15 minute read
HOEZO
O
JE KAN JE IMMUNITEIT ZELF BOOSTEN?
Het afgelopen anderhalf jaar werd het duidelijker dan ooit: een goed immuunsysteem is van levensbelang. Hoe wapen je je lichaam tegen ziekmakers? Met gezond verstand en natuurlijke hulp kom je al ver, zo weet immuniteitsexpert Servaas Bingé.
Wat doet je immuunsysteem? “Het is de verdedigingslinie van ons lichaam. Een versterkte burcht die aanvallen van vijanden afweert. De allereerste verdediging is de huid, de haartjes erop en vooral de trilhaartjes in onze luchtwegen.” “Zo blijven al veel indringers weg: ofwel houdt de huid ze tegen, ofwel worden ze zo snel mogelijk weer naar buiten gejaagd. Als een bacterie of virus in onze luchtwegen terechtkomt, duwen de trilhaartjes die met slijmen en speeksel weer naar buiten.” “Daarna komt de 2de lijn: de verkenners. Dat zijn verschillende soorten witte bloedcellen die patrouilleren. Komen zij indringers tegen, dan proberen ze die te doden."
Krik je immuunsysteem op:
1. Beweeg
“Ons lichaam is niet gemaakt om te zitten. 10 000 stappen per dag is het doel. En elke stap telt! Bij beweging denken we te vaak aan hard sporten. Maar intensief trainen als je de rest van de dag niet actief bent, is niet goed. Je hoeft geen marathons of ellenlange trainingen af te werken. Je immuunsysteem verbetert al van 1 tot 3 uur sport en niet te hevig. En daar kom je al aan als je elke dag 30 minuten wandelt. Dan heb je minder kans om ziek te worden. Een lichaam dat in beweging is, veroudert minder snel. En beweging laat je beter slapen.”
2. Eet gezond en evenwichtig
“Gezondheid start in de darmen. Eet je ongezonde dingen, dan zet je extra druk op je darmstelsel. Je darmcellen kunnen dan niet volgen in de vertering, waardoor een deel van de toxines (giftige stoffen) uit je voeding snel naar je bloed gaat. Dat is een enorme belasting voor je immuunsysteem. Ons lichaam heeft het vooral moeilijk met (ultra)bewerkte voeding. De basis van een gezonde voeding? Zélf koken en met zoveel mogelijk plantaardige ingrediënten.”
3. Slaap
“Een goede nachtrust en voldoende slaap is de start van alles. Als je slaapt, herstellen je lichaam en geest van een hele dag afvalstoffen opstapelen. Alleen … zijn sociale activiteiten vaak ’s avonds gepland. In feite gaat de organisatie van onze maatschappij in tegen onze biologische klok.”
4. Vermijd stress
“Stress is een lichamelijke reactie op prikkels. Wat doet stress? Het maakt het stresshormoon cortisol vrij. En wat doet cortisol? Dat onderdrukt je immuunfunctie. Bij elke cortisolpiek geef je je immuunsysteem een klopje met een hamer. Het is belangrijk om je zo weinig mogelijk bloot te stellen aan stressprikkels.”
WIST JE DAT...
... een goed immuunsysteem géén garantie is dat je nooit ziek wordt? Gezond leven is goed voor je immuunsysteem, maar helemaal veilig voor ziektekiemen ben je nooit.
HOE MAAKT EEN VACCIN JE IMMUUNSYSTEEM NOG STERKER? Lees het op SCAN ME www.devoorzorg.be/blog
HET BELANG VAN FYSIEKE VERBINDING
KNUFFELEN HOUDT JE GEZOND
Eten, drinken en slapen: als je wil (over)leven, kan je niet zonder. Maar ook fysiek contact en de nabijheid van anderen zijn levensnoodzakelijk. “Een knuffel vermindert pijn en stress”, zegt professor Steven Laureys.
MENSEN ZIJN SOCIALE DIEREN
Sinds COVID-19 onze wereld overhoop haalde, knuffelen en kussen we elkaar nog amper. De coronacrisis weegt zwaar op ons gemoed. Emotioneel krijgen velen het lastig. En het tekort aan lichamelijk contact blijft ook voor onze fysieke gezondheid niet zonder gevolgen.
“Een gebrek aan aanraking veroorzaakt stress en slapeloosheid. Je komt snel terecht in een vicieuze cirkel. We voelen ons simpelweg minder goed zonder lichamelijk contact”, zegt professor Steven Laureys, neuroloog in het universitair ziekenhuis van Luik en auteur van ‘Ons briljante brein’. “De mens is een sociaal dier en het groepsleven is altijd essentieel geweest in onze evolutie. Zet ons alleen en we voelen dat aan als een straf. De coronapandemie maakte dat heel duidelijk. Denk maar aan bejaarden die doodongelukkig waren, omdat ze hun kleinkinderen niet meer konden vastpakken.”
NATUURLIJKE MEDICIJNENDOOS
Hoe komt het dat we dat lichamelijk contact nodig hebben om gezond te blijven? Tijdens het knuffelen worden verschillende processen in gang gezet. “Dat is heel complex, je kan het niet herleiden tot 1 stofje dat begint te werken. Vergelijk het met het effect van liefde. Daarvoor is ook niet 1 hormoon verantwoordelijk”, legt Laureys uit. “En het gaat niet alleen om die huidprikkel, maar ook om bijvoorbeeld de temperatuur van de huid, of om wie de aanraking geeft. De effecten daarvan kunnen we perfect meten in onze hersenen, waarin bepaalde gebieden oplichten bij huidcontact.”
“De verzameling van neurotransmitters (zie kader) die in werking treedt, kan je zien als een natuurlijke medicijnendoos. Stel, mama of papa geven een kusje op de knie waarop hun kindje is gevallen. Dan zal dat de pijn écht verzachten. Omdat de gelukshormonen oxytocine en serotonine vrijkomen, en het stresshormoon cortisol afneemt. Het gevolg: je voelt minder pijn.”
BETER PRESTEREN DOOR AANRAKING
“Bij mensen met hiv hebben aanrakingen zelfs een invloed op het niveau van het immuunsysteem. Aids was lange tijd een taboeziekte, waardoor mensen die besmet waren met hiv geïsoleerd raakten. Maar studies tonen aan dat hun symptomen net verergeren, als zij geen menselijk contact hebben.”
“Hoe dat precies werkt, weten we nog niet. Maar de cellen van het immuunsysteem worden effectief gestimuleerd als je knuffels krijgt. Hetzelfde geldt bij kankerpatiënten. En uit onderzoek blijkt dat
WAT ZIJN NEUROTRANSMITTERS?
Neurotransmitters zijn signaalstoffen in de hersenen: ze zorgen voor communicatie tussen de zenuwcellen (neuronen). Die zenuwcellen zitten niet vast aan elkaar, er is een kleine opening tussen. Neurotransmitters geven signalen door tussen de zenuwcellen, of tussen zenuwcellen en spiercellen.
Neurotransmitters zijn niet alleen belangrijk voor de communicatie binnen ons zenuwstelsel. Ze spelen ook een rol bij onze motoriek, immuniteit, uitdrukking van gevoelens, focus, concentratie én … pijnbeleving. Werkt een bepaalde neurotransmitter niet goed? Dan merk je dat bijvoorbeeld aan angstgevoelens, hogere prikkelbaarheid, verminderde plezierbeleving, veranderde pijnwaarneming, ongeremde of net gebrek aan eetlust, trage stofwisseling, onvoldoende controle over emoties, vermoeidheid …
(letterlijk) een schouderklopje geven voor iemand een taak uitvoert, ervoor zorgt dat die persoon beter zal presteren.”
KNUFFEL EENS EEN HOND
Ook alleenstaanden hebben nood aan een knuffel, maar dat is niet zo vanzelfsprekend als er niemand in de buurt is. “Daarom hebben zij baat bij een huisdier”, zegt Laureys. “Als je een hond of een kat knuffelt, heb je ook fysiek contact. Het effect is hetzelfde als bij een aanraking van een mens.”
“Huidhonger, de sterke behoefte aan lichamelijk contact, is geen hol begrip. Integendeel, ik denk dat het ondergewaardeerd wordt. De grote uitdaging ligt erin om in deze technologische tijden niet alleen te mikken op virtuele realiteit en artificiële intelligentie, maar ook op datgene wat ons net menselijk maakt. Elkaar eens goed vastpakken. Want geen enkele computer of robot kan een echte knuffel vervangen.”
©CHU Liège, Michel Houet
STEVEN LAUREYS
NEUROLOOG
HUIDCONTACT IS ONMISBAAR
… bij pijnbestrijding
“Ja, huidcontact kan pijnprikkels onderdrukken. Onder meer omdat het stresshormoon cortisol dan afneemt en de gelukshormonen serotonine en oxytocine vrijkomen. Al werkt dat maar tot op zekere hoogte natuurlijk. De pijn van een gebroken been neem je niet zomaar weg met een aai of knuffel”, nuanceert Laureys.
… om je goed te voelen
“Een goed voorbeeld zijn ouderen met dementie. Het is bewezen dat zij sneller achteruit gaan, als zij geen of te weinig menselijk contact hebben. Maar ook jonge, gezonde mensen hebben nood aan lichamelijk contact om zich goed te voelen. Als niemand anders je kan aanraken, doe het dan bij jezelf. Smeer je in met bodylotion of geef jezelf een hoofdmassage. Want die aanrakingen zijn een even grote behoefte als eten en drinken”, benadrukt Laureys.
… bij baby’s
Een te vroeg geboren baby die op de borst van zijn ouders ligt op de afdeling neonatologie is een bekend beeld. “Kangoeroeën (huid-op-huidcontact) met een baby werkt positief voor ouder én kind. Dat contact gaat verder dan alleen de huidaanraking. Ook de geur en het geluid van mama of papa zorgen voor rust en verbinding”, weet Laureys. Stefanie Dhaen, vroedvrouw bij i-mens, bevestigt hoe belangrijk huid-op-huidcontact met een baby is. Niet alleen bij kindjes die te vroeg geboren zijn. “De huid is het belangrijkste en meest ontwikkelde zintuig van een baby. Huidcontact is de beste manier om de lichaamstemperatuur te regelen. Leg een baby op mama of papa en dan neemt die dezelfde temperatuur aan. Ook als een baby koorts heeft, raden we huid-op-huid aan, omdat je zo de temperatuur kan doen zakken.” “De huidflora van de mama is de beste omgeving voor een baby. Die beschermt tegen bacteriën van buitenaf. Huidcontact stimuleert de natuurlijke immuniteit en vermindert de kans op ziek worden”, vertelt Dhaen. “Ook voor de borstvoeding is huidop-huid echt cruciaal. Een pasgeboren baby is het wakkerst het 1ste uur na de geboorte. Leg je hem huid-op-huid, dan stimuleer je hem om reflexmatig te zoeken naar de borst. En voor de mama is dat contact in het begin hormonaal belangrijk om de melkproductie op gang te brengen.” “Als mama’s mij vragen wat ze zeker in huis moeten hebben als ze bevallen zijn, antwoord ik: luiers en een draagdoek. Dat is het voornaamste”, lacht Dhaen.
#SHARINGISCARING: BLIJF VERBONDEN
Een hechte vriendschap, op tijd een knuffel: het is goud waard. Ook je relatie met je (groot)ouders, kinderen, partner, buren … speelt een belangrijke rol om gelukkig en gezond te zijn. Tips om goed verbonden te blijven vind je op www.ikbenik.be.
HUID-OP-HUID? GOED VOOR JE BABY. Lees het op www.devoorzorg.be/ blog
SCAN ME
BORST- OF FLESVOEDING: MAMA BESLIST
DE BORST OF DE BORST OF HET FLESJE? HET FLESJE?
DOE WAAR JE JE GOED BIJ VOELT
Joke en Heleen: allebei jonge, toegewijde mama’s. De ene koos voor flesvoeding, de andere voor borstvoeding. Ze vertellen hoe en waarom ze hun keuze maakten, en hoe ze alles ervaarden. Zonder oordeel, gewoon met oor voor elkaars verhaal.
JOKE
“Mijn 1ste kindje kreeg borstvoeding. Iedereen in mijn omgeving deed dat. Ik kreeg er brochures over en het leek het beste. Flesjes geven kwam niet bij me op”, vertelt Joke.
COMPLEET OP
Borstvoeding mag zijn hoe de natuur het heeft bedoeld, maar mensen durven al eens te vergeten dat het niet altijd een heerlijk moment is. Niet voor de mama, niet voor de baby.
“Mijn zoontje was een refluxbaby. Of hij weigerde te drinken, of hij dronk kleine beetjes. Hij kwam amper bij. Met borstvoeding weet je niet hoeveel je baby precies binnenkrijgt. En omdat Lucas teruggaf, wisten we het helemaal niet. Het leek alsof hij constant aan mijn borst hing. Soms had ik niet eens de tijd om me op te frissen.”
“Toch hield ik vol. Tot op het punt dat ik mijn kind bijna niet meer graag zag. Ik was compleet op. Na
Joke Loncke
30 JAAR MAMA VAN LUCAS (3) EN LISE (1) HOUDT VAN PUZZELEN, GEZELSCHAPSPELLETJES EN TIJD DOORBRENGEN MET VRIENDEN
Joke Loncke
30 JAAR MAMA VAN LUCAS (3) EN LISE (1) HOUDT VAN PUZZELEN, GEZELSCHAPSPELLETJES EN TIJD DOORBRENGEN MET VRIENDEN
5 TIPS BIJ FLESVOEDING
Virginie Rassalle, vroedvrouw met specialisatie in flesvoeding bij onze zorgpartner i-mens: 1. Kies weloverwogen voor fles- of borstvoeding. 2. Als 1ste voeding kan je eenmalig de borst aanbieden. Zo geef je als 1ste melk een voeding rijk aan antistoffen: het colostrum. Daarna schakel je over op flesjes. 3. Baby’s eten zoals volwassenen: soms meer, soms minder. Probeer je flesjes overdag op vraag te geven. 4. Neem je tijd en maak van een voeding een rustig en liefdevol moment. 5. Je omgeving vindt het soms leuk om een flesje over te nemen, maar als ouder geef je dat de 1ste maand het best zelf. Zo leer je je baby kennen en versterk je de band met je baby.
3 maanden stopte ik met borstvoeding. Eigenlijk had ik dat veel eerder moeten doen. Als borstvoeding geven ten koste gaat van de liefde voor je kind … dat is toch een té hoge prijs om te betalen?”
VEEL GELUKKIGERE MAMA
“Bij ons 2de kindje kozen mijn vriend en ik bewust voor flesvoeding. Al vóór ik zwanger was. Mijn vriend zag hoe erg ik mezelf kwijtraakte toen ik Lucas borstvoeding gaf. Dat wilde hij niet meer.” “Ik ben blij dat we die beslissing namen! Bij Lise genoot ik écht van de kraamperiode. Ik was een veel gelukkigere mama. Ik gaf massages, ging wandelen, het leek alsof ik meer tijd had. Zelfs al had ik nog een peuter die ook constant aandacht vroeg.”
JAMMER, DAT TABOE ROND FLESJES
Joke was overtuigd van haar keuze voor flesjes. Maar ze kreeg behoorlijk wat kritiek te verwerken. “Jammer dat er zo’n negatief beeld heerst rond flesvoeding. Ik kreeg veel ongevraagd advies, over borstvoeding dan. Vooral van collega’s en verre familie.” “Na de geboorte van Lise probeerden ze me ook in het ziekenhuis om te praten. Ik ben ervan overtuigd dat moedermelk belangrijke voedingsstoffen bevat. Net daarom gaf ik de 1ste dag na de bevalling wel de borst. En van dat moment genoot ik.”
“Dat er een taboe rond flesjes heerst, merk ik vaak. Elk artikel dat erover verschijnt, lokt felle reacties uit. Toen ik een stuk schreef voor de blog Mama Baas kreeg ik ook negatieve opmerkingen over me heen.”
MINDER DRUK, MEER VROUW
“Ik ben blij dat ik mijn gevoel heb gevolgd. Mijn vriend en ik verdeelden de nachtshiften voor Lise. De 1ste nachten thuis gaf hij alle voedingen, ik kon recupereren. Daarna namen we ieder om beurt een nacht voor onze rekening.”
“Overdag gaven mijn mama of de kraamverzorgende ook eens een flesje. Er viel een grote last van mijn schouders. Bovendien ben ik me veel meer vrouw blijven voelen. Toen ik borstvoeding gaf, voelde ik me vooral een zoogmachine.”
HELEEN
“INTENSE NACHTEN, MAAR BORSTVOEDING GING ZO VLOT”
“Ik gaf iets langer dan een jaar borstvoeding en ben net gestopt. Het was geen bewuste keuze, ik rolde erin.”
WE ZIEN WEL
“Toen ik zwanger was, volgden mijn man en ik een borstvoedingscursus. Dat de 1ste moedermelk belangrijke voedingsstoffen bevat, wisten we. Dus ik dacht: ik probeer het. Zo heeft mijn kindje dat al mee. Verder zien we wel.” “Ik was de 1ste in mijn omgeving die borstvoeding gaf. Bijna iedereen reageerde positief. Ik heb trouwens het gevoel dat mijn generatie er in het algemeen positief tegenover staat. Uiteindelijk ging de borstvoeding zo vlot dat ik het bleef doen. Ik moest geen flesjes maken, moest niets afwassen en nooit voeding meenemen als we op stap gingen.”
VROEDVROUW STELT GERUST
Maar Heleen weet ook dat borstvoeding niet altijd van een leien dakje loopt. “Helemaal in het begin hadden we het even moeilijk. Mille was 7 dagen oud. Ze had een hele nacht geclusterd – je baby wil dan meer drinken dan normaal – en aan mijn borst gehangen. Ik had niet geslapen.”
“Ik maakte me zorgen. Doe ik iets verkeerd? Heb ik niet genoeg melk? Gelukkig vertelde de vroedvrouw dat zoiets normaal is. Want na het colostrum (de allereerste moedermelk) moet de gewone melk op gang komen.”
“De vroedvrouw keek mee tijdens een voeding en stelde me gerust: ik deed alles prima. Ik ontdekte ook enkele Facebookpagina's met mama's die borstvoeding geven. Zelf postte ik niet veel, maar ik vond veel informatie. Er was nog veel dat ik niet wist!”
KOLVEN: MOEILIJKE HINDERNIS
“Eens het clustervoeden voorbij was en mijn tepels helemaal gewend waren aan de borstvoeding, ging het vlot. Toen ik opnieuw ging werken, kolfde ik melk af voor in de crèche. Maar eerlijk? Dat vond ik stresserend.”
“Vooral omdat de verzorgers steeds meer melk wilden. Ik gaf nochtans genoeg mee. Ik zag het ook, want Mille groeide en bloeide. Vanaf 12 maanden gaven we ook flesjes en zo is ze stilaan gestopt met moedermelk.”
5 TIPS BIJ BORSTVOEDING
Annelies Belsack en Dorien Decrick, lactatiekundigen bij onze zorgpartner i-mens: 1. Zoek tijdens je zwangerschap een vroedvrouw of lactatiekundige die je thuis helpt met je borstvoeding. 2. De eerste 48 uur na de geboorte zijn belangrijk om je melkproductie op gang te brengen. Veel aanleggen stimuleert je melkproductie. Ook ’s nachts. 3. Laat je baby in een co-sleeper slapen. Zo reageer jij snel op hongersignalen. 4. Laat je tijdens je zwangerschap goed informeren en volg een workshop over borstvoeding.
Je leert hoe borstvoeding precies werkt: wat gebeurt er in je lichaam? Hoe zorg je voor een goede productie? Hoe vaak drinkt een baby? Een goede voorbereiding is het halve werk. 5. Nood aan een babbel of heb je een vraag? Bij een vroedvrouw of kraamverzorgende kan je altijd terecht met twijfels of vragen.
Er zijn ook moedergroepen en
Facebookgroepen waar je ervaringen en vragen kan delen.
Heleen Defieuw
27 JAAR MAMA VAN MILLE (1) HOUDT VAN LOPEN, DE KOOKKUNSTEN VAN HAAR MAN EN LACH VAN HAAR DOCHTER
IETS MOOIS
“Ik vond borstvoeding vooral makkelijk. Was Mille verdrietig, kon ze niet slapen? Ik gaf haar de borst. Ze vond troost en het was opgelost. Het hielp dat mijn man er helemaal achter stond. Hij vond het iets heel moois.”
Toch merkte Heleen dat er rond borstvoeding nog veel meningen rondgaan. En die zijn niet altijd even mals. “Echt jammer dat je kindje voeden in het openbaar zo’n groot taboe is. Want borstvoeding is zo natuurlijk.”
“Ik schaamde me nooit en gaf in het openbaar de borst. Op restaurant, in het park, zelfs in het midden van het plein de Kouter in Gent. Negatieve opmerkingen kreeg ik gelukkig nooit. Iedereen was begripvol, onze dokter bevestigde ook dat zo lang borstvoeding geven zeer goed is voor een baby. Maar vooral: ik deed waar ik me goed bij voelde.”
