ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Εργασία των μαθητών της Γ’ Τάξης του 6ου Γυμνασίου Βόλου. Σχολ. Ετος 2012- 2013
Ποιες χώρες αποφάσισαν την απόβαση των Ελλήνων στη Σμύρνη και γιατί; •
Η Ελλάδα, ως νικήτρια χώρα στο πλευρό της Αντάντ κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανταμείφθηκε με παραχώρηση εδαφών από τη Βουλγαρία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, χώρες οι οποίες κατά τη διάρκεια του πολέμου είχαν ταχθεί με τις κεντρικές δυνάμεις.
•
Απ' τη Βουλγαρία η Ελλάδα απέσπασε την Δυτική Θράκη, σύμφωνα με την συνθήκη του Νεϊγύ, που απέκοπτε το βουλγαρικό κράτος από άμεση πρόσβαση προς τη Μεσόγειο Θάλασσα.
•
Επίσης, υπεγράφη η συνθήκη των Σεβρών, σύμφωνα με την οποία η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρέδιδε στην Ελλάδα όλη την Ανατολική Θράκη -εκτός από την περιοχή της Κωνσταντινούπολης- και τη ζώνη της Σμύρνης στη δυτική Μικρά Ασία.
Ποιες χώρες ήταν αντίθετες και γιατί;
•
•
Οι Ιταλοί ειδικά αντιδρούσαν απροκάλυπτα, γιατί διεκδικούσαν και αυτοί τη Μ. Ασία Οι Αμερικανοί πάλι αμφισβητούσαν την αξιοπιστία της ίδιας της βούλησης των Ελλήνων της Ιωνίας να ενωθούν με την Ελλάδα. Έλληνες στρατιώτες αποβιβάζονται στη Σμύρνη το Μάιο του 1919.
Πότε έγινε η απόβαση των ελληνικών δυνάμεων στη Σμύρνη; • Στις 2 Μαΐου 1919, με την αναχώρηση του Ρέπουλη και την άφιξη του Αριστείδη Στεργιάδη.
Παρέλαση ελλήνων οπλιτών στο Αχμετλί μετά την ανακατάληψή του τον Ιούνιο του 1919.
Απόβαση των Ελλήνων στη Σμύρνη -2 Μαΐου 1919
Τι συνέβη ανάμεσα στους Έλληνες και Τούρκους κατά την απόβαση του ελληνικού στρατού;
•
Το γεγονός της απόβασης του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη εξερέθισε τον τουρκικό φανατισμό.
•
Την ημέρα της απόβασης σημειώθηκαν συμπλοκές μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων με νεκρούς και τραυματίες.
Ποια στάση κράτησε ο Βενιζέλος; •
•
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μαθαίνοντας τα επεισόδια παρενέβη με αυστηρότητα κι έστειλε επειγόντως στη Σμύρνη τον Εμμανουήλ Ρέπουλη να επιληφθεί της κατάστασης. Την ίδια κιόλας μέρα άρχισαν ανακρίσεις και την επομένη λειτούργησε στρατοδικείο που καταδίκασε σε θάνατο δύο Έλληνες που κρίθηκαν ένοχοι.
Ποια ήταν η στάση των ξένων δυνάμεων στο μικρασιατικό ζήτημα μετά την ήττα του Βενιζέλου από το 1921 και εξής; • Οι κύκλοι του Λονδίνου εναντιώνονταν όλο και πιο ανοιχτά στην κατά τη γνώμη τους φιλελληνική πολιτική του Λόυντ Τζωρτζ. • Η Γαλλία επανεξέταζε την ανατολική πολιτική της. • Η Ιταλία εκδήλωνε απροκάλυπτα τη γνωστή αντίθεσή της στην ελληνική επέκταση. • Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρθηκαν επιστρέφοντας στην πολιτική του απομονωτισμού.
Ποια στάση κράτησαν οι Μ. Δυνάμεις στην συνδιάσκεψη του Λονδίνου το Φεβρουάριο του 1921. • Η Συνδιάσκεψη όμως κυρίως θα αποκαλύψει τη διάσταση που υπήρxε ανάμεσα στις σύμμαχες δυνάμεις. • Η Αγγλία ενέμενε σε γενικές γραμμές στη διατήρηση του πλαισίου της συνθήκης των Σεβρών. • Η Γαλλία και η Ιταλία προσανατολίζονταν πλέον στην επίτευξη συμφωνιών με τον Κεμάλ και στην ενίσχυσή του, προκειμένου να αντισταθεί στα διαβήματα των Συμμάχων.
Τι αποφάσισαν ο βασιλιάς Κων/νος και το κυβερνητικό επιτελείο μετά την αποτυχημένη συνδιάσκεψη του Λονδίνου και το αρνητικό κλίμα εναντίον της Ελλάδας;
• Απόφαση για την περαιτέρω πορεία: προέλαση στο εσωτερικό ως την Άγκυρα. • Το Μάιο του 1921 μετέβη στη Σμύρνη ο βασιλιάς Κωνσταντίνος με το επιτελείο του . • Σύσκεψη στο Κορδελιό που ρύθμισε τις τελευταίες λεπτομέρειες της επίθεσης. • Το καλοκαίρι του 1921 άρχισε η ελληνική επίθεση. • Ο ελληνικός στρατός θα προχωρήσει και θα φτάσει ως το Σαγγάριο ποταμό.
Ποιο ήταν το δίλημμα της ελληνικής κυβέρνησης. • Δίλημμα στρατιωτικό και διπλωματικό. Δύο απεγνωσμένες πρωτοβουλίες : Η πρώτη στόχευε στη δημιουργία υπό την υψηλή τουρκική επικυριαρχία αυτόνομου μικρασιατικού κράτους με κέντρο τη Σμύρνη Η δεύτερη ήταν πρόταση κατάληψης της Κωνσταντινούπολης ως μέσου πίεσης στην Άγκυρα.
υποδοχή του βασιλιά Κων/νου στη Σμύρνη το Μάιο του 1921.
Πορεία ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων στον κάμπο του Εσκί Σεχίρ
•
Μικρασιατική άμυνα Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1921 ιδρύθηκε στην Σμύρνη η οργάνωση Μικρασιατική άμυνα με κύριο σκοπό την δημιουργία αυτόνομου μικρασιατικού κράτους σε περίπτωση Ελληνικής ήττας και τη διαφύλαξη της ελευθερίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Παράλληλα άρχισαν έρανοι σέ ομογενείς της Αιγύπτου, της Αμερικής και οπουδήποτε κτυπούσε παλμός ελληνικής καρδιάς, ενώ η ηγεσία της Μικρασιατικής Άμυνας προσφέρθηκε στον Αρχιστράτηγο Αναστάσιο Παπούλα ο οποίος έβλεπε ευνοϊκώς μία τέτοια προσπάθεια.
Ποια πρωτοβουλία πήραν οι Έλληνες του Πόντου το 1918 και ποια ανταπόκριση είχαν από τις ξένες δυνάμεις;
•
• •
Οι Έλληνες του Πόντου το 1918 οδηγήθηκαν στην οργάνωση αυτονομιστικής κίνησης. Ωστόσο η πρόθεση των Συμμάχων να τη διαμελίσουν, σε συνδυασμό με τη διακήρυξη της αρχής της αυτοδιάθεσης των λαών για εθνική αυτονόμηση και δημιουργία ανεξάρτητων εθνικών κρατών οδήγησε στη δημιουργία του νέου κράτους. Επίσης ο Βενιζέλος ενθάρρυνε την ιδέα του Ποντοαρμενικού Κράτους. Τέλος η συνθήκη των Σεβρών αναγνώρισε Ποντοαρμενικό Κράτος, εκτεινόμενο από την Τραπεζούντα ως το Βαν.
Ποιος ήταν ο εμπνευστής αυτής της πρωτοβουλίας και ποια ήταν η τύχη των Ελλήνων της περιοχής μετά το 1920;
•
•
•
Ο εμπνευστής της πρωτοβουλίας αυτής ήταν ο μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος Φιλιππίδης. Η συνθήκη των Σεβρών αναγνώρισε Ποντοαρμενικό Κράτος, εκτεινόμενο από την Τραπεζούντα ως το Βαν και τα αρμενικά σύνορα της Καυκασίας, του οποίου η ζωή όμως έμελλε να είναι εφήμερη και η κατάληξη οικτρή. Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου οι Αρμένιοι νικήθηκαν από τον κεμαλικό στρατό και αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν. Οι Έλληνες του Πόντου έμειναν στο έλεος των Τούρκων, εξαγριωμένων από την κατάληψη της Σμύρνης από τον ελληνικό στρατό και την προέλασή του στα ενδότερα.
Πότε άρχισαν οι διωγμοί του ελληνικού στοιχείου και ποιες φάσεις διακρίνουμε; •
Οι διωγμοί του ελληνικού στοιχείου άρχισαν το 1913 ως τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Οι διωγμοί μπορούν να διακριθούν σε τρεις φάσεις ως προς το είδος, την ένταση και το αποτέλεσμά τους. Α’ φάση: Στο διάστημα 1913-14 έχουμε την πρώτη φάση διωγμών. Οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας ήταν τότε σε ένταση εξαιτίας της κατακύρωσης των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα. Β’ φάση: Η δεύτερη φάση των διωγμών εγκαινιάζεται με την εμπλοκή της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκδηλώθηκε αρχικά με εξοντωτική οικονομική αφαίμαξη των Ελλήνων για τις ανάγκες του πολέμου. Γ’ φάση: Η τρίτη φάση των διωγμών συμπίπτει χρονικά με τη Μικρασιατική Εκστρατεία και κορυφώνεται με την οριστική Καταστροφή του μικρασιατικού Ελληνισμού το Σεπτέμβρη του 1922.
Τι πρότειναν οι σύμμαχοι στη νέα συνδιάσκεψη του Παρισιού το Μάρτιο του 1922; • Πρότειναν και στις δυο πλευρές όρους: Αφαιρούσαν στην ουσία από την Ελλάδα όλα τα κέρδη της συνθήκης των Σεβρών. Η τύχη των ελληνικών πληθυσμών της Μικρασίας έμοιαζε επισφαλής.
Πότε οι κεμαλικοί πήραν την απόφαση για αντεπίθεση και πότε τελικά πραγματοποιήθηκε; Οι κεμαλικοί αρχικά πήραν την απόφαση για αντεπίθεση στις αρχές Αυγούστου, αλλά τελικά πραγματοποιήθηκε στις 13 Αυγούστου. Ποια στάση κράτησε η ελληνική διοίκηση και ποια ο στρατός; Το μέτωπο διασπάστηκε και άρχισε η υποχώρηση και η σύμπτυξη των ελληνικών δυνάμεων προς τα παράλια. Το στρατό ακολουθούσαν οι ελληνικοί πληθυσμοί και οι Αρμένιοι από τις περιοχές που εγκαταλείπονταν στα χέρια των Τούρκων.
Πότε μπήκε ο τουρκικός στρατός στη Σμύρνη και ποια ήταν η τύχη της πόλης και των ανθρώπων της; •
Στις 27 Αυγούστου/9 Σεπτεμβρίου ο τουρκικός στρατός μπήκε στη Σμύρνη. Η πόλη παραδόθηκε στις φλόγες και ο ελληνικός και ο αρμένικος πληθυσμός στη σφαγή.
Ποια ήταν η τύχη των υπόλοιπων Ελλήνων σε άλλες περιοχές; •
•
•
Η πυρπόληση, η σφαγή και η αιχμαλωσία ήταν η τύχη των ελληνικών πληθυσμών και στη χερσόνησο της Ερυθραίας, στις Κυδωνίες και στην περιοχή της Προποντίδας. Από την ανατολική Θράκη ο ελληνικός πληθυσμός αποχώρησε μετά την υπογραφή της ανακωχής των Μουδανιών, από τον Οκτώβριο του 1922, ακολουθώντας τα ελληνικά στρατεύματα που επίσης αποχωρούσαν. Τέλος, με τη συνθήκη της Ανταλλαγής, που υπογράφτηκε στις 30 Ιανουαρίου 1923 στη Λοζάνη, μετακινήθηκαν προς την Ελλάδα και οι τελευταίοι Έλληνες από όλα τα σημεία της Μικράς Ασίας. Εξαιρέθηκαν μόνον οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης και των νησιών Ίμβρου και Τενέδου, όπως και οι μουσουλμάνοι της δυτικής Θράκης.
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Χρυσόστομος •
Το εθνικό του έργο οδήγησε την Υψηλή Πύλη να απαιτήσει την απομάκρυνσή του δύο φορές, τη δεύτερη οριστικά. • Ανέλαβε πλούσια δράση εκπαιδευτική και φιλανθρωπική. • Όταν κατέρρευσε το μέτωπο αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του παρά τις προτάσεις των προξένων της Αγγλίας και της Γαλλίας για τη διάσωσή του. • Συνελήφθη από το φρούραρχο της πόλης Νουρεντίν πασά και παραδόθηκε στον εξαγριωμένο τουρκικό όχλο που τον κακοποίησε και τον κατακρεούργησε.
Αριστείδης Στεργιάδης Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης από το 1919 ως το 1922, η "αινιγματική προσωπικότητα" Συνέταξε διάφορους νόμους για τις μεταρρυθμίσεις των κυβερνήσεων Βενιζέλου καθώς και τους όρους της Συνθήκης της Αθήνας. Η αυστηρότητά του και η υπεροπτική του στάση τον έφεραν γρήγορα σε σύγκρουση με τους στρατιωτικούς και διοικητικούς παράγοντες. Παράλληλα ήταν και εκπρόσωπος των μεγάλων δυνάμεων. Ο ίδιος αναχώρησε από τη Σμύρνη με αγγλικό πλοίο για να εγκατασταθεί τελικά στη Νίκαια της Γαλλίας μέχρι το τέλος της ζωής του, χωρίς να ξαναβρεθεί ποτέ ούτε σε ελληνικό ούτε σε τουρκικό έδαφος.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΙ Γεώργιος Χατζηανέστης : Αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων της Μικράς Ασίας την εποχή της κατάρρευσης του μετώπου. Χρεώθηκε σε μεγάλο βαθμό η διάσπαση των ελληνικών δυνάμεων και η άμεση κατάρρευση του μετώπου. Καθαιρέθηκε και εκτελέστηκε στις 15 Νοεμβρίου 1922.
Αναστάσιος Παπούλας : Αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων στη Μικρασιατική Εκστρατεία από το Νοέμβριο του 1920 ως το Μάιο του 1922 Το Μάιο του '22 παραιτήθηκε, απογοητευμένος από τους χειρισμούς της τότε πολιτικής ηγεσίας και του θρόνου. Αποσύρθηκε μάλιστα και από το στράτευμα. Υπήρξε μάρτυρας κατηγορίας στη "Δίκη των Εξ" το Νοέμβριο του 1922
.
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ
Ακούστε το δίσκο του Νταλάρα ‘Μικρά Ασία’
Η φωτιά στη Σμύρνη
Από πού ξεκίνησε η φωτιά της Σμύρνης και πότε ; Τι ισχυρίστηκαν οι Τούρκοι και ποιοι ήταν οι πραγματικοί υπαίτιοι της φωτιάς; •
Η φωτιά ξεκίνησε στη Σμύρνη την νύχτα της 30ης Αυγούστου κυρίως από την Αρμενική συνοικία! Κατά τους Τούρκικους ισχυρισμούς εντός της Αρμενικής μητροπόλεως του Αγίου Στεφάνου και στο προαύλιο είχαν συγκεντρωθεί πάνοπλοι Αρμένιοι κακοποιοί και αντάρτες και όταν προσήλθαν εκεί Τούρκοι αστυνομικοί και στρατιώτες για να συλλάβουν τους κακοποιούς δέχθηκαν τα πυρά των όπλων και αναγκάστηκαν να απαντήσουν με αποτέλεσμα να γίνει μάχη και να προκληθεί πυρκαγιά. Οι πραγματικοί υπαίτιοι της φωτιάς ήταν οι Τούρκοι γιατί ο Νουρεντιν ξεκίνησε τη φωτιά στη Σμύρνη!
Οι δρόμοι είναι κατάσπαρτοι από πτώματα φρικωδώς παραμορφωμένα.
Η περιγραφή από αυτόπτες μάρτυρες για την σφαγή των Ελλήνων
Η πυρκαϊά εις δέκα μόνον ώρας είχεν εξαπλωθή εις πλάτος δύο μιλίων. Εις την προκυμαίαν ένας όγκος πανικοβλήτου πληθυσμού αγωνίζεται να σωθή.
Θηριωδίες των Τούρκων προς Έλληνες και Αρμένιους • Οι δρόμοι είναι κατάσπαρτοι από πτώματα φρικωδώς παραμορφωμένα. Η σφαγή λαμβάνει τεραστίας διαστάσεις. Την νύκταν της Τρίτης, 30ης, χιλιάδες αρμενίων εσφάγησαν. Τα πτώματα των κείνται άταφα και αναδίδουν τρομερά δυσοσμίαν". Εις τον περίβολον του αρμενικού ναού του αγίου Στεφάνου, εσφάγησαν αναφέρουν οι τηλεγραφούντες ανταποκριταί, άνω των 5.000 αρμενίων αφού κατεστάλη η ηρωική των αντίστασις. Ακολούθως επυρπολήθη ο ναός και απερίσπαστοι οι δηωταί ήρχισαν το έργον της συστηματικής καταστροφής των ελληνικών συνοικιών. Επι κεφαλής των στιφών ήτο αυτός ούτος ο διευθυντής της αστυνομίας του Κορδελιού.
Η περιγραφή από αυτόπτες μάρτυρες για την σφαγή των Ελλήνων • Αι φωναί των σφαζομένων έφθαναν από την παραλίαν και τα πτώματα των πνιγμένων επέπλεον πέριξ των πλοίων. Μέσα εις αυτήν την αγριότητα ηκούσθησαν ήχοι μουσικής από αγγλικόν πολεμικόν σκάφος προς τέρψιν των εις αυτόν επιβαινόντων.
Η Σφαγή των Ελλήνων
Τα συναισθήματα του πρόσφυγα και οι αλλαγές που διαπίστωσε, όταν επέστρεψε μετά από χρόνια •
Ο πρόσφυγας όταν πήγε να δει την χαμένη του πατρίδα αντίκρισε ένα ξερό άγονο απρόσωπο τοπίο. Μικρή λοφίσκοι γυμνοί . Ούτε δέντρα ούτε θάμνοι ούτε χόρτα . Παντού υπήρχαν κακορίζικα σπιτάκια . Ήταν το Ρεϊζντερε . Το πλούσιο κεφαλοχώρι το πολυανθρωποτερο της περιοχής των 4500 κατοίκων με τα τρία εξατάξια σχολεία και τις 18 εκκλησίες που δεν υπάρχουν πια . Διώροφα χωρικά με τις λουλουδισμένες αυλές μοσχομύριζαν την άνοιξη που τώρα πια δεν υπάρχου. Πού είναι ο μεγαλοπρεπέστατος άγιος Δημήτριος το καμάρι του Ρεϊζντερε με τους 7 παπάδες ; Πού είναι το γεμάτο ζωή καφενείο του Μαρίνου ; Όλα αυτά έχουν χαθεί . Τα συναισθήματα που τον κατέκλυσαν είναι ο εντυπωσιασμός και η στεναχώρια όταν αντίκρισε την χαμένη του πατρίδα!!!
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Δημιουργοί
Σεφέρης • Γεννήθηκε το 1900 στη Σμύρνη. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και τη Γαλλία και ξεκίνησε την καριέρα του ως διπλωμάτης. ‘Ηταν ένας από τους μεγαλύτερους έλληνες ποιητές. Ο πρώτος έλληνας που βραβεύτηκε με το Νόμπελ λογοτεχνίας το 1963. Ο Γιώργος Σεφέρης ανανέωσε την ελληνική ποίηση και ήταν αυτός που εισήγαγε το πνεύμα του σουρρεαλισμού στην Ελλάδα. Επηρεάστηκε από την Γαλλική ποίηση και κατά την διάρκεια της καριέρας του μετέφρασε αρκετούς ξένους ποιητές. Επίσης ασχολήθηκε και με την συγγραφή μυθιστορημάτων (Έξι νύχτες στην Ακρόπολη) και δοκιμίων. Τέλος κατά την διάρκεια της ποιητικής του καριέρας είχε τιμηθεί με το έπαθλο «Κωστή Παλαμά».
Διδώ Σωτηρίου
• Η Διδώ Σωτηρίου γεννήθηκε στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας. Μετά την μικρασιατική καταστροφή ήρθε πρόσφυγας στην Ελλάδα . Σπούδασε γαλλική φιλολογία, δούλεψε ως δημοσιογράφος και αναμίχθηκε στον αντιφασιστικό αγώνα. Έργα της: Οι Νεκροί Περιμένουν (1959), Ματωμένα Χώματα (1962), Εντολή (1976), Κατεδαφιζόμεθα (1982), Η Μικρασιατική Καταστροφή και η στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο (1975 μελέτη), Μέσα στις φλόγες (1978 παιδικό), Επισκέπτες (1979 παιδικό), Θέατρο (1995 δύο θεατρικά έργα και ένας μονόλογος)
Το έργο της Δ.Σωτηρίου "ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ" Μυθιστόρημα που "Τσούζει. Ζεματάει. Καίει. Τιμωρεί. Έχει ψυχή ανθρώπινη. Οργή λαού. Πόνο ηθικό". "Κάστρο σωστό λόγου, ενάντια στον καιρό, τη λησμονιά και το ψέμα". Τα Ματωμένα Χώματα εκδόθηκαν το 1962, από τότε έχουν πουληθεί 250.000 αντίτυπα. Μεταφράστηκαν σε μια σειρά χώρες, Γαλλία, Σοβιετική Ένωση, Ουγγαρία, σε όλα τα Βαλκάνια κλπ. Στην Τουρκία είχαν συγκλονιστική απήχηση. "Μέσα στην επική ατμόσφαιρα του βιβλίου αυτού, που είναι ένα είδος "Πολέμου και Ειρήνης" της Ελλάδας - γράφει ο Οίκος Σάντερ αντί να αναζωπυρώνεται το μίσος, ζωντανεύει το ανθρώπινο δράμα όλων μικρών λαών που σφαγιάζονται των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων.“ "Το διάβασα σε μια νύχτα - γράφει ο ο πρόεδρος του Βιομηχανικού Επιμελητηρίου της Πόλης, Ερτογρούλ Σοϋσάλ - κι έχυσα δάκρυα και για τους δυο λαούς μας. Ωραίο βιβλίο, απόλυτα έντιμο σαν όλα τα μεγάλα έργα. Οι διανοούμενοι μας το υποδέχτηκαν με αληθινό ενθουσιασμό".
Ηλίας Βενέζης
Ο Ηλίας Βενέζης (1903 – 1973) με το έργο του «Το νούμερο 31328» εκπροσωπεί την ομάδα των Ελλήνων λογοτεχνών του μεσοπολέμου για τους οποίους οι τραυματικές εμπειρίες της Μικρασιατικής καταστροφής αποτέλεσαν πηγές έμπνευσης.
Τα έργα του ΓΑΛΗΝΗ
TΟ NΟΥΜΕΡΟ 31328
"ΓΑΛΗΝΗ" «Ανάβυσσος είναι ένας τόπος σε κάποιον απόμερο κόρφο του Σαρωνικού. Άλλοτε εκεί ήταν το μέρος όπου οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής βάζανε τους νεκρούς τους ν’ αναπαυθούν. Ύστερα πέρασαν πολλοί αιώνες, πολλά στρώματα γη σκέπασαν τις επιτύμβιες στήλες και τους νεκρούς, και στη μνήμη των ανθρώπων δεν έμεινε τίποτα για τη χώρα που ερημώθηκε. Tώρα στον ίδιο τόπο έχουν σηκώσει τα καλύβια τους πρόσφυγες Φωκιανοί, που ήρθαν απ’ την Aνατολή. Σκάψαν το χώμα και φύτεψαν ρίζες κλήματα, και τα καλοκαίρια ο μικρός κάμπος είναι πράσινος, εκει που άλλοτε φύτωναν μονάχα βούρλα και θάμνα
TΟ NΟΥΜΕΡΟ 31328 • Tο Nούμερο 31328 είναι η ίδια η ταυτότητα του συγγραφέα, τότε που παιδί δεκαοκτώ χρόνων οδηγήθηκε από τους Tούρκους στα κάτεργα της Aνατολής. Tο βιβλίο είναι ένα συγκλονιστικό χρονικό «γραμμένο με αίμα», όπως επεσήμανε ο Bενέζης, προσθέτοντας: «Λέω για την καυτή ύλη, για τη σάρκα που στάζει το αίμα της και πλημμυρίζει τις σελίδες του». Στην αρχική του μορφή γράφτηκε το 1924 και ξαναδουλεύτηκε το 1931, οπότε εκδόθηκε για πρώτη φορά. H επιτυχία που σημείωσε τότε ήταν τεράστια, ακόμα και έξω από τον ελληνικό χώρο.
H Mαρία Ιορδανίδου, η συγγραφέας της «Λωξάντρας» που την αγάπησε το πανελλήνιο γεννήθηκε στην Kωνσταντινούπολη το 1897 από μητέρα Πολίτισσα (Eυφροσύνη Mάγκου) και από πατέρα Yδραίο (NικολάκηςKριεζής). Ένα μεγάλο κομμάτι της παιδικής της ηλικίας το έζησε στον Πειραιά. Tο καλοκαίρι του 1914, κι ενώ της έμεναν δύο ακόμη χρόνια για να αποφοιτήσει, δέχθηκε πρόσκληση από τον θείο της, που ζούσε στο Bατούμ της Pωσίας, να τον επισκεφθεί για τις διακοπές. Στο μεταξύ κηρύχθηκε ο A' Παγκόσμιος Πόλεμος, αποκλείστηκε εκεί για πέντε ολόκληρα χρόνια και φοίτησε σε ρωσικό γυμνάσιο. Tο τέλος του A' Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε την οικογένειά της κατεστραμμένη, πράγμα που την ανάγκασε να βγει από νωρίς στη βιοπάλη. Oι τρεις ξένες γλώσσες που γνώριζε την βοήθησαν να εργαστεί αποδοτικά ώς τα εξήντα της χρόνια. Ξεκίνησε από την Kωνσταντινούπολη, αργότερα πήγε στην Aλεξάνδρεια και κατέληξε στην Aθήνα όπου εγκαταστάθηκε μόνιμα με τον σύζυγό της το 1923. Aπέκτησαν δύο παιδιά. H Mαρία Iορδανίδου πέθανε τον Nοέμβριο του 1989
H «Λωξάντρα» δεν είναι απλώς βιογραφία, ούτε απλώς μυθιστόρημα. Στο συναρπαστικό αυτό κείμενο οι πραγματικοί και οι φανταστικοί χαρακτήρες συγχωνεύονται για να αναπλάσουν την εικόνα της Πόλης πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. H Mαρία Iορδανίδου έγραψε το βιβλίο το 1963, όταν ήταν ήδη εξήντα έξι χρόνων, επειδή ―έλεγε― δεν ήθελε αυτά τα λίγα πράγματα που ήξερε να τα πάρει μαζί της. H «Λωξάντρα» είναι η ιστορία της γιαγιάς της: μέσα από αυτήν, η Mαρία Iορδανίδου ξαναζωντανεύει μιαν ολόκληρη εποχή, ακόμα και «τώρα, που όλα αυτά πέρασαν και το χορτάρι της λησμονιάς αρχίζει κιόλας να φυτρώνει».
"1922" ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΥ "...1922 μια ιστορία μνήμης. Ήταν η ώρα που το ΕΚΚ σε μια ευλογημένη στιγμή της ύπαρξης του, λειτούργησε δημιουργικά και έξυπνα. Μας κάλεσε τότε ο πρόεδρος του, τον Κακογιάννη, το Δημόπουλο και την αφεντιά μου και μας είπε: κάνετε ό,τι θέλετε. Και αυτό το ό,τι θέλετε ξύπνησε μέσα μου ευφορία. Ήθελα να καταθέσω ένα ειλητάρι στη μνήμη της μικρασιατικής οδύνης, όπως εγώ την έζησα μέσα από μια κοπελιά που είχε μαζέψει η μάνα μου από τις Χαμένες Παρτίδες. Δανείστηκα το βιβλίο του Βενέζη, το "Νούμερο 31328" και έφτιαξα το δικό μου νούμερο το 1922."
1922 Σεπτέμβριος
Ενεργοποίηση του κρατικού ταμείου περιθάλψεως προσφύγων
1922(τέλος)
Ουσιαστική εφαρμογή των μέτρων του 1917 για την απαλλοτρίωση των Τσιφλικιών
30 Ιανουαρίου 1923
Ελληνοτουρκική σύμβαση υποχρεωτική ανταλλαγή Τσιφλικιών.
24 Ιουλίου 1923
Υπογραφή της συνθήκης της Λοζάνης
Σεπτέμβριος 1923
Ίδρυση της επιτροπής αποκατάστασης προσφύγων.
1924
Από το 1922 έως τα τέλη του 1924 είχαν κατασκευαστεί 9.000 κατοικίες ειδικά για πρόσφυγες. Υπάρχει έλλειμμα 15.000 κατοίκων.
1924
Σύναψη εξωτερικού δανείου 12.300.00 λιρών Αγγλίας\ σύσταση της γενικής διεύθυνσης ανταλλαγής πληθυσμών\ ίδρυση κατά τρόπους γραφείων ανταλλαγείς πληθυσμών.
2 Ιουλίου 1924
Η Δ’ Εθνοσυνέλευση ψηφίζει το νομοσχέδιο περί αποκτήσεως ελληνικής ιθαγένειας υπό των εις την αλλοδαπή προσφευγόντων Ελλήνων το γένος εκ της Μικράς Ασίας και Θράκης
8 Ιουλίου 1924
Ψήφιση του νομοσχεδίου ‘περί διαθέσεως αστικών κτημάτων των ανηκόντων εις ανταλλασσόμενους Μουσουλμάνους πόλεως Θεσσαλονίκης’.
1925 Ιούνιος
Υπογραφή της(ανεφάρμοστης) σύμβασης της άγκυρας.
1928
Σύναψη εξωτερικού δανείου /από το 1923 έως το 1928 έκδοση συνολικά 6 εσωτερικών δανείων ύψους 9,3 δικεκ. δρχ.
30 Οκτωβριου 1930
Υπογραφή τους συμφώνου φιλίας μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας/ υπογραφή της σύμβασης εμπορίου εγκατάστασης και ναυτιλίας.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΔΥΣΧΕΡΕΙΕΣ Για να ενισχυθούν οι προσφυγικές οικογένειες της υπαίθρου, η επιτροπή και η κυβέρνηση διένειμαν πάνω από 245.000 ζώα και μεγάλες ποσότητες γεωργικών εργαλείων. Η έλλειψη στέγης, που υπήρχε στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη ακόμη και πριν από την καταστροφή, επιδεινώθηκε τρομερά μετά το 1922.Ταυτόχρονα η εγκατάσταση στα αστικά κέντρα στοίχισε στην Ε.Α.Π. το 1/5 απ΄ ό,τι οι αγροτικές εγκαταστάσεις. Στα υλικά προβλήματα , που η ζωή στις πόλεις δημιουργούσε για τους νεοφερμένους, πρέπει να προστεθούν και οι δυσκολίες συμβιώσεως και συναγωνισμού με τους αυτόχθονες.»
ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ "Μείναμε στην προσφυγική συνοικία "Χωράφια". Από τον Κήπο που μέναμε ήταν καλύτερα, αλλά ένα δωματιάκι μας έδωσαν με τόσα άτομα μέσα, που ήταν εξαθλίωση. Προσφυγικός συνοικισμός: πείνα, αρρώστιες και δυστυχία. Όσοι έπεσαν στα προσφυγικά σπίτια και δεν γλίτωσαν γρήγορα από αυτά, έμειναν στάσιμοι. Η παράγκα ρήμαξε το ηθικό του κόσμου, του αφαίρεσε την όρεξη για ζωή, τους συμβίβασε με την ανέχεια και τη φτώχεια. Τον έκανε βαθιά μέσα στην ψυχή του να νιώθει πρόσφυγας. Οι παράγκες της προσφυγιάς ήταν η ντροπή μας"
ΤΟ ΧΤΙΣΙΜΟ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ
Αεροφωτογραφία της Νέας Ιωνίας, 1955.
Πάσχα στο συνοικισμό της Νέας Ιωνίας, 1927. Συγκέντρωση στην εκκλησία της Ευαγγελίστριας.
Αριστερά διακρίνεται η πρώτη εκκλησία της Ευαγγελίστριας. Στο βάθος της πλατεία τα δύο διώροφα κτίρια που στέγαζαν τα προσφυγικά σχολεία, υπάρχουν και σήμερα.
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗ-ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ
Εορτασμός στη Νέα Ιωνία, 1950.
Πρόσφυγες στις αποθήκες
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗ-ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ
Καταυλισμός προσφύγων στην πλατεία Ρ. Φεραίου.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΟΝ Ρεμπέτικα
Τι σου λέει η μάνα σου για μένα - Στέφανος Βέζος Στίχοι : Τι σου λέει η μάνα σου για μένα κι όλο με κοιτάς με μάτια δακρυσμένα θέλει μ' άλλονε να κουβεντιάζεις και εμένα πια να με ξεχάσεις και εμένα θέλει πια να με ξεχάσεις Έννοια σου και δε θα μου γλιτώσει όλα τα σπασμένα αυτή θα τα πληρώσει θα την κάνω εγώ ν' αναστενάζει να πονεί να κλαίει και να φωνάζει να πονεί να κλαίει και ν' αναστενάζει Ό,τι θέλει αυτή δε θα μου κάνει αν δε μετανιώσει πες της θα πεθάνει δε θα της περάσει μη φοβάσαι πάντα μες την αγκαλιά μου θα 'σαι πάντα μες την αγκαλιά μου συ θε να 'σαι
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΟΝ Συνταγές Ελλήνων στη Μικρασία:
Κιοσκέκι (φαγητό του γάμου) Υλικά: Κρέας χωρίς κόκαλα, σιτάρι μουσκεμένο 1-2 μέρες στο νερό, που έχει τριφτεί και έχει φύγει ο φλοιός. Αρκετά κρεμμύδια. Εκτέλεση: Σ’ ένα καζάνι βάζομε όλα τα υλικά αρκετό νερό και ανάλογο αλάτι. Βράζομε 4-5 ώρες μέχρι να γίνει ένα ομοιογενές μίγμα σαν κρέμα. Σερβίρεται ζεστό. Κατιμέρια Υλικά: Προζύμι με μισό κιλό αλεύρι, 1 φλιτζάνι λάδι, 1 φλιτζάνι ζάχαρη, 1 κιλό αλεύρι, 1 ½ φλιτζάνι πετιμέζι, κανελόζουμο, μαστίχα. Εκτέλεση: Ζυμώνομε τα υλικά με όσο ζεστό νερό σηκώσει να γίνει η ζύμη μαλακή. Το πετιμέζι είναι για το σιρόπι. Πλάθομε χοντρά κορδόνια πάχους 2 εκ. και τα κόβομε σε κομμάτια μήκους 4 εκ. Κάθε κομμάτι πιέζεται πάνω στην ξύστρα του τυριού ή κάπου αλλού για να σχηματιστούν σχέδια. Τοποθετούμε σε λαδωμένο ταψί και σκεπάζομε μέχρι να ανεβούν. Ψήνομε σε μέτριο φούρνο. Έχομε ετοιμάσει το σιρόπι με το πετιμέζι και 1 φλιτζάνι νερό. Αφού ψηθούν τα περιχύνομε με το σιρόπι και τα ξαναβάζομε στο φούρνο μέχρι να απορροφηθεί τελείως. Γίνονται, πιο απλά βέβαια, με τη ζύμη του ψωμιού και περιχύνονται πάλι με πετιμέζι.
Βιβλιογραφία • • • • •
Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμος ΙΕ Ιστορία Γ’ Γυμνασίου( κεφάλαιο 8ο) www.fhw/chronos/13 www.de.sch.gr/mikrasia www.diki.gr