Cultuurhistorie Korendijk

CULTUURHISTORIE KORENDIJK INVENTARISATIE & WAARDERING

MAART 2013

2

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

Colofon Cultuurhistorie Korendijk inventarisatie & waardering In opdracht van: Gemeente Korendijk Uitgevoerd door: Stichting Dorp, Stad & Land Adviseurs ruimtelijke kwaliteit Groothandelsgebouw Stationsplein 45 3001 GC Rotterdam tel. 010 280 9445 www.dorpstadenland.nl info@dorpstadenland.nl Projectteam: Aimée de Back Suzanne Loen François van der Meide Peter Sikma Vincent Voorhoeve Datum: 26 maart 2013 Teksten, foto’s en kaarten zijn gemaakt door Dorp, Stad & Land, tenzij anders vermeld.

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

INHOUDSOPGAVE VOORAF

Inleiding Disciplines Werkwijze

4 4 6

HISTORISCHE KAARTEN

9

INVENTARISATIE & WAARDERING

Waarderingskader Cultuurhistorische clusters Historische geografie Historische bouwkunst

18 21 63 89

CONCLUSIES & AANBEVELINGEN

Conclusies Aanbevelingen

138 139

TOT SLOT

Geraadpleegde literatuur Bijlagen: databases Landschap vlakken Landschap punten Landschap erven Bouwkunst

140 141

3

4

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

INLEIDING

Gemeente Korendijk heeft aan Stichting Dorp, Stad & Land opdracht verstrekt om de ruimtelijke cultuurhistorie van het gehele grondgebied van de gemeente te inventariseren, te waarderen en op de kaart aan te duiden.

De historische kernen van de drie voorstraatdorpen Goudswaard, Piershil en Nieuw-Beijerland en het dijklintdorp Zuid-Beijerland bezitten bijzondere cultuurhistorische waarden. Deze oude dorpen liggen in een beeldschoon landschap met vele karakteristieke boerderijen in open polders, met gebogen dijken, kronkelende kreken, gorzen en grienden, waar natuur en cultuur geleidelijk in elkaar overgaan. Het dijklint Zwartsluisje en de buurtschappen Nieuwendijk en Zuidzijde zijn wat later ontstaan. Tiengemeten neemt een uitzonderlijke plek in door de dynamiek van het menselijk ingrijpen; het eiland is ingepolderd, in cultuur gebracht als agrarisch gebied en recent weer grotendeels terug gegeven aan de natuur.

Korendijk is wegens haar ontstaansgeschiedenis en de cultuurhistorische kenmerken en ruimtelijke kwaliteit een bijzonder waardevol gebied in de Hoeksche Waard. De gemeente geeft erkenning aan deze waarden door cultuurhistorie in het bestemmingsplan te verankeren. Dit sluit aan bij de visie die de gemeente voor de langere termijn heeft ontwikkeld als duurzame, aantrekkelijke en vitale omgeving voor bewoners en bezoekers “gericht op het behouden en versterken

DORP, STAD & LAND

van waarden en kwaliteiten van de fysieke omgeving, nu en in de toekomst� (Structuurvisie Korendijk 2020). Tevens is het in overeenstemming met de recent gewijzigde regelgeving. Op 1 januari 2012 is het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) aangepast. Wat al eerder voor archeologie gold, is nu ook voor gebouwd en landschappelijke erfgoed van toepassing: de gemeente dient in het bestemmingsplan rekening te houden met cultuurhistorie. In de plantoelichting moet worden aangegeven hoe met cultuurhistorische waarden wordt omgegaan. Daartoe is onder meer een omschrijving van die waarden nodig alsmede een aanduiding op de plankaart. Tevens worden de bepalingen beschreven in de planregels. Op deze wijze wordt cultuurhistorie gebiedsgericht in plaats van objectgericht beschermd.

DISCIPLINES

Met ruimtelijke cultuurhistorie worden doorgaans de disciplines archeologie, historische geografie, stedenbouwkunst en bouwkunst bedoeld.

In dit onderzoek is archeologie niet onderzocht. De resultaten van reeds eerder uitgevoerde archeologische onderzoeken zijn opgenomen in het gemeentelijke beleid. De archeologische verwachtingen- en beleidskaart is voor de volledigheid wel overgenomen op de cultuurhistorische waardekaart. De kleuren zijn aangepast aan de gekozen kleurcodes die voor de andere disciplines zijn gehanteerd in de waardekaart.

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

HISTORISCHE GEOGRAFIE - LANDSCHAP

Voor de Hoeksche Waard zijn in 2008 uitgebreide inventarisaties uitgevoerd door Landschapsbeheer Zuid-Holland en het Waterschap. Vele organisaties hebben bijgedragen aan het rapport Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard (CHW). Daarnaast is o.a. gebruik gemaakt van de kaartrapportage van de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland van de provincie Zuid-Holland en het Landschapsbeheerplan van het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard (concept / januari 2012). Van deze documenten is dankbaar gebruik gemaakt bij de voorbereiding van het veldwerk. Een groot deel van de ge誰nventariseerde objecten en landschappelijke elementen uit het CHW zijn overgenomen en/of hergewaardeerd. Deze kunnen aan de code beginnend met KD worden herkend.

De gewaardeerde landschappelijke elementen zijn verdeeld in objecten en vlakken. Onder de objecten vallen o.a. bouwkundige waterwerken, vlucht- en rietheuvels. Onder de vlakken vallen o.a. dijken en wegen, waterelementen als kreken, eeuwissen en sloten, landschappen als gorzen en slikken en beplantingselementen als boomgaarden en erven. Uitgezonderd van boselementen en boomgaarden zijn beplantingselementen, als bomenlanen en houtsingels niet afzonderlijk gewaardeerd. Zij vallen onder de landschappelijke vlakken als de dijken, waterkanten en erven waarop ze zich bevinden. De beplantingselementen worden dan ook bij de beschrijvingen van zeer hoog gewaardeerde elementen apart benoemd.

Erven van de rijksmonumenten zijn niet in de waardering meegenomen.

HISTORISCHE (STEDEN-) BOUWKUNST

Beschermde stads- en dorpsgezichten zijn er niet in gemeente Korendijk. Wel zijn er 38 rijksmonumenten, waaronder enkele kerken, molens, boerderijen, woonhuizen en andere objecten zoals een gemaal, een sluis en een stel lichtbakens. Gemeentelijke monumenten zijn er nog niet; de huidige erfgoednota maakt het wel mogelijk om deze aan te wijzen.

Door de provincie Zuid-Holland is in 1991 een uitgebreide inventarisatie uitgevoerd van bouwkunst uit de periode 1850-1945. Dit Monumenten Inventarisatie Project (MIP) was onderdeel van een nationaal project met als doel om de collectie van rijksmonumenten te kunnen aanvullen met beschermenswaardige bouwkunst uit deze bouwperiode. Het MIP boek is de belangrijkste basis voor de actuele inventarisatie van bouwkunst .

5

6

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

WERKWIJZE

LEESWIJZER CODES

De beschikbare inventarisaties en luchtfoto’s hebben als basis gediend voor de voorbereiding van het veldwerk. Tijdens het veldwerk zijn alle eerder geïnventariseerde objecten en structuren bekeken en geactualiseerd. Bovendien zijn door eigen waarnemingen elementen toegevoegd. De bouwkunst is in de periode mei tot augustus 2012 bezocht, meestal vanaf de openbare weg en soms vanaf een erf. De landschappelijke elementen zijn in september en oktober 2012 bezocht. De reacties van eigenaren en bewoners waren overwegend zeer positief. Het was opvallend hoe men zich in het algemeen bewust is van de cultuurhistorische waarden en ruimtelijke kwaliteiten. Duizenden foto’s zijn gemaakt. Deze elementen zijn allemaal digitaal op de kaart aangeduid in Gis met als onderlegger de Gemeenschappelijke Basis Kaart Nederland (GBKN). Vervolgens zijn de elementen gewaardeerd.

De werkwijze van dit onderzoek is in november 2012 gepresenteerd aan de Commissie Cultureel Erfgoed Hoeksche Waard. De voorlopige resultaten van de waardekaarten zijn tussentijds besproken met de gemeente Korendijk. Naar aanleiding van de reactie op de concepten van december 2012 is aanvullend veldwerk is uitgevoerd in januari 2013.

Voor de landschappelijke elementen is de volgende codering gebruikt: KD xxx

Overgenomen en/of hergewaardeerd uit inventarisatie van CHW DSL_L xx Geïnventariseerde en gewaardeerde landschappelijke vlakken door DSL (enkele waterelementen van CHW hebben een DSL code gekregen) DSL_E xx Geïnventariseerde en gewaardeerde erven door DSL DSL_O xx Geïnventariseerde en gewaardeerde landschappelijke objecten door DSL Omdat in de gemeente Korendijk meerdere straten met de naam Molendijk, Dorpsstraat en Voorstraat bestaan, is het onderzoeksgebied verdeeld volgens de gemeentegrenzen van voor de samenvoeging tot Korendijk. Tiengemeten is als eiland apart behandeld, terwijl het eigenlijk aan 2 plaatsen toebehoorde: Goudswaard en Zuid-Beijerland. Nieuwendijk is wel behandeld als onderdeel van de dorpen Goudswaard en Zuid-Beijerland. Met name bij de bouwkunst en erven is deze plaatsaanduiding van belang.

DORP, STAD & LAND

Gemeente Korendijk (afbeeldingen: googlemaps.com)

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

Piershil

Nieuw-Beijerland

Goudswaard

Zuid-Beijerland

7

8

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

HISTORISCHE KAARTEN ANALYSE

9

10

Kaart van Piershil met noordpijl naar beneden, opschrift vermeldt MDCCLXXII (1772) bron: gemeentehuis in Piershil

En een fragment uit die kaart van Goudswaard - op zijn kop!

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

INVENTARISATIE HISTORISCHE KAARTEN

ONTSTAAN VAN KORENDIJK - TOT 1421

Voor deze inventarisatie is gebruik gemaakt van zeven historische kaarten. De oudste kaart stamt uit 1748 en geeft een indruk van de oude ruimtelijke structuren die tot op de dag van vandaag in het gebied zijn terug te vinden. Naast deze kaart zijn nog vijf kaarten geselecteerd, die samen een goed beeld geven van de ruimtelijke ontwikkelingen die sinds de achttiende eeuw in Korendijk hebben plaatsgevonden. Tot slot is er een kaart uit 1841 geselecteerd die laat zien hoe het gebied er voor de vloed van 1421 uit heeft gezien. Tezamen vormen deze kaarten de ideale illustratie bij de ontwikkelingsgeschiedenis van Korendijk.

Over Tiengemeten vertelt het kaartmateriaal niet veel.

Hoewel het eiland aan het einde van de achttiende eeuw al wel bestond, is deze op de kaart van 1793 weggelaten.

Een mogelijke verklaring hiervoor is dat het eiland op dat moment nog niet was ingepolderd.

Op één van de oudste kaarten die over dit gebied bekend is, zijn twee eilanden met de namen Korendijk en Piershil te zien. Deze eilanden waren niet meer dan drooggevallen plekken in een gebied dat werd beheerst door het getij. Op de eilanden werden vliedbergen of hillen opgeworpen waar vee en gewassen opgeslagen konden worden. De naam Piershil verwijst naar zo’n verhoging. Op de plek waar het eiland Korendijk lag, ligt nu het dorpje Goudswaard. Tot in de negentiende eeuw werd er over het dorp Korendijk gesproken. Op een kaart van 1902 wordt voor het eerst de naam Goudswaard gebruikt. Ook Zuid-Beijerland heeft niet op alle historische kaarten dezelfde naam. Op de kaart van 1848 wordt van Den Hitzert gesproken.

De oudste kaart van Korendijk is van voor de Elizabethvloed (1421). De rampzalige vloed zou heel de Hoeksche Waard verwoesten. Ook van Korendijk en Piershil was na 1421 weinig meer over.

Hoewel historische kaarten een nuttige bron zijn in het onderzoek naar de ontwikkelingsgeschiedenis van Korendijk, zijn zij ook beperkt. Zo worden pas op de kaart van 1848 voor het eerst alle dijken van Korendijk afgebeeld, dit terwijl juist die dijken bepalend zijn voor het Korendijkse landschap. Ook is er geen historisch kaartmateriaal van de inpoldering bekend. Om die reden is het aan te bevelen om naast het kaartmateriaal ook geschreven bronnen te raadplegen. Dit rapport beperkt zich echter tot de geselecteerde historische kaarten.

KARAKTER - 18E EN 19 E EEUW

In 1439 werd de Oude Korendijksche Polder aangelegd.

In 1525 volgde de Oud-Piershilschepolder. In 1698 was het hele grondgebied van de huidige gemeente Korendijk, met uitzondering van Tiengemeten, ingepolderd.

Van deze periode zijn geen historische kaarten bekend.

Wel is duidelijk dat de oude eilanden van voor de Elizabethvloed als één van de eerste gebieden in de Hoeksche Waard zijn ingepolderd, wat er op wijst dat deze plekken ook voor de inpoldering al waren drooggevallen.

DORP, STAD & LAND

Tot aan de twintigste eeuw behoudt het landschap van Korendijk hetzelfde karakter. Het rechtlijnige karakter van de verkaveling en de dijken worden doorkruist door meanderende kreken die stammen uit de tijd dat het gebied werd beheerst door getijdenstromen.

Piershil werd (en wordt) begrensd door twee natuurlijke grenzen: de Drom en de Beijerlandse kreek. Ook NieuwBeijerland werd (en wordt) begrensd door drie kreken: de Drom, de Oud-Beijerlandse kreek en de NieuwBeijerlandse kreek.

SCHAALVERGROTING - 20E EEUW

Tot aan de twintigste eeuw veranderde het agrarische landschap van Korendijk nauwelijks. Kleinschalige blokverkaveling afgewisseld met meanderende kreken vormden het karakter van de Korendijkse polders. Op de historische kaart van 1902 is de eerste grote verandering te zien. Vanuit Goudswaard is een spoorlijn voor een stoomtram aangelegd. De spoorlijn liep via Piershil en Nieuw-Beijerland naar Oud-Beijerland. De stoomtram is echter geen lang leven beschoren. In 1960 is de hele spoorlijn verdwenen. Wat overbleef, is een onverharde weg.

In de twintigste eeuw veranderde er veel in het landschap van Korendijk. Eén van de grootste veranderingen was de schaalvergroting in de landbouw. In de eerste helft van de twintigste eeuw werden in alle polders kavels samengevoegd, zodat er een langwerpige strokenverkaveling ontstond. In de tweede helft van de twintigste eeuw wordt dit proces voortgezet. Het langwerpige verkavelingspatroon verdween en maakte plaats voor een grootschalige blokverkaveling. Zo is er in de Leen-

11

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

heerenpolder en de Molenpolder in 2002 sprake van één groot kavel. Met name de groeiende boomgaarden vallen op. Waar in 1903 sprake was van een aantal kleinere boomgaarden, zijn er in 2005 meerdere noemenswaardige boomgaarden in Korendijk te vinden.

Om de schaalvergroting mogelijk te maken moest ook de waterhuishouding worden aangepast. Zodoende verdwenen enkele kreken uit het landschap, en werden andere deels rechtgetrokken. Het meest noordelijke deel van de Drom is rechtgetrokken en verbonden met de NieuwBeijerlandsche kreek. Het zuidelijke deel van de Drom is via de Zuidzijdse Dijk met De Kreek verbonden. In Goudswaard zijn de Donkere Watering en de Vogelkooi verdwenen. Het Sandee is, deels rechtgetrokken, nog wel bewaard gebleven. Andere kreken als de NieuweBeijerlandsche kreek en de Borrekeen bleven ongewijzigd.

Inpoldering Hoeksche Waard (bron: Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard)

Niet alleen de kavels werden groter, ook de dorpen breidden uit. In de tweede helft van de twintigste eeuw verdubbelde de bebouwde omgeving van Piershil en Goudswaard. Nieuw-Beijerland en Zuid-Beijerland groeiden nog harder.

Hoewel Korendijk in de twintigste eeuw volledig werd beheerst door schaalvergroting, werd het grondgebied van de gemeente kleiner. Waar de grens van NieuwBeijerland aanvankelijk nog tot aan het einde van de Zinkweg liep, loopt de grens nu langs de Kreek naar het Spui. Deze grensverlegging moest de uitbreiding van Oud-Beijerland naar het westen mogelijk maken.

Piershil in 1900. Hier is de kleinschalige blokverkaveling nog goed zichtbaar. Ook is de stoomtram op deze afbeelding te zien.

16

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERING

17

18

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERINGSKADER CRITERIA

De waardering van ruimtelijke cultuurhistorie in de gemeente Korendijk is gebaseerd op de criteria die genoemd zijn in het document “Rekening houden met cultuurhistorische waarden� (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, juni 2012). Deze zijn: zichtbaarheid, relatie met historische gebeurtenissen, gaafheid, conservering, zeldzaamheid, samenhang en context, betekenis voor de kennis over het verleden, representativiteit. De criteria hebben wij gerangschikt op volgorde van belangrijkheid en voorzien van toelichting ten behoeve van de toepassing en transparantie van de waardering van objecten en structuren.

Ontstaansgeschiedenis: herkomst, relatie met historische gebeurtenissen, betekenis voor de kennis over het verleden Samenhang en context: ensemblewaarde, relatie met omgeving zowel fysiek als functioneel Zichtbaarheid: beleefbaarheid en invloed op de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving Zeldzaamheid: hoe uniek is het: lokaal, regionaal, nationaal Representativiteit: is het een voorbeeldig exemplaar van een type?

Conservering: technische kwaliteit, staat van onderhoud Gaafheid: oorspronkelijkheid, mate van verminking

DORP, STAD & LAND

WAARDEN

De waardering van elk element resulteert in de waarde redelijk hoog, hoog of zeer hoog. Op de kaarten zijn de kleuren geel, oranje en rood gebruikt. Bovendien is de kleur paars toegepast om de reeds beschermde rijksmonumenten en archeologische structuren aan te duiden.

CLUSTERS

Op bijzondere plekken is een hoge concentratie van gewaardeerde elementen van verschillende disciplines aanwezig. Hier is sprake van een stapeling van waarden.

Waar de kaart een hoge dichtheid van paarse, rode en oranje aanduidingen toont, kunnen we deze stapeling van cultuurhistorische waarden duidelijk identificeren.

De met elkaar samenhangende waardevolle structuren en objecten noemen wij in dit onderzoek clusters. In een cluster zijn elementen uit meerdere disciplines aanwezig met de waarde hoog of zeer hoog. Daarbij zijn er meestal ook elementen met een redelijk hoge waarde. Het kan gaan om alle vier de disciplines archeologie, historische geografie, stedenbouwkunst en bouwkunst, maar het kan ook twee of drie van deze disciplines betreffen.

Juist de combinatie van de diverse disciplines is van belang voor een gebiedsgerichte benadering van de ruimtelijke cultuurhistorie.

WAARDEKAARTEN

In dit rapport zijn de waardekaarten ter illustratie in klein formaat opgenomen als overzicht. Voor de duidelijkheid zijn de drie disciplines Archeologie, Historische Geografie en Bouwkunst apart afgebeeld.

Als bijlage bij dit rapport is een groot formaat (A0) waardekaart bijgevoegd.

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

Waardenkaart Archeologie

Waardenkaart Historische Geografie

Waardenkaart Historische Bouwkunst

Waardenkaart Totaal

19

20

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

21

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

CULTUURHISTORISCHE CLUSTERS

In de gemeente Korendijk zijn 9 cultuurhistorische clusters op de kaart aangeduid.

Per cluster volgt een aanduiding van de contour op de waardekaart, een luchtfoto, een serie foto’s en een korte tekst.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

GOUDSWAARD PIERSHIL NIEUW-BEIJERLAND ZUID-BEIJERLAND NIEUWENDIJK TIENGEMETEN ZUIDZIJDE DROMKREEK OOSTHOEKSEDIJK LEENHEREN-GORZENPOLDER

3

1

2 8

9

7

5 4

6

30

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

CLUSTER NIEUW-BEIJERLAND

Beschrijving historische geograÀe Een gedeelte van de gorzen gelegen ten westen van de LQ EHGLMNWH SROGHU RXG %HLMHUODQG ZHUG LQ bedijkt en ontving toen de naam Nieuw-Beijerland.

Hierop volgde de stichting van het dorp met dezelfde QDDP ,Q RQWVWRQG KHW SODQ WRW EHGLMNLQJ YDQ GH SROGHU 1LHXZ %HLMHUODQG ,Q HQ ZHUG GH 6SXidijk verhoogd en werden er wegen aangelegd.

Nieuw-Beijerland ligt direct achter de Spuidijk die de Noordelijke begrenzing vormt. De dorpshaven bevindt zich buitendijks in directe verbinding met het Spui. Bij de afdamming van de Nieuw-Beijerlandse kreek, die de westelijke grens van het dorpskern vormt, bevindt zich de uitwateringssluis. Deze sluis is nog steeds in functie. Ten oosten van de dorpshaven bevindt zich de voormalige boezem voor de opslag van overtollig water.

Dit waterlichaam was via een sluisje verbonden met de haven. De boezem is nu een park. Molen de Swaen staat naast de boezem aan de Spuidijk.

Veer

Boezem Spuidijk Molen sluis DorpsHaven Voorstraat sluis Kerkstraat

Beschrijving Stedenbouwkunst & Bouwkunst Nieuw-Beijerland heeft de kenmerken van een voorstraatdorp en een kerkringdorp. De Spuidijk is aan de zijde van het Spui onbebouwd uitgezonderd van de bebouwing aan de dorpshaven en Molen De Swaen. Aan de zijde van de Nieuw-Beijerlandse polder kenmerkt de bebouwing zich door losse puntbebouwing op het nivo van de polder. De oude kern bestaat uit 3 parallelle straten haaks op de dijk (Voorstraat, Middelstraat en Achterstraat), gekruisd door 3 wegen evenwijdig aan de dijk (Marktveld, Kerkstraat en Laning). Deze wegen vormen 4 gelijke rechthoeken.

Begraafplaats Hervormde Kerk RTM tracĂŠ

Nieuw-Beijerlandse Kreek

DORP, STAD & LAND

CLUSTER CLUSTER NIEUW-BEIJERLAND NIEUW-BEIJERLAND

De bebouwing van de Dorpshaven bestaat uit een lint van dijkbebouwing met zowel op het nivo van de Spuidijk, als aan de achterzijde op het nivo van de haven toegangen tot de panden.

De bebouwing van de Voorstraat is gevarieerd en bestaat uit vrijstaande en aaneengesloten panden met individuele karakteristiek. De bebouwing aan het begin (aan de dijk) is recent vervangen door nieuwERXZ 'H .HUNVWUDDW KHHIW HHQ EUHHG SURÂżHO PHW HHQ groene strook met gras en fraaie bomenlaan welke met een naar de kerk leidt. De bebouwing aan de Kerkstraat is grotendeels aaneengesloten en samenhangend in traditionele bouwstijl. Enkele panden zijn vernieuwd in historiserende bouwstijl. Het verlengde van de Kerklaan in westelijke richting naar de Nieuw-Beijerlandse Kreek, genaamd de Tramlijn, verwijst naar het RTM-tracĂŠ dat hier liep.

Beplantingselementen binnen cluster Karakteristieke laanbeplanting in de Kerkstraat Waardering Cluster Hoog Motivering Relatie met ontstaansgeschiedenis, samenhang context zichtbaarheid en beleefbaarheid, ensemblewaarde

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

31

32

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

CLUSTER NIEUW-BEIJERLAND

DSL_L024 Spuidijk

DSL _L172 Boezem

KD016 Sluis

DSL_L017 Dorpshaven

DSL _L173 Sluis

KD019 Veer

DORP, STAD & LAND

33

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

CLUSTER NIEUW-BEIJERLAND

DSL_L027 Nieuw-Beijerlandse Kreek (ter hoogte van de Tramlijn)

Hoek Oudendijk - Spuidijk beneden

Voorstraat

Kerkstraat

Hervormde Kerk

KD006 RTM tracé

34

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

CLUSTER ZUID_BEIJERLAND

Beschrijving historische geograÀe De stichting van het dorp Zuid-Beijerland kan ZRUGHQ JHVWHOG RS KHW MDDU ZDDULQ GH SROGHU Klein-Zuid-Beijerland werd ingedijkt. Zuid-Beijerland wordt ook wel genoemd ,,de Hitzert�, naar de slik- of zandplaat van die naam, vanwaaruit de bedijking in de 16e eeuw werd begonnen.

Op de buitendijk van de polder Groot-Zuid-Beijerland ontstond in de eerste helft van de zeventiende eeuw het dijkdorp “Den Hitsert�. Aan dit gebied ZHUG LQ GH (HQGUDFKWVSROGHU WRHJHYRHJG Sinds 1671 draagt de plaats de naam Zuid-Beijerland.

Hoeve Bouwlust Oranjeweg Domineesvliet

Molen Landzigt Dorpsstraat

De polder is via de Domineesvliet met een sluis in de dijk van de Dorpsstraat verbonden met de kreek Oost-Binnenhaven. Deze sluis met een 17de eeuwse steen bevindt zich in een tuin van een dijkwoning aan de Dorpsstraat en is niet direct waarneembaar.

Via een buitensluis is de Oost-Binnenhaven weer verbonden met de haven ‘De Hitsertse Kade’ aan de Buitendijk.

Beschrijving Stedenbouwkunst & Bouwkunst De kern van Zuid-Beijerland wordt gekenmerkt door de lange Dorpstraat die overgaat in de Molendijk en de Schoutsdijk. Het cluster wordt afgebakend door Schenkelsdijk in het oosten in dit gebied bevindt zich ook een bebouwde Redoute.

Eendrachtskerk

Oude Begraafplaats

sluis

Redoute Schenkelsdijk

Koninginnenweg

Oost-Binnenhaven

Nieuwe Begraafplaats

DORP, STAD & LAND

CLUSTER CLUSTER ZUID_BEIJERLAND ZUID_BEIJERLAND

,Q KHW ZHVWHQ ZRUGW KHW FOXVWHU DIJHEDNHQG GRRU GH rijksmonumenten Korenmolen de ‘Landzigt‘ en o.a. de Hoeve ‘Bouwlust’, met fraaie erven.

De zuidzijde van de Dorpsstraat bestaat uit een nagenoeg aaneengesloten lint van dijkwoningen op het nivo van de dijk. De noordzijde van de Dorpsstraat kenmerkt zich door open puntbebouwing op het nivo van de polder. De erven en tuinen zijn via een heul of brug bereikbaar over het groene taluud. Aan deze zijde bevinden zich nog enkele (voormalige) boerderijen wat het agrarische landelijke karakter versterkt.

2S GH GLMN KHHIW GH NHUN XLW JHVWDDQ WRWGDW GH]H GRRU EUDQG ZHUG YHUZRHVW ,Q LV GH YHUYDQgende kerk aan de Koninginneweg gebouwd. De begraafplaats achter de Dorpsstraat, onderaan de dijk ,is nog aanwezig en herinnert aan de kerk die hier ooit stond. Op de begraafplaats bevinden zich enkele oorlogsgraven.

Beplantingselementen binnen cluster Bomen Dorpsstraat: Bomen Begraafplaatsen Waardering Cluster Hoog Motivering Relatie met ontstaansgeschiedenis, zichtbaarheid en beleefbaarheid, samenhang context, ensemblewaarde

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

35

36

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

CLUSTER ZUID_BEIJERLAND

'6/B/ 'RUSVVWUDDW SURÀHO

DSL_L017 Dorpsstraat (boven)

DSL_L017 Dorpsstraat (beneden)

KD043 Sluis

DSL _L105 Oost-Binnenhaven (ter hoogte van de sluis)

DSL _L103 Domineesvliet (ter hoogte van de sluis)

DORP, STAD & LAND

37

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

CLUSTER ZUID_BEIJERLAND

KD073 Redoute

DSL_L006 Oude Begraafplaats (achter de Dorpsstraat)

KD072 Heul, Poort, Laning (Hoeve Bouwlust rijksmonument)

Molendijk monumentale boerderij (rijksmonument)

Eendrachtskerk aan de Koninginneweg

Molendijk bij Molen Landzigt

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

HISTORISCHE GEOGRAFIE

63

64

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

HISTORISCHE GEOGRAFIE EN LANDSCHAP

WAARDERING LANDSCHAP Bij de inventarisatie van het landschap zijn in totaal ODQGVFKDSSHOLMNH HOHPHQWHQ JHwQYHQWDULVHHUG HQ bekeken. Vanuit de inventarisatie van Landschapsbeheer Zuid-Holland zijn elementen overgenomen en/of hergewaardeerd. Vanuit de SOHW en de CHS kaart zijn elementen overgenomen en/of hergewaardeerd. ,Q GH ZDDUGHULQJ ZRUGW RQGHUVFKHLG JHPDDNW LQ ODQGschappelijke objecten (zoals waterwerken), Landschappelijke vlakken (dijken, waterlichamen, landschappen) en erven (tevens begraafplaatsen). Dit resulteert in: 46 Landschappelijke objecten /DQGVFKDSSHOLMNH YODNNHQ (UYHQ Alle gewaardeerde objecten zijn op de kaart aangegeven.

Van alle elementen is indien mogelijk een foto opgeQRPHQ ,QGLHQ GLW QLHW PRJHOLMN ZDV ZRUGW HHQ OXFKWIRWR gebruikt. Bij de objecten met waarde zeer hoog is een korte beschrijving gemaakt met een toelichting op de waardering.

Elementen in clusters De elementen die in de clusters vallen zijn beschreven in de clusters en worden niet apart toegelicht.

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

HISTORISCHE GEOGRAFIE EN LANDSCHAP

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

65

66

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

HISTORISCHE GEOGRAFIE EN LANDSCHAP

Waardering Dijken De dijken worden per polderbedijking beschreven en geilusteerd met een kaart. Beplantingen op de dijk vallen onder de waardering.

Waardering waterelementen en landschappen De waterelementen en landschappen worden per element of samengevoegd beschreven in het geval van gorzen en kades of kreken en eeuwissen. Beplantings elementen op waterkanten, oevers en kaden vallen onder de waardering.

Waardering landschappelijke objecten De landschappelijke objecten worden per element beschreven.

Samenhangende elementen Elementen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn zoals kreken, kreekruggen en eeuwissen en bekade gorzen en kades worden gezamelijk beschreven.

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERING DIJKEN

Sp

Spuidi

ui

di

jk

jk

spuiw

Klein-Piershilse Polder 1606

je

ol

Molendijk

ka

Oud-Piershilse Polder 1525

Polder van Nieuw Piershil en Nieuw-Beijerland 1582

kse

dij

de

oe sth Oo

isje sdij

nse dijk

k

Steegjesdijk

Wes tdij

k

Vuurbake

jk

Ou-Beijerlandsche Polder 1557

Klein Zuid-Beijerlandsche Polder 1615 No dd

art

or

Zw isje

slu

ijk

Klein Cromstrijense Polder 1615

k

sdij

Bommelskousedijk

Eendrachts Polder 1653 Groot Zuid-Beijerlandsche Polder 1631 len

dij

k

ijk

Mo endijk

Dorps traat

Numanspolder 1642

Sch

Brienenswaardpolder

ho

ut

sd

Nieuw

Sc

ijk

Zuidzijdsedijk

ndse di

nd

Korendi

de

dijk

oren

tverl

Kos

Nieuwla

ken bro

Ou

jkse Pol

dij

k

der 1456

Oud-Korendijkse Polder 1439

Ge

nhe

rs

Slu

Lee

de

dijk

k

jk

ndijk

di Ve er

Mole

ijk

er 1

nd ite

Pold

dp

ren

Bu

or

Molendijk

698

eg

Ouden

No

iten

dijk

eld

Benedenpolder

enk

Bu

ijk

Middelpolder Oude Polder

Middelpolder

Griendweipolder

67

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERING DIJKEN ZEER HOOG

Oud-Piershilse Polder 1525 Nieuw-Piershilse en Nieuw-Beijerlandse Polder1525 Zuidzijdsedijk

No

slu

art

Zw

ijk

sdi

dd

isje

or

Klein Zuid-Beijerlandsche Polder 1615

jk

ijk

dij

k

sd

len

ut

Mo

Groot ZuidBeijerlandsche Polder 1631

Sc

ho

Eendrachts Polder 1653

Dorps traat

Numanspolder 1642 Sc

he

nk

els

di

jk

73

74

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

WAARDERING DIJKEN HOOG

DSL_L003 Gebrokendijk

DSL_L009 Spuidijk (west)

DSL_L015 Zwartsluisjesdijk

DSL_L018 Schoutsdijk

DSL_L022 Zuidzijdsedijk & DSL-L059 Beijerlandse Dijk

DSL_L023 Spuidijk (oost)

DORP, STAD & LAND

75

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERING DIJKEN HOOG

DSL_L048 Buitendijk

DSL_L052 Molendijkje

DSL_L106 Nieuwe Dijkje / Molendijk

DSL_L154 Vuurbaken

DSL_L053 Veerdijk (zicht op veerdijk vanuit de haven van Goudswaard)

DSL_L139 Hogendijk

76

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

WAARDERING LANDSCHAPPELIJKE VLAKKEN ZEER HOOG

KD030 Het Groote Gat, DSL_L036 Vissersvliet, DSL_L076 Eeuwis

DSL_L027 Nieuw-Beijerlandse Kreek (west)

DSL_L028 Nieuw-Beijerlandse Kreek & DSL_L057 Eeuwis

Element: Beplanting:

Element: Beplanting:

Element: Beplanting:

Wiel, kreek en waterkanten Knotwilg, gevarieerd bos, riet,

Beschrijving: Het Groote Gat is het restant van een dijkdoorbraak en ligt parallel aan de kreek ‘Kleine Gat’ en Vissersvliet. Het wiel is omgevormd naar een natuurterrein met rietoevers en knotwilgen. Het dient tevens als ijsbaan. Tussen het wiel en de kreek bevindt zich de eeuwis.

Kreek en waterkanten Knotwilg, riet, gemengd hakhout

Beschrijving: De Nieuw-Beijerlandse kreek vormt de westelijke en zuidelijke grens van het dorp Nieuw-Beijerland. Rond deze aftakking van het Spui is het dorp ontstaan. De kreek wordt middels een sluis verbonden met het Spui.

Kreek en eeuwis Riet, wilg, gevarieerd

Beschrijving: Het Oostelijke deel van de Nieuw-Beijerlandse kreek vormt de grens van tussen Korendijk en Oud-Beijerland.

De kreek grenst afwisselend aan akkers en weiden en achtertuinen.

Kenmerken en karakteristieken: Open weids wateroppervlak met grillige zachte oevers, rietkragen, knotwilgen en gevarieerde bosbeplanting

Kenmerken en karakteristieken: Watergang met zachte grillige oevers, ter hoogte van het dorp begrensd door privé tuinen, zuidelijke en westelijk grenzend aan akkers, weiden en bouwsteden met erfbeplanting.

Kenmerken en karakteristieken: Watergang met zachte grillige oevers, ter hoogte van het dorp begrensd door privé tuinen, aan akkers, weiden en bouwsteden met erfbeplanting.

Motivering: Relatie met ontstaansgeschiedenis, samenhang context, zichtbaarheid en beleefbaarheid, ensemblewaarde

Motivering: Relatie met ontstaansgeschiedenis, samenhang context, zichtbaarheid en beleefbaarheid, ensemblewaarde

Motivering: Relatie met ontstaansgeschiedenis, samenhang context, zichtbaarheid en beleefbaarheid, ensemblewaarde

DORP, STAD & LAND

77

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERING LANDSCHAPPELIJKE VLAKKEN ZEER HOOG

DSL_L030 Dromkreek & DSL_L051 Eeuwis

DSL_L031 De Kreek

DSL_L032 Oud-Beijerlandse Kreek & DSL_L058 Eeuwis

Element: Beplanting:

Element: Beplanting:

Element: Bron: Beplanting:

Kreek en eeuwis Riet

Beschrijving: De Dromkreek vormde voor de bedijkingen en indamming een open verbinding naar het Spui via het Piershilse Gat. Vanaf de Oosthoeksedijk is de kreek en de waterkant waarneembaar door de rietkragen en grillige waterkanten. Tussen de dijk en de kreek bevindt zich de eeuwis.

Kreek en waterkanten Riet

Beschrijving: De Kreek meandert van het buurtschap Zuidzijde naar het oosten. Ter hoogte van Zuidzijde is de kreek duidelijk waarneembaar daarna versmalt de kreek en wordt minder zichtbaar.

Kenmerken en karakteristieken: Zachte met rietbekraagde oevers, smalle watergang met meanderend verloop met een eeuwis waterkant.

Kenmerken en karakteristieken: Watergang met zachte grillige rietbekraagde oevers, ter hoogte van de Zuidzijdsedijk een breed watervlak naar het oosten toe rechter verloop, grenzend aan weiden en akkers

Motivering: Relatie met ontstaansgeschiedenis, samenhang context, zichtbaarheid en beleefbaarheid, ensemblewaarde

Motivering: Relatie met ontstaansgeschiedenis, samenhang context, zichtbaarheid en beleefbaarheid, ensemblewaarde

Kreek en eeuwis CHS & LBZH Els, Wilg, Riet

Beschrijving: De Oud-Beijerlandse Kreek meandert vanaf de dijk Het Vuurbaken naar het oosten en vormt de grens met de gemeente Oud-Beijerland. De eeuwis is gelegen aan de de zuidoever van de kreek, tussen Het Vuurbaken en de Langeweg.

Kenmerken en karakteristieken: Watergang met zachte grillige rietbekraagde oevers en eeuwis, ter hoogte van de dijk Het Vuurbaken een breed watervlak, ter hoogte van de Langeweg rechter en smaller verloop, grenzend aan weiden, akkers en bouwstedes.

Motivering: Relatie met ontstaansgeschiedenis, samenhang context, zichtbaarheid en beleefbaarheid, ensemblewaarde

82

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

WAARDERING LANDSCHAPPELIJKE VLAKKEN HOOG

KD011 Korendijkse Slikken

DSL_L026 Nieuw-Beijerlandse kreek & DSL_L025 Kreekrug

DSL_L029 Dromkreek & DSL_L152 Eeuwis (West)

DSL_L035 Het Vlietje

DSL_L038 Oud-Piershilsche Wetering & DSL_ L150 Eeuwis

DSL_L083 Pinksterhaventje

DORP, STAD & LAND

83

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERING LANDSCHAPPELIJKE VLAKKEN HOOG

KD064 Scheidweg

DSL_E042 Begraafplaats, Goudswaard

DSL_L070 Bosproductie

DSL_E056 Begraafplaats, Zuid-Beijerland

DSL_L168 Bos- en hakhout

DSL_E057 Begraafplaats,Nieuw-Beijerland

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

HISTORISCHE BOUWKUNST

89

90

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

WAARDERING BOUWKUNST

LIJST VAN VERDWENEN MIP PANDEN

In totaal zijn 346 bouwkundige objecten gewaardeerd.

De MIP inventarisatie uit 1990 bevat 235 objecten.

Inmiddels zijn daarvan 20 gebouwen aangewezen als rijksmonument. Tijdens het veldwerk is geconstateerd dat 26 MIP panden zijn verdwenen, danwel zodanig gewijzigd dat van cultuurhistorische waarde nauwelijks sprake meer is.

Uit de inventarisatie van Landschapsbeheer ZuidHolland zijn 10 bouwkundige objecten overgenomen, zoals bunkers, weegbruggen en de geschenkwoningen in Nieuwendijk uit 1953.

Het veldwerk heeft circa 150 extra objecten met cultuurhistorische waarde opgeleverd. Het betreft boerderijen, woningen en naoorlogse bouwkunst.

Goudswaard: Jan Krijnsweg 3, 5 Nieuw-Beijerland: Achterdoel 10 Achterdoel 17, 19 Damsteeg 14 Kerkstraat 2 Kerkstraat 5, 7 Kerkstraat 17 Laning 5 Middelstraat 24 Voorstraat 2, 4 Voorstraat 13 Piershil: Beatrixstraat 8 Sluisjesdijk 52, 54 Voorstraat 33 Tiengemeten: Kleiweg 12 Tiengemeten 16 Tiengemeten 33 Tiengemeten 35 Oranjestraat Zuid-Beijerland: Dopsstraat 59 Dorpsstraat 149, 151 Molendijk 21, 23 Oranjeweg 1 Oranjeweg 30 Schenkeldijk 6 Schenkeldijk 68

De waardering van historische bouwkunst heeft geleid tot het volgende resultaat: 53 objecten met waarde zeer hoog (rood) 159 gebouwen met waarde hoog (oranje) 134 gebouwen met waarde redelijk hoog (geel) Alle gewaardeerde objecten zijn op de kaart aangegeven. Van elk bouwwerk is een foto opgenomen.

Bij de objecten met waarde zeer hoog is een korte beschrijving gemaakt met een toelichting op de waardering. De gebouwen zijn per plaats gerangschikt en vervolgens op alfabetische volgorde op adres.

Een object kan uit meerdere adressen bestaan!

91

arbeiderswoningen boerderij woningen woonhuis woonhuis woningen woonhuis woonhuis woonhuis boerderij woonhuis-stal

Gemaal in Goudswaard na MIP aangewezen als rijksmonument en herbestemd tot woning.

woonhuis-bedrijf woningen schuur/stal woonhuis boerderij boerderij woonhuis boerderij dijkwoning woningen dijkwoningen woonhuis woonhuis woonhuis dijkwoning-schuur

Kerkstraat 2 Nieuw-Beijerland is afgebroken tijdens inventarisatie

Bij het veldwerk is ook na-oorlogse bouwkunst geinventariseerd.

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

92

DORP, STAD & LAND

BOUWKUNST MET ZEER HOGE WAARDE IN GOUDSWAARD

Dorpsstraat 14 Oorspr. functie: Huidige functie: Bouwjaar:

Goudswaard koetshuis woonhuis 1800-1825

Woonhuis gesitueerd tussen rijksmonumenten Dorpsstraat 16 en Dorpsstraat 10-12. Deels vrijstaand naast steegje. Klein pand, één laag met kapverdieping. Voorgevel met ingezwenkte lijstgevel, wit gepleisterd en voorzien van opschrift: ’t Koetshuys. Samengesteld raamkozijn en topgevelkozijn. Afgewolfde mansardekap met nok haaks op de straat, gedekt met rode oudHollandse pannen. Smeedijzeren hek op oorspronkelijke privéstoep.

Motivering: ontstaansgeschiedenis, ensemblewaarde, zichtbaarheid, conservering, gaafheid Zeer hoge cultuurhistorische waarde vanwege de bouwstijl en voormalige functie als koetshuis. Stedenbouwkundige schakel in de historische straatwand in de oude kern van Goudswaard.

Dwarsweg 6 Goudswaard ‘Gelriaehoeve’ Functie: boerderij Bouwjaar: 1875-1900 Erf van hoge landschappelijke waarde

Langeweg 1 Goudswaard ‘Hoeve Sandee’ Functie: boerderij Bouwjaar ca.

1925 Erf van redelijk hoge landschappelijke waarde.

Boerderij haaks op de weg. Woongedeelte één laag met kapverdieping. Ingezwenkte lijstgevel, gele IJsselsteen.

Siermetselwerk boven gevelopeningen. Decoratieve muurankers. Symmetrische entree met houten omlijsting.

Schuifvensters (T-vorm en zesruiters). Afgewolfd zadelzak met gesmoorde oud-Hollandse pannen. Brede kroonlijst. Zijgevels met eenvoudige getimmerde bakgoot op klossen. Schuur (‘zijlangsdeel’) hoger en breder dan woning van gele IJsselsteen. Kopgevel met siermetselwerk. Mendeuren, 2 halfronde bovenlichten met houten tracering. Zijgevel: getoogde ijzeren vensters. Afgewolfd overstekend rieten zadeldak (waarop golfplaten).

Motivering: ensemblewaarde, zichtbaarheid, representativiteit, conservering, gaafheid Zeer hoge cultuurhistorische waarde vanwege representatieve en gave uitstraling van gevels en bouwmassa, in combinatie met erf incl. inrijhek.

Boerderij haaks op de weg. Woning met groter formaat schuur (‘zijlangsdeel’). Woonhuis één laag met kapverdieping. Rode baksteen. Symmetrisch ingedeelde kopgevel, centraal entreeportiek. Kunststeenwerk boven kozijnen. Vernieuwde vensters. Afgewolfd zadeldak met gesmoorde tuile du Nord. Kleine schoorsteen. Windveren en eenvoudige houten bakgoten. Schuur (zijlangsdeel), hoger en breder dan huis. Rode baksteen. Topgevel met mendeuren, daarboven halfrond bovenlicht. Wielvenster in top. Siermetselwerk (rollagen). IJzeren boogvensters in zijgevel. Afgewolfd zadeldak met eenvoudige lijstgoot, eenvoudige bakgoten.

Motivering: ensemblewaarde, zichtbaarheid, representativiteit, conservering, gaafheid Complex van zeer hoge cultuurhistorische waarde door kenmerkende imposante bouwmassa en de uitstraling van de gevels incl. details.

DORP, STAD & LAND

93

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

BOUWKUNST MET ZEER HOGE WAARDE IN GOUDSWAARD

Molendijk 26, Beneden Goudswaard Oorspr. functie: pastorie Huidige functie: woonhuis Bouwjaar ca.

1910

Molendijk 64, Beneden Goudswaard Functie: woonhuis Bouwjaar ca.

1915

Molendijk 76, 78, 80, Beneden Goudswaard Oorspr. functie: gemeentehuis, burgemeesterswoning, dokterswoning Huidige functie: woningen Bouwjaar 1898

Vrijstaand herenhuis, samengesteld volume. Entreegevel (langsgevel) parallel aan de straat. Linker geveldeel twee lagen met kapverdieping, rechterdeel iets terugliggend, waarin entree met bordes, één laag met kap. Gevels rood metselwerk met witte spekbanden en siermetselwerk (gemetselde bogen en gekleurde tegels in boogvelden) boven kozijnen.

Dubbele kozijnen met schuiframen. Wielvenster in de nok. Authentieke voordeur. Afgewolfd zadeldak met steekkap, voorzien van rode tuile du Nord. Windveren en houten bakgoten.

Motivering: ontstaansgeschiedenis, zichtbaarheid, zeldzaamheid, representativiteit, conservering, Pand met zeer hoge cultuurhistorische waarde vanwege de vrij unieke massa, de vorm en de bouwstijl incl. geveldetails.

Vrijstaand herenhuis, samengesteld volume. Entreegevel (langsgevel) parallel aan de straat. Eén laag met kapverdieping, vooruitspringende entreepartij waarboven (in vakwerkverband gepleisterde) gevelverhoging met steekkap. Rood metselwerk met rode spekbanden en overig siermetselwerk (bogen, aanzetstenen) boven kozijnen.

Kozijnen met schuiframen. Entreeportiek met authentieke voordeur. Afgewolfd zadeldak met steekkap, voorzien van geglazuurde roodbruine tuile du Nord. Gemetselde schoorstenen. Windveren en houten bakgoten op klossen, doorlopend in gemetselde consoles waartussen gepleisterd fries.

Waardevolle loofbomen.

Motivering: zichtbaarheid, zeldzaamheid, representativiteit, conservering, gaafheid Pand van zeer hoge cultuurhistorische waarde door de vrij unieke massa en de bouwstijl incl. detaillering.

Symmetrisch samengestelde bouwmassa. Eén laag met kap en brede gecementeerde lijstgoot. Middeldeel terugliggend, twee lagen met daarboven gepleisterd fronton.

Gevels van rode baksteen, zijdelen met hoeklisenen en licht uitspringende entreepartijen. Witte spekbanden, siermetselwerk (bogen, aanzetstenen, diamantkoppen) rondom getoogde kozijnen (middendeel voorzien van boogvelden met mozaïek). Schuiframen met bovenlichten en glas-in-lood. Authentieke voordeuren. Achter fronton mansardekap, ter weerszijden schilddaken. Gesmoorde kruispannen, aan straatzijde gedekt in ruitpatroon met rode pannen. Geornamenteerde dakkapellen.

Symmetrische schoorstenen.

Motivering: ontstaansgeschiedenis, ensemblewaarde, zichtbaarheid, zeldzaamheid, representativiteit, conservering, gaafheid Zeer hoge cultuurhistorische waarde vanwege het unieke ensemble van de volumes, oorspronkelijke functie van raadhuis, voorname uitstraling, markante ligging en rijke detaillering.

94

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

BOUWKUNST MET ZEER HOGE WAARDE IN GOUDSWAARD

Molendijk 92 Goudswaard Functie: woonhuis Bouwjaar ca.

1900 Erf van zeer hoge landschappelijke waarde

Molendijk 98 Goudswaard Hoeve Semarang Functie: boerderij Bouwjaar 1882, 1951 (herstel oorlogsschade) Erf van hoge landschappelijke waarde

Oslostraat 2-18 even, Stavangerstraat 3-17 oneven Goudswaard Functie: woningen met losse schuurtjes Bouwjaar: 1953 Ensemble van 18 geschenkwoningen.

Vrijstaand herenhuis. Symmetrisch ingedeelde entreegevel (langsgevel) parallel aan de dijk. Centraal entreeportiek, waarboven gevelverhoging: tuitgevel met decoratief metselwerk. Eén laag met kapverdieping. Gevels rood metselwerk met decoratief metselwerk (gecementeerde spekbanden, aanzetstenen, boogvelden, geprofileerde fries, plint met blindnissen). Gemetselde bogen boven kozijnen.

Dubbele kozijnen met schuiframen (T-vensters). Bovenlichten met glas-in-lood. Authentieke voordeur.

Schilddak met steekkap, voorzien van gesmoorde kruispannen. Geprofileerde lijstgoten.

Motivering: zichtbaarheid, zeldzaamheid, representativiteit, conservering, gaafheid Pand met zeer hoge cultuurhistorische waarde vanwege de vorm en de bouwstijl incl. geveldetails.

Naast rijksmonument Molendijk 100. Boerderij haaks op de weg. Woning: één laag met kapverdieping. Symmetrische voorgevel met centraal authentieke voordeur, waarboven naamsteen. Gele IJsselsteen met kleurig gemetselde bogen boven getoogde kozijnen. T-schuiframen met bovenlichten met glas-in-lood. Overstekend zadeldak met gesneden windveren. Met zaagwerk versierde top, waarin de naam. Houten pinakels, makelaar. Gestileerde dakkapel. Gemetselde schoorstenen, eenvoudige bakgoten. Schuur (dwarsdeel), na oorlogsschade (inslag van Duitse V-1raket) nieuw opgetrokken. Rode baksteen.

Zadeldak met steekkappen, keramische pannen.

Motivering: ontstaansgeschiedenis, ensemblewaarde, zichtbaarheid, zeldzaamheid, representativiteit, conservering, Zeer hoge cultuurhistorische waarde vanwege voorhuis met rijk ambachtelijk timmerwerk en zorgvuldige baksteendetaillering.

Vrijstaand, éénlaags met kapverdieping. Houten gevels, staand gepotdekseld. Entree onder aankapping.

(Samengestelde) kozijnen met uitzetramen. Zadeldak met rode verbeterde holle pannen, kantpannen en boeideel. Zinken bakgoten. Gemetselde schoorsteen. Houten schuurtje onder zadeldak (rode pannen). Woningen individueel gewijzigd, soms van gemetselde buitengevels voorzien. Oslostraat 2 is een vrij gaaf exemplaar.

Na de Watersnoodramp door Noorwegen geschonken als bouwpakketten in houtskeletbouw. Ten westen van de West-Binnenhaven 18 woningen (Goudswaard) en ten oosten de andere 18 (Zuid-Beijerland). Dit type komt ook voor in Schuring, Strijensas en Puttershoek.

Motivering: ontstaansgeschiedenis, ensemblewaarde, zichtbaarheid, zeldzaamheid, representativiteit Zeer hoge waarde vanwege de relatie met de Watersnoodramp; bijzondere groepsgewijze plaatsing in Nieuwendijk, uniek in gemeente Korendijk.

112

BOUWKUNST MET HOGE WAARDE

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

BOUWKUNST MET HOGE WAARDE

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

113

114

BOUWKUNST MET HOGE WAARDE

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

BOUWKUNST MET HOGE WAARDE

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

115

130

BOUWKUNST MET REDELIJK HOGE WAARDE

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

BOUWKUNST MET REDELIJK HOGE WAARDE

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

131

136

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

CONCLUSIES & AANBEVELINGEN

137

138

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

CONCLUSIES

De conclusies van het cultuurhistorisch onderzoek, na inventarisatie, waardering, selectie en beschrijving, zijn als volgt.

Er zijn 9 cultuurhistorische clusters in Korendijk: van zeer hoge waarde is clusters Goudswaard. De overige 8 clusters zijn van hoge waarde.

x

Aan landschappelijke vlakken zijn 47 elementen als zeer hoog gewaardeerd, 62 als hoog en 44 als redelijk hoog.

Aan landschappelijke punten zijn 13 objecten als zeer hoog gewaardeerd, 19 als hoog en 14 als redelijk hoog.

Van de erven zijn er 11 als zeer hoog gewaardeerd, 41 als hoog en 26 als redelijk hoog.

x x x

x x

x

x

De lange geschiedenis van Korendijk is grotendeels nog afleesbaar in het landschap.

De historische kernen zijn goed in tact met structuur, typologie en bebouwing.

Kerken en molens zijn de bakens aan de horizon als markering van de dorpen.

Boerderijen en groenelementen als dijkbeplanting, erfbeplanting en boomgaarden zijn karakteristieke oriĂŤntatiepunten in een vlak en wijds agrarisch gebied.

Structuren van dijken, wegen en water laten zien hoe eeuwen lang het land is bewerkt.

Karakteristieke elementen als kreken en sluizen zijn minder zichtbaar en beleefbaar geworden door ontwikkelingen van schaalvergroting en latere bebouwing.

De zeggingskracht van Korendijk ligt in de cultuurhistorische clusters waar een sterke samenhang is tussen landschap en bouwkunst.

Het contrast tussen het open gebied enerzijds en de bebouwing van dorpen en boerenbedrijven anderzijds is een sterke karakteristiek van Korendijk.

Bij de bouwkunst zijn 53 objecten als zeer hoog gewaardeerd, 159 als hoog en 134 als redelijk hoog.

In totaal hebben 124 elementen een zeer hoge cultuurhistorische waarde. Deze collectie van 47 landschapsvlakken, 13 landschapsobjecten, 11 erven en 53 bouwkunst objecten kan beschouwd worden als de meest waardevolle schat van de cultuurhistorie van Korendijk.

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

139

AANBEVELINGEN

De cultuurhistorische clusters verdienen bijzondere aandacht. Deze gebieden kunnen in het bestemmingsplan worden verankerd door middel van de aanduiding “dubbelbestemming waarde cultuurhistorie”

Bouwkunst met zeer hoge waarde (rood) verdient de aanduiding Karakteristiek 1. Deze objecten dienen te worden aangewezen als beeldbepalend object, zodat ze worden behandeld als ware het gemeentelijke monumenten aan de buitenzijde. Het interieur blijft dan vrij. Bij vergunningsplichtige bouwplannen wordt advies gevraagd aan de Commissie Cultureel Erfgoed Hoeksche Waard.

Landschappelijke elementen met zeer hoge waarde (rood) verdienen dubbelbestemming cultuurhistorie 1.

Bij ontwikkelingen dient de cultuurhistorische waarde te worden versterkt.

Bouwkunst met hoge waarde (oranje) verdient de aanduiding Karakteristiek 2. Hiervoor kan een iets soepeler set van planregels worden opgesteld. Behoud staat voorop.

Landschappelijke elementen met hoge waarde (oranje) verdienen dubbelbestemming cultuurhistorie 2. Bij ontwikkelingen dient de cultuurhistorische waarde te worden gerespecteerd.

Bouwkunst met redelijk hoge waarde (geel) verdient de aanduiding Beeldondersteunend object. Met name de oriëntatie, positie ten opzichte van weg, hoofdmassa en kapvorm zijn karakteristieken om te respecteren.

Landschappelijke elementen met redelijk hoge waarde (geel) verdienen dubbelbestemming cultuurhistorie 3.

Bij ontwikkelingen dient het karakter te worden behouden.

Aanwijzing van gemeentelijke monumenten wordt bovendien sterk aanbevolen. De selectie van bouwkunst met zeer hoge waarde komt in aanmerking voor nader onderzoek.

De cultuurhistorische waarden in Korendijk zijn zo groot dat verankering in het bestemmingsplan op zijn plaats is.

Het concept van een “monumenten biotoop” verdient nader onderzoek. Vergelijkbaar met de reeds bekende molenbiotoop kan een bepaalde zone rondom een rijksmonument als bijzonder gebied worden aangeduid in het bestemmingsplan.

Ook kan rond erven, eeuwissen, waterelementen en dijken een biotoop worden bepaald. Voor de beleefbaarheid en zichtbaarheid van karakteristieke en waardevolle elementen is immers een bepaalde respectzone van beelang. Hoe groot zo’n bandbreedte kan zijn, is nader te onderzoeken.

De erven en bijgebouwen van rijksmonumenten zijn in het kader van dit onderzoek niet nader onderzocht omdat hier reeds de hoogste vorm van bescherming geldt.

140

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

DORP, STAD & LAND

BELANGRIJKSTE GERAADPLEEGDE LITERATUUR

Jongere bouwkunst en stedebouw 1800-1945 Korendijk, Monumenten Inventarisatie Project, Provincie Zuid-Holland, Den Haag, 1995 Historisch Geografische beschrijving, A. Schuurman, 1992 Inventarisatie, C. Scheffer, M. Verwey, 1991 Waar het landschap begint, samenstelling Anne-Mie Devolder, Stichting AIR, Rotterdam, 1999 Tiengemeten. Herinneringen aan een bijzonder eiland, Dr. P.G. Perneel, Erasmus Publishing, Rotterdam, 2012 Verlichte boerderijenroute Hoeksche Waard West, redactie Lyanne de Laat, Boerderijenstichting ZuidHolland, Delft, januari 2013 Rekening houden met cultuur-historische waarden, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, concept 11 juni 2012 De archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart voor de Hoeksche Waard, ADC Heritage, i.s.m.

ADC ArcheoProjecten, Amersfoort, 3 november 2009 Landschapsbeheerplan Hoeksche Waard, Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard, concept januari 2012

Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland, regio Hoeksche Waard, IJsselmonde en Dordrecht, Provincie Zuid-Holland, Den Haag januari 2003 Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard, Landschapsbeheer Zuid-Holland, Waddinxveen oktober 2009 Beeldkwaliteitsparagraaf Buitengebied gemeente Korendijk, Gemeente Korendijk, september 2012 Landschappen met toekomstwaarde, Projectburo Belvedere, Utrecht februari 2005 Leenheerenpolder, een inrichtingsvoorstel, Ars Vierens bureau voor buitenruimte, januari 2011

DORP, STAD & LAND

CULTUURHISTORIE KORENDIJK

BIJLAGEN

141

142

LANDSCHAP - VLAKKEN Element Bekade gorzen Boezem Boezem Bomenlaan Bomenrijen Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Bos Bos Bos Bos (diverse functies) Bos- en hakhout Buitengorzen Cluster landschap Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk

Naam 's Lands bekade Gorzenpolder Boezem binnenspui, Goudswaard Boezem, Nieuw-Beijerland Ruisscheweg Beijerlandse dijk Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Notenboomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Bos Bos Bos Bos (diverse functies) Bos- en hakhout, Goudswaard Buitengorzen, Goudswaard Cluster landschap Beijerlandse dijk Bommelskouse dijk Buitendijk Buitendijk Dijk Dijk, Tiengemeten Dorpsstraat (kern Zuid-Beijerland) Gebrokendijk Hoge Westerse Zomerpolderse kade Hogedijk, Goudswaard Kostverlorendijk Molendijk Molendijk Molendijk (kern Zuid-Beijerland) Molendijk (oostzijde) Molendijk (westzijde)

Waarde Zeer hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Hoog

Database Landschap Vlakken - blad 1/4

Bron DSL LBZH DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL

DSL_ID DSL_L176 KD007 DSL_L172 DSL_L055 DSL_L059 DSL_L054 DSL_L056 DSL_L062 DSL_L070 DSL_L075 DSL_L077 DSL_L078 DSL_L081 DSL_L163 DSL_L164 DSL_L166 DSL_L165 DSL_L170 DSL_L060 DSL_L061 DSL_L068 DSL_L114 DSL_L168 DSL_L175 DSL_L072 DSL_L022 DSL_L019 DSL_L005 DSL_L048 DSL_L067 DSL_L158 DSL_L017 DSL_L003 DSL_L066 DSL_L139 DSL_L011 DSL_L007 DSL_L013 DSL_L017 DSL_L017 DSL_L016

143

LANDSCHAP - VLAKKEN Element Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijk Dijkbeplanting Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwis Eeuwkant Eeuwkant Eeuwkant Gegraven watergang Gegraven watergang Gegraven watergang Gegraven watergang Gegraven watergang Gors Griendwei

Naam Molendijkje Nieuwe Dijkje Nieuwendijk Noorddijk Oosthoeksedijk Oud Nieuwlandsedijk Oudendijk Oudendijk Schenkeldijk Schoutsdijk Sluisjesdijk Spuidijk (kern Nieuw-Beijerland) Spuidijk (oost) Spuidijk (west) Veerdijk Vuurbaken Westdijk Wester Zomerse Polderkade Zuidzijdsedijk Zwartsluisjesdijk Steegjesdijk Eeuwis Eeuwis De Drom (oost) Eeuwis De Drom (west) Eeuwis Het Groote Gat Eeuwis Het Kleine Gat Eeuwis Nieuw Beijerlandse Kreek Eeuwis Oud Beijerlandse Kreek Eeuwis Oud Piershilse Wetering Eeuwis Piershilse Gat Eeuwis Piershilse Gat Eeuwis Het Sandee Eeuwis Het Sandee Eeuwis Piershilse Havenkanaal Dromkreek Klaasgat Nieuw-Beijerlandse kreek Vaart/kreek West Binnenhaven Gors Griendwei, Tiengemeten

Waarde Hoog Hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Zeer hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Hoog

Database Landschap Vlakken - blad 2/4

Bron DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL

DSL_ID DSL_L052 DSL_L106 DSL_L006 DSL_L020 DSL_L012 DSL_L004 DSL_L002 DSL_L014 DSL_L047 DSL_L018 DSL_L010 DSL_L024 DSL_L023 DSL_L009 DSL_L053 DSL_L154 DSL_L001 DSL_L049 DSL_L021 DSL_L015 DSL_L074 DSL_L064 DSL_L152 DSL_L151 DSL_L076 DSL_L153 DSL_L057 DSL_L058 DSL_L150 DSL_L138 DSL_L140 DSL_L135 DSL_L136 DSL_L137 DSL_L029 DSL_L108 DSL_L026 DSL_L107 DSL_L042 DSL_L113 DSL_L169

144

LANDSCHAP - VLAKKEN Element Haven Haven Haven Haven Haven Haven Haven Haven en kreek Haven, voormalige kleiafgraving Havenkanaal Hoogstamboomgaard Hoogstamboomgaard Hoogstamboomgaard Hoogstamboomgaard Hoogstamboomgaard Hoogstamboomgaard Hoogstamboomgaard Kade Kade Kleiafgraving Kreegrug Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek Kreek of havenkanaal Kreek of havenkanaal Kreekrug

Naam Dorpshaven, Nieuw-Beijerland Goudswaard Groote Haven, Tiengemeten Haven Hitserse Kaai, Zuid-Beijerland Haven, Tiengemeten Haven, Tiengemeten Kleine Haven, Tiengemeten Dorpshaven Piershil De Put, Zuid-Beijerland Havenkanaal Goudswaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Boomgaard Kade, Goudswaard Kade, Tiengemeten De Put Kreekrug De Borrekeen De Kreek Domineesvliet Dromkreek Het Sandee Het Vlietje Kleine Gat Kreek Nieuw-Beijerlandse kreek Nieuw-Beijerlandse kreek Nieuwe Gat Oost Binnenhaven Oost Binnenhaven Oud-Beijerlandse kreek Oud-Piershilsche Wetering Piershilse Gat Pinksterhaventje Piershilse Havenkanaal Piershilse Havenkanaal Kreekrug

Waarde Hoog Zeer hoog Hoog Redelijk hoog Zeer hoog Hoog Redelijk hoog Zeer hoog Redelijk hoog Zeer hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Redelijk hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Redelijk hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog

Database Landschap Vlakken - blad 3/4

Bron LBZH LBZH LBZH LBZH LBZH DSL LBZH DSL LBZH DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL

DSL_ID KD017 KD003 KD036 KD044 KD035 DSL_L130 KD037 DSL_L039 KD047 DSL_L050 DSL_L115 DSL_L116 DSL_L117 DSL_L120 DSL_L119 DSL_L118 DSL_L121 DSL_L174 DSL_L162 DSL_L082 DSL_L043 DSL_L034 DSL_L031 DSL_L103 DSL_L030 DSL_L051 DSL_L035 DSL_L036 DSL_L111 DSL_L027 DSL_L028 DSL_L104 DSL_L046 DSL_L105 DSL_L032 DSL_L038 DSL_L037 DSL_L083 DSL_L040 DSL_L041 DSL_L025

145

LANDSCHAP - VLAKKEN Element Kreekrug Kreekrug Kreekrug Landweg Landweg Natuurgebied Poldergrens Productiebos Rietgorzen Rietgorzen Sloot Sloot met koedammetjes Spuiboezem Stoomtramspoorlijn Stuwen-zone Veerpont, veerstoep, veerhuis Vlastienden en zomerweide Vlietkade Vlietkade Voormalige kreek Voormalige kreek watergang Watergang Watergang waterkanten Weg Weg Wiel Zomerweide en broedvogelgebied Zomerweide en broedvogelgebied

Naam Kreekrug Kreekrug Monnikendiep Landweg, Tiengemeten Landweg, Tiengemeten Korendijkse Slikken, Goudswaard Poldergrens Productiebos Rietgorzen Rietgorzen Het Scheid Sloot Buitendijk Spuiboezem Korendijkse Slikken RTM TracĂŠ Stuwstrook, Piershil Veer St. Antonius, Nieuwendijk Gors Vogel-land, Nieuwendijk Vlietkade, Zuid-Beijerland Vlietkade, Zuid-Beijerland Monnikendiep Het Vliet Poldersloot, Tiengemeten Watergang, Tiengemeten Klaasgat Het Groote Gat Korteweg Scheidweg Wiel Het Groote Gat, Zuid-Beijerland Gorzen Westerse Laagjes, Zuid-Beijerland Gorzen Oosterse Laagjes, Zuid-Beijerland

Waarde Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Zeer hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Zeer hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog

Database Landschap Vlakken - blad 4/4

Bron DSL DSL DSL DSL DSL LBZH DSL DSL DSL DSL LBHZ DSL DSL LBZH LBZH LBZH LBZH LBZH LBZH DSL DSL DSL DSL DSL DSL DSL LBZH LBZH LBZH LBZH

DSL_ID DSL_L033 DSL_L155 DSL_L044 DSL_L161 DSL_L159 KD011 DSL_L102 DSL_L080 DSL_L178 DSL_L177 KD065 DSL_L065 DSL_L008 KD006 KD066 KD046 KD055 KD060 KD059 DSL_L045 DSL_L110 DSL_L160 DSL_L157 DSL_L109 DSL_L167 DSL_L122 KD064 KD030 KD048 KD051

146

LANDSCHAP - PUNTEN ELEMENT Bosmanmolentje Coupure Coupure Coupure Coupure Coupure Dam Dam Dijkrestant, Goudswaard Electriciteitspaal Gemaal, stuwtjes, inlaaten Griend-/rietheuvel Griend-/rietheuvel Griend-/rietheuvel Griend-/rietheuvel Heul Heul Heul, poort en laning Hil Hille Redoute Rietheuvel Rietheuvel RTM station Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Sluis Stuw

NAAM Bosmanmolentje, Tiengemeten Coupure, Tiengemeten Coupure, Tiengemeten Coupure, Goudswaard Coupure, Tiengemeten Coupure, Tiengemeten Dam Dam Dijkrestant Electriciteitspaal, Goudswaard Gemaal Nieuwendijk Griend-/rietheuvel Griend-/rietheuvel Griend-/rietheuvel Griend-/rietheuvel Heul, Zuid-Beijerland Heul, Zuid-Beijerland Hoeve Bouwlust Hil, Piershil Hille, Zuid-Beijerland Hille, Zuid-Beijerland Rietheuvel, Tiengemeten Rietheuvel, Tiengemeten RTM Station, Goudswaard Sluis Sluis, Havenkade Goudswaard Sluis, Korendijksche Slikken Sluis, Korendijksche Slikken Sluis, Nieuw-Beijerland Sluis, Nieuw-Beijerland Sluis, Piershil Sluis, Piershil Sluis, Piershil Sluis, Piershilsche Gat Sluis, Tiengemeten Sluis, Tiengemeten Sluis, Tiengemeten Sluis, Zuid-Beijerland Sluis, Zuid-Beijerland Sluis, Zuidzijde Stuw, Zuid Beijerland

Waardering Zeer hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Zeer hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Redelijk hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Redelijk hoog Hoog

Database Landschap Punten - blad 1/2

Bron DSL LBZH LBZH LBZH DSL DSL DSL DSL DSL LBZH DSL DSL DSL DSL DSL LBZH LBZH LBZH LBZH LBZH LBZH DSL DSL LBZH DSL DSL LBZH LBZH LBZH DSL LBZH LBZH LBZH LBZH LBZH LBZH DSL LBZH LBZH LBZH DSL

DSL_ID DSL_L127 KD039 KD040 KD005 DSL_L126 DSL_L129 DSL_L085 DSL_L086 DSL_L133 KD009 DSL_L079 DSL_L088 DSL_L089 DSL_L090 DSL_L091 KD058 KD057 KD072 KD026 KD050 KD073 DSL_L124 DSL_L125 KD002 DSL_L100 DSL_L123 KD014 KD013 KD016 DSL_L173 KD025 KD027 KD024 KD029 KD031 KD032 DSL_L128 KD045 KD043 KD061 DSL_L093

147

LANDSCHAP - PUNTEN ELEMENT Veer Veer Vliedberg Voetveer Voetveer

NAAM Veerkade, Piershil Veer, NIeuw-Beijerland Vluchtheuvel, Tiengemeten Voetveer, Goudswaard Voetveer, Piershil

Waardering Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog

Database Landschap Punten - blad 2/2

Bron LBZH LBZH LBZH DSL DSL

DSL_ID KD028 KD019 KD033 DSL_L131 DSL_L132

148

LANDSCHAP - ERVEN PLAATS Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Nieuw-Beijerland Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil

ADRES Dwarsweg 6 Gebrokendijk 1 Gebrokendijk 4 Hogendijk 9 Jan Krijnsweg 1 Langeweg Langeweg 1 Molendijk 75 Molendijk 77 Molendijk 92 Molendijk 98 Nieuwendijk 25 Nieuwendijk 5 Vaartweg 13 Westdijk 1 Zuidoordse Weg 18 Zuidoordse Weg 20 Doelweijk 2 Langeweg 13 Langeweg 4 Nieuwendijk 4 Oudendijk 15 Spuidijk 12 Spuidijk 16,18 Spuidijk 40 Spuidijk 46, 48 Voordoel 4 Wilhelminastraat 31a Zuidzijdsedijk 1 Zuidzijdsedijk 31, 33 Zuidzijdsedijk 47,49 Dorpsweg 7 Dromweg 2 Kostverlorendijk 1 Kreekkant 3 Nieuw Piershilseweg 1 Nieuw Piershilseweg 3 Oosthoek 29 Sluisjesdijk 44 Sluisjesdijk 50 Voorstraat 29

WAARDE Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Zeer hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Zeer hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Zeer hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Zeer hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog

Database Landschap Erven - blad 1/2

TYPE

Begraafplaats

Begraafplaats

DSL_ID DSL_E009 DSL_E068 DSL_E060 DSL_E010 DSL_E011 DSL_E042 DSL_E043 DSL_E012 DSL_E013 DSL_E001 DSL_E014 DSL_E015 DSL_E016 DSL_E071 DSL_E017 DSL_E064 DSL_E065 DSL_E018 DSL_E044 DSL_E003 DSL_E058 DSL_E019 DSL_E072 DSL_E020 DSL_E045 DSL_E002 DSL_E021 DSL_E057 DSL_E072 DSL_E022 DSL_E046 DSL_E023 DSL_E062 DSL_E053 DSL_E047 DSL_E024 DSL_E025 DSL_E084 DSL_E026 DSL_E004 DSL_E005

149

LANDSCHAP - ERVEN PLAATS Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland

ADRES Grevensweg 1 Grevensweg 12-16 (even) Grevensweg 3, 5 Grevensweg 35 Grevensweg 6 Grevensweg 7 Tiengemeten X3 Tiengemeten X5, X6 Beijerlandschedijk 1 Buitendijk 4a Dorpsstraat 115 Dorpsstraat 177 (achter) Dorpsstraat 66 Hageweg 6 Hendrik Ibsenstraat 18 Koninginnenweg 13 Koninginnenweg 25-30 Kraagweg 7 Kraagweg 9 Molendijk 10 Molendijk 121 Molendijk 121 Molendijk 30 Noorddijk 16 Noorddijk 18 Noorddijk 4 Noorddijk 6 Oranjeweg 63 Oranjeweg 65 Oranjeweg 84 Pinksterweg 5 Ronduitweg 1 Ronduitweg 2 Zuidzijdsedijk 102a Zuidzijdsedijk 18a Zwartsluisje 16 Zwartsluisje 22

WAARDE Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Zeer hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Zeer hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Redelijk hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Hoog Redelijk hoog

Database Landschap Erven - blad 2/2

TYPE

Begraafplaats

Begraafplaats

DSL_ID DSL_E082 DSL_E083 DSL_E081 DSL_E078 DSL_E080 DSL_E079 DSL_E077 DSL_E076 DSL_E048 DSL_E028 DSL_E049 DSL_E006 DSL_E007 DSL_E050 DSL_E029 DSL_E030 DSL_E056 DSL_E008 DSL_E051 DSL_E031 DSL_E074 DSL_E075 DSL_E033 DSL_E034 DSL_E054 DSL_E032 DSL_E035 DSL_E036 DSL_E073 DSL_E059 DSL_E037 DSL_E038 DSL_E052 DSL_E039 DSL_E055 DSL_E040 DSL_E041

150

BOUWKUNST PLAATS Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard

ADRES Dorpsstraat (plein) Dorpsstraat 1 Dorpsstraat 14 Dorpsstraat 21, 23 Dorpsstraat 25-39 Dwarsweg 6 Gebrokendijk 1 Havenkade 4 Hogendijk 9 Jan Krijnsweg 1 Langeweg Langeweg 1 Molendijk 3 Molendijk 11 Molendijk 16 Beneden Molendijk 17 Molendijk 18 (achter) Beneden Molendijk 19 Molendijk 21, 23 Molendijk 26 Beneden Molendijk 31, 33 Molendijk 35 Molendijk 40 Beneden Molendijk 47, 49, 51 Molendijk 53 Molendijk 55 Molendijk 64 Beneden Molendijk 65 Molendijk 67 Molendijk 69 Molendijk 72 Beneden Molendijk 74 Beneden Molendijk 75 Molendijk 76, 78, 80 Beneden Molendijk 77 Molendijk 81 Molendijk 84 Molendijk 90 Molendijk 92 Molendijk 98 Nieuwendijk 5

Waardering hoog hoog zeer hoog hoog hoog zeer hoog hoog hoog hoog hoog hoog zeer hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog hoog hoog hoog hoog hoog redelijk hoog zeer hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog zeer hoog zeer hoog hoog

Database Bouwkunst - blad 1/9

TOEVOEGING Vml. waterpomp op pleintje voor kerk

oneven oneven

Baarhuisje op begraafplaats

2 arbeiderswoningen achter nummer 18

Voormalige pastorie

Kerk

BRON DSL MIP DSL MIP MIP MIP MIP DSL MIP MIP MIP MIP MIP DSL MIP DSL DSL DSL DSL MIP DSL MIP MIP DSL DSL DSL MIP MIP MIP MIP DSL MIP MIP MIP DSL DSL MIP DSL DSL DSL DSL

151

BOUWKUNST PLAATS Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard Goudswaard NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland

ADRES Nieuwendijk 19 Nieuwendijk 25 Nieuwendijk 29 Nieuwstraat 7 Nieuwstraat 8 Oslostr. 2-18 even, Stavangerstr. 3-17 oneven Oudendijk 6 Oudendijk 8 Oudendijk 10 Oudendijk 68 Oudendijk 76 Vaartweg 13 West Hollaarsdijk Westdijk 1 Zahnweg 1 Burgemeester Zahnweg 3 Burgemeester Zahnweg 4 Burgemeester Zahnweg 6 Burgemeester Zahnweg 8 Burgemeester Zahnweg 11 Burgemeester Zahnweg 19, 21 Burgemeester Zahnweg 25 Burgemeester Zahnweg 27 Burgemeester Zahnweg 29 Burgemeester Zahnweg 31 Burgemeester Zahnweg 41, 43 Burgemeester Zahnweg 45 Burgemeester Zahnweg 47 Burgemeester Zahnweg 48 Burgemeester Achterstraat 2 Achterstraat 4 Achterstraat 14 Achterstraat 18 Achterstraat 20 Damsteeg 2 Damsteeg 3 Damsteeg 5 Damsteeg 7 Doelweijk 2 Kerkstraat 3 (bij) Kerkstraat 6

Waardering redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog hoog zeer hoog hoog hoog hoog redelijk hoog zeer hoog hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog zeer hoog zeer hoog hoog

Database Bouwkunst - blad 2/9

TOEVOEGING

Cluster geschenkwoningen

2 bunkers

Voormalig brandweerwagenpost

BRON MIP MIP MIP MIP DSL LBZH DSL MIP DSL DSL DSL MIP MIP DSL MIP MIP DSL MIP MIP MIP DSL DSL DSL DSL MIP DSL DSL DSL DSL MIP DSL MIP DSL MIP DSL DSL DSL MIP DSL DSL DSL

152

BOUWKUNST PLAATS NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland

ADRES Kerkstraat 10 Kerkstraat 12 Kerkstraat 13 Kerkstraat 15 Kerkstraat 16 Kerkstraat 20 Kerkstraat 21 Langeweg 4 Langeweg 13 Laning 1 Laning 3 Marktveld 1 (bij) Marktveld 3 Marktveld 5 Marktveld 6 Marktveld 8 Marktveld 10 Middeldoel 4 Middeldoel 14 Middeldoel 16 Middeldoel 18, 20 Middeldoel 22, 24 Middelstraat 3 Middelstraat 6 Middelstraat 7 Middelstraat 13 Middelstraat 14 Middelstraat 29 Middelstraat 33 Oudendijk 13 Oudendijk 15 Spuidijk 5 Spuidijk 12 Spuidijk 13 Spuidijk 15 Spuidijk 16, 18 Spuidijk 17 Spuidijk 19 Spuidijk 20 Spuidijk 22, 24 Spuidijk 40

Waardering hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog zeer hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog hoog hoog hoog hoog hoog hoog hoog redelijk hoog zeer hoog

Database Bouwkunst - blad 3/9

TOEVOEGING

Brakelshoeve

BRON DSL DSL MIP DSL DSL MIP DSL MIP MIP MIP MIP LBZH DSL MIP DSL MIP DSL MIP DSL MIP MIP DSL MIP MIP MIP DSL MIP DSL DSL MIP DSL MIP MIP MIP DSL MIP DSL DSL DSL MIP MIP + LBZH

153

BOUWKUNST PLAATS NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland NieuwBeijerland Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil

ADRES Spuidijk 46, 48 Voordoel 2 Voordoel 4 Voordoel 10 Voordoel 17 Voordoel 22 Voordoel 24 Voordoel 26 Voordoel 28 Voorstraat 8 Voorstraat 12 Voorstraat 18 Voorstraat 25 Voorstraat 27 Voorstraat 28 Voorstraat 29 Voorstraat 32 Wilhelminastraat 3 Wilhelminastraat 5 Wilhelminastraat 8 Wilhelminastraat 13-31 Wilhelminastraat 31a Zuidzijdsedijk 7 Zuidzijdsedijk 21 Zuidzijdsedijk 29 Zuidzijdsedijk 31, 33 Zuidzijdsedijk 35 Zuidzijdsedijk 47, 49 Beatrixstraat 28 Beatrixstraat 30 Beatrixstraat 32 Beatrixstraat 36 Beatrixstraat 38 Dorpsweg 7 Kade 8 Kade 16 Kade 18 Kade 20 Kade 22a Kostverlorendijk 1 Kreekkant 3

Waardering zeer hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog hoog zeer hoog hoog hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog

Database Bouwkunst - blad 4/9

TOEVOEGING Gemaal + woonhuis

Met Kerkstraat 3 samen 1 object Met Kerkstraat 1 samen 1 object

oneven

CafĂŠ Drie Linden

BRON MIP MIP DSL MIP MIP MIP MIP DSL MIP MIP MIP DSL DSL DSL DSL MIP DSL MIP MIP MIP DSL DSL MIP MIP DSL MIP DSL MIP DSL DSL MIP DSL MIP MIP MIP DSL DSL DSL DSL DSL MIP

154

BOUWKUNST PLAATS Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Piershil Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten

ADRES Molendijk 21 Molendijk 33 Molendijk 35 Molendijk 37 Molendijk 41 Nieuw Piershilseweg 1 Nieuw Piershilseweg 3 Oosthoek 31 Oud Piershilseweg 1 Oud Piershilseweg 3 Sluisjesdijk 1 Sluisjesdijk 10 Sluisjesdijk 11 Sluisjesdijk 16 Sluisjesdijk 25 Sluisjesdijk 28 Sluisjesdijk 36 Sluisjesdijk 40 Sluisjesdijk 44 Sluisjesdijk 50 Sluisjesdijk 52 Voorstraat 2 Voorstraat 4 Voorstraat 5 Voorstraat 6 Voorstraat 8 Voorstraat 9 Voorstraat 11 Voorstraat 13 Voorstraat 15 Voorstraat 19 Voorstraat 21 Voorstraat 27 Voorstraat 29 Voorstraat 35 Voorstraat 37 Grevensweg 1 Grevensweg 3, 5 Grevensweg 6 Grevensweg 7 Grevensweg 8, 9

Waardering redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog hoog hoog redelijk hoog zeer hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog hoog hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog hoog zeer hoog hoog hoog hoog hoog redelijk hoog zeer hoog redelijk hoog

Database Bouwkunst - blad 5/9

TOEVOEGING

Herberg Niet goed zichtbaar Zorgboerderij Niet goed zichtbaar

BRON MIP DSL DSL DSL DSL MIP MIP MIP MIP MIP MIP MIP MIP MIP MIP DSL MIP DSL DSL MIP MIP DSL DSL MIP MIP DSL MIP DSL MIP DSL DSL MIP DSL MIP DSL MIP DSL MIP DSL DSL DSL

155

BOUWKUNST PLAATS Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Tiengemeten Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland

ADRES Grevensweg 12 Grevensweg 14 (achter) Grevensweg 14 (bij) Grevensweg 14 Grevensweg 14a Grevensweg 16 Grevensweg 16 (bij) Grevensweg 21 Grevensweg 23-30 Grevensweg 35 Tiengemeten X1 Tiengemeten X2 Tiengemeten X3 Tiengemeten X4 Tiengemeten X5 Tiengemeten X6 Tiengemeten X7 Tiengemeten X8 Beijerlandschedijk 1 Buitendijk 4a Dorpsstraat 2 Dorpsstraat 21 Dorpsstraat 31 Dorpsstraat 33-35 Dorpsstraat 40 Dorpsstraat 42 Dorpsstraat 45 Dorpsstraat 55-57 Dorpsstraat 66 Dorpsstraat 69 Dorpsstraat 73 Dorpsstraat 76 Dorpsstraat 77 Dorpsstraat 82 Dorpsstraat 83-87 Dorpsstraat 86 Dorpsstraat 89 Dorpsstraat 97 Dorpsstraat 105 Dorpsstraat 109 Dorpsstraat 111

Waardering hoog hoog hoog hoog zeer hoog hoog hoog zeer hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog zeer hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog hoog hoog hoog hoog hoog hoog redelijk hoog zeer hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog zeer hoog hoog hoog hoog redelijk hoog hoog

Database Bouwkunst - blad 6/9

TOEVOEGING

Rien Poortvliet Museum Bezoekerscentrum Natuurmonumenten

Rij van 8 arbeiderswoningen Terug aan natuur gegeven In natuurgebied, ontoegankelijk In natuurgebied, ontoegankelijk In natuurgebied, half verdwenen Sluiswachter woning bij sluis Boerderij ten westen van sluis Woning ten westen van sluis Weegbrug (huisje) bij Groote Haven Weegbrug (huisje) bij Westelijke haven Boerderij Hagestein

BRON MIP MIP DSL DSL MIP MIP MIP MIP DSL MIP DSL DSL DSL DSL DSL DSL LBZH LBZH MIP MIP MIP MIP DSL MIP DSL DSL DSL MIP MIP DSL DSL MIP MIP DSL MIP MIP MIP MIP DSL DSL DSL

156

BOUWKUNST PLAATS Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland

ADRES Dorpsstraat 113 Dorpsstraat 115 Dorpsstraat 121 Dorpsstraat 123 Dorpsstraat 133, 135 Dorpsstraat 139 Dorpsstraat 141 Dorpsstraat 15 Dorpsstraat 157 Dorpsstraat 159, 159a Dorpsstraat 161 Dorpsstraat 163, 165 Dorpsstraat 167 Dorpsstraat 171-175 Dorpsstraat 177 Dorpsstraat 181 Dorpsstraat 185 Dorpsstraat 187 Dorpsstraat 197 Dorpsstraat 205-207 Dorpsstraat 217 Dorpsstraat 221 Dorpsstraat 223 Dorpsstraat 231 Dorpsstraat 235 Hageweg 6 Hendrik Ibsenstraat 18 Hogeweg 2 Koning Haakonstraat 1 t/m 17 en 19 Koninginnenweg 4 Koninginnenweg 6 Koninginnenweg 8 Koninginnenweg 10 Koninginnenweg 11 Koninginnenweg 12 Koninginnenweg 13 Koninginnenweg 25-23 Koninginnenweg 29 Kraagweg 7 Kraagweg 9 Molendijk 5

Waardering hoog zeer hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog zeer hoog hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog zeer hoog hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog hoog redelijk hoog zeer hoog hoog redelijk hoog hoog hoog zeer hoog hoog redelijk hoog

Database Bouwkunst - blad 7/9

TOEVOEGING

Nieuwendijk Cluster geschenkwoningen Kerk

oneven Egmontsoord

BRON MIP MIP MIP DSL DSL DSL DSL MIP MIP MIP MIP DSL MIP DSL MIP DSL MIP MIP DSL MIP MIP MIP MIP DSL DSL DSL MIP MIP DSL MIP MIP MIP DSL MIP MIP MIP DSL MIP MIP DSL DSL

157

BOUWKUNST PLAATS Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland

ADRES Molendijk 10 Molendijk 14 Molendijk 16 Molendijk 18 Molendijk 20 Molendijk 22 Molendijk 25 Molendijk 30 Molendijk 121 Nassaustraat 1 Nassaustraat 2-24 Nassaustraat 15 Nieuwendijk 1 Noorddijk 4 Noorddijk 6 Noorddijk 16 Noorddijk 18 Noorddijk 31 Noorddijk 35 Noorddijk 37 Noorddijk 39 Noorddijk 43 Oranjeweg 2 Oranjeweg 3 Oranjeweg 7 Oranjeweg 17 Oranjeweg 32 Oranjeweg 48 Oranjeweg 63 Pinksterweg 5 Ronduitweg 1 Ronduitweg 2 Schenkeldijk 2 Schenkeldijk 74 Schenkeldijk 76 Schenkeldijk 78 Schenkeldijk 80 Schenkeldijk 82 Schenkeldijk 84 Tuinweg 3 Tuinweg 5

Waardering zeer hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog hoog hoog hoog zeer hoog hoog zeer hoog hoog hoog zeer hoog hoog zeer hoog zeer hoog hoog redelijk hoog hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog zeer hoog zeer hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog redelijk hoog hoog hoog hoog hoog hoog

Database Bouwkunst - blad 8/9

TOEVOEGING Bouwlust

even Kerk Bij veerhaven

Voormalig RTM stationscafĂŠ

BRON LBZH DSL MIP MIP DSL MIP DSL MIP MIP DSL MIP DSL DSL MIP MIP MIP DSL DSL MIP DSL MIP MIP DSL MIP DSL MIP MIP DSL MIP MIP MIP MIP LBZH DSL MIP DSL MIP MIP MIP DSL DSL

158

BOUWKUNST PLAATS Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland Zuid-Beijerland

ADRES Zonder adres (nabij Buitendijk) Zuidzijdsedijk 18a Zuiddijksedijk 20 Zuidzijdsedijk 30 Zuidzijdsedijk 42 Zuidzijdsedijk 48 Zuidzijdsedijk 60 Zuidzijdsedijk 62 Zuidzijdsedijk 66 Zuidzijdsedijk 68 Zuidzijdsedijk 102a Zwartsluisje 16 Zwartsluisje 22 Zwartsluisje 77 Zwartsluisje 79

Waardering zeer hoog hoog redelijk hoog hoog hoog redelijk hoog hoog redelijk hoog hoog hoog zeer hoog hoog hoog redelijk hoog redelijk hoog

Database Bouwkunst - blad 9/9

TOEVOEGING 2 kazematten

Kerk

BRON DSL MIP DSL DSL MIP DSL DSL MIP MIP MIP DSL MIP MIP MIP MIP