Udalerri euskaldunak EAEn: egoera eta bilakaera 1981-2011 by Soziolinguistika Klusterra

UDALERRI EUSKALDUNAK EAEn: EGOERA ETA BILAKAERA,

1981-2011

Hurbilpen deskriptiboa zentsuetako datuen ustiaketaren bidez

I単aki Iurrebaso Biteri

Argitaratzailea: Soziolinguistika Klusterra Martin Ugalde Kultura Parkea, 20140 Andoain Egilea: I単aki Iurrebaso Biteri (Soziolinguistika Klusterra) Koordinatzailea: Olatz Altuna Zumeta (Soziolinguistika Klusterra) Creative Commons: BY, NC Diseinua: blanco (blanco@blanco-sg.com) ISBN: 978-84-943708-1-6 Andoain, 2015

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

AURKIBIDEA

1. UDA LERRI EUSKALDUNAK EAEN, 2011:

EGOERAREN ARGAZKIA ETA TESTUINGURUAN KOKATZEA ............................. 5 1.1. Udalerri euskaldunen operatibizatzea: euskararen indizeak %70eko balioa gainditzen duenean ........................................................................................... 5 1.2. Udalerri euskaldunak EAEn, 2011. Urtean: 126 udalerri, 2.548 Km2, 335.729 Biztanle, 235.019 Euskaldun ......................................................................... 5 1.3. EAEko 126 udalerri euskaldun horietatik 56 UEMAko kide dira eta gainerako 68ak ez ............................................................................................................ 7 1.4. EAEko udalerri euskaldunen oinarrizko ezaugarritze demografikoa: herri txikiak dira gehienak ............................................................................................ 8 1.5. EAEko udalerri euskaldunen joera demografiko orokorra hazkunde apalekoa izan da 1981-2011 bitartean ...................................................................... 10 1.6. Udalerri euskaldunen ezaugarritze soziolinguistikoa, 2011 ................................ 11 1.6.1. Hizkuntza-gaitasuna ............................................................................................... 11 1.6.2. Lehen hizkuntza ...................................................................................................... 12 1.6.3. Hiztunen hizkuntza-bilakaera................................................................................ 13 1.6.4. Etxean darabilten hizkuntza .................................................................................. 14

1.7. Atalaren ondorioak labur ............................................................................................ 15

2. UDALERRI EUSKALDUNEN BILAKAERA EGOKI DESKRIBATZEKO

TXOSTEN HONETAN JARRAITUKO DUGUN IKERKETA-PLANA LAU URRATSETAN (METODOZKO PARENTESI BAT)...................................................... 16

3. HIZKUNTZA-GAITASUNAREN BILAKAERA EAEKO HERRIALDE,

ESKUALDE ETA UDALERRIETAN................................................................................... 18 3.1. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera EAEn, herrialdez herrialde eta eskualdez eskualde................................................................................................. 18 3.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera, udalerrika........................................................ 25 3.3. Atalaren ondorioak labur............................................................................................. 29

4. EAEKO UDALERRI EUSKALDUNEN (ETA GAINERAKOEN) BILAKAERA, 1981-2011........................................................................................................30 4.1. Azterketarako bi multzo: udalerri euskaldunak eta gainerakoak......................30 4.2. Biztanle kopurua eta euskaldun kopurua udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1981-2011 bilakaera.................................................................30 4.3. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1981-2011 bilakaera.........................................................................................................31 4.4. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1986-2011 bilakaera........................................................................................................ 32 4.5. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1991-2011 bilakaera........................................................................................................ 33 4.6. Atalaren ondorioak labur............................................................................................. 34 5. UDALERRI MULTZOEN BILAKAERA, JATORRIZKO EUSKALDUN-DENTSITATEAREN ARABERA................................. 35 5.1. Udalerri multzoak, duela 30 urteko euskaldunen dentsitatearen arabera, hizkuntzen egoera sozialean gertatu diren aldaketa-joerak atzeman nahian............................................................................................................... 35 5.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1981-2011........................................................................................................................... 35 5.3. Lehen hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1986-2011........................................................................................................................... 37 5.4. Etxeko hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1991-2011........................................................................................................................... 39 5.5. Atalaren ondorioak labur............................................................................................. 41

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

6. HABITAT SOZIOLINGUISTIKOEN BILAKAERA EAEN, 1981-2011....................... 42 6.1. Multzo mugikorrak habitaten bilakaera aztertzeko............................................... 42 6.2. Habitaten bilakaerari buruzko datuak era xehatuan antolatzeko lehenengo ahalegina taula erraldoi batzuen bidez.............................................. 42 6.3. Euskararen habitaten bilakaera zenbakitan, 1981-2011....................................... 43 6.4. Udalerriak multzoz nola aldatu diren azken 30 urteotan.................................... 45 6.5. Aurreko ariketa bera, erabileraren bilakaeran oinarrituta.................................. 46 6.6. Atalaren ondorioak labur............................................................................................. 47

7. ONDORIOAK.......................................................................................................................... 49 7.1. EAEko udalerri euskaldunak, 2011............................................................................. 49 7.2. Aztertutako adierazleen arabera, euskarak atzera egin du udalerri eus足kaldunetan azken bi hamarkadotan, gainerako udalerrietan ez bezala........ 50 7.3. Udalerri euskaldunen barruan ere alde handiak daude: oro har, udalerri euskaldunenetan izan dira galerarik handienak................................................... 50 7.4. Hamarkadakako irakurketa bat: euskararen atzerakako joera geroz eta indartsuago udalerri euskaldunetan......................................................................... 51 7.5. Habitaten bilakaera: muturreko habitatak agortzen............................................. 52 7.6. Azken hitzak udalerri euskaldunen garrantziari buruz......................................... 52 8. ERANSKINAK......................................................................................................................... 54 E1. Taula. Hizkuntza-gaitasuna, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika. EAE, 2011........................................................................................................................... 54 E2. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak: udalerriak, kilometro koadroak, biztanleak eta horietan bizi diren euskaldunak. EAE, eskualdez eskualde, 2011.............................................................................................. 58 E3. Taula. Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoa, lehen hizkuntza euskara izan dutenen ehunekoa eta etxean nagusiki euskara erabiltzen dutenen ehunekoa EAEn, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika, 1981-2011.................................................................................................... 60 E4. Taula. Biztanleria udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011.................................................................................................................66 E5. Taula. Euskaldunak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011.................................................................................................................66 E6. Taula. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011..................................................................................................................66 E7. Taula. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011.................................................................................................................. 67 E8. Taula. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011.................................................................................................................. 67 E9. Taula. Hizkuntza gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981ekodentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011................................................... 68 E10. Taula. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011...................................................69 E11. Taula. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1991-2011...................................................70 E12. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen %aren araberakoa. Araba, 1981-2011..................................................................................... 71 E13. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Bizkaia, 1981-2011................................................................................... 73 E14. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Gipuzkoa, 1981-2011............................................................................... 75 E15. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. EAE, 1981-2011......................................................................................... 77

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

UDALERRI EUSKALDUNAK EAEn, 2011: EGOERAREN ARGAZKIA ETA TESTUINGURUAN KOKATZEA

1.1. Udalerri euskaldunen operatibizatzea: euskararen indizeak %70eko balioa gainditzen duenean Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak (UEMAk) eskaturik, EAEko udalerri euskaldunen egoera eta bilakaera deskribatzea da txosten honen xede nagusia. Oraingoz ez da posible azterketa hau bera Nafarroa Garaiko datuekin osatzea (eta zer esanik ez Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberokoekin). Nahiko genuke hutsune horiek ahalik eta azkarren betetzeko moduan izatea. EAEko udalerri euskaldunen egoera eta bilakaera aztertzeko, azken 30 urteotako zentsuetako datuak aztertuko ditugu, EUSTATek eskainitako datuetan oinarrituta. Lan horretan, betiere, udalerri euskaldunen errealitatea bere testuinguruan kokatze aldera, EAEko udalerri guztietako datuak erabili eta aztertuko ditugu, izan udalerriak euskaldun edo ez. Txosten honetarako, udalerri bat “euskaldun” den edo ez erabakitzeko, UEMAk darabilen irizpidea hartuko dugu abiapuntu. Horrela, udalerri euskalduntzat hartuko ditugu euskararen indizean %70eko balioa gainditzen duten udalerriak. Udalerri baten euskararen indizea honela kalkulatzen da: udalerri horretan bizi diren hiztunen artean euskaldunek osatzen duten ehunekoa eta ia-euskaldunek osatzen duten ehunekoaren erdiaren batuta, eta bat dator EAEko administrazioan lanpostuen hizkuntza-profila erabakitzeko erabili ohi den derrigortasun indizearekin.

Euskararen indizea = Euskaldunen % + (Ia euskaldunen % / 2)

Txosten honetan, hortaz, udalerri euskaldunak zein diren finkatzerakoan, UEMAk darabilen irizpidea eta izendapena (“udalerri euskaldunak”) erabiliko ditugu. Eranskineko E1 taulan, EAEko udalerri guztiak azaltzen dira, hizkuntza-gaitasunari buruzko datuekin eta euskararen indizea kalkulatuta (berdez nabarmendu dira irizpide hori gainditzen dutenak eta, hortaz, “udalerri euskalduntzat” hartuko ditugunak).

1.2. Udalerri euskaldunak EAEn, 2011. urtean: 126 udalerri, 2.548 km2, 335.729 biztanle, 235.019 euskaldun Arestian aipatutako %70eko irizpidean oinarrituta, hona hemen udalerri euskaldunei buruzko hiru oinarrizko datu: a) EAEko 251 udalerrietatik erdiak (126) udalerri euskaldunak dira. b) Udalerri horietan 335.729 biztanle bizi ziren 2011. urtean (EAEko biztanle guztien %15,4). c) Herri horietan bizi ziren euskaldunak 235.019 ziren, EAEko euskaldun guztien hamarretik hiru (%29,8).

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Datuak herrialdeka eta eskualdeka begiratuta, alde aipagarriak ikusten dira (herrialdekako datuetarako, ikus 1. taula hemen behean, eta eskualdekakoetarako, ikus E2 taula eranskinean). Gipuzkoan, esaterako, herritarren ia herenak (%31,9) hango 68 udalerri euskaldunetan bizi dira; bizkaitarren artean hamarretik bat bizi da hango 57 udalerri euskaldunetako batean (%9,5); Araban, azkenik, herritarren %0,5 besterik ez dira bizi hango udalerri euskaldun bakarrean.

A. Grafikoa: udalerri euskaldunetan bizi direnek herritar guztiekiko osatzen duten ehunekoa, herrialdearen arabera. EAE, 2011 (%)

Datuak bestela irakurrita, EAEko udalerri euskaldunetan bizi diren 335.729 herritarretatik, bi herenak (%67,0) Gipuzkoan bizi dira, ia herenak Bizkaian (%32,5) eta gainerako %0,5a Aramaion (Araba).

B. Grafikoa: udalerri euskaldunetan bizi diren herritarrak, herrialdearen arabera. EAE, 2011 (%)

Aldeak, jakina, are nabarmenagoak dira datuak eskualdez eskualde aztertuta (ikus eranskineko E2 taula). Muturretara joz, badira EAEko lau eskualde (Gernika-Bermeo, Lea-Artibai, Tolosaldea eta Urola Kosta) udalerri guzti-guztiak udalerri euskaldunak dituztenak. Beste muturrean, badira sei eskualde non udalerri bakarra ere ez den udalerri euskalduna: Arabako Ibarrak, Arabako Lautada, Arabako Mendialdea, Errioxa Arabarra, Kantauri Arabarra eta Enkartazioak.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

1. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak: udalerriak, kilometro koadroak, biztanleak eta horietan bizi diren euskaldunak. EAE, herrialdez herrialde, 2011

1.3. EAEko 126 udalerri euskaldun horietatik 56 UEMAko kide dira eta gainerako 68ak ez Eranskineko E1 taulan, hizkuntza-gaitasunari buruzko datuak aurkeztu ditugu, herriz herri, 2011ko zentsuko datuetan oinarrituta. Taula horretan bertan, UEMAko kide diren udalerriak nabarmendu ditugu. Informazio hori bera oinarri hartuta, mapa hau sortu dugu.

I. Mapa. UEMAko udalerriak, beste udalerri euskaldunak eta gainerakoak. EAE, 2011

Txosten honetan, udalerri euskaldunen egoeraz eta bilakaeraz arituko gara nagusiki, udalerri horiek UEMAko kide diren edo ez bereizi gabe. Aurrera egin baino lehen, ordea, egin dezagun UEMAko kide diren udalerrien argazki orokor labur bat. EAEko 126 udalerri euskaldunetatik 56 dira UEMAko kide. Oro har, herrien ezaugarriei erreparatuz, ez dirudi alde handirik dagoenik UEMAko kide diren eta ez diren udalerri euskaldunen artean. Hala ere, esan beharra dago, batetik, UEMAko kide diren udalerriak, batez beste, ez direnak baino handixeagoak direla, eta, bestetik, UEMAko kide direnak are â&#x20AC;&#x153;euskaldunagoakâ&#x20AC;? direla kide ez direnak baino. Azalpen labur hori eginda, hemendik aurrera udalerri euskaldun guzti-guztiez arituko gara, UEMAko kide diren edo ez bereizi gabe.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

2. Taula. Udalerriak, biztanleak eta euskaldunak, UEMAko kide diren udalerrietan, beste udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

1.4. EAEko udalerri euskaldunen oinarrizko ezaugarritze demografikoa: herri txikiak dira gehienak EAEko 126 udalerri euskaldun horietako gehien-gehienak txikiak dira. Horrela: â&#x20AC;˘ 64 udalerri (udalerri euskaldun guztien erdiak) ez dira 1.000 biztanlera iristen. â&#x20AC;˘ Beste 41 udalerrik, 1.000 eta 5.000 biztanle bitartean dituzte. â&#x20AC;˘ Handiagoak 21 dira, 5.000 eta 25.000 biztanle artekoak. â&#x20AC;˘ Ez dago udalerri euskaldun bakarra 25.000 biztanleak gainditzen dituenik.

Horiek horrela izanda ere, ez daiteke esan udalerri euskaldunetan bizi diren biztanle gehienak herri txiki-txikietan bizi direnik. Aitzitik, 5.000 biztanle baino gehiagoko herrietan bizi dira gehienak. Zehazki, udalerri euskaldunetako biztanleen bi herenak (%67,3) 5.000-25.000 biztanle dituzten 21 herri ertainetan bizi dira; laurdenak (%24,3) 1.000-5.000 bitartekoetan eta %8,4 besterik ez 1.000tik beherako 64 udalerri txikietan.

C. Grafikoa. Udalerri euskaldunak, neurriaren (biztanle kopuruaren) arabera: udalerriak eta horietan bizi diren biztanleak. EAE, 2011

Udalerri euskaldunak eta gainerakoak alderatzen baditugu, oro har, udalerri euskaldunen artean herri txikiek pisu handiagoa dutela ikusiko dugu, alde handiarekin, gainera: udalerri euskaldunetan bizi diren herritarren artean bakarra ez da 25.000 biztanle baino gehiagoko udalerrian bizi: udalerri ez-euskaldunen kasuan, berriz, kopuru hori %72,1era iristen da.

D. Grafikoa. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi diren biztanleak, bizi diren udalerriaren neurriaren arabera. EAE, 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Kopuruak bestela irakurrita (ikus E grafikoa), EAEn 1.000 biztanletik beherako herrietan bizi diren hamar herritarretatik sei (%59,6) udalerri euskaldunetan bizi dira, eta berdin 1.000-5.000 bitartekoetan bizi direnen %44,8 eta 5.000-25.000 bitartekoetan bizi direnen %35,5 ere. Aitzitik, 25.000 biztanletik gorako herrietan edo hiriburuetan bizi diren herritarren artean bakarra ere ez da bizi udalerri euskaldunean (neurri horietako udalerri bakarrean ere ez baita iristen euskararen indizea %70era).

E. Grafikoa. Udalerriak euskaldunak diren edo ez, udalerrien neurriaren arabera. EAE, 2011

Datuak dezente sinplifikatuz esan daiteke, gaur egun ere, joera orokor gisa, zenbat eta herri txikiagoa izan, orduan eta euskaldunagoa dela; eta zenbat eta handiagoa, orduan eta erdaldunagoa. Datuak, oraindik ere, argiak dira alde horretatik, nahiz eta azken hamarkadetan joera aldatzen ari den eta euskaldun urbanoak geroz eta pisu handiagoa hartzen ari diren euskaldun guztien kolektiboan. Izan ere, EAEko euskaldun gehienak herri handiagoetan edo hiriburuetan bizi dira dagoeneko: 2011. urtean, euskaldunen erdiak inguru 20.000 biztanletik gorako udalerritan bizi dira, eta ez dira %15era iristen euskaldunen artean 5.000 biztanle baino gutxiagoko herrietan bizi direnak. Dena den, ikuspegia udalerrietan jarrita, horrek ez du ezeztatzen paragrafo honen hasieran aurkeztu dugun ideia: oro har, herri txikiak dezente euskaldunagoak direla handiak baino.

3. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak, tamainaren arabera. EAE, 2011

4. Taula. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi den biztanleria, udalerrien tamainaren arabera. EAE, 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

1.5. EAEko udalerri euskaldunen joera demografiko orokorra hazkunde apalekoa izan da 1981-2011 bitartean Azken 30 urteotan aztergai ditugun 126 udalerri euskaldun horiek hazi edo txikitu egin ote dira? Beste udalerrien maila bertsuan, edo badira aldeak batzuen eta besteen artean? Taula honetan ikus daitekeen bezala, gehiago dira hazi diren udalerri euskaldunak biztanleria galdu dutenak baino: udalerri horien %31,0k hazkunde negatiboa izan dute, baina gainerako %69,0k hazkunde positiboa. Kalkuluak udalerri horietan bizi diren biztanleak kontuan hartuta eginez gero, ikusiko dugu udalerri euskaldunetan bizi diren herritarren %29,7 azken 30 urteotan biztanleria galdu duen udalerri batean bizi direla, eta gainerako %70,3ak biztanleria handitu duten udalerrietan. Hazkunde-joera apal hori indartsuagoa izan da, oro har ,udalerri euskaldunetan, gainerako udalerrietan baino (ikus F grafikoa).

F. Grafikoa. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi diren biztanleak, udalerriek azken 30 urteotan izan duten hazkunde demografikoaren arabera. EAE, 2011

5. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak, 1981-2011 bitartean biztanleriak izan duen hazkundearen arabera. EAE, 2011

6. Taula. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi den biztanleria, 1981-2011 bitartean biztanleriak udalerri horietan izan duen hazkundearen arabera. EAE, 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

1.6. Udalerri euskaldunen ezaugarritze soziolinguistikoa, 2011 1.6.1. Hizkuntza-gaitasuna1 2011ko datuen arabera, udalerri euskaldunetako hamar hiztunetatik zazpik baino gehiagok (%72,3) dakite euskaraz ondo hitz egiten, beste %15,2k ondo ez hitz egin arren ulertu egiten dute edo badakite zer edo zer hitz egiten, eta gainerako %12,5ak erdaldun elebakarrak dira. Banaketa hori, jakina, ez dator bat gainerako udalerrietako errealitatearekin, horietan euskararen ezagutza askoz ere apalagoa baita (%30,9 besterik ez dira euskaldunak gainerako herrien multzoan).

G. Grafikoa. Hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

H. Grafikoa. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

1 Txosten honetan hizkuntza-gaitasunari buruz ariko garenean, EUSTATen sailkapen laburtua erabiliko dugu, eta EAEko hiztunak (2 urtetik gorako herritar guztiak) hiru multzotan banatuko ditugu: euskaldunak, ia euskaldunak eta erdaldunak. Kategoria horiek euskararen jakite mailari buruz zentsuan egiten diren lau galderei erantzundakoaren arabera lortu dira (ulertzen duzu?, hitz egiten duzu?, irakurtzen duzu?, eta idazten duzu?). Aukeran ematen diren erantzunak (ezer ez, nekez, eta ondo) konbinatuz, zazpi hiztun-kategoria sortzen dira, eta zazpi horiek bilduz, aipatu ditugun hirurak.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

7. Taula. Hiztunen hizkuntza gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

1.6.2. Lehen hizkuntza Udalerri euskaldunetako herritarren erdiek baino gehiagok (%58,4k) euskara izan zuten lehen hizkuntza etxean txikiak zirenean, eta %31,4k gaztelania. Herritarren %6,9k bi hizkuntzak, euskara eta gaztelania izan zituzten lehen hizkuntza gisa, eta %3,3k beste hizkuntza bat. Kasu honetan ere, jakina, aldeak esanguratsuak dira gainerako udalerriekiko (horietan %11,6k besterik ez zuen jaso euskara lehen hizkuntza bakar gisa etxean); aldeak, gainera, hizkuntza-gaitasunean baino handiagoak dira.

I. Grafikoa. Lehen hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

J. Grafikoa. Hiztunen lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

8. Taula. Hiztunen lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

1.6.3. Hiztunen hizkuntza-bilakaera Hizkuntza-gaitasuna eta lehen hizkuntza bi aldagaiak aintzat hartuta, â&#x20AC;&#x153;hizkuntza-bilakaeraâ&#x20AC;? aldagaia sortzen du Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak. Aldagai bakarrean, egungo hizkuntza-gaitasuna eta txikitan etxean ikasitako hizkuntza laburbiltzen ditu bost urtetik gorako hiztunentzat. Ikus dezakegunez, hiztunen erdiak baino gehiago (%56,4) euskaldun zaharrak dira udalerri euskaldunetan. Horiekin batera euskaldunen multzoa osatzen dutenak, jatorrizko elebidunak (etxean euskara eta erdara biak jaso zituztenak) eta euskaldun berriak alegia, %5,7 eta %10,1 ditugu, hurrenez hurren. Gainerako udalerrietan oso bestelakoa da euskaldunen osaera, eta dagoeneko gehiago dira euskaldun berriak (%16,3) euskaldun zaharrak (%10,0) baino.

K. Grafikoa. 5 Urtetik gorako hiztunen hizkuntza-bilakaera. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

L. Grafikoa. 5 Urtetik gorako hiztunen hizkuntza-bilakaera udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

9. Taula. Bost urtetik gorako hiztunen hizkuntza-bilakaera udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

1.6.4. Etxean darabilten hizkuntza Udalerri euskaldunetan bizi diren lagunen ia erdiek (%47,5) euskara erabiltzen dute gehien etxeko elkarrizketetan, eta herenek baino gehiagok (%37,3k) gaztelania. Bi hizkuntzak maila berean erabiltzen dituzte %13,3k eta beste hizkuntza batean jarduten dira %1,9. Aldagai honetan ere oso handia da gainerako udalerriekiko aldea. Dena den, etxeko erabileran euskara aurretik agertzen den arren, nahiko parekatuak azaltzen zaizkigu euskararen eta gaztelaniaren erabilerak EAEko udalerri euskaldunetan.

M. Grafikoa. Etxean hitz egiten duten hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

N. Grafikoa. Etxean hitz egiten duten hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

10. Taula. Hiztunek etxeko elkarrizketetan erabili ohi duten hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

1.7. Atalaren ondorioak labur EAEko 126 udalerrik gainditzen dute %70eko balioa euskararen indizean, eta horiek hartuko ditugu txosten honetan “udalerri euskalduntzat”. Udalerri horietan 335.729 herritar bizi dira, EAEko biztanle guztien %15,4. Udalerri euskaldunetatik bakarra ere ez da 25.000 biztanlera iristen, eta gehienak herri txikiak dira. Hala ere, udalerri euskaldunetako herritarren bi herenak 5.00025.000 bitarteko udalerrietan bizi dira. 2011ko udalerri euskaldunak multzo gisa hartuta, ikusiko dugu 126 udalerri horiek biztanleria apur bat gehiago dutela duela 30 urte baino, eta bilakaera demografikoa gainerako herriena baino apur bat positiboagoa izan dela. Udalerri euskaldunen profil soziolinguistikoaz, bi ideia: • Alde esanguratsua dago, batez beste, udalerri euskaldunen eta gainerakoen artean. Ez zitekeen bestela izan, kategorien definizioa hizkuntza -gaitasunean oinarrituta egin dugu eta.

• Hala ere, udalerri euskaldunak ez dira hainbatek pentsa zezakeen edo udalerri horien izendapenak berak (“udalerri euskaldunak”) aditzera eman dezakeen bezain euskaldunak. Hona hemen hori argi uzten duten bi datu: batetik, eta gaitasunari dagokionez, herritarren laurdenak baino gehiago (%27,7) ez dira euskaldunak. Bestetik, etxeko erabileraren datua ere hor dago: erabilera aitortuari jaramon eginez gero euskararen erabilera erdararenaren gainetik azaltzen zaigun arren, aldeak ez dira oso handiak: %47,5ek diote euskaraz mintzatzen direla nagusiki etxean eta %37,3k erdaraz. Inkestetan emandako erantzunen eta benetako portaeren artean sarri askotan egon ohi den tartea aintzat hartuta, pentsa daiteke bi hizkuntzen erabilera oso parean ibiliko dela gaur egun udalerri euskaldunetako etxeetan.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

UDALERRI EUSKALDUNEN BILAKAERA EGOKI DESKRIBATZEKO TXOSTEN HONETAN JARRAITUKO DUGUN IKERKETA-PLANA LAU URRATSETAN (METODOZKO PARENTESI BAT)

1981etik gaur arte zentsuetan hizkuntzari buruz bildu den informazio-masa izugarri handia da. EUSTATetik udalerrikako informazio xehea eskuratu eta, datu anabasa hori abiapuntu hartuta, azken 30 urteotako joerak sakon eta zehatz deskribatzea izango da gure helburua hurrengo ataletan. Horretarako, lau urratsetan gauzatuko dugu gure ikerketa-plana: • Lehen hurbilpen gisa, eremukako informazioa sistematizatu eta aztertuko dugu. Horrela, hizkuntza-gaitasunari buruzko datuak herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika aurkeztuko ditugu, hainbat taula, grafiko eta maparen bidez. Hirugarren atalean jorratuko dugu lehen urrats hau.

• Bigarrenik, udalerri euskaldunen bilakaeran jarriko dugu zuzenean gure arreta. Horrela, UEMAk darabilen irizpidea aintzat hartuta, gaur egungo udalerri euskaldunak hartuko ditugu batetik, eta gainerako udalerri guztiak bestetik, eta bi udalerri multzo nagusi horiek azken 30 urteotan izan duten bilakaera deskribatuko dugu. Ikuspegi dikotomiko hori jorratuko dugu txosteneko laugarren atalean. • Hirugarrenik, bosgarren atalean, datu zaharrenak ditugun urtea abiapuntu harturik, 1981. urtean udalerri bakoitzean zegoen euskaldunen dentsitatearen araberako multzokatze finkoa egingo dugu. Horrela, lehen multzoa 1981ean %90-%100 bitarteko euskaldunak zituzten udalerriek osatuko dute, %80-%90 bitartekoek bigarrena, %70-%80 bitartekoek hirugarrena, eta abar. Ikuspegi hau baliagarria izango zaigu duela 30 urteko ingurune soziolinguistiko batzuek eta besteek hiru ikergai garrantzitsutan (hizkuntza-gaitasuna, lehen hizkuntza eta etxeko hizkuntza) izan duten bilakaera zehatz aztertzeko. • Laugarren urratsean azken 30 urteotan EAEn izandako habitat soziolinguistikoen bilakaera xehe eta zehatz aztertzea izango da helburua. Horretarako, zentsu-urte bakoitzean udalerri bakoitzak duen euskaldunen dentsitatea aintzat hartuta, hamar multzo sortuko ditugu zentsu-urte bakoitzerako. Horrela, 1981ko datuak hartu, eta urte horretan %90-%100 bitarteko euskaldunak zituzten udalerriek osatuko dute lehen multzoa, %80-%90 bitartekoek bigarrena, %70-%80 bi-

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

tartekoek hirugarrena, eta abar. Berdin egingo dugu 1991., 2001. eta 2011. urteetarako ere. Udalerriak horrela sailkatuta, taldekatze aldakorra izango da urtetik urtera, eta horrela, urtetik urtera udalerriak multzo batetik bestera nola aldatzen diren aztertu ahal izango dugu. Ondorioz, indartzen ari diren eta ahultzen ari diren habitatak zehaztuko ditugu. Ikuspegi metodologiko hau 6. atalean landuko dugu.

Lau hurbilpen horiek erabilita, errealitate berari lau angelutatik egingo dizkiogu argazkiak, hartara irudi osatuago eta zuzenagoa eskuratzeko asmoz. Azken urrats gisa, sintesi-ikuspegia landuko dugu txosten honetako azken atalean.

11. Taula: bilakaera aztertzeko egingo ditugun urratsak

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

HIZKUNTZA-GAITASUNAREN BILAKAERA EAEko HERRIALDE, ESKUALDE ETA UDALERRIETAN

3.1. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera EAEn, herrialdez herrialde eta eskualdez eskualde Ondorengo orrietako taula eta mapetan euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoek azken 30 urteotan izan duen bilakaerari buruzko datuak aurkezten dira EAEko herrialde eta eskualdeetarako. Datu horiek irakurrita, hainbat ondorio iruditzen zaizkigu azpimarratzeko modukoak: • EAEko eremu osoa aintzat hartuta, euskaraz hitz egiteko gai direnen kopuruak nabarmen egin du gora 30 urtean: 1981eko %21,6tik 2011ko %37,2ra, hain zuzen. • Aurreko joera positibo hori indartsuagoa izan zen 19912001 hamarkadan aurrekoan eta ondorengoan baino. • Sailkapen orokorren hurrenkeran ez da aldaketa esanguratsurik gertatu, hots, euskaldunen ziren eskualdeak euskaldunen izaten jarraitzen dute eta euskaldun gutxien zituztenek gutxien izaten jarraitzen dute. • Hala ere, oso bilakaera desberdinak antzematen dira eremuz eremu. Horrela, eta 1981-2011 epealdi osoa aintzat hartuta, honako eskualde hauek ageri dira bi muturretan: Lea-Artibai (euskaldunen kopurua ez da igo, eta 1981ko %81,9tik gaur egungo %81,1ra igaro da) eta Kantauri Arabarra, euskaldunen kopurua gehien hazi den eskualdea (non euskaldunak 1981. urtean %4,4 izatetik 2011n %28,8ra pasatu baitziren). Gainerako guztiak bi mutur horien tartean dabiltza. Orokorrean, joera argia antzematen da: eskualde euskaldunenetan hazi dira gutxien euskaldunen ehunekoak eta erdaldunagoetan gehien. Laburtuz, bada, zenbat eta eremu erdaldunagoa, orduan eta gehiago igo da euskaldunen kopurua. Gehiago igo da, adibidez, Araban eta gutxiago Gipuzkoan; Gehiago Enkartazioetan eta gutxiago Urola Kostan. • Joera orokor hori (eremu erdaldunagoetan gehiago aurreratzea eta euskaldunagoetan gutxiago) ez da era homogeneoan gertatu aztertutako epealdi osoan. 1981-1991 hamarkadan gauzak bestela gertatu ziren, eta hamarkada horretan hazkunde handiagoa izan zuten euskaldun dentsitate ertaina zuten eskualde batzuek (Goierrik, Debagoienak eta Debabarrenak) eskualde erdaldunagoek baino. 1991-2001 hamarkadan, ordea, jada gehiago handitu ziren orokorrean euskaldunen kopuruak eremu erdaldunagoetan gainerakoetan baino. 2001-2011 hamarkadan joera hori areagotu egin zen, eta eskualde euskaldunenetan galerak nagusitu ziren; eremu erdaldunenek, aldiz, euskalduntzen jarraitu zuten.

Azken 10 urteotako bilakaerari erreparatuta, datuek korrelazio argia erakusten dute (ikus Q grafikoa): zenbat eta eremu euskaldunagoa, orduan eta atzerakada handiagoa euskaldunen proportzioan; zenbat eta erdaldunagoa, orduan eta aurrerakada handiagoa.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

12. Taula. Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoaren bilakaera EAEn, herrialdeka eta eskualdeka, 19812011

O. Grafikoa: hizkuntza-gaitasuna, herrialdeka. EAE, 1981-2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

P. Grafikoa: hizkuntza-gaitasuna, eskualdeka. EAE, 1981-2011

Q. Grafikoa: hizkuntza-gaitasunean 2001-2011 aldian izandako bilakaera, 2011. Urteko hizkuntza-gaitasunaren arabera. EAEko eskualdeak

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

II. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 1981 (euskaldunen %a)

III. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 1991 (euskaldunen %a)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

IV. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 2001 (euskaldunen %a)

V. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 2011 (euskaldunen %a)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

VI. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 1981-1991 (euskaldunen %an izandako hazkundea)

EUSKALDUNEN %AN izandako hazkundea 1981 vs. 1991

VII. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 1991-2001 (euskaldunen %an izandako hazkundea)

EUSKALDUNEN %AN izandako hazkundea 2001 vs. 1991

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

VIII. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 2001-2011 (euskaldunen %an izandako hazkundea)

EUSKALDUNEN %AN izandako hazkundea 2011 vs. 2001

IX. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 1981-2011 (euskaldunen %an izandako hazkundea)

EUSKALDUNEN %AN izandako hazkundea 2011 vs. 1981

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

3.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera, udalerrika Eranskineko E3 taula handian, hizkuntza-gaitasunak udalerriz udalerri izan duen bilakaerari buruzko datuak aurkezten dira, eta, datu horietan oinarrituta, ondorengo orrialdeetako mapak sortu ditugu. Datuei eta mapei begiratuta, eskualdekako azterketan ikusi dugun bezala, hizkuntza-gaitasunaren bilakaera ez dela homogeneoa izan ikus dezakegu. Are gehiago, eskualdeetan baino are alde sakonagoak ikusten ditugu udalerri batzuetatik besteetara. Muturreko adibide batzuk aipatzeko: â&#x20AC;˘ Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoan gehien handitu diren udalerrien artean ditugu, besteak beste, Zalduondo (euskaldunak %1,6 izatetik %36,9 izatera igaro dira 30 urtetan), Amurrio (%2,5etik %28,9ra), Agurain (%3,6tik %29,4ra), Kanpezu (%0,8tik %24,6ra) eta Zalla (%0,8tik %24,5era). â&#x20AC;˘ Euskaldunen ehunekoa gehien jaitsi duten udalerrien artean ditugu, berriz, honakoak: Maruri-Jatabe (euskaldunak %85,8 izatetik %62,2ra jaitsi dira 30 urtetan), Gamiz-Fika (%94,9tik %73,1era), Lizartza (%96,6tik %82,3ra) eta Bakio (%71,9tik %58,2ra).

R. Grafikoa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera EAEko udalerrietan, 1981-2011. Muturreko hainbat adibide

S. Grafikoa: hizkuntza-gaitasunean 1981-2011 aldian izandako bilakaera, 1981. Urteko hizkuntza-gaitasunaren arabera. EAEko udalerriak

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

X. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 1981 (euskaldunen %a)

EUSKALDUNEN %A 1981

XI. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 1991 (euskaldunen %a)

EUSKALDUNEN %A 1991

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

XII. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 2001 (euskaldunen %a)

EUSKALDUNEN %A 2001

XIII. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 2011 (euskaldunen %a)

EUSKALDUNEN %A 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

XIV. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 1981-1991 (euskaldunen %an izandako hazkundea) EUSKALDUNEN %AN IZANDAKO HAZKUNDEA 1981 vs. 1991

XV. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 1991-2001 (euskaldunen %an izandako hazkundea) EUSKALDUNEN %AN IZANDAKO HAZKUNDEA 1991 vs. 2001

XVI. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 2001-2011 (euskaldunen %an izandako hazkundea) EUSKALDUNEN %AN IZANDAKO HAZKUNDEA 2001 vs. 2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

XVII. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 1981-2011 (euskaldunen %an izandako hazkundea) EUSKALDUNEN %AN izandako hazkundea 1981 vs. 2001

3.3. Atalaren ondorioak labur EAE osoan euskaldunen kopurua handitu egin da 1981. urtetik 2011. urtera: zehazki, %21,6 izatetik %37,2 izatera heldu da. Hazkunde hori, ordea, ez da oso homogeneoa izan lurralde osoan eta alde handiak daude eremu batzuetatik besteetara. Eremukako datuak ikusita, intuitiboki edo, argi nabari da gehien euskaldundu direnak eskualde eta udalerri erdaldunagoak izan direla eta, aitzitik, zonalde euskaldunagoak gutxiago aurreratu dutela edo atzera egin dutela euskarazko hizkuntza-gaitasunean.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

EAEko UDALERRI EUSKALDUNEN (ETA GAINERAKOEN) BILAKAERA, 1981-2011

4.1. Azterketarako bi multzo: udalerri euskaldunak eta gainerakoak Atal honetan, esan bezala, udalerriak multzokatzeko irizpide gisa gaur egungo egoera hartuko dugu eta EAEko udalerriak bi multzo nagusitan sailkatuko ditugu: udalerri euskaldunak batetik (2011ko zentsuko datuen arabera euskararen indizean %70eko balioa gainditu zuten udalerriak) eta gainerako udalerri guztiak bestetik. Zein bilakaera izan dute azken 30 urteotan egun â&#x20AC;&#x153;euskaldunâ&#x20AC;? diren udalerri horiek? Bilakaera hori bat al dator gainerako udalerrietan antzematen diren joerekin?

4.2. Biztanle kopurua eta euskaldun kopurua udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1981-2011 bilakaera Egun euskalduntzat jo ditugun 126 udalerri horietan biztanle kopurua ez da asko aldatu azken 30 urteotan: 310.089tik 335.729ra igo da biztanleria udalerri multzo horretan (ikus eranskineko E4 taula). Guztira, EAEko biztanleriaren %14,5 izatetik %15,4 izatera pasatu da udalerri multzo hori. Gainerako udalerrien biztanleria metatua ere nahiko egonkor azaltzen zaigu azken 30 urteotan: 1981ko 1.831.720tik 2011ko 1.844.086ra ez dago ia aldaketarik kopuruetan, eta ehunekoetan, berriz, %85,5etik %84,6ra igaro da udalerri horien pisua. Udalerri euskaldunen pisu demografikoa, hortaz, egonkor azaltzen zaigu azken 3 hamarkadetan, %15aren inguruan, nahiz eta azken 15 urteotan batez bestekoa baina pixka bat gehiago handitu den udalerri horien pisua.

T. Grafikoa: biztanleria udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

126 udalerri euskaldun horietan bizi diren euskaldunak 209.975 ziren 1981. urtean eta 235.019 2011n. Hazkunde ez oso handi hori 80ko hamarkadan gertatu zen batik bat, eta 1991tik gaur arteko hazkundea apalagoa izan da. Bitartean, epe horretan bertan, EAEko gainerako udalerrietan (â&#x20AC;&#x153;euskaldunâ&#x20AC;? izendatu ez ditugun horietan) gora egin du oso nabarmen euskaldunen kopuruak: 237.801ekoa zen 1981ean eta 554.420koa 2011n; beraz, bikoiztu baino gehiago egin da udalerri horietako euskaldun kopurua 30 urtetan. Ondorioz, udalerri euskaldunetan bizi diren euskaldunek geroz eta zati txikiagoa osatzen dute EAEko euskaldun guztiekiko: euskaldun guztien ia erdiak udalerri euskaldunetan bizi ziren 1981 urtean (%46,9) eta gaur egun ez dira herenera iristen (%29,8).

U. Grafikoa: euskaldunak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

4.3. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1981-2011 bilakaera Udalerri euskaldunetan gora egin zuen euskaldunen eta ia-euskaldunen kopuruak 1981-2001 bitartean (euskaldunen pisua, zehazki, %69,8tik %75,5 izatera igo zen). 2001etik aurrera, berriz, atzera egin du bi kategoria horien pisuak (euskaldunak %72,3 izatera pasatu dira) eta gora egin du erdaldun elebakarren ehunekoak.

V. Grafikoa: hizkuntza gaitasuna. EAEko udalerri euskaldunak, 1981-2011

Oso bestelakoa izan da gainerako udalerrietako joera: euskaldunen ehunekoa asko handitu da, 1981ko %13,4tik 2011ko %30,9ra hain zuzen. Laburtuz, bada, EAEko gainerako udalerrietan ez bezala, euskaldunen kopurua ez da asko handitu udalerri euskaldunetan azken 30 urteotan, eta azken hamarkadan, gainera, atzera egin du euskaldunen pisuak udalerri euskaldunetan.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

W. Grafikoa: euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

13. Taula. Euskaldunek osatzen duten ehunekoak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2001

4.4. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1986-2011 bilakaera Lehen hizkuntzari erreparatuta (ikus eranskineko E3 taula eta ondorengo grafikoak), udalerri euskaldunetan atzera egin du euskara lehen hizkuntza zutenen kopuruak azken mende laurden honetan: zehazki, 1986ko %68,7tik 2011ko %58,4ra. Epe berean, igo egin da lehen hizkuntza erdara (gaztelania edo beste bat) izan dutenen pisua: %25,9tik %31,4ra gaztelaniaren kasuan, eta %1,0etik %3,3ra gainerako hizkuntzen kasuan. Bilakaera hori ez da modu berean gertatu ikertutako aldi guztian: 1986-1991 bosturtekoan egoera egonkor mantendu ondoren, aldaketak 90eko hamarkadan hasi ziren eta asko bizkortu dira 2001-2011 tartean. Aldaketa joera orokor horren jatorrian, ordezkapen demografikoak zeresan handia izango du, belaunaldi zaharrenen hil-

X. Grafikoa: lehen hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 1986-2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

kortasunak zehazki (belaunaldi horietan oraindik batez bestekoaren gainetik dago euskara lehen hizkuntza dutenen kopurua). Gaia adinka ustiatuta ikus liteke lehen hizkuntzaren bilakaeran udalerri euskaldunetan euskarak izan duen beherako joera zenbateraino zor zaion ordezkapen demografiko natural horri eta zenbateraino eragin duten bestelako faktoreek. Dena den, txosten honen helburua gertatutako bilakaerak egoki eta zehatz deskribatzea da, ez gertatutakoaren logika azaleratzea. Txostenaren helburuetatik kanpo gelditzen da, hortaz, horretan sakontzea. Gainerako udalerrietan ere apur bat jaitsi da euskara lehen hizkuntza duten herritarren kopurua: 1986ko %12,4tik 2011ko %11,6ra. Kasu horretan ere 1991tik aurrera hasi zen beherakada hori. Dena den, jaitsiera askoz ere handiagoa izan da udalerri euskaldunetan gainerakoetan baino.

Y. Grafikoa: lehen hizkuntza euskara dutenek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 19862011

14. Taula. Lehen hizkuntza euskara izan dutenek osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2001

4.5. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 19912011 bilakaera Euskararen erabilera jaitsi egin da udalerri euskaldunetako etxeetan azken 20 urteotan. 1991 urtean hiztunen %56,4k euskara erabiltzen zuten nagusiki etxean. Kopuru hori %47,5era jaitsi zen 2011. urtean. Jaitsiera azken 10 urteetan gertatu da gehienbat, eta azken hamarkada horretan jaitsi egin dira, halaber, euskara eta gaztelania bi hizkuntzak erabiltzen dituztenen ehunekoak. Aitzitik, indartsu igo dira gaztelania eta beste erdarak erabiltzen dituztenen ehunekoak: 1991n %27,9 ziren gaztelania nagusiki erabiltzen zutenak eta %0,4 beste erdararen bat zerabiltenak; 2011n, berriz, %37,3koa zen gaztelaniaren ehunekoa eta %1,9koa gainerako hizkuntzena.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Z. Grafikoa: etxeko hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 1991-2011

Udalerri euskaldunetako etxeetan ez bezala, euskararen erabilerak gora egin du apur bat gainerako udalerrietan, 1991ko %6,6tik egungo %7,5era. Aurkako joerak aurkitzen ditugu, hortaz, ikertutako bi multzoetan: euskararen erabilera nabarmen atzeratzen ari da udalerri euskaldunetako etxeetan eta, oso poliki bada ere, aurrera egin du pixka bat gainerako udalerrietako etxeetan.

AA. Grafikoa: etxeko hizkuntza nagusiki euskara dutenek osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1991-2011

15. Taula. Etxeko hizkuntza nagusiki euskara dutenek osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011

4.6. Atalaren ondorioak labur Udalerri euskaldunen pisu demografikoa nahiko egonkor azaltzen zaigu aztertutako epealdian, nahiz eta azken 10 urteotan igo egin den apur bat. Datu soziolinguistikoen bilakaerak irudi nahiko koherentea osatzen du: euskarak atzera egin du udalerri euskaldunetan 1991. urtetik eta, batez ere, 2001. urtetik aurrera. Euskaldunen pisua jaitsi egin da azken 10 urteotan, eta indartsu jaitsi dira, halaber, euskara lehen hizkuntza zuten herritarren kopurua eta etxeetan euskara erabiltzen dutenena. Joera hori ez dator bat, oro har, gainerako udalerrietan ageri denarekin. Horietan indartsu egin du gora euskaldunen kopuruak eta ez da bilakaera nabarmenik ikusten lehen hizkuntzaren eta etxeko erabilerari dagokionez.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

UDALERRI MULTZOEN BILAKAERA, JATORRIZKO EUSKALDUN-DENTSITATEAREN ARABERA 5.1. Udalerri multzoak, duela 30 urteko euskaldunen dentsitatearen arabera, hizkuntzen egoera sozialean gertatu diren aldaketa-joerak atzeman nahian Aurreko atalean, EAEko udalerriak bi multzo nagusitan banatuta aztertu ditugu. Talde horiek oso zabalak direla jakinda, oraingoan askoz ere xeheago egingo ditugu taldeak. Atal honetan, honako hamar talde hauetan multzokatuko ditugu EAEko udalerriak, 1981. urtean euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen zuten ehunekoaren arabera: • 1981. urtean euskaldunak hiztunen %90 eta %100 bitartean ziren udalerriak. • 1981ean euskaldunak %80-90 zirenak. • 1981ean euskaldunak %70-80 zirenak. • 1981ean euskaldunak %60-70 zirenak. • 1981ean euskaldunak %50-60 zirenak. • 1981ean euskaldunak %40-50 zirenak. • 1981ean euskaldunak %30-40 zirenak. • 1981ean euskaldunak %20-30 zirenak. • 1981ean euskaldunak %10-20 zirenak. • 1981ean euskaldunak %0-10 zirenak.

Jatorrizko (1981eko) euskaldun-dentsitatearen araberako hamar multzo horiek finko mantenduta, udalerri multzo horietan azken 20-30 urteotan izan den bilakaera aztertuko dugu, honako hiru aldagai hauei dagokienez: hizkuntza-gaitasuna, lehen hizkuntza eta etxeko hizkuntza. Oharra: bilakaera-datuak aztertzeko, eta seriearen homogeneotasuna ziurtatzeko, Ziortza-Bolibarko eta Markina-Xemeingo bilakaera-datuak elkarrekin aztertuko ditugu (horregatik, tauletan, 250 udalerri azalduko zaizkigu guztira, berez gaur egun Ziortza-Bolibarrekin 251 diren arren).

5.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1981-2011 Euskaldunek hiztun guztien artean osatzen duten ehunekoak gora egin du nabarmen EAEn azken 30 urteotan, 1981ko %21,6tik %37,2raino. Bilakaera hori, ordea, ez da batere homogeneoa izan udalerrien abiapuntu soziolinguistikoa aintzat hartuta. Horrela, 1981ean euskaldunek udalerrietan zuten pisua kontuan hartuta, honako joera hauek antzematen dira: • 1981. urtean euskaldun-dentsitate handiena zuten udalerrien multzoan (euskaldunak %90-%100) egonkor agertzen zaigu euskaldunen ehunekoa 1981-1991 aldian; 1991-2001ean jaitsi egiten da euskaldunen ehunekoa eta jaitsiera are gehiago sakontzen da 2001-2011n. Aldi osoa aintzat hartuta, multzo honetan euskaldunak %94,5 ziren 1981ean eta %83,9 2011n.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

â&#x20AC;˘ Hurrengo bi multzoek (%80-%90, %70-%80) galera txikiak izan dituzte aztertutako 30 urteetako epealdian, eta datuetan sakonduz ikusiko dugu joera aldakorra izan dutela aztertutako hiru hamarkadetan: 19811991n euskaldunen kopuruak igotzen ikusi zituzten udalerri horiek; 1991-2001ean egonkor iraun zuten eta azken hamarkadan jaitsi egin dira euskaldunen kopuruak. Aldi osoa aintzat hartuta, euskaldunen ehunekoa apur bat jaitsi egin da abiapuntua %80-%90ean zuten udalerrietan (%83,2tik %81,1ra) eta maila berean azaltzen zaigu %70-%80koen multzoan, %74aren inguruan. Edonola ere, kontuan hartzeko datua da azken hamarkadan bi multzo horiek beherako joera argia hartu dutela. â&#x20AC;˘ Hurrengo bi multzoek (%60-%70 eta %50-%60) euskaldunen ehunekoan gora egin dute epealdi osoa kontuan hartuta, baina azken hamarkadan beherako joera apala hartu dute horiek ere. â&#x20AC;˘ Hurrengo bi multzoetan (%40-%50 eta %30-%40) euskaldunen kopuruak gora egin du nabarmen aztertutako 30 urteotan, nahiz eta azken hamarkadan hazkunde prozesu hori nahikoa geldituta azaltzen zaigun. â&#x20AC;˘ Azkenik, 1981. urtean euskaldun gutxiago zituzten hiru multzoek (euskaldunak %0-%10, %10-%20 eta %20-%30) goranzko joera indartsua eta jarraitua, oraingoz etenik gabea, ageri dute. Horrela, 1981ean abiapuntu apalena zuten udalerriak hartzen baditugu (%0-%10 multzokoak) euskaldunen portzentajea %4,4tik %22,7ra igo dela ikusiko dugu. %10-%20 multzoko udalerrietan euskaldunak %15,7tik % 33,1era igo dira eta %20 -%30 multzokoetan %22,2tik %40,1era. Aipatzeko moduko datua da azken hiru multzo horietako udalerriek biltzen dutela EAEko biztanleriaren zati nagusia. Horietan bizi dira, 2011. urtean, 1.574.711 lagun, EAEko biztanle guztien %72,2. Horiek horrela, hiru multzo horien joerak pisu handia du EAE osoko datuetan. Ondorioz, nahiz eta gainerako multzoetan (multzo euskaldunagoetan) joera bestelakoa izan, EAEko joera orokorra azken hiru multzo horiek finkatzen dutenetik hurbil azalduko zaigu.

BB. Grafikoa. Hizkuntza gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Orokorrean, zenbat eta abiapuntu erdaldunagoa, orduan eta gehiago handitu da udalerri horietako euskaldunen kopurua. Udalerri euskaldunenek (1981eko abiapuntuan euskaldunak %70etik gora zituztenek), ordea, atzera egin dute, euskaldunetan euskaldunenak bereziki. Atzerakada hori 2001-2011 hamarkadan gertatu da nagusiki, nahiz eta lehenagotik ere bazetorren. Azken hamarkada horretan, abiapuntuan euskaldunak %30etik behera zituzten hiru multzoetan bakarrik egin du gora euskaldunen ehunekoak, eta gainerako multzoetan geldialdia edo atzerakada gertatu da.

16. Taula. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011 (laburpena)

5.3. Lehen hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1986-2011 Lehen hizkuntza euskara duten herritarren kopuruak behera egin du EAEn azken 25 urteotan, 1986ko %20,6tik 2011ko %18,8ra hain zuzen. Jaitsiera hori 1991-2001 eta, batez ere, 2001-2011n gertatu da. Datuak 1981eko dentsitate multzoen arabera aztertuta, zera ikusiko dugu: lehen hizkuntza euskara dutenen ehunekoak behera egin duela udalerri multzo guzti-guztietan, multzorik erdaldunenean izan ezik (1981ean euskaldunak %0-%10 ziren udalerrietan). Gainerako multzo guztietan jaitsi egin da lehen hizkuntza euskara duten herritarren proportzioa, eta beherakada handiagoa

CC. Grafikoa. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

da udalerri euskaldunagoetan. Horrela, goiko muturrera joz, ikusgarria da %90-%100 euskaldunak zituzten udalerrietan ikusten den bilakaera: lehen hizkuntza euskara zutenak %94,0 ziren 1981ean eta 2011n, berriz, %73,0 . Bien bitartean, gora egin du gaztelania lehen hizkuntzatzat duten herritarren eta lehen hizkuntza euskara eta gaztelania izan dituztenen ehunekoak ia dentsitate multzo guztietan. Oro har, zenbat eta multzo euskaldunagoa, orduan eta gehiago handitu dira lehen hizkuntza gaztelania (edo biak) izan dituztenen ehunekoak. Lehen hizkuntza euskara eta gaztelania ez beste hizkuntzaren bat izan dutenen ehunekoak, azkenik, gora egin du, 2001-2011 hamarkadan batik bat, nahiko era homogeneoan udalerri multzo guztietan.

17. Taula. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981ko dentsitate-mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011 (laburpena)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

5.4. Etxeko hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1991-2011 EAE osoa aintzat hartuta, ez da aldaketa handirik izan azken 20 urteotan herritarrek etxean erabili ohi dituzten hizkuntzen banaketan. Etxean nagusiki euskaraz dihardutenak, 1991. urtean %13,9 izatetik 2011. urtean %13,6 izatera igaro dira. Datuak jatorrizko dentsitatearen araberako udalerri multzoka aztertuta, ordea, joera aipagarriak ikusten dira. Horrela, euskararen erabilerak gora egin du eta gaztelaniarenak behera hiru multzo erdaldunenetan, abiapuntuko ezagutza maila %30etik behera zuten udalerrietan. Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin du euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak. Zenbat eta jatorriz euskaldunagoa multzoa, orduan eta gehiago egin du atzera euskararen erabilerak eta aurrera gaztelaniarenak. Muturreko talde euskaldunenaren datua aipatuz, euskaldunak 1981. urtean %90-%100 ziren udalerrietako etxeetan euskara nagusiki erabili ohi dutela erantzun dutenen kopurua %88,5etik %65,4ra jaitsi da, eta nagusiki gaztelania darabiltela diotenen kopurua laukoiztu egin da hogei urteren buruan: %5,1ekoa zen , 1991n eta %23,3koa 2011n. Hurrengo multzo euskaldunetan ere jaitsiera handiak ikusten ditugu euskararen erabileran. Euskararen erabilerak udalerri euskaldunetako etxeetan izan duen atzerakadak azken hamarkadan hartu du indar gehien, 1991-2001 hamarkadan ere gertatu zen arren.

DD. Grafikoa. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981ko dentsitate-mailaren arabera multzokatuta. EAE, 19912011 (nagusiki euskaraz egiten dutenak, %)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

18. Taula. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1991-2011 (laburpena)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

5.5. Atalaren ondorioak labur Duela 30 urte udalerriek zuten euskaldun-dentsitatearen arabera udalerriak multzokatuta, bilakaera-joera argiak antzematen dira. Asko laburtuz, datuek bi joera kontrajarri erakusten dituzte: â&#x20AC;˘ Abiapuntuan erdaldunenak ziren udalerriak (euskaldunen dentsitatea %30aren azpitik zutenak) euskalduntzen ari dira: euskaraz hitz egiteko gai direnen kopuruak asko igo dira udalerri horietan eta euskararen etxeko erabilera ere igo egin da pixka bat. â&#x20AC;˘ Abiapuntuan euskaldunenak ziren udalerriak, ordea, aztertutako hiru parametroetan erdaldundu egin dira azken 30 urteotan. Udalerri horietan oro har asko jaitsi dira lehen hizkuntza euskara dutenen ehunekoak eta etxean nagusiki euskara erabiltzen dutenen ehunekoak. Euskaldunen artean euskaldunenak dira, gainera (euskaldun-dentsitate handiena zutenak), gehien jaitsi direnak. Bilakaera hori 1991. urtetik aurrera sumatzen da batez ere eta azken hamarkadan hartu du indarrik handiena. Hizkuntza-gaitasunari dagokionez, 1981ean euskaldunen dentsitatea %50etik gorakoa zuten udalerri multzo guztietan jaitsi egin da euskaldunen ehunekoa azken hamarkadan, eta galera hori lehenago hasi zen %90-%100eko gune euskaldunenean. Oro har, zenbat eta abiapuntu euskaldunagoa, orduan eta handiagoa izan da jaitsiera hori.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

HABITAT SOZIOLINGUISTIKOEN BILAKAERA EAEn, 1981-2011

6.1. Multzo mugikorrak habitaten bilakaera aztertzeko Aurreko ataleko datuak ikusita, pentsatzekoa da azken 30 urteotako aldaketa-joerek EAEko habitat soziolinguistikoen osaeran aldaketak eragingo zituela. Horixe aztertu nahi dugu atal honetan. Eranskineko E3 taulan, udalerri bakoitzean urtez urte zegoen euskaldunen %a ikus daiteke. Atal honetan habitat soziolinguistikoen bilakaera aztertzeko, honako hamar multzo hauetan sailkatuko ditugu udalerriak aztertutako urte bakoitzean: • Euskaldunak hiztunen %90 eta %100 bitartean diren udalerriak. • Euskaldunak %80-90 direnak. • Euskaldunak %70-80 direnak. • Euskaldunak %60-70 direnak. • Euskaldunak %50-60 direnak. • Euskaldunak %40-50 direnak. • Euskaldunak %30-40 direnak. • Euskaldunak %20-30 direnak. • Euskaldunak %10-20 direnak. • Euskaldunak %0-10 direnak.

Sailkapen hori, esan bezala, urte bakoitzean berrituko dugu. Horrela, udalerri asko multzo batean azalduko zaizkigu urte batean eta beste multzo batean hurrengoan. Horixe da, hain justu, atal honetan aztertu nahi duguna, udalerriak habitat soziolinguistiko batetik bestera nola aldatu izan diren azken 30 urteotan. Eta, ondorioz, nola habitat batzuk indartzen eta beste batzuk ahultzen joan diren. Argitu dezagun txosten honetan “habitat soziolinguistikoa” oso adiera xumean erabiliko dugula eta, zehazki, udalerrietan dagoen euskaldunen dentsitatearekin lotuko dugula zuzenean, ikuspegi teoriko batetik kontzeptuak eskatuko lukeen esanahi zabalagoa landu gabe.

6.2. Habitaten bilakaerari buruzko datuak era xehatuan antolatzeko lehenengo ahalegina taula erraldoi batzuen bidez Horrela landutako datuekin, taula erraldoi batzuk sortu ditugu herrialdez herrialde (ikus eranskineko E12, E13, 14, eta E15 taulak). Horietan, udalerriak urtez urte zer multzotan azaltzen zaizkigun eta hamarkada bakoitzean zer-nolako bilakaera izan duten (positiboa edo negatiboa) aurkezten dugu koloreen bidez. Taula horiei begiratu hutsarekin antzeman daiteke udalerri asko mugitu egin direla multzotik multzora. Orokorrean, goialdeko udalerriak (udalerri euskaldunenak) beheko multzoetarako joera eta euskaldun kopuruan behera egitekoa azaldu dute. Joera hori badirudi geroz eta indartsuagoa azaldu dela aztertutako 30 urteotan, eta beherakadarik handienak azken hamarkadan gertatu dira. Taularen behealdera jotzen badugu, berriz, aurkako fenomenoa (are eta indartsuago) ikusiko dugu: euskaldun gutxiago zituzten udalerrietan asko handitu da euskaldunen ehunekoa eta udalerriak multzoz igotzen joan dira urteak pasatu ahala, bilakaera positibo eutsi eta jarraituan.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

6.3. Euskararen habitaten bilakaera zenbakitan, 1981-2011 Oraingo taula hauetan, urtez urte habitat horien pisua nola aldatu den aurkezten da, udalerri kopuruan, biztanle kopuruan eta euskaldun kopuruan. Hiru taula horietako datuei begiratuta, argi antzematen da multzo guztiak handitu direla bai udalerri kopuruan, bai biztanle kopuruan eta baita euskaldunen kopuruan ere, muturreko biak izan ezik: â&#x20AC;˘ Hamar multzoen artean erdaldunena (euskaldunak %10era iristen ez ziren udalerriena) desagertu egin da. Dagoeneko ez dago ezaugarri horietako udalerri bakar bat ere EAEn. Azpimarra dezagun 1981. urtean multzo hori zela guztien artean nagusia, udalerri eta biztanle gehien biltzen zituena. Are gehiago, EAEko biztanleen erdiak baino gehiago (%52,3) euskaldun dentsitate oso txikiko (%10etik beherako) udalerri horietan bizi ziren. Gaur egun, esan bezala, desagertu egin da habitat mota hori. â&#x20AC;˘ Aurkako muturrean, multzo euskaldunenak (euskaldunak %90-%100 bitartean dituzten udalerriek osatzen zutenak), atzera egin du izugarri. 1981. urtean 56 udalerri zeuden multzo horretan eta 33.605 biztanle bizi ziren horietan. Azken 30 urteotan agortzen joan da habitat hori, eta gaur egun 13 udalerri txikik besterik ez dute ezaugarri hori, eta 4.003 biztanle bakarrik bizi dira horietan. Hau esateko datu estatistikorik ez dugun arren, kontuan hartu behar da, gainera, euskaldunen dentsitatea (ia) erabatekoa den habitat horren galera-joera askoz lehenagotik zetorrela, eta 1981erako ere oso ahuldua azaltzen zitzaigula habitat hau, berez lehenago izan zenarekin alderatuta. 1981ean, izan ere, EAEko herritarren %1,6 besterik ez ziren bizi mota horretako udalerrietan. Galera -joera hori eten beharrean, ordea, sakonduz joan da azken hiru hamarkadetan, geroz eta indar handiagoarekin, gainera. 2011. urtean EAEko herritarren %0,2 bakarrik bizi dira habitat horretako udalerriren batean.

EE. Grafikoa: biztanleria habitat soziolinguistikoetan. EAE, 19812011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Gainerako multzoak handitu egin dira, eta udalerri eta biztanle gehiago dituzte gaur egun duela 30 urte baino. Dena den, gure arreta azken hamarkadan jarriz gero, beste bi multzo ere ahultzen ikusiko ditugu, muturretatik hurbilen dauden hurrengo biak, hain zuzen: â&#x20AC;˘ Bederatzigarren multzoa (euskaldunak %10 eta %20 bitartean dituzten udalerriena) asko ahuldu da: 2001ean 43 udalerri ziren eta 2011n 22, eta guztira 944.959 biztanle bizitzetik 188.730 bizitzera pasatu dira. Egungo joerak asko aldatzen ez badira, habitat hori ere desagertu egingo da hurrengo urteetan. â&#x20AC;˘ Bigarren multzoak (euskaldunak %80-%90 bitartean) gora egin du udalerri kopuruan (40 izatetik 47ra pasatu da) baina jaitsi egin da biztanlerian, 1981ko 78.201tik 2011ko 63.709ra. Multzo horrek, izan ere, udalerri txikiak irabazi ditu baina udalerri handiagoak â&#x20AC;&#x153;galduâ&#x20AC;?.

19. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: udalerriak. EAE, 19812011

20. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: udalerri horietan bizi den biztanleria. EAE, 1981-2011

21. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: udalerri horietan bizi diren euskaldunak. EAE, 19812011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

6.4. Udalerriak multzoz nola aldatu diren azken 30 urteotan Habitat batzuk indartu eta besteak ahuldu baldin badira, jakina, udalerri batzuk multzoz aldatzen joan direlako gertatu da. Ondorengo 22 eta 23 tauletan 1981etik 2011ra udalerriek multzoz multzo egindako ibilbidearen berri jasotzen da. Taula horietako datuak modu honetan irakurri behar dira: • 1981. urtean, %90-%100 euskaldun zituzten udalerriak 56 ziren EAEn. Hau izan da udalerri horien gaur arterainoko ibilbidea: ◯ 56 udalerri horietatik 13k multzo berean jarraitzen dute (udalerri horietan 4.003 herritar bizi dira, 2011. urteko datuen arabera). ◯ 33 udalerri %80-%90eko multzora pasatu dira (horietan 22.857 herritar bizi dira). ◯ 10 udalerri, azkenik, %70-%80 multzora pasatu dira (8.992 herritar).

• 1981. urtean %80-%90ari zegokion multzoko 23 udalerriek honako ibilbide hau egin dute: ◯ 13k multzo berean jarraitzen dute (39.342 herritar). ◯ 8 udalerri %70-%80koen multzora pasatu dira (10.320 herritar). ◯ 2 %60-%70ekoen multzora pasatu dira (1.145 herritar).

Tankera horretan irakur daitezke taula horietako datuak multzoz multzo. Udalerri euskaldunenei erreparatuz, argi ikusten da dentsitate handieneko udalerriak mailaz jaisten ari direla eta, oro har, zenbat eta euskaldunago abiapuntua, orduan eta orokorragoa eta handiagoa izan dela jaitsiera. Aurkako muturrean, udalerri erdaldunenak ditugu. Horietan igoerak dira nagusi; zenbat eta erdaldunagoa abiapuntua, orduan eta orokorragoa eta handiagoa igoera. Orokorrean, beraz, konbergentziarako joera erakusten dute datuek, abiapuntuan genituen muturrak desagertzera.

22. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1981eko habitat-banaketaren arabera. Udalerriak. EAE, 19812011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

23. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1981eko habitat-banaketaren arabera. Biztanleria. EAE, 19812011

6.5. Aurreko ariketa bera, erabileraren bilakaeran oinarrituta Aurreko puntuan, 2011ko hizkuntza-gaitasunaren araberako dentsitatea 1981ekoarekin jarri dugu harremanetan. Beheko tauletan gauza bera egin dugu, baina udalerri multzoak gaitasunaren arabera multzokatu beharrean, etxeko erabileraren arabera eginda. Taula horietako datuak aurrekoen modu bertsuan irakurri behar dira: • 1991. urtean, etxean nagusiki euskaraz aritzen ziren herritarrak %90 eta %100 bitartean ziren udalerriak 34 ziren EAEn. Hau izan da udalerri horien gaur arterainoko ibilbidea: ◯ 34 udalerri horietatik bakarrak ere ez du jarraitzen multzo berean. ◯ 9 udalerri %80-%90eko multzora pasatu dira (horietan, 3.269 herritar bizi dira). ◯ 14 udalerri %70-%80ko multzora pasatu dira (horietan, 8.211 herritar bizi dira). ◯ 9 udalerri %60-%70eko multzora pasatu dira (horietan, 4.436 herritar bizi dira). ◯ 2 udalerri, azkenik, %50-%60 eta %40-%50 multzoetara pasatu dira (534 eta 518 herritar bizi dira horietan, hurrenez hurren).

Tankera horretan irakur daitezke taula horietako datuak multzoz multzo. Udalerriak multzokatzeko irizpidetzat hizkuntza-gaitasuna beharrean etxeko erabilera hartuz gero, euskararen etxeko erabileraren atzerakada sakona eta oso orokorra dela azaltzen zaigu lehenik. Gu orain ikertzen ari garen auziari dagokionez, hala ere, aurreko puntuko joera bera antzematen da, hots, abiapuntu erdaldunagoa zuten udalerriek joera positiboagoa azaltzen dutela (euskararen erabilerak gora egiten du pixka bat) eta abiapuntu euskaldunagoa zutenek, berriz, negatiboagoa (euskararen erabilerak behera egin du nabarmen).

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

24. Taula. Habitaten bilakaera, etxean erabilitako euskararen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1991ko habitat-banaketaren arabera. Udalerriak. EAE, 19912011

25. Taula. Habitaten bilakaera, etxean erabilitako euskararen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1991ko habitat-banaketaren arabera. Biztanleria. EAE, 19912011

6.6. Atalaren ondorioak labur Aldaketa handiak gertatu dira udalerrietan herritarren hizkuntza-gaitasunari dagokionez eta ondorioz, aldatu egin da udalerri askoren euskaldunen dentsitatea. Joerak laburtuz, esan dezakegu muturreko habitatak desagertzen ari direla EAEn. Aztertutako epealdiaren hasieran (lehenago zer esanik ez), 1981. urtean, oraindik habitat soziolinguistikoak ugariagoak ziren EAEn: bagenituen oso euskaldunak ziren udalerri dezente eta bagenituen ia euskaldunik bat ere ez zituzten udalerri asko ere. Gaur egun, 30 urteren buruan, konbergentziarako joera da nagusi, eta euskaldunik gabeko edo oso euskaldun gutxiko udalerririk (%10etik beherakorik) ez da gelditzen bat ere.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Era berean, euskaldunen dentsitate oso handiko udalerriak ere (euskaldunak >%90) desagertzen ari dira. Gutxi batzuk gelditzen dira, baina duela 30 urte genituenen laurdenak; 4.000 lagun inguru baino ez dira bizi gaur egun horrelako udalerrietan. Tarteko habitatak, beraz, indartu egin dira eta muturrekoak desagertu edo ahuldu, 2001etik aurrera, bereziki. Multzokatzea hizkuntza-gaitasunaren arabera egin beharrean, etxeko erabileraren arabera eginda ere antzeko ondorioetara iritsi gara. Kasu horretan ingurune euskaldunenak ariko lirateke desagertzen (dagoeneko ez da udalerririk bertako etxeetan euskararen erabilerak %90a gainditzen duenik eta 3.300 lagun inguru bakarrik bizi dira gaur egun etxean nagusiki euskara erabiltzen duten herritarrak %80-%90 diren herrietan). Ingurune erdaldunenak ere (euskararen erabilera %10aren azpitik dutenak) ahuldu egin dira pixka bat, oraindik ere nagusi izaten jarraitzen duten arren (horrelako udalerrietan bizi dira gaur egun EAEko biztanleen erdiak baino gehiago).

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

ONDORIOAK

7.1. EAEko udalerri euskaldunak, 2011 EAEko2 126 udalerrik gainditzen dute %70eko balioa euskararen indizean3, eta UEMAren irizpidean oinarrituz, horiek hartu ditugu txosten honetan â&#x20AC;&#x153;udalerri euskalduntzatâ&#x20AC;?. Udalerri horietan 335.729 herritar bizi dira 2011n, EAEko biztanle guztien %15,4. Udalerri euskaldunetan bakarra ez da 25.000 biztanlera iristen eta gehienak herri txikiak dira. Hala ere, udalerri euskaldunetako herritarren bi herenak 5.000-25.000 bitarteko udalerrietan bizi dira. Herrialdekako banaketari dagokionez, udalerri horietan bizi diren EAEko herritarren bi herenak Gipuzkoan bizi dira eta gainerako ia guztiak Bizkaian (Aramaio dugu Arabako udalerri euskaldun bakarra). Udalerri euskaldunen bereizgarria, nola ez, gainerako udalerriak baino euskaldunagoak izatea da. Gainerako udalerrien multzoarekiko aldeak handiak eta nabarmenak dira: hiztun guztien %72,3 dira euskaldunak udalerri euskaldunetan (gainerako udalerrietan %30,9 dira euskaldunak), %58,4k euskara dute lehen hizkuntza (%11,6k gainerako udalerrietan) eta hiztunen %56,4k etxean nagusiki euskara darabilte (%7,5ek gainerako udalerrietan). Hala ere, udalerri euskaldunen multzoan errealitate â&#x20AC;&#x153;ez-euskaldunekâ&#x20AC;? duten pisua ez da txikia: hizkuntza gaitasunari dagokionez, adibidez, herritarren laurdenak baino gehiago (%27,7) ez dira euskaldunak. Etxeko erabilerari buruzko datuek ere agerian uzten dute udalerri horietan bi hizkuntzek pisu handia dutela eta euskararen eta gaztelaniaren erabilera ez daudela oso urruti: hiztunen %47,5ek diote euskaraz mintzatzen direla nagusiki euren etxean, baina %37,3 dira nagusiki gaztelaniaz egiten dutela erantzuten dutenak. Inkestetan emandako erantzunen eta benetako portaeren artean sarri askotan egon ohi den tartea aintzat hartuta, pentsa daiteke bi hizkuntzen erabilera oso parekatua egon daitekeela gaur egun udalerri euskaldunetako etxeetan.

2 Oraingoz ez da posible tankera honetako azterketa bat Nafarroa Garaiko datuekin osatzea (zer esanik ez Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberokoekin). Espero dezagun hutsune hori lehenbailehen osatu ahal izatea. 3 Udalerri baten euskararen indizea honela kalkulatzen da: udalerri horretan bizi diren hiztunen artean euskaldunek osatzen duten ehunekoa eta ia-euskaldunek osatzen duten ehunekoaren erdia batuta (ikus txosteneko 1.1. atala).

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

7.2. Aztertutako adierazleen arabera, euskarak atzera egin du udalerri euskaldunetan azken bi hamarkadotan, gainerako udalerrietan ez bezala EAEko udalerri guztiak bi multzotan biltzen baditugu (udalerri euskaldunak batetik, euskararen indizea %70etik gorakoa duten horiek, eta gainerako guztiak bestetik), bilakaera-joera berezituak ikusiko ditugu aztertutako hiru aldagaietan: â&#x20AC;˘ Hizkuntza-gaitasuna. EAE osoan euskaldunen kopurua nabarmenki handitu da 1981. urtetik 2011. urtera: %21,6ekoa zen 1981ean eta %37,2koa 2011n. Hazkunde hori, ordea, ez da homogeneoa izan, eta euskaldunen pisua asko igo da udalerri ez-euskaldunetan, 1981eko %13,4tik 2011ko %30,9ra hain zuzen; 30 urtean, beraz, bikoiztu baino gehiago egin da. Udalerri euskaldunetan, ordea, bilakaera ez da hain argia izan: igo egin zen euskaldunen kopurua 1981etik 2001era (%69,8koa izatetik %75,5ekoa izatera pasatu zen), baina hortik aurrera jaitsi egin da, eta 2011. urtean %72,3koa da euskaldunen kopurua.

â&#x20AC;˘ Lehen hizkuntza euskara zutenen kopuruak behera egin du orokorrean, baina beherakada hori askoz ere nabariagoa izan da udalerri euskaldunetan: 1991. urtean %68,6koa izatetik 2011. urtean %58,4koa izatera jaitsi da lehen hizkuntza euskara dutenen kopurua udalerri euskaldunetan, eta gainerako udalerrietan, %12,4tik %11,6ra hogei urteko tarte horretan bertan.

â&#x20AC;˘ Etxeko erabilerari dagokionez, udalerri ez-euskaldunetan 1991n %6,6koa izatetik 2011n %7,5ekoa izatera igo da etxean nagusiki euskaraz egiten dutenen ehunekoa. Bien bitartean, udalerri euskaldunetan, dezente jaitsi da nagusiki euskaraz egiten dutenen kopurua: %56,4koa zen 1991. urtean eta %47,5ekoa 2011. urtean.

Hiru kasuetan ere, udalerri euskaldunen eta gainerakoen arteko desberdintasunak joera bera ageri du. Azkar esateko: euskara indarra galtzen ari da udalerri euskaldunetan eta, bere ahultasunean, indarra hartzen ari da gainerako udalerrietan.

7.3. Udalerri euskaldunen barruan ere alde handiak daude: oro har, udalerri euskaldunenetan izan dira galerarik handienak Duela 30 urte udalerriek zuten euskaldun-dentsitatearen arabera udalerriak hamar taldetan multzokatuta, bilakaera-joerak are argiago azaltzen zaizkigu. Oro har, euskalduntze-joerak (euskaldunen ehunekoak igotzea, lehen hizkuntza euskara dutenen hazkundea eta etxean euskara darabiltenen kopuruak handitzea) indartsuagoak dira abiapuntuan erdaldunagoak diren habitatetan, eta alderantziz, zenbat eta udalerri euskaldunagoa izan, orduan eta handiagoa izan da erdalduntzea. Euskaldun-dentsitate nahiko handiko udalerri multzoen artean ere alde nabarmenak daude euren bilakaeran, eta euskaldunetan euskaldunenak dira gehien galdu dutenak. Pare bat adibide: 1981ean euskaldunen dentsitatea %90-%100ekoa zuten udalerrietan euskaldunen kopurua %94,5etik %83,9ra jaitsi da 1981tik 2011rako tartean; %60-%70eko dentsitatea zutenetan, ordea, igo egin da: %63,8tik % 67,9ra. Etxeko hizkuntzari dagokionez, nagusiki euskara erabiltzen dutenak 1991n %88,5 izatetik 2011n %65,4 izatera igaro dira %90-%100eko dentsitatea zuten udalerrietan, eta %47,7tik %39,7ra %60-%70ekoa zutenetan. Esandakoa: euskaldunetan euskaldunenek galdu dute gehien.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

26. Taula. Hizkuntza-gaitasunaren, lehen hizkuntzaren eta etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 19812011 (laburpena)

7.4. Hamarkadakako irakurketa bat: euskararen atzerakako joera geroz eta indartsuago udalerri euskaldunetan Txosten honetan deskribatu ditugun joeren erritmoa ez da berdina izan hamarkadaz hamarkada. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaerari dagokionez: â&#x20AC;˘ 1981-1991 tartean hizkuntza-gaitasunak gora egin zuen udalerri euskaldunetan ere (multzo guztietan, %90-%100eko dentsitatea zutenetan salbu: multzo horretan egonkor jarraitu zuen). Hamarkada horretan, igoerak handiagoak izan ziren tarteko multzoetan (%20-%70 bitarteko dentsitatea zutenetan) muturreko multzo euskaldunago edo erdaldunagoetan baino. â&#x20AC;˘ 1991-2001 tartean, dentsitate handieneko multzoak (%90-%100) beherako joera argia hartu zuen. Hurrengo biak (%80-%90 eta %70-%80) egonkor azaltzen zaizkigu. Gainerakoetan igoerak jarraitu egiten du, baina, hori bai, horien barruan ere gune erdaldunenetan igoera biziagoa da euskaldunagoetan baino.

â&#x20AC;˘ 2001-2011. Jaitsierak ageri dira 1981ean, abiapuntuan alegia, %50eko dentsitatea gainditzen zuten multzo guztietan. Horien barruan, oro har, zenbat eta abiapuntu euskaldunagoa izan, orduan eta galera handiagoak gertatu dira. Abiapuntuan erdaldunenak ziren hiru multzoetan igoerak indartsu jarraitzen du, aurreko hamarkadako erritmo bertsuan. Tartean gelditzen diren bi multzoetan ez dago gorabehera esanguratsurik.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Gune euskaldunagoetan arreta jarriz, euskaldunen kopuruak geroz eta azkarrago ari dira behera egiten hamarkadatik hamarkadara aztertutako 30 urteetan. Lehen hizkuntzaren eta etxeko erabileraren ataletan ere, 2001-2011 bitarteko galera handiagoa da gune euskaldunetan, aurreko hamarkadakoa baino. Badirudi, beraz, udalerri euskaldunen erdalduntzea geroz eta azkarrago gertatzen ari dela.

7.5. Habitaten bilakaera: muturreko habitatak agortzen Zonalde erdaldunenak euskalduntzen eta euskaldunenak erdalduntzen ari dira, eta EAEko zonaldeen aniztasun soziolinguistikoa murrizten arituko litzakeela erakusten dute datuek. Joerak laburtuz, esan dezakegu muturreko habitatak4 desagertzen ari direla EAEn. Aztertutako epealdiaren hasieran (lehenago zer esanik ez), 1981. urtean, habitat soziolinguistikoak ugariagoak ziren EAEn: bagenituen (ia) erabat euskaldunak ziren udalerri dezente eta bagenituen (ia) euskaldunik bat ere ez zuten udalerri asko ere. Gaur egun, 30 urteren buruan, konbergentziarako joera da nagusi, eta euskaldunik gabeko edo oso euskaldun gutxiko udalerririk (%10etik beherakorik) ez da gelditzen bat ere. Era berean, euskaldunen dentsitatea oso handia zen udalerriak ere (euskaldunak >%90) desagertzen ari dira. Gutxi batzuk gelditzen dira, baina duela 30 urte genituenen laurdenak; 4.000 lagun inguru baino ez dira bizi gaur egun horrelako udalerrietan (30 urte lehenago 33.605 lagun bizi ziren >%90 dentsitateko udalerrietan). Tarteko habitatak, beraz, indartu egin dira eta muturrekoak desagertu edo ahuldu, 2001etik aurrera, bereziki. Multzokatzea hizkuntza-gaitasunaren arabera egin beharrean, etxeko erabileraren arabera eginda ere, antzeko ondorioetara iritsi gara. Euskararen erabilera-ingurune euskaldunenak agortuz joan dira azken bi hamarkadetan, eta dagoeneko ez da udalerririk bertako etxeetan euskararen erabilerak %90a gainditzen duenik (34 udalerrik zuten ezaugarri hori 1991. urtean, eta 15.369 lagun bizi ziren horietan). Gaur egun, 3.300 lagun inguru bakarrik bizi dira etxean nagusiki euskara erabiltzen duten herritarrak %80-%90 diren 9 herrietan (1991. urtean 57 udalerri ziren etxean nagusiki euskara erabiltzen zuten herritarrak %80tik gora zirenak, eta 31.758 lagun bizi ziren horietan). Ingurunerik erdaldunenak ere (euskararen erabilera %10aren azpitik dutenak) ahuldu egin dira pixka bat, oraindik ere nagusi izaten jarraitzen duten arren (horrelako inguruneetan bizi dira gaur egun EAEko biztanleen erdiak baino gehiago).

7.6. Azken hitzak udalerri euskaldunen garrantziari buruz Gure ikergaitik kanpo gelditu da beste errealitate batzuen azterketa. Zalantzarik ez dugu azken 30 urteotan EAEko udalerri euskaldunetan ere igo egingo zela ziurrenik euskarak hainbat alorretan hartzen duen lekua, erabilera formalarekin lotutakoetan bereziki (Udalekiko harremanean, irakaskuntzan, osasun zerbitzuetan…) eta jaitsi egingo zela guk aztertu ez ditugun beste hainbatetan ere. Xabier Bengoetxeak oso ikerketa baliagarria5 egin du gaiari buruz Tolosaldeako hainbat arnasgunetan, eta hor ikus daitekeenez, udalerri euskaldunetako euskararen atzerakada prozesua sakona eta zabala da, guk aztertutako hiru aldagaiak baino alderdi gehiago hartzen dituena. Edonola ere, guk landu ditugun hiru aldagaiak, gutxi izanda ere, ez dira garrantzirik gabeak hizkuntza baten egoera soziala aztertzeko eta datuek deskribatzen duten bilakaerak irudi nahiko koherentea osatzen du: gainerako udalerrietan ez bezala, euskarak atzera egin du udalerri euskaldunen multzoan 1991. urtetik eta, batez ere, 2001. urtetik aurrera. 4 Argitu dezagun txosten honetan “habitat soziolinguistikoa” terminoa oso adiera xumean erabili dugula eta, zehazki, udalerrietan dagoen euskaldunen dentsitatearekin lotu dugula zuzenean, ikuspegi teoriko batetik kontzeptuak eskatuko lukeen esanahi zabalagoa landu gabe.

5 Bengoetxea Muxika, Xabier (2012): “Arnasguneak. Ezaugarriak. Zenbait arnasguneren egoeraren behaketa”. Bat Soziolinguistika Aldizkaria, 85 (75-118).

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Udalerri erdaldunagoen euskalduntze-joera eta udalerri euskaldunen erdalduntze-joera, bi joera horiek aintzat hartuta batetik, eta gune euskaldunek eta erdaldunek EAEko biztanleria osoaren baitan osatzen duten alorra kontuan hartuta bestetik (gogoratu udalerri euskaldunetan herritar guztien %15,4 besterik ez direla bizi), esan behar da EAE bere osotasunean ikusita, ikuspegi kuantitatibo hutsez, “handiagoa” dela gune erdaldunagoetan gertatu den euskalduntzea gune euskaldunagoetan gertatu den erdalduntzea baino. Labur esanda, estatistiketan euskaldun gisa zenbatzen diren askoz ere hiztun gehiago dira udalerri erdaldunagoetan “irabaziak” dentsitate handiko udalerri euskaldunetan “galduak” baino. Hori auzitan jarri gabe, ordea, ez daiteke pentsa hiztun batzuen eta besteen, habitat batzuen eta besteen garrantzia berbera denik hizkuntzaren egungo osasuna eta bizi-indarra neurtzerakoan eta euskararen etorkizuna bermatzerakoan. Txosten honen helburuetatik kanpo gelditzen da gai horretan sakontzea. Amai dezagun, hala ere, Mikel Zalbidek arnasguneen inguruan egindako aipamen bat hona ekarriz: “Zer da arnasgunea? (…) Euskaraz nolabait esateko, demografia aldetik euskara “bere kabian” sentitzen den bilgunea, inork xaxatu eta eraso gabe “etxeko jaun” sentitzen den eremua. Hori da, funtsaren funtsean, Fishman-en physical breathing space edo arnasgunea. Euskaldunak euskaldunekin euskal giro sendoan bizi diren lekuetan,gurasoen hizkuntza belaunez belaun eskuratzen den lekuetan, hizkuntza-plangintzarik eta inolako interbentzio berezi (zenbaitentzat “xelebre”)-rik gabe diharduten ingurumenetan, horietan dago euskara bizien. Hor du euskarak osasunik hoberena. Hori da euskal arnasgune petoa, hizkuntzaren belaunez belauneko transmisioa bere betean (beste leku gehienetan baino askoz nabarmenago) segurtatzen duena. Aparteko antolamendurik gabe ikasten dute horietan haur txikiek bertako hizkuntzan. Hala ikasten dute hitz egiten. Lehenik hitz egiten eta gero, eskola eta abar lagun, irakurtzen, idazten eta bertan ahoz aho dabilen hizkuntza horren errejistro eta aldaera jaso, landu, formalizatuagoak erabiltzean. Hori da osasun oneko hizkuntzen belaunez belauneko jarraipen-bide normala, prototipikoa. (…) Lehentasuna dute, horregatik, hizkuntzari bizirik eutsi nahi bazaio eta indarberritu egin nahi bada. Horiek dira, Fishman-en eta beste zenbaiten ustean, hizkuntza indarberritzeko saioaren abiaburu natural eta baliagarrienak. Hori gabeko normalkuntza ez da normalkuntza. Ingurumen horien zaintza-ardura bigarren edo hirugarren lehentasun-mailara daramana ere ez.”6

6 Zalbide, Mikel (2008): “Arnasgunea: zenbait gogoeta”. Argitaratu gabea, guk Xabier Bengoetxearen aipatu artikulutik hartu dugu aipamena.

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

ERANSKINAK

E1. Taula. Hizkuntza-gaitasuna, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika. EAE, 2011 Kopuruak hiztunak EAE ARABA Arabako Ibarrak

Euskaldunak

2.119.586

789.439

311624

74.383,0

Ehunekoak (%)

ia-euskaldunak 541.562 81.299

Erdaldunak

hiztunak

788.585

Euskaldunak

ia-euskaldunak

Erdaldunak

Euskararen indizea (%)

100,0

37,2

25,6

37,2

50,0

155.942

100,0

23,9

26,1

50,0

36,9

5.840

996

1.469

3.375

100,0

17,1

25,2

57,8

29,6

Añana

167

106

100,0

18,6

18,0

63,5

27,5

Armiñón

196

112

100,0

12,2

30,6

57,1

27,6

Berantevilla

466

303

100,0

14,8

20,2

65,0

24,9

Erriberabeitia

1.387

317

377

693

100,0

22,9

27,2

50,0

36,4

Erriberagoitia

846

141

264

441

100,0

16,7

31,2

52,1

32,3

1.092

171

252

669

100,0

15,7

23,1

61,3

27,2

Kuartango

337

100

163

100,0

22,0

29,7

48,4

36,8

Lantaron

923

117

200

606

100,0

12,7

21,7

65,7

23,5

zanbrana

426

282

100,0

12,2

21,6

66,2

23,0

249.108

56.992

65.209

126.907

100,0

22,9

26,2

50,9

36,0

4.810

1.413

1.257

2.140

100,0

29,4

26,1

44,5

42,4

974

281

224

469

100,0

28,9

23,0

48,2

40,3

1.653

533

372

748

100,0

32,2

22,5

45,3

43,5

Barrundia

910

308

209

393

100,0

33,8

23,0

43,2

45,3

Burgelu

621

161

169

291

100,0

25,9

27,2

46,9

39,5

Donemiliaga

717

204

145

368

100,0

28,5

20,2

51,3

38,6

2.864

882

856

1.126

100,0

30,8

29,9

39,3

45,7

232.827

52.298

60.851

119.678

100,0

22,5

26,1

51,4

35,5

2.985

694

952

1.339

100,0

23,2

31,9

44,9

39,2

iruraitz-Gauna

560

149

133

278

100,0

26,6

23,8

49,6

38,5

zalduondo

187

100,0

36,9

21,9

41,2

47,9

3.155

665

663

1.827

100,0

21,1

21,0

57,9

31,6

Arraia-Maeztu

720

168

164

388

100,0

23,3

22,8

53,9

34,7

Bernedo

576

112

123

341

100,0

19,4

21,4

59,2

30,1

harana

286

210

100,0

14,0

12,6

73,4

20,3

1.105

272

247

586

100,0

24,6

22,4

53,0

35,8

Lagran

182

122

100,0

11,0

22,0

67,0

22,0

Urizaharra

286

180

100,0

18,5

62,9

27,8

11.326

2.442

2.477

6.407

100,0

21,6

21,9

56,6

32,5

1.459

441

385

633

100,0

30,2

26,4

43,4

Bilar

348

219

100,0

21,3

15,8

62,9

29,2

Ekora

288

194

100,0

13,5

19,1

67,4

23,1

Eltziego

1.038

208

216

614

100,0

20,0

20,8

59,2

30,4

Guardia (Biastari)

1.562

387

371

804

100,0

24,8

23,8

51,5

36,7

Kripan

192

116

100,0

23,4

16,1

60,4

31,5

Lantziego

685

164

135

386

100,0

23,9

19,7

56,4

33,8

Lapuebla de Labarca

844

199

181

464

100,0

23,6

21,4

55,0

34,3

Leza

220

119

100,0

24,1

21,8

54,1

35,0

Mañueta

316

192

100,0

18,7

20,6

60,8

29,0

Moreda de Alava

278

193

100,0

16,5

14,0

69,4

23,6

Gobiaran

Arabako Lautada Agurain Arratzu-Ubarrundia Asparrena

Dulantzi Gasteiz iruña oka

Arabako Mendialdea

Kanpezu

Errioxa Arabarra Bastida

Navaridas

229

146

100,0

16,6

19,7

63,8

26,4

3.222

528

714

1.980

100,0

16,4

22,2

61,5

27,5

Samaniego

316

159

100,0

26,9

22,8

50,3

38,3

Villabuena de Alava

329

188

100,0

23,1

19,8

57,1

33,0

Gorbeia Inguruak

8.559

3.611

2.061

2.887

100,0

42,2

24,1

33,7

54,2

Aramaio

1.488

1.237

153

100,0

83,1

10,3

6,6

88,3

Legutiano

1.658

638

451

569

100,0

38,5

27,2

34,3

52,1

Urkabustaiz

1.304

427

322

555

100,0

32,7

24,7

42,6

45,1

zigoitia

1.704

552

457

695

100,0

32,4

26,8

40,8

45,8

zuia

2.405

757

678

970

100,0

31,5

28,2

40,3

45,6

33.636

9.677

9.420

14.539

100,0

28,8

28,0

43,2

42,8

Aiara

2.741

822

897

1.022

100,0

30,0

32,7

37,3

46,4

Amurrio

9.873

2.849

2.596

4.428

100,0

28,9

26,3

44,8

42,0

oion

Kantauri Arabarra

Artziniega

1.793

493

526

774

100,0

27,5

29,3

43,2

42,2

Laudio

18.110

5.167

5.073

7.870

100,0

28,5

28,0

43,5

42,5

okondo

1.119

346

328

445

100,0

30,9

29,3

39,8

45,6

UEMAko kide gaur egun?

UEMAko kide

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Kopuruak hiztunak BIZKAIA

Erdaldunak

hiztunak

Euskaldunak

ia-euskaldunak

Erdaldunak

Euskararen indizea (%)

304.356

468.454

100,0

31,2

27,1

41,7

44,7

12.526

4.841

5.502

100,0

54,8

21,2

24,1

65,4

Arakaldo

117

100,0

47,0

23,9

29,1

59,0

Arantzazu

341

259

100,0

76,0

14,4

9,7

83,1

1.181

708

265

208

100,0

59,9

22,4

17,6

71,2

Arrankudiaga

939

514

223

202

100,0

54,7

23,7

21,5

66,6

Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia

737

553

104

100,0

75,0

14,1

10,9

82,1

Dima

1.319

1.088

129

102

100,0

82,5

9,8

7,7

87,4

igorre

4.031

2.742

585

704

100,0

68,0

14,5

17,5

75,3

orozko

2.466

1.452

594

420

100,0

58,9

24,1

17,0

70,9

otxandio

1.238

850

189

199

100,0

68,7

15,3

16,1

76,3

Ubide

178

117

100,0

65,7

17,4

16,9

74,4

Ugao

3.941

1.470

1.130

1.341

100,0

37,3

28,7

34,0

51,6

Urdu単a

4.077

995

1.187

1.895

100,0

24,4

29,1

46,5

39,0

zeanuri

1.276

998

138

140

100,0

78,2

10,8

11,0

83,6

Areatza

zeberio

350.380

Ehunekoak (%)

ia-euskaldunak

22.869

Arrati Nerbioi

1.123.190

Euskaldunak

1.028

725

189

114

100,0

70,5

18,4

11,1

79,7

850.643

204.717

244.042

401.884

100,0

24,1

28,7

47,2

38,4

Abanto-zierbena

9.525

2.326

2.738

4.461

100,0

24,4

28,7

46,8

38,8

Alonsotegi

2.771

636

815

1.320

100,0

23,0

29,4

47,6

37,7

Arrigorriaga

11.977

3.939

3.446

4.592

100,0

32,9

28,8

38,3

47,3

Barakaldo

96.694

17.679

27.689

51.326

100,0

18,3

28,6

53,1

32,6

Basauri

41.053

9.513

11.220

20.320

100,0

23,2

27,3

49,5

36,8

Berango

6.711

2.388

2.204

2.119

100,0

35,6

32,8

31,6

52,0

Bilbo

342.370

78.727

96.774

166.869

100,0

23,0

28,3

48,7

37,1

Derio

5.725

1.939

1.673

2.113

100,0

33,9

29,2

36,9

48,5

Erandio

23.441

5.706

6.778

10.957

100,0

24,3

28,9

46,7

38,8

Etxebarri

9.820

2.585

3.231

4.004

100,0

26,3

32,9

40,8

42,8

Galdakao

28.380

11.051

7.498

9.831

100,0

38,9

26,4

34,6

52,1

Getxo

77.987

21.640

24.790

31.557

100,0

27,7

31,8

40,5

43,6

1.902

1.352

329

221

100,0

71,1

17,3

11,6

79,7

29.489

8.707

9.371

11.411

100,0

29,5

31,8

38,7

45,4

Lezama

2.370

1.473

533

364

100,0

62,2

22,5

15,4

73,4

Loiu

2.348

1.078

668

602

100,0

45,9

28,4

25,6

60,1

Muskiz

7.221

1.734

2.171

3.316

100,0

24,0

30,1

45,9

39,0

ortuella

8.221

1.844

2.271

4.106

100,0

22,4

27,6

49,9

36,2

Portugalete

46.624

9.326

12.846

24.452

100,0

20,0

27,6

52,4

33,8

Santurtzi

45.804

9.081

13.287

23.436

100,0

19,8

29,0

51,2

34,3

Sestao

27.827

5.189

7.512

15.126

100,0

18,6

27,0

54,4

32,1

Sondika

4.358

1.706

1.282

1.370

100,0

39,1

29,4

31,4

53,9

11.851

2.626

3.295

5.930

100,0

22,2

27,8

50,0

36,1

zamudio

3.122

1.457

770

895

100,0

46,7

24,7

28,7

59,0

zaratamo

1.626

651

421

554

100,0

40,0

25,9

34,1

53,0

Bilbo Handia

Larrabetzu Leioa

Trapagaran

zierbena

1.426

364

430

632

100,0

25,5

30,2

44,3

40,6

95.003

46.607

22.975

25.421

100,0

49,1

24,2

26,8

61,2

Abadi単o

7.114

3.808

1.625

1.681

100,0

53,5

22,8

23,6

64,9

Atxondo

1.389

878

221

290

100,0

63,2

15,9

20,9

71,2

961

572

192

197

100,0

59,5

20,0

20,5

69,5

Durangaldea

Bedia Berriz

UEMAko kide gaur egun?

UEMAko kide

4.718

2.545

975

1.198

100,0

53,9

20,7

25,4

64,3

28.041

13.710

7.523

6.808

100,0

48,9

26,8

24,3

62,3

Elorrio

7.109

4.357

1.413

1.339

100,0

61,3

19,9

18,8

71,2

Ermua

15.870

4.738

4.353

6.779

100,0

29,9

27,4

42,7

43,6

324

259

100,0

79,9

13,3

6,8

86,6

iurreta

3.720

1.780

832

1.108

100,0

47,8

22,4

29,8

59,0

izurtza

281

207

100,0

73,7

13,5

12,8

80,4

Lemoa

3.333

1.835

801

697

100,0

55,1

24,0

20,9

67,1

Mallabia

1.145

795

216

134

100,0

69,4

18,9

11,7

78,9

UEMAko kide

Ma単aria

494

399

100,0

80,8

9,9

9,3

85,7

UEMAko kide

zaldibar

2.923

1.416

699

808

100,0

48,4

23,9

27,6

60,4

zornotza

17.581

9.308

3.995

4.278

100,0

52,9

22,7

24,3

64,3

Enkartazioak

31.147

7.103

8.473

15.571

100,0

22,8

27,2

50,0

36,4

Artzentales

735

147

154

434

100,0

20,0

21,0

59,0

30,5

Balmaseda

7.453

1.654

2.038

3.761

100,0

22,2

27,3

50,5

35,9

Galdames

829

182

206

441

100,0

22,0

24,8

53,2

34,4

Gordexola

1.688

437

488

763

100,0

25,9

28,9

45,2

40,3

Gue単es

6.236

1.501

1.762

2.973

100,0

24,1

28,3

47,7

38,2

Karrantza

2.750

523

639

1.588

100,0

19,0

23,2

57,7

30,6

Lanestosa

270

174

100,0

13,3

22,2

64,4

24,4

2.503

537

720

1.246

100,0

21,5

28,8

49,8

35,8

Durango

Garai

Sopuerta, Garape Turtzioz zalla

535

126

316

100,0

17,4

23,6

59,1

29,2

8.148

1.993

2.280

3.875

100,0

24,5

28,0

47,6

38,5

UEMAko kide

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Kopuruak hiztunak Gernika-Bermeo

Euskaldunak

Ehunekoak (%)

ia-euskaldunak

Erdaldunak

hiztunak

Euskaldunak

ia-euskaldunak

Erdaldunak

Euskararen indizea (%)

UEMAko kide gaur egun?

44.915

32.404

6.828

5.683

100,0

72,1

15,2

12,7

79,7

Ajangiz

439

387

100,0

88,2

7,5

4,3

91,9

Arratzu

372

330

100,0

88,7

7,0

4,3

92,2

Bermeo

16.542

12.025

2.481

2.036

100,0

72,7

15,0

12,3

80,2

UEMAko kide

Busturia

1.692

1.096

359

237

100,0

64,8

21,2

14,0

75,4

UEMAko kide

857

666

110

100,0

77,7

12,8

9,5

84,1

Elantxobe

402

350

100,0

87,1

9,0

4,0

91,5

Ere単o

266

226

100,0

85,0

10,2

4,9

90,0

Errigoiti

521

433

100,0

83,1

8,6

8,3

87,4

Forua

946

718

131

100,0

75,9

13,8

10,3

82,8

Gautegiz-Arteaga

887

697

131

100,0

78,6

14,8

6,7

86,0

16.050

10.844

2.571

2.635

100,0

67,6

16,0

16,4

75,6

ibarrangelu

621

487

100,0

78,4

14,5

7,1

85,7

Kortezubi

410

366

100,0

89,3

7,1

3,7

92,8

Mendata

381

328

100,0

86,1

10,0

3,9

91,1

Morga

401

335

100,0

83,5

10,2

6,2

88,7

1.876

1.242

433

201

100,0

66,2

23,1

10,7

77,7

282

236

100,0

83,7

10,6

5,7

89,0

1.413

1.222

120

100,0

86,5

8,5

5,0

90,7

223

197

100,0

88,3

9,9

1,8

93,3

Gernika-Lumo

Mundaka Murueta Muxika Nabarniz Sukarrieta

UEMAko kide

334

219

100,0

65,6

22,5

12,0

76,8

25.735

20.869

2.465

2.401

100,0

81,1

9,6

9,3

85,9

Amoroto

394

368

100,0

93,4

3,8

2,8

95,3

UEMAko kide

Aulesti

655

600

100,0

91,6

3,4

5,0

93,3

UEMAko kide

1.212

993

109

110

100,0

81,9

9,0

9,1

86,4

UEMAko kide

196

177

100,0

90,3

6,1

3,6

93,4

UEMAko kide

Lea Artibai

Berriatua Gizaburuaga ispaster

677

590

100,0

87,1

6,9

5,9

90,6

Lekeitio

7.227

5.816

773

638

100,0

80,5

10,7

8,8

85,8

Markina-Xemein

4.758

3.745

482

531

100,0

78,7

10,1

11,2

83,8

Markin-Etxebarria

716

627

100,0

87,6

6,6

5,9

90,9

Mendexa

448

377

100,0

84,2

9,8

6,0

89,1

Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz

427

384

100,0

89,9

6,3

3,7

93,1

UEMAko kide

8.591

6.798

866

927

100,0

79,1

10,1

10,8

84,2

UEMAko kide

434

394

100,0

90,8

4,8

4,4

93,2

52.878

26.154

14.732

11.992

100,0

49,5

27,9

22,7

63,4

538

411

100,0

76,4

17,5

6,1

85,1

Bakio

2.519

1.467

575

477

100,0

58,2

22,8

18,9

69,7

Barrika

1.475

625

474

376

100,0

42,4

32,1

25,5

58,4

498

373

100,0

74,9

15,1

10,0

82,4

ondarroa ziortza-Bolibar Plentzia-Mungia Arrieta

Fruiz Gamiz-Fika

1.315

961

216

138

100,0

73,1

16,4

10,5

81,3

Gatika

1.574

1.120

287

167

100,0

71,2

18,2

10,6

80,3

Gorliz

5.376

2.140

1.806

1.430

100,0

39,8

33,6

26,6

56,6

Laukiz

1.122

576

300

246

100,0

51,3

26,7

21,9

64,7

Lemoiz

1.044

605

268

171

100,0

58,0

25,7

16,4

70,8

Maruri-Jatabe

929

578

205

146

100,0

62,2

22,1

15,7

73,3

Me単aka

711

536

112

100,0

75,4

15,8

8,9

83,3

Mungia

16.192

8.612

3.943

3.637

100,0

53,2

24,4

22,5

65,4

Plentzia

4.299

1.566

1.452

1.281

100,0

36,4

33,8

29,8

53,3

Sopela

11.769

4.928

3.864

2.977

100,0

41,9

32,8

25,3

58,3

Urduliz

3.517

1.656

1.061

800

100,0

47,1

30,2

22,7

62,2

164.189

100,0

53,3

22,8

24,0

64,6

GIPUZKOA

684.772

364.676,0

155.907

Bidasoa Beherea

74.025

30.414

19.743

23.868

100,0

41,1

26,7

32,2

54,4

hondarribia

15.928

9.557

3.648

2.723

100,0

60,0

22,9

17,1

71,5

irun

58.097

20.857

16.095

21.145

100,0

35,9

27,7

36,4

49,8

Debabarrena

53.305

31.263

11.093

10.949

100,0

58,6

20,8

20,5

69,1

Deba

5.230

3.914

730

586

100,0

74,8

14,0

11,2

81,8

Eibar

26.559

13.585

6.232

6.742

100,0

51,2

23,5

25,4

62,9

Elgoibar

10.908

6.339

2.429

2.140

100,0

58,1

22,3

19,6

69,2

Mendaro

1.876

1.293

378

205

100,0

68,9

20,1

10,9

79,0

Mutriku

4.903

3.955

529

419

100,0

80,7

10,8

8,5

86,1

Soraluze

3.829

2.177

795

857

100,0

56,9

20,8

22,4

67,2

Debagoiena

UEMAko kide

60.268

38.135

11.472

10.661

100,0

63,3

19,0

17,7

72,8

Antzuola

2.085

1.524

258

303

100,0

73,1

12,4

14,5

79,3

Aretxabaleta

6.608

4.164

1.343

1.101

100,0

63,0

20,3

16,7

73,2

Arrasate

21.318

11.646

4.631

5.041

100,0

54,6

21,7

23,6

65,5

Bergara

14.328

9.496

2.777

2.055

100,0

66,3

19,4

14,3

76,0

UEMAko kide

Elgeta

1.072

838

131

103

100,0

78,2

12,2

9,6

84,3

UEMAko kide

Eskoriatza

3.940

2.316

814

810

100,0

58,8

20,7

20,6

69,1

Leintz Gatzaga o単ati

255

199

100,0

78,0

12,2

9,8

84,1

10.662

7.952

1.487

1.223

100,0

74,6

13,9

11,5

81,6

UEMAko kide

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Kopuruak hiztunak Donostialdea

Euskaldunak

Ehunekoak (%)

ia-euskaldunak

Erdaldunak

hiztunak

Euskaldunak

ia-euskaldunak

Erdaldunak

Euskararen indizea (%)

UEMAko kide gaur egun?

314.917

138.990

84.686

91.241

100,0

44,1

26,9

29,0

57,6

14.358

7.520

3.304

3.534

100,0

52,4

23,0

24,6

63,9

4.733

2.830

1.090

813

100,0

59,8

23,0

17,2

71,3

Donostia

177.565

72.071

50.793

54.701

100,0

40,6

28,6

30,8

54,9

Errenteria

38.431

14.518

10.728

13.185

100,0

37,8

27,9

34,3

51,7

hernani

18.915

10.849

4.187

3.879

100,0

57,4

22,1

20,5

68,4

Lasarte-oria

17.714

7.092

4.788

5.834

100,0

40,0

27,0

32,9

53,6

Lezo

5.881

3.340

1.414

1.127

100,0

56,8

24,0

19,2

68,8

oiartzun

9.770

7.219

1.562

989

100,0

73,9

16,0

10,1

81,9

Pasaia

15.738

6.010

4.443

5.285

100,0

38,2

28,2

33,6

52,3

Urnieta

5.953

3.455

1.391

1.107

100,0

58,0

23,4

18,6

69,7

Usurbil

5.859

4.086

986

787

100,0

69,7

16,8

13,4

78,2

Goierri

65.418

39.310

12.500

13.608

100,0

60,1

19,1

20,8

69,6

Altzaga

154

131

100,0

85,1

8,4

6,5

89,3

UEMAko kide

Arama

193

166

100,0

86,0

8,8

5,2

90,4

UEMAko kide

1.612

1.394

120

100,0

86,5

7,4

6,1

90,2

Andoain Astigarraga

Ataun Beasain

13.264

7.398

2.765

3.101

100,0

55,8

20,8

23,4

66,2

Ezkio-itsaso

597

503

100,0

84,3

8,9

6,9

88,7

Gabiria

494

434

100,0

87,9

5,5

6,7

90,6

Gaintza idiazabal itsasondo

119

110

100,0

92,4

2,5

5,0

93,7

2.209

1.828

193

188

100,0

82,8

8,7

8,5

87,1

637

473

101

100,0

74,3

15,9

9,9

82,2

Lazkao

5.134

3.179

931

1.024

100,0

61,9

18,1

19,9

71,0

Legazpi

67,8

8.351

4.779

1.765

1.807

100,0

57,2

21,1

21,6

Mutiloa

232

191

100,0

82,3

13,4

4,3

89,0

olaberria

913

489

196

228

100,0

53,6

21,5

25,0

64,3

ordizia

9.239

5.285

1.935

2.019

100,0

57,2

20,9

21,9

67,7

ormaiztegi

1.261

913

171

177

100,0

72,4

13,6

14,0

79,2

Segura

1.409

1.132

146

131

100,0

80,3

10,4

9,3

85,5

Urretxu

6.721

3.816

1.525

1.380

100,0

56,8

22,7

20,5

68,1

zaldibia

1.466

1.199

120

147

100,0

81,8

8,2

10,0

85,9

zegama

1.485

1.239

131

115

100,0

83,4

8,8

7,7

87,8

zerain

253

230

100,0

90,9

3,6

5,5

92,7

zumarraga

9.675

4.421

2.248

3.006

100,0

45,7

23,2

31,1

57,3

Tolosaldea

45.934

32.606

7.253

6.075

100,0

71,0

15,8

13,2

78,9

Abaltzisketa

306

288

100,0

94,1

2,9

95,6

Aduna

420

363

100,0

86,4

8,6

5,0

90,7

Albiztur

278

256

100,0

92,1

5,4

2,5

94,8

UEMAko kide

UEMAko kide UEMAko kide UEMAko kide

UEMAko kide

Alegia

1.721

1.320

220

181

100,0

76,7

12,8

10,5

83,1

Alkiza

338

299

100,0

88,5

6,2

5,3

91,6

Altzo

344

298

100,0

86,6

7,8

5,5

90,6

UEMAko kide

Amezketa

924

849

100,0

91,9

3,4

4,8

93,6

UEMAko kide

Anoeta

1.767

1.258

292

217

100,0

71,2

16,5

12,3

79,5

UEMAko kide

Asteasu

1.434

1.147

162

125

100,0

80,0

11,3

8,7

85,6

Baliarrain

119

114

100,0

95,8

0,8

3,4

96,2

UEMAko kide

Belauntza

291

231

100,0

79,4

8,6

12,0

83,7

UEMAko kide

Berastegi

1.009

887

100,0

87,9

6,6

5,5

91,2

Berrobi

560

434

100,0

77,5

12,0

10,5

83,5

Bidania-Goiatz

514

449

100,0

87,4

6,4

6,2

90,6

Elduain

222

203

100,0

91,4

5,4

3,2

94,1

UEMAko kide

Gaztelu

163

151

100,0

92,6

3,7

94,5

UEMAko kide

hernialde

347

284

100,0

81,8

10,7

7,5

87,2

4.099

2.670

644

785

100,0

65,1

15,7

19,2

73,0

450

356

100,0

79,1

12,0

8,9

85,1

UEMAko kide

1.506

1.096

258

152

100,0

72,8

17,1

10,1

81,3

UEMAko kide

239

205

100,0

85,8

9,2

5,0

90,4

ibarra ikaztegieta irura Larraul Leaburu

UEMAko kide

373

304

100,0

81,5

11,3

7,2

87,1

1.456

1.017

241

198

100,0

69,8

16,6

13,6

78,1

Lizartza

626

515

100,0

82,3

8,8

8,9

86,7

UEMAko kide

orendain

168

150

100,0

89,3

7,7

3,0

93,2

UEMAko kide

orexa

107

102

100,0

95,3

2,8

1,9

96,7

UEMAko kide

17.823

11.787

3.418

2.618

100,0

66,1

19,2

14,7

75,7

Villabona-Amasa

5.588

3.718

985

885

100,0

66,5

17,6

15,8

75,3

zizurkil

2.742

1.855

457

430

100,0

67,7

16,7

15,7

76,0

70.905

53.958

9.160

7.787

100,0

76,1

12,9

11,0

82,6

1.906

1.679

118

109

100,0

88,1

6,2

5,7

91,2

704

596

100,0

84,7

8,1

7,2

88,7

Azkoitia

11.222

8.363

1.450

1.409

100,0

74,5

12,9

12,6

81,0

Azpeitia

Legorreta

Tolosa

Urola-Kostaldea Aia Aizarnazabal

UEMAko kide

14.015

11.723

1.119

1.173

100,0

83,6

8,0

8,4

87,6

UEMAko kide

Beizama

136

126

100,0

92,6

3,7

94,5

UEMAko kide

Errezil

600

536

100,0

89,3

4,3

6,3

91,5

Getaria

2.573

2.235

175

163

100,0

86,9

6,8

6,3

90,3

UEMAko kide

orio

5.177

3.959

689

529

100,0

76,5

13,3

10,2

83,1

UEMAko kide

zarautz

21.928

15.356

3.729

2.843

100,0

70,0

17,0

13,0

78,5

UEMAko kide

zestoa

3.500

2.843

346

311

100,0

81,2

9,9

8,9

86,2

UEMAko kide

zumaia

9.144

6.542

1.446

1.156

100,0

71,5

15,8

12,6

79,5

UEMAko kide

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E2. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak: udalerriak, kilometro koadroak, biztanleak eta horietan bizi diren euskaldunak. EAE, eskualdez eskualde, 2011 Kopuruak Udalerriak

Km2

Ehunekoak

Biztanleak (2011)

Euskaldunak (2011)

Udalerriak

Km2

Biztanleak (2011)

Euskaldunak (2011)

EAE

251

7.085,8

2.179.815

789.439

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

126

2.548,0

335.729

235.019

50,2

36,0

15,4

29,8

Gainerako udalerriak

125

4.537,8

1.844.086

554.420

49,8

64,0

84,6

70,2

Arabako Ibarrak

645,4

6.001

996

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

Gainerako udalerriak

645,4

6.001

996

100,0

784,5

256.868

56.992

100,0

Gainerako udalerriak

784,5

256.868

56.992

100,0

Arabako Mendialdea

480,7

3.231

665

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

Gainerako udalerriak

480,7

3.231

665

100,0

Arrati Nerbioi

400,7

23.651

12.526

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

336,5

14.298

9.492

71,4

84,0

60,5

75,8

Gainerako udalerriak

64,2

9.353

3.034

28,6

16,0

39,5

24,2

Bidasoa Beherea

71,0

76.191

30.414

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

28,6

16.388

9.557

50,0

40,3

21,5

31,4

Gainerako udalerriak

42,4

59.803

20.857

50,0

59,7

78,5

68,6

370,2

872.540

204.717

100,0

37,9

4.426

2.825

7,7

10,2

0,5

1,4

332,3

868.114

201.892

92,3

89,8

99,5

98,6

Debabarrena

181,5

54.966

31.263

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

103,4

12.421

9.162

50,0

57,0

22,6

29,3

Gainerako udalerriak

78,1

42.545

22.101

50,0

43,0

77,4

70,7

Debagoiena

342,7

62.095

38.135

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

271,6

36.177

24.173

75,0

79,3

58,3

63,4

Gainerako udalerriak

71,1

25.918

13.962

25,0

20,7

41,7

36,6

305,7

323.357

138.990

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

97,2

21.102

14.135

27,3

31,8

6,5

10,2

Gainerako udalerriak

208,5

302.255

124.855

72,7

68,2

93,5

89,8

Arabako Lautada Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

Bilbo Handia Udalerri euskaldunak (indizea > %70) Gainerako udalerriak

Donostialdea

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Kopuruak Udalerriak

Km2

Ehunekoak

Biztanleak (2011)

Euskaldunak (2011)

Udalerriak

Km2

Biztanleak (2011)

Euskaldunak (2011)

317,4

97.953

46.607

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

112,8

11.055

6.895

40,0

35,5

11,3

14,8

Gainerako udalerriak

204,6

86.898

39.712

60,0

64,5

88,7

85,2

424,5

32.013

7.103

100,0

Gainerako udalerriak

424,5

32.013

7.103

100,0

Errioxa Arabarra

315,9

11.710

2.442

100,0

Gainerako udalerriak

315,9

11.710

2.442

100,0

Gernika-Bermeo

282,7

46.172

32.404

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

282,7

46.172

32.404

100,0

Goierri

351,4

67.634

39.310

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

240,9

17.966

13.122

71,4

68,6

26,6

33,4

Gainerako udalerriak

110,5

49.668

26.188

28,6

31,4

73,4

66,6

Gorbeia Inguruak

404,3

8.852

3.611

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

73,3

1.535

1.237

20,0

18,1

17,3

34,3

Gainerako udalerriak

331,0

7.317

2.374

80,0

81,9

82,7

65,7

Kantauri Arabarra

332,4

34.592

9.677

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

Gainerako udalerriak

332,4

34.592

9.677

100,0

Lea Artibai

205,5

26.417

20.869

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

205,5

26.417

20.869

100,0

212,3

54.605

26.154

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

100,6

6.805

4.584

46,7

47,4

12,5

17,5

Gainerako udalerriak

111,7

47.800

21.570

53,3

52,6

87,5

82,5

Tolosaldea

332,1

47.517

32.606

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

332,1

47.517

32.606

100,0

Urola-Kostaldea

324,9

73.450

53.958

100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

324,9

73.450

53.958

100,0

Durangaldea

Enkartazioak Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

Udalerri euskaldunak (indizea > %70)

Gainerako udalerriak

Gainerako udalerriak Plentzia-Mungia

Gainerako udalerriak

EAE Araba Arabako Ibarrak Añana Armiñón Berantevilla Erriberabeitia Erriberagoitia Gobiaran Kuartango Lantaron zanbrana Arabako Lautada Agurain Arratzu-Ubarrundia Asparrena Barrundia Burgelu Donemiliaga Dulantzi Gasteiz iruña oka iruraitz-Gauna zalduondo Arabako Mendialdea Arraia-Maeztu Bernedo harana Kanpezu Lagran Urizaharra Errioxa Arabarra Bastida Bilar Ekora Eltziego Guardia (Biastari) Kripan Lantziego Lapuebla de Labarca Leza Mañueta Moreda de Alava Navaridas oion Samaniego Villabuena de Alava

2.179.815 321.254 6.001 172 204 479 1.436 876 1.119 342 936 437 256.868 5.019 994 1.709 936 645 739 2.988 239.949 3.125 573 191 3.231 741 588 290 1.133 185 294 11.710 1.521 356 297 1.079 1.596 197 704 863 227 320 283 235 3.374 324 334

21,6 3,9 0,9 0,0 0,0 0,2 0,2 0,2 2,5 2,6 0,4 0,0 3,4 3,6 5,6 6,2 2,9 0,5 3,1 2,3 3,4 0,8 1,3 1,6 0,6 0,5 0,3 0,7 0,8 0,4 0,0 0,9 2,2 0,0 0,0 0,2 0,9 0,0 0,2 1,1 0,6 0,3 0,0 0,0 1,4 0,4 0,0

1981

26,3 8,6 2,3 0,5 1,6 1,2 1,1 1,0 2,6 8,0 2,5 1,2 7,6 10,0 14,9 11,6 8,1 1,5 5,5 7,2 7,5 4,9 6,9 9,3 5,4 11,0 1,6 1,3 6,7 1,6 1,4 7,2 9,9 4,8 0,8 13,3 3,5 3,0 9,6 12,5 7,4 4,3 1,1 8,5 6,9 5,3 1,7

1991 32,3 16,2 7,1 11,1 4,4 4,5 6,2 7,1 8,1 17,4 3,7 6,4 15,1 19,6 21,7 27,6 20,5 18,8 19,8 18,5 14,9 12,6 15,2 30,6 11,8 14,1 10,0 8,1 13,7 4,6 11,5 13,1 19,8 13,8 4,8 4,6 11,2 11,3 15,5 25,2 8,2 15,9 14,3 1,8 9,7 21,1 14,8

2001 37,2 23,9 17,1 18,6 12,2 14,8 22,9 16,7 15,7 22,0 12,7 12,2 22,9 29,4 28,9 32,2 33,8 25,9 28,5 30,8 22,5 23,2 26,6 36,9 21,1 23,3 19,4 14,0 24,6 11,0 18,5 21,6 30,2 21,3 13,5 20,0 24,8 23,4 23,9 23,6 24,1 18,7 16,5 16,6 16,4 26,9 23,1

2011 4,7 4,7 1,4 0,5 1,6 1,0 0,8 0,8 0,1 5,5 2,1 1,2 4,2 6,4 9,3 5,4 5,2 1,0 2,4 4,8 4,1 4,2 5,6 7,7 4,9 10,5 1,3 0,6 5,9 1,2 1,4 6,3 7,7 4,8 0,8 13,1 2,6 3,0 9,4 11,4 6,9 4,0 1,1 8,5 5,5 4,9 1,7

19811991 6,0 7,6 4,7 10,5 2,8 3,3 5,1 6,1 5,5 9,4 1,2 5,2 7,6 9,6 6,8 16,0 12,4 17,3 14,4 11,3 7,4 7,7 8,3 21,3 6,4 3,2 8,4 6,8 7,0 3,0 10,1 5,9 9,9 9,0 4,0 -8,7 7,7 8,3 5,9 12,7 0,8 11,6 13,2 -6,6 2,7 15,8 13,1

19912001 4,9 7,7 10,0 7,5 7,8 10,3 16,6 9,6 7,6 4,5 9,0 5,8 7,8 9,8 7,2 4,7 13,3 7,2 8,6 12,3 7,6 10,6 11,4 6,3 9,3 9,2 9,5 5,9 10,9 6,4 7,0 8,5 10,4 7,5 8,7 15,4 13,6 12,1 8,4 -1,6 15,9 2,8 2,3 14,8 6,7 5,8 8,3

20012011

Hizkuntza gaitasuna: euskaldunen %ak

15,7 20,0 16,1 18,6 12,2 14,6 22,6 16,5 13,2 19,4 12,3 12,2 19,5 25,8 23,3 26,1 31,0 25,4 25,4 28,5 19,1 22,5 25,3 35,3 20,5 22,8 19,1 13,3 23,8 10,6 18,5 20,7 28,0 21,3 13,5 19,8 23,9 23,4 23,8 22,5 23,5 18,4 16,5 16,6 15,0 26,5 23,1

19812011 20,6 2,8 0,5 0,0 0,0 0,0 0,3 0,4 1,1 2,1 0,1 0,3 2,1 3,7 4,7 4,8 1,0 0,0 2,2 1,5 2,1 0,3 0,7 0,0 0,4 0,2 0,3 0,5 0,6 0,0 0,0 0,5 1,5 0,0 0,0 0,0 0,6 0,0 0,2 0,6 1,5 0,0 0,0 0,0 0,7 0,3 0,3

1986 20,6 3,0 0,7 0,5 1,6 0,0 0,0 0,2 1,7 1,4 0,6 0,3 2,4 3,2 4,1 2,8 1,2 1,0 1,9 1,3 2,4 0,8 0,2 2,5 0,6 0,9 0,0 0,0 0,7 0,5 1,8 1,0 2,4 0,0 0,4 0,0 0,7 0,0 1,8 1,2 4,8 0,0 0,4 0,0 1,0 0,8 1,4

1991 19,9 3,5 1,0 1,6 0,6 0,9 1,3 1,2 0,5 1,4 1,2 0,6 3,0 4,2 4,5 5,2 3,4 1,2 4,8 3,3 3,0 1,3 1,9 5,2 1,1 1,3 0,8 0,6 1,2 0,5 1,7 1,4 2,9 0,3 0,0 0,2 1,7 0,5 1,6 1,7 1,5 0,3 1,5 0,5 1,3 0,3 2,2

2001 18,8 4,1 2,6 1,8 2,0 2,8 2,7 3,2 2,8 2,4 2,2 2,1 3,6 5,0 5,9 6,7 6,9 2,7 6,6 4,5 3,5 1,8 5,0 9,1 3,0 2,4 4,0 0,7 3,9 0,5 2,8 2,9 4,5 2,9 1,4 2,4 3,9 0,5 2,3 3,3 5,5 0,6 0,4 1,3 2,1 4,4 3,6

2011 0,0 0,2 0,2 0,5 1,6 0,0 -0,3 -0,2 0,5 -0,7 0,5 0,0 0,3 -0,5 -0,6 -2,1 0,2 1,0 -0,3 -0,2 0,3 0,6 -0,4 2,5 0,2 0,6 -0,3 -0,5 0,1 0,5 1,8 0,5 0,9 0,0 0,4 0,0 0,1 0,0 1,6 0,6 3,3 0,0 0,4 0,0 0,4 0,4 1,2

19861991 -0,7 0,6 0,3 1,0 -1,0 0,9 1,3 1,0 -1,1 -0,1 0,5 0,2 0,6 1,0 0,5 2,4 2,1 0,2 2,9 2,0 0,6 0,5 1,6 2,7 0,5 0,4 0,8 0,6 0,5 0,0 -0,1 0,4 0,5 0,3 -0,4 0,2 1,0 0,5 -0,1 0,4 -3,2 0,3 1,2 0,5 0,3 -0,4 0,8

19912001

Lehen hizkuntza euskara dutenen %a

-1,1 0,6 1,6 0,2 1,4 1,9 1,3 2,0 2,3 1,0 1,0 1,6 0,6 0,8 1,3 1,5 3,6 1,5 1,8 1,2 0,5 0,5 3,1 3,9 1,9 1,1 3,2 0,1 2,7 0,0 1,1 1,5 1,6 2,6 1,4 2,2 2,2 0,0 0,7 1,6 3,9 0,3 -1,2 0,9 0,8 4,1 1,4

20012011 -1,8 1,3 2,1 1,8 2,0 2,8 2,4 2,8 1,7 0,3 2,0 1,8 1,5 1,3 1,1 1,9 5,9 2,7 4,4 3,0 1,4 1,6 4,3 9,1 2,6 2,1 3,7 0,2 3,3 0,5 2,8 2,3 3,0 2,9 1,4 2,4 3,3 0,5 2,2 2,7 4,0 0,6 0,4 1,3 1,5 4,1 3,4

19862011 13,9 1,3 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,6 0,0 1,0 1,1 1,9 1,6 0,0 0,5 0,3 0,3 1,0 0,3 0,0 0,0 0,5 1,0 0,0 0,5 0,4 0,0 0,5 0,4 0,3 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 1,6 0,2 1,1 0,0 0,0 0,0 0,6 0,0 0,3

1991 13,7 1,9 0,3 0,0 0,0 0,0 1,0 0,8 0,2 0,3 0,2 0,0 1,6 2,0 3,0 3,0 2,1 1,5 1,4 1,6 1,6 0,6 0,9 8,2 0,6 0,8 0,6 0,3 0,8 0,0 0,4 0,8 2,0 0,0 0,0 0,0 0,4 0,0 1,3 1,3 0,0 0,3 1,2 0,0 1,0 0,0 1,6

2001

13,6 3,0 1,7 3,0 3,1 1,9 1,8 2,0 1,9 2,4 0,4 1,6 2,7 3,5 3,5 5,1 6,5 1,9 4,6 3,2 2,6 1,2 4,5 12,8 3,2 2,5 3,6 0,3 4,4 1,6 3,5 1,9 2,7 1,7 1,0 1,2 2,0 0,0 1,8 2,4 6,8 0,9 1,1 0,9 1,6 1,9 4,6

2011

-0,2 0,6 0,1 0,0 0,0 0,0 1,0 0,8 -0,3 0,3 -0,4 0,0 0,6 0,9 1,1 1,4 2,1 1,0 1,2 1,3 0,6 0,3 0,9 8,2 0,1 -0,2 0,6 -0,2 0,3 0,0 0,0 0,5 1,6 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0 -0,3 1,1 -1,1 0,3 1,2 0,0 0,3 0,0 1,3

19912001

-0,1 1,1 1,4 3,0 3,1 1,9 0,8 1,2 1,7 2,1 0,2 1,6 1,1 1,5 0,5 2,2 4,4 0,5 3,2 1,7 1,1 0,6 3,5 4,6 2,6 1,7 3,1 0,1 3,7 1,6 3,1 1,1 0,8 1,7 1,0 1,2 1,7 0,0 0,5 1,1 6,8 0,6 -0,1 0,9 0,6 1,9 3,0

20012011

-0,3 1,7 1,5 3,0 3,1 1,9 1,8 2,0 1,4 2,4 -0,2 1,6 1,7 2,4 1,6 3,6 6,5 1,4 4,3 2,9 1,6 0,9 4,5 12,8 2,8 1,5 3,6 -0,2 4,0 1,6 3,0 1,6 2,4 1,7 1,0 1,2 1,9 0,0 0,2 2,1 5,8 0,9 1,1 0,9 1,0 1,9 4,3

19812011

Etxean nagusiki euskara darabiltenen %a

E3. Taula. Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoa, lehen hizkuntza euskara izan dutenen ehunekoa eta etxean nagusiki euskara erabiltzen dutenen ehunekoa EAEn, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika, 1981-2011

Biztanle (2011)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Gorbeia Inguruak Aramaio Legutiano Urkabustaiz zigoitia zuia Kantauri Arabarra Aiara Amurrio Artziniega Laudio okondo Bizkaia Arrati Nerbioi Arakaldo Arantzazu Areatza Arrankudiaga Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Dima igorre orozko otxandio Ubide Ugao Urdu単a zeanuri zeberio Bilbo Handia Abanto-zierbena Alonsotegi Arrigorriaga Barakaldo Basauri Berango Bilbo Derio Erandio Etxebarri Galdakao Getxo Larrabetzu Leioa Lezama Loiu Muskiz ortuella Portugalete Santurtzi Sestao Sondika Trapagaran zamudio zaratamo zierbena

8.852 1.535 1.728 1.379 1.758 2.452 34.592 2.846 10.145 1.878 18.564 1.159 1.153.351 23.651 125 359 1.218 977 763 1.361 4.185 2.552 1.298 187 4.046 4.205 1.316 1.059 872.540 9.772 2.861 12.334 99.526 41.987 6.970 350.558 5.934 24.175 10.284 29.078 79.815 1.980 30.447 2.446 2.424 7.449 8.417 47.631 46.948 28.548 4.494 12.126 3.214 1.662 1.460

Biztanle (2011)

28,0 81,2 20,5 4,5 9,4 3,7 4,4 2,5 2,5 1,4 5,6 2,3 14,9 48,0 38,3 82,5 45,6 44,0 83,8 93,4 64,4 64,7 64,8 82,9 25,3 2,0 94,8 92,5 6,5 1,2 2,5 10,2 1,3 6,5 23,9 6,2 19,3 10,5 4,9 24,8 9,9 71,1 10,2 72,5 53,9 2,1 0,6 2,2 1,8 1,5 26,5 1,6 37,9 32,6 0,5

1981

32,9 85,9 30,8 10,2 12,3 7,0 12,7 9,3 12,0 9,6 13,7 8,7 18,9 53,1 41,8 89,3 57,3 60,9 83,7 91,6 73,6 66,1 77,5 79,4 27,1 6,9 93,4 86,1 10,4 6,8 6,1 18,4 4,2 10,7 26,4 9,6 21,6 12,7 8,4 29,6 14,3 76,5 15,4 75,0 53,6 6,9 6,1 6,3 5,5 5,1 30,1 7,8 44,7 34,7 3,8

1991 37,4 85,6 35,8 20,9 23,7 18,2 22,1 24,5 22,6 20,2 21,7 20,2 25,0 56,2 48,9 86,5 61,3 59,7 84,3 88,1 73,4 60,1 74,7 65,8 36,5 19,4 89,3 81,8 16,7 16,2 14,7 26,3 9,8 17,1 28,8 15,5 27,9 17,8 14,8 38,6 19,9 78,3 21,8 65,0 42,9 15,7 14,4 12,7 12,1 11,2 33,5 14,9 48,9 38,4 14,0

2001 42,2 83,1 38,5 32,7 32,4 31,5 28,8 30,0 28,9 27,5 28,5 30,9 31,2 54,8 47,0 76,0 59,9 54,7 75,0 82,5 68,0 58,9 68,7 65,7 37,3 24,4 78,2 70,5 24,1 24,4 23,0 32,9 18,3 23,2 35,6 23,0 33,9 24,3 26,3 38,9 27,7 71,1 29,5 62,2 45,9 24,0 22,4 20,0 19,8 18,6 39,1 22,2 46,7 40,0 25,5

2011 5,0 4,8 10,3 5,7 2,9 3,3 8,3 6,8 9,4 8,1 8,0 6,4 4,1 5,1 3,5 6,8 11,7 17,0 -0,1 -1,8 9,1 1,4 12,7 -3,5 1,8 4,9 -1,4 -6,4 3,9 5,6 3,7 8,2 2,9 4,2 2,5 3,4 2,3 2,3 3,5 4,8 4,4 5,4 5,2 2,5 -0,2 4,8 5,4 4,1 3,7 3,6 3,6 6,2 6,8 2,1 3,4

19811991 4,4 -0,4 5,0 10,7 11,4 11,2 9,4 15,2 10,6 10,6 8,1 11,5 6,0 3,1 7,1 -2,8 3,9 -1,3 0,6 -3,5 -0,1 -6,0 -2,7 -13,6 9,4 12,5 -4,1 -4,4 6,3 9,4 8,6 7,9 5,6 6,4 2,3 5,9 6,4 5,0 6,4 9,1 5,6 1,8 6,4 -10,0 -10,8 8,8 8,3 6,4 6,6 6,1 3,5 7,1 4,2 3,6 10,1

19912001 4,8 -2,4 2,7 11,8 8,7 13,2 6,7 5,5 6,3 7,3 6,8 10,7 6,2 -1,4 -1,9 -10,6 -1,3 -4,9 -9,3 -5,7 -5,4 -1,2 -6,1 -0,1 0,8 5,0 -11,1 -11,2 7,3 8,2 8,2 6,6 8,5 6,1 6,8 7,5 5,9 6,6 11,5 0,3 7,8 -7,2 7,8 -2,9 3,0 8,3 8,0 7,3 7,7 7,4 5,6 7,3 -2,3 1,7 11,6

20012011

Hizkuntza gaitasuna: euskaldunen %ak

14,2 2,0 18,0 28,3 23,0 27,8 24,4 27,5 26,3 26,1 22,9 28,6 16,3 6,8 8,7 -6,5 14,3 10,7 -8,8 -10,9 3,6 -5,8 3,9 -17,1 12,0 22,4 -16,6 -22,0 17,6 23,2 20,5 22,6 17,0 16,7 11,7 16,7 14,6 13,9 21,4 14,1 17,8 0,0 19,3 -10,4 -8,0 21,9 21,8 17,8 18,0 17,1 12,7 20,5 8,8 7,4 25,1

19812011 26,9 85,5 17,9 6,9 1,4 2,4 3,9 1,3 2,5 0,7 5,0 2,7 14,2 46,8 33,0 76,3 52,3 53,5 80,2 91,0 61,7 64,3 67,3 88,3 16,8 2,0 93,3 92,2 5,4 0,4 1,5 9,0 0,5 5,7 23,7 4,7 18,3 9,7 4,4 24,6 7,6 75,9 9,3 68,1 49,5 0,6 0,7 1,4 1,1 0,9 30,3 0,9 38,3 35,6 0,0

1986 27,0 84,3 18,9 2,8 6,3 3,3 3,8 1,8 1,9 0,8 5,1 2,0 13,9 47,6 37,8 80,4 54,7 49,3 81,9 90,5 65,6 65,9 68,2 70,9 18,3 1,8 93,2 85,8 5,3 0,7 1,5 8,5 0,7 5,2 20,8 4,7 15,8 8,8 3,9 23,9 7,1 75,1 8,1 70,1 47,4 0,4 0,7 1,2 1,1 0,8 29,5 0,7 40,3 22,3 0,3

1991 23,0 78,7 16,3 4,5 6,5 4,7 4,2 2,1 3,0 0,8 5,1 7,9 13,4 42,6 47,8 78,7 57,3 51,1 76,3 80,4 61,2 37,4 60,5 62,1 19,1 2,5 86,4 72,6 5,2 0,9 2,6 7,8 0,9 4,8 14,6 4,6 16,5 7,7 3,7 19,4 7,2 67,2 7,4 55,4 28,0 0,9 0,7 1,4 1,2 1,0 26,6 0,8 38,1 23,4 1,5

2001 19,5 70,8 15,1 5,9 7,8 6,6 4,5 2,7 3,7 2,6 5,3 5,2 12,8 35,7 30,8 61,3 45,4 36,0 61,6 67,2 50,3 31,4 53,6 46,1 16,4 2,5 65,7 54,4 5,5 2,1 3,7 7,5 1,7 5,0 12,5 5,1 14,0 7,0 4,0 17,6 7,3 51,9 7,2 42,5 24,5 2,2 1,7 2,2 2,1 1,9 20,0 1,7 30,7 19,4 2,6

2011 0,1 -1,2 1,0 -4,1 5,0 0,8 -0,2 0,5 -0,6 0,1 0,0 -0,7 -0,3 0,9 4,8 4,1 2,4 -4,2 1,7 -0,4 3,8 1,6 0,9 -17,4 1,4 -0,2 -0,2 -6,4 -0,1 0,3 0,1 -0,5 0,2 -0,5 -2,9 0,0 -2,5 -0,9 -0,5 -0,7 -0,5 -0,9 -1,2 2,1 -2,1 -0,3 0,0 -0,2 0,1 -0,1 -0,8 -0,2 2,0 -13,3 0,3

19861991 -4,0 -5,6 -2,6 1,7 0,2 1,4 0,4 0,3 1,1 -0,1 0,0 5,9 -0,5 -5,0 10,1 -1,7 2,6 1,8 -5,5 -10,2 -4,4 -28,5 -7,7 -8,8 0,8 0,7 -6,8 -13,2 -0,1 0,2 1,1 -0,7 0,1 -0,5 -6,2 -0,1 0,7 -1,1 -0,1 -4,5 0,1 -7,9 -0,7 -14,7 -19,4 0,6 0,0 0,2 0,1 0,1 -3,0 0,1 -2,2 1,1 1,2

19912001

Lehen hizkuntza euskara dutenen %a

-3,5 -7,9 -1,2 1,4 1,3 1,9 0,3 0,6 0,7 1,9 0,3 -2,7 -0,6 -7,0 -17,1 -17,4 -11,9 -15,1 -14,7 -13,1 -10,9 -6,0 -7,0 -16,0 -2,7 0,0 -20,7 -18,3 0,3 1,2 1,0 -0,3 0,9 0,2 -2,1 0,5 -2,5 -0,7 0,3 -1,8 0,1 -15,2 -0,2 -12,9 -3,6 1,3 1,0 0,8 0,8 0,9 -6,6 0,8 -7,5 -4,0 1,1

20012011 -7,3 -14,7 -2,8 -1,0 6,4 4,1 0,6 1,4 1,2 1,9 0,3 2,5 -1,4 -11,1 -2,2 -15,0 -6,9 -17,5 -18,6 -23,7 -11,4 -32,9 -13,8 -42,2 -0,4 0,5 -27,7 -37,8 0,1 1,7 2,2 -1,6 1,3 -0,7 -11,1 0,4 -4,3 -2,7 -0,4 -7,0 -0,3 -24,0 -2,0 -25,6 -25,0 1,6 1,0 0,9 1,0 1,0 -10,4 0,8 -7,7 -16,2 2,6

19862011 19,7 67,4 7,6 2,8 5,0 1,3 1,1 0,2 0,5 0,1 1,6 0,4 8,9 35,9 21,4 76,9 30,4 30,5 63,1 85,1 53,8 36,3 56,9 49,1 7,4 0,5 87,8 73,5 2,0 0,2 0,3 2,5 0,1 1,7 6,6 1,5 6,3 3,7 1,4 12,4 2,2 57,7 3,0 37,6 28,5 0,3 0,1 0,4 0,3 0,1 9,7 0,3 25,1 9,2 0,3

1991 16,6 64,3 6,9 2,6 2,1 3,0 1,7 1,7 1,1 0,2 2,1 2,5 8,6 30,8 7,6 72,0 32,2 16,6 56,2 73,5 44,8 30,1 46,4 36,0 7,2 0,9 80,4 59,1 2,1 0,5 0,9 3,4 0,3 1,7 4,6 1,8 6,4 3,0 1,2 8,8 2,6 52,3 2,9 38,5 14,1 0,6 0,2 0,6 0,6 0,4 7,4 0,3 20,1 12,7 1,2

2001 14,6 55,4 8,8 5,7 5,6 4,7 2,9 2,7 2,6 2,5 3,1 4,6 9,0 27,9 33,3 50,1 29,3 23,5 51,3 62,6 43,4 21,0 39,5 27,0 7,7 2,0 60,0 43,1 3,4 2,0 2,6 5,1 1,4 3,1 7,4 3,2 7,8 3,8 3,2 8,9 4,1 43,0 4,1 27,0 15,4 2,1 1,7 1,9 1,9 1,7 7,8 1,9 19,1 11,6 2,6

2011 -3,1 -3,1 -0,7 -0,2 -2,8 1,7 0,6 1,5 0,6 0,1 0,5 2,0 -0,3 -5,1 -13,8 -4,9 1,7 -13,9 -6,9 -11,6 -9,0 -6,2 -10,5 -13,1 -0,2 0,5 -7,5 -14,4 0,1 0,3 0,6 0,9 0,2 0,0 -1,9 0,2 0,2 -0,6 -0,2 -3,6 0,4 -5,5 -0,1 0,9 -14,4 0,3 0,1 0,2 0,3 0,3 -2,3 0,1 -5,0 3,5 0,9

19912001 -1,9 -8,9 1,9 3,1 3,5 1,7 1,2 1,0 1,4 2,4 1,0 2,2 0,4 -2,9 25,7 -21,8 -2,9 6,9 -4,9 -10,8 -1,4 -9,1 -6,9 -9,1 0,5 1,1 -20,3 -16,0 1,3 1,5 1,7 1,6 1,1 1,4 2,8 1,4 1,4 0,7 2,0 0,1 1,5 -9,3 1,2 -11,5 1,3 1,5 1,5 1,3 1,3 1,3 0,4 1,6 -1,0 -1,1 1,4

20012011 -5,0 -12,1 1,2 2,8 0,6 3,4 1,8 2,5 2,0 2,4 1,5 4,2 0,1 -8,0 11,9 -26,7 -1,1 -6,9 -11,8 -22,5 -10,4 -15,3 -17,4 -22,1 0,3 1,6 -27,8 -30,4 1,4 1,8 2,3 2,5 1,3 1,4 0,9 1,7 1,5 0,1 1,8 -3,5 1,9 -14,7 1,1 -10,7 -13,1 1,8 1,6 1,6 1,6 1,6 -1,9 1,6 -6,0 2,4 2,3

19812011

Etxean nagusiki euskara darabiltenen %a

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Durangaldea Abadi単o Atxondo Bedia Berriz Durango Elorrio Ermua Garai iurreta izurtza Lemoa Mallabia Ma単aria zaldibar zornotza Enkartazioak Artzentales Balmaseda Galdames Gordexola Gue単es Karrantza Lanestosa Sopuerta, Garape Turtzioz zalla Gernika-Bermeo Ajangiz Arratzu Bermeo Busturia Ea Elantxobe Ere単o Errigoiti Forua Gautegiz-Arteaga Gernika-Lumo ibarrangelu Kortezubi Mendata Morga Mundaka Murueta Muxika Nabarniz Sukarrieta

97.953 7.386 1.421 976 4.897 28.893 7.305 16.262 342 3.829 287 3.468 1.186 514 3.041 18.146 32.013 753 7.672 851 1.733 6.431 2.801 273 2.575 545 8.379 46.172 450 382 16.986 1.745 872 409 271 534 972 905 16.556 637 424 386 405 1.924 287 1.459 229 339

Biztanle (2011)

36,6 42,3 61,0 58,7 50,3 33,6 47,0 12,1 90,0 38,7 75,3 60,3 75,1 84,3 36,0 43,8 1,0 0,6 1,2 0,5 1,3 1,4 0,6 0,0 0,9 0,6 0,8 71,7 92,9 95,0 72,8 67,8 93,3 96,1 95,7 96,4 74,7 85,3 59,6 92,6 93,7 98,5 94,8 73,8 86,8 90,8 97,2 77,7

1981

41,0 46,3 62,3 61,9 54,2 38,6 52,2 15,6 89,2 41,6 78,9 63,8 73,3 91,2 44,6 48,6 4,2 0,1 4,3 6,2 5,5 5,0 1,5 1,6 2,1 1,6 5,5 75,7 94,0 92,7 76,8 70,8 90,6 93,9 93,8 95,9 79,3 87,8 66,0 89,3 96,0 96,5 95,0 87,6 89,3 93,7 98,4 78,0

1991 47,2 52,4 67,5 59,5 55,9 45,3 58,9 24,3 86,9 49,0 86,4 62,1 73,7 90,6 49,9 53,8 13,0 9,1 11,9 14,2 16,8 13,5 11,0 2,1 14,1 4,3 14,6 75,1 93,8 94,5 75,7 69,0 81,5 93,2 92,4 86,1 77,0 80,3 69,3 85,2 89,6 89,5 89,4 71,7 88,0 92,6 94,0 63,4

2001 49,1 53,5 63,2 59,5 53,9 48,9 61,3 29,9 79,9 47,8 73,7 55,1 69,4 80,8 48,4 52,9 22,8 20,0 22,2 22,0 25,9 24,1 19,0 13,3 21,5 17,4 24,5 72,1 88,2 88,7 72,7 64,8 77,7 87,1 85,0 83,1 75,9 78,6 67,6 78,4 89,3 86,1 83,5 66,2 83,7 86,5 88,3 65,6

2011 4,4 4,0 1,3 3,2 3,8 5,0 5,2 3,5 -0,8 2,9 3,6 3,4 -1,9 6,9 8,6 4,8 3,2 -0,4 3,1 5,7 4,2 3,6 1,0 1,6 1,2 1,0 4,7 4,1 1,1 -2,3 4,0 3,0 -2,7 -2,2 -1,8 -0,5 4,6 2,5 6,4 -3,3 2,4 -2,0 0,2 13,8 2,5 2,9 1,2 0,2

19811991 6,2 6,1 5,2 -2,3 1,7 6,7 6,7 8,7 -2,3 7,4 7,4 -1,7 0,5 -0,7 5,3 5,2 8,8 9,0 7,6 8,0 11,2 8,5 9,4 0,5 12,1 2,7 9,0 -0,6 -0,2 1,8 -1,1 -1,8 -9,1 -0,7 -1,4 -9,8 -2,3 -7,4 3,3 -4,1 -6,4 -7,0 -5,6 -15,9 -1,3 -1,1 -4,4 -14,6

19912001 1,9 1,2 -4,3 0,0 -1,9 3,6 2,4 5,5 -6,9 -1,2 -12,7 -7,0 -4,3 -9,8 -1,5 -0,9 9,8 10,9 10,3 7,8 9,1 10,6 8,1 11,2 7,3 13,1 9,9 -2,9 -5,6 -5,8 -3,0 -4,3 -3,8 -6,1 -7,5 -3,0 -1,1 -1,8 -1,7 -6,8 -0,4 -3,4 -5,9 -5,5 -4,4 -6,1 -5,6 2,2

20012011

Hizkuntza gaitasuna: euskaldunen %ak

12,4 11,2 2,2 0,8 3,6 15,3 14,3 17,7 -10,1 9,1 -1,7 -5,3 -5,7 -3,6 12,5 9,1 21,8 19,4 21,0 21,5 24,6 22,7 18,4 13,3 20,6 16,8 23,7 0,5 -4,7 -6,3 -0,1 -3,1 -15,6 -9,0 -10,7 -13,3 1,2 -6,7 7,9 -14,2 -4,4 -12,4 -11,3 -7,6 -3,1 -4,4 -8,8 -12,2

19812011 36,8 40,8 54,9 56,4 48,0 36,6 45,8 12,6 90,8 36,9 77,5 54,7 68,8 89,1 37,6 43,9 0,8 0,9 0,6 0,5 1,2 1,0 0,7 0,3 0,7 1,0 0,6 71,3 94,6 91,6 71,0 67,6 93,6 92,0 95,8 94,2 71,4 86,5 63,6 91,2 96,9 98,1 96,3 77,8 87,6 81,2 99,6 68,4

1986 36,4 39,7 55,4 53,9 47,0 34,9 47,2 11,5 86,4 38,6 77,0 59,2 70,7 91,0 38,5 44,0 0,7 0,0 0,5 0,4 0,9 1,1 0,4 0,7 0,6 0,2 0,8 70,5 92,6 84,1 71,2 63,5 91,5 93,5 93,8 93,3 72,7 83,7 60,6 86,2 93,7 93,5 95,9 79,8 88,8 91,1 98,8 70,4

1991 34,2 38,0 54,0 50,4 43,2 31,4 45,7 10,9 83,6 37,0 82,2 50,7 66,0 84,7 37,5 41,5 1,0 2,8 0,6 1,1 2,4 1,1 0,7 0,7 1,0 0,2 1,1 66,6 90,0 93,4 67,0 55,0 77,5 91,1 91,6 82,4 71,2 72,2 59,7 77,7 87,7 88,9 88,4 61,0 83,7 90,1 93,1 50,0

2001 30,3 34,2 49,1 39,5 36,2 28,5 42,9 10,4 67,9 32,2 57,7 36,1 58,0 66,4 31,3 35,1 2,5 3,9 2,1 1,8 3,6 2,5 1,9 2,6 2,5 2,1 2,7 57,9 80,9 82,8 58,9 48,2 66,4 77,4 78,2 68,3 62,9 62,0 52,2 62,8 78,3 75,6 74,8 52,3 70,6 73,2 81,2 42,5

2011 -0,3 -1,1 0,5 -2,5 -1,0 -1,7 1,3 -1,0 -4,4 1,6 -0,5 4,5 1,9 1,9 0,9 0,1 -0,1 -0,9 -0,1 -0,1 -0,4 0,1 -0,3 0,3 -0,2 -0,8 0,1 -0,8 -2,0 -7,6 0,2 -4,1 -2,1 1,6 -2,0 -0,8 1,2 -2,8 -3,0 -5,0 -3,3 -4,6 -0,4 1,9 1,3 9,9 -0,8 2,0

19861991 -2,3 -1,7 -1,4 -3,5 -3,9 -3,5 -1,5 -0,6 -2,8 -1,6 5,2 -8,6 -4,7 -6,3 -1,0 -2,5 0,3 2,8 0,1 0,8 1,5 0,0 0,3 0,1 0,4 0,0 0,3 -3,9 -2,6 9,4 -4,2 -8,4 -14,1 -2,4 -2,2 -11,0 -1,5 -11,5 -0,9 -8,5 -6,0 -4,7 -7,5 -18,7 -5,2 -1,0 -5,7 -20,4

19912001

Lehen hizkuntza euskara dutenen %a

-3,9 -3,9 -4,9 -10,8 -6,9 -2,9 -2,8 -0,5 -15,7 -4,8 -24,5 -14,6 -8,0 -18,3 -6,2 -6,3 1,5 1,2 1,5 0,7 1,2 1,4 1,3 1,9 1,5 1,9 1,6 -8,7 -9,1 -10,6 -8,1 -6,8 -11,1 -13,8 -13,4 -14,0 -8,3 -10,2 -7,5 -14,8 -9,4 -13,3 -13,6 -8,7 -13,1 -16,9 -11,9 -7,5

20012011 -6,5 -6,7 -5,8 -16,9 -11,8 -8,1 -2,9 -2,2 -22,9 -4,7 -19,8 -18,6 -10,8 -22,7 -6,3 -8,8 1,7 3,0 1,5 1,3 2,3 1,4 1,2 2,3 1,7 1,1 2,1 -13,4 -13,7 -8,8 -12,1 -19,4 -27,2 -14,6 -17,7 -25,8 -8,5 -24,5 -11,4 -28,4 -18,6 -22,5 -21,5 -25,5 -17,0 -8,0 -18,4 -25,9

19862011 24,9 32,6 48,9 41,6 39,7 18,2 35,0 5,8 80,8 31,4 55,2 39,0 59,5 89,2 28,0 29,9 0,1 0,0 0,1 0,0 0,7 0,2 0,0 0,0 0,1 0,0 0,1 53,7 89,7 84,1 56,2 49,3 80,5 77,7 89,9 92,0 64,9 78,2 42,1 64,1 94,7 93,0 93,0 7,2 81,7 85,4 98,8 58,8

1991 22,8 28,5 50,5 39,0 34,1 16,7 32,9 5,7 72,1 29,2 76,1 34,8 59,4 77,5 26,6 26,3 0,4 2,3 0,1 0,4 1,1 0,3 0,2 0,0 0,6 0,0 0,7 51,6 82,8 87,4 53,8 41,3 58,3 81,8 82,1 76,6 59,5 52,5 41,9 63,3 83,5 83,4 83,6 31,2 70,5 85,4 90,3 24,5

2001

19,7 24,3 37,7 28,6 25,6 17,6 28,1 5,1 54,3 22,3 34,5 25,0 45,7 53,4 21,7 22,2 2,3 3,0 2,1 2,9 3,6 2,1 1,7 3,0 2,4 1,9 2,6 44,6 64,5 72,6 44,5 31,8 58,1 69,7 68,4 59,9 51,2 40,6 40,0 49,3 69,0 68,5 69,3 31,0 53,2 64,4 75,3 30,8

2011

-2,2 -4,1 1,6 -2,5 -5,6 -1,5 -2,1 -0,1 -8,7 -2,2 21,0 -4,3 -0,1 -11,7 -1,4 -3,6 0,3 2,3 0,0 0,4 0,4 0,1 0,2 0,0 0,5 0,0 0,5 -2,1 -6,9 3,3 -2,3 -8,0 -22,2 4,1 -7,8 -15,4 -5,3 -25,6 -0,2 -0,9 -11,2 -9,5 -9,4 23,9 -11,2 0,0 -8,5 -34,3

19912001

-3,0 -4,2 -12,9 -10,4 -8,4 0,9 -4,8 -0,6 -17,8 -6,9 -41,6 -9,8 -13,7 -24,1 -5,0 -4,0 1,9 0,7 2,0 2,5 2,4 1,8 1,5 3,0 1,8 1,9 1,9 -7,0 -18,3 -14,8 -9,3 -9,5 -0,2 -12,1 -13,7 -16,7 -8,4 -12,0 -1,9 -14,0 -14,4 -14,9 -14,3 -0,2 -17,3 -21,0 -14,9 6,3

20012011

-5,2 -8,3 -11,3 -13,0 -14,0 -0,6 -6,9 -0,7 -26,5 -9,1 -20,7 -14,0 -13,8 -35,8 -6,4 -7,7 2,2 3,0 2,0 2,9 2,8 1,9 1,7 3,0 2,3 1,9 2,4 -9,2 -25,2 -11,5 -11,7 -17,5 -22,4 -8,0 -21,4 -32,1 -13,7 -37,6 -2,1 -14,9 -25,7 -24,5 -23,7 23,8 -28,5 -21,0 -23,4 -28,0

19812011

Etxean nagusiki euskara darabiltenen %a

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Markina-Ondarroa Amoroto Aulesti Berriatua Gizaburuaga ispaster Lekeitio Markina-Xemein+ziortza-Bolibar Markin-Etxebarria Mendexa Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz ondarroa Plentzia-Mungia Arrieta Bakio Barrika Fruiz Gamiz-Fika Gatika Gorliz Laukiz Lemoiz Maruri-Jatabe Me単aka Mungia Plentzia Sopela Urduliz Gipuzkoa Bidasoa Beherea hondarribia irun Deba Beherea Deba Eibar Elgoibar Mendaro Mutriku Soraluze Deba Garaia Antzuola Aretxabaleta Arrasate Bergara Elgeta Eskoriatza Leintz Gatzaga o単ati

26.417 401 666 1.258 205 700 7.408 5.353 737 457 438 8.794 54.605 545 2.602 1.530 518 1.346 1.623 5.512 1.154 1.081 958 734 16.774 4.407 12.191 3.630 705.210 76.191 16.388 59.803 54.966 5.384 27.281 11.310 1.969 5.068 3.954 62.095 2.190 6.823 21.850 14.769 1.101 4.068 264 11.030

Biztanle (2011)

81,9 96,9 96,3 94,3 100,0 91,6 82,4 84,4 95,1 93,2 97,1 75,1 46,9 94,8 71,9 40,1 97,6 94,9 90,2 23,1 52,6 58,3 85,8 92,1 55,1 19,2 24,7 44,6 39,5 25,5 57,1 18,8 47,6 67,5 37,6 51,1 68,0 83,0 52,4 53,5 64,1 51,5 39,1 62,2 78,4 46,3 69,8 74,0

1981

84,9 97,1 96,7 92,4 97,6 94,9 87,0 86,7 93,7 89,1 98,7 78,4 49,3 90,9 73,9 39,7 96,5 91,2 88,7 30,6 50,6 67,0 78,0 92,8 58,6 26,2 28,3 46,1 45,9 31,1 58,2 24,3 55,2 73,0 46,6 56,2 73,4 84,1 59,4 60,6 71,2 59,7 49,1 66,3 87,6 52,0 77,7 78,3

1991 87,0 95,3 96,4 92,9 96,4 95,3 86,3 88,7 94,7 90,4 96,1 83,4 47,1 80,6 60,2 42,2 83,9 76,0 77,4 34,0 48,9 62,0 74,3 88,1 55,1 29,0 33,3 43,4 51,5 38,3 60,5 32,4 60,2 76,2 51,8 60,9 76,2 86,1 60,5 65,6 76,7 64,9 55,9 70,0 85,0 59,4 76,7 79,3

2001 81,1 93,4 91,6 81,9 90,3 87,1 80,5 79,7 87,6 84,2 89,9 79,1 49,5 76,4 58,2 42,4 74,9 73,1 71,2 39,8 51,3 58,0 62,2 75,4 53,2 36,4 41,9 47,1 53,3 41,1 60,0 35,9 58,6 74,8 51,2 58,1 68,9 80,7 56,9 63,3 73,1 63,0 54,6 66,3 78,2 58,8 78,0 74,6

2011 3,0 0,3 0,3 -1,9 -2,4 3,3 4,6 2,3 -1,5 -4,0 1,6 3,4 2,4 -4,0 2,0 -0,4 -1,1 -3,7 -1,5 7,5 -2,0 8,7 -7,8 0,7 3,5 7,0 3,5 1,5 6,4 5,6 1,1 5,5 7,6 5,4 9,0 5,1 5,4 1,2 6,9 7,1 7,1 8,2 10,0 4,1 9,2 5,7 7,8 4,3

19811991 2,1 -1,8 -0,3 0,5 -1,2 0,4 -0,7 2,0 1,1 1,2 -2,6 5,0 -2,1 -10,3 -13,7 2,4 -12,6 -15,2 -11,3 3,4 -1,7 -5,0 -3,7 -4,7 -3,5 2,8 5,0 -2,6 5,5 7,2 2,4 8,1 5,0 3,2 5,2 4,7 2,8 1,9 1,2 5,0 5,6 5,2 6,7 3,8 -2,5 7,4 -1,0 1,0

19912001 -5,9 -1,9 -4,8 -11,0 -6,1 -8,2 -5,8 -9,0 -7,2 -6,2 -6,1 -4,3 2,3 -4,2 -1,9 0,2 -9,0 -2,9 -6,2 5,8 2,5 -4,1 -12,1 -12,8 -1,9 7,4 8,6 3,6 1,8 2,8 -0,5 3,5 -1,5 -1,3 -0,7 -2,8 -7,3 -5,4 -3,7 -2,3 -3,7 -1,9 -1,2 -3,7 -6,9 -0,6 1,3 -4,8

20012011

Hizkuntza gaitasuna: euskaldunen %ak

-0,8 -3,5 -4,7 -12,4 -9,7 -4,4 -1,9 -4,7 -7,6 -9,0 -7,1 4,0 2,6 -18,4 -13,7 2,3 -22,7 -21,8 -19,1 16,7 -1,2 -0,4 -23,6 -16,7 -1,9 17,2 17,1 2,5 13,7 15,6 2,9 17,1 11,1 7,3 13,5 7,0 0,9 -2,3 4,4 9,8 9,0 11,6 15,5 4,1 -0,2 12,4 8,2 0,5

19812011 80,2 98,3 98,0 92,9 97,8 94,7 80,3 84,8 95,8 89,6 98,4 71,7 45,7 94,1 64,8 42,7 98,3 93,2 89,1 22,4 42,8 63,6 84,0 96,4 56,3 16,9 21,9 46,1 38,5 22,7 51,2 15,8 47,1 67,2 38,0 47,2 67,8 80,9 51,8 51,5 61,7 50,2 38,4 58,3 80,0 48,7 70,9 69,9

1986 80,8 97,4 98,1 92,2 99,2 94,6 83,3 84,8 94,9 89,4 98,2 71,3 42,9 91,3 65,5 38,7 95,6 88,4 83,0 18,9 44,1 64,7 75,3 93,8 54,3 16,7 17,7 45,6 39,0 23,7 50,7 16,8 49,9 69,4 41,6 50,8 70,1 77,8 51,0 52,4 62,7 48,1 39,6 60,1 84,1 48,3 70,8 70,2

1991 79,7 94,2 94,8 88,7 93,5 92,8 79,6 80,1 94,4 88,3 91,3 74,1 33,1 74,7 48,7 22,7 78,9 65,5 67,4 15,7 40,2 43,1 58,9 84,0 44,2 13,5 15,2 31,2 37,7 22,2 44,6 16,3 46,6 66,6 36,9 45,7 67,1 76,5 49,3 50,5 65,1 47,5 38,0 55,8 77,5 45,7 70,8 67,9

2001 71,9 87,6 87,8 71,5 82,1 77,4 71,1 70,1 83,1 72,5 76,1 69,9 27,1 54,6 38,0 19,5 55,2 55,7 52,8 13,5 34,1 32,9 40,6 63,2 35,0 12,6 13,5 25,4 35,3 20,7 40,9 15,1 42,1 61,6 32,8 41,1 51,1 70,5 42,3 47,3 59,8 45,2 36,3 51,1 61,7 41,6 59,2 63,4

2011 0,7 -0,8 0,1 -0,7 1,4 -0,1 3,0 0,0 -0,9 -0,2 -0,2 -0,4 -2,8 -2,8 0,8 -4,0 -2,7 -4,8 -6,2 -3,5 1,3 1,1 -8,7 -2,7 -2,0 -0,2 -4,2 -0,5 0,5 1,0 -0,6 1,1 2,9 2,2 3,6 3,7 2,3 -3,2 -0,8 0,9 1,1 -2,1 1,3 1,8 4,1 -0,3 0,0 0,3

19861991 -1,2 -3,2 -3,3 -3,5 -5,7 -1,7 -3,6 -4,6 -0,6 -1,2 -6,9 2,7 -9,8 -16,7 -16,9 -16,0 -16,6 -22,8 -15,5 -3,2 -3,9 -21,6 -16,4 -9,8 -10,1 -3,2 -2,5 -14,4 -1,3 -1,5 -6,0 -0,6 -3,3 -2,8 -4,7 -5,1 -3,0 -1,3 -1,7 -1,9 2,3 -0,6 -1,6 -4,3 -6,6 -2,6 -0,1 -2,2

19912001

Lehen hizkuntza euskara dutenen %a

-7,8 -6,7 -7,0 -17,2 -11,4 -15,4 -8,5 -10,1 -11,3 -15,7 -15,2 -4,1 -6,0 -20,0 -10,6 -3,2 -23,7 -9,8 -14,6 -2,2 -6,1 -10,2 -18,3 -20,8 -9,2 -0,9 -1,7 -5,8 -2,4 -1,5 -3,8 -1,1 -4,6 -5,0 -4,1 -4,7 -16,0 -6,0 -7,0 -3,2 -5,3 -2,3 -1,8 -4,7 -15,8 -4,1 -11,5 -4,5

20012011 -8,3 -10,7 -10,2 -21,4 -15,6 -17,3 -9,2 -14,7 -12,7 -17,1 -22,3 -1,8 -18,5 -39,5 -26,7 -23,2 -43,1 -37,5 -36,3 -8,9 -8,7 -30,7 -43,5 -33,3 -21,3 -4,3 -8,4 -20,7 -3,2 -2,0 -10,4 -0,6 -5,0 -5,6 -5,2 -6,1 -16,7 -10,4 -9,5 -4,2 -1,8 -5,0 -2,1 -7,3 -18,3 -7,1 -11,6 -6,5

19862011 74,6 97,4 94,8 88,1 97,6 91,6 77,8 72,8 86,3 85,0 98,2 66,3 27,6 86,3 32,1 19,1 93,0 86,3 75,9 3,4 38,6 34,4 66,3 84,5 34,2 3,7 7,8 31,0 27,4 12,6 31,8 7,7 31,6 47,1 20,7 36,8 64,3 68,0 32,7 38,5 60,0 37,8 25,7 42,4 77,1 36,1 53,6 56,3

1991 73,1 92,9 93,7 84,4 92,8 90,7 72,6 67,0 92,2 81,4 92,9 69,1 20,4 63,2 31,3 16,6 77,5 56,6 57,1 4,7 35,7 18,0 32,6 71,3 27,8 4,2 6,0 16,5 27,2 12,1 28,6 7,7 30,8 45,7 19,4 33,7 57,2 67,4 31,7 38,9 59,7 38,5 26,0 42,3 68,0 34,9 50,0 57,5

2001 64,5 82,5 81,8 65,2 78,1 69,9 63,2 60,9 74,6 63,8 67,7 63,9 18,1 45,4 24,4 14,7 46,8 43,3 37,2 9,2 23,5 20,9 27,2 50,9 21,9 6,0 9,7 15,6 26,0 13,4 29,4 9,0 29,8 48,6 20,0 30,4 40,2 57,1 30,6 35,1 53,5 35,8 24,8 38,0 56,1 31,3 47,1 46,9

2011 -1,6 -4,5 -1,1 -3,7 -4,8 -1,0 -5,2 -5,8 5,9 -3,7 -5,3 2,8 -7,1 -23,1 -0,8 -2,5 -15,6 -29,7 -18,8 1,3 -2,8 -16,4 -33,7 -13,1 -6,4 0,5 -1,8 -14,6 -0,2 -0,5 -3,2 0,0 -0,9 -1,3 -1,3 -3,1 -7,2 -0,6 -0,9 0,5 -0,2 0,7 0,3 -0,2 -9,2 -1,2 -3,6 1,2

19912001 -8,6 -10,4 -11,8 -19,2 -14,7 -20,8 -9,4 -6,1 -17,6 -17,5 -25,2 -5,3 -2,4 -17,8 -6,9 -1,9 -30,7 -13,2 -19,9 4,5 -12,2 2,9 -5,4 -20,4 -5,9 1,9 3,7 -0,9 -1,2 1,3 0,8 1,3 -0,9 2,9 0,7 -3,3 -17,0 -10,3 -1,2 -3,8 -6,3 -2,7 -1,2 -4,3 -11,9 -3,7 -2,9 -10,6

20012011 -10,1 -14,9 -12,9 -23,0 -19,6 -21,8 -14,6 -11,9 -11,7 -21,2 -30,5 -2,4 -9,5 -40,9 -7,7 -4,4 -46,3 -43,0 -38,7 5,8 -15,0 -13,5 -39,1 -33,6 -12,3 2,4 1,9 -15,4 -1,4 0,8 -2,4 1,3 -1,8 1,5 -0,6 -6,4 -24,1 -10,8 -2,1 -3,3 -6,5 -2,0 -0,9 -4,4 -21,1 -4,9 -6,6 -9,4

19812011

Etxean nagusiki euskara darabiltenen %a

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Donostialdea Andoain Astigarraga Donostia Errenteria hernani Lasarte-oria Lezo oiartzun Pasaia Urnieta Usurbil Goierri Altzaga Arama Ataun Beasain Ezkio-itsaso Gabiria Gaintza idiazabal itsasondo Lazkao Legazpi Mutiloa olaberria ordizia ormaiztegi Segura Urretxu zaldibia zegama zerain zumarraga Tolosaldea Abaltzisketa Aduna Albiztur Alegia Alkiza Altzo Amezketa Anoeta Asteasu Baliarrain Belauntza Berastegi Berrobi Bidania-Goiatz Elduain Gaztelu hernialde

323.357 14.850 4.928 181.788 39.583 19.480 18.208 6.043 10.067 16.160 6.143 6.107 67.634 162 199 1.679 13.755 612 506 125 2.306 680 5.339 8.597 243 936 9.509 1.311 1.480 6.940 1.510 1.551 263 9.931 47.517 316 446 293 1.790 352 354 951 1.836 1.495 125 298 1.042 578 534 233 171 353

Biztanle (2011)

26,1 36,4 58,2 21,2 19,5 39,8 23,3 43,3 72,1 23,7 41,1 58,9 46,8 98,2 86,2 95,2 40,0 92,3 95,0 98,4 81,2 82,5 45,6 38,5 93,0 41,0 41,7 67,4 81,7 38,1 79,5 89,8 90,7 30,1 63,1 96,4 88,9 100,0 78,7 95,5 99,7 97,1 55,3 84,4 100,0 86,4 97,2 72,9 95,7 100,0 99,3 85,7

1981

32,3 45,2 58,5 27,3 24,5 48,5 32,4 50,2 76,1 26,9 48,1 66,0 55,5 96,8 90,8 96,0 51,1 92,1 97,9 100,0 87,1 82,9 55,2 49,8 94,0 44,6 52,5 80,7 88,5 48,4 87,3 90,4 97,7 37,7 68,3 97,5 96,3 98,3 83,4 95,3 94,5 97,3 67,8 84,7 99,0 85,3 95,6 81,6 94,7 98,3 99,2 87,4

1991 39,2 50,2 59,2 34,7 32,5 54,7 37,0 56,0 76,0 33,5 50,7 72,3 61,8 91,9 89,4 94,6 58,3 90,9 94,6 96,2 87,9 78,6 63,0 57,8 91,5 52,3 59,7 80,3 89,4 54,6 87,2 89,3 94,0 46,5 71,8 97,8 90,4 96,1 85,0 92,2 93,5 95,7 73,4 84,5 97,9 86,8 93,7 80,9 95,2 94,6 89,8 90,8

2001 44,1 52,4 59,8 40,6 37,8 57,4 40,0 56,8 73,9 38,2 58,0 69,7 60,1 85,1 86,0 86,5 55,8 84,3 87,9 92,4 82,8 74,3 61,9 57,2 82,3 53,6 57,2 72,4 80,3 56,8 81,8 83,4 90,9 45,7 71,0 94,1 86,4 92,1 76,7 88,5 86,6 91,9 71,2 80,0 95,8 79,4 87,9 77,5 87,4 91,4 92,6 81,8

2011 6,3 8,8 0,3 6,2 5,0 8,7 9,1 6,9 4,0 3,1 7,0 7,1 8,8 -1,4 4,6 0,9 11,2 -0,1 2,8 1,6 5,9 0,4 9,6 11,3 1,0 3,6 10,8 13,3 6,8 10,3 7,7 0,6 7,0 7,6 5,1 1,1 7,4 -1,7 4,6 -0,2 -5,2 0,2 12,5 0,3 -1,0 -1,1 -1,6 8,7 -1,0 -1,7 0,0 1,7

19811991 6,8 5,0 0,7 7,4 8,0 6,2 4,6 5,8 -0,1 6,6 2,6 6,3 6,2 -4,9 -1,5 -1,4 7,1 -1,2 -3,2 -3,8 0,8 -4,3 7,9 8,0 -2,5 7,6 7,2 -0,4 0,9 6,2 -0,1 -1,0 -3,8 8,9 3,6 0,3 -5,8 -2,2 1,7 -3,2 -1,0 -1,6 5,6 -0,2 -1,1 1,6 -1,8 -0,7 0,5 -3,7 -9,4 3,4

19912001 5,0 2,1 0,5 5,9 5,3 2,7 3,0 0,8 -2,1 4,7 7,4 -2,6 -1,7 -6,9 -3,4 -8,2 -2,5 -6,7 -6,8 -3,7 -5,1 -4,4 -1,1 -0,6 -9,2 1,3 -2,5 -7,9 -9,1 2,2 -5,4 -5,9 -3,1 -0,8 -0,8 -3,6 -4,0 -4,0 -8,3 -3,7 -6,9 -3,8 -2,2 -4,5 -2,1 -7,5 -5,8 -3,4 -7,8 -3,1 2,8 -8,9

20012011

Hizkuntza gaitasuna: euskaldunen %ak

18,0 15,9 1,6 19,4 18,3 17,6 16,7 13,5 1,8 14,5 17,0 10,8 13,3 -13,2 -0,2 -8,7 15,8 -8,0 -7,2 -6,0 1,6 -8,3 16,3 18,7 -10,6 12,5 15,5 5,0 -1,4 18,7 2,3 -6,4 0,2 15,6 7,9 -2,3 -2,4 -7,9 -2,0 -7,0 -13,1 -5,2 15,9 -4,4 -4,2 -7,0 -9,2 4,6 -8,3 -8,6 -6,6 -3,9

19812011 25,5 35,7 54,3 20,4 20,6 39,1 24,6 42,4 70,5 20,5 38,6 59,4 45,9 99,0 91,1 95,6 37,8 89,4 95,1 100,0 81,1 81,2 43,5 40,9 93,2 42,0 40,6 75,0 85,3 34,6 79,8 91,0 98,7 27,9 62,9 99,3 91,2 100,0 77,1 93,1 98,8 97,1 56,2 83,3 100,0 87,8 96,7 77,8 95,5 94,6 97,8 85,1

1986 25,1 36,0 52,4 19,5 19,3 40,9 25,7 43,1 69,7 21,4 41,6 60,0 48,0 95,7 86,6 95,2 39,7 90,7 97,9 100,0 80,7 76,7 44,5 42,5 88,5 46,1 45,0 74,2 86,9 42,6 83,5 80,3 97,7 30,6 63,1 99,6 96,3 99,7 76,2 94,2 95,1 96,8 60,4 81,6 99,0 77,7 95,1 76,5 93,1 99,1 99,3 83,0

1991 24,9 37,2 48,1 19,9 18,2 40,9 22,8 41,5 67,2 18,4 38,3 61,0 46,2 91,9 87,5 91,6 38,5 91,7 95,1 93,8 85,9 67,7 47,8 37,2 90,2 44,1 46,2 71,5 80,9 41,4 82,3 87,6 92,0 23,6 62,8 99,6 89,8 94,3 75,0 88,6 90,6 92,7 62,5 78,0 94,8 81,5 91,9 73,1 92,0 94,6 91,2 85,1

2001 24,1 33,2 39,8 19,8 17,9 38,4 21,1 38,5 60,4 18,0 36,0 54,4 42,3 73,4 73,6 80,1 35,6 74,4 81,0 83,2 75,3 52,6 43,5 35,7 72,0 40,5 40,6 59,2 68,6 38,1 73,4 71,2 85,8 23,9 57,1 90,5 78,1 84,5 65,4 76,3 79,4 86,1 55,9 69,9 87,4 71,5 80,8 65,9 76,3 82,0 85,3 66,6

2011 -0,4 0,3 -1,8 -0,9 -1,4 1,8 1,1 0,6 -0,8 0,8 2,9 0,6 2,2 -3,2 -4,5 -0,4 1,9 1,3 2,7 0,0 -0,4 -4,4 1,0 1,6 -4,7 4,1 4,4 -0,8 1,7 8,1 3,8 -10,7 -0,9 2,7 0,2 0,3 5,1 -0,3 -0,9 1,1 -3,7 -0,3 4,2 -1,7 -1,0 -10,0 -1,5 -1,3 -2,4 4,5 1,4 -2,1

19861991 -0,2 1,2 -4,3 0,4 -1,0 0,0 -3,0 -1,5 -2,5 -2,9 -3,2 0,9 -1,8 -3,8 0,9 -3,6 -1,2 1,0 -2,7 -6,2 5,2 -9,0 3,3 -5,4 1,7 -1,9 1,2 -2,7 -6,0 -1,2 -1,2 7,2 -5,8 -7,0 -0,3 0,0 -6,5 -5,3 -1,2 -5,5 -4,5 -4,1 2,2 -3,6 -4,2 3,8 -3,2 -3,4 -1,0 -4,5 -8,1 2,1

19912001

Lehen hizkuntza euskara dutenen %a

-0,8 -4,0 -8,3 -0,1 -0,4 -2,5 -1,7 -3,0 -6,8 -0,4 -2,3 -6,5 -3,9 -18,5 -13,9 -11,5 -2,9 -17,3 -14,2 -10,7 -10,5 -15,1 -4,4 -1,5 -18,2 -3,6 -5,6 -12,3 -12,3 -3,3 -8,9 -16,4 -6,2 0,3 -5,7 -9,1 -11,7 -9,8 -9,6 -12,3 -11,3 -6,5 -6,6 -8,0 -7,4 -10,0 -11,2 -7,2 -15,8 -12,6 -5,9 -18,5

20012011 -1,4 -2,5 -14,5 -0,6 -2,8 -0,8 -3,5 -3,9 -10,1 -2,5 -2,6 -5,0 -3,6 -25,6 -17,6 -15,5 -2,1 -15,0 -14,2 -16,8 -5,7 -28,6 -0,1 -5,2 -21,2 -1,5 0,0 -15,8 -16,7 3,6 -6,4 -19,9 -12,9 -4,0 -5,8 -8,8 -13,1 -15,5 -11,7 -16,8 -19,4 -11,0 -0,3 -13,3 -12,6 -16,3 -15,9 -11,9 -19,2 -12,6 -12,5 -18,5

19862011 14,9 26,2 41,9 8,7 10,9 27,5 17,5 33,9 59,7 11,0 34,8 52,0 35,3 93,6 82,4 94,2 27,6 78,7 96,2 99,2 72,2 71,5 36,2 30,6 84,7 38,3 26,4 59,5 84,4 24,2 81,1 56,6 95,0 16,8 50,7 97,5 95,6 99,7 73,8 93,4 93,6 94,8 51,2 78,3 100,0 76,0 93,9 73,1 91,0 99,1 94,8 78,7

1991 15,4 27,6 37,0 9,6 11,3 29,3 14,9 31,8 56,9 10,4 31,2 54,6 34,9 87,9 80,0 89,7 28,7 86,7 88,6 89,2 80,6 60,2 39,5 25,5 77,1 38,5 26,9 56,6 74,4 25,5 77,0 82,7 88,0 13,2 49,7 97,4 82,8 91,8 71,9 84,7 87,7 91,1 52,2 72,0 99,0 73,3 88,4 62,4 90,8 83,7 89,1 83,3

2001 15,7 21,8 31,3 12,0 11,0 26,2 13,1 26,1 46,1 11,2 26,0 42,8 33,5 69,5 66,3 74,2 25,1 67,8 73,9 77,3 68,9 49,6 37,3 26,7 60,3 33,5 31,4 48,0 64,4 27,6 68,9 57,4 81,8 15,9 46,7 86,9 73,1 82,4 58,2 73,7 72,1 81,3 46,7 63,5 85,7 65,3 73,5 56,3 64,4 78,4 79,8 58,2

2011 0,5 1,4 -4,9 1,0 0,4 1,8 -2,6 -2,1 -2,9 -0,6 -3,6 2,6 -0,4 -5,7 -2,4 -4,5 1,1 8,1 -7,6 -9,9 8,4 -11,3 3,3 -5,1 -7,6 0,2 0,4 -2,9 -10,0 1,2 -4,2 26,1 -7,0 -3,6 -1,1 -0,1 -12,8 -7,8 -1,9 -8,7 -5,9 -3,7 1,0 -6,3 -1,0 -2,7 -5,4 -10,8 -0,1 -15,4 -5,7 4,6

19912001

0,3 -5,8 -5,6 2,4 -0,3 -3,1 -1,8 -5,7 -10,8 0,8 -5,2 -11,8 -1,4 -18,4 -13,7 -15,5 -3,6 -18,9 -14,7 -11,9 -11,7 -10,6 -2,3 1,2 -16,8 -5,0 4,5 -8,6 -10,0 2,1 -8,1 -25,3 -6,1 2,7 -3,0 -10,5 -9,7 -9,5 -13,7 -11,0 -15,6 -9,8 -5,5 -8,5 -13,2 -8,0 -14,9 -6,1 -26,4 -5,4 -9,4 -25,1

20012011

0,8 -4,5 -10,6 3,3 0,1 -1,3 -4,4 -7,8 -13,7 0,2 -8,9 -9,2 -1,8 -24,1 -16,1 -20,0 -2,5 -10,9 -22,3 -21,9 -3,3 -21,9 1,1 -3,9 -24,4 -4,8 5,0 -11,5 -20,0 3,4 -12,3 0,9 -13,2 -0,9 -4,0 -10,6 -22,5 -17,3 -15,6 -19,7 -21,5 -13,5 -4,5 -14,8 -14,3 -10,7 -20,3 -16,9 -26,6 -20,7 -15,0 -20,5

19812011

Etxean nagusiki euskara darabiltenen %a

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

ibarra ikaztegieta irura Larraul Leaburu Legorreta Lizartza orendain orexa Tolosa Villabona-Amasa zizurkil Urola-Kostaldea Aia Aizarnazabal Azkoitia Azpeitia Beizama Errezil Getaria orio zarautz zestoa zumaia

4.229 467 1.610 249 383 1.516 649 177 114 18.352 5.782 2.822 73.450 2.004 738 11.681 14.540 140 616 2.657 5.372 22.552 3.655 9.495

Biztanle (2011)

56,7 86,8 73,9 100,0 94,5 66,0 96,6 97,8 100,0 50,7 61,4 52,3 73,8 93,8 93,8 73,0 83,0 99,4 96,1 91,3 75,4 64,0 81,2 59,3

1981

59,0 89,9 78,1 97,9 94,1 73,4 97,8 97,0 98,7 57,9 65,1 64,6 78,4 95,3 96,5 76,9 87,5 98,8 98,0 93,6 80,8 70,1 87,1 67,8

1991 68,5 86,8 75,5 90,8 88,8 75,1 93,1 93,5 97,5 64,5 67,5 63,3 79,5 95,0 95,2 80,0 87,8 99,4 98,5 91,0 79,9 71,4 87,9 73,1

2001 65,1 79,1 72,8 85,8 81,5 69,8 82,3 89,3 95,3 66,1 66,5 67,7 76,1 88,1 84,7 74,5 83,6 92,6 89,3 86,9 76,5 70,0 81,2 71,5

2011 2,3 3,1 4,2 -2,1 -0,4 7,4 1,2 -0,8 -1,3 7,3 3,7 12,4 4,7 1,5 2,7 3,8 4,5 -0,6 1,9 2,3 5,4 6,1 5,9 8,6

19811991 9,5 -3,1 -2,6 -7,1 -5,3 1,7 -4,7 -3,5 -1,2 6,6 2,4 -1,4 1,0 -0,3 -1,3 3,1 0,2 0,5 0,4 -2,6 -0,8 1,3 0,8 5,3

19912001 -3,3 -7,7 -2,7 -5,0 -7,3 -5,2 -10,8 -4,2 -2,1 1,6 -0,9 4,4 -3,4 -6,9 -10,6 -5,5 -4,1 -6,7 -9,2 -4,2 -3,5 -1,4 -6,6 -1,6

20012011

Hizkuntza gaitasuna: euskaldunen %ak

8,5 -7,6 -1,1 -14,2 -13,0 3,8 -14,3 -8,5 -4,7 15,5 5,2 15,4 2,3 -5,7 -9,1 1,5 0,7 -6,8 -6,8 -4,5 1,1 6,0 0,0 12,3

19812011 56,8 92,2 76,4 96,9 90,8 62,3 96,1 97,8 100,0 50,6 60,8 50,7 73,7 97,2 95,0 72,3 84,0 100,0 99,2 91,2 75,6 63,9 79,8 60,3

1986 57,2 89,3 74,0 96,4 95,9 63,8 95,7 96,4 100,0 51,8 59,3 54,1 73,0 93,0 96,3 70,9 83,8 98,8 98,5 91,2 78,8 62,9 82,6 59,6

1991 56,0 83,6 68,8 89,4 85,2 67,9 89,9 95,0 100,0 54,9 55,8 50,9 70,5 94,1 92,1 70,6 82,0 97,4 98,0 86,2 71,6 60,0 81,6 60,1

2001 51,5 67,8 55,5 77,4 72,9 57,1 69,5 82,1 89,7 51,5 50,2 48,0 64,1 79,5 74,7 63,6 75,8 82,4 85,8 75,2 63,8 55,2 71,3 56,4

2011 0,3 -2,9 -2,4 -0,5 5,1 1,4 -0,5 -1,4 0,0 1,2 -1,5 3,4 -0,7 -4,2 1,3 -1,3 -0,1 -1,2 -0,7 0,0 3,2 -1,0 2,8 -0,7

19861991 -1,2 -5,7 -5,2 -7,1 -10,7 4,1 -5,7 -1,4 0,0 3,1 -3,5 -3,3 -2,6 1,1 -4,2 -0,3 -1,8 -1,4 -0,5 -5,0 -7,2 -2,9 -1,0 0,6

19912001

Lehen hizkuntza euskara dutenen %a

-4,5 -15,8 -13,3 -12,0 -12,2 -10,8 -20,4 -12,8 -10,3 -3,5 -5,6 -2,9 -6,4 -14,6 -17,4 -7,1 -6,2 -15,1 -12,1 -11,0 -7,8 -4,8 -10,3 -3,7

20012011 -5,3 -24,5 -20,9 -19,5 -17,8 -5,2 -26,6 -15,7 -10,3 0,8 -10,6 -2,7 -9,6 -17,7 -20,3 -8,7 -8,2 -17,6 -13,3 -16,0 -11,8 -8,7 -8,5 -3,9

19862011 48,8 83,9 58,4 96,4 78,0 57,6 93,0 89,2 100,0 31,2 48,2 47,6 64,3 90,9 95,0 66,9 77,4 97,7 98,0 85,7 72,8 48,4 78,3 46,8

1991 42,7 76,9 61,5 88,7 74,8 63,8 87,1 94,2 93,7 34,1 44,6 44,1 62,5 92,0 93,1 66,9 76,8 97,4 96,1 79,5 60,3 48,5 75,9 49,7

2001 40,2 64,4 47,3 71,5 64,1 44,2 69,3 75,0 89,7 37,3 41,7 41,9 54,3 74,1 69,6 58,1 69,0 83,1 79,2 69,6 52,2 40,5 66,8 44,8

2011 -6,2 -7,0 3,1 -7,8 -3,2 6,2 -6,0 5,1 -6,3 2,9 -3,6 -3,5 -1,8 1,1 -1,8 0,0 -0,6 -0,2 -1,9 -6,2 -12,6 0,1 -2,4 2,9

19912001 -2,5 -12,4 -14,2 -17,1 -10,7 -19,7 -17,8 -19,2 -4,0 3,2 -3,0 -2,2 -8,2 -17,9 -23,5 -8,8 -7,8 -14,3 -17,0 -9,9 -8,0 -8,0 -9,1 -4,9

20012011 -8,7 -19,4 -11,0 -24,9 -13,9 -13,5 -23,7 -14,2 -10,3 6,1 -6,6 -5,7 -10,0 -16,8 -25,3 -8,8 -8,4 -14,6 -18,9 -16,0 -20,6 -7,9 -11,5 -2,0

19812011

Etxean nagusiki euskara darabiltenen %a

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E4. Taula. Biztanleria udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

BizTANLERAiA

Kopuruak

UDALERRI GUZTIAK

Gainerako udalerriak

2.136.100

2.104.041

2.098.055

2.082.587

2.129.339

2.179.815

310.089

309.734

307.211

306.438

310.247

321.078

335.729

25.640

14,5

14,6

14,9

15,1

15,4

0,9

1.844.086

12.366

85,5

85,4

85,1

84,9

84,6

-0,9

1.826.366

1.796.830

2001

1.791.617

1.772.340

2006

2011

1.808.261

1981

38.006 100,0

1986 100,0

1991 100,0

1996

2001

100,0

2006

100,0

2011

1981-2011

2.141.809

1.831.720

1996

Ehunekoak (%)

1986

Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70)

1991

1981-2011

1981

100,0

EUSKALDUNAK

E5. Taula. Euskaldunak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011 Kopuruak 1981

1991

2001

1981-2011

2011

Ehunekoak (%) 1981

1991

2001

2011

1981-2011

UDALERRI GUZTIAK

447.776

544.102

656.980

789.439

341.663

100,0

Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70)

209.975

223.804

228.069

235.019

25.044

46,9

41,1

34,7

29,8

-17,1

Gainerako udalerriak

237.801

320.298

428.911

554.420

316.619

53,1

58,9

65,3

70,2

17,1

E6. Taula. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011 Kopuruak 1981

1991

Ehunekoak (%)

1981-2011 2001

2011

1981

1991

Bilakaerak (%) 2001

2011

1981-1991

1991-2001

2001-2011

1981-2011

2.076.448

2.070.364

2.033.247

2.119.586

43.138

100,0

Euskaldunak

447.776

544.102

656.980

789.439

341.663

21,6

26,3

32,3

37,2

4,7

6,0

4,9

15,7

ia-euskaldunak

300.394

410.717

470.124

541.562

241.168

14,5

19,8

23,1

25,6

5,4

3,3

2,4

11,1

-10,1

-9,3

-7,4

-26,8

UDALERRI GUZTIAK

1.328.278

1.115.545

906.143

788.585

-539.693

64,0

53,9

44,6

37,2

Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70)

300.747

302.268

302.109

324.959

24.212

100,0

Euskaldunak

209.975

223.804

228.069

235.019

25.044

69,8

74,0

75,5

72,3

4,2

1,5

-3,2

2,5

34.329

35.756

39.830

49.247

14.918

11,4

11,8

13,2

15,2

0,4

1,4

2,0

3,7

-4,6

-2,8

1,2

-6,2

Erdaldunak

ia-euskaldunak

56.443

42.708

34.210

40.693

-15.750

18,8

14,1

11,3

12,5

1.775.701

1.768.096

1.731.138

1.794.627

18.926

100,0

Euskaldunak

237.801

320.298

428.911

554.420

316.619

13,4

18,1

24,8

30,9

4,7

6,7

6,1

17,5

ia-euskaldunak

266.065

374.961

430.294

492.315

226.250

15,0

21,2

24,9

27,4

6,2

3,6

2,6

12,4

1.271.835

1.072.837

871.933

747.892

-523.943

71,6

60,7

50,4

41,7

-10,9

-10,3

-8,7

-30,0

Erdaldunak Gainerako udalerriak

Erdaldunak

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E7. Taula. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011 Kopuruak UDALERRI GUZTIAK Euskara Euskara eta gaztelania Gaztelania

1986

1991

2001

2011

2.105.605

2.070.382

2.033.247

433.700

425.768

81.688

72.361

1.553.763

1.541.362

1986-2011

Ehunekoak (%) 1986

1991

Bilakaerak (%)

2001

2011

1991-2001

2001-2011

1986-2011

-1,8

2.119.586

13.981

100,0

404.004

397.550

-36.150

20,6

19,9

18,8

0,0

-0,7

-1,1

80.654

109.892

28.204

3,9

3,5

4,0

5,2

-0,4

0,5

1,2

1,3

1.512.496

1.531.928

-21.835

73,8

74,4

72,3

0,7

-0,1

-2,1

-1,5

-0,2

0,3

2,0

2,1

36.454

30.891

36.093

80.216

43.762

1,7

1,5

1,8

3,8

Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70)

306.120

302.273

302.109

324.959

18.839

100,0

Euskara

Beste hizkuntza bat

1986-1991

210.374

207.222

198.235

189.866

-20.508

68,7

68,6

65,6

58,4

-0,2

-2,9

-7,2

-10,3

Euskara eta gaztelania

13.333

13.046

15.904

22.398

9.065

4,4

4,3

5,3

6,9

0,0

0,9

1,6

2,5

Gaztelania

79.255

79.427

84.194

101.967

22.712

25,9

26,3

27,9

31,4

0,4

1,6

3,5

5,5

3.158

2.578

3.776

10.728

7.570

1,0

0,9

1,2

3,3

-0,2

0,4

2,1

2,3

1.799.485

1.768.109

1.731.138

1.794.627

-4.858

100,0

223.326

218.546

205.769

207.684

-15.642

12,4

11,9

11,6

-0,1

-0,5

-0,3

-0,8

68.355

59.315

64.750

87.494

19.139

3,8

3,4

3,7

4,9

-0,4

0,4

1,1

1.474.508

1.461.935

1.428.302

1.429.961

-44.547

81,9

82,7

82,5

79,7

0,7

-0,2

-2,8

-2,3

33.296

28.313

32.317

69.488

36.192

1,9

1,6

1,9

3,9

-0,2

0,3

2,0

Beste hizkuntza bat Gainerako udalerriak Euskara Euskara eta gaztelania Gaztelania Beste hizkuntza bat

E8. Taula. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011 Kopuruak 1991 UDALERRI GUZTIAK

2.070.382

2001

2011

2.033.247

2.119.586

1991-2011

Ehunekoak (%) 1991

2001

Bilakaerak (%) 2011

1991-2001

49.204

100,0

2001-2011

1991-2011

Euskara

287.486

278.201

288.900

1.414

13,9

13,7

13,6

-0,2

-0,1

-0,3

Euskara eta gaztelania

167.612

171.372

159.066

-8.546

8,1

8,4

7,5

0,3

-0,9

-0,6

1.604.628

1.569.421

1.627.438

22.810

77,5

77,2

76,8

-0,3

-0,4

-0,7

10.656

14.253

44.182

33.526

0,5

0,7

2,1

0,2

1,4

1,6

302.273

302.109

324.959

22.686

100,0

Gaztelania Beste hizkuntza bat Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70) Euskara

170.631

164.563

154.329

-16.302

56,4

54,5

47,5

-2,0

-7,0

-9,0

Euskara eta gaztelania

46.090

47.480

43.170

-2.920

15,2

15,7

13,3

0,5

-2,4

-2,0

Gaztelania

84.426

88.418

121.338

36.912

27,9

29,3

37,3

1,3

8,1

9,4

1.126

1.648

6.122

4.996

0,4

0,5

1,9

0,2

1,3

1,5

1.768.109

1.731.138

1.794.627

26.518

100,0

Euskara

116.855

113.638

134.571

17.716

6,6

7,5

0,0

0,9

Euskara eta gaztelania

121.522

123.892

115.896

-5.626

6,9

7,2

6,5

0,3

-0,7

-0,4

1.520.202

1.481.003

1.506.100

-14.102

86,0

85,6

83,9

-0,4

-1,6

-2,1

9.530

12.605

38.060

28.530

0,5

0,7

2,1

0,2

1,4

1,6

Beste hizkuntza bat Gainerako udalerriak

Gaztelania Beste hizkuntza bat

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E9. Taula. Hizkuntza gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981ekodentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011 Kopuruak

Ehunekoak (%)

Bilakaerak (%)

1981-2011 1981 UDALERRI GUZTIAK

1991

2.076.448

2001

2.070.364

2011

2.033.247

1981

2.119.586

43.138

1991 100,0

2001 100,0

2011 100,0

100,0

1981-1991

1991-2001

2001-2011

1981-2011

Euskaldunak

447.776

544.102

656.980

789.439

341.663

21,6

26,3

32,3

37,2

4,7

6,0

4,9

ia-euskaldunak

300.394

410.717

470.124

541.562

241.168

14,5

19,8

23,1

25,6

5,4

3,3

2,4

11,1

1.328.278

1.115.545

906.143

788.585

-539.693

64,0

53,9

44,6

37,2

-10,1

-9,3

-7,4

-26,8

Euskaldunak %90-100 (1981ean)

32.875

30.962

30.614

34.724

1.849

100,0

Euskaldunak

31.074

29.169

27.724

29.149

-1.925

94,5

94,2

90,6

83,9

-0,3

-3,6

-6,6

-10,6

ia-euskaldunak

957

1.162

1.940

3.217

2.260

2,9

3,8

6,3

9,3

0,8

2,6

2,9

6,4

Erdaldunak

844

631

950

2.358

1.514

2,6

2,0

3,1

6,8

-0,5

1,1

3,7

4,2

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

45.656

45.230

45.175

49.048

3.392

100,0

Euskaldunak

37.998

39.275

39.243

39.771

1.773

83,2

86,8

86,9

81,1

3,6

0,0

-5,8

-2,1

ia-euskaldunak

3.428

3.268

3.728

4.924

1.496

7,5

7,2

8,3

10,0

-0,3

1,0

1,8

2,5

Erdaldunak

4.230

2.687

2.204

4.353

123

9,3

5,9

4,9

8,9

-3,3

-1,1

4,0

-0,4

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

76.342

75.543

74.776

79.662

3.320

100,0

Euskaldunak

56.374

58.981

58.263

58.676

2.302

73,8

78,1

77,9

73,7

4,2

-0,2

-4,3

-0,2

8.144

8.062

9.344

11.661

3.517

10,7

12,5

14,6

0,0

1,8

2,1

4,0

Erdaldunak

11.824

8.500

7.169

9.325

-2.499

15,5

11,3

9,6

11,7

-4,2

-1,7

2,1

-3,8

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

60.009

62.111

63.954

68.156

8.147

100,0

Euskaldunak

38.270

42.955

45.358

46.283

8.013

63,8

69,2

70,9

67,9

5,4

1,8

-3,0

4,1

7.656

8.075

9.252

12.049

4.393

12,8

13,0

14,5

17,7

0,2

1,5

3,2

4,9

-5,6

-3,2

-0,2

-9,1

7,2

Erdaldunak

ia-euskaldunak

ia-euskaldunak Erdaldunak Euskaldunak %50-60 (1981ean)

14.083

11.081

9.344

9.824

-4.259

23,5

17,8

14,6

14,4

112.732

114.690

115.112

125.875

13.143

100,0

15,7

Euskaldunak

61.796

69.249

72.774

78.097

16.301

54,8

60,4

63,2

62,0

5,6

2,8

-1,2

ia-euskaldunak

17.765

19.038

20.762

25.465

7.700

15,8

16,6

18,0

20,2

0,8

1,4

2,2

4,5

Erdaldunak

33.171

26.403

21.576

22.313

-10.858

29,4

23,0

18,7

17,7

-6,4

-4,3

-1,0

-11,7

12,0

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

64.092

63.558

64.601

69.976

5.884

100,0

Euskaldunak

28.050

31.869

35.792

39.040

10.990

43,8

50,1

55,4

55,8

6,4

5,3

0,4

ia-euskaldunak

10.293

10.785

12.128

15.737

5.444

16,1

17,0

18,8

22,5

0,9

1,8

3,7

6,4

Erdaldunak

25.749

20.904

16.681

15.199

-10.550

40,2

32,9

25,8

21,7

-7,3

-7,1

-4,1

-18,5

15,2

170.149

163.900

154.038

158.710

-11.439

100,0

Euskaldunak

63.233

74.794

79.894

83.083

19.850

37,2

45,6

51,9

52,3

8,5

6,2

0,5

ia-euskaldunak

30.688

29.210

30.142

36.930

6.242

18,0

17,8

19,6

23,3

-0,2

1,7

3,7

5,2

Erdaldunak

76.228

59.896

44.002

38.697

-37.531

44,8

36,5

28,6

24,4

-8,3

-8,0

-4,2

-20,4

17,9

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

251.064

255.791

264.400

273.210

22.146

100,0

Euskaldunak

55.703

71.612

92.653

109.494

53.791

22,2

28,0

35,0

40,1

5,8

7,0

5,0

ia-euskaldunak

58.334

62.353

71.792

78.259

19.925

23,2

24,4

27,2

28,6

1,1

2,8

1,5

5,4

Erdaldunak

137.027

121.826

99.955

85.457

-51.570

54,6

47,6

37,8

31,3

-7,0

-9,8

-6,5

-23,3

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

17,4

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

176.711

177.063

177.338

187.329

10.618

100,0

Euskaldunak

27.730

35.891

49.023

61.970

34.240

15,7

20,3

27,6

33,1

4,6

7,4

5,4

ia-euskaldunak

28.206

39.623

41.334

53.896

25.690

16,0

22,4

23,3

28,8

6,4

0,9

5,5

12,8

120.775

101.549

86.981

71.463

-49.312

68,3

57,4

49,0

38,1

-11,0

-8,3

-10,9

-30,2

1.086.818

1.081.516

1.043.239

1.072.896

-13.922

100,0

47.548

90.307

156.256

243.876

196.328

4,4

8,4

15,0

22,7

4,0

6,6

7,8

18,4

ia-euskaldunak

134.923

229.141

269.702

299.424

164.501

12,4

21,2

25,9

27,9

8,8

4,7

2,1

15,5

Erdaldunak

904.347

762.068

617.281

529.596

-374.751

83,2

70,5

59,2

49,4

-12,7

-11,3

-9,8

-33,8

Erdaldunak Euskaldunak %0-10 (1981ean) Euskaldunak

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E10. Taula. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011 Biztanleak (2011)

Bilakaerak (%)

Ehunekoak (%) 1986

1991

2001

2011

1986-1991

1991-2001

2001-2011

1986-2011

Euskara 2.119.586

20,6

19,9

18,8

0,0

-0,7

-1,1

-1,8

Euskaldunak %90-100 (1981ean)

34.724

94,0

93,2

87,0

73,0

-0,9

-6,2

-13,9

-21,0

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

49.048

83,2

82,8

80,2

71,0

-0,4

-2,6

-9,2

-12,2

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

71,9

72,1

68,6

60,8

0,1

-3,5

-7,8

-11,1

UDALERRi GUzTiAK

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

62,1

62,9

58,6

52,2

0,8

-4,3

-6,5

-10,0

Euskaldunak %50-60 (1981ean)

125.875

54,3

53,9

50,9

45,2

-0,4

-3,1

-5,7

-9,2

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

43,4

44,4

42,2

37,3

1,0

-2,1

-4,9

-6,1

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

158.710

37,1

38,7

36,1

33,1

1,6

-2,6

-3,0

-4,0

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

21,3

20,6

19,6

18,9

-0,7

-1,0

-0,7

-2,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

187.329

14,7

14,1

13,2

12,4

-0,6

-0,9

-0,7

-2,2

1.072.896

3,2

3,4

4,0

0,0

0,2

0,6

0,8 1,3

Euskaldunak %0-10 (1981ean) Euskara eta gaztelania

2.119.586

3,9

3,5

4,0

5,2

-0,4

0,5

1,2

Euskaldunak %90-100 (1981ean)

34.724

1,1

1,6

2,3

5,2

0,6

0,7

2,9

4,1

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

49.048

2,5

2,6

3,4

5,1

0,1

0,8

1,8

2,6

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

3,4

3,8

4,9

6,5

0,3

1,2

1,6

3,1

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

4,8

4,0

6,4

7,8

-0,9

2,4

1,4

3,0

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

125.875

6,7

6,5

6,7

8,0

-0,3

0,2

1,3

1,2

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

5,1

4,6

5,4

7,1

-0,5

0,8

1,7

2,0

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

158.710

7,1

5,1

6,8

8,0

-1,9

1,6

1,2

0,9

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

7,2

6,8

7,0

7,9

-0,3

0,2

0,8

0,7

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

187.329

4,5

4,1

5,5

0,0

-0,4

1,4

1,0

1.072.896

2,2

1,9

2,2

3,3

-0,3

0,3

1,1

UDALERRi GUzTiAK

Euskaldunak %0-10 (1981ean) Gaztelania

2.119.586

73,8

74,4

72,3

0,7

-0,1

-2,1

-1,5

Euskaldunak %90-100 (1981ean)

34.724

4,7

5,0

10,0

19,0

0,3

5,0

9,0

14,3

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

49.048

13,2

13,8

15,3

20,2

0,5

1,5

4,9

6,9

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

23,1

22,9

24,9

29,2

-0,2

2,0

4,4

6,1

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

32,2

32,4

33,8

37,0

0,2

1,4

3,1

4,8

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

125.875

37,7

38,6

41,0

43,3

0,9

2,3

5,6

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

50,0

49,9

50,9

51,8

-0,1

1,1

0,8

1,8

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

158.710

54,4

55,1

55,6

0,7

0,6

0,0

1,3

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

69,2

70,7

71,4

69,6

1,5

0,7

-1,8

0,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

187.329

78,6

79,2

80,6

78,4

0,6

1,4

-2,2

-0,2

1.072.896

92,8

93,3

92,5

88,6

0,5

-0,8

-3,9

-4,2

UDALERRi GUzTiAK

Euskaldunak %0-10 (1981ean) Beste hizkuntza bat

2.119.586

1,7

1,5

1,8

3,8

-0,2

0,3

2,0

2,1

Euskaldunak %90-100 (1981ean)

34.724

0,2

0,3

0,7

2,7

0,0

0,4

2,0

2,5

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

49.048

1,0

0,8

1,2

3,7

-0,2

0,4

2,5

2,6

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

1,5

1,3

1,6

3,5

-0,2

0,3

1,8

1,9

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

0,9

0,7

1,1

3,1

-0,1

0,4

2,0

2,2

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

125.875

1,2

0,9

1,4

3,5

-0,3

0,5

2,1

2,3

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

1,5

1,1

1,4

3,8

-0,4

0,3

2,4

2,3

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

158.710

1,5

1,1

1,5

3,3

-0,3

0,4

1,8

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

2,4

1,9

3,6

-0,4

0,0

1,7

1,3

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

187.329

2,2

2,1

3,7

0,0

-0,1

1,6

1,5

1.072.896

1,8

1,5

1,9

4,0

-0,2

0,4

2,2

2,3

UDALERRi GUzTiAK

Euskaldunak %0-10 (1981ean)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E11. Taula. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1991-2011 Biztanleak (2011)

Ehunekoak (%) 1991

2001

Bilakaerak (%) 2011

1991-2001

2001-2011

1991-2011

Euskara UDALERRi GUzTiAK Euskaldunak %90-100 (1981ean)

2.119.586

13,9

13,7

13,6

-0,2

-0,1

-0,3

34.724

88,5

81,3

65,4

-7,2

-15,9

-23,1

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

49.048

75,0

72,1

62,4

-2,9

-9,7

-12,6

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

60,0

58,5

49,0

-1,4

-9,5

-10,9

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

47,7

46,0

39,7

-1,8

-6,2

-8,0

Euskaldunak %50-60 (1981ean)

125.875

38,2

36,3

33,5

-1,9

-2,8

-4,7

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

31,9

29,2

26,3

-2,7

-2,9

-5,6

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

158.710

23,8

23,0

22,0

-0,7

-1,1

-1,8

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

9,7

9,5

11,3

-0,2

1,8

1,6

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

187.329

6,7

6,6

7,3

-0,1

0,7

0,6

1.072.896

1,1

1,4

2,7

0,3

1,3

1,7

Euskaldunak %0-10 (1981ean) Euskara eta gaztelania UDALERRi GUzTiAK Euskaldunak %90-100 (1981ean)

2.119.586

8,1

8,4

7,5

0,3

-0,9

-0,6

34.724

6,2

8,3

10,0

2,1

1,6

3,7

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

49.048

10,7

12,2

10,7

1,5

-1,6

-0,1

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

15,9

15,1

13,9

-0,8

-1,2

-2,0

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

17,2

18,2

14,5

1,1

-3,7

-2,6

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

125.875

19,1

18,4

14,1

-0,7

-4,3

-5,1

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

14,9

17,0

13,2

2,1

-3,8

-1,7

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

158.710

16,2

17,6

13,4

1,3

-4,1

-2,8

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

12,3

12,4

9,8

0,1

-2,6

-2,5

Euskaldunak %10-20 (1981ean) Euskaldunak %0-10 (1981ean)

187.329

8,5

8,3

7,3

-0,2

-1,0

-1,2

1.072.896

3,1

3,2

3,8

0,1

0,6

0,7

Gaztelania 2.119.586

77,5

77,2

76,8

-0,3

-0,4

-0,7

Euskaldunak %90-100 (1981ean)

34.724

5,1

10,0

23,3

4,9

13,3

18,2

Euskaldunak %80-90 (1981ean)

49.048

13,8

15,0

25,0

1,2

9,9

11,2

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

23,6

25,6

35,1

2,0

9,5

11,5

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

34,8

35,4

43,9

0,5

8,5

9,0

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

125.875

42,3

44,7

50,3

2,4

5,6

8,0

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

52,9

53,2

58,2

0,3

5,0

5,3

158.710

59,5

58,8

62,7

-0,8

3,9

3,1

UDALERRi GUzTiAK

Euskaldunak %30-40 (1981ean) Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

77,4

76,9

0,1

-0,5

-0,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

187.329

84,1

84,5

83,5

0,3

-1,0

-0,6

1.072.896

95,3

94,6

91,3

-0,7

-3,3

-4,0

Euskaldunak %0-10 (1981ean) Beste hizkuntza bat UDALERRi GUzTiAK Euskaldunak %90-100 (1981ean) Euskaldunak %80-90 (1981ean)

2.119.586

0,5

0,7

2,1

0,2

1,4

1,6

34.724

0,2

0,4

1,3

0,2

1,0

1,2

49.048

0,5

0,6

2,0

0,1

1,4

1,5

Euskaldunak %70-80 (1981ean)

79.662

0,5

0,8

2,0

0,2

1,2

1,4

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

68.156

0,3

0,4

1,9

0,2

1,4

1,6

Euskaldunak %60-70 (1981ean)

125.875

0,4

0,6

2,1

0,2

1,5

1,7

Euskaldunak %40-50 (1981ean)

69.976

0,3

0,6

2,3

0,3

1,6

1,9 1,5

Euskaldunak %30-40 (1981ean)

158.710

0,4

0,6

1,9

0,2

1,3

Euskaldunak %20-30 (1981ean)

273.210

0,6

0,7

2,0

0,0

1,3

1,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean)

187.329

0,7

1,9

0,0

1,3

1,2

1.072.896

0,5

0,8

2,2

0,2

1,4

1,7

Euskaldunak %0-10 (1981ean)

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E12. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen %aren araberakoa. Araba, 1981-2011 Udalerria

Eusk% 1981

Eusk% 1991

1981-1991

Aramaio

85,9%

4,8%

Legutiano

30,8%

10,3%

Udalerria

Eusk% 2001

1991-2001

Aramaio

85,6%

-0,4%

Legutiano

35,8%

zalduondo

30,6%

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

Aramaio

83,1%

-2,4%

5,0%

Legutiano

38,5%

2,7%

15,7%

zalduondo

36,9%

6,3%

Barrundia

33,8%

6,3%

Urkabustaiz

32,7%

7,6%

zigoitia

32,4%

7,9%

Asparrena

32,2%

8,6%

zuia

31,5%

8,9%

okondo

30,9%

9,2%

Dulantzi

30,8%

9,1%

Bastida Aiara

30,2% 30,0%

9,2% 9,1%

Udalerria

%90 - %100 %80 - %90

Aramaio

81,2%

%70 - %80 %60 - %70 %50 - %60

%20 - %30

%30 - %40

%40 - %50

%10 - %20

Legutiano

Asparrena

27,6%

13,9%

Agurain

29,4%

8,8%

Lapuebla de Labarca

25,2%

11,8%

Amurrio

28,9%

8,6%

Aiara

24,5%

12,0%

Arratzu-Ubarrundia

28,9%

8,7%

zigoitia

23,7%

11,4%

Laudio

28,5%

8,7%

Amurrio

22,6%

10,6%

Donemiliaga

28,5%

8,6%

Laudio

21,7%

10,2%

Artziniega

27,5%

7,9%

Arratzu-Ubarrundia

21,7%

10,7%

Samaniego

26,9%

8,1%

Samaniego

21,1%

10,9%

iruraitz-Gauna

26,6%

8,1%

Urkabustaiz

20,9%

10,9%

Burgelu

25,9%

7,7%

Barrundia

20,5%

10,7%

Guardia (Biastari)

24,8%

7,3%

okondo

20,2%

10,6%

Kanpezu

24,6%

8,7%

Artziniega

20,2%

10,6%

Leza

24,1%

8,6%

Lantziego

23,9%

8,8%

Lapuebla de Labarca

23,6%

8,7%

Kripan

23,4%

8,6%

Arraia-Maeztu

23,3%

9,0%

iruña oka

23,2%

9,1%

Villabuena de Alava

23,1%

9,3%

Erriberabeitia

22,9%

Gasteiz

22,5%

9,8%

Kuartango

22,0%

10,5%

Bilar Eltziego

21,3% 20,0%

10,0% 8,9%

20,5%

9,2%

Arratzu-Ubarrundia

14,9%

5,5%

Bastida

19,8%

10,5%

Bernedo

19,4%

8,4%

Laudio

13,7%

7,5%

Donemiliaga

19,8%

10,6%

Mañueta

18,7%

8,7%

Eltziego

13,3%

7,7%

Agurain

19,6%

10,9%

Añana

18,6%

8,9%

Lapuebla de Labarca

12,5%

6,9%

Burgelu

18,8%

10,3%

Urizaharra

18,5%

10,3%

zigoitia

12,3%

7,8%

Dulantzi

18,5%

10,4%

Erriberagoitia

16,7%

8,6%

Amurrio

12,0%

8,3%

zuia

18,2%

10,2%

Navaridas

16,6%

8,5%

Asparrena

11,6%

8,0%

Kuartango

17,4%

9,9%

Moreda de Alava

16,5%

9,4%

Arraia-Maeztu

11,0%

7,6%

Mañueta

15,9%

8,5%

oion

16,4%

10,0%

Urkabustaiz

10,2%

7,1%

Lantziego

15,5%

8,3%

Gobiaran

15,7%

9,4%

Agurain

10,0%

7,1%

iruraitz-Gauna

15,2%

8,2%

Berantevilla

14,8%

10,0%

Gasteiz

14,9%

8,0%

harana

14,0%

9,4%

Villabuena de Alava

14,8%

7,9%

Ekora

13,5%

9,0%

Moreda de Alava

14,3%

7,5%

Lantaron

12,7%

8,2%

Arraia-Maeztu

14,1%

8,7%

Armiñón

12,2%

7,8%

Bilar

13,8%

8,5%

zanbrana

12,2%

8,5%

Kanpezu

13,7%

8,8%

Lagran

11,0%

9,2%

iruña oka

12,6%

7,8%

Urizaharra

11,5%

7,2%

Kripan

11,3%

7,8%

Guardia (Biastari)

11,2%

8,2%

Añana Bernedo

11,1% 10,0%

8,5% 7,5%

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

%0 - %10

Udalerria

Eusk% 1981

Udalerria

Eusk% 1991

1981-1991

Udalerria

Eusk% 2001

1991-2001

zigoitia

9,4%

Bastida

9,9%

7,3%

oion

9,7%

7,9%

Asparrena

6,2%

Lantziego

9,6%

7,1%

Leza

8,2%

6,6%

Laudio

5,6%

Artziniega

9,6%

7,1%

Gobiaran

8,1%

6,5%

Arratzu-Ubarrundia

5,6%

zalduondo

9,3%

6,8%

harana

8,1%

6,5%

Urkabustaiz

4,5%

Aiara

9,3%

6,9%

Erriberagoitia

7,1%

5,6%

zuia

3,7%

okondo

8,7%

6,4%

zanbrana

6,4%

5,0%

Agurain

3,6%

Navaridas

8,5%

6,2%

Erriberabeitia

6,2%

4,9%

Gasteiz

3,4%

Barrundia

8,1%

6,5%

Ekora

4,8%

3,6%

Donemiliaga

3,1%

Kuartango

8,0%

6,6%

Eltziego

4,6%

3,4%

Barrundia

2,9%

Gasteiz

7,5%

6,1%

Lagran

4,6%

3,4%

Kuartango

2,6%

Leza

7,4%

6,1%

Berantevilla

4,5%

3,4%

Amurrio

2,5%

Dulantzi

7,2%

6,1%

Armiñón

4,4%

3,4%

Aiara

2,5%

zuia

7,0%

6,1%

Lantaron

3,7%

2,9%

Gobiaran

2,5%

oion

6,9%

6,1%

Navaridas

1,8%

1,3%

Dulantzi

2,3%

iruraitz-Gauna

6,9%

6,1%

okondo

2,3%

Kanpezu

6,7%

6,1%

Bastida

2,2%

Donemiliaga

5,5%

zalduondo

1,6%

Samaniego

5,3%

4,8%

Artziniega

1,4%

iruña oka

4,9%

4,4%

oion

1,4%

Bilar

4,8%

4,4%

iruraitz-Gauna

1,3%

Mañueta

4,3%

3,9%

Lapuebla de Labarca

1,1%

Guardia (Biastari)

3,5%

3,1%

Guardia (Biastari)

0,9%

Kripan

3,0%

2,7%

Kanpezu

0,8%

Gobiaran

2,6%

2,2%

iruña oka

0,8%

Lantaron

2,5%

2,3%

harana

0,7%

Villabuena de Alava

1,7%

1,5%

Leza

0,6%

Bernedo

1,6%

1,4%

Arraia-Maeztu

0,5%

Lagran

1,6%

1,4%

Burgelu

0,5%

Armiñón

1,6%

1,4%

Lagran

0,4%

Burgelu

1,5%

Samaniego

0,4%

Urizaharra

1,4%

Lantaron

0,4%

harana

1,3%

Bernedo

0,3%

zanbrana

1,2%

Mañueta

0,3%

Berantevilla

1,2%

Berantevilla

0,2%

Moreda de Alava

1,1%

Erriberabeitia

0,2%

Erriberabeitia

1,1%

Eltziego

0,2%

Erriberagoitia

1,0%

Erriberagoitia

0,2%

Ekora

0,8%

Lantziego

0,2%

Añana

0,5%

Armiñón

0,0%

Kripan

0,0%

Bilar

0,0%

Moreda de Alava

0,0%

Navaridas

0,0%

Urizaharra

0,0%

Añana

0,0%

Villabuena de Alava

0,0%

Ekora zanbrana

0,0% 0,0%

4,9%

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E13. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Bizkaia, 1981-2011

%40 - %50

%50 - %60

%60 - %70

%70 - %80

%80 - %90

%90 - %100

Udalerria Gizaburuaga Mendata Fruiz Nabarniz Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Amoroto Errigoiti Aulesti Elantxobe Ereño Markin-Etxebarria Arratzu Gamiz-Fika Arrieta Morga zeanuri Berriatua Kortezubi Dima Ea Mendexa Ajangiz ibarrangelu zeberio Meñaka ispaster Muxika Gatika Garai

Murueta Maruri-Jatabe Gautegiz-Arteaga Markina-Xemein+ziortza-Bolibar Mañaria Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Ubide Arantzazu Lekeitio

Sukarrieta izurtza Mallabia ondarroa Forua Mundaka Bermeo Lezama Bakio Larrabetzu

Eusk% 1981 100,0% 98,5% 97,6% 97,2% 97,1% 96,9% 96,4% 96,3% 96,1% 95,7% 95,1% 95,0% 94,9% 94,8% 94,8% 94,8% 94,3% 93,7% 93,4% 93,3% 93,2% 92,9% 92,6% 92,5% 92,1% 91,6% 90,8% 90,2% 90,0%

Udalerria

Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Nabarniz Gizaburuaga Amoroto Aulesti Fruiz Mendata Kortezubi Errigoiti Morga ispaster Ajangiz Elantxobe Ereño Muxika Markin-Etxebarria zeanuri Meñaka Arratzu Berriatua Dima Mañaria Gamiz-Fika Arrieta Ea

Eusk% 1991

1981-1991

98,7% 98,4% 97,6% 97,1% 96,7% 96,5% 96,5% 96,0% 95,9% 95,0% 94,9% 94,0% 93,9% 93,8% 93,7% 93,7% 93,4% 92,8% 92,7% 92,4% 91,6% 91,2% 91,2% 90,9% 90,6%

1,6% 1,2% -2,4% 0,3% 0,3% -1,1% -2,0% 2,4% -0,5% 0,2% 3,3% 1,1% -2,2% -1,8% 2,9% -1,5% -1,4% 0,7% -2,3% -1,9% -1,8% 6,9% -3,7% -4,0% -2,7%

Udalerria

Eusk% 2001

1991-2001

96,4% 96,4% 96,1% 95,3% 95,3% 94,7% 94,5% 94,0% 93,8% 93,2% 92,9% 92,6% 92,4% 90,6% 90,4% 89,6% 89,5% 89,4% 89,3% 88,7% 88,1% 88,1% 88,0% 86,9% 86,5% 86,4% 86,3% 86,1% 85,2% 84,3% 83,9% 83,4% 81,8% 81,5% 80,6% 80,3%

-1,2% -0,3% -2,6% -1,8% 0,4% 1,1% 1,8% -4,4% -0,2% -0,7% 0,5% -1,1% -1,4% -0,7% 1,2% -6,4% -7,0% -5,6% -4,1% 2,0% -3,5% -4,7% -1,3% -2,3% -2,8% 7,4% -0,7% -9,8% -4,1% 0,6% -12,6% 5,0% -4,4% -9,1% -10,3% -7,4%

86,8% 85,8% 85,3% 84,4% 84,3% 83,8% 82,9% 82,5% 82,4%

Murueta Arantzazu ibarrangelu Garai Mendexa Gatika Gautegiz-Arteaga Mundaka Lekeitio Markina-Xemein+ziortza-Bolibar zeberio Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia

89,3% 89,3% 89,3% 89,2% 89,1% 88,7% 87,8% 87,6% 87,0% 86,7% 86,1% 83,7%

2,5% 6,8% -3,3% -0,8% -4,0% -1,5% 2,5% 13,8% 4,6% 2,3% -6,4% -0,1%

Gizaburuaga Aulesti Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Amoroto ispaster Markin-Etxebarria Arratzu Nabarniz Ajangiz Elantxobe Berriatua Muxika Ereño Mañaria Mendexa Kortezubi Mendata Morga zeanuri Markina-Xemein+ziortza-Bolibar Dima Meñaka Murueta Garai Arantzazu izurtza Lekeitio Errigoiti ibarrangelu Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Fruiz ondarroa zeberio Ea Arrieta Gautegiz-Arteaga

77,7% 75,3% 75,1% 75,1% 74,7% 73,8% 72,8% 72,5% 71,9% 71,1%

Ubide Forua izurtza ondarroa Maruri-Jatabe Sukarrieta otxandio Bermeo Larrabetzu Lezama Bakio igorre Mallabia Busturia

79,4% 79,3% 78,9% 78,4% 78,0% 78,0% 77,5% 76,8% 76,5% 75,0% 73,9% 73,6% 73,3% 70,8%

-3,5% 4,6% 3,6% 3,4% -7,8% 0,2% 12,7% 4,0% 5,4% 2,5% 2,0% 9,1% -1,9% 3,0%

Larrabetzu Gatika Forua Gamiz-Fika Bermeo otxandio Maruri-Jatabe Mallabia igorre Mundaka

78,3% 77,4% 77,0% 76,0% 75,7% 74,7% 74,3% 73,7% 73,4% 71,7%

1,8% -11,3% -2,3% -15,2% -1,1% -2,7% -3,7% 0,5% -0,1% -15,9%

Gernika-Lumo Busturia Atxondo Ubide Lezama Sukarrieta Lemoa Lemoiz Areatza Bakio orozko

69,3% 69,0% 67,5% 65,8% 65,0% 63,4% 62,1% 62,0% 61,3% 60,2% 60,1%

3,3% -1,8% 5,2% -13,6% -10,0% -14,6% -1,7% -5,0% 3,9% -13,7% -6,0%

Arrankudiaga Bedia Elorrio Berriz Mungia zornotza Abadiño zaldibar iurreta zamudio Arakaldo Laukiz Durango Urduliz Loiu Barrika

59,7% 59,5% 58,9% 55,9% 55,1% 53,8% 52,4% 49,9% 49,0% 48,9% 48,9% 48,9% 45,3% 43,4% 42,9% 42,2%

-1,3% -2,3% 6,7% 1,7% -3,5% 5,2% 6,1% 5,3% 7,4% 4,2% 7,1% -1,7% 6,7% -2,6% -10,8% 2,4%

Busturia otxandio orozko igorre Atxondo Lemoa

67,8% 64,8% 64,7% 64,4% 61,0% 60,3%

Lemoiz orozko Gernika-Lumo Lemoa Atxondo Bedia Arrankudiaga

67,0% 66,1% 66,0% 63,8% 62,3% 61,9% 60,9%

8,7% 1,4% 6,4% 3,4% 1,3% 3,2% 17,0%

Gernika-Lumo Bedia Lemoiz Mungia Loiu Laukiz Berriz Elorrio Areatza Urduliz Arrankudiaga zornotza Abadiño Barrika

59,6% 58,7% 58,3% 55,1% 53,9% 52,6% 50,3% 47,0% 45,6% 44,6% 44,0% 43,8% 42,3% 40,1%

Mungia Areatza Berriz Loiu Elorrio Laukiz zornotza Abadiño Urduliz zamudio zaldibar Arakaldo iurreta

58,6% 57,3% 54,2% 53,6% 52,2% 50,6% 48,6% 46,3% 46,1% 44,7% 44,6% 41,8% 41,6%

3,5% 11,7% 3,8% -0,2% 5,2% -2,0% 4,8% 4,0% 1,5% 6,8% 8,6% 3,5% 2,9%

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

Amoroto Aulesti ziortza-Bolibar Gizaburuaga

93,4% 91,6% 90,8% 90,3%

-1,9% -4,8%

Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Kortezubi Arratzu Nabarniz Ajangiz Markin-Etxebarria ispaster Elantxobe Muxika Mendata Ereño Mendexa Murueta Morga Errigoiti Dima Berriatua Mañaria Lekeitio Garai Markina-Xemein+ziortza-Bolibar ondarroa Gautegiz-Arteaga ibarrangelu zeanuri Ea Arrieta Arantzazu Forua Meñaka Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Fruiz izurtza Gamiz-Fika Bermeo Gatika Larrabetzu zeberio Mallabia otxandio igorre Gernika-Lumo Mundaka Ubide Sukarrieta Busturia Atxondo Maruri-Jatabe Lezama Elorrio Areatza Bedia orozko Bakio Lemoiz Lemoa Arrankudiaga Berriz Abadiño Mungia zornotza Laukiz Durango zaldibar iurreta Urduliz Arakaldo zamudio Loiu Barrika Sopela zaratamo

89,9% 89,3% 88,7% 88,3% 88,2% 87,6% 87,1% 87,1% 86,5% 86,1% 85,0% 84,2% 83,7% 83,5% 83,1% 82,5% 81,9% 80,8% 80,5% 79,9% 79,7% 79,1% 78,6% 78,4% 78,2% 77,7% 76,4% 76,0% 75,9% 75,4% 75,0% 74,9% 73,7% 73,1% 72,7% 71,2% 71,1% 70,5% 69,4% 68,7% 68,0% 67,6% 66,2% 65,7% 65,6% 64,8% 63,2% 62,2% 62,2% 61,3% 59,9% 59,5% 58,9% 58,2% 58,0% 55,1% 54,7% 53,9% 53,5% 53,2% 52,9% 51,3% 48,9% 48,4% 47,8% 47,1% 47,0% 46,7% 45,9% 42,4% 41,9% 40,0%

-6,1% -0,4% -5,8% -5,6% -5,6% -7,2% -8,2% -6,1% -6,1% -3,4% -7,5% -6,2% -4,4% -5,9% -3,0% -5,7% -11,0% -9,8% -5,8% -6,9% -9,0% -4,3% -1,8% -6,8% -11,1% -3,8% -4,2% -10,6% -1,1% -12,8% -9,3% -9,0% -12,7% -2,9% -3,0% -6,2% -7,2% -11,2% -4,3% -6,1% -5,4% -1,7% -5,5% -0,1% 2,2% -4,3% -4,3% -12,1% -2,9% 2,4% -1,3% 0,0% -1,2% -1,9% -4,1% -7,0% -4,9% -1,9% 1,2% -1,9% -0,9% 2,5% 3,6% -1,5% -1,2% 3,6% -1,9% -2,3% 3,0% 0,2% 8,6% 1,7%

-6,1%

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Eusk% 1981

Udalerria

Eusk% 1991

1981-1991

iurreta Arakaldo zamudio zaldibar Durango zaratamo

38,7% 38,3% 37,9% 36,0% 33,6% 32,6%

Barrika Durango zaratamo Gorliz Sondika

39,7% 38,6% 34,7% 30,6% 30,1%

-0,4% 5,0% 2,1% 7,5% 3,6%

Sondika Ugao Galdakao Sopela Berango Gorliz

26,5% 25,3% 24,8% 24,7% 23,9% 23,1%

Galdakao Sopela Ugao Berango Plentzia Derio

29,6% 28,3% 27,1% 26,4% 26,2% 21,6%

Derio Plentzia Ermua Erandio Arrigorriaga Leioa

19,3% 19,2% 12,1% 10,5% 10,2% 10,2%

Arrigorriaga Ermua Leioa Getxo Erandio Basauri

Udalerria

Eusk% 2001

1991-2001

Galdakao zaratamo Ugao Gorliz Sondika Sopela

38,6% 38,4% 36,5% 34,0% 33,5% 33,3%

9,1% 3,6% 9,4% 3,4% 3,5% 5,0%

4,8% 3,5% 1,8% 2,5% 7,0% 2,3%

Plentzia Berango Derio Arrigorriaga Ermua Leioa

29,0% 28,8% 27,9% 26,3% 24,3% 21,8%

2,8% 2,3% 6,4% 7,9% 8,7% 6,4%

18,4% 15,6% 15,4% 14,3% 12,7% 10,7%

8,2% 3,5% 5,2% 4,4% 2,3% 4,2%

9,6% 8,4% 7,8% 6,9% 6,9% 6,8% 6,3% 6,2% 6,1% 6,1% 5,5% 5,5% 5,5% 5,1% 5,0% 4,3% 4,2% 3,8% 2,1% 1,6% 1,6% 1,5% 0,1%

3,4% 3,5% 6,2% 4,8% 4,9% 5,6% 4,1% 5,7% 3,7% 5,4% 4,7% 4,2% 3,7% 3,6% 3,6% 3,1% 2,9% 3,4% 1,2% 1,6% 1,0% 1,0% -0,4%

Getxo Urduña Erandio Basauri Gordexola Abanto-zierbena Muskiz Bilbo Trapagaran Etxebarri Alonsotegi zalla ortuella Galdames Sopuerta, Garape zierbena Gueñes Portugalete Santurtzi Balmaseda Sestao Karrantza Barakaldo Artzentales Turtzioz Lanestosa

19,9% 19,4% 17,8% 17,1% 16,8% 16,2% 15,7% 15,5% 14,9% 14,8% 14,7% 14,6% 14,4% 14,2% 14,1% 14,0% 13,5% 12,7% 12,1% 11,9% 11,2% 11,0% 9,8% 9,1% 4,3% 2,1%

5,6% 12,5% 5,0% 6,4% 11,2% 9,4% 8,8% 5,9% 7,1% 6,4% 8,6% 9,0% 8,3% 8,0% 12,1% 10,1% 8,5% 6,4% 6,6% 7,6% 6,1% 9,4% 5,6% 9,0% 2,7% 0,5%

%0 - %10

%10 - %20

%20 - %30

%30 - %40

Udalerria

Getxo Basauri Bilbo Etxebarri Alonsotegi Portugalete Muskiz Urduña Santurtzi Trapagaran Sestao Gueñes Barakaldo Gordexola Balmaseda Abanto-zierbena Sopuerta, Garape zalla ortuella Artzentales Karrantza Turtzioz Galdames zierbena Lanestosa

9,9% 6,5% 6,2% 4,9% 2,5% 2,2% 2,1% 2,0% 1,8% 1,6% 1,5% 1,4% 1,3% 1,3% 1,2% 1,2% 0,9% 0,8% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,5% 0,5% 0,0%

Bilbo Etxebarri Trapagaran Muskiz Urduña Abanto-zierbena Portugalete Galdames Alonsotegi ortuella zalla Gordexola Santurtzi Sestao Gueñes Balmaseda Barakaldo zierbena Sopuerta, Garape Lanestosa Turtzioz Karrantza Artzentales

Udalerria Gorliz Sondika Galdakao Ugao Plentzia Berango Derio Arrigorriaga Ermua Leioa Getxo Etxebarri Gordexola zierbena zalla Abanto-zierbena Urduña Erandio Gueñes Muskiz Basauri Bilbo Alonsotegi ortuella Balmaseda Trapagaran Galdames Sopuerta, Garape Portugalete Artzentales Santurtzi Karrantza Sestao Barakaldo Turtzioz Lanestosa

Eusk% 2011

2001-2011

39,8% 39,1% 38,9% 37,3% 36,4% 35,6% 33,9% 32,9% 29,9% 29,5% 27,7% 26,3% 25,9% 25,5% 24,5% 24,4% 24,4% 24,3% 24,1% 24,0% 23,2% 23,0% 23,0% 22,4% 22,2% 22,2% 22,0% 21,5% 20,0% 20,0% 19,8% 19,0% 18,6% 18,3% 17,4% 13,3%

5,8% 5,6% 0,3% 0,8% 7,4% 6,8% 5,9% 6,6% 5,5% 7,8% 7,8% 11,5% 9,1% 11,6% 9,9% 8,2% 5,0% 6,6% 10,6% 8,3% 6,1% 7,5% 8,2% 8,0% 10,3% 7,3% 7,8% 7,3% 7,3% 10,9% 7,7% 8,1% 7,4% 8,5% 13,1% 11,2%

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E14. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Gipuzkoa,1981-2011

%60 - %70

%70 - %80

%80 - %90

%90 - %100

Udalerria

Eusk% 1981

Udalerria

Eusk% 1991

1981-1991

Gaintza

100,0%

Gaztelu

99,2%

0,0%

Udalerria

Eusk% 2001

1991-2001

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

1,6%

Baliarrain

99,0%

-1,0%

Albiztur

100,0%

Beizama

98,8%

-0,6%

Beizama

99,4%

Elduain

100,0%

orexa

98,7%

-1,3%

Errezil

98,5%

0,4%

Larraul

100,0%

Albiztur

98,3%

-1,7%

Baliarrain

97,9%

-1,1%

orexa

100,0%

Baliarrain

0,5%

Elduain

98,3%

-1,7%

Abaltzisketa

97,8%

0,3%

100,0%

Errezil

98,0%

1,9%

orexa

97,5%

-1,2%

Altzo

99,7%

Gabiria

97,9%

2,8%

Gaintza

96,2%

-3,8%

Beizama

99,4%

Larraul

97,9%

-2,1%

Albiztur

96,1%

-2,2%

Gaztelu

99,3%

Lizartza

97,8%

1,2%

Amezketa

95,7%

-1,6%

Gaintza

98,4%

zerain

97,7%

7,0%

Aizarnazabal

95,2%

-1,3%

Altzaga

98,2%

Abaltzisketa

97,5%

1,1%

Bidania-Goiatz

95,2%

0,5%

orendain

97,8%

Amezketa

97,3%

0,2%

Aia

95,0%

-0,3%

Berastegi

97,2%

orendain

97,0%

-0,8%

Gabiria

94,6%

-3,2%

Amezketa

97,1%

Altzaga

96,8%

-1,4%

Ataun

94,6%

Lizartza

96,6%

Aizarnazabal

96,5%

2,7%

Elduain

94,6%

-3,7%

Abaltzisketa

96,4%

Aduna

96,3%

7,4%

zerain

94,0%

-3,8%

Errezil

96,1%

Ataun

96,0%

0,9%

Berastegi

93,7%

-1,8%

Bidania-Goiatz

95,7%

Berastegi

95,6%

-1,6%

Altzo

93,5%

-1,0%

Alkiza

95,5%

Alkiza

95,3%

-0,2%

orendain

93,5%

-3,5%

Baliarrain

95,8%

-2,1%

Ataun

95,2%

Aia

95,3%

1,5%

Lizartza

93,1%

-4,7%

orexa

95,3%

-2,1%

Gabiria

95,0%

Bidania-Goiatz

94,7%

-1,0%

Alkiza

92,2%

-3,2%

Abaltzisketa

94,1%

-3,6%

Leaburu

94,5%

Altzo

94,5%

-5,2%

Altzaga

91,9%

-4,9%

Beizama

92,6%

-6,7%

Aizarnazabal

93,8%

Leaburu

94,1%

-0,4%

Mutiloa

91,5%

-2,5%

Gaztelu

92,6%

2,8%

Aia

93,8%

Mutiloa

94,0%

1,0%

Getaria

91,0%

-2,6%

Gaintza

92,4%

-3,7%

Mutiloa

93,0%

Getaria

93,6%

2,3%

Ezkio-itsaso

90,9%

-1,2%

Albiztur

92,1%

-4,0%

Ezkio-itsaso

92,3%

Ezkio-itsaso

92,1%

-0,1%

hernialde

90,8%

3,4%

Amezketa

91,9%

-3,8%

Getaria

91,3%

Arama

90,8%

4,6%

Larraul

90,8%

-7,1%

Elduain

91,4%

zerain

90,7%

zegama

90,4%

0,6%

Aduna

90,4%

-5,8%

zerain

90,9%

-3,1%

Errezil

89,3%

-9,2%

orendain

89,3%

-4,2%

Alkiza

88,5%

-3,7%

Aia

88,1%

-6,9%

Berastegi

87,9%

-5,8%

Gabiria

87,9%

-6,8%

Bidania-Goiatz

87,4%

-7,8%

Getaria

86,9%

-4,2%

Altzo

86,6%

-6,9%

Ataun

86,5%

-8,2%

-1,4%

-3,1%

Gaztelu

89,8%

-9,4%

Aduna

86,4%

-4,0%

Segura

89,4%

0,9%

Arama

86,0%

-3,4%

ikaztegieta

89,9%

3,1%

Arama

89,4%

-1,5%

Larraul

85,8%

Segura

88,5%

6,8%

zegama

89,3%

-1,0%

Altzaga

85,1%

-6,9%

Elgeta

87,6%

9,2%

Leaburu

88,8%

-5,3%

Aizarnazabal

84,7%

-10,6%

-5,0%

zegama

89,8%

Azpeitia

87,5%

4,5%

idiazabal

87,9%

0,8%

Ezkio-itsaso

84,3%

-6,7%

Aduna

88,9%

hernialde

87,4%

1,7%

zestoa

87,9%

0,8%

Azpeitia

83,6%

-4,1%

ikaztegieta

86,8%

zaldibia

87,3%

7,7%

Azpeitia

87,8%

0,2%

zegama

83,4%

-5,9%

Belauntza

86,4%

zestoa

87,1%

5,9%

zaldibia

87,2%

-0,1%

idiazabal

82,8%

-5,1%

Arama

86,2%

idiazabal

87,1%

5,9%

Belauntza

86,8%

1,6%

Mutiloa

82,3%

-9,2%

Lizartza

82,3%

-10,8%

hernialde

81,8%

-8,9%

-2,5%

zaldibia

81,8%

-5,4%

1,7%

Leaburu

81,5%

-7,3%

-0,2%

zestoa

81,2%

-6,6%

80,9%

-0,7%

Mutriku

80,7%

-5,4%

80,3% 80,0%

-0,4% 3,1%

Segura Asteasu

80,3% 80,0%

-9,1% -4,5%

Belauntza

79,4%

-7,5%

ikaztegieta

79,1%

-7,7%

Elgeta

78,2%

-6,9%

Leintz Gatzaga

78,0%

1,3%

hernialde

85,7%

Belauntza

85,3%

-1,1%

ikaztegieta

86,8%

-3,1%

Asteasu

84,4%

Asteasu

84,7%

0,3%

Mutriku

86,1%

1,9%

Azpeitia

83,0%

Mutriku

84,1%

1,2%

Elgeta

85,0%

Mutriku

83,0%

Alegia

83,4%

4,6%

Alegia

85,0%

itsasondo

82,5%

itsasondo

82,9%

0,4%

Asteasu

84,5%

Segura

81,7%

Berrobi

81,6%

8,7%

Berrobi

zestoa idiazabal

81,2% 81,2%

orio ormaiztegi

80,8% 80,7%

5,4% 13,3%

ormaiztegi Azkoitia

orio

79,9%

-0,8%

o単ati

79,3%

1,0%

Berrobi

77,5%

-3,4%

itsasondo

78,6%

-4,3%

Alegia

76,7%

-8,3%

Antzuola

76,7%

5,6%

orio

76,5%

-3,5%

Leintz Gatzaga

76,7%

-1,0%

Deba

74,8%

-1,3%

o単ati

78,3%

4,3%

Mendaro

76,2%

2,8%

o単ati

74,6%

-4,8%

Azkoitia

74,5%

-5,5%

zaldibia

79,5%

irura

78,1%

4,2%

Deba

76,2%

3,2%

Alegia

78,7%

Leintz Gatzaga

77,7%

7,8%

oiartzun

76,0%

-0,1%

itsasondo

74,3%

-4,4%

Elgeta

78,4%

Azkoitia

76,9%

3,8%

irura

75,5%

-2,6%

oiartzun

73,9%

-2,1%

orio

75,4%

oiartzun

76,1%

4,0%

Legorreta

75,1%

1,7%

Antzuola

73,1%

-3,7%

o単ati

74,0%

Mendaro

73,4%

5,4%

Anoeta

73,4%

5,6%

irura

72,8%

-2,7%

irura

73,9%

Legorreta

73,4%

7,4%

zumaia

73,1%

5,3%

ormaiztegi

72,4%

-7,9%

Azkoitia

73,0%

Deba

73,0%

5,4%

Usurbil

72,3%

6,3%

zumaia

71,5%

-1,6%

Berrobi oiartzun

72,9% 72,1%

Antzuola zarautz

71,2% 70,1%

7,1% 6,1%

zarautz Bergara

71,4% 70,0%

1,3% 3,8%

Anoeta zarautz

71,2% 70,0%

-2,2% -1,4%

Legorreta

69,8%

-5,2%

Usurbil

69,7%

-2,6% -7,3%

Leintz Gatzaga

69,8%

ibarra

68,5%

9,5%

Mendaro

68,9%

Mendaro

68,0%

Villabona-Amasa

67,5%

2,4%

zizurkil

67,7%

4,4%

Deba

67,5%

Aretxabaleta

64,9%

5,2%

Villabona-Amasa

66,5%

-0,9%

67,8%

8,6%

Tolosa

64,5%

6,6%

Bergara

66,3%

Legorreta

66,0%

Anoeta

67,8%

12,5%

zizurkil

63,3%

-1,4%

Tolosa

66,1%

1,6%

Antzuola

ormaiztegi

64,1%

67,4%

Bergara

zumaia

66,3%

4,1%

Lazkao

63,0%

7,9%

ibarra

65,1%

-3,3%

zarautz

64,0%

Usurbil

66,0%

7,1%

Elgoibar

60,9%

4,7%

Aretxabaleta

63,0%

-1,9%

Bergara Villabona-Amasa

62,2% 61,4%

Villabona-Amasa zizurkil

65,1% 64,6%

3,7% 12,4%

hondarribia Soraluze

60,5% 60,5%

2,4% 1,2%

Lazkao hondarribia

61,9% 60,0%

-1,1% -0,5%

-3,7%

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

%50 - %60

Udalerria

%40 - %50

Udalerria

Eusk% 1991

1981-1991

Udalerria

Eusk% 2001

1991-2001

ordizia

59,7%

7,2%

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

Astigarraga

59,8%

0,5%

Eskoriatza

58,8%

-0,6%

Elgoibar

58,1%

-2,8% 7,4%

Aretxabaleta

59,7%

8,2%

Eskoriatza

59,4%

7,4%

Urnieta

58,0%

zumaia

59,3%

Soraluze

59,4%

6,9%

Astigarraga

59,2%

0,7%

hernani

57,4%

2,7%

Usurbil

58,9%

ibarra

59,0%

2,3%

Beasain

58,3%

7,1%

Legazpi

57,2%

-0,6%

Astigarraga

58,2%

Astigarraga

58,5%

0,3%

Legazpi

57,8%

8,0%

ordizia

57,2%

-2,5%

hondarribia

57,1%

hondarribia

58,2%

1,1%

Lezo

56,0%

5,8%

Soraluze

56,9%

-3,7%

ibarra

56,7%

Tolosa

57,9%

7,3%

Arrasate

55,9%

6,7%

Lezo

56,8%

Anoeta

55,3%

Elgoibar

56,2%

5,1%

hernani

54,7%

6,2%

Urretxu

56,8%

2,2%

Soraluze

52,4%

Lazkao

55,2%

9,6%

Urretxu

54,6%

6,2%

Beasain

55,8%

-2,5%

zizurkil

52,3%

ordizia

52,5%

10,8%

olaberria

52,3%

7,6%

Arrasate

54,6%

-1,2%

Aretxabaleta

51,5%

Eskoriatza

52,0%

5,7%

Eibar

51,8%

5,2%

olaberria

53,6%

1,3%

Elgoibar

51,1%

Beasain

51,1% 50,2%

11,2% 6,9%

Urnieta Andoain

50,7% 50,2%

2,6% 5,0%

Andoain Eibar

52,4% 51,2%

2,1% -0,7%

zumarraga

46,5%

8,9%

Tolosa

%30 - %40

Eusk% 1981

50,7%

Lezo

Eskoriatza

46,3%

Legazpi

49,8%

11,3%

Lazkao

45,6%

Arrasate

49,1%

10,0%

Lezo

43,3%

hernani

48,5%

8,7%

ordizia

41,7%

Urretxu

48,4%

10,3%

Urnieta

41,1%

Urnieta

48,1%

7,0%

olaberria

41,0%

Eibar

46,6%

9,0%

Beasain

40,0%

Andoain

45,2%

8,8%

olaberria

44,6%

3,6%

0,8%

zumarraga

45,7%

-0,8%

Donostia

40,6%

5,9%

Lasarte-oria

40,0%

3,0%

hernani

39,8%

zumarraga

37,7%

7,6%

Lasarte-oria

37,0%

4,6%

Pasaia

38,2%

4,7%

Arrasate

39,1%

Lasarte-oria

32,4%

9,1%

Donostia

34,7%

7,4%

Errenteria

37,8%

5,3%

Legazpi

38,5%

Pasaia

33,5%

6,6%

irun

35,9%

3,5%

Urretxu

38,1%

Errenteria

32,5%

8,0%

Eibar

37,6%

irun

32,4%

8,1%

Andoain

36,4%

zumarraga

30,1%

Pasaia

23,7%

Donostia

27,3%

6,2%

%20 - %30

Lasarte-oria

23,3%

Pasaia

26,9%

3,1%

Donostia

21,2%

Errenteria irun

24,5% 24,3%

5,0% 5,5%

%10 - %20

Errenteria irun

19,5% 18,8%

%0 - %10

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

E15. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. EAE, 1981-2011

%80 - %90

%90 - %100

Udalerria Albiztur Elduain Larraul orexa Baliarrain Gizaburuaga Altzo Beizama Gaztelu Mendata Gaintza Altzaga orendain Fruiz Berastegi Nabarniz Amezketa Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Amoroto Lizartza Abaltzisketa Errigoiti Aulesti Errezil Elantxobe Bidania-Goiatz Ereño Alkiza Ataun Markin-Etxebarria Gabiria Arratzu Gamiz-Fika Arrieta Morga zeanuri Leaburu Berriatua Aizarnazabal Aia Kortezubi Dima Ea Mendexa Mutiloa Ajangiz ibarrangelu zeberio Ezkio-itsaso Meñaka ispaster Getaria Muxika zerain Gatika Garai

zegama Aduna Murueta ikaztegieta Belauntza Arama Maruri-Jatabe hernialde Gautegiz-Arteaga Markina-Xemein+ziortza-Bolib Asteasu Mañaria Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Azpeitia Mutriku Ubide itsasondo Arantzazu Lekeitio Segura zestoa idiazabal Aramaio

Eusk% 1981 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 99,7% 99,4% 99,3% 98,5% 98,4% 98,2% 97,8% 97,6% 97,2% 97,2% 97,1% 97,1% 96,9% 96,6% 96,4% 96,4% 96,3% 96,1% 96,1% 95,7% 95,7% 95,5% 95,2% 95,1% 95,0% 95,0% 94,9% 94,8% 94,8% 94,8% 94,5% 94,3% 93,8% 93,8% 93,7% 93,4% 93,3% 93,2% 93,0% 92,9% 92,6% 92,5% 92,3% 92,1% 91,6% 91,3% 90,8% 90,7% 90,2% 90,0%

89,8% 88,9% 86,8% 86,8% 86,4% 86,2% 85,8% 85,7% 85,3% 84,4% 84,4% 84,3% 83,8% 83,0% 83,0% 82,9% 82,5% 82,5% 82,4% 81,7% 81,2% 81,2% 81,2%

Udalerria

Eusk% 1991

Gaintza 100,0% Gaztelu 99,2% Baliarrain 99,0% Beizama 98,8% orexa 98,7% Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 98,7% Nabarniz 98,4% Albiztur 98,3% Elduain 98,3% Errezil 98,0% Gabiria 97,9% Larraul 97,9% Lizartza 97,8% zerain 97,7% Gizaburuaga 97,6% Abaltzisketa 97,5% Amezketa 97,3% Amoroto 97,1% orendain 97,0% Altzaga 96,8% Aulesti 96,7% Fruiz 96,5% Aizarnazabal 96,5% Mendata 96,5% Aduna 96,3% Ataun 96,0% Kortezubi 96,0% Errigoiti 95,9% Berastegi 95,6% Alkiza 95,3% Aia 95,3% Morga 95,0% ispaster 94,9% Bidania-Goiatz 94,7% Altzo 94,5% Leaburu 94,1% Ajangiz 94,0% Mutiloa 94,0% Elantxobe 93,9% Ereño 93,8% Muxika 93,7% Markin-Etxebarria 93,7% Getaria 93,6% zeanuri 93,4% Meñaka 92,8% Arratzu 92,7% Berriatua 92,4% Ezkio-itsaso 92,1% Dima 91,6% Mañaria 91,2% Gamiz-Fika 91,2% Arrieta 90,9% Arama 90,8% Ea 90,6% zegama 90,4%

ikaztegieta Murueta Arantzazu ibarrangelu Garai Mendexa Gatika Segura Gautegiz-Arteaga Mundaka Elgeta Azpeitia hernialde zaldibia zestoa idiazabal Lekeitio Markina-Xemein+ziortza-Bolib zeberio Aramaio Belauntza Asteasu Mutriku Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Alegia itsasondo Berrobi orio ormaiztegi

89,9% 89,3% 89,3% 89,3% 89,2% 89,1% 88,7% 88,5% 87,8% 87,6% 87,6% 87,5% 87,4% 87,3% 87,1% 87,1% 87,0% 86,7% 86,1% 85,9% 85,3% 84,7% 84,1% 83,7% 83,4% 82,9% 81,6% 80,8% 80,7%

1981-1991

Udalerria

1,6% 0,0% -1,0% -0,6% -1,3% 1,6% 1,2% -1,7% -1,7% 1,9% 2,8% -2,1% 1,2% 7,0% -2,4% 1,1% 0,2% 0,3% -0,8% -1,4% 0,3% -1,1% 2,7% -2,0% 7,4% 0,9% 2,4% -0,5% -1,6% -0,2% 1,5% 0,2% 3,3% -1,0% -5,2% -0,4% 1,1% 1,0% -2,2% -1,8% 2,9% -1,5% 2,3% -1,4% 0,7% -2,3% -1,9% -0,1% -1,8% 6,9% -3,7% -4,0% 4,6% -2,7% 0,6%

Beizama Errezil Baliarrain Abaltzisketa orexa Gizaburuaga Aulesti Gaintza Albiztur Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Amezketa Amoroto ispaster Aizarnazabal Bidania-Goiatz Aia Markin-Etxebarria Gabiria Ataun Elduain Arratzu Nabarniz zerain Ajangiz Berastegi Altzo orendain Elantxobe Lizartza Berriatua Muxika Ereño Alkiza Altzaga Mutiloa Getaria Ezkio-itsaso hernialde Larraul Mañaria Aduna Mendexa

3,1% 2,5% 6,8% -3,3% -0,8% -4,0% -1,5% 6,8% 2,5% 13,8% 9,2% 4,5% 1,7% 7,7% 5,9% 5,9% 4,6% 2,3% -6,4% 4,8% -1,1% 0,3% 1,2% -0,1% 4,6% 0,4% 8,7% 5,4% 13,3%

Gaztelu Kortezubi Mendata Segura Morga Arama zeanuri zegama Leaburu Markina-Xemein+ziortza-Bolib Dima Meñaka Murueta idiazabal zestoa Azpeitia zaldibia Garai Belauntza ikaztegieta Arantzazu izurtza Lekeitio Errigoiti Mutriku Aramaio ibarrangelu Elgeta Alegia Asteasu Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Fruiz ondarroa zeberio Ea Berrobi Arrieta Gautegiz-Arteaga ormaiztegi Azkoitia

Eusk% 2001

99,4% 98,5% 97,9% 97,8% 97,5% 96,4% 96,4% 96,2% 96,1% 96,1% 95,7% 95,3% 95,3% 95,2% 95,2% 95,0% 94,7% 94,6% 94,6% 94,6% 94,5% 94,0% 94,0% 93,8% 93,7% 93,5% 93,5% 93,2% 93,1% 92,9% 92,6% 92,4% 92,2% 91,9% 91,5% 91,0% 90,9% 90,8% 90,8% 90,6% 90,4% 90,4%

89,8% 89,6% 89,5% 89,4% 89,4% 89,4% 89,3% 89,3% 88,8% 88,7% 88,1% 88,1% 88,0% 87,9% 87,9% 87,8% 87,2% 86,9% 86,8% 86,8% 86,5% 86,4% 86,3% 86,1% 86,1% 85,6% 85,2% 85,0% 85,0% 84,5% 84,3% 83,9% 83,4% 81,8% 81,5% 80,9% 80,6% 80,3% 80,3% 80,0%

1991-2001

0,5% 0,4% -1,1% 0,3% -1,2% -1,2% -0,3% -3,8% -2,2% -2,6% -1,6% -1,8% 0,4% -1,3% 0,5% -0,3% 1,1% -3,2% -1,4% -3,7% 1,8% -4,4% -3,8% -0,2% -1,8% -1,0% -3,5% -0,7% -4,7% 0,5% -1,1% -1,4% -3,2% -4,9% -2,5% -2,6% -1,2% 3,4% -7,1% -0,7% -5,8% 1,2%

-9,4% -6,4% -7,0% 0,9% -5,6% -1,5% -4,1% -1,0% -5,3% 2,0% -3,5% -4,7% -1,3% 0,8% 0,8% 0,2% -0,1% -2,3% 1,6% -3,1% -2,8% 7,4% -0,7% -9,8% 1,9% -0,4% -4,1% -2,5% 1,7% -0,2% 0,6% -12,6% 5,0% -4,4% -9,1% -0,7% -10,3% -7,4% -0,4% 3,1%

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

Baliarrain orexa Abaltzisketa Amoroto Beizama Gaztelu Gaintza Albiztur Amezketa Aulesti Elduain zerain ziortza-Bolibar

95,8% 95,3% 94,1% 93,4% 92,6% 92,6% 92,4% 92,1% 91,9% 91,6% 91,4% 90,9% 90,8%

-2,1% -2,1% -3,6% -1,9% -6,7% 2,8% -3,7% -4,0% -3,8% -4,8% -3,1% -3,1%

Gizaburuaga Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz Errezil orendain Kortezubi Arratzu Alkiza Nabarniz Ajangiz Aia Berastegi Gabiria Markin-Etxebarria Bidania-Goiatz ispaster Elantxobe Getaria Altzo Muxika Ataun Aduna Mendata Arama Larraul Altzaga Ereño Aizarnazabal Ezkio-itsaso Mendexa Murueta Azpeitia Morga zegama Aramaio Errigoiti idiazabal Dima Mutiloa Lizartza Berriatua hernialde zaldibia Leaburu zestoa Mañaria Mutriku Lekeitio Segura Asteasu

90,3% 89,9% 89,3% 89,3% 89,3% 88,7% 88,5% 88,3% 88,2% 88,1% 87,9% 87,9% 87,6% 87,4% 87,1% 87,1% 86,9% 86,6% 86,5% 86,5% 86,4% 86,1% 86,0% 85,8% 85,1% 85,0% 84,7% 84,3% 84,2% 83,7% 83,6% 83,5% 83,4% 83,1% 83,1% 82,8% 82,5% 82,3% 82,3% 81,9% 81,8% 81,8% 81,5% 81,2% 80,8% 80,7% 80,5% 80,3% 80,0%

-6,1% -6,1% -9,2% -4,2% -0,4% -5,8% -3,7% -5,6% -5,6% -6,9% -5,8% -6,8% -7,2% -7,8% -8,2% -6,1% -4,2% -6,9% -6,1% -8,2% -4,0% -3,4% -3,4% -5,0% -6,9% -7,5% -10,6% -6,7% -6,2% -4,4% -4,1% -5,9% -5,9% -2,4% -3,0% -5,1% -5,7% -9,2% -10,8% -11,0% -8,9% -5,4% -7,3% -6,6% -9,8% -5,4% -5,8% -9,1% -4,5%

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

%40 - %50

%50 - %60

%60 - %70

%70 - %80

Udalerria

zaldibia Alegia Elgeta Sukarrieta orio izurtza Mallabia ondarroa Forua oñati irura Mundaka Azkoitia Berrobi Bermeo Lezama oiartzun Bakio Larrabetzu

Leintz Gatzaga Mendaro Busturia Deba ormaiztegi Legorreta otxandio orozko igorre Antzuola zarautz Bergara Villabona-Amasa Atxondo Lemoa

Eusk% 1981

79,5% 78,7% 78,4% 77,7% 75,4% 75,3% 75,1% 75,1% 74,7% 74,0% 73,9% 73,8% 73,0% 72,9% 72,8% 72,5% 72,1% 71,9% 71,1%

69,8% 68,0% 67,8% 67,5% 67,4% 66,0% 64,8% 64,7% 64,4% 64,1% 64,0% 62,2% 61,4% 61,0% 60,3%

Udalerria

Ubide Forua izurtza ondarroa oñati irura Maruri-Jatabe Sukarrieta Leintz Gatzaga otxandio Azkoitia Bermeo Larrabetzu oiartzun Lezama Bakio igorre Mendaro Legorreta Mallabia Deba Antzuola Busturia zarautz

zumaia Anoeta Lemoiz Bergara orozko Usurbil Gernika-Lumo Villabona-Amasa zizurkil Lemoa Atxondo Bedia Arrankudiaga

Eusk% 1991

79,4% 79,3% 78,9% 78,4% 78,3% 78,1% 78,0% 78,0% 77,7% 77,5% 76,9% 76,8% 76,5% 76,1% 75,0% 73,9% 73,6% 73,4% 73,4% 73,3% 73,0% 71,2% 70,8% 70,1%

67,8% 67,8% 67,0% 66,3% 66,1% 66,0% 66,0% 65,1% 64,6% 63,8% 62,3% 61,9% 60,9%

1981-1991

-3,5% 4,6% 3,6% 3,4% 4,3% 4,2% -7,8% 0,2% 7,8% 12,7% 3,8% 4,0% 5,4% 4,0% 2,5% 2,0% 9,1% 5,4% 7,4% -1,9% 5,4% 7,1% 3,0% 6,1%

8,6% 12,5% 8,7% 4,1% 1,4% 7,1% 6,4% 3,7% 12,4% 3,4% 1,3% 3,2% 17,0%

Gernika-Lumo zumaia Usurbil Bedia Lemoiz Astigarraga hondarribia ibarra Anoeta Mungia Loiu Laukiz Soraluze zizurkil Aretxabaleta Elgoibar Tolosa Berriz

59,6% 59,3% 58,9% 58,7% 58,3% 58,2% 57,1% 56,7% 55,3% 55,1% 53,9% 52,6% 52,4% 52,3% 51,5% 51,1% 50,7% 50,3%

Aretxabaleta Soraluze ibarra Mungia Astigarraga hondarribia Tolosa Areatza Elgoibar Lazkao Berriz Loiu ordizia Elorrio Eskoriatza Beasain Laukiz Lezo

59,7% 59,4% 59,0% 58,6% 58,5% 58,2% 57,9% 57,3% 56,2% 55,2% 54,2% 53,6% 52,5% 52,2% 52,0% 51,1% 50,6% 50,2%

8,2% 6,9% 2,3% 3,5% 0,3% 1,1% 7,3% 11,7% 5,1% 9,6% 3,8% -0,2% 10,8% 5,2% 5,7% 11,2% -2,0% 6,9%

Elorrio Eskoriatza Areatza Lazkao Urduliz Arrankudiaga zornotza Lezo Abadiño ordizia Urnieta olaberria Barrika Beasain

47,0% 46,3% 45,6% 45,6% 44,6% 44,0% 43,8% 43,3% 42,3% 41,7% 41,1% 41,0% 40,1% 40,0%

Legazpi Arrasate zornotza hernani Urretxu Urnieta Eibar Abadiño Urduliz Andoain zamudio olaberria zaldibar Arakaldo iurreta

49,8% 49,1% 48,6% 48,5% 48,4% 48,1% 46,6% 46,3% 46,1% 45,2% 44,7% 44,6% 44,6% 41,8% 41,6%

11,3% 10,0% 4,8% 8,7% 10,3% 7,0% 9,0% 4,0% 1,5% 8,8% 6,8% 3,6% 8,6% 3,5% 2,9%

Udalerria

orio oñati itsasondo Larrabetzu Gatika Forua Antzuola Leintz Gatzaga Mendaro Deba Gamiz-Fika oiartzun Bermeo irura Legorreta otxandio Maruri-Jatabe Mallabia igorre Anoeta zumaia Usurbil Mundaka zarautz Bergara

Gernika-Lumo Busturia ibarra Atxondo Villabona-Amasa Ubide Lezama Aretxabaleta Tolosa Sukarrieta zizurkil Lazkao Lemoa Lemoiz Areatza Elgoibar hondarribia Soraluze Bakio orozko

Eusk% 2001

79,9% 79,3% 78,6% 78,3% 77,4% 77,0% 76,7% 76,7% 76,2% 76,2% 76,0% 76,0% 75,7% 75,5% 75,1% 74,7% 74,3% 73,7% 73,4% 73,4% 73,1% 72,3% 71,7% 71,4% 70,0%

69,3% 69,0% 68,5% 67,5% 67,5% 65,8% 65,0% 64,9% 64,5% 63,4% 63,3% 63,0% 62,1% 62,0% 61,3% 60,9% 60,5% 60,5% 60,2% 60,1%

1991-2001

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

-0,8% 1,0% -4,3% 1,8% -11,3% -2,3% 5,6% -1,0% 2,8% 3,2% -15,2% -0,1% -1,1% -2,6% 1,7% -2,7% -3,7% 0,5% -0,1% 5,6% 5,3% 6,3% -15,9% 1,3% 3,8%

Garai Markina-Xemein+ziortza-Bolib Belauntza ondarroa ikaztegieta Gautegiz-Arteaga ibarrangelu zeanuri Elgeta Leintz Gatzaga Ea Berrobi Alegia orio Arrieta Arantzazu Forua Meñaka Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia Fruiz Deba oñati Azkoitia itsasondo oiartzun izurtza Antzuola Gamiz-Fika irura Bermeo ormaiztegi zumaia Anoeta Gatika Larrabetzu zeberio zarautz

79,9% 79,7% 79,4% 79,1% 79,1% 78,6% 78,4% 78,2% 78,2% 78,0% 77,7% 77,5% 76,7% 76,5% 76,4% 76,0% 75,9% 75,4% 75,0% 74,9% 74,8% 74,6% 74,5% 74,3% 73,9% 73,7% 73,1% 73,1% 72,8% 72,7% 72,4% 71,5% 71,2% 71,2% 71,1% 70,5% 70,0%

-6,9% -9,0% -7,5% -4,3% -7,7% -1,8% -6,8% -11,1% -6,9% 1,3% -3,8% -3,4% -8,3% -3,5% -4,2% -10,6% -1,1% -12,8% -9,3% -9,0% -1,3% -4,8% -5,5% -4,4% -2,1% -12,7% -3,7% -2,9% -2,7% -3,0% -7,9% -1,6% -2,2% -6,2% -7,2% -11,2% -1,4%

3,3% -1,8% 9,5% 5,2% 2,4% -13,6% -10,0% 5,2% 6,6% -14,6% -1,4% 7,9% -1,7% -5,0% 3,9% 4,7% 2,4% 1,2% -13,7% -6,0%

Legorreta Usurbil Mallabia Mendaro otxandio igorre zizurkil Gernika-Lumo Villabona-Amasa Bergara Mundaka Tolosa Ubide Sukarrieta ibarra Busturia Atxondo Aretxabaleta Maruri-Jatabe Lezama Lazkao Elorrio hondarribia

69,8% 69,7% 69,4% 68,9% 68,7% 68,0% 67,7% 67,6% 66,5% 66,3% 66,2% 66,1% 65,7% 65,6% 65,1% 64,8% 63,2% 63,0% 62,2% 62,2% 61,9% 61,3% 60,0%

-5,2% -2,6% -4,3% -7,3% -6,1% -5,4% 4,4% -1,7% -0,9% -3,7% -5,5% 1,6% -0,1% 2,2% -3,3% -4,3% -4,3% -1,9% -12,1% -2,9% -1,1% 2,4% -0,5%

Areatza Astigarraga Bedia orozko Eskoriatza Bakio Elgoibar Urnieta Lemoiz hernani Legazpi ordizia Soraluze Lezo Urretxu Beasain Lemoa Arrankudiaga Arrasate Berriz olaberria Abadiño Mungia zornotza Andoain Laukiz Eibar

59,9% 59,8% 59,5% 58,9% 58,8% 58,2% 58,1% 58,0% 58,0% 57,4% 57,2% 57,2% 56,9% 56,8% 56,8% 55,8% 55,1% 54,7% 54,6% 53,9% 53,6% 53,5% 53,2% 52,9% 52,4% 51,3% 51,2%

-1,3% 0,5% 0,0% -1,2% -0,6% -1,9% -2,8% 7,4% -4,1% 2,7% -0,6% -2,5% -3,7% 0,8% 2,2% -2,5% -7,0% -4,9% -1,2% -1,9% 1,3% 1,2% -1,9% -0,9% 2,1% 2,5% -0,7%

Durango zaldibar iurreta Urduliz Arakaldo zamudio Loiu zumarraga Barrika Sopela Donostia zaratamo Lasarte-oria

48,9% 48,4% 47,8% 47,1% 47,0% 46,7% 45,9% 45,7% 42,4% 41,9% 40,6% 40,0% 40,0%

3,6% -1,5% -1,2% 3,6% -1,9% -2,3% 3,0% -0,8% 0,2% 8,6% 5,9% 1,7% 3,0%

ordizia Arrankudiaga Bedia Eskoriatza Astigarraga Elorrio Beasain Legazpi Lezo Berriz Arrasate Mungia hernani Urretxu zornotza Abadiño olaberria Eibar Urnieta Andoain

59,7% 59,7% 59,5% 59,4% 59,2% 58,9% 58,3% 57,8% 56,0% 55,9% 55,9% 55,1% 54,7% 54,6% 53,8% 52,4% 52,3% 51,8% 50,7% 50,2%

7,2% -1,3% -2,3% 7,4% 0,7% 6,7% 7,1% 8,0% 5,8% 1,7% 6,7% -3,5% 6,2% 6,2% 5,2% 6,1% 7,6% 5,2% 2,6% 5,0%

zaldibar iurreta zamudio Arakaldo Laukiz zumarraga Durango Urduliz Loiu Barrika

49,9% 49,0% 48,9% 48,9% 48,9% 46,5% 45,3% 43,4% 42,9% 42,2%

5,3% 7,4% 4,2% 7,1% -1,7% 8,9% 6,7% -2,6% -10,8% 2,4%

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011 Eusk% 1981

Udalerria

Eusk% 1991

1981-1991

hernani Arrasate iurreta Legazpi Arakaldo Urretxu zamudio Eibar Andoain zaldibar Durango zaratamo zumarraga

39,8% 39,1% 38,7% 38,5% 38,3% 38,1% 37,9% 37,6% 36,4% 36,0% 33,6% 32,6% 30,1%

Barrika Durango zumarraga zaratamo Lasarte-oria Legutiano Gorliz Sondika

39,7% 38,6% 37,7% 34,7% 32,4% 30,8% 30,6% 30,1%

-0,4% 5,0% 7,6% 2,1% 9,1% 10,3% 7,5% 3,6%

Sondika Ugao Galdakao Sopela Berango Pasaia Lasarte-oria Gorliz Donostia Legutiano

26,5% 25,3% 24,8% 24,7% 23,9% 23,7% 23,3% 23,1% 21,2% 20,5%

Galdakao Sopela Donostia Ugao Pasaia Berango Plentzia Errenteria irun Derio

29,6% 28,3% 27,3% 27,1% 26,9% 26,4% 26,2% 24,5% 24,3% 21,6%

4,8% 3,5% 6,2% 1,8% 3,1% 2,5% 7,0% 5,0% 5,5% 2,3%

Errenteria Derio Plentzia irun Ermua Erandio Arrigorriaga Leioa

19,5% 19,3% 19,2% 18,8% 12,1% 10,5% 10,2% 10,2%

Arrigorriaga Ermua Leioa Arratzu-Ubarrundia Getxo Laudio Eltziego Erandio Lapuebla de Labarca zigoitia Amurrio Asparrena Arraia-Maeztu Basauri Urkabustaiz Agurain

18,4% 15,6% 15,4% 14,9% 14,3% 13,7% 13,3% 12,7% 12,5% 12,3% 12,0% 11,6% 11,0% 10,7% 10,2% 10,0%

8,2% 3,5% 5,2% 9,3% 4,4% 8,0% 13,1% 2,3% 11,4% 2,9% 9,4% 5,4% 10,5% 4,2% 5,7% 6,4%

Udalerria

Eusk% 2001

1991-2001

%10 - %20

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011

Galdakao zaratamo Lasarte-oria Ugao Legutiano Donostia Gorliz Sondika Pasaia Sopela Errenteria irun zalduondo

38,6% 38,4% 37,0% 36,5% 35,8% 34,7% 34,0% 33,5% 33,5% 33,3% 32,5% 32,4% 30,6%

9,1% 3,6% 4,6% 9,4% 5,0% 7,4% 3,4% 3,5% 6,6% 5,0% 8,0% 8,1% 21,3%

Gorliz Sondika Galdakao Legutiano Pasaia Errenteria Ugao zalduondo Plentzia irun Berango Derio Barrundia Arrigorriaga Urkabustaiz zigoitia Asparrena zuia okondo Dulantzi Bastida Aiara

39,8% 39,1% 38,9% 38,5% 38,2% 37,8% 37,3% 36,9% 36,4% 35,9% 35,6% 33,9% 33,8% 32,9% 32,7% 32,4% 32,2% 31,5% 30,9% 30,8% 30,2% 30,0%

5,8% 5,6% 0,3% 2,7% 4,7% 5,3% 0,8% 6,3% 7,4% 3,5% 6,8% 5,9% 13,3% 6,6% 11,8% 8,7% 4,7% 13,2% 10,7% 12,3% 10,4% 5,5%

Plentzia Berango Derio Asparrena Arrigorriaga Lapuebla de Labarca Aiara Ermua zigoitia Amurrio Leioa Laudio Arratzu-Ubarrundia Samaniego Urkabustaiz Barrundia okondo Artziniega

29,0% 28,8% 27,9% 27,6% 26,3% 25,2% 24,5% 24,3% 23,7% 22,6% 21,8% 21,7% 21,7% 21,1% 20,9% 20,5% 20,2% 20,2%

2,8% 2,3% 6,4% 16,0% 7,9% 12,7% 15,2% 8,7% 11,4% 10,6% 6,4% 8,1% 6,8% 15,8% 10,7% 12,4% 11,5% 10,6%

Ermua Leioa Agurain Amurrio Arratzu-Ubarrundia Laudio Donemiliaga Getxo Artziniega Samaniego iruraitz-Gauna Etxebarri Burgelu Gordexola zierbena Guardia (Biastari) Kanpezu zalla Abanto-zierbena Urduña Erandio Leza Gueñes Muskiz Lantziego Lapuebla de Labarca Kripan Arraia-Maeztu iruña oka Basauri Villabuena de Alava Bilbo Alonsotegi Erriberabeitia Gasteiz ortuella Balmaseda Trapagaran Kuartango Galdames Sopuerta, Garape Bilar Eltziego Portugalete Artzentales

29,9% 29,5% 29,4% 28,9% 28,9% 28,5% 28,5% 27,7% 27,5% 26,9% 26,6% 26,3% 25,9% 25,9% 25,5% 24,8% 24,6% 24,5% 24,4% 24,4% 24,3% 24,1% 24,1% 24,0% 23,9% 23,6% 23,4% 23,3% 23,2% 23,2% 23,1% 23,0% 23,0% 22,9% 22,5% 22,4% 22,2% 22,2% 22,0% 22,0% 21,5% 21,3% 20,0% 20,0% 20,0%

5,5% 7,8% 9,8% 6,3% 7,2% 6,8% 8,6% 7,8% 7,3% 5,8% 11,4% 11,5% 7,2% 9,1% 11,6% 13,6% 10,9% 9,9% 8,2% 5,0% 6,6% 15,9% 10,6% 8,3% 8,4% -1,6% 12,1% 9,2% 10,6% 6,1% 8,3% 7,5% 8,2% 16,6% 7,6% 8,0% 10,3% 7,3% 4,5% 7,8% 7,3% 7,5% 15,4% 7,3% 10,9%

Getxo Bastida Donemiliaga Agurain Urduña Burgelu Dulantzi zuia Erandio Kuartango Basauri Gordexola Abanto-zierbena Mañueta Muskiz Lantziego Bilbo iruraitz-Gauna Gasteiz Trapagaran Villabuena de Alava Etxebarri Alonsotegi zalla ortuella Moreda de Alava Galdames Arraia-Maeztu Sopuerta, Garape zierbena Bilar Kanpezu Gueñes Portugalete iruña oka Santurtzi Balmaseda Urizaharra Kripan Sestao Guardia (Biastari) Añana Karrantza Bernedo

19,9% 19,8% 19,8% 19,6% 19,4% 18,8% 18,5% 18,2% 17,8% 17,4% 17,1% 16,8% 16,2% 15,9% 15,7% 15,5% 15,5% 15,2% 14,9% 14,9% 14,8% 14,8% 14,7% 14,6% 14,4% 14,3% 14,2% 14,1% 14,1% 14,0% 13,8% 13,7% 13,5% 12,7% 12,6% 12,1% 11,9% 11,5% 11,3% 11,2% 11,2% 11,1% 11,0% 10,0%

5,6% 9,9% 14,4% 9,6% 12,5% 17,3% 11,3% 11,2% 5,0% 9,4% 6,4% 11,2% 9,4% 11,6% 8,8% 5,9% 5,9% 8,3% 7,4% 7,1% 13,1% 6,4% 8,6% 9,0% 8,3% 13,2% 8,0% 3,2% 12,1% 10,1% 9,0% 7,0% 8,5% 6,4% 7,7% 6,6% 7,6% 10,1% 8,3% 6,1% 7,7% 10,5% 9,4% 8,4%

Santurtzi Bernedo Karrantza Mañueta Sestao Añana Urizaharra Barakaldo Turtzioz Erriberagoitia Navaridas Moreda de Alava oion Gobiaran Berantevilla harana Ekora Lanestosa Lantaron Armiñón zanbrana Lagran

19,8% 19,4% 19,0% 18,7% 18,6% 18,6% 18,5% 18,3% 17,4% 16,7% 16,6% 16,5% 16,4% 15,7% 14,8% 14,0% 13,5% 13,3% 12,7% 12,2% 12,2% 11,0%

7,7% 9,5% 8,1% 2,8% 7,4% 7,5% 7,0% 8,5% 13,1% 9,6% 14,8% 2,3% 6,7% 7,6% 10,3% 5,9% 8,7% 11,2% 9,0% 7,8% 5,8% 6,4%

%20 - %30

%30 - %40

Udalerria

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

Eusk% 1981

%0 - %10

Udalerria Getxo zigoitia Basauri Bilbo Asparrena Laudio Arratzu-Ubarrundia Etxebarri Urkabustaiz zuia Agurain Gasteiz Donemiliaga Barrundia Kuartango Amurrio Aiara Alonsotegi Gobiaran Dulantzi okondo Bastida Portugalete Muskiz Urduña Santurtzi Trapagaran zalduondo Sestao Artziniega Gueñes oion Barakaldo Gordexola iruraitz-Gauna Balmaseda Abanto-zierbena Lapuebla de Labarca Guardia (Biastari) Sopuerta, Garape zalla Kanpezu iruña oka harana ortuella Leza Artzentales Karrantza Turtzioz Galdames Arraia-Maeztu Burgelu zierbena Lagran Samaniego Lantaron Bernedo Mañueta Berantevilla Erriberabeitia Eltziego Erriberagoitia Lantziego Armiñón Kripan Bilar Moreda de Alava Navaridas Urizaharra Añana Villabuena de Alava Ekora zanbrana Lanestosa

9,9% 9,4% 6,5% 6,2% 6,2% 5,6% 5,6% 4,9% 4,5% 3,7% 3,6% 3,4% 3,1% 2,9% 2,6% 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% 2,3% 2,3% 2,2% 2,2% 2,1% 2,0% 1,8% 1,6% 1,6% 1,5% 1,4% 1,4% 1,4% 1,3% 1,3% 1,3% 1,2% 1,2% 1,1% 0,9% 0,9% 0,8% 0,8% 0,8% 0,7% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,4% 0,4% 0,4% 0,3% 0,3% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Udalerria Bastida Bilbo Lantziego Artziniega zalduondo Aiara okondo Navaridas Etxebarri Barrundia Kuartango Trapagaran Gasteiz Leza Dulantzi zuia oion iruraitz-Gauna Muskiz Urduña Abanto-zierbena Kanpezu Portugalete Galdames Alonsotegi ortuella zalla Gordexola Santurtzi Donemiliaga Samaniego Sestao Gueñes iruña oka Bilar Mañueta Balmaseda Barakaldo zierbena Guardia (Biastari) Kripan Gobiaran Lantaron Sopuerta, Garape Villabuena de Alava Lanestosa Bernedo Lagran Armiñón Turtzioz Karrantza Burgelu Urizaharra harana zanbrana Berantevilla Moreda de Alava Erriberabeitia Erriberagoitia Ekora Añana Artzentales

Eusk% 1991

1981-1991

9,9% 9,6% 9,6% 9,6% 9,3% 9,3% 8,7% 8,5% 8,4% 8,1% 8,0% 7,8% 7,5% 7,4% 7,2% 7,0% 6,9% 6,9% 6,9% 6,9% 6,8% 6,7% 6,3% 6,2% 6,1% 6,1% 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% 5,3% 5,1% 5,0% 4,9% 4,8% 4,3% 4,3% 4,2% 3,8% 3,5% 3,0% 2,6% 2,5% 2,1% 1,7% 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% 1,5% 1,5% 1,4% 1,3% 1,2% 1,2% 1,1% 1,1% 1,0% 0,8% 0,5% 0,1%

7,7% 3,4% 9,4% 8,1% 7,7% 6,8% 6,4% 8,5% 3,5% 5,2% 5,5% 6,2% 4,1% 6,9% 4,8% 3,3% 5,5% 5,6% 4,8% 4,9% 5,6% 5,9% 4,1% 5,7% 3,7% 5,4% 4,7% 4,2% 3,7% 2,4% 4,9% 3,6% 3,6% 4,2% 4,8% 4,0% 3,1% 2,9% 3,4% 2,6% 3,0% 0,1% 2,1% 1,2% 1,7% 1,6% 1,3% 1,2% 1,6% 1,0% 1,0% 1,0% 1,4% 0,6% 1,2% 1,0% 1,1% 0,8% 0,8% 0,8% 0,5% -0,4%

Udalerria Barakaldo oion Artzentales Leza Gobiaran harana Erriberagoitia zanbrana Erriberabeitia Ekora Eltziego Lagran Berantevilla Armiñón Turtzioz Lantaron Lanestosa Navaridas

Eusk% 2001

1991-2001

9,8% 9,7% 9,1% 8,2% 8,1% 8,1% 7,1% 6,4% 6,2% 4,8% 4,6% 4,6% 4,5% 4,4% 4,3% 3,7% 2,1% 1,8%

5,6% 2,7% 9,0% 0,8% 5,5% 6,8% 6,1% 5,2% 5,1% 4,0% -8,7% 3,0% 3,3% 2,8% 2,7% 1,2% 0,5% -6,6%

Udalerria

Eusk% 2011

2001-2011