15 minute read
HOEZO
by Solidaris
Ieder van ons slikte al eens een pilletje. Maar doen we dat wel juist? Bepaalde medicijnen werken anders als je ze samen slikt. Sommige geneesmiddelen neem je op een nuchtere maag, andere na of met het eten. En met welke voeding gaat bepaalde medicatie niet samen? 1 ding is duidelijk: medicijnen slik je niet zomaar.
PILLEN NEEM JE ZO (EN NIET ANDERS)
FEIT: POMPELMOES EN BEPAALDE GENEESMIDDELEN GAAN NIET SAMEN
Pompelmoes(sap) blokkeert een enzym in je lever dat belangrijk is voor de omzetting van veel geneesmiddelen. Hierdoor kan het de werking van een geneesmiddel beïnvloeden. Neem je medicatie voor een te hoge cholesterol? Zet dan geen pompelmoes op het menu. De combinatie kan in het ergste geval leiden tot de afbraak van je spieren en mogelijk zelfs tot blokkage van je nieren. Ook mensen met epilepsie die carbamazepine nemen, mijden pompelmoes. Er zijn nog medicijnen die je niet combineert met pompelmoes, maar normaal waarschuwt je dokter of apotheker je hiervoor. Lees de bijsluiter, daarin staat het ook zeker vermeld.
FEIT & FABEL: PILLEN NEEM JE ALTIJD OP EEN VAST TIJDSTIP
Medicijnen neem je op de voorgeschreven tijdstippen. 1 keer per dag wil zeggen altijd op hetzelfde tijdstip – 1 of 2 uur verschil mag wel. 2 keer per dag betekent dat je de pillen om de 12 uur inneemt. 3 keer per dag betekent elke ochtend, middag en avond (voor het slapengaan). Bepaalde geneesmiddelen kunnen belastend zijn voor je maag, dus die neem je het best tijdens/na de maaltijd. Andere werken beter als je ze los van de maaltijden inneemt. Normaal geeft je dokter of de apotheker aan wanneer je je medicatie het best slikt. Of je kan het zelf navragen. Lees ook altijd de bijsluiter. Per ongeluk een dosis gemist? Neem de volgende keer geen dubbele dosis! Lees de bijsluiter of vraag je apotheker of huisarts om advies.
FABEL: WIE HET MOEILIJK HEEFT MET PILLEN INSLIKKEN, MAG DIE PLETTEN
Vermaal geen enkele tablet of breek nooit een capsule open om het poeder eruit te halen zonder het akkoord van je huisarts of apotheker. Het kan de efficiëntie van het geneesmiddel beïnvloeden. Sommige tabletjes hebben een speciale buitenlaag die voorkomt dat ze in je maag uiteenvallen, bijvoorbeeld om een prikkelend effect op de maag te omzeilen. Soms is het net de bedoeling dat het geneesmiddel pas zijn werking uitoefent in de darmen. Als je ze fijnmaalt, worden werkzame stoffen snéller opgenomen dan de bedoeling is. Daarnaast heb je tabletten met verlengde werking: de buitenlaag zorgt ervoor dat de actieve stof beetje bij beetje vrijkomt, in plaats van in 1 keer.
NIET ZEKER OVER MEDICATIE? FEIT: PILLEN NEEM JE MET EEN GLAS WATER
Een tablet of capsule neem je het best in met een groot glas water. Met water blijven medicijnen niet plakken in je slokdarm. En water zorgt ervoor dat de werkzame stoffen in de medicatie sneller vrijkomen. Volg altijd strikt de instructies van je dokter of apotheker. Slik medicatie ook niet met melk. Door het hoge calciumgehalte in melk worden werkzame stoffen soms niet opgenomen, maar naar buiten gewerkt zonder dat ze effect hebben. Zo verstoren ook andere zuivelproducten, zoals kaas, yoghurt … de werking van geneesmiddelen, vooral bij sommige antibiotica.
SCAN ME
Twijfel je of ben je onzeker over een geneesmiddel? Check altijd de bijsluiter en/of vraag raad aan je apotheker of huisarts.
WAT DOE JE MET GENEESMIDDELEN DIE VERVALLEN ZIJN? Ontdek het op onze blog. www.bondmoyson.be/blog
EHBR
EERSTE HULP BIJ RUGPIJN
“Ik sukkel met mijn rug”, een uitspraak die je zeker al hoorde in je omgeving. Lage rugpijn teistert veel mensen. Toch behandelen we het niet altijd op de juiste manier. Hoe voorkom of verhelp je rugklachten? We bellen aan bij kinesist Laurence van Kinepraktijk Ruggeveld.
ONDERRUG ZIET HET MEESTE AF
Een zeurende of hevige pijn onderaan je rug, van de onderste ribben tot de billen? Misschien met uitstraling naar je bovenbenen? Lukken bepaalde houdingen of bewegingen niet meer door te veel pijn in je onderrug? Dat is lage rugpijn. Die kan geleidelijk, maar ook plots opkomen. En het kan hevige of zeurende pijn zijn.
Hoe komt het dat de pijn zo vaak in de onderrug zit? “Kort gezegd: hoe lager in de rug, hoe meer druk op de ruggenwervels. De allerlaagste wervel,
MEDISCHE FOTO? NIET TE SNEL!
Meteen een scan (CT, MRI) of röntgenfoto bij lage rugpijn? Neen, geen aanrader. • Medische beeldvorming geeft je dokter of kinesist zelden bruikbare info. Als er al afwijkingen te zien zijn, hebben die bijna nooit iets te maken ook met de rugpijn. “Bij veel mensen is wel íets te zien, maar je weet nooit zeker of dat de exacte oorzaak is van de pijn”, zegt Laurence. • Voor gewone lage rugpijn is een medische foto niet nuttig. En soms leidt een scan of foto zelfs tot onnodige behandelingen. die overgaat in je bekken, is meestal het probleem. Die draagt het meeste gewicht. Hoe meer gewicht, hoe makkelijker je last krijgt”, legt kinesist Laurence Joossens uit.
VANWAAR LAGE RUGPIJN?
Lage rugpijn komt zelden door een ziekte, beschadiging of afwijking van je rug. De belangrijke structuren in je rug zijn niet beschadigd. Je hoeft ook niet bang te zijn dat je er blijvende letsels aan overhoudt.
Maar vanwaar komt die rugpijn? De precieze oorzaak is vaak niet of moeilijk aan te duiden. “Rugpijn is een complex vraagstuk. Een patient met rugklachten komt met een heel verhaal. Je kan een indicatie of idee krijgen van het probleem, maar je kan dat nooit 100 % staven. De 2de uitdaging is dat je rugpijn moeilijk kan objectiveren. We hebben er geen echte pijnschaal voor.”
Meestal hebben rugklachten wel te maken met een overbelasting van de rug. Je hebt lang dezelfde of een verkeerde beweging gedaan, nam lang dezelfde houding aan, je hebt overgewicht … Maar ook onderbelasting kan zorgen voor rugpijn: je spieren zijn verzwakt, je zit te veel en te lang, je beweegt (te) weinig.
LEIDRAAD BIJ LAGE RUGPIJN
Het goede nieuws? Al kan lage rugpijn knap lastig zijn, de klachten van ‘gewone’ rugpijn verdwijnen meestal spontaan. Geen reden tot ongerustheid dus.
Kan je lage rugpijn voorkomen?
“Bewegen is goed om rugpijn te voorkomen”, zegt Laurence. “Ons lichaam is gemáákt om te bewegen. Maar doe het op een verstandige manier. Dat wil zeggen: overdrijf niet. ‘Trop is te veel’, ook voor je rug. Denk ook aan ergonomie: neem een juiste houding aan en belast je rug op een doordachte manier.”
Hoe pak je lage rugpijn aan?
“Bij 9 op de 10 rugklachten is rustig bewegen oplossing nummer 1. Yoga, lichte stretchoefeningen, wandelen, fietsen, zwemmen …”, aldus Laurence. Bewegen versterkt je rugspieren en verhoogt de belastbaarheid van je rug. Weet je niet goed hoe eraan te beginnen, laat je dan begeleiden door bijvoorbeeld een beweegcoach (zie kader). Je kan je tegelijkertijd laten behandelen bij een kinesist. “Die helpt je met manuele therapie en oefeningen op weg. Een blokkage wegnemen, spieren losser maken, de mobiliteit van je rug verhogen … Wat extra hulp naast jouw eigen inspanningen.”
Daarnaast kan rust verlichting brengen. “Heb je lang en veel bewogen of heb je je rug geforceerd, dan zal rusten jou zeker iets bijbrengen. Maar langdurig liggen is zinloos. Meer nog, het doet meer kwaad dan goed. Het verzwakt je rugspieren en zorgt voor meer stijfheid. Rusten wil eerder zeggen ‘houd je rustig’.”
Je kan tijdelijk een pijnstiller, zoals paracetamol, nemen. Maar verder vermijd je medicatie beter. Tenzij je arts bepaalt dat het nodig is.
STRETCH AWAY!
Bij lage rugpijn heb je vaak pijnlijke, stijve spieren. Je spieren verkrampen als verdedigingsmechanisme: ze willen een geraakt deel beschermen of zijn overbelast door een te zware taak.
Stijve of pijnlijke rugspieren? Deze oefeningen kunnen helpen.
www.bondmoyson.be/ goede-houdingenvoor-je-rug
Hulp nodig?
Heb je langdurig last van rugpijn (langer dan 2 weken) of heb je uitstralende pijn? Ga zeker langs bij je huisarts. “Die kan een 1ste beoordeling maken en je zo nodig doorverwijzen naar een kinesist of specialist, zoals een orthopedist of fysisch geneesheer”, weet Laurence.
Merk je naast rugpijn krachtverlies, gevoelsstoornissen, erectiestoornissen, plasproblemen, incontinentie of felle pijn gedurende een week? Raadpleeg dan dringend een dokter.
BEWEGEN OP VERWIJZING
Je wil meer bewegen, maar je weet niet hoe? Schakel de hulp in van een BOV-coach die je helpt gezond te bewegen. En je betaalt zelf maar een deel van de kosten. Meer info: www.bondmoyson.be/ bewegen-op-verwijzing-beweegcoach
KINESIST TERUGBETAALD
Vaak last van rugpijn? Dan kan een kinesist helpen. Die begeleidt je met oefeningen om je rug sterker te maken, helpt je rugspieren los te maken en leert je hoe een betere houding rugpijn kan voorkomen. Meer info: www.bondmoyson.be/ terugbetaling-kinesist
IN HET SPOOR VAN ...
COMMUNITY HEALTH WORKERS HILAL EN ERSIN
Het is koud en druilerig buiten, maar het deert Hilal en Ersin allerminst. Ze zijn klaar en enthousiast om de hele dag op pad te gaan. Allebei zijn ze Community Health Worker in de Genkse wijk Waterschei en Nieuw Texas. Wij volgen hen en zien hoe ze kwetsbare mensen perfect bereiken en hen de weg wijzen naar de nodige en juiste zorg.
9 uur Buurthuis De Singel, de koffie dampt. Ersins mond mag verstopt zijn achter een mondmasker, zijn ogen verraden een brede, uitnodigende glimlach. Collega Hilal is druk aan het telefoneren en bevestigt enkele afspraken voor vandaag. “In het begin van het project was het zoeken. Hoe bereiken we mensen? We werken vlot samen met de buurtwerking Saamo en de jeugdwelzijnswerking van jeugdhuis Gigos. Zij vangen constant signalen op vanuit de buurt. En dan is er de creativiteit en goesting van Ersin, waarmee we de wijk zijn ingetrokken”, glimlacht Hilal.
Hilal en Ersin werken vooral outreachend: ze gaan naar de mensen toe in de wijk. “We organiseerden koffiemomenten. We gingen van deur tot deur en nodigden mensen uit voor een leuk moment in fijn gezelschap. Op die manier maakten we ons project bekend. Meer niet. Het is geven en nemen. Geven komt eerst”, vertelt Ersin. De zomerse buurtsamenkomsten waren een succes. Hilal knikt. “We bereikten mensen die je anders totaal niet bereikt. Zo konden we starten met ons eigenlijke werk als Community Health Worker.”
10.30 uur Op naar de wijk ‘Nieuw Texas’, op huisbezoek bij Huseyin en Funda. Huseyin heeft kanker en heeft een buikoperatie ondergaan. Maar dat weerhoudt hem er niet van om positief in het leven te staan. “Wat moet ik doen? Wenen? Dat helpt me geen stap vooruit”, knipoogt hij.
Met de deur in huis vallen? Niet de stijl. Alles gaat er gemoedelijk – maar veilig en volgens de coronamaatregelen – aan toe. Bij een kopje muntthee praten ze over Huseyins ingreep, maar ook alledaagse zaken. Afwisselend in het Turks en het Nederlands. “Ik word hier onthaald als een dochter. Een leuke afwisseling voor een gezin met 4 zonen hé”, lacht Hilal. Eigenlijk zijn Hilal en Ersin er in 1ste plaats voor Funda. Om te helpen bij de administratieve mallemolen die aansleept na haar arbeidsongeval. Maar tegelijkertijd polsen ze naar de (eerdere) zorgvragen van Huseyin. Zo helpt Hilal bij de aanvraag van een rolstoel en de zorgaanpassingen in de badkamer. Procedures die energie vragen waaraan het Huseyin en Funda nu een beetje ontbreekt.
11.30 uur Op de terugweg naar het buurthuis praten we na. “Laagdrempeligheid en spontaniteit is onze grootste kracht. Veel organisaties schermen graag met die termen, maar wij zetten het echt om in de praktijk. We staan dicht bij de mensen. Dat vertrouwen hebben wij en zeker zij nodig”, weet Hilal. “Een ander deel van ons werk is informatie verspreiden over corona, vaccinatie, testing ... Het is niet onze taak om met het vingertje te wijzen en te zeggen wat iemand móet doen. We zorgen ervoor dat iedereen beschikt over correcte info. We gaan het gesprek aan, zonder oordeel. Dan bereik je al veel. Tegelijkertijd ontdekken we zo zorgvragen bij mensen die we anders nooit te weten zouden komen.”
12 uur Voor de laatste keer in 2021 kunnen mensen uit de wijk in het buurthuis genieten van een zelfgemaakte maaltijd. Elke dinsdag staat er eten op tafel voor de schappelijke prijs van 5 euro. Een kom verse erwtensoep, gevolgd door een stevige portie lasagne à la mama en een smeuïge tiramisu om af te sluiten. Gekookt met liefde door de vrijwilligers van het keukenteam.
WIE ZIJN DE COMMUNITY HEALTH WORKERS?
Community Health Workers zijn sociale professionals die mensen in kwetsbare situaties op een toegankelijke en laagdrempelige manier de
weg wijzen naar de juiste
zorg. Want wie in een maatschappelijk moeilijke situatie zit, vindt nog altijd te weinig of niet de weg naar ons zorgsysteem. Of vermijdt of stelt zorg uit. De coronacrisis legde nog eens extra de vinger op die wonde.
Daarom lanceerde de federale overheid in 2021 het project Community Health Workers. In 10 Belgische steden zijn intussen 50 Community Health Workers aan de slag, die een duidelijke band hebben met de plaats waar ze werken. Intussen is bekend dat het project zeker nog verlengd wordt tot eind 2022.
Dé troef en kracht van de Community Health Workers is dat ze naar de mensen toe gaan. Ze wachten niet tot ze komen aankloppen met hun vraag, maar zoeken personen in kwetsbare wijken zélf op. Ze luisteren en er komen problemen naar boven die anders verborgen bleven. Ze gaan in gesprek en kunnen nadien concreet aan een oplossing werken. Een Community Health Worker is een aanspreekpunt dat vertrouwen geeft en een brug vormt tussen de kwetsbare personen, de samenleving en de zorg.
Voor het eerst sinds lange tijd schuiven ook Huseyin en Funda mee aan. De vriendschappelijke en hartelijke sfeer verwarmt meer dan een radiator op de hoogste stand.
13 uur Hilal maakt zich op voor enkele telefonische consultaties met toekomstige mama’s. En een live gesprek met een jonge zwangere vrouw van TurksBulgaarse afkomst. Allemaal hebben ze hulp nodig om administratie te regelen, zoals een moederschapsuitkering. “Toen ze ons aanstelden als Community Health Workers, keken ze niet alleen naar wat op ons diploma staat. Zelf heb ik veel ervaring met sociaal werk en straathoekwerk, maar eigenlijk is het vooral belangrijk of je voeling hebt met de mensen uit de wijk”, vertelt Hilal.
“De taalbarrière is nog groot”, merkt Ersin op. “Zeker bij de oudere generatie mijnwerkers. Maar ook bij de nieuwkomers.” Het feit dat zowel Hilal als Ersin vlot Turks praten, is vaak een opluchting en zorgt voor een band. “We houden zitdagen waarop mensen kunnen langskomen met vragen. Mensen komen zelf naar ons toe, soms meer dan 10 cliënten per zitdag. Mond-tot-mondreclame werkt. Ook in digitale tijden”, aldus Ersin. “Maar liever drukke dagen, dan met onze vingers draaien”, lacht Hilal. “Het toont dat we echt een nood invullen.”
Angst en gebrek aan vertrouwen blijken een 2de drempel om de juiste zorg te vinden. Hilal: “Mensen kennen de juiste instanties niet of hadden een slechte ervaring, en haken af. Lange wachttijden of ingewikkelde procedures zijn bijvoorbeeld heel frustrerend. Zeker omdat velen administratief niet sterk genoeg staan om het hele proces te doorlopen. De juiste ondersteuning ontbreekt. Onze taak is informeren, toeleiden en doorverwijzen. Al merk ik na het toeleiden dat ze soms toch niet voldoende vertrokken zijn. Ik laat ze dan niet los en blijf ze verder ondersteunen.” 14 uur De buurt kent Hilal en Ersin wel vrij goed, maar ze blijven inzetten op verdere bekendmaking van het Community Health Workers-project. “We proberen mensen te bereiken via sociale media, de stads- en wijkkrant. Er is al een Facebookgroep, binnenkort hopen we een WhatsApp-groep op te zetten. Om nog makkelijker bereikbaar te zijn”, vertelt Ersin.
Er blijven nog altijd mensen onder de radar. Vandaar de nauwe samenwerking met het buurt- en jeugdhuis, waar Ersin binnenspringt voor een kort overleg. “Als we merken dat mensen geen goed sociaal netwerk hebben of geïsoleerd zijn, brengen we hen in contact met het buurt- of jeugdhuis. Hebben de kinderen geen vrijetijdsbesteding, dan kunnen ze zich hier uitleven, vriendjes leren maken, de taal leren …” , weet Hilal. “Zo was er onlangs een zorgvraag van een TurksBulgaarse mama met een zoontje van 9 jaar. Ik liet hem aansluiten bij jeugdhuis Gigos. Dat was zo geregeld dankzij de collega’s. En die mensen krijgen een makkelijkere start. Dat is in mijn ogen óók een onderdeel van mijn werk.”
14.30 uur Aan de algemene dokterspraktijk Althea wacht Dilek op Hilal. “Deze mama heeft een dochter van 19 jaar met een mentale ontwikkelingsachterstand. Ze vermoedt dat ze in aanmerking komt voor een tegemoetkoming of budget van het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap). Alleen heeft ze geen idee waar en hoe ze moet beginnen om dit in orde te brengen. We gaan op gesprek bij de huisarts om te kijken hoe we de aanvraag starten en of er dossiers zijn die we kunnen meenemen”, legt Hilal uit. Hilal tolkt en weet welke vragen ze moet stellen. “Het is zo spijtig dat het meisje intussen volwassen is. Wie weet hoe lang had ze al recht op bijkomende ondersteuning …” Het gesprek met de dokter maakt Hilal gelukkig wijzer, zodat ze samen met de moeder de procedure kan opstarten.
16 uur De dag zit er bijna op. Hilal en Ersin keren terug naar het buurthuis. Daar wacht nog een volle mailbox. En in Ersins hoofd zijn zonder twijfel alweer heel wat ideetjes ontsponnen.
