12 13

ilon-Çiriya Peşin Eylül- Ekim Hejmar

ne

te we .c

om

Sayı

ww w.

\

••

••

BUYU K

GBEV

'l'OBB B.&POBU DMQI.WWJ)Dvut -canBnt.ıı-

Yıi /Sal :

2 12-13 iıon- Çiriya Peşir.

Eylül -Ekim1995 Buha-Fiyat : 50.000-TL

Say ı , Hejma r :

Aylık

Sahlbi/Xwedi li Ser Nave KOMAL BASIM-YAYIM-DAGITIM LTD.ŞTi ADlNA Rıza DINÇ

Dergi

•

P~ŞGOTIN , ..

Berpirslyare Nivisaran Sorumlu Yazıişleri Müdürü _ BirgOl KARTAL

e 5

Taş:arı Dıoküldu .........3-4

• Milli Koalisyonun

•

TiRKiY~- TÜRKiYE NAVEND Merkez Büro Çakırağa Mah. Sineklibahçe Sok Okumuş işhan ı 18/8 Aksaray/ ISTANBUL TEL: (0212) 588 28 86

•

Adana Bürosu Mah Cemalgürsel Cad Yivli işhanı Kat: 2 Seyhan/ADANA Tel: (0322) 359 64 17 Tepebağ

•

EWRÜPA-AVRUPA NAVEND Merkez Büro Bahoz BARAN Wrangelstr 25 10997/ Berlin-Deutschland

•

Almanya Bürosu Mehmet KORKMAZ Allee Str.37 47 166 Hamborn/DUISBURG Tel: 0049· 203·557524 Fax. 0049-203-548553

•

Rojev e

Günd

• Aştiya Kurda, Kürt Barışının Temelleri Recep Maraşlı · .................... H-9-10-11 - 12-13

NUÇE •

HA6E

• • • •

Büyük Grev .............................................6-7 Buca Cezaevi katliamına l"epkiler ......... 34 Recep Maraşlıya Bir mahkumiyet Daha Yazar is mail beşikçiye salclı~ e Ceza evlerinde Baskılar gıderek Artıyo r e Musa An ter '" Basın Şehilleırı Ödulleri ..

Sahiplerine verildi.

• Adana Büromuza Baskın • 250 Bin I şçi miling Alanında • Kamu

ça lış an ları

• Dub lı n Zirvesi Dugum mü? Çözüm mu? ............. ................... 20-21 ·22-23-26-27-28

•

DIROK

Eylemde ... ... ................46

FORUM

Huner

OÇand e

Kül tür ~anat

• Birlik

• Ji

ı

• Ji Bo Biranina Cigerxwin .....................36-37

T ARTlŞMA

( K.Dilgeş) .... ... ............................ 18-19

Eş

ü boranen divitiye

ha tına serkefk ine (H.ismai1) ..... ... :........ .. 30-31 • Alt Yapı Usl Yapı ilişkileri

ve Sosya li sı Inşa (S. Zınar) .................. .. 38-39 • Çocuklarda Döner Sürgünden (S.Binevş) ................................... .............. ..39

POSTER

e

•

D

3..M.ehi..e_ 3 Aylık

Eki m Dev rimi.. ......... ... ......... .......... .... . 24JiN e

KADiN

• Hevpeyvi n (Berivan Dersimi ).............. .'.................. ..... 29

iNGiLTERE Z.ZANA 34 Shawcourt Winsıanley Road Battersea SWI 2 HF/ London Tel· 0044- 1-2233730

ww

e

• Zman ( N.Bengin)..................................... 17

•

•

TARI H

e Savaş ve Barış ilişkileri (S, Cibran) .... 14-15

• TOBB Raporu (Can Erzin) ..... 40·41-42-43

FRANSA S.ER DEMiR ÇH B 133 5 VOl de L'aulne 91 370 Verrieres Le Buisson/ Paris Tel : 0033·1·60139849

DANiMARKA AM ÖZCAN Blagardsgade 38. 3 th 2200/KOBENHAVEN N. Tel· 0045-40-554576

e

Lozan (N.Barzan)........................ ........... 35

ŞiROYE e YOR

w. ne

Yunanistan Bürosu M.KAYA Velısariu 3 T.K. 114 72 ATHEN8-'GREECE Telfax . 0030+64 38 295

• Azadi............................................................ s

te we

•

Ankara Bürosu Sakarya Cad lnkilap sok.

Ornek işhan ı Kat:3 No: anı Kızılay/Ankara Tel· (0312) 432 5314

KARiKATÜR

ı

.c om

iNDEKiLER • NAVEROK

D

.6..M.ebte_ s Aylık

D

•

HOLLANDA E.CiHAN GROFVENBEEK 56 67 15 HD.EDE· HOLAND Çap-Baskı :

Ceylan Matbaacılık Belavklrln- DaQıtım : KOMAL ŞertAn AbonettyA -Abone Koşulları : TlrklyO - TOrkiye 6 Me ht- 6 Aylık: 250.000- TL Sa le k -1 Yıllık: 500.000- Tl EwrOpa -Avrupa 6 MehT- 6 Aylık: so DM Salek- 1 Yıllık: 160 DM

'lu kon tobir kopyasını Çak1raaa Mab.Sinekl!bahçe Sok.18/8 Aksaray/ISTANBUL resine abone kartıyla bir li~>te postalayarak ab<?ne olunabilir. yatırarak,

1

1\

•

PEŞGOTIN

• 991 Seçımieriyie oluşan "Milli Mütab< kat Hükümeti" sonunda "kriz "ni atlatamayıp dağıldı. Dört yıla yakın bir zaman süren bu "Milli Koalısyon" açıkça bir savaş hükümetiydi ve Cumhurıyet tarıhinin en uzun ömürlü koalisyonu olduğu gibi Cumhurıyet'in ·sağ"daki ve "sol"dak ı ikı ana partisini bir araya getirerek de gen ş bir mecl s ve halkoyu desteği sağlarıış oluyordu. Çünkü, "demokratik leşme " kandırmaları altında sürdürülen bu azgın savaş ancak böyle bir yönelimle göğüslenebilirdi.

Militarizm in tam egemenliğinde kı bu dönümde sömürgecı burjuvazı en kolay hükmetma şansı da yakalamıştı.

co m

1

w.

ne te w

e.

Nihayet uzun süredir taşları yerinden oynayan "Milli Mütabakat" hükümete de yansıdı ve DYP-CHP koalisyon hükümeti resmen dağ ldı. karşı da açık bir Şimde herkes bu hükümetin yalnız Kürt ulusu için değ il , Türk halkı açısından da emekçi yığınlara yatırılan Cezaevinde şımdi hükümete bu önce yıl dört örneğin ama, "savaş" hükümatı olduğunu kabul ediyor. Ediyor kişi var? kaç hatırlayan olduklarını vermiş " venoyu "gü erininde milletvekıll Ii DEP'lı o zaman HEP+SHP' Bu hükümetin "demokratıkleşme" eksenınde kurulduğunu, zaman içinde "terörle mücadele" yani KUKM'yi ezme hükümeti olduğunu itiraf ettiğini herkes bilıyor. Fakat dört yıl önce birçok kişinin , tarihi ve TC'nin yapısal gerçeklerini kimse unutarak kapıldığı o kadar "hayal" ve "beklenti" vardı ki ! Milli Birlik hükümetinin cenazesine bile sahip çıkabilecek yok o beklenti sahıplerinden .... sayılmamalı.

Sıyasette öngörülerinin ve tesbitierin sağlamlığının ispatlanmasını hatı rlatmak , bir böbürlenme özellikle HEP'li mıl­ olduğunu, hükümeti" "savaş ve Mütabakat" "Milli Şimdi çöken koalisyon ilk kurulduğunda bunun bir taşıdığını sorumluluk bir tarihsel vermelerinin "güvenoyu" hükümete bu birlikte MHP) letvekillerinin MÇP ile (şimde eşme" ve Kürt soru"demokratıkl SHP'den partisi has tarizmin ıli Kemalist-m bekçisi Cumhuriyetin ayrıca, Rizgari söylemiş nuna çözüm beklemek, "Askeri darbelerin şamar oğlanı ve eyyamcı Demirel''lerin "Kürt realitesi" sözlerine kulak kabartmanın tarihsel hiçbir şey anlamamak olduğunu ; 27. sayısında -1 992'de- yazm ışt ı.

Ama kimisı "mılletvekilliğınin" coşkusu, kimisi "legal siyaset kapılarından geçıp ala ü vala ile ülkeye dönme" şahveliyle öyle dolmuştu ki , "yine sivri sivri konuşuyor, ne diyor bu adamlar?" diye kızgınlık ve öfkeden başka bir tepki vermiyorlardı o zaman. kasaba merkezlerinin tahrip "Demokratikleşme" aldatmacası üç milyon Kürdün sürülmesi, üçbin Kürt köyünün, kent ve olarak ağz ı na kadar dolduocakları işkence cezaevlerinin , katledilmesi aydının yurtsever ve gerilla edilmesiyle; binlerce ar ile sürüp gitti ... rulmasıyla; kont-gerilla cinayetleri , kayıplar, bombalama lar, sınır ötesi oparsayonl koridorlarından cezaMeclis Nihayet HEP-DEP üzerine öyle bir terör esiiriidi ki, canlı hedef tahtası haline getirildiler. evine gıden o kısacık yoldan qnlar da geçirildiler.

Bugün, "demokratıkleşme" ve "Kürt realitesi"nden geriye halen 8. madde de değişiklik olur mu, olmaz m ı beklentisi kalmıştır. Ne hazin ! ; Ama itiraf etmek gerekir ki , "düşman her zaman bizi doğru kararlar almaya iter" genellemasini haklı çıkarırcasına ulusçok Daha Kürdistan UKM'si bu hükümet döneminde sömürgeci parlamentarizmden esaslı bir kopuş yaşadı. " Milli Mutabakat" la ister, lararasılaştı. Ulusal Demokratik Birlik yönünde olumlu mesafeler kaydetti. TC, ister yeceğini bir kez engelleyeme " demokratikleşme" aldatmacasıyla KUKM'yi boğamayacağını , Kürdistan devrimini

ww

daha gördü. ettiği gibi, cumhuriyet Dahası bu gerçeği , TC'nin dost ve müttefikleri de anladı. Savaşın yükü toplumsal dengeleri alt-üst içinden de Kürdistan cephesi sermaye üstelik , kesıminden her Toplumun açtı. yol tarihinin en büyük ekonomik krizine başladı. konuşurmaya cesaretli daha görüşler alan sorununa değişik çözümleri temel "Ezelim kurtulalım" diyen militarisi çözümsüzlük, toplumu öyle bir kışkırttı ki artık "milli mütabakat" hem sermaye cephesinde hem militarisi bürokraside derin bir çatiağa dönmüştür. Devlet işçilerini de memurlarını da "terörle mücadele özverisi" a ld atmacasıyla kand ı ramayacak hale gelmiştir. çekilmek işte 50. TC hükümetinin arka planı böyle dağıldı. Zaten iflas etmiş olan SHP iyice sıfırı tüketirken hükümetten zorunda kaldı. " Militarist-bürokrasi ve savaş cephesi hem dış hem iç koşullarla kuşatılm ı ştır. Ya herkese savaş açan bir "saldırganlığı plan ı nda olup biten bu arka n Hükümeti"ni "Azınlık edecektir. tercih indirmeyi suya yelkenleri yavaş ya da yavaş kapışmadır.

sömürgeci militarizm, Kürt halkıyla savaşı sürdürmek kararlığındaysa da arkasında eskisi kadar geniş bir destek bulamayacaktır. Ne içerde ve ne de dışarda.

KUKM cephesi ise, daha güçlüdür ve devrimin ihtiyaçlarına uygun yönelim ve taktiklerle her türlü saldırıyı boşa çıkara­ bilecek bir yere gelmiştir. Üstelik bu kez Türkiye'de emek ve demokrasi güçleri de kopuşun eşiğindedirler.

Hükümetin "az ınlık " veya" geniş tabanlı" olmasının özünde hiçbir önemi yoktur. Çünkü işler zaten bir hükümet olmadan da yürüyor. iktidarın ve insayitifin hükümetlerin elinde olmadığını çocuklar bile biliyorlar.

Esas olan Mili Mütabakat'ın' fiilen bitmiş olmasıdır. Şimdi savaş cephesi çırılçıplaktır. Gücü ve tercihi önümüzdek i süreçde daha da belirginleşecektir . Savaş blokunun teşhiri ve tecriti daha da hızlanacaktır. , Hükümetin yapısal durumunda aslında fazla bir değişiklik olmamıştır. MHP zaten koalisyonun üçüncü ortağ ıyd ı. Türkeş kalmamıştır. çaresi başka bu dönemin "gizli gücü"ydü. Şimdi perde önüne çıkmaktan Militarist-ke malist politikaların destekleyic isi ve akıl hocalarından birinin Ecevit olduğu da bilinen birşey.

Artık

iıon-Çirlya Peşin /1995/ 12-13

rizgar~

3

SUNUŞ ve

Kürdistan'lı

gruplar da dahil "umudumuz Karaoğlan " ın peşine tak ı l ı p "an t i - faş i st" cepheler icat etmeye CHP'nin ve Ecevit'in ne büyük bir ırkçı-şöven olduğunu tarihsel ve siyasal kökenieri ile ortaya koymuştu. (Rizgari, sayı : 3-1975) O gün hem Kürt reformistleri hem de Türk Sol' u bize ateş püskürüp şöyle diyorlardı ; " Ecevit' le Türkeş'i nasıl aynı keteye koyarsınız? Faşizm tehlikesine karşı Ecevit'le taktiksel işbirliği nasıl inkar edilebilir? Siz deli misiniz?"

Bu arkadaşlar halen siyaset yapıyorlar mı, ya da neredeler bilmiyoruz ama, Türkeş ve Ecevit'i n artık özdeşleşen tutumlarına bakarak hayret etmesinler. Sadece Kemalizmi, CHP'yi kavrayı şlarındaki gafletlerine hayret etsinler ...

co m

çalışırken,

Değerli Okurlar,

Bu

sayımız

elinize, Kürdistan sorununun h ı zla diplomasi masalarına yatırı lmaya başlandığı bir sürece denk Elbette bu savaşın yerinı politikanın başka biçimlerinin alacağı anlamına gelmiyor. Ama yine de hem Türkiye , hem Irak ekseninde tartışılan şeyler "Kürdistan sorunu "nun u l uslararası gündemde çözüm tartışmalarının kendini dayattığı bir dönemece girdi.

Dublin'de, Güney Kürdistan'a yeni statü kazand ırı l ma çabaları , Bağdat' t a "Damat Krizi" ile birlikte ele alındığında Irak bütünlüğü içinde Kürt Federasyonuna gidişin arzuland ı ğ ı ortaya çık ı yo r.Petrol Boru hatları nın TC sınırlarından geçmesi, Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının çözümü ve Türkiye'nin bu güzergahtaki rolünün öne çıkmasıyla , Bayan Çiller' in bir dizi anlaşma yapmak üzere Aze rbaycan , Türkmenistan ve Kazakistan'a ziyarete g ıtmesi de bu bütünlüklü diplomasi sürecinin bir parças ı. Ermenistan'a "ba rış " ve "iyi niyet" güvercinlerı gönderilmesi de ..

Ve .. TOBB Raporu ile TC içinde Kürt sorununun "çözümü" konusundaki yeni politikaların tartıştırılması.

Balkanlardan Kafkasya'ya kadar uzanan bu hareketlilik kesinlikle tesadüfi değ il, birbiriyle son derece ilintilidir. Özellikle Kürdistan sorununun çözümü , Petrol Boru Hattı , lrak'a ambargo , Gümrük Bi rl iğ i gibi bir dizi sorunda belirleyici bir etkıye sahip. istikrar istendiğinde , ilk çözülmesi gereken düğüm, kanl ı ve ağır bir sömürge savaşı da burada yürüyor.

Belki de ABD, artık foyası iyice meydana çıkan "Yeni Dünya Düzenine" borbard ı manlar, havuçlar ve sopalarla desteklanmiş yeni bir çeki düzen verme kararına varmıştır . Ne ki, her şey planlandığ ı gibi yürümeyecek.

Belki de planların sadece amaçları var, ama biçimlenmeleri yerel etkenlerle birlikte sağlanacaktı r. BalkanlarOrtadoğu ve Kafkasya gibi tarihin düğümlendiği bunalım alanlarını , sihirbaz formülasyonlarıyla bir anda çözmenin olanağ ı olmadığı gibi, emperyalist-kapitalist sistemin doğası , bir sorunu "çözerken" daha başka ve büyükçe bir sorun yaratmaya uygun ..

Sayfalarımızda , TOBB Raporu ve DUBLiN görüşmelerinin yans ı maları hakkında yorumlar bu lacaks ı n ı z.

Kürtlerin, tam da bu noktada stratejik duyarlılıklarını öne alan, ortak diplaması ve politik temsil sorunlarına bir an önce çözümler getirmesi gereği de kendini dayat ı yor.

ne te w

e.

düşecek.

ww

w.

Sosyalist B asın üzerindeki toplatma, kapatma ve cezaland ı rma kılıcı durmadan kesmeye devam ediyor.

Geçen sayımız da toplatıldı. Genel Yayın Yönetmenimiz Recep Maraşlı hakkındaki davalar 30'u buldu .. istanbul Kornal sorumlusu Kadir Satık, dergimizin izmir sorumlusu Songül Diribaş halen tutuklu. Tutuklular kervanı na, dergimizin izmir Yöneticisi Mine Sağnıç ile Kornal Yayınevi sahiplerinden ve HADEP PM üyesi Nevzat Sağnıç da kat ı ldı. 28 eylül günü Adana şubemiz yine polis baskınına uğrad ı ve yine onlarca kitapdergi alındı , temsilci arkadaşım ız tehdit edildi ..

MGK'nin "Yeni Politika" gazetesine sabrı beş ay bile sürmedi.

8. Madde üzerindeki tartışmalar tam bir traıi-komediye dönüşürken , aydınlar topluca "düşünce suçu" işleyerek zaten pratikte anlamsız hale gelen bu maddeyi biraz daha teşhir ettiler.

8. Maddenin yerini tutacak daha nice yasa maddesi varken , bunun sembolik hale getirilmesinde iki taraflı bir oyunbazlık da sezinlenmiyor değil. Bir yandan, 8. maddeyi "değiştirmek" bu kadar çok ayak direyerek, s ı rf bunLJnla görüntüyü kurtarmak istiyorlar. Böy lece "ne büyük bir taviz vermiş ve iş başarm ı ş" görünerek herkes memnun olacak, diğer yandan da i şler yine bilindiği minval üzere gidecek. Öte yandan haksız ve kirli sömürge savaşının en önemli boyutu "psikolojik savaş" olduğu düşünülü rse, 8. madde de simgelenan şeyin "psikolojik bir sendeleme" yaratarak , Türkiye'de Kürdistan sorunu artık serbestçe tartışılabilirmiş gibi bir havan ı n doğmasını istemiyorlar ..

Dergimizin elinize ulaşmadığı dönem içerisinde en önemli gelişmelerden biri de 14-15 Temmuz'da Onbini aşkın PKK'li tutsağın başlatt ığı Açlık Grevi dalgasının yarattığı eylemliliklerdi . Biz, daha başından dile geti-rilen demokratik taleplerin hak l ılığı ve meşruluğu temelinde bu eylemlilikleri desteklemek için elimizden gelen çabay ı gösterdik. Elbette herşey çok daha iyi gel işebilir ve daha olumlu sonuçlar al ı nabi lirdi. Nitekim, Açlık Grevleri ve ona bağ lı olarak geliştirilen eylemlilikler kitlesel yankısını buldu ve özellikle metropollerdeki yurtsever kitlenin kendi gücünü görme, siyasal mücadeleye katılı m konu sunda daha duyarlılaşmas ı nı sağladı . " Ba rı ş" ve "demokratik siyasal çözüm" konularında bir dizi tartışma yaşandı.

Gelecek sayımızda buluşmak umuduyla ..

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

=·

Özerl<1 'ı

e. co m

o :s ı

<(')

...

-· -·"''

"<

1»

<D>

!.(n

ww

w. ne

te w

:s

k.xt'ıill _ 1ıa k -

~e:ı.

1

'

.c om te we --

ne

--

Devlete ait fabrika ve işletmelerde 300 bin işçi grevde. Bu say ı , gün geçtikçe kabaracak. Çünkü , KiT' Ierde. yaklaşık 600 bin işçiyi ilgilendi ren ve dokuz aydı r sürüncemede ka lan toplu iş sözleşmelt-rine çözüm b u lunam ıyor ...

Türk- iş yönetimin in ve sendika bürokrasinin tüm "niyetlerine" rağmen, büyük grev dalgası kaçını lmaz oldu.

Bir milyonu aşkı n "kamu ça l ışanı" ise sıras ı n ı bekliyor. Asıl ko rku lan ı da "işçi"lerle "kamu çalışanları " nın birl eşerek devleti felç etmeleri. Devletin sadece ordu-polis ve bir avuç bürokratik sırt ın da değil , emekçilerin sırtında durduğu gerçegi, egemen ie re korkulu anlar

ww

w.

çalışan

yaşatıyor.

Bu nedenle, herkes "grevci işçilerden yana" imiş gibi görünüyor.

Oysa, hem ekonomik krizin hem de hükümet-emekçi anlaşmazlığının arka planında devletin savaş bütçesinin toplumun üzerine kabus gibi çökmesi yatıyor. Savaş bütçesinden nasiplenen "savaş rantiyerleri", militarisi -bürokrasi yanında, ağa l ı kları,

işbirl ikçi - korucular ,

savaş

silah tacirleri, savaş matyası gibi bir yığın asalaktan, kan em iciden başkas ı değil. Kürt ulusunun demokratik

hak ve özgürlüklerini gasbetmek uğruna savaşa harcanan trilyonlarca liralık bütçe; hem korkunç bi r yık ı m ve sefa leti , kanı üretiyor hem de beri yanda, emekçilerin sofrasındaki ekmekten , al ı nterinden, geleceğinden çal ıyor.

Bu makasın sapın ı ise, sömürgeci burjuvazi, mi litarist-bürok rasi tutuyor elbette ...

Eğer işçi lerin talep ettikleri ücret -ki 55 tril-yon il e 118 trilyon arasında değişiyor­ kabu l ed ilecek olursa, bunu karşılayacak devlet geliri bulunmuyor. Ya sahte para basarak, ya iç bo rçlanmaya giderek bu açığı kapatabilirler. Zaten açık veren bütçenin daha büyük bir delikle karş ı laşmas ı ekonomik krizi daha da de rin leştirecek. Sahte para basmak mümkün gözükmüyor. Çünkü, bu IMF ve Dünya Bankası' n ı n gözlemi alt ı nd a kredi musluklarının kapanması ve enflasyonun daha da azması demek olacak. iç borçlanma ise zaten , geçen yap ılan tahvil satış l arın ı n, fa iz ödemelerinin yapı l acak olması bu yolu da kapamakta. Kağıt l ar ı ye ni değe rsiz kağıtlarla değiştirerel "palyatif" çözümler ise çare değil.

El atacak başka gelir de yok. Zate hiçbir devlet yatırımı yok ki durduru lsun?

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

Sorun bilinçli ve örgütlü müdahalenin çözeceği bir sorun olarak hayati önemini koruyor. Ne olursa olsun, kamu emekç ilerinin bu " kendiliğinden kabara n ücret taleple ri ve ekonom ik olarak kaçınılmaz istemle ri",

sömürgeelliğin şah damarına , savaş bütçes ine ve onun beslediği mili-

tarist-b ürokra siyle

azgınla ştıracak.

w.

ww

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12- ~ 3

bir

Türk emekçilerine saldırı olduğu ge rçeği, polisin ve askerin namlularının grevci işçilere de yöneldiğinde daha somut ve trajik olarak ortaya çıkacaktır.

Dağdaki gerillay a, Kürt köylüsü ne, aydınlarına kan kustura n silahların, emekç ileri de biçeceği gerçeğini sınıfa ta şımak " Türkiye sosyal ist hareke tinin" görevid ir. Oysa ne antikapital ist, ne de anti-sö mürgec i propagand a ve ajitasy onu bu grevler vesiyes lyle görmek mümkü n olmuyo r.

Neyseki, mücadele kendi kadrolarını üretmekte ve kendi doğrularını bulmakta güçlük çekmeyecektir. Herşeye rağmen ve mutlaka ..

Sermayedarların -Sabancı'ların vb'lerin- bile Kürdistan sorunu ile ekonomik kriz arasındaki kurdukları bu temel ilişkiyi , işçi sınıf ı n ı n görmem esi onu büyük değişim ve dönüşümün aktörü olmaktan ve siyaseti belirlemekten de alı koyuyor .

.c om

Bu nedenle sınıf hareketi "demokrasi", "özgürlük", "insan hakları", "Kürt ulusunun özgürlüğü" gibi talepleri dile getirmiyor.

KUKM ise, en büyük müttefiği olması gereke n Türkiye işçi sınıfı hareke ti ve sosyal ist hareke tle ara larındaki bu engelle re, kendi yetersi zlikleri ile birlikte ulaşmakta güç lük çekiyor . Bu da UKM 'nin de güçlen mesine engel oluyor.

ne

Bu nedenle grevierin büyük bir önem ı var. Garip olan , henüz hiçbir sendikacı tarafından ve işçi gösterilerin de "savaş bütçesi ne ayrılan kaynak lardan" söz edilmemiş olmasıdır . Bu da ekonomik talepleri bakımından savaş bütçesiyle objektif olarak çelişen Türkiye'li emekçilerin , henüz politik bilinç olarak bu savaş ve sömürgeci politikayla çelişme noktasına gelmemiş olduklarını gösteriyor.

Temeldeki çeli şmeyi de etkileyen bu faktör, Türk bayrakları ve yer yer şöven sloganlarla yürütülen sınıfın tutarlı bı r politik özne olarak gücünü gösteremernes i sonucunu veriyor.

Bu grevierin ve yaşanmakta olan somut gerçeklerin gösterdiği traıik başka bı r olgu, Türkiye'de "i şçi sınıfı hareke ti", "sosya list hareke t" ve " ezilen ulusun kurtulu ş hareke ti"nin halen ayrı ayrı mecral arda yürüme kte o lduklarıdır.

Devleti n gösterdiği en büyük başarı bu bileşen leri birbirin den soyutla ma ve organize olmalarını önleme k olmuştur.

Türkiye sosyali st hareke ti büyük işçi hareketlerinin iç inde çokda belirley ici bir y erde durmuy orlar. Dursala r da oraya anti-sö mürgec i, anti-ka pitalist bilinci taşıma kta n uzaklar .

Türkiye işçi sınıfı hareketi , halen sendika bürokrasisinin vesayetine ve ücret talepleri ile sınırlanmış bir perspektife mahkum edilmiş. Sınıf bilinçli proletarya ne Kürdistan ulusal Kurtuluş mücadelesiyle ne de sosyal ist hareketle olan bağların can alıcı önemini kavramış değ ı l.

keskin

karşıtlığa dönüşmüştür.

Kürt ulusuna saldırının

te we

Geriye bir tek netarneli ve ağzından ateşler ve kanlar saçarak her şeyi yutan "savaş bütçesi " kalmaktadır . "Terörle Mücadele" ad ı altında yutturulan bu bütçeye el atmak ise kimsenin haddine değil.

Bir farkla ki , artık emekçiler de isyan ettiler. Ve ne için olursa olsun daha fazla fedakarlık etmek istemiyorlar. "Varlık ve Gelir Vergisi" konusunda TÜSiAD ve TOBB zaten "bir setere mahsu stur, artık bizden beklem eyin" diye restlerini çoKtan çekmiş bulunuyorlar. Açıkca "bize güvene rek sağa sola savaş açmayın , Kürt sorunu na akılcı çözüm ler üretin" diyerek savaş bütçesini daha fazla yüklenmek istemediklerini ilan ediyorlar.

Hamasi nutuklar ve "şovenizm gösterileri" ile savaşa kitle desteği sağlamaya çalışan iktidar, artık bu demagojisinde yeterince başarılı alamıyor . Gücü sadece emekçi lere yeten devlet. "grevleri erteleme", zorla bastırma gibi yollara yönelmek niyetinde. Fakat, işçi sınıfı oldukça kararlı gözüküyor. Onları barajlamakla görevli T ürk-iş bürokrasisi bile bu nedenle manevra yapmakta güçlük çekiyor. iktidar ya, Kürdist an'daki kirli savaş bütçes ine el atıp savaş rantiye rlerinin "tatlı ve kanlı " ka rlarını biraz olsun kısacak , ya da şiddeti ve toplum sal çatışmaları kendi odacısı da dahil alanlar da tüm üzere olmak

•

te we

.c om

TEMEI.I.EBI

D

l eşebilmektedir .

daha muhalefetteyka n bile dayatı ldığ ı bir mono l itik iktidar hesaplaşmas ı yaşanmaktadır. Geçmişten günümüze Kürdistan'ın yakın tarihi •sol içi" ya da "ulusal güçler arası nda ki" bu çatışmaların tahribatları ile doludur.

Da ha da vahim o lanı, bu iç ikti dar · hesaplaşması ve çelişm e l erde, sömürgeci bölge devletleriyle kurulan ba ğlaşıkl ık l ardır. Çünkü, sömürgeci bölge devletlerinin Kürdistan üzerindeki hegemonyalar ı sürdürmek üzere geliştirdikle ri i lişkiler tam da bu noktada "karşılık l ı çıkar"la , "taktik':le izah edilemeyecek bir stratejik bağım lılığa, "ulusal örgütleri birbirleri aleyhine" kullanılan aparatlar biçimine dönüştürmektedir. Bt.. anlamda Türkiye, Irak, iran ve Suriye gibi sömürgeci devletler arası nda siyasal bir ayrım gözetmek KUKM'nin ölümcül paradoksu olur.

Geçen yıl boyunca KOP ve YNK arasında çatışma l arın, politik egemenlik a l an l arını birbirleri aleyhine genişletme, Gümrük ge lirlerinin paylaşımı üzerinde şekillendiği, fakat bağıms ız ve meşru bir Kürt Yönet i mi ' ni ortadan kaldırmak için sömürgeci devletlerce provoke edild iğini biliyoruz. KOP ve YNK'nin Güney Kürd istan Parlamentosu ve Ortak Hükümet'in iç ve dış meşruiyetine kendi elleriyle son verdikleri, bu çatı şmalara "brakuji" adı vermek, yeterli ve açık lay ıcı değ il dir .

Bütün ulusal Kurtuluş Güçlerinin ve demokratik sivil örgütlerin " barış", ·arabuluculuk" çağrılarına rağmen bu sorunu, Kürt ulusunun çıkarları doğru ltus u n da u l usal demokratik bir uzl a şma yaratarak çözme basi re ti gösteremeyen KOP ve YNK ' n ın ABD'ni n hak-emliğine daha çok değer vermeleri; TC'nin gözlemciliğ i a ltında bi r bar ı şı benimserneleri de manidardır.

Bu çatışmaları sadece "brakuji', ·xwekuji" . diye açıklamak yeterli değil dir. Bu nitelemeler

ne

blin protokolünün ard ın dan , 992'den sonra bir kez daha PKK e KOP arasında şiddetli çatışmaların meydana geldiği bu günlerde, KÜRT BA R I ŞININ TEMELLERi'ni tartışmak anlamlı ve yararlı olacaktır.

"Brakuji", "Xwekuji", "Kurdkuji" ... Ne isim verilirse verilsin, derin toplumsal ve siyasal çelişmeleri ba ğrın da taşıyarak ilerleyen Kürdistan devriminde bu gerilimlerin kolayca şiddete dönüşmes i, siyasette aşılamayan sorunların güç kullanılarak çözümü gündem-

ww

w.

Bu çelişme ve çat ış maların çoğu kez yerel iktidar kavgaları, çıkar çatışmaları, dış müdahaleler ve kışkırtmalar, hatta aşiret hesaplaşmaları ve kan dava larına dayalı olarak çıktığı gibi, devrim sürecinin taktik ve stratejik sor unlarının , siyasal alanda yaşanan tıkanmaların aşıl m ası noktas ı nda da yaşand ı ğ ı bir gerçek.

Bu çatışmalar Kürtleri n özgün niteliklerinden, siyaset b il meyişlerinden , birbirleriyle çatışmaktan hoşlanıyar oluşlarından vb. kaynaklanmıyor. Her devrim, hangi düzeyde olursa olsun iç çatışmalar, savaşlar yaşamıştır.

Bu , tarihsel bir zorun luluk olmasa bile, anlaşı labilir, kavranabilir bir şeydir.

Ulusal demokratik güçler arasındaki siyasal anla ş mazlıkların ş i ddete başvu r ­ madan barışç ıl yöntemler le, siyasal olarak çözülmes i il kesel bir tutumdu r. Bu zem indeki sorunların ç özülmesinde şiddet kullanımını kınamak , karş ı çıkmak gerekir.

Bir diğer olumsuz yanda Kürdista n lı örgütlerin kendi meşruiyet ve var l ı k alanlarını , diğerlerinin varlık ve m eşr u iyetlerini red ·detme, onların dışlanması üzerine i n şa etmeye çalışmalarıdır. Böylece, "tek parti", "tek örgüt", " tek ideoloji", "tek lider" kültünün

daha çok, her iki tarafı da kendini eşit uzaklı k veya yakınlıkta hisseden bir duygusallığı ve iyr niyeti ifade ediyor ama, siyasal ola rak olgular ı aç:klamıyor.G id erek naifl e şiyoruz.

Zaten

Marksist terminoloj iden iyice sosyo/ekonomi k , toplumsa l çözümlemeler, s ın ıf analizleri yerine bol bol komp l o teorileri ile ajans yorumculuğu düzeyinde politika yapmaya kalkış ı ldığ ı nda "tarafs ızlık"da politik bir erdem haline geliyor.

E lbette, "kardeş k a vgası" istemiyoruz.

El bette, ulusal demo kratik ve sosyalist zemin ' eki tüm anlaşmazlıkların şiddete başvun 1dan, güç kullanmadan politik yöntemlerle çözülmesi ge rekir. Bu noktada " BARIŞ" ı savunuyoruz.

Ama her iki durumda da " BARI Ş" soyut bir istem, temelleri olmayan ve varolan koşullara "TESLiM OLMA YI", "UZLAŞMA YI" içeren bir kavram değildir. Belki böyle algılayarak ifade eden ve savunanlar vard ır. Fakat, " BARI Ş " bizim için tıpkı " SAVAŞ" gibi politik temelleri olan , içeriği ve oturduğu zeminle anlam kazanan kavramla rdır.

Güney'deki çatışmaların nedeni , kaynakla rı , doğruları ve yan l ışları ortaya konmadan sadece soyut bir "barış" ve "brakuji karşıtlığı " söy lemi , kötü bir tarafsızlık örneğinden başka bir şey olmayacaktır.

Tıpkı "haksı z , kirli sömürgeci savaş" karşısında "demokratik siyasal çözüm" talep ederken söz konusu barış temelleri, kendi kaderini tayin hakk ı n a , eşitlik, hakkaniyet, özgürlük gibi ilkeler alacaksa, iç BARIŞ'ı nda politik temeller i olmak dur u m undadır.

Kardeş kavgasına karşı olup olmamayı tartışmak bizim için anlamsız olacağ ına göre; g":;ekli ve anlamlı olan politik do9r~larımızı ve KURT BARIŞININ TEMELLERINI tartışmak uzak l aş ı Id ığ ı,

olmalıdır.

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

GüNDEM

Emperyalizm,

"haksız savaşlar"

kadar,

"haksız barışlar'da dayatıyo r halklara. Gerici statükolara boyun eğme karşılığında sadece "silahla r ın sustuğu" ama , adaletsizlik ve siyasal gerilimlerin korunduğu bir "barış" ı Dublin protokolü de böyle bir "haksız bar ı ş" girişimlerinden biridir.

Güney Kürdistan'da iki yıla yakındır çatışan ve YNK güçleri arasında KDP anlaşmazlıklara son veren, "ba rışı sağlayan" bir protokol gibi sunuluyor. Oysa gerçekte bu anlaşma, bölge devletlerinin sürekli kışkırttıkları iç iktidar mücadelesi ve çıkar çatışmaların ın sonuçlarının hukukileştir­

ilmesldir. Kardeş kavgasının nedenleri ortadan kaldırılmış olmuyor ama, kardeş kavgasını yaratıp kışkırlmakla kim neyi o kazanımlar masada kazanmışsa " güvence" altına alınmış oluyor.

Hiç kuşku yok ki, Kürd is tanlıların iç barışı emperyalistleri n hakemllğinde, sömürgecilerin denet imi ve onların çıkarları gözetilerek sağlanamaz. Bu barış ancak, KQ rdistan Ulusal Demokratik Güçlerinin ortak platformlarında , devri-min ve halk· ların çıkarları etrafında sağlanabilir.

yandan, Dublin protokolü oldukça sonuçları olan anlaşmadır. Her şeyden önce Kürdistan sorununun artık uluslararası platformlarda, uluslararası görüşülmeye içi nd e güvenceler başlamasının ilk adımlarından biridir.

Kürdistan sorunun un enternasyonal ize olduğu kabul ve ilan edi lmi ş olm aktad ır.

Bu olumludur.

Bu anlaşma ile Güney Kürdistan'daki Kürt yönetimi yeniden uluslararası bir meşruiyet kazanmaktadır. Yine, ilk kez politik temsıl düzeyinde Kürt örgütleri KDP ve YNK uluslararası anlaşma ve görüşme düzeyinde bir TARAF olarak yer almaktad ı rlar. Ge rek, Güney Kürt yönetim inin, gerekse bu örgütlerin uluslararası meşruiyet kazanmaları da önemli bir ilerlemedır. Çünkü, model ve emsal oluşturacaklardır.

Kürdistan'lı politik örgütlerin ve ulusal kurumların temsil düzeyind e meş ruiyet kazanmaları kendi kaderini tayin hakkını kullanmasının ilk ve önemli adımıdır . Öte yandan Dublin protokolü, Kürdistan Ulusal Kurtuluş Mücade lesinın yıllardır yaratmış olduğu politik ve fiili kazanımların diplomasi alanındaki bir yansıması olarak oldukça geri ve sınırlayıcıdır. Emperyalist ve kazanımları bazı sömürgeeller hukukileşiirmek zorunda kalırken, as ı l olarak bölmeyi, devrimini Kürdistan da sınırlandırmayı, ateşini düşürmey i, sistem içine çekmeyi denemektedirle r. Dublin proanlam bu tokolünde da üç önemli gerileme ve düğüm vardır: Diğer

ww

w. n

et

önemli

ve Kuzey/ Güney liği anlaşmaları Kürdistan ayrımının Kürt örgütlerince tanınıp garanti altına alınması.

KDP-PKK kadariyle Anlaşıldığı çatışmaları nın gündemleşmasinin nedeninde Dublin protokolüyle hem PKK'nin tecrit ve tasfiyesinin amaçlanması, hem de Güney/Kuzey dev ri min ile bölünmüşlüğü sı n ır la nd ı rı lmas ıdır.

PKK'nin bu anlaşma ardından sın ır karakollarını ele geçirerek KDP ile çatışmaya başlaması, aslında Dublin protokolünde öngörülen bu tecrit ve tasfiye planına bir cevap vermedir. Bu politik bir reflekstir ve adaki silahlı ı her iki ancak eli

- Politik radikalizm şahsında PKK'nın tecrit ve tasfiye edilmesi, -Kürt Federe Yönetiminin, Saddam'dan sonrası için hazırlanan INC -Irak Ulusal Konseyi- ' nin otoritesi ni onaylaması , bö y lece Bağdat rejim i ile yeniden ekiemienmeyi kabul etmesi, - TC'nin garantörlüğü ve güvenceler tanınması lle sınır güvenliği için işbir

dışlanması,

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

onu bölen sömürgeci k abu l edilerek parçalara göre modellema yapılamaz. Hele tarihimizde ender görülen bir f ı rsat olarak her iki parçada aynı anda gelişmekte olan ve birbirini besleyerek, büyüyüp ayakta kalan devrimci süreçleri yaşadığımız bir anda bölgeci , parçacı teori ve yaklaşımların yalnız Kürdistan ' ı değil, devrimi de sınırlamakla olduğunu, bölmekle olduğunu iyi kavramak gerekiyor. Belki, başkalarını ilgilendirmiyordur ama, Kürdistan Ulusal Demakratik Güçleri için acil ve belirproleyici biröneme sahiptir. Dublin tokolünün muhtevası, Türkiye'de TOBB raporu ile açımlanan program ve d iğer uluslararası gelişmelerle aynı hedefe işaret ediyor: Emperyalist sömürgeeller açısından sorun, Kürdistan devriminin gelişimini, etkime alanlarını, iç dinamiklerini mümkün olabildiğince kırarak sistem içine çekmektir.

Emperyalist-sö mürgecile r aç ısı ndan Kürdistan devriminin sınırlandırı l mas ı sorunu, sadece mevcut sınırlarının ve üniter yapılarının kor unmasıy la belirlenmiyor.

Uluslararası sermayenin istikrarlı alanlar isteği aynı zamanda, bununla birlikte daha çok devrimin taşıdığı toplumsal kurtuluş dinamiklerinin kötürümleştirilmesi, devrimci radikalizmin kırılarak onun reformlarla söndürülmüş cılız bir isyan atasine çevrilmesidir.

Genel olarak gelenekselci ulusal örgütlerdeki "otonomcu·· anlayış, birkez daha tutucu-gerici bir işlev görmeye başlamıştır .

Aslında Kuzey Kürdistan'daki gerilla mücadelesinin Güney Kürdistan'dak i kazanımların güvencesi ve destekleyicisi olduğunu çok iyi bilmelerine, farketmelerine rağmen , Kürdistani Cehpe örgütlenmelerinin, Güney'in statüsüne ili şk in ABD'nin garantisi ve TC'nin onayı karşısında, çok geri bir "otonomcu" anl ayışa sarılarak, PKK'yi tasfiye hareketine olur demeleri gerçek bir gaflet ve aymazlıktır. Çünkü, burada asıl tecrit edilen, bütün bir Kuzey Kürdistan Ulusal Kurtuluş Mücadelesidir, kendi bindiği dal ı kesmektir.

"Burası bize aittir", "Kuzeye gitsin ler" vb. türünden belirlemelerin bu örgütlerin otoritesini t a nıma a dına "doğru" ve "haklı" kabul edilmesi de yadırganacak bir tutumdur.

Kürdistan. toplumsal gerçekliğini ve yürüyen devrimin karekterıni, dinamiklerini niteliğini hiç Kürdistan

sınırların

coğrafy ası,

meşruluğu

ew e. co m

Bir "HAKSlZ BARIŞ" Denemesi: Dublin Protokolü

mücadelede olan, u lu sla rarası diplomatik bulunan bir hareketten beklenebilir. Yoksa, durup dururken ve sırf "i ş olsun" diye, ya da sıradan iç iktidar mücadelesine dayalı olarak gelıştıği degerlendirmeleri

duyarlıl ı kları

sağlık lı değildir.

Dublin protokolü ile ayn ı aylarda yayınlanan TOBB R aporu, bir yandan TC'ye Kürt muhalefetini sistem içine çekip ehlıleştirmeyi önerirken, bir yandan da PKK'nin tasfiyesini, tecritini esas alan bir "çözüm" modeli sunmaktaydı. Tüm bu gelişmeler , Ortadoğu'da Kürdistan sorununun çözümü için geliştiriirnek istenen modelde PKK'siz çözüm dayatması olduğunu gösteriyor.

Yalnız Kuzey Kürdistan'da değil, Güney'de ve metropollerde, diğer parçalarda ve Kürt diasporası içinde etki n bir role, kitle desteğine sahip olan bir gücün dışlanma s ı , aslında politik radikalizmin ve Kürt ulusunun meşru politik temsilcilerinin dışlanmasıdır. Böyle bir politik güç dışla n arak Kürdistan sorununa adil, kalıcı ve barışçı bir çözüm bulmak hem gerçekçi d eğildir, hem de politik ahl~k ın toplumsal gerçekliğinin kabul ederneyeceği bir tutumdur.

Güneyiyle, Kuzeyiyle, Doğusu ve Batısıyla

anlamamaktır.

işte bu

manzara içinde, PKK-KDP siyasal ve toplumsal zeminin, bugünkü gelişmelerin uluslararası konjonktürün çok iyi analiz edilerek birşeyler söylenmesi, tavır alınması gerekiyor. Yoksa, "bırakın şu kardeş kavg asını~ demek, bunu söyleyenierin "kardeş kavgasını istemedikleri"ni anlatmak dışında bir değer taşımıyor .

Tüm bu sorunlar karş ı sında ne diyorsunuz: Birleşik devrim rr parçalara ayrılmış isyan ateşleri mi? BC ün Kürd istan toplumunun çıka rl arının tern ili mi? Yoksa, "otonom bölgeler" ve "metro,>allere bağıml ı çözümler"mi?

Kuzey ve Güney güçlerinin büyümesi, tecriti m i yoksa birleşikliği, ortaklığımı? PKK'nin hem Güney'den hem de u lus l ararası platformlardan dışlanması mı , desteklenmesi mi?

PKK'nin şahs ında siyasal radikalizmin tasfiyesi, sistem içine çekilmek mi, yoksa kendi çatışmas ı nın geliştiği

9

ROJ EV koşullarımızın sonuna kadar emperyalist ve sömürgecilere dayatı lması mı? işbirlikçilik ve feodalizmin onurlandırı lması mı, yoksa politik mücadele mi?

Soru lar bir hayli uzun ve kapsamlı. Her birinin ce~abı, Kürdistan devriminin ihtiyaç duyduğu IÇ BARIŞIMIZIN da temellerini açıklayacaktır. Barış isteyen herkes bu sorularada t utarlı cevaplar ve rebilmelidir ki, "barış"mı istiyor, yoksa "kardeş ka n ı görmekten içi bayı l an seyirci" tavrıy l a vicdanını mı rahatlatıyor belli olsun ...

Bizim cevaplarımız var. Gelin tartışalım.

açıklayıcı anahtarına sahip olmak demektir. Çünkü bu, ayn ı zamanda Kürdistan devrimi nin bölge düzeyindeki devrimci etkisini, enternasyonalist karekteri ni n de

Kürdistan Devrimi Birleşik Bir Süreçtir, Çözüm de Ortak Gelecektir

bir süreç olara devrimin k ge liştiğini , her bir parç aya ait "çözüm" ün aslında birbir· lerine bağlı oldu~un_u, ?.laca~ını gö.ste~iy: or. Biz buna , ÇOZUMUN BIRLEŞIKLIGI KURALl dıyoruz.

T ıpkı fizikteki bileşik kaplar gibi, parçalar aslında bir~irine temelden bağlı olduğundan , bir yerdeki statü değişik l iği diğerlerine de yansıyacaktır. Parçalar aras ı n da farklı stp.tüler • ortak bir paydaya doğru süratle çekilmek zorunda kalacakt ı r.

Sömürgeci devletler "Kürt sorununun" kendi

bir sömürge anlamak, aslında günümüzdeki bir çok siyasal gelişmenin de gerçeğini

~ür(Jistan devriminin bütünsel iler-

ve ihtiyaçlan ile, otonomcu bakış yerel darlık şid~etn biçimde Uşmektedtrter. Bu çelişmede 1 , u par ' anlayışlar değ U, 4 ~~ ve ik•" tezler destek.. , savunulmahdtr.

ew e. co m

Kü r distan ' ın uluslararası

olduğu

~-

aniaşı lmasını sağla r.

Kimileri ideolojik

ve siyasal

sapiantıiarı

eğilimleri

nedeniyle reddetm e düşüncesinde o lsa l ar b ile, sıcağı sıcağına hergün

bu

ge r çeği

ya ş amakta

olduğumuz

gelişmeler,

birleşik "~••··················· Evet,Sömürgecilerin Ortak

·ıç sorunları" olduğunda

ne denli

ısrar

asl ı nda

etselerde,

uluslararası

nitel iğini

en iyi onlar bilir de. Bunun için ·ortak güvenlik doktrini"nin temeli; ·kendi egemenliğinin altındaki parçaya sahip o lmak istiyorsan, diğer parçaların da aynı biçimde denetlenmesi zorunludur."

Bu yüzden sömürgecileri n Kürd i stan po l itikaları o rt akt ı r. Heryeni duruma karşı ortak pozisyonlar almak için aya rlamalar yapmakta gecikmezler.

Bir sömürgeci güç , kendi

et

yıne

ww

w. n

,.-

egeme nl iğ i

a l tındaki

Kürdistan coğrafyasında denetimi kaçırsa bi le, doğacak boşluğu diğeri hemen doldurm aya "komşu hakkı"n ı kor umaya haz

ı

rd

ı

r.

Politikaları

Var.

Ya

Bizim

Aynı şeyi

Kürdistani güçler için söylemek mümkün değildir. Geleneksel uıusal demokratik hareketlerde, Kürdistan'ı bölen, sömürgeci sınırları t anıyan "parçacı" ve "otonomici" anlayışlar egeme ndir. Ütopya düzeyinde "Bağımsız-Birleşik Kürdistan"ı düşleseler bile, politik bilinç ve eylemlerinde Kürdistan'ın bölünmüşlüğü sürer. Öyle ki, kafalardaki bu sın ı rların, coğraf ya üzerindeki gerçek s ı n ı rlardan daha sağlam olduğu bile söylenebilir. Lozan'da, Kürt ulusunun iradesine rağmen zorla çizilmiş bu yapay sınırlar ne yazık ki, kimi aydın ve politikacılarımızın da beyinlerini bölmüş gibidir.

Türkiye, Irak, iran, Suriye metropollerindeki demokratik ve sol hareketler de, sömürgeci devletin "toprak bütünlüğü" ve "sınırların değişmezliği "ni l'lusal demokratik harekete durmadan empoze etmekten geri durmazlar.

Nasıl ki, sömürge insanının özgürleşmesi için önce kafasındaki sömürgeci korkusunu yenmesi, içindeki köleyi öldürmesi gerekiyorsa; ulusal demokratik hareketinde birleşmesi için beyinleri bölüp ipotek altına alan bu sınırları yıkması kaçınılmazdır. Yoksa, sömürgecilerin ortak po l itikaları karşısında ortak politikalar ge li ştirilemez.Oysa , Kürdistan' iıı reel politiği bu düzlemde matemat iksel derecede hassas bir denkleme oturmuştur:

Kürdistan ' ın

sömürge kilidi onun bölünüzeri ne v uruldu, özgürlük ve bağıms ı zlı ğı ise, birliğine bağlı olacaktır. Bu ki l idi açacak olan anahtar BiRLiK't i r.

"Birlik"ten kastett i diğimiz şey ise, gelecekte tasaralanan ütopik bir yönetim tarzı d eğ i l, tersine bugün süregelen mücadelemizi n dinamizmi ne dayanan ORTAK ÖRGÜTLENME , ORTAK MÜCADELE, ORTAK ULUSAL DEMOKRATiK KURUM· LAR , ORTAK niPLOMASi ve ORTAK TEMSiL'dlr.

Kürdistan tarfhini, toplumunu , coğrafyasın ı ve d olayıs ı yla mücadelesini p arçal ı ve otonom olarak alg ıl ayan anormal kavrayış, bölge devletlerinin ortak sömürgeyi denetim altında tutmak için yararlandıkları en büyük zaaflardan biri olmaya devam ediyor.

Geleneksel ulusalcı hareketler ve olonomcu örgütler, her bir parçan ı n diğeri ile ilgisi olmadığını savunmayı, diğer sömürgeci devletleri karşıya almamak bazında çok •akıllı bir taktik" olduğunu sanmaya halen devam ediyorlar. Sanıyorlar ki, "Bağ ı msız ve Birleşik Kürdistan " ı savunmadıkları ·vallah billah sadece özerklik istediklerini", diğer parçalara yemin billah karışmayacak l arını söyledik mü ş lüğü

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

GüNDEM sömürgeeller de temel

politikaları

değ iştirecekler!

Kürdistan" t ezinin söylemek kadar gerçek d ı şı, akıl dışı bir kavrayış daha olamaz. Bu teze "Pan Kürdizm" diye sald ı ran l arda bilirler ki aniatılmak ıstenan şey; " öncelikle ortak mücadele ve topyekün savaşımdır ."

Bunun nesnel koşulları vardır. Gelişmeler siyasal olarak da zorunlu olduğunu göster"Bağımsız B ir ieş ık

•gerçekçi"

olmad ığı n ı

mektedır.

Dört parçada merkezi örgüt tezi, yalnız bir " idealin" değil , Kürdistan devriminin bir ihtiyacına denk d üşer. Otonem anlayışlar ise, Kürt ulusal kurtu lu ş mücadelesinin " parçacı" çıkarlarının birbiri aleyhine işlediğini , birbirinin zararına olduğunu sanırlar veya böyle iddia ederler .Güney Kürd i stan 'da KOP ve PKK arasında yaşanan çat ı şmanın sıyasal arka plan ı nda da bu dar kavrayış bu tutucu bakış vardır. Aslında otonomcu ve parçacı anlayışlar bak ı mından KOP ve YNK arasında özünde bir fark yoktur.

Kürdistan devriminin bütünsel iler l eyişi ve i h tiy aç l a r ı ile, oto n om c u bakış ve y erel darl ı k şi dd etli

b i çi m de çeliş m ek t e­

Bu

dirler.

çe li ş m e d e

te

" oton om ",

esnada Kuzey'de gel i şkin bir UKM'nin varlığı onun kendi ayakları üzerine durma koşullarını daha çok güçlendiriyor.

E ğer TC, kend i baş ında böyle büyük bir Kürdistan belası olmasıydı, ne ·çekiç G.üç"ün kendi sını rlarında konumlanmasına izin verir, ne Günayli güçlerin varl ı ğ ı n ı bir gün olsun tan ı r, ne de yaşamasına müsahama gösterirdi . Bugün kü tavrında hem kend i başındaki sorunu sınırlamak gibi bir endişe , hem de sorunu daha fazla yaymamak için tarafları birbiri aleyhine kullanma isteği yatar.

Beri yanda PKK'nin sadece politik değil , fiilen de TC'yi sınırland ı rdığ ı na , caydırdığ ı na kuşku yokt ur.

Yine Kürdistan devriminin doğas ı ve ihtiyaçları, b aşlangıçta böyle bir öngörüyle yola çıkmamış ol sa bile PKK ' yi bütün parçalarda örgütlenmeye, faalı yet göstermeye itm i ştir. Böylece, Kürdistan devriminde ro l oynayan bir hareketi n, hem tüm parçalardan güç alacağı, hem de ortak bir örgütlenmeye gıtmasini n zorunlu olduğu teorik tez olmaktan çıkıp polıtik bir gerçeklik haline gelm i ştir.

Bu anlamda PKK bugün ayn ı zamanda Güney Kü rdistan'lı bir güçtür. Bu olguyu ınkar etmek, onu misafir saymak anlamsızd ı r. Hele, dişiyle tımağıyla bu topraklara yapışmış olan gerillayı , yine bu topraklardan çıkarmaya çalışmak mümkün değildir. Sömürgeciler için mümkün olmayan bir şey i , ulusal güçlerin yapmaya çalışması ise gaflet ve aymaz lı ktan b aşka birşey olamaz.

O halde bizim tezimiz, Kuzey ve Güney hareketlerinin iradi olarak birbirlerini dış layan değil, birbirlerini bütünleyen, POLiTiK PLATFOR M LAR , ORTA K KUR UM LAR v e ORTAK DiPLOMAsiye geçmelerinin zorunlu BARI Ş ININ KURT olduğudur.

TEMELLERiNDEN BiRi BUDUR.

" parçac ı "

an l ay ı ş l ar

d e ğ ı ı , " b ütüncü l " v e " b i r l e şi k "

ne

tezler desteklenmeli , sa vunu lmalı dır .

Kürdistan devrimi ilk kez iki ayağı üzerine birden dıkilmişt i r. Hem Kuzey de , hem de Güney'de z amandaş olarak gelişip ilerleyen devrimci süreçler görü l müştür ki, birbirlerinin aleyhine değil , tersine birbirlerini besleyerek, büy üte re k yürümektedirler. Üstelik bu tarafların "iradi'' davran masınd an çok, devrimci sürecin kendini dayatması ve ihtiyaçları ile onun doğasın ı n ortaya koyduğu bir gerçekliktir. Kürdistan devrimine kafa yoran herkes bilir ki, bu statünün parçalanmasında büyük parça'nın/Kuzey' i n belirleyici bir önemi vardır .

Türk sömürgeci militarizminin geriletilmesi, diğer parçalar içinde belirleyici bir önem e sahiptir.

Beri yandan ulusal hareketlilik ve mücadele geleneği açısından sönmeyen bir ocak olan Güney Kürdistan, tüm parçalar için en dar zamanlarda b ile bir nefes borusu, bir cephe gerisi olarak hep KUKM 'yi besleyen bir alan olmuştur. Bugün her iki parçada birden uluslara rasılaş m ıştı r. Ke ndıni dayatan bir süreç

Güney Kürdistan 'da "De facto" bir durum ve ya nı sıra Parlamento, Hükümet ve temsil düzeyinde kazanılmış bir çok mevzi va rsa bunların en büyük garant isi ve güvencesi Kuzey'deki gerilla mücadelesidir.

Güney'deki statü sadece ABD 'nin Saddam rejimine karşı ambargosu ve Çekiş Güç sayesinde ayakta kalmıyo r . Bu konjonktürel durumla be rabar, ken d i yetmiş yıll ı k mücadele geleneğine dayanıyor ve tam da bu Eğer

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

yönetilması

istik rarın sağ la n­

ın

masın

mümkü n ol m ad ı ğı kesin · l eşmiştir. Bu da. klasi k son sömürg e Kü rdistan'la b ı r­ likle bir devrin de

kapanması a n l amına ge ım ekted ır .

Sorun , devri m in topl umsal kur t u l uşçu dinamiklerini kırmak , sistem içine çekmek, etkisıni s ı n ı rlamak , ul u sla r aras ı güç dengelerinde en az bozunmay ı yaratacak formüllerle durumu kurtarabilmekt ı r.

Dev ri mi n bu dış etki-tepkı bağlamında çözmesi gereken birçok problemi o lduğu gibi, çözmesi gereken iç sorunları da vardır.

Sadece toplumsal kurtuluş yolunun açılması için değil, ulusal kurtu lu şun hedeflerine varabilmesi de bu sor u n l a r ı n doğru b içimde çözülmesine bağlıdır.

Ulusal demokrat ik devrim, doğası gereği feodalizm i tasfiye ederek ılerler . Güney Kürd istan'da elver i şli yerel ve uluslararası devlet leşman i n bir türlü sağlanamaması , nihayet s ı k sık Güney/ Kuzey ça l işm a sinin gündeme gelmesinin temelinde de feodal güç alan larının ulusal kurtuluş program ı yla çelişen muhtevası yatmaktadır.

Ulusal Demokratik Devrim ve Feodal Güç Alanları

Yeniden Başa Dönüyoruz: Hedef mi Engel mi?

Son gelişmel er Kürdistan ulusal demokratik ve sosyalist hareketle rin in, özellik le de Marksistlerin önüne canlı bir siyaset bilimi tartışmasını da ge~ irece ktir.

Son on yı lda sav aş , zorun lu göçettirme, ekonomik ve siyasal krizler nedeniyle gerek toplumsal sınıfların mevzilanişi ve gerekse siyasal talepler bakımından Kürdistan 'da h ı z lı bir alt-üst oluş yaşanmaktadır. Bun un sonuçlarını d eğerle ndirme k gerekiyor. Bu b ağla mda Kürdistan devri minin üzerinde top lumsa l din amizm in , güç geliştıği alanlarının, olanak ve gereksinimlerinin sık sık masaya yatırılması, deyim yerindeys e toplumun tomograf isini çekmek gerekiyor.

Adını doğru koyarak tartışmak gerekiyor: Kürdi stan'da ulusal de mokratik bir dev rim süreci yaşanmaktadır. Güçlü toplumsal kurtul uş dinamikleriyle yürüyen bir devrimdir bu.

Kimileri "devrim"in adından korksa, allerji duys a da yaşanan bu dur. Devrimi salt "hükü met d arbe si" sanan lar da yan ı lı yor .

Tarihin bir NESNE'si olmaktan POLiTiK BiR ÖZNE haline gelmiş olan Kürt ulusu, ulusal ve toplumsal başkaidırısıyia devrimin e n görkemli sonucudur. Ku şk usuz devrim "iktidar sorununu" da çözecektir.

Kü rd ista n devrimi kendisiyle bir likte Kürdistan toplumunu da hızla değiştirmekle

1975 yılında KOMAL, "Ko çgi r i Hal k Hareketi" kitabının önsözünde yaptığı tesbı­ tle, "Merkezi otorılenin -sömürgecı devletinekonomik sömürü aracı ve siyasal b askı m ih raklar ı o larak o lu şturu lan uy d u - aracı (sömürüye katı l an ve pay alan) ağa. mütegallibe, eşraf vb. gibi sınıf ve tabakalar nite lı k lı (Kürt olsa lar bile ) il e halkının Kürt geniş yığı n v o

w.

ww vardı r.

dir. T oplumun geleneksel bağlarından, sömürge i l işkileri nden çıkması Ortadoğu'daki statüleri de değiştirmişt i r da ha da değiştire­ cektir. açı s ı ndan Emperyalıst -sömürg ec ile r Kürdista n toplumunun esk. sömürge statüsu içinde tutu lmas ı.

we .c om

lerınde

tabakalar ı arasındak

" Ç ELiŞMENiN ..

BiR iKiNCiL Ç ELiŞM E . olduğu ve "Kürt halkının

genış

ve ile uyd •. - ar ac ı sını! ve tabaka lar aras ı n da ortaya (ı kan ikincil çel i şki li kutupları BAŞ ÇELiŞKi'ni ı çözümünde HEDEF değil, ENGEL'dirler" dJnm işti ... BAŞ Ç ELiŞKi'nin ise, "Kürt halkının varlığını ve demokratik haklarını gasbederek bütün doğal zenginlikleri ne el koyan MERKEZi OTORiTE ile"

yığı n

tabaka l arı

o l duğu vurgulanm ı şt ı .

O

yıllarda

"Hedef-Enge l meselesi" olarak

11

yaşamı n a sisteme entegre olmak bir yana, daha da atom ize oluyo r ve daha çok rad ikalleşiyorlar . Bu da, ulusal anlamda erimeye kaynaşmaya deği l , tersine ayrışma ve kopuşmanın daha derin b içimde yaşanmasına da neden oluyor. Metropoller hem ulusal toplumsal, hem dinsel/mezhep gerginlikleri üzerindeki saatli bombalar gibi kurulu bekli-yorlar.

Feodal sınıflar toprak ağalığı, aşiret yapıları ise, Kuzey Kürd istan'daki bu büyük alt-üst oluşta nisbeten net bir saflaşmada yer buldular. Geleneksel egemenlik alanlarını, çıkar­ larını korumak isteyen feodaller, "Köy koruculuğu" örgütlenmesiyle, sömürgeciler yanında yer almaktadırlar. Böylece bir kez daha sömürgecilerin, sömürgede gerici-feodal ilişkiler üzerinde oturmakta ol d ukları gerçeği ortaya çıkıyor . Abdülhamid döneminde

maktır.

w.

ne

te

Kürdistan devriminin tayin edici çelişkisi, emperyalizme bağımlı sömürgeci milita- '~~••········ rizmle, Kürdistan emekçi yığınları oluşturulan diı:ısel tarikatlar ve bir nevi "dinsel arasındadır. Kürt ulusal burjuvazisinin ağalık"da ulusal hareketin karşısında saf tutdevrimdeki rolü (eğer varsa) son derece cılız maktadır. ve sınırl ı dır . Kürdistan devriminin asıl gücü, Koruculukla çatışma, aslında ulusal harekeyoksul emekçi y ı ğ ı nlara, Kürdistan ' ın kır ve tle feodalizmin çeliştiği alanlardan biridir. kent yoksullarına, aydınlara dayanır. Hızla Kuşkusuz sistemin "antikası" olan bu parçalanan, ulalan orta' tabaka az topraklı yapıların sıkıştıklarında ulusal hareketle köylüler, esnaflar, diğer küçük-burjuva uzlaşma aramaları da kaçınılmazdır. tabakalar ise, gelceklerini devrimde gördükleri için ulusal harekete katılmakta, fakat bir yanKuzey/Güney Çelişmesinin dan da muhtevalarındaki ikirciliklikle "düzen Sınıfsal Temelleri içi arayışlar" ve "dinsel fanatizm" temelindeki Kuzey'deki bu safiaşmaya karşılık, yönelimlere de kayabilmektedirler.

Kürdistan Ulusal Kurtulu ş örgütlerinde Güney'deki sınıfsal yapılanma l ar geleneksel ağırlıklı o lan yan sosya llzmdir. KUKM, yapılarını nisbeten korumakta ve daha başka özgünlükler barındırmaktadır. Bunların en halen dünyada Marksizm-Leninizmin en yükönemlisi de aşiretçi feodal yapıların Güney'de sek prestijini koruduğu ulusal ku rt uluş harekeulusal hareketin karş ı s ı nda değil , içinde yer tidir. Ulusal örgütlenmelerin en "sağda" olanı almalarıd ı r. bile sosyal-demokrat ya da liberal niteliklidir. Örneğin, hem KOP hem de YNK'de aşiret Bütün bunlar temelsiz değildir. Öncü örgütlenyapı l arı blok halinde otonom varl ı ğını melerin nite li ğinden ve sınıf karakterinden sürdürebiliyor. insanlar birey ya da küme yansımaktadır. olarak değil, aşiret bağı ve otoritesi ile herKürdistan toplumunun sınıfsal dinamikhangi bir partinin içinde yer alabiliyor veya lerinde meydana gelen en önemli değişiklik, toptan ayrılabiliyorlar. Parti yönetimleri aşiret Sterka Rizg ari'nin önceki sayılarında da beylerinin bir nevi siyasal koalisyonu biçiişaret edildiği gibi sömürgeci savaş sırasında minde yürüyor. Bu da modern sın ı flarla, hızla köy boşaltma, göçettirme, ekonomik ve aşiretçi yapıların ulusal partilere karmaşık bir siyasal baskı l ar sonucu Kürdistan renk vermelerine, otonomcu, yerel, dar bir köylülüğünün hızla şehir ve kasaba merkezbakı~ tarzı lerine sömürgeci metropollere akmasıdır. edinmelerine yetiyor.

A ş ı re tl er, Bu değişim gerilla hareketinin kaynak l arı ve y ere l ç ıkar t a le pl erini , a nla yı ş l a r ı nı ulusal harekete bir koz alarak hareket alanı, stratejik yönelimleri k o l a yl ı kl a d ayatab lllyorlar. Bu da ulusa l bakımından yakın ve orta vadede etki ler b üt ü nl eş m e n i n , ulusal ku r uml aş ma l a rı n, yaratacak düzeydedir. Demografik yapıyla d e vl e tl eş m e nin ö n Ondek i e n ö n eml i oynanarak ulusal hareketin çözülmesi ile eng ell erd en b irini mümkün değildir. Aksine daha derin ve o lu ş turuyo r.

Kuzey' de de aşiretlerin tümden ulusal sar:ıcılı pir boyuta "mülteci uluslar" boyutuna harekete destek vermeleri, katılmaları söz yükselmesine yol açacaktır. konusu olsa bile onlar, hiçbir zaman örgütGöç kitlesi, metropol merkezlerde şehir

ww

lerin içinde blok olarak yer alamıyor ve parti politika larını otonem biçimde belirlemeleri söz konusu ol amıyor.

Güney'in bu özgün yapısına son yı ll arda başka bir feodal-aşi retçi egemenlik alanı daha kat ı ldı. Daha önce Saddam rejiminin yanında yer alan "Cahş"ların hepsi, toplu olarak Körfez Savaş ı ndan sonra yaşanan ulusal başkaldırıya katıldılar . Faka,t eski ayrıcalık ve otonom statülerini olduğu gibi bu alana taşıdılar. "Müsteşarlar" adı verilen bu aşiretçi yapılar , Güney'de zaten etkin olan feodal otonomculuğu daha da güçlendirdi .

Yerel hesaplaşmalar, basit çıkar kavgaları, brakujl hep bu toplumsal taban üzerinde

we .c om

çok tartışılan bu konuda KOMAL, daha sonra bir " ÖZELEŞTiRi " yayınlamak ihtiyacı hissede rek, •uy du -aracı sını fl a r ağa, eş raf, mütegallibenin Kürt nitelikli olsalar bile yalnızca •eng e l" değil, "anti-sömürgeci ulusal demokratik mücadelenin karşısında somut siyasal ve toplumsal kar ş ı-devrimci güçler" olduğunu ilan etti.

Aradan yirmi yıl geçti. Şimdi 1995'deyiz. Çok şey değişti. Ama kimi sosyalistler yirmi yıl önce "hedefe" koydukları "ağa, mütegallibe ve feodal" sınıfları ve onların uzantılarını artık nedereyse "engel" bile görmüyorlar. Acaba bu sınıflar güç ve etkinliklerini yitirip tasfiye oldukları için mi, yoksa Kürdistan devrimi mantığından uzaklaşıp sosyalizm görüşler i tasfiye olduğu için mi?

O günlerin, "temel çelişki", "baş çelişki", "ikincil çelişki", "uzlaşan-uzlaşmayan çelişki" kargaşası içindeki kavram kar ışıklığına kurban giden bu sorun yani, "feodal sınıfların ulusal demokratik devrim karşısındaki" yerleri sorunu, artık teorik olmaktan çıkıp pratik bir sorun haline gelmiştir.

Kürdistan ' lı Marksistler geçen zaman içerisinde birçok kavram ve sorunda kendilerine dayatılan çarpık anlayışları dışlad ıla r . Özgül ve evrensel diyalektiğini yakalamayı başardı lar.

Bu anlamda Kürdistan devrimini salt bir "ulusal isyan" ve Kürt burjuvazisinin "ulusal pazar kavgası" biçiminde şematize etmeye çalışan, devrimimizdeki toplumsal kurtuluş dinamiklerini görmeyen klasik "sol" görüşlerin hiçbir anlamı yoktur. Kürd istan devrimi gerçekliğinden hiç birşey anlama-

gelişti.

işin ilginç yanı aslında hızla parçalanan ve nedenini yitirmelerine rağmen bu feodal yapıla r sadece yerine yeni tip üretim ilişkileri konamadığı için "savaş" koşullarına uyarlı bir biçimlenme geçirdiler.

Aşiret reisieri artık · savaş ağaları" ya da uluslararası yar d ı m veya gümrük gel irlerini paylaştıran "üretim dışı " ranı paylaşımcılığı üzerine oturuyorlar.

Hem Güney Kü rdistan'daki kurum-

varlık

laşmanın ,

gelişmenin

önünü tıkayan gerici ve tutuculuk , hem de Kuzey/Güney çelişmesinı sık sık gündeme getiren bu sosyal siyasal yapıdır.Güney

Kürdistan'daki örgütler yurtsever demokratik nitelikleriyle beraber, bünyelerindaki bu geleneksel ve yeni feodal oteritelerin çıkarlarını da yansıttıklarından çelişki daha da karmaşıklaşıyor. Çünkü, devreye girift koalisyonlar, çıkar ve güç ilişkiler giriyor.

Bu yapısal özelliklerin, kolaylıkla birbirlerine karşı sömürgeci güçlerle işbirliğine girme, bölge devletlerinin politikalarına alet olma durumu · arattığı açıkt ı r. Yakın tarih imiz, bunun s a; ıs ız acı örnekleriyle dolu dur .

Kürdistan devriminin gidişi ve çıkar l a r ı önünde bir engel haline gelen bu yapı l arın ayıklanması , hem Güneyil örgütlerin sağlığa kavuşması ve devletleşma bakımından, hem de iç BARIŞIN kurulması açısından önemli hale gelmiştir.

Ulusal Kurumlar ve Politik Temsil Soruna böyle bak ı ldığında , bütün b u nları "Güney'in kendi bileceği iç sorunları" diye dışlamak , bu konuda tavır geliştirmeyi "Güneyli örgütlerin insiyatiflerine müdahale" saymak Kürdistan devriminin bugünkü ve gelecekteki çıkarlarına ters bir kavrayış olur.Bu, Güney'e ABD ' den TC 'ye, ingiltere 'den Suriye'ye kqdar herkesin karıştığı, ama bu gelişimierin sahibi olması gereken KU K örgütlerinin ise kendilerini sınıriayarak meydana egemen sömürgeci bölge devleterini bu çarpık otonom tutuculuğa bırakmalarından başka bir anlama gelmez.

Güney'e devrimci müdahale gereklidir.

Bu devrimci müdahalenin araçlar ı , yönt em leri; feo d al tu tuc u ve ge ricili ğ in , de v ri mc i ge li ş m e y i s ınır la y a n , ulu sa l kuru ml aş m a ve d evl e tl eş m eyi p arça lar

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

çalışmalıdırlar.

ikincisi ;

çatışma l ara derhal son verilmelidir. Ortada siyasal bir an l aşmaz l ık vardır ve çözülmesi

gerekir. Ama bu anlaşmazlık siysaal yollardan ve şiddete başvurmadan çözülmelidir. Çözüm yollarını ve bizce doğ ru olan biçimlerini yukarıda belirttik. Ne KOP'n in tasfiyesi, ne PKK'nın tasfiyesi mümkün değildir. Yan lış ve tutucu bir konumda olan otonomcu, işbirl ikç i anlay ış l a rın karşısın d a önce likle pol itik çalışmayı derinleştirerek durmak gerekir.

Si l ahl ı çat ı şma ve araya giren her damla kan, kemikleşmeyi, şart l anmayı ertı rmakta n , sorunun polit ik zemininden kaydırıp kan davası haline getirmekten başka bir i şe yaramaz.

Kürt BARIŞI -AŞiTiYA KURDA· asla tes· limiyet ve uzlaşma demek değild i r. Ülkem· Izin bağımsızlığı , ulusumuzun özgürlüğü, sömürgeci boyunduruktan kurtuluş demektir. Nihayet gerçek barış ulusal değ i l, EVRENSEL'dir ve ancak toplumsal kurtuluşla gelecektir. Kürt Barışı , bu sürecin yapı taşlarından b ir i olabilir ancak ...

- Güney Kürdistan'daki her türlü iç çatışmanın durdurularak, özellikle parlamento egemenliğine dayalı , hükümet otoritesinin tesisi, toplumun yeniden yapılandırılması ile Kürt Federe Devletinin ulus lararası meşruiyet kazan ması için mücadele etmek gerekiyor.

Bu iki önemli çizgiye bağlı olarak da; - Güney Kürdistan Parlamento seçimlerinin yapılması, Kuzey ve diğer parçalardaki Kürt örgütlenmelerinin de bu parlamentoda nisbi bir temsilinin sağlanması, - Sürgünde Kürdistan Parlamentosunun, bir ortaklık konseyi ya da başka tür anlaşmalarla çal ı şma ve egemenlik alanlarını bi r leş t i rmele r i için Güney Parlamentosu ile ortak çalışma .---~~----~~-.........---~----------~--......, yürütmesi .

- Gümrük gelirleri ve çatışmalı alanlarda tarafsız güç konumlanması

yönündek ı

Dublin'deki çözümsüzlüklerde INC veya başka yabancı güç · lerin deği l , Kürd istan'lı ulus aı güçlerin kontrolüne bırakab ilir Bu güç Kürdistan Cephes • neden olmas ı n?

- Dondurulmuş olan Kuzey Kürdistan Cephesi'nin karşılık !; güvensiz l ik ve tereddütlerı giderilerek bir an önce yaşam a geçirilmesi, bu cephe içerisinde PKK ' nın ağırlığını ve insiyatifinin tanınması da aklı n

te

Çünkü, Güney Kürdistan 'daki çözüm sadece Güney'i, TC'yi, ABD'yi ilgilendiren bir sorun değil. Bütün bir Kürt ulusunu, özgürlük ve bağımsızlık mücadelemizin, toplumsal kurtuluş program ımızın hayat memat meselesidir. Bu soruna duyarsız kalamayız.

Program, çözüm üretmek ve bunun hayata geçirilmesini sağlamak zorundayız. Bu da ULUSAL KONSENSUZ gerektiriyor.

Bu konsensusun koşu llarının başında birbirinin meşruiyet zeminini kabul etmek gelir.

Ulusal demokratik devrim geniş bir SiYASAL DEMOKRASi ortamı ndan güç alır. Sınıflı bir toplum olan Kürdistan'da da çok çeşitli sınıf ve tabakalar ın kendi örgütlenmeleriyle, özgün programlar ıy la, kurumlarıyla bu mücadele içinde yer alabilirler. Bu nedenle, öncelikle bütün Kürdistan'da tüm Kürdistani örgütlerin varlığı ve meşruiyetini kabul etmek gerekiyor.

Coğrafi alanla sını~layarak değ i l , ulusal demokratik siyasal alanla belirl eyerek yapılmalı bu.

Ulusal devrim, aynı zamanda kendi meşru kurum ve örgütlenmelerini hızla yaratmaktadır yaratmak zorundadır. Politikada ÖZNE olabilmenin, Kürt ulusunun kendi geleceğini kendisinin kul lanabilmesi nin koşulu da

edilmesine karşı tavır almak, - Sömürgeellerle askeri ve siyasal işbirliğ i içinde diğer ulusal demokratik güçlere karşı yürütülen "tasfiye" eylemlerine karşı çıkmak ve teşhir etmek zorunludur. özellikle_TC' nin bugün gündemde olan dayatma ve kuşatmaların, işbirliği içinde gelitirdiği saldırganlıklarına karşı çıkmak hayati bir önem taşımaktadır.

we .c om

arasındaki ortak örgütlenme ve mücadeleyi parçalayan SiYASAL ETKiLERiNi KIRMAK, SlNlRLAMAK , CAYDIRMAK olmalıdır. Bunun içi n politik çalışma esastır . Sorunu sadece PKK ile KOP çatışması biçiminde görmek ve arabuluculuğa soyunmak yerine, yurtseverdemokratik bir KUZEY-GÜNEY BiRLiGiNiN politik zeminin zorlamak gerekiyor. Özellikle Kuzey Kürdistanlı örgütlenmeler ve diasporadaki bütün ulusal kurumlaşmal ar Güneyil örgütleri KÜRDiSTANİ temeldeki bir çözüm ve PROGRAM için ellerindeki , tüm olanaklarla ikna etmeye, zorlamaya

gereğidir.

ULUSALKURULUŞUNA, KURUMLAŞMASI­

amaçla, gerek iç çelişme ve çözümü, gerekse ortak politika l arın sap t anması ve gerekse ORTAK POLiTiK TEMSiL kurumlarının , biçim ve muhtevası nı konuşup k arar l aştırmak üzere, bütün parçaları kapsayan, bütün siyasal örgütlenmeler ve kurumlarımızın yer alacakları ULUSAL BiR KONFERANS Bu

Bölünmü ş,

iç

dinamiklerikırılarak sömü rgele ş t irilmiş

bır

toplumun, bir ülkenin birliği nı savunmaktan KÜRDiSTANLlLARlN KARDEŞLiGi ve iç BARIŞINI

savunmaktan daha ne olabilir? Kendi ne dayatı l mış haksız bir savaş karşıs ınd a bile özgürlük, eşitlik temelinde onurlu bir BARIŞ isteyen Kürt ulusu, kendi iç çelişme ve çatı şmaları içi n neden BARIŞ istemesin.

Ama bu barış ın içeriği ni , temel lerini ortaya koymak ve gereklerini de yüreklice savun r:ıak gerekiyor. Unutmamak gerekir ki, her devrim bir SINIF SAVAŞIMI' dır. Devrim, iç çelişmelerini siyasette çöze mezse, siyasal zor kaçınılmaz hale gelir. Siyasal zoru gündemden ç ık armak isteyen ler, bu çözümler ı güçlendirmeli ve alternatif hale getirmelidir ki, "brakujl istemiy - ~ oruz" çağırılarının bir anlamı olsun ...

PKK ve KDP arasın dak ı

w.

tadır.

Sonuç Olarak

ne

NA dayanır. Bu da politik temsil sorununun, politik kazan ımları n uluslararas ı güveneelere kavuşturulması sorununu gündeme getirir.

Bugün kuşkus uz ke ndi b aşlar ın a veya cepheler biçiminde, ya da yarattıkları kurum lar aracılığıyla politik tem sil kabiliy etini kazanmış örgütlenmelerimiz vardır. Fakat, ülke-mizin gerçeği ve devrimimizin iht i yaçları sadece bunu değil, bütünlüklü ve KÜRDiSTANİ POLiTiK TEMSiL'i dayatmak-

ww

çatışmaların

toplamalıyız.

Bu konferans, Kü rdis tan'ın bütün ulusdiplomatik zeminlerde ortak duruşunu saptayacak, danışma organları, üst kurullara donatılmasın ı sağlamal ıd ır. En b aş ta da Kuzey ve Güney Kürdistan ' ın as lınd a bütünlüklü olan çıkar ve mücadele alan l arını n ortak politika haline getirilmesi yer almalıdır. Bunun en önemli iki koşu lu ndan la rarası

Birincisi;

- Emperyalist ve sömürgecilerin "P KK'siz çözüm" dayalmalarını kesinlikle reddetmek, "PKK'nin terörist bir örgüt" olarak dışlanmas ı , Kuzey Kürdistan'da ve diğer alanda s ilahlı mücadele ve siyasal radikalizmin t asfiye

iton-Çirlya Peşin /1995/ 12-13

doğal

13

SAVAŞ

BARIŞ

we .c om

•

VE

•

•

•

ww

w.

ne

te

ILIŞKISI

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

karşı karşıya bulunmaktadır. TC tarafından "terörist" ve "eşkiya· olarak suç1anmaktadır.

Oysa kı, gerçek lam tersıdir. Devlet, Kürt halkının tüm ulusal demokratik haklarını gasp etmekten başka, yarım mit-yonluk ordu gücünü kullanarak Kürdistan'ı yakıp yıkmakta ve kitle katliamlarına girişmekte· dir. Deviatın bu saldırgan ve demagoıik tavrına karşın bızım

yanıtımız ; Halkımıza

karşı savaşmayı bırakınız, askeri varlığtnıza $on

ne

te

we

.c

om

ülkemizdeki veriniz ve Kürdistan'ı Kilrdistanhlara bırakınız yönündedir. Bizler) bu savaşın bir tarafı durumuna gelmişsek bu tamamen sizin uygulamalarmız, dayatmatannız sonucudur. Asftnda bütı.:ın dilnya kimin sald ı rgan olduğunu biliyor. Kürt devrimeilen yıllardır "Ateşkes", "dıyalog" vb. çağrılarda bulunmak· tadır. Devletin bu çağnlara verdiği yanıt ise, her defasında saldırganlığını biraz daha artırmak oluyor. öıe yandan, bazı "so1"1arda bu yönlil ,çş~nıarı •·teslimiyer, "sağa çark kölel110$tatüsünün devanll~~mellnde barı~ ist~rse, hiç _şüphesı:z ki etme" vQ-•.. btçtminde yorumlayarak farklı bir yönoon oluırısvzlamak­ bu asla kabul edih~met. ~~rçek şudur kı, Kurt devtımeilerinin tadırlar. evnun nesnel bir değerlendirme olmadığı açtldtr• Savaşan barışçı çözüm istekleri, TC'yf bir çok yönüyle köşeye bir tarafın barı~ arama çabasını daha baştan •teslimiyet" biçiminde sıkıştırdığı gibi Türk kamuoyunu da belirli ölçülerde sarsmaknıteleytp mahkum etmek büyük bir haksızlık olmaktadır. Savaışın tadtr. Bu halka gözardı edllmemelidir. sürdilğ\1 her yer<ie barış Istemleri de oluşabilit. savaş ve barış Sonuç olarak; Bizler Kürt halkının kurtuluşunun her ne kadar birbirlerine zıt Iki kavramsalar da, dolayımsız gerçekleşeceği güne kadar, ateşkes. dıyalog, barış görüşmeleri, olarak diyalektik bağlan vardır. Gün geUtkı, savaşın yoğunluğu geri çekilme, savaşın boyutunun senişletilere. dürOlmesi dahil kendi zıddını da gün ışığına çıkarır.9na varlık tçmır, Hem anlamay~ .. olmak üzere yof<.,~şlthJaktitc adımların atıla ini varsaymak acak ne var, savaşan güçler barl'~fii'\tapabllirter. Savaşın şiddeti duromundayız. Üzerine pazartık yapamayacağımız ve öyle durumlara yol açar ki, sava~rı taraflan buna mecbur eder oynanmasına onay vermeyeceğimiz şey; Meşru direnme Savaşan devrimci gOç açısından silahını elden bırakmaksızın h~kkından, bf!ğımıuzlık ve özgürlük isteminden vazgeçilmebarış. diyalog ve konuşma isteminde bulunması niçin teslimiyel sidit••. anlamına gelsin ki? Yanmış. yıkılmış bir ülke, halkının milyoniatBu bağlamda. savaşın en keskin anında blle savaşsıı bır dünya eası sürgün eUenne savrulmuş, yine binlerce eviadı zındanlara d Oş O kurmaya .devam edeoogiz. OOşmanm ~anca barbarlı~ına ve atılmış bir ulus dt:ışünün ve bu ulusun silahlı direnişçi güçleri eğer aymazlıQ!Pil ~me rı.. --· ADiL bir barışla, savaşın. a9'!ığı yaralan ~geçici bir süre Için bile olsa- sarmayı önlerin& koymuşlarsa bunu Iyi anlamak. Q~re~mekte· dir, MOcadele, dümdüz bir hatta ve salt coşkularla, ö~~~ı rılyetlerle yürütülecek kadar basit olmamaktadır. Savaşarr'b~ı 9üç ~nın koşuJlamıa .ve dönemin özellikterine bağlı otarak bat'!fi?~ tat:-tiksel S.Cibran adımlardan biri olarak devreye sokabılır. Biz~ m ıçıll önemlı olan barışın kimin ta rafından ve ne amaçla istendlğ!dt:: Eger, birilerı

her telinde bir Halepçe Kalbinin her köşe

"Saçının

taşmda

şehit

ww

w.

bir yoldaşın andı ve geneacik ömrün gonca açmamış bir fidan dm Karboran'da kahraman bir la.z gelin giderse toprağına ellerine kma yakarlar

Türkan ALKAN

·'

kızıl saçiarına güıer

(Çiçek)

takarlar."

Kürt halkının Bağımsızlığı ve Özgürlüğü için şehit düştün.

Seni ve tüm şehitleri saygıyla anıyoruz.

Bursa Cezaevi Abbas ALKAN-Nedim BARAN

Yıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

DDKO Kurucularmdan

Yurtsever Demokrat insan •• •• YUMNU BUDAK' ı yitirdik.

Ailesine ve halkımıza başsağlığı diliyoruz.

KOMAL YAYINEVİ ve

STERKA RİZGARİ - ........_.......,...

15

om ti rd i ?

"teröre lanet" yağdırmak için Albay'ın eşinden "hamaset ve dolu" bir söyleşi kapmak için mikrofonu uzattıklarında, Tomris hanım beklenenin aksine çok ilginç şeyler söyledi.

"Kocam şehit olmadı, öldürüldü" dedi. "Güneydoğu sorunu, ölmekle öldürmekle çözülmez" dedi. Devletin Kürt politikasını, savaş mantığını eleşi i ren bir yığın şey daha ekledikten sonra "kocasının da aynı şeyleri düşündüğü ve sürekli huzursuz ve tedirgin" olduğunu açıkladı.

TC'nin Kürdistan'daki yürüttüğü bu kirli ve vahşi savaş süresince -savaş cephesi"nden çıkan ilk insani sesti bu. Kc.dın, kocasının ölümünden •vatan sağo l sun" diyerek gurur duymuyor, bu savaşın -anlamsız ve çözümsüz" olduğunu haykı rıyordu. Üstelik bir Albay'ın basında çıktığı gibi kahramanca ön safiara atılan asker profilinin ardında, yürütülen savaşın mantığına inanmayan, bunalımlar yaşayan bıri olduğu ortaya çıkıyordu.

Bu tablo "savaş blokunu" şok eden bir gelişme oldu. ikinci gün, şahinler hemen harekete geçerek Tomris hanıma "eşinin şehit" olduğu yolunda geri ad ı m attırdı lar. Ama kadın diğer söylediklerinde ısrar etti.

Cenaze töreni büyük bir "terör karşıtı" gösteriye dönüşebilecekken, alelacele kaldırılan gergin ve mahsun bir son göreve dönüştü. "Şehit albayın eşi" bununla da yetinmedı. Çıktı iHD'nin hazırladığı Barış top lantısında, PKK'li bir gerillanın ablasıyla sarılarak " kirli savaşın son bulması için" çağrı l arda bulundu.

Daha bunun •şok"u bitmemişkan Tomris H an ı m' ın o günlerdeki CHP bütünleşme kurultayında PM adayı olduğu açıklandı. CHP delegeleri de Tomris hanım'a eski birçok politikacıdan daha fazla güvenerek en çok oyla PM üyeliğine seçtiler. Böylece Tomris Han ım'ın verdiği mesajı yerini bulduğu CHP delegelerinin bile " savaş politikalarının değişim isteğini " dile getirmesine vesile oldu.

Fakat, Tom ris Hanım bütün bunları yaparken aslında " zenc i"leştiğin i farketmemişti. Veya halen "beyaz" avantajlarından yararlanabileceğini düşünmüştü, olmadı.Kontr-gerilla cumhuriyeti'nin tüm üniteleriyle beraber "Minik kuş kara karga"da harekata geçti ve Tomris hanım'ın aile sırları birden bire manşetiere çıktı. Da ha dün, gazete manşetlerinde övülen kadın neredeyse "skandaller kraliçesi" ilan edildi.

Ardından seçildiği PM üyeliğin J <ın "istifası" istendi ve hicranlı açıkla­ malar yapan Baykal, kadını yalnı.: bırakarak savaş çığırtkanlarına her halükarda boyun eğeceğini daha başından ilan etmiş oldu.

Tanju Çolak ünlü bir futbolcu olarak, Tomris Özden ise "şehit albayın dul eşi" olarak görecekleri ayrıcalıklı ve saygın yerlerini "Kürt sorununa" bilerek bilmeyerek bulaşmakla kaybelrnek sorunda ka ld ılar.

Bilerek bilmeyerek diyoruz, çünkü bu sorunda koyacakları demokrat tavırlarla profosörlüğünden, makamından, servetinden, saygınlığından, rahatından olacağını ve bu yüzden de ses ı ni çıkarmamayı "bilen" çok sayıda "beyaz" var Türkiye de ..

Artık Tanju Çolak ve Tomris Özden için tekrar "beyazlaşma" ihtimali yok. Ama onlar aslında kendileri için gerçek aydınlanmanın yolunu da açtılar. Toplumda aynadıkları rolün bilincine varırlarsa, kimbilir daha cesaretli ve kararlı adımlar alacaklardır. Veya "biz me erse ne

ordu.

Basın

we

.c

gözyaşlarıyla

ww

w.

ne

te

TANJU ÇOLAK :Türkıye'nin en populer ve sevilen futbolcusuydu.

Galatasaray ve Fenerbahçe takımlarındaki oyunculuğu kadar "aşkları" ve skandallarıyla da ünlenmişti. Bütün futbolculara tanınan o ilgi ve hoşgörünün ortasında, bu avantajdan gönlünce yararlanmakta sakınca görmüyordu. O Türkiye 'nin en büyük futbolcusuydu. Milli takımın en gözde golcüsü.. Her şeye hakkı vardı.

Herkesin yolu yordamıyla yapt ı ğı o ünlü "araba kaçakçılığında" o ününe çok güvenma ve şımarıkl ı.ğı başına bir sürü bela açtı.

Mahkemelere düştü. Ama bütün kamuoyu arkasındaydı. Olurdu böyle şeyler, bir çaresi bulunurdu. Bir futbolcu harcanacak değildi ya. Ama işler ters gitti ve ne yaptıyca Tanju ceza almaktan kurtulamadı.

Ağlamalar, kaçmalar, kovalamalar, derken cezaevi.

Ama yine de kamuoyu arkasındaydı. Milletvekilleri "Tanju'yu kurtarma kampanyası " başlattılar. Koca Meclis Başkanı bile desteğini esirgemedi. Ve meclis bu ünlü büyük futbolcunun popularitesi uğruna "özel" sayılabilecek bir yasa çıkardı,Tanju'ya tahliye yolu göründü ...

Ama ..

Herşey buraya kadar iyi de bundan sonra işler biraz bozuldu. Tanju bütün ünü ve ihtişamı na rağmen cezaevine girince, .hirden bire çevre~i boşaldı ve kendi kendisiyle kalma fırsatı buldu. Yanı başında Petro- I ş Sendikası başkanı duruyordu. Ve garip şey! Adam hiçbir yüzkızartıcı işe, hiçbir yolsuzluğa bulaşmamış sırf gazeteye yazdığı ve "barış" isteyen bir yazısı yüzünden cezala ndırılmıştı. Ne tuhaf işler oluyordu şu Türkiye'de .. Üstelik şu "Münir Abi" ne de iyi bir adamdı. Tanju, okumaya ve daha önce farkında olmadığı baz ı şeyleri anlamaya başladı. içerdeyken "düzen karşıtı" mesajlar verdi, Hakkındaki kampanyalar sonuç verip tahliye olduktan sonra Münir Abisi 'yle çok içten bir vedalaşma yaşadı. Verdiği mesajlar politikti ve yukarıdakilerin hoşuna hiç gitmemişti. Fakat Tanju bunu bilmiyordu. Kaçakçılıktan bile daha büyük bir belaya çattığını an l amamıştı. " Barış zinciri " dedi " Kardeşlik" dedi.. Kürtlerin toplantılarına kat ı ldı..

Ve her şımarıklığı, her skandalı, hatta mercedes skanda l ı bile hoşgörülen ünlü futbolcu Tanju, bunun üzerine aniden " zenci "leşti.

H ınca l Abisi de artık ondan bahsetmiyordu. Eski çevreleri onu terketmiş, yeni çevreler konuşuyordu.

Nihayet Tanju, "zencileşmesinin" cezasını gördü ve Yargıtay garip bir kararla Tanju 'yu tekrar cezaevine gönderdi.

Bunun nedeni kuşkusuz ünlü futbolcunun bilerek-bilmeyerek iyi saatte olsunların "savaş ve şiddet politikası"na zarar vermesiydi ..

Acaba Tanju, beyazkan nasıl ve neden •zencıleştiğinin" farkına vardı mı?

TOMRiS ÖZDEN : Mardin Jandarma Alay Komutanıyken "PKK ile bir çatışmada şehit düştüğü" öne sürülen Rıdvan Özden'in eşi.. vurul bir rütbeli bir s Uzun süreden beri ilk kez L-.;;.;;.;;

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

kısa bır

süre sonra

970'1erd&

olduğu gibi kadroları bir dafa daha "düşman fj!iyle" ikiQ<;ıi kez zlndanlarda;;~ifaraya ~iJtlrU~ iler.

Cezaevrerinde birbirlerine yakıniaşarı örgiltler. birilk tşrtışmaitmrıı bur~

türlu bir araya gelmeyen Kürt ör{Jut. parti. yönetici ve

da,~rdurmuş , C~t;aevl~rlnden çıkan yaı'ıetici ~tidrulann birliği yakalama

ç~aıarı devam etmiştir. Ancak 70 ve SO'! i yıli :;ır arasında çıkan

çatışmalard~t,t ders çıkanlmamış, bir başka tıoyı.ıt uylaA990'lara kadar taşınm ıştır Y1ne avrup~ 'da kimi kadro ve mititanl ar, bu va brilfıl~ri

çatışmalar yüzü ndetı llavatı nı kaybetmiştır. Hareketlar bo tür olumsvz ruk·

larını

*B i rlik~

veya "BirliginiH !:<orumak

meşrulaştırınaya çalışmışlardır,

açıklamalarıyla

haıaıarını

'"

ne te we .c om

' 1984'te PKK'nin Eruh Şemdınl i baskınıyla ortaya Çikışı . Kürt lHQSUnu n

meşru ştlahlı direrıme g\'ıleneğlrıe uygun dO~rnOş . Kürtulusu her z~man gibi silaha -$tlrılıp , örgüttı ve iJ!ket.i i<;in ölmeyi ve ö!ebileceginl bir

olduğu

kaz daha

gös-tı;mniştir.

Ve

y\n~

Kürt

uı~su

har

zamarı olduğı;

gibi

evıni,

barkını,ekme§lnf.aşını, varsa kıztm·oglunu gö.ıünQ kırpm~ Olkeslntn

öı:gürlüğü ve bağımstz!~ğr: (Jgruna vermesini bltınl~tii'. Kürt kadırtı binlf#f~

şehidirıe

tmloları

bilmislir.

- ·Hangı ulus, bu kadar zulüm, barbar/tk, k;ıtliam. jenosld, aç/tk vlfof ycl\sullukla karşı karşıya k:ilmrşur? \ Hangt Otp,s, ikiyüzytldır yaşedtklao bu vahşete ragmen, vahşi sömürgeı.i ~vlet/e r karşısında direnmiş ve dvraQIJ,Tiştir? < . .

iirt ulusunun dört parçada somorgecılere karşı verdlgi, an:1~~ız

K

- HMgl IJ!qs. bu kadttrf9daktirltk yapmastnala'J}ııen. talefjve 6zfemfr terini örgüfleyecek·programlaştı~~lc~ ozgürlük ve bağımstzltkla taÇ* }Şiıdıracak parti ve orgiitlenne b()(ijn olıımsuztuklarma ragmen güvenmış ve bag/tkalmıştır? . . . .. , . H/lfi!:PO!i.ıs, özgiitf~ne ve ba.ğ1msızlt§iifii !)u kadaftutkdndur?

- Haııgi ulus, t)(itün yaşadt/Janna rağmen "Kürtlerden adam olmaz~

mücade te ve direnme tarihine bakıtdığı zaman bir olusun yapa· bileceği eo onurlu.Çirenişl sergılıôlgi görülür, Kat,?a bir biçimde Kürdista n tarihinin son ikl}iözyıt içinde beJU l.)a~tı direnmeleri sayarsak Atıcıvrahmtm Paşa Bedlrxan Bey, Şeyh Ut;ıeydullah N~hri, Yez. ® n Şer

rflitıi harak~: Slmkc Koçgiri , Şex Mahmud~ Berzanci. Beytuşş~. Şeıc S31d, Sason.

Ağrı, Mu~ı

Zilan,

Dersım

ve (!aha

nice!~

0Gmart!t;ve

dah<ı,

®dlttebilecek6rğ1Jt/ere sahipılr?

sQnrası sömiirgeci rejlm1{:>1'in ce~resi altıt'lda diranate k yuzbinle re varan ş~tıiô(Yie Kürdist an toprak!arıoı kendi ı.c:mıanyla suladılar. Ş,9 t0n

t>u

acımasız katılamlara rağmen. Kürtter hiç bir zaman atıtl-s6{nurgecl mi.lcad~ey~ ara vermadl. Ülkest ü;ı:erindeki $öınürgecl;.t~)lakkum~ kirmak if~

içın eliarinden ne getdiy$~ fazlasıyla yaptr1 ~t Her saytası kanla yazılmış V;\rlhine ba,~tldığında l;>azen kısa Vadelı kt\;tanımlar, bazen de acıması z

yeoilgU~re~tıeı olmuştur. ..

Kurdistarı•w ~uzey parçasıoda Kürt Ulusunun U!usat BaQFmsı zhk Mücadelesr 20 yüzyılın ortaferında blr şusktınlul( dönemi ya~amışsa da Kür(lj$;tan'ın diğer parçala nnda peş:n<.>rgel etjn sömürge;cilers !$ışı müc~delesi devam ~tmlş va !)(>Ili düzeylerde kazanımlar ~91amış hr.

w.

Dersım jenosiqı:nq~o COI'}!a Kuzey Kürdistan'qa Içine qı@an suekunluk dönemi : ilk Kürt'G~nçlık 6rgi.Jtii olaı:ı DDKO'rıun olttşmasıyla aş iimış , sômtırnı;ıcilerin ülkemiz üzerine oıuşı9rdugv tabular ve asımila$yOttJ?Qi ltikalar'f: yavaş yavaş parçala!'lmaya baŞıamı~tır. Bu dönem );<iirt Ulusunun aydınlanma, Çaçjd$ş örgiiy,~nme ve $çısyıı1Lı:ın anlayı~ıyJa dzeuuıışm::ı dönem idir. DOKO' tar i<uıay KurQ{:;tan'da blr ~ttğırdır.

Bu olgu ve yaptlanrna. sômij;rgecilerirı dikkatind~~kaçmamı~tır. Sömurgecller,91;)ijşen bu tel1hk~tt har.k+Jti dogrrı~dan ve serpilmeden bastırmaya ~ışmış . bütün yönetici l<$(fro ve (ıyeiE>rıoi zındanlar~}(.apatınıştır. OOKO'Iar. ancak sekil aylık kısa bir dönem çatışmatan~ı ,?ürdGt~l)llınlşıerdlr.

O.:llfl sonral.a n Kornal Yayınlan*\9zgörlük Yolu Yayınlan, ~awa Yayıntart. Dovriqıci Demokrat Gençlik Yayınlan ve t>litatw rind~ OOJ<DDHKD...ASOK..OSR vb, gibi kurum v~ kvrulı..fit ,~ergı ve ~,ayınlat bfr bir 1 ortaya çıkmaya ba~lamıştır. ..

KO~r oo süreçte, KemaHz'min etkime alanında bulun~rı Turk Sot'ı,mu n hegemonyasında(l kurtulm a çabasıyla birlikte. Kürdistan L!lusaı Kurtuluş

ragman bıkmadan-usanmadan KUKM'n in isimsiz nEifer ve kahraolmaya devam etmiş , mOcadelenln kızıllıgı Içinde durmasını

,t

• Ve hangi öraüt vs parti, hakklm!'sahipti;

kurt ulusuna bu actlan vtt vahşeti yaşptma W

1

"

'

Ev\'ıt; Kürt Ulusu'Pun bağrından çıkan parti. örgüt ve önder kadrolar, bO sorulara cevap veroosK dfifumda değildir. Bıral<Jn Kurt ulUşunun

öıiem ve tolepletırıi programlaştınp başarıyauıaştınııayl' kendi f?D!~rioe koydukları ve birinCı maddal~ii olan birilk pıogramında bile arıla~at *ayan, onu hayata geçiremeyı:n bır durumla kar§ı karşıyadırlar. ., Son yirmialtı yıldır. birlik $01'0ntifıu birinci sorun olarak önlerina koyan ·• bu orgütrenmeler Kürt ylusunu n kendilerine ojan güvenJtrınt yltlrfl'led e2 fçirıde bulundukları birlit< açma2ını bilince çıK'ltrıp, çözmeR ı6rundad ır!ar.

KVrt tJivsum•n yıllardır içinde bulunduğt.ı ate$ çemberi ni görmek ve onu bu dtiWrndan çık;;lrmak zorundadırlar Açık yurek~1ikte beli~k gereKiyor ki Cephe, Gılç Bi~llğ\, Siyasi 8!~1ll< gibi 1\avramlar, Kut~yjt güçlerin etinde n3t~deyse ;0lıord{lya çıkmı~ pa~!anmıştır. Bu anlamda altını k,flınca çıze,ek bellrtrrıek gerekiyor kl, Ul\lşal BirliiÇ gibi yiice bir kavrt;i.thı da lütfen hurdaya çavkip, içeriğini boşaltmayatım . Bu kı;vraını da 1ıpkı diger kavrami%J9ibi aji~~YQP maızem6sı ftljJine dönıf~turmel<, sadece ve sadece hmdı ve meşru blı· zt:ıminde yükselen ve boyutıanara~ YQiuna devam eden ulusal isyanı V$ ötl{eyi barajlayacaktir. ' Kuşkustız. her örgütün ken~ine özgü birlik pro.. 'Jtamı vardır, Ama hiç biförgütün, ~Ort ulusunun içınde (?yJtırıc,Wgu ~ru.mu ' gözönünd(!o b:.ılundurm~rzırı kendfbirlik progi~ını bir ~şka orgOted ay· atma hakkı yokturevrada önemli qlao, ayrı ayn programlara sahip olurılil· ~He, muttak ~ ortal< yantat öıl\ çıkartılarak birlik sorunu nu çöze'!

bilmekdir.

.· . , .. .. . . ~ . ··. , w Diğer bit ı<ônu da KÔ,f<M'nin ana-ö.ıgijl hedttflerlnin ve stiate]ik l'ıeöe-

flj$pnln saptanmasıdır. Bu devç{(J'ti ôJgütleyecek olan Ulusal Blrlfk Ort!doğu'nur{'~ıta$ında dev bir majin gl6i duran Kürdıstan g$fÇekli ğinden .ı~inind~ örgütıenıp'Kvrt Ulus\,fou özgür!Qk ve bağımsızlığa ulaştırm a hareket etmeJtdlr. E:n azınd~l:l TC'nın ve empe tlerin • olduğp ar~annı ~· oluşturba çabası lçlnt1glrmiştlJ,lJr; r<uzey K'Ordistan'daki diren• ' Misak-i1Mi11ı smırtarının lçil'ldt yaşayan onbeşmilyo Ort'e m had&ff fut~l~r .;;o•tı"'yııtarın sonunda DOKO'Iar lle yeni bir sürece g!u~rke n, yapabllt)}elidir. Bonv yaparken. mürrıküp olandan değil, gerçek orandan DDKO'Iar d$ ~)ldi ı9J.Q$n bir qoğ.u sosya!l~ı nitE!likli Ö.l'i.~ve- pa~~eri n:T• harek(:)t etmelidiı, %#' KOP, PPKJ<, KUK, PKK. ~K, PflKirizgarr, KAWA~Tekoşlna Sosyall st, so·ıı yıllar , temehnıı paslı civmırıerın döşendığl, aun ,grnw:Jır r~J TSK. Alet rl~gari, KKP Va PIK- t>ltışmasmt $8ğltımJ§t!N: ,;;; M sosyaltzmin çöf<IJ§ilne nediıı/dfdu Bu ®tum, dOn rnperyaflst·kapitall$t 70'1i-SO'liiJ11tıar çok uz_un sür~ıar .oırrıal<la baraber yogun Qir biçimde sistemrn dünya ışçi-emekçi ve sörrrürgeıluslar üzerinde egeırıerıliğini gtt• t~ıik ve tcmolopk Jnta suracı doneını olmuştur KUKM'rıln ptagtııatf l<..Jdetll<çe daha sistemithale getitmesine n&Qe:rı oldu. Umudunu reel sosyalo.lojik·...\l.'e st.ra. t~jik ~ede1te . .n .b·.e•ıırı~.n. mi.şt·· ir. Bu.. orgüt V& t?*ft!ler klı!t.doş pro ff. j +wine b.agl~yan dünya ı~çi sm~Lt vtı ulu$~! kurtui!"ŞJPÜcad$l.~rj ?u grarolatının binncı ma~~nı BJJUJffi\,olar-~ $Çtktarrıt'Şien;iır. Dıkkat çek· fittarsıntıyf.yaşadı ve daha nı~yı!lar yaşay&c <19a ~nzıyor, Emf*!yaılst sısihnesr getei<~n blr diğer oigu da. bu örgilt ve. partllerin hem e~ hemen temin "Yeni Dun~a. 09zenl " terarıetetj il~ Demok rasi'' palavra lan tOrrı\i~ yakırıq~syatlzmi benimsedikterjni programiarına koymatar ıdır. kar~ıstn&a Kürt h~'iketl<lrinin bir çogum.ı/1 Ç dum9n suyuna atmasın ın Ki.lıt hareketi, tüm bu olum!!1fuklar": r~mao .•KM ulustı~un ~alepl$'i ni pro- . .~ltında duran n~n ideolop~. "ş~katlıkla.rd :n kayna, t{anıyq(. K~ndio~ gram~rken ve birlfl< soruqımu partil~ıptn bloocl ,~,.oruntrol$rak açıl<lark en, sosyallstim diyen rtfoo örgi.it w~; f.)iartiıeı. ldeotr ~k mevıil.ıtı h~m.enc«;lk terk yer 'i$ birbırlenyte çatışmak gibi bir ôlumst.itlu~a ne yazık ki hiç ~~n edip k<Jndıtt;)rinl de K~{t mil1iyetçıleri ol~f~k . Han ~ilnf'l~i itgi(')ç!l! ôırakfl'l!l1Tl~~~aroırtYln!) bu örgütlenıneler enerjilarinin çoğuno/t>irbitfi)ıff j; ll'att Mtı!ıyştÇiliğinkendi~i ti4 bağım~ı~ J(Urdiı>tan talebini one çıkarma .etmeye ayirmış, ·hatt4 bu çatışmalar yer yer onlarc~ militan $• l<adronun .,, g(Keldfken. ~~milli smııiı.trı içl_qae ~züm ararnata n ant"*ıhr ~eğildir. k;<üledilmesly!e sonuç1$tm)tştır. 15? Eylül millt~st-bü'(~kratik euntası ~lipWj Bii da, KürdiStiltt~rçeklığlnb$ farklı bir akımı ÖJ!ltt çıkarı)l9 f~S0syaliım. ~.ttığ. ında bu .· ör.·g ... ~tl~ tuzla buz olmuş. kiı_nlslavrıJpa varoşl~ın~...~.§V& iŞçi bu ola inde Iflas .ntjğln?en, bağı,fW>l ... zfık da ~nlar için hayal Oluyqt. bulrqa klırı.uplan onunde beklerneye çekıllrk~n . kimist d~ multecıtt Qjrı dayEm polltlkaiat· karşısırıda bir ~örg(U daha da esnemeye lddeattıe)ı kötri koııvllara dayanmarrıış , Avrupa'nın yarattığı r&habil ite o!P.jif<. stratejik. değl1fmlere uğr.ya de~eın Bu. ort~ında enme~mehkı1ıJiplmuştur.~e aifsyalist hitGl<etıetira üıerinde &Irması Ulkede td9ôloi~ dlrenlnl9r lse.

ww

Mücadel~i'nin b(lğt!U$ızh~ dmamlklerinlıı varol(jl)ğunu g"ş,ptamı ş, Oll<a

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

6

17

slstşrtı;fıi dOnyayjl'i~·tıiden paylaşma talftJiyıfiF'

Birliğin koşulu

1''

yok

da neyin koşulu var? @i

gerekir.

Evet söyfeyfltım ... da #;, Sömürgecllatin Küı'dlştafl üzerlndeif lsteÇJkleıi gtbl ·~· oyrıatmal~nnın m am ı~ kat be katiartmış vijwafttıkça dt sömOro •. baakı daha var: Köyteri koşulu var. Köyterin yakılıp-yıkılma ve yok edilme koiOlu si" hayyoğunlaıqııştır. Bazı.J<Ort hareketleri Ise, emperyalizmin "'eımokra Kürt köylüsünden kesip i desteQin WJistik fm gwilf<ı!!. k ooşaltara "o yakarak, aparak dasıtury allari katfrstftda diz çöküp, onun "büyüklüğü" propagan a izole etme k<>itJIIarı var; "'OM sömürgecl deviatın KUKM karşısınd her§eye kadltdlr, bütün sorunları çözdüğü gibiKürt sorunu da çözer, koşurları var; KOrt çevirme gölü~~ kan :~.

Kürdistan vp.ve ata mutabak iım bağımsızlık. silahlı müoa~. biri~§-KürdistaJ.\ttlayaldir. Empe~~l ve Ulusu üzerirıôe kailiaınıar , faili b<7~fi cinayetler. göç ettiıtrıa ve go9 Istemezse olmaz.• cırıltıtı sesıoo çıkaııfôr. Yavaş yavaş emperyaliz~ asimile etme. ülkelerine sonı.ıcu metropoller~ olu§an Kürt kolonilerini sömilrgecl stsı!fjlin deglrt'fl$nlne su taşımaya, gittikçe .fm.J~ormizmın çukue oluşan "Kürt ()ü\h&y'd var: ko~ulları e Wtihcıörm ı umutların Kürt karşt biçimde blr l olmut rund$ değerlt#isarsılmış, inançları paramparça kesme nı damarları ooi e mOdahal e Fedare Oevleti*n önerllerini uıusunl,IQ meşru mücadelesine, emperyalist sistemin "çö~om• eci SO'mür9 denk e var: dayatmaya başlıyor. Bu sesler, ~urt ulusunun ôılem ve taleplerin oyunlarıa gıbi mücade· duşmeyınce. bu keı farklıtaşarak "özgür kiml~. yurttaş" .'i'{~ @w ®sı 4@ !<ardeşi kard(2Şa r, dônu~yo teoıil~re uzak :Jan ıcakhğım indenif~s gerçekliğ lenin *hassas Ou•dald OrtacfO tan•m rlma Kürdls n kırdı hayalleri bü da; konu bir Bu sOraçte dikkat etmemiz gereken diğer var: koşuHap yapısını ve konjöktüret durumunu ulusal ~(b.ıiuşa yansıması sorunudvr. Biliyorvz ki emperyaliııw.p yôntemi, Kürt Ulusunu n böl ve yörıet politikasıdır: Günümüz !<oşullarında roodernize edilerek bölhesaba katma~ın ve çözümü Bağımsızlık ve yöoet ama yönetirken de l~tblye et} !Jıllle~tir ijÇiminde ulusal kUJj:Uiuş yönünde Bj:lLIK adımtannın ttıı Öigürlü k özlem mücade lesine dayatmaktadır. Kürt Hareketleri 6u dayatma lani karşı ve :c. leplerin i ayak basatıımasının zamanı getmft , hatta duyarlı olmakJOWndadı(. $endi öz gQcümüzle topral<l-wmıza kıtroa koşulları birer engeMeti ecök göigeley umuzu kurtuluş ve vesayetl gegmektedlr. Kürdistan'daki mayı . her tüfiG var: Cezaevlerini birer ayıktama~ çizgi mizde tutarlı olmak zorundayız. Unutmamak get~ir kı sörnQrgeçl uy,g~lamaıar, normal yurts ever Radikal slvrı sloganlar; silahlı şiddet ve benzerleri radlkalizml bellrleıruyor. sömürge siSteffilerinJ btle aratırtCen, devrimci insanve sonuç alıcı gırişimieri belirleye n, blılerln burjuva ideolojis i ile Ilişki rup doldu fa(!$ ra.sy. onvn i9nde sınınar 914!diği bJJj}ğln ön önde durmaıt ve sorunu blçimimizde dıı(tnaktadır; ~rjuvazinirt kamuoy unu ve y~pıla bilir. de teorisi bunların belki bilir, geliştiıile tavırlar uygqr e onellelin a~mamak politik körlükten başka kar~ı buna Ama bu, biı'de;vrlmin örgütlenmesının değil , imhasmı n teorisi olur, tilr~y değlldlr. duyarsızlaşttnrta Peki bu durumda radıka1 hareketleıtn ve örgütl~ln durumu nedir? Kürt var; ı koşullar ar anlayanl ve ulusunun feryatlarını ve l9ij)Qe bulunôyğu durumv1Şörenler Kil:rt· Türk, Kurtmı ne yapıyor? Bu durum, kapitalist -sömürgeci sisternin teketine çomak Arap. Kürt· Far s birliğe olan ve i taleplerin ve özlem vlusun bir yekün yok~top sokvvor, Dünya ulusları arasında düşmanlık tohumları ekme koşviiarı var, . . taşıyor? mı.ı ihtfy.acım prograintaştırmadığı için o degirmene sı.ı neden şehide binlerce ve verilerı karşı iliğe sömürgec kamuoyunu. gelen birliğin ~ KDd ulusu'nun acil ve hayati sorunlarının başmda ..~k kamuoyıtnda demokf dül)ya ederek ilan "t~röristKUKM'i olan tu nin~ oluşturulmamast, san tahlilif4Dtimperyali$f' sistemin <it~ğırme izole etme koşullan var; Peki Kürt Hareketi için ne var? st taşımak anlamına. gelmez ve yukamta sözünü ettlğtmiz reformi ., çevr6/erin gaçtenmelerine neden olmaz mı?.

Birliğin Koşullan Yok. • Birçok ulusal VB sosyalist hareketlerin kaftllmmm sağlandı ğt ve , 21.yy'da , KOrt haraketi ~u onvlmaz durumu çoktan aşmış ? !f görmez.n i aymirley birlikler of(Jştuğu gibi dağrtan 0 . Bir kez daha söylüjôruz.; Kürt Hareketi şapkasını önfıne olmalıydı ama • Bütün bunlart hesabt!J kattiğünlz<ia Kürt hlieketin in dipsiz yüzi))10 ülkesine dönmelidir. Kuru ajita$yOn1ar KOrt koymalı ve • ,i çıkışını bildiQ{ bir kuyuyai/(Jştüğü anlaşılmaktadır. . bulthıdugu durvma çare değildir. Kürt Ulusu yaşanan içinde n Kürt Ulusu'nu e, Ve böyfe deV~m edersf) bu kuyudan çıkılmayacaktır. Tarıhtt)ız etmemiştir. yaşamad ı(jı bir şeyde kalmamıştır. Bu hak vah~etl bu a ba,any n olmada Birlik ulusunu n özgürlü k ve bağımşızlığının görülmeın~lidir. Kürdi$\jl!l'tn Ortadogu'daki hMsas reva. ona ar yaşananl dağınıkltğt, ulilşmayacağını defalliltc a göstı;ırtni,tir. Ki#t hareketinin bu tıesaba katmanın v>~ çözumü rel durumunu konjôktü ve yapısını n arttırdığı ını katliamlar ve sömürgeci devletleri biraz daha azgınlaştırd19J zamanı qetmıı, hatta geçmek nın atılması . nın adımları birlik r yöpPode gösterm ektedir. H(ôO'Ier den 1995'1ere kadar görıllrnemiş vahşetle normt:U sömürge $IStemlerialar uygulam ı sömü(gec ki distan'da tedir.Kür asaglanm birliklerin yaşayan bu ulusun yenilgilerinin onemlı bir nedenı sorunv aşamamak politik ve dvrrpak önünda ni bile aratırken , birliğin n ma$lOHl olduğiJda bilinmek tedir, Kürt tıareketi, Kürt ulusuna day<\tıla aşkın insanın göıleti milyan aıiŞ değlldk, birşey başka körlükten ' rasyone lleri ve politikaları boşa çıkaracak kltt~lere politika üretecek On onlarca insan edirHerg edilmekt imha n önünde bir ulus 1Qpyekü ıdı r. Her aydınlatacak ve duy~l\ kılacak 1:}1( yapının çtu~mas ı ~~anmal onbeşlick gençler· iz:, dedeterim k Doksanlı nektedir. r katleWfi diye , "terörist" alanda kurum ve kurutuşların bir blrileıiyle dayanışma i~rtsi!lde olması lşkence tezgahlarından geçirilmektedir. Bütün mrz kadınları ve lmiz etmek haı-eket bilinciyle birioe gelep i<V{~rın topyekün bir ulusa mal olduğu da "BiAUGiN fOŞULLAAI YOK" diyebtlmek zof'tıtıdadıt Vifi!Unutulmamalıdır ki, bVtjuvazinlrt .mayacağtifbuhran ve f bunlanıtffil<atşısın ir.Kürt harek )tr, birlik sorvnu karşısırıda neden bu etmekted hizmet akla ' . ,. . bunatım yoktur.

0 .ıf, (!!üney Kürdistan'da geU~en BRAKı.iJJ olayları Rar~ısında j<:uzeylr güç· lerin çaresiz kalması akıllardan çıkmamalıdır. Tek tek örgütl~rln Güney ideoloj ik masına neden olaoaktır . Su sorunu kabul etmek, KürdistaJP4a y-aşanan kardeş kavgasına kar~ı *kardeş kavgasına . son rmek netleşti koyarak ortaya bi~de tik demokra en rı ar i rarklıhkia verin" tıltlmatomları bu ve benzer! sorunları ~:zmez. Böylesi açıklamal ve k anlaşma en geçmed zaman & ve ortal( noktalar da daha t~zla olumlu., 1~kat yet~;[$i.ıdir. ~ji{plstan'ın · · .·.· parçası bu ve benZ:Sfi irı harek~tiıı Kürt pranan kadapyı ateıi durum/,Y tı&f<si . Ama, Kuzey Kürdistan'da @' çözmek gerekiyo sömürgeci oyunlarla. her zaman Jfafşl karşıy birlik açmazını datla da derinleştirecek ve KUKM'nln- hak ettiği yere oluşturulaçek bir birtj~ Güney'de yaşanan BAAKUJi ve \)enzerl soruolara örgutün bir gelrtttiısini zo~laştıracaktt(+f f;skiden olduğu gibi bır*kaç fiilLmOd ahalede buRınarak $orunun çöıOmünde danaYetk ili olabtli!dL birlikler olmayan belli dagıldığı nasıl ve oluştuğu nasıl geler~k . araya sorun Yoksa abartarak "orada kampiarım var, çalışmalartm var" demekle ~~bl tk b~~ımsrzl v~ ö~(irlük U'nun f giQUecek; Kürt U!Jt. çöİOimez. Güney Kürdista n, Otl(6mlzin bir pal'ça&ıdır ve bizler orada ~ oluşturm;;~~a 1,Jiu$U'nuo omut• Kurt de vadedt# uzun durum bu k, ugrayaca sekteye '" bir in misafir olamayız, Elbette, Kuıay KOrdialfın'h gllçler ülkemiz tıkamadan laqpı kırmaya kadar götüracektir. Bu nedenle, yolurı ağzını li ve diğer parçasm da ~~~Cıtıenme çalışmasını aktif olar~~ yürütme l· payıaşabi kaderi bir elele ortak fakat . ürküiDcü f.ılbi taviz" . "uzfaşma temsllei lfklerinl oluŞturmalıdır. Kuzeyli güçler, yaşanan olayiann yanı gerekir. k sindirilme iyice arı '> ,.:. menln zorunlu ön şartları olal'l kavraml ba§lnda ohıp, varlığını GOriey I)Jroketleriqş,Jılssetlirebilmelidir.l~~ Evet Kürt Ulusunun içinde.ff.buıunduğu durumv aqlamak o ~dar btifurfffj kendinde 9f.tcünü etm§ e mü&ihal uktara zaman bu olvmsuzl olmasa gerek. Kürt hare~tleıi bu mazlum ulusa karşı soruh:lluzoç hareketin Kürdistan, ne KDP,;plıı ne de YNK'nln Ve'' ne de bir pQŞka yerine getirerek Ostüne <:i~şeni luğ\Jnu ne pahasina olursa olsun ipoteğind!il bir 9fttllk? değildir. "J$tediğlml yaparım, l~t«llğim gOçleıie elidir. yapabilm da , hem ilişkiye giterim" anlayışı. gün 9elir hem bvnu yapanlar Kürt Ulusu'nun , aşa·ekm~e, suya ihtiyacı olduğu .kadar BiRLİK'e $&yrede!l~ Kürdistan tarlhlne<kara bit ıgke lle uta.nç sayt • .gna ,. angaje - ihtiyacı olduğu $kııtarından çıkartılmamaııdı. yazılır. Yaşanan olaylara müdatıaleyi "bekı(f ' gör" politikalarına AK vt: ~ SAV eden Kuzey Kür~taniı harol<etıer, ala(U CIA, Mif_JtT, kaltrlar.

20runda < bırakma\ e örgüUarin ajao El MUHABEAAT gibi benzeıi l:)~şlatılan Ut~o~.-ı Dem<>!Stotik Caph!'y e ŞQ:rı Pöp~etde çalışması qp '' kı$aca dSQinmekte fayda var. f Cephe çahşmaeı , yıllardlt Kürt UIU$lli'lU!'I özlem duydUğu ve bel<ledlt) " bunun ''şimdilik f, çalışrn(i'$ K.Dilgeş bir ~hşmayı::R 1 blr*"t.tmuddu . Ama birfık n birlik Ulustıııu Kurt böyleca Ve du dondurul denilerak yok" KO~N~ıan

ne te we .c om

ortaya çıktığı bu dÖ!)i')mlerd~ bl!!~ onu ay~~ tutan ~.ücü sistemi aza(.

ww

w.

:~~~:.~:~~~n~ Y~1fa~:=~~:~ ~~~a!::ke~oş~ftrı~~~n ~:fl~n p~~~

Eylül- Ekim /1995/ 12-13

.

ZIMANEXWE .

BIFEZBUNI .

BIKARBINE ...._

...._

...._

...._

et ew e. co m

...._

qaden jiyane de; di malen xwe de, di danusta.ndine de,di xwendin ü nivisa.ndine de, bi kurtasi di jiya.na xweyenroja.ne de zima.ne Kurili bika.rbfnin.

Hezen kolonyalist Jl destpeka. dagirkirina Kurdistan 1 e vi ve, ji bo anrma.nca. doma.ndina serdestiyen xwe siyeseta rıixin li ser rıiye erde mineka wi tuneye, bika.rtirun. Yek ji metoden ev siyeseta. rıixin ji, pişavtina zimane Kurdi ye.

Deme gel bındest be, ziman,ça.nd ü nirxen wi yen netewi ji pe re dil dikevin. siyeseta. pişavtine tesirak mezin li zma.ne Kurdi kiriye ı1 li ber peşveçıina. wi büye asteng.

Mixabin hınek rewşenbiren Kurd ve rastiye na.binin ıl bi metodek ne zanyari, ne rast, bi p~ns, behsa peşvaçüna zimane Kurdi dikin. Li gor wan zima.ne .Kurdi ji, zimanhe 'I'irki ji, ji ya. İngHizi ji peşve çılye ü bi Mztir e. Dema mirov difikire ü çend pirsen wek: "Gelo bi zimane Ku rdi çend pirtiikeıı zanyari batine nivisin?", "Di nav edebiyeta dine de ciye edebiyet ii zimane Kurdi çiye?", "Zimane Kurdi di jiyaııa rojane de çiqas bi.karte?", Ji xwe dipirse, bi hesani dibine ku naveroka. tezen jorin püç ıl vale ye. Zima.ne ki 70 sal kilitkirtbe; pe peyivin, xwendin, nivisin ıl hizirin qedexe be, gelo we ça.wa. peşva. here? Ger zima.ne civateki hatibe dilkirin, pe re peşveçüna. civate, xwe ifadekirina civate, kesane ıl nasnemeya civa.te ji naye dilkirin?

Helbet gele Kurd li gor heza. xwe, li hemberi zilma dijmin bi berxwedanen behempa jiyana. xwe domandi ye. Ger zimane Kurili iro bi tememi wında nebıiye, hebüna xwe doma.ndiye, be şik saya berxwedanen netewi ye. Paraatina zima.ne me ji bo hebüna me wek divitiya nan ü ave pewist e. Lewra ziman bingeha hebün ü jiyana gel e.Ji ber ve yeke dive em di derheqe peşveçıina zima.ne Kurdi dev ji ajitasyonen vala. berdin ü bi metoden zanya.ri xwedi li zimane xwe ye şirin derkevin, jibo peşvebirina wi vatiniyen xwe binin ci. İro dewleta kolonyalist bi hemi pergal ü rnezrrngeyen xwe siyaseta pişavtine bika.rtine. ji bo bandura pişa.vtine bişkinin ı1 re li ber peşveçüna zma.ne Kurdi vekin. Çareyek me tene heye; dive em bi fezbıini ü bı birYari li diji pişavtine rawestin. Ger em ve yekhe nekin, eme tu car nikaribin siyaseta pişa.vtine kud (Felç) bikin. Dive em pergalen pişavtine be tesir bikin. Te zanin kıl heta do telewizyon ji bo bika.ranina siyasete pişavtine di desten hezen kolonyalist de pergalek pir bi tesir bü. Revebiren şere taybeti bi arınanca ji her gunde Kurdistane re telewizyonek peydarandin we redbikin. bikin, kampanya vedikirin. Telewizyona.n bi dirav dişa.ndin gundan. Lewra. telewiziyon ji bo zarok ı1 jina.n wek listokek bü. Ji sibe heta. eva.re wa.n li henber xwe dil digirt ı1 hedi hedi wan ji zimane Kurili dür ve dixist; zimane Tirkf wek dilopen jehre dilopa.nd mejiyen wan. Le bi despeka weşana telewizyona MBD e ev çeka pişa.vtine li hezen kolonya.list vegeriya. Do telewizyonan be dirav belav dikirin,le iro antenan topdikin u telwziyonan dişkinin.

Ez dixwazim ve nivisare bi peşniyarek biqedinim. !ro di girtigehan de neziki deh heza.r dilhen şer hene.Pire wa.n ji girtine ı1 dadgehkirina. wan ji didome. Dilen şer dikarin bi. biryara paraatina bi zimane Kurdi, Sistema da.di ya dewleta kolonyalist kud bikin. Baweriya me ew e ku li diji zordestiya dada. kolonyalist bika.ranina. zma.ne Kurdi, we li ser civa.ta.

Kurd ji tesira ereni bihele. Drsa, kirYarek wisa. bi wate ıl ereni, we ji hezen rizga.rfxwa.zen netewi re · ji b ibe, mesaJa. xwedi li zmane Kurdi derketine.

Weki te zanin da.dgehen kolonyallst de, paraatina nirxen netewi bi doza DDK0 1ye destpekir. Endamen DDK0 1ye (en ocak komünü) gaveki gelek giring avetin, bi metoda za.nya.ri hebuna zimane Kurdiparastin. Disa di s ala ı 98 7 1an de li da.dgeha. Diyarbekire, girtiyen doza Bizgari xwedi li vi mirase derketin; kevneşopa. para.stına. zima.ne Kurdi domandin. Him ji bi zima.ne xwe ye ::-ıkmaki. Girtiyen doza.

PKK le ü yen dozen din ji beşda.ri ra' eja (tavır ) paraatina bi zimane Kurdi bün. Dive rro ji giı tiyen a.zadiye, xwe bi zimane xwe hiparezin ıl bi raveja p<a.rastina bi zimane Kurili beşda.ri kampanyaya zimane Kurdi bf:ıin. Bi ve gave ji heleki de ji, nirxen ku hezen kolonyalist dixwazin bi wan bidin peji· randin we redbikin.

T i derweyi wela.t ü li .Laweıa.t mezringeyem me yen netewt li ser

zma.ne Kurdt ka.mpa.nya.ki vekirin ü bi sloxa.nen wek "bi kurdi bi Kurdi bıxwtnın, bipeyivin, bi Kurdi bintvtsinin, ü bi Kurdi bihizirin" ve ka.mpa.nya.ye didominin. Weki ~=~ te za.nin, sa.la ı 9 9 5 an sa.lvegera. sesedemin a. nivisa.ndina. berhema.nemir ü behempa Mem ü Zina ye ıl hemi dorhelen wela.tpa.rez ıl şoreşger ve sale weki sala. Ahmde Xa.ni ila.nkirine; nivisandina Mem ü Zine ü welatpareziya niviska.re wi ye nemir Ahmede Xa.ni bi çaleki ü civinen bi wate pirozdikin.Ahmede Xani berhema. xwe a nemir Mem ıl Zine li ser destena Meme Alan ava kirıbıl ıl bi zmane zikmaki nivisandibıl. Mirov bi hesani dikare beje ku ji nivisandina. Mem ıl Zina vir ve pirtılkek din a. wek Mem ıl Zin e, bi wate, na.verok ü zima.ne xwe ye zelel di na.v klasiken edebiyata dine te hesa.bkirin. Ev yek ji,di wa.re bikaranina zimane Kurdi de rol ü giringfya. Ahmede Xa.ni derdixe hole.

Ahmede Xa.ni Ji niha 300 sal bere, bi hisen wela.tparezt tijt bü ıl qedir ıl qtmeta zimane Kurdi pir baş za.nibıl. Wi barhema xwe ya be hempa. bi Kurili nivisandibü kıl : "Da xelJc nebejin eJcrad bemerifet in be esl ii binyad enwayi millet .xwedan kitep in Kurman s: ten e di be besab in " Li gel vi, Ehmede Xani te gihiştibıl ku ji bo peşveçün ı1 peşketina. geleki bika.ranina zma.ne zikma.ki pewist e. Ji ber vi yeke, wi ji bo za.rokan medrese vekiribü ü bi zmane Kurdi derse dida. wan. Disa ji bo za.roken Kurd bi hesant hint xwendin ıl nivisandına zima.ne xwe bibin, ferhenga KurdiErebi "Nubara piçılka.n" amede kir. Ahmede Xani, di Nubara biçılkan de arma.nca xwe ya amedekirina ferhengoke wisa şirove dike: "Ji Pllf bem d ii selawataıı Ew çend Jcilme ji lii.xetaıı

w. n

1

Vekesüne~edexani,

ww

Nave le Niibara Biçılkan daııi, Neji bo sebıo ii rewac.an, BeJ.kiji bo biçiiken Kurman can, Ku ew ji qurane xlasbin, Lıudme sewad ii çav nas bin."

Bele Ahmede Xani 300 sal bere, ji bo na.ye gotin ku bi zimane Kurdi pirtıik tune; zmane Kurdi qels e, ne zima.ne edebiyate ye ıl pe nivisin ne mumkıin e, barhemen xwe bi zimane Kurdi nivisa.nd. Dive her Kwd biza.nibe kıl tegihiştin ü femkirina. Ahmede Xani, encax b{ xwedi li mirasa wi . derketine mimkıin e. İro ji her deme pewistir e ku her wela.tpa.rez, şoreşger ü rewşenbire Kurd xwedi li zıma.ne xwe derkeve ı1 ji bo peşxıstina wi vataniye xwe Mkemasi bine ci.

Jı ber kıl iro tesira peşavtine (Asimila.syone) ji her deme bEltir li ser civa.ta Kurd heye; bi milyonan Kurd ji ci ıl waren xwe ten nefikirin ıl li diya.ren biyani dikevin na.v çerxa. pişavtine; ü mifte ku pe zimane Kurdi hatiye kilitkirin, her diçe dişide. Ji bo vekirina. ve kilite dive her Kurd di hemi

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

1

et ew e. co m ve etkinlikleri daha da pekiş t i.

Gümrük gelirlerinin paylaşımı ve yerel iktidar kavgası , çok sık ele geçirilemeyen b ir dönemin ne kadar kötü ku l lanılabileceğ i ne , nasıl harcanabileceğine ac ı b ır

örnek oluşturdu.

Güney'de KOP

ve

arasındakı " BrakCıji " aynı

YNK zaman-

da, Kürt ulusunun kendi geleceğine sahip çıkma kararlılığı, becerisi ile, kendi kendini yönetme ve Ortadoğu'nun

bu en yeni "demokrasisi" için de kötü bir sınav oldu.

"Bağımsız bir Kürt Devleti" hatta "Federasyon"un bile bölgede istikrarsızlık yaratacağını , Kürtların

w. n

kendi kendilerini yönetemeyecek lerini, bu birikim ve kültürleri nin bulunmadığı , mutlaka sömürgecı devletlere "bağlı yönetilmelerı gerektiğini iddia eden çevrelerin seslerini yükseltmelerine, "Bak ı n biz demedik mi?" demelerine\ neden oldu . iki iktidar ortağ ı arasındaki bu kıyasıya savaş , sık sık "ateş kes"lerle kesilse bile, ounlar ı n ömrü birkaç günden fazla olmadı ve akabinde hemen yeni ve daha büyük çatışmalara gidildi. Bu çatışmaların içsel nedenleri olduğu gibi , Kürt yönetimini de stabilizeetmek isteyen bölge devletlerince kışkırtıldığının çok belirgin kan ıtları bulunmaktaydı. Çatışmalara yer yer iran yapiısı "dinci" grupların karışması, daha önce örneğine hiç rastlanmayan biçimlerde suikast ve sabotajlar "provokasyon"un kapsamını göstermekteydi.

Bütün Kürt yurtsever, demokrat ve sosyalist grupları, partiler BrakOji'nin sona erdirilmesi, ortak yönetim ve iktidar kurumların ı n güçlendirilmesi, toplumun yeniden inşası için tarafiara çağrılarda bulundu ve kardeş kavgasını kınadılar. Hatta protesto gösterileri bile düzenlendi. Basın organları konu üzerinde genişçe durarak eleştirdiler. işin ilginç yanı Barzani ve Talabani'den hep olumlu yanıtlar geldi. Onlar da kardeş kavgasına karşı olduklarını ve sorunun barışçı biçimde çözülmesi arzusunu di le getiriyorlardı. Fakat nedense çatışmal~r da bir türlü sona ermiyordu. Bu daha da kötü iki olası lığı gündeme getirıyordu. B ir incis i ; ~iderlerin, örgütlerini kontrol edemedikleri, I kincisi; Eğer kontrol edebiliyorsa da samimi ve güvenilir olmadıkları . son bırkaç yıllık pratik, Güney Kürdistan'daki bu iki etkin örgütün ve önder-

Sorun: Kardeş Kavgası Bitti mi?

, iık

on iki yıl içerisind e Güney Kürdistan 'da KOP ve YNK, birbirleriyle kıyasıya çalıştılar. Çok sayıda can kaybının yanı sıra, Güney Kürdistan'da fiili durumdan yararlanılarak oluşturulan Kürdistan Parlamentosu, Hükümeti ve Devleti de satnpleri tarafından "fiilen öldürülmüş" oldu. " BrakCıji" bölgedeki ekonomik ve toplumsal sefaleti daha da çoğalttı. Devletleşma ve toplumun yeniden imar ve inşası için olumsuz bir ortam yarattı. Sömürgecilerin askeri saldırılarından bir süre olsun korunmuş oldukları bu dönemi toplumsal sorunların çözümü, kurumların yapılandırılması yönünde kullanılamadı. Tersine Soran ve Behdinan bölgesi fiilen ve psikolojik olarak bölünmüş oldular.

Büyük ayaklanmadan sonra, eskiden Irak yönetiminin yanında yer alırken sonradan

ww

S

ulusal

lararası hL .uksal meşruiyet savaşımı verildiği ve toplumun yeniden inşasının en çok olanaklı ve en çok gerekli olduğu anda, "iç çatışma" ve "küçük çıkar hesapları" na dalmaları, onların daha yakından sorgulanmalarına neden oldu. Önderlikler büyük bir güven ve itibar

kaybına uğradılar.

Nihayet bekleneceği gibi TC, bölgenin "istikrarsızlığı" sonucu PKK'nin sınırda yuvalandığını bahane ederek Mart ayında büyük bir askeri harekat düzenledi. 50 bini aşkın büyük bir güçle Güney Kürdistan'a girdi.

Birbirleriyle çat ışma halinde olan gruplar, pek memnun olmasalar bi le "seslerin i" yükseitemediler. Türkiye "sın ı r güvenliği" ve "antiPKK" koalisyonu bir kez daha dayattı.

Bölgenin kendi askeri ve fiili denetiminde olduğunu, istediği zaman girip çıkabileceği ve kendi istemleri dışında gelişebilecek

oluşurnlara gözyummayacağı mesajın ı vermiş

oldu.

Böylece Güney yönetimi ağır bir darbe daha almış oldu. Kışkırtılan brakOıinin bir hedefinin de bölgenin yeniden Irak'ın dene timine verilmesini zorlamak olduğu sık sık yapı lan yorumlardandı. "Güney'e çözüm"

~~ç~rekatı~n "mü~st~e~ş~a~(~la~rı~n~s~ta~t~üt~e~ri~~~~~in~y~ö~n~et~im~b~a~s~ir~et~i~g~ö~st~e~re~m~ey~i~şl~e~ri~,~u~lu~s=-~~~~~~~~~~-~~-~~~~~=r=u~ Eylüi-Ekim /1995/ 12-13

ew e. co m

Kü rdis tan ' ın ikiye bölünmesin i de pekiştirdi YNK ko ntro lü ndeki Soran bölgesi ile KOP konI r o 1ü n d e k i DOSYA MEHi Behd inan arasında/ l ı··[i.:. ."~ . ·Z··,~RBI!IB ING'nin denetiminde 1200 kişilik bir "barış gücü"nü n konumlandırılm ası, bu gücün içerisinde TC askerlerin in de b ulu nması iki bölgeyi birbirinden ayırmış oluyordu. iki taraf arasındaki anlaşmaz lı klardan en önemlisi olan "Gümrük gelirlerinin pay laşımı" konusunda da ABD'nin ve TC'nin gözlemci olarak katılacağı komisyonlar kurularak gelirleri bu komisyonun denetlernesi noktasında

yatırması beklenemeyeceği gibi, kendi deneylerine göre köylerin geriliaya lojistik destek olmaktan başka bir yararı da olmayacaktı. Onun için sınır karakollarının yeniden ihya edilmesi ve ödenmeyen peşmerge maaşlarının öde nme si , Güneye •insani yardım" projesinin hızland ı rılması gibi palyatif çözümlerde karar kılındı. Yapılacak başka bir şey yoktu.

Geçen yıl Güney Kürdistan'a ilişkın bir konferans toplanması için Mittarand' ı n koruy ucu luğ u nd ak i girişimin engellenmes i ardından, kimsenin elini ateşe sokmakta pek niyetli olmadığı, koşulların "kıvam ın a" geldiği bi r noktada Wasfıington devreye girdi.

Güney'e istikrar getirmek ve kabul edilebilir çözüm sağlamak amacıyla bir toplant ı düzenlendi. Elbette topla ntıd a "istikrar"ın sağ l anması

ı çın öncelikle iç BARIŞ'ın sağlan­ KOP veYNK arasındaki anlaşmaılığın gıderilmesi gerekiyordu.

Wasington' u birde n bire hareketlendiren olguların içerisinde, örgütlerin Tahran ve Bağda t'a yakı nlaşma eğilimleri gbsterilmeleri de gelmekteydi . 8u iki başken ti n Kürtler üzerinde yc nı\Jen egemenlik, prestij ve etk i ;ıliK sağlamaları ihtimaline karşı ABD, önceıikle Dışi şle ri yetkili leri aracılığ ı ile Barzani ve Talabani'ye •iran'dan uzak durmaları" uyarısında bulundu.

Ard ın dan " bar ış içi n" ABD ' nin hamiliği, TC'nin gözlemciliğine geldi.

KOP ve YNK'nın "bar ı ş için" ABD 'ni n ham il iği, TC' nin gözlemciliğine ihtiyaç duymaları bir yana, iki y ıldır kardeş kavgasından kim ne istiyorsa koparmış olarak oturduğu bir "barı ş" toplantısı olacaktı. Bu görüşmelerden beklen_ece ği gibi öncelikle "sürekli bir ateşkes" çıktı. lik Dublin toplantısına KOP- YNK ve ABD' nin temsilcilerini n yanı sıra INC -Irak Ulusal Konseyi-de taraf olarak katılırken, TC'de "gözlemci" s ı fat ıy la katıldı.

Top lantının en önemli gelişmelerinden biri; Irak Ulusal Konsey i-I NC-ın Bağdat ' daki Saddam rejimi yerine hazırlandığının kanıtı oldu. KOP ve YNK bütün muhalif Irak örgütlerın i içinde barındıran ING'in otoritesini kabul ederek, yeni Irak yapılanması içinde "ipuçları" verilm iş oldu.

Aynı günlerde Bağdat'ta meydana gelen "Damat krizi" ile birlikte düşünüldüğünde, ABD'nin Saddamı tasfiye için harekete geçt iği yorumlarını güçlendiren bir işaretli bu.

Dublin anlaşması bir anlamda Güney

w. n

et

ması,

lan ve TC taraf ından savun ulan bu göruşe göre, Irak'ı n toprak bütünlüğü garanti edilmeli ve taraflar Saddam yönetimi ile görüşmelere oturmalıydılar.

Dublin: Çözüm mü , '' ? mu.

D üğü m

ww

TC, "PKK'yi temizlemek" bahanesiyle gittiği bölgeden eliboş biçimde geri döndü. Direniş karşısında hantal ordu gücünün parlak bir zafer kazanması zaten düşünülmüyordu . Ayn ı zamanda uluslararası tepkilerin boyutlanmas ıyla geri çekilme kaçınıl maz oldu.

TC'n i n Güney'i iş gali, istikrarsızlığın çözüme kavuşturulması yönünde KDP-YNK temsilcileriy le yapılan görüşmelerde "sın ır güvenliği" sorunu yeniden masaya yatırıldı.YNK , sınır güvenl iği nden KOP'nin sorumlu o l duğunu bildirerek kendin i bu tartışmanın dışında tutmaya gayret etti. KOP ise, boşaltılan köylerin imarı ve yerleşime açıl masının güvenlik için en uygun çözüm olacağını savunarak TC'ye yük lü bir fatura önerdi.

Kuzey Kürdistan'daki bütün köyleri boşalt­ mak ve yakmakla meşgul olan. TC'nin, Güney Kürdistan d aki

iıon-Çirlya Peşin /1995/ 12-13

uzlaşt ılar .

Başkent

Hewler'in silahtan ar ındır ılarak, bölge haline getirilmesi kabul ediliyor.

Toplantın ın en önemli denge kararı ise, "PKK'nin dışlanması" konusunda TC'nin dayattığı bütün istemierin kabul edilmiş olması.

Buna göre s ın ırı n 25 km kadar içlerine kurulan n ın TC la rının

tarafsız

t<),PJantısl''

gibi görOnsede, ashnda ABDJoin devreye girmesi Kür.....,...~rl bölge flerf d sorun doS)ru ~

otuşturmasıyd ı.

denetiminde olması ve yine bölgede ileri gözet ierne nokta l arının bulunması, Türk askeri varlığının ve denetiminin biraz daha pekiştirilmesini öneriyordu.

Oublln taplantısının en kritik ya n ı , "G üney Kürdist an 'd a taraftarlar ı u zlaştırma toplantısı" gibi görünsed e, aslında ABD'nin devreye girmesi ile K ürt Sorununun bölge dev letlerinin insiyatifleri d ı şı n a çıkarak a rtı k u lu s lararası bir sorun olarak çözülmesin e do ğr u bir a d ıriı o luştu rm ası yd ı.

ABD hamiliği, Güney Kürdistan için yeni bir durum sayılmasa bi le bölgenin gele ceğini belirlemede, dört sömürgeci devlet ekseninden çı kıldığ ı nı gösterdi. KOP ve YNK 'nin giderek daha çok uluslararası meşruiyet kazanmasıda buna eklenebilir. Fakat Dublin top l a ntısı, anlaşmazlıkları kalıcı statüler haline dönüştürmekten ve silahların susmasından "ileri " bir adım atmadı.

Parlamento ve ortak hükümete yönelik vurgular azalırken, bölge devletleri ve emperyalistlerin belirleyıcikleri Jaha da pekiştirildi.

PKK Dublin Anlaşmasına Meydan Okudu Dublin

görüşmeleri, Kürdistanlı

güçler giderek anlaşma sağlanması ve Kürdistan sorununun uluslar arası platformlara taşınması bakımından iyimarasındaki çatışmaların

21

yaratmıştı.

Genel yaklaşım, Güney yönetiminin yeniden ihyası ile uluslararası güveneelere kavuşturulmasının olumlu olduğu, diğer belirdevletlerinin bölge is e, lemelerin duyarlılıklarını tatmin etmek üzere verilmiş diplomatik mesajlar olduğu yönündeydi. Türk basını , Dublin'de oyuna getirildikleri, Amerikan plan ının kendilerine dayatıldığı ve hatta arka planda daha kapsamlı senaryolar hazırlığından bahsediyorlardı. Dışişleri

ise, Dublin zirvesinde isted ikleri öne sürüyorlardı.

Bunlardan birinin de, Irak Milli Türkmen Partisinin görüşmelere katılımının sağlan­ ması ile yeniden yapılanmada hesaplanması Sosyalist Basın olduğunu ileri sürdüler.

Bakanlığı

koşulları onaylattıklarını

1

düşündürtmüyordu .

3 Eylül günü PKK'nin sın ı rdaki 25 KDP karakolunu e le geçirdiği ve kapsamlı bir harekat başlattığ ı haberi tam bir süpriz oldu.

Böylece hem PKK'nin bütün karakolları bird en ele geçirecek kadar bö lgeye egemen olduğunu hem de bunun açıkca Dublin zirvesinin sonuçlarına bir "meydan okuma" düzeyinde tavır takınm ı ş olduğunu ortaya koyuyordu.

PKK'nin verdiği açık mesaj, •ister Güney Kürdistan'da, ister Kuzey Kürdistan'da bizi askeri ve siyasal olarak dışlamanız mümkün değildir. Bizsiz çözüm hesapları tutmaz. Buna izin vermeyeceğiz"di.

ew e. co m

AYlN DOSYASI

Kürdistan'daki Güney Parlamento ve iktidar oluşumlarını mevzi olarak tanıması, destekleme eğilimi be li rtmes i, Güneyi l güçlere ilişki n politik yaklaşımını belli koşullara bağlı olmak üzere yumuşatması da böyle bir çatışma olasılığını kararlarında

serlikle karşılanırken; PKK'ye karşı güvenönlemlerinin lik artt ı rılmas ı, TC ve Irak toprak bütünlüklerinin korunması taahhüdü, ING'ın bir otorite olarak kabul edilmesi gibi vurgular tedirginlik ise

:röportajlar ... görüşler ... röportaj lar... gör

Yeni bir

Kardeş kavgas ı mı?

Heps i, PKK'nin geçişlerini engellemek üzere TC tarafından inşa ettirilmiş ve giderleri yine askeri birimlerce karşılanan bu kadroların ele geçirilmesi, Dublin toplantısındaki bu yöreye ilişkin alınan kararların da nasıl geçersiz olacağını ispatlamaktaydı .

Yarattığı ikinci bir paradoks ise, geçen mart ayında "PKK'nin bölgedeki etkinliğ ini arttırma gerekçesi ile büyük bir askeri operasyon düzenleyen TC'nin , PKK'n in bu tavrı karşısında "kontürpiyade" kalmasıydı. Eğer bu gerekçeyle askeri harekat düzenieyecek olsa Dublin sürecine ters düşmüş olacak ve Martta yaşanan handikapa, bu kez daha da

ww

w. n

et

derınlamesine düşmüş olacaktı.

Karşılık verdiğinde ise, mart ayının gerekçelerinin "haklı l ığ ı " sorgulanacak ve PKK'nin meydan okuması karş ıs ında prestij kaybetmış olacaktı. Bu nedenle TC, PKK ile KOP arasında başlaya n bu çatışmalara yer yer hava bombardımanı vermekle yelinmek zorunda kald ı .

KDP ile PKK 'nın bir kez daha karşı karş ıya gelmeleri hem yeni bir "ka rdeş kavgası" sürecini, hem de Kuzey-Güney çatışmasını ortaya g1 !irdi.

Bunun oir "BrakCıjl" olmayacağını savunan PKK ve yanlısı çevreler, KOP'nin son Dublin zirvesiyle de kanıtlandığı gibi "işbirlikç i ve ihanetçi" tavrın ı ortaya koyduğunu, bu savaşın aslında "15 Ağustostan sonra ikinci büyük atılım" olduğunu savundular.

KDP ise "sal dır ıları" "PKK'nin bölge halkının kazanımiarına karşı bir saldırısı" olarak tanımlıyor ve "tam da barış süreci sonrasında gündemleşmasine iran ve Suriye'nin kışkırtmasıyla" Kapsamlı

bir

olduğunu

açıklıyordu.

kardeş kavgası yaratmanın

amaçlandığını

öne sürüyordu. KDP ve PKK özellikle yurtsever ve demokrat ik güçler

arasında başlayan çatışmalar, Kürdistanlı

arasında endişeyle karşılandı. Tarafların

söylemi ne olursa olsun bu çatışmanın galib inin olmayacağı, fakat yaşanan kayıpların ulusal güçlerin biraz daha yıpranması ve birbirine karşı kemi kleşerek ulusal barışın güçleşeceğini dile getirdiler. Çeşitli örgütler yayınladıkları bildirilerde çatışmalara bir an önce son verilmesini isterken, bir çok yayın organı da "BrakOji"den duyduğu kaygıyı dile getirdi. isveç'te 77 Kürt aydın ve politikacısının yayınladığı bildiride "barış" talebi dile getirildi. Çatışmalara son verilmesi ve "BrakCıji" istemeyen görüşler vur-

E yi üi-Eki m /1995/ 12-13

Oysa, D ub li n sü reci ile ilgili değerlen d irm ele r

ile Kuzey-Güney i 1i ş k i 1e r i noktas ın da

tavır l ar

asl ı nda

son derece önemli. Çünkü, son ç a tı ş m a lar

bunun klasik anlamd a bir " karde ş kavga sı"

olm a nın

ötesinde, neredeyse stra t ej i k bir anl am k azan maya b aş lay a n si yasal bir he s apl a şm a olduğunu gösteriyor.

PKK zaten askeri harekatla yetinmeyip, KOP'ye karşı yoğun bir siyasi propaganda ve teşhır kampanyası yürütüyor.Güney Kürdistan'da yapılan yol denetimlerinde ve yolculara savaşın nedenleri anlatılıyor,

Kimlerdir ..

et ew

KOP'liler de karşı atak olarak siyasal mücadele yollarını da kullanıyorlar. Çatışmaların başlamasından sonraki ilk haftada Duh ok 'ta büyük bir protesto gösterisi düzenlendi. KOP'lilerin tezi, PKK'nin mücadelesini Kuzeyde vermesi ve Güney'in işlerine

Çatışmaların Asıl

Aktörleri

w. n

PKK-KOP çat ı şmasının asıl aktörlerinden birinin TC olduğundan kuşku duyan l ar, başlangıçtan beri bombardıman uçakl arı ve "özel hareket timleri " ile KOP ile birlikte çatışan Türk ordusunun, 7 ekim'den itibaren Güney'e asker sevkettiğini ve bir aydır da çatışmaların doğrudan işin içinde olduğunu açıklaması ile yanıldıklarını anladılar.

Gerek fiilen ve gerekse lojistik olarak TC tarafından desteklenen ve kışkırtılan bu çatışmalara TC'nin "resmen" katılmaya başlaması "brakuji" tartışma ve eleştirilerini de anlamsız hale getirdi.

YNK'nin

Tavrı

ww

YNK, aslında ideojik ve politik olarak KOP'den çok farklı bir yerde bulunmamasına rağmen bu çatışmaların dışında duruyor.

Burada "otonom"ve parçacı anlayışlardan pek farklı olmadığı halde PKK-KOP çatışmasından kendi lehine "güç kazanma" düşüncesi yatt ı ğı düşünülebilir. Daha önce KDP-YNK çatışmasına karışmaktan özenle kaçınmış olan PKK'nın de bu kez sadece KOP'yi hedef tahtasına koyması da oldukça manidardır. Bunda YNK'nin daha Güney'de sınıra uzak bir coğrafyada ko n umlanışının askeri bir rolü olduğu düşünülebilir. Y o k s a , iran'ın baskısıyla iran KOP'nin Güney'deki çalışma l arına ambargo koyan, Komela'nın Radyo yayıniarına son veren ve zaman zaman askeri operasyonlara katılmış olan Y N K'n ı n yaklaşım ve mant ı ğı as l ında pek farklı bir yerde değil. ...

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

politika aks i halde bütün sömürgeci güçleri bir parça n ın ya da bir hareke t in üzerine olacağına,

çekeceğinde n

DOSYA MEHi

hareket ediyorlar. Bu nedenle de bü t ün parçalarda "ortak. örgütlenme" tezlerini de yine • gerçekçi" bul mamış l ardı.Zaten doğru tale p de · ı rak'aOemokrasi, Kürdist an'a Öze rklik", "Türkiye'ye Demokrasi, Kürdist an'a Otoııomi", •iran'a Demokrasi, Kürdistan'a O tonomi" o l malıydı. Sömürgeci s ı nır l arı zorl ayan mücadele biçimleri ve an l ayış i ara ise, " M aceracı", ·soıcu", "Hayalci", e l eş t irile r i getiriyorlardı.

Oysa, son on yılın ve özellik le Körfez Savaş ı n ı n ar dı n d an değişen bölge dengeleri üzerinde haklılığı ve ge ç erliliğ i kanıtlanan tez ; " Bağımsız­ B irleş i k Kürdistan ", "Merkezi Örgüt, tüm parçalarda ortak örgütlenme ve politika " oldu.

Kuzey' de ve Güt'Tey'de yaşanan her devrimci süreç, sömürgeci ülkenin metropol-

röportajlar ... görüşler ... röportajlar ... görüşler ..

haklılıkları kanıtlanmaya çalışılıyor.

karışmamas ı.

bir

co m

kaçın ılmasıy d ı.

Yine de YNK, PKK'nin tasfiyesi ko nusunda, kar a rlı ve ilkes el olmasa da f arkl ı bir tutum alarak, d oğrud an muhatap olmak istemed iğini gösterd i. ikinci D ubl in görüşmelerinde de açık bir destek vermekten kaç ınd ı.

Anlaşıldığı kada rı y l a, PKK'nin Güney'de üs lenmesi ni, KOP ve Y NK'nin insiyati fleri dışında hareket etmesini doğru görmeyip, Günayli güçlere "hak" veren bir hayli çevre var. Buna göre, "Güney Kürdistan'da olup biten buradaki örgüilere aittir. PKK'nin bölgede üslenerek TC' ye karşı eylem yapması, Güney'de politikalara karış m ası doğru değil."

"Bağımsız-Bi r leşik Kürdistan" hedefinden çok, "otonomi"yi gerçekçi ve geçerli bulan gruplar ı n savundukları bu görüş; TC, Irak, i ran, Suriye gibi devletlerin Kürdıstan üzerindeki "bölücü" sınırlarını da, bir anlamda birbirine karşı savunmanın da "doğru" ve "haklı" l ığına inanmış gibiler. Ç ü n k ü b u n u n

e.

gulan ı rken dikkat çek en b ir nokt a da, a nlaş m a zi tğ ın nedenleri ve ç ıkı ş yolları üzerinde görüş bi ldi rmekı e n

ww

w. n co m

e.

et ew

şa ı 7'

e ·.

eyame

.c om

~

ww

w.

ne

te we

......~ - Dike

,

değ i l ,

bir parça d an de stek b uld u.

Birbirlerini güçlendirdi. Zaten G üney ve Ku zey Kü rdista n a ra s ınd a k i sömürgecilerin va rsaydı kl arı s ınır , fiilen a n l am ı nı 'yit irm i ş du rumda.

/__ _ . AYlN DOSYASI

PKK Aynı Zar:!landa "Güneyli " Bir Orgüt mü?

Bu yı lın M a rt a yında g e r çek l eştiril en operasyon un Oublin toplantısın d a alınan

kar arları n

ve nihayet KOP-PKK çatı ş m asın ın b i r siyasi ta rtış ma konu s u d a, PKK' nin ay nı zamand a Gü nayli bir örgüt

ge tird i ğ i

s ay ı lı p sayılmayac ağ ı d ır.

Resmen kabul edilse de edilmese de, PKK bu gün a ynı zamanda Güney Kü rd istan d ağlar ınd a da tutunan, kitle içerisinde belli bir etkinlik ve örgütlülük sağlamış bir örgüt haline gelmiş bulunuyor. Bunu çok fazla tartışman ı n bir anlamı o lm adığı açık. 50 bin kişilik modern b ı r ordu gücünün temizlemek iddiasıyla seferber edilmesinin a rdın d a n , iki üç ay içinde ay n ı örgüt 25 sınır karako lunu birden ele geçirebiliyor ve bir taraf olarak hem yerel güçlerle, hem de TC ile çalışabilecek bir alan bu labiiiyI 1 t •1 t 1 d TC

Kürdistani Cephe topl a ntı l arın d a da PKK'ye önlemler birinci sıray ı alı yors a , o gücün aynı zamanda Güney l i,dahası K ürd ist an' ı n tümünde etkin olabilen bir örgüt o ldu ğu n un yadsınamay acağı ortaya çıkar.

Bütün bunlar as lında Rizgeri 'nin 1970'1erden beri savu n ageldiği bütün parçalarda merkezi örgüt öngörüsün ün Kürdistan ' ın devrimci dinamikler iyle ne derece uyumlu ve doğrulanmakta o l duğunu gösteriyo r.

Kürdistan devrimınin iç dinamikle ri ve mücadelen in i ht iy aç l arı, k aç ı nılmaz olarak PKK'yi tüm Küroistan'd a sömürgeci sınırlar ı gözetmeks izin örgüilenrnek zorunda olan bir ulusal örgüt haline g etirmişt i r. karşı

.c om

ler i nd e

d i ğer

te we

röportajlar ... görüşler ... röportajlar ... görüşler ..

ww

w.

ne

Artık burada söz konusu olan " bütüncül

Kürd i s t an " anlayış l arıyla " o t onomcu " yerel çizgilerin çat ı şmas ı n ok t asına gelmekted ir. Oysa burada, temelde çelişen çıka rl ar sözkonusu d eğildir. Genelde bekle· nen ve istenen şey; Bütün Kürdistani örgütler i n, bütün Kürdistan coğra f yas ı nd a meşru örgütl e nmele r olara k ka bul edilmeleri ve faal iyet gösterebil meleridir.

KOP ve YNK'nin taktiksel planda "ayırtedi­ ci" davranma l ar ı anlaşılı r olmakla beraber, örgütlerin Güney' dekı va rl ığını meşru saymama ve giderek Kürdistan'ı bölen sömürgeci sınır l arı birbirine karşı savunup, sömürgecilerle iş birl i ği yapmaları elbetteki mahkum edilmesi gereken bir tutumdur.

Kuşkusuz, böyle düşü nm eyen yapılan· malarda az değil. As lında, Güney Kürdistan k itles i Kuzey Kürdistan ' ın son derece belirleyici bir öneme sahip olduğun u n bil inc in ded i r. Irak ' la birle ş rnek değ i l , Kürd i stan ' la birleşrnek arzusundadı r.

Fakat, önderiikierin empoze ettikleri görüş "bu istemierin hayalcı olduğu , bölge devletlerini kızdıracağı ve küçük hedefleri b ile gerçekleştirmelerinin önünde engel olacağı korkusu"dur.

PKK' n ın varlığ ı nı , eyle mlerini ve TC ile çatışmas ını da bu anlamda kendi kazanım l arı için hem bir güvence, hem bir tehdit olarak algı lı yor ve ikirc ik li davranıyor l ar.

Eksik Olan : Ortak Kürdistan Po liti ka sı Aslında Güney' deki barış ve çö z üm sürecine karşı olaı PKK değil , TC'dir. Güney Kürdistan'da "çözüm" değil , istikrarsızlık istemekte. Çünkü, bölgede istikrar ol m ası meş ru ve ka l ıcı bir Kürt yönetiminin tesisi ve Kürt ulusunun kendi kaderini tayin hakkının ·Self· determination- tan ı nması demektir. TC'de bunu e ·

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

'

içerisin deki KD P-YNK çatışmasını kışkırtan ve körükleyen başlıca güç de TC'dir. Zaho'dan Duhok'a kadar elinin uzandığı yerde Türk MiT'inin cirit attığı biliniyor.

KOP ve YNK'yı, PKK aleyhine tavır almaya zorlayan ve dayatarak, yeni "kardeş kavgalarını·· kışkırtan da kuşkusuz TC'den Son

iki

yıl

başkası değil.

anlayışıdır.

te

TC'nin, Dublin'den de çok hoşnut olduğunu söylemek mümkün değil. Dışişlerinin bütün gayreti, "kendi dışımızda b i rşeyler olacağına, bizim de içinde olacağımız birşeyler olsun ki, alayhim ize gelişmeleri önleyeb ilelim" Kürdistan sorununun pl atforml ara taşınması bakımından TC'yi son derece rahatsız etmişt i r. Bunun dışında, örneğin 2.Dublin görüşmelerinde ING Başkanı Ahmet Çelebi, bu görüşmelere katılmakla TC'nin kendilerini resmen tanımış olduğunu ileri sürünce TC' yetkilileri oldukça telaşlandılar.

Dublin 1. gerekse 2.

Gerek görüşmelerinde TC, ortaya "çözüm" önerileri getirmek yerine, "PKK'ye karş ı önlemler ve toprak bütünlüklerinin garanti edilmesi'" yolunda "mızmızlık" yapmaktan öteye gidemedi.

Dolayısıyla bu manzar aya bakıldığında bugün ulu s larara s ı gündem e ikisi b irden Güney ve Ku zey ola n gi r m i ş Kürdista n'daki ulusal hareketi n, ortak polizemini n d e diplom as i ve t ik a du r m a yı ş larının büy ü k bir eks ik l ik y a ra ttı ğ ını söyleye biliriz.

Güney' li örgütle rin -özelikl e KOP ' ninPKK'nin meşruiyetini tanımayan ve TC'ye tarafgir tavrının hiçbir diplomatik başarı şansı yoktur.YNK ise, son Dublin görüşmelerinde açıkladığı üzere PKK'yi •zaman zaman terör eylemle rine başvursa da siyasi bir örgüt" olarak tanım l adı. Bu görüş ayrıliğı da, diğer konularda olduğu gibi ortak bir duruşu engelliyor . Oysa , PKK'nin ve diğer Kuzeyli Kürdistan örgütlenmelerinin meşruiyet kazan masına karşı, Güney Kürdistan'da herhang i bir hareketin karşı durması kendi meşruiyet­ lerini de tartıştırmakt ır.

Yoksa, Dublin

aslında

ww

w. ne

uluslararası

2. Dublin Zirvesi Birincisinde çerçevesi belirlenip görüş birliği sonra 2. Dublin görüşmelerinde

sağlandıkt an

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

gitmesi de b irçok soruy u daha g üngetirdi. deme H ürriyet Gaze tesi n de de E.Özkö k'ün DOSYA MEHi açıkca ifade ettiği gibi, Talaban i'nin bu trafik sırasın d a Öcalan 'a mesajla1' ilelecek olması da muhtemel sayılıyo rd u.

Bu hareket lilik içinde toplana n zirvede n,

we .c om

daha çok teknik ay r ıntı l ar ile pürüzlü konula rı n gündeme gelmesi bekleniyordu. PKK tavrı n ın, Dublin'e nasıl y an sıyacağ ı da merak konusuydu. Ay rı ca, to pl antıda dışianmış olan diğer sömürgeci devletlerden iran ve Suriye ile lsfahan'da yapılması düşünülen üçlü zirve gerçekleşm eyip, sadece TC Dışişler i Bakanı Erdal in önü'nün iran z iyareti ile sınırlı ka l ınması bilinmeyen denklemleri çoğaltmışt ı.

Buna Talabani'nin Nusaybin'de Türk yetkililerle görüştükten sonra Saddam'ın Amman'a kaçan damad ıyla görüşmek üzere Ürdün'e

1

Hew ler 'in ve tampon güçler konusu ndaki pürü1 zler giderilemediği için somut bir L AYlN DOSYASI anlaşma çıkmadı.

Tersine birinci toplantının aksine \YNK, PKK'nin ve TC'nin adının geçtiği "güvenlik kaygılarının gözetılemeyeceğine ilişkin" maddey i yumuşatmayı başardı. Toplantıya ingiltere'nin de katılması "uluslararasılaşmaya" doğru bir genişleme olarak TC'yi rahatsız etti. vb.

Gümrük gelirler ini payiaştırma ve denetleme komisyonunun bileşeni ve özellikle ING 'nın denetleyicı bir unsur olarak öngörülmesi önemli bir pürüz oluşturdu.

Görüşmeler ileriki tarihlerd e Lizbon'd a devam ettirilecek. Sonra Beyaz Saray yolculuğu görülüyor.

da,

1 silahlandırılması

-

uygun

belirtti. ~ PKK'nin yapacağı sonuçsuz kaldı. .

-.--

OSLO:Konferansmı /

Seminer mi?

Kürdistan sorununun uluslararası platformlara taşınmasının son örneklerinden biri de 22 Eylül tarihind e O~lo'da gerçekleştirilen Kürt Semineri. ..

Resmi ve caydırıcı bir kimlik taşımasın diye "Konferans" olarak adlandınlmayan toplantıyı bu kadar önemli hale götüren faktör ise, semineri düzenle yen Norveçl i akadem isyanlar grubunun, sivil insiyatif almalarına rağmen aslında anlaşmazlık alanlarında "gayri-resmi ısınma turları" yapmalarını sağlamaları.

te

Böylece anlaşmaılığın tarafları bağlayıcı olmayan bir tarzda bir araya gelmiş ve zemin yoklamış oluyorlar.

Aynı girişimci akadem isyanlar grubunu n FKÖ/israil anlaşmasına giden toplantılarda tarafları ilk kez biraya getirmiş olmaları, Oslo'nu n önemin i bir kat daha artırıyor. Çünkü, hem böyle gayri-resmi diplomatik bir misyon yüklenmeleri, hem de girişimin ABD destekl i olması seminer i düzenle yenierin amaçları doğrultusunda bir fikir vermeye yetiyor.

Sernine re özellikle sürgünd e Kürdista n Parlamento'su üyelerinin de çağrılı olmaları ve ERNK'nin toplantıya sıcak yaklaşması, TC adına katılacak olan resmi ya da sivil kişileri tedirgin ediyor. Ama zaten toplantının önemi de burada "savaşan tarafları" gaFyi-r~smi olsa da bir araya getirmek.

Oslo · toplantısında çağrılılar listesind e yer alan bazı isimler şunlar; Mahmut Alınak, Nalin Maksi, Tunç Bilget, Akın Birdal, Mart in Von Brinesse n , Necati Çelik, Şerafettin Elçi, ilnuk Çevik, Yalım Erez, Cem Boyner, Murat Bozlak, Doğu Ergi!, Sadi Ergüvenç, Abdülmelik Fırat, Peter Galbraith, Algan Hacaloğlu, Froncoise Hampsol, Ferad İbrahim, Perviz Xazal, Mahmu t Kılınç, Bernard Kouche r, Halis Komili, Bayram Meral, ismail Nacar, Kandal Nezan, Kemal Parlak, Fikri Sağlar, Ömer Şeyhmus, Pierre Sare, Chiristine Shelly, Mümtaz Soysal, Max Von der Stoel, Altan tan, Seyfi Taşhan , Feridun Yazar, Sabri Yirmibeşoğ l u, Abbas Welli. ..

27 Eylül günü sona eren Oslo Seminer/Konferansında katılımcılardan bir çoğunun ortak görüşü, PKK'nın taraf olmadığı bir çözümün mümkün olamayacağı doğrul­

koşullar oluştuğunda ateşkes için şu açıklamayı yapacaklarını da

at ~rteledikleri

ateşkes çağrısı

•

yine

we .c om

m& -

hükümetin ıstıfa ~ ı yla ateşkes için bur

muhatabın olmadığ;r.ı, bu yüzden yapmayı düşündüğü çağrıyı ertelediğini ifade etti ve

e

ww

w. ne

röportajlar ... görüşler. .. röportajlar ... görüşler ..

tusundaydı.

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

di filman de dibtnin. Çand a Jınen Ewrüpe \\ ça.nd a jinen me tu ca.ran bi hevra nayi pivandin. Wek numune, Jinen ewrupe dikara mer e xwe berde li ser pirsen biçılk u puç. Le Jina Kurd, soz dayi ye mer u zaroken xwe ku di jiyana xwe de fedekariya wan öikejinen Kurd xwe wek insaneki bi du can dibine. Roja bizewice heta mirine bi aiere xwe ve Jiyin digre ber çaven xwe . Jinen me hertim meren xwe ji her kesi ciwantir ü xweştir dibine. e Tu zaweca bi biyaniyan re çawa elibin i? e e Qet baş nine ü zerar ı;telek dijware.

Ji bo keç ü xorten re 1 . • pir sa netewi hey e . De ..ı bi ~ biyaniyan re bizewicin wan taybetin netewi hedi hedi wanda dikin. Di nava "»!'~M..ıılllfLII du çand a d.ijin ü zaroken wan wanda dibın. Ew lazima ji bo pirr kirina bejmar ü b1r ü baweriya siyası: ü rizgarkirına Kurdietane de bi biyaniyan re nezewicin. e Tu rola jinen Kurd ji bo rizgarbiina welat çawa dibini? e e "Şer şere çi jine çi mere." Ji bo xebat ü rizgariya Kurdistan de tu ferq • di nav jin meran de nine. Jı ber ku herdu beş ji zaroken we axene. Wek numuneye şoreşgeren keça kurda : Xanzad Miri Soran, Hepsexani Neqip, Leyla Kasım, Zekiye Alkan u li serbildana dersima wek jina Elişer zarüe xanim. Ev ew numılneye şoreşgerine ji bo keçen Kurd tu caran wan jibir nakin. Wek zanin iro keçen Kurd rehbertiya şoreşe di kin. Heviya min ewe kü keçen Kurd wek xwişk, bira m il bidin hev di xebata ....................,;.;.;..-..;,;.;,;;;;..;,~,..;......;....~~"!"""'~'i'~~oi,;,;ı..;..;ıı, rizgarida serfiraz minen Kurd ne tene ecTi bo te eş u talıliya Ewrılpa çine?.. merin,le jinin jt. Dive jin hertim sere e e Wek te gotin: "Kevir li aihe xwe xwe bilind bike u tene li m~rem xwe binere. gra.ne." Ji ber ku li wir jiyan zor zehm e Gelo daxwaz umesajen te ji bo gele ü be weta.(Mane) ye. Bi taybetiji zarok Kurdu çapamenen Kurd lıene? di nav çand ' a (Kultura) Ewrüpe de e e Beri hertişti spas d.ıkim ku ew wenda dibin. Eşa. mezin ku ez dibinim, Kurden bakür li malen xwe bı zimanen derfet (mecal ) ji bo jinen Kurd de biyani (Tirki, Norweç) kise dikin. Diven hatiye amedekirin, ez gelek pe kefxweş mirov agahdari zaroken xwe ü çanda büm kü min bir u baweriya xwe ji bo xwe bibe. Wan li ser Çanda Kurdi perxwendewana.n re diyarı: kir. Daxwaza werde bike . İro li Ewrüpe mivanin ü min ji bo gele Kurd re ewe ku di eme sibe biçin Kurdistane. Em hertim jiyaneki azad u serfiraz de bijin. bi zaroken xwe re bibejin, ger hün wek Hevidarim ku di nezik de hemü zaroken Kurdan jiyana xwe bidominin. .netewen Kurd sarfiraz bibin.Daxwaza Jiyanali dure welat bixe nexweşiye ü min li hemü gelen Kurdistan ku mirov xwe wek kemasi dibine . tebikoşin heta azadi ü serfirazı:, Xwişka. e Tu jinen Ewrupa çawa dibi n i ? berivan ez hevi dikim ku em hevdu di e e Jinen Ewrupe wek aletki ten nezik de li ser a.xa Kurdistana bi rez bibinin. Serketina te ü hemu bikaranin, him kare xwe dike wek jin ü xebatkaren roJnameyen Kurdi dixwazhim ji kare meran dike wek mer. im.

Dibejin, jinen Ewrılpe aza.din. Le mixabin ew wisa nine. Azadiya jinen Ewrupan ewe ku bi kef xweşiya xwe bijin. Heqiqeta azadiya jinen Ewrüpe gelek d.ijware. Her weki kü em her roj

ww

w.

we

ne

te

eXwişka Belıra Celal Gulani, tu dikari j i k er a ma xwer, xwe bime bidi naskirin? e e Ez Jineki kurdım. Di sala 19 55' an de li Kurdista.na. başür lı bajare silamanı ji dayika xwe büm.Ez diya ça.r zarokaım. İsa.l 8 sale ku em derketıne dere welat, wek peneber; İran, Süriye, yewnan ü li dawi de ji em li Norweçe bi çih bun. eKenge u çima we welatii xwe terkkirin? e e Wek te zaninji bo gele me de li Kurdistana başür Jiyan nemayi bü. Mirov nedikar i bi hesani, ser· bilindi u azadi biji, Ji ber rejima xwin.mija Eraq her roj koçbarkirin, girtin, ledan bü qedera me. Ji ber ku em di nav rexistinen ramyari ü şoreşe Kurdietane de bün. Le mix· abin dewleta. Eraq zedetir eriş li ser me dikir. Wi demiji bo me zehmet bü li nav bajare silemani mayin ı1 jiyin. Lewra em tevli şoreşe bün. Li nav çiyaye , şarba.j er" faliye ta domdikir. demeki rejima Eraq 1_,,.,,_,-~,.•• · dest bi çeken atom kir ü erişi ser xelken sı:vn, xezan kirin, Keça mina mezen we deme di ll saliya xwe de ı11ı · ıı",...... iro ji em wi bi derman dıkin. Ez ji bixwe bi ducan büm ü min zaroke xwe wanda k ir. Her wiha jiyane me ya panaberi dest pe kir, bi izna şoreşe em ji welat derketin di ber pirsa zarokan ü malbate. e Dema lıun li welat bün, di fikra weda Ewrupa çawa bü? e e Tu ca.ran Ewrılpa di fikra me de ne bü, ji ber kü xweşiya şoreşe, Millete Kurd ü serhUdanan me ne dixwast, em ji we xweşiye bi dür kevin. Le mixabin d ijmin bi me da terk kirin. e Tu .ıırwe li Ewrüpaye çawa dibi.ııi? e e Em weki caneki be giyan(rüh) dijin. Tucaran nikarim Kurdistan ü xweşiya we ji b1r bikim. Naha em livir d.ijin le rüh ü mejiya me li Kurdista.ne diji. Her dem em pirr biriya welet dikin. Dibejim li Ewrüpa jiyan xweşe.

Le me xweşiya neditiye. Ji ber kü xweşiya me s erbildan xurt kirina şoreşe ü sarfiraziya gele Kurdistane ye.

.c om

•

İlon-Çiriya Peşin /1995/

•

--

.

... -

...

-

·-

;

....

- ..

1 ! paşve

· - :

.

..

bo çevderikir ina ztfta ıl hat domandin. Ev hername Rojhilata-N avm ıl gemerdana YKSS, bi encamen xwe gelekserkeftt der ket. Paşe şere duyem1na emperyalis t ji xencı: KT ıl İrane hemıl ctrana sinorvane YKSS'e ketin bin raydaya YKSS'e ji bo vı: ev hername li hembere YKSS'e bılbü hernema hemıl dewleten emperyalist .

Pevçüna emperyellst an ji ber YKSS'e li Rojhilata-N avm de hatibü bipaşxıstin ü li di guhartina statılye hem1 radiwestin ıl li ser statılye bi divheti bi ji hemfikiribıln. Le bele bi ruxendina YKSS'e hemü hername ıl berjewendi tevlıhev bün.

Her wekY kes hewir nikare kıl statılye biguhartne. Bi ruxend· ina YKSS'e zlfta Kafkasya ji be çavderi ma li ser mtrate YKSS'e awabüyt Yekithiya Dewleten Civatan (YDC)-Rüsy a- ji çavdariye kafkasya ye rayda ya xwe bi zed.etir wenda kir ıl ket nav pirsen xwe yen navtn. Le bele ev bılyerek derbaşiye.

Di nav peşbaziyen emperyalls tan de bı cihgirtına Rüsyaye ve tewşe bloka emperyalis tan dtsa we tevlihev be. Ji aliki emperyali st! YDA ( Yektttya Dewleten Amerika ye) bi paşkatina abori ıl bi hezen xwe ye çekdari, ji allye din ve Ji emperyallst en Civandina Aboriya Ewrupa (CEA) ü Japanya ıl welaten derdore we bi peşveçılna abori ü beqılwete çek ü bi mihteçbüna zlfte hevüdu dibin tinin. Di nav ve hev birme de alibüytna YKSS di tewşe de ewe bingem be.

Bi gewşfni ev hevbirin bi girani li Kafkasya ıl Rojhilata· Navtn de te llstin. Kurdis~ ıl dewleten kolonyallsth en ku Kurdistan koloru kirıne di navendiya ve lletina hev birin ü an!na emperyalls tan de ne.Li ser statılya kevn awabılytn ü cih.girtina van dewlete kolonyallst niha pewistiya xwe wenda kiriye ıl tevlihev bü ye. Do bi rehati li ser statıl bi berve hatin, ı:ro bılye dijwar. li ciühi geşbılna TBNK'e her çiqas ten cem hev ji ıl xeniqandin a hernameye n TBNK'e pektinin ji nika.rin di jiyane de bi teva.hi tetbiq bikin. Ne Kurdistan, Kurdietane bere ye, ne ji tewş, tewşe berhe ye. Ji bo vi graniya xwe didin gemarkirin a. TBNK'e ıl TBNK 'e bi dinamhiken xwe yen Na.vin ve dixeruqa.ndi n. Di nav tewşen peljane de ji bo na. wa.n hernamey en xwe altkariya. emperyalis tan j1 digrin. Em ka.nin bejin ku iro hernameya para.stina statüya Kurdistane emperyalist ıl kolorıyalistan bi bingehi li ser xwe bixwe xeniqa.ndin a TBNK'e awa.bılyi ye ıl daha.tü ya. kolonyalista ıl Kurdietane bi vı: ve, bi divetı ketiye deste Tevgeren Kurda.n. Tevgeren Kurd fireendeki dirokı: kirine dest xwe. Yan ewe ve firsende ji bo da.ha.tüya Kurdietane bika.rbinin yan jt ji bo ruxendine xwe we bika.rbinin. Viya. tekili ıl sakinandina tevgeren Kurd we şant bike.

Em viya bi kurti biferisiinin;

Ji iş i Boranan Divitiyi

Ratina Serkeftine 4lllıo

ıl

TBNK'e ne li gor gotinen ku ten

ro ra.stiya. Kurdistan didome. Civa.ta. ne ji ligor rastiya kirin I xwe ya civa.kf ne bi ser dlnamiken xwe, Kurdistan tekoşine

ıl

geşbılyina.

ww

w.

ne

te

we

bi dina.miken derva.yi hatiye xurlbılytn. Ev xurlbüyin ne tene li heremen a.borı:ye ye, Li heremen sergeh, ça.nd, rurx ıl mezringe wi ji bi vi hatine xurlbılyin. Jı bo vi sazumana Civa.ta Kurdistane ne tene nirxen xwe, nl:rxen Tirk, Erep, Fare ü Emperyalis tan j1 awabılye ıl lı her yek hereme de gewşinfyek cılda nişa.n dide.

Gewşlniyek bingem ye din ji, bi dinamiken derva. ıl ji bo hewceyem hezen derva xurfbılytna bingeha Kurdistane , geşbün ü zela.l buna çinen Kurdietane ji a.steng kirfye. Ji ber ve ye ku, li Kurdistane bela.vbıln ıl cihgirtina. çtna.n ji ne wekatin ıl li berkeşena xwe ya. xwezayi ya iroy1n bela.vbılna çini tune. Di kurdistans de bela.vbı.1na. çini bi zedeyi ji bo maf ıl hernemeya paşaroje ye. ü kfja.n hezen rüba.r, ma.fe kija.n çine dipa.reze zelal rune.

Eve bela.vbılna hezen rüba.rı ne tene di ware nezelaliya. çini de, di zelalhiya netewr de jt xwe nişan dide. Weki ku me bere gotibü dina.m1ken derva. li ber xurikirina. bingeh ıl sergehe civa.ta. Kurdistan s li gel wi ra.yda.ye rılba.re netewiya.

Kurdista.ne ji dike. Ev rayde di sedemen borana tekoşina. netewiye de peşker e. ıl ra.etiyek e.

Di nav van rastiya. a.wabma rübarfya. civata Kurdista.ne de, bi giredayi ya. sa.zılma.ne xwe ye civa.ti, h indik an pir ev ntrxen civa.ta koloni di navbeyna. xwe de sitar dike. Ev him xwezayi ye, him jf kemxwini ye. Bi du ali ve xweza.yi ye.

Ayekemin; ruba.ra. civaki bi careki ve ji kema.niya nikare safi bibe. Ev sa.flbıln di na.v pevaJoye dibe. A duyemtn ji li hem· bere kolonya.lizm e tekoşin da.ytn encex bi nirxen netewa. kolonf\ı:numkin e. Her weki ev ntrxa.n bi ntrxen m1jenfye ve ben sentezkirin ıl wisa. di na.v tekeşine de cihda.yin pewiet be ji ev him dijwa.r e hem ji peva.joyek direj dixwa.ze ... Kemxwiniy e; Kemxwiniy ek bela sere netewa. me ıl Tekoşina. Rizgartya netewa me ye. Dina.mlken derva mejı.1yem Civata me, ronakbl:ren me, rexistinen me kirine behiş ü tevli· hev. Me di nav xwe de parçıe kirine ü vi pa.rçebüy1n e ji me ra kirine nirxen "civa.kf". Em vtya. di jtyana. xwe de, di tekoşine xwe didin jiyandin. Sedemen bindestiya xwe di na.v tekoşina rizgariye de em bi xwe herkeşan dikin. Gelo ev ji bo me divetiye? Yan ji kemxwini ye? Le bele di jiya.na.me de ra.stiyek bi\jeni ye. ü roj bi roj wek berkeşana nı.1veye firehbüyiya. kapitalizme hadi diçıe, xwe bi herkeşaniye ji, li firelıtir dike. Helbet sedemen vı ya. bıljeru hene., sedemen bingehi ji, li dervayi civa.ta Kurd, li Rojhilata-Na .vtn de berna.me ü pevçılyma. atstema emperyalis t e. Pewiste ku em bi kurti ve kirılye bidin ferisa.ndine.

.c om

jı

Bername ya Bojhilata- Navine rabirdii ii iroyiya Emperyalis t ii Kolonyalis tan. e za.nin ku, pişti biclhbüna YXSS (Yekithiya komaren sowyeta sosyalist) Emperyalis ten İngmzı ü Firensizi hernameye n xwe yen bere guha.rtin. Ji bo ba.rajkirin ü gemerda.na YKSS'e. İran ü KT'ye nıl veyt kirin na.v cih· girtinek nü ü allkariya. wan, kirin. Ev hername ü tedbiq Jİ bo ku di sinore wi de le şkere emperyalis t ne mi neji aliye YKSS 'e ji hat pejirandin. Li ser perçebün ü kolinikirin a Kurdistan, Ermenistan ıl Ezerbeycan a a.wa.kirina ev hername

T

Tekili ii sek:inandin a Tevgere Kurd : 4 pa.rçıe bılyin u çar aliye xwe ve gemardina Kurdistane ji bo tevgeren Kurdista.ne ji bo tevgeren Kurdistane re ctye bortya bihn girtine jf bernedaye. Weke din jf Tevgeren Kurdistani her çıqa.s tekıl.iyen xwe ji parçen din je nekin ji bi berna.me ü tekfliyen xwe, bi bingehgirtin a. perçebı.1yine ve tekoşmt! a.jotin e. Di gel van tekiliye ronakbiren Kurdan bi mezringe ıl ntrxen kolonya.list an perçebüna. Kurdietane di nav tekoştna. rizgarfya Kurdista.ne de ji herkeşan kirine. Wek bi hezen bi\jeni negeşbuyina çina. karker, sedemen gira.niya. li sertekoşme buıjuwa., buıjuwaye piçük ü seroktiya. kevneşopi bılye, Her çiqa.s li Kurdistana. bakür tevgeren Kurdistani li teoriye de bi na.ve çina ka.rker di na.v biza.ve xwe dipejirandin ji tekili ü proğrame wa.n ji ta.xa. buıjuwa. demokra.ti we peşva.tir bu. Weki şUbeyen tevgeren demokratki rina dewleta. kolanyalist ü bloken "Sosyalist" bün. Ü ji bo xeniqandina . wekf rizga.ri tevgeren Kurdistane ku bılbun dengen civakt ü netewiye rizgartya. Kurdista.ne xebatkirin ji xwe re kiribün peyvire bingehl. Bi ntrxen kolorıya.lista ve bi mezringen " demokrati "yen kolonyalista n tekiliyen tevger ü ronakbiren Kurda., li pa.rçen din de bi kolonya.lista .n tekili ü pevxeba.te ve hat doma.ndin. Bi nave nekoka di nav beyna kolonyalist an bika.ra.run ev tekiliyen van guheri pewyendiye . Bi ra.stenheva. geşbüna tekeşine ve hewceyen tekoştne zedebılyme, ev pey· mendiye hin bihez hişt. Ji aliye kolonyalist en din bedela. peşwaza hewceya.n, bi xeniqa.ndina . tevgeren Kurdistan ewi pa.rçeye ve hat dayin. Ev teklll bun sedemen bingehiyen pevçılna tevgere kurd ıl a.stenga yekitiya. netewr. Ev geşbünl hemıl tevgeren Kurden di nav şer~ çekdart ü tişten pewist disa. sani kir ku di pa.rçeyek Kurdistans de bi honandin ü tekeşine ve serketin ne mumkfn e. Ü bi ta.xe parçe ve biza.·

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

ww

w. ne te

we

.c om

Iraqe de ye. Tevgeren Kurd bi nave tekoşina dü1 kolonyalisti , vtin x we kuştu n e.Paşe rux endina YKSS 'e u şere delave KT i bo berjfwendiy en kolonyalista .n di na v ş ere xwekuştine de j artin. guh hatin tewş j1 tevlihevbun a sta.tuya Kurdistans ne. ji, ji derva sakinandina destavitina tevgeren Kurd destberda DI Vi ŞERE DE NEHEQ YAN Jİ BIHEQ TÜNEYE, QET u bi tevgeren Kurdist ana Başür r e teklll damezran d. Her NAYE PERJIRAN DIN. Ne Tirkiye, ne İran n e tekili e r SEDEMEK Kurd tevgere ı b Ji weki b i vf çar dewlete kolonyalistü ji Iraq doste me ne, hemu dijmine netewa kurd ne u Suriye pek anin. ın, di nav parastina sta.tüya wan kolonlalista n cihgirtina. me, Paşe sere delave, li Kurdista.na Başür Tevgeren Kurd ketin ye me ye. e xwenenina nav qırneyek di r oki. Tevgere Kurd bı hernamey be jf, xwekuştin be ji rastiya me ye. İro xwenenin ev Encex Kurdistane a Federal hikumeta u ket emperyalist e ve hin kuf tevgeren Kurdistans peşker, bi honandina x we ı:ı. bi wesife hat afirandin. Ev ji komara mahabat a Kurdista.ne vir ve xwe ye çini ı:ı. cıvaki. Jı vi tekiliya peywendiye safihuyina mewziyek herı mezin bu. Le bele tevgeren Kurdistans tevahi wan ne mimkün e. Her çiqas şaş beji rastiya me ye . bi aliki Ji nebün. di nav cihgirtine vi mevziye geşkirine de Tevgeren ne peşker ji, bi zedeyi bi programa xwe, bi sekınan­ Ji afirandin, mezringan hıkemete ı:ı. hilbijartin, parlementi dına xwe ü pıratika xwe ye heta iroyin, ji tevgeren peş ker alikiji bi peywendiye n emperyalis t u kolonyaliste n din çir peşveru ninin. Her çiqas iro rexneya j i van kemxwini yen dema di de, kirin. ( nijd kirin) Di nav vi geşbüyina Diroki peşker dikin ji, ciye ku ew bi xwe disekinin ji wek tevgeren Hikumeta hembere PKK Bakur a Kurt de li Kurdistan wana. ye u· ger di nav tekoşine de bibin bizav ewe xediyen Federali a Kurdı stane bu Ev pevçüna çekdariyi Hizbilllahe heri kemxwtni bin. Ji ber ku, iro bi vi wesife xwe dı nav Kurd ı:ı. YNK ve hat domandin. Paşve PDK ı:ı. leşkeren KT ya çiqas delevere ı:ı. bezirganiya siyasete de ne, hinek bi hez bin PDK ü YNK ji da kolonyalist erişe PKK kirin. Di vi dawiye bigihinin ku dere? Ne belü ye. Radiqalizm e wan, ewe rakirın. hole ji hikimet ü parlemento ketin hev ü fonksiyone sosyalistiya wan, serxwedünt iya wan ji bere cunta ya 12 ye ev pevaJo li Dubline bi parezgeriya YDA ü KT ye li hev hatına ı:ı. İlone bi paşve ye, peşve nine. domandin PDK ü YNK u bi heqe dagirkirina KT'e ve hat Wek tevgera PRK-Rizgar i di nav bezirganiya siyasete de vi ji nü. rewşek ket niha ve PDK'e ser arişkirina PKK'e ya li nebuye, li ser bingeha sosyalisti şünda we çi bibe eme tev bibinin. u di xete serxwebün e de Le bele dine hembere me ye. Le hatiye honandin ı:ı. tekiUyan in. hev li beri em li hembere xwe ye tevahi li ser vi Sedemen Biraküjiyan xwekuştin damezrandi ye, armanc u perü heta kere xwe kuştin ( 1) siven we herdem li peşiya Di tekoşinen netewi de şeren berjivendiy en gurubi hatfye, te birakl.\ii şere ji navbeynj, yan le bele di nav vi tevliheve de ditin. Ev weki vietnam u Kore ji hatiye gemardin d dı nav sedemen pevçuna çini ü hevkare TRNK 'e de hezek peşker kolonyalts tan. yan ji weki nebüye. Ji bo vi bi hemu dilAfrikaya Başür , Ji sedemen xwe de li hembere safitiya nakokiyen nav, mina eşliri ji ya bange yekiti kemxwini van buyin ji mimkin e. Ev pevçuna ketiye li vf ji we kirina hatiya derva lı ü wesifeki suni büyi ye. Bi wenda u tevliheve afirandin, yan j i xwediye bingeewe tedanin em ku rewşe vi ha büj eni ye u di vet i ye. Li ( 1) Li Kurdistane, ji hibe wenda hembere şere Kurdistan s li hembere çar dewleten kolonyalist tekoştn kirin gelek heykare kolonyalista n wekl cahş, parezger uwd .. şerek diveti hele mina RoJhilate-Na vtn di arena ye siyasete de dijware, ye. Le hele şere di navbeyne Tevgere Kurdistani, Ji nekoken di berika ki de ye ne belu ye (ı. . ) ceyiya tekoşine ki te des ji u ye me a kemxwfniy tevahi bi civaki naye afirandine, gelek pirin, le imkan ji gelek kem ın. Leli wt hereme de ev derva bi me hatiye pejirandin. heri ctüwar e. Hew bela di nav van hoyan de hezek bi hezen Wek me bere ji gengeşi kir; Hım Kurdıstan, him Ji statuya serve hezek peşkar büyin Ji divet e . Weki dın re tune. Di bo i xwe j kolonyalist Dewleten guhertın.

Rojhilata.-N avin hatiye nav vf hoyen Kurdietane de, hezek peşker nebüyi Eniya parastin u domandina statüya xwe, bi tevgere Kurdista.ni ve Yekbuyi Erişe bıpeşve derxistin xwe xapandine, waxt wenketiye tekili u li ser wan serdesti pekanine. Bi vi serdestiye dakirine ü xeyal e. Le di van hoyan de eni avahibe ji, we hembere li ı:ı. dike pişgirti ve, tevgere Kurd ji bo hesaba xwe ku demek paşve, belav bibe. Ji bo vi, şiFRA PEŞi LI yen Kurdistani tevgeren hembere li u din n kolonyaliste XWEKUŞTIN GIRTINE Ü ENİYA YEKBÜYİ ERiŞE di parçeya serdestiya xwe da ne bikarttne. Vi bikarantne da SAZKIBINE , HEZEK LI SER BiziN XWE YE AFIBANDİYİ xwe tevgeren Kurdista.ni, bi pareziya wt ve ji bo rexistiniya Ü BI vi VE JI JİYANE PELIŞİN KIRINE? PEKANİN programa ı:ı. armanc bo ji hele le dest, hinek berjewendi dike Ev neye afiral).din, çi dibe? Tekoşina civaki ı:ı. netewi xwe ji xwe bixwe xwenenin dike. Ev ji sala 1 960 tan paşve naverokek ji rmre mirovan direjtır e. İro wisa ye, sıbe heri her wisa hatiye domandin. İro Tevgeren Kurdietani di nav yan jf baştir dibe. Viya hezen pelişin peşker dikin . xiraptir, hinek paraatina bo Ji şere xwekuştine de nin CPDK-I derva) bi peyviren iroyfn ne ihmal.kirin e ve bingeha vi, bo Ji de n kolonyalista bızaven nav di xwe ıstina rex a berjewendiy direj dive be avetin. Ev neye avetın ji, ewe dema peyviren Jı xwe re "cih vedikin ". Le bele ev cih vekirin u parastina beJi ewe mewziyen nü bı dest bixe, le kuştıne xwe di u TRNK'e ye TRNK'e hembere lı berjtwendiy a rexistine bi tevahi bi nav ruxeni bixe, ewe disa bi.xe . zadetir heri le bixe, kem vi di ku, e kün Mim ye. de n kolonyalista ye hername na.v Serbixwe, Yekgirti u demokrati Kurdistane serketına bele Le şere birakl.\ii (xweşkin) de sedemen biheq ji nebin. Le ev vi Dive ji bo borana tevgera e. mimkün ne awahi vi bi wesife xwenenin ji hole ranake. xwekuştın ü xwenenin sakbo Ji sekinandin.

Kurdistane ne ı:ı. ne de çinak wesife di ne hemu Tevgere Kurdietani sosyalist u welatparez en u ri PRK-Rizga ger inandine yekin ji. Bi wesife diroki u civaki ü bi wesife peymendiye n bixebitin, fedekari bikin u bifikirin, zadetir heri Kurdsitane 'e YNK ji kolonyalis tan, Hizbullahe Kurdistan a Başur Jı hemu heremen me ten kolonyalist ve vi bi Encex Le kedbidin. e. paşvetir PKK jı avahi vi bi j1 PDK weki paşvatir e. her xwe dibin ı:ı. bi vf em nirxen wediye x avetin, bi vi em ev pevçun cih bi cih ji sedemen paşverü u peşverü bibe ji, ya. me di dest me de Dahatti ci. tinin peşin ye xwe peyvrren sedemen bingehi ne ev in. ı:ı. em kanintari berdin.Em di vi birin ronahi wt kanin em Ü ye, ARMANC BO JI BIRAKUJİ, ŞERE SEDEMEN BINGEHİ nivisara kurd de, ji bo ronakbir ü tevgeren Kurdistani re bi MAFE KOLONYALİ S TAN HEVDÜ KUŞTlN E.JI BO Vi EV peşgotinek dawıoikin; ŞERE BIRAKUJ i ZEDETIR SERE XWEKUST IN Ü XWE "GER BIKIN İ'rl'İFAQ EME BIBIN MUAFAQ, LE NEKIN WELAT JI STAN BIXWE ~NENiN E. ~BRE KOLONY~ EM NABIN MUAFAQ Ü HER TIŞT JIMERE iTTİFAQ XWE SER LI LISTAN KOLONYA BILAKIS , NINB AVBTIN MUSTEHAQ" PAREZGBR KIRIN B. nine, ji Çinan tina xis Ev şer , şere serdestiya bı dest EV SER 1 ŞERE iQTİDAR BÜYİNA BERJEWENDİYEN GURUsi U BERJEWENDİYA BEZIRGAN EN SİYASETA YE? Benden vi şere di deste kolonyaliste n Tirkiye, İran, Suriye u

fıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

.c om

lta kan gölüne dönmüştü, lü insana " ,·.i, 'adın ne' di . soruyorlaltl•" ! ~·

ww

w. ne te

17 Temmuz 95 günü yaşanan bir firar olayı bahane edilerek, siyasi tutukluların üzerinde terör estirildiği ; tüm haklarının gasbedildiği ve Buca Cezaevinin orta çağ zihniyetiyle yönetilmeye başlandığı bilinıyor. Konuyla ilgilı olarak defalarca basına ve kamuoyuna açıkla­ malar yapıldı , sivil toplum örgütleri bilgilendirildi, Adalet bakanlığı, Ceza ve Tutukevleri Genel M üdürlüğü ve izmir Cumhuriyet Başsavcılığına Suç duyurularında bulunuldu.

Ancak Buca'dan yükselen ç ı ğ 1 ı k duymazlıktan gelindi. Örneğin devletin en ceberrut kurumlarından olan DGM bile, DGM'ler tarı­ hinde ilk kez, 20 Temmuz 95 günü Buca Cezaevinden mahkemeye götürülürken, asker ve gardiyanlar tarafından yapılan işkencelerle ağır yaralanan PRKI rızgari dava tutsakları lehinde suç duyurusunda bulunmasına rağmen kimseden ses çıkmadı. Doktor raporları , hakim müşahadesi ve mahkeme kararına ka rşın, işkence ve saldırı ya ses çıkarmayanlar sonraki olayların gelişmesine ve 21 Eylül ile doruğa çıkan v a h ş e t i n katliama dönüşmesine cesaret verdiler, güç kattılar ...

Hemen hiçbir işkence olayında adli ve idari soruşturma açmayan sömürgeci sisten, demokratik kamuoyunun pasifliğinden de yararlanarak 21 • Eylül katliamının hazı rlıkl arına girişti. 20 Temmuz-20 Eylül tarihleri arasında siyasi tutukluların kamuoyuna yaptıkları çağrılar ve izmir Cumhuriyet Başsavcılığın a verdikleri suç duyurulan, bu katliam sürecinin nasıl adım adım örüldüğünü gösteren tarihsel belgelerdir.

Siyasi tutukluların hayatlarını ortaya koyarak kazandıkları tüm haklar 17 Temmuz'dan itibaren gasbedilmişti.

Mahkemeye götürülanieri n neyedeyse tümü i şke n ceden geçiriliyordu. Aile ziyaretlerine keyfi kısıtlamalar getiri l miş , avukat görüşmeleri ise daraltılarak savunma hakkı gasbedilmisti. Kimse hastaneye götürülmüyor, kazara götürülenler ise yeniden işkenceye tabi tutuluyordu. Arama bahanesiyle her 15 günde bir koğuşlar yağmalanıyor, el konulan eşyalar ıade edilmiyordu. H astaların tedavi edilmemesinin yanı s ı ra ilaçların da verilmemesinin doğal sonucu olarak koğuşlarda sa lgın hastalıklar başlamıştı. Tüm bu uygula

maya ve bildiğini okumaya devam eden yönetimi görüşmelere zorlamak için 18 Eylül ·gününden itibaren sabah sayımları da veriimameye başlandı. Temsilcilerle görüşmeyen savc ı, neredeyse hergün basınla görüşmeler yapıyor ve yanlış bilgilerle kamuoyunu yönlendirmeye, gıderek bır katliamın zeminini hazırlamaya çalışıyordu . Aynı gün yönetım tarafından direnen koğuşların iaşesi kesildi, havalandırma ile yemekhanelerinin kapıları açılmadı. 19 ve 20 Eylül günü izrnir Cumhuriyet Başsavcılığına yazılan iki ayrı dilakçeyle dıyalog talepleri yinelenmiş , Cezaevi yönetiminın provakatif girişimlerine dikkat çekilmiş ve haklarında suç duyurusunda bulunulmuştu.

21 Eylül günü saat 13.00'de Cezaevi savcı s ı müdürlerini de yanına alarak mallayı özel harekat tımleriyle doldurdu. Hiçbir uyarı ya da gö rüşme talebinde bulunmaksızın sayım vermeyen 1, 3, 4, 5, 6, 7. koğuşlarda bulunan PRK/rızgari, YRNK, TiKB, DHKP-C, TiKKO, TDKP, EKiM ve MLKP dava tutukluIanna yönelik operasyon başlatıldı. O ana kadar hiçbir barikat kurmayan tutuklular, ani bir refleksle operasyona barikat kurarak yanıt verdiler. Ancak başkomutan edasıyla sağa­ sola emirler yağdıran cezaevi savcısı o gün ıçerdan cenaze almaya kararlıyd ı. Direnen koğuşlardan olan ve DHKP-C dava tutuklularının bulunduğu 6. koğuşa girebilmek için

we

21 EYLÜL BUCA KATLiAMINA NASIL GELiNDi?

maların sona ermesi için yapılan başvurular ve diyalog çabaları dikkate alınmadığı gibi, hak gaspla rı giderek genişletiliyordu. Açlık Grevleriyle kazanılan hakların garantörlüğünü arabulucu sıfatıyla üstlenen izmir Barosuna yapılan başvurular sonuçsuz kal yordu.

Demokratik baskı gruplarına yap ı lan tüm çağrılar ses getirmiyordu. Cehenneme dönüştürülan Cezaevi kaynamaya devam ediyordu ...

28 Ağustos 1995 tarihli ve Cezaevinde bulunan 500 siyasi tutuklunun imzasını taşıyan bir açıklamayla , durum bir kez daha kamuoyuna duyuruldu. Ve izmır Barosu dahil olmak üzere tüm sivil toplum kuruluşları göreve çağırıldı.

Siyasi tutukluların talepleri gasbedilen tüm hakların iadesiydi ve tümüde en alt sınırdaki insani boyutları içeriyordu. Diyalogla çözülmesi mümkün olan bu insani taleplerin Cezaevi yönetımi tarafından dikkate alınmaması ve baskıların dozaıı artırılara k ve hak gasplarının çerçevesi ge ni şletilerek siyasi tutuk l uların direnişe geçilmesi amaçlandi. Nitekim 2 ay gibi uzun bir süre sabreden tutuklular, Cezaevi yönetimini görüşmelere çekmek ve diyalog yolunu açmak amacıyla 11 Eylül gününden itibaren akşam sayımlarını vermemeye başlad ı. Temsilciler istisnas ız hergün diyalog talebinde bulundular. Cezaevı yönetimi bu talebe yeni hak gasplarını uygulamaya kayN ak yanıt vard ı. Sağır Su lt anı ayna

Eylül-Ekim /1995/1 2-13

Ji GiRTIGEHAN atamalar

yapı larak

siyasi yönelimle engellendi. aynı gün

muhattap olması Bunun üzerine direnişteki tüm koğuşlar

diren işi

bıraktılar.

~

~=~~~;;i~

insanları n

kanlarıy l a

boyanmıştı.

larla çözmek istiyoruz" demeleri de katliam yapma a nl am ı na gelmektedir. Nitekim cezaevi savcısıda bu a nl ayışı doğrulamıştır .

Bugünkü Cumhuriyet gazetesinde yine aynı savc ı nın bir yığın gerçek dışı beyanlarının yanı sıra cezaevinde "üzücü bir olay çıkmasını istemediklerini" beyan ederek neyin zeminini haz ı rlamaya çalıştığını anlamak art ık pek zor değil. Kaldı ki sürdürülen görüşmelerin hiçbir düzeyinde temsilciler tarafından muhattap kabul edilmediği için toplantılara a lın mayan birinin ulu orta demeçler vermesi kayg ı vericidir. Görüldüğü gibi 2 1 Eylül katliamı geliyorum diye diye geldi. Sistem , bu katliamı en az iki ay önceden

te w

devletin bütün olanakları kullanıldı. Bir yandan tavan delinerek, öte yandan mazgallar parçalanarık, tümü yüz metrekareyi bulmayan koğuşun içine elliden fazla ses, sis gözyaşartıcı ve bayılııcı bombalar atıldı. iki saat süren bu operasyonun sonucunda barikatlar aşılarak, çoğu bayğın durumdaki tutuklulara acımasızca saldırıld L Sa ld ırı katliam amaçlı olduğ u için tüm darbeler öldürücü noktalara yapıldı. Yerlerde sürüklenen tutuklular yaklaşık üçyüz kişiden oluşan bir işkence koridorundan geçirildi. Malıaya atılanlardan ses çık mıyordu, sadece hırıltıları duyuluyordu. Darbeler kafalara indiriliyordu.

Malta kan gölüne d ön mü ştü. Tutuklulardan akan kan zeminde 250 metrelik bir alanı kaplamıştı. Fı şkıran kanlar duvarlardan tavanlara kadar s ıçra mıştı. Her taraf geneacik

e. co

Cezaevi savcısının 21 Eylül günkü Cumhuriyet gazetesinde çıkan bir demecinde "biz sorunları insancıl yöntemlerle çözmek ıstiyoruz" demişti ve aynı gün onun kamutasında 21 Ey lül katliamı gerçekleşti. Her halde devlet kurumlarında "zam yapmıyoruz" diyerek zam yapmaları nas ıl bir gelenek haline gelmişse "sorunları insancıl yol-

planiayarak hayata geçirdi.

Sistemin akıttığı kan ile beslenen bir kıs ım basın kuruluşları ise bu sürecin hazırlan­ mas ı nda bifı nci derecede rol oynadılar.

Görüşmeler yoluyla gasp edilen hakları geri alabilmenin, bir yol olduğunu devletin en üst bürokratları kanııladıkianna göre, Buca Cezaevi'ndeki temsi lcilerle görüşmeyip devrimci tutukluları direnişten başka seçenek bırakmamasının önceden hazırlanm ı ş ve planlanmış bir katliam senaryosunda bu lmak mümkündür. Ancak devrimci direniş ve kararlılığın önünde bu senaryo iflas etmiş, yönetmen ile figüranlar tek tek yakal ::ınmıştır.

Ve sömürgeci sistem bir kez d·-...ır um ve kuruluşlarıyla teşhir olmuştL. Buca direnişi devrimci iradenin hiçbir baskı ve işkenceyle teslim alı n amayacağ ını bir kez daha ortaya koymuş ve cezaevleri d ireniş tarihine onurun ve direnişin sembolü olarak geçmişt ir. Tarih, sömürgeci burjuva diktatörlüklerinin devrimci kararlılığın önünde eğilmak zorunda kaldığına bir kez daha tanık olmuş ve onların ancak devrimcilerin bilincine ve kişiliğine deği l ölü cesetlerine sahip olabileceklerini ka nı tlamıştır.

m

başka

tutukluların işkenceci

25.09.1995

Nevzat SAGNIÇ HADEP PM ÜYESi Buca Cezaevi 1. Koğuşta Tutuklu

Kırılan

kalaslarla

ww w.

ne

kemiklerin sesleri birbırine karışmıştı. Askerler "vatani" görevlerini yapmış olmanın rahatl ığ ı yla malıada boylu boyunca uzanan tut u kl ular ın üstüne basarak "Ne Mutlu Türküm Diyene" slogan ı nı ata ata malıayı terk ettiler. Ardından sivil giyimli özel tim çıktı. Sı ra gardiyar l-ıra ge l mişti. 6. koguştan 4. koğuşun ö e kadar uzanan mallada cansız bir şekilde yerde yatan insanlar bu kez gardiyanlar tekme ve kalaslada saldırmaya başladılar.

Kimse kımıldayamıyordu . Çünkü hiçbiri kendisinde değild i. Darbeler özellikle kafalara iniyordu. işkence yapmaktan iyice yorulan gardiyanlar artık kimlik kontrolü yaparak tutukluları hücrelere atmaya çalışt ı lar. Ellerindeki fotoğraflarla yerdeki insanlar birbirine benzemiyordu. Çünkü kims enin yüzü gözükmüyordu. Parçalanan kafalardan fışkı ran kanlar kimlik tespitini yapmayı zorlaştırdığı için ölü insanlara "ad ı n ne?" diye soruyorlardı. Tutukluların mallada ve hücrelerde saatlerce bekletilerek ölü sayıs ın ın artmasın ı istediler.

1, 3, 4, 5. ve 7. koğuşlar herşeye rağmen barikat direnişini sürdürdüler, katliamı sloganlarla lanetlediler. 24 Eylül'de yapılan görüşmelerle gasp edilen haklar iade edildi, sürgünler durduruldu , işkenceye katılan gardiyanlar siyasi tutukluların koğuşla r ınd an uzaklaştırıldı , cezaevi yönetimi hakkında soruşturma açıldı, soruşturma sonuna kadar

iıon-Çirlya Peşin /1995/ 12-13

PRK/tl)zgart ' A RiZGARb'~ KURPiSTAN GENEL Si;KFlEteRUK BASlN

33

HAPiSHANELERDEN

•

e. co

m

Devlet, Buca Cezaevindeki katliamını sürdürürken, dışarıda çocuklarının cesetlerini bekleyen aileler üzerine saldırmayı da ıhmal etmedi. etmek protesto katlıarnını Buca tarafından Platformu Demokrasi amacıyla b ır basın açıklaması yapıldı. Metnın okunmasından sonra cenazeleri almak üzere Adi morga gidileceği duyurulurken çevik kuvvet kitleye saldırdı. Sald ırı sırasında aralarında Demokratik Kitle Örgütleri temsilcileri, Avukatlar ve tutsak yakınların ın bulunduğu 53 kişi gözaltına alınırken, onlarcasıda ağır yaralandı .

uzun kuyruklar ol uştu . Polisin müdahalede bulunmadığ ı eylemde, katılımcılar sesizce dağıldılar.öte yandan, Taksim Meydanında ve Sterka Rizgari Dergisi buluşan okurlarınında içinde bulunduğu yaklaşık 100 kişilik bir grup, " Buca'nın hesabını sora"Cezaeevlerind ekl baskılara son", cağız, "Buca şehitleri ölümsüzdür","Ü mraniye yazı lı dövizlerle, kapatılsın " tabutlukları alk ış ve zılgıt eşliğinde istiklal Caddesinden yürüyerek, her cumartesi günü saat 12.00'de Galatasaray Lisesi önünde kayıplara yönelik yapılan oturma eylemine katıldılar.

Yapı Sanat Evi, Demokratik Mücadele Platformu, DETAK, Haklar ve Özgürlükler Platformu imzalı Basın Açıklaması okunarak katliam protesto edildi.

Sterka Rlzgari/istanbul

insanı yaraladı.

ne

te w

Buca katliamıyla i lgil ı ınceleme yapmak üzere iHD istanbu l Şubesi tarafından oluşturulan heyet içinde yer alan istanbul Barosu kayıtlı ve iHD üyesi Av.irfan Güler çok sayıda polisin arasında öldürüreesine dövülen tutsak yakın ı bir bayanı kurtarpolislerin hışmına maya çalışırken uğrad ı. Vucüdunun muhtelif yerlerinden ve kafasından ciddi yaralar alan Güler'in sol omuzuyla sol serçe parmağı kırıldı.

Saldırı sonrasında tümü gözaltına alınan 53 kiş i, kan -revan içinde bir gün karakolda bekletild ikten sonra savcılığı çıkarıldı . Savcılığın aralarında Av.irfan Güler'inde bulunduğu toplam 4 kişi hakkında tutuklama iste-mine mahkeme Duruşma uymayarak serbest bıraktı. ileri bir tarihe ertelendi. gözü yetinmeyen Bu saldırılarla dönmüş devlet, bu kez gözaltına alınan yak ınlarını dışarıda bekleyen ailelere saldırdı , 3'ü ağır olmak üzere onlarca

sterka Rizgari/izmir

TELGRAFL I PROTESTO

ww w.

Buca Cezaevine yönelik sömürgecilerin kolluk güçleri tarafından yapılan katliamı protesto etme amacıyla 23 Eylül günü yaklaşık 150 kişilik bir grup, Taksim PTI'si önünde toplanarak Başbakan Tansu Çiller'e protesto telgratı gönderdi.

Telgraf eyleminden önce iHD istanbul Şube Başkanı Av.Ercan Kanar ile ÇHD Başkan ı Av.Levent Tüzel katliamla ilgili birer açıklama yaptılar. Açıklamada , Buca cezaevinde devlet terörü yaşandığı , sorumluların mutlaka yargı önüne çıkarılması gerektiği vur-

SULTANAHMET 'TE SALDIRI

Buca'daki katliamla ilgili basını ve kamuoyunu bilgilendirmek, kitleleri duyarlı kılma amacıyla 25 eylül günü 50 kişilik gruptan oluşan Haklar ve Özgürlükler Platformu, Demokratik Mücadele Platformu, Detak, Yapı Sanat Evi çalışanları bir açıklama yaparak, "Bugün, onbinlerin tutsak alınmasına ve her türlü baskıya rağmen cezaevlerinin birer d i reniş kalesi olmasını hazmedemeyen devlet bu tehlikeden kurtulmak için neye mal olursa olsun katliamlarla, tecrit politikasını hayata gerçirmeye çalışıyor. Ümraniye tabutlukları ve Buca cezaevinde yapılan katliam gelecekteki ızın verkatliamların başlangıcıdır . Buna meyeceğiz" dediler. Daha sonra "Devrim şehitleri ölümsüzdür, Buca'nın hesabı sorulaca" sloganları atılarak alkışlı protesto yapıldı.

Kitle eylemini bitirdikten sonra dağılmaya başladığı sırada polis kitleye saldırıp 30 kişiyi 28 eylül günü mahkemeye gö~altına aldı. çıkanlan 30 kişiden Meral çavundur, emine Baş, Asiye Baş, Münevver iltimur ve Goncagül Telek'in tutuklanarak Sağmalcılar Cezaevine gönderildikleri öğrenildi.

gulandı.

Ayrıca

E.Kanar

yaptığı yazılı açıklamada,

•yaralıların tedavisine özen gösterilmeli, iHD,

Baro ve ÇHD'nin cezaevinde araştırma yapması kabul edilmelidir. Katliamdan il Jandarma K1:ımutanlığı , Savcılık , i ç işle ri Bakanlığı ve seyirci kalan Adalet Bakanlığı sorumludur. Jandarmalar verilen emirle, tutuklu ve hükümlülere cihad mantığıyla, savaş naralarıyla sal dırtılmıştı r" dedi. iHD istanbul Şubesi Cezaevi Komisyonu tarafından düzenlenen telgraf eyleminde

34

·-·

TUTUKLU YAKINLARINA SALDIRI

protesto etmek için tutsak

yakınları basın

açıklaması yaptılar.

Buca cezaevinde tutprotesto edildi. tutsak yakınları ayrıca, diğer cezaevlerinin durumlarının iyileştirilmesi için açlık grevi yapan tutsakları desteklediklerin i belirtip, cezaevi idarelerini uygulamalardan ötürü kınadılar. edildi. Açıklama sonucunda polis 4 kişiyi Yapılan açıklamada,

saklara yapılan

baskılar

gözaltına alındı

Sterka Rizgarilistanbul .

KATLiAM LANETLENDi Esenyurt Pazar sokak'ta 24 Eylül günü yakla şık 100 k işil ik bir grup tarafından gösteri protesto katliamı Buca yapılarak yaşıyor", burada düşünler edildi."Bucada "Kahrolsu.n tekelci terör devleti", "Buca katli amının hes a bını soracağız "dövüzleri taşınan eylemde, "Siyasi tutsaklar yanlız değildir", ""Devlet terörüne son", sloganları atıldı.

Öte yandan, Demokratik kitle örgütlerinin ortak açıklamada, her geçen gün artan zam, işsizlik , özelleştirme, yargısız infaz ve gözaltında kayıp o laylarının arttığına dikkat çekilerek Buca cezaevinde tutuklulara yapılan saldırı katliam olarak değerlendir-ilerek lanetlendi.

Sterka Rizgari/istanbu l yaptıkları

TÜ RKÜLERLE PROTESTO Buca cezaevin'de yaşanan katliam, Taksim Meydanında Kültür Sanat Merkezleri temsilcilerinden oluşan yaklaşık 50 kişilik bir grup taraf ı ndan türkülerle protesto edildi.

Kültür merkezlerinin yaptıkl arı ortak açıkla­ mada, en insani taleplerin bile isyan sayıldığı ve katl iam l arın meşrulaştırmaya çalışıldığı belirtildi. öte yandan Buca katliamına ilişkin başta Sterka Rizgari Dergisi ve KOMAL Yayınevi olmak üzere çeşitli kurum - kuruluş ve Demokratik kitle Örgütleri tarafından yapılan açıklamalarla katliam şiddetle protesto edildi.

Sterka Rlzgari/istanbu l

6.10.1995 günü Bayrampaşa cezaevi önünde, Buca cezaevinde yaşanan katliamı

-------ii?A$ilfl·~~-----------~--------------------------Eylül-Ekim /1995/ 12-13 -ı--

•

ne te we .c om

TARİH

me Kurdistan di d1rok~ de cara ewil bi peymana Kasr-i şirin, di navbeyna imporatortya Osman! ü tmparotoriy a Sefawi de hattbü parvekirin. Serdestiya ev herdu tmparotoriye bi zordestt heta destpeka sedsala 20 1 an damkir. Di pevajoya paşveçüna dewleta Osmani de, hez~n emperyalist ji beşdart parvekirina axen di bin serdestiya Osmaniyan de bün. Weki te zanin, Kurdistan bi cevkaniy~n xwe yen dewlemend ~n binerd ü sererd ji mej v~ dilçüna (İşteha) dakirkara dikişand ser xwe ü her tim di arınanca hezen dakirker de büye. Li dü şer~ yekemtn a parvekirina emperyalist, li ser kavil€m dewleta Osman! Komara Tirktye ava bü, Di pevajoya avakirimi Komara TirkiyEl de, 11 tevgera kemalist, ji heleki de bi derew~ n w ek: Kurd a elat~

W

1

Tirk biran e.. Ev herdu gel bi girek~n şidandf bi hev hatine giredan a tu hez we nikaribe wan ji h ev biqetine ll ve serok, eştr ü rewşenbiren Kurdan dixapand; li diji gele Ermeni ü di şere Tirk ü Yewnan de wan li gor berjewendıyen xwe, bi k~ri xwe di xebidant. Ji hala din ve ji, bi

w.

rüye xwe y~ nijadperest ü xwinmij , xwuna gele Kurd wek çirik diherikand. Li Koçgiriye gele Kurd nire bindestrye nepijirandibü ; ji bo rizgartya netewi li ber xwe dida.

Celad.e gel~ Ermeni Nurettin paşa gotibü: 11 Me kare Zo 'yan (Ermeni)qeda nd, em e ye lo 'yan (Kurd) jf koke de 11 Nuretin Paşa ve soze xwe ani ct ü desten xwe biqe~. ye qir~j bi xwina gele Kurd şuşt.

Li du tekçüna Koçgiriye ü şere Tirk ü Yewnan de, Kurdistan carek din j! hat talankirin. Li gel dewleten emperyalist en ku di şer~ yekemtn a parvekirina emperyalist de biserketibün, Komara Tirk a nü jJ beşdare talankirina Kurdistan~ bü. Kurdistan cara duyemin dihat parvekirin. ~ bele Year parvanne dudu bün, çar bün.

Dewlet~n emperyalist ü hikumeta Enqer~ wek guren hov ü birçt Kurdistan~ dan ser mas~ ü ji bo parvekirina w1 di mi)dara 1922 1 an de Li lazane de st bi gengeştyan kirin. Helbet sedema civina Lazane ne tene pirsgireka Kurdistan ~ bü. L~ bele mirov dikare M şik Mbeje ku, di bingeha gengeşiyan Lozan~ da parvekirina Kurdietane hebü. Bi taybett jt herema Musüle. Ji ber ku Musül bi cevkaniy~n xwe y~ nefte gelek dewlemend bü, nüneren hikumeta Enqere dixwestin ku Musül jt teve tixüb~n Tirktye be. Ji bo di v~ arınanca xwe de biserkevin, çi ji deste wan hat texstr nekirin. Carek din ji dest bi derewen 11 biratfya Kurd a Tirkan 11 kirin. Wek me li jor j! behs kiribü; Tevgera Kemalist çawa di pevajoya şere Tirk ü Yewnan de bi durtti ü bi derewan allkart ü piştgiriya serok ü eşiren Kurdan bidestxistibü n dtsa bi serketin.

Seroke heyeta Tirk !nönü di danezana ku paşkeşi Hik.emeta Meclisa Mezin gengaş!ye kiribü de wisa digot: a Tirk1y~ bi qasf ku a Tirkan e, ew qas jf ya Kurdan e.

Lewra naner~n geM Kurd en rastfn a meşra beşdarf

ww

1

11

meclfsa nete"Wf bOne. Gele Kurd a naner~n "Wf y~n meşru tuca,r ji birayen xwe yen M us illi neqetin a cihebOna wan jf napejirfnin. 11 Di pevejoya gengeşiyen Lazane de, İxeneta

carek din ji derket şanogeha dtroke. Serok, eşir ü ku ji bo berjewendl'ye n xwe ji gele xwe re tx:anet kiribün ü xwe firotibün, bi şal ü şepik çün mecl!sa rüreş

rewşenbtren

iıon-Çiriya.Peşin /1995/

Enqere ü tx:aneten xwe bi van getinan diyar kirin: 11 NOneren Tir k li

Lozane me kurdan jf temsil dikin, da.xwaza me ya cfhebOne tuneye, Em bi da.xwaza xwe bi Tirkan re j!yane tercih dikin. ''Tene bi vi j! neman, bi arınanca

heyata Tirk re telgraf şandin Lozane, Peymana Lazane di 24 'e Tirmeha 1923 an de hat imzekirin. Heyeta Tirk, di arınanca xwe ya bindestxisti na Musüle de biserneket. Çareserkirin a ın;ı·,~;.pirsa Musüle paş ve xistin. Bi peyınana Lozan e parvekirin ü kolontkirina Kurdietane di nav platforma netew!de hat tesçilkirin. Peymana Lozane, li ezmane Kurdistans ewren reş ü tart pek ant di dile gele Kurd de bü xençerek bi xw1n. Ev 73 sale ji birina ve xençere xw1n diherike.

Li dü Imzakirina peymana Lozan~, ew gotin ü sozen ku li ser birat!ya Kurd ü Tirkan hatibün gotin, ji bir çün.

Naven Kurd ü Kurdietane ji rupelen xer!teyan hat dtrok~ ji nexşe ü Tirken reşkirin. Kurd careki de bün çiyayf Axa Kurdietane gav bi gav bi postalen leşgeran ü bi paleten tankan hat dagirkirin. Kurdistan ji bo tevkuştinen girst, ji bo werankirina gund ü bajaran ü ji bo bikaranina siyesata rüxin ü labaratüwara ceribandine.

Bele ji niha 73 sal bere, li Lozane hestt ü mejiye Kurdistans hat perçekirin. Le edt çi Kurdistan, Kurdistan a bere ye ü çi JI gele Kurd wekt bere ye. Gel~ Kurd, !ro n!r~n kolettye ji stüye xwe derxisttye; ji bo bidestxistina mafen xwe yen netew1 ü demokratik! agire tekoşina rizger!ya netewı geş dike. ew Ewr~n reş ü tart ku bi peymana Lozan~ li ezmane Kurdistane pek hatibü, iro bi bay~ tekoştna riz~ariya netew! pel bi p~l !ro ji bo perçakirina peybelav dibe. ınana Lazane yek!tiya hezen welatparez ü şoreşger pewist e. Dive hem! hezen Kurdistans di nav eniyek yekbüyi de tabikeşin ü di hemt qaden tekeşine de (d1plomasi, leşgeri ü hwd.) mezringen netewi biafirtnin. Dive tucar neye ji bir kirin ku; sedama kolettya me perçebüna me ye, kilita rizgariya me jt yekitiya me ye ...

piştgiriya

1

iltti.ltiij!DJ

11

11

•

ne te we .c om

Divi deme de derheqe cigerxwin de ii afirandlnen wi de gelek gotar ii mlqale Il kovar u rojnameyan de hatiye nivisandin ii çapJdrin. Qedir ii qimeta helbesten wi anine ber çavan. Pewiste ku li ser cigerxwin alirandinen wi meriv binivise le meriv ni.kare li ser jiyana wi, ldrina wi ii alirandinen wi yeko, yeko gi1i bike anji binivise.

Helbestvanen rizgarixwaz, Dengbeje dosti Şerkare Aşitiya Dinyaye, Hevkaren Milletan; Cigerxwin

ww

w.

Bi kurtberi; di sala l903'da li merdine li gunde Hesare ji dayka xwe buye. Nave wi danin Şexmuz.

Nave bave wi Hesen e. Hesen seferseriya sala 1914'an de ji Hesare mala x:we bar kiriye çuye Amude . Pişti şer Amud di nav sinoran Suriye ma u edi nikaribün wergerin welate xwe ye bere li wi dere bi cih buna. ji ll' de xwüşk u bira tene sise mane. gava bave wi çuye rehinete Cigerx:win hin qicik buye, u li cem biraye xwu xelil u cem xwüşka xwu Asiya dima. Cigerx:win piçüktiya xe de dest bi kar kiriye u stemkariya beg u axan baş naskiriye. Li cem biraye x:we u cem x:wüşka xe berxani, şivanti, gavanti u rencberi kiriye.

We deme dibistan li kem ciyan hebün, Cigerx:win ji wek gelen hendemen xwu ruyhe dibistane neditibu.di zoroktiya xwe de çend salan çuye bar melan x:wendiye le ji belanga.ziye nikariye bixwine. Di l8'de saliya iwe de sere x:we hiltine u bere x:we dide deşta Diyarbekire diçe cem mela u şexa dest x:wendina ole (dini) dike. Ev x:wendina 15 sala 8 sali de diqedine. Bo pevabirina xwendina xwe feqhithiye her perçen Kurdistans digere, belanga.ziya gele x:we, derd ü eşa gele Kurd bi çaven x:we dibine. Dema x:wendina medresada derheqa çand ü edebiyeta Kurdi gelek tişt hindibe, nivhiskaren meyem kilasik nasdike u van salan de ji dest bi nivisandina helbestan dike. sala ı 928 an de Cigerxwin dibe seyda u divi sale de jin tine. dema melati di.ke, bi masala Kurdi hişyar dibe.Welatparezi:ya xwe nişan dide, diji: zerandina şex ü axan derdikeve u piştgirtiya

36

gundiyen feqir dike bi cameri diji van kesan derdi.keve, diji bir u baweriyen kevn u puç derket, ji bona vi yeki pir neçü ev kesen zordest bana ve yeki je aciz bun. Le beg u axayen Kurdperwer piştgirtiya Cigerxwi:n dikin. Pişti Cigerxwin dest bi malatlye berdide.Di sala ı 925' a serhUdana şex seid de dest bi xebate welatparezi dike. Pişti tekçuna serhildana şex seid gelek birewer u welatparezen Kurd darbasi Suriye bün ü di sala l927'an de bi nave XOYBÜN komaleyek avakirin. cigerxwin ji tevi ve komale bu u di kovara Hawarde bi nave Cigerxwin helbest nivisand ev ' helbest diji Zulm u zerandine bun u bi kela welatparezi tiji bun. Cigerxwin u hevalen xwe li Amüde sala 1937'ande komela " Nadiya Ciwanen Kurd" sa.z dikin.

Le pir naçe qolonyalalisten fransaye ve Nadiye digrin.Sala ı 946'an de nave Xoybun e dugehirinin O. dikin "Civata azadi ü Yekitiya Kurdistan" Cigerxwin ji ve qivate diqete sala 1 949'an de Cigerxvlın dibe hevale Kominhistan, ve gave girtin Ü ledan ji bi sere wi te barandin. Heta sala ı 957 an bi xurti bi koministan re xebitiye ü seroktiya komita aşiti li Ciziri kiriye. Pişte ku hevkariya Cigerxwin O. koministan diqete, ew bi hevalen x:we va rexistinen azadi saz dike.sala ı 958 an de bi partiya Demokrata Kurdistan'a Suriye ve dibin yek u Cigerxwin ji viya şunda hata dawiya jiyana xwe endema komita merkezi a Demokrate Kurden Peşveru li suriye bü. Di sala ı 96 ı an de Şorişa Kurdistana Başur dest pe kir.Parti Cigerxwin dişine Kurdistana Başur ji bo elimandina kadren partiye kar u xebat kir. u li Akademiya Kurdiya bexdaye de üniversete .de derse Kurdi bi zaravayen kurmanci dide xortten Kurd. u bi helbesten xwu piştgirtiya şorişe kir. Pişte ku sala 1 962 an de navbera Kurdan u hukumete xirab dibe Partiya demokrat xwe dikişine sere çiya cigerxin ji vadigere Suriye, pişti salal 970an de demeki rehet, demeki be girtin u be eza derbas dik.e. Gelek caran te girtin, hincaran revi gundan xwe veşart sala ı 973 an de ji ber sitemkariya Surhiye diçe Lubnane bajara Berüte u xwe ji girline xilas dike Heta sala 1975 an li wir dimine.sala 1979 an de ji bo nivisandin, weşandina

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

KüLTÜR ve SANAT

te we .c

Afirandinen Cigerxin ku heya nuha hatiye çapkirin : ı- Diwana yekan, Şam ı 945 2- Cim u Gulperi, Çirok ı 947 3- Sewra azadi (Diwana diduyan) ı 954 4- Reşoye Dare Çirok ı 954 ı 956 5- Gotine peşiya Bexda 6- Awa u destura zmane kurdi, ı96ı

Ferhenga Kurdi

7-

Cilde

peşin,

ı962

Bexda

u salar, Çirok Berut ı 973 (Diwana Çaran) Weşana R~ja Nu Stocholm ı 980 ı 2-Zend Avista (Diwana pencan) Weşana Roja Nu Stochol.m ı 98 ı (Diwana şeşan) Weşana Roja ı 3-Şefaq Nu Stocholm ı 982 Weşana Roja ı ı 4-Hevi (Diwana şeşan) Nu Stocholm ı 983 ı 5-Tarixa kurdistan 2 cild Weşana Roja Nu Stochoım ı985 1 ı987 ı 6-Foıkıora Kurdi, Weşana Roja Nu Stochoım ı 988

w.

ı 0-Midya ı ı-Ronak

Qtlt Jfv .bewar i

dile .ıa111., 8Uf3a llilii:P

suu.

l'işt .ı:wre, ~~ari mlıı Bi ld~vlfuııi m1DP

ller !'Di u1JfW svar ü fW1 .f:lawa.r ii Da lin te.uji dev, 'j .me tev Qub lleele . . .müı. ltett:AI dllf''

~ liSŞg~~.· · rfıaeııas, Ju ıi rebtnlt 'bb:i!l peııwas, l'stiy)l4iııi.p4rf)iiJ~u, Naıpte,~l' J!iijllmm~ ıu 6st.Jıey..r.· .. . -ılf . JJ'~ ,.atl"ttl

ne

Cilde duduyan, 8- Ferhenga Kurdi Bexda ı962 9- Kime Ez (Diwana siseyan) Barut ı973

om

afirandinen xwe derbasi Swed'i bajara stockholme ciwar bu. kar u xebaten xwe li der welat ajot. Emre wı g"'ıhabu 80 e.le h'in roja rizgariye xuya nedikir ve yeke dile wi deşand. cıgerxwin di 22 ye çiriya peşhin de li stockholme ji ber nexweşiya dil emre xwe temam kir u çu heqiya xwe. Mirina wı di nav Kurdistans de dengeki mezin derxist. ji ber ku piraniya emre xwe di nav wande derbas kiribu. Dema cendege wi 2'ye çiriya paşm de bi teyare hat şame li ser re xelk bi hazaran kom bu li Kurdistans bu mehşer wexta cendege wı binax kirin li wir ı 00.000 kes he zir bu. li qamişloye di baxçeye mala wiya piçuk da dan erde.

Jiyana wi ya direj bi şer u Helbest hatibu honandin. Şere wi diji xiraban, neheqan u zordestan bu wi bo rojen delal ji bo rizgariye şer kir.

ww

- Tarixa edebfyata Kurdf - Cigerxwin: Diwana yekan/ Sewra azadi - Rojnama heftey1 Roj hejmar 15

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

Btiat«ıwui.aııb-.rme ctml ~41kiın, cıB.r:iıı i üll6, ŞJ.f:.estqt1 ev dari mJ.ıı.,.

Qui dfkfm Kurdfıı ZfwU1

BabbıJl zew ca.rskJiYar, Bawl.r.U tfümbı llicl.ae a.r·· rev 8UJ1d1ü bl4,lari .t;rı1ı:ı..

ıl'lli.,t

''%''

tahrıbatlannı.

bünyesinde taŞ'ft. ı..~nln, "geleneklerin yıkıcı gilci.i hiç

bir yerde yoktur" der!<'an. tam da bu eskinin toplumda kökleşmiş

Alalım.

om

deQer yargılarından ve alışkanlıklarından şöz etmektedir. Kaldı ki. hi9 toplumda saf bir ekonomik düzende bUlunmaz. Herhangi bır Or~tlrn ~emen durumda bulunmasına karşın, kendinden öqqekı Dret\9l ile yer yer vadiKlarını sq~ptOrle(. Buna llavet~n lü~plıatist bünyesinde Ost yapı ıçlnd(t ~ôsyalist üst yapıda fıllz hallnde de olsa yer alır. Velhasıl bir toplumsal yapı içinde geçmışl temsil edenler, bugünü ele geçıranler (egemenJeü ve yarını temsil edecek olanlar yanyana bulunurlar, .... ·W Şimdi de alt yapı • üst yapı iJIŞl<lterini sosyalist inşa düzeyinde ele

f&Şosya1ist inşa

%tl

·

.

te we .c

i&Ma.teryalist tarih göre, sosyalist devrim hiçbir yerde ve hiç bir zaman b In keyfiyetieri sonucu ola-rak -ortaya tam tersine Oretlcl güçleı-le i.iretlm ilişkileri arasındakl ··• uygunluk yasasının boz,9:J.ın~sıyla~ diğer bir anlatımla: ür~~ lim ilişkilerinin üretıcı güçler önuhde engel oluşturmasıyla kendi* nl gündemleştlrir. Sosyalist deVt.lme yol açan temel çelişki tam da buduLAncak kapitalizmin bağcında taşıdığı bu ölümcül çelişkiye karşılık eıiQfle bulundurduğu iktidarı. kendii{Jinden bırakmaz. işte bu noktada pidletaryanın örgütlü sınıf mücadelesi zorunlu bir unsur olarak işe kanşmak durumunda h.alfr. Proletaryanın iradi müdahalesi bu zorunlu geçiş sürecini mutfak olarak hızlandırır. insanlar toplum yasalarını değiştirme . , jl.ma onun bilincinde olursa o.nö etkıteyerek !<.oşulları lehlerine · Hirler. Burjuvazinin direnmesldf.ı, aslında bu ölüm süresini uzatm an başka bir şeye )aramaz. Kapi1alizme vurgu yapılırken unutulmamast gereken bir nokta da şudur, kapitalizm dünya ölçeğinde ekonomik bir sıstem oldUğundan ötürü kendi gelişimının son

•

sanlar, toplumsal va.r.·l.ık·.. 'a.·.r.·ını. sürd·a··.r.ebitmek için Iki tür üretimde ulunurlar. Bin; soyunı~&<tPrülme~f anlamına gelen Insan üretimi, iğer! yaşamın devamı 'tJ:ntamma gelen gerekit geçlm araçlarının üretimi.

MaddJ yaşam nesne uretlmt ~snasında, Insanlar arasın\Ja kendi lradelerind~n b bellfJF~kllet oluşur. Ve bu Oretlm ilişkilerinin tOmü toplum aJt~yaplyı oluşturur.

Ekonomik alt yapı tarafından belirlenen her türlü bilinçsel atan is~ 0Şt yapıyı oluşturur. Din, IdeoloJI, sanat, felsefe, hukuk vb .. gibi.

Toplumsal bir varlık olan Insanın her tör[ü billnçsel, onun maddi yaşam illşklle:tl .-üretım sürecindeki yerlkoşullandınıır. Yani, bır Işçi işçiliği düşündü~ü zaman işçi olmaz, tam tersine işçi olduğu Için Işçi gibi düşOnOr. Bunun basit anlatımı şudur: "insanlar düşünduklerl gibi de~ll, yaşadıklan gibı dOşünOrler.rt insanlığın ilkehl!omunal d·Oıenl çöıOiüp, sınıflı topluma ~lldlkten sonra toplumun ~onomik gO.cünü eline geçıran sınıf, ganef olarak toplumun üst yapı kvrumtannı da oluşturup ona kendi sınıf damgasını vurur. Amaç, bu meşrulaştırıp devamını $a§lamaktır.

DemeH. ki, ldeol6jf1 devlet, hukuk ..d~n~n O$t yapısal dOıeylerin tümO sJnıfın çıka?larını korumak tem~nnde oluşmuştur.Bu sınıflı tabakalarda hiç bir kurum ve organ bat)ımsz değıldlr. Bvna karşılık, ~apitalist devle1l elinde bulun· durarı burjuvaıt, mümkün pJQJ~QVn()a b~vgerçegi ört bas "'>rtı~ğ:irıJ TÜrklye 1de sıkça1'fanık oldUğumuz egemen ·"\sında devtetın, hukukun. yargı organlarının bağımsız o vurorak emekçi halk yığınlar1nı aldatmaya çalışrtlar: -ıel saptarnaların ışığırıda şimdi aıt y~ıyia, üst yapı lllşkllerini

l.

sınırlarını

tOkelineeya dek varlığırnsürdürür.

ww

w.

ne

Kapitalizmi yıkıma götilren çeltşkinin bizzat ekonomik sistemin niteliğinden kaynaklandığını ooUrttık. Ancak devrimin güncel olarak kendini dayatması için, devrlmct durumun subjektit koşullarında oluşması gerekmekt~gjr.Blr Ot~ede devrimci durt~m. genel olarak yönetici gi.iciln ekonomık ve siyasal krizler nedeniyle toJ)Iumu eskisi gibf yönetememesl ve yönetenlerinde eskisi gibi yaşamak istemelerı durumunda kendisini ortaya koyar.

D.em~k ki, ezilen sınıtın b~ ezilmlşligin bilincirde olması ve degişim ı~eme zorunlu olmakt<idttj ~9. yy Avrupa'sında kapitalizm bunailmiarına rağmen Marx ve Engels'in bekledikleri proleter devrimler) ~ gerçekleşmemesi, tam da devrime[ durumun subjektif yanının hazır olmasıyla ilgilidir. Proleter devrimin gelişmiş kapitalist ülkelerde değilde, Rusya gibi nispetten gerii?Jp;,tanm ülkesinde gündeme gelmest ekonomik yapıyı het şeyi gören ~ntayışları birebir mahkum etmiş1it.

Tabi bunu söylerken Sovyeııer Birliğı'nde sosyalist i nşanın başarıldıQım iddia etmiyoruz. en azından böyle bir niyet bu niyet, doğrultusunda ımlar vardır. Amaca ne !(adar ıldığı ve izlenen yönte rulukları elbetteki tartışma konusudur.

Sosyalizmin alt yapıdaki Inşası, burjuvazl devrilmeden ve üre· tim araç J<ollektifleşmeden olası değildir. Sosyalist üretim "'yrınttlandıralım. ııt§kıtert. at proleter Iktidarın yönetimi altında ger~le§ebllir. "tım Jllşkilerlnin toplumun alt yapısını meydana getirdiği, Sosyalltmin gelişkin üretim güçlerine ve araçlarına sahip olması ·vnı zamanda kendisine ba~h üst yapı kurumların ı gerel<tl~l de tartışılmaz9ır.Sosyalist alt yapının inşası devrim sonı her yönüyle bıçlmlendirdıklaJirJ! ~liıitik. Yalnız, bir rasına ait bir olgu . karşın, sosyalist üst yapının oluşumu ' "t yapı Ilişkilerini 'lle alıd{.unıarın birbirleri {çekirdek balinde m öncesinde oluşmaya ,pa~ıar. Ka!Q! 'ŞlmlerlnJ de heşaplamak. gıu--ekir. Alt apıyı her kt, bu üst yapı rulmazsa devrimin ba~art şansıda "i)!ı da dairrıe nesne ilf~Idsiiçlnde ele alırsak yoktur.Kapitallz m nda oluşan sosyalist Qst yapl!aröan vapıyı betlgeylp yönlendtr<llği gibi, tarihin kastımız, prolelatyamtı;~endi örgütlerini t~ ·~.ıişJn O:i.frecönerek" alt yapıyı _biçim· to]l gibi bl.llnçsef ~Rlnllk düzeylerini -t Inf'~." sureelnde proletarya ıktıdar törlüğü koşullannda proletaryanın üst yapısat --naya çalışır. Bunu devlet zotuy~ ~derken bunun toplum ve özellikle devlet iyindel<i . abaı-t.ma;. <\rek özet mülkiyet araçlarını . lazım. Ançak çok özel koşullar altında . proleterya bur}uvazi W~ ''ştOrerek gerçekleşllrit. ~~~ güqllnü çarpıştırabllir. Bu özeltiMe Ikili lktidC}!)f, ~oşulların,IJ,~t • biçımıerinin oluŞ~{aft! rli olur.Yoksa normal şaıtlarda proletaryamn kendi kültürün(}, id&"~ tim ilişileri faodallımin olojislni buquvazi gibi toopluma genişçe yaymak ve yerleştirmek "ri kapitali on<rşansı yoktur. Genel olarak bir toplumun düşüncesını egemen sınıfın loplum lin) düşün<l9si olması, o sınıfın ekonomik ve toplumsal yaşam üzerin• · ııerın Ost ndeklg "Qen kaynaklanmaktadır. Burjuvazi elindeki devlet "-in; · ugön vb.araçlıa kullanarak toplumun düşünsel yaşr~mını "Omik alt oolirle'l'.?ro-letaryanın ve bir bütün halinde emekçıteün mevcut ~tarh{) tn ı eJ«momil'(. ıııstem Içinde emekle-rine yab•.mcılaştıklan • gerçektir. ner. şart ve Ühıtlh'.}. sOrecindekl bu emek yabancılaşmat!i<burju, 7 !d~Jojik u~turmuyor. tasallutuyla birleşince proletarya sınıf olar.: k~a J\endı.n ncılaşır. .arya, sosyalist _p eki proletarya, burıuvazinin bütün bu sakhrı ve yön~ditmeleı:tne .ılksüzleştlrmesıne nasıl e kendisini ulusun egemen sınıfı ı;ıq.!oJisinin, kOitOrOnOn Sınıf parti::.ıl kurarak. Sınıf

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

oluşturmaksızın

boşluğa düşer.

c

S. Zanar

GÜN OLUR ÇOCUKLAR DA DÖNER SÜRG.ÜNDEN

te

,

yerine, · ve mari~vı ilişkilerini y ndlrmeye .. ve bujtukçu ~ayatmalarla daha çok · çalışmak, $OnUÇta reel sosyaüzml unreaı sosyalizme çıkarır.

Gelenekl$1'ln yıkıcı gucGnü küçümseyen ve bu anlamda proletarya Iktidan k<>jUilarmda bile daha ucuza bir süre burjuva düşüncelerinin gelenek ve ~Oerlerlnin toplum Içinde etkili olacağını unutup, buna karşın mua:ı:~ bir üst yapı devrimi önUne koymayan proleter bir Iktidar, sağlam t~ıveı)ere oturmuş sosyalist bir dönüşüm gerçekleştirermez:. Burjuv~!ylpa$U$a mi.llksllzteştirlp, iktldarsızlaşttrdım deyip onun üst yapıdaki gücUnO küçumsersen sonuçta kaybedetsiıı. Hayır, sosyalist ınşada Ost yapının kurulması en az alt yapmın ~utı.dtmtsı kadar önemlidir. Eğer bir işçiye $lntf bilinci, sosyalist b1Hn9verm(:)ltrtl§senlz, o işçiyi devrimin kollektif Işletmelerinde istediğifliZ rın, o Işçi sırt o Işletmede çaltŞJyor d~e sosyalist olmaz. nAıtı.'\1;\Jt<•.ıci sosyalistler aıt yapıyla üst yaplyı l:>it41rmı geliştıren ve Birinden biri• bir tarzda ele atıp örmek ~Of\10 ılı ve çarpık sonuçta tom toplum Yıl!!!

1 ·· neden olur.

we

ru

blt proletarya Nesnel koşulları hiç$ $ayan ya da yanlış Iktidarı, sırt iradi m!id${41e lle işe girlşlrse sosyaU~t.p, ~$kterlıme düşer~ süreç Içinde kendi kendini yiyen bir yapıya dörtüşilt. Yaşwnı hep sahibinin niyetiere uydurmaya çalışmak toorly~ · görülüp, bu $osya,IJzrnın bir yaşam başım

.c om

ve toplumun ezilen emekçı ~imlerlnJ yedeklemeksizin iktidar mücadelesinden başarıyla bir gü(l(,l devlrebtımek, ancak karşı maddl çıkamaz. Maddi Iye karşı sürdürdüğü gtlç!e mümkOndür. yOrütülen bir savaş mücadelesi bütün smır 1 ç~phede, ideolojik nıtell~l taşır. Ekoonomlk h~reket güdükleşlr. cephede koordineli bir 1917 Ekim Devrimi sonrası Sovyet!$rde yaşananfar bu çarpıklığa bir örnektır. Soovyetlerde alt yapıyla. üst yapının uygunsuz gelişimi söz konusudur.Üreticl güçlen bilimsel teknik yönden gelıştirmede pek başarılı olu namamasına f{ar~ın .J<f bu alanda daha çok ıradi zorlama öne çıkarılmıştır- asıl iradi davranılması ~reken yerde de olarak ıJmıştır. Sosyallzmf, salt ekonomik bir ruhsv.<: kaba bir ekonomlzme düşmoş•. el~ gerektHt . . ı" vemıemiştlr.Tabi sonuçta ne zaferi sa~ıanabılmış ve ne de sosyalist insan tipi Oysa ki, devrım kendi doğal mecrasını ızleseydl, yalnız ekonomik refah içinde bir toplum değil ama aynı zamanda düşünsel, ldeoloJik.ahlfiki bütün yönleriyle değişip dönüşmüş, aynı zamanda özgürIaşmış bir toplum yaratılmış olurdu .Ama bırakılan sosyalist ınsanı, birçok yönüyle demo~r~ bile oıarrıayan Insan tipi ortaya çıkmıştır.

Sıradan burjuva df)!'QOktatlk sorunların (ulusal sorun vb.) dahi halledilmemiş olmaslı s04yalizm adına büyük bir utanç olmu~tur, Demek ki, prol~t~r devrım burjuvaziyl Iktidardan atıp, onu mülks\l~ zleştirmekle h~nOz Işi billrmlş olmuyor. Tam tersine, devrimin asıl zorluğu ond~ soma başlıyor. Bir ~eyl yapmak, onu yıkmaktan tı*)r zaman daha xordur. Sosyalist inşa, toplumun alt yapı ve üst yapı ilişkilerinf yeni bfr temel~ oluşturmak demektir. Ortadan kaldırdıQımız şeyle Ilişkilerin yerini mvtlaka doldurmak zorundasınız. Eğer devrim, önceden bazı ilişki ve kurumlarını geliştirmlşse eskililşkileri kolay kolay ·orüidan~ kaldıramaz. E~er, birden bire bulilara"·yönelft'se kocaman bir

örgütünü kendine

o topraktan eveikieri büyük olasılıkla . Ya da kimbilir, belki şimdi yanmakta olan bir köyde alevler arasında devrilecektir birazdan ... çocuklarıdır. muhacerat Onlar Çocukluklarını derley ı p zulada bir yerlerde saklamışlardır mutlaka. Onlar, savaş vaktinin • küçük sürgüleriqirler. Ve elbet ablaları , abileri dönmeyecek dağlardan ... zamanlar mutlaka.

Onlar ki, bir boyacı hüznü Bir boyacı aşkıdır...

ne

Sursa lıla rın kirli tozlu ayakkabılarından geçer ekmek para la rı. .. Çoğu sekiz dokuzundadır. Hepsi okul çağı ama, okuila hiçbir tanışmışlıkları yoktur. Ya, simitçidirler okul kap ı larında ya da dalgın birer seyirci. Ve bu okullar zaten bir başka yüzüdür sürgünün. Bir başka gurbeti. ..

Bedenleri boyuncadır sandık ları. soğukta kara lastiklerine, üşümüş burun larına henüz b ır ad koymamış la rdır . Ama soracaklar bir gün "neden biz ve neden çoçuklar"?

Yoksulluktan , işsizlikten, erken ölümlerden kaçıp ucuz işgücü olmaya gelmiştir babaları.

Onlarsa çaresiz, destekçi olacaklar...

Bursa' nın girişinde Yavuz Selim denen Kürt mahallesinden sabah arkence düşerler yol· lara. Üniversite kanlinlerinin boyalı elleriyle vazgeçilmezdirler. Bazen, kendilerine yönelen bir tebessümü bir ayakkabı boyasına dönüştürmeda ustadırlar . Yaşamın usta bilicisidirler. Sakın yaşiarına bak ı p aldanmayın.

Hesabı k itabı iyi bilirler. Bir kaç fı rça, bir iki tükürükle bitiriverirler bazen işi. Olurda bir Kürt öğrenci yüzlerindeki sürgün hüznünü farked ip Kürtçe konuşursa onlarla gülüverir gözlerinin içi. Belki bir indirim düşüne bilirler. Çoğunca kendi aralarında Kürtçe konuşurlar, Kürtçe türküleri avaziarınca söylerler...

Bazen unutup boya sandıklarını, bir yerlerde oyuna dalarlar. Yırtık pantolonianna inat şendir kahkahalar ı. ..

En çok geldikleri şehri ya da köyü özlerler. ilk gülüp ağladıkları bu yerlerde sahiden çocuktular. Ufacık elleri, çamurlara batmış evlerinin duvarlarına harç da taşımışlardır, bir

Şimdi

yağmurlarıyla sarsılmıştır

Tatanlarda da büyür çocuklar

ww w.

Yeşile sarıya kırmızıya

iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

kesince bahar Biter sürgün akşamları ilk yaz çiçeği gülümser ılı k toprağı ndan Belki geç olmuştur biraz ya Yine de bir gün, bir tek gün Bir Newroz günü Çocuk olur sürgün

DiYARBEKiRLi GÜNDE YEŞILIN CELLAT TONU Diyarbekir resmi söylencenin huzurlu kenti

(!)Serhıl danların

şehri,

şimdilerde

resmini çiziyor. Malzemesi öfke, kan, gözyaşı, tanklar , silahlar ve işgalin,talanın

canalıcı bak ışların iğrenç kahkahalarıyla yeşil

elbiseliler. Kürdistan, bu rengi kusmaya devam ediyor. Ne kadar uğraşsalar da bukalemunlaşamıyorlar. Kent çürütü-yor işgalin bu yanını. isli, yanık et kokularından bir bariyer kuru suların gerisine. Ölümler hem de en kahpesinden ölümler sokulup akşam kuytuluğuna taş ınıyor kente.

Abdülselamlar ço~alıyor. Bilince dönmeden

.A....J

yağmalanmış

öfkeler ve

coşkular1 şımdılerde

dindiremiyor Kürdistan'ın yaralarını. Fakat yine de direniyor Kürdistan son takatiyle.

Kara bıyıklarına , kuşağına karşın bulamı­ yor kendi resmini aynada biri. Görüntüye hain bir yeşil düşüyor. Korucu kimli ğini sıvazliyor kalın parmaklarıyla.

Gazete satan çocuk sokağın başında celgörüyor. Bakışından arta kalan iğrenç tadı yutamıyor ve tükürüyor yere, ablak yüzlerine tükürürcesine. Birazdan hızlı bir koşuşturmacanın başlıyacağını kestirerekten daha sıkı kavrıyor gaztelerini. Geliadın biri bütün ilenciyle izliyor küçük kurbanı.

Görmüyor çocuğun öfkesini, farkedemiyor çatılmış ince kaşlarını. Farketse çekilecek belki gerisin geri. Fakat hayır sakuluyor kurbanına cellat. Ve akşam alacası Mardin Kapıda canveriyor bir KOrt körpesl... latları

.c om 2$. -:: :t.MH;&:

Devıet"ı'tilfo~ıet Terörlz ·

Kutsamak

Raportın verilerini ve onerdi~i "aıternatıf politikaları• tartışmak zorunludur. Çünku sömürgeci burjuvazinin ihtıyaç duyduğu yöne· tımterin, çatışma v~ uzlaşma ~lanfarının yenıden tanımlanması bakımından ö.ı~l bir

ne

te

we

daha başından söylese de, TOBB Başl9lrı!.Ve raporun hamfst Yalım Erez'in "koalisyonun gayrı resmi mimarlarından btri;' olması v~ Sayan Çiller'e "yakınhgı~ bu arayışların b~r hÜkümet politikası olarak algılanmasına yettı.

OoJayısıyla rapor, devretın halen milltarıst ffddet Ozerine oturan ~&t politıkasının ~peğlftlrilmesl" ger Jht savunantarla, .j)()lilfur.··~Idevlet terörOnO te ek olarak S$VU· 'fıanların saflaştığı lltik metin olarak gündeme oturdu.

Bu nedenle de raporun bilimse!li~i ve önerdiğı çıkış yolları üzerinde pek az tartışma yürtitülebildi. Daha doğrusU- diğer gi.ırüıt?, :OOrilü tartışmaları bastırdı. Helkıt da sayılabılır. çunktı mevcut politikararı ıt<arıdığırıın. ka.b· uıo aslında •yenilgi" ~ kabuludur.

Sorunun şiddet dış ın4 . ratik siyasal :zeminlerde çözillme yahşılması.aynı zamanda bir ic iktidar mücadelesinin de şoou/ taraflardan birinin Kayt>etmesi de demektir. Bu nedenle TOBB raporı.mun, temsil ettiğı siyasal değer ve harel\ete geçirdiği mekanizma, içerığinden çok dal)a fazla bir etkiye sahip

ın ki, başta G~ne!KuM~y .olmak bütutl çevreler

savaş yanlısı

Ihtiyacının tartışılmasının

brte ve sömürgeci savaş polU*atarında mutlak bir "siyasi !\ararlılık" gösterilmesinden yana. Çünkü politika deği~ilshğini kabul etmek demek, "bunca ôlf.irp, yıiüm ve gözyaşının"da sorumluluğunu kabpl ~t~k anlamına Gele-

ww w.

"tt>rorıstıerı teşvik edeceği"ni düşkünmekte

~ek.

·-

,. ·,,

.Aslında "Gilneydoği.ı Sorunu~Tetnlsfer

v~ Te.abltıer" başlıklı rapo(t.ın

ortaya koyduğu

·.. .·• ·.. .· ç.el~kı: Mllltarlst-bQroktesinin ..akıl· · ·. tö~yla, burjuva akılcıtıgının · . Kurdistan sorununun bir "terör ik sorunu· oiarak algılayıp onu rma antaytşı yerine, onu l:.a./ anlaşmazhk" görerek, po[it~fs9!ııpp yözOrnsOıHl{ıilnü vt.trgutaması"d~ · .. iç.ine ~~rnek, sisteml11 . de9'!1qL .1;0~0 ~u ~örüşü ta b~ından ben edemey9Ceği talepleril,şe kitle d~steğ pek çok bilim atıamı, politikact V(; siyasal Qfup olabildiğince yatıtfayaraw;>tadik~! örgii11an· dile getiriyor zaten. Ama bu kez, aynj Q()rt.l~ melerin dışlanmasına çah,mak rapo.ruıı sermayenin TÜSiAD'dan sonra en etkin ama temel dı.i~üncesidir. c;ındaıJ ôaha )~aygın ve gen i~ biT tabana oturatı­ F'akat rapor bu "tehdit algılaması" ve )örı· TOrkiye Odtllar 'le Borsalar Blrl~i'nden 9$1miş · tem değişikliği" üı:erind~lf mavout pofrtikatar.. olmastı sermayenin artık savaşın ekOf)Q.MIIi; . dan ayrılmayı, arayt{'! ~'9e .~tse bıla bJrln~ı ve ao,ytl1aturaeınt daha taıta ödem.((, st;mevcut Şi$tem~ statuko V$ çi~Vl~tfn {$t~lğfnin &. bir göstergMI sayılabilir· meş.rt,ııt.ığunu~ lktncial; tOplumsal nl{)haletet ôi.)';!Jfl,!~:)u çta d&Qil, her ne kadar T<?BB: ör90tlerini gayri·meşru, bü taleP.leri lee rapôtdMi tüm görü~lerm kendısinı "tehdit.. otarak algılamasıyla Aynı SiSTt:UE ~~famad~tm ama "taıtışıımast gerektiğinı" ve ÇlKAR b..iştdSfNE dayanmaktadır.

önemi var.Ku!>ktıstit biz .,,;ı~r!J~.J~,I)§~Iemci" talan (i$ğlıtz. tatafız. Raporu 6ıatrfayant~rda, hazırlatarttar da taraf. Her na !<adar bl~e "taraf" ofmamamı.ıı önersalar de kendileri "taraf• olmaktan çıkmadıkları sürece böyk) bb şe yı önermeye hakları yok.

TOBB raporu herşeyden önce rrıevcut sisternın "daha ıyi" ve daha akılcı nasıl korup.. abfleceğini tartışıyoc Bız ise. bu sisfeınro dana iyi ve "daha ~kık:ı" korunnıa.ıından daM fek<:ıketli bft şey 9ÖR'1miyoruz. COn~O, $IS· temin bizzat kenditi aömürünOn, yo~$ı..ıl­

aa

luğun, zorbahğUl 1 $i!Vcl!ların ve toplumsal anlaşmazlıklarm kaynağıdır.

T O B B raporu "devleı•i ku!sallaştrnyor, ~ı nıfla üstU

bir yere koyuyor, meşru, kal ı cı ve vazgeçHmet kılıyor. Oysa devlet, tarihin bili· nen en organlz~li, en zorba ve ac TEltÖR ÖRGÜTÔ'dijr.

De .

Rutsallaştırmak, devlet terörızınini '''>ittl~rulaştırmak bilim adına yapılabılecek &n wışı.quk aldatmacadırÖrneğin raporurı 2. bölümünde, •'OEVLETiN TAAAfStZUGl SORUNU" başhğında, *4evlet'i!) tfoirat değil, hak~m ro!O usHenmesi ge~~ınl§tni* bl'}lırten Ergll. *,. sayılan üç'"ott>fU~q~nf~~tiec~ dındet görevi ve sorumlııltıöu tÇ~tu Mika antavışıa yaklaşabilır. Ya~~maltd!t da" (s.8$) de(lik.. ten sonra "Ooğu'da görev yapacak memurların ôıeı bir dikllatf~ seçıtm~ş\ol, kaliteli. verimli ve halka sevQiY~ yaklaşaoak gôntlllül9rden oluşmasını" önermektedir. "$1stemln ıaafiyeti büyük ölçOda d~YI$t · atının dayandığı MERKEZIYETÇI falsafe ve onJtı ®lf(]ediği nlte1lklerden ıa~<ı:anrna~•taoır." diyerek de "<'~oeydoğu ·~~,rıırııında" •deV~Urı tarafsıııığı~ llk9sine yasıanmaktadır.

Oysa GuneyooQu Ş()Htm.ı. {KUrdistan sorunu, ulı.ısal vetopl4rylSaflı,tıt1ul~ mücade· (esi), Kürt ve Tiirk JAAltı:mıaıı arasındaki bjr sorun d$ğildi(, T~r~ın~ Küı't Uiusu lle

.. ~~~~i:~,:~~~~~~~:~u~~~URGEöhl olması

bir yana, Sorurıun kayna~ıdır. Ergil'ln veya bilmeyerek kaiKıştı§ı ·utwyoo.. son <ierece tehlikelidir.. ÇünkiJ devlet poUbi19r~

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

çabasıdır.

Sadece bOyük harfl$rle yazılmı~ şı.ı satırlar bile TOBB raporunda Doğu Ergil'in devleti nilsıl "akladığı~ , onun işlediği insanlık .suçlarını nasıl ~utsallaştırdığın ı göstermeye yetiyor:

KURUt.MUŞTUR.

ırkçı-sömürgeci şidd(!lt poOtikasının

değil.

göz·

llarına

den geçirilmesi ve gOniiJL yeniden Oretilmeslm:ie

göre aşka birşey

.

70 yıllık militarıst-Kem,alist anlayışın eleştirısi ve başarısızlığının kabulü anlamında bir ilerlemeyi temsil ederken; Kürdistan'ın sömürge koşullarında daha rasyonel nasıf tutulabileceği, sistemin dışına düşen Kürt toplumunun sistem içine tekrar nasıl çek· ilebileceği gibi temetJelsefeye sıkı sıkı sarılmasıyla d{:l "geftcf.ve şoven" bır karakter taşımakta. , Kuşkusuz PKK'nın pbtt terör örgütü• olarak kabul edilmesi ve toplumsal tabanından teeıiti anlayışıyla raporu ha:zırlayanlarla, milltarıst politikalar arasında belirgin bir ayrım var.

8ir{UcUer. PKK'nin "kıtle desteği olduğunu"

(abÇ)" Bu satırları, kuzuları k:u,ntt'mlı1ilt• postuna bütOnmüş bir kurt bir bilim.:ad~!J'H:·Yaztyor!. ..

Siyasal iofbEı,lığ ın vıı.ıull'tl'l başka bir şey olmayan lyıliği için insanlarca kuruldugu~nu söyieyt)rek onu aklamaya çalışmak çok basit bir masal yazıcılığından başka

. . .. .

YE

,A

VE KA

DUYURMAK

ZORUNDA KALMASlN. ~SiYASST. YASAL YOt..l.ARLA YAPlLSlN VE 5JLAGANLAŞSIN"?

"DDGU SORUNU'NDA ÇOZOM PKK iLE DEG;L, YÖRE HALKI iLE "' ANLAŞMAKTAN GEÇMEKTEDiR•."($,25/ ..

"Bu veriler "Doğu sorunü'mm Mi afJ!aşt/ırsa ve sağiıktı yaklaş11trsa: f'KK'stz ;özulebi!aceğlni gös_termektfK/ir." (s 26) ~kılcl S/YASET BU INSANLARlN MAKUL TALEPLERiNI, RADiKAL ÖAG0TLERIE YASLANMADAN KARŞILANMALARINI SAGLAMAKTIR." (s.39) Bu bel

raporda <lah ··• sonu9 şu · KK dOşm . PKK, hem E KARŞI bir desteğinden

'

ve "toph.fmsa1 siyasal bir me§flilyet zemini» bulundugu tezini kesinlikle reddediyorlar, Onlara göre PKK, tamaman dış güçlerin maşası bir avuç teröristten Rapor Ise, sunduğu verilerle bunun ıyor veya bilinen bir olguyu amaçlıyor .

Fakat, ister . ı va si yasal meşruiyet ze olmasın bu ö rgüte karşı edilmesi noktasında lar.

Neden? Işte bu nokta üzerinde dikkati"' dur· mak gerekir. Çünkü PKK'nin şah$mda dıŞ-lannen, mahkOm edilffı~k ya da şey; Ki.lrt Uh.ısu~nı.ın uiU$81 h0c~ad19les inde radlkalfıml, $ila hlı ve bağtm$ız kurum ve s lyual öcgUtlenmesidir. Dolayısıyla, bu zıtlığın tem· sif ettiği siyasal değerlef konusunda yanılgıya kaprlmamak, görüntüye ve demagojılere aldanmamak gerekir.

Zaten raporda yine büyilk harflerle ~öyle

w.

yapıfatd:ıt>

ww

Kürdistan'da KoP!VıfYNK, Iğ ı meş ru güçletse ve TC'nln PKK neden •teroristtlr"1 TC dev NLAR lN iVILlGI iÇiN INSAN LARCA KUR U LMUŞ bir "HUKUK DEV LETi" nasH sayabtılyorsunuz ve PKK neden "TERÖAisl BIR ÖRGOr'tür?

Işte bu konumtanım, raporun ana fikrinı ve zihntyetinı belirleyen t~mel bir sorudur. Ondan sonra da "bir terör örgütil PKK nasıl

marjirıalleştirilebilir"

T ÖRGÜTLeFf;f& ÇOCUKLAR~

azarine yürümektedir.

Temel Sorun : PK K~

Tabanıp,~an

J1

O

bi(şey değildir.

"TE: RC)RIIST Siyonist !srail Devleti için FKÖ . örgüttü. ~frika Ulusal Birliği (ANC} · . Güney Afrika'n1n ırkçı rejimi için "terörist* blr grup sayıllyordu . Gerici Saddam yönet)mt d$ KOP ve YNK gibi Kürt örgütlerini halen "t$rörist~ ..•,.,..,'IU',r Ama süreç içinde ve 1 Gühey Afrika 1 De"lell v e Bağdat DEVLETLER , on larla . toplumu! kurtuluş örgütleri · . ${lah kullanan. uva ı a n ama MEŞR V $lYtlfU\I

o

BtR TEMSİLOi$1 ·Qt:M~LJDIR Ki,

ayrıntıli

Ergil'in "TERÖRIST" dediği örgtltıer de "INSAN"Iarca kurulmuştur. Ve yine denliert örsütler de temsn ettikleri · ~rm''""'''"'" sınıUarU;r SlfV;ldarı adına hareket ederler. Bir idMtofıy~, bir telsete ve lnanışa dayanırlar. Eğer fllyJ niyet~ belirleyici isa, bütün toplumsal örgütler · · ~ttikleri sınıf ve tabakaların wlvlLIGi rdır.

Bir örgUtün neden diğerinın "TERÖRIST ObJeKtif

dışı n ÔR~fiı•H~ftiur

~..garek gar9kse Kuzey Irianda'da yapılan. eemokraslnin tabanım · geni§fafmak ve radil<af (JJVp ve eğilimleri sistem içine alata.k "yumuşatmatctır. * "SORUNLU TQ()LULU<lUN YASALL

ne te we .c

"Bütün bu Itina (işkenceye karşt taVIf:CE) hiçbir kural tat/lmayan terörist örgütle, varliğını hukuka borÇlu olan devletin baktş BÇI$1m sergiliyor. ,.. /NSAN, BiR TERÖRIST ÖRGÇJT JÇfN DAVASINA KURBAN eDfLECEK BiRARAÇ TIR. AMA BIR HUKUK DEVLETi iÇiN jNŞAN AMAÇTlR. TERÖRiST ORGUT JNSALARI YOK EDEREK VAR OLUR. DEVLET isE INSANLARCA tNSANLARIN İYILiGI IÇiN

r, oevlet i bu k onuda •ıl(na• etme · ıa yaııımış. Dolayısıyla t>IUmset alıpaktan çök; sermayeye ve devlete Kf.imtstan sorununda yeni bir ~smi ideoloıji· resmi politika üretmesi yolunda alternatifler örıermekte, birtakım araştırma w~rilerlni de bu a:ltemat'ıflerf desteklemek için argüman olarak kUllanmakta.

S<>nug olar ak Prf ,Dr. Do ğu Erg il'in araştırma raporu, TC devletinin Olusal Kur tuluş Mücadelesi karşıstnda ttkanmış ve iflas etmiş olan yalana1 inkara day ah O

om

sıdir. AapQr baştan aşağı , içse11eştird i91 "DEVLETÇi" düşünüş tarzıyla dana başından bu gerçeglr«ldetmekte işe baştatnatrt~dır.

Rapor, Ttltf\ devletinin ve ontiJ)s~uladt~i polltlkatarı ; toplumsal mı.ıli..{ef~ t>rgOt· lerini va m'•• araçlarını ise gayrı,meşt\l ilan etm~!<tadlr. Sonra da devlet" politlkaların ~yumuşalılması•tf(t, muhalefet öı'gütletinln "eritilmesl-ernegr~ edllmesi"nfn yoUan iiıerine teller getiştirrrıekteölr, B u da, Ç$ltşmeyi çözmek değll, egemen tez lehıne uzlaştırmak

Nasıl

içiNDE ERiTMEK

1SO)

ri tarihte Ve toplums~l d<ıkuda . unan bir SOSYAL AN . :zeminine oturdu{Junu ve bu si.irdükçe besleneceğini, ·PKK'nin hangi tür mücadele araçlart kullanırsa kullansın, bvloplıımsal tabanlll taleplerini ifade ~t®! ve ölçüde kt)ndisine M§~RUlYET bulacağını, :;;; ·Kürt sorı.ınunda PKK'ya verilen desteğinin ŞARTL ' Vövnu ve bu .. desteğın sistem IçiM · looeğinin,veri· leri sunulmaktadır, Ikinc~ bötOmdEl "Y~t Görüş ve Önerlleri"tıd${ ,..

-Kürt kimliğinin tamnttli:l$1 ve- "külttJrel 4Jian özerk.liği" sa.ğfanması1 ·Radtkal aktmfarm 8fl<ı'$1#li!.Z@lfit.~[(*ii l cnlemlfKin almmast, ·Devletin bu anlaşmazflkta "tSrtıfsız" ktlmması, ·Korucı.ı/uğun daraltılması,

var/tk ve görev alantmn

-Ekonomik. ve soşyal "entegrasyon *un ...

-PKK! (radikalizm) d1ş1 siyaset yo/Jeri!Jı "bölge halkına" açmak, gibi d üşünc~le(

tartışılmaktadır,

.· Üçüncü bölümde ise 'Avrupa'da (}ıitı~malar~ b$Şiı9J altı ..ş, ispanya'da sorunu, EiAJlis J11Çıçid ngittere'de Irianda sorunu ve IRA tfi riF · ~ede bu ülkelerin

uyguladıldan Y&f

~~~!!!:;:r?=============="Ha =ng~·:i :necf, =e~n~Vi~s~g~e~r~sk.ç ~e~yt~e=o~lu~r~s~ a =~d~lle=g=e=ti=ril=e=r~~T;Ütkly' iıon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

;

nııan OOşarılar.

X Otdlstan soru·

41

nunun ôa tıpkı Bask ve Irianda glbl benzer çözümlere kavuşturulablt~eğı, PKK'nin de IRA ve ETA gibi marjinall~~tir,ilabilece{ıi gös· terilrneyEI çalışılmaktadır.

PKK'nl~ kitlesel Çıkan özgün soııı.t eceği, Kürtterin taf>~ı;;t-gdan soyutlan ·m~l.ilZ" taleplerinin" SISTEM iÇINE QECKtrfE'REK, LEGALLE ŞT i AlL iP,

EHLti.ttŞTIRILEBILECEGI, bö~le~ PKK'nin

hayır? Rapor, bu konuda "devtet~i na kadar ikna etmeye çalışsada "impat'atorluk retlek· sleriyle donanm ış bu toprak}arın $0nradan gelme hakimi olman ın yaraıfi9J "gw~nslllik."

-ıorurıe tobisly[e . duygusunu yanamayen v ~ı>R11~H daha '· haraket eden devlet'l "sağlıklı"dır. Ama onlar için · e söylerıebi)(jCek tek §eY "korkunun acele faydası olmadlgf dU>

Elbett& F.Başkaya v.;, H.Gerger gıbi değerli bilim adamlarımızı anmadan geçmemeliyiz.

Sonuçta TOBB raporu lehte ve alayhte Kürdistan sorunu için sağlıklı, tutarlı pollitik;alaıu Cıretebilmen ln , nihayet bilimsel çal üzerine oturması Zorunluluğunu vur9ul · açısından da önem taşımaktadır.

TOBB Raporu Gerçekten de Bil

ne te we .c

om

ôar. kör şiddet uygulanan ETKISIZ bir &9üt mj, Değil mi? halme getiri!EıCeği öngörüsüdür.

Herşeyden önce b,ı.ı metnin, ba~fı b~ıQa aynı zamanda örgOtün Bununla akademik kaygılada yazılmış . bilimsa-ı Içine çekilabileceği ve kendlsinirı ar~tırma m~tnı olmadığını peşinankabul beraber esas olarak bu etme~ gereKir. au. kabpl, onun tezlerini ne /,,, ulmamış olması nginçtir. ô&h~ a~, M daha fazla önemli kılmaz. tf çürütmek amacına mahkum adlimak iste- _ _.;;;;,.._ _ _ __,__ _ _ _ _ __,..., ·•, ~vı&tın uzun etımn pol~ikalarına "yol gösterirad'iJ(,aJiZI'l'l olgusu olduğunu ortaya koyar. ~· clliK'" bağl arnındaki tezleri n, b i rtakım bir başkası sistemin içine varlleriyle desteklanmaya ata§}ırma PKK'nin amaca nedir radikalilm hep var olaçalı§'ılma$ı. nesnel bilgi ve bulgu l arın bu """"'~'""" olan sistemi bu Raporda bir sorusuna Türkiye genelinde teziere haklılık k~aodınfmak amacıyla kul· PKK'nin TEMSILi ÖRGÜT lanılması kabtil ~(ebilir bk şeydir. Bizde, ilk gn.varr yapsaniz, çok yüksek alınması, veya siyasal öne~ bu "bifglve .~J~~ıarııı sağlıklı hğı, öne · törpülenarek bizzat si "bağ1msız blr Kürt sOJOI~n teılere •·vtrJ""'olması açısından ne 1 gibi ·daha önce düşünülen ve %~ derece tutarlı oldu!Jı.ına bakacağız. al cevaba ak~' rm ku a çalışılan· yönteml~tin Fakat metin, temel kavramlar düzeyinde v~· tn~tıcı.ıı:~,rn::ı, ı::ı ilginçtir.

Ama bu demek olgunun kavranması açısından da bilimse~ bir Bu da aslında ~özel" bir PKK düşmanlığ ı kaygı gütmüyor. Geleneksal "red" ve ~inkarcı" ftl"&'lna cevap veren... glbi görOnsede getÇakta şöyle bir kabüle egilimini yeni tariflerle sürdürmaya OılUl·wn militan dayanmaktadu-. Siyasal radıkalizm, ister PKK ıyor.Bu anlamda da bllimsellik kaygısı bir örgüt şahsında mutla· olsun iste sorun sürdOkçe siyasal ka· ona ihtiyacı olan üretir" ve yokedi(erru)y&e$ktir. O ·•· .. rk devletinin ve radikaUımi mümkün olahalde soğuk yüzu" ile henüz tabanından ve meşruiyet bildiğince ığını karşıya gelmeye hatır ol zamininden soyutlamak isa, bu PKK $Öyl$yeblllrlz. Dogu Ergil, raporı.mda mtJhata· lıdır.Çünkü PKK "düzen şahsında plannın ancak hazmedebileceğl k.adar *bılim­ bile" siyasal radikalizm alam içine çalı şması sel biJgi" ku ihtiyaç olarak durduğu için o da bunun bir yapılar tarafından dondurufa· alanda "tabu" ları yıkan ll!i}'bll· ve Denekierin örnekienim Bu analitik görüı f Ki<'nin yalnız devlet " oldu{)u tezi ısa* fHglJ Seçimi sürülduğunde yıliarım zindan• politikalan için de§Uf sletemin kendisi için de Rapora yönelik eleştiriların baş ında, 1267 kökten bir tehdit unsuru olarak algılandığını ve halen onlarca yıllık c~.ıa kişi ik) yapı lan anket sonuçlarına itiraz geliyor. ve bunun yerleşik bir kanaat halina geldiğim Ankara/U lucanlar'da yatmal<ta .•.·.

Deniyorki. denekierin seçimi ve ö . · Kimi sosyalist ve ulusal göste Be§lkçl ger~Oi de unutturulmuş, yöntemi kasıtlıdır ve denekler tüm "OoğM Ve "PKK'nin sistemle ve lamcJa saygısızlık edilm iş oluyordu. demokrat Güneydoğu halkının" profilini yansıtmam~~ zamininde ourduğu" devleti Beşlkçl, "DoğtrSor:unu"nun etnik ve , . ta.dır. . rine tlk çiddi · nR711H><O\Jıcılarını,n J>Kt<;yt SIS· ~ ve itıraz gerı~ld,e "deneklerln& Bu ..· . ... bilim adamı aı<-~uıamlk çalışm karşıtı kökt~blr tehdit "'ôrneklenlm yöntemine" de~U-r nket çabası ile olarak, salt arasındaki çelişJ((ye dikkat son&9lannda "Federasyon", "tki ôillilik·, · ·· olur. olan lokal hareket ed "TC'nln başansızhğı"~ "Kimliğe bağlılık. gibi in neden "TEMSiLi BIR .. daha kapsamlı "Göçebe Allkan ağıdıkil sonuçlara yapılan haıımsız tepkilerin ı gerektiğine daha açık olan ''Doğu AnadQfiJ'nun DOzenl" bir :yansımasıdır.Resml 1deolojlyi besleyen dağınmektadir: çalışmaları, Türk Onlvef;§~elerlndeki resmi sonuçlar çıksaydı, mttntemelen bu kesimlerbiliminda 'temsil şocunu' olarak ideolojiye endeksli ıabtı:"t~rm ilk ve kararlı . den "örnel<.lenim yöntemi" ve "deneklerin seçi· · oar'Ca~annna~ı ~in 6ir başlangıcı olgunun çötlllememesi durumunkonusunda bir itir;;ı;~ gelmeyecekti. · · . daha sonraki süreçlerı B~!Şil{~~rii·ı•rı gençlerin götOnde h~rşeyı Kilrtlük rmanın çeşitıl örnekienim vtırltaın;m . ~aıi'1~c.e-.· ·· olgunun; kendisi bik) Türk PKK, fiilen dastek~pXı:'l~St~ yon1267 denek üzerinde şosyal bilimler, siyasal ınansa bile, KürtlerFtemsU etme tem N>1i irtiııvcır . Yerleşik nüfus kümesini en iy(temdevlet ideolojisi yaratmak. ve onu cesareti gösteren tek örgüt olarak, fÇten içe sU ett iği düşünülen Dfyarbeklr. Batman, mükellef sayıldıklarını , bilimin . onay görecektir. Insanlar örgüte VEKA.lET Mardin llleri seçilirken, göç kitlesi için ise atfedecekterdlt. Blr terörjşt Öt'S)Öt, hi<; boralardan uzak! u·ıımı~ olduQunun bir Adana, Mersin ve Antalya gtbi ençok göç kanıtı dır. hald$, bazı kifU~, he%dlnde ha aJan iller tercih ed ihı önce Üniversite Beşlkçi , ç~Wi nlte11k kazanl1JlıP&P'~adı~ bir · · · Eteştirilmesi · sı:z olarak sürdür~ bünyesin{!e sonra da " \far de~mnTernsıl sorunu örnekienim aye Için n~ de mOştCır. Hiçbir zaman ·· bir süre s<frfta muhtemelen · miş ol terin raporda l~h fikir Oretmedevı&t içln araştırma ya •-:-•·u-··- KR zj ~+il{U,dde ç ıkacaktır,'Ttlttı Çünkü denekierin seçimindeki esas kriter, bu d~t için bu anlamd~ elbette TOBB raporuyla, yabancı dostıanmızın bu .konular.da~J kitlenin ulusal mücadelenin tabanı olal:>ileıcaJ\,"1 aynı anda tartı~ılıp karşılaştırı lması dQ§tV"' uyarılarında. <JoOruluk payı olsa ~erekir.• ulusal mücadaleye sempati ile bakan insaw olmaz. Fakat bu atandaki "ilk" bJifmsuıll (s.97) ların oluşturduğunu söyleyebiliriz. Birbakıma çalışma ya ''tabu"ları yıkmış olmanrn örnelç.ler PKK'nln hedef kitlesi ve etki alanı onurı.ı, bu yönd,kl çabatarını bir "bilim özeqt)Qe. onun ilişki derecesini'!(} atQtlanışını kadar namu4u abldasl'' itmişlerdlt' tJiye9.J.Ilrlz. ·· · öl ulattıran iamaıı B&ıfiK~~r bu ilişkirün lrdet~mmesiôir. .

Zat 11 ' e faporu bir kez Sadece sorOlan sorutar bile tıeôef kitlenin lermık• çalışmaların niteli~i lle olçOimek istenen şeyin ne olduğunu ıkmadığın ı, Ünl'""'"'""'lertn •ne Iş M ~layca ortaya koymaktadır. da gerektfflyoto+ '' yaptıklarının

tnlcUt

ww

w.

..

Eylül-Ekim /1995/12-13

birlikte rıı:ırN:oki• haklar 1~ Kürt devleti (&.22) teştlrebıleceğ lne inananlar ise 31 kiş!

Bu ifadeler oldukça manldtıf{lır. Çünkü (%2.4)dür. denek~<fen •örgütün amacını t>s9ım~ız Kürt Bu tablodan çıkan sonuç O.Erglfin tGf$lne devleti kurmak" olarak açıklayanlan "ôrgUtün "" :iltün amacının baQıms~z. bir Kürt deVleti" ı" olarak kabul ettiğini açıkca dece % · · · ·.·. . ·.· .

Una lnananlı:ınn t • PKK'nin amaôt nedir :·:·:·:·~:d@~§~ :·Ah· 1·R ?. .1ı.:.:n ı;; r\J ı:;;y f'1 ı;;. ·ı,-:,ı=nçc:t/.ıı:::~r'bc81.L ~kletire· 16lslhın d~ll) örgQtüp b gen~linde bir anket YttP* ·TC, ÖRGÜTE KARŞI 8A$Alf1Cl ö terir. Ve aslında ğine inandtkJao oranaa 74:ıağımsız bir Kürt sanız, çok OLABÜ.iRMi? analizi, örgütün . karşıtaştii nun . bu Ama ala~lllrsiniz. cevabl kurmak* devleti ·TC, ORGÜTE KARŞI NEDEN kon us und@" garçek(~~ttrme onu ile amacı verenler cevap bÖy{; soruya kı, mıdir demek ?

BA$._ARU.J OJ:AMAZ olduğunu konusu s9.Z uyum" *bir denekierde Tersine, yandaşlandır~? militan "örgullln ·ORGUTUN ONAYLANAN UYGULA· bölümünde bilgiler" ilişkin "iletişime gösterir.

Insan· sıfadan etkisindeki propaganda resmi MALARf NELERDiR 7 en taıla okunan gazetenin % $S oranı lle lar bile böyl~<Pif cevap vermeye hatırdı(, ·ÖRGÜTÜN ONAYLANMAYAMUY.{iU· o halde o:&ğR;ı,örQüt,ün amacını "bttğımp.ıv' öz90r Ofke çıkması oa J!~§~{ . ~ıtıenirı, Nt' MALA6L:f'JELEROiR? LA niteliğinin saptanmasında önetntı bW ölçüttür. bir Kürt dı:Nfetf ı<tırmtt.fÇ' olarak tanımlayan.·ONAYLANMAYAN UYGULAMALAR üstelik özgUr Ülke satın alanlarından % sonucuna olduğu yandaşıar" "militan ların YERiNE ÖRGÜT NE YAPMALIDIR ?

17'sinin "ok.uf·yaı:ar olmaması" yani, gazeteyi nereden varıyor? Şuradan, ankete katılan ·ÖRGÜTÜN ONAYLANAN UYGULA· dayanışma amacıyla satın alıyor olması, kişilerle ilgili eğer özel noUar tutulmamışsa, bu MALARiNIN HAREKETE fAYDASI? ~litiz:<> olma yoğunluğunu ortaya denaklerin "etki "tarafta!"'. "sempatizan", "yandaş", kitleye Raporun "ALAN ARAŞTIRMASI , bulgular koymaktadır. alam içinde" vb. olarak ele alındığının somı>t va değerlendirmeler" başlıklı ı. Bölümündeki Sonuç olafak dMeklarin seçimi ve .örnek· bir kanıtldır. bu sorular, diğer ilgi araştırmalan ile destek· yönteminde ~nedef kitle", tOm "D~u ve Jerin ,, sonucun(;lan anket j O,EJ$ll'iq de Yine ıenmektEı. Sadeça bir değerlendirme ömeQJ halkı" değif, ulusal demokratik Güneydoğu hatawif. bir buyük il~klJindJl~de bu çıkardığı ' açıkla· görüldOğQnu nasıl bile hedef kiti$nin hareketin kıtteskt(t, Çünkü amaç,.bu kitlenin vardır. Bu hata yapilan koralasyanda önemli maya yet~t. ' PKK ile siyasal fadlkalizmle ilişkfleome biçim· bir dikkatsizliği ya <Ja Çarpıtmayı gösteriyor. "ÖRGÜTÜN AMAÇLARI" sorusuna varilen leri ile sisteme tekrar nasıl kazandırılabilecek· "Örgütün arnaçıarı nelerdir" sorusuna cev~taruan en yükseği % 30.8 ne "Külturel leri nı ortaya çıkafmaktır. Yoksa örnegin, *bağımsız Kürt devleti" diyenler (ki bunlar mill· ve siyası haklar* ... "Bağımsız Kürt Devleti" "Korucu köy~flnde", "polis lojmanlarınôa". %15.3) ( kişidir.

194 deniyor) yandaştır tan diyenler Ise % 15.3'tür. "memur evlerinde* ve ülkenin ba~ka gerçekleştirebilir" amaçlarını nangi "Örgüt AMACINI HANGI ''ÖRGÜT "ayrıcalıklı k~sımlerinoe~ yapıla~ak bl! bır Kürt devlett diyenler GERÇEKLEŞTIREBiLIR" sorusuna da yine araştırmanın çok daha ilginç sonuçlan.oıaj?,ıı~; • Ergil bu bulglfyu '·~mllltan~ en yüksek cevap o;.., 15.9 ile "KültQ(aj.ve siyasi 11"'tı... rrlıo maksimallst, baklanUtAraştırmanın amacı tüm "DoQü •ve haklar" ,ve % 14 ile "hepsi ''~jjr. "Ayrı Kürt GOneydo~u~da plesblter bir anket dütanle· olv~u biçimde yorumlayarak arda devleti~ diyenler isa sadece o/-.S.f};dır. mak değildir. Raporun yaniışı *had~t kitle" yanılıyor. ÇihfkO, aynı tabloda "örgütün O.Ergil, bu tabioyu şöyle değ~leodirmekte· konusunda "açık" belirlemelar de bı.ılunmak"HEPSiNi# amaçlarının dir. tan kaçınarak. spel\Otasyontara yer vermegarçekleştirebilecegine inanların sayısı 177 ( "Örgütün amacmin bağımsiz bir Kürt sidir. % 13}dır. "hepsinift cevabı açıktıt k~ "bağımsız devleti kurmak Olduğunu söyleyenierin bif KOrt Devletı amacını" da jçarmektedir. (büttln içinde % 2.4) % 16'sl, örgütün bu Can Erzin he<lefler" Siyasi litaratürde nasgari rımacm1 gerçekleştirabilaceğine inanmak· olarak bir kavram vardır. t$dır. 6rg()t0n cımacıflln bağJmşrz t;ir KOrt Asgari hedefi "Kültüreldevieti kurmak olduğunu soyl~y~H)Ietid siyasi haklar", azami sadece % 16'stnın, bu amacın hedefi lse, "bağımsız bir gerçekteşebileceğıne inanmalaN doğrusu Kürt deVIatiH biçiminde şaş1rtıc!dır. kabuf edersek, denek· Örgütün miUtan yandaşlarmın. (abç) lerin % 14'0nün har lk{ hedeflerde maksimalist, btJnfarm gerçek* hedefid~ örgütün gerçek· faşmast beklentisinda ise minimalist olduk· leştirebileceğina /art ~·n.· ıa_ş.ıl~uıktadJr, B!J.ıSA;{{~kl, onların inandığını görürüz. verdiklarJJJJucadeledM aJiRojlmamaktadtr. tabloda Kültürel si Söz kgri~su bulgu, bir militanlık durumu-

nun varlığına işaret

w. ne

te w

e. co

m

BiR YAKININtZVARMI? *ÖRGUTTEKi TANIDIGIN YAKINLIK DERECESi? ..ÖRGÜTÜN AMAÇLARI ·ÖRGÜT HANGi AMAÇLARINI

KÜRT KÜLTÜR A VDINLANMASI NIN ILK

ADIMLARlNDAN BiRi OLAN

ww

.. .. ARYA

KULTUR VE .

SANAT MERKEZI

29.10.1994 günü Sömürgeci TC tarafından kapatıldı , tüm çalışanları tutuklandı ve halen Buca zındanındalar.

Dostta, düşmanda bilmali ki, ulusal kültürümüzü korumak ve geliştirmekte kararlıyız.

ARYA KÜLTÜR ve SANAT MERKEZi ISTANBUL ÇALIŞANLARI

llon-Çiriya Peşin /1995/ 12-13

~

.

ADRESt Sakarya Cad. inkilap S9k~ Ôtllek işhant Kat: 3 NO: 8171 ay 1ANKARA '~ 12)

rizgar~

43

m

HABER

8 Temmuz 1995 tarihinde istan bul Terö rle Mücadele Ekipleri tarafından gözaltına alınan ve yoğun işkencelerden geçirildikten sonra t utukl anan KOMAL Yayınevi Genel Yay ın Yönetmeni Yazar ve Araştı rmacı Recep Maraşil hakkı nda yeni bir mahkumiyat daha verild.

Bir süre önce yayını durdurulan "Jiyana NO" Gazetesinin 6 .1.1 995 günkü yazmış

old uğu

e. co

sayısında

,l:f

"Sigortalı

Demokratlık

Realitesi" isimli makalesinden dolayı açıla n dava 28.9.1995 günü istanbul 1 Nolu DGM'de görüldü.

Duruşma sonunda, " yazı bütünüyle incelendiğinde Avrupa insan Hakları sözleşmesinin 10/2 maddesi kabul ettiği şekilde suçu içerdiği , bölücülük

te w

propagandası yapıldığı anlaşılmakla ; sanık Recep Maraşil'nın eylemine uyan sayılı yasanın 8/1 maddesi gereğince takdiren iKi SENE AGlR HAPiS ve ELLi MiLYON TL AGlR PARA CEZASIYLA . MAHKÜMiYETiNE, suç tarihi nıbarlyle 3506 sayılı yasa gereği para cezasını on kat artırarak sanığın para cezasının BEŞYÜZ MiL YON TL AGlR PARAA cezas ıyla MA H K Ü M iYE T i N E " kararı v erildi.

Geçtiğ im iz ayl ard a Recep Maraşlı , hakkında açılan ve istanbul iHD ta rafı ndan düzenlenen'Ulusal Sorun ve Çözüm Önerileri" paneli davasından 2 yıl hapis, 100 milyon para cezası ile Kornal Yayı n ları t arafından ç ıkarılan Siyası Savunma adlı kitabından ötürü 2 yıl hapis, 100 milyon para cezası yarg ıtay

Yaşar

Kemal'e ceza vermeye yönelik söyleyen Avukat Enver nalbant "Eğer 8.maddenin Anayasaya aykırı o l duğu mahkeme tarafından karara bağlan ı rs-a Yaşar Kemal yargılanamayacaktı. Savcı bunu farketmiş olacak ki, davayı 8.madde kapsamından ç ıka rm ak istiyor. Ama bu sefer Vatan hainliğinden yarg ılanacak. TCK'n ı n 13212-3. maddesi; b~r halkı bir halka karşı kışkırtmayı ve vatan aleyhine propaganda yapmayı kapsıyor. Değişen bir şey olmayacak" dedi.

Sterka Rlzgarl 1 istanbul olduğ un u

w. ne

3713

tarafından onaylanmıştı.

Yazar R.Maraşlı , yazd ı ğ ı kitap ve makalelerinden ayrıca, kat ı ldığı panellerden dolayı hakkında açıl an davalardan toplam 45 yıl ağır hapis cezası ile milyarları bulan para cezası isteniyor.

Sterka Rlzgari/istanbul

Kemal

ww

Yaşar

Hainliği'ndenYargılanacak Kemal Der Spigel dergisine yazdıl:jı bir yazıdan doylayı istanbul 4 Nolu DGM'de Terörle Mücadele Yasas ı nın 8. maddesine muhalefetten ya rgılan ıyor.

Yaşar Kemal'in yargılandığı 8. Madde'nin Anayasaya aykırı olduğunu ve bu maddeyle ilgili olarak DGM'de aç ılan davanın karar aşamasına ge ldiği ni belirten Avukat Enver Nalbant, 27 Eylüle kadar yapılan duruşmaların 8.madde üzerine yoğun l aştığını söyleyen savcı san ı ğ ın TCK'nun 312/ 2-3. maddelerinden yargılanması gerektil:jini söyledi.

Mahkeme heyetinin böyle bir karar almas ının

Vatan Yaşar

YA YINCI AYŞENUR ZARAKOLU HAKKINDAKi CEZA KESiNLEŞTi

/

Belge yayınları sahibi AyşenurZa rakolu , Gazeteci Faysal Dağlı 'nın Belge Yayınlar ı tarafından yay ınlanan "Brakuji-Kürtlerin iç Savaşı " isimli kitabında örgüt p ropaga ndası yapı Id ığ ı" gerekçesiyle yargı l andı.

29 Eylül'de görülen karar duruşması nda Yayıncı A. Zarakolu, istanbul DGM taraf ı ndan 5 ay hapis ve 50 milyon TL para cezas ı na çarptı rı Id ı. öte yandan, A.Zarakolu hakkında Yaşar Kaya' nın "Gündem Yazıları " adlı kitabını yayı nlamas ı nedeniyle, 30 Ocak 1995 tarihinde ist anbul 2 Nolu DGM tarafından verilen 6 ay hapis 50 milyon Tl para cezası da yargıtay 9. dairesi tarafından onaylandı .

Belge yayın larıdan yap ıl an aç ı klamad a, "bu karar, düşünce ve ifade özgür l üğünün yanı sıra, basın ve yay ı n l ama özgürlüğünü çiğni­ yor.Kamuoyu, bölgesel çatışma ve sorunlar h akkından yoksun bırakılıyor, basın ve yayıncıl ar bir çeşit sansür uygulamaya zorlan ıyor• denildi.

S terkaR i zga ri / is ta n bu' 1

SOSYOLOG-YAZAR iSMAiL BEŞiKÇiYE SALDIRI Ankara Merkez Kapalı cezaevi'nde tutuklu bulunan Sosyolog-Yazar ismail Beşikçi ve Yayıncı Ünsal Öztürk. 16 Ekim 1995 günü mahkemeye götürülecekleri sırada, cezaevi janda rm ası tarafından tartaklanarak ellerindeki savunma d osyaları yırt ıld ı. Jandarma n ın küfür, hakaret ettiğini ve "sizin göreviniz kaçmak, bizim ise size engel olmak" diye bağırdığı öğrenildi.

H alkın hukuk Bürosu Avu kat ları ndan Zeki Rüzgar, hükümetin güvenoyu alamamas ı sonucyoda yönetim boşluğundan yararlanan baskılar ı cezaevi yönetimlerinin boyutlan dırdığına dikkat çeker~k "Böyle dönemlerde siyasi sorumlu bulunamıyor.

Bugünden başlayarak aile görüşmeleri s ınırl an dırıldı .

Avukatlar üzerindeki baskılar yoğunlaştırıldı .

Cezaevlerinde hayata geçiril)llek istenen yeni politikaların lik adımı Buca ldl.

Hükümetin düşmesi lle saldırılar yoğunlaşacaktır. Son günlerde, mahkemeye getirilen tutuklu ve hükümlülerin jandarma "tarafından dövülmesi olayları da arttı " dedi.

S~erka Rizgarilistanbul

Ceza Evleri'nde Baskılar Artarak Sürüyor istanbul Bayrş.mpaşa, Ümraniye ve Bursa cezaevlerinde- tutuklu ve hükümlü aileler ve avukatlar üzerindeki başkı ların da artarak devam etti~i öğren ildi . iH D istanbul şubesi cezaevi komisyonu Üyesi Av.Semih Mutlu, yaptı~ı açıklamada tüm cezaevlerin'de hak ihlallerinin devam ettiğini belirterek, "Bur.s a cezaevin'de ziyaretçi kadınlar çamaşıriarına kadar aranıyor. Ümraniye'de

~r--------------------------------------------------------------------Eylül-Ekim /1995/ 12-13

NO çE

ADAN A BÜRO MUZA BASK lN yönelik açtığ ı perhergün ye ni bir boyut kazanıyo r. Gün geçmiyor ki, sosyalist bir dergi veya gazete to pl at ı l masın, çalışanları tutuktalan bas ı lmasın, b üroları lanmasın, edilmesin.

Polisin artık adet haline getird iği büro kazandı. halini süreklilik baskınları Adana büromuz ayda iki-üç kez olmak üzere diğer dergile r gibi sık sık polis tarafından bas ı lıyor. 28 Eylül ve 15 Ekim günlerinde yine basıldı. iki saat kadar büroda kalan polisler, her zaman olduğu gibi çok sayıda çeşitli kitap ve dergileri alırken , temsilci arkadaşımızı da tehdit etmeyi ihmal etmedi-ler.

TC'nin Sosyalist

B asına

savaş,

tarafın d an

h azı rl anan Sinev iıyon

gösterimi

yap ı ld ı .

Daha sonra de ğer lendirmede ödüle layık görülen eserlerin sahipler ine ödülleri verildi.

Haber Dalında: Birincilik Ödülünü; 11 Ekim 94 tarihinde Cumhuriyet Gazetesinde yay ı nlanan ·Köyleri Devlet yak ı yor" b aş l ı k l ı haberiyle Ergün AKSOY Araştırma-inceleme Dalında: Birincilik Ödülünü; "Ya/anm ve inkann ideolojisi: iKEMA LiZM ' konulu çalışmasıyla Mustafa YELKENLi Fotoğraf Dalında:

B ırincilik ödülüne seçici kurul t arafın d an ödüle d eğer eser b u lu namad ı.

Karikat ür Dalında : Birincilik Ödülünü; Otosansürü konu alan eseriyle Aşkın A YRANCIOGLU, Özel Onur Ödüller ini ise: istanbu l'da polis tarafından kaç ı rılarak katledilen ve cesedi kimsesizler mezarlığında bulunan Hasan Ocak' ı n ailesinin her türlü ısrarlı takipçisi baskıya rağmen olayın l" cinayetleri meçhu "faili le olmal arı ve böylelik n a katkıda sı taşınma na sıraları ön in gündem b ul un du k l arı içi n özel onur ödülüne layı k bulundular. Ayrıca kirli savaşın sona ermesi, adil bir barış ı n tesisi ve demokrasin in hayata geçı rı l mesi uğruna açlık grevine girip dört şehit veren "onbini aşkın siyasi tutsak ve aileleri" bu anlamlı çabala r ı ndan dolayı özel onur ödülllne layık bulundular.

Sterka Rizgarl ! istanbu l

te w

vezsızca

kon uşmacı olarak katılırken, istanbul MKM

"Mus a Anter ve Basın Şehitleri Gaze tecilik Ödüll eri" SAHiP LERiN E VERiL Di

iRA NU MÜLTECiL iRiN OTURMA EYLEM i

65 çocuk, 31 k adının bulunduğu 3 Ağust os 1995 gününden toplam 161 beri BSP Ankara il örgütünde siyasi sığınma hakları kabul adilmedlgi ve iran'a teslim edilme' leriyle k arşı kalan s ı ğınmacılar Kamuoyuna seslerini duyurmak için oturma Buna rağmen ne eylemine başladılar. gösterdi ne de ğı kamuoyu yeterli duyarlılı yaptılar , üç lama ık aç bir olumlu r yetkilile od ala fı bir mekanda olumsuz koşullar da yaşa m mücade lesi ve ren sığınmac ıl a 65'inin .Aral arında

ne

Kilpatılan Yeni Politika Gazetesi'nin düzenlemiş olduğu bu yılki "Musa Anter ve Basın

k işi

w.

Şehitleri Gazete cilik Ödüller i" töreni 20 Eylül 1995 günü saat 18.00'de Mecidiyeköy Kültür Merkezinde gerçekleşti.Ödül törenine çeşitli kitle örgütleri temsilcileri katıldı.

Törene, Musa Anter'in eşi Hale Anter, Müni r Ceylan, Leyla Peköz, Necati Tanıyan , Nadire Mater, Tahir Tepe -K apat ılan Yeni Politika Batman muhabiri ve Bitliste gözalt ı nda katledi len Seyfettin Tepe'n in ağabeyı-

ww

iHD istanbul Şubes i kayıplara karşı kom isyonunun d üzenlemiş old uğu " Gözaltınd a Kayıpla r" konulu brifing 4.10.1995 günü saat 14:00'te B as ın müzesinde gerçekleşti .

Komisyon taraf ı nd an h az ı rla nan " insan l ığa çağrı metninde; Evrensel insan H akları Beyannamesi, her i n sanı n yaşama h akkı , Ki ş i Özgürlügü ve Güvenlik Hakkı olduğu n u söyler". Oysa Türkiye'de yaşana nl a r insanların "Yaşama, Özgürlük ve Güvenlik" haklarının çiğnandiğini açı kça kanıtl anmakt adır.

Gözaltında kaybedilen yüzlerce insan Yaşıyor lar m ı ? Öldürüldüler mi? hala bilin-

tarihleri Adli Tı pa intikal eden cesetlere ve gören dosyalara ilişkin raporda 1.5

memektedır. 1 . 1 . 1 99 4 -9.6.1995

a rasında işlem

llon-Ç irlya Peşin /1995/ 12-13

yaş ortal aması

8-9 olan çocuklar

oluşturmak­

tadı r.

Yeterince besin alamayan yiyecek, giyecek ve temizlik gibi en temel sorunları bile karş ıl ayamayan s ı ğınmacılar, her gün biraz daha ölüme yaklaşmakt adı rl ar. Bütün bu zor

co m

yasal ve ması alınma klerin yiyece n, yazıları ~örüşlerin kısıtlanması devam ediyor.

Umran iye'de incelem e yapan bakanlıkta görevli iki hakimi n çalışmalarındanda sonuç çıkmadı" dedi.

B ayrampa şa cezaevin'de geçt iğimiz cuma günü gardiyanların tutuklu ve hükümlülere Av. Mutlu, da d eğinen sald ı r d ıklarına " Hüküm et boşluğu bahane edilere k soruml u yokmuş gibi gösteri liyar ve tüm ceza evlerin 'de baskılar giderek artıyo r" dedi.

Sterka Rizgar i/istanb ul

şartlara

rağmen

sığınmacılar

kararlılıkla

eylemle rine devam etmektedirler. Öte yandan iHD istanbul Şubesi tarafından yapılan açıklamad a "Yasalarda idam cezasını halen ka l dırmayan devlet, idam edilme olası l ıkları bulunan iranlıları , iran'a iade etmekle iran' ı n idam suçuna da ortak olmakbilgilere göre, BM tadır. En son alınan kabul edild i ği talebi tarafından siyasi iltaca ıhlal edilhakları insan l evrense halde, 2 iranlı erek, Türkiye tarafından iade edilmiş ve iran 72 saat içinde bunlar ı idam etmiştir. Bu korkunç bir ihlaldir.

Türkiye s ığınma talebinde bulunan insanların ülkelerine iadesine derhal sori vermeli, sığınma hakkına saygılı olmalıdır" denildi.

Sterka Rlzgari /Ankara

e.

koğuşlar arasındaki goruş yasağı ,

yılda 33'ü kadın 244'ü erkek ve 13'ü bilinmeyen cinsiyette olmak üzere 290 kiş i kaybedilmiştir. Ölüm nedenle ri ise; Adli Tıpca şöyle be lirlenmiştir; 25 Künt kafa taraması,14 ateşli silahla vurulma,11 kesici-delici alet yaralangenel beden t ravması, 5 telle ması, 1 O boğma- boğazlama, 2 iç kanama vs.

Bu resmi veriler istanbu l, Ankara, izmir gibi büyük kentlerde gerçekl eşm iş ve adli Tıp ku r umların a u laşmı~ bilgilerdir.

Uzu n yılla rd an beri savaş kurallarının hüküm sürd üğü Ol ağanüs t ü Hal Bölgesindeki Diyarbak ı r , Siirt,Eiazığ , yani; kayı p lara Hakkari, Ş ır nak, Batman , Tunceli, bilgilere sağlıklı ilişkin plara ı kay deki Mardin' ulaşmak ise mümkün olamamıştır. Çünkü, kaybedilen yakınların ı arayan kişilerde kaybe-

KKAV TESC iL EDiLD i

1992 yılında istanbuldakurulan Kürt Hak ve Özgürlükler Vakfı bir süre önce ad ından ötürü mahkemesi hukuk 3.Asliye Beyoğlu . açılmıştı dava a taraf ı ndan hakkınd Yeni ismiyle Kürt Kültür ve Araştırma Vakfı, 12 ekim günü görülen duruşmada, mahkeme heyeti tarafından onay gördü.

18 ekim günü konuyla ilg ili Vakıf başkanı şerafetlin Elçi i taraf ı ndan yapılanr aç ıklama­ da, "red ve inkar po l itikaları n iflas ett iği mahkeme kararınca ortaya çıkmıştır.

Kürt kültürünü, dilini, tarihini Vakfımız akademik düzeyde araştırıp inceleyecektir.

Bi li rkiş i raporuy la vakıf b aşvuru senedi tescil edilm ı ştir. Senet tescil edilmeden önce "UKKTH ilkesi, Anti-sömürgecilik, özgürlük" kavramları mahkeme heyetince rededilmiştir.

Daha sonra vakıf yönetim kurulu toplanarak bu kavramları çıkardı. Çünkü, mahkeme heyetince bu kavramlar siyasi bir içerik taşı­ yordu. Bu i şl em tam am land ı ktan sonra rapor tescil edildi" dedi.

Toplantıya çeşitli kurum ve kurul uştan temsilciler katıld ı .

Sterka Rizgar itistanb ul iaları 299 kişi 1994 Gözaltında kayıp ı 28 kiş 1995 Gözalt ı nda kayı p iddialar kayıp nda Gözattı a yılarınd 1994 ve 1995 ağılımı. d göre ayiara idd ialarının

Türkiye ve Kürdistan'ın çeşitli illerinden gelen 250 bin işçi. yılların·bırikim ve öfkesini bır günde dile getırdi.

Sabahın erken saatlerınden itibaren Kızılay meydanına gelmeye başl ayan işçı-l er Bayram Meral alana girirken, "Türk-iş nerede,biz orad ayız" sloganı attılar, medyaya, "satılmış basın ,satılmış sabah" sloganlarıyla tepki gösterdiler. sık sık ·işçiler burada, hırsızlar nere de?". "Susma sustukça sıra sana gelecek".

"Kahrolsun IMF", "ithal Başbakan Amerikaya", "Vur vur inlesin, Çiller Dinlesin" ."Hükümeti düşürdük sıra Başbakanda" sloganları attılar.

BSP ve

diğer

sol kortejler " Yaşasın halk"Ekmek yoksa barı şta yok" sloganları ile seslerini duyurdular.

Ankara girişinde oluşturulan barikatlada karşılaşan işçilerle polis arasında yer yer çatışmalar çıksada yaralanmalar, gözalt ılar alsada barikatlar işçile rin büyük yürüyü şü önünde dayanamadı lar. Otobüsleri polis tarafından engellenan Kastamonu, izmir, Mersin, E lazığ, Ad ana, istanbul Hayd arpaşa'dan Yol-iş ve DemirYol- iş Üyesi işçi ler normal yolcu otobüsleri ve özel araçlarla Ankara'ya geldiler.

Bu arada istanbul ve izmir'den gelen yaklaşık 13 bin işçi yolda karş ı laşt ı kları 8 barikatı çatışa rak aşt ıl ar ve eski garaja gelerek yürümeye baş lad ılar. Harb-iş serd ikası istanbul şubesinden gelen işç iler burada abluka altına a lı ndı. Fakat işç i lerin kararlı tutumu ka rş ı sında barikat bir süre sonra kaldırıldı.

"Barikatları aştık işte geldik Ankara" sloganıyla saat 12:35'te Tandoğan meydanına giren i şç iler arasından iki kişinin polis tarafından gözaltına alınmak istenmesi üzerine tart ı şma çıktı. iki işçi gözaltına alınırken aralarında Haber iş istanbul 1Nolu Şube Başkanı Levent Dokuyucu'da polis saldırısında yaralanarak gözaltına alındı. Daha sonra düzenli kortejler oluşturan işçiler "işçiye kalkan eller kırılsın" sloganlarıyla kızı laya yürümeye başladılar.

Türk- iş genel başkanı Bayram Meral devletin planının alanları n dalmasını engellemek olduğunu, ama işçile rin d ağ l arı aşarakla olsa alan l arı dald urduğun u söyledi.

Hükümetin kendilerine birinci altı ay için %11 ikinci altı ay için %8 verilmesini onayi ayıp onay lamadıklarını soran Meral' e i şçi l er "hayır" yan ı t ı yla cevap verdiler.

Saat 14:00'de eylemin bitti ğ i anansuyla birlikte Bayram Meral'in meclise gidip Başbakanla görüşmesi duy ul mas ı üzerine işçiler, Meral'in gitmemesi için otobüsün et rafı n da kortej oluşturarak Türk-iş genel merkezine kadar geldiler ve Bayram Meral'in B aşbaka n la görüşmesini engellediler.

Barikat ların ı n aşa l mas ı na iyice kinlenan polis göstericiye sal dırarak çok sayıda ışçiyi göza lt ına a ld ı. Sald ı r ıl a rda yaralananlar

Sterka Rizgari/Ankara

KAMU ÇALIŞANLARI

ALANLARDA Çal ı şa nları

Kamu

Sendikaları

Konfederasyonlaşma

Kurulu 17.10.1995 tarihinde memur maaşlarının arttırılması ,sendikalara yönelik baskı, sürgün ve soruştur­

tarafından

maların

durduru lması,Grevli

te w

ları n kardeşliği",

öğrenildı.

co m

masına rağmen yapıl dı.

hastenesine Burada tedavilerı yapıld ktan sonra hepsı gözaltı n a alınd ı lar.

Eylem öncesi ve sonrası yaklaş k 150 kişinin gözaltına al ndığı kaldır•ldı.

e.

15 Ekim günü Türk-iş'in düzenlemiş olduğu işçi mitingi devletin yoğun güvenlik önlemleri, bütün tehdit ve Ankara'ya girişlerin yasaklan-

sözleşme li

sendikal hak, işçi ve işçilerin grevierini destekleme ve mücadeleyi birle ş tirmek , Türkiye'de köklü demokrasinin yerleşmesi amacıyla Türkiye çap ı nda iş bıraktı ve alanlara çıktı. i S TANBUI -Saraçha n e:i sta nbul Saraçhane'de bir araya toplanan yaklaşık 3bin kamu emekçisi sloganlarla taleplerini dile getirdiler.

KÇSKK Dönem Yürütmesi adına Ener-Sen Genel Ba şka nı Güven Gerçek basın a ve kamuoyuna başlıklı bir bildiri okuyarak mitingin amacını dile getirdi.Yapılan açıklamada " Siyasi ikt id arı uya rıyo r uz . Taleplerim iz dikkate a lınm azsa, hükümet bizimle Toplu Sözl eş m ey e ot urmazsa Ara lık a yınd a Genel Greve gid i ceğ iz. Tüm Kamu ça lı şa nl a rı mücadelem izde sonuç a lıcı eylemiere ve A ra lık genel grevine h az ır olmak zorundalar" denildi.Yoğun güvenlik önlemlerinin alınan mitingde memurlar sık sık"paralı eğitime hayır", "kahrolsun IMF, bağ ımsı z Türkiye", "işçi memur el ele genel greve","Susma sustukça sıra sana gelecek", "Yaşasın örgütlü mücadelemiz", "Grevler ertelenemez", "Kahrolsun sendika ağa l arı" slotoplu

ww

w.

ne

sendikalar ıyla

sıralar ında

5 koldan yuruyuşe geçerek geldiler. 7 bin memurun katıldığı eylemde Türk- işade destek verildi. iZMiR : Kitle örgütlerinin'de destek verdiği eyleme, öğle saatlerinde Konak mey d anında yaklaşık 1O kişi katıldı.

Miting'de sık sı k " işçi memur el ele genel Greve", "Kahrolsun düzen partileri" s loganları atıldı.

ADANA : inönu parkı nda yapılan eyleme yaklaşık 2500 memur katıldı. SSK hastanası hariç d iğ er bütün hastanelerde iş yavaşlatma eylemi yapılarken, Eğitim-Sen üyeleride Devlet hastanesinde vizite eylemi yaptılar. inönü park ı nı panzerlerle abluka altına alan polislerin, üzerinde kimliği olmayan kamu çalışanlarını parka almadığı görüldü.

URFA : Eğitim-Sen üyelerinin çoğunlu kta olduğu kamu çal ı şan ları vizite eylemi yaparken, saat, 12.00 s ı ralarında Sağ l ık Eğit im Merkezi önünde toplanarak basın açıklaması yapmak isteyen Ener-Sen ve diğer sendikaların oluşturduğu kitleye polis tarafından müdahale edildi. Sendikaların ortak haz ırlad ı kları basın açıkl amasına polis tarafından izin verilmedi. Eyleme yaklaşık 300 kişi katıl d ı.

Kızılaya

gan l arını attılar.

Bu arada düşüncelerinden dolayı hakk ı nda 20 aylık ceza verilen Tüm Sağlık-Sen Genel Başkanı Fevzi Gerçek'te söz alarak yaptığ ı konuşmada, hükümet krizinin ancak bu düzenin alaşağı edil diğ i zaman aşılab i l eceğini belirtti. Polis müdahalesin in ya pı l m adı ğ ı mitinge kat ıl an kitle daha sonra sessizce dağı ldı.

Ka dıköy : Yaklaşık 4 bin kamu emekçisi Anadolu yakas ı nda Kadıköy M eydanında eyleme katıl d ılar. Gurup yorumun türküleri ile desteklediği eylem s ı rasında kayıp aileleri'de mum yaktılar. Ayr ı ca, Gebze'de memur sendikalarının yanı sıra Demokratik kitle örgütlerinin destek verdiği eyleme 1200 kişi katıldı.

ANKARA :

Sabah saatlerinde kamu önünde toplanan memurlar davulzurna eşliğinde halay çekerek saat 11 .00

GREVLER ERTELENDi Liman- iş, Şeker- iş, DemirYol- iş ve Selüloziş grevleri ertelenirken TiGEM grevinin ertelenmesi de b akanların imzasına açı l dı. 17 ekim günü imzaya açılan grevleri erteleme kararnamesi , imza l ar ı n t amamlanmasının ardından Cumhurbaşkan ı S.Demire l'e sunuldu . Demirel'de kararnarneyi imzaladı. Adalet Bakanı Bekir Sami Daçe, "Milli güvenlik, genel sağ lık gerekçesiyle bu grevleri erteledik,Anayasal bir yetkimizi ku ll andık" dedi.

Türk -iş Başkan ı Bayram Meral'de y a ptığı açıklamada,"Biz i m şi mdi CHP'den beklediğimiz tek şey, eğer koalisyon yapacaklarsa protokolden önce sözleşmelerin imzalanmasını şart koşmaları gerekir"dedi.

binaları

Eylül-Ekim /1995/ 12-13

.c om

Yusuf BAG

Turan KILINÇ

Uğur SARIASLAN

0 ~ •~ ~~ • ft gda atı tal T~ ~' ecl ı:e iPü ~ 21 çyJöi 9d'nü~ö

N~ ~

..

1

·@·

* ~ ~w~, 6\

·mı·

•

,

~

• ,

W&

,.

~·-·

%

~

•

·

ii • •

Bl{~a ~eza~vnıt.lekı •

ll

..

'

RRK/Riagar~Da~a T~tsa\lar•

w

"M%

*·

-~ . ~

,. '

.~"' ~

'•

ww w.

ne te

*

...

\\~&< •

BacS'!tndamnda katledildiler. '*"

~ ,., !HP oiren.işlerJııö"='n<ıe ~y~r~eğJLi_yor~ "• .., • _<~- ,_ & ,..~'"' UR D 3_· H'IfbERI -OLUMSU ~ ~ D,EVRIM ~~ .

11'··· ~ ~ .

we

~

~

Turan KILINÇ

Yus uf BAG

Uğur

SARIASLAN

&,

.c om

we

ne te

ww w.

B

••• ,r

..

1