Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

GAZTEAK, SARE SOZIALAK ETA HIZKUNTZA KUDEAKETA

KASU ARRAKASTATSUAK. GAKOAK. JARRAIBIDEAK

Andoainen, 2012ko abenduan

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

1

AURKIBIDEA 1.

Sarrera .................................................................................................................................................................................................... 3

2.

Kokapena ................................................................................................................................................................................................ 5

3.

Metodologia ............................................................................................................................................................................................ 6

4.

Testuingurua ........................................................................................................................................................................................... 9 Internet eta on‐line sare sozialak: erabilera sozialen arabera ulertu eta aztertu beharreko espazio eta tresnak ........................................ 9 On‐line sare sozialak eta gazte euskaldunak .............................................................................................................................................. 11 Euskararen presentzia eta erabilera ........................................................................................................................................................... 12 Etorkizunerako ikerketa ardatz eta erronka nagusi posibleak .................................................................................................................... 13

5.

Kasuen deskribapena ............................................................................................................................................................................ 15

6.

Ondorioak ............................................................................................................................................................................................. 27

7.

Jarraibideak ........................................................................................................................................................................................... 32

8.

Erreferentzia bibliografikoak ................................................................................................................................................................. 35

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

2

1. Sarrera Egitasmo honetan gazteek beraiek kudeatutako edo (batez ere) gazteei zuzendutako sare sozialetan hizkuntzen kudeaketa izan dugu aztergai. Horretarako sei kasu zehatz aztertu dira. Hiru helburu zehatz izan ditu egitasmo honek: •

Batetik, euskaraz jardunez interneteko sare sozialen bidez gazte askorengana heldu eta eurekin komunikazio maila esanguratsu bat lortu duten sei kasu identifikatzea eta deskribatzea.

•

Bestetik, sare sozialen bidez gazteengana zuzentzen diren sei kasu horietan oinarrituta egoera ulertzeko gako batzuk identifikatzea.

•

Azkenik, sare sozialen bidez gazteengana zuzentzen direnentzako jarraibideak eta estrategiak proposatzea.

Aipatu bezala, egitasmo honek “arrakastatsutzat” jotzen ditugun 6 bat esperientzia deskribatu eta bertatik estrapolagarriak izan daitezkeen ikasgaiak ateratzea bilatzen du. Esperientzia guztiak gazteekin harremana dutenak dira, baina esparru desberdinetakoak izan daitezen bermatu da: hedabideak, gazte‐taldeak, kirol arlokoren bat, musika taldeak… Gainera, sare sozial ezberdinetan kokatzen diren esperientziak izan dira aukeratuak: Tuenti‐n, Facebook‐en eta Twitter‐en. Sei kasu horiek honako hauek izan dira: Doka kafe antzokia, Euskal Herria Zuzenean festibala, Gaztea irratia, Ken 7 musika taldea, Gernikako Gaztetxea eta Mikel Astarloza kirolaria.

Egitasmoa lantzeko Soziolinguistika Klusterra Elkarteak lan taldea osatu du bere bazkideetako birekin: Emun Kooperatiba Elkartea eta Urtxintxa Eskolarekin. Emunek “Enpresa, sarea eta hizkuntzak” 1 ikerketa lana burutu zuen 2011n eta Urtxintxak ibilbide luzea du gazteen eta soziolinguistikaren arloan.

Egitasmoa bere testuinguruan kokatzeko, Koldo Diazengana jo dugu 2 . Koldo Diaz doktoregaia da, “Euskal identitatearen eraikuntza Facebook‐en” da bere tesirako gaia.

Amaitzeko, gaur egungo egoera ulertzeko hainbat gako eta etorkizunera begirako hainbat jarraibide landu ditugu txosten honetan. Egoeraren gakoak ulertzeko Gorka Juliorengana 3 jo dugu. Gorka Juliok

1

Ikerketari buruzko informazio gehiago: http://www.lantalan.com/lantalan/enpresa‐sarea‐eta‐hizkuntzak Koldo Diaz: http://ehu.academia.edu/KoldoDBizkarguenaga, https://twitter.com/koldobizkar

2

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

3

4

hainbat aldiz landu du hizkuntzen erabilera interneteko sare sozialetan gaia . Egitasmo honen gakoak eta jarraibideak jasotzeko eta horiek elkarrizketatuen hitzen bidez janzteko bideoa egin dugu.

Eskerrak eman nahi dizkiegu egitasmoa garatzeko behar‐beharrezkoak izan direnei: Koldo Diazi, Gorka Juliori, Dokako ordezkari Aritz Mujikari, Euskal Herria Zuzeneaneko ordezkari Eneko Etxegarairi, Gazteako ordezkari Eider Jauregiri, Ken 7ko ordezkari Eñaut Elorrietari, Gernikako gaztetxeko ordezkari Oskar Granado eta Naroa Idoiagari, eta Mikel Astarlozari. Baita proiektu hau diruz lagundu duen Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzari ere.

Soziolinguistika Klusterra Elkarteak etorkizunean ere, egitasmo honen oinarrian izan ditugun lan arloetan ikertzen, garatzen eta berritzen jarraitu nahi du. Gazteen hizkuntza erabilera eta IKTetan hizkuntzen erabilera ardatz duten egitasmoetan interesa duen edonorekin elkarlanean aritzeko prestutasuna dugu. Ea txosten honetan jasotakoak baliagarriak zaizkizun eta bidaia lagun zaitugun noizbait.

3

Gorka Julio: https://twitter.com/teketen Adibidez hemen: http://www.youtube.com/watch?v=ymlzJItbYjE, http://teketen.com/2010/sare‐sozialak‐nerabeak‐eta‐euskara/

4

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

4

2. Kokapena Soziolinguistika Klusterra irabazi asmorik gabeko elkartea da eta Berrikuntzako Bitarteko Erakundea izaera aitortua du Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareko (ZTBES) eragile gisa.

Soziolinguistikaren eremuan ikerketa, garapen eta berrikuntza proiektuak egiten ditugu. Ezagutza sortu eta partekatzen dugu.

Soziolinguistika Klusterra Elkarteak, bere sorreratik gaur egunera arte, gazteak eta hizkuntza‐ erabilerarekin lotutako hainbat proiektu garatu ditu, ikuspegi ezberdinetatik. Horiek guztiek Soziolinguistika Klusterraren lan arloetako bitan kokatzen dira: •

Gazteen hizkuntza erabilera.

•

Hizkuntza erabilera informazio eta komunikazio teknologikoetan.

Orain arte landutako proiektu horien artean daude: •

Gazteen erabileran eragiten duten faktoreen azterketa. Erabileraren GPSa argitalpena. 5

•

Nerabeak, interneteko sare sozialak eta euskara ikerketa. 6

Lehenengoan gazteen erabileran eragiten duten 11 faktore identifikatu ziren, gaia enfokatzeko marko bat osatuz. Bigarrengoan, berriz, aisialdi‐programa baten inguruan biltzen diren gazteekin esku hartze esperientzia bat aurrera eraman zen, beraien erabileran eragiterakoan estrategia eraginkorrak bilatu nahian.

Bi horien harira dator hirugarren hau: interneteko sare sozialetan euskaraz jardunez gazteen artean hedatzea eta eurekin joan‐etorriko harremana izateko gakoak bilatzeko ekimen bat interesgarria zelakoan geunden. Gazteen arteko harreman‐sareetan txertatzeak suposatzen duen zailtasuna ezaguturik, proiektu honek sare sozialen bidezko erakunde‐komunikazioan jarri nahi du arreta.

5

Ikerketari buruzko informazioa hemen: http://www.soziolinguistika.org/gazteak Ikerketari buruzko informazioa hemen: http://www.soziolinguistika.org/eu/nerabeaksaresozialak

6

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

5

3. Metodologia Soziolinguistika Klusterra Elkarteak Euskararen Normalizazio Kasu Aurreratuak argitaratzen ditu urtero, euskararen normalizazioaren arloko hainbat kasu arrakastatsu identifikatu eta horiek deskribatuz. Antzeko metodologia erabili da egitasmo hau gauzatzeko. Urrats hauek eman ditugu.

1. Lan taldea osatu. Aipatu bezala, Soziolinguistika Klusterra Elkarteak bere bi bazkideetako birekin osatu du lantaldea: Emun Kooperatiba eta Urtxintxa Eskolarekin.

2. Adituak aukeratu. Koldo Diaz eta Gorka Juliorengana jo dugu bi helbururekin: lehenengoari sare sozialen egungo egoera eta etorkizuneko joeren inguruko iritzia eskatu diogu. Bigarrenari, berriz, egitasmoa testuinguru teoriko batean kokatzeko eskatu genion.

3. Kasuak aukeratu. Facebook, Twitter eta Tuenti‐n arrakasta duten hainbat erakunde eta norbanako identifikatzea zen helburua. Musika arlokoak, kirol arlokoak, gazteek beraiek kudeatutakoak edo batez ere, hartzailea, jarraitzaile, publiko gaztea dutenek kudeatutakoak interesatzen zitzaizkigun. Sei kasu lehenetsi ziren hainbat aukera eskuartean izan ondoren.

Musika arloko bi eragile: Ken 7 musika taldea eta Euskal Herria Zuzenean musika jaialdia. Kirol arloko bat: Mikel Astarloza. Irrati bat: Gaztea. Kafe Antzoki bat: Doka. Eta gaztetxe bat: Gernikakoa.

4. Elkarrizketetarako gidoia zehaztu. Sei kasu arrakastatsu horiek zehaztu ondoren, elkarrizketa horietan erabiltzeko gidoia prestatu dugu. Honako galdera hauek egin zaizkie elkarrizketatuei: • Interneteko zein sare sozial erabiltzen duzue? Zergatik? Zergatik ez beste batzuk?

• Zein helburu bilatzen duzue interneteko sare sozialak erabiltzearekin?

• Zein gizarte‐sektoreko jendearekin lortu nahi duzue harremana? Iristen al zarete horiengana?

• Zein abantaila ditu interneteko sare sozialen erabilerak beste harreman‐bide batzuen aldean?

• Zein funtzio betetzen dute sare sozialek zuen erakundean? Zer funtzio bete beharko lukete zure ustez?

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

6

• Zein hizkuntzatan mintzatzen zarete sare sozialetan? Zergatik? Hautu kontzientea izan da?

Estrategia bati erantzuten dio? Naturala izan da?

• Arazorik, kexarik izan al duzue hizkuntza horiek erabiltzeagatik? Uste duzue publikoaren zati bat bereganatu gabe uzten duzuela hautu horregatik?

• Kontu elebidunak? Hizkuntza bat, kontu bat?

• Zein motatako hizkera erabiltzen duzue?

• Euskalkia ala batua?

• Formala ala informala? Hitanoa?

• Euskal gazteek erabiltzen al dituzte interneteko sare sozialak? Euskaraz?

• Zein estrategia erabiltzen duzue harremana sortzeko? Eta jarraipena emateko? Fidelizatzeko?

• Interbentzio mota: ebentoak eta informazioa jarri bakarrik edo argazkiak iruzkindu, iruzkinak jarri, erabiltzaileen iruzkinak iruzkindu?

• Arrakastaren klabeak zeintzuk dira zuen ustez?

• Komunikazio arduradunaren profila zein da?

5. Elkarrizketak egin eta grabatu. Gidoia landu ostean elkarrizketatu beharrekoekin kontaktuan jartzeko lanak egin dira. Ondoren elkarrizketak egin eta grabatu dira. Grabazio horiek, elkarrizketak aztertzea eta egitasmoaren amaierako bideoa osatzea ahalbidetu dute.

6. Elkarrizketak aztertu. Grabatutako elkarrizketak oinarri hartuta elkarrizketak aztertu dira, bi helbururekin: batetik, kasu bakoitzaren deskribapena egiteko. Bestetik, egungo egoera gakoak zehaztu eta etorkizunerako jarraibide batzuk lantzeko.

7. Egoeraren gakoak identifikatu. Aipatu bezala, kasu bakoitza deskribatu eta aztertzeaz gain, sei kasu horien analisian oinarrituta egungo egoera ulertzeko hainbat gako zehaztu nahi izan ditugu.

8. Etorkizunerako jarraibideak zehaztu. Egitasmoko sei kasuak aztertu eta horietatik egungo egoera ulertzeko gakoak zehaztu ondoren, etorkizunerako jarraibide batzuk ere landu dira.

9. Txostena idatzi. Aipaturiko horiek guztiak txosten batean jaso ditugu.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

7

10. Bideoa editatu. Txostenean aipatutako gako horiek islatu nahian bideoa egin dugu, horretarako hainbat esaldi erabiliz.

11. Emaitzen zabalpena egin.

•

Soziolinguistika Klusterra Elkartearen webgunea.

•

Soziolinguistika Klusterra Elkartearen sare sozialak.

•

Soziolinguistika Telebista.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

8

4. Testuingurua7 Euskal Herrian on‐line sare sozialak plano ezberdinetatik landu diren arren (kazetaritza, komunikazioa, Hacktibismoa…), gizarte zientzietatik gutxi aztertua izan den ikergaia dugu. Horregatik, hau bezalako ikerketa aitzindariak beharrezkoak ditugu: ezezaguna den espazio hauen elementuak trazatuz, gure herriak eta hizkuntzak izan ditzakeen erronkak identifikatu ahal izateko.

Horretarako, lehenik eta behin, gizarte zientzietatik plano teoriko orokor batean landu diren Internet eta on‐line sare sozialen gaiak mahai gainean jarriko ditugu. Bigarrenik, lanketa honi esker, gazte euskaldunen on‐line sare sozialen erabileraren inguruko hainbat galdera erantzun ahal izango ditugu: zer on‐line sare sozial erabiltzen duten, noiz erabiltzen dituzten eta on‐line sare sozialak zenbat eta zertarako erabiltzen dituzten jakin ahal izango dugu. Oinarri hauetatik abiatuz eta orain arte Euskal Herrian gai hauen inguruan egin diren ikerketetan oinarrituz 8 , on‐line sare sozialetan gazteek euskaraz nola aritzen diren jakiteko gai izango gara. Azkenik, datozen urteetan euskararen erabilerak on‐line sare sozialetan izan ditzakeen hainbat erronka, erantzun beharreko iker galdera gisa planteatuko ditugu.

Internet eta on‐line sare sozialak: erabilera sozialen arabera ulertu eta aztertu beharreko espazio eta tresnak Internet askatzen gaituen espazioa ote den eta erreala edo birtuala den galdetzetik harago doaz egungo kezkak. Gizarte ereduak eta aldaketa sozialak horrela eskatuta, azken hamarkadetako ikerketak dikotomiak gainditzen dituen bestelako begirada sakonago batetik egiten dira: Interneten erabiltzaile hutsak izatetik, espazio eta tresna honetan erabili daitezkeen testu formatu ezberdinen bidez sortzeko aukera suposatu dituen aldaketak aztertzea da gizarte zientzien helburu nagusia 9 .

Egunerokotasuneko harreman sozialen parte dira Informazio eta Komunikaziorako Teknologia Berriak (IKTB), maiz on‐line eta off‐line espazioak bat egiten dutelarik 10 . Horrela, bi espazio hauen metaketagatik eta IKTB gizartean duten presentziagatik, gizarte harremanak harreman sozio‐

7

Koldo Diazen testua.

Ikerketaren bat kontuan hartu ez badut aldez aurretik barkamenak eskatu nahiko nituzke.

9 Produktore eta kontsumitzaile figurak “Prosumer” hitzan barnebildu dira eta testua, argazkia edota bideoa bezalako elementuak uztartzen dituen harremana “Hipertestu” (Campas, 2007) gisa izendatu da.

10 “Hiperespazioa” (Gómez, 2002).

8

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

9

teknologiko gisa ulertu daitezkeela proposatzen dute hainbat autorek 11 . Izan ere, egun, ordenagailu edota telefono mugikorra bezalako medio anitzekin ditugun harremanen bidez 12 , Interneteko plataforma ezberdinetan parte hartzen dugu, hauen bitartez egunerokotasuneko harreman sozialak ditugularik.

Konplexutasun maila honengatik, mundu mailan erabilera anitz dituen espazioa eta tresna izanik, Internet bat eta bakar bat existitzen ez dela baieztatzen dute hainbat autorek 13 . Horregatik, plataforma, herrialde, erabilera eta praktika ezberdinen arabera aztertu beharreko ikerketa objektuak dira IKTB eta Internet. Azterketa mugatu eta zorrotzak behar ditugu fenomeno hauek aztertzeko: kasu honetan, on‐line sare sozialetan euskal gazteek duten euskaren erabileran murgilduko den ikerketa bezala.

Plataforma eta erabilera anitz uztartzeagatik medioen konbergentzia 14 diren on‐line sare sozial hauek (email‐a, Chat‐a edota Youtube bezalako medioak aurkitzen ditugu plataforma bakarrean), Internet bera eta gizartean ematen diren harremanak aztertzeko espazio bikaina dira hainbat ikertzaileen ustez 15 : egunerokotasuneko harremanak mantentzeko tresna nagusienetarikoa baitira. Baina, zer dira on‐line sare sozialak?

Boyd & Elison on‐line sare sozialen ikerketetan erreferentea den definizioa ematen dute espazio hauek honako elementu eta ezaugarriak betetzen dutela azpimarratuz. Euren hitzetan:

“Web bat on‐line sare soziala izateko, gizabanakoei batetik, profil publiko edo semi publikoa sortzeko aukera eman behar die, bigarrenik, beste erabiltzaile batzuekin konexioa artikulatuz eta hirugarrenik, bere konexioen lista ikusi eta ibiltzeko aukera eman behar diolarik. Konexio hauen izaera eta izendapena sare sozial batetik bestera aldatu daiteke ere” 16 (2007:2)

Kontu bat sortuz eta profil bat eraikiz espazio horretan ibiltzeko aukera dugu baina lagunak beharrezkoak ditugu on‐line sare sozialetan egoteko eta egiteko. Batez ere aurretiaz ezagutzen genituen lagunak sare sozial hauetan aurkituz, hauekin hitzez, argazki edota bideo bidez komunikatuz, edukiak konpartituz eta talde ezberdinak atsegitez hauen kide izanik mantentzen ditugu harreman sozialak espazio eta tresna hauetan.

11

Miller, D. (2011).

“Transmedia” eta “Konbergentziaren kultura” (Jenkins, 2008).

Miller, D. & Slater, D. (2000) 14 Adaime, I., Binder, I. & Piscitelli, A. (2010) 15 Ciuffoli, C. & López, G. (2012) 16 “We define social networks sites as web‐based services that allow individuals to (1) construct a public or a semi‐public profile within a bounded system, (2) articulate a list of others users with whom they share a connection, and (3) view and traverse their list of connections and those made by others within the system. The nature and nomenclature of these connections may vary from site to site”. (2007:2) 12 13

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

10

Baina, ikerlari hauek esan bezala, on‐line sare sozialen arabera erabilera aldatzen da: aurretiaz esan bezala, herrialdearen arabera erabilera aldatzen delako baina baita ere, on‐line sare sozialen arabera hauen logika eta erabiltzaile mota aldatzen delako.

On‐line sare sozialak eta gazte euskaldunak Euskal Herrian Tuenti‐k gaztetxoen artean indarra duen arren, beste zenbait herrialdetan on‐line sare sozial hau ez da erabiltzen. Hori dela eta, atzerrira ikastera, lanera edo oporretan doazen hainbat gaztek Facebook sortzen dute han egindako lagunekin harremanetan segitzeko 17 . Beraz, on‐line sare sozialen erabilera adinarekin aldatzeaz gain 18 , herrialdeen arabera ere aldatzen da. Era berean, bi on‐ line sare sozial hauek Twitter‐ekin alderatuz eskaintzen duten hipertestu mota argia eta, 140 karaktere beharrean, nahi beste luzatzeko aukeragatik espazio hauetan aurkitzen dugun erabiltzaile mota ezberdina da ere.

Nazio mailako datuak eskuragarriak ez izanda, Eusko Jaurlaritzaren ikerketa baten arabera Euskal Autonomi Erkidegoko gazteek batez ere Facebook erabiltzen dutela esan dezakegu soilik. Honek, hau bezalako ikerketen beharra erakusteaz gain, hemendik aurrera sortzen diren hainbat galdera zintzoki eta zehazki erantzuteko zailtasunak agerian uzten ditu. Euskal Herrian oraindik ikerketa sakonik ez dagoen arren, “Transmedia” kontzeptu teorikoak iradokitzen duen moduan, telefono mugikorren bidezko Internet konexioa biderkatzen ari da. Erabilera honek, on‐line sare sozialen informazioa eguneko 24 ordutan eskuragarri egiten digun medio honek, on‐line sare sozialak noiz eta zenbat erabiltzen diren erantzutea konplexuago egiten du.

Gazteak aste tartean eta arratsaldez konektatzen zirela baieztatu zitekeen ordenagailuak Internet erabiltzeko tresna bakarra ziren garaian 19 . Baina egun, datu enpiriko zehatzik gabe, plano teoriko batetik eta “Hiperespazioa” eta “Harreman sozio‐teknologiko”‐en ideiak gogoratuz, kontrastatu beharreko idei gisa, momentu oro konektatuak gaudela proposatu dezakegu. Lagunek ere norberaren profila osatzeko aukera dute on‐line sare sozialetan, konektatuta egon gabe ere besteen eraginagatik edukiak elkarbanatzeko aukera dugularik eta “konektatuak” gaudelarik.

Azkenik, jakina den arren, on‐line sare sozialak lagunekin edukiak konpartituz hauekin egoteko eta egiteko beste espazioa eta tresna bat direla esan dezakegu. Livinsgtone‐k (2008) gazte ingelesen kasuan aztertu bezala, batez ere, eskolan sortutako lagun harremanak eraikitzen dituzte gazteek on‐ line sare sozialekin.

17

Díaz, K. (2011).

Livingstone, S. (2008).

19 Gordo, A. & Megías, I. (2006) 18

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

11

Datu enpiriko gutxi ditugun gure Euskal Herrira bueltatuz eta ikerketa kasu honetara mugatuz, besteak beste, gazteek ikastolako lagunekin euskaraz nola aritzen diren hausnartzeko bidea irekitzen digu hausnarketa honek.

Euskararen presentzia eta erabilera Izan ere, plano teorikoan esandakoa gogoratuz eta Soziolinguistika Klusterrak (2011) egindako ikerketa baten arabera, euskararen erabilera antzekoa ematen da tresna hauen bidez. Beraz, datu enpiriko gehiagoren faltan, euskaraz zenbat egiten den galdetzeaz gain, nola egiten den galdetu dezakegu.

On‐line sare sozialen bidez, aurrez aurreko hitzak gainditzen dituzten elementuak erabiltzen dituzte gazteek. Hipertestuaren ideia gogoratuz, batetik, euskaraz idazten dute gazteek euren hormetan edota besteen hormetan eta euskaraz aurkezten dira beste lagunen aurrean profileko izen euskaldunen bidez 20 . Lagunez osatuta dagoen espazio honetan “naturaltasuna” eta “freskotasuna” da nagusi hitz egiten den moduan idazteko aukera aproposa delarik gazteentzat 21 . Horrela, beste hizkuntzetan bezala, euskarazko hitzak mozteaz gain, gazteek bestelako modutan idazten dute on‐ line sare sozialetan ere.

Hizkuntza arauak apurtzen dituzte gazteek on‐line harreman testual hauen bidez: akatsak eginaz gazteek euskara propiotzat hartuz, barneratuz eta jolastuz, euskaraz aritzen direlarik on‐line sare sozialetan. Era berean, euskararen erabilera anekdotikoa 22 ematen da: besteak beste, esaldiak hasteko (“Kaixo!”) eta bukatzeko (“Agur!”), zoriontzeko edota gauza positiboak esateko erabiltzen dute euskara gazteek. Horrela, erabilera “freskoak” suposa dezakeen euskara eta erdararen uztarketaren arriskua azpimarratu beharra dugu: aurrez aurreko harremanetatik ezagun ditugun “Muchos muxus!” edota “Zorionak! Que cumplas muchos mas” bezalako esaldiak aurkitu ditzakegularik on‐line sare sozialetan.

Bestetik, argazki eta bideo bidez ere euskaraz komunikatzen dira gazteak eta, izan ere, ikerketa honetan aztertutako euskarazko sei kasu arrakastatsuen azterketa horregatik da hain interesgarria: erreferente diren instituzio, hedabide, gizarte mugimendu edota talde kulturalek ekoizten dituzten edukiak partekatu eta komentatzen dituzte gazteek. Horrela, euskarazko produkzioak bere biziko garrantzia du.

20

Díaz, K. (2011).

Adaime, I., Binder, I. & Piscitelli, A. (2010).

22 Soziolinguistika Klusterra (2011).

21

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

12

Interneten aurkitzen dugun edukia euskaraz ez den beste hizkuntzetan dago eta bereziki edukien bidez komunikatzen den espazioa izanik, etorkizunerako galdera eta erronka gisa, gainontzeko erreferente kulturalekin alderatuz euskarak izan dezakeen presentzia kuestionatzea dugu.

Etorkizunerako ikerketa ardatz eta erronka nagusi posibleak Edukiez gain, on‐line sare sozialen “arkitektura” 23 kontuan izan behar dugu eta hori dela eta, Twitter euskaraz egotearen garrantzia aitortu beharra dugu: Joseba Kamiok esan bezala, “Twitter hiru botoi baino gehiago da”. Izan ere, euskaraz pentsatzera bideratuko gaituen sistema ere bada eta honi esker sortzen dira egoera berriak kontenplatzeko “Txio” bezalako euskarazko hitzak. Beraz, beste esparrutan bezala, instituzioen papera oso garrantzitsua da on‐line sare sozialetan euskararen presentzia eta erabilera bermatzeko.

Hasierara bueltatuz, Euskal Herrian on‐line sare sozialen inguruan gizarte zientzietatik idaztea zaila bada, etorkizuneko erronkak identifikatzea are gehiago. Horrela, dauden ikerketak kontuan izanik eta aurreko orrietan landutako teoria orokorretako Hipertestu, Hiperespazio eta Transmedia kontzeptuetan sakonduz, hiru galdera planteatu nahi genituzke.

Batetik, Hipertestuaren ideia jarraituz bideo edota kantu bidez euskaraz egiteko aukerak duen ibilbidea aztertzeak, on‐line sare sozialek eskaintzen duten elementuak ezagutzeaz gain, erabilera mota ezberdinetan sakontzeko aukera emango liguke. Era berean, aldagai ezberdinak neutralizatzeko gai izango ginateke, adinaz gain, besteak beste eta berriz ere eragin instituzionala eta off‐linea azpimarratuz, herrialdeen araberako interpretazioa egiteko aukera izango genuke: Lapurdi eta Zuberoa edota Bizkaia eta Nafarroa alderatzeko gai izango ginateke gazteek elkar banatutako bideoak aztertuz.

Are gehiago, Tuenti eta Facebook‐aren kasuan ikusi bezala, atzerrira joatean Euskal Herriaren muga geografikoak gainditzen dituen espazio honen bidez euskararen erabilera aldatzen den ezagutzea interesgarria izango litzateke ere: mapa geografikoak gaindituz, euskararen erabileraren “territorioa” marrazteko aukera izango genuke.

Bigarrenik, Hiperespazioaren ideia on‐line sare sozial berak duen espazio publiko, pribatu eta intimora esleituz, publikoki horman idazten denean, “Chat”‐ean pribatuan aritzen garenean edota Facebook‐en guk geuk soilik intimoki ikusiko ditugun edukiak jartzean hizkuntza aldatzen den ezagutzeak, euskarak on‐line sare sozialetan duen presentziaren irudi osatuago bat emango liguke.

23

Sistemak duen egitura, itxura eta erabilgarritasuna azaltzen dute Adaime, I., Binder, I. & Piscitelli, A. (2010) kontzeptu honen bidez.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

13

Azkenik, mugikor bidez on‐line sare sozialak erabiltzean laguna alboan izatea ala ez euskararen erabilera aldatzen duen aztertzean, orain arte euskararen erabileraren inguruan egin diren kale neurketen beste dimentsio bat emango ligukete.

Galdera guzti hauek erantzun ahal izateko, gizartea ulertu, aztertu eta transformatu nahi duten hau bezalako ikerketak beharrezkoak ditugu. Instituzio, gizarte eragile eta aditu/arituen arteko elkarlana oinarri izanik, on‐line sare sozialetan euskara nola erabiltzen den ezagutu ahal izateko eta euskara plazan, munduan eta sarean indartzeko.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

14

5. Kasuen deskribapena

DOKA Zer da?

Webgunea

Sare sozialak Zertarako erabili?

Hizkuntzak

Doka, Donostiako Kafe Antzokia da, Euskal Herriko beste zenbait herrietako izpirituz edo arimaz anaia‐arreba: Bilbon Bilboko Kafe Antzokia, Durangon Plateruena, Elgetan “Espaloia”… http://donostiakokafeantzokia.com/ Webgunea bi hizkuntzatan daukate: euskaraz eta gaztelaniaz.

Bai Ez Jarraitzaileak

Facebook X 5.375 Twitter X 558 2012ko irailean hasi ziren.

Tuenti X 446 Ez dute eurek sortu Tuenti‐ko kontua.

Batez ere, publizitaterako: bertan egiten diren ekitaldiak iragartzeko, agenda izateko, sarreren zozketak egiteko, erabiltzaile eta jarraitzaileei erantzuteko…

Euskara hutsez Haien sarrerak euskara hutsean izaten dira. Iruzkinetan ere euskara hutsean Bi hizkuntzatan Hiru edo gehiagotan Interneteko zein sare sozial erabiltzen duzue? Zergatik?

Zergatik ez beste batzuk?

Zein helburu bilatzen duzue interneteko sare sozialak erabiltzearekin?

Zein gizarte‐sektoreko jendearekin lortu nahi duzue harremana? Iristen al zarete horiengana?

Zein abantaila ditu interneteko sare sozialen erabilerak beste harreman‐bide batzuen aldean?

Galderen erantzunak, laburtuta.

Zein hizkuntzatan mintzatzen zarete sare sozialetan?

Zergatik? Hautu kontzientea izan da? Estrategia bati erantzuten dio? Naturala izan da?

Arazorik, kexarik izan al duzue hizkuntza horiek erabiltzeagatik? Uste duzue publikoaren zati bat bereganatu gabe uzten duzuela hautu horregatik?

Zein motatako hizkera erabiltzen duzue?

Euskalkia ala batua?

Formala ala informala?

Hitanoa?

Euskal gazteek erabiltzen al dituzte interneteko sare sozialak? Euskaraz?

aritzen dira, nahiz eta galdera gaztelaniaz izan. Hala ere, zenbait kasutan erantzunetan gaztelania erabiltzen dute.

Nagusiki hiru erabiltzen dituzte. Facebook‐arekin hasi ziren eta oso komunikabide garrantzitsua izan den arren, bere bidea bukatzen ari dela iruditzen zaie.

Horregatik, orain Twitter‐a erabiltzen hasi dira. Eta sare soziala ez izan arren beraien web gunea da beraientzat garrantzitsuena.

Batez ere promozioa edo publizitatea. Gaur egun, gastuak murriztu behar dira eta sare sozialek promozio propioa dohainik egiteko aukera ematen diete.

Ez dute perfil bat finkatu. Mezua zabala eta irekia izatea nahi dute, adin nahiz kultura desberdineko jendearentzat.

Publizitate kanpaina indartsu bat egiteko aukera ematen dutela diote. Mugarik gabe, etengabeko informazioa bidaliz. Beti ere, neurtuz, jendea nekatu gabe.

Dokak ateak ireki zituenean euskara eta euskal kulturaren alde egiteko helburuarekin izan zen. Ondorioz, sare sozialetan euskara bakarrik erabiltzen dute.

Inoiz izan dute kexarik euskara hutsez idazteagatik. Hala ere, urtetik urtera kexa kopurua jaisten doa. Jendea ohartu da, beraien helburua ez dela hizkuntzarengatik jendea baztertzea baizik eta euskarara hurbiltzea.

“Formalismotik” urruntzen saiatzen dira, jendearengana iristeko hobea dela iruditzen zaielako.

Euskara batua baina “informalagoa”erabiltzen dute.

Modu informal batean idazten saiatzen dira. Hala ere, ez dute beti lortzen.

Gaur egun gazteen artean sare sozialak erabiltzea ohikoa da. Euskaraz erabiltzen dutela pentsatzea gustatuko litzaieke, hala ere, beraiek ikusten dutenaren arabera bi hizkuntzen arteko nahasketa egiten dute.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

15

Zein estrategia erabiltzen duzue harremana sortzeko? Eta jarraipena emateko?

Fidelizatzeko?

Interbentzio mota: ebentoak eta informazioa jarri bakarrik edo argazkiak iruzkindu, iruzkinak jarri, erabiltzaileen iruzkinak iruzkindu?

Arrakastaren klabeak zeintzuk dira zuen ustez?

Komunikazio arduradunaren profila zein da?

Zozketak antolatzen dituzte, eskaintza bereziak… jendea erakartzeko gauzak antolatzen saiatzen dira. Bestalde, interesgarriak iruditzen zaizkien gauza desberdinak publikatzen saiatzen dira.

Facebook‐en bi orrialde ditu, Doka agenda eta Doka argazkiak. Bertan batetik informazioa zabaldu eta bestetik berriz, kontzertu eta ekitaldi desberdinen argazkiak jartzen dituzte.

Eguneroko dinamika bat ematea da klabe nagusia, informazio erabilgarria transmititzea.

Gauza hauetan sinesten ez zuten arren, denborak nahastuta zeudela erakutsi diete. Elkarrizketatuak berak kudeatzen ditu sare sozialak eta gaur egungo egoerak gainera, behartu egiten ditu promozio bide desberdinak lantzera.

Erabiltzen jakitea garrantzitsua da, informazio argia bidali behar da eta erabilgarria jarraitzaileentzat.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

16

EUSKAL HERRIA ZUZENEAN

Zer da?

Webgunea

Sare sozialak

Zertarako erabili?

Euskal Herria zuzenean Ipar Euskal Herrian egiten den musika festibala da, ekaina partean izaten dena Heletan.

Helburuak hauek dira: ‐ Dinamika azkar bat planteatzea Iparraldeko barnealdean, 3 egunetako gertakari indartsu baten inguruan. ‐ Euskal nortasun, kultur eta hizkuntzaren balioztatzea. ‐ Gure garaiko baloreen bozeramaile izatea. ‐ Lan boluntarioan oinarrituriko antolakuntzaren bitartez, jatorri eta eremu sozial ezberdinetako gazteen arteko elkarlana bultzatu eta loturak sortu. ehz‐festibala.eu Euskara hutsezko webgunea da.

Bai Ez Jarraitzaileak

Facebook X 5.000

Twitter X 1.113 Antza ez da euren kontu ofiziala.

Tuenti X Ipar Euskal Herrian ez da tuenti erabiltzen.

Batez ere, publizitaterako: bertan egiten diren ekitaldiak iragartzeko, agenda izateko, sarreren zozketak egiteko, laguntzaileak bilatzeko, erabiltzaile eta jarraitzaileei erantzuteko…

Euskara hutsez

Hizkuntzak

Galderen erantzunak, laburtuta

Bi hizkuntzatan Hiru edo gehiagotan Interneteko zein sare sozial erabiltzen duzue? Zergatik?

Zergatik ez beste batzuk?

Zein helburu bilatzen duzue interneteko sare sozialak erabiltzearekin?

Zein gizarte‐sektoreko jendearekin lortu nahi duzue harremana? Iristen al zarete horiengana?

Zein abantaila ditu interneteko sare sozialen erabilerak beste harreman‐bide batzuen aldean?

Zein funtzio betetzen dute sare sozialek zuen erakundean? Zer funtzio bete beharko lukete zure ustez?

Zein hizkuntzatan mintzatzen zarete sare sozialetan?

Zergatik? Hautu kontzientea izan da? Estrategia bati erantzuten dio? Naturala izan da?

Arazorik, kexarik izan al duzue hizkuntza horiek erabiltzeagatik? Uste duzue publikoaren zati bat bereganatu gabe uzten duzuela hautu horregatik?

Haien sarrerak euskara hutsean izaten dira. Iruzkinetan ere euskara hutsean aritzen dira, nahiz eta galdera beste hizkuntza batean izan. Hala ere, zenbait kasutan erantzunetan frantsesa edo gaztelania erabiltzen dute.

Facebook‐a erabiltzen dute. Beraien inguruan besteek ez dute arrakasta handirik.

Komunikatzeko erabiltzen dute. Gertuko komunikazioa eskaintzen duelako.

Beraiena bezalako proiektu batek komunikatzeko beharra du. Denengana iritsi nahi dute, ez dute mugarik jartzen nahiz eta sare sozialen erabiltzaile gehienak gazteak diren.

Sare sozialak beste komunikabideen osagarri dira. Modu pertsonal eta zuzen batean informazioa zabaltzeko aukera ematen dute.

Komunikatiboki funtzio osagarria betetzen dute beraien erakundean.

Euskarari ematen diete lehentasuna baino bi hizkuntza ager daitezke: euskara eta frantsesa. Beraien helburua euskara zabaltzea denez euskal hiztunak informazio zabalagoa du, abantaila gehiago ditu. Naturalki egin da, beraiek euskaldunak direlako, hautu kontziente bat ere izan da euskaraz egiteko hautua egin dutelako eta estrategia bati ere erantzuten dio, euskara zabaltzeko helburua dutelako.

Ipar Euskal Herrian euskaraz eginez gero publikoaren zati handi bat kanpoan uzten dela kontziente dira. Ondoren, beraien lana da, jende hori heureganatzea beste bide batzuk erabiliz.

Euskalkia ala batua?

Batua erabiltzen dute. Hala ere, ez dute mugatzen eta idazten duenak bere euskalkian idazteko aukera ere badu.

Formala ala informala?

Hitanoa?

Nahiko formala.

Kontu bat hizkuntza bat edo kontu elebiduna?

Idazten duenak ahal duen hizkuntzan idazten du. Modu natural eta boluntario batean egiten dutenez, idazten ari dena euskalduna bada euskaraz egingo du, euskalduna ez bada, berriz, frantsesez eta euskaldun berria bada dakien gutxia erabiliko du.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

17

Euskal gazteek erabiltzen al dituzte interneteko sare sozialak? Euskaraz?

Zein estrategia erabiltzen duzue harremana sortzeko? Eta jarraipena emateko?

Fidelizatzeko?

Interbentzio mota: ebentoak eta informazioa jarri bakarrik edo argazkiak iruzkindu, iruzkinak jarri, erabiltzaileen iruzkinak iruzkindu?

Komunikazio arduradunaren profila zein da?

Gazteek erabiltzen dituztela eta beraien inguruko askok euskaraz erabiltzen dituztela diote.

Beraiek informazioa zabaltzeko erabiltzen dute. Kontaktua mantentzen saiatzen dira denekin.

Ez dute zehazturik. Gehien egiten dutena, argazkiak jarri, ebentoen berri eman eta Euskal Herrian gertatzen diren gauza interesgarrien berri eman izaten da.

Egun ez dute komunikazio arduradunik. Boluntario aritzen dira, komunikazio arduradunak utzi zuenetik, ahal duenak idazten du.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

18

GAZTEA IRRATIA Zer da?

Webgunea

Sare sozialak

Zertarako erabili?

Hizkuntzak

Euskaraz igortzen duen musika‐irrati katea da eta EITBko komunikazio talde publikoa osatzen dutenetarikoa. Musika formula da irratiaren ardatz nagusia. http://www.eitb.com/eu/gaztea/ Euskara hutsezko webgunea da.

Bai Ez Jarraitzaileak Kopuru hauek Gazteako marka komertzialari dagozkio.

Facebook X 13.071 Hainbat saiok ere badute bere presentzia sare

sozialetan.

Twitter X 4.560 Tuenti X 10.693 Irratsaioen berri emateko, azken diskoen berri emateko, Gazteako irratsaioen txioak berriro txiokatzeko, zozketak, lehiaketak eta abar iragartzeko, entzuleei erantzuteko...

Euskara hutsez Bi hizkuntzatan

Hiru edo gehiagotan Interneteko zein sare sozial erabiltzen duzue? Zergatik?

Zergatik ez beste batzuk?

Zein helburu bilatzen duzue interneteko sare sozialak erabiltzearekin?

Galderen erantzunak laburtuta.

Zein gizarte‐sektoreko jendearekin lortu nahi duzue harremana? Iristen al zarete horiengana?

Zein abantaila ditu interneteko sare sozialen erabilerak beste harreman‐bide batzuen aldean?

Zein funtzio betetzen dute sare sozialek zuen erakundean? Zer funtzio bete beharko lukete zure ustez?

Zein hizkuntzatan mintzatzen zarete sare sozialetan?

Zergatik? Hautu kontzientea izan da? Estrategia bati erantzuten dio? Naturala izan da?

Arazorik, kexarik izan al duzue hizkuntza horiek erabiltzeagatik? Uste duzue publikoaren zati bat bereganatu gabe uzten duzuela hautu horregatik?

Zein motatako hizkera erabiltzen duzue?

Euskalkia ala batua?

Formala ala informala?

Hitanoa?

Facebook, twitter, tuenti, youtube, flickr eta linkedin erabiltzen dituzte. Horiek aukeratu zituzten, beraien erabiltzaile gehienak ere horietan daudelako; facebook‐ en eta twitter‐en batez ere. Guztietan ez dute lan‐jarduera bera erabiltzen; sarez sare moldatzen da estrategia eta bakoitza erabiltzeko helburuak ere ezberdinak dira.

Oro har, 3 helburu nagusi dituzte: 1.

Gazteako entzule/erabiltzaileekin interakzioa bultzatzea, harremanetarako bideak erraztuz, galde‐erantzunak bideratuz eta tratu pertsonalizatua eskainiz.

2.

Gazteak interneten duen euskarrira, eitb.com‐era, bisitak edo trafikoa erakartzea.

3.

Gaztearen marka indarra bultzatzea, interneten komunitate sendoa osatuz.

Programa edo saio bakoitzak bere balizko entzuleekin lortu nahi du harremana; eta sare sozialei esker Euskal Herrian zein Euskal Herriko mugetatik kanpo dauden jarraitzaileekin harremanak izan ditzakete. Tuenti‐aren kasuan oso publiko gaztearengana zuzentzen dira, sareak berak dituen ezaugarri zehatz horregatik.

Guztiak dira osagarriak. Sare sozialek ez dute emaila, telefonoa, etab. ordezkatuko baina oso eskura dituzten ate batzuk dira eta berehalako hartu‐emana ahalbidetzen dute, gainera.

Goian aipatutako helburu horiek lortzen saiatzen dira, Gazteari entzuleekiko harremana erraztuz, EITB.com‐era bisitak erakarriz, eta, oro har, Gaztearen markak eta saioak zabalduz. Bide onetik doazela uste dute.

Marka bakoitzak bere estrategia propioa du. Gaztea euskara hutsean aritzen da interneten zein irratian. Hautua off‐line hartu eta on‐linera eraman da.

Ez, bakoitzak espero duena aurkitzen duela uste dute.

Komunitate bakoitzera egokitzen saiatzen dira.

Gazteak askoz ere hizkera “gertuagokoa” erabiltzen du.

Batua erabiltzen dute nagusiki.

Hizkera formala erabiltzen dute, eta gogoan dutela behintzat, ez dute hitanoa inoiz erabili. Litekeena da Gazteako lankideren batek tuenti‐n edo erabili izana, baina ez dago estrategian, horrela, sartuta.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

19

Euskal gazteek erabiltzen al dituzte interneteko sare sozialak? Euskaraz?

Zein estrategia erabiltzen duzue harremana sortzeko? Eta jarraipena emateko?

Fidelizatzeko?

Interbentzio mota: ebentoak eta informazioa jarri bakarrik edo argazkiak iruzkindu, iruzkinak jarri, erabiltzaileen iruzkinak iruzkindu?

Arrakastaren klabeak zeintzuk dira zuen ustez?

Komunikazio arduradunaren profila zein da?

Bai, EITBk twitter‐en dituen kontuen artean (62), adibidez, jarraitzaile gehien dituen bigarren kontua Gaztearena da, erabat euskaraz, eta alde handia ateratzen die besteei. Markarekiko interakzioa ere handia da. Tuenti‐n ere 10.000 lagun baino gehiago biltzen dira Gaztea markaren baitan, baina hor interakzioa txikiagoa da.

Komunitatea bat sortu ondoren, jario egoki bat mantentzea da lehen pausua.

Egunero zerbait esatea, eskaintzea, galdetzea.... hor daudela eskertzea. Eduki interesgarriak partekatzen saiatzen dira, euren galdera eta kezkei erantzuten, euren iritziak dagokion programa arduradunari helarazten... komunitate horrek zerbait erakargarria izan behar du erabiltzailearentzat.

Denetarik egitea komeni da. Sare sozialak ez dira soilik euren mezua “botatzeko” gunea, horretarako “errobotak” daude. Bakoitzak berea eskaini behar du, noski, baina helburu batekin: zerbait interesgarria eskaintzeko, jarraitzaileei horren inguruko iritzia eskatzeko, eurek ere zerbait bidaltzera animatzeko... Garrantzitsua da komunitateko kideen iritzi guztiei erantzutea, eskertzea, kritikak bideratzea... sare sozialetako jarduna ezin da zure edukiak zabaltzera mugatu.

Lehen esan bezala, komunitate batek interesgarria izan behar du denbora luzean biziraun dezan. Eduki interesgarriak zabaldu behar dira, jendearen iritziak eta ekarpenak jasotzeko prest egon, elkarrekiko interakzioa bultzatu gauzak eskainiz eta eskatuz, elkarrizketa motibatuz...

Gaztearen kasuan, sare sozialetan aritzen diren gehienak kazetariak edo komunikazio munduko langileak dira ikasketaz; baina “afizioz” harreman publikoak gustatzen zaizkiela aipatu dute. Komunikaziorako gaitasuna izan behar da, euskaraz eta gaztelaniaz txukun aritzeko gai izan, eta komunitate bat kudeatzerako garaian garrantzitsua da kritikak eta bestelako gai negatiboak diplomaziaz kudeatzeko gaitasuna izatea.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

20

GERNIKAKO GAZTETXEA Zer da?

Webgunea

Sare sozialak Zertarako erabili?

Hizkuntzak

Galderen erantzunak laburtuta.

Gernikako gaztetxea da. Gutxi barru, Astrara joango dira. http://www.gernikekogaztetxie.net/ Euskara hutsezko webgunea.

Bai Ez Jarraitzaileak

Facebook X 5.050 Twitter X 179 Aspalditik ez dute berritzen.

Tuenti X 4.765 Batzar deialdiak egiteko, gaztetxean egiten diren ekitaldiak iragartzeko, gaztetxean egiten diren ekitaldien kronikak zabaltzeko…

Euskara hutsez Haien sarrerak euskara hutsean izaten dira. Baina ez dute estandarrez idazten: Bi hizkuntzatan Gernika aldeko ahozkotik hurbil dagoen euskara erabiltzen dute.

Hiru edo gehiagotan Batez ere, Facebook eta Tuenti. Horiek erabiltzen dituzte. Batez ere, Gernika mailan gazteek erabiltzen dituzten sareak direlako. Haiengana heltzeko biderik Interneteko zein sare sozial eraginkorrenak dira. erabiltzen duzue? Zergatik?

Barne erabilerarako, ordea, gehien bat emaila erabiltzen dute. Lehen redesenred Zergatik ez beste batzuk? izeneko sare soziala erabili zuten barne harremanetarako, baina ez zuen emaitza onik eman.

Zein helburu bilatzen duzue Batez ere, asanbladak deitzeko eta egitaraua zabaltzeko erabiltzen dituzte. interneteko sare sozialak Beraien ekintzen berri emateko Gernikako gazteei. erabiltzearekin?

Zein gizarte‐sektoreko Gernika eta inguruko gazteengana heltzea da helburu. Gazteengana dezente jendearekin lortu nahi duzue heltzen dira (gaztetxean egiten dituzten kontuen jakitun dira). Baina beraien harremana? Iristen al zarete helburu bakarra ez da heltzea, baizik eta hurrengo pausoa ematea: hau da, parte horiengana? hartzea beraiek egiten dituzten ekintzetan.

Zein abantaila ditu interneteko Azkenean, gazte asanbladak ez du diru askorik eta sare sozialak errazak eta sare sozialen erabilerak beste eraginkorrak dira. Horregatik erabiltzen dira. Eta gazte asanbladaren filosofiarekin harreman‐bide batzuen aldean? bat datozelako: zabalak, orotarikoak …

Esan bezala, beraien helburu bakarra ez da Gernikako gazteek informazioa Zein funtzio betetzen dute sare edukitzea. Hori jakina da. Helburu nagusia Gazte Asanbladak antolatzen dituen sozialek zuen erakundean? Zer ekintzetan Gernikako gazte gehiagok parte hartzea da. Eta hori ez dute funtzio bete beharko lukete horrenbeste lortzen. Beraien ustez, aurrez aurrekoak, ahoz ahokoak oraindik indar zure ustez? handiagoa du jendea mugitzeko sare sozialek baino.

Zein hizkuntzatan mintzatzen Beti euskaraz aritzen dira sare sozialetan, uste dutelako inportantea dela euskaraz zarete sare sozialetan? bizitzea eta sare sozialetan ere hala egiten dute. Gainera, gazte asanblada Zergatik? Hautu kontzientea euskaraz komunikatzen da, beraien artean euskaraz aritzen dira. Orduan, naturala izan da? Estrategia bati izan da sare sozialetan euskaraz aritzea. Ez da egon erabakirik esateko zer erantzuten dio? Naturala izan hizkuntzatan aritu behar diren sare sozialetan. Bide naturala jarraitzen dute. da?

Arazorik, kexarik izan al duzue hizkuntza horiek Ez dute kexarik izan. Baina bai sentitu direla behin baino gehiagotan itzultzera erabiltzeagatik? Uste duzue behartuak. Eta horrela egin dute. Izan ere, asanbladan etorkin askotxok hartu du publikoaren zati bat parte eta eurei gaztelaniaz adierazi diete adierazi beharrekoa. Baina beti eman bereganatu gabe uzten duzuela diete lehentasuna euskarari. hautu horregatik?

Kontu elebidunak? Hizkuntza Kontu bakarra dute, euskara hutsean. bat, kontu bat?

Orokorrean bizkaieraz, baina ez bizkaiera jaso eta zuzen hori, Gernikako ahozkoaren antza duena baizik. Erabakia naturala izan zen eta honen inguruan haserrealdiren bat izan badute ere, bide beretik jarraitzeko apustua egin dute.

Zein motatako hizkera Komunikaziorako erabiltzen dituzten aktak, kartelak… ere Gernikako euskalkian erabiltzen duzue? egiten dituzte. Gernikako jendeari heltzeko modu erraz eta naturalena hauxe dela uste dutelako egin dute horrela. Hala ere, komunikabideetara zerbait bidaltzen dutenean, bizkaiera jaso batean egiten dute

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

21

Euskal gazteek erabiltzen al dituzte interneteko sare sozialak? Euskaraz?

Gernika inguruko gazteek sare sozialak asko erabiltzen dituzte, asko. Eta, horregatik, gazte mugimendukoek ere erabili behar dituzte sareak eurengana heldu nahi badute. Ezin dute esan euskaraz dabiltzan ala ez. Beraien ingurukoak bai, euskaraz aritzen dira sareetan, baina gehiago ezin esan.

Zein estrategia erabiltzen duzue harremana sortzeko? Eta jarraipena emateko?

Fidelizatzeko?

Sare sozialen bidez jendearengana heltzen dira eta ondo dagoela diote. Baina azkenean betikoa da. Horregatik, azken aldian saiatzen ari dira bestelako bide batzuk lantzen, kaleko bestelako bide batzuk. Beraien helburua behin eta berriro berritzea da, jendearengana hobeto heltzeko. Orain ekintza komunikatiboak sortzen ari dira, jendearengana zuzenago heltzeko. Eta ez dute baztertzen metodo zaharrak berriro erabiltzea: esku‐orriak, kartelak, pankartak…

Arrakastaren klabeak zeintzuk dira zuen ustez?

Komunikazio arduradunaren profila zein da?

Jendearengana heldu eta erantzuna jasotzen dute, baina beraien ustez ez da guztiz arrakastatsua beraien jarduna. Horregatik, ez dakite zeintzuk diren arrakastatsu izateko gakoak.

Gazte asanbladaren barruan komunikazio lan taldea dago eta hori arduratzen da sare sozialez. Eta gai hori gustuko duen jendeak hartzen du parte lan talde horretan. Taldea edukitzea ona da, talde hori espezializatzen delako gai horretan eta denborak aurrera egin ahala, hobeto egingo duelako, berrikuntzak egiteko errazago duelako.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

22

KEN ZAZPI Zer da?

Webgunea Sare sozialak Zertarako erabili?

Hizkuntzak

2000. urtean sortu zen musika taldea da, arrakasta itzela izan duena hasiera‐haieratik.

Pop‐rock musika egiten dute euskaraz.

Ez dute.

Bai Ez Jarraitzaileak

Facebook X 9.953 Twitter X 4.903 Aspalditik ez dute berritzen.

Tuenti X 1.257 Ez dute eurek sortu.

Kontzertuen berri emateko, taldearen gaineko azken albisteen berri emateko, entzuleei erantzuteko...

Euskara hutsez Haien sarrerak euskara hutsean izaten dira. Normalean zaleek eurek itzultzen dute sarreretan esaten dutena, baina kasuren baten edo besten beste hizkuntza batean Bi hizkuntzatan erantzuna eman dute.

Hiru edo gehiagotan

Interneteko zein sare sozial erabiltzen duzue? Zergatik?

Zergatik ez beste batzuk?

Zein helburu bilatzen duzue interneteko sare sozialak erabiltzearekin?

Galderen erantzunak laburtuta.

Zein gizarte‐sektoreko jendearekin lortu nahi duzue harremana? Iristen al zarete horiengana?

Zein abantaila ditu interneteko sare sozialen erabilerak beste harreman‐bide batzuen aldean?

Zein funtzio betetzen dute sare sozialek zuen erakundean? Zer funtzio bete beharko lukete zure ustez?

Zein hizkuntzatan mintzatzen zarete sare sozialetan?

Zergatik? Hautu kontzientea izan da? Estrategia bati erantzuten dio? Naturala izan da?

Sare sozialen erabilera ez dute sekula era estrategikoan landu. Beti joan dira atzetik. Beraien lehentasuna musika egitea izan da. Baina behin konturatu ziren sare sozialen garrantziaz eta orduan erabaki zuten erabiltzea. Baina ez dute sekula estrategikoki landu.

Webgunea zuten, baina ez zen batere dinamikoa. Eta facebook‐a hasi ziren erabiltzen. Ondo funtzionatzen die eta ez dute beste lekuetara jo.

Facebook erabiltzen hasi ziren sareen gainean dakien jendeak gomendatu egin zielako hor hastea eta asetzen dienez, ez dute beste batera jo.

Berehala konektatzen dute jendearekin. Kontzertuetan sentsazioak jasotzen dituzte, baina ez dute jendearen iritzia zuzenean jasotzeko. Eta facebook‐ek aukera hori ematen du: jendearen iritziak jaso eta baita haiei beraien sentsazioak eta iritziak helarazteko bidea ere.

Beraien zaleengana heldu nahi dute eta uste dute hein handi batean heltzen direla haiengana.

Merkea da eta jendearengana zuzen heltzeko modua eskaintzen du.

Beraiek aseturik daude ematen dienarekin. Gainera, beraien zaleek badakite facebook bidez jasoko dutela beste bideetatik baino arinago beraien berri. Eta horrekin konformatu egiten dira. Ez dute bestelako helbururik bilatzen. Osagarria da beraientzat.

Beraiek euskaraz egiten dute. Taldean euskaraz funtzionatzen dute, euskaraz kantatzen dute eta, beraz, naturala zen sare sozialetan ere horrela aritzea. Ez dute erabaki sare sozialetan euskaraz egin behar zutenik, bestelakoetan horrela aritzen dira eta sare sozialetan zergatik ez.

Arazorik, kexarik izan al duzue hizkuntza horiek erabiltzeagatik? Uste duzue publikoaren zati bat bereganatu gabe uzten duzuela hautu horregatik?

Zaleek ez diete sekula galdetu zergatik egiten duten euskaraz (kazetari batzuek ordea bai). Horrela ezagutu zituzten eta kito. Eta, beraz, taldearengana gerturatzen denak espero du beraiek euskaraz aritzea beste esparru batzuetan ere.

Hala ere, egia da batzuetan facebook‐en zale batzuek esan dietela ez dutela ulertu zerbait. Horrelakoetan beste zale batzuek itzuli egin dute esandakoa. Eta zuzenean galderaren bat egin badiete, beraiek saiatzen dira galdera egin duenaren hizkuntzan erantzuna ematen, gaztelania, katalana ala ingelesa izan.

Kontu elebidunak? Hizkuntza bat, kontu bat?

Euskara hutsean aritzen dira.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

23

Zein motatako hizkera erabiltzen duzue?

Beraien artean bizkaieraz aritzen badira ere, beraiek batua erabiltzen dute. Azken finean, beraiek batuaz alfabetatu gara eta idazteko hobeto moldatzen dira batuaz.

Gainera, euskaldun guztiei zuzendutako mezuak idazten dituzte eta, beraz, batua da egokiagoa jendearengana heltzeko.

Komunikazio orokorretan formal aritzen dira. Baina egia da norbanakoei erantzuten dietenean informalago aritzen direla, “gertuago” aritzen direla.

Euskal gazteek erabiltzen al dituzte interneteko sare sozialak? Euskaraz?

Gazteek erabiltzen dituzte sare sozialak. Baina euskaraz ari diren? Egia esateko, ez dakite, ez dute azterketarik egin. Baina beraien sentsazioa da baietz. Seguru aski kalean erabiltzen den proportzio berean. Gaztelania euskara baino indartsuagoa da eta horrek bere isla edukiko du sare sozialetan ere, kalean bezala.

Zein estrategia erabiltzen duzue harremana sortzeko? Eta jarraipena emateko?

Fidelizatzeko?

Interbentzio mota: ebentoak eta informazioa jarri bakarrik edo argazkiak iruzkindu, iruzkinak jarri, erabiltzaileen iruzkinak iruzkindu?

Komunikazio arduradunaren profila zein da?

Zaleei facebook bidez helarazten diete besteei baino arinago beraien berri. Hori da beraiek beraien zaleak fidelizatzeko erabiltzen duten estrategia.

Beraiek normalean informazio orokorra zabaltzen dute. Eta zaleek egiten dizkieten iruzkinei erantzun.

Taldekide bat arduratzen da sare sozialez. Taldekide batek prestutasuna eduki zuen sare sozialen gaineko kontuak eramateko.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

24

MIKEL ASTARLOZA Zer da?

Mikel Astarloza txirrindulari profesionala da, Euskaltel taldekoa.

Webgunea

Ez du.

Sare sozialak

Facebook Twitter Tuenti

Zertarako erabili?

Bai X X

Ez

Bere entrenamenduen berri ematen du, bere lasterketen berri, lasterketetan sentitzen duena…

Bi hizkuntzatan Hiru edo gehiagotan Interneteko zein sare sozial erabiltzen duzue? Zergatik?

Zergatik ez beste batzuk?

Zein helburu bilatzen duzue interneteko sare sozialak erabiltzearekin?

Galderen erantzunak laburtuta.

Gauza pertsonaletarako erabiltzen du.

X

Euskara hutsez Hizkuntzak

Jarraitzaileak 393 4.017

Zein gizarte‐sektoreko jendearekin lortu nahi duzue harremana? Iristen al zarete horiengana?

Zein abantaila ditu interneteko sare sozialen erabilerak beste harreman‐bide batzuen aldean?

Zein funtzio betetzen dute sare sozialek zuen erakundean? Zer funtzio bete beharko lukete zure ustez?

Zein hizkuntzatan mintzatzen zarete sare sozialetan?

Zergatik? Hautu kontzientea izan da? Estrategia bati erantzuten dio? Naturala izan da? Beste kirolari batzuk zergatik ez dute zure hautu berdina egin euskararen inguruan?

Arazorik, kexarik izan al duzue hizkuntza horiek erabiltzeagatik? Uste duzue publikoaren zati bat bereganatu gabe uzten duzuela hautu horregatik?

Kontu elebidunak? Hizkuntza bat, kontu bat?

Zein motatako hizkera erabiltzen duzue?

Euskal gazteek erabiltzen al dituzte interneteko sare sozialak? Euskaraz?

Zein estrategia erabiltzen duzue harremana sortzeko? Eta jarraipena emateko?

Fidelizatzeko?

Jarduera gehiena euskaraz du, baina gaztelaniaz, frantsesez eta italieraz ere idazten ditu txioak.

Webgune batekin hasi zen, ondoren Twitter‐arekin eta hori erabiltzen du bere ibilbidearen berri emateko. Facebook‐arekin modu pertsonal batean erabiltzeko hasi zen, lagunekin baina izen‐abizen ezagunak izatean ezinezkoa suertatu zitzaion. Kontua bertan behera utzi zuen eta ixten saiatu zen arren ez zuen lortu.

Bere helburua bere jarraitzaileak egunean izatea da. Bestalde besteak jarraitzeko ere erabiltzen du, informatuta mantentzeko egokia dela deritzo eta beti pentsatu du bere lana bukatzean kontuarekin jarraituko duela bera informatuta mantentzeko.

Norengana iristen den jakitea ez omen da erraza sare sozialetan. Zaleengana iritsi eta hauek eguneratuta senti daitezen saiatzen da.

Urruti egonda ere, oso zuzena da. Bere lanagatik kanpoan asko egoten da eta honen bidez jendearekin gertutasuna lortu du.

Ibilbide profesionala bakarrik Twitter‐aren bidez zabaltzen du.

Euskaraz aritzen da beti. Batzuetan honekin batera gaztelera edo frantsesa ere erabiltzen du. Euskara bere ama hizkuntza izanik hori erabiltzea da naturalena.

Hala ere, estrategia bati ere erantzuten dio, egun euskararen egoera ikusirik, honi bultzada bat ematen saiatzen baita.

Beste bi hizkuntzak kanpoan dituen jarraitzaileak ere egunean egoteko erabiltzen du. Tamalez batzuek ez dakite euskaraz eta beste batzuek ez dute nahikoa maila ona. Dakitenen artean berriz, kontzientzia ez da hain handia izango eta hori guztiz errespetagarria da.

Bai, kritika batzuk izan ditu, tristea izan arren “poza” ematen dio. Horrek, indarra ematen dio, zerbait egiten ari denaren seinale delako. Horrelako kritikak, bere horretan uzten ditu, erantzun gabe.

Elebidun edo eleanitzak.

Euskara batua baina informala. Bere euskalkia ere nahiko batua da, baina hitzak eta jaten aritzen da askotan espazio faltagatik.

Bai, bere ustez asko erabiltzen dituzte, baina zoritxarrez denek ez dituzte euskaraz erabiltzen. Egun interneten euskarak badu bere lekua eta hori zabaltzen saiatu behar da.

Bere berri eman besterik ez du egiten. Ez dira jarraitzaileak lortzen saiatzen.

Egiten dituzten galderak erantzuten saiatzen da denei erantzutea ezinezkoa izan ohi da.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

25

Interbentzio mota: ebentoak eta informazioa jarri bakarrik edo argazkiak iruzkindu, iruzkinak jarri, erabiltzaileen iruzkinak iruzkindu?

Argazkiak dezente erabiltzen ditu eta jarraitzaileei gauza hauek gustatzen zaizkiela iruditzen zaio; gertutasun maila handitzen du.

Komunikazio arduradunaren profila zein da?

Lehen berak eramaten zuen guztia, egun lagun bat du ardura honekin, batez ere beste hizkuntzen itzulpenak egiten… Lan handia zen eta egia esan pisu handia kendu du.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

26

6. Ondorioak Kasu horietako bakoitzari egindako elkarrizketak bideoz grabatu ondoren, informazio hori guztia aztertu dugu. Ondorioen atal honetan kasu bakoitzean jasotakoa laburtzen eta sintetizatzen saiatu gara. Egoera hobeto ulertzeko baliagarriak izango direla uste dugu.

I.

Sare sozial erabilienak: Aztertu ditugun sei kasuetan hiru dira aipatu diren sare sozialak: Tuenti, Twitter eta Facebook.

Sare sozialetan aditua den Gorka Julioren arabera, Tuenti‐k oso gazteek erabiltzen dute. Izan ere, 16‐20 urte dituzten gazteek erabiltzen dute sare sozial hau eta, 18‐20 urte ingurura iristean, beste sare sozial batera egiten dute salto gehienek. Facebook, berriz, egun Euskal Herrian arrakasta gehien duen sare soziala da. Eta, azkenik, Twitter geroz eta gehiago erabiltzen den sare soziala da. Egun, gazteen artean indar handia hartzen ari da. Erabiltzaileen artean dauden desberdintasunez gain, honako hauek ere gogoan izan behar direla dio Gorkak. Facebook oro har gertuko jendearekin harremana izan eta komunikatzeko erabiltzen da. Twitter, berriz, zabalagoa da, eta honen bidez jende gehiagorengana iristen zara. Tuenti‐k izaeran, Facebook‐ aren antza duela argitzen digu Gorkak.

Aztertutako kasuetan gutxik erabiltzen dute Tuenti‐a. Badirudi bertako jarraitzaile kopurua mugatuagoa dela eta, ondorioz, sei esperientzia hauetako bik bakarrik erabiltzen dute. Twitter orain arte euskal gazteek gutxi erabili duten sare soziala da. Hala ere, badirudi gazteek geroz eta gehiago erabiltzen dutela eta, ondorioz, ikusi dugunaren arabera, sare sozialak komunikazio tresna bezala erabiltzen dituzten talde, erakunde nahiz pertsonek geroz eta gehiago erabiltzen dute. Azkenik, Facebook da orain arte gehien erabili den sare soziala.

II.

Sare sozialak komunikazio kanal indartsua dira erakunde eta norbanako hauentzat: Sare sozialak komunikazio kanal indartsua dira erakunde eta norbanako hauentzat. Kasu batzuetan, kanpo komunikazioa egiteko erabiltzen duten kanal bakarra izateraino (komunikabide propio bakarra). Aipatu ditugun sei kasu arrakastatsu hauek testuinguru desberdina dute eta, ondorioz, sare sozialak modu desberdinean erabiltzen dituzte. Alde batetik, Gernikako Gaztetxea eta Euskal Herria Zuzenean ditugu. Hauek lan boluntarioa egiten dute, beraien elkartea indartzeko asmoz. Kasu hauetan sare sozialak, kanpo komunikaziorako

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

27

erabiltzeaz gain, barne komunikaziorako tresna bezala ere erabiltzen dituzte. Beraz, helburu bikoitza betetzen dute sare sozialek kasu hauetan.

Bestalde Doka eta Gaztea irratia ditugu. Hauek beraien eguneroko lana indartzeko erabiltzen dituzte sare sozialak, bezero edo jarraitzaileak egunean izateko. Horretarako, beraien berri emateaz gain, jarraitzaileentzat interesgarriak izan daitezkeen gauzak ere publikatzen dituzte.

Bestalde, jarraitzaileak saritzeko, edo jarraitzaile gehiago lortzeko, hauen artean lehiaketak edo zozketak antolatzen dituzte.

Azkenik, hirugarren talde batean Ken7ko musikariak eta Mikel Astarloza txirrindularia ditugu.

Hauek berez dituzten jarraitzaileak egunean izateko erabiltzen dituzte sare sozialak. Izan ere, beraien jarduera dela eta, jarraitzaile asko dituzte. Hauek egunean izan, eta beraien inguruan interesa duen orori informazioa emateko erabiltzen dituzte sare sozialak. Ibilbide profesionala indartu eta jarraitzaileak saritzeko modu bat da azken finean.

Denek desberdin eta aldi berean berdin. Modu edo helburu desberdin batzuk izan arren, sei interesgune hauek sare sozialen garrantzia aitortzen dute, baita indarra eta eragina ere. Honez gain, askotan beraien helburua betetzeko modu eraginkorra izateaz gain, modurik merkeena ere badela onartzen dute. Azkenik, jarraitzaileekin gertuko harremana izateko aukera ematen die eta honen garrantzia azpimarratzen dute: iritziak jasotzeko, kritikak jasotzeko, hobetzeko proposamenak, galderak, zalantzak… Azken finean, euren berri eman eta jarraitzaileen beharrak ezagutzeko baliagarriak dira sare sozialak.

Gorka Juliok argitzen digun bezala, gazte askok eta askok, jaiki eta ia egiten duten lehenengo gauza mugikorra piztu eta sare sozial hauen inguruko berriak jasotzea izaten da. Garai batean internet ordenagailuetan bakarrik genuenean, sare sozialen erabilera ez zen hain erraza, denbora tarte gehiago eskatzen zuelako. Orain, gazte gehienek mugikorrean bertan dute internet eta ondorioz telefonoa piztu orduko aipatutako sare sozialen berri izaten dute.

Erraztasun hauekin, sare sozialen erabilera malguagoa da.

III.

Sare sozialetan off‐linen hartzen diren hizkuntza hautuak errepikatzen dira: Kasu gehienetan off‐line eta on‐line artean ez dago ezberdintasunik hizkuntza hautuei dagokienez. Hau da, saretik kanpo erakundeak, taldeak edo norbanakoak egiten dituen hizkuntza hautu berdinak errepikatzen ditu sare sozialetan. Beraz, kasu hauetan guztietan euskaraz aritzeko erabakia ez da sare sozialetarako berariaz hartutakoa, baizik eta saretik

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

28

kanpoko erabakiaren ondorioa. Euskaraz funtzionatzeko hautua off‐linen hartu eta sare sozialen esparrura ere eraman da hautu hori.

Orokorrean, gazteek ere beraien eguneroko bizitzan egin duten hizkuntza hautu berdina errepikatzen dute sare sozialetan. Azken finean, sare sozial hauetan, lagun edo ezagunekin egiten dituzte elkarrizketak eta, ondorioz, kalean erabiltzen duten hizkuntza berdina erabiltzen dute.

Izan ere, honen inguruan egin diren azterketa apurrek esaten dutena berresten da: sare sozialetan egiten den erabilera kalean eta saretik kanpo egiten den erabilerarekin bat dator, salbuespenak salbuespen.

Eta Gorka Julio ere bat dator honekin. Hala ere, kasu gutxi batzuetan, kalean egin ez arren, sare sozialetan euskaraz egiteko hautua egiten duenik ere badela esan du aditu honek.

IV.

Beste komunikabideetan baino hizkera “freskoagoa” eta informalagoa erabiltzen dute sare sozialetan: Euskara estandarra da kasu hauetan errepikatzen den hizkera, salbuespen bat dagoen arren.

Izan ere, Gernikako gaztetxekoek honen inguruan eztabaidak izan dituztela onartzen duten arren, beraien herriko hizkera bera erabiltzen dute, euren ahozko hizkeraren ispilua.

Salbuespenak salbuespen, batua erabiltzen dutenek ere, hizkera informala eta “freskoa” erabiltzeko saiakera egiten dute. Jarraitzaileengana iristeko modurik egokiena dela uste dute, gertutasuna adierazten saiatzen dira eta, horretarako, ezinbestekoa ikusten dute sare sozialei izaera informalagoa ematea. Webgunea duten gehienek bi guneetan erabiltzen duten euskara desberdina dela aitortzen dute eta, kasu batzuetan, zenbat eta informalago idatzi, orduan eta arrakasta gehiago izaten dutela iruditzen zaie. Euskara kreatiboa izan daiteke eta, horren erakusle, sare sozial hauetan erabiltzen den hizkuntza dugu.

Izan ere, sare sozial hauetako interakzio mota hurbilagokoa da eta, kasu arrakastatsu hauetan, hizkera ere horretara moldatu behar da. Beste hizkuntzetan ematen den fenomeno hau, geroz eta gehiago gertatzen ari da euskarazko jardunean: informala, akatsekin… Euskaraz ere badirudi joera hori geroz eta gehiago antzematen dela. Ahozkotik gertuago dagoen hizkera da geroz eta gehiago erabiltzen dena, arauak apurtzen dituena eta, beldur eta konplexurik gabe, idatzizko eredutik urruntzen dena.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

29

Gorka Julioren esanetan ere, erabiltzen den euskara guztiz informala da sare sozialetan, Facebook eta Tuenti‐n batez ere. Twitter‐en idazten diren txioak euskara formalagoan idatzirik daudela dio, baina sare sozial honetan erabiltzen diren etiketen inguruan beste iritzi bat du.

Hauek euskara informalago batean idatziak egoten dira eta, gainera, oso gauza sortzaileak ikusteko aukera izaten dugu.

V.

Euskara sarritan erabiltzen ez duten askok ere euskaraz jotzen dute erakunde zein norbanako hauengana: Norbanako eta talde hauek, oro har, euskarazko erreferente moduan ikusten dute sare sozialetako erabiltzaileek. Eta, horren ondorioz, hauekin harremana izaterakoan, gehiagotan jotzen dute euskaraz euren ohiko jardunean baino. Hau honela izanik, ez zaie burutik pasatzen hauekin euskara ez den beste hizkuntza batean aritzea. Gainera, hori ere bada sarritan elkarte, talde edo norbanako hauen helburua: hizkuntza eta kultura honetara besteak gerturatzea.

Kasu hauetan, elkarrizketa beste modu batera izango balitz, ez litzateke hizkuntza aldaketarik izango, baina idatzizko elkarrizketak izateak ere baditu bere abantailak. Euskara egunero erabiltzeko ohiturarik ez duenak, kasu hauetan, idatziz, pentsatzeko denbora duenez, euskaraz idazteko hautua egin dezake. Ahozko elkarrizketan akatsak egiteko beldur izaten diren askok sare sozialetan ez dute arazo hori aurkitzen eta, ondorioz, kasu jakin hauetan euskaraz idaztera animatzen dira.

Bestalde, asko aipatzen da hizkuntza bat baino gehiago aldi berean erabiltzen duen jendea ere badela sare sozialetan. Honela, esaldi berean, euskara, ingelesa eta gaztelania aurki ditzakegu zenbait kasutan.

Azkenik, ohikoa da sare sozial hauetan jarduera guztia gaztelaniaz egin, baina euskaraz hitz solte batzuk erabiltzen duen jendea aurkitzea. Agurrak, zorionak, eskerrak… euskaraz egiteko joera nabaria da gaztelaniaz ibiltzen diren gazte askoren artean.

VI.

Euskarazko erreferente diren heinean, ez dute kexa askorik jaso euskara erabiltzeagatik: Talde eta norbanako hauek euskarazko erreferente gisa ikusten dituzte sare sozialetako erabiltzaileek. Euskara jakin ez arren, askok natural ikusten dute euskaraz aritzea. Hala ere, kasu gutxi batzuetan, kexak ere izan dituzte euskaraz aritzeagatik. Ohikoena ez den arren, hauei kasurik ez egitea izan ohi da gehienen estrategia. Azken finean, beraien helburua ez da horren

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

30

inguruko eztabaida sortzea eta, ondorioz, onena guztia bere horretan uztea dela pentsatzen dute.

Kexa gehiegi jaso ez arren, euskaraz idazteagatik jarraitzaile batzuk kanpoan uzteko arriskua ere badutela aitortzen dute batzuek. Hala ere, beraien helburua, pertsona hauek ere bereganatzea denez, pertsona hauekin salbuespen batzuk egiten dituzte. Hau da, beraien inguruan interes handia duen norbait euskara ez den beste hizkuntza batean zuzentzen bazaie, galderak, iruzkinak egiterako garaian, alde batera ez uzten saiatzen dira. Kasu batzuetan beraiek ere beste hizkuntza horretan erantzuten edo horiek euskarara hurbiltzeko lan egiten dute.

Hala ere, orokorrean, euskara jakin ez arren, erabiltzaileek natural ikusi dute hauek euskaraz aritzea. Hala onartzen dute bederen eta ez dute arazo bezala ikusten. Bestalde, erakunde, talde nahiz norbanako hauek kexak izatea, jarraitzaileen zati bat kanpoan geratzea… onartzen dute eta bere gain hartzen duten ondorio bat da.

VII.

Sare sozialen funtzionamendua ezagutzea ezinbestekoa da jarduera arrakastatsua izateko: Informazioa eguneratu eta sare sozial biziak dira arrakasta dutenak, dauden hizkuntzan daudela.

Informazioa gutxitan berritzeak jendearen jakin mina itzaltzen du, baina baita informazio gehiegi jartzeak ere. Egunero behin eta berriz, sare sozial hauetan gauzak berritzen aritzeak jendea aspertzen du. Nekagarria da jarraitzaileentzat, denbora guztian leku jakin bateko informazio jaso eta jaso aritzea. Horregatik, informazio jario egokia izaten asmatu behar da. Bestalde, komunikazioak ezin du bide bakarrekoa izan. Hau da, informazioa zabaltzeaz gain, besteen eskariei, proposamenei, galderei erantzuteko tartea hartzea oso garrantzitsua da, hauekin interakzioa bilatu eta bi norabideetako komunikazioa sortzeko. Askok sare sozial hauek beraien jarraitzaileak saritzeko erabiltzen dituzte. Beraien inguruko informazioa besteek baino lehenago jasoko dute jarraitzaileek eta, horrela, fidelizazioa lortzen da, jarraitzaileek besteek ez daukaten zerbait jasoko dutelako.

VIII.

Ez da ezinbestekoa sare sozialen arduraduna komunikazio arloko profesionala izatea: Aztertu ditugun kasuetan komunikazio arloko profesionalak aurkitu ditugun arren, gehienetan sare sozial hauek kudeatzen dituzten pertsonak ez dira honen inguruko profesionalak, edo ez ziren profesionalak hasi zirenean. Gaztea irratiaren kasuan, honen inguruan profesionalak diren pertsonak ari dira lanean, baina beste kasuetan egunero erabiltzen eta honen inguruan lanketa bat egiten bihurtu dira adituak. Azken finean, gehienak, sare sozialen garrantzia ikusirik, hauek

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

31

erabiltzeko saltoa besterik gabe eman dute, zegoen behar bat betetzeko. Modu natural batean hasi ziren arren, egun helburu zehatz batzuk betetzen dituzte sare sozial hauek. Bertan kudeatzaile ibiltzen direnek sareei bizitasuna ematen jakin behar dute, hauek erakargarri egin eta, azken finean, talde edo erakundeen kasuan, beraiek ere informazio guztia izan behar dute.

Aztertu ditugun kasuetan, komunikazio arduradun hauek gustuko dutelako hartu dute ardura hau. Sare sozialak ezagutzen dituzte eta askok nahi dutelako hartu dute ardura hori.

Azpimarratzekoa da Dokako kasua: ardura hartu zuenak sare sozialetan ez zuen sinisten lanean hasi zenean. Egun, esperientziak berak oker zebilela erakutsi dio eta sare sozial hauen erabiltzaile bihurtu da.

7. Jarraibideak Sare sozialetan euskara gehiago erabiltzeko erreferenteen lanak garrantzia du. Alesandro Durantiren hitzetan, “badago komunitatearen hizkuntza‐hautuen gainean eragiteko ahalmena duten norbanakoak”. Guk horri taldeak ere erantsiko genizkioke. Izan ere, ikerketan zehar argi geratu da sei kasu arrakastatsu hauek euskararen erreferente bihurtu direla sare sozialetan eta euskaraz normalean egiten ez duten askok hauengana euskaraz jotzen dutela modu natural batean.

Beraz, gure ustez erreferente hauek edo erreferente bihurtu nahi duten orok jarraitu beharreko argibide batzuk proposatu nahi ditugu:

I.

Norabidea argi izan: Ikerketan ikusi dugu off‐lineko erabaki eta hautuek zerikusi nabarmena dutela sare sozialen jardunean. Beraz, gure ustez gazteentzako erreferente izan daitezkeenak hizkuntzaren inguruko hausnarketa egin behar dute, hausnartu eta praktikan jarri, jakina. Helburuak eta jarraibideak zehaztu, eguneroko jardun horrek koherentzia izan dezan. Euskaraz aritzeak mundu berri bat ireki diezaioke erakundeari edo norbanakoari: zale edo jarraitzaile euskaldunekin gertuagoko harremana lortzeko bidea eman dezake, komunitatearekiko ardura areagotzen du, irudian ere eragiten du, baina beste mota bateko jarraitzaile batzuk ere kanpoan uzteko arriskua gure gain hartu behar dugu.

II.

Hizkera mota: Ikerketan aztertu ditugun kasuetan, gehienek ahalegina egiten dute hizkera “kolokialagoa” erabiltzen, “freskoagoa”, “biziagoa”. Bestelako komunikabideetan ez bezala, sare sozialek

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

32

badirudi hizkera gertuagokoa eskatzen dutela. Azken finean, sare sozialetan aritzea elkarrizketan aritzearen pareko hartzen da kasu askotan. Eta, hitz egiterakoan, hizkera biziagoa, “freskoagoa” erabiltzen da, arauei horrenbeste jaramonik egiten ez diena.

Kasu batean, gainera, euskalkian aritzen dira, mendebaldeko euskalkian, hain zuzen ere. Baina ez mendebaldeko euskalki batuan, euren herrian egiten den euskalkian baizik. Kasu honetan, euskararen erabilerak inpaktu handiagoa duela ematen du: komunitatetik gertuago jartzen zaituela alegia. Hartzaileak leku jakin batekoak badira, euskalkia erabiltzea komunitateko kideengana hurbiltzen zaituela ematen du.

III.

Hizkuntza gatazkak nola kudeatu: Kasurik gehienetan ez da izan inolako kexarik euskara bakarrik erabiltzeagatik. Hori bai, aztertutako kasu gehienek arreta jarri diote euskaraz haiei zuzendu zatzaizkienei. Kexak egon direnean, adimenez eta zuhurtziaz konpondu dituzte sortutako gatazka txikiak. Badirudi gazteek ondo hartzen dutela euskarazko erreferenteak euskaraz aritzea. Badirudi ez zaiela arraro egiten euskarazko erreferenteek euskara erabiltzea. Hein berean, borondate ona eta hizkuntza hautu koherentea baldin badago, horrek ez du gatazkarik sortzen eta, sortzekotan, askotan beste zale edo jarraitzaileek konpontzen dituzte gatazka txiki horiek. Hala ere, beti eduki behar da presente gatazkak sortu daitezkeela. Eta, kasu horiek errespetuz eta zintzotasunez ebatzi behar dira, beti ere erakundeak edo norbanakoak daraman norabidean koherente izaten.

IV.

Zer sare sozial erabili?

Aztertutako kasu gehienetan sare sozialak hartzaileen arabera hautatu dira. Hau da, taldeak edo norbanakoak aztertu du (gainetik bada ere) bere helbururako publikoa non egon daitekeen jakiteko eta horren arabera hautatu du sare bat edo bestea. Gauzak horrela, badirudi gazteagoengana heltzeko Tuenti sare egokia izan daitekeela Hego Euskal Herrian (18‐ 20 urtetik beherakoengana beti ere). Adinean aurrera joan ahala, Facebook izan daiteke sare sozial aproposena. Hala ere, azken aldiotan badirudi Twitter indarra hartzen ari dela. Gainera, sektoretik sektorera aldaketa handiak daude: adibidez, kirol munduan gehien erabiltzen den sarea alde nabarmenarekin Twitter da. Musika arloan, berriz, gehien erabiltzen den sarea Myspace da. Bitxia iruditu zaigu aztertutako kasu guztietan Google Plus sare soziala ez erabiltzea, ezta Pinterest ere. Azken bi urteotan indarra hartzen ari omen dira bi sare sozial hauek, baina ematen du gazte euskaldunek, oraindik orain, ez dituztela gehiegi erabiltzen.

V.

Arduraduna:

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

33

Kasurik gehienetan sare sozialak dinamizatzeko ardura hartu duen pertsonak horretarako prestutasuna izan du. Garrantzitsua deritzogu horri. Lan nekagarria izan daiteke sare sozialak dinamizatu eta biziberritzea eta, horregatik, egokia da horretarako prestutasuna duen pertsona aukeratua izatea. Zentzu berean, sare sozial hauek kudeatzen dituena sare sozial hauen erabiltzailea ere izatea garrantzitsua da (edo erabiltzaile izana, sareak dinamizatzen hasi aurretik).

VI.

Jarraipena egitea: Kasu guztietan jarraipena egiten zaie sare sozialei. Kasu batzuetan oso zorrotz eta beste batzuetan ez hain zorrotz. Baina sare sozialen ezaugarria da bat‐batekotasuna, berehalakotasuna. Itxura txarra ematen du sare sozialen jarduna hainbat astez eguneratu barik izatea. Itxura are txarragoa ematen du sare sozialen bidez egindako eskaerei entzungor egitea.

Horregatik, kasu guztietan sare sozialetan esaten denari jarraitu egiten zaio, zaleek esaten diotenari kasu egiten zaio. Eta garrantzitsua da horrela izatea. Izan ere, jarraitzaileak galtzeko (eta galdutakoan zure ospeari kalte egiteko) biderik laburrena jarraitzaile hauei jaramonik ez egitea baita.

Bestalde, kasu gehienetan ikusi dugun bezala, argazkiak, bideok eta, oro har, irudiak oso garrantzitsuak dira eguneroko jardun honetan. Izan ere, jendeari erakargarri egiten zaio eta normalean hauek izaten dira iruzkin, etiketa… gehien lortzen dituztenak.

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

34

8. Erreferentzia bibliografikoak •

Adaime, I., Binder, I. & Piscitelli, A. (2010), Proyecto Facebook y la posuniversidad. Sistemas operativos sociales y entornos abiertos de aprendizaje, Madril: Ariel.

•

Boyd, D. & Elison, N. (2007), “Social Network Sites: Definition, History, and scholarship”, Journal of computer‐mediated communication, (13. Alea 1. Zenbakia): 210‐230 orriak.

•

Campas, J. (2007), El Hipertexto, Bartzelona: UOC.

•

Ciuffoli, C., & López, C. (2012), Facebook es el mensaje, Buenos Aires: ICRJ futuribles.

•

Díaz, K. (2011), “Euskal identitatearen garapena on‐line sare sozialen bidez: gazteen praktika sozialak Facebooken”, Gogoa Aldizkaria, (11. Zenbakia): 61‐86 orriak.

•

Duranti, A. (2003), “Antropología lingüística” . Bartzelona: Akal

•

Gómez, E. (2002), “Espacio, ciberespacio e hiperespacio”. Observatorio Cyber Sociedad (19): (on‐ line alea).

•

Gordo, A. & Megías, I. (2006), Jóvenes y cultura messenger, Madrid: Injuve.

•

Jenkins, H., (2008), Convergence culture: la cultura de la convergencia de los medios de comunicación, Bartzelona: Paidos.

•

Livingstone, S. (2008), “Taking risky opportunities in youthful content creation: teenagers´ use of social networking sites for intimacy, privacy and self‐expression”, New media and society (10.

Alea 3. Zenbakia): 393‐411 orriak.

•

Miller, D. (2011), Tales from Facebook, Erresuma Batua: Polity Press.

•

Miller, D. & Slater, D. (2000), The Internet. An etnographic approach, Oxford: Berg.

•

Soziolinguistika Klusterra (2011), Nerabeak, interneteko sare sozialak eta euskara, (on‐line alea) Kontsultarako http://www.soziolinguistika.org/nerabeaksaresozialak

Gazteak, sare sozialak eta hizkuntza kudeaketa

35