Bij de gynaecoloog

HET IS NIET ALTIJD GEMAKKELIJK!

Een bezoek aan de gynaecoloog is niet altijd gemakkelijk. Zeker niet als je nog maar net in een land woont, geen taal deelt met je dokter of weinig begrijpt van gezondheidsinformatie en het zorgsysteem.

Wij spraken met Muna Ahmed. Zij werkte 3 jaar als gynaecoloog in opleiding in haar herkomstland Sudan en is gezondheidsgids voor nieuwkomers in Gent. Als (ervarings)deskundige helpt ze veel vrouwen*, letterlijk en figuurlijk, de weg naar de gynaecoloog te vinden. Zij vertelt ons meer over de ervaring van vrouwelijke nieuwkomers en hun bezoek bij de gynaecoloog.

Waarom koos je voor dit beroep?

“Mijn mama wou graag dat haar dochters artsen zouden worden. Mijn zus ging geneeskunde studeren en ik ben haar gevolgd. Na 6 jaar moet je een specialisatie kiezen. Ik vond vrouwelijkheid en wat er gebeurt tijdens en na de zwangerschap altijd heel interessant. Daarom heb ik voor gynaecologie gekozen. Ik voelde me er meteen thuis.”

Zijn er grote verschillen tussen gynaecologie in jouw herkomstland en hier in België?

“In Sudan is naar de gynaecoloog gaan veel gemakkelijker. Je kan altijd langsgaan, terwijl je hier vaak lang moet wachten op een afspraak. Wij kunnen ook naar de referred clinic. Elke dag kunnen vrouwen daar terecht om een arts te zien wanneer ze last hebben van klachten en om hun zwangerschap op te volgen. Je hoeft er nooit te wachten op een afspraak.”

“We hebben geen huisartsen als tussenfiguur in Arabische landen. Als je een klacht hebt aan je hoofd bijvoorbeeld, dan ga je naar de neuroloog. Mensen kennen hier daarom de vaardigheden van de huisarts soms niet. Ze weten niet dat de huisarts de eerste stap is bij een gezondheidsprobleem en dat die doorverwijst naar specialisten als dat nodig is. De meesten denken dat de huisarts enkel de ‘kleine klachten’ kan behandelen en dat voor de ‘grote klachten’ ze best onmiddellijk naar het ziekenhuis gaan.”

Welke moeilijkheden merk je op bij nieuwkomers?

“Dat ze moeilijk de eerste stap durven te zetten. Velen wachten te lang omdat ze denken dat het hen niet lukt of dat ze te lang moeten wachten op een afspraak. Ik merk ook dat het voor sommigen al een drempel is om gewoon naar een arts te bellen. Taal speelt daar een belangrijke rol in. Ze kunnen hun situatie vaak moeilijk uitleggen aan de arts. We proberen ze daarbij te helpen door samen met hen de eerste afspraak te maken en hen te leren telefoneren.”

“Zodra ze een afspraak hebben, moeten ze de weg vinden in het ziekenhuis. Voor nieuwkomers is dit vaak heel moeilijk. Al de nummers en pijlen om aan te duiden of je naar naar links, rechts of boven moet … Het ziekenhuis was in hun herkomstland vaak de praktijk van de arts (lees: gynaecoloog). Maar hier zijn de ziekenhuizen veel groter.”

“Ze kennen ook vaak de weg naar het ziekhuis niet. Soms kunnen ze het openbaar vervoer niet gebruiken of weten ze niet dat er een shuttle of tram is. We gaan daarom mee met hen naar het ziekenhuis. Meestal halen we ze thuis op en nemen we samen de bus. In het ziekenhuis helpen we ze aanmelden en volgen we de nummers tot aan hun afspraak. Daarna gaan we samen terug naar huis. Dit doen we 1 à 2 keer tot dat de persoon de weg kent.”

Verloopt de afspraak zelf wel vlot?

“Ook tijdens de afspraak zijn er moeilijkheden met taal. Sommige artsen kunnen wel Frans of Engels spreken, maar je moet echt Nederlands leren om hier naar de arts te gaan. Soms is een tolk de enige optie, maar dan heb je minder privacy. Voor gynaecologische zorg vormt dat een probleem. Als wij (lees: de vrouwelijke gezondheidsgids) meegaan, zijn ze meer op hun gemak.”

“Wij zijn geen tolk en hebben vaak al een vertrouwensband met hen opgebouwd. Ook probeer ik hun gezondheidsvaardigheid te verbeteren. Aan een hand van een brochure met een pijnschaal en een figuur proberen we ze zo goed mogelijk voor te bereiden.”

“Ik merk dat het voor sommigen al een drempel is om gewoon naar een arts te bellen.”

“Ik zie dat hier in België veel vrouwen naar de gynaecoloog blijven gaan voor opvolging tijdens hun menopauze. Het is opvallend dat oudere vrouwelijke nieuwkomers, ook niet-Sudanezen, dit niet doen. Na hun laatste baby en laatste menstruatie denken ze dat ze geen gynaecologische zorg meer nodig hebben. Niemand neemt extra vitamines, niemand volgt de hormonale klachten op … Het is precies of oudere vrouwen zich erbij neerleggen dat hun lichaam veroudert.”

“Meisjes gaan hier ook naar de gynaecoloog wanneer ze ongesteld worden en contraceptiva willen. Bij ons gebeurt dit nooit. De focus ligt bij ons op de zwangerschap, zwanger worden en fertiliteitsproblemen tijdens de reproductieve levensfase van de vrouw. En aangezien we geen seks hebben buiten het huwelijk, denkt men dat naar de gynaecoloog gaan voor die fase niet nodig is. We moeten echt inzetten op het idee dat ze ook voor andere zaken naar de gynaecoloog kunnen gaan. Bijvoorbeeld, wanneer ze voor het eerst ongesteld worden. Je wordt op dat moment een vrouw en je lichaam verandert. Je moet weten welke dingen je moet bijhouden en opvolgen, je moet een uitstrijkje laten nemen … ”

Waar moeten gynaecologen op letten?

“Het is belangrijk dat ze mensen hun privacy respecteren. Zo moet een arts nooit aandringen om meer kledij uit te doen dan nodig. Ik raad aan om altijd een tolk in te schakelen als die beschikbaar is. Ook kunnen artsen nieuwkomers aansporen andere gynaecologische zorg te raadplegen. Denk maar aan een borstonderzoek, een uitstrijkje … Al is dit niet enkel de taak van een dokter, maar kan dat ook gestimuleerd worden vanuit een workshop of focusgroep. Ik nam bijvoorbeeld eens deel aan een moedergroep met het onderwerp ‘seksuele opvoeding’. De Arabische vrouwen die aanwezig waren begrepen amper iets van wat de huisarts vertelde. Bij ons leren we ook niet over seks op school. Meer moedergroepen zouden dus kunnen werken rond kennis over wat een gynaecoloog doet en waar je naartoe kan met bepaalde klachten.”

Maakt het uit of de gynaecoloog een vrouw of een man is?

“Het is zeker goed om dat te vragen aan nieuwkomers. Zeker de eerste keren of bij de bevalling. Ze voelen zich er vaak niet goed bij om te vragen of ze een vrouwelijke arts kunnen zien. Ikzelf ga ook liever naar een vrouwelijke arts. Ik heb toch altijd het gevoel dat die zich beter kan inleven in mijn situatie. Als het over specifieke zaken gaat, zoals fertiliteit bijvoorbeeld, willen nieuwkomers anderzijds wel liever een mannelijke arts. Ze hebben het gevoel dat die slimmer zijn.”

“Ik merk wel op dat er soms een probleem is bij mannelijke Arabische partners. Ze willen niet dat hun vrouw onderzocht wordt door een mannelijke arts. Volgens de islam is dat eigenlijk geen probleem, maar de traditionele mentaliteit van sommige Arabische mensen is soms een beetje anders. Als zijzelf of een vrouwelijke verpleegkundige aanwezig zijn dan staan ze er anders tegenover.” “Ook hebben Arabische mannen soms het idee dat naar de gynaecoloog gaan enkel voor vrouwen is. Tegenwoordig zie ik wel dat ook mannen aanwezig zijn bij de onderzoeken. Ze willen graag weten hoe het met de zwangerschap gaat en weten dat ze wel aanwezig kunnen zijn bij de bevalling. Dat is wel anders dan in mijn herkomstland. Arabische mannen die in België wonen en geboren zijn, hebben een andere mentaliteit dan hun ouders.”

Ga je in de toekomst verder met gynaecologie?

“Ja, absoluut! Mijn diploma uit Sudan wordt gelijkgesteld met bachelor niveau en dan start ik mijn master in september. Ik zie mezelf niet werken als huisarts of binnen een andere specialiteit. Ik wil iets doen voor vrouwen!”

Wij willen vrouwen* helpen die in zo’n kwetsbare situatie zitten. Want iedereen heeft even veel recht op een lang, gezond en gelukkig leven. Daarvoor is regelmatige controle en opvolging bij de gynaecoloog van groot belang.

Ons boekje ‘Op bezoek bij de gynaecoloog’ helpt je op weg met heldere taal en tekeningen. Waarvoor kan je naar de gynaecoloog gaan? Hoe bereid je je voor? Welke onderzoeken kunnen er gebeuren? Hoe stap je tevreden terug buiten?

Volgend jaar lanceren we ook een workshop, die inzet op de gynaecologische kennis van nieuwkomers en personen met een lage geletterdheid. Hiervoor zoeken wij nog enthousiaste vrijwilligers die deze workshop willen geven en faciliteren.

• Wil je meer informatie over de workshop of het boekje? • Wil je boekjes aanvragen?

Neem contact op via info@rebelle-vzw.be.