TCC Magazine editie 5-2022

Supplemed Resveratrol 200

de succesformule van Resveratrol, Vitamine C, Vitamine D, Zink en Selenium in één tablet

✓ Beschermt, als antioxidant, cellen en lichaamsweefsel tegen oxidatieve beschadiging2

✓ Draagt bij tot een normale werking van het immuunsysteem1

✓ Gunstig effect op de cardiovasculaire gezondheid2

✓ Met 200mg Veri-te TM 98% trans-resveratrol Geschikt voor vegetariërs

✓ Zeer gunstige prijs door de hoog geconcentreerde samenstelling

1 tablet bevat

• 200mg Resveratrol (Veri-te TM)

• 1000mg Vitamine C 25mcg (1000ie) Vitamine D3 10mg Zink 82,5mcg Selenium

Als de inhoud telt ……. kies je voor Supplemed Resveratrol 200

1Door de aanwezigheid van Vitamine C en D, Selenium en Zink.

2Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.

Veri-teTM is een handelsmerk

Jurk

Mijn dochter zegt de dingen die ze ziet, graag hardop. Laatst vroeg ze: “Waarom heeft dat jongetje een jurk aan?” Een vraag met veel mogelijke antwoorden, maar op dat moment zag ik er maar 2. Dus ik zei: “Of dat jongetje houdt van jurken, óf het is een meisje met kort haar.”

Mijn dochter vond het vreemder dat er meisjes zijn met kort haar, dan jongetjes die van jurken houden.

Voor kinderen zijn de verschillen tussen jongens en meisjes vaak heel duidelijk. Ook al is er tegenwoordig zoveel meer mogelijk dan de goede, oude stereotypen, toch overheersen de oude gedachten nog steeds. Of althans, dat merk ik op om me heen kijkend. Meisjes hebben lang haar, dragen jurken en spelen met poppen en jongens hebben kort haar, dragen broeken en spelen voetbal.

Over de man-vrouw verschillen is ontzettend veel geschreven en valt nog ontzettend veel meer te schrijven. Maar in deze editie van TCC Magazine komt een specifiek verschil aan bod: de verschillen tussen mannen en vrouwen in de zorg. En dan niet in de zin van mannen en vrouwen die werken als zorgprofessionals, maar mannen en vrouwen als patiënten in de zorg. We interviewden Mirjam Kaijer en spraken met haar over genderspecifieke zorg. Ze schreef het boek Ik ben geen man. Waarom er zoveel vrouwen zijn met onverklaarbare gezondheidsklachten. Mirjam ging op zoek naar antwoorden op de vraag hoe het komt dat er zoveel vrouwen met onbegrepen gezondheidsklachten rondlopen. Vergeleken met landen als Canada en de Verenigde Staten loopt Nederland achter de feiten aan. “Het lichaam van de man is nog steeds de norm waar medische kennis in Nederland op is gebaseerd’, onderschrijft ook prof. dr. Bart Fauser, hoogleraar Voortplanting en Gynaecologie.

Naast het interview hebben we natuurlijk weer tal van interessante artikelen voor je verzameld. Zo kun je onder andere een diepteartikel lezen over PMS- en overgangsklachten. Katja van Meurs gaat in op het Prikkelbare Darm Syndroom en therapie, en je kunt lezen waarom veel mensen te diep ademen.

We wensen je weer veel leesplezier.

Sacha van den Ende MET MIRIAM KAIJER Coach Magazine is een initiatief van:

Policosanol Berberine Q10

1 per dag cholesterol formule

Zuiver berberine-extract uit de wortels van de Berberis aristata

Berberine draagt bij aan het behoud van een gezonde bloedsuikerspiegel*

Berberine ondersteunt het behoud van een normaal cholesterolgehalte* Knoflook-extract bevat 3% allicine

Extra ondersteuning van de formule door artisjok en bio-actief Q10

Te gebruiken als vervanger voor rode gist rijst Extra beschermende, natuurlijke pullulan capsule

Geschikt voor veganisten

Omdat er is gewerkt met extracten en bio-actief Q10, past deze formule in 1 kleine capsule, wat het slikken vergemakkelijkt. Deze formule is een goed alternatief voor rode gist rijst.

Samenstelling per vegetarische pullulan capsule:

RI%

Berberis aristata extract (uit 7500 mg berberine) 150 mg Policosanol (60% octacosanol uit suikerrietwas) 20 mg CavaQ10 (Bio-actief Q10) 30 mg Artisjok blad-extract (uit 375 mg artisjok) 75 mg Knoflook extract (uit 1125 mg knoflook/3% allicine) 75 mg Chroom picolinaat 80 mcg 200

• Policosanol Berberine Q10

* Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

Interview met Mirjam Kaijer

Mirjam Kaijer treedt met haar boek in de voetsporen van Janneke Wittekoek en Angela Maas, cardiologen die met succes aandacht vroegen voor het vrouwenhart. Omdat hartaandoeningen bij vrouwen zich anders voordoen dan bij mannen, zien artsen die vaak over het hoofd en komen pas in actie als de situatie levensbedreigend wordt. De zogeheten genderparadox. Mirjam trekt namens veel ervaringsdeskun dige vrouwen aan de bel. ‘Niet alleen het vrouwenhart wordt anders ziek dan het mannenhart, het geldt voor elke cel en voor elk orgaan in het vrouwenlichaam’, aldus de artsen en wetenschappers die zij voor haar boek interviewde. ‘De medi sche zorg is helemaal afgestemd op de man, waardoor gelijke behandeling tot ongelijke gezondheid leidt.’

Gatenkaas

En als iemand weet dat dit zo werkt, is zij het wel. Haar eigen medische zoektocht naar een juiste diagnose duurde tien jaar. In die tijd had ze een waaier aan uiteenlopende klachten als vermoeidheid, spierpijn, pijnlijke gewrichten, excessieve kouwelijkheid, botontkalking, gebitsproblema tiek, moeite met slapen. Algehele malaise. De laatste jaren namen de klachten steeds meer toe en werd het allemaal steeds erger. Als die botontkalking doorzet, word ik nog een wandelende gatenkaas, zo illustreerde ze destijds de situatie die haar regelmatig tot wanhoop bracht. Ondanks de vele checks en tests op onder andere calcium-, vitamine B12- en ijzergehalten, schildklier- en ontstekingswaarden kwamen de artsen niet verder dan fibromyalgie of ze gooiden het op de overgang: ‘Je hebt een klein beetje verhoogde calciumspiegel, maar dat stelt weinig voor.’ Ook kreeg ze te maken met dood doeners als ‘je pijngrens is erg laag’, ‘het zit tussen je oren’ en ‘je hebt last van KHKD, ofwel klachtje hier, klachtje daar’.

Sloopkogel

In 2020 ontmoette ze een wildvreemde vrouw op een forum, niet medisch onderlegd, die haar op het juiste spoor zette: primaire hyperparathyreoïdie (pHPT), een goedaardige tumor op een van de vier bijschildklieren waarbij deze te veel parathormoon aanmaken. Goedaardig, maar met een kwaadaardige uitwerking op de organen. Een aandoening die twee keer zoveel vrouwen treft als mannen. ‘In Nederland is het uitgangspunt dat een operatie niet nodig is bij een beetje afwijkende waarde, alleen maar periodieke controle. In de VS is dat anders; daar stellen ze dat je altijd geopereerd moet worden om te kunnen genezen.’ Ze reisde naar de VS voor een succesvolle operatie, herstelde en kon haar geluk niet op dat ‘de sloopkogel niet langer op haar botten beukte’.

Tegenwoordig slaapt ze weer goed en staat ze vol energie ’s ochtends naast haar bed. Enige tijd na haar operatie kwam ze erachter dat haar tumor al jaren geleden op een echo zichtbaar was en dat er meer belangrijke aanwijzingen zijn geweest die over het hoofd waren gezien.

Misvatting

Mirjam: ‘In Nederland wordt ervan uitgegaan dat een ‘beetje’ verhoogde calciumwaarde onschuldig is en je pas moet ingrijpen als die waarde hoger wordt. Dat is een misvatting. Het is de duur die schadelijk is volgens de Amerikaanse arts die me opereerde. En een ‘beetje verhoogd’ kan dus ook schade aanrichten. Met name vrouwen in de overgang krijgen er last van. 1 op de 250 vrouwen blijkt dit te hebben en er zijn zelfs geluiden dat het zich bij één op de vijftig voordoet, aldus Scandinavische cijfers. Als je die goedaardige tumor niet opereert, lopen vrouwen groot risico op borstkanker, harten vaatziekten, osteoporose, depressies en zelfs borst- en darmkanker. Dan wordt daarop ingezoomd en niemand legt het verband met de tumor. Nu ik ben geopereerd, heb ik op wat restverschijnselen na nergens meer last van. In Michigan ontmoette ik een vrouw bij wie de tumor ook verwijderd zou worden en die een paar maanden daarna een pacemaker zou krijgen. Maar na de verwijdering was die pacemaker niet meer nodig.’ Zeker op het gebied van vrouwenzorg zijn Amerika en Canada veel verder, had cardiologe Angela Maas haar verteld toen Mirjam haar interviewde voor haar boek.

Bloedwaarden ‘Ik heb een stichting opgericht, Voices for Women, waarin we ons hard maken om vrouwen met onverklaarde gezond heidsklachten erkenning te geven en hun verhaal te delen via een meldpunt. De meeste klachten ontstaan als vrouwen gaan menstrueren. Daarna zien we een piek rondom beval lingen en een grote stijging ten tijde van de overgang. Er zijn bijvoorbeeld vrouwen van 90 die nog steeds opvliegers

Van alle patiënten met onverklaarde gezondheids klachten is 80% vrouw. Voor mensen met auto-im muunziekten geldt: fibromyalgie 85%, MS 85%, CVS 80%, Lymedisease 75% en ziekte van Hashimoto 90%.

hebben waarvan sommige huisartsen zeggen dat dat niet mogelijk is. Maar dat is het wel. In sommige landen bepalen artsen de bloedwaarden van vrouwen die de pil gaan gebruiken. Als zo’n meisje later klachten krijgt, hebben ze altijd een uitgangspunt van vóór ze overging tot deze vorm van anticonceptie. Dat is ook bruikbaar als iemand later zwanger wil worden of als dat niet lukt, geven deze artsen aan. Zo’n bepaling zou in dit land ook moeten gebeuren. Overigens is het van de gekke dat artsen en specialisten maar zo kort tijd krijgen voor hun patiënten. Het is belangrijk dat ze gelegenheid hebben om te puzzelen. Ik had meer dan tien klachten. Tijdens zo’n kort consult bedacht ik van tevoren welke ik wel en welke ik niet zou vertellen. Dat is toch te krankzinnig voor woorden? Hormoongerelateerde problemen moeten beter onderzocht worden voor een adequatere zorg en afstemming.’

Gefascineerd

Op de vraag of haar boek voortkomt uit boosheid of veront waardiging, schudt ze haar hoofd: ‘Nee, dat is niet wat me drijft, eerder ben ik gefascineerd door de vraag waarom dit aan de hand is. Misschien was ik in eerste instantie wel geneigd om naar de artsen te wijzen, maar dat zou niet terecht zijn geweest. Het komt door het systeem dat het fout gaat. Artsen lopen zelf ook aan tegen het feit dat er te weinig onderzoek is gedaan naar het lichaam van de vrouw. Ik heb een enorme drive om met mijn eigen ervaringen en die van andere vrouwen het verschil te maken en te kijken hoe we de gezondheidszorg kunnen verbeteren. Mensen labelen me soms als feminist of activist, maar ik ben eerder een fulltime lobbyist, iemand die de feiten laat zien. Iemand die net als heel veel artsen en wetenschappers namens de vrouwen pleit voor ongelijke behandeling van mannen en vrouwen in de gezondheidszorg omdat ik merk dat er nog weinig bewustwording op is. Ik probeer als erva ringsdeskundige met alle levensverhalen van de vrouwen mijn steentje bij te dragen want er wordt nog steeds veel te weinig onderzoek gedaan naar het vrouwenlichaam en hoe dat lichaam van ons ziek wordt.’

Labiel

Mirjam is daarbij voorstander van een holistische kijk: ‘En ook dat kan alleen maar als er meer onderzoek komt en artsen voldoende tijd krijgen vanuit het systeem. Nu is dat niet zo en daar zitten gevaren aan. Als je dan een afslag inslaat, kan dat de verkeerde zijn. Zo krijgen vrouwen die emotioneel zijn het stempel ‘labiel’ en worden door verwezen naar de GGZ. Of ze worden aangemerkt als moeilijk. Maar die vrouwen zijn niet moeilijk, ze hébben het moeilijk. Zelf heb ik ook meegemaakt dat een zorg verlener in mijn dossier schreef dat ik labiel was omdat ik voor de derde keer in tranen uitbarstte. Maar ik was emotioneel en dat is iets heel anders. Het vereist intelli gentie en voldoende kennis van een zorgverlener om op de juiste manier te kijken. Anders zegt deze al snel zoiets als ‘je moet het rustiger aandoen’ of ‘heb je de dood van je

De stichting Voices for Women is een platform voor vrouwspecifieke zorg dat als doel heeft de gezondheidszorg voor vrouwen te verbeteren. Het fungeert als denktank, kennisplatform en meldpunt. De organisatie pleit voor meer onderzoek naar het lichaam van de vrouw.

www.voicesforwomen.nl

moeder wel verwerkt?’ Tussen de regels door zegt iemand dat je het jezelf aandoet. Je moet een vrouw eerst goed onderzoeken, ook de lichamelijke en psychische klachten en je realiseren dat die met elkaar te maken kunnen hebben. Ik had altijd het gevoel dat ik tegenover mezelf werd geplaatst. Het was me liever geweest als een arts destijds had toegegeven dat hij of zij er te weinig van wist, dan had ik het op een juiste manier kunnen wegzetten in mijn hoofd in plaats van voortdurend aan mezelf te twijfelen. Ook krijgen we veel brieven van vrouwen die antidepressiva hebben gekregen. Daar kunnen ze heel heftig op reageren omdat de doses daarvan zijn afgestemd op mannen. Vervolgens belanden ze van het ene pilletje in de andere. Soms worden dat dan zelfs antipsychotica. Nou, zie er dan nog maar eens uit te komen.’

Kilometers

Een poos geleden interviewde Mirjam een gynaecoloog die zich net als zij voor dit onderwerp inzet. ‘Ik vroeg haar welke stappen we moeten gaan nemen.’ Ze antwoordde: ‘Stappen nemen? We moeten kilometers maken!’ Helaas

“Artsen lopen zelf ook aan tegen het feit dat er te weinig onderzoek is gedaan naar het lichaam van de vrouw.”

Speciaal voor die ene periode in de maand.

heeft ze hiermee niet overdreven. Angela Maas heeft me verteld dat de meeste ziekenhuizen nog niet eens met genderspecifieke zorg zijn gestart. Omdat de complementaire zorg is gebaseerd op de holis tische visie, ziet Mirjam die als een verrijking. Wel ziet ze een valkuil voor vrouwen met onverklaarde klachten: ‘Blijft een medische diagnose uit, dan zijn ze vaak geneigd om van alles te proberen. Ik raad ze altijd aan het kaf van het koren goed te scheiden en te controleren of de behan delaar medisch onderlegd is. Zo hoor ik nog wel eens over influencers die een cursus hormonen volgen van twee dagen en zich daarna deskundige noemen. Dan moeten de alarmbellen gaan rinkelen. Het is een dringend advies om goed te kijken naar de achtergrond van de behandelaar, hoe die is opgeleid en zorgvuldig te bepalen of die persoon geschikt is om je op dit gebied van advies te dienen.’

Alert

Voor complementair behandelaars heeft ze ook een raad: ‘Klachten van de bijschildklier lijken erg op fibromyalgie en overgangsklachten. Ze bereiken een piek tijdens de overgang en daarna. Zorg dat vrouwen met dergelijke klachten zich laten checken op calcium- en vitamine D-waarden en het parathormoon. Wees alert als je cliënt te horen krijgt dat de calcium maar een beetje verhoogd is en stuur dan direct door naar een goede internist. Dat is echt heel belangrijk. Wees je bewust dat bij vrouwen in de overgang twee keer zoveel auto-immuunaandoe ningen, depressies en angststoornissen voorkomen. Vaak problemen die hormoongerelateerd zijn. Vrouwen krijgen nog te vaak de verklaring dat de klachten ontstaan uit

een slechte jeugd, ze het te druk hebben of te veel ballen in de lucht moeten houden. En wees ook alert bij jonge vrouwen die de pil gebruiken. Laatst schoof ik aan in de talkshow van Humberto Tan. Naast me zat een jonge jour nalist die tien jaar angststoornissen had gehad. Ze stopte met de pil en weg was de angst. Omdat sommige klachten heel geleidelijk en soms pas na maanden na het begin van pilgebruik ontstaan, worden die snel aan iets anders geweten. Blijf dus bewust.’

Reference man Hoewel Mirjam Kaijer het probleem van de genderpa radox in de medische zorg breed heeft besproken in haar boek, blijkt het onderwerp nóg breder dan dat. De hele samenleving is afgestemd, getest en gebouwd op de ‘standaardman’: blank, 1 meter 80 m lang en 70 kilo zwaar. Journalist en programmamaker Sophie Frankenmolen maakte er een serie van vier programma’s over, Reference man, wat als je niet op hem lijkt?, begin dit jaar uitge zonden op NPO3. Ze liet onder andere zien dat de gevolgen van een auto-ongeluk doorgaans groter zijn voor vrouwen omdat het interieur van de auto ontworpen is op de man en dat zelfs de stad is ingericht op zijn welbe vinden. Er is sprake van een bias, een vooringenomenheid die ook is verwerkt in algoritmes. Het fenomeen is zo wijdverbreid dat we het normaal zijn gaan vinden. Totdat we het zien.

www.mirjamkaijer.nl

“Het onderwerp blijkt nog breder. De hele samenleving is afgestemd, getest en gebouwd op de ‘standaardman’: blank, 1 meter 80 m lang en 70 kilo zwaar.”

Samen intelligent bewegen voorpersoonlijke groei

Ons lichaam is ontworpen om te bewegen en het is ook ontworpen om samen met anderen te bewegen. Beweging is bovendien een handige spiegel voor gedrag. Gedragingen tijdens het doen van fysieke oefe ningen geven heldere inzichten over gedragspa tronen op andere vlakken van een mensenleven, privé en op het werk. We kunnen lichaamsbeweging dus intelligent inzetten voor persoonlijke groei en als remedie voor stress, burn-out en depressiviteit.

Het is misschien wel de grootste uitdaging op de wereld: de ander. Maar die ander kan een cruciale rol spelen op weg naar onze ultieme verlangens. Tegenwoordig bewegen we niet alleen minder, we kiezen ook steeds vaker voor beweegactiviteiten waarbij we geen anderen nodig hebben. Dat is zonde, want door je lichaam samen met anderen te bewegen, kun je als mens sneller groeien. Door samen te bewegen is de ervaring rijker, ontwikkelen de hersenen zich beter en leer je sneller. Hoe we bewegen, bepaalt hoe we denken en wat we voelen. Als we dat sámen doen, ontstaat er een krachtig speelveld dat je kunt gebruiken voor persoonlijke groei.

JIJ MOET MIJN GRENZEN BEPALEN Neem Steven, 44 jaar. Hij werkt al meer dan twintig jaar als instructeur voor luchtmobiele soldaten. Hij is opgeleid om grenzen te doorbreken en verder te gaan waar anderen stoppen. Nu is hij langdurig ziek geworden. Hij wil graag weer aan het werk, maar daarvoor zit hij te slecht in zijn vel. Samen met collega’s die ook langdurig zijn uitgevallen zit hij in een groep om te re-integreren. In dit traject is een beweegprogramma opgenomen van twaalf weken dat door mij en mijn team ontworpen is. Vandaag is de eerste sessie. Twee keer per week brengt hij twee uur met ons door, twaalf weken lang. Benieuwd naar wat er komen gaat, heeft hij zich in comfortabele kleding gehesen en staat buiten op het veld.

De eerste opdracht voor de groep is eenvoudig: maak uitvalspassen, totdat je niet meer wilt en dan stop je. Daar gaat Steven, met frisse tegenzin: het linkerbeen stapt naar voren, het onderbeen maakt een hoek van negentig graden met de grond en het achterste been gaat naar beneden tot de rechter knie bijna de grond raakt. Dan komt hij weer omhoog, zet zijn achterste voet naast de voorste voet en zo staat hij na precies één grote stap weer rechtop. Vervolgens stapt hij met het andere been – het rechterbeen – naar voren en voert hetzelfde riedeltje uit. Zo stapt hij voorwaarts. De hamstrings, quad riceps en de bilspieren spannen zich behoorlijk aan, maar krachttraining is niet het doel van deze oefening.

“Hoe we bewegen, bepaalt hoe we denken en wat we voelen. Als we dat sámen doen, ontstaat er een krachtig speelveld dat je kunt gebruiken voor persoonlijke groei.”

De coach observeert zijn gedrag. Steven stapt vooruit, en vooruit, en vooruit. Voorlopig lijkt hij niet van plan te gaan stoppen. Waar anderen stoppen, stapt Steven door. Hij gaat zo ver vooruit dat hij het hele sportveld oversteekt en de coach zich afvraagt of hij in de verte zal verdwijnen. Net op het moment dat je denkt dat het niet lang meer kan duren, zakt hij door zijn knieën. Zijn lichaam valt zijwaarts op de grond en de coach spurt op hem af: ‘Gaat het? Waarom ben je niet eerder gestopt?’ Hij blijft op de grond liggen, fronst zijn wenkbrauwen en kijkt omhoog: ‘Jij moet mijn grenzen bepalen! Zo niet dan zal ik door blijven gaan tot ik niet meer kan!’

WE ZIJN ONZE GRENZEN KWIJT

De meesten van ons zijn geen militair, dus het voor beeld lijkt misschien extreem in ons eigen dagelijkse leven. En toch gaan we allemaal weleens – of vaak over onze grenzen heen. Als je het bewaken van je

grenzen in handen van de ander legt, kun je jezelf niet beschermen. Dan gaat het mis. Als Steven weer aan het werk wil en zijn vak op een duurzame manier wil uitoe fenen, zal hij moeten leren zijn grenzen te bewaken. Het slechte nieuws is dat velen uitvallen op het werk doordat ze hun grenzen niet goed bewaken, of zelfs niet weten aan te voelen. Het goede nieuws is dat dit een vaardigheid is die relatief snel aan te leren is.

DRIE TYPEN GRENZEN

Om meer grip te krijgen op grenzen, verdelen we ons lichaam in drie categorieën: fysiek, mentaal en emotio neel. Op elk niveau kun je tegen grenzen aan lopen. Het ene type grens heeft effect op het andere type grens. Stel dat je fysiek bent uitgeput door een pittige training of wedstrijd, dan zullen je mentale en emotionele grenzen ook niet heel ruim liggen. Stel dat je emotioneel bent uitgemergeld door non-stop klagende collega’s, dan zullen je lichaam en je brein daarop reageren en minder leveren dan je misschien zou willen. Hetzelfde geldt voor het overschrijden van je mentale grens. Stel dat je mentaal gesloopt bent door een lange, intensieve denkwerkdag, dan ploft je lichaam liever met een zucht op de bank en laat je dat kletspraatje met je huisgenoot liever even schieten. Gelukkig werkt het ook de andere kant op. Als het je lukt om jouw grenzen goed te bewaken, kun je op alle vlakken meer aan.

“Om meer grip te krijgen op grenzen, verdelen we ons lichaam in drie categorieën: fysiek, mentaal en emotioneel. Op elk niveau kun je tegen grenzen aan lopen.”

DE GEWENSTE GROEI

Hoewel Steven zich ervan bewust is dat er dingen moeten veranderen, stapt hij nog steeds met te veel gemak in zijn oude patroon. Steven wordt in deze oefeningen aangesproken op zijn fysieke kracht, aangestuurd om gevoelsmatig zijn grenzen te bewaken en mentaal gedwongen te beslissen. Dit lukt hem nog niet zoals hij zou willen. Gelukkig is er nog tijd om te oefenen. Met behulp van doelgerichte oefeningen, persoonlijke coaching en feedback van de andere deelnemers komt het groeiproces van Steven in een stroomversnelling.

En hij is supergedisciplineerd. Mist geen enkele sessie en is altijd stipt op tijd aanwezig. Als hij in de sessies zelfstandig en alleen bezig is, gaat het goed. Maar zodra andere deelnemers betrokken worden bij een oefening, zoekt hij automatisch de confrontatie op en is zijn competitiedrang de baas. Vanaf de eerste sessie wilde hij sportend iedereen overtreffen, zelfs de jonkies. In de twaalf weken die volgden is hij samen met de andere deelnemers en de coach bezig geweest met zijn grens gebied. Nu, tegen het einde van het programma, krijgt hij weer een kans dingen anders te doen dan hij gewend is.

De coach zet een herkenbare oefening uit: circuittrai ning. Op het veld staan zeven verschillende krachtoe feningen die tegelijkertijd in duo’s worden uitgevoerd. Het aantal herhalingen dat de oefening uitgevoerd moet worden, is vooraf niet bepaald. Dus er staan twee deel nemers eenzelfde krachtoefening uit te voeren, zonder concreet eindpunt. De opdracht is eenvoudig: let op je grenzen.

Door in duo’s te werken laat de coach de competitie drang naar boven komen. Wie kan de drang om van de ander te winnen loslaten en op tijd beslissen om te stoppen? Remmen wordt beloond in plaats van voor waarts te beuken. Dit is voor Steven de omgekeerde wereld. Met zijn buddy begint Steven bij het eerste stationnetje aan een bekende oefening: push-ups. Daar gaan ze, tegelijk omhoog en omlaag. Ze kijken elkaar niet aan, maar zijn zich wel bewust van de ander. Bij elk stationnetje is nu een duo bezig. De bewegingen worden langzaam stroever, ademhalingen worden hoor baar zwaarder en sommige deelnemers sluiten de ogen. Het is de bedoeling dat Steven binnenkort weer aan het werk gaat bij Defensie, waar hij trots in een hiërar chische organisatie terugkeert. Iedere dag zal hij regie moeten voeren over zijn grenzen, om duurzaam te kunnen blijven werken. ‘Waar de rest stopt, ga ik door,’ is zijn levensmotto - maar nu even niet. Waar zijn buddy doorgaat met push- ups, stopt Steven. Hij haalt rustig adem.

Fabio D’Agata (1984) is oprichter en directeur van SPAT Verandert. Zijn methode voor Intelligent bewegen is inmiddels omarmd binnen het bedrijfs leven, de zorg, het onderwijs en overheids instellingen. Door zijn vernieuwende visie op beweging en persoon lijke groei is hij een veelgevraagd spreker op dit gebied. In zijn nieuwste boek, Samen intelligent bewegen. Gedragsverandering in de hoogste versnelling, lees je hoe de methode werkt en krijg je handvatten om er zelf of als coach en therapeut mee aan de slag te gaan.

HET RESULTAAT: DE TERUGKEER

Steven blikt terug: ‘Door de ervaringen die we samen bespraken, ben ik gemotiveerd geraakt om iets aan mijn gedrag te doen. Ik moet er wel eerlijk bij zeggen dat ik die gesprekken minder goed onthoud. Het zijn vooral de fysieke ervaringen die mij bijblijven.’

Steven keert terug binnen Defensie. Dat doet hij als de man die hij was, maar mét een nieuwe vaardigheid op zak. ‘Vroeger was ik echt fit, maar nu niet meer. Ik heb moeite met accepteren dat ik niet meer in de top zit, maar mijn lichaam geeft duidelijk aan dat ik mezelf wat rustiger moet houden.’ De ervaringen die hij tijdens het programma heeft opgedaan, neemt hij mee als instructeur en kunnen van waarde zijn voor de colle ga’s die hij traint. Met deze bagage kan Steven zichzelf én zijn collega’s helpen grenzen op een verantwoorde manier te blijven verleggen, door ze te kennen, te respecteren en voldoende te bewaken.

Samen intelligent bewegen €21,99 ISBN 9789493272200 Uitgeverij Lucht www.spatverandert.nl

Katja Ngo-van Hoof is als psychosociaal therapeut gespecialiseerd in het begeleiden van zwangere en kraamvrouwen.

Ze begeleidt ouderparen bij het verlies van het (on) geboren kind en bij het verwerken van een traumatische bevalling.

www.counseling-warande.nl

Wat als …. Vlinder?

Je bent opnieuw zwanger. Blij en bang tegelijk, Vol verwachting…….

Nee, verwachting heb je niet meer na je eerste bevalling. Angst, dat is wat je hebt…….. En deze angst belemmert je.

Je draagt je kindje veilig en geborgen in je lichaam en je hoofd vertelt je dat je blij moet zijn, maar eigenlijk voelt het gewoon of je aan het “broeden” bent met angst.

Ik vertel je dat je brein je beschermingsmechanisme heeft geactiveerd en deze krijg je nu niet meer uitgezet.

Je voelt je op je gemak in mijn praktijkruimte, wat maakt dat we snel aan de slag kunnen gaan. Ik vraag je angst helemaal uit:

Wat denk je, wat voel je, waar voel je de angst in je lichaam, wanneer is hij het grootst, wat doe je als hij er is, welk beeld heb je bij je angst? We geven de angst zelfs een cijfer en ik laat jou je angst een naam geven: Vlinder.

Vlinder, omdat de angst als een kriebel in je buik begint en dan langzaam naar boven gaat en letterlijk je hart laat fladderen en jou van je adem beneemt.

Door mijn onbevangen nieuwsgierigheid verdwijnt de weerstand naar jouw angst langzaam. De behoefte om te vechten tegen je angst maakt je angst plots al minder eng.

En dat is ook precies waar ik met je naartoe wil. Laat de angst eens toe, leer hem kennen als je beste vriendin, zodat jij je angst leert begrijpen.

Waar wil angst je voor beschermen?

De eerste bevalling heb je zo heftig ervaren, niet de pijn maar het gevoel van falen. Het bloedver lies was zo hevig dat je na je bevalling naar de operatiekamer ging voor de placenta. Het gevoel van falen en de angst die je hebt gevoeld toen je zoveel bloed verloor. “Dit wil ik op deze manier niet nog eens meemaken; dan heb ik liever een keizersnede.”

Is het jouw wens om een keizersnede te wensen, of is het Vlinder die dit voor jou kiest?

Met je nieuwe vriendin, Vlinder, ga je aan de slag. Je laat haar toe, benoemt haar zonder weer stand of voedt haar zonder nare gedachten over jezelf. Je bedankt haar, dat ze je wil beschermen en vertelt haar dat dit niet nodig is. Dat jij zelf eigenaar bent van je leven en de verantwoordelijk heid hiervoor terugpakt.

Wat heb je nodig voor je bevalling nu angst minder alert is en paraat staat?

Met deze vraag gaan we na een aantal sessies aan de slag. Je buik groeit al mooi en de 20 weken echo was een mooie mijlpaal waarin jij je trots hebt kunnen voelen, waarbij jij je lijf weer wat begint te vertrouwen en beseft dat jij degene wordt die de keuze gaat maken.

Je hebt behoefte aan rust, duidelijke communicatie en uitleg. En een gevoel van veiligheid en vertrouwen bij veel bloedverlies. Er wordt een extra afspraak bij de gynaecoloog, door jou aange vraagd om deze behoefte rustig door te spreken.

De wat als…. Vlinder maakt plaats voor regie en eigenaarschap….. Plaats voor jou.

Forse verslechtering mentale gezondheid meisjes

Onder meisjes in Nederland vond tussen 2017 en 2021 een ongekende daling in mentale gezondheid plaats. Dat schrijven onderzoekers in het Health Behaviour in School-aged Children (HBSC)-rapport, waarin de resultaten van 20 jaar onderzoek naar het welzijn en de gezondheid van jongeren in Nederland worden gepresenteerd.

Meisjes rapporteren in 2021 niet alleen veel meer emotionele problemen dan vier jaar eerder, maar ook meer gedragsproblemen en hyperactiviteit/ aandachtsproblemen. Ook onder jongens is de mentale gezondheid gedaald. Zo is het cijfer dat zowel meisjes als jongens voor hun leven geven, nog nooit zo laag geweest als in 2021: gemiddeld 7,1. Terwijl dit cijfer in eerdere jaren ruim 7,5, en in 2001 zelfs een 8 was. Toch staat de omvang van de daling in mentale gezondheid onder jongens in geen verhouding tot die onder meisjes.

WWW.TRIMBOS.NL/ACTUEEL/NIEUWS/

Werken na kanker: wat is belangrijk om goed te kunnen functioneren?

Van de circa 50.000 werknemers bij wie jaarlijks kanker wordt vastgesteld, keert bijna driekwart terug op het werk. Vaak krijgen zij te maken met late effecten van de behandelingen, zoals lichamelijke klachten, vermoeidheid of problemen met concentratie of geheugen. Ingrid Boelhouwer onderzocht in hoeverre (ex-)patiënten bij hun werk last hebben van deze effecten en welke aanpak dan goed helpt.

Over de late effecten van kankerbehandelingen in de werksituatie is vanuit onderzoek nog niet veel bekend. Maar veel mensen die behandeld zijn voor kanker, geven zelf aan dat zij nog allerlei gevolgen merken en dat dat invloed kan hebben tijdens hun werk.

Uit de studie blijkt eveneens dat autonomie in het werk, zoals zelf het werktempo of de volgorde van taken bepalen, gunstig is. Dat valt vooral op bij werkenden met meer cognitieve klachten. Meer autonomie vermin dert dan zelfs burn-outklachten. Bij veel lichamelijke klachten is het belangrijk niet te weinig autonomie in

het werk te hebben, maar ook niet te veel. Omdat de situatie en klachtenpatronen per persoon verschillen, is altijd specifiek maatwerk vereist.

WWW.OU.NL

Vrouwen stoppen te vroeg met borstvoeding

Veel vrouwen stoppen te vroeg met het geven van borstvoeding. Dat is een van de uitkomsten uit het Nationaal Borstvoeding Onderzoek 2022. In het onderzoek geeft 65 procent van de Nederlandse moeders aan maximaal 12 maanden borstvoeding te geven of te willen geven. Dit in tegenstelling tot het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dat adviseert om borstvoe ding te geven tot een kind 2 jaar is.

De WHO raadt wereldwijd aan om baby’s in de eerste 6 maanden exclusief borstvoeding te geven om een optimale groei, ontwikkeling en gezondheid te waarborgen. Daarna wordt geadviseerd om – in combinatie met vaste voeding – borstvoeding te blijven geven tot de baby 2 jaar of ouder is. Internationale gezondheidsorganisaties zijn het erover eens dat het geven van borstvoeding gedurende de eerste 2 jaar helpt bij de ontwikkeling van de hersenen, zorgt voor optimale groei, de schoolprestaties bevordert en het risico op diabetes en obesitas op latere leeftijd verlaagt.

HTTPS://WWW.NIEUWSVOORDIETISTEN.NL/

Mannen zijn bijgeloviger dan vrouwen

Wat doe je als iemand jouw toekomst voorspelt? Uit onderzoek blijkt dat mannen geneigd zijn om meer finan ciële risico’s te nemen na een positieve toekomstvoorspelling. Bij vrouwen is dit effect veel minder sterk.

Onderzoekers wilden weten hoe bijgeloof het gedrag van mensen kan beïnvloeden en ze besloten het effect van een toekomst voorspelling op het gedrag van proef personen te onderzoeken. Zij begonnen met twee onlineonderzoeken, waarin 693 deelnemers een positieve, negatieve of neutrale toekomstvoorspelling ontvingen,

over hun leven in het algemeen of over hun financiële succes.

Vervolgens moesten de deelnemers een vragenlijst invullen, waarbij ze moesten aangeven hoezeer ze geneigd waren finan ciële risico’s te nemen. Vooral mannelijke deelnemers met een positieve toekomst voorspelling meldden vaker dat ze die risico’s wel durfden te nemen.

Opvallend genoeg gaven de meeste deel nemers aan niet te geloven in een hogere macht, maar bleken ze dus wel bijgelovig. Het hele artikel is te vinden op de website van het Nederlands Dagblad.

Transformeer met IEMT!

Welzijn Stressreductie Preventie burn-out Traumabehandeling

www.iemt training.nl

WERKEN MET HERINNERINGEN

Verhalend Kgeheugen ennis geheugen

Wat is het?

Het geheugen van algemene kennis en feiten, overzichtelijk en geordend

Hoe leer je?

Leren en onthouden door bewuste aandacht en herhaling

Betrokken hersengebied(en)

De temporale kwab en achterste pariëtale cortex halen informatie op uit andere gebieden om een feitelijke herinnering te maken

Wat is het?

De volgorde van een gebeurtenis of ervaring Inclusief wie, wat waar en hoe

Hoe leer je?

Onthouden door bewuste aandacht en herhaling

Betrokken hersengebied(en)

De hippocampus zorgt voor het maken en ophalen van deze herinneringen Het zorgt voor gevoel van chronologie en grenzen tussen heden&verleden

Emotioneel geheugen Bewegingsgeheugen

Wat is het?

Het geheugen van emoties die je voelde tijdens een gebeurtenis.

Hoe leer je?

Zelflerend systeem, leren door koppeling trigger aan respons Emotionele & identiteitsimprint

Betrokken hersengebied(en)

De amygdala zorgt voor een emotionele waardering, hoe belangrijk een herinnering is: wat te vermijden/bereiken

Wat is het?

Het geheugen van hoe je een bepaalde taak kunt uitvoeren, zonder actief over na te denken

Hoe leer je?

Zelflerend systeem, leren door koppeling houding aan respons Lichamelijke imprint

Betrokken hersengebied(en)

Het striatum gaat over beweging en motoriek en zorgt voor nieuwe gewoonten.

Werken met IEMT

IEMT Techniek

Niet van toepassing Een herinnering is pas een probleem als het om een onprettige emotie, gevoel of staat van zijn gaat en dit herhaaldelijk voorkomt

IEMT Techniek

Werken op 1 herinnering: de kennismakingsoefening van IEMT.

Effect:

De herinnering krijgt een andere plek, gevoel wordt geneutraliseerd, de herinnering wordt anders opgeslagen in het brein

IEMT Techniek

IEMT voor Emoties en IEMT voor identiteit Werken met de Imprint. PTSS LinkPin.

Effect

Neutralisatie van negatieve steeds terugkerende emoties en identiteitsbelevingen Ontkoppeling van trigger/ respons. Herbeoordeling van de herinnering.

IEMT Techniek

IEMT voor lichaamsgevoelens, werken met de fysiologie

Effect

Herbeoordeling van de herinnering En de houding roept niet langer een negatief effect op, maar zet een positieve beleving in gang

Onbewust geheugen

Temporale kwab Pariëtale cortex Hippocampus Amygdala

Striatum

Bewust geheugen

DOOR: KATJA VAN MEURS

en therapie

Prikkelbare Darm Syndroom(PDS) of Irritable Bowel Syndrome(IBS) is een chronische darmaandoening en valt onder de zogenoemde functionele buikklachten. Er is een verstoring van de functie van het maag-darm kanaal, met name van de dikke darm. De darm maakt te weinig of te veel bewegingen waardoor verstopping of juist diarree kan ontstaan, of een mengvorm hiervan. Dit verstoorde ontlastingspatroon is, samen met er aan gerelateerde buikpijn/buikkramp, de hoofdklacht van deze aandoening. Daarbij komen een opgeblazen gevoel, een opgezette buik, winderigheid en moeheid veel voor. De symptomen kunnen van persoon tot persoon vari eren en van tijd tot tijd ook bij één en dezelfde persoon.

Katja van Meurs is psychosociaal therapeut. In het kader van een specialisatie heeft ze de afgelopen maanden de cur sus PDS Therapie gevolgd.

PDS staat voor het Prikkelbare Darm Syndroom. Vanuit haar eigen ervaring met pds heeft ze een bijzon dere interesse in dit onderwerp. Met haar kennis en kunde op dit gebied, wil ze er nu zijn voor anderen.

Een grote groep mensen, in Nederland, heeft een maag-, darm-, leveraandoe ning: zo´n 3,7 miljoen mensen waarvan zo´n 1,7 miljoen het prikkelbaredarm syndroom!

Als psychosociaal therapeut stel ik mij de belangrijke vraag: Wat wil ik aanbie den aan (toekomstige) cliënten?

Ik wil graag een specialisatie in iets wat me na aan het hart ligt. Dit is het prikkelbaredarmsyndroom, omdat ik dit zelf heb. Daarom heb ik afgelopen maanden de cursus PDS Therapie gevolgd, bij een bijscholingsinstituut voor therapeuten.

PDS heb ik al vanaf mijn kindertijd, hoewel het toen die naam niet had. Ik had onbegrepen buikklachten (spastisch colon) en omdat er geen duidelijk fysieke oorzaak gevonden kon worden, zou het `tussen de oren ´zitten.

Pas in 2006 kreeg ik, van een MDL-arts, de diagnose PDS. Vooralsnog is het een zogenoemde ‘uitsluitingsdiagnose.´ De Rome IV-criteria* worden ge hanteerd, waarbij een (huis)arts vooral goed luistert naar het verhaal van de cliënt en diens klachtenpatroon.

Verder medisch onderzoek (bloed, ontlasting, inwendig kijkonderzoek) moet uitsluiten of er sprake is van andere ziekten als de inflammatoire darmziekten Crohn of Colitis ulcerosa, Coeliakie (glutenallergie) of darmkanker.

Er is, heden ten dage, gelukkig wel het een en ander veranderd: PDS wordt se rieuzer genomen in de medische wetenschap en in ziekenhuizen door artsen, er vindt meer onderzoek plaats, wat interessante bevindingen oplevert en de behandelopties zijn uitgebreider.

Overgevoeligheid

PDS draait om overgevoeligheid (overprikkelbaarheid). Zenuwen in de darm wand zijn extra gevoelig voor pijn (geworden). Hier zo meteen meer over. PDS is ook niet uitsluitend in de darmen zelf aanwezig. Een belangrijk aspect is de manier waarop het zenuwstelsel pijn waarneemt, beoordeelt en interpre teert. Er lijkt iets niet goed te gaan in de prikkeloverdracht tussen hersenen en darmen. Dit wordt ook wel de hersen-darm-as genoemd. Hiervoor werken drie zenuwstelsels samen:

• Het centraal zenuwstel (de hersenen en het ruggenmerg);

• Het autonoom zenuwstelsel, dat verdeeld wordt in de (ortho)sympathi cus (actief, vecht-vluchtreactie) en de parasympaticus (rusttoestand);

• Het enterisch zenuwstelsel dat in de darmwand vervat zit. Het maakt onderdeel uit van het autonoom zenuwstelsel, maar kan ook op zichzelf staand functioneren oftewel de peristaltiek uitvoeren! Dit wordt ook wel het tweede brein of ons buikbrein genoemd.

Stichting Orthokennis

Uw leverancier van orthomoleculaire kennis

De clinics van stichting Orthokennis

Stichting Orthokennis biedt dit najaar een aantal zeer interessante clinics aan in Nederland en België. In het overzicht hieronder vindt u een keur aan orthomoleculaire onderwerpen. Zoals u van ons gewend bent, houden we rekening met verschillende kennisniveaus. Onze clinics worden hoog gewaardeerd en staan erom bekend dat de gedeelde informatie altijd goed toepasbaar is in de praktijk. Voor onze clinics wordt accreditatie aangevraagd bij diverse beroepsverenigingen. Mochten de clinics live niet door kunnen gaan, dan zullen onze gekwalificeerde professionals moeiteloos overschakelen op een online clinic. Zo weet u zeker dat de clinic altijd doorgaat.

Clinic Datum Locatie

Stress, burn-out, depressie en vermoeidheid

Neurotransmitters: theorie en praktijk

15 oktober 2022 Antwerpen

11 november 2022 Breukelen

De schildklier in directe relatie tot stress en het immuunsysteem 25 november 2022 Online

Op www.orthokennis.nl vindt u meer informatie en kunt u zich aanmelden. Mocht u vragen hebben over onze clinics of diensten, neem dan gerust contact met ons op.

Onderzoeksresultaten in uw mailbox

Het is mogelijk om maandelijks de nieuwste wetenschappelijke inzichten en andere relevante wetenswaardigheden op het gebied van de werking van orthomoleculaire voedingssupplementen in uw mailbox te ontvangen. U kunt zich op www.orthokennis.nl aanmelden voor onze e-mailnieuwsbrief.

Telefoon +31 (0)75 640 81 80 E-mail info@orthokennis.nl Website www.orthokennis.nl

mede mogelijk gemaakt door:

Je kan hier nog het darmmicrobioom aan toevoegen. Het grootste microbioom van ons lichaam, het kan wel 1,5 kg wegen! In de volksmond ook wel darmflora genoemd, maar dit is eigenlijk niet juist. Het gaat immers niet om planten (flora) maar om biljoenen micro- organismen (bacteriën, virussen, gisten en schimmels). Dit microbi oom helpt je darmwand gezond te houden, beïnvloedt je spijsvertering, je immuunsysteem en je hersenen. En… ook hierover is zoveel te vertellen, maar voert te ver voor dit artikel.*

belangrijke bron van een dergelijke stress zou zijn, zijn er ook andere stressfactoren die van invloed kunnen zijn op het zich ontwikkelende kind. Deze stressfactoren zijn subtiel en minder zichtbaar, maar niettemin schadelijk. Dergelijke spanningen zijn aanwezig in veel gezinnen, met ouders die van hun kinderen houden en alleen al bij de ge dachte dat ze hun kinderen iets zouden aandoen, geschokt zouden zijn. Kinderen die nooit misbruikt of mishandeld zijn en die zich geliefd en beschermd voelen, kunnen ook ervaringen hebben die de fysiologie van hun pijnperceptie en het functioneren van hun darmstelsel beïnvloeden. (Maté, 2020)

Hersenfysiologie

Nadat tientallen jaren is onderzocht in welk opzicht PDS-patiënten verschillen van mensen zonder PDS, ziet de wetenschap nu steeds meer verschillen in de hersenfy siologie tussen deze twee groepen.

Stressoren

Zowel uitwendige als inwendige stressoren dragen bij aan de ontwikkeling van PDS. Voorbeelden van externe stressoren zijn trauma´s in de kindertijd, bijvoorbeeld mishandeling, en andere pathologische stressfactoren, die de stressresponsiviteit wijzigen en een vatbaar persoon nog kwetsbaarder maken voor PDS. Later in het leven kunnen infecties, operaties, antibiotica (met als gevolg een disbalans van je darmmicrobioom!) en psychosociale stressfactoren allemaal bijdragen aan het ontstaan en de verergering van PDS. (Maté, 2020)

PDS kan een behoorlijke impact op iemands leven heb ben. Het kan een verlies van kwaliteit van leven geven. Door pijn, vermoeidheid, het gevoel van controleverlies over je lijf en leven kan iemand een verminderd gevoel van eigenwaarde ontwikkelen. Onzekerheid, spanningen, negatieve gedachten en gevoelens, een verstoorde relatie met het eigen lichaam, pijn bij het vrijen, terugtrekking uit het sociale leven, ziekteverzuim of niet kunnen werken en aangewezen zijn op een uitkering. Ik noemde net al de extra pijngevoeligheid (hypersensi tiviteit) bij mensen met PDS. Een psychologisch trauma kan van invloed zijn op de waarneming van pijn. Net als dat een fysiek trauma dat kan. Er ontstaat een lagere pijn drempel.

Mensen die darmaandoeningen hebben, in het bijzonder mensen met PDS en andere functionele stoornissen, blij ken vaak te zijn misbruikt of mishandeld. Maar de neerwaartse bijstelling van de ‘pijnthermosstaat´ van het zenuwstelsel vereist geen misbruik of mishan deling. Chronisch emotionele stress is voldoende om de pijndrempel te verlagen en hyperalertheid in het brein te bewerkstelligen. Hoewel misbruik of mishandeling een

Op PET-scans werd bijvoorbeeld gezien dat bij een bewust toegebrachte rectale zwelling de prefrontale cortex geac tiveerd werd bij mensen met PDS. Bij de mensen zonder PDS gebeurde dit niet.

De prefrontale cortex (gelegen in het voorhoofd) is het deel van het brein waar, onder andere, emotionele her inneringen opgeslagen worden. Dit gebied interpreteert huidige prikkels, of die nu fysiek of psychisch van aard zijn, in het licht van vroegere ervaringen, die helemaal terug kunnen gaan tot de vroege kindertijd. Wanneer dit hersengebied wordt geactiveerd, vindt er iets plaats wat emotioneel gezien belangrijk is. Bij mensen die chronische stress hebben ervaren, blijven de prefrontale cortex, en aan dit gebied gerelateerde structuren, in een toestand van grote waakzaamheid, alert op mogelijk gevaar. Deze prefrontale activering is geen bewuste beslissing van het individu, maar het resultaat van de automatische active ring van zenuwbanen die al lange tijd geleden geprogram meerd zijn. (Maté, 2020) Daarom is het belangrijk om niet alleen naar iemands organen te kijken maar ook naar iemands levensverhaal. PDS-therapie is een holistische en integratieve behandel wijze.

De aandachtsgebieden voor de behandeling van PDS lig gen dan ook op de volgende gebieden:

• Lichamelijk vlak

• Mentaal vlak

• Emotioneel vlak

• Gedrag

• Sociaal

Vragen bij de intake liggen op al deze vlakken. Ook vragen rondom gebeurtenissen in de jeugd (en/of trauma) en dus vragen met betrekking tot het gezin van herkomst zullen meegenomen worden.

“PDS kan een behoorlijke impact op ie mands leven hebben. Het kan een verlies van kwaliteit van leven geven.”

Het is een behandelvorm die bestaat uit de volgende onder delen:

• Therapeutische gesprekken

• Hypnotherapeutische interventies

• Lichaamsgerichte oefeningen.

Je kunt dan denken aan o.a. het geven van psycho-educatie over bijv. de spijsvertering, aandacht voor leefstijl, stresshan tering, ademhaling en ontspanningsoefeningen en passieve imaginaties. Dit laatste is een interventie vanuit de hypno therapie.

Hypnotherapie bij PDS is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, begonnen door prof. dr. Whorwell (gastro-en teroloog in het academisch ziekenhuis in Manchester) en dat is vervolgens verder uitgewerkt door dhr. Mahoney, klinisch hypnotherapeut.

Rita Gras heeft hun werk naar Nederland gehaald en verder uitgewerkt tot dit PDS-behandelprogramma. Dit programma wordt ondersteund door het Comité van Aanbeveling, te we ten: prof. dhr. P.J. Whorwell, prof. dhr. A. Smout (gastro-en teroloog), dr. D. Keszthelyi (gastro-enteroloog), Rita Gras (hypnotherapeut) en prof. dhr. M.A. Benninga (kinderarts MDL).

Behandeling

De behandeling beslaat zo´n zes tot twaalf sessies, verspreid over minimaal drie maanden. Deze tijd hebben de darmen nodig om nieuw gedrag aan te leren. De controle over de werking van het maag-darmsysteem gebeurt volledig auto noom. Spanning en stress kunnen dus PDS-klachten verer geren en ontspanning heeft juist een positieve invloed op de darmwerking. Daarom is o.a. het werken met imaginaties (gedachtebeelden) belangrijk in deze vorm van therapie. De hypnotherapeuten zijn hier natuurlijk bekend mee, maar voor degene die er niet of minder bekend mee zijn, een toe lichting: als therapeut breng je de cliënt in een staat van rust en ontspanning, een trance, wat inhoudt dat de cliënt een verhoogde concentratie krijgt op de eigen innerlijke wereld. De cliënt ontdekt de kracht van het onbewuste. Het onbe wuste werkt met symbolen in de vorm van beelden. Deze beelden (imaginaties) kunnen specifieke reacties in het lichaam bewerkstelligen. Denk bijvoorbeeld aan het ‘water tanden´ als je alleen al denkt aan dat lekkere gerecht! Je kan je het gerecht al voorstellen in gedachten, het ruiken, het proeven.

Tijdens een imaginatie kan je zo ook het maag-darmkanaal beïnvloeden.

Mahoney heeft vijf passieve imaginaties (PI´s) geschreven en Whorwell één, allemaal gericht op cliënten met PDS-klach ten.

Elke sessie laat je je cliënt zo´n PI ervaren om deze vervol gens, als geluidsopname, mee te geven voor thuis. Je stimu leert dagelijkse herhaling van de PI´s.

Later in de cursus heb ik ook eigen imaginaties geschreven,

gericht op PDS met obstipatie en PDS met diarree. Ik vind het een verrijking van mijn therapeutische schatkist!

Eigen regie

We weten dat PDS nog niet te genezen is. Deze behandeling beoogt wel een vermindering van klachten en meer eigen re gie over het leven (met PDS) vanuit meer kennis omtrent je lijf en PDS, leefstijl waaronder voeding, omgang met stress, beweging, je sociale leven. En, zoals uit dit artikel blijkt, is iemands gehele levensverhaal belangrijk om aandacht voor te hebben. Als therapeut heb ik oog en oor voor de jeugd van een cliënt: hoe was de opvoeding (hechting), waren er spe ciale gebeurtenissen, welke kijk op de wereld en patronen in het dagelijks leven heeft iemand ontwikkeld?

Er is dus aandacht voor mentale, sociale, emotionele en gedragsmatige factoren, omdat deze elkaar beïnvloeden.

Als PDS-therapeut bouw je een professioneel netwerk op en werk je samen met (huis)artsen, poh-ggz, diëtisten met een specialisatie in PDS, (bekkenbodem)fysiotherapeuten en eventueel andere therapeuten/ psychologen met bijvoorbeeld een expertise in traumaverwerking. Als therapeut bied je bovenal hoop. Door je luisterend oor, opmerkzaam oog, je empathie en vertrouwen in de behande ling creëer je een positief verwachtingseffect bij de cliënt.

“Hoop biedt ook het vertrouwen dat wij door het leven gedragen worden en dat het hele leven in verband kan worden ge bracht me onze eigen intenties, ook in de toekomst. In de emotie van de hoop beleven wij een fundamenteel gevoel van geborgen heid.” (Kast, 1989)

Bronnen: Maté, G. (2020). Wanneer het lichaam nee zegt. Utrecht: Anck Hermes.

De Schepper, H. (2021). Prikkelbare darmen. Kalmthout, Bel gië: Pelckmans Uitgevers. Studiemap (2022). Cursus PDS therapie. Beverwijk: Bivt. Kast, V. (1989). De vrije wereld van de verbeelding. Rotterdam: Lemniscaat.

Voor meer informatie zie de volgende links: *https://www.pdsb.nl/diagnose/ *https://www.mlds.nl/spijsvertering/microbioom/#:~:tex t=In%20je%20darmen%20huizen%20biljoenen,en%20 hoe%20jij%20je%20voelt.

https://www.ibsbelgium.org/onderzoek-prikkelbaredarmsyndroom/

meer veerkracht meer geluk meer gezondheid

De HeartMath methode

In de evidence-based HeartMathmethode staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal.

Door biofeedback op het hartritme leert u uw cliënten om te gaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen.

Uw cliënten krijgen zo meer grip op stress en angst. Uit vele studies blijkt dat dit tot toegenomen veerkracht, geluk en gezondheid leidt!

HeartMath biedt verschillende professionele opleidingen aan. Zo komt u in aanraking met diverse interventie-technieken die u zelf kan oefenen en toepassen in uw professionele praktijk.

Veroudering kán vertraagd worden!

Wie langer wil leven, kan daar vandaag al mee beginnen. Een nieuwe studie wijst namelijk uit dat de combinatie van seleen en Q10 de celveroudering fors kan vertragen.

Wie wil er niet langer leven? Vanaf nu weten we dat we de natuur daar zelf een handje bij kunnen helpen! Een nieuw onderzoek wijst namelijk uit dat je de veroudering van je cellen kunt vertragen als je lichaam voldoende van het mine raal seleen en het co-enzym Q10 bevat.

Telomeren

In een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Nutrients, hebben onderzoekers gekeken naar de staat van zogeheten telomeren, die de levensduur van cellen bepalen. Telomeren zijn beschermende ‘kapjes’ aan de uiteinden van DNA-strengen. Je kunt je ze het beste voorstellen als de plastic of metalen uiteinden aan schoenveters, die ervoor zorgen dat de veter niet gaat rafelen. Bij elke celdeling worden deze telomeren iets korter, totdat ze geheel wegge sleten zijn, de DNA-streng zich ontrafelt en de cel sterft.

Uit het onderzoek blijkt nu dat telomeren extra beschermd worden als er voldoende seleen en Q10 in het lichaam aanwezig zijn: de combinatie gaat slijtage tegen, waardoor een cel langer blijft bestaan.

Suppletie tegen slijtage

De wetenschappers gaven een groep gezonde oudere mannen en vrouwen elke dag suppletie seleen en Q10, terwijl een andere groep dagelijks een placebo kreeg. Na vijf jaar was er een duidelijk verschil zichtbaar: de telomeren van de groep die suppletie kreeg, bleken aanzienlijk langer dan de placebo groep. Met andere woorden: de slijtage aan de telomeren was minder, waardoor cellen langer intact blijven.

Vertragen

“Het proces van veroudering wordt versneld door oxidatieve stress en toenemende ontstekingen, zeker als ons lichaam weinig seleen en Q10 heeft”, zegt professor Alehagen, cardioloog aan het Universiteitsziekenhuis van Linköping in Zweden en hoofd van het onderzoeksteam. “Als dit tekort wordt aangevuld door supplementen, zien we dat het het verouderingsproces kan vertragen, omdat de cellen in ons lichaam het langer volhouden als je een combinatie van seleen en Q10 inneemt.”

Cruciale combinatie

Het onderzoek is een uitvloeisel van het bekende KiSelonderzoek, dat in 2013 werd gepubliceerd. Meer dan 50.000 bloedstaaltjes uit dat onderzoek worden onderzocht op de effecten van seleen en Q10 op celniveau, waarbij in dit nieuwe onderzoek gekeken is naar het effect op telomeren. “We kijken naar vele biologische markers,” vertelt professor Alehagen, “en we zien een duidelijke relatie tussen de inname van seleen en biologische leeftijd.”

Studies tonen aan dat we dagelijks meer dan 100mg seleen zouden moeten binnenkrijgen voor een optimale gezondheid; echter, de gemiddelde inname van seleen is mogelijk nog niet eens de helft van wat we eigenlijk nodig zouden hebben. Dit omdat seleen in onze bodem niet veel voorkomt en we het normaliter alleen via onze voeding binnenkrij-gen. De combinatie van seleen met de co-enzym Q10 blijkt cruciaal in dit proces.

Bronnen kunnen worden opgevraagd bij de redactie.

Nieuwe legt link met selenium en Q10:

Vitakruid al in het schap?

Next level

Daar zit hij dan, als een berg zo stevig, terwijl mijn praktijkruimte zich vult met de geur van baardolie met cederhout en vers ingevet leer. Aan zijn twinkelende, ietwat ondeugende blik merk ik dat er iets speciaals staat te gebeuren en dat dit het einde zal zijn van onze therapeut-cliëntrelatie.

Bij onze eerste ontmoeting was ik onder de indruk. Een knappe, twee meter lange en een meter brede man, lichtblauwe ogen en donker haar, licht grijzend bij de slapen, de armen bedekt met kleurrijke tattoos. Hij kon zo uit een reclamefolder van een stoer kledingmerk gestapt zijn. Maar wat me vooral raakte, was dat dit mooie lichaam letterlijk en figuurlijk gebogen ging onder zware moedeloosheid.

Hij had niet alleen zijn zoon verloren aan kanker. Na zijn dood was zijn vrouw bij hem weggegaan. In eerste instantie dacht hij dat de rouwtherapie die hij daarvoor gekregen had, wel voldoende was geweest. Toch liep hij nog tegen allerlei dingen aan. Zijn werk vlotte niet, er waren conflicten met collega’s, familie en vrienden vermeden hem. Hij voelde zich eenzaam en probeerde wel eens te daten, telkens zonder resultaat. De donkere wolk in zijn hoofd werd alsmaar groter en dreigender. In zijn zoektocht naar hulp, kwam mijn website voorbij en wat hij daar las, sprak hem wel aan.

Het klikte meteen tussen ons, wat een voorwaarde is voor goede therapie. Stapje voor stapje durfde hij zijn hart weer te openen. Niet alleen voor anderen, vooral voor zichzelf. Onze sessies werden mettertijd steeds lichter, we lachten en grapten. Stilaan maakte hij ook weer contact met de mensen van wie hij hield. Gesprekken met collega’s kregen een nieuwe wending, werken ging weer als vanouds. En er was, zo vertelde hij, een dame voor wie hij speciale gevoelens had en vermoedelijk was dat wederzijds.

Nu zitten we hier, met een dampende kop thee in onze handen, elkaar aan te kijken. Plots staat hij op en voor ik besef wat er gebeurt, trekt hij zijn riem los en z’n jeans omlaag. Die zag ik niet aankomen. Dan neemt mijn nieuwsgierigheid de overhand, ik schuif naar het puntje van mijn stoel en leun voorover om beter te kunnen kijken. “Wauw! Oh, wat is die mooi!”. Ik kijk omhoog en zie zijn glunderend gezicht hoog boven mij uittorenen.

Ik schuif terug op mijn stoel. De jeans gaat weer omhoog en terwijl de riem dicht gegespt wordt, vertelt hij. Deze mandala heeft hij op zijn bil laten tatoeëren als symbool: de binnenste kring is voor zijn zoon en diens moeder, alles daaromheen is voor het leven waar hij nu weer deel van uit kan maken. “Ik wou m’n tattoo graag aan jou laten zien. Anderen zouden dat misschien ‘weird’ vinden maar ik dacht dat jij er wel oké mee zou zijn.”

Ik ben trots op hem en op mezelf. Dit is een ‘geheelde man’ die heeft leren leven met de kwetsuren van het verleden. En ik kreeg de eer om hem daarin bij te staan. Wat houd ik van mijn beroep!

Wat is Gebufferde Vitamine C?

Onze weerstandsfavoriet vitamine C kennen we in verschillende vormen en maten. Van een natuurlijke zure vorm tot een ontzuurde variant. Wanneer we deze immuunsysteem optimist echter koppelen aan een mineraal, ontstaat een zogenoemde gebufferde vorm.* We vertellen je wat Gebufferde Vitamine C is en wanneer je voor deze vorm kiest.

HET BELANG VAN VITAMINE C

Wat meer sinaasappels, een schijfje citroen in je waterfles of net zo makkelijk een vitamine C-capsule. In tijden dat onze immu niteit ondersteuning kan gebruiken, kiezen we voor voeding of suppletie om het belang van vitamine C niet aan ons voorbij te laten gaan. Het nutriënt ondersteunt namelijk de afweer van het lichaam.*

Er zijn echter veel meer situaties waarin je gebaat bent bij extra inname van deze vitamine.1 Zo draagt vitamine C ook bij aan extra energie bij vermoeidheid, is het goed voor de leerpresta ties en geeft het extra weerstand bij lichamelijke inspanning.*

WAT IS GEBUFFERDE VITAMINE C?

De bekendste vorm van vitamine C is ascorbinezuur. Deze vorm komt van nature voor in groenten en fruit en wordt goed opgenomen door je lichaam. Het is dan ook verreweg de meest gebruikte vorm in supplementen. In hogere doseringen kent ascorbinezuur echter een nadeel. De zuurgraad kan je maagen darmwand irriteren waardoor je buikongemakken kunt ervaren.2

Om de zuurgraad van vitamine C af te zwakken, werd het eerst gekoppeld aan calcium. Hieruit is calciumascorbaat ontstaan. Deze koppeling met een mineraal om de zuurgraad af te zwakken noemen we ook wel ‘bufferen’. Vandaar de naam Gebufferde Vitamine C.

Nog een positief effect van het koppelen van ascorbinezuur aan een mineraal is dat het de opname in je lichaam verhoogt. De biologische beschikbaarheid van een gebufferde vorm is dus hoger dan van ascorbinezuur. 2

VOOR WIE IS GEBUFFERDE VITAMINE C GESCHIKT?

Een gebufferde vorm zien we vooral in vitamine C-capsules met een hoge dosering. In principe kan iedereen die gebruiken. Wanneer je te veel vitamine C binnenkrijgt, zorgt het waterop losbare karakter ervoor dat je een overschot uit last. Wel kun je last krijgen van bijwerkingen, die niet direct schadelijk zijn maar wel vervelend.

Gebufferde Vitamine C is uiterst geschikt wanneer:

• je niveaus ontoereikend zijn;

• je gevoelig bent voor maag- en darmongemakken;

• je moeite hebt met elke dag voldoende groenten en fruit eten;

• jouw behoefte om andere reden verhoogd is.

DE BESTE GEBUFFERDE VITAMINE C IS EEN COMPLETE IMMUNITEITSFORMULE*

Van de beste Gebufferde Vitamine C verwacht je een optimale samenstelling ter ondersteuning van je natuurlijke immuniteit.* Dit kan met ingrediënten die de formule nog effectiever maken. Daarom beschouwen we Gebufferde Vitamine C van Vitakruid als een complete immuniteitsformule.* Wil je weten waarom?

In de alinea’s hieronder leggen we het uit.

MET OPC UIT DRUIVENPITTEN

OPC staat voor Oligomere Proantho Cyanidines en is bij de meesten bekend als antioxidant ter bescherming van vrije radicalen.** OPC behoort tot de bioflavonoïden (bioactieve plantaardige stoffen) en biedt ondersteuning voor hart- en bloedvaten en is goed voor de bloedcirculatie.** Bioflavonoïden vinden we in de natuur altijd samen met vitamine C. Uit onder zoek blijkt dan ook dat bioflavonoïden elkaar versterken in de werking voor het immuunsysteem.*

De reden dat we OPC aan onze Gebufferde Vitamine C hebben toegevoegd is dus, omdat het andere nutriënten in de formule beter tot hun recht laat komen. Zo zorgt het bijvoorbeeld voor een betere opname en krachtigere werking van vitamine C en de twee belangrijke mineralen voor de weerstand: zink en koper.* Maar ook de antioxidant mangaan is gebaat bij de aanwezigheid van OPC.*

HOGE DOSERING VAN TWEE ONTZUURDE VORMEN

Voor onze immuniteit ondersteunende formule hebben we gekozen voor een duo van calcium en magnesium ascorbaat.* Deze combinatie is een stuk vriendelijker voor je maag en

darmen dan ascorbinezuur. Je neemt daarom zonder problemen tot wel 6 capsules per dag wanneer je immuni teit onder druk staat.

MET KRACHTIGE ANTIOXIDANTEN

Aan onze formule hebben we quercetine en L-glutathion toegevoegd. De plantenstof quercetine zien we in de natuur veel terug samen met vitamine C en kent een syner getische werking.3 We spreken van synergie wanneer een duo effectiever is dan de twee apart van elkaar.

MET MINERALEN VOOR DE WEERSTAND*

Sporenelement én antioxidant zink levert in veel lichaams processen een belangrijke bijdrage.* Mede zorgen voor een goede weerstand is daar één van, vandaar dat zink dus niet mag ontbreken in een weerstandsformule.* Zink heeft daarnaast een uniek samenwerkingsband met het mineraal koper, namelijk een zowel stimulerende als remmende werking. Wanneer je een hoge zinkinname hebt, kunnen je koperniveaus dalen.4 Het is daarom belang rijk de twee in balans te hebben. Bovendien is koper een antioxidant en draagt het bij aan de normale werking van het immuunsysteem.*

VRIJE RADICALENVANGER MANGAAN*

Als antioxidant is mangaan een echte vrije radicalen vanger.* Daarmee levert het in onze gebufferde vitamine C formule een bijdrage aan de bescherming van cellen

tegen oxidatieve schade.* Samen met zink en koper vormt mangaan de zogenoemde superoxidedismutase enzymen (SOD). Door vrije radicalen ontstaat er oxidatie in de mitochondria, het energiecentrum van onze cellen. SOD vangen samen deze vrije radicalen weg.5 Mangaan staat dan ook bekend als een energiestofwisseling-bevorderend nutriënt.*

TOT SLOT: EEN ONTZUURDE FORMULE VOOR HOGE DOSERINGEN

Gebufferde Vitamine C is bij uitstek geschikt voor iedereen die zoekt naar een hogere dosering van het nutriënt. Door de ontzuring van ascorbinezuur dankzij de koppeling met calcium en/of magnesium, ontstaat er een formule die uiterst vriendelijk is voor je maag en darmen. Met onder andere OPC uit druivenpitten, de plantaardige stof die andere nutriënten in de formule beter tot zijn recht laat komen in Vitakruids complete immuniteitsformule: Gebufferde Vitamine C.*

*Op basis van toegestane gezondheidsclaims

**Op basis van voorlopig toegestane gezondheidsclaims

Referenties1,2,3,4,5 zijn op te vragen bij Vitakruid

Chinese Kruidengeneeskunde

Tuina massagetherapie alternatief waardevolle

PMS- en overgangsklachten

Plantaardige middelen bij PMS- en overgangsklachten

Veel vrouwen kampen met hormo nale klachten. Van de vrouwen die menstrueren, heeft naar schatting 5 tot 40 procent ernstige cyclusgerelateerde klachten in de vorm van PMS (premenstrueel syndroom) of PMDD (premen struele dysfore stoornis). Vaak beginnen de klachten na het dertigste levensjaar en na het krijgen van kinderen. De over gang (climacterium) markeert het einde van de vruchtbare levensfase van een vrouw. Ongeveer 80% van de vrouwen krijgt overgangsklachten, met name vasomotore klachten zoals opvliegers. Verschillende plant aardige middelen kunnen deze vrouwenklachten verlichten. Zilverkaars is het populairste kruid bij overgangsklachten, terwijl monnikspeper op nummer 1 staat bij PMS/ PMDD.

Premenstrueel syndroom

Bij premenstrueel syndroom (PMS) treden uiteenlopende (niet-specifieke) lichame lijke, gedragsmatige en/of psychische klachten op tijdens de tweede helft (luteale fase) van iedere menstruatiecyclus (zie tabel 1). De klachten, die steeds een paar dagen tot twee weken duren, verdwijnen bij het begin van de menstruatie en zijn vervolgens ten minste een week afwezig, afhankelijk van de duur van de eerste helft (folliculaire fase) van de menstruatiecyclus. PMDD (premenstrual dysphoric disorder, premen struele dysfore stoornis) is een ernstige vorm van PMS met overwegend psychische en psychosociale klachten, die het dagelijkse functioneren ernstig belemmeren. PMS gaat gepaard met stress en is door het recidiverende karakter van grote invloed op het lichamelijke en psychosociale welzijn van veel vrouwen.

Diagnose PMS/PMDD

Om de diagnose PMS volgens de criteria van ISPMD (International Society for Premenstrual Disorders) te kunnen stellen, dient gedurende ten minste twee menstruatiecycli een klachtenlijst bij te worden gehouden. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de beknopte PMS-kalendertest van de NVOG (Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie) of de uitgebreide DRSP (Daily Record of Severity of Problems). PMDD is beschreven in DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Het moment van optreden en verdwijnen van de klachten is belangrijker voor de diagnose PMS/ PMDD dan de hoeveelheid en aard van de klachten. Bij gezondheidsklachten die gedurende de hele cyclus aanwezig zijn en in de luteale fase verergeren, is strikt genomen geen sprake van PMS/PMDD en dient verder onderzoek plaats te vinden.

Lichamelijke symptomen

Gespannen, pijnlijke borsten met of zonder knobbels Gewrichts-, rug-, of spierpijn, spierzwakte Opgeblazen gevoel Huidklachten Hoofdpijn Gewichtstoename Vochtretentie Maagdarmklachten Duizeligheid

Psychische/psychosociale symptomen

Prikkelbaarheid, boosheid, rusteloosheid, nervositeit, verwardheid

Stemmingswisselingen, labiel, huilbuien Neerslachtigheid, depressie, angst Eetlustveranderingen, eetbuien

Slaapproblemen

Vermoeidheid

Concentratiegebrek, geheugenproblemen Hopeloosheid, vreugdeloosheid

Gevoel controle kwijt te zijn Eenzaamheid, isolement, zich terugtrekken

Minder interesse in dagelijkse activiteiten

Tabel 1: Veelvoorkomende symptomen PMS/PMDD

Een onmisbare combinatie

Vitamine D3 en K2 versterken elkaar als synergisten. D3 draagt ertoe bij dat calcium goed wordt opgenomen uit de voeding en vitamine K2 zorgt vervolgens voor de opname van calcium in de botten. Bovendien draagt vitamine K2 bij tot een normale bloedstolling en ondersteunt vitamine D3 het immuunsysteem. dosering opneembare vormen natuurlijke menaquinon-7 een vetmatrix vierge olijfolie belang deze gebaseerd wetenschappelijk het gemakkelijk

Etiologie en pathogenese PMS/PMDD

Waarom de ene vrouw veel last heeft van cyclusgerelateerde klachten en de andere vrouw niet, is niet geheel duidelijk. Wetenschappers hebben diverse factoren geïdentificeerd die een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling en verergering van PMS-klachten, waaronder (acute, chronische) stress, misbruik op jonge leeftijd, huiselijk geweld, onvoldoende rust, obesitas, roken, onvolwaardige voeding, een lage inname van essentiële voedingsstoffen (waaronder calcium, magnesium, vitamine D, omega 3-vetzuren), gebrek aan lichaamsbeweging en erfelijke aanleg.

symptomen en klachten kunnen hebben, die zijn gerelateerd aan (sterke) wisselingen en ten slotte afname van de synthese van geslachtshormonen (oestrogeen, progesteron, testosteron) door de eierstokken. De perimenopauze duurt gemiddeld vier tot zes jaar; de totale overgang kan veel langer duren. De ovaria atrofiëren overigens niet altijd volledig in de postmenopauze; de eierstokken kunnen nog lange tijd androgenen (andros teendion, testosteron) produceren, die in perifeer vetweefsel kunnen worden omgezet in oestrogeen. De overgang is een normaal fysiologisch proces met grote variaties in duur, verloop en ernst van de klachten. Sommige vrouwen merken weinig van de overgang, terwijl andere gebukt gaan onder ernstige overgangsklachten.

Overgangsklachten Typische (aan hormonale veranderingen toegeschreven) overgangsklachten zijn veranderingen in het menstruatie patroon, vasomotore klachten (opvliegers, zweetaanvallen, nachtzweten) en urogenitale atrofie (met mogelijk vaginale droogheid en/of jeuk, pijn bij het vrijen, verhoogde vatbaarheid voor vaginale infecties en urineweginfecties).

Vermoedelijk is het (psycho)neuro-endocrine systeem bij vrouwen met PMS, vergeleken bij vrouwen zonder klachten, minder flexibel in het opvangen van normale, fysiologische hormoonschommelingen tijdens de menstruatiecyclus. Er zijn sterke aanwijzingen dat geslachtshormonen (en metabolieten) PMS-klachten veroorzaken bij daarvoor gevoelige vrouwen door complexe beïnvloeding van de serotonerge, opioïde en GABA-erge neurotransmissie in de hersenen. Sommige weten schappers denken dat disregulatie van het serotonerge systeem verantwoordelijk is voor het merendeel van de PMS-klachten. PMS/PMDD wordt regulier onder meer behandeld met een SSRI (selectieve serotonine heropnameremmer) zoals fluoxetine.

Tevens kunnen overactiviteit en/of disregulatie van het stress-systeem (hypothalamus- hypofyse-bijnier-as), disbalans van het autonome zenuwstelsel (overactiviteit sympathische deel, onderactiviteit parasympatische deel), een verhoogde productie en/of gevoeligheid voor prolactine, disbalans tussen de oestrogeen- en progesteronspiegel, oxidatieve stress, insu lineresistentie(syndroom) en (laaggradige) ontsteking een rol spelen in de pathogenese van PMS/PMDD.

De overgang

Westerse vrouwen hebben hun laatste menstruatie (ofwel menopauze) meestal als ze tussen veertig en zestig jaar oud zijn (gemiddeld 51 jaar). Als de menstruatie ten minste 12 maanden is uitgebleven begint de postmenopauze, de levens fase na de menopauze. De overgang (climacterium) omvat de perimenopauze (de periode van een veranderd menstruatiepa troon en het eerste menstruatievrije jaar) en daaropvolgende menstruatievrije (postmenopauzale) jaren waarin vrouwen

Atypische overgangsklachten zijn stemmingswisselingen, depressie, prikkelbaarheid, angst, geheugen- en concentra tieproblemen, slaapproblemen, vermoeidheid, gebrek aan energie, laag libido, hoofdpijn, spier- en gewrichtsklachten, droge slijmvliezen (neus, mond, ogen), gewichtstoename, obstipatie en hartkloppingen. Atypische klachten zijn niet altijd het directe gevolg van de hormonale veranderingen, maar zijn vaak gerelateerd aan typische overgangsklachten (bijvoorbeeld, door opvliegers en nachtzweten kunnen slaapproblemen en psychische problemen ontstaan), veroudering en stress (omtrent ouder worden, het gevoel niet meer mee te tellen, veranderingen in de gezinssituatie, mantelzorg). Atypische overgangsklachten voor de laatste menstruatie kunnen ook PMS/PMDD-klachten zijn. In de postmenopauze zijn lage(re) spiegels van geslachtshormonen onder meer geassocieerd met huidveroudering, drogere slijmvliezen en een grotere kans op hart- en vaatziekten, cognitieve achteruitgang en osteoporose.

“Sommige wetenschappers denken dat disregulatie van het seroto nerge systeem verantwoordelijk is voor het merendeel van de PMS-klachten.”

Vasomotore klachten tijdens de overgang Opvliegers en (nacht)zweten treden meestal op de voor grond tijdens de overgang. Een opvlieger is het gevolg van spontane perifere vaatverwijding, gepaard gaande met een gevoel van hitte, blozen, sterk transpireren, een snelle hartslag en rillingen. Meestal duurt een opvlieger 3 tot 5 minuten; de frequentie varieert van een paar per uur tot een paar per maand. Disregulatie van de lichaamstempera tuur door de hypothalamus kan optreden door verandering van de oestrogeenspiegel en afname van neurotransmitters zoals serotonine. Opvliegers treden spontaan op; de kans op opvliegers is wel groter bij onder meer overgewicht, roken, alcoholgebruik en stress. Vrouwen met frequente vasomotore klachten hebben daar gemiddeld 7,5 jaar last van.

dat zilverkaars overgangsklachten kan verlichten door beïnvloeding van het endogene opiaatsysteem en de serotonerge, dopaminerge, noradrenerge en GABA-erge neurotransmissie. Het endogene opiaatsysteem speelt een rol bij de regulatie van lichaamstemperatuur, hormoon huishouding (stresshormonen, geslachtshormonen) en stemming. Disregulatie van de spiegels van serotonine, GABA (gamma-aminoboterzuur) en dopamine, mede veroorzaakt door daling van de oestrogeenspiegel, draagt bij aan opvliegers en stemmingsproblemen. Zilverkaars heeft ook antioxidatieve en ontstekingsremmende effecten.

Monnikspeper belangrijk vrouwenkruid

Vooral bij gematigde tot ernstige (vasomotore) over gangsklachten zoeken vrouwen naar oplossingen om deze onder controle te krijgen. Aangezien hormonale suppletietherapie (HST) alleen bij ernstige vasomotore klachten is geïndiceerd en verschillende contra-indicaties en gezondheidsrisico’s heeft, is er veel belangstelling voor natuurlijke (plantaardige) middelen die overgangsklachten helpen verlichten.

Zilverkaars populairste overgangskruid In de Verenigde Staten en vermoedelijk ook in Nederland is zilverkaars de meest gebruikte plantaardige remedie tegen overgangsklachten. Zilverkaars is een medici nale plant die in het wild voorkomt in Noord-Amerika. Preparaten van de zwarte wortel en wortelstok worden van oudsher door indianen gebruikt bij vrouwenklachten, met name menstruatiepijn en overgangsklachten zoals opvliegers, nachtzweten, hartkloppingen, angst en stemmingswisselingen. Bioactieve inhoudsstoffen in zilverkaars(extract) zijn onder meer triterpeenglycosiden (waaronder acteïne, racemoside en cimicifugoside), fenolzuren, flavonoïden, tanninen en vluchtige oliën. Zilverkaars bevat geen fyto-oestrogenen, zoals eerder werd gedacht.

De werkingsmechanismen van zilverkaars zijn nog niet volledig opgehelderd. Wel zijn er sterke aanwijzingen

De medicinale plant Vitex agnus-castus (monnikspeper) komt van oorsprong uit landen rond de Middellandse Zee. De naam monnikspeper verwijst naar het traditionele gebruik van de gedroogde bessen door monniken en de peperachtige smaak. Monnikspeper(bes) is een belangrijk vrouwenkruid en wordt al beschreven in geschriften van de Griekse arts Hippocrates, de grondlegger van de westerse geneeskunde. De donkere bessen bevatten een diversiteit aan bioactieve stoffen waaronder iridoïde glycosiden (zoals agnuside, aucubine, agnucastosiden), flavonoïden (zoals apigenine, vitexine, isovitexine, oriëntine, casticine, eupatorine), diterpenen, lignanen en etherische olie (met onder meer limoneen, alfa- en bètapineen), die samen (in synergie) verantwoordelijk zijn voor de gezondheidsef fecten van monnikspeper.

Monnikspeper heeft een harmoniserende en regulerende invloed op het (psycho)neuro- endocriene systeem. Wetenschappers hebben vastgesteld dat monnikspeper de cholinerge, dopaminerge, GABA-erge en opioïde neurotransmissie beïnvloedt, het stress-systeem (hypotha lamushypofyse- bijnier-as) reguleert, (latente) hyperprol actinemie remt, de eisprong stimuleert, gunstig is voor de melatoninesynthese en de progesteronsynthese verhoogt (mede door een betere ontwikkeling van het corpus luteum). Tevens heeft monnikspeper antioxidatieve, ontstekingsremmende en pijnstillende eigenschappen. Het corrigeren van een relatief progesterontekort en corpus luteum-insufficiëntie door het tegengaan van (latente) hyperprolactinemie (via stimulering van het dopaminerge systeem) is mogelijk het belangrijkste werkingsmecha nisme van monnikspeper bij vrouwenklachten zoals PMS/ PMDD, cyclische mastalgie en menstruatiestoornissen.

Adaptogeen maca Een van de plantaardige middelen die PMS- en overgangs klachten kunnen verlichten, is maca. In Peru gebruiken vrouwen maca van oudsher tegen overgangsklachten zoals opvliegers, nachtzweten, vaginale droogheid, laag libido, vermoeidheid, slaapproblemen en depressie. Daarnaast

“Disregulatie van de lichaamstem peratuur door de hypothalamus kan optreden door verandering van de oestrogeenspiegel en afname van neurotransmitters zoals serotonine.”

Naast de Liposomale Vitamine C en de Liposomale Multi, voegt Epigenar nu drie nieuwe liposomale producten aan het assortiment toe: Curcumine, Glutathion en Magnesium. De liposomale producten van Epigenar zijn met LipoCellTech™ geproduceerd. De methode die hierbij gebruikt wordt bootst de natuur na. Liposomale supplementen worden tot 20x beter opgenomen dan reguliere supplementen. Epigenar maakt daarbij uitsluitend gebruik van een speciale droge vorm, die belangrijke voordelen biedt boven de gangbare vloeibare liposomale producten. Het gepatenteerde natuurlijk productieproces vindt plaats zonder toepassing van chemicaliën, hoge druk of hitte. Dit resulteert in een puur liposomaal poeder.

atis testbuisje, productinformatie en

wordt maca ook bij premenstruele klachten zoals stem mingswisselingen, vochtretentie en hoofdpijn ingezet. Maca is een knolgewas dat onder barre omstandigheden hoog (boven 4000 meter) in het Andesgebergte van Peru groeit.

Van oudsher wordt maca(knol) ‘Peruaanse ginseng’ of ‘ginseng uit de Andes’ genoemd, omdat maca naast de hoge voedingswaarde krachtige adaptogene (energieverhogende, stressregulerende, harmoniserende, versterkende, verjon gende) eigenschappen bezit. Adaptogenen zijn bijzondere kruiden (waaronder maca, ashwagandha, ginseng, rhodiola, zoethout en schisandra) die het lichaam ondersteunen bij het omgaan met uiteenlopende fysiologische, biochemische en psychische stressoren en bijdragen aan een betere balans en conditie.

Volgens de ayurvedische traditie helpt ashwagandha tegen PMS-klachten, gerelateerd aan disbalans van de constituties (dosha’s) vata (zoals angst, slapeloosheid, opgezwollen gevoel in de maag, bekkenpijn, hoofdpijn, stemmingswis selingen, concentratieproblemen, vermoeidheid) en pitta (zoals boosheid, prikkelbaarheid en eetbuien).

Pycnogenol bij overgangsklachten Pycnogenol (een gestandaardiseerd extract uit de schors van de Franse zeeden Pinus pinaster) bestaat uit een uniek mengsel van (synergetische) fytonutriënten, met oligo mere proanthocyanidinen (OPC) als hoofdbestanddelen. Pycnogenol heeft onder meer antioxidatieve, ontstekings remmende en pijnstillende effecten, bevordert de productie van het signaalmolecuul NO (stikstofmonoxide), beschermt tegen veroudering en heeft gunstige effecten op onder meer hart en bloedvaten, het bewegingsapparaat, zenuwstelsel en endocriene systeem. Door de veelzijdige werking kan pycnogenol bij uiteenlopende gezondheidsproblemen worden ingezet, waaronder overgangsklachten.

Maca beïnvloedt het (psycho)neuro-endocriene systeem, met gunstige effecten op het stress-systeem (hypothalamushypofyse- bijnier-as), de geslachtsklieren (hypothalamus-hypofyse-gonade-as) en de schildklier (hypothalamus-hypofyse- schildklier-as). Maca heeft een breed werkingsgebied en wordt onder meer gebruikt als tonicum bij stress, vermoeidheid en herstel na ziekte, ter verbetering van de fysieke en mentale conditie bij het ouder worden, bij sport, laag libido, slaapproblemen, bloedar moede, hoge bloeddruk, premenstrueel syndroom, vermin derde vruchtbaarheid en overgangsklachten.

Wat veel mensen niet weten is, dat er veel maca-variëteiten zijn met verschillende biologische effecten. In Peru worden maca-variëteiten vaak in combinatie geconsumeerd.

Adaptogeen ashwagandha

De wortel van ashwagandha (Withania somnifera) is een ‘rasayana’ (tonicum) en wordt wel ‘Indiase ginseng’ genoemd. Het adaptogene kruid gaat stressgerelateerde klachten (waaronder depressie, angst, stemmingswisse lingen, laag libido, slapeloosheid, hypertensie, geheugen- en concentratieproblemen, vermoeidheid) tegen en bevordert een goede lichamelijke en geestelijke conditie bij het ouder worden. Ashwagandha is een belangrijke medicinale plant binnen de ayurvedische geneeskunde en wordt van oudsher toegepast in kruidenformules tegen overgangsklachten. Ashwagandha kan tevens verlichting geven bij PMS-klachten door regulatie van het (psycho)neuro-endocriene systeem.

Saffraan bij PMS/PMDD Saffraan (van de saffraancrocus of Crocus sativus) is een aromatische specerij met krachtige medicinale effecten, die vooral worden toegeschreven aan diverse carotenoïden (waaronder crocetine, crocine, picrocrocine, safranal) in saffraan. Saffraan(extract) wordt van oudsher onder meer ingezet bij depressie, premenstrueel syndroom, stress klachten, slapeloosheid, laag libido, verminderde vrucht baarheid en menstruatiepijn. Er is goed wetenschappelijk bewijs uit klinische studies dat saffraan(extract) effectief is tegen (majeure) depressie.

Daarnaast is saffraanextact waarschijnlijk een geschikt alter natief voor een SSRI (zoals fluoxetine en sertraline) bij PMS/ PMDD.

Veronderstelde werkingsmechanismen van saffraan bij PMS/ PMDD en depressie zijn onder meer verbetering van de sero tonerge en dopaminerge neurotransmissie, stressverlaging, (spier)ontspanning, remming van (neuro-)inflammatie en verlaging van oxidatieve stress.

Tevens zijn er aanwijzingen uit wetenschappelijk onder zoek dat saffraan(extract) menstruatiepijn (primaire dysmenorroe) verlicht, een regelmatige menstruatiecyclus bevordert, gewichtstoename door stress en/of depressie tegengaat en gunstig is voor libido en vruchtbaarheid.

Het volledige artikel en/of referenties kunnen opgevraagd worden bij de redactie.

Dit artikel is mogelijk gemaakt door Stichting Orthokennis.

“Het adaptogene kruid ashwaganda gaat stressgerelateerde klachten tegen en bevordert een goede lichamelijke en geestelijke conditie bij het ouder worden.”

‘Rustig ademen….’ Je komt bij wijze van spreken al tot rust als je die twee woorden langzaam en met aandacht uitspreekt. Hoe vaak per dag sta je stil bij het tempo van je ademhaling? En of je hoog ademt, vanuit het middenrif of heel laag vanuit de buik? Ademen is een auto noom proces, het gebeurt vanzelf. Tegelijkertijd kan je het sturen. Als je je adem vertraagt en kalmeert, gebeurt dat ook met je geest. En andersom. Geen wonder dat bewust ademen onderdeel uitmaakt van bijvoorbeeld yoga, qi gong en mindfulness. RIA TEEUW

Waarschijnlijk is het geen verrassing te horen dat de meeste mensen in onze maatschappij zonder het te weten verkeerd en te hoog ademen. Stress wordt er dus ook nog eens erger van, wat negatieve impact heeft op tal van lichaams functies. Om op een andere manier te leren ademen, zijn er ademmethoden ontwikkeld, elk met eigen kenmerken en doelen. De Bilthovense arts Nadja Benschop vertelt hierover: ‘Ze komen voort uit drie overkoepelende stro mingen, samengevat in de afkorting ART, die staat voor Awareness, Regulating en Transformation. De eerste gaat over methoden die de ademhaling obser veren, zoals mindfulness en zenmeditatie. Bij de tweede leer je een betere ademhaling, dat zijn onder andere hartcoherent ademen, de Buteyko- en Wim Hof-methode. En de derde is vooral bedoeld om emoties te verwerken. Denk aan Transformational Breath en Rebirthing.’

Verbonden ademhaling

Al vijftien jaar werkt Nadja in haar praktijk Altractive met individuele adem sessies. Ook is ze docent aan de opleiding Transformational Breath. Dat doet ze naast haar werk als arts waardoor ze traditionele geneeskunde in haar leven combineert met holistische technieken. Nadja: ‘Voor zover ik weet is Transformational Breath de enige ademtechniek die de adem leest en inter preteert naar het leven van de cliënt. Het belangrijkste doel is onverwerkte emotionele en/of mentale ladingen te transformeren, wat tegelijkertijd fysiek positief uitwerkt. Het gaat niet zozeer om de ademhaling te veranderen, maar dat laten gebeuren als gevolg van een proces dat al plaatsvindt. Kenmerken van Transformational Breath zijn de verbonden ademhaling, gebruik van druk punten en de stem.’ Ze legt uit dat verbonden ademen betekent dat je ademt zonder pauzes. De in- en uitademing gaan direct in elkaar over, waarbij er ontspannen wordt uitgeademd zodat er geen hyperventilatie ontstaat.

Rustmomenten Hoe krijg je een betere ademhaling zonder rustmomenten daarin? Nadja: ‘Pauzes zijn geen onderdeel van een natuurlijke ademhaling. We hóren verbonden te ademen. Kijk naar baby’s, die ademen nog verbonden. Dieren overigens ook. Dat we dat als volwassene niet meer doen, komt door de mind. Bij dieren golven emoties direct weg, die blijven niet hangen. Als volwassen mens haken we aan en blijven we herhalen, waardoor die pauzes ontstaan. Transformational Breath brengt je terug naar de oorspronkelijke ademha ling. Die voelt vaak in het begin onnatuurlijk aan omdat we iets anders zijn gewend geraakt.’

Omwenteling

Omdat zij zich als arts grotendeels richt op mensen met kanker, komen die vaak naar haar toe voor ademwerk. Ook weten mensen met klachten als burn-out of emotionele problematiek haar te vinden. Zelf ontdekte ze ademwerk tijdens een persoonlijke crisis waarin ze was terechtgekomen nadat haar moeder van de ene op de andere dag overleed. Het was het begin van een omwenteling in haar leven. Ze was arts, maar miste in die tijd de flow in haar werk. Kwam bij dat ze perfectionistisch was ingesteld en overal controle over wilde houden. ‘Met ademwerk veranderde dat binnen een week. Ik werd compleet anders en kreeg een durf die ik voor die tijd niet bezat. Zo heb ik een wereldreis gemaakt van achttien maanden en ben daarna twee bedrijven gestart. Net als in mijn werk als arts ben ik met ademwerk erop gericht lijden van mensen te stoppen.’ Nadja is nu in opleiding tot arts-homeopaat omdat ze ook in de homeopathie veel mogelijkheden ziet om mensen te helpen. ‘Hoe meer ik werk met de adem, hoe meer ik me realiseer dat we ergens in de geneeskunde de plank misslaan als we bij medische behande lingen het emotionele en mentale aspect niet meepakken. Alleen als je aandacht geeft aan alle lagen, kan je heelheid bereiken.’

Buteyko

Een andere ademmethode is Buteyko, genoemd naar de Oekraïense arts die het in de vorige eeuw ontwikkelde. ‘Rond de leeftijd van 30 jaar had Buteyko een extreem hoge bloeddruk. Hij ontdekte dat als hij zijn adem kalmeerde, de bloeddruk daalde. Na onderzoek concludeerde hij dat mensen doorgaans te veel ademen waardoor chronische hyperventilatie ontstaat. Zo raak je te veel koolzuurgas kwijt.’ Aan het woord is Dick Kuiper, oprichter van het Buteyko Instituut Nederland en inmiddels meer dan twintig jaar Buteykotherapeut. Hij vervolgt: ‘Als je ademt komt er zuurstof binnen. Die gebruiken je cellen om energie van te maken. Door verbran ding maak je koolzuurgas en dat is wat je uiteindelijk uitademt. Koolzuurgas in het bloed zorgt ervoor dat zuurstof de cellen in kan. Als je te veel koolzuurgas uitblaast, blijft er te weinig achter waar door zuurstof in het hemoglobine niet meer uit het bloed weg kan en de hersenen minder zuurstof krijgen. De gedachte dat je eigenlijk diep zou moeten ademen, zit helaas zó in onze cultuur. We denken dat het lichaam zo meer zuurstof krijgt maar dat is echt een misver stand. Als iemand huilt of zenuwachtig is, raden we ten onrechte aan om dieper te gaan ademen. Ook meditatiesessies beginnen soms

Vergroot jouw kennis bij Natura

zo. Er zijn therapeuten die hun cliënten leren om met de buik te ademen. Maar kerngezonde mensen ademen juist met hun middenrif en doen dat vrij langzaam. Buteyko betekent minder ademen op een zachte en ontspannen manier. Met kleine beetjes. Een goede ademhaling hoor je en zie je niet. Behalve als je aan het sporten bent.’

Controle Pauze

Dick schat in dat meer dan 70 procent van de mensen te stevig ademt. Hij werkt met een test die hij de Controle Pauze noemt: ‘Daarmee kan je bepalen of je al dan niet goed ademt. Ik werk vooral met mensen die ziek zijn; ze hebben aandoeningen als astma, chronische hyperventi latie, allergieën, slaapapneu, chronische vermoeidheid en een heleboel vage klachten als duizeligheid en angstgevoe lens. Door een slechte manier van ademen kan je dergelijke klachten ontwikkelen. Ik heb lang geleden zelf astma gehad. In die tijd had ik ook zware allergieën, ik kon geen kat aanhalen of ik kreeg al dikke ogen. Ik woonde in die

tijd in Nieuw-Zeeland en werkte als universitair docent. Iemand raadde me de Buteyko-methode aan. Ik besloot het advies op te volgen en raakte zowel de astma als de aller gieën kwijt. In 2000 ben ik teruggekeerd naar Nederland. Omdat ik iets anders wilde gaan doen met mijn leven, werd ik Buteyko-therapeut en richtte ik het instituut op.’

Ashram

In het verleden gaf hij een keer een lezing aan twintig yoga docenten. Hij liet hen de Controle Pauze-test uitvoeren. Opvallend genoeg behaalden achttien van hen resultaten die onder de maat waren. Slechts twee van hen ademden goed, zij bleken te zijn opgeleid in een ashram in India. Dick vindt het zorgwekkend dat we in het Westen een verkeerde opvatting hebben van wat goed ademen is en dat het dus ook bij veel yogapractices verkeerd gaat. ‘Niet alleen door de aanmoediging diep in te ademen, maar ook hoor ik soms zeggen dat je via je uitademing afvalstoffen uit je lichaam verwijdert. Een totaal fout idee, je ademt namelijk geen afvalstoffen uit. Wel koolzuurgas, maar zoals ik al zei heeft dat een belangrijke functie.’

Ontdekken

Dick wil de Buteyko-methode verder ontwikkelen en verdiepen, want volgens hem valt er nog heel veel meer te ontdekken over de ademhaling. ‘Het doel blijft wel altijd hetzelfde, een ontspannen, zachte, natuurlijke ademhaling. En altijd door de neus, bij alles wat je doet.’ Op dit moment volgt hij een opleiding tot slaapcoach. Bruikbare tech nieken daarvan wil hij integreren in de Buteyko-methode. Zijn cursusagenda staat vol, want er is veel belangstelling voor de methode. Binnenkort maakt hij ruimte in die agenda om eindelijk het ‘adem’boek te schrijven waarvoor hij al langer plannen heeft.

Missing link

Marleen van den Hout is grondlegger van de nieuwe oplei ding ‘Beter Ademen’, die zowel aspecten heeft van een transformerende als een regulerende ademhaling. Ze geeft cursussen en retraites en ze werkt aan de oprichting van de Adem Academie Nederland. ‘De methode is voortgekomen

“Kerngezonde mensen ademen juist met hun middenrif en doen dat vrij langzaam.”

uit mijn kennis en ervaring na jarenlang werken met het lichaam en de adem. Zelf heb ik een missing link aan de ademkennis toegevoegd waardoor veel aspecten van verschillende soorten ademwerk samenvallen. Ik wilde een fijn en behulpzaam adempatroon creëren voor het dagelijks leven, gericht op wat bij iemand past, bij diens activiteiten en het doel daarvan. Als je studeert, heb je bijvoorbeeld een ander doel dan wanneer je bezig bent met sporten. Als je wilt herstellen van ziekte, heb je een ander doel dan wanneer je met je drukke baan bezig bent. Het levert heel veel op als je dagelijks een aantal ademoe feningen doet, variërend van vijf tot tien minuten. Na een week of drie blijkt je adem vanzelf laag en rustig te blijven, ook als je er niet meer aan denkt. Je maakt contact met de stilte en met je intuïtie, waardoor alles bij elkaar komt, je denken, je voelen, je zijn en je idealen. Dan moet je onder de navel ademen, daar bevindt zich het nulpunt, ofwel het qi-punt ofwel de hara. Dat laatste is een begrip uit de Japanse cultuur.’

Het is relatief onbekend dat verkeerd ademen klachten kan veroorzaken of verergeren. Om die reden kan kennis over de ademhaling waardevol zijn voor zorgverleners.

Bridgeman

Ademwerk is op Marleens pad gekomen doordat zij gefas cineerd was door de werking van het lichaam. En ook door de samenhang tussen lichaam en geest. Ze werkte samen met de mysticus Robert Bridgeman. Daarbij viel het hem op wat zij met ademwerk bereikte bij deelnemers aan opleidingen en retraites. Daarom raadde hij haar aan om meer met ademwerk te gaan doen. Ze schreven er samen een boek over. Sinds die tijd heeft Marleen haar eigen methode verder ontwikkeld. Met haar ademacademie wil ze haar kennis verder verspreiden.

Ademspieren

Op de vraag of ze iets kan zeggen over de manier van ademen waarin zij lesgeeft, antwoordt ze: ‘De essentie is de natuurlijke adembeweging zoals die bedoeld is. En daarbij alle ademspieren te gebruiken. Om die aan te zetten gebruik ik letters zonder klank. Je gaat met de rug los van de stoelleuning zitten. Zo rechtop mogelijk, want

alleen dan kan je voelen hoe de adem werkt. De borst is het bovenste stuk van de longen, die blaas je leeg met een gefluisterde H. De buik vervolgens met een lange, luide F en de laatste lucht in de longen met een brede S. Daarna laat je de spieren langzaam los. Als vanzelf ga je hierna inademen, zacht en organisch. Dit zorgt ook voor een goede aarding. Het is een basis. Adem haal je niet, adem is er. Wat je eigenlijk niet eens merkt, is dat de adem zich aanpast aan de situatie waarin je bent.’

Zelfreflectie

Haar lesprogramma bestaat uit acht stappen: ‘Die corres ponderen met alle lagen in jezelf. Die wil je gezond maken, openhouden en in balans brengen met elkaar.’ Haar doel groep is breed: mensen met verschillende fysieke klachten, met een burn-out en gezonde mensen die meer hun potentieel willen ontwikkelen. ‘De methode sluit aan op waar iemand zelf is qua ontwikkeling. Voorwaarde is wel dat mensen met bewustzijn aan de slag gaan. Sommigen denken dat het voldoende is de adem omlaag te brengen. En ook dat als ze maar voldoende oefenen, ze beter worden. Maar dat is niet zo. De adem is je instrument om dieper contact te maken met jezelf, een beetje oefenen is niet voldoende. Er moet ook zelfreflectie bij komen.’ Het is haar filosofie dat correct ademen over de connectie met de levensstroom gaat en met doen wat je werkelijk wilt. Omdat we door stress en drukte te hoog ademen, trekt ons bewustzijn weg uit het onderste deel van ons lichaam. ‘Toch is die daar ook nodig, want op die plek bevindt zich je onderbuikgevoel.’ Marleen had vroeger nooit kunnen denken dat ze als zelfstandig ademtrainer zou gaan werken, laat staan een eigen methode ontwikkelen. ‘Ik heb het werk niet uitgekozen, het koos mij uit.’

www.altractive.nl www.buteyko-instituut.nl www.marleenvandenhout.nl

De foto’s zijn genomen tijdens een ademsessie met Nadja Benschop.

“De essentie is de natuurlijke adembeweging zoals die bedoeld is. En daarbij alle ademspieren te gebruiken.”

DE WETENSCHAP VAN DROMEN

Guillaume Jacquemont

Uitgeverij Ten Have ISBN 9789025909789

Recensie door: Ria Teeuw

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

De wetenschap van dromen

Dat je droomt, is doodgewoon. Iedereen doet het. Maar tegelijkertijd is het een fascinerend fenomeen. ’s Nachts begeven we ons in een parallelle wereld en maken daar de meest bizarre gebeurtenissen mee. We zijn zelfs in staat in een oogwenk te switchen van de ene naar de andere plek. Schrijver van De wetenschap van dromen is Guillaume Jacquemont, weten schapsjournalist en redacteur bij een maandblad voor psychologie en neurowetenschappen. Voor dit boek is hij in allerlei internationale wetenschappelijke onderzoeken gedoken om antwoord te vinden op het waarom en hoe van dromen. We beleven ze de gehele nacht door, niet uitsluitend tijdens bepaalde fases van de slaap. De meeste spieren blijven inactief, ook al vliegen, rennen of springen we rond. Eén van onze hersenkernen blijkt de spieraansturing te blokkeren terwijl de hersengebieden voor zicht en beweging acties simuleren.

Hoe onvoorspelbaar en fantastisch onze dromen ook zijn, ze hebben wel enkele vaste kenmerken. Zo komen we altijd zelf in onze dromen voor en bestaan ze voornamelijk uit beelden. Tijdens de slaap ontstaan er chemische veranderingen in ons brein. Bepaalde delen worden minder actief. Een toestand waardoor het brein de neiging heeft alles te mengen en te dramatiseren. Vooral later in de nacht komen er voorvallen langs die ons getekend hebben, denk aan dromen van mensen die lijden aan PTSS (Posttraumatisch stresssyndroom).

Het is opmerkelijk dat we 95 procent van onze dromen vergeten. Dat komt onder andere doordat de bloedspiegel van noradrenaline daalt, een stof die essentieel is voor de geheu genfunctie. Daarnaast is er een sterke afname van activiteit in de hersengebieden die belangrijk zijn voor het langetermijngeheugen, zoals de prefrontale cortex. En ten slotte lijkt er een verstoring op te treden in bepaalde hersengolven die zorgen voor coördinatie van geheugenfuncties van de betrokken gebieden. Veranderingen waardoor we niet in staat zijn om dromen tijdens de slaap in het langetermijngeheugen op te slaan. Wat we dromen vlak voordat we wakker worden, onthouden we vaak wel. Een Australische psycholoog heeft ontdekt dat een stof als vitamine B6 onthouden stimuleert.

Tegenwoordig is er veel belangstelling voor het droomfenomeen. Ook werken verschillende soorten therapieën ermee. Denk aan psychoanalyse, gestaltpsychologie en cognitivisme.

Volgens de Amerikaanse therapeute Clara Hill kan droomanalyse bijdragen aan de behan deling van allerlei aandoeningen en problemen. De therapeut gaat beter begrijpen waar de angsten van cliënten vandaan komen en waar hun gedachtegang vastloopt.

Het is een prettig leesbaar boek, dat behalve aan de fysiologische kanten, ook aandacht besteedt aan de betekenis van onze nachtelijke avonturen, nachtmerries en lucide dromen.

Lucide betekent hier dat je weet dat je droomt en je hersenspinsels zelfs kan regisseren.

Jacquemont geeft praktische adviezen hoe je dromen beter kan onthouden, hoe je lucide dromen bevordert en wat je aan nachtmerries kan doen. Het hoofdstuk over huisdieren ontlokt een glimlach. De subtitel daarvan is namelijk Ziehier wat er tijdens hun slaap in hun koppies omgaat. Leuk dat wetenschappers dat ook hebben opgepakt, want doorgaans willen die het liefst alles graag zeker kunnen weten.

DOOR: RIA TEEUW

‘Lichaam en geest halen uit de lessen wat nodig is.’

Yoga wordt steeds populairder. Omdat het een effectief middel blijkt tegen stress, burn-out en trauma, wordt het tegenwoordig zelfs in kazernes regel matig beoefend. Een trend die je pakweg tien jaar geleden nog voor onmogelijk had gehouden. Toch is Defensie er al sinds 2016 volop mee bezig. Medisch bioloog, yogadocent en mindfulnesstrainer Peter Haima (61) juicht deze trend van harte toe. Als geen ander weet hij wat yoga voor je gezondheid kan doen.

Daarom ontwikkelde hij in Nederland ‘Herstelyoga voor mensen met kanker en chronische aandoeningen’. Behalve dat hij daar les in geeft, is hij ook een specialisatie-oplei ding tot Herstelyogadocent gestart voor ervaren instruc teurs. Zo hoopt hij dat de yogavorm op meer plaatsen in het land beschikbaar komt voor wie het nodig heeft. ‘Als je yoga niet kent, associeer je het wellicht met superlenige mensen die op hun hoofd staan of zichzelf moeiteloos dubbelvouwen. En dat is nu juist níet waar yoga over gaat,’ vertelt hij. ‘Yoga bestaat al duizenden jaren en is oorspron kelijk een levenswijze die je dichter bij jezelf brengt. In Nederland is het een methode om actief te zijn, te bewegen en goed voor je lichamelijke en geestelijke gezondheid te zorgen. Dat gebeurt onder andere met bewegingen, houdingen en ademhalingsoefeningen.’

India

Peter kwam op zijn vijftigste met yoga in aanraking toen hij kanker kreeg. Hij merkte dat yoga veel positieve effecten had: lichamelijk, geestelijk en emotioneel. Hij genas. Dat was na een periode dat hij een regulier behandeltraject had gevolgd met operaties en bestralingen. Vervolgens besloot hij zijn beroep als medisch bioloog vaarwel te zeggen en een opleiding tot yogadocent te gaan volgen. Zijn volgende

stap was een reis naar India. Daar deed hij een aanvullend programma voor mensen met kanker en chronische ervaarde voor het eerst hoe het is om letterlijk in het moment te zijn.”

Elvitum Quercetine

Peter Haima is ook oprichter van de stichting Yoga en Kanker. Zijn doel is om daarmee het effect van yoga op kankerpatiënten bekender te maken bij artsen en verder in de maatschappij. Een van de bestuursleden is Eva Noorda, chirurg-oncoloog in het Zwolse Isala-ziekenhuis, zelf ook yogadocent.

www.yogaenkanker.nl

aandoeningen. Peter: ’Ik heb daar mensen als een wrak zien binnenkomen en met een schittering in hun ogen weer zien vertrekken.’

Zachtheid

Drie weken lang was hij van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat bezig met yoga, massages en ayurvedische voeding. Dat deed hem enorm goed. En zijn missie werd hem duidelijk: een dergelijk programma ook in Nederland neer zetten. ‘Ik had daar allerlei therapeutische yogatechnieken geleerd, waaronder bepaalde ademhalingsoefeningen. Wat me vooral trof, waren de zachtheid en de volledige aandacht waarmee die werden uitgevoerd, daardoor ga je vóélen. Ik ervaarde voor het eerst hoe het is om letterlijk in het moment te zijn. Dan gebeurt er wat, je wordt onge looflijk rustig vanbinnen en blokkades kunnen oplossen. Je ervaart heelheid. Want alles mag gezien en gevoeld

worden. Sterker, alles wíl gezien en gevoeld worden. Dat is wat ik meenam naar Nederland, waar ik me vervolgens opgaf voor een opleiding tot mindfulnesstrainer in het Nijmeegse Radboudziekenhuis.’

Heftig

Zijn Herstelyoga is vergelijkbaar met andere vormen van yoga, maar er zijn belangrijke verschillen: de bewegingen zijn eenvoudiger en worden langzamer uitgevoerd. Alles is erop gericht het zelfgenezend vermogen te stimuleren. Ook is er meer rust tussen de oefeningen. Dat helpt om te herstellen en te voelen. ‘Als je ernstig ziek bent, moet je bijvoorbeeld geen vinyasa-yoga gaan doen, dat is te snel en daardoor te heftig. Het is belangrijk om eerst weer je lichaam te gaan voelen en daar een zorgzame en liefdevolle relatie mee op te bouwen. Dat is net als mindfulness, het gaat over aandacht. En, misschien nog wel belangrijker, over de kwaliteit daarvan. Want een oordelende en afwij zende aandacht is natuurlijk niet helend. Wel een aandacht vol compassie.’

Compassie

Daarmee noemt Peter opnieuw een begrip waar hij een opleiding voor heeft gevolgd. ‘Compassie kan je trainen,’ vertelt hij. ‘We hebben het allemaal in ons, maar we zijn het over het algemeen kwijtgeraakt.’ Op de vraag wat compassie inhoudt, antwoordt hij: ‘Het gaat over een heel zachte, begripvolle houding naar iemand anders en naar jezelf, een houding die begint met mildheid. Daarnaast gaat het over je vermogen je betrokken te voelen bij het lijden van iemand anders of bij het lijden van jezelf. Een ernstige ziekte is bijvoorbeeld een vorm van lijden. Je voelt je erbij betrokken en je bent bereid er iets aan te doen. Dat is de actieve component van compassie. Je ondersteunt iemand om diens lijden te verlichten. En als het om jezelf gaat, heb je het over zelfcompassie, waarbij je iets aan je lijden doet en er verantwoordelijkheid voor neemt. Dus is het iets totaal anders dan zelfmedelijden, want daarmee ben je totaal niet meer in je kracht. Compassieoefeningen maken deel uit van Herstelyoga. Als iemand tijdens de les een fysieke blokkade tegenkomt, vraag ik hoe het voelt, of hij er even bij wil blijven en er een glimlach naartoe kan laten stromen. Zo leren mensen steeds zachter naar zich zelf toe te zijn.’

Ademen

Andere aspecten van deze vorm van yoga zijn bewegingen en draaiingen in alle richtingen. Daardoor worden alle spieren en organen gemasseerd en verbeteren de door bloeding en de lymfecirculatie. Peter: ‘Alles moet stromen om de algehele gezondheid te verbeteren. De ademhaling speelt daarbij een belangrijke rol. In de yoga gaan we uit van de gouden driehoek, de adem, het lichaam en de geest.

Als we de adem weten te controleren en te kalmeren, hebben we direct de switch van stress naar ontspanning. Er zijn veel technieken om de adem te verdiepen en te vertragen. Vaak zijn mensen zich er niet van bewust dat ze hoog en oppervlakkig ademen. Ik leer ze meer naar de buik te gaan en langer uit- dan in te ademen. Als je uitademt, activeer je het parasympathische zenuwstelsel, de ontspanningsrespons. Dat is wetenschappelijk bewezen. Een van de belangrijkste aspecten van Herstelyoga is dat we switchen van sympathisch naar parasympathisch. Aan het eind van de les merk je dat mensen rustiger zijn geworden. Een yogasessie van één uur activeert al het immuunsysteem, verlaagt het aantal ontstekingsfactoren en zorgt voor kalmerende stoffen in het bloed. Daar zijn diverse wetenschappelijke studies naar gedaan.’

Ohm

‘Daarom is de ademhaling in Herstelyoga zo belangrijk, omdat we daarmee de geest kalmeren. Aan het eind van de les doen we een eindontspanning om nog een stapje dieper te ontspannen. We gebruiken dan visualisaties, bijvoorbeeld om het hart op te laden of een liefdevolle energie naar de cellen te sturen. Verder maken we gebruik van klanken, bijvoorbeeld door mantra’s te zingen of de bekende ohm-klank voort te brengen. Als je die klank lang genoeg aanhoudt, voel je de trilling in het hele lichaam. Het mooie van met klank werken, is dat het lichaam gaat

meevibreren. Je lichaam beschikt over sensoren die de tril lingen oppikken en informatie naar de hersenen zenden. Dat activeert het parasympathische zenuwstelsel.’

Integrative Medicine

Omdat er stevig wetenschappelijk bewijs is voor de helende werking van yoga, behoort het ook tot de adviezen van artsen die werken met Integrative Medicine. Zo werkt Peter samen met kinderarts en specialist Integrative Medicine Inès von Rosenstiel die hij tijdens een sympo sium ontmoette. Ze hadden al snel een klik, onder andere doordat ze beiden geïnspireerd waren door de boeken van David Servan-Schreiber, de Franse psychiater die leed aan een hersentumor en die – heel kort gezegd - het effect van een gezonde leefstijl op het zelfherstellend vermogen beschreef. Inès had al verschillende therapeuten in haar netwerk, maar ze kende nog geen yogadocent in haar directe omgeving. Nu verwijst ze regelmatig patiënten naar Peter door. Verder heeft ze eraan bijgedragen dat hij als yoga- en mindfulnesstrainer zitting nam in een onco logienetwerk dat bestaat uit regulier en complementair therapeuten. Binnen het overkoepelende netwerk MiddenGelderland is hij samen met acupuncturist Ilse Tomassen en massagetherapeut Eugenie Wijburg de werkgroep Integrated Medicine gestart waarmee zij de integratie van complementaire benaderingen bekender willen maken in de reguliere zorg.

Identiteitscrisis

Dat Peter deze kant is opgegaan met zijn werk, heeft alles te maken een omwenteling in zijn leven waardoor hij inzag dat hij in de loop der jaren steeds verder van zichzelf verwijderd was geraakt. Als kind al had hij veel liefde voor de natuur en kon hij zich daarover verwonderen. Hij was al jong vogelaar. Hij studeerde biologie in Groningen en promoveerde op de moleculaire microbiologie. Hoewel hij sinds enkele jaren niet meer werkt als medisch bioloog, kreeg hij tot voor kort nog wel opdrachten uit het bedrijfs leven om wetenschappelijke artikelen te schrijven over bijvoorbeeld obesitas of diabetes. Toen hij in 2010 ernstig ziek werd, kwam hij in een identiteitscrisis terecht. Hij was zich gaan realiseren dat hij steeds meer van zijn kern, de verwondering voor het leven, was afgedwaald. Wat hem tegenstond, was dat het in het bedrijfsleven altijd ging om geld verdienen. ‘Ik moest stilstaan, want ik kon niet verder. Dat ik ziek werd en met yoga in aanraking kwam, heeft me weer terug bij mezelf gebracht.’

Zweefpartij

Als steeds meer mensen yoga ontdekken, zouden we dan op termijn de effecten daarvan in de maatschappij gaan merken? Peter denkt van wel. ‘Als je bedenkt dat twintig, dertig jaar geleden yoga nog als een grote zweefpartij werd gezien… Vraag nu een willekeurige groep mensen wie van hen yoga beoefent, dan er is altijd wel iemand die z’n vinger opsteekt. Je ziet ook de belangstelling van mannen toenemen. Ik zou het mooi vinden als yoga een normaal onderdeel wordt van de gezondheidszorg. Als je het vergelijkt met de medische kosten die we nu maken in het reguliere systeem, kost yoga bijna niets. Mensen verlichten hun mentale, fysieke en emotionele klachten ermee, ze komen in hun kracht en krijgen een betere relatie met zich zelf. Daarnaast is yoga geschikt voor iedereen. Natuurlijk, er zijn ook mensen die het niet aanspreekt. Dat kan en dat mag, tenslotte vinden we ook niet allemaal hetzelfde lekker.’

Kracht

Veel mensen die bij Peter Herstelyoga volgen, hebben chronische aandoeningen als rug-, nek- en schouder klachten, overgewicht, COPD, Parkinson. ‘Lichaam en geest halen uit de lessen wat nodig is. In die zin is het een heel holistische benadering, waarmee ik overigens niet bedoel dat het een therapie is. Die is gericht op één persoon en dat is dit niet. Als mensen heel ernstig ziek zijn, kunnen ze niet altijd fysiek genezen. Maar ze komen wel meer in hun kracht, gaan zichzelf meer waarderen en gaan ook helen op andere vlakken. Je raakt met yoga diepere lagen aan waardoor de kwaliteit van leven toeneemt. Ik heb mensen horen zeggen dat ze weliswaar niet beter zijn geworden, maar door yoga wel meer zijn thuisgekomen.’

www.life-force.nl

Wijsheid

‘Ik vind het geweldig dat we door wetenschappelijk onder zoek steeds meer begrijpen hoe yoga werkt. Daardoor komen nu oude en moderne wetenschap bij elkaar. Wat mij betreft mag er in het westen veel meer erkenning komen voor yoga, ayurveda en acupunctuur. Het zijn benade ringen die al duizenden jaren oud zijn en ontzettend veel wijsheid bevatten. In het westen zijn we soms geneigd te denken dat we het beter weten met een geneeskunde die slechts honderd jaar oud is. Wat mij betreft mogen we ons hierin best wat bescheidener opstellen. Bovendien zien we dat de gezondheidszorg zoals die nu functioneert, niet houdbaar is. We moeten meer toe naar preventie, naar lifestyle. Yoga kan daar een belangrijke rol in spelen. En als zelfs stoere mannen en vrouwen in het leger yoga gaan beoefenen, vind ik dat prachtig. Ze komen daarmee in de overgave en in de zachtheid, precies wat die mensen nodig hebben. Helemaal top!’

Er bestaat ook Restorative yoga, eveneens een vorm van herstelyoga, maar heel anders dan de Herstelyoga van Peter Haima. Restorative yoga bestaat voornamelijk uit liggende yogahou dingen met veel hulpmiddelen, zoals kussens. Door de comfortabele liggende houding ontstaat een diepe ontspanning. Hoewel Peter Haima soms ook Restorative-oefeningen doet, bestaat zijn Herstelyoga uit veel meer onder delen: houdingen en bewegingen (yoga-asana’s), oefeningen om de ademhaling te verbeteren (waaronder yogapranayama’s), ontspan ningstechnieken, meditatie/mindfulness & compassie-oefeningen.

“Een yogasessie van één uur activeert al het immuunsysteem, verlaagt het aantal ontstekingsfactoren en zorgt voor kalmerende stoffen in het bloed.”

Fibraphar®

1

Berberis vulgaris is goed voor de darmwerking.* Het veelzijdige fytonutriënt berberine is de meest interessante actieve stof die gewonnen wordt uit de wortelstok van deze plant.

Sunfiber® is afgeleid van de guarplant en heeft een traag fermentatie proces waardoor deze goed wordt verdragen. Een 100% natuurlijke vezel.

10 miljard goedaardige bacteriën per capsule.

Maakt gebruik van een ideale dosering aan lactobacillen, die in latente vorm gebracht werden en zo langdurig stabiel aanwezig blijven op kamertemperatuur.

Gegarandeerd lactosevrij!

GRIP OP JE BREIN

Voorkom dat jouw 4 hersen delen elkaar tegenwerken en vind meer rust en welzijn Jill Bolte Taylor

Uitgeverij Kosmos ISBN 9789021587196

Recensie door: Ria Teeuw

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Grip op je brein

We gaan er in algemeen vanuit dat in je linkerhersenhelft je rationele brein huist en in je rechter je emotionele. Volgens neurowetenschapper Jill Bolton Taylor is dit een achterhaald principe. Daarom schreef ze dit boek, een vervolg op Onverwacht Inzicht Dat is de bestseller waarmee ze jaren geleden beroemd werd. Ze beschreef daarin wat er met haar gebeurde toen ze als 37-jarige in 1996 werd getroffen door een hersenbloeding. Een gebeurtenis waarbij haar linkerhersenhelft compleet werd uitgeschakeld. Met als gevolg dat ze een totaal andere perceptie van zichzelf kreeg, niet meer in staat was om de grenzen van haar fysieke lichaam te bepalen en vijf weken lang een volledig stil brein had. Ook haar ego was opgelost, zo schrijft ze. Ze verkeerde in vredige gelukzaligheid. Het duurde acht jaar voordat ze volledig was hersteld.

In de afgelopen jaren heeft ze intensief onderzoek gedaan naar de diepten van haar brein, waarbij ze ontdekte dat we als mens ons emotionele circuit kunnen in- of uitschakelen. Wie dat beheerst, is een vrijer mens, omdat je dan elk moment kan kiezen welk hersengedeelte dominant mag zijn. Daarvoor moet je op de hoogte zijn van de vier denkcentra die in je brein huizen. Elk centrum heeft een eigen persoonlijkheid, door Bolton Taylor ‘karakter’ genoemd. Er bevinden zich twee aan elke kant. Linksboven heerst karakter 1. Dat geeft je je individualiteit, functioneert doelbewust, is georgani seerd en oordeelt kritisch over goed of fout. Linksonder bevindt zich karakter 2. Dat is emotioneel, reageert vanuit pijn uit het verleden en maakt deel uit van je stresscircuit. Bolton Taylor: ‘Is dit karakter eenmaal je psyche binnengestormd, dan heb je een stra tegie nodig om in een ander karakter te stappen.’ Rechtsboven zetelt karakter 3, dat vreugdevol is en wil spelen. Het is empathisch, crea tief en nieuwsgierig. Daaronder vind je karakter 4, dat staat voor ons mystieke zelf. Het is bewust, authentiek, vol vertrouwen en ervaart verbinding.

Dit is allemaal héél kort samengevat, want de beschrijvingen in het boek zijn stukken uitvoeriger. Aan het slot worden ze gevolgd door een uitgebreide vragenlijst waarmee je dat specifieke karakter van jezelf goed leert kennen. Heel interessant. Helaas wordt haar verhaal hier en daar langdradig als ze hetzelfde zegt in andere bewoordingen. Op die plekken ontstaat de neiging door te bladeren naar het volgende hoofdstuk.

Toch heeft haar uitvoerige verhaal wel een functie. Als je je karakters door en door kent en weet welk karakter op dat moment bij jou overheerst, kan je bewust kiezen om naar een ander karakter over te schakelen. Daarvoor adviseert ze breinberaad. Een methode met als ezelsbruggetje het woord BRAIN, ofwel Breathe, Recognize, Appreciate, Inquire, Navigate. Ook die stappen worden breed uitgesponnen. Ze stelt daarbij dat als karakter 4 aan het gesprek meedoet, je verzekerd bent van een liefdevolle uitkomst. Een boek waar je beslist wat mee kan, maar dat korter beslist krachtiger zou zijn geweest.

ALTIJD IN BEWEGING

VitOrtho helpt!

bevat mangaan, voor de aanmaak van kraakbeen in gewrichten, de botaanmaak en het bindweefsel

dagelijks gebruik van 750 mg boswellia of meer helpt gewrichten soepel te houden*

Duivelsklauw Extract voor het behoud van soepele gewrichten*

www.vitortho.nl

EDUCATIEPLANNER

Een greep uit ons aanbod voor het 4e kwartaal 2022

ONLINE/LOCATIE DATUM TIJD PRIJS excl. BTW

Praktijktraining Immunopsychiatrie | Erik Schut Online vr 11-11-2022 9.30-16.30 uur € 47,50

Praktijktraining Genen en gezondheid | Eveline van der Wel Nijmegen vr 21-10-2022 9.30-16.30 uur € 65,- incl. lunch Online vr 21-10-2022 9.30-16.30 uur € 47,50

Praktijktraining Medicinale paddenstoelen en adaptogenen | Casper Beukema Online vr 03-11-2022 9.30-16.30 uur € 47,50

Studiemiddag Tinnitus | Monique van Poorten Online di 15-11-2022 13.30-16.30 uur € 29,50

Praktijktraining De oncologische patiënt -Voeding en leefstijl tijdens en na de oncologische behandeling | Erik Schut en Rinske Pauw Nijmegen (dag 1) do 17-11-2022 9.30-16.30 uur } € 139,- incl. lunch Nijmegen (dag 2) do 01-12-2022 9.30-16.30 uur Online (dag 1) do 17-11-2022 9.30-16.30 uur } € 99,Online (dag 2) do 01-12-2022 9.30-16.30 uur

Onze bijscholingen zijn geaccrediteerd bij MBOG, NWP, KTNO, VVET, NVVM en VBAG.

Meer informatie, actueel aanbod en aanmelden www.viteducatief.nl | 070-3010671 | info@viteducatief.nl

Kennis is belangrijk, zeker voor u als gezondheidsspecialist

VitEducatief biedt het hele jaar door een gevarieerd (natuurgeneeskundig) educatieprogramma op diverse locaties in het land en/ of online. We zorgen altijd voor een grote verscheidenheid aan onderwerpen in ons scholingsaanbod. De praktijktrainingen, seminars en verdiepingsdagen worden verzorgd door een team van enthousiaste en deskundige docenten.

www.viteducatief.nl | Kennis en educatie over voeding, gezondheid en suppletie

NIEUW

*Gezondheidsclaims in afwachting van Europese toekenning

Seksualiteit als thema in de spreekkamer

Voor veel hulpverleners is het bespreekbaar maken van seksualiteit in de spreekkamer geen vanzelfsprekendheid. Enige tijd geleden ontstond er een gesprek tussen mij en een aantal therapeuten in opleiding over de vraag of je het thema seksualiteit gelijk bij de intake aan bod kunt laten komen. Voor mij is het vanzelfsprekend hier bij de intake vragen over te stellen, net zo goed als dat ik vragen stel over het slaapen eetgedrag.

Als beginnend therapeut deed ik dit ook niet, maar waarschijnlijk meer omdat ik het zelf wat lastig vond dan dat ik dacht dat mijn cliënten het een probleem zouden vinden. Tot ik een nieuwe cliënt kreeg die 1.5 jaar elders in therapie was geweest waar dit onderwerp niet aan de orde was geweest, terwijl deze mannelijke cliënt als voornaamste probleem zijn seksverslaving had.

Later heb ik ook nog een vrouwelijke cliënt gehad bij wie ik het bij de intake ook had laten liggen en later bleek dat haar grootse probleem was dat, als ze een glas wijn op had, ze vaak vreemdging. Sinds die tijd staan bij mij in de intake altijd de volgende vragen op mijn lijstje: wat is de plek van

seksualiteit in je leven en is er sprake geweest van misbruik of seksverslaving in je leven?

Voor mij zijn deze vragen inmiddels vanzelfsprekend. Wel met de opmerking dat de cliënt bij alle vragen kan aangeven dat hij of zij ze niet wil of nog niet wil beantwoorden. Dit laatste komt ook zeker voor; de cliënt geeft bijvoorbeeld aan dat er sprake is geweest van misbruik maar er later pas meer over wil vertellen. Later in het therapietraject kom ik of komt de cliënt zelf er dan op terug. Een enkele keer geeft een cliënt aan het ingewikkeld te vinden dat deze vragen aan de orde komen, maar dan heb ik het over 2% van de cliënten die ik jaarlijks zie.

Seksualiteit is een thema waar veel verschillende beelden bij zijn. Voor mij is het een geïntegreerd onderdeel van iemand en is het niet los te zien van het functioneren op andere gebieden Seksualiteit gaat verder dan seksuele gemeenschap of een orgasme. Je kunt het niet in een doosje doen en af en toe tevoorschijn halen. De definitie die ik gebruik, is: een optimale gezonde seksualiteitsbeleving is het ultieme resultaat van een gezonde lichamelijke, sociaal-emotionele, relationele en geestelijke ontwikkeling. Psychosociale problemen hebben dan ook altijd een effect op je seksualiteitsbeleving.

Hierbij kun je onderscheid maken tussen intimiteit en seksualiteit. Volgens Piet Weisfelt is intimiteit elkaar ontmoeten op de grens en is seksualiteit elkaar ontmoeten over de grens. Hier zit een overgang in. Intimiteit en seksualiteit maakt op emotioneel en lichamelijk gebied in de mens veel los en ze hebben een positieve uitwerking op iemand zijn gezondheid.

Het is vanzelfsprekend voor iedere therapeut geheel vrij om pas later in een therapietraject het thema seksualiteit aan de orde te stellen. Met dit artikel wil ik vooral het belang onderstrepen dat we het niet laten liggen, omdat we dan de cliënt met dit thema in de kou laten staan.

Ruud van Hal Psychosociaal therapeut Stichting Rosegarden

Rosegarden is een Stichting van Christen Psychosociaal Therapeuten. De psychosociale (kinder) therapeuten die zijn aangesloten bij Stichting Rosegarden, werken vanuit een christelijke identiteit. www.stichting-rosegarden.nl

leesvoer

Man-vrouw verschillen in de zorg

Handboek psychopathologie bij vrouwen en mannen

Ziektes kunnen zich verschillend manifesteren en vragen dan om een andere diagnostiek en bena dering. Maar de psychopatho logie kreeg nog weinig aandacht. Merkwaardig: in de psychiatrie valt juist op dat veel meer jongetjes dan meisjes ontwikkelingsproblemen hebben, terwijl vrouwen oververtegenwoordigd zijn in de volwas senenpsychiatrie. Het Handboek psychopathologie bij vrouwen en mannen adresseert deze kennisleemte op overtuigende wijze. De gedachte dat psychopathologie bij mannen en vrouwen verschillend zou zijn, wordt helder en systematisch bevestigd en gerelativeerd. Het uitgebreide middelste deel behandelt alle denkbare ziektebeelden in dit perspectief. Deel één behandelt vrouw-manverschillen in het algemeen. Terwijl in deel drie essentiële thema’s als interpersoonlijk geweld, trauma en kwetsbaarheid, werkstress en burn-out, psychosomatiek en de suïcidepa radoxen toegelicht en helder besproken worden.

Handboek psychopathologie bij vrouwen en mannen Therese van Amelsvoort e.a.

Het vrouwenbrein

Het vrouwenbrein is fors kleiner dan dat van de man. Toch doet het denkvermogen van vrouwen niet onder voor dat van mannen; hoe compenseren zij voor hun kleinere hardware?

Iris Sommer schetst in Het vrouwenbrein een zo volledig mogelijk beeld hoe en waarom onze hersenen verschillen. Er zijn meer verschillen tussen het vrouwen- en mannenbrein. Persoonlijkheid en interesse zijn (gemiddeld) anders. Vrouwen hebben een ander stresssysteem, andere hormonen en een ander immuunsysteem. Hoe worden die verschillen tussen de seksen veroorzaakt en wat betekenen ze? Wat gebeurt er wanneer iemand van geslacht verandert? Hoe gaat de maatschappij om met meisjes en jongens, vrouwen en mannen, en wat zou er beter kunnen? Iris Sommer wendt haar neurowetenschappelijke en psychiatrische expertise aan om deze vragen te beantwoorden. Het vrouwenbrein laat helder zien wat de samenhang is tussen het neurobio logische en het sociaal-maatschappelijke, en wijst de weg naar een gelijkwaardiger toekomst.

Het vrouwenbrein | Iris Sommer

Handboek vrouwspecifieke geneeskunde

“Cardiovasculaire ziekten treden bij vrouwen zeven tot tien jaar later op dan bij mannen.” “Vrouwen zijn twee keer zo vaak depressief als mannen.”

Deze voorbeelden tonen aan dat het belangrijk is om sommige klachten en ziekten specifiek vanuit de vrouwelijke invalshoek te bekijken. De hedendaagse geneeskunde is echter vooral voor en door mannen ontwikkeld.

Handboek vrouwspecifieke geneeskunde is een complete Nederlandstalige uitgave over het onderwerp vrouwspecifieke geneeskunde. Het boek behandelt in 27 hoofdstukken een breed scala aan onderwerpen: van inrichting van de zorg tot diabetes. De informatie wordt op een toegankelijke manier gebracht: er is veel aandacht voor casuïstiek en elk hoofdstuk wordt afgesloten met take home messages.

Handboek vrouwspecifieke geneeskunde | Prof. dr. Bart C.J.M. Fauser, prof. dr. Toine L.M. Lagro-Janssen en dr. Annelies M.E. Bos

Van vermijding naar bevrijding

Iedereen loopt in zijn leven wel wat deuken op. Het kan hierbij gaan om jeugdtrauma’s, pijn die je met je meedraagt vanwege een echtscheiding, faillissement of een kras op je nieuwe Audi A5. Onbewust willen we van die pijn af, wat vaak resulteert in allerlei copingmechanismen. We verdoven ons dan door alcohol, het bingen van Netflixseries, scrollen door tijdlijnen op social media of door het zoeken naar aandacht en bevestiging. We zijn kortom bezig met vermijden. Maar er kan een punt komen waarop de lijdensdruk dermate groot wordt, dat je je daarvan wilt bevrijden.

Er zijn twee manieren om een uitweg te vinden uit je psychi sche of emotionele problemen. Bij de indirecte bevrijdingsweg focus je je op je pijn of probleem; je zoomt er duidelijk op in, gaat op onderzoek uit en bent bezig het probleem op te lossen. Dit kun je omschrijven als mindknowing Bij de directe bevrijdingsweg kijk je nog een stap verder. Want waar komt al die mentale en emotionele spam vandaan? Wat is de kern van de zaak? Je zoomt helemaal uit, doet zelfonder zoek en vindt waarschijnlijk helemaal geen probleem meer. Dit is mindblowing. Als je dat eenmaal doorziet, ontstaat vanzelf innerlijke rust en hoef je niet langer bezig te zijn met het sleu telen aan symptomen of verwerken van ervaringen.

gedachten, gevoelens, keuzes en problemen kan daardoor minder worden. Daar waar je voorheen een probleem bloed serieus nam, doorzie je nu sneller het illusoire karakter ervan, waardoor het niet blijft kleven. Je ziet dat alles in essentie bewustzijn is waarin alles verschijnt en verdwijnt.

Voor veel coaches en therapeuten is deze visie, gebaseerd op non-dualiteit, hindoeïsme, de Tibetaans-boeddhistische leer dzogchen en taoïsme, compleet nieuw, verrassend en ook confronterend. Ze kan daarnaast ook verwarrend zijn of weer stand oproepen; de ‘ik’ waar je aan gehecht bent, geeft het niet zomaar op natuurlijk.

Dit boek gaat over beide wegen, zowel de directe als indirecte weg tot bevrijding, en hoe je daar als coach, therapeut, coachee of cliënt mee om kunt leren gaan. Mogelijk verandert het je perspectief op jouzelf en/of je rol en invloed als coach of therapeut.

We starten met ons idee over coaching en vervolgens maak je nader kennis met ons en vertellen we iets over de weg die we zelf hebben afgelegd. Dan beschrijven we een aantal basisprincipes van het menselijke brein: hoe werkt dat eigen lijk? Het is de basis om de rest van het boek beter te kunnen plaatsen. Vervolgens gaan we in op de neiging van ons mensen om te willen ‘sleutelen’ aan onszelf en anderen, omdat we nu eenmaal problemen willen fiksen. Ook hier komt het brein weer even voorbij om een aantal veelvoorkomende aannames te ontzenuwen.

Dan gaat Paul in op non-dualiteit, verlichting, neo-advaita en het doorzien van de ik-illusie, waarbij ook veel voorbeelden voorbijkomen uit de praktijk. Wanneer is onze ‘ik’ geheeld en uitgespeeld?

Er is dus een verschil tussen zelfontwikkeling (indirecte weg) en zelfrealisatie (directe weg). Bij de directe weg ligt de nadruk op het uitzoomen. Uitzoomen betekent dat het inzicht ontstaat dat er helemaal geen ‘ik’ is. De identificatie met je

Daarna komen de indirecte wegen naar bevrijding voorbij: Hartini gaat enthousiast in op acceptance and commit ment therapy (ACT). ACT is een recent ontwikkelde vorm van cognitieve gedragstherapie, waarbij de ik-illusie ook kan worden doorzien en relatief eenvoudig kan worden geconcretiseerd.

“Waar komt al die mentale en emotionele spam vandaan? Je zoomt helemaal uit, doet zelfonderzoek en vindt waarschijn lijk helemaal geen probleem meer.”

Boekfragment uit:

Van vermijding naar bevrijding, drie coachingswegen naar zijn

Cees van Elst, Hartini van Rijssel en Paul Smit www.samsarabooks.com www.heartfulatwork.nl www.hartini.nl www.paulsmit.nu

Cees gaat vervolgens in op de mindfulness en heartfulness als indirecte wegen naar bevrijding. Bij mindfulness kun je gedachten en emoties minder serieus leren nemen, bijvoorbeeld door in te leren zien: ik ben niet mijn gedachten en emoties, ze ontstaan gewoon. Bij heartfulness wordt juist ingezoomd op de pijn, die daardoor veelal verdwijnt.

Deze drie wegen (ACT, mindfulness en heart fulness) vertegenwoordigen zoals gezegd de meer indirecte weg tot bevrijding en hebben gemeenschappelijk dat ze meer dan non-dualiteit inzoomen op de ‘ik’ en de kwestie waar je mee zit. Tegelijkertijd leren deze methoden om meer afstand te nemen tot het probleem en je er niet door te laten gijzelen. Het is er nu eenmaal. Dat doe je door dat wat er in je speelt te observeren en met relativerende humor, (zelf)compassie of provocatie te benaderen. De methoden leren dat je je er niet, of in elk geval minder, mee hoeft te identificeren. Zonder dat het weg moet. Er wordt geen strijd aangegaan met het leven zoals de ‘ik’

dit ervaart, maar er wordt geleerd alles rustig te doorzien, met veel praktische waarnemingsoefe ningen en onderliggende theorie.

En dan hebben we het nog niet gehad over ons lijf waarin alles, geheel verzorgd, helemaal vanzelf functioneert. Inclusief alle zowel prettige als onprettige ervaringen. Daar is geen ‘ik’ voor nodig. Als toetje gaat Cees in op het lichaam dat niet liegt en komt trauma aan bod.

"Dat wat er in je speelt kun je observeren en met relativerende humor, (zelf)compassie of provocatie benaderen."

Subtiel Meesterschap

Conny Hagen is psychomotorisch kindertherapeut en werkt in haar eigen praktijk. Zij geeft therapie aan kinderen met gedrags- en/of ontwikkelingsproblematieken, en aan kinderen die last hebben van bepaalde gebeurtenissen. Haar motto is: ‘Kinderen in hun kracht zetten’.

www.connyhagen.nl

Hahaha het lijkt wel poep!

Als ik de deur opendoe, zie ik Sanne half achter haar moeder staan. Een klein meisje van bijna vier jaar, dat me olijk aankijkt en vandaag voor de eerste keer komt. ‘Hallo Sanne, vind je het spannend?’ Sanne knikt. ‘Dat snap ik wel’, zeg ik. ‘We gaan gewoon rustig wennen. Komen jij en mama mee?’ We gaan met z’n drieën de praktijkruimte in. Moeder had mij verteld dat Sanne sinds een half jaar erg aan haar hangt. Samen met moeder bekijkt Sanne de ruimte. Als ik Sanne een houten schatkistje geef om te versieren, gaat ze enthousiast aan de slag. De spanning is eraf en ik vraag of mama misschien een bakje thee wil drinken, in de wachtkamer. Moeder vindt dat een goed idee en Sanne vindt het prima. Als het kistje versierd is en Sanne gaat kleuren, vertelt ze honderduit. Dan zegt Sanne: ‘Ik moet poepen.’ Sanne gaat op de wc zitten en zegt al snel: ‘Oh, ik moet toch niet poepen.’ ‘Geen probleem’, zeg ik. Sanne plast en vervolgens lopen we terug.

Sinds een jaar houdt Sanne haar ontlasting te lang op. Ze doet het in haar luier en niet op de wc. Ouders hebben van alles geprobeerd en nu Sanne bijna naar de basisschool mag, willen ze dit graag opgelost hebben. Sanne heeft al wel wat meegemaakt in haar leventje. Ze is geboren met een open gehemelte waarvan al niks meer te zien is, dankzij goed gelukte operaties. Terug in de ruimte spelen we met een bal. Dan wil Sanne nog een keer naar de wc. We gaan weer en hetzelfde gebeurt: Sanne hoeft toch niet te poepen. Ik krijg de indruk dat Sanne weet waarom ze bij mij komt. Ik besluit er nu op in te spelen. In mijn achterhoofd heb ik kennis over primaire reflexen die als gevolg van stress, zoals bijvoorbeeld door een operatie, actief kunnen blijven in plaats van uit te doven. Het is dan nodig je lichaam te laten weten dat je de reflex niet meer nodig hebt. Daarom besluit ik spelenderwijs dit soort reflexbewegingen met Sanne te doen. Op die manier kan ze haar lichaam laten weten dat ze het al kan. Even later rollen we over de lengteas en kruipen en tijgeren we door de ruimte. We duwen onszelf zigzaggend in rugligging achteruit. Op handen en knieën maken we onze rug hol en bol als een poes en zwaaien we onze heupen alsof we kwispelen. Dan is het wel klaar en wil Sanne graag kleuren. Ik bedenk dat vingerverven helpend kan zijn bij het ontspannen en minder angstig zijn om ontlasting los te laten. Eerst zet Sanne heel voorzichtig, met één vinger, stipjes op het papier. Even later zijn Sanne en ik echt aan het kliederen. We mengen en smeren en gebruiken beide handen om de verf over het grote blad te smeren. Al snel wordt alles bruin. ‘Het lijkt wel poep’, zeg ik lachend. En Sanne zegt: ‘Ja, het is poep!’ en smeert nog fanatieker: ‘Poep, poep, hahaha.’ Drie dagen later gaat de telefoon. Het is de moeder van Sanne: ‘Eh Conny, de reden waarom we hulp hebben gezocht is opgelost! Sanne poept nu op de wc! Ik weet niet wat je gedaan hebt en of het dan hierbij stopt?’ Moeder is blij en tevreden. Natuurlijk stopt de therapie. En mocht het in de toekomst nodig zijn, dan weet moeder mij te vinden.

Is ons welzijn maakbaar? Is een optimist gelukkiger dan een pessimist? En, kun je van een robot houden? Filosoferen over levens vragen is voor Manon Duintjer en Marlies Visser van wezenlijk belang om zichzelf, maar ook de ander te begrijpen. Eind oktober verschijnt het Zelfdenkboek, zelf filosoferen en schrijven over de toekomst waarmee ze je uitdagen om op verschillende manieren na te denken over alledaagse filosofische vragen. Het boek is alweer de tweede aanvulling op hun in 2015 uitgebrachte filosofiespel Nomizo (‘ik denk’ in het Oudgrieks).

In gesprek jezelfmet

Waar in het spel de andere spelers je uitdagen tot argumentatie en gesprek, is het boek gericht op jouw individuele gedachten. Via de ‘Nomizo-methode’ schrijf jij je ideeën op en leer je naar de tegenstrijdigheden in jezelf kijken. De tekstfragmenten van denkers als Arthur Schopenhauer, Paul Verhaeghe en Dalila Hermans helpen je op weg. Benieuwd hoe het werkt? Ga op deze pagi na’s meteen aan de slag met de vraag: Is ons welzijn maakbaar?

Is ons welzijn maakbaar?

Stap 1

Wat komt er als eerste bij je op?

Stap 2

Wat zou je zeggen als je ‘Ja’ moest verdedigen?

Stap 3

Wat zou je zeggen als je ‘Nee’ moest verdedigen?

“Waar in het spel de andere spelers je uitdagen tot argumentatie en gesprek, is het boek gericht op jouw individuele gedachten.”

Is ons welzijn maakbaar?

Bio-Seleen+Zink bevat uitstekend opneembare seleen en zink in combinatie met de vitamines A, B6, C en E om uw gezondheid op tal van manieren te ondersteunen.

Haar

Vol en glanzend haar is belangrijk voor uw verschijning en uiterlijke schoonheid. Seleen en zink dragen op een natuurlijke manier bij aan het behoud van gezond haar.

Huid

Zink en vitamine A dragen bij aan het behoud van een gezonde huid, terwijl vitamine C het lichaam helpt om collageen aan te maken, de proteïne die uw huid sterk en elastisch maakt.

Stofwisseling

Seleen is goed voor de schildklier en een normaal tempo van de stofwisseling. Een goed werkende stofwisseling helpt om uw gewicht en energie op peil te houden.

De gepatenteerde seleengist (SelenoPrecise) wordt voor 88,7% door het lichaam opgenomen en is gedocumenteerd in studies die in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften zijn gepubliceerd.

Nagels

Gezonde vingernagels breken of splijten niet. Seleen en zink zijn beide nuttige voedingsstoffen die helpen om nagels in goede conditie te houden.

Energie

De energieproductie in de cellen wordt bepaald door de snelheid waarmee de cel vet, koolhydraten en proteïnen in lichaamsenergie omzet. Seleen draagt bij aan de energieomzetting door de schildklier te ondersteunen. De vitamines C en B6 helpen vermoeidheid en uitputting te verminderen.

Immuunsysteem

Seleen, zink, vitamine A en vitamine B6 helpen om uw immuunsysteem normaal te laten functioneren. Met een goed werkend afweersysteem zijn verkoudheden en infecties veel makkelijker te vermijden. GEZOND

Wat zeggen de filosofen?

Byung-Chul Han

Het pijnloze leven met permanent geluk zal geen menselijk leven meer zijn. Een leven dat zijn negativiteit vervolgt en uitdrijft, heft zichzelf op. Dood en pijn horen bij elkaar. Pijn anticipeert op de dood. Wie alle pijn uit de wereld wil helpen, zal ook de dood moeten afschaffen. Maar een leven zonder dood en pijn is geen menselijk, maar een ondood leven.

De Koreaans-Duitse fi losoof BYUNG-CHUL HAN (1959) vindt zijn inspiratie onder anderen bij Sigmund Freud, Martin Heidegger, en Richard Sennet. Hij schrijft polemi sche essays over de vermoeide samenleving, de gemengde zegeningen van transparante media en de angst voor pijn.

Roanne van Voorst

Bioethici als Brian Earp en Julian Savulescu van de Universiteit van Oxford voorspellen dan ook dat er binnen afzienbare tijd functionerende liefdesmedicijnen op de markt zullen komen. En dat is belangrijk, stellen ze, want romantische relaties zijn een van de belangrijkste factoren voor een goede gezondheid en menselijk welzijn. Nu we uit onderzoek steeds meer begrijpen welke biologische factoren de liefdeservaring beïnvloeden, hebben weten schappers ook de kans om te interveniëren en ‘de liefde te helpen haar volledige potentieel te bereiken’. Eigenlijk, suggereren zij tussen de regels door, is die kans een sociale plicht, want gebroken harten en eenzame zielen maken de mens ongelukkig, onproductief, defensief en soms zelfs agressief; zodoende verzwakt liefde die faalt uiteindelijk de hele maatschappij.

ROANNE VAN VOORST (1983) is futuristisch antro poloog en schrijver. Ze doceert antropologie aan de Universiteit van Amsterdam en doet onderzoek naar de toekomst van onder meer klimaatveranderingen, liefde en seksualiteit. Voor haar boek Met z’n zessen in bed slikte ze liefdespillen, flirtte ze met kunstmatige intelligentie en deelde ze het bed met een sekspop.

Dirk de Wachter

Mensen zouden best wat meer elkaars psychiater mogen zijn en naar elkaar mogen luisteren. In de gewoonheid van het sociale weefsel, in de normaliteit, kan verdriet een plaats krijgen. Niet alles hoeft tegen betaling beluisterd te worden. Dat gebeurt nu teveel, denk ik soms. Geheel tegen de tendensen binnen de zorgverlening in, met haar honderden etiketten van de DSM (het meer dan 1200 pagina’s tellende handboek voor de psychiatrie waarin alle psychische stoornissen in opgesomd staan), ben ik voor een zo breed mogelijke normaliteit.

De Belgische psychiater DIRK DE WACHTER (1960) noemt zichzelf een verdrietdokter. Geïnspireerd door Emmanuel Levinas en Michel Houellebecq roept hij in zijn boeken Borderline times: het einde van de normaliteit en De kunst van het ongelukkig zijn op om niet het grote geluk na te jagen, maar de mindere kanten van het leven te omarmen.

Zelfdenkboek, zelf filosoferen en schrijven over de toekomst, Manon Duintjer en Marlies Visser, Ten Have Zelfdenkboek, zelf filosoferen en schrijven over liefde en vriendschap, Manon Duintjer en Marlies Visser, Ten Have Nomizo, spel, Manon Duintjer en Marlies Visser, Ten Have

Colofon

Hoofdredactie

Sacha van den Ende

E-mail: sacha@inspiredcommunications.nl

Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert en Ria Teeuw

E-mail: maartje@inspiredcommunications.nl

Eindredactie

Marianne Smits en Charlotte Simons

Redactieadres

Hoofdstraat 21 6994 AC De Steeg

Telefoon: 06 23 63 38 65

E-mail: redactie@inspiredcommunications.nl

Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Hoofdstraat 21 6994 AC De Steeg

Telefoon: 06 23 63 38 65

E-mail: info@inspiredcommunications.nl

Vormgeving

Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp | www.eefjekleijweg.nl

Druk Drukkerij Damen

Lezersservice

TCC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG, ALIP, de leden van TPnet, NKS en Rosegarden en aan studenten van diverse toonaangevende opleiders.

Abonnementen

Jaarabonnementen per zes nummers: € 43,60. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever.

Adreswijzigingen

Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@inspiredcommunications.nl

Disclaimer

De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecon troleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-in- formatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onver hoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie.

©Copyright

Niets uit deze uitgave mag worden over- genomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

Neerslachtig?

Ontdek Orthiflor Mood

met sa raan

Unieke formule met sa raan. Dit draagt bij aan de gemoedstoestand1 en zorgt mede voor emotionele ondersteuning en helpt bij momenten van stress1. Bevat vier verschillende probioticastammen (Cerebiome™). Ook geschikt voor vegetariërs.

al meer dan 35 jaar jouw probiotica specialist

POSTBIOL-EC

Met EpiCor ®, een uniek postbioticum op basis van fermentatie

.

gedroogd whole food-fermentaat van bakkersgist

. meest bekende postbioticum ter wereld, van marktleider Cargill

. sterke wetenschappelijke onderbouwing

. gepatenteerd productieproces

Postbiotica zijn de next big thing in de wereld van voedingssupplementen. Vitals introduceert een nieuw product met het meest bekende postbioticum ter wereld. Postbiol-EC van Vitals bevat EpiCor®, met een unieke samenstelling van nutriënten die ontstaan zijn uit de omzetting (fermentatie) van voedingsstoffen in een natuurlijk kweekmedium door bakkersgist. EpiCor® is ontwikkeld door een bedrijf dat meer dan 75 jaar ervaring heeft op het gebied van natuurlijke fermen tatieprocessen. Het is een zogenoemd postbioticum, dat gedefinieerd wordt als een preparaat van nietlevende micro-organismen.

Naast stofwisselingsproducten (metabolieten) bevat EpiCor® namelijk inactieve (niet-levende) bakkersgist cellen, wat een meerwaarde heeft. Het kan daarom ook gezien worden als een zogenoemd ‘whole food’ fermen taat, waarbij alle componenten van het fermentatie proces nog aanwezig zijn in het eindproduct. Een post bioticum is uitstekend te gebruiken als aanvulling op een prebioticum en/of een probioticum, maar kan ook op zichzelf gebruikt worden in situaties waarin een preof probioticum minder geschikt is. Voor meer informatie over Postbiol-EC gaat u naar Vitals.nl