TCC Editie 6-2019 by Inspired Publishing

ED I TI E 6 - 2 01 9 - JAARG ANG 9

INTERVIEW MET

Sjoerd Papa

Is lekker slapen een luxe geworden? FILOSOFIE

is een verzet tegen de stilzwijgende censuur

Vegan DHA Lamberts Vegan DHA is een superieure Omega 3 olie, verkregen uit een unieke plantaardige vorm van DHA. De olie verkregen uit deze bron is de natuurlijke triglyceride (TG) vorm van Omega 3, de ideale keuze voor iedereen die deze TG-vorm wil gebruiken. De algen die wij gebruiken zijn gekweekt in een gecontroleerde omgeving, zodat wij er zeker van kunnen zijn dat wij een geïntegreerde, gecontroleerde en duurzame toevoer hebben (onafhankelijk van de zee biomassa) die ook op een natuurlijke manier vrij is van verontreiniging. De kostbare nutriënten zijn ingekapseld in kleine, gemakkelijk in te nemen capsules, gesuspendeerd in pure zonnebloemolie, samen met de antioxidanten: rozemarijnextract, tocoferolen en vitamine C (ascorbyl palmitaat), om de natuurlijke eigenschappen van de olie te behouden. DHA draagt bij aan het behoud van een normale hersenfunctie en normaal gezichtsvermogen. Dit gunstige effect wordt verkregen met een dagelijkse inname van 250mg DHA

e g i d r a a t n a 3 l a P g e Om

www.lamberts.nl

Superieure Omega 3 Olie ✓ Verkregen uit een unieke plantaardige vorm van DHA

✓ Algen gekweekt in een gecontroleerde omgeving, dus van nature vrij van verontreiniging

✓ 100% duurzaam zonder visachtige nasmaak

✓ Volledig vis vrij, dus geschikt voor vegetariërs en veganisten.

VOORWOORD

Tijd Dit is alweer editie 6 van TCC Magazine. De laatste editie van het jaar. Ik ben geneigd te zeggen dat het jaar is omgevlogen. Zo voelt dat; de tijd is snel gegaan. Maar iedere keer dat ik zo’n zinnetje wil gaan zeggen, floept er een andere gedachte in m’n hoofd: tijd is tijd. Een minuut duurt altijd 60 seconden en een uur altijd 60 minuten. Je kunt snel naar huis lopen of langzaam eten, maar tijd is een gegeven. Laatst las ik een nieuwsbericht over tijd die snel gaat. Kennelijk zijn er meer mensen zoals ik die hierover nadenken. Blijkbaar wordt tijdsbeleving gestuurd door wat je doet. Worden je hersenen geprikkeld doordat je leuke dingen aan het doen bent, dan lijkt de tijd sneller voorbij te gaan. Wordt je brein minder geprikkeld, dan lijkt de tijd ineens traag te gaan. Hoe snel of langzaam te tijd ook lijkt te gaan, aan het einde van het jaar kijken we altijd terug op het afgelopen jaar en vooruit op het volgende. Wat waren de hoogtepunten van 2019 en wat was voor herhaling vatbaar? En wat heeft het nieuwe jaar in petto? Voor ons was eigenlijk heel 2019 een hoogtepunt. Dit jaar was namelijk het eerste jaar met 6 edities van TCC Magazine. Het afgelopen jaar hebben we gesproken met interessante mensen zoals Anne Marie Reuzenaar die verschillende veel verkochte kookboeken op haar naam heeft staan, en met holistisch huisarts Juriaan Galavazi. Ook spraken we met Cathelijne Wildervanck, een oude bekende, over haar nieuwe boek De Gelukspiramide. Naast goede gesprekken hebben we interessante boeken gelezen en auteurs aan het woord gelaten zoals klinisch psycholoog en gedragstherapeut Nathalie Cardinaels die een boek schreef over polyamorie in de behandelkamer, en coach en psychotherapeut Carien Karsten die schreef over stress bij jongeren. Met deze zesde editie van TCC Magazine sluiten we het jaar af. Een editie die ook weer boordevol interessante artikelen staat. Zo spraken we met Sjoerd Papa over het

belang van natuur in je praktijk. ‘Ruimtes die harmonieus zijn ingericht, stralen rust uit. Daarbij horen planten en een natuurlijk materiaal als hout. Je stelt mensen op hun gemak in zo’n vertrek en dat geeft een positief resultaat. Dat zie je ook in een ziekenhuisomgeving. Als patiënten vanuit hun ziekenhuiskamer uitkijken op groen, herstellen ze sneller. Onderzoek heeft dat uitgewezen.’ Verderop staat een artikel dat uitgebreid ingaat op de werking van curcuma longa. De gezondheidseffecten van curcumine, het natuurlijke bestanddeel van curcuma, worden vooral toegeschreven aan de sterke antioxidatieve en ontstekingsremmende eigenschappen. Het heeft een zeer groot toepassingsgebied en het kent zowel een preventieve als therapeutische waarde. In het artikel worden de werking en indicaties breedvoerig besproken. Een ander onderwerp dat ook veel mensen aangaat, is slaap. Daarom een artikel van onze redactie dat ingaat op de vraag of lekker slapen een luxe geworden is. Slapen betekent een schoonmaak voor de hersenen. ‘Doorgaans heeft een mens gemiddeld acht uur per etmaal slaap nodig, maar er zijn natuurlijk ook uitschieters naar minder of meer. Krijg je chronisch te weinig, dan loop je groter risico op aandoeningen als hartziekten, hoge bloeddruk, diabetes, dementie en alzheimer. Maar ook op een andere manier kan het mentaal gevolgen hebben. Dat varieert van een verhoogde kans dat je verkeerde beslissingen neemt tot, in het allerergste geval, psychopathologie.’ Natuurlijk is er nog veel meer te lezen in dit magazine. Ik hoop dat je de tijd hebt om er lekker voor te gaan zitten. En dat de tijd niet omvliegt, of juist wel. Ik wens je veel leesplezier en fijne feestdagen! Sacha van den Ende Hoofdredacteur

TCC Magazine | 3

H ET T W E E DE B O E K VAN LUCAS F L AME ND

Een onmisbare handleiding voor de epigenetische behandeling van ADHD, verslavingen, afbouwen van psychofarmaca en de glutamaat problematiek.

W W W. BR A I NQ. NL

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord

Column Willem Pinksterboer

Inhoudsopgave

Van hoofd naar hart Samsara

Interview met Sjoerd Papa

De intrigerende invloed van

In de boekenkast

muziek op het brein Ria Teeuw

Column Wilma de Haas

Is lekker slapen een luxe geworden? Ria Teeuw

Curcuma longa

De adviseur legt uit...

Opleiding Je lichaam als kompas

Werken met systemen, een groot goed of een blok

In de boekenkast

aan je been? NKS

Filosofie is een verzet tegen de

Column Jamie Nederpeil

Interview met Florentine van Vollenhove

Over het levenseinde Tpnet

gedoe en drama JosĂŠ van de Diepstraten &

In de boekenkast

Nathalie van Spall

Colofon

stilzwijgende censuur Ricard de Brabander In 5 stappen naar een leven zonder

In de boekenkast

Coaching als Levensstijl Charles Ruiters

TCC Magazine | 5

6 | TCC Magazine

INTERVIEW MET SJOERD PAPA

B RE NG D E N ATU U R IN J E P R AK T I J K

Een ruimte die goed is voor planten, is ook goed voor mensen Zelfs binnenshuis kun je profiteren van de heilzame, rustgevende en ontstressende uitwerking van de natuur. Dus ook in je praktijkruimte als je die slim inricht. Althans, die boodschap komt naar voren uit het boek Skogluft van de Noorse schrijver Jorn Viumdal, een werktuigbouwkundig ingenieur die ervoor pleit de natuur in je huis te halen. Om die reden heeft hij het ‘Bosluchtsysteem’ ontwikkeld: een vierkante bak voor aan de muur met daarin een speciale plantensoort, beschenen door wit licht.

Je kunt zo’n plantenwand zelf maken of hem bij het bedrijf van de schrijver bestellen. Maar los daarvan, is het idee van de groene buitenwereld naar binnen brengen wel reëel? En zo ja, hoe groot is het effect dan eigenlijk? Goede vragen voor Sjoerd Papa, die een vergelijkbaar systeem heeft ontwikkeld, met dit verschil dat zijn concept multifunctioneel is en bedoeld voor grote ruimten. Het is de GreenHub, een methode voor bedrijven om de effecten van de natuur in hun organisatie te introduceren. Die bestaat uit een houten constructie in de vorm van een bol, aan alle kanten voorzien van planten die als eigenschap hebben dat ze voor rust en schone lucht zorgen. De bol biedt (zit)plaats aan vier à vijf mensen en fungeert als ‘green office’ voor korte vergaderingen en gesprekken. De gemeente Utrecht heeft de GreenHub in de hal van het stadskantoor geplaatst als inspirerende dialoogruimte. Ook het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft er een aangeschaft. Daar dient de bol als groene ontmoetingsplek. Overigens staat de natuur centraal in al het werk dat Sjoerd Papa doet. Zo organiseert hij ook coachen dialoogwandelingen in een bosrijke omgeving en adviseert hij bedrijven die duurzame ontwikkelingsdoelen nastreven.

In Skogluft bespreekt Viumdal dat je gezonder, kalmer en tevredener wordt als je thuis een stukje natuur creëert. Verderop in het boek beveelt hij een speciale plantenbak aan waarmee je dat effect kunt bewerkstelligen. Heel interessant allemaal, maar het komt ook wel een beetje over alsof hij zijn product wil verkopen. Hoe kijk jij daar tegenaan? ‘Daar heb je wel een beetje gelijk in. Het is een soort storytelling, waarin Viumdal zijn uitvinding uitlegt en onderbouwt. Een lang verhaal, maar ook best een originele manier om zijn boodschap over te brengen. Zijn plantenwand is er een die je in staat stelt om met zo min mogelijk moeite de voordelen van de natuur binnen te halen. Alle excuses die je kunt bedenken over dat de verzorging te veel tijd of moeite zou kosten, heeft hij allemaal ondervangen. Dat is anders dan bij de GreenHub; die bevat ongeveer tachtig planten en heeft wel onderhoud nodig. De Viumdal-wand is gevuld met maar één type plant, de Scindapsus. Die groeit mooi, lang en weelderig, waardoor de bak bijna een soort poster aan de muur wordt. Weinig onderhoud is handig, maar daardoor is er ook minder interactie met de plant. Interactie met iets levends zorgt op zich ook voor een

TCC Magazine | 7

bepaalde beleving. Maar zijn verhaal is prima, het is gewoon waar wat hij zegt.’

concept van de bol met de luchtzuiverende planten heb uitgewerkt.’

Ik zie overeenkomsten tussen jouw bedrijf, jouw activiteiten, jouw connectie met de natuur en de onderliggende boodschap van dit boek. ‘Die zijn er zeker. De natuur is ook de reden dat ik wandelen dialoogcoaching ben gestart. Dan pak je meteen de effecten van de natuur mee, zoals het rustgevende en herstellende vermogen daarvan. Ook is het een voordeel dat je meteen in beweging bent; dat bevordert focus. Onderwijl ben je omringd door de natuur die geen aandacht vraagt en niet oordeelt. Tot de GreenHub ben ik gekomen doordat ik me afvroeg wat mensen na die coaching doen met hun nieuwe inzichten als ze teruggaan naar hun oude werksituatie. Blijft er dan nog wat van over? Want de situatie die stress veroorzaakt, is vaak niet veranderd. Ik kwam met een vroegere collega in contact met wie ik het

Wat betekent de natuur voor jou persoonlijk? ‘Heel veel en dat is denk ik al in mijn jeugd begonnen. Mijn ouders waren altijd bezig in de tuin. Die stond vol met planten en dat sprak mij wel aan. Zeker mijn moeder was een echt tuinmens; ik denk dat ik het vooral van haar heb. Ik vind het heerlijk om ontspannen in de natuur te zijn en werk graag in mijn tuin. Zo begon ik vroeger met tuinontwerpen maken en tuinen aanleggen. Werk, waarmee ik steeds een stapje verderging. Terwijl ik meer geïnteresseerd raakte in het concept natuur, viel het me op dat wereldwijd daar juist steeds meer afstand van wordt genomen. De natuur wordt op grote schaal vernietigd. En dichter bij huis zie je dat mensen voor het gemak hun tuinen steeds meer bestraten. Dat is handig, maar slecht voor het milieu omdat het de opwarming van de aarde

8 | TCC Magazine

“We drijven steeds verder af van onze bron, waardoor we last krijgen van allerlei kwalen die we niet als zodanig herkennen, maar waarvan het gemis aan natuur de oorzaak is.” stimuleert en de natuurlijke afvloeiing van water belemmert. Viumdal zegt in zijn boek dat we door de industriële revolutie een maatschappij zijn geworden die louter door efficiency wordt gedreven. We drijven steeds verder af van onze bron, waardoor we last krijgen van allerlei kwalen die we niet als zodanig herkennen, maar

INTERVIEW MET SJOERD PAPA

waarvan het gemis aan natuur de oorzaak is.’ Kun je voorbeelden geven van dergelijke kwalen? ‘Stress, overbelasting, hoofdpijn, hoge bloeddruk, jeukende huid, tranende ogen. En ook kleine klachtjes die gerelateerd zijn aan het slechte binnenmilieu van kantoren. De ramen zijn dicht, er is geen frisse lucht en aircosystemen regelen de temperatuur. Daardoor bevat de lucht vaak te weinig vocht. Planten kunnen dat compenseren, maar die zijn er niet of te weinig. Gezondheidsklachten die daaruit voortkomen, accepteren we vaak; ze lijken erbij te horen.’ Wat kan de GreenHub daaraan doen? ‘Je zit dan in een comfortabele ruimte, afgezonderd van de buitenwereld zonder dat je bent opgesloten. Want je kunt er wel doorheen kijken. Zit je er alleen in, dan kun je je ontspannen, je gedachten ordenen of bezig zijn

met een creatief proces. Je hebt én het groen én de ontspanning. Een werkplek in het groen is het mooiste wat er is. Bedenk dat mensen die op kantoor werken, ook graag in hun lunchpauze naar buiten willen. Even het park in, even de effecten van de natuur pakken. Zo’n bol is natuurlijk niet hetzelfde, maar komt in de buurt.’ Volgens Viumdal is wit licht onontbeerlijk bij zijn plantenwand. Als onderbouwing verwijst hij naar de effecten van lichttherapie. Die wordt ingezet bij verschillende klachten. Jij hebt in de GreenHub geen verlichting aangebracht. ‘Er zou best licht in kunnen, maar dat vind ik niet nodig. We raden wel aan de bol op een lichte plek te zetten. De intensiteit van zonlicht heeft op een bewolkte dag iets van 30.000 lux en op een zonnige dag 100.000 lux. Het is onmogelijk om binnen een dergelijke lichtintensiteit te bereiken. Wat licht doet is enorm. Viumdal zegt dat je licht niet alleen voor planten moet

gebruiken, maar ook voor jezelf. Zeker een interessante gedachte. Maar wil het effect hebben, dan moet je wel heel veel van die Viumdal-wanden hebben. Daar komt bij dat het licht in zijn bak altijd aan blijft. Daardoor doorbreekt hij voor die planten de cyclus van de jaargetijden. Ze blijven gedurende het hele jaar groeien. De situatie in Nederland is toch anders dan in Noorwegen of Zweden, waar het zolang donker is dat mensen er depressief van kunnen worden.’ Heb jij advies voor therapeuten wat ze in hun praktijk met groen zouden kunnen doen? ‘Gewoon een paar goede planten kopen. Ik heb gewerkt met een groep kwekers die zich verenigd hebben in ‘Air So Pure’, een concept waarmee ze planten met luchtzuiverende kwaliteiten op de markt brengen. Bij veel van de grotere tuincentra kun je daarvoor terecht. Kijk of je daar planten ziet die je leuk vindt en die bij je passen. Over het algemeen

TCC Magazine | 9

INTERVIEW MET SJOERD PAPA wat anders zou kunnen, bijvoorbeeld een bankje verzetten of afleidende rommel verwijderen. Zo ingewikkeld is het niet, maar vaak denken mensen er niet over na. Doe ook wat aan planten die wegkwijnen, want daarmee bereik je het tegenovergestelde effect van wat je wil. Dode planten moet je verwijderen. Zo voorkom je dat je negatieve energie creëert. De Feng Shui is daar heel duidelijk in.’ Het is dus pure psychologie? ‘Feitelijk wel ja. Als je ergens zit te wachten, rondkijkt en achterstallig onderhoud ziet, denk je: daar moet wat aan gedaan worden. Maar onbewust vertaal je dat misschien ook wel naar de kwaliteit van de dienstverlening. Dat is niet wat je wilt voor je eigen praktijk.’

zijn het planten die zich gemakkelijk laten verzorgen. Ze zijn heel verschillend van bladstructuur, de een is meer varenachtig en de ander heeft prachtig blad met heel mooie kleuren en nerven. Ze zijn sfeervol en ook heel geschikt voor wachtruimtes. Een beetje volgens Feng Shui, principes vanuit de oosterse filosofie om kantoren en woonhuizen harmonieus in te richten. Er is zelfs Feng Shui voor je levensstijl. Ruimtes die harmonieus zijn ingericht, stralen rust uit. Daarbij horen planten en een natuurlijk materiaal als hout. Je stelt mensen op hun gemak in zo’n vertrek en dat geeft een positief resultaat. Dat zie je ook in een ziekenhuisomgeving. Als patiënten vanuit hun

10 | TCC Magazine

ziekenhuiskamer uitkijken op groen, herstellen ze sneller. Onderzoek heeft dat uitgewezen. Helaas zijn wachtruimtes in reguliere zorginstellingen vaak slecht ingericht, met veel harde materialen en stapeltjes oude tijdschriften. Groen ontbreekt. Alles wat niet goed is, gebeurt daar omdat niemand erover nadenkt. Zelfs de manier waarop patiënten moeten gaan zitten, creëert een gevoel van onbehagen. Dat is vaak met de rug naar de deur, waardoor je niet weet wat er achter je gebeurt. Feng Shui laat je over zoiets nadenken. Niet dat je al die richtlijnen moet volgen. Maar ga zelf eens in een ruimte zitten en vraag je af wat je er voelt en of je er op je gemak bent. Dan benoem je vanzelf

Zou je dan ook kunnen zeggen dat in een zorgvuldig ingerichte praktijk die voorzien is van groen, de kans groter is dat gesprekken beter verlopen? ‘Dat is goed mogelijk, je zou het moeten onderzoeken. Wel is het zo dat als je een ruimte creëert die goed is voor planten, die ook goed is voor mensen. Met andere woorden: als je nadenkt over het welzijn van een plant in je praktijkruimte, ben je ook bezig met je eigen welzijn en met die van je cliënt. Stel dat het eigenlijk wat te donker is in je praktijk en je neemt maatregelen om de lichtinval te verbeteren, dan is dat goed voor de planten die er staan en de mensen die er komen. Want net als de plant heeft de mens licht nodig. Het is een bestaansvoorwaarde.’ www.zinwaarts.com Een aantal planten met heilzame eigenschappen zijn: • Scindapsus • Epipremnum • Maranta leuconeura • Aglaonema • Chlorophytum • Clusia • Calathea • Nephrolepsis

Niet-helpen voor hulpverleners Waarom het leven al therapeutisch genoeg is Om wat voor therapie het ook gaat, de meeste zorgverleners zijn zich ervan bewust dat het geen zin heeft om een heleboel energie in een cliënt te steken die niet meewerkt. Ondanks de schijnbare tegenstrijdigheid die erin zit, snap je de titel van dit boek daarom meteen. Want helpen zit in je DNA als zorgverlener; het is de reden waarom je ooit koos voor dit werk. Als een therapie niet het gewenste resultaat geeft, probeer je te doorgronden wat er nog ontbreekt of wat je nog meer kan bieden. Terwijl het helemaal niet aan de therapie hoeft te liggen als die niet aanslaat. De cliënt is en blijft altijd zelf verantwoordelijk voor zijn of haar eigen gezondheid. Het probleem is, dat hij of zij massa’s onbewuste redenen kan hebben om die verantwoordelijkheid uit de weg te gaan, bij de therapeut neer te leggen of de situatie te houden zoals die is. Daarom presenteert gezondheidszorgpsycholoog en psychotherapeut Wijnberg met dit boek een actieve en provocerende vorm van niet-helpen. Hij illustreert deze aan de hand van verschillende voorbeelddialogen. De cartoons van Peter de Wit onderbreken op verschillende plaatsen de tekst en voegen een extra vrolijke noot toe. Want het is niemand minder dan de eenogige en cynische psychiater Sigmund die hierin de hoofdrol speelt, bekend van de Volkskrant. Ook de voorbeelddialogen waarmee Wijnberg zijn theorie uiteenzet, komen vaak humoristisch over. Zelfs zo, dat je je als lezer afvraagt of hij wel serieus is of bewust stevig overdrijft om zijn boodschap over te brengen. Zoals zijn reactie op een cliënt die zó verlegen is dat hij nooit met iemand een praatje durft te beginnen. Wijnberg antwoordt hem: ‘Gewoon ook niet doen.’ Als de cliënt vervolgens aangeeft dat hij dat wel graag wil kunnen, krijgt hij te horen dat hij het vast niet in zich heeft en dus praatjes-maken-ongeschikt is. De

vraag is of je als therapeut nog wel cliënten overhoudt als je op deze manier met ze omgaat. Toch meent Wijnberg wel degelijk wat hij zegt; dat merk je als je verderop in het boek bent. Hij onderbouwt daar zijn theorie en legt uit dat het ‘provocatieve’ element een creatieve manier is om de cliënt op scherp te zetten en te dwingen goed na te denken. Evenzo is hij er geen voorstander van om problemen van de cliënt uitgebreid te bespreken en diep te graven naar mogelijke oorzaken. En al helemaal niet tijdens het eerste gesprek. Want daardoor zou de eerste indruk die je van je cliënt hebt, ondersneeuwen, waardoor je waardevolle intuïtieve informatie niet langer serieus neemt. Juist die eerste indrukken kunnen doorslaggevend zijn, betoogt hij. Het is duidelijk dat Jeffrey Wijnberg een zeer onconventionele kijk heeft op het therapeutenwerk. Hij wekt de indruk dat hij met zijn visie een beetje is doorgeslagen. Maar blijkbaar niet bij iedereen, want zijn workshops en lezingen worden goed bezocht en de Telegraaf huurt hem sinds 1996 in als columnist. Daarnaast heeft hij inmiddels vijf boeken geschreven. Dan serveer je toch geen gebakken lucht, zou je zeggen. Kijk vooral zelf wat je ervan vindt, prikkelend is het boek zeker. En misschien een slimme wake-up call waardoor je weer een keertje nagaat of je als therapeut inderdaad niet te veel in de helpmodus zit. Anders zal het lezen je in elk geval plezier opleveren, al was het maar door het stripfiguurtje Sigmund, wiens aanpak overigens soms opvallend veel gelijkenis vertoont met die van Wijnberg.

Niet-helpen voor hulpverleners « Waarom het leven al therapeutisch genoeg is « Jeffrey Wijnberg « ISBN 9789463191876 « Uitgeverij Scriptum « Recensie door Ria Teeuw

TCC Magazine | 11

COLUMN WILMA DE HAAS

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet Sinds mijn zoon naar de middelbare school gaat, heb ik toegang tot een systeem dat volledig voldoet aan mijn behoefte aan controle. Zo heb ik inzage in presentie, verzuim, repetitiecijfers, huiswerk, boeken, voortschrijdend gemiddelden en noem maar op. Alles kan ik zien! Dat geeft mij zo’n ongelóóflijk goed gevoel dat ik de bijbehorende inlogcode moeiteloos heb weten te onthouden. miu5pv.miauw. De eerste keer dat ik inlogde en de homepage snel scande met mijn ogen, kreeg ik echter een schok. Rechtsboven, vlak boven de blanco balkjes waar ik mijn code en wachtwoord moest invoeren, las ik ‘PORNOfilm’. ‘PORNOfilm.’ Wat was dit voor school! Toen ik nogmaals keek, zag ik een woord dat minder schokkerend was. ‘PROMOtiefilm’. We hadden dus toch de juiste schoolkeuze gemaakt. Deze verwarring of verwarde waarneming heeft te maken met de resultaten van een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet. Het mkaat nemalijk niet uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn, het einge wat blegnaijrk is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn. De rest van de ltteers mgoen wllikeurig gpletaast wdoren en je knut vrevlogens gwoeon lzeen wat er saatt, odmat we niet ekle ltteer op zioh lzeen maar het wrood als gheeel. Kortom, we lezen de eerste en de laatste letter en onze hersenen vullen de rest in. Al naar gelang wat zich daar vanbinnen aandient, gaan we verder aan de haal met wat we zien. Of dénken te zien. Linke soep dus, dat waarnemen van ons. We zijn ziende blind en horende doof. Een van de redenen overigens waarom ik bij voorkeur fiets. Met autorijden speelt ons waarnemen ons eveneens parten. Het líjkt alsof we die ruimte links naast ons zien maar de vraag is of die er wel echt is óf dat onze hersenen de ontbrekende gegevens gemakshalve voor ons hebben ingevuld. Of nog erger. Het líjkt alsof er geen tegenligger is totdat het tegendeel wordt bewezen met een ingedeukte kreukelzone. Ook in de intermenselijke interactie gaat hier van alles mis. We vullen in voor de ander. We zijn overtuigd van wat we hebben gezien en we weten zéker wat de ander heeft gezegd. Ruzies, familievetes, slepende arbeidsconflicten, echtscheidingen, mislukte mediations en zelfs oorlogen zijn het gevolg hiervan. Wilma de Haas is eigenaar van Haas & Konijn®, een bureau voor persoon-

Ons waarnemen nemen we voor waar aan en daarmee verliest het zijn waarde. Ik zie, ik zie wat jij niet ziet. Waarde-loos is dat.

lijke en professionele ontwikkeling en auteur van K-Therapie.

TCC Magazine | 13

CURCUMA LONGA

Curcuma longa Curcuma longa, ook wel bekend als geelwortel, is lid van de gemberfamilie (Zingiberaceae) en kent een zeer lange geschiedenis van medische toepasbaarheid binnen de ayurvedische en Chinese geneeskunde. Het gele pigment wordt verkregen door de wortelstok te vermalen. Naar curcumine, de bioactieve component van geelwortel, is de laatste decennia bijzonder veel (vooral preklinisch) wetenschappelijk onderzoek verricht. De gezondheidseffecten van dit natuurlijke bestanddeel worden vooral toegeschreven aan de sterke antioxidatieve en ontstekingsremmende eigenschappen. Het heeft een zeer groot toepassingsgebied en het kent zowel een preventieve als therapeutische waarde. 14 | TCC Magazine

WERKING De werkzaamheid van de curcuma longa is voor een groot gedeelte terug te voeren op de aanwezigheid van curcuminoïden. Curcumine (diferuloylmethaan) is het meest vertegenwoordigd, gevolgd door demethoxycurcumine en bisdemethoxycurcumine. Tevens behoren essentiële oliën (Ar-turmeron) en de curcuminemetaboliet tetrahydrocurcuminoïde (THC) tot de werkzame bestanddelen. Curcuminoïden zijn vetoplosbare polyfenolen en vooral curcumine kent vele fysiologische eigenschappen. De biologische beschikbaarheid is echter gering na orale inname waardoor er relatief weinig van het intacte curcumine systemisch wordt opgenomen en het gedeelte dat wel in de bloedstroom komt, wordt relatief snel afgebroken. De wetenschappelijke belangstelling gaat omwille van dit nadeel steeds meer uit naar methodes om de absorptie en biologische beschikbaarheid te verbeteren, bijvoorbeeld door curcumine met de curcumaoliën te combineren of gebruik te maken van een hydrofiele drager. Zo zijn er specifieke curcuminecomposities ontwikkeld, zoals BCM-95 en CurcuWin, waarbij wetenschappelijk is bevestigd dat ze tot een significant grotere orale biobeschikbaarheid leiden. Het werkingsmechanismen van de curcuminoïden is zeer breed.

Zo blijken de curcuminoïden: • de secretie van gal te vermeerderen, • de stroom van gal naar de darm te bevorderen, • de lever te beschermen (hepatoprotectivum) en te ondersteunen in zijn functie, • het gehalte aan glutathion in de lever te verhogen, • de activiteit van glutathionS-transferase in de lever te stimuleren, • de detoxificatie van toxische stoffen te bevorderen • de bloedplaatjesaggregatie te remmen, • antibiotische eigenschappen te bezitten, • het cholesterolgehalte te verlagen, • antioxidatieve eigenschappen te bezitten, • een katabole en metabole werking te hebben op devetabsorptie, • ontstekingsremmende eigenschappen te hebben, • een fungicide werking uit te oefenen tegen onder andere Candida albicans. INDICATIES Ontstekingsziekten (Laaggradige) ontstekingsprocessen zijn een belangrijke oorzaak voor diverse chronische aandoeningen, zoals onder meer hart- en vaatziekten,

CURCUMA LONGA

TCC Magazine | 15

OPLEIDING ORTHOMOLECULAIRE THERAPIE evolutionaire verklaringsmodellen praktijkgericht portfolio modulaire opbouw

Een betere gezondheid voor uw patiĂŤnten kan een ware zoektocht zijn. En zelfs als u vooruitgang boekt, kan het gevoel u bekruipen dat u afslagen mist of alternatieve routes onbenut laat. Tijdens onze compleet vernieuwde opleiding Orthomoleculaire Therapie leert u voeding, voedingsstoffen, beweging, suppletie en andere leefstijlinterventies integraal inzetten bij de preventie en behandeling van een ontspoorde fysiologie. Daarbij kijken we naar risicofactoren ĂŠn mogelijkheden tot gezondheidsverbetering op alle niveaus: biochemie, energie, cellen en organen, orgaansystemen, de (sociale) omgeving en de samenhang daartussen. 16 | TCC Magazine Meer weten? Kijk op naturafoundation.nl/ot

CURCUMA LONGA hun bijwerkingen, met name op het gastro-intestinale systeem. Vanwege de afwezigheid van bijwerkingen en haar veelzijdige ontstekingsremmende en antioxidatieve werking is hier een rol weggelegd voor curcumine. Het werkingsmechanisme is namelijk vergelijkbaar met dat van de NSAID’s. Het helpt bovendien bestaande plaques af te breken en doet dit zelfs beter dan Ibuprofen en Naproxen. Welvaartsaandoeningen en anti-aging Apoptose, fysiologische celdood, is een factor in de pathogenese van welvaarts- en ouderdomsziekten. De ziekte van Alzheimer, ziekte van Parkinson, reumatoïde artritis, psoriasis, diabetes mellitus type I en maculadegeneratie zijn enkele voorbeelden waarbij een dysfunctie in dit mechanisme een rol speelt. In onderzoek naar veroudering wordt veel aandacht geschonken aan het belang van natuurlijke voedingsstoffen. Recent onderzoek laat zien dat curcumine, specifiek de THC-metaboliet, gunstig interfereert met het apoptotische mechanisme.

neurodegeneratieve ziekten, autoimmuunziekten en inflammatoire darmaandoeningen. Via verschillende mechanismen grijpt curcumine in op de inflammatoire cascade.

fenylbutazon per dag). Zowel curcumine als fenylbutazon verminderden significant ochtendstijfheid en gewrichtszwelling en verbeterden het lopen.

Reumatoïde artritis Activering van NF-kB speelt vermoedelijk een centrale rol in het ziekteproces van reumatoïde artritis. Onder andere in een gerandomiseerd klinisch onderzoek bij 45 mensen met reumatoïde artritis waarbij het effect van curcumine (BCM-95) vergeleken werd met een NSAID (diclofenac), liet curcumine een significante daling van pijn en ontstekingsactiviteit zien ten opzichte van NSAID. In een kleine dubbelblinde studie gebruikten 18 mensen met reuma twee weken curcumine (1200 mg per dag) of een NSAID (300 mg

Ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer wordt gekenmerkt door de productie van amyloïd-β (Aβ) eiwitten in de hersenen, wat gepaard gaat met plaquevorming. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat oxidatieve stress hierbij mogelijk een causale rol speelt, evenals een verhoogd level aan ontstekingsmediatoren. Diverse epidemiologische onderzoeken laten zien dat gebruik van NSAID’s, zoals ibuprofen, samengaat met een verminderd risico op het ontwikkelen van deze hersenziekte. Helaas hebben deze niet-steroïde ontstekingsremmers als groot nadeel

Inflammatoire darmziekten Curcumine is getest in een diermodel voor inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa). Het dieet van muizen met colitis bevatte 0,5, 2 of 5% curcumine. Suppletie met curcumine zorgde voor suppressie van NF-kB met vermindering van pro-inflammatoire cytokines en vermindering van klinische en histologische tekenen van slijmvliesontsteking in de dikke darm. Curcumine (72-144 mg per dag) werkt mogelijk ook bij het prikkelbaredarmsyndroom (spastisch colon). Een niet-placebo-gecontroleerde pilotstudie met 207 mensen met een spastische darm liet na acht weken verbetering zien van buikpijn, ontlastingspatroon en kwaliteit van leven. Postoperatieve ontsteking In een humane pilotstudie is aangetoond dat curcumine postoperatieve zwelling en ontsteking tegengaat.

TCC Magazine | 17

“Curcumine kan gezien worden als een middel met zeer grote potentie, inzetbaar bij vele chronische aandoeningen.”

Vijfenveertig patiënten die net een liesoperatie achter de rug hadden, kregen vijf dagen een placebo, curcumine (1200 mg/dag) of fenylbutazon (300 mg/dag). Curcumine en (in mindere mate) fenylbutazon hadden een significante ontstekingsremmende werking met vermindering van pijn, gevoeligheid en zwelling vergeleken met placebo. Depressie In de Chinese geneeskunde is curcuma hoofdingrediënt van een kruidenformule tegen depressie. Curcumine is vetoplosbaar en heeft geen moeite de bloedhersenbarrière te passeren. In diermodellen voor depressie is aangetoond, dat curcumine in een orale dosis van 5 en 10 mg/ kg/dag depressief gedrag significant vermindert. Curcumine remt het enzym monoamineoxidase (MAO) en verhoogt de activiteit van serotonine, noradrenaline en dopamine in de hersenen. De dosis van 10 mg/kg/dag zorgde voor aanmerkelijke stijging van de serotonine- en noradrenalinespiegels in frontale cortex en hippocampus, evenals van de dopaminespiegel in frontale cortex en striatum. Deze hersengebieden zijn belangrijk voor emotie, motivatie, leren en geheugen.

18 | TCC Magazine

Infecties Curcuma heeft een brede antimicrobiële activiteit en remt (in vitro) de groei van grampositieve bacteriën (Staphylococcus aureus), virussen (hpv, humaan papillomavirus), pathogene schimmels, protozoa (Leishmania, giardia lamblia, trichomonas vaginalis, plasmodium) en wormen. Van belang is dat curcuma extract (in vitro) de MRSA-bacterie (Multi Resistente Staphylococcus aureus) remt en deze opnieuw gevoelig maakt voor bètalactam-antibiotica. In vitro is aangetoond dat de etherische oliën van curcuma in een lage concentratie grampositieve bacteriën remmen en dit even goed doet als ampicilline, doxycycline en gentamycine. Wondheling In India is een uitwendig opgebrachte pasta met curcuma een beproefd huismiddeltje bij wonden. In onderzoek is bevestigd dat curcumine de wondheling bevordert; het stimuleert migratie van macrofagen, neutrofielen en fibroblasten naar de wond, versnelt de wondcontractie, stimuleert de vorming van granulatieweefsel, ondersteunt de nieuwvorming van bloedvaa tjes (neovascularisatie) en verbetert re-epithelialisatie. Curcumine versnelt ook het herstel van moeilijk helende wonden door ontsteking, diabetes, hydrocortisongebruik of bestraling. Bijkomend voordeel is dat curcuma wondinfectie helpt voorkomen. Psoriasis In een studie met veertig psoriasispatiënten werd aangetoond dat een gel met 1% curcumine het th1-gemedieerde ontstekingsproces in de huid gunstig beïnvloedt. Bij deze hyperproliferatieve ontstekingsziekte migreren te snel delende keratinocyten in grote hoeveelheden naar de huidoppervlakte. Hierbij speelt een verhoogde activiteit van het fosforylasekinase-enzym een centrale rol. Dit signaalmolecuul reguleert de celdeling en celmigratie. In de studie werd aangetoond dat curcuminestijging van de fosforylasekinase-activiteit beter tegengaat dan calcipotriol.

Maagzweer Curcuma vermindert pijn en versnelt de heling van maag- en duodenumzweren. Afgezien van de antioxidatieve en ontstekingsremmende werking zorgt curcuma voor een betere beschermende slijmlaag. Daarnaast is curcuma een natuurlijke maagzuurremmer. Ook remmen curcuma en curcumine (in vitro) de groei en aanhechting van de bacterie helicobacter pylori, de veroorzaker van maagzweren. Curcumine gaat maagzweren door stress, alcohol, reserpine en NSAID’s tegen. In een dierproef waarin maagzweren werden geïnduceerd met indomethacine, zorgde curcumine voor dosisafhankelijke bescherming van het maagslijmvlies; 60 mg curcumine per kilogram lichaamsgewicht kon 85% van de schade door indomethacine voorkomen. Spijsvertering, lever en gal Curcuma ondersteunt de spijsvertering en vermindert klachten van dyspepsie. Een groep van 116 proefpersonen gebruikte 4 x 500 mg curcumapoeder per dag gedurende zeven dagen of placebo. Suppletie met curcuma leidde tot significante klachtenvermindering (winderigheid, misselijkheid, vol gevoel, zuurbranden). In Indonesië wordt curcuma van oudsher gebruikt om (cholesterol) galstenen te voorkomen. Een experiment met gezonde vrijwilligers laat zien dat curcumine de galblaascontractie en galafgifte dosisafhankelijk stimuleert en van nut kan zijn als cholekinetisch middel. Atherosclerose Curcumine remt atherosclerose; dit is in proefdieronderzoek aangetoond. Dit komt door remming van lipidenperoxidatie, verbetering van de vaatendotheelfunctie, remming van proliferatie van gladde spiercellen in de vaatwand en een betere vaatverwijding; curcumine verlaagt de LDL-cholesterol- en triglyceridenspiegel, verbetert de HDL-cholesterolspiegel, remt LDL-oxidatie, remt plaatjesaggregatie, verlaagt een te hoge

CURCUMA LONGA

fibrinogeenspiegel en verbetert de ratio tussen (ongunstig) apolipoproteïne-B (apoB) en (gunstig) apoA. Significante effecten worden al gezien vanaf een dosis van 20 mg curcumine per dag. Astma In een diermodel voor astma werd de werkzaamheid van curcumine getest in de sensibilisatiefase en bij aanwezige luchtwegklachten. Oraal toegediende curcumine (20 mg/kg/dag) verlichtte significant ovalbumine geïnduceerde (acute) luchtwegvernauwing en (late) hyperreactiviteit van de luchtwegen (voor histamine). Curcumine heeft een ontstekingsremmende en krampverminderende activiteit en remt het IgE-afhankelijke vrijkomen van ontstekingsmediatoren uit mestcellen (histamine, leukotriënen). Overige indicaties Vanwege het veelzijdige werkingsmechanisme is het toepassingsgebied

van curcumine uit de curcuma longa zeer groot en beperkt het zich niet tot bovenstaande indicaties. Bij een optimale biologische beschikbaarheid kan curcumine gezien worden als een middel met zeer grote potentie, inzetbaar bij vele chronische aandoeningen. CONTRA-INDICATIES Galwegobstructies, galstenen, obstructieve icterus en acute galkolieken. In hoge dosering kan curcumine leiden tot nierstenen bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Over het gebruik bij zwangerschap en lactatie zijn onvoldoende gegevens bekend en wordt daarom afgeraden. BIJWERKINGEN Te hoge doseringen kunnen aanleiding geven tot prikkeling van het maagslijmvlies en dienen vermeden te worden door patiënten met een maag- of darmzweer. Ook kunnen er bij gebruik in hogere dosering buikklachten ontstaan als misselijkheid en

diarree en kan de frequentie van de ontlasting toenemen. INTERACTIES Voorzichtigheid is geboden bij het gelijktijdig gebruik van bloedverdunners en NSAID’s. Piperine (extract van zwarte peper), soms toegevoegd aan geelwortelpreparaten, kan interfereren met andere medicijnen. Raadpleeg indien nodig een deskundige. DOSERING De dosering is afhankelijk van de indicatie. Curcumine wordt als zeer veilig beschouwd, ook bij (langdurig) gebruik in hogere doseringen. Een volledige lijst van referenties kan opgevraagd worden bij de redactie.

TCC Magazine | 19

Liposomale poedervorm in NL! Hoge biologische beschikbaarheid •

Natuurlijke productiemethode •

Neutrale smaak •

Lang houdbaar •

Hoeft niet gekoeld bewaard

Liposomale Vitamine C 95% opneembaar!

Epigenar heeft de primeur om als eerste in Nederland een liposomale product in poedervorm op de markt te brengen. Dit liposomale supplement wordt tot 20x beter opgenomen dan reguliere supplementen. Vitamine C is geproduceerd met LipoCellTech™. Er is gebruik gemaakt van een gepatenteerd natuurlĳk productieproces zonder chemicaliën, hoge druk of hitte. Dit resulteert in een puur liposomaal poeder dat vervolgens gecapsuleerd wordt in vegicapsules. Neem voor een gratis testbuisje, productinformatie en wetenschappelijke informatie contact met ons op. TS Health Products, Harderwĳk, NL | Info: 0341 - 46 21 46 | info@tshealthproducts.nl

Bijscholing darm microbioom en darm reiniging: U heeft vast ook vanuit het nieuws meegekregen dat er een nieuw orgaan is ontdekt in de darm, het darm microbioom. Vanuit onderzoek blijkt ook dat deze ook veel invloed heeft op andere organen zoals de hersenen en andere lichaamsprocessen zoals ons immuunsysteem en hormoonstelsel. Naast de reeds bekende spijsverteringsindicaties speelt de darm ook een rol bij andere indicaties zoals depressie. En in uw praktijk is de darmreiniging naast andere detox organen ondersteuning een belangrijk onderdeel van uw therapie zeker bij chronische ziekten. En een leaky gut (lekkende darmwand) is een steeds vaker in menig presentatie gebruikte term. Maar hoe herstel je de darmwand weer zonder Een gezond darm omgeving behouden of herstellen is dus ook op de lange termijn van belang voor onze algemene gezondheid en levenskwaliteit. Naast probiotica en voedingsadviezen zijn er nog diverse andere therapievormen en complementaire behandelmogelijkheden met kruiden en orthomoleculair bijvoorbeeld. Op deze studiedag behandelen we o.a. : ✔ De anatomie en fysiologie van de darm en darm microbioom en de rol in het spijsverteringsproces en aandoeningen ✔ ‘Leaky gut’: hoe ontstaat het, welke gevolgen heeft het en hoe kan je het weer herstellen ✔ Gerelateerde aandoeningen zoals depressie en organen zoals de hersenen ✔ Hoe darmsanering toe te passen, reguliere en complementaire behandelopties ✔ Korte mini casussen Dhr. Jan Blaauw directeur van de orthomoleculaire opleiding Ortho Linea incl. o.a. een darmtherapeut opleiding en jarenlange orthomoleculaire en natuurgeneeskundige ervaring in zijn eigen praktijk en als oud bestuurslid MBOG. Onderwerp

Datum

Trainer

Darm; een gezonde darm is belangrijk voor het immuunsysteem. De functie en (natuurlijke) behandelmogelijkheden.

Vrijdag 13 december

Drs. Jan Blaauw

TS Health Academy | Gelreweg 9 | 3843 AN Harderwijk | T: 0341 - 462172 | info@tshealthacademy.nl

SONNEVELT OPLEIDINGEN

O PL E I DI NG JE LICHAAM ALS KO MPA S

Bewuster van je lichaam In onze samenleving bestaat een

toepasbare basiskennis van

Structuur opleiding Je Lichaam als

overwaardering voor de geest.

massagetechnieken;

Kompas

Inhoudelijke en toepas-

De opleiding Je Lichaam als Kompas

bare basiskennis van (voet)

is opgebouwd uit 10 lesdagen. Deze

reflexologie;

opleiding kan afzonderlijk worden

Meerdere ontspannings- en

gevolgd of als onderdeel van de oplei-

en ongemakken die nu eenmaal bij

meditatietechnieken geleerd en

ding Vitaliteitscoach. De volgende

het leven horen. Lichaam en geest

weet je deze toe te passen;

onderwerpen komen aan bod:

Begrip van de fysiologie van

–

Verstaan wat ons lichaam zegt, zijn we

–

verleerd. Maar wie in staat is goed met zijn gevoel om te gaan, is beter opgewassen tegen allerlei uitdagingen

moeten hiervoor goed samenwerken.

–

De medische zorg bijvoorbeeld is op

ademhaling en kun je verschil-

reparatie van een lichaam gericht,

lende ademhalingstechnieken

alsof het een kapotte machine is.

toepassen;

De vraag waaróm er in het lichaam

–

Theorie, de relatie tussen lichaam en psyche, emoties, zintuigen, waarneming

–

Het lichaam liegt nooit; lichaamsbewustzijn; het vitale lichaam

●Begrip van de principes van

iets stuk is gegaan, krijgt vaak geen

een vitaal leven en kun je deze

–

Ademhaling

antwoord. Terwijl stress beroepsziekte

principes integreren in het eigen

–

Haptonomie; affectie, de tastzin,

nummer één is en meer dan een

leven;

miljoen Nederlanders depressieve

–

●Vertrouwen in je eigen intuïtie en

aanraking –

Ontspanning, meditatie en aandacht

klachten hebben. Gelukkig keert het

kun je je eigen lichaam als instru-

tij: steeds meer onderzoek richt zich

ment inzetten;

–

Massagevormen

●Inzicht in (eigen) patronen en

–

Bewegen, het lichaam in

–

Reflexologie

op de effecten van positieve en nega-

–

tieve gevoelens op allerlei ziekten en hun symptomen. Op deze ontwikke-

harmonie

projecties daarvan in je lichaam; –

Een visie op je persoonlijke

ling sluit de opleiding Je Lichaam als

welbevinden en dat van je even-

–

Integratie

Kompas naadloos aan.

tuele cliënt en weet je welke

–

Examen theorie en praktijk

lichamelijke factoren van invloed “In de opleiding Je Lichaam als

zijn op dit welbevinden.

Het examen vindt plaats op lesdag 10. Ook werk je tijdens de opleiding aan je

Kompas leer je die onmisbare verbinding met je innerlijke stem

Tijdens de opleiding is er veel

portfolio (reflectieverslagen en huis-

weer sterker te maken. Je leert

aandacht voor jouw persoonlijke

werkopdrachten) en doe je al ervaring

de wijsheid van het lichaam te

proces. De basis voor een goed

op door middel van intervisie en het

gebruiken als een kompas dat ons

lichaamsbewustzijn is, naast ervaren

begeleiden van proefpersonen.

de juiste richting wijst.” Ramon

en voelen, inzicht in eigen thema’s en

Blenderman

terugkerende patronen.

Voor meer informatie over lesma-

Je kunt je ervaring en kennis als

teriaal, locaties, lestijden en prijzen

Wat leer ik in de opleiding Je

professional toepassen in ieder

verwijzen wij je graag naar de website:

Lichaam als Kompas?

denkbaar contactberoep, al dan niet

www.sonneveltopleidingen.nl.

In de opleiding Je Lichaam als

als zelfstandige coach, consulent of

Kompas raak je vertrouwd met

als zorgverlener in het contact met je

actuele (wetenschappelijke) kennis

cliënten.

over hoe het lichaam de geest beïnvloedt en andersom. Je ervaart een

“Volgens mij hebben we nog nooit

groter lichaamsbewustzijn en krijgt

collectief zo veel last gehad van

vaardigheden om zowel de theorie

afleiding dan nu. De hoeveelheid

als je ervaring toe te passen in een

prikkels uit onze omgeving is

contactberoep.

bovennatuurlijk. Daar betalen we

Aan het einde van de opleiding heb je:

een tol voor in de vorm van stress,

–

Inhoudelijke en toepasbare

verlies aan focus, chronische

basiskennis van haptonomie;

vermoeidheid en prikkelbaarheid.”

Inhoudelijke en

Ramon Blenderman

–

TCC Magazine | 21

OPLEIDINGEN Mentaal Vitaal Basis Coach Energetisch Therapeut Gelukscoach Jongerencoach Kindercoach Levenscoach Mental Coach Psychosociale Basiskennis Relatiecoach Seniorencoach Stervensbegeleider Stress en Burn-out Coach

Toe aan een volgende stap? Laat Sonnevelt je inspireren Fysiek Vitaal Ben jij therapeut, coach of counselor en klaar voor meer verdieping

Beweegcoach

of verbreding van je vakkennis? Wil jij geĂŻnspireerd, geraakt en

Gewichtsconsulent

verrijkt worden? Dan is een opleiding of na- en bijscholing van

Je Lichaam als Kompas

Sonnevelt Opleidingen een goede keuze. Al 25 jaar zijn wij dĂŠ opleider op het gebied van vitaliteit en gezonde levensstijl.

Medische Basiskennis Natuurvoedingsadviseur Trainer Hormoonfactor

Al onze opleidingen zijn SNRO-geaccrediteerd en worden met een

Totaal Vitaal

gemiddelde 8,9 hoog gewaardeerd door onze studenten.

Leefstijlcoach Vitaliteitscoach

Kijk voor het gehele aanbod op onze website sonnevelt.nl

Vitaliteitsadviseur

of kom naar onze open dag op 12 januari 2020.

NA- EN BIJSCHOLING

Ook organiseren we een infoavond op 28 januari 2020.

Ademhaling en vitaliteit Darmvitaal De 6 aanrakingen Psyche en gewicht Overgang en voeding

op rij

Runningtherapie

Niet te breken Word mentaal onverslaanbaar door de ervaringen en lessen van de Special Forces De best getrainde militair van Nederland vertelt wat hij heeft meegemaakt én wat hij daarvan heeft geleerd en helpt je zo met jouw persoonlijke ontwikkeling. Hij had de mooiste baan, de ultieme jongensdroom: teamleider bij de Special Forces. Vechten, schieten, duiken, uit vliegtuigen springen, uit onderzeeboten ontsnappen. Een James Bond-film maar dan echt. Na een succesvolle carrière van zestien jaar vertelt Sander Aarts, de best getrainde militair van Nederland, wat hij allemaal heeft meegemaakt én wat hij daarvan heeft geleerd.

‘Sander Aarts, u bent mij er eentje. Wanneer ik u ondernemend noem, druk ik me erg voorzichtig uit. Wanneer ik u een pionier noem, zit ik al dichter in de buurt.’ Ank Bijleveld-Schouten, Minister van Defensie

Sander is het levende bewijs dat je met de juiste mentaliteit alles kunt bereiken en in Niet te breken deelt hij de inzichten die hij heeft opgedaan onder de meest extreme omstandigheden. Zo kun je lezen over bizarre belevenissen die je normaal alleen in films ziet en krijg je tegelijkertijd waardevolle, toepasbare lessen voor het dagelijks leven. Of het nu gaat om handelen in stressvolle situaties of hoe je beter kunt reageren op angst, dit boek inspireert je om je prestaties te verbeteren, op ieder gebied.

“Of het nu gaat om handelen

Sander Aarts (1979) heeft de zwaarste militaire opleidingen in Nederland voltooid. Hij heeft zestien jaar lang aaneengesloten operationeel gediend bij de Special Forces en is voor zijn verdiensten benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau met de Zwaarden. Hij richtte in 2017 na zijn eervol ontslag de Unbreakable Academy op en geeft trainingen persoonlijke groei en teamontwikkeling. Sander is vader van Nikki, Tom en Tess. Hij woont samen met zijn vrouw Natasja in Nieuw-Vennep.

in stressvolle situaties of hoe je beter kunt reageren op angst, dit boek inspireert je om je prestaties te verbeteren, op ieder gebied.”

In de volgende editie van TCC Magazine lees je een uitgebreid interview met Sander Aarts, waarin duidelijk wordt dat kwetsbaarheid een belangrijk sleutelbegrip is.

Niet te breken « Sander Aarts « ISBN 9789022586518 « Uitgeverij Uitgeverij Boekerij

TCC Magazine | 23

Opleiding tot HeartMath® Therapeut In de HeartMath methode staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal. Door middel van biofeedback op het hartritme leren uw cliënten hoe ze omgaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen. In deze nieuwe opleiding leert u aan uw cliënten om meer grip te krijgen op stress en hun manier van omgaan daarmee, zodat ze gericht kunnen werken aan een gezondere leefstijl. Uit vele studies blijkt dat dit leidt tot een toegenomen welbevinden en functioneren, zowel lichamelijk als psychisch.

HeartMath Benelux biedt nu een 5-daagse opleiding tot HeartMath Therapeut. In de opleiding wordt aandacht besteed aan:

• Begeleiding van cliënten door • Inpassing van HeartMath middel van het Werken aan interventies in bestaande Veerkracht programma behandelmethodieken Het Werken aan Veerkracht programma De opleiding biedt een kennismaking biedt een evidencebased protocol om met diverse interventietechnieken. Om met behulp van een werkboek de cliënt deze interventies goed over te kunnen in 7 sessies te begeleiden. De cliënt brengen is het van belang om de geleerwordt zich bewust van zijn doelen, de technieken ook zélf veel te oefenen stressbronnen en energielekken en leert en toe te passen in het dagelijks leven. stapsgewijs de HeartMath technieken toepassen en integreren in het dagelijks leven. Huiswerkopdrachten en oefenen zijn belangrijke onderdelen.

Meer informatie vindt u op www.heartmathbenelux.com of persoonlijk via 043-3655626.

• Diagnostiek: Inzicht in het functioneren van het autonome zenuwstelsel Het computerprogramma van HeartMath brengt de hartritmevariabiliteit (HRV) in beeld, een belangrijke indicator voor het functioneren van het autonome zenuwstelsel en daarmee ook van ziekte en/of gezondheid. Dankzij de nieuwste versie van de emWave, de emWave Pro Plus, is het nu ook mogelijk om diverse functionele waarden uit de HRV te bepalen.

Benelux

RICHARD DE BRABANDER

RICHA RD D E BRA BA N D E R I N G E SP R E K M E T Z I C H Z E L F

‘Filosofie

is een verzet tegen de stilzwijgende censuur’. Je bespreekt in Van gedachten wisselen filosofische thema’s waarmee studenten sociaal werk en sociaal werker in hun beroep worden geconfronteerd, zoals vrijheid, rechtvaardigheid, macht, gelijkheid. Maar je wilt hen ook laten delen ‘in de zelfoefening van het denken waarin niets meer vanzelf spreekt’? Wat bedoel je daarmee? Het begrip zelfoefening van het denken ontleen ik aan het werk van Michel Foucault. Hij doelt daarmee op een denken dat geleid wordt door de vraag: hoe en tot welke grens er op een andere manier zou kunnen worden gedacht. Filosofie is een poging om anders te denken dan we denken, dat we geleerd én geacht worden te denken. Filosofie beoogt anderen niet de les te les te lezen, te rechtvaardigen wat we al weten of De Waarheid te poneren. Het gaat om een kritisch ondervragen van onze oordelen en onuitgesproken opvattingen over wat goed en kwaad is, wat de mens is of waarheid is. Ik richt mijn kritische vragen op de kernwaarden van het beroep van sociaal werk: zelfredzaamheid, eigen regie, eigen kracht en de vooronderstellingen die daaraan ten grondslag liggen.

Wat is er mis met die waarden? Waarom zouden we burgers niet zelfredzaam maken of de eigen regie over hun leven gunnen? Iedereen wil toch zelfredzaam zijn? Laat ik beginnen met een kleine anekdote. Mijn vader lag in het ziekenhuis en had niet lang meer te leven. Omdat hij zich snel verslikte, moest hij in zijn thee en koffie verdikkingsmiddel doen. Dat deed hij niet. ‘Niet te zuipen!’ Daarop werd hij gezien als onbehandelbaar, iemand die niet meewerkt. Terwijl hij juist zijn regie nam. Wat dit duidelijk maakt, is dat je regie mag nemen, zolang je je aan de heersende normen houdt. Wat ik hiermee wil zeggen is dat de betekenis van kernwaarden niet vastligt en anders genormeerd wordt. Een groter probleem is dat zij worden voorgeschoteld als universeel, noodzakelijk en verplicht, als iets dat geen tegenspraak duldt. Maar de invulling van die waarden is particulier. In de bestaansethiek, waarin de vraag naar het goede leven centraal staat, krijgt eigen regie bijvoorbeeld een heel andere betekenis dan in de ethiek van het oordelen waarin de vraag: wat moet ik doen? leidend is. Het gaat om een bepaalde

TCC Magazine | 25

betekenis van zelfredzaamheid, eigen regie of eigen kracht. Maar door die bepaalde betekenis te veralgemeniseren worden zij als een feitelijk gegeven gezien, als iets dat vanzelf spreekt. Die vanzelfsprekendheid is problematisch. Wat is daar problematisch aan? [Loopt naar zijn boekenkast] ‘Niets is vanzelfsprekend, gewoon of eenvoudig. Gewoon zijn alleen de dingen waarover wij hebben besloten niet meer na te denken.’ Duidelijker dan Cornelis Verhoeven kan ik het niet zeggen. Zodra waarden vanzelf spreken hebben zij geen onderbouwing meer nodig en oefenen zij een ‘stilzwijgende censuur’ – de term is van Judith Butler – uit. Iedereen die deze waarden omarmt, heeft bij voorbaat het gelijk aan zijn of haar zijde. Zoals jij ook zei: ‘Iedereen wil toch zelfredzaam zijn?’ Wie fundamentele bezwaren uit tegen deze waarden,

26 | TCC Magazine

heeft daarentegen heel wat uit te leggen en wordt niet of nauwelijks serieus genomen. Laatst betitelden eerstejaars studenten sociaal werkers die kritisch zijn over zelfredzaamheid als de ‘oude garde’, die niet mee willen. Eerstejaars!! Nog maar nauwelijks bezig en ze eigenen zich het jargon al toe alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Heeft dit te maken met wat je in je boek de macht van het spreken of discours noemt? Precies. We leven in een samenleving waarin we niet meer kunnen terugvallen op collectief gedragen waardesystemen of normatieve kaders. Maar dat neemt niet weg dat een bepaald waardesysteem of normatief kader dominant is en hegemonie heeft. Dat dominante verhaal wordt op congressen, symposia, in studieboeken, tijdschriften, visies van instellingen en beleidsstukken als vanzelfsprekend

gedeeld. Door dit delen en mededelen eigenen we ongemerkt de bestaande manier van spreken, waarnemen en handelen toe. We leren op een bepaalde manier nadenken en spreken over onszelf, over cliënten en burgers, over ons beroep en werkwijzen en doelen die we realiseren. Discours is niet enkel theorie, het is een praktijk die onze oriëntatie op onszelf en de werkelijkheid reguleert. Voor we er erg in hebben, denken we over onszelf, anderen en de werkelijkheid na in termen van het discours waarvan we deel uit maken en handelen we daarnaar. Maar als we zelf deel uit maken van het discours hoe kunnen we het dan kritiseren? Hoe kunnen we ons ervan losmaken? Dit is een cruciale vraag. Een die bovendien niet makkelijk is te beantwoorden. Laat ik eerst zeggen dat een discours geen

RICHARD DE BRABANDER samenzwering is. Het is niet zo dat op een achternamiddag beleidsmedewerkers even een discours bedenken. De kernwaarden van het sociaal werk vinden hun herkomst in de zeventiende eeuw en de filosofie van de Verlichting. In die tijd ontstaat het moderne subject dat autonoom is. Hobbes was een van de eersten die het individu centraal stelde in de zijn politiek filosofie. En het bereikt zijn climax in het monumentale werk van Immanuel Kant. Nu wordt autonomie gedacht als zelfredzaamheid. In de jaren ’70 als zelfontplooiing en in de jaren ’90 als zelfbeschikking. Ik denk dat de nadruk op zelfredzaamheid en de invulling die daaraan wordt gegeven, samenhangt met het idee van de neoliberale samenleving, die de klassieke verzorgingsstaat in een kwaad daglicht stelt. Burgers zouden maar afhankelijk en lui worden van alle zorg die door de overheid wordt verleend. En je hoeft maar een willekeurig reclame aan te zetten en de vrijheid en onafhankelijkheid wordt gevierd. Dus inderdaad, we kunnen een discours niet van buitenaf kritiseren. Eerder dan De Waarheid brengt die kritiek ons in verlegenheid. Niet alleen omdat we het laatste antwoord schuldig blijven, maar ook omdat we onvermijdelijk deel uit maken van wat we kritiseren. Daarom is iedere kritiek, in de woorden van de Rotterdamse filosoof Henk Oosterling, een hypokritiek. En dat is iets anders dan hypocriet. Het betekent dat iedere kritiek op de positie en opvattingen van anderen ook een kritiek op de eigen positie en opvattingen is. Toch is mij nog niet duidelijk waarom wij en sociaal werkers het heersende discours ter discussie zouden moeten stellen. Al helemaal niet wanneer dat ons in verlegenheid brengt. Wat schieten wij en hun cliënten daarmee op? Die willen antwoord en daadkracht. Natuurlijk. Maar de vraag is of cliënten geholpen zijn wanneer sociaal werkers gedachteloos

“Fundamentele vragen stellen is de les die we van filosofen kunnen leren.”

cliënten aanspreken op hun zelfredzaamheid en eigen regie. Waarden zijn net hamers die van alles een spijker maken. Let wel, die kernwaarden en invulling daarvan werken door in allerlei methodieken. Het navolgen van heersende waarden leidt tot een instrumentalisering waarbij enkel nog de inzet van middelen en methodieken onderwerp van discussie is. Maar de maatschappelijk opgave van het sociaal werk reikt verder. Uiteindelijk is mijn antwoord ethisch-politiek van aard. Waarden die vanzelf spreken, hebben een immanente rechtvaardiging. Daar kritische vragen bij stellen legt de ethisch-politieke kwaliteit van het sociaal werk bloot. En die kwaliteit bestaat niet in het gedachteloos navolgen van heersende waarden. Er is volop discussie over sociaal werk en mensenrechten en politisering van het sociaal werk. In deze discussie gaat het over fundamentele vragen die in de filosofie al eeuwenlang gesteld worden. Fundamentele vragen stellen is de les die we van filosofen kunnen leren. Filosofie is een verzet tegen de stilzwijgende censuur. Ik geloof dat een fundamentele discussie over waarden die onze samenleving ordenen, cruciaal is voor een werkelijke democratie. Die waarden staan op het spel wanneer groepen die uitgesloten worden, erkenning opeisen en strijden voor een goede samenleving en deelname daaraan. Om hun participatie te bevorderen zullen de ordeningsprincipes die hen buitensluiten, ter discussie moeten worden gesteld.

Door die eis om erkenning te ondersteunen dragen sociaal werkers bij aan het recht van mensen om hun eigen leven te bepalen en aan de samenleving te participeren, zoals dat in hun beroepscode heet. Maar dat wordt er in het algemeen niet onder verstaan en ook niet van sociaal werkers verwacht. Die zijn uitvoerders geworden van beleid. Dat is mij een te smalle opvatting van de maatschappelijke opgave van het sociaal werk.

Dr. Richard de Brabander werkt als hoofddocent aan de opleiding Social Work van Hogeschool Inholland Rotterdam. Voor de onderzoeksgroep Welzijn & Empowerment doet hij postdoconderzoek naar ethisch-politieke dimensie van empowerment. Op het gebied van filosofie publiceert hij met name over naoorlogse Franse filosofen.

TCC Magazine | 27

 Voedingsgeneeskunde presenteert

Instituut voor E.E.N.® Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Geaccrediteerd door CPION, SNRO, KTNO, ZHONG, VIV, VBAG, LVNG, NFG, BATC, VNT en NVST

Zet alvast in uw agenda

Registeropleidingen (HBO niveau) Opleiding E.E.N.® Therapeut (240 ECTS) Omscholingstraject tot E.E.N.® Therapeut (240 ECTS) Didactiek voor HBO docenten (i.s.m. de VU Amsterdam) Opleiding Med ische en/of Psychosociale Basiskennis psychosociale i skennisosociale basisk ennis (P lato)

Cursussen, bij- en nascholingen Klassieke homeopathie vernieuwd, Introductie (voldoet aan de Plato eindtermen) psychosociale thematherapie, Introductie E.E.N.® Therapie, (diverse leslocaties), Ankhtherapie, dolfijnenergie, aromatherapie, EHBO Rode Kruis, bij- en nascholingen Medische en Psychosociale Basiskennis

p e r so na l iz ed h ea lt h 15 mei 2020 Expo Houten Ga op 15 mei naar hèt event voor de gezondheidsprofessional!

www.voedingsgeneeskunde.nl/vgbc2020

Secretariaat: Pater Jac. Schreursweg 2B 6097 NH Panheel Telefoon 0475-475178

E.E.N.®

Instituut voor Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde

Email: info@instituuteen.nl Website: www.instituuteen.nl

Breng uw emoties in evenwicht met bloesemremedies Bloesem Remedies Nederland is de distributeur van 17 verschillende merken bloesemremedies zoals: Australian Bush, Alaska Essences, Californische F.E.S. Essences, Healing Herbs, Deva Bach remedies en de Nederlandse remedies. De hoogste kwaliteit van Schüssler Celzouten. Verwreven en zonder magnesiumstearaat van Adler. Met de hand verwreven poeders van Sonnenmineral.

ONTDEK WAT

VERBINDENDE COMMUNICATIE

VOOR JOU KAN BETEKENEN

Primavera essentiële oliën en aromatherapie zowel in biologische als in Demeter kwaliteit. Kijk op onze nieuwe site: www.primaveralife.nl Wil je leren hoe je Verbindende Communicatie praktisch kan toepassen? Ben je werkzaam als coach, psycholoog of therapeut en wil je diepgaande veranderprocessen b� je cliënten initiëren?

Bezoekadres: Winkel de 3Vrouwen, ook voor edelstenen en boeken. www.de3vrouwen.nl Kijk voor de cursussen over aromatherapie, celzouten en de bloesemtherapie op www.bloesemremedies.com.

VINE biedt een professioneel pakket van diverse opleidingen en trainingen aan. Onze leergang Verbindende Communicatie in Coaching, is gericht op professionals die zich verregaand willen ontwikkelen tot een krachtige en onderscheidende begeleider van zowel individuele als organisatorische vraagstukken. Ben j� klaar voor (nog) meer verdieping? Bek�k het aanbod op onze website www.vinetraining.nl Informeer voor onze accreditaties

VINE

Verbinding voor mens en organisatie VINE Instituut voor Verbindende Communicatie | 030 215 50 60 | Mariniersweg 3, 3941 XK Doorn

JOSÉ VAN DE DIEPSTRATEN & NATHALIE VAN SPALL

In 5 stappen naar

een leven zonder drama en gedoe Je gebruikt als hulpverlener verschillende interventies en behandelt cliënten met verschillende uitdagingen en problematieken. José van den Diepstraten en Nathalie van Spall ontwikkelden het NEM Model®; dit is een integrale therapeutische begeleidingsmethodiek. Ze schreven er recentelijk een boek over, genaamd Knetterlekker in je vel, in 5 stappen naar een leven zonder drama en gedoe. Het boek richt zich tot mensen die transformaties willen aanbrengen in hun leven. Het boek kan additioneel worden aangeboden aan cliënten als verdiepende psycho-educatie. Het NEM Model® wordt uitgelegd aan de hand van 5 simpele stappen en leidt naar een leven zonder angsten, saboterende en beperkende negatieve overtuigingen. Met het doorlopen van de 5 stappen ondersteun je cliënten om bewuster in het leven te staan en de 5 stappen bieden een handvat aan cliënten om richting te geven aan hun leven. Het model geeft een routing waarmee je blokkades kunt opheffen en de verbinding kunt versterken met jezelf. Veel mensen hebben inmiddels de positieve en helende werking van het NEM Model® ervaren. Het is inspirerend, confronterend, duidelijk, handzaam en effectief. Zoektocht naar geluk Veel mensen lopen vast in de continue zoektocht naar geluk. Geluk is een fascinerend begrip, omdat wij mensen onmeetbaar veel energie en tijd steken om het gewenste geluk te vergaren. Op deze manier naar geluk streven is echter een onmogelijkheid.

Het is tevens een vorm van tragiek om je leven dusdanig vorm te geven dat ongeluk en toeval genegeerd, ontkend of buitengesloten worden. Want geluk krijgt slechts bestaansrecht door zijn wederhelft, ongelukkig zijn, te accepteren en omarmen. Door de eeuwen heen zijn er filosofen, wetenschappers, psychologen, neurologen, sociologen en mystici geweest die een poging hebben gedaan om het begrip ‘geluk te ontleden’. Met termen als hedonisme, piekervaringen, zelfactualisatie, verlichting, individuatie en andere indrukwekkende woorden is gepoogd ons streven naar geluk te benoemen of te verklaren. Er zijn neurologen en biologen die beweren dat geluk niets anders is dan een product van chemische lichaams processen, te verklaren vanuit een fysiologische reactie. Zij beweren dat

het geluksgevoel wordt geproduceerd door zogenaamde endorfines, op morfine gelijkende stoffen. Andere wetenschappers beweren dat het slechts een geestestoestand is, die van binnenuit wordt gevoed door onze gedachten. De Griekse filosoof Epicurus beschrijft geluk als het doel van alle praktisch en wijsgerig streven dat zich voornamelijk richt op het minimaliseren van behoeften, zodat men zo min mogelijk lijdt. Binnen het hedonisme wordt dit als een negatieve beschrijving van geluk beschouwd. Het psychologisch hedonisme gelooft dat elke motivatie is gedreven door een minimalisatie van pijn en een maximalisatie van genot. Psychologen hebben, door middel van onderzoek, aangetoond dat gelukkige mensen bepaalde eigenschappen bezitten, zoals extravert zijn, optimistisch in het leven staan en een positief zelfbeeld, zelfwaardering

TCC Magazine | 29

en zelfrespect hebben. Sociologen beweren dat de omgeving waarin wij ons bevinden, het gevoel hebben ergens bij te horen en een doel hebben in het leven, eveneens belangrijke factoren zijn die invloed uitoefenen op de mate van onze geluksbeleving. Kortom, geluk is vanuit verschillende en de meest uiteenlopende visies beschreven. Het verlangen naar geluk lijkt echter universeel menselijk. Integraal handvat Het NEM Model® is een visie, gebaseerd op meerdere psychologische stromingen, visies en daarmee samenhangende interventies. Het biedt voor hulpverleners een integraal handvat om mensen op een gezonde manier te begeleiden in hun zoektocht naar geluk. Met het doorlopen van de 5 stappen leren cliënten het beste uit zichzelf en het leven te halen. Vanuit een breed psychologisch perspectief wordt gekeken naar diverse aspecten en gebieden van het menszijn. Het model hanteert een positief mensbeeld. Je draagt als mens de verantwoordelijkheid over je eigen leven en de situatie waarin je je bevindt. Als therapeut of coach fungeer je als spiegel, creëer je (zelf)bewustzijn en pleeg je interventies om cliënten (weer) een gevoel van zelfsturing over hun leven te geven. Uitgangspunten Eén van de uitgangspunten in het model is dat ieder mens een unieke bestemming heeft, een dieper levensdoel. In het model valt dit onder de noemer van Essentie. Ieder mens komt iets leren en brengen op aarde. Op het moment dat je als mens geboren wordt, ga je zogenaamd door de vergeetwolk. Je vergeet letterlijk op welke manier je verbonden bent met het grote geheel. Je groeit op, maakt allerlei gebeurtenissen mee en raakt verstrikt in drama’s en gedoe. Je raakt steeds verder van Essentie en daarmee van jezelf verwijderd. Tot je de verbinding weer gaat maken. Om die verbinding weer te kunnen maken gaat vaak een crisis vooraf. Het is veelal op dat punt dat

30 | TCC Magazine

cliënten, afhankelijk van de situatie en hulpvraag, belanden bij een coach of therapeut. Ontdekkingsreis in 5 stappen Het NEM Model® omvat 5 stappen die je met cliënten kunt doorlopen. Per stap zijn er diverse interventies die gepleegd kunnen worden. In dit artikel besteden we aandacht aan de inhoud van de stappen en niet zo zeer aan de interventies. De stappen die worden doorlopen zijn: 1. Erken je beschadigingen (Gebeurtenissen) 2. Ken je rode knop (Mechanisme) 3. Ontdek je overtuigingen (Negatieve overtuiging) 4. Wat wil jij echt (Vrije wil ophalen) 5. Haal het beste uit jezelf (Puur de wereld in) Stap 1 Erken je beschadigingen Het leven is een mysterie dat zich beweegt in cirkels, van de ene generatie naar de andere, van het

ene proces naar het andere. Tijdens deze stap ondersteun je cliënten, met behulp van een breed scala aan interventies, hun leven in kaart te brengen. De belangrijkste essentie van deze stap is dat een cliënt helder krijgt welke gebeurtenissen zijn of haar leven hebben gevormd. Hierbij passeren mooie gebeurtenissen de revue en vanzelfsprekend sta je wat dieper stil bij de minder mooie gebeurtenissen. Zo zijn er in ieder mensenleven episodes die we voor eeuwig vast zouden willen houden, simpelweg omdat het goed voelt. Andere episodes willen we liefst terugdraaien of uitgummen. Herinneringen van cliënten kunnen bestaan uit beelden of woorden die iemand ooit heeft gezegd. Ook kan het zijn dat bij bepaalde gebeurtenissen diepe gevoelens zijn opgeslagen. Herinneringen kunnen tevens aangename of onaangename geuren, smaken en geluiden bevatten. Ze worden opgeslagen via alle zintuigen:

JOSÉ VAN DE DIEPSTRATEN & NATHALIE VAN SPALL zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Doel van deze stap is bewustwording bij de cliënt over zijn levensgebeurtenissen. Als hulpverlener creëer je een veilige setting waarin er ruimte ontstaat bij de cliënt om te kunnen kijken naar de gebeurtenissen die hem of haar hebben beschadigd en daarmee hebben verwijderd van zichzelf en van zijn gevoel. Je neemt hierin ook de rol van ouders en opvoeding mee. Negatieve gebeurtenissen kun je niet veranderen of terugdraaien. Wel kunnen deze gebeurtenissen het leven van de cliënt enorm beïnvloeden. Een van de belangrijkste gevolgen van negatieve gebeurtenissen is het opbouwen van een overlevings- of beschermingsmechanisme. Ieder mens ontwikkelt zo’n mechanisme. Stap 2 Ken je rode knop Een mechanisme is bedoeld om je te beschermen tegen heftige of niet-erkende emoties en/of gevoelens, zodat de werkelijkheid als minder dreigend of onveilig wordt ervaren. Het vervelende is dat een cliënt het mechanisme, dat is ontstaan in een bepaalde situatie, ook in andere situaties gaat toepassen. Veelal wordt een mechanisme getriggerd door iets wat lijkt op de eerdere gebeurtenis. Dan neemt het mechanisme het systeem van de cliënt automatisch en onbewust over. Veelal gaat dit heel snel en hebben we dat als mens niet eens in de gaten. In deze stap is je taak als hulpverlener de cliënt te ondersteunen bij het herkennen en erkennen van zijn mechanisme. In het model noemen we dit de rode knop. De rode knop bevat drie kernelementen: angst, controle en niet willen voelen. De rode knop omvat op verschillende niveaus (mentaal, fysiek, emotioneel en gedragsniveau) specifieke kenmerken. Hoe concreter je deze als hulpverlener samen met de cliënt uitwerkt, hoe beter. Stap 3 Onderzoek je overtuigingen De rode knop wordt aangestuurd door een negatieve overtuiging. Veelal is de

cliënt dit over zichzelf gaan geloven. De rode knop geeft, op mentaal, fysiek, emotioneel en gedragsniveau, voeding aan deze negatieve overtuiging. In deze stap ga je samen met de cliënt op zoek naar de negatieve overtuiging die de rode knop aanstuurt en continu op zoek is naar bevestiging. Kenmerkend voor een negatieve overtuiging is dat deze veelal kort en krachtig is en mensen in het algemeen klein houdt. Bijvoorbeeld: ‘ik kan het niet’ en ‘ik deug niet’. Stap 4 Wat wil jij echt? Ieder mens beschikt over een vrije wil. De vrije wil is het vermogen om op bewust niveau vorm te geven aan je leven. Ieder mens is in staat vanuit bewustzijn vrije keuzes te maken en met die keuzes richting te geven aan zijn leven. Het ophalen van de vrije wil lijkt vrij eenvoudig. Toch lopen veel mensen bij deze stap tegen een muur aan, draaien om en keren terug naar hun rode knop. Paradoxaal genoeg voelen de rode knop en de negatieve overtuiging voor een cliënt vaak veilig en vertrouwd. Bij deze stap is het je taak als hulpverlener de cliënt te ondersteunen bij het daadwerkelijk in gang zetten van een veranderingsproces. Het durven nemen van verantwoordelijkheid en zelfsturing spelen een wezenlijke rol. Om de cliënt te stimuleren een wezenlijke verandering aan te brengen is het belangrijk dat de weg naar binnen wordt afgelegd. Je leert de cliënt stop te zeggen tegen de rode knop. Stap 5 Haal het beste uit jezelf In deze stap maakt je cliënt de overgang van de rode naar de groene knop. De essentie van de rode knop gaat over angst, controle en niet willen voelen. De essentie van de groene knop staat voor bewegen, groeien, ontwikkelen, je angsten aankijken en jezelf overwinnen. Onderwerpen als mededogen, liefde, vertrouwen, alles mogen voelen, puur jezelf zijn, daadkracht en je leven leiden zoals jij dat wilt worden hier onderzocht. Om van de rode naar de groene knop te bewegen is het van belang dat de cliënt bewust wordt van de concrete

veranderingen die kunnen worden aangebracht op mentaal, fysiek, emotioneel en gedragsniveau. Waar het uiteindelijk om gaat is dat de cliënt bewustzijn opbouwt over hoe hij acteert op de verschillende niveaus als hij aan de kant van de groene knop zit. Evidence based Het NEM Model® is ontwikkeld en toegepast in de (therapeutische) praktijk. Het is gebleken dat het doorlopen van de 5 stappen mensen daadwerkelijk verder kan helpen in hun leven, Alle voorbeelden die in het boek Knetterlekker in je vel staan beschreven, zijn gebaseerd op real life cases.

Over José van de Diepstraten & Nathalie van Spall José en Nathalie zijn al meer dan 15 jaar werkzaam als psychosociaal therapeut en coach. Zij zijn de grondleggers van NEM Academy, een opleidingsinstituut op hbo-niveau in Breda, en vormen samen het directieteam. Voor therapeuten en coaches organiseren zijn regelmatig bijscholingen en specifieke events. Voor meer info: nemacademy.nl en knetterlekkerinjevel.nl

Het boek van José van de Diepstraten & Nathalie van Spall zal in het voorjaar van 2020 op de Facebookpagina van de NFG verloot worden. Wil je ook kans maken op Knetterlekker in je vel, hou de pagina dan goed in de gaten!

TCC Magazine | 31

Wil jij anderen helpen met een gezonde leefstijl?

Leer in 12 dagen hoe jij als sportbegeleider of personal trainer herstellende of zieke mensen kunt begeleiden in hun herstelproces!

Nieuw: Opleiding tot Integraal hersteltrainer Zieken en herstellenden hebben behoefte aan maatwerk in het herstelproces. Ook wat betreft bewegingsadviezen. Daarom is er nu een nieuwe opleiding tot integraal hersteltrainer Een integraal hersteltrainer is opgeleid om je te helpen om tijdens het herstel van een periode van onbalans weer mentaal en fysiek terug in balans te komen.Â Hij ondersteunt je o.a. bij voedingsaanpassingen, stressregulatie, slaapregulatie, suppletie en het opsporen van eventuele onderliggende lichamelijke verstoringen. Deze 12-daagse opleiding is speciaal voor mensen werkzaam als sportbegeleider of personal trainer die opgeleid zijn om vooral gezonde mensen nog gezonder te laten worden, maar regelmatig vastlopen wanneer zij met zieken of herstellende mensen aan het werk gaan en echt maatwerk willen leveren. Na de opleiding in combinatie met Medische Basiskennis zullen vele ziektekostenverzekeringen de begeleiding (gedeeltelijk) vergoeden. Praktisch aan de slag

Wetenschappelijk onderbouwd

Echt aandacht voor jou

Meer informatie: www.integraalhersteltrainer.nl

Ha! Het komt niet vaak voor dat ik niet zo goed weet wat ik met een boek moet. Ik zal het uitleggen. Het begon bij de op het titelblad genoemde auteur, Rbrt Hrtz. En nee, er is geen sprake van een tikfout. De voorkant van het boek oogde ‘anders’. De titel, een kort en krachtig Ha!, lag in een afbeelding van een goed gelukte vette inktvlek. Op de achterflap las ik de quote: ‘de creatieve exploratie van de volle intensiteit van het leven in de onmiddellijkheid van het ervaren door een unieke interactie van taal en beelden.’ De woorden…’moeilijk’…..’ingewikkeld’….’is het wel ‘kost’ voor hulpverleners?’ doemden direct bij me op. Ik, als notoire en dan misschien toch wel enigszins luie lezer, want anders reageer ik niet zo geprikkeld, kreeg het gevoel dat Ha! iets meer van mij ging verlangen dan alleen wat relaxed consumeren van de bladzijden. Robert Hartzema, wat gepuzzel was nodig om de ontbrekende klinkers te achterhalen, (met een bij mij knagende en onbeantwoorde vraag, waarom de auteur de letter ‘m’ niet heeft verwerkt) beschrijft in Ha! veelal alledaagse herkenbare gebeurtenissen uit het leven. Daarin liggen, in de diepe lagen, existentialistische thema’s verborgen. De teksten en afbeeldingen dagen je uit om op onderzoek uit te gaan. Wat zijn de feiten? En hoe interpreteren we die feiten? En hoe komt dat? En als we dat helder hebben, wat is de uitkomst daar dan van? Hij noemt dit proces, heel mooi, kantelmomenten. Ze leggen de eigen patronen bloot, rauw en puur, zoals het leven kan zijn.

maar dat was het gek genoeg niet. Het was gewoon anders dan ik gewend was en dat heb ik als verfrissend ervaren. Je leest Ha! niet even op een zondagse middag uit. Daarvoor moet er te veel innerlijke arbeid worden verzet. De vorm waarin Ha! wordt aangeboden moet je dus liggen. Ha! leverde mij, en dat verraste me enorm, een paar werkelijk mooie en kostbare kantelmomenten op. Robert Hartzema ging al op jonge leeftijd op zoek naar vrijheid. Uiteindelijk kwam hij in aanraking met een binnen het Tibetaanse boeddhisme verborgen kennistraditie, genaamd Dzokchen. Hierin zijn de dingen zoals ze zijn. Alles is volmaakt. Echter, meestal ben je niet in staat om dit waar te nemen (mijn excuus als ik het wat te kort door de bocht samenvat). Naast Ha! heeft de Robert Hartzema nog achttien boeken over het boeddhisme op zijn naam staan, waarvan enkele in het Engels en Duits werden vertaald.

Hij schrijft ongewoon en bijna poëtisch over gewone dingen. Ha! is, zoals hij zelf zegt een taal-beelden vormexperiment. Dat klinkt misschien ingewikkeld,

Ha! « Robert Hartzema « ISBN 9789063501174 « Uitgeverij Karnak « Recensie door Anja van de Weerd

TCC Magazine | 33

Charles Ruiters, bewustzijnstrainer:

Coaching als Levensstijl Ons verstand biedt ons zowel oplossingen als problemen. Als we onbewust door het leven gaan, staat ons denken tussen ons en de wereld in. We reageren dan niet vanuit wat er is, maar vanuit wat wij denken dat er is: onze interpretatie van wat er is, bepaalt wat we ervaren. De Griekse fabeldichter Aesopus schreef hierover al zo’n 600 jaar voor Christus in zijn fabel over de vos en de druiven. De vos had veel zin om de druiven op te eten en keek verlangend omhoog. Omdat de druiven zo hoog hingen, probeerde hij er naartoe te springen maar hij kon er niet bij komen. Steeds weer opnieuw sprong hij naar de druiven, maar geen enkele keer kon hij erbij. Moe van al het springen ging hij neerzitten en keek met tegenzin naar de druiven. Vervolgens zei hij tegen zichzelf: “Wat een gek ben ik toch, ik zit mezelf hier moe te maken voor wat druiven die nog niet rijp en veel te zuur zijn.” Met trots liep hij weg, met een minachtende uitdrukking op zijn gezicht. Ons verstand bespaart ons in zo’n geval onnodig leed, maar kan ons ook een contraproductief beeld van de wereld voorschotelen. Mensen die berusten in een slechte situatie, omdat zij geloven dat ze er niets aan kunnen veranderen. Als mensen over het behalen van uitdagende en inspirerende doelen spreken, krijgen ze meer energie. Omgekeerd is ook waar: als mensen terugkijken op negatieve gevoelens en problemen, zorgt dat voor een afname in energie. Mensen die negatief denken of gefocust zijn op problemen uit het verleden, hebben

34 | TCC Magazine

het idee dat ze hun eigen leven niet in de hand hebben. Ze voelen zich slachtoffer van de omgeving en de mensen om zich heen. In zijn nieuwe boek Goedemorgen! Wat gaat jouw dag bijzonder maken nodigt Charles Ruiters mensen uit om even stil te staan bij het leven dat ze nu leven. Het boek neemt je mee op een reis door het leven. Mensen doen hun uiterste best om gezien en gehoord te worden en geliefd te zijn. Onbewust passen ze zich aan aan wat ze denken dat de omgeving verwacht. Sommigen gaan hierin zover dat ze het leven leven dat anderen voor ze bedacht hebben. Zonder het in de gaten te hebben, raken ze verder weg van wie ze in essentie zijn. Het boek Goedemorgen! Wat gaat jouw dag bijzonder maken nodigt de lezer uit om even stil te staan bij het leven nu. Het daagt uit om voorbij het ego te kijken. Met voorbeelden en handvatten wordt de lezer uitgenodigd het leven te gaan leven dat hij/zij graag wenst. ‘Zorg goed voor jezelf, want als het goed gaat met jou, dan gaat het beter met anderen…’ Charles Ruiters is afgestudeerd Civiel Technoloog, die, na een carrière van 20 jaar, het roer omgooide. Tijdens een sabbatical in Zuid-Afrika kwam hij in contact met persoonlijke ontwikkelingstrainingen en bewustzijnscoaching. Het was het begin van de bevrijding van het ego naar leven vanuit de essentie, vanuit wat echt belangrijk is. Sinds 2009 begeleidt hij mensen in transformatie naar

meer rust, ruimte en vertrouwen. Zijn persoonlijke inzichten en levenslessen alsook de jarenlange ervaring in werken met en voor mensen als bewustzijnscoach en trainer, vormen de belangrijkste inspiratiebron voor het schrijven van zijn boek. Het boek geeft handvatten om bewust voorbij geconditioneerde denkkaders te gaan. Met de ruimtemakerstool vergroot je bewust je aanwezigheid waardoor je meer beschikbaar bent voor anderen. Je creëert meer rust in je hoofd, kanaliseert je energie en kiest er bewust voor om te werken en leven vanuit visie en je essentie. Hoe beter je als coach of counselor vanuit je essentie leeft, hoe beter je anderen hierin kunt helpen hetzelfde te doen. Als coach heb je immers de mogelijkheid om het bewustzijn van mensen te vergroten waardoor ze voorbij hun beperkende denkkaders gaan en nieuwe mogelijkheden zien. Patronen worden zichtbaar waardoor de cliënt

“Hoe beter je als coach of counselor vanuit je essentie leeft, hoe beter je anderen hierin kunt helpen hetzelfde te doen.”

CHARLES RUITERS voorbij mogelijk belemmerende gedachten en overtuigingen kan gaan. Als dit gebeurt, ontstaat er ruimte om andere keuzes te maken. Belangrijk is dat je als coach aansluit bij wie die ander is en dat je deze persoon als een volwaardig iemand ziet, die alle oplossingen en antwoorden al in zich heeft. Je stelt jezelf daarbij 100% in dienst van de ander en het proces. Het gaat bij coaching niet om de coach. De coach is slechts een middel om datgene mogelijk te maken wat de ander wenst. Het gaat om de ander waarbij je je cliënt uitdaagt om buiten de bekende paden en buiten de comfortzone te gaan. Coachen binnen wat je cliënt kent en dus binnen de comfortzone leidt tot meer van hetzelfde en sluit daarmee groei en nieuwe inzichten uit. Stop met stoppen Als coach help je de cliënt bij het formuleren van krachtige, uitdagende, toekomstige doelen die een enorme impact hebben op iemands leven. Vervolgens verzoek je je cliënt om zich hieraan bewust te committeren. Heldere, uitdagende doelen én commitment geven je cliënt een gevoel dat hij/zij het resultaat al heeft gehaald. De toekomst is nu! Dat gevoel van ‘ik ben er al’ terwijl je feitelijk nog moet starten, doet ons in het dagelijkse leven vaak stoppen. We geven op omdat het ego zich kortstondig bevredigd voelde en dat al voldoende vond. Als coach support je de ander juist om voorbij dit stoppen te gaan. Je maakt mogelijk dat je cliënt daadwerkelijk realiseert wat hij/zij wenst in het leven. Coaching is samen werken Je ontmoet elkaar op gelijk niveau waarbij jij als coach open vragen stelt vanuit beschikbaar en verbonden zijn, komende vanuit het ‘niet weten’ en oprecht nieuwsgierig bent in de ander. Als coach hou jij de ruimte, je ‘draagt’ als het ware de ander en gelooft oprecht dat je cliënt het weet. Er is respect, liefde, aanwezig zijn, luisteren, samenvatten en doorvragen.

Je cliënt duikt daardoor diep in het onderwerp of doel en is als het ware bezig om zichzelf te herontdekken, tot inzichten te komen of keuzes te maken. Coaching gaat daarbij voorbij aan het verstand, voorbij het denken. Meesterschap in coachen opent de mogelijkheid voor de cliënt om een nieuwe kijk op hoe zijn/haar wereld in elkaar zit, te ontdekken. Coaching is een cadeau Het is een voorrecht voor de coach en cliënt om vanuit een veilige ruimte en in vertrouwen met elkaar, helemaal ‘open’ te gaan. Je biedt de cliënt de mogelijkheid om thuis te komen bij zichzelf, echt gezien en gehoord te worden. De coach-cliënt ontmoeting is eigenlijk een ‘heilige’ ruimte waarbinnen alles mag en kan zijn, zonder oordeel. Coaching als levensstijl Coaching is een manier van communiceren die veel verder reikt dan alleen de professionele setting van coach – cliënt. Het is een manier van leven. Een manier van communiceren waarbij je in elke interactie voorbij je ego gaat en aansluit bij de ander. Je komt vanuit het denkkader dat iedereen over de kwaliteiten beschikt om naar zichzelf te kijken, eigen antwoorden vindt en bewust

gedragingen kiest die positieve effecten voor deze persoon laten zien. Als jij in je dagelijkse leven iemand vanuit bewustzijn en inzicht uitdaagt om eigen keuzes te maken, zijn die keuzes van hem/haar zelf. Er treedt blijvende verandering op. Een verruimd bewustzijn keert nooit terug naar het vorige niveau. Wat als je deze manier van communiceren thuis, bij je vrienden of op je werk zou gebruiken? Wat als elke ontmoeting een kans is voor persoonlijke groei? Als de ander groeit, groei jij ook. Een ander belangrijk uitgangspunt voor deze manier van communiceren is dat de ander mag zijn wie hij/zij is, mag veranderen wat hij/zij wil en mag worden wie hij/ zij wil zijn. Als we niet bewust zijn, reageren we op de automatische piloot. Echte vrijheid ontstaat pas als je geholpen en uitgedaagd wordt om je los te maken van en voorbijgaat aan limiterende en belemmerende gedachten en patronen. ‘Je hebt gedachten, maar je bent ze niet.’ Het boek van Charles Ruiters zal in het voorjaar van 2020 op de Facebookpagina van de NFG verloot worden. Wil je ook kans maken op Goedemorgen! Wat gaat jouw dag bijzonder maken, hou de pagina dan goed in de gaten!

TCC Magazine | 35

Bijscholing voor NFG-herregistratie Positieve psychologie Start op ieder gewenst moment Leer hoe je het beste in jezelf en anderen naar boven kunt halen, op weg naar een waardevol en gelukkig leven.

16 punten

Psychologie van hoogbegaafdheid Start op ieder gewenst moment Leer hoe je hoogbegaafdheid kunt herkennen en kinderen kunt ondersteunen in hun ontwikkeling.

16 punten

Sociale psychologie Start op ieder gewenst moment Leer wat de impact is van de omgeving op het individu en hoe je het gedrag van mensen kunt beĂŻnvloeden.

16 punten

COLUMN WILLEM PINKSTERBOER

Kapitein worden Achter de grote goedverzorgde baard gaat het bleekgrauwe gezicht schuil van een man van begin dertig met een vlakke, wat gesloten blik. Jaap is al sinds zijn puberteit voortdurend angstig, gejaagd en gespannen. Vaak heeft hij het gevoel geen contact met zijn omgeving te maken, alsof hij alles waarneemt vanonder een kaasstolp. Naast zijn werk bij een van de kleine bierbrouwers die Amsterdam tegenwoordig rijk is, komt hij de deur bijna niet uit. Het gevoel dat zijn leven nergens heengaat, frustreert hem. Iedere dag neemt hij zich voor om stappen te zetten, te gaan sporten, informatie te verzamelen over een opleiding, maar hij doet het niet. Hij heeft de neiging in grote stappen te denken om zo snel mogelijk uit de problemen te komen en verwijt zichzelf die niet te zetten. De laatste maanden is zijn angst overgegaan in paniek die hem het normaal functioneren nog moeilijker maakt. Het raakt me altijd als ik iemand zo duidelijk zie worstelen. Ik begrijp dat het voor een gesloten man als Jaap, die de neiging heeft zich met zijn problemen terug te trekken, een grote stap is om mij om hulp te vragen en om zijn verhaal te vertellen. Hij wil niet meer naar een psycholoog en medicatie ziet hij niet zitten. Hij heeft zijn hoop op mij en op de acupunctuur gevestigd om hem van zijn klachten te verlossen. Toch vertel ik hem dat ik hem niet van zijn klachten af kan helpen. Als ik dat zeg, kijkt hij me verbaasd en een beetje achterdochtig aan. Ik leg hem uit dat ik zijn klachten niet beschouw als een technisch probleem dat gefixt moet worden, een probleem dat moet verdwijnen, zoals een slagaderlijke bloeding of een verstopte kransslagader. Ik denk dat hij meer kans op succes heeft als we zijn klachten benaderen als een puzzel die hij moet leggen, waarvoor vaardigheden nodig zijn die hij zich eigen moet maken. Een vaardigheid aanleren of een puzzel oplossen lukt alleen als je geïnteresseerd bent. “Moet ik mijn angst soms leuk gaan vinden?” is zijn wat sceptische vraag. Ik beantwoord die vraag met behulp van een metafoor.

Willem Pinksterboer heeft een praktijk voor oosterse geneeswijzen en is als docent verbonden aan acupunctuuropleiding TCMA. Hij schrijft artikelen en geeft lezingen over filosofie, zingeving, gezondheid en de positie van de alternatieve geneeswijzen in de gezondheidszorg. www.willempinksterboer.com

“Als je midden in een storm op een zeilboot zit en de kaptein hijst alle zeilen om zo snel mogelijk uit die rottige storm te komen, ontstaan er grote problemen. Als deze tactiek niet blijkt te werken en hij vervolgens het anker uitgooit en zich in paniek opsluit in de kajuit, kom je ook nergens. Er is een kapitein nodig die de regie voert vanuit het midden tussen de dynamische kracht van de zeilen wat in de Chinese geneeskunde yang genoemd wordt en de stabiliserende yin-kracht van de kiel en het anker. De kapitein hoeft de storm niet leuk te vinden, maar hij is wel geïnteresseerd in de dynamiek van het water en de wind. Hij onderhoudt zijn boot liefdevol en hij begrijpt dat het van zijn vaardigheid afhangt of hij zijn doel veilig bereikt. Ik wil je graag helpen die kapitein te worden Jaap.” Nu heb ik zijn aandacht; zijn interesse is gewekt. In verband met de privacy zijn de naam en andere bijzonderheden van de patiënt waarmee ik dit gesprek voerde aangepast.

TCC Magazine | 37

Van hoofd naar hart OV E R G E VO E L E NS, AANDACHT EN DE KRACHT VA N ACCEPTATI E Hoe kom je dan van pijn naar acceptatie? Hoe kunnen we dit als onderdeel van ons bestaan accepteren en onszelf van dit lijden verlossen? Het kan soms te moeilijk lijken om dit te doen, of onwenselijk. We zijn namelijk gewend om tegen pijn te vechten. Leggen we ons niet neer bij de pijn als we hem accepteren? Geldt dat niet als opgeven? Hoe kan er dan ooit verandering komen? Zonder strijd? Willen we pijn eigenlijk wel accepteren? We weten diep vanbinnen dat we oneindig grote, stralende lichtwezens zijn. Maar hoe onthoud je dan dat je dat werkelijk bent? Hoe blijf je bij vrede en vreugde als je ‘negatieve gevoelens’ ervaart? Dat kan niet geforceerd worden door wil, want emoties veranderen zoals het weer. Althans, zo kan het lijken vanuit een beperkt perspectief. Het is niet altijd nodig om te begrijpen waar het gevoel vandaan komt. Het is er op een bepaald moment. En dat is voldoende om te weten. Een emotie is namelijk altijd de waarheid van het nu, waarbij via je lichaam of je ziel een signaal onder de aandacht wordt gebracht. Dit vertaalt zich in de emotie. Zou je deze emotie herhaaldelijk niet erkennen of niet luisteren naar je gevoel, dan kan het zijn dat de boodschap uiteindelijk luid en duidelijk wordt overgebracht door middel van ziekte, een symptoom of een indrukwekkend (tragisch) voorval in je leven. Allemaal bedoeld om je wakker te schudden. Het scheelt ons dus een hoop energie, lijden en herhaaldelijke negativiteit als we ruimte creëren voor het ervaren van onze emoties. Om bij voorbaat

38 | TCC Magazine

te luisteren naar ons lichaam en onze ziel. Maar dat is meestal niet hoe het gebeurt. We hebben geen tijd om hierbij stil te staan, denken we. Het past niet in ons schema. De emotie is onwenselijk. Of pijnlijk. Of misschien zijn we bang voor wat er gebeurt als we die beerput eenmaal openen. Dus we ontkennen, negeren en vluchten voor ons gevoel. We leiden onszelf af en storten ons in werk of andere activiteiten. Of we proberen onze emoties juist krampachtig te analyseren of te verklaren, waardoor onze aandacht subtiel door het ego wordt verlegd. We zitten dan vast in ons denken en komen alsnog niet bij ons gevoel. Het signaal wordt niet onderkend, waardoor de pijn blijft. Net zoals je bij een brand in het huis van je buren zal blijven roepen, totdat jij hen hebt kunnen waarschuwen. Tot ze zich in veiligheid hebben kunnen brengen en de alarmdiensten zijn gebeld. Dan pas is de signaalfunctie volbracht en kun je het loslaten. Zo werkt het ook met onze emoties. Dus als we ze niet erkennen, komt de boodschap terug. Maar dan krachtiger. En we proberen steeds harder om het niet te voelen. De behoefte om de pijn niet te voelen wordt steeds groter en het lukt op termijn steeds slechter. Dit kan zich uiteindelijk uiten in gevoelens van lusteloosheid, onverschilligheid, heimwee, niet meer willen leven, pijn, depressieve gevoelens, oncontroleerbare drang naar eten, weinig of niet meer willen eten, behoefte aan alcohol, drugs of medicatie en andere narigheid. Ook hiervan neemt de intensiteit toe, omdat er door gewenning steeds meer van hetzelfde

nodig is om jouw lijden te verlichten. Vluchten voor de pijn werkt dus niet. Het heeft zelfs een averechts effect. Je kunt alleen vat krijgen op je emoties en op negativiteit door er in volle aandacht naar te kijken. Door ze toe te laten, ze intens te voelen en te accepteren dat dit is wat je voelt. Aandacht is hierbij dus het sleutelwoord. Met aandacht kijk je naar de situatie zoals deze nu is, inclusief je gevoelens die daarbij horen. Maar trap niet in de sluwe valkuil van het egobewustzijn, als je start met dit proces. Het doel ligt in het waarnemen. Dat is voldoende. In de acceptatie, zonder verwachting, waardoor het gevoel als vanzelf zal veranderen. Het primaire doel ligt dus niet in het veranderen, waartoe het ego je wel zal proberen te verleiden. Een subtiel verschil, maar met enorme implicaties. Dus blijf alert. Controleer bij jezelf of dit ook zo geldt voor jou. Als er een gevoel of emotie bij je opkomt, probeer het niet te begrijpen, ga niet analyseren en verdring of negeer dat gevoel of die emotie zeker niet. Luister naar het signaal, voel het vanuit je lichaam en geef het je volle aandacht. Het lijkt te simpel om te geloven. Ook dat is echter een truc van het ego, dat je wil laten denken dat het te gemakkelijk, te moeilijk of niet mogelijk is, dat je maar beter kunt blijven vluchten. Zou je deze simpele waarheid namelijk erkennen, dan wordt het ego de mond gesnoerd en gaat het ten onder. Als het simpelweg waargenomen wordt, verliest het zijn invloed op je. Dus zal het protesteren en je in jouw gedachtewereld terug proberen te lokken en je op deze

SAMSARA

manier weer naar negativiteit, drama en lijden brengen. Denk je dat het onzin is, wat ik nu beweer? Gedachten over deze methode van acceptatie zijn gegarandeerd onderdeel van de strijd van het ego. Je diepe weten is de waarheid. En het kan zijn dat je vanuit dit inzicht meer over de oorzaak van je gevoelens leert en waarom je de emoties doormaakt die je voelt. Dat kan verhelderend werken, maar het is niet noodzakelijk voor transformatie. Hiervoor telt alleen de kracht van acceptatie. Iedereen kan daarin zijn eigen methode volgen, hoewel het bij de start van dit proces fijn kan zijn om wat handvatten te hebben, zodat je niet steeds overweldigd wordt door de intensiteit van emoties en minder gemakkelijk in de valkuilen van je egobewustzijn trapt. Zelf gebruik ik voor acceptatie een bepaalde meditatiemethode en deze is voor mij erg effectief gebleken. Wat gebeurt er dan als je volledig accepteert wat er is, alle ellende en alle gevoelens die je daarbij hebt? En als je dit consequent blijft doen?

Vanuit een staat van volledig bewustzijn zijn emoties (en negativiteit) uiteindelijk niet langer nodig voor het overbrengen van de boodschap. Je hebt een helder lijntje naar wijsheid. Je leeft dan vanuit je hartbewustzijn en handelt rechtstreeks vanuit de agenda van je ziel. Je signaalfunctie is direct en behoeft geen zwaarwegende middelen meer. Er is verbinding met Thuis. Céline Peters (Weert, 1988), huisarts, speelde haar hele leven met de volgende vraag: Waarom is dualiteit noodzakelijk? Ogenschijnlijk ging alles in het leven haar voor de wind, maar vanaf kind af aan kan zij zich herinneren waar we vandaan komen. Zij had hierdoor gevoelens van extreme heimwee naar deze plek en maakte diepe depressies door. Anderzijds voelde zij van nature de euforie en liefde van volledige verbinding met alles-wat-is. Hoe kun je alle ellende en alle schoonheid in dit leven tegelijk met elkaar rijmen? In haar proces ontdekte zij een methode voor het omarmen van

diepe dalen en het ontwikkelen van het hartbewustzijn, waarin alles één is. Haar droom is het om nu ook anderen mee te nemen naar de expressie van hun ware zelf, zodat ze mogen gaan genieten van de stroom van het leven.

Boekfragment uit: Van hoofd naar hart- Céline Peters Leven voorbij dualiteit Praktische gids voor het omarmen van de diepe dalen op weg naar een nieuw bewustzijn www.samsarabooks.com

TCC Magazine | 39

‘HE T IS E E N MISVE RSTA N D DAT D E P R E SSI E V E M E N SE N OPG E VR O L IJ KT MO E TE N WOR D E N ’

De intrigerende invloed van muziek

op het brein Jong en oud zijn aan het eind van ieder jaar innig verenigd in hun liefde voor muziek tijdens de Top 2000 aller tijden. Een hitlijst gedomineerd door ‘gouwe ouwe’. Het zijn hoogtijdagen voor Radio 2. Luisteraars mogen vertellen welke nummers verbonden zijn met een belangrijke gebeurtenis in hun leven. Het is een evenement dat de invloed van muziek op de mens goed illustreert. Beter gezegd: de invloed op het menselijk brein, want muziek maakt allerlei emoties los. We genieten ervan, we verafschuwen het, we zingen mee, bewegen mee, muziek maakt ons blij, maakt ons weemoedig. Volgens muziekkenner professor Elmer Sterken van universiteit Groningen heeft het te maken met het zogeheten 'achterbankgevoel': muziek die je luistert tussen je 15e en 25e blijf je vaak de rest van je leven de beste vinden. Een bekend fenomeen in de psychologie. Dat vrijwel ieder mens zich er op wat voor manier dan ook mee bezighoudt, maakt het tegelijkertijd zowel doodnormaal als bijzonder fenomeen. Waarom? De bekende hoogleraar Erik Scherder heeft er wel een antwoord op. Muziek zet namelijk het beloningssysteem van de hersenen in gang. Dat gebeurt op het moment dat je in een bekende melodie het gedeelte verwacht dat je het mooist vindt. Een proces waarbij het ‘gelukshormoon’ dopamine vrijkomt. Scherder is bekend van onder andere de colleges die hij gaf over het brein voor de publieke

40 | TCC Magazine

omroep, die hij later vervolgde met een college over specifiek de invloed van muziek op het brein. Het waren regelrechte kijkcijferhits. Ondertussen wordt nu onderzocht of we muziek ook als therapiemogelijkheid kunnen inzetten.

verdrietiger te worden. Wat daarmee verband houdt, is dat we er herinneringen mee oproepen. Er is nog een effect. Als we naar muziek luisteren, blijken we onze hersenen te trainen. Zeker als we verschillende soorten muziek afwisselen.

Experiment Zo berichtte het NOS-journaal van 26 november 2018 dat het Universitair Medisch Centrum Groningen is gestart met een experiment: muziektherapie voor te vroeggeboren baby’s op de intensive care. De resultaten van het experiment worden later gebruikt door de UMC Groningen voor een onderzoek. De hoop is dat de kinderen minder stress ervaren en zich beter zullen ontwikkelen. Een studente aan de Hogeschool voor de Kunsten in Enschede (ArtEZ) komt er twee keer per week gitaar spelen. Haar docent is Artur Jaschke, die promotieonderzoek deed naar het effect van muziek op het brein. ‘We zien dat de cognitieve vaardigheden van kinderen verbeteren na enkele jaren muziekles op de basisschool’, betoogt hij.

Bewust inzetten Naar muziek luisteren of musiceren zijn dus heel gezonde bezigheden. Op de website van de NVvMT, de beroepsorganisatie van muziektherapeuten, staan verschillende adviezen hoe je muziek bewust kunt inzetten in het belang van je gezondheid. Bijvoorbeeld door te zingen terwijl je wandelt. Dat zijn maar liefst twee vliegen in één klap, want wandelen is ook prima voor lijf en geest. En als je mantelzorg verricht bij een zieke, kan het dagelijkse ritme er een stuk soepeler mee verlopen. Opmerkelijk is hun tip om bij een stemmingsdip juist droevige muziek te draaien. ‘Het grote misverstand over mensen die even een dip hebben, down zijn of zelfs depressief, is dat ze opgevrolijkt moeten worden. Het is juist het omgekeerde. Ga bewust op zoek naar droevige muziek, ga ervoor zitten en luister intensief, op je eigen manier. Zo kom je veel makkelijker bij je gevoel, het gaat stromen en dit verlicht de pijn of het verdriet.’

Lui De effecten van muziek op het brein vallen onder de noemer ‘klinische neuromusicologie’. Volgens Jaschke zijn alle hersengebieden actief als we naar muziek luisteren en als we muziek maken. Het verbindt, want we kunnen als mens doorgaans beter met iemand opschieten die van dezelfde muziek houdt als wijzelf. Daarnaast weten we precies welke muziek we moeten opzetten als we verdrietig zijn om nog

Spiergeheugen Ook op andere gebieden lijkt muziektherapie goed werk te verrichten. Zo blijkt muziek bij autisme het gemakkelijker te maken om te communiceren. Prikkels komen bij

RIA TEEUW

“Waar komt onze fascinatie voor muziek en ons muzikaal gevoel dan vandaan?”

mensen met autisme allemaal tegelijk binnen waardoor de hersenen geen keuze kunnen maken wat wel en wat geen aandacht verdient. Met muziek blijkt dat wel te kunnen. Ook heeft Jaschke gezien dat een pianiste die de ziekte van Alzheimer had, net als vroeger een muziekstuk kon spelen zodra ze een piano voor zich kreeg. Dat het zo werkt, heeft volgens hem te maken met de link tussen het beweegcentrum, ofwel de motorcortex, en het geheugencentrum, ofwel de hippocampus. Muziek heeft met spiergeheugen te maken. Bij de ziekte van Parkinson is het vooral het ritme dat effect heeft. Door de muziek gaat het lichaam dopamine aanmaken. Nadat de muziek is stilgezet, duurt het effect daarvan nog heel eventjes voort, maar helaas niet lang. Stilte Waar komt onze fascinatie voor muziek en ons muzikaal gevoel dan vandaan? Onderzoek naar huilgeluiden bij dertig Duitse en dertig Franse baby’s, heeft aangetoond dat Duitse baby’s over het algemeen een geluid produceren met een toon die naar beneden gaat en Franse baby’s met een toon die omhooggaat en op het einde daalt. Hoogleraar muziekwetenschap Henkjan Honing vertelt erover in een lezing die is terug

te vinden op de website van Athenas, een internationaal sprekersbureau. De theorie is dat het menselijk gehoor bij baby’s volgroeit in de laatste drie maanden van de zwangerschap. Kinderen horen vanuit de buik de taal die hun ouders spreken en imiteren dat na de geboorte in hun huilen. Honing: ‘Baby’s zijn gevoelig voor intonatiepatronen, ritme en dynamische verschillen. Die vormen met elkaar de muzikale aspecten van geluid. Muziek gaat aan de taal vooraf. Dat verklaart de verschillen tussen de huilgeluiden.’ Ander onderzoek toonde aan dat baby’s ook gevoelig zijn voor ritme. Ritme wordt vaak gekenmerkt door regelmatige stiltes in het geluid, doorgaans op de eerste tel. Je hebt ritmegevoel als je die stilte verwacht als je naar het ritme luistert. Bij baby’s was er tijdens die momenten een piekje te zien in het hersensignaal. Snowball Een interessante vraag is of we ons muzikale gevoel misschien ook delen met andere zoogdieren. Honing zegt daarover dat ook apen op stiltes in ritme reageren, maar het lijkt er niet op dat ze maatgevoel hebben. Zo kunnen ze bijvoorbeeld niet meeklappen. Wat moet je dan wel kunnen om muzikaal te zijn? Volgens Honing moet je maatgevoel hebben en een relatief gehoor om een melodie te herkennen. Die

voorwaarden lijken op te gaan voor Snowball, een geelkuifkaketoe in een Amerikaans opvangcentrum. Op het nummer Everybody van de Backstreet Boys kan hij enthousiast meeswingen. En hij past zich aan als het tempo van de muziek versnelt of vertraagt. Biologie Een ander voorbeeld is Ronan, een Californische zeeleeuw die op muziek van Earth, Wind & Fire zijn kop ritmisch meebeweegt. Ook hij is in staat die beweging aan te passen aan veranderend tempo. Honing: ‘Ik vind het fascinerend omdat ik misschien kan zeggen dat muziek heel erg verstrengeld is met biologie. Door naar dieren te kijken, kun je erachter komen hoe dat werkt. Er zijn dus bepaalde zeezoogdieren en vogels die muzikaal zijn. Waar die muzikaliteit vandaan komt, dat wil ik in de komende jaren gaan uitzoeken.’ Bronnen: NRC 27-11-2017 NOS-journaal 26-11-2018 You Tube: De effecten van muziek op de hersenen, Artur Jaschke www. dimence.nl www.muzis.net www.umcg.nl www.athenas.nl

TCC Magazine | 41

VITORTHO HELPT! Ook bij de ondersteuning van het immuunsysteem

VRAAG EEN

GRATIS PROEFVERPAKKING MET 15 ST. AAN

Neem telefonisch contact met ons op via +31 70 301 07 03 of mail naar info@vitortho.nl

RIA TEEUW

Is lekker slapen een luxe geworden? Wat er gebeurt in je hersenen als je slaapt, is magisch. Dat vertelde neurowetenschapper en slaapcoach Els van der Helm begin dit jaar tijdens een radio-interview aan Jort Kelder. Slapen betekent een schoonmaak voor de hersenen. Doorgaans heeft een mens gemiddeld acht uur per etmaal slaap nodig, maar er zijn natuurlijk ook uitschieters naar minder of meer. Krijg je chronisch te weinig, dan loop je groter risico op aandoeningen als hartziekten, hoge bloeddruk, diabetes, dementie en alzheimer. Maar ook op een andere manier kan het mentaal gevolgen hebben. Dat varieert van een verhoogde kans dat je verkeerde beslissingen neemt tot, in het allerergste geval, psychopathologie.

Daarmee is het meteen duidelijk dat het niet verstandig is om toch nog maar even te blijven doorgaan met werken als je er al een hele dag op hebt zitten en moe begint te worden. Je hersenen hebben tegen die tijd inmiddels flink wat afvalstoffen geproduceerd. Het is veel efficiënter het werk te laten voor wat het is en de andere dag weer met een ‘schoon hoofd’ aan de slag te gaan. Maar wat als op een dag hard werken een slechte nacht volgt waarin je ligt te woelen en je gedachten blijven malen? Dat is dan hooguit vervelend, zeker als je weet dat je je de andere dag brak zal voelen. Toch, als dit maar een enkele keer voorkomt, is er in principe weinig aan de hand. Je tankt dat slaaptekort de nacht erna wel weer bij. Ernstig wordt het pas als je nachten achtereen nauwelijks slaapt. En dat blijkt bij veel mensen voor te komen. Zo wees een gezondheidsenquête (2018) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uit dat één op de vijf Nederlanders er last van heeft. Een aanzienlijk deel van hen wordt daardoor belemmerd in het dagelijks functioneren. Ze kunnen zich niet goed concentreren, vergeten veel of hebben voortdurend een slecht humeur. Vrouwen hebben anderhalf keer zo vaak slaapproblemen als mannen. Wekker Volgens Van der Helm wordt de economische schade door een slechte nachtrust geschat rond de 400 miljoen euro per jaar. Ze noemt ook historische blunders die aan slaapgebrek geweten worden: Tsjernobyl en de ramp met de Exxon Valdez. ‘De wekker moet de deur uit,’ zo pleit ze vervolgens. ‘Als je

voldoende hebt geslapen, heb je die niet nodig. Je hersenen zijn bezig met belangrijke processen en die moet je niet verstoren.’ Wetenschappers als Van der Helm hebben de afgelopen decennia een ommekeer teweeggebracht in hoe we denken over de nachtrust. Er is serieus aandacht gekomen voor slaapproblematiek. Mensen die vroeger zeiden dat ze gemakkelijk toe konden met weinig nachtrust, kwamen vooral stoer over. Slapen werd gezien als zonde van de tijd. Een nogal naïeve aanname, gezien wat we nu allemaal weten. Uitgaanspubliek Wat kennis betreft is er dus veel vooruitgang geboekt. Staat tegenover dat het aantal mensen dat slaapproblemen ondervindt, de afgelopen tijd ernstig lijkt toe te nemen. Dat maakt dat lekker slapen voor sommige mensen een luxe is geworden, en daar mogen we dus niet te licht over denken. Stress zien we als een belangrijke oorzaak van slaapproblematiek. Andere factoren zijn bijvoorbeeld geluid, licht en temperatuur. Denk aan nachtelijk voorbijkomend verkeer of luidruchtig uitgaanspubliek, een slaapkamer die niet donker genoeg is of te warm. Een benauwd dekbed of slecht matras. Het blauwe licht van het mobieltje of de tablet waar je ’s avonds nog een uurtje op zit te turen, de Wifi die ingeschakeld staat. Ouders En wat te denken van een slecht slapend kind dat ’s nachts steevast huilt of te pas en te onpas naast je bed staat. In oktober 2019 wijdde het dagblad NRC hieraan nog een artikel met als titel ‘Slaapplannen voor ouders’, waarin kinderarts Tom van

TCC Magazine | 43

Mierlo vertelt dat het om problematiek gaat die de laatste jaren is toegenomen. Hij raadt ouders aan om vanaf de geboorte ritme aan te brengen in het dagelijks leven en bewust om te gaan met prikkels. Ook noemt hij de mogelijkheid van slaaptraining als het kind iets ouder is. Het aantal ouders dat hulp zoekt is gestegen. Kinderneuroloog en somnoloog Sigrid Pillen zag sinds zes jaar een verdrievoudiging van het aantal patiĂŤnten in haar praktijk. Dissociatie Dalena van Heugten, assistent-professor Psychologie van de Maastricht Universiteit, heeft onderzoek verricht naar de relatie tussen slaap en psychopathologie. Hersenprocessen die normaliter met elkaar samenwerken, zijn geheugen, emoties, bewustzijn en identiteit. Als die met elkaar uit de pas lopen, ontstaan er klachten als verstrooidheid en geheugenproblemen. In heel ernstige

44 | TCC Magazine

gevallen kan er een dissociatieve stoornis ontstaan waardoor iemand de werkelijkheid anders gaat beleven. Ze legt hierbij verband met dromen, want die hebben te maken met dissociatie. Als het goed is, droom je gemiddeld vijf keer per nacht: dat zijn de zogeheten REM-fasen. De functie daarvan is dat je emotionele gebeurtenissen verwerkt. Daarom is het niet verwonderlijk dat traumatische ervaringen doorgaans nachtmerries opleveren. Het werkt zo: ons functioneren is afhankelijk van patroonherkenning. Zie je bijvoorbeeld een neus, een paar ogen en een mond, dan weet je dat je naar een gezicht kijkt. Neurale netwerken vormen associaties. Elementen daarvan vormen een herinnering: het gaat om losse deeltjes die je kan zien als puntjes in het neurale netwerk. Tussen de puntjes worden lijntjes actief en die vormen samen een herinnering. We spreken van associĂŤren als andere puntjes die daar in de buurt liggen,

ook geactiveerd worden. Tijdens de REM-slaap zijn de hersenen associatiever dan wanneer je wakker bent. Dat komt omdat de lijntjes langer worden, vooral in het limbische systeem. Daardoor ontstaat complexe patroonherkenning die nodig is om het geheugen en de emoties te reguleren. De prefrontale cortex (ratio) is tijdens dit proces uitgeschakeld, wat de bizarre dromen verklaart. Slaaptherapie Als deze processen misgaan, ontstaat psychopathologie en treden overdag droomachtige verschijnselen op. Slaapgebrek maakt dissociatie erger. Tijdens het onderzoek dat de Universiteit van Maastricht uitvoerde, moesten gezonde mensen 30 uur wakker blijven. De deelnemers vertelden dat kleuren er anders gingen uitzien, dat hun lichaam groter of kleiner voelde en ook beleefden ze de tijd anders. De Universiteit van Oxford deed een vergelijkbaar

RIA TEEUW onderzoek. Daarbij lieten ze een aantal mensen van tevoren een enge film zien waarin veel geweld voorkwam. Wie wakker bleef, had minder last van akelige herinneringen dan wie mocht slapen. Van Heugten geeft aan dat iemand na een traumatisch auto-ongeluk fysiek in orde kan lijken. Vaak krijgen deze mensen een middel om lekker te slapen. ‘Misschien is dat geen goed idee,’ concludeert ze naar aanleiding van het Oxfordonderzoek, ‘het zou best eens zo kunnen zijn dat het lichaam er in dat geval juist voor zorgt dat je slecht slaapt omdat dat een positiever effect geeft.’ Verder pleit ze ervoor om patiënten met dissociatieve problemen een vorm van slaaptherapie te geven. Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer dergelijke mensen acht weken in een slaapkliniek behandeld worden, ze verbetering van hun klachten ervaren. Paradoxaal Slaapexpert Johan Verbraecken van de Universiteit van Antwerpen kan heel gedetailleerd vertellen over wat er gebeurt tijdens de slaap. In de avond maken de hersenen melatonine aan, het hormoon dat het slaap-waakritme reguleert. Als je gaat slapen, kom je in de fase van rust. Er treedt ontspanning op en de hersenactiviteit vertraagt steeds verder totdat je in diepe slaap bent. In de droomslaap zijn de hersenen weliswaar actief maar de spieren vrijwel niet, die lijken geparalyseerd. Daar staat volgens hem wel tegenover dat er oogbewegingen zijn, wat natuurlijk ook een vorm van spieractiviteit is. Een paradoxaal gegeven noemt hij dat. ‘De bloeddruk en de hartfrequentie nemen met 10% af en de verbranding is tot een minimum beperkt.’ Zo herstel je van fysieke en mentale inspanningen. De REM-slaap werkt aan je geheugen door belangrijke en minder belangrijke zaken te schiften. Het legt verbindingen waardoor kennis beter wordt geïntegreerd. Daarom ben je ’s ochtends beter in staat om problemen op te lossen. Aan het eind van de dag zijn de hersenen vermoeid en zitten vol afvalstoffen. De slaap zorgt ervoor dat vocht circuleert

en afvalstoffen afvloeien. Een proces dat zich in de nacht voltrekt omdat de hoeveelheid adrenaline dan sterk afneemt met als gevolg dat de ruimte tussen de hersencellen toeneemt. Daardoor kan vocht beter circuleren. Specifieke functies die essentieel zijn voor het dagelijks functioneren, zijn bijvoorbeeld de aanmaak van groeihormoon in de hypofyse. Dat komt vrij tijdens de diepe slaap. Bij volwassenen gaat het om herstel en groei van nagels en haar. Maar daarnaast zorgt het er ook voor dat je er goed uitziet, zelfs je gelaatsexpressie en de kleur van je huid worden erdoor bepaald. Je kan dus met recht van een schoonheidsslaapje spreken. Melk In de tweede helft van de nacht beginnen de bijnieren cortisol aan te maken. Een stof die je wakker maakt. Tijdens perioden van stress vindt dit proces eerder plaats, waardoor je dus ook eerder wakker wordt. Als dit een langdurige situatie is, zal de stress zo je cortisolvoorraad uitputten. Dan is er later in de nacht sprake van een cortisolstijging en word je juist moeilijker wakker. Bij de slaap zijn nog veel meer hormonen betrokken, zoals de neurotransmitters die activeren. Dat zijn adrenaline, serotonine en histamine. Een rustgevend hersenhormoon is gamma-aminoboterzuur (GABA). Deze stoffen houden elkaar in balans bij een normale nachtrust. Slaap moet zich kunnen ontwikkelen, daarom is menselijk gedrag een belangrijke factor, naast de eerdergenoemde externe slaapverstoorders. Slaapbevorderend zijn regelmaat, buitenlucht, sport, matig gebruik van koffie en alcohol. Douchen kan helpen, net als een warm bad nemen. Wel waarschuwt hij ervoor dat niet te lang te doen voordat je je bed instapt omdat je lichaamstemperatuur dan te veel stijgt. Ook noemt hij het klassieke glas warme melk. De gangbare verklaring daarvoor is dat melk het aminozuur tryptofaan bevat dat melatonine aanmaakt. ‘Wil dat zoden aan de dijk zetten, dan moet je wel twee liter melk drinken en dat is niet goed’, vertelt hij. Hij wijt het ontspannende effect

eerder aan die warme kop die je in je handpalmen houdt. ‘Daarvan gaan de poriën open en komt de warmte binnen.’ Nadelen Doordat het aantal mensen met slaapproblemen groeit, neemt ook de vraag naar slaapmedicatie toe. Middelen waaraan grote nadelen kleven, waaronder de verslavende werking. Maar wat dan? In elk geval is het goed om rekening te houden met de factoren die Verbraecken noemt om de slaap zich te laten ontwikkelen. Is dat niet voldoende, dan kunnen natuurlijke1 producten op basis van kruiden op een veilige manier een extra zetje geven naar een gezonde nachtrust. Brechje Albert brengt in Nederland een dergelijk kruidenproduct (Snoooze) op de markt. Zij is van mening dat we slaap nooit als luxe mogen gaan zien, want die is net zo belangrijk voor ons welzijn als voldoende lichaamsbeweging en verantwoorde voeding. ‘Daarom kunnen we ons niet veroorloven het probleem te negeren. We moeten dat op de een of andere manier aanpakken. Nietsdoen is geen optie.’ Bronnen YouTube (Universiteit Vlaanderen, Universiteit Nederland) NRC Handelsblad (11-10-2019) nl.snoooze.co/ www.cbs.nl www.slaapinfo.nl Bij zwangerschap altijd overleggen met de huisarts 1

TCC Magazine | 45

U zoekt orthomoleculaire voedingssupplementen... Op onze website www.derooderoos.nl kunt u kiezen uit ons brede assortiment van alle gerenommeerde merken. Wij leveren orthomoleculaire voedingssupplementen op uw verzoek als gezondheidsprofessional direct aan uw cliënten.

Wij werken vanuit een modern ingericht gebouw, gericht op snel en professioneel werken.

Wij verwerken al 25 jaar uw voorschrift! Onze kernbegrippen zijn: • onafhankelijk • geen advies • vraaggestuurd • korting voor uw cliënten • kwaliteit • betrouwbaar • klantgericht • conform wetgeving

www.derooderoos.nl | 070-3010701

DE ADVISEUR LEGT UIT

Is het woon-/bedrijfspand splitsbaar in zakelijk/privévermogen? Recent werd een uitspraak door de rechter gedaan bij een ondernemer die een ‘bakkerij aan huis dreef’, maar die situatie is eigenlijk niet veel anders als u een praktijkruimte aan huis heeft om uw patiënten van dienst te kunnen zijn. Als u een praktijkruimte aan huis tot uw zakelijke vermogen wilt rekenen, of juist niet, wat zijn dan de zaken waar u goed op moet letten? Het kan zijn dat u uw praktijkgedeelte drijft in een woning die in eigendom van uw partner is. Welke fiscale gevaren liggen dan op de loer? De regels zijn globaal als volgt. Indien u een praktijkruimte heeft vanwaaruit u uw onderneming drijft, is van belang dat deze ruimte zelfstandigheid bezit, zodanig dat er sprake is van een eigen opgang. Indien u in die ruimte beschikt over eigen toilet e.d., versterkt dat de situatie van zelfstandigheid. Zou u deze ruimte bijvoorbeeld kunnen verhuren aan een derde? In de meeste gevallen zal er dan sprake zijn van een splitsbaar vermogen, dat geheel wordt gebruikt voor zakelijke doeleinden, zodat er sprake is van verplicht ondernemingsvermogen. Dat betekent dat u geen andere keus heeft dan het bedrijfsgedeelte volledig te activeren op de balans van uw onderneming. Wordt de bedrijfsruimte zowel zakelijk als privé gebruikt en is de afscheiding privé/zakelijk niet volledig (niet zelfstandig) - er is dus duidelijk sprake van meer dan bijkomstig

gemengd gebruik - dan is er in de meeste gevallen sprake van keuzevermogen; u mag kiezen: zakelijk of privévermogen. In het geval van een recente uitspraak van een Haagse rechter werd beslist dat er in het onderhavige geval geen sprake was van een splitsbaar pand, omdat het ondernemingsgedeelte niet afzonderlijk van het woongedeelte rendabel te maken was. Er was maar één keuken, één sanitaire voorziening in het gehele pand aanwezig. De rechter oordeelde dat er sprake was van keuzevermogen. Probleem was echter dat het pand in eigendom van beide partners ter beschikking was gesteld aan hun eigen vennootschap onder firma, waardoor het ‘privé pand’ in die situatie opeens in een terbeschikkingsstellingsregeling (TBS) terecht kwam.

Wat u hiervan moet onthouden is het volgende. Een TBS-pand bevindt zich ondanks het privékarakter in box 1. De ontvangen huur wordt in box 1 aangegeven als belast inkomen, onder aftrek van kosten/rente en dergelijke. Op het saldo komt in mindering een beperkte TBS-vrijstelling. Een belangrijk nadeel is dat bij verkoop van het vastgoed in box 1 moet worden afgerekend over een eventueel behaalde boekwinst. Ook op andere wijze kunt u in een dergelijke TBS-situatie terecht komen. Bijvoorbeeld: u bent met uw partner buiten gemeenschap van goederen gehuwd. Het pand is volledig in eigendom van uw partner en u beschikt over een bedrijfsruimte in dat pand van waaruit u uw onderneming drijft.

Wilt u uw persoonlijke situatie eens laten toetsen voor een second opinion, neemt u dan gerust eens contact op met Van der Kolk Belastingadviseurs. Neem contact op via telefoon (0164 - 66 13 13) of e-mail (info@vdkb.nl) of ga naar de website: www.vdkb.nl

TCC Magazine | 47

Werken met systemen, een groot goed of een blok aan je been? In mijn dagelijkse praktijk, als coach van ambulant hulpverleners in systemisch denken, kom ik de laatste tijd vaak tegen dat werkers verstrikt raken in de onlosmakelijke samenhang van de problemen in een gezin. Het wordt voor hen een last omdat zij de onlosmakelijke samenhang van de dingen die in (multiprobleem) gezinnen spelen, vaak goed zien. Gevolg hiervan is, dat juist het zien van deze samenhang een overspoelend effect kan hebben in zijn veelheid. Het brengt een gevoel van verwarring en machteloosheid met zich mee. In de opleiding tot systeemspecialist staat juist het denken in de verschillende contexten centraal. Door de veelheid aan dynamieken in de verschillende contexten te zien worden dingen overzichtelijk. In een context van partnerschap zijn andere thema’s aan de orde dan bijvoorbeeld bij ouders, broers of zussen. Crisis is voor veel hulpverleners een ding dat snel moet worden opgelost. Dat brengt het risico met zich mee ingezogen te raken. Crisis wordt door de systeemspecialist gezien als noodzakelijke voorwaarde om verandering en groei in de relatie te bereiken. Dit geeft ruimte en vrijheid en helpt om juist de innerlijke intenties bij de klanten aan te spreken waardoor verandering van keuzes vanuit hemzelf worden gemaakt. De patronen waarin systemen de hulpverleners meenemen, worden vaak parallelle processen aan de kant van de hulpverlening. De systeemspecialist is hierop bedacht en houdt daardoor zijn vrije positie.

De systeemspecialist zoekt naar betekenis van problemen binnen de relatie door problemen als communicatie te bezien. Zijn problemen niet vaak juist een schreeuw om nabijheid maar weet men vaak niet meer hoe dit te doen? Wanneer je problemen als communicatie ziet, ontstaat vaak weer ruimte voor nabijheid in de relatie. Problemen zijn van het leven! De systeemspecialist stimuleert mensen om zelf oplossingen te vinden om met problemen om te gaan. Daarbij heeft hij geen oordeel over de oplossing die de klanten kiezen. Hierdoor bewerkstelligt de systeemspecialist duurzame veranderingsprocessen omdat ze juist vanuit de klanten zelf komen. In de tweejarige opleiding tot systeemspecialist komen al deze onderwerpen uitvoerig aan bod. Tevens zit er in de opleiding een leerhuis waar door de studenten live casuïstiek gedaan wordt met een reflecting team van medestudenten. Hierdoor worden onderwerpen in een breed spectrum belicht en leren studenten om echt in vrijheid te associëren en te hypothetiseren. Voor de klanten is het leerhuis heel waardevol omdat ze het gesprek van het reflecting team meekrijgen en tegelijk de ruimte houden om dit te toetsen aan hun eigen ideeën. Werken met systemen is een prachtig en zinvol ambacht en is een groot goed als je beslagen ten ijs komt. Wil je meer info over deze prachtige opleiding, zoek ons dan eens op via www.systeemspecialist.com.

“Crisis wordt door de systeemspecialist gezien als noodzakelijke voorwaarde om verandering en groei in de relatie te bereiken. Dit geeft ruimte en vrijheid en helpt om juist de innerlijke intenties bij de klanten aan te spreken waardoor verandering van keuzes vanuit hemzelf worden gemaakt.”

48 | TCC TCCMagazine Magazine

NKS

‘Het gelaat van de Ander is iets wat wij moeten respecteren en de Vreemdeling moeten wij gastvrij ontvangen.’ - (Levinas)

Verwondering Deze week ontmoette ik een collega op haar eigen bedrijf in coaching met paarden. Ik verwachtte een ontmoeting in de kantine van de manege met een kop koffie. Voor haar paard had ik een wortel meegenomen die ik zou geven als blijk van interesse. Ik ben namelijk geen fan van paarden; ik vind ze prachtig maar voor mij niet controleerbaar, dus vertrouw ik ze niet. De collega rijdt op haar paard als ik aan kom lopen. De uitnodiging om in de bak te komen heb ik, om gezichtsverlies te voorkomen, aangenomen. Nonchalant geef ik het paard de wortel. Maar ik sta met mijn voeten als in een blok beton aan de grond vast. Mijn innerlijke patroon van angst en onzekerheid doet zijn werk en ondertussen probeer ik dit te bedekken door luider en vooral veel te gaan praten. Echter, de angst dat het paard op mijn harde stem zal reageren, zet mij aan tot zachter praten. Het grote imposante beest spreekt in mij het angstige kleine meisje aan, dat ik al heel lang niet meer ben geweest.

Mijn collega ziet het gebeuren en maakt mij bewust van mijn ademhaling; paarden stemmen af met jouw energie, vertelt ze mij. Na wat uitleg over de lichaamstaal van het paard, word ik uitgenodigd om contact te maken met het paard. Niet met taal of voer lokken, niet met trekken aan een halster maar door vanuit jezelf verbinding te maken met het dier. Ik vraag mij af of dit is wat Levinas bedoelt met vrij kunnen ontmoeten. En ik richt mij eerst op mezelf voordat ik tot een ontmoeting kan komen met de ander. Door een ademhalingsoefening en een visualisatiemeditatie kom ik tot rust en dichter bij mezelf. Vanuit deze rust ervaar ik ook het vertrouwen in mijzelf en heb respect voor de natuurlijke aspecten die mijn lijf mij laat ervaren. Het besef, zoals Levinas beschrijft, dat de ander mij verantwoordelijk maakt, is echter niet iets dat de ander doet, brengt mij nog meer bij mijn kracht om bij mijzelf te blijven. Vertrouwen in het paard, hij deugt, heeft geen slechte bedoelingen en tegelijkertijd respect voor zijn enorme omvang. Ik ervaar dat ik niets meer kan controleren, het los wil laten en ik geef mij over aan het moment. Ik zal in mijzelf de rust moeten blijven behouden om vandaaruit dit inmiddels prachtige paard met trouwe ogen te kunnen laten bewegen om samen respectvol aan het werk te gaan. Elkaar te kunnen ontmoeten. Twee uur later sta ik met mijn armen om de nek van een 600 kilo wegend paard; er is een wederzijds vertrouwen. Ze loopt achter mij aan zonder halster of touw. Ik heb een paard ‘ontmoet’, hartverwarmend en liefdevol. En ‘ik werd ik in het aangezicht van de ander’. Ik ben benieuwd of Levinas met de Ander ook een dier voor ogen had.

Door Miranda Koning

TCC Magazine | 49

NEM ACADEMY

www.nemacademy.nl 076-5219573 NFG erkende Bijscholingen: EMDR Emotioneel Lichaamswerk Haptonomie Individueel Systemisch werk Creatieve Interventies

SNRO erkende opleidingen: Psychosociale Basiskennis Opleiding Transformatie Therapeut Opleiding Transformatie Coach

NEM Academy Michiel de Ruyterstraat 2, 4819 AD Breda www.nemacademy.nl info@newenergymovers.nl

COLUMN JAMIE NEDERPEL

Gewoon een luisterend oor Vraag mijn zoon van 9 wat zijn moeder voor werk doet, en hij antwoordt: “Mensen komen in het bos met haar praten omdat ze niet weten wat voor werk ze willen doen.” Simpel en helder. Het doet me denken aan de manier waarop psychiater Dirk de Wachter zijn eigen baan beschrijft: hij ziet zichzelf als een professioneel luisterend oor. Je kunt je afvragen of hij daarmee zijn jarenlange studie en de complexiteit van zijn werk niet tekortdoet, maar De Wachter is een bescheiden mens en bescheiden mensen maken hun eigen rol liever kleiner dan groter. Bovendien ziet hij dat zijn praktijk vol zit met mensen die eigenlijk geen psychiater nodig hebben, maar gewoon een luisterend oor. In onze perfecte selfiemaatschappij hebben mensen meer moeite met dingen als verdriet, mislukking en verlies en zoeken ze sneller een hulpverlener om van die gevoelens af te komen. Om weer de oude, perfecte zelf te kunnen zijn in een leven waarin alles leuk is en fantastisch gaat. Nu hou ik van De Wachters maatschappijkritische visie en zijn begrip voor de worstelingen van de mens. Ik vrees alleen dat het mij minder goed lukt om bescheiden te zijn. Ik voel namelijk weerstand tegen het idee om mijn werk, ons werk als therapeuten, coaches en counselors af te doen als ‘gewoon luisteren’. Hoe zit het dan met de methodes die we inzetten, met de kracht van de stilte die we zo nu en dan aanwenden, met de onderzoeken die uitwijzen wat de effecten zijn van ons werk, met ons intuïtief aanvoelen wat iemand nodig heeft, met de programma’s die we steeds op maat maken, met onze prikkelende vragen en heldere samenvattingen? Je begrijpt het al: hier is mijn angstige ego aan het woord. Want o help, hoe kan ik mensen laten betalen voor mijn bijdrage wanneer ik alleen maar luister? Wie ben ik nog als ik alleen maar een wandelend luisterend oor ben? En toch is dat wat mijn zoon en De Wachter zien. Wanneer ik mijn angstig ego nu eens compassievol naast me neerzet en met een vrije, open blik naar ons werk kijk, wat zie ik dan zelf? Dan zie ik mensen die op verhaal willen komen. Ze willen hun verhaal kunnen doen zonder dat de ander een belang en een oordeel heeft bij wat ze vertellen. Ze zoeken een plek waar ze gewoon kunnen zijn, hebben het nodig om door de ogen van de ander te zien dat ze de mens mogen zijn die ze zijn. In dat liefdevolle, oordeelloze, oprechte contact hopen ze terug te vinden wat ze even kwijt zijn: zichzelf. Dat contact kun je alleen bieden wanneer je jezelf leegmaakt en er vol-ledig voor de ander bent. Een en al oor. Luisterend oor. En dat is ons werk.

Jamie Nederpel is wandelend loopbaancoach en schrijver van het boek Het is altijd het goede weer. www.werkvanuitjenatuur.nl

Professioneel luisterende oren zijn van alle tijden. Er bestaan al eeuwenlang raadsvrouwen, priesters, adviseurs en sjamanen. De vraagstukken en de namen van de beroepsbeoefenaars veranderen, maar het principe blijft hetzelfde. In deze tijd zijn wij de professionals met wie mensen praten over de dingen van het leven waar ze zelf en met hun omgeving niet uitkomen. Wanneer daar geen psychische stoornis aan ten grondslag ligt, is daar ook geen psychiater voor nodig en kan een luisterend oor genoeg zijn. Niet meer, maar ook niet minder. Dus laten we onze oren koesteren en ze blijven inzetten om te horen wat er speelt in het hart van de ander.

TCC Magazine | 51

Je eﬀectiviteit vergroten?

Ontdek de kracht

van Integral Eye Movement Therapy • Stressreductie • Verliesverwerking • Preventie burn-out • Behandeling van angst, depressie & trauma’s

• Persoonlijke groei

Vijfdaagse opleiding voor coaches, counselors, psychologen en therapeuten Verlichting brengen bij je cliënten met een innovatieve methodiek? Dat kan sneller en eﬀectiever dan je ooit had durven dromen.

Met Integral Eye Movement Therapy neutraliseer je steeds terugkerende vervelende herinneringen, emoties en gevoelens. Je groeit als persoon en als professional.

Cursisten waarderen de diepgang en professionaliteit van IEMT-training met een 9! Meer info? Bezoek www.iemt-training.nl of kom naar een van onze gratis kennismakingsworkshops.

INTERVIEW MET FLORENTINE VAN VOLLENHOVE

Interview met

Florentine van Vollenhove Florentine van Vollenhove heeft al 25 jaar een praktijk voor complementaire geneeskunde waarin het functioneren van het individu in zijn/haar totaliteit centraal staat; zij benadrukt het belang van het vrijmaken van het potentieel door middel van inzicht en bewustwording. Eind vorig jaar verscheen haar boek Verbasing over verzuring. Verzuring is een bruikbaar signaal voor het ontdekken van een vroegtijdige verschuiving naar een ziektebeeld toe. In de praktijk van Florentine speelt het zuur-basenprincipe een centrale rol. Florentine is jarenlang als hoofdvakdocent Natuurgeneeskunde verbonden geweest aan de Hogeschool voor Natuurlijke Gezondheid van Mens en Dier. Sinds 2011 is zij als vakdocent Natuurgeneeskunde verbonden aan de opleiding School of Life. Ook geeft zij (bedrijfs)trainingen in hoe vitaliteit te verkrijgen en te behouden in het kader van ziekte preventie. Hoe ben je geïnteresseerd geraakt in de natuurgeneeskunde? ‘Mijn grootvader was dermatoloog. Hij was een joviale man die een groot vertrouwen uitstraalde en vertrouwen had in het zelfgenezend vermogen van de mens. Hij was een warme voorstander van koudwaterbehandelingen voor een goede doorbloeding van de huid en voor het weerbaar maken van de mens. Bovendien gaf hij al in zijn tijd adviezen met betrekking tot natuurlijke voeding. Daar ben ik zelf ook mee opgegroeid waardoor mijn weerstand van jongs af aan is opgebouwd. Niks pamperen! Afharden het lichaam! Hetgeen ook makkelijk kon, aangezien ik grotendeels in de tropen ben opgegroeid. Toen mijn drie zoons nog klein waren, zocht ik altijd naar oplossingen

voor kleine klachten op een natuurlijke manier. Ik kwam alleen bij de huisarts met hen als ze hechtingen nodig hadden of bij het vermoeden van een hersenschudding.’ Waarom ben je therapeut geworden? ‘Ik duid mijzelf niet graag aan met het woord ‘therapeut’; ik noem mijzelf liever ‘natuurgeneeskundige’. Op zoek naar een opleiding waarmee ik zelfstandig zou kunnen werken, kwam ik op een Open Dag bij een opleiding tot Natuurgeneeskundig Therapeut en kwam tot de ontdekking dat er les gegeven werd in wat ik van nature al deed. Mijn passie werd daarbij aangewakkerd. Zo heb ik de vierjarige dagopleiding gevolgd in Meppel – een opleiding die nu niet meer bestaat.’ Je geeft zelf les. Wat is daarbij voor jou belangrijk om over te brengen? ‘Graag wil ik de mogelijkheden van het

vakgebied doorgeven. Met name het basisprincipe van minimale interventie met het grootst mogelijke effect spreekt mij daarbij aan. Bovendien vind ik het belangrijk dat studenten leren de verantwoordelijkheid te laten daar waar ze hoort: bij de client zelf, met behulp van onze kennis en kunde. Er wordt soms zo hard gewerkt door de therapeut zelf. Als de hulpvraag vooraf niet goed gedefinieerd is, blijkt dat er oplossingen gezocht worden voor problemen die niet als zodanig ervaren worden. Door mijn jarenlange ervaring in de praktijk heb ik geleerd dat volledige en authentieke aanwezigheid helende componenten zijn, waarbij de cliënt zich gezien en gehoord voelt en daarmee de verlangde erkenning krijgt. Daarbij is alles mogelijk, mits je openstaat voor al wat zich aandient vanuit neutraliteit, ofwel het stille midden. Als je nieuwsgierig blijft, word je niet in de fuik van oplossingsgerichtheid gezogen. Uiteraard volgt na het

TCC Magazine | 53

uitvragen de fase van samenvatten en op basis van gelijkwaardigheid tot een conclusie komen. Dan pas kunnen de behandelmogelijkheden de revue passeren waarbij je samen tot een passend behandelplan komt. Therapietrouw creëer je door het draagvlak van de client te respecteren.’ Hoe ben je ertoe gekomen een boek te schrijven? ‘De laatste 25 jaar heb ik honderden mensen begeleid met behulp van het zuur-baseprincipe, zowel als docent als in mijn praktijk. Kleine en grote wonderen voltrokken zich door dit eenvoudig toepasbare principe. Vandaar ook de titel: Verbasing over verzuring. Ik heb mij verbaasd over de kracht van ontzuren en de eenvoud van de toepassing daarvan.’ Hoe ging het schrijfproces? Heb je er lang over gedaan? ‘Uiteindelijk heb ik negen jaar over het schrijfproces gedaan. Door mijn docentschap had ik veel materiaal al uitgewerkt omdat ik al het lesmateriaal voor de modules vanNatuurgeneeskunde zelf heb geschreven. Dus in eerste instantie dacht ik, dat ik het wel kon klaren met copy-and-paste. Echter, doordat ik ook al 16 jaar brieven van lezers beantwoordde voor het maandblad GezondNU in het katern Spreekuur, realiseerde ik mij hoeveel waarde er gehecht wordt aan het geschreven woord. De zorgvuldigheid bij het formuleren van wat je wilt overdragen, is van essentieel belang. En dus ging ik alles nog dieper napluizen aan de hand van onderzoeken, omdat ik volledig achter de totale inhoud wilde staan. Een prachtig proces omdat ik nog meer bevestigd werd in de kracht van het zuur-baseprincipe. En tegelijkertijd werd ik ook onzeker. Er is niets zo veranderlijk als voedingsadviezen: wat vandaag geldt als gezond, is morgen opeens weer ongezond. Ook voelde ik mij kwetsbaar. Als ik zou publiceren, kon ik bloot kunnen komen te staan aan kritiek en dat vond ik lastig. En dus maar weer verder het verhaal perfectioneren totdat het besef indaalde: het is nooit af. En kan ik dat verdragen? Daar kwam een ‘ja’

54 | TCC Magazine

op – het blijft een dynamisch proces, net zoals wij mensen een voortdurend dynamisch proces zijn.’ Hoe zie jij de toekomst in van leefstijlgeneeskunde? ‘De leefstijlgeneeskunde dicht ik een belangrijke plaats toe in onze gezondheidszorg in de toekomst. Leefstijlgeneeskunde neigt meer naar integrale geneeskunde, meer naar een holistische aanpak. Wij doen dat al in onze praktijken van de complementaire zorg. Leefstijlgeneeskunde draagt bij aan bewustwordingsprocessen en dus aan de verantwoordelijkheid van de mensen zelf. Als er goede voorlichting is, kunnen mensen bewuster kiezen voor dat wat gezond voor hen is. Gezondheid is geen doel op zich wat mij betreft, maar wel een manier om dat te kunnen realiseren wat je nog wilt doen in het leven.

De kosten van de gezondheidszorg bedragen nu bijna 100 miljard euro per jaar. Maar in wezen gaat het om ziekenzorg, dus om behandeling aan de achterkant. Leefstijlgeneeskunde zou wat mij betreft een grotere plek moeten krijgen aan de voorkant.’ Wat zou je graag aan de lezer willen meegeven? ‘Onlangs kwam het bericht dat bijna een op de vier Nederlanders in 2017 problemen met maag, darmen of lever had. Dat waren ruim 3,7 miljoen mensen. Dat heeft het RIVM in Bilthoven berekend, in opdracht van de Maag Lever Darm Stichting. De Stichting gaat een bewustwordingscampagne opstarten. De overheid wordt gestimuleerd om het bevolkingsonderzoek naar darmkanker voort te zetten. Echter, waarom aan de achterkant de zaak aanpakken terwijl

INTERVIEW MET FLORENTINE VAN VOLLENHOVE het ook aan de voorkant kan door goede voorlichting en preventie? Door de vele trainingen die ik geef, zie ik dat er veel onwetendheid is bij mensen – het is niet altijd onwil maar vaak een verloren zijn in de wirwar van zogenaamde gezonde adviezen. En toch, als mensen worden aangesproken op gezond verstand en zij de regie weer terugkrijgen over hun welzijn, zie je dat ze weer in hun eigen kracht komen. Daar horen voeding, beweging, voldoende rustmomenten, een goed slaappatroon, humor, sociale en intieme relaties ook bij. En daar gaat mijn boek over: de regie teruggeven daar waar ze hoort, zodat iedereen weer eigen keuzes kan maken en verantwoordelijkheid kan nemen daar waar mogelijk. Ik geloof ook niet in trends en hypes en allerlei diëten – gewoon jonge, natte en verse producten gebruiken, zonder etiket. En voedingsmiddelen die bewerkt zijn, zoveel mogelijk achterwege laten. Alles wat een maandenlange houdbaarheidsdatum heeft, is in principe dood materiaal – wij zijn zelf vitale wezens, laten we ons vooral met vitale stoffen voeden. En dat geldt zeker ook voor ons energetisch lichaam en spiritueel wezen: die willen ook gevoed worden met dat wat energie geeft en ons herleidt tot ons diepste innerlijk zelf.’ Verbasing over verzuring De invloed van zuren en basen op voeding, vitaliteit en leefstijl In het leven gaat het om balans. Zo ook in je lichaam: voor een fit, vitaal en vrolijk leven is de zuur-basenbalans cruciaal. In haar boek legt Florentine van Vollenhove uit welke rol zuren en basen spelen in ons dagelijks leven. Dit doet ze aan de hand van haar jarenlange ervaring op het gebied van het zuur-basenprincipe. In het boek wordt een breed scala aan onderwerpen behandeld, van de balans tussen ziekte en gezondheid tot de rol van water met betrekking tot zuren en basen. Door middel van een heldere uitleg over het lichaam en de psyche en met af en toe een

leuke quote, weet de schrijfster haar kennis over te brengen aan de lezer. (Recensie Lotte van den Heuvel) Rinke Dijkinga, orthomoleculair voedingstherapeut en schrijfster: Er wordt wel eens gezegd dat de mens een onderdeel is van de natuur. Sterker nog, wij zijn natuur, net zo natuur als de natuur. En ook in ons lichaam gelden natuurwetten. Helaas ontbreekt ons de kennis daarover vaak. Wij krijgen deze niet meer mee door overlevering en leren er ook niet over op school. Een van die belangrijke natuurwetten is dat er evenwicht moet zijn tussen zuren en basen. De basis van gezondheid en vitaliteit. Mensen met een optimale gezondheid zijn in staat om bij verstoring van het evenwicht zo snel mogelijk terug te keren naar de gezonde/normale situatie, zodat de verstoring niet chronisch wordt. Zowel de natuur als ons lichaam heeft oneindig veel mogelijkheden om het interne evenwicht steeds weer te herstellen. Ons lichaam regelt – meestal totaal ongemerkt en heel ingenieus – van alles voor ons zodat we optimaal fit, vitaal en gezond kunnen blijven. Althans, zo horen deze mechanismen te werken. Vaak moet ons lichaam hard werken om de balans te herstellen, omdat wij het door onkunde, te ‘bont’ maken. Daarom is het belangrijk meer te weten over het ingenieuze, zeg maar gerust geniale, werkingssysteem van ons lichaam. Ik zou het fantastisch vinden als je na het lezen van Florentines heldere uitleg je lichaam veel beter ‘begrijpt’ en als je grootste vriend(in) ziet. En ik hoop dat je gaat voor een gezonde zuur-basenbalans. Ga je voor goede vrienden niet fluitend de keuken in om ze het beste en lekkerste eten voor te schotelen? Doe dat dan ook voor jezelf. En verbaas je erover wat basische voeding voor jou kan betekenen en voor de wereld om je heen. In dit boek

ontdek je al snel dat basische, onbewerkte voeding ook veel minder verzurend is voor het milieu. Iets goeds doen voor je eigen gezondheid betekent zo automatisch dat je een gezond milieu ondersteunt. Pure winst! Jan van der Greef, hoogleraar emeritus Analytical Biosciences, Leiden Dit boek komt op een passend moment. De verandering in bewustzijn over gezondheid en welzijn bevindt zich in een fase waarin de turning point voelbaar wordt. Een verandering, waarin holistisch denken zich verder integreert en waarbij kennis en kunde vanuit verschillende perspectieven gebundeld wordt. De tijd waarin leefstijlgeneeskunde haar plek aan het vinden is en waar de uniciteit herkend wordt, zodat gezondheid op maat verder kan ontwikkelen. Verbasing over verzuring is een boek vol informatie, kennis en praktische handreikingen om met voeding vanuit contextueel denken, op zinvolle wijze vitaliteit en welzijn te bewaken of te versterken. Het geeft een mooie schets van het samenspel van fysieke en psychische componenten, die de lezer al snel aanzet tot het overdenken van zijn/haar situatie van een psychosociaal en spiritueel perspectief. Een zeer aanbevelingswaardig boek voor iedereen met interesse voor welzijn van zichzelf en de omgeving. www.verbasingoververzuring.nl

TCC Magazine | 55

Seminars in 2020 met Gabriël Devriendt

Aanmelden en meer informatie: www.rethinkfoundation.nl

Gabriël Devriendt heeft ruim 20 jaar voor diverse medische specialismen gewerkt. De laatste 10 jaar als universitair productspecialist in de oncologie. Hij heeft zich in deze tijd vergaand op het terrein van de farmacologie en biochemie kunnen ontwikkelen.

Zaterdag 1 februari 2020

Zaterdag 28 maart 2020

Langdurig gebruik van geneesmiddelen leidt niet zelden tot ernstige bijwerkingen. Zeker wanneer men op termijn gemakkelijk meerdere medicijnen chronisch inneemt verhoogt de kans op nevenwerkingen significant. Vele geneesmiddelen worden namelijk via gelijkaardige metabolisatieprocessen door het lichaam verwerkt.

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat de vaginale flora zich voorbereidt op de bevalling. Iets onverwachter lijkt het dat ook het darmmicrobioom belangrijke wijzigingen ondergaat tijdens de zwangerschap en dit de ontwikkeling van het immuunsysteem van het kind kan beïnvloeden.

In dit seminar zullen verschillende inzichten verschaft worden in de metabolisatie van enkele belangrijke klassen van geneesmiddelen alsook hoe chronisch gebruik ervan aanleiding kan geven tot tekorten en bijwerkingen. Daarnaast komt ook aan bod welke negatieve effecten stress hierop kan uitoefenen en hoe men het lichaam in deze situaties het best kan ondersteunen op een wetenschappelijk onderbouwde manier.

Dit seminar zal focussen op de verschillende microbiomen bij de zwangere vrouw en het belang van de initiële kolonisatie bij de pasgeborene. Naast de invloed van de bevallingswijze komen ook andere factoren aan bod die de immuniteit van het kind mede zullen bepalen en dit zowel op korte als op langere termijn.

Zaterdag 20 juni 2020

Zaterdag 3 oktober 2020

Door intensief onderzoek in de 21e eeuw zijn twee misvattingen in het ontstaan van tumoren naar de achtergrond verdwenen: (1) de aanname dat kanker een zuiver cel-intrinsieke oorsprong kent als gevolg van genetische mutaties en (2) de opvatting dat maligne cellen hun energie vooral uit aerobe glycolyse halen.

De oorzaken en mogelijke behandelingen van reumatoïde artritis en osteoartritis (artrose) lopen sterk uiteen. De één is namelijk het gevolg van een falend immuunsysteem, terwijl de ander zich vooral manifesteert door veroudering, slijtage of chronische laaggradige inflammatie.

In dit seminar zullen verschillende mitochondriale aspecten in het ontstaan van tumoren worden besproken. Daarnaast zal ook verduidelijkt worden welke rol de oestrogenen kunnen spelen op het mitochondriaal metabolisme en hoe het lichaam hiermee omgaat bij het behandelen van tumoren.

In dit seminar zullen de meest voorkomende aandoeningen van het bewegingsapparaat worden besproken, met naast reumatoïde artritis en artrose ook aandacht voor osteoporose. Hierbij wordt een overzicht gegeven van de etiologie van deze ziekten en hun impact op gewrichten, kraakbeen en botten, alsook van de klassieke behandelingen en de mogelijkheden van natuurlijke stoffen.

Jaarticket In één keer inschrijven voor alle seminars in 2020 met € 50 korting. Korting is geldig t/m 31-12-2019 en vindt u op de website.

Chronisch geneesmiddelen gebruik: oorzaak van bijwerkingen en impact van stress

Genetische, epigenetische en mitochondriale aspecten in het ontstaan van (borst)tumoren

Locatie: Houten (Utrecht) 9:00 tot 16:00 uur Toegang € 99,incl. syllabi en lunch

Darmgezondheid bij de zwangere vrouw: gevolgen voor het pasgeboren kind?

Gewrichtsklachten bij jong en oud: immuniteit versus slijtage

Seminar met accreditatie De seminars van ReThink worden door de meeste beroepsorganisaties geaccrediteerd.

Gesponsord door:

TPNET

Over het levenseinde Het kabinet wil dat mensen “tijdiger het gesprek aangaan” met artsen en vooral hun naasten. Er wordt geregeld gesproken in de media over euthanasie. Misschien komen bij euthanasie wel alle levensvragen bij elkaar. Niet alleen van degene die het leven wil verlaten, maar ook voor die mensen die het dichts betrokken zijn. De man met de hondjes Zomaar een weduwnaar, iemand die alleen is. Overgebleven uit een huwelijk. Vrouw overleden. Zo zijn er veel meer -veel meer- mensen van wie de partner is overleden. Ik zie de man lopen met zijn hondjes. Ik zag hem al vaker voorbijkomen, steeds met zijn hondjes. We maakten geregeld een praatje. Sinds een aantal jaren is hij weduwnaar. Mag ik je een aantal dingen vragen die over een moeilijk onderwerp gaan, vroeg ik hem. Het was goed en we spraken af. Ik sprak met Jelle, want zo heet de man met de hondjes. Zijn vrouw Mieke vroeg en kreeg euthanasie. Het begon toen ze 60 jaar was: ze kreeg lichte verschijnselen van vergeetachtigheid. De moeder van Mieke was overleden aan de ziekte van Alzheimer. En ook haar vader. Naarmate de vergeetachtigheid erger werd, realiseerden Mieke

en Jelle zich dat het zeer waarschijnlijk was dat dhr. Alzheimer ook hun huis niet voorbij zou gaan. Er volgden testen en de angst werd bevestigd: een progressieve vorm van alzheimer. Ik sprak met Jelle over deze periode. Het viel me op in jouw verhaal dat het mogelijk is dat een intens verdrietig proces als euthanasie uiteindelijk ook goed kan verlopen. Jelle: ‘Toen we de diagnose te horen kregen, zijn we met onze kinderen gaan praten. Mieke wilde beslist niet sterven zoals haar ouders. Het proces van haar moeder hadden we van heel dichtbij meegemaakt. We vonden het vreselijk om te merken hoe haar moeder steeds verder achteruitging en uiteindelijk in een foetushouding in bed lag te kreunen. Ze bleek pijn te hebben en was diepongelukkig. We vroegen ons geregeld af wat ze nog zou merken van het leven en of dit

menswaardig sterven zou worden. Dit wilden wij niet voor onszelf. Eigenlijk wil niemand dit. We realiseerden ons dat als we dit niet wilden, we moesten gaan nadenken en moesten handelen. We konden hen na intensieve gesprekken met onze kinderen, over de waarde van het leven en over het waardig willen sterven, overtuigen. Ze wilden ons idee steunen.’ Hebben jullie samen er lang over gesproken voordat jullie naar jullie huisarts gingen met het verzoek om euthanasie? ‘Doordat we beelden van haar moeder voor ogen hadden, werd het voor ons heel snel duidelijk. Mieke sprak er zo uitdrukkelijk over dat ze niet zo wilde sterven, dat we het besluit misschien wel relatief snel konden nemen. We schreven het verhaal ook op met onze beweegredenen en de achtergrond van beide ouders van Mieke die aan

TCC Magazine | 57

alzheimer waren overleden. Het was voor Mieke zo duidelijk, dat voorland van haar ouders, dat wilde ze absoluut niet. We hadden een geweldige huisarts. Met haar hebben we veel gesprekken gehad, ook gesprekken samen met onze kinderen. Het is belangrijk dat als je je levenseinde zelf wenst te bepalen, je er met je naasten goed over praat. Zij moeten weten waarom je het wilt. Je wilt hen betrekken bij je keus en bij de redenen waarom je hiervoor kiest. Het is een zeer ingrijpende stap. Het heeft voor ons ook goed gewerkt dat we het opgeschreven verhaal konden laten lezen aan artsen die Mieke moest bezoeken. Sterven is vanzelfsprekend ingrijpend, maar als je geliefde zelf om sterven vraagt, lijkt het zo tegennatuurlijk.’ Wie bepaalt het moment van de euthanasie? ‘Tussen het eerste vermoeden van alzheimer en de gedachte aan euthanasie lagen een paar maanden. Tussen de uitvoering ervan lagen jaren waarin we gewoon doorleefden. We leefden wel in een steeds aangepastere vorm omdat de dementie toenam. Het kwam in golven, de aftakeling van de hersenen. Er waren geregeld bezoeken aan de huisarts, aan het ziekenhuis voor hersenscans en gesprekken. We lieten het verhaal dat we hadden gemaakt, waarom Mieke euthanasie wilde, aan de artsen lezen. De constatering, “het kan nog wel even”, maakte ons blij, ”gelukkig, we zijn nog niet in het eindstadium beland”. Bijna automatisch schuif je dat ver voor je uit; dat wil je niet, afscheid nemen. Toch loopt de onbarmhartige tijd door, soms merkbaar en soms doe je of je het niet merkt. In de hersenen woekert het voort en je realiseert je dan weer pijnlijk dat het moment er eens zal komen. Hoe lang dat zal duren, weet je niet. Het is vaak een onzeker leven. Waar je ook geregeld overheen leeft, doet alsof er niets aan de hand is, de tijd buigt naar jouw hoop. En tegelijk wetend dat je de tijd nooit zal kunnen ombuigen in de richting die je hoopt.

58 | TCC Magazine

De huisarts had ons heel goed duidelijk gemaakt dat de patiënt zelf langdurig en duidelijk moet aangeven euthanasie te willen. En dat ze die wens ook moet kunnen kenbaar maken met vol bewustzijn. Dit betekent dus dat er op een helder moment gekozen moet worden. Je kunt niet afwachten tot de dementie in een ver gevorderd stadium is. Op een dergelijk moment dat er schijnbaar weinig aan de hand is, zal je moeten besluiten je leven te beëindigen. Dat is zo tegenstrijdig!’ Ik hoor ook van je dat je heen en weer moet bewegen tussen de zakelijke kant: op tijd het moment kiezen en de emotionele kant van het afscheid nemen. Hoe ging dat bij jullie? ‘Op een gegeven moment staat er politie bij je aan de deur. Mieke is van

de weg gehaald door de politie, ze reed in de auto aan de verkeerde kant van de snelweg. Spookrijdster was ze geworden. Omdat het in haar hoofd ook spookt, het monster alzheimer spookt er rond. De auto wordt verkocht en als partner ga je nog meer opletten of het goed gaat, wat er wordt vergeten en wat er niet meer kan. Je bent even blij dat ze er zo goed is afgekomen met het spookrijden en je realiseert je dat het vreselijk had kunnen aflopen. Niet alleen voor haar, maar ook voor anderen. Er had een ernstig ongeluk kunnen gebeuren. Je weet dat het dichterbij komt, dat afscheid voor altijd. Je sluit het af, de hoop even gewoon door te leven zonder dat een leven op het spel staat. Maar je weet ook dat het gaat komen en op een gegeven moment zegt de huisarts dat het nu moet gebeuren.

TPNET “Het komend weekend moeten we het gaan doen, anders zijn we te laat!” Dat het werkelijk gaat gebeuren, dat het niet meer vooruitgeschoven kan worden. Dat deed mij ontzettend schrikken. Het einde is nu echt heel dichtbij. Het einde voor altijd. Ja, zo hadden we het gewild, maar als het zo dichtbij is, is het vreselijk moeilijk om het te aanvaarden.’ Wanneer is het moment daar dat je niet meer de dingen kan delen zoals je dat vroeger deed? Dat je de nare dingen weghoudt van de ander, dat je eigen emoties binnenhoudt? ‘Je gaat haar steeds meer ontzien, steeds vaker gebeurt dat. Maar het geeft ook een stuk geluk, samen plezier delen in de gewone dingen van alle dag, altijd samen op pad met de auto. Dat doe je op geleide van haar situatie. Op het laatst zijn de momenten zo wisselend: soms is Mieke helder en dan weer afwezig en merk je dat de ziekte in heftigheid toeneemt. De focus komt helemaal op haar te liggen. Ik denk dat het bij de meeste mensen zo is dat je je eigen emoties binnenhoudt. Je wilt voor de naaste die binnenkort zal sterven, de laatste tijd zo aangenaam mogelijk maken. Straks kan dat niet meer.’ Wat is anders bij vrijwillig uit het leven gaan dan bij een overlijden door ziekte, denk je? ‘Bij sterven door een ziekte ken je het moment meestal niet zo nauwkeurig. Bij vrijwillige euthanasie is er het moment dat er actief moet worden gekozen, de keuze die gemaakt is op een moment dat misschien al een tijd achter je ligt, moet opnieuw gemaakt worden in volle overtuiging. Dan is het zo belangrijk om mensen nabij te hebben. Mensen die je omringen met warmte en liefde, zodat die laatste definitieve stap mogelijk wordt. Dat moment, dat, over een paar dagen…’ Je weet dat het de volgende dag gaat gebeuren, slaap je dan nog een laatste nacht; waar ben je dan met je gevoel? ‘Je wilt je vrouw vasthouden tot het laatste moment, nu ze er nog is. En

“Van grote waarde is dat je het gezamenlijk doet. Dat je er met z’n allen achterstaat. Ik denk dat dat de rouwperiode iets lichter maakt.”

toch moet je haar laten gaan. Je slaapt nauwelijks meer die laatste dagen. Van de spanning en ook omdat je de laatste uren zo bewust mogelijk wilt meemaken. Het is ook een terrein in je gevoelswereld dat je nog nooit eerder hebt betreden, er is geen handleiding voor.’ Je vertelde dat je ondanks het verdriet tevreden bent hoe het bij jullie is gegaan. Als mensen over dit moeilijke onderwerp gaan nadenken, kun je dan vertellen wat bij jullie van grote waarde is gebleken? ‘Van grote waarde is dat je het gezamenlijk doet. Dat je met je kinderen gezamenlijk die weg bewandelt. Dat je er met z’n allen achterstaat. Ik denk dat het gezamenlijke ook de rouwperiode iets lichter maakt; uiteindelijk heb je op een goede manier kunnen voldoen aan de laatste wens van iemand die je heel dierbaar is geweest. Ik ken een situatie uit mijn omgeving waar de zoon tegen euthanasie voor de moeder was. Die moeder heeft tot het einde de ziekte moeten doorleven; ten slotte is ze met pijnen gestorven en was het zeer verdrietig om mee te maken.’ Hoe dierbaar de hondjes zijn geworden, blijkt wel als tijdens het gesprek de honden aan zijn voeten liggen en af en toe op schoot springen. Wat me opvalt in het verhaal van Jelle, is de duidelijke overtuiging dat ze dit niet willen, dement worden en ten slotte eindigen in een bed in een foetushouding, pijn lijden en niets meer weten. Er was een voorgeschiedenis; beide ouders van Mieke waren diep dement

geworden en daaraan overleden. Als dochter zie je dan wat je ouders moeten doormaken en je lijdt aan hun aftakeling en hun verdriet. Als je dan voelt dat hetzelfde lot jou gaat treffen, neem je besluiten: nee, dat wil ik niet. Je moet de moeilijke keus maken om eerder uit het leven te vertrekken, nog helder bewust van je eigen besluit. Dat moet je dan gaan bespreken met je kinderen, je dierbaren en erop vertrouwen dat ze dat ook zullen accepteren en respecteren. Het verhaal, het verdrietige verhaal loopt in een lijn van de ouders via de moeder naar de kinderen. De moeder besluit en wordt gedragen in haar besluit door haar echtgenoot en haar kinderen zodat deze zware beslissing feitelijk gemeenschappelijk wordt genomen. Het is bijzonder waardevol als mensen zo in samenspraak met hun dierbaren en met de huisarts kunnen komen tot de moeilijkste beslissing in hun leven.

Tineke Ferwerda jhferwerda202@kpnmail.nl

Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de coach, counselor & therapeut Lid worden Word lid en je ontvangt een webpagina.

TCC Magazine | 59

Het Zelfhelend Vermogen Een revolutionair plan om je immuunsysteem te versterken en gezond ouder te worden Helemaal een boek zoals we dat min of meer van deze auteurs gewend zijn: ze leggen de focus op één aspect van het menszijn en belichten alle facetten daarvan. Ze zijn daarvoor de wetenschap ingedoken, voegden eigen kennis en ervaringen met patiënten toe en vertaalden waardevolle adviezen naar een werkbaar systeem voor de lezer. Het resultaat is een lijvig boek. Een waardige opvolger van de voorgangers Superbrein en Supergen. Rode draad is de ‘bodymind’. De auteurs onderbouwen dat zowel het lichaam als de geest niet alleen verbonden zijn met elkaar, maar in feite één zijn. Een benadering die bij wijze van spreken nog holistischer is dan holistisch. Ze dagen de lezer uit om vanuit die invalshoek naar zichzelf te kijken. Als we aan gezondheid denken, komt doorgaans als eerste onze leefstijl naar boven. Maar staan we wel voldoende stil bij wat we denken en hoe we denken? Hoe is het gesteld met onze emoties? Ze verwijzen daarbij naar onderzoek dat het verband heeft aangetoond tussen je geliefd voelen en een gezond hart hebben, volgens hen het bewijs dat liefde de gezondste emotie is die bestaat. Niet alleen bevordert die onze fysieke gezondheid, maar opent ook een deur naar een hoger bewustzijn. Dat bewustzijn komt regelmatig in het boek aan bod als belangrijk aspect van het zelfhelend vermogen. Verder beschrijven ze diverse bedreigingen van ons immuunsysteem die karakteristiek zijn voor de tijd waarin we leven. Dat stress een grote boosdoener is, zal niemand verbazen. In het hoofdstuk Uit de hoogste versnelling te komen belichten ze de Psycho-Neuro-Immunologie (PNI) en op welke revolutionaire onderzoeken die gebaseerd is. Daarnaast citeren ze de geneticus Moshe Szyf die in 2016 in zijn TED-talk zei: ‘Stress herschikt het volledige genoom.’ Het eerste deel van het boek lijkt al aardig compleet omdat er wel heel veel invalshoeken op het zelfhelend

vermogen de revue passeren, inclusief tips over wat je het beste wel en niet kunt doen. Blijkbaar vonden de schrijvers het nog niet voldoende, want het tweede deel bevat een zevendaags actieplan waarin zij met dezelfde onderwerpen nog een aantal stappen verdergaan. Ze hebben er duidelijk goed over nagedacht hoe ze hun adviezen het best konden aanbieden, want alle slechte en minder goede gewoonten in één keer omzetten naar gezondheidsbevorderende is praktisch voor niemand haalbaar. Om die reden hebben ze het plan zo opgesteld dat het omschakelingsproces naar een veel gezonder leven zo moeiteloos mogelijk kan verlopen. Het voorlaatste hoofdstuk gaat over de ziekte van Alzheimer. Interessant is dat Chopra zelf wetenschappelijk onderzoek heeft gedaan naar deze ziekte en daar samen met zijn collega in 2015 een belangrijke award voor heeft ontvangen. Zijn samenwerking met nog andere collega’s heeft daarnaast nieuwe theorie opgeleverd voor de preventie en behandelingen van alzheimer. Het laatste hoofdstuk heeft als titel Enkele optimistische gedachten over kanker. De belangrijkste reden voor optimisme over kanker als beheersbare ziekte noemt hij preventie. Zijn belangrijkste advies: ‘Stressmanagement is kankermanagement’. In alle opzichten vernieuwend zal dit boek voor complementair werkenden niet zijn. Wel geeft het een aardig compleet beeld van alles wat van invloed is op het zelfhelend vermogen en biedt het zeer waardevolle invalshoeken. Dat stimuleert om de manier waarop je naar je cliënten en hun problematiek kijkt, te verdiepen. En wellicht ook naar jezelf. Extra meegenomen is de toegankelijke schrijfstijl van beide heren. Dat maakt het een boek dat je zeker ook voor je plezier leest.

Het zelfhelend vermogen « Deepak Chopra & Rudolph E. Tanzi Uitgeverij Kosmos « ISBN 9789021568546 « Recensie door Ria Teeuw

TCC Magazine | 61

Colofon Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@inspiredcommunications.nl Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert en Ria Teeuw E-mail: maartje@inspiredcommunications.nl

NFG zorgt voor werk

Eindredactie Marianne Smits en Charlotte Simons Redactieadres Waterviolier 40 2498 ES Den Haag Telefoon: +31 (0)6 12 98 64 89 E-mail: redactie@inspiredcommunications.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Waterviolier 40 2498 ES Den Haag Telefoon: 070 - 89 14 914 E-mail: info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp www.eefjekleijweg.nl Druk Damen Drukkers Lezersservice TCC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG, ALIP, de leden van TPnet, NKS en Rosegarden en aan studenten van diverse toonaangevende opleiders. Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: â&#x201A;Ź 39,95. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever.

Ben je coach, psycholoog of therapeut en wil je een contract voor de Wmo of Jeugdwet met de gemeente aanvragen? Ga dan naar de speciaal voor NFG-hulverleners opgerichteÂ website: www.zorg-tender.nl.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@inspiredcommunications.nl

62 | TCC Magazine

Het aanvragen van een zorgcontract werkt heel gemakkelijk. Meld je aan en ontvang advies op maat.

Kortere dagen, minder zon en meer binnen leven, het maakt dat we afhankelijk worden van andere vitamine D bronnen. Vitamine D ondersteunt onder andere de afweer van het lichaam. Bonusan Vitamine D3 Bevat uitsluitend vitamine D3 en puur natuurlijke olijfolie. Een bewuste keuze voor een puur en kwalitatief product zonder verdere toevoegingen zoals omega 6. Ideaal voor een goede opname van vitamine D3 in het lichaam. Softgels of druppels Geliefd vanwege het kleine formaat en leverbaar in 15, 25 en 75 mcg softgels of 7,5 mcg druppels, voor een orthomoleculaire behandeling op maat. bonusan.com/vitamine-d3

VITAMINE D3

DE NATUURLIJKE AANVULLING VOOR DONKERE DAGEN

PROBEER GRATIS

CURCUMINE-SLCP™ met solid lipid curcumin particles voor optimale biologische beschikbaarheid 65x beter opneembaar met maar liefst 285x betere biologische beschikbaarheid slechts een lage dagdosering nodig ontwikkeld in samenwerking met wetenschappers aan de Universiteit van Californië (UCLA) werking onderbouwd met humaan wetenschappelijk onderzoek Curcumine is een van de meest bekende en meest

en biologische beschikbaarheid van de curcumine. Bij

toegepaste kruidenpreparaten. Traditioneel wordt het

biologische beschikbaarheid wordt zowel de maximale

ingezet ter ondersteuning van het immuunsysteem en

opneembaarheid meegewogen als de tijdsduur dat de

voor het behoud van een gezonde leverfunctie en spijs-

actieve stof in het lichaam aanwezig is. In vergelijking

vertering. Daarnaast draagt het bij aan het behoud van

met standaard curcumine-preparaten, is Curcumine-

soepele gewrichten en ondersteunt het de mentale ba-

SLCP™ van Vitals maar liefst 65x beter opneembaar en

lans en de werking van het centrale en perifere zenuw-

heeft maar liefst 285x betere biologische beschikbaar-

stelsel*. Bij het kiezen van een curcumine-supplement

heid. Voor meer informatie en om de gratis probeerver-

is het belangrijk om te letten op de opneembaarheid

pakking te bestellen gaat u naar Vitals.nl.

*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie. Kijk voor meer informatie op Vitals.nl.

ELKE DAG BETER