Agroinnowator nr 6 by SklepWet

No 6 | Marzec 2016 BIULETYN FIRMOWY

Struktura „jeżynki” – chelaty w światowej czołówce

Klimat „zamknięty” w komorze

Zdrowa żywność – potrzeba i konieczność

str. 05

str. 06

str. 24

AGROINNOWATOR

Szanowni Państwo! Podejmujemy ryzyko inicjowania projektów rozwojowych, które są obarczone dużym ryzykiem i na których efekty trzeba poczekać kilka lat. INTERMAG konsekwentnie inwestuje w rozwój nowych technologii, czerpiąc inspirację z rozwiązań, które wymyśliła sama natura już miliony lat temu. Posiadane obecnie zaplecze produkcyjne jest jednym z najnowocześniejszych w Europie wśród producentów nawozów dolistnych i biostymulatorów.

INTERMAG jest ﬁrmą, której celem jest długoterminowy rozwój. Dla nas to nie tylko przedsięwzięcie biznesowe, ale „misja”, której realizacja ma się przyczynić do upowszechnienia produkcji zdrowej i bezpiecznej żywności, podnosząc jednocześnie konkurencyjność polskiego rolnictwa.

W numerze:

Jednak najważniejsza z punktu widzenia długoterminowego rozwoju firmy jest inwestycja w badania i rozwój. Należymy do elity polskich przedsiębiorstw o najwyższych wydatkach na działalność badawczo-rozwojową. Efektywnie wykorzystujemy środki unijne do finansowania rozwoju nowych produktów. Nasze centrum badawczo-rozwojowe jest wyposażone w najnowocześniejszą aparaturę pozwalającą realizować szeroki zakres zadań formulacyjnych, analiz chemicznych i badań biologicznych na roślinach. Doskonałym przykładem innowacyjnego projektu rozwojowego jest praca nad nową generacją produktów opartych o mikroorganizmy.

a teraz prowadzimy dalsze intensywne prace nad kolejnymi. Zostaną one oparte o mikroorganizmy (zarówno bakterie jak i grzyby) oraz ich metabolity, które będą m.in ograniczać rozwój patogenów i szkodników (ochrona biologiczna), poprawiać właściwości i zasobność gleb oraz stymulować wzrost i rozwój roślin. Nasz najnowszy projekt rozwojowy współfinansowany przez UE dedykowany jest nowej generacji biostymulatorów i mikroelementowych nawozów opartych o biodegradowalne ligandy. W efekcie w ciągu kilku lat będziemy mogli na rynek wprowadzić produkty innowacyjne nie tylko w skali Polski, ale w skali globalnej (wcześniej zostaną one gruntownie sprawdzone w praktyce rolniczej). Naszą ambicją jest stać się zapleczem najnowocześniejszych rozwiązań dla rolników i pomóc im zwiększać plony zgodnie z naszym firmowym motto: „Skuteczność dzięki wiedzy”. Szanowni Państwo, oddajemy Waszej ż y c z l i w e j u w a d z e ko l e j n y n u m e r AGROINNOWATORA z nadzieją, że znajdziecie w nim wiele interesujących i przydatnych treści.z Z poważaniem Prezes Zarządu INTERMAG

W ostatnich latach wprowadziliśmy do naszej oferty kilkadziesiąt produktów,

AKTYWNY MINIONY ROK: Chcąc dobrze produkować – trzeba inwestować ...........................3 Struktura „jeżynki” – chelaty w światowej czołówce .....................5 Klimat „zamknięty” w komorze .................................................................6 Wśród specjalistów z różnych stron świata ......................................7 Małe jest nie tylko piękne ............................................................................11 SŁOMEXem na parcha ...................................................................................15 DOM i OGROD: Nawożenie prosto z węża ..........................................................................17 PRZYPOMNIENIE PRZED SEZONEM: Z siarką efektywniej .......................................................................................18 Woda to podstawa .........................................................................................20 Mieszanie agrochemikaliów – możliwości i ograniczenia .........22 FERMA: Zdrowa żywność – potrzeba i konieczność .....................................24 Aktualności i wspomnienia .......................................................................26 Quiz dla czytelników .....................................................................................28

INTERMAG sp. z o.o. Al. 1000-lecia 15G, 32-300 Olkusz tel. 32 6455900, fax 32 6427044 intermag@intermag.pl www.intermag.pl, www.agrostres.pl

AGROINNOWATOR

Chcąc dobrze produkować

TRZEBA INWESTOWAĆ! Rok 2015 i początek roku 2016 to kolejny okres realizacji szerokiego planu inwestycyjnego, którego celem jest równoczesne unowocześnianie produkcji, poprawa warunków pracy i ochrona środowiska naturalnego, a także wzmocnienie wizerunku ﬁrmy.

o najważniejszych inwestycji ostatniego okresu należały te, które były bezpośrednio związane z organizacją nowego zakładu produkcyjnego w Olkuszu.

Tekst: Adam Węglarz

Wszystkie urządzenia odpowiadają najwyższym standardom związanym z bezpieczeństwem pracy i ochroną środowiska.

Nowoczesne wyposażenie Zakładu w Olkuszu, w skład którego wchodzą zbiorniki, reaktory i urządzenia do produkcji płynnych roztworów nawozowych, w tym chelatów mineralnych i organicznych oraz najnowocześniejsza w Polsce suszarnia rozpyłowa, jest efektem realizacji projektu pt. „Wdrożenie innowacyjnej technologii produkcji nawozów i stymulatorów w formie mikro-granulatu”, współﬁnansowanego przez PARP ze środków unijnych.

Dodatkowo w hali produkcyjnej zostały zainstalowane: nowoczesna linia do konfekcji mikrogranulatu i zautomatyzowana linia konfekcjonowania produktów płynnych do pojemników od 1 do 20 litrów (zrealizowana przy wsparciu funduszy unijnych w ramach programu realizowanego przez MCP). »

Realizacja projektu przebiegła zgodnie z harmonogramem i pod koniec 2015 roku Zakład w Olkuszu rozpoczął produkcję nowych, znacznie ulepszonych chelatów nawozowych. Nowoczesne urządzenia wchodzące w skład linii produkcyjnych wyposażone są w systemy automatycznej kontroli i pomiarów procesów technologicznych, wizualizacji i komunikacji z funkcjonującym w firmie systemem informatycznego wsparcia zaopatrzenia, produkcji i logistyki MOM.

AGROINNOWATOR

Realizacja tak dużego zadania wymagała równocześnie przeprowadzenia szeregu prac przystosowawczych do nowej organizacji produkcji. Do najważniejszych należały: zakończenie I etapu inwestycyjnego związanego z uruchomieniem w Firmie nowoczesnego Centrum Logistycznego doprowadzenie docelowego zasilania w energię elektryczną i gazową wykonanie i wyposażenie pomieszczeń biurowych i laboratorium dla Oddziału Dodatków Paszowych wykonanie i wyposażenie pomieszczeń biurowych, sterowni, warsztatu utrzymania ruchu i pomieszczeń socjalnych dla nowo uruchomionej produkcji zainstalowanie urządzeń grzewczych w halach produkcyjnych dla poprawy komfortu pracy.

Istotnym elementem rozwoju ﬁrmy jest możliwość prowadzenia we własnym zakresie prac badawczo-rozwojowych Powołany do funkcjonowania w strukturze organizacyjnej Dział Badawczo-Rozwojowy otrzymał do wyłącznej dyspozycji cały budynek, w którym dawniej mieściło się biuro Firmy. Obecnie w sposób zasadniczy zmieniona jest jego funkcjonalność.

Program rozwojowy obejmuje także Zakład Produkcyjny w Osieku Oprócz zasadniczych prac remontowo-modernizacyjnych związanych z instalacjami technologicznymi, wzbogacamy wyposażenie zakładu w nowoczesne urządzenia, jak np. cyfrowa drukarka wielofunkcyjna z ﬁnisherem do wykrawania odpowiednich rozmiarów etykiet.

Laboratoria i pracownie technologiczne zostały doposażone w najnowocześniejszą aparaturę pozwalającą badać i tworzyć innowacyjne produkty. W 2015 roku zrealizowaliśmy w Osieku kluczowe inwestycje związane bezpośrednio z ochroną środowiska, a mianowicie: przeprowadzono gruntowną modernizację i zainstalowano supernowoczesną, angielską oczyszczalnię KINGSPAN BioDisc BE dla ścieków bytowych i sanitarnych. wykonano system odprowadzenia wód opadowych z terenu Zakładu poprzez specjalistyczny separator do nowego zbiornika retencyjnego.

Inwestycje o charakterze techniczno-produkcyjnym są niezbędne do realizacji coraz większej ilości i masy produktów, wymagających coraz bardziej skomplikowanych procesów technologicznych. Dlatego zakończenie ww. przedsięwzięć inwestycyjnych nie oznacza końca naszych inwestycji. Na 2016 r. mamy nowe zadania, a czy uda nam się je zrealizować – napiszemy w kolejnym numerze AGROINNOWATORA. z

AGROINNOWATOR

STRUKTURA JEŻYNKI chelaty w światowej czołówce INTERMAG był pierwszą ﬁrmą w Polsce, która kilkanaście lat temu rozpoczęła produkcję chelatów krystalicznych.

wą skutecznością działania zyskały one uznanie wśród klientów polskich i zagranicznych, ale jak w każdej dziedzinie, tak i w produkcji chelatów – szeroko rozumiany postęp inspiruje do poszukiwania coraz nowszych i lepszych rozwiązań.

Wśród opisanych w poprzednim artykule działań inwestycyjnych, istotną pozycję stanowi instalacja do produkcji chelatów w formie ultragranulatów. Nowoczesne urządzenia oraz gruntowne zmiany w technologii, zaowocował y powstaniem nowej serii chel atów – MIKROCHELAT. Serię tworzy siedem chelatów nawozowych: Cu–15, Mn–13, Zn–15 oraz Fe–13, Fe–11, Fe–8 i Fe–6 o–o. Są one przeznaczone do dokarmiania dolistnego (pozakorzeniowego) oraz do fertygacji w gruncie, podłożach organicznych i inertnych, a także do nawożenia doglebowego.

Tekst: Marta Rytel

Ultragranulat wyróżniają nowe, lepsze właściwości użytkowe i funkcjonalne: szybka rozpuszczalność dzięki unikalnej strukturze ultragranul całkowita rozpuszczalność – roztwór powstały po rozpuszczeniu ultragranul w wodzie, jest pozbawiony osadu bardzo dobra rozpuszczalność także w zimnej i twardej wodzie brak pylenia podczas wsypywania do zbiornika z wodą wysoka odporność na czynniki zewnętrzne podczas magazynowania (brak zbrylania). Chelaty z serii MIKROCHELAT są kompatybilne z większością dostępnych nawozów dolistnych i środków ochrony roślin, a ich stosowanie przynosi bardzo dobre rezultaty nawet przy niskich dawkach. z Rozpuszczalność ultragranulatu MIKROCHELAT Cu-15

MIKROCHELAT Fe-13

po wsypaniu

po 5s

po 10 s

po 15 s

Sposób wytwarzania MIKROCHELATÓW opiera się na innowacyjnej technologii chronionej wieloma patentami. Unikalną formę ultragranuli („struktura jeżynki”) cechuje duża powierzchnia przy kontakcie z wodą, co umożliwia jej szybkie rozpuszczenie. Zdjęcie ultragranuli wykonano w 60-krotnym powiększeniu.

po 20 s

AGROINNOWATOR

KLIMAT „ZAMKNIĘTY” w komorze W lutym bieżącego roku została uruchomiona najnowocześniejsza w Polsce komora ﬁtotronowa, która będzie służyć do prowadzenia badań na roślinach w zaprogramowanych i automatycznie kontrolowanych warunkach. badań biologicznych przez cały rok w ściśle kontrolowanych, symulowanych, zmiennych warunkach klimatycznych, poprzez sterowanie takimi parametrami jak: temperatura, wilgotność, naświetlenie, a także siła wiatru. Jej duża powierzchnia (21 m 2 ) pozwala na prowadzenie badań w wielu kombinacjach i powtórzeniach, nawet w pełnym cyklu wegetacyjnym (do uzyskania pełnej wielkości roślin). Będziemy w niej prowadzić m.in. badania screeningowe skuteczności now ych pro duktów, a także sprawdzać mechanizm ich odziaływania na roślinę.

roku 2015 INTERMAG uzyskał dofinasowanie z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na realizację projektu badawczo-rozwojowego pt. „Nowoczesne preparaty agrochemiczne oparte o biodegradowalne ligandy i inne naturalnie związki stymulujące odporność, umożliwiające biofortyfikację roślin do zastosowania w Integrowanej Produkcji Roślinnej”.

Projekt ten realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020. Dzięki temu doﬁnasowaniu możliwe stało się m.in. oddanie do dyspozycji Działu Badań i Rozwoju najnowocześniejszej aparatury i urządzeń badawczo-pomiarowych, rozszerzających możliwości prowadzenia prac rozwojowych. Jednym z takich urządzeń jest komora ﬁtotronowa, która umożliwia prowadzenie

Szerokie zakresy parametrów, którymi można odpowiednio sterować, pozwalają na: prowadzenie badań w zakresie temperatur od 4°C do 35°C przy równomiernym rozkładzie zadanej temperatury wraz z automatyczną wymianą powietrza (rozwiązania zastosowane w komorze gwarantują, że powietrze pobierane z zewnątrz jest oczyszczone oraz ogrzane do zadanego poziomu, co dodatkowo wpływa na stałość warunków termicznych w komorze) prowadzenie doświadczeń przy zadanym (automatycznie utrzymywanym) poziomie wilgotności w przedziale od 40% do 95% oraz przy zadanej koncentracji CO2 poprzez układ dozowania gazu automat yczne oświetl anie roślin lampami typu Led w pięciu cyklach dobowych (rano, przedpołudnie, południe, popołudnie, wieczór) symulując zmiany oświetlenia dobowego i rocznego (pory roku) – program sterujący

Tekst: Krzysztof Ambroziak Katarzyna Opioła

doświetlaniem umożliwia wprowadzenie czasu doświetlania oraz żądanego natężenia światła symulację efektu wiatru, przez co lepiej można odtwarzać naturalne warunki wegetacji roślin. Komora posiada automatyczny system nawadniania i nawożenia roślin metodą zalewową lub kroplową ora z dod atkowo poprzez dysze zlokalizowane na ramionach opr yskow ych z prec y z yjnym układem dozowania preparatów, z uwzględnieniem regulacji prędkości przejazdu i ilości dozowanych preparatów. Dodatkową opcją jest utrzymywanie wymaganego poziomu wilgotności gleby, gdzie zamontowane czujniki wilgotności gleby, w przypadku spadku poziomu wilgotności poniżej zdanego poziomu, inicjują proces podlewania. Program sterujący komory umożliwia pełną archiwizację danych dotyczących warunków panujących w komorze oraz ich prezentację graficzną w formie wykresów. Dział B+R aktualnie rozpoczyna realizację pierwszych programów badawczych z zastosowaniem komory fitotronowej. Możliwość odtworzenia naturalnych warunków występujących w przyrodzie przyczyni się do dokładniejszego badania wpływu produktów opracowywanych przez INTERMAG, na rośliny. Pozwoli też na lepsze i szybsze poznanie mechanizmów stymulującego działania różnych substancji, zwiększających odporność roślin na stresy abiotyczne. Wszystkie te działania mają jeden cel: zwiększenie efektywności upraw rolniczych i ogrodniczych w ramach Integrowanej Produkcji Roślinnej. z

AGROINNOWATOR

WŚRÓD SPECJALISTÓW z różnych stron świata XXIV Międzynarodowa Konferencja

ŽIVINARSTVO

dniach 29.09. – 03.10.2015 r. w Parku Narodowym Tara w Serbii, po raz dwudziesty czwarty odbyła się Międzynarodowa Konferencja poświęcona hodowli drobiu.

Konferencja ta, oprócz jej aspektu naukowego stanowi miejsce spotkania hodowców drobiu, ludzi nauki i środowiska lekarzy weterynarii; serbskich i zagranicznych producentów leków, pasz i dodatków paszowych; dystrybutorów tegoż asortymentu; prasy branżowej; przedstawicieli ministerstwa rolnictwa. W tegorocznej konferencji zorganizowanej w jednym z najpiękniejszych zakątków Serbii uczestniczyło ponad sto osób. Tradycyjnie, organizatorem konferencji było „Živinarstvo” [Drobiarstwo] – serbskie wydawnictwo branżowe z Belgradu publikujące pozycje fachowe z przedmiotowego zakresu.

październikowy – stanowi tom streszczeń referatów z opisanej tu dorocznej konferencji, styczniowy – to Who is who? w serbskim drobiarstwie. Jesteśmy, rzecz jasna, obecni w jego najświeższej edycji. W ramach poszczególnych sesji, prelegenci serbscy i zagraniczni (po ok. połowie) wygłosili 25 referatów. Zaprezentowano również postery. Problematyka konferencji obejmowała następujące obszary tematyczne: kokcydioza w produkcji brojlerów choroby układu oddechowego i mykoplazma probiotyki salmonelloza odporność i reakcja na stosowanie antybiotyków E. coli w drobiarstwie – doświadczenia praktyczne drobiarstwo w Serbii – stan i perspektywy.

Tekst: Marek Skawiński

Miałem przyjemność uczestniczyć w tej konferencji razem z naszym Głównym Specjalistą z zakresu żywienia zwierząt – lekarzem weterynarii Marcinem Majcherem. Nasza oferta spotkała się z dużym zainteresowaniem, z uwagi na jej rozległy i zróżnicowany charakter. Obecność tamże umożliwiła nam przeprowadzenie wielu rozmów z uczestnikami konferencji, co zbliżyło nas do środowiska serbskich hodowców drobiu i stworzyło możliwość zainteresowania ich prozdrowotnymi preparatami firmy INTERMAG. W rezultacie rozmów z dystrybutorami, nawiązaliśmy kontakty, które w chwili obecnej znajdują się na etapie przygotowywania umów handlowych. W bieżącym roku naszym zamiarem jest pogłębianie tych dobrych relacji i szerszy udział w spotkaniach serbskich hodowców – oprócz drobiu także trzody chlewnej. Ponadto planujemy udział w konferencji weterynaryjnej w Tesliciu, w Bośni i Hercegowinie. z

PRZY OKAZJI.... W ramach konferencji uczestnicy zapoznali się również z Parkiem Narodowym Tara oraz położonym już w Bośni i Hercegowinie (Republika Serbska) miasteczkiem Višegrad. Weszło ono do kanonu literatury światowej dzięki dziełu jugosłowiańskiego noblisty Ivo Andricia pt. Most na Drinie. Warto wspomnieć, że w 1914 r. Andrić studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z Višegradem związany jest również słynny serbski reżyser Emir Kusturica. Powołał on tamże do życia Instytut Andricia – jednostkę badawczą z zakresu nauk społecznych, literatury i sztuki.

XVI-wieczny Most Mehmeda Paszy Sokolovicia na Drinie w Višegradzie jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

„Živinarstvo” wydaje także dwumiesięcznik pod tożsamym tytułem, którego 6 numerów rocznie ma charakter bieżący, a 2 dodatkowe numery mają charakter specjalny:

AGROINNOWATOR

The 2nd World

BIOSTIMULANTS CONGRESS

Tekst: Wiesław Ciecierski

W części naukowej INTERMAG prezentował dwa postery: 1 | Titanium – a beneficial element with biostimulating properties. Badania naukowe prowadzone przy współudziale Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie wykazały istotny wpływ TYTANITU na poprawę jakości kwitnienia, a tym samym uzyskiwanie wyższych i lepszych jakościowo plonów. 2 | Use of cellulolytic bacteria for preparing innovative soil conditioners to intensify biodegradation of crop residues and improve soil properties.

rugi światowy kongres dotyczący biostymulatorów w rolnictwie odbył się we Florencji w dniach 16–19 listopada 2015 roku.

odporności na stresy biotyczne i abiotyczne, ilości i jakości plonu oraz jego wartości przechowalniczej. Stosowanie tych produktów zwiększa się na całym świecie.

Wzięło w nim udział ponad 1100 uczestników reprezentujących 723 firmy pochodzące z 69 krajów. Była to doskonała okazja do zapoznania się z najnowszymi osiągnięciami nauki i techniki na temat biostymulatorów oraz różnych uwarunkowań prawnych związanych z ich wprowadzaniem na rynek w zależności od regionu świata.

D o g ro n a l i c z n i e zg ro m a d zo nyc h wystawców we Florencji należał również INTERMAG, a prezentowane przez nas produkty wzbudzały ogromne zainteresowanie, również wśród potentatów światowych w dziedzinie odżywiania i pielęgnacji roślin.

W pierwszym kongresie, w 2012 roku w Strasburgu we Francji, uczestniczyło ok. 700 uczestników z 55 krajów. O ogromnym zainteresowaniu tą przyszłościową gamą produktów świadczy znaczący wzrost liczby uczestników kongresu we Florencji. Byli to agronomowie, producenci biostymulatorów, pracownicy centrów badawczych, wyższych uczelni i agencji rządowych. Biostymulatory rolnicze, to związki chemiczne i inne substancje, które stosowane na roślinę lub do gleby wpływają na intensyfikację procesów fizjologicznych wspomagając przemiany metaboliczne i transport komórkowy na różnych poziomach organizacji biologicznej roślin. Biostymulatory mają różne mechanizmy działania prowadzące do zwiększenia wigoru roślin,

Wśród produktów skupiających największą uwagę uczestników były: TYTANIT, OPTYSIL, OPTYCAL, GROWON oraz najnowszy preparat służący do rozkładu resztek pożniwnych zawierający wyselekcjonowane kultury bakterii – BactiM.

Prace badawcze prowadzone wspólnie z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu w ramach projektu unijnego 1.4 wykazały unikalne właściwości celulolityczne wyselekcjonowanych szczepów bakterii. Ich unikalność polega między innymi na wysokiej aktywności nawet w niskiej temperaturze. Ma to istotne znaczenie przy rozkładzie słomy kukurydzianej, która zalega na polu późną jesienią, a na której zimują groźne patogeny grzybowe z rodzaju Fuzarium.

Podsumowując, mogę stwierdzić, że udział w kongresie był bardzo owocny. Przeprowadziliśmy dużo rozmów i nawiązaliśmy szereg interesujących kontaktów z wieloma ﬁrmami. Następny kongres planowany jest na rok 2017 w Miami na Florydzie. Jestem przekonany, że również tam zaprezentujemy kilka nowatorskich rozwiązań, które zainteresują specjalistów z różnych stron świata. z

AGROINNOWATOR

MICROBE assisted crop production – opportunities, challenges, & needs

Tekst: Radosław Wilk Katarzyna Szychowska

w ramach prac projektowych mikroorganizmów zdolnych do efektywnego rozkładu celulozy zawartej w resztkach pożniwnych, poprzez produkcję synergistycznego kompleksu enzymów, które prowadzą m.in. do hydrolizy wiązań ǃ-1,4-glikozydowych. W kosekwencji prowadzi to do szybkiej dekompozycji słomy i uwolnienia cennych i łatwoprzyswajalnych składników pokarmowych dla roślin, takich jak m.in: azot, fosfor, potas, magnez, siarka, cynk czy bor.

dniach 23–25 listopada 2015 r. w Wiedniu, odbyła się międzynarodowa konferencja „Mikroorganizmy wspomagające uprawę roślin – możliwości, wyzwania i potrzeby”, w której wzięło udział ponad 250 uczestników z 47 krajów. Mieliśmy przyjemność reprezentować INTERMAG na tej konferencji. W roku 2014 Zarząd firmy INTERMAG, w odpowiedzi na globalne zainteresowanie tematem zastosowania mikroorganizmów w produkcji roślinnej, podjął strategiczną decyzję dotyczącą rozwoju nowego segmentu innowacyjnych produktów dla rolnictwa, opartych właśnie o mikroorganizmy. Produkty te są bardzo skuteczne (zwiększają plon i chronią rośliny przed stresami oraz chorobami), a jednocześnie są w pełni bezpieczne dla środowiska i konsumenta.

W ramach projektu POIG.01.04.00-12386/13 pt. „Nowa generacja bio-preparatów poprawiających właściwości gleby na bazie aktywnych mikroorganizmów” Dział Badań i Rozwoju INTERMAG, przy współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu opracował nową formulację biopreparatu dla rolnictwa opartego o aktywne mikroorganizmy. W efekcie podjętych badań powstał bionawóz BactiM zawierający szczepy bakterii z rodzaju Bacillus, który znacząco przyspiesza mineralizację materii organicznej w glebie, w tym resztek pożniwnych, wprowadzając do gleby cenne i łatwo przyswajalne składniki pokarmowe dla roślin. Na konferencji w Wiedniu zaprezentowaliśmy wyniki badań dotyczących bardzo wysokiej aktywności enzymatycznej wyizolowanych i wyselekcjonowanych

Przedstawiliśmy także wyniki rozpoczętych w sierpniu 2015 w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznastwa w Puławach niezależnych badań biologicznych nowego produktu BactiM zaaplikowanego na resztki pożniwne pszenicy oraz jego wpływu na wysiany rzepak. Wyniki pokazują znaczący wpływ bionawozu BactiM na rozwój systemu korzeniowego oraz przyrost części nadziemnej rzepaku (o ponad 25% w porównaniu do obiektu kontrolnego) już w 6 tygodni od zastosowania. Badania dotyczące skuteczności biologicznej nowego bionawozu BactiM spotkały się z licznym zainteresowaniem naukowców i firm nawozowych z całego świata. z

PIERWSZE DOWODY UZNANIA! Innowacyjny bionawóz opracowany oraz opatentowany przez ﬁrmę INTERMAG został wyróżniony przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i zaprezentowany w niedzielę 13.12.2015 r. o godz. 19:20. w 48. odcinku Wiadomości Naukowych w TVP 1.

AGROINNOWATOR

010

CROPS & CHEMICALS Europe odczas konferencji Crop & Chemicals Europe, która odbyła się w Berlinie w dniach 10–11 lutego 2016 wygłosiliśmy wykład na temat nowego produktu przeznaczonego do rozkładu resztek pożniwnych, a opartego o aktywne mikroorganizmy.

Tekst: Krzysztof Ambroziak Radosław Wilk

Reprezentowanie firmy INTERMAG na konferencji w Berlinie i prezentacja tam najnowszych osiągnięć, w których powstawaniu uczestniczymy, sprawiło nam satysfakcję, a ponadto było okazją do poszerzenia naszej wiedzy w zakresie najnowszych trendów w biostymulacji roślin. z

Produkt ten, o nazwie handlowej BactiM, INTERMAG planuje zaoferować Klientom w najbliższym czasie. W prezentacji przedstawiliśmy wyniki potwierdzające aktywność celulityczną szczepów bakterii obecnych w formulacji oraz wyniki wysokiej skuteczność produktu w rozkładaniu resztek pożniwnych. W konferencji uczestniczyło ponad 270 osób z ponad 150 ﬁrm i instytutów badawczych z 33 krajów. Spotkanie to okazało się dobrą platformą do prezentacji wyników prac badawczych potwierdzających wysoką skuteczność naszego nowego produktu.

Na podstawie naszej prezentacji, zainteresowanie produktem do rozkładu resztek pożniwnych już wyrazili dystrybutorzy z Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Rolnicy i przedstawiciele firm oferujących produkty do uprawy gleby są zainteresowani tematyką praktycznego wykorzystanie resztek pożniwnych, których efektywny rozkład mógłby zwiększać ilość materii organicznej poprawiając tym samym strukturę gleby i jej zasobność w składniki pokarmowe.

GRAIN TECH EXPO

dniach 10–12 lutego 2016 roku w Kijowie odbyły się VI międzynarodowe targi innowacyjnych rozwiązań w rolnictwie „GRAIN TECH EXPO”.

Jest to duża impreza, w czasie której prezentowane są maszyny i urządzenia rolnicze, linie technologiczne do produkcji żywności, urządzenia do przechowywania i przetwarzania zbóż oraz nasion oleistych, a także do produkcji pasz. Odrębnym działem są agrochemikalia.

Tekst: Halina Kułakowska

Interesowały ich nowości z grupy stymulatorów i aktywatorów, dlatego oprócz rozmów na temat planów sprzedaży w roku 2016, dyskutowaliśmy także o potrzebie rejestracji naszych nowych produktów na Ukrainie. Nie sposób było uniknąć rozmów o polityce i jej wpływie na gospodarkę Ukrainy, czyli również na nasze działania biznesowe na tym obszarze.

Nasze stoisko o powierzchni 30 m 2 odwiedziło wielu zwiedzających i niekiedy brakowało miejsca, aby przyjąć wszystkich zainteresowanych. Produkty INTERMAG stosowane są przez ukraińskich rolników i ogrodników od 2005 roku i dlatego są już dobrze znane i rozpoznawalne – o wysokiej jakości produktów oraz korzyściach z ich stosowania, w zasadzie nie trzeba już przekonywać.

Mamy odczucie, że sytuacja polityczna i ekonomiczna na Ukrainie trochę się ustabilizowała w porównaniu do zeszłego roku. Wiążemy z tym nadzieję, że po spotkaniach w Kijowie będziemy mogli zwiększyć sprzedaż naszych produktów w tym kraju.

Podczas targów odwiedzili nas nasi główni dystrybutorzy, często ze swoimi klientami – bezpośrednimi użytkownikami naszych produktów.

Zapotrzebowanie jest duże, ale możliwości finansowe ogranicza wiele czynników, na które my i nasi Partnerzy z Ukrainy nie mamy wpływu. z

AGROINNOWATOR

011

MAŁE JEST nie tylko PIĘKNE

łowenia jest niewielkim państwem położonym na pograniczu Europy Środkowej i Bałkanów. Swoją powierzchnią – 20 tys. km2 i liczbą ludności – 2 mln, odpowiada przeciętnemu polskiemu województwu. Posiada, choć bardzo krótki, dostęp do Adriatyku. Znaczną część Słowenii stanowią góry. To Alpy oraz Góry Dynarskie. Góry i kotliny śródgórskie zajmują centralną część kraju, wyraźnie oddzielając wschód kraju stanowiący część Kotliny Panońskiej od południowego-zachodu czyli Przymorza. Podział ten rzutuje na warunki klimatyczne, a w konsekwencji również na rolnictwo. Rozpowszechnione są w Słowenii zjawiska krasowe, a samo słowo kras pochodzi właśnie z tego języka.

Tekst: Marek Skawiński

Słowenia jest państwem silnie uprzemysłowionym. Przed I wojną światową, wraz z Czechami była najlepiej rozwiniętą częścią Monarchii Habsburskiej, potem przez ponad siedemdziesiąt lat, stanowiąc niespełna 1/10 terytorium i zaludnienia Jugosławii tworzyła prawie 1/5 jej potencjału gospodarczego, zaś obecnie jest najlepiej rozwiniętym spośród 11 postkomunistycznych państw członkowskich Unii Europejskiej. Po części wynika to z faktu, iż w byłej Jugosławii – w odróżnieniu od bloku sowieckiego – utrzymano szereg mechanizmów rynkowych, a zarazem Słowenii praktycznie nie dotknęła żadna z wojen związanych z rozpadem federacji Słowian Południowych.

Uprawa roślin w Słowenii Była Jugosławia wraz z Polską stanowiły wśród państw socjalistycznych wyjątek pod względem struktury własności gospodarstw rolnych – nie dotknęła ich bowiem w większym stopniu kolektywizacja, stąd w Słowenii aż 94% użytków rolnych należy do gospodarstw rodzinnych, co stanowi odsetek wyższy niż w Polsce. Zarazem niższa niż w Polsce, bo wynosząca 6 ha jest przeciętna wielkość gospodarstwa rolnego. Warunki naturalne sprawiają, że stosunkowo niewielka część kraju jest wykorzystana rolniczo – to nieco ponad 1/5 powierzchni.

Obszar dzisiejszej Słowenii wkroczył na arenę dziejów znacznie wcześniej niż terytorium Polski. Zasiedlona przez Celtów, już w II–I w. p.n.e. stała się obecna Słowenia częścią Imperium Rzymskiego (republiki, a następnie cesarstwa), nie stanowiąc jednakże zwartej całości. Strategiczne położenie na pograniczu Italii, Panonii, Noricum i Illiri oraz znaczenie gospodarcze (przebiegał tędy szlak bursztynowy) sprawiły, że obszar ten kwitł, a centralnym ośrodkiem miejskim była Emona, czyli dzisiejsza stolica - Lublana. Genezę rzymską mają również inne miasta. Ptuj, w żyznej dolinie środkowej Drawy, to jedno z miast o starożytnej genezie.

W hodowli zwierząt największe znaczenie ma hodowla bydła i drobiu. W produkcji roślinnej najistotniejsze są sady, winnice i gaje oliwne oraz łąki i pastwiska. Winnice zajmują w Słowenii 16 tys. ha, z czego na 11 tysiącach prowadzona jest uprawa odmian białych (70% produkcji stanowią wina wysokiej jakości, a 30% wina stołowe). Właśnie na winorośli przeprowadziliśmy pierwsze doświadczenie w Słowenii. Potwierdziło ono skuteczność naszych produktów. »

AGROINNOWATOR

012

Doświadczenie zostało przeprowadzone we współpracy z Wydziałem Rolnym Uniwersytetu w Mariborze, pod kierownictwem prof. Mario Lešnik, na parcelach o powierzchni każdorazowo 41 m2 (18 krzewów) z czterema powtórzeniami dla każdej kombinacji. Odmiana – Welschriesling. Wiek krzewów – 16 lat. Gęstość nasadzenia 4,3 tys. sztuk/ha. Lokalizacja – stacja doświadczalna Meranovo w pobliżu Mariboru, na alpejskim pogórzu Pohorje, na wysokości 475 m n.p.m., na stoku o nachyleniu 35% Gleba – zasobna, brunatna kwaśna, antropogenicznie przekształcona w eutroﬁczną, o miąższości 1,2 m. Nawożenie doglebowe nie zostało przeprowadzone. Zabiegi fungicydowe przeprowadzono 9 razy.

1. OPTYSIL w winnicy OPTYSIL zastosowano każdorazowo w dawce 0,5 l/ha w fazach, w terminach: faza 3.–4. liścia (BBCH 13–14) jagody wielkości grochu, grona zwisają (BBCH 75) początek dojrzewania, jagody zaczynają się wybarwiać (BBCH 81) Główny cel badania – sprawdzenie czy: OPTYSIL przeciwdziałania stresom biotycznym?

6,45

KONTROLA

MĄCZNIAK PRAWDZIWY – stopień porażenia liści i gron. % powierzchni porażonej przez sprawcę mączniaka prawdziwego

% powierzchni porażonej przez sprawcę mączniaka rzekomego

MĄCZNIAK RZEKOMY – stopień porażenia liści i gron. OPTYSIL 3 x 0,5 l/ha

6 5

4,98

4,67

3,38

3 2 1 0 liście

10 9

KONTROLA

9,10

OPTYSIL 3 x 0,5 l/ha

8 7 6 5 4 3 2

4,78

1,78

1,79

1 0

grona

liście

grona

% powierzchni porażonej przez sprawcę szarej pleśni

SZARA PLEŚŃ – stopień porażenia gron. 3

KONTROLA

OPTYSIL 3 x 0,5 l/ha

2,42

Wniosek: OPTYSIL – potwierdzono skuteczność w ograniczaniu skutków oddziaływania biotycznych czynników stresowych.

0,87

0 grona

2. TYTANIT w winnicy TYTANIT zastosowano każdorazowo w dawce 0,2 l/ha w fazach, w terminach: faza 7.–8. liścia (BBCH 17–18) wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53) Główny cel badania – sprawdzenie czy: TYTANIT stymuluje rozwój roślin i korzystnie wpływa na fotosyntezę?

TYTANIT 2 x 0,2 l/ha

16 14

10 8 6 4

wzrost o 8,5%

14 12

120

KONTROLA

12 10 8 6 4 2

wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53)

średnia długość pędu [cm]

Wzrost pędów – pomiar wykonano w fazie BBCH 53. KONTROLA

TYTANIT 2 x 0,2 l/ha

100 80 60 40 20

wzrost o 5,1%

Liczba kwiatostanów na pędzie – pomiar wykonano w fazie BBCH 53.

średnia liczba kwiatostanów na krzewie

0 wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53)

AGROINNOWATOR

013

• TYTANIT – korzystny wpływ na fotosyntezę. Powierzchnia liści – pomiaru dokonano w fazie BBCH 77 (jagody zaczynają się stykać ze sobą).

Zawartości chloroﬁlu – pomiary dokonane w fazie BBCH 53 (wyraźnie widoczne kwiatostany).

10000 8000 6000 4000 2000 0

KONTROLA

TYTANIT 2 x 0,2 l/ha

wzrost o 20,9%

TYTANIT 2 x 0,2 l/ha zawartość chloroﬁlu [mg/g DW]

12000

7 KONTROLA

wzrost o 14,2%

powierzchnia ogólna [m2/ha]

14000

4 3 2 1 0

jagody zaczynają się stykać ze sobą (BBCH 77)

wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53)

Wniosek: TYTANIT – potwierdzono stymulujący wpływ na rozwój roślin, kwitnienie i fotosyntezę.

3. WINOROŚL – PROGRAM DOKARMIANIA POZAKORZENIOWEGO W programie dokarmiania pozakorzeniowego winorośli opracowanym przez INTERMAG, polecamy następujące produkty: wieloskładnikowy nawóz mikroelementowy PLONVIT WINOROŚL – 1, 5 l/ha nawozy makroelementowe: FOSTAR – 2 l/ha, KALPRIM – 3 l/ha, WAPNOVIT – 5 l/ha, nawozy mikroelementowe: BORMAX – 1 l/ha oraz CHELATY z serii MIKROCHELAT: Fe-13 – 0,5 kg/ha, Zn-15 – 0,5 kg/ha, Mn-13 – 0,5 kg /ha, Cu-15 – 0,5–1 l/ha stymulatory: TYTANIT – 0,2 l/ha i OPTYSIL – 0,5 l/ha Główny cel badania – sprawdzenie czy: WINOROŚL – PROGRAM DOKARMIANIA POZAKORZENIOWEGO korzystnie wpływa na wielkość i jakość plonu? Poniżej prezentujemy standardowy program dokarmiania winnorośli.

AGROINNOWATOR

014

Plon w wymiarze ilościowym dla wszystkich trzech kombinacji był istotnie wyższy niż w przypadku kontroli. Dotyczyło to w szczególności plonu handlowego. W stosunku do kontroli plon ogólny wzrósł z 9,45 t/ha do: 10,05 t/ha w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 10,06 t/ha w przypadku stosowania samego TYTANITU 10,36 t/ha dla pełnego programu dokarmiania W stosunku do kontroli plon handlowy mierzony po odliczeniu porażonych gron oraz gron niewypełnionych (pon. 60°Oe) wzrósł z 8,26 t/ha do: 9,35 t/ha w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 9,43 t/ha w przypadku stosowania samego TYTANITU 9,86 t/ha dla pełnego programu dokarmiania Udział plonu handlowego w plonie ogólnym wzrósł z 87,5% w przypadku kontroli do: 93,1% w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 93,8% w przypadku stosowania samego TYTANITU 95,2% dla pełnego programu dokarmiania Średnia masa gron porażonych w stosunku do plonu ogólnego (jedna z miar ilościowych poszczególnych składowych plonu obok plonu ogólnego, plonu handlowego i niewypełnionych gron) była niższa niż dla kontroli o: 80,1% w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 56,8% w przypadku stosowania samego TYTANITU 90,2% dla pełnego programu dokarmiania Wniosek: WINOROŚL – PROGRAM DOKARMIANIA POZAKORZENIOWEGO – potwierdzono korzystny wpływ na wielkość i jakość plonu

PODSUMOWANIE BADANIA Wyniki dla poszczególnych kombinacji potwierdziły prawidłowość, której występowanie można było przewidzieć, a mianowicie najwyższą skuteczność pełnego programu dokarmiania, w którym przewidziane jest stosowanie także stymulatorów TYTANIT i OPTYSIL. Należy przy tym mieć na uwadze, że doświadczenie przeprowadzono na zasobnej, lekko kwaśnej glebie, w stosunkowo korzystnych warunkach pogodowych, stąd już parametry plonu kontrolnego są stosunkowo bliskie potencjałowi plonowania. Rezultaty uzyskane w doświadczeniu, przy przeciętnych ubiegłorocznych cenach skupu winogron w Słowenii oznaczają wysoką rentowność wszystkich proponowanych w doświadczeniu zabiegów dokarmiania dolistnego, zarówno tych mających na celu kompleksowe zaopatrzenie w bardzo dobrze przyswajalne składniki pokarmowe, jak i stymulację wzrostu oraz proﬁlaktykę stresu. Rentowność tę bowiem przy uzyskanych wynikach, dla każdej kombinacji nawozowej należy szacować ostrożnie na ok. 500 €/ha. Projekt badawczy rozpoczęty w ub.r. we współpracy z Uniwersytetem w Mariborze będzie kontynuowany: nieco ograniczony zostanie zakres badanych parametrów na rzecz rozszerzenia liczby kombinacji (przy zachowaniu wyżej podanych, by dla nich uzyskać co najmniej 2-letnią serię danych). Ponadto założone zostanie drugie stanowisko o tożsamym programie badawczym, na glebach słabszych. W perspektywie jest również przeprowadzenie doświadczenia na jabłoni we współpracy z Uniwersytetem Przymorskim w Koprze.

Ciekawy pod względem przyrodniczym i kulturowym, niewielki, a przecież łączący w sobie walory Alp, Bałkanów, Adriatyku i Europy Środkowej kraj, okazuje się być interesujący również z branżowego punktu widzenia.

AGROINNOWATOR

015

SŁOMEXem na parcha

reparat do stosowania w formie oprysku na resztki pożniwne. Zawiera azot oraz komplet mikroelementów. Zawartość miedzi, cynku i manganu przyspiesza rozkład lignin, natomiast żelazo oraz molibden przyspiesza rozkład celulozy.

Szybsza dekompozycja resztek pożniwnych poprawia żyzność gleby oraz ułatwia zabiegi agrotechniczne. Ponadto ogranicza rozwój stadium zimującego wielu grzybów patogenicznych, w tym również groźnych grzybów z rodzaju Fuzarium, które są źródłem niebezpiecznych dla życia i zdrowia mykotoksyn. SŁOMEX zastosowany na resztki pożniwne stymuluje rozwój mikroorganizmów, które są odpowiedzialne za mineralizację materii organicznej. Tabela 1. Instrukcja stosowania preparatu SŁOMEX w uprawach polowych. Proponowane zalecenia dla wybranych upraw. Można je modyﬁkować uwzględniając indywidualne warunki uprawowe. Ściernisko, pozostawiona słoma lub resztki roślinne po zbiorze warzw po RZEPAKU po ZBOŻACH po KUKURYDZY po STRĄCZKOWYCH po WARZYWACH KAPUSTNYCH

Tekst: Wiesław Ciecierski

Przy założeniu, że na polu pozostaje około 10 ton słomy – można wyliczyć potencjalne ilości składników pokarmowych jakie zostaną wniesione do gleby w wyniku dekompozycji słomy. Tabela 2. Przybliżona ilość składników pokarmowych wprowadzonych do gleby w słomie, wg: Dr inż. Witold Szczepaniak, Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań. Słoma [10 t/ha]

Składniki pokarmowe [kg/ha] N

P2O5

K2O

Słoma zbóż

160

MgO 14

Słoma rzepakowa

120

300

Słoma kukurydziana

100

200

Zachęceni dobrymi rezultatami w uprawach polowych postanowiliśmy sprawdzić skuteczność SŁOMEXu w uprawach sadowniczych. W sezonie 2014/2015 w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach, zostało przeprowadzone doświadczenie mające na celu ocenę przydatności preparatu SŁOMEX do rozkładu liści jabłoni.

Jednorazowe dawki Sposób stosowania SŁOMEX [l/ha] Oprysk drobnokroplisty wykonać na słomę rozdrobnioną na sieczkę przez przystawkę do kombajnu lub inną maszynę, a w przypadku warzyw na rozdrobnione resztki pozostałe po ich zbiorze.

Ciecz użytkowa [l/ha]

7–12 5–10 10–20 5–10

10–20

200–300 oprysk drobnokroplisty

Na opadłych liściach jabłoni zimuje forma saproﬁtyczna grzyba Venturia inaequalis, który jest sprawcą najgroźniejszej choroby jabłoni, a mianowicie parcha jabłoni. Grzyb odżywia się rozkładającymi się tkankami opadniętych liści. Oprócz grzyba V. inaequalis liście są zasiedlane przez szereg innych mikroorganizmów, które konkurują o pokarm z grzybem patogenicznym. Wychodząc z założenia, że wróg naszego wroga jest naszym sprzymierzeńcem – należy wspomóc rozwój mikroorganizmów konkurencyjnych, a preparat SŁOMEX idealnie się do tego nadaje. »

AGROINNOWATOR

016

SPRAWOZDANIE Z BADANIA

Roztwór preparatu SŁOMEX zastosowano jesienią na jabłonie odmiany McIntosh. Zabieg został wykonany w momencie, kiedy ok. 5% liści opadło z drzew. Opryskane zostały liście utrzymujące się jeszcze na drzewie i liście opadłe.

W okresie od 16 lutego do 25 maja 2015 r. w odstępach tygodniowych, z liści drzew opryskanych jesienią preparatem SŁOMEX oraz z liści drzew kontrolnych, wypreparowywane były pseudotecja (owocniki) i sprawdzane na obecność zarodników workowych. Określono także średnią liczbę owocników przypadającą na 1 cm2 powierzchni liścia. Porównywano liście opryskane jesienią roztworem SŁOMEXU z liśćmi kontrolnymi – nieopryskanymi. Na liściach kontrolnych średnio występowało 28,2 owocników, a na liściach które były jesienią opryskane preparatem SŁOMEX – tylko 4,2. Jednak najważniejszym parametrem świadczącym o presji patogena w okresie infekcji pierwotnych jest ilość pseudotecjów z dojrzałymi do wysiewu zarodnikami workowymi (askosporami). Na liściach kontrolnych pierwsze owocniki z dojrzałymi askosporami zaobserwowano 9 marca, a ich kulminacja przypadła na 20 kwietnia.

Ten moment jest istotny, ponieważ opryskując liście pozostające jeszcze na drzewie (ok. 95%) pokrywamy je dokładnie roztworem preparatu, równocześnie pokrywamy też niewielką ilość liści opadłych (ok. 5%), gdyż zalegają jedną warstwą na ziemi. Jest to też moment, gdy wytworzona już została tkanka odcinająca liście od pędów, dlatego nie ma niebezpieczeństwa, że składniki pokarmowe zostaną przetransportowane do pędów i pobudzą je do wzrostu.

13 kwietnia stwierdzono, że liście opryskane jesienią preparatem SŁOMEX były całkowicie rozłożone, w związku z czym cykl rozwojowy grzyba patogenicznego został przerwany i nie doszło do wysiewu zarodników workowych, które wywołują infekcje pierwotne.

W doświadczeniu zastosowano 2% roztwór preparatu SŁOMEX (20 l SŁOMEXU w 1000 litrów cieczy użytkowej na hektar). Przy mniejszych drzewach ilość cieczy użytkowej trzeba dostosować do wielkości drzew.

WNIOSEK SŁOMEX wykazał bardzo dobrą aktywność we wspomaganiu mikroorganizmów konkurencyjnych wobec grzyba V. inaequalis nie dopuszczając do wytworzenia owocników zawierających dojrzałe zarodniki workowe.

Tabela 3. Średnia liczba owocników oraz ich rozwój na liściach odm. McIntosh w sezonie 2015.

Kombinacja

Średnia liczba owocników/cm2 liścia

% owocników z dojrzałymi do wysiewu zarodnikami workowymi w różnych terminach pobierania prób liści 16.02 23.02 02.03 09.03 16.03 23.03 30.03 07.04 13.04 20.04 27.04 04.05 11.05 18.05 25.05

Kontrola

28,2

SŁOMEX 2%

4,2

mocznik 5%

2,6

SŁOMEX 2% + mocznik 2,5%

5,3

Wyniki badania nie oznaczają, że nie będą konieczne zabiegi fungicydowe w sadzie, ponieważ askospory niesione przez wiatr mają zdolność do pokonywania znacznych odległości. Niektórzy autorzy podają, że mogą to być nawet 2 km. Ograniczenie wiosennej presji patogena przez jesienny oprysk roztworem preparatu SŁOMEX ma bardzo wymierne korzyści ekonomiczne, ponieważ siła infekcji pierwotnych jest zależna od ilości zarodników workowych w powietrzu (tzw. PAD, od angielskiego Potential Ascospore Dose). Niższa ilość zarodników workowych stwarza możliwość ograniczenia liczby zabiegów fungicydowych. W celu wzmocnienia odporności jabłoni na porażenie parchem wskazane jest też stosowanie wiosną stymulatora krzemowego – OPTYSIL. Dodatkową zaletą preparatu SŁOMEX jest to, że przyspieszając mineralizację liści, przyczynia się do wcześniejszego udostępnienia składników pokarmowych z opadłych liści (analogicznie do działania na resztki pożniwne w uprawach rolniczych).

Komisja Europejska zapowiada wycofanie z listy dozwolonych do stosowania w ochronie roślin kilkudziesięciu substancji aktywnych, w tym również tych, które wchodzą w skład triazoli, które charakteryzują się najdłuższym działaniem interwencyjnym w zwalczaniu parcha jabłoni. Brak tych substancji praktycznie pozbawia sadowników podstawowego narzędzia ochrony. Ograniczenia wejdą w życie prawdopodobnie nie wcześniej niż za 3–4 lata od chwili ogłoszenia, dlatego warto już teraz zacząć prace na skonstruowaniem alternatywnych programów ochrony w oparciu o preparaty ograniczające źródło infekcji, jak również preparaty redukujące działanie stresów biotycznych. Takie programy pozwalają na znaczne ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin i jednocześnie spełniają główną zasadę Integrowanej Ochrony Roślin – idealnie wpisują się w koncepcję Integrowanej Produkcji Roślinnej. INTERMAG dostarcza sadownikom coraz więcej preparatów do produkcji zdrowych i smacznych owoców. z

AGROINNOWATOR

017

NAWOŻENIE prosto z WĘŻA

W bieżącym roku oferta INTERMAG z działu DOM I OGRÓD poszerzyła się o nawozy, które oprócz znakomitych właściwości odżywczych, wyróżnia sposób dozowania – bezpośrednio przez podłączenie opakowana z dozownikiem do węża z wodą. Tekst: Marta Rytel

PROSTE STOSOWANIE:

Podłączyć wąż z wodą

Przestawić zawory z pozycji „OFF” na pozycję „TURN TO OPEN”

Opryskiwać równomiernie rośliny

W SKŁAD NOWEJ SERII WCHODZĄ: VITAL SHOWER ŻELAZO+MAGNEZ Zapobiega i szybko likwiduje objawy chlorozy roślin ozdobnych, traw i iglaków. Zawarty w nawozie czynnik chelatujący sprawia, że żelazo i magnez są szybko i dobrze przyswajalne przez rośliny zarówno doglebowo, jak i dolistnie. Zawarty w nawozie tytan intensyﬁkuje pobieranie wszystkich składników pokarmowych, wzmacnia odporność i poprawia kondycję, a tym samym wygląd roślin. VITAL SHOWER MULTI To uniwersalny nawóz o zrównoważonym składzie makroeleelementów z dodatkiem mikroskładników pokarmowych. Zawarty warty w nim azot pobudza wzrost wegetatywny części nadziemnych nych i nadaje liściom intensywnie zielony kolor. Fosfor odpowiada a za właściwy wzrost systemu korzeniowego, a potas poprawia odporporność roślin na stresy. Stosowany regularnie, zapewnia piękne ękne wybarwienie i długotrwałe kwitnienie roślin. VITAL SHOWER STOP MECH Nawóz jest przeznaczony specjalnie do trawników, w których rych występuje mech. Zawiera 75 g łatwo przyswajalnego przez rośliny śliny żelaza w 1 litrze produktu. Ten składnik pokarmowy wypiera mech oraz ogranicza kiełkowanie jego zarodników przez wiele miesięcy. ięcy. Ponadto nadaje trawie soczystą zieleń.

VITAL SHOWER PIĘKNY TRAWNIK Nawóz polecany zwłaszcza w pielęgnacji trawników intensywnie użytkowanych. Jego skład – azot z magnezem i mikroelementami – został dobrany odpowiednio dla kompleksowego nawożenia trawnika. Azot decyduje o odroście i rozwoju trawy, natomiast magnez zapewnia jej równomierne zielone wybarwienie. Produkt jest wzbogacony w tytan, który intensyﬁkuje przyswajanie składników pokarmowych.

AGROINNOWATOR

018

Z siarką

EFEKTYWNIEJ Nawożenie stanowi jeden z głównych kosztów w uprawie roślin rolniczych i aby je zoptymalizować trzeba uwzględnić wszystkie czynniki wpływające na wielkość i jakość zakładanego plonu.

32,006

2,4 -2,2,4,6 Ne 3s2 3p4

SIARKA

olnicy coraz częściej wybierają wysokowydajne odmiany, a szczególnie one wymagają nawożenia bardzo precyzyjnego, zbilansowanego oraz dostosowanego do przewidywanego i realnego plonu w danym gospodarstwie.

Optymalizacja nawożenia wymaga przede wszystkim kontroli plonotwórczego działania azotu oraz programów nawożenia dostosowanych do wymagań pokarmowych danego gatunku roślin i przeznaczenia plonu. Kontrola ta w pierwszej kolejności polega na regulacji odczynu gleby oraz jej zasobności w przyswajalny fosfor i potas, a następnie na optymalizacji nawożenia azotem poprzez: racjonalne ustalenie dawki nawozowej azotu zwiększenie pobierania i efektywności plonotwórczej azotu poprzez bilansowanie azotu składnikami drugorzędnymi, takimi jak siarka i magnez oraz proﬁlaktyczne stosowanie mikroelementów. Odpowiednie zaopatrzenie roślin w siarkę wpływa na większe wykorzystanie przez rośliny azotu, co ma ogromne znaczenie nie tylko z punktu widzenia ilości, jak i jakości plonu, ale również, co za tym idzie – opłacalności produkcji.

OCENA POTRZEBY NAWOŻENIA SIARKĄ Warto we własnym zakresie i na własny użytek raz na jakiś czas dokonać oceny potrzeb nawożenia siarką posługując się prostym testem. Uwzględnione są w nim czynniki rzutujące na zasobność gleby w siarkę. 1.

Ocena wpływu warunków pogodowych w okresie jesienno–zimowym (określamy ryzyko strat siarczanów, które są pochodną sumy opadów w tym okresie i długości okresów występowania zmarzliny zimą – im mniejsze mrozy i większe opady deszczu, tym większe zagrożenie wymywaniem) a. zima wczesna, długa z trwałym okresem zmarzliny [1] b. zima wczesna, z umiarkowanymi mrozami i opadami w normie [2] c. zima bardzo lekka, z opadami powyżej normy i krótkim czasem zmarzliny [3]

Określenie lokalizacji i odległości siedliska od emiterów siarki (szacujemy potencjalną ilość siarki, jaka może opaść na konkretne pole – ilość siarki, jaka opada na pola waha się w Polsce w szerokim zakresie od kilku do kilkunastu kg/ha/rok, faktyczna ilość siarki opadającej na pola zależy od odległości od emitera i kierunku wiejących wiatrów) a. aglomeracje miejsko–przemysłowe – duża ilość [1] b. aglomeracje miejskie i/lub przemysłowe – średnia ilość [2] c. tereny wiejskie – mała ilość [3]

Oszacowanie wpływu kategorii agronomicznej gleby na zawartość i straty pierwiastka (określa się tutaj ogólną zawartość siarki, zawartość substancji organicznej, zawartość części ilastych oraz określa się podatność siarczanów na wymywanie) a. gleby średnie i ciężkie – najmniejsze straty siarki i największa zawartość siarki [1] b. gleby lekkie – jeżeli mają gliniaste podłoże, dobre warunki do zatrzymywania siarki [2] c. gleby bardzo lekkie – duże zagrożenie stratami, niska zawartość siarki [3]

Określenie wrażliwości roślin na nawożenie siarką (iloczyn zakładanej wielkości plonu oraz ilości pobieranej siarki przez jednostkę plonu – określa potrzeby nawożenia siarką) a. rośliny bardzo wrażliwe (rzepak, kapustowate, cebula) – bardzo duża [3] b. rośliny średnio wrażliwe (lucerna, koniczyna), rośliny mało wrażliwe, ale pobierające dużo S (buraki cukrowe, kukurydza pszenica) [2] c. rośliny mało wrażliwe (zboża, trawy pastewne, ziemniaki [1]

Określenie udziału roślin wrażliwych na siarkę w zmianowaniu (na podstawie łącznego udziału roślin wrażliwych i umiarkowanie wrażliwych, a pobierających dużo siarki – określamy potrzeby nawożenia a. bardzo duże – powyżej 40% [3] b. duże – od 20% do 50% (rośliny średnio i mało wrażliwe, lecz wysokoplonujące) [2] c. niskie – poniżej 20% [1]

Ocena wpływu nawożenia nawozami siarkowymi pod przedplon (na podstawie ilości i jakości nawozów siarkowych określamy ich wpływ na zaopatrzenie roślin) a. obornik w dawce maksymalnej [1] b. obornik lub gnojowica, nawozy siarkowe pod przedplon [2] c. całkowity brak obornika i nawozów siarkowych w zmianowaniu [3]

SIARKA W GLEBIE Zawartość siarki ogólnej w glebach waha się w szerokim zakresie 0,001–1,8% (najczęściej ok. 0,2%). Wyższą zawartością charakteryzują się gleby organiczne, suche. Siarka występuje w glebie w formie mineralnej i organicznej. Udział siarki organicznej wynosi od 50 do 90% siarki ogólnej. Związki mineralne siarki stanowią od 10 do 50% ogólnej zawartości siarki, ale tylko 1–5% znajduje się w roztworze glebowym i jest szybko dostępne dla roślin. Siarka mineralna w glebie występuje pod postacią siarczanów, siarczynów lub siarczków. Zawartość przyswajalnej siarki w glebach waha sie od 0,3 do 50 mg/100g gleby. W ostatnich latach obserwujemy ubożenie gleb w ten pierwiastek z powodu mniejszej ilości wnoszonych do gleby nawozów naturalnych i resztek pożniwnych, a także w związku z coraz mniejszą ilością siarki pochodzącej z opadów atmosferycznych. Ocenia się, że w około 50–60% gleb w Polsce brakuje siarki. Przyczyny niedoboru siarki w glebach uprawnych: Ŕ niska zawartość substancji organicznej Ŕ niskie lub brak nawożenia organicznego Ŕ łatwe wymywanie siarczanów, które wzrasta na glebach lekkich i bardzo lekkich Ŕ zakwaszenie gleby Ŕ podeszwa płużna Ŕ wysoki udział w płodozmianie roślin pobierających duże ilości siarki Ŕ spadek odczynu gleby poniżej 5,5 lub wzrost powyżej 7,2. Teoretycznie rośliny mogą korzystać z trzech form siarki: anion siarczanowy, dwutlenek siarki i siarkowodór, jednak głównym źródłem siarki jest wspomniany anion siarczanowy. Jony siarczanowe do powierzchni korzeni docierają z prądem transpiracyjnym wody. Transport z powierzchni komórek systemu korzeniowego do wnętrza ma charakter czynny i odbywa się na zasadzie symportu, czyli wbrew gradientowi elektrochemicznemu. Aby mógł prawidłowo zachodzić, roślina musi wydatkować energię metaboliczną. Proces asymilacji siarki ma charakter wieloetapowy i wymaga bardzo dużego nakładu energii. Pierwszym produktem asymilacji siarki jest aminokwas – cysteina. Ciekawostką jest to, że przy nadmiernej podaży siarki roślina hamuje pobieranie tego składnika pokarmowego z gleby.

Tekst: Marcin Oleszczak

Sumując wszystkie oceny z poszczególnych punktów – oceniamy potencjalną potrzebę nawożenia siarką: [suma >15] – potrzeba bardzo duża (ponad 83% pobrania całkowitego siarki) [wynik w zakresie 9–15] – potrzeba duża (pobranie całkowite siarki na poziomie 51%–83%) [suma <9] – potrzeba średnia (pobranie całkowite siarki poniżej 50%). (za Grzebiszem 2012)

AGROINNOWATOR

019

ZNACZENIE SIARKI DLA ROŚLIN Plonotwórcze działanie siarki nawozowej realizowane jest poprzez: bezpośredni wpływ na wzrost plonu – na skutek większej efektywności azotu (nawozowego i glebowego) wzrost tolerancji roślin na stresy abiotyczne – zbyt niską lub zbyt wysoką temperaturę, niedobór wody, itp. wzrost odporności na choroby. Wzajemne współdziałanie azotu i siarki w odżywianiu roślin zaczyna się już na poziomie gleby. Niedobór siarki w glebie obniża wykorzystanie dostępnego azotu. Za optymalny stosunek dostępnego azotu do dostępnej siarki (N:S) w glebie uznaje się 7:1. Gwarantuje on bezproblemowe pobieranie przez rośliny obu pierwiastków. Wzajemne pozytywne relacje siarki z azotem mają także miejsce w metabolizmie roślin. Wynikają one ze współdziałania siarki z azotem w wielu procesach ﬁzjologicznych zachodzących w roślinach. Chociażby proces redukcji azotanów do azotynów jest zależny od siarki. Synteza niektórych aminokwasów (zawierających siarkę właśnie) jest także zależna od obecności tych dwóch składników pokarmowych. Azot steruje wbudowywanie siarki w enzym ATP–sulfurylazę, odpowiadający za syntezę cysteiny i metioniny. Aminokwasy te są niezbędne do syntezy białka w roślinach. Niebagatelne znaczenie współdziałania azotu i siarki możemy zaobserwować u roślin motylkowatych, gdzie w przypadku deﬁcytowego odżywienia siarką spada wyraźnie ilość wiązanego azotu atmosferycznego.

Rośliny optymalnie zaopatrzone w siarkę sprawniej pobierają i efektywniej wykorzystują także inne składniki pokarmowe, takie jak: potas, wapń i magnez, co w efekcie prowadzi do większej tolerancji na stresy biotyczne i abiotyczne. Siarce można także przypisać niejako bezpośredni wpływ na zwiększenie odporności roślin na patogeny, gdyż w odporność zaangażowane są związki organiczne siarki. Można tu wymienić ﬁtoaleksyny spotykane w roślinach krzyżowych, mające w swojej strukturze, co najmniej jeden atom siarki. Zapotrzebowanie roślin na siarkę zmienia się w trakcie sezonu wegetacyjnego i jest: umiarkowane lecz ciągłe – w całym sezonie wiosennej wegetacji (budowa tkanek mechanicznych, procesy wzrostu i odporność na choroby) duże – tuż przed kwitnieniem (wzrost zapotrzebowania na azot, zwiększenie wydajności fotosyntezy) bardzo duże – w okresie dojrzewania (synteza tłuszczów i białek). WARTO WIEDZIEĆ, ŻE... Brak tylko 1 kg siarki w stosunku do potrzeb rzepaku ogranicza możliwość pobierania do 15 kg azotu przez tę roślinę, ale też nawożenie siarką ma sens przy odpowiednio wysokim nawożeniu azotem.

W warunkach deﬁcytowego odżywienia roślin siarką, dodatkowe nawożenie azotem nie wpływa na plon, dodatkowo powoduje pojawienie się w roślinach niebiałkowych związków azotu, w tym azotanów, azotynów czy wolnych aminokwasów. Azot razem z siarką wpływają także na intensywność fotosyntezy. W przypadku nawozów doglebowych, głównym kryterium doboru nawozu jest szybkość działania siarki, będąca pochodną rozpuszczalności w wodzie samego nawozu. Najszybciej działają siarczany: potasu, magnezu i amonu. Wolniej działają gipsy oraz superfosfat prosty. Najwolniej działają nawozy naturalne i siarka elementarna. Terminy zastosowania nawozów doglebowych zawierających siarkę trzeba dostosować do potrzeb roślin i kategorii agronomicznej gleby.

Nawozy dolistne zawierające siarkę są doskonałym narzędziem służącym do korekty zaopatrzenia roślin w siarkę. Należy je stosować z wyprzedzeniem faz krytycznego zapotrzebowania na ten składnik pokarmowy. W nawozach dolistnych siarka znajduje się najczęściej w postaci siarczanów i/lub siarki elementarnej. Siarka siarczanowa jest szybko dostępna dla roślin, natomiast siarka elementarna musi zostać utleniona do siarczanowej i dopiero staje się dostępna dla roślin.

NOWY NAWÓZ SIARKOWY INTERMAG w bieżącym sezonie poleca SULVIT – płynny, wysoko skoncentrowany nawóz zawierający łatwo przyswajalną przez rośliny siarkę (760 g SO3/l), przeznaczony do stosowania dolistnego. Tabela 1. Skład nawozu SULVIT. Zawartość składników pokarmowych

wyrażona w: % (m/m)

g/l

Azot (N) całkowity

15,0

200

Azot (N) amonowy (N–NH4+)

10,5

140

Azot (N) amidowy (NH2)

4,5

Trójtlenek siarki (SO3)

57,5

760

SULVIT jest szczególnie przydatny w dokarmianiu dolistnym roślin o wysokim zapotrzebowaniu na siarkę, takich jak: rzepak, gorczyca, warzywa kapustne i cebulowe, rośliny motylkowe (zwłaszcza lucerna i koniczyna), buraki cukrowe i kukurydza. SULVIT powinien być stosowany w uprawach intensywnie nawożonych azotem, w celu kompensacji wysokich dawek N, przez odpowiednią ilość siarki. SULVIT można, co bardzo ważne, stosować łącznie z roztworem saletrzano– mocznikowym RSM w celu zwiększenia efektywności wykorzystania azotu (siarka zawarta w SULVICIE jest inhibitorem ureazy i także inhibitorem nitryﬁkacji). Dawka: 2–4 l nawozu SULVIT na 100 l RSM. Stosując łącznie – RSM dodawać do SULVITU, celem dokładnego wymieszani obu komponentów. W przypadku rozcieńczania RSM 32% do stężenia 28% – wyliczoną dawkę wody pomniejszyć o objętość nawozu SULVIT. Zachować kolejność mieszania: woda + SULVIT, a następnie dodać RSM.

SULVIT to wszechstronne narzędzie, o różnych możliwościach zastosowania: szybkie uzupełnienie poziomu siarki w roślinach poprawa efektywności wykorzystania przez rośliny stosowanego w nawożeniu doglebowym azotu przy łącznym stosowaniu RSM spowolnienie hydrolizy mocznika – wydłużenie dostępności N dla roślin mniejsze straty azotu azotanowego – ograniczenie wymywania jonów azotanowych z gleby zwiększona dostępności dla roślin żelaza i manganu z gleby bardzo dobra mieszalność z większością agrochemikaliów Początek wiosny to termin dokarmiania siarką wielu gatunków roślin – SULVIT bardzo szybko dotrze do roślin . z

AGROINNOWATOR

020

Woda to

PODSTAWA Właściwości wody mogą wpływać na skuteczność stosowanych nawozów dolistnych lub środków ochrony roślin.

ednym z ważniejszych czynników decydujących o skuteczności działania agrochemikaliów (środków ochrony roślin, nawozów dolistynych i stymulatorów) jest jakość wody, którą używamy do sporządzania roztworów agrochemicznych w gospodarstwie. Często myślimy, że tzw. ”dobra woda” to taka, która jest czysta i klarowna. Tymczasem o jakości wody wykorzystywanej do celów rolniczych decyduje przede wszystkim jej skład chemiczny, bowiem oprócz składników strukturalnych (wodór i tlen) woda pozyskiwana ze studni, cieków wodnych, stawów lub jezior, zawiera wiele innych rozpuszczonych w niej składników. Mogą one zdecydowanie obniżyć jej przydatność do celów agrotechnicznych, a w konsekwencji obniżyć efektywność stosowanych agrochemikaliów.

Oceniając zatem jakość technologiczną wody należy zwrócić uwagę na trzy podstawowe jej właściwości: skład chemiczny odczyn (pH) twardość.

Tekst: Grzegorz Cieśliński

Podwyższone zawartości niektórych składników mogą wpływać na zmniejszenie przydatności wody w gospodarstwie przede wszystkim poprzez zmianę jej odczynu (pH) lub twardości.

ODCZYN WODY Odczyn (pH) wody jest miarą określającą jej „kwasowość” lub „alkaliczność” i związany jest z aktywnością jonów wodorowych (H+). Odczyn wyraża się w skali pH o wartościach od 0 (odczyn silnie kwaśny) do 14 (odczyn silnie zasadowy/alkaliczny). Wartość neutralna to 7. Za alkalizację wody odpowiedzialny jest jon wodorowęglanowy HCO 3- , który „wyłapuje” z roztworu jon H+ i w ten sposób zmniejsza jego stężenie w wodzie, równocześnie zmniejszając jej kwasowość. Wykres 1. Wpływ zawartości jonu wodorowęglanowego (HCO3-) na odczyn (pH) wody 400 350

W wodzie rozpuszcza się wiele związków chemicznych (mineralnych i organicznych), które wpływają na jej cechy – w tym odczyn i twardość. Oprócz tego mogą one stanowić zagrożenie dla żywych organizmów (w przypadku dużych stężeń składników szkodliwych) lub reagować ze składnikami nawozów, co może prowadzić do obniżenia ich skuteczności lub nawet uniemożliwić wykonanie oprysku ze względu na tworzące się osady nierozpuszczalnych w wodzie substancji powstałych po zmieszaniu agrochemikaliów z wodą o niewłaściwym składzie chemicznym. Tabela 1. Maksymalne dopuszczalne zawartości składników w wodzie przeznaczonej do celów rolniczych. Składnik

Stężenie mg/l

Forma chemiczna w wodzie

azot(N)

5,0

NO3- , NH4+

fosfor (P)

5,0

H2PO4- , HPO42-

potas (K)

5,0

K+

wapń (Ca)

120,0

Ca2+

magnez (Mg)

25,0

Mg2+

siarczany (SO4)

200,0

SO42-

wodorowęglany (HCO3)

350,0

HCO3-

żelazo (Fe)

5,0

Fe2+, Fe3+

bor (B)

0,5

H3BO3-

cynk (Zn)

0,5

Zn2+

mangan (Mn)

1,0

Mn2+

miedź (Cu)

0,2

Cu2+

molibden (Mo)

0,02

MoO4-

chlor (Cl)

100,0

Cl-

sód (Na)

30,0

Na+

mg HCO3-/litr

SKŁAD CHEMICZNY

300 250 200 150 100 50 0 5

5,5

6 pH wody

6,5

W praktyce odczyn wody użytkowanej w gospodarstwach rolnych najczęściej waha się od 3,5 do 8,5 (w zależności od źródła wody, a czasem nawet pory roku). Dla większości agrochemikaliów polecany odczyn wody lub roztworu agrochemicznego (nawozu, ś.o.r. i ich mieszanin) powinien być lekko kwaśny (pH 5,8–6,5). Szczególnie ryzykowne jest używanie wody o wysokim pH. W przypadku niektórych środków ochrony roślin (np. Kaptan) obniża to trwałość substancji czynnej, a przy wysokich wartościach pH może całkowicie ją zdegradować. Problem ten został szczegółowo opisany na str. 22–23. Wody o wyższym od zalecanego pH należy zakwaszać (można do tego celu użyć kwasu azotowego lub fosforowego). Doskonałym rozwiązaniem jest też używanie nawozów o działaniu zakwaszającym (np. FOSTAR) lub kondycjonerów wody, takich jak PROAQUA. Kondycjonery mają za zadanie uzdatnianie wody do celów agrochemicznych – przede wszystkim poprzez obniżenie jej pH oraz zmniejszenie twardości.

AGROINNOWATOR

021

TWARDOŚĆ WODY Twardość wody to właściwość wynikająca z obecności składników mineralnych, głównie węglanów, wodorowęglanów, chlorków, siarczanów (VI) oraz krzemianów wapnia i magnezu.

Ważnym parametrem określającym zdolność adiuwantu do zmniejszania napięcia powierzchniowego cieczy jest kąt zwilżania. Jest to kąt utworzony przez powierzchnię płaską ciała stałego (styku cieczy z powierzchnią zwilżaną) i płaszczyznę styczną do powierzchni cieczy graniczącej z ciałem stałym.

Obecność tych składników może powodować problemy z rozpuszczalnością agrochemikaliów w „twardej” wodzie. Twardość wody ma również wpływ na jej napięcie powierzchniowe. Im większe napięcie powierzchniowe wody, tym trudniej zwilża ona powierzchnie liści, co w konsekwencji zmniejsza skuteczność działania agrochemikaliów sporządzanych z wykorzystaniem takiej wody.

Ze względu na ilość i jakość znajdujących się w wodzie jonów rozróżnia się twardość wody: przemijającą (węglanową) – pochodzącą przede wszystkim od węglanów i wodorowęglanów wapnia i magnezu, które podczas gotowania są wytrącane w postaci osadu nieprzemijającą (niewęglanową) – spowodowaną obecnością siarczanów (VI), chlorków, azotanów (V) i innych rozpuszczalnych soli głównie wapnia i magnezu, które pozostają w wodzie po jej przegotowaniu twardość ogólną – stanowiącą sumę twardości węglanowej i niewęglanowej.

ADITENS to uniwersalny adiuwant przeznaczony do łącznego stosowania z nawozami dolistnymi oraz środkami ochrony roślin w celu poprawy skuteczności ich działania. Został on opracowany przy współpracy z Instytutem Fizjologii Roślin PAN. W skład preparatu wchodzą m.in. związki polioksyetylenowe i poliole.

Rysunek 1. Wpływ zastosowanego adiuwantu ADITENS na powierzchnię i kąt zwilżenia [kz]. Woda twarda

Twardość wody można oznaczyć w laboratorium chemicznym. Jej wartość wyrażana jest najczęściej w jednej z pięciu skali pomiarowych: milimolach jonów wapnia i magnezu (1 mmol=40,08 mg Ca2+ na dm3 wody), miligramorównoważnikach (mval) substancji wywołującej twardość wody na dm3 (1 mval=20,04 mg Ca2+ w 1 dm3 wody) stopniach niemieckich (1° niemiecki = 10 mg CaO na dm3 wody = 0,357 mval CaO na dm3 wody), angielskich (1° niemiecki = 1,25° angielskiego) francuskich (1° niemiecki = 1,79° francuskiego).

°dH

°e

°fH

ppm

1,253

1,78

17,8

0,357

0,1783

1 °e =

0,798

1,43

14,3

0,285

0,142

stopnie francuskie

1 °fH =

0,560

0,702

0,2

0,1

ppm CaCO3 (USA)

1 ppm =

0,056

0,07

0,1

0,02

0,01

milival

1 mval/l =

2,8

3,51

0,50

mmol

1 mmol/l =

5,6

7,02

10,00

100,0

2,00

1 °dH =

stopnie angielskie

powierzchnia zwilżania

Dodatek adiuwantu ADITENS do roztworu agrochemicznego zwiększa jego skuteczność.

Tabela 2. Przeliczenie jednostek twardości wody.

stopnie niemieckie

Woda twarda + ADITENS

mval/l mmol/l

Wykres 2. Wpływ zastosowania adiuwantu ADITENS na aktywność fotosyntezy u kukurydzy.

aktywność fotosyntetyczna [Fn]

7,17

7 6,08

6 5 4 3

2,3

2 1 0

Twardość wody określa się w opisowo w skali 5-stopniowej. Tabela 3. Skala twardości wody. Lp. 1

Woda bardzo miękka

< 100

< 5,6

Woda miękka

2–4

100–200

5,6–11,2

1–2

Woda średnio-twarda

4–7

200–350

11,2–19,6

2–3,5

Woda twarda

7–11

350–550

19,6–30,8

3,5–5,5

Woda bardzo twarda

> 11

> 550

> 30,8

> 5,5

[mval/l]

[mg CaCO3]

[stopnie niemieckie]

Stopień twardości wody

[mmol/l]

W przeciwieństwie do nieodpowiedniego składu chemicznego wody, który w warunkach gospodarstwa jest raczej trudno zmienić – twardość wody możemy zmienić, zwłaszcza w kierunku jej zmiękczania. Najczęściej dokonuje się tego poprzez dodawanie do wody lub roztworów agrochemicznych specjalnych preparatów – adiuwantów, których substancje czynne „wiążą” jony odpowiedzialne za twardość wody. W ten sposób obniżają napięcie powierzchniowe cieczy sprawiając, że lepiej ona „przylega” do liścia. Dzięki temu aktywna powierzchnia wchłaniania nawozów lub środków ochrony roślin jest większa (Rys. 1).

KONTROLA

OPTYSIL

OPTYSIL + ADITENS

Jakość wody w gospodarstwie ma zatem ogromne znaczenie dla skuteczności agrochemikaliów stosowanych do nawożenia roślin oraz ich ochrony przed chorobami i szkodnikami. W przypadku nieodpowiedniej jakości wody możemy jej „trudne” cechy osłabić poprzez stosowanie kondycjonerów (poprawa właściwości fizykochemicznych, a zwłaszcza odczynu - PROAQUA) oraz adiuwantów, które poprawiają skuteczność stosowania agrochemikaliów – przede wszystkim poprzez zmniejszenie napięcia powierzchniowego (ADITENS). Zatem nie tylko cechy roztworów agrochemicznych (skład chemiczny, zawartość części nierozpuszczalnych, odczyn), ale również obecność „uzdaczniaczy wody” decydują o skuteczności stosowanych nawozów lub środków ochrony roślin. z

AGROINNOWATOR

022

MIESZANIE AGROCHEMIKALIÓW możliwości i ograniczenia Skuteczna ochrona roślin oraz efektywne nawożenie bez wątpienia stanowią najistotniejsze elementy agrotechniki bezpośrednio wpływające na wielkość i jakość plonu.

omimo odmiennych celów stosowania zabiegów ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami oraz nawożenia roślin, coraz powszechniej zaleca się łączne stosowanie środków ochrony i nawozów, co w dużym stopniu jest efektem nacisków ze strony rolników i ogrodników na producentów i dystrybutorów środków do produkcji roślinnej. Potrzeba stosowania środków ochrony roślin, zgodnego z zadami Integrowanej Ochrony Roślin, nie podlega dyskusji. Jednocześnie wraz z intensyfikacją produkcji rolnej oraz wzrastającą rolą nawożenia mineralnego, zwłaszcza w zakresie osiągania wysokiej jakości plonów, powszechnie stosuje się pozakorzeniowe (dolistne) dokarmianie roślin składnikami pokarmowymi. Dodatkowo, coraz większą popularność zyskują preparaty o działaniu stymulującym lub aktywującym procesy fizjologiczne roślin w celu podniesienia ich potencjału produkcyjnego i osiągania wysokiej jakości plonów. Liczba stosowanych w sezonie zabiegów dolistej aplikacji różnego rodzaju preparatów jest czasem tak duża, że bez łącznego ich stosowania niemożliwe byłoby terminowe podanie ich roślinom. Potrzeby pokarmowe roślin oraz fazy rozwojowe poszczególnych patogenów sprawiają, iż optymalne terminy stosowania środków do zwalczania chorób i szkodników oraz nawozów dolistnych bardzo często pokrywają się. Zatem łączne stosowanie tych agrochemikaliów może być w pełni uzasadnione, o ile nie stoją na przeszkodzie inne czynniki wykluczające taką możliwość, jak niezgodność chemiczna lub ewentualna fitotoksyczność mieszaniny. Takie działanie może zwiększać ryzyko uszkodzenia roślin lub spowodować obniżenie skuteczności zabiegu ochrony przed chorobami i szkodnikami oraz dokarmiania roślin składnikami pokarmowymi. Niezgodność chemiczna nie oznacza wyłącznie tego, że po zmieszaniu dwóch (lub więcej) komponentów mieszaniny (środków ochrony roślin, nawozów, stymulatorów) obserwujemy wyraźne objawy takiej niezgodności, a zwłaszcza: mętnienie roztworu tworzenie się części nierozpuszczalnych oraz osadu wyraźna zmiana zabarwienia pienienie się mieszaniny oraz tworzenie się „bąbelków” uwalniających się z roztworu gazów. Zaobserwowanie ww. objawów zdecydowanie wyklucza możliwość mieszania różnych agrochemikaliów ze sobą. Pamiętajmy jednak, że „potencjał chemiczny” mieszaniny kilku składników to przede wszystkim:

Tekst: Grzegorz Cieśliński

zachowanie skuteczności działania poszczególnych jej składników aktywnych w mieszaninie – w przypadku środków ochrony roślin i biostymulatorów (z dodatkami organicznymi) zachowanie walorów odżywczych – w przypadku nawozów. Niestety, nie jest to prostym odzwierciedleniem zdolności składników mieszaniny do ﬁzycznego mieszania się. Ogromne znaczenie dla skuteczności poszczególnych „składowych” mieszaniny agrochemikaliów ma bowiem odczyn (pH) tej mieszaniny, a raczej jego zmiana po wymieszaniu jej komponentów. Odczyn jest miarą stężenia jonów wodorowych (H+) w roztworze. Dla uproszczenia wyrażamy go w wartościach skali pH – od 0 do 14, gdzie „0” oznacza odczyn silnie kwaśny, „7” obojętny, a „14” silnie zasadowy (alkaliczny). Większość agrochemikaliów zachowuje swoją stabilność chemiczną (a zatem i skuteczność) w roztworach lekko kwaśnych. Kondycjoner wody – PROAQUA poprawia właściwości fizykochemiczne wody używanej do przygotowania roztworów w zabiegach dokarmiania dolistnego (pozakorzeniowego) i ochrony roślin. Pozwala na uzyskanie kwaśnego odczynu roztworu roboczego, co polepsza mieszalność agrochemikaliów i stabilność roztworów roboczych.

Podwyższenie pH (alkalizacja roztworu) może prowadzić do degradacji chemicznej substancji aktywnych środków ochrony roślin, co w konsekwencji zmniejsza ich skuteczność w zwalczaniu patogenów. Rysunek 1. Podwyższenie pH roztworu mieszaniny agrochemikaliów może prowadzić nawet do całko całkowitego braku skuteczności niektórych środków ochrony roślin.

Mieszanie agrochemikaliów Podniesienie odczynu (pH) roztworu Degradacja substancji aktywnej Obniżenie lub rak skutecznośc brak skuteczności działania

AGROINNOWATOR

023

W grupie pestycydów środki owadobójcze (insektycydy) wykazują większą wrażliwość na degradację (rozkład) substancji aktywnej w środowisku zasadowym aniżeli fungicydy, herbicydy, czy regulatory wzrostu lub biostymulatory. Największą wrażliwość na to „uwstecznianie” wykazują insektycydy fosforoorganiczne i karbaminianowe. Fungicydy są pod tym względem bardziej stabilne, choć – jak w przypadku każdej z reguł - jest również wyjątek. Tym wyjątkiem jest kaptan i jego pochodne, których degradacja w środowisku alkalicznym następuje natychmiastowo (Wykres 1.).

liczba godzin połowicznego rozkładu

Wykres 1. Wpływ odczynu (pH) roztworu na rozpad substancji czynnej kaptanu mierzonej jako czas po upływie którego, połowa ilości substancji czynnej środka ochrony roślin ulegnie niekorzystnym przemianom chemicznym. 35

32 godz.

30 25

Ryzyko wystąpienia niepożądanych zjawisk ﬁzycznych i chemiczny w sporządzonej mieszaninie występuje również w przypadku mieszanin o ustalonych właściwościach wskazujących na możliwość mieszania zastosowanych komponentów. Powodem tego może być wpływ dodatkowych czynników pogodowych (nagłe ochłodzenie, przymrozki, silne nasłonecznienie) lub technicznych (np. niesprawność sprzętu do opryskiwania roślin). Zatem w każdym przypadku należy zwracać baczną uwagę na właściwości sporządzanej mieszaniny preparatów, a zwłaszcza trwałość zawiesiny/emulsji, których zmiany mogą prowadzić do powstawania grudek, kłaczkowatych wytrąceń, itp. Wystąpienie któregokolwiek z wymienionych objawów powinno absolutnie eliminować możliwość użycia sporządzonej mieszaniny w sadzie lub plantacji.

20 15 8 godz.

10 5

0,17 godz. 0 pH 5

pH 7 odczyn roztworu [pH]

pH 8

Oznacza to w praktyce, że gdy sporządzimy roztwór kaptanu w środowisku kwaśnym (pH 5) połowa substancji czynnej tego preparatu ulegnie rozkładowi po 32 godzinach. To dużo czasu do wykonania zabiegu. Natomiast gdy zmieszamy kaptan z innymi agrochemikaliami, które podniosą odczyn roztworu, sytuacja zmieni się zdecydowanie – niestety na niekorzyść. Zwiększenie pH roztworu do wartości 7 „utrzyma” tę 50% skuteczność przez 8 godzin. Dalsza alkalizacja roztworu (do pH 8) na skutek np. mieszania z innymi agrochemikaliami w praktyce oznacza nieaktywność kaptanu – po 10 minutach (0,17 godziny) od sporządzenia roztworu cieczy roboczej, połowa substancji czynnej będzie nieaktywna, czyli zabieg tak sporządzonym roztworem będzie tylko w 50% skuteczny – jeśli oczywiście zdążymy go wykonać w tak krótkim czasie!

Zatem – kluczem do efektywności stosowania mieszanin agrochemicznych jest odczyn roztworu tworzonej mieszaniny, zwłaszcza w przypadku tak „wrażliwych” substancji jak kaptan. Co zatem może sprawić, że pH roztworu mieszaniny agrochemicznej może się podnieść do wartości ryzykownych dla efektywności jej stosowania? Zdecydowanie to dwa czynniki: właściwości wody służącej do sporządzania cieczy roboczej i/lub odczyn nawozów lub innych agrochemikaliów zastosowanych w mieszaninie. Stąd tak niezmiernie ważne jest posiadanie informacji o właściwościach ﬁzykochemicznych wody używanej do sporządzania roztworów agrochemicznych w gospodarstwie oraz wpływie innych komponentów sporządzanej mieszaniny na ostateczny odczyn (pH) roztworu. Obecnie na rynku nawozowym mamy całą gamę nawozów o właściwościach alkalizujących, których stosowanie przynosi bardzo pożądane efekty w postaci poprawy plonowania rośli oraz zwiększenia ich odporności na infekcje grzybowe, a także poprawę jakości owoców (np. nawozy z serii ALKALIN). Przed podjęciem decyzji o mieszaniu takich preparatów należy zatem wnikliwie ocenić ewentualne negatywne skutki mieszania takich agrochemikaliów – przede wszystkim pod względem skuteczności takich mieszanin w działaniach agrochemicznych. Należy w tym miejscu bardzo wyraźnie zaznaczyć, że podwyższenie odczynu roztworu mieszaniny agrochemikaliów nie powinno być traktowane jako negatywna ocena poszczególnych składników tej mieszaniny.

Sporządzanie mieszanin nawozów i środków ochrony roślin wymaga ostrożności i uwagi. Bezwzględnie przed zmieszaniem komponentów należy dokładnie zapoznać się z instrukcją stosowania zarówno nawozu jak też preparatu do zwalczania chorób lub szkodników. Warto pamiętać o podstawowych zasadach mieszania roztworów nawozów ze środkami ochrony: w pierwszej kolejności należy przygotować roztwór nawozu, do którego dodaje się wstępnie rozcieńczone środki ochrony przy sporządzaniu mieszaniny z większej ilości preparatów niż jeden środek ochrony, należy w pierwszej kolejności dodać do przygotowanego roztworu nawozu zawiesiny, następnie emulsje, a na końcu roztwory łączne stosowanie więcej niż trzech komponentów w mieszaninie podnosi ryzyko niezgodności chemicznej oraz ewentualnej ﬁtotoksyczności mieszaniny. należy unikać mieszania ze sobą preparatów zawiesinowych (koncentratów) lub proszków do sporządzania zawiesin z preparatami w formie płynów do sporządzania emulsji. do sporządzania roztworów należy używać wody wolnej od zanieczyszczeń mechanicznych (resztki roślin, piasek itp.) i biologicznych (glony). mieszaninę nawozu i środka ochrony roślin należy wykorzystać natychmiast po sporządzeniu – pozostawienie roztworu na kilka nawet godzin może prowadzić do powstawania zmian właściwości ﬁzycznych (np. mętnienie) i chemicznych (reagowanie ze sobą komponentów mieszaniny, co obniża skuteczność działania roztworu). Podsumowując – mieszanie agrochemikaliów w celu usprawnienia prac w gospodarstwie może być stosowane z zachowaniem daleko idącej ostrożności, a przede wszystkim jedynie w przypadku nawozów oraz preparatów do ochrony roślin w stosunku do których możliwość mieszania została potwierdzona doświadczalnie. Zachowanie ostrożności oraz zasad mieszania agrochemikaliów pozwoli obniżyć ryzyko uszkodzenia roślin lub osłabienia skuteczności działania sporządzonej mieszaniny. z

AGROINNOWATOR

024

ZDROWA ŻYWNOŚĆ potrzeba i konieczność Wzrastająca świadomość konsumentów i rosnące wymagania ustawodawcze sprawiają, że hodowcy dążą do uzyskania jak najlepszych efektów hodowlanych bazując na preparatach naturalnych i ograniczając do niezbędnego minimum stosowanie antybiotykoterapi.

Tekst: Lek. wet. Marcin Majcher

udując portfolio naszych dodatków paszowych, jednym z celów było skomponowanie grupy produktów, które byłyby przydatne w pełnej profilaktyce prozdrowotnej na wielkotowarowej fermie brojlera.

Już teraz z powodzeniem podobne programy prozdrowotne stosowane są w wielu krajach europejskich – Austria, Niemcy, Francja, Finlandia. W państwach tych hodowle o statusie „ECO”, często stanowią do 50% wszystkich ferm kurzych.

Stosując w hodowli prozdrowotne dodatki INTERMAG, począwszy od wstawienia piskląt, poprzez okres intensywnego wzrostu aż do momentu zdania brojlera, istnieje możliwość znacznego ograniczenia, a nawet wykluczenia chemioterapeutyków. Jednocześnie, z racji swoistych właściwości tych preparatów oraz sposobu ich działania, hodowla z suplementacją naszych preparatów prozdrowotnych pozwoli zapobiegać powszechnie występującym chorobom i uzyskiwać wyniki hodowlane na poziomie ferm, gdzie używane są jedynie środki farmaceutyczne.

Polscy hodowcy brojlera, także podążają za tym trendem, a potwierdzają to rozmowy z naszymi klientami – naturalne dodatki prozdrowotne w większym lub mniejszym stopniu są używane w większości polskim ferm. Opierając się na naszych doświadczeniach naukowych oraz praktyce współpracujących z nami lekarzy weterynarii, przygotowaliśmy program stosowania dodatków prozdrowotnych u brojlera kurzego wraz z przystępnym opisem. Program ten pozwala w prosty sposób odczytać zalecany termin stosowania – okres kiedy efektywność zastosowania produktów naturalnych jest najwyższa. z

Mamy nadzieję, że program ten będzie narzędziem, które ułatwi pracę naszym dystrybutorom i hodowcom drobiu.

x od 30 do 37 dnia tuczu; poprawa wykorzystania paszy i przyrostów ptaków w planowanym okresie najszybszego wzrostu

SUPLEXAN VIGOR SUPLEXAN B COMPLEX

SUPLEXAN D3 CALC

SUPLEXAN ANTYSTRESS

RESPIVAL

x od 5 do 8 dnia tuczu; stymulacja i wzmocnienie organizmu młodych ptaków

x od 35 do 42 dnia tuczu; pobudzenie przyrostu tkanki mięśniowej, wyrównanie strat wagowych

x x x x

x od 18 do 20 dnia tuczu; poprawa diurezy i usuwania nadmiaru antybiotyków z organizmu; lepszy wzrost ptaków

x od 10 do 12 dnia tuczu; regulacja przemian energetycznych w momencie zmiany paszy; wzrost pobrania wody i paszy x od 25 do 27 dnia tuczu; poprawienie motoryki przewodu pokarmowego przy zmianie paszy; wzrost pobrania wody i paszy

SUPLEXAN ADEK PREMIUM

MUSCULATION

ACIDIN

SUPLEXAN REN

SUPLEXAN KARNI

od 8 do 10 dni tuczu; obniżenie pH przewodu pokarmowego, poprawa strawności paszy od 13 do 15 dnia tuczu; obniżenie pH przewodu pokarmowego, aktywacja enzymów trawiennych od 21 do 23 dnia tuczu; obniżenie pH przewodu pokarmowego, ograniczanie rozwoju ﬂory patogennej od 28 do 30 dnia tuczu; obniżenie pH przewodu pokarmowego, utrzymanie prawidłowej ﬂory bakteryjnej

x od 19 do 26 dnia tuczu; dostarczanie wit.E i Selenu w trakcie intensywnego wzrostu; zapobieganie pokarmowej dystroﬁi mięśni

SUPLEXAN MULTI

x od 13 do 20 dnia tuczu; regulacja funkcji wątroby i trzustki w momencie podawania paszy wysokobiałkowej; lepszy wzrost

SUPLEXAN HEPA

x przez 5 dni w okresie specjalnych potrzeb: upały, wysokie zapylenie w kurniku

x przez 3 dni w czasie: upałów, biegunek; najlepiej w tym samym okresie stosować jednocześnie lub zamiennie z Suplexan Karni

x od 10 do 12 dnia tuczu; dostarczania dużej ilości wapnia oraz fosforu w okresie szybkiego wzrostu x od 25 do 27 dnia tuczu; poprawienie motoryki przewodu pokarmowego przy zmianie paszy; wzrost pobrania wody i paszy

x od 1 do 3 dnia tuczu; wzmacnianie odporności poszczepiennej (ND/IBV) x od 15 do 17 dnia tuczu; szybszy powrót do homeostazy po szczepieniu (IBD) x od 26 do 28 dnia tuczu; zapobieganie występowaniu ubocznych efektów poszczepiennych (ND)

x od 37 do 42 dnia tuczu; łagodzenie stanów zapalnych skóry, poprawa jakości i wyglądu palców ptaka

SUPLEXAN BIOTIN

x od 0 do 5 dnia tuczu; pobudzenie rozwoju układu pokarmowego, wspomaganie resorpcji pęcherzyka żółciowego

SUPLEXAN INTRO

x od 8 do 10 dnia tuczu; wspomaganie odporności, ograniczenie występowania infekcji x od 13 do 15 dnia tuczu; wspomaganie odporności, przygotowanie organizmu do szczepienia (IBD) x od 21 do 23 dnia tuczu; wspomaganie odporności, przygotowanie organizmu do kolejnego szczepienia (IBD) x od 28 do 30 dnia tuczu; wspomaganie odporności, wzrost wydzielania żółci, lepsza perystaltyka jelit

SUPLEXAN ALLIUM

x od 23 do 37 dnia tuczu; proﬁlaktyka kokcydiozy, poprawa przyrostów, wspomaganie organizmu w walce p/kolibateriozie i salmonellozie

KOKCIDIN

LEGENDA (GDZIE 0 JEST POCZĄTKIEM WSTAWIENIA A 42 OSTATNIM DNIEM TUCZY):

AGROINNOWATOR

025

AGROINNOWATOR

026

PRESTIŻOWE WYRÓŻNIENIA

ziałalność INTERMAG w 2015 r. została uhonorowana tytułami podkreślającymi innowacyjność naszych przedsięwzięć.

Zostaliśmy docenieni w konkursie „Inicjator Innowacji”, a naszą linię produktów prozdrowotnych dla zwierząt wyróżniono certyﬁkatem „JAKOŚĆ ROKU® 2015”. „Inicjator Innowacji” – to konkurs promujący innowacyjność na polskim rynku. Organizatorem jest Newsweek Polska. Kapituła Konkursu złożona z wybitnych autorytetów doceniła nasze wysiłki wkładane w budowanie nowoczesnego rolnictwa,

kreowanie innowacyjnych produktów zgodnych z oczekiwaniami klientów, nad których powstaniem pracują wysokiej klasy specjaliści. Certyﬁkat „JAKOŚĆ ROKU®” to największa w Polsce inicjatywa promująca przedsiębiorstwa, organizacje i jednostki naukowo-badawcze, dla których wysoka jakość innowacyjnych produktów, stanowi priorytet, a także wyznacza ścieżkę dalszego rozwoju. Organizatorem inicjatywy jest fundacja Qualitas – członek uznanych organizacji działających w obszarze jakości. Jest nam niezmiernie miło, że naszą pracę doceniają nie tylko użytkownicy naszych produktów, ale również środowisko biznesowe. z

INTERMAG + INS = INSOL

początkiem 2016 roku rozpoczęliśmy współpracę z Instytutem Nowych Syntez Chemicznych (INS) w Puławach w obszarze rozwoju i dystrybucji nawozów dolistnych INSOL. Produkty te są od lat znane i cenione przez wielu rolników i ogrodników. Za ich sprzedaż odpowiedzialna będzie powołana w tym roku spółka o nazwie INSOL. Nowa inicjatywa jest przykładem efektywnej współpracy polskiego biznesu ze światem nauki, którego reprezentantem jest INS, posiadający jedno z najnowocześniejszych centrów badaw-

czo-rozwojowych w Europie, dedykowanych nawozom. INS pozostanie zapleczem badawczo-rozwojowym dla nawozów dolistnych, a INTERMAG wesprze spółkę INSOL swoją rozbudowaną infrastrukturą produkcyjno-logistyczną, a także własnym zapleczem naukowo-badawczym. W efekcie Grupa Kapitałowa INTERMAG dzięki sprawdzonym na rynku produktom własnym oraz marce INSOL, a także ciągłemu rozwojowi oferty o nowoczesne produkty, umocni pozycję lidera na rynku innowacyjnych nawozów dolistnych i biostymulatorów. z

SKUTECZNOŚĆ DZIĘKI WIEDZY

od takim hasłem przewodnim rozpoczęliśmy w marcu br. kampanię wizerunkową marki INTERMAG, opartą w dużej mierze na reklamie w mediach masowych – telewizji i internecie.

Jednym z kluczowych elementów tegorocznej kampanii jest nasze uczestnictwo w najważniejszych targach rolniczych w Polsce AGROTECH 2016, które odbędą się w dniach 18-20 marca w Kielcach.

Nasze spoty reklamowe będzie można obejrzeć na kanałach Telewizji Polskiej: TVP 1, TVP Regionalna, TVP INFO i w telewizji Polsat. Ponadto w czołowych czasopismach dla rolników i ogrodników: „Farmer”, „Nowoczesna Uprawa”, „MPS SAD”, „Sad Nowoczesny” i „Warzywa” pojawią się reklamy wizerunkowe marki INTERMAG.

Na specjalnie przygotowanym na tę okazję 64-metrowym, nowoczesnym stoisku zostaną zaprezentowane nasze sztandarowe produkty dla rolnictwa i ogrodnictwa. Mamy nadzieję że będzie to miejsce wielu spotkań i konstruktywnych rozmów. z

AGROINNOWATOR

027

MIŁE WSPOMNIENIA 28 sierpnia 2015 r. spotkaliśmy się na Pikniku Rodzinnym INTERMAG. W konkursach, grach i zabawach uczestniczyły dzieci i dorośli. Nad całością czuwał wodzirej, a zespół muzyczny sprawił, że wszyscy mieli ochotę potańczyć.

5 grudnia 2015 r. w restauracji Viktoria dzieci pracowników INTERMAG odwiedził Św. Mikołaj, z prezentami. Były też zabawy w rytmie mikołajkowej muzyki i wykonywanie przez małych artystów ozdób świątecznych. Zadowoleni byli również dorośli, którzy przy kawie i słodkim poczęstunku towarzyszyli swoim pociechom.

18 grudnia 2015 r., jak co roku przed Świętami Bożego Narodzenia – uczestniczyliśmy w spotkaniu Wigilijnym. Tradycyjne potrawy, wspólne śpiewanie kolęd oraz życzenia noworoczne, wprowadziły nas w okres świąteczno-noworocznego odpoczynku.

QUIZ DLA CZYTELNIKÓW !!! Dla uważnych Czytelników przygotowaliśmy quiz, w którym do wygrania jest 5 atrakcyjnych zestawów nagród. Wystarczy odpowiedzieć na 5 pytań związanych z treścią naszego biuletynu, aby wziąć udział w quizie i wygrać praktyczne nagrody.

Pytanie 1. Podaj 3 korzyści wynikające z nowej formuły ultragranulatu zastosowanej w produkcji MIKROCHELATÓW. Pytanie 2. Do walki z jaką groźną chorobą jabłoni okazał się być przydatny SŁOMEX? Pytanie 3. Jakie nawozy można stosować bezpośrednio podłączając opakowanie do węża z wodą? Pytanie 4. Jakie ważne wyróżnienia uzyskał INTERMAG w 2015 roku? Pytanie 5. Pod jakim hasłem rozpoczął INTERMAG kampanię wizerunkową od marca br.? INTER

Do wygrania

15 zestawów składających się 11-funkcyjnego multitoola i latarki z1 w upominkowym opakowaniu. Dla wygody użytkowania multitool posiada gumowany uchwyt. Latarka w zestawie to doskonale świecące urządzenie 9 LED, Lata zasilane 3 bateriami typu AAA. zasil

Podstawowe zasady konkursu: 1.

2. 3. 4. 5. 6.

Quiz polega na udzielaniu prawidłowych odpo odpowiedzi na przedstawione pytania i przesłaniu ich drogą korespondencji elektronicznej na adres e-mail: quiz@intermag.pl, z podaniem imienia, nazwiska oraz danych adresowych i nr telefonu osoby biorącej udział w konkursie (Zgłoszenie). Niezbędnym elementem zgłoszenia jest wyrażanie zgody na przetwarzanie danych osobowych Uczestnika przez Organizatora dla celów przeprowadzenia Quizu. Szczegóły dotyczące przesłania prawidłowego Zgłoszenia znajdują się w Regulaminie. Konkurs trwa od 10.04.2016 do 30.04.2016r. W tym czasie można przesyłać zgłoszenia. Zgłoszenia dokonane przed 10.04.2016 r. nie będą ważne. Każda z pierwszych 15 osób, które przyślą poprawne odpowiedzi, otrzyma powyżej opisany zestaw. O przyznaniu nagrody decyduje kolejność zgłoszeń! O wygranej Uczestnik zostanie powiadomiony po zakończeniu konkursu drogą korespondencji elektronicznej na adres e-mail, z którego dokonał zgłoszenia. W konkursie nie mogą brać udziału pracownicy INTERMAG sp. z o.o.

Formularz zgłoszeniowy oraz pełen Regulamin konkursu przedstawione są na stronie www.intermag.pl

Zwycięzcy Quizu z AGROINNOWATORA nr 5, to: Pani Izabela z Bielska-Białej, Pan Robert z Radzynia Podlaskiego, Pan Arkadiusz z Hrubieszowa, Pani Karolina z Bełżyc, Pan Jakub z Olkusza.

Wesołych Świąt Wielkanocnych Z okazji Świąt Wielkanocnych życzymy naszym Klientom, Kontrahentom i Przyjaciołom oraz wszystkim Współpracownikom zdrowia i wiosennego optymizmu, obﬁtości na świątecznym stole oraz serdecznych spotkań w gronie najbliższych. Zarząd