SOLIDAIR
Een uitgave van het de SP • Vijverhofstraat 65 • 3032 SC Rotterdam • T (010) 243 55 55 • F (010) 243 55 66 • E solidair@sp.nl • l www.sp.nl • november 2008
column
Wie gaat de crisis betalen?
Foto Bas Stoffelsen
Maak NU een einde aan het graaikapitalisme
Van economische crises worden altijd de gewone mensen het slachtoffer. De crisis van de financiële wereld is ook de crisis van de gewone mensen. Volgens de SP is het probleem het graaikapitalisme, waarbij topmanagers en aandeelhouders heel snel megawinsten opstrijken ten kosten van werknemers, bedrijven en de gemeenschap.
Ewout Irrgang, financieel woordvoerder van de SP: “Het tijdperk waarin de overheid het probleem is in plaats van de oplossing is voorbij. Zonder de overheid was ons financieel systeem ingestort. Het fundamentalistisch kapitalisme, zoals Herman Wijffels het noemt, is financieel en moreel failliet. Er zijn ingrijpende hervormingen van ons financieel-economisch systeem nodig.” Dat het kabinet heeft gekozen om een noodfonds in het leven te roepen beoordeelt Irrgang als positief. Het financieel systeem moet immers blijven functioneren. Niets doen is geen optie, omdat de consequenties voor gewone mensen rampzalig kunnen zijn. Wel plaatst de SP kanttekeningen bij de wijze waarop het kabinet handelt. Irrgang: “Ervaringen met eerdere bankencrises leren dat snel ingrijpen het beste is. Zweden deed dat begin jaren negentig met daadkrachtige nationalisaties van banken in problemen. De Zweedse aanpak leidt tot
de laagste kosten voor de belastingbetaler. De overheid krijgt in ruil voor ingrijpen belangen in op lange termijn gezonde ondernemingen. Bovendien voelen aandeelhouders door nationalisatie de pijn. Daardoor wordt investeren in banken die onverantwoorde risico’s nemen, niet beloond met redding door de overheid.” Het fonds van Bos roept dan ook veel vragen op. Het zou kunnen leiden tot het redden van banken en hun aandeelhouders met geld van belastingbetalers. Dat zou betekenen dat de boeven worden beloond, dat mag niet gebeuren. De SP heeft het kabinet opgeroepen om niet alleen brandjes te blussen, maar ervoor te zorgen dat er een einde komt aan het graaikapitalisme. De gehele economie moet gedemocratiseerd worden. Daarbij hoort een veel strenger toezicht op de financiële markten. Ook moeten nu de perverse bonussen, die hebben geleid tot het maximaliseren van kortetermijnwinsten, aan banden worden gelegd, net zoals de macht van de aandeelhouders.
Onder leiding van Bos steunde de PvdA, vanuit de oppositie, de wijziging van de structuurwet in 2004 die aandeelhouders in Nederland bijna onbeperkte macht gaf. Zelfs in de VS bestaan meer mogelijkheden voor beschermingsconstructies tegen agressieve aandeelhouders.
De Partij van de Arbeid (!) vindt het ouderwets dat de SP hamert op baanzekerheid. “Werkzekerheid, dat is waar het om gaat”, zeggen ze daar. Toenmalig minister van Sociale Zaken, Melkert, heeft de zogenaamde Flexwet door de Kamer geloodst. De wet haakt in op het groeiend aantal mensen dat geen vast werk doet, maar gedwongen is te hoppen van werkplaats naar werkplaats. Velen in de politiek vinden dat dit iets is waar arbeiders maar aan moeten wennen. De moderne tijd vraagt om een ‘flexibele’ werknemer, zo is de redenering. De werkgever wrijft zijn handen warm. Ikzelf heb vroeger jarenlang als uitzendkracht gewerkt, als bankwerker. Omdat de werkgevers in Oss en omgeving geen SP’er binnen de muren wilden hebben, was ik gedwongen ver weg tijdelijk werk te gaan doen. Ik kan op basis van ervaring zeggen dat je als tijdelijke kracht geen rechten hebt en je voor je collega’s steeds een vreemde eend in de bijt bent en blijft. Immers je komt en gaat, soms werk je in één maand bij drie verschillende bedrijven. Als gemeenschap moeten we nu de financiële wereld redden omdat de bankiers er een puinhoop van hebben gemaakt. Ze hebben absolute macht over onze samenleving en economie. Zo waren ze in staat hun private risico’s af te wentelen op de gemeenschap. Maar daar blijft het niet bij. De recessie grijpt om zich heen. De krant kopte: “De flexwerker vliegt er als eerste uit.” Op grote schaal worden nu bij bijvoorbeeld DAF, ASML en Heineken de uitzendkrachten weggestuurd. Zij zijn de eersten die de prijs van de crisis en recessie betalen. Wie de baanzekerheid afschaft, draagt eraan bij dat ook in de reële economie de lusten en de lasten oneerlijk worden verdeeld.
Jan Marijnissen, voorzitter SP
Dat is een van de belangrijkste redenen geweest voor de opkomst van private equity- en hedgefondsen in ons land, die bedrijven als sprinkhanen proberen kaal te vreten. Daarom moet de macht van de aandeelhoudersvergadering in bedrijven worden beperkt en die van ondernemingsraden en raden van commissarissen vergroot. Ook de fiscale subsidie op het leegplunderen van Nederlandse bedrijven, door ze diep in de schulden te steken en het geld uit te keren aan de aandeelhouders, moeten worden beperkt. Dat kan door de renteaftrek in de winstbelasting te beperken. Foto Arie versluis
Graaien aan de top De SP heeft zich altijd verzet tegen zakkenvullers in de zorg, bij energiebedrijven en in het onderwijs. Maar ook bij de instellingen die de uitkeringen geven bij werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en ouderdom blijkt gegraaid te worden aan de top. Wist u bijvoorbeeld dat… ✔ de voorzitter van het CWI afgelopen jaar bijna 175.000 euro
in zijn zak stak? ✔ de voorzitter van de Sociale Verzekeringsbank in 2007 met
bijna twee ton naar huis ging?
SupPack, een bedrijf van werknemers “Dit bedrijf is uit harde strijd ontstaan. En ik hoop dat het uitgroeit tot een multinational die mensen belangrijker vindt dan nog meer winst.” Dat zei SP-Kamerlid Paul Ulenbelt bij de opening van SupPack, een bedrijf dat is opgericht door voormalige werknemers van Unilever.
✔ de andere twee bestuursleden respectievelijk een kleine
165.000 en 175.000 euro kregen voor een jaar werk? ✔ de grootste graaiers bij het UWV zitten? In 2007 mochten
de zes topbestuurders samen 1,1 miljoen euro verdelen, ze kregen een loon variërend van 150.000 tot 230.000 euro. Maar deze organisaties zijn er niet om hun topbestuurders rijk te maken. Ze zijn er om financiële zekerheid te bieden aan werknemers!
Foto SP ARCHIEF
Foto CRIMSON.KRIN.78/KRINflickr
Toen vorig jaar drie vestigingen van Unilever werden overgeplaatst naar lagelonenlanden, wisten de vakbonden en ondernemingsraden een bijzondere paragraaf in het sociaal plan vast te leggen. Ze bedongen geld voor de oprichting van een nieuw bedrijf, een bedrijf voor mensen die moeilijk ergens anders aan het werk zouden komen. Tien maanden later mocht Paul Ulenbelt samen met VVD-voorman Mark Rutte SupPack openen. Rutte, voormalig personeelsmanager van Calvé in Delft, steunde
eind 2007 op persoonlijke titel de strijd tegen de sluitingen van de Unilever-vestigingen. SupPack, gelokaliseerd in Nijkerkerveen, is eigendom van het gezamenlijke personeel. Het bedrijf gaat voor opdrachtgevers voedingsmiddelen verpakken. Er zijn op dit moment vier grote opdrachtgevers. “Het kan dus toch, een productiebedrijf van en voor werknemers, in Nederland”, aldus een tevreden Ulenbelt.
column
LAURA
Samen met zijn maat Frans Rombouts stelt Nic Donders al vele jaren kozijnen. Ook hele grote. Kozijnen zo groot als de hele pui. En die wegen een paar honderd kilo. Door een kraan worden ze op blokken voor de gevel gezet. Dan begint het werk van de kozijnensteller. Met wiggen en koevoeten wordt het kozijn op zijn plaats gebracht. Gesteld dus. Het is duwen, trekken, tillen. In ongunstige houdingen. Heel belastend voor je lijf. Je rug gaat er aan. Zo ook bij Nic en Frans. Beiden een hernia. Het zag er naar uit dat ze hun werk niet meer zouden kunnen doen. Totdat Nic de kozijnensteller uitvond. De kozijnensteller was een van de drie genomineerden voor de Arbo-prijs 2008 van FNV Bouw: een prijs voor uitvindingen die het werk in de bouw gezonder en veiliger maken. Een professor, een arbeidsinspecteur en ik moesten de jury, een zaal vol mensen, overtuigen. Ik verdedigde de kozijnensteller in een gloedvol betoog. Met 70 procent van de stemmen won de kozijnensteller. Bijna was de uitvinding van Nic geheim gebleven. Hij is bescheiden. Hij vond het niet nodig zijn uitvinding in te sturen. Zijn dochter Laura deed het achter zijn rug om. Op de website van de Arbo-prijs kon ook gestemd worden. Daar won de kozijnensteller eveneens. Ook met 70 procent. Mijn betoog maakte niet het verschil. Laura wel.
Paul Ulenbelt, SP-Tweede Kamerlid Foto FNV Bouw/flickr
Na de Polen de Roemenen? Een interview met Paul Ulenbelt
Dit najaar moet de Tweede Kamer besluiten of de Nederlandse grenzen volledig open mogen voor Roemeense en Bulgaarse werknemers. De SP is erg kritisch over deze openstelling van de grenzen, gezien de eerdere ervaringen met de Polen. Daarvan kwamen er veel meer naar Nederland dan aanvankelijk gedacht, wat tot nogal wat problemen leidde. SP-Kamerlid Paul Ulenbelt bezocht in augustus Roemenië om zelf te onderzoeken hoe Nederland door de Roemenen wordt gezien en wat het effect tot nu toe is geweest van de emigratie van Roemenen naar andere EU-landen.
Foto bart van kent
Je bent vier dagen in Roemenië geweest. Wie heb je gesproken en wat was je indruk van het land? “Ik heb allerlei mensen gesproken, variërend van ‘gewone’ Roemenen op straat tot vakbondsleiders en Nederlandse zakenlui die in het land actief zijn. Mijn indruk: Roemenië is in Europees opzicht een ontwikkelingsland. De lonen zijn er schrikbarend laag: het gemiddelde maandinkomen ligt op 320 euro netto. Een bouwvakker verdient 250 euro, goed geschoold personeel in de commerciële sector gaat met maximaal 1000 euro naar huis. De corruptie tiert er welig.” Reden genoeg voor Roemenen om op zoek te gaan naar werk in landen waar meer te verdienen is? “Precies, en dat doen ze dus ook massaal. De afgelopen jaren zijn er honderdduizenden Roemenen naar het buitenland vertrokken om daar aan de slag te gaan. Van de ruim 22 miljoen Roemenen werken er nu naar schatting twee tot drie miljoen in het buitenland. De meeste Roemenen zitten in Spanje, waar zes maanden zonder vergunning gewerkt
mag worden, en Italië, waar ze voor een aantal sectoren geen vergunning meer nodig hebben. Sommige mensen op straat begrepen onze vragen niet direct en dachten dat wij arbeiders ronselden. Ze gaven ons telefoonnummers van vrienden en familie die ook in Nederland wilden werken. We hadden makkelijk met een bus Roemenen terug kunnen komen.” Is je ook iets duidelijk geworden over de effecten van de emigratie op Roemenië zelf? Heb je dezelfde ontwrichting van gemeenschappen gezien als bij je bezoek aan Polen vorig jaar? “Volgens een van de vakbondsleiders, Valentin Mocanu van CNSLR Fratia, komt Roemenië een half miljoen werknemers tekort op dit moment. Om dat tekort op te vangen worden Chinezen gehaald. Er zijn grote tekorten in de bouw, ICT en productie. De auto-industrie rond Timisoara zou op grond van de vraag wel kunnen uitbreiden, maar kan geen personeel vinden. Maar ook de sociale gevolgen, vooral voor kinderen, baarde grote zorgen. Vaak moeten oudere broers of zussen het gezin
draaiende houden of krijgen grootouders de verantwoordelijkheid. Mocanu vroeg ons de deur voor immigranten uit Roemenië niet helemaal open te zetten, want “ik wil niet nog meer goede arbeidskrachten kwijtraken”. Je gaat er dus voor pleiten de grenzen dicht te houden voor Roemeense arbeiders? “Het risico is te groot om ze nu open te zetten. Het risico bestaat dat we een deel van de honderdduizenden Roemenen uit Spanje krijgen, omdat de economie daar inzakt. Het risico bestaat ook dat er nog meer Roemenen uit Roemenië vertrekken met alle gevolgen voor de economie en samenleving daar. Voor Nederland kan het nog meer goedkope, niet Nederlands sprekende arbeiders betekenen, die onze arbeidsmarkt onder druk zetten, en waar ook goed onderdak voor gezocht zal moeten worden. Zeker als de Nederlandse uitzendbureaus zich in Roemenië gaan vestigen. Die wisten in korte tijd honderdduizend Polen naar Nederland te halen.”
column
Niet tegen Europa, maar voor een beter Europa Je kent ze wel, van die gekunstelde modewoorden. Zoals het eind vorige eeuw door veel politieke partijen omarmde woord “neoliberaal”. Je herkende de ellende meteen. Iedereen met een beetje historisch besef kan weten dat liberale economische politiek door de onzichtbare hand van de vrije marktwerking ooit is gestrand in zware depressie en oorlogen. Door het dan maar “neo” te noemen, verandert die werkelijkheid natuurlijk niet. En zie: we zitten nu middenin de kredietcrisis. Het einde van de ellende is nog niet in zicht. “Flexicurity” is ook zo’n woord. In de Europese politiek is dit het modewoord voor het werkgelegenheidsbeleid. Flexibilisering heeft in Nederland geleid tot verslechtering van onze sociale zekerheid. Ook al meng je het met een woord met zekerheid (“security”), dan nog maak je mij niet wijs dat er geen ellende uit voortkomt. En zie: de rechters van het Europese Hof van Justitie hebben de Europese werkgelegenheidsregels nu dan ook ellendig uitgelegd. In Finland en Zweden mochten vakbonden geen actie voeren voor toepassing van de eigen cao in die landen. De Duitse deelstaat Niedersachsen en het Groothertogdom Luxemburg mochten de eigen sociale wetgeving niet toepassen op arbeidsmigranten uit andere Europese lidstaten. Nationaal verworven rechten en vakbondsrechten worden buitenspel gezet.
Aldus lijkt de sociale zekerheid in Europa neerwaarts te stromen naar het laagste putje van de armste lidstaat. De vakbeweging in Europa is zich rotgeschrokken. Ze herpakt zich op de eenvoudige vakbondswijsheid dat we van de verbeteringen zijn en niet van de verslechteringen. Niet tegen Europa, maar voor een beter Europa met sociale richtlijnen waar de mensen beter van worden en niet slechter. Daarvoor is een andere Europese politiek nodig. Vakbondsleden kunnen daar hun bijdrage aan leveren door pal te staan voor hun cao en volgend jaar bij de Europese verkiezingen op de SP te stemmen.
Oskar van Rijswijk, vakbondsbestuurder ABVAKABO FNV Foto SP ARCHIEF
Het kabinet vertelt AOW-sprookjes! “De AOW wordt in de toekomst onbetaalbaar.” “We moeten langer doorwerken.” “We moeten meer uren maken.” Hoe vaker herhaald, hoe meer je het gaat geloven. Het kabinet zet op deze slinkse manier mensen op het verkeerde been. Het gaat immers volkomen voorbij aan wat inmiddels steeds meer deskundigen zeggen, namelijk dat het beeld van het onbetaalbaar zijn van de AOW niet klopt. Ook het Wetenschappelijk Bureau van de SP heeft aangetoond dat in de toekomst de AOW wel degelijk betaalbaar blijft: zie het rapport “De vergrijzing betaalbaar”. Er is dus geen noodzaak om de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen en zo langer doorwerken af te dwingen. Het kabinet heeft twee plannen ontwikkeld om mensen te stimuleren om door te werken tot hun 65ste en zo mogelijk nog langer. Daarvoor heeft Donner de “doorwerkbonus” in het leven geroepen. Mensen die vanaf hun 62ste nog werken, krijgen daarvoor een extra fiscale bonus, die kan oplopen tot ongeveer 4500 euro (of gemiddeld 3500 euro). Bos heeft de “Bos-belasting” bedacht. Mensen worden extra fiscaal belast indien zij, naast hun AOW, een pensioen ontvangen van 18.000 euro of meer. Beide maatregelen zijn onzinnig. Mensen die om gezondheidsredenen hun beroep niet meer kunnen uitoefenen en noodgedwongen stoppen met werken, lopen die doorwerk-
Foto JULITA BLADY/flickr
bonussen mis. Ze betalen er echter wel voor. Je kunt dus stellen, dat de zwakken betalen voor de sterken. Wij noemen dat asociaal! En het extra belasten van “rijke” ouderen – zoals het kabinet ze noemt – raakt ook onderwijzers, politieagenten, verpleegkundigen enzovoort. Niet bepaald wat wij onder “rijken” verstaan. De “Bos-belasting” zorgt
ervoor dat een steeds groter aantal mensen hun leven lang voor de AOW moet betalen. Niet nodig en onrechtvaardig. Het kabinet heeft ook nog bedacht, dat mensen eventueel hun AOW kunnen uitstellen. Hoe langer je het uitstelt, hoe hoger het AOW-bedrag wordt. Of dat slim is om te doen? Je zult maar doorwerken tot je 70ste
en vervolgens direct komen te overlijden. Je kunt dus maar beter gewoon de AOW in ontvangst nemen en op een spaarrekening zetten. Hebben de nabestaanden er tenminste nog iets aan. Fons Luijben SP-Tweede kamerlid
SOCIALER MAAK NEDERLAND MENSELIJKER EN
JA, ik word lid van de SP. Ik machtig de SP om per kwartaal onderstaand bedrag af te schrijven van mijn rekening. Ik ontvang een welkomstgeschenk en bovendien krijg ik elke maand het nieuws- en opinieblad De Tribune in de bus en gratis toegang tot ‘tomaatnet’, de reclamevrije internetprovider voor alle SP-leden.
BON OM LID TE WORDEN
van de eerdere kabinettenDit kabinet, Balkenende IV, is een voortzetting , de bezuinigingen op de Balkenende: zie de uitverkoop van de thuiszorg Z, de verslechterde koopkracht aftrek van bijzondere ziektekosten en de AWB te houden over het Europees voor velen, de weigering om een referendum en langer in Afghanistan te Verdrag, en het besluit om de Nederlandse troep houden… lemen in de buurten, in het Dit kabinet biedt geen oplossingen voor de prob e oppositie nodig die het sterk een t onderwijs, en in de zorg. Dit kabinet heef r kan. bete en rs ande het bestookt met kritiek en laat zien hoe ons? De SP zorgt daarvoor. Steunt u
kwartaalbijdrage 5,– (minimum) 7,50 12,50 15,– naam
roepnaam
10, – anders
voorletters
m/v
adres
tste oppositiepartij in de De SP is de derde partij van het land, en de groo sen steunen onze partij. Tweede Kamer. Meer dan anderhalf miljoen men Dat geeft vertrouwen. er en socialer Nederland. In We werken dan ook keihard aan een menselijk en met de mensen. sam de Tweede Kamer én in de steden en dorpen, g ik u om lid te vraa en, Omdat wij uw steun daarbij hard nodig hebb jaar. worden! U bent al lid voor 20 euro per ne gratis in de bus. U krijgt dan elke maand ons nieuwsblad De Tribu
postcode
plaats
telefoon
geboortedatum
rekeningnummer
Ik wil ook graag lid worden van ROOD (jong in de SP, tot 28 jaar) en sta één van mijn kwartaalbijdragen af aan ROOD.
datum
handtekening
Stuur deze bon naar: SP, Antwoordnummer 30542, 3030 WB Rotterdam U kunt deze machtiging stopzetten met een telefoontje of een e-mail aan de SP: (010) 243 55 40, administratie@sp.nl
Jan Marijnissen, voorzitter SP
Solidair oktober 2008
Agnes Kant, fractievoorzitter SP