TCC Magazine Editie 5-2020

ED ITIE 5 - 2020 - JA A RGA NG 1 0

Interview met

Carolien Hovenier

OXYTOCINE In een anderhalvemetersamenleving

Early Life Stress

ALLEEN VOOR PROFESSIONEEL GEBRUIK

Vegan DHA Superieure Omega 3 Olie ✓ Verkregen uit een unieke plantaardige vorm van DHA

✓ Algen gekweekt in een gecontroleerde omgeving, dus van nature vrij van verontreiniging ✓ 100% duurzaam zonder visachtige nasmaak

Kies voor

✓ Volledig vis vrij, dus geschikt voor vegetariërs en veganisten.

Omega 3 Ultra De parel onder de Omega 3 producten bevat per capsule maar liefs:

✓ Visolie concentraat 1300mg ✓ Omega 3 vetzuren 1040mg ✓ Eicosapentaeenzuur (EPA) 715mg ✓ Docosahexaeenzuur (DHA) 286mg

www.lamberts.nl

Moederziel

Pagina 17

Verandering Het leven is een aaneenschakeling van veranderingen. Kleine veranderingen waarbij je meestal helemaal niet stilstaat. Maar soms zijn er in het leven ook van die veranderingen die alles even op z’n kop zetten; waarbij je wel móet stilstaan.

Mijn gezin en ik zitten op dit moment middenin een verhuizing. Een nieuw huis is al een hele verandering. (En een hoop werk, want wat een spullen komen er uit een huis!) In ons geval verandert ook de omgeving, want we gaan van het westen naar het oosten van het land. Dat is wennen. Andere geluiden in het nieuwe huis, nieuw kantoor en een nieuwe school voor de kinderen. Al deze veranderingen gaan er hopelijk toe leiden dat we een rustig leven gaan krijgen, weg uit de stad en dichtbij de natuur. Positieve verandering dus.

Wat als je diagnose te horen krijgt dat je kanker hebt? Dat is een verandering die je hele leven op z’n kop zet. Daarover spraken we met Carolien Hovenier. Het overkwam Carolien Hovenier (56). In september 2018 kreeg ze van haar gynaecoloog te horen dat ze ongeneeslijk ziek is: eierstokkanker fase IV. Waar ze vanaf dat moment allemaal voor kwam te staan, bracht haar op het idee een boek te gaan schrijven. Het feit dat ze redacteur van beroep is en graag schrijft, heeft daar natuurlijk in veel opzichten mee te maken.

Haar idee zette ze om in een praktische gids met de titel Dubbel verdriet is niet nodig, vol richtingaanwijzers die ze zelf kort na de diagnose goed had kunnen gebruiken.

Om de verandering die het coronavirus in onze levens teweegbrengt, kunnen we ook niet meer heen. De afgelopen maanden hebben wij ons, noodgedwongen door de coronapandemie, gehouden aan social distancing, quarantaine of isolatie. We hebben sociale en fysieke afstand gehouden van anderen, iets wat voor ons, homo sapiens, vreemd is. Al vanaf onze geboorte is fysieke aanraking, ook wel skin-to-skin contact genoemd, essentieel voor de verbinding tussen moeder en kind. Dit hechtingsproces is een belangrijk onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind. Ook op latere leeftijd blijft skin-to-skin contact belangrijk. Wat doet het met ons als mens als we noodgedwongen verstoken blijven van noodzakelijk lichaamscontact? Op welke manier beïnvloedt dat onze fysiologie en ons functioneren?

Zelf ga ik nog maar eens wat dozen uitpakken om de wanorde die de verandering in mijn leven tijdelijk heeft gebracht, uit het huis te verdrijven.

Ik wens u veel leesplezier.

Sacha van den Ende Hoofdredacteur

Therapeut, Coach en Counselor Magazine is een initiatief van:

TCC Magazine | 3

VOORWOORD

Vijf jaar was Sophie Zeestraten toen haar moeder van de ene op de andere dag het gezin verliet en nooit meer terugkwam. Over de impact daarvan op haar leven (zowel privé als professioneel) én over hoe ze haar moeder terugvond – en daarmee zichzelf – schreef ze een boek, Moederziel.

Multi Dag & Nacht Man Energie voor de dag, opbouw voor de nacht.

Multi Dag Man

Multi Nacht Man



Actief B-complex



D3 25 mcg en K2 VitakMK7®



Lycopeen 2 mg en Zaagpalm extract SabalSelect®



Damiana Folia extract (4:1)



Co enzym Q10 en N-Acetyl-L-Cysteïne



Zink methionine en SeleenSeLECT®: positieve weerslag op de kwaliteit van het sperma*





Hoge dosering B12 als methyl- en adenosylcobalamine Ashwagandha KSM-66®: draagt bij aan een goede geestelijke balans**

* Op basis van geoorloofde gezondheidsclaims ** Op basis van voorlopig toegestane gezondheidsclaims

Vitakruid.nl

Inhoud 6

‘DU B B E L VE RDRI E T I S NI E T NODI G ’

Carolien Hovenier schreef een praktische wegwijzer voor mensen met kanker.

3

VOORWOORD

43

VITAMINE B-COMPLEX

5

INHOUDSOPGAVE

48

GEDULD, HOOP EN VERDRAGEN

6

NKS INTERVIEW MET CAROLIEN HOVENIER

51

IN DE BOEKENKAST

13

IN DE BOEKENKAST

53

COLUMN ROSEGARDEN

14

OXYTOCINE IN EEN

55

DE ADVISEUR LEGT UIT...

57

KNOTSGEKKE KEUZES MILLIE HILL

61

ZAAGPALM, NATUURLIJKE REMEDIE BIJ

ANDERHALVEMETERSAMENLEVING

17

OPLEIDING NATUURVOEDINGSADVISEUR

18

NIEUWS

21

COLUMN

14

SYMPTOMEN VAN VERGROTE PROSTAAT

63

IN DE BOEKENKAST

64

OVERLEVEN NA EEN LEVENSBEDREIGENDE ZIEKTE

WILLEM PINKSTERBOER

23

TPNET DAVID MANGENE SCHREEF (ZELF )HULPBOEK VOOR SUÏCIDALE MENSEN

27

69

SCIENCE: DE FILM VAN EARLY LIFE STRESS

72

SAMEN STERK ZONDER STIGMA

35

10 X MEDITATIE

MOEDERZIEL SOPHIE ZEESTRATEN

33

67

DE EPIGENETICA VAN ADHD & GLUTAMAAT LUCAS FLAMEND

BESTAAT ER EEN ONBEWUSTE? SAMSARA

69

74

COLOFON

TCC Magazine | 5

Carolien Hovenier schreef een praktische wegwijzer voor mensen met kanker

‘Dubbel verdriet is niet nodig’ Voor wie het niet heeft meegemaakt, is het nauwelijks te bevatten hoe de diagnose kanker je leven van het ene op het andere moment helemaal op zijn kop zet. De immense schok is traumatisch en confronteert met de eindigheid van het leven.

Natuurlijk, we weten allemaal dat we dood zullen gaan, maar dat is over het algemeen vooral een abstract idee. Ineens blijkt die omgeslagen naar de realiteit.

Schrijnende bijkomstigheid is dat iemand nauwelijks de tijd heeft om ervan bij te komen, want op korte termijn moet er wel van alles besloten en geregeld worden.

6 | TCC Magazine

Het overkwam Carolien Hovenier (56). In september 2018 kreeg ze van haar gynaecoloog te horen dat ze ongeneeslijk ziek is: eierstokkanker fase IV. Waar ze vanaf dat moment allemaal voor kwam te staan, bracht haar op het idee een boek te gaan schrijven. Het feit dat ze redacteur van beroep is en graag schrijft, heeft daar natuurlijk in veel opzichten mee te maken. Haar idee zette ze om in een praktische gids met de titel Dubbel verdriet is niet nodig, vol richtingaanwijzers die ze zelf kort na de diagnose goed had kunnen gebruiken. Ze vertelt daarover: ‘Ik had vragen op medisch vlak, over m’n werk, over mijn testament, mijn uitvaartverzekering, noem maar op. Ik moest zelf achter de antwoorden aan. Ik heb het voordeel dat ik van nature graag van alles uitzoek. Als je anders in elkaar zit, kom je dit soort zaken net zo goed tegen en zal je er toch ook in moeten duiken.’

UWV Carolien kwam erachter dat ze veel informatie weliswaar op internet kon vinden, maar vaak was die ingewikkeld of moeilijk vindbaar. Een andere keer was die wel snel te vinden en gemakkelijk te lezen, maar was het ontzettend veel. ‘Dat is bijvoorbeeld het geval met de website van UWV. Die instantie heeft de neiging iets van verschillende kanten te belichten. Weliswaar bieden ze een logisch stappenplan, maar omdat ze het elke keer weer in een andere vorm verpakken, ben je bang dat je een stap mist. En dan zijn er naast teksten ook allerlei filmpjes te bekijken. Het is gewoon geen leuk werk om zoveel tijd aan zoveel gezoek te besteden.’

Het kwam destijds bij haar op hoe handig het zou zijn als je er een boek op na zou kunnen slaan waarmee je in korte tijd te weten komt hoe een aantal zaken in elkaar steken. ‘Dan hoef je er ook niet wakker van te liggen welke financiële consequenties sommige keuzes hebben voor je huishouden. Je kan je bezighouden met wat belangrijk voor je is en bijdraagt aan je kwaliteit van leven.

Om zoveel mogelijk mensen van mijn uitzoekwerk te laten profiteren, moest ik het wel breder trekken. Bijvoorbeeld als het over werk gaat. Iemand die in vaste dienst is, loopt tegen andere zaken aan dan een zzp’er.’ Overigens heeft ze zelf ook nog altijd profijt van haar boek: een poos geleden werd haar bloed onderzocht omdat ze last had van een ontsteking. In haar patiëntendossier kon ze de waarden van de bloedkweken gedetailleerd bekijken. Om te bepalen wat die allemaal betekenden, sloeg ze de praktische overzichten erop na die ze in haar boek had opgenomen.

INTERVIEW

TCC Magazine | 7

8 | TCC Magazine

INTERVIEW

Talent Carolien: ‘Hoewel ik dit boek vooral heb geschreven om andere mensen een vervelende zoektocht te besparen, was het ook vanuit het oogpunt van zingeving erg fijn ermee bezig te zijn. Ik heb geen prettig vooruitzicht, ik ben niet te genezen. Maar de tijd dat ik hier nog ben, kan ik iets doen voor een ander. En dat heeft te maken met bewustwording.

Het is een proces dat meer op de voorgrond is getreden sinds ik ziek ben. Daarom is het fijn dat het boek er nu ligt.

Ik heb iets gedaan met het talent dat mij gegeven is. Ik heb dat ingezet om er iets goeds mee te doen. Wat ik graag wil, is dat mensen zich gesteund voelen, dat ik ze met het boek een stukje rust kan geven. Dat hebben ze nodig, zie ik in mijn omgeving en bij de patiëntenvereniging waarmee ik verbonden ben. Zo spreek ik veel vrouwen en oudere mensen die kanker hebben. De onrust kan zó enorm zijn en zó ingrijpen. Ik ken iemand die niet meer kon slapen omdat ze niet wist hoe het moest met haar WIA-uitkering.

Ze dacht dat ze het daar financieel niet mee rond zou krijgen en dat ze haar huis zou moeten verkopen. Later bleek die gedachte te berusten op een misverstand. Ze had zich niet goed ingelezen in hoe het zat met UWV. Ook zijn er mensen die graag in hun patiëntendossier kijken en daar totaal verkeerde conclusies uit trekken. Zo kunnen ze ten onrechte gerustgesteld zijn en denken dat de kanker is afgenomen terwijl die in feite is toegenomen. Of dat ze in het verslag van de radioloog iets verontrustends lezen wat hun arts niet heeft genoemd. Je kan er echt helemaal gek van worden. Dat ondermijnt de kwaliteit van het leven. Ik vind het schrijnend als mensen de informatie wel aangereikt krijgen maar niet goed weten wat ze ermee moeten of die verkeerd interpreteren. Dat is gewoon slecht voor je.’

Keuzemogelijkheden Dubbel verdriet is niet nodig bestaat uit de volgende delen.

Die zijn afzonderlijk te lezen: • Eerste hulp bij paniek • Ziekenhuis • Zorg in en om huis • Werk • Geld • Andere zaken

Op de vraag of ze de titel van haar boek wil uitleggen, antwoordt Carolien: ‘Als je kanker krijgt, in welke vorm dan ook en of die wel of niet te genezen is, heb je daar je handen vol aan. Aan jezelf, aan de diagnose, aan de behandelingen die je moet ondergaan en aan de effecten ervan.

Als je daarnaast ook nog te maken krijgt met allerlei keuzemogelijkheden, zoals: welk ziekenhuis moet ik nemen, wie is de beste arts, heb je het idee dat je maar wat doet, zo van “het zal wel goed zijn”.

Later kom je er misschien achter dat je veel beter ergens anders behandeld had kunnen worden. Dat is een situatie die een grote belasting vormt en die dubbel verdriet kan betekenen. Omdat je een verkeerde keus hebt gemaakt of omdat je niet zeker weet of je een goede keus hebt gemaakt. Ben je goed geïnformeerd, dan kan je dergelijke

situaties sterk verminderen, hoewel ik uiteraard niet kan zeggen dat je ze helemaal kan voorkomen. Maar als je voor jezelf het idee hebt dat je de juiste arts hebt, heb je op dat gebied rust. Mijn boek geeft handvatten om zelf te kijken welke behandelrichtlijnen er zijn bij een bepaalde soort kanker en wat erover te vinden is op bijvoorbeeld PubMed of ergens anders.

Gevoel In mijn boek pleit ik ervoor dat mensen ook op hun gevoel afgaan als ze een arts kiezen. Natuurlijk is het belangrijk te weten wat de prestaties van een ziekenhuis zijn, hoeveel operaties ze hebben uitgevoerd en hoeveel ervaring ze hebben met een bepaalde soort kanker. Maar het is uiteindelijk de arts die behandelt. Stel, je gaat naar een academisch ziekenhuis dat een heel goede trackrecord heeft en de behandelend arts neemt deel aan allerlei studiegroepen, dan ligt het misschien voor de hand dat je denkt dat je daar moet zijn. Het klinkt een beetje raar, maar het wil niet altijd zeggen dat je op die manier de arts kiest met wie je het beste geholpen bent. Want als die arts weinig tijd heeft of gewoon niet zo communicatief is, kan hij of zij minder geschikt voor je zijn, ook al is deze erg goed in zijn vak.

Juist mensen die actief met hun behandeling bezig zijn en alles willen uitzoeken, hebben vaak baat bij een arts die de tijd voor hen neemt en heel communicatief is. Er kunnen namelijk momenten zijn tijdens de behandeling dat een arts een stapje extra moet zetten. Bijvoorbeeld in het geval er iets niet in een richtlijn staat en je het graag bespreekbaar zou maken. Dan wil je dat die arts daarvoor openstaat.

Zelf heb ik zo’n arts. Daarnaast is het ook belangrijk dat het klikt met je arts. Voor mijzelf heeft dat te maken met hoe deze omgaat met inbreng van mijn kant. Er zijn ook mensen die zich liever helemaal laten leiden en het prima vinden om na een consult van tien minuten weer buiten te staan. Dat is natuurlijk ook helemaal goed. Het gaat erom dat de arts en jij elkaar liggen en dat je het gevoel hebt dat die arts je kan helpen.’

Duitsland Carolien beschrijft in haar boek dat ze kort na de diagnose naar Duitsland wilde voor complementaire behandelingen.

Haar arts raadde haar aan vooral kritisch te zijn en ze zag uiteindelijk van dat plan af. Dat roept de vraag op of ze haar boek als vooral regulier ziet of ook voor anders gerichte doelgroepen. Carolien: ‘Dat ik naar Duitsland wilde, had te maken met een gevoel van paniek, ik wilde meteen een second opinion. Het was vanuit de gedachte dat als ik niet beter kon worden, ik wel zo lang mogelijk en met behoud van kwaliteit wilde leven. Op dat moment had ik nog helemaal niet nagedacht. Wel wist ik dat in Duitsland een kliniek is waar naast de reguliere behandeling aanvullende therapieën worden gegeven, bijvoorbeeld met vitamine C, kurkuma en dat soort zaken. Toch heb ik ervoor gekozen

TCC Magazine | 9

OPLEIDINGEN Mentaal Vitaal Basis Coach Energetisch Coach Gelukscoach Jongerencoach Kindercoach (HSP) Levenscoach Mental Coach Psychosociale Basiskennis Relatiecoach Seniorencoach Stervensbegeleider Stress en Burn-out Coach

Werken aan vitaliteit?

Belangrijker dan ooit!

Wil jij je kennis verdiepen op het gebied van vitaliteit en een gezonde

Fysiek Vitaal

levensstijl ĂŠn leren hoe je als coach anderen daarbij kunt helpen?

Beweegcoach

Dan is een opleiding of na- en bijscholing van Sonnevelt een goede keuze. Al 25 jaar zijn wij dĂŠ opleider op het gebied van vitaal leven.

Gewichtsconsulent Lichaamsgricht Coach Medische Basiskennis Natuurvoedingsadviseur

Onze opleidingen zijn SNRO-geaccrediteerd en worden met een

Trainer Hormoonfactor

gemiddelde 9,5 hoog gewaardeerd door onze studenten.

Totaal Vitaal Leefstijlcoach

Kom kennismaken!

> Informatieavond 17 november 2020 | Online > Open dag 16 januari 2021 | Soestduinen

Vitaliteitscoach Vitaliteitsadviseur

NA- EN BIJSCHOLING Ademhaling en vitaliteit De 6 aanrakingen

Meld je aan! Ga naar onze website sonnevelt.nl.

Darmvitaal Psyche en gewicht Overgang en voeding Runningtherapie Slaapcoach

3x

op rij

Zelfvertrouwen Vitaal rouwen

INTERVIEW De inhoud van het boek is gecheckt door verschillende deskundigen en gebaseerd op betrouwbare bronnen (bij elk hoofdstuk vermeld). Meegewerkt hebben: Margreeth van der Oord (mindfulness-coach), mr. Bas Derhaag (arbeidsrechtjurist), dr. Annelie Vulink (internist-oncoloog), prof. Jos van der Hage (hoogleraar heelkunde en voorheen oncologisch chirurg), dr. Kayleigh van Winssen (gezondheidseconoom), mr. Marleen Loof (notaris), Thierry Kloos (oud UWV-medewerker) en Monica Betist (redacteur).

me te laten behandelen in het ziekenhuis dat de diagnose heeft gesteld. Dat was toen ik mezelf weer een beetje had teruggevonden en weer helder kon nadenken. Ik ben zeker ook voorstander van complementaire behandelingen, maar wel op basis van dat je goed weet wat je doet. Toen mijn arts zei dat ik kritisch moest zijn, raakte ze een snaar. Als jij kiest uit paniek, kan het nooit een goede keuze zijn, of het nou om regulier of complementair gaat.’

Mindfulness Carolien is aan de slag gegaan met mindfulness, een methode waarvan ze zegt dat die haar veel brengt: ‘Na de diagnose ben je jezelf niet meer, dan is het goed dat je iets krijgt aangereikt waarmee je jezelf terugvindt. Ik denk dat mindfulness daar de beste manier voor is. Het helpt om NU te kalmeren en het past goed in het concept van zelfredzaamheid. Ook herstelt het de verbinding tussen lichaam en geest, precies wat je nodig hebt.’

nu gedachten bij me naar boven die met die achtergrond te maken hadden. Zo heb ik de bijbel weer ingekeken.

Zingeving gaat ook over het besef dat je niet alleen leeft maar in verbinding staat met andere mensen. En ook dat je voor hen van betekenis kunt zijn. Zelfs elke dag. Dat kan al met iets kleins als vriendelijk zijn of een goed gesprek met iemand voeren. Voor een ander wat kunnen betekenen is essentieel voor mij. Vroeger was ik meer met mezelf bezig.

Niet op een egoïstische manier, maar ik dacht er niet vaak aan om ook wat voor een ander te doen. In de tijd die nu nog voor me ligt, wil ik dat wel en dat is ook wat ik bedoel met “alleen nog bezig zijn met wat ik zinvol vind”. Het boek past bij die gedachte. Overigens geldt dit voor mij. Als iemand zich vooral wil richten op familie en vrienden is dat natuurlijk net zo goed, het gaat erom wat zingeving voor je betekent. Het is een ontdekking die ik heb gedaan en die ik iedereen gun, gezond of niet.’

Bewustwording Essentieel Aan het eind van het boek schrijft Carolien dat ze alleen nog maar doet wat ze zinvol vindt. ‘Dat heeft te maken met de prognose die ik heb gekregen. Mijn levensverwachting is beperkt en ik kan niet over een hele lange termijn denken. Het is de cyclus van het leven dat je wordt geboren en een keer doodgaat. Daartussenin ben je bezig met je ontwikkeling, je werk, je relaties. Pas als het einde in zicht komt, kijk je terug op je leven en op wat je daarmee gedaan hebt. Er komt van alles langs. Zelf ben ik opgevoed vanuit de protestants-christelijke traditie. Op mijn 21e heb ik mij bij de kerk laten uitschrijven. Ineens kwamen er

Ze benadrukt dat juist in deze coronatijd zingeving belangrijker kan zijn dan ooit: ‘Het enorme egoïsme dat zich ook voordoet tijdens de crisis, raakt me heel erg. Die crisis brengt het beste in ons naar boven, maar blijkbaar ook het slechtste. Als mensen alleen maar bezig zijn met weerstand omdat ze vinden dat ze in hun vrijheid beperkt worden, zou ik ze willen zeggen: “Denk ook aan anderen.”

Bewustwording, uiteindelijk is dat waar het leven om draait. En de enige manier om gelukkig te worden, denk ik.’

Fotografie: Monica Betist

Het boek is verschenen bij uitgeverij Lucht, die zich omschrijft als een uitgever van non-fictie boeken met een vernieuwende kijk op gezondheid. Aan het hoofd staan psychiater/publicist Bram Bakker en auteur Koen de Jong.

TCC Magazine | 11

PROVIFORM® HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN EEN NATUURLIJKE KEUZE VOOR PURE KWALITEIT

Krachtige doseringen Curcumine, Gember en Quercetine

Vraag uw login aan op onze nieuwe website

www.proviform.nl

100% zuivere extracten met optimale biologische beschikbaarheid • Curcumine BCM-95® met een 7-9 x hogere opneembaarheid • Gemberpoeder, gember-extract en rozemarijn • 100% natuurlijke hulpstoffen • Geschikt voor veganisten Artikelnummer: P172 Curcumine Quercetine Gember extract Verpakking: 60 vegicaps

ingssupple hoogwaardige voed

Artikelnummer: P741 Gember Complex Verpakking: 60 vegicaps

PRODUCTINFO

menten

RMATIE

Artikelnummer: P795 Curcuma BioMax 400 Verpakking: 60 vegicaps Proviform voedingssupplementen zijn 100% glutenvrij. De donkeren glazen verpakking biedt optimale bescherming aan de ingrediënten.

voor pure kwaliteit Een natuurlijke keuze

Vraag extra informatie voor professionals aan via informatie@proviform.nl

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Iedereen kan landen op de maan In 8 stappen naar een Apollo Mindset

Iedereen kan landen op de maan In 8 stappen naar een Apollo Mindset Richard Wiseman Uitgeverij Ten Have ISBN 9789025907778 Recensie door: Ria Teeuw

Een zeer onderhoudend boek, dat staat buiten kijf. Het idee erachter is ook nog eens heel creatief. Aan de hand van misschien wel de grootste wereldgebeurtenis van de vorige eeuw coacht Wiseman de lezer richting een zinvol leven waarin passies kunnen gedijen. Ieder hoofdstuk begint met een spannend verhaal over het proces dat leidde tot de eerste mens op de maan. Daarbij beschrijft hij vrij uitgebreid de eigenschappen en ongelofelijke inzet van de personen die daaraan hebben meegewerkt. Je raadt het al, hij pluist die eigenschappen psychologisch uit en vertaalt ze naar praktische adviezen. Een van de vaardigheden die hij daarbij bespreekt is ‘divergerend denken’, wat inhoudt dat je meerdere mogelijke oplossingen bedenkt voor een probleem. Daarmee stimuleer je je creativiteit beter dan wanneer je genoegen neemt met slechts één oplossing. Enkele andere tips: doelen in kleine stapjes verdelen om te voorkomen dat je overweldigd raakt door een ogenschijnlijk onmogelijk doel, eerdere prestaties vieren, lastige uitdagingen als ontwikkelkansen zien, harde deadlines stellen, korte metten maken met uitstelgedrag, de tijd nemen om alle mogelijkheden van een plan of doel te overwegen, je voorstellen dat je plan mislukt en dan bedenken wat je kan doen om dit scenario te voorkomen. Ook pleit hij voor ‘mentale yoga’: een vaste gewoonte doorbreken door iets op een geheel andere manier te doen dan je gewend bent. Het is maar een greep uit de adviezenschatkamer die Richard Wiseman aanreikt. Extra interessant is zijn kijk op wat hij een ‘fixed’ en een ‘growth’ mindset noemt. Mensen met de eerste eigenschap verbergen graag hun fouten, terwijl mensen met de tweede meer openstaan voor verandering en iets nuttigs willen leren.

Wiseman is professor in Public Understandig of Psychology aan de universiteit van de Engelse plaats Hertfordshire. Daarnaast is hij auteur van verschillende bestsellers, verschijnt regelmatig in de media en geeft lezingen. Iemand die dus weet waar hij het over heeft. Het boek zit dan ook heel gedegen in elkaar. Toch zijn een paar kritische noten ook op hun plaats. Zo is het klip en klaar dat Wiseman gefascineerd is door alles wat met de Apolloreizen in de vorige eeuw te maken heeft. Hoewel hij daar heel boeiend over kan vertellen, doet hij dat wel gedetailleerder dan het doel van het boek rechtvaardigt. Met het gevolg dat je je als lezer regelmatig afvraagt wat voor boek je nou eigenlijk in handen hebt: een historisch exposé over magische ruimtereizen of een coachingsboek dat helpt om doelen te bereiken. In elk hoofdstuk bouwt Wiseman een brug van een heldenstory naar de adviezen die hij wil geven. Dat gaat op veel plaatsen goed, maar op andere komt het soms wat geforceerd over. Alsof hij helemaal in zijn Apolloverhaal opgaat en ineens bedenkt dat hij er eigenlijk een boodschap mee wil overbrengen. Ligt die niet helemaal voor de hand, dan verzint hij wel een omweggetje om daar toch te komen. Wat ook opvalt, is de heldenverering die er doorheen schittert. Hij is kritiekloos wat de Amerikaanse escapades en de droom van John F. Kennedy betreft, terwijl al in het begin van het boek duidelijk wordt dat aan al die Apolloprojecten eigenlijk wedijver met de Russen ten grondslag ligt. Die stuurden al eerder een mens de ruimte in, wat de Amerikanen niet konden hebben. Het Amerikaanse ruimteprogramma moest en zou hen verslaan. Dat wekt de indruk dat een ander aftroeven in het belang van je eigen succes een prima motief is. Wiseman laat dat aspect blijkbaar liever onbesproken.

TCC Magazine | 13

IN EEN ANDERHALVEMETERSAMENLEVING De afgelopen maanden hebben wij ons, noodgedwongen door de coronapandemie, gehouden aan social distancing, quarantaine of isolatie. We hebben sociale en fysieke afstand gehouden van anderen, iets wat voor ons, homo sapiens, vreemd is. Al vanaf onze geboorte is fysieke aanraking, ook wel skinto-skin contact genoemd, essentieel voor de verbinding tussen moeder en kind. Dit hechtingsproces is een belangrijk onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind. Ook op latere leeftijd blijft skin-to-skin contact belangrijk. Wat doet het met ons als mens als we noodgedwongen verstoken blijven van noodzakelijk lichaamscontact? Op welke manier beïnvloedt dat onze fysiologie en ons functioneren?

De evolutie van aanraking Aan elkaar ‘plukken’ is een belangrijk kenmerk van het sociale leven van primaten. Sommige soorten besteden hier maar liefst 20% van hun dag aan (Dunbar, 2010). Men ging er altijd van uit dat het alleen om hygiëne ging, namelijk het verwijderen van parasieten of vegetatieresten uit de vacht. In de praktijk hebben wilde primaten echter niet zoveel last van parasieten dat dit de hoeveelheid tijd rechtvaardigt die wordt besteed aan verzorging. Een meer voor de hand liggende verklaring is dat deze vorm van aanraking een sociale functie heeft: bonding

(hechting). Gedurende de evolutie heeft ook bij mensen aanraking een belangrijke (sociale) functie gekregen. Sociale aanraking zorgt in de menselijke ontwikkeling gedurende het hele leven voor bonding, beloning, communicatie en emotionele regulatie. Of het nu een warme omhelzing is of een geruststellende hand op de schouder, fysiek contact is een manier van hoe we bezorgdheid tonen en vriendschap met geliefden tot stand brengen. We voelen ons er goed door en kunnen niet zonder.

De gevolgen van sociale en fysieke afstand Gedwongen sociale en fysieke afstand kan negatieve gevolgen hebben voor onze gezondheid. We kunnen last krijgen van prikkelbaarheid, angst voor het oplopen en verspreiden van infectie, woede, verwarring, frustratie, eenzaamheid, ontkenning, depressie, slapeloosheid en wanhoop (Dubey, 2020). Ook kan men door onzekerheid over de gezondheidsstatus obsessief-compulsieve symptomen ontwikkelen, zoals herhaalde temperatuurcontroles en het veelvuldig steriliseren van handen en oppervlaktes (Wen Li, 2020). Onderzoek uit 2004, naar aanleiding van de SARS-uitbraak in Toronto in 2003, laat zien dat na quarantaine en isolatie zelfs een posttraumatische stressstoornis (PTSS) kan optreden. De symptomen van PTSS zijn positief geassocieerd met de duur van de quarantaine (Hawryluck, 2004). Een mogelijke oorzaak van bovengenoemde symptomen kan worden gezocht in het ontbreken van aangenaam lichamelijk contact.

De driehoek van bonding; serotonine, oxytocine, prolactine en dopamine In de zogenaamde driehoek van bonding staan serotonine, oxytocine en prolactine, die samen de ‘bonding-cocktail’ vormen (Mottolese, 2014, Kennett, 2012), centraal. Deze stoffen

14 | TCC Magazine

OXYTOCINE

hebben een wisselwerking in het verwerken van aangename aanrakingsstimuli, die binnenkomen via de huid. De huid is het grootste orgaan van het menselijk lichaam. Aangenaam lichaamscontact activeert TRP3- en TRP4-receptoren in de huid. Deze receptoren zijn verantwoordelijk voor de productie van serotonine (Slominski, 2005) en geeft aangename en onaangename aanrakingsstimuli door aan onze sensorische neuronen (Moehring, 2018). Wanneer serotonine, gemaakt in de huid, aankomt bij de DRN (de dorsale raphe-kern, een heterogene hersenstamkern in de middenhersenen), wordt de productie van serotonine centraal gestimuleerd. Serotonine activeert vervolgens de paraventriculaire kern (PVN) van de hypothalamus voor het produceren van oxytocine. Oxytocine is een neuropeptide dat betrokken is bij het vergroten van positieve gevoelens van vertrouwen, emotionele binding en sociale verbinding, terwijl het tegelijkertijd angst vermindert (Kirsch 2015). Omdat het hormoon wordt geactiveerd na aangename aanraking van de huid, staat oxytocine bekend als het ‘knuffelhormoon’. Oxytocine verbindt zich vervolgens aan de lactotrope cellen van de hypofysevoorkwab, de adenohypofyse, die daarop prolactine produceren. Prolactine is via een negatief feedbacksysteem de rem op de productie van dopamine: het stimuleert de afgifte ervan, terwijl dopamine op haar beurt de rem is op prolactine, waarmee dopaminestimulatie weer afneemt (Fitzgerald 2008). Ook prikkeling van de DRN en de PVN remt de productie van dopamine in de Nucleus Arcuatus. De Nucleus Arcuatus en daarmee de productie van dopamine staat als het ware in het midden van de driehoek PVN-DRN-hypofyse.

Invloed op gedrag De driehoek van bonding en de daarmee samenhangende hersenstofwisseling heeft grote invloed op ons gedrag.

Serotonine en oxytocine zijn belangrijk voor de regulatie van gedragingen zoals socialisatie en onbewuste reacties op externe prikkels. Tevens zijn beide stoffen betrokken bij aandoeningen als sociale angst, depressie en autisme; ze hebben interactie in hersengebieden zoals de amygdala die belangrijk zijn voor de regulering van op emoties gebaseerd gedrag (Mottolese 2014).

Oxytocine heeft een remmend effect op de sympathicus en de HPA-as. Oxytocine dat in de hersenen vrijkomt als reactie op sensorische stimulatie, draagt bij aan het dagelijkse welzijn en het vermogen om met stress om te gaan (Kerstin UvnäsMoberg, 2014).

Wanneer aangenaam lichaamscontact niet mogelijk is, wordt de productie van serotonine en oxytocine geremd, terwijl dopamine juist minder wordt geremd. Dit heeft gevolgen voor de signalering via de amygdala, het hersengebied waar op emoties gebaseerd gedrag wordt gereguleerd: door vermindering van de neuro­transmitters serotonine en oxytocine en verhoging van dopamine kunnen angstgevoelens, ongerustheid en paranoia worden gestimuleerd en wordt ons gedrag door deze gevoelens gestuurd (Rosenfeld 2011, Linsambarth 2017).

Kennis in de praktijk We hebben in onze anderhalvemetersamenleving alternatieven nodig voor het aanmaken van oxytocine om gedrag dat volgt uit onder meer angstgevoelens, ongerustheid en paranoia, te kunnen reguleren. Voldoende aanmaak van oxytocine stimuleert sociaal- interactief gedrag, verhoogt welzijn en heeft anti­ stresseffecten, waardoor we meer ontspannen gedrag laten zien.

Hoewel niets de voordelen van positieve menselijke aanraking volledig kan vervangen, zijn er wel degelijk alternatieven die de aanmaak van oxytocine stimuleren en die u kunt toepassen als interventie: • Oogcontact maken; in elkaars ogen staren verhoogt de productie van oxytocine. (Nagasawa, 2015) • Intermittent drinking; het dorstgevoel verhoogt de productie van oxytocine. (Pruimboom, 2016) • Knuffelen met je eigen gezinsleden.

• Het activeren van de TRP3- en TRP4-receptoren met Whole Body Hyperthermia, Whole Body Massage of het nemen van een sauna. (Hale, 2017) • Videobellen, online yogalessen en zingen zijn andere activiteiten die de afgifte van oxytocine in de hersenen verhogen. (Jayaram, 2013; Keeler, 2015) • Suppletie van Crocus sativus en Griffonia simplicifolia, voor het verhogen van serotonine. (Ghaderi, 2020; Carnevale, 2011) Referenties zijn op te vragen bij de redactie.

Dit artikel wordt mogelijk gemaakt door Natura Foundation: www.naturafoundation.nl

TCC Magazine | 15

HET BREIN: DE REGISSEUR VAN GEZONDHEID De mens is een complex organisme dat leeft in nauwe interactie met zijn omgeving, aangestuurd door het brein. Het menselijk brein is uniek en hoort steeds beschermd te worden en voorrang te krijgen in de energievoorziening. Door omgevingsfactoren of leefstijl kan het brein zijn leidende positie verliezen aan het immuunsysteem of het metabolisme.

Geheel 2020 staat onze kennisdeling in het teken van het brein als regisseur van gezondheid en het opsporen, voorkomen en oplossen van daaraan te relateren ziektebeelden.

Kijk voor publicaties, bijeenkomsten en webinars op naturafoundation.nl/origins-of-the-brain

OPLEIDINGEN

Opleiding Natuurvoedingsadviseur

Betere weerstand en gezondheid Voeding staat in de belangstelling. Mensen (her)ontdekken hoe belangrijk voeding is voor een betere weerstand en een vitaal leven, en willen ook meer regie over hun eigen vitaliteit en gezondheid. Dit verklaart de sterke trend naar een bewustere en meer duurzame leefstijl. Daarmee groeit de behoefte aan experts op het gebied van optimale voeding. De natuurvoedings­adviseur is zo’n expert.

Opleiding Natuurvoedingsadviseur Er bestaat veel verwarring over voeding: wat klopt er wel en wat klopt er niet? Ideeën lijken extremer te worden, de wetenschap heeft ook niet overal een antwoord op en in de (social) media wordt veel desinformatie gedeeld. Het is daardoor niet eenvoudig om goede keuzes te maken. In de opleiding Natuurvoedingsadviseur leg je een stevige basis van kennis en

Aan het einde van de opleiding Natuurvoedingsadviseur kun je: •

gezondheid, •

adviseur kent de essentie van gezonde, volwaardige voeding.

Uitgangspunt van de natuurvoedingsadviseur is dat de natuur al volmaakt is en het beste past bij de moderne mens. Kiezen voor pure, onbewerkte, eerlijke en biologische voeding brengt je weer terug naar de basis van een vitaler, gezonder en duurzamer leven.

Voeding inzetten in het kader van een bewustere en meer duurzame leefstijl,

•

Voedingsadvies en voorlichting geven aan individuele cliënten, groepen en bedrijven/organisaties.

ervaring om voor jou passende keuzes te maken en om als adviseur inspirerende voedingsadviezen te geven. De natuurvoedings­

Voeding inzetten ter bevordering van (eigen) vitaliteit en

Onderwerpen De opleiding Natuurvoedingsadviseur is opgebouwd uit 10 lesdagen. Deze opleiding kan als afzonderlijke opleiding worden gevolgd of als onderdeel van de opleiding Vitaliteitscoach. Een greep uit de onderwerpen:

Back to the start!

•

Vitaliteitspiramide, voedingspiramide

•

Macronutriënten en micronutriënten

Wat leer ik in de opleiding?

•

Voedingsleefstijl

•

Darmgezondheid

•

Fermenteren

over natuurvoeding en het effect ervan op je lichaam. Je ontdekt

•

Koken met natuurvoeding

hoe de manier van eten, de bereiding en de samenstelling van

•

Mindful eten

onze voeding bepalend zijn voor het behoud van onze gezond-

•

Adviesgesprekken en voedingsanalyse

Je leert onderscheid te maken tussen voeding die energie geeft en voeding die energie kost. Je verwerft gespecialiseerde kennis

heid (voedingsleer). Hierbij worden geen ideeën of denkwijzen uitgesloten. Tijdens het klassikale onderwijs is er ruimte voor veel

Ook werk je tijdens de opleiding aan je portfolio, krijg je kook­

praktijk en worden steeds actuele ontwikkelingen op het gebied

opdrachten, leer je een workshop te verzorgen en doe je praktijk­

van voeding meegenomen. Al deze kennis leer je te vertalen naar

ervaring op tijdens je stage bij een bioboer.

gedegen adviezen.

Back to basic in deze tijd. Wat is je eigen basis, waar voed je je mee, waar ga je voor, waar sta jij voor? Leer hoe je met voeding je weerbaarheid vergroot om mee te kunnen bewegen met de uitdagingen van nu. Ontdek hoe je de kwaliteit van voeding kunt beoordelen, hoe je voeding optimaal benut en welke voeding bijdraagt aan een goed werkend immuunsysteem en sterk lijf. Groei in vitaliteit en leer dit overdragen aan anderen. Vullen of voeden, de keuze is aan jou!

- Carola Derksen - docent natuurvoedingsadviseur

Voor meer informatie over lesmateriaal, locaties, lestijden en prijzen verwijzen wij je graag naar de website:  WWW.SONNEVELTOPLEIDINGEN.NL

TCC Magazine | 17

Animatie maakt onzichtbare gevaren derdehands rook zichtbaar Derdehands rook is bij zowel ouders als zorgprofessionals nog niet altijd bekend. Met derdehands rook bedoelen we de stoffen die tijdens het roken neerdalen in de omgeving en achterblijven nadat een roker klaar is met roken. In de nieuwe animatie voor zorgprofessionals zien we waarom het belangrijk is om hierover met ouders te praten én waarom het voor de gezondheid van kinderen zo belangrijk is om als zorgprofessional zelf ook rookvrij te zijn.

HTTPS://VIMEO.COM/451156580 EN WWW.IKSTOPNU.NL

Artsen en wetenschappers pleiten voor gezonde leefstijl tegen corona In het rijtje van coronamaatregelen als handen wassen en afstand houden ontbreekt een vitale maatregel: gezond leven. Dit schrijft Vereniging Arts en Leefstijl namens 1.900 medisch specialisten, huisartsen en andere zorgprofessionals in een brief aan staatssecretaris Paul Blokhuis. Vice-voorzitter en huisarts Iris de Vries: ‘Als leefstijl ooit hoog op de agenda zou moeten staan, dan is het nu.’

HTTPS://WWW.TNO.NL/NL/OVER-TNO/ NIEUWS/2020/5/COVID-19-MAAKT-DUIDELIJK-LEEFSTIJL-EN-LEEFSTIJLGENEESKUNDE/

“Het is nooit te laat om je vooroordelen op te geven.”

- Henry David Thoreau

18 | TCC Magazine

NIEUWS

Aantal suĂŻcides in 2019 gelijk gebleven, maar vijf per dag is te veel Op 1 juli zijn de cijfers over zelfdoding in 2019 bekend gemaakt door het CBS. Met 1.811 is het aantal bijna gelijk gebleven.

Maar dagelijks overlijden nog steeds vijf mensen door zelfmoord, een veel te hoog aantal.

In 2019 was er een toename in aantal overlijdens onder jongeren tot 20 jaar (67 ten opzichte van 51 in 2018). Maar de grootste groep die overlijdt door zelfmoord zijn mannen tussen de 40 en 70 jaar oud. Vooral bij mannen van middelbare leeftijd komt zelfmoord veel voor. Alertheid is juist nu belangrijk.

Door de coronacrisis zijn zij mogelijk nog kwetsbaarder geworden omdat risicofactoren zoals eenzaamheid, isolement en verlies van inkomsten zijn toegenomen. Sinds maart 2020 wordt het aantal zelfdodingen wekelijks geregistreerd door de Commissie Actuele Nederlandse SuĂŻcideregistratie.

HTTPS://WWW.PSYNIP.NL/ACTUEEL/NIEUWS/2020/AANTAL-SUICIDES-IN-2019-GELIJK-GEBLEVEN-MAAR-VIJF-PER-DAG-IS-TE-VEEL/

Bijdrage van leefstijlfactoren aan kanker

Bijna een derde van alle kankergevallen en bijna 40% van de sterfte aan kanker is toe te schrijven aan een minder gezonde leefstijl.

Roken levert de grootste bijdrage aan het aantal nieuwe kankergevallen (19%), maar de factoren niet-optimale voedingsgewoonten, overgewicht, alcoholgebruik en lichamelijke inactiviteit zijn samen even belangrijk als roken.

Naar schatting 38% van de sterfte aan kanker onder volwassenen is toe te schrijven aan leefstijlfactoren.

Voorspellingen voor 2020 laten zien dat bewegen en alcohol- en vleesconsumptie minder gaan bijdragen aan kanker, terwijl overgewicht, onvoldoende voedingsvezelinname en onvoldoende groente- en fruitconsumptie juist meer gaan bijdragen.

HTTPS://WWW.NTVG.NL/ARTIKELEN/ BIJDRAGE-VAN-LEEFSTIJLFACTOREN-AAN-KANKER/

TCC Magazine | 19

Je effectiviteit vergroten?

Ontdek de kracht

van Integral Eye Movement Therapy • Stressreductie • Verliesverwerking • Preventie burn-out • Behandeling van angst, depressie & trauma’s

• Persoonlijke groei

Vijfdaagse opleiding voor coaches, counselors, psychologen en therapeuten Verlichting brengen bij je cliënten met een innovatieve methodiek?

Dat kan sneller en effectiever dan je ooit had durven dromen.

Met Integral Eye Movement Therapy neutraliseer je steeds terugkerende vervelende herinneringen, emoties en gevoelens. Je groeit als persoon en als professional.

Cursisten waarderen de diepgang en professionaliteit van IEMT-training met een 9!

Meer info? Bezoek www.iemt-training.nl of kom naar een van onze gratis kennismakingsworkshops.

COLUMN

Persoonlijke zorg Halverwege de jaren zestig werd ik bijna letterlijk geboren in een fysiotherapiepraktijk in Beverwijk. Mijn ouders hadden namelijk, zoals destijds gebruikelijk, een praktijk aan huis.

De gezondheidszorg was in die tijd eenvoudig en persoonlijk. Met persoonlijk bedoel ik niet dat er veel aandacht was voor de individuele patiënt en zijn wensen en persoonlijke problemen. Daar was nauwelijks sprake van. De praktijk van mijn ouders was een betrekkelijk kleine ruimte waarin de behandelcabines van elkaar gescheiden waren door gordijnen.

Niet echt een plaats om je persoonlijke problemen te bespreken. Maar de kleinschaligheid maakte het persoonlijk. Het professionele en het persoonlijke domein waren letterlijk en figuurlijk nauwelijks van elkaar te scheiden.

Er was in de manier waarop mijn ouders hun vak uitvoerden geen duidelijk onderscheid te maken tussen de mens en de behandelaar. Zij hoefden de manier waarop ze werkten, niet aan te passen aan de regels, de protocollen en de richtlijnen, maar konden het beroep kneden zodat het een verlengstuk van hun persoonlijkheid werd. Zo konden ze optimaal gebruik maken van hun persoonlijke capaciteiten om hun patiënten te helpen. Voor mijn vader waren dat zijn grote geduld, tact, invoelende vermogen en handen, die door zijn kleinkinderen ‘opa’s toverhanden’ genoemd werden. Mijn moeder werkte met haar enorme inzet en haar even vaardige maar veel hardere handen aan het herstel van haar patiënten. In haar eigen woorden coachte ze haar patiënten terug naar gezondheid, een voor die tijd vooruitstrevende benadering.

De zorgprofessional bestond nog niet. Na een behandeling door middel waarvan ze iemands houding had gecorrigeerd, gluurde mijn moeder door de luxaflex om te controleren of de patiënt wel in de praktijk bracht wat ze zojuist had aangeleerd. Als dat niet het geval was, rende ze in haar witte jas de straat op om de patiënt op de stoep nog even duidelijk te vertellen waar het op stond.

Dat was geen gedragsinterventie volgens een protocol, maar oprechte boosheid.

Mijn vader ging in de jaren vijftig aan het eind van de maand met een lijst met declaraties naar het kantoor van ziekenfonds Spaarneland, waar hij contant werd uitbetaald. Dat kantoor was niet veel groter dan een flink klaslokaal, van waaruit de financiën van de gezondheidszorg in de hele regio Haarlem en Kennemerland werden geregeld. Men kende mijn vader daar persoonlijk en het idee dat hij zou kunnen frauderen, kwam bij niemand op, waarschijnlijk nog het minst bij mijn vader zelf. De korte lijnen en het persoonlijke contact speelden daarin ongetwijfeld een belangrijke rol. Je belazert nu eenmaal gemakkelijker een anonieme multinational dan de mensen die je persoonlijk kent. Het vertrouwen werd nog in mensen gesteld en niet in protocollen, privacywetgeving, statistiek en administratieve controlesystemen.

Willem Pinksterboer heeft een praktijk voor oosterse geneeswijzen en is als docent verbonden aan acupunctuuropleiding TCMA.

Natuurlijk was niet alles beter in de jaren vijftig en zestig, maar terwijl de gezondheidszorg steeds wetenschappelijker, zakelijker, technischer en grootschaliger werd, zijn we wel iets waardevols verloren: het besef dat de essentie van hulp vragen en zorg verlenen altijd ligt in persoonlijke, intermenselijke relaties.

Hij schrijft artikelen en geeft lezingen over filosofie, zingeving, gezondheid en de positie van de alternatieve geneeswijzen in de gezondheidszorg. www.willempinksterboer.com

Toen ik in de jaren negentig de fysiotherapie vaarwel zegde en koos voor de Chinese geneeswijzen, was dat niet alleen vanwege mijn interesse voor de oosterse filosofie, maar ook omdat ik wilde voortbouwen op het voorbeeld dat ik van mijn ouders had meegekregen en dat ik in de reguliere gezondheidszorg steeds meer verloren zag gaan. Niet alleen voor mij, maar ook voor patiënten ging daarmee iets waardevols verloren. Alternatieve geneeswijzen, coaching en counseling hebben hun populariteit denk ik, niet alleen te danken aan de methoden, theorieën en technieken die daarin worden ingezet, maar ook aan het feit dat het nog persoonlijke, kleinschalige vormen van zorg zijn.

Laten we dat koesteren.

TCC Magazine | 21

Lavendel Series

Mental Support速

Lavendel (extract 10:1) draagt bij tot een optimale ontspanning en een goede nachtrust.

Eupharinus速

Sleep-All速

Relaxam速

WWW. EX END O- EPI G EN OM I C S. C OM

SUICÏDE

‘In deze maatschappij is het niet oké om niet oké te zijn.’

David Mangene schreef (zelf)hulpboek voor suïcidale mensen Een boek dat gaat over ‘in leven blijven’, dat kan geen vrolijk verhaal zijn. Zou je denken. Toch is stand-up comedian, ‘omdenker’ en schrijver David Mangene erin geslaagd een boek te schrijven met een ietwat ‘luchtige’ toon, waardoor hij voor velen aanmerkelijk de drempel verlaagt om over dit onderwerp te gaan lezen. Zijn doelgroep bestaat uit mannen met depressieve gevoelens en zelfmoordgedachten, waartoe hij ook zelf behoort.

Hij houdt ze een spiegel voor, stimuleert ze hun problemen te onderkennen, erover te praten en hulp te zoeken. Want juist voor mannen blijkt dat erg moeilijk.

Je hebt het boek ‘How to not kill yourself’ geschreven, waarmee je een taboe wil doorbreken door mentale problemen bij mannen bespreekbaar te maken. Bestaat dat taboe dan nog steeds in de huidige tijd?

‘Ik vind van wel. Mentale gezondheidsproblemen zijn overal nog min of meer onbespreekbaar, maar mannen praten er nog minder vaak over dan vrouwen. Ik pleit ervoor om de vraag die we elkaar altijd stellen: ‘Hoe is het?’, te vervangen. Dat is een vraag die je namelijk gemakkelijk kan negeren.

Gisteravond keek ik naar de serie Bloodline op Netflix.

Eén van de personages had een ongeluk gehad en was in het ziekenhuis terechtgekomen. De volgende ochtend kwam een arts zijn kamer binnenlopen. Die vroeg hem: “En, hoe voelt u zich vandaag?” Dat is hoe we het voortaan moeten doen, vragen hoe de ander zich voelt.

Zoiets verrast, waardoor de kans groter is dat iemand er eerlijk op reageert. Mannen vinden het vooral eng om antwoord te geven als het slecht gaat omdat ze dan bang zijn zwak over te komen. Dat zit zo bij ze ingebakken.

Voor vrouwen geldt dat ook wel, maar voor mannen veel meer. Je zou denken dat we anno 2020 dit station inmiddels gepasseerd zijn. Maar dat is niet zo.’

Waardoor ben je tot die conclusie gekomen dat mannen meer moeite hebben om over hun gevoelens te praten?

‘Omdat ik het aan mannen om mij heen heb gemerkt.

Het heeft alles te maken met ‘macho’ zijn: ik ben sterk, ik kan het alleen. Dat soort gedoe. Ik werk in de cultuursector, met artiesten, zogenaamd ‘moderne mannen’.

Maar wij blijken net zo weinig te praten als bijvoorbeeld de gemiddelde bouwvakker.’

TCC Magazine | 23

Moest je voor jezelf ook een taboe doorbreken door je gevoelens en emoties aan de buitenwereld te tonen?

‘Ja, ik deed precies hetzelfde. Ik zei tegen mezelf ‘ik ben niet ziek’, ‘stel je niet aan’ en ‘doe het allemaal zelf’.’

Hoe moeilijk was het om zo openhartig over jezelf te zijn?

‘Zodra ik was begonnen met schrijven, werd het minder moeilijk en hoe meer het boek vorderde, werd het steeds gemakkelijker.’

Welk doel had je voor ogen toen je het boek schreef?

‘Mentale gezondheid is een onderwerp waarover ik hoopvolle gesprekken wil voeren. Maar wij mannen hebben iets meer inspiratie nodig, vandaar de focus op mannen.

Depressie komt in alle lagen van de bevolking voor, ook bij mensen die succesvol zijn in de maatschappij. Wat ik wil veranderen, is de tendens dat het niet oké is om niet oké te zijn. Andere mensen helpen is bovendien een belangrijk onderdeel van mijn eigen proces van genezing. En dat doe ik door mijn eigen verhaal te vertellen. Ik hoop dat een lezer lacht als hij of zij het leest, maar ook het gevoel krijgt dat het goed is om over depressies en suïcidale gedachten te praten. Want als humor kan, kan een gesprek ook.

Naast het boek heb ik een aantal podcasts gemaakt onder dezelfde titel waarin ik andere mensen interview over het

onderwerp. Dat zijn onder andere Bram Bakker, Aafke Romeijn en Berthold Gunster. Ze zijn heel openhartig tegen me geweest.’

Waarom vond je het belangrijk om de toon luchtig te houden?

‘Omdat comedy mijn manier is. “You gotta laugh to keep from crying.” Ik ben comedian en zo’n toon past bij mij. Ik zoek altijd de grap. Het is de kunst om zo’n zwaar onderwerp op een nieuwe manier te brengen, waarbij ik snap dat die ook kan botsen. Als iemand net een kind of ouder verloren heeft kan ik me voorstellen dat het mogelijk pijnlijk overkomt. Maar toch doe ik het. Het is een bewuste keuze geweest.’

Het boek gaat ook of misschien vooral over jezelf. Zou je daar iets over willen zeggen?

‘Ik ben begonnen met dit boek als een vorm van zelftherapie. Daarom gaat het voornamelijk over mijn ervaringen.

Ik wil graag positief zijn, maar dat komt niet vanzelf. Ik moet eraan werken en dat doe ik ook. Bijvoorbeeld door te mediteren, door te stoppen met alcohol en drugs, door yoga te doen, door voor mezelf te zorgen. Dat helpt. Ik heb de neiging om te veel na te denken en soms druist dat in tegen positiviteit. Ik ben Amerikaan. Als je in Amerika niet

Vrouwen zouden vaker aan depressies lijden dan mannen, is de algemene aanname. Volgens Mangene geven de statistieken een vertekend beeld omdat vrouwen vaker dan mannen melding van dergelijke gevoelens maken en eerder hulp zoeken. Mangene: ‘Goed bezig, dames. Ga zo door!’

24 | TCC Magazine

SUICÏDE

“Depressie komt in alle lagen van de bevolking voor, ook bij mensen die succesvol zijn in de maatschappij. Wat ik wil veranderen, is de tendens dat het niet oké is om niet oké te zijn.”

positief bent, ben je een communist. Bijna een crimineel.

Ik wil dus gezien worden als positief, maar het is wel een levenshouding waar ik moed voor nodig heb.’

Maar kan positiviteit dan ook geen houding worden waarmee je je gevoelens verbergt?

‘Tsja… Deels is het inderdaad een act. Ik ben negatiever dan ik doe voorkomen.’

Ik lees in de omschrijving van je boek dat je zelf niet echt weet wat geluk is.

‘Ik sta er nu anders in en voel me vandaag de dag echt gelukkig. Met kleine en grote dingen. Met mijn kinderen, mijn vriendin, ons huis in Utrecht. Maar ook met een lekkere cappuccino of een mooi liedje. Ik heb eraan gewerkt om gelukkig te zijn en ben het levende bewijs dat het mogelijk is om daarin te slagen. Het voelt heel fijn dat ik dat kan zeggen.’

Je bent stand-up comedian, is dat geen onmogelijk beroep voor iemand die kampt met depressies?

‘Ik vind het juist een perfecte baan voor een depressief persoon, omdat je het podium op MOET en het helpt altijd om te MOETEN. The show must go on. Ik kan mijn donkere dingen verwerken en delen met een publiek, dat werkt therapeutisch.’

Ben je van plan om in de toekomst nog meer te doen met het onderwerp dat je ertoe bracht het boek te schrijven?

‘Daar ben ik al mee bezig. Ik werk aan een boek dat gaat over bipolaire stoornis.’

Heb jij een ‘droom’?

‘Ja, van mijn missie een levenswerk te maken.’ www.davemangene.com podcasts: https://anchor.fm/davidmangene

FOTO GEMAAKT DOOR MILAN GINO | TEKST: RIA TEEUW

Je geeft in het boek een aantal tips voor moeilijke tijden, zoals ‘Neem iets om voor te zorgen’, ‘Laat je nakijken’, ‘Zoek een hobby’, ‘Ga koken’ en ‘Lach’. Hoe ben je op die tips gekomen?

‘Dat kan ik niet uitleggen, ze kwamen gewoon bij me op.’

Je bent ook trainer bij ‘Omdenken’. Wat is dat, omdenken?

‘Van een probleem een mogelijkheid maken.’

TCC Magazine | 25

Opleiding tot HeartMath® Therapeut In de HeartMath methode staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal.

Door middel van biofeedback op het hartritme leren uw cliënten hoe ze omgaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen. In deze nieuwe opleiding leert u aan uw cliënten om meer grip te krijgen op stress en hun manier van omgaan daarmee, zodat ze gericht kunnen werken aan een gezondere leefstijl. Uit vele studies blijkt dat dit leidt tot een toegenomen welbevinden en functioneren, zowel lichamelijk als psychisch.

HeartMath Benelux biedt nu een 5-daagse opleiding tot HeartMath Therapeut.

In de opleiding wordt aandacht besteed aan:

• Begeleiding van cliënten door • Inpassing van HeartMath middel van het Werken aan interventies in bestaande Veerkracht programma behandelmethodieken Het Werken aan Veerkracht programma De opleiding biedt een kennismaking biedt een evidencebased protocol om met diverse interventietechnieken. Om met behulp van een werkboek de cliënt deze interventies goed over te kunnen in 7 sessies te begeleiden. De cliënt brengen is het van belang om de geleerwordt zich bewust van zijn doelen, de technieken ook zélf veel te oefenen stressbronnen en energielekken en leert en toe te passen in het dagelijks leven. stapsgewijs de HeartMath technieken toepassen en integreren in het dagelijks leven. Huiswerkopdrachten en oefenen zijn belangrijke onderdelen.

Meer informatie vindt u op www.heartmathbenelux.com of persoonlijk via 043-3655626.

• Diagnostiek: Inzicht in het functioneren van het autonome zenuwstelsel Het computerprogramma van HeartMath brengt de hartritmevariabiliteit (HRV) in beeld, een belangrijke indicator voor het functioneren van het autonome zenuwstelsel en daarmee ook van ziekte en/of gezondheid. Dankzij de nieuwste versie van de emWave, de emWave Pro Plus, is het nu ook mogelijk om diverse functionele waarden uit de HRV te bepalen.

Benelux

PRI

TEKST: SOPHIE ZEESTRATEN | FOTO’S: RUUD HOORNSTRA Sophie Zeestraten (1974) studeerde rechten en werkte jarenlang in de advocatuur en bij de overheid.

Tegenwoordig heeft ze haar eigen PRI* therapie- en coachingspraktijk.

Ze woont met haar gezin in Den Haag.

Vijf jaar was Sophie toen haar moeder van de ene op de andere dag het gezin verliet en nooit meer terugkwam.

Over de impact daarvan op haar leven (zowel privé als professioneel) én over hoe ze haar moeder terugvond – en daarmee zichzelf – schreef ze een boek, Moederziel.

Het eerste wat ik me herinner van de dag dat ze uit mijn leven verdween is dat ik griep had. Al dagenlang. Ze had besloten dat ze de nachttrein naar Denemarken pas zou nemen als mijn buikpijn helemaal over zou zijn. Zo hadden we nog een dagje samen.

Ik vond het maar niets dat ze een week weg zou gaan, maar ze beloofde dat de zeven nachtjes over zouden zijn voordat ik er erg in had. Zenuwachtig liep ze door het huis, ze was nog nooit zo lang alleen weg geweest zonder ons.

We aten ’s middags een boterham in de keuken. De keuken waarin wij altijd samen brood en koekjes bakten. Ik op het witte krukje met mijn eigen kleine schortje aan.

Daarna gingen we naar boven om haar tas in te pakken. Het werd de blauwe reistas die papa altijd meenam als hij een paar dagen ging zeilen. Zoveel kleren had ze niet nodig voor die paar dagen. Helemaal bovenop legde ze haar lievelingsvestje dat ze van haar zusje Valentina, die in Milaan woonde, had gekregen.

Aan het eind van de middag kookte ze nog voor ons en aten we met zijn vieren aan de grote eettafel. Toen brak het moment aan dat ze zou vertrekken. Het was al donker buiten. Mijn broer en ik klommen achter in de grote gele Volvo. Bij het station aangekomen zei ze dat ik beter in de warme auto kon blijven. Ik moest nog beter worden. We kregen nog een dikke knuffel en een berg kusjes. ‘Dag lieverds, een hele fijne week, ik ben er over zeven nachtjes slapen weer!’

Zo scheidden onze wegen. Mamma liep het donker in en wij gingen met zijn drieën terug naar het grote huis. In Hannover stapte ze over op de trein naar Kopenhagen.

Na zeven nachtjes slapen was ze niet terug.

Ze kwam nooit meer terug.

Van alle ballen in de lucht naar burn-out Ook al was het vertrek van mijn moeder iets wat mij was overkomen en waar ik niks aan had kunnen doen, toch voelde dat niet zo. Ik schaamde me er verschrikkelijk voor en voelde me ook schuldig. Ik dacht dat het aan mij lag – dat er iets mis met mij was - dat ze was vertrokken. Na mijn moeders vertrek ben ik de rest van mijn leven verschrikkelijk hard mijn best gaan doen om alles ‘goed’ te doen.

Ik wilde zó graag ‘normaal’ zijn, net als iedereen. Ik hield al die jaren krampachtig alle ballen in de lucht en zag die muur in de verte wel aankomen, maar op de een of andere manier lukte het niet mezelf te stoppen en op een ochtend kon ik niet meer opstaan.

De genadeklap was geweest dat de moeder van een vriendin van onze oudste dochter plotseling overleed en zij haar twee dochters moederloos achterliet. Niet lang daarna kon ik op een ochtend mijn bed niet meer uitkomen.

Totaal opgebrand.

Van burn-out naar zoektocht Ik vond het moeilijk dat ik thuis was komen te zitten, ik kon toch altijd alles aan? Weer stak dat schaamtegevoel de kop op. Ik schaamde me dat ik niet meer kon werken en vond mezelf een enorme loser. Daardoor duurde het best een

TCC Magazine | 27

“Ik hield al die jaren krampachtig alle ballen in de lucht en zag die muur in de verte wel aankomen, maar op de een of andere manier lukte het niet mezelf te stoppen en op een ochtend kon ik niet meer opstaan.�

PRI

tijd voordat ik kon accepteren dat ik in een burn-out was beland. Na een maand of twee besefte ik dat mijn situatie wel eens te maken zou kunnen hebben met mijn verleden.

Eerder had ik gedacht dat ik daar wel overheen was, het was allemaal al zo lang geleden, maar was dat wel zo?

Omdat ik bijna geen herinneringen had aan mijn jeugd en hoe dat destijds allemaal gegaan was, dook ik in mijn oude spullen op zoek naar antwoorden. Ik bekeek fotoboeken, las oude brieven en kaarten, schoolrapporten, dagboeken en besloot daarna ook op zoek te gaan naar mensen uit mijn jeugd. Misschien konden zij mij iets vertellen over toen?

Ik sprak met diverse mensen van vroeger en voelde steeds sterker dat ik ook mijn moeders kant van het verhaal wilde weten. Haar face-to-face ontmoeten vond ik te confronterend. Een vriendin adviseerde me om mijn moeder te vragen haar verhaal voor me op te schrijven, zodat ik het kon lezen op een moment dat het voor mij goed voelde.

Dat deed ik. Ik raapte al mijn moed bij elkaar en vroeg mijn moeder of ze haar kant van het verhaal voor me op papier wilde zetten. Die vraag leidde uiteindelijk tot een briefwisseling van drie jaar, waarin we elkaar meer dan 80 brieven schreven. Door alles wat ze me schreef – ook over het huwelijk van mijn ouders - begreep ik beter hoe dit had kunnen gebeuren. Ook al kon ik haar nu voor het eerst zien als mens en niet meer alleen als de vrouw die haar kinderen, die mij had verlaten, het bleef een pijnlijke en verdrietige geschiedenis voor alle betrokkenen.

Na drie jaar brieven schrijven durfde ik het eindelijk aan om haar weer te gaan zien. Het contact met mijn moeder is sindsdien heel goed, we hebben wekelijks contact via de app en zien elkaar regelmatig.

PRI-therapie Naast de zoektocht naar mijn verleden en het hele proces met mijn moeder was ik ook in PRI-therapie gegaan.

Eerder had ik van een vriendin een van de PRI-boeken, De herontdekking van het ware zelf, cadeau gekregen, geschreven door Ingeborg Bosch. Dat had ik in één ruk uitgelezen en daarna had ik ook alle andere PRI-boeken verslonden. Ik was zó geraakt, omdat ik eíndelijk snapte waar veel van mijn emoties en gedachten vandaan

PRI staat voor Past Reality Integration en is een theorie en methode beschreven in de boeken van Ingeborg Bosch. PRI gaat ervan uit dat wij als kind overlevingsstrategieën ontwikkelen en deze als we eenmaal volwassen zijn, blijven inzetten zonder dat we ons daar bewust van zijn. Dit kan tot klachten leiden. Het is een praktische methode die is gebaseerd op drie pijlers: cognitie, gedrag én gevoel, waarbij de cliënt aan de hand van een concrete hulpvraag, tools aanleert die hij de rest van zijn leven zelf kan toepassen.

Zie ook www.prionline.nl en www.sophiezeestraten.nl

kwamen. Niet uit mijn heden, maar uit mijn verleden. Ik was niet gek. Wat was ik opgelucht! Ik begreep mezelf namelijk al jaren niet. Ik had een ‘perfect’ leven, althans alles waar ik altijd van had gedroomd was er. Een mooi gezin, een fijn huis, een leuke baan en fijne vrienden en toch was er in de onderstroom altijd een gevoel van gemis, van somberheid, van falen. Waar kwamen die gevoelens en gedachten toch vandaan? Dat had ik mezelf al honderd keer afgevraagd, want wat had ik dan te klagen? En toch voelde ik me zo en lukte het me niet daarvan af te komen.

Programma in ons brein Wat me vooral fascineerde was Bosch’ idee dat ons brein in de eerste paar jaar van ons leven geprogrammeerd wordt door ervaringen die we in díe jaren opdoen. Als jong kind leer je: zó zit de wereld in elkaar en met deze strategieën kan ik daarin overleven. Ervaringen die té pijnlijk zijn om mee te kunnen leven, verdring je. Om deze verdringing extra veilig te stellen, ‘verzint’ ons brein een ander verhaal over de werkelijkheid, een werkelijkheid waarmee je als kind wél kunt leven – een illusie dus eigenlijk. In die illusie ga je vervolgens heilig geloven, waardoor je de verdrongen pijn niet voelt. Dát programma staat vervolgens op repeat en bepaalt hoe je de rest van je leven de wereld ziet en hoe je je daarin opstelt – ook al zijn zowel jij als de wereld al lang niet meer hetzelfde.

Overlevingsmechanisme Dit hele systeem is een fantastisch overlevingsmechanisme als we klein zijn (zo kunnen we de meest afschuwelijke dingen aan), maar het is niet meer effectief als we groot zijn. Dan kan het zelfs schadelijk of destructief worden.

Dat had ik zelf ervaren en mijn kinderen helaas ook.

Door wat ik leerde in PRI-therapie, begreep ik ook hoe vaak ik als volwassen vrouw de wereld nog zag door de ogen van het kleine meisje dat ik ooit was en hoeveel invloed dat had op mijn leven. Zo had ik – eenmaal volwassen – altijd het gevoel dat ik er alleen voor stond. Ik werd vaak boos ‘omdat niemand me ooit hielp!’ Ik was ervan overtuigd dat ‘de ander’ mij niet wilde, niet écht, omdat ik in de diepte geloofde dat ik waardeloos was en dat ‘ze’ me zonder pardon aan de kant zouden zetten als ze daarachter zouden komen. Deze overtuigingen over mezelf en over de wereld, geloofde ik écht en zag ik in alles en iedereen bevestigd. Daarom probeerde ik als een gek aan ieders verwachtingen te voldoen (thuis, in mijn sociale leven en op mijn werk), zodat ‘ze’ me wél zouden willen, als moeder, als vriendin, als werknemer. Tegelijkertijd voelde ik me continu schuldig en tekortschieten, vooral naar mijn kinderen. Dus wat deed ik? Als perfect niet lukte, dan gaf ik óf mezelf de schuld óf - vaak behoorlijk boos - de ander. En daarna werd ik meestal verteerd door schuldgevoelens en schaamte. Waarom lukte het leven me toch niet? Waarom

TCC Magazine | 29

Steunpilaar voor het immuunsyste e m Immunocare ondersteunt het immuunsysteem met

essentiële voedingsstoffen en immuunmodulerende beta-

glucanen. Glucanen activeren de aangeboren immuunactiviteit door het genereren van reactieve zuurstof in de immuuncompetente cellen (macrofagen), welke infecterende micro-organismen doden. Het unieke proprietair

kruidenmengsel in Immunocare bevat daarnaast ook kruiden die hebben aangetoond op verschillende wijze het

afweersysteem te versterken.

darmen ‘Colon’ Een gezond imuumsysteem begint met gezonde darmen

wetenschap zit in onze natuur

Meer weten over Immunocare: Kijk dan op www.nutramin.nl

PRI

maar dat ik als volwassene nog steeds in dat oude verhaal leefde, dát was pas echt tragisch. Gelukkig leerde ik in PRI-therapie dat ik daar zélf iets aan kon doen. Dat werkte enorm empowerend. Ik leerde concrete tools die me in de dagelijkse praktijk hielpen om te zien wanneer ik weer in een overlevingsstrategie beland was en wat ik kon doen om mezelf daar weer uit te helpen. Zodat ik steeds meer kon leven in het nu, in plaats van dat ik de wereld steeds zag door de bril van mijn verleden en ik dus eigenlijk leefde in mijn ‘oude verhaal’.

Carrièreswitch Het besef dat als dit mechanisme bij mij zo werkte, dit ook voor anderen gold, deed me besluiten mijn werk als advocaat en als beleidsadviseur bij de overheid te stoppen en de 4-jarige opleiding tot PRI-therapeut te starten. Inmiddels werk ik zelf ook als PRI-therapeut en coach. Vanuit mijn praktijk in Den Haag begeleid ik nu dagelijks mensen die worstelen met dezelfde levensvragen als waarmee ik zelf jarenlang geworsteld heb. Ik help hen hun oude patronen en ingesleten reacties te doorgronden en te veranderen, zodat ze het hier en nu kunnen gaan zien voor wat het werkelijk is, zonder de filter van hun verleden ertussen.

Boek Moederziel

lukte het me niet een goede moeder te zijn? Dat had ik me toch heilig voorgenomen? Dat ik het anders, beter, zou gaan doen dan mijn eigen ouders?!

Geen schuld, wel verantwoordelijkheid In PRI-therapie leerde ik dat boosheid, heel erg je best doen, je schamen of je slecht of schuldig voelen, allemaal overlevingsstrategieën zijn, die je helpen het oude weggestopte verdriet van vroeger niet te voelen. Wat me enorm hielp was ook het besef dat ieders brein zo werkt.

Het was normaal. Of er nou sprake was van grote of van kleine trauma’s, ieder kind bouwt overlevingsstrategieën op. Ik dus ook. Er was dus ook geen sprake van schuld.

Maar dat betekende niet dat ik en mijn omgeving geen last hadden van mijn overlevingsstrategieën. Ik realiseerde me vooral: dat ik die jeugd heb meegemaakt is al erg genoeg,

Het duurde even voordat ik besloot om mijn persoonlijke ervaringen te delen in een boek. Het is nogal wat om je hele ziel en zaligheid zo op tafel te leggen. Toch had ik het gevoel dat ik niet anders kon. Ik hoopte door zelf open en eerlijk mijn verhaal te vertellen het voor anderen mogelijk ook makkelijker zou worden opener te zijn over hun worstelingen en wilde ook laten weten dat er écht iets aan te doen is, hoop en perspectief bieden. En dat lijkt te zijn gelukt. Uit de vele reacties van lezers blijkt dat er zoveel herkenning is, daardoor besefte ik nog meer: écht íedereen heeft een verhaal. Dit is het mijne.

Moederziel is in juni 2020 verschenen bij uitgeverij Ambo Anthos.

Foto’s in opdracht van Vriendin, nummer 26, 2020.

De cursieve passage komt uit Sophies boek ‘Moederziel’.

Winactie

Wil je het boek Moederziel winnen? Ga dan naar de Facebookpagina van de NFG, like deze en blijf op de hoogte van deze actie, andere winacties en nieuwsberichten uit het vakgebied.

TCC Magazine | 31

SNEL HERSTEL SPRAY Deze spray is niet alleen een combinatie van de bloesemremedies Terra en Terra Extra, maar bevat ook de essentiële olie van de Neroli en de Schüssler celzouten nr. 3 Ferrum phosphoricum en nr. 7 Magnesium phosphoricum.

De spray geeft je ondersteuning bij iedere soort van spanning en stress en helpt je wanneer je je niet lekker voelt. In iedere acute situatie is de Snel Herstel spray een uitstekende hulp. Ze helpt niet alleen mensen, maar heeft ook al goede resultaten gegeven bij dieren.

www.bloesemremedies.com Bloesem Remedies Nederland | Postbus 6139 | 5960 AC Horst Tel. 077-2300011 | info@bloesemremedies.com www.bloesemremedies.com | www.primaveralife.nl

Instituut voor E.E.N.

®

(Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde) Leslocaties in Zaltbommel en Panheel:

Cursussen bij- en nascholingen

• Opleidingen (HBO niveau)

• Klassieke homeopathie, Introductie

• Registeropleiding E.E.N.® Therapeut

psychosociale thematherapie,

(240 ECTS), Registeropleiding

Jin Shin Jyutsu, Ankhtherapie,

Medische Basiskennis (Plato)

Dolfijnenergie, EHBO Rode Kruis,

• Registeropleiding Psychosociale basiskennis (Plato)

Enneagram.

• Bij- en nascholingen Medische en Psychosociale Basiskennis.

Geaccrediteerd door: CPION, SNRO, KTNO, VIV, CAT VVET, VBAG, LVNG, NFG, BATC, VNT, MBOG, NVST Secretariaat: Instituut voor E.E.N.® Pater Jac. Schreursweg 2B | 6097 NH Panheel | Telefoon 0475-475178

NIEUWS

Negen van de tien mensen met een psychische aandoening ervaren vooroordelen of discriminatie. Reden voor veel mensen om hun klachten of behandeling te verzwijgen.

Stigma wordt ook wel de tweede ziekte genoemd. Het staat herstel in de weg. Toch komen angst voor stigma of ervaringen met discriminatie niet of nauwelijks aan de orde tijdens een behandeling. Stigma en zelf stigma bespreekbaar maken kan ook tijdens de behandeling. Simpelweg door het erover te hebben.

Stigma belemmert herstel Uit wetenschappelijk onderzoek en verhalen van cliënten blijkt dat stigma herstel belemmert. Herstel is uiteraard nu juist het doel van behandeling en begeleiding. Daarom is er de laatste jaren meer aandacht voor het verminderen van stigma binnen de zorg.

Impact stigma binnen GGZ De potentiële impact van stigma door een hulpverlener is groot, omdat de zorgverlener een belangrijk persoon is voor de cliënt. Bijna een kwart van de cliënten in de zorg rapporteert stigmatisering door hulpverleners (Schulze, 2007).

Stigmatisering kan de positieve effecten van behandeling tenietdoen. Tegelijkertijd kunnen ggz-professionals - juist omdat zij zo’n grote invloed hebben op hun cliënten - een grote rol spelen in het destigmatiseren van psychische aandoeningen.

TIPS • Praat erover Stigma bespreekbaar maken is de moeite waard.

Het is mogelijk dat een cliënt zelf bang of onzeker is door zijn klachten. Zelfstigma kan zorgen voor het verminderen van zelfvertrouwen.

Veel mensen ervaren het als een opluchting als naar hun ervaringen wordt gevraagd. Praat er dus over. Als behandelaar kun je al een beeld krijgen van ervaren stigma zonder het woord stigma te noemen.

Bijvoorbeeld: merk je weleens dat mensen jou uit de weg gaan? Heb je weleens het gevoel dat ze je niet serieus nemen? Omgaan met negatieve reacties van anderen of een gevoel van minder eigenwaarde kunnen onderwerp van gesprek zijn. In (herstel) groepen kan het onderwerp stigma en openheid over je psychische aandoening worden besproken en met uitwisseling tussen patiënten tot een groter gevoel van eigenwaarde leiden.

•

‘Ik ben hulpverlener, ik stigmatiseer’ Als hulpverlener kun je ook geneigd zijn te stigmatiseren, dat is heel menselijk. Bijvoorbeeld door een sterke neiging de diagnose centraal te stellen. Of omdat je bepaalde vooroordelen hebt, want jij bent ook maar eens mens en iedereen heeft vooroordelen.

Wees je bewust van de impact van de diagnose (als etiket) voor de betrokkene (én zijn naasten).

Benadruk dat iemand beter kan worden en dat de symptomen kunnen verminderen. Geef hoop en perspectief.

•

Tools Samen Sterk biedt verschillende tools waarmee je stigmatisering kunt tegengaan, zoals Beyond the Label, een toolkit met 14 werkvormen waarmee je een open dialoog start binnen je team. En Honest, Open & Proud, een training die mensen met psychische aandoeningen empowert en zelfstigma vermindert.

Meer informatie vind je op: www.samensterkzonderstigma.nl

TCC Magazine | 33

ADHD

ADHD

DEEL 5

DE EPIGENETICA VAN ADHD & GLUTAMAAT

EXORFINEN

Lucas Flamend startte twintig jaar geleden een eigen praktijk als psychotherapeut. Als ADHD-ervaringsdeskundige specialiseerde hij zich gaandeweg in de ADHDproblematiek. Hij merkte dat de psychische klachten van ADHD gepaard gaan met lichamelijke klachten. Na een aantal opleidingen is hij zich meer gaan richten op de fysieke oorzaken van ADHD. Zo kwam hij uit bij de epigenetica. De epigenetica bestudeert de invloed van omgevingsfactoren zoals voeding en stress op de werking van de genen.

Eind 2019 kwam zijn tweede boek uit De epigenetica van ADHD & glutamaat.

In de komende edities van TCC Magazine zal hij iedere keer een onderwerp uit zijn boek uitlichten.

TCC Magazine | 35

Cursussen en opleidingen in de preventieve geneeskunde Bij het OPFG verzorgen we meerjarige opleidingen en kortere cursussen voor professionals die zich willen scholen in de preventieve geneeskunde.

We bieden een vierjarige beroepsopleiding op HBO niveau tot orthomoleculair therapeut, maar ook een eenjarige opleiding tot orthomoleculair schoonheidsspecialist.Op onze site vind je ook onze losse lesdagen en de kortere cursussen.

Gaan we je zien?

MEER INFORMATIE: WWW.OPFG.NL

ADHD

Exorfinen zijn morfineachtige eiwitten die de werking van endorfine imiteren, op een manier die te vergelijken is met morfine. De term exorfinen is een samenvoeging van ‘exogeen’ en ‘morfine’ ofwel ‘lichaamsvreemde morfine’.

In de vakliteratuur wordt vaak de naam food-derived opioid peptides gehanteerd; vertaald betekent dit: van voeding afgeleide opioïdepeptiden. Deze term is wat omslachtig, vandaar ‘exorfinen’.

Exorfinen activeren de vrijgave van endorfine, dopamine, GABA en histamine. Exorfinen treft men aan in soja, caseïne (melkeiwit), spinazie, eieren en rijst. Ze zitten ook in gluten, meer bepaald in tarwe, spelt, kamut, rogge en gerst.

DPP-IV-enzym Exorfinen worden afgebroken door DPP-IV, een enzym met zo’n 70 verschillende functies. DPP-IV wordt aangemaakt in de pancreas. Sommige bacteriën, zoals Lactobacillus Rhamnosus GG en Lactobacillus helveticus, maken DPP-IVachtige enzymen aan. Bij mensen die minder goed in staat zijn exorfinen af te breken, spreken we van een exorfinenintolerantie. Het DPP- IV-enzym werkt samen met het aspergillopepsine-enzym. Deze samenwerking resulteert in een volledige afbraak van het gluteneiwit. Ook het prolyl oligopeptidase-enzym breekt gluten volledig af.

Vlees Exorfinen treft men ook aan in vlees – de stofjes hemorfine, serofine en cytochrofine –, zij het in minimale concentraties die nauwelijks effect hebben op het dopaminerge beloningssysteem. Hemorfinen worden gevormd uit hemoglobine, het pigment dat het bloed zijn rode kleur geeft. Rode bloedcellen zijn voor een derde gevuld met hemoglobine.

Serofinen worden aangetroffen in albumine, een eiwit in bloedplasma. Er is weinig bekend over de opname en de enzymatische vertering, vermoedelijk omdat we deze exorfinen zelf ook aanmaken in het bloed. Hemorfinen hebben een opiaatactiviteit die tienmaal minder sterk is dan morfine. Vermoedelijk bevat gevogelte minder exorfinen dan rood vlees, maar nader onderzoek moet dit nog precies uitwijzen.

Eieren Eieren bevatten de exorfine ovaluline. Er is geen onderzoek beschikbaar over de opiaatsterkte ervan. De mogelijkheid bestaat dat eieren een opiaatactiviteit hebben die krachtig genoeg is om insulineresistentie te veroorzaken. Uit onderzoek blijkt namelijk dat wie meer dan vijf of zeven eieren per week eet respectievelijk 46 en 58% meer kans heeft op het ontwikkelen van diabetes type 2. Er kunnen ook andere stofjes in eieren meespelen die deze dynamiek veroorzaken.

Opiaatsterkte Opiaatsterkte is een term die weergeeft wat de sterkte is van

een opiaat in vergelijking met morfine. Morfine zelf is dertig keer minder krachtig dan endorfine. Lichaamsvreemde opiaten activeren de endorfinereceptoren. Hoe sterker een opiaat is, des te meer receptoren worden geactiveerd en des te sneller er endorfineresistentie ontstaat. De opiaatsterkte van voedingsexorfinen is afhankelijk van de locatie in het lichaam. In de hersenen bijvoorbeeld hebben sommige caseïne-exorfinen een sterkere opiaatactiviteit dan in het perifere systeem.

De opiaatsterkte – ook wel het analgetisch effect genoemd – wordt uitgedrukt met de ED50-waarde. Deze waarde geeft een dosering weer waarbij vijftig procent van de bevolking een therapeutisch effect ondervindt. In het geval van opiaten hebben we het dan over de pijnstillende of verdovende werking. Voorbeeld: koemelk bevat de caseïne-exorfine morphiceptin, ook bekend als casomorfine-4 amide; deze heeft een ED50 die tweemaal lager is dan morfine. Hoe lager de ED50, hoe minder je ervan nodig hebt om het analgetisch effect te ervaren. Concreet betekent het dat iemand tweemaal minder morphiceptin nodig heeft in vergelijking met morfine om hetzelfde effect te bereiken. Hoe groter de opiaatsterkte des te sneller endorfineresistentie ontstaat.

Exorfinen uit gluten, zuivel, soja en spinazie hebben de sterkste opiaatsterkte en kun je dus beter vermijden.

TCC Magazine | 37

Opiaatantagonisten Tot nu toe hebben we alleen gesproken over opiaten. Maar er zijn ook stoffen met een tegenovergestelde werking, de zogenoemde ‘opiaatantagonisten’. Deze herstellen de gevoeligheid van endorfine en insuline. Dat gaat als volgt.

Opiaten veroorzaken overstimulatie van endorfine en insuline. Het gevolg is resistentie. We gaan nu een stap verder. Het omgekeerde van overstimuleren is afremmen.

Opiaatantagonisten remmen endorfine en zorgen op deze manier voor het herstel van endorfine. Ik bespaar je de technische uitleg, maar het mechanisme werkt prima.

Regelmatig werk ik met antagonisten om de gevoeligheid te herstellen, zoals apigenine. Als je deze stoffen in de juiste dosering toepast, hebben ze het gewenste therapeutische effect.

Het menselijk lichaam bevat diverse opiaatantagonisten, zoals casoxine en lactoferricine A. Deze laatste is afkomstig van het ontstekingsremmende eiwit lactoferrine.

Humane opiaatantagonisten worden door het lichaam ingezet, onder meer als verdediging tegen kanker, een eigenschap die apigenine ook heeft.

Overzicht van voedingsexorfinen: • • •

casomorfine 1-3 (caseïne) casomorfine 1-4 amide (caseïne), synoniem: morphiceptin casomorfine 5 (caseïne)

38 | TCC Magazine

• • • • • • • • • • • • • •

casomorfine 7 (caseïne) casomorfine 8 (caseïne) gliadorfine (gluten) gluten-exorfine A5 (gluten) gluten-exorfine B5 (gluten) gluten-exorfine C (gluten) sojamorfine (soja) rubiscoline (spinazie) albumine (rijst) oryzatensine: opiaatantagonist (rijst) hemorfine (vlees) serofine (vlees) cytochrofine (vlees) ovaluline (eieren)

DE GESCHIEDENIS VAN GLUTEN, MELK EN SOJA Gluten Tot ongeveer tienduizend jaar geleden leefde de mens van de jacht en het verzamelen van planten. Daarna, door het stichten van nederzettingen, ontstond de behoefte aan landbouw en veeteelt. Hoe ging dit in zijn werk? Een belangrijk deel van het verhaal is, dat de nederzettingen steeds groter en beter beveiligd werden en dat de bewoners, om binnen deze ommuring te kunnen overleven, gedwongen waren voorraden aan te leggen.

ADHD

Gedurende meer dan 2500 jaar was brood in het Westen het basisvoedsel. Sindsdien zijn de ingrediënten – meel, water en zout – nauwelijks gewijzigd. De broodtraditie begon in het oude Egypte, waar het diende als goedkope voeding om de slaven in leven te houden. Vervolgens waaide het over naar het oude Rome.

De Oud-Romeinse broodcultuur verspreidde zich vervolgens naar andere delen van Europa omdat het Romeinse keizerrijk heel Europa veroverde, inclusief de Scandinavische landen. De bevolking at vooral brood, maar ook linzen en bonen. Alleen de rijken konden zich betere maaltijden veroorloven.

Ook al eet de mens al ruim vijfduizend jaar brood, dat betekent niet dat het brood altijd gluten bevatte. Deze paradox is een van de meest voorkomende misvattingen over brood. Tot minder dan honderd jaar geleden werd er uitsluitend zuurdesembrood gebakken, gemaakt van deeg dat minstens 24 uur had gerezen. Dit soort brood bevat minder dan 8 ppm ofwel 8 mg gluten per kilo brood, wat minder is dan de Europese norm voor glutenvrij brood: 20 ppm. Dat zuurdesembrood zo weinig gluten bevat, komt omdat de bacteriën die de zuurgisting veroorzaken, de gluteneiwitten verteren.

Het glutenprobleem zoals we dat nu kennen, begon met de uitvinding van bakkersgist, zo’n honderd jaar geleden. En het nam pas echt een vlucht na de Tweede Wereldoorlog om de eenvoudige reden dat gistbrood sneller en goedkoper te produceren was dan zuurdesembrood. Laten we eens kijken naar het glutengehalte in het moderne brood. Tarwebloem bevat zo’n tien procent gluten. Voor het maken van volkorenbrood wordt vijftig procent extra gluten toegevoegd, bij wit brood is dat minder, zo’n twintig procent. Een gemiddeld tarwebrood van een kilo bestaat voor de helft uit water en bevat zo’n 60 gram zuivere gluten. Een tarwegistbrood bevat dus 7.500 maal meer gluten dan een zuurdesembrood. Aangezien Nederlanders en Belgen broodeters zijn, krijgen die, inclusief gebak, koekjes, pizza en pasta, iedere dag ongeveer 20 à 30 gram gluten binnen.

Melk We drinken al meer dan vijfduizend jaar melk, maar de laatste decennia zijn de genetische eigenschappen van de melk en het voer van de koeien veranderd. We zijn geëvolueerd van A2-melk naar A1-melk. Oudere koeienrassen waren vooral A2-koeien. Ze hadden als nadeel dat ze minder melk produceerden. Door selectie en kruising is in Amerika en Europa een koeienras ontwikkeld dat wel tot 55 liter melk per dag produceert, soms meer dan het dubbele van de opbrengst van het A2-ras.

De Holstein-Friesian gedoopte koe werd mogelijk door

bij het kruisen steeds op A1-rassen te selecteren. Mede hierdoor, maar ook door veranderingen in veevoeder, steeg de melkproductie per koe van 2.500 liter per jaar in het begin van de 19e eeuw tot maar liefst 10.000 liter per jaar in 2015. Desondanks maakt een gemiddelde melkveehouder nauwelijks winst omdat de melkprijzen kunstmatig laag worden gehouden.

Een van de problemen met melk is het melkeiwit. Dat remt de werking van polyfenolen uit planten. Polyfenolen, zoals de flavonoïden, zijn de belangrijkste bron van antioxidanten. Ze beschermen ons tegen oxidatieve en nitrosatieve stress, aderverkalking en zorgen ervoor dat cholesterol geen schade kan aanrichten. Verder hebben ze een ontstekingsremmende werking, beschermen ze ons tegen kanker en verminderen ze het risico op alz­ heimer met meer dan zeventig procent.

Melk vertraagt de cognitieve ontwikkeling. Baby’s die zijn gevoed met koemelk, hebben een latere spraakontwikkeling dan baby’s die moedermelk krijgen. Bovendien hebben ze meer risico om later in hun leven over-

“Melk vertraagt de cognitieve ontwikkeling. Baby’s die zijn gevoed met koemelk, hebben een latere spraak­ ontwikkeling dan baby’s die moedermelk krijgen.” gewicht te ontwikkelen. Bij dieren zorgt casomorfine-7 voor een verminderde moeder-kindbinding. Kinderen die veel melk drinken, hebben meer kans op middenoorontsteking en insulineresistentie.

Soja Voor de oorsprong van soja moeten we vijfduizend jaar terug in de tijd, naar het oude China. In het begin van de 20e eeuw, was de sojaboon een van de drie belangrijkste exportproducten van China, samen met thee en zijde. In 1936 had China negentig procent van de sojaboonproductie in handen. Vier jaar later begon de Verenigde Staten met de teelt van soja en vanaf het eind

TCC Magazine | 39

ADHD

namelijk dat men in China al duizenden jaren soja eet en dat het bijdraagt aan het verminderen van de ‘typerende westerse aandoeningen’. In de sixties was voeding nog geen echte wetenschap en kon men de opinie makkelijk beïnvloeden met wat losse flodders. De waarheid over de soja ligt echter genuanceerder. Het begint ermee dat Chinezen per dag gemiddeld twee theelepels soja eten. De overige soja wordt verwerkt in gefermenteerde sojaproducten zoals sojasaus, natto, miso, shoyu en tempeh.

Een belangrijk verschil tussen de eetgewoonten in China en het Westen is het gebruik van gefermenteerd voedsel. Chinezen fermenteren bijna alles, van sauzen, groenten en fruit tot vis en vlees. Waarom al deze moeite doen? Dat heeft een goede reden. China heeft in zijn geschiedenis meerdere periodes van voedselschaarste doorgemaakt. De bevolking was genoodzaakt om voeding zo lang mogelijk te bewaren. Zonder koelkast kan dat met fermentatie. Fermenteren heeft verder nog tal van andere voordelen. Zo levert het fermentatieproces enzymen op die glutamaat afbreken en de bacteriën breken exorfinen en andere moeilijk te verteren eiwitten af.

van de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde Amerika zich al snel tot de grootste sojaproducent ter wereld. Soja was een prima gewas om aan de groeiende vraag naar plantaardige olie te voldoen. De eiwitten beschouwde men in het begin als afval dat kon dienen als veevoer. Deze trend werd al snel overgenomen door Europa.

Vanaf de jaren zestig begonnen de sojaproducenten met een grootschalige marketingcampagne om hun product te promoten als een gezond alternatief voor vlees. Hierbij gebruikten ze een argument dat men op de dag van vandaag nog hoort:

In het Westen zijn de oude fermentatietechnieken grotendeels geëlimineerd uit het productieproces en de keukens. Een voorbeeld is het vervangen van zuurdesembrood door gistbrood.

Maar ook de ouderwetse gefermenteerde zuurkool is vervangen door een waardeloos gepasteuriseerd product dat ontdaan is van alle waardevolle bacteriën. Buiten het maken van bier en wijn – processen waarbij fermentatie een hoofdrol speelt – heeft het Westen in zijn drang om de ‘gevaarlijke’ bacteriën uit het eten te verwijderen, voeding gecreëerd die steriel en levenloos is. Tegelijk is de voedingsindustrie erin geslaagd bewerkte voeding goedkoper te maken dan onbewerkte voeding.

“ADHD heeft zowel een genetische als een epigenetische component, die je grotendeels kan beïnvloeden door omgevingsfactoren die je zelf in de hand hebt. Met dit boek wil ik mensen handvatten geven om de regie weer in eigen hand te nemen.”

De epigenetica van ADHD & glutamaat Uitgever BrainQ Publishing ISBN 9789082922110

40 | TCC Magazine

U zoekt orthomoleculaire voedingssupplementen...

Op onze website www.derooderoos.nl kunt u kiezen uit ons brede assortiment van alle gerenommeerde merken. Wij leveren orthomoleculaire voedingssupplementen op uw verzoek als gezondheidsprofessional direct aan uw cliënten.

Wij werken vanuit een modern ingericht gebouw, gericht op snel en professioneel werken.

Wij verwerken al 25 jaar uw voorschrift!

Onze kernbegrippen zijn: • onafhankelijk • geen advies • vraaggestuurd • korting voor uw cliënten • kwaliteit • betrouwbaar • klantgericht • conform wetgeving

www.derooderoos.nl | 070-3010701

VITAMINE B-COMPLEX

Vitamine

B-complex B-vitaminen functioneren als sleutelcomponenten (co-enzymen) van belangrijke enzymen in het lichaam en katalyseren op die manier zeer veel biochemische reacties. Een tekort aan B-vitaminen heeft zodoende allerlei uiteenlopende deficiëntieverschijnselen tot gevolg, die vaak niet als zodanig worden herkend. De officieel aanbevolen dagelijkse hoeveelheden van de afzonderlijke B-vitaminen varieert en is niet erg hoog. In het algemeen kan gesteld worden dat veel mensen veel hogere doseringen nodig hebben.

Stress en gebruik van koffie en alcohol hebben alle een sterk verhogende invloed op de behoefte aan B-vitaminen. Daar komt nog bij dat onze westerse voeding rijk is aan “lege calorieën” (suikers en geraffineerde koolhydraten), die wel de energie leveren, maar niet of te weinig voedingsstoffen die nodig zijn om deze energie te verwerken. Veel van deze ontbrekende voedingsstoffen zijn de B-vitaminen.

B-vitaminen zijn ook nodig voor groeiprocessen; zodoende hebben kinderen in de groei en zwangere of zogende vrouwen een verhoogde behoefte.

TCC Magazine | 43

Stichting OrthoKennis, uw leverancier van orthomoleculaire kennis Een professional in de (complementaire) gezondheidszorg wil natuurlijk graag op de hoogte blijven van de laatste stand van zaken binnen het vakgebied. Inzichten over nutriĂŤnten die gebruikt worden in de praktijk veranderen in de loop der tijd, bijvoorbeeld doordat wetenschappelijk onderzoek nieuwe toepassingen onderbouwt. Stichting OrthoKennis volgt de ontwikkelingen op de voet en is een betrouwbare leverancier van orthomoleculaire kennis. Via haar clinics en cursussen, artikelen, vademecum (bewaarmap), website en e-mailnieuwsbrief voorziet OrthoKennis gezondheidsprofessionals van uitgebreide informatie.

Bent u al in het bezit van de OrthoKennis bewaarmap?

De bewaarmap van stichting Orthokennis bevat de gebundelde wetenschappelijke artikelen over specifieke nutriĂŤnten die gebruikt worden in de orthomoleculaire praktijk. Hierbij wordt inzicht gegeven in de laatste wetenschappelijke stand van zaken binnen de complementaire geneeskunde, evenals

GR ATIS VO O R TCC-LE ZER S

specialistische en technische informatie over indicaties, contra-indicaties, interacties en therapeutische doseringen. De artikelen zijn met de grootst mogelijke zorg samengesteld en gaan altijd gepaard met referenties. Wanneer u de bewaarmap met artikelenbundel bestelt, worden nieuwe brochures automatisch naar u toegestuurd. Deze kunt u dan zelf in de map plaatsen.

Zo houdt u het systeem steeds up-to-date.

Lezers van Therapeut, Coach & Counselor kunnen de bewaarmap t.w.v. â‚Ź 15 nu kosteloos bestellen op www.orthokennis.nl.

Gebruik actiecode OKTCC in het opmerkingenveld bij het bestellen van de map. Heeft u vragen? Neem gerust contact op via info@orthokennis.nl of bel 075-6408180.

Gesponsord door:

Uw leverancier van orthomoleculaire kennis

VITAMINE B-COMPLEX

WERKING De vitaminen van het B-complex hebben onder meer de volgende eigenschappen: • Energiestofwisseling: Veel van de genoemde biochemische reacties hebben betrekking op de omzetting van voedsel in energie (citroenzuurcyclus, glycolyse, oxidatieve fosforylering), maar de B-vitaminen zijn eveneens belangrijk bij andere reacties in het koolhydraat-, vet- en aminozuurmetabolisme.

• Zenuwstelsel: De B-vitaminen zijn daarnaast erg belangrijk voor het functioneren van het zenuwstelsel en brengen vaak verlichting aan gestreste en vermoeide personen.

• Huid, haar en mucosa: De conditie van de huid en haren wordt verbeterd door B-vitamines, evenals het weefsel in en rondom de mond.

• Spierontspannend: De spierspanning van het darmkanaal wordt ook verbeterd door optimale niveaus van de B-vitaminen.

De gemeenschappelijke functies van de B-vitaminen, zoals hierboven opgesomd, zijn in feite een synergistisch gevolg (meer dan de optelsom van de individuele effecten) van de functies van de afzonderlijke B-vitaminen. B-vitamines werken vaak samen in een complex en zijn voor hun individuele taken sterk van elkaar afhankelijk. Daarom is het belangrijk dat B-vitamines in een complex en in voldoende hoge dosering worden ingenomen.

ACTIEVE CO-ENZYMATISCHE VORM Voor een optimale opname van B-vitamines is het niet alleen van belang dat er een significante hoeveelheid wordt aangeboden en dat er een mogelijkheid is tot onderling synergisme van deze vitamines, maar ook dat er sprake is van een goed verlopend biochemisch omzettingsproces.

Inactieve B-vitamines dienen in het lichaam daarvoor eerst te worden getransformeerd naar de biologisch actieve vorm. Dit geldt onder meer voor vitamine B2, B6, B11 en B12.

“B-vitamines werken vaak samen in een complex en zijn voor hun individuele taken sterk van elkaar afhankelijk.”

Door rechtstreekse suppletie van B-vitamines in hun co-enzymatische vorm kunnen problemen met de omzetting worden vermeden met als resultaat een hogere biologische beschikbaarheid, een betere absorptie door de lichaamscellen en minder belasting van de lever.

KORT OVERZICHT VAN HET B-COMPLEX De verschillende B-vitamines die onderling een synergistische werking hebben en onderdeel uitmaken van het vitamine B-complex, hebben diverse functies in het lichaam.

De belangrijkste werkingsgebieden van deze vitamines worden in het kort benoemd: B1, thiamine zorgt als co-enzym onder meer voor de afbraak van koolhydraten, waardoor energie verkregen wordt voor vooral de hersenen en het zenuwstelsel.

B2, riboflavine-5-fosfaat is als onderdeel van de co-enzymen flavinemononucleotide (FMN) en flavine-adeninedinucleotide (FAD) betrokken bij de cellulaire energiestofwisseling en betrokken bij de stofwisseling van eiwitten, vetten en koolhydraten. Tevens is het van belang bij onder meer de glutathionsynthese. Glutathion is een van de belangrijkste antioxidanten in het lichaam.

B3, niacine, nicotinamide, is een bouwsteen voor de co-enzymen NAD+ en NADP+, en dus belangrijk voor het functioneren van meer dan 200 enzymen, onder andere in de energiestofwisseling. B3 is relevant voor hersenen en zenuwstelsel, voor het verlagen van het LDL-cholesterol, de bloedcirculatie, de hormoonsynthese en de glucosehuishouding. Bovendien heeft B3 een belangrijke rol in de vorming van rode bloedcellen en in de DNA-bescherming.

B4, choline is een component van fosfatidylcholine, een

TCC Magazine | 45

Martin Appelo GZ-psycholoog

â‚Ź 55 Hechting en relaties

100% online

Hoe komt (on)veilige hechting tot stand en hoe kunnen relatieproblemen die hieruit voortvloeien worden opgelost?

Leer de verschillende scripts uit de wagenmenner-metafoor toepassen in relatietherapie.

Erkend certiďŹ caat 8 NFG punten

hupper.nl

VITAMINE B-COMPLEX

B12, methyl- en adenosylcobalamine is essentieel voor hersenen en zenuwstelsel. Het is betrokken bij de bloed­ aanmaak en de energieproductie uit vetten en eiwitten. B12 kent verschillende cobalaminevormen waarbij de omzetting complex en inefficiënt verloopt; dit is niet het geval bij methylen adenosylcobalamine. De meest voorkomende oorzaak van deficiëntie is een tekort aan intrinsieke factor (IF). Een tekort kan leiden tot velerlei (neurologische) gezondheidsklachten.

INDICATIES • • • • • • • belangrijk onderdeel van de celmembranen en onder andere betrokken bij de cholesterol- en vetstofwisseling. Het is een precursor van acetylcholine, de belangrijkste neurotransmitter binnen het parasympatische zenuwstelsel. Acetylcholine is mede van belang voor rust en herstel van het lichaam. Tot slot is het een onderdeel van methylgroepen die helpen bij het in stand houden van een goede homocysteïnespiegel.

B5, pantotheenzuur vervult een essentiële rol in de celstofwisseling en neemt in de vorm van co-enzym A (CoA) deel in de productie van energie uit koolhydraten, vetten en eiwitten.

B5 is een precursor van CoA, een cofactor in meer dan 70 stofwisselingsprocessen. Enkele indicatiegebieden zijn hypercholesterolemie, reumatoïde artritis en stress.

B6, pyridoxaal-5-fosfaat (P5P) bestaat uit verschillende verbindingen, waarvan P5P de biologisch meest actieve vorm is. P5P is als cofactor van meer dan 140 enzymen, betrokken bij diverse biochemische reacties, waaronder de stofwisseling van eiwitten, vetten en koolhydraten. Deficiëntie kan hyperhomocysteïnemie veroorzaken, met daardoor een verhoogde kans op onder meer hart- en vaatziekten. Een marginale vitamine B6-status of vitamine B6-tekort blijft veelal onopgemerkt maar kan op termijn bijdragen aan het ontstaan van diverse (chronische) ziekten.

B8, biotine is een co-enzym voor 5 carboxylases, enzymen die een carboxylgroep overdragen. Deze enzymen hebben een belangrijke functie in de vetzuursynthese, gluconeogenese en aminozuurkatabolisme en in het vrijmaken van energie uit voedsel (citroenzuurcyclus). Vitamine B8 kent meerdere toepassingsgebieden.

B10, PABA (para-aminobenzoëzuur) is feitelijk een aminozuur met een uv-absorberende werking (uv-filter) en een bevorderend effect op de gezondheid van huid en haar.

B11, actief folaat heeft een belangrijke sleutelfunctie in de stofwisseling van aminozuren, in methylatieprocessen en in de DNA-synthese. Storing van methylatieprocessen kan ernstige gevolgen hebben als hartinfarcten, gedragsstoornissen en dementie.

vermoeidheid stress onrust geïrriteerdheid nervositeit depressie slapeloosheid

• • • • • • •

verlies van eetlust zere (brandende) tong of mond anemie neuritis huidproblemen alcoholisme menopausale klachten

CONTRA-INDICATIES Van B-vitamines zijn in de doses die in voedingssupplementen gebruikelijk zijn, geen contra-indicaties bekend.

BIJWERKINGEN Vitamine B-complex formules kunnen een onplezierige, sterke geur veroorzaken, en kunnen misselijkheid veroorzaken als ze op een lege maag worden ingenomen. Deze bijverschijnselen verminderen of blijven uit wanneer het B-complex tijdens de maaltijd wordt ingenomen. Daarnaast kan de urine helder- tot donkergeel kleuren. Dit is een onschuldig verschijnsel en is het gevolg van het uitscheiden van een eventuele overmaat aan riboflavine.

INTERACTIES Pyridoxine kan de afbraak van het parkinsonmedicijn Levodopa versnellen, waardoor de effectiviteit van dit medicijn minder wordt. Sommige antibiotica kunnen de hoeveelheden van vitamine B6 en foliumzuur in het lichaam verminderen.

Omgekeerd remt foliumzuur de effectiviteit van het anti-epilepticum fenytoïne en fenobarbital. Ook andere interacties met reguliere of natuurgeneesmiddelen zijn mogelijk. Raadpleeg hiervoor een deskundige.

SYNERGISME B-vitamines hebben bij uitstek een synergistische werking op elkaar. Wanneer daarom individuele B-vitamines worden ingenomen, is het altijd zinvol daarnaast (of soms zelfs in plaats daarvan) een vitamine B-complex te nemen. Daarbij is het belangrijk dat de B-vitamines in significante hoeveelheden aanwezig zijn.

Referenties zijn op te vragen bij de redactie.

Dit artikel wordt mogelijk gemaakt door Natura Foundation: www.naturafoundation.nl

TCC Magazine | 47

Geduld, Hoop en Verdragen.

‘Ik kan niet meer beter worden’, snikte ze aan de telefoon. Al die tijd had ze, liggend op bed van behandeling naar behandeling, liggen hopen dat ze de (van meet af aan agressieve) kanker de baas zou worden en weer zou kunnen gaan leven. Nu was al haar hoop de bodem ingeslagen en de kostbare tijd verbruikt.

‘Psychotherapie verlicht wel ons lijden maar kan ons er nooit van verlossen, er zijn geen spectaculaire veranderingen te verwachten’, schrijft arts, onderzoeker en systeemtherapeut Flip Jan van Oenen in zijn recent verschenen boek Het misverstand psychotherapie. Wederom geen hoop, of misschien toch een beetje?

Deze twee zaken hebben mij de afgelopen weken beziggehouden. Daarmee verwonder ik me over het begrip ‘hoop’. Het is één van de drie (christelijke) deugden: geloof, hoop en liefde en hoe verhoud ik mij in mijn leven hiertoe? Ik beperk me hier tot ‘hoop’ waarvan ik altijd heb gedacht dat ik het als zinvol, eerlijk en vanzelfsprekend eigenlijk, beschouwde. Maar waarvan ik me nu realiseer dat dit geen vaste overtuiging en gevoel is, maar beïnvloedbaar en veranderlijk.

Van Oenen noemt zijn favoriete uitspraak van de filosoof Nietschze (1844-1900): ‘De hoop is het kwaadste der kwaadste, omdat zij de marteling verlengt.’

Van Oenen zegt dat hoop hebben de veerkracht van de mens ondermijnt. In de wachttijd van de hoop, komt men niet meer zelf in actie maar wacht (de behandeling) af. In die zin benadeelt het hebben van hoop het welbevinden van de mens.

Wordt in de medische behandelingen de suggestie gewekt dat men gerust hoop mag, of zelfs moet houden terwijl er wordt gehandeld in ‘valse’ hoop? De chemo, bestraling, medicijnen, gesprekken; het helpt allemaal wel iets -realistische hoop- maar je moet niet denken dat je beter c.q. klachtenvrij wordt, want dát is valse hoop.

Hier lijkt het om twee verschillende zaken te gaan: hoop en valse hoop.

Wikipedia zegt: ‘Hoop is de onzekere verwachting dat

48 | TCC Magazine

een bepaalde gewenste gebeurtenis zal plaatsvinden. Bij valse hoop is de verwachting geheel op fantasie gebaseerd of op een gebeurtenis met een verwaarloosbare kans van optreden.’

Hoe kan een kwetsbaar en ziek individu het verschil weten? Of ieder van ons? Met de kennis van Van Oenen moet ik misschien wel tegen mijn cliënten zeggen, dat ze wel mogen hopen maar dat het evengoed een valse hoop is die ze koesteren. Dat is voor mijzelf nauwelijks te verdragen. Waar haal ik dan de moed vandaan om mijn werk te doen?

De Duitse filosoof Ernst Bloch (1885–1977) wordt wel de filosoof van de hoop genoemd.

Hij stelt: ‘Hoop is de remedie tegen apathie, tegen fatalisme, wanhoop, en is bovenal iets dat aangeleerd moet worden. Het is een onzeker gevoel en een voorbeeld van uitgestelde behoeftebevrediging.’

Moet ik dan misschien mijn cliënten léren hoop te hebben? Moet ik zelf leren hoop te hebben dat wat ik doe, helpend is? Hopen, soms tegen beter weten in?

Want het haalt ons uit de apathie.

Als de hoop uiteindelijk niet de behoefte kan bevredigen (en achteraf misschien wel vals blijkt), is het alternatief dat we moeten we leren verdragen. Verdragen dat het leven met alle narigheid is zoals het is.

De filosoof Pythagoras (580 v.C-504 v. C.) schrijft: ‘Voor het lijden van de ziel zijn er maar twee geneesmiddelen, hoop en geduld.’ Zonder de hoop komt het aan op geduldig leren verdragen.

En hopen dat ik dat kan leren.

Cathy van Hasselt Systeemspecialist

NKS

Verwondering schaamteloosheid en sociale media

“Wanneer we de werking van virtualisatie willen samenvatten, zou ik willen stellen dat we virtualisatie moeten beschouwen als een onbetrokkenheid: het biedt de mogelijkheid elke betrokkenheid tot je eigen handelen weg te nemen.”

- Joris Krijger

Steeds meer verwonder ik me over de wijze waarop in sociale media en met name op Facebook ongenuanceerde reacties geplaatst worden onder openbaar geplaatste artikelen of berichten. Schaamte, normen en waarden of beleefdheidsbegrippen als ‘hoe gaan we met elkaar om’ lijken steeds minder belangrijk. Sterker nog, wie een appel doet op sociale omgangsvormen, wordt niet zelden weggehoond. Racisme, fascisme en stigmatisering worden aan elke discussie toegevoegd, ongeacht het onderwerp. Alles moet kunnen onder de noemer ‘vrijheid van meningsuiting’. Het derde axioma van Paul Watzlawick De aard van een betrekking is afhankelijk van de interpunctie van de interacties tussen de communicerende personen wordt hier naar believen uit zijn verband gerukt. Hierdoor kan schaamteloos gecommuniceerd worden. Om schaamte te kunnen voelen moet men toegang hebben tot de eigen integriteit, lijfelijke aanwezigheid [in het contact met

de ander] en verantwoordelijkheid . De natuurlijke remming om onszelf in te houden, ingegeven door cultuur, opvoeding en integriteit in gesprek met de ander, lijkt te ontbreken wanneer we niet lijfelijk meer in gesprek zijn met die ander door tussenkomst van een beeldscherm. We zien niet hoe de ander reageert.

In een virtuele sociale wereld kunnen we ons anoniem en solitair wanen. We kunnen ons letterlijk en figuurlijk afsluiten voor de (reactie van de) ander en maken geen deel uit van een sociaal systeem wanneer we dat niet willen.

Na de aanslagen op Charlie Hebdo in Parijs in januari 2015 werd geprotesteerd dat dit een aanslag was op de vrijheid van meningsuiting. Vrijheid van meningsuiting vind ik juist een grote persoonlijke verantwoordelijkheid. Het is de verantwoordelijkheid om met behoud van de ander je mening te uiten. Na de aanslagen lijkt het een verzamelexcuus te zijn als een opeisbaar recht om straffeloos de meest grove beledigingen te mogen uiten. Zeker wanneer dit met alle gemak via social media wordt geuit waar elke persoonlijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid opzij gezet kan worden. Hoewel de term social media toch anders suggereert.

Ingelien Warmerdam Systeemspecialist

TCC Magazine | 49

www.nemacademy.nl 076-5219573

NFG erkende Bijscholingen: EMDR Emotioneel Lichaamswerk Haptonomie Individueel Systemisch werk Creatieve Interventies

SNRO erkende opleidingen: Psychosociale Basiskennis Opleiding Transformatie Therapeut Opleiding Transformatie Coach

NEM Academy Michiel de Ruyterstraat 2, 4819 AD Breda www.nemacademy.nl info@newenergymovers.nl

Boekrecensie

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Psoas, de spier van de ziel Symbool voor de verbinding tussen lichaam en ziel Een heel boek wijden aan één enkele spier, dat is eigenlijk toch wel een knap staaltje werk. Maar de psoas is dan ook niet zomaar een spier. Schrijfster Liz Koch noemt het zenuwrijk oerweefsel dat alleen vanuit systemisch perspectief volledig begrepen kan worden en dat op onze emoties reageert. Koch is behalve schrijfster ook internationaal docent. Ze heeft zich gespecialiseerd in de psoas en heeft daar al 43 jaar ervaring mee. Volgens standaard anatomische begrippen is de psoas de grote lendenspier die de wervelkolom met de binnenkant van het bovenbeen verbindt.

Psoas, de spier van de ziel Symbool voor de verbinding tussen lichaam en ziel Liz Koch Uitgeverij AnkhHermes ISBN 9789020217025 Recensie door: Ria Teeuw

Koch heeft haar boek samengesteld uit negen essays. Het tweede draait om het embryonale model, waarmee ze een interessante invalshoek biedt op het onderwerp.

Ze stelt dat de vormen van al onze weefsels niet vastliggen. Zou dat wel het geval zijn, dan zat je voor de rest van je leven vast aan een zere knie of een scheve rug.

Daarentegen is elke vorm van leven een proces van in wording zijn. Daaruit kan je opmaken dat vorm functie volgt en niet andersom. Embryologische expressie maakt dit duidelijk doordat dat gaat over een voortdurend in- en uitwaarts bewegen volgens een bepaald ritme. Koch citeert hierbij embryoloog Jaap van der Wal: ‘Je bent geen product van celdeling, je bent een organisme en vanaf het allereerste begin ben je een ziel die voortdurend van vorm verandert en oprijst om niet uiteen te vallen zodat je je individualiteit behoudt. Zelfactualisatie is wellicht de belangrijkste taak van psoas.’

Gezond functioneren is dus iets wat voortkomt uit vloeistofbewegingen, en beweging fungeert als medicijn.

Daarnaast noemt Koch de psoas ‘wild’ omdat deze zich anders gedraagt dan alle andere weefsels die als spier worden gedefinieerd. Ze ziet deze meer als een waarnemingsorgaan dat is gecodeerd met overlevingsreacties en dat uitdrukking geeft aan zowel angst als plezier. Het zou daarom goed zijn, vindt ze, als zorgverleners gaan begrijpen dat mensen zelfregulerende, zelforganiserende organismen zijn. Dan zullen ze als vanzelf hun aandacht verschuiven en openstaan voor wat de psoas kan leren. Als je kunt interpreteren wat de spier te zeggen heeft, kan je ermee werken.

Zelf doet ze dat door eerst informatie te verkrijgen via val- en vangonderzoek. In haar essays schetst ze veel voorbeelden van behandelingen die ze heeft uitgevoerd in haar praktijk en welke resultaten ze daarmee behaalde. Bij de een kon ze met het onderzoek bepalen hoeveel lichaamsbewustzijn haar cliënt had, bij een ander voelde ze de mate van sensitiviteit en bij weer een ander signaleerde ze een diep verlangen naar liefde, veiligheid en zorg. Achter in het boek heeft ze een uitgebreide uitleg van het val- en vangonderzoek opgenomen. Het komt erop neer dat de cliënt op de rug ligt, benen gebogen, voeten op de grond. De behandelaar plaatst zijn/haar handen aan de buitenzijden van de knieën van de cliënt, waarna deze die als het ware laat vallen.

De behandelaar ondersteunt de val en voelt tegelijkertijd de mate van vrijheid van de psoas.

Het boek zal vooral osteopaten en craniosacraaltherapeuten interesseren. Van de laatste groep zeker degenen die zich bezighouden met de biodynamische vorm van cranio. Wellicht zijn er ook andere lichaamsgerichte therapeuten voor wie het boek waardevol is in hun werk. Je moet je er wel in willen verdiepen, want het is heel specialistisch. Wonderlijk overigens dat het als publieksboek is uitgegeven, want het is weinig toegankelijk voor wie geen medische basiskennis heeft.

TCC Magazine | 51

ROSEGARDEN

Als psychosociaal therapeut krijg je te maken met cliënten

Voor we aan het ivf-traject begonnen, waren er vijf jaar lang

die ongewild kinderloos zijn. Dit geeft veel lijden en niet

veel onderzoeken nodig. Medisch gezien wisten we inmid-

zeldzaam heeft het een breuk in een relatie tot gevolg. In

dels waar het aan lag. Er werd vooral veel gevraagd van mijn

onderstaand artikel een ervaringsdeskundige maar nu

vrouw. Ze moest haar maandelijkse cyclus bijhouden, zichzelf

vanuit een man beschreven. Inmiddels is hij professioneel

hormonen toedienen enzovoort. In vergelijking met haar

expert in coaching.

hoefde ik niet zoveel te doen. Ik hoefde geen medicijnen of hormonen te slikken. Geen artsen die mij telkens onder-

“De arts had ons graag iets anders verteld.

zochten. Mijn taak was alleen om, als het gevraagd werd, mijn

Onze wereld stortte in elkaar.”

zaad in te leveren. Van erotiek en liefde was op dat moment geen sprake meer. Zaad leveren en mijn vrouw steunen, dat

“Jaren geleden besloten mijn vrouw en ik dat we onze kinder-

stond voorop, want zij had het meeste te verduren. Tenminste,

wens in vervulling wilden laten gaan. Dat bleek helaas inge-

op dat moment dacht ik dat het zo werkte.

wikkelder dan wij hadden gedacht. De natuur werkte niet mee en we belandden in diverse trajecten. Wat een energie kostte

Het keiharde nieuws

dat. En wat een impact had dat op ons huwelijk. Waarschijnlijk

Gedurende het proces werd ik mij er meer en meer van bewust

is dat ook mede de oorzaak geweest van onze echtscheiding

dat wij helemaal geen kind zouden krijgen. Die gedachte

in 2012.

maakte mij steeds nerveuzer, hoewel ik dat niet liet blijken aan mijn vrouw. Ik vond dat ik haar moest steunen en hoop moest Ook jouw weg telt

blijven houden. Toen kwam het pijnlijke en keiharde nieuws.

Wij mannen laten minder van

De vrees werd harde realiteit. De laatste ivf-poging had niets

ons horen over onderwerpen

opgeleverd.

als kinderloosheid. Maar de pijn en het verdriet zijn niet

Na 3 jaar bleek ik het niet goed te hebben verwerkt

minder. Misschien probeer

Om het nieuws te verwerken zijn we het weekend erna

je vooral om er voor je vrouw

even samen weggegaan. Vervolgens pakten we langzaam

te zijn. En denk je dat er voor

de alledaagse dingen weer op. Toch bleek na drie jaar dat

jouw verdriet geen plek is. Dat

ik het minder goed had verwerkt dan ik dacht. We kregen

is een onterechte gedachte.

relatieproblemen. Ik werd geconfronteerd met alles wat met

Ook jouw verwerkingsproces

kinderen te maken heeft. En met het onverwerkte verdriet dat

is van groot belang. En je hoeft

op onverwachte momenten bovenkwam, omdat ik vader had

het niet alleen te doen.

willen zijn.

Mannen beginnen later met

Toen die baby werd gedoopt, stroomden de tranen over

verwerken

mijn wangen

Hoe voelt kinderloosheid voor

We gingen met mijn schoonmoeder mee naar de kerk. Daar

een man? Is het verdriet anders dan voor een vrouw? Omdat

aangekomen bleek het een doopdienst. Gedurende de dienst

wij mannen ons daarover minder makkelijk uiten, begint bij

kreeg ik het steeds moeilijker. Ik realiseerde mij steeds

ons het verwerkingsproces vaak later. Soms zelfs pas jaren

meer hoe ik voortdurend bezig was met het verdriet van

later. Depressieve gevoelens, of andere problemen – die we

geen kinderen hebben. Toen die kleine baby gedoopt werd,

toeschrijven aan stress of werk – kunnen het teken zijn van

stroomden de tranen over mijn wangen. Het was een van die

onverwerkt verdriet. Van een rouwverwerkingsproces dat niet

momenten waarin ik zelf zag hoe groot en diep mijn verdriet

heeft plaatsgevonden.

nog was.

Tussen hoop en vrees

Hans Laanstra Ervaringsdeskundige en coach

We werden heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees.

TCC Magazine | 53

Youvital

Soft Skin Balm Natuurlijke en biologische huidverzorging

60 ml | Adviesprijs: â‚Ź 25,90

Natuurlijk en biologisch op basis van natuurlijke oliĂŤn, boters en harsen.

Zonder water, alcohol, synthetische hulpstoffen en parabenen.

Draagt bij aan een natuurlijke weerstand en herstellend vermogen van de huid.

Weldadige verzorging voor een zachte, soepele en gezonde huid met een heerlijk milde, natuurlijke geur.

54 | TCC Magazine

meer informatie: www.nutalis.com

DE ADVISEUR LEGT UIT INTERVIEW

Coronamaatregelen verder verruimd In september 2020 zijn de coronamaatregelen verder verruimd. De kleine mkb-onderneming en zzp’er kunnen mogelijk gebruik maken van de TOZO-regeling en de Tegemoetkoming Vaste lasten (TVL).

Tozo De tijdelijke overbruggingsregeling voor zelfstandig ondernemers is verlengd tot 1 juli 2021. De Tozo bestaat uit twee voorzieningen: inkomensondersteuning en een lening voor bedrijfskapitaal. Een zelfstandige komt in aanmerking voor inkomensondersteuning als zijn/haar inkomen door de coronacrisis in de tijdvakken naar verwachting onder het sociaal minimum ligt. Het inkomen wordt gedurende deze maanden aangevuld, voor gehuwden en samenwonenden tot een bedrag van € 1.500 netto en voor alleenstaanden tot € 1.050 netto per maand. De inkomensondersteuning is een gift en hoeft niet te worden terugbetaald. In afwijking met de vorige regeling hebben het privébezit en het inkomen van de partner invloed op de tegemoetkoming.

Zelfstandigen, die door de coronacrisis in liquiditeitsproblemen komen, kunnen een lening voor bedrijfskapitaal aanvragen van maximaal € 10.157. Dit maximum geldt voor Tozo 1, 2 en 3 gezamenlijk. De rente op deze lening bedraagt 2% per jaar. De maximale looptijd van de lening is drie jaar. Tot januari 2021 hoeft niet te worden afgelost.

Willem van der Kolk is adviseur bij Van der Kolk Belastingadviseurs. www.vdkb.nl

Voor de Tozo-regeling gelden de volgende voorwaarden: • De ondernemer woont in Nederland of zijn bedrijf is in Nederland gevestigd.

• De ondernemer voldoet aan het urencriterium voor de zelfstandigenaftrek. Dat betekent dat hij in het afgelopen jaar minimaal 1.225 uur als zelfstandige heeft gewerkt.

• De ondernemer is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel voor 17 maart 2020 om 18.45 uur.

TVL Onderdeel van het noodpakket is de subsidieregeling Tegemoetkoming Vaste Lasten. De TVL geldt voor een specifieke groep mkb-bedrijven. Deze groep omvat de zwaarst getroffen sectoren, waaronder horeca, recreatie, sport-

scholen en dergelijke. Ook bepaalde medische sectoren vallen er onder. Doel van de regeling is ervoor te zorgen dat bedrijven over voldoende liquide middelen beschikken om in de komende maanden de vaste lasten te kunnen betalen en hun onderneming draaiende te houden. Evenals de TOGS is de TVL vrijgesteld van belastingheffing.

Als voorwaarde voor de TVL geldt de combinatie van een omzetverlies van 30% of meer en een bedrag aan vaste lasten van ten minste € 4.000. Het omzetverlies wordt bepaald door de omzet in de subsidieperiode te vergelijken met dezelfde periode in 2019. Voor ondernemingen die tussen 1 en 15 maart 2020 (voor het eerst) zijn ingeschreven in het handelsregister, geldt de drempel van 30% omzetverlies niet. De vaste lasten worden voor toepassing van de TVL bij benadering bepaald. Dat gebeurt door de omzet in de referentieperiode te vermenigvuldigen met de gemiddelde sectorafhankelijke verhouding tussen vaste lasten en omzet. Zie website van RVO.nl.

Aanvragen voor de TVL kunnen in de periode van 30 september 2020 tot en met 31 juli 2021 per tijdvak worden ingediend op www.rvo.nl/tvl Er is nog een aantal andere coronamaatregelen getroffen.

Ik volsta met het noemen ervan.

• Belastingmaatregelen (uitstel van betaling) • Tofa: de Tijdelijke Overbruggingsregeling voor Flexibele Arbeidskrachten (vangnetbepaling voor flexwerkers in loondienst) • NOW 3: subsidieregeling indien u personeel in dienst heeft • Nieuwe belastingplan 2021 heeft ook maatregelen voor u in petto. Het is even wachten op de parlementaire behandeling wat daaruit gaat komen.

Wilt u meer weten van de nieuwe coronamaatregelen, neemt u dan contact op met Van der Kolk Belasting­ adviseurs.

TCC Magazine | 55

NIEUW!

Liposomale producten in poedervorm

Hoge biologische beschikbaarheid •

Natuurlijke productiemethode •

Neutrale smaak •

Lang houdbaar •

Hoeft niet gekoeld bewaard

NIEUW: Liposomale Curcumine, Glutathion en Magnesium Naast de Liposomale Vitamine C en de Liposomale Multi, voegt Epigenar nu drie nieuwe liposomale producten aan het assortiment toe: Curcumine, Glutathion en Magnesium. De liposomale producten van Epigenar zijn met LipoCellTech™ geproduceerd. De methode die hierbij gebruikt wordt bootst de natuur na. Liposomale supplementen worden tot 20x beter opgenomen dan reguliere supplementen. Epigenar maakt daarbij uitsluitend gebruik van een speciale droge vorm, die belangrijke voordelen biedt boven de gangbare vloeibare liposomale producten. Het gepatenteerde natuurlijk productieproces vindt plaats zonder toepassing van chemicaliën, hoge druk of hitte. Dit resulteert in een puur liposomaal poeder.

Neem voor een grati gratis testbuisje, productinformatie en wetenschappelijke informatie contact met ons op.

TS Health Products, Harderwijk, NL | Info: 0341 - 46 21 46 | info@tshealthproducts.nl

ZWANGERSCHAP

Wijdverbreide onderliggende overtuigingen laaien stevig op als vrouwen proberen te weigeren of de opties afwijzen.

Thuis bevallen is een optie in de Britse zorg, maar alleen als je voldoet aan bepaalde laagrisicocriteria. Ook in Nederland, met een stevige traditie van thuisbevallen, gelden dit soort criteria. Vrouwen die ‘hoog risico’ zijn maar toch willen doorgaan met een thuisbevalling, kunnen te horen krijgen ‘Jij mag dat niet’, of ‘Dat is tegen het beleid’, maar een vrouw heeft het wettelijke recht om te bevallen waar en hoe zij wil, en verloskundigen zijn verplicht om haar keuzes te respecteren en hebben een zorgplicht voor haar. Desondanks hebben sommige ziekenhuisbesturen in 2018 zorgwekkende beleidsmaatregelen geïntroduceerd die aangaven dat verloskundigen konden weigeren zo’n bevalling bij te wonen en zelfs tijdens een thuisbevalling mochten vertrekken als een vrouw een aanbod voor een onderzoek of bepaalde interventie weigerde – de zorg hangt kortom af van haar gehoorzaamheid. Vrouwen die ‘hoog risico’ zijn en daarom niet vallen onder de strikte criteria voor thuisbevallen, zullen vrijwel altijd hindernissen tegenkomen die worden opgeworpen door hun zorgverleners, variërend van milde ontmoediging tot veel ernstigere reacties, zoals de reactie waar Allie mee te maken kreeg, een persoonlijke vriendin van mij uit een naburig dorp in Somerset, die in 2015 door haar gynaecoloog werd verwezen naar een psychiater.

Zo’n vier weken voor mijn tweede baby was uitgerekend, werd mij verteld dat ik geen thuisbevalling kon krijgen omdat ik ‘hoog risico’ was vanwege mijn leeftijd (41), mijn BMI (32 aan het begin van de zwangerschap) en omdat ik zwangerschapsdiabetes had. Het voelde alsof de gynaecoloog tijdens de hele afspraak aan het opsommen was wat er allemaal met me zou gebeuren, ‘na 38 weken word je ingeleid’, enzovoorts, maar toen ik het daarmee oneens was en aangaf waar mijn voorkeur naar uitging, kon hij dat niet accepteren. Vervolgens ging hij 15 minuten lang praten en schreeuwen tegen mijn echtgenoot en negeerde zowel mij als mijn verloskundige die was meegekomen, voordat hij naar buiten stormde. Al zijn argumenten konden makkelijk worden verworpen met statistieken, maar daar werd hij alleen maar kwader van.

Naderhand ontvingen we allemaal excuses voor de manier waarop hij ons had behandeld, van de klinisch verloskundige die erbij had gezeten. Het ergste was – bij nader inzien – dat hij het zo druk had met ons zo te intimideren zodat we rustig zouden meegaan in alles wat hij zei, dat hij niet goed naar de resultaten van de echo keek die ik een

TCC Magazine | 57

Keto Powders & Oils Ter ondersteuning in een Keto Lifestyle Mattisson introduceert een nieuwe serie Keto producten ter ondersteuning in een Keto Lifestyle. De Keto serie bestaat uit een Vegan Keto Protein, Vegan Keto Latte, Absolute Red Keto Astaxanthine Oil en een Absolute Green Keto Avocado Oil. Tijdens het Keto Dieet komt het lichaam langzaam in Ketose. Ketose is een toestand waarin het lichaam voor haar energie behoefte primair vet verbrand. Een Keto Dieet zorgt voor verbetering van fysieke en mentale prestaties, stabiliseert de bloedsuiker en vermindert de eetlust.

universalhealthstyle

Wat zijn de voordelen van een Keto Lifestyle dieet?

Verbetering van fysieke en mentale prestaties.

Reguleren van de eetlust (minder hongergevoel doordat je bloedsuiker stabiliseert).

Verlagen van je insuline gehalte.

Verhogen van je weerstand.

Afvallen door verminderde koolhydraat inname.

Vegan Keto Protein

Vegan Keto Latte

Absolute Red Keto Oil

Absolute Green Keto Oil

Mix van Erwten- en Rijst ProteĂŻne en Vegan MCT poeder.

Met natuurlijk Vanille aroma.

Kant en klare Instant Koffie met Vegan MCT poeder & Amaretto smaak.

Voor snelle energie.

Mix van MCT Olie C8/C10 met Astaxanthine.

Met Vanille smaak.

Mix van MCT Olie C8/C10 met Avocado & Macadamia. Bevat Omega 7. Met Limoen smaak.

mattisson.eu

ZWANGERSCHAP

“Een vrouw heeft het wettelijke recht om te bevallen waar en hoe zij wil, en verloskundigen zijn verplicht om haar keuzes te respecteren en hebben een zorgplicht voor haar.” half uur eerder had gekregen. Als hij dat had gedaan, had hij gezien dat onze baby ongeveer drie weken eerder abrupt was gestopt met groeien, en dat er dus potentieel iets ernstigs aan de hand was. Wij wisten dit zelf pas een aantal dagen later, toen ik overging naar een ander ziekenhuis omdat mijn bloeddruk was gestegen en ik niets meer te maken wilde hebben met het oorspronkelijke ziekenhuis. Er werd mij verteld dat we de baby een paar uur later hadden kunnen verliezen als het probleem niet was opgespoord.

Ondertussen kreeg ik een telefoontje van het team voor geestelijke gezondheid dat uitlegde dat zij belden omdat de gynaecoloog wilde weten of ik geestelijk in staat was om besluiten te nemen met betrekking tot de zorg voor mij en mijn baby. Ik had toch een lang gesprek met ze aan de telefoon, en ze zeiden dat ze geen reden zagen om mij niet handelingsbekwaam te verklaren en op te nemen (wat hij wilde dat ze zouden doen), maar dit moest officieel worden vastgelegd en daarvoor moest een afspraak worden gemaakt. Mijn baby kwam uiteindelijk voor die afspraak ter wereld, aangezien hij drie weken te vroeg was. Inmiddels was ik heel kwaad en gefrustreerd dat de adviseur dacht dat het prima was om mij ergens toe te dwingen, om zo te voldoen aan zijn eigen tijdspad en willekeurige richtlijnen, en dat hij totaal niet bereid was om te luisteren naar argumenten of cijfers die niet aansloten bij zijn visie over wat er moest gebeuren. Aan de andere kant had hij het idee dat het spuien van onbetekenende cijfers (‘15% hoger risico dan een jongere vrouw’… et cetera) zou betekenen dat ik precies zou doen wat hij eiste. Hij leek niet in staat om te luisteren of ook maar iets ter harte te nemen van wat wij hem vertelden. Drie jaar later ben ik nog steeds geërgerd en gefrustreerd dat er artsen bestaan zoals hij, die zich zo schaamteloos kunnen gedragen, maar ik ben nog bozer op mezelf, omdat ik destijds geen formele klacht heb ingediend. Met alle gezondheidsproblemen en ziekenhuisopnames van mijn baby in het eerste jaar kwam het gewoon op een laag pitje te staan, en het is nooit tot een klacht gekomen.

Hoogrisicovrouwen zoals Allie krijgen te maken met de meeste weerstand – net als thuis bevallen kan het even moeilijk zijn om poliklinisch te bevallen, en misschien ontdek je ook dat het onmogelijk is om een badbevalling te krijgen.

Voor alle vrouwen, ongeacht risicofactoren, kan het weigeren van echo’s of het afzien van afspraken met een verloskundige problemen geven: ‘Ik wilde afzien van prenatale zorg, en mijn verloskundige belde mijn echtgenoot op om hem te vertellen dat ik afspraken had gemist,’ vertelde Sarah Thaw uit Yorkshire mij. ‘Ik vond dat een enorme schending van mijn privacy en het zorgde dat ik me als een kind behandeld voelde.’ Prenatale afspraken, echo’s, bloedonderzoeken, strippen, inleiding, vaginale touchers, op bed liggen, aan de monitor liggen, je baby laten wegen, vitamine K… De lijst is eindeloos. Een vast onderdeel van het zwangerschapspakket?

Als je daar blij mee bent, is dat prima. Maar probeer deze zaken maar eens te weigeren en je merkt al snel hoe vrij je keuzes werkelijk zijn.

“Een rat in een doolhof heeft de vrijheid om alle kanten op te gaan, zolang hij in het doolhof blijft.”

- Margaret Atwood, The Handmaid’s Tale

Boekfragment uit: Mijn lichaam. Mijn baby.

Mijn keuzes Bevallen als een feminist Milli Hill

WWW.SAMSARABOOKS.COM

TCC Magazine | 59

VOORLICHTING

Zaagpalm

natuurlijke remedie bij symptomen van vergrote prostaat Frequente toiletbezoeken, een haarloze zone op het bovenhoofd en een straal bij het plassen die qua kracht veel wegheeft van een kapotte tuinslang. Symptomen van een goedaardige prostaatvergroting, ofwel benigne prostaathyperplasie (BPH), een kwaal waar ruim een kwart van de mannen boven de 50 mee te maken krijgt. Gelukkig kan zaagpalm uitkomst bieden.

Wat is zaagpalm?

De zaagpalm is een plant met lange groene bladeren, voornamelijk groeiend in Midden- en Zuid-Amerika. De elegant ogende plant produceert witte bloemen met daaronder kleine gele besjes, waar we tevens de werkzaamheid van zaagpalm aan verbinden.

Uit het rijpe fruit van de Amerikaanse plant extraheren we de werkzame stoffen, wat een extract ook vele malen effectiever maakt dan het gedroogde poeder van de vrucht. Een zaagpalmextract is voornamelijk rijk aan werkzame vetzuren, zoals bèta sitosterolen en stigmaterol.

Biochemie We wijden prostaatproblemen vooral aan een overactief enzym, genaamd 5-alpha-reductase. Dit enzym heeft een actieve rol in het steroïdenmetabolisme, waar het vooral testosteron omzet in het potentere dihydrotestosteron (DHT). Normaal gesproken een positief proces, dat onder meer resulteert in een versterking van de kenmerken die bij een man horen, zoals de aanmaak van spiermassa, groei van lichaamsbeharing en spermaproductie.

De positieve effecten van 5-alpha-reductase komen echter met een kanttekening. De overactiviteit van het enzym resulteert namelijk in een heleboel averechtse effecten, zoals vaker en moeilijker plassen, haaruitval en een verminderd libido. Met name de man die de 50 is gepasseerd, classificeren we als gevoelig voor overactiviteit van het enzym. Zaagpalm blijkt hierin de natuurlijke remedie. Het extract van de gele besjes is namelijk een sterke 5-alpha-reductaseremmer. In de onderzoeken komt echter wel duidelijk naar voren dat de kwaliteit van het gebruikte extract van fundamenteel belang is voor de beoogde effecten.

SabalSelect® Zaagpalm extracten voldoen immers vaak niet aan de kwaliteitsnormen. De werkzame stoffen zijn niet in effectieve doseringen aanwezig, niet evenredig verdeeld, of de bladeren staan aan de basis van het extract in plaats van de vrucht. Sommige extracten hebben zelfs maar een vetzuurgehalte van 25%! Daarom adviseren we uit te kijken naar het meest gerenommeerde zaagpalmextract wereldwijd, dat maar liefst rugsteun vindt in negentien(!) wetenschappelijke artikelen en een hoogwaardig fytochemisch profiel overlegt (zie tabel).

Referenties zijn op te vragen bij de redactie.

TCC Magazine | 61

Nu ook online te volgen

PNEI - Basismodules PNEI (Psycho-Neuro-Endocrino-Immunologie) is een stroming binnen de gezondheidswetenschappen die relaties onderzoekt en verbanden legt tussen de psyche, het zenuwstelsel, het immuunsysteem en de hormonen, in relatie tot gezondheid en ziekte. Alle modules omvatten klinische en biochemische diagnostiek, interpretaties en praktische toepassingen.

16 & 17 april

11 & 12 maart 2021

07 & 08 januari 2021

04 & 05 februari 2021

PNEI 1 Basics van Gezondheidswetenschap

PNEI 2 De Gut-BrainImmune as

PNEI 3 Methylatie en Genexpressie

De darm, het immuunsysteem en de hersenen staan voortdurend met elkaar in verbinding.

Een verstoring binnen dit systeem herkennen en adequaat behandelen is essentieel binnen leefstijlgeneeskunde.

De invloed herkennen van methylatie op het ontstaan van klachten is een must voor iedere zorgprofessional.

Deze module leert je alles over nature en nurture en hoe specifieke genen kunnen worden vertaald naar effectieve behandelstrategieën.

Patroonherkenning van mechanismen die leiden tot het ontstaan van gezondheidsklachten is de kern van de CellCare Methode.

Het fundament van onze praktische benadering is verankerd in de principes van gezondheidswetenschap.

15 & 16 april 2021

PNEI 4 De Hormoonassen

Neuro-Endocriene communicatie via de 3 grote hormonale assen: HPA (stress/ bijnier-as) HPG (gonadenas) HPT (schildklieras) Fysiologie en pathofysiologie herkennen is de kern van deze module.

18 & 19 juni

27 & 28 mei 2021

PNEI 5 Adaptatieleer en prestatieverbetering Het verbeteren van prestatie- en herstelvermogen van sporters, of mensen die beroepsmatig zware fysieke inspanningen leveren, wordt in deze module verbonden aan de principes van homeostase en allostase.

Met voorbeelden van zeer effectieve en interessante strategieën in de professionele sportwereld.

De deelnamekosten op locatie bedragen € 290,- per module en zijn inclusief, koffie, thee, fruit, lunch en lesmateriaal.

De deelnamekosten online bedragen € 250,- per module en zijn inclusief lesmateriaal.

Ontvang 20% korting bij inschrijving voor alle 5 de modules, 10% korting bij inschrijving voor 4 van de 5 modules.

Midden Engweg 43, 3882 TS Putten - 0341 743993 info@cellcareacademy.nl - www.cellcareacademy.nl slechts 15 km vanaf Amersfoort.

Boekrecensie

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Bevrijd Jezelf

Bevrijd Jezelf Huub Verlinden Huub Verlinden/ Boekhandel Merlijn ISBN 978076189628 Recensie door: Ria Teeuw

Een intrigerende uiteenzetting over hoe je met jezelf aan de slag kunt gaan als je niet lekker in je vel zit of als je ontevreden/ongelukkig bent met bepaalde aspecten van je leven. Die kunnen zowel lichamelijk als psychisch van aard zijn. Verlinden zelf noemt het een werkboek, waarbij hij de lezer aan de hand neemt naar diens zelfhelende kracht en naar alles wat in de weg staat om te groeien of te genezen. Hij benadrukt dat zijn methode niet bedoeld is om gevoelens en emoties te onderdrukken of gewenste situaties af te dwingen. Want, zo schrijft hij, ‘gevoelens, ook onprettige, horen bij het leven’ en ‘elk gevoel vraagt om erkenning’. Ook vindt hij het belangrijk dat de lezer zich realiseert dat conflicten en problemen altijd een boodschap in zich dragen.

Daarmee geeft hij aan dat zijn technieken niet zullen werken als een soort tovermiddel dat elk wolkje aan je persoonlijke hemel zal doen oplossen. Verlinden biedt een praktische methode waarmee je leert om op een waardevolle manier te communiceren met je lichaam, zodat je de wijsheid daarvan leert kennen en toepassen om meer in harmonie te komen met jezelf en wat je tegenkomt op je levenspad. Daarvoor bespreekt hij een aantal handelingen die aan kinesiologie doen denken, zoals bepaalde punten van het lichaam enige tijd aanraken en informatie in je lichaam ‘verankeren’ door benen te spreiden en te sluiten. Die nieuwe informatie voeg je toe met behulp van ‘balanshandelingen’ waarbij je alle zones van je lichaam die conflict in zich kunnen dragen, met elkaar verbindt. De gedachte daarachter is dat de gebieden op die manier tegelijkertijd met elkaar kunnen communiceren, het is een soort open gesprek tussen verschillende lichaamsdelen waarbij lichaam en geest geen gebruik meer kunnen maken van uitwijkmogelijkheden of van compensaties.

Er zijn zeven balanshandelingen: één voor beide hersenhelften, drie voor een diep zijnsniveau, en drie voor het niveau van de beleving. Hoewel hij uitlegt wat hij met die twee niveaus bedoelt, blijft het verschil tussen die twee toch een tikkeltje abstract.

De adviezen en balanshandelingen zijn zeker de moeite waard om voor jezelf uit te proberen. Maar daarnaast kan het boek voor therapeuten ook dienen als inspiratiebron voor wie zijn of haar cliënten in sommige gevallen nog wat extra tips wil meegeven. Verlindens visie voegt zeker wat toe.

Er zijn echter ook enkele minpuntjes. Zo zou Verlinden sommige begrippen die hij gebruikt, beter kunnen uitleggen. In hoofdstuk 3 duidt hij de lezer aan als een ‘oude ziel, die positieve en ook negatieve ervaringen in zich draagt’. De vraag is wat hij onder een oude ziel verstaat. Vaak wordt dat begrip gebruikt in relatie tot reïncarnatie. Of dat hier ook geldt, wordt nergens duidelijk, waardoor het een beetje in de lucht komt te hangen. Ongeveer hetzelfde geldt voor de casussen die hij naar voren brengt in het derde hoofdstuk. Komen die uit zijn eigen praktijk? Heeft iemand anders hem over die mensen verteld? Daarnaast is het jammer, dat er een ‘bio’ van de auteur ontbreekt.

Die fungeert altijd als waardevol kader en maakt een boek geloofwaardig. Pas als je googelt op Huub Verlinden en de juiste website bezoekt, kom je erachter dat hij acupuncturist/kinesioloog is, een achtergrond heeft van fysiotherapie en manueel therapie, grondlegger is van balanstechnieken (LT Balance) en al verschillende boeken heeft geschreven. Een deskundige op zijn vakgebied van wie je wel een advies wil aannemen. Informatie waar je dan wel even naar moet zoeken.

TCC Magazine | 63

Overleven na een levensbedreigende ziekte POST INTENSIVE CARE SYNDROOM PICS Het zijn vaak de onbegrepen klachten die het moeilijk maken om het ‘gewone leven’ weer op te pakken na een opname op de intensive care. Klachten die na verloop van tijd niet meer direct meetbaar zijn of direct zijn toe te schrijven aan deze gebeurtenis. Een aantal mensen ontwikkelt na verloop van tijd een Post Traumatische Stress Stoornis, die dan de lading van deze vaak onbegrepen klachten moet dekken. Maar wat kun je hier nu aan doen?

Mijn persoonlijke ervaring Het is inmiddels ruim 25 jaar geleden dat ik door een levensbedreigende ziekte werd opgenomen op de intensive care van het UMCG te Groningen. Een jonge man, begin 30 was ik. Getroffen door het Guillain-Barré syndroom (GBS), een acute neurologische ziekte. Maanden lag ik op de intensive care, waarvan bijna 3 maanden aan de beademing. Daarna volgde een lange periode van herstel en revalidatie. Een moeilijke periode voor mezelf en voor mijn naasten. Want zo’n ervaring met een levensbedreigende omstandigheid grijpt niet alleen diep in op het eigen leven, maar ook op het leven van de familieleden die het meest betrokken zijn bij deze periode.

“Het zijn vaak deze onbegrepen klachten die het moeilijk maken om het ‘gewone leven’ weer op te pakken.”

Ik heb het overleefd!

We zijn inmiddels zoveel jaar verder en ik heb het overleefd! En dat is waarschijnlijk ook het beste woord dat de hele periode daarna beschrijft. Er was op dat moment (begin jaren negentig) nog niet zoveel aandacht voor de gevolgen van een langdurige verpleging en beademing op de ic. Gelukkig is er de laatste jaren wel veel meer aandacht voor de mogelijke gevolgen. De invloed hiervan op werk en het persoonlijk leven zijn voor veel mensen groot en worden niet altijd door de omgeving begrepen. Want je hebt het toch overleefd! Je blijft vaak achter met onbegrepen klachten en problemen die soms niet direct te koppelen zijn met wat er gebeurd is.

64 | TCC Magazine

Onbegrepen klachten Het zijn vaak deze onbegrepen klachten die het moeilijk maken om het ‘gewone leven’ weer op te pakken. Klachten die niet meer direct meetbaar zijn of direct zijn toe te schrijven aan deze gebeurtenis. Een aantal mensen ontwikkelt na verloop van tijd een posttraumatische stressstoornis die dan de lading van deze vaak onbegrepen klachten moet dekken. In 2008 kreeg ik na een jarenlange strijd met de uitkeringsinstantie, het UWV, eindelijk de diagnose chronische posttraumatische stressyndroom en werd ik volledig arbeidsongeschikt verklaard. Ik had het geluk dat ik een psychiater trof die de klachten in een groter perspectief kon plaatsen. Dat gaf ontzettend veel rust en stabiliteit na al die jaren van strijd en onrust.

Weer leven in plaats van overleven Maar toch bleef ik nog steeds een ‘overlever’ en lukte het me niet, het leven zoals dat was voordat ik ziek werd, los te laten en het leven te accepteren zoals het was op dit moment en me moest leren verhouden met wie ik ben geworden en niet met wie ik was. Pas toen ik werkelijk ruimte durfde te maken voor de traumatische ervaringen waar ik door heen was gegaan in therapie en begeleiding, werd zichtbaar hoe ik deze ene ervaring in een veel grotere context van andere ervaringen in mijn leven kon plaatsen.

Franz Ruppert 1) beschrijft deze context in zijn psycho­ traumatheorie als de eigen ‘traumabiografie’. Toen kon het herstel werkelijk gaan plaatsvinden en kon ik leren leven in plaats van overleven.

Mogelijke klachten na een opname op de intensive care Lichamelijke problemen Bij patiënten die langer dan een week op de ic liggen, ontstaat vaak de zogenaamde ic-verworven spierzwakte.

Deze spierzwakte ontstaat ook vaak als gevolg van de sedatie die moet worden gegeven om de weerstand die de patiënt heeft tegen de beademingsmachine, te onderdruk-

TPNET

Bijna-doodervaringen Sommige mensen maken tijdens hun ic-opname iets mee waarbij er sprake is van ervaringen die ze niet kunnen plaatsen binnen hun bestaande referentiekader. Ervaringen die Pim van Lommel 2), cardioloog, goed heeft gedocumenteerd en beschreven in zijn boek over Bijna-dood ervaringen (BDE). Door deze ervaringen lijkt alles in een ander perspectief komen te staan. Voor sommige mensen is het een worsteling tussen ‘hier’ en ‘daar’ en niet weten wat ze met een dergelijk ervaring aan moeten in dit leven.

Voor uitgebreidere informatie over klachten bij het Post Intensive Care Syndroom (PICS) verwijs ik graag naar de webpagina van IC-Connect 3), de patiëntenorganisatie voor (voormalig) ic-patiënten en naasten.

De ‘kleuren’ van de eigen ervaringen Als voormalig verpleegkundige, maatschappelijk werker én ic-overlever breng ik na jarenlang persoonlijk proceswerk en professionele scholing als psychosynthese therapeut en IoPT practitioner, deze ervaringen mee in het aanbod dat ik in de Praktijk voor Psychosynthese Amsterdam heb opgenomen voor de begeleiding van cliënten met PICS-klachten. Door de Covid-19-pandemie komt het PICS opeens heel erg in beeld en hoop ik dat ik vanuit mijn persoonlijke ervaringen als voormalig verpleegkundige en ic-patiënt kan bijdragen aan begeleiding bij herstel na een levensbedreigende ziekte en ic-opname. Een bijdrage die niet alleen kijkt naar de ervaring zelf maar ook naar hoe deze ervaring gezien kan worden in een bredere context van de eigen traumabiografie. ken. Afhankelijk van de aanleiding van de ic-opname kan er zelfs jaren later nog sprake zijn van ernstige vermoeidheidsklachten en een laag energieniveau. Afhankelijk van de ernst van deze ic-verworven spierzwakte blijven er ondanks revalidatie toch vaak restverschijnselen aanwezig.

Zelf heb ik na ruim 25 jaar nog steeds last van vermoeidheid en gevoelsstoornissen in mijn voeten.

Cognitieve problemen Na een ic-opname kunnen zich nog lange tijd en soms blijvend problemen voordoen m.b.t. de concentratie en/ of overweldigd raken door een teveel aan prikkels. In het begin is de patiënt vaak geheel gefocust op zijn of haar lichamelijk herstel en zullen dit soort problemen vaak wat later aan het licht komen.

Psychische en sociale problemen · Angstklachten · Depressie · Posttraumatische stressstoornis · Gestoorde rouwverwerking · Verlies van werk · Verlies van inkomen · Verlies van perspectief

Meer informatie: Wim Verbeek Psychosynthese therapeut & Psychotrauma (IoPT ) practitioner www.psychosynthese.amsterdam info@psychosynthese.amsterdam

Referenties kunnen worden opgevraagd bij de redactie.

Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de coach, counselor & therapeut Meer informatie over het lidmaatschap: www.transpersoonlijk.net/info-lidmaatschap/

TCC Magazine | 65

5

KENMERKEN

van een effectief Q10-preparaat

Wetenschappelijk gedocumenteerd effect Een goedkoop Q10-preparaat kan toch duur blijken te zijn als het geen effect heeft. Dan hebt u uw geld verspild. Als de effectiviteit ervan echter gedocumenteerd is met onderzoek dat in een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift werd gepubliceerd, dan weet u zeker dat u een veilig en effectief product hebt.

Metingen van de opname na innemen van het product

De actieve stof van een Q10-product moet na inname door het lichaam worden opgenomen om werkzaam te zijn. Er moet daarom documentatie aanwezig zijn die de concentratie Q10 in het bloed voor en na inname van het product laat zien.

Opneembaarheid (%) vergeleken met die van Bio-Quinon Q10

100%

(mg/liter) × uren (%)

66%

1 Bio-Quinon Q10

2

60%

58%

3

4

3 andere Q10 producten

Het zelf Q10 aanmaken, maar onderzoek Q10lichaam is eenkan natuurlijke energiebron die laat zien dat de lichaamseigen productie al afneemt door iedereen kan worden gebruikt. na het 20e levensjaar.

Studies laten echter zien dat ouderen, intensieve sporters en hartpatiënten baat kunnen hebben bij een hogere dosis van de voedingsstof dan gemiddeld.

Vrij van onwerkzame Q10-kristallen

Veel Q10-preparaten bevatten onoplosbare en niet opneembare Q10-kristallen in olie. Zulke kristallen kunnen alleen oplossen wanneer ze blootgesteld worden aan temperaturen ver boven onze lichaamstemperatuur. Pharma Nord heeft een patent op een methode die de kristallen in “sneeuwvlokken” verandert die snel bij lichaamstemperatuur in de maag oplossen. Dat garandeert een effectieve opname in het lichaam.

Dezelfde kwaliteit als medicijnen Voedingssupplementen worden gefabriceerd volgens de richtlijnen voor voedsel. Anders dan medicijnen, hoeven supplementen hun effectiviteit niet aan te tonen. Maar als een Q10-preparaat wordt vervaardigd naar farmaceutische maatstaven, dan worden de grondstoffen en het productieproces streng gecontroleerd. Alles moet gedocumenteerd worden, net als bij medicijnen.

Q10 grondstof van medische kwaliteit

Om Q10-preparaten naar de eisen van medicijnproductie te kunnen maken, is een Q10-grondstof van medische kwaliteit vereist. Dat garandeert dat de verwerkte stof van hoge en gelijkblijvende kwaliteit is en geen onzuiverheden bevat.

Bio-Quinon Q10 Gold van Pharma Nord is een verantwoorde keuze. Het preparaat is in meer dan 100 wetenschappelijke studies gebruikt, waarvan 25 dubbelblind en placebo-gecontroleerd werden uitgevoerd.

Abonneer u op onze nieuwsbrief en bekijk al onze producten op www.pharmanord.nl.

Meer weten? Bel ons op 035-5430991 of email naar info@pharmanord.nl

www.pharmanord.nl

NL_Q10_Ad_TCC_210x297_0120

Het bevat gepatenteerde Q10 “sneeuwvlokken”, die het lichaam snel opneemt. De hele productie vindt plaats in Pharma Nords farmaceutische fabriek en wordt gecontroleerd door de Deense voedsel- en geneesmiddel-autoriteiten.

1.

2.

5.

3.

4.

6.

8.

7.

9.

10.

Steeds meer mensen mediteren. Het is een manier om de geest tot rust te laten komen.

Met deze hulpmiddelen wordt mediteren makkelijker.

1. Smiling Mind app: Meditatie app voor alle leeftijden 2. Meditatiekussen: gevuld met boekweit kaf en beschikbaar in verschillende hoogtes (Yogi & Yogini) 3. Meditatiebankje: Gemaakt van beukenhout en inklapbaar (Decathlon) 4. I-Qi app: Meditatie klok en timer 5. Palo santo: ‘heilig hout’ met heilzame werkingen 6. Klankschaal: vertraagt de hersengolven 7. Het no-nonsense meditatieboek: over hoe bewust zijn je mentale en fysieke gezondheid kan versterken - Steven Laureys 8. Nag champa: werelds meest bekende wierook, handgemaakt in India 9. Deva Premal: stelende muziek voor tijdens de meditatie 10. Insight Timer app: Meditatie en slaap app

TCC Magazine | 67

RIGHT FOOD BETTER HEALTH De bouwstenen voor een betere gezondheid

ImuPro is een concept dat een betrouwbare bloed analyse voor IgG voedsel allergie combineert met 20 jaar ervaring en wetenschappelijk onderzoek. Tot maar liefst 270 voedingsmiddelen worden getest, waarmee de client een volledig gepersonaliseerd voedingspatroon kan opzetten zodat een optimaal resultaat bereikt wordt. Het ImuPro concept past perfect in de medicijnvrije geneeskunde.

ImuPro kan helpen bij de volgende klachten: • • • • • • • •

Buikpijn Opgeblazen gevoel Diarree Constipatie Misselijkheid Hoofdpijn Migraine Overgewicht

W ilt u graag meer weten over de ImuPro? Ga dan naar :

w w w. p r o h e a l t h . n l / I m u P r o Of bel naar +31 (0)495 545 000

EARLY LIFE STRESS

Science: de film van early life stress In de praktijk kom je ongetwijfeld cliënten tegen die bij een verhoogd stressniveau snel in een depressieve status belanden. Vaak ziet de cliënt dit zelf als een negatieve karaktereigenschap. Door verdere negatieve feedback vanuit de sociale omgeving kan dit een krachtige bron van schuldgevoelens worden. Stress in het vroege leven programmeert mogelijk voor depressieve gevoelens en psychische aandoeningen op latere leeftijd. Interessant onderzoek in Science legt een deel van het neurobiologische script daarachter bloot. Hoe kun je je cliënt met zo’n cluster van problemen helpen?

De film van early life stress Allereerst maakt u een ‘film’ van de gezondheid van uw cliënt. Je vraagt door en kijkt voorbij de symptomen naar de achterliggende oorzaken die je cliënt hebben gemaakt tot wie die nu is. Dan zul je zien dat de depressieve gevoelens niets te maken hebben met een ‘slecht’ karakter; vaak blijkt de oorzaak te liggen in negatieve ervaringen in het vroege leven.

Neem eenzaamheid of angst na de geboorte, bijvoorbeeld door een afwezige moeder. Dit kan fysieke afwezigheid zijn – bijvoorbeeld vanwege complicaties bij de geboorte – maar ook emotionele. Zo kan een postnatale depressie bij de moeder levenslange effecten hebben op de sociale, emotionele, cognitieve en zelfs lichamelijke ontwikkeling van het kind (Murray 1997, O’Hara 2013). Maar waar ligt de fysieke link tussen het vroege leven en de latere volwassenheid?

Epigenetisch programma Onderzoek dat in 2017 verscheen in het vakblad Science onderstreept waarom negatieve ervaringen in het vroege leven zo’n vergaande impact hebben. De onderzoekers ontdekten dat jonge muizen die vlak na de geboorte geen moederzorg kregen, onderdrukte gehaltes Orthodenticle homeobox 2 (Otx2) hadden in het hersengebied, genaamd ventrale tegmentum (Peña 2017). Onderdrukking van deze epigenetische transcriptiefactor zorgde in dit hersengebied voor afwijkende transcriptie van honderden genen. Als volwassen muizen vertoonden deze muizen onder stressvolle omstandigheden vaker depressief gedrag dan de controlegroep. Daarentegen kon een overexpressie van Otx2 de consequenties van de stress in de kinderjaren terugdraaien. De mate van Otx 2-expressie wordt dus vroeg in het leven bepaald en heeft een levenslange impact op de stressgevoeligheid en mentale gezondheid. “Een verstoorde moederzorg geeft het ventrale tegmentum een langdurige gevoeligheid voor depressie. Dit is al waarneembaar voordat er sprake is van gedragsverandering”, aldus de onderzoekers.

Ventrale tegmentum Het ventrale tegmentum is een extra interessant stukje van de puzzel.

Het gebied bevindt zich aan de onderkant van de middenhersenen en staat aan de basis van het mesocorticolimbisch dopaminesysteem en maakt onderdeel uit van het beloningssysteem. Veranderde epigenetische transcriptie van deze systemen grijpt diep in op cognitie, motivatie, intense emoties en verslavingsgevoeligheid. Verstoorde cognitie,

TCC Magazine | 69

EARLY LIFE STRESS

gebrek aan motivatie en moeite met het ervaren van emoties gaan hand in hand met depressieve gevoelens.

Evolutionair geconserveerd Het onderzoek bij muizen kan volgens de onderzoekers als blauwdruk gebruikt worden voor hoe het bij mensen werkt. Veel van de neurale en hormonale mechanismen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan en behouden van moederbinding, sociale binding en seksuele binding zijn namelijk sterk evolutionair geconserveerd tussen de verschillende zoogdiersoorten (Broad 2006). Bovendien liet eerder onderzoek bij mensen al zien dat stress in het vroege leven de kans op depressie en andere psychische aandoeningen vergroot (Opp 2016). “Het ultieme translationele doel is om het onderzoek naar behandelstrategieën te bevorderen voor mensen die stress en trauma hebben opgelopen in de kindertijd”, aldus de onderzoekers.

“De early life stress in de vorm van moeder-kind-scheiding en pijn door medische handelingen verandert het micro­bioom van het kind.”

Epigenoom en microbioom Bij de studie ontbreekt helaas verdere informatie omtrent de relatie tussen darm, microbioom en hersenen. Heeft een verstoorde ontwikkeling van de darmflora hier een rol gespeeld? Zonder moederzorg is er ook geen huid op huid contact en geen borstvoeding, dus geen overdracht van belangrijke immunoglobulinen en huidflora. Een recent onderzoek van D’Agata et al. heeft wel aangetoond dat het microbioom van premature kinderen die hun eerste dagen of weken doorbrengen op de neonatale afdeling, een andere samenstelling heeft dan de controlegroep (D’Agata 2019). De early life stress in de vorm van moeder-kindscheiding en pijn door medische handelingen verandert dus het microbioom van het kind. In welke mate dit ook de expressie van transcriptiefactoren kan beïnvloeden, meer bepaald Otx2, is nog niet duidelijk.

Kennis in de praktijk Wat wel duidelijk is, is dat er een relatie is tussen het microbioom en epigenoom. Het epigenoom bestaat uit alle externe prikkels die ons DNA aansturen, die genen aan of juist uit zetten. Stressoren in het vroege leven hebben hun weerslag op de darmen en zorgen voor epigenetische veranderingen in het hele genoom (Opp 2016, Chen 2017). Gelet op het feit dat Otx2 een epigenetische transcriptiefactor is, is deze mogelijk beïnvloedbaar door externe prikkels zoals metabolieten van ons microbioom of nutriënten. Interventies op het gebied van optimalisering van de darmflora (voeding, beweging, pre- en probiotica) en voeding/ voedingsstoffen die het epigenetisch milieu kunnen beïnvloeden. Bijvoorbeeld eten volgens het oervoedingspatroon kan dus mogelijk een positieve uitwerking hebben op Otx2. Daarnaast is deep learning een middel om de mindset van je depressieve cliënt te veranderen; neem je cliënt dus mee in wat de oorzaak is van zijn depressieve gevoelens en geef hem inzicht in de manier waarop jouw interventies deze veranderen.

Referenties kunnen opgevraagd worden bij de redactie.

Dit artikel wordt mogelijk gemaakt door Natura Foundation: www.naturafoundation.nl

TCC Magazine | 71

Wanneer we zeggen dat de voornaamste bijdrage van de hedendaagse psychologie aan de kennis van de mens het idee van de onbewuste geest is, moeten we voorzichtig zijn met onze woorden. Want het idee ‘onbewuste’ is zeker geen onderdeel van alle hedendaagse psychologie, en de richtingen waarvan het wel een onderdeel is, hebben enigszins verschillende opvattingen over het onderwerp.

Het idee wordt voornamelijk geassocieerd met de namen Freud, Jung en Adler, maar er is niet één naam die hun drie richtingen dekt. Freuds systeem is de psychoanalyse; dat van Jung is analytische psychologie; dat van Adler is individuele psychologie. Maar er is eigenlijk geen reden waarom we ze niet allemaal psychoanalyse zouden kunnen noemen, want als we ze, zoals vaak gedaan wordt, samenvoegen onder het begrip ‘hedendaagse psychologie’ vallen daar meteen belangrijke systemen als ‘gestalt’ onder, waarin het idee van het onbewuste geen rol speelt. In de populaire opvatting leert de psychoanalyse dat de mens

“Het onbewuste heeft zijn fysieke evenbeeld in de toestand dat je je onbewust bent van verschillende fysieke organen en processen.” een onbewuste geest heeft; dit is strikt genomen niet waar, want het onbewuste dient niet begrepen te worden als een eenheid of een mentaal organisme dat een omschreven plaats en identiteit heeft. Er is geen feitelijke scheiding tussen het onbewuste en de rest van het menselijke organisme, want het staat in ongeveer dezelfde relatie tot de geest als waarin de klieren, de lever, de nieren, enzovoort, tot het lichaam staan: ze maken een wezenlijk deel uit van het lichaam, maar we zijn ons er gewoonlijk niet van bewust. Het enige verschil is dat het onbewuste geen vastomlijnde grenzen heeft. Het bestaat eerder uit de toestand waarin je je niet gewaar bent van verlangens, impulsen, neigingen, reacties en fantasieën in je mentale

72 | TCC Magazine

en emotionele make-up. Het heeft zijn fysieke evenbeeld in de toestand dat je je onbewust bent van verschillende fysieke organen en processen.

Er wordt echter weinig of geen melding gemaakt van het onbewuste in de bestaande religieuze, mystieke en occulte filosofieën. Veel geïnteresseerden in deze materie staat het idee zelfs tegen, en Freud, de vader van de psychoanalyse, heeft men nooit vergeven dat hij religie voor een neurose hield. De meerderheid van gelovige mensen, of ze nu orthodox of vrijzinnig van overtuiging zijn, beschouwt in feite de psychoanalyse in al haar vormen als een nieuwlichterswetenschap, die openlijk tot doel heeft alle nobele impulsen van de mens belachelijk te maken door ze aan onderdrukte seksualiteit toe te schrijven. Vaak is de verachting die voor de psychoanalyse ten toon wordt gespreid, wel verdiend, maar dat zou ons niet blind moeten maken voor een zekere hoeveelheid goud tussen het stof.

De moeilijkheid met deze nieuwe wetenschap zit hem niet zozeer in de psychoanalyse als wel in de psychoanalytici.

We zouden de professor kunnen noemen die hoofd is van een zekere bekende kliniek, die zijn leven wijdt aan het bestuderen van inktvlektesten. Men verzoekt de patiënt een klodder inkt op een stuk papier te laten vallen en vraagt hem plotseling waar die volgens hem op lijkt. Een beetje in de war gebracht en met gevoel voor humor grijnst de patiënt meestal en zegt iets als: ‘O, misschien een olifant met wratten?’, waarop de professor afwezig begint te kijken en mompelt: ‘Heel significant. Zeer interessant.

Een olifant, ja. Met wratten. Buitengemeen interessant.’

Dit geval is niet ongebruikelijk, want met het vreemde gedrag van psychoanalytici en psychiaters zou je boeken kunnen vullen. Ik heb afgestudeerde medische doctorandussen het geval van een jongetje horen bespreken wiens neiging tot bedwateren ongetwijfeld te wijten was aan zijn onbewuste identificatie met Jupiter Pluvius, de regengod. Nog meer zegt het bijeenkomen van dokters en patiënten in zomercursussen, waar mensen je bij je hand pakken, in je ogen kijken en je vragen of je een extravert of een introvert bent. Dergelijke vormen van psychologie hebben in razend tempo alle symptomen van een excentrieke godsdienst aangenomen. Maar zoals er in de mystiek en het occultisme behalve oprechte studenten ook debielen en charlatans zijn, heeft ook de psychologie haar

FILOSOFIE

hoogte- en dieptepunten, zowel wat betreft haar ideeën, als haar beoefenaars. Ze kent ook dezelfde interne conflicten, dezelfde onverdraagzaamheid, hetzelfde dogmatisme, dezelfde persoonsverheerlijking, maar men kon nauwelijks anders verwachten; de wederzijdse verachting tussen godsdienst en psychologie is een kwestie van de pot die de ketel verwijt dat hij zwart is.

Boekfragment uit: Word wat je bent Alan Watts www.samsarabooks.com

Ondanks alles heeft de psychoanalyse echter een uitgesproken en waardevolle bijdrage te bieden aan wie in onze tijd godsdiensten bestudeert.

Ik zeg ‘in onze tijd’, want de psychoanalyse is in wezen een hedendaagse remedie voor een hedendaagse kwaal; zij bestaat voor die periode in de mensgeschiedenis, waarvoor het onbewuste een probleem vormt; en het is een probleem sinds de mens zich begon in te beelden dat al zijn moeilijkheden van ziel en leefomgeving alleen met de kracht van de menselijke rede opgelost zouden kunnen worden. De oude wegen van mystiek en occultisme losten het probleem van het onbewuste op vanaf het begin, nog voor het een probleem werd, want hun eerste eis was dat de mens zichzelf moest kennen. Waarop hij heel snel merkte dat de enorme, brute krachten van de natuur hun tegenhangers hadden in zijn ziel, dat

zijn wezen niet een eenvoudige eenheid was, maar een pantheon van goden en demonen. Alle goden van de oude geloofsstelsels waren bij de ingewijden zelfs bekend als de bewoners, niet van de Olympus, maar van de menselijke ziel. Ze waren niet louter voortbrengselen van de menselijke fantasie, net zomin als zijn hart, longen en maag.

Integendeel, het waren zeer reële krachten die zowel hoorden bij de natuur (de macrokosmos) als bij de mens (de microkosmos). Occultisme was daarom de kunst om met je goden en demonen te leven, en je moest weten hoe je in jezelf met hen moest omgaan, voordat je je in de kosmos met hen kon verstaan. De ouden begrepen de wetten waaraan de mens zich moest houden om met hen te leven, hoe door liefde de goden je vrienden werden en de demonen je dienaars. Bij elk inwijdingsritueel was het noodzakelijk door dat dal van de schaduw te gaan waar de neofiet de Bewaker van de Ingang ontmoet en al die verschrikkelijke krachten van de ziel. Maar het ritueel kon alleen succes hebben als hij ze met liefde tegemoet trad en hen herkende als manifestaties van dezelfde goddelijkheid als waar zijn eigen ware zelf uit bestond. Door deze liefde verbrak hij hun betovering en werd hij een echte ingewijde.

Alan Watts (1915 – 1973) was een Engels filosoof, schrijver en spreker. Hij is met name bekend geworden als een van de pioniers die de oosterse filosofie bij een breed westers publiek bekend heeft gemaakt. Dertig jaar na zijn dood heeft zijn zoon Mark deze bijzondere verzameling teksten samengesteld, waarvan de meeste nog niet eerder in boekvorm zijn verschenen. In dit boek voert hij de lezer, in twintig hoofdstukken, langs tal van religieuze stromingen en religies zoals het taoïsme, boeddhisme, zenboeddhisme, christendom en hindoeïsme. Daarnaast bevat de bundel teksten over psychologie en psychotherapie, waarin Watts zich afvraagt of het begrip ‘het onbewuste’ wel bestaat.

TCC Magazine | 73

Colofon Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@inspiredcommunications.nl Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert en Ria Teeuw E-mail: maartje@inspiredcommunications.nl Eindredactie Marianne Smits en Charlotte Simons

NFG zorgt voor werk

Redactieadres Hoofdstraat 21 6994 AC De Steeg Telefoon: 06 23 63 38 65 E-mail: redactie@inspiredcommunications.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Hoofdstraat 21 6994 AC De Steeg Telefoon: 06 23 63 38 65 E-mail: info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp | www.eefjekleijweg.nl Druk Damen Drukkers Lezersservice TCC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG, ALIP, de leden van TPnet, NKS en Rosegarden en aan studenten van diverse toonaangevende opleiders.

Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: € 39,95.

De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan.

U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan.

Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@inspiredcommunications.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-in- formatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ©Copyright Niets uit deze uitgave mag worden over- genomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing.

Alle rechten voorbehouden.

74 | TCC Magazine

Ben je coach, psycholoog of therapeut en wil je een contract voor de Wmo of Jeugdwet met de gemeente aanvragen?

Ga dan naar de speciaal voor NFG-hulverleners opgerichte website: www.zorg-tender.nl.

Het aanvragen van een zorgcontract werkt heel gemakkelijk. Meld je aan en ontvang advies op maat.

HOGE DOSERING D3 MET K2

De beste combinatie voor het behoud van sterke botten Vitamine D3 en K2 versterken elkaar als synergisten.

Vitamine D3 draagt ertoe bij dat calcium goed wordt opgenomen uit de voeding en vitamine K2 zorgt vervolgens voor de opname van calcium in de botten. Bovendien draagt vitamine K2 bij tot een normale bloedstolling en ondersteunt vitamine D3 het immuunsysteem.     

Hoge dosering met 75 mcg D3 en 90 mcg K2 Actieve, goed opneembare vormen K2 in de natuurlijke vorm menaquinone-7 (MK7) In een vetmatrix van extra vierge olijfolie Het belang van deze combinatie is gebaseerd op recent wetenschappelijk onderzoek

www.bonusan.com/d3k2

NIEUW!

QUERCETINE-PS Met verbeterde biologische beschikbaarheid door Phytosome®-technologie bevat Quercefit®, een combinatie van quercetine uit honingboom en fosfatidylcholine biologische beschikbaarheid 10-20 keer groter door Phytosome®-technologie Quercetine is een van de belangrijkste en best on-

keer betere opname en biologische beschikbaarheid

derzochte bioflavonoïden. Het komt van nature voor

heeft dan pure quercetine.

in diverse voedingsmiddelen, waaronder appels, bessen, koolsoorten en uien. Net als andere bioflavonoiden staat quercetine erom bekend dat het zeer slecht opgenomen wordt in het lichaam vanwege de lage oplosbaarheid in water (en dus in waterige spijsverteringssappen). Uit onderzoek blijkt dat quercetine in een homogeen mengsel met fosfatidylcholine (in zogenaamde fytosomale vorm) een tot wel 20

Quercetine-PS van Vitals bevat quercetine uit natuurlijke bron (honingboom, Sophora japonica). De opname en biologische beschikbaarheid van quercetine in Quercetine-PS is sterk verbeterd door toepassing van de gepatenteerde Phytosome®-technologie van de Italiaanse producent Indena. Lees meer over Quercetine-PS op Vitals.nl of bel 075-6476050.

ELKE DAG BETER

WWW.VITALS.NL