Solidair
honderden bedrijv en en bouwplaatsen. 11e Jaargang n u m m e r 2, mei 2001.
R o t t e r d a m , Te l e f o o n : ( 0 1 0 ) 2 4 3 5 5 5 5 , F a x : ( 0 1 0 ) 2 4 3 5 5 6 6 , E - m a i l : s o l i d a i r @ s p . n l
Foto Marcus Peters/HH
Socialistische Par tij, Vijverhofstraat 65, 3032 SC
2
Wor dt gratis v erspreid bij
arbeidsongeschiktheid. (Bijvoorbeeld door het beoefenen van een riskante hobby.)
’Een grote stap naar afschaffing van de WAO’
Wie in de toekomst ziek wordt, kan het wel schudden
OP NAAR EEN NIEUW WAO-DRAMA?
Uitgewerkte voorstellen hebben Donner en zijn medecommissieleden nog
1000
Ook zonder aantasting van rechten is de WAO betaalbaar te houden Hoe moet het dan wel? De Wit: ‘Naast het voorkomen van ziekteverzuim zijn voor mij zijn twee zaken van groot belang. In de eerste plaats moet de privatisering van de Ziektewet teruggedraaid worden. Dan krijgt de overheid weer grip op de begeleiding in het belangrijke eerste ziektejaar. Nu moeten
Aantal mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO, AAW, Wajong, WAZ)
Aantallen x 1000
950
1990 1991 1992 1993
0
1994
1995 1996
1997
1998 1999
940.000
912.000
897.000
865.000
855.000
860.000
800
894.000
850
921.000
900
912.000
Een dichtgetimmerd voorstel, om discussie en protesten te voorkomen
niet gepresenteerd. Wel hebben ze uitgelegd waarom de klus zo lang duurt, en ook is er inmiddels al het één en ander uitgelekt. Van allebei word je niet echt vrolijk. Donner heeft veel tijd nodig omdat hij zijn ideeën voortdurend afstemt met de sociale partners, de grote Kamerfracties en het kabinet. ‘En dus komt er straks een volledig dichtgetimmerd voorstel,’ concludeert SP-Kamerlid Jan de Wit. ‘Met ingrijpende plannen waaronder het kabinet en de vijf grootste partijen al bijna hun handtekening hebben gezet. En waarmee de rest van de politiek en de werknemers volkomen buiten spel gezet worden.’ Alle signalen die naar buiten gekomen zijn uit de broedplaats van Donner, wijzen er inderdaad op dat de voorstellen hard zullen ingrijpen. ‘Van de
903.000
de suggestie waarmee FNV en VNONCW (de werkgevers) kwamen: stel een zware staatscommissie in die met voorstellen moet komen over de aanpak van de toenemende arbeidsongeschiktheid. Zo werd de Commissie Donner geboren. Voorzitter ervan is CDA’er Donner, lid van de Raad van State. Andere leden zijn: PvdA’er Vreeman (burgemeester van Zaanstad), VVD’er Kamminga (Commissaris van de Koningin in Gelderland), D66’er Rinnooy Kan (oud-werkgeversvoorzitter) en GroenLinkser Brakman.
881.000
Begin 2000 laaide de discussie weer op. Het aantal WAO’ers was boven de 900.000 beland. Schattingen vlogen over tafel over het moment waarop de magische grens van een miljoen gepasseerd zou worden, en de politiek kwam in actie. De VVD bedroog haar paarse partners in een vluggertje met het CDA, waaruit een voorstel geboren werd met een hoog ‘botte bijlgehalte’. Staatssecretaris Hoogervorst suggereerde op zijn beurt strengere keuringen en straffen voor arbeidsongeschikten die eisen durven te stellen. De vakbond hulde zich in stilzwijgen, omdat ze samen met de werkgevers aan een list werkte om niet buitenspel gezet te worden – en daarin slaagde. In de stoelendans na het vertrek van Peper werd Willem Vermeend minister van Sociale Zaken. Hij voelde wel voor
Cijfers: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Het afscheidscadeau van Paars komt eraan: de beslissende aanval op de WAO. Een zware commissie is bezig een plan in elkaar te timmeren dat grote groepen arbeidsongeschikten voortaan buiten de wet houdt. Opgebrand, of ziek door stress? Geen WAO! Minder dan 100 procent arbeidsongeschikt? Geen WAO!
bestaande WAO blijft weinig over,’ concludeert De Telegraaf. ‘Langverwacht rapport commissie Donner werkt tweede WAO-drama in de hand’, kopte weekblad Elsevier. En dagblad Trouw: ‘Op naar hardere aanpak WAO’. Het lijkt welhaast zeker dat de nieuwe WAO geen plaats meer zal bieden aan mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Ook moet gevreesd worden dat psychisch arbeidsongeschikten voortaan uit de boot vallen. Een kwestie die naar verluidt nog in discussie is, betreft het wel of niet verhalen van de uitkering als de werkgever of werknemer ‘in hoge mate’ verantwoordelijk is voor de
In de WAO van Donner is het overigens niet alleen inleveren geblazen voor de arbeidsongeschikten: er zijn ook pluspunten te melden. Zo is er sprake van dat de WAO’ers die door de strenge selectie komen, een hogere uitkering gaan krijgen: geen 70 procent van het laatstgenoten salaris zoals nu het geval is, maar 75 of 80. Ook zal de verplichting voor de werkgever zwaarder worden om gedeeltelijk arbeidsongeschikten aan het werk te houden. Is de boel daarmee in evenwicht? ‘Absoluut niet’, stelt De Wit. ‘Donner zet simpelweg een grote verdere stap naar het afschaffen van de WAO. Kenmerk van de solidariteit zoals we die vastgelegd hebben in de WAO, is juist dat elk ieder arbeidsongeschiktheidsrisico gedekt wordt. Mensen uitsluiten, bijvoorbeeld omdat ze psychisch opgebrand zijn en geen versleten rug hebben, maakt ze echt niet minder arbeidsongeschikt.’ Opvallend is volgens De Wit dat de roep om hard ingrijpen nu niet alleen van VVD en CDA komt, maar ook vanuit ‘progressieve’ hoek. ‘Neem PvdA’er Buurmeijer, voorzitter van het Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen. Hij pleit er onomwonden voor dat de WAO er in de toekomst uitsluitend is voor mensen die geen enkele vorm van werk meer kunnen doen. Voor alle anderen moet maar een variant op de WW komen. Dat is in de eerste plaats weinig solidair, en het leidt bovendien tot enorme problemen als de economie inzakt. Nu al vertikken werkgevers het om mensen aan te nemen die een beperking hebben. Zakt de conjunctuur in, dan is de ramp niet te overzien – en dan is ook de inkomensgarantie van de WAO afgeschaft.’
2000
Foto Paul Bergen/HH
de werkgevers dat doen, en dat werkt niet. Herinvoering van de ziektewet verlaagt bovendien de drempel voor werkgevers om arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. En vervolgens moet je gaan eisen dat de werkgevers dat daadwerkelijk gaan doen. De Wet REA verplicht grote en middelgrote bedrijven om een vastgesteld aantal arbeidsgehandicapten in dienst te hebben. Daar komt nu niets van terecht, omdat er geen straf op staat. Dat moet veranderen. Het voorbeeld van Duitsland laat zien dat hiervoor een effectief boetesysteem ontwikkeld kan worden.’ De optelsom van beide maatregelen zal er volgens het SP-Kamerlid al gauw toe leiden dat 150.000 tot 200.000 arbeidsongeschikten een baan vinden – zonder aantasting van
de rechten van de huidige en toekomstige WAO’ers. ‘En dat levert vervolgens weer de besparingen op waarmee je de oneerlijke ingrepen van 1993 in de WAO kunt rechtzetten.’ De voorstellen van Donner zullen – zoals het nu lijkt – de huidige WAO’ers vrijwel ongemoeid laten. De klappen zullen terechtkomen bij de mensen die nu nog werk hebben. Voor hen gaat in veel gevallen de deur naar de WAO op slot, en komt er een bordje op te hangen dat via de achterdeur van de WW naar de bijstand wijst. Jan de Wit: ‘Ik heb mijn spandoek Handen af van de WAO maar weer te voorschijn gehaald. De grote partijen maken zich op voor een frontale aanval. Aan ons om het verzet te organiseren.’ ●
Ziekteverzuim stevig in de lift Hoe voorkom je dat mensen in de WAO belanden? Simpel: door wat te doen aan het ziekteverzuim, zodat ze ofwel niet ziek worden, ofwel binnen een jaar weer aan het werk kunnen. Maar ook met het ziekteverzuim gaat het de verkeerde kant op. Ziektewet in maart ’96 vrijwel afgeschaft, waarna het verzuim nog verder daalde. Wat allerlei deskundigen voorspeld hadden – dat de noodmaatregelen maar tijdelijk zouden werken – kwam uit: het verzuim stijgt weer en ligt inmiddels alweer boven de 6 procent.
In 1993 werd de alarmklok geluid. Met 6,7 procent was het gemiddelde ziekteverzuim veel te hoog. De Wet Terugdringing Ziekteverzuim legde in 1994 een grotere financiële verantwoordelijkheid bij de bedrijven, die maatregelen namen om het verzuim terug te dringen. Vervolgens werd de 7 Aantallen in procenten
Gemiddeld ziekteverzuim in Nederland
6,5
Cijfers in de drie diagrammen: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
6
1995 1996
1997
1998 1999
6,1
6,0
5,6
5,1
1994
5,1
5,5
1993
5,5
6,7
5,5
5
2000
0
Niet iedere werknemer heeft evenveel kans om in de WAO te belanden, blijkt uit een vergelijking van het ziekteverzuim per beroepssector. Op het land werk je het gezondst, en in de zorg het ongezondst. Opvallend is dat het ziekteverzuim in de bouw (be-
kend om zijn bedrijfsongevallen) en de vervoerssector (NS!) lager is dan in de industrie en de energiesector. Een belangrijke ziekmaker is de omvang van het bedrijf. Hoe groter de onderneming, hoe hoger het ziekteverzuim.
Gemiddeld ziekteverzuim in 2000
0
0
10-100 werknemers
> 100 werknemers 8,1
9,4
7,0
3
1-10 werknemers
6
5
6,8
5,8
4
7
4
5,2
5
4,2 Landbouw
6
Bouw
7
Aantallen in procenten
8
Vervoer
8
9
3,3
Industrie
9
Energiebedrijven
Aantallen in procenten
5,1
Zorg
10
Foto Wim van Vossen/ANP
Solidair
Acties leveren kleinmetaal een betere CAO op
‘Zat van flexibilisering en gezeur over loonmatiging’ Onderhandelingen die zich 47 uur voortsleepten, maakten op 1 april een einde aan de stakingen in de sector Metaal en Techniek (de kleinmetaal). De grote landelijke actiebijeenkomst van garagewerknemers en GTI-personeel – aangekondigd voor 2 april – kon vervolgens op de valreep afgeblazen worden. ‘De werkgevers bonden in,’ is de conclusie van isolatiemonteur en FNV-kaderlid Theo Hansen uit Rotterdam. ‘Ze begrepen dat het ons menens was.’
O
Op 1 april had de kleinmetaal er zes actieweken opzitten. Sinds 1992 was er in de sector niet meer op zo ruime schaal gestaakt. En van actiemoeheid was nog niets te merken. ‘Dat bewijst dat de mensen echt genoeg hebben van de steeds grotere flexibilisering die geëist wordt en van het gezeur over loonmatiging,’ concludeert Hansen. ‘Veel mensen, vooral degenen die in de installatie- en onderhoudswerkzaamheden werken, hebben vaak geen vaste werkplek, maar gaan van het ene bouw- of industriecomplex naar het andere. Karweiwerk wordt het genoemd en met de vele files groeit het aantal reisuren. Vaak hebben ze ook geen vast uurrooster. Met de toename van de 24-ureneconomie moeten bijvoorbeeld servicemonteurs volledig flexibel ingezet kunnen worden. De consignatie- of pieperdiensten, waarbij je elk moment van de dag, nacht of weekend kunt worden opgeroepen, nemen hand over hand toe. De voornaamste eisen voor de nieuwe CAO lagen dan ook voor de hand: tweemaal 4 procent loonsverhoging in twee jaar plus tweemaal een eenmalige uitkering van 1000 gulden, meer zeggenschap over werktijden – geen verplicht overwerken en een duidelijke regeling voor de consignatiedienst – toeslagen op uren die buiten een normaal dagrooster vallen, een betere reisurenvergoeding en meer mogelijkheden voor beroepsscholing. Het antwoord van de werkgevers tijdens de eerste onderhandelingen was onthutsend: hun eindbod werd dan ook volkomen verworpen door de
bondsleden. Daarop volgden in het hele land acties, vooral bij de grotere bedrijven. In de Rijnmond zijn 18 bedrijven voor minimaal één of twee dagen plat gegaan. Vervolgens startten nieuwe onderhandelingen, waarin de werkgevers wel overstag móesten. Er komt 8 procent loonsverhoging over 25 maanden plus tweemaal een eenmalige uitkering van 605 gulden, en de grotere zeggenschap over zaken als consignatiediensten en overwerk is binnengehaald.’ Naast deze overwinning hebben de acties volgens Hansen nog een belangrijk winstpunt opgeleverd. ‘De mensen hebben weer eens
kunnen meemaken dat een goede CAO niet alleen het werk is van slimme of handige onderhandelaars, maar vooral het resultaat van stakingsacties waarbij iedereen zijn gezicht laat zien. De halsstarrigheid waarmee werkgevers op flexibiliteit van hun werknemers hameren en willen bezuinigen op de arbeidskosten, kan alleen maar gebroken worden door gezamenlijke acties van de werkenden.’ ●
Een grote CAO voor kleine bedrijven De CAO voor de kleinmetaal, oftewel de Metaal en Technische Bedrijfstakken, is de grootste in de private sector – hoewel hij vooral geldt voor kleine bedrijven – en omvat ongeveer 400.000 werknemers. Er vallen heel uiteenlopende beroepen onder, zoals automonteurs, verwarmingsinstallateurs, elektriciens, isolatiemonteurs, fietsenmakers, metaalbewerkers en goud- en zilversmeden.
Het is ook nooit genoeg… Een salaris van vier miljoen per jaar, aangevuld met een optiewinst die in 2000 zo’n 10 miljoen bedroeg en een vriendin die een slordige 250 miljoen op de bank heeft staan. En het dan nóg niet kunnen laten om tegen de wet in je voorkennis te gebruiken voor een lucratief aandelenhandeltje. We hebben het over Cor Boonstra, net afgetreden als hoogste baas bij Philips. Boonstra koopt in de tweede week van maart 2000 een pakket aandelen Endemol, het bedrijf waar zijn vriendin Sylvia Tóth commissaris is. Binnen enkele dagen schiet de waarde van de aandelen zo’n twintig procent omhoog. De beursleiding begrijpt er niets van, en legt de handel in Endemol op 16 maart zelfs enige tijd stil. Een dag later wordt duidelijk wat er gaande is: het Spaanse Telefónica wil het bedrijf overnemen. Op de beursvloer is het meteen duidelijk dat de deals van de voorafgaande dagen nog een staartje zullen krijgen: hier moet gehandeld zijn door mensen die over voorkennis beschikten. Een jaar later wordt er bij Justitie aangifte gedaan tegen Boonstra. Die staat dan zo kort voor zijn aftreden bij Philips dat het bedrijf geen last meer heeft van de affaire. Boonstra ziet zich wel genoodzaakt zijn aanvaarding van commissariaten bij Heineken en ABN Amro op te schorten.
Niet op de beurs en niet bij management-adviesbureaus wordt de rijkdom verdiend, maar op de werkvloer van de bedrijven. In Solidair een aantal voorbeelden van
Foto Flip Franssen
Solidair
WERKEN IN NEDERLAND
Naar de knoppen ‘Hoe het bedrijf naar de knoppen te helpen’, luidt de titel van het eerste hoofdstuk van het boekje De discipline van het marktleiderschap, dat NS-topman Huisinga in 1995 cadeau deed aan de OR-leden van de spoorwegen. De boodschap erbij was: lees het goed, want er staan ideeën in die we de komende jaren gaan gebruiken. Bij al zijn gebreken – zoals het niet kunnen omgaan
op één dag moest lossen op vijftien verschillende adressen. Met zo’n grote vrachtwagencombinatie kun je erop rekenen, dat je minimaal een half uur bezig bent per adres. Met andere woorden: 7,5 uur ben je al kwijt zónder te rijden! Daar komt nog eens bij, dat je de helft van de tijd eigenhandig met een pompwagentje de pallets uit de wagen mag trekken, dus je sjouwt je ook nog eens een ongeluk. En tussen de bedrijven door moet je de vrachtpapieren invullen, soms lang wachten, tanken enzovoorts. En eten natuurlijk. Tel maar eens uit wat er dan nog van slapen terechtkomt.’
Kortom, met zijn personeel – kan Huisinga een profetische blik in ieder geval niet ontzegd worden. Al dacht hij in ’95 waarschijnlijk aan andere stukjes van het boek, dan de titel van het eerste hoofdstuk.
Werk moet het daglicht kunnen verdragen Volgens het Arbobesluit heeft een werknemer recht op daglicht als hij langer dan twee uur per dag ergens werkzaam is. Het besluit schrijft voor hoe groot de lichtopeningen in de werkruimte moeten zijn. En het regelt ook een aantal uitzonderingsbepalingen. Zo is daglicht overbodig als de kosten van de gezondheidsschade niet opwegen tegen die kosten voor het aanbrengen van ramen. Ook regelmatige contacten met klanten of bezoekers wegen volgens de beleidsregels op tegen het gemis aan daglicht. FNV-Bondgenoten concludeerde onlangs dat steeds meer mensen het daglicht moeten missen op hun werk – mede omdat de regels te vaag zijn. Het signaal van de bond is inmiddels opgepikt door PvdA, CDA en SP, die bij staatssecretaris Hoogervorst gepleit hebben voor duidelijkere regels.
Ziekmakende schoonmaakbazen Verhoudingsgewijs levert de schoonmaaksector de meeste WAO’ers op en is het ziekteverzuim er erg hoog. De schoonmaakwerkgeversclub OSB wil daarin verandering brengen: in de CAO-onderhandelingen stelde ze voor de aanvulling op het ziekengeld om te zetten in een collectieve verzekering waarvan de schoonmakers zelf de premie betalen. ‘Dan worden de werknemers zich bewust van de verzuimkosten,’ verdedigde OSBvoorzitter Weerdenburg zijn plan dat gewoon neerkomt op een loonsverlaging.
Werkplek rookvrij? Het kabinet heeft aangekondigd met voorstellen te komen om het recht op een rookvrije werkplek in de wet vast te leggen. Uit onderzoek van het NIPO is gebleken dat ruim driekwart van alle werknemers niet in een rokerige omgeving wil werken. De werkgevers hebben al laten weten dat het voor hen moeilijk wordt rookvrije ruimte te creëren.
‘Vroeger hadden internationale transportbedrijven reservechauffeurs. Zij werden bijvoorbeeld op de binnenlandse routes ingezet en gingen de goederen laden die wij vervolgens naar alle windstreken brachten. Mijn truck stond dus altijd kant en klaar geladen als ik ging rijden, zodat ik onderweg gewoon veel meer tijd voor zo’n rit had. Tegenwoordig moeten we alles zelf doen, want de meeste bedrijven hebben geen reservechauffeurs meer. En dat merk je als er iemand ziek wordt. Dan is er meteen een groot probleem. Ik zie de laatste tijd steeds meer jonge jongens op de vracht-
wagen rondrijden. Bedrijven zien dat graag, want die jongens zijn een stuk goedkoper dan de oude garde. Zo’n knaap van een jaar of 25 is in het begin natuurlijk apetrots op z’n nieuwe truck en gaat rijden. Maar na een tijdje gaan bij hem vaak ook de ogen open en dan begint het gedonder. Soms na een paar weken al. Mensen vragen me wel eens of ik het nog vol houd. Dan zeg ik: Ik zal wel moeten, want het is mijn beroep! Over vier jaar ga ik met de VUT. Daar zie ik wel naar uit, ja. Want gezondheid en sociale contacten zijn er behoorlijk bij ingeschoten de laatste jaren.’ ●
Mijn ex-collega Cor D O R S T
Twee dagen intensieve controle van de Arbeidsinspectie leverde geen best beeld op van de veiligheid in de bouw. Op woensdag 4 en zaterdag (!) 7 april werden in totaal 465 bouwwerken bezocht. In 91 gevallen werd het werk stilgelegd, 40 keer werd een boete opgelegd en op 97 plaatsen kwam men er met een waarschuwing vanaf. Een snelle rekensom leert, dat er dus maar bar weinig bouwplaatsen overblijven waar alles volgens de regels verliep. De meeste tekortkomingen hadden betrekking op het ontbreken van veilige voorzieningen om valgevaar te voorkomen. In 20 gevallen bleek de steiger niet stevig of stabiel opgesteld. Daarnaast ontbraken ook 20 keer de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen en werd in 16 gevallen geen afscherming van bewegende delen van machines geconstateerd.
De vrachtwagenchauffeur
Cor is een aantal jaren mijn collega geweest bij Philips. We werkten voor hetzelfde concern, en toch was er tussen ons een wereld van verschil. Cor verpersoonlijkte het management. Ik ben een eenvoudige medewerker. Cor verdiende in een week meer dan ik in een jaar (en dan reken ik zijn schnabbels nog niet eens mee). Nog een groot verschil is, dat Cor gekozen heeft voor de aandeelhouders, en ik voor de mensen op de werkvloer. Onlangs werd dat weer eens pijnlijk duidelijk: bij de laatste kwar taalcijfers die Cor presenteerde, kondigden hij en zijn opvolger aan tussen de zes- en zevenduizend collega’s op te offeren om de aandeelhouders tevreden te kunnen stellen. Ik probeer juist – als vakbondskaderlid – banen te behouden en het bedrijf aan te spreken op zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid.
V A N
Bouw blijft onveilig
‘Om zo en zo laat moet je bij die en die klant zijn.’ Of je in de file komt te staan, oververmoeid bent of wat dan ook: zo’n computerprogramma zit er niet mee. En transportbazen denken vaak alleen maar aan de opbrengst van de rit, dus je hebt je maar te schikken. Voor jou tien anderen, krijg je dan te horen. En dus ga je op zondagavond toch maar weer richting Frankrijk. Om vrijdagavond laat doodmoe thuis op de bank neer te ploffen. Je verheugt je de hele week om het weekend gezellig samen je vrouw door te brengen , maar je ligt de hele zaterdag voor pampus. Bijna al mijn collega’s komen met kleine oogjes van hun rit terug. Want we slapen doordeweeks veel te weinig.’ Maar vrachtwagenchauffeurs hebben toch verplichte rustpauzes? ‘Dat klopt, we mogen maar tien uur per dag rijden. Maar de vrachten zweven natuurlijk niet vanzelf de wagen uit. Laatst kreeg ik een rit, waarbij ik
Ook onze kijk op producten is ook verschillend. Als Cor het over een mooi product heeft, bedoelt hij dat er veel winst mee te maken valt. Voor mij is een product mooi als het fraai ontworpen en nuttig is, en als het lang meegaat en dus het milieu minder belast. Maar het grootste verschil zit toch wel in onze maatschappelijke visie. In mijn ogen moet de economie in dienst staan van de mensen. Cor daarentegen gelooft heilig in de wetten van
W I M
I
‘Ik zit al 27 jaar op de bok. Heel Europa heb ik gezien. India, Saudi-Arabië, Rusland; overal reed ik naar toe. Dat waren mooie jaren, ondanks dat ik soms wel zes weken van huis was. Tegenwoordig kom ik niet meer zo ver. Gelukkig, want in die landen is de veiligheid voor de chauffeurs er niet op vooruit gegaan. Frankrijk, Spanje, België en Duitsland zijn nu mijn werkterrein. Ik ben dus wat vaker thuis nu.’ Baki Aslan (55 jaar) uit Wijchen is internationaal vrachtwagenchauffeur. Hij reed bij verschillende Nederlandse transportbedrijven en kent het klappen van de zweep in de wereld van grote Scania’s, zware shag en verre bestemmingen. Volgens Aslan is er van die vroegere romantiek echter weinig over. ‘Romantiek? Daar is tegenwoordig echt geen tijd meer voor! Als chauffeur werk je de hele week tegen de computer van de planner. Die zegt:
het kapitalisme, waarbij de economie alles-overheersend is. Sinds enkele weken is Cor mijn collega niet meer. Ik heb er geen traan om gelaten.
Wim van Dorst is OR-lid bij Philips Oss, kaderlid van FNV-Bondgenoten en actief in Solidair
Solidair Minder markt, meer mens, is de aansprekende titel van het politieke manifest dat de FNV onlangs gepresenteerd heeft met het oog op de Kamerverkiezingen van mei 2002. De vakcentrale wil de partijen bijtijds haar visie meegeven zodat deze verwerkt kan worden in de verkiezingsprogramma’s. Maar het manifest biedt natuurlijk ook een kijkje in de ideeënwereld van de FNV.
M
‘Minder markt, meer mens, is precies het thema waar de SP al jaren op hamert,’ constateert Wim van Dorst van Solidair met genoegen. ‘En naast de titel is ook de inleiding helder. Het manifest concludeert terecht dat de markt is gaan overheersen en dat alles tot een economische waarde dreigt te worden teruggebracht. De volgende beschrijving van de resultaten van Paars had zó door de SP geschreven kunnen worden. Afstandelijkheid, zakelijkheid gingen hand in hand met voortgaande verschraling van collectieve voorzieningen als de zorg, het onderwijs en de veiligheid op straat. Private rijkdom en publieke armoede staan naast elkaar. De FNV neemt daarmee nadrukkelijk afstand van de paarse regeringen, en dat is een goede zaak. Jammer is alleen, dat de uitwerking op de verschillende onderdelen een stuk minder overtuigt. Je zou verwachten dat de voortschrijdende privatisering duidelijk van de hand gewezen wordt. Wat je echter vindt, zijn formuleringen als dat er beter gemonitord moet worden wat de marktwerking voor gevolgen heeft, en dat de
FNV HEEFT
HET GEHAD
MET PAARS maar toch niet helemaal
overheid de regie moet hebben over zaken als de energievoorziening – in plaats van dat ze daar gewoon eigenaar van moet blijven. En ook rond vraagstukken als hoe de zorg op een aanvaardbaar niveau gebracht en gehouden moet worden, is het vaagheid troef. Een gemiste kans.’
Als de FNV meent wat ze in de inleiding van het manifest zegt, zou ook zoiets moeten opzetten. De nek uitsteken, en echt gaan ijveren voor méér mens en mínder markt.’ ●
Hoe verklaar je dat?
‘Wel, de FNV-visie lijkt verdacht veel op het verhaal dat Melkert, de gedoodverfde opvolger van Kok, onlangs hield op het PvdA-congres. In algemene termen wordt afstand genomen van de paarse marktideologie, maar concrete standpunten die een breuk met de VVD tot gevolg hebben, zijn taboe. De FNV belooft dat ze kort voor de verkiezingen laat weten wat de verschillende partijen overgenomen hebben van haar visie. Dus kiest ze voor het afwijzen van Paars zonder de PvdA in de wielen te rijden – en is het verhaal na een sterke inleiding toch erg slap.’ Wat had jij dan gewild?
‘Ik vind dat je partijen niet alleen moet beoordelen op hun woorden, maar vooral op hun daden. Als SP zijn we onlangs een campagne gestart onder het motto Stop de uitverkoop van de beschaving. Daarin concluderen we, dat de verafgoding van de economie, van de Markt, belangrijke waarden van onze beschaving aantast, zoals de solidariteit en de gelijkwaardigheid van mensen.
SOLIDAIR MET Solidair Ja, ik vind Solidair een goed initiatief. Ik wil het steunen en meteen alle uitgaven toegestuurd krijgen.
JA
M A C H T I G I N G
‘
NS-directeur Huisinga: ‘Wij hebben de afgelopen periode heel veel concessies gedaan.
’
‘
VVMC-voorzitter Vankan werkte vroeger in een TBS-kliniek. Doelend op de NS-directie zei hij volgens een VVMC-kaderlid eens: ‘Ik kom uit een psychiatrische inrichting. Ik weet dus hoe met gekken om te gaan.
’
‘
Een anonieme FNV-bestuurder in de Volkskrant: ‘Het handjevol leden dat de FNV bij de NS hoopt te houden, weegt niet op bij het aantal dat dreigt op te zeggen in andere sectoren. Die snappen niet meer waarover het gaat.
’
Reacties op de website van het Algemeen Dagblad: Nu de treinen niet rijden, baal ik natuurlijk, want nu zie ik HEM niet! Begrijpen die leden van die bonden nou niet dat er soms nog meer gebeur t op het station dan alleen in en uit de trein stappen? Ik hoop dat de treinen heel snel weer normaal rijden, want ik mis HEM nu al enorm! Wat een genot! Even twee dagen geen ergernis over vertraagde treinen, veroorzaakt door wissel- of seinstoringen, deuren die niet open- of dichtgaan, machinisten op wie moet worden gewacht, enz. Dank aan de NS, het personeel en de bonden!!!
‘
‘
Naam Roepnaam
Voorletters
m/v
Adres
’
Postcode/plaats Telefoon
‘
Geboortedatum
Rekeningnummer
bedrag
Datum
Handtekening
per jaar (minimaal ƒ 10,–)
verleent hierbij tot wederopzegging machtiging aan de Socialistische Partij om van zijn / haar bovengenoemde rekening af te schrijven wegens steun Solidair bovengenoemd bedrag per jaar en krijgt daarvoor alle uitgaven van Solidair toegestuurd. De volgende vragen zijn niet van belang voor de machtiging, maar we zouden het zeer op prijs stellen als u ze beantwoordde. Ik ben werkzaam bij (naam bedrijf) Soor t bedrijf Vakbond
geen lid
’
lid
kaderlid
OR-lid
anders, nl.
Opsturen in een envelop zonder postzegel aan SP, Antwoordnummer 30542, 3030 WB Rotterdam Solidair 2, mei 2001
Hoogleraar Arie van der Zwan, in een grijs verleden commissaris bij de NS, ziet in de spoorstakingen het begin van een roerig tijdperk. Aan Vrij Nederland vertelde hij: ‘Het poldermodel wordt ten grave gedragen. Ik voorspel een periode van sociale onrust en polarisatie. Net als in de jaren zeventig.
’
(datum) Ik heb de SP op gemachtigd elk kwartaal een bedrag van (bedrag) (minimaal ƒ 10,–) af te schrijven voor steun aan Solidair. Indien ik het niet eens ben met de afschrijving kan ik binnen 30 dagen een verzoek tot terugbetaling doen bij mijn bank- of giroinstelling. Socialistische Partij, Vijverhofstraat 65, 3032 SC Rotterdam, giro 313 79 50
Kinderarbeid in Nederland Bij kinderarbeid denk je aan India, de Filippijnen en Vietnam. Kinderen die onder erbarmelijke omstandigheden gevaarlijk en smerig werk verrichten om wat te verdienen voor het gezin waarvan ze deel uitmaken. Zo erg is het in ons land (nog) niet, maar kinderarbeid zien we wel steeds meer. Hoezo vooruitgang? Toen de Tweede Kamer in 1995 de Arbeidstijdenwet behandelde, was de FNV juist een campagne gestart tegen kinderarbeid in de hele wereld. Omdat de nieuwe Arbeidstijdenwet toestaat dat kinderen van 13 jaar lichte niet-industriële arbeid verrichten en kinderen vanaf 14 jaar alle lichte arbeid, voorspelde ik dat we binnenkort ook hier kinderarbeid zouden krijgen. De toenmalige minister van Sociale Zaken, Melker t, vond dat ik een karikatuur maakte van de regels. Sinds een jaar of twee sturen mensen van SPafdelingen uit Noord-Limburg mij advertenties uit de plaatselijke dagbladen. Daarin worden kinderen van 13 Jan Marijnissen, jaar en ouder fractievoorzitter SP gewor ven voor werkzaamheden in de land- en tuinbouw. Je gelooft je ogen niet: kinderen worden gewor ven om liggend op een plantenkar prei te poten of te komen werken als rozenbinder. Dus tóch kinderarbeid in Nederland, denk ik dan? En ja hoor, uit recente rapporten van het NIBUD, de Arbeidsinspectie, de FNV en de Jongerenorganisatie CNV blijkt dat de helft van de scholieren een bijbaantje heeft, waaronder een kwart van de 12 jarigen. 14 Jarigen staan regelmatig achter machines, veel jongeren werken ’s avonds laat door in supermarkten. De Arbeidsinspectie heeft in 1999 bij 1985 bedrijven kinderarbeid-controles uitgevoerd. Op 1346 bedrijven (twee van elke drie) waren jeugdigen werkzaam en werden overtredingen van de Arbo-wet en de Arbeidstijdenwet geconstateerd. Als je de rappor ten leest, dan krijg je het idee dat ook in ons land kinderen een onmisbaar onderdeel van de economie zijn geworden. De vraag die rijst is: kan dit maar zo? Natuurlijk gun ik kinderen een centje extra. Maar het loopt zo langzamerhand de spuigaten uit. Leraren klagen erover dat kinderen op school zitten te slapen. Scholieren met een baantje zijn minder gemotiveerd voor school. Leerlingen die meer dan 16 uur per week werken, hebben het minder naar hun zin op school. Dat blijkt uit onderzoek. En ook thuis ondervindt men de gevolgen. Ik vind dat kinderen het recht hebben zo lang mogelijk kind te blijven. In plaats van te werken, moeten kinderen kunnen spor ten, boeken lezen, internetten. De regels voor kinderarbeid moeten daarom op de helling. Zeker voor de 13- en 14jarigen geen (productie)werk meer tijdens de schoolweken, hoogstens in de vakantietijd lichte werkzaamheden. Misschien helpt het, als de bazen verplicht worden ook voor die lichte werkzaamheden tenminste het minimumjeugdloon te betalen. En tenslotte: laat de Arbeidsinspectie (en niet alleen AH) op de kleintjes letten. ●