10 minute read
S-Plus in gesprek met Frank Vandenbroucke en Marc Van Ranst
Deze coronacrisis kent een enorme impact op ons leven, en op het verenigingsleven in het bijzonder. Hoewel we zo goed mogelijk alle maatregelen opvolgen om zo snel mogelijk de draad weer te kunnen oppikken, zitten we nog met tal van vragen. Die stellen we aan minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke en aan viroloog Marc Van Ranst.
Wanneer zullen onze groepen weer mogen samenkomen en activiteiten organiseren? Hoe zal dat gebeuren? Frank Vandenbroucke: “Ons ‘Belgische model’ biedt houvast. Hier is er geen harde lockdown, maar lukt het om de besmettingen onder controle te houden door de gezamenlijke inspanningen die we leveren. Toch wordt het nog even volhouden, precies om de vrijheid de we wél hebben, te blijven beschermen. Nu gaat het om vaccineren. Minstens 70 % van de bevolking moet gevaccineerd worden voor we opnieuw helemaal vrij kunnen leven. Het spreekt voor zich dat een keer de kwetsbare groepen beschermd zijn, we het leven stap voor stap kunnen heropenen. Maar ook dan zullen we nog een tijd rekening moeten houden met de veiligheidsmaatregelen. Het is samen uit, samen thuis. Een soort vaccinatiepaspoort als voorwaarde om aan sommige
In gesprek met Frank Vandenbroucke
activiteiten te mogen deelnemen, terwijl anderen hun vaccin nog moeten krijgen, is de samenleving opdelen. Dat staat haaks op de solidariteit die nodig is om dit virus klein te krijgen.”
Hoe zit het met de volgorde van vaccineren? Welke groep komt er na de wijkgezondheidscentra en de ziekenhuizen? Frank Vandenbroucke: “De vaccinatiestrategie is uitgestippeld. Met de 65-plussers én de chronisch zieken beginnen we in de loop van de maand maart, nadat onze eerstelijnszorg en onze ziekenhuizen beschermd zijn. Dat lijkt me logisch, want zij zijn het meest vatbaar om ernstige gevolgen te ondervinden van het virus. In de fase daarna is iedereen tussen de 18 en de 65 jaar aan de beurt. Het leven stap voor stap weer openen zal voor iedereen op dezelfde manier gebeuren. Jong én oud. Het laatste wat we willen, is dat er 2 samenlevingen ontstaan waarin we naar elkaar beginnen te wijzen.”
Hoe geraken minder mobiele senioren makkelijk tot bij de vaccinatiecentra? Niet elk centrum is bereikbaar met het openbaar vervoer. Frank Vandenbroucke: “Het spreekt voor zich dat zij die niet goed te been zijn, of waar vaccinatiecentra moeilijk bereikbaar zijn, daarbij alle steun krijgen. Het is aan een overheid om wie dat niet (zelf) kan, te helpen om op een veilige en snelle manier in onze vaccinatiecentra te geraken. Het openbaar vervoer moet logischerwijze een eerste partner zijn in die oefening.”
Kan je een vaccin van een specifieke firma weigeren en zelf een keuze maken? Frank Vandenbroucke: “We gaan iedereen overtuigen van het belang van vaccinatie, maar het blijft een vrije keuze. Niemand kan je verplichten. Ook je werkgever mag dat trouwens niet. Als je de eerste keer weigert, dan moet je wachten tot je opnieuw aan de beurt komt. Maar je zal nooit tussen 2 vaccins mogen kiezen.”
Denkt u eraan om een mediacampagne op te starten na de vaccinatie om de senioren terug aan te moedigen om deel te nemen aan activiteiten? Frank Vandenbroucke: “Elk initiatief dat onze ouderen overtuigt om weer zonder zorgen aan het openbare leven deel te nemen, juichen we toe. Dat kan in een mediacampagne, maar vooral door onze gemeenten en steden - samen met verenigingen of zorginstellingen - alle tools
te geven om ouderen de juiste informatie te bezorgen. Dat is veel efficiënter, want zij weten als geen ander hoe ze hen kunnen bereiken en op welke manier dat het beste gebeurt.”
Moeten de federale en Vlaamse overheid niet opnieuw meer zelf het initiatief nemen om de zorg van de bevolking, en in het bijzonder van de meest kwetsbaren, in handen te nemen? Frank Vandenbroucke: “De boodschap is dat de kwaliteit van leven altijd centraal moet staan in onze ouderenzorg. Een zorg die zoveel mogelijk op maat gebeurt. Dat is ambitieus en dat lukt niet altijd, maar de lat lager leggen is uit den boze ... betaalbare en toegankelijke zorg voor iedereen, dat is en blijft de ambitie.”
Zullen de investeringen en kosten door de coronacrisis het algemeen beleid en in het bijzonder het gezondheidsbeleid niet voor lange tijd hypothekeren? Frank Vandenbroucke: “Uiteraard komt corona met een grote kost. Maar onze economie stutten en mensen een vangnet geven, is de beste garantie om de draad na deze crisis snel weer op te pikken. Dat is een investering, geen kost, om ervoor te zorgen dat we iedereen door deze crisis loodsen. Met deze regering werken we aan een sterk plan om versneld naar een meer duurzame economie te gaan. Ook Europa springt daarvoor in de bres.
Investeren in een toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg blijft een must. Verder investeren we ook in betere werkomstandigheden voor iedereen die in de zorg werkt, én in betere lonen en extra middelen zodat het zorgpersoneel zijn job deftig kan doen. Daarnaast maken we heel wat geld vrij voor onze geestelijke gezondheidszorg. Voor COVID was daar al nood aan, en nu nog meer.
Ons mentaal welzijn, daar wil ik op inzetten.”
Meer specifiek. Hoe zal u de herschikking van de zorgfactuur realiseren? Frank Vandenbroucke: “Gezondheidszorg is een basisrecht voor iedereen. Het plan is om alles met elkaar te verbinden: een eenvoudigere ziekenhuisfinanciering, het beheersen van ereloonsupplementen, erelonen van artsen transparanter maken, de factuur voor de patiënt doen dalen. Het zal niet eenvoudig zijn, maar ik ben vastberaden. Het goede nieuws is dat het draagvlak op het terrein groeit, en deze gezondheidscrisis heeft dat nog versneld. Vergeet niet dat nu al heel veel artsen geen supplementen vragen, en op een zeer ethische en kwaliteitsvolle manier zorg verstrekken aan betaalbare tarieven. Dat moeten we aanmoedigen en versterken.”
Tot slot, hebt u een hoopvolle boodschap voor onze duizenden senioren die in ‘normale tijden’ actief zijn in het verenigingsleven en zich inzetten als vrijwillig(st)er in diverse organisaties? Frank Vandenbroucke: “Het verenigingsleven en het vrijwilligerswerk zijn ontzettend belangrijk om fit te blijven, zowel fysiek als mentaal. Daardoor voel je je deel van de samenleving, blijf je actief en gezond. Dat dit nu al maanden wegvalt, is een enorm gemis. Het goede nieuws is dat dit terugkomt. Hoe meer mensen gevaccineerd worden nu, hoe sneller we het 'gewone' leven weer stap voor stap kunnen openen. We gaan nog even op onze tanden moeten bijten, maar zoals Martine Tanghe zei: "Dit komt echt goed.””
Steven Vanden Broucke
ACTUEEL “Het belang van zal voor mij altijd bovenaan staan.” Janmetdepet
Marc Van Ranst leerden we allemaal kennen als een uiterlijk rustige man, die ons bijna vaderlijk door deze crisis leidt. We hadden hem vroeger wel al eens op ons scherm gezien, als een griepepidemie iets te hoge toppen scheerde. Maar tijdens deze coronacrisis was hij als viroloog niet van het scherm te bannen.
In gesprek met Marc Van Ranst
Veel mensen zijn bang voor de vaccins omdat ze vrezen dat deze verkeerd zouden kunnen reageren op hun specifieke ziekteproblemen. Is die vrees terecht? Marc Van Ranst: “Ik kan die vrees wel plaatsen en begrijpen. Maar dat is voor niks nodig. De samenstelling van alle vaccins is van begin tot einde gekend, en kan men op internet gemakkelijk terugvinden. Deze vaccins zijn in de klinische studies ook getest bij mensen met chronische aandoeningen, en men kan dit veilig gebruiken, ook bij mensen met specifieke ziekteproblemen. Meer nog, deze vaccins zijn vooral bedoeld voor hen. De enige contra-indicaties zijn momenteel zwangerschap en een geschiedenis van anafylactische shock.”
Stel dat 70 % van alle volwassen Belgen zijn ingeënt en er dus groepsimmuniteit zou heersen, kunnen/mogen we elkaar dan terug zonder risico knuffelen en een hand geven zoals voorheen? Marc Van Ranst: “Vanaf het moment dat groepsimmuniteit bereikt is, gaan alle maatregelen afgebouwd worden. Het is dan de bedoeling om terug te keren naar de pre-covid gewoonten en gebruiken. Dit wil niet zeggen dat het virus 100 % weg is, maar wel dat de circulatie van het virus beperkt gaat zijn en er voldoende ziekenhuiscapaciteit zal zijn om iedereen op een kwaliteitsvolle manier te verzorgen (zoals we dat al altijd voor griep hebben gedaan).”
Brussel is een internationaal knooppunt waar mensen uit de hele wereld om diverse redenen (toerisme, kunst, werk ...) samenkomen. Zelfs als 70 % van alle inwoners in dat gebied zijn ingeënt, hoe veilig is het dan voor iedereen als de mensen die naar België komen nog niet gevaccineerd zijn? Marc Van Ranst: “Heel de wereld gaat zoveel mogelijk vaccineren. Sommige landen gaan eisen dat je gevaccineerd bent vooraleer je het grondgebied mag betreden. Daar zijn precedenten voor: zo vragen vele landen in Afrika en Zuid-
Als groepsimmuniteit bereikt is, worden alle maatregelen stap voor stap afgebouwd
Amerika al decennialang dat iedereen gevaccineerd is tegen gele koorts vooraleer het land binnen te komen. Indien men geen vaccinatiebewijs vraagt, zal men aan de grens een test afnemen en vragen dat mensen 10 dagen in quarantaine gaan vooraleer het land binnen te mogen. Virologen vragen dat al vele maanden. Want anders dweil je met de kraan open.”
Hoe lang ben je immuun? Moet je ieder jaar opnieuw gevaccineerd worden? Krijgen de mensen een soort vaccinatiepas? Marc Van Ranst: “We weten nog niet hoelang je immuun bent na vaccinatie. Tegen de vaccinatiestam ga je waarschijnlijk een paar jaar immuun zijn. Echter, er zullen mutaties optreden en tegen nieuwe varianten ga je veel minder lang immuun zijn. Daarom is het mogelijk dat een jaarlijkse vaccinatie in het begin wel nodig gaat zijn. Wanneer je gevaccineerd bent, krijg je een kaartje mee, en je vaccinaties worden ook elektronisch bijgehouden op Vaccinnet.”
Als je gevaccineerd bent en je komt terug uit een rode zone, moet je je dan nog laten testen of niet? Marc Van Ranst: “Dat is een politieke beslissing. Indien je bijvoorbeeld naar een rode zone gaat waar er varianten zijn waartegen de vaccins minder goed werken, dan zou het logisch zijn dat je je terug moet laten testen als je vanuit zo een zone terugkomt.”
Kan er nog eens heel duidelijk gesteld worden welke regels dienen opgevolgd te worden wanneer je in quarantaine moet gaan? Klopt het dat je nog altijd het huis mag verlaten om bepaalde boodschappen te doen? Marc Van Ranst: “In principe mag je het huis niet verlaten, en vaak zullen familie of vrienden boodschappen doen. In sommige gemeenten zijn er vrijwilligers die boodschappen doen. En heel af en toe, wanneer er geen andere mogelijkheden zijn, kan één persoon het huis verlaten, enkel en alleen om met een mondmasker snel proviand in te slaan.”
Zou het niet beter zijn de vele kritische stemmen binnen het coronabeleid in een tegensprekelijk openbaar debat aan het woord te laten komen en er wetenschappelijk op te reageren? Marc Van Ranst: “Er is regelmatig overleg tussen wetenschappers. Echter, een wetenschappelijk debat met mensen die denken dat er 5G-nanochips in vaccins zitten is niet verstandig. Sommige mensen gaan dan ten onrechte denken dat de waarheid in het midden ligt. Soms moet je zottigheid ook als dusdanig kunnen benoemen zonder er al te veel begrip voor te tonen. Iedereen heeft recht op zijn mening. Echter, niet elke mening is even waar.”
Is het niet beter als wetenschapper te werken i.p.v. een eventuele overstap te maken naar de politiek? Komen je vrijheid van denken, je adviserende stem, en je expertise om Janmetdepet te blijven verdedigen dan niet in het gedrang? Marc Van Ranst: “Ik ben heel graag professor aan de KU Leuven, en ik denk niet dat een politiek mandaat mij gelukkiger zou maken. En langs de andere kant vind ik politiek te belangrijk om enkel aan beroepspolitici over te laten. Maar altijd zal het belang van Jan-met-de-pet bovenaan staan.
En er zijn politici die in een vroeger leven academicus waren, en die ook in hun politieke loopbaan als academicus blijven denken en werken.
Wetenschapper zijn is geen job; het is een manier van leven en een manier om de wereld te bekijken. Politiek is net hetzelfde.”
Steven Vanden Broucke
