen. Of we klagen er nu niet over. Hoe kun je klagen terwijl we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en we niet weten wat er gaat gebeuren. Dat is ook wel weer mooi.

Het voorjaar is gestart. De wereld om ons heen wordt groener. De tijd van het jaar dat we de ramen opengooien, de wintergarderobe opbergen en we naar buiten gaan! Maar dit jaar is anders. Enerzijds draait de wereld gewoon door. Anderzijds staat de wereld stil. Een situatie die voor velen van ons nieuw is. Opgegroeid in Nederland ben ik gezegend met een jeugd zonder tekort aan voedsel en zonder oorlog. Daar ben ik dankbaar voor. Ik wens datzelfde toe aan mijnÂ kinderen. Hoe de wereld ervoor staat op het moment dat je dit leest, weet ik niet. Zitten we allemaal nog thuis of kunnen we weer door met het dagelijkse leven? En hoe ziet dat dagelijkse leven er dan uit?

Sacha van den Ende

Het maken van TCC Magazine gebeurt voor het grootste gedeelte online. Onze redactieleden werken allemaal online en de werkzaamheden die normaal niet online zijn, zoals een interview, proberen we nu ook te doen zonder dat we de deur uit hoeven. Nu we vooral thuis zitten, hebben we meer tijd om de boeken te lezen op die groeiende stapel op de redactie. We hebben meer tijd om onderzoek te doen naar interessante onderwerpen. Ja, ook wij hebben thuis kinderen rondlopen die geĂŤntertaind moeten worden of geholpen met thuisonderwijs. Dus ja, thuis online werken is een uitdaging. En toch lijken bepaalde dingen er in deze

Therapeut, Coach en Counselor Magazine is een initiatief van:

We hopen dat we je met deze nieuwe editie van TCC Magazine inspiratie geven en oog voor de positieve dingen om ons heen. We hebben niet overal invloed op. Laten we ons met elkaar inzetten voor die dingen waar we wel invloed op hebben. Veel leesplezier!

Hoofdredacteur

TCC Magazine | 3

VOORWOORD

Wanneer kinderen als gevolg van ernstige problematiek niet meer thuis of in een pleeggezin kunnen wonen, is voor veel kinderen een gezinshuis de aangewezen plek om in een stabiele thuissituatie op te kunnen groeien.

Inhoud 6 3

VOORWOORD

INHOUDSOPGAVE

6 14

NIEUWS

29 30

33 35 37 45

‘Als onze deskundigen in het complementaire en reguliere werkveld de krachten bundelen in integrative medicine, kunnen we straks het eerste land in Europa zijn waar de cijfers voor overgewicht dalen. Ik denk echt dat we kunnen laten zien dat het kan, juist omdat we als landje klein en behapbaar zijn.’

JA, IK HEB MIJN ZORG CONTRACT BINNEN! IN DE BOEKENKAST

Jacqui van Kemenade

INTERVIEW MET Jacqui van Kemenade

17 21

INTERVIEW MET

OPLEIDING Opleiding Seniorencoach en Stervensbegeleider IN DE PRAKTIJK: De therapeut en de arbo-arts

BROCCOLI (BRASSICA ITALICA)

NIEUWS

63 64

67 69 71

COLUMN Willem Pinksterboer GEZINSHUIZEN: DE KRACHT VAN HET GEWONE LEVEN Geke Klapwijk & Dorienke Klapwijk COLUMN Wilma de Haas

DE EPIGENETICA VAN ADHD & GLUTAMAAT Lucas Flamend

BETER LEREN OMGAAN MET MENSEN MET DEMENTIE OF AANGEBOREN HERSENLETSEL Tpnet DE ADVISEUR LEGT UIT... VITAKRUID verbreedt een nieuw tijdperk NOODLOT MEREL Frauke van Hulten 10 KEER LAVENDEL

IN DE BOEKENKAST

NIEUWS

80 82

COLUMN Jamie Nederpeil

AGENDA NIEUWE INZICHTEN OM TRAUMA’S TE BEHANDELEN Ria Teeuw

INZICHT BIJ SYSTEEMSPECIALISTISCH WERKEN NKS

TIJD VOOR JOU: ZELFZORG VOOR HOOGGEVOELIGE MENSEN Samsara COLOFON

TCC Magazine | 5

6 | TCC Magazine

INTERVIEW

volgens regulier huisarts Jacqui van Kemenade Aan het woord is Jacqui van Kemenade (53), regulier voedingsarts en kaderarts diabetes. Een ambitieuze vrouw met een heldere visie. Iemand die niet aarzelt om in haar vakgebied achterhaalde en ingesleten voedings- en leefstijlovertuigingen aan de kaak te stellen. Onlangs verscheen haar boek Leefstijl op recept.

Jaren voordat leefstijlgeneeskunde een begrip werd, was Jacqui er al met hart en ziel mee bezig. In 2016 stopte ze haar huisartsenpraktijk om een leefstijlpraktijk te starten. Wel valt ze sinds die tijd nog twee dagen per week in bij collega-huisartsen om haar registratie als regulier huisarts up-to-date te houden. ‘Mijn nieuwe praktijk was niet bepaald standaard, dus het was uitzoeken hoe ik het moest gaan aanpakken. Vier jaar geleden was dat nog een beetje pionieren. Met de zorgverzekeraar lukte het niet om een betaalsysteem te regelen. Hun reactie was: “Je doet het buiten de vaste huisartsensetting om, dus mensen moeten het zelf maar betalen.” Ik ontvang in mijn leefstijlpraktijk patiënten met diabetes en chronische aandoeningen en ze dragen dus zelf de kosten. Doorgaans zijn ze heel gemotiveerd, is me opgevallen.’ Vraatzuchtig Haar nieuwe praktijk bracht haar op de gedachte om een boek over leefstijl te gaan schrijven. Hoewel het een lekker leesbaar en informatief boek is geworden waar ze met recht trots op kan zijn, vond ze het toch best heel spannend hoe mensen erop zouden reageren zodra het uitkwam. Ten onrechte, want het is goed ontvangen en wordt goed verkocht. Op de vraag waarom ze het heeft geschreven, antwoordt ze: ‘Omdat veel aandoeningen als westerse chronische ziekten en diabetes verband houden met gewicht en voeding; vooral diabetes II is daar een goed voorbeeld van. Maar daarnaast vind ik dat hoe we doorgaans over overgewicht denken, veel te kort door de bocht is. Als mensen met obesitas er niet in slagen om af te vallen, vinden

TCC Magazine | 7

we met z’n allen dat ze gewoon beter hun best moeten doen. Maar dat is een onterecht oordeel. Die mensen gaan op dieet, komen daarna vaak weer aan en wegen dan soms meer dan daarvoor. Is iemand erg fors, dan zijn er uitspraken als ‘wat een mens zeg, heeft die zichzelf even laten gaan’. Ik vind dat respectloos. En omdat overgewicht in onze maatschappij toeneemt, ben ik me gaan afvragen of we dan collectief zo’n gebrek aan wilskracht hebben. Zijn we allemaal zo vraatzuchtig? Hangen we alleen maar op de bank? Er moet dan toch veel meer aan de hand zijn? Zelf heb ik ook gemerkt dat ik na mijn drie zwangerschappen moeite had mijn gewicht op peil te houden. Terwijl ik wel voor mijn gevoel altijd hetzelfde deed wat ik altijd had gedaan.’ Frikandel Het zijn vragen waarmee ze de wetenschap is ingedoken, waarbij ze erachter kwam dat maar liefst 99,5 procent van de mensen die op een heel streng dieet gaan, weer aankomen. ‘Dan kom je vanzelf tot de vraag of minder eten eigenlijk wel helpt als je gewicht wilt verliezen.’ Ze heeft vroeger een keer meegemaakt dat ze een patiënt doorverwees naar de diëtist, dat die bij haar terugkwam en tegen haar zei: ‘Ik ben superblij, want ik mag gewoon mijn kroket, frikandel en frietjes blijven eten.’ Waarop ze verbaasd vroeg: ‘Elke dag?’ ‘Ja hoor.’ En inderdaad, die diëtist had dat gezegd.

“Een van de problemen is dat we in onze westerse maatschappij te veel bewerkte koolhydraten zijn gaan gebruiken.” De reden was dat ze met die vette happen onder de 1500 kilocalorieën bleef. Dus was het goed. Hoewel ze vindt dat veel diëtisten prachtig werk verrichten, had deze toch de plank misgeslagen. Jacqui: ‘Ik dacht, dat is toch raar. Als we zo onze patiënten gaan adviseren, klopt er iets niet. En dan is het ook zo dat huisartsen in hun opleiding weinig meekrijgen over voedingsleer. Daarom zeg je al snel iets als ‘ga gewoon minder eten en meer bewegen’. Maar zo simpel is het niet, want er spelen nog veel meer factoren mee. Neem de overgang, wanneer er veel hormoonveranderingen

8 | TCC Magazine

zijn. Maar ook als je kijkt naar diabetes type I en type II, mijn specialisatie. Dan zie je het eigenlijk al. Het is zo logisch. Als je diabetes type I hebt, betekent het dat je bijna geen of helemaal geen insuline aanmaakt, het hormoon dat suikers wegvangt en naar je spieren en hersenen brengt. Dat wordt aangemaakt in de alvleesklier. Die ziekte krijgt iemand meestal op jeugdige leeftijd, de alvleesklier valt uit. Op het spreekuur zie je dan kinderen die heel veel dorst hebben, want ze plassen al die suikers uit. Ze kunnen eten wat ze willen, maar blijven afvallen. Simpelweg omdat het hormoon ontbreekt dat die calorieën brengt waar ze moeten zijn. Bij diabetes type II is het omgekeerd. Die mensen hebben overgewicht in de vorm van een soort Michelinband in hun taille. Ze hebben een hoge bloed suikerspiegel. In het voorstadium van de aandoening was er meer en meer aanmaak van insuline, er ontstond insulineresistentie, dus de boodschap van het hormoon werd na verloop van tijd niet meer opgepakt. Ze hoeven maar naar een chocolaatje te kijken of ze komen al aan. Zo zie je tegenovergestelde patronen bij mensen omdat de calorieën heel anders verwerkt worden.’ Stout ‘Wat me ook is opgevallen, is dat mensen die insuline toegediend krijgen, daar wel tien kilo van kunnen aankomen. Dat lijkt los te staan van wat ze eten, hoewel je wel invloed kan uitoefenen op het type voeding. Ik kan een hele rits aan medicatie opnoemen, prednison, antidepressiva, antipsychotica, waarvan we als huisarts weten dat mensen ervan aankomen. Maar toch zeggen wij doorgaans: “Mevrouw Jansen, u bent stout, want u bent weer aangekomen terwijl u juist moet afvallen.” Maar ik ben wel degene geweest die de insuline heeft gegeven. Die stabiliseert weliswaar haar bloedsuikerspiegel, maar ze wordt er ook zwaarder van waardoor het nog moeilijker wordt om haar diabetes te verbeteren. Het is zo krom als wat. Al die jaren speelde door mijn hoofd de vraag hoe het kan dat we zo kort door de bocht denken. Als je kijkt naar de definitie van obesitas volgens de World Health Organization, staat er op hun website iets van ‘calorieën in en calorieën uit’. Waarmee ze bedoelen dat in gewicht toenemen betekent dat er meer calorieën binnenkomen dan verbruikt worden. Daar zit dus weer die beschuldigende vinger en dat vind ik verschrikkelijk.’ Eierkoek In haar boek vertelt ze uitgebreid hoe het wel zit. Een van de problemen is dat we in onze westerse maatschappij te veel bewerkte koolhydraten zijn gaan gebruiken: ‘Als je kijkt naar mensen met het metabool syndroom, pré-diabetes, of diabetes, zie je de gevolgen daarvan. Snelle koolhydraten hebben het grootste effect op je bloedsuikergehalte. Op het moment dat jij die eet, gaat je bloedsuikerspiegel omhoog. Ook de insulineafgifte stijgt om ze als het ware op te ruimen.

INTERVIEW

Dertig procent van de mensen heeft last van een vorm van slapeloosheid. Niet altijd door korter slapen, maar onregelmatiger en onrustiger slapen is een grote boosdoener. Onze slaap wordt vaker verstoord. Uit onderzoek blijkt dat mensen die (vooral nachtelijke) ploegendiensten draaien, meer roken, meer koffie en alcohol drinken, vaker overgewicht en ook nog eens vaker diabetes type 2 hebben. Avond- en nachtploegendienst draaien verstoort bovendien het natuurlijke bioritme. De WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie, ziet dit sinds enkele jaren als belangrijke medeveroorzaker van verschillende soorten kanker.

TCC Magazine | 9

OPLEIDINGEN Mentaal Vitaal Basis Coach Energetisch Therapeut Gelukscoach Jongerencoach Kindercoach (HSP) Levenscoach Mental Coach Psychosociale Basiskennis Relatiecoach Seniorencoach Stervensbegeleider Stress en Burn-out Coach

Toe aan een volgende stap? Laat Sonnevelt je inspireren Fysiek Vitaal Ben jij therapeut, coach of counselor en klaar voor meer verdieping of verbreding van je vakkennis? Wil jij geĂŻnspireerd, geraakt en verrijkt worden? Dan is een opleiding of na- en bijscholing van Sonnevelt Opleidingen een goede keuze. Al 25 jaar zijn wij dĂŠ

Beweegcoach Gewichtsconsulent Lichaamsgericht Coach Medische Basiskennis Natuurvoedingsadviseur

opleider op het gebied van vitaliteit en gezonde levensstijl.

Trainer Hormoonfactor

Al onze opleidingen zijn SNRO-geaccrediteerd en worden met een

Totaal Vitaal

gemiddelde 9 hoog gewaardeerd door onze studenten.

Leefstijlcoach Vitaliteitscoach Vitaliteitsadviseur

Kijk voor het gehele aanbod op onze website sonnevelt.nl of kom naar onze open dag op 21 juni 2020. Ook organiseren we een infoavond op 23 juni 2020.

NA- EN BIJSCHOLING De 6 aanrakingen Darmvitaal Psyche en gewicht Overgang en voeding Runningtherapie Slaapcoach

op rij

INTERVIEW INTERVIEW

Uit een studie met muizen bleek dat een groep die zijn maaltijden binnen een tijdsbestek van 8 uur moest eten, uiteindelijk 28 procent lichter was dan een groep die daar 24 uur over mocht doen. Het ging om dezelfde hoeveelheid calorieën. Maar een andere verdeling gaf een andere uitkomst.

Mensen met dergelijke klachten zie je de hele dag door eetmomentjes hebben. Ze hoeven dan nog niet eens zoveel kilocalorieën te gebruiken. Zo adviseerde Sonja Bakker eens eierkoeken. Die zijn nog niet eens zo vet, maar bevatten wel heel veel suiker. Al haar volgers gingen die eten. Met zo’n koek krijg je echter een boost van snelle koolhydraten en dat verhoogt de glucosespiegel in je bloed. Steeds komt de insuline er ook weer bij. Die vult de lichaamscellen constant met glucose en andere koolhydraten. Op een gegeven moment is er geen plek meer over. Zo worden we onder andere insulineresistent. Ik denk dat dat het geval is bij heel veel mensen. Alleen weten ze dat niet omdat het pas zichtbaar wordt als je op suikerziekte prikt. Ze bevinden zich in het voorstadium daarvan, een situatie die al tien jaar eerder kan zijn begonnen. De vetopslag die dat met zich meebrengt, gaat met name in de buik zitten, in het viscerale vet. Daardoor zeggen mensen vaak dat er iets gewoon niet klopt, ze doen alles goed en toch zijn ze te dik. Dan hebben ze te maken met een uiting van een systeem dat heel hard aan het werk is en die de glucose rond het middel stouwt. Die mensen zijn over- en ondervoed tegelijk. Dat klinkt misschien gek, maar moet je voorstellen dat je lichaam al veel insuline aanmaakt en je blijft maar koolhydraten aanbieden. Omdat de insuline die onderbrengt in je vetweefsel, kan je ze niet eens meer goed verbranden. Je voelt je slap en eigenlijk ben je bezig jezelf met de verkeerde brandstoffen te voeden. Wat er dan moet gebeuren, is dat je meer eiwitten en gezonde

vetten gaat gebruiken en die snelle koolhydraten laat staan. Met de juiste voeding kan je heel veel bereiken.’ Fung Dat ze niet bang is om een kritische houding aan te nemen, blijkt uit het feit dat ze schrijft dat de gangbare aanpak van diabetes de ziekte eigenlijk verergert. Dat ontdekte ze tijdens de kaderopleiding Diabetes. ‘We behandelden een aantal onderzoeken waarbij we keken naar de complicaties van diabetes I en II. Ziekten, waaruit twee soorten complicaties voortvloeien: de microvasculaire en de macrovasculaire. De eerste betekent niets anders dan complicaties aan de kleine bloedvaatjes in onder andere de ogen, de tenen en de nieren. Als je een torenhoge bloedsuikerspiegel hebt, versuikert het bloed en beschadigen die vaatjes. Door de hoeveelheid bloed suiker te verlagen, verminderen dus de microvasculaire complicaties. So far so good. Daarvoor bestaat gangbare medicatie. Maar de macrovasculaire complicaties verbeteren er niet mee, waardoor mensen nog net zo goed een hartaanval of een beroerte kunnen krijgen. Dat zette me aan het denken en ik ging me er verder in verdiepen. Wat Jason Fung, een nefroloog uit Canada, daarover schreef, inspireerde me. Hij benoemde dat je met medicatie het probleem alleen maar verschoof. Je geeft bijvoorbeeld een insulinespuit of een tabletje om de suiker uit het bloed te verwijderen, maar waar gaat die dan vervolgens naartoe? Naar de lichaamscellen! En die zijn al overloaded met

TCC Magazine | 11

PROVIFORM® HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN EEN NATUURLIJKE KEUZE VOOR PURE KWALITEIT

Hoge concentraties natuurlijke carotenoïden Vraag uw login aan op onze nieuwe website

www.proviform.nl

100% natuurlijke Luteïne in een krachtige dosering van 20 mg per capsule • 100% natuurlijke Zeaxanthine in een hoge dosering van 5000 mcg per capsule • 100% natuurlijke Bèta-caroteen (Pro-vitamine A) • Zuurvrije vitamine C ascorbaat • Natuurlijke vitamine E • Zink bisglycinaat met uitstekende biologische beschikbaarheid • Gistvrij Selenium • Hulpstoffen uit 100% natuurlijke bron • Geschikt voor veganisten

verpakking 60 vegicaps

ingssupple hoogwaardige voed

menten

RMATIE

PRODUCTINFO

Artikelnummer: P287 Verpakking: 60 vegicaps Proviform voedingssupplementen zijn 100% glutenvrij. De donkeren glazen verpakking biedt optimale bescherming aan de ingrediënten.

teit e voor pure kwali Een natuurlijke keuz

Vraag extra informatie voor professionals aan via informatie@proviform.nl

Proviform: Oude Moerstraatsebaan 46, 4614 RP Bergen op Zoom, 0164 - 24 00 30, informatie@proviform.nl

INTERVIEW

70% van je energieverbruik gaat naar de ruststofwisseling. Als je langdurig minder gaat eten, gaat je lichaam als reactie daarop gewoon minder verbranden. Je rustmetabolisme wordt trager en gaat van een verbruik van zo’n 70 procent naar bijvoorbeeld 60 procent. Dat is waarom langdurige calorierestrictie vaak niet werkt.

LEEFSTIJL OP RECEPT OVER GEWICHT, GEZOND LEVEN EN HOE TE ONTSNAPPEN AAN DIABETES JACQUI VAN KEMENADE ISBN 9789463191821 UITGEVERIJ SCRIPTUM

glucose. Dit lijkt een logische verklaring dat macrovasculaire complicaties niet afnemen. Overigens wordt er nu wel een nieuw medicijn ontwikkeld waardoor de diabetespatiënt de suikers gaat uitplassen. Dat is een verbetering. Als we met een gezonde leefstijl de complicaties van diabetes kunnen voorkomen, vind ik dat toch de beste oplossing.’

het onderwerp wist. Afgelopen oktober heb ik overwogen om te beginnen aan de opleiding Integrative Medicine. Maar ik zat nog in de afrondingsfase van de tweejarige kaderopleiding Diabetes voor huisartsen en die was heel pittig. Ook was ik al aan mijn boek bezig. Ik overweeg de opleiding in de toekomst alsnog te gaan oppakken.’

Omslagpunt Toen Jacqui haar leefstijlpraktijk startte, was ‘leefstijlgeneeskunde’ als woord nog niet ingeburgerd. Ze gebruikte net als een aantal andere artsen in haar netwerk de kernbegrippen voeding, leefstijl en omgeving. ‘Samen met deze collega’s heb ik de Vereniging Arts en Voeding opgericht, die heet nu ‘Arts en leefstijl’. Het eerste jaar heb ik in het bestuur gezeten, maar ik ben niet echt een bestuurder, mijn interesse gaat naar andere zaken uit. Zij zijn doorgegaan en dat doen ze goed. Het onderwerp wordt ook steeds actueler. Je ziet dat artsen die nu afstuderen, er echt wat mee willen doen. Er is een omslagpunt gekomen.’

Slaaptekort Behalve over voeding, stress en diabetes wijdt ze een deel van haar boek aan slaaptekort en de schadelijke gevolgen die daaruit kunnen voortvloeien. ‘Wat ik wil, is ook op dit punt bewustzijn creëren. Er zijn mensen die minder en die meer slaap nodig hebben, maar ik denk dat wie beweert voldoende te hebben aan slechts vijf uur slaap per nacht, eerder op die vijf uur bezig is te overleven. Als jij goed uitgerust wakker wordt, alles kan doen wat je wil op de hoeveelheid slaap die je hebt gehad, je concentratie goed is en je functioneert prima, dan is er niets aan de hand. Is het anders, dan heb je waarschijnlijk toch meer slaap nodig dan je doorgaans krijgt.’

Volmondig Jacqui erkent volmondig de invloed van de complementaire geneeskunde op het onderwerp: ‘Acupuncturisten, orthomoleculair artsen, natuurartsen, ze roepen al dertig, veertig jaar over de rol van voeding in de gezondheid. Ze hebben geschreeuwd, getrokken, geduwd, en eindelijk pikken wij als regulier huisarts de boodschap op. Meteen is een sneeuwbaleffect ontstaan. Eerst was het een klein balletje en nu is dat een grote geworden. Hoewel ik altijd wel geïnteresseerd ben geweest in voeding en leefstijl, is voor mij de bal pas echt goed gaan rollen tijdens gesprekken die ik in het gezondheidscentrum voerde met mijn collega-acupuncturist die veel over

Netwerk Met haar open mind, behoort Jacqui van Kemenade tot een nieuwe generatie artsen die bereid is achterhaalde principes aan de kaak te stellen en samen te werken met zorgverleners van andere vormen van geneeskunde. Zo vindt ze het waardevol dat ze in haar werkomgeving over een groot netwerk beschikt met therapeuten van divers pluimage. ‘Ik verwijs regelmatig door en maak daarbij geen onderscheid tussen complementair en regulier.’

www.jeleefstijlalsmedicijn.nl/leefstijl-op-recept-bij-huisarts-jacqui-van-kemenade/

TCC Magazine | 13

ERVARING MET ZORG TENDER

Ja, ik heb mijn zorgcontract binnen! In editie 5 van vorig jaar heb je de ervaringen van Jeltje Weijer kunnen lezen met Zorg Tender. Destijds had ze de toezegging van de gemeente nog niet binnen, maar inmiddels heeft ze goed nieuws gekregen! Ze heeft het zorgcontract gekregen. Een goede reden om weer contact met haar op te nemen en het vervolg van haar verhaal te horen. Jeltje Weijer - JEL Kindercoaching Jeltje Weijer heeft sinds april 2018 een kindercoachpraktijk in Franeker. Jeltje werkt voornamelijk met gevoelige kinderen met een sterke wil in de leeftijd van 7 tot 14 jaar. Ze biedt deze kinderen, en hun ouders, een traject op maat aan, gemaakt naar hun persoonlijke behoefte. Ze heeft de aanvraag bij Zorg Tender gedaan op advies van TORI, hét kindercoachexpertisecentrum. Dat had 2 redenen. ‘Ik vind dat alle kinderen het recht hebben op mijn specifieke hulp, ongeacht de financiële situatie van hun ouders. Met een zorgcontract zou dat mogelijk zijn. Aan de andere kant hoop ik dat het mijn praktijk een lift geeft.’

Kwaliteitssysteem ‘Zorg Tender heeft mij geholpen om een kwaliteitssysteem op te zetten voor mijn praktijk. Door scherpe en gerichte vragen kwam ik bij onderwerpen waar ik zelf nog nooit over had nagedacht. Verder hoefde ik eigenlijk alleen mijn documenten goed te ordenen en alles bleek gelukkig aanwezig. Het kwaliteitssysteem is een soort houvast en biedt mij structuur. Het is een systeem dat ik achter de hand heb, zodat ik niets over het hoofd zie. In ons werk hebben we tenslotte toch te maken met steeds meer weten regelgeving. Bovendien zijn er zaken naar boven gekomen, die nooit bij op zouden zijn gekomen. Voor de hand liggende dingen zoals een zwemdiploma of een inzittendenverzekering voor de auto neem ik nu op in het contract dat ik met de ouders afsluit. Dat vind ik belangrijk, omdat ik vaak de natuur in ga met de kinderen met wie ik werk. Zo kan ik tevens de zorg waarborgen voor de cliënt.’ De aanvraag ‘In maart 2019 ben ik begonnen aan het traject voor de aanvraag met Zorg Tender. Vervolgens hebben we gewerkt aan het kwaliteitssysteem en in april 2019 hebben we de aanbesteding ingediend. In juli 2019 vond er een interne audit plaats door een externe partij en in september 2019 nog een toetsingsgesprek. Toen was het afwachten.’ Het zorgcontract ‘Het contract loopt met terugwerkende kracht vanaf 1 september 2019. Dit geldt voor alle gemeentes in de provincie Friesland. Het contract loopt tot 31-12-2020 met de mogelijkheid om het voor 1 jaar te verlengen op basis van deze aanbesteding. Daarna kan ik opnieuw een aanvraag doen voor een contract met de duur van 3 jaar.’ Wat betekent het hebben van het zorgcontract voor jou? ‘Voor nu brengt het contract vooral meer administratieve handelingen met zich mee. Het opstarten en registreren in VECOZO en de ZilliZ-berichtenapp ging bij mij absoluut niet vlekkeloos. Gelukkig heeft Zorg Tender me ook hierbij geholpen. Het vroeg en vraagt nog steeds veel geduld en vooral vertrouwen. Maar uiteindelijk ligt er een mooi resultaat waardoor de specifieke jeugdhulp bij JEL Kindercoaching voor iedereen toegankelijk is.’

14 | TCC Magazine

ZORG TENDER

VECOZO VECOZO faciliteert een beveiligd internetportaal waarin de communicatie tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars zo optimaal mogelijk kan verlopen. ZilliZ-berichtenapp Vorig jaar heeft marktpartij ZilliZ de VNG-berichtenapp overgenomen. De ZilliZ-berichtenapp verzorgt de communicatie tussen de zorgaanbieder en de gemeente. ZilliZ is een zorgadministratiesysteem, speciaal ontwikkeld voor de kleinschalige zorg. Met ZilliZ kun je zorgdossiers bijhouden, rapporteren, tijdschrijven, factureren en meer. Bovendien kan ZilliZ koppelingen maken met VECOZO.

Wat heeft het tot nu toe opgeleverd? ‘Tot nu toe heeft de aanvraag me veel kennis opgeleverd over de VECOZO-registratie en de ZilliZ-berichtenapp. Ik heb mogen ervaren dat ik door te vertrouwen in en me over te geven aan de situatie, veel meer geduld op kan brengen dan ik voor mogelijk hield. Toen ik mijn praktijk in april 2018 startte, combineerde ik dit met een vaste baan. Maar omdat ik het gevoel had dat ik aan beide onvoldoende tijd kon geven en mijn vast baan me geen voldoening meer gaf, heb ik die per 1 augustus 2019 opgezegd. Doordat het vaste deel van mijn inkomen wegviel en het toevallig ook een rustige tijd was met weinig cliënten vanwege de zomervakantie, kwam er ineens een stuk minder binnen. Terwijl er wel rekeningen zoals huur en vaste lasten betaald moesten worden. Dat leverde me een gevoel van stress op, maar het zette me ook aan om creatief om te gaan met het geld dat er wel is. En te ontdekken dat er helemaal geen tekort is/was; dat we elke dag konden eten wat we wilden; dat de kachel het deed; dat we warm water hadden; dat we een dak boven ons hoofd hadden en dat er ook gewoon benzine in de auto zat. Het besef dat er gewoon overvloed is.’ Meer cliënten ‘In september kreeg ik de toezegging van de gemeente. Het contract zelf had ik toen nog niet binnen, dus daarom heb ik Zorg Tender gevraagd of ik het nieuws al wel naar buiten mocht brengen. Omdat me werd gezegd dat ik het van de daken mocht schreeuwen, heb ik het goede nieuws gedeeld via social media en het op mijn website vermeld. Inmiddels heb ik 4 nieuwe cliënten. Dat is voor mij op dit moment een mooi aantal, aangezien ik parttime werk. De afgelopen periode heb ik mijn tijd vooral gestoken in het op de rit krijgen van het zorgcontract met de gemeente. Als dit

eenmaal loopt – en ik hoop dat dat heel snel zo is – heb ik weer meer tijd voor mijn eigenlijke werk. De nieuwe cliënten zijn bij mij terechtgekomen doordat ze het nieuws op social media hebben gelezen. Ook heb ik hulp gekregen van collega-coach Lisanne Stenekes van Expertisecentrum Stenekes. Zij heeft me een aantal meiden doorgestuurd die buiten hun doelgroep vallen. Expertisecentrum Stenekes heeft een grote naam in de regio en is een groot bedrijf met veel expertise en ervaring. Die hebben niet alleen ervaring met het vak, maar ook met het aanvragen van en het werken met een zorgcontract. Met het zorgcontract kreeg ik ook een stapel papier met informatie van de gemeente. Ik miste een simpele handleiding en gelukkig heeft Lisanne me wegwijs kunnen maken. Ik hoop dat ik dat later ook voor een ander kan doen. En nu mag ik ervaren dat het zorgcontract me meer cliënten oplevert. De financiële hobbel is voor ouders duidelijk lager en daardoor is de specifieke jeugdhulp die ik aanbied, voor iedereen toegankelijk.’ En nu? ‘Nu ga ik gewoon door met waar ik mee bezig was. Kinderen en hun ouders helpen met een traject op maat. Samen op zoek naar een gezonde manier van ont-ploffen. Doordat ik meer cliënten heb, leer ik meer en heb ik ook meer financiële vrijheid. Dat biedt weer mogelijkheden om mij als persoon en coach door te ontwikkelen en nieuwe trainingen te volgen. Vervolgens kan ik deze kennis weer doorgeven aan de cliënten en hun ouders bij JEL in de praktijk. Het was een zware, intensieve en soms benauwende bevalling, maar ik ben ontzettend dankbaar en blij met het resultaat. “Alle goede dingen komen langzaam!”’

Ook Lisanne Stenekes heeft via Zorg Tender een aanvraag gedaan voor een zorgcontract. Haar verhaal heb je kunnen lezen in de vorige editie van TCC Magazine.

Wil je meer informatie en weten of Zorg Tender jou ook kan helpen met de aanvraag van een zorgcontract: www.zorg-tender.nl

TCC Magazine | 15

16 | TCC Magazine

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

HELP! Ik sta online Veroordeel niet! Dat doet de rest wel……

Francien Regelink had echt pech toen er op 15-jarige leeftijd een blootfoto van haarzelf ongewenst online kwam. Ze werd slachtoffer van shame-sexting. Ze schaamde zich kapot, vertelde het haar ouders niet, bleef op dezelfde school en ploegde jarenlang door met een rugzak vol met zware emotionele bagage. Wat ze toen nodig had, namelijk een stappenplan, informatie en bemoedigende woorden heeft ze in haar boek HELP! Ik sta online beschreven. En ik kan niet anders zeggen: dat heeft ze goed gedaan! Ik vind het knap om zo’n heftige persoonlijke gebeurtenis om te buigen naar een positieve maatschappelijke bijdrage. HELP! Ik sta online Veroordeel niet! Dat doet de rest wel... Francien Regelink ISBN 9789463491631 Uitgeverij Blossom Books Bold Recensie door: Anja van de Weerd

Het boek is geschreven vanuit Franciens ervaringskennis en bestaat uit twee delen. Het eerste deel is bedoeld voor als het je overkomt of overkomen is. Het tweede deel is gericht aan de ouders. Want ja, hoe reageer je als ouder als je kind met heel haar ‘hebben en houwen’ in de internetetalage staat…. Beide delen zijn kwetsbaar en van hart tot hart geschreven. Het leest gemakkelijk en is laagdrempelig. Daarnaast is de inhoud heel praktisch. Waar loop je tegenaan? Wat kun je doen (stappenplan)? Hoe kun je bewijsmateriaal veiligstellen en doe je aangifte? Wat kun, en mag je van de school verwachten? Hoe krijg je die confronterende foto’s weer offline? De onderwerpen worden in beide delen uitgediept. In het gedeelte voor de ouders staan overigens ook nog handige tips over ouderattitude (Veroordeel niet! Dat doet de rest wel…). Als ik iets aan het boek mocht toevoegen, zou ik nog uitleggen dat je ook heel goed naar een hulpverlener kunt zonder dat er een verwijzing nodig is van de huisarts, maar dat hoef ik op deze plek niet uit te leggen. Ik denk dat veel hulpverleners het onderwerp shame-sexting zullen tegenkomen in de praktijk en het gevoel hebben dat ze te weinig specifieke kennis hebben om ook praktisch te kunnen adviseren. HELP! Ik sta online is dan zeker een aanrader om die leemte te vullen en nog meer te kunnen aansluiten bij de cliënt. Francien Regelink zet ook haar ervaringsdeskundigheid professioneel in door cursussen te geven en haar verhaal te vertellen op middelbare scholen. Mooi mens dus…..

TCC Magazine | 17

UNICEF-RAPPORT:

Gezondheid kinderen wereldwijd onder druk Geen enkel land beschermt de gezondheid, de leefomgeving en de toekomst van kinderen optimaal, zo blijkt uit een nieuw rapport van UNICEF, World Health Organization en The Lancet. Klimaat en commercie zetten de gezondheid van kinderen wereldwijd onder druk. 'Kindermarketing draagt bij aan ongezonde eetgewoontes', zegt Suzanne Laszlo, directeur UNICEF Nederland. 'Daartegen moeten we kinderen bewschermen.' WWW.THELANCET-PRESS.COM/EMBARGO/CHILDHEALTH.PDF

De kwaliteit van leven van mensen met ernstige psychische aandoeningen blijft fors achter Uit onderzoek onder de leden van het panel Psychisch Gezien blijkt dat de kwaliteit van leven van mensen met ernstige psychische aandoeningen achterblijft bij die van de algemene bevolking (rapportcijfer van 6,4 tegenover een 7,6 van de algemene bevolking). De maatschappelijke participatiegraad is laag onder mensen met ernstige psychische aandoeningen (22% heeft betaald werk, ruim drie keer zo laag als het percentage werkenden in de algemene beroepsbevolking) en de eenzaamheidsproblematiek groot; ruim vier op de vijf panelleden (80%) voelt zich in enige mate eenzaam en ongeveer twee op de vijf (40%) is erg of heel erg eenzaam. WWW.TRIMBOS.NL/ACTUEEL/NIEUWS/BERICHT/KWALI TEIT-VAN-LEVEN-BIJ-ERNSTIGE-PSYCHISCHE-AANDOE NING-BLIJFT-FORS-ACHTER

“Wanneer we niet langer in staat zijn om een situatie te veranderen, worden we uitgedaagd onszelf te veranderen.” 18 | TCC Magazine

Viktor Frankl (neuroloog en psychiater 1905 - 1997)

Alzheimercentrum Amsterdam start onderzoek naar alzheimer-gen Het Alzheimercentrum Amsterdam mag gaan beginnen met een nieuwe klinische studie onder mensen met een erfelijke genmutatie, die leidt tot de ziekte van Alzheimer. Het nieuwe centrum is onderdeel van het Dominantly Inherited Alzheimer Network (DIAN), geleid door Washington University, St Louis (MO). In dit onderzoek worden proefpersonen gevolgd met een dominante genmutatie die leidt tot de ziekte van Alzheimer. Of proefpersonen komen uit een familie waarin dit gen aanwezig is en zij hebben zelf 50% kans hierop. Het dragen van de mutatie leidt met 100% zekerheid tot de ziekte van Alzheimer op relatief jonge leeftijd. Deelnemers worden gevolgd om te bepalen hoe de ziekte zich ontwikkelt. HTTPS://WWW.VUMC.NL

Richtlijn Scheiding herzien In de herziene Richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen voor jeugdhulp en jeugdbescherming is er onder andere meer aandacht voor de definitie, gevolgen en aanpak van complexe scheidingen. De afgelopen jaren is er veel maatschappelijke aandacht voor scheidingsproblematiek. Steeds vaker gaat een scheiding gepaard met langdurige, ouderlijke conflicten. Veel jeugdigen blijven als gevolg daarvan op lange termijn (ernstige) problemen houden. Bij jeugdprofessionals ontstond behoefte aan betere (werk)kaders om ouders en kinderen eerder en beter te ondersteunen bij dit complexe proces. Nieuwe interventies zijn ontwikkeld waarvan enkele op hun effectiviteit onderzocht zijn. Ook is er nieuwe literatuur beschikbaar gekomen. Dit alles was reden om de richtlijn Scheiding uit 2015 te actualiseren. HTTPS://WWW.PSYNIP.NL/ACTUEEL/NIEUWS/2020/ACTUÂ ELE-KENNIS-VERWERKT-IN-HERZIENE-RICHTLIJN-SCHEIÂ DING/

TCC Magazine | 19

Je eﬀectiviteit vergroten?

Ontdek de kracht

van Integral Eye Movement Therapy • Stressreductie • Verliesverwerking • Preventie burn-out • Behandeling van angst, depressie & trauma’s

• Persoonlijke groei

Vijfdaagse opleiding voor coaches, counselors, psychologen en therapeuten Verlichting brengen bij je cliënten met een innovatieve methodiek? Dat kan sneller en eﬀectiever dan je ooit had durven dromen.

Met Integral Eye Movement Therapy neutraliseer je steeds terugkerende vervelende herinneringen, emoties en gevoelens. Je groeit als persoon en als professional.

Cursisten waarderen de diepgang en professionaliteit van IEMT-training met een 9! Meer info? Bezoek www.iemt-training.nl of kom naar een van onze gratis kennismakingsworkshops.

OPLEIDINGEN

Opleiding Seniorencoach en Stervensbegeleider

Werken met ouderen De verwachting is dat er de komende decennia een groeiende vraag zal zijn naar mensen die met ouderen werken. Niet alleen door de babyboom in de jaren ’40 en ’50 in Nederland, maar ook doordat de gezondheidszorg sterk verbeterd is. Mensen worden steeds ouder en sterven op hogere leeftijd. Daarmee ontstaan er nieuwe uitdagingen voor de gezondheidszorg. Sonnevelt heeft 2 opleidingen die hier mooi op aansluiten: Seniorencoach en Stervensbegeleider. Opleiding Seniorencoach

Opleiding Stervensbegeleider

Je leert hoe je omgaat met de levensvragen, maar

Een door Sonnevelt opgeleide stervensbegeleider is in staat om cliënten die

dan in het bijzonder als coach voor de steeds groter

niet lang meer te leven hebben, professioneel en toegewijd te begeleiden.

wordende groep van 55-plussers.

Je leert afstandelijk betrokken te zijn: je laat je niet meeslepen door de

De Seniorencoach staat cliënten bij in het vinden van

gevoelens van je stervende cliënt, maar bent toch emotioneel betrokken. Na

antwoorden op levensvragen. De coach ondersteunt

afronding van de opleiding Stervensbegeleider weet je hoe je dit evenwicht

en hoort senioren voor wie de reguliere zorg vaak geen

kunt bewaken.

tijd heeft. Aan het einde van de opleiding Stervensbegeleider kun je: Aan het einde van de opleiding Seniorencoach: •

• •

•

kun je op grond van gedegen kennis de maat-

cliënten begeleiden bij het afscheid nemen van het leven zoals dat geleefd is,

schappelijke ontwikkelingen omtrent de vergrij-

•

een persoonlijke relatie aangaan met behoud van professionaliteit,

zing met al haar problemen en mogelijkheden

•

samen met je cliënt vormgeven aan de stervensbegeleiding,

onderscheiden,

•

praktische zaken afhandelen kort na het overlijden van je cliënt.

heb je inzicht in de specifieke seniorenproblematiek,

Onderwerpen die o.a. aanbod komen zijn:

kun je met de verworven vaardigheden deskun-

Sterven als proces, omgaan met sterven, theorie/rouwmodellen, persoonlijk

dige begeleiding bieden.

vormgeven van laatste levensfase en de uitvaart, relatie aangaan/communiceren met stervenden, leven na de dood/hiernamaals, sterven en de wet.

Onderwerpen die o.a. aanbod komen zijn: De senior in de 21ste eeuw, gezondheid en ziekte bij

De opleiding wordt door mensen gevolgd die zich ‘geroepen’ voelen.

senioren, psychologie van het ouder worden, senio-

Studenten kunnen intrinsiek gemotiveerd zijn door ervaringen met de dood

rencoachvaardigheden, omgaan met verlies, sociaal

in hun naaste omgeving, maar ook gedreven worden door de wens om zinvol

netwerk en relaties, de kracht van de ouderdom

werk te verrichten. Ook professionals in hospices, ziekenhuizen of verzor-

(zingeving), het naderende levenseinde, weerbaarheid

gingshuizen volgen de opleiding als aanvulling en verbreding van bestaande

en assertiviteit en dementie en alzheimer.

kennis en ervaring.

“Vaak wordt gevraagd wat je leert bij ons; ik zeg dan dat hetgeen we je afleren misschien wel het belangrijkste is. Mijn ervaring is namelijk dat de grootste valkuil voor zorgen hulpverleners is dat zij ‘willen oplossen’. Het zijn vaak doeners! Ouder worden, sterven en rouw zijn echter niet op te lossen. In die situaties help je het best door met een stille en luisterende houding nabij te zijn.” - Desiree Helmond, docent Seniorencoach en Stervensbegeleider

Voor meer informatie over lesmateriaal, locaties, lestijden en prijzen verwijzen wij je graag naar de website:  WWW.SONNEVELTOPLEIDINGEN.NL

TCC Magazine | 21

H E T T WE E DE BOEK VAN LUCAS FL AMEND

Een onmisbare handleiding voor de epigenetische behandeling van ADHD, verslavingen, afbouwen van psychofarmaca en de glutamaat problematiek.

W W W.B R A I NQ.NL

BRAINQ ORGANISEERT ADHD-THERAPEUT OPLEIDINGEN

Iedere hulpverlener krijgt ermee te maken: dilemma’s. Hoe handel je en wat mag je wel én niet als hulpverlener. Vaak wordt de NFG gebeld met vragen. In deze rubriek delen we de vragen met je, maar ook de antwoorden.

therapeut en de

arbo-arts

Het gebeurt met enige regelmaat dat een therapeut geconfronteerd wordt met een cliënt die bijvoorbeeld in de ziektewet zit en te maken heeft met de arbo-arts of bedrijfsarts. Laten we eerst beginnen met het onderscheid tussen arbo-arts en bedrijfsarts. Bij sommige bedrijven krijg je als werknemer een oproep om je te melden bij een bedrijfsarts en bij andere bedrijven heet deze persoon ineens een arbo-arts. Wat is nu precies het verschil tussen deze twee? Een bedrijfsarts is uiteraard een bevoegd arts, met een aanvullende studie van 4 jaar. De titel van bedrijfsarts is beschermd in de wet en mag dus alleen gevoerd worden door diegenen die deze studie hebben gevolgd. De bedrijfsarts is dus te vergelijken met bijvoorbeeld een huisarts of een gz-psycholoog en mag doorverwijzen naar een specialist. Een arbo-arts is een basisarts, dat wil zeggen, dat is iemand die alleen zijn bul heeft gehaald. Hij werkt altijd onder verantwoordelijkheid van een bedrijfsarts. Hij of zij mag dus ook niet zelfstandig zieke werknemers doorsturen naar een specialist.

Huisarts versus bedrijfsarts Als het gaat om de bevoegdheden van een huisarts in vergelijking met een bedrijfsarts, is er ook een duidelijke scheiding. De huisarts - niet verrassend - gaat over normale gezondheidszaken. De bedrijfsarts heeft echter alleen de bevoegdheid om te bepalen of iemand arbeidsgeschikt of arbeidsongeschikt is bij ziekte. De huisarts kan echter wel rust voorschrijven. Hij kan of mag dit verder niet controleren; dat is aan de bedrijfsarts om te doen. Daarnaast kan alleen een bedrijfsarts maatregelen voorstellen c.q. nemen om de herstelperiode te bespoedigen.

Therapeut Vaak komt je cliënt met vragen omtrent zijn/haar rechten en plichten bij jou als therapeut. Zeker wanneer de cliënt het niet eens is met de beslissing van de bedrijfsarts. Bijvoorbeeld als de

TCC Magazine | 23

bedrijfsarts gezegd heeft dat de cliënt weer aan het werk kan en de cliënt is het hier niet mee eens. Dan vraagt de cliënt vaak aan jou om zijn/haar kant te kiezen. Het is van belang goed te weten wat je wel en wat je niet mag. Het allereerste waarvan je jezelf dient te vergewissen, is dat je goed moet doorhebben of de vraag van je cliënt welgemeend is of dat je gebruikt wordt. Wat je je zeker goed moet realiseren, is dat jij geen medisch oordeel mag vellen. Zoals al eerder geschreven is, alleen de bedrijfsarts is bevoegd om te bepalen of iemand wel of niet arbeidsgeschikt is. Je kan bijvoorbeeld besluiten om een rapport te schrijven aan de bedrijfsarts. Houd je hierbij aan de feiten. Kies je woorden neutraal. Het beste wat je kan doen, is feitelijk het proces beschrijven. Met wat voor klachten is de cliënt bijgekomen? Hoe lang is de cliënt al bij jou in een sessie? Welke therapie volgt de cliënt? Dat zijn allemaal vragen die je in het rapport kunt beantwoorden. Let wel, dat je te allen tijde toestemming moet hebben van je cliënt. Laat hem of haar

adviseren. De cliënt is verplicht om alle relevante informatie te verstrekken aan de bedrijfsarts omtrent zijn/haar gezondheid. Dit is juridisch gezien, heel belangrijk. Het is voorgekomen en daar is jurisprudentie over dat een werknemer ontslagen kan worden wegens het achterhouden van relevante medische informatie. Dat kan zelfs op staande voet! De bedrijfsarts mag – indien hij dit noodzakelijk acht voor de verzuimbegeleiding – medische gegevens over de zieke werknemer opvragen bij de huisarts of andere behandelaar. Dat kan jij bijvoorbeeld zijn. De huisarts en de andere behandelaar mogen deze informatie echter pas geven na uitdrukkelijke toestemming van de werknemer. In de praktijk zal de bedrijfsarts de zieke werknemer schriftelijk om toestemming vragen om gegevens bij de huisarts of andere behandelaar op te vragen. De werknemer is niet verplicht deze toestemming te geven. Als je als zieke werknemer duidelijk en open bent naar de bedrijfsarts toe, zal de

“Begeleiding en nazorg eisen tot op grote hoogte de medewerking en bereidwilligheid van je cliënt.” hier dus ook voor tekenen. Soms kan het ook zo zijn dat je cliënt aan je vraagt om ook iets te schrijven aan de werkgever. Hier moet je nee op zeggen. Het is namelijk bij de wet verboden dat een werkgever zich mag laten informeren over de stand en de oorzaak van de ziektemeldingen. Alleen een werknemer zelf mag vertellen wat hij/zij mankeert, maar dan is de werkgever wel verplicht om dit niet te registreren.

noodzaak om medische gegevens bij een andere behandeld arts op te vragen in principe niet aanwezig zijn. Kort samengevat, in de praktijk zal de bedrijfsarts dus de werknemer moeten vragen om schriftelijk toestemming te geven om deze informatie op te vragen. De werknemer is wettelijk niet verplicht om deze toestemming te geven.

Je cliënt helpen Wat mag een bedrijfsarts wel en niet? De werkgever is verplicht om zich voor ziekteverzuim en re-integratie te laten adviseren door een bedrijfsarts of arbo-arts. Nadat de werkgever de ziekmelding heeft doorgegeven aan de bedrijfsarts of arbodienst, krijgt de zieke werknemer een oproep van de bedrijfsarts - op basis van zijn overeenkomst met de werkgever - om zich te melden. Dit kan een telefonische afspraak zijn of een oproep om op een bepaalde tijd ergens te verschijnen. Bij grote bedrijven houdt de bedrijfsarts vaak spreekuur op het bedrijf en bij kleinere bedrijven moet de zieke werknemer zich meestal melden op het kantoor van de bedrijfsarts. Tijdens het consult bij de bedrijfsarts is de werknemer verplicht de bedrijfsarts alle relevante informatie over zijn/haar gezondheid te geven. Alleen op deze manier is de bedrijfsarts in staat een oordeel te vellen over de arbeidsgeschiktheid dan wel arbeidsongeschiktheid van de werknemer, en hierover de werkgever op de juiste wijze te

24 | TCC Magazine

Soms komt je cliënt bij je om raad en daad. Of je cliënt heeft bijvoorbeeld al zware psychische klachten zoals een burn-out en staat op het punt om zich ziek te melden. Je kunt dan je cliënt een aantal praktische tips meegeven. De eerste praktische tip die je kan geven, is dat je cliënt de klachten een cijfer moet geven tussen de 1 en de 10. Een 1 als je geen klachten hebt, 10 staat voor ondraaglijk. Geef een cijfer hoe het nu is en toen alles nog “normaal” was. De tweede praktische tip die je kunt geven, is dat je cliënt zijn/haar concentratievermogen meet. Op je werk is het immers van belang dat je je goed kunt concentreren. Het is daarom belangrijk dat je daarover vertelt op het moment dat je de klachten hebt. Het meten kan je heel eenvoudig doen: op elke smartphone zit een stopwatch. Zet deze aan en begin de krant te lezen. Op het moment dat je merkt dat je je aandacht begint te verliezen en de draad van het verhaal kwijtraakt, stop je de stopwatch. Bij een burn-out bijvoorbeeld weten we dat je concentratie vaak maar heel kort is, minder dan 1 minuut.

Vaak zijn mensen bang om met een bedrijfsarts of arbo-arts te praten en zoeken ze bij jou steun voor dat gesprek. Je kan je cliënt goed helpen door hem/haar het volgende lijstje mee te geven.

Overzicht bespreekpunten bedrijfsarts:

Het kan ook zijn dat je cliënt bij je komt op het moment dat de cliënt daar voor zijn/haar gevoel nog niet aan toe is. Je zult dan je cliënt duidelijk moeten maken, dat jij je niet in dat proces kunt mengen. Niet alleen is dat wettelijk verboden, maar het is ook gewoon onverstandig vanwege de eventuele juridische implicaties die dat kan hebben.

Maar je kunt je cliënt wel een praktisch lijstje meegeven: •

Hoe gaat het lichamelijk met je?

•

Hoe gaat het met slapen? Slaap je veel/weinig / heb je inslaap- of doorslaapproblemen?)

•

Bespreek je vermoeidheid. (Waar merk je aan dat je te moe bent en wanneer?)

•

Welke lichamelijke klachten heb je?

•

Heb je psychische problemen?

•

Ben je somberder dan normaal?

•

Ben je angstiger?

•

Heb je andere psychische problemen die je

•

bij een krant lezen? •

Hoe gaat het bijvoorbeeld met autorijden?

•

Raak je snel overprikkeld?

•

Hoe beleef je je sociale activiteiten en hoe voel je je erna? Gaat sporten bijvoorbeeld weer? Heb je weer zin je in je hobby’s?

•

Hoe emotioneel reageer je op dingen?

•

Ben je emotioneel labiel?

•

Ben je snel geprikkeld, verdrietig of kwaad?

•

Hoe werkt je hoofd?

•

Kun je je concentreren?

•

Ben je vergeetachtig?

•

Kun je goed op je woorden komen?

•

Heb je nog overzicht op de dingen die gebeuren?

•

Kun je activiteiten plannen?

•

Voel je je snel overprikkeld door geluiden?

•

Hoe functioneer je op je werk/thuis? Vertel vooral waar het misgaat.

Geef je energie een cijfer. Van 1-10. Dan is 1 heel slecht en 10 supergoed. Geef je oude energie,

hinderen? •

Hoe lang kun je aandacht vasthouden, bijvoorbeeld

voordat je psychische klachten kreeg, ook een cijfer en vergelijk dit met elkaar. •

Voel je jezelf wel hersteld?

•

Vertel wat je voelt op het moment dat je achter de computer zit. Raak je behoorlijk gestrest als je bijvoorbeeld e-mails beantwoord? Of voel je misschien zelfs wel opgefokt?

•

Kun je prikkels van buitenaf goed verwerken?

•

Wat doet het lichamelijk allemaal met je? Heb je bijvoorbeeld een verhoogde hartslag of een verhoogde bloeddruk?

•

Als je stress krijgt, hoelang duurt het voordat je daarvan “herstelt”?

•

Kun je steun vinden in je sociale omgeving?

•

Is het rustig in je hoofd? Of blijven de gedachten maar malen?

Jij en de huisarts Het kan ook zo zijn dat je cliënt aan je vraagt om de huisarts een verslag te sturen. Hiervoor gelden in principe dezelfde regels als eerder benoemd. Let op, vraag je cliënt om toestemming en zet het op papier. Maar besef dat de huisarts niet veel anders met deze informatie kan dan het in het dossier opnemen. Een huisarts is immers geen bevoegdheid als het gaat om arbeidsongeschikt of arbeidsgeschikt.

De lastige cliënt Soms komt het voor dat je rechtstreeks onder druk gezet wordt door de cliënt om een voor hem/haar positief verslag naar een bedrijfsarts te sturen. Met name als je cliënt manipulatief ingesteld is, is dit een risico. We hebben ooit een keer een therapeut gesproken die een borderliner behandelde. Achteraf constateerde zij dat zij zo in het web van haar cliënte verstrikt was, dat van goede hulpverlening geen

TCC Magazine | 25

Opleiding tot HeartMath® Therapeut In de HeartMath methode staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal. Door middel van biofeedback op het hartritme leren uw cliënten hoe ze omgaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen. In deze nieuwe opleiding leert u aan uw cliënten om meer grip te krijgen op stress en hun manier van omgaan daarmee, zodat ze gericht kunnen werken aan een gezondere leefstijl. Uit vele studies blijkt dat dit leidt tot een toegenomen welbevinden en functioneren, zowel lichamelijk als psychisch.

HeartMath Benelux biedt nu een 5-daagse opleiding tot HeartMath Therapeut. In de opleiding wordt aandacht besteed aan:

• Begeleiding van cliënten door • Inpassing van HeartMath middel van het Werken aan interventies in bestaande Veerkracht programma behandelmethodieken Het Werken aan Veerkracht programma De opleiding biedt een kennismaking biedt een evidencebased protocol om met diverse interventietechnieken. Om met behulp van een werkboek de cliënt deze interventies goed over te kunnen in 7 sessies te begeleiden. De cliënt brengen is het van belang om de geleerwordt zich bewust van zijn doelen, de technieken ook zélf veel te oefenen stressbronnen en energielekken en leert en toe te passen in het dagelijks leven. stapsgewijs de HeartMath technieken toepassen en integreren in het dagelijks leven. Huiswerkopdrachten en oefenen zijn belangrijke onderdelen.

Meer informatie vindt u op www.heartmathbenelux.com of persoonlijk via 043-3655626.

• Diagnostiek: Inzicht in het functioneren van het autonome zenuwstelsel Het computerprogramma van HeartMath brengt de hartritmevariabiliteit (HRV) in beeld, een belangrijke indicator voor het functioneren van het autonome zenuwstelsel en daarmee ook van ziekte en/of gezondheid. Dankzij de nieuwste versie van de emWave, de emWave Pro Plus, is het nu ook mogelijk om diverse functionele waarden uit de HRV te bepalen.

Benelux

Bewaak je professionele grenzen! Je bent therapeut geen maatschappelijk werker en hoewel je geneigd bent om je cliënt te helpen: ga in geen geval over grenzen heen.”

sprake meer was. Een van de punten was dat zij, als therapeut, zich had laten verleiden om een verslag te schrijven waarbij zij de conclusie trok dat haar cliënte absoluut niet in staat was om haar werk op te pakken. Het kwam haar uiteindelijk op een berisping te staan, omdat zij buiten haar boekje gegaan was. In de evaluatie kwam zij tot de pijnlijke conclusie dat zij eerder een krachtig nee had moeten uitspreken naar haar cliënt. En dat is ook gelijk het advies dat we je kunnen meegeven: bewaak je professionele grenzen! Je bent therapeut geen maatschappelijk werker en hoewel je geneigd bent om je cliënt te helpen. Ga in geen geval over grenzen heen.

Het dossier Omdat dit niet bij therapie hoort, “vergeten” sommige hulpverleners dit soort zaken in hun dossier te vermelden. Het is echter wel van zeer groot belang alles rondom dit soort verzoeken nauwkeurig vast te leggen in je verslaggeving. Dat lijkt misschien bureaucratisch, maar het kan je achteraf een hoop problemen schelen. Denk bijvoorbeeld eens aan het gegeven dat je cliënt misschien in een arbeidsrechtelijk geschil komt met zijn werkgever en jou daarbij betrekt. Je staat dan in een relatief zwakke positie, zeker als je niets hebt vastgelegd. Voordat je het weet, kun je het middelpunt van de discussie worden, waar je je niet in wil bevinden.

We hebben ooit eens met een therapeut gesproken die dat overkomen is. Zelfs op een dusdanige wijze dat zij voor de rechter moest komen. Zij werd er door haar cliënt van “beschuldigd” dat zij haar cliënt aangespoord had om niet meer aan het werk te gaan en het advies van de bedrijfsarts te negeren. De cliënt deed dit, omdat de werkgever maatregelen had genomen en zelfs een ontslagprocedure in gang had gezet. De cliënt vond dat de schade veroorzaakt was door de therapeut en stelde de therapeut aansprakelijk voor het inkomensverlies. De therapeut had niets vastgelegd omtrent de gesprekken over haar bezoekgeschiktheid en gaf aan dat deze informeel waren en hoofdzakelijk telefonisch gegaan waren. Zij kon weinig bewijzen. Gelukkig is de zaak uiteindelijk met een sisser afgelopen. Maar het veroorzaakte wel heel veel stress en onzekerheid bij de therapeut. Kort samengevat, het is dus van belang dat je je afzijdig houdt in een discussie tussen je cliënt en de bedrijfsarts. Als een cliënt vraagt om hulp, kun je de in dit artikel genoemde lijstjes gebruiken. Maar let wel op dat het niet verder gaat dan deze lijstjes overhandigen. Vul ze niet in voor je cliënt, help je cliënt er niet bij. Dat laatste zou natuurlijk uitgelegd kunnen worden als bemoeienis bij het re-integratietraject.

TCC Magazine | 27

Steunpilaar voor het immuunsyste e m Immunocare ondersteunt het immuunsysteem met een brede samenstelling aan essentiële

voedingsstoffen en immuunmodulerende beta-

glucanen. Glucanen activeren de aangeboren immuunactiviteit door het genereren van reactieve zuurstof in de immuuncompetente cellen (macrofagen), welke infecterende microorganismen direct doden. Het unieke proprietair

kruidenmengsel in Immunocare

darmen ‘Colon’ Een gezond imuumsysteem begint met gezonde darmen

bevat daarnaast ook kruiden die hebben aangetoond op verschillende wijze het

afweersysteem te versterken.

Meer weten over Immunocare: Kijk dan op www.nutramin.nl

wetenschap zit in onze natuur

COLUMN

‘Je moet het maar accepteren’, zei de dokter… Suzanne, een vriendelijke, wat vermoeid ogende vrouw van achter in de twintig, vertelde me dat ze sinds haar tienertijd iedere winter wekenlang in bed ligt met griepachtige verschijnselen. Daarna kost het haar nog maanden voordat ze zich weer helemaal fit voelt. Het standaard onderzoek dat de huisarts liet doen, had niets opgeleverd. Ze kreeg het advies voldoende te sporten, voldoende te slapen en gezond te eten. Maar dat deed ze al. De huisarts wist nu kennelijk geen oplossing meer en vertelde haar dat ze het dan maar moest accepteren. Gevallen als die van Suzanne zijn in mijn praktijk geen uitzondering. Kennelijk leeft bij veel artsen de overtuiging dat, als zij het niet weten, niemand het weet. Ze maken daarom maar zelden gebruik van de kennis die beschikbaar is in de natuurgeneeskundige tradities. Het argument dat ze daar vaak voor geven, is dat ze alleen wetenschappelijk bewezen behandelingen voorschrijven. Daarmee negeren ze dat er wel degelijk bewijs bestaat voor de effectiviteit van allerlei methodes en middelen uit de natuurgeneeskunde en de alternatieve zorg. Er is bijvoorbeeld voldoende bewijs dat acupunctuur het immuunsysteem positief beïnvloedt om die behandeling een kans te geven bij patiënten zoals Suzanne. Over de positieve effecten op het immuunsysteem van zogenoemde adaptogenen, zoals de Chinese ginseng en de Peruviaanse maca en kattenklauw wordt al decennialang gepubliceerd. Het idee dat het immuunsysteem een boost krijgt door je lichaam gedoseerd bloot te stellen aan koude is herhaaldelijk door wetenschappelijk onderzoek bevestigd. Dat kreeg in de media zoveel aandacht dat ik me niet kan voorstellen dat een huisarts dat ontgaan zou zijn. Maar toch maken artsen geen gebruik van die kennis en vertellen ze patiënten dat ‘er niets aan te doen is’ en dat ze ‘het maar moeten accepteren’. Misschien speelt de Vereniging tegen de Kwakzalverij daar een rol in, die de boodschap verspreidt dat patiënten die hulp zoeken in het alternatieve circuit, gevaar lopen omdat ze dan mogelijk niet de medische zorg krijgen die ze eigenlijk nodig hebben. Dat kan volgens de anti-kwakzalvers forse schade aan de gezondheid opleveren. Het werk van alternatieve therapeuten zou daarom verboden of op z’n minst ontmoedigd moeten worden. Deze boodschap heeft helaas nog steeds veel invloed op artsen.

Willem Pinksterboer heeft een praktijk voor oosterse geneeswijzen en is als docent verbonden aan acupunctuuropleiding TCMA. Hij schrijft artikelen en geeft lezingen over filosofie, zingeving, gezondheid en de positie van de alternatieve geneeswijzen in de

Het geval van Suzanne laat zien dat je met evenveel recht het omgekeerde zou kunnen beweren: hulp zoeken in het reguliere circuit is gevaarlijk, want artsen onthouden patiënten vaak de natuurgeneeskundige zorg en de alternatieve geneeswijzen die ze nodig hebben om beter te worden, en dat kan forse gezondheidsschade opleveren. Maar pleiten voor een verbod op reguliere zorg zou even kortzichtig en onzinnig zijn als een pleidooi voor een verbod op alternatieve zorg. Het gevaar schuilt voor patiënten niet zozeer in het type zorg dat geboden wordt, als wel in artsen en therapeuten die bewust of onbewust geloven dat hun perspectief op ziekte en gezondheid zaligmakend is en de instandhouding van dat geloof belangrijker vinden dan het welzijn van een patiënt. Optimale en evenwichtige zorg is alleen mogelijk als therapeuten en artsen hun oogkleppen afdoen, zich openstellen voor andere zienswijzen en bereid zijn om samen te werken. Alleen dan krijgen de talloze Suzannes op deze wereld eindelijk de zorg die ze nodig hebben.

gezondheidszorg. www.willempinksterboer.com

TCC Magazine | 29

Gezinshuizen: DOOR: GEKE KLAPWIJK & DORIENKE KLAPWIJK

de kracht van het gewone leven Wanneer kinderen als gevolg van ernstige problematiek niet meer thuis of in een pleeggezin kunnen wonen, is voor veel kinderen een gezinshuis de aangewezen plek om in een stabiele thuissituatie op te kunnen groeien. In Nederland zijn er grofweg drie vormen van residentiële zorg: pleegzorg, gezinshuizen en (gesloten) residentiële voorzieningen. In pleeggezinnen kan opvang worden geboden aan kinderen met relatief lichte problemen en residentiële instellingen kunnen kinderen met ernstige problemen behandelen en tijdelijk opvangen. Kinderen met complexe problematiek kunnen echter vaak niet langdurig in pleeggezinnen worden opgevangen. Daarnaast toont onderzoek aan, dat langdurig verblijf in (gesloten) residentiële voorzieningen niet de stabiele plek is, die nodig is voor duurzaam, gezond en veilig opvoeden en opgroeien. Dat heeft onder andere te maken met de organisatie van deze instellingen, zoals steeds wisselende pedagogisch medewerkers, grote groepen en verloop van personeel. Het ‘gewone’ ontbreekt nog te vaak. Gezinshuizen kunnen die stabiele ‘gewone’ plek bieden, zelfs aan kinderen met ernstige beperkingen. Na het amendement Gezinshuizen in 2013 is een sterke groei zichtbaar van het aantal gezinshuizen in Nederland. Recent onderzoek wees uit dat gezinshuizen in staat zijn nieuwe transities te voorkomen door geborgenheid, deskundigheid en vasthoudendheid.

In pleeggezinnen kan opvang worden geboden aan kinderen met relatief lichte problemen. Kinderen met complexe problematiek kunnen echter vaak niet langdurig in pleeggezinnen worden opgevangen.” 30 | TCC Magazine

‘De moeder van Sjannah werd ziek toen Sjannah tien jaar oud was en het gezin onder grote druk kwam te staan. Sjannah kreeg ernstige gedragsproblemen en werd op haar dertiende in een meidengroep geplaatst. Ze maakte vervolgens in één jaar tijd dertien verplaatsingen mee en was onhoudbaar in gedrag. Op haar veertiende kwam ze ten slotte in een gezinshuis wonen. Het klimaat van harmonie en aandacht kon ze eerst niet verdragen, maar ze herstelde zich en had een goede tijd. Jaren later, toen ze zelf op jonge leeftijd moeder was geworden, viel ze terug op het gezinshuis voor ondersteuning voor haar kinderen. Ze startte met een opleiding toen haar kinderen naar school gingen. Sjannah vertelt dat ze dit te danken heeft aan de stabiliteit die in haar leven kwam, toen ze in het gezinshuis eindelijk rust ervoer.’ Gezinshuizen: de kracht van het gewone leven hebben met vaste opvoeders. Daarnaast voorkomt het dat kinderen te maken krijgen met overplaatsingen naar andere groepen.

Inhuisplaatsing en gezinshuis Een kind in de residentiële zorg heeft gemiddeld meer dan twee overplaatsingen meegemaakt. Sommige kinderen hebben zelfs in meer dan vijf of soms wel veertien verschillende groepen gewoond. Inhuisplaatsing in een gezinshuis kan dan stabiliteit bieden, waardoor ruimte ontstaat voor herstel. De thuissituatie die kan worden geboden in gezinshuizen, kan worden gekenmerkt als ‘zo normaal mogelijk’. Kinderen kunnen opgroeien met een volwassene die er iedere dag voor hen is en kunnen meedoen in het ritme van het gewone leven. In de kwaliteitscriteria (p.10) die in juni 2019 zijn gepresenteerd, wordt de volgende definitie van een gezinshuis gegeven: ‘Een gezinshuis is een kleinschalige vorm van jeugdhulp – georganiseerd vanuit een natuurlijk gezinssysteem – waar gezinshuisouders volgens het 24/7-principe opvoeding, ondersteuning en zorg bieden aan bij hen in huis geplaatste kinderen en jongeren die tijdelijk of

GEZINSHUIZEN ‘Lieke belandde op zevenjarige leeftijd in een leefgroep, vanwege gedragsproblemen. Het duurde twee jaar, voordat er een passende plek voor haar werd gevonden in een gezinshuis. Na enkele maanden kalmeert Lieke. Ze geniet van haar eigen kamertje dat naar haar wensen is ingericht, van de speeltuin en het grote erf. Ze mag op paardrijles en volgt zwemles. Het contact met de andere kinderen in het gezinshuis is verbeterd, ze is minder gericht op ‘overleven’ maar benoemt dat ze het fijn vond. Ze bezoekt een school voor speciaal onderwijs in de buurt van het gezinshuis. Iedere avond zingt de gezinshuisouder slaapliedjes voor haar. Hier wordt ze rustig van.’ Het verhaal van Lieke laat zien dat de verbondenheid die ze ervaart in het gezinshuis, zorgt voor rust. Ze ervaart invloed door het maken van keuzes en groei door de uitbreiding van activiteiten en het leren op school. De behoefte aan verbondenheid, competentie en autonomie wordt vervuld, waardoor ze het gezinshuis ervaart als een prettige omgeving. Het leefklimaat dat wordt geboden in een gezinshuis, draagt daaraan bij. Daarnaast maakt bovenstaand voorbeeld duidelijk, dat een kind in een gezinshuis zich ook persoonlijk meer kan ontwikkelen omdat er minder groepsgericht gewerkt wordt en er per individu gekeken kan worden wat bij hen aansluit.

Geke Klapwijk is als senior onderzoeker verbonden aan het Lectoraat Residentiële Jeugdzorg van Hogeschool Leiden en leidt het project ‘Hoop een huis geven’.

langdurig zijn aangewezen op intensieve en professionele hulpverlening als gevolg van beschadigende ervaringen en/ of complexe problematiek.’ Een belangrijk onderscheid met pleegzorg is, dat gezinshuisouders professionele opvoeders zijn met een opleidingsachtergrond die aansluit bij het werk dat ze doen. Zij oefenen het gezinshuisouderschap uit als beroep. Zo zijn zij verplicht zich bij te scholen en is het belangrijk dat zij voortdurend reflecteren op het eigen handelen. Ook kan een gezinshuisouder worden aangesproken op de mate waarin professioneel gehandeld wordt, wat een wezenlijk verschil is met pleegouders die in een vrijwillig kader werken en het pleegouderschap vaak naast een baan uitoefenen. Een gezinshuisouder benut het eigen (gezins)leven, sociale netwerk en de privésituatie als hulpverleningsvorm. Dit gaat verder dan een fulltimebaan. Het is een baan waarbij je 24 uur per dag, zeven dagen per week beschikbaar bent. In een gezinshuis wordt zo veel mogelijk het gewone leven geleefd en de jongeren horen erbij. Ze vormen een onderdeel van een gezin, vaak samen met de kinderen van de gezinshuisouders en ook met andere ‘inhuisgeplaatste’ kinderen. Ze volgen het ritme van het gezinsleven, gaan in de buurt naar school, spelen buiten of beoefenen een sport. Lees hoe het met Lieke is gegaan.

Dorienke Klapwijk is gezinshuisouder en heeft voor de master jeugdzorg onderzoek uitgevoerd onder gezinshuisouders. Zij heeft daarnaast jarenlange ervaring in de residentiële zorg.

Leefklimaat! Voor kinderen en volwassenen Onder redactie van Peer van der Helm ISBN 978 90 8850 933 9 Uitgeverij SWP Amsterdam

TCC Magazine | 31

Een geschenk van de natuur

Bloesem Remedies Nederland is al ruim 30 jaar het vertrouwde adres voor bloesemremedies (Bach remedies van bio kwaliteit uit de hele wereld en de eigen Nederlandse remedies), celzouten volgens Dr. Schüssler, en natuurzuivere biologische essentiële oliën van Primavera. Tevens geven we therapeutenopleidingen en cursussen op het gebied van natuurlijke geneeswijzen. Zie onze website of bezoek onze winkel met o.a. ook boeken en edelstenen. Breng uw emoties in evenwicht met bloesemremedies Wij distribueren 17 verschillende merken bloesemremedies waaronder Australian Bush Flowers, Alaskan Essences, Californische FES Essences, Healing Herbs, Deva Bach remedies en de remedies van Bloesem Remedies Nederland. Ontdek de nieuwe combinaties voor de ziel, een serie die zich speciaal richt op de groei en het bewustzijn van de ziel. Dr. Schüssler celzouten van Adler bezitten kracht en kwaliteit. Zijn de cellen gezond, dan is ook het lichaam gezond. De mineralen zijn verwreven en niet geschud, en bevatten geen magnesiumstearaat. De Schüssler celzouten in poedervorm, met de hand verwreven en gemengd door Sonnenmineral. Celzouten 1 t/m 27 en 11 verschillende mengsels (bijv. energiemengsel). Essentiële oliën ondersteunen het zelfgenezend vermogen van het lichaam en de psyche op een holistische manier. Essentiële oliën van Primavera in biologische en demeter kwaliteit voor aromatherapie, gezichts- en lichaamsverzorging en wellness voor thuis.

www.bloesemremedies.com Bezoekadres: Bloesem Remedies Nederland Winkel De 3Vrouwen Postbus 6139, 5960 AC Horst St. Jansstraat 5 Tel. 077-2300011 5964 AA Horst-Meterik info@bloesemremedies.com Tel. 077-2300015 www.bloesemremedies.com www.primaveralife.nl Openingstijden zie www.de3vrouwen.nl bloesemremedies primavera.nl

Instituut voor E.E.N.

(Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde) Leslocaties in Zaltbommel en Panheel:

Cursussen bij- en nascholingen

• Opleidingen (HBO niveau)

• Klassieke homeopathie, Introductie

• Registeropleiding E.E.N.® Therapeut

psychosociale thematherapie,

(240 ECTS), Registeropleiding

Jin Shin Jyutsu, Ankhtherapie,

Medische Basiskennis (Plato)

Dolfijnenergie, EHBO Rode Kruis,

• Registeropleiding Psychosociale basiskennis (Plato)

Enneagram. • Bij- en nascholingen Medische en Psychosociale Basiskennis.

Geaccrediteerd door: CPION, SNRO, KTNO, VIV, CAT VVET, VBAG, LVNG, NFG, BATC, VNT, MBOG, NVST Secretariaat: Instituut voor E.E.N.® Pater Jac. Schreursweg 2B | 6097 NH Panheel | Telefoon 0475-475178

COLUMN

Van de straat geplukt Het valt me op dat professionals graag terugvallen op het geschreven woord. Daar staat het. De theorie. Zwart op wit. In dikke boeken beschreven. Mijn cliënten vinden het ook fijn. Dat ze iets over de theorie kunnen lezen. Mijn theorie is dat je kennis op straat kunt vinden. Het ligt voor het grijpen. Alleen een kwestie van kijken. Eén dag met het openbaar vervoer en je hebt alweer je rugzak aangevuld met kennis over menselijk gedrag. Een voorbeeld uit de recente praktijk. Op weg naar een training in Amsterdam. Ik had de trein genomen en gezien de bouwput daar besloot ik om de rest maar te lopen. Het was mooi weer. Ik had normaal schoeisel aan. Alleen was het enorm sleuren met mijn kingsize Samsonite koffer. Ik had besloten eens flink uit te pakken die dag.

Wilma de Haas is eigenaar van Haas & Konijn®, een bureau voor persoonlijke en professionele ontwikkeling en auteur van

K-Therapie. www.haasenkonijn.nl

Op de terugweg kwam ik weer in een praktiserende theorie terecht. Die terugreis was door een vertraging een hel. Alsof je in een levend massagraf terecht was gekomen. Voor de laatste overstap had ik de lift nodig omdat mijn koffer zulke proporties had, dat traplopen onverantwoord was. Ik was niet de enige die een lift nodig had. Een vrouw op leeftijd liep op krukken te sjorren met haar zware schoudertas. Ik voelde me plots niet meer zielig. Beleefd liet ik haar voorgaan zodat ik in elk geval niet met mijn kingsize Samsonite koffer over haar krukken zou struikelen. Vlak voordat de deur zich sloot, kwam nog een hele delegatie uit een Afrikaans continent binnen onder luid en onverstaanbaar heen en weer geroep. Uiteindelijk zat de lift propvol.

Toen het zweet bijna mijn rug afdroop, was de redding nabij. Nog één stoplicht. Terwijl ik het zebrapad overstak, zag ik al in de verte zo’n Amsterdamse vrouw lopen. Donkere legging en truitje met tijgerprint. Ik liep ondanks mijn Samsonite harder dan zij liepen. U leest het goed. In meervoud. Want zij liep samen met haar hondje. Beter gezegd: zij probeerde haar kleine lichtbruinharig mormeltje aan het lopen te krijgen.

Net op het moment dat de deuren zich wilden sluiten, drukte de vrouw met de krukken hulpvaardig op het icoontje met twee pijltjes naar buiten. Waarop de deuren weer opengingen. Tergend langzaam. Ik ademde diep in en probeerde aan leuke dingen te denken. Of dat doodgaan erger is. De deuren zouden zo dichtgaan.

De hondenriem was strak aangespannen en het beestje had zijn pootjes in een hoek van vijfenveertig graden achterwaarts staan. Je hoorde de nageltjes over het trottoir schuren. Dit dier had besloten geen poot, maar dan ook geen poot naar voren te zetten. Baasje maar trekken. Totdat zij eindelijk het riempje liet vieren. En jawel hoor. Daar kwamen de pootjes weer loodrecht onder het lijfje en parmantig trippelde het hondje zijn baasje voorbij. Staart recht omhoog.

Weer precies op het moment dat de deuren dichtgingen, drukte een vinger op dat verdomde icoontje. Nu was het iemand van de Afrikaanse delegatie. Weer gingen die klotedeuren open. In plaats van dicht. Snapte nu niemand hoe dit werkte? Ten einde raad riep ik in die ruimte: ‘Mensen, niets doen, alstublieft. Niets doen. Die deuren gaan vanzelf dicht!’

Reactief gedrag omgezet naar proactief gedrag. Daar heb ik geen boek voor nodig.

Wel weer theorie erbij. Niets doen is soms effectiever dan handelen.

En wéér.

Trein gemist natuurlijk.

TCC Magazine | 33

Ontdek de inspirerende

nascholingen

van Con Amore

Wil je graag op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen in jouw vakgebied?

Con Amore biedt een actueel en innovatief aanbod van nascholingen aan, die je op verschillende plekken in Nederland kunt volgen. Blijf je verdiepen, blijf nieuwsgierig en blijf bij! Bij Con Amore slaan we een brug tussen de complementaire en reguliere zorg. Wij geloven dat een samenwerking van deze twee werelden betere zorg creëert. Met onze opleidingen Medische, Psychosociale en Holistische Basiskennis bieden we hiervoor een stevig fundament. De onderwerpen van onze nascholingen zijn een waardevolle aanvulling op deze opleidingen. De unieke lesmethode van Con Amore zie je ook terug in de lesmethode van de nascholingen. Voorafgaand aan de lesdag bestudeer je thuis de lesstof aan de hand van studievragen in je online leeromgeving. Op deze manier is iedereen goed voorbereid en is er tijdens de lesdag veel ruimte voor echte patiëntencasussen, uit het leven gegrepen door de deelnemende coaches en therapeuten.

Wij bieden een mooi en gevarieerd aanbod van nascholingen aan. Dit zijn de onderwerpen die bij ons op het programma staan. Stress en Burn-out Het tweede brein de darmen Hoogsensitiviteit Het hormonale stelsel Leven vanuit je hart Holistische principes 3-daagse snijzaal reeks: Romp, Bovenste en onderste extremiteiten Bloedwaarden lezen De overgang Vermoeidheid alles is energie Stressless Transities Het placebo-effect Essentiële voedingsstoffen Palliatieve zorg in de laatste levensfase Auto-immuunziekten

De nascholingen hebben een holistische benadering en worden gegeven door bevlogen en ervaren docenten. De meeste beroepsverenigingen eisen van haar leden dat zij (minimaal) 1 dag per kalenderjaar een nascholing volgen. Hierdoor wordt de geldigheid van je MBK/ PsBK diploma bewaakt. Onze nascholingen zijn geaccrediteerd door het SNRO, goedgekeurd door het CGO en staan voor 0,875 ECTs. Voor meer informatie over onze opleidingen, nascholingen, infodagen, prijzen, locaties, lesmateriaal en een online proefles verwijzen we je graag naar: www.conamore.com Voordelig nascholen? Schrijf je in met de code TCC2020 en ontvang 10,- euro korting!

Vragen? Bel ons gerust op 085 401 9368 (ma t/m vr 09.00 - 15.00)

ACTUEEL

Hooggevoeligheid is een eigenschap die ongeveer 20% van de bevolking heeft. Toch is de kennis onder hulpverleners -als ook onder docenten en werkgevers- over deze eigenschap beperkt en soms ronduit onjuist. Aangezien hoogsensitieve personen (HSP) vaker hulp zoeken (Elaine Aron, de Amerikaanse grondlegster van het onderzoek naar hoogsensitiviteit spreekt over 50% van de hulpzoekenden) kan dat ertoe leiden dat de begeleiding van deze groep minder effectief of zelfs contraproductief is. Hooggevoelige mensen merken meer subtiele details op, verwerken die binnengekomen informatie diepgaand en reageren intens. Eenzelfde situatie wordt door hen daarom vaak anders beleefd dan door niet-hoogsensitieve personen. HSP raken sneller overprikkeld, ervaren vaak meer stress en hebben meer kans op een burn-out. Maar aan de andere kant zijn ze ook opmerkzaam, empathisch, zorgzaam en in staat met creatieve oplossingen te komen. Als hun klachten echter andere etiketten krijgen (depressie, borderline, autisme, ADD etc.) met de bijbehorende behandeling, wordt het versterken van de talenten vaak vergeten. En dat terwijl hooggevoelige mensen, die hebben leren omgaan met hun eigenschap, bovengemiddeld functioneren en relatief veel minder last hebben van klachten. De kerngroep HSP-professionals is in 2017 opgericht met als doel een bijdrage te leveren aan meer informatie, waardering en (h)erkenning voor hoogsensitiviteit. Deze groep bestaat uit professionals die vele

jaren ervaring hebben binnen het veld van hooggevoeligheid (zie kader). Ze nemen desgewenst een standpunt in over relevante thema’s, zoals de misverstanden over de begrippen hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit die als synoniem van elkaar mogen worden gezien. Om meer mensen op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met hooggevoeligheid organiseert de kerngroep tevens de ‘Week van de HSP’. Tijdens deze week zijn in het hele land activiteiten te ervaren. Variërend van blogseries tot wandeling, van inloopspreekuren en lezingen tot grotere events. De ‘Week van de HSP’ is van 15 tot 21 juni en zal elk jaar in week 25 georganiseerd worden. Professionals uit het hele land kunnen hun eigen activiteit voor HSP organiseren. Op de website www.weekvandehsp.nl kunnen deze aangemeld worden en is de agenda met activiteiten te zien. Doel van de week is enerzijds meer mensen kennis te laten nemen van de eigenschap hoogsensitiviteit, anderzijds HSP te laten ervaren hoe ze met die eigenschap om kunnen gaan. De omgeving heeft een grote invloed op hen, waardoor een positieve benadering veel bijdraagt aan het welzijn van de HSP. Uit onderzoek blijkt dat als HSP goede omstandigheden ervaren, of deze zelf kunnen creëren, ze bovengemiddeld goed functioneren en een verrijking voor hun omgeving zijn. Met de ‘Week van de HSP’ willen we hooggevoeligheid daarom op een positieve manier onder de aandacht brengen.

De kerngroep HSP-professionals bestaat uit: Annelyn de Boer – psychosociaal therapeut, HSP|HSS-expert | www.adbcoach.nl Esther Bergsma – onderzoeker, spreker en auteur | www.hoogsensitief.nl Susan Marletta Hart – trainer, coach en internationaal bestsellerauteur | www.susanmarlettahart.com Josja Koelink – HSP-coach | www.demaskerbloem.nl Janneke van Olphen – psycholoog en auteur, gespecialiseerd in hooggevoelig i.c.m. een sterke wil | www.gevoeligheidgrootbrengen.nl Jaqueline Pama – oprichter Hooggevoelig heel gewoon | www.hooggevoeligheelgewoon.nl Henk-Jan van der Veen – oprichter Landelijk Informatiepunt Hoogsensitieve Kinderen (LiHSK) | www.lihsk.nl

TCC Magazine | 35

Cursussen en opleidingen in de preventieve geneeskunde Bij het OPFG verzorgen we meerjarige opleidingen en kortere cursussen voor professionals die zich willen scholen in de preventieve geneeskunde. We bieden een vierjarige beroepsopleiding op HBO niveau tot orthomoleculair therapeut, maar ook een eenjarige opleiding tot orthomoleculair schoonheidsspecialist.Op onze site vind je ook onze losse lesdagen en de kortere cursussen. Gaan we je zien?

36 | TCC Magazine

MEER INFORMATIE: WWW.OPFG.NL

POLYVAGAALTHEORIE

POLYVAGAALTHEORIE VERGROOT KANS VAN SLAGEN

Volgens wetenschapper prof. dr. Stephen Porges hebben we een blinde vlek als het om het stresssysteem van het zenuwstelsel gaat. Therapeuten, maar ook wetenschappers, veronderstellen dat het menselijk zenuwstelsel over slechts één verdedigingssysteem beschikt: de vechten vluchtmodus, die de sympathicus inzet als we ons bedreigd voelen. Hij ontwikkelde de polyvagaaltheorie als gevolg van een levenslange zoektocht om fundamenteel te begrijpen hoe de menselijke fysiologie invloed uitoefent op gevoel en gedrag. Inmiddels werken veel therapeuten en artsen over de hele wereld met zijn theorie. Hierin stelt Porges dat gevaar en levensbedreiging meer dan één defensieve respons van het zenuwstelsel kunnen oproepen. Er is namelijk nog een tweede systeem, en dat is verantwoordelijk voor ‘downregulatie’. Een soort ‘bevriezingsmodus’ waar iemand in terechtkomt als vechten of vluchten niet (meer) mogelijk is. Dit wordt aangestuurd door de parasympathicus1. Misverstand Porges is een van de meest vooraanstaande experts wat de relatie tussen het autonome zenuwstelsel en sociaal gedrag betreft. Volgens hem blijven neurofysiologische responsen op trauma moeilijk te doorgronden zolang we trauma als een stressgerelateerde stoornis blijven opvatten. Want daarmee hebben we geen oog meer voor een aantal belangrijke, specifieke kenmerken van psychotrauma als we kijken naar de oorzaak, het mechanisme en de behandeling. ‘Het is een probleem dat voortkomt uit het misverstand dat het menselijk zenuwstelsel altijd met dezelfde stressreactie op gevaar en levensbedreiging reageert’, zo stelt hij. Met als gevolg dat ernstig trauma moeilijk te behandelen is omdat mogelijke biologische reacties op bedreiging zo buiten beschouwing blijven. Reacties die te maken hebben met hoe ons systeem zich aanpast aan bedreigende situaties. Zonder dat we het beseffen is ons zenuwstelsel continu bezig om risico’s in de omgeving te beoordelen, afwegingen te maken en prioriteiten te stellen voor adaptief gedrag. Zulke processen verlopen buiten ons bewustzijn om.

Lijvige boeken Porges’ theorie biedt daarom nieuwe inzichten in hoe je mensen met sociale, psychiatrische en gedragsstoornissen als angst, depressie, trauma en autisme kan helpen. In 2019 bracht Uitgeverij Mens! twee lijvige boeken van hem op de markt: De polyvagaaltheorie, de neurofysiologische basis van emotie, gehechtheid, communicatie, zelfregulatie en De polyvagaaltheorie en de transformerende ervaring van veiligheid. Traumabehandeling, sociale betrokkenheid en gehechtheid. In hetzelfde jaar verscheen ook nog een derde boek, De polyvagaaltherapie in therapie, het ritme van regulatie, geschreven door Deb Dana, klinisch maatschappelijk werkster, therapeut en consultant, die gespecialiseerd is in de gevolgen van complex trauma. Zij beschrijft heel overzichtelijk dat de theorie is gebaseerd op drie organiserende principes: . Hiërarchie: het autonome zenuwstelsel reageert via drie systemen op sensaties in het lichaam en prikkels uit de omgeving. Die werken in een specifieke volgorde en reageren op voorspelbare manieren op moeilijke situaties. . Neuroceptie: een term die Porges heeft bedacht om te omschrijven hoe ons autonome zenuwstelsel reageert op innerlijke, externe en relationele signalen van veiligheid, gevaar en levensbedreiging. In tegenstelling tot perceptie, gaat neuroceptie om reflexen die ontstaan buiten het bewustzijn om. . Coregulatie: gaat over de biologische noodzaak om in leven te kunnen blijven. Door onze autonome gesteldheden

TCC Magazine | 37

op elkaar af te stemmen, voelen we ons veilig genoeg om ons met anderen te durven verbinden en vertrouwensrelaties op te bouwen. Fenomeen Dat laatste illustreert de belangrijke rol die het onderwerp ‘veiligheid’ speelt in de polyvagaaltheorie. Of we ons al dan niet veilig voelen is van zeer grote invloed op onze neurobiologie. Een fenomeen dat tot verbazing van Porges over het algemeen veel te weinig aandacht krijgt. Als mogelijke verklaring oppert hij dat dat misschien komt doordat we een verkeerd beeld van veiligheid hebben, wellicht omdat de woorden waarmee we veiligheid beschrijven, niet overeenkomen met de manier waarop we die lichamelijk ervaren. Meestal hechten we meer waarde aan gedachten dan aan gevoelens. Een gevoel van veiligheid is naar zijn idee niet alleen een voorwaarde om je volledig sociaal te kunnen gedragen, maar ook om toegang te krijgen tot de hogere hersenstructuren die creativiteit en productiviteit mogelijk maken. Daar komt bij dat neurale banen die te maken hebben met sociale ondersteuning en sociaal gedrag, dezelfde zijn die gezondheid, groei en herstel bevorderen. Dreiging Blootstelling aan risico’s en dreiging (onveiligheid) veroorzaakt een fysiologische gesteldheid waardoor je klaarstaat om jezelf te verdedigen. Een toestand die je niet ‘even’ terugdraait door simpelweg de dreiging weg te nemen. Porges: ‘Als we inzien dat de ervaringen binnen onze maatschappelijke instellingen, zoals scholen, ziekenhuizen en kerken, worden gekenmerkt door voortdurende evaluaties die een gevoel van gevaar en dreiging triggeren, kunnen we erkennen dat deze instellingen mogelijk net zo schadelijk voor onze gezondheid zijn als politieke onrust, een financiële crisis of een oorlog.’ Een gevoel van veiligheid

wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Zo ontdekte hij dat verschillende neurale netwerken betrokken waren bij verschillende adaptieve gedragingen. De bevriezingsmodus, ofwel de immobilisatie zoals Porges die noemt, staat haaks op het bekende vechten vluchtverdedigingsgedrag. Het is een modus die te maken heeft met het reptielenbrein, een oeroud verdedigingssysteem van evolutionair oudere gewervelden dat bij ons mensen nog steeds is ingebed in ons zenuwstelsel. Als een mens in een dergelijke toestand komt als reactie op een levensbedreigende gebeurtenis, kan het heel moeilijk zijn om daaruit te komen en weer normaal te gaan functioneren. Het probleem is dat een geïmmobiliseerd systeem dat continu staat ingeschakeld voor verdediging, geen efficiënte zenuwbaan heeft om weer uit te schakelen. Veel mensen zijn volgens hem in therapie omdat het hun niet lukt zich aan die gesteldheid te ontworstelen. Hechten Een impasse die serieuze consequenties heeft voor sociale betrokkenheid, een menselijk vermogen dat in alle opzichten met deze aanpassingsmodus verband houdt. Mensen zijn zoogdieren en hebben voor hun overleving interacties met andere zoogdieren nodig. Om te overleven moeten we wederzijds contact hebben en vriendschappen aangaan, sociaal betrokken zijn. Een capaciteit die nodig is om je veilig te kunnen voelen. Echter, ernstig trauma tast die vaardigheid aan en daardoor ook het vermogen om te hechten. Zo ontstaat een zeer negatieve neerwaartse spiraal, want een gevoel van verbondenheid is nou eenmaal biologische noodzaak. Sociale interacties hebben invloed op de functie van de parasympathicus die zorgt dat iemand na een heftige gebeurtenis of stevige inspanning weer tot bedaren kan komen. Die mogelijkheid is dus uitgeschakeld bij ernstig trauma. Wie in een relatie psychisch beschadigd is geraakt, zal zichzelf beschermen om te voorkomen dat

“Om te overleven moeten we wederzijds contact hebben en vriendschappen aangaan, sociaal betrokken zijn. Een capaciteit die nodig is om je veilig te kunnen voelen.” is daarom cruciaal voor genezingsprocessen. Ontbreekt dat gevoel, dan is iemand meer bevattelijk voor psychische aandoeningen en lichamelijke ziekten. Oeroud Tijdens zijn onderzoek was het kennis over de menselijke evolutie die Porges hielp te begrijpen hoe dit werkt, hoe ons zenuwstelsel zich aanpast aan dreiging en gevaar en

38 | TCC Magazine

de beschadiging verergert en zal daarom niemand meer vertrouwen. Respons De grote vraag voor Porges was waarom en hoe het autonome zenuwstelsel bij een ernstige dreiging overschakelt naar een oeroud overlevingsmechanisme als de bevriezingsrespons. Hij kwam erachter dat het zenuwstelsel er ten

POLYVAGAALTHEORIE

TCC Magazine | 39

POLYVAGAALTHEORIE

“Gevoelens van veiligheid ondersteunen het sociale-betrokkenheidssysteem, een belangrijk aspect dat Porges nauwgezet heeft onderzocht.” eerste op is gericht energie te behouden en dat bereikt door het bewustzijn te verlagen. Ten tweede is het van belang je over te kunnen geven aan een situatie waaruit je niet kunt ontsnappen. Daarvoor moet het zenuwstelsel gevoelens en gedachten uitschakelen. Ten derde is de respons pijnstillend, zowel op lichamelijk als psychisch gebied. Als een traumatiserende gebeurtenis plaatsvindt, kan de nervus vagus op deze manier te hulp schieten met behulp van dissociatie. Lijdzaam Echter, als mensen een ernstig traumatiserende gebeurtenis hebben meegemaakt en zijn ‘bevroren’, krijgen ze vaak later het verwijt dat ze zich niet genoeg hebben verzet of dat ze niet zijn gevlucht, maar alles lijdzaam over zich heen hebben laten komen. Het bizarre is dat ze zelf ook vaak denken dat het hun eigen schuld is wat er is gebeurd. De polyvagaaltheorie biedt therapeuten het inzicht dat gedragingen automatisch en adaptief zijn, dat het autonome zenuwstelsel ze voortbrengt op een niveau dat diep onder dat van het bewuste waarnemen ligt. Porges betreurt het dat therapie mensen nu soms het gevoel kan geven dat hun lichaam niet adequaat reageert. Impliciet krijgt de cliënt zo de boodschap dat hij of zij moet veranderen. ‘Zodra we beoordeeld worden, raken we in een defensieve toestand en dat is geen veilige.’ Manoeuvreren Hij probeert juist aan getraumatiseerde mensen uit te leggen dat hun lichaam wél adequaat reageert en dat ze daar trots op mogen zijn. Hun lichamelijke responsen hebben hen beschermd en hun leven gered. Immobilisatie en dissociatie heeft voorkomen dat ze zich verzetten, waardoor de kans op lichamelijke verwonding en pijn werd verminderd. Ook vertelt hij hun dat ze zich niet schuldig moeten voelen omdat hun lichaam hen nu in de steek lijkt te laten in de sociale omgang, het is niet anders dan een gangbaar gevolg van trauma. Door zo met deze mensen te werken, heeft hij ervaren dat er spontane verbeteringen optraden. Porges: ‘Therapeuten die het meeste succes boeken met traumabehandeling zijn diegenen die hun cliënten in staat stellen om zichzelf naar een toestand van veiligheid te loodsen en te manoeuvreren. In deze toestand is de cliënt niet meer afhankelijk van zijn of haar verdedigingssystemen voor bewustzijnsverlaging of mobilisatie.’

40 | TCC Magazine

Middenoor Gevoelens van veiligheid ondersteunen het sociale-betrokkenheidssysteem, een belangrijk aspect dat Porges nauwgezet heeft onderzocht. Hij ontdekte dat het kalmerende systeem verbonden is met de zenuwen die de spieren van het gezicht aansturen. Niet alleen worden veiligheids- en dreigingssignalen overgebracht via die spieren, maar ook via de spieren die we gebruiken om stemgeluid voort te brengen. Als fysiologische processen een naderend zoogdier voorbereiden op agressie, komen deze aspecten van de fysiologische toestand tot uiting in zijn gezicht en stem. Samen met zijn promovendus Greg Lewis ontwikkelde Porges een apparaat om de overdrachtsfunctie van het middenoor te meten en te bepalen welke geluiden via dat orgaan de hersenen bereiken. Daaruit kwam naar voren dat bij gevoel van dreiging de middenoorspieren worden aangespannen. Met als gevolg dat de hogere frequenties van menselijke stemmen minder goed worden opgevangen terwijl luidere, lagere geluiden uit de omgeving wel binnenkomen. Personen met een traumatische voorgeschiedenis geven vaak aan dat ze lawaai en geluiden als hinderlijk ervaren. Het kost hen dan ook moeite om menselijke stemmen te onderscheiden uit achtergrondgeluiden. Veel mensen met autisme melden dezelfde problemen. Sociale-betrokkenheidssysteem Volgens Porges komt dat omdat bij autisme, PTSS en andere klinische stoornissen het sociale-betrokkenheidssysteem is aangetast. Dat dat zo is, heeft een reden. Namelijk dat je op die manier beter een potentiële aanvaller kan signaleren. Omdat de hersenen geluiden met lage frequenties associëren met gevaar (roofdieren), geven ze er voorrang aan om die op te merken. Stemmen hebben hogere frequenties en worden naar de achtergrond gedrongen. Loop je in een minder veilige buurt met iemand te wandelen en je bent op je hoede, dan dringt het niet zo snel tot je door wat die persoon je vertelt, maar de voetstappen achter je zou je wel horen. Dit heeft te maken met de eerdergenoemde middenoorstructuren. Als je bijvoorbeeld luistert naar wat iemand je zegt en je glimlacht, dan span je je middenoorspieren aan, waardoor je geluiden met een lagere frequentie minder goed onderscheidt.

â&#x20AC;&#x153;Het merendeel van dezelfde groep liet ook verbeterd sociale-betrokkenheidsgedrag zien. Een uitkomst die wellicht meteen verklaart waarom muziektherapie heilzaam kan zijn.â&#x20AC;? 42 | TCC Magazine

POLYVAGAALTHEORIE Muziektherapie Porges en Lewis werkten vervolgens met het Listening Protocol, waarbij ze vocale muziek inzetten die een associatie oproept met veiligheid. Aanvankelijk werd dit protocol ontwikkeld voor autistische mensen. De interventie traint de zenuwen die verband houden met de middenoorspieren door de gevoeligheid voor stemintonaties aan te scherpen. Daardoor signaleert het zenuwstelsel dat de omgeving veilig is. Ongeveer de helft van de deelnemers aan het onderzoek had last van auditieve overgevoeligheid en was daar na afloop vanaf. Het merendeel van dezelfde groep liet ook verbeterd sociale-betrokkenheidsgedrag zien. Een uitkomst die wellicht meteen verklaart waarom muziektherapie heilzaam kan zijn. Herdefiniëren Porges en Dana geven zorgverleners in hun boeken een aantal aanbevelingen. Dat zijn onder andere: • Als je inzicht krijgt in de neuroceptieve gevoeligheid voor defensieve reacties van je cliënt, kom je erachter hoe je met hem of haar moet omgaan. En ook leert het je hoe je iemand veerkrachtiger kan maken: door het sociale-betrokkenheidssysteem op een goede manier te trainen. Er zijn oefeningen die de reflexmatige triggers van defensief gedrag zichtbaar kunnen maken. Het is belangrijk om je te realiseren dat de signalen die een therapeutische omgeving afgeeft, cruciaal kunnen

Dit is het basisboek van Stephen Porges waarin hij onder andere de (wetenschappelijke) grondslag van zijn theorie uiteenzet en diep inzoomt op de fysiologie van het zenuwstelsel en lichamelijke processen die daarmee te maken hebben. Geschreven voor de professional.

•

zijn om het therapeutisch proces te laten slagen. Zo kunnen (achtergrond)geluiden de fysiologische gesteldheid van cliënten veranderen en hun ontvankelijkheid voor therapie beperken. Het gaat daarbij ook om de woorden die je gebruikt en de intonatie van je stem. Door hun autonome gesteldheden te bespreken, maak je cliënten bewust van de algemeen voorkomende reacties van hun autonome zenuwstelsel en ontdekken ze de unieke patronen daarvan. In plaats van het eeuwige gevoel te hebben dat ze ‘te’ zijn (bijvoorbeeld te behoeftig, te emotioneel, te opvliegend, te angstig, te instabiel) leren ze zichzelf te herdefiniëren als iemand die is toegerust met een innerlijk beveiligingssysteem dat gevoelig is voor signalen van gevaar. Het gaat erom dat ze hun reacties opmerken en benoemen, maar vooral ook dat ze zich daar zonder schaamte toe gaan verhouden. Als ze zo leren zichzelf en hun zenuwstelsel beter te begrijpen en op waarde te schatten, zullen hun responspatronen veranderen, de overgangen tussen hun autonome gesteldheden genuanceerder worden en zullen ze flexibeler omgaan met autonome triggers.

www.stephenporges.com www.RhythmOfRegulation.com

Dit boek heeft een andere opbouw dan het eerste boek van Stephen Porges: het is geschreven in interviewvorm. Onder andere psycholoog Ruth Buczynski stelt hem vragen over de kernthema’s van de polyvagaaltheorie. Extra aandacht krijgt het onderwerp ‘veiligheid’. Het geheel geeft verdieping aan de stof van het eerste boek, hoewel het hier en daar overlapt omdat je beide boeken ook los van elkaar kan lezen.

Een theoretisch, maar ook praktisch werk geschreven door therapeut Deb Dana. Op een wat toegankelijker wijze dan in de andere twee boeken gebeurt, legt ze de polyvagaaltheorie uit. Het boek bevat daarnaast werkbladen, oefeningen en meditaties om het cliënten gemakkelijker te maken zich weer veilig en verbonden te voelen.

Eindnoten 1. De vagus heeft twee takken, beide parasympathisch (de ventrale en de dorsale). Het gaat hier om de dorsale tak.

TCC Magazine | 43

Stichting OrthoKennis, uw leverancier van orthomoleculaire kennis Een professional in de (complementaire) gezondheidszorg wil natuurlijk graag op de hoogte blijven van de laatste stand van zaken binnen het vakgebied. Inzichten over nutriĂŤnten die gebruikt worden in de praktijk veranderen in de loop der tijd, bijvoorbeeld doordat wetenschappelijk onderzoek nieuwe toepassingen onderbouwt. Stichting OrthoKennis volgt de ontwikkelingen op de voet en is een betrouwbare leverancier van orthomoleculaire kennis. Via haar clinics en cursussen, artikelen, vademecum (bewaarmap), website en e-mailnieuwsbrief voorziet OrthoKennis gezondheidsprofessionals van uitgebreide informatie. Clinics en cursussen OrthoKennis organiseert jaarlijks meerdere clinics en cursussen waarbij uiteenlopende orthomoleculaire onderwerpen aan de orde komen. Hierbij is rekening gehouden met verschillende kennisniveaus. De lesdagen worden gegeven door gekwalificeerde professionals en accreditatie wordt door de meeste beroepsverenigingen verleend. Nieuwsgierig naar de clinics en curssussen van OrthoKennis? Bekijk het lesprogramma op www.orthokennis.nl. Hier vindt u alle informatie en kunt u zich eenvoudig aanmelden. Bent u al in het bezit van de OrthoKennis bewaarmap? De bewaarmap van stichting Orthokennis bevat de gebundelde wetenschappelijke artikelen over specifieke nutriĂŤnten die gebruikt worden in de orthomoleculaire praktijk. Hierbij wordt inzicht gegeven in de laatste wetenschappelijke stand van zaken binnen de complementaire geneeskunde, evenals specialistische en technische informatie over indicaties, contraindicaties, interacties en therapeutische doseringen. De artikelen zijn met de grootst mogelijke zorg samengesteld en gaan altijd gepaard met referenties. Wanneer u de bewaarmap met artikelenbundel bestelt, worden nieuwe brochures automatisch naar u toegestuurd. Deze kunt u dan zelf in de map plaatsen. Zo houdt u het systeem steeds up-to-date. Bestel de bewaarmap op www.orthokennis.nl. Heeft u vragen? Neem gerust contact op via info@orthokennis.nl of bel 075-6408180.

Gesponsord door: Uw leverancier van orthomoleculaire kennis

ADHD ADHD

De epigenetica van

DEEL 2

ADHD & Glutamaat VERSLAVING

Lucas Flamend begon zijn carrière als bachelor ziekenhuisverpleegkundige. Twintig jaar geleden startte hij een eigen praktijk als psychotherapeut na een vierjarige opleiding transpersoonlijke psychotherapie. Als ADHD-ervaringsdeskundige specialiseerde hij zich gaandeweg in de ADHD-problematiek. Hij merkte dat de psychische klachten van ADHD gepaard gaan met lichamelijke klachten. Na een aantal opleidingen – onder meer voor EEG-analist in Amerika en orthomoleculaire geneeskunde in Nederland – is hij zich meer gaan richten op de fysieke oorzaken van ADHD. Zo kwam hij uit bij de epigenetica, een tak van de geneeskunde die vijftien jaar geleden nog in de kinderschoenen stond. De epigenetica bestudeert de invloed van omgevingsfactoren zoals voeding en stress op de werking van de genen. Eind 2019 kwam zijn tweede boek uit De epigenatica van ADHD & glutamaat. In de komende edities van TCC Magazine zal hij iedere keer een onderwerp uit zijn boek uitlichten. TCC Magazine | 45

Positieve psychologie

Psychologie van Hoogbegaafdheid

Deze thuisstudie is speciaal geschreven voor mensen die een positieve kijk op het leven willen ontwikkelen en het beste uit zichzelf en anderen willen halen, op weg naar een waardevol en gelukkig leven.

Erkende PsBK bijscholing

Thuisstudie Start op ieder gewenst moment

Sociale psychologie

Thuisstudie Start op ieder gewenst moment

STUDEREN VANUIT DE THUISSITUATIE Op werkdagen: voor 16:00u besteld, morgen in huis

ADHD

In deel 2 van deze serie bespreken we de epigenetische dynamiek van verslaving en de interactie tussen de genen en de omgevingsfactoren. De centrale vraag is: hoe ontstaat verslaving en vooral, wat is het epigenetisch mechanisme? Om verslaving te definiëren kijken we verder dan de reguliere opvatting. Die gaat ervan uit dat er sprake moet zijn van een voortdurende, dwangmatige drang om het middel te gebruiken met heftige ontwenningsverschijnselen bij het afkicken. Dit is van toepassing op harddrugs, ernstig alcoholisme of langdurig gebruik van zware opiaatpijnstillers, terwijl verslaving ook te maken heeft met gewoonten zoals troostvoeding, eetstoornissen en gedragsverslavingen, zoals gaming en gokken. Verslaving en ADHD gaan hand in hand. Dat is niet verwonderlijk, aangezien in beide gevallen het beloningssysteem ontregeld is. Waar onderzoekers het over eens zijn, is dat bij verslaving de dopaminerge gevoeligheid sterk is afgenomen, meer dan bij ADHD’ers zonder een verslaving. Maar dat is niet de enige verklaring.

VERSLAVING WORDT DEELS DOOR DE GENEN BEÏNVLOED Onze genen – zowel de hardware als de software – hebben een grote invloed op de dynamiek van verslaving. Laten we beginnen met de hardware. De onveranderlijke hardware De hardware gaat over het DNA, het gedeelte van de genen dat onveranderlijk is: je wordt geboren met rood haar of niet. Het DNA bevat afwijkingen, genetische variaties genoemd. Gemiddeld heeft een individu zo’n duizend van deze afwijkingen, SNP’s, uitgesproken als snips. In totaal zijn er 12 à 17 miljoen SNP’s bekend bij het menselijke ras. Sommige SNP’s veroorzaken een overmatige activatie van dopamine en glutamaat, andere een tekort aan GABA. De farmacologie is geïnteresseerd in SNP’s. Men kan niet genoeg benadrukken dat psychische aandoeningen worden veroorzaakt door onveranderlijke genen. Dit wordt biologisch determinisme genoemd. De patiënt heeft geen invloed op het ziekteverloop. Het enige wat helpt zijn geneesmiddelen. Wat deze sector niet vertelt, is dat erfelijkheid ook bestaat uit een veranderlijk aspect, namelijk epigenetische erfelijkheid. Dat onderwerp ligt gevoelig, omdat psychofarmaca de epigenetica van het lichaam benadelen. Het is mede daarom dat het afbouwen van antidepressiva met zoveel neveneffecten gepaard gaat. Die zijn het gevolg van ontregelde genen, die we epigenetische adaptaties noemen. Epigenetische adaptaties zijn grotendeels erfelijk. Dat betekent dat het antidepressivagebruik van de ouders (vóór de conceptie) invloed heeft op de gezondheid van hun kinderen. Geen prettige gedachte, maar toch werkt het zo. De veranderlijke software De software gaat over de invloed van de omgeving op de werking van de genen. Wie bijvoorbeeld veel suiker eet, evolueert naar een toestand van insulineresistentie: de insulinegenen worden lui. De omgeving beïnvloedt dus de epigenetische expressie, het aan- en uitzetten van de genen. In tegenstelling tot de hardware is dit aspect veranderlijk. Eet je bijvoorbeeld gezond, dan verandert de epigenetische expressie. Op die manier kun je diabetes type 2 in zes maanden genezen en kun je de genen die ADHD beïnvloeden, corrigeren. De invloed van de omgeving op de software zie je ook bij planten: de bloemen van de rododendron en de hortensia veranderen van kleur, afhankelijk van de voeding in de bodem. De software van deze planten reageert op de omgeving en past zich aan door de kleur van de bloemen te veranderen. Bij mensen is het niet anders. De omgeving bepaalt voor een groot deel of we ziek of gezond worden of blijven. De software is een programma dat onze genen aanstuurt. Dat programma is geschreven lang voordat je geboren werd. Het programma is het resultaat van de omgeving van je ouders, voorouders, tot honderdduizenden jaren terug. Dat programma heeft ervoor gezorgd dat we als mens zijn geëvolueerd tot wat we nu zijn. Neem nu de herseninhoud.

TCC Magazine | 47

“Epigenetische adaptaties hebben een doel: ze zorgen ervoor dat het lichaam het evenwicht kan bewaren. Omdat we steeds complexere taken gingen uitvoeren en onze voeding veranderde, is onze herseninhoud de laatste tienduizend jaar enorm toegenomen. Onze genen reguleren de aanmaak van eiwitten zoals neurotransmitters, hormonen en enzymen. Voor dat werk hebben de genen informatie nodig, aangezien ze verstopt zitten in de celkern. Het legertje informanten en stofjes dat die informatie aanlevert en het effect ervan op de genen, noemen we de software. Deze software is bedoeld om het evenwicht te bewaren in het lichaam. De hersenen kunnen bijvoorbeeld veel dopamine activeren, maar op een bepaald moment moet de rem erop, omdat dopamine neurotoxisch is en je er manisch en roekeloos van kan worden. Net zoals de hardware, is ook de software erfelijk. Met andere woorden, als de ouders voor het moment van de conceptie een liederlijk leven hebben geleid met veel rock-‘n-roll, geven ze dat door. Concreet, ze geven aan hun kinderen de epigenetische aanpassingen van rock-‘nroll door, dat betekent software met luie dopaminegenen en overactieve glutamaatgenen. Bij hun kinderen zal het ADHD-gedrag meer uitgesproken zijn dan bij de ouders. Deze aanpassing noemen we een epigenetische adaptatie. Omdat het lichaam de nieuwe informatie doorgeeft aan de volgende generatie, worden deze epigenetische adaptaties een erfelijke eigenschap. Bij onze voorouders is dit ook gebeurd. We erven de geschiedenis van onze ouders en voorouders. Niet alleen de effecten van rock-‘n-roll, maar ook van trauma’s, voeding en chemische stofjes. De huidige generatie 75-plussers zijn geboren uit ouders die biologisch aten en geen geneesmiddelen namen. Mede daarom worden ze ook zo oud. Men weet nu al dat de volgende generaties een kortere levensverwachting hebben, omdat we bezig zijn het menselijk ras op grootschalige manier te verzwakken met chemische middelen.

VERSLAVING WORDT DEELS DOOR DE OMGEVING BEÏNVLOED Laten we eens kijken naar de omgevingsfactoren die een rol spelen bij verslaving. We zoomen in op de fases vóór en direct na de geboorte. Bij moeders die opiaten gebruiken

48 | TCC Magazine

tijdens de prenatale fase zien we, dat de baby de eerste dagen na de geboorte heftige ontwenningsverschijnselen heeft door het afkicken van de middelen. Hetzelfde doet zich voor – maar dan minder uitgesproken – als de moeder verslaafd was aan troostvoeding. In 2019 kwam professor Femanda Serpeloni van de universiteit van Rio de Janeiro met een bijzondere studie. Ze had zich verdiept in het onderwerp geweld en mishandelingen van vrouwen tijdens de prenatale fase. Het onderzoek liet twee opmerkelijke resultaten zien, namelijk dat de kinderen van deze moeders beter aangepast zijn aan een gewelddadige omgeving en daarin quasi normaal functioneren. En dat diezelfde kinderen in een niet-gewelddadige omgeving allerlei psychische stoornissen ontwikkelden. Toch waren beide groepen kinderen het gevolg van een zwangerschap met veel stress en geweld. Wat Serpeloni aantoonde was, dat de prenatale fase het kind had voorbereid op een gewelddadige omgeving, waardoor de overlevingskansen in die omgeving waren toegenomen. Trek je de conclusie van het werk van Serpeloni door naar kinderen met ADHD, dan is het aannemelijk om te stellen dat kinderen van wie de ouders in een verslavings omgeving hebben geleefd, verslaving nodig hebben om te kunnen functioneren. Hoe vreemd dit ook mag klinken. De afwijking bij deze kinderen functioneert dus het best in dezelfde afwijkende omgeving. Dat zie je ook in humaan onderzoek naar de epigenetische effecten van troostvoeding. Concreet betekent het dat ouders die veel troostvoeding aten, kinderen voortbrengen met een voorkeur voor troostvoeding. De kinderen snakken naar troostvoeding en verslavingsgedrag zoals gamen, omdat het meer dopaminepunten oplevert. Vanzelfsprekend leidt dit tot problemen, aangezien onze maatschappij verslaving veroordeelt. Maar tegelijk worden patiënten met geneesmiddelen behandeld die verslaving in de hand werken. Wat meer is, deze geneesmiddelen veroorzaken ontregelde genen, die nadelige effecten hebben voor de volgende generaties. Iets wat de bijsluiter niet vermeld. Onze genen en de dynamiek van het leven verschillen niet zoveel van elkaar. Geef je liefde, dan krijg je liefde terug. Zaai je negativiteit, dan krijg je dat dubbel en dwars terug. Leef je vanuit onbewustheid, dan krijg je crises. Kies je voor psychofarmaca, dan krijg je epigenetische ontregelingen. Epigenetische adaptaties hebben een doel: ze zorgen ervoor dat het lichaam het evenwicht kan bewaren. Onder normale omstandigheden gaat dat redelijk goed, maar als je het lichaam bestookt met psychofarmaca, drugs, suiker, troostvoeding, smaakversterkers, transvetten en glyfosaat uit niet-biologische voeding, dan lukt dat niet meer. Dan is het evenwicht zoek. Wil je dat vervolgens herstellen, dan vraagt dit de nodige kennis en ervaring van de zorgverlener. De behandeling is erop gericht om de epigenetische werking te verbeteren en dat vraagt tijd. Naast de genen spelen er bij verslaving andere factoren mee, zoals de ouderlijke omgeving, opleiding, economische factoren, de vrienden met wie men omgaat en de schoolomgeving . Sommige mensen transformeren hun

ADHD

verslavingsgevoeligheid naar een functionele verslaving, zoals workalcoholics dat doen. En er zijn beroepen waarbij ADHD een voordeel is, zoals beursmakelaars, die het beste functioneren in een omgeving met veel risico’s.

VERSLAVING IS EEN COMPENSATIE VAN ANTIBELONING In het universum is alles gericht op het streven naar een toestand van evenwicht. Dit basismechanisme geldt voor alles en iedereen, van planeten en sterren tot mensen en genen. En natuurlijk ook ons beloningssysteem. De genen reguleren het beloningssysteem met een dynamiek van beloning en antibeloning. Ideaal is als onze genen in het middengebied functioneren; dan hebben ze een optimale gevoeligheid. In de praktijk zijn de verleidingen binnen deze genotsmaatschappij groot en is stress alom vertegenwoordigd. Stress die we vervolgens weer compenseren met genot, alcohol, slaap- en kalmeermiddelen. Gevolg is dat de genen worden beïnvloed door een extreme omgeving. Mensen raken verslaafd vanuit hun genetische en epigenetische voorbestemming, via trauma’s, pijn, opvoeding of toevalligheden, bijvoorbeeld pubers die omgaan met de verkeerde vrienden. Hoe dan ook, verslaving begint met middelen en gedragingen die het beloningssysteem overstimuleren. Of het nu legale of illegale middelen zijn of

verslavingsgedrag zoals gokken, voor de genen maakt dat niet zoveel uit. De genen tolereren dat de dopaminejukebox op volle toeren draait, maar zullen op een gegeven moment ingrijpen. Hun belangrijkste opdracht is immers het streven naar evenwicht en om dat te bereiken, beschikken ze onder meer over het antibeloningssysteem. Zonder verslaving is de dynamiek van beloning en antibeloning min of meer in evenwicht. Verslaving ontstaat als het antibeloningssysteem overactief is. Stel je het volgende voor: je drinkt een biertje of twee in het weekend. Voelt lekker. De volgende ochtend is er niets aan de hand, je bent uitgerust en je hebt geen behoefte om alcohol te drinken. Epigenetisch gezien is er weinig aan de hand. Daarvoor is er meer nodig. Vervolgens drink je elke avond een fles wijn. Dat doe je al jaren. Anders lukt het je niet de werkstress van je af te schudden. Vroeger was dat anders. Toen had je aan één glas wijn genoeg om je lekker te voelen. Je vrouw vraagt je te stoppen met drinken. Daar word je niet vrolijk van, maar je doet het toch. Het blijft niet zonder gevolgen, want de volgende avond voel je je beroerd, zonder de wijn. Onrustig, je hoofd lijkt een mallemolen van negatieve gedachten, elke opmerking komt binnen als een mes. Wat je nu voelt, is de activiteit van het antibeloningssysteem, glutamaat komt aan de deur aankloppen. En het zal nog wel even duren voordat dat ongure gezelschap vertrekt. Je sluipt stiekem naar de kelder en trekt een fles wijn open. Je wilt van dat nare gevoel af. Nog even terug naar het begin. Toen je genoeg had aan één glas wijn, en alles verder prima in orde was. De volgende dag kon je best zonder alcohol. Meer nog, van één glas wijn werd je best vrolijk. Meer had je dus niet nodig. Beloning en antibeloning waren in evenwicht. Maar na al die jaren gewoontedrinken is zelfs een fles wijn niet meer genoeg omdat het beloningssysteem niet meer in evenwicht is. Je hebt nu meer antibeloning (glutamaat) dan dopamine. Met andere woorden, je moet meer alcohol drinken dan vroeger om de antibeloningseffecten te neutraliseren. Dan pas kom je terug op het oude beloningsniveau. Deze dynamiek noemt men tolerantie, je lichaam heeft steeds meer alcohol nodig om het begineffect te evenaren. Tolerantie betekent niet alleen dat je meer nodig hebt van een middel – dat kan alcohol, cannabis, troostvoeding of kalmeermiddelen zijn – het betekent vooral dat je antibeloningssysteem dominant is geworden. Je drinkt dan niet meer omdat het lekker is, maar om de nare effecten van glutamaat niet te voelen, die merkbaar worden als je minder zou drinken. Verslaving is vanuit de epigenetica als volgt te formuleren:

VERSLAVING IS HET MIJDEN VAN ANTIBELONING Iemand die verslaafd is, geniet niet meer zoveel. Dat is de paradox van bijna iedere verslaving. Laat me het verduidelijken met behulp van cijfers. Weet je nog, bij het eerste glas wijn voelde je je lekker. Je scoorde laten we zeggen 100 beloningspunten, alles was prima in evenwicht en je ondervond geen nadelen.

TCC Magazine | 49

U zoekt orthomoleculaire voedingssupplementen... Op onze website www.derooderoos.nl kunt u kiezen uit ons brede assortiment van alle gerenommeerde merken. Wij leveren orthomoleculaire voedingssupplementen op uw verzoek als gezondheidsprofessional direct aan uw cliënten.

Wij werken vanuit een modern ingericht gebouw, gericht op snel en professioneel werken.

Wij verwerken al 25 jaar uw voorschrift! Onze kernbegrippen zijn: • onafhankelijk • geen advies • vraaggestuurd • korting voor uw cliënten • kwaliteit • betrouwbaar • klantgericht • conform wetgeving

www.derooderoos.nl | 070-3010701

50 | TCC Magazine

ADHD

Inmiddels drink je sinds een aantal jaar elke avond een fles wijn. Het eerste glas die avond levert jou 40 beloningspunten op. Het tweede glas 20 punten. Nadat je de fles wijn leeg hebt, heb je 100 beloningspunten gescoord. De volgende avond heb je 400 antibeloningspunten verzameld, want de stress op het werk komt des te harder aan. Dat komt omdat je niet alleen het beloningssysteem maar ook GABA hebt uitgeput. Je drinkt niet meer voor het genot, maar om van dat verdomd ellendige stressgevoel af te raken dat elke dag lijkt te verergeren. Dus ga je naar je huisarts en vraag je om kalmeer- of slaappillen. Hetzelfde gebeurt met je zoon die elke avond zit te gamen in zijn slaapkamer. Uren aan een stuk, vaak tot twee uur in de ochtend. Op school lukt het niet meer, de leerkrachten trekken aan de bel. Hij moet aan de Ritalin. Wat jij als ouder niet beseft, is dat gamen voor je zoon een gelijkaardig beloningseffect heeft als Ritalin. In beide gevallen wordt het beloningssysteem overgestimuleerd. Net als jij heeft je zoon ’s morgens heel wat antibeloningspunten verzameld, met of zonder Ritalin. Dat is de reden dat het op school

niet meer wil lukken. Wat jij doet met alcohol, doet je zoon met gamen. Wil je weten of iemand verslaafd is? Neem dan het middel of het gedrag weg dat de verslaving uitlokt. Neem bijvoorbeeld troostvoeding. Observeer vervolgens het gedrag. Iemand die verslaafd is, zal kenmerken van glutamaatdominantie beginnen te vertonen. Ik ken persoonlijk niemand die ontwenningsverschijnselen heeft als hij stopt met het eten van komkommers en paprika’s. Dus voor je beweert niet verslaafd te zijn aan suiker, stop dan eens een week met suiker en je zult snel merken hoe je hersenen en je lichaam hierop reageren. Bij cliënten vraag ik op een bepaald punt in de behandeling om gedurende drie maanden geen exorfinen, toegevoegde suiker en smaakversterkers te eten. Na de evaluatie vraag ik om gedurende een week opnieuw deze voedingsmiddelen te eten en vervolgens te observeren wat er gebeurt. Wat zijn de lichamelijke en psychische veranderingen? Vervolgens is het aan de cliënt om zijn levensstijl al of niet aan te passen.

“Iemand die verslaafd is, geniet niet meer zoveel. Dat is de paradox van bijna iedere verslaving. Dat komt omdat je niet alleen het beloningssysteem maar ook GABA hebt uitgeput.” De epigenetica van ADHD & glutamaat Uitgever BrainQ Publishing ISBN 9789082922110

TCC Magazine | 51

Inzicht bij

systeemspecialistisch werken “Dat wat lastig te bespreken is en aandacht vraagt kan door beelden/visuele ondersteuning in beweging gezet worden.” Vanuit het narratieve systemisch denken en werken staat de diversiteit van de betekenis van een verhaal in de praktijkruimte centraal. Soms is het voor klanten te moeilijk om direct face to face te praten of is het nog zo ongrijpbaar wat er speelt, dat het helpt om in de ‘derde ruimte’ te spreken. Het verhaal op tafel zetten, waarbij een klant kan puzzelen, schuiven, aanraken en ervaren, helpt veelal om op een veilige manier over moeilijke zaken te kunnen spreken. Het effect hiervan is prachtig, juist door de combinatie van ervaren, voelen en praten. Wat ik merk is dat de beelden vaak veel beter blijven hangen dan gesproken tekst en dat mensen er later nog vaak op terugkomen. In dit stukje aandacht voor een bruikbare methodiek die het gesprek op wonderbaarlijke wijze kan ondersteunen. De Yucel-methode wint meer en meer terrein op verschillende gebieden in hulpverleningsland. Mehmet Yucel, een transcultureel systeemtherapeut, bedacht deze methode doordat hij als kleine jongen zijn moeder zag ‘vertellen’ door gekleurde bonen. De bonen vertelden haar verhaal, de kleuren gaven betekenissen en op deze manier kon zij zich uitdrukken in een periode waarin er weinig mensen werkelijk beschikbaar voor haar waren. Het hielp ordenen, betekenis verlenen en werkte helend. Yucel vertaalde deze bonen naar een koffer met gekleurde blokken waarin zich ook 4 balken bevinden. Een puntgave balk, een met butsen, een gebroken balk die bij elkaar wordt gehouden met een elastiek en een gebroken balk. De balk staat voor het leven van de klant maar kan ook een andere betekenis hebben. Zo valt te denken aan depressie, verslaving, periode 3 van het schooljaar of de partnerrelatie. Onderaan de balk ga je met de klant op zoek naar krachten die helpend zijn in het leven, bij het omgaan met depressie, bij het naar school gaan of welke context ook is toegekend aan de balk. Door het stellen van zogeheten “groene vragen”, krachtgerichte vragen die zich enkel richten op het probleemoplossend vermogen en de eigen krachten van de klant en zijn of haar omgeving, krijgt iemand goed zicht op de helpende zaken in zijn bestaan. De methode gaat uit van

52 | TCC Magazine

de positieve gezondheid en legt de regie van het proces op een laagdrempelige manier bij de klant waardoor hij zelf zijn leven positief kan beïnvloeden. Het lijkt een makkelijk trucje maar het is een kunst om echt krachtgericht uit te vragen. Zijn we niet allemaal klachtgericht opgeleid? Door de lasten in het bestaan bovenop de balk te stapelen die gedragen wordt door de krachten, ontstaat een prachtige opstelling die heel mooi weergeeft hoe het met iemand zijn draagkracht/last is gesteld. Ook kun je de lasten weer externaliseren, uit de opstelling pakken om over door te praten. Een mens ís namelijk niet zijn klacht en deze techniek helpt om het probleem los te koppelen van de persoon, er met afstand naar te kijken. Door ook de gewenste situatie te bouwen krijgt iemand beter zicht op zijn wensen en de eerste stappen in die richting. Een prachtige methodiek met ongekend veel mogelijkheden en ruimte voor betekenis en reflectie. Zie voor meer informatie www.yucelmethode.nl

Door Luit Afman, systeemspecialist in eigen praktijk (www.luitafman.nl)

NKS

“Daar heb ik recht op.” In de 35 jaar dat ik in de gezondheidszorg werk, verwonder ik me over het feit dat, zeker de laatste jaren, steeds meer mensen iets af willen dwingen door te zeggen dat ze “daar recht op hebben”. Het verwondert me omdat ik me afvraag waarom deze uitspraak steeds vaker wordt gebruikt en tegelijkertijd erger ik me eraan. Heeft het te maken met een rechtvaardigheidsgevoel? Ik betaal ervoor dus ik kan aanspraak doen op zorg etc. Met een gevoel van achtergesteld te zijn? Is het de tijdsgeest waarin we steeds individueler worden? Of komt het voort uit maatschappelijke ontwikkelingen? Of is het een onderbuikgevoel van mij? Politiek filosoof Harry Kunneman heeft het over de dikke - ik. “Een ik dat zich altijd vooropstelt en dat eist dat anderen hem daar de ruimte voor geven. Het dikke- ik is onverzadigbaar. Het vreet zichzelf vol – letterlijk en figuurlijk- en krijgt nooit genoeg.” Klopt het wat Harry Kunneman beschrijft over de dikke –ik? Is iedereen zo egoïstisch geworden dat alleen hun recht telt en dat hier door iedereen rekening mee moet worden gehouden? Waar komt dit gedrag vandaan? Komt het omdat we meer individualistisch zijn worden? Of is het een maatschappelijke ontwikkeling die door de politiek is geïnitieerd? Ik denk dat we inderdaad meer individualistisch zijn dan ongeveer 50 jaar geleden; we hebben steeds kleiner wordende netwerken door de manier waarop we ons leven organiseren, minder afhankelijk van elkaar. Maar ook het uitroepen van de participatiesamenleving in 2013 levert een grote bijdrage. De visie van de participatiesamenleving is dat iedereen moet meedoen. Alleen als je je uiterste best hebt gedaan om een bijdrage te leveren aan de maatschappij, mag je aanspraak doen op overheidsvoorzieningen. Profiteren zonder bij te hebben gedragen wordt gezien als egoïstisch en lui. En als je langs de zijlijn komt te staan, is dit je eigen schuld; had je maar beter je best moeten doen. Er ligt een grote nadruk op de individuele inzet. Je als het ware “volvreten” voor eigen gewin. Er is een gevoel van onrechtvaardigheid. Maar wat als je niet kunt participeren en aan de zijlijn staat zonder dat je hier iets aankunt doen? Is dit eigen schuld dikke bult? Heb je je dan niet genoeg ingezet om te participeren? Dus heb je dan nergens recht op?

“De visie van de participatiesamenleving is dat iedereen moet meedoen. Alleen als je je uiterste best hebt gedaan om een bijdrage te leveren aan de maatschappij, mag je aanspraak doen op overheidsvoorzieningen.” Is er een manier om deze visie op participatie om te buigen? Prof. dr. F. A. Hindriks heeft het, in een oratie die hij uitsprak, over een rechtvaardige samenleving. In plaats van een verdeelde samenleving die veel nadruk legt op individuele verantwoordelijkheid, een samenleving creëren waar iedereen gelijke kansen heeft. Ik vraag mij af wat de haalbaarheid van de visie op een rechtvaardiger samenleving van prof. Hindriks is. Hoe kun je sociale verbanden verbeteren? Willen of kunnen mensen dit? Hoe flexibel is een overheid die van regels en wetten aan elkaar hangt? Zijn we bereid om een ander iets te gunnen, is de dikke ik in staat om aan de lijn te doen?

Door Machtelt Neurink

TCC Magazine | 53

NEM ACADEMY

www.nemacademy.nl 076-5219573 NFG erkende Bijscholingen: EMDR Emotioneel Lichaamswerk Haptonomie Individueel Systemisch werk Creatieve Interventies

54 | TCC Magazine

SNRO erkende opleidingen: Psychosociale Basiskennis Opleiding Transformatie Therapeut Opleiding Transformatie Coach

NEM Academy Michiel de Ruyterstraat 2, 4819 AD Breda www.nemacademy.nl info@newenergymovers.nl

VOEDING

Omdat de oudste broccolivarianten al gekweekt werden in de Romeinse tijd, wordt broccoli ook wel de Italiaanse Brassica (Brassica oleracea italica) genoemd. Deze koolvariëteit is vanuit Italië aan een zeer succesvolle opmars over de wereld begonnen. Naast het feit dat het een zeer smakelijke groente is, staat broccoli ook in de wetenschappelijke belangstelling omdat hij van alle koolsoorten de hoogste concentraties bevat van zwavelhoudende bestanddelen met een krachtige therapeutische werking: de glucosinolaten en met name de daarvan afgeleide verbindingen (o.a. isothiocyanaten, sulforafaan, indolen).

Broccoli (Brassica oleracea italica) is lid van de familie van koolsoorten (Brassica oleracea), die al zeker 6000 jaar worden gekweekt, en waarschijnlijk de oudste gekweekte groenten zijn. Verwijzingen naar kool zien we overal in de literatuur van de Oudheid en de middeleeuwen. De eerste varianten van broccoli stammen waarschijnlijk uit de Romeinse tijd, waarin men op zoek was naar een kool met een opvallende bloeiwijze. Broccoli zoals we die nu kennen, stamt oorspronkelijk uit Italië en is in de 19e en 20e eeuw vanuit Italië over de rest van de wereld verspreid. De naam is afkomstig van het Italiaanse ‘brocco’, dat scheut betekent (afkomstig van het Latijnse ‘brachium’, dat tak betekent) en duidt op de typische bouw van de bloemhoofdjes, die met kleinere takken aan een compacte stam vastzitten. Onder de familie Brassica vallen alle koolsoorten (meestal Brassica oleracea- variëteiten), maar ook bijvoorbeeld mosterd, raapzaad, paksoi en knolraap. Broccoli blijkt binnen deze groepen de meeste wetenschappelijke aandacht te trekken. BIOCHEMIE De gezondheidseffecten van broccoli worden meestal toegeschreven aan de hoge concentraties glucosinolaten en met name de daarvan afgeleide verbindingen. Glucosinolaten is een familie van organische zwavelverbindingen in broccoli, waarvan de belangrijkste vertegenwoordigers de indolen en de isothiocyanaten zijn. Andere Brassica-soorten bevatten ook glucosinolaten, maar broccoli heeft de hoogste concentraties (waardoor het een goede bron van sulforafaan is). De belangrijkste groepen verbindingen die door hydrolyse van glucosinolaten ontstaan, zijn: • Isothiocyanaten: Isothiocyanaten zijn zwavelhoudende bestanddelen in vooral kruisbloemigen. Met name sulforafaan, een type isothiocyanaat in broccoli, staat de laatste jaren behoorlijk in de wetenschappelijke belangstelling. In de plant komt sulforafaan alleen gebonden voor, als onderdeel van sulforafaanglucosinolaat (glucorafanine). Maar ook Brassica-inhoudsstoffen als fenylmethylisothiocyanaat en allylisothiocyanaat staan in de wetenschappelijke spotlights.

TCC Magazine | 55

56 | TCC Magazine

VOEDING

•

De zaden en kiemen (sprouts) zijn het rijkst aan deze stoffen. Gemiddeld bevatten kiemen twintigtot vijftigmaal hogere concentraties glucorafanine dan in de volwassen broccoliplant aanwezig is, en in broccolizaden zijn de concentraties nog hoger. Ook afhankelijk van kweekmethode, oogstmoment, bodemgesteldheid, gebruik van herbiciden of pesticiden kunnen enorme verschillen optreden. In een gestandaardiseerd preparaat zijn deze concentraties binnen een bepaalde marge gegarandeerd. Indolen: Ook indolen uit Brassica-soorten staan erg in de belangstelling. Net als isothiocyanaten behoren deze tot de groep van de indirecte antioxidanten, stimuleren ze de productie van ontgiftende leverenzymen en zijn zo betrokken bij de eliminatie van schadelijke vrije radicalen. Door hydrolyse van glucobrassicine ontstaan stoffen als indol-3-carbinol (I3C), diindolylmethaan (DIM, een dimeer van I3C) en ascorbigen (I3C gekoppeld aan ascorbinezuur).

Daarnaast is broccoli ook nog rijk aan andere bioactieve stoffen met therapeutische eigenschappen. Van alle groenten bevatten de kruisbloemigen waarschijnlijk de grootste variëteit aan fytochemische stoffen met therapeutische potentie. Hieronder een opsomming van de belangrijkste: • cabagine (S-methylmethionine, soms ook vitamine U genoemd. Dit is een aan SAMe verwante stof met een ontstekingsremmende werking en een beschermend effect op de slijmvliezen van maag en darmen.) • luteïne (onder andere carotenoïden) • D-glucaraat (Is belangrijk voor de glucuronidering, een belangrijk onderdeel van de fase-2 detoxificatie.) • flavonoïden, met name quercetine en apigenine • selenium (Broccoli bevat selenium in de vorm van gemethyleerde seleniumverbindingen (bijvoorbeeld Se-methylselenocysteine), welke eenvoudig kunnen worden omgezet in methylselenol.) • ijzer met een vrij grote biologische beschikbaarheid • zink • ontzurende mineralen zoals kalium en magnesium • vitamine B6 en foliumzuur • vitamine C, E en K • protocatechuzuur • chlorogeenzuur • carotenoïden • vezels Glucorafanine --> sulforafaan Glucoraphanine kan langs twee wegen in sulforafaan worden omgezet: 1. Via het enzym myrosinase, dat vrijkomt bij kneuzen en kauwen. Myrosinase heeft een vochtige omgeving nodig om te functioneren. 2. Via omzetting in de darmflora. Bij een pH hoger dan 5 wordt meer dan 80% van het glucorafanine

omgezet in sulforafaan. Om deze reden werkt de zure vorm van vitamine C (ascorbinezuur) de sulforafaanvorming tegen. Vitamine C in de vorm van mineraalascorbaten kent dit bezwaar niet. NIET RAUW MAAR (LICHT) STOMEN OF ROERBAKKEN Het gehalte glucorafanine (sulforafaanglucosinolaten) in klaargemaakte broccoli kan sterk variëren, afhankelijk van cultivar, omgevingsinvloeden en bereidingswijze; een typisch gemiddelde is 30 mg glucorafanine per 300 mg bereide broccoli. De hoge temperaturen tijdens het kookproces inactiveren het myrosinase-enzym, waardoor er geen sulforafaanvorming plaatsvindt. Bovendien lost de meeste glucorafanine (net als andere glucosinolaten) op in het kookvocht, dat zodoende een zeer gezonde basis is voor bijvoorbeeld soep. Bij stomen gaat het verhitten veel trager en wordt er in de broccoli veel meer sulforafaan gevormd. Bovendien wordt bij het stomen veel minder water gebruikt, waardoor de meeste glucorafanine in de broccoli aanwezig blijft. Waarschijnlijk heeft roerbakken een soortgelijk effect.

“De gezondheidseffecten van broccoli worden meestal toegeschreven aan de hoge concentraties glucosinolaten.”

Diepvriesgroenten worden geblancheerd om de enzymen (die bederf zouden kunnen veroorzaken) te inactiveren, waardoor ook myrosinase wordt geïnactiveerd. Echter, de vorming van sulforafaan en andere isothiocyanaten hoeft niet noodzakelijkerwijs in de groente zelf plaats te vinden. Ook de darmflora bevat enzymen met dit vermogen. Na consumptie van glucorafanine uit broccoli, zal de darmflora glucorafanine omzetten in sulforafaan. WERKING Sulforafaan is één van de krachtigste bekende detoxificerende stoffen en beschermt cellen tegen diverse ziekten, met name waar DNA irreversibel kan worden beschadigd. Om deze reden zijn staat sulforafaan, en de groep isothiocyanaten waartoe sulforafaan behoort, onder grote farmaceutische belangstelling en er zijn al diverse synthetische analogen ontwikkeld (o.a. oxomate en isoselenocyanaat) en er zitten nog diverse andere in de pijplijn. Sulforafaan verhoogt de activiteit van fase-2 eiwitten en enzymen, één van de belangrijkste natuurlijke afweermechanismen.

TCC Magazine | 57

“Een crème gemaakt van jonge broccolischeuten blijkt de huid te beschermen tegen de schadelijke werking van uv-straling.”

•

Inductie van fase-2 detoxificatie: Een belangrijk kenmerk van de Brassica-familie is het vermogen om genen “aan te zetten” die cellulaire enzymen aanmaken die nodig zijn voor een optimale celfunctie. De belangrijkste daarvan zijn de genen voor de drie belangrijkste fase-2 detoxificatie-enzymen: quinonreductase (QR), glutathion-S-transferase (GST) en uridinedifosfaat-glucuronosyltransferase (UGT). Deze enzymen zetten toxines om in wateroplosbare stoffen die gemakkelijk uitgescheiden kunnen worden. Zelfs in concentraties die in de voeding voorkomen, is sulforafaan een krachtige modulator van deze xenobiotica-metaboliserende enzymsystemen. Mogelijk compenseert sulforafaan voor een onvermogen van het lichaam om zelf de juiste fase-2 enzymen te induceren. Het grootste effect van broccoli treedt immers op bij mensen met een mutatie (inactivatie) van tenminste één van de volgende glutathion-S-transferase typen: M1-type (GSTM1) of T1-type (GSTT1). Bij deze personen blijven de isothiocyanaten in de circulatie, waardoor andere glutathion-S-transferases actief worden. Indirecte antioxidant: Inductie van fase-2 proteïnen bevordert ook het wegvangen van oxidanten of belemmert de vorming ervan. Het resultaat is een enorm “multiplier-effect”: een fase-2 proteïne-inducer heeft hetzelfde effect als verschillende typische antioxidantmoleculen, zoals vitamine C en vitamine E. Vrije radicalen, die overigens voor het overgrote deel worden geactiveerd in het fase-1 enzymsysteem, waarop Brassica-inhoudsstoffen weer een remmend effect hebben. Broccoli is overigens ook zelf rijk aan antixoidanten, zoals carotenoïden, flavonoïden, vitamine C, isothiocyanaten. Ook bevordert broccoli door de aanwezigheid van cysteïne en methionine de aanmaak van glutathion, een belangrijk endogeen antioxidant. Anti-inflammatoir (cardiovasculair, gewrichten). Er is veel bewijs dat sulforafaan inflammatoire processen tegengaat. Sulforafaan heeft waarschijnlijk effect op NF-kappa B als centrale aanstuurder van onstekingsprocessen. Daarnaast wordt bij iedere ontstekingsreactie een overmaat aan vrije radicalen geproduceerd en deze blijft bestaan tijdens het ontstekingsproces. De inname van fase-2 proteïne-inducers gaat dit proces mogelijk

58 | TCC Magazine

•

tegen. In een dierstudie ging sulforafaan leeftijsgerelateerde degeneratieve en inflammatoire veranderingen in het centrale zenuwstelsel tegen. Antibacterieel en antischimmel: Afbraakproducten van sulforafaan en andere glucosinolaten hebben een krachtig remmend effect op de maagzuurbacterie Helicobacter pylori. De Brassica-inhoudsstof S-methylmethionine (cabagine) werd al in 1952 met bescherming tegen maagzweren in verband gebracht door Cheney, die het vitamine U noemde. Tegenwoordig blijkt een heel scala aan zwavelhoudende bestanddelen voor dit effect verantwoordelijk, en blijkt de antibacteriële en antifungale werking veel breder dan alleen H. pylori. Immuunmodulatie: Sulforafaan heeft een effect op het immuunsysteem, onder meer via stimulatie van de cellulaire immuunrespons, evenals van interleukine-2 (IL-2) en interferon-gamma. Tegelijkertijd remt het de pro-inflammatoire cytokines IL-1 bèta, IL-6, TNF-alfa en GM-CSF. Invloed op oestrogeenmetabolisme: Aanvulling met Brassica-indolen, zoals I3C en DIM, kan het oestrogeenmetabolisme in gunstige zin beïnvloeden. Dit uit zich onder meer in verbeteringen bij hormoongerelateerde aandoeningen, zoals menopauzale problemen.

INDICATIES • Remming van Helicobacter pylori: Remming van de maagzuurbacterie Helicobacter pylori door broccoli-inhoudsstoffen is al diverse malen in vitro aangetoond, maar nu ook in humane studies. • Immuunversterking: Bij muizen kan sulforafaan de leeftijdsgerelateerde achteruitgang van het immuunsysteem op verschillende fronten terugdraaien en terugbrengen naar het niveau dat gevonden wordt bij veel jongere muizen. • Bescherming tegen de zon: Een crème gemaakt van jonge broccolischeuten blijkt de huid te beschermen tegen de schadelijke werking van uv-straling. Sulforafaan zet de huidcellen aan om enzymen te produceren die de huid van binnenuit beschermen. De symptomen van verbranding blijken bijna 40% lager bij de mensen die ingesmeerd zijn met een broccoli-houdende crème. De bescherming hield bovendien meerdere dagen aan.

VOEDING INHOUD

•

Cardiovasculaire gezondheid: Bij mensen die 100 gram broccoli per dag aten gedurende een week, verminderde het totaalcholesterolgehalte en steeg het HDL-cholesterol. Ook de hoeveelheid oxidatieve stress verminderde. In een dierstudie konden broccolispruiten de weefselconcentraties van glutathion verhogen bij dieren met hypertensie. De suppletie verlaagde ook de bloeddruk en inflammatoire biomarkers bij de dieren. Volgens de auteurs van de studie kunnen fase-2 proteïne-inducers het risico op cardiovasculaire aandoeningen, zoals hypertensie en atherosclerose verminderen. Preventie van cataract: Mannen die meer dan tweemaal per week broccoli eten, verlagen hun kans op cataract met 23% ten opzichte van hen die dat niet doen. Voorbehandeling met sulforafaan is in staat de cellen van de retina te beschermen tegen chemische en foto-oxidatieve schade. Degeneratieve aandoeningen van het centrale zenuwstelsel: Ontsteking is een belangrijke factor bij cognitieve achteruitgang en daaraan gerelateerde ziekten. Inductie van fase-2 enzymen door broccoliinhoudsstoffen gaat ontstekingsgerelateerde veroudering van het centrale zenuwstelsel tegen.

INTERACTIES Isothiocyanaten hebben ook de naam goitrogene verbindingen te zijn. Goitrogenen zijn verbindingen die de opname van jodium door de schildklier kunnen remmen en/ of de aanmaak van schildklierhormoon remmen en zo een vergroting van de schildklier (struma) kunnen veroorzaken. De enzymen die nodig zijn voor productie ervan, worden geïnactiveerd door koken, zelfs al bij licht stomen. Of dit wenselijk is, is maar zeer de vraag, aangezien juist aan sulforafaan en andere isothiocyanaten de meeste gezondheidsvoordelen worden toegeschreven. Er wordt zelfs gesuggereerd dat de goitrogene werking een belangrijk werkingsmechanisme is van de isothiocyanaten. Er is echter geen enkele reden om aan te nemen dat bij mensen die geen schildklieraandoening hebben, consumptie van (isothiocianaten) Brassica een negatief effect op de schildklier zou optreden, zeker niet wanneer de jodiuminname voldoende is. Niettemin kan het raadzaam zijn om bij schildklierpatiënten terughoudend te zijn met het inzetten van Brassica. Verder ligt het in de lijn der verwachtingen dat, vanwege de invloed van broccoli-inhoudsstoffen op het cytochroom P-450 systeem (waarlangs diverse medicijnen worden gemetaboliseerd), er interacties kunnen optreden met deze medicijnen.

TCC Magazine | 59

Vitamine D3+K2 Eén product voor het hele gezin

1+1 Cadeau 1.350 druppels | Adviesprijs: € 35,60

0-10 jaar 1 druppel

11+ jaar 2 druppels

Volwassen 5 druppels

Meest effectieve vorm van vitamine D3 en K2

Druppelpipet om makkelijk en nauwkeurig te doseren

100% natuurlijke voedingsstoffen in een basis van plantaardige olie

Neutrale smaak, zonder toegevoegde smaakstoffen

Eén product voor het hele gezin door slimme dosering per druppel

Relevant voor jong tot oud en tijdens de zwangerschap

meer informatie: www.nutalis.com

NIEUWS

Een dubbelblinde RCT onder zestig depressieve patiënten, gepubliceerd in het vakblad Nutrition, laat zien dat een verhoogde bloedwaarde magnesium de symptomen van depressie significant verlaagt ten opzichte van placebo. Magnesiumtekorten komen naar schatting bij 75 procent van de bevolking voor. De inname via de voeding is de afgelopen decennia bovendien structureel gedaald. Dit is een verontrustende trend, zeker in het licht van onze gejaagde maatschappij; magnesium speelt een belangrijke rol in de geestelijke gezondheid en voldoende ervan maakt uw cliënt weerbaarder tegen stress.

“Magnesium is onder andere nodig voor neurologische processen, zoals neurotransmissie en de plasticiteit van de neuronen.”

Magnesium en depressie Magnesium is onder andere nodig voor neurologische processen, zoals neurotransmissie en de plasticiteit van de neuronen. Deze biologische processen staan aan de basis van het leren, het geheugen en de stemmingsregulatie. Uit diverse onderzoeken blijkt dat magnesiumtekort gerelateerd is aan depressie en uit andere onderzoeken komt

naar voren dat het een veilige en goedkope manier is om depressie te verlichten. Dit wordt nu ook bevestigd in een dubbelblinde RCT onder 60 depressieve patiënten. Dubbelblinde RCT Gedurende 8 weken kregen patiënten met depressie en een verlaagde bloedwaarde magnesium dagelijks ofwel 500 mg magnesiumoxide, ofwel een placebo. Uit de Beck Depression Inventory-II die werd afgenomen onder alle deelnemers, kwam naar voren dat magnesium significant beter werkte dan placebo in het verlagen van de depressiescore. Ook de bloedwaarde magnesium bleken verhoogd te zijn, waardoor men kon concluderen dat er een verband was. Vorm van magnesium Magnesiumoxide is niet goed oplosbaar en wordt daardoor zelfs nauwelijks opgenomen in de lichaamscellen. Het valt dan ook te verwachten dat het gebruik van een beter opneembare vorm van magnesium nog meer gezondheidswinst oplevert. Voorbeelden van beter opneembaar magnesium zijn de organisch gebonden vormen magnesiumbisglycinaat en magnesiumcitraat. Het is overigens een tendens dat bij onderzoek met supplementen geen gebruik wordt gemaakt van professionele, orthomoleculaire producten. Hierdoor blijft een groot deel van de potentiële gezondheidseffecten helaas onder de radar. Ook valt het jammer genoeg niet te verwachten dat de betere magnesiumvormen op deze manier uiteindelijk hun weg vinden in een klinische setting.

Referenties kunnen opgevraagd worden bij de redactie. Dit artikel wordt mogelijk gemaakt door Natura Foundation: www.naturafoundation.nl

TCC Magazine | 61

COLUMN

Jamie Nederpel is wandelend loopbaancoach en schrijver van het boek Het is altijd het goede weer. www.werkvanuitjenatuur.nl

Een vriendin van mij mijdt boerderijen. Ze laat de biologische boerderijwinkel in de buurt links liggen, slaat open boerderijdagen over en gruwelt van kamperen bij de boer. Ik vond het altijd wat vreemd, we wonen in Brabant en ze is ook nog dierenarts. Maar ze werkt alleen met huisdieren, en ach, ieder heeft zo zijn eigenaardigheden. Laatst vertelde ze me echter de reden achter haar weerstand. Ooit zou ze met een boer trouwen. Het boerenleven had ze zielsgraag geleefd, maar bij nader inzien niet met deze boer. Met haar keuze om bij hem weg te gaan, liet ze ook een meisjesdroom achter zich. Twintig jaar later, met een leuke man en vier heerlijke kinderen, voelt ze zich nog steeds niet prettig op boerderijen. “Ik heb daar last van levenspijn,” zei ze. Levenspijn. Pijn om het leven dat ze had kunnen leiden, maar niet leidt. Het is niet vreemd dat ze dit nu, ergens voorbij de veertig, op het woord gooit. Begonnen aan de tweede levenshelft dringen de gevolgen van onze levenskeuzes door: met de keuzes die we hebben gemaakt, of voorbij hebben laten gaan, zijn allerlei deuren voorgoed dichtgegaan.

om te worden wie je bent. Toch slaan ook wij dan een cruciale stap over. Levenspijn is als omgekeerde heimwee: verlangen naar wat er had kunnen zijn en verdriet omdat dat er niet is en ook nooit meer zal komen. Die pijn moet je doorvoelen, als in een rouwproces. Wanneer je cliënt hiermee worstelt, geef haar of hem dan de ruimte. Vertraag. Ben aanwezig en stil. Dat kost moeite, omdat voor levenspijn geen snelle oplossingen zijn en je je dus behoorlijk machteloos kunt voelen. Je moet je ‘reparatiereflex’ kunnen weerstaan. Het boek Zingevende gespreksvoering van Marjoleine Vosselman en Kick van Hout geeft hiervoor goede handvatten. Met je cliënt wandelen helpt ook; de natuur biedt troost en emoties varen mee op de wind. Maar verreweg de beste remedie voor de coach in gevallen van levenspijn is: ben er. De tijd van doen komt vanzelf. Een vriendin van mij bezocht laatst een boerderij. Ze kwam er thuis en moest huilen. Het was goed.

Ik weet het, ik weet het, waar er een deur dichtgaat, opent zich een raam. Heel inspirerend en ook waar, maar bij levenspijn werkt deze spreuk hartstikke averechts. Je ontkent daarmee de pijn. Een ontkenning die in nog vele andere vormen komt. Zo is daar dus de weerstand die mijn vriendin voelde. Zij is bij lange na niet de enige die zich afwendt van wat ze ooit zo graag wilde, omdat het gewoonweg te pijnlijk is om onder ogen te zien. Een andere strategie is dankbaarheid: zie het glas als halfvol en ben dankbaar voor wat er wel is. Mooi, maar ook dat leidt de aandacht af van de pijn om wat er niet is. Wanneer iemand uiteindelijk bij ons aanklopt, lopen ook wij het risico mee te gaan in die ontkenning. Het is verleidelijk om direct met cliënten te gaan onderzoeken wat het is dat hen zo aantrok in dat andere leven, en hen uit te nodigen daar alsnog vorm aan te geven binnen hun huidige bestaan. Het is immers nooit te laat

TCC Magazine | 63

Beter leren omgaan met mensen met dementie of aangeboren hersenletsel Als mensen ouder worden en als gevolg van dementie of een andere vorm van niet-aangeboren hersenletsel, verandert hun brein dusdanig dat zij zorg nodig hebben, die aansluit bij hun functionele (on)mogelijkheden. Naast een goede diagnostiek van de aard van het hersenletsel en de gevolgen daarvan voor het functioneren, is inzicht in de persoonlijkheid van groot belang, want bepaalde persoonlijkheidstrekken blijven herkenbaar.

DOOR: ANNERIEKE VAN WIJHE

Wat verstaan we onder persoonlijkheid? Onder ‘de persoonlijkheid’ verstaan wij een structuur waarin specifieke talenten, drijfveren, behoeften, angsten en afweermechanismen aanwezig zijn. Gebeurtenissen in iemands leven kunnen ervoor zorgen dat de structuur van de persoonlijkheid vanuit angst (als afwendstrategie) of juist vanuit vertrouwen ingezet wordt. Wat is doorgaans de invloed van iemands persoonlijkheidsstructuur bij het ouder worden? Bij het ouder worden is er sprake van een normale persoonlijkheidsverandering waarbij mensen aangeven dat: • ze introverter worden, • activiteiten in aantal afnemen, • ze minder initiatieven nemen, • ze minder of soms meer impulsief handelen, • de controle van emoties verandert, • ze meer op hun hoede zijn. Daarnaast kan er sprake zijn van een pathologische persoonlijkheidsverandering als gevolg van neurodegeneratieve ziekten. Op basis van deze veranderingen ontstaan ouderdomsziekten zoals verschillende vormen van dementie (bijv. alzheimer) en Parkinson.

Diagnostiek van de degeneratieve ziekten Een goede diagnostiek van het degeneratieve proces is van belang om een duidelijk beeld te schetsen van de biologische processen die een rol spelen bij het gedrag en de wijze waarop dit eventueel met medicatie beïnvloed kan worden. Het is bekend dat bij de aantasting van het brein verschillende gebieden aangedaan kunnen worden. Door goede medische diagnostiek ontstaat een kader waarbinnen de mens met de structuur van zijn of haar persoonlijkheid ‘gezien’ kan worden. De persoonlijkheidsstructuur en het enneagram Het enneagram is een eeuwenoude wijsheid die binnen de Soefitraditie werd doorgegeven. Zij ontdekten negen verschillende patronen waardoor de mens zich van God afwendde. Deze negen verschillende patronen werden in een later stadium beschreven en als negen verschillende persoonlijkheidsstructuren weergegeven. De gedachte achter het enneagram is dat alle mensen alle negen verschillende patronen in zich hebben, maar zich het meest zullen herkennen in één van de beschreven gedragsstructuren. Dit wordt de basispersoonlijkheid of kernstructuur genoemd. Drie centra Het enneagram is opgebouwd vanuit drie centra: • Een fysiek centrum (de buiktypen/doeners) • Een gevoelscentrum (de harttypen/voelers) • Een intellectueel centrum (de hoofdtypen/denkers) De basisgedachte is dat in ieder mens alle drie de centra aanwezig zijn, maar mensen een specifiek thema hebben

Fysieke centrum

Gevoelscentrum

Intellectuele centrum

Centrale thema: boosheid

Centrale thema: verdriet

Centrale thema: angst

Heeft de neiging tot vechten tegen de realiteit

Heeft de neiging tot het vervormen van de realiteit

Heeft de neiging om te vluchten voor de realiteit

Willen graag zelf bepalen en zoeken naar autonomie

Willen aardig gevonden worden en vinden de relatie belangrijk

Willen graag zekerheid en vooral weten wat er gaat gebeuren

Reageren instinctief

Sensitief voor sfeer en uitstraling

Zijn gericht op kennis

Zoeken naar de eigen verhouding tot de ander

Zoeken naar verbinding

Zoeken naar duidelijkheid en voorspelbaarheid in het contact

Hebben behoefte aan respect en controle

Hebben behoefte aan erkenning en waardering

Hebben behoefte aan structuur

64 | TCC Magazine

TPNET in één van de centra waardoor deze nadrukkelijker aanwezig is. Binnen de drie centra worden verschillende mechanismen onderscheiden. Zo heeft binnen ieder centrum iemand de neiging om het eigen centrum uit te vergroten, het te onderdrukken of zich ervan te ontkoppelen. Dit kan op de volgende wijze tot uiting komen (zie linkerpagina).

Vanwege de ruimte noemen we hier één voorbeeld. Het gaat hier om iemand die vanuit het denken de wereld benadert en door regressie verder in het denken verstrikt raakt. Persoonlijkheidstype 5 Hij is iemand die geneigd is om het intellectuele centrum uit te vergroten en zijn houvast in het denken te zoeken. De wereld moet eerst begrepen worden voor hij betreden kan worden. Dit uit zich in het lezen van boeken, het volgen van studies en zich terugtrekken om na te kunnen denken. Onderliggend speelt het ‘angstthema’ dat iemand de wereld om zich heen onvoldoende begrijpt. Deze persoon voelt zich snel overspoeld en overweldigd door emoties en heeft tijd nodig om de wereld te duiden. Mensen met dit persoonlijkheidstype hebben behoefte aan een rustige voorspelbare omgeving waarin uitleg wordt gegeven op een wijze die aansluit bij hun cognitieve vermogens. Herhalende ritmes op de dag helpen hen om de wereld te ordenen. Het enneagram als narratieve diagnostiek. Bij narratieve diagnostiek gaat het om de ontdekking van iemands verhaal. Ieder mens is uniek en heeft een eigen verhaal te vertellen. Een begeleider kan zichzelf een vragende houding aanmeten door het aangaan van een vraaggesprek met iemands partner en/of kinderen in de vorm van een type interview. Met diezelfde vragende houding kan hij ook de interactie aangaan met de persoon

die het betreft. De volgende observatievragen kunnen hierbij helpen: • Wat is bij deze persoon het centrale thema in de interactie? Is dat het fysieke centrum (boosheid), het gevoelscentrum (verdriet) of het intellectuele centrum (angst)? • Op welke wijze wendt iemand zich af bij stress? Is dat het vechten tegen de wereld (fysieke centrum), het uit de wereld vluchten (intellectuele centrum) of de wereld om zich heen zo te vervormen dat de eigen wil doorgang vindt (gevoelscentrum)? • Wat is de ‘winst’ van het gedrag dat wordt vertoond? Is dat het creëren van veiligheid (het intellectuele centrum), het zoeken naar controle en autonomie (fysieke centrum) of juist het verwerven van aandacht en waardering (gevoelscentrum)? • Welke behoefte lijkt hieraan ten grondslag te liggen? • Welke specifieke talenten en kwaliteiten zie je terug als iemand ontspannen is? Ieder mens een eigen verhaal We zijn ons bewust dat ieder mens een eigen verhaal heeft en dit eigen verhaal vertelt en zichtbaar maakt in zijn gedrag, ook als sprake is van cognitieve achteruitgang waardoor taal niet langer beschikbaar is. Het is aan de begeleider om het individuele verhaal te blijven horen met behulp van verschillende signalen die uit het gedrag af te lezen zijn. Het enneagram helpt om deze signalen te duiden en inzicht te krijgen in onderliggende behoeften en drijfveren. We leren hierdoor beter om te gaan met mensen met dementie of aangeboren hersenletsel, wat hun welzijn vergroot en zijn positieve weerslag heeft op hun gezondheid. Annerieke van Wijhe orthopedagoog/enneagram coach Annerieke werkt mee aan de themadag Omgaan met dementie op 3 oktober te Zwolle. Binnen de Geestelijke Gezondheidszorg is het enneagram voor mij een middel om aan te sluiten bij de gezonde ontwikkeling van mensen. Ik zie het als mijn missie om deze inzichten te delen. www.veritha.nl

Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de coach, counselor & therapeut 3 oktober Omgaan met dementie – Vanwege de coronacrisis deze nieuwe datum. Tijd: 10 – 17 uur in Zwolle zie www.transpersoonlijk.net voor opgave en informatie

TCC Magazine | 65

NIEUW: Biologische sappen Zes heerlijk frisse Appelsap varianten in glazen flesjes van 250 ml De basis van deze biologische sappen is Appelsap. Gemaakt van Nederlandse Elstar en Jonagold appels. Heerlijke varianten met Blauwe bessensap, Cranberrysap, Kersensap, Perensap en Rabarbersap.

universalhealthstyle

Biologisch

Lokaal geproduceerd

Geen suiker toegevoegd 66 | TCC Magazine

Duurzaam (in glas) verpakt

Makkelijk voor onderweg

mattisson.eu

DE ADVISEUR LEGT UIT

BTW-VRIJSTELLING 2020: de ‘nieuwe KOR’ In de vorige editie van het TCC Magazine ging ik in op de btw-vrijstelling voor medische prestaties. Wat kunt u dan nog doen indien u wél met btw-belaste prestaties verricht? Indien uw btw- belaste omzet per kalenderjaar lager uitkomt dan € 20.000 exclusief btw, is het volgende voor u van toepassing. De omzetbelasting kende in 2019 een bijzondere regeling voor kleine ondernemers, afgekort de KOR. De oude regeling gold uitsluitend voor natuurlijke personen, die na aftrek van voorbelasting niet meer dan € 1.883 per jaar aan btw verschuldigd waren. U had dan recht op een vermindering van de te betalen btw ter grootte van de verschuldigde btw tot een maximum van € 1.345 per kalenderjaar. Deze regeling is per 1 januari 2020 komen te vervallen. Met ingang van 1 januari 2020 geldt een nieuwe KOR in de vorm van een ‘omzet gerelateerde vrijstellingsregeling’. De vrijstelling gaat simpel uit van een omzetgrens van € 20.000 exclusief btw voor belaste prestaties en geldt voor alle kleine ondernemers, ongeacht de rechtsvorm. Indien u voor toepassing van de nieuwe btw-vrijstelling kiest, doet u geen btw-aangifte meer en bent u vrijgesteld van alle administratieve verplichtingen met betrekking tot verrichte leveringen en diensten in Nederland in het kader van de omzetbelasting. Indien u gebruik maakt van de vrijstellingsregeling en op een gegeven moment ‘met btw-belaste omzet’ boven de omzetgrens van € 20.000 exclusief btw uitkomt, voldoet u niet meer aan de voorwaarden en heeft u vanaf dat moment de vrijstelling niet meer. Dat betekent dat de normale btw-regels dan weer herleven en dat u vanaf die maand verplicht bent om weer een btw-aangifte te doen. Let op: indien u gemengde prestaties verricht, tellen uw vrijgestelde prestaties niet mee bij de beoordeling van de € 20.000-grens. De keuze om de vrijstelling toe te passen geldt in beginsel voor onbepaalde tijd. U kunt de vrijstelling opzeggen nadat u deze ten minste drie jaar heeft toegepast. Na opzegging duurt het dus drie jaar voordat u in aanmerking komt voor hernieuwde toepassing van de vrijstelling. Indien u verwacht in 2020 de omzetgrens van € 20.000 exclusief btw niet op korte termijn te overschrijden en u wilt de vrijstellingsregeling wel toepassen, dan kunt u een verzoek om vrijstelling indienen middels een daartoe bestemd formulier. Of de vrijstelling dan al bij uw volgende btw-tijdvak geldt hangt af van het tijdstip waarop u dit verzoek instuurt.

Willem van der Kolk is adviseur bij Van der Kolk Belastingadviseurs. www.vdkb.nl

Tip: Indien u overwegend met btw-belaste prestaties verricht aan particulieren én uw belaste omzet in een kalenderjaar is lager dan € 20.000 exclusief btw per jaar, dan is de vrijstelling btw voor u een uitkomst. Er zijn bepaalde uitzonderingen, onder andere bij internationaal handelsverkeer, maar dat zal voor de meeste therapeuten waarschijnlijk niet gelden. Let goed op dat, bij grotere investeringen waarop u in het verleden btw hebt teruggevraagd, deze btw niet wordt herzien. Vraag het dus aan uw belastingadviseur.

TCC Magazine | 67

ADVERTORIAL

Vitakruid betreedt een nieuw tijdperk

De kleuren zijn vertrouwd, maar vernieuwd. Het hart van de uitstraling is nog steeds blauw met groene tinten. Toch zal het totaalplaatje aanvoelen als een ware metamorfose. Tijd voor een interview met Bob van Inge, algemeen directeur en eigenaar van Vitakruid. Je vindt dat Vitakruid toe is aan een merkrestyle. Bob vertel het zelf maar. ‘Onze producten hebben al zeventien jaar dezelfde uitstraling. We hebben nooit nadruk gelegd op branding of uitstraling. Het gaat toch om de inhoud? Daar zijn we een beetje op teruggekomen, want je pakt zo’n potje niet zomaar. Bewust of onbewust, gevoel speelt een rol bij je aankoop. En ik denk dat we niet uitstraalden wie we zijn: een aanbieder van hoogwaardige voedingssupplementen. Daarom hebben we besloten het logo te veranderen en de producten een andere uitstraling te geven.’ Naast een nieuw logo hebben jullie ook nieuwe kernwaarden en een nieuwe slogan ontwikkeld. ‘De drie punten bovenin het logo staan voor onze kernwaarden: kennis, kwaliteit en advies. Het blad daaronder, een organisch element, staat voor de natuurlijke ingrediënten die we in onze producten gebruiken. Bovendien hebben we een nieuwe slogan ontwikkeld. Alles wat we doen en waar we voor staan is gedreven door gezondheid en daarom: Driven By Health.’

“We adviseren in sommige gevallen zelfs concurrerende producten.” Ik wil even dieper ingaan op de kernwaarden. Waarom is kennis een kernwaarde bij Vitakruid? ‘Kennis is essentieel. Bij het ontwikkelen van producten ontstaat er een gigantische hoeveelheid kennis. Onze bedrijfsstructuur is zo ingericht dat deze kennis niet verloren gaat. De kennis vertalen we naar praktische informatie voor professionals in de gezondheidszorg. Dat uit zich niet alleen in uitgebreide productinformatie, maar ook in een vademecum, in lezingen, bijscholingen en volledige beroepsopleidingen. Vitakruid is in feite een kennisinstituut.’

letten als het gaat om ingrediënten en de keuzes die je kunt overwegen bij het aanschaffen van een product. Daarnaast is iedereen binnen Vitakruid orthomoleculair geschoold. Advies en service staan bij ons centraal. De therapeuten die bij ons werken, zijn er echt voor de gezondheid van de klanten. Ze hebben vrij baan wat betreft het geven van adviezen. We adviseren zelfs concurrerende producten als dat in het voordeel van de gezondheid van de klant is.’ En kwaliteit? ‘We definiëren kwaliteit grofweg als dosering x opneembaarheid = werkzaamheid. Maar er zijn meer merken die kwaliteit bieden. Waar wij echt een stap verder in gaan, is onze sterke merkbelofte. In de essentie komt dat neer op waarde voor geld. In de productformulering zijn we zeer kritisch op waarde versus kosten. Zo moeten mensen met de kleinste portemonnee bij ons het beste uit zijn, waarde per euro dus. Maar ook de rijk gevulde portemonnee die puur en alleen het allerbeste wil, bedienen we. Kortgezegd is onze belofte: er mag nooit een rationele reden zijn om voor een ander voedingssupplement dan Vitakruid te kiezen.’ Bovendien staat er voor 2021 nog een bouwproject gepland. ‘We zijn bezig met een nieuwbouwproject waarin we onze cursisten nog beter willen verwelkomen, met nog betere faciliteiten. Daarnaast kan onze kantoorruimte wel een upgrade gebruiken; we hebben geen ruimte meer voor nieuwe werknemers. Wat ikzelf overigens heel belangrijk vind, is dat ons nieuwe pand energiepositief wordt. Op het dak plaatsen we zonnepanelen, zodat we geheel zelfvoorzienend worden. Duurzaamheid staat bij ons hoog in het vaandel.’

En wat moet ik me bij advies voorstellen? ‘De voedingssupplementenbranche is enorm ingewikkeld, want wat is nu het verschil tussen Davitamon en Vitakruid? Wanneer je ons belt, kunnen we je uitleggen waar je op moet

De uitstraling van Vitakruid bleef lang achter op hun professionele bedrijfsvoering. Dat tijdperk hebben ze nu afgesloten. Vitakruid.nl

TCC Magazine | 69

PERSOONLIJK

Het is hartje zomer, juli 2018, als Merel in Haarlem op het bankje zit voor de exclusieve vintagekledingzaak van haar vriendin. Ze zitten er vaak zo samen, met een kop thee. Bijkletsen. Vandaag is het rustig in de winkel, het is bloedheet. Als de vriendin even verderop twee broodjes gaat halen, valt plotseling een gietijzeren kandelaar vanaf de vensterbank van de bovengelegen woning naar beneden. Precies op het hoofd van Merel. In eerste instantie lijkt er weinig aan de hand, ze is niet buiten westen geweest en er is geen bloed. Merel test zichzelf: “Wat is mijn naam, wanneer ben ik geboren, waar woon ik precies?” Ze kan antwoord geven, voelt zich nauwelijks misselijk of draaierig en besluit om het dit weekend verder rustig aan te doen. De volgende dag is er een kinderverjaardag waar ze samen met haar vriend Daan naar toe gaat en dan merkt ze dat ze geen contact kan maken. Het lijkt alsof ze in een vissenkom woont, dat er geen energie is. Merel is misselijk, doodmoe en wil vooral met rust gelaten worden. Iets wat totaal niet bij haar past. Ze gaat naar huis. Slapen.

DOOR: FRAUKE VAN HULTEN

Het Hersenpan Herstel Plan Merel werkt in de evenementenbranche en gaat op maandag gewoon weer aan het werk. Als ze is gearriveerd, kan ze zich niets herinneren van de reis ernaartoe. Ze zet haar computer aan en kan de letters niet vertalen naar woorden. Ze schrikt. Collega’s zeggen later tegen Merel dat ze wit zag en met een andere stem sprak, zacht en kwetsbaar. Dat ze weliswaar fysiek aanwezig was, maar er tegelijkertijd niet écht was. Ze wordt naar huis gestuurd om rust te nemen. Voor de zekerheid belt Merel de huisarts. Hij reageert laconiek en adviseert haar een paracetamolletje te nemen. Merel: ‘Ik kon werkelijk niets hebben, ik keerde helemaal naar binnen. Alles was zo heftig; geluid, licht, bewegen, reageren. Alles. Mijn vriend en ik hebben de slaapkamer verduisterd en ik ben vooral veel gaan slapen, met oordoppen in. Elke vezel in mijn lijf was doodmoe. In de loop van de week veranderde er niets. Ik ging een keer de vaatwasser uitruimen om vervolgens huilend op bed te vallen. Zo’n klein klusje was al te veel. Ik kon niks meer, niks! Ik besloot naar de huisarts te gaan. Hij volstond met de diagnose lichte hersenschudding. Rustig aan doen. Ik dacht bij mezelf: als ik nog even volhoud, mijn hoofd rust geef, dan ben ik eind augustus wel weer aan het werk. En zo ging ik de derde week in, de vierde, de vijfde… en het werd niet beter. Ik besloot weer terug te gaan naar mijn huisarts en eiste een MRI-scan. Daarop was niets te zien. De vervolggesprekken met mijn huisarts, die ik afdwong om de voortgang te bespreken, leverden alleen maar frustraties op. Ik had het gevoel er alleen voor te staan en ik voelde me niet serieus genomen. Het enige wat ik te horen kreeg was: ‘rust nemen’. Maar ik ben een sportief iemand. Ik heb een enorm groot sociaal netwerk, een partner en een fulltimebaan. Ik ben ‘eventmanager’. Ik verhuur historische locaties voor

TCC Magazine | 71

events en help waar nodig bij de organisatie daarvan. Ik moet veel ballen in de lucht houden en snel schakelen. Zo wilde ik dit event in mijn leven ook managen. Het liefst met een draaiboek. Ik had ontzettend veel behoefte om actief te werken aan mijn herstel. Ik wilde wat dóen. Alles was weggevallen en mijn huisarts hield maar vol dat er niets anders was te doen dan rust nemen. Het was tijd om het heft in eigen hand te nemen. Ik bedacht een ‘hersenpan herstelplan’, waarin ik mijn eigen draaiboek maakte met kleine activiteiten en veel rustmomenten. Daarnaast besloot ik op vakantie te gaan met een vriendin. Waarom niet, dacht ik, ik kan beter op een fantastische plek uitrusten.

Toekomstplannen Na dat pijnlijke inzicht besluit Merel voor mentale ondersteuning naar een andere huisarts te gaan waar ook een POH (Praktijk Ondersteuner Huisarts) aanwezig is. Merel: ‘Hij kwam met een onlinezelfhulpplan met video’s die ik kon bekijken. Dat is vast goed bedoeld, maar ik kon een beeldscherm niet verdragen. Dat wist hij toch? Uiteraard heb ik het wel geprobeerd, ik had er tenslotte alles voor over weer de oude te worden, maar het resulteerde juist in meer klachten. Daarnaast ging ik naar Maatschappelijk Werk om praktische hulp te krijgen. Zoals bij het aanvragen van een uitkering, want mijn contract werd uiteindelijk niet verlengd. Bovendien werd onze woning te duur. En midden

“Toen kwam eindelijk het besef dat ik alles kwijt was, de oude Merel in ieder geval. Dat dit een heel lang verhaal zou worden. En dat rust nemen ook betekent geen plannen maken voor de toekomst.” De vakantie ging mis. Ik kon dat nog helemaal niet. Ik had nul energie. Ik probeerde hooguit te overleven en voor mijn vriendin was het natuurlijk ook waardeloos. De Merel met wie zij op vakantie dacht te gaan, was er helemaal niet meer. Ik wilde dat nog steeds niet zien. Eind september werd ik opgeroepen door de bedrijfsarts. Mooi, dacht ik, een plan naar de toekomst. Misschien een uurtje per week werken, en dan over twee weken naar twee uur per week en dan zo verder…?’

De klap: afbouwen in plaats van opbouwen ‘Bij de bedrijfsarts vertelde ik huilend mijn verhaal. Hoe graag ik wilde werken, sporten en met vrienden leuke dingen wilde doen. En dat ik niet wist hoe ik verder moest. Dat ik wilde dat alles weer was als voor die noodlottige dag in Haarlem. En zo ratelde ik door, tot ik weer scheel zag van de overprikkeling. “Beste mevrouw Van der Meer, u gaat de komende tijd niet terug naar uw werk. En ik bedoel dan minimaal een half jaar niet. Zelfs geen uur.” Bam. Recht in mijn gezicht was dit de mededeling van de bedrijfsarts. Ik had serieus verwacht een start te kunnen maken met werk. Maar toen kwam eindelijk het besef dat ik alles kwijt was, de oude Merel in ieder geval. Dat dit een heel lang verhaal zou worden. En dat rust nemen ook betekent geen plannen maken voor de toekomst. Mijn hele copingstrategie, weet ik nu, was gericht op positief blijven, doelen stellen en elke dag weer over mijn grenzen gaan, omdat ik dan kleine stapjes voorwaarts zou zetten. Maar het was helemaal foute boel.’

72 | TCC Magazine

in de stad wonen was voor ons eigenlijk ook niet meer te doen. We moesten verhuizen, naar een dorp! De praktische ondersteuning die ik kreeg van maatschappelijk werk, was fijn. Ik heb me toen ook meteen ingeschreven voor een revalidatietraject in Amsterdam, wachttijd 6 maanden. Verder voelde ik me nutteloos omdat ik zo weinig deed op een dag. Ik besloot een cursus te gaan volgen waar ik iets kon doen met mijn handen, ‘glas fushion’. Dat is gekleurd glas snijden en daar composities mee maken. Dat gaf me rust. Thuis ben ik gaan borduren, ik heb mediteren ontdekt en ik ben luisterboeken gaan luisteren. Daarnaast ben ik begonnen met fysiotherapie en massage, om te leren spanning in mijn lijf los te laten.’

Nieuwe hoop! Merel gaat met heel kleine stapjes eindelijk vooruit. Maar daarnaast is ze ook gefrustreerd. Merel: ‘Ik had het gevoel dat ik alles zelf moest uitvinden. Gelukkig werd het dan eindelijk oktober 2019 en kon ik aan de slag bij het revalidatiecentrum. Daar zou ik de sleutel tot genezing aangereikt krijgen! Dat viel tegen. Ik kwam in het neuroteam terecht en dat zijn zeer kundige mensen. Maar mijn rooster was elke week anders en soms moest ik voor maar een half uurtje naar Amsterdam reizen. Terwijl reizen voor mij een ontzettend grote opgave is, vooral in de spits. Natuurlijk maakte ik weer dezelfde fout en deed ik precies wat de professionals zeiden, waardoor ik opnieuw achteruitging, in plaats van vooruit. En weer leerde ik dat ik voor mezelf moet opkomen. Ik heb inmiddels een rooster dat beter aansluit op mijn belastbaarheid en ik maak weer kleine stapjes. Het

PERSOONLIJK INHOUD

neuroteam focust heel erg op het leren kennen van je lijf en het accepteren van wat er is. Dat is goed en leerzaam, maar ik wil meer!’

Een oproep ‘Ik ben nu een half jaar aan het revalideren en het is mij nog steeds niet duidelijk wat ik mag verwachten van de behandeling. Ik krijg erg de indruk dat de revalidatieartsen willen dat ik accepteer wat mijn belastbaarheid nú is. Ik kan dat niet. Ik wil uitproberen of sporten verbetering brengt. En ik zou graag specifieke training van mijn brein willen, zodat de prikkelverwerking verbeterd. De hulpverleners zien het anders en daardoor ga ik aan mezelf twijfelen. Misschien hebben ze gelijk, is acceptatie de enige weg. Zo ver ben ik nog niet, ik heb toch weer nieuwe plannen gesmeed. Ik zou graag met professionals en andere ervaringsdeskundigen samen willen werken om tot een volledige checklist te komen met allerhande tools die je kunt inzetten bij het herstel van een hersenschudding. Een plan op fysiek, mentaal en emotioneel gebied. Daarnaast ben ik

op het moment zelf aan het onderzoeken of het mogelijk is om naar Utah af te reizen om daar een behandeling te ondergaan waar mooie resultaten van bekend zijn. Het is een zogenaamde CFX-behandeling. Daar werken ze met een geavanceerdere scan die wel kwetsuren bij een lichte hersenschudding in de hersenen traceert, in tegenstelling tot de MRI-scan die in Nederland gebruikt wordt. Ik weet dat hulpverleners nogal sceptisch hierover zijn. Maar voor zover mij bekend zijn er in Nederland nauwelijks behandelvormen op dit gebied. En de therapie die er wel is, is erg duur en moet uit eigen zak betaald worden. Dat zet mensen in mijn positie erg klem. Ik kan en wil mij niet neerleggen bij hoe het nu met mij is. En ik wil op zijn minst het gevoel hebben dat ik alles heb geprobeerd.’

Opdat we leren van elkaar en elkaar kunnen inspireren. Dit is het tweede artikel in een serie van 6 waarin we mensen ontmoeten die ondanks teleurstellingen, tegenslagen of nare spelingen van het lot, toch de moed en de kracht hebben om door te gaan, positief te blijven, te leren en te genieten.

TCC Magazine | 73

Houd uw lichaam

Met maar één tablet per dag

GEZOND

Bio-Seleen+Zink bevat uitstekend opneembare seleen en zink in combinatie met de vitamines A, B6, C en E om uw gezondheid op tal van manieren te ondersteunen.

De gepatenteerde seleengist (SelenoPrecise) wordt voor 88,7% door het lichaam opgenomen en is gedocumenteerd in studies die in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften zijn gepubliceerd.

Haar

Vol en glanzend haar is belangrijk voor uw verschijning en uiterlijke schoonheid. Seleen en zink dragen op een natuurlijke manier bij aan het behoud van gezond haar.

Huid

Zink en vitamine A dragen bij aan het behoud van een gezonde huid, terwijl vitamine C het lichaam helpt om collageen aan te maken, de proteïne die uw huid sterk en elastisch maakt.

Stofwisseling

Seleen is goed voor de schildklier en een normaal tempo van de stofwisseling. Een goed werkende stofwisseling helpt om uw gewicht en energie op peil te houden.

Nagels

Gezonde vingernagels breken of splijten niet. Seleen en zink zijn beide nuttige voedingsstoffen die helpen om nagels in goede conditie te houden.

Energie

De energieproductie in de cellen wordt bepaald door de snelheid waarmee de cel vet, koolhydraten en proteïnen in lichaamsenergie omzet. Seleen draagt bij aan de energieomzetting door de schildklier te ondersteunen. De vitamines C en B6 helpen vermoeidheid en uitputting te verminderen.

Immuunsysteem

NL_SelenZinc_Ad_TCCMagazine_210x297_0220

Seleen, zink, vitamine A en vitamine B6 helpen om uw immuunsysteem normaal te laten functioneren. Met een goed werkend afweersysteem zijn verkoudheden en infecties veel makkelijker te vermijden.

www.pharmanord.nl Schrijf u in voor onze nieuwsbrief en bekijk onze producten op www.pharmanord.nl. Wilt u meer informatie? Bel ons op 035-5430991 of e-mail naar info@pharmanord.nl

Het kalmerende effect van lavendel werkt via de neus. Opsnuiven die geuren dus! 1. Ontspannende lavendel douchecrème Weleda | 2. Ontspannende massageolie lavendel Puressentiel Neroli 3. Oogkussen lavendel Lotus | 4. Kussenspray met lavendel Aromaesti | 5. Wierookstokjes lavender Jacob Hooy 6. Etherische olie van lavendel Chi Natural Life | 7. Lavendel thee Simon Lévelt | 8. Hittepit lavendel (kersenpitkussen) Treets 9. Lavender Touch Roll On dōTERRA | 10. Badzout lavendel Kneipp

TCC Magazine | 75

RIGHT FOOD BETTER HEALTH De bouwstenen voor een betere gezondheid

ImuPro is een concept dat een betrouwbare bloed analyse voor IgG voedsel allergie combineert met 20 jaar ervaring en wetenschappelijk onderzoek. Tot maar liefst 270 voedingsmiddelen worden getest, waarmee de client een volledig gepersonaliseerd voedingspatroon kan opzetten zodat een optimaal resultaat bereikt wordt. Het ImuPro concept past perfect in de medicijnvrije geneeskunde.

ImuPro kan helpen bij de volgende klachten: • • • • • • • •

Buikpijn Opgeblazen gevoel Diarree Constipatie Misselijkheid Hoofdpijn Migraine Overgewicht

W ilt u graag meer weten over de ImuPro? Ga dan naar :

w w w. p r o h e a l t h . n l / I m u P r o Of bel naar +31 (0)495 545 000

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Bevrijd Jezelf Bevrijd jezelf is een intrigerende uiteenzetting over hoe je met jezelf aan de slag kunt gaan als je niet lekker in je vel zit of als je ontevreden/ongelukkig bent met bepaalde aspecten van je leven. Die kunnen zowel lichamelijk als psychisch van aard zijn. Verlinden zelf noemt het een werkboek, waarbij hij de lezer aan de hand neemt naar diens zelfhelende kracht en naar alles wat in de weg staat om te groeien of te genezen. Hij benadrukt dat zijn methode niet bedoeld is om gevoelens en emoties te onderdrukken of gewenste situaties af te dwingen. Want, zo schrijft hij, ‘gevoelens, ook onprettige, horen bij het leven’ en ‘elk gevoel vraagt om erkenning’. Ook vindt hij het belangrijk dat de lezer zich realiseert dat conflicten en problemen altijd een boodschap in zich dragen. Daarmee geeft hij aan dat zijn technieken niet zullen werken als een soort tovermiddel dat elk wolkje aan je persoonlijke hemel zal doen oplossen. Verlinden biedt een praktische methode waarmee je leert om op een waardevolle manier te communiceren met je lichaam, zodat je de wijsheid daarvan leert kennen en toepassen om meer in harmonie te komen met jezelf en wat je tegenkomt op je levenspad. Daarvoor bespreekt hij een aantal handelingen die aan kinesiologie doen denken, zoals bepaalde punten van het lichaam enige tijd aanraken en informatie in je lichaam ‘verankeren’ door benen te spreiden en te sluiten. Die nieuwe informatie voeg je toe met behulp van ‘balanshandelingen’ waarbij je alle zones van je lichaam die conflict in zich kunnen dragen, met elkaar verbindt. De gedachte daarachter is dat de gebieden op die manier tegelijkertijd met elkaar kunnen communiceren; het is een soort open gesprek tussen verschillende lichaamsdelen waarbij lichaam en geest geen

Bevrijd Jezelf

gebruik meer kunnen maken van uitwijkmogelijkheden of van compensaties. Er zijn zeven balanshandelingen: één voor beide hersenhelften, drie voor een diep

Huub Verlinden Boekhandel Merlijn ISBN 978076189628

zijnsniveau en drie voor het niveau van de beleving. Hoewel hij uitlegt wat hij met die twee niveaus bedoelt, blijft het verschil tussen die twee toch een tikkeltje abstract. De adviezen en balanshandelingen zijn zeker de moeite waard om voor jezelf uit te proberen. Maar daarnaast kan het boek voor therapeuten ook dienen als inspiratiebron

Recensie door: Ria Teeuw

voor wie zijn of haar cliënten in sommige gevallen nog wat extra tips wil meegeven. Verlindens visie voegt zeker wat toe. Er zijn echter ook enkele minpuntjes. Zo zou Verlinden sommige begrippen die hij gebruikt, beter kunnen uitleggen. In hoofdstuk 3 duidt hij de lezer aan als een ‘oude ziel, die positieve en ook negatieve ervaringen in zich draagt’. De vraag is wat hij onder een oude ziel verstaat. Vaak wordt dat begrip gebruikt in relatie tot reïncarnatie. Of dat hier ook geldt, wordt nergens duidelijk, waardoor het een beetje in de lucht komt te hangen. Ongeveer hetzelfde geldt voor de casussen die hij naar voren brengt in het derde hoofdstuk. Komen die uit zijn eigen praktijk? Heeft iemand anders hem over die mensen verteld? Daarnaast is het jammer, dat er een ‘bio’ van de auteur ontbreekt. Die fungeert altijd als waardevol kader en maakt een boek geloofwaardig. Pas als je googelt op Huub Verlinden en de juiste website bezoekt, kom je erachter dat hij acupuncturist/kinesioloog is, een achtergrond heeft van fysiotherapie en manueel therapie, grondlegger is van balanstechnieken (LT Balance) en al verschillende boeken heeft geschreven. Een deskundige op zijn vakgebied van wie je wel een advies wil aannemen. Informatie waar je dan wel even naar moet zoeken.

TCC Magazine | 77

NIEUWS

Het effect van zeevoeding in de zwangerschap op het aandachtsvermogen van het kind De ontwikkeling van de hersenen van de foetus tijdens de zwangerschap is onder andere afhankelijk van de beschikbaarheid van de daarvoor benodigde bouwstoffen. Een van die bouwstoffen zijn meervoudig onverzadigde vetzuren. Uit eerder onderzoek was al naar voren gekomen dat een tekort aan deze vetzuren tijdens de zwangerschap, gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van het kind tot vele jaren na de geboorte. De belangrijkste meervoudig onverzadigbare vetzuren voor de neurologische ontwikkeling van het menselijk brein zijn EPA en DHA. Zeevoeding is de belangrijkste bron van deze vetzuren.

Onderzoek Diverse Spaanse onderzoekers onderzochten in deze studie dan ook of het eten van zeevoeding door een vrouw in de verschillende fasen van haar zwangerschap geassocieerd was met een beter vermogen van haar kind op 8-jarige leeftijd om de aandacht vast te houden. De uitkomsten werden gecorrigeerd voor de eigen consumptie van zeevoeding door het kind in de eerste 5 levensjaren en het cognitieve vermogen van het kind op 1- en 5-jarige leeftijd. In het onderzoek zijn 1644 moeder-kind koppels betrokken die deel hadden genomen aan de prospectieve INMA (INfancia y Medio Ambiente) cohortstudie. De deelnemers vulden vragenlijsten

in over de frequentie van het eten van verschillende voedingsbronnen. De werking van het aandachtsvermogen van het kind werd vervolgens onder andere met de Attention Network Test onderzocht. Daarnaast werd de ouders gevraagd om symptomen die kunnen duiden op een aandachtstekortstoornis (ADHD), aan te geven met behulp van de gereviseerde Connerâ&#x20AC;&#x2122;s Parent Rating Scale Short Form (CPRS:S). Er werd onderzoek gedaan naar het vermogen tot aandacht in dit onderzoek, omdat het vast kunnen houden van de aandacht een belangrijke voorwaarde is om te kunnen leren en sociaal te functioneren.

Resultaten Een grotere inname van zeevoedsel gedurende het eerste trimester van de zwangerschap (gemiddeld 498 gram per week) bleek geassocieerd te zijn met een betere aandachtsscore op de ANT-test van het kind. Dit stond los van de cognitieve vermogens van het kind en de hoeveelheid zeevoedsel dat het zelf had gegeten. Zowel de totale visinname als de inname van magere vis, grote en kleine vette vissoorten gaven eenzelfde uitkomst. Als er echter vooral schaal- en schelpdieren en tonijn uit blik was gegeten tijdens de zwangerschap, was de associatie met de aandachtsscore duidelijk minder sterk. Datzelfde gold voor het eten van vis in het derde trimester van de zwangerschap. Het eten van vis door het kind zelf (tot en met de 5-jarige leeftijd) bleek geen associatie te hebben met een betere aandachtsscore.

Kennis in praktijk Het onderzoek laat zien dat het met name in het eerste trimester van de zwangerschap belangrijk is, dat een zwangere vrouw voldoende EPA en DHA beschikbaar heeft, zodat de neurologische ontwikkeling van het foetale brein zich goed kan ontwikkelen. Helaas haalt volgens het CBS in 2015 slechts 14% van de Nederlanders de richtlijn voor visconsumptie. Als het lastig blijkt voor uw patiĂŤnte om de benodigde hoeveelheid EPA en DHA uit voeding binnen te krijgen, kan suppletie een mooie aanvulling zijn.

Referenties kunnen opgevraagd worden bij de redactie. Dit artikel wordt mogelijk gemaakt door Natura Foundation: www.naturafoundation.nl

TCC Magazine | 79

Mensen met een helpend beroep, inclusief de lezers van dit tijdschrift (therapeuten, coaches en counselors) hebben vaak een bovengemiddelde gave om empathisch te zijn. Empathie is van grote waarde voor het uitoefenen van je beroep. Maar zonder de juiste zelfzorg kan het je ook uitputten. Goed voor jezelf zorgen is van essentieel belang voor alle empathische mensen. Als je dat iedere dag met aandacht en liefde doet, komen je hooggevoelige kwaliteiten tot ontwikkeling. De oefeningen, perspectieven en meditaties die ik aanbied, helpen je om een bezielde empaat te zijn en je compassie te tonen, maar zonder de pijn van anderen over te nemen of te proberen dingen voor anderen op te lossen. Ieder mens heeft er recht op om in het leven zijn eigen weg te gaan.

“Wij empaten zijn helpers, minnaars en verzorgers en we geven vaak te veel, vaak ten koste van onszelf.”

je meevoelt met hun pijn of hun blijdschap, echter zonder hun emoties over te nemen. Wij empaten zijn helpers, minnaars en verzorgers en we geven vaak te veel, vaak ten koste van onszelf. Onderzoek wijst uit dat ons spiegelneuronsysteem (het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor compassie) hyperactief is en ons kan uitputten. Dat is echter niet de manier waarop ik wil leven. Ik wil liefdevol zijn, maar als ik anderen te veel help of hun pijn overneem, raak ik zintuiglijk overprikkeld en dat is voor mijn gevoelige lichaam en ziel heel pijnlijk. De ander heeft daar uiteindelijk ook niets aan. Om gezond en gelukkig te zijn, moet je goed voor jezelf kunnen zorgen, zodat je weet hoe je moet omgaan met stress. In het boek leer ik je hoe je in balans kunt blijft en een mens uit één stuk kunt zijn, door op je intuïtie te vertrouwen, je grenzen aan te geven en jezelf energetisch te beschermen. Het geheim van zelfzorg ligt voor een empaat in het tegengaan van zintuiglijke overprikkeling; die situatie moet je voor zijn. Met de methoden en de mentale instelling die ik je in het boek aanreik en die mijn redding zijn gebleken, kun je als je overweldigd wordt of over-emotioneel, terugkomen in je centrum.

11 A U G U ST U S

Weer vertrouwen hebben Elke dag herinner ik je er even aan hoe je liefdevol kunt zijn zonder een martelaar te worden of emotioneel van anderen afhankelijk te zijn. Als psychiater en als empaat weet ik hoe belangrijk zelfzorg is en leer ik mijn patiënten de principes ervan. Ik wil namelijk kunnen genieten van de uitzonderlijke gaven van hooggevoeligheid, van mijn open hart, mijn intuïtieve vermogens en mijn nauwe band met Spirit en de natuur. Oppervlakkige emotionaliteit spreekt mij niet aan. Ik duik graag de diepte in en mijn hooggevoeligheid helpt me daarbij. Niettemin is het voor alle hooggevoelige mensen een enorme uitdaging om compassie te hebben zonder de stress van anderen en de wereld over te nemen. Wij hebben niet de filters waarover de meeste mensen beschikken. We zijn emotionele sponzen; we voelen alles en nemen het instinctief allemaal in ons op. Dat is niet hetzelfde als ‘normale’ empathie, waarbij je hart uitgaat naar anderen en

80 | TCC Magazine

Er is een Joods gezegde dat mij altijd ontroert: het meest open hart is een gebroken hart. Het kan heel moeilijk zijn om als je je verraden of afgewezen voelt, opnieuw vertrouwen te hebben. Ik heb gezien hoe patiënten zich afsloten als hun hart was gebroken; het was gewoon te pijnlijk om een nieuwe persoon toe te laten. Ze zeiden: ‘Waarom zou ik me voor iemand openstellen als ik opnieuw gekwetst kan worden?’ Met name empaten kunnen na een scheiding of verlies een snijdende pijn voelen. Ik weet hoe erg dit kan zijn en hoe lang de rouwperiode kan duren. Maar ik weet ook dat ik sterk genoeg wil zijn om te vechten voor liefde en me voor liefde wil openstellen. Het is waar dat je opnieuw teleurgesteld en gekwetst kunt worden, zo is het leven. Maar je kunt ook opnieuw liefhebben en genieten. Let er goed op aan wie je je vertrouwen schenkt. Doe het in relaties rustig aan, om te zien of iemand echt vriendelijk, verantwoordelijk, zorgzaam en consequent is. Je hoeft je

EMPATHIE

niet te haasten. Laat de ander jouw vertrouwen verdienen. Blijf terwijl je waarneemt, wel ontvankelijk. Waag het erop en geef de liefde een nieuwe kans. Als je goed voor jezelf zorgt en goed gegrond bent, heb je een heel goed uitgangspunt om in je kracht te blijven en goede relaties te hebben.

Niets te doen Niets te zijn Niets te hebben Rusten in je natuurlijke Volmaaktheid Zoals die is En stoppen met zoeken

Je intentie voor de dag

Ik zal niet toestaan dat mijn hart zich blijvend sluit. Als ik zover ben, zal ik mij voor de juiste persoon of in de juiste situatie opnieuw openstellen en zal ik vertrouwen hebben.

Ik zal mij thuis voelen bij mezelf. Ik zal mijn eigen volmaaktheid ervaren, de vreugde van zijn wie ik ben.

6 MAART

Kook met liefde 25 JANUARI

De zoektocht is voorbij Boekfragment uit Zelfontplooiing voor hooggevoelige mensen. Dagelijkse tips voor empathische mensen Judith Orloff www.samsarabooks.com Oorspronkelijke titel: Thriving as an Empath. 365 Days of Self-Care for Sensitive People

Na jarenlang geprobeerd te hebben dingen voor elkaar te krijgen en antwoorden in de buitenwereld te zoeken, kom je op een punt waarop je stopt met zoeken. Dat wil niet zeggen dat je je dromen opgeeft, maar juist dat je diep vanbinnen weet dat je al bent waar je wilt zijn. Ik heb het nu niet over uiterlijk succes, zoals een fantastische baan of geld op de bank, hoewel je die doelen best bereikt kunt hebben. Belangrijker is dat je vanbinnen een gevoel van ‘heartfulness’ hebt waar je trots op bent. Vanbinnen heb je altijd een toevluchtsoord. Het hart is de plek waar je jezelf in koude winterdagen en op momenten dat je er behoefte aan hebt, kunt warmen. Mijn dierbare boeddhistische vriendin Ann, die in de tachtig is, zette de volgende, zelfgeschreven uitspraak naast haar meditatiealtaar. Ik hoop dat deze uitspraak ook jou vrede brengt op de weg naar persoonlijke groei en zelfrealisatie. Je hebt je doel al bereikt, alleen besef je dat nog niet. ‘Thuis’ is de duurzame liefdevolle vriendelijkheid die in je is.

Voedsel schenkt ons leven, met name als het de liefdeskwaliteit in zich draagt. Met liefde bereid voedsel is gezonder voor je. Als je een maaltijd bereidt, zegen die dan met liefde. Op die manier breng je er positieve energie in. Dat verschilt enorm van een bord eten dat in een restaurant voor je op tafel wordt gekwakt door een bediende die gefrustreerd of nijdig is; schadelijke emoties hechten zich ook aan eten. Als je voor jezelf of voor je dierbaren een maaltijd klaarmaakt, kies dan intuïtief de juiste ingrediënten en kruiden. De zorgzaamheid waarmee jij deze keuzen maakt, wordt via het voedsel doorgegeven. Spreek om je eerbied en dankbaarheid te uiten voordat je begint met eten een gebed uit. Dank Spirit en de aarde voor het voedsel dat bijdraagt aan jouw overleving en welzijn.

Je intentie voor de dag Ik zal met bewustzijn en liefde maaltijden bereiden. Als ik in een restaurant eet of elders een maaltijd gebruik, zal ik het voedsel met een gebed zegenen en liefde sturen naar het voedsel, voordat ik met eten begin.

TCC Magazine | 81

Colofon Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@inspiredcommunications.nl Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert en Ria Teeuw E-mail: maartje@inspiredcommunications.nl Eindredactie Marianne Smits en Charlotte Simons

NFG zorgt voor werk

Redactieadres Waterviolier 40 2498 ES Den Haag Telefoon: 070 - 89 14 914 E-mail: redactie@inspiredcommunications.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Waterviolier 40 2498 ES Den Haag Telefoon: 070 - 89 14 914 E-mail: info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp | www.eefjekleijweg.nl Druk Damen Drukkers Lezersservice TCC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG, ALIP, de leden van TPnet, NKS en Rosegarden en aan studenten van diverse toonaangevende opleiders. Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: € 39,95. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever. Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@inspiredcommunications.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-informatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie.

Ben je coach, psycholoog of therapeut en wil je een contract voor de Wmo of Jeugdwet met de gemeente aanvragen? Ga dan naar de speciaal voor NFG-hulverleners opgerichte website: www.zorg-tender.nl.

82 | TCC Magazine

Het aanvragen van een zorgcontract werkt heel gemakkelijk. Meld je aan en ontvang advies op maat.

ALLE EER VOOR ONS VERNIEUWDE ASSORTIMENT VETZUREN GAAT NAAR DE NATUUR

Bij alles wat we ontwikkelen kijken we goed naar de natuur. Zeker als het gaat om onmisbare omega-3 vetzuren die ons lichaam maar in beperkte mate kan aanmaken. Het zijn elementaire bouwstoffen die onder meer goed zijn voor het hart (EPA en DHA)* en de hersenen (DHA)**. Ons assortiment vetzuren is vernieuwd door de hoeveelheid EPA en DHA te verhogen, het hele visvetzuren assortiment duurzaam te maken en het assortiment completer te maken zodat we voor iedere individuele behoefte het juiste product hebben. Meer informatie op bonusan.com/vetzuren.

Dit gunstige effect wordt verkregen bij dagelijkse inname van * 250 mg EPA en DHA en ** 250mg DHA

NIEUW!

ELKE DAG PLATINUM De meest complete en optimaal gedoseerde twee-per-dag multi optimale doseringen met twee tabletten per dag met ruime doseringen van choline, magnesium, calcium, kalium, vitamine C, vitamine K2 en vitamine D3 bijzondere toevoegingen zoals luteĂŻne, zeaxanthine, mesozeaxanthine, taurine, acetyl-L-carnitine, alfaliponzuur, Q10 en PQQ geschikt voor veganisten Elke Dag Platinum is een multi met ruime doseringen

ouderen die gebaat zijn bij de hogere doseringen

van onder andere magnesium (100 mg), calcium

en die naast hun multi niet nog een apart calcium-,

(200 mg), kalium (300 mg) en vitamine C (400 mg),

magnesium-, kalium- en/of vitamine C-, D- of K-sup-

maar ook hoge doseringen vitamine K2 (180 mcg) en

plement willen hoeven nemen. Ideaal om een actieve

vitamine D3 (50 mcg). En het bevat bijzondere nutri-

leefstijl te ondersteunen (druk bestaan, veeleisende

enten zoals luteĂŻne, zeaxanthine, meso-zeaxanthine,

baan, fysiek werk, sport) of om er alles aan te doen om

taurine, acetyl-L-carnitine, alfaliponzuur, Q10 en PQQ.

zo gezond mogelijk oud te worden. Lees meer over

Elke Dag Platinum is voor volwassenen en

Elke Dag Platinum op Vitals.nl of bel 075-6476050. ELKE DAG BETER