TCC Magazine editie 6-2020 by Inspired Publishing

ED ITIE 6 - 2020 - JA A R GA NG 1 0

Interview met Erik Matser

De Gevoels Verkenner Ontwikkelingstrauma helen

ALLEEN VOOR PROFESSIONEEL GEBRUIK

Zink Zink draagt bij tot:

✓ Normale werking van het immuunsysteem

✓ Instandhouding van een normaal gezichtsvermogen

✓ Instandhouding van normale botten, huid, haar en nagels

✓ Bescherming van cellen tegen oxidatieve schade

✓ Normale cognitieve functie ✓ Normale DNA synthese ✓ Normale vruchtbaarheid en voortplanting

Zink Plus Zink Plus is Zink in de vorm van een smaakvolle zuigtablet, met natuurlijke honing en citroensmaak. De zuigtablet lost langzaam op in de mond en zorgt voor een geleidelijke afgifte van zink, vitamine C en bijenpropolis aan het mond- en keelslijmvlies.

Kies voor

www.lamberts.nl

De epigenetica van ADHD & glutamaat

Pagina 17

Licht De dagen worden korter en het wordt steeds vroeger donker. Wist je dat het op de kortste dag van het jaar, 21 december, maar 7 uur, 40 minuten en 42 seconden licht is? Toch hou ik van de winter. Ik vind het heerlijk om de open haard aan te steken wanneer ik klaar ben met werken. Die warme gloed, dat knapperende geluid, dat geeft me een gevoel van thuis, een gevoel van geborgenheid. En de lichtjes in de tuin ‘s avonds toveren de tuin om in een sprookjesbos. Dat klinkt allemaal heel zorgeloos. En zo zou het leven ook moeten zijn. Maar ik maak me zorgen om alles wat er in de wereld aan de hand is. Sommige dingen kan ik overzien en begrijpen, maar er zijn momenteel zoveel dingen gaande die niet te overzien zien zijn en al helemaal niet te begrijpen. Begin dit jaar hadden we nog nooit over Covid-19 gehoord. Toen was Corona nog gewoon een lekker zomers biertje. Nu worden we er dagelijks meerdere malen mee geconfronteerd. In editie 4 stond een artikel over het Ovezo Impact Traject. Hier is een foutje ingeslopen. Dit is de juiste informatie: Leden krijgen vrijstelling voor de vakinhoudelijke registratie-punten. Wel dient men de 4 punten per jaar voor de PBSK te halen. Dit omdat dát een verplichting vanuit de Koepels is.

Daarom spraken we voor deze editie met Erik Matser over de gevolgen van Covid-19 en de overheidsmaatregelen. Erik werkt als klinisch neuropsycholoog. In zijn praktijk ziet hij veel mensen die Covid hebben gehad. “Veel mensen die ernstig ziek worden, hebben niet alleen een longaandoening. Covid manifesteert zich ook in de hersenen. Bij een x-aantal mensen is het een hersenziekte geworden, waarbij de hersenen op 1 staan en de longen en nieren op 2 en 3.”

Hij maakt zich zorgen over de overheidsmaatregelen. “De maatschappelijke wagen kraakte al heel lang voordat we aan de pandemie begonnen. Dan heb ik het over de emotionele gezondheid. Jonge mensen hadden al veel te veel verantwoordelijkheden door slecht management. Zo creëer je een enorme burn-outkraan. De overheidsmaatregelen veroorzaken extra toxische stress.” Natuurlijk staan er in deze editie ook artikelen over andere onderwerpen. Er is meer in de wereld dan Covid-19. Ook hebben we weer leuke acties. Dat betekent dat we cadeautjes mogen weggeven: 2 boeken, een coachspel en een kortingsactie! Ik ga zo de open haard weer aansteken. Omdat het lekker warm is en om een beetje licht te brengen in deze donkere dagen. Ik probeer me te focussen op dat licht en me niet te laten meeslepen door alles wat er in de wereld speelt. Ik richt mijn aandacht op de dingen waar ik zelf invloed op heb. Ik wens je veel leesplezier en fijne feestdagen!

Sacha van den Ende Hoofdredacteur

Therapeut, Coach en Counselor Magazine is een initiatief van:

TCC Magazine | 3

VOORWOORD

Ondersteuning voor je immuunsysteem.*

Gebufferde Vitamine C Mangaan, Koper, Zink, OPC, L-Glutathion & Quercetine. *Op basis van de nutriënten vitamine C, koper en zink



Hoge dosering vitamine C als calcium/magnesium ascorbaat



De antioxidanten mangaan, zink en koper



Turbo voor de overige ingrediënten OPC



De krachtige nutriënten L-glutathion en quercetine

Vitakruid.nl

Inhoud I NT E RVI E W M E T E RI K M AT SE R

6 3

VOORWOORD

INHOUDSOPGAVE

INTERVIEW MET

Het is geen hogere wiskunde om te bedenken dat de coronacrisis in de samenleving diepe sporen zal achterlaten. Waarschijnlijk zelfs nog lang nadat het virus is uitgedoofd. Klinisch neuropsycholoog Erik Matser maakt zich zorgen.

EENSGEZINDHEID IS NERGENS GOED VOOR NKS

DE WEEK VAN JUDITH OPSTELLERS

IN DE BOEKENKAST

COLUMN JAMIE NEDERPEIL

HESTER BRUNING

DE ADVISEUR LEGT UIT...

OPLEIDING RELATIECOACH

ALS JE WEET WAAR HET OVER GAAT,

NIEUWS

ERIK MATSER

IN DE BOEKENKAST

DE GEVOELSVERKENNER

COLUMN WILLEM PINKSTERBOER

WAAROM MEER KENNIS

BEOEFEN JE HET NOG BEWUSTER

VITAMINE C EN CORONA

IN DE BOEKENKAST

PERSPECTIEF VOOR VROEGKINDER-

VAN LEVENSBELANG IS

LIJKE TRAUMATISERING TPNET

RIA TEEUW

COLUMN WILMA DE HAAS

DE WEEK VAN MARJA TAMMES

DE EPIGENETICA VAN ADHD & GLUTAMAAT LUCAS FLAMEND

KAN LEGO DENKEN? TJEERD VAN DE LAAR

10 X SUPERFOODS

ONTWIKKELINGSTRAUMA HELEN UITGEVERIJ MENS!

ZELFCOMPASSIE EN LIEFDEVOLLE VRIENDELIJKHEID SAMSARA

COLOFON

TCC Magazine | 5

6 | TCC Magazine

INTERVIEW INTERVIEW

Erik Matser over de gevolgen van Covid-19 en de overheidsmaatregelen

‘Dit mes snijdt veel dieper dan wij denken…’ Het is geen hogere wiskunde om te bedenken dat de coronacrisis in de samenleving diepe sporen zal achterlaten. Waarschijnlijk zelfs nog lang nadat het virus is uitgedoofd. Klinisch neuropsycholoog Erik Matser maakt zich zorgen. Grote zorgen. In zijn groepspraktijk zijn hij en zijn collega’s nog intensief aan de slag met de gevolgen van de eerste golf. En die zijn niet gering. Veel ex-Covid-patiënten doorlopen een revalidatietraject van minimaal drie maanden voordat ze weer enigszins kunnen functioneren in de maatschappij. En dan is er daarnaast de groeiende groep mensen die in een diepe burn-out terechtkomt als gevolg van de coronamaatregelen. Erik voorspelt dat het bij die laatste groep over niet al te lange tijd om miljoenen mensen zal gaan. We interviewden hem begin oktober.

“Een pandemie is sterker dan de mensheid; als maatschappij kunnen we ons daar niet op aanpassen.” Kan je wat meer vertellen over die voorspelling? ‘Voordat de pandemie uitbrak, waren er al 1 miljoen mensen die niet meer aan het arbeidsproces deelnamen omdat ze te moe waren. We stonden er dus wat betreft stress en uitputting al helemaal niet goed voor. Dan komen daaroverheen de coronamaatregelen waarbij mensen hun

vaststaande rituelen en gewoonten niet langer kunnen uitvoeren. Bij de meeste mensen veroorzaakt dat op zich al veel stress. De economie daarentegen, floreerde aanvankelijk. De bomen groeiden tot de hemel en we konden het betalen. Een pandemie is echter sterker dan de mensheid; als maatschappij kunnen we ons daar niet op aanpassen. Komt bij dat we denken dat de wereld maakbaar is: je drukt even een nummer op de telefoon en even later wordt de pizzadoos bij je thuisgebracht. Ineens valt dat hele vertrouwen weg. Zo ontstaat een situatie waarbij we toxische stress ervaren.’

Wat is dat? ‘Die ontstaat als de stress lang duurt en als het ware elke dag de slijptol aanstaat. Daar kunnen onze hersenen niet tegen. Ze gaan op een gegeven moment veel te veel stoffen aanmaken waar we ziek van worden. Het lichaam kent drie stressreacties. Acute, bijvoorbeeld als je kijkt naar een voetbalwedstrijd. Zodra die is afgelopen, is de stress

TCC Magazine | 7

Erik Matser is gepromoveerd op kwetsbaarheid door schokbelasting op het brein. Hersenen kunnen heel slecht tegen schokken. Na verkeersongelukken en valpartijen die ze teweeg hebben gebracht, houden slachtoffers er heel lang last van. Zo was Erik de eerste die schreef over de gevolgen van koppen bij voetbal. Hij werkte in het verleden geruime tijd in het Engelse profvoetbal waarbij hij talentenonderzoek deed en psycholoog was van het eerste team. In Nederland heeft hij een praktijk waarin hij fulltime werkt als klinisch neuropsycholoog. Het team waarmee hij samenwerkt, noemt hij het cognitive lab dat onder andere ergotherapie, fysiotherapie, oogonderzoek en medische fitness aanbiedt met het doel patiënten te laten revalideren.

over. Een voorbeeld van chronische stress zie je in de periode dat kinderen examen doen. Na zes weken krijgen ze hoofdpijn, worden ze moe en gaan slechter slapen. En daarna komt de toxische stress. De maatschappelijke wagen kraakte al heel lang voordat we aan de pandemie begonnen. Dan heb ik het over de emotionele gezondheid. Jonge mensen hadden al veel te veel verantwoordelijkheden door slecht management. Zo creëer je een enorme burn-outkraan. De overheidsmaatregelen veroorzaken extra toxische stress.’

Vind je dan dat het kabinet het niet goed heeft gedaan? ‘Dat zou ik niet zo willen zeggen. Toen we werden overvallen door de pandemie, deed Mark Rutte het fantastisch, vind ik. Hij vertelde de Nederlandse bevolking dat we als samenleving in een heel moeilijke situatie waren terechtgekomen. Wat ik ook goed vond, was dat hij heel eerlijk was door te zeggen dat de overheid met 50% van de kennis 100% beslissingen moest nemen. Maar nu zitten we in de tweede coronagolf en gaat het

“De maatschappelijke wagen kraakte al heel lang voordat we aan de pandemie begonnen. Dan heb ik het over de emotionele gezondheid.” echt guur worden. Het ligt voor de hand dat die periode maanden zal aanhouden. Ik constateer nu dat Rutte de jeugd begint kwijt te raken. Zijn persconferenties zijn gericht op 40+’ers. Ondertussen vinden veel jongeren dat het om maar een griepje gaat. Eerlijk gezegd is het dat ook voor veel van hen. Voor veel kwetsbare mensen is het echter een dodelijk virus. Daarom denk ik dat er een aanpak nodig is met verschillende boodschappen voor verschillende leeftijdsgroepen. Je moet met drie soorten

8 | TCC Magazine

berichten komen: een dat aansluit bij de belevingswereld van jongeren, een voor de werkende massa van 40+ en een voor de 70+’er. Om een voorbeeld te geven, jongeren bereik je met “Het is cool dat”. 40+ kijkt naar Rutte en De Jonge en snapt het wel. De groep van 70+ benader je met: “We doen er alles aan om jullie veiligheid te waarborgen.” Anders sluit het niet aan. Dan kan je wel elke week een persconferentie houden, maar je verliest je doelgroep. Er is heel veel kennis over hoe je connectie maakt; die vind je bijvoorbeeld in de modewereld. Of in topsport, hoe je teams klaarmaakt voor een intensieve strijd. Denk ook aan militaire psychologie, hoe je soldaten voorbereidt op een langdurig gevecht. Ik denk dan: Rutte, laat je niet alleen door witte jassen informeren! Luister ook naar mensen die veel verstand hebben van social technology. Die het beheersen om bedrijfskunde en neurowetenschappen te combineren. Dat mis ik in het huidige beleid. Het moet breder en nu moet je ook psychologie gaan toepassen om het te kunnen volhouden met z’n allen.’

Dat zou jouw advies zijn als jij onderdeel zou uitmaken van het OMT? ‘Ik zou niet alleen maar dat advies geven, ik zou die deskundigen inhuren zodat je een blend krijgt van virologische en psychologische kennis, toegespitst op een pandemie. Het gaat erom dat zij hun kennis delen met het OMT over hoe je doelgroepen bereikt.’

Je bedoelt daarmee hun marketingstrategie? ‘Exact. Ik vergelijk de coronacrisis met een oorlogssituatie. Eigenlijk is de dreiging nog veel groter omdat het hier gaat om een onzichtbare vijand. Dat maakt het nog griezeliger. In een oorlogssituatie kan je de tegenstander zien en op hem reageren. Maar hier kan je alleen maar handelingen toevoegen als extreem goede hygiëne en afstand houden. De vijand is echter overal, nergens is een veilige plek. Dat is de moeilijkheid, zo kom je in die constante alertheid terecht waar ons brein slecht tegen kan.’

Is dat zo? Ik leef in deze tijd best comfortabel en werk thuis. In de Tweede Wereldoorlog kon je elk moment door de Duitsers worden opgepakt. Dat lijkt me veel erger… ‘Dat is jouw beleving en invulling. Jonge mensen moeten nu overal opletten en worden heel erg beperkt in hun vrijheid. Ze kunnen niet meer naar school, niet meer naar de disco. Het is toch raar dat jongens en meisjes elkaar niet meer kunnen ontmoeten? Misschien is het voor sommige groepen nog veel erger dan de situatie die jij schetst. Voor 40+’ers is het anders dan voor lagere leeftijden. Ik heb thuis vier jonge mensen rondlopen die enorm gefrustreerd zijn omdat al geruime tijd heel hun sociale leven is weggevallen.’

INTERVIEW

Als Rutte jou zou vragen hoe hij het dan moest aanpakken, wat zou je dan zeggen? ‘Tja, ik ben natuurlijk maar een eenling met mijn opvattingen. Maar misschien zou ik hem wijzen op de Zweden, hun maatregelen zijn soepeler. Overigens zijn er nu al ongeveer duizend artsen in Nederland die ook pleiten voor een andere aanpak en dat aan de overheid hebben laten weten. Ik wil niet zeggen dat ik daarvan een aanhanger ben, maar je zou misschien eens heel goed met deskundigen kunnen bespreken of het een idee is om van Covid een 50+-ziekte te maken. De economie draait volledig met mensen onder die leeftijd. Er moet een soort betonnen wand komen tussen mensen die gevoelig zijn voor het virus en wie dat minder of niet is. Of het inderdaad een goed idee is, durf ik niet met zekerheid te zeggen, het zou met heel wijze vrouwen en mannen uitgezocht moeten worden.’

Zou je ook nog willen ingaan op de gevolgen van het virus zelf op het brein? ‘Veel mensen die ernstig ziek worden, hebben niet alleen een longaandoening. Covid manifesteert zich ook in de hersenen. Bij een x aantal mensen is het een hersenziekte geworden, waarbij de hersenen op 1 staan en de longen en nieren op 2 en 3. Naast de toxische stress is deze pandemie dus vooral een fenomeen dat zich met de hersenen bezighoudt. Degenen die ziek worden, kunnen letterlijk een hersenaandoening krijgen en degenen die hun baan verliezen en in langdurige onzekerheid zitten, ervaren ook effect op de hersenen.’

Dat lijkt me zeker tegennatuurlijk omdat je op die leeftijd juist contact moet maken als een soort voorbereiding op het latere, meer gesettelde, leven. ‘Je geeft zo zelf ook aan dat het onnatuurlijk is wat er gebeurt. Als mens kan je je nog een voorstelling maken van een situatie waarin je vecht, maar met een onzichtbare vijand kan je dat niet. Het komt erop neer dat we ons een gedrag aanmeten dat in de psychiatrie staat omschreven als hypochondrie. Je vertoont acties die niet passen bij een gezond iemand. Denk aan twintig keer per dag je handen wassen, geen contact hebben met een meisje omdat je geïnfecteerd kan raken. Tegennatuurlijk handelen dat we in de psychologie omschrijven als abnormaal. Ik denk dat het gezond is als mensen interactie met elkaar hebben en er een fusie ontstaat van ideeën. Daardoor ontwikkel je jezelf. Nu is er afstand tot elkaar, je communiceert via de telefoon, wat overigens goed is. Maar je komt niet meer bij elkaar om te praten, feest te vieren, lekker te sporten. Ik noem dat bezigzijn met een soort digitale hersenen. Dit mes snijdt veel dieper dan wij denken.’

Je gaf eind augustus een interview aan RTL4. Daarin zei je dat de neurologische schade niet is terug te draaien... ‘Als je helemaal in dat uitputtingsbeeld zit, is de toxische stress zo groot dat de schade zich niet meer herstelt. En als je een herseninfectie hebt gehad door Covid, heb je een heel moeizaam proces doorgemaakt waarbij je

In een variant op een eerder gestuurde brandbrief naar de Tweede Kamer schrijven zo’n duizend artsen die zouden hebben getekend, dat een ‘omgekeerde isolatie’ verdedigbaar is. Daarbij zouden kwetsbaren en ouderen zich vrijwillig afzonderen en Covid-19 onder de rest van de bevolking rond mogen gaan. Onderzoek van weekblad De Groene Amsterdammer wees uit dat zich onder de ondertekenaars in het begin flink wat vertegenwoordigers van alternatieve geneeswijzen bevonden. De meeste sympathisanten blijven anoniem; hoe de verhoudingen precies liggen is onbekend. Bron: NRC 9 oktober 2020 (Interview met Evelien Peeters, internist)

TCC Magazine | 9

INTERVIEW

Binnenkort brengt Erik Matser zijn visionaire boek Perfect Blue uit. Een titel waarmee hij verwijst naar het leven na Covid. Daarin behandelt hij wat er gaat veranderen in de maatschappij. Hij noemt het virus een krijtlijn in de moderne geschiedenis, waarbij het leven er voor die lijn anders uitziet dan erna. Daarbij schetst hij een enorme impact op leiderschap, waarbij de maatschappij een ander type mensen nodig heeft die bedrijven moeten gaan aansturen: vernieuwers. Omdat hij voorspelt dat de wereld nog sneller wordt dan deze nu is, beschrijft hij hoe we daarmee om moeten gaan zodat er geen burn-outkraan gaat stromen. Hij heeft zijn boek gebaseerd op neurowetenschappen. Elk onderwerp gaat over hoe de hersenen werken en hoe ze gebeurtenissen interpreteren.

maandenlang tijd nodig hebt om te revalideren. Heel veel van de vermoeidheid ontstaat niet doordat de longen niet goed werken, maar omdat de hersenen aangedaan zijn.’

Zie je in je praktijk mensen met dit probleem? ‘In maart hebben we in Brabant een verschrikkelijke periode gehad bij de eerste piek. Nu zien we de verschijnselen van mensen die ernstig ziek zijn geweest, onder wie ook jongeren overigens. Ze hebben te kampen met een soort chronisch vermoeidheidssyndroom. Wij bieden ze een programma waarin ze hun intellectuele en cognitieve vaardigheden kunnen trainen en ook hun conditie verbeteren. Daarnaast moeten ze emotioneel herstellen. Dat is waar we nu mee bezig zijn, de eerste golf laten herstellen. Als de tweede golf voorbij is, volgt voor ons de tweede golf van de behandeling.’

“Als je een herseninfectie hebt gehad door Covid, heb je een heel moeizaam proces doorgemaakt waarbij je maandenlang tijd nodig hebt om te revalideren.”

Kun je veel voor die mensen betekenen? ‘Natuurlijk. Maar het gaat wel om een revalidatieproces dat maanden duurt. Je bent heel intensief met iemand bezig om die weer te laten functioneren. En je hoopt dat het goed komt.’

Kan je wat voorbeelden geven van je interventie?

paramedici gespecialiseerd in oogvolgbewegingen. Want die bewegingen zijn vaak verstoord bij mensen die een hersenaandoening hebben. Zelf breng ik helemaal in kaart in hoeverre hersenen zijn aangedaan, hoe het is gesteld met geheugentekorten, concentratiezwakten, traagheid, spraak. Een proces dat ongeveer drie maanden per cliënt duurt. Dus je snapt dat er een bulk aan komt die haast niet meer te doen is.’

Ik heb de indruk dat de lockdownmaatregelen in Italië in het voorjaar langduriger en heviger waren. Weet jij of de psychologische gevolgen die je schetst, daar veel meer voorkomen? ‘Ze vallen wel mee denk ik, omdat de Italianen beseffen dat ze er heel goed uitkomen in vergelijking met Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Het leven in Italië gaat wel op een lager pitje verder, maar op een goed niveau. Ze hebben niet de extreme explosie die wij momenteel beleven en waarmee we een enorm probleem hebben dat Italië niet heeft. Als je ziet dat iets gewerkt heeft, heeft dat een zalvend effect voor de ziel.’

Wat doe jij om gezond te blijven in coronatijd? ‘Ik beweeg heel veel en maak elke dag een wandeling van anderhalf uur met mijn twee jachthonden. In mijn praktijk draag ik beschermende kleding, houd ik twee, drie meter afstand tot patiënten en ventileer ik mijn ruimtes. Ik was mijn handen extreem goed, zeker na supermarktbezoek. Ik eet heel gezond en zorg dat ik geen vet kweek. Als je dan getroffen wordt door een virus, sta je er beter voor dan wanneer je veel vet hebt. Meer kan ik niet doen. Treft het me, dan treft het me. Zo sta ik erin.’ www.neuro-psychologie.nl

‘De patiënten krijgen ergotherapie. Daarbij gaan ze aan de slag met een dagschema. Ook bieden we fysiotherapie waarbij je de hersenen traint door beweging te combineren met denkprogramma’s. En dan heb je nog een categorie mensen die therapie krijgen van orthoptisten:

TCC Magazine | 11

PROVIFORM® HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN EEN NATUURLIJKE KEUZE VOOR PURE KWALITEIT

Quercetine 500 mg & Bromelaïne

consumentenprij

Krachtige dosering pure quercetine per capsule

€ 27,50

Natuurlijke bromelaine uit ananas Quercetine is de meest actieve flavonoïde Geschikt voor veganisten

ingssuppleme hoogwaardige voed

nten

100% natuurlijke hulpstoffen Verpakt in donker glas

RMATIE

PRODUCTINFO

• Artikelnummer: P173 - 60 vegicaps Ga voor meer informatie over Quercetine 500 mg & Bromelaïne naar www.proviform.nl iteit e voor pure kwal Een natuurlijke keuz

Proviform voedingssupplementen zijn 100% glutenvrij. De donkeren glazen verpakking biedt optimale bescherming aan de ingrediënten.

Vraag het gratis informatieboek voor professionals aan via www.proviform.nl

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Eenzaamheid Troost door inzicht

Hans Stolp is pastor en auteur van filosofisch getinte boeken. Als geen ander verstaat hij de kunst om mensen vanuit een ander perspectief naar levensthema’s te laten kijken. Dit boek is daar een treffend voorbeeld van. Een kenmerk is zijn warme, troostrijke stijl van schrijven. Die zie je ook terug in zijn laatste werk, dat gaat over eenzaamheid. Een woord dat bij veel mensen al meteen een negatief beeld oproept, bijvoorbeeld van een ouder iemand die wat ineengedoken in een stoel somber voor zich uit zit te staren. Of een depressieve tiener die de hele dag onderuithangt achter zijn pc, verstoken van persoonlijk contact met leeftijdgenoten. Eenzaamheid is slecht voor de gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Omdat het fenomeen epidemische vormen lijkt aan te nemen, heeft de overheid er een beleidsonderwerp van gemaakt. Met als resultaat dat we nu een landelijke ‘Week tegen eenzaamheid’ kennen en dat verschillende gemeenten actieprogramma’s hebben opgesteld om wat aan het probleem te doen. We zien eenzaamheid dus puur als ernstig lijden, als een negatief fenomeen. Niet dat Stolp dat lijden bagatelliseert of ontkent, beslist niet. Maar hij ziet ook positieve aspecten. Die komen aan bod nadat hij eerst aan de orde heeft gesteld wat eenzaamheid precies is. Net als de overheid vindt hij dat de kern van het probleem een gebrek aan verbinding is. Een aantal symptomen die hij benoemt en uitwerkt, zijn bijvoorbeeld een gering gevoel van eigenwaarde,

Eenzaamheid Troost door inzicht

sociale onhandigheid en angst voor afwijzing. Wie deze aspecten herkent in de eigen ziel, is volgens hem in meer of mindere mate eenzaam. Je daarvan bewust worden is de eerste stap naar genezing. Daarbij benadrukt hij dat eenzaamheid iets heel anders is dan alleen zijn, want

Hans Stolp

je kan je minder eenzaam voelen als je alleen bent, dan in gezelschap of in een ongelukkige liefdesrelatie.

Uitgeverij AnkhHermes ISBN 9789020215403

Stolp onderscheidt twee soorten eenzaamheid: emotionele en sociale. De eerste ontstaat door het gemis van een hechte, emotionele en intieme band met een ander. Iemand met wie je je diepste gevoelens kan delen, die je begrijpt en op wie je kan terugvallen. Sociale eenzaamheid

Recensie door: Ria Teeuw

ontstaat als je minder contact hebt met andere mensen dan je zou willen, een warme kameraadschap ontbreekt. Het troostrijke van zijn boodschap, zit ‘m in de woorden dat ieder mens zich in zijn of haar leven gedurende bepaalde periodes eenzaam voelt. Bijvoorbeeld in de puberteit als een kind zich begint los te maken van de ouders. En ook op latere leeftijd zal het voorkomen. Als je eenzaamheid slechts ziet als negatief, is het inderdaad vooral lijden. Maar dan ga je eraan voorbij dat het ook kan bijdragen aan een prachtig ontwikkelingsproces. Dat ontstaat na bewustwording, als je je afvraagt wat eenzaamheid uiteindelijk betekent voor je leven. Zo’n reflectie, stelt hij, kan je grote winst brengen omdat je dan gaat ontdekken wat je aan geestelijke kracht en inzichten op de eenzaamheid kan veroveren. Daarnaast versterkt het je scherpzinnigheid, gevoeligheid en menselijkheid. Het kan zelfs leiden naar een hoger weten. Je krijgt dan antwoorden op existentiële vragen als: Wie ben ik? Wat is mijn levensopdracht? Wat heb ik geleerd? en Wat mag ik nog meer leren? Stolp ziet eenzaamheid als een noodzakelijk verschijnsel dat optreedt als je bewustzijnsziel zich gaat ontwikkelen. Het schenkt de innerlijke ruimte die nodig is om je bewust te worden van je binnenwereld en het gezag over die wereld te leren aanvaarden. Wie zich eenzaam voelt en deze boodschap kan omarmen, heeft van Stolp iets moois gekregen.

TCC Magazine | 13

DOOR HESTER BRUNING

Niet alleen kijken naar: wát voel je? Maar ook naar: van waaruit kijk je naar die gevoelens? Coach en counselor Greetje Welten ontwikkelde een beeldende methodiek waarmee kinderen en (jong)volwassenen hun gevoel kunnen verkennen. Met de GevoelsVerkenner kun je als professional heel snel tot de kern komen.

Greetje Welten is coach, psychosociaal counselor en productontwikkelaar. In haar praktijk ’t Zonnewiel in Breda richt zij zich op kinderen, jongeren, ouders c.q. opvoeders en kind- en jeugdprofessionals. Eerder ontwikkelde zij met compagnon Matty van de Rijzen de inspirerende kaartspellen Schatgravers en KompasVinder en de methode Schateiland Expeditie. Momenteel is zij een boek aan het schrijven. Voor meer info: www.greetjewelten.nl.

14 | TCC Magazine

Greetje Welten houdt van creëren. Eerder ontwikkelde zij met een compagnon drie succesvolle spellen. De GevoelsVerkenner bestaat uit een doos met mooi vormgegeven posters en kaarten. Uitgangspunt is een neutrale observant, de GevoelsVerkenner. En er zijn zeven figuurtjes, de verkenners. Hoe ontstond het idee voor GevoelsVerkenner? ’Ik wilde al heel lang een methodiek ontwikkelen over gevoelens, omdat ik merkte dat de meeste methodieken vooral gericht zijn op de mindset, positief denken en helpende gedachtes. We gaan er dan van uit dat, als je je gedachtes veranderen, je gevoel ook verandert. Daar kun je heel veel mee, maar ik miste de gevoelswereld. Daar valt ook zoveel in te behalen. Niet alleen in de zin van ‘wat voel je?’, maar ook ‘vanuit welk perspectief voel je dat dan?’ Die gevoelswereld is zo rijk, die biedt zoveel invalshoeken waarmee je ook verandering en beweging kunt brengen bij een cliënt. Twee jaar heb ik aan de GevoelsVerkenner gewerkt en uitgebreid in mijn praktijk getest en verfijnd.’

Hoe werkt het? ‘De basis is de Gevoelsposter. Die bekijk ik met de cliënt en ik vraag dan: ‘Wat zie je hier? Wat valt je op aan de figuurtjes?’ Van daaruit breng ik de verdieping aan. Ik vraag bijvoorbeeld: ‘In welke verkenner herken je jezelf?’ en dan gaan we daar dieper op in. Je kunt ook vanuit het probleem vertrekken. Welke situatie speelt er? Welk gevoel is er? Dan laat ik hem of haar door de gevoelskaarten gaan en vraag: ‘Pak er eens een paar die nu bij je passen.’ Dan gaan we die situatie of dat gevoel onderzoeken. We kijken naar welke verkenner nu past bij je met dit gevoel? Ben je de Waterlander of voel je het vanuit de Graver, of de Hartopener? Dat exploreren we dan. Het is dus maar net welke ingang je neemt. Ik stem me af op wie ik voor me heb. Laatst was er een meisje bij me dat alles heel sterk voelde, overstuur was van de kleinste dingen. We hadden eerst met mindfulness gewerkt, maar dat hielp niet voldoende. Toen vroeg ik: ‘Met welke verkenner heb je helemaal niks? Welke vind je helemaal niet leuk?’ Ze antwoordde: ‘Nou, met de Wegkijker. Die gaat gewoon door en

GEVOELENS

stopt zijn gevoelens in zijn rugzak.’ Ik vroeg: ‘Kun je daar misschien iets positiefs van leren?’ Ze proestte de slok thee die ze net had genomen uit, zo moest ze lachen. ‘Ja, eigenlijk wel!’ Dat is het verrassende van deze methode.’ Voor wie is de GevoelsVerkenner bedoeld? ‘Voor mensen van 8 tot 108. Dus het is heel universeel. De methodiek wordt nu door 400 praktijken ingezet. Dat zijn psychologen, speltherapeuten, kindercoaches, jongerencoaches, ouderencoaches en psychomotorisch therapeuten. Er is een aantal scholen die haar gebruiken. Ook heb ik ouders in mijn praktijk die zeggen: ‘Ik vind dit eigenlijk heel mooi om mezelf in te gaan verdiepen.’ Ik heb in de inhoud en vormgeving rekening gehouden met kinderen en volwassenen. De kaarten met de verschillende verkenners hebben een blauwe kant met tekst voor kinderen, en een groene kant voor jongeren en volwassenen. Als cliënten oud genoeg zijn, laat ik ze beide kanten lezen, omdat die elkaar aanvullen.’

“De gevoelswereld is zo rijk, die biedt zoveel invalshoeken waarmee je ook verandering en beweging kunt brengen bij een cliënt.”

Je maakt geen onderscheid tussen goede en slechte gevoelens? ‘Klopt. Ik hoor kinderen vaak zeggen dat ze een ‘slecht gevoel’ hebben, of een ‘goed gevoel’. Als je te veel dat onderscheid gaat aanbrengen, ben je sneller geneigd om bepaalde emoties te veroordelen of weg te drukken. We leven in een heel technologische tijd. Dat

beïnvloedt ons gedrag, de manier waarop we denken en voelen en leidt tot gevoelsarmoede, verschraling. Maar we zijn allemaal voelende wezens, juist ons gevoel maakt ons tot mens. Dit komt heel diep uit mijn hart... Ik hoop dat we door GevoelsVerkenner daar vaker bij stilstaan, dat gevoelslandschap blijven verkennen. Want het maakt dat je echt verbonden kunt zijn met andere mensen, op een diepere laag, en ook verbonden met jezelf en met de natuur.’ Welke feedback heb je tot nu toe gekregen? ‘Mensen lieten weten erg blij te zijn. ‘Eindelijk een methodiek die op deze manier over gevoelens gaat! Dat miste ik nog in mijn praktijk.’ Ook dat het zo beeldend is, vinden ze heel fijn. Ik hoor van mensen terug dat ze het heel goed kunnen combineren met andere methodieken en spellen. In die zin is het een basismethodiek die je kunt gebruiken zoals ik het omschrijf, maar ook op heel veel andere manieren. Ik zette op gegeven moment op Facebook dat ik mensen wil gaan opleiden tot licentietrainer. Dat was nog maar een impulsief ideetje, maar ik heb nu al drie trainingen vol voor volgend jaar. Er is ook grote vraag naar de webinars. Het vindt dus echt heel veel weerklank.’ In hoeverre betrek je het lichaam erbij? ‘Voor mij is dat een soort tweede natuur. Maar ik besefte later dat dat niet voor iedereen zo is. Tijdens sessies laat ik mensen continu even bewust ademen, voelen, visualiseren. Waar zitten die gevoelens in mijn lijf? Waar voel ik dat ik die Waterlander ben? Ik vind het heel belangrijk dat je het lichaam erbij betrekt. In de licentietraingen en webinars ga ik hier extra aandacht aan geven. Ook ben ik vloerankers aan het maken, samen met de vormgevers. Daar kun je op gaan staan, opstellingen mee doen en voelen wat er dan in je lijf gebeurt. En er is nog meer verdiepingsmateriaal in ontwikkeling.’

Winactie!

Wil je de GevoelsVerkenner winnen? Ga dan naar de Facebookpagina van de NFG, like deze en blijf op de hoogte van deze actie, andere winacties en nieuwsberichten uit het vakgebied. www.facebook.com/therapeutcoachcounselor

TCC Magazine | 15

Het samenspel tussen hersenen en immuunsysteem

ACTUELE KENNIS EN NIEUWE INZICHTEN: Een adequate werking van het immuunsysteem is in deze tijd van COVID-19 een veelbesproken onderwerp. De wisselwerking tussen brein en immuunsysteem is essentieel voor onze gezondheid. Op onze thema-pagina Brein & Immuunsysteem leert u: - Hoe de interactie en wederzijdse beĂŻnvloeding tussen deze systemen werkt. - Welke invloed dat heeft op onze gezondheid en met name op de werking van ons immuunsysteem. - Hoe u aandoeningen en ziektebeelden oplost die het gevolg zijn van een verstoorde wisselwerking. Bekijk ons actuele programma van publicaties, bijeenkomsten, webinars en opleidingen op naturafoundation.nl/origins-of-the-brain

OPLEIDINGEN

Opleiding Relatiecoach

Mensen leren zichzelf te zijn in werken liefdesrelaties Het jaar 2020 is een bewogen jaar waarin het aangaan en onderhouden van relaties onder druk is komen te staan door de Covid-19-maatregelen. Veel mensen werken gedwongen vanuit huis en eventuele kinderen zijn ook meer aan huis gebonden nu sport en vertier beperkt is. Dit heeft invloed op relaties. Je komt elkaar letterlijk en figuurlijk vaker tegen, wat vaak leidt tot meer irritaties met soms grote gevolgen voor de relatie. Een Relatiecoach van Sonnevelt kan inzicht bieden in de dynamiek en patronen die spelen, waardoor er weer begrip komt voor elkaar en de relatie op een andere manier vorm kan worden gegeven. Relaties, zowel liefdesrelaties als werkrelaties, hebben met elkaar gemeen dat er een verhouding is tussen mensen, waarin in de loop van

Aan het einde van de opleiding Relatiecoach kun je: •

De hulpvraag helder en inzichtelijk maken en een plan van aanpak opstellen;

•

De relatie in beeld brengen vanuit een ontwikkelingsgericht perspectief;

•

(Ineffectieve) communicatiepatronen herkennen en partners deze laten doorbreken;

•

De relatie duiden vanuit de invloed van het familiesysteem en de hierin ontwikkelde overlevingsstrategieën van beide partners;

•

Mensen begeleiden op het gebied van seksualiteit en intimiteit;

•

Vanuit een vrije, niet-oordelende houding begeleiden;

•

Specifieke aspecten van werkrelaties duiden en begeleiden;

of gewenst voelen.

•

Werken vanuit verschillende coachhoudingen zoals

Als relatiecoach begeleid je cliënten in hun zoektocht naar een ander

•

de tijd patronen zijn ontstaan die voor de betrokkenen niet altijd prettig

Rogeriaans, provocatief, systemisch; op zowel de partners als het individu.

perspectief op hun relatie door inzicht te bieden in de dynamiek die bepaalde patronen in stand houdt. Je gebruikt hiervoor diverse instru-

Een rijk scala aan begeleidingsvormen inzetten afgestemd

menten en technieken zodanig dat deze aansluiten bij de belevingswe-

Onderwerpen

reld van de cliënt. Je leert om diepgaand met relaties aan de slag te gaan,

De opleiding bestaat uit 10 lesdagen. De volgende onderwerpen

zonder dat je je professionele afstand verliest.

komen aan bod: •

Werken met emoties en gevoelens

Opleiding Relatiecoach

•

De houding van de coach/intake & contract

Centraal in de opleiding staat het begeleiden van cliënten bij het

•

Man/vrouwverschillen en -overeenkomsten

duiden en begrijpen van relaties. Je leert en ervaart om de diepste

•

Methoden en technieken in begeleiding van relatievraagstukken

psychologische processen aan te spreken. Tijdens de opleiding verwerf je niet alleen theoretische kennis, maar leert deze direct toe te passen

•

Luisteren en spreken vanuit compassie en oordeelloze houding

in simulatiesessies met medestudenten, de docenten en echte proefpersonen. Ook wordt er veel aandacht besteed aan jouw persoonlijke

•

Werken met thema’s binnen samengestelde gezinnen

proces. De basis voor een goede coach is inzicht in eigen thema’s en

•

Houding en handelen m.b.t. seksualiteit en intimiteit

terugkerende patronen.

•

Werken vanuit verschillende benaderingen

De invloed van de Covid-19-maatregelen op relaties is groot. Gevoelens van onveiligheid en angst leveren veel extra stress op waardoor relaties binnen gezinnen, meer dan voorheen, onder druk komen te staan. Juist nu zie ik de grote waarde van de manier waarop wij bij Sonnevelt onze studenten relatiecoach opleiden. Onze relatiecoaches leren relaties begeleiden op verschillende niveaus: emotioneel, mentaal en spiritueel. Ze hanteren een psychologisch begrippenkader en zijn in staat om een groot aantal methodieken in te zetten, passend bij het vraagstuk en thema. Hiermee dragen ze bij aan de positieve transformatie van relaties in deze uitdagende maatschappelijke tijden!

- Loes Koot, docent Relatiecoach

Voor meer informatie over lesmateriaal, locaties, lestijden en prijzen verwijzen wij je graag naar de website:  WWW.SONNEVELTOPLEIDINGEN.NL

TCC Magazine | 17

Coronamaatregelen maken jongeren angstiger en somberder Nederlandse kinderen voelen zich minder gezond en hebben vaker last van angst en somberheid door de coronamaatregelen. Dat blijkt uit onderzoek tijdens de eerste lockdown door een team onderzoekers van het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC. Arne Popma, hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie riep in het tv-programma Buitenhof op om de mentale gezondheid van de Nederlandse jeugd een gezamenlijke maatschappelijke prioriteit te maken: “Thuis, op school, op de sportclub én met alle jeugdprofessionals. We kunnen veerkracht van kinderen en gezinnen vergroten en zo voorkomen dat klachten erger worden in ernst en aantal.” HTTP://PERSBERICHTEN.DEPERSLIJST.COM/170434/PERSBERICHTCORONAMAATREGELEN-MAKEN-JONGEREN-ANGSTIGER-ENSOMBERDER.HTML

Suiker groeimotor voor kanker

Het alledaagse voedingsingrediënt suiker blijkt van grote invloed bij het ontstaan, genezen en voorkomen van kanker. Eén blikje frisdrank of glas vruchtensap per dag verhoogt het risico op kanker, met name borstkanker. Deze conclusie trekt de Nederlandse medicus William Cortvriendt in zijn nieuwe boek Kankervrij op basis van recente wetenschappelijke publicaties naar de relatie tussen leefstijl en kanker. Cortvriendt baseert zijn bevindingen op 900 wetenschappelijke studies uit toonaangevende medische vakbladen zoals Nature, Oncology en The Lancet. Hij onderzocht de relatie tussen leefstijl en het risico op kanker én welke invloed leefstijl heeft op het verloop van de ziekte als deze zich eenmaal openbaart. HTTPS://UITGEVERIJLUCHT.NL/BOEK/KANKERVRIJ-WILLIAMCORTVRIENDT-LEEFSTIJL-KANKER/

“Ziekte is niets dan disharmonie, en het geheim van gezondheid schuilt in harmonie.”

- Inayat Khan Indiaas musicus, schrijver en filosoof 1882-1927

18 | TCC Magazine

NIEUWS

Een gezonde schoollunch en meer bewegen op de basisschool helpen in de aanpak van overgewicht Ouders, kinderen ĂŠn basisscholen staan positief tegenover een gezonde schoollunch en meer bewegen op school om overgewicht tegen te gaan. Uit het onderzoek blijkt verder dat met de invoering van een schoollunch in combinatie met meer bewegen op school, het percentage kinderen van 4 tot 18 jaar met overgewicht zou kunnen dalen van 13,5% naar 10,2% in 2040, en kinderen met obesitas van 2,8% naar 2,3% in 2040. Hiermee kunnen de ambities van het Nationaal Preventieakkoord voor kinderen met overgewicht en obesitas in 2040 voor een groot deel worden gehaald. HTTPS://WWW.RIVM.NL/NIEUWS/GEZONDE-SCHOOLLUNCH-ENMEER-BEWEGEN-OP-BASISSCHOOL-HELPEN-IN-AANPAK-VANOVERGEWICHT

Angststoornis houdt gemiddeld langer aan dan een depressie

Recent onderzoek laat zien dat de helft van de mensen met een angststoornis binnen 7,5 maand opknapt. 39% van de mensen is binnen 1 jaar nog niet hersteld en bijna 1 op de 3 mensen (30%) is binnen 3 jaar nog steeds niet hersteld. Hierdoor weten we dat een angststoornis een langere duur heeft dan depressie. Eerder Nederlands onderzoek laat zien dat de helft van de mensen met een depressieve stoornis binnen 6 maanden opknapt. HTTPS://WWW.GGZNIEUWS.NL/ANGSTSTOORNIS-HOUDT-GEMIDDELD-LANGER-AAN-DAN-EEN-DEPRESSIE/

TCC Magazine | 19

Je eﬀectiviteit vergroten?

Ontdek de kracht

van Integral Eye Movement Therapy • Stressreductie • Verliesverwerking • Preventie burn-out • Behandeling van angst, depressie & trauma’s

• Persoonlijke groei

Vijfdaagse opleiding voor coaches, counselors, psychologen en therapeuten Verlichting brengen bij je cliënten met een innovatieve methodiek? Dat kan sneller en eﬀectiever dan je ooit had durven dromen.

Met Integral Eye Movement Therapy neutraliseer je steeds terugkerende vervelende herinneringen, emoties en gevoelens. Je groeit als persoon en als professional.

Cursisten waarderen de diepgang en professionaliteit van IEMT-training met een 9! Meer info? Bezoek www.iemt-training.nl of kom naar een van onze gratis kennismakingsworkshops.

COLUMN

Vijfentwintig jaar Vipassana Vijfentwintig jaar geleden volgde ik in Nepal mijn eerste Vipassana-meditatiecursus: tien dagen in stilte mijn ademhaling en de gewaarwordingen in mijn lichaam observeren. Die ervaring heeft de manier waarop ik mezelf en de wereld om me heen waarneem en benader, diepgaand veranderd. Het heeft me laten zien dat de scheiding tussen lichaam en geest waar we door het christelijk geloof en Descartes mee opgezadeld zitten, in feite niet bestaat. Er is geen geest die het lichaam beïnvloedt of vice versa; het is één verschijnsel, één voortdurende beweging, een eindeloze keten van acties en reacties. Toen ik zittend op mijn kussen begon met observeren, had ik in eerste instantie de indruk dat het inderdaad mijn geest was die de gewaarwordingen in mijn lichaam observeerde. Mijn geest deed heel hard zijn best, gaf commentaar op alles wat hij waarnam en formuleerde goedkeurende of afkeurende gedachten. Maar naarmate ik, zoals de leraar mij aanraadde, probeerde mijn oordeel achterwege te laten en objectief begon waar te nemen wat er zich werkelijk afspeelde, zag ik dat de bewegingen van mijn geest, mijn gedachten en emoties, zich op exact hetzelfde moment manifesteerde als gewaarwordingen in mijn lichaam. De polariteit tussen lichaam en geest werd minder groot en het was alsof ik in een spiegel keek: mijn geest observeerde zichzelf in mijn lichaam, mijn lichaam ervaarde zichzelf via mijn geest. In latere cursussen verdween de spiegel soms. Dan viel de polariteit even helemaal weg en viel ik samen met het spiegelbeeld. Er was geen verschil meer tussen wat observeerde en wat geobserveerd werd. Dat waren overweldigende en bevrijdende momenten waarop de voortdurende beweging en verandering in mezelf samenviel met een nog veel grotere beweging. Om die ervaring te beschrijven komen woorden als groots, liefdevol, troostend, verbindend en verzachtend in me op. Het waren maar korte momenten. Gedachten zoals: wow! of: dit is het! maakten er direct een einde aan. Daarna was ik weer terug in de bekende realiteit, waarin mijn lichaam en geest gescheiden zijn, ik gescheiden ben van de wereld om me heen en waarin ik me vastklamp aan zaken waarvan ik eigenlijk wel weet dat ze geen zekerheid bieden. Willem Pinksterboer heeft een praktijk voor oosterse geneeswijzen en is als docent verbonden aan acupunctuuropleiding TCMA. Hij schrijft artikelen en geeft lezingen over filosofie, zingeving, gezondheid en de positie van de alternatieve geneeswijzen in de gezondheidszorg. www.willempinksterboer.com

De beoefening van Vipassana heeft me laten inzien dat het meestal een illusie is wanneer ik denk dat ik controle heb en dat ik kan kiezen en bepalen wat er gebeurt in mijn leven. Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik eigenlijk maar één echte keuze te maken heb, die je op allerlei verschillende manieren kunt formuleren: kijk ik, of sluit ik mijn ogen? Open ik me voor de ervaring die zich aandient of vlucht ik weg? Laat ik de beweging toe of sluit ik af? Zeg ik ‘ja’ of ‘nee’ tegen wat het leven mij brengt? Steeds opnieuw merk ik dat de keuze die ik daarin maak, bepalend is voor mijn geluk en mijn welzijn. Ik ben zeker niet verlicht. Ik kijk nog vaak weg, ik klamp me vast, ik oordeel en ik worstel, maar mijn meditatiekussen nodigt mij steeds opnieuw uit om me te openen en te ontspannen in de realiteit. Steeds opnieuw verdwaal ik en steeds opnieuw biedt Vipassana mij een eenvoudig pad terug naar huis. Dat pad, dat mij op mijn negentwintigste gewezen werd, is een enorm geschenk gebleken waarvoor ik tot op de dag van vandaag dankbaar ben. Maar dankbaar zijn is niet genoeg: alleen als ik het pad bewandel, bereik ik mijn huis.

TCC Magazine | 21

HE T TWEE DE BOEK VA N LUCAS FL A M EN D

Een onmisbare handleiding voor de epigenetische behandeling van ADHD, verslavingen, afbouwen van psychofarmaca en de glutamaat problematiek.

WWW.B RAIN Q.N L

BR AI NQ O RGANI S E E RT A D HD - THE R A P E U T OP LE ID I NG E N

PSYCHOPATHIE

Waarom meer kennis van levensbelang is Jan Storms belicht onbekende kanten van psychopathie Een crimineel die geen enkele compassie toont met zijn slachtoffers. Dat is de associatie die we doorgaans hebben als we spreken van psychopathie. Een gedachte die natuurlijk wel klopt, maar dan heb je het alleen over de zwaarste vorm. Psychopaten komen echter in alle lagen van de maatschappij voor en zijn niet per definitie criminelen. Het gaat om een categorie waar de samenleving over het algemeen een blinde vlek voor heeft.

Dat we het fenomeen in het dagelijks leven niet herkennen, maakt het gevaarlijk, stelt bewustzijnsdeskundige Jan Storms. Dat komt omdat het om mensen gaat die slachtoffers maken. Ze hebben een gebrek aan bewustzijn en de relaties die ze met anderen aangaan, zijn veelal beschadigend. Bewustzijnsgebrek Jan Storms is auteur van het boek Destructieve relaties op de schop, waarin hij de stoornis uitgebreid bespreekt. Daarnaast geeft hij workshops en lezingen aan hulpverleners en andere geïnteresseerden over dit onderwerp. Als bewustzijnsdeskundige begeleidt hij mensen bij het ontwikkelen van hun bewustzijn. Dat doet hij vanuit de Vedische traditie van het oude India. In zijn werk kwam hij in aanraking met mensen die niet in staat bleken zichzelf te ontwikkelen. Ook in zijn privéleven kreeg hij te maken met dergelijke personen, ze hadden in negatieve zin een grote impact op zijn leven. Omdat hij wilde doorgronden wat er aan de hand was, besloot hij zich in het fenomeen te verdiepen. Eén van zijn conclusies was dat mensen met een intens bewustzijnsgebrek ook een intens gewetensgebrek hebben. Jan: ‘Het gaat om een onvermogen om contact te maken met zowel zichzelf als met anderen. Daarnaast ontbreekt iedere vorm van empathie. Deze mensen lijden aan psychopathie. In mijn praktijk begeleid ik mensen die slachtoffer zijn geworden van een destructieve relatie met zo’n persoon, iemand die ook nog enorm goed manipuleren. Dat maakt het voor anderen lastig hen te doorzien, met als gevolg dat ze er vaak in slagen professionals mee te nemen in hun strategieën. Familiesysteem Denk aan kinderen van wie een van de ouders psychopaat is. Zeker hulpverleners zouden daarom op de hoogte moeten zijn van het fenomeen en dat herkennen in hun werk. Helaas zijn dit

TCC Magazine | 23

uitzonderingen. Wat je ziet is, dat een ouder met een dergelijk zeer ernstig psychisch gebrek in staat is om jeugdbeschermers vrij gemakkelijk om de tuin leiden en hun volle steun te krijgen. Daarentegen wordt de ouder die het kind probeert te beschermen, buitenspel gezet. Het is een groot maatschappelijk probleem. Jaarlijks hebben duizenden kinderen hiermee te maken en dat komt omdat de hulpverlening, ook de geestelijke gezondheidszorg, dit in het algemeen niet in de vingers heeft. Een psychopaat

“Algemene kennis van psychopathie is er nog steeds niet en dat heeft te maken met een tekort in de moderne psychologie die de stoornis voornamelijk associeert met forensische psychologie, dus criminaliteit. ”

met kinderen is niet in staat om de ouderrol te vervullen. Zo komen in het familiesysteem mensen op allerlei posities terecht waar ze niet horen. Bijvoorbeeld een kind dat de ouderrol gaat vervullen, niet alleen ten opzichte van de psychopathische ouder, maar ook ten opzichte van de gezonde ouder, want die heeft het zwaar. Het kind kan ook in de partnerrol terechtkomen of te klein worden gehouden. Het gaat in feite om een zeer ernstige vorm van mishandeling. Een kind mag nooit verantwoordelijk zijn voor het welzijn en overleven van de ouder in de wereld. Geparentificeerde kinderen investeren hun energie niet meer in hun eigen ontwikkeling, maar in de behoeften van een ouder; dat is ontzettend schadelijk. Kapot Waar je het fenomeen psychopathie bijvoorbeeld ook vaak tegenkomt, is in de nasleep van moeilijke echtscheidingen. Mensen die eraan lijden, veroorzaken vaak heel veel moeilijkheden in een relatie. Hun partner geeft aan alles geprobeerd te hebben maar zonder resultaat en is er zowat aan kapot gegaan. Wat je dan ziet, is dat mensen een beroep doen op de hulpverlening, maar die is niet op de hoogte van deze vorm van psychopathie. Omdat psychopaten zeer overtuigend kunnen overkomen, worden diens gladde praatjes geloofd.’

24 | TCC Magazine

Liefdeloosheid Op de vraag wat psychopathie precies is, somt Jan een aantal kenmerken op, zoals het ontbreken van geweten en invoelingsvermogen. Daarnaast gaat het om liefdeloosheid en gebrek aan wijsheid. ‘Hun ervaringen hebben geen betekenis, net als de woorden die ze spreken. Deze eigenschappen maakt dat dergelijke mensen niet betrouwbaar zijn in relaties.’ Hoewel Jan merkt dat de belangstelling vanuit de hulpverlening toeneemt en het onderwerp daarom steeds bekender wordt, is er volgens hem nog een lange weg te gaan. ‘Ik hoor dat professionals mijn boek lezen en dat aanbevelen aan hun cliënten. Sommige sturen hun cliënten naar me door. Maar ik sta nog aan het prille begin. Algemene kennis van psychopathie is er nog steeds niet en dat heeft te maken met een tekort in de moderne psychologie die de stoornis voornamelijk associeert met forensische psychologie, dus criminaliteit. De meeste psychopaten lopen echter gewoon vrij rond en er wordt weinig vanuit professionele hoek gedaan om de schadelijke gevolgen van psychopathie in te dammen. Universele wetten Het heeft ook te maken met het feit dat de moderne psychologie niet weet wat bewustzijn precies is. Ze gaat uit van een waaktoestand die we ervaren als gericht zijn op objecten. Zo ga je voorbij aan het feit dat er ook een staat van bewustzijn is, die betrokken is op zichzelf en die zich bescheiden op de achtergrond bevindt. Ondanks dat heeft die een belangrijk sturende rol in ons leven, ze is ons geweten. En met dat laatste bedoel ik niet “op de hoogte zijn van sociale regels”, want mensen met psychopathie rijden ook gewoon rechts in het verkeer. Het gaat om universele wetten aan de basis van het menszijn. Die wetten bestaan voor psychopaten niet. En als iets niet voor je bestaat, kan je er ook geen rekening mee

De Amerikaanse psychiater Hervey M. Cleckley deed in de vorige eeuw een diepgaande studie naar psychopathie. Een uitkomst daarvan was dat psychopaten heel eerlijk kunnen overkomen. Komt zo iemand in de behandelkamer van een arts, dan stelt deze niets abnormaals vast. Er valt geen diagnose te stellen van wat voor stoornis dan ook. Want daar kom je pas achter als je dergelijke mensen over langere tijd observeert en een indruk krijgt van hoe ze omgaan met hun sociale netwerk. Zo kom je tot de conclusie dat iemand een geperfectioneerd masker draagt. Cleckley schreef hierover het boek The Mask of Sanity.

PSYCHOPATHIE

houden. Normaal gesproken heeft iemand een geweten, deze mensen dus niet. Maar wat dat niet-zijn is, kan niemand vertellen. Dat is het probleem bij de studie van psychopathie, het ligt buiten het bereik van het vakgebied van de psycholoog.’ Masker Om het fenomeen psychopathie verder te illustreren, vergelijkt hij het met schuilgaan achter een masker. ‘De stoornis verbergt zich achter iets dat er normaal uitziet. Het is niet ongebruikelijk, dat mensen 30, 40 jaar samenleven met een psychopaat en dat niet weten. Pas na lange tijd komen ze erachter dat alles wat ze gedacht

hadden over hun relatie, niet blijkt te kloppen. Dat kan volstrekt onthutsend en verbijsterend zijn. Hun beeld van wat de mens is en wat zijn relatie inhoudt, schudt ineens op z’n grondvesten. Mensen die uit zo’n relatie komen, zeggen vaak dat ze in die tijd een extra kind hadden, dat veel aandacht eiste zonder dat de situatie ook maar enigszins verbeterde.’ Overlap Jan vervolgt: ‘Een psychopaat wordt vaak aangezien voor “een narcist”. Hoewel ziekelijk narcisme wel veel voorkomt bij dergelijke mensen, is het niet hetzelfde. Want iemand met een lichte tot matige vorm van

TCC Magazine | 25

Opleiding tot HeartMath® Therapeut In de HeartMath methode staan de thema’s lichaamsbewustzijn en emotieregulatie centraal. Door middel van biofeedback op het hartritme leren uw cliënten hoe ze omgaan met stress en hoe ze zichzelf in een meer optimale toestand kunnen brengen. In deze nieuwe opleiding leert u aan uw cliënten om meer grip te krijgen op stress en hun manier van omgaan daarmee, zodat ze gericht kunnen werken aan een gezondere leefstijl. Uit vele studies blijkt dat dit leidt tot een toegenomen welbevinden en functioneren, zowel lichamelijk als psychisch.

HeartMath Benelux biedt nu een 5-daagse opleiding tot HeartMath Therapeut. In de opleiding wordt aandacht besteed aan:

• Begeleiding van cliënten door • Inpassing van HeartMath middel van het Werken aan interventies in bestaande Veerkracht programma behandelmethodieken Het Werken aan Veerkracht programma De opleiding biedt een kennismaking biedt een evidencebased protocol om met diverse interventietechnieken. Om met behulp van een werkboek de cliënt deze interventies goed over te kunnen in 7 sessies te begeleiden. De cliënt brengen is het van belang om de geleerwordt zich bewust van zijn doelen, de technieken ook zélf veel te oefenen stressbronnen en energielekken en leert en toe te passen in het dagelijks leven. stapsgewijs de HeartMath technieken toepassen en integreren in het dagelijks leven. Huiswerkopdrachten en oefenen zijn belangrijke onderdelen.

Meer informatie vindt u op www.heartmathbenelux.com of persoonlijk via 043-3655626.

• Diagnostiek: Inzicht in het functioneren van het autonome zenuwstelsel Het computerprogramma van HeartMath brengt de hartritmevariabiliteit (HRV) in beeld, een belangrijke indicator voor het functioneren van het autonome zenuwstelsel en daarmee ook van ziekte en/of gezondheid. Dankzij de nieuwste versie van de emWave, de emWave Pro Plus, is het nu ook mogelijk om diverse functionele waarden uit de HRV te bepalen.

Benelux

PSYCHOPATHIE

In het boek Destructieve relaties op de schop geeft Jan Storms inzicht in het wezen van destructieve personen en biedt hij praktische handvatten waarmee iemand zichzelf kan beschermen tegen de verstorende invloeden die deze mensen in andermans leven teweegbrengen.

zit een collectieve dimensie aan omdat het veel mensen tegelijkertijd is overkomen. Niet alle mensen in die familie zijn dan psychopaat, maar er is wel een hogere prevalentie. Als je zoiets extreems en onnatuurlijks meemaakt als volwassene, heb je meer hulpbronnen dan een kind om het te overleven. Weliswaar met grote schade, maar zonder psychopathie te ontwikkelen. Dat wordt anders als het aan het nageslacht wordt doorgegeven. Kinderen hebben die hulpbronnen niet waardoor ze zich minder goed kunnen gaan ontwikkelen.’ Betekenisvol inzicht Jan adviseert mensen die met een psychopaat omgaan hem of haar vooral niet op diens stoornis aan te spreken. ‘Dat heeft geen enkele zin’, licht hij toe. ‘Je roept er alleen maar moeilijkheden mee op. Vaak beseft de psychopaat wel iets vaags, maar dat vertaalt zich niet naar betekenisvol inzicht. Bovendien is de kans dat iemand uit zijn stoornis komt, zeer gering, enkele gevallen daargelaten. Het is vooral voor jezelf belangrijk te weten met wie je te maken hebt. Al was het maar om jezelf adequaat te kunnen beschermen.’ ongezond narcistische trekken kan wel degelijk een geweten hebben. Er is een overlap, maar die is er ook met aantal andere persoonlijkheidsstoornissen, zoals de paranoïde, theatrale en borderline. Psychopathie kan ontstaan door zware trauma’s die iemand als jong kind oploopt. Op andere leeftijden kan dat ook gebeuren, maar met het vorderen van de leeftijd wordt de kans wel kleiner. Je kan het beschouwen als de diepste vorm van dissociatie die er is. Iemand raakt los van zijn kern. Bij jonge kinderen gaat dat gemakkelijk omdat ze nog niet gevormd zijn en bovendien kwetsbaar. Bij volwassenen is het moeilijker; dan gebeurt het vooral als bij een ongeluk de hersenen worden geraakt of in heel extreme omstandigheden. Denk bij dat laatste aan wat mensen in concentratiekampen hebben meegemaakt, dat waren heel onnatuurlijke omstandigheden waar ze aan kapot gingen. Vaak zijn die mensen zelf geen psychopaat, maar hun lijden kan op de een of andere manier bij hun kinderen zijn terechtgekomen, die het daardoor wel werden. In dit voorbeeld is het niet alleen een trauma van een individu maar van een familie. Er

Sekte Ook heeft Jan tips over hoe je de stoornis kan herkennen. ‘Als je merkt dat iemand vaak liegt en geen goede relatie heeft met de werkelijkheid, zou je je kunnen afvragen of het van toepassing is. Heb je een partner en je merkt dat deze je gaandeweg steeds

“Psychopathie kan ontstaan door zware trauma’s die iemand als jong kind oploopt.”

TCC Magazine | 27

N atuurlijke ond e r steuning voor gezonde vaten Naarmate we ouder worden vermindert de kwaliteit van het vatenstelsel en verloopt de bloedsomloop langzaam steeds minder goed. Deze veroudering van het bloedvatenstelsel vertaalt zich in de afname van de algehele vitaliteit zoals de beperking van het gezichtsvermogen, vermoeidheid en stijve spieren. Het in goede conditie houden van de bloedsomloop is daarom van belang om gezond ouder te worden. Een goed functionerend vatenstelsel zorgt ervoor dat de benen, de ogen, huid en de organen alle belangrijke voedingstoffen ontvangen, daarbij neemt ook de natuurlijke weerstand van het lichaam tegen vrije radicalen toe.

Flavonoïden zijn antioxidanten die komen uit groente en fruit. Flavonoïden worden onderverdeeld in flavonolen,

bloedvaten ‘Vasa sanguinea’ DiosVein® bevat diosmine en bevordert daamee de doorbloeding van de bloedvaten.

catechines (flavanolen), flavonen, flavanonen, anthocyanen en isoflavonen. DiosVein® met Diosmin® is een

gepatenteerd ingrediënt op basis van het flavonoïd Hesperidine dat wordt gewonnen uit de Albedo van onvolgroeide zoete sinaasappels. Meer weten over DiosVein® Kijk dan op www.nutramin.nl

wetenschap zit in onze natuur

PSYCHOPATHIE

meer isoleert van je vrienden en familie, dan heb je er mogelijk ook mee te maken. Want deze mensen zijn zelf niet loyaal, ze kennen die eigenschap niet en hebben een zeer zwakke binding met anderen. Daarentegen eisen ze wel in veel gevallen een exclusieve binding van de mensen met wie ze een relatie hebben. Je zou het kunnen vergelijken met lid worden van een sekte die mensen brainwasht en afzondert van iedereen die ze liefhebben. Psychopaten compenseren hun gebrek door een beroep te doen op hulpvaardige gewetensvolle personen die hen helpen door het leven te komen. Ze zoeken een relatie met hun tegendeel. Dat zijn vaak heel aardige mensen die anderen niet gemakkelijk in de steek laten, zeker niet iemand met problemen. Je ziet daardoor iets paradoxaals gebeuren: psychopaten maken graag gebruik van mensen die gericht zijn op een sterke zielsverbinding en die veel te geven hebben. Tegelijkertijd willen ze zo’n partner kapot maken. Ze schoffelen die voortdurend onderuit. Dat komt omdat die te groot is voor ze, dat zet hen aan tot destructie. Die persoon moet als het ware nietig worden, zó klein dat die geen gevaar meer voor ze vormt. Als je weet wat de stoornis inhoudt en die kan herkennen, voorkom je dat je jarenlang in zo’n beschadigende relatie verdwaald raakt. Handicap Overigens zijn niet alle psychopaten destructief. Het komt voor dat iemand die eraan lijdt, weinig te bieden heeft in een relatie, maar geen fysiek of psychisch geweld pleegt. Bij degenen die dat wel doen, ligt de

“Wanneer kinderen een ouder hebben die aan psychopathie lijdt, moet je het zwaartepunt van de opvoeding bij de gezonde ouder leggen.”

oorzaak vaak ook in de jeugd. In tegenstelling tot gewone kinderen, zijn kinderen die psychopathie in zich hebben, niet goed bij te sturen. Als je ze gaat disciplineren, worden ze alleen maar boos. Omdat ze niet begrepen worden, kunnen ze destructief worden. Ik zie het zo: ze worden niet behandeld op een manier die aansluit op hun handicap. Als de samenleving hier meer kennis van zou hebben, zouden deze kinderen beter geholpen worden, want dan is bekend hoe je met ze kan omgaan. Wanneer kinderen een ouder hebben die

De universiteit van Gent voerde op middelbare scholen onderzoek uit naar hoe vaak de stoornis voorkwam bij scholieren. Daaruit kwam naar voren dat 2 à 3 procent van deze groep psychopathische trekjes vertoont. Jan Storms zelf schat in dat ongeveer 5 procent van de mensen de stoornis heeft, met de kanttekening dat in sommige beroepsgroepen het percentage flink hoger is. Dat heeft de Amerikaanse organisatiepsycholoog Paul Babiak aangetoond, die onderzoek verrichtte bij de top van grote bedrijven. De prevalentie is daar 4 à 5 keer zo hoog als onder de ‘algemene’ bevolking.

aan psychopathie lijdt, moet je het zwaartepunt van de opvoeding bij de gezonde ouder leggen. Dan voorkom je in veel gevallen een verstoorde ontwikkeling of ernstige traumatisering van de kinderen. Nu gebeurt dat vaak niet. Zoals ik daarnet al zei kan de psychopathische ouder hulpverleners om de tuin leiden en zeer overtuigend zijn. Omdat de jeugdbescherming de stoornis niet herkent, denken ze dat de gezonde ouder de andere ouder zwart maakt. Ze hebben niet door dat juist die aardige ouder iemand is met een zware handicap die zijn kind vooral zal gebruiken voor de eigen behoeften.’ Interessegebied Op de vraag hoe Jan ertoe is gekomen een boek te schrijven, vertelt hij dat hij zijn ervaringen al vanaf het begin van zijn onderzoek opschreef. Zijn teksten deelde hij met een bevriende therapeut. Die maakte er fotokopieën van en gaf ze aan cliënten van wie hij dacht dat ze het nodig hadden. Omdat bleek dat de cliënten er heel erg mee geholpen waren, stelde de therapeut Jan voor om een boek te gaan schrijven, want het was duidelijk dat de behoefte aan kennis over dit onderwerp groot was. Jan aarzelde, want psychopathie was in principe precies het tegenovergestelde van zijn echte interessegebied, hogere bewustzijnstoestanden. Hoewel hij dat van tevoren niet had kunnen bedenken, bleek dat een bij uitstek geschikte ingang te zijn om studie te verrichten naar het tegendeel: psychopathie. www.zelfbescherming.org

TCC Magazine | 29

Ik beken Voordat ik de computer dichtsla, mijn e-mails nalees of mijn pizza uit de oven haal, ga ik iets aan u bekennen. Voordat mijn zoon me met zijn prietpraatverhalen uit deze openhartigheid haalt, beken ik: ‘De maandelijkse column die u te lezen krijgt, ís namelijk helemaal geen maandelijkse column.’ Het is het resultaat van een periode waarin ik in een soort verstandsverbijstering achter elkaar aan het schrijven ben gegaan. Een periode waarin ik bij gebrek aan opdrachten maar een monoloog met mezelf ben aangegaan en zo al mijn gedachten over – en ervaringen met het vak ben gaan opschrijven.

Toen ik op vierentwintig zat, daalde er een rust over me. De lezer zou in elk geval twee jaar in de veronderstelling leven dat hij hier te maken had met een heel geïnspireerde schrijfster die elke maand uit de losse pols zo’n leuke column tevoorschijn kon toveren. Voor de zekerheid heb ik er nog twaalf bijgeschreven zodat dit positieve beeld nog met een jaar verlengd kon worden. Daarnaast heb ik uiteindelijk nog twintig conceptversies geschreven, tien bijna-conceptversies en heb ik in de loop der jaren pakweg honderd van die kleine vierkante witte notitieblaadjes vol aantekeningen verzameld van situaties, uitspraken of gedrag dat ik bij anderen heb gezien. Die zijn echt voor de nood.

Die tijdsvulling werd een enorme inwendige drang.

Wilma de Haas is eigenaar van Haas & Konijn®, een bureau voor persoonlijke

Op een bepaald moment werd het zelfs zo erg dat ik hard trappend op mijn fietspedalen naar huis vloog omdat er weer eentje aankwam. Die moest er dan uit. Zo heb ik eens op een stikhete zomerdag bij dertig graden Celsius op mijn zolderkamertje een column gebaard. En zo is dat wekenlang doorgegaan. Totdat bleek dat ze publiceerbaar waren, gelezen werden en zelfs gewaardeerd. Waarop het noodlot begon toe te slaan.

en professionele ontwikkeling en auteur van

K-Therapie. www.haasenkonijn.nl

30 | TCC Magazine

De twijfel. Om te voorkomen dat mijn schrijven in een zwart gat zou belanden, ben ik nog een paar weken de verstandverbijstering gaan oproepen zodat ik in elk geval een voorraadje zou hebben voor als het voorbij was.

Laatste column Dit was de laatste column van Wilma de Haas. Dit vinden wij als redactie van TCC Magazine ontzettend jammer, maar we begrijpen ook dat verandering bij het leven hoort. De serie columns van Wilma heb je kunnen volgen vanaf de eerste editie van 2013. Mocht je meer willen (terug)lezen, dan hebben we goed nieuws! Deze columns zijn een greep uit haar boek, dus dan kun je jezelf nog eens onderdompelen in haar gedachtewereld. En er is nog meer goed nieuws. Omdat het bedrijf van Wilma 15 jaar bestaat, mogen we 15 boeken weggeven. Als redactie bedanken we Wilma voor haar verfrissende columns en we stelden haar ten afscheid en aantal vragen.

COLUMN

Waarom ben je gaan schrijven en ga je door met schrijven? Ooit ben ik gaan schrijven bij gebrek aan opdrachten. Om die tijd zo goed mogelijk te gebruiken, ben ik korte stukjes gaan schrijven over wat ik zoal in mijn werk en leven was tegenkomen. Ik moest toch wat en had ongelooflijk veel plezier in schrijven. Zo kwam van het een het ander en ontstond uiteindelijk mijn boek K-Therapie. Een tweede boek zit al in mijn hoofd. De titel ook. Ik doe maar wat. Het boek is bedoeld voor professionals die willen leren zichzelf wat minder serieus te nemen. Ik wil hun de beginselen aanreiken van mijn aangeboren domheid en het durven volgen van je eerste impuls. Dat is soms een zegen. Het brengt je in ieder geval heel ver. Wat vind jij belangrijk in je werk? Ik zei het daarnet al. Plezier. Met stip op nummer één. Zonder plezier kan ik niet leven. Zonder plezier kan ik niet functioneren. In een van mijn columns zeg ik zelfs dat ik er recht op heb. Ik zoek het vaak bewust op. De humor. Ook in gesprekken met mijn cliënten. Het helpt je te relativeren en moeilijke momenten of perioden door te komen. Zonder voor emoties zoals verdriet, angst en boosheid weg te lopen. Dat werkt niet. Die horen er nu eenmaal bij. Maar wanneer je erin slaagt daar een andere positieve emotie tegenover te plaatsen, zoals plezier, maakt het die ellende vaak wel wat dragelijker. En dat is volgens mij nou precies één van mijn hoofdtaken. De ander helpen zijn leven te leiden en te dragen. Maar niet lijdzaam. Ik heb een allergie voor slachtoffers. Welke rol hebben de veranderingen door corona op jouw werk? Het heeft maanden en maanden geduurd voordat ik een reactie kon en wilde geven op corona. Ik wist gewoon niet wat ik ervan moest denken en vond. Had veel moeite met collegae die als een kip zonder kop aanpassingen doorvoerden in aansluiting op de aanbevelingen van het RIVM of ergens een commerciële handel zagen. Nu zijn we pakweg zeven maanden verder en langzamerhand heb ik mijn visie en beleid helder. Op de allereerste plaats wil ik dat de cliënt zich te allen tijde welkom weet bij Haas & Konijn. Zich veilig en

vertrouwd voelt. Ik zal me houden aan de richtlijnen van het RIVM zónder mee te gaan in de angstcultuur waar we langzamerhand een beetje in terecht zijn gekomen. Bij mij zie je bijvoorbeeld geen plastic schermen waar ik achter ga zitten. Dan neem ik liever plaats op mijn heerlijke wiebelstoelen van Varier waarbij de afstand sowieso al 1,5 meter is. Maar wat ik ook doe, één ding is onmogelijk. Risico’s uitsluiten. Dat is dan ook de reden waarom er twee bordjes op de deur van mijn praktijk hangen. Deze ruimte is angstvrij en Deze ruimte is virusvrij. Bij binnenkomst vraag ik aan de cliënt: ‘Waar kies jij voor’. Je hebt besloten je werk anders te gaan inrichten; hoe en wat was de aanleiding? Corona met alle maatregelen van dien hebben mij in feite gedwongen om na te denken over een andere manier van werken. Blended werken. Het bieden van een mix aan digitale en persoonlijke interventies. Tot mijn grote verrassing bleek dat in de praktijk heel goed te werken en ging het niet ten koste van de kwaliteit van mijn trajecten. Ik bleek juist heel effectief en efficiënt te werken. Daarnaast vind ik het prettig dat ik op deze manier toch altijd een vorm van continuïteit kan bieden zonder dat het onpersoonlijk wordt. Welke boodschap zou je willen meegeven aan je collega’s in het werkveld en aan de wereld? Hierboven heb ik in feite al twee boodschappen verwerkt. Even los van het plezier dat je jezelf kunt gunnen in het leven en je werk, zou ik ook de boodschap willen meegeven dat risico’s bij het leven horen. Die risico’s kun je proberen te beperken. Wanneer je echter een risico wil beheersen, schiet je volgens mij in de kramp en ervaar je angst. Dat lijkt me niet zo gezond. Dus zie ik deze pandemie als de ultieme oefening in omgaan met risico’s en acceptatie dat sterven bij het leven hoort. In die zin kunnen er op mijn deur nog twee bordjes bij. Ik wil leven en Ik wil voorkomen dat ik sterf. Dat laatste lijkt me onmogelijk. Misschien is dit wel het gesprek dat de meeste mensen uit de weg gaan en is dit het thema waar we het een keer over moeten hebben met zijn allen.

Winactie!

Wil je graag een boek van Wilma winnen? Ga dan naar de Facebookpagina van TCC Magazine en like deze. Stuur vervolgens een e-mail met je gegevens naar: redactie@inspiredcommunications.nl

TCC Magazine | 31

KRACHTIGE LIEFDE SPRAY Deze spray is niet alleen een combinatie van de bloesemremedies Liefde, Komkommerkruid, Purple Flower en Divine Heart maar bevat ook de essentiële olie van de Roos, Clementine, Cacao en Vanille en de Schüssler celzouten nrs. 3,7,9,19,21. De bloesemremedies versterken de liefde voor jezelf en brengen je in contact met je diepste bron van liefde. Deze spray versterkt de kracht van het hart, maakt je blij, maakt licht, geeft vreugde en troost. Ze zorgt ervoor dat je de warmte van je hart kunt omarmen en kunt laten zien.

www.bloesemremedies.com Bloesem Remedies Nederland | Postbus 6139 | 5960 AC Horst Tel. 077-2300011 | info@bloesemremedies.com www.bloesemremedies.com | www.primaveralife.nl

Instituut voor E.E.N.

(Eclectische Energetische Natuurgeneeskunde) Leslocaties in Zaltbommel en Panheel:

Cursussen bij- en nascholingen

• Opleidingen (HBO niveau)

• Klassieke homeopathie, Introductie

• Registeropleiding E.E.N.® Therapeut

psychosociale thematherapie,

(240 ECTS), Registeropleiding

Jin Shin Jyutsu, Ankhtherapie,

Medische Basiskennis (Plato)

Dolfijnenergie, EHBO Rode Kruis,

• Registeropleiding Psychosociale basiskennis (Plato)

Enneagram. • Bij- en nascholingen Medische en Psychosociale Basiskennis.

Geaccrediteerd door: CPION, SNRO, KTNO, VIV, CAT VVET, VBAG, LVNG, NFG, BATC, VNT, MBOG, NVST Secretariaat: Instituut voor E.E.N.® Pater Jac. Schreursweg 2B | 6097 NH Panheel | Telefoon 0475-475178

DE WEEK VAN...

De coronatijd in mijn praktijk en in mijn leven Marja Tames spiritueel therapeut www.marjatames.nl

Na de lockdown van maart en april startte ik op 18 mei weer met werken. Ik had alle voorzorgsmaatregelen van diverse beroepsverenigingen gelezen en er voor mijzelf een duidelijk beeld van gemaakt van hoe te werk te gaan.

Wat ik wel zeker weet, is dat ik vrij ben om voor gedachten te kiezen. Laat ik mij in met negatieve berichten of voed ik mijzelf met positiviteit zoals mooie gesprekken en wandelingen met vriendinnen?

Ik heb een tafel die ik kan uitschuiven tot anderhalve meter, de kamer kan gelucht worden en ik ben van alle gemakken voorzien. De maatregelen werden al snel een routine.

Een van de dingen die ik mijzelf cadeau heb gedaan periode, is een melkopschuimer, zodat ik in deze tijd thuis een lekkere cappuccino kan maken, voor mijzelf en voor de ander.

Fotografie: Hugo Miedema

Maar hoe zit het nu met de innerlijke mens die mijn praktijkruimte binnenkomt? Hoe meer weken er verstrijken, hoe meer verschillende patronen ik zie bij mijn cliënten. Sommigen berusten in de coronasituatie, anderen hebben een onrust die ze niet goed kunnen plaatsen. Er is ook angst voor dat wat nog moet komen. Hoe verloopt de toekomst? Op dit soort vragen is geen antwoord. Maar hoe ga je als mens om met vragen waar geen antwoord voor handen ligt? Dan wordt er een appel gedaan op je veerkracht, je vertrouwen. Je geloof dat het goed komt. Dat alles uiteindelijk goed komt. Als therapeut is het belangrijk deze vragen ook aan mijzelf te stellen. Ze zijn persoonlijk en hoe je er mee omgaat, is afhankelijk van je eigen levensverhaal. Mijn kijk op deze periode brengt mij nog meer naar binnen in mijzelf. Wat heb ik nodig om gelukkig te zijn? Hoe doe ik dat, vertrouwen in mijzelf hebben en geloven dat het goed komt?

Door mijzelf te voeden met positiviteit kan ik die over brengen naar de ander. Mijn kwaliteit is dat ik mensen kan optillen naar een ander niveau van bewustzijn. Het lijkt in deze tijd nog waardevoller dan ooit mensen te laten voelen dat ze beschikken over een prachtige kern, een kracht waarmee ze op de aarde zijn gekomen, en dat ze die kracht mogen leren voelen. Dat zij degene zijn, die hun eigen leven zin mogen geven. Door mensen te laten ervaren waar ze zichzelf ontkrachten en te laten ervaren waar ze kracht van krijgen, worden ze opgetild. Zo kunnen weer verder en leren ze gebruik te maken van kracht en inzicht die in henzelf zitten, waardoor de buitenwereld minder kans heeft om hun innerlijke wereld te ontregelen. Door gesprekken en oefeningen kan iedereen dit ervaren. Het vraagt inzicht en bewustwording. En juist in deze tijd is de vraag hiernaar groot. Ik voel mij een dankbaar en bevoorrecht mens.

TCC Magazine | 33

ADHD

DEEL 6

DE EPIGENETICA VAN ADHD & GLUTAMAAT

ADHD behandelen

Lucas Flamend startte twintig jaar geleden een eigen praktijk als psychotherapeut. Als ADHD-ervaringsdeskundige specialiseerde hij zich gaandeweg in de ADHDproblematiek. Hij merkte dat de psychische klachten van ADHD gepaard gaan met lichamelijke klachten. Na een aantal opleidingen is hij zich meer gaan richten op de fysieke oorzaken van ADHD. Zo kwam hij uit bij de epigenetica. De epigenetica bestudeert de invloed van omgevingsfactoren zoals voeding en stress op de werking van de genen. Eind 2019 kwam zijn tweede boek uit De epigenetica van ADHD & glutamaat. In de afgelopen edities heeft hij telkens een onderwerp uitgelicht.

TCC Magazine | 35

Cursussen en opleidingen in de preventieve geneeskunde Bij het OPFG verzorgen we meerjarige opleidingen en kortere cursussen voor professionals die zich willen scholen in de preventieve geneeskunde. We bieden een vierjarige beroepsopleiding op HBO niveau tot orthomoleculair therapeut, maar ook een eenjarige opleiding tot orthomoleculair schoonheidsspecialist.Op onze site vind je ook onze losse lesdagen en de kortere cursussen. Gaan we je zien?

MEER INFORMATIE: WWW.OPFG.NL

ADHD

ADHD-symptomen zijn het gevolg van een genetisch en epigenetisch proces dat wordt getriggerd door omgevingsfactoren. Dit betekent dat het optimaliseren van de omgevingsfactoren een positief effect heeft op het in remissie brengen van de symptomen. Het behandelplan van ADHD begint met het inventariseren van de oorzakelijke verbanden. Om de epigenetische geschiedenis in kaart te brengen kan men werken met vier tijdslijnen: • aandoeningen en traumaverleden van de ouders en voorouders, • prenatale fase, • geboorte, • klachtenpatroon vanaf de geboorte tot op heden, inclusief een overzicht van de diagnoses, behandelingen, geneesmiddelen en voedingssupplementen. Om het intakeproces vlotter te laten verlopen laat ik mijn cliënten de BrainQ-checklist invullen. Deze checklist bestaat uit vragen die de resistenties van verschillende neurotransmitters en hormonen in kaart brengen, alsook de symptomen van glutamaatdominantie en het traumaverleden van de zorgvrager. Deze checklist is te raadplegen via https://brainq.nl/ checklists. De checklist omvat de volgende onderwerpen: • endorfine • dopamine • oxytocine • histamine • insuline • psychische kenmerken van glutamaatdominantie • lichamelijke kenmerken van glutamaatdominantie • traumavragenlijst voor kinderen en volwassenen. Tijdens het intakegesprek volgt in aanvulling op de checklist nog een aantal vragen. Het behandelplan is in overeenstemming met de mogelijkheden van de cliënt. De aanpak wordt onderbouwd, zodat de cliënt de chronologische volgorde en logica van het behandelplan begrijpt, wat de motivatie en therapietrouw ten goede komt. Het behandelplan houdt rekening met de individuele omstandigheden. Bijvoorbeeld een kind dat elke avond vier uur gamet heeft niet alleen een verslavingsprobleem, maar ook een slaap-, stress-, dopamine-, endorfine-, insuline- en glutamaatprobleem. In het algemeen kan men stellen dat het verminderen van stress, het verbeteren van slaap en het herstellen van de insulinegevoeligheid de eerste prioriteit heeft. Het behandelen van ADHD rust op vier basisprincipes: 1. de glutamaatstimulerende factoren verminderen, 2. de gevoeligheid van de glutamaatremmende factoren verbeteren, 3. de gevoeligheid van de dopamine-activators verbeteren, 4. de gevoeligheid van insuline verbeteren. Door het optimaliseren van deze vier routes worden de

juiste omgevingsfactoren in stelling gebracht om de ADHDsymptomen in remissie te brengen, alsook de complicaties, comorbide aandoeningen, stoornissen en andere epigenetische adaptaties die het gevolg zijn van glutamaatdominantie. Bij de analyse en de behandeling is het van belang om oorzaak en gevolg van elkaar te scheiden. Om een voorbeeld te noemen: oxidatieve stress is geen oorzaak, maar een gevolg. Net zoals slaap- en angststoornissen geen oorzaken zijn, maar het gevolg van een onderliggende dynamiek. Binnen de epigenetica spreken we niet van genezing maar eerder van remissie. Wat is het verschil? Stel, je breekt je been. De arts geneest de breuk door een gipsverband aan te brengen. Een epigenetische aandoening daarentegen is het gevolg van genen die ontregeld zijn door ongunstige omgevingsfactoren. Daarom geven therapeuten in de epigenetica het advies om ongunstige omgevingsfactoren te veranderen in gunstige omgevingsfactoren, zoals het veranderen van de levensstijl. Een ander verschil met een reguliere behandeling is de betrokkenheid van de zorgvrager. Bij een reguliere behandeling neemt de patiënt een geneesmiddel. Bij een epigenetische behandeling is de cliënt actief betrokken bij zijn herstelproces. Zoals ik in het begin al schreef, heeft iedereen een andere handleiding. Dit is niet verwonderlijk omdat het menselijk ras twaalf tot zeventien miljoen verschillende genetische afwijkingen kent. Niemand kan die allemaal in kaart brengen,

TCC Magazine | 37

laat staan behandelen. Maar we kunnen wel de belangrijke stoorzenders uitschakelen en vervolgens afstemmen op de juiste frequenties. In het laatste deel van deze serie bespreken we een aantal belangrijke interventies om ADHD aan te pakken, waaronder voeding, stressreductie, slaapverbetering en beweging.

HET VOEDINGSTAPPENPLAN Het uiteindelijke doel van het voedingstappenplan is dat je, bij wijze van spreken, high wordt van een appel. Vaak is het tegenovergestelde aan de hand en gedraagt ons beloningssysteem zich als een verwend kind; hoe meer je het geeft, hoe minder het tevreden is en des te meer het wil. Glutamaat is een belangrijke factor in dit proces. Hoe zit dat precies? Onder invloed van glutamaat worden onze smaakpapillen minder gevoelig voor suiker. Er is dan meer suiker nodig om te ervaren dat iets zoet is. Door toegevoegde suiker te elimineren ontdek je tot je eigen verbazing dat je een appel net zo lekker vindt als een donut of een chocoladereep. Voor dat zover is, zul je moeten laten zien wie de baas is, jij of je beloningssysteem. Om het beloningsysteem te laten wennen aan de verande-

“Onder invloed van glutamaat worden onze smaakpapillen minder gevoelig voor suiker. Er is dan meer suiker nodig om te ervaren dat iets zoet is.”

ringen werken we met stappen. Met iedere stap verminder je glutamaat en verbeter je de gevoeligheid van dopamine, endorfine, insuline en andere stoffen. Stap 1 In de eerste stap van het voedingsplan verminderen we exorfinen, toegevoegde suiker en snelle koolhydraten met meer dan negentig procent. Wil je de ontwenningsverschijnselen beperken, dan kun je deze voedingsmiddelen langzaam afbouwen, bijvoorbeeld over een periode van een paar weken. Bewerkte voeding wordt vervangen door verse voeding. Deze interventies zijn de eerste stap om de gevoeligheid van insuline, endorfine en dopamine te verbeteren. Hierdoor verminder je tevens glutamaat en lactaat.

38 | TCC Magazine

Stap 2 In stap 2 verbeteren we de insulinegevoeligheid verder en elimineren we de exorfinen volledig, inclusief A2-zuivel. Een uitzondering is biologische yoghurt en boter, op voorwaarde dat men er niet te veel van eet en de stoelgang normaal is. Het aantal alcoholeenheden wordt verminderd tot drie per week. Eieren verminderen tot vijf per week. Maximaal tweemaal in de week honderd gram aardappelen of volle rijst. Geen toegevoegde suiker, ook geen honing of voedingsproducten met suiker, zoals ketchup, jam of chocopasta. Geen voedingsproducten met palmolie, ook geen pindakaas. Stap 3 Het laag-glycemische-indexdieet is bedoeld om de insulinegevoeligheid verder te verbeteren voor mensen die kampen met aanhoudende insulineresistentie. Ons lichaam verwerkt koolhydraten, eiwitten en vetten uit voeding om energie aan te maken. Koolhydraten worden het snelst omgezet in het eindproduct glucose, dat vervolgens zorgt voor een toename van insuline. De koolhydraten die het snelst in glucose worden omgezet, worden ‘snelle koolhydraten’ genoemd en scoren het hoogst op de glycemische index. Om de insulinegevoeligheid te verbeteren is het belangrijk dat de insulinespiegel stabiel blijft door insulineschommelingen zo veel mogelijk te voorkomen. In de praktijk betekent dit het schrappen van de snelle koolhydraten uit het dieet. In stap 1 en 2 hebben we de meeste snelle koolhydraten al geëlimineerd. In stap 3 elimineren we eieren, glutenvrij brood, alcohol, rijst, zetmeel en aardappelen.

STRESSREDUCTIE Af en toe wat stress kan geen kwaad, het is onderdeel van ons leven en we hebben het nodig om optimaal te functioneren. De stressreactie is een onderdeel van ons overlevingsmechanisme, de stresshormonen maken ons klaar om te vechten of te vluchten. Belastende, toxische, traumatische en chronische stress ontregelen het lichaam op verschillende manieren. Traumatische stress is de meest belastende vorm van stress. Het kan het lichaam in korte tijd ontregelen, in die mate dat het epigenetische veranderingen teweegbrengt. Trauma’s veranderen de methylatie en de werking van het GAD-enzym, waardoor glutamaat onvoldoende kan worden omgezet in GABA. Trauma’s kunnen een levenslange toename van glutamaat veroorzaken en dit is een belangrijke oorzaak van CVS, fibromyalgie, MCS, PTSS en ernstige depressie. Het is tevens een van de oorzaken van ADHD. Trauma’s kunnen epigenetische adaptaties veroorzaken die erfelijk zijn. Het traumatisch geheugen van de ouders wordt dan via de genen doorgegeven aan hun kinderen.

ADHD

SLAAPKWALITEIT Slaapproblemen behoren tot een van de meest genoemde klachten bij mensen die psychostimulantia nemen. ADHD-kinderen die geen psychostimulantia gebruiken, slapen net zo goed als kinderen zonder ADHD, zowel wat betreft slaapkwaliteit als slaapkwantiteit. Dat is de conclusie van het promotieonderzoek in 2017 van Carlijn Bergwerff aan de universiteit van Leiden. Vermoedelijk heeft Bergwerff de ADHDkinderen die overmatig gamen of voor het slapen bezig zijn met sociale media niet meegerekend. Uit diverse onderzoeken blijkt dat schermverslaafde kinderen slaapproblemen hebben. Een goede slaapkwaliteit is essentieel voor de behandeling van mensen met ADHD en glutamaatproblemen. Al één nacht slecht slapen heeft een verergering van de insulineresistentieproblematiek tot gevolg. Alles wat het slaapproces verstoort, draagt bij tot slaapproblemen. Zorg voor een rustige en niet-belastende sfeer voordat je gaat slapen. Bereid je lichaam voor op de nacht, in plaats van direct om te schakelen van actie naar slaap. Het lichaam heeft een geleidelijke overgang nodig om melatonine aan te maken.

BEWEGING Beweging heeft een gunstig effect op de aanmaak van BDNF, een stofje dat samen met anandamide centraal

staat in de behandeling van ADHD. BDNF zorgt ervoor dat de ‘dopaminefabriek’ blijft draaien, het vermindert glutamaat via het activeren van GABA en het houdt het geheugen intact. Bewegen heeft een ontspannend effect en het bevordert zowel het inslaap- als het doorslaapproces. Ook vermindert het oxidatieve stress, een van de routes die de ADHD-symptomen verergeren. Vermijd echter intensief sporten en duursport.

VOEDINGSSUPPLEMENTEN De behandeling van ADHD kent verschillende invalshoeken. Deze zijn afhankelijk van factoren zoals genetische variatie, de epigenetische voorgeschiedenis van de ouders en omgevingsfactoren zoals voeding, trauma’s en stress. Aan de basis wordt ADHD veroorzaakt door een verminderde aansturing van het dopaminerg beloningsysteem en een toename van glutamaat, dat de werking van dopamine en andere stoffen afremt. De meeste comorbide aandoeningen bij ADHD worden veroorzaakt door complicaties van glutamaat. Denk hierbij aan depressie, angsten slaapstoornissen, astma, insulineresistentie en hyperhistamine. Wat is de beste strategie bij de behandeling van ADHD en glutamaat-gerelateerde aandoeningen? Belangrijk is dat eerst de basisproblematiek wordt aangepakt en vervolgens de complicaties en comorbide

TCC Magazine | 39

ADHD

“Magnesium, een allround mineraal waaraan de meeste mensen een tekort hebben.”

aandoeningen. Deze aanpak verloopt chronologisch; wat telt is de hiërarchie van de causaliteit. Dat klinkt ingewikkeld, maar dat valt wel mee. Een voorbeeld: het heeft weinig zin om oxidatieve en nitrosatieve stress te verminderen met antioxidanten als de oorzaak ervan niet wordt aangepakt, namelijk glutamaat. Nog een voorbeeld: als je de GABA-gevoeligheid wilt verhogen, zorg er dan tegelijkertijd voor dat overbodige stress –bijvoorbeeld urenlang gamen – wordt geëlimineerd. Wie cannabis blijft gebruiken, zal weinig baat hebben van de behandeling, omdat cannabis een contraproductief effect heeft. En zo zijn er nog tal van andere factoren die de behandeleffecten verminderen, zoals psychofarmaca, werkverslaving, toxische relaties, verslavingen en junkfood.

ADHD-basissuppletie Een van de aannames in de reguliere zorg – en soms ook in de natuurgeneeskunde – is dat mensen met ADHD een structureel dopaminetekort hebben. Op basis van deze aanname worden vervolgens zogenoemde ‘dopamineprecursors (voorstoffen)’ voorgeschreven, zoals L-dopa (Mucuna pruriens)

en dopaminestimulators zoals methylfenidaat. Deze A naar B-logica is de eenvoud zelve, maar verergert het aanvankelijke probleem in verband met dopaminerge overstimulatie. Vanuit de epigenetica werken we volgens een andere logica. We richten ons op het epigenetisch herstel. Hieronder een kort overzicht van de basissuppletie, de voedingssupplementen die de basisbehandeling ondersteunen: • Verminderen van glutamaat; met kaempferol of lavendelextract voor wie psychofarmaca neemt zoals antidepressiva. • Gevoeligheid en efficiëntie verhogen van endorfine, dopamine en insuline; hiermee wordt tevens de gevoeligheid van de dopaminerge aansturing verhoogd. Apigenine is hiervoor geschikt. • Gevoeligheid en efficiëntie verhogen van GABA, anandamide en BDNF met kaempferol. • Magnesium, een allround mineraal waaraan de meeste mensen een tekort hebben.

“ADHD heeft zowel een genetische als een epigenetische component, die je grotendeels kan beïnvloeden door omgevingsfactoren die je zelf in de hand hebt. Met dit boek wil ik mensen handvatten geven om de regie weer in eigen hand te nemen.” De epigenetica van ADHD & glutamaat Uitgever BrainQ Publishing ISBN 9789082922110

40 | TCC Magazine

U zoekt orthomoleculaire voedingssupplementen... Op onze website www.derooderoos.nl kunt u kiezen uit ons brede assortiment van alle gerenommeerde merken. Wij leveren orthomoleculaire voedingssupplementen op uw verzoek als gezondheidsprofessional direct aan uw cliënten.

Wij werken vanuit een modern ingericht gebouw, gericht op snel en professioneel werken.

Wij verwerken al 25 jaar uw voorschrift! Onze kernbegrippen zijn: • onafhankelijk • geen advies • vraaggestuurd • korting voor uw cliënten • kwaliteit • betrouwbaar • klantgericht • conform wetgeving

www.derooderoos.nl | 070-3010701

FILOSOFIE

Kan LEGO denken? DOOR: TJEERD VAN DE LAAR

Maandagochtend, eerste lesuur, m’n vierdeklassers druppelen binnen. Nog niet iedereen is helemaal wakker. Ik sta bij de deur. Ik: Môgguh, hallo … probeer wakker te worden Khaled, je kunt het… hou vol… Men gaat zitten en kijkt – op een enkeling na – versuft voor zich uit. Ik: Mensen, goedemorgen allemaal en welkom! Ik zie dat jullie allemaal weer helemaal klaar zijn voor een stevig potje filosofie!

eens naar de songtekst op het bord. Ik zet het bord aan en zie dat mensen de tekst beginnen te lezen. Ik: Wat is de titel van dit liedje? Er gaat een aantal handen omhoog. Leerling: ‘Make yourself’. Ik: Juist. En wat zou dat betekenen denk je… Khaled? Khaled is ondertussen wakker. Khaled: ‘Maak jezelf’’. Ik: Precies. Wie denkt er hier dat ie zichzelf kan maken?

Weinig reactie. Ik: Wie kent er de band Incubus?

Veel handen gaan omhoog. Ik wijs iemand aan die geen hand opstak.

Geen reactie.

Ik: Wie kent de band Incubus niet? Vingers graag.

De helft van de klas steekt een hand op. Ik wijs iemand aan die zijn hand niet opstak.

Ik: Jij kent ze wel, leuk! Heb je ze wel eens live zien spelen? Ik al een keer of drie!

Aangewezen leerling knippert met zijn ogen: uh, wat?

Ik: Ah, je was nog niet wakker. Probeer erbij te blijven oké? Goed, ik neem dan maar aan dat niemand de band Incubus kent. Zal wel iets zijn voor oude mensen dan, denk ik. Hoe dan ook, kijk

Ik: Jij denkt niet dat je jezelf kunt maken? Leerling: Ik weet niet goed wat er bedoeld wordt met jezelf maken. Ik: Ah, dat is wel een belangrijke vraag. Laten we die stellen aan iemand die wel een hand opstak, hmmm, Mees! Mees: Het betekent dat je jezelf kunt maken. Ik: Aha, dus jezelf maken, betekent dat jezelf kunt maken, dat helpt! Mees: Ja, gewoon… Ik: ‘Gewoon’? Als mensen ‘gewoon’ zeggen betekent dat vaak dat wat ze gaan zeggen niet zo gewoon is. Mees: Het betekent dat je zelf kan kiezen wat voor iemand je wil zijn. Dat je zelf kan bepalen wat je doet. Ik kijk naar de leerling die vroeg wat jezelf maken betekent. Ik: Help dit? Leerling: Ja.

TCC Magazine | 43

Stichting OrthoKennis, uw leverancier van orthomoleculaire kennis Een professional in de (complementaire) gezondheidszorg wil natuurlijk graag op de hoogte blijven van de laatste stand van zaken binnen het vakgebied. Stichting OrthoKennis volgt de ontwikkelingen op de voet en is een betrouwbare leverancier van orthomoleculaire kennis. Via haar clinics en cursussen voorziet OrthoKennis gezondheidsprofessionals van uitgebreide informatie. Lesprogramma 2021 bekend; 10% vroegboekkorting We zijn er in geslaagd een interessant programma voor u samen te stellen. Uiteenlopende orthomoleculaire onderwerpen zullen aan de orde komen, waarbij we rekening hebben gehouden met verschillende kennisniveaus. Zoals u van ons gewend bent, worden de clinics gegeven door gekwalificeerde professionals en is de informatie goed toepasbaar in de praktijk. Clinic/cursus Allergie: laboratoriumonderzoek en orthomoleculaire behandeling

Datum 05-02-2021

Locatie Breukelen

Neurotransmitters: theorie en praktijk Basisprincipes orthomoleculaire geneeskunde en

05-03-2021

Breukelen

ondersteuning van darm en lever Te moe: oorzaken en behandeling van langdurige vermoeidheid

16-04-2021 04-06-2021

Breukelen Breukelen

Alzheimer, dichterbij dan u denkt Het immuunsysteem: fysiologie en orthomoleculaire ondersteuning

25-06-2021 10-09-2021

Breukelen Breukelen

Auto-immuunziekten en orthomoleculaire ondersteuning ADHD, ADD en autisme: diagnostiek en orthomoleculaire ondersteuning Orthomoleculaire behandeling van post-viraal syndroom

08-10-2021 12-11-2021 26-11-2021

Breukelen Breukelen Breukelen

Meer informatie over de clinics en cursussen vindt u op www.orthokennis.nl. Hier kunt u zich tevens eenvoudig aanmelden. Wanneer u zich vĂłĂłr 1 januari 2021 aanmeldt, ontvangt u 10% vroegboekkorting. Mocht u vragen hebben dan kunt u contact opnemen via tel. +31 (0)75 640 81 80 of e-mail info@orthokennis.nl.

Gesponsord door: Uw leverancier van orthomoleculaire kennis

FILOSOFIE

Ik: Mooi. Denk jij nu ook dat we onszelf kunnen maken? Leerling: Ja. Ik: Dus jij bepaalt zelf wie je bent? Leerling: Ja, in ieder geval voor een deel. Ik: Is iedereen het daarmee eens? Vingers graag. Iedereen steekt een hand op. Iedereen is wakker. Ik: Oké, dan heb ik een opdracht voor jullie. Noem één eigenschap van jezelf waarvan je zeker weet dat die niet is aangeboren en ook niet is aangeleerd door of overgenomen van anderen uit je omgeving. Kortom, een eigenschap van jezelf die jij helemaal zelf hebt gekozen. Ik denk dat dit een lastige opdracht is, dus ik heb hem ook op het bord staan.

meer zo zeker, zoals ik een heleboel dingen niet meer zo zeker weet sinds ik me met filosofie bezig ben gaan houden. ‘Hoe weet je zeker dat je iets echt wil?’ ‘Wat is een gedachte eigenlijk?’ ‘Bestaan kleuren echt?’ Ik weet het bij nader inzien dus niet zo goed, terwijl denken, kleuren en weten wat je wil (of niet) op het eerste gezicht toch behoorlijk alledaagse verschijnselen lijken te zijn. Filosofen zijn erin getraind om met een paar snelle doelgerichte vragen de vanzelfsprekendheid van dit soort zaken te laten wankelen en dat gebeurt bij mij persoonlijk elke keer opnieuw; telkens krijg ik weer dat gevoel dat ik ook als klein kind kon hebben als ik me ’s nachts in bed afvroeg of er achter de waarneembare sterren ergens een grens is waar het heelal ophoudt … of niet.

Ik tik door naar de volgende dia van mijn powerpointpresentatie. Ik: Jullie hebben vijf minuten, je mag niet overleggen en ik wil dat je je antwoord noteert in je schrift. Na drie minuten maak ik een rondje door de klas en zie dat vrijwel niemand iets op papier krijgt. Leerling (enigszins vertwijfeld): Meneer, dit is keimoeilijk! Deze opdracht werkt. Fascinatie Het bovenstaande gesprekje tussen de leerlingen van een van mijn vierde klassen en mijzelf illustreert wat ik zelf zo fascinerend vind aan filosofische vragen, namelijk het vermogen om mensen – inclusief ikzelf – van hun sokken te blazen. Immers: natuurlijk kunnen we zelf bepalen wie we zijn en wat we doen of in ieder geval deels… tóch? Zelf weet ik dat ondertussen niet

“Wat ik zelf zo fascinerend vind aan filosofische vragen, is het vermogen om mensen – inclusief ikzelf – van hun sokken te blazen.” LEGO Kan LEGO denken? gaat over mijn drie favoriete filosofische vragen, elk van die vragen heeft een eigen hoofdstuk. Je hoeft geen filosofische voorkennis te hebben om het boek te kunnen lezen, zolang je er maar niet vies van bent om je eigen opvattingen op het spel te zetten moet het lukken. Een van de lastigste uitdagingen bij het schrijven van dit boek vond ik het zichtbaar maken van de samenhang tussen elk van de filosofische vragen die in de verschillende hoofdstukken centraal staan. Voor mij was die samenhang bij de eerste versie van het boek al kraakhelder, maar proeflezers, onder wie redacteurs van verschillende uitgeverijen, zagen dat helemaal niet zo duidelijk. In gesprek met uitgeverij Ten Have kwam ik uiteindelijk tot een goede strategie om lezers op een leuke manier de eenheid van het boek te laten ervaren: LEGO. Het LEGO-idee ontstond in de trein op weg naar de redactie van Ten Have in Utrecht en ik heb het bij aankomst onmiddellijk getest op Niels (uitgever bij

TCC Magazine | 45

Martin Appelo GZ-psycholoog

â&#x201A;Ź 55 Hechting en relaties

100% online

Hoe komt (on)veilige hechting tot stand en hoe kunnen relatieproblemen die hieruit voortvloeien worden opgelost? Leer de verschillende scripts uit de wagenmenner-metafoor toepassen in relatietherapie.

Erkend certiďŹ caat 8 NFG punten

hupper.nl

FILOSOFIE

“Tenzij we ‘gewoon’ gedachteloos willen blijven doen wat we ‘gewoon’ vinden, is het van belang om de filosoof in onszelf wakker te houden.” Ten Have) en Rick (redacteur bij Ten Have). Door de vragen die ze me begonnen te stellen en het gesprek dat ontstond, wist ik meteen dat dit idee werkt. Immers: van LEGO kun je alles bouwen toch? Álles ja? Ook iets dat kan denken en willen? En zo niet, waarom precies niet dan? Wat is er aan ons – mensen – zo bijzonder dat wij wel kunnen denken en willen en iets dat van LEGO is gemaakt, niet? Binnen enkele minuten was er nog maar heel weinig over van de opvattingen over denken en willen waar we het gesprek mee begonnen (en ook van onze ideeën over kleuren, maar daar moet je het boek voor lezen). En dat met twee ogenschijnlijk onschuldige vragen en een beetje LEGO. Gewoon? In het alledaagse leven vinden we veel dingen ‘gewoon’, zo gewoon dat we niet alleen niet meer de neiging hebben om er vragen bij te stellen, maar misschien

zelfs het vermogen zijn verloren om er vragen bij te stellen. Voor mijzelf is het eten van vlees lang één van die ‘gewone’ dingen geweest. Het was destijds mijn vriendin (ook een filosoof overigens) die me daar vragen over ging stellen en het was uiteindelijk de filosofie die me heeft geholpen om mijn besluit om geen vlees meer te eten, te onderbouwen. In die onderbouwing komen mijn eigen antwoorden op de filosofische vragen in Kan LEGO denken? samen, dus ik besloot dat het laatste hoofdstuk van het boek moest gaan over vlees eten (en mijn filosofie over boosheid, maar ook daarvoor zul je het boek moeten lezen). Doel van dat laatste hoofdstuk is overigens niet om mijn lezers ervan te overtuigen vegetariër te worden, maar om te laten zien dat het degelijk onderbouwen van de morele juistheid van zowel een vegetarisch als een carnivoor dieet heel wat filosoferen vereist en dat gaat zeker niet vanzelf. Tenzij we ‘gewoon’ gedachteloos willen blijven doen wat we ‘gewoon’ vinden, is het van belang om de filosoof in onszelf wakker te houden. Daarom beschrijf ik in mijn boek ook vier eenvoudige overlevingsregels voor filosofen waarvan ik kan garanderen dat ze werken. Ik hoop met Kan LEGO denken? in ieder geval een aantal nieuwe filosofen wakker te schudden.

Tjeerd van de Laar is docent filosofie en wetenschap op het Koning Willem II College in Tilburg en vakdidacticus filosofie aan de Universitaire Lerarenopleiding van Tilburg University. In 2007 promoveerde hij met een filosofisch proefschrift over wetenschappelijk onderzoek naar vrije wil. In 2011 verscheen het populaire boek Vrije wil, dat hij schreef samen met Sander Voerman. In oktober 2020 verscheen zijn nieuwe boek Kan LEGO denken?, een inleiding in zijn favoriete filosofische vragen.

TCC Magazine | 47

NKS

Eensgezindheid is nergens goed voor Hoe kan het zijn, dat er in een gemeenschap die zo hecht is, zoveel verdeeldheid is als het gaat over de kerk? Dit vraag ik mij, als lid van de Molukse gemeenschap al een lange tijd af. De Molukse gemeenschap is een hechte gemeenschap die alles met elkaar deelt. Het zijn over het algemeen grote families, die onderling nauwe banden hebben. Geloof is heel belangrijk in de Molukse gemeenschap. Over het algemeen zijn de Molukse mensen in Nederland protestants-christelijk. Nu zou je denken dat er één Molukse kerk bestaat. Dat is dus niet het geval. In een betrekkelijk kleine gemeenschap, zoals in Zeeland, zijn vier verschillende Molukse kerkgenootschappen. Alle vier de gemeenschappen zijn protestants-christelijk. Fundamenteel verschillen zij dus niet van elkaar, maar samenwerken of samen één kerk vormen lukt niet. Dit resulteert dan in een situatie waarin bijvoorbeeld uit één grote familie, de familieleden over vier verschillende kerken verdeeld zijn. De oorzaak voor deze splitsing in kerken is vanuit het verleden waarschijnlijk om een toen heel goede reden gebeurd. Op dit moment zijn er veel vragen vanuit de jongere generatie over de reden van deze verdeeldheid en bestaat de wens om een eenheid te vormen, zodat er één Molukse kerk gevormd kan worden. Wat zegt de bijbel eigenlijk over deze verdeeldheid? In 1 Corinthiërs 1:10 schrijft Paulus aan de gemeenschap Korinthe: “Maar broeders, in de naam van de Here Jezus Christus smeek ik u eensgezind te zijn.” “Voor eensgezindheid is het niet nodig dat iedereen precies hetzelfde denkt als alle anderen. Er is verschil tussen standpunten die tegengesteld zijn of die verdeeldheid zaaien. Een groep mensen zal het niet over elk onderwerp met elkaar eens zijn, maar ze kunnen eensgezind samenwerken wanneer ze samen weten wat werkelijk belangrijk is.” (Blz. 1656 uit Het Leven; praktische lessen uit Het Boek)

48 | TCC Magazine

Dan denk ik aan de filosoof Levinas, die uitgaat van ik en de ander, waarbij hij stelt, dat het ik pas kan bestaan in relatie tot ander, en waarbij hij zegt primair verantwoordelijk te zijn voor de ander als ander. Maar de ander is niet verantwoordelijk voor het “ik”. Ervan uitgaande dat iedereen deugt, kun je zeggen dat de verschillende kerkenraden verschillende standpunten hebben, maar wel weten wat werkelijk belangrijk is. (Het woord van God verspreiden, want dat gebeurt immers elke zondag.) En in die zin hoeft er dus niets te veranderen. Wat zou nu werkelijk belangrijk zijn in de kerk? Hoe kan hier eensgezind gewerkt worden als er zoveel verdeeldheid is? Als je het mij vraagt, gaat het vooral om het ”ik” bij de verschillende kerkenraden. Als het “ik” maar bevredigd wordt, is het goed. De ander moet maar volgen. Omdat “ik” niet goed kan met de ander, kunnen anderen ook niet met elkaar, dat bepaal “ik” voor de ander, vanuit mijn verantwoordelijkheid voor de ander. Zo zie je maar, de visie van Levinas kan net als de Bijbel op heel verschillende manieren uitgelegd worden, passend bij elke “ik”. Het mooie van verdeeldheid is, dat je door verdeeldheid kans hebt om elkaar te ontmoeten. Je kunt elkaar bevragen over elkaars standpunten. Je hebt iets om over in gesprek te gaan. Als je vooral eensgezind bent, ben je snel uitgepraat; dan weet je alles al van elkaar. Zou je dan kunnen stellen, dat het een grote kracht is van die verschillende kerken, dat ze niet met elkaar willen samenwerken en verdeeld blijven? Zo blijven ze met elkaar in gesprek en kunnen ze elkaar blijven ontmoeten.

Marjan Ririhena is systeemspecialist bij Kiek Psychologie en Psychiatrie voor Kind, Jeugd en Jongvolwassenen

DE WEEK VAN...

Judith Opstellers werkt als psychosociaal therapeut en trainer. In haar praktijk combineert ze ACT en systemisch werk. Ze richt zich op mensen die patronen willen doorbreken en begeleidt therapeuten en coaches bij hun eigen persoonlijke verdieping en intuïtieve ontwikkeling. www.opstellers.nl

Waar een wil is, is een weg. Ik werd gevraagd om column nummer twee te schrijven over werken in coronatijd. De gevolgen van de pandemie zijn onduidelijk en er is geen stip op de horizon te zetten wat betreft dit virus, zoals ‘in mei 2021 dan is het klaar’. Dus wie weet voor hoeveel columns ik nog gevraagd word. Om inspiratie op te doen stelde ik aan mijn netwerk op sociale media de volgende vraag: Hoe verhoud je je tot iets wat je niet kan overzien? Ik kreeg hartjes en duimpjes maar geen antwoorden. Als de vraag geen beweging brengt, is het misschien niet een goede vraag. In ons werk kennen we allemaal de kracht van een vraag die beweging brengt. Echter, in veel vragen zit ongemerkt een bestemming en dus geen beweging. Zelf betrap ik me nogal eens op een vraag gericht op bevestiging. Wanneer ik iets geschreven of gemaakt heb waar ik mezelf onzeker over voel, wil ik eigenlijk dat die ander zegt dat het ok is. Of ik stel de beruchte waarom-vraag, wanneer ik eigenlijk iets vind of wil. Waarom ligt dat hier nog? is eigenlijk: dit ligt in de weg, ruim het op! In de vragen die over het virus worden gesteld, hoor ik ook een ondertiteling: we willen het niet, wanneer is het klaar? Kunnen die maatregelen niet anders? Of ik heb een beter plan. In de persconferentie gisteren nog: ‘Waarom die halfbakken maatregelen en geen volledige lock-down, meneer Rutte?’ Oftewel de vraagsteller heeft twijfels en wil eigenlijk aantonen dat het niet klopt. Een op-het-matje-roep-vraag? Laat ik het wat dichter bij ons werk halen wat betreft cliënten, bijvoorbeeld met burn-outklachten. Hoe kan ik weer de oude worden? Ondertiteling: ik wil dit niet, ik ken de nieuwe situatie niet, de oude wel en doe mij die. Deze vragen geven wél veel informatie over wat de vraagsteller uit wil sluiten; in mijn geval afwijzing en in de andere gevallen onzekerheid en onduidelijkheid. Alles wat je uitsluit, komt langs de achterdeur terug binnen, zoals mijn leraar systemisch werk zei. Denk maar aan hoe Famke Louise na de uitspraak: “Ik doe niet

meer mee!” ineens toch erg meedeed. In mijn praktijk werk ik graag met de rakevragenapp van Siets Bakker. Cliënten kunnen zelf een vraag schudden op mijn telefoon. Siets kijkt net als ik graag voorbij een mening, heeft het vermogen om uit te zoomen en maakt systemische kennis praktisch toepasbaar. Een rake vraag boort een ander ‘weten’ aan dan ‘ergens iets van vinden’. Een vraag als: waar moet de toestemming vandaan komen? wanneer een cliënt maar geen keuze lijkt te kunnen maken, opent een ander perspectief. In het kort was dit Siets’ reactie op mijn startvraag: ‘’In je vraag hoe je tot iets te verhouden wat je niet kan overzien, moet je alweer iets. Hoe is het om in het ongewisse te zijn? Om je zijnskwaliteit te verhogen en volledig in orde te komen met onzekerheid en onduidelijkheid? In volledige associatie in plaats van dissociatie.” En ze noemde het woord ‘overgave’. Overgave aan wat er is. En zijn met onzekerheid en onduidelijkheid. Wat resoneert er in mij wanneer ik op deze termen afstem? Zo heb ik leren fietsen, zo heb ik mijn kinderen op de wereld gezet, zo ben ik mijn chemokuren doorgekomen, zo liet ik het gevecht los met de vader van mijn kinderen en zo ervaar ik ondernemen. Het is wat ik doe, wanneer ik werk. Wanneer ik een vrouw laat zijn met haar verdriet en onzekerheid rondom kanker. Wanneer ik een man laat zijn met het niet kunnen wennen aan zijn nieuwe baan in een leeg kantoor met thuiswerkende collega’s. Wanneer ik een therapeut, die ik coach, laat stoppen met oplossen en laat stilstaan bij hoe het is om veel te hard te werken in een gesprek. Ik blijf, wanneer ik niet weet waar het heengaat en wat de uitkomst gaat zijn. Het voelt als ontmoeten, samen en zijn waar alles al is. Want ‘waar een wil is, is een weg’ gaat om te beginnen vaak over waar je niét wil zijn en waar je bij weg wil. Je brein vlucht en vecht, controleert en vermijdt. Ik blijf, en ben met wat er is. Aansluiten en insluiten. Wat doe jij?

TCC Magazine | 49

www.nemacademy.nl 076-5219573

NFG erkende Bijscholingen: EMDR Emotioneel Lichaamswerk Haptonomie Individueel Systemisch werk Creatieve Interventies

SNRO erkende opleidingen: Psychosociale Basiskennis Opleiding Transformatie Therapeut Opleiding Transformatie Coach

NEM Academy NEM Academy Paardeweide 20 A-B, 4824ADEH Breda Michiel de Ruyterstraat 2, 4819 Breda www.nemacademy.nl www.nemacademy.nl info@newenergymovers.nl info@newenergymovers.nl

Boekrecensie

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Dagmar en Elfin

...en de leeuw die werd gepest Voor me ligt het geïllustreerde boekje Dagmar en Elfin ...en de leeuw die werd gepest. Het is geschreven door Bianca Tuerlings. De credits voor de prachtige sprookjesachtige illustraties krijgt Donna Kroese.

Dagmar en Elfin ...en de leeuw die werd gepest Bianca Tuerlings Uitgeverij Bullseye Publishing ISBN: 9789491920646 Recensie door: Anja van de Weerd

In het boekje wordt het kind meegenomen in het verhaal waarbij een jonge leeuw te maken krijgt de pesterijen van een andere leeuw uit de groep. Twee elfen die het als een taak voelen om te zorgen dat alle dieren blij en gelukkig zijn, bemoeien zich er mee. Uiteraard loopt het goed af voor alle partijen. Ik geef het ruiterlijk toe: ik heb een zwak voor sprookjesachtige verhalen. Ze kunnen zo goed bijdragen aan een gesprek met een kind, in dit geval over het onderwerp pesten. Ik maak regelmatig mee, dat een kind gewoonweg weigert om het te hebben over wat er op het schoolplein, dag in, dag uit plaatsvindt. Kom dan maar eens in gesprek…. Het fijne van dit soort magische verhalen als Dagmar en Elfin ...en de leeuw die werd gepest is dat het een achterdeurtje vormt naar de belevingswereld van een kind. Kinderen snappen spontaan waar het om draait en voelen perfect aan waar de pijn zit. Ik heb nog nooit meegemaakt dat een kind de verborgen symboliek niet zag, of geen mening of gevoel had bij dit soort sprookjes. Feilloos snapt een kind wat de leeuw voelt, en dat het best een goed idee is, als je onzeker bent, om leeuwengedrag te laten zien. En dat je daarbij iemand pijn kan doen en kwetsen is even een onvoorziene bijzaak. Aan de hand van het verhaal kun je op zoek gaan naar de rollen van iedereen (en natuurlijk van het kind zelf ) en wat er eigenlijk zou moeten gebeuren om de ontstane ellende te herstellen. Een waardevol verhaal dus, waar je als hulpverlener alle kanten mee op kan. Het boekje is bedoeld voor kinderen vanaf een jaar of 6. Achterin staat nog verdere uitleg over het thema pesten en het belang van het stimuleren van inlevingsgevoel bij kinderen. Door het stimuleren van het inzicht in de behoeftes en gevoelens van anderen kan pesten worden aangepakt en voorkomen. Als je nog even verder over ‘het hekje’ kijkt bij het avontuur van Dagmar en Elfin, zie je dat het ook nog breder in te zetten is, zoals bij de verdere ontwikkeling van het empathisch vermogen, zelfvertrouwen en het stimuleren van zelfcompassie.

Winactie

Wil je het boek Dagmar en Elfin ...en de leeuw die werd gepest winnen? Ga dan naar de Facebookpagina van de NFG, like deze en blijf op de hoogte van deze actie, andere winacties en nieuwsberichten uit het vakgebied.

TCC Magazine | 51

COLUMN

Ik schreeuw niet zo vaak meer tegen de televisie, maar afgelopen week kon ik niet anders. Het was tijdens de documentaire Volg je me nog? Filosoof en journalist Dorien Smithuijsen volgt hierin drie Instagraminfluencers. Drie vrouwen, dertigers inmiddels, met een commercieel probleem: de aantallen likes en volgers lopen terug.

Jamie Nederpel is wandelend loopbaancoach en schrijver van het boek Het is altijd het goede weer. www.werkvanuitjenatuur.nl

Een van de drie, Marlot, weet wel hoe dat komt. Ze heeft een jaar lang slechts één post per maand gedaan. “Dat was genoeg om de kosten te dekken.” Die ene maandelijkse post kostte haar wel ontzettend veel moeite, want Marlot was depressief en kampte met een persoonlijkheidsstoornis. Na lang en hard werken in therapie gaat het nu beter met haar. Ze is in verwachting van haar eerste kindje en is net verhuisd. Haar account moet natuurlijk wel weer gaan groeien. Vindt ook haar manager. Daarom houdt zij een sessie met Marlot. Met als centrale vraag: Wat ben ik? Daar zat Marlot, in haar tweede trimester, nog maar net opgekrabbeld uit haar depressie, haar nieuwe huis vol ingepakte dozen en de kinderkamer nog niet klaar. Wat ben ik? Ze staarde met een lege blik voor zich uit. Haar manager ging door. Of Marlot zich wel

realiseert dat ze ook een merk is? En waar wil ze naartoe met dat merk? En ik schreeuwde: “Ze wordt moeder, muts!” Als Marlots manager me had kunnen horen (dat ‘muts’ had ik dan uiteraard achterwege gelaten), is het nog maar de vraag of dat afdoende antwoord was geweest. Want Marlot is geld. En dat vindt Marlot zelf ook. Ze moet wel door. Geen likes, geen adverteerders, geen inkomen. Dat ze net met veel moeite heeft ontdekt dat ze zelf iemand mag zijn, telt hier niet. Het gaat alleen om wát ze is, om haar imago. In mijn communicatie-opleiding leerde ik ooit dat je imago een afspiegeling is van je identiteit. En dat je persoonlijkheid de kern is van je identiteit. Je persoonlijkheid kleurt je gedrag en je visuele en verbale communicatie en dat geeft een beeld bij de ander, een imago. Tegenwoordig is dat andersom: je imago bepaalt hoe je je gedraagt, wat je laat zien en wie je bent. De nieuwste social media-trend is ‘realness’: échte foto’s en posts van hoe het écht met je gaat, inclusief mindere dagen en mislukkingen. Dat lijkt ruimte te geven aan wie we zijn, maar in werkelijkheid is dit gewoon de nieuwste business-strategie. Realness verkoopt, dus geven we dat. Zo deelde Marlot haar depressie op Instagram. Niet omdat ze daar steun zocht, maar omdat er geld verdiend moest worden. En nu ze iets beter in haar vel zit, moet haar net ontdekte ik opnieuw van het toneel. Omdat haar ‘wat’ belangrijker is. Ik hoop dat Marlot, en met haar al die anderen die klem zitten tussen wie en wat ze zijn, op een dag de kracht vinden om alle geld-gedreven verwachtingen van zich af te schreeuwen. Want het leven is al lastig genoeg zonder dat je een wandelend merk bent.

TCC Magazine | 53

Gewrichten en bloeddoorstroming 1

Inhoud: 60 tabletten Adviesprijs: â&#x201A;Ź 30,80

Ondersteuning in behoud van gezonde gewrichten en de bloeddoorstroming 1

Minstens 60% boswelliazuren Het hoogwaardig extract van Boswellia serrata in Zibofen garandeert hiermee een dagelijkse inname van 300 mg boswelliazuren.

Zibofen is een voedingssupplement met een uitgekiende formule van interessante kruiden, ter ondersteuning in het behoud van gezonde 1 gewrichten en een normale bloed doorstroming2. 2 1

Behoud van soepele gewrichten Naast boswellia helpen ook de witte paardenkastanje, moerasspirea, zwarte aalbes en gember de gewrichten soepel te houden.

54 | TCC Magazine natural basics to support human systems

Bloed doorstroming en circulatie De witte paardenkastanje ondersteunt net als gember, moerasspirea, wilde marjolein en het driekleurig viooltje de doorstroming van het bloed.

DE ADVISEUR LEGT UIT INTERVIEW

De eigen woning in 2021 De huizenmarkt is volop in beweging. Het belastingplan 2021 brengt weer een aantal opmerkelijke veranderingen voor de eigen woning. Het is goed om daar nu vast rekening mee te houden!

De opvallendste wijzigingen zijn dat starters op de woningmarkt in de leeftijd van 18 tot 35 jaar vanaf 2021 bij het kopen van een huis geen overdrachtsbelasting meer betalen en dat het eigenwoningforfait volgend jaar daalt. Dat maakt de aankoop van een woning voor hen een stuk goedkoper. Kopers van 35 jaar of ouder die in de woning gaan wonen, betalen 2%. Beleggers gaan 8% betalen. De overheid wil met deze maatregelen starters en doorstromers meer kansen geven op de woningmarkt. Deze regeling gaat voor de komende vijf jaar gelden. Ook het eigenwoningforfait ondergaat een verandering. Voor woningen met een WOZ-waarde tussen de € 75.000 en de € 1.110.000 daalt het percentage in 2021 naar 0,5%. Nu is dat nog 0,6%.

Willem van der Kolk is adviseur bij Van der Kolk Belastingadviseurs. www.vdkb.nl

Het aftrekpercentage voor de hypotheekrenteaftrek daarentegen daalt van 46% naar 43%. Bij een inkomen hoger dan € 68.507 heeft een belastingplichtige dus minder voordeel. Let op: de aftrek wordt stapsgewijs teruggebracht tot het tarief in de eerste schijf: 37,35% Oversluiters van een hypotheek met een hoog inkomen kunnen dit dus beter dit jaar nog doen. Nu zijn de oversluitkosten en de boeterente nog tegen 46% aftrekbaar.

Belastingplichtigen zonder hypotheekschuld of met een lage hypotheekschuld, waarbij het eigenwoningforfait hoger is dan de aftrekbare kosten, hebben recht op een extra aftrekpost (zgn. Wet Hillen). Deze aftrek wordt nu in dertig jaar afgebouwd. Voor 2021 geldt dan dat nog maar 90% van het verschil tussen het forfait en de aftrekbare kosten af te trekken is. In 2020 is dat nog 93%. Hypotheken zijn tot een bepaald bedrag af te sluiten met de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Deze grens ligt voor dit jaar nog op € 310.000, maar gaat volgend jaar naar € 325.000. Huizenkopers die energiebesparende maatregelen nemen, kunnen een hogere hypotheek krijgen. Dit is in 2021 maximaal € 344.500. Er is ook goed nieuws voor huizenkopers met een studieschuld. Deze schuld gaat waarschijnlijk vanaf 2021 minder zwaar meerekenen als een hypotheek wordt aangevraagd. Leuker kunnen ze het echt niet maken!

TCC Magazine | 55

NIEUW!

Liposomale producten in poedervorm

Hoge biologische beschikbaarheid •

Natuurlijke productiemethode •

Neutrale smaak •

Lang houdbaar •

Hoeft niet gekoeld bewaard

NIEUW: Liposomale Curcumine, Glutathion en Magnesium Naast de Liposomale Vitamine C en de Liposomale Multi, voegt Epigenar nu drie nieuwe liposomale producten aan het assortiment toe: Curcumine, Glutathion en Magnesium. De liposomale producten van Epigenar zijn met LipoCellTech™ geproduceerd. De methode die hierbij gebruikt wordt bootst de natuur na. Liposomale supplementen worden tot 20x beter opgenomen dan reguliere supplementen. Epigenar maakt daarbij uitsluitend gebruik van een speciale droge vorm, die belangrijke voordelen biedt boven de gangbare vloeibare liposomale producten. Het gepatenteerde natuurlijk productieproces vindt plaats zonder toepassing van chemicaliën, hoge druk of hitte. Dit resulteert in een puur liposomaal poeder.

Neem voor een grati gratis testbuisje, productinformatie en wetenschappelijke informatie contact met ons op. TS Health Products, Harderwijk, NL | Info: 0341 - 46 21 46 | info@tshealthproducts.nl

YOGA

YOGA-EXPERT EDDIE STERN BRENGT INZICHTELIJK BOEK UIT

Als je weet waar het over gaat, beoefen je het nog bewuster DOOR RIA TEEUW

Wie nog nooit wat met yoga heeft gedaan, zal wellicht de schouders ophalen bij het zien van de verschillende houdingen. Dat sport nuttig is, geloven we allemaal wel; je ziet vaak letterlijk hoe spieren tijdens trainen aangespannen worden. Ook is het goed voor te stellen dat je met hardlopen je conditie opvijzelt, al was het maar door die keer dat je zelf naar de bus moest rennen en hevig buiten adem raakte. Bij yoga is de betekenis minder duidelijk. De diepgang daarentegen veel groter. Inmiddels is yoga behoorlijk doorgedrongen in de westerse samenleving. Niet alleen kan je ervoor terecht bij gespecialiseerde instituten, tegenwoordig hebben ook veel sportscholen goed opgeleide yoga-instructeurs in dienst. Sommigen beoefenen het regelmatig in eigen huis. Ze hebben een matje aangeschaft en soms ook nog wat andere hulpmiddelen voor specifieke yogadoeleinden. Sinds de coronacrisis zijn mensen massaal thuis aan de slag gegaan met behulp van YouTube-filmpjes.

Adem en concentratie Met recht kan je daarom concluderen dat yoga iets te bieden heeft, dat beklijft en tegemoetkomt aan een belangrijke behoefte van een breed publiek. Ging het vroeger vooral om mensen die gericht zijn op een bepaalde vorm van spiritualiteit, nu is het ook in trek bij mensen die zich daar verre van (willen) houden. Ook zij hebben ontdekt dat ze baat hebben bij de ontspanning die uit yoga-oefeningen voortvloeit. Wat het gemakkelijker maakt, is de hoeveelheid verschillende soorten yoga waaruit je kan kiezen. Dat maakt het gemakkelijk om te doen wat bij je past. Bekende zijn onder andere Hatha Yoga, waarbij de focus ligt op bepaalde delen van het lichaam via adem en concentratie. Vinyasa Yoga en Ashtanga Yoga bestaan uit dynamische en best inspannende oefeningen. Yin Yoga daarentegen is een heel rustige vorm die bindweefsel versterkt en versoepelt doordat je bepaalde lichaamsposities wat langer vasthoudt. Poweryoga maakt sterk, lenig en

bevordert de conditie. Bedenk wel dat deze omschrijvingen nogal kort door de bocht zijn, want achter elke vorm schuilt een dieperliggende filosofie. Opmerkelijk is dat het daarbij vaak om eeuwenoude wijsheid gaat, die overeen lijkt te komen met kennis over zaken die we relatief nog maar kortgeleden hebben ontdekt en die te maken hebben met het verband tussen lichaam en geest.

Neurologie Ook al heb je al profijt van yoga zonder dat je je daarin hebt verdiept, met achtergrondkennis kan je het nog bewuster beoefenen. Sterker, misschien gaat er wel een wereld voor je open. Een uitstekende manier daarvoor is het boek lezen van Eddie Stern Hoe yoga werkt, de transformerende kracht van yoga. Stern is een Amerikaans yogadocent die bekend staat om zijn uitgebreide kennis van Ashtanga Yoga en die yoga en Sanskriet bestudeert. In zijn boek beschrijft hij hoe de bewegingsleer werkt, wat die voor je doet en verklaart hij de Sanskriettermen. EĂŠn hoofdstuk heeft hij helemaal gewijd aan het zenuwstelsel. Niet alleen bespreekt hij de invloed die yoga daarop heeft, je medische basiskennis op het gebied van neurologie krijgt meteen een opfrisser.

Stabiliseren Samengevat stelt Stern dat we met yoga beoefenen aandacht geven aan ons lichaam, onze ademhaling en onze geest. Met andere woorden: de houdingen stabiliseren het lichaam, de ademhaling stabiliseert het zenuwstelsel en

TCC Magazine | 57

Vegan Omega-3 Algenolie Nu ook in vloeibare 30ml druppel-variant Vegan Algenolie is een 100% Omega-3 supplement van duurzaam gekweekte algen. Het is een duurzaam vegan alternatief voor Visolie supplementen. Het fermentatieproces van de algen vindt plaats in een gesloten zuivere omgeving. Mattisson Omega-3 Algenolie is zowel beschikbaar in vegetarische capsules als ook in een 30ml druppelaar. De druppelaar is eenvoudig doseerbaar en de Algenolie heeft een aangename limoen-smaak.

universalhealthstyle

DHA 210 mg & EPA 70 mg 60 en 120 v. capsules

DHA 260 mg 60 en 120 v. capsules

100% Vegan Omega-3 Algenolie

DHA 150 mg & EPA 75 mg 60, 120 en 180 v. capsules

DHA 262 mg druppelaar 30 ml

Nu ook in vloeibare 30ml druppel-variant

Duurzaam gekweekt in zuivere gesloten omgeving mattisson.eu

YOGA

door onze aandacht te focussen stabiliseren we onze geest. Het gaat voor een belangrijk deel over samenbrengen en op elkaar afstemmen van onze ingebouwde lichaamsritmen zoals de hartslag, het knipperen met de ogen en de ademhaling. Dat is zinvol omdat we iedere dag te maken hebben met gebeurtenissen die ons op de een of andere manier uit balans brengen. Overmatige stress is een beruchte verstoorder van lichaam en geest.

Doorbloeding Als je met je lichaam werkt, beïnvloed je je organen, emoties, gedachtepatronen en temperament, zaken die verband houden met elkaar. Yoga biedt de mogelijkheid dat op heel bewuste manier te doen. Een van de aspecten is reiniging, wat Stern vergelijkt met een vuile spons uitwringen. Je houdt die onder de kraan en na het wringen is het water dat uit de spons komt helemaal schoon. Yogahoudingen wringen als het ware de stress en stijfheid uit het lichaam, maar tegelijkertijd reinig je daarmee ook je geest. De doorbloeding verbetert omdat de ademhaling gekoppeld wordt aan beweging. Daardoor ontstaat warmte in het lichaam en openen de aderen en de kleine bloedvaten. Dat stimuleert de gezondheid. Onderzoek heeft uitgewezen dat regelmatig yoga beoefenen goed is voor de bloeddruk en onder andere angsten en depressies kan verminderen.

Neusgat Omdat yoga rechtstreeks effect heeft op gedachten en emoties, kan het op spiritueel gebied ook veel doen, in elk geval voor wie daarvoor openstaat. Volgens Stern lijkt het erop dat yogi’s het verband tussen fysiologische principes kenden en die gebruikten om zich spiritueel te ontwikkelen. Door je minder te vereenzelvigen met je denken, kom je in contact met diepere aspecten van jezelf. Op bewuste manier ademen is een belangrijk middel om dat te bereiken. Een voorbeeld is de wisselende-neusgat-ademhaling. Die doe je door met één neusgat tegelijk adem te halen, de andere druk je dicht met een vinger. Je wisselt beide neusgaten met elkaar af. Zo krijg je toegang tot de functies van je hersenhelften afzonderlijk en breng je ze met elkaar in evenwicht. Volgens oude yogateksten gaat het om de zon- en de maanenergie die met elkaar in balans komen. Vertaald naar het fysieke niveau gaat het om twee takken van het autonome zenuwstelsel: het actieve potentieel van het sympathische zenuwstelsel en het ontspannende potentieel van het parasympathische. Daarom kunnen ademhalingsoefeningen je zowel energie geven als tot rust brengen.

Heft Een van de redenen dat mensen yoga met ontspanning en stressvermindering associëren, is dat yoga het parasympathische zenuwstelsel versterkt of hoger afstelt en het sympathische zenuwstelsel vertraagt of lager afstelt waardoor de stressrespons wordt bijgesteld. Vandaar dat, als we onze aandacht op de ademhaling richten en die bewust vertragen, we het gevoel kunnen krijgen dat we het heft van ons leven weer in handen krijgen. De trage, ritmische bewegingen van de ademhaling stimuleert de nervus vagus in de darmen, het middenrif en de longen waardoor innerlijke rust, een gevoel van veiligheid en tevredenheid ontstaan.

Spiergeheugen Mocht je denken dat je niet lenig genoeg voor yoga bent of niet geschikt omdat je moeite hebt met de houdingen, dan heb je het mis. Yoga is werkelijk geschikt voor iedereen, gewoon volhouden. Als mens beschikken we namelijk over spiergeheugen, een vermogen dat ervoor zorgt dat lichaamshoudingen gemakkelijker worden als je ze herhaalt, zelfs als ze heel moeilijk zijn.

De meeste vormen van yoga bevatten de ‘zonnegroet’, een soort warming-up die bestaat uit een serie asana’s (houdingen) die je langzaam of intensief achter elkaar uitvoert en herhaalt terwijl je bij elke beweging bewust in- en uitademt. Een uitstekende manier om je lijf te activeren en flexibel te maken. Het is ook gunstig voor onder andere hormoonhuishouding, bloedcirculatie en immuunsysteem. Daarnaast ontspant het lichaam en geest.

TCC Magazine | 59

VOORLICHTING

Vitamine C en corona risicoloos doen is beter dan niets doen Het is zover. De ziekenhuizen druppelen weer vol, verplegers zien de burn-outverschijnselen wederom naderen en voor niet-coronagerelateerde zorg verwijzen we je door naar 2021. De tweede golf: een gevreesde gast, maar met doorlopende uitnodiging. Is vitamine C de uitsmijter die we nodig hebben om ons feestje te redden? Vitamine C is dé vitamine voor een sterk immuunsysteem. Geen verbaasde blikken na die bewering. Maar of we de kracht van de weerstandsvitamine één op één kunnen vertalen naar coronabestrijding is natuurlijk de vraag. Onderzoekers van het Peter Doherty Insitute for Infection and Immunity hebben een poging gewaagd. Ze onderzochten in hoeverre het menselijk immuunsysteem het coronavirus kan bestrijden. De studie toont aan dat een immuunrespons tussen verschillende celtypen vaker leidt tot een klinisch herstel6. En we weten dat vitamine C een positief effect kan hebben op onze immuunrespons4,5. Verbetert virusverloop We hebben goed nieuws. Uit onderzoek blijkt namelijk dat vitamine C in doseringen van minimaal 3000 mg de negatieve omstandigheden van virussen aanzienlijk kan reduceren7. Voornamelijk een verzwakking van ontstekingen en een herstelde orgaanfunctie zouden fundering zijn voor een minder heftig ziekteverloop7. Specifieker, vitamine C-suppletie in doseringen vanaf 3000 mg kunnen ademhalingsinfecties voorkomen en behandelen2. De antioxidant zou zelfs mortaliteitscijfers als gevolg van een virusinfectie verlagen7. Vitamine C als coronabehandeling Op 11 februari 2020 -wat lijkt het lang geleden- publiceerde het Zhongnan ziekenhuis in Wuhan een rapport over het mogelijke effect van vitamine C voor de behandeling van corona. De auteur stelt onder andere dat vitamine C ontstekingsreacties en verkoudheden kan verminderen. Daarbij kaart hij aan dat een vitamine C-tekort direct verband houdt met een verhoogd risico op influenza-infecties. Ook de ernst van de infecties zou toenemen bij een vitamine C-tekort. Naar aanleiding van deze voorzichtig onderbouwde hypotheses startte het Zhongnan ziekenhuis met intraveneuze toediening van hoge doseringen vitamine C. Uit

praktijkervaring blijkt dat het de omstandigheden van patiënten met ernstige acute ademhalingsproblemen als gevolg van het coronavirus (SARI) kan verbeteren1,3,8. Ook Shanghai volgde op 3 maart; de stad hanteert de officiële aanbeveling patiënten met COVID-19 dagelijks meermaals te behandelen met minimaal 3000 mg vitamine C. Naar aanleiding van positieve resultaten in zowel Wuhan als Shanghai verspreidde de behandeling zich ook naar de VS en Europa. De New Yorkse dr. Andrew Weber dient zijn patiënten op de intensive care bijvoorbeeld dagelijks drie tot vier keer 1500 mg intraveneuze vitamine C toe. ‘Patiënten die dagelijks werden behandeld met megadoseringen vitamine C, vertonen significant betere resultaten dan patiënten die geen vitamine C toegediend kregen’, aldus Weber. Vitamine C als bestrijdingsmiddel van corona lijkt dus geopperd. Desondanks moeten we bovenstaande alinea’s in perspectief plaatsen. Corona is nieuw, en zelfs zo nieuw dat er nauwelijks afgeronde onderzoeken zijn met COVID-19 en vitamine C als hoofdonderwerp. Nu lijken de resultaten van de weerstandsvitamine in relatie tot aanverwante virussen hoopvol en de praktijkervaringen van behandelende artsen sluiten hier naadloos op aan. Desalniettemin mogen we nog niet spreken over wetenschappelijke consensus. Vitamine C suppleren of niet? Vitamine C helpt dus tegen corona, althans in die richting wijzen de lopende onderzoeken en intensivistenobservaties. Waar we bovendien wel al verschillende decennia wetenschappelijke consensus over hebben is dat vitamine C het immuunsysteem versterkt. En onze immuniteit is het voornaamste werkingsmechanisme dat virussen op afstand houdt. Bovendien is het advies rondom vitamine C van de EFSA (European Food Safety Authority): ‘Vitamine C in de vorm van ascorbinezuur wordt als veilig beschouwd en wordt met een dosering tot 2000 mg goed verdragen. Hogere doseringen kunnen maag-/darmklachten veroorzaken zoals misselijkheid, gasvorming, buikkramp of diarree. Bij vitamine C als ascorbaat kunnen hogere doseringen goed verdragen worden. De EFSA (European Food Safety Authority) constateert dat vitamine C een lage acute toxiciteit heeft. Daarom hebben ze geen veilige bovengrens van inname voor vitamine C bepaald (The EFSA Journal (2004) 59, 1-21).’ De EFSA stelt dus dat vitamine C veilig is in gebruik, ook in hoge doseringen. Voor het beteugelen van de immuniteit beschadigende wintermaanden kan een extra vitamine C tablet of poeder dus absoluut geen kwaad. Zeker niet met een maatschappij ontwrichtende sluipmoordenaar in het land, die bovendien goed gedijd in de koude maanden. Referenties zijn op te vragen bij de redactie.

TCC Magazine | 61

KENMERKEN

van een effectief Q10-preparaat

Wetenschappelijk gedocumenteerd effect Een goedkoop Q10-preparaat kan toch duur blijken te zijn als het geen effect heeft. Dan hebt u uw geld verspild. Als de effectiviteit ervan echter gedocumenteerd is met onderzoek dat in een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift werd gepubliceerd, dan weet u zeker dat u een veilig en effectief product hebt.

Metingen van de opname na innemen van het product

De actieve stof van een Q10-product moet na inname door het lichaam worden opgenomen om werkzaam te zijn. Er moet daarom documentatie aanwezig zijn die de concentratie Q10 in het bloed voor en na inname van het product laat zien. Opneembaarheid (%) vergeleken met die van Bio-Quinon Q10

100%

(mg/liter) × uren (%)

66%

1 Bio-Quinon Q10

60%

58%

3 andere Q10 producten

Het zelf Q10 aanmaken, maar onderzoek Q10lichaam is eenkan natuurlijke energiebron die laat zien dat de lichaamseigen productie al afneemt door iedereen kan worden gebruikt. na het 20e levensjaar.

Studies laten echter zien dat ouderen, intensieve sporters en hartpatiënten baat kunnen hebben bij een hogere dosis van de voedingsstof dan gemiddeld.

Vrij van onwerkzame Q10-kristallen

Veel Q10-preparaten bevatten onoplosbare en niet opneembare Q10-kristallen in olie. Zulke kristallen kunnen alleen oplossen wanneer ze blootgesteld worden aan temperaturen ver boven onze lichaamstemperatuur. Pharma Nord heeft een patent op een methode die de kristallen in “sneeuwvlokken” verandert die snel bij lichaamstemperatuur in de maag oplossen. Dat garandeert een effectieve opname in het lichaam.

Dezelfde kwaliteit als medicijnen Voedingssupplementen worden gefabriceerd volgens de richtlijnen voor voedsel. Anders dan medicijnen, hoeven supplementen hun effectiviteit niet aan te tonen. Maar als een Q10-preparaat wordt vervaardigd naar farmaceutische maatstaven, dan worden de grondstoffen en het productieproces streng gecontroleerd. Alles moet gedocumenteerd worden, net als bij medicijnen.

Q10 grondstof van medische kwaliteit

Om Q10-preparaten naar de eisen van medicijnproductie te kunnen maken, is een Q10-grondstof van medische kwaliteit vereist. Dat garandeert dat de verwerkte stof van hoge en gelijkblijvende kwaliteit is en geen onzuiverheden bevat.

Bio-Quinon Q10 Gold van Pharma Nord is een verantwoorde keuze. Het preparaat is in meer dan 100 wetenschappelijke studies gebruikt, waarvan 25 dubbelblind en placebo-gecontroleerd werden uitgevoerd.

Abonneer u op onze nieuwsbrief en bekijk al onze producten op www.pharmanord.nl. Meer weten? Bel ons op 035-5430991 of email naar info@pharmanord.nl

www.pharmanord.nl

NL_Q10_Ad_TCC_210x297_0120

Het bevat gepatenteerde Q10 “sneeuwvlokken”, die het lichaam snel opneemt. De hele productie vindt plaats in Pharma Nords farmaceutische fabriek en wordt gecontroleerd door de Deense voedsel- en geneesmiddel-autoriteiten.

Boekrecensie

In iedere editie bespreken we vakgerelateerde boeken; van net uitgekomen boeken tot klassiekers die in iedere boekenkast horen te staan.

Van klacht naar kans Lichamelijke ongemakken, sombere stemmingen, het zijn signalen die we van ons lichaam ontvangen als we tegen onze natuur ingaan. Je kan ze zien als lastig, pijnlijk of onverdraaglijk, maar je kan ze ook leren interpreteren. Dan dienen ze als belangrijke wegwijzers die je terugvoeren naar wie jij in essentie bent. Galavazi is erin geslaagd om het onderwerp op verschillende manieren te benaderen, waarbij duidelijk wordt dat hij alle creativiteit uit de kast heeft getrokken om zijn boodschap duidelijk te maken. Met als doel dat de lezer niet alleen helemaal begrijpt wat de oorzaak van zijn of haar probleem is, maar ook nieuwe inzichten verwerft om op een andere manier met ongemakken om te gaan dan tot nog toe de (onbewuste) gewoonte was. Natuurlijk is hij niet de eerste die een dergelijk boek schrijft. Schrijvers als Deepak Chopra, Louise Hay en Roy Martina gingen hem al jaren geleden voor. Maar Galavazi heeft zeker wat toe te voegen.

Van klacht naar kans Verbeter je leven door naar je lijf te luisteren door Juriaan Galavazi Uitgeverij Kosmos ISBN 9789021574219 Recensie door: Ria Teeuw

Het boek bestaat uit drie delen met uiteenzettingen per onderwerp, praktijkvoorbeelden, oefeningen en samenvattingen. In het eerste deel behandelt hij de wijsheid van het lichaam, waarbij hij stelt dat dat misschien wel slimmer is dan het hoofd. Daarbij duidt hij op het vermogen van het lijf om voor je op de rem te trappen met behulp van een lichamelijke klacht. Meestal zien we die als negatief, maar in principe is het een vernuftig beschermingsmechanisme. Zo stelt Galavazi dat fysieke en mentale pijn niet tégen ons zijn, maar juist vóór ons. In het tweede deel: Hoe is de relatie tussen jou en jezelf?, maakt hij de lezer bewust van onder andere de invloed die je gedachten hebben op hoe je je voelt en dat je daar grote invloed op hebt. Dan gaat het niet alleen om je gemoedstoestand, maar ook om de gevolgen daarvan. Als je jezelf bijvoorbeeld steeds voorhoudt dat je veel te verliezen hebt als je een stap zet naar waarnaar je verlangt, dan is de kans groot dat je die stap ook echt niet gaat zetten. ‘Gedachten gaan altijd vooraf aan een gevoel’, zo stelt hij, wat hij overzichtelijk samenbrengt in het schema: gebeurtenis, gedachten, gevoelens, gedrag en gevolg. In het laatste deel: Je lijf als perfecte thermometer, gaat hij nog wat dieper in op het voorgaande door op gevoelens en hun betekenis in te zoomen. Hij verklaart waarom mensen toch blijven doen wat niet goed voor ze is, ook al zijn ze zich bewust van de signalen die hun lichaam hun geeft. Een lekker leesbaar zelfhulpboek met een uitstekend slotakkoord. In het slotwoord deelt hij namelijk een aantal uitspraken die hem ‘tot op de dag van vandaag helpen om leiderschap te houden over mijn eigen leven’. Alleen al als je deze leest, goed tot je laat doordringen en begrijpt, heb je voldoende wijsheden beschikbaar om je leven naar een hoger plan te tillen en daar zelf de regie over te voeren. Nu nog toepassen.

TCC Magazine | 63

Perspectief voor vroegkinderlijke traumatisering (VCT) DOOR: SYPKE VISSER

Wat is vroegkinderlijke traumatisering? Vroegkinderlijke traumatisering is de overkoepelende term die aangeeft dat er bij een kind in zijn jeugd ernstige gebeurtenissen (trauma’s) plaatsvonden. Hierdoor ontstaan er tijdens de ontwikkeling naar volwassene vooral hechtingsproblemen. Dit heeft een chronisch ontregelend effect op de emoties. Is er verschil met andere vormen van traumatisering? Trauma’s worden onderscheiden in drie types: onpersoonlijk, interpersoonlijk of met hechtingsfiguren, waarbij de impact telkens groter is voor de persoon. Vroegkinderlijke traumatisering behoort tot type 3 trauma. Aan welke gebeurtenissen denk je bij vroegkinderlijke traumatisering? • emotionele verwaarlozing • verlies van ouders • adoptie • tweedegeneratieproblematiek als die zich uit in ontoegankelijkheid of onberekenbaarheid van de ouder • ziekenhuisopnames als kind op jonge leeftijd • psychiatrische ziekte en/of verslaving van de ouders met daarbij horende ontregeling en rolomkering • getuige zijn van mishandeling of geweld • zelf als kind slachtoffer zijn van fysieke of emotionele mishandeling en/of verwaarlozing en/of seksueel misbruik Hoe weet je of dit speelt? Om vlot een globaal inzicht te krijgen of vroegkinderlijke traumatisering aanwezig is en in welke mate, gebruik je de ACE-scorelijst, zie: https://www.praktijksypkevisser. nl/kopp-kindproblematiek/. Deze lijst kwam tot stand na grootschalig internationaal onderzoek, the Adverse Childhood Experience Study (ACE Study). Dit onderzoek geeft de relatie weer tussen negatieve ervaringen in de kindertijd en psychische, lichamelijke en sociale problemen op volwassen leeftijd.

64 | TCC Magazine

Wat zijn de effecten voor volwassenen met vroegkinderlijk trauma? Kinderen met een chronisch gemis aan geborgenheid en veiligheid in hun jeugd, kampen als volwassenen met een verstoring in de regulatie van hun emoties. De systemen voor gehechtheid en sociale betrokkenheid raken aangetast. Doordat er onvoldoende opvang en troost is om als kind weer tot rust te komen en te ontspannen, blijft het systeem van het kind signalen afgeven die te maken hebben met zijn ervaring van onveiligheid. Er vindt geen reset plaats. Verder heeft hij een verminderd vermogen voor het integreren van linker- en rechterhersenhelft en voor het verwerken van nieuwe informatie. Het kind kan die ervaringen nog niet begrijpen en reageert onbewust en reflexmatig. Deze neurologische reactie - ook wel neuroceptie genoemd – (in tegenstelling tot perceptie die wel bewust is) geeft blijvende effecten in de psychofysiologische groei. Zo ontstaan structurele effecten, die als traumasporen het (be)leven blijven beïnvloeden. Vergelijk het maar met een gebouw of een brug, waarvoor tijdens de fundering onvoldoende hechtend materiaal is gebruikt. Daardoor is de belastbaarheid geringer wat uiteindelijk problemen geeft in de draagkracht. In het slechtste geval, stort hij in. Als het kind jonger is, zijn de effecten van traumatisering fundamenteel en heeft dit consequenties voor zijn ontwikkeling. Vaak zijn er uiterlijk geen opvallende problemen doordat het kind zich adequaat aanpast. Dit aanpassingsvermogen zie je terug in een opdeling (dissociatie) van zijn bewustzijn. Dissociatie is de sleutel voor het begrijpen van traumatisering. Om te kunnen omgaan met de te heftige werkelijkheid, ontstaat er in het bewustzijn een overlevingsdeel. Dat past zich creatief aan en wordt als norm(aal) ervaren, deze informatie wordt als ‘veilig’ opgeslagen. Dit wordt ook wel Ogenschijnlijk Normaal Persoondeel (ONP) genoemd. Anderzijds ontstaat er een ervaringsdeel met een inhoud die te heftig is om als kind te kunnen bevatten. Dat wordt aangeduid als Emotioneel Persoonsdeel (EP) of het ‘deel dat nog leeft in traumatijd’.

TPNET

hoog oplopen, kunnen mensen echter uit hun WoT raken. Dat uit zich op twee manieren: iemand komt in een overactieve staat (vechten-vluchten) terecht of juist in een passieve staat (bevriezen). De WoT is kleiner bij mensen die last hebben van een trauma. Hierdoor raken zij sneller uit balans.

Wanneer de traumatisering ernstig en/of duurzaam is geweest, zal de mate van aanpassing en opdeling zich navenant uitbreiden. In het dagelijks leven kunnen allerlei fysieke en mentale handelingen interne traumatische ervaringen triggeren en is de volwassene dan vaak bang voor wat er in hem omgaat. De angst voor de traumatische herinnering, vormt de kernfobie. Ook handelingen die dat gevoel enigszins activeren, vermijdt hij. Zo kunnen er veel traumagerelateerde fobieën ontstaan, vergelijkbaar met concentrische cirkels bij een steen in de vijver. Hoe uit zich dat in de praktijk? Wat je als kind meemaakt, blijf je in je lichaam meedragen, ook als volwassene. Mensen met vroegkinderlijke verwaarlozing en trauma, leven in hun lichaam als in een mijnenveld. Als er plotseling iets wordt getriggerd, kan dat tot een heftige innerlijke reactie leiden. Die triggers kunnen ogenschijnlijk klein zijn, zoals geur, geluid, woord of mimiek. Plotseling ontstaat er een heftige emotionele reactie. Vaak wordt die heftige emotionele reactie niet (meteen) geuit, maar is er innerlijk strijd. Hierdoor vormt het kunnen afronden van mentale en/of fysieke handelingen vaak een probleem. Vooral als dit onbewust gebeurt, kan dit tot verstoring van de waarneming leiden en tot problemen in relatie tot zichzelf, tot anderen en tot de omgeving. Er ontstaat een gealarmeerde innerlijke toestand van hyper- dan wel hypo- arousal. Met de Window-of Tolerance, zie hierna, licht ik dit toe.

Wat is nodig en op welke manier? Globaal gezegd: bij volwassenen met VCT is verbetering nodig van hun systeem van gehechtheid en sociale betrokkenheid; zij moeten hiervoor nieuwe patronen aanleren. Als algemene regel geldt, dat iedere extreme reactie een gepolariseerd tegendeel heeft. En dat alle delen een positieve functie hebben, ook als ze op disfunctionele manieren handelen of reageren. Getraumatiseerde mensen hebben meestal begeleiding nodig om dit te leren begrijpen en te ervaren. Omdat het bij vroegkinderlijke traumatisering om diepliggende structurele problematiek gaat die een complexe invloed heeft op de persoonlijke ontwikkeling, is het belangrijk de begeleiding zorgvuldig en voorzichtig te doen om hertraumatisering te voorkomen. De therapie begint met het versterken van de draagkracht en stabiliteit van het gevoel, zodat er genoeg ‘droge plekken zijn’ van waaruit het innerlijk moeras wordt ‘drooggelegd’. Eerst moet er een gezonde basis van zelfzorg en zelfliefde zijn. Hierbij is het zogenoemde 3-fasenmodel zeer passend. Het gaat om een intensief proces waarbij de therapeutische relatie een hulpmiddel is en de vorm heeft van een samenwerkingsrelatie tussen de therapeut en de cliënt als co-therapeut. Sypke Visser is psychosociaal therapeut, gespecialiseerd in VCT, met een praktijk in Groningen en Smilde www.praktijksypkevisser.nl T: 06-50603407

Transpersoonlijk.net, netwerk voor zorgprofessionals Transpersoonlijk.net (TPnet) is hét netwerk voor de coach, counselor & therapeut Meer informatie over het lidmaatschap: transpersoonlijk.net/info-lidmaatschap/

Window of Tolerance (WoT) Iemand die lekker in zijn vel zit, voldoende energie heeft, opgewekt en ontspannen is, zit in zijn WoT (Siegel, 1999), het optimale spanningsgebied. Zolang iemand zich in de WoT bevindt, kunnen emoties en indrukken verwerkt worden en krijgen ze een plek. Wanneer spanningen te

TCC Magazine | 65

Midden Engweg 43 - 3882 TS Putten - 0341 743993 info@cellcareacademy.nl - www.cellcareacademy.nl

Opleidingsprogramma 2021 Met bijzondere aandacht voor:

t/m juni

PNEI - Basismodules 5 modules van ieder 2 dagen PNEI (Psycho-Neuro-Endocrino-Immunologie) is een stroming binnen de gezondheidswetenschappen die relaties onderzoekt en verbanden legt tussen de psyche, het zenuwstelsel, het immuunsysteem en de hormonen in relatie tot gezondheid en ziekte. Alle modules omvatten klinische en biochemische diagnostiek, interpretaties en praktische toepassingen. PNEI 1. Basics van Gezondheidswetenschap Patroonherkenning van mechanismen die leiden tot het ontstaan van gezondheidsklachten is de kern van de CellCare Methode. Het fundament van onze praktische benadering is verankerd in de principes van gezondheidswetenschap.

Wist je al dat een groot aantal van onze opleidingen ook online te volgen is?

Masterclass Neurotransmitters (3 dagen) Deze 3-daagse Masterclass staat geheel in het teken van de vier primaire neurotransmitters Dopamine, Acetylcholine, GABA en Serotonine. Neurotransmitters spelen een belangrijke rol bij de interne communicatie tussen de zenuwcellen in de hersenen en darmen en de rest van het lichaam.

Masterclass Nutrigenomics (3 dagen) Tijdens deze 3-daagse Masterclass word je opgeleid om de volledige genetische interpretaties uit het Genecoach DNA-rapport te koppelen aan het klachtenbeeld van de cliënt, verder uit te werken en te vertalen naar epigenetische herstelprogramma's.

Scholingsagenda 2021 t/m juni

PNEI 2. De Gut-Brain-Immune as De darm, het immuunsysteem en de hersenen staan voortdurend met elkaar in verbinding. Een verstoring binnen dit systeem herkennen en adequaat behandelen is essentieel binnen leefstijlgeneeskunde.

PNEI 1. Basics van Gezondheidswetenschappen * 7, 8 januari 2021 vanaf € 250,-

PNEI 3. Methylatie en Genexpressie De invloed herkennen van methylatie op het ontstaan van klachten is een must voor iedere zorgprofessional. Deze module leert je alles over nature en nurture en hoe specifieke genen kunnen worden vertaald naar effectieve behandelstrategieën.

Masterclass Neurotransmitters 28, 29 januari 2021 & 4 maart 2021 vanaf € 375,-

PNEI 4. De Hormoonassen Neuro-Endocriene communicatie via de 3 grote hormonale assen: HPA (bijnier-as), HPT (schildklieras) en HPG (gonaden-as). Fysiologie en pathofysiologie herkennen is de kern van deze module. PNEI 5. Adaptieleer en Prestatieverbetering Het verbeteren van prestatie- en herstelvermogen van sporters en/of mensen die beroepsmatig zware fysieke inspanningen leveren, wordt in deze module verbonden aan de principes van homeostase en allostase. Met voorbeelden van zeer effectieve en interessante strategieën in de professionele sportwereld.

HGA 2. Ontwikkelingsstoornissen 14, 15 januari 2021 vanaf € 270,PNEI 5. Adaptieleer en Prestatieverbetering * 21, 22 januari 2021 vanaf € 250,-

Speciaal voor TCC magazine lezers

5% korting op de PNEI modules in 2021. Gebruik kortingscode: TCCpnei21

PNEI 2. De Gut-Brain-Immune as * 4, 5 februari 2021 vanaf € 250,Praktijkdag Nutrigenomics Advanced 11 februari 2021 € 145,PNEI 3. Methylatie en Genexpressie * 11, 12 maart 2021 vanaf € 250,Masterclass Nutrigenomics 18, 19 maart 2021 & 22 april 2021 vanaf 375,Biochemie & Spiritualiteit 25, 26 maart 2021 € 290,PNEI 4. De Hormoonassen * 15, 16 april 2021 vanaf € 250,Van Labonderzoek naar Therapieplan 20, 21 mei 2021 € 290,-

PNEI 5. Adaptieleer en Prestatieverbetering * 27, 28 mei 2021 vanaf € 250,Praktijkdag Nutrigenomics Advanced 4 juni 2021 € 145,Iedere masterclass is afzonderlijk te volgen, maar ze vormen samen ook een geheel. *20% korting bij inschrijving voor alle 5 de modules, 10% korting bij inschrijving voor 4 van de 5 modules

Met superfoods wordt een reeks eetbare planten en vruchten bedoeld, die rijk zijn aan essentiële voedingsstoffen. Voeg ze toe aan je smoothie of verzien nieuwe creatieve recepten.

1. 2. 3.

Goji bessen – een bes boordevol antioxidanten en vitamine C. Rauwe cacao – een krachtige antioxidant en een bron van magnesium en ijzer. Maca- dit knolgewas is een adaptogeen. Adaptogenen zijn niet-toxische planten die het lichaam helpen weerstand te bieden aan lichamelijke en geestelijke stress. 4. Bijenpollen – bevatten alle essentiële aminozuren en zijn een bron van B vitaminen. 5. Spirulina – deze alg is rijk aan vitamine B12 en is een krachtige antioxidant. 6. Algen – staan helemaal onderaan de voedselketen en zijn de primaire bron van het omega-3-vetzuur DHA. Algen maken zelf omega-3 vetzuren aan. 7. Tarwegras – is rijk aan vitamine B5, B11, zink en ijzer en chlorofyl. 8. Cordyceps – deze paddenstoel bevat vitamine A, C en K, kalium, calcium, magnesium, fosfor, ijzer, koper, mangaan, zink en chroom. 9. Hennepzaad – deze zaadjes zijn een bron van omega-vetzuren en rijk aan vezels, eiwitten en magnesium. 10. Kokos – deze noot zit boordevol middellange ketenvetzuren (MCT).

Actie

Lezers van Therapeut, Coach & Counselor ontvangen 15% korting op de Omega-3 Algenolie van Mattisson.

De Algenolie is een 100% Omega-3 supplement van duurzaam gekweekte algen. Het is een duurzaam vegan alternatief voor Visolie supplementen. Mattisson Omega-3 Algenolie is beschikbaar in vegetarische capsules en in een druppelaar. Deze is eenvoudig doseerbaar en de Algenolie heeft een aangename limoen-smaak. Gebruik actiecode ‘ALGEN15’ op www.mattisson.nl. De actiecode is eenmalig te gebruiken en geldig tot 15 januari 2021.

TCC Magazine | 67

RIGHT FOOD BETTER HEALTH De bouwstenen voor een betere gezondheid

ImuPro is een concept dat een betrouwbare bloed analyse voor IgG voedsel allergie combineert met 20 jaar ervaring en wetenschappelijk onderzoek. Tot maar liefst 270 voedingsmiddelen worden getest, waarmee de client een volledig gepersonaliseerd voedingspatroon kan opzetten zodat een optimaal resultaat bereikt wordt. Het ImuPro concept past perfect in de medicijnvrije geneeskunde.

ImuPro kan helpen bij de volgende klachten: • • • • • • • •

Buikpijn Opgeblazen gevoel Diarree Constipatie Misselijkheid Hoofdpijn Migraine Overgewicht

W ilt u graag meer weten over de ImuPro? Ga dan naar :

w w w. p r o h e a l t h . n l / I m u P r o Of bel naar +31 (0)495 545 000

TRAUMA

Ontwikkelingstrauma helen

Ontwikkelingstrauma helen De invloed van vroegkinderlijk trauma op zelfregulatie, zelfbeeld en het vermogen tot relaties Laurence Heller en Aline LaPierre www.uitgeverijmens.nl

“Met NARM kunnen wij ons vermogen tot verbinding met zowel ons lichaam en onze emoties als met anderen ontwikkelen en vergroten.”

Het boek Ontwikkelingstrauma helen gaat over het herstellen van verbinding. Het is de ervaring van verbinding die ons verlangen naar werkelijk leven bevredigt. Een beperkt vermogen tot verbinding met jezelf en anderen en het verminderde gevoel dat je leeft dat hieruit voortvloeit, zijn de verborgen dimensies die ten grondslag liggen aan de meeste psychische en fysiologische problemen. Helaas zijn we ons vaak niet bewust van de innerlijke blokkades die ons ervan weerhouden de verbinding en levendigheid te ervaren waar we zo naar verlangen. Deze blokkades ontwikkelen zich als reactie op vroegkinderlijk ontwikkelings- of shocktrauma en de hieraan verbonden disregulatie van het zenuwstelsel, gehechtheidsverstoringen en identiteitsproblemen. Laurence Heller en Aline LaPierre introduceren in hun boek het NeuroAffective Relational ModelTM (NARM), een methode waarbij wordt gewerkt met deze disregulatie, verstoringen en problemen en tegelijkertijd de ontwikkeling van een gezond vermogen tot verbinding en levendigheid wordt bevorderd. In dit boek wordt aandacht besteed aan conflicten rondom het vermogen tot verbinding en onderzocht wat bijdraagt aan diepere verbinding en levendigheid tijdens het helingsproces van ontwikkelingstrauma. Veel vormen van psychotherapie zijn gebaseerd op het medische ziektemodel en richten zich als gevolg hiervan op psychopathologie. Normaal gesproken wordt bij psychotherapie het verleden van een persoon onderzocht en wordt getracht de verstoorde cognitieve en emotionele patronen in kaart te brengen die aan de psychische problemen ten grondslag liggen. Naarmate echter steeds meer

informatie naar boven komt over de manier waarop het brein en het zenuwstelsel functioneren, worden traditionele psychotherapeutische methoden in twijfel getrokken en wordt steeds duidelijker dat er behoefte is aan nieuwe benaderingen. Nu blijkt het een misleidende veronderstelling te zijn om te denken dat, wanneer we weten wat er in iemands leven mis is gegaan, we ook weten hoe we deze persoon kunnen helpen bij het oplossen van zijn of haar problemen. We weten nu bijvoorbeeld dat wanneer we ons op een verstoord functioneren richten, we het risico lopen dat verstoorde functioneren juist te versterken: als we ons richten op tekorten en pijn is de kans groot dat we beter worden in het voelen van deze tekorten en pijn. Wanneer we ons op dezelfde manier voornamelijk richten op iemands verleden, ontwikkelen we de vaardigheid om over ons verleden na te denken, waardoor we de persoonlijke geschiedenis soms belangrijker lijken te maken dan ervaringen in het heden. In het NeuroAffective Relational ModelTM worden een niet-traditionele benadering van psychodynamische en lichaamsgerichte psychotherapie en het werken met identiteit gecombineerd. Het is een model voor menselijke groei, therapie en herstel dat iemands sterke kanten, capaciteiten, hulpbronnen en veerkracht benadrukt zonder het verleden van deze persoon te negeren. NARM onderzoekt iemands verleden voor zover overlevingspatronen die op jonge leeftijd zijn aangeleerd het vermogen om ons in het heden verbonden en vitaal te voelen, in de weg staan. Met NARM kunnen wij ons huidige vermogen tot verbinding met zowel ons lichaam en onze emoties als met anderen ontwikkelen en vergroten – vermogens die nauw met elkaar verbonden zijn.

TCC Magazine | 69

TRAUMA

heeft, is het niet in staat zijn of haar behoeften te uiten en heeft het vaak het gevoel dat het niet verdient dat zijn of haar behoeften worden vervuld. Afhankelijk van de mate waarin ons innerlijk vermogen om aandacht te schenken aan onze eigen basisbehoeften zich ontwikkelt, ervaren we zelfregulatie, innerlijke organisatie, verbinding, levendigheid en verruiming (loslaten/ ontspannen), allemaal kenmerken van fysiologisch en psychisch welzijn. In de NARM-benadering staat ondersteuning van een gezonde ontwikkeling van de kernvermogens centraal. Vijf adaptieve overlevingsstijlen Afhankelijk van de mate waarin de vijf biologische basisbehoeften op jonge leeftijd zijn vervuld – of niet – worden vijf adaptieve overlevingsstijlen in werking gezet. Deze strategieën, of overlevingsstijlen, zijn manieren om om te gaan met het gebrek aan verbinding, de disregulatie, de desorganisatie en het isolement dat een kind ervaart wanneer de basisbehoeften niet worden vervuld. Elk van de vijf adaptieve overlevingsstijlen is genoemd naar de basisbehoefte en het kernvermogen dat ontbreekt of beschadigd is: de Overlevingsstijl Verbinding, de Overlevingsstijl Afstemming, de Overlevingsstijl Vertrouwen, de Overlevingsstijl Autonomie en de Overlevingsstijl Liefde-Seksualiteit. Vijf biologische basisbehoeften NARM kent vijf biologische basisbehoeften die van essentieel belang zijn voor ons lichamelijk en emotioneel welzijn: de behoefte aan verbinding, afstemming, vertrouwen, autonomie en liefde-seksualiteit. Wanneer een van deze biologische basisbehoeften niet wordt vervuld, zijn voorspelbare psychische en fysiologische symptomen het gevolg: zelfregulatie, zelfbesef en eigenwaarde komen in gevaar. Afhankelijk van de mate waarin onze biologische basisbehoeften in onze vroege kindertijd zijn vervuld, kunnen we kernvermogens ontwikkelen om deze behoeften als volwassene te herkennen en te kunnen vervullen. Afgestemd zijn op deze vijf basisbehoeften en -vermogens betekent dat we met onze diepste hulpbronnen en vitaliteit verbonden zijn. Hoewel het er misschien op lijkt dat mensen last hebben van oneindig veel verschillende emotionele problemen en uitdagingen, kunnen de meeste hiervan worden teruggeleid naar ontwikkelings- en shocktrauma op jonge leeftijd die de ontwikkeling van een of meer van de vijf kernvermogens hebben verstoord. Wanneer een kind bijvoorbeeld niet de verbinding krijgt die het nodig heeft, gaat het op latere leeftijd op zoek naar verbinding en is het er tegelijk ook bang voor. Wanneer de behoeften van een kind niet worden vervuld, leert het niet te herkennen wat het nodig

Hoe meer ons leven als volwassene door de vijf adaptieve overlevingsstijlen wordt bepaald, hoe minder verbonden we zijn met ons lichaam, hoe meer verstoord ons identiteitsbesef wordt en hoe minder we in staat zijn onszelf te reguleren. Hoewel we ons door een overlevingsstijl en de fysiologische patronen die daar onderdeel van uitmaken, beperkt kunnen voelen, zijn we vaak bang om verder te groeien. Wanneer we ons met een overlevingsstijl identificeren, blijven we binnen de muren van de beperkingen die we ons hebben eigen gemaakt en vervolgens onszelf hebben opgelegd, waardoor we ons vermogen tot verbinding en levendigheid bij voorbaat uitsluiten. We worden allemaal, ook therapeuten, vaak overdonderd door de diversiteit en de schijnbare complexiteit van de psychische en fysiologische problemen die mensen ervaren. Inzicht in de adaptieve overlevingsstijlen verschaft vijf basisorganiserende principes die een duidelijke richting voor therapie en persoonlijke ontwikkeling bieden. NARM werkt met elk kernvermogen om het proces van persoonlijke ontwikkeling te ondersteunen. Zie voor opleidingen in NARM: www.bodymindopleidingen.nl

TCC Magazine | 71

BOEKFRAGMENT UIT: MINDFUL OMGAAN MET STRESS

Zelfcompassie en liefdevolle vriendelijkheid In dit hoofdstuk breiden we mindfulness uit met zelfcompassie en liefdevolle vriendelijkheid. Zo ontstaat er een heilzaam elixer voor een angstig en overweldigd hart, wat een flinke steun in de rug betekent voor hoe wij omgaan met stress, bezorgdheid, angst, depressie, pijn en ziekte. Door liefdevolle vriendelijkheid in je leven te brengen verdiep je je ervaring van liefde en compassie. Liefdevolle vriendelijkheid doet de hindernissen van egocentriciteit, hebzucht, wrok, jaloezie en haat verdwijnen en zorgt zodoende voor meer ruimte van denken en voelen. De liefdevollevriendelijkheidmeditatie is een eeuwenoude oefening waarin je compassie voor jezelf ontwikkelt en die vervolgens uitbreidt naar anderen, in steeds wijdere kringen, tot je compassie uiteindelijk alle levende wezens omvat. Als je net zo bent als de meeste mensen in deze snel veranderende wereld, is goed voor jezelf zorgen het laatste waar je aan denkt.

“Liefdevolle vriendelijkheid zou je kunnen definiëren als welwillende goedheid of onbaatzuchtige liefde.”

Daarom is het zo moeilijk voor ons om compassie te hebben met onszelf. Het is echter belangrijk om je te realiseren dat zelfcompassie niet alleen helend is, maar van essentieel belang. Je kunt in de omgang met anderen geen liefde en compassie hebben als je die niet hebt ontwikkeld in de omgang met jezelf. Liefdevolle vriendelijkheid zou je kunnen definiëren als welwillende goedheid of onbaatzuchtige liefde. Het is de grenzeloze liefde die het hart verzacht en zich uitstort over alle levende wezens, zonder onderscheid te maken, verschillen te zien of vooroordelen te hebben. Het is belangrijk om te beseffen dat liefdevolle vriendelijkheid nog enkele andere belangrijke eigenschappen omvat,

72 | TCC Magazine

zoals compassie, gedeelde vreugde en gelijkmoedigheid. Liefdevolle vriendelijkheid dateert van 2500 jaar terug, van de tijd van Boeddha. Het verhaal vertelt dat een groepje monniken naar een afgelegen bos reisde om zich daar intensief met meditatie bezig te houden. Toen ze daar hun onderkomens hadden gebouwd, zetten ze zich neer om te mediteren. Al snel kregen ze last van storende geluiden, nare geuren en afschuwelijke beelden. Ook bleken hun spullen te verdwijnen, of ze bleken overal verspreid te liggen. In het begin dachten de monniken dat iemand een grap met hen uithaalde, maar ze kwamen erachter dat niemand hiervoor verantwoordelijk was, althans niet een menselijk wezen. De monniken ontvluchten het spookbos en gingen terug naar Boeddha. Toen Boeddha hun vroeg waarom ze waren teruggekomen, zeiden ze dat ze werden dwarsgezeten door geesten en daarom niet konden mediteren. Boeddha leerde hun, als tegengif voor hun angst, de liefdevollevriendelijkheidmeditatie. Hij zei dat ze terug moesten gaan naar dat bos en de geesten liefdevolle vriendelijkheid moesten sturen. De monniken gingen terug en deden de liefdevollevriendelijkheidmeditatie. Al snel werden ze vriendelijk begroet door de geesten die hun eerst de stuipen op het lijf hadden gejaagd. De geesten waren door de liefdevolle vriendelijkheid in iets moois veranderd. Ze heetten de monniken hartelijk welkom, wasten hun voeten en maakten eten voor hen. De monniken besloten zich permanent in het afgelegen bos te vestigen, waar ze in harmonie leefden met alle levende wezens en hun liefdevolle vriendelijkheid naar alles en iedereen uitzonden. Er wordt gezegd dat zowel de monniken als de geesten niet lang daarna spirituele verlichting bereikten.

Een verborgen epidemie: gebrek aan zelfcompassie Het klinkt prachtig om liefdevolle vriendelijkheid te ontwikkelen en al die liefde voor jezelf te voelen, en die vervolgens ook uit te zenden naar anderen, maar laten we niet voorbijgaan aan het feit dat dit verre van gemakkelijk is. Misschien wil je niet toegeven hoe weinig compassie

MINDFULNESS

Boekfragment (een gedeelte uit hoofdstuk 8) uit: Mindful omgaan met stress Werkboek MindfulnessBased Stress Reduction (MBSR) Bob Stahl & Elisa Goldstein Boek is inclusief werkbladen en 30 online audio-meditaties www.samsarabooks.com

je eigenlijk hebt; met name voor jezelf kun je soms bitter weinig liefde opbrengen. Meditatieleraar en dichter Stephen Levine zegt vaak dat wat we in het leven moeten leren is onszelf liefhebben (Levine, 1987). Voor de meesten van ons is dit echter een heel moeilijke opgave. Wij hebben met duizenden mensen gewerkt die last hadden van stress, angsten, zorgen, depressie, pijn en ziekte. Lijden ontstaat bij de meeste mensen in de eerste plaats doordat ze hard zijn voor zichzelf. We gaan gebukt onder schaamte of, zoals auteur, psychotherapeute en meditatielerares Tara Brach het verwoordt, we worden gehypnotiseerd door het gevoel niets waard te zijn (Brach, 2004). Schaamte wordt door de hersenen net zo ervaren als grote stress (Schore, 1994). Het lijkt wel of stress schaamte oproept en schaamte stress aanwakkert. Het resultaat is een neerwaartse spiraal van gedachten, emoties, gewaarwordingen en gedragingen, waarin we, voor we er erg in hebben, hopeloos vastlopen. Schaamte is een epidemie die door de meesten van ons nooit volledig erkend of als zodanig genoemd wordt. Waarschijnlijk ga je met een vriend anders om dan met jezelf; als dat niet zo was, zou je waarschijnlijk geen vrienden hebben. In een mindfulnessgroep overdacht een vrouw de innerlijke dialoog die ze met zichzelf voerde, en ze realiseerde zich dat er bijna geen dag voorbijging dat ze zichzelf niet voor stommeling versleet. Een andere vrouw voegde daar direct aan toe dat ze zichzelf iedere dag een idioot noemde, waarop een man zei dat hij zichzelf heel regelmatig een waardeloze zak noemde. Waarom zeggen we deze dingen tegen onszelf? We weten het niet zeker, maar het lijkt erop dat de meesten van ons zich als kind gedurende een bepaalde periode innerlijk heel hebben gevoeld en verbonden met de wereld. Kijk maar eens naar een kind van twee, dan zie je een wezen dat volkomen zichzelf is. Kleine kinderen hebben een soort

autonomie die gebaseerd is op zelfacceptatie. Als ze moeten poepen, poepen ze. Als ze moeten winden of plassen, doen ze dat. Als ze zich ongelukkig voelen, huilen ze, en als ze blij zijn, lachen ze. Als het om zelfexpressie gaat lijken kleine kinderen over een groot gevoel van vrijheid en openheid te beschikken. Maar helaas, op een gegeven moment leren ze dat ze niet goed zijn zoals ze zijn. Hoe komt dat? Waarom zijn wij zo hard voor onszelf? Is dat een kwestie van opvoeding of cultuur? En hebben we hier allemaal last van? Het lijkt bij onze menselijke toestand te horen om af en toe geen zelfliefde of zelfcompassie te voelen. Hoe komt dat? Hoe vaak heb jij tegen jezelf gezegd: â&#x20AC;&#x2DC;Dat had ik toch beter moeten doen.â&#x20AC;&#x2122; Af en toe voel je je onzeker over jezelf of heb je minder zelfvertrouwen. Feit is dat we bijna allemaal geteisterd worden door een venijnige, kortzichtige en sinistere innerlijke criticus, die ons de hele dag door beoordeelt. Liefdevollevriendelijkheidmeditatie is een nuttig tegengif hiervoor en een uitstekend middel om jezelf innerlijk te helen. Als we eraan werken, kunnen we allemaal onszelf meer leren accepteren en zelfs van onszelf leren houden.

Gewoon doen! Neem een moment om na te denken over een familielid, een vriend of vriendin, een collega of iemand anders die je te binnen schiet. Hoe zou het zijn om in de schoenen van die persoon te staan? Stel je de verliezen en teleurstellingen voor die deze persoon te verwerken heeft gekregen en ook zijn of haar avonturen en overwinningen. Vereenzelvig je nu met het leven van die persoon. Je kunt dit met een vriend of vriendin doen, maar ook met een vijand of een onbekende. Wat merk je in je lichaam en geest als je op deze manier aan die persoon denkt en je met hem of haar verbindt? Kun je voelen dat jullie als mens met elkaar verbonden zijn?

TCC Magazine | 73

Colofon Hoofdredactie Sacha van den Ende E-mail: sacha@inspiredcommunications.nl Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert en Ria Teeuw E-mail: maartje@inspiredcommunications.nl Eindredactie Marianne Smits en Charlotte Simons

NFG zorgt voor werk

Redactieadres Hoofdstraat 21 6994 AC De Steeg Telefoon: 06 23 63 38 65 E-mail: redactie@inspiredcommunications.nl Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Hoofdstraat 21 6994 AC De Steeg Telefoon: 06 23 63 38 65 E-mail: info@inspiredcommunications.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp | www.eefjekleijweg.nl Druk Damen Drukkers Lezersservice TCC Magazine verschijnt zes keer per jaar. Het wordt toegezonden aan alle register- en aspirantleden van de beroepsorganisatie NFG, ALIP, de leden van TPnet, NKS en Rosegarden en aan studenten van diverse toonaangevende opleiders. Abonnementen Jaarabonnementen per zes nummers: € 39,95. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. U ontvangt hiervoor een factuur. Nieuwe abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan. Opzegging dient schriftelijk, ten minste 2 maanden voor afloop van de abonnementsperiode te worden ingediend bij de uitgever. Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk schriftelijk indienen bij de uitgever per post of per e-mail: abonnement@inspiredcommunications.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, product-informatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie. ©Copyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

74 | TCC Magazine

Ben je coach, psycholoog of therapeut en wil je een contract voor de Wmo of Jeugdwet met de gemeente aanvragen? Ga dan naar de speciaal voor NFG-hulverleners opgerichte website: www.zorg-tender.nl.

Het aanvragen van een zorgcontract werkt heel gemakkelijk. Meld je aan en ontvang advies op maat.

Winterklaar met kruiden Drie favorieten om in huis te hebben; de neusspray om vrijer te ademen, de kruidensiroop voor gezonde luchtwegen*1 en een verzachtende invloed op de keel*2. En Astragalus-Eleutherococcus-Shiitake extract ter ondersteuning van het immuunsysteem*3.  Unieke kruidenmixen  Praktisch en makkelijk inzetbaar  Natuurlijk alternatief

www.bonusan.com

* Gezondheidsclaims in afwachting van Europese toelating; 1 Drosera rotundifolia, 2 Mentha piperita, Plantago lanceolata, 3 Astragalus & Eleutherococcus

Aanbevolen vanuit de baarmoeder

MorDHA

De beste visolie voor zwangere vrouwen Zwangere vrouwen hebben specifieke behoeftes, voor zichzelf en voor hun ongeboren kindje. MorDHA is de beste visolie voor zwangere vrouwen die er bestaat. Als de moeder MorDHA gebruikt, draagt dit bij aan de normale ontwikkeling van de ogen en hersenen bij de foetus en bij zuigelingen die borstvoeding krijgen. Het gunstige effect wordt verkregen bij een dagelijkse inname van 200 mg DHA naast de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 250 mg EPA plus DHA voor volwassenen. En het is ook nog eens goed voor de hersenfunctie en het gezichtsvermogen van de moeder zelf bij een dagelijkse inname van 250 mg DHA. Adviseer MorDHA aan zwangere cliĂŤnten; het voldoet werkelijk aan alle verwachtingen.

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP VITALS.NL

DISTRIBUTIE DOOR: