ҲУҚУҚҲОИ ЖУРНАЛИСТ ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАТБУОТИ ДАВРӢ ВА ДИГАР ВОСИТАҲОИ АХБОРИ ОММА Моддаи 28. Ҳуқуқҳои журналист 1. Журналист ҳуқуқ дорад: - ахборро ҷустуҷӯ, дастрас, таҳрир ва интишор намояд; - вобаста ба иҷрои вазифаи журналистӣ бо шахсони мансабдор ҳамсӯҳбат шавад;
УҲДАДОРИҲОИ ЖУРНАЛИСТ ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ МАТБУОТИ ДАВРӢ ВА ДИГАР ВОСИТАҲОИ АХБОРИ ОММА Моддаи 27. Ҳифзи сарчашмаи ахбор (иттилоот) 1. Журналист ва редаксияи воситаи ахбори омма барои фош кардани сарчашмаи иттилоъ ва ё маълумот ӯҳдадор нестанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд. 2. Фош кардани сарчашмаи иттилоъ ва ё маълумот танҳо бо розигии соҳиби чунин иттилоъ ва ё маълумот ва ё дар асоси қарори суд мумкин аст.
3. Иттилоъ ва ё маълумоти тибқи қарори суд фошшударо танҳо бо - ҳама гуна далелро, аз ҷумла бо истифода аз воситаҳои техникии аудиовизуалӣ, асбобҳои кино мақсадҳои дар қарори суд зикршуда истифода бурдан мумкин ва аксбардор сабт намояд, ғайр аз мавридҳое, ки аст. қонун манъ кардааст; Моддаи 29.Ӯҳдадориҳои журналист - бо нишон додани шаҳодатномаи журналистӣ Журналист ӯҳдадор аст: дар маҳалҳои махсус муҳофизатшавандаи офатҳои табиӣ, садама, маҳалҳои бетартибӣ ва - оинномаи фаъолияти редаксияи воситаҳои ахбори оммаро, ки бо ҷойҳои ҷамъшавии шаҳрвандон, инчунин дар вай муносибати меҳнатӣ дорад, риоя кунад, аз рӯи нишондодҳои маҳалҳое, ки дар онҳо вазъи фавқулодда эълон он амал намояд; шудааст, дар гирдиҳамоӣ ва роҳпаймоиҳо ҳузур дошта бошад; - саҳеҳияти ахбори гирифтаашро санҷад; - зимни санҷиши далелу ҳолатҳои вобаста ба
- пеш аз нашр маводи мусоҳибаи омодакардаашро бо сарчашмаи 1
маводи дастрасгардида ба мутахассисон муроҷиат намояд; - аз навиштани маводи хилофи эътиқодаш даст кашад;
он мувофиқа намояд; - хоҳиши шахсонеро, ки ахбор додаанд, дар бораи зикри муаллифиашон қонеъ кунонад, ба шарте ки, ин хабар бори аввал интишор мешуда бошад;
- иттилоот ва маводи омоданамудаашро бо номи - иҷрои супоришеро, ки сармуҳаррир (муҳаррир) ё редаксияи худ ва ё номи шартӣ (тахаллус) интишор намояд; воситаи ахбори омма додааст, рад намояд, ба шарте ки он мухолифи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад; - барои ройгон дастрас намудани иттилоот тавассути дархости журналистӣ вобаста ба иҷрои - ҳуқуқу озодиҳо, манфиатҳои қонунии инсон ва шаҳрванд, ҳуқуқ вазифаҳои касбӣ ба ҳуҷҷатҳои расмӣ дастрасӣ ва манфиати қонунии ташкилотҳоро эҳтиром кунад; дошта бошад; - аз зери ахборе, ки мазмуни он, ба фикри ӯ, дар рафти таҳрири редаксияи воситаи ахбори омма таҳриф шудааст, номашро гирад;
- ҳангоми иҷрои вазифаи касбӣ шаҳодатнома ва ё дигар ҳуҷҷате, ки мансубияти ӯро ба воситаи ахбори омма тасдиқ менамояд, пешниҳод кунад;
- оид ба нигоҳ доштани сирри муаллифӣ пешакӣ гуфтугӯ кунад.
- воситаҳои ахбори оммаро бо мақсади дахолат кардан ба ҳаёти шахсӣ, дидаву дониста нашр кардани хабару маводи бардурӯғ, маълумотҳои тӯҳмату таҳқиромез, ки шаъну шараф ва эътибори кории шахсони воқеӣ ва ҳуқуқиро паст мезананд, истифода набарад.
2. Журналист аз ҳуқуқҳои дигаре ҳам истифода мебарад, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд. - агар маълумот дар нутқҳои муаллиф, ки мустақиман ба мавҷ мераванд ва ё дар матнҳое дарҷ шуда бошад, ки мувофиқи Қонуни мазкур
Моддаи 30. Аккредитатсия журналистони воситаҳои ахбори омма 1. Воситаҳои ахбори омма дар мувофиқа бо мақомоти давлатӣ ва 2
набояд таҳрир шаванд; - агар маълумот дар суханрониҳои расмии шахсони мансабдори давлатӣ, аз ҷумла аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон айнан садо дода бошад Моддаи 34. Ҳолатҳои озод кардан аз ҷавобгарӣ
ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва моликият, метавонанд намояндагони худро дар онҳо ҳамчун журналист аккредитатсия намоянд.
2. Журналисти ваколатдор ҳуқуқ дорад дар маҷлисҳо ва дигар чорабиниҳои ин мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо иштирок Сармуҳаррир (муҳаррир) ва ҳамчунин журналист намояд, тибқи тартиби муқарраркардаи қонунгузории Ҷумҳурии барои дар воситаҳои ахбори омма паҳн кардани Тоҷикистон бо стенограмма, протокол ва ҳуҷҷатҳои дигар шинос маълумоте, ки ба воқеият мувофиқат намекунад, шавад ва дар мавриди зарурӣ онҳоро нусхабардорӣ намояд дар чунин ҳолатҳо аз ҷавобгарӣ озод карда . Моддаи 26. Ҳолатҳои махсуси фош накардани ахбор мешаванд: - агар ин маълумот дар нашрияҳои чопӣ ба табъ расида бошад; - агар ин маълумот аз агентҳои иттилоотӣ ё хадамоти матбуоти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо гирифта шуда бошад; - агар маълумот дар нутқҳои муаллиф, ки мустақиман ба мавҷ мераванд ва ё дар матнҳое дарҷ шуда бошад, ки мувофиқи Қонуни мазкур
Воситаҳои ахбори омма ва журналист ҳуқуқ надоранд: - насаб, ном ва номи падари шахсеро, ки бо шарти ифшо нанамудани номаш ахбор додааст, зикр намоянд, ғайр аз мавридҳое, ки онро суд талаб мекунад; - маълумоти тафтишоти пешакиро бе иҷозати хаттии прокурор, муфаттиш ё таҳқиқбаранда ошкор намоянд (Қонуни ҶТ аз 24.02.2017 № 1407); - дар ахборашон натиҷаи пешакии мурофиаи судии парвандаи мушаххасро, ки аз рӯи он қарор эътибори қонунӣ пайдо 3
набояд таҳрир шаванд;
накардааст, мавриди муҳокима қарор диҳанд;
- агар маълумот дар суханрониҳои расмии шахсони мансабдори давлатӣ, аз ҷумла аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон айнан садо дода бошад.
- бе розигии ноболиғ ва намояндаи қонунии вай хабареро интишор кунанд, ки боиси зикри шахсияти ноболиғи қонунвайронкунанда гардад.
воситаҳои ахбори омма паҳн кардани маълумоте, ки ба воқеият мувофиқат намекунад, дар чунин ҳолатҳо аз ҷавобгарӣ озод карда мешаванд: - агар ин маълумот дар нашрияҳои чопӣ ба табъ расида бошад; - агар ин маълумот аз агентҳои иттилоотӣ ё хадамоти матбуоти мақомоти давлатӣ ва ташкилотҳо гирифта шуда бошад; Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон Моддаи 19. Ошкоро будани муҳокимаи судӣ 1. Парвандаи ҷиноятӣ дар суд ба таври ошкоро муҳокима карда мешавад. 4
Кодекси мурофиаи граждании Чумхурии Точикистон Моддаи 273. Муҳокимаи ошкорои судӣ 1. Суд, судя бояд ошкоро будани муҳокимаи судии парвандаро, ба ғайр аз ҳолатҳое, ки он ба фош шудани сирри давлатӣ ва сирри дигари бо қонун ҳифзшуда оварда мерасонад, таъмин намояд. 5. Шахсони иштирокчии маҷлиси ошкорои суд ҳуқуқ доранд рафти мурофиаро ба коғаз ва навори магнитофон сабт намоянд. Суратгирӣ ва сабти видео танҳо бо иҷозати раисикунанда ва ризои тарафҳо мумкин аст (Қонуни ҶТ аз 2.08.2011 № 755).
Моддаи 11. Ошкоро будани муҳокимаи судӣ 1. Муҳокимаи парванда дар ҳамаи судҳо ба таври ошкоро сурат мегирад. 7. Шахсони иштирокчии парванда, дигар шахсони иштирокчии мурофиа ва шаҳрвандони дар маҷлиси кушодаи судӣ ҳузурдошта ҳуқуқ доранд дар шакли хаттӣ ҷараёни муҳокимаи судиро сабт кунанд. Истифодаи воситаҳои аксбардорӣ, сабти аудио, видео, пахши ҷараёни маҷлиси судӣ тариқи радио ва телевизион танҳо бо иҷозати суд роҳ дода мешавад. Моддаи 159 3. Раисикунандаи маҷлиси судӣ барои таъмини тартиби дахлдор дар маҷлиси судӣ тамоми тадбирҳои заруриро меандешад. Амри вай барои ҳамаи иштирокчиёни мурофиа, инчунин шаҳрвандоне, ки дар толори маҷлиси судӣ ҳузур доранд, ҳатмӣ мебошад.
5
Моддаи 369. Тартиби баррасии парванда аз ҷониби суди марҳилаи кассатсионӣ 6. Суди марҳилаи кассатсионӣ парвандаро, ғайр аз ҳолатҳои дар моддаи 273 Кодекси мазкур зикргардида дар маҷлиси ошкорои суд баррасӣ мекунад.
Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон Моддаи 273. Муҳокимаи ошкорои судӣ 4. Бо мақсади риояи махфияти мукотиба ва муросилоти телеграфӣ, тафтиш намудани мукотибаи хусусӣ ва иттилооти шахсии шаҳрвандон дар маҷлиси ошкорои суд танҳо бо иҷозати шахсоне, ки байни онҳо чунин мукотиба ё иттилооти телеграфӣ сурат гирифтааст, иҷозат дода мешавад. Дар акси ҳол чунин мукотиба ва иттилооти телеграфӣ дар маҷлиси пӯшидаи суд эълон ва тафтиш карда мешавад. Қоидаҳои зикршуда инчунин ҳангоми тафтиши сабтҳои овоз ва видео, ки дорои хусусияти шахсӣ мебошанд, татбиқ карда мешаванд. Моддаи 291. Тартиби маҷлиси суд 4. Ҳамаи иштирокчиёни муҳокимаи судӣ, ҳамчунин ҳамаи шаҳрвандони дар толори маҷлиси суд ҳозирбуда бояд фармоиши раисикунандаро дар бобати риояи тартибот дар маҷлиси суд ба ҷо оваранд (Қонуни ҶТ аз 2.08.2011 № 755).
6