The God Delusion

‫‪2‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬

‫ﻳﮏ ﮐﺎﻓﺮﻋﻤﻴﻘ ًﺎ دﻳﻨﺪار‬ ‫اﺣﺘﺮا ِم ﺳﺰاوار‬ ‫اﺣﺘﺮا ِم ﻧﺎﺳﺰاوار‬

‫ﻓﺼﻞ ‪2‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‬ ‫ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ‬ ‫ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ‬ ‫ﻦ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬ ‫ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺁﺑﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار و دﻳ ِ‬ ‫ﻓﻘﺮ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ‬ ‫ﻧﻮﻣﺎ‬ ‫ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺰرگ دﻋﺎ‬ ‫ﻣﮑﺘﺐ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﯽ ﻧِﻮﻳﻞ ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ‬ ‫ﻣﺮدان ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪3‬‬

‫ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‬ ‫"اﺛﺒﺎت" هﺎﯼ ﺗﻮﻣﺎس ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس‬ ‫ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و دﻳﮕﺮ ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﯽ‬ ‫ﺑﺮهﺎن زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬ ‫ﺑﺮهﺎن "ﺗﺠﺎرب" ﺷﺨﺼﯽ‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪3‬‬

‫ﺑﺮهﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ دﻳﻨﺪار‬ ‫ﻗﻤﺎرﺑﺎز ﭘﺎﺳﮑﺎل‬ ‫ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﺑﺎ ِﻳﺴﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪4‬‬

‫ﭼﺮا ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬ﻏﺎﺋﯽ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﺳﺎن ﻳﮏ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰا‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺷﮑﺎف هﺎ‬ ‫رواﻳﺖ ﺳﻴﺎرﻩ اﯼ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‬ ‫رواﻳﺖ ﮐﻴﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‬ ‫ﻣﻴﺎن ﭘﺮدﻩ اﯼ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪5‬‬

‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ دﻳﻦ‬ ‫ﺣُﮑﻢ داروﻳﻨﯽ‬ ‫ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دﻳﻦ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ‬ ‫دﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﭼﻴﺰﯼ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻔﺘﻮن رواﻧﯽ دﻳﻦ‬ ‫ﻧﺮم و ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺎدا ﻣِﻢ هﺎﻳﻢ را ﻟﮕﺪ ﮐﻨﯽ‬ ‫ﺑﺎر َﭘﺮَﺳﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪6‬‬

‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ اﺧﻼق‪ :‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﺧﻮب هﺴﺘﻴﻢ؟‬ ‫ﺁﻳﺎ وﺟﺪان ﻣﺎ ﻣﻨﺸﺎء داروﻳﻨﯽ دارد؟‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮرد ﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ رﻳﺸﻪ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت‬ ‫اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬

‫ﻓﺼﻞ ‪7‬‬

‫زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ دﮔﺮﺷﻮﻧﺪﻩ‬ ‫زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫در ﻣﻮرد هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺨﺪا ﻧﺒﻮدﻧﺪ؟‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪4‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪8‬‬

‫دﻳﻦ ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻟﯽ دارد؟ اﻳﻦ هﻤﻪ دﺷﻤﻨﯽ ﭼﺮا؟‬ ‫دﻳﻦ ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻟﯽ دارد؟‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ و اﻧﻬﺪام ﻋﻠﻢ‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ ﯼ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫دﻳﻦ و هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ‬ ‫دﻳﻦ و ﻗﺪاﺳﺖ ﺣﻴﺎت ﺑﺸﺮ‬ ‫ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﯼ ﺑﺰرگ ﺑﺘﻬﻮون‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻳﻦ "ﻣﻴﺎﻧﻪ رو" ﮐﻮﺗﻪ ﻓﮑﺮﯼ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﯽ ﺁورد‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﮐﻮدﮐﯽ‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ و رهﺎﻳﯽ از دﻳﻦ‬ ‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﺴﻤﯽ و ذهﻨﯽ‬ ‫در دﻓﺎع از ﮐﻮدﮐﺎن‬ ‫ﺑﺎز هﻢ ﺁﮔﺎهﯽ ﻓﺰاﻳﯽ‬ ‫ﺁﻣﻮزش دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻴﺮاث ادﺑﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪10‬‬

‫ﻳﮏ ﺧﻼء ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ؟‬ ‫ﺑﻴﻨﮑﺮ‬ ‫ﺗﺴﻠﯽ‬ ‫ﺷﻬﻮد‬ ‫ﻣﺎدر ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻗﻊ هﺎ‬

‫ﺿﻤﻴﻤﻪ‬ ‫ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ هﺎ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪5‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎد داﮔﻼس ﺁداﻣﺰ )‪(2001 - 1952‬‬ ‫"ﺁﻳﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺑﺎغ زﻳﺒﺎﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎور ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﭘﺮﻳﺎﻧﯽ هﻢ ﺗﻪ ﺑﺎغ هﺴﺘﻨﺪ؟"‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬ ‫وﻗﺘﯽ هﻤﺴﺮم ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد از ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻔﺮت داﺷﺖ و ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺮﮎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻠﺦ را ﺑﺎ واﻟﺪﻳﻦ اش در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎدرش ﻣﺘﺤﻴﺮاﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪" :‬اﻣﺎ ﻋﺰﻳﺰم‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﻴﺎﻣﺪﯼ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﯽ؟" ﭘﺎﺳﺦ ﻻﻻ‪ ،1‬هﻤﺎن ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﺘﺎب ﻣﻦ اﺳﺖ‪" :‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ‪".‬‬ ‫ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ – ﺧﻮب‪ ،‬در واﻗﻊ ﻣﻄﻤﺌﻦ ام – ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬دل ﺧﻮﺷﯽ از دﻳﻦ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن‬ ‫ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎد اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﮕﺮان ﺧﺒﺎﺛﺖ هﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد؛ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ اﺷﺘﻴﺎق ﮔﻨﮕﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﺮﮎ دﻳﻦ‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن را دارﻧﺪ و ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دﻳﻦ را ﺗﺮﮎ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ درﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﺗﺮﮎ‬ ‫دﻳﻦ هﻢ ﭘﻴﺶ روﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ هﻢ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺮاﯼ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬هﺪف اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺸﯽ‬ ‫اﺳﺖ – ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺸﯽ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪا‪ 2‬ﺑﻮدن ﻳﮏ ﺧﻮاﺳﺘﮥ واﻗﻌﮕﺮاﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﯼ ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ و‬ ‫ﺑﺎﺷﮑﻮﻩ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﺷﺎدﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺘﺪل‪ ،‬اﺧﻼﻗﯽ و ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ اﯼ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﻴﺎم ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺶ ﮐﺘﺎب ﻣﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﭘﻴﺎم ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ هﻢ دارم ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫در ژاﻧﻮﻳﮥ ﺳﺎل ‪ 2006‬ﻣﻦ ﻳﮏ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ دو ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ )ﮐﺎﻧﺎل ﭼﻬﺎر( ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدم ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫"رﻳﺸﻪ ﯼ هﻤﻪ ﯼ ﺷﺮ ؟"‪ 3‬ﻣﻦ از اﺑﺘﺪا اﻳﻦ ﻋﻨﻮان را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬دﻳﻦ رﻳﺸﻪ ﯼ هﻤﻪ ﯼ ﺷﺮارت هﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫هﻴﭻ ﭼﻴﺰ رﻳﺸﻪ ﯼ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ از ﺁﮔﻬﯽ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺧﻮﺷﻢ ﺁﻣﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺁﮔﻬﯽ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﯼ‬ ‫ﺑﻮد از اﻓﻖ ﻣﻨﻬﺘﻦ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺪون دﻳﻦ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ"‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺁن ﺗﺼﻮﻳﺮ و اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﭼﻪ ﺑﻮد؟ در‬ ‫ﺁن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺮج هﺎﯼ دوﻗﻠﻮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﺮز ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪. Lalla‬‬ ‫‪. atheist‬‬ ‫‪3‬‬ ‫?‪. Root of All Evils‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪6‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻴﺎق ﺗﺮاﻧﻪ ﯼ ﺟﺎن ﻟِﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺪون دﻳﻦ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻤﺐ ﮔﺰاران اﻧﺘﺤﺎرﯼ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪11 ،‬‬ ‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻧﺒﻮد‪ 7 ،‬ﺟﻮﻻﯼ‬

‫‪4‬‬

‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺟﻨﮓ هﺎﯼ ﺻﻠﻴﺒﯽ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺷﮑﺎر ﺟﺎدوﮔﺮان ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻃﺮح ﺑﺎروت‪ 5‬ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﯼ‬

‫هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺟﻨﮓ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮐﺸﺘﺎرهﺎﯼ ﺻﺮب‪ /‬ﮐﺮوات‪ /‬ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺎﻟﮑﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﺁزار‬ ‫ش‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﻗﺎﺗﻼن ﻣﺴﻴﺢ" ﻧﺒﻮد‪' ،‬ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ'ﯼ اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﻧﺒﻮد‪' ،‬ﺟﻬﺎد' ﻧﺒﻮد‪ ،‬واﻋﻈﺎن ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺧﻮش ﭘﻮ ِ‬ ‫و ُﻓﮑُﻠﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺳﺎدﻩ ﻟﻮح را ﺑﻔﺮﻳﺒﻨﺪ و ﭘﻮل هﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺎﻻ ﺑﮑﺸﻨﺪ ) اﻳﻦ واﻋﻈﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ "ﺧﺪا از ﺷﻤﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاهﺪ ﺁن ﻗﺪر ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪهﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻀﻴﻘﻪ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ"(‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﻧﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻪ ﻣﺠﺴﻤﻪ هﺎﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ را ﻣﻨﻔﺠﺮ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻗﻄﻊ ﺳﺮ ﮐﺎﻓﺮان در ﻣﻼء ﻋﺎم ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺷﻼق زدن ﺑﺮ ﭘﻮﺳﺖ زﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﺮم ﺑﻴﺮون ﺑﻮدن ﻳﮏ اﻳﻨﭻ از ﭘﻮﺳﺖ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗًﺎ هﻤﮑﺎرم دزﻣﻮﻧﺪ ﻣﻮرﻳﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﺎدﺁور ﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺟﺎن ﻟﻨﻮن هﻨﮕﺎم اﺟﺮاﯼ ﺗﺮاﻧﮥ ﺑﺎﺷﮑﻮﻩ اش‬ ‫در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را هﻢ اﻓﺰود ﮐﻪ " و ]ﺗﺼﻮر ﮐﻦ ﮐﻪ[ دﻳﻦ هﻢ ﻧﺒﻮد"‪ .‬و ﺣﺘﯽ در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮﯼ از ﺗﺮاﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ داد ﮐﻪ "و هﻴﭻ دﻳﻨﯽ هﻢ ﻧﺒﻮد"‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ]اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﺴﻴﻢ[‪ 6‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻌﻘﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺟﺰﻣﻴﺖ‪ 7‬دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺬاهﺐ اﺳﺖ؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪوارم ﮐﻪ ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﻧﻈﺮﺗﺎن را ﻋﻮض ﮐﻨﺪ ﭼﻮن در ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻢ ﺷﻤﺎ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ‬ ‫ﮐﻨﻢ ﮐﻪ "ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺧﺪا"‪ 8‬هﻢ ﻳﮏ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﻴﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺑﺎ هﻤﺎن‬ ‫ﺷﮑﺎﮐﻴﺘﯽ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻳﺪ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و اﻻهﻴﺪاﻧﺎن دﻻﻳﻞ ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺎور ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ از ﻓﺼﻞ ‪ ،3‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪا" اﺳﺖ ﻣﺤﻈﻮظ ﺷﻮﻳﺪ – در ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن هﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻒ اﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪا ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﺧﺮ ﭼﻄﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﻬﺎن ﺑﺪون ﺧﺪا ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﻄﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻏﻨﺎ‬ ‫و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ اش‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻧﺪاراﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر هﺮ ﮐﺪام ﺷﺎن "ﻃﺮاﺣﯽ" ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﮔﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎﻳﺘﺎن‬ ‫در اﻳﻦ ﺣﻮل و ﺣﻮش ﺳﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪوارم ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ از ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﻋﻨﻮان اﻳﻦ ﻓﺼﻞ هﺴﺖ‪" :‬ﭼﺮا ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ"‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ داروﻳﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺎﮐﯽ از وﺟﻮد ﻳﮏ ﻃﺮاح ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻗﻮﯼ و ﺑﺮازﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮش ﭘﻨﺪار وﺟﻮد ﻃﺮاﺣﯽ در ﺟﻬﺎن را ﻣﯽ زداﻳﺪ‪ .‬و ﮔﺮﭼﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻓﯽ‬ ‫ﻧﻔﺴﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺟﻬﺎن ﺟﺎﻧﺪاران اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﯽ "اهﺮم" هﺎﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﮐﻴﻬﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر‬ ‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﭘﻴﺎم از ﭼﻬﺎر ﭘﻴﺎم ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻦ ﻗﺪرت اهﺮم هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ 7 .4‬ﺟﻮﻻﯼ ‪ 2005‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻤﺐ ﮔﺰارﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺷﺒﮑﻪ ﯼ اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ در ﻣﺘﺮو و ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻟﻨﺪن ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ‪ 55‬ﻧﻔﺮ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ :The Gunpowder Plan .5‬ﻃﺮح ﻧﺎﮐﺎم ﮔﯽ ﻓﺎوﮎ‪ ،‬ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ در ﺳﺎل ‪ 1605‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﺘﻦ ﺷﺎﻩ ﺟﻴﻤﺰ اول و ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‪.‬‬ ‫ﻓﺎوﮎ ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮﻩ در ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﻳﻦ ﻃﺮح را ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﯼ او هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺶ هﺸﺪار داد ﮐﻪ در روز ﻣﻮﻋﻮد )‪ 5‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ( در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﺷﺪن اﻳﻦ ﻃﺮح هﻤﻪ ﯼ دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎران‬ ‫ﺁن دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬و ﭘﺎدﺷﺎﻩ اﻳﻦ روز را ﺟﺸﻦ ﻣﻠﯽ اﻋﻼم ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ هﺮﺳﺎﻟﻪ در ﺷﺐ ‪ 5‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﺑﺎزﯼ‬ ‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪. agnosticism‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪.dogmatic‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪7‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪا ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﯽ در هﻤﻪ ﯼ‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻔًﺎ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ ، 5‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "رﻳﺸﻪ هﺎﯼ دﻳﻦ" رﺟﻮع‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ ﭼﺮا ﺑﺎور دﻳﻨﯽ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺿﺮورﯼ اﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻣﺒﻨﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﻣﺎن ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮب ﺑﻮدن ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺪارﻳﻢ؟ ﻟﻄﻔًﺎ ﻓﺼﻞ هﺎﯼ ‪ 6‬و ‪ 7‬را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ هﻨﻮز هﻢ ﮔﻮﺷﻪ ﭼﺸﻤﯽ ﺑﻪ دﻳﻦ دارﻳﺪ و ﺁن را ﭼﻴﺰ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﻣﯽ داﻧﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻳﻤﺎن ﺧﻮدﺗﺎن زاﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ 8‬ﺷﻤﺎ را ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﭼﻨﺪان هﻢ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﺑﺮاﯼ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﺎر دﻳﻦ ﺁﺑﺎ و اﺟﺪادﯼ ﺗﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ارزد از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎرﯼ ﭼﻄﻮر اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ‬ ‫ﻻ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد دﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﭘﺎﺳﺦ را در ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﺗﺎن ﺧﻮاهﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﺻﻮ ً‬ ‫ﺷﻤﺎ هﻤﺎن دﻳﻦ ﭘﺪران ﺗﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﺁرﮐﺎﻧﺰاس زادﻩ ﺷﺪﻩ اﻳﺪ و ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ درﺳﺖ اﺳﺖ و اﺳﻼم‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮب ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن زادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت‬ ‫دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﺗﺎن هﺴﺘﻴﺪ‪ .‬و هﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﮔﺮ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن زادﻩ ﺷﺪﻩ اﻳﺪ و ﺑﺮﻋﮑﺲ اﻳﻦ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻞ ﻓﺼﻞ ‪ ،9‬دﻳﻦ و ﮐﻮدﮐﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﭘﻴﺎم ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ دارد‪ .‬درﺳﺖ هﻤﺎن‬ ‫ﻃﻮر ﮐﻪ ﻓﻤﻨﻴﺴﺖ هﺎ از ﺷﻨﻴﺪن ‪ he‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ she‬و ‪ man‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ human‬ﭼﻨﺪش ﺷﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،9‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ هﺮﮐﺴﯽ‬ ‫هﻢ ﮐﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺑﭽﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ" ﻳﺎ "ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن" را ﻣﯽ ﺷﻨﻮد دﭼﺎر ﭼﻨﺪش ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﺪ از "ﺑﭽﻪ هﺎﯼ واﻟﺪﻳﻦ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ" ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ از "ﺑﭽﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ" ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺮف اش را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻴﺪ و ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ ﺑﻪ او ﻳﺎدﺁور ﺷﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﻧﻈﺮ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد اﻗﺘﺼﺎد ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﮑﻪ هﺪف ﻣﻦ ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺸﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺬور ﻧﻴﺴﺘﻢ از اﻳﻨﮑﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻓﺼﻞ ‪ ،9‬در ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر هﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ‬ ‫ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺪان ﻣﺠﺎل اﻳﻦ ﻳﺎدﺁورﯼ را ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﺎز هﻢ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻓﻼن ﮐﻮدﮎ ﻳﮏ ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﭽﻪ ﯼ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮدﮎ ﺧﺮدﺳﺎل ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻴﺤﯽ هﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬و ‪ 10‬ﺳﺮ و ﺗﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﻧﺪ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﺷﺮح ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ داﺷﺘﻦ ﻓﻬﻢ درﺳﺘﯽ از‬ ‫ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪﯼ ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون دراﻓﺘﺎدن ﺑﻪ داﻣﺎن دﻳﻦ‪ ،‬ﺁن ﻧﻘﺶ اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺸﯽ را اﻳﻔﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ در ﻃﻮل‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ – ﻧﺎﺑﺴﻨﺪﻩ واراﻧﻪ – ﻏﺼﺐ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.the God Hypothesis‬‬ ‫‪ .9‬ﻣﻘﺼﻮد ﮐﺎرﺑﺮد ﺿﻤﻴﺮ ﻳﺎ اﺳﻢ هﺎﯼ ﻣﺬﮐﺮ در ﺟﻤﻠﻪ هﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻤﻠﻪ ﻟﺰوﻣًﺎ ﻣﺬﮐﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪8‬‬

‫‪8‬‬

‫ﻼ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ از ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺧﻮد ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﭘﻴﺎم ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم ﻣﻦ‪ ،‬ﻓﺨﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺻ ً‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺧﻮد ﻣﺒﺎهﺎت ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ ﻧﻈﺎرﻩ ﯼ اﻓﻖ هﺎﯼ دور ﮔﺮدن اﻓﺮازﻳﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻮارﻩ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ل ذهﻨﯽ‪ ،‬و درﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ذهﻨﯽ ﺳﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎرﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در اﻋﻤﺎق دل ﺷﺎن ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺘﻘﻼ ِ‬ ‫ﺑﻴﺨﺪا هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻬﺎﻣﺖ اﺑﺮاز ﺁن را ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺷﺎن‪ ،‬و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻧﺰد ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺟﻬﺪ ﺑﻠﻴﻐﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ واژۀ "ﺑﻴﺨﺪا" را ﻣﻬﻴﺐ و ﺗﺮﺳﻨﺎﮎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 9‬داﺳﺘﺎن ﺗﺮاژدﻳﮏ‪-‬‬ ‫ﮐﻤﻴﮏ ﺟﻮﻟﻴﺎ ﺳﻮﻳﻨﯽ ﮐﻤﺪﻳﻦ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ واﻟﺪﻳﻦ اش در روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻮﻟﻴﺎ اﺗﺌﻴﺴﺖ ]ﺑﻴﺨﺪا[ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﮐﻪ او ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺗﺌﻴﺴﺖ‪ ...‬اﺳﺘﻐﻔﺮاﷲ!‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن دﻳﻦ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ اﻣﺮوز واﻗﻌًﺎ ﻧﻘﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ‬ ‫دارد‪ .‬ﺳﺨﻦ وِﻧﺪﯼ ﮐﺎﻣﻴﻨ ِﺮ وﮐﻴﻞ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ رﻳﺴﮏ رﻳﺸﺨﻨﺪ ﮐﺮدن دﻳﻦ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ دﺳﺖ ﮐﻤﯽ از رﻳﺴﮏ ﺁﺗﺶ زدن‬ ‫ﭘﺮﭼﻢ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ در اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻠﯽ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ 10‬ﻧﺪارد‪ ،11‬ﻓﻘﻂ اﻧﺪﮐﯽ ﻏﻠﻮ ﺁﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن در‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﺎن اﻳﻦ ﮐﺸﻮر در ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺒﺎهﺎت ﺑﻪ هﻤﺠﻨﺲ‬ ‫ﮔﺮاﻳﯽ‪ ،12‬ﻳﮏ هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮا هﻢ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺻﺐ دوﻟﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﭼﻨﺪان ﺁﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪. 13‬‬ ‫در ﻳﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﻣﺆﺳﺴﮥ ﮔﺎﻟﻮپ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1996‬از ﻣﺮدم ﺳﺌﻮال ﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ هﺎﯼ از هﺮ‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﻳﮑﺴﺎن رأﯼ دهﻨﺪ ﮐﻪ‪ :‬زن ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ 92‬درﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ(‪ ،‬ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ روﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ 94‬درﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻖ(‪،‬‬ ‫ﻣﻮرﻣﻮن ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ 79‬درﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻖ(‪ ،‬هﻤﺠﻨﺴﮕﺮا ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ 79‬درﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻖ( ﻳﺎ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ 49‬درﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ راﻩ درازﯼ در ﭘﻴﺶ دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎر ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﻴﺎن ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻓﺰون ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎن اﺳﺘﻮارت ﻣﻴﻞ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬ﺟﻬﺎن ﻣﺒﻬﻮت ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻨﺎﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮهﺮهﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻼ در ﻗﺒﺎل دﻳﻦ ﺷﮑﺎﮎ اﻧﺪ‪".‬‬ ‫ﻋﻘﻞ و ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺷﺎن ﺷﻬﺮﻩ ﯼ ﺧﺎص و ﻋﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﺑﺎ ذﮐﺮ ﺷﻮاهﺪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻢ داد‪ ،‬اﻣﺮوزﻩ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﮐﺜﺮت ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺎ از "ﺑُﺮوز دادن"‪ 14‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺧﻮد اﺑﺎ دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻣﻴﺪ دارم ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺮوز دهﻨﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘًﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﺒﺶ هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﯽ‪،‬‬ ‫هﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺧﻮد را ﺑﺮوز دهﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺳﺎن ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺁﻏﺎز واﮐﻨﺶ زﻧﺠﻴﺮﻩ‬ ‫اﯼ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﮏ ﺟِﺮم ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.15‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪. American Legion Hall‬‬ ‫‪. Wendy Kaminer, ‘The Last Taboo: Why America needs Atheism?’, New Republic, 14 Oct. 1996.‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪. Gay Pride movement‬‬ ‫‪ .13‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ از ﻧﮕﺎرش اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﻴﭻ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺠﻠﺴﯽ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻋﻠﻨًﺎ ﺧﻮد را ﺑﻴﺨﺪا ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬م‬ ‫‪14‬‬ ‫‪. coming out‬‬ ‫‪ .15‬ﺗﻠﻤﻴﺤﯽ ﺑﻪ "ﺟﺮم ﺑﺤﺮاﻧﯽ" ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﯼ ﺁﻏﺎز ﺑﺮاﯼ واﮐﻨﺶ زﻧﺠﻴﺮﻩ اﯼ رادﻳﻮاﮐﺘﻴﻮ‪.‬م‬ ‫‪11‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪9‬‬

‫در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ هﺎ ﺣﺎﮐﯽ از ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن و ﻻادرﻳﺎن ﺑﺮ ﺷﻤﺎر ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﺣﺘﯽ ﭘﻴﺮوان ﺑﺴﻴﺎرﯼ از‬ ‫ﻣﺬاهﺐ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﭼﺮﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﮐﻪ ﻧﻔﻮذﺷﺎن در ﻻﺑﯽ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن اِواﻧﺠﻠﻴﮏ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻔﻮذﺷﺎن در ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﻴﺶ از ﻳﻬﻮدﻳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن و ﻻادرﻳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻟﺬا ﻧﻔﻮذﺷﺎن در ﺣﺪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻣﺜﻞ ﮔّﻠﻪ ﮐﺮدن ﮔﺮﺑﻪ هﺎﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻧﺪﻳﺸﯽ و ﻧﺎهﻤﻨﻮاﻳﯽ ﺑﺎ اﺗﻮرﻳﺘﻪ دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﮏ ﮔﺎم ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﮏ ﺟﺮم ﺑﺤﺮاﻧﯽ از 'ﺑﺮوز‬ ‫دهﻨﺪﮔﺎن' اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﺑﺮاز ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ را ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺴﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻧﺘﻮان ﮔﺮﺑﻪ هﺎ را ﮔﻠّﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﻓﯽ از ﺁﻧﻬﺎ را ﻳﮏ ﺟﺎ ﺟﻤﻊ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺁﻧﻘﺪر ﺳﺮوﺻﺪ اﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻮان ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫واژﻩ ﯼ ’‪] ‘delusion‬ﭘﻨﺪار[ در ﻋﻨﻮان اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از رواﻧﭙﺰﺷﮑﺎن را ﺑﺮﺁﺷﻔﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ واژﻩ را ﻳﮏ‬ ‫اﺻﻄﻼح ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﺮﺳﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﻳﮏ‬ ‫ﻼ‬ ‫واژﻩ ﯼ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﻨﺪار دﻳﻨﯽ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻧﺪ‪] .‘relusion’ :‬دِﻧﺪار[‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﮐﺎرﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻌ ً‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ هﻤﺎن ’‪ ‘delusion‬را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮم‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬دﻳﮑﺸﻨﺮﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ‬ ‫’‪‘delusion‬را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﺑﺎور ﻳﺎ ادراﮐﯽ ﮐﺎذب"‪ .‬و ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﮑﻪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ دﻳﮑﺸﻨﺮﯼ ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ‬ ‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ واژﻩ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ اﯼ از ﻓﻴﻠﻴﭗ اﯼ‪ .‬ﺟﺎﻧﺴﻮن اﺳﺖ‪" :‬داروﻳﻨﻴﺴﻢ رواﻳﺖ رهﺎﻳﺶ ﺑﺸﺮﻳﺖ از اﻳﻦ ﭘﻨﺪار اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺸﺮ در ﻳﺪ ﻗﺪرت ﻗﺎدرﯼ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﺑﺸﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ " .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ هﻤﺎن ﻓﻴﻠﻴﭗ اﯼ‪ .‬ﺟﺎﻧﺴﻮﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ دﻋﻮاﯼ ﺧﻠﻘﺖ اﻧﮕﺎران ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ داروﻳﻨﻴﺴﻢ را رهﺒﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﭼﺮا‪ ،‬در واﻗﻊ هﻤﺎن ﺷﺨﺺ اﺳﺖ‬ ‫و‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﺪس زد‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺧﺎرج از زﻣﻴﻨﻪ اش ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﮐﻪ‬ ‫دادم ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﺮدﻩ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺧﺎرج از زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدن در ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫از ﺧﻠﻘﺖ اﻧﮕﺎران ﻣﯽ ﺁورم ﺻﺎدق ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد ﺟﺎﻧﺴﻮن هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﻣﻴﻞ ﺟﻤﻠﻪ اش را ﻗﺒﻮل‬ ‫دارم‪ .‬دﻳﮑﺸﻨﺮﯼ هﻤﺮاﻩ ﻣﺎﻳﮑﺮوﺳﺎﻓﺖ وُرد‪ ،‬واژﻩ ﯼ ‪ delusion‬را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﺣﻔﻆ ﻳﮏ ﺑﺎور ﮐﺎذب‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﻪ رﻏﻢ وﺟﻮد ﺷﻮاهﺪ ﻗﻮﯼ ﺧﻼف ﺁن ﺑﺎور‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﻳﮏ ﻧﺎهﻨﺠﺎرﯼ رواﻧﯽ"‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻧﺨﺴﺖ‬ ‫ﻼ ﺑﺎ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ اﻳﻤﺎن ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﻳﮏ ﻧﺎهﻨﺠﺎرﯼ رواﻧﯽ هﻢ هﺴﺖ ﻳﺎن ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻧﻈﺮ روﺑﺮت م‪ .‬ﭘﻴﺮﺳﻴﻨﮓ ﻣﺆﻟﻒ ِذن و هﻨﺮ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﻣﻮﺗﻮرﺳﻴﮑﻠﺖ‪ 16‬ﻣﻮاﻓﻖ ام ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‬ ‫دﭼﺎر ﭘﻨﺪار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ اش ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﭼﺎر ﻳﮏ ﭘﻨﺪار ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ ﺷﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪ"‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﮐﺎرﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺆﻣﻨﯽ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﺁن را زﻣﻴﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬارﻧﺪ ﺑﻴﺨﺪا ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺠﺐ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﯽ ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ اﯼ! اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬دﻳﻨﺨﻮﻳﺎن ﮐﻠﻪ ﺷﻖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﯽ دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت را ﺑﺎ روش هﺎﻳﯽ ﮐﻪ )ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫‪. Zen and the Art of Motorcycle Maintenance‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪16‬‬

‫‪10‬‬

‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻳﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ( در ﻃﯽ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺧﻮرد ﻣﺆﻣﻨﺎن دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮏ‪ ،‬اﻳﻦ هﺸﺪار ﺧﻮف اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﻻﯼ هﻴﭻ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ را ﺑﺎز ﻧﮑﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻣﻄﻤﺌﻨًﺎ از ﺗﺮاوﺷﺎت ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻳﻘﻴﻦ دارم ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﺎن ﺁزاداﻧﺪﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪ‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﯽ دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﺷﺎن ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻮذﻳﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺁن ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ را "هﻀﻢ" ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ هﻮش ذاﺗﯽ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺷﺎن ﺁن ﻗﺪر ﻗﻮﯼ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁن ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻓﺎﺋﻖ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎن هﺎﯼ ﺁزادﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺸﻮﻳﻘﯽ اﻧﺪﮎ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫از ﭼﻨﮓ دﻳﻦ ﺑﺮهﺎﻧﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﮐ ِﻢ ﮐﻢ‪ ،‬ﻣﻦ اﻣﻴﺪوارم ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ 'ﻧﻤﯽ‬ ‫داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ'‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﻟﻴﻒ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻦ ﻣﺪﻳﻮن ﮐﻤﮏ هﺎﯼ دوﺳﺘﺎن و هﻤﮑﺎران ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻮدﻩ ام‪...‬‬

‫‪17‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬

‫ﻳﮏ ﮐﺎﻓﺮﻋﻤﻴﻘًﺎ دﻳﻨﺪار‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﻮﺷﻢ ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺨﺺ وار را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻢ؛ ﺷﮕﻔﺘﯽ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻮان ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاﯼ درﮎ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺑﺪهﺪ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻟﺒﺮت اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ‬

‫‪ .17‬اداﻣﻪ ﯼ ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻘﺪﻳﺮهﺎﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺒﻮدن ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﻓﺎرﺳﯽ زﺑﺎن ﺣﺬف ﺷﺪ‪.‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪11‬‬

‫اﺣﺘﺮا ِم ﺳﺰاوار‬ ‫ﭘﺴﺮﮎ روﯼ ﭼﻤﻦ هﺎ دﻣﺮو ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ اش ﺑﺮ ﭘﺸﺖ دﺳﺘﺎﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮد را ﻏﺮق در ﺁﮔﺎهﯽ از ﺳﺎﻗﻪ‬ ‫هﺎ و رﻳﺸﻪ هﺎﯼ درهﻢ ﺗﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺟﻨﮕﻠﯽ در رﻳﺰﺟﻬﺎن‪ .‬ﺟﻬﺎن اش ﺑﺪل ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﻮرﭼﻪ هﺎ و ﺳﻮﺳﮏ هﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫و ﺣﺘﯽ ﺟﻬﺎن ﻣﻴﻠﻴﺎرهﺎ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺧﺎﮎ‪ .‬ﺟﺎﻧﺪاران ﺳﺎﮐﺖ و ﻧﺎﭘﻴﺪاﻳﯽ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎد رﻳﺰﺟﻬﺎن را ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﻨﺪ – ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﮐﻮدﮎ در ﺁن هﻨﮕﺎم ﭼﻨﺪان ﺟﺰﺋﻴﺎت را ﻧﻤﯽ داﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن رﻳﺰﺟﻨﮕﻞ ﭼﻤﻨﺰار ﺁﻣﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﮐﻴﻬﺎن‪ ،‬و ﺑﺎ ذهﻦ ﺳﺎدﻩ‬ ‫ﯼ ﭘﺴﺮﮎ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺴﺮﮎ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را در ﻗﺎﻟﺒﯽ دﻳﻨﯽ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ او را ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺶ‬ ‫ﺷﺪن ﺳﻮق ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﮐﺸﻴﺶ ﺁﻧﮕﻠﻴﮑﻦ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ و ﻣﻌﻠﻢ دﻳﻨﯽ ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﺷﻴﻔﺘﻪ اش ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ روﺣﺎﻧﻴﺎن ﺷﺎﻳﺴﺘﮥ ﻟﻴﺒﺮال ﻣﺂﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ او هﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ادﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ را ﺑﻪ‬ ‫زور در ﮐﻠﻪ ﯼ ﻣﻦ ﻓﺮوﮐﺮدﻩ اﻧﺪ∗‪.‬‬ ‫ب اﮐﺒﺮ‪ .‬ﺣﻴﺮان از‬ ‫در زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺁن ﭘﺴﺮﮎ ﻣﻦ ﺑﻮدم‪ ،‬زﻳﺮ ﺁﺳﻤﺎن ﭘﺮ ﺳﺘﺎرﻩ‪ ،‬ﺧﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﻣﮥ ﺟﺒّﺎر و ُد ّ‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻧﺎﺷﻨﻴﺪﻧﯽ اﻓﻼﮎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺴﺖ از ﻋﻄﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﻳﺎﺳﻤﻦ و ﮔﻞ هﺎﯼ ﺷﻴﭙﻮرﯼ ﺑﺎﻏﯽ در ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮا هﻤﻴﻦ‬ ‫ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﻌﻠﻢ دﻳﻨﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮﻳﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ و ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻮﻳﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺌﻮال ﺳﺎدﻩ اﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان و‬ ‫ﺧﺮدﮔﺮاﻳﺎن هﻢ روﻳﮑﺮد ﻧﻴﻤﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﮐﻴﻬﺎن راﻳﺞ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ دﻳﻨﯽ ﻣﺎ ) و ﺧﻮد ﻣﻦ(‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ در ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻄﻮر ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﮐﺘﺎب ﻣﻨﺸﺎء اﻧﻮاع داروﻳﻦ را ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ؛ اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﯼ ﻣﺸﻬﻮ ِر "اﻳﻦ ﺗﻮدﻩ ﯼ درهﻢ ﺗﻨﻴﺪﻩ"‪" ،‬ﺑﺎ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻧﻐﻤﻪ ﺧﻮان در ﺑﻴﺸﻪ زار‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺸﺮات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫در هﻮا‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺮم هﺎﯼ ﻟﻮﻟﻨﺪﻩ در زﻣﻴﻦ ﻧﻤﺪار"‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ داروﻳﻦ هﻢ ﺗﺠﺎرﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ داﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﮐﺴﻮت ﮐﺸﻴﺸﯽ‪،‬‬ ‫روﻳﻪ ﯼ داروﻳﻨﯽ اش را ﭘﻴﺸﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ "هﻤﮕﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﻣﺎ هﺴﺘﻨﺪ"‪:‬‬ ‫ﭘﺲ اﻳﺠﺎد ﮔﺮاﻣﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻳﺠﺎد ﺟﺎﻧﺪاران ﻋﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺘﻴﺰ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﻗﺤﻄﯽ و ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻮاﯼ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ اش‪ ،‬ﻋﻈﻤﺘﯽ هﺴﺖ‪ .‬ﺣﻴﺎت‬ ‫در ﺑﺪاﻳﺖ ﺧﻮد ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﮑﻞ ﺑﻴﺶ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺮدش زﻣﻴﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮاﻧﺶ‪ ،‬از ﺷﮑﻞ‬ ‫هﺎﻳﯽ ﭼﻨﺎن ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﮑﻞ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ و ﺷﮕﻔﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﺪاران ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎرل ﺳﺎﮔﺎن در ﮐﺘﺎب ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﺁﺑﯽ ﻣﺎت‪ 18‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫∗‪ .‬ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﺎ در ﮐﻼس او اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ او را وا ﻣﯽ داﺷﺘﻴﻢ ﺗﺎ از ﺑﺤﺚ ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﻤﺎن داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻧﺒﺮدهﺎﯼ هﻮاﻳﯽ‬ ‫ﺟﻨﮕﻨﺪﻩ هﺎ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم ﺧﻮد را در ﻧﻴﺮوﯼ هﻮاﺋﯽ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﮔﺬراﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﻣﻦ هﻨﻮز در ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺟﺬﺑﻪ اﯼ ﺑﻴﺎﺑﻢ )دﺳﺖ ﮐﻢ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ رﻗﺒﺎﻳﺶ(‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﺟﺎن ﺑﻨﺠﺎﻣﻦ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺳﺮودﻩ‪:‬‬ ‫ﮐﺸﻴﺶ ﻣﺎ ﺧﻠﺒﺎن ﭘﻴﺮﯼ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺑﺎل هﺎﻳﺶ را از ﺗﻪ ﺑﺮﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ هﻨﻮز ﭼﻮب ﭘﺮﭼﻢ ﺣﻴﺎط ﺧﺎﻧﻪ اش‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮ‬ ‫)اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ از ﮐﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ وﻳﻴﺠﺮ ‪ 1‬ازدورﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪.‬م( ‪. Pale Blue Dot, Carl Sagan‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪18‬‬

‫‪12‬‬

‫ﭼﺮا ﺑﻪ ﻧﺪرت ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ادﻳﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪" :‬اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮ از ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮدﻳﻢ! ﮐﻴﻬﺎن ﺑﺴﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮﻻن ﻣﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮ ‪ ،‬ﻇﺮﻳﻒ ﺗﺮ‪ ،‬و‬ ‫ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ"؟ در ﻋﻮض ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪" :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ! ﺧﺪاﯼ ﻣﻦ ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ‬ ‫هﻤﺎن ﺟﻮر ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ".‬هﺮ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﻗﺪﻳﻤﯽ و ﭼﻪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﮐﻴﻬﺎن را ﮐﻪ در ﭘﺮﺗﻮ ﻋﻠﻮم ﻣﺪرن درﻳﺎﺑﺪ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﺮﻧﺸﯽ ﻧﺜﺎر ﮐﻴﻬﺎن ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ادﻳﺎن ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻪ ﮔﺮد ﭘﺎﻳﺶ هﻢ ﻧﻤﯽ رﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﻪ ﯼ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺳﺎﮔﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﺣ ّﺪات ﺣﻴﺮت ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ راﻩ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬دﻳﻦ در اﻋﺼﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ ﺣﻴﺮت را دراﻧﺤﺼﺎر‬ ‫ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺧﻮد ﻣﻦ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺼﻮدﯼ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﻣﯽ ﺷﻨﻮم ﮐﻪ ﻣﺮا ﺁدﻣﯽ ﻋﻤﻴﻘًﺎ دﻳﻨﺪار‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ داﻧﺸﺠﻮﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺎدش را درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و اﺳﺘﺎد ﭘﺎﺳﺦ دادﻩ‬ ‫"اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﻮزﻳﺘﻴﻮ او ﺑﺎ دﻳﻦ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻠﻢ او ﺑﺎ ﻧﺸﺌﻪ ﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﮐﻴﻬﺎن اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ او‬ ‫دﻳﻨﺪار اﺳﺖ!" اﻣﺎ اﻳﻦ "دﻳﻨﺪار" واژﻩ ﯼ درﺳﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺻﻴﻒ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻦ اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﺳﺘﻴﻮ‬ ‫واﻳﻨﺒﺮگ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ )ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪاﺳﺖ(‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ هﺮ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ در ﮐﺘﺎب اش‬ ‫رؤﻳﺎهﺎﯼ ﻳﮏ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدم در ﻗﺒﺎل ﺧﺪا ﭼﻨﺎن وﺳﻴﻊ و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ هﺮ ﺟﺎ ﺧﺪا را ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬او‬ ‫را ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ "ﺧﺪا ﻏﺎﻳﺖ اﺳﺖ"‪ ،‬ﻳﺎ "ﺧﺪا ﺳﺮﺷﺖ ﭘﺎﮎ ﻣﺎﺳﺖ"‪ ،‬ﻳﺎ "ﺧﺪا هﻤﺎن‬ ‫ﮐﻴﻬﺎن اﺳﺖ"‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ "ﺧﺪا" را هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ واژﮔﺎن‪ ،‬هﺮ ﻃﻮر ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‬ ‫ﮐﻪ "ﺧﺪا اﻧﺮژﯼ اﺳﺖ"‪ ،‬ﭘﺲ او را در ﻳﮏ ﺗﮑﻪ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ هﻢ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻼ ﭘﻮچ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮد ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺣﻖ ﺑﺎ واﻳﻨﺒﺮگ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ واژﻩ ﯼ ﺧﺪا ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻻ از اﻳﻦ واژﻩ ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺎﻟﻘﯽ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﮐﻪ "درﺧﻮر ﭘﺮﺳﺘﺶ" ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻋﻠﺖ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺳﺮدرﮔﻤﯽ هﺎﯼ اﺳﻔﺒﺎر ﻣﺮدم اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﺪﮔﺎهﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان دﻳﻦ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﻳﻦ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﻓﺮق دارد‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد )اﻟﺒﺘﻪ او ﺗﻨﻬﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻧﺒﻮد‬ ‫ق ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ را از ﺳﻨﺦ‬ ‫ن ﻣﺸﺘﺎ ِ‬ ‫ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد(‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮءﺗﻔﺎه ِﻢ ﻣﺎوراءﻃﺒﻴﻌﻪ ﮔﺮاﻳﺎ ِ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﺎن دراﻣﺎﺗﻴﮏ )ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻮذﻳﺎﻧﻪ ؟( ﮐﺘﺎب اﺳﺘﻔﺎن هﺎوﮐﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﯼ زﻣﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ "ﭼﻮن ﺁن‬ ‫ﮔﺎﻩ ذهﻦ ﺧﺪا را ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ"‪ .‬ﺑﺪﺳﺎﺧﺘﯽ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻬﺮﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻋﺪﻩ اﯼ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ‪،‬‬ ‫ﮔﻤﺎن ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ هﺎوﮐﻴﻨﮓ دﻳﻨﺪار اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺳﻠﻮﻟﯽ‪ ،‬اورﺳﺎﻻ ﮔﻮدﻳﻨﺎف در ﮐﺘﺎﺑﺶ اﻋﻤﺎق ﻗﺪﺳﯽ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﻟﺤﻨﯽ‬ ‫ﻣﺬهﺒﯽ ﺗﺮ از اﻧﺸﺘﻴﻦ و هﺎوﮐﻴﻨﮓ دارد‪ .‬او ﺷﻴﻔﺘﻪ ﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬و ﺻﻮﻣﻌﻪ هﺎﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﮐﺘﺎﺑﺶ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪13‬‬

‫را ﺧﺎرج از زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺁن ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻤﺎت دﻳﻦ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬او ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ‬ ‫رود ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻳﮏ "ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺖ ﻣﺬهﺒﯽ" ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮاﻧﺶ دﻗﻴﻖ ﮐﺘﺎب او ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ در واﻗﻊ او هﻢ‬ ‫ﺑﻘﺪر ﻣﻦ ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫"ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺖ" واژﻩ اﯼ ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮن هﺎﯼ هﻔﺪهﻢ و هﺠﺪهﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺖ هﻨﻮز هﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ اش را‬ ‫داﺷﺖ‪ :‬داﻧﺸﺠﻮﯼ ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ .‬ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬از ﮔﻴﻠﺒﺮت واﻳﺖ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫داروﻳﻦ هﻢ در ﺟﻮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺸﻴﺶ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از زﻧﺪﮔﯽ ﺁﺳﻮدﻩ ﯼ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺗﻔﺮﻳﺢ‬ ‫ﻼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر‬ ‫ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ اش ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻮﺳﮏ هﺎ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن "ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺖ" را ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬از ﺣﻴﺚ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪" ،‬ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺖ" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﻼف "ﺳﻮﭘﺮﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺖ" ]ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮا[ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮﻟﻴﺎن ﺑﺎﮔﻴﻨﯽ‬ ‫در ﮐﺘﺎب ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﻣﺨﺘﺼﺮﯼ ﺑﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻳﻦ واژﻩ ﻧﺰد ﺑﻴﺨﺪا را ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ‪" :‬اﻏﻠﺐ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎوراﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺟﻮر ﻣﺎدﻩ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ هﻤﺎن ﻣﺎدﻩ ﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ذهﻦ هﺎ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻋﻮاﻃﻒ‪ ،‬ارزش هﺎﯼ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ – وﺧﻼﺻﻪ هﻤﻪ ﯼ ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن ﻏﻨﺎ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪ – از اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪".‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ و ﻋﻮاﻃﻒ اﻧﺴﺎن از هﻤﺮﺑﻄﯽ هﺎﯼ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ هﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ درون ﻣﻐﺰ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﯽ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮا‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪا ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﻴﻌ ِ‬ ‫ﯽ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻣﺎن‬ ‫هﻴﭻ ﭼﻴﺰ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ و هﻴﭻ هﻮش ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ وراﯼ ﺟﻬﺎن ﻓﻴﺰﻳﮑ ِ‬ ‫ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ وراﯼ ﺟﻬﺎن ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻨﻮز ﻓﻬﻢ ﻣﺎ از ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﮐﻤﺎال ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﮐﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﮐﺎﻣﻞ ﺟﻬﺎن ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻓﻬﻤﯽ ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬و هﻨﮕﺎﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ رﻧﮕﻴﻦ ﮐﻤﺎن هﺴﺘﯽ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ از ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺁن ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺎورهﺎﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرگ زﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ را ﮐﻪ دﻳﻨﺪار ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﮑﺎوﻳﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ دﻳﻨﺪار‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺴﻠﻤًﺎ در ﻣﻮرد اﻧﺸﺘﻴﻦ و هﺎوﮐﻴﻨﮓ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ رﻳﻴﺰ‪ ،‬ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫و رﺋﻴﺲ اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﻋﻠﻮم ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﻳﮏ اﻧﮕﻠﻴﮑﻦ ﮐﺎﻓﺮ‪ ...‬و ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ اﺑﺮاز‬ ‫وﻓﺎدارﯼ ﺑﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ" ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻣﯽ رود‪ .‬او هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺧﺪاﺑﺎوراﻧﻪ اﯼ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﻢ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫در ﻃﯽ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎ دوﺳﺘﻢ راﺑﺮت وﻳﻨﺴﺘﻮن درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺣﺲ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺷﮕﻔﺘﯽ هﺎﯼ‬ ‫ﮐﻴﻬﺎن ﻧﺰد اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدم او را ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺎن ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ زﻧﺎن و زاﻳﻤﺎن اﺳﺖ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ او دﻗﻴﻘًﺎ از هﻤﻴﻦ ﻗﺴﻢ ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﻢ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ اﺳﺖ و او واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ‬ ‫هﻴﭻ اﻣﺮ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎور ﻧﺪارد‪ .‬او ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪ اﻣﺎ روﯼ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ درﻧﮓ ﮐﺮد ) اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ‬ ‫ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد او ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ(‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺻﺮار ﻣﻦ‪ ،‬او اﻇﻬﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ‬ ‫ﻋﻼﻗﻪ اش ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﻳﻬﻮدﯼ ﻧﻈﺎم ﺧﻮﺑﯽ ﻓﺮاهﻢ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ او در ﺷﮑﻞ دهﯽ ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ اش ﮐﻤﮏ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﻳﻦ هﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ درﺳﺘﯽ ﻣﺪﻋﺎهﺎﯼ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﻬﻮدﻳﺖ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪14‬‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬روﺷﻨﻔﮑﺮان ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮد را ﻳﻬﻮدﯼ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ و‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺑﺮاز وﻓﺎدارﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻨﺖ هﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻣﺮدﻩ ﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﮏ ﻳﻬﻮدﯼ را رﻋﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ رﻋﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﻣﻴﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ "دﻳﻦ" ﺧﻮاﻧﺪن دﻳﺪﮔﺎﻩ وﺣﺪت وﺟﻮدﯼ‬

‫‪19‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ را ﻧﺰد ﺁﻟﺒﺮت‬

‫اﻳﻨﺸﺘﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دَن ِدﻧِﺖ‪،20‬‬ ‫"ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﺎور دارﻧﺪ‪[4] ".‬‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ "ﻋﻠﻢ ﺑﺪون دﻳﻦ ﻋﻠﻴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﺪون‬ ‫ﻋﻠﻢ ﮐﻮر اﺳﺖ‪ ".‬اﻣﺎ اﻧﺸﺘﻴﻦ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺁﻧﭽﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﯽ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ دروغ اﺳﺖ‪ .‬دروﻏﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺨﺺ وار‪ 21‬اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم و هﺮﮔﺰ ﻣﻨﮑﺮ اﻳﻦ ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ام ﻧﻤﯽ ﺷﻮم ﺑﻠﮑﻪ ﺁن را‬ ‫ﺁﺷﮑﺎرا ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎورﯼ دارم ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺁن را دﻳﻨﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﺑﺎور هﻤﺎﻧﺎ ﺣﺲ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺑﯽ ﮐﺮاﻧﻢ‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﺷﮑﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ ﺳﺨﻨﺎن اﻧﺸﺘﻴﻦ ﺿﺪ و ﻧﻘﻴﺾ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺨﻨﺎن او را ﭼﻨﺎن دﺳﺘﭽﻴﻦ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺎﻣﯽ هﺮ دو ﻃﺮف‬ ‫ﻼ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ دﻳﻦ ﻓﺮق دارد‪ .‬در اداﻣﻪ ﯼ ﺑﺤﺚ درﺑﺎرﻩ ﯼ‬ ‫دﻋﻮا ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻧﻪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺸﺘﻴﻦ از "دﻳﻦ" ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن دﻳﻦ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ از ﻳﮏ ﺳﻮ و دﻳﻦ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاﻳﮕﺎن‬ ‫ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ را ﭘﻨﺪارﺁﻟﻮد ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل دﻳﮕﺮ از اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻣﯽ ﺁورم ﺗﺎ درﮎ ﺑﻬﺘﺮﯼ از دﻳﻦ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ دهﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﮏ ﮐﺎﻓﺮ ﻋﻤﻴﻘًﺎ دﻳﻨﺪار هﺴﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮏ ﺟﻮر دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ هﺮﮔﺰ ﺑﺮاﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻘﺼﻮد ﻳﺎ هﺪﻓﯽ‪ ،‬ﻳﺎ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان اﻧﺴﺎﻧﻮار ﺷﻤﺮد‪ ،‬ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدﻩ ام‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻦ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻬﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻗﺼﯽ از ﺁن دارﻳﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺁدﻣﯽ را‬ ‫ﺳﺮﺷﺎر از ﺣﺲ ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮏ اﺣﺴﺎس اﺻﻴﻞ دﻳﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ دﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻼ ﻏﺮﻳﺐ و ﺣﺘﯽ ﺑﺪوﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺨﺺ وار ﮐﺎﻣ ً‬

‫‪ Daniel Dennett .20‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁﺛﺎر ﻣﻬﻤﯽ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ذهﻦ دارد‪ .‬م‬

‫‪. patheistic‬‬ ‫‪.personal God‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪19‬‬ ‫‪21‬‬

‫‪15‬‬

‫ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺸﺘﻴﻦ از ﺳﻨﺦ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ از‬ ‫ﻼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ درﺑﺎرۀ او داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1940‬اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺸﻬﻮرﯼ ﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎ‬ ‫دﻳﻨﺪاران ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻧﻈﺮ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد را از اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ اش ﮐﻪ "ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺨﺺ وار ﺑﺎور ﻧﺪارم" ﺷﺮح دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ او ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻴﻠﯽ از ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ دﻳﻨﺪاران ﺳﺨﺖ ﮐﻴﺶ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ اﺻﺎﻟﺖ ﻳﻬﻮدﯼ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻃﻌﻦ ﻣﯽ زدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤِﺮ‬ ‫ﻗﻄﻌﻪ هﺎﯼ زﻳﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﮐﺘﺎب ﻣَﮑﺲ َ‬

‫‪22‬‬

‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﻧﺸﺘﻴﻦ و دﻳﻦ اﺳﺖ )ﮐﻪ ﻣﺮﺟﻊ اﺻﻠﯽ ﻣﻦ ﺑﺮاﯼ ﻧﻘﻞ‬

‫ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد اﻧﺸﺘﻴﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎب هﺴﺖ(‪ .‬اﺳﻘﻒ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﮐﺎﻧﺰاس ﺳﻴﺘﯽ ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﺟﺎﯼ ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﺮدﯼ از ﻧﮋاد ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ و ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ ﺁن‪ ،‬ﺳﻨﺖ ﺑﺰرگ ﺁن ﻧﮋاد را ﻣﻨﮑﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ".‬دﻳﮕﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن‬ ‫ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ‪" :‬هﻴﭻ ﺧﺪاﻳﯽ ﺟﺰ ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﺷﺨﺺ وار وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪ ...‬اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭼﻪ‬ ‫ﻼ ﺑﺮﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ رﻓﻴﻊ در ﻳﮏ ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬او ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﻧﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ در ﻣﻮرد هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را دارﻧﺪ‪ ".‬اﻧﮕﺎر دﻳﻦ ﻳﮏ ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﺧﺎص اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺁن‬ ‫ﻣﺪﻋﯽ ﺗﺨﺼﺺ ﺑﻮد‪ ،‬و اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺎﯼ ﭼﻮن و ﭼﺮا ﻧﺪارد‪ .‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ روﺣﺎﻧﻴﻮن "ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن"ﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﮑﻞ و رﻧﮓ ﺑﺎل ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺗﻔﻘّﻪ دارﻧﺪ‪ .‬هﺮ دوﯼ اﻳﻦ ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎﺑﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن اﻧﺸﺘﻴﻦ داﻧﺶ دﻳﻨﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬درﺑﺎرﻩ‬ ‫ﯼ ﺳﺮﺷﺖ ﺧﺪا دﭼﺎر ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬اﻧﺸﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ را ﻣﻨﮑﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﮏ وﮐﻴﻞ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﺗﺤﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺎ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎراﺗﯽ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ...‬و اﻳﺪﻩ ﯼ ﺧﺪاﯼ ﺷﺨﺺ وار را ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫در دﻩ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺪر اﻇﻬﺎرات ﺷﻤﺎ در ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﺮدن ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ ﺣﻖ داﺷﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن را از ﺁﻟﻤﺎن ﺑﻴﺮون راﻧﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺬﻳﺮش ﺣﻖ ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ اﻇﻬﺎرات ﺷﻤﺎ ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺸﺂت ﺗﻔﺮﻗﻪ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﺧﺎﺧﺎم ﻧﻴﻮﻳﻮرﮐﯽ ﮔﻔﺖ‪ " :‬اﻧﺸﺘﻴﻦ ﺑﯽ ﺷﺒﻬﻪ از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻈﺮات دﻳﻨﯽ اش در ﺗﻌﺎرض ﺗﺎم‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪".‬‬ ‫"اﻣﺎ"؟ "اﻣﺎ"؟ ﭼﺮا ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ "و"؟‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻳﮏ اﺟﺘﻤﺎع دﻳﻨﯽ در ﻧﻴﻮﺟﺮزﯼ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﮐﻪ ﭼﻨﺎن ﺿﻌﻒ ذهﻦ ﻣﺬهﺒﯽ را ﻋﻴﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دو ﺑﺎر ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﯽ ارزد‪:‬‬

‫‪. Max Jammer‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪22‬‬

‫‪16‬‬

‫دﮐﺘﺮ اﻧﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﻳﺘﺎن اﺣﺘﺮام ﻗﺎﺋﻠﻴﻢ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰﯼ را ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻪ اﻳﺪ‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ روﺣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﺴﮑﻮپ ﻳﺎ ﻣﻴﮑﺮوﺳﮑﻮپ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﻪ در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻳﺎ ﻋﻮاﻃﻒ ﺁدﻣﯽ‬ ‫ﺟﺎﯼ دارد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺁن را ﺑﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻐﺰ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ هﻤﮕﺎن ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬هﺮ اﻧﺴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪﯼ ﺷﺎﻳﺪ زﻣﺎﻧﯽ درﺑﺎرۀ دﻳﻦ دﭼﺎر ﺷﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﻦ ﺑﺎرهﺎ ﻣﺘﻼﻃﻢ‬ ‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ دو دﻟﻴﻞ هﺮﮔﺰ از اﻳﻦ ﺧﺒﻂ ﻣﻌﻨﻮﯼ ام ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ ام‪ (1) :‬هﺮاﺳﻴﺪﻩ ام ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺎ اﻇﻬﺎرات ﺷﮏ ﺁﻟﻮد زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ و اﻣﻴﺪ ﺑﺮﺧﯽ از هﻤﮕﻨﺎﻧﻢ را ﻣﺨﺪوش ﺳﺎزم؛ )‪ (2‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﺁن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻖ ام ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ " درون هﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ اﻳﻤﺎن دﻳﮕﺮان را زاﻳﻞ ﮐﻨﺪ رﮔﻪ اﯼ از ﺧﺒﺎﺛﺖ‬ ‫هﺴﺖ‪ ...".‬دﮐﺘﺮ اﻧﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬اﻣﻴﺪوارم ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻤﺎ ﺳﻮءﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎهﺪ ﺳﺨﻨﺎن ﻟﻄﻴﻒ‬ ‫ﺗﺮﯼ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﮐﺜﻴﺮﯼ از ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻴﺎن از ﻣﺒﺎهﺎت ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻌﻮف ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺠﺐ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻓﺎﺷﮕﻮﯼ وﻳﺮاﻧﮕﺮﯼ! هﺮ ﺟﻤﻠﻪ اش ﭼﮑﻴﺪﻩ ﯼ ﺑُﺰدﻟﯽ ﻓﮑﺮﯼ و اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﮐﻤﺘﺮ ذﻟﻴﻼﻧﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺰار اﻧﺠﻤﻨﯽ ﻣﺬهﺒﯽ در اوﮐﻼهﺎﻣﺎ ﻧﮕﺎﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﭘﺮوﻓﺴﻮر اﻧﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻤﺎ را ﺧﻮاهﺪ داد‪" ،‬ﻣﺎ اﻳﻤﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﺪا و‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪش ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ را رهﺎ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ را دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪاﯼ ﻣﺮدﻣﺎن اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁﻣﺪﻩ اﻳﺪ ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ‪ ".‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد هﺮﭼﻪ در ﺗﻮان داﺷﺘﻪ ام‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﺮّﮎ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ام‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﺷﻤﺎ ﺳﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ و ﺑﺎ ﻳﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻪ از دهﺎن ﮐﻔﺮﮔﻮﻳﺘﺎن ﺻﺎدر‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻋﺎﺷﻖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﮐﻪ در ﻣﺤﻮ ﺳﺎﻣﯽ ﺳﺘﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر اﻧﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬هﺮ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﯽ درﻧﮓ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻤﺎ را ﺧﻮاهﺪ داد‪ " ،‬ﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﻐﻠﻮط‬ ‫و دﻳﻮاﻧﻪ وار ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮد را ﺑﺮدارﻳﺪ و ﺑﻪ هﻤﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ از ﺁن ﺁﻣﺪﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻳﺪ از‬ ‫زاﻳﻞ ﮐﺮدن اﻳﻤﺎن ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﭘﺲ از ﻓﺮار از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎدرﯼ ﺗﺎن ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪".‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻧﺎﻗﺪان ﺧﺪاﺑﺎور ]ﺗﺌﻴﺴﺖ[ در ﺁن ﻣﺤﻖ ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺸﺘﻴﻦ از ﺳﻨﺦ ﺁﻧﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﮐﺮّات‬ ‫از اﻳﻨﮑﻪ او را ﺧﺪاﺑﺎور ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ ﺑﺮﺁﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﻧﺸﺘﻴﻦ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻟﺘﺮ و دﻳﺪرو دﺋﻴﺴﺖ‪ 23‬ﺑﻮد؟ ﻳﺎ‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ او ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﭙﻴﻨﻮزا‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ اش را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬وﺣﺪت وﺟﻮدﯼ ]هﻤﻪ‪-‬ﺧﺪااﻧﮕﺎر ﻳﺎ ﭘَﻦ ﺗﺌﻴﺴﺖ‪ [24‬ﺑﻮد؟ ﭼﻮن‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ " ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاﯼ اﺳﭙﻴﻨﻮزا ﺑﺎور دارم‪ .‬ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﻧﻈﻢ هﺎرﻣﻮﻧﻴﮏ هﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ هﺴﺖ ﺁﺷﮑﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ دﻟﻤﺸﻐﻮل ﺗﻘﺪﻳﺮ و اﻋﻤﺎل ﺁدﻣﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬

‫‪. pantheist‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪24‬‬

‫‪17‬‬

‫ﻣﻌﺎﻧﯽ واژﮔﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺧﺪاﺑﺎوران ]ﺗﺌﻴﺴﺖ هﺎ[ ﺑﻪ وﺟﻮد هﻮﺷﯽ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻠﻖ ﺟﻬﺎن در روز ازل‪ ،‬هﻨﻮز هﻤﻴﻦ دور و ﺑﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اش ﻧﻈﺎرت و در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺁﻧﻬﺎ دﺧﺎﻟﺖ‬ ‫ﻼ در اﻣﻮر ﺁدﻣﻴﺎن دﺧﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬او دﻋﺎهﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﮔﻨﺎهﺎن‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻧﻈﺎم هﺎﯼ ﺧﺪاﺑﺎور ﮐﺎﻣ ً‬ ‫را ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ ﻳﺎ ﺳﺰا ﻣﯽ دهﺪ؛ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺠﺰﻩ در اﻣﻮر ﺟﻬﺎن دﺳﺖ ﻣﯽ ﺑﺮد؛ ﺣﺴﺎب اﻋﻤﺎل ﻧﻴﮏ و ﺑﺪ را دارد‪ ،‬و ﻣﯽ‬ ‫داﻧﺪ ﺷﻤﺎ ِﮐﯽ ﺑﺪان هﺎ دﺳﺖ ﻣﯽ ﻳﺎزﻳﺪ )ﻳﺎ ﺣﺘﯽ در ﻣﻮرد اﻧﺠﺎم ﺷﺎن ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﺪ(‪ِ .‬دﺋﻴﺴﺖ‪ 25‬هﺎ هﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻳﮏ هﻮش‬ ‫ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪاﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺻﺮﻓًﺎ هﻮﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﮐﻴﻬﺎن را وﺿﻊ ﮐﺮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺖ هﺎ هﺮﮔﺰ در اﻣﻮر ﺟﺎرﯼ ﺟﻬﺎن ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺴﻠﻤًﺎ هﻴﭻ ﻋﻼﻗﻪ ﯼ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻼ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ ﺧﺪاﯼ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ واژﻩ ﯼ ﺧﺪا را هﻤﭽﻮن ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ‬ ‫اﻣﻮر ﺑﺸﺮﯼ ﻧﺪارد‪ .‬هﻤﻪ‪-‬ﺧﺪااﻧﮕﺎر اﺻ ً‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻣﻌﻨﻮﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﻴﻬﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﻓﺮق دﺋﻴﺴﺖ ﺑﺎ ﺗﺌﻴﺴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺘﯽ دﻋﺎهﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺻﯽ و اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﻧﺪارد؛ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻧﻤﯽ اﻧﺪﻳﺸﺪ و ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻌﺠﺰات ﺑﺎﻟﻬﻮﺳﺎﻧﻪ در ﮐﺎر ﺟﻬﺎن ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮق دﺋﻴﺴﺖ ﺑﺎ هﻤﻪ‪-‬ﺧﺪااﻧﮕﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺖ هﺎ ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫هﻮش ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻼف ﺧﺪاﯼ هﻤﻪ‪-‬ﺧﺪااﻧﮕﺎران‪ ،‬ﻣﺘﺮادف اﺳﺘﻌﺎرﯼ ﻳﺎ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻳﺎ ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻤﻪ‪-‬ﺧﺪااﻧﮕﺎرﯼ‪ ،‬ﺁﺗﺌﻴﺴﻢ ﺟﻼزدﻩ اﺳﺖ؛ دﺋﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺗﺌﻴﺴﻢ رﻧﮓ و رو رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮت ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻼت ﻗﺼﺎر اﻧﺸﺘﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺧﺪا ﻇﺮﻳﻒ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺪاﻧﺪﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ" ﻳﺎ "ﺧﺪا ﺗﺎس ﻧﻤﯽ رﻳﺰد"‬ ‫ﻳﺎ "ﺁﻳﺎ ﺧﺪا در ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﻬﺎن ﮔﺰﻳﻨﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ داﺷﺖ؟" هﻤﻪ‪-‬ﺧﺪااﻧﮕﺎراﻧﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ دﺋﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬و ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻧﻪ‬ ‫ﺧﺪاﺑﺎوراﻧﻪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ "ﺧﺪا ﺗﺎس ﻧﻤﯽ رﻳﺰد" را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ "ﮐﺘﺮﻩ اﯼ ﺑﻮدن در ذات اﻣﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ ".‬ﻣﻌﻨﺎﯼ ""ﺁﻳﺎ‬ ‫ﺧﺪا در ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﻬﺎن ﮔﺰﻳﻨﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ داﺷﺖ؟" اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ "ﺁﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺁﻏﺎز‬ ‫ﺷﻮد؟" اﻧﺸﺘﻴﻦ "ﺧﺪا" را ﺻﺮﻓًﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﺳﺘﻌﺎرﯼ و ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬هﺎوﮐﻴﻨﮓ هﻢ هﻤﻴﻦ ﻃﻮر‪ ،‬و ﻧﻴﺰ اﻏﻠﺐ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن اﺳﺘﻌﺎرﯼ دﻳﻨﯽ ﻣﯽ ﻟﻐﺰﻧﺪ‪ .‬ﭘﻞ دﻳﻮﻳﺰ در ﮐﺘﺎب ذهﻦ ﺧﺪا‪ ،26‬ﻣﻴﺎن هﻤﻪ‪-‬ﺧﺪااﻧﮕﺎرﯼ‬ ‫اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ و ﻧﻮﻋﯽ دﺋﻴﺴﻢ ﻣﺒﻬﻢ در ﻧﻮﺳﺎن اﺳﺖ – ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪاﺷﺖ ﺁن ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن را درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮد )اﻳﻦ‬ ‫ﻻ ﺑﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ اﻧﺪ‬ ‫ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻣﺒﻠﻎ هﻨﮕﻔﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮﺳﺎﻟﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن اهﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺣﺮﻓﻬﺎﯼ دﻟﭙﺴﻨﺪﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ(‪.‬‬ ‫اﺟﺎزﻩ دهﻴﺪ دﻳﻦ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ را در ﻳﮏ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل دﻳﮕﺮ از ﺧﻮد او ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻨﻢ‪ " :‬دﻳﻨﺪارﯼ هﻤﺎﻧﺎ درﮎ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ ﻓﺮاﺳﻮﯼ هﻤﻪ ﯼ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ هﺴﺖ ﮐﻪ ذهﻦ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درﻳﺎﺑﺪ و زﻳﺒﺎﻳﯽ و ﻇﺮاﻓﺖ اش ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﻪ ﺳﺎن ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻦ دﻳﻨﺪارهﺴﺘﻢ‪ ".‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻦ هﻢ دﻳﻨﺪار‬ ‫هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺒﺼﺮﻩ ﮐﻪ "ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درﻳﺎﺑﺪ" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ "ﺗﺎ اﺑﺪ درﻧﻴﺎﻓﺘﻨﯽ اﺳﺖ"‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻢ‬ ‫دَم از دﻳﻨﺪارﯼ ﻧﺰﻧﻢ ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح دﻳﻨﺪارﯼ ﻳﺎ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ‬

‫‪. deist‬‬ ‫‪. The Mind of God, Paul Davies‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪26‬‬

‫‪18‬‬

‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ زﻳﺮا "دﻳﻦ" در ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻃﺒﻪ ﯼ ﻣﺮدم اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ "ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ" دارد‪ .‬ﮐﺎرل ﺳﺎﮔﺎن اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ..." :‬اﮔﺮ ﻣﻌﻨﺎﯼ "ﺧﺪا" اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺧﺪا‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪاﻳﯽ از ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻃﻔﯽ راﺿﯽ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ ‪ ...‬دﻋﺎ ﮐﺮدن ﺑﻪ درﮔﺎﻩ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺮاﻧﺶ ﭼﻨﺪان ﮐﺎر‬ ‫ﻣﻌﻘﻮﻟﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪".‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﮑﻪ ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب دﮐﺘﺮ ﻓﻮﻟﺘﻮن ﺟﯽ‪ .‬ﺷﻴﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺳﺎﮔﺎن را‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬او در دهﻪ ﯼ ‪ 40‬در ﺑﺨﺸﯽ از ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﺗﻨﺪ و ﺗﻴﺰش ﺑﻪ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﮑﺎر ﺧﺪاﯼ ﺷﺨﺺ‬ ‫وار‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﻃﻌﻨﻪ ﺁﻣﻴﺰ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﮐﺴﯽ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را وﻗﻒ ﮐﻬﮑﺸﺎن راﻩ ﺷﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ؟ ﻇﺎهﺮًا‬ ‫او ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﮐﻪ اﻳﺮادﯼ ﺑﻪ اﻧﺸﺘﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ " :‬اﻳﻦ دﻳﻦ ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ] ‪cosmic‬‬ ‫ﻼ ﺧﻨﺪﻩ دار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‬ ‫‪ [religion‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻋﻴﺐ دارد‪ :‬ﻳﮏ ’‪ ‘s‬اﺿﺎﻓﻪ دارد‪ 27.‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ اﺻ ً‬ ‫ﻣﻦ ﺁرزو دارم ﮐﻪ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان هﺎ از ﮐﺎرﺑﺮد واژﻩ ﯼ ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎص اﺳﺘﻌﺎرﯼ ﭘﺮهﻴﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاﯼ اﺳﺘﻌﺎرﯼ ﻳﺎ‬ ‫ﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن ﺑﺎ ﺧﺪاﯼ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺟﻮ‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰﻩ ﭘﺮداز‪ ،‬ﻓﮑﺮﺧﻮان‪ ،‬ﺳﺰا دهﻨﺪﻩ ﯼ ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬و اﺟﺎﺑﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ‬ ‫وﺣﺪت وﺟﻮد ِ‬ ‫دﻋﺎ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﻴﻞ‪ ،‬ﮐﺸﻴﺸﺎن و ﻣﻠّﺎهﺎ و ﺧﺎﺧﺎم هﺎ و زﺑﺎن ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ اﺳﺖ از زﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺁﺳﻤﺎن ﻓﺮق دارد‪ .‬ﺧﻠﻂ ﻋﻤﺪﯼ‬ ‫اﻳﻦ دو ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺼﺪاق ﺑﺎرز ﺧﻴﺎﻧﺖ روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺣﺘﺮا ِم ﻧﺎﺳﺰاوار‬ ‫ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب ﻣﻦ‪ ،‬ﭘﻨﺪار ﺧﺪا‪ ،‬رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺧﺪاﯼ اﻧﺸﺘﻴﻦ و دﻳﮕﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان روﺷﻦ اﻧﺪﻳﺸﯽ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ ﻧﺎم ﺑﺮدم‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻻزم ﺑﻮد ﮐﻪ دﻳﻦ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ را از ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارم‪ :‬دﻳﺪﮔﺎﻩ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺛﺒﺎت ﺷﺪﻩ‬ ‫اﯼ ﺑﺮاﯼ اﺑﻬﺎم زاﻳﯽ دارد‪ .‬در اداﻣﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎرۀ ﺧﺪاﻳﮕﺎن ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺧﺪاﻳﮕﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎن ﻧﺰد ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻳﻬﻮﻩ‪ ،‬ﺧﺪاﯼ ﻋﻬﺪﻋﺘﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ زودﯼ ﺳﺮ وﻗﺖ اﻳﻦ ﺟﻨﺎب ﺧﻮاهﻢ ﺁﻣﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﻴﺶ از ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﭙﺮدازم ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﮐﻞ ﮐﺘﺎب را ﺑﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﺁﺷﻮﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﺳﺨﻦ از ﺁداب ﻣﻌﺎﺷﺮت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺬهﺒﯽ از ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺨﻨﺎﻧﻢ ﺁزردﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺘﻦ را ﻓﺎﻗﺪ اﺣﺘﺮام ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ )ﮔﻴﺮﻳﻢ درﻣﻮرد اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﮕﺮان ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج‬

‫‪ .27‬ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻦ ﻃﻌﻨﻪ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ ‪) comic‬ﺧﻨﺪﻩ ﺁور( اﺳﺖ و ﻧﻪ ‪) cosmic‬ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ(‪ .‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪19‬‬

‫ﻧﺪهﻨﺪ(‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﺁزردﮔﯽ ﺁﻧﺎن را از اداﻣﻪ ﯼ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻨﺼﺮف ﮐﻨﺪ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاهﻢ ﻣﻮﺿﻮع را از هﻤﻴﻦ اﺑﺘﺪا روﺷﻦ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻓﺮض هﻤﻪ ﺟﺎﮔﺴﺘﺮ ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﮕﺎن – از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﯽ دﻳﻨﺎن– ﺁن را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺘﻌﺪ رﻧﺠﺶ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ دﻳﻮار ﺑﺲ ﺿﺨﻴ ِﻢ اﺣﺘﺮام ﺻﻴﺎﻧﺖ ﮐﺮد‪ ،‬اﺣﺘﺮاﻣﯽ‬ ‫از ﺳﻨﺨﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﺁن اﺣﺘﺮام ﻋﺎدﯼ ﮐﻪ از هﺮ ﺁدﻣﯽ در ﻗﺒﺎل ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮان اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬داﮔﻼس ﺁداﻣﺰ‪ 28‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ را اﻧﺪﮐﯽ ﭘﻴﺶ از ﻣﺮگ اش در ﻳﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻓﯽ اﻟﺒﺪاهﻪ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﺷﻴﻮاﻳﯽ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ ]‪ ،[5‬ﮐﻪ ﻣﻦ‬ ‫هﺮﮔﺰ از ﺗﮑﺮار ﺁن ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮم‪:‬‬ ‫"دﻳﻦ اﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﺧﺎﺻﯽ در ﺑﻄﻦ ﺧﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺤﺮﻣﺎت ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و ﻣﻌﻨﺎﯼ‬ ‫ﻣﻘﺪس و ﻣﺤﺮم ﺑﻮدن ﺷﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺣﺮف ﺑﺪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ اﻳﺪﻩ هﺎ ﻳﺎ اﻧﮕﺎرﻩ هﺎ‬ ‫ﺑﺰﻧﻴﺪ ‪ .‬ﻣﺒﺎدا ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻨﻴﺪ! ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ؟ ﭼﻮن ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺣﺰﺑﯽ رأﯼ دهﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺁن‬ ‫هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ او اﻧﺘﻘﺎد ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁن ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺮﻧﺠﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻢ ﻳﺎ‬ ‫زﻳﺎد ﺷﻮد ﺷﻤﺎ ﺁزادﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮش را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺮﻋﯽ "ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ هﺎ ﭼﺮاﻏﯽ روﺷﻦ ﮐﻨﻢ"‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺻﺮﻓًﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮﻳﻢ "ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎدﺗﺎن‬ ‫اﺣﺘﺮام ﻣﯽ ﮔﺬارم‪".‬‬ ‫ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﻳﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاﻩ ﻳﺎ دﻣﻮﮐﺮات‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﺎ ﺁن ﻣﺪل اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﻣﮑﻴﻨﺘﺎش ﺑﻪ ﺟﺎﯼ وﻳﻨﺪوز ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ داﺷﺘﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪﯼ در ﻣﻮرد ﺁﻏﺎز ﺟﻬﺎن‪ ،‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺧﻠﻘﺖ ﺟﻬﺎن‪،‬‬ ‫ﻧﻪ؟‪ ...‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﭼﻴﺰهﺎ ﻣﻘﺪﺳﺎت هﺴﺘﻨﺪ؟ ‪ ...‬ﻣﺎ ﻋﺎدت ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ اﻣﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ رﻳﭽﺎرد]داوﮐﻴﻨﺰ[ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﻠﻮاﻳﯽ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد! ﺗﺎ ﺑﺤﺚ دﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ‬ ‫ﺁﻳﺪ هﻤﻪ از ﮐﻮرﻩ در ﻣﯽ روﻧﺪ ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻣﻮر دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ اﻣﺘﻨﺎع از ﺑﺤﺚ ﺁزاد درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت دﻳﻨﯽ هﻴﭻ دﻟﻴﻠﯽ‬ ‫ﻧﺪارد ﺟﺰ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﻳﮏ ﺟﻮرهﺎﻳﯽ ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎب ﺑﺤﺚ از دﻳﻦ را ﮔﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻣﺜﺎل ﺑﺎرز از اﺣﺘﺮام ﭘﺮﻧﺨﻮت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ ]ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ[ ﺑﻪ دﻳﻦ را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ اهﻤﻴﺖ دارد‪ :‬ﺗﺎﮐﻨﻮن‬ ‫ﺁﺳﺎن ﺗﺮﻳﻦ راﻩ ﻓﺮار از ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزﯼ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻋﺬر ﺷﺮﻋﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ رﻏﻢ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﺴﻮف اﺧﻼق ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﺗﺰ دﮐﺘﺮاﻳﺘﺎن در ﺑﺎب ﺷﺮ ﺑﻮدن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺎز ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻈﺎم وﻇﻴﻔﻪ را ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻋﺬر ﻋﻘﻠﯽ دارﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از‬

‫‪. Douglas Adams‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪28‬‬

‫‪20‬‬

‫واﻟﺪﻳﻦ ﺗﺎن ﻳﺎ هﺮدو ﮐﻮﻳﮑﺮ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﺎرﺗﺎن ﻣﺜﻞ ﺁب ﺧﻮردن راﻩ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ ،‬و ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻘﺪر در ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ‬ ‫ﺻﻠﺢ ﻃﻠﺒﯽ‪ ،29‬و ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ﻣﺬهﺐ ﮐﻮﻳﮑﺮ‪ ،‬ﺧﺎم و ﺑﯽ اﻃﻼع ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﻮﻳﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﻃﻴﻒ ﺻﻠﺢ ﻃﻠﺒﯽ‪ ،‬اﮐﺮاﻩ ﺑﺰدﻻﻧﻪ در اﻃﻼق ﻧﺎم هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﺟﻮ را ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫در اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ و ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن هﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﻧﺎم هﺎﯼ 'ﻣﻠﯽ ﮔﺮاﻳﺎن' و 'وﻓﺎداران' ]ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ[‬ ‫ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﮔﻮﻳﯽ‬

‫‪30‬‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺧﻮد واژﻩ ﯼ "ﻣﺬاهﺐ " را ﺑﺪل ﺑﻪ "اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت" ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﭘﯽ‬

‫اﺷﻐﺎال ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪-‬اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻋﺮاق‪ ،‬از " ﺻﻠﺢ ﺑﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت" ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﺎ وﺧﺎﻣﺖ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﯽ را ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪال ﺁﺷﮑﺎرا ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﺳﺮﺗﻴﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻳﻨﺪﻳﭙﻨﺪﻧﺖ ‪ِ 20‬ﻣﯽ‬ ‫‪ 2006‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺁن را "ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ ﻗﻮﻣﯽ" ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" .‬ﻗﻮﻣﯽ" هﻢ در اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﻳﮏ ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ "ﻣﺬهﺒﯽ" اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ در ﻋﺮاق ﺷﺎهﺪﻳﻢ ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻳﻮﮔﻮﺳﻼوﯼ ﺳﺎﺑﻖ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ "ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ ﻗﻮﻣﯽ" ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ "ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ دﻳﻨﯽ" ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺻﺮب هﺎﯼ ارﺗﺪﮐﺲ‪ ،‬ﮐﺮوات‬ ‫هﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮﺳﻨﻴﺎﻳﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺁن ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ هﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ]‪[6‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ رﺳﺎﻧﻪ هﺎ و دوﻟﺖ هﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ]‪ .[7‬هﺮﺟﺎ ﺑﺤﺜﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زادووﻟﺪ در ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﺮط ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﮐﻪ رهﺒﺮان ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺬهﺒﯽ در ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﺑﺎﻧﻔﻮذ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﻣﻴﺰﮔﺮدهﺎﯼ رادﻳﻮﻳﯽ ﻳﺎ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮدم اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ورود اﻳﻦ ﺳﻨﺦ را ﻣﻨﻊ ﻳﺎ ﻧﻈﺮاﺗﺸﺎن را ﺳﺎﻧﺴﻮر ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ هﻤﻮارﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ درﮔﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮد؟‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻬﺎرﺗﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻴﺎس ﺑﺎ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺧﻼق ﻳﺎ وﮐﻼﯼ ﻣﺘﺨﺼﺺ در اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻳﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن دارﻧﺪ؟‬ ‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ از ﻣﺰﻳﺖ ﺧﺎص ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺑﺮاﯼ دﻳﻦ اﺷﺎرﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در ‪ 21‬ﻓﻮرﻳﻪ ﯼ ‪ 2006‬دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺣﮑﻢ داد ﮐﻪ ﻳﮏ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ در ﻧﻴﻮﻣﮑﺰﻳﮑﻮ ﺑﺎﻳﺪ از ﺷﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﺿﺪ ﻣﺼﺮف داروهﺎﯼ ﺗﻮهﻢ زا‬ ‫ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﺷﻮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﻤﮕﺎن ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن هﺴﺘﻨﺪ ]‪ .[8‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎ‪ 31‬ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻮﺷﻴﺪن ﭼﺎﯼ هﻮاﺳﮑﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺣﺎوﯼ داروﯼ ﺗﻮهﻢ زا و ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دﯼ ﻣﺘﻴﻞ ﺗﺮﻳﻤﭙﺘﺎﻣﻴﻦ‬

‫‪32‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ درﮎ ﺧﺪا‬

‫ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ دارو درﮎ ﺷﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ اراﺋﻪ ﻧﻤﯽ‬ ‫دهﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﻮاهﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ هﺴﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف ﺷﺎهﺪاﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﮑﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻬﻮع و‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ هﺎﯼ ﺗﺤﺖ ﺷﻴﻤﯽ درﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ هﻤﺎن دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ در ﺳﺎل ‪ 2005‬رأﯼ داد ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺻﺪ درﻣﺎﻧﯽ از ﺷﺎهﺪاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻓﺪرال هﺴﺘﻨﺪ )ﺣﺘﯽ در ﺗﻌﺪاد‬

‫‪29‬‬

‫‪.pacifism‬‬ ‫‪. euphemism‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪. Centro Espirita Beneficiente Uniao do Vegetal‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪. dimethyltryptamine‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪21‬‬

‫ﮐﻤﯽ از اﻳﺎﻟﺖ هﺎ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ از ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺷﺎهﺪاﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺖ(‪ .‬دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺜﻞ هﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺧﺎل ﺑﺮﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﮔﺮ اﻋﻀﺎﯼ ﻳﮏ اﻧﺠﻤﻦ هﻨﺮﯼ ﻧﺰد دادﮔﺎﻩ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ "ﻣﻌﺘﻘﺪ اﻧﺪ" ﺑﺮاﯼ اﻓﺰاﻳﺶ درﮎ ﻧﻘﺎﺷﯽ‬ ‫هﺎﯼ اﻣﭙﺮﺳﻴﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻳﺎ ﺳﻮرﺁﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﺎﻳﺪ داروهﺎﯼ ﺗﻮهﻢ زا ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻧﻴﺎزﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ دادﮔﺎﻩ ﻣﻤﻠﮑﺖ واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺪرت دﻳﻦ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺎن ﻳﮏ ﻃﻠﺴﻢ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫هﻔﺪﻩ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻣﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﺳﯽ وﺷﺶ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ و هﻨﺮﻣﻨﺪﯼ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻧﻴﻮاﺳﺘﻴﺘﺰﻣَﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ‬ ‫در ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪﯼ ﻧﮕﺎﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁن زﻣﺎن ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر‬ ‫ﻓﺘﻮاﯼ ﻗﺘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ از اﺑﺮاز "هﻤﺪﻟﯽ" رهﺒﺮان ﻣﺴﻴﺤﯽ و ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﺳﮑﻮﻻرهﺎﯼ ﻣﺘﻨﻔّﺬ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ "ﺁزردﮔﯽ" و "رﻧﺠﺶ" ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ زﻳﺮ را ﭘﻴﺶ ﮐﺸﻴﺪم‪:‬‬ ‫اﮔﺮ ﺣﺎﻣﻴﺎن ﺁﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺳﺨﻨﻮرﯼ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺪاﺧﻞ ﻧﮋادﯼ‬ ‫ﺧﻼف دﻳﻦ ﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺁﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ دم ﺷﺎن را روﯼ ﮐﻮل ﺷﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﮐﻨﺎر ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد اﮔﺮ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا ﺁﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ هﻴﭻ ﺗﻮﺟﻴﻪ‬ ‫س و اﺳﺎس اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ‪ ،‬و ﻗﻮّت و ﺟﻼل ﺁن‪ ،‬هﻤﻪ ﻧﺎﺷﯽ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ا ّ‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ هﺎ ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ از ﺑﺎورهﺎﻳﻤﺎن دﻓﺎع ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ از ﻳﮏ دﻳﻨﺪار‬ ‫ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻤﺎن اش را ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﺪ ﭘﺎﻳﺘﺎن را از ﮔﻠﻴﻢ "ﺁزادﯼ دﻳﻨﯽ" ﺑﻴﺮون ﻧﻬﺎدﻩ اﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺪرت واﻗﻌﻪ اﯼ در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮑﻢ دﻳﺪﻩ ام ﮐﻪ رﺑﻂ اش ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻟﻮس ﺁﻧﺠﻠﺲ‬ ‫ﺗﺎﻳﻤﺰ )‪ 10‬ﺁورﻳﻞ ‪ (2006‬ﮔﺰارش داد ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﺳﺮاﺳﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ از داﻧﺸﮕﺎﻩ‬ ‫هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺿﻊ ﻣﻘﺮرات ﺿﺪﺗﺒﻌﻴﺾ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺮرات ﻣﻨﻊ ﺁزار ﻳﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫دادﮔﺎﻩ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﻌﺮوف دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 2004‬در اوهﺎﻳﻮ رخ داد‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ دادﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬ ‫ﺣﮑﻢ داد ﮐﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻴﻤﺰ ﻧﻴﮑﺴﻮن ﺣﻖ دارد ﺗﯽ ﺷﺮﺗﯽ ﺑﭙﻮﺷﺪ ﮐﻪ روﯼ ﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ "هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﺳﻼم دروغ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﻗﺘﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﭼﻴﺰهﺎ ﻓﻘﻂ ﺳﻴﺎﻩ و ﺳﻔﻴﺪ اﻧﺪ!" ]‪ .[10‬ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ ﺟﻴﻤﺰ‬ ‫ﻧﻴﮑﻠﺴﻮن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﻖ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﭼﻨﻴﻦ ﺗﯽ ﺷﺮﺗﯽ ﻧﺪارد و واﻟﺪﻳﻦ اﻳﻦ ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ را ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫اﻳﻦ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﺷﺎن را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﺻﻞ ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن ﻣﻨﺪرج در اﺻﻼﺣﻴﻪ ﯼ اول ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻃﺮح ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دﻋﻮﯼ ﻣﻌﻘﻮﻟﯽ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ :‬در واﻗﻊ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ زﻳﺮا از اﺻﻞ‬ ‫ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ اﺻﻞ ﺷﺎﻣﻞ "ﺑﻴﺎن ﻧﻔﺮت" ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد ﻧﻔﺮت ﻣﻨﺸﺎء دﻳﻨﯽ دارد‪،‬‬ ‫ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻔﺮت ﻣﺤﺴﻮب ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬وﮐﻼﯼ ﻧﻴﮑﺴﻮن هﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﺻﻞ ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن ﺑﻪ ﺣﻖ ﺁزادﯼ دﻳﻦ در‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺘﻨﺎد ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﻳﺎرﯼ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﯼ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺁرﻳﺰوﻧﺎ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﯼ‬ ‫ﮐﻪ هﺪﻓﺶ "ﭘﻴﺸﺒﺮد ﺟﺪال هﺎﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ در ﻣﻮرد ﺁزادهﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ" اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪22‬‬

‫هﺪف ﮐﺸﻴﺶ رﻳﮏ اﺳﮑﺎرﺑﺮو‪ ،‬ﺣﺎﻣﯽ ﮐﺎرزار اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺮوﻧﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻋﻠﻴﻪ هﻤﺠﻨﺲ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺎن و دﻳﮕﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ دﻳﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬او اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺒﻌﻴﺾ هﺎ را ﮐﺎرزار ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ در ﻗﺮن‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮑﻢ ﻧﺎم ﻧﻬﺎددﻩ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻖ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻮدن ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ [11] ".‬اﮔﺮ‬ ‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﻣﻮﺿﻊ ﺷﺎن را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﺻﻞ ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮف ﺷﺎن دﺷﻮار ﺑﻪ دل ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻃﺮح دﻋﻮاﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﻋﻠﻴﻪ هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﺎن‬ ‫را ﺿﺪ‪-‬دﻋﻮاﻳﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺗﺒﻌﻴﺾ دﻳﻨﯽ ﺟﺎ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ! و ﻇﺎهﺮًا ﻗﺎﻧﻮن هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ اﺣﺘﺮام ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻨﮑﻪ "اﮔﺮ ﻣﺮا از ﺗﻮهﻴﻦ ﺑﻪ هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﺎن ﺑﺎز دارﻳﺪ ﺁزادﯼ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﻣﺮا زﻳﺮﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻳﺪ" ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ‬ ‫رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ "اﻳﻦ ]ﺗﻮهﻴﻦ ﻧﮑﺮدن[ ﺁزادﯼ دﻳﻨﯽ ﻣﺮا ﺧﺪﺷﻪ دار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ" ﮐﺎرﺗﺎن راﻩ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺧﻮب‬ ‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻗﯽ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ؟ در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ دﻳﻦ ﺧﺎل ﺑﺮﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﺎ ﻳﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮردﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻢ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎﯼ اﺣﺘﺮام اﻏﺮاق ﺁﻣﻴﺰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻨﻮرﻩ در ﻓﻮرﻳﻪ ﯼ ﺳﺎل ‪ 2006‬زﺑﺎﻧﻪ ﮐﺸﻴﺪ – اﭘﻴﺰود ﻣﺴﺨﺮﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن ﮐﻤﺪﯼ ﻣﺤﺾ و ﺗﺮاژدﯼ ﻣﺤﺾ در ﻧﻮﺳﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2005‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ داﻧﻤﺎرﮐﯽ ﻳﻴﻼﻧﺪز‪-‬ﭘُﺴﺘِﻦ‪ 33‬دوازدﻩ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮر از ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭼﺎپ ﮐﺮد‪ .‬در‬ ‫ﻃﯽ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن داﻧﻤﺎرﮎ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ و ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺁﺗﺶ ﺑﻴﺎر اﻳﻦ ﻣﻌﺮﮐﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﺮو دو اﻣﺎﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ ﺑﻪ داﻧﻤﺎرﮎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ]‪ .[12‬اﻳﻦ دو اﻣﺎم ﺑﺪﺧﻮاﻩ در‬ ‫اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ از داﻧﻤﺎرﮎ ﺑﻪ ﻣﺼﺮ ﺳﻔﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﮑﺜﻴﺮ و در ﺳﺮاﺳﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در اﻧﺪوﻧﺰﯼ‪ ،‬ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺣﺎوﯼ اﮐﺎذﻳﺒﯽ در ﻣﻮرد ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫داﻧﻤﺎرﮎ و اﻳﻦ دروغ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﻴﻼﻧﺪز‪-‬ﭘُﺴﺘﻦ ﻳﮏ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬دو اﻣﺎم داﻧﻤﺎرﮐﯽ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ‬ ‫ﺁن دوازدﻩ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮر ﮐﺬاﻳﯽ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ دﻳﮕﺮ را هﻢ ﮐﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺷﺎن ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺑﻮد و ﻣﺴﻠﻤًﺎ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ داﻧﻤﺎرﮎ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف دوازدﻩ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮر اﺻﻠﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮر اﻓﺰودﻩ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﻮهﻦ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ – ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل هﻮﭼﻴﮕﺮان ﻣﺘﻌﺼﺐ‪ ،‬هﺘﺎﮐﯽ ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻًﺎ ﺗﻮهﻴﻦ‬ ‫ﻼ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮر ﻧﺒﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮏ ﻋﮑﺲ ﻓَﮑﺲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد از ﻣﺮدﯼ رﻳﺸﻮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﻮزﻩ ﯼ ﺧﻮﮎ‬ ‫ﺁﻣﻴﺰ ﺑﻮد‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﮏ ﻣﺮد ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻳﺪن ﻳﮏ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺧﻮﮎ هﺎ در ﻳﮏ ﺑﺎزار‬ ‫ﻣﮑﺎرﻩ در ﻗﺼﺒﻪ اﯼ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﯽ رود و اﺛﺮ ﻋﮑﺎس ﺧﺒﺮﮔﺰارﯼ ﺁﺳﻮﺷﻴﺘﺖ ﭘﺮس ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ]‪ .[13‬ﻋﮑﺲ ﻧﻪ هﻴﭻ‬ ‫رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻤ ِﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ داﺷﺖ و ﻧﻪ دﺧﻠﯽ ﺑﻪ داﻧﻤﺎرﮎ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻏﻴﻮر‪ ،‬در راهﭙﻴﻤﺎﻳﯽ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺁﻣﻴﺰﺷﺎن در ﻗﺎهﺮﻩ‬ ‫هﺮ ﺳﻪ ﯼ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط هﺎ را ﻣﺴﻠّﻢ اﻧﮕﺎﺷﺘﻨﺪ ‪ ...‬و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻨﺞ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ از ﭼﺎپ ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎ‪" ،‬هﺘﺎﮐﯽ" و "ﺗﻮهﻴﻦ" ﺑﻪ دﻗﺖ دﺳﺖ ﭼﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﻼهﮏ اﻧﻔﺠﺎرﯼ اش‬ ‫رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺗﻈﺎهﺮ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن و هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﭘﺮﭼﻢ داﻧﻤﺎرﮎ را ﺁﺗﺶ زدﻧﺪ )ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﭘﺮﭼﻢ را از ﮐﺠﺎ ﮔﻴﺮ‬ ‫‪. Jyllands-Posten‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪33‬‬

‫‪23‬‬

‫ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ؟( و درﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ ﺑﺮاﯼ ﻋﺬرﺧﻮاهﯽ دوﻟﺖ داﻧﻤﺎرﮎ از هﻤﻪ ﺟﺎ ﺳﺮ ﺑﺮﺁورد‪) .‬ﻋﺬرﺧﻮاهﯽ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﭼﻪ؟ دوﻟﺖ داﻧﻤﺎرﮎ ﮐﻪ ﻧﻪ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎ را ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﭼﺎپ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻨﺎﻩ داﻧﻤﺎرﮐﯽ هﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫در ﮐﺸﻮرﺷﺎن ﺁزادﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت هﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻧﺰد ﻣﺮدم ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺑﻼد اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ درﮎ اﺳﺖ‪(.‬‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﯽ در ﻧﺮوژ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺣﺘﯽ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ اﻳﻦ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﻼم هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﻳﻴﻼﻧﺪز‪-‬ﭘُﺴﺘﻦ ﭼﺎپ ﮐﺮدﻧﺪ )اﻣﺎ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ اﻧﮕﺸﺖ ﻧﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮑﺮدﻧﺪ(‪ .‬اﻳﻦ هﻢ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﻓﺘﻨﻪ اﻓﺰود‪.‬‬ ‫ﺳﻔﺎرت ﺧﺎﻧﻪ هﺎ و ﮐﻨﺴﻮﻟﮕﺮﯼ هﺎﯼ داﻧﻤﺎرﮎ درب و داﻏﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻻهﺎﯼ داﻧﻤﺎرﮐﯽ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫ﻼ هﻴ ﭻ‬ ‫داﻧﻤﺎرﮐﯽ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻏﺮﺑﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﮐﻪ اﺻ ً‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ داﻧﻤﺎرﮎ ﻳﺎ اروﭘﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃﻌﻤﻪ ﯼ ﺣﺮﻳﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻃﯽ ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﺁﺷﻮﺑﮕﺮان ﻟﻴﺒﻴﺎﻳﯽ و ﺁﺗﺶ زدن‬ ‫ﮐﻨﺴﻮﻟﮕﺮﯼ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ در ﺑﻨﻐﺎزﯼ‪ُ ،‬ﻧﻪ ﻧﻔﺮ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺟﺮﻣﻴﻦ ﮔﺮﻳﺮ‪ 34‬ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﻴﺶ از هﺮ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺿﻮﺿﺎء ﭘﺮﺳﺖ اﻧﺪ ]‪.[14‬‬ ‫ﻳﮏ اﻣﺎم ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ ﺟﺎﻳﺰﻩ اﯼ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻرﯼ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮ "ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرﺳﺖ داﻧﻤﺎرﮐﯽ" ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮد – ﻇﺎهﺮا او ﻧﻤﯽ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ دوازدﻩ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرﻳﺴﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﻪ ﻳﮑﯽ‪ ،‬و ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺗﺎ از‬ ‫ﺗﻮهﻴﻦ ﺁﻣﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺮﮔﺰ در داﻧﻤﺎرﮎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ ) و در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﻳﮏ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻗﺮار اﺳﺖ از ﮐﺠﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد؟(‪ .‬در ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻌﺘﺮض ﺑﻪ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎﯼ داﻧﻤﺎرﮐﯽ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن را ﺁﺗﺶ زدﻧﺪ‪ ،‬و در ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ ﺑﺎ ﻗﻤﻪ ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن )ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ اﯼ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳﺖ( اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺤﯽ‬ ‫را داﺧﻞ ﻳﮏ ﺗﻴﻮپ ﻻﺳﺘﻴﮑﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﺗﻴﻮپ را ﭘﺮ از ﻧﻔﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺁﺗﺶ زدﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻋﮑﺲ ﺗﻈﺎهﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﻼﮐﺎردهﺎﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ " ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ را ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺗﻮهﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻼﺧﯽ ﮐﻨﻴﺪ"‪" ،‬ﻣﺴﺨﺮﻩ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﻼم را ﻗﺼﺎﺑﯽ ﮐﻨﻴﺪ"‪" ،‬اروﭘﺎ ﺗﺎواﻧﺶ را ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ :‬ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻧﺰدﻳﮏ اﺳﺖ" و‪ ،‬ﻇﺎهﺮًا ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ ﻃﻌﻦ و‬ ‫ﮐﻨﺎﻳﻪ اﯼ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪" :‬ﺳﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﺳﻼم دﻳﻦ ﺧﺸﻨﯽ اﺳﺖ ﻗﻄﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮدد‪".‬‬ ‫در ﭘﺲ اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ‪ ،‬اَﻧﺪرو ﻣﻮﻟﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﺳِﺮ اﻗﺒﺎل ﺳﮑﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻳﮏ ﺷﻴﺦ "ﻣﻴﺎﻧﻪ رو" ﻣﺴﻠﻤﺎن‪،‬‬ ‫اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺟﻨﺎب ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اش ﺑﺎ اﻧﺪرو‬ ‫ﻣﻮﻟﺮ هﻨﻮز ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻣﺎن ﺻﺪور ﻓﺘﻮاﯼ ﻗﺘﻞ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪﯼ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ ﺑﺮاﯼ او زﻳﺎدﯼ‬ ‫ﺳﻬﻞ و ﺳﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ" – اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﮐﻪ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻣﻨﺶ رهﺒﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬زﻧﺪﻩ ﻳﺎد دﮐﺘﺮ ذﮐﯽ َﺑﺪَوﯼ‪،‬‬ ‫ﻓﻀﺎﺣﺖ ﺑﺎر ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد ﭼﺮا ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﺑﺪوﯼ ﺑﻪ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪﯼ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﯼ او ﭘﻨﺎﻩ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﮑﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﺮ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﭼﻘﺪر دﻟﻤﺸﻐﻮل ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎﯼ داﻧﻤﺎرﮐﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﺮ هﻢ دﻟﻤﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻠﯽ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت‪" :‬ﻣﻦ ﻧﮕﺮان ﺑﻮدم ﮐﻪ واﮐﻨﺶ ﻣﻀﺤﮏ و ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ در ﻗﺒﺎل ﭼﻨﺪ ﻃﺮح ﺑﯽ ﻣﺰﻩ در ﻳﮏ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮔﻤﻨﺎم‬ ‫ﻻ ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻧﺪ‪ ".‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﮑﺮاﻧﯽ روزﻧﺎﻣﻪ‬ ‫داﻧﻤﺎرﮐﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ‪ ...‬اﺳﻼم و ﻏﺮب اﺻﻮ ً‬ ‫هﺎﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﺎپ ﻧﮑﺮدن ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮﻟﺮ ﻧﻈﺮ ﻏﺎﻟﺐ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ هﺎ‬ ‫‪ Germaine Greer .34‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ و ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬زادﻩ ﯼ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ ﺟﻨﺴﯽ زﻧﺎن ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪24‬‬

‫را اﺑﺮاز ﮐﺮد ﮐﻪ "] ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎپ ﻧﮑﺮدن ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎ[ ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدﯼ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺮهﻴﺰ از ﺧﺮد ﺷﺪن ﺷﻴﺸﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪".‬‬ ‫ﺳﮑﺮاﻧﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ "ﺣﺮﻣﺖ ﺷﺨﺺ رﺳﻮل اﷲ‪ ،‬ﺻﻞ اﷲ ﻋﻠﯽ و ﺳﻠّﻢ‪ ،‬در ﻋﺎﻟﻢ اﺳﻼم ﺁن ﻗﺪر ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺐ ﻧﺒﯽ ﺟﺰء‬ ‫ﺐ ﻧﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺎوراﯼ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ هﺎ ﻳﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺣ ّ‬ ‫ﺐ او ﺑﻪ ﮐﻼم ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣ ّ‬ ‫ﺣ ّ‬ ‫اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﺣﮑﻢ اﺳﻼﻣﯽ هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁن ﮐﺸﻴﺪن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ".‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﻮﻟﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﻓﺮض را ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ‪:‬‬ ‫ارزش هﺎﯼ اﺳﻼم ﺑﺮﺗﺮ از هﻤﻪ ﯼ ارزش هﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ – ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻗﺒﻮل دارد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ هﺮ دﻳﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ دﻳﻦ ﺷﺎن ﺗﻨﻬﺎ راﻩ رﺳﺘﮕﺎرﯼ‪ ،‬درﺳﺘﯽ و روﺷﻨﺎﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻳﮏ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻗﺮن هﻔﺘﻤﯽ را ﺑﻴﺶ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺷﺎن دوﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻳﻌﺖ را ﺟﺪﯼ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪...‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺮﻳﻌﺖ را ﺟﺪﯼ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ و اﺣﺘﺮاﻣﺎت ﻓﺎﺋﻘﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ‬ ‫در اﺑﻌﺎدﯼ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻗﺮون وﺳﻄﺎ هﻴﭻ دﻳﻦ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺪان ﻣﺒﺎدرت ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﺷﻮار ﺑﺘﻮان ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻗﺪر ﺧﺸﻮﻧﺖ ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﯽ دارد ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﻮﻟﺮ "اﮔﺮ ﺣﻖ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻟﻘﮏ هﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرﻳﺴﺖ‬ ‫هﺎ در هﺮ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﯽ روﻧﺪ – اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ؟ در اﻳﻦ ﺣﻴﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ از ﺗﻮهﻴﻦ و هﺘﺎﮐﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻧﮕﺸﺖ ﺣﻴﺮت ﺑﮕﺰﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻮرﻳﻪ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدﯼ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪".‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن واﮐﻨﺶ هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮐﻪ ﻣﺼﺮاﻧﻪ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎﯼ ﻣﺤﻤﺪ را "ﺗﻮهﻴﻦ"‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎﯼ ﮐﻠﻴﺸﻪ اﯼ ﺿﺪﻳﻬﻮدﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﯽ رﺳﺪ‬ ‫ﺗﻌﺎرﺿﯽ هﺴﺖ‪ .‬در ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻳﮏ ﻋﮑﺎس در ﻃﯽ ﻳﮏ ﺗﻈﺎهﺮات ﻋﻠﻴﻪ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎﯼ داﻧﻤﺎرﮐﯽ‪ ،‬ﻋﮑﺲ زﻧﯽ را‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﻼﮐﺎردش ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد "رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ هﻴﺘﻠﺮ"‪.‬‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﺤﺘﺮم ﻟﻴﺒﺮال در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ دﻳﻮاﻧﻪ وار‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ را ﺗﻘﺒﻴﺢ ﮐﺮدﻧﺪ و درﺑﺎب ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻣﻮﻋﻈﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در هﻤﺎن ﺣﻴﻦ "اﺣﺘﺮام" و "هﻤﺪﻟﯽ" ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ "ﺗﻮهﻴﻦ" ﻋﻤﻴﻖ و "ﺟﺮﻳﺤﻪ دار ﺷﺪن"‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و "رﻧﺠﺶ" ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺰ اﺑﺮاز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ "ﺟﺮﻳﺤﻪ" و "رﻧﺠﺶ" ﻣﺬﮐﻮر ﻧﺎﺷﯽ از‬ ‫اﻋﻤﺎل ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻳﺎ درد ﮐﺸﻴﺪن واﻗﻌﯽ هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮدﻩ ﺟﺰ ﻟﮑﻪ هﺎﯼ ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺮ روزﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﮐﻪ اﮔﺮ‬ ‫ﻋﻠَﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺧﺎرج از داﻧﻤﺎرﮎ ﮐﺴﯽ اﺳﻤﺶ را هﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ اﻓﺮوﺧﺘﻦ ﺁﺗﺶ ﻓﺘﻨﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ َ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪25‬‬

‫ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻖ رﻧﺠﺎﻧﺪن ﻳﺎ ﺁزردن هﻴﭻ ﮐﺲ ﺻﺮﻓًﺎ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ رﻧﺠﺎﻧﺪن او ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬دﻟﻨﮕﺮاﻧﯽ و ﺗﺸﻮﻳﺶ ﻣﻦ از اﻣﺘﻴﺎزات‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﺳﮑﻮﻻر ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺬهﺐ اﻋﻄﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرهﺎﯼ‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮﺁﻣﻴﺰ از ﭼﻬﺮﻩ هﺎﻳﺸﺎن ﻋﺎدت ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و هﻴﭻ ﮐﺲ در دﻓﺎع از ﺁﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻮرش ﻧﻤﯽ زﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ دﻳﻦ ﭼﻪ ﻃﺮﻓﻪ‬ ‫اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن را ﺳﺰاوار اﺣﺘﺮام اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﺳﺎزد؟ ﺑﻪ ﻗﻮل اچ‪.‬ال‪ .‬ﻣِﻨﮑِﻦ‪ " :35‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﻣﺎن اﺣﺘﺮام‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ و ﺗﺎ ﺁن ﺣﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﺎن در ﻣﻮرد زﻳﺒﺎﻳﯽ هﻤﺴﺮ و هﻮﺷﻤﻨﺪﯼ ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﺎن اﺣﺘﺮام ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬارﻳﻢ‪".‬‬ ‫در ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻧﺎﻣﺘﻮازن درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﻋﺬر ﻣﯽ ﻧﻬﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﺮﺑﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻢ‬ ‫ﺗﺎ ﮐﺴﯽ را ﺑﺮﻧﺠﺎﻧﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻨﺎ هﻢ ﻧﺪارم ﺗﺎ دﺳﺘﮑﺶ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﭙﻮﺷﻢ و در ﺣﻤﻞ دﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﯼ ﺑﻴﺶ از ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ‬ ‫اﻣﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻢ‪.‬‬

‫‪ H.L. Mencken .35‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر و ﻃﻨﺰﭘﺮداز و ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ در ﺷﮑﻞ دهﯽ رﻣﺎن دهﻪ ﯼ ‪ 1920‬ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪26‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪2‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‬ ‫ﯽ دوران ﺑﻌﺪﯼ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دﻳﻦ ﻳﮏ دوران‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﺢ ادﺑ ِ‬ ‫راﻟﻒ واﻟﺪو ِا ِﻣﺮﺳﺎن‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ در ]اﻧﺠﻴﻞ[ ﻋﻬﺪ ﻗﺪﻳﻢ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ داﺳﺘﺎﻧﯽ دﻧﻴﺎ اﺳﺖ‪ :‬ﺣﺴﻮد اﺳﺖ‬ ‫ف ﮐﻮردﻟﯽ اﺳﺖ؛ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﯼ ﺧﻮﻧﺨﻮارﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ‬ ‫و ﺑﻪ ﺣﺴﺎدت ﺧﻮد اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ هﻴﻮﻻﯼ ﺑﯽ اﻧﺼﺎ ِ‬ ‫ﻗﻮﻣﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ زن ﺳﺘﻴﺰ اﺳﺖ و از هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﺎن ﻧﻔﺮت دارد؛ ﮐﻮدﮎ ﮐﺸﯽ و ﻧﺴﻞ ﮐﺸﯽ و ﭘﺴﺮﮐﺸﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛‬ ‫ﻗﺪرت ﭘﺮﺳﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺎﻋﻮن ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺪ؛ ﺳﺎدوﻣﺎزوﺧﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﺪﻧﻬﺎد و ﺑﺎﻟﻬﻮس و ﺳﺘﻤﮑﺎر‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﮐﻮدﮐﯽ‬ ‫در ﻣﮑﺘﺐ او ﺑﺎر ﺁﻳﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺧﻮف او ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁدم ﺳﺎدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺨﺖ ﻣﺒﺮا ﺑﻮدن از ﺁﺋﻴﻦ ﻳﻬﻮﻩ‬ ‫را داﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز روﺷﻦ ﺗﺮﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﻧﺪوﻟﻒ‪ ،‬ﭘﺴﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ ﻗﺼﺪ داﺷﺖ از ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس‬ ‫ﺑﯽ ﺧﺒﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ِاوِﻟﻴﻦ واو و ﻳﮏ ﺑﺮادر اﻓﺴﺮ او ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺟﻨﮕﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺳﺎﮐﺖ ﮐﺮدن او ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﮐﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ او ﺷﺮط ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﻇﺮف دو هﻔﺘﻪ ﺗﻤﺎم اﻧﺠﻴﻞ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪" :‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﻼ هﺮﮔﺰ اﻧﺠﻴﻞ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻃﺮز زﻧﻨﺪﻩ ﯼ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد؛ او ﻣﺪام‬ ‫ﯼ ﻣﻄﻠﻮﺑﻤﺎن ﻧﺮﺳﻴﺪﻳﻢ‪ .‬او ﻗﺒ ً‬ ‫ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺳﺆال ﻣﯽ ﮐﺮد "ﺷﺮط ﻣﯽ ﺑﻨﺪم ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺰﺧﺮﻓﺎت را در اﻧﺠﻴﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ " ...‬ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ‬ ‫ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺧﻮد ﻣﯽ زد و ﻗﻬﻘﻬﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ داد "ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬ﻋﺠﺐ ﺧﺪاﯼ ﮔُﻬﯽ!" ]‪ [16‬ﺗﺎﻣﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن – ﮐﻪ ﺁدم ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ ﺗﺮﯼ‬ ‫ﺑﻮد – هﻢ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ داﺷﺖ‪" :‬ﺧﺪاﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺨﻮﻓﯽ دارد – ﺳﺘﻤﮕﺮ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻬﻮس و ﺑﯽ اﻧﺼﺎف‬ ‫اﺳﺖ‪".‬‬ ‫اﻣﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ هﺪف ﺳﻬﻞ و ﺳﺎدﻩ اﯼ ﺑﯽ اﻧﺼﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ ﺧﺪا را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﮏ ﺁن‬ ‫ﻦ ﻧﺠﻴﺐ" ﺳﻨﺠﻴﺪ‪) .‬ﺑﺮاﯼ رﻋﺎﻳﺖ اﻧﺼﺎف ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬ ‫ن ﻓﺮوﺗ ِ‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﻳﻬﻮﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺪل ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﯽ رﻣﻖ ﺁن "ﻋﻴﺴﺎﯼ ﻣﻬﺮﺑﺎ ِ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺷﻴﺮﺑﺮﻧﺠﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﭘﻴﺮوان او در ﻋﺼﺮ وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﻴﺴﺎﯼ واﻗﻌﯽ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺎ رﻗّﺖ‬ ‫ﺗﻬﻮع ﺁورﺗﺮ از ﮐﻼم ﻣﻴﺴﻴﺰ ﺳﯽ‪.‬اف‪.‬اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ "ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﮕﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﻴﺢ‬ ‫اﻓﺘﺎدﻩ‪ ،‬ﻣﻄﻴﻊ و ﻧﻴﮏ ﺑﺎﺷﻨﺪ"؟ ( ﻣﻦ ﮐﺎرﯼ ﻧﺪارم ﮐﻪ وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﺧﺎص ﻳﻬﻮﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻴﺴﯽ ﻳﺎ اﷲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺪاﯼ هﺮ دﻳﻦ دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ َﺑﻌﻞ‪ ،‬زﺋﻮس ﻳﺎ ووﺗﺎن ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﻓﺮﺿﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع ﺗﺮ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪27‬‬

‫ﻳﮏ هﻮش‪ 36‬ﻓﺮااﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺟﻬﺎن را و هﺮ ﭼﻪ در ﺁن اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎ اﻧﺴﺎن هﺎ را‪ ،‬از‬ ‫روﯼ ﻗﺼﺪ ﻃﺮح ﮐﺮدﻩ و ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻦ از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺧﻼف اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ :‬هﺮ هﻮش‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﮔﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﮏ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن هﻮش هﺎﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ در ﺟﻬﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ وﺟﻮدﺷﺎن ﻣﻘﺪم ﺑﺮ وﺟﻮد ﺧﻮد ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮل ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﻬﺎن ﻗﻠﻤﺪاد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺧﺪا ﻳﮏ ﭘﻨﺪار اﺳﺖ؛ و ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ‬ ‫هﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻴﻢ داد‪ ،‬ﭘﻨﺪارﯼ اﺳﺖ ﻣﻬﻠﮏ‪.‬‬ ‫ﯽ وﺣﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﻮاهﺪ‪ ،‬ﺟﺎﯼ‬ ‫ﭼﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا هﻤﻮارﻩ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺳﻨﺖ هﺎﯼ ﻣﺤﻠ ِ‬ ‫ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ رواﻳﺖ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارد‪ .‬ﻣﻮرﺧﺎن دﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﯽ را در اﻳﻦ رواﻳﺖ هﺎ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ از‬ ‫ﺟﺎﻧﺪاراﻧﮕﺎرﯼ ]اﻧﻴﻤﻴﺴﻢ[‪ 37‬ﻗﺒﻴﻠﻪ اﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ ]ﭘﻠﯽ ﺗﺌﻴﺴﻢ‪ [38‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ادﻳﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن و روﻣﻴﺎن و اﻗﻮام ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ‬ ‫اﺳﮑﺎﻧﺪﻳﻨﺎوﯼ ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ]ﻣﻮﻧﻮﺗﺌﻴﺴﻢ‪ ،39‬ﺗﻮﺣﻴﺪ[ ﻳﻬﻮدﻳﺖ و ﻣﺸﺘﻘﺎﺗﺶ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و اﺳﻼم اﻣﺘﺪاد ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺬار از ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﺑﻪ ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ را ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﯽ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﺨﺶ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﺷﻮخ ﻃﺒﻌﯽ واﻓﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﺪس زد ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﻴﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺧﺪاﯼ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ هﻢ ﮐﻨﺎر‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻣﯽ رﺳﻴﻢ – هﻤﺎن ﻓﺮﺿﯽ ﮐﻪ اﺑﻦ ورّاق‬

‫‪40‬‬

‫)ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب ﭼﺮا ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻢ؟‬

‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺿﺮﺑﺖ ﻗﻠﻢ ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ و ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ را رد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ " :‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ‬ ‫رﺳﻤﯽ‪ ،‬دُﮔﻤﯽ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ‪ ،‬و هﺮﮔﺰ در ﻋﻤﻞ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﺁدﻣﻴﺎن را ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ‬ ‫ﻃﻮر ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ ‪ ،‬ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در ﺗﺼﻮر ﻋﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﮏ‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮف را ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪[17] ".‬‬ ‫ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﺷﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺗﺎ هﻤﻴﻦ اواﺧﺮ در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺧﻴﺮﻳﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﻣﻨﺪرج ﺑﻮد‪ ،‬و ﺧﻴﺮﻳﻪ‬ ‫هﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ادﻳﺎن ﭼﻨﺪﺧﺪاﻳﯽ را از ﺷﻤﻮل ﺗﺨﻔﻴﻒ هﺎﯼ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺧﻴﺮﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ‬ ‫ادﻳﺎن ﺗﮏ ﺧﺪاﻳﯽ را ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺣﺎل اﺳﺎﺳﯽ ﻣﯽ داد و از ﺑﺎزرﺳﯽ هﺎﯼ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪ ﯼ ﻣﺼﺎرف وﺟﻮﻩ ﺧﻴﺮﻳﻪ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ ﯼ ﻳﮏ دوﻟﺖ ﺳﮑﻮﻻر اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪ .‬ﺁن زﻣﺎن ﺁرزو داﺷﺘﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻋﻀﻮ ﻣﺤﺘﺮﻣﯽ از ﺑﺎهﻤﺎد‬

‫‪36‬‬

‫‪. intelligence‬‬ ‫‪. animism‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪. polytheisms‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪. monotheism‬‬ ‫‪40‬‬ ‫’‪. Ibn Warraq, author of ‘Why I am not a Muslim‬‬ ‫‪37‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪28‬‬

‫هﻨﺪوان ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ را وادارم ﺗﺎ ﭘﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﮕﺬارد و ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻣﺘﻔﺮﻋﻨﺎﻧﻪ در ﻗﺒﺎل ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ ‪ ،‬ﮐﺎرزارﯼ ﻣﺪﻧﯽ‬ ‫راﻩ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺴﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ هﻤﻪ ﯼ ﺗﺨﻔﻴﻒ هﺎﯼ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ازﻣﺬاهﺐ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر‬ ‫ﺛﻤﺮات ﻋﻈﻴﻤﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮل هﺎﯼ ﻓﺎرغ از ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ و ﺻﺮف‬ ‫ﻓﺮﺑﻪ ﺗﺮ ﮐﺮدن ﺗﻠﻪ وﻧﺠﻠﻴﺴﺖ‪ 41‬هﺎﯼ ﭘﻮﻟﺪار ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬واﻋﻈﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم اورال راﺑﺮﺗﺰ زﻣﺎﻧﯽ در‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ در راﻩ ﺧﺪا ‪ 8‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﺪهﻴﺪ ﺧﻮدم را ﻣﯽ ﮐﺸﻢ‪ .‬ﺑﺎورﮐﺮدﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﮐﻠﮏ اش ﻗﺸﻨﮓ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎف از ﻣﺎﻟﻴﺎت! اﻣﻮرات راﺑﺮﺗﺰ هﻨﻮز ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﮔﺬرد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﻮرات 'داﻧﺸﮕﺎﻩ اورال راﺑﺮﺗﺰ' در‬ ‫ﺗﻮﺳﻼﯼ اوﮐﻼهﺎﻣﺎ هﻢ ﺑﻪ هﮑﺬا‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩ ‪ 250‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺧﺮج ﺑﺮداﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﺶ از ﻋﻄﺎﻳﺎﯼ اﻻهﯽ‬ ‫ﺧﻮد ﺧﺪا ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻩ اﺳﺖ‪" :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﭼﻨﺎن ﺑﺎر ﺁور ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺪاﯼ ﻣﻦ ﮔﻮش ﺟﺎن ﺳﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ روﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﻮر ﻣﻦ ﮐﻢ ﻓﺮوغ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﺪاﯼ ﻣﺮا دﺷﻮار ﻧﻴﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﻔﺎﯼ ﻣﺮا ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ دورﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﯼ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻼش ﺁﻧﺎن از ﺗﻮ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رود‪ ،‬و ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺸﻨﻮد ﻣﯽ ﮔﺮدم‪".‬‬ ‫وﻗﺘﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻳﮏ ﻣﺒﻠﻎ هﻨﺪو ﻣﯽ ﮔﺬارم‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻨﺪ "اﮔﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﺣﺮﻳﻒ را ﺷﮑﺴﺖ دهﯽ‪ ،‬ﺑﻪ او‬ ‫ﺑﭙﻴﻮﻧﺪ" را ﺁوﻳﺰﻩ ﯼ ﮔﻮش ﮐﻨﻢ‪ .‬و ﺑﮕﻮﻳﻢ ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﻣﻦ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﺒ َﺪل اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد ﮐﻪ هﻤﺎن ﺑﺮاهﻤﺎﯼ ﺧﺎﻟﻖ ‪ ،‬وﻳﺸﻨﻮﯼ ﻣﺤﺎﻓﻆ ‪ ،‬ﺷﻴﻮاﯼ ﻣﺨﺮّب‪ ،‬و‬ ‫ﺧﺪاﻳﮕﺎن زن ﺳﺎراﺳﺎواﺗﯽ‪ ،‬ﻻﮐﺴﻤﯽ و ﭘﺎرواﺗﯽ )هﻤﺴﺮان ﺑﺮاهﻤﺎ‪ ،‬وﻳﺸﻨﻮ و ﺷﻴﻮا(‪ ،‬ﮔﺎﻧِﺶ ﺧﺪاﯼ ﭘﻴﻠﺘﻦ‪ ،‬و ﭼﻨﺪ ﺻﺪ‬ ‫ﺴﺪات ﭘﺮوردﮔﺎر ﻳﮑﺘﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪاﯼ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺑﺮوزات ﻳﺎ ﺗﺠ ّ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﺳﻔﺴﻄﻪ ﺑﺎزﯼ ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﻗﺮون وﺳﻄﺎ ﺟﻮﯼ هﺎﯼ ُﻣﺮَﮐﺐ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﺧﻮن‪،‬‬ ‫هﺪر دادﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ "راز" ﺗﺜﻠﻴﺚ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻧﺤﺮاﻓﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﮎ ﺁرﻳﻮﺳﯽ را ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁرﻳﻮس اﺳﮑﻨﺪراﻧﯽ‪،‬‬ ‫در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻣﻴﻼدﯼ ﻣﻨﮑﺮ اﻳﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ و ﺧﺪا هﻢ‪-‬ﺟﻮهﺮ‪) 42‬ﻳﻌﻨﯽ از ﺟﻮهﺮ ﻳﺎ ذات واﺣﺪ( ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫ﻼ ﻳﻌﻨﯽ ﭼﯽ؟ "ﺟﻮهﺮ" ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﻌﻨﺎﯼ "ذات" دﻗﻴﻘًﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻌﻘﻮل اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ اﻳﻦ اﺻ ً‬ ‫"ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻴﭻ"‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺴﻴﺤﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﻗﺮن دوﭘﺎرﻩ ﮐﺮد‪ ،‬و اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎن داد‬ ‫ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﻧﺴﺨﻪ هﺎﯼ ﮐﺘﺎب ﺁرﻳﻮس را ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻬﻤﻼت دﭼﺎر ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﺷﻘﺎق ﺷﺪ – ﺷﻴﻮﻩ ﯼ‬ ‫اﻻهﻴﺎت‪ 43‬هﻤﻮارﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ ﻳﮏ ﺧﺪا دارﻳﻢ در ﺳﻪ ﺟﺰء ﻳﺎ ﺳﻪ ﺧﺪا در ﻳﮏ ﺟﺰء؟ داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻣﻮﺿﻮع را در ﺧﻼل ﻳﮏ ﺷﺎهﮑﺎر‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل اﻻهﻴﺎﺗﯽ ﺑﺮاﻳﻤﺎن روش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ televangelist .41‬ﮐﻨﺎﻳﻪ اﻳﺴﺖ ﺑﻪ اواﻧﺠﻠﻴﺴﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺪام در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻪ وﻋﻆ و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺪ‪ .‬م‬ ‫‪. consubstantial‬‬ ‫‪. theology‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪42‬‬ ‫‪43‬‬

‫‪29‬‬

‫ت ﺟﻮهﺮ اﻟﻮهﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﺷﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺪر‪ ،‬ﭘﺴﺮ و روح اﻟﻘﺪس‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ از هﻢ‬ ‫در وﺣﺪ ِ‬ ‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻓﺘﻮاﯼ ﺁﺛﺎﻧﺎزﻳﺎﻳﯽ‪" :‬ﭘﺪر ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬روح اﻟﻘﺪس ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻟﮑﻦ ﺳﻪ‬ ‫ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮏ ﺧﺪاﺳﺖ‪".‬‬ ‫اﻧﮕﺎر ﻗﻀﻴﻪ روﺷﻦ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف ﻣﺬﮐﻮر در اداﻣﻪ از ﻗﺪﻳﺲ ﮔﺮﻳﮕﻮرﯼ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﮔﺮ‪ ،‬اﻻهﻴﺪان ﻗﺮن‬ ‫ﺳﻮم هﻢ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‪:‬‬ ‫ﻟﺬا در ﺗﺜﻠﻴﺚ هﻴﭻ ﻣﺨﻠﻮﻗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ ﻣﻌﻠﻮل دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ :‬هﻴﭻ ﮐﺪام ﺑﺮ ﺑﻘﻴﻪ اﻓﺰودﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﯽ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﭙﺲ ﺗﺮ وارد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻟﺬا ﻧﻪ ﭘﺪر هﺮﮔﺰ ﺑﺪون ﭘﺴﺮ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺴﺮ ﺑﺪون روح‬ ‫اﻟﻘﺪس‪ :‬و اﻳﻦ ﺗﺜﻠﻴﺚ ﻣﻘﺪس ﺗﺎ اﺑﺪ ﺑﺎﻗﯽ و ﻻﻳﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺠﺰﻩ ﮔﺮﯼ ﺟﻨﺎب ﻗﺪﻳﺲ ﮔﺮﻳﮕﻮرﯼ‪ ،‬هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ وﺿﻮح ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﻼم ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻼم او‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻐﻠﻖ ﮔﻮﻳﯽ ﻣﻄﻠﻮب اﻻهﻴﻮن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻻهﻴﺎت – ﺑﺮ ﺧﻼف ﻋﻠﻢ و دﻳﮕﺮ ﺷﺎﺧﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﺎرف‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ – از ﻗﺮن هﺠﺪهﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ هﻴﭻ ﺗﮑﺎﻧﯽ ﻧﺨﻮردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﻣﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن ﻣﯽ ﮔﻔﺖ " اﺳﺘﻬﺰا ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻼﺣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻐﻠﻖ ﮔﻮﻳﯽ ﮐﺎرﺁﻳﯽ دارد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻘﻼﻧﯽ اﻳﺪﻩ هﺎ ‪ ،‬ﺁن اﻳﺪﻩ هﺎ ﺑﺎﻳﺪ روﺷﻦ و ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ و ﺗﺎﮐﻨﻮن‬ ‫ﺠﯽ ﺷﺎرﻻﺗﺎن هﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺧﻮد را‬ ‫ﺟﯽ ﻣ ّ‬ ‫هﻴﭻ ﮐﺲ اﻳﺪﻩ ﯼ روﺷﻨﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﺜﻠﻴﺚ ﭘﻴﺶ ﻧﻨﻬﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮﭼﻪ ﺑﻮدﻩ ا ّ‬ ‫ﻣﺒﻠﻐﺎن ﻋﻴﺴﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ ".‬و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺟﻔﺮﺳﻮن هﻢ ﻣﺜﻞ اﻏﻠﺐ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ از ذﮐﺮ ﺁن ﺧﻮددارﯼ ﮐﻨﻢ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﺘﻔﺮﻋﻨﺎﻧﻪ ﯼ اﺻﺤﺎب دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﺎن‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت رﻳﺰ اﻣﻮرﯼ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ و ﻧﻪ ﺷﺎهﺪ ﺁوردن در ﻣﻮردﺷﺎن ﻣﻘﺪور‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ هﻤﻴﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮاﯼ رد ﻳﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻈﺮات اﻻهﻴﺎﺗﯽ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺼﻮﻣﺖ ﺣﺎد‬ ‫اﻻهﻴﻮن ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻈﺮاﺗﺸﺎن اﻧﺪﮐﯽ دﻳﮕﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺧﺼﻮﺻًﺎ در ﻣﻮرد ﺁﻣﻮزﻩ ﯼ ﺗﺜﻠﻴﺚ ﺑﺎرز‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻔﺮﺳﻮن در ﻧﻘﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺎﻟﻮﻳﻨﻴﺴﻢ اﺳﺘﻬﺰاﻳﺶ را ﻧﺜﺎر ﺁﻣﻮزﻩ اﯼ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل او‪" ،‬ﺳﻪ ﺧﺪا هﺴﺖ"‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺎﺧﻪ اﯼ‬ ‫از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﻻس ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺁن را ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﮕﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻮرم ﻣﯽ ﺳﺎزد ﻣﺬهﺐ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﮐﺮﻩ را هﻢ ﺑﻪ ﺗﺜﻠﻴﺚ اﻓﺰودﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﻳﻢ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﯽ "ﻣﻠﮑﻪ ﯼ ﺑﻬﺸﺖ" اﺳﺖ‪ ،‬اﻻهﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ از‬ ‫ﺧﺪاﻳﮕﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ اﺳﻢ ﺁن را ﮐﻢ دارد‪ .‬ﻣﺮﻳﻢ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻴﻦ ﻋﺒﺎدت درﺳﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﺪا ﻗﺮار دارد‪ .‬ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎﻩ‬ ‫هﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﯽ هﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﻟﺸﮑﺮ ﻗﺪﻳﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﭽﻪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﺗﺸ ّﻔﯽ ﺷﺎن در ﺣﻴﻄﻪ ﯼ‬ ‫ﻼ ﻧﻘﺶ ﺧﺪاﻳﮕﺎﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺴﻬﻴﻞ اﻣﻮر ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از ‪ 5120‬ﻗﺪﻳﺲ‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮد ﮐﺎﻣ ً‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪30‬‬

‫ن ﻣﺘﺨﺼﺺ در اﻣﻮر‪ :‬دردهﺎﯼ ﺷﮑﻤﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن‬ ‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺪﻳﺴﺎ ِ‬ ‫ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺑﯽ اﺷﺘﻬﺎﻳﯽ‪ ،‬اﺳﻠﺤﻪ ﻓﺮوﺷﯽ‪ ،‬ﻧﻌﻠﺒﻨﺪﯼ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ‪ ،‬ﺑﻤﺐ ﺳﺎزﯼ‪ ،‬و ﻣﺸﮑﻼت ﺗﺨّﻠﯽ‪ 44.‬ﺳﺮود ﮐُﺮ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬ ‫ﻣﻴﺰﺑﺎن را هﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﻴﻢ ﮐﻪ در ُﻧﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺳﺮاﻓﻴﺎن‪ ،‬ﮐﺮوﺑﻴﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻳﺮهﺎ‪ ،‬ﺳﺮوران‪ ،‬ﻓﻀﺎﻳﻞ‪،‬‬ ‫ﻗﺪرت هﺎ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮوهﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻓﺮﺷﺘﮕﺎن )رؤﺳﺎﯼ ﺗﻤﺎم ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎن( و ﺁن ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺳﺎدﻩ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫رﻓﻴﻖ ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﻪ ﯼ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺎ را ﻣﯽ ﭘﺎﻳﺪ‪ .‬ﮔﻴﺮاﻳﯽ اﺳﻄﻮرﻩ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫هﻨﺮ ﻧﺎزل ﺁن‪ ،‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻻﻗﻴﺪﯼ ﺳﺒﮑﺴﺮاﻧﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ در ﺷﺎخ و ﺑﺮگ دادن ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﯽ دارد‬ ‫ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﯽ ﻣﻬﺎﺑﺎ اﺑﺪاع ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎپ ژان ﭘﻞ دوم ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﯼ اﺳﻼف اش در ﻃﯽ ﻗﺮون و اﻋﺼﺎر ﻗﺪﻳﺲ ﮐﺸﻒ ﮐﺮد‪ .‬در ﺿﻤﻦ او ﻋﻼﻗﻪ ﯼ‬ ‫ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﮐﺮﻩ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﻮق ﭼﻨﺪﺧﺪااﻧﮕﺎراﻧﻪ ﯼ واﻓﺮ او هﻨﮕﺎﻣﯽ ﺁﺷﮑﺎرا ﺑﺮوز ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1981‬در رُم‬ ‫از ﻳﮏ ﺗﺮور ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﺟﺎن ﺑﻪ در ﺑﺮد‪ ،‬و ﻧﺠﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﻮن دﺧﺎﻟﺖ "ﺑﺎﻧﻮﯼ ﻓﺎﺗﻴﻤﺎﻳﯽ ﻣﺎ"‪ 45‬داﻧﺴﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﻳﮏ‬ ‫ﻼ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﺎدراﻧﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ را هﺪاﻳﺖ ﮐﺮد‪ ".‬ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﭼﺮا ﺁن ﻣﺎدر ﻣﻬﺮﺑﺎن ﮐﺎرﯼ ﻧﮑﺮد ﮐﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ اﺻ ً‬ ‫ﺣﻀﺮت ﭘﺎپ ﻧﺨﻮرد‪ .‬ﻋﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺁن ﺗﻴﻢ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﻪ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺟﺮاﺣﯽ ﭘﺎپ ﺑﻮدﻧﺪ هﻢ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻗﺪرﯼ ﻟﻄﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ دﺳﺘﺎن ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺁن دﺳﺖ ﻣﺎدراﻧﻪ هﺪاﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﭘﺎپ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ "ﺑﺎﻧﻮﯼ ﻣﺎ" ﮔﻠﻮﻟﻪ را هﺪاﻳﺖ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁن ﺑﺎﻧﻮ ﻣﺸﺨﺼًﺎ "ﺑﺎﻧﻮﯼ ﻓﺎﺗﻴﻤﺎﻳﯽ‬ ‫ﻣﺎ" ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺎهﺮًا ﻗﺪﻳﺴﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﻣﺜﻞ ﺑﺎﻧﻮﯼ ﻣﺠﻮﮔﻮرﯼ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮﯼ ﺁﮐﺘﻴﺎﻳﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮﯼ زﻳﺘﻮﻧﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮﯼ‬ ‫ﮔﺮاﺑﺎﻧﺪاﻟﯽ ﻣﺎ و ﺑﺎﻧﻮﯼ ﻧﺎﮐﯽ ﻣﺎ در ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﻮام دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬روﻣﻴﺎن‪ ،‬و واﻳﮑﻴﻨﮓ هﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻌﻤﺎهﺎﯼ ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ را ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ‬ ‫وﻧﻮس ﻧﺎم دﻳﮕﺮ ﺁﻓﺮودﻳﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ دو اﻻهﻪ هﺎﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﺸﻖ ﺑﻮدﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺛﻮر ﺑﺎ ﭼﮑﺶ اش ﻇﻬﻮرﯼ از‬ ‫واﻟﺘﻮن ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﻮد؟ ﺑﺮاﯼ ﮐﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؟ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن را ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻧﻬﺎدن‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻳﮏ وهﻢ از اوهﺎم ﻓﺮاوان دﻳﮕﺮ ﺻﺮف ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺤﺚ از ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﮔﺸﻮدم ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻏﻔﻠﺖ از ﺁن ﻧﺸﻮم‪ ،‬و ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻧﺨﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻣﻦ هﻤﻪ ﯼ ﺧﺪاﻳﮕﺎن را‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻪ ﻳﮕﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ "ﺧﺪا" ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﺪاﯼ اﺑﺮاهﻴﻤﯽ َرﺟُﻞ ﻓﺤﻮﻟﯽ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻼﻳﻢ(‪ ،‬هﻤﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﺬﮐﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮم‪ .‬اﻻهﻴﺪاﻧﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻨﺴﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ‬ ‫ﮐﻪ اﻻهﻴﺪاﻧﺎن ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺖ ﭼﺎرﻩ ﯼ ﺟﺒﺮان ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ را در ﻣﺆﻧﺚ ﺷﻤﺮدن ﺧﺪا ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺁﺧﺮ ﻳﮏ زن‬ ‫ﻧﺎﻣﻮﺟﻮد ﭼﻪ ﻓﺮﻗﯽ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻣﺮد ﻧﺎﻣﻮﺟﻮد دارد؟ ﻇﺎهﺮا در ﺗﻼﻗﻴﮕﺎﻩ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ و اُﺷﮑﻮﻻﻧﻪ ﯼ ﻓﻤﻨﻴﺴﻢ و اﻻهﻴﺎت‪ ،‬وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺼﻴﺼﻪ اﯼ ﮐﻢ ﻓﺮوغ ﺗﺮ از ﺟﻨﺴﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .44‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﻮارد از ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ a‬و ‪ b‬ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺆﻟﻒ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ از ﺣﺮف ‪ b‬ﻓﺮاﺗﺮ‬ ‫رود‪.‬م‬ ‫‪. Our Lady of Fatima‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪45‬‬

‫‪31‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ دارم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻨﺘﻘﺪان دﻳﻦ را ﻣﺘﻬﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﻏﻨﺎﯼ زاﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺳﻨﺖ هﺎ و ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻩ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻨﺪ‪ .‬ﺁﺛﺎر ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬از ﺷﺎﺧﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﺳِﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﻓﺮﻳﺰ‪ 46‬ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ دﻳﻦ‬ ‫ﭘﺎﺳﮑﺎل ﺑﻮﻳﺮ‪ ،47‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﻮﮐﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ اﺳﮑﺎت ﺁﺗﺮان‪ ،48‬ﺑﻪ ﻃﺮزﯼ ﺳﺮﮔﺮم ﮐﻨﻨﺪﻩ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻏﺮﻳﺐ ﺧﺮاﻓﺎت و‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﮏ را ﻣﺴﺘﻨﺪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ از ﻏﻨﺎﯼ ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﯽ ﺑﺸﺮ ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ هﺪف اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺷﺮح ﺧﺮاﻓﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ هﻤﻪ ﻧﻮع ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮاﻳﯽ را ﺗﻘﺒﻴﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﻳﻦ‬ ‫ﮐﺎر ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺮاﻃﺒﻌﻴﺖ ﮔﺮاﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰد ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﺮ اﺳﺖ – ﻧﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ ازهﻤﻪ ﺟﻮاﻣﻊ‬ ‫ﻣﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﻣﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﻨﺖ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﺳﻪ دﻳﻦ "ﺑﺰرگ" ﺗﮏ ﺧﺪاﻳﯽ‬ ‫گ‬ ‫ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ )اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻣﻮرﻣﻮﻧﻴﺴﻢ‪ 49‬را هﻢ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﭼﻬﺎر ﺗﺎ(‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ادﻳﺎن‪ ،‬اﺑﺮاهﻴﻢ را ﺑﺰر ِ‬ ‫ن از ﺳﻨﺖ هﺎ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮد را ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮب اﺳﺖ در اداﻣﻪ ﯼ ﮐﺘﺎب‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪا ِ‬ ‫در اﻳﻦ ﺟﺎ هﻢ ﻣﺜﻞ هﻤﻴﺸﻪ ﺧﻮب اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﺮادﯼ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﭘﻴﺶ دﺳﺘﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﻔﺖ "ﺧﺪاﻳﯽ را ﮐﻪ داوﮐﻴﻨﺰ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد ﻣﻦ هﻢ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﻦ هﻢ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮدﯼ ﺑﺎ رﻳﺶ ﺳﻔﻴﺪ‬ ‫دراز در ﺁﺳﻤﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ – ".‬اﻳﻦ اﻳﺮاد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻣﺪن ﺷﺐ در ﭘﺲ روز‪ ،‬ﻗﻄﻌًﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﮐﺮدن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮدﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺪا ﻳﮏ ﺟﻮر ﺣﻮاس ﭘﺮت ﮐﻨﯽ ﻧﺎﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻗﺪر درازﯼ رﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﺮد‪ ،‬ﻣﻼﻟﺖ ﺑﺎر‪ .‬درواﻗﻊ‪ ،‬ﺣﻮاس‬ ‫ﭘﺮت ﮐﻨﯽ اﻳﻦ اﻳﺮاد از ﻧﺎﻣﺮﺑﻮﻃﯽ ﺁن ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺮادﮔﻴﺮ‪ ،‬ﺳﻔﺎهﺖ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ را از اﻳﻦ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻔﺎهﺖ ﺧﺪاﯼ ﺧﻮدش هﻢ دﺳﺖ ﮐﻤﯽ از ﺳﻔﺎهﺖ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﺮﻣﺮد رﻳﺸﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﺮاز اﺑﺮهﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ وﻗﺖ ﻣﺎن را ﺗﻠﻒ ﻧﮑﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﻣﻦ‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ هﻴﭻ رواﻳﺖ ﺧﺎﺻﯽ از ﺧﺪا ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺪف ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﻣﻦ ﺧﺪا‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺧﺪاﻳﮕﺎن و ﺗﮏ ﺗﮏ اﻣﻮر‬ ‫ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﺟﺎ و هﺮﮔﺎﻩ و هﺮﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪46‬‬

‫‪. Sir James Frazer‬‬ ‫‪. Pascal Boyer‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪. Scot Atran‬‬ ‫‪ .49‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ اﯼ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﻪ رﻳﺸﻪ در ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺟﻮزف اﺳﻤﻴﺖ در ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎل ‪ 1830‬در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪47‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪32‬‬

‫ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ‬ ‫ﺁن ﺷ ّﺮ ﺑﺰرگ ﻧﺎﮔﻔﺘﯽ ﮐﻪ در ﺑﻄﻦ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺎ ﻻﻧﻪ ﮐﺮدﻩ ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﻳﮏ ﻣﺘﻦ دوران ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ ﺑﺮﻧﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‪ ،‬ﺳﻪ دﻳﻦ ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ ﻳﻬﻮدﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬ ‫و اﺳﻼم ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ادﻳﺎﻧﯽ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ دﻗﻴﻖ ﮐﻠﻤﻪ ادﻳﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﭘﺪرﺳﺎﻻر– ﺧﺪاﻳﺸﺎن ﻳﮏ ﭘﺪر ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ – ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺑﻴﺶ از ‪ 2000‬ﺳﺎل ﺧﻮد‬ ‫و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺬﮐﺮ زﻣﻴﻨﯽ اش در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﻳﻦ ادﻳﺎن ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ زﻧﺎن ﻧﻔﺮت روا‬ ‫داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‬ ‫ﮔﻮر وﻳﺪال‬

‫‪50‬‬

‫ﺳَﻠﻒ ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮاﯼ ﺁن دو دﻳﻦ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻬﻮدﻳﺖ در اﺑﺘﺪا ﺁﺋﻴﻨﯽ‬ ‫ﻦ اﻳﻦ ﺳﻪ دﻳﻦ اﺑﺮاهﻴﻤﯽ و َ‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﮐﻬﻦ ﺗﺮﻳ ِ‬ ‫ﻗﺒﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﯽ ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﺳﺨﺖ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع ﮐﻪ دﻟﻤﺸﻐﻮﻟﯽ ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻗﻴﻮد ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﺑﻮﯼ ﮔﻮﺷﺖ ﭘﺨﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﺮ َورﯼ ﺧﻮد ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﻳﮕﺎن و ﺳﺮ َورﯼ ﻗﻮم ﺻﺤﺮاﮔﺮد ﺧﻮد ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﻗﺒﺎﻳﻞ داﺷﺖ‪ .‬در دوران اﺷﻐﺎل ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ روﻣﻴﺎن‪ ،‬ﭘُﻞ ﺗﺎروﺳﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﻓﺮﻗﻪ ﯼ از ﻳﻬﻮدﻳﺖ ﺷﻤﺮد ﮐﻪ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮﯼ ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎوراﻧﻪ ﯼ ﺁن ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫و ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻗﻮم ﻳﻬﻮد‪ ،‬ﻧﻈﺮﯼ هﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺟﻬﺎن دارد‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺮن ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ و ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﺑﻪ ﺗﮏ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﺁﺷﺘﯽ‬ ‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و اﺻﻴﻞ ﻳﻬﻮدﯼ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و اﺳﻼم را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﮔﺬاردﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﮏ‬ ‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻗﻮﯼ ﺣﺎﻣﯽ ﻓﺘﺢ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺟﻬﺖ ﮔﺴﺘﺮش اﻳﻤﺎن را هﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺷﻤﺸﻴﺮﯼ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﺑﺮ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬ﮐﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را از ﻳﮏ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﺑﻪ دﻳﻦ رﺳﻤﯽ‬ ‫ﺑﺪل ﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﻌﺪهﺎ ﺻﻠﻴﺒﻴﻮن‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺮ ﻓﺎﺗﺤﺎن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﯽ و دﻳﮕﺮ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن و اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان اروﭘﺎﻳﯽ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻴﺴﻴﻮﻧﺮهﺎ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﻓﺘﺢ را اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻏﻠﺐ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان هﺮ ﺳﻪ دﻳﻦ اﺑﺮاهﻴﻤﯽ را از هﻢ‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻧﮕﺎﺷﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻼف اش ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻏﺎﻟﺒًﺎ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﺜﺎل ﻣﯽ زﻧﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﻼ ﺑﻪ ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺑﻮدﻳﺴﻢ و دﻳﻦ ﮐﻨﻔﺴﻮﺳﻴﻮﺳﯽ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﺮ ﻗﻀﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ ام‪ .‬و اﺻ ً‬ ‫ﭘﺮدازم‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎدﺁور ﺷﻮم ﮐﻪ ﭼﺮا اﻳﻨﻬﺎ را دﻳﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻈﺎم هﺎﻳﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ هﺎﯼ زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺎدﻩ اﯼ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺷﺮوع ﻣﺒﺤﺚ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻣﻄﺮح ﮐﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﯽ ﻓﺮﺑﻪ ﺗﺮ ﮐﺮد ﺗﺎ ادﻳﺎن‬ ‫اﺑﺮاهﻴﻤﯽ را در ﺑﺮﮔﻴﺮد‪ .‬ﺧﺪا ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻬﺎن را ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪاﯼ ﺷﺨﺺ وار ﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺎرج ﺁن‬ ‫)ﺣﺎﻻ "ﺧﺎرج" ﺑﻪ هﺮ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﺎﺷﺪ( ﺳﮑﻨﺎ دارد‪ ،‬و داراﯼ ﺧﺼﺎل اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪33‬‬

‫ﯽ وﻟﺘﺮ ﻳﺎ ﺗﺎﻣﺲ ِﭘﻴﻦ‪ 51‬ﺟﺎﻳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺘﯽ‬ ‫ﺧﺼﺎل اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻄﺒﻮع و ﭼﻪ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع‪ ،‬در وﺟﻮد ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺘ ِ‬ ‫روﺷﻨﮕﺮان ﻗﺮن هﺠﺪهﻤﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁن ﺟﺎﻧﯽ رواﻧﭙﺮﻳﺶ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﺮم ﺗﺮﯼ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﮐﻴﻬﺎن را دارد‪ ،‬ﺑﺰرﮔﻤﻨﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻴﻌﻼﻗﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺠﻴﺒﺎﻧﻪ از اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ و ﺁﻣﺎل ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺎ ﮐﻨﺎرﻩ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﮔﻨﺎهﺎن و اوراد و ادﻋﻴﻪ ﻣﺎن هﻴﭻ ﺟﺎذﺑﻪ اﯼ ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﺰﻳﮏ را‬ ‫ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻟﻔﺎ و اُﻣﮕﺎﯼ رﻳﺎﺿﻴﺪاﻧﺎن اﺳﺖ‪َ ،‬ﻣ َﺜﻞ اﻋﻼﯼ ﻃﺮاﺣﺎن اﺳﺖ؛ َا َﺑﺮﻣﻬﻨﺪﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺛﻮاﺑﺖ ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫را وﺿﻊ ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﻇﺮﻳﻒ را ﺑﺎ دﻗﺖ و داﻧﺶ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ اش اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬اﻧﻔﺠﺎرﯼ را ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ ﻣﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺖ ﺷﺪ و دﻳﮕﺮ هﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ ﺧﺒﺮﯼ از او ﻧﺸﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﻋﺼﺮ ﻗﻮّت اﻳﻤﺎن‪ ،‬دﺋﻴﺴﺖ هﺎ را ﻃﻌﻦ و ﻟﻌﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﻓﺮﻗﯽ ﺑﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮزان ژاﮐﻮﺑﯽ‪ 52‬در‬ ‫ﮐﺘﺎﺑﺶ‪ ،‬ﺁزداﻧﺪﻳﺸﺎن‪ :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﻢ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ ﮔﺮد ﺁوردﻩ از اﻟﻘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻧﺜﺎر ﺗﺎﻣﺲ ﭘﻴﻦ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﮐﺮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫"ﺧﺰﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺧﻮﮎ ﭘﺮوارﯼ‪ ،‬ﺳﮓ دﻳﻮاﻧﻪ‪ ،‬ﻻﻳﻌﻘﻞ‪ ،‬ﺷﭙﺶ‪ ،‬ﺣﻴﻮان اﻋﻈﻢ‪ ،‬ﻧﻔﻬﻢ‪ ،‬ﮐﺬّاب‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺎﻓﺮ"‪ .‬ﭘﻴﻦ در ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ‬ ‫ﺟﻔِﺮﺳﻮن ﺷﺮﻳﻒ( هﻤﮕﯽ رهﺎﻳﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن از ﻧﻈﺮات ﺿﺪﻣﺴﻴﺤﯽ‬ ‫ﻣﺮد و رﻓﻘﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺳﺎﺑﻖ اش ) ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﯼ ِ‬ ‫او ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ زﻣﺎﻧﻪ ﭼﻨﺎن ﻋﻮض ﺷﺪﻩ ﮐﻪ دﺋﻴﺴﺖ هﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن و در زﻣﺮﻩ ﯼ‬ ‫ﺧﺪاﺑﺎوران ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ هﻮﺷﯽ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺟﻬﺎن را ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻦ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬ ‫ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺁﺑﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار و دﻳ ِ‬ ‫ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺁﺑﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺰار ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ دﺋﻴﺴﺖ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺷﮏ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اﺣﺘﺠﺎج ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ هﺎﺷﺎن ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﺁﻧﺎن درﺑﺎب دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺟﺎﯼ ﺷﮑﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺁﻧﺎن در زﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺨﺪا ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫دﻳﺪﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﺗﮏ ﺗﮏ ﺁﻧﺎن درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﯼ اﺷﺘﺮاﮎ ﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﮕﯽ‬ ‫ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﻢ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻟﯽ از ﺳﻨﺎﺗﻮر ﺑَﺮﯼ ﮔُﻠﺪواﺗﺮ در ﺳﺎل‬ ‫‪ – 1981‬ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ اﻳﻦ ﮐﺎﻧﺪﻳﺪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ و اﻳﻦ‬ ‫ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎرﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺣﺎﻣﯽ ﺳﻨﺖ ﺳﮑﻮﻻر ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاران ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺳﺮ هﻴﭻ ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺳﺘﻮارﺗﺮ از ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ ﺷﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎم ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺁدم هﻴﭻ ﻳﺎورﯼ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‬ ‫ﺗﺮ از ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﻳﺎ اﷲ‪ ،‬ﻳﺎ هﺮﭼﻪ ﮐﻪ اﺳﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ را ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬ ‫از ﻧﺎم ﺧﺪا هﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از هﺮ ﺳﻼح ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﻪ‬ ‫‪ Gore Vidal .50‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ و ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﭘﺮﮐﺎر ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ‪.1925‬‬ ‫‪. Thomas Paine‬‬ ‫‪. Susan Jacoby‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪51‬‬ ‫‪52‬‬

‫‪34‬‬

‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺻﻠﻪ ﯼ دﻳﻨﯽ را ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﺳﺮان دوﻟﺖ را وادار ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ‪ 100‬درﺻﺪﯼ از ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﺎص‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ ‪ ،‬ﺷﺎﮐﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﻮل ﻳﺎ رأﯼ‬ ‫ﺷﺎن‪ ،‬ﻳﺎ هﺮ دو را از ﺷﻤﺎ درﻳﻎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬راﺳﺘﺶ ﻣﻦ از اﻳﻦ واﻋﻈﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺘﻮﻩ ﺁﻣﺪﻩ ام‬ ‫ﭼﻮن ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺁدﻣﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻟﻒ‪ ،‬ب‪ ،‬ﺟﻴﻢ و دال‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﯽ‪ .‬اﺻ ً‬ ‫ﻼ اﻳﻨﻬﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﯽ هﺴﺘﻨﺪ؟ و ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﻳﻦ ﺣﻖ را ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ دادﻩ ﮐﻪ اﻋﺘﻘﺎدات اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫ﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﻨﻨﺪ؟ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن‪ ،‬ﻣﻦ از اﻳﻦ ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪهﺎﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻖ دادﻩ ﺗﺎ در هﺮ رأﯼ‬ ‫ﮔﻴﺮﯼ ﺳﻨﺎ ﺁراﯼ ﻣﺮا ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ هﺸﺪار ﻣﯽ دهﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﻋﻘﺎﻳﺪ اﺧﻼﻗﯽ ﺷﺎن را ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎم ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎرﯼ ﺑﻪ ﮐﻞ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻴﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺮ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاهﻢ ﺟﻨﮕﻴﺪ‪[19].‬‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﻣﺒﻠّﻐﺎن دﺳﺖ راﺳﺘﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻀﻄﺮﺑﺎﻧﻪ درﺻﺪد ﺑﻪ ﮐﺮﺳﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪن رواﻳﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد از ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻼﻗﻪ ﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات دﻳﻨﯽ ﺁﺑﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻐﺎن‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ اﻳﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﺸﺪ‪ ،‬از ﻗﺪﻳﻢ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻌﺎهﺪﻩ اﯼ درج ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﻳﭙﻮﻟﯽ ]ﻟﻴﺒﯽ[‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل‬ ‫‪ 1796‬در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺟﻮرج واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﻣﮑﺘﻮب ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1797‬ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎن ﺁداﻣﺰ اﻣﻀﺎ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﺸﺪﻩ؛ و هﻴﭻ‬ ‫ﺧﺼﻮﻣﺘﯽ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺁداب ﻳﺎ ﺁﺳﺎﻳﺶ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺪارد؛ و اﻳﺎﻻت ﻣﺬﮐﻮر هﺮﮔﺰ ﺑﺎ هﻴﭻ ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ وارد‬ ‫ﺟﻨﮓ ﻧﺸﺪﻩ ﻳﺎ ﺧﺼﻮﻣﺖ ﻧﻮرزﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺧﻠﻠﯽ در ﺣﺴﻦ رواﺑﻂ ﻓﻴﻤﺎﺑﻴﻦ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻧﺨﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺎن اﺧﻼف واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﺑﻠﻮا ﺑﻪ ﭘﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اِد ﺑﻮﮐﻨﺮ ﺑﻪ ﻃﺮزﯼ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ در زﻣﺎن ﺧﻮد هﻴﭻ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻳﺎ ﻣﺮدم ﺑﺮﻧﻴﺎﻧﮕﻴﺨﺖ ]‪.[20‬‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﺳﺎزﻩ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﻢ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﺮوزﻩ دﻳﻨﺪارﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻪ زﻋﺎﻣﺖ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻣﺸﺮوﻃﻪ دارد‪ ،‬از زﻣﺮﻩ ﯼ‬ ‫ﺑﯽ دﻳﻦ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪام از ﻣﻦ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﺮا‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻬﻴﺐ ﺧﺸﻮﻧﺖ هﺎﯼ ﻣﻴﺎن ﻣﺬاهﺐ‪ ،‬از ﻣﺬهﺐ زدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬ ‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن هﺎ و ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ ﻣﺘﻨﺎوﺑًﺎ دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎر ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻋﻠﺖ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﺸﻮر ﻣﻬﺎﺟﺮان اﺳﺖ‪ .‬هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﺎدﺁور ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮان‪ ،‬ﮐﻪ از ﺛﺒﺎت و ﺁﺳﻮدﮔﯽ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺰد ﺧﻮﻳﺸﺎن ﺧﻮد در اروﭘﺎ ﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﮎ ﻏﺮﻳﺐ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻠﻴﺴﺎ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاﯼ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪35‬‬

‫اﻗﻮام ﺧﻮد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﮋوهﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ارزد‪ .‬هﻴﭻ ﺷﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﻴﺎن‬ ‫ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﻣﺤﻞ ﺧﻮد را ﺟﺰء ﻣﻬﻤﯽ از هﻮﻳﺖ ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬و در ﺣﻘﻴﻘﺖ هﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﺮﺧﯽ از وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ را داراﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮدن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻧﺎﺳﺎزﻩ وار‬

‫‪53‬‬

‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﻢ ﻗﺎﻧﻮن‬

‫اﺳﺎﺳﯽ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ از ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺳﮑﻮﻻر اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮏ ﺗﺠﺎرت ﺁزاد درﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎﯼ رﻗﻴﺐ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﺬب ﭘﻴﺮوان – و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﺐ ﻋﺸﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﭼﺎق و ﭼﻠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﭘﻴﺮوان ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻣﯽ‬ ‫دهﻨﺪ– ﺑﺎ هﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و در اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ از ﺗﻤﺎم ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﯽ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺠﺎرت ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﻓﻨﺪﯼ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوش ﺑﺮﺷﺘﻮﮎ ﮐﺎرﺁﻣﺪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺧﺪا هﻢ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬و ﮔﺎهﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ دﻳﻦ‪-‬ﺷﻴﺪاﻳﯽ در ﻣﻴﺎن‬ ‫ﻃﺒﻘﺎت ﮐﻢ ﺳﻮادﺗﺮ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن دﻳﻦ زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ رﺳﻤﯽ ﻗﺮار دارد و ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﮏ ﺟﻮر وﻗﺖ ﮔﺬراﻧﯽ ﺟﻤﻌﯽ و دﻟﭙﺬﻳﺮ ﺑﺪل ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﺣﻴﺚ دﻳﻨﯽ ﺁن ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ ‪ .‬ژﻳﻞ‬ ‫ﻓﺮﻳﺰر‪ ،‬ﮐﺸﻴﺶ اﻧﮕﻠﻴﮑﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﺁﮐﺴﻔﻮرد هﻢ هﺴﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﮐﻪ در ﮔﺎردﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻨﺖ دﻳﻦ‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ او اﻳﻦ اﺳﺖ‪" :‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺧﺪا را از دﻳﻦ‬ ‫ﺑﻴﺮون راﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ روﻳﮑﺮدهﺎﯼ ﭘﺮﺷﻮرﺗﺮ ﺑﻪ دﻳﻦ هﻢ ﺧﻄﺮاﺗﯽ دارﻧﺪ"‪:‬‬ ‫روزﮔﺎرﯼ ﮐﺸﻴﺶ اﻧﮕﻠﻴﮑﻦ در اﻳﻦ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻧﻤﺎد ﺷﺨﺼﻴﺖ داﺳﺘﺎﻧﯽ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺁدم ﭼﺎﯼ ﻧﻮش‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻏﺮاﺑﺘﯽ دﻟﭙﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻔﺶ هﺎﻳﯽ ﺑﺮق اﻧﺪاﺧﺘﻪ و رﻓﺘﺎر ﻣﻮﻗﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ دﻳﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯽ دﻳﻨﺎن را ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺁدﻣﯽ ﻣﺸﻘﺖ اﮔﺰﻳﺴﺘﺎﻧﺴﻴﺎل ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪ ﻳﺎ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺷﻤﺎ را ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪﻩ اﻳﺪ‬ ‫ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬و هﺮﮔﺰ هﻢ از ﻓﺮاز ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل ﺟﻨﮓ ﺻﻠﻴﺒﯽ راﻩ ﻧﻤﯽ اﻧﺪاﺧﺖ ﻳﺎ ﺑﻤﺐ ﮐﻨﺎر ﺟﺎدﻩ اﯼ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬ ‫)هﻤﺎن ﻃﺮﺣﻮارﻩ اﯼ از "ﮐﺸﻴﺶ ﻣﺎ" ﯼ ﺑﻨﺠﺎﻣَﻦ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪاﯼ ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم‪ (.‬ﻓﺮﻳﺰ ﻣﻄﻠﺐ ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ‬ ‫ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ "اﻳﻦ ﮐﺸﻴﺶ ﻣﻄﺒﻮع ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺸﺮ وﺳﻴﻌﯽ از اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ هﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ واﮐﺴﻴﻨﻪ ﮐﺮد‪ ".‬او در‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ اش از روﻧﺪ ﻣﺘﺄﺧﺮﺗﺮﯼ در ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷِﮑﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺪدًا ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ دﻳﻦ را ﺟﺪﯼ ﺗﺮ‬ ‫ﻦ ﺗﻌﺼﺐ دﻳﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را از ﭼﺮاغ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ او هﺸﺪار دهﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ " :‬ﺟﺎﯼ ﻧﮕﺮاﻧﯽ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺟ ّ‬ ‫ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ رﺳﻤﯽ اﺣﻀﺎر ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟّﻨﯽ ﮐﻪ ﻗﺮن هﺎ در اﻳﻦ ﭼﺮاغ ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻦ ﺗﻌﺼﺐ دﻳﻨﯽ در هﻤﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﭘﺮﺳﻪ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﺁﺑﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﺑﻮدﻧﺪ از ﺁن وﺣﺸﺖ ﻣﯽ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﺟ ّ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻧﺎﺳﺎزﻩ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺳﮑﻮﻻر را ﻣﺴﺌﻮل وﺿﻊ ﻓﻌﻠﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺪاﻧﻴﻢ و ﭼﻪ ﻧﻪ‪ ،‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬاران ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺳﮑﻮﻻرهﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ دﻳﻦ ازﻋﺮﺻﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ‬ ‫‪. paradoxical‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪53‬‬

‫‪36‬‬

‫ﻼ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺘﻔﺮﻋﻨﺎﻧﻪ ﯼ دﻩ ﻓﺮﻣﺎن ﺟﻠﻮ اﻣﺎﮐﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ دوﻟﺘﯽ ﻣﻌﺘﺮض‬ ‫ﻼ هﻤﺴﻮ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﺗﻮان ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻗﺪرﯼ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺧﯽ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ وراﯼ دﺋﻴﺴﻢ ﻧﺒﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻌﻀﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﻻادرﯼ ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎرﯼ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻗﻄﻌﻪ ﯼ زﻳﺮ از ﺟﻔﺮﺳﻮن هﻴﭻ‬ ‫ﻓﺮﻗﯽ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﺴﻴﻢ ]ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ[ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ ﻧﺪارد‪:‬‬ ‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از وﺟﻮد ﻏﻴﺮﻣﺎدﯼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از هﻴﭻ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻨﮑﻪ روح ﺁدﻣﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﺧﺪا‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺎدﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺧﺪا ﻳﺎ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻳﺎ روح و ﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻃﻮر دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻨﻢ‪ ...‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻐﺎﮎ ﺑﯽ اﻧﺘﻬﺎﯼ وهﻢ و ﺧﻴﺎل ﻓﺮوﻏﻠﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ و ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ اﻣﻮر ﻣﻮﺟﻮد هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ‬ ‫ﺑﻮدن ﺷﺎن ﻧﺪارم‪ ،‬ﻋﺬاب ﻳﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ دهﻢ‪.‬‬ ‫ﮐﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ هﻴﭽﻨﺰ‪ ،54‬در زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﺎﻣﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن‪ :‬ﻣﺆﻟﻒ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﻔﺮﺳﻮن ﺑﻴﺨﺪا‬ ‫ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدن ﺑﺴﯽ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻀﺎوت ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدن ﻳﺎ ﻧﺒﻮدن او را ﻣﻌ ّﻮق ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن او در ﻃﯽ ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ اش ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ در هﻤﺎن ﺣﻴﻦ هﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ،1787‬در ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺧﻮاهﺮزادﻩ اش ﭘﻴﺘﺮ ﮐﺎر‬ ‫ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮس از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮﯼ‪ ،‬از ﭘﺮﺳﻴﺪن ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪" .‬اﮔﺮ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎور ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪ اﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ را در ﺁﺳﻮدﮔﯽ و ﺁﺳﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﯽ‪ ،‬و در ﻋﺸﻖ‬ ‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮان را ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺶ ات ﺑﻪ ﺗﻮ ارزاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪".‬‬ ‫ﻣﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﺟﻔﺮﺳﻮن را‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺘﺮ ﮐﺎر‪ ،‬ﺗﺄﻣﻞ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻢ‪:‬‬ ‫ﺗﺮس ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﻴﺸﺪاورﯼ ﭼﺎﮐﺮاﻧﻪ را از ﺧﻮد ﺑﺮان‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮس اذهﺎن ﺿﻌﻴﻒ را ﺑﻪ ﮐﺮﻧﺸﯽ دون وا ﻣﯽ‬ ‫دارد‪ .‬ﺧﺮد را ﺑﺮ ﺻﺪر ﺑﻨﺸﺎن‪ ،‬و در ﺑﺎب هﺮ اﻣﺮ و ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﯼ ﺧﺮد رﺟﻮع ﮐﻦ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﺟﺴﺎرت وﺟﻮد ﺧﺪا را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﮕﻴﺮ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮد را ﺑﻴﺶ از ﺗﺮس ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ‬ ‫ارج ﻧﻬﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺨﻨﺎن ﺟﻔﺮﺳﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁدﻣﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ" هﻢ ﺑﺎ دﺋﻴﺴﻢ ﺳﺎزﮔﺎرﻧﺪ‬ ‫و هﻢ ﺑﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ‪ .‬ﻟﺤﻦ ﺿﺪروﺣﺎﻧﯽ ﺟﻴﻤﺰ ﻣَﺪﻳﺴﻮن ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻗﻮت اﺳﺖ‪ " :‬ﻗﺮﻳﺐ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﻗﺮن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻈﺎم ﻗﻀﺎﻳﯽ‬ ‫‪. Christopher Hichens‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪54‬‬

‫‪37‬‬

‫ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﺻﻞ اش ﭼﻪ ﺑﻮدﻩ؟ ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ هﻤﻪ ﺟﺎ ﺷﺎهﺪ ﺗﻔﺎﺧﺮ و ﺗﻦ ﺁﺳﺎﻳﯽ روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﺟﻬﺎﻟﺖ و‬ ‫ﭼﺎﮐﺮﻣﺄﺑﯽ ﻋﻮام هﺴﺘﻴﻢ؛ و ﻧﺰد اﻳﻦ هﺮ دو ﺧﺮاﻓﺎت‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ و ﺗﻬﺪﻳﺪ‪ ".‬و هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد ﺑﻨﺠﺎﻣﻴﻦ ﻓﺮاﻧﮑﻠﻴﻦ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ "ﻓﺎﻧﻮس درﻳﺎﻳﯽ ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ از ﮐﻠﻴﺴﺎﺳﺖ" و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺎن ﺁداﻣﺰ‪" :‬اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ دﻳﻨﯽ در ﺁن ﻧﺒﻮد‪ ".‬ﺁداﻣﺰ ﺧﻄﺎﺑﻪ هﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪاﻟﻠﺤﻦ درﺧﺸﺎﻧﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ داﺷﺖ‪ " :‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻦ دﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﯽ وﺣﯽ ﺑﻮدﻩ و هﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪ‪ ،‬رواﻳﺖ‪ ،‬اﺳﻄﻮرﻩ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﮐﻪ ﺁن را ﺧﻮﻧﺒﺎر ﺗﺮﻳﻦ دﻳﻦ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ؟ " و در ﺟﺎﻳﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺁداﻣﺰ در ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺟﻔﺮﺳﻮن‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ‪ " :‬ﻣﻦ هﻨﮕﺎم اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻬﻠﮏ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از رﻧﺞ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﺻﻠﻴﺐ ‪ ،‬دﭼﺎر اﺷﻤﺌﺰاز ﻣﯽ ﺷﻮم‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮ ِر رﻧﺞ‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺠﺎﻳﻌﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺁوردﻩ اﺳﺖ!"‬ ‫ﺟﻔﺮﺳﻮن و هﻤﮑﺎران اش ﭼﻪ ﺧﺪاﺑﺎور ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ دﺋﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻻادرﯼ ﻳﺎ ﺑﻴﺨﺪا ‪ ،‬درهﺮﺣﺎل ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﺖ هﺎﯼ‬ ‫ﻼ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دوﺁﺗﺸﻪ اﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ ﻳﮏ ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻘﺪان ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪﯼ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫هﻤﮕﯽ ﺁﺑﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﺷﺎن هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺎﺳﺦ ﺟﺮج ﺑﻮش ﭘﺪر ﺑﻪ راﺑﺮت‬ ‫ن روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر ﻣﺎت و ﻣﺒﻬﻮت ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷِﺮﻣﺎن از ﺑﻮش ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ او ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ را‬ ‫ﺷِﺮﻣﺎ ِ‬ ‫داراﯼ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ و ﻣﻴﻬﻦ دوﺳﺖ ﻣﯽ داﻧﺪ‪ ،‬او ﺟﻮاب داد‪" :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن را‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮد‪ ،‬و ﻣﻄﻤﺌﻦ هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻴﻬﻦ دوﺳﺖ ﺧﻮاﻧﺪ‪ [22] ".‬ﺑﻪ ﻓﺮض اﻳﻨﮑﻪ ﮔﺰارش‬ ‫ﺷِﺮﻣﺎن دﻗﻴﻖ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ او ﻧﻪ از ﺿﺒﻂ ﺻﻮت اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد و ﻧﻪ هﻴﭻ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫را هﻤﺰﻣﺎن اﻧﺘﺸﺎر داد(‪ ،‬ﺑﮑﻮﺷﻴﺪ ﺑﺮاﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ "ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن"‪" ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن" ﻳﺎ "ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن" ﻳﺎ "ﺳﻴﺎهﺎن" را‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺸﺪاورﯼ ﻣﻨﻔﯽ و ﺗﺒﻌﻴﻀﯽ را ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﻣﺘﺤﻤّﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﻧﺎﺗﺎﻟﯽ ﺁﻧﮋﻳﻴﺮ‪ 55‬در ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﺗﻨﻬﺎ" ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻏﻤﻨﺎﮎ و‬ ‫ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ اﯼ از اﺣﺴﺎس اﻧﺰواﯼ ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪا در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ اﻣﺮوز اﺳﺖ ]‪ .[23‬اﻣﺎ اﻧﺰواﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﻮهﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از دﻳﺮﺑﺎز ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺪاورﯼ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﮔﻤﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ذﮐﺮ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﭘﺮﺷﻤﺎرﺗﺮ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‬ ‫ﻧﻔﻮذ ﻗﺎﻃﻊ ﻻﺑﯽ ﻳﻬﻮدﯼ در واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﺷﻬﺮﻩ ﯼ ﺧﺎص و ﻋﺎم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ؟‬

‫∗‬

‫دﻳﻮﻳﺪ ﻣﻴﻠﺰ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﺗﺤﺴﻴﻦ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰش دﻧﻴﺎﯼ ﺑﻴﺨﺪا‬

‫‪56‬‬

‫داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﻴﺪ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن را‬

‫ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮرﯼ ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ از ﺗﻌﺼﺐ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ :‬ﻳﮏ ﺷﻔﺎدهﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﻪ هﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ "ﺻﻠﻴﺐ‬ ‫ﻼ ﺑﻴﻤﺎران ﻗﻨﺪﯼ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﻮﻟﻴﻦ‬ ‫ﺟﺎدوﻳﯽ" اش ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻴﻠﺰ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻔﺎدهﻨﺪﻩ ﻣﺜ ً‬ ‫‪55‬‬

‫‪. Natalie Angier‬‬ ‫∗ ﺗﺎم ﻓﻠﻴﻦ‪ ،‬وﻳﺮاﺳﺘﺎر ‪ Free Inquiry‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﻪ ﻗﻮت ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ )در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎز ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﻢ"‬ ‫‪ : ( Free Inquiry26:3, 2006, 16-17‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺗﻨﻬﺎ و ﻣﻨﮑﻮب ﺷﺪﻩ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬از ﺣﻴﺚ ﺗﻌﺪاد‪،‬‬ ‫ﻣﺎ ﻗﻮﯼ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻧﻴﺮوهﺎﻳﻤﺎن را روﯼ هﻢ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪" .‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪38‬‬

‫هﺎﻳﺸﺎن را دور ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺷﻴﻤﯽ درﻣﺎﻧﯽ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﺑﺮاﯼ‬ ‫درﻣﺎن ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎﯼ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﻠﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁﮔﺎﻩ ﺳﺎزﯼ ﻣﺮدم ﺗﻈﺎهﺮاﺗﯽ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ‬ ‫ﺁﻣﻴﺰ ﺗﺮﺗﻴﺐ دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ادارﻩ ﯼ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﯽ رود و ﻗﺼﺪش را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ از‬ ‫ﭘﻠﻴﺲ ﺑﺨﻮاهﺪ ﮐﻪ از ﺗﻈﺎهﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻃﺮﻓﺪاران ﺁن ﺷﻔﺎدهﻨﺪﻩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻓﺴﺮ‬ ‫ﭘﻠﻴﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ "ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ او ﺗﻈﺎهﺮات ﮐﻨﻴﺪ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ او؟" وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﻠﺰ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دهﺪ "ﻋﻠﻴﻪ او"‪ ،‬اﻓﺴﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﺗﺼﻤﻴﻢ دارد ﺷﺨﺼًﺎ در ﺗﻈﺎهﺮات ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد و وﻗﺘﯽ ﻣﻴﻠﺰ از‬ ‫ﺟﻠﻮﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﺬرد ﺑﻪ روﻳﺶ ﺗﻒ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪.‬‬ ‫ﻣﻴﻠﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﺑﺨﺖ اش را ﺑﺎ اﻓﺴﺮ ﭘﻠﻴﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁن ﻳﮑﯽ هﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ هﺮ ﮐﺪام از ﺣﺎﻣﻴﺎن‬ ‫ﺁن ﺷﻔﺎدهﻨﺪﻩ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺎ ﻣﻴﻠﺰ روﺑﺮو ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬او ﻣﻴﻠﺰ را ﺑﻪ ﺟﺮم "ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﮐﺎر ﺧﺪا" ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﻠﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺑﺎ ادارﻩ ﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﭘﻠﻴﺲ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ اﻳﻨﮑﻪ درﺟﻪ دارﯼ را‬ ‫ﻣﻮاﻓﻖ ﺧﻮد ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ او را ﺑﻪ ﮔﺮوهﺒﺎﻧﯽ وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ " ﻟﻌﻨﺖ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺮﺗﻴﮑﻪ‪ ،‬هﻴﭻ ﭘﻠﻴﺴﯽ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺧﻮاهﺪ از ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﻟﻌﻨﺘﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﺪ‪ ".‬ﻇﺎهﺮًا اﻳﻦ ادارﻩ ﯼ ﭘﻠﻴﺲ ﮐﻤﺒﻮد ﻓﺤﺶ داﺷﺘﻪ‪ ،‬و هﻤﻴﻨﻄﻮر ﮐﻤﺒﻮد‬ ‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺸﺮﯼ و ﺣﺲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‪ .‬ﻣﻴﻠﺰ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن روز ﺑﺎ هﻔﺖ ﻳﺎ هﺸﺖ ﭘﻠﻴﺲ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ هﻴﭻ‬ ‫ﮐﺪام ﮐﻤﮑﯽ ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن او را ﺻﺮاﺣﺘًﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﮑﺎﻳﺖ هﺎﯼ اﻳﻦ ﻗﻀﺎوت هﺎﯼ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺁﻣﻴﺰ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻓﺮاوان اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮔﺮت داوﻧﯽ‪ ،57‬از اﻧﺠﻤﻦ ﺁزاداﻧﺪﻳﺸﺎن‬ ‫ﻓﻴﻼدﻟﻔﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﻣﻨﻈﻤﯽ از اﻳﻦ ﻣﻮارد را ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ]‪ .[24‬ﺑﺎﻧﮏ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ او ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻮادث درون‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬ﻣﺤﻞ هﺎﯼ ﮐﺎر‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪ هﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ و دوﻟﺖ اﺳﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ از اذﻳﺖ و ﺁزار‪ ،‬اﺧﺮاج از ﮐﺎر‪،‬‬ ‫ﻋﺎق واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﻗﺘﻞ را در ﺑﺮﻣﯽ ﮔﻴﺮد ]‪ .[25‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﻮاهﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ داوﻧﯽ از ﻧﻔﺮت و ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻼ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ‬ ‫ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺮوزﯼ ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﺻﺎدق ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻋﻤ ً‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ‪ 435‬ﻋﻀﻮ و ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ‪ 100‬ﻋﻀﻮ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮض اﻳﻨﮑﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ اﻳﻦ ‪ 535‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ اﯼ از ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﺁﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺁﻣﺎرﯼ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ‬ ‫ﺑﻴﺨﺪا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎ دروغ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﻳﺎ اﻋﺘﻘﺎدات واﻗﻌﯽ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رأﯼ دهﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺰدهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﺷﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اذﻋﺎن ﻳﮏ ﻧﺎﻣﺰد رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁﻧﯽ اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ هﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺣﺎل و هﻮاﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻣﺮوز ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬و ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎﯼ ﺁن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻮﺟﺐ وﺣﺸﺖ‬ ‫ﺟﻔﺮﺳﻮن‪ ،‬واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﻣَﺪﻳﺴﻮن‪ ،‬ﺁداﻣﺰ و هﻤﻪ ﯼ رﻓﻘﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻻادرﯼ‪ ،‬ﭼﻪ دﺋﻴﺴﺖ و ﭼﻪ‬

‫‪. Atheist Universe, David Mills‬‬ ‫‪. Margaret Downey‬‬ ‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪56‬‬ ‫‪57‬‬

‫‪39‬‬

‫ﻣﺴﻴﺤﯽ‪ ،‬از ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ دﻳﻦ ﺳﺎﻻران اﺑﺘﺪاﯼ ﻗﺮن ‪ 21‬ﺑﺮ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﻣﺸﻤﺌﺰ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬درﻋﻮض ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺑﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار‬ ‫ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﺖ هﻨﺪ ﭘﺴﺎ‪-‬اﺳﺘﻌﻤﺎر را ﻣﯽ ﺳﺘﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮔﺎﻧﺪﯼ ﻣﺬهﺒﯽ را )ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ "ﻣﻦ هﻨﺪو هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ‪،‬‬ ‫ﻳﻬﻮدﯼ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﯽ هﺴﺘﻢ و ﺑﻮداﻳﯽ"( و ﻧﻬﺮوﯼ ﺑﻴﺨﺪا را ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﯼ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬هﺮ دﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ در هﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﺟﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻼ‬ ‫وﺣﺸﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﮑﺮرًا ﺁن را ﻧﮑﻮهﺶ ﮐﺮدﻩ ام و ﺁرزو ﮐﺮدﻩ ام ﮐﻪ ﮐﺎش ﻣﯽ ﺷﺪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮﻩ را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﭘﺎﮎ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ادﻳﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻴﺸﻪ ﺣﺎﻣﯽ ﻋﻘﺎﻳﺪ و واﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ و ﺣﻤﻖ‪ ،‬ﺧﺮاﻓﺎت‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﺣﻔﻆ ﺳﺮورﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺶ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻬﺮو از هﻨ ِﺪ ﺳﮑﻮﻻ ِر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮔﺎﻧﺪﯼ ) ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﺸﻮر ﻏﺮق در ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ ﺑﻴﻦ ﻣﺬاهﺐ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﺪ( درﺳﺖ ﭘﮋواﮎ اﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﺧﻮد ﺟﻔﺮﺳﻮن اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺎ از ﻳﮏ هﻨﺪ ﺳﮑﻮﻻر ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ...‬ﺑﺮﺧﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﻼف دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﺴﻠﻤ ًﺎ‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﮑﻮﻻر ﺑﻮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم ﻣﺬاهﺐ اﺣﺘﺮام ﻳﮑﺴﺎن ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ و‬ ‫ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺨﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽ دهﺪ؛ ﻣﺪاراﯼ ﻣﺬهﺒﯽ در هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺳﻨﺘﯽ دﻳﺮﻳﻨﻪ دارد‪ ...‬در ﺳﺮزﻣﻴﻨﯽ ﻣﺜﻞ هﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ادﻳﺎن و ﻣﺬاهﺐ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺟﺰ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺳﮑﻮﻻرﻳﺘﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪[26] .‬‬ ‫ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺘﯽ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁن هﻴﻮﻻﯼ اﻧﺠﻴﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺨﺖ وﺟﻮد ﺁن ﭼﻨﺪان ﺑﻴﺶ‬ ‫از ﺧﺪاﯼ اﻧﺠﻴﻠﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا در ﺗﻤﺎم ﺻﻮر ﺧﻮد ﻏﻴﺮﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪ ∗.‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻت هﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ‬ ‫ﺑﻄﻼن اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از وارﺳﯽ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺑﺮاهﻴﻦ وﺟﻮد ﺧﺪا در ﻓﺼﻞ ‪ ،3‬دوﺑﺎرﻩ در ﻓﺼﻞ ‪4‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎزﺧﻮاهﻢ ﮔﺸﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﭘﺮدازم و ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﮕﺎرﻩ ﯼ ﺧﻄﺎ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ از‬ ‫وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻣﺮزهﺎﯼ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻘﺮ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ‬ ‫ﺁن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻗﻮﯼ هﻴﮑﻠﯽ ﮐﻪ از ﺑﺎﻻﯼ ﻣﻨﺒﺮ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺷﻮق ﻣﺎ را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ‬ ‫ﻣﮑﺘﻮﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن دﺳﺖ ﮐﻢ ﺟﺴﺎرت اﺑﺮاز ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺨﺒّﻂ ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ .‬واﻋﻆ ﻣﺎ‬ ‫∗ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن از ﻻﭘﻼس‪ ،‬رﻳﺎﺿﻴﺪان ﻣﺸﻬﻮر‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﮐﺘﺎﺑﺶ را ﺑﺪون ذﮐﺮﯼ از ﺧﺪا ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﻻﭘﻼس ﺟﻮاب داد‪:‬‬ ‫"ﺁﻗﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪارم‪".‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪40‬‬

‫ﻼ ﺗﺤﻤﻞ ﻻادرﻳﺎن را ﻧﺪاﺷﺖ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او ﻻادرﻳﺎن ﺁدم هﺎﻳﯽ ﺿﻌﻴﻒ اﻟﻨﻔﺲ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺁب دوغ ﺧﻴﺎرﯼ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ اﺻ ً‬ ‫ﻼ ﻏﻠﻂ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﺳﻴﺎق‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﮐﻮﺋﻨﺘﻦ‬ ‫هﺮزﻩ و ُهﺮ ُهﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺣﻖ ﺑﺎ او ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ دﻻﻳﻞ اش ﮐﺎﻣ ً‬ ‫دوﻻ ُﺑﺪوﻳﺮ‪ ،58‬هﻴﻮ روس وﻳﻠﻴﺎﻣﺴﻮن‬

‫‪59‬‬

‫ﮐﻪ ﻣﻮرﺧﯽ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﻮد‪" ،‬ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻣﻌﺘﻘﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن‬

‫ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺣﺘﺮام ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬اﻣﺎ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺧﻮد را ﻧﺜﺎر هﺮهﺮﯼ ﻣﺴﻠﮏ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﮔﻴﺮ و ﺑﯽ ﺟﺮﺑﺰﻩ اﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻣﻌﻠﻖ و وارو ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪[27]".‬‬ ‫هﻴﭻ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺷﻮاهﺪﯼ ﻟﻪ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﮏ ﻣﺪﻋﺎ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﭘﻴﺸﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻻادرﯼ‬ ‫ﮔﺮﯼ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﺨﺮداﻧﻪ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ از ﮐﺎرل ﺳﺎﮔﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ در ﺟﻬﺎن هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺣﻴﺎت وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر ﺟﻮاب داد ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻻادرﯼ ]اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ[ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺳﺎﮔﺎن از ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ اﻣﺘﻨﺎع ﮐﺮد‪،‬‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮ ﺑﺎز ﺑﻪ او اﺻﺮار ﮐﺮد ﮐﻪ "ﺗﻮﯼ دل" ﺗﺎن در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬و ﺳﺎﮔﺎن ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻓﺮاﻣﻮش‬ ‫ﻧﺸﺪﻧﯽ داد‪" :‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺳﻌﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﺑﺎ دﻟﻢ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﺼﻮل ﺷﻮاهﺪ‪ ،‬داورﯼ را ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ‪ [28] ".‬ﺑﺤﺚ وﺟﻮد ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﮔﺸﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ دو ﻃﺮف اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل هﺎﯼ‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ اﻗﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻮاهﺪ ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺣﺎﻣﯽ هﺮ ﻳﮏ از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﺤﺚ را ﻗﺪرﯼ ﺳﺒﮏ‬ ‫ﻼ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﺮد‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؛ ﻣﺜ ً‬ ‫اﻧﻘﺮاض ﺟﺎﻧﻮران در ﭘﺎﻳﺎن ﻋﺼﺮ ﭘﺮﻣﻴﺎن )ﮐﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ اﻧﻘﺮاض ﺟﻤﻌﯽ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺴﻠﯽ اﺳﺖ( ﭼﻪ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻳﮏ ﺷﻬﺎب ﺳﻨﮓ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎدﺛﻪ اﯼ ﮐﻪ در ﭘﺮﺗﻮ ﺷﻮاهﺪ ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮﯼ ﻋﻠﺖ‬ ‫اﻧﻘﺮاض داﻳﻨﺎﺳﻮرهﺎ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﺼﺮ ﭘﺮﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺣﺎدﺛﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻳﺎ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ از ﺣﻮادث دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻋﻠﻞ هﺮ دوﯼ اﻳﻦ اﻧﻘﺮاض هﺎ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﺑﺨﺮداﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﺮﺳﺶ از وﺟﻮد ﺧﺪا‬ ‫ﭼﻪ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ درﻣﻮرد ﺧﺪا هﻢ ﻻادرﯼ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻠﻪ‪ ،‬و اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ زﻳﺎدﯼ ﻣﻄﻤﺌﻦ‬ ‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ؟‬ ‫ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻧﻬﺎدن ﻣﻴﺎن دو ﻧﻮع ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﻣﻮﻗﺘﯽ در ﻋﻤﻞ ﻳﺎ‬ ‫‪ TAP60‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺴﻢ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻃﻊ و ﻣﺸﺨﺺ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﻨﻮز‬ ‫ﺷﻮاهﺪﯼ ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺁن ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ )ﻳﺎ ﺷﻮاهﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ وﻗﺖ ﺑﺮاﯼ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ‬ ‫ﺷﻮاهﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ و اﻟﺦ(‪.‬‬

‫ﻼ در ﭘﺮﺳﺶ از ﻋﻠﺖ اﻧﻘﺮاض ﭘِﺮﻣﻴﺎن‪ TAP ،‬ﻣﻮﺿﻊ ﺑﺨﺮداﻧﻪ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ‬ ‫ﻣﺜ ً‬

‫هﺴﺖ و اﻣﻴﺪ دارﻳﻢ ﮐﻪ روزﯼ ﺁن را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪58‬‬

‫‪. Quentin de la Bedoyere‬‬ ‫‪. Hugh Ross Williamson‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪. Temporary Agnosticism in Practice‬‬ ‫‪59‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪41‬‬

‫اﻣﺎ ﻳﮏ ﻗﺴﻢ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﭼﺎرﻩ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ دﻳﮕﺮ از ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ هﻢ هﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻦ ﺁن را ‪) PAP‬ﻣﺨﻔﻒ ﻻدرﯼ ﮔﺮﯼ داﺋﻤﯽ‬ ‫اﺻﻮﻟﯽ‪ (61‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻢ‪ .‬ﻻادرﯼ ﮔﻴﺮﯼ ‪ PAP‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻗﺪر ﺷﻮاهﺪ ﮔﺮد ﺁورﻳﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻻ ﺷﻮاهﺪﯼ ﺑﺮﺷﺎن ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ در ﺳﭙﻬﺮﯼ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻳﺎ در ُﺑﻌﺪﯼ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻮن اﺻﻮ ً‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﺷﻮاهﺪ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ‪ ،‬ﺁن ﻟﻄﻴﻔﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺗﻮ هﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﯽ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺳﺒﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﻼ رﻧﮕﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺧﻴﺎل ﻣﻦ هﻢ ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را از زﻣﺮﻩ ﯼ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﺻ ً‬ ‫هﺮﮔﺰ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪارد‪ .‬هﺮ ﻗﺪر هﻢ ﮐﻪ ﺷﻮاهﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﻴﻢ ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺮﺧﯽ از‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان و دﻳﮕﺮ روﺷﻨﻔﮑﺮان هﻢ – ﺑﻪ ﻧﻈﺮم زﻳﺎدﯼ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ – ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ وﺟﻮد ﺧﺪا هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ﺗﺎ‬ ‫ﯽ ‪ PAP‬ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﻴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﺑﺪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨ ِ‬ ‫ﻼ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل درﺳﺘﯽ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا و ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا دﻗﻴﻘًﺎ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻃﺮﻓﺪار دﻳﺪﮔﺎهﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﻣﻮﻗﺘﯽ ﻳﺎ ‪ TAP‬ﺗﻌﻠﻖ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ هﺴﺘﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﮐﺎﻣ ً‬ ‫دارد‪ .‬ﭼﻪ ﺧﺪا ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ؛ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ روزﯼ ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫اش را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬و در اﻳﻦ ﺣﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻗﻮت در ﻣﻮرد اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﺪا اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻣﺮزهﺎﯼ داﻧﺶ ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫در ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ از ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎﻳﯽ را ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬ ‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﮔﻮﺳﺖ ﮐُﻨﺖ‪ ،62‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﺸﻬﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1835‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﻣﺎ هﺮﮔﺰ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ‬ ‫ﻃﺮﻳﻘﯽ‪ ،‬ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮐُﻨﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن را ﭘﮋوهﺶ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺗﺮﮐﻴﺒﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮐﺎﻧﯽ ﺷﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪".‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﮑﻪ ﮐُﻨﺖ اﻳﻦ ﮐﻠﻤﺎت را ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﻓﺮاوﻧﻬﻮﻓﺮ ﺑﺎ ﻃﻴﻒ ﻧﮕﺎرش ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬ ‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﻃﻴﻒ ﻧﮕﺎران ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ هﺎﯼ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ دﻗﻴﻖ از ﺗﺮﮐﻴﺐ دوردﺳﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﮐُﻨﺖ را ﺑﻬﺖ زدﻩ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ]‪ .[29‬از ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ اﺧﺘﺮﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﯼ ﮐُﻨﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﮑﺎﻳﺖ هﺸﺪاردهﻨﺪﻩ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﻣﺎ را وا ﻣﯽ‬ ‫دارد ﺗﺎ ﺑﯽ ﭘﺮوا ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ]اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﺴﻴﻢ[ اﺑﺪﯼ ﻧﮑﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﯽ‬ ‫رﺳﺪ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻓﺮاواﻧﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻣﺎس هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻣﺒﺪع واژﻩ ﯼ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از هﻤﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﮐﺮد ]‪.[30‬‬ ‫هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻣﻌﻨﺎﯼ واژﻩ ﯼ اﺑﺪاﻋﯽ ﺧﻮد ]اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ[ را در ﭘﺎﺳﺦ ﺣﻤﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺷﺪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﺮد‪ .‬ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب دﮐﺘﺮ‬ ‫واﻟﺲ‪،‬رﺋﻴﺲ ﮐﺎﻟﺞ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺜﺎر "اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﺴﻴﻢ ﺟﺒﻮﻧﺎﻧﻪ" ﯼ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﮐﺮد‪:‬‬ ‫او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺴﻤﻴﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ او اﺳﻤﯽ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ :‬او ﮐﺎﻓﺮ‪ 63‬اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﯽ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ واژﻩ ﯼ ﮐﺎﻓﺮ ﻃﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮﻋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ او ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩ ﻧﺎم ﺟﺪﻳﺪﯼ‬ ‫‪.Permanent Agnosticism in Principle‬‬ ‫‪.Auguste Comte‬‬ ‫‪. infidel‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪61‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪63‬‬

‫‪42‬‬

‫اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺁدم ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺻﺎف و ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻨﺪﻩ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻴﺴﯽ‬ ‫ﻣﺴﻴﺢ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﺁدﻣﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﺮﯼ را ﺑﺮ ﺧﻮد روا دارد‪ .‬و ﭘﺎﺳﺦ او در ﺳﺎل ‪ 1889‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﭼﺰّاﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫از او اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﻢ )ﮔﺮﭼﻪ هﺮﮔﺰ از ﻃﺮﻳﻖ ادب ﺧﺎرج ﻧﺸﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﻮﻟﺪاگ داروﻳﻦ‪ ،‬دﻧﺪان هﺎﯼ ﺧﻮد را در ﻣﮑﺘﺐ ﻃﻌﻦ‬ ‫و ﮐﻨﺎﻳﻪ ﯼ وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎﻳﯽ ﺗﻴﺰ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد(‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺲ از اﻳﻨﮑﻪ ﺣﻖ دﮐﺘﺮ واﻟﺲ را ﮐﻒ دﺳﺘﺶ ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ واژﻩ ﯼ‬ ‫"اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ" ﭘﺮداﺧﺖ و ﺷﺮح داد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﺴﻴﺴﻢ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﻳﺎد ﺁور ﺷﺪ ﮐﻪ<‬ ‫]دﻳﮕﺮان[ ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﯽ "ﮔﻨﻮﺳﻴﺲ" ]ﺷﻨﺎﺧﺖ[ رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ – ﻳﻌﻨﯽ ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﯼ هﺴﺘﯽ را ﮔﺸﻮدﻩ اﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬و اﻋﺘﻘﺎد ﻗﻮﯼ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺎﮔﺸﻮدﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬و هﻤﻨﻮا ﺑﺎ هﻴﻮم و ﮐﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻣﻐﺮوراﻧﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺎﺋﻞ ﺧﻮاهﻢ ﺷﺪ‪ ...‬ﭘﺲ ﻟﺨﺘﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﮕﺮﺷﯽ رﺳﻴﺪم ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺁن "اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ"‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اداﻣﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬هﺎﮐﺴﻠﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ هﺎ هﻴﭻ ﻧﻈﺎم ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ]درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ[ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫ﻧﻔﻴًﺎ و ﭼﻪ اﺛﺒﺎﺗًﺎ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﺴﻴﻢ ﻳﮏ ﻧﻈﺎم ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ روﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﻞ واﺣﺪﯼ درﺑﺎب دﻳﻦ ﺗﮑﻴﻪ‬ ‫دارد‪ ...‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮ اﻳﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬اﻳﻦ اﺻﻞ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪ :‬در اﻣﻮر ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻋﻘﻠﺖ ﺗﻮ را‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﯽ هﻴﭻ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﯼ ﺑﺎ ﺁن هﻤﺮاﻩ ﺷﻮ‪ .‬و ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺳﻠﺒﯽ‪ :‬در اﻣﻮر ﻋﻘﻼﻧﯽ واﻧﻤﻮد ﻧﮑﻦ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪﻩ ﻳﺎ اﺛﺒﺎت ﻧﺸﺪﻧﯽ ﻗﻄﻌﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﮏ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ ﮔﺮوﻳﺪم‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‬ ‫اﮔﺮ ﺁدﻣﯽ ﮐﻞ ﻧﮕﺮ و اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از روﻳﺎروﻳﯽ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺷﺮﻣﮕﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﺁﻳﻨﺪﻩ هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن از دﻳﺪ ﻳﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺣﮑﻴﻤﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ و هﻴﭻ ﮐﺲ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﺮادﯼ ﺑﻪ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻇﺎهﺮًا‬ ‫هﺎﮐﺴﻠﯽ در ﺑﺤﺚ ﻧﺎﻣﻤﮑﻨﯽ ﻣﻄﻠﻖ اﺛﺒﺎت ﻳﺎ رد وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬از ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ هﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ وﺟﻮد ﭼﻴﺰﯼ را اﺛﺒﺎت ﻳﺎ رد ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم ﺁن را ﻋﻠﯽ اﻟﺴﻮﻳﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫اﺻﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﻮﻗﻌﯽ هﻢ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد ﻣﻌﻠﻖ وارو ﻣﻴﺰد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻊ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ دﻳﮕﺮش را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻼﺷﯽ ﮔﺎهﯽ از هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ ﺳﺮ ﻣﯽ زﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪43‬‬

‫ﺑﺮﺧﻼف هﺎﮐﺴﻠﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ ﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻳﮏ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺜﻞ هﻤﻪ ﯼ ﻓﺮﺿﻴﻪ‬ ‫هﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺁزﻣﻮدن ﺁن در ﻋﻤﻞ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺟﻌﺒﻪ ﯼ ‪ TAP‬ﻳﺎ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﻮﻗﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﻘﺮاض ﺟﺎﻧﻮران دوران هﺎﯼ ﭘﺮﻣﻴﺎن و ﮐﺮﺗﺎﺳﻪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم‬ ‫وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ از ﻳﮏ ﻓﮑﺖ ﻋﻠﻤﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ اش در ﻋﻤﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﺻﻞ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪا وﺟﻮد داﺷﺖ و ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ وﺟﻮدش را ﺁﺷﮑﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮهﺎﻧﯽ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد‬ ‫اراﺋﻪ دهﺪ‪ .‬و ﺣﺘﯽ اﮔﺮ وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴﺖ اﺛﺒﺎت ﻳﺎ رد ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮاهﺪ در دﺳﺖ و اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﻌﻴﺪ از ‪ 50‬درﺻﺪ را ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﺪﻩ ﯼ ﻃﻴﻒ اﺣﺘﻤﺎﻻت را ﺟﺪﯼ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و داورﯼ ﺁدﻣﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا را در اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﻣﻴﺎن دو‬ ‫ﺣ ّﺪ ﻣﺘﻀﺎد ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را ﺑﻪ هﻔﺖ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﻗﻮﯼ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل ‪ 100‬درﺻﺪﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﮐﺎرل ﮔﻮﺳﺘﺎو ﻳﻮﻧﮓ‬

‫‪64‬‬

‫"ﻣﻦ ﺑﺎور ﻧﺪارم‪ ،‬ﻣﯽ‬

‫داﻧﻢ"‬ ‫‪ .2‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮﯼ اﻣﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 100‬درﺻﺪ‪ .‬ﺧﺪاﺑﺎورﯼ در ﻋﻤﻞ‪" .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﻮﻳًﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪا ﺑﺎور دارم و زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ام را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺑﺎور ﭘﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮم‪".‬‬ ‫‪ .3‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻﯼ ‪ 50‬درﺻﺪ اﻣﺎ ﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺎﻻ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ ﻻادرﯼ اﻣﺎ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ‪" .‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ‬ ‫هﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﻳﻞ ام ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪".‬‬ ‫ﻼ ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺪ‪".‬‬ ‫ﻼ ﺑﻴﻄﺮﻓﺎﻧﻪ‪" .‬اﺣﺘﻤﺎﻻت وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا ﮐﺎﻣ ً‬ ‫‪ .4‬دﻗﻴﻘًﺎ ‪ 50‬درﺻﺪ‪ .‬ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫‪ .5‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ‪ 50‬درﺻﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ ﻻادرﯼ اﻣﺎ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ‪" .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﺧﺪا‬ ‫وﺟﻮد دارد ﻳﺎ ﻧﻪ اﻣﺎ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﮐﻴﺖ هﺴﺘﻢ‪".‬‬ ‫‪ .6‬اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻴﻠﯽ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺶ از ﺻﻔﺮ‪ .‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ در ﻋﻤﻞ‪" .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﻗﻄﻌًﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬ ‫ﮐﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﯽ ام را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﺒﻮدن اش ﭘﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮم‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻗﻮﯼ‪" .‬ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻗﻄﻌﻴﺘﯽ ﮐﻪ ﻳﻮﻧﮓ 'ﻣﯽ داﻧﺪ' ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ هﺴﺖ‪".‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺟﺎﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﮐﻪ ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ﯼ زﻳﺎدﯼ در ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ‪ 7‬ﻣﯽ ﮔﻨﺠﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ را ﺑﺮاﯼ ﺗﻘﺎرن‬ ‫ﻼ ﭘﺮﻃﺮﻓﺪار اﺳﺖ‪ ،‬درج ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﺳﺮﺷﺖ اﻳﻤﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻮﻧﮓ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ‪ ،1‬ﮐﻪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ را ﺑﺪون داﺷﺘﻦ دﻻﻳﻞ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ )ﻳﻮﻧﮓ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺧﺎﺻﯽ در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اش ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺻﺪاﻳﯽ ﻣﻬﻴﺐ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ(‪ .‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ؛ و ﻋﻘﻞ ﻣﺤﺾ هﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺨﺺ را ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻋﺪم وﺟﻮد ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻋﻤﻞ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ‪ 7‬ﮐﻢ ﻃﺮﻓﺪارﺗﺮ از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ﻣﺘﻀﺎدش‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ 1‬اﺳﺖ‬

‫‪ ،Carl Gustav Jung .64‬رواﻧﺸﻨﺎس و رواﻧﮑﺎو ﺳﻮﺋﻴﺴﯽ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪44‬‬

‫ﮐﻪ هﻮاﺧﻮاهﺎن ﺳﻴﻨﻪ ﭼﺎﮐﯽ دارد‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮد را ﺟﺰو ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ‪ 6‬ﻣﯽ داﻧﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ‪ – 7‬ﻻادرﯼ‬ ‫ﮔﺮﯼ ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﺧﺪا ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ام درﻣﻮرد ﭘﺮﻳﺎن ﺗﻪ ﺑﺎغ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻃﻴﻒ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ‪) TAP‬ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﻣﻮﻗﺘﯽ در ﻋﻤﻞ( ﺟﻮر در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﻳﺪ ﺳﻄﺤﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ‪) PAP‬ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ داﺋﻤﯽ اﺻﻮﻟﯽ( را در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﺪا را ‪ 50‬درﺻﺪ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ دﻳﺪ درﺳﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻻادرﻳﺎن ‪ PAP‬ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ درﺑﺎب وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻔﻴًﺎ و ﭼﻪ‬ ‫ﻻ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ از‬ ‫اﺛﺒﺎﺗﺎً‪ ،‬هﻴﭻ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﻻادرﻳﺎن ‪ ،PAP‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻮ ً‬ ‫درج ﺧﻮد در هﺮ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺳﺮ ﺑﺎز زﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺪاﻧﻢ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﺷﻤﺎ هﻤﺎن‬ ‫رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ‪ 50‬درﺻﺪ ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰارﻩ ﯼ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﺎﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺷﺄﻧﯽ ﺑﻪ ﺁن دهﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎﯼ راﻳﺠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎزهﻢ ﺑﻪ ﺁن ﺑﭙﺮدازﻳﻢ ﺗﺎ از ﻓﺮض ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻠﻐﺰﻳﻢ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺚ زﺣﻤﺖ اﺛﺒﺎت‪ 65‬اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ ﺁن را در ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻗﻮرﯼ‬ ‫ﺳﻤﺎوﯼ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪[31] .‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺳﺨﺖ ﮐﻴﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ر ّد ﺟﺰﻣﻴﺎت ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﺷﮑﺎﮐﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﺷﺘﺒﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻦ ادﻋﺎ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ زﻣﻴﻦ و ﻣﺮﻳﺦ ﻳﮏ ﻗﻮرﯼ ﭼﻴﻨﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫در ﻣﺪارﯼ ﺑﻴﻀﻮﯼ ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﺮﻓﻢ را رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃًﺎ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻗﻮرﯼ ﭼﻨﺎن ﮐﻮﭼﮏ اﺷﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﻗﻮﯼ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻠﺴﮑﻮپ هﺎ هﻢ دﻳﺪﻩ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻮن ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ادﻋﺎﻳﻢ را رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻋﻘﻞ هﻴﭻ ﺑﺸﺮﯼ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﺻﺤﺖ‬ ‫ﺁن ﺷﮏ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁن وﻗﺖ ﻣﺮدم ﺣﻖ دارﻧﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮﻧﺪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﮐﺘﺐ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺁن‬ ‫ﻗﻮرﯼ ﺻﺤﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و هﺮ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ ﻣﻘﺪس ﺗﻌﻠﻴﻢ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و در ﻣﺪرﺳﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮرد ﺑﭽﻪ هﺎ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬درﻧﮓ در ﺑﺎور ﺑﺪان ﻣﺪﻋﺎ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻧﺤﺮاف ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺷﮑﺎﮎ را در‬ ‫ﻋﺼﺮ روﺷﻨﮕﺮﯼ ﻣﺤﺘﺎج روان درﻣﺎﻧﯽ و در اﻋﺼﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻣﺤﺘﺎج ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ وﻗﺖ ﻣﺎن را ﺑﺮاﯼ ر ّد ادﻋﺎﯼ وﺟﻮد ﻗﻮرﯼ ﺳﻤﺎوﯼ هﺪر ﻧﻤﯽ دهﻴﻢ ﭼﻮن‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ داﻧﻢ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﻗﻮرﯼ‬ ‫ﺳﻤﺎوﯼ ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬

‫♣‬

‫اﻣﺎ اﮔﺮ از ﻣﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬در اﻇﻬﺎر ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻗﻮرﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ درﻧﮓ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ‬

‫ﯼ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﭼﻮن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻗﻄﻊ و ﻳﻘﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻗﻴﻖ هﻤﮕﯽ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻗﻮرﯼ ﻻادر ِ‬

‫‪. burden of proof‬‬ ‫♣ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ زود ﻗﻀﺎوت ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻳﻨﺪﻳﭙﻨﺪﻧﺖ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ‪ 5‬ژوﺋﻦ ‪ 2005‬ﺧﺒﺮداد‪" :‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺎﻟﺰﻳﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻗﻪ اﯼ‬ ‫ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻗﻮرﯼ ﻣﻘﺪس ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻬﺮﺳﺎزﯼ ﺗﺨﻄﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ".‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ اﺧﺒﺎر ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ‬ ‫‪.http://news.bbc.co.UK/2hi/asia-pacific/4692039.stm‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪65‬‬

‫‪45‬‬

‫ﯼ ﺑﻮدن در ﻗﺒﺎل ﻗﻮرﯼ ﺳﻤﺎوﯼ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ روﻳﻢ و ﺑﻪ ﻻ‪-‬ﻗﻮرﯼ ﮔﺮﯼ ﻣﻴﻞ ﻣﯽ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺎ از ﻻادر ِ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﺒَﺚ و دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺳﮏ ﻳﻬﻮدﯼ را‬ ‫دوﺳﺘﯽ دارم ﮐﻪ ﻳﻬﻮدﯼ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ و هﻨﻮز ﺑﺮاﯼ اﺑﺮاز وﻓﺎدارﯼ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﻣﺮاﺳﻢ َ‬ ‫ﯼ ﮐﺮم دﻧﺪان" ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا هﻢ ﺑﻴﺶ از وﺟﻮد ﮐﺮم دﻧﺪان‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺧﻮد را "ﻻادر ِ‬ ‫ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎ را رد ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬و هﺮ دو هﻢ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻴﺰان ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﻧﺪ‪ .‬او‬ ‫درﺳﺖ هﻤﺎن ﻗﺪر ﮐﻪ ﺑﯽ‪-‬ﮐﺮم دﻧﺪان اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽ‪-‬ﺧﺪا هﻢ هﺴﺖ‪ .‬و درﺑﺎرﻩ ﯼ هﺮ دو هﻢ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻴﺰان ﻻادرﯼ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻗﻮرﯼ راﺳﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺜﻴﻠﯽ از ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﭼﻴﺰهﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮدﺷﺎن را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان رد‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﮐﻼرﻧﺲ دارو‪ ،66‬وﮐﻴﻞ ﺑﺰرگ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ "ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﺜﻮم ﻧﻨﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم‪ ".‬اَﻧﺪرو ﻣﻮﻟﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر هﻢ ﻋﻘﻴﺪﻩ دارد ﮐﻪ اﻟﺘﺰام ﺑﻪ هﺮ دﻳﻦ ﻣﻌﻴﻦ "ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺘﻮازﯼ اﻷﺿﻼﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دو زاوﻳﻪ ﯼ ﺣﺎدﻩ ﯼ ﺁن را دو ﺧﺮﭼﻨﮓ ﺳﺒﺰرﻧﮓ ﻏﻮل ﺁﺳﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ اﺳﻤﺮاﻟﺪا و ﮐﻴﺚ ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺎ ﭼﻨﮕﮏ ﺧﻮد ﻣﯽ ﻓﺸﺎرﻧﺪ‪ .[32] .‬اﻣﺎ ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺒﻮب ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺗﮑﺸﺎخ ﻧﺎدﻳﺪﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺷﻨﻴﺪﻧﯽ و ﻧﺎﺑﺴﻮدﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺤﺚ وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم اش‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻣﺤﻔﻞ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ در ﮐَﻤﭗ ﮐﻮﺋﺴﺖ∗ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺮ روﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ - ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻳﻬﻮﻩ ﻳﺎ هﺮ ﺧﺪاﯼ دﻳﮕﺮ ردﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ 67‬اﺳﺖ – ﺧﺪاﯼ اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ‬ ‫ﭘﺮﻧﺪﻩ‬

‫‪68‬‬

‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻣﺪﻋﯽ رواﺑﻄﯽ ﺑﺎ او ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ [33] .‬ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪم وﻗﺘﯽ دﻳﺪم ﮐﻪ ﮐﺘﺎب اﻧﺠﻴﻞ‬

‫اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ ﭘﺮﻧﺪﻩ هﻢ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ]‪ [34‬و ﺑﺎ اﻗﺒﺎل ﻓﺮاوان ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﺨﺼًﺎ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ام‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫وﻗﺘﯽ ﺑﺪاﻧﻴﺪ اﻧﺠﻴﻠﯽ ﺻﺤﺖ دارد‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن دارﻳﺪ؟ در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﻳﮏ اﻧﺸﻌﺎب ﺑﺰرگ هﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل در‬ ‫اﻳﻦ دﻳﺎﻧﺖ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ اﺻﻼح ﺷﺪﻩ ﯼ اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ ﭘﺮﻧﺪﻩ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪[35] .‬‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد از ذﮐﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل هﺎﯼ ﻧﻮ ﻧﻮار اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ردﻧﺎﭘﺬﻳﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل هﻴﭻ ﮐﺲ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎﯼ وﺟﻮد و ﻋﺪم وﺟﻮدﺷﺎن ﻋﻠﯽ اﻟﺴﻮﻳﻪ ﺻﺤﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮف راﺳﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﺣﻤﺖ اﺛﺒﺎت ﺑﺮ‬ ‫دوش ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ ﻏﻴﺮﻣﺆﻣﻨﺎن‪ .‬و ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺖ وﺟﻮد ﻗﻮرﯼ )ﺧﺪاﯼ اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ \‬ ‫اﺳﻤﺮاﻟﺪا و ﮐﻴﺚ\ ﺗﮑﺸﺎخ و اﻟﺦ( ﺑﺎ ﺑﺨﺖ ﻋﺪم وﺟﻮﺷﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪66‬‬

‫‪. Clarence Darrow‬‬ ‫∗ ‪ Camp Quest‬ﻳﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اردوهﺎﯼ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر دﻟﭙﺬﻳﺮﯼ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف دﻳﮕﺮ اردوهﺎﯼ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﺁداب ﭘﻴﺸﺎهﻨﮕﯽ و دﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻤﭗ ﮐﻮﺋﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ادوﻳﻦ و هﻠﻦ ﮐﻴﮕﻦ در ﮐﻨﺘﺎﮐﯽ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اوﻣﺎﻧﻴﺴﺖ هﺎﯼ‬ ‫ﺳﮑﻮﻻر ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﮐﻮدﮐﺎن را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد ﺑﺎ دﻳﺪ ﺷﮑﺎﮐﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ و و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ ﮔﺮدش هﺎﯼ ﺧﺎرج ﺷﻬﺮ اوﻗﺎت‬ ‫ﺧﻮﺷﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ )‪ .(www.camp-quest.org‬اﻣﺮوزﻩ ﮐﻤﭗ ﮐﻮﺋﺴﺖ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ روﻳﻪ ﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺗﻨﺴﯽ‪ ،‬ﻣﻴﻨﺴﻮﺗﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن‪،‬‬ ‫اوهﺎﻳﻮ و ﮐﺎﻧﺎدا ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪. undisprovable‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪. Flying Spaghetti Monster‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪46‬‬

‫هﺮ ﺁدم ﻋﺎﻗﻠﯽ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد ﮐﻪ ردﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن ﻗﻮرﯼ هﺎﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ درد هﻴﭻ اﺳﺘﺪﻻل ﺟﺎﻟﺒﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮرد‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺪام از ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﭼﻴﺰ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ را ﮐﻪ ﻳﮏ ذهﻦ ﺧﻼق ﻳﺎ ﺷﻮخ ﻃﺒﻊ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻠﻖ‬ ‫ﮐﻨﺪ رد ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ از ﻣﻦ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﻴﺨﺪا هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﮏ راهﮑﺎر ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮأل ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺧﻮد او هﻢ در ﻗﺒﺎل زﺋﻮس‪ ،‬ﺁﭘﻮﻟﻮ‪ ،‬ﺁﻣﻮن‪ ،‬رع‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮا‪ ،‬ﺑﻌﻞ‪ ،‬ﺛﻮر‪ ،‬واﺗﻮ‪ ،‬ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ و اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ ﭘﺮﻧﺪﻩ‬ ‫ﺑﻴﺨﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺧﺪا ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻣﯽ روم‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺧﻮد را ﻣﻠﺰم ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﮑﺎﮐﻴﺖ ﻋﻤﻴﻖ ﺧﻮد را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯽ ﺑﺎورﯼ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر ﭘﻬﻠﻮ ﻣﯽ زﻧﺪ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻴﻢ – اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ در‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﮑﺸﺎخ هﺎ‪ ،‬ﮐﺮم هﺎﯼ دﻧﺪان و ﺧﺪاﻳﮕﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ‪ ،‬روﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺼﺮﯼ و واﻳﮑﻴﻨﮓ‪ ،‬ﮐﻪ )اﻣﺮوزﻩ( ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮدﻣﺎن زﺣﻤﺖ ﺑﺪهﻴﻢ و ر ّدﺷﺎن ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺧﺪاﯼ اﺑﺮاهﻴﻤﯽ اﻣﺎ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ دهﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﯽ از ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺎرﻩ را ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﺷﺮﻳﮏ هﺴﺘﻴﻢ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺧﺪا ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ .‬ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻗﻮرﯼ راﺳﻞ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدن ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ ﺧﺪا در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ ﻗﻮرﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘًﺎ زﺣﻤﺖ اﺛﺒﺎت را ﺑﺮ دوش‬ ‫ﻃﺮف ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﻤﯽ اﻧﺪازد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻇﺎهﺮًا از ﻟﺤﺎظ ﺣﮑﻤﺖ ﻋﻤﻠﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻋﺪم وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪا را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﻴﺪ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ و ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻣﺎ هﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻗﻄﻊ و ﻳﻘﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻋﺪم وﺟﻮد هﺮ ﭼﻴﺰﯼ را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺧﺪا ردﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ )ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ( ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ وﺟﻮدش ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻳﺴﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﺮﺧﯽ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ردﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮدﺷﺎن ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﭼﻴﺰهﺎﯼ ردﻧﺎﭘﺬﻳﺮ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺧﺪا را از‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺎت درون ﻃﻴﻒ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﻣﺼﻮن ﺑﺪارﻳﻢ‪ .‬و ﻣﺴﻠﻤًﺎ هﻴﭻ دﻟﻴﻠﯽ هﻢ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺧﺪا را ﻧﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان رد ﮐﺮد و ﻧﻪ اﺛﺒﺎت‪ ،‬ﭘﺲ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮدش ‪ 50‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻼف اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺎدق‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻮﻣﺎ‬ ‫ﻼ ﺑﯽ ﻃﺮف ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺁن را درﺳﺖ در‬ ‫درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻣﻌﻠﻖ وارو ﻣﯽ زد ﺗﺎ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﺴﻴﻢ را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﻃﻴﻒ هﻔﺖ ردﻩ اﯼ ﻣﻦ از ﺑﺎور دﻳﻨﯽ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﺑﺎوران هﻢ از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻃﻴﻒ‪ ،‬هﻤﺎن ﻣﻌﻠﻖ وارو زدن را‬ ‫ث‪ 69‬اﻻهﻴﺪان در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺧﺪاﯼ داوﮐﻴﻨﺰ‪ :‬ژن هﺎ‪ ،‬ﻣِﻢ هﺎ و ﻣﻨﺸﺎء‬ ‫ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﻴﺸﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁﻟﻴﺴﺘﺮ ﻣﮏ ﮔﺮا ِ‬ ‫ﺣﻴﺎت ه ّﻢ اش را ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﭘﺲ از اراﺋﻪ ﯼ ﺧﻼﺻﻪ اﯼ از ﺁﺛﺎر ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ‬ ‫ﺗﺤﺴﻴﻦ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﯼ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺎهﺮًا ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ اﻳﺮاد را ﺑﺮاﯼ ر ّد دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻦ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻣﺸﮑﻞ‬ ‫اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﻳﺮ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﺗﺎن را ﺑﻪ ﻃﺮز ﻓﻀﺎﺣﺖ ﺑﺎرﯼ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ وﺟﻮد ﺧﺪا‬ ‫را رد ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب ﻣﮏ ﮔﺮاث‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﭘﺸﺖ ﺻﻔﺤﻪ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻢ "ﻗﻮرﯼ"‪ .‬ﻣﮏ ﮔﺮاث هﻢ‬ ‫ذﮐﺮ ﺧﻴﺮﯼ از ﺗﻮﻣﺎس هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "هﺎﮐﺴﻠﯽ ﮐﻪ از ﺧﺪاﺑﺎوران و هﻢ از ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻇﻬﺎرات‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪47‬‬

‫ﯽ و ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻮاهﺪ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺧﺪا را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ روش ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫ﺟﺰﻣ ِ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪".‬‬ ‫در اداﻣﻪ‪ ،‬ﻣﮏ ﮔﺮاث ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎق از اﺳﺘﻴﻮن ﺟﯽ ﮔﻮﻟﺪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ " :‬و ﺑﺮاﯼ ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن اُﻣﻴﻦ ﺑﺎر از ﺟﺎﻧﺐ‬ ‫ﻼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ )ﺑﺎ‬ ‫هﻤﻪ ﯼ هﻤﮑﺎران ام )ﭼﻪ در ﺷﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ هﺎﯼ داﻧﺸﮑﺪﻩ و ﭼﻪ در ﻣﻘﺎﻻت ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ( ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻋﻠﻢ اﺻ ً‬ ‫روش هﺎﯼ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺧﻮد( در ﺑﺎب اﺣﺘﻤﺎل ﺳﺮورﯼ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻓﺘﻮﯼ دهﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ وﺟﻮد ﺧﺪا را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﻨﻴﻢ و‬ ‫ﻧﻪ اﻧﮑﺎر؛ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داﻧﺸﻤﻨﺪ اﺻﻼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺳﺨﻨﯽ درﺑﺎرﻩ اش ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ".‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻟﺤﻦ ﺳﺮﺷﺎر از اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬و‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻣﺮﻋﻮب ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻟﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﭼﻪ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ دارد؟ ﭼﺮا ﻣﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﺑﺎرﻩ ﺧﺪا اﻇﻬﺎر‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮐﻨﻴﻢ؟ و ﭼﺮا ﻗﻮرﯼ راﺳﻞ‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ ﭘﺮﻧﺪﻩ هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎن از ﮔﺰﻧﺪ ﺷﮑﺎﮐﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ؟ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ زودﯼ ﻣﺪﻟﻞ ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺳﺮور ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺪون ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮورﯼ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﻮﺿﻮع وﺟﻮد ﺧﺪا ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟‬ ‫ﮔﻮﻟﺪ در ﻳﮑﯽ از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﮐﻤﺘﺮ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اش ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮓ هﺎﯼ اﻋﺼﺎر‪ 70‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ را ﺗﺎ ﺣﺪ ﮐﺴﺎﻟﺖ ﺑﺎرﯼ ﺑﺴﻂ‬ ‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب او واژﻩ ﯼ ﻧﻮﻣﺎ‪ 71‬را ﺑﺮاﯼ اﺧﺘﺼﺎر ﻋﺒﺎرت " ﻗﻠﻤﺮوﻣﻨﺪان ﻧﺎهﻤﭙﻮﺷﺎن"‪ 72‬ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪ ﻳﺎ ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺣﻮزﻩ ﯼ ﺗﺠﺮﺑﯽ را ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ ﺟﻬﺎن از ﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ )ﻓﮑﺖ( و ﭼﺮا اﻳﻦ‬ ‫ﻃﻮر ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﻧﻈﺮﻳﻪ(‪ .‬ﻗﻠﻤﺮو دﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻮزﻩ ﯼ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻏﺎﻳﯽ و ارزش هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ دو ﻗﻠﻤﺮو هﻤﭙﻮﺷﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ﻗﻠﻤﺮوهﺎ را هﻢ ﻣﺤﺎط ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ )ﻣﺜﻼً‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو هﻨﺮ و ﻣﻌﻨﺎﯼ‬ ‫ن ﺳﻨﮓ هﺎ را ﻣﯽ‬ ‫زﻳﺒﺎﻳﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ(‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻘﻞ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺸﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬دورا ِ‬ ‫ﮐﺎود و دﻳﻦ ﺳﻨﮓ دوران هﺎ را؛ ﻋﻠﻢ ﭼﻴﺴﺘﯽ ﺁﺳﻤﺎن را ﻣﯽ ﺟﻮﻳﺪ‪ ،‬و دﻳﻦ ﻋﺮوج ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن را‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ داراﯼ ﮐﻤﺎل ﺻﺤﺖ و درﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ در ﺁن ﺗﺄﻣﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ‬ ‫ﻏﺎﻳﯽ ﭼﻪ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ در ﻣﺤﻀﺮﺷﺎن ﻳﮏ ﻣﻴﻬﻤﺎن ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ دم اش را روﯼ ﮐﻮﻟﺶ ﺑﮕﺬارد و‬ ‫ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪ ﮐﻨﺎر ﺑﺮود؟‬ ‫ﻣﺎرﺗﻴﻦ رﻳﻴﺰ‪ ،‬اﺧﺘﺮﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از او ﻳﺎد ﮐﺮدم‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﺄواﯼ ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ﻣﺎ‪ 73‬را ﺑﺎ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻃﺮح دو ﭘﺮﺳﺶ ﻋﻤﺪﻩ و اراﺋﻪ ﯼ دو ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻮﻣﺎ‪-‬ﭘﺴﻨﺪ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ راز ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا اﺻ ً‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ روح ﺣﻴﺎت را در ﻣﻌﺎدﻻت دﻣﻴﺪﻩ‪ ،‬و ﺁﻧﻬﺎ را در ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ؟‬ ‫‪69‬‬

‫‪. Alister McGrath‬‬ ‫‪Rocks of Ages, S.J. Gould‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪. NOMA‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪. non-overlapping magisterials‬‬ ‫‪70‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪48‬‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻋﻠﻢ هﺴﺘﻨﺪ؛ ﻗﻠﻤﺮو ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و اﻻهﻴﻮن اﻧﺪ‪ ".‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻠﻢ اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻗﻄﻊ و ﻳﻘﻴﻦ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻗﻠﻤﺮوﯼ اﻻهﻴﻮن ﻧﻴﺰ هﺴﺘﻨﺪ )ﺑﺮاﻳﻢ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻢ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎرﺗﻴﻦ رﻳﻴﺰ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ اﻻهﻴﻮن هﻢ ﮐﺎﺳﻪ ﮐﺮدﻩ ﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ(‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ از‬ ‫ﻼ ﭼﺮا ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻻهﻴﻮن ﻗﻠﻤﺮو اﯼ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻤﻮارﻩ ﺳﺨﻦ رﺋﻴﺲ‬ ‫اﻳﻦ هﻢ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ روم و ﺑﭙﺮﺳﻢ ﮐﻪ اﺻ ً‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ داﻧﺸﮑﺪﻩ ﻣﺎن در ﺁﮐﺴﻔﻮرد را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁورم‪ .‬ﻳﮏ اﻻهﻴﺪان ﺟﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻳﮏ ﺑﻮرس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺗﺰ دﮐﺘﺮاﯼ او درﺑﺎب اﻻهﻴﺎت ﻣﺴﻴﺤﯽ‪ ،‬رﺋﻴﺲ داﻧﺸﮑﺪﻩ ﯼ ﻣﺎ را واداﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ "ﻣﻦ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﺷﮏ دارم ﮐﻪ اﻳﻦ اﺻ ً‬ ‫ﻳﮏ رﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪".‬‬ ‫اﻻهﻴﺪاﻧﺎن ﭼﻪ ﻣﻬﺎرﺗﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎر ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﻋﻤﻴﻖ ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ؟ در ﮐﺘﺎب دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫ﺳﺨﻨﺎن ﻳﮏ اﺧﺘﺮﺷﻨﺎس ﺁﮐﺴﻔﻮردﯼ را ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ ام ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﻋﻤﻴﻖ را از او ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫"ﺁﻩ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ وراﯼ ﻗﻠﻤﺮوﯼ ﻋﻠﻢ ﻣﯽ روﻳﻢ‪ .‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ دوﺳﺖ ﺧﻮﺑﺎن ﺟﻨﺎب ﮐﺸﻴﺶ رﺟﻮع دهﻢ‪ ".‬ﻣﻦ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺟﻮاب ﻧﺒﻮدم ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ را ﺑﺪهﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪا ﻧﻮﺷﺘﻢ‪" :‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺶ رﺟﻮع ﮐﻨﻢ؟ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻏﺒﺎن‬ ‫ﻳﺎ ﺳﺮﺁﺷﭙﺰ؟" ﭼﺮا داﻧﺸﻤﻨﺪان در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎﻩ ﻃﻠﺒﯽ هﺎﯼ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن‪ ،‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻻهﻴﻮن هﻢ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﺧﻮد داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺷﺎن را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺒﻮﻧﺎﻧﻪ ﺳﺮ ﺗﮑﺮﻳﻢ ﻓﺮود ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ؟‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮐﻠﻴﺸﻪ اﯼ ﻣﻼﻟﺖ ﺑﺎر )ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﻠﻴﺸﻪ هﺎ‪ ،‬ﺣﺘﯽ درﺳﺖ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ( ﻋﻠﻢ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ از‬ ‫ﻼ ﭘﺮﺳﺶ از ﭼﺮاﻳﯽ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‪ 74‬اﺳﺖ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻻهﻴﺎت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮﺳﺶ از ﭼﺮاﻳﯽ‪ 75‬را ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺻ ً‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺳﺖ؟ هﺮ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ واژﻩ ﯼ "ﭼﺮا" ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ درﺳﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼ‪ :‬ﭼﺮا ﺗﮑﺸﺎخ هﺎ ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﺣﺘﯽ ارزش ﺟﻮاب دادن هﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ‪ :‬اﻧﺘﺰع ﭼﻪ رﻧﮕﯽ اﺳﺖ؟ اﻣﻴﺪ ﭼﻪ ﺑﻮﻳﯽ‬ ‫دارد؟ هﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﺳﺌﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺘﻮرﯼ درﺳﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺰوﻣًﺎ ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻌﻨﺎدار ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻌﻨﺎدار ﭘﺎﺳﺦ دهﺪ‪ ،‬ﭘﺲ دﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫و اﺻ ً‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻋﻤﻴﻖ و ﭘﺮﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ اﺑﺪ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻣﺮزهﺎﯼ ﻋﻠﻢ ﻗﺮارﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮم‬ ‫ﺑﻪ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻓﻬﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮهﺎ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﻏﺎﺋﯽ را ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻓﮑﺮ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ؟ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺁن اﺧﺘﺮﺷﻨﺎﺳﺎن ﺁﮐﺴﻔﻮردﯼ و ﮐﻤﺒﺮﻳﺠﯽ واﻗﻌًﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻻهﻴﻮن‬ ‫ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﺎص دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪد ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ را ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻋﻠﻢ زﻳﺎدﻩ از ﺣﺪ ژرف اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻤﺎﻧﻢ هﺮ دوﯼ اﻳﻦ اﺧﺘﺮﺷﻨﺎﺳﺎن ﻓﻘﻂ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ ﻣﻌﻠﻖ وارو زدﻩ اﻧﺪ‪ :‬ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن هﻴﭻ ﺳﺨﻦ درﺧﻮرﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ارزﻧﯽ ﺟﻠﻮﻳﺸﺎن ﺑﺮﻳﺰﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ دهﺪ و‬ ‫‪. Our Cosmic Habitat, Martin Rees‬‬ ‫‪. how questions‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪73‬‬ ‫‪74‬‬

‫‪49‬‬

‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ هﺮﮔﺰ هﻢ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اﻳﻦ دوﺳﺘﺎن اﺧﺘﺮﺷﻨﺎس‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ارزﻧﯽ ﺟﻠﻮ‬ ‫ﻼ ﻳﮏ‬ ‫ﻼ هﻴﭻ دﻟﻴﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ ﮐﻪ اﻻهﻴﺎت )ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺠﻴﻞ‪ ،‬ادﺑﻴﺎت و ﻏﻴﺮﻩ( اﺻ ً‬ ‫ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن رﻳﺨﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﺻ ً‬ ‫رﺷﺘﻪ ﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬هﻤﮕﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ دﺧﻴﻞ ﮐﺮدن ﻋﻠﻢ در ﺑﺤﺚ از ارزش هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﮔﻮﻟﺪ واﻗﻌًﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺣﻖ ﺗﻤﻴﻴﺰ ﺧﻮب و ﺑﺪ را ﺑﻪ دﻳﻦ واﮔﺬارد؟ اﻳﻦ ﮐﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺮد ﺁدﻣﯽ ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ زﻣﺎم ﮐﻞ اﻣﻮر را ﺑﻪ دﻳﻦ ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ‪ .‬و ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺪام دﻳﻦ ﻣﺤﻮل ﺷﻮد؟ دﻳﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ اﺗﻔﺎﻗًﺎ در ﻣﮑﺘﺐ ﺁن ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﻳﻢ؟ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻼ ﻧﺎهﻤﺨﻮان ﻳﺎ ﺑﺎ هﺮ‬ ‫ﮐﺪام ﻓﺼﻞ‪ ،‬از ﮐﺪام ﮐﺘﺎب اﻧﺠﻴﻞ رﺟﻮع ﮐﻨﻴﻢ؟ )ﭼﻮن ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻧﺎﺟﻴﻞ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﺑﺨﺮداﻧﻪ اﯼ ﺷﻨﻴﻊ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻋﻠﻤﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﻴﻞ را ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﺮاﯼ ﮐﻴﻔﺮ‬ ‫زﻧﺎﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ هﻴﺰم در َ‬ ‫ﺳ َﺒﺖ و اهﺎﻧﺖ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام را ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳِﻔﺮ ﺗﺜﻨﻴﻪ و‬ ‫ﻟﻮﻳﺘﻴﮑﻮس ]ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺳﻮم و ﭘﻨﺠﻢ از ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ[ را رد ﮐﻨﻴﻢ‪) ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ روﺷﻨﻔﮑﺮان ﻣﺪرن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ(‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻌﻴﺎرهﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﮐﺪام ﻳﮏ از ارزش هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ دﻳﻦ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎن‬ ‫ادﻳﺎن ﺟﻬﺎن دورﻩ ﺑﮕﺮدﻳﻢ و ﺁﻧﯽ را ﮐﻪ ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ اش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺬاق ﻣﺎن ﺧﻮش ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﻢ؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺪام ﻣﻌﻴﺎرهﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﺑﺰﻧﻴﻢ؟ و اﮔﺮ ﺑﺮاﯼ ﮔﺰﻳﻨﺶ از ﻣﻴﺎن اﺧﻼﻗﻴﺎت ادﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ دارﻳﻢ ﭼﺮا ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ ﻧﺰﻧﻴﻢ و ﺑﺪون رﺟﻮع ﺑﻪ ادﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺳﺮاغ ﮔﺰﻳﻨﺶ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﺮوﻳﻢ؟ در ﻓﺼﻞ ‪7‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﺑﺎزﺧﻮاهﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫ﻼ ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﮔﻮﻟﺪ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﻳﺶ در ﮐﺘﺎب ﺳﻨﮓ هﺎﯼ اﻋﺼﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ‬ ‫ﻣﻦ اﺻ ً‬ ‫هﻤﮕﯽ ﻣﺎ ﻣﺘﻬﻢ اﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻖ وارو ﻣﯽ زﻧﻴﻢ ﺗﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﻳﻔﯽ ﺑﯽ ﺷﺄن اﻣﺎ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺆدب ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫ﮐﺘﺎب ﮔﻮﻟﺪ هﻢ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان درﮎ ﮐﺮد ﮐﻪ او واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن اﻇﻬﺎرات اش در ﻣﻮرد اﻳﻨﮑﻪ ﻋﻠﻢ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮﺳﺶ از وﺟﻮد ﺧﺪا هﻴﭻ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ وﺟﻮد ﺧﺪا را ﺗﺄﻳﻴﺪ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ و ﻧﻪ اﻧﮑﺎر؛ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داﻧﺸﻤﻨﺪ اﺻﻼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺳﺨﻨﯽ درﺑﺎرﻩ اش ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ".‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ داﺋﻤﯽ و‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ راﻩ ﻣﯽ ﺑﺮد؛ ﻳﮏ ‪ PAP‬ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر‪ .‬ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻟﺪ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺣﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺨﯽ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ از وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺪهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﯼ ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ – ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ وِرد ﺗﮑﺮارش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺷﮏ دارم ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ هﺎﻳﺸﺎن درﺳﺖ ﺑﻪ ﺁن اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ – ﺣﺎﮐﯽ از ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺁن را "ﻓﻘﺮ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ"‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﺧﻮد ﮔﻮﻟﺪ هﻢ ﻳﮏ ﻻادرﯼ ﺑﻴﻄﺮف ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﻋﻤﻞ ﻗﻮﻳًﺎ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ او هﻴﭻ‬ ‫ﺣﺮﻓﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﺎن داورﯼ هﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟‬

‫‪. why questions‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪75‬‬

‫‪50‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ اﯼ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ و ﺣﺎﻓﻆ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺠﺰﻩ در‬ ‫ﮐﺎر ﺟﻬﺎن ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰات‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺨﻄﯽ ﻣﻮﻗﺘﯽ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺧﺪا وﺿﻊ‬ ‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ – دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از رواﻳﺖ هﺎﯼ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪﻋﺎﻳﯽ دارﻧﺪ‪ .‬رﻳﭽﺎرد ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬ ‫ﻼ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺻﺮاﺣﺖ دارد‪:‬‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺁﻳﺎ ﺧﺪاﻳﯽ هﺴﺖ؟ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ادﻋﺎﯼ ﺧﺪاﺑﺎور اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺗﻮان ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ و ﻧﺎﺑﻮدﯼ هﺮﭼﻴﺰﯼ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﺮد و ﭼﻪ ﮐﻼن‪ ،‬را دارد‪ .‬او‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺷﻴﺎ را ﺑﻪ هﺮ ﻗﺴﻤﯽ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ وادارد‪ ...‬او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺎرات را ﭼﻨﺎن ﺑﮕﺮداﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﭙﻠﺮ ﮐﺸﻒ‬ ‫ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎروت را ﭼﻨﺎن ﺧﻠﻖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زدن ﺟﺮﻗﻪ اﯼ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﻮد؛ و ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺎرات را ﺟﻮر‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ را دﻳﮕﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺂﻓﺮﻳﻨﺪ ﺗﺎ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﻨﻔﺠﺮ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ او واﺿﻊ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺖ و هﺮﮔﺎﻩ ارادﻩ ﮐﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ ﻳﺎ ﻣﻌﻮق ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﻧﻪ؟! اﻳﻦ ﻧﮕﺮش در هﺮ ﺻﻮرت ﻓﺮﺳﻨﮓ هﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺮش ﻧﻮﻣﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد‪ .‬و ﻧﮕﺮش داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ "ﻗﻠﻤﺮوﻣﻨﺪان ﻧﺎهﻤﭙﻮﺷﺎن" هﺮ ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺟﻬﺎن ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﯼ ﺧﺎﻟﻖ هﻮﺷﻤﻨﺪ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺎﻟﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺁزﻣﻮدن اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻨﻴﺎدﯼ در ﻋﻤﻞ ﺁﺳﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ‬ ‫زﻳﺮﺁب اﻳﻦ ﺣﮑﻢ اﻏﻮاﮔ ِﺮ ﺁﺳﻮدﻩ ﺳﺎز را ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﺒﺎل ﻣﺪﻋﺎﯼ وﺟﻮدﯼ اﺻﻠﯽ دﻳﻦ‪ ،‬ﺳﮑﻮت ﮐﺎﻣﻞ ﭘﻴﺸﻪ‬ ‫ش ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﯽ ﺷﮏ ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ در ﻋﻤﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﻳﺎ ﻏﻴﺎب ﻳﮏ َا َﺑﺮ‪-‬هﻮ ِ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ – ﻳﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن اﻣﮑﺎن ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ اش ﻓﺮاهﻢ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻣﻌﺠﺰﻩ‬ ‫هﻢ ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﺛﻴﺮﻧﻬﺎدن ﺑﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺪان هﺎ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ ﭘﺪ ِر ﻋﻴﺴﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺎدرش در زﻣﺎن ﺗﻮﻟﺪ او ﺑﺎﮐﺮﻩ ﺑﻮد؟ ﺷﻮاهﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭼﻪ‬ ‫ﻻ ﭘﺎﺳﺦ واﺣﺪﯼ دارد‪ :‬ﺑﻠﯽ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻋﻴﺴﯽ‪ ،‬اﻟﻴﻌﺎذر‬ ‫ﻼ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ و اﺻﻮ ً‬ ‫ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﭘﺮﺳﺶ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺮدﻩ را زﻧﺪﻩ ﮐﺮد؟ ﺁﻳﺎ ﺧﻮد ﻋﻴﺴﯽ ﭘﺲ از ﺳﻪ روز ﻣﺼﻠﻮب ﺑﻮدن زﻧﺪﻩ ﺷﺪ؟ هﺮ ﮐﺪام از اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﭘﺎﺳﺨﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ هﺎ ﻋﻠﻤﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ در ﻋﻤﻞ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺁن هﺎ را ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ و ﭼﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮض ﺑﻌﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻮاهﺪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﻓﺮاهﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از روش ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺤﺾ ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ دهﯽ ﺷﺎن ﺑﻬﺮﻩ ﺟﻮﻳﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ دراﻣﺎﺗﻴﮏ ﮐﺮدن‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن دﯼ ان ﺁ ﯼ ﻋﻴﺴﯽ را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ و ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ ﺁن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ‬ ‫ﭘﺪرﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺪاﻓﻌﺎن دﻳﻦ ﺷﺎﻧﻪ هﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ و ﺣﺮف‬ ‫ﭘﺮﺗﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﮐﻪ‪ " :‬ﺧﻮب ﮐﻪ ﭼﯽ؟ ﺷﻮاهﺪ ﻋﻠﻤﯽ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ اﻻهﻴﺎﺗﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻠﻤﺮوهﺎ‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻧﺪ! ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﻏﺎﺋﯽ و ارزش هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻧﻪ دﯼ ان ﺁ و ﻧﻪ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ در ﻗﻀﻴﻪ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻔﻴًﺎ و ﭼﻪ اﺛﺒﺎﺗًﺎ‪".‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪51‬‬

‫ﮐﻞ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻳﺒﻪ اﯼ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ هﻤﻪ ﯼ داراﻳﯽ ﺗﺎن ﺷﺮط ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﻮاهﺪ ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﺮﻳﻮ ﺷﺎدﯼ اﻻهﻴﻮن ﮔﻮش ﻓﻠﮏ را ﮐﺮ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻧﻮﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ‬ ‫ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺮﮔﺎﻩ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎهﺪﯼ دال ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺘﮑﻠﻤﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ در دور اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﻮﻣﺎ درﻧﮓ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ازﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﻧﺨﺒﻪ ﮐﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬ﺷﮏ دارم ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﻌﺠﺰات‪ ،‬ﻗﻮﯼ ﺗﺮﻳﻦ دﻻﻳﻞ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺮاﯼ اﻳﻤﺎن ﺷﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ )و ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ﺁن ﻧﺨﺒﮕﺎن هﻢ داﺳﺘﺎن‬ ‫ﻣﻌﺠﺰات را ﺑﻪ ﺻﺮف ﺗﺤﮑﻴﻢ ﺑﻴﻀﻪ ﯼ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮرد ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺳﺎدﻩ دل ﻣﯽ دهﻨﺪ(؛ و ﻣﻌﺠﺰات‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺗﺨﻄﯽ‬ ‫از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻠﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ از ﻳﮏ ﺳﻮ ﺣﺎﻣﯽ ﻧﻮﻣﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺠﺰﻩ را ﺷﺮط ﻻزم‬ ‫ﺑﺮاﯼ اﺣﺮاز ﻣﻘﺎم ﻗﺪﻳﺴﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻓﻘﻴﺪ ﺑﻠﮋﻳﮏ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ اش ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﺰد‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻗﺪﻳﺴﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ ﺟﺪﯼ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دﻋﺎهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺁن‬ ‫اﻋﻼﺣﻀﺮت در ﺣﻖ اش ﺷﺪﻩ ﺷﻔﺎﯼ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎﻳﯽ ﻣﻨﺴﻮب ﮐﺮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺷﻮﺧﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺻﺤﺖ دارد‪ ،‬و‬ ‫اﻳﻦ روﻳﻪ اﯼ در داﺳﺘﺎن ﻗﺪﻳﺴﺎن ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﮐﻞ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻧﺨﺒﻪ ﺗﺮ ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺤﺎﻓﻠﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﯼ ﻧﺎم ﻧﺨﺒﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ دﺳﺖ از ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ رازﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫هﻤﺎن ﻋﻤﻖ رازهﺎﯼ دﻳﮕ ِﺮ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن‪.‬‬ ‫درﻣﻮرد ﻣﻌﺠﺰات‪ ،‬ﮔﻮﻟﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ را ﺑﭙﺬﻳﺮد ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻣﮑﺘﺐ ﻧﻮﻣﺎ ﻳﮏ ﻗﻤﺎر دوﺳﻮﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ‬ ‫دﻳﻦ ﮔﺎم در ﭼﻤﻨﺰار ﻋﻠﻢ ﺑﮕﺬارد و ﺑﺎ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﮔﺮﯼ ﺷﺮوع ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﻋﺎﻟﻢ واﻗﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ در ﻣﻔﻬﻮم ﮔﻮﻟﺪ از‬ ‫دﻳﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﺪ‪ ،‬و ﻧﻘﺶ ﻣﺮﺿﯽ اﻟﻄﺮﻓﻴﻦ ﺁن زاﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻓﺎﻗﺪ اﻋﺠﺎز ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮔﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺒﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﻨﺪاران ﮐﻠﻴﺴﺎرو ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢ اﻟﺼﻼة ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﻨﯽ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﮐﺎم ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺗﻠﺦ ﻣﯽ‬ ‫ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺁﻟﻴﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﺠﺎﻳﺐ ﻓﺮو رود‪ ،‬در ﻣﻮرد ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاهﺮش ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ‬ ‫ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﻪ دﻋﺎهﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ اﯼ دارد؟ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻄﺎﻳﺒﻪ ﺁﻣﻴﺰ ﺁﻣﺒﺮوز ﺑ ِﻴﺮس‪ 76‬از ﻓﻌﻞ "ﻋﺒﺎدت‬ ‫ﮐﺮدن" را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁورﻳﺪ‪" :‬ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻴﻖ درﺁﻣﺪن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻤﻠﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯽ ارزﺷﯽ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﻌﺘﺮف اﺳﺖ‪ ".‬ﺑﻌﻀﯽ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ورزﺷﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﮐﻤﮏ ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺮوز ﺷﻮﻧﺪ – اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﺣﺮﻳﻔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ رﺳﺪ اﺳﺘﺤﻘﺎق ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اﻣﺪادهﺎﯼ ﻏﻴﺒﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ راﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺟﺎﯼ ﭘﺎرﮎ ﻧﮕﻪ ﻣﯽ دارد – اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺪا ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدن ﺑﻘﻴﻪ اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع‬ ‫ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺁورﯼ ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ ﺁن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ )ﻇﺎهﺮًا(‬ ‫ﻣﻌﻘﻮل ﻧﻮﻣﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :Ambrose Bierce 76‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر و ﻃﻨﺰﻧﻮﻳﺲ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ؛ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎ ﺗﻢ ﻣﺮگ و وﺣﺸﺖ‪ .‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪52‬‬

‫ﯽ ﻧﺎﻣﺪاﺧﻠﻪ ﮔﺮ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻌﺠﺰﻩ اﯼ در‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎﺻﻴﻞ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ از ﮔﻮﻟﺪ ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﻳﮏ دﻳﻦ ﺣﺪاﻗﻠ ِ‬ ‫ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺮاودﻩ اﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﮏ‪ ،‬ﻧﻪ دﺳﺖ درازﯼ دﻳﻦ ﺑﻪ ﭼﻤﻨﺰار‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﻧﻬﺎﻳﺘًﺎ دروﻧﺪادﯼ‬

‫‪77‬‬

‫اﻻهﯽ در ﺷﺮاﻳﻂ اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺟﻬﺎن دﺧﻴﻞ ﺑﻮدﻩ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ‬

‫ﺟﺪاﻳﺶ ]ﻗﻠﻤﺮوهﺎﯼ ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ[ ﻣﮑﻔﯽ اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﮑﺘﺐ ﻧﻮﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ ﺗﺮ و ﺑﯽ ﻓﺮوغ ﺗﺮ را ﻧﮕﻪ‬ ‫دارد؟‬ ‫ﯽ ﻧﺎﻣﺪاﺧﻠﻪ ﮔﺮ هﻢ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﺧﻮب ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ ﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﻧﻮﻣﺎﻳ ِ‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ﺧﺪاﯼ اﺑﺮاهﻴﻤﯽ ﺧﺸﻦ و دﺳﺖ و ﭘﺎﭼﻠﻔﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺎ دﻳﺪﻩ ﯼ اﻧﺼﺎف و ﺗﺪﻗﻴﻖ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﻳﮏ‬ ‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎزﮔﺮدم‪ :‬ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﻓﻘﻂ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﺎﻗﯽ هﻮش هﺎﯼ ﺁهﺴﺘﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮدش ﻣﻌﻠﻮل ﻃﺮاﺣﯽ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﻗﺒﻮل دارم ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻼ ﺧﺎﺻﯽ دارد‬ ‫ﺗﻤﻴﻴﺰ اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺟﻬﺎن در ﻋﻤﻞ ﺁﺳﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻃﺮاﺣﯽ ﻏﺎﺋﯽ وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫و ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺁن ﻳﻌﻨﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺪرﻳﺠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ وﺳﻴﻊ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬هﻢ ﺑﻪ هﮑﺬا‪ .‬اﻳﻦ دو ﻓﺮﺿﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‬ ‫اﻧﺪ‪ .‬ﻏﻴﺮ از ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻴﭻ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ هﺎﻳﯽ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﺠﺎدﺷﺎن ﺑﺪون ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻢ داد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا را ﻓﺮو ﻣﯽ رﻳﺰد‪.‬‬

‫ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺰرگ دﻋﺎ‬ ‫ﻳﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯼ ﻣﻮردﯼ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ رﻗﺖ اﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻌﺠﺰﻩ‪ ،‬ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺰرگ دﻋﺎﺳﺖ‪ :‬ﺁﻳﺎ دﻋﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻴﻤﺎران‬ ‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﺑﺮاﯼ ﺷﻔﺎﯼ ﺑﻴﻤﺎران دﻋﺎ را ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮدﯼ و ﭼﻪ در ﻣﮑﺎن هﺎﯼ ﻋﺒﺎدﯼ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﮔﺎﻟﺘﻮن‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ داروﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻋﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد‪ .‬او‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ هﺮ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎزﮔﺰاران در ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎﯼ ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺮاﯼ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ دﻋﺎ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺁﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ وﺿﻊ ﺳﻼﻣﺘﯽ اﻋﻀﺎﯼ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﻬﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﺸﻤﻮل دﻋﺎﯼ اﻗﺎرب و ﺧﻮﻳﺸﺎن ﺧﻮد هﺴﺘﻨﺪ؟∗ ﮔﺎﻟﺘﻮن ﺷﻮاهﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد و هﻴﭻ ﺗﻔﺎوت ﺁﻣﺎرﻳﯽ ]ﻣﻴﺎن‬ ‫وﺿﻊ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ و ﻣﺮدم ﻋﺎدﯼ[ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﮑﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻘﺼﻮد او ﻃﻌﻨﻪ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ‬ ‫زﻣﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ ﺑﺮاﯼ رﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﮔﻴﺎهﺎن ﭼﻨﺪ ﮐﺮت از ﻳﮏ ﻣﺰرﻋﻪ دﻋﺎ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﮔﻴﺎهﺎن ﺁن‬ ‫ﮐﺮت هﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ )ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﺪ(‪.‬‬

‫‪77‬‬

‫‪. input‬‬ ‫∗ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻋﻀﺎﯼ ﮐﺎﻟﺞ ﻣﺎ در ﺁﮐﺴﻔﻮرد ﺁن اﺳﺘﺎدﯼ را ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از او ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪ ،‬اﻋﻀﺎﯼ داﻧﺸﮑﺪﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﻪ ﺷﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﭘﻴﺎﭘﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﯽ او ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺷﺐ ﻧﺸﻴﻨﯽ‪ ،‬او در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻗﺪرداﻧﯽ اش ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ اﻇﻬﺎر‬ ‫ﮐﺮد ﮐﻪ "دﻳﮕﺮ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺣﺎﻟﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪".‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪53‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﺗﺮ‪ ،‬راﺳﻞ اﺳﺘﺎﻧﺎرد ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان )ﮐﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﻳﮑﯽ از ﺳﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ دﻳﻨﺪار ﻣﻌﺮوف ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ اﺳﺖ(‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن‪ ،‬ﭘﮋوهﺸﯽ را ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺗﺎ اﻳﻦ ﮔﺰارﻩ را ﮐﻪ دﻋﺎ ﺑﺮاﯼ ﺷﻔﺎﯼ ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺣﺎل ﺁﻧﺎن‬ ‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ‪[36] .‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺻﺤﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﺟﻬﺖ دهﯽ‪ 78‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﺑﻪ دﻗﺖ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ‬ ‫ﻼ ﮐﺘﺮﻩ اﯼ‪ 79‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﺗﺤﺖ ﺁزﻣﺎﻳﺶ )ﮐﻪ دﻋﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ( و ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﮐﻨﺘﺮل )ﮐﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﮐﺎﻣ ً‬ ‫دﻋﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬ﻧﻪ دﮐﺘﺮهﺎ‪ ،‬ﻧﻪ دﻋﺎﺷﻮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬و ﻧﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺮان ﻣﺠﺎز‬ ‫ﻧﺒﻮد ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺪام ﺑﻴﻤﺎر دﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮐﺪام دﻋﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﻋﺎهﺎﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺶ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ داﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎم‬ ‫اﻓﺮاد دﻋﺎﺷﻮﻧﺪﻩ را ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻄﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ دارﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ دﻋﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ؟ اﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎﻃًﺎ ﻓﻘﻂ ﻧﺎم ﮐﻮﭼﮏ و ﺣﺮف اول ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﻴﻤﺎران دﻋﺎﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﻪ دﻋﺎﮔﻮﻳﺎن دادﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮًا هﻤﻴﻦ‬ ‫ﻗﺪر ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺧﺪا ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺨﺖ هﺎﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﺮف اﻳﺪﻩ ﯼ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﺘﻨﺎﺑﻬﯽ ﺧﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﻢ اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺪ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ‬ ‫اﺣﺴﻦ ﺑﺮﺁوردﻩ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ داﻧﻢ ‪،‬ﺑﺎب ﻧﻴﻮهﺎرت ﻃﺮﺣﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﮑﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻃﻨﻴﻦ ﺳﺨﻦ اش را‬ ‫ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﯽ ﺷﻨﻮم‪:‬‬ ‫ﺧﺪاﻳﺎ ﭼﯽ ﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ؟ ﭼﻮن ﻋﻀﻮ ﮔﺮوﻩ ﮐﻨﺘﺮل هﺴﺘﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﻣﺮا ﺷﻔﺎ دهﯽ؟ ‪ ...‬ﺁهﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪم‪ ،‬دﻋﺎهﺎﯼ‬ ‫ﻋﻤﻪ ام ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮدﻩ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬ﺁﻗﺎﯼ ﺟﺎن اِواﻧﺰ در اﺗﺎق ﺑﻐﻠﯽ ‪ ...‬ﭼﯽ ﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ؟ ‪ ...‬ﺁﻗﺎﯼ اِواﻧﺰ روزﯼ هﺰار‬ ‫ﺑﺎر دﻋﺎ ﺷﺪﻩ؟ اﻣﺎ ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬ﺁﻗﺎﯼ اِواﻧﺰ ﮐﻪ هﺰار ﻧﻔﺮ رو ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻪ‪ ...‬اوﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ اواﻧﺰ رو ﺑﻪ اﺳﻢ ﺟﺎن ِاﯼ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬از ﮐﺠﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪﯼ ﻣﻨﻈﻮرﺷﻮن ﺟﺎن اِﻟﺲ وورﺛﯽ ﻧﺒﻮدﻩ؟ ‪ ...‬ﺁهﺎ‪ ،‬درﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ از ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﯽ اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺧﻮدﺗﻮن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻀﺮات دﻋﺎﮐﻦ از ﺟﺎن ِاﯼ ﭼﯽ ﺑﻮدﻩ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪا‬ ‫ﺟﻮن‪...‬‬ ‫ﺗﻴﻢ ﭘﮋوهﺸﮕﺮان اﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎﻧﻪ ﺑﺎر هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻧﻴﺶ و ﮐﻨﺎﻳﻪ هﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﺻﺮف ‪ 2.4‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﭘﻮل‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﮋوهﺶ هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ ﺑﺎ دﮐﺘﺮ هﺮﺑﺮت ﺑﻨﺴﻮن‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻗﻠﺐ در‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ ذهﻦ و ﺑﺪن در ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻮﺳﺘﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ در ﻧﺸﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن از دﮐﺘﺮ ﺑﻨﺴﻮن ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ او ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ " ﺷﻮاهﺪ روزاﻓﺰوﻧﯽ ﺣﺎﮐﯽ از ﮐﺎرﺁﻣﺪﯼ ادﻋﻴﻪ در درﻣﺎن هﺎﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻧﺪ ‪ ".‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﺷﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﭘﮋوهﺶ ﺑﻪ ﻓﺮد ﮐﺎرداﻧﯽ ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻨﮕﺮهﺎﯼ ﺷﮑﺎﮐﺎﻧﻪ دﭼﺎر ﺗﺰﻟﺰل ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﮐﺘﺮ ﺑﻨﺴﻮن‬ ‫و ﮔﺮوﻩ او ﺣﺎل ‪ 1802‬ﺑﻴﻤﺎر در ﺷﺶ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن را ﭘﻴﺠﻮﻳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران را ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺎﯼ‬

‫‪. double-blind‬‬ ‫‪. random‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪78‬‬ ‫‪79‬‬

‫‪54‬‬

‫َﭘﺲ‪ 80‬ﻋﺮوﻗﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎران ﮔﺮوﻩ ‪ 1‬دﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوﻩ ‪) 2‬ﮔﺮوﻩ ﮐﻨﺘﺮل( هﻴﭻ دﻋﺎﻳﯽ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻩ ‪ 3‬هﻢ دﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و هﻢ ﻣﯽ‬ ‫داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ ﻣﻴﺎن ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺑﺮاﯼ ﺁزﻣﻮن ﮐﺎرﺁﻣﺪﯼ دﻋﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺮوﻩ ‪ 3‬ﺑﺮاﯼ ﺁزﻣﻮن‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد اﺛﺮات روان‪-‬ﺗﻨﯽ‪ 81‬ﻧﺎﺷﯽ از ﺁﮔﺎهﯽ از دﻋﺎﺷﺪن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫دﻋﺎهﺎ در ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﻤﺎز ﺳﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻳﮑﯽ در ﻣﻴﻨﻪ ﺳﻮﺗﺎ‪ ،‬ﻳﮑﯽ در ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ و دﻳﮕﺮﯼ در ﻣﻴﺴﻮرﯼ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ هﻤﮕﯽ دور از هﻢ و دور از ﺳﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺑﻪ اﻓﺮاد دﻋﺎﮔﻮ ﻓﻘﻂ ﻧﺎم و ﺣﺮف اول ﻧﺎم‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ هﺮ ﺑﻴﻤﺎر دﻋﺎﺷﻮﻧﺪﻩ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻪ ﯼ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺣﺘﯽ اﻷﻣﮑﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺗﻤﺎم دﻋﺎﮔﻮﻳﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در دﻋﺎهﺎﻳﺸﺎن ﺟﻤﻠﻪ ﯼ "ﺑﺮاﯼ ﺟﺮاﺣﯽ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﺗﻮأم ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﺳﺮﻳﻊ و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﺪون دﺷﻮارﯼ" را ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﮐﻪ در ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ﺁورﻳﻞ ‪ 2006‬ژورﻧﺎل ﻗﻠﺐ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﭼﺎپ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯽ اﺑﻬﺎم ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ دﻋﺎ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ دﻋﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ هﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻋﺠﺐ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮﯼ اﯼ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻴﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫دﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻮد؛ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت در ﺟﻬﺖ ﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﮑﻼت ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻴﺶ از ﻣﺸﮑﻼت ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ را ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺧﺪا ﻗﺪرﯼ‬ ‫ﻗﻬﺮ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ ﺗﺎ ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪﯼ ﺧﻮد را از اﻳﻦ ﺗﻬﻮر ﺳﺒﮑﺴﺮاﻧﻪ ﯼ ﺑﺸﺮ ﻧﺸﺎن دهﺪ؟ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻤﺎراﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﻋﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ دﭼﺎر اﺿﻄﺮاب ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻳﮑﯽ از ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺮان‪،‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻴﻤﺎران دﭼﺎرﻋﺎرﺿﻪ ﯼ "اﺿﻄﺮاب ﻋﻤﻠﮑﺮد"‪ 82‬ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﮐﺘﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﺑِﺜﻴﺎ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺤﻘﻘﺎن‬ ‫ﮔﻔﺖ " ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ]ﺁﮔﺎهﯽ از دﻋﺎ ﺷﺪن[ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺣﺎال‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺧﺮاب اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮرﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ دﻋﺎﮔﻮ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮐﻨﻨﺪ؟" ﺁﻳﺎ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺮاﻓﻌﻪ ﮔﺮ‬ ‫اﻣﺮوزﯼ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻗﻠﺒﯽ ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻮرد دﻋﺎﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﮏ دادﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن اراﺋﻪ دهﻨﺪ؟‬ ‫ﺟﺎﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻻهﻴﻮن هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺁﻧﺎن ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁزﻣﻮﻧﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻀﺤﮑﻪ ﯼ دﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎرﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺁزﻣﻮن‪ ،‬رﻳﭽﺎرد ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن‪ ،‬اﻻهﻴﺪان ﺁﮐﺴﻔﻮردﯼ‪ ،‬در اﻋﺘﺮاض‬ ‫ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺁزﻣﻮن ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻓﻘﻂ دﻋﺎهﺎﻳﯽ را ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﻻﻳﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﻳﺸﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ]‪.[37‬‬ ‫اﻣﺎ دﻋﺎ ﮐﺮدن اﷲ ﺑﺨﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻓﻼﻧﯽ و ﻧﻪ ﺑﻬﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬و ﺻﺮﻓًﺎ ﺑﺮاﯼ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻞ ﻋﺪم ﺟﻬﺖ دهﯽ ﺁزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬دﻟﻴﻞ‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪا ﮐﻠﮏ ﮐﺎر را در ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ هﻤﺎن ﻧﮑﺘﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎب ﻧﻴﻮهﺎرت هﻢ ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن هﻢ ﺣﻖ دارد ﮐﻪ ﺁن را ﮔﻮﺷﺰد ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن دﻳﮕﺮ ﻃﻨﺰﺁﻟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در‬ ‫‪80‬‬

‫‪.by-pass‬‬ ‫‪. psychosomatic‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪. performance anxiety‬‬ ‫‪81‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪55‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ او ﺑﺮاﯼ ﭼﻨﺪﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ رﻧﺞ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻬﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬رﻧﺠﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﮐﺎر‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‪:‬‬ ‫رﻧﺞ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﺠﺎل ﺑﺮوز ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺻﺒﺮ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺁورد و ﺑﺮاﯼ ﺷﻤﺎ ﻣﺠﺎل اﺑﺮاز هﻤﺪﻟﯽ و ﮐﻤﮏ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ و ﺗﺤﻤﻞ رﻧﺞ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠﺎل اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ ﭘﻮل هﻨﮕﻔﺘﯽ ﺻﺮف ﻳﺎﻓﺘﻦ راﻩ ﻋﻼج اﻳﻦ ﻳﺎ‬ ‫ﺁن ﻣﺮض ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ...‬اﮔﺮﭼﻪ ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﺧﻮب از رﻧﺞ ﻣﺎ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻘﺼﻮد اﺻﻠﯽ او ﻣﺴﻠﻤ ًﺎ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ از ﻣﺎ ﺻﺒﺮ‪ ،‬هﻤﺪﻟﯽ و ﺑﺨﺸﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﺑﺮوز دهﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ وﺟﻬﯽ ﻗﺪﺳﯽ ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓًﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎرﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎر ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻣﺠﺎل اﻧﺘﺨﺎب هﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﻓﺮاهﻢ ﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در‬ ‫ﻣﻮرد ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺰﻳﻨﺶ هﺎﯼ ﺧﻄﻴﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﺰد ﺑﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﭼﻨﺪان ارزﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ ﻧﮑﺒﺖ ﺑﺎر ذهﻦ اﻻهﻴﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﮐﻪ هﻤﺮاﻩ‬ ‫ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن و ﻳﮏ هﻤﮑﺎر دﻳﮕﺮ ﺁﮐﺴﻔﻮردﯼ ﻣﺎن ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﭘﻴﺘﺮ اﺗﮑﻴﻨﺰ در ﻳﮏ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺨﺸﯽ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﮐﻮﺷﻴﺪ هﻮﻟﻮﮐﺎﺳﺖ را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﻼﮐﺖ ﺑﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻓﺮﺻﺘﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪ‬ ‫∗‬

‫ﺗﺎ از ﺧﻮد ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺑﺮازﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮوز دهﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ اﺗﮑﻴﻨﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ اش را داد ﮐﻪ " ﭘﺲ ﺧﺪا ﻣﻔﻠﻮﮎ ﺗﺎن ﮐﻨﺎد"‪.‬‬

‫در اداﻣﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن‪ ،‬ﻳﮏ اﺳﺘﺪﻻل ﻧﻮﻋﯽ دﻳﮕﺮ در اﻻهﻴﺎت ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬او ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﮔﺮ ﺧﺪا ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ وﺟﻮد ﺧﻮد را ﻇﺎهﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺰﺋﯽ در‬ ‫ﺁﻣﺎر ﺑﻴﻤﺎر ﻗﻠﺒﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ﮔﺮوﻩ ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﮔﺮوﻩ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ و‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ وﺟﻮدش را ﺑﻪ ﻣﺎ را ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ " ﺟﻬﺎن را از ﻣﻌﺠﺰات ﺷﮕﺮف ﺁﮐﻨﺪﻩ ﺳﺎزد"‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‬ ‫ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﮔﻮهﺮ ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﯽ ﮔﺬارد و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "در هﺮ ﺣﺎل ﺷﻮاهﺪ دال ﺑﺮ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‬ ‫و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﻮاهﺪ زﻳﺎدﻩ از ﺣﺪ هﻢ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺧﻮب ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ".‬زﻳﺎدﯼ اش هﻢ ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ! دوﺑﺎرﻩ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬ﺷﻮاهﺪ‬ ‫زﻳﺎدﻩ از ﺣﺪ هﻢ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺧﻮب ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬رﻳﭽﺎرد ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن اﺧﻴﺮًا ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎن هﺎﯼ اﺳﺘﺎدﯼ‬ ‫اﻻهﻴﺎت در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬و اﮐﻨﻮن ﻋﻀﻮ ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ دﻧﺒﺎل اﻻهﻴﺪان ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮ‬ ‫از او ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻻهﻴﺪان ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﺗﻨﻬﺎ اﻻهﻴﺪاﻧﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ دﻋﺎ را ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ ﺁن را اﻧﮑﺎر ﮐﺮد‪ .‬در ﺿﻤﻴﻤﻪ ﯼ ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ ﺗﺎﻳﻤﺰ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﯽ‪ .‬ﻻرﻧﺲ هﻢ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻓﻀﺎﻳﯽ دادﻩ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا رهﺒﺮان دﻳﻨﯽ ﺑﺎﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ "ﻧﻔﺲ‬ ‫ﮐﺸﻴﺶ رﻳﻤﻮﻧﺪ ِ‬ ‫راﺣﺘﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺸﻴﺪ اﮔﺮ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮدن ادﻋﻴﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﻮد"‪ [38].‬ﺁﻳﺎ اﮔﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻨﺴﻮن‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻗﺪرت ادﻋﻴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺸﻴﺶ ﻧﻐﻤﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺳﺎز ﻧﻤﯽ ﮐﺮد؟ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺖ ﮐﻪ ﺧﻴﻞ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪56‬‬

‫ﻋﻈﻴﻤﯽ از ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﮐﺸﻴﺶ ﻻرﻧﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﮐﺸﻒ و ﺷﻬﻮد اش ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﺎد‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪" :‬اﺧﻴﺮًا هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﻣﻦ در ﺑﺎرﻩ ﯼ زن ﻣﺆﻣﻨﻪ ﯼ ﻋﺎﻟﻤﻪ اﯼ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﻌﺎﻟﺞ‬ ‫ﺷﻮهﺮش را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ درﻣﺎن ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ او ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺗﻬﺎم ﺁن دﮐﺘﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺧﻼل روزهﺎﯼ‬ ‫اﺣﺘﻀﺎر ﺷﻮهﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ دﻋﺎ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪".‬‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻻهﻴﻮن هﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﮐﻴﺖ ﻧﻮﻣﺎﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ واﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﭘﮋوهﺶ ﺛﻤﺮﺑﺨﺸﯽ ادﻋﻴﻪ‪ ،‬اﺗﻼف‬ ‫ﭘﻮل اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻗﻤﻠﺮو ﻋﻠﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن‬ ‫هﻨﮕﺎم ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺪرت ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ادﻋﻴﻪ ﯼ ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫اﺻﻮﻟﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﺁزﻣﺎﻳﺸﯽ ﺑﻴﻄﺮﻓﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻳﮏ اﻻهﻴﺪان ﺁن ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺎس ﮐﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻣﻮر دﻳﻨﯽ ﺑﭙﺮدازد ﻣﻨﮑﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﻪ‪.‬‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻨﻔﯽ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬هﻴﭻ ﺗﮑﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻧﺪاد‪ .‬ﺑﺎب ﺑﺎرث‪ ،‬رﺋﻴﺲ‬ ‫ﻣﻌﻨﻮﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ در ﻣﻴﺴﻮرﯼ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از اﻳﻦ دﻋﺎﮔﻮﻳﯽ هﺎ را ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﺁدم ﻣﺆﻣﻦ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﺧﻴﻠﯽ وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ و ﺛﻤﺮاﺗﺶ را هﻢ دﻳﺪﻩ اﻳﻢ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ دﻋﺎ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺛﻤﺮﺑﺨﺸﯽ دﻋﺎ ﺗﺎزﻩ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ".‬ﺑﻌﻠﻪ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻳﻤﺎن ﻣﺎن ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫دﻋﺎ ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺷﻮاهﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﺛﻤﺮﺑﺨﺸﯽ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز دﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮادﻣﺎن ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻣﮑﺘﺐ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﯽ ِﻧﻮﻳﻞ ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ‬ ‫ﻳﮏ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﺛﺎﻧﻮﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﻧﻮﻣﺎ – ﮐﻪ ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﯽ ارﺗﺒﺎط ﻣﯽ داﻧﻨﺪ –‬ ‫اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻻ ﻳﮏ روﻳﮑﺮد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﺎص ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ‬ ‫ﻼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻴﻼت‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ در ﺑﺨﺶ هﺎﻳﯽ از اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض هﺠﻤﻪ ﯼ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮﻧﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻗﻮﯼ‪ ،‬و ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از هﻤﻪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻣﻮزش ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺸﯽ ﺳﺨﺖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان‬ ‫ﺁن دﻳﺎر ﺣﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدﺟﻪ ﯼ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﺎن در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺁﮔﺎﻩ ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯼ ﺟﺎهﻞ ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ هﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫∗ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﮔﻔﺘﮕﻮ در ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻩ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﺟﺰﺋﯽ از اﻻهﻴﺎت او ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ را ﻣﯽ ﺗﻮان در اﻇﻬﺎرات‬ ‫اش درﺑﺎرﻩ ﯼ هﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ در وﺟﻮد ﺧﺪا )‪ (2004‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ 264‬هﻢ ﻳﺎﻓﺖ‪" :‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ در ﺑﻤﺒﺎران اﺗﻤﯽ هﻴﺮوﺷﻴﻤﺎ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺳﻮﺧﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺁن ﺻﻮرت ﻣﺠﺎل ﺷﺠﺎﻋﺖ و هﻤﺪﻟﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪"...‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪57‬‬

‫ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ واﮐﻨﺶ ﻻﺑﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮا در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪ در ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻠﯽ ﺁﻣﻮزش ﻋﻠﻢ‪ 83‬ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اوﮔﻨﯽ اﺳﮑﺎت‪،‬‬ ‫رﺋﻴﺲ اﻳﻦ ﻣﺮﮐﺰ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ در ﺗﺮوﻳﺞ ﻋﻠﻢ دارد و اﺧﻴﺮًا ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫ﮔﺮاﻳﯽ‬

‫‪84‬‬

‫ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺁﻣﻮزش ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺟﺬب و ﺑﺴﻴﺞ اﻋﺘﻘﺎدات "ﻣﻌﻘﻮل" دﻳﻨﯽ ﺑﻮدﻩ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻴﻞ ﮐﻠﻴﺴﺎروﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺁن را ﺑﯽ رﺑﻂ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن ﺧﻮد )ﻳﺎ ﺣﺘﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﻣﺆﻳﺪ ﺁن( ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻻﺑﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮا ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺧﻴﻞ روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻏﻴﺮﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ را‬ ‫ﺟﺬب ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﺑﺪﻧﺎم ﺷﺪن دﻳﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ هﺪف‪ ،‬ﻣﻌﻠﻖ وارو زدن ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻼ ﺑﺮاﯼ دﻳﻦ ﺑﯽ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻋﻠﻢ دﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﻋﺎهﺎﯼ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش ﻣﮑﺘﺐ ﻧﻮﻣﺎ اﺳﺖ – ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫دﻳﻨﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﭘﺮﻓﺮوغ اﻳﻦ روﻳﮑﺮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺁن را ﻧﺤﻠﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﯽ ﻧﻮﻳﻞ ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ‬

‫‪85‬‬

‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻳﮑﻞ‬

‫روس‪ 86‬ﻓﻴﻠﺴﻮف اﺳﺖ‪ .‬روس ﺟﻨﮕﺠﻮﯼ ﻣﺆﺛﺮﯼ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ]‪ [39‬ﭼﻪ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ و ﭼﻪ در ﻣﺤﮑﻤﻪ‪ .‬او‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻴﺨﺪا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﻟﻪ اش در ﭘﻠﯽ ﺑﻮﯼ‪ 87‬ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ را اﺧﺘﻴﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻦ ﻣﺎ دوﺳﺖ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﺎن وﻗﺖ ﺧﻮد‬ ‫ﻦ دﺷﻤ ِ‬ ‫ﻣﺎ ﻋﺎﺷﻘﺎن ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ دﺷﻤ ِ‬ ‫را ﺻﺮف ﺗﺎﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺘﺤﺪان ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﺎن ﺳﮑﻮﻻر‬ ‫ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻗﺖ ﺷﺎن را ﺻﺮف ﺗﺎراﻧﺪن ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن هﻤﺪل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺎن‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ژان ﭘﻞ دوم در ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ داروﻳﻨﻴﺴﻢ را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ‬ ‫ﺻﺮﻓًﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺎپ ﻓﺮد رﻳﺎﮐﺎرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درﺑﺎب ﻋﻠﻢ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺷﺨﺺ داوﮐﻴﻨﺰ‬ ‫ﻻ ﻳﮏ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﯼ ﺻﺎدق را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫اﺻﻮ ً‬ ‫از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗﺎﮐﺘﻴﮑﯽ ﻣﺤﺾ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﺳﻄﺤﯽ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ روس را ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ هﻴﺘﻠﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻢ‪:‬‬ ‫"وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ و ﻓﺮاﻧﮑﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ هﻴﺘﻠﺮ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ هﻤﮑﺎرﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻗﻴﺎس‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﺎن هﻢ ﺑﺎﻳﺪ دوﺷﺎدوش ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪ ".‬اﻣﺎ ﻣﻦ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻢ اﻳﺮاد ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ را از ﻗﻮل هﻤﮑﺎر ژن ﺷﻨﺎﺳﻢ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻴﮑﺎﮔﻮ‪ ،‬ﺟﺮﯼ ﮐﻮﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ روس‪:‬‬

‫‪83‬‬

‫)‪. National Center for Science Education (NCSE‬‬ ‫‪. Evolutionism vs. Creationism‬‬ ‫‪ .85‬ﻧﻮﻳﻞ ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ )ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ‪ (1940 -1937‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺗﺨﺎذ ﺳﻴﺎﺳﺖ "اﺳﺘﻤﺎﻟﺖ" در ﻗﺒﺎل ﺁﻟﻤﺎن هﻴﺘﻠﺮﯼ ﺷﻬﺮﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻴﺎب ﻧﺸﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺟﺎﻩ ﻃﻠﺒﯽ ﻧﺎزﯼ هﺎ در راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم را ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻧﺎم ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺗﻠﻤﻴﺤﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﻧﻘﺪ روﻳﮑﺮد هﺎﯼ اﺳﺘﻤﺎﻟﺖ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﯼ ﺁﻧﺎن در ﻗﺒﺎل ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ‪ .‬م‬ ‫‪86‬‬ ‫‪. Michael Ruse‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪. Playboy‬‬ ‫‪84‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪58‬‬

‫"از ﻓﻬﻢ ﺳﺮﺷﺖ ﺣﻘﻴﻘﯽ دﻋﻮا ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻋﻮا ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﺰد داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ داوﮐﻴﻨﺰ ﻳﺎ وﻳﻠﺴﻮن ]ادوارد وﻳﻠﺴﻮن زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﻧﺎﻣﯽ هﺎروارد[ ﻧﺒﺮد‬ ‫واﻗﻌﯽ ﻣﻴﺎن ﺧﺮدﮔﺮاﻳﯽ و ﺧﺮاﻓﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮑﯽ از ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﺧﺮدﮔﺮاﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺁن را دﺷﻤﻨﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ‪ :‬دﻳﻦ‪ .‬دﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫ﮔﺮاﻳﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون دﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪[40] .‬‬ ‫ﻼ ﻣﮑﺘﺐ ﻧﻮﻣﺎ و‬ ‫ﻣﻦ در ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارم‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻼف "ﻣﮑﺘﺐ ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ"‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫ﻗﻠﻤﺮوﻣﻨﺪان ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن را ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ هﻴﭻ ﻋﻼﻗﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﺮزﺑﻨﺪﯼ ﭼﻤﻨﺰار ﻋﻠﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫هﻴﭻ ﭼﻴﺰ را دﻟﭙﺬﻳﺮﺗﺮ از ﻟﮕﺪﻣﺎل ﮐﺮدن ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ﭼﻤﻨﺰار ﺑﺎ ﭼﮑﻤﻪ هﺎﯼ ﺁﻟﻮدﻩ ﯼ ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬و در اﻳﻦ ﻧﺒﺮد از‬ ‫هﻴﭻ ﺣﺮﺑﻪ اﯼ هﻢ ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در هﻤﻪ ﯼ ﻗﺼﺒﺎت ﭘﺸﺖ ﮐﻮﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ وﮐﻼﯼ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﺷﮑﺎرا ﺧﻮد را ﺑﻴﺨﺪا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻊ اﻷﺳﻒ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ ﻧﺎم ﻣﻦ هﻢ در اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاهﺎ دﺧﻴﻞ ﻣﯽ‬ ‫ﻼ ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﮐﺘﻴﮏ ﮐﺎرﺁﻣﺪﯼ اﺳﺖ زﻳﺮا اﻋﻀﺎﯼ هﻴﺌﺖ ﻣﻨﺼﻔﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺘﺮﻩ اﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫ﮐﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺎرﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺗﺠﺴﻢ ﺧﻮد ﺷﻴﻄﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺑﭽﻪ ﺑﺎزهﺎ ﻳﺎ‬ ‫"ﺗﺮورﻳﺴﺖ هﺎ" )ﻣﻌﺎدل اﻣﺮوزﯼ ﺟﺎدوﮔﺮان ﻗﺮون وﺳﻄﯽ و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎﯼ دورﻩ ﯼ ﻣﮏ ﮐﺎرﺗﯽ( ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻴﺎس اﻧﺪ‪.‬‬ ‫هﺮ وﮐﻴﻞ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﭙﺮﺳﺪ‪" :‬ﺁﻳﺎ ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﺗﺎن ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ در‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟" و ﻣﻦ ﻣﺠﺒﻮرم ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﻧﻈﺮ هﻴﺌﺖ ﻣﻨﺼﻔﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﭘﺴﻨﺪ ﻳﮏ ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ‪" :‬‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ داﺷﺘﻦ ﻳﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ دارد و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ".‬اﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫دﻻﻳﻠﯽ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺷﺮح ﺧﻮاهﻢ داد ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺪهﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎدﻟﻴﻦ ﺑﺎﻧﺘﻴﻨﮓ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر ﮔﺎردﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﻧﻮﺷﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﭼﺮا ﻻﺑﯽ ﺧﻠﻘﺖ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺧﺪا را ﺑﺮاﯼ ﺁﻓﺮﻳﺪن‬ ‫رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ ﺷﮑﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ" ]‪ [41‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ او ﺑﺎ هﻴﭻ ﮐﺲ ﺟﺰ ﻣﺎﻳﮑﻞ روس ﻣﺸﻮرت ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ‬ ‫ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ اش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺧﻮد روس هﻢ ﺑﺎﺷﺪ∗‪ .‬دَن ِدﻧِﺖ در ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ داد‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺑﺠﺎﻳﯽ‬ ‫از ﻋﻤﻮ رﻣﻮس ﺁورد‪:‬‬ ‫ﺑﺮاﻳﻢ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ – ﻣﺎدﻟﻴﻦ ﺑﺎﻧﺘﻴﻨﮓ و ﻣﺎﻳﮏ روس – ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺣﻘﻪ ﯼ ﻳﮑﯽ از ﺷﻬﻴﺮﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﮐﻼهﺒﺮداران ﻓﻮﻟﮑﻠﻮر ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ )ﭼﺮا ﻻﺑﯽ ﺧﻠﻘﺖ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺧﺪا را ﺑﺮاﯼ ﺁﻓﺮﻳﺪن رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ‬

‫∗ هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ "هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮو ﻣﯽ رﻳﺰد" در ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ 22 ،‬ژاﻧﻮﻳﻪ ﯼ ‪ ، 2006‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻮدﻳﺖ ﺷﻮﻟﻮاﻳﺘﺰ هﻢ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬اول ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺟﻨﮕﯽ ژﻧﺮال ﻣﻮﻧﺘﮕﻮﻣﺮﯼ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ "ﺑﻪ ﻣﺴﮑﻮ ﺣﻤﻠﻪ ﻧﺒﺮ"‪ .‬ﺧﻮب اﺳﺖ اول ﻗﺎﻋﺪﻩ‬ ‫ﯼ روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎرﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻋﻠﻢ هﻢ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ "دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﻏﻴﺮ از ﻣﺎﻳﮑﻞ روس هﻢ ﻣﺸﻮرت ﮐﻦ‪".‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪59‬‬

‫ﺷﮑﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ 27 ،‬ﻣﺎرس(‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﺎﮎ ﺧﺮﮔﻮش‪ 88‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﮐﺎﮎ روﺑﺎﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ او اﻟﺘﻤﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ‪" :‬اوﻩ‪ ،‬ﮐﺎﮎ روﺑﺎﻩ‪ ،‬هﺮ ﮐﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺟﺎن ﺧﻮدت ﻣﺮا داﺧﻞ ﺁن ﺑﻮﺗﻪ هﺎﯼ زﺷﺖ رُز ﻧﻨﺪاز!" روﺑﺎﻩ‬ ‫دﻗﻴﻘًﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮐﺎﮎ ﺧﺮﮔﻮش ﺟﺎن ﺑﻪ در ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ هﻢ ﮐﻪ وﻳﻠﻴﺎم ِدﻣﺒﺴﮑﯽ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﭽﯽ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬در ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﻳﺶ ﺑﻪ رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ ﻣﺘﻠﮏ ﻣﯽ ﭘﺮاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ هﻮﺷﻤﻨﺪ اداﻣﻪ دهﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﺘﻴﻨﮓ و روس ﮔﻮﻟﺶ را ﻣﯽ ﺧﻮرﻧﺪ! " ﮐﺎﮎ روﺑﺎﻩ‪ ،‬ﺣﺮف رﮎ و راﺳﺖ ﺗﻮ‬ ‫– ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﯽ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﻨﮑﺮ وﺟﻮد ﺧﺪاﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ – ﺁﻣﻮزش زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ در‬ ‫ﻣﺪارس را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻌﻠﻴﻢ اﻳﻦ ﭼﻴﺰهﺎ ﺗﺨﻄﯽ از ﺟﺪاﻳﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺖ!"‬ ‫ﻼ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﯼ را هﻢ ﺗﻠﻄﻴﻒ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺎﮐﺮﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﺻ ً‬ ‫ﺑﺰاﻳﺪ‪[42] . ...‬‬ ‫ﮐﻞ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺼﻪ ﯼ ﮐﺎﮎ ﺧﺮﮔﻮش در ﺑﻮﺗﻪ هﺎﯼ رُز را ﻣﯽ ﺗﻮان در وﺑﻼگ ﭘﯽ‪ .‬زد‪ِ .‬ﻣ ِﻴﺮ ِز زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس‬ ‫ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ هﻢ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﻤﮑﺎراﻧﻢ در ﻻﺑﯽ اﺳﺘﻤﺎﻟﺖ ﺣﺘﻤًﺎ ﻧﺎﺻﺎدق هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﻧﻮﻣﺎ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻔﻬﻤﻢ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ و ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت دروﻧﯽ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ را‬ ‫در ذهﻦ ﺧﻮد ﺣﻼﺟﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﻓﻬﻢ‬ ‫اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮهﺎﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان درﺑﺎب دﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻗﻀﻴﻪ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ :‬اﻣﺮوزﻩ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ ﺳﻮرﺁل‬ ‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ را ﭘﺎرﻩ ﭘﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ هﺎﯼ ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﻪ اﺳﺘﻤﺎﻟﺖ ﺟﻮﻳﯽ از ﻧﻮع ﻧﻮﻣﺎﻳﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدم و ﺟﺴﺘﺎر اﻣﮑﺎن رﻓﻊ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﺟﻬﻞ ﻣﺎ و ﮐﺎهﺶ ﻣﻠﻤﻮس ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﺎ‬ ‫در ﻗﺒﺎل وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا را ﭘﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮم ‪.‬‬

‫ﻣﺮدان ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺒﺰ رﻧﮓ‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻗﻮرﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ را درﺑﺎرﻩ ﯼ وﺟﻮد ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻴﺮﻳﻢ – هﻤﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺎﮔﺎن را واداﺷﺖ ﺗﺎ ﺁن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﺎﻧﺪﻧﯽ را ﺑﺪهﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻪ دﻟﺶ ﻧﻤﯽ اﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬ﻣﺎ وﺟﻮد ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ‬ ‫را هﻢ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ رد ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻌﻘﻮل در اﻳﻦ ﻣﻮرد هﻤﺎﻧﺎ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻬﻤﻞ ﻧﻤﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﺁن را ﺑﯽ درﻧﮓ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﻮاهﺪ ﻧﺎﮐﺎﻣﻞ ﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﺳﺘﺪﻻل هﺎﯼ‬ ‫ﺟﺎﻟﺒﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺷﻮاهﺪﯼ را ذﮐﺮ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﺎن را ﻣﯽ ﮐﺎهﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫دوﻟﺖ ﻣﺎن ﭘﻮل هﻨﮕﻔﺘﯽ ﺻﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻠﺴﮑﻮپ هﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ هﺪف از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺎن ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﻗﻮرﯼ هﺎﯼ‬ ‫‪Brer Rabbit .88‬ﺷﺨﺼﻴﺖ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺣﻘﻪ ﺑﺎزﯼ ﮐﻪ رﻳﺸﻪ در ﻓﻮﻟﮑﻠﻮر ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻳﯽ دارد و ﺗﻮﺳﻂ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﺟﻮﺋﻞ ﭼﻨﺪﻟﺮ هﺮﻳﺲ )‪-1848‬‬ ‫‪ (1908‬در ﻓﺮهﻨﮓ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺷﻬﺮت رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪60‬‬

‫ﭘﺮﻧﺪﻩ در ﺁﺳﻤﺎن ﺑﻮد ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﺳِﺘﯽ∗ )ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ(‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪ اﯼ ﺻﺮف ﺳﺎﺧﺖ رادﻳﻮﺗﻠﺴﮑﻮپ هﺎ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﺣﻴﺎت هﺎﯼ هﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺁﺳﻤﺎن را‬ ‫ﺑﮑﺎوﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﮐﺎرل ﺳﺎﮔﺎن را ﺳﺘﻮدم ﭼﻮن او ﮔﻤﺎﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﯽ اﺳﺎس درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ را رد ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﯼ از ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺗﺨﻤﻴﻦ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ )ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﻮد ﺳﺎﮔﺎن داﺷﺖ(‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺮﻓًﺎ ﺑﺎ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺮدن ﻣﺠﻬﻮﻻت ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺁﻏﺎز ﺷﻮد‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﯼ ﻣﺸﻬﻮر ِدرِﮎ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﭘُﻞ دﻳﻮﻳﺰ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻت را ﮔﺮد ﻣﯽ ﺁورﻳﻢ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﺗﻤﺪن هﺎﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫در ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ را در هﻢ ﺿﺮب ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬درﺻﺪ ﺳﻴﺎرات ﺷﺒﻴﻪ زﻣﻴﻦ‬ ‫در هﺮ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻت اﻳﻦ دو‪ ،‬و ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ در اﻳﻨﺠﺎ هﻤﻪ را ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ ﭼﻮن ﻣﻘﺼﻮدم ﻓﻘﻂ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﻴﺖ هﻤﮕﯽ اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎ ﻣﺠﻬﻮل اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺷﺎن ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﯼ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺧﻄﺎ هﻤﺮاﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬ ‫ﻼ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺠﻬﻮل اﻧﺪ ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ – ﻳﻌﻨﯽ‬ ‫اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ در هﻢ ﺿﺮب ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺷﺎن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺗﺨﻤﻴﻨﯽ ﺗﻤﺪن هﺎﯼ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ – ﭼﻨﺎن ﺧﻄﺎﯼ ﺳﺘﺮﮔﯽ در ﺑﺮ دارد ﮐﻪ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ را ﻣﻌﻘﻮل ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺁن را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﺨﺮداﻧﻪ ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎﯼ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﯼ ِدرِﮎ را ﺑﻬﺘﺮ از هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﮐﻪ او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 1961‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎد‪ .‬ﺁن ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ هﺎﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﺷﻤﺴﯽ ﻣﺎ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ وارهﺎﯼ ﻗﻤﺮﯼ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﯼ و زﺣﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺎ از ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ هﺎﯼ ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺪل هﺎﯼ ﻧﻈﺮﯼ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻧﮕﺮش‬ ‫ﯽ " اﺻﻞ ﻣﻴﺎﻧﻤﺎﻳﮕﯽ"‪ 89‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺻﻞ ﻣﻴﺎﻧﻤﺎﻳﮕﯽ )ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ درس هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬ ‫ﻏﻴﺮرﺳﻤ ِ‬ ‫ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ‪ ،‬هﺎﺑﻞ و دﻳﮕﺮان اﺳﺖ( زﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ﻣﺎ در ﮐﻴﻬﺎن هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻮد اﺻﻞ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻤﺎﻳﮕﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﺻﻞ "ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ" )ﻓﺼﻞ ‪ 4‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﻋﻘﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﺷﻤﺴﯽ ﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻬﺎن ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﺎن ﺟﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ف وﺟﻮد ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﺒﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺻﺮ ِ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺁن ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻴﻢ‪ِ .‬‬ ‫در ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ اﻣﺮوزﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ هﺎﯼ ﺷﻤﺴﯽ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺻﻞ ﻣﻴﺎﻧﻤﺎﻳﮕﯽ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﻮاهﺪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻴﻒ ﻧﮕﺎرﯼ‪ ،‬اﻻهﻪ ﯼ اﻧﺘﻘﺎم از ﭘﻮزﻳﺘﻴﻮﻳﺴﻢ ﮐُﻨﺖ‪ ،‬ﺑﺎز ﮐﺎرﮔﺸﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻠﺴﮑﻮپ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺳﻴﺎرات اﻃﺮاف ﺳﺘﺎرﮔﺎن دﻳﮕﺮ را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﺸﺶ ﮔﺮاﻧﺸﯽ ﺳﻴﺎرات ﮔﺮدان ﺑﻪ دور ﻳﮏ ﺳﺘﺎرﻩ‬

‫)‪Search for Exterritorial Intelligence (SETI‬‬ ‫‪. principle of mediocrity‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫∗‬ ‫‪89‬‬

‫‪61‬‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺁن ﺳﺘﺎرﻩ را ﻣﻐﺸﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻃﻴﻒ ﻧﮕﺎرهﺎ‬

‫‪90‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ اﻏﺘﺸﺎش ﮔﺮ‬

‫ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﯽ دوﭘﻠﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ را در ﻃﻴﻒ ﺳﺘﺎرﻩ ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﻨﺪ‪ .‬در زﻣﺎن ﻧﮕﺎرش اﻳﻦ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل‬ ‫اﻳﻦ روش‪ 170 ،‬ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﺳﻴﺎرﻩ اﯼ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻳﻢ ﮐﻪ ﮔﺮد ‪ 147‬ﺳﺘﺎرﻩ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ]‪ .[44‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺘﻦ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ رﻗﻢ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻓﺰوﻧﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨﻮن‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺘﺎرﻩ هﺎ "ﻣﺸﺘﺮﯼ" هﺎﯼ ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺠﺜﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﻓﻘﻂ ﺳﻴﺎرﻩ هﺎﻳﯽ در ﺣﺪ و اﻧﺪازﻩ ﯼ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻃﻴﻒ ﺳﺘﺎرﻩ هﺎﻳﺸﺎن اﻏﺘﺸﺎش هﺎﻳﯽ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ در‬ ‫ﺣﻴﻄﻪ ﯼ اﮐﺘﺸﺎف اﺳﭙﮑﺘﺮوﺳﮑﻮپ هﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﯼ ِدرِﮎ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﮐ ّﻤﯽ ﻣﺎ در ﻣﻮرد دﺳﺖ ﮐﻢ ﻳﮑﯽ از ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎﯼ ﻗﺒ ً‬ ‫از ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﻣﺎ در ﻗﺒﺎل ﻣﻘﺪار ﻧﻬﺎﻳﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﮐﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎهﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬هﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﻗﺒﺎل وﺟﻮد ﺣﻴﺎت در ﺳﻴﺎرات دﻳﮕﺮ ﻻ ادرﯼ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ – اﻣﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻻادرﯼ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺟﻬﻞ ﻣﺎن اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ را ذرﻩ ذرﻩ ﺑﮑﺎهﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻣﻌﻠﻖ وارو ﻣﯽ زد ﺗﺎ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را در ﻣﻮرد‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ از ﺧﺪا را ﻣﻨﮑﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اﺣﺘﺮاز اﺣﺘﺮام ﺁﻣﻴﺰ هﺎﮐﺴﻠﯽ و ﮔﻮﻟﺪ و ﺧﻴﻠﯽ ﮐﺴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ادﻋﺎﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻻ و ﺗﺎ اﺑﺪ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺧﻄﺎﯼ اﻧﺘﻈﺎر ﮐُﻨﺖ در‬ ‫ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ از وﺟﻮد ﺧﺪا اﺻﻮ ً‬ ‫ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺘﺎرﮔﺎن را ﻧﺸﺎن دادﻩ و اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺣﻴﺎت در ﻣﺪار اﻃﺮاف ﺳﺘﺎرﮔﺎن را اﻓﺰودﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺘﺎزد‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻦ از ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ واژﻩ هﺎﯼ "ﻓﺮااﻧﺴﺎﻧﯽ" و "ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ" ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ رادﻳﻮ ﺗﻠﺴﮑﻮﭘﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻋﻤﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﯽ از ﻳﮏ ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ و ﺑﯽ ﺷﮏ و ﺷﺒﻬﻪ ﻧﺸﺎن‬ ‫دهﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﮐﻴﻬﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺣﻴﺎت داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫ﻋﺒﺜﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﮏ روش ﺧﻮب ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﮑﺲ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻪ ﮐﺎر هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ اﯼ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮑﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺣﻀﻮر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ﻣﺎن ﺑﺸﻨﺎﺳﺎﻧﻴﻢ؟ ﭘﺎﻟﺲ هﺎﯼ رﻳﺘﻤﻴﮏ اﻓﺎﻗﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮﺳﻠﻴﻦ ﺑِﻞ‬ ‫ﺑِﺮﻧِﻞ‪ ،‬اﺧﺘﺮﺷﻨﺎس رادﻳﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﭘﻮﻟﺴﺎر را در ﺳﺎل ‪ 1967‬ﮐﺸﻒ ﮐﺮد‪ ،‬از دﻗﺖ ‪ 1.33‬ﺛﺎﻧﻴﻪ اﯼ ﺑﺴﺎﻣﺪ‬ ‫ﻧﻮﺳﺎن هﺎﯼ ﭘﻮﻟﺴﺎرﯼ ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﺷﺪ و ﺷﻮخ ﻃﺒﻌﺎﻧﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺳﻴﮕﻨﺎل هﺎﯼ ﻣَﮑﺲ )ﻣﺮدان ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺒﺰرﻧﮓ(‪ 91‬ﻧﺎم‬ ‫ﻧﻬﺎد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﺮ‪ ،‬او ﭘﻮﻟﺴﺎر دﻳﮕﺮﯼ در ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ از ﺁﺳﻤﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ دورﻩ ﯼ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻧﻮﺳﺎﻧﯽ ﺁن ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد‪ ،‬و از‬ ‫ﺷﺮ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻣَﮑﺲ ﺧﻼص ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﻏﻴﺮهﻮﺷﻤﻨﺪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رﻳﺘﻢ هﺎﯼ ﻣﺘﺮوﻧﻮﻣﯽ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬از ﺷﺎﺧﻪ هﺎﯼ ﺁوﻳﺰان ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﻄﺮﻩ هﺎﯼ رﻳﺰان؛ از ﺗﺄﺧﻴﺮ زﻣﺎﻧﯽ در ﻟﻮپ هﺎﯼ ﻓﻴﺪﺑﮏ ﺧﻮدﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬ ‫ﭼﺮﺧﺶ و دوران اﺟﺮام ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﺑﻴﺶ از هﺰار ﭘﻮﻟﺴﺎر در ﮐﻬﮑﺸﺎن ﻣﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻋﻤﻮﻣ ًﺎ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﺴﺎرهﺎ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﻮﺗﺮوﻧﯽ دوّارﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﻮاج ﻧﻮراﻧﯽ‪ ،‬اﻧﺮژﯼ رادﻳﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﭘﺮاﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﺳﺘﺎرﻩ اﯼ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ در زﻣﺎﻧﯽ در ﻣﻘﻴﺎس ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ دور ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮدد )ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﺷﺒﺎﻧﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪. spectroscope‬‬

‫‪90‬‬

‫‪. Little Green Men: LGM‬‬

‫‪91‬‬

‫‪62‬‬

‫روز ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ‪ 1.33 ،‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻮد( اﻣﺎ ﺳﺘﺎرﻩ هﺎﯼ ﻧﻮﺗﺮوﻧﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰﺷﺎن ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ در اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﭘﻮﻟﺴﺎر را ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﺻﺮﻓًﺎ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ و ﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﯼ هﻮش‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺪن هﺎﯼ ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﺷﺎن و ﭼﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮااﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺧﺪاوار‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در ﺗﺼﻮر هﻴﭻ ﻣﺘﺄﻟﻬﯽ ﻧﮕﻨﺠﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻓﻨﺂوراﻧﻪ ﺷﺎن در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ هﻤﺎن ﻗﺪر ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ‬ ‫دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮑﻤﯽ ﻣﺎ در ﻧﻈﺮ ﻳﮏ دهﻘﺎن ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ واﮐﻨﺶ ﭼﻨﺎن دهﻘﺎﻧﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻟﭗ ﺗﺎپ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻤﺐ هﻴﺪروژﻧﯽ ﻳﺎ ﺟﻤﺒﻮﺟﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺁرﺗﻮر ﺳﯽ ﮐﻼرﮎ در ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم اش‬ ‫ﻳﺎدﺁور ﻣﯽ ﺷﻮد‪" :‬هﺮ ﻓﻨﺂورﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺗﻤﻴﺰدادﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ".‬اﻋﺠﺎب ﻣﻌﺠﺰات ﻓﻨﺂورﯼ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻴﺎن ﮐﻤﺘﺮ از اﻋﺠﺎب رواﻳﺎت ﺷﮑﺎﻓﺘﻦ درﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﯽ ﻳﺎ راﻩ رﻓﺘﻦ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﺮ روﯼ ﺁب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻋﺠﺎب‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل هﺎﯼ ﺳِﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﺎ هﻮﻳﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻤﺘﺮ از اﻋﺠﺎب ﺧﺪاﻳﮕﺎن ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻤﺪن هﺎﯼ ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺴﻴﻮﻧﺮهﺎ را ﺧﺪاﻳﮕﺎن ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﭼﻮن ﺑﺎ ﺗﻔﻨﮓ هﺎ‪ ،‬ﺗﻠﺴﮑﻮپ هﺎ‪ ،‬ﮐﺒﺮﻳﺖ هﺎ و ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ هﺎﻳﺸﺎن‬ ‫ﮐﻪ ﺧﺴﻮف ﺑﻌﺪﯼ را ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺁن ﺑﻴﭽﺎرﻩ هﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ )و اﻟﺒﺘﻪ از اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺎدﺁوردﻩ ﺗﻤﺎم و‬ ‫ﮐﻤﺎل ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﺮدﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺣﻴﺎت هﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﯼ ﺳِﺘﯽ ﺧﺪاﻳﮕﺎن اﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﺮااﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ‬ ‫ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮد اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﮐﻠﻴﺪﯼ ﻣﻴﺎن ﺧﺪاﻳﮕﺎن و ﻣﻮﺟﻮدات‬ ‫ﯽ ﺧﺪاوار‪ ،‬در وﻳﮋﮔﯽ هﺎﻳﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ در ﻣﻨﺸﺎء ﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻓﺮازﻣﻴﻨ ِ‬ ‫واﺟﺪ هﻮش ﺷﻮﻧﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﭼﻘﺪر ﺧﺪاوار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺮﺳﻨﺪ؛ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﺧﺪاﻳﮕﺎﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ‪ -‬ﺗﺨﻴﻠﯽ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﻴﻞ اف‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻟﻮﯼ در ﮐﺘﺎب دﻧﻴﺎﯼ ﺑﺪﻟﯽ‪ ،92‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺎ درون ﻳﮏ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻳﮏ ﺗﻤﺪن ﺑﺴﻴﺎرﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ ﻃﺮح رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ) و ﻣﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻳﻦ ادﻋﺎ را رد ﮐﺮد(‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺧﻮد ﺁن ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزان ﺑﺎﻳﺪ از ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻت اﺑﺪًا اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﺪون داﺷﺘﻦ‬ ‫ﻧﻴﺎﮐﺎن ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ و ﺑﻪ ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﯼ هﺴﺘﯽ ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺁﻧﺎن هﻢ اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻻ ﻣﺮهﻮن ﻗﺴﻤﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ داروﻳﻨﯽ‬ ‫اﺳﺖ )ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪ :‬ﺑﻪ اﺻﻄﻼح داﻧﻴﻞ ِدﻧِﺖ‪ :‬ﻣﺤﺼﻮل ﻗﺴﻤﯽ "ﺟﺮاﺛﻘﺎل" ﭼﺮخ دﻧﺪﻩ اﯼ‪ 93‬اﻧﺪ و ﻧﻪ ﻳﮏ‬ ‫"ﻗﻼب ﻓﻀﺎﻳﯽ"‪ .[45] 94‬ﻗﻼب هﺎﯼ ﻓﻀﺎﻳﯽ – از ﺟﻤﻠﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺧﺪاﻳﺎن – ﻟﻤﺤﺎت اﻋﺠﺎز اﻧﺪ‪ .‬ﺣ ّﻘ ًﺎ از ﭘﺲ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺁﻳﻨﺪ و ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻃﺎﻟﺐ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮاﺛﻘﺎل هﺎ اﻣﺎ‪ ،‬اﺑﺰارهﺎﻳﯽ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﻗﻬﺮﻣﺎن هﻤﻪ ﯼ اﻋﺼﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺮاﺛﻘﺎل‪ ،‬ﺣﻴﺎت را از ﺑﺴﺎﻃﺖ ﺑﺪوﯼ اش‬ ‫ﺑﺮﮐﺸﻴﺪﻩ و ﺑﺮ ﭼﻨﺎن ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﮔﻴﺞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﯽ و ﻃﺮﺣﻮارﮔﯽ رﺳﺎﻧﺪﻩ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﺎ را ﺣﻴﺮان ﻣﯽ‬ ‫ﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬دروﻧﻤﺎﻳﻪ ﯼ ﻓﺼﻞ ‪ 4‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﭼﺮا ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ"‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫‪92‬‬

‫‪. Counterfeit World, Daniel F. Galouye‬‬ ‫‪. ratcheting crane‬‬ ‫‪94‬‬ ‫‪. skyhook‬‬ ‫‪93‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪63‬‬

‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اداﻣﻪ ﯼ ﺑﺤﺚ ام از ﺑﯽ ﺑﺎورﯼ اﻳﺠﺎﺑﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ اﻳﺠﺎﺑﯽ ﺑﺎور ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪا ﺑﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ اﻻهﻴﻮن در درازﻧﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪3‬‬

‫ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‬ ‫اﺳﺘﺎدﯼ اﻻهﻴﺎت ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ در ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﻣﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻣﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن‬

‫ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻗﺮن هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮان‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺎﻣﻴﺎن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬ ‫"ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ"‪ 95‬ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺤﻪ ﮔﺬاردﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫"اﺛﺒﺎت" هﺎﯼ ﺗﻮﻣﺎس ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس‬ ‫ﭘﻨﺞ "اﺛﺒﺎت"ﯼ ﮐﻪ ﺗﻮﻣﺎس ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس در ﻗﺮن ﺳﻴﺰدهﻢ ﺑﺮاﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﺆﻳﺪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫در ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ درﻧﮓ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭘﻮﭼﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻋﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﺑﺮهﺎن اول ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺎن ﻣﻄﻠﺒﯽ واﺣﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁﻧﻬﺎ را هﻤﺮاﻩ هﻢ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮد‪ .‬هﻤﮕﯽ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن هﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ دور‬ ‫ﺑﺎﻃﻞ هﺴﺘﻨﺪ – ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪. common sense‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪95‬‬

‫‪64‬‬

‫‪ .1‬ﻣﺘﺤﺮﮎ ﻻﻳﺘﺤﺮﮎ‪ :96‬هﻴﭻ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺪون ﻣﺤﺮﮐﯽ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ دور ﺑﺎﻃﻠﯽ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ راﻩ ﮔﺮﻳﺰ از ﺁن‪ ،‬ﻓﺮض وﺟﻮد ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ را اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ ﺧﺪا ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﻋﻠﺖ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮل‪ :97‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﻌﻠﻮل ﺧﻮدش ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺮ ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﻋﻠﺘﯽ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺧﻮد دارد‪ ،‬و ﺑﺎز هﻢ ﺑﻪ دور‬ ‫ﺑﺎﻃﻠﯽ ﻣﯽ رﺳﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﺘﻢ ﺁن ﻧﺎﭼﺎرﻳﻢ ﻋﻠﺖ اوﻻﻳﯽ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ هﻤﺎن ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﺮهﺎن ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ :98‬ﺑﺎﻳﺪ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺁن اﺷﻴﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن اﮐﻨﻮن‬ ‫اﺷﻴﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮﯼ ﻏﻴﺮﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺁن اﻣﺮ هﻤﺎﻧﺎ‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬ ‫هﺮﺳﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن هﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻳﺪﻩ ﯼ دورﺑﺎﻃﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دورﯼ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاﯼ ﺧﺎﺗﻤﻪ دادن ﺑﻪ ﺑﻄﻼن ﺁن اﺣﻀﺎر ﻣﯽ‬ ‫ﻼ ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ اﺳﺘﻮارﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺧﺪا ﻣﺼﻮن از دور اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺠﻤﻞ ﻣﺸﮑﻮﮎ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬هﻤﮕﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺮض ﮐﺎﻣ ً‬ ‫را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ و وﺟﻮد ﺧﺎﺗﻤﻪ دهﻨﺪﻩ اﯼ را ﺑﺮاﯼ دور ﺑﺎﻃﻞ ﻓﺮض ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺁن را ﺧﺪا ﻧﺎم ﻧﻬﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﺑﻪ‬ ‫ﻻ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺎﺗﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﯽ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘًﺎ دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارﻳﻢ ﮐﻪ ﺁن ﻣﻮﺟﻮد واﺟﺪ ﺻﻔﺎﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻗﺎدرﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮدن )هﻤﻪ ﺗﻮاﻧﯽ(‪ ، 99‬ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮدن )هﻤﻪ داﻧﯽ(‪ ،100‬اﻻهﻴﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻘﻴﺖ‪ ،‬ﺑﮕﺬرﻳﻢ از ﺧﺼﺎل اﻧﺴﺎن‬ ‫وارﯼ ﻣﺜﻞ اﺟﺎﺑﺖ دﻋﺎهﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺸﺎﻳﺶ ﮔﻨﺎهﺎن‪ ،‬و ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﯽ اﻟﺼﺪور‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ هﻢ از ﻧﻈﺮﻣﻨﻄﻖ داﻧﺎن‬ ‫ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﮐﻪ هﻤﻪ داﻧﯽ و هﻤﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘًﺎ ﻧﺎهﻤﺴﺎز‬

‫‪101‬‬

‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺪا هﻤﻪ دان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﻴﺶ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺪد هﻤﻪ ﺗﻮاﻧﯽ اش در ﺳﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺦ دﺧﺎﻟﺖ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺮش را‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺪاﺧﻼت ﺧﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ‪ ،‬ﭘﺲ هﻤﻪ ﺗﻮان ﻧﻴﺴﺖ‪َ .‬ﮐﺮِن ُاوِﻧﺰ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻇﺮﻳﻒ ﻧﺎﺳﺎزﻩ وار را ﺑﺎ ﻧﺜﺮﯼ ﮔﻴﺮا‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺧﺪاﯼ هﻤﻪ داﻧﯽ ﮐﻪ‪،‬‬ ‫از هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﺒﺮ دارد‪،‬‬ ‫هﻤﻪ ﺗﻮاﻧﯽ اش ﮐﺠﺎﺳﺖ‬ ‫ﺗﺎ رأﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد را دﻳﮕﺮﮔﻮن ﺳﺎزد؟‬

‫‪96‬‬

‫‪. The Unmoved Mover‬‬ ‫‪. The Uncaused Cause‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪. The Cosmological Argument‬‬ ‫‪99‬‬ ‫‪. ominipoence‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪. omniscience‬‬ ‫‪101‬‬ ‫‪. incompatible‬‬ ‫‪97‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪65‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺤﺚ دور ﺑﺎﻃﻞ و ﻋﺒﺚ ﺑﻮدن ﻓﺮض وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻳﻦ دور ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻼ ﻳﮏ "ﺗﮑﻴﻨﮕﯽ ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ"‪ ،102‬ﻳﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ هﻨﻮز ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﯼ اﻳﻦ دور ﺑﺎﻃﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ دورﺷﮑﻦ‪ ،‬در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ و در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻬﻠﮑﯽ‬ ‫ﮔﻤﺮاﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﻮر ﺁﺷﭙﺰﯼ ادوارد ﻟﻴﺮ ﺑﺮاﯼ ﭘﺨﺘﻦ ﮐﺘﻠﮏ ﮐﺮاﻣﺒﻮﺑﻠﻴﻮس ﻣﺎ را ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ " ﭼﻨﺪ ﺗﮑﻪ‬ ‫ﮔﻮﺷﺖ ﮔﺎو دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ رﻳﺰﺗﺮﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻤﮑﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎز هﻢ رﻳﺰﺗﺮ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺪر هﺸﺖ ﻳﺎ ﺣﺘﯽ اﻷﻣﮑﺎن ﻧﻪ ﺑﺎر‪ ".‬ﺑﺮﺧﯽ دورهﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﮑﻤﺎﯼ ﻗﺪﻳﻢ از ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺎدﻩ اﯼ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻃﻼ را‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺮدﺗﺮﻳﻦ اﺟﺰاﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺁن ﺑﺸﮑﺎﻓﻴﻢ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎز هﺮ‬ ‫ﻳﮏ از ﺁن ﺧﺮدﻩ هﺎ را ﺑﻪ دو ﻧﻴﻢ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺧﺮدﻩ ﯼ ﺑﺎز هﻢ ﺧﺮدﺗﺮﯼ از ﻃﻼ ﺑﺴﺎزﻳﻢ؟ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺴﻠﻤًﺎ دور ﺑﺎ‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺗﻢ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ذرﻩ ﯼ ﻃﻼ هﺴﺘﻪ ﯼ اﺗﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻗﻴﻘًﺎ از هﻔﺘﺎد و ﻧﻪ ﭘﺮوﺗﻮن و ﻗﺪرﯼ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻮﺗﺮون ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ هﻔﺘﺎد و ﻧﻪ اﻟﮑﺘﺮون ﮔﺮد ﺁن ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ هﺴﺘﻪ ﯼ اﺗﻢ ﻃﻼ را ﺑﺎز هﻢ‬ ‫"ﺑﺸﮑﺎﻓﻴﺪ"‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ هﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻃﻼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮر دورهﺎﯼ از ﻧﻮع ﮐﺘﻠﺖ ﮐﺮاﻣﺒﻮﺑﻠﻴﻮس ﻃﺒﻴﻌﺘًﺎ ﺑﻪ اﺗﻢ ﺧﺘﻢ‬ ‫ﻼ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ دو ِر ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘًﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺳﭙﺲ ﺗﺮ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺻ ً‬ ‫ﻼ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺛﺒﺎت هﺎﯼ ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس را ﭘﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻼﻳﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌ ً‬ ‫‪ .4‬ﺑﺮهﺎن ﻣﺮاﺗﺐ وﺟﻮد‪ .103‬ﺗﻮﺟﻪ دارﻳﻢ ﮐﻪ اﻣﻮر ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎ هﻢ ﻓﺮق دارﻧﺪ‪ .‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺮاﺗﺒﯽ از اﻟﻮهﻴﺖ ﻳﺎ ﮐﻤﺎل در‬ ‫اﺷﻴﺎء هﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺎن ﺑﺎ ﻳﮏ ﺣﺪاﮐﺜﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻧﺴﺎن هﺎ هﻢ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻨﺪ و هﻢ ﺑﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درون ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎر ﮐﻤﺎل ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺁن ﺣﺪاﮐﺜﺮ را ﺧﺪا ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻳﮏ ﺑﺮهﺎن اﺳﺖ؟ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎق ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻮﮔﻨﺪوﻳﯽ ﻣﺮدم ﺑﺎ هﻢ ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻮﮔﻨﺪوﻳﯽ ﻣﺮدم را ﺑﺎ هﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻌﻴﺎر ﺣﺪاﮐﺜﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﻤﺎل ﺑﻮﮔﻨﺪوﻳﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻳﮏ ﺑﻮﮔﻨﺪوﯼ ﺳﺮﺁﻣ ِﺪ ﺑﯽ هﻤﺘﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺶ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ هﺮ ﺻﻔﺖ دﻳﮕﺮﯼ را هﻢ ﮐﻪ دوﺳﺖ دارﻳﺪ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺑﺮهﺎن ﻏﺎﻳﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮهﺎن ﺻُﻨﻊ‪ .104‬اﻣﻮر ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫و هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ اﯼ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮاﺣﯽ داﺷﺘﻪ‬

‫‪102‬‬

‫‪. big bang singularity‬‬ ‫‪. The Argument from Degree‬‬ ‫‪104‬‬ ‫‪. Teleological Argument or Argument from Design‬‬ ‫‪103‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪66‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺶ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪) ∗.‬ﻣﺜﺎل ﺧﻮد ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس‪ ،‬ﺗﻴﺮﯼ ﺑﻮد از ﭼﻠﻪ ﯼ ﮐﻤﺎن رهﺎ ﺷﺪﻩ و هﺪﻓﯽ را ﺁﻣﺎج‬ ‫ﮏ ﮔﺮﻣﺎﺟﻮﯼ اﻣﺮوزﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﮔﻮﻳﺎﯼ ﻣﻘﺼﻮد او هﺴﺘﻨﺪ‪(.‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮﺷﮏ هﺎﯼ ﺿﺪﻣﻮﺷ ِ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﺑﺮهﺎن ﺻﻨﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮهﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻨﻮز رواج و ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ دارد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﺣﺮﻳﻒ را‬ ‫ﺿﺮﺑﻪ ﻓﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬داروﻳﻦ ﺟﻮان هﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را در دورﻩ ﯼ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ‬ ‫اش در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ در ﮐﺘﺎب اﻻهﻴﺎت ﻃﺒﻴﻌﯽ وﻳﻠﻴﺎم ﭘﺎﻟﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬از ﺑﺨﺖ ﺑﺪ ﭘﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻋﺎﻗﺒﺖ داروﻳﻦ ﮐﻬﻨﺴﺎل اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را‬ ‫ﺿﺮﺑﻪ ﻓﻨﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻳﮏ ﺑﺎور ﻣﻘﺒﻮل ﻋﺎم اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣﻀﻤﺤﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﺎرﻟﺰ‬ ‫ﻼ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ داروﻳﻦ‪ ،‬دﻳﮕﺮ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫داروﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﺻﻨﻊ را ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ ﻃﺮﺣﻮار ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ دارد‪ .‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺜﺎل ﻋﺎﻟﯽ ﻃﺮاﺣﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪاﯼ ﺷﮕﺮف ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ و ﺑﺮازﻧﺪﮔﯽ راﻩ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬و از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدهﺎﯼ ﻃﺮح وارﮔﯽ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﻋﺼﺒﯽ هﺴﺘﻨﺪ – ﮐﻪ ﺣﺘﯽ در ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت هﺎﻳﺸﺎن – ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ رﻓﺘﺎر هﺪف ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ﻋﺼﺒﯽ‬ ‫ﻳﮏ ﭘﺸﻪ ﯼ ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ هﻢ ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻳﮏ ﺗﻴﺮ ﮔﺴﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ هﺪف ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺷﮏ هﺎﯼ ﮔﺮﻣﺎﺟﻮﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺮهﺎن ﺻﻨﻊ ﺑﺎز ﺧﻮاهﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و دﻳﮕﺮ ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﯽ‬ ‫ﺑﺮهﺎﯼ هﺎﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا در دو ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﯽ‪ ،105‬و ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﭘﺴﻴﻨﯽ‪ .106‬ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﺗﻮﻣﺎس ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﭘﺴﻴﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮهﺎن‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮهﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﻧﻈﺮﯼ ﻣﺤﺾ ﺗﮑﻴﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻗﺪﻳﺲ ﺁﻧﺴﻠﻢ اهﻞ ﮐﺎﻧﺘﺮﺑﻮرﯼ در ﺳﺎل ‪ 1078‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ رواﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد ﺁن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ‬ ‫ﻼ ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻏﺮﻳﺐ ﺑﺮهﺎن ﺁﻧﺴﻠﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ رواﻳﺖ اﺻﻠﯽ ﺑﺮهﺎن اﺻ ً‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﺴﻠﻢ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮏ دﻋﺎ ﻣﻄﺮح ﮐﺮد‪) .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ ﮐﻪ هﺮ ﻣﻮﺟﻮدﯼ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ دﻋﺎ ﮔﻮش ﻓﺮا دهﺪ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪارد ﺗﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮد ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﻮد(‪.‬‬ ‫ﺁﻧﺴﻠﻢ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻮﺟﻮدﯼ را ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﺁن ﻣﺘﺼﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪا هﻢ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ اﯼ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ وﺟﻮد ﺁن در دﻧﻴﺎﯼ واﻗﻌﯽ را ﻣﻨﮑﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮهﺎن ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻗﻴﺎس ﻣﻨﻄﻘﯽ زﻳﺒﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﻳﮏ هﻤﺸﺎﮔﺮﯼ ام در ﮐﻼس هﻨﺪﺳﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺛﺒﺎت ﻳﮑﯽ از ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ اﻗﻠﻴﺪس ﻣﻄﺮح ﮐﺮد ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪" :‬‬ ‫∗ﻣﺜﻠﺚ اﻟﻒ ب ث ﻣﺘﺴﺎوﯼ اﻟﺴﺎﻗﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎاﺑﺮاﻳﻦ‪"...‬‬ ‫‪105‬‬ ‫‪. a priori‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪. a posteriori‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪67‬‬

‫اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدﯼ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎً‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﮐﻤﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻨﺎﻗﺾ روﺑﺮو ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪،‬‬ ‫و ﺳُﮏ ﺳُﮏ‪ ،‬ﺧﺪا وﺟﻮد دارد!‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﺑﭽﮕﺎﻧﻪ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اش ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ هﻤﺎن زﺑﺎن ﻣﻴﺪان ﺑﺎزﯼ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫"ﺑﺎهﺎت ﺷﺮط ﻣﯽ ﺑﻨﺪم ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﻢ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪".‬‬ ‫"ﺷﺮط ﻣﯽ ﺑﻨﺪم ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯽ‪".‬‬ ‫ﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻣﻤﮑﻦ را ﺗﺼﻮر ﮐﻦ‪".‬‬ ‫ﯽ ﻋﺎﻟ ِ‬ ‫"ﺑﺎﺷﻪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻋﺎﻟ ِ‬ ‫"ﺧﻮب‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﯽ؟"‬ ‫ﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ راﺳﺘﮑﯽ اﺳﺖ؟ وﺟﻮد دارد؟"‬ ‫ﯽ ﻋﺎﻟ ِ‬ ‫"ﺣﺎﻻ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺎﻟ ِ‬ ‫"ﻧﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﻮﯼ ﻓﮑﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪".‬‬ ‫"اﻣﺎ اﮔﺮ واﻗﻌﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﭼﻴﺰ ﻋﺎﻟﯽ راﺳﺘﮑﯽ ﺑﻬﺘﺮ از ﺧﻴﺎل ﻣﺴﺨﺮﻩ ﺗﻮﯼ ﻓﮑﺮ ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻦ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪ .‬هﺎﺟﺎﺳﺘﻦ و واﺟﺴﺘﻦ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺑﻴﺨﺪاهﺎ اﺣﻤﻖ هﺴﺘﻦ‪".‬‬ ‫ﻣﻦ در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ واژﻩ ﯼ "اﺣﻤﻖ" را ﻋﻤﺪًا ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدم‪ .‬ﺧﻮد ﺁﻧﺴﻠﻢ ﺁﻳﻪ ﯼ اول ﻣﺰﻣﻮر ‪ 14‬را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪" :‬اﺣﻤﻖ در دل ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ" و ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻓﺮﺿﯽ اش را "اﺣﻤﻖ" )ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ ‪(insipiens‬‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﺣﻤﻖ هﻢ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻣﺮﯼ ﺣﺪاﻗﻞ در ﻓﻬﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﺁن ﻣﺘﺼﻮر‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا وﻗﺘﯽ او وﺻﻒ ﺁن اﻣﺮ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮد ﺁن را در ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و هﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ در ﺁﻳﺪ‪ ،‬در ﻓﻬﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬و ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن ﭼﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﺁن ﻣﺘﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻓﻬﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻓﻬﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ در واﻗﻌﻴﺖ هﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ؛ ﮐﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫هﻤﻴﻦ اﺧﺬ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻋﻈﻤﺎ از ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺎزﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻤﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺣﺲ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺮا ﻣﯽ ﺁزارد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻢ ﮐﻪ از ﮐﺎرﺑﺮد واژﮔﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ "اﺣﻤﻖ" اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ )ﮐﻪ اﺣﻤﻖ ﻧﺒﻮد( در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺳﺨﻦ‬ ‫ﺟﺎﻟﺒﯽ دارد‪ " :‬ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﻮدن ]ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ[ ﺁﺳﺎن ﺗﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ دﻗﻴﻘًﺎ در‬ ‫ﮐﺠﺎ ]ﯼ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﻧﻬﻔﺘﻪ[ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد راﺳﻞ‪ ،‬در ﺟﻮاﻧﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﻼ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺁورم‪ .‬در ﻳﮑﯽ از روزهﺎﯼ ﺳﺎل ‪ ،1894‬ﻣﻮﻗﻊ ﻗﺪم زدن در ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺮﻳﻨﻴﺘﯽ‬ ‫ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻻﻳﻦ‪ ،‬در ﺑﺎرﻗﻪ ﯼ ﺷﻬﻮدﯼ درﻳﺎﻓﺘﻢ )ﻳﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم ﮐﻪ درﻳﺎﻓﺘﻢ( ﮐﻪ ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬رﻓﺘﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪68‬‬

‫ﺑﻮدم ﻳﮏ ﻗﻮﻃﯽ ﺗﻨﺒﺎﮐﻮ ﺑﺨﺮم؛ در ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺁن ﻗﻮﻃﯽ را ﺑﻪ هﻮا اﻧﺪاﺧﺘﻢ و هﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ اش‬ ‫ﻓﺮﻳﺎد زدم " اﺳﮑﺎت ﮐﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪".‬‬ ‫ﻣﻦ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا راﺳﻞ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ‪ " :‬اﺳﮑﺎت ﮐﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫اﻣﺎ ﺁﻳﺎ زﻧﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﻈﻤﺎﻳﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﻴﻬﺎن‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻳﮏ ﺑﺎزﯼ ﮐﻼﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دادم ﮐﺎرم‬ ‫را ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﻣﺜﻞ ﻧﺎﺳﺎزﻩ هﺎﯼ زﻧﻮن ﺷﺮوع ﮐﻨﻢ‪ ".‬ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺎﺳﺎزﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ "اﺛﺒﺎت اﻳﻨﮑﻪ ﺁﺷﻴﻞ هﻴﭻ وﻗﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻻﮐﭙﺸﺖ ﻧﻤﯽ رﺳﺪ" دﭼﺎر دردﺳﺮ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ∗.‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ را داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﺷﻴﻞ واﻗﻌًﺎ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻻﮐﭙﺸﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻧﺎﺳﺎزﻩ ]ﭘﺎرادوﮐﺲ[ ﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﺻﺒﺮ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ‬ ‫رﻳﺎﺿﻴﺪاﻧﺎن ﺁن را ﺣﻞ ﮐﻨﻨﺪ ) ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻃﺮح ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺳﺮﯼ هﺎﯼ ﻧﺎﻣﺤﺪو ِد واﮔﺮاﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﻨﺠﺮ‬ ‫ﺷﺪ(‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮد راﺳﻞ هﻢ ﺑﻪ ﻗﺪر دﻳﮕﺮان ﺑﻴﻨﺶ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﺮﺳﻴﺪن ﺁﺷﻴﻞ ﺑﻪ ﻻﮐﭙﺸﺖ‬ ‫ﻗﻮﻃﯽ ﺗﻨﺒﺎﮐﻮﻳﯽ ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺮا در ﻗﺒﺎل ﺑﺮهﺎن ﻗﺪﻳﺲ ﺁﻧﺴﻠﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺘﻴﺎﻃﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪاد؟ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ او ﺑﻪ ﻃﺮز‬ ‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺁﻣﻴﺰﯼ ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﻣﻨﺼﻒ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻮق واﻓﺮﯼ داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﺠﺎب ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺧﻮد را اﻓﺴﻮن زداﻳﯽ ﮐﻨﺪ‪ ♠.‬ﺧﻮد‬ ‫راﺳﻞ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ،1946‬دﻳﺮزﻣﺎﻧﯽ ﭘﺲ از ﺁن ﻓﺮﻳﺎد ﮐﺸﻒ ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ واﻗﻌﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﭼﻴﺰﯼ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺁن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺻﺮف اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﮐﻪ ﺁن ﭼﻴﺰ در ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج وﺟﻮد دارد؟ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﻣﺎﻳﻞ اﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ دهﻨﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﮐﺎر ﻓﻴﻠﺴﻮف اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﻮر ﺟﻬﺎن را ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن درﻳﺎﺑﺪ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺶ ﻓﻮق‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﻣﺤﺾ و واﻗﻌﻴﺖ ﭘﻠﯽ هﺴﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﻣﻮرد اﺷﺎرﻩ ﯼ راﺳﻞ‪ ،‬ﻣﻦ ﻋﻤﻴﻘًﺎ در ﻗﺒﺎل هﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺪون ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ هﻴﭻ دادﻩ‬ ‫اﯼ از ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻋﻈﻤﺎﻳﯽ ﺑﺮﺳﺪ ﻣﺸﮑﻮﮎ ام‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺪان ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪ ام و ﻧﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮف‪ .‬در ﻃﯽ ﻗﺮون و اﻋﺼﺎر‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮاﻓﻖ و ﭼﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺁن را ﺟﺪﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ِ‬ ‫ﺟﯽ‪ .‬ال‪ .‬ﻣَﮑﯽ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﻣﻌﺠﺰﻩ ﯼ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﺑﺤﺚ روﺷﻨﯽ‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺳﺒﻴﻞ ﺗﻤﺠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﻴﻠﺴﻮف را ﺑﻪ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﮐﺴﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﻴﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرف را ﻣﺒﻨﺎﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫∗ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻧﺎﺳﺎزﻩ هﺎﯼ زﻧﻮن ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮ از ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ذﮐﺮﺷﺎن در ﻳﮏ ﭘﺎﻧﻮﻳﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺷﻴﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﻩ ﺑﺎر ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از ﻻﮐﭙﺸﺖ ﺑﺪود‪،‬‬ ‫ﭘﺲ اﮔﺮ در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﯼ دو‪ ،‬ﺁﺷﻴﻞ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﺻﺪ ﻣﺘﺮ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ از زﻧﻮن ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺁﺷﻴﻞ اﻳﻦ ﺻﺪ ﻣﺘﺮ را ﻃﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻻﮐﭙﺸﺖ دﻩ ﻣﺘﺮ ﭘﻴﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﯽ ﺁﺷﻴﻞ اﻳﻦ دﻩ ﻣﺘﺮ را ﻃﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻻﮐﭙﺸﺖ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ ﭘﻴﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺁﺷﻴﻞ اﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ را ﻃﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻻﮐﭙﺸﺖ دﻩ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .. .‬وﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺁﺷﻴﻞ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻻﮐﭙﺸﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫♠ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ و اﻣﺮوزﯼ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻈﺮ زﻳﺎدﯼ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺷﺪﻩ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺰد ﺁﻧﺘﻮﻧﯽ ﻓﻠ ِﻮ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬او در ﮐﻬﻨﺴﺎﻟﯽ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﯽ اﻻهﻴﺖ وﺟﻮد دارد ) و اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات ﺑﺎ ﻣﻮﺟﯽ از ﺷﺎدﯼ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﻌﮑﺎس ﻳﺎﻓﺖ(‪ .‬از ﺳﻮﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬راﺳﻞ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮد‪ .‬راﺳﻞ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ ﺑﻮد‪ .‬اﯼ ﺑﺴﺎ ﮔﺮوش ﺁﻧﺘﻮﻧﯽ ﻓِﻠﻮ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن هﻢ ﻣﺸﻤﻮل ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪69‬‬

‫ﻻ دﻳﻮﻳﺪ هﻴﻮم )‪ (1776 -1711‬و اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﮐﺎﻧﺖ‬ ‫ﻗﻮﯼ ﺗﺮﻳﻦ ردّﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫)‪ (1804 -1724‬ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻧﺖ ﭘﺘﻪ ﯼ ﺁﻧﺴﻠﻢ را اﻳﻨﻄﻮر روﯼ ﺁب رﻳﺨﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﻓﺮض ﮐﻪ‬ ‫"وﺟﻮد" داراﯼ "ﮐﻤﺎل"ﯼ ﺑﻴﺶ از ﻋﺪم وﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮرﻣﻦ ﻣﻠﮑُﻢ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﻩ ﮐﻪ وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﮏ ﮐﻤﺎل اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻦ ﻋﺎﻳﻖ ﭘﻮش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﯽ ﻋﺎﻳﻖ ‪ ،‬ﺣﺮف ﻣﺎن ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ دارد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺁن ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮف ﻣﺎن ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ دارد؟" ]‪[46‬‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬داﮔﻼس ﮔَﺴﮑﻴﻨﮓ‪ 107‬اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ را در "اﺛﺒﺎت ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا" ﺑﻪ ﻃﻌﻨﻪ ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﺟﻴﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺁﻧﺴﻠﻢ هﻢ ﺑﺮهﺎن ﺁﻧﺴﻠﻢ را ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮوﮐﺎﺳﺘﻪ‬

‫‪108‬‬

‫ﺑﻮد(‪.‬‬

‫‪ .1‬ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﻬﺎن ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﺎورد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﻳﮏ دﺳﺘﺎورد‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ )اﻟﻒ( ﮐﻴﻔﻴﺖ دروﻧﯽ ﺁن‪ ،‬و )ب( ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬هﺮﭼﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ )ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻮﻟﻴﺖ( ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺎورد او ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد او ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﻳﮏ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺑﺰرگ‬ ‫ﺗﺮﯼ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻋﻴﻦ ﻋﺪم وﺟﻮد‪ ،‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﭘﺲ ﺧﺪاﯼ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺪاﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا هﻨﻮز ﺧﺪاﻳﯽ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﺗﺮ و ﺷﮕﻔﺖ‬ ‫اﻧﮕﻴﺰﺗﺮ هﺴﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻟﺬا‪،‬‬ ‫‪ .7‬ﺧﺪا وﺟﻮد ﻧﺪارد‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮔَﺴﮑﻴﻨﮓ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا را اﺛﺒﺎت ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻗﻴﺎس‪ ،‬ﺁﻧﺴﻠﻢ هﻢ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪا را اﺛﺒﺎت ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﺷﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺴﮑﻴﻨﮓ ﻗﺼﺪ ﺷﻮﺧﯽ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ او درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ از وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺁن را ﺑﻪ ﻣﺪد "ﺗﺮدﺳﺘﯽ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮑﯽ" ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺗﺮدﺳﺘﺎﻧﻪ از وﺟﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻼﮎ ﮐﻤﺎل‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮهﺎن ﺁﻧﺴﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫روزﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻳﮏ ﺟﻤﻊ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن و ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﻗﺘﺒﺎس از ﺑﺮهﺎن ﺁﻧﺴﻠﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺧﻮﮎ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﭘﺮوز ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺁن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﺛﺒﺎت را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﺁﻧﺎن ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت ﺧﻄﺎﯼ ﻣﻦ درﺻﺪد ﺗﻮﺳﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ وﺟﻪ ﻧﻤﺎ]ﻣﻮدال[ ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪. Douglas Gasking‬‬ ‫‪. reductio‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪107‬‬ ‫‪108‬‬

‫‪70‬‬

‫ﺑﺮهﺎن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻪ ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﯽ دﻳﮕﺮﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁن ﭘﻴﺮﻣﺮد در داﺳﺘﺎن‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﯼ‪ 109‬ﺁﻟﺪوس هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﮐﻪ اﺛﺒﺎﺗﯽ رﻳﺎﺿﯽ ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺧﺪا ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل را ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ازاﯼ هﺮ ﮐﻤﻴﺖ ﻣﺜﺒﺖ ‪ ،m‬ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺁن ﺑﺮ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ‬ ‫اﺳﺖ؟ ﺧﻮب‪ ،‬ﺣﺎﻻ دو ﻃﺮف اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را در ﺻﻔﺮ ﺿﺮب ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﮐﻤﻴﺖ‬ ‫‪ m‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ در ﺻﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ‪ ،‬هﺮ ﮐﻤﻴﺖ ﻣﺜﺒﺖ ‪ ،m‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ‬ ‫ﺿﺮب در ﺻﻔﺮ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻗﺪرت ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ از هﻴﭻ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺪ؟ ﻧﻪ؟‬ ‫ﻳﺎ از اﻳﻦ ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﯼ رﺳﻮاﯼ ﻗﺮن هﺠﺪهﻤﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻳﺎد ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﺗﺮﻳﻦ ﮐﺒﻴﺮ ﻣﻴﺎن اوﻳﻠﺮ‪ ،‬رﻳﺎﺿﻴﺪان‬ ‫ﺳﻮﻳﺴﯽ‪ ،‬و دﻳﺪرو‪ ،‬داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف ﻧﮕﺎر ﺑﺰرگ ﻋﺼﺮ روﺷﻨﮕﺮﯼ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮد‪ .‬اوﻳﻠﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺳﺮﺷﺎر از ﻳﻘﻴﻦ‬ ‫دﻳﺪرو ﺑﻴﺨﺪا را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ‪" :‬ﻣﻮﺳﻴﻮ‪ ،(a + bn)/n = x ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ دهﻴﺪ!" دﻳﺪرو‬ ‫ﻣﺮﻋﻮب ﺷﺪ و ﭘﺎ ﭘﺲ ﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺎ ﺑﻪ رواﻳﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺮ ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫اوﻳﻠﺮ روﻳﻪ اﯼ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮهﺎن ﺧﻴﺮﻩ ﮐﺮدن ﺑﺎ ﻋﻠﻢ‪ 110‬ﻧﺎﻣﻴﺪ )در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺧﺎص ﺑﺎ رﻳﺎﺿﻴﺎت(‪.‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ ﻣﻴﻠﺰ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب اش ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺨﺪا‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﯽ رادﻳﻮﻳﯽ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺨﻨﮕﻮﯼ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻴﻠﺰ‬ ‫اﻧﺠﺎم دادﻩ‪ ،‬و درﺁن ﺑﻪ ﻃﺮزﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻞ ﺑﻪ اﺻﻞ ﺑﻘﺎﯼ ﻣﺎدﻩ‪-‬اﻧﺮژﯼ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ را ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﺪ‪ " :‬از‬ ‫ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ از ﻣﺎدﻩ و اﻧﺮژﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻳﺎ از اﻳﻦ اﺻﻞ ﻋﻠﻤﯽ درﺳﺘﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺟﺎوداﻧﯽ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟" ﻣﻴﻠﺰ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﻣﺘﺎﻧﺘﯽ ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﭽﻪ از ﻣﻦ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‪" :‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ از اﺗﻢ هﺎﯼ ﺑﺪن ﻣﺎن ) و هﻴﭻ اﻧﺮژﯼ اﯼ(‬ ‫ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﻧﺎﻣﻴﺮا هﺴﺘﻴﻢ‪".‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ رﻏﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ام‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺎهﺖ ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﻦ "اﺛﺒﺎت‬ ‫هﺎ"ﯼ ﺷﮕﺮف را ﮐﻪ در ﻧﺸﺎﻧﯽ ‪ http://www.godlessgeeks.com/LINKS/GodProof.htm‬ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬در اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از "اﻓﺰون ﺑﺮ ﺳﻴﺼﺪ اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺧﺪا" ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﺷﺎر از ﮐﻤﺪﯼ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺾ اﻧﺒﺴﺎط ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻴﻢ‬ ‫دوﺟﻴﻦ از اﻳﻦ اﺛﺒﺎت هﺎ را در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﯽ ﺁورم‪ .‬از اﺛﺒﺎت ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ‪ 36‬ﺷﺮوع ﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪ .36‬ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻧﺎﻗﺺ‪ :‬هﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﯽ ﺳﻘﻮط ﮐﺮد و ‪ 143‬ﻣﺴﺎﻓﺮ و ﺧﺪﻣﻪ اش ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﻮدﮐﯽ از اﻳﻦ ﺳﺎﻧﺤﻪ‬ ‫ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﯽ درﺻﺪ ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪. Point Counter Point‬‬ ‫‪. Argument form Blinding with Science‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪109‬‬ ‫‪110‬‬

‫‪71‬‬

‫‪ .37‬ﺑﺮهﺎن ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﻣﻤﮑﻦ‪ :‬اﮔﺮ اﻣﻮر ﺟﻮر دﻳﮕﺮﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ اﻣﻮر ﺟﻮر دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫‪ .38‬ﺑﺮهﺎن ارادﻩ ﯼ ﻣﺤﺾ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم! ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد دارم! دارم؛ دارم؛ دارم‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫دارم! ﭘﺲ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫‪ .39‬ﺑﺮهﺎن ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎدﯼ‪ :‬اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻧﻴﺎ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﺎن ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻴﻄﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‬ ‫‪ .40‬ﺑﺮهﺎن ﺗﺠﺎرب ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ :‬ﺷﺨﺺ اﻳﮑﺲ ﮐﺎﻓﺮ ﻣﺮد‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ اش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺪا وﺟﻮد‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫‪ .41‬ﺑﺮهﺎن ارﻋﺎب ﻋﺎﻃﻔﯽ‪ :‬ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را دوﺳﺖ ﻣﯽ دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﻄﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺑﯽ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ او‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ؟ ﭘﺲ ﺧﺪا وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺑﺮهﺎن زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬ ‫در رﻣﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﺁﻟﺪوس هﺎﮐﺴﻠﯽ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﺳﺘﺮﻳﻨﮓ ﮐﻮارﺗﺖ ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ‪ 15‬ﺑﺘﻬﻮون‬ ‫در ﺁ ﻣﻴﻨﻮر )”‪ (“Heiliger Dankegesang‬ﺑﺮ روﯼ ﮔﺮاﻣﺎﻓﻮن وﺟﻮد ﺧﺪا را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮهﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﻋﺎﻣﻪ ﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺷﻤﺎر ﺗﻌﺪاد ﭼﺎﻟﺶ‬ ‫هﺎﯼ ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺳﺘﻴﺰﻩ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ اﯼ از ﻗﺒﻴﻞ "اﻣﺎ ﺷﮑﺴﭙﻴﺮ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﻴﺪ؟" از دﺳﺘﻢ در رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ) ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺗﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﻮﺑﺮت‪ ،‬ﻣﻴﮑﻞ ﺁﻧﮋ و اﻟﺦ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮐﻨﻴﺪ(‪ .‬ﺑﺮهﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺮوﻓﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻬﻔﺘﻪ در اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن هﺮﮔﺰ ﻣﻮرد ﺗﺪﻗﻴﻖ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و هﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺁن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻮﭼﯽ ﺁن را در ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﮐﻮارﺗﺖ هﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﺑﺘﻬﻮون ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ اﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺳﻮﻧﺎت هﺎﯼ ﺷﮑﺴﭙﻴﺮ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﺧﺪاﻳﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺁﺛﺎر ﺑﺎﺷﮑﻮﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺁﺛﺎر هﻨﺮﯼ اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ اﺛﺒﺎت وﺟﻮد‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون و ﺷﮑﺴﭙﻴﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ رهﺒﺮ ﺑﺰرگ ارﮐﺴﺘﺮ ﮔﻔﺘﻪ‪" :‬وﻗﺘﯽ ﻣﻮزارت را دارﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺧﺪا دارﻳﺪ؟"‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﻣﻴﻬﻤﺎن هﻔﺘﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ رادﻳﻮﻳﯽ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮدم‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﻪ ﻧﺎم ﺁن دﻳﺴﮏ هﺎﯼ ﺻﺤﺮاﯼ ﺑﺮهﻮت‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻴﻬﻤﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ در ﻳﮏ ﺻﺤﺮاﯼ ﺑﺮهﻮت رهﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ دﻳﺴﮏ هﺎﻳﯽ را ﺑﺎ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب هﺎﯼ ﻣﻦ ”‪ “ Mache dich mein Herze rein‬از ﻣﮑﺎﺷﻔﺎت ﻗﺪﻳﺲ ﻣﺎﺗﻴﻮ‪ ،‬اﺛﺮ ﺑﺎخ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪72‬‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻦ ﺑﻴﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دﻳﻨﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﺷﻤﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﻄﻮر ﺁدم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از رﻣﺎن ﺑﻠﻨﺪﯼ هﺎﯼ ﺑﺎدﮔﻴﺮ ﻟﺬت ﺑﺒﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﺘﯽ و هﻴﺖ ﮐﻠﻴﻒ واﻗﻌًﺎ‬ ‫هﺮﮔﺰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ؟‬

‫‪111‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ را هﻢ در ﭘﺎﺳﺦ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم ﺁﺛﺎر داراﯼ‬ ‫دروﻧﻤﺎﻳﻪ ﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺳﻴﺴﺘﻴﻦ ﻳﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽ دﻳﻮارﯼ ﺑﺸﺎرت اﺛﺮ راﻓﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫هﻨﺮﻣﻨﺪان هﻢ ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن را ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻔﺎرش هﺎ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارم ﮐﻪ در ﻣﺴﻴﺤﯽ‬ ‫ﺑﻮدن راﻓﺎﺋﻞ و ﻣﻴﮑﻞ ﺁﻧﮋ ﺷﮏ ﮐﻨﻢ – ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﺁن دوران ﺑﻮد – اﻣﺎ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻮدن ﺷﺎن‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ از ﺳﺮ اﺗﻔﺎق ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺛﺮوت ﺑﻴﮑﺮان اش‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯼ هﻨﺮﯼ ﺁن دوران ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺳﻔﺎرش ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺳﻘﻒ ﻳﮏ ﻣﻮزﻩ ﯼ ﻋﻠﻮم را ﺑﻪ ﻣﻴﮑﻞ ﺁﻧﮋ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ اﺛﺮﯼ‬ ‫ﺑﻪ هﻤﺎن ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺳﻴﺴﺘﻴﻦ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ؟ ﭼﻘﺪر اﻧﺪوهﺒﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺳﻤﻔﻮﻧﯽ ﻣﺰوزوﺋﻴﮏ‬ ‫ﺑﺘﻬﻮون ﻳﺎ اﭘﺮاﯼ ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﻣﻮزارت را ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ‪ .‬و ﭼﻪ ﺣﻴﻒ ﮐﻪ ﻣﺎ از اوراﺗﻮرﻳﻮﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﺎﻳﺪن ﻣﺤﺮوم اﻳﻢ‬ ‫– اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﻟﺬت ﺑﺮدن ﻣﺎن از ﺧﻠﻘﺖ او ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل را از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ هﻤﺴﺮم‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺮدﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ اﮔﺮ ﺷﮑﺴﭙﻴﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺁﺛﺎرش را ﺑﻪ ﺳﻔﺎرش ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻴﺂﻓﺮﻳﻨﺪ؟ در ﺁن‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻣﺎ از هﻤﻠﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﻟﻴﺮ‪ ،‬و ﻣﮑﺒﺚ ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬و در ﻋﻮض ﭼﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎن ﻣﯽ ﺷﺪ؟ ﺁﺛﺎرﯼ هﻤﻴﻦ‬ ‫ﻗﺪر ﺧﻴﺎل اﻧﮕﻴﺰ؟ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﻴﺎل ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮهﺎﻧﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد ﮐﻪ وﺟﻮد ﺁﺛﺎر ﻋﻈﻴﻢ هﻨﺮﯼ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﭘﻴﻮﻧﺪ دهﺪ‪ ،‬هﻮادارن ﺑﺮهﺎن زﻳﺒﺎﻳﯽ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﭘﻴﻮﻧﺪ دهﻨﺪﻩ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻓﻘﻂ ﻓﺮض ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﯼ ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺪاهﺘﯽ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل هﻢ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮﯼ از ﺑﺮهﺎن ﺻُﻨﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﻐﺰ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺎﻳﯽ‬ ‫ﺷﻮﺑﺮت‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰﻩ اﯼ ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻋﺠﻴﺐ ﺗﺮ از ﭼﺸﻢ ﻣﻬﺮﻩ داران‪ .‬ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮزﯼ ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ ﺗﺮ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﮕﺮش ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﻮﻋﯽ ﺣﺴﺎدت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮاﺑﻎ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﭼﻄﻮر ﻳﮏ اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‪ /‬ﺷﻌﺮ‪/‬هﻨﺮ‬ ‫زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺑﻴﺂﻓﺮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ؟ ﭘﺲ ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎر ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮهﺎن "ﺗﺠﺎرب" ﺷﺨﺼﯽ‬ ‫ﻳﮑﯽ از هﻤﺪورﻩ هﺎﯼ ﻣﻌﻘﻮل و ﺑﺎهﻮش دورﻩ ﯼ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮐﻤﭙﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺟﺰاﻳﺮ اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‬ ‫رﻓﺖ‪ .‬در ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺒﯽ او و دوﺳﺖ دﺧﺘﺮش در ﭼﺎدرﺷﺎن از ﺳﺮوﺻﺪاﯼ ﭘﻠﻴﺪﯼ ﺑﻴﺪار ﺷﺪﻧﺪ – ﮐﻪ ﺑﯽ ﺷﺒﻬﻪ ﺻﺪاﯼ ﺧﻮد‬ ‫ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻮد‪ :‬ﺻﺪا از هﺮ ﻧﻈﺮ اهﺮﻳﻤﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬دوﺳﺖ ﻣﻦ هﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﻣﻬﻴﺐ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮد‪ ،‬و اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از‬ ‫اﺳﺒﺎﺑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ او را ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺶ ﺷﺪن ﺳﻮق داد‪ .‬ذهﻦ ﺟﻮان ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪهﺎ ﺁن را ﺑﺮاﯼ‬ ‫‪ Wuthering Heights .111‬اﺛﺮ اﻣﻴﻠﯽ ﺑﺮوﻧﺘﻪ؛ ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ رﻣﺎن هﺎﯼ ادﺑﻴﺎت اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﮐﻪ داﺳﺘﺎن ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ و ﭘﺮﺷﻮرﯼ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻴﺎن دو ﺷﺨﺼﻴﺖ اﺻﻠﯽ هﻴﺖ ﮐﻠﻴﻒ و ﮐﺎﺗﺮﻳﻦ ]ﮐﺘﯽ[ ارن ﺷﺎو ‪.‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪73‬‬

‫ﺟﻤﻌﯽ از ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﺎن ﮐﻪ در ﻣﻬﻤﺎﻧﺴﺮاﯼ روز اﻧﺪ ﮐﺮاون ﺁﮐﺴﻔﻮرد ﮔﺮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﻧﺪ رواﻳﺖ ﮐﺮدم‪ .‬از ﻗﻀﺎ دو ﻧﻔﺮ از‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺷﻨﺎس ﺑﻮدﻧﺪ از ﺧﻨﺪﻩ رودﻩ ﺑﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﻴﻎ و ﻓﻐﺎن هﺎﯼ اهﺮﻳﻤﻨﯽ ﮐﻪ در‬ ‫ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻟﻬﺠﻪ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﻴﺪن اﺳﺖ ﺻﺪاﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ ﺟﻴﻎ هﺎﻳﺶ‬ ‫اﺻﻄﻼﺣًﺎ "ﻣﺮغ ﺷﻴﻄﺎن"‪ 112‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ از ﺧﺪا – ﻳﺎ ﻳﮏ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺎﮐﺮﻩ اﯼ ﺁﺑﯽ ﭘﻮش – را‬ ‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺧﺪا ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺪﻋﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﺎرﺑﯽ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﺗﺠﺎرب ﺷﺨﺼﯽ ﻳﮑﯽ از ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ وﺟﻮد ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺮدم‪ ،‬و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ ﺑﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﮐﻤﺘﺮ از هﻤﻪ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺧﺪا را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ اﻳﺪ؟ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻓﻴﻞ ﺻﻮرﺗﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺟﺎﻟﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ ﺳﺎﺗﮑﻠﻴﻒ‪ ،‬ﺁدم ﮐﺶ ﻳﻮرﮐﺸﺎﻳﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﺻﺪاﯼ ﻋﻴﺴﯽ را ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻨﻴﺪﻩ ﮐﻪ او را اﻣﺮ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ زﻧﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺣﺒﺲ اﺑﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮرج دﺑﻠﻴﻮ ﺑﻮش ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ ) اﻓﺴﻮس ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ او وﺣﯽ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ ﺳﻼح هﺎﯼ ﮐﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ(‪ .‬ﺑﻴﻤﺎران‬ ‫در ﺗﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻳﺎ ﭼﺎرﻟﯽ ﭼﺎﭘﻠﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﺎ هﻤﻪ ﯼ دﻧﻴﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺎن در ﺣﺎل ﺗﻮﻃﺌﻪ اﻧﺪ؛ ﻳﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ رﺳﺎﻟﺖ ﺷﺎن را ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺮدم اﻟﻘﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎهﺎ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﻢ اﻣﺎ اﻳﻦ وﺣﯽ و ﮐﺸﻒ و ﺷﻬﻮدهﺎ را ﺟﺪﯼ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ﯼ زﻳﺎدﯼ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎورهﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮق ﺗﺠﺎرب دﻳﻨﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮارد‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﻴﺎن داﺷﺘﻦ ﺷﺎن ﭘﺮﺷﻤﺎر اﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎم هﺮﻳﺲ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﮐﻠﺒﯽ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪاد هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب‬ ‫اش‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻤﺎن‪ ،113‬ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻘﻼﻧﯽ زﻳﺎدﯼ دارﻧﺪ ﻧﺎم هﺎﻳﯽ دارﻳﻢ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻻ "دﻳﻮاﻧﻪ"‪" ،‬رواﻧﯽ" ﻳﺎ‬ ‫ﺷﺎﻳﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺁن اﻓﺮاد را "دﻳﻨﺪار" ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ؛ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫"ﺧﻴﺎﻻﺗﯽ" ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ....".‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ در ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﮏ ﺗﺼﺎدف ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬ ‫ﺻﺮف ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺎﻟﻖ ﻋﺎِﻟﻢ ﺑﻤﺎﻓﯽ اﻟﺼﺪور ﺟﻬﺎن ﻧﺮﻣﺎل ﺷﻤﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬ ‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﺿﺮﺑﺎت ﻗﻄﺮات ﺑﺎران ﺑﺮ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ اﺗﺎق ﺧﻮاب ﺗﺎن ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ارﺗﺒﺎط ﻣﻮرس ﺑﺮﻗﺮار‬ ‫ﻻ دﻳﻮاﻧﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر رواﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮدﻣﺎن دﻳﻨﺪار ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎورهﺎﯼ اﺻﻠﯽ ﺷﺎن ﻣﻄﻠﻘًﺎ دﻳﻮاﻧﻪ وار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮهﻢ ﺑﺎز ﺧﻮاهﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪. devil bird‬‬ ‫‪. The End of Faith, Sam Harris‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪112‬‬ ‫‪113‬‬

‫‪74‬‬

‫ﻣﻐﺰ اﻧﺴﺎن ﻳﮏ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ درﺟﻪ ﯼ ﻳﮏ را اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ وﻓﺎداراﻧﻪ اﯼ از ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺧﺎرج‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻴﻠﻢ دﻗﻴﻘﯽ از ﺁﻧﭽﻪ در زﻣﺎن ﻣﯽ ﮔﺬرد اراﺋﻪ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ذهﻦ ﻣﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺣﺎل ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﺪﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج دارد‪ :‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺿﺮﺑﺎن هﺎﯼ رﻣﺰﮔﺬارﯼ ﺷﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ از ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺑﻴﻨﺎﻳﯽ ﮔﺴﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ اﻟﮕﻮﯼ‬ ‫ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮهﻢ هﺎﯼ ﺑﺼﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﻧﺪ ]‪ .[47‬ﻳﮏ‬ ‫ﮑﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ رخ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ دادﻩ هﺎﯼ ﺑﺼﺮﯼ‬ ‫دﺳﺘﻪ ﯼ ﻋﻤﺪﻩ از ﺗﻮهﻢ هﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﮑﻌﺐ ِﻧ ِ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﻐﺰ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺎ دو ﻣﺪل ادراﮐﯽ از واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎزﮔﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻣﻐﺰ هﻴﭻ ﻣﺒﻨﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻣﻴﺎن ﺁن دو ﻣﺪل‬ ‫ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﺬا ﻣﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﻳﮏ ادراﮎ ﺑﺼﺮﯼ را از ﭘﯽ ادراﮎ دﻳﮕﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﺤﺖ اﻟﻠﻔﻈﯽ ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺪام ﺑﻴﻦ دو ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻧﻮﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ در ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭼﻬﺮﻩ هﺎ و اﺻﻮات اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ روﯼ ﻃﺎﻗﭽﻪ ﯼ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ‬ ‫اﺗﺎﻗﻢ ﻣﺎﺳﮑﯽ ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ از اﻧﺸﺘﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ام‪ .‬از روﺑﺮو ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺳﮏ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫ﺻﻠﺐ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ از ﭘﻬﻠﻮ ﺑﻪ ﺁن ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ادراﮎ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﮔﺸﺘﻦ ﺑﻪ دور ﻣﺎﺳﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﭼﻬﺮﻩ هﻢ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻌﻴﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﻼ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﻮﻧﺎﻟﻴﺰا ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺎﺳﮏ ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ واﻗﻌ ًﺂ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬ ‫ﻼ ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺳﮑﯽ ﻧﺪﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬از دﻳﺪن اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ رخ ﻣﯽ دهﺪ؟ هﻴﭻ ﮐﻠﮑﯽ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎﺳﮏ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﻣﺎﺳﮏ ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ اﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‬ ‫اﯼ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﮐﻠﮏ در ﻣﻐﺰ ادراﮎ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮم اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز دروﻧﯽ ﻣﺎ دادﻩ هﺎﻳﯽ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ از وﺟﻮد ﻳﮏ ﭼﻬﺮﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﺑﺮاﯼ ادراﮎ ﻳﮏ ﭼﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﻳﮏ ﺟﻔﺖ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﻴﻨﯽ و‬ ‫ﻳﮏ دهﺎن در ﺟﺎهﺎﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﺦ هﺎﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﺮم‬ ‫ﻼ ﺻﻠﺐ از ﭼﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ‬ ‫اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﭼﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ اﻓﺘﺪ و ﻳﮏ ﻣﺪل ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺁﻳﺪ ﺟﺰ ﻳﮏ ﻣﺎﺳﮏ ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺷﮕﺮف ﻧﺮم اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ در ﻣﻐﺰ را ﻧﺸﺎن دهﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ "ﺗﺼﻮﻳﺮهﺎ" و "ﺗﺼﻮرهﺎ"ﻳﯽ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺟﻪ ﯼ ﺻﺎدق ﻧﻤﺎﻳﯽ ﺑﺴﺎزد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ‬ ‫ﺳﺎزﯼ ﻳﮏ روح ﻳﺎ ﻳﮏ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﻳﮏ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﮐﺮﻩ ﻣﺜﻞ ﺁب ﺧﻮردن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺲ ﺷﻨﻮاﻳﯽ هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻼف اﻧﺘﻘﺎل ﺻﻮت از ﻣﻴﮑﺮوﻓﻮن ﺑﻪ ﻳﮏ ﺿﺒﻂ ﺻﻮت ﺑﺎﮐﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬در ﺻﺪاهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺻﻮت از‬ ‫اﻋﺼﺎب ﺷﻨﻮاﻳﯽ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ وﻓﺎداراﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻨﺎﻳﯽ‪ ،‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﻮاﻳﯽ هﻢ ﻣﻐﺰ ﻳﮏ ﻣﺪل ﺷﻨﻴﺪارﯼ ﻣﯽ‬ ‫ﺳﺎزد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ دادﻩ هﺎﯼ ﺷﻨﻮاﻳﯽ ﻣﺪام در ﺣﺎل ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﻣﺎن دادﻩ هﺎﯼ ﻋﺼﺐ ﺷﻨﻮاﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻏﺮﻳﻮ ﺗﺮوﻣﭙﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮏ ﻧﻮت واﺣﺪ ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ از هﺎرﻣﻮﻧﻴﮏ هﺎﯼ ﺗﮏ ُﻧﺘﯽ ﮐﻪ ﻃﻨﻴﻦ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪75‬‬

‫ﺑﺮﻧﺰﯼ اﻳﻦ ﺻﻮت را اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻮازن هﺎﯼ هﺎرﻣﻮﻧﻴﮏ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬هﻤﺎن ُﻧﺖ هﺎ در ﮐﻼرﻳﻨﺖ داراﯼ‬ ‫ﻃﻨﻴﻦ "ﭼﻮﺑﯽ" ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و در ﻗﺮﻩ ﻧﯽ‪ ،‬داراﯼ ﻃﻨﻴﻦ "ﻧﻴﺌﯽ"‪ .‬اﮔﺮ ﻳﮏ ﺳﻴﻨﺘﯽ ﺳﺎﻳﺰر ﺻﻮﺗﯽ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ ﺗﺎ‬ ‫هﺎرﻣﻮﻧﻴﮏ هﺎﯼ ﻣﺠﺰا را ﻳﮑﯽ ﻳﮑﯽ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﺗﺎ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺗُﻦ هﺎﯼ ﻣﺠﺰا ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻨﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز "وارد ﻣﯽ ﺷﻮد"‪ ،‬و از ﺁن ﭘﺲ ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮت واﺣﺪﯼ از ﺗﺮوﻣﭙﺖ ﻳﺎ ﻗﺮﻩ ﻧﯽ ﻳﺎ هﺮ‬ ‫ﺁﻟﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ دﻳﮕﺮ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ‪ .‬ﺣﺮوف ﺻﺪادار و ﺑﻴﺼﺪاﯼ ﮔﻔﺘﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻣﻐﺰ ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫و ﺑﻪ ﺳﻄﺤﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁواهﺎﯼ ﺑﺎﻻﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﺮ و واژﮔﺎن ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﮐﻮدﮐﯽ ام‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﺻﺪاﯼ ﻳﮏ روح را ﺷﻨﻴﺪم‪ :‬ﺻﺪاﯼ ﻣﺮداﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻧﺠﻮا ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫ورد ﻳﺎ دﻋﺎﻳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﮐﺎﻣﻼً‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ واژﻩ هﺎﻳﺶ را ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﻨﻴﻨﯽ ﺟﺪﯼ و ﻣﻮﻗﺮ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ارواح درﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬و اﻧﺪﮐﯽ ﺗﺮس ﺑﺮم داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ از ﺗﺨﺖ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و و ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﺒﻊ ﺻﺪا ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮدم‪ .‬هﺮﭼﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪم‪ ،‬ﺻﺪا ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﺎﮔﻬﺎن‪،‬‬ ‫ﺻﺪا در ﻣﻐﺰم "زﻳﺮ و زﺑﺮ" ﺷﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺁن ﻗﺪر ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء اﺻﻠﯽ ﺻﻮت را ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﻢ‪ .‬ﺑﺎد‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫از ﺳﻮراخ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﯽ وزﻳﺪ‪ ،‬ﺻﺪاﻳﯽ اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﻣﻐﺰ ﻣﻦ ﺁن را ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻮﻗﺮ‬ ‫ﻣﺮداﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﮐﻮدﮎ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﭘﺬﻳﺮﺗﺮﯼ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ و ﺣﺘﯽ ﺟﻤﻼﺗﯽ را "ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم"‪ .‬و اﮔﺮ هﻢ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدم و هﻢ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬از ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎد‬ ‫زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد در ﺷﮕﻔﺖ ﻣﯽ اﻓﺘﺎدم‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ در هﻤﺎن ﺳﻦ و ﺳﺎل‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﻋﻈﻴﻤﯽ را دﻳﺪم ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮارﺗﯽ وﺻﻒ ﻧﮑﺮدﻧﯽ از ﭘﺸﺖ ﭘﻨﺠﺮﻩ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻨﺠﺮﻩ اﯼ ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدﯼ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺧﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ در ﻳﮏ دهﮑﺪﻩ ﯼ ﮐﻨﺎر درﻳﺎ ﺑﻮد ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺮس و ﻟﺮز ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺘﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺁن ﻗﺪر ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﺁن ﭼﻬﺮﻩ واﻗﻌًﺎ ﭼﻴﺴﺖ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻞ ﭼﻬﺮﻩ وار‬ ‫ﻣﺒﻬﻤﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺼﺎدﻓًﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮدﻩ هﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮد ﭼﻬﺮﻩ و ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻇﺎهﺮًا ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﺁن‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﯼ ﻣﻐﺰ‬ ‫ﺗﺮﺳﺎن ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬در ‪ 11‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2001‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺮدﻣﺎن دﻳﻨﺪار ﺗﺼﻮر ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در دود ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺑﺮج‬ ‫هﺎﯼ دوﻗﻮﻟﻮ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺷﻴﻄﺎن را دﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ :‬ﺧﺮاﻓﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻋﮑﺲ‪ .‬ﻋﮑﺴﯽ ﮐﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ درج و ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﺳﺎزﯼ ﮐﺎرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﭘﺲ ﺁن ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﺑﻴﻢ‪ ،‬ﺁن را رؤﻳﺎ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ؛ وﻗﺘﯽ‬ ‫ﺑﻴﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺁن را ﺗﺨﻴﻞ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪ ،‬و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﺨﻴﻞ ﺧﻴﻠﯽ زﻧﺪﻩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮهﻢ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪10‬‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻴﻢ داد‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ "دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ" دارﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ او را ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ اﻧﮕﺎر ﮐﻪ واﻗﻌﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮد ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮهﻤﺎت و رؤﻳﺎهﺎﯼ ﺧﻮد را ﺁﻧﭽﻨﺎن ﮐﻪ هﺴﺘﻨﺪ ﺗﻌﺒﻴﺮﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‬ ‫ﮐﻪ روﺣﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺮﺷﺘﻪ اﯼ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺪا – و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‪ ،‬ﺟﻮان‪ ،‬زن و ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﺎﺷﻴﻢ – ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻘﺪس را دﻳﺪﻩ اﻳﻢ ﻳﺎ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪76‬‬

‫ﺻﺪاﻳﺶ را ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﻳﻦ ﺗﺼﻮرات و ﻧﻤﻮدﻩ هﺎ‪ ،‬دﻻﻳﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎور ﺑﻪ وﺟﻮد ارواح‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﻳﺎ ﻗﺪﻳﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ اﻳﻨﮑﻪ ﮔﺰارش ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1917‬در ﻓﺎﺗﻴﻤﺎﯼ ﭘﺮﺗﻐﺎل‪ ،‬هﻔﺘﺎد‬ ‫اﻣﺎ ﻧﻔﯽ ﺗﺼﻮرات ﺗﻮدﻩ اﯼ دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫هﺰار ﻧﻔﺮ ﻧﻔﺮ دﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ "ﺷﺮوع ﺑﻪ اﺷﮏ رﻳﺨﺘﻦ در ﺁﺳﻤﺎن ﮐﺮد و ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻴﺪ" ]‪ .[49‬دﺷﻮار‬ ‫ﺑﺘﻮان ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ هﻔﺘﺎد هﺰار ﻧﻔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﻮهﻢ واﺣﺪﯼ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﯽ دﺷﻮارﺗﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ واﻗﻌًﺎ رخ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻓﺎﺗﻴﻤﺎ‪ ،‬ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ – و ﻧﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺁن را دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎر ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﺷﻤﺴﯽ‪ ،‬و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺷﺘﺎب دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ رﺧﺪاد‬ ‫را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮدن هﺮﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺣﺲ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺁدﻣﯽ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁزﻣﻮن هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﯼ‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ هﻴﻮم ﺑﺮاﯼ وارﺳﯽ ﻣﻌﺠﺰات ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ " :‬هﻴﭻ ﺷﻬﺎدﺗﯽ ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺑﻮدن ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺬب ﺁن ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎﺗﺮ از ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﺎدت درﺻﺪد اﺛﺒﺎت ﺁن اﺳﺖ‪".‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ هﻔﺘﺎد هﺰار ﻧﻔﺮ هﻤﺰﻣﺎن ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ هﻤﺰﻣﺎن در ﺗﻮﻃﺌﻪ اﯼ ﺷﺮﻳﮏ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺗﺎرﻳﺦ در‬ ‫ﺛﺒﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ هﻔﺘﺎد هﺰار ﻧﻔﺮ ادﻋﺎﯼ دﻳﺪن رﻗﺺ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ هﻤﻪ ﯼ ﺁﻧﻬﺎ هﻤﺰﻣﺎن‬ ‫ﺳﺮاﺑﯽ را دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ) ﮐﻪ وادرﺷﺎن ﮐﺮدﻩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺧﻴﺮﻩ ﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻟﯽ درﺑﻴﻨﺎﻳﯽ ﺷﺎن اﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ(‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‪ :‬زﻣﻴﻦ ﻧﺎﮔﻬﺎن از ﻣﺪارش ﺑﻴﺮون ﺟﻬﻴﺪﻩ‪ ،‬و‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﺷﻤﺴﯽ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁن ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﻓﺎﺗﻴﻤﺎ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺮﺗﻐﺎل اﻳﻦ‬ ‫∗‬

‫ﻗﺪرهﺎ هﻢ ﺟﺪااﻓﺘﺎدﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫واﻗﻌًﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ "ﺗﺠﺎرب" ﺷﺨﺼﯽ ﺧﺪاﻳﺎن ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺗﺠﺎرﺑﯽ داﺷﺘﻪ اﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻔﺖ و ﺳﺨﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﺎرب ﺻﺤﺖ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻘﻴﻪ هﻢ ﺣﺮف ﺗﺎن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﮔﺮ اﻧﺪﮎ داﻧﺸﯽ از ﻣﻐﺰ و ﺳﺎزوﮐﺎر ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺁن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮهﺎن ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس‬ ‫هﻨﻮز هﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﻬﺎدت ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺮهﺎن راﻳﺞ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﯽ‪ .‬اس ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ )ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪًا ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ او ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ( اﻇﻬﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻋﻴﺴﯽ‬ ‫ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﻳﻮاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دروﻏﮕﻮ‪" :‬دﻳﻮاﻧﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺪ ﻳﺎ ﺧﺪا"‪ .‬ﺷﻮاهﺪ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ از ﻣﺪﻋﺎﯼ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎم اﻻهﯽ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻠﻴﻞ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﻮاهﺪ ﺧﻮﺑﯽ هﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪،‬‬ ‫∗ ﮔﺮﭼﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ واﻟﺪﻳﻦ هﻤﺴﺮم در ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﻘﻴﻢ هﺘﻠﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ ] Hotel de l’Universe et du Portugal‬هﺘﻞ دﻧﻴﺎ و‬ ‫ﭘﺮﺗﻐﺎل[‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪77‬‬

‫ﺷﻘﻮق ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﻓﻮق ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻀﺤﮑﯽ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ اﺣﺘﻤﺎل ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﮐﻪ روﺷﻦ ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ذﮐﺮ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ از ﻣﺮدم اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬هﻴﭻ ﺷﺎهﺪ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮﯼ ﺑﺮ اﻻهﻴﺖ ﻋﻴﺴﯽ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺟﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺎدت ﻧﺪارﻧﺪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪" :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ و در‬ ‫ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﻮﺷﺘﻪ؟"؛ "ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ؟"؛ "ﺁﻳﺎ در ﺁن دوران‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮدﺷﺎن از اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎ هﻤﺎن ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ؟"؛ "ﺁﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮔﺮان ﺑﻴﻄﺮﻓﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺼﺪ‬ ‫وﻏﺮﺿﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﻳﺸﺎن ﻣﺘﺠﻠﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟" ﺣﺘﯽ از ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن داﻧﺸﮕﺎهﯽ‬ ‫ﻣﺼﺮاﻧﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺎﺟﻴﻞ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻄﻤﺌﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن رخ دادﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻧﺠﻴﻞ هﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎ‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻋﻴﺴﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﻌﺪ از رﺳﺎﻻت ﭘُﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ از ﺑﻪ اﺻﻄﻼح وﻗﺎﻳﻊ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻋﻴﺴﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ هﺮ ﭼﻪ هﺴﺖ ﮐﭙﯽ هﺎ و اﺳﺘﻨﺴﺎخ هﺎﯼ "ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﺟﺎﻧﮏ هﺎﯼ ﭼﻴﻨﯽ" اﺳﺖ )ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺞ‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( ﮐﻪ ﮐﺎﺗﺒﺎن ﺟﺎﻳﺰاﻟﺨﻄﺎ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﺗﺒﺎﻧﯽ ﮐﻪ در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻗﺼﺪ و ﻏﺮض دﻳﻨﯽ ﺧﻮد را داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻣﺜﺎل ﺧﻮب از ﻏﺮض ورزﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﻪ ﯼ دﻟﮕﺮم ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﺪ ﻋﻴﺴﯽ در ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا در ﭘﯽ‬ ‫ﮐﺸﺘﺎر ﺑﻴﮕﻨﺎهﺎن ﺗﻮﺳﻂ هِﺮود رخ داد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﻴﻞ هﺎ را ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ از ﻣﺮگ ﻋﻴﺴﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ‬ ‫ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ او ﮐﺠﺎ زادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺸﺎرت ﻋﻬﺪ ﻗﺪﻳﻢ )ﻣﻴﮑﺎح ‪ (5:2‬اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺢ‬ ‫ﻣﻮﻋﻮد در ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ زادﻩ ﺷﻮد‪ .‬در ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻦ ﺑﺸﺎرت‪ ،‬اﻧﺠﻴﻞ ﻳﻮﺣﻨﺎ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺮوان ﻋﻴﺴﯽ از‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ او در ﺑﻴﺖ اﻟﺤﻢ زادﻩ ﻧﺸﺪ ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪" :‬دﻳﮕﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫ﺟﻠﻴﻠﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﮐﺘﺐ ﻣﻘﺪس ﻧﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺢ از ذر ّﻳﻪ ﯼ داوود‪ ،‬و از ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ داوود اهﻞ‬ ‫ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ؟"‬

‫ﻣﺘﯽ و ﻟﻮﻗﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺟﻮر دﻳﮕﺮﯼ ﻓﻴﺼﻠﻪ دادﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﺮﺁن ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ زادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ او را‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﯽ ﻣﺮﻳﻢ و ﻳﻮﺳﻒ را واداﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺪت هﺎ ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﺪ ﻋﻴﺴﯽ در ﻧﺎزارث‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﻣﺼﺮ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﮐﺸﺘﺎر ﺑﻴﮕﻨﺎهﺎن ﺗﻮﺳﻂ هﺮود ﺷﺎﻩ ﻣﯽ ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ او‪،‬‬ ‫ﻟﻮﻗﺎ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺮﻳﻢ و ﻳﻮﺳﻒ ﭘﻴﺶ از ﺗﻮﻟﺪ ﻋﻴﺴﯽ در ﻧﺎزارث ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻄﻮر ﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن در ﻟﺤﻈﻪ ﯼ‬ ‫ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺸﺎرت را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ؟ ﻟﻮﻗﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺮﻧﻮس )ﮐﻴﺮﻳﻨﻴﻮس( ﺣﺎﮐﻢ‬ ‫ﺳﻮرﻳﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺰار ﺁﮔﻮﺳﺘﻮس ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺮﺷﻤﺎرﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪهﯽ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﺻﺎدر ﮐﺮد‪ ،‬و هﺮﮐﺴﯽ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﮐﻪ "ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺧﻮد" ﺑﺮود‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ از "ﺑﻴﺖ و ﺷﺠﺮﻩ ﯼ داوود" ﺑﻮد وﻟﺬا ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ "ﺑﻪ ﺷﻬﺮ داوود ﮐﻪ ﺑﻴﺖ‬ ‫اﻟﻠﺤﻢ ﻧﺎم دارد" ﺑﺎزﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ راﻩ ﺣﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ِاﯼ‪ .‬اِن‪ .‬وﻳﻠﺴﻮن در‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪78‬‬

‫ﮐﺘﺎب ﻋﻴﺴﯽ و راﺑﻴﻦ ﻻﻳﻦ ﻓﺎﮐﺲ در رواﻳﺖ ﻧﺎﻣﻮﺛﻖ‬

‫‪114‬‬

‫ﻼ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ اﻳﻦ رواﻳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﮐﺎﻣ ً‬

‫ﻣﻬﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬داوود‪ ،‬اﮔﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮﻳﺐ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﺮﻳﻢ و ﻳﻮﺳﻒ زﻳﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻻزم‬ ‫ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ روﻣﻴﺎن ﻳﻮﺳﻒ را وادارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﯼ ﺑﺮود ﮐﻪ ﻧﻴﺎﯼ دورش هﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺁن ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻢ در ﻓُﺮم هﺎﯼ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﺧﻮد را اهﻞ اَﺷﺒﯽ دوﻻزوﮎ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﻦ‬ ‫ﻣﺮا ﺑﺘﻮان ﺗﺎ ﺳﻨﻴﻮر دو دﻳﮑﻴﻦ ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻓﺎﺗﺢ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮد و در اَﺷﺒﯽ ﺳﮑﻨﺎ ﮔﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ در‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﻟﻮﻗﺎ ﺻﺮاﺣﺘًﺎ وﻗﺎﻳﻌﯽ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺁﻧﻬﺎ را وارﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫زﻣﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻴﺮﻳﻨﻴﻮس ﻳﮏ ﺳﺮﺷﻤﺎرﯼ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ – اﻣﺎ ﻳﮏ ﺳﺮﺷﻤﺎرﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺰار ﺁﮔﻮﺳﺘﻮس و‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﮐﻞ اﻣﭙﺮاﺗﻮرﯼ‪ .‬و ﺳﺮﺷﻤﺎرﯼ ﺧﻴﻠﯽ هﻢ دﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 6‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ‬ ‫هِﺮود‪ .‬ﻻﻳﻦ ﻓﺎﮐﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ "داﺳﺘﺎن ﻟﻮﻗﺎ از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ و ﻓﺎﻗﺪ اﻧﺴﺠﺎم دروﻧﯽ اﺳﺖ"‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺨﻤﺼﻪ ﯼ ﻟﻮﻗﺎ و اﺷﺘﻴﺎق او ﺑﻪ وﻓﺎدارﯼ ﺑﻪ ﺑﺸﺎرت ﻣﻴﮑﺎح اﺑﺮاز هﻤﺪﻟﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 2004‬ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻓِﺮﯼ اﻳﻨﮑﻮاﻳﺮﯼ‪ ،115‬ﺗﺎم ﻓﻠﻴﻦ‪ ،‬وﻳﺮاﺳﺘﺎر اﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻋﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ از‬ ‫ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ را ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت و ﺧﻠﻞ هﺎﯼ داﺳﺘﺎن ﻣﺤﺒﻮب ﮐﺮﻳﺴﻤﺲ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮد ﻓﻠﻴﻦ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت‬ ‫ﻓﺮاوان ﻣﻴﺎن اﻧﺠﻴﻞ هﺎﯼ ﻣﺘﯽ و ﻟﻮﻗﺎ را‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻮارﻳﺎن ﺛﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﺪ ﻋﻴﺴﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺮد ]‪.[50‬‬ ‫راﺑﺮت ﮔﻴﻠﻮﻟﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ اﺳﻄﻮرﻩ ﯼ ﻋﻴﺴﯽ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺘﺎرﻩ ﯼ ﺷﺮﻗﯽ‪ ،‬زاﻳﻤﺎن‬ ‫ﺑﺎﮐﺮﻩ‪ ،‬ﺗﮑﺮﻳﻢ ﻧﻮزاد ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎهﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰات‪ ،‬اﻋﺪام‪ ،‬رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﺻﻌﻮد ﻋﻴﺴﯽ هﻤﮕﯽ ﻣﺄﺧﻮذ از ادﻳﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺗﺮ در ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﺧﺎورﻧﺰدﻳﮏ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺁوردن‬ ‫ﺑﺸﺎرت هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﺎﻳﯽ )ﺧﻠﻒ داوود ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪ در ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ( ﺟﻬﺖ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻳﻬﻮدﯼ اﺳﺖ و ﻳﮑﺴﺮﻩ در‬ ‫ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻧﮑﺎت ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﯼ ﻟﻮﻗﺎ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﺮدن ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن ادﻳﺎن هﻠﻨﯽ اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺮ ﻧﻘﺎط ﺣﺴﺎس‬ ‫ﺁﻧﺎن )زادﻩ ﺷﺪن از ﺑﺎﮐﺮﻩ‪ ،‬ﺗﮑﺮﻳﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎهﺎن‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ( ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺴﯽ ﺁﺷﮑﺎرﻧﺪ اﻣﺎ هﻤﻮارﻩ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻧﺎدﻳﺪﻩ اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﭘﻨﺪ ﺟﻮرج ﮔﺮﺷﻮﻳﻦ ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ "هﺮﭼﯽ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﻮن ﻣﯽ ﮔﻦ ‪ /‬هﺮﭼﯽ‬ ‫ﺗﻮ اﻧﺠﻴﻞ ﻣﯽ ﺧﻮﻧﻴﺪ ‪ /‬ﺣﺘﻤًﺎ هﻤﻮن ﺟﻮرﯼ ﻧﺒﻮدﻩ"‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺳﺎدﻩ ﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻴﺰهﺎ ﺣﺘﻤًﺎ‬ ‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻧﻮﺷﺘﻪ – ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﻴﻞ را ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺁن را ﮔﺰارش دﻗﻴﻖ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ داﻧﺴﺘﻪ و ﻟﺬا ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ ﺧﻮد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺮدم هﺮﮔﺰ ﻻﯼ ﮐﺘﺎﺑﯽ را ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫ﻣﺤﺾ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ ﺑﺎز ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ؟ ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﺁﺷﮑﺎر ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﻟﻐﻮﯼ‬ ‫اﻧﺎﺟﻴﻞ از ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺘﯽ ﻳﻮﺳﻒ را ﺧﻠﻒ ﻧﺴﻞ ﺑﻴﺴﺖ و هﺸﺘﻢ داوود ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬و ﻟﻮﻗﺎ ﺧﻠﻒ ﻧﺴﻞ ﭼﻬﻞ‬

‫‪. The Unauthorized Version‬‬ ‫‪. Free Inquiry‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪114‬‬ ‫‪115‬‬

‫‪79‬‬

‫و ﻳﮑﻢ؟ از ﺁن ﺑﺪﺗﺮ‪ ،‬در ﺷﺠﺮﻩ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ دو ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻴﭻ ﻧﺎم ﻣﺸﺘﺮاﮐﯽ ﻧﻴﺴﺖ! در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﻴﺴﯽ واﻗﻌًﺎ از‬ ‫ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﮐﺮﻩ زادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺑﻄﯽ ﺑﻪ اﺳﻼف ﻳﻮﺳﻒ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺼﺪاق ﺑﺸﺎرت ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺎﻳﺪ از ذر ّﻳﻪ ﯼ داوود ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرت ا ِهﺮﻣﻦ‪ ،116‬ﻋﺎﻟﻢ اﻧﺠﻴﻠﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﯽ ﺁن داﺳﺘﺎن وراﯼ ﮐﻴﺴﺘﯽ و ﭼﻴﺴﺘﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻋﻤﻴﻖ ﮐﻞ ﻣﺘﻦ ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ را هﻮﻳﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫∗‬

‫ﭘﺮﻓﺴﻮر اِهﺮﻣﻦ ﺳﻔﺮ‬

‫ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﺮزﯼ ﮔﻴﺮا در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯼ ﮐﺘﺎب ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از اﻧﺠﻴﻞ ﺑﺎورﯼ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا ﺑﻪ ﺷﮑﺎﮐﯽ‬ ‫ﻣﺤﺘﺎط ﻣﻴﻞ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺳﻔﺮﯼ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺮاﻧﻪ اش ﻓﻬﻢ ﺧﻄﺎهﺎﯼ ﻋﻈﻴﻢ ﮐﺘﺐ ﻣﻘﺪس ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ‬ ‫ارﺗﻘﺎﻳﺶ در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬از ﺣﻀﻴﺾ "ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ اﻧﺠﻴﻠﯽ ﻣﻮﻳﺪ"‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎﻟﺞ وﻳﺘﻮن )در ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫اﯼ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬اﻣﺎ هﻨﻮز ﻣﺤﺒﻮب ﺑﻴﻠﯽ ﮔﺮاهﺎم‪ (117‬ﺗﺎ ﭘﺮﻳﻨﺴﺘﻮن و اوج ﮐﻼس ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ،‬در هﺮ ﮔﺎم ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ ﻣﺴﻴﺤﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رﻗﺒﺎﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﭘﻴﺸﺮو دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬او اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود‪ ،‬و ﻣﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن را هﻢ ﻣﺴﺘﻔﻴﺾ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺑﺖ ﺷﮑﻨﺎﻧﻪ ﯼ ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻧﻘﺪ اﻧﺠﻴﻞ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫از رواﻳﺖ ﻧﺎﻣﻮﺛﻖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ راﺑﻴﻦ ﻻﻳﻦ ﻓﺎﮐﺲ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﺮد ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ذﮐﺮش ﺷﺪ‪ ،‬و ﮐﺘﺎب اﻧﺠﻴﻞ ﺳﮑﻮﻻر‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻴﺪﻳﻨﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻦ را ﺟﺪﯼ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،118‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ژاﮎ ﺑﺮﻟﻴﻨﻠﺒﺮا‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر اﻧﺠﻴﻠﯽ ﮐﻪ وﺛﻮق رﺳﻤﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻟﺒﺨﻮاﻩ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن دﺳﺖ ﮐﻢ ﻳﮏ دوﺟﻴﻦ اﻧﺠﻴﻞ دﻳﮕﺮ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺎﺟﻴﻞ ﺗﻮﻣﺎس‪ ،‬ﭘﻴﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻴﮑﻮدﻣﻮس‪ ،‬ﻓﻴﻠﻴﭗ‪ ،‬ﺑﺎرﺗﻠﻤﻮ و ﻣﺮﯼ ﻣﮕﺪاﻟﻦ ﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ]‪ .[51‬درﺑﺎرﻩ اﻳﻦ اﻧﺎﺟﻴﻞ ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ ﺗﺎﻣﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن ﺑﻪ ﺧﻮاهﺮزادﻩ اش ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫هﻨﮕﺎم ﺻﺤﺒﺖ ازﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯼ ﺗﻮارﻳﺦ ﻣﺴﻴﺢ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺘﻮن را‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺷﻮراﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻣﻮﺛﻖ داﻧﺴﺘﻪ و ﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺷﺒﻪ ﻣﻮﺛﻖ ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﺁن اﻧﺠﻴﻞ هﺎﯼ ﺷﺒﻪ ﻣﻮﺛﻖ هﻢ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺑﻘﻴﻪ ادﻋﺎﯼ وﺣﻴﺎﻧﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺧﻮدت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺧﻮد‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ وﺛﻮق ﺷﺎن داورﯼ ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎﺑﺎن ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ اﻧﺠﻴﻞ هﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ از ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺮاﺟﻊ رﺳﻤﯽ ﺣﺬف ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ از‬ ‫ﭼﻬﺎر اﻧﺠﻴﻞ رﺳﻤﯽ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺁورﺗﺮ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻧﺠﻴﻞ ﺗﻮﻣﺎس‪ ،‬داﺳﺘﺎن هﺎﻳﯽ از ﮐﻮدﮐﯽ ﻋﻴﺴﯽ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در‬ ‫‪116‬‬

‫‪. Bart Ehrman‬‬ ‫∗ ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ذﮐﺮ ﮐﺮدم ﭼﻮن اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺁن ﻣﻄﻤﺌﻦ ام‪ .‬ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ در ﻧﺴﺨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻦ‬ ‫دارم‪ ،‬و ﭼﺎپ ﮐﺎﻧﺘﻴﻨﻴﻮم ﻟﻨﺪن اﺳﺖ‪" ،‬اﻳﻦ ﮐﻼم ﮐﻴﺴﺖ؟" ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ هﻴﭻ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻳﻦ هﻤﺎن ﮐﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫هﺎراپ‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬در ﺳﺎﻧﻔﺮاﻧﺴﻴﮑﻮ ﻃﺒﻊ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺁن را ﻧﺪﻳﺪﻩ ام‪ .‬ﻋﻨﻮان ﺁن "ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻧﺎدرﺳﺖ از ﻋﻴﺴﯽ"‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ هﺮ دو ﻳﮏ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﺮا ﻧﺎﺷﺮان اﻳﻦ ﻃﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟‬ ‫‪ .117‬واﻋﻆ اواﻧﺠﻠﻴﺴﺖ ﻣﺸﻬﻮر ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻮرهﺎﯼ دور و دراز وﻋﻈﺶ و دوﺳﺘﯽ اش ﺑﺎ ﭼﻨﺪ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﺑﻪ او اهﻤﻴﺘﯽ ﺑﻴﻦ‬ ‫اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬م‬ ‫‪118‬‬ ‫‪. The Secular Bible: Why Nonbelievers Must Take Religion Seriously, Jacque Berlinerblau‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪80‬‬

‫ﻼ ﺑﺎ ﺑﺪﺟﻨﺴﯽ هﻤﺒﺎزﯼ اش را ﺑﻪ ﺑﺰ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﺟﻦ ﺷﺮور از ﻧﻴﺮوﯼ ﺟﺎدوﻳﯽ ﺧﻮد ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺜ ً‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،.‬ﻳﺎ ﺗﮑﻪ ﮔِﻞ را ﺑﻪ ﮔﻨﺠﺸﮏ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ دراز ﮐﺮدن ﻳﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب در ﻧﺠﺎرﯼ ﺑﻪ ﭘﺪرش ﮐﻤﮏ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ∗.‬ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺠﺰات ﻣﻬﻤﻠﯽ را ﮐﻪ اﻧﺠﻴﻞ ﺗﻮﻣﺎس ذﮐﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ دﻻﻳﻞ‬ ‫ﺑﺎور ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰات اﻧﺎﺟﻴﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ هﻢ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ ﻳﺎ ﮐﻢ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰات ﺻﺒﻐﻪ ﯼ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﯼ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬و وﻗﻮع ﺷﺎن هﻤﺎن ﻗﺪر ﻣﺸﮑﻮﮎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺤﺖ داﺳﺘﺎن ﺷﺎﻩ ﺁرﺗﻮر و دﻻوران ﻣﻴﺰﮔﺮد‪.‬‬ ‫اﻏﻠﺐ وﺟﻮﻩ اﺷﺘﺮاﮎ اﻧﺎﺟﻴﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺣﺎﺻﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﺎ اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺎرﮎ ﺑﻮدﻩ‬ ‫ﻳﺎ اﺛﺮﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮ و ﻣﻔﻘﻮد ﮐﻪ اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺎرﮎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻠﻒ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن ﭼﻬﺎر ﺣﻮارﯼ ﮐﻪ ﺑﻮدﻩ‬ ‫ﻦ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺪام ﺷﺎن ﺷﺨﺼًﺎ ﻋﻴﺴﯽ را ﻣﻼﻗﺎت ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺁﻧﭽﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻇ ّ‬ ‫ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ اﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺮﻓًﺎ ﺗﮑﺮار ﻣﮑﺮرات ﻋﻬﺪ ﻗﺪﻳﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬ ‫اﻧﺠﻴﻞ ﻧﮕﺎران اﻋﺘﻘﺎد و اﻟﺘﺰام ﺗﺎم داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺸﺎرت هﺎﯼ ﻋﻬﺪ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫ﻼ ﺷﺨﺺ ﻋﻴﺴﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺤﺚ هﻮاداران ﻓﺮاواﻧﯽ‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺤﺚ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺟﺪﯼ ﻃﺮح ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﺻ ً‬ ‫ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﺁن را ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﺟﯽ‪ِ.‬اﯼ‪ِ .‬وﻟﺰ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻟﻨﺪن و‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮐﺘﺎب در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻳﺎ ﻋﻴﺴﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟‪ 119‬اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻻ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻤﻮم اﺳﺘﺎدان ﻣﻌﺮوف ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﻴﻠﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ) و ﻣﺴﻠﻤًﺎ‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﻋﻴﺴﯽ اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻋﻬﺪ ﻗﺪﻳﻢ( را ﺛﺒﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ هﻢ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ دﻳﮕﺮ اﻧﺠﻴﻞ را ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ وﺟﻮد هﺮﮔﻮﻧﻪ‬ ‫اﻻهﻴﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻤﺎرم‪ .‬ﺗﺎﻣﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﺟﺎن ﺁداﻣﺰ ﻧﻮﺷﺖ‪ " :‬روزﯼ ﺧﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﻞ‬ ‫اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ ﻋﻴﺴﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺪرش ﺧﺪاﺳﺖ و در رﺣﻢ ﻳﮏ ﺑﺎﮐﺮﻩ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در زﻣﺮﻩ ﯼ اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻧﺴﻞ ﻣﻴﻨﺮوا‬ ‫]ﺧﺪاﯼ روﻣﯽ ﺻﻨﺎﻳﻊ دﺳﺘﯽ[ در ذهﻦ ژوﭘﻴﺘﺮ در ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬ ‫رﻣﺎن دَن ﺑﺮاون‪ ،‬راز داوﻳﻨﭽﯽ‪ ،‬و ﻓﻴﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺁن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ ﻏﻮﻏﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ اﻓﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن دﻟﻴﺮﯼ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻓﻴﻠﻢ را ﺗﺤﺮﻳﻢ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﻨﻤﺎهﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ دهﻨﺪﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﻈﺎهﺮات راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻼ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺎﺟﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﺳﺘﺎن هﻢ در ﺣﻘﻴﻘﺖ از اﺑﺘﺪا ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎ ﺟﻌﻠﯽ اﺳﺖ‪ :‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﺨﻴﻠﯽ و ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮق راز داوﻳﻨﭽﯽ ﺑﺎ اﻧﺎﺟﻴﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺎﺟﻴﻞ داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ و راز داوﻳﻨﭽﯽ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺪرن‪.‬‬

‫∗ ِاﯼ‪ .‬ان‪ .‬وﻳﻠﺴﻮن در زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﯼ ﻋﻴﺴﯽ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻧﺠﺎر ﺑﻮدن ﻋﻴﺴﯽ اﺑﺮاز ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬و اژﻩ ﯼ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ‪ tekton‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺠﺎر اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ اﺳﺖ از واژﯼ ﺁراﻣﯽ ‪ ، nagger‬ﮐﻪ هﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﭘﻴﺸﻪ ور اﺳﺖ و هﻢ ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮرد ﺳﻮءﺗﺮﺟﻤﻪ هﺎﯼ‬ ‫اﻧﺠﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻬﻮر ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺳﻮءﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ اﺷﻌﻴﺎﯼ ﻳﻬﻮدﯼ از واژﻩ ﯼ "زن ﺟﻮان" )‪ (almah‬ﺑﻪ واژﻩ ﯼ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ "ﺑﺎﮐﺮﻩ"‬ ‫)‪ (parthenos‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﯽ ﻟﻐﺰﺷﯽ در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺴﯽ ﺑﺴﻂ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﻀﺤﮏ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﺎرد ﻋﻴﺴﯽ ﺑﺎﮐﺮﻩ ﺑﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ! ﺗﻨﻬﺎ رﻗﻴﺐ دﻳﮕﺮ ﻋﻨﻮان ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﺳﻮءﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺎﮐﺮﮔﺎن ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ورّاق ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺧﻨﺪﻩ دارﯼ اﺣﺘﺠﺎج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫در وﻋﺪﻩ ﯼ هﻔﺘﺎد و دو ﺑﺎﮐﺮﻩ ﺑﻪ هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻬﻴﺪ‪" ،‬ﺑﺎﮐﺮﮔﺎن" ﺳﻮءﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ "اﻧﮕﻮرهﺎﯼ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺎ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﺑﻠﻮرﻳﻦ" ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ را ﻋﻤﻮم اﻣﺖ اﺳﻼم درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎن ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻴﮕﻨﺎﻩ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺘﺤﺎرﯼ ﮐﻪ ﻧﺠﺎت ﻧﻤﯽ ﻳﺎﻓﺖ؟ )اﺑﻦ ورّاق‪" ،‬ﺑﺎﮐﺮﻩ هﺎ‪ ،‬ﮐﺪام‬ ‫ﺑﺎﮐﺮﻩ هﺎ؟" ‪(Free Inquiry 26:1, 2006, 45-6‬‬ ‫‪119‬‬ ‫‪. Did Jesus Exist? , G. A. Wells‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪81‬‬

‫ﺑﺮهﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ دﻳﻨﺪار‬ ‫اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺮدﻣﺎن ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎد اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎدﯼ را‬ ‫در ﻣﻼء ﻋﺎم ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﮕﺮان اﻧﺪ ﮐﻪ درﺁﻣﺪﺷﺎن را از دﺳﺖ ﻧﺪهﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ‬

‫"ﻧﻴﻮﺗﻮن دﻳﻨﺪار ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮد را ارﺷﺪ ﺗﺮ از ﻧﻴﻮﺗﻮن‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ‪ ،‬ﮐﭙﻠﺮ و ﻏﻴﺮﻩ و ﻏﻴﺮﻩ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ؟ اﮔﺮ ﺧﺪا از ﻧﻈﺮ‬ ‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﯽ هﺴﺘﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﮑﺮ ﺧﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ؟" اﻧﮕﺎر ﺳﺴﺘﯽ ﺧﻮد اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن ]ﺁﭘﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ هﺎ[ ﺣﺘﯽ ﻧﺎم داروﻳﻦ را هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ و‬ ‫♠‬

‫ﻣﺪام ﺷﺎﻳﻌﺎت ﻣﺘﻌﻔﻦ‪ ،‬و ﺁﺷﮑﺎرا ﮐﺎذﺑﯽ‪ ،‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮔﺮوش او ﺑﻪ دﻳﻦ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﻣﯽ ﭘﺮاﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮدازﯼ‬

‫از زﻣﺎﻧﯽ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻳﮏ "ﺑﺎﻧﻮﯼ اﻣﻴﺪ" اﻓﺴﺎﻧﻪ ﯼ دﻟﭙﺬﻳﺮﯼ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁن داروﻳﻦ در دم ﺁﺧﺮ‪ ،‬در ﻧﻮر‬ ‫ﻋﺼﺮﮔﺎهﯽ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺘﺎب ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ را ورق ﻣﯽ زد و ﻟﺐ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﮔﺸﻮد ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﻄﺎ‬ ‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ – ﺑﻪ دﻻﻳﻠﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺪس زدن ﺷﺎن ﭼﻨﺪان دﺷﻮار ﻧﺒﺎﺷﺪ – ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻦ ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ دﻳﻨﺪارﯼ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻮن واﻗﻌًﺎ اﻇﻬﺎر دﻳﻨﺪارﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺣﻮاﻟﯽ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﮕﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ در اﻳﻦ ﻗﺮن‬ ‫ﻓﺸﺎرهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻗﻀﺎﻳﯽ در ﻣﻮرد اﻇﻬﺎر دﻳﻦ ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺮاﯼ ﮐﻨﺎرﻧﻬﺎدن دﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﺮن هﺎﯼ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از هﺮ دو ﺳﻮ اﺳﺘﺜﻨﺎهﺎﻳﯽ هﻢ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺟﻴﻤﺰ هﺎوت در ﮐﺘﺎب ‪ 2000‬ﺳﺎل ﺑﯽ دﻳﻨﯽ‪ :‬ﻣﺮدﻣﺎن‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺎ دﻟﻴﺮﯼ ﺷﮏ ﮐﺮدن‪ 120‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﭘﻴﺶ از داروﻳﻦ هﻢ هﻤﻪ ﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺆﻣﻦ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬و ﭘﺲ از‬ ‫داروﻳﻦ هﻢ ﺑﺮﺧﯽ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارد ﺷﮏ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﮑﻞ ﻓﺎرادﻩ ﺣﺘﯽ ﭘﺲ از ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﺁﺛﺎر داروﻳﻦ هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬او ﻋﻀﻮ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﺳﺎﻧﺪﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮﻗﻪ اﯼ ﮐﻪ اﻋﻀﺎﻳﺶ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺗﺤﺖ‬ ‫اﻟﻠﻔﻈﯽ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ؛ در ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ اﻋﻀﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ ﺷﺴﺘﻨﺪ؛ و ﺑﺮاﯼ اﻃﻼع از ارادﻩ ﯼ اﻻهﯽ ﻗﺮﻋﻪ‬ ‫ﻼ ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‪ .‬ﻓﺎرادﻩ در ﺳﺎل ‪ 1860‬ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺸﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ) ﻓﻌﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ ام‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﻋﻤ ً‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﮑﯽ از ﺷﻴﻮخ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﺁن اﺻﻞ اﻧﻮاع داروﻳﻦ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻓﺎرادﻩ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1867‬ﺑﺎ‬

‫♠ ﺣﺘﯽ ﻣﺮا هﻢ ﺑﻪ ﺑﺸﺎرت ﮔﺮوش در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﻣﻔﺘﺨﺮ ﮐﺮدﻩ اد‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎﻳﯽ ﻣﺴﺠﻊ و ﻣﮑﺮر اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ هﺮ ﺑﺎر در هﺎﻟﻪ اﯼ از‬ ‫اﺑﻬﺎم و ﻓﺮﻳﺐ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد )ﻣﺜﻼ‪،‬ﻧﮏ‪ .(Steer 2003 .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺘﻴﺎط ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻢ و ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﺷﻬﺮﺗﻢ ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬ﻳﮏ ﺿﺒﻂ‬ ‫ﺻﻮت در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻻﻻ واردز ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ "ﭼﺮا وﻗﺖ ﻣﺎن را در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ هﺪر دهﻴﻢ؟ اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮﯼ ﮐﻨﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر را در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺠﺎم دهﻴﺪ‪ ،‬از ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﺧﺮﻓﺘﯽ را ﺑﻬﺎﻧﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪".‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪. 2000 Years of Disblief: Famous People with the Courage to Dout, James Haught‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪82‬‬

‫ﻣﺬهﺐ ﺳﺎﻧﺪﻣﺎﻧﯽ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ ﮐﻼرﮎ ﻣﺎﮐﺴﻮل‪ ،‬هﻤﺘﺎﯼ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدا ِز ﻓﺎراردﻩ ﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺮ‪ ،‬هﻢ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﯼ‬ ‫ﻼ وﻳﻠﻴﺎم ﺗﺎﻣﺴﻮن‪ ،‬ﻳﺎ ﻟُﺮد ﮐﻠﻮﻳﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﻧﺸﺎن‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻗﻄﺐ هﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬هﻢ ﺑﻪ هﮑﺬا‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫دهﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن ﺑﺮاﯼ رخ دادن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻟﺬا ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺁورد زﻣﺎﻧﯽ اﺷﺘﺒﺎﻩ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﮏ دان ﺑﺰرگ ﻧﺎﺷﯽ از اﻳﻦ ﻓﺮض ﺑﻮد ﮐﻪ او ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﮔﻮﻳﯽ از ﺁﺗﺶ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﺁن ﻇﺮف‬ ‫ﭼﻨﺪ دﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﺗﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻇﺮف ﭼﻨﺪ هﺰار ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮ ﮐﻠﻮﻳﻦ ﺣﺮﺟﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ درﺑﺎرﻩ‬ ‫ﯼ اﻧﺮژﯼ هﺴﺘﻪ اﯼ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬در ﻧﺸﺴﺖ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ،1903‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺟﻮرج داروﻳﻦ‪،‬‬ ‫دوﻣﻴﻦ ﭘﺴﺮ ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ‪ ،‬رﺳﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﮐﺸﻒ رادﻳﻮم ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﯼ ﮐﻮرﯼ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﭘﺪرش را ﺗﻮﺟﻴﻪ و ﻟﺮد‬ ‫ﮐﻠﻮﻳﻦ را ﮐﻪ هﻨﻮز زﻧﺪﻩ ﺑﻮد ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎر داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ اﻇﻬﺎر دﻳﻨﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪،‬اﻣﺎ هﻨﻮز ﭼﻨﺪان ﻧﺎدر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﮔﻤﺎن ﻣﻦ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻳﻨﺪار ﻣﺘﺄﺧﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ ﮐﻠﻤﻪ دﻳﻨﺪاراﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬اﺣﺘﺠﺎج‬ ‫ﮐﺮدم‪ ،‬دﻳﻨﺪار ﺧﻮاﻧﺪن ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﻨﺎﯼ "دﻳﻨﺪارﯼ" اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ و ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﮐﻠﻤﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ دﻳﻨﺪار اﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻴﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻇﻬﺎر دﻳﻨﺪارﯼ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻔﺮ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺟﺎ اﺳﻢ ﺷﺎن ﺑﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﮑﺎﮎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺎرد و ﭘﻮﻟﮑﻴﻨﮓ هﻮرن‪ .‬هﺮ ﺳﻪ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ‬ ‫ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻀﻮ هﻴﺌﺖ اﻣﻨﺎﯼ اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭘﯽ ﺑﺤﺚ هﺎﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ دوﺳﺘﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺎ هﺮ ﺳﻪ ﺷﺎن داﺷﺘﻪ ام‪ ،‬از ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬارﯼ ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻧﺸﺪﻩ ام‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﻴﺮت ام از اﻋﺘﻘﺎدﺷﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‪ ،‬رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺨﺸﺎﻳﺶ ﮔﻨﺎهﺎن و ﺑﺎﻗﯽ ﻗﻀﺎﻳﺎ‪.‬‬ ‫در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ هﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﮐﺎﻟﻴﻨﺰ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﺷﺎﺧﻪ ﯼ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ژﻧﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ♣.‬اﻣﺎ در ﺁﻧﺠﺎ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺤﻔﻪ ﺑﻮدن ﺷﺎن‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺤﻞ ﺣﻴﺮت هﻤﮑﺎران ﺷﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ داﻧﺸﮕﺎهﯽ واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1996‬ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ ﻣﺴﺘﻨﺪﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺟﻮرج ﻣِﻨﺪِل‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﻧﺎﺑﻐﻪ ﯼ ﻋﻠﻢ ژﻧﺘﻴﮏ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﺑﺎﻏﯽ ﻗﺪﻳﻤﯽ در ِﮐِﻠ ِﺮ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﺎ دوﺳﺘﻢ ﺟﻴﻢ واﺗﺴﻮن‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﻧﺎﺑﻐﻪ ﯼ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ژﻧﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬ ‫اﯼ اﻧﺠﺎم دادم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮد ﻣِﻨﺪِل ﻣﺮ ِد دﻳﻦ‪ ،‬و راهﺐ ﺁﮔﻮﺳﺘﻴﻨﯽ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﻣﯽ زﻳﺴﺖ و در ﺁن زﻣﺎن‬ ‫راهﺐ ﺷﺪن ﺁﺳﺎن ﺗﺮﻳﻦ راهﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﺪل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﯽ اش ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣِﻨﺪل‪ ،‬راهﺐ‬ ‫ﺷﺪن ﻣﻌﺎدل ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﺑﻮرس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﺁن ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ از واﺗﺴﻮن ﭘﺮﺳﻴﺪم ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻣﺮوزﻩ داﻧﺸﻤﻨﺪان‬ ‫ﻼ هﻴﭻ ﮐﺲ‪ .‬ﮔﻬﮕﺪارﯼ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮم‪ ،‬و ﮐﻤﯽ ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ﻣﯽ‬ ‫دﻳﻨﺪار ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬او ﭘﺎﺳﺦ داد "ﻋﻤ ً‬ ‫ﺷﻮم ]ﺧﻨﺪﻩ[‪ ،‬ﭼﻮن‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﭼﻴﺰﯼ را ﺑﻪ ﺻﺮف وﺣﯽ ﺷﻤﺮدن ﺑﭙﺬﻳﺮد‪".‬‬

‫♣ ﺑﺎ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﻏﻴﺮرﺳﻤﯽ ژﻧﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺁن "دزد درﻳﺎﻳﯽ" ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ) و ﺑﻴﺪﻳﻦ( ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﮐﺮاﻳﮓ وِﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪83‬‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﮐﺮﻳﮏ‪ ،‬هﻤﮑﺎر واﺗﺴﻮن در ﺑﻨﺎﯼ ﮐﻞ اﻧﻘﻼب ژﻧﺘﻴﮏ‪ ،‬ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺧﻮد در ﮐﺎﻟﺞ ﭼﺮﭼﻴﻞ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ را ﻟﻐﻮ‬ ‫ﮐﺮد ﭼﻮن ﺁن ﮐﺎﻟﺞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ ) ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻳﮏ ﻣﺘﻮﻟﯽ وﻗﻒ( ﺑﺴﺎزد‪ .‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ام ﺑﺎ‬ ‫واﺗﺴﻮن‪ ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدم ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف او و ﮐﺮﻳﮏ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدم ﺗﻌﺎرﺿﯽ ﻣﻴﺎن دﻳﻦ و ﻋﻠﻢ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻣﻮر اﺳﺖ و دﻳﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻘﺼﻮد ﻏﺎﺋﯽ اﻣﻮر‪ .‬واﺗﺴﻮن ﻓﻮرًا‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪ " :‬ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻮدن ﻣﺎ هﻴﭻ ﻣﻘﺼﻮدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺻﺮﻓًﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪' ،‬ﺧﺪاﯼ ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ وﺟﻮد ﻣﺎ ﻣﻘﺼﻮدﯼ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ ﺣﺘﻤًﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻤﺒﺎرﯼ دارﻳﺪ‪ '.‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻬﺎر دﻟﭙﺬﻳﺮﯼ را دارم‪ ".‬و ﺑﻌﺪ هﻢ ﻧﻬﺎر دﻟﭙﺬﻳﺮﯼ ﻧﻮش ﺟﺎن ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻼش هﺎﯼ ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن ﺑﺮاﯼ ﻳﺎﻓﺘﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻳﻨﺪار ﻣﺪرن ﻧﺸﺎن از ﺑﻴﭽﺎرﮔﯽ ﺁﻧﻬﺎ دارد‪ ،‬و ﺁﺷﮑﺎرا ﻣﯽ ﺗﻮان ﺻﺪاﯼ‬ ‫ﮎ ﺧﻮردن ﮐﻔﮕﻴﺮﺷﺎن ﺑﻪ ﺗﻪ دﻳﮓ را ﺷﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ وب ﺳﺎﻳﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ اراﺋﻪ ﯼ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از‬ ‫ﭘﻮ ِ‬ ‫"داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ" ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻧﺎم ﺷﺶ ﻧﻔﺮ را از ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ‬ ‫ﻼ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ ﻧﺒﺮدﻩ اﻧﺪ؛ و دﺳﺖ ﮐﻢ در ﻣﻮرد ﻳﮑﯽ‬ ‫ﯼ ﻧﻮﺑﻞ ذﮐﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ از اﻳﻦ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ اﺻ ً‬ ‫ﺷﺎن ﻣﻄﻤﺌﻦ ام ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺪﻳﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮاﺳﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻣﯽ رود‪ .‬ﻳﮏ ﭘﮋوهﺶ ﻣﻨﻈﻢ ﺗﺮ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺑﻨﺠﺎﻣﻴﻦ ﺑﻴﺖ هﺎﻻهﻤﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ‪" ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺪﻳﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻋﻠﻢ ﻳﺎ ادﺑﻴﺎت ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ‬ ‫ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﮐﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺎن‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.[52] ".‬‬ ‫ﭘﮋوهﺸﯽ ﮐﻪ ﻻرﺳﻮن و وﻳﺜﺎم اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻴﭽﺮ در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ‬ ‫ازﻣﻴﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد هﻤﮑﺎران ﺷﺎن ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ‬ ‫ﻋﻠﻮم ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ )ﻣﻌﺎدل ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﻋﻠﻮم ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( ﺗﻨﻬﺎ هﻔﺖ درﺻﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺨﺺ‬ ‫وار ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ ]‪ .[53‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺁﺷﮑﺎر داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ درﺳﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺁﻣﺎر دﻳﻨﺪارﯼ‬ ‫در ﮐﻠﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن ﺑﻴﺶ از ‪ 90‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان‬ ‫ﻏﻴﺮﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻀﻮ ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﻮم ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ ‪ ،‬در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪،‬‬ ‫در اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﻢ دﻳﻨﺪاران ﻣﺆﻣﻦ در اﻗﻠﻴﺖ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﻠّﺖ ﺷﺎن ﮐﻤﺘﺮ و ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺎن ﺣﺪود ‪ 40‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻋﻤﻮم ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻴﺎن دﻳﻨﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺖ دﻳﻨﺪارﯼ در ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان از هﻤﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺎرض ﺣﺎد ﻣﻴﺎن دﻳﻨﺪارﯼ ﻋﻤﻮم ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻴﺎن و‬ ‫ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻧﺨﺒﮕﺎن روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﺁن اﺳﺖ ]‪.[54‬‬ ‫اﻧﺪﮐﯽ ﺟﺎﯼ ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺮح ﺗﺮﻳﻦ وب ﺳﺎﻳﺖ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‪] Answers in Genesis ،‬ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﺳِﻔﺮ‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ[‪ ،‬ﭘﮋوهﺶ ﻻرﺳﻦ و وﻳﺜﺎم را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻴﺒﯽ در دﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﻠﺤﻪ اﯼ در ﺟﺪال داﺧﻠﯽ ﻣﻴﺎن ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬و ﻋﻠﻴﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﻧﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﻳﻦ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪84‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وب ﺳﺎﻳﺖ در ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﻮم ﺗﺎ ﺑﻦ اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻴﺨﺪاﺳﺖ"‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺴﺮت‬ ‫ﭘﺎراﮔﺮاف ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻻرﺳﻦ و وﻳﺜﺎم ﺑﻪ ﺳﺮدﺑﻴﺮ ﻧﻴﭽﺮ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫در ﺣﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ هﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﻮم ﺟﺰوﻩ اﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺸﻮق ﺁﻣﻮزش ﺗﮑﺎﻣﻞ در‬ ‫ﻣﺪارس ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ و ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﯼ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰوﻩ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ ﮐﻪ "ﻋﻠﻢ در ﻗﺒﺎل وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻴﻄﺮف اﺳﺖ‪ ".‬ﺑﺮوس ﺁﻟﺒﺮﺗﺰ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺁﮐﺎدﻣﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻋﻀﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ ﺁﮐﺎدﻣﯽ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ هﻢ دﻳﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻢ ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﻴﻠﯽ هﺎﻳﺸﺎن زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس هﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪".‬‬ ‫ﭘﮋوهﺶ ﻣﺎ ﺧﻼف اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫ﺁدم اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻟﺒﺮﺗﺰ ]رﺋﻴﺲ ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﻮم[ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﯽ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ "ﻣﮑﺘﺐ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﯽ ﻧِﻮﻳﻞ‬ ‫ﭼﻤﺒﺮﻟﻴﻦ" ذﮐﺮ ﮐﺮدم )ﻓﺼﻞ ‪ 2‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( وﺿﻊ "ﻧﻮﻣﺎ" را اﺗﺨﺎذ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ "ﭘﺎﺳﺦ هﺎﯼ ﺳِﻔﺮ ﭘﻴﺪاﻳﺶ" ﺳﻮداﻳﯽ‬ ‫ﺑﺲ ﻣﺘﻔﺎوت دارد‪.‬‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﻋﻠﻮم ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ )و ﻧﻴﺰ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ اﻟﻤﻨﺎﻓﻊ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎﻧﺎدا‪ ،‬اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ‪ ،‬هﻨﺪوﺳﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺶ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ زﺑﺎن ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻏﻴﺮﻩ( ﻣﻌﺎدل ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﻮم اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻴﻨﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ‬ ‫ﭼﺎپ ﺳﭙﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬هﻤﮑﺎراﻧﻢ‪ ،‬ﺁر‪ .‬اﻟﻴﺰاﺑﺖ ﮐﻮرﻧﻮل و ﻣﺎﻳﮑﻞ اﺳﺘﻴﺮات در ﺣﺎل ﻧﮕﺎرش ﭘﮋوهﺶ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ درﺑﺎرﻩ‬ ‫ﯼ ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ اﻋﻀﺎﯼ اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﻋﻠﻮم هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻔﺼﻴﻠﯽ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻌﺪًا ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺁﻧﺎن ﻟﻄﻒ‬ ‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزﻩ دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺷﺎن را در اﻳﻨﺠﺎ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺁﻧﺎن روش اﺳﺘﺎﻧﺪاردﯼ ﺑﺮاﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻘﻴﺎس ﻟﻴﮑﺮﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬از هﻤﻪ ﯼ ‪ 1074‬ﻋﻀﻮ اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﮐﻪ ﺁدرس اﻳﻤﻴﻞ داﺷﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ )ﻳﻌﻨﯽ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻏﺎﻟﺐ اﻋﻀﺎ( ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ‪ 23‬درﺻﺪ ﭘﺎﺳﺦ دادﻩ اﻧﺪ )ﮐﻪ ﺁﻣﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻧﻮع‬ ‫ﻼ‪" :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺨﺺ وار اﻋﺘﻘﺎد دارم‬ ‫ﭘﮋوهﺶ اﺳﺖ(‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﮔﺰارﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻃﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬دﻋﺎهﺎ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮد‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﮔﻨﺎهﺎن و ﺑﺰﻩ هﺎ را دارد و درﻣﻮردﺷﺎن داورﯼ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ".‬ﺑﺮاﯼ هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﮔﺰارﻩ هﺎ اﻣﺘﻴﺎزﯼ ﺑﻴﻦ ‪ ) 1‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻗﺎﻃﻊ( ﺗﺎ ‪) 7‬ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻗﺎﻃﻊ( اﺧﺘﺼﺎص دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻻرﺳﻦ و وﻳﺜﺎم اﻧﺪﮐﯽ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻻرﺳﻦ و وﻳﺜﺎم ﻣﻘﻴﺎﺳﯽ‬ ‫ﺳﻪ اﻣﺘﻴﺎزﯼ ﺑﺮاﯼ هﺮ ﻳﮏ از ﮔﺰارﻩ هﺎ وﺿﻊ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ روﻧﺪ ﮐﻠﯽ هﺮ دو ﭘﮋوهﺶ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﻀﺎﯼ‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﻮم ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻌﯽ از اﻋﻀﺎﯼ اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ هﻢ ﺑﻴﺨﺪا هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 3.3‬درﺻﺪ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻖ وﺟﻮد ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺨﺺ وار ﺑﻮدﻧﺪ )ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارﻩ اﻣﺘﻴﺎز ‪ 7‬دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ(‪ .‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ‪ 78.8‬درﺻﺪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ ﮔﺰارﻩ ﺑﻮدﻧﺪ )ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺁن اﻣﺘﻴﺎز ‪ 1‬دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ(‪ .‬اﮔﺮ "ﻣﺆﻣﻦ" را ﮐﺴﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻣﺘﻴﺎز ‪ 6‬ﻳﺎ ‪ 7‬ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺰارﻩ ﯼ ﻓﻮق ﺑﺪهﻨﺪ و "ﺑﻴﺪﻳﻦ" را ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﺘﻴﺎز ‪ 1‬ﻳﺎ ‪ 2‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارﻩ ﺑﺪهﻨﺪ‪ 213 ،‬ﺑﻴﺪﻳﻦ و ﺗﻨﻬﺎ ‪ 12‬ﻧﻔﺮ ﻣﺆﻣﻦ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻻرﺳﻦ و وﻳﺜﺎم‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺑﻴﺖ هﺎﻻهﻤﯽ و ﺁرﮔﻴﻞ‪ ،‬ﮐﻮرﻧﻮل و اﺳﺘﻴﺮات ﻧﻴﺰ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪85‬‬

‫زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺣﺘﯽ ﮐﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﻴﺰﻳﮏ داﻧﺎن ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ داﻧﺴﺘﻦ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬و ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻟﻄﻔًﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴﺪ ]‪.[56‬‬ ‫اﻣﺎ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺁﮐﺎدﻣﯽ ﻣﻠﯽ و اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﮐﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺷﻮاهﺪﯼ هﻢ در دﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ در ﮐﻠﻴﺖ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺰد ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ﺗﺮهﺎ و ﺑﺎهﻮش ﺗﺮهﺎ ﻓﺮاوان ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟ درﺑﺎرﻩ ﯼ راﺑﻄﻪ ﯼ ﻣﻴﺎن دﻳﻨﺪارﯼ و ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ‪،‬‬ ‫ﺷﻤِﺮ‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﻳﺎ راﺑﻄﻪ ﯼ دﻳﻨﺪارﯼ و ﺿﺮﻳﺐ هﻮﺷﯽ )ﺁﯼ ﮐﻴﻮ( ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻳﮑﻞ ِ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﻣﯽ ﺁورﻳﻢ‪ :‬ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺧﺪا در ﻋﺼﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،121‬ﭘﮋوهﺶ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ را ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد او و هﻤﮑﺎرش‬ ‫ﻓﺮاﻧﮏ ﺳﺎﻟﻮوﯼ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺘﺮﻩ اﯼ ﺑﺮ روﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻴﺎن اﻧﺠﺎم دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬از ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوهﺶ‪ ،‬ﮐﺸﻒ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﯼ ﻣﻌﮑﻮس ﻣﻴﺎن دﻳﻨﺪارﯼ و ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺑﻮد )هﺮﭼﻪ اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﺁزﻣﻮن ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫دﻳﻨﺪارﯼ ﺷﺎن ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد(‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ دﻳﻨﺪارﯼ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻖ ﻋﻠﻤﯽ و )ﻗﻮﻳًﺎ( ﺑﺎ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﯼ ﻣﻌﮑﻮس داﺷﺖ‪.‬‬ ‫هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دﻳﻨﺪارﯼ ﻓﺮد ﺑﺎ دﻳﻨﺪارﯼ واﻟﺪﻳﻦ اش ﺷﮕﻔﺘﯽ‬ ‫ﺑﺮﻧﻤﯽ اﻧﮕﻴﺰد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ از هﺮ دوازدﻩ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ واﻟﺪﻳﻦ اش را ﮐﻨﺎر ﻣﯽ ﮔﺬارد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻣﻮر را ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﯽ ﺳﻨﺠﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوهﺶ هﺎ دﺷﻮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪َ .‬اﺑَﺮﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫‪122‬‬

‫ﺷﻴﻮﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺁن ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ﺗﻤﺎم‬

‫ﻣﻘﺎﻻت ﭘﮋوهﺸﯽ ﭼﺎپ ﺷﺪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ را ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ واﺣﺪﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻌﺪادﯼ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ َاﺑَﺮﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ درﻣﻮﺿﻮع راﺑﻄﻪ ﯼ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﯼ دﻳﻨﺪارﯼ و ﺿﺮﻳﺐ هﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎول ﺑِﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ و در ﺳﺎل ‪ 2002‬در ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻣِﻨﺴﺎ‬

‫‪123‬‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ) ﻣِﻨﺴﺎ اﻧﺠﻤﻦ اﻓﺮاد داراﯼ ﺿﺮﻳﺐ هﻮﺷﯽ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ در‬ ‫ﻣﻮرد اﻣﻮرﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﺮد ﺁﻣﺪن اﻋﻀﺎﯼ اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ( ]‪ .[57‬ﺑِﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ‪" :‬از ‪43‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ از ‪ 1927‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ درﺑﺎرﻩ ﯼ راﺑﻄﻪ ﯼ ﻣﻴﺎن ﺑﺎور دﻳﻨﯽ و هﻮش و\ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﻴﻼت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬هﻤﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد راﺑﻄﻪ اﯼ ﻣﻌﮑﻮس ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ هﺮﭼﻪ هﻮش ﻳﺎ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻓﺮد ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل دﻳﻨﺪارﯼ ﻳﺎ داﺷﺘﻦ هﺮ ﻧﻮع "اﻋﺘﻘﺎدات" او ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪".‬‬ ‫ﻳﮏ َاﺑَﺮﺗﺤﻠﻴﻞ هﻤﻮارﻩ از هﺮ ﻳﮏ از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺸﻤﻮل در ﺁن ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﮐﻤﺘﺮﯼ دارد‪ .‬ﺧﻮب اﺳﺖ ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻴﺸﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﻀﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺁﮐﺎدﻣﯽ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ‪ ،‬و ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺟﻮاﻳﺰ ﻳﺎ ﻧﺸﺎن هﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺑﻞ‪ ،‬ﮐﺮاﻓﻮرد‪ ،‬ﻓﻴﻠﺪ‪ ،‬ﮐﻴﻮﺗﻮ‪ ،‬ﮐﺎﺳﻤﻮس و ﻏﻴﺮﻩ اﻧﺠﺎم‬ ‫‪. How We Believe: The Search for God in an Age of Science, Michael Shermer‬‬

‫‪121‬‬

‫‪. mega- analysis‬‬

‫‪122‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪86‬‬

‫ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﻴﺪوارم وﻳﺮاﻳﺶ هﺎﯼ ﺁﺗﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﻴﻦ دادﻩ هﺎﻳﯽ هﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻣﻌﻘﻮل ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن دﻳﻨﯽ ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻨﺪ و در اراﺋﻪ ﯼ اﻟﮕﻮهﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ دﻳﻨﺪارﯼ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﺁﻧﭽﻪ ﻋﺎدت ﺷﺎن اﺳﺖ ﺳﺮوﺻﺪا راﻩ اﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻤﺎرﺑﺎز ﭘﺎﺳﮑﺎل‬ ‫ِﺑﻠِﺰ ﭘﺎﺳﮑﺎل‪ ،‬رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﺰرگ ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﮐﻪ هﺮﻗﺪر هﻢ ﺑﺨﺖ ﺷﺮط ﺑﻨﺪﯼ روﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا اﻧﺪﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺮﻳﻤﻪ ﯼ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺣﺪس زدن از ﺁن هﻢ اﻓﺰون ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﮔﺮ اﻋﺘﻘﺎدﺗﺎن‬ ‫درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻌﺎدت اﺑﺪﯼ ﻧﺼﻴﺐ ﺗﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺮﺧﻄﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ هﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و از ﻗﻀﺎ ﺑﺮﺧﻄﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﻋﺬاب اﺑﺪﯼ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺗﺎن‬ ‫درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ هﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺟﺎﯼ ﺗﺄﻣﻞ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﺑﺲ ﻏﺮﻳﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﻳﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺁن را ﻣﺜﻞ ﻳﮏ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺗﺨﺎذ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﮐﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ارادﯼ درﺑﺎرﻩ اش ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬ﻣﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮم ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﺮوم‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮم ﮐﻪ وردﯼ را زﻣﺰﻣﻪ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮم ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﺮ‬ ‫روﯼ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﮕﺬارم و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨﻮرم ﮐﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﺁن را ﻗﺒﻮل دارم‪ .‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ هﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﻤﺎرﺑﺎز ﭘﺎﺳﮑﺎل ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮهﺎن اﻋﺘﻘﺎد ﻗﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و در اﻳﻦ‬ ‫ﺻﻮرت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ او هﺴﺘﻴﺪ از ﻧﻮع ﺧﺪاﻳﺎن هﻤﻪ دان ﻳﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻓﯽ ﺻﺪورﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬داﮔﻼس‬ ‫ﺁداﻣﺰ در داﺳﺘﺎن ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﮐﺎرﺁﮔﺎهﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ دﻳﮏ ﺟِﻨﺘﻠﯽ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﭼﺮﻧﺪ را ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻳﺎ‬ ‫ﺑﺎورداﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ درﺑﺎرﻩ اش ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ روﺑﻮﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم راهﺐ‬ ‫ﺑﺮﻗﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﺑﺰار ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﯽ در ﮐﺎر اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪن ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﻤﻞ "ﺑﺎور ﮐﺮدن را‬ ‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن اﻧﺠﺎم دهﺪ"‪ .‬ﻣﺪل دوﻟﻮﮐﺲ اﻳﻦ روﺑﻮب ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ "ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎور ﮐﺮدن ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺳﺎﻟﺖ ِﻟﻴﮏ ﺳﻴﺘﯽ هﻢ ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ"‪.‬‬ ‫در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﺸﻨﻮد ﮐﺮدن ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟ ﭼﻪ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ‬ ‫ﺧﺎﺻﯽ در ﺑﺎور هﺴﺖ؟ ﺁﻳﺎ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﻣﺤﺘﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻮاﺿﻊ را ﻧﻴﺰ ﭘﺎداش دهﺪ؟ ﻳﺎ‬ ‫ﺻﺪاﻗﺖ؟ ﭼﻪ ﮐﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺧﺪا داﻧﺸﻤﻨﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ را واﻻﺗﺮﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﺪاﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺻﺎﻧﻊ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ﺣﺘﻤًﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺻﺪاﻗﺖ را ﺑﺮ ﺻﺪر ﻧﺸﺎﻧﺪ؟ از ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ اﮔﺮ ﺑﻤﻴﺮد و ﺧﻮد را در ﻣﺤﻀﺮ‬ ‫ﺧﺪا ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﺧﺪا از او ﺑﭙﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷﺘﯽ ﭼﻪ ﺟﻮاﺑﯽ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬راﺳﻞ ﭘﺎﺳﺦ داد‪" :‬ﻓﻘﺪان ﺷﻮاهﺪ ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫‪. Mensa Magazine‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪123‬‬

‫‪87‬‬

‫ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬ﻓﻘﺪان ﺷﻮاهﺪ ﮐﺎﻓﯽ" )ﻣﻦ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﮔﻔﺘﻪ ام ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺟﺎوداﻧﯽ اﺳﺖ(‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺧﺪا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﺎﮐﻴﺖ دﻟﻴﺮاﻧﻪ ﯼ‬ ‫راﺳﻞ ﺑﺴﯽ ﺑﻴﺶ از ﺷﺮط ﺑﻨﺪﯼ زﺑﻮﻧﺎﻧﻪ ﯼ ﭘﺎﺳﮑﺎل اﺣﺘﺮام ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد؟ )ﺑﮕﺬرﻳﻢ از ﺻﻠﺢ ﻃﻠﺒﯽ دﻟﻴﺮاﻧﻪ ﯼ راﺳﻞ ﮐﻪ‬ ‫در ﺧﻼل ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﺐ زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪن اش ﺷﺪ(‪ .‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ ﺧﺪا ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﮐﺪام روﻳﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﺴﺖ دادن ﻗﻤﺎرﺑﺎز ﭘﺎﺳﮑﺎل ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﮑﺎل ادﻋﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻤﺎرﺑﺎزش هﻴﭻ داﻧﺸﯽ وراﯼ‬ ‫ﺷﺮط ﺑﻨﺪﯼ ﻧﺪارد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﺮط ﺑﻨﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاﯼ اﻋﺘﻘﺎد ﻗﻼﺑﯽ و ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺪاﻗﺖ )ﻳﺎ ﺣﺘﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ( ﺑﻴﺶ‬ ‫از ﺷﮑﺎﮐﻴﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ارج ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ؟‬ ‫ﺑﺎز هﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺗﺎن ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑَﻌﻞ ]ﺧﺪاﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻨﻌﺎﻧﻴﺎن[ ﺑﺎﺷﺪ و‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﻞ هﻢ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺣﺴﻮدﯼ رﻗﻴﺐ ﻗﺪﻳﻤﯽ اش ﻳﻬﻮﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﮑﺎل ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺷﺮط ﺑﻨﺪﯼ‬ ‫ﻼ روﯼ هﻴﭻ ﺧﺪاﻳﯽ ﺷﺮط ﺑﻨﺪﯼ ﻧﮑﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻓﺮاوان ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫روﯼ ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﺧﺎص‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫روﻳﺸﺎن ﺷﺮط ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻞ ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺮط ﺑﻨﺪﯼ ﭘﺎﺳﮑﺎل زاﻳﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﮑﺎل اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ‬ ‫ﻼ در ﺟﻠﺴﻪ ﯼ ﭘﺮﺳﺶ و‬ ‫ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻦ ﺁن را ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ رد ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ را دﻳﺪﻩ ام‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺲ از ﻳﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺪًا ﺑﺮهﺎن ﻗﻤﺎرﺑﺎز ﭘﺎﺳﮑﺎل را ﻣﺆﻳﺪ ﺑﺎور ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬و هﻤﻴﻦ اراﺋﻪ ﯼ‬ ‫ﻃﺮح ﻣﺨﺘﺼﺮﯼ از اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن در اﻳﻨﺠﺎ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﺿﺪﺑﺮهﺎن ﻗﻤﺎرﺑﺎز ﭘﺎﺳﮑﺎل ﻣﻄﺮح ﮐﺮد؟ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ اﻧﺪﮎ ﺑﺨﺘﯽ‬ ‫هﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ روﯼ ﻧﺒﻮدن ﺧﺪا ﺷﺮط ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ از زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺮﺷﺎرﺗﺮ و‬ ‫دﻟﭙﺬﻳﺮﺗﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺮ روﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺷﺮط ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﻣﺠﺒﻮرﻳﺪ وﻗﺖ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﺘﺎن را ﺑﺮاﯼ ﻋﺒﺎدت‬ ‫او‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮدن ﺑﻪ درﮔﺎهﺶ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻴﺪن و ﻣﺮدن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش و ﻏﻴﺮﻩ ﺗﻠﻒ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﭘﺮﺳﺶ را ﭘﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮم ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ رﺳﻴﻢ و درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎر اﻋﺘﻘﺎد و اﻟﺘﺰام دﻳﻨﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﺑﺎ ِﻳﺴﯽ‬ ‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻼش هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺧﺪا ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮهﺎن ﺑﺎ ِﻳﺴﯽ‪ 124‬اﺳﺖ ﮐﻪ اﺧﻴﺮًا اﺳﺘﻔﺎن ﺁﻧﻮﻳﻦ‬ ‫در ﮐﺘﺎب اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﺪا‪ 125‬ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﺑﺘﺪا ﺗﺮدﻳﺪ داﺷﺘﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را ‪ ،‬ﮐﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ و ﮐﻢ ارج‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﻧﺰد ﻗﺪﻣﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﺘﺎب ﺁﻧﻮﻳﻦ ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺗﻮﺟﻪ رﺳﺎﻧﻪ اﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﺮﺧﯽ روﻳﻪ هﺎﯼ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ را ﮔﺮد هﻢ ﺁورد‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺪرﯼ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺻﺪ او هﻤﺪﻟﯽ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﭼﻮن هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در‬ ‫ﻻ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪم ﮐﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﻳﮏ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﮐﻢ اﺻﻮ ً‬ ‫ﻼ ﺳﺮﮔﺮم ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻼش دون ﮐﻴﺸﻮت وار ﺁﻧﻮﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ رﻗﻢ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﺪا ﮐﺎﻣ ً‬ ‫‪. Bayesian Argument‬‬ ‫‪. The Probability of God, Stephen Unwin‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪124‬‬ ‫‪125‬‬

‫‪88‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﯽ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﯼ ﺳﺎدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻏﺎﺋﯽ را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﮐﺘﺎب ﺑﻌﺪﯼ ﻧﺎﺷﺮ‬ ‫را دارد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺘﮑﺒﺮاﻧﻪ اﯼ در ﻣﺘﻦ ﺁﻧﻮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﻧﻮﻋﯽ "راهﻨﻤﺎﯼ‬ ‫ﮓ ﺑﺎ ِﻳﺲ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮردﯼ ﺑﯽ ﻣﺎﻳﻪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮدﯼ" ﻣﺤﺴﻮب ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺜﺎﻟﯽ از اﻋﻤﺎل ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﮔﻨ ِ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﺑﺎ ِﻳﺲ ﺁﻧﻮﻳﻦ ﻣﻌﺎد ً‬ ‫ﻻ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻳﮏ ﻗﺎﺗﻞ ﻓﺮﺿﯽ را ﻣﺜﺎل ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزرس ﺷﻮاهﺪ را ﻣﺮﺗﺐ ﻣﯽ‬ ‫ﻦ را ﺑﺎ ﻳﮏ ﮐﻤّﻴﺖ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ دهﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ روﯼ ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ ﻧﺸﺎن از ﺧﺎﻧﻢ ﭘﻴﮑﺎﮎ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻇ ّ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺮﻓﺴﻮر ﭘﻠﻮم هﻢ اﻧﮕﻴﺰﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺼﺮ ﺟﻠﻮﻩ دادن اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ دارد‪ .‬ﭘﺲ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻈﻨﻮن ﺑﻮدن ﺧﺎﻧﻢ ﭘﻴﮑﺎﮎ را‬ ‫ﻗﺪرﯼ ﮐﺎهﺶ دهﻴﻢ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻗﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬هﻔﺘﺎد درﺻﺪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﮐﻪ ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ دور ﺑﻪ دﻗﺖ‬ ‫ﻦ ﻣﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻠﻴﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻈﻨﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻣﻮزش ﻧﻈﺎﻣﯽ دﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻘﺪارﯼ ﺑﺮاﯼ اﺣﺘﻤﺎل ﻇ ّ‬ ‫ﮐﻠﻨﻞ ﻣﻮﺳﺘﺎرد ﻧﺴﺒﺖ دهﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب ﮔﺮﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰﻩ را ﺑﺮاﯼ ﻗﺘﻞ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ♣ ﭘﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪدﯼ ﻣﺎن از‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻈﻨﻮﻧﻴﺖ او را اﻓﺰاﻳﺶ دهﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن ﻣﻮﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﻃﻼﻳﯽ روﯼ ژاﮐﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﯼ ﺧﺎﻧﻢ اﺳﮑﺎرﻟﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬و اﻟﯽ ﺁﺧﺮ‪ .‬ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ از اﺣﺘﻤﺎﻻت ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﻴﻮ در ذهﻦ ﺑﺎزرس ﻏﻠﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و او را ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ‬ ‫هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﺑﺎ ِﻳﺲ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﻣﻮﺗﻮرﯼ رﻳﺎﺿﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺗﺨﻤﻴﻨﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﮑﻤﯽ ﻧﻬﺎﻳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﮐ ّﻤﯽ ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ درﺳﺘﯽ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻬﺎﻳﯽ هﻢ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ارﻗﺎم ورودﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻻ در ﻣﻌﺮض داورﯼ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﻴﻮ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﺮدﻳﺪهﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺁن ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ورودﯼ هﺎ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫اﺻﻞ ‪) GIGO‬ﺁﺷﻐﺎل ﺑﺪهﯽ‪ ،‬ﺁﺷﻐﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﯼ(∗ در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ – و در ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل ﺁﻧﻮﻳﻦ از‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﺪا‪" ،‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ" واژﻩ ﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻼﻳﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﻮﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺸﺎور ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ رﻗﻴﺐ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﺑﺎﻳﺴﯽ را ﺑﺮ‬ ‫اﻓﺮاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﮐﺎرﺑﺮد ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﺑﺎ ِﻳﺲ را‪ ،‬ﻧﻪ در ﻣﻮرد ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻗﺎﺗﻞ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺁزﻣﻮدﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬روش او اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ وﺟﻮد و‬ ‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا ﮐﻤﻴﺖ ‪ 50‬درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ او ﺷﺶ ﻓﮑﺖ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ هﺮ ﻳﮏ ﺿﺮﻳﺒﯽ ﻋﺪدﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﺪ و اﻳﻦ ﺷﺶ رﻗﻢ را ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﺑﺎﻳﺲ ﻣﯽ ﺧﻮراﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﭼﻪ رﻗﻤﯽ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ) ﺑﺎز ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻢ( ﺷﺶ ﺿﺮﻳﺐ دادﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻤﻴﺖ هﺎﻳﯽ‬ ‫اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ داورﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎن ﺁﻧﻮﻳﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻞ ﻗﻀﻴﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﺪدﯼ ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺶ ﻓﮑﺖ از اﻳﻦ ﻗﺮارﻧﺪ‪:‬‬

‫♣ ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب ﮔﺮﻳﻦ ﻧﺎم ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎزﻳﻬﺎﯼ روﯼ ﺗﺨﺘﻪ )ﮐﻠﻮدو( اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ) ﮐﻪ ﻣﺤﻞ اﺑﺪاع ﺑﺎزﯼ اﺳﺖ(‪ ،‬اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ‪ ،‬هﻨﺪ و دﻳﮕﺮ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ زﺑﺎن ﺑﻪ ﺟﺰ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻧﺎم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﮑﻪ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﺎم اﻳﻦ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﮔﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻀﻴﻪ از ﭼﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ؟‬ ‫∗‬ ‫‪Garbage in, Garbage Out‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪89‬‬

‫‪ .1‬هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ درﮐﯽ از ﺧﻴﺮ دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺮدم ﮐﺎرهﺎﯼ ﺷﺮﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ) هﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ(‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺷﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ) زﻟﺰﻟﻪ هﺎ‪ ،‬ﺳﻮﻧﺎﻣﯽ هﺎ‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎن هﺎ(‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻌﺠﺰات ﮐﻮﭼﮑﯽ رخ دهﻨﺪ )ﻣﻦ ﮐﻠﻴﺪم را ﮔﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ و دوﺑﺎرﻩ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ(‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻌﺠﺰات ﺑﺰرﮔﯽ رخ دهﻨﺪ ) ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻴﺴﯽ ﭘﺲ از ﻣﺮگ زﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﻣﺮدم ﺗﺠﺎرب دﻳﻨﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻳﮏ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﭘﺮ ﺳﺮوﺻﺪاﯼ ﺑﺎﻳﺴﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن ﺧﺪا ﺟﻠﻮ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻋﻘﺐ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺳﺨﺖ ﺗﻘﻼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻧﺼﺎب ‪ 50‬درﺻﺪﯼ ﮐﻪ از ﺁن ﺁﻏﺎز ﮐﺮدﻩ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﺪا ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺗﺨﻤﻴﻦ هﺎﯼ ﺁﻧﻮﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ‪ 67‬درﺻﺪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﭼﻪ ارزﺷﯽ دارد )ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﮐﻪ هﻴﭻ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺁﻧﻮﻳﻦ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎ ِﻳﺴﯽ ‪ 67‬درﺻﺪ وﺟﻮد ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﺎم ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﺮﻣﯽ دارد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ‬ ‫ﻓﻮرﯼ "اﻳﻤﺎن"‪ ،‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را دوﭘﻴﻨﮓ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ‪ 95‬درﺻﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ او واﻗﻌﺎ‬ ‫ًهﻤﻴﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ او ﭼﻄﻮر اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در واﻗﻊ هﻴﭻ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ‬ ‫در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ اﻳﻦ ﺗﺮهﺎت را ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻳﻨﺪارﯼ را ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗًﺎ ﺁدم‬ ‫هﺎﯼ ﺑﺎهﻮﺷﯽ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ‬ ‫وﺟﻮد ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﻗﺒﻮل دارم ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور را "اﻳﻤﺎن"‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ) واﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ اﺧﻴﺮ را ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﻃﻠﺒﮑﺎراﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﻮزش ﻳﺎ ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﯽ (‪.‬‬ ‫ﺷﮕﻔﺖ ﺁﻧﮑﻪ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺶ ﮔﺰارﻩ ﯼ ﺁﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮهﺎن ﺻُﻨﻊ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺑﺎﻗﯽ ﭘﻨﺞ "اﺛﺒﺎت"‬ ‫ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس را‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﺮهﺎن هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را‪ .‬او هﻴﭻ ﻋﻼﻗﻪ اﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن هﺎ ﻧﺪارد‪ :‬ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺘﯽ ﻳﮏ‬ ‫ﻧﻤﻪ هﻢ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﺪدﯼ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺧﺪا را ﻧﻤﯽ اﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬او اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺜﻞ ﻳﮏ اﺣﺘﻤﺎﻻت دان‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬هﻤﻪ را ﻋﺒﺚ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺛﺮش ارزﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ او ﺑﺮاﯼ رد ﺑﺮهﺎن ﺻٌﻨﻊ ﺑﺎ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻣﻦ ﻓﺮق دارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺑﺮهﺎن هﺎﻳﯽ هﻢ ﮐﻪ او ﺗﺪرﻳﺠًﺎ اذن دﺧﻮل ﺷﺎن را ﺑﻪ داﻻن ﺑﺎﻳﺴﯽ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬هﻤﺎن‬ ‫ﻗﺪر ﺿﻌﻴﻒ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮدم ﻓﻘﻂ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﺮاﻳﺒﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﻴﻮ وﺿﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺿﺮاﻳﺒﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻦ وﺿﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻓﺮق دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ‪ ،‬داورﯼ هﺎﯼ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﻴﻮ ﺑﺮاﯼ ﮐﯽ اهﻤﻴﺖ دارﻧﺪ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﮑﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻼ ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻢ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻓﮑﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻼ ﺣﺎﻣﯽ وﺟﻮد ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ اﺻ ً‬ ‫ﻣﺎ ﺣﺴﯽ از ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪﯼ دارﻳﻢ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎن در ﻗﺒﺎل ﺧﺪا ﻣﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ هﺎﯼ ‪ 6‬و ‪ 7‬ﮐﺘﺎب ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻢ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﺣﺲ‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪﯼ‪ ،‬هﻴﭻ دﻟﻴﻠﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪﯼ ارﺗﺒﺎط ﺁﺷﮑﺎرﯼ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻻهﻴﺘﯽ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﻣﺎن در ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﻳﮏ ﮐﻮارﺗﺖ ﺑﺘﻬﻮون‪ ،‬ﺣﺲ ﻣﺎ از ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻴﺰ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم‬ ‫وﺟﻮد ﺧﺪا هﻤﻴﻦ ﻃﻮر دﺳﺖ ﻧﺨﻮردﻩ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪90‬‬

‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻮﻳﻦ وﺟﻮد ﺷﺮ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﻼﻳﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺜﻞ زﻣﻴﻦ ﻟﺮزﻩ و ﺳﻮﻧﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺧﻼف اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫وﺟﻮد ﺧﺪا هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬داورﯼ ﺁﻧﻮﻳﻦ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻣﻦ اﻣﺎ هﻤﻨﻮا ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﻧﺎراﺣﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫"دادﺑﺎورﯼ"‪) 126‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﯼ ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ در ﻗﺒﺎل وﺟﻮد ﺷﺮ( ﺧﻮاب را از ﭼﺸﻢ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﻣﯽ رﺑﺎﻳﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺁﮐﺴﻔﻮرد‪ ،127‬ﮐﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻌﺘﺒﺮﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺷﺮ را "ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ اﻳﺮاد ﺑﻪ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﺳﻨﺘﯽ" ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻳﺮاد ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻮﺟﻪ وﺟﻮد ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺑﯽ ﺟﺰء ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻳﮏ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﯼ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن اﻟﺼﺎق ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ از ﺳﻠﮏ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﻏﺎﻟﺒًﺎ در ﺗﻤﻴﻴﺰ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ و ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﭼﺎر‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻣﻀﻤﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﻣﺆﻣﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻮﻋﯽ هﻮش ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎور دارد‪ ،‬ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺷﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺁب ﺧﻮردن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﮐﺎﻓﻴﺴﺖ ﺧﺪا را ﺑﺪﻧﻬﺎد ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ – ﻣﺜﻞ ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ در هﺮ ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫از ﻋﻬﺪ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﯽ ﺧﺮاﻣﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪاﻳﯽ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﯼ اﺧﺘﺮاع ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬و او را ﺷﻴﻄﺎن‬ ‫ﺑﻨﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﺒﺮد او ﺑﺎ ﺧﺪاﯼ ﺧﻮب را ﻋﺎﻣﻞ رﻧﺞ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻬﺎن ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻧﺞ ﺑﺸﺮ‬ ‫ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ – ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ راﻩ ﺣﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ – ﺧﺪاﻳﯽ را ﻓﺮض ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﮐﻪ دﻏﺪﻏﻪ هﺎﻳﯽ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از ﻣﺼﺎﺋﺐ‬ ‫ﺑﺸﺮﯼ دارد‪ .‬ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ رﻧﺞ ﺑﺸﺮ ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ رﻧﺞ را ﺑﻬﺎﻳﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازد ﺗﺎ در‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﻨﻈﻢ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ از ارادﻩ ﯼ ﺁزاد ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ هﺎ ﺧﺮﻳﺪاراﻧﯽ ﻧﺰد ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻻﻳﻞ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد ﻣﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺎﻳﺴﯽ ﺁﻧﻮﻳﻦ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺷﺮ ﻣﺮا از ﻓﺮض اﺣﺘﻤﺎل ﺻﻔﺮ )در‬ ‫ﻣﻮرد ﺁﻧﻮﻳﻦ ‪ 50‬درﺻﺪ( ﺗﮑﺎن ﻣﯽ داد و ﻧﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎت اﺧﻼﻗﯽ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن هﻴﭻ‬ ‫ﺟﺎذﺑﻪ اﯼ در ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﺑﺮﺳﺮ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻮﻳﻦ و ﭼﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮدم‪.‬‬ ‫ﺑﺮهﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮﯼ ﺗﺮﯼ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ داورﯼ ﺷﺨﺼﯽ هﻢ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮز ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را از ﻻادرﯼ ﮔﺮﯼ ‪ 50‬درﺻﺪﯼ ﺣﺮﮐﺖ دهﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﯽ ﺑﻪ دور از ﮐﺮاﻧﻪ ﯼ ﺧﺪاﺑﺎورﯼ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬و ﺑﺴﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﮐﺮاﻧﻪ ﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨﻮن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮهﺎن اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﮐﻞ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را ﻣﯽ ﺗﻮان در اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ " :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺧﺪا را ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ؟" ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدم اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻧﺰد ﺧﻮد ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﻃﺮاح ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺟﻬﺎن را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ زﻳﺮا ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻴﺰﯼ را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد ﻣﺤﺘﺎج ﻗﺴﻤﯽ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪا ﻣﺎ را ﺑﻪ دور ﺑﺎﻃﻠﯽ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ‬ ‫را از ﺁن ﺑﺮهﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻢ داد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ازﺣﻴﺚ ﻓﻨﯽ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد او ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪. Theodicy‬‬ ‫‪. Oxford Companion to Philosophy‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪126‬‬ ‫‪127‬‬

‫‪91‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪4‬‬

‫ﭼﺮا ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫در ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺎهﻨﺎن ‪ ...‬از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ هﺮاﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻮن ﺟﺎدوﮔﺮان در‬ ‫ﻃﻠﻴﻌﻪ ﯼ ﺳﺤﺮ‪ ،‬ﺑﺸﺎرت دهﻨﺪﮔﺎن رﻳﺰش ﻋﻤﺎرت ﻣﮑﺮﺷﺎن را ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺗﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻣﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن‬

‫ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬ﻏﺎﺋﯽ‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮهﺎن اﺳﺘﻮارﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮهﺎن‬ ‫ﻣﺄﻟﻮف ﺻُﻨﻊ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﺑﺮ وﺟﻮد ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻮﯼ و ﻣﺠﺎب ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ اﺳﺘﻮار‬ ‫و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ– اﻟﺒﺘﻪ درﺳﺖ ﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﻣﻄﻠﻮب ﺧﺪاﺑﺎوران‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺑﻴﺎن ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ اﺛﺒﺎت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﺪا وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ اﺛﺒﺎت اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا را ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬ﻏﺎﺋﯽ‬

‫‪128‬‬

‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ام‪.‬‬ ‫ﻧﺎم اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن از ﺗﻤﺜﻴﻞ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ِﻓﺮِد هﻮﻳﻞ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬ﯼ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ‬ ‫در ﻳﮏ اﻧﺒﺎر اوراﻗﯽ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ از ﺧﻮد هﻮﻳﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﻤﮑﺎر ﻧﺰدﻳﮏ او‪،‬‬ ‫ﭼﺎﻧﺪرا وﻳﮑﺮاﻣﺎﺳﻴﻨﮓ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﻇﺎهﺮًا ﻧﻘﻠﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ]‪ .[58‬هﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ‬ ‫ﺣﻴﺎت ﺑﺮ روﯼ ﮐﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺶ از اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﺪﺑﺎدﯼ ﺑﺮ ﻳﮏ اﻧﺒﺎر اوراﻗﯽ ﺑﻮزد‪ ،‬و از ﺑﺨﺖ ﺧﻮش‪،‬‬ ‫ﻗﺮاﺿﻪ هﺎﯼ داﺧﻞ اﻧﺒﺎر را ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬ﺑﺪل ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ دﻳﮕﺮان اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ را در ﻣﻮرد ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺪن ﺟﺎﻧﺪاران‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻢ ﻳﮏ رﺧﺪاد ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﺠﺎد ﻳﮏ اﺳﺐ ﻳﺎ‬ ‫زﻧﺒﻮر ﻳﺎ ﺷﺘﺮﻣﺮغ ﺣﻘﻴﻘﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺎﻃﯽ ﮐﺮدن ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﺟﺰاﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ اش‪ ،‬هﻤﺎن ﻗﺪر ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﮏ‬ ‫ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬از ﻗﺮاﺿﻪ هﺎﯼ اوراﻗﯽ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن اﺳﺖ – و اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺒﻮل ﮐﺴﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ اﻟﻔﺒﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ را ﻧﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﺼﺎدف اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ ﺗﺼﺎدف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪. the Ultimate Boeing 747 gambit‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪128‬‬

‫‪92‬‬

‫ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﮐﻠﯽ ﺳﻮءﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن از ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ هﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬ ‫روز‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪ ﯼ ﺑﺎﻟﻤﺎﺳﮑﻪ ﯼ "ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ"♣ ﺑﭙﻮﺷﺪ ﻓﺮﻗﯽ در اﻳﻦ ﺳﻮءﺑﺮداﺷﺖ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‬ ‫هﻤﻮارﻩ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ را – ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻳﺎ ﻳﮏ ﺟﺎﻧﺪار اﺳﺖ ﻳﺎ ﻳﮏ اﻧﺪاﻣﻪ ﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ از ﻳﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮل‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺧﻮد ﮐﻴﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ – در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ اﻳﺠﺎد ﺁن را ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ‬ ‫هﻢ از واژﮔﺎن ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﮑﻴﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻣﺤﺘﻮاﯼ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﻴﺎر‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﻳﺎ "ارزش ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮﯼ"‪ ،‬داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﺎ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ داروﻳﻨﻴﺴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺎدﻩ ﯼ زﻧﺪﻩ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ هﻢ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺷﻌﺎر ﻧﺦ ﻧﻤﺎﯼ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن را ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﻧﻬﺎر ﻣﺠﺎﻧﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد – و داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﺎ را ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ از ﮐﺎﻩ‪ ،‬ﮐﻮﻩ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻢ داد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ داروﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ راﻩ ﺣﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﯼ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت از ﮐﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪون اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻳﻦ ﻣﻌﻤﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﺻﻞ‪ ،‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ‬ ‫وﺟﻮد ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ از هﻴﭻ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻴﺮون ﺑﮑﺸﺪ‪ .،‬ﺧﺪا در اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ هﻢ ﺧﺮ را دارد و هﻢ ﺧﺮﻣﺎ را‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ هﺮﭼﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ وﺟﻮدش را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﺪ ﺑﻌﻴﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺮاح ﺁن ﻧﻴﺰ دﺳﺖ‬ ‫ﮐﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﻤﺎن اﺳﺘﺒﻌﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬ﻏﺎﺋﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ اﻣﻮر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺼﺎدف ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻴﻠﯽ هﺎ "اﻳﺠﺎد ﺗﺼﺎدﻓﯽ" را ﻣﺘﺮادف‬ ‫ﺑﺎ "اﻳﺠﺎد ﺑﺪون ﺧﺎﻟﻖ هﺪﻓﻤﻨﺪ" ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺎﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ را ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ داروﻳﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬و ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﻼ ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ – ﻣﺮﺑﻮط ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وراﯼ ﺣﻴﻄﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داروﻳﻨﻴﺴﻢ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺠﺎن – ﻣﺜ ً‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬هﻢ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺎ را ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﻬﻢ ژرﻓﯽ از داروﻳﻨﻴﺴﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮض ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎراﻧﻪ را درﺑﺴﺖ ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‪،‬‬ ‫ﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﭘﻴﺶ از داروﻳﻦ هﻢ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﺼﺎدف اﺳﺖ؛ و ﻣﯽ ﺁﻣﻮزﻳﻢ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺪرﻳﺠ ِ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻴﻮم ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﺿﺮورﺗًﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪن ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺁﻧﺎن ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮﯼ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻼ در دام‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از داروﻳﻦ‪ ،‬هﻤﮕﯽ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻴﻘًﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ هﺮ اﻳﺪﻩ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺷﮑﺎﮎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻗﺒ ً‬ ‫ﺗﻮهﻢ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﻓﺘﺎدﻩ اﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ داروﻳﻦ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺎن را ﭼﻨﺎن اﻓﺰودﻩ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از اﻓﺘﺎدن ﻣﺠﺪد در اﻳﻦ دام ﺣﺬر ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﯼ ﮐﺎش او در ﺁﮔﺎﻩ ﺳﺎزﯼ هﻤﮕﯽ ﻣﺎن ﮐﺎﻣﻴﺎب ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﺳﺎن ﻳﮏ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰا‬ ‫ﮓ وﻃﻦ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻓﮑﺮ ﮐﻦ ﮐﻪ اﻵن ﺁﻧﺠﺎ در زﻣﻴﻦ‬ ‫در ﻳﮏ ﺳﻔﻴﻨﻪ ﯼ ﻓﻀﺎﻳﯽ ﻋﻠﻤﯽ‪-‬ﺗﺨﻴﻠﯽ‪ ،‬ﻓﻀﺎﻧﻮردﯼ دﻟﺘﻨ ِ‬ ‫ﺑﻬﺎر اﺳﺖ!" ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻓﻮرًا ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺷﮑﺎل اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺷﻮﻧﻴﺴﻢ ﻧﻴﻢ ﮐﺮﻩ ﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ در ذهﻦ‬ ‫♣ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ را‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻌﻨﻪ ‪ ،‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ در ﻟﺒﺎس ﭘﻠﻮﺧﻮرﯼ ارزان ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪93‬‬

‫ﺳﺎﮐﻨﺎن و ﺣﺘﯽ ﻏﻴﺮﺳﺎﮐﻨﺎن ﻧﻴﻤﮑﺮﻩ ﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ رﺳﻮب ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪" .‬ﻧﺎﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ" واژﻩ ﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻳﻦ‬ ‫وﺿﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻧﻘﺸﻪ اﯼ از ﮐﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ ﺑﺨﺮﻳﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻗﻄﺐ ﺟﻨﻮب در ﺑﺎﻻﯼ ﺁن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺗﺪﺑﻴﺮﻳﮏ زﻳﺮﮐﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوش ﻧﻘﺸﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ هﺎ‬ ‫را ﺑﻪ دﻳﻮار ﮐﻼس هﺎﯼ درس ﻣﺎن در ﻧﻴﻤﮑﺮﻩ ﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻴﺎوزﻳﻢ ﭼﻘﺪر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬هﺮ روز ﮐﻪ ﺑﭽﻪ‬ ‫هﺎ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ ﮐﻪ "ﺷﻤﺎل" ﻳﮏ ﺟﻬﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ دﻟﺒﺨﻮاﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﺑﺮ‬ ‫"ﺑﺎﻻ" ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﮐﻮدﮐﺎن هﻢ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﺳﺖ و هﻢ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮاهﻨﺪ رﻓﺖ و اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را‬ ‫ﺑﺮاﯼ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ – .‬و در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻬﺎرت هﺎﯼ ﺁﻣﻮزﮔﺎرﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﮐﻮدﮎ ﻳﺎد ﺑﺪهﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺑﺘﻮاﻧﺪ واﻟﺪﻳﻦ اش را ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻤﻨﻴﺴﺖ هﺎ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺮا درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻗﺪرت ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ اﻓﺰودﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺠﺎﯼ "‪] "History‬ﺗﺎرﻳﺦ[‪،‬‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ"‪ ،"Herstory‬ﻣﻀﺤﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن "‪ "his‬در "‪ "history‬هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺬﮐﺮ ‪ his‬ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ هﻤﺎن‬ ‫ﻗﺪر از ﻟﺤﺎظ رﻳﺸﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ واژﮔﺎن اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1999‬ﻳﮏ ﮐﺎرﻣﻨﺪ دوﻟﺘﯽ در واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎل واژﻩ ﯼ "‪] "niggardly‬ﻟﺌﻴﻤﺎﻧﻪ[ ﺷﻐﻞ اش را از دﺳﺖ داد‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ واژﻩ را ﻣﺼﺪاق ﺗﻮهﻴﻦ ﻧﮋادﯼ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪129‬‬

‫هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺷﻘﺸﻘﻴﻪ ﯼ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻣﺎن ﻓﺮو ﻧﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬و از ﺧﻨﺪﻩ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻳﻢ‪ herstroy ،‬دﻳﺪﮔﺎهﯽ‬

‫دﻳﮕﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺟﻨﺴﻴﺘﯽ ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﺁﺷﮑﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪[...] .‬‬

‫‪130‬‬

‫ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻗﺪرت ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ را ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ را در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻴﺰ‬ ‫اﻋﻤﺎل ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻠﻴﺖ ﺣﻴﺎت را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺎ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﺠﺎد اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ از ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺣﻴﺎت را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ هﻴﭻ هﺪاﻳﺖ‬ ‫هﺪﻓﻤﻨﺪﯼ را ﻓﺮض ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻓﻬﻢ ﮐﺎﻣﻞ از اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺣﻴﻄﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ راهﺒﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و در زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬و ﺷﮏ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮهﺎﯼ ﮐﺎذﺑﯽ ﮐﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﭘﻴﺶ از داروﻳﻦ را ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ‬ ‫ﻼ ﺑﺎل ﺳﻨﺠﺎﻗﮏ ﻳﺎ ﭼﺸﻢ ﻋﻘﺎب ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬ ‫از داروﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﻼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﮏ ﺗﻮاﻟﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ از ﻋﻠﺖ هﺎﯼ ﻏﻴﺮﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻣﺎ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫داﮔﻼس ﺁداﻣﺰ از ﮔﺮوش ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ رادﻳﮑﺎل ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺟﺎﻟﺐ و ﺑﺎﻣﺰﻩ ﯼ دارد – او ﺑﺮ واژﻩ ﯼ "رادﻳﮑﺎل"‬ ‫ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ هﺎ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺁداﻣﺰ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮان ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ داروﻳﻨﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪوارم ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل را ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺧﻮدﺧﻮاهﯽ ﻣﻦ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﻋﺬر ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮوش ﺁداﻣﺰ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ‬ ‫ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﻦ – ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﮔﺮواﻧﺪن هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ – ﻣﺮا واداﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ‬

‫‪ .129‬ﭼﻮن ﺷﺒﻴﻪ واژﻩ ﯼ ‪ ،nigger‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮐﺎﮐﺎﺳﻴﺎﻩ اﺳﺖ‪.‬م‬ ‫‪ .130‬دﻧﺒﺎﻟﻪ ﯼ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺑﺤﺚ ﮐﺎرﺑﺮد ﺿﻤﺎﻳﺮ و ﻧﺎم هﺎﯼ ﻣﺬﮐﺮ در واژﮔﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ و در ﺟﺎهﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻠﻴﺖ اﻧﺴﺎن هﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﯼ ﮐﻼم داوﮐﻴﻨﺰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﮐﺎرﺑﺮد ﺿﻤﺎﻳﺮ در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺗﻼش‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﺑﯽ ﻃﺮﻓﯽ ﺟﻨﺴﻴﺘﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪94‬‬

‫او ﺗﻘﺪﻳﻢ ﮐﻨﻢ‪ .‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﺑﺎ ﺁداﻣﺰ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ او در ﮐﺘﺎب ﻗﺰل ﺁﻻﯼ ﺷﮏ‪ 131‬ﭼﺎپ ﺷﺪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎرﯼ از‬ ‫او ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﺨﺪا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁداﻣﺰ اﺑﺘﺪا ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﮔﻨﻮﺳﺘﻴﮏ ﺷﺪﻩ و ﺳﭙﺲ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪:‬‬ ‫و ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم و ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌًﺎ ﺁن ﻗﺪر ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ روم‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ هﻴﭻ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻧﺮﺳﻴﺪم‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻪ اﻳﺪﻩ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺷﮏ داﺷﺘﻢ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﻣﺪل هﺎﻳﯽ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﺣﻴﺎت و ﮐﻴﻬﺎن را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در ﺟﺎﯼ ﺧﻮد ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ راﻩ ﺧﻮدم اداﻣﻪ دادم‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﻔﮑﺮ اداﻣﻪ دادم‪ .‬ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﯽ ﺳﺎﻟﮕﯽ ام ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪم‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ‬ ‫ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ و ﺳﺎﻋﺖ ﺳﺎز ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ را ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن )ﻓﮑﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻢ در ﺣﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪن دوﺑﺎرﻩ ﯼ ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ( هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺮﺟﺎﯼ ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ رﺳﻴﺪم ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ رﻏﻢ ﺳﺎدﮔﯽ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اش‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘًﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ و ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ راﻩ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺣﻴﺮﺗﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﮕﺮش در ﻣﻦ اﻳﺠﺎد ﮐﺮد ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ‪ ،‬ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬از اﺣﺘﺮام اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻳﻦ ﺣﻴﺮت ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﻴﺮت ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﻬﻢ‪ ،‬ﺑﻪ زودﯼ ﺟﺎﯼ ﺣﻴﺮت ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻬﻞ را ﮔﺮﻓﺖ‪[59] .‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺎدﮔﯽ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺁداﻣﺰ از ﺁن ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﯼ ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫ﻏﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ داروﻳﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬داﮔﻼس‪ ،‬ﻳﺎدت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺎهﻮش ﺗﺮﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻻ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺮوﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﻦ ﺑﻮدﯼ‪ .‬اﯼ ﮐﺎش اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺎﻣﺰﻩ ﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺁزاداﻧﺪﻳﺶ ﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺬﻟﻪ ﮔﻮﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﻗﺪﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬و اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻮ را ﺑﺨﻨﺪاﻧﺪ – هﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻪ ﺁن ﻗﺪر ﮐﻪ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺧﻨﺪاﻧﺪﯼ‪.‬‬ ‫ف داﻧﺎﯼ ﻋﻠﻢ‪ ،‬داﻧﻴﻞ ِدﻧِﺖ‪ ،‬ﻳﺎدﺁور ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻼف ﻳﮑﯽ از ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﺎﺳﺖ‪" :‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮ ِ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﻳﮏ ﭼﻴﺰ ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﭼﻴﺰ ﺑﺎهﻮش ﻋﻈﻴﻢ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ رو ﺑﻪ زوال را ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻴﺰﻩ‪ ،‬ﻧﻴﺰﻩ ﺳﺎز را ﺑﺴﺎزد‪ .‬هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻌﻞ اﺳﺐ‪ ،‬ﻧﻌﻠﺒﻨﺪ‬ ‫ﺑﺴﺎزد‪ .‬هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﻮزﻩ‪ ،‬ﮐﻮزﻩ ﮔﺮ ﺑﺴﺎزد‪ [60] " .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﮐﻤﮏ داروﻳﻦ ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﺑﺸﺮﯼ را ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬و ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮان ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ ﺑﻪ او دادﻩ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ او اﻣﮑﺎن ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﯼ را ﮐﺸﻒ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼف‬ ‫ﻋﺎدت ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﻧﺰد داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ رﺷﺘﻪ هﺎﻳﯽ ﺟﺰ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ هﻢ ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺁور اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ِﻓﺮِد هﻮﻳﻞ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﮏ دان و ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﯼ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ اش درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ 747‬و اﺷﺘﺒﺎهﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮش در زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﻓﺴﻴﻞ ﺁرﮐﺎﺋﭙﺘﺮﻳﮑﺲ‪ 132‬را ﻗﻼﺑﯽ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ او ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺁﮔﺎهﯽ اش از اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ‪ ،‬او اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪. The Salmon of Doubt‬‬ ‫‪ Archaeopteryx .132‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺴﻴﻞ ﺟﺎﻧﻮرﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻳﮏ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺷﻤﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪131‬‬

‫‪95‬‬

‫اﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻻزم ﺑﻮد ﺗﺎ اﺑﺘﺪا در اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺧﻴﺴﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺁن ﻏﻮﻃﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﻨﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻗﺪرت واﻗﻌﯽ ﺁن‬ ‫را درﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻮم دﻳﮕﺮ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬داﻧﺶ ﺧﻮد ِﻓﺮِد هﻮﻳﻞ از اﺧﺘﺮﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺎ را ﺣﻴﺮان ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﺳﺘﻌﺎرﯼ و ﭼﻪ ﺗﺤﺖ اﻟﻠﻔﻈﯽ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺎد ﻧﺨﻮت ﻣﺎن ﻓﺮو ﻣﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ را ﮐﻪ در ﻃﯽ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺎن اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ درﺳﺖ درﻳﺎﺑﻴﻢ – ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ذرﻩ هﺎﯼ ﺧﺮدﯼ از ﻏﺒﺎر اﻧﻔﺠﺎر ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎن ﻣﯽ ﺁورد ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﯼ ﺣﻴﺎت ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻓﺮد و ﭼﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر‬ ‫ﮐﻮﺗﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺶ ﺟﺎن راﺳﮑﻴﻦ را ﺁﮔﺎﻩ ﮐﺮد و او را واداﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1851‬ﺷِﮑﻮﻩ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‪" :‬ﮐﺎش زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺮا ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺎن از ﭘﺘﮏ هﺎﯼ ﻣﻬﻴﺐ ﺷﺎن! در ﭘﺲ هﺮ ﺁﻳﻪ ﯼ اﻧﺠﻴﻞ ﻃﻨﻴﻦ ﮐﻮﺑﺶ ﺁن‬ ‫ﭘﺘﮏ هﺎ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮم‪ ".‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﺑﻼ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺣﺲ ﻣﺎ از زﻣﺎن ﻣﯽ ﺁورد – اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫ﭼﻮن ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻢ در ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ داروﻳﻨﯽ‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬اﺛﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ هﻢ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ در ﺣﻴﻄﻪ ﯼ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻮهﻢ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ را ﻣﯽ زداﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد ﮐﻪ در ﺣﻴﻄﻪ‬ ‫ﯼ ﻓﻴﺰﻳﮏ و ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻴﺰ در ﻗﺒﺎل هﺮ ﻧﻮع ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﻘﺼﻮد ﻟﺌﻮﻧﺎرد‬ ‫ﺳﺎﺳﮑﻴﻨﺪ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان هﻢ هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪" :‬ﻣﻦ ﻣﻮرخ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴﺘﻢ ‪،‬اﻣﺎ روﯼ ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﺷﺮط ﻣﯽ ﺑﻨﺪم‪ :‬ﮐﻴﻬﺎن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺪرن ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺑﺎ داروﻳﻦ و واﻻس ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻼف هﻤﻪ ﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺷﺎن‪ ،‬ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ هﺴﺘﯽ‬ ‫ﻼ ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ...‬داروﻳﻦ و واﻻس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﯼ ﻧﻬﺎدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫اراﺋﻪ دادﻧﺪ ﮐﻪ وﺟﻮد ﮐﺎرﮔﺰاران ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ را ﮐ ً‬ ‫ﺑﺮاﯼ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ [61] ".‬از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ هﻴﭻ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان وﻳﮑﺘﻮر اﺳﺘِﻨﮕﺮ را ﻧﺎم ﺑﺮد ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب او را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺁﻳﺎ ﻋﻠﻢ ﺧﺪا‬ ‫را ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟‪) 133‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ( ﻗﻮﻳًﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﮐﺘﺎب ﭘﻴﺘﺮ اﺗﮑﻴﻨﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺎزﺑﻴﻨﯽ ﺧﻠﻘﺖ‪ ،134‬ﮐﻪ اﺛﺮ‬ ‫ﻣﺤﺒﻮب ﻣﻦ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻧﺜﺮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ هﻤﻮارﻩ از ﺧﺪاﺑﺎوراﻧﯽ در ﺷﮕﻔﺖ ﺑﻮدﻩ ام ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﮔﺎهﯽ ﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎن اﻓﺰودﻩ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻇﺎهﺮًا از اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ وﺟﺪ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ و ﺁن را "ﻃﺮﻳﻖ اﻻهﯽ ﺧﻠﻘﺖ" ﺷﻤﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن درﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪،‬‬ ‫ﻼ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺧﺪا ﮐﺎرﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ و ﭘﺎﮐﻴﺰﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﺷﺎر از ﺣﻴﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﺻ ً‬ ‫اﺗﮑﻨﻴﺰ‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻂ ﻓﮑﺮﯼ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎﻧﻪ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاﯼ‬ ‫ﻣﻔﺮوض‪ ،‬ﺧﺪاﯼ ﺗﻨﺒﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ ﺟﻬﺎن از ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺘﻘﺒﻞ زﺣﻤﺖ هﺮﭼﻪ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاﯼ‬ ‫ﺗﻨﺒﻞ اﺗﮑﻴﻨﺰ ﺣﺘﯽ از ﺧﺪاﯼ دﺋﻴﺴﺘﯽ روﺷﻨﮕﺮان ﻗﺮن هﺠﺪهﻤﯽ ﺗﻨﺒﻞ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ – dues otiosus :‬ﺧﺪاﻳﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﯼ واﻗﻌﯽ ﮐﻠﻤﻪ راﺣﺖ ﻃﻠﺐ‪ ،‬ﺑﯽ ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﻋﺎﻃﻞ‪ ،‬زاﻳﺪ‪ ،‬و ﺑﯽ ﻓﺎﻳﺪﻩ‪ .‬اﺗﮑﻴﻨﺰ ﻣﻴﺰان ﮐﺎرﯼ را ﮐﻪ ﺧﺪاﯼ ﺗﻨﺒﻞ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دهﺪ ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﻣﯽ ﮐﺎهﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ هﻴﭻ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ :‬ﺧﺪا ﺣﺘﯽ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدش زﺣﻤﺖ وﺟﻮد‬

‫‪. Has Science Found God?, Victor Stenger‬‬ ‫‪. Creation Revisited, Peter Atkins‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪133‬‬ ‫‪134‬‬

‫‪96‬‬

‫داﺷﺘﻦ ﺑﺪهﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﻧﮑﺘﻪ ﯼ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﯼ وودﯼ ﺁﻟﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁورم ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﻢ اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﺷ ّﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ او ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‬ ‫ﻻ ﻳﮏ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﮑﺎرﻩ اﺳﺖ‪".‬‬ ‫او اﺻﻮ ً‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ‬ ‫در ﻣﻮرد ﻋﻈﻤﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ ﮐﻪ داروﻳﻦ و واﻻس ﺣﻞ ﮐﺮدﻧﺪ اﻏﺮاق ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺮد‪ .‬ﺁﻧﺎﺗﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠﻮﻟﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﯽ و رﻓﺘﺎر هﻤﻪ ﯼ اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﯼ زﻧﺪﻩ ﻣﺜﺎل هﺎﻳﯽ از ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﻧﻤﺎ را ﻣﺆﻟﻔﺎن ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا – ﺑﻪ دﻻﻳﻞ واﺿﺢ – ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮﻓﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻦ هﻢ ﻣﺜﺎل هﺎﻳﻢ را از ﻳﮏ ﮐﺘﺎب‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن وام ﮔﺮﻓﺘﻪ ام‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺣﻴﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﺳﻴﺪ؟‪ ،135‬ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮج دﻳﺪﻩ ﺑﺎﻧﯽ اﻧﺠﻴﻞ‪ 136‬و‬ ‫اﻧﺠﻤﻦ ﺗﺮاﮐﺖ‬

‫‪137‬‬

‫ﺑﺪون ﻧﺎم ﻣﺆﻟﻒ در ﻳﺎزدﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﺴﺨﻪ و ﺑﻪ ﺷﺎﻧﺰدﻩ زﺑﺎن ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺘﺎب ﻣﺤﺒﻮﺑﯽ اﺳﺖ‬

‫ﭼﻮن ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺷﺶ ﺗﺎ از ﺁن ﻳﺎزدﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﺴﺨﻪ را ﻧﻴﮑﺨﻮاهﺎن از ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﺪﻳﻪ اﯼ ﻧﻄﻠﺒﻴﺪﻩ ﺑﺮاﻳﻢ‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ﺗﺼﺎدﻓﯽ از اﻳﻦ اﺛﺮ ﻣﺠﻬﻮل اﻟﻤﺆﻟﻒ و ﮐﺜﻴﺮاﻟﺘﻮزﻳﻊ را ﺑﺎز ﮐﻨﻴﻢ‪ :‬ﺷﺮح اﺳﻔﻨﺠﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺒﺪ ﮔُﻞ‬ ‫زُهﺮﻩ )اوﭘﻠﮑﺘِﻠﻴﺎ(‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻟﯽ از ﺳِﺮ دﻳﻮﻳﺪ َاﺗِﻨﺒﻮرو ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ اﺳﻔﻨﺞ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﺳﺒﺪ ﮔﻞ زهﺮﻩ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﺗﺎن ﺣﻴﺮان ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺳﻠﻮل ﺷِﺒﻪ‪-‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻴﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ هﻢ دادﻩ اﻧﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻠﻢ ﻇﺮﻳﻒ و زﻳﺒﺎﻳﯽ را اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ؟ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ‪ ".‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮج دﻳﺪﻩ ﺑﺎﻧﯽ ﺑﺪون‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ اﯼ درﻧﮓ اﻳﻦ ﻗﺼﻪ را ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ " .‬اﻣﺎ ﻳﮏ ﭼﻴﺰ را ﻣﯽ داﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺨﺖ و‬ ‫ﻼ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺗﺼﺎدف ﺑﺎﺷﺪ‪ ".‬درﺳﺖ هﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺨﺖ و ﺗﺼﺎدف ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﻮرد ﮐﺎﻣ ً‬ ‫دارﻳﻢ‪ .‬اﺳﺘﺒﻌﺎد اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ اﻳﺠﺎد ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ اﺳﮑﻠﺖ اوﭘﻠﮑﺘﻠﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ اﺻﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ در ﻣﻮرد‬ ‫ﺣﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪ .‬هﺮﭼﻪ اﺳﺘﺒﻌﺎد اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺖ اﻳﻨﮑﻪ ﺁن ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺼﺎدف‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻌﻨﺎﯼ اﺳﺘﺒﻌﺎد هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺁﻧﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ راﻩ ﺣﻞ ﻣﻌﻤﺎﯼ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﻳﺎ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺗﺼﺎدف‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ راﻩ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺼﺎدف و ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﯼ اﺳﺘﺒﻌﺎدﯼ ﮐﻪ در اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﯼ زﻧﺪﻩ ﺷﺎهﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺼﺎدف ﺟﻮاﺑﮕﻮﯼ اﻳﻦ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و هﻴﭻ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس‬ ‫ﻼ ﻣﯽ‬ ‫ﻋﺎﻗﻠﯽ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎﻳﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻌﺪًا ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮض ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻢ ﻳﮏ راﻩ ﺣﻞ واﻗﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻌ ً‬ ‫ﺧﻮاهﻢ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﻢ ﮐﻪ هﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﺗﺼﺎدف‬ ‫ﺑﮕﺮﻳﺰد‪.‬‬

‫?‪. Life – How Did It Get Here‬‬ ‫‪. Watchtower Bible‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪135‬‬ ‫‪136‬‬

‫‪97‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮرﻗﯽ دﻳﮕﺮ در ﮐﺘﺎب دﻳﺪﻩ ﺑﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح ﺑﻠﻴﻐﯽ از درﺧﺖ ﻏﻮل )ﺳﮑﻮﺋﻴﺎ ﻧﺪرون ژﻳﮕﺎﻧﺘﻴﻮم( ﻣﯽ رﺳﻴﻢ‪ .‬درﺧﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ دوﺳﺖ دارم ﭼﻮن ﻳﮏ اﺻﻠﻪ از ﺁن را در ﺑﺎﻏﻢ دارم – ﻧﻬﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﻗﺮن از‬ ‫ﻋﻤﺮش ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ درﺧﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬درﮐﺘﺎب دﻳﺪﻩ ﺑﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ " :‬اﻧﺴﺎن ﻧﺤﻴﻒ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدﻩ در‬ ‫ﮐﻨﺎر ﺗﻨﻪ ﯼ ﺳﮑﻮﺋﻴﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺣﻴﺮﺗﯽ ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺷﺎﺧﺴﺎر اﻳﻦ درﺧﺖ ﺧﻴﺮﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎور‬ ‫ﮐﺮد ﮐﻪ اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﻏﻮل ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺠﺜﻪ از داﻧﻪ اﯼ ﺧﺮد ﺛﻤﺮﻩ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟" ﺑﺎز هﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻳﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬ﺗﺼﺎدف اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺎور ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﻣﺆﻟﻔﺎن ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ واﻗﻌﯽ را ﮐﻪ‬ ‫هﻤﺎﻧﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺬف ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﺁن را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺁن را ذﮐﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﻪ ﯼ ﮔﻴﺎهﺎن‪ ،‬از رازﻳﺎﻧﻪ ﯼ رﻳﺰﻧﻘﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺎر ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺠﺜﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ اﻧﺮژﯼ ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮرد هﻢ دﻳﺪﻩ ﺑﺎن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻳﮏ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس‪' ،‬ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﺪود هﻔﺘﺎد واﮐﻨﺶ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎﺳﺖ‪ '.‬ﮔﻴﺎهﺎن ﺳﺒﺰ را 'ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ' ﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺁرام‪،‬‬ ‫ﭘﺎﮐﻴﺰﻩ‪ ،‬اﮐﺴﻴﮋن ﺳﺎز‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺁب و ﺗﻐﺬﻳﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺟﻬﺎن‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ‬ ‫اﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺣﺮف ﺑﺎور ﮐﺮدﻧﯽ اﺳﺖ؟" ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎور ﮐﺮدﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﺗﮑﺮار ﻣﺜﺎﻟﯽ ﭘﺸﺖ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ‬ ‫رﺳﺎﻧﺪ‪" .‬ﻣﻨﻄﻖ" ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن هﻤﻮارﻩ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭼﻨﺎن از ﻧﻈﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﺑﻌﻴﺪ هﺴﺘﻨﺪ؛‬ ‫ﭼﻨﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ‪ ،‬زﻳﺒﺎ و ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﻧﺪارد ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ‬ ‫ﺗﺼﺎدف‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎر ﻳﮏ ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﭘﺎﺳﺦ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻐﻠﻮط ﻧﻴﺰ‬ ‫هﻤﻮارﻩ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺗﺼﺎدف ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‬ ‫ﻼ ﻳﮏ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﻮد ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ را ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﮐﻪ ﻏﺎﻣﺾ ﺗﺮ از ﺁﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ‬ ‫اﺻ ً‬ ‫ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮد ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر را ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﺗﺼﺎدف و ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ راﻩ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﺳﺘﺒﻌﺎد اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻳﮑﯽ ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮﯼ دور زدن ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ .‬راﻩ ﺣﻞ واﻗﻌﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ راﻩ ﺣﻞ‬ ‫ﮐﺎرﺁﻣﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ راﻩ ﺣﻞ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﺁﻣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻮان‬ ‫ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﺮا اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ راﻩ ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﺳﺘﺒﻌﺎد اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ و ﺗﺼﺎدف از اﺑﺘﺪا ﭘﺎﯼ در ﮔﻞ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﮏ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ اﻧﺒﺎﺷﺘﯽ‪ 138‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﺳﺘﺒﻌﺎد را ﺑﻪ اﺟﺰاﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ ﻓﺮو ﻣﯽ‬ ‫ﺷﮑﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ اﺟﺰا اﻧﺪﮐﯽ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ رﺧﺪادهﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪدﯼ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺪام اﻧﺪﮐﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﻧﺪ در ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ اﻳﻦ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺘﺒﻌﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﺼﺎدف‬ ‫را ﻳﺎراﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮهﺎن ﺗﮑﺮارﯼ و ﻣﻼﻟﺖ ﺑﺎر ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﯽ اﻳﻦ اﻧﺒﺎﺷﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪. Tract Society‬‬ ‫‪. cumulative‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪137‬‬ ‫‪138‬‬

‫‪98‬‬

‫ﻼ از ﻓﻬﻢ ﻣﻄﻠﺐ ﻓﺮو‬ ‫از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا ﺗﮑﻮﻳﻦ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﺁﻣﺎرﯼ را ﻳﮏ رﺧﺪاد ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﻳﮑﻀﺮب ﻣﯽ اﻧﮕﺎرد‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬او ﻗﺪرت اﻧﺒﺎﺷﺖ را در ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫در ﮐﺘﺎب ﺻﻌﻮد ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺎل‪ ،139‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﺎ ﺗﻤﺜﻴﻠﯽ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﮐﻮهﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻃﺮف ﺁن‬ ‫ﻳﮏ دﻳﻮارﻩ ﯼ ﻋﻤﻮدﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﻌﻮد از ﺁن ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻮﻩ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﻠﻪ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻤﯽ دارد‪ .‬در‬ ‫ﻗﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻮﻩ‪ ،‬ﻳﮏ اﻧﺪاﻣﻪ ﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﻳﺎ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺗﺎژﮎ دار ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﮕﺎرﻩ ﯼ ﻣﻬﻤﻞ را ﮐﻪ اﻧﺪاﻣﻪ‬ ‫هﺎ ﻳﮑﺒﺎرﻩ داراﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻌﻮد از دﻳﻮارﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻮﻩ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻌﻮد از ﺟﺒﻬﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﮐﻮﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ را ﺑﻪ ﺁراﻣﯽ از داﻣﻨﻪ ﺗﺎ ﻗﻠﻪ ﻣﯽ ﭘﻴﻤﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﯽ!‬ ‫اﻳﻦ اﺻﻞ ﮐﻪ ﺻﻌﻮد ﺑﺎﻳﺪ از ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ از دﻳﻮارﻩ‪ ،‬ﺁن ﻗﺪر ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺠﻴﺐ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻓﻬﻢ ﺁن‬ ‫اﻳﻦ ﻗﺪر ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ ﺗﺎ داروﻳﻦ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ و ﺁن را ﮐﺸﻒ ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺎ ﺁن دوران‪ ،‬ﺳﻪ ﻗﺮن از ‪ annus mirabilis‬ﻧﻴﻮﺗﻮن‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ دﺳﺘﺎورد ﻧﻴﻮﺗﻮن‪ ،‬ﻇﺎهﺮاً‪ ،‬ﺳﺘﺮگ ﺗﺮ از ﮐﺸﻒ داروﻳﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺜﻴﻞ راﻳﺞ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﻓﺮاوان اﻳﺠﺎد ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ در ﺟﺎﻧﺪاران ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺜﻴﻞ ﮔﺎوﺻﻨﺪوق‬ ‫رﻣﺰدار ﺑﺎﻧﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮﯼ‪ ،‬ﻳﮏ دزد ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁن ﻗﺪر ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗًﺎ ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ رﻣﺰ‬ ‫ﮔﺎوﺻﻨﺪوق را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻗﻔﻞ ﮔﺎوﺻﻨﺪوق ﺑﺎﻧﮏ ﻃﻮرﯼ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﻳﺎﻓﺘﻦ رﻣﺰ ﺁن در هﻤﺎن‬ ‫ﺣﺪود اﺳﺘﺒﻌﺎد اﻳﺠﺎد ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ِ 747‬ﻓﺮِد هﻮﻳﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻗﻔﻞ رﻣﺰ ﺑﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻼ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ هﺮ ﻳﮏ از رﻗﻢ هﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ دزد‬ ‫ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﺗﺪرﻳﺠًﺎ ﺳﺮﻧﺦ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻪ دزد ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﺑﻪ رﻗﻢ درﺳﺖ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﻮد‪ ،‬د ِر ﮔﺎوﺻﻨﺪوق ﺟﺮﻳﻨﮕﯽ ﺻﺪا ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻳﮏ ﺳﮑﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ دزد‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻋﻨﻘﺮﻳﺐ ﺑﺎ ﮐﻮﻟﻪ ﺑﺎر ﭘﻮل ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ هﻤﻮارﻩ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫زﻳﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ هﻤﻪ ﻳﺎ هﻴﭻ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﺎم دﻳﮕﺮ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﯼ "هﻤﻪ ﻳﺎ هﻴﭻ"‪" ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ" اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻳﺎ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ؛ ﺑﺎل ﻳﺎ ﻣﯽ ﭘﺮد ﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﭘﺮد‪ .‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ هﻴﭻ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻼ اﺷﺘﺒﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪ – و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻢ دﻗﻴﻘًﺎ هﻤﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎر را دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺣﻴﺎت واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ ﮐﻮﻩ ﻣﺤﺎل را ﻣﯽ ﭘﻴﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺴﻴﺮهﺎ را ﺟﺰ دﻳﻮارﻩ ﯼ ﻣﻬﻴﺐ‬ ‫ﭘﻴﺶ روﻳﺸﺎن ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫داروﻳﻦ ﻳﮏ ﻓﺼﻞ ﮐﺎﻣﻞ از ﻣﻨﺸﺎء اﻧﻮاع را ﺑﻪ "ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ هﺒﻮط ﺑﺎ ﭘﻴﺮاﻳﺶ" اﺧﺘﺼﺎص داد‪ ،‬و ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ او در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬ﺗﮏ ﺗﮏ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻳﺮادهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﺮدﻩ و‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ اﻳﺮادهﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ "اﻧﺪام هﺎﯼ داراﯼ ﮐﻤﺎل ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ" ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ‬ ‫‪. Climbing Mount Improbable‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪139‬‬

‫‪99‬‬

‫"ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ" ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬داروﻳﻦ ﭼﺸﻢ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﻣﺜﺎل زد‪ " :‬ﺁﺷﮑﺎرا‬ ‫اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﻣﻬﻤﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻤﻬﻴﺪات ﺗﻘﻠﻴﺪﻧﺎﭘﺬﻳﺮش ﺑﺮاﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﺎﻧﻮن ﺧﻮد ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻨﻄﻴﻢ ﻧﻮر درﻳﺎﻓﺘﯽ‪ ،‬و اﺻﻼح اﻧﺤﺮاف هﺎﯼ ﻣﺴﺘﻮﯼ ﻳﺎ رﻧﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ".‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎ ﺷﻌﻒ ﻓﺮاوان ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ هﺮﮔﺰ‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻧﻘﻞ ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﺮاف ﺁﺷﮑﺎر و اﻏﺮاق ﺁﻣﻴﺰ داروﻳﻦ‪ ،‬اﺑﺰارﯼ ﺑﻼﻏﯽ اﺳﺖ‪ .‬او ﺣﺮﻳﻒ را‬ ‫ﺟﻠﻮ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪ اﯼ ﮐﺎرﯼ ﺗﺮ ﺑﻪ او ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺁن ﺿﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻔﺼﻞ و دﻗﻴﻖ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ داروﻳﻦ ﻋﺒﺎراﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺎل" ﻳﺎ "ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ‬ ‫ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ" را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﺒﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺎس هﺮ دو را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﮐﻪ " ﻧﺼﻒ ﻳﮏ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﺪ؟" و ﻳﺎ "ﻧﺼﻒ ﻳﮏ ﺑﺎل ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﺪ؟" ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ از‬ ‫ﺑﺮهﺎن "ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ" هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ واﺣﺪ ﮐﺎرﮐﺮدﯼ را هﻨﮕﺎﻣﯽ داراﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻳﮑﯽ از اﺟﺰاﯼ ﺁن واﺣﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﻼل ﮐﻠﯽ در ﮐﺎرﮐﺮد ﺁن ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﻓﺮض ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﭼﺸﻢ و‬ ‫ﺑﺎل ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺑﯽ درﻧﮓ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ را درﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﺪﺳﯽ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻳﮏ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺁب ﻣﺮوارﻳﺪ را ﺑﺎ ﺟﺮاﺣﯽ ﺑﺮدارﻳﻢ‪ ،‬او دﻳﮕﺮ ﺑﺪون ﻋﻴﻨﮏ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ را ﺑﻪ وﺿﻮح‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺁن ﻗﺪر ﺑﻴﻨﺎﻳﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺎ درﺧﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﮑﻨﺪ و ﻳﺎ از ﺻﺨﺮﻩ ﻓﺮوﻧﻴﻔﺘﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ داﺷﺘﻦ ﻧﺼﻒ ﺑﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﺑﺎل ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤًﺎ از ﺑﺎل ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻗﻊ ﺳﻘﻮط از درﺧﺘﯽ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﻣﻌﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺎل ﻧﺼﻔﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺪت ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﺑﺮﺧﻮردﺗﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ را ﺗﺨﻔﻴﻒ‪ ،‬و ﺟﺎن ﺗﺎن را ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ‪ 51‬درﺻﺪ از‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺎل را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ از درﺧﺘﯽ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ و ﺑﺎز زﻧﺪﻩ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ .‬هﺮ ﮐﺴﺮﯼ از ﺑﺎل را ﮐﻪ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎﻋﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺁن ﺑﺎل‪ ،‬ﺟﺎن ﺗﺎن ﻧﺠﺎت ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺎل ﺗﺎن اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ ﺑﻮد‬ ‫از ﺁن ارﺗﻔﺎع ﻣﻌﻴﻦ ﺟﺎن ﺑﺪر ﻧﻤﯽ ﺑﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻓﮑﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻘﻮط از درﺧﺖ هﺎﻳﯽ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع هﺎﯼ ﻣﻌﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﻳﮏ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ درﮎ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮﯼ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ‪ 1‬ﺗﺎ‬ ‫ﻼ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫‪ 100‬درﺻﺪ اﻣﺘﺪاد ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺟﻨﮕﻞ هﺎ ﭘﺮ از ﺟﺎﻧﻮران هﻮاﺳُﺮ ﻳﺎ ﭼَﺘﺮﺑﺎز هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮران ﻋﻤ ً‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻴﺐ ﺻﻌﻮدﯼ ﺑﺎل ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺎل را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﺑﺮد ﭼﺸﻢ هﻢ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺎل هﺎﯼ ﻧﺎﻗﺺ هﻨﮕﺎم اﻓﺘﺎدن از درﺧﺘﺎن ﺑﺎ ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎﻳﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺼﻒ ﻳﮏ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺟﺎن ﺟﺎﻧﻮر را ﻧﺠﺎت ﻣﯽ دهﺪ‪،‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ‪ 49‬درﺻﺪ ﺁن ﭼﺸﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﺐ هﺎﯼ ﻣﻼﻳﻢ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﭼﺸﻢ را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻧﻮرﯼ‪ ،‬و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺷﮑﺎرﭼﯽ – ﻳﺎ ﺷﮑﺎر– ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬و درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎل هﺎ و ﺳﻄﻮح‬ ‫ﭘﺮوازﯼ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﯽ ﭼﺸﻢ هﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎﯼ وﺣﺶ ﻓﺮاوان اﻧﺪ‪ .‬ﮐِﺮم ﭘَﻬﻦ‪،‬‬ ‫ﭼﺸﻤﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺎ هﺮ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻌﻘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻘﺮﺗﺮ از ﻧﺼﻒ ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻠﺰون درﻳﺎﻳﯽ ﻧﺎوﺗﻴﻠﻮس‪) 140‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ‬ ‫‪. Nautilus‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪140‬‬

‫‪100‬‬

‫ﺻﺪف هﺎﯼ ﻋﻤﻮزادﻩ اش ﮐﻪ درﻳﺎهﺎﯼ دوران هﺎﯼ ﭘﺎﻟﺌﻮزوﻳﮏ و ﻣﺰوزوﺋﻴﮏ ﻓﺮاوان ﺑﻮدﻧﺪ( ﭼﺸﻤﯽ دارد ﮐﻪ در ﻣﻴﺎﻧﻪ‬ ‫ﯼ راﻩ ﭼﺸﻢ ﮐﺮم ﭘَﻬﻦ و ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﭼﺸﻢ ﮐﺮِم ﭘَﻬﻦ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻮر و ﺳﺎﻳﻪ را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻧﺎوﺗﻴﻠﻮس ﺷﺒﻴﻪ دورﺑﻴﻨﯽ ﺑﯽ ﻋﺪﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﮏ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺑﺴﺎزد؛‬ ‫اﻣﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺁن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﺗﻴﺮﻩ و ﺗﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﻧﻤﺮﻩ اﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺑﺪهﻴﻢ‪ ،‬دﻗﺘﯽ ﮐﺎذب ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ اﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﺁدم ﻋﺎﻗﻠﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﮑﺎر ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ داﺷﺘﻦ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮر ﺑﯽ‬ ‫ﻣﻬﺮﻩ و ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺟﺎﻧﻮاردان دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﭼﺸﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺳﺖ و هﻤﮕﯽ اﻳﻦ ﭼﺸﻢ هﺎ در ﺟﺎﻳﯽ روﯼ اﻳﻦ ﺷﻴﺐ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬ ‫و ﻣﻼﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻗﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺎل ﺟﺎﯼ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ روﯼ اﻳﻦ ﺷﻴﺐ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻗﻠﻪ اﺳﺖ – هﺮﭼﻨﺪ ﻧﻪ‬ ‫ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﮑﯽ از ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﻪ هﺎ‪ .‬در ﮐﺘﺎب ﺻﻌﻮد ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺎل ﻣﻦ ﻳﮏ ﻓﺼﻞ ﮐﺎﻣﻞ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ و‬ ‫ﻳﮏ ﻓﺼﻞ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺎل اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ام‪ ،‬و ﻧﺸﺎن دادﻩ ام ﮐﻪ اﻳﻦ دو ﺑﻪ ﭼﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺁهﺴﺘﻪ ) وﺣﺘﯽ ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺁهﺴﺘﻪ( اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ ﺻﻌﻮدﯼ را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ هﺎ و ﺑﺎل هﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ اﯼ ﻧﺪارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻣﺜﺎل هﺎﯼ‬ ‫ﺧﺎص‪ ،‬درس ﮐﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ هﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﺤﺾ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ را هﺸﻴﺎر ﺳﺎزد ﺗﺎ در ﻣﻮارد ﮐﻢ ﺗﺮ واﺿﺢ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮارد ﺳﻠﻮﻟﯽ و ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺮﻓﻨﺪ "ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" ﺟﺎر ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺨﻮرﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﺎم هﺸﺪاردهﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﯽ درﻧﮓ اﻋﻼم ﻧﮑﻦ ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ داراﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ اﺳﺖ؛ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺁن را ﺑﺎ دﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﯽ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎ اهﻞ ﻋﻠﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﭼﺎر‬ ‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺟﺰﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻣﻮرﯼ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ذاﺗﯽ ﺷﺎن‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ‬ ‫ﮐﻮﻩ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ را ﻣﺴﺪود ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن درﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺑﺘﻮان ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ اﯼ را ﻧﺸﺎن‬ ‫داد ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ داروﻳﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪ .‬ﺧﻮد داروﻳﻦ هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اذﻋﺎن داﺷﺖ‪" :‬اﮔﺮ در ﻣﻮرد هﺮ اﻧﺪاﻣﻪ ﯼ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﺘﻮان ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﻧﺪارد ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺁن ﺣﺎﺻﻞ اﺻﻼﺣﺎت ﻇﺮﻳﻒ ﻓﺮاوان و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻼ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردﯼ ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ ".‬ﺑﻪ رﻏﻢ هﻤﻪ ﯼ ﺗﻼش هﺎﯼ ﻣﺠﺪّاﻧﻪ و‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﻦ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫در واﻗﻊ ﻋﺒﺚ‪ ،‬ﻧﻪ داروﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردﯼ ﺑﻴﺎﺑﺪ و ﻧﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﭘﺲ از داروﻳﻦ‪ .‬ﻧﺎﻣﺰدهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ‬ ‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺪاروﯼ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ اﻣﺎ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻣﺤﮏ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ در ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﮏ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ داروﻳﻦ را اﺑﻄﺎل ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ از ﮐﺠﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﮐﻪ‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﯼ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ را ﻧﻴﺰ اﺑﻄﺎل ﻧﮑﻨﺪ؟ در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ از ﭘﻴﺶ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫هﻮﺷﻤﻨﺪ را اﺑﻄﺎل ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﺎرهﺎ ﮔﻔﺘﻪ ام و ﺑﺎز هﻢ ﺧﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺧﺪا هﺮ ﻗﺪر هﻢ‬ ‫اﻧﺪﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﺧﺪا ﻧﻴﺰ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ!‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪101‬‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺷﮑﺎف هﺎ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاﯼ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﺧﺎﺻﯽ از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ‪ ،‬اﺳﺎﺳًﺎ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ‬ ‫ط "ﺧﺪاﯼ ﺷﮑﺎف هﺎ" ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺎﺻﯽ از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺟﻬﻞ ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻐﻠﻮ ِ‬ ‫دﻳﺘﺮﻳﺶ ﺑﻮﻧﻬﻮﻓ ِﺮ‬

‫‪141‬‬

‫اﻻهﻴﺪان ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ را ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ در ﭘﯽ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﮑﺎﻓﯽ در‬

‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻳﺎ ﻓﻬﻢ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﮏ ﺷﮑﺎف ﻇﺎهﺮﯼ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﭘﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﯼ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﻣﺘﺠﺪدﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﻧﻬﻮﻓﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺷﮑﺎف هﺎ ﺗﻨﮓ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﮐﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ ﺧﺪا و ﺟﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺨﻔﯽ ﺷﺪن ﺧﺪا ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﮕﺮاﻧﯽ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اذﻋﺎن ﺑﻪ ﻧﺎداﻧﯽ ﺧﻮد‪ ،‬و ﺣﺘﯽ اﺑﺮاز ﻣﺴﺮت از ﻧﺎداﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ذاﺗﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ و ﭼﺎﻟﺸﯽ ﺑﺮاﯼ ﻓﺘﻮﺣﺎت ﺁﺗﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دوﺳﺘﻢ ﻣَﺖ رﻳﺪﻟﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪" ،‬اﻏﻠﺐ داﻧﺸﻤﻨﺪان از ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎداﻧﺴﺘﻪ هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺶ ﻣﯽ راﻧﺪ‪".‬ﻋﺎرﻓﺎن‪ ،‬راز را ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻳﻨﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ هﻤﭽﻨﺎن راز ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان راز را ﺑﻪ دﻟﻴﻠﯽ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻳﻨﺪ‪ :‬راز ﮐﺎرﯼ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻋﺎم ﺗﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪8‬‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺗﮑﺮار ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﮑﯽ از اﺛﺮات ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﺨﺮّب دﻳﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ دهﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺟﻬﻞ ﺧﻮد ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫هﺮ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﺟﻬﻞ و رازﺁﻟﻮدﮔﯽ )ﻣﻮﻗﺘﯽ( ﺧﻮد اذﻋﺎن دارد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﺎﯼ ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ راهﮑﺎر‬ ‫اﺻﻠﯽ ﻣﺒﻠﻐﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺨﺮﻳﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﺎف هﺎﻳﯽ در ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ و ادﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﻼ ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ "ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" اﻳﻦ ﺷﮑﺎف هﺎ را ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ زﻳﺮ را ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺜﺎل ﻓﺮﺿﯽ اﻣﺎ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﯽ ﮐﻤﻴﺎب‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮز ﻓﺮوﮐﺎهﺶ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣَﻔﺼﻞ زاﻧﻮﻳﯽ ﻳﮏ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ ﯼ راﺳﻮﻳ ِ‬ ‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﺟﺰﺋﯽ از ﺁن ﺑﺪون هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ اﺟﺰاء ﮐﺎر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮط ﻣﯽ ﺑﻨﺪم ﺷﻤﺎ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻔﺼﻞ زاﻧﻮﻳﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ ﯼ راﺳﻮﻳﯽ را ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﺪ‪ ".‬اﮔﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻮاب ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫و ﻓﻮرﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﭘﻴﺸﻔﺮض ﺷﺪﻩ‪ 142‬را ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ‪" :‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ‬ ‫رﻗﻴﺐ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ 'ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ'‬

‫‪143‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪ ".‬ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺟﺎﻧﺒﺪاراﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﮐﻨﻴﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻟﻒ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻓﻼن ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﭘﺎﺳﺦ دهﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ب ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ در هﺮ ﻣﻮرد ﺧﺎص‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺸﻔﺮض‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺣﺮﻳﻒ ﺑﺮﺗﺮﯼ دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺸﻔﺮض را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‬ ‫ﻼ ﺑﯽ ﻧﻴﺎز از هﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ را ﺑﺪهﺘًﺎ ﺑﺮگ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺁن را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪. Dietrich Bonhoeffer‬‬ ‫‪. default‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪141‬‬ ‫‪142‬‬

‫‪102‬‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ اﻣﺎ ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻌﻤﻮل داﻧﺸﻤﻨﺪان از ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ )ﻣﻮﻗﺘﯽ( را ﺗﺒﺎﻩ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﺗﻤﺠﻴﺪﯼ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داﻧﺸﻤﻨﺪ اﻣﺮوزﯼ ﻩ دﻻﻳﻞ ﺻﺮﻓًﺎ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺁن‬ ‫ﻣﺪﻋﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺁن ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ درﻧﮓ ﮐﻨﺪ و ﻧﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ‪" :‬هﻮم‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﻣﻔﺼﻞ زاﻧﻮﻳﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ ﯼ‬ ‫راﺳﻮﻳﯽ ﭼﻄﻮر ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﻗﻮﺑﺎﻏﻪ هﺎﯼ راﺳﻮﻳﯽ ﺗﺨﺼﺺ ﻧﺪارم‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﯼ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺰﻧﻢ و ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻴﺎﻧﺪازم‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ داﻧﺸﺠﻮﯼ ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ".‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺪهﺪ – و ﺧﻴﻠﯽ ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﭘﺮوژﻩ اش را ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ – ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﭘﻴﺸﻔﺮض ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬در‬ ‫ﻳﮏ ﺟﺰوﻩ ﯼ ﺗﺒﻠﻴﻐﯽ ﺷﺎن ﺗﻴﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ " :‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ ﯼ راﺳﻮﻳﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﺎر ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪".‬‬ ‫ﭘﺲ ﻣﻴﺎن روﻳﮑﺮد داﻧﺸﻤﻨﺪ و روﻳﮑﺮد ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا ﺑﻪ ﻣﺠﻬﻮﻻت‪ ،‬ﺗﻘﺎرن ﻧﺎﻣﻴﻤﻮﻧﯽ هﺴﺖ‪ .‬هﺮ دو ﺑﻪ ﻣﺠﻬﻮﻻت ﻧﻴﺎز‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺮاﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪ هﺪف ﭘﮋوهﺶ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﭘﻴﺮوزﯼ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﻄﻠﻮب اش‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ درﺳﺘﯽ ﺧﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺜﻞ داﻧﻪ اﯼ در ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻩ در ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﺟﺎ ﺧﻮش ﮐﻨﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﮑﺎف هﺎ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻴﻄﻪ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﮋوهﺸﯽ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ را هﺮاﺳﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫اﻳﻦ اﻻهﻴﺎت ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺐ و ﺧﺎم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻻهﻴﺎت ﺷﮑﺎف ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﮑﺎف هﺎ را ﺑﺎ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﭘﺮ ﮐﻨﺪ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﺎ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﻧﻬﻮﻓﺮ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﺑﺎزﯼ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎ "ﺷﮑﺎف هﺎ"ﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺴﻴﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﮐﻞ اﻻهﻴﺎت ﺷﮑﺎف اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﻧﻮﺷﺘﻢ‬ ‫در ﻣﻮرد دوراﻧﯽ ﮐﻪ اﺻﻄﻼﺣًﺎ اﻧﻔﺠﺎر ﮐﺎﻣﺒﺮﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻏﺎز ﮐﺮدم ﮐﻪ‪" ،‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ‬ ‫ﻓﺴﻴﻞ هﺎ ﺑﺪون هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ".‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ هﻢ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪﯼ ﺑﻼﻏﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺼﺪ ﻣﻦ از ﻧﻮﺷﺘﻦ‬ ‫ﺁن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺷﺘﻬﺎﯼ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ را ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰم‪ .‬اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻒ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﻧﮕﺮم‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﭼﻘﺪر ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﭘﻴﺮو ﺁن ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﻪ ﮐﻨﺎرﯼ ﻧﻬﻨﺪ و ﺁن ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ را‬ ‫ﺳﺮﺧﻮﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎرج از زﻣﻴﻨﻪ اش ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﻋﺎﺷﻖ "ﺷﮑﺎف هﺎ"ﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﺴﻴﻠﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻴﻔﺘﻪ ﯼ هﻤﻪ ﯼ ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮔﺬارهﺎﯼ‬

‫‪144‬‬

‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺠﻴﺮﻩ هﺎﯼ ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از از ﻓﺴﻴﻞ هﺎﯼ ﺗﺪرﻳﺠًﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬

‫ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻠﻘﻪ هﺎﯼ ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺠﻴﺮﻩ هﺎ هﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ هﺎﯼ ﻣﻔﻘﻮدﻩ هﻤﺎن‬ ‫ﺷﻤِﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﻮاﻳﯽ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ﮐﺸﻒ هﺮ ﻓﺴﻴﻞ ﺗﺎزﻩ‪" ،‬ﺷﮑﺎف" ﻣﺤﺒﻮب‬ ‫"ﺷﮑﺎف" هﺎﯼ ﻣﺸﻬﻮر هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﮑﻞ ِ‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن را ﺑﻪ دو ﻧﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺁن "ﺷﮑﺎف" درﺳﺖ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد! در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﺣﻮاس ﺗﺎن ﺑﻪ‬

‫‪. intelligent design‬‬ ‫‪. transitions‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪143‬‬ ‫‪144‬‬

‫‪103‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن از ﻧﮕﺮش ﭘﻴﺸﻔﺮض ﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺴﻴﻠﯽ ﮔﻮاﻩ ﺑﺮ ﻳﮏ ﮔﺬار ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﻌﻴﻦ ﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺸﻔﺮض ﺁﻧﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺬارﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ در ﮐﺎر ﻧﺒﻮدﻩ و ﻟﺬا ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎر ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ در ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﭼﻪ در هﺮ ﻋﻠﻢ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮض ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻮاهﺪ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺑﺮاﯼ هﺮ روﻧﺪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﯽ‬ ‫ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺮاﯼ ﻣﺘﻬﻢ ﮐﺮدن ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺒﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ‬ ‫ﺣﺮﮐﺎت ﻗﺎﺗﻞ در ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻓﻘﺪان ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﻓﺮﻳﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻗﻠﻴﻠﯽ از ﺟﺴﺪ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺴﻴﻞ ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و از ﺑﺨﺖ ﺧﻮش ﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﻓﺴﻴﻞ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﯽ از زﻧﺠﻴﺮﻩ هﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ را هﻢ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ هﻴﭻ ﻓﺴﻴﻠﯽ را هﻢ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬هﻨﻮز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ از ﻣﻨﺎﺑﻊ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ژﻧﺘﻴﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ و‬ ‫ﻼ ﻗﻮﯼ دال ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ‬ ‫ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ هﺎﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺷﻮاهﺪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ﻗﻮﯼ را دارد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻳﮏ ﻓﺴﻴﻞ در ﭼﻴﻨﻪ ﯼ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﺑﺎد ﻓﻨﺎ ﻣﯽ رود‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭘﻮﭘﺮﯼ دوﺁﺗﺸﻪ هﺎﻟﺪﻳﻦ‪ 145‬را ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺑﻄﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬او ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺸﻬﻮرش را داد ﮐﻪ‪" :‬وﻗﺘﯽ ﺧﺮﮔﻮش هﺎﯼ ﻓﺴﻴﻞ ﺷﺪﻩ در دورﻩ ﯼ ﭘﺮﻳﮑﺎﻣﺒﺮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﻼ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺟﻤﺠﻤﻪ ﯼ اﻧﺴﺎن در ﻏﺎر ﻣِﮋر‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ".‬ﺑﻪ رﻏﻢ اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﮐﺬب از ﺁب درﺁﻣﺪﻩ ﯼ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫رد ﭘﺎﯼ اﻧﺴﺎن در ﻣﻴﺎن ﻓﺴﻴﻞ هﺎﯼ داﻳﻨﺎﺳﻮرهﺎ ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ هﻨﻮز هﻴﭻ ﻓﺴﻴﻞ ﻧﺎﺑﻬﻨﮕﺎم اﻳﻨﭽﻨﻴﻨﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ذهﻦ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻔﺮض ﺷﺎن‪ ،‬ﺷﮑﺎف هﺎ را ﺧﺪا ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن اﻳﻦ روﻳﻪ را در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم دﻳﻮارﻩ‬ ‫هﺎﯼ ﮐﻮﻩ ﻣﺤﺎل ﮐﻪ ﺷﻴﺐ ﻣﻼﻳﻢ و ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ هﻨﻮز ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﻣﻐﻔﻮل ﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﻮاردﯼ ﮐﻪ دادﻩ هﺎ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻬﻢ ﮐﺎﻓﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻧﺎن ﺑﯽ درﻧﮓ ﻓﻘﺪان ﺷﻮاهﺪ را ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻔﺮض ﺧﺪا ﭘﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻞ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ ﺑﻪ "ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ" ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻓﻘﺪان ﺗﺨﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺪون هﺮﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺆﻳﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺘﻮا ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻼن اﻧﺪاﻣﻪ ﯼ زﻳﺴﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ اﮔﺮ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭼﺸﻢ ﻣﻘﺪورﺷﺎن ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻳﮏ ﻋﻀﻮ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺗﺎژﮎ دار ﻳﺎ ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ را‬ ‫ﻣﺼﺪاق ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ هﻴﭻ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﺑﻮدن ﺁن ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫رﻏﻢ ﺣﮑﺎﻳﺖ هﺎﯼ هﺸﺪار دهﻨﺪﻩ در ﻣﻮرد ﭼﺸﻢ هﺎ‪ ،‬ﺑﺎل هﺎ و ﺑﺴﻴﺎرﯼ اﻧﺪام هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬هﺮ ﻧﺎﻣﺰد ﺟﺪﻳﺪﯼ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﮐﺴﺐ اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻓﯽ اﻟﺒﺪاهﻪ داراﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ را ﺑﺮهﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﻋﺘﺒﺎر ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺶ از‬ ‫اﻋﺘﺒﺎر اﻳﻦ ﻓﺘﻮا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻇﻬﺎر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ ﯼ راﺳﻮﻳﯽ )ﻳﺎ ﺳﻮﺳﮏ ﺑﻤﺐ اﻓﮑﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﺬا و‬ ‫ﮐﺬا( ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮهﺎن ﻳﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻠﻢ ورزﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪. Haldane‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪145‬‬

‫‪104‬‬

‫اﻧﮕﺎرﻩ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ از ﺣﻴﺚ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﻌﺎدل اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ " :‬ﻣﻦ ]اﻳﻨﺠﺎ اﺳﻢ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﮕﺬارﻳﺪ[‬ ‫ﺷﺨﺼًﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ هﻴﭻ ﻃﺮﻳﻘﯽ ﺑﻴﺎﺑﻢ ﮐﻪ ]اﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ زﻳﺴﺘﯽ را ﺑﮕﺬارﻳﺪ[ ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ داراﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ".‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺑﯽ درﻧﮓ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻼ ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داﻧﺸﻤﻨﺪﯼ ﺳﺮ ﺑﺮﺳﺪ و ﻳﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺒﻞ ازﺁن ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﻔﺮوض را ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻳﺎ ﻧﺸﺎن دهﺪ؛ ﻳﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﺎﻧﻪ اﯼ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ هﻴﭻ داﻧﺸﻤﻨﺪﯼ هﻢ ﺁن ﭘﺪﻳﺪﻩ‬ ‫را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫ﻼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ "ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ" ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﺳﺘﺪﻻل ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ‬ ‫"ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" – ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻼﺳﻴﮏ "ﺧﺪاﯼ ﺷﮑﺎف هﺎ" – ﺳﺴﺖ و زﺑﻮﻧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺁن را‬ ‫ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﺑﺎورﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ام‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺷﻌﺒﺪﻩ ﺑﺎزﯼ ﻣﺤﻴﺮاﻟﻌﻘﻮﻟﯽ هﺴﺘﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دو ﺷﻌﺒﺪﻩ ﺑﺎز ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﭘِﻦ و ِﺗﻠِﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﻇﺎهﺮًا هﺮ دو ﺑﺎ ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف هﻢ ﺷﻠﻴﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و هﺮ ﮐﺪام ﺗﻴﺮ ﺷﻠﻴﮏ ﺷﺪﻩ از ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ ﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﻪ دﻧﺪان ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﺗﻤﺎم ﺗﺪاﺑﻴﺮ اﺣﺘﻴﺎﻃﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻴﺮﻳﻢ ﺗﺎ ﺧﺮاش هﺎﯼ روﯼ ﮔﻠﻮﻟﻪ هﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ هﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﮐﻞ ﺷﻌﺒﺪﻩ ﺑﺎزﯼ را ﻳﮏ ﻋﺪﻩ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ اﺳﻠﺤﻪ ﯼ ﮔﺮم از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﻈﺎرﻩ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﺣﺘﻤﺎل هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﻘﻪ ﺑﺎزﯼ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮود‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎﺻﻴﻞ‪ ،‬ﮔﻠﻮﻟﻪ ﯼ ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ ﯼ ﭘﻦ در دهﺎن ِﺗﻠِﺮ و ﮔﻠﻮﻟﻪ ﯼ‬ ‫ﻼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎور ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻌﺒﺪﻩ‬ ‫ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ ﯼ ِﺗﻠِﺮ در دهﺎن ﭘِﻦ ﺟﺎ ﺧﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ]رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ[ اﺻ ً‬ ‫اﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ ﻣﻦ از ژرﻓﺎﯼ وﺟﻮد ﭘﻴﺸﺎﻋﻠﻤﯽ ام ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎورﮐﺮدﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬ ‫و ﻣﺮا ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ "ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺠﺰﻩ اﯼ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ".‬اﻣﺎ ﺻﺪاﯼ ﺿﻌﻴﻔﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺁﻣﻮزش ﻋﻠﻤﯽ ام ﻧﻐﻤﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺳﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘِﻦ و ِﺗﻠِﺮ ﺗﺮدﺳﺘﺎن‬ ‫ﺑﯽ ﺑﺪﻳﻠﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻤًﺎ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺎﻣﻠﯽ دارد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﺎم هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﯽ‬ ‫دﻗﺖ ام ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺪرت ﺗﺨﻴﻞ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬راز ﻣﺎﺟﺮا را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻢ‪ .‬اﻳﻦ واﮐﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در ﻗﺒﺎل ﺷﻌﺒﺪﻩ ﯼ ﻣﺬﮐﻮر اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ زﻳﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ دارد ﻧﻴﺰ واﮐﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﮐﻪ از‬ ‫ﺳﺮدرﮔﻤﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﺷﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻓﻮرًا ﺑﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺷﺘﺎب زدﻩ ﯼ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ دﺳﺖ ﮐﻤﯽ‬ ‫از اﺣﻤﻖ هﺎﻳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﺷﻌﺒﺪﻩ ﺑﺎزﯼ ﻳﮏ ﻗﺎﺷﻖ را ﺧﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻓﻮرًا ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ‬ ‫"ﭘﺎراﻧﺮﻣﺎل" ﺳﺮوﮐﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺪان اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ‪ ،‬ﮐﺮاﻳﻦ اﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﺶ هﻔﺖ ﺳﺮﻧﺦ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت‪ ،146‬ﺑﺎ ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻃﺎق ﮐﻤﺎﻧﯽ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻃﺎق ﮐﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﮐﻨﺎر هﻢ ﻧﻬﺎدن ﺳﻨﮓ هﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺎروج ﻳﺎ ﺳﻴﻤﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ دارد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ هﺮ ﻳﮏ از ﺳﻨﮓ هﺎﯼ ﺑﺮﺳﺎزﻧﺪﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻃﺎق‬ ‫را ﺑﺮدارﻳﻢ‪ ،‬ﮐﻞ ﺁن ﻓﺮو ﻣﯽ رﻳﺰد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻃﺎق را اﺑﺘﺪًا ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺎﺧﺖ؟ ﻳﮏ روش اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﭙﻪ از‬ ‫ﺳﻨﮓ هﺎﯼ ﺳﺨﺖ در ﺟﺎﻳﯽ ﺑﺮﻳﺰﻳﻢ و ﺳﭙﺲ ﺳﻨﮓ هﺎﯼ اﺿﺎﻓﯽ را ﺑﺎ دﻗﺖ ﻳﮑﯽ ﻳﮑﯽ ﺑﺮدارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻋﺎم ﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺎزﻩ‬ ‫‪. Seven Clues to the Origin of Life, A.G. Crain-Smith‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪146‬‬

‫‪105‬‬

‫هﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ داراﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ‬ ‫هﺮ ﺟﺰء ﺷﺎن‪ ،‬ﮐﻞ ﺳﺎزﻩ ﻓﺮو رﻳﺰد‪ .‬ﺳﺎزﻩ هﺎ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ دارﺑﺴﺖ ﺑﻨﺪﯼ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﭙﺲ دارﺑﺴﺖ را ﺑﺮداﺷﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ دارﺑﺴﺘﯽ ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺳﺎزﻩ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻮار ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺪ و‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن دارﺑﺴﺖ را ﺑﺮﭼﻴﺪ‪ .‬در ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﮐﺎن اﻧﺪاﻣﻪ ﻳﺎ ﺳﺎزﻩ اﯼ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ‬ ‫دارﺑﺴﺘﯽ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺪﻩ ﯼ "ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ" ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮد اﻳﻦ اﺻﻄﻼح را ﻣﺎﻳﮑﻞ ِﺑِﻬﯽ‬

‫‪147‬‬

‫ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا ﺑﻪ ﺳﺎل ‪1996‬‬

‫ﻣﻄﺮح ﮐﺮد ]‪ .[62‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ در زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﯽ و زﻳﺴﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﻠﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺪﻳﻮن اوﺳﺖ )اﮔﺮ ﻣﺪﻳﻮن ﺑﻮدن واژﻩ ﯼ درﺳﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن او ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﺎر ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﻣﺤﺒﻮب‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻴﻄﻪ هﺎ اﻣﻴﺪﺑﺨﺶ ﺗﺮ از ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ در ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭼﺸﻢ هﺎ و ﺑﺎل هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻄﻪ ﯼ‬ ‫ﺳﻠﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﮐﻪ او ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ اراﺋﻪ دهﺪ ) ﮐﻪ ﺑﺎز هﻢ ﻣﺜﺎل ﺑﺪﯼ اﺳﺖ( ﻣﻮﺗﻮر ﺣﺮﮐﺘﯽ‬ ‫ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺗﺎژﮎ دار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ اﻳﻦ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ‪ ،‬اﻋﺠﻮﺑﻪ ﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ‪ .‬از ﻓﻨﺂورﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮدﯼ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺤﻮر دوّار دارد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﺎﻧﻮر ﺑﺰرگ ﭼﺮﺧﺪارﯼ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ ﻋﺎﻟﯽ‬ ‫از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ را ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻮرﭼﺮﺧﺪارﯼ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫اﻋﺼﺎب و رگ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از درون ﻳﮏ ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن ﺑﮕﺬرﻧﺪ؟∗ ﺗﺎژﮎ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ‪ ،‬ﻳﮏ ﭘﺮواﻧﻪ ﯼ ﻧﺦ‪-‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺑﺎ ﺁن در ﺁب ﻧﻘﺐ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻔﺘﻢ "ﻧﻘﺐ ﻣﯽ زﻧﺪ" و ﻧﮕﻔﺘﻢ "ﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ" ﮐﻪ در ﻣﻘﻴﺎس وﺟﻮدﯼ‬ ‫ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁب هﻤﺎن ﺣﺲ ﺳﻴﺎﻟﺘﯽ را ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺣﺲ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﺰد ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ‪ ،‬ﺁب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ژﻟﻪ ﻳﺎ‬ ‫ﺣﺘﯽ ﻣﺎﺳﻪ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ در ﺁب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺐ زدن ﻳﺎ ﺳﻮراخ ﮐﺮدن ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻨﺎ ﮐﺮدن‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺗﺎژﮎ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺰرگ ﺗﺮﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻏﺎزﻳﺎن‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺎژﮎ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زدن ﻳﺎ ﭘﺎرو‬ ‫زدن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎژﮎ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻳﮏ ﻣﺤﻮر دوّار اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﯼ ﻣﺤﺮﮐﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻓﻮق‬ ‫اﻟﻌﺎدﻩ ﮐﻮﭼﮏ درون ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺳﻄﺢ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺎﺳًﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﮐﺮد ﻳﮏ ﻣﺎهﻴﭽﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼف اﻧﻘﺒﺎض هﺎﯼ ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﺎهﻴﭽﻪ اﯼ‪ ،‬ﮔﺮدش ﺗﺎژﮎ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺳﻴﺼﺪوﺷﺼﺖ درﺟﻪ اﯼ اﺳﺖ♣ ﺑﻪ‬

‫‪147‬‬

‫‪. Michael Behe‬‬ ‫∗ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﻮران ﭼﺮﺧﺪار را در ﻳﮏ داﺳﺘﺎن ﺗﺨﻴﻠﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﻓﻴﻠﻴﭗ ﭘﻮﻟﻤﻦ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﺶ ‪His Dark Materials‬‬ ‫ﻼ ﮔﺮد اﺳﺖ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ از ﺟﺎﻧﻮاران را وﺻﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﻣﻮﻟﻒ هﺎ"‪ ،‬ﺑﺎ درﺧﺘﺎﻧﯽ هﻤﺰﻳﺴﺘﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻏﻼف داﻧﻪ ﺷﺎن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫و ﺳﻮراﺧﯽ در وﺳﻂ دارد‪ .‬ﻣﻮﻟﻒ هﺎ از اﻳﻦ داﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﭼﺮخ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﭼﺮخ هﺎ ﺟﺰﺋﯽ از ﺑﺪن ﻣﻮﻟﻒ هﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ رگ و ﭘﯽ اﯼ دور 'ﻣﺤﻮر' ﭼﺮخ ) ﮐﻪ ﭘﻨﺠﻪ ﯼ ﻗﻮﯼ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﻳﺎ ﺷﺎﺧﯽ ﺟﺎﻧﻮر اﺳﺖ( ﺑﭙﻴﭽﺪ‪ .‬ﭘﻮﻟﻤﻦ هﺸﻴﺎراﻧﻪ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﺎرﺁﻳﯽ داردد ﮐﻪ ﺳﻴﺎرﻩ ﺑﺎ ﻧﻮارهﺎﻳﯽ از ﺑﺎزاﻟﺖ ﻣﻔﺮوش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻘﺶ 'ﺟﺎدﻩ' را‬ ‫اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮخ در ﺳﻨﮕﻼخ هﺎ ﮐﺎرﺑﺮدﯼ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫♣ ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺣﺸﺮاﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕﺲ هﺎ‪ ،‬زﻧﺒﻮرهﺎ و ﺳﻮﺳﮏ هﺎ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎهﻴﭽﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎهﻴﭽﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﺑﺎل اﺳﺎﺳًﺎ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺗﻨﺎوﺑﯽ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺸﺮات دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﻣﻠﺦ هﺎ ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﯼ ﺑﺎل ﺑﻪ ﻳﮏ ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﻋﺼﺒﯽ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن(‪ ،‬اﻣﺎ در زﻧﺒﻮرهﺎ ﻳﮏ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاﯼ روﺷﻦ ﮐﺮدن )ﻳﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن( ﺣﺮﮐﺖ ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎل ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪106‬‬

‫هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺷﻌﻒ ﺁن را هﻤﭽﻮن ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻴﺮون ﻗﺎﻳﻖ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ )ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ – و از ﻟﺤﺎظ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ – ﻣﻮﺗﻮرﯼ اﺳﺖ ﺑﺲ ﻧﺎﮐﺎرﺁ(‪.‬‬ ‫ﺑِﻬﯽ هﻢ ﺑﺪون ﻳﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ‪ ،‬ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻳﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ ،‬ﺻﺮﻓًﺎ ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﻳﮏ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ‬ ‫ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ او هﻴﭻ اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ دال ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ادﻋﺎﻳﺶ اراﺋﻪ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻈﻨﻮن ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ او‬ ‫ﻗﺪرت ﺗﺨﻴﻞ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪارد‪ .‬او هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺬب اﻳﻦ ادﻋﺎﯼ اﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 2005‬در دادﮔﺎهﯽ در ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻗﺎﺿﯽ ﺟﺎن اﺋﯽ ﺟﻮﻧﺰ اﺛﺒﺎت ﺷﺪ و‬ ‫ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﺮﻣﺴﺎرﯼ ﺑِﻬﯽ ﮔﺸﺖ‪ .‬در ﺁن دادﮔﺎﻩ ﺑِﻬﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎهﺪ ﻣﺘﺨﺼﺺ از ﺟﺎﻧﺐ ﮔﺮوهﯽ از ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ دﻋﻮﯼ درج "ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪ" در ﻣﻮاد درﺳﯽ ﻳﮏ ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ ﻣﺤﻠﯽ را ﺑﻪ ﮐﺮﺳﯽ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ –‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻗﺎﺿﯽ ﺟﻮﻧﺰ"ﺳﺒﮏ ﺳﺮﯼ ﻣﻬﻴﺠﯽ" ﺑﻮد )ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن در ﺧﺎﻃﺮﻩ هﺎ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ(‪.‬‬ ‫اﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﻘﻴﺮﯼ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑِﻬﯽ در ﺁن ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ اﺛﺒﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دهﻴﻢ هﻴﭻ ﻳﮏ از اﺟﺰاء ﻳﮏ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد ﻓﺎﻳﺪﻩ‬ ‫اﯼ ﻧﺪارد )ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺒﻮب ﺑِﻬﯽ‪ ،‬ﺗﻠﻪ ﻣﻮش اﺳﺖ(‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺎ‪ ،‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺟﺰاﺋﯽ را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﮐﻠﻴﺖ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﮐﺎرﺁﻳﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﺑِﻬﯽ از ﺑﻪ اﺻﻄﻼح‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ِ .‬ﮐﻨِﺚ ﻣﻴﻠﺮ از داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮاون اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺣﻘًﺎ‬ ‫اﻻهﻪ ﯼ اﻧﺘﻘﺎم از "ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﻠﺮ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﻣﻴﻠﺮ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﺪاﯼ داروﻳﻦ‪ 148‬را ﺑﻪ دﻳﻨﺪاراﻧﯽ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺷﻴﻔﺘﻪ ﯼ ﺑِﻬﯽ ﺷﺪن ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﻠﺮ در ﻣﻮرد ﻣﻮﺗﻮر َدوَراﻧﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻣﯽ ﺟﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺮﺷﺤﯽ ﻧﻮع ﺳﻮم ﻳﺎ ﺑﻪ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎر ﺗﯽ ﺗﯽ اس اس‪ 149‬ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﮐﺎر ﺗﯽ ﺗﯽ اس اس اﻳﺠﺎد ﺣﺮﮐﺖ دوراﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮑﯽ از ﭼﻨﺪﻳﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎﯼ اﻧﮕﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﻤﭗ ﮐﺮدن ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺳﻤﯽ از ﺟﺪارﻩ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫اﻧﺪاﻣﻪ ﯼ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺧﻮد را ﻣﺴﻤﻮم ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﻴﺎس اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﭼﮑﺎﻧﺪن ﻳﺎ ﭘﺎﺷﻴﺪن ﻣﺎﻳﻌﯽ‬ ‫از ﺧﻼل ﻳﮏ ﺣﻔﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺎﮐﺘﺮﻳﺎﻳﯽ وﺿﻊ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬هﺮ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺗﺮاوش‬ ‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺳﻪ ﺑﻌﺪﯼ و ﺑﺰرگ در هﻤﺎن اﺑﻌﺎد ﺧﻮد ﺗﯽ ﺗﯽ اس اس اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺠﺴﻤﻪ اﯼ ﺻﻠﺐ ﻣﯽ‬ ‫ﻼ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ رهﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺎﻳﻊ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ ﺳ ّﻤﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ اﺳﺒﺎب ﺑﺎزﯼ ﻳﺎ ﺑﻄﺮﯼ ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﯽ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ دهﺪ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬ ‫ﻣﮑﺎﻧﻴﺰﻳﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﺮوش اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬

‫ﺳﺎزوﮐﺎر ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎ اﻣﺎ ﻧﻪ از ﻧﻮع اﻧﻘﺒﺎض ﺳﺎدﻩ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎهﻴﭽﻪ ﯼ ﭘﺮوازﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ( اﺳﺖ و ﻧﻪ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎهﻴﭽﻪ ﯼ‬ ‫ﭘﺮوازﯼ زﻧﺒﻮر(‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮏ روﺗﻮر واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ :‬از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ‪ ،‬ﺟﺰء ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ ﻳﺎ ﻣﻮﺗﻮر واﻧﮑﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪148‬‬ ‫‪. Finding Darwin’s God, Kenneth Miller‬‬ ‫‪ .149‬ﻣﺨﻔﻒ ‪Type Three Secretory System‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪107‬‬

‫روزﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻊ از ﺁن "ﺟﺎرﯼ" ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﻮزﻳﻊ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﻢ از ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‬ ‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ اﺑﻌﺎد و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ هﺮﮐﺪام ﺷﺎن در ﺣﺪ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ‬ ‫ﻻ‬ ‫ﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﭘﺮاﮐﻦ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫هﺎﻳﯽ هﻢ ﮐﻪ ﺷﺒﺎهﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ هﻢ ﻧﺪارﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﺎﮐﺘﺮﻳﺎﻳ ِ‬ ‫ژن هﺎﯼ اﻳﺠﺎدﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ از ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ "ﮐﭙﯽ ﮐﻦ‪ ،‬ﺑﭽﺴﺒﺎن" ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎ در ﮐﭙﯽ ﺑﺮدارﯼ‬ ‫ﻼ زﺑﺮدﺳﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﻢ ﺧﻮد ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺟﺎﯼ ﺑﺤﺚ اش اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﯽ ﺗﯽ اس اس ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻳﮏ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮا ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺧﻼل ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎﯼ ﺗﺎژﮎ دار‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎﯼ ﺗﯽ ﺗﯽ اس اس‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺎرﮐﺮد دﻳﮕﺮﯼ درﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﯽ رﺑﻂ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮد اوﻟﻴﻪ ﺷﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺗﯽ ﺗﯽ اس اس‬ ‫ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎ را از ﺧﻮد ﺑﻴﺮون ﻣﯽ راﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ اﻳﻦ ﺳﺎزوﮐﺎر اوﻟﻴﻪ را ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺼﻮد دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ هﻤﺎن َدوَارن ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ ﻣﺤﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ از ﻗﺒﻞ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻩ‬ ‫و ﭘﻴﺶ از ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻳﮑﯽ از ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺟﺰاﯼ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ دارﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺎل ﺻﻌﻮد ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ام ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺧﻮاهﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪ هﻢ ﺑﺎ‬ ‫ﻼ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﮋوهﺶ هﺎﻳﯽ ﻻزم ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻔﺮض رﺧﻮﺗﻨﺎﮐﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" دﻟﺨﻮش ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ "ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮداز ﻧﻮﻋﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪" :‬اﮔﺮ‬ ‫ﻧﻤﯽ داﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ :‬رهﺎﻳﺶ ﮐﻨﻴﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﺎر ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻴﺪ ﺿﺮﺑﺎن‬ ‫ﻋﺼﺒﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب! ﻧﻤﯽ داﻧﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺎﻃﺮات در ﻣﻐﺰ ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ ﭼﻪ ﻋﺎﻟﯽ! ﺁﻳﺎ‬ ‫ﻼ ول ﺷﺎن ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ ﺳﺮﮔﻴﺠﻪ ﺁور اﺳﺖ؟ ﻣﺮﺣﺒﺎ! ﻟﻄﻔًﺎ دﻧﺒﺎل ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﺮوﻳﺪ‪ .‬اﺻ ً‬ ‫درﮔﺎﻩ ﺧﺪا ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬روﯼ رازهﺎﻳﺖ ﮐﺎر ﻧﮑﻦ‪ .‬رازهﺎﻳﺖ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﺑﻴﺎور‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻪ دردﻣﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﻞ ذﯼ ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻮد هﺪر ﻧﺪﻩ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭘﻨﺎهﮕﺎﻩ ﺧﺪاﺳﺖ ﻧﻴﺎز‬ ‫واﻓﺮ دارﻳﻢ‪ ".‬ﺁﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﻗﺪﻳﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺁﺷﮑﺎرا ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ " :‬وﺳﻮﺳﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺣﺘﯽ از ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫وﺳﺎوس ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮض هﻤﺎﻧﺎ ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮض ﻣﺎ را واﻣﯽ دارد ﺗﺎ ﺑﮑﻮﺷﻴﻢ رازهﺎﯼ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ را درﻳﺎﺑﻴﻢ و اﺳﺮار وراﯼ ﻓﻬﻢ ﻣﺎن را ﮐﻪ هﻴﭻ ﺣﺎﺻﻠﯽ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﻢ " )ﻧﻘﻞ از ﻓﺮﻳﻤﻦ ‪.(2002‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ از ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺮوﻧﮑﺎﺳﺘﻨﯽ" ﻣﺤﺒﻮب ﺑِﻬﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﯽ ﺑﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﻢ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‬ ‫را از زﺑﺎن ﻗﺎﺿﯽ ﺟﻮﻧﺰ ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ‪:‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪108‬‬

‫در واﻗﻊ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ هﺎﯼ ﺗﻄﺒﻴﻘﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺪﻋﺎﯼ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺑِﻬﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1996‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻋﻠﻢ‬ ‫هﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﯽ ﺑﺪن ﺟﺎﻧﺪاران اراﺋﻪ دهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﭘﻨﺠﺎﻩ و هﺸﺖ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻧُﻪ ﮐﺘﺎب‪ ،‬و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﺼﻞ از ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﺮﺟﻊ اﻳﻤﻨﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫اﻳﻤﻨﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﺸﺎن هﻤﭽﻨﺎن ﺗﺄﮐﻴﺪ دارﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺷﻮاهﺪ هﻨﻮز ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﻮدن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﯽ ﺑﺴﻨﺪﻩ ‪ ،‬و "ﺑﻪ ﻗﺪر ﻣﮑﻔﯽ" اﺳﺘﻮار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اِرﻳﮏ روﺗﭽﻴﻠﺪ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺷﻮراﯼ ﺷﺎﮐﻴﺎن‪ ،‬در ﻃﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﻴﻘﯽ ﺑِﻬﯽ را واداﺷﺖ ﺗﺎ اﻗﺮار ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺁن ﭘﻨﺠﺎﻩ‬ ‫و هﺸﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻤﻨﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺒﺤﺚ دﺷﻮارﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑِﻬﯽ ﺁن ﭘﮋوهﺶ هﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﮐﻪ "ﺑﯽ ﺛﻤﺮ" هﺴﺘﻨﺪ رد ﮐﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫اﮔﺮ هﺪف ﺗﺎن هﻮﭼﯽ ﮔﺮﯼ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻋﺎدﯼ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺪاران ﺳﺎدﻩ ﻟﻮح ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﮐﺸﻒ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﻬﻤﯽ درﺑﺎرﻩ‬ ‫ﯼ ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﮋوهﺶ هﺎ ﺑﯽ ﺛﻤﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬روﺗﭽﻴﻠﺪ ﭘﺲ از اﺳﺘﻤﺎع ﺳﺨﻨﺎن ﺑِﻬﯽ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ را ﮐﻪ هﺮ ﺁدم‬ ‫ﻣﻨﺼﻔﯽ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﻮا ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮد‪:‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ...‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ دﻓﺎﻋﯽ ﻣﺎ درﺑﺮاﺑﺮ ﺿﻌﻒ هﺎ و اﻣﺮاض ﻣﻬﻠﮏ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺁن ﮐﺘﺎب هﺎ و ﻣﻘﺎﻻت را‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ در ﮔﻤﻨﺎﻣﯽ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺁن زﺣﻤﺎت ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﮕﺮان ﻓﺮوش ﮐﺘﺎب هﺎﻳﺸﺎن ﻳﺎ ﮐﺴﺐ ﺷﻬﺮت‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﺁﻧﺎن در ﻧﺒﺮد ﺑﺎ اﻣﺮاض ﺳﺨﺖ و درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎ ﺑﻪ ﻣﺪد ﻣﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺑِﻬﯽ و ﮐﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﮑﺮدﻩ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﺎم ﺷﺎن ﺑﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﺑﻌﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ دردﺳﺮ ﻧﻴﺎﻧﺪازﻳﺪ‪.[64] .‬‬ ‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺟِﺮﯼ ﮐﻮﻳﻦ‪ ،‬ژﻧﺘﻴﮏ دان ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬در ﻣﺮورش ﺑﺮ ﮐﺘﺎب ﺑِﻬﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ درﺳﯽ از‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺁن درس اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ زدن ﺑﺮﭼﺴﺐ "ﺧﺪا" ﺑﻪ ﺟﻬﻞ ﻣﺎن رﻩ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻳﻢ‪ ".‬ﺑﻼﮔﺮ ﺧﻮش‬ ‫ﻗﺮﻳﺤﻪ اﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﮐﻮﻳﻦ و ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮔﺎردﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺁﻳﺎ ﻓﺮض وﺟﻮد ﺧﺪا ﭼﻴﺰﯼ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺪا ﻳﮏ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻧﻪ ﺑﺎﻻ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻨﯽ اﺳﺖ و "ﻧﻤﯽ داﻧﻢ" ﮔﻔﺘﻨﯽ ﮐﻪ در زر ورق روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ دﻳﻨﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﭘﺎﯼ ﺧﺪا‬ ‫ﻻ ﻣﻨﻈﻮرش اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺳﺮﻧﺨﯽ در دﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ‬ ‫را ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﯽ ﺁﺳﻤﺎن ﻧﺸﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﻓﻼن ﭼﻴﺰ‬ ‫ﯽ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻨ ِ‬ ‫راز را ﻧﺎﺷﯽ از ﺁن وهﻢ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨ ِ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻇﻦ ﻗﻮﯼ ﻳﮏ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺒﻬﻢ ﺷﺒﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﺧﺎرج از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪[65] .‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪109‬‬

‫داروﻳﻨﻴﺴﻢ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻃﺮق دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺎﺷﮑﻮﻩ و ﮐﺎرﺁﻣﺪ ﻣﯽ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻧﻘﺺ هﺎﻳﯽ ﻧﻴﺰ هﺴﺘﻨﺪ – درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و‬ ‫درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ اﮔﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ در ﮐﺎر ﺑﻮد ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ در دﻳﮕﺮ ﮐﺘﺎب هﺎﻳﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ‬ ‫از اﻳﻦ ﻧﻘﺺ هﺎ را ذﮐﺮ ﮐﺮدﻩ ام‪ :‬ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎرﺳﺎﻳﯽ هﺎﯼ ﻋﺼﺐ ﺣﻨﺠﺮﻩ در اﺛﺮاﻟﺘﻬﺎب ﮔﻠﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از‬ ‫اﻧﺤﺮاف ﻋﻈﻴﻢ و ﻣﺼﺮﻓﺎﻧﻪ اﯼ در ﺧﻂ ﺳﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اﻳﻦ ﻋﺼﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ اﻧﺴﺎن‪ ،‬از درد ﻣﻬﺮﻩ‬ ‫هﺎﯼ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻤﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻓﺘﻖ‪ ،‬و از ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﭘﺴﺘﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻔﻮﻧﺖ هﺎﯼ ﺳﻴﻨﻮﺳﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﻧﺎﺷﯽ از اﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﺎ ﺑﺮ دو ﭘﺎ راﻩ ﻣﯽ روﻳﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺪن ﻣﺎن در ﻃﯽ ﺻﺪهﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل‬ ‫ﺑﺮاﯼ راﻩ رﻓﺘﻦ ﺑﺮ روﯼ ﭼﻬﺎرﭘﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﻠﻢ و اﺳﺮاف اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ هﻢ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ‬ ‫رﺳﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﺎرﭼﻴﺎن ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ "ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ" ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﻃﻌﻤﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺷﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﮑﺎرهﺎ هﻢ ﺑﻪ هﻤﺎن زﻳﺒﺎﻳﯽ‬ ‫"ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ" ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ از ﺷﮑﺎرﭼﯽ ﺑﮕﺮﻳﺰﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪا ﻃﺮف ﮐﻴﺴﺖ؟ ]‪[66‬‬

‫رواﻳﺖ ﺳﻴﺎرﻩ اﯼ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‬ ‫اﮔﺮ اﻟﻬﻴﺪاﻧﺎن ﺷﮑﺎف از ﺧﻴﺮ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺑﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎژﮐﯽ و ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻤﻨﯽ ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻣﺎﺑﻘﯽ اﻣﻴﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﮑﻮﻳﻦ‬ ‫ﺣﻴﺎت دﺧﻴﻞ ﻣﯽ ﺑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮًا رﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﻣﻮاد ﻏﻴﺮزﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺷﮑﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﯼ ﺷﮑﺎف‬ ‫هﺎﯼ ﻣﻴﺎن ﮔﺬارهﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺁن ﺑﺰرگ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬و از ﻳﮏ ﺟﻬﺖ هﻢ اﻳﻦ ﺷﮑﺎف ﺑﺰرگ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺁن ﺟﻬﺖ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻼ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺁﺳﺎﻳﺶ ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻻزم ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺣﻴﺎت ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫وﻳﮋﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و اﺻ ً‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺁن رﺧﺪاد ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻢ داد‪ ،‬ﺁن رﺧﺪاد ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮ از ﺁن ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﺗﺼﻮر ﻏﺎﻟﺐ ﻣﺮدم ﺑﮕﻨﺠﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﮔﺎم هﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺁن در‬ ‫ﻼ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺎم هﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ در‬ ‫ﻣﻴﻠﻮن هﺎ و ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﺪاران‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘ ً‬ ‫ﻃﯽ دوران هﺎﯼ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﺎﻧﺪاران ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ‪ ،‬از هﻤﺎن‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﺁﻣﺎرﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع رﺧﺪادهﺎﯼ اﻳﺠﺎدﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﺣﺘﻤﺎل ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﻴﺎت ) و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺧﺎص(‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻴﻠﯽ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺳﺮدرﮔﻢ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺮح دهﻢ‪ .‬اﺻﻞ‬ ‫ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ را ﺑﺮَﻧﺪون ﮐﺎرﺗﺮ رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ در ﺳﺎل ‪ 1974‬ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ و دو ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﺟﺎن‬ ‫ﺑﺎرو و ﻓﺮاﻧﮏ ﺗﻴﭙﻠﺮ در ﮐﺘﺎب ﺷﺎن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﻂ دادﻩ اﻧﺪ ]‪ .[67‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻻ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺑﺮ ﮐﻞ ﮐﻴﻬﺎن اﻃﻼق‬ ‫ﻼ اﻳﻦ اﺻﻞ را در ﻣﻘﻴﺎس ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ اﯼ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻌ ً‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪110‬‬

‫اﻳﻨﺠﺎ روﯼ زﻣﻴﻦ وﺟﻮد دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن ﻧﻮع ﺳﻴﺎراﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻮدﻩ ﺗﺎ ﻣﺎ را اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ و‬ ‫ﺑﭙﺮوراﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎل اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﺎرﻩ هﺮﭼﻘﺪر هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻧﺎﻣﻌﻤﻮل ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺪون ﺁب ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اش اداﻣﻪ دهﺪ‪ .‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺣﻴﺎت هﺎﯼ ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺸﺎﻧﻪ اﯼ از‬ ‫ﺁب در ﺁﺳﻤﺎن هﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دور ﻳﮏ ﺳﺘﺎرﻩ ﯼ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴﻪ اﯼ هﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﮔﺮم اﺳﺖ‬ ‫و ﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻌﺘﺪل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ را ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ‪ 150‬ﺑﺮاﯼ ﺳﻴﺎرات داراﯼ ﺁب ﻣﺎﻳﻊ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﺪارهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁن ﻗﺪر از ﺳﺘﺎرﻩ دور اﻧﺪ ﮐﻪ ﺁب در ﺁﻧﺠﺎ ﻳﺦ ﻣﯽ زﻧﺪ و ﻣﺪارهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁن ﻗﺪر ﺑﻪ ﺳﺘﺎرﻩ ﻧﺰدﻳﮏ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺁب‬ ‫در ﺁﻧﺠﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻮار ﻧﺎزﮎ ﻣﺪارﯼ هﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺪارهﺎﯼ ﺣﻴﺎت ﭘﺮور ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻣﺪوّر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻳﮏ ﻣﺪار ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻴﻀﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪار ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ دهﻢ ﺗﺎزﻩ‬ ‫ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ اﺻﻄﻼﺣًﺎ زِﻧﺎ‪ 151‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻴﺎرﻩ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﺮ ﭼﻨﺪ دهﻪ )ﯼ زﻣﻴﻨﯽ( ﻳﮏ ﺑﺎر از ﻣﻴﺎن ﻧﺎﺣﻴﻪ‬ ‫ﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد زِﻧﺎ‪ ،‬ﺣﺘﯽ در ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﻣﺪارﯼ اش از ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﮐﻪ در هﺮ ‪560‬‬ ‫ﻼ وارد ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ هﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﻣﺎﯼ دﻧﺒﺎﻟﻪ دار هﺎﻟﯽ در ﻧﺰدﻳﮏ‬ ‫ﺳﺎل زﻣﻴﻨﯽ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺁن ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ اش ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪ 47‬درﺟﻪ ﯼ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد و در دورﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻨﻔﯽ ‪ 270‬درﺟﻪ ﯼ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪار زﻣﻴﻦ اﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻪ ﯼ ﺳﻴﺎرات‪ ،‬اﺳﺎﺳًﺎ ﻳﮏ ﺑﻴﻀﯽ اﺳﺖ ) ﮐﻪ در ﻣﺎﻩ ژاﻧﻮﻳﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ و‬ ‫در ﻣﺎﻩ ﺟﻮﻻﯼ دورﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺧﻮرﺷﻴﺪ را دارد ∗(؛ اﻣﺎ داﻳﺮﻩ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﺻﯽ از ﺑﻴﻀﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺪار زﻣﻴﻦ ﭼﻨﺎن‬ ‫داﻳﺮﻩ وار اﺳﺖ ﮐﻪ زﻣﻴﻦ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﺧﺎرج ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﺿﻌﻴﺖ زﻣﻴﻦ در ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﺷﻤﺴﯽ از‬ ‫ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﻣﺴﺎﻋﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺣﻴﺎت ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎروﺑﺮﻗﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﮔﺮاﻧﺸﯽ ﻣﺸﺘﺮﯼ در ﺟﺎﯼ‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺧﺮدﻩ ﺳﻴﺎرﻩ هﺎﯼ ﺳﺮﮔﺮدان در ﻓﻀﺎ را ﺑﻪ ﮐﺎم ﺧﻮد ﺑﮑﺸﺪ و از ﺗﺼﺎدم ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎرﺷﺎن ﺑﺎ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻤﺮ ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﺑﺰرگ زﻣﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺤﻮر دوران ﻣﺎ اﺳﺘﻮار ﺑﻤﺎﻧﺪ ]‪ ،[68‬و ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ‬ ‫ﺷﻤﺴﯽ ﺑﻪ ﻃﺮق دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﻴﺎت در زﻣﻴﻦ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺎ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫دوﮔﺎﻧﯽ‪ 152‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮏ ﺳﺘﺎرﻩ ﯼ هﻤﺪم و ﻣﺪار دوﮔﺎﻧﻪ ﻧﺪارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن دوﮔﺎﻧﯽ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻴﺎرﻩ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﺪار ﺳﻴﺎرات ﺁﻧﻬﺎ درهﻢ و ﺑﺮهﻢ ﺗﺮ از ﺁن ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺣﻴﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد ﺣﻴﺎت ﭘﺮورﯼ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎ دو ﺗﺒﻴﻴﻦ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺟﻬﺎن‬ ‫را ﺁﻓﺮﻳﺪ و زﻣﻴﻦ را در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﻗﺮار داد‪ ،‬و هﻤﻪ ﯼ ﺟﺰﺋﻴﺎت را هﻢ ﻋﻤﺪًا ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﺮد‪ .‬روﻳﮑﺮد‬ ‫ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻪ رﻧﮕﯽ از داروﻳﻨﻴﺴﻢ دارد‪ .‬اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻴﺎرات ﮐﻴﻬﺎن در ﻧﺎﺣﻴﻪ‬ ‫ﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﺳﺘﺎرﻩ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺷﺎن ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻴﺎت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در هﻴﭻ ﮐﺪام از اﻳﻦ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺳﻴﺎرات ﺣﻴﺎت‬

‫‪150‬‬

‫‪. Goldilocks zone‬‬ ‫‪. Xena‬‬ ‫∗ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺷﮕﻔﺖ ﺁور اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﭼﺎر ﺷﻮوﻧﻴﺴﻢ ﻧﻴﻤﮑﺮﻩ ﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در اﺑﺘﺪاﯼ ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺷﺮح دادﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪152‬‬ ‫‪. binary‬‬ ‫‪151‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪111‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻗﻠﻴﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺳﻴﺎرات هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت را دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ ﺿﺮورﺗًﺎ در‬ ‫ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﺳﻴﺎرات اﻗﻠﻴﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻨﺠﺎ هﺴﺘﻴﻢ و دارﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻼ ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ اﺻﻞ‬ ‫ﺷﮕﻔﺖ اﻳﻨﮑﻪ ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن دﻳﻨﯽ ﻋﺎﺷﻖ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ دﻻﻳﻠﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺣﺎﻣﯽ ﻣﺪﻋﺎﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ درﺳﺖ ﻋﮑﺲ ﻗﻀﻴﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮﯼ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻞ‪ ،‬ﺑﺎ اراﺋﻪ ﯼ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﻋﻘﻼﻧﯽ و ﻓﺎرغ از ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﺴﺘﯽ ﻣﺎ را در ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻓﻌﻠﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﺷﺘﺒﺎﻩ ذهﻦ ﻣﺬهﺒﯽ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺣﻴﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دهﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ در ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺣﻴﺎت ﭘﺮور زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ دﻳﻨﺪار درﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دو راﻩ ﺣﻞ ﺑﺮاﯼ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ و دﻳﮕﺮﯼ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‪ .‬اﻳﻦ دو راﻩ ﺣﻞ ﻣﺘﻌﺎرض هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت‪ ،‬وﺟﻮد ﺁب در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻳﻊ اﺳﺖ اﻣﺎ اﻳﻦ ﺷﺮط ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺣﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ در ﺁب ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ رﺧﺪاد ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺣﻴﺎت ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫داروﻳﻨﯽ ﺳﺮﺧﻮﺷﺎﻧﻪ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻴﺎت اﺑﺘﺪا ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﺣﻴﺎت ﺣﺎﺻﻞ ﻳﮏ رﺧﺪاد ﻳﺎ‬ ‫ﻳﮏ رﺷﺘﻪ رﺧﺪادهﺎﯼ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﻴﺎﺗﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ‬ ‫ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺣﻴﺎت ﻳﺎ دﯼ‪.‬ان‪.‬ﺁ ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ )ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ( ﻣﻮﻟﮑﻮل دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯼ‪.‬ان‪.‬ﺁ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺗﮑﺜﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ از ﻗﺒﻴﻞ ﺁر‪.‬ان‪.‬ﺁ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ اﺟﺰاﯼ ﺣﻴﺎﺗﯽ – ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫هﺎﻳﯽ از ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ ژﻧﺘﻴﮏ – ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ داروﻳﻨﯽ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﻏﺎز ﺷﻮد و اﻧﻮاع ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ ﺣﻴﺎت‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺗﺪرﻳﺠًﺎ از ﭘﯽ هﻢ ﻇﺎهﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ رخ دادن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ و ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ وراﺛﺘﯽ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ رﺧﺪاد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن دروﻧﻤﺎﻳﻪ ﯼ‬ ‫اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﮋوهﺶ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت ﻣﻮﺿﻮع ﭘﮋوهﺸﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎﻳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺁن ﺷﻴﻤﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ را از ﺣﺎﺷﻴﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺪاﻧﺎن ﮔﺰارش دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺣﻴﺎت را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ در ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ‬ ‫ﻧﺨﻮاهﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق هﻨﻮز ﻧﻴﻔﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و هﻨﻮز ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺁن ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و هﻤﻴﺸﻪ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ – ﮔﺮﭼﻪ ﻳﮏ ﺑﺎر رخ دادﻩ اﺳﺖ!‬ ‫هﻤﺎن ﻧﮑﺘﻪ اﯼ را ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺪارهﺎﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﮔﻔﺘﻴﻢ در ﻣﻮرد اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‬ ‫ﯽو‬ ‫ﮐﻪ هﺮﻗﺪر هﻢ ﮐﻪ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ در زﻣﻴﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﺎ اﻵن اﻳﻨﺠﺎ ﺣ ّ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬در ﻣﻮرد اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت هﻢ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮاﻳﻂ دﻣﺎﻳﯽ ﺳﻴﺎرﻩ‪ ،‬دو ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﺎوﻗﻊ هﺴﺖ‪:‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪112‬‬

‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ و ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻳﺎ "ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ"‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﻟﺤﻈﻪ ﯼ‬ ‫ﺧﻄﻴﺮﯼ از هﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺠﺰﻩ ﮐﺮدﻩ و ﻟﻬﻴﺒﯽ اﻻهﯽ در ﺳﻮپ ﭘﻴﺸﺎزﻳﺴﺘﯽ دﻣﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﺎرﯼ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺗﺎ دﯼ‪.‬ان‪.‬ﺁ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮرد ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ‪ ،‬ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﺣﺘﻤﺎﻻت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺠﺰﻩ ﯼ اﻋﺪاد ﺑﺰرگ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ در ﮐﻬﮑﺸﺎن‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬و ﺣﺪود ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ در ﮐﻴﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺣﺘﻴﺎط واﺟﺐ از ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺮ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎراﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ در ﺟﻬﺎن هﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬ ‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ دﯼ‪.‬ان‪.‬ﺁ‪ ،‬رﺧﺪادﯼ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﭼﻨﺎن ﻧﺎدر ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از هﺮ‬ ‫ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ ﻓﻘﻂ در ﻳﮑﯽ ﺣﻴﺎت اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻴﻤﻴﺪاﻧﯽ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﺖ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﻴﺪن ﭘﮋوهﺶ اش ﻳﮏ‬ ‫در هﺰار اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ ﺷﻮراﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﭘﮋوهﺸﯽ ﺑﻪ او ﺧﻮاهﺪ ﺧﻨﺪﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ از ﺑﺨﺖ ﻳﮏ در ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺨﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﺎز‪ ...‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺨﺖ ﻗﻠﻴﻠﯽ‪ ،‬ﺣﻴﺎت در ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ رخ ﻣﯽ دهﺪ – ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ زﻣﻴﻦ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫]‪[69‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨﺖ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺣﻴﺎت در ﻳﮏ ﺳﻴﺎرﻩ‬ ‫ﻳﮏ در ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ و ﺷﮕﺮف در ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺨﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ هﺮ ﻳﮏ از ﺁن‬ ‫ﺳﻴﺎرات اﻣﺎ‪ ،‬ﻳﺎدﺁور ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺳﻮزن در ﮐﺎهﺪان اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﺎ راهﻤﺎن را ﮐﺞ ﮐﻨﻴﻢ و ﺳﻮزن‬ ‫هﺎﯼ دﻳﮕﺮرا ﺑﮑﺎوﻳﻢ ﭼﺮا ﮐﻪ )ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ( هﻤﻪ ﯼ ﻣﻮﺟﻮدات ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﻨﮑﺎش‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﻳﺸﺎن را ﺁﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺿﺮورﺗًﺎ ﺳﺮﻧﺸﻴﻦ ﻳﮑﯽ از ﺁن ﺳﻮزن هﺎﯼ ﮐﻤﻴﺎب هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰارﻩ هﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ در زﻣﻴﻨﻪ هﺎﻳﯽ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻳﮏ‬ ‫ﺳﻴﺎرﻩ ﻧﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﺖ اﻳﻨﮑﻪ ﺣﻴﺎت در ﺁن ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﮏ در ﻣﻴﻠﻴﺎرد اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺧﻮد ﻓﺮض ﺟﺪﻳﺪﯼ را ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﻢ‪ ،‬وﺿﻊ ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ ﻣﻌﻴﻦ وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ‬ ‫ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﻼ ﻳﮏ رﮔﻪ از ﻋﻨﺼﺮ ﺧﺎﺻﯽ در ﺳﻨﮓ هﺎﯼ ﺁن ﻓﺮاوان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﮑﻮﻳﻦ‬ ‫ﺣﻴﺎت در ﺁن را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺳﻴﺎرات "زﻣﻴﻦ وار" ﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮد زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ‬ ‫ﯼ ﺳﻴﺎرات زﻣﻴﻦ وار اﺳﺖ! اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﻮﻳﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﺷﻴﻤﻴﺪاﻧﺎن ﺗﺎ ﺑﮑﻮﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اوﻟﻴﻪ ﯼ ﮐﺮﻩ ﯼ‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت را در ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺑﺎزﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﻣﺪل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﺑﺨﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﮏ در ﻣﻴﻠﻴﺎرد هﻢ هﻨﻮز ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺣﻴﺎت در ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ ﺟﻬﺎن ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و زﻳﺒﺎﻳﯽ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف هﻤﻪ ﯼ‬ ‫ﺷﻬﻮدهﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ از ﻳﮏ ﻣﺪل ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺣﻴﺎت ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت را در ﻳﮑﯽ از ﻳﮏ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪113‬‬

‫ﻼ‬ ‫ﻼ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺸﯽ از وﺟﻮد ﺣﻴﺎت در زﻣﻴﻦ ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﺻ ً‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﻴﺎرﻩ ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺧﻮب و ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻣﯽ ارزد ﮐﻪ ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت هﻴﭻ ﺟﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﮑﺮار ﺁن رﺧﺪاد در ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﭘﻮل ﺻﺮف ﮐﻨﻴﻢ – و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﺳِﺘﯽ ]ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺣﻴﺎت ﻓﺮازﻣﻴﻨﯽ[‪،‬‬ ‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﻴﺎت هﺎﯼ هﻮﺷﻤﻨﺪ دﻳﮕﺮﯼ در ﮐﻴﻬﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ را در ﻣﻮرد اﺣﺘﻤﺎل ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺧﻮدﺑﺨﻮدﯼ ﺣﻴﺎت ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ هﻴﭻ‬ ‫اﻋﺘﺒﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮ ﮐﺮدن اﻳﻦ ﺷﮑﺎف ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮض ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻧﺰد ذهﻨﯽ‬ ‫ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل و رﻳﺴﮏ را ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس هﺎﯼ روزﻣﺮﻩ ﺑﺴﻨﺠﺪ‪ ،‬ﺷﮑﺎف ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت از ﺗﻤﺎم ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﻇﺎهﺮﯼ ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﭘﺮﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺗﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﻘﻴﺎس هﺎﯼ رﻳﺴﮏ ﭘﺬﻳﺮﯼ روزﻣﺮﻩ‪ ،‬ﻣﻘﻴﺎس رﻳﺴﮏ ﭘﺬﻳﺮﯼ ﺷﻮراهﺎﯼ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﭘﮋوهﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدهﺎﯼ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ ﺷﻴﻤﻴﺪان هﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻠ ِﻢ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻت‪،‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﺷﮑﺎﻓﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﯽ را ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﺮهﺎن "‪747‬‬ ‫ﻏﺎﺋﯽ"‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬ادﻋﺎﯼ وﺟﻮد ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ اﻻهﯽ را رد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮد اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﮐﺴﯽ ﺑﮑﻮﺷﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ را ﺑﻪ هﻤﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎق ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاوان ﺳﻴﺎرات ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ‪ ،‬و هﺮ اﻧﺪاﻣﻪ اﯼ در هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﻬﺎﯼ‬ ‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬زﻧﺒﻮرهﺎ و ﺧﻔﺎش هﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮواز اﻧﺪ‪ .‬ﭼﺸﻢ هﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﺪن اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮگ هﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ در‬ ‫ﺳﻴﺎرﻩ اﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺁﮐﻨﺪﻩ از ﺣﺪود دﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﻮرﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ هﺮ ﮐﺪام ﺷﺎن ﻇﺎهﺮًا ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﭘﻨﺪار‬ ‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﻮرﯼ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد اﻧﻄﺒﺎق دارد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺮهﺎن‬ ‫"ﺗﻌﺪاد ﮐﺜﻴﺮ ﺳﻴﺎرات" هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ اوهﺎم ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﻢ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻓﮑﺮش را‬ ‫هﻢ ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﺟﺪﯼ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺪﻓﻬﻤﯽ داروﻳﻨﻴﺴﻢ راﻩ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫هﺮ ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎ ارﻗﺎم ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﺎرات ﺑﺎزﯼ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺖ ﺁن ﻗﺪر ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻨﻮع ﻓﺮاوان ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ هﺎﯼ‬ ‫ﻼ ﻓﺮق دارد‬ ‫ﺣﻴﺎت ﺑﺮ ﮐﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺳﻴﺎق ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﻢ‪ .‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺣﻴﺎت ﺑﺎ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺁن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﭼﺮا ﮐﻪ‪ ،‬ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﻳﮏ اﺗﻔﺎق ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮد )ﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ( ﮐﻪ ﻻزم ﺑﻮد ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺑﺎر رخ دهﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻧﻄﺒﺎق ﮔﺰﻳﻨﺸﯽ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﺪار ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ هﺎﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﮏ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻣﺪاوم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﮐﻠﯽ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزﯼ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ زﻳﺴﺘﯽ زﻣﻴﻦ ﻣﻮاﺟﻬﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﯼ ﮐﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻴﺎرﻩ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﻗﺎرﻩ هﺎ و ﺟﺰﻳﺮﻩ هﺎ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ دﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ ‫ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺻﺒﺮ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ زﻳﺴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺧﻮﺑﯽ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻓﻌﻠﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺎن اﻧﻄﺒﺎق دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﮑﺮار ﺷﻮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﯽ و ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻳﮏ ﺑﺨﺖ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪114‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﺎن ﺷﻮد‪ .‬و ﺑﻪ ﻟﻄﻒ داروﻳﻦ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﭼﮕﻮﻧﻪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ :‬ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ از ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮن ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪﻩ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﭘﺮﺗﻮان داروﻳﻦ ﻧﻴﺎز‬ ‫دارﻳﻢ ﺗﺎ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺣﻴﺎت ﺑﺮ ﮐﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﭘﻨﺪار اﻏﻮاﮔﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﻢ‪ .‬ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت اﻣﺎ وراﯼ‬ ‫ﺑُﺮد اﻳﻦ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬زﻳﺮا ﭘﻴﺶ از ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻞ‬ ‫ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺳﻴﺎرات‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ هﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت ﻓﺮاهﻢ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪ ﻓﺮد ﺣﻴﺎت را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﻢ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﺁن ﺑﺨﺖ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﺷﺪ – ﺑﺨﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ هﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽ ﺁورد – رﺷﺘﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ :‬و‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ هﻴﭻ دﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺷﺎﻳﺪ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﺷﮑﺎف ﻋﻤﺪﻩ اﯼ در داﺳﺘﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﻣﺤﺾ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﺤﻮ‬ ‫ﻦ ﻣِﻨﺪل‪ ) 153‬ﮐﻪ ﻧﺎﺷﺮان ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ اش‬ ‫ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﭘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬هﻤﮑﺎرم ﻣﺎرﮎ رﻳﺪﻟﯽ در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟ ّ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻴﺠﺎ و ﮔﻤﺮاﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ژن ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﻮ را ﺑﻪ ﺁن اﻓﺰودﻩ اﻧﺪ( ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺳﻠﻮل‬ ‫ﻳﻮﮐﺎرﻳﻮﺗﻴﮏ )ﻣﺜﻞ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺑﺪن ﻣﺎ ﮐﻪ ﻳﮏ هﺴﺘﻪ و ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﺟﻮراﺟﻮر و ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺜﻞ ﻣﻴﺘﻮﮐﻮﻧﺪرﻳﺎ دارﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﺁﻧﻨﺪ( از ﺣﻴﺚ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ دﺷﻮارﺗﺮ و ﺣﺘﯽ از ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺧﻮد ﺣﻴﺎت ﺑﻌﻴﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﺎف ﻋﻤﺪﻩ ﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺁن ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻣﻴﺰان دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﮑﺎف ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺁﮔﺎهﯽ‬

‫‪154‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬رﺧﺪادهﺎﯼ ﻳﮑّﻪ‬

‫‪155‬‬

‫ﯼ‬

‫اﻳﻨﭽﻨﻴﻨﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪ :‬ﺣﻴﺎت در ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ ﺳﻴﺎرﻩ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﮐﺘﺮﻳﺎﻳﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﺮﯼ از اﻳﻦ ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﺣﻴﺎت ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ از اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﮕﺬرﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ‬ ‫ﻳﻮﮐﺎرﻳﻮﺗﻴﮏ وار ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬و از ﻣﻴﺎن هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺳﻠﻮل هﺎ‪ ،‬ﮐﺴﺮ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﯼ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ از رود روﺑﻴﮑﻮن‪ 156‬ﺛﺎﻧﻮﯼ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﮕﺬرﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ رﺧﺪادهﺎ ﻳﮑّﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻋﺎدﯼ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻳﮏ‬ ‫ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ هﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ و هﻤﻴﺸﮕﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‪ ،‬از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺎ زﻧﺪﻩ اﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﻳﻮﮐﺎرﻳﻮﺗﻴﮏ‬ ‫دارﻳﻢ و ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺳﻴﺎرﻩ ﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮑﯽ از ﺁن ﻧﺎدر ﺳﻴﺎراﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ هﺮﺳﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺷﮑﺎف هﺎ را ﭘﻞ زدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺟﺎدﻩ ﯼ ﻳﮏ ﻃﺮﻓﻪ و اﻧﺒﺎﺷﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻏﺎز ﺣﻴﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ ﺑﺨﺖ ﺧﻮش ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬و "ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎﯼ ﺳﺘﺎرﻩ" ﯼ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ اﻳﻦ ﺑﺨﺖ ﺧﻮش را ﺑﻪ ﺁن ارزاﻧﯽ ﻣﯽ‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺷﮑﺎف ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ دﻳﮕﺮ هﻢ در داﺳﺘﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻗﺒﺎل وﻗﻮع و اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ‬ ‫‪153‬‬

‫‪. The Mendel’s Demon, Mark Ridley‬‬ ‫‪. consciousness‬‬ ‫‪155‬‬ ‫‪. one-off‬‬ ‫‪ .156‬رودﯼ در ﺷﻤﺎل اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﮐﻪ در زﻣﺎن ژوﻟﻴﻮس ﺳﺰار‪ ،‬ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﮔﻞ از روم ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺰار ﭘﺲ از ﻧﺒﺮد در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﮔﻞ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ‬ ‫ورود ﺑﻪ روم ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻩ ﺧﻮد از اﻳﻦ رود ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻋﺒﻮر ﺳﭙﺎﻩ اﻳﺎﻟﺘﯽ ﻳﮏ ﺳﺮداراز روﺑﻴﮑﻮن و ورودش ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ روم ﻣﺠﺎز ﻧﺒﻮد اﻳﻦ‬ ‫‪154‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪115‬‬

‫ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﺮ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻴﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺣﻴﺎت ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﻟﺬا ﺧﻮد ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺗﺮﯼ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ – و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﯼ دور ﺑﺎﻃﻞ ‪ 747‬ﺑﺎز‬ ‫ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در ﺳﻴﺎرﻩ اﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﺷﻴﻮﻩ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ دو دﻟﻴﻞ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﺣﻴﺎت ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺎرﻩ ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩ ﺷﮑﻮﻓﺎ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ ﺳﻴﺎرﻩ هﺴﺖ‪ ،‬و هﺮ ﻗﺪر هﻢ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﺎرات ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻧﺪﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎ ﺿﺮورﺗًﺎ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﺎﻳﺪ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ را ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ ﺗﺮﯼ ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬و از زﻳﺴﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫رواﻳﺖ ﮐﻴﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‬ ‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎ ﻣﺴﺎﻋﺪﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻬﺎن هﻢ ﻣﺴﺎﻋﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﺑﻮدن ﺧﻮد ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﻣﺴﺎﻋﺪ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﺷﺐ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﻢ‬ ‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻳﮏ ﭘﻴﺸﻨﻴﺎز ﻻزم ﺑﺮاﯼ وﺟﻮد اﻏﻠﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺪون ﺷﻴﻤﯽ‪،‬‬ ‫ﺣﻴﺎت ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺛﻮاﺑﺖ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺣﺘﯽ اﻧﺪﮐﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎﺗﯽ در ﺁن ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺤﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺎن هﻤﻮارﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ رﻳﻴﺰ در ﮐﺘﺎب ﻓﻘﻂ ﺷﺶ رﻗﻢ‪، 157‬‬ ‫ﺷﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن در ﺗﻤﺎم ﮐﻴﻬﺎن ﻳﮑﺴﺎن اﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﮐﺪام از اﻳﻦ ﺷﺶ رﻗﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ اﻧﺪﮐﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻓﻌﻠﯽ اش ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻞ ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ و دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪ‬ ‫♣‬

‫ﺣﻴﺎت ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺛﺎﺑﺖ هﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوﯼ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﻗﻮﯼ" اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻴﺮوﻳﯽ ﮐﻪ اﺟﺰاﯼ هﺴﺘﻪ ﯼ اﺗﻢ را‬ ‫ﺑﻪ هﻢ ﻣﻘﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ "ﺷﮑﺎﻓﺘﻦ" هﺴﺘﻪ ﯼ اﺗﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﻮﯼ را ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ‪ E‬ﻣﯽ ﺳﻨﺠﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻣﯽ از هﺴﺘﻪ ﯼ هﻴﺪروژن اﺳﺖ ﮐﻪ هﻨﮕﺎم هﻤﺠﻮﺷﯽ هﺴﺘﻪ هﺎﯼ هﻴﺪروژن و اﻳﺠﺎد هﻠﻴﻮم‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺮژﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﺛﺎﺑﺖ در ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0.007‬اﺳﺖ و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﻻزﻣﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺷﻴﻤﯽ‬ ‫)ﮐﻪ ﭘﻴﺸﻨﻴﺎز اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت اﺳﺖ( اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﻮﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 0.007‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﺳﺰار ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻋﻼم ﺟﻨﮓ روﻣﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﺰار ﺷﺪ‪ ...‬ﭘﺲ از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ "ﮔﺬﺷﺘﻦ از روﺑﻴﮑﻮن" در ﻓﺮهﻨﮓ اروﭘﺎﻳﯽ اﺻﻄﻼﺣﯽ ﺷﺪ ﺑﺮاﯼ‬ ‫هﺮ ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎز‪.‬م‬ ‫‪157‬‬ ‫‪. Just Six Numbers, Martin Rees‬‬ ‫♣ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻔﺘﻢ "ﻓﺮﺿًﺎ" ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ ﺻﻮر ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﯼ ﺣﻴﺎت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ هﺮ ﺑﺎر ﻓﻘﻂ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﮏ ﺛﺎﺑﺖ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ هﺎﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ ﺷﺶ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺣﻴﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺁﻧﻬﺎ را ﻳﮑﯽ ﻳﮑﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺁن اﻣﮑﺎن هﺎﯼ ﻣﺴﺎﻋﺪ را‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪116‬‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺣﺪود ﻧﻮد ﻋﻨﺼﺮ ﺟﺪول ﺗﻨﺎوﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫هﻴﺪروژن ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ و ﻓﺮاوان ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن ﻧﻬﺎﻳﺘًﺎ ﺣﺎﺻﻞ هﻤﺠﻮﺷﯽ هﺴﺘﻪ هﺎﯼ‬ ‫هﻴﺪروژن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﺠﻮﺷﯽ هﺴﺘﻪ اﯼ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ دﺷﻮارﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ داغ درون ﺳﺘﺎرﮔﺎن )و ﺑﻤﺐ‬ ‫هﺎﯼ هﻴﺪروژﻧﯽ( رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺒﮑﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻠﻴﻮم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪ اﻧﺪﮎ اﺳﺖ‪ .‬هﻠﻴﻮم ﭘﺲ از هﻴﺪروژن دوﻣﻴﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺒﮏ در ﺟﺪول ﺗﻨﺎوﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬ ‫اﻏﻠﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺰرگ ﺗﺮ و داغ ﺗﺮﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ‬ ‫ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎﯼ هﻤﺠﻮﺷﯽ هﺴﺘﻪ اﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ را اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ واﮐﻨﺶ هﺎ ﺗﻮﺳﻂ ِﻓﺮِد هﻮﻳﻞ و دو ﺗﻦ از‬ ‫هﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ) و ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﭘﺎس اﻳﻦ دﺳﺘﺎورد‪ ،‬ﺳﻬﻤﯽ از ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان دادﻧﺪ‬ ‫ﻧﺼﻴﺐ هﻮﻳﻞ ﻧﺸﺪ(‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻮﭘﺮﻧﻮﺁهﺎ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻮاد درون ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﺮهﺎﻳﯽ‬ ‫از ﻏﺒﺎر در ﻓﻀﺎ ﻣﯽ ﭘﺮاﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪول ﺗﻨﺎوﺑﯽ هﻢ هﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺮهﺎﯼ ﻏﺒﺎرﯼ ﺗﺪرﻳﺠًﺎ ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﺳﻴﺎرات ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻴﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ هﻴﺪروژن هﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻴﻤﯽ‪ ،‬و ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺎل ﻣﯽ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﻮﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ هﻤﺠﻮﺷﯽ هﺎﯼ هﺴﺘﻪ اﯼ‬ ‫ﺗﺎ ﮐﺠﺎﯼ ﺟﺪول ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﻮﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ 0.007‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪0.006‬‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬هﻴﭻ ﻋﻨﺼﺮﯼ ﺟﺰ هﻴﺪروژن در ﺟﻬﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ و هﻴﭻ ﺷﻴﻤﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ‪ 0.008‬ﺑﻮد‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ هﻴﺪروژن ﺟﻬﺎن دﭼﺎر هﻤﺠﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪان ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻴﻤﯽ ﺑﺪون هﻴﺪروژن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸًﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺪون هﻴﺪروژن دﻳﮕﺮ ﺁﺑﯽ در ﮐﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﻮﯼ ﺑﺎﻳﺪ درﺳﺖ ﺣﻮاﻟﯽ ﻣﻘﺪار ﻃﻼﻳﯽ ‪ 0.007‬ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﺷﻴﻤﯽ ﺟﺎﻟﺐ و ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺣﻴﺎت اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺷﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ رﻳﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﭘﺮدازم‪ .‬ﮐﻠﻴﺖ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﯼ ﺛﻮاﺑﺖ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻓﻌﻠﯽ اﻳﻦ ﺛﻮاﺑﺖ در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ وراﯼ ﺁن ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻨﻴﻢ؟ در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ از ﻳﮏ ﺳﻮ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﺪاﺑﺎور را دارﻳﻢ و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ را‪ .‬ﺧﺪاﺑﺎور‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا هﻨﮕﺎم ﺧﻠﻖ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺛﻮاﺑﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ را ﭼﻨﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺷﺎن در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺣﻴﺎت را اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﺧﺪا ﺷﺶ دﮐﻤﻪ ﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﺪ و هﺮ ﮐﺪام را‬ ‫ﻼ ﻣﺠﺎب ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ وﺟﻮد ﺧﻮد ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺎ دﻗﺖ روﯼ ﻣﻘﺪار ﻃﻼﻳﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺧﺪاﺑﺎور اﺻ ً‬ ‫را ﺑﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬وﺟﻮد ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﻼﻳﯽ ﺛﺎﺑﺖ هﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎدﯼ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﺪ هﻢ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ ﻗﺪر‬

‫ﮐﺸﻒ ﮐﻨﻴﻢ؟ در هﺮ ﺣﺎل ﻣﻦ ﻣﺠﺒﻮرم در اداﻣﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻓﺮض ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﻇﺮﻳﻒ ﺛﻮاﺑﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ‬ ‫واﻗﻌًﺎ دﺷﻮارﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪117‬‬

‫ﺧﻮد ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺛﺎﺑﺖ هﺎ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ –اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ در واﻗﻊ ﻣﻀﻤﻮن ﮐﻞ ﺑﺤﺚ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺧﺪاﺑﺎور هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ راﻩ ﺣﻞ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻴﭻ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮﯼ ﺟﺰ ﻣﻨﺘﻔﯽ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﺰﻣﺎن در ﺷﮕﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﮑﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﺪاﺑﺎوراﻧﻪ را درﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﺮهﺎن "دﮐﻤﻪ‬ ‫ﻼ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮدان اﻻهﯽ" ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺷﺎن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻋﻠﺖ رواﻧﯽ اﻳﻦ ﮐﻮرﯼ ﻏﺮﻳﺐ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن هﻨﻮز ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﺟﯽ اﻧﺪرﺳﻮن ﺗﻮﻣﺎس ﮐﻪ رواﻧﺸﻨﺎس‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﻮان ﺁن را ﺑﺮاﯼ رام ﮐﺮدن اﺳﺘﺒﻌﺎد درﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ِ .‬‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﺖ دﻳﮕﺮﯼ را از دﻳﺪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻮﺷﺰد ﮐﺮد‪ :‬هﻤﮕﯽ ﻣﺎ ﮔﺮاﻳﺸﯽ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ دارﻳﻢ ﮐﻪ‬ ‫اﺷﻴﺎﯼ ﺑﻴﺠﺎن را اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐُﻨﺸﮕﺮ‪ 158‬ﺑﻴﻨﮕﺎرﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺗﻮﻣﺎس‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻳﻢ ﺳﺎﻳﻪ را ﺑﺎ دزد ﻋﻮﺿﯽ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‬ ‫ﺗﺎ دزد را ﺑﺎ ﺳﺎﻳﻪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻳﮏ اﻳﺠﺎب ﻏﻠﻂ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وﻗﺖ ﺗﻠﻒ ﮐﺮدن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﮏ ﻧﻔﯽ ﻏﻠﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮﮔﺒﺎر‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او در ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻄﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﺤﻴﻄﯽ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ از ﺳﻮﯼ هﻤﮕﻨﺎن ﺷﺎن ﺑﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪" .‬ﻣﻴﺮاث ﺁن دوران‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﻔﺮض ﻏﺎﻟﺐ را ﺑﺮ ﺗﺮس از ﻧﻴﺎت ﺁدﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارﻳﻢ ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻢ ﻋﻠﻴﺖ‬ ‫هﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﺑﺸﺮﯼ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻓﺮاوان ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ ".‬ﻣﺎ ﻃﺒﻴﻌﺘًﺎ هﻤﻴﻦ ﮔﺮاﻳﺶ را ﺑﻪ ﻧﻴﺎت اﻻهﯽ ﻧﻴﺰ ﺗﺴ ّﺮﯼ ﻣﯽ دهﻴﻢ‪ .‬در‬ ‫ﻓﺼﻞ ‪ 5‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﮕﺎرﻩ ﯼ اﻏﻮاﮔﺮ "ﮐُﻨﺸﮕﺮان" ﺑﺎزﺧﻮاهﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﮐﻪ درﮎ ﺗﻮان ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺮ ﺁﮔﺎهﯽ ﺷﺎن اﻓﺰودﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ‬ ‫ﺑﺮوﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ را ﺑﻪ ﻳﮏ ﺿﺮﺑﺖ ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬و ﭘﺎﺳﺦ ﺧﺪاﺑﺎوران ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎﯼ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ‪ ،‬ﺗﮏ‬ ‫ﺿﺮﺑﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺪﻋﺎﻳﯽ ﮔﺰاف‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻓﻘﻂ ﺑﺎزﮔﻮﻳﯽ ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻓﺰودن ﺷﺎخ و ﺑﺮگ ﻋﺠﻴﺐ و‬ ‫ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺑﻪ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺑﻪ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‪ ،‬در ﻋﺎم ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭘﺮﺳﺶ از ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺻﺮف‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ وﺟﻮد دارﻳﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺛﻮاﺑﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ ﺷﺎن ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻩ ﺣﻞ هﺎﯼ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﻤﺎﯼ هﺴﺘﯽ ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﺷﺶ دﮐﻤﻪ هﺮﮔﺰ در اﺑﺘﺪاﯼ ﮐﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ‪،‬‬ ‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ 159‬ﺑﺮﺳﻴﻢ ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ دﻳﺮﯼ اﺳﺖ در ﺳﻮداﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺁﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮاهﻴﻢ‬ ‫دﻳﺪ ﮐﻪ ﺁن ﺷﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻠﻴﺪﯼ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ هﻤﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ هﻨﻮز ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ در ﺗﺼﻮرﻣﺎن ﻧﻤﯽ ﮔﻨﺠﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﮐﻪ ﺁزادﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﻦ ﺷﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻴﺶ از ﺁزادﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺤﻴﻂ داﻳﺮﻩ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و درﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫ﻼ دﮐﻤﻪ اﯼ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺪاﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ دﮐﻤﻪ هﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﺻ ً‬

‫‪. agent‬‬ ‫‪. Theory of Everything‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪158‬‬ ‫‪159‬‬

‫‪118‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﺎرﺗﻴﻦ رﻳﻴﺰ( اﻳﻦ ﻧﮕﺮش را ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻣﻦ هﻢ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﺁن ﻃﺮﻳﻖ ﻳﮑّﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﻣﺎ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ؟ ﭼﺮا ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان ﻧﻈﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺮﻳﻤﻦ‬ ‫داﻳﺴﻮن‪" ،‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﻴﻢ"؟ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺟﺎن ﻟِﺰﻟﯽ ﻓﻴﻠﺴﻮف‪ ،‬ﻣﺮدﯼ اﻋﺪاﻣﯽ را ﻣﺜﺎل ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ‬ ‫ﯼ ﺁﺗﺶ ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻴﺮ هﻤﻪ ﯼ ﺁن دﻩ ﻧﻔﺮﺳﺮﺑﺎز ﺟﻮﺧﻪ ﺧﻄﺎ رود‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮد اﻋﺪاﻣﯽ ﭘﺲ از اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻠﻴﮏ ﺧﻄﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮرد ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ ﺧﻮد ﺗﺄﻣﻞ ﮐﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﺧﻮﺷﯽ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬ﺧﻮب‪ ،‬واﺿﺢ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺗﻴﺮ هﻤﻪ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رﻓﺖ‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ ﻣﻦ اﻵن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪ ".‬اﻣﺎ اﮔﺮ او هﻤﭽﻨﺎن در ﻋﺠﺐ‬ ‫ﻼ ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ رﺷﻮﻩ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﺴﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا هﻤﻪ ﯼ ﺟﻮﺧﻪ ﺧﻄﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﮐﻠﻨﺠﺎر ﺑﺮود ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺑﺮ او ﺧﺮدﻩ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺮاد را ﻣﯽ ﺗﻮان اﻳﻦ ﻃﻮر ﭘﺎﺳﺦ داد ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد رﻳﻴﺰ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن هﺎﯼ هﻤﺰﻳﺴﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺣﺒﺎب هﺎﯼ ﺻﺎﺑﻮن در ﻳﮏ "ﭼﻨﺠﻬﺎن"‬

‫‪160‬‬

‫) ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻟﺌﻮﻧﺎرد ﺳﺎﺳﮑﻴﻨﺪ در ﻳﮏ "َاﺑَﺮﺟﻬﺎن"♠( هﻤﺰﻳﺴﺘﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺛﻮاﺑﺖ هﺮ ﻳﮏ از ﺟﻬﺎن هﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻬﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﯼ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺧﻮدش اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻠﻴﺖ اﺑﺮﺟﻬﺎن ﭘﺮ از‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺎﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ هﻢ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﮐﻦ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﺟﻬﺎن هﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ )ﮐﻪ اﻧﮕﺎر در اﻗﻠﻴﺖ اﻧﺪ( و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺤﻠﯽ ﺷﺎن ﭼﻨﺎن از ﺁب درﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺪرﺟﯽ و درﻧﺘﻴﺠﻪ اﻣﮑﺎن‬ ‫ﺗﺄﻣﻞ ﺑﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ رواﻳﺖ ﮔﻴﺮا از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﭼﻨﺠﻬﺎن‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺄﻣﻞ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﺟﻬﺎن ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻋﺪادﯼ ﻧﻈﻴﺮ ﺷﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ﺗﺎ اﺑﺪ اﻧﺒﺴﺎط ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻧﺒﺴﺎط ﺁن ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺗﻌﺎدﻟﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺟﻬﺖ اﻧﺒﺴﺎط ﻣﻌﮑﻮس ﺷﻮد و ﺟﻬﺎن رو ﺑﻪ اﻧﻘﺒﺎض ﮔﺬارد‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻬﺎﻳﺘًﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﺮﺳﺪ‬ ‫ﮐﻪ اﺻﻄﻼﺣ ًﺎ "ﻣُﭽﺎﻟﮕﯽ ﺑﺰرگ"‬

‫‪161‬‬

‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺪل هﺎﯼ ﻣﭽﺎﻟﮕﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺟﻬﺎن دوﺑﺎرﻩ رو ﺑﻪ اﻧﺒﺴﺎط‬

‫ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ ،‬و اﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﮔﻴﺮﻳﻢ هﺮ ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﻳﮏ ﺑﺎر رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﺑﺪ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪل‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد از ﺟﻬﺎن ﻣﺎ‪ ،‬زﻣﺎن هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻓﻀﺎ در ﺣﺪود ‪ 12‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬هﻨﮕﺎم اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرگ )ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ( اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺪل ﻣُﭽﺎﻟﮕﯽ ﺑﺰرگ ﻣﺘﻮاﻟﯽ اﻳﻦ ﮔﺰارﻩ را ﭼﻨﻴﻦ اﺻﻼح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ زﻣﺎن و ﻓﻀﺎ ﺑﺎ ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ‬ ‫دوران ﻣﺎ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ زﻣﺎن و ﻓﻀﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺎزﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎ‪-‬زﻣﺎن هﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺗﻮاﻟﯽ ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ هﺎ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ هﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣُﭽﺎﻟﮕﯽ ﺑﺰرگ ﭘﻴﺶ از ﺧﻮد ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ در ﺗﮑﻴﻨﮕﯽ هﺎﻳﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ ﭼﻪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺛﻮاﺑﺖ هﺮ ﺑﺎر ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫‪160‬‬

‫‪. multiverse‬‬ ‫♠ ﺳﺎﺳﮑﻴﻨﺪ )‪ (2006‬دﻓﺎع درﺧﺸﺎﻧﯽ از اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ در َاﺑَﺮﺟﻬﺎن اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬او ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن از اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﺑﻴﺰارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻴﻔﻬﻤﻢ ﭼﺮا‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﻳﺪﻩ ﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽ اﺳﺖ – ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ داروﻳﻦ ﺁﮔﺎهﯽ ام را اﻓﺰودﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪161‬‬ ‫‪. big crunch‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪119‬‬

‫ﭼﺮﺧﻪ ﯼ اﻧﻔﺠﺎر‪ -‬اﻧﺒﺴﺎط – اﻧﻘﺒﺎض – ﻣﭽﺎﻟﮕﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﺁﮐﺎردﺋﻮن ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ هﻤﻮارﻩ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ در ﻳﮏ‬ ‫رواﻳﺖ ﺳﺮﻳﺎﻟﯽ از ﺟﻬﺎن هﺴﺘﻴﻢ ﻧﻪ در رواﻳﺘﯽ ﻣﻮازﯼ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﻳﺎﻟﯽ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ هﻤﭽﻨﺎن وﻇﻴﻔﻪ ﯼ‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺧﻮد را اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ اﻗﻠﻴﺘﯽ از ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﺳﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ "رﻗﻢ" هﺎﻳﺸﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺴﺘﯽ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﺎ هﻢ ﺟﺰو ﺁن اﻗﻠﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎ در ﺁﻧﻴﻢ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ رواﻳﺖ ﺳﺮﻳﺎﻟﯽ ﭼﻨﺠﻬﺎن ﺑﻪ ﻗﻮت‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺷﻮاهﺪ اﺧﻴﺮ ﻣﺪل ﻣﭽﺎﻟﮕﯽ ﺑﺰرگ را زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ﺗﺎ اﺑﺪ اﻧﺒﺴﺎط ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان ﻧﻈﺮﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﯽ اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ ﻳﮏ رواﻳﺖ ﺟﺬاب داروﻳﻨﯽ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﭼﻨﺠﻬﺎن اراﺋﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫هﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﺳﺮﯼ اﺳﺖ و هﻢ ﻣﻮازﯼ‪ .‬اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد را در ﮐﺘﺎب ﺣﻴﺎت ﮐﻴﻬﺎن‪ 162‬ﺷﺮح دادﻩ و در‬ ‫ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻬﺎن هﺎﯼ واﻟﺪ زادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ زاﻳﺶ در ﭘﯽ ﻳﮏ ﻣﭽﺎﻟﮕﯽ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر‬ ‫ﺟﻬﺎن رخ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﻠﯽ در ﺳﻴﺎهﭽﺎﻟﻪ هﺎ ﺣﺎدث ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ ﺻﻮرﺗﯽ از وراﺛﺖ را هﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ اش ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ :‬ﺛﻮاﺑﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﻳﮏ ﺟﻬﺎن ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬رواﻳﺖ اﻧﺪﮐﯽ "ﺟﻬﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ" ﯼ ﺛﻮاﺑﺖ واﻟﺪش هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وراﺛﺖ‬ ‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ در اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ داروﻳﻨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ واﺟﺪ وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ "ﺑﻘﺎ" و "ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ" هﺴﺘﻨﺪ در ﭼﻨﺠﻬﺎن ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪" .‬وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ" ﻣﺬﮐﻮر‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎز ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﻴﺎهﭽﺎﻟﻪ هﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺎدﻩ ﺑﻪ ﭼﮕﺎﻟﺶ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺤﺎﺑﯽ و ﺳﭙﺲ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎرﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﻻزﻣﻪ ﯼ اﻳﺠﺎد ﺷﻴﻤﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ و در ﭘﯽ ﺁن ﺣﻴﺎت هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻩ ﯼ اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭼﻨﺠﻬﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺟﻬﺎن هﺎ رخ دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁن ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﺳﻴﺎهﭽﺎﻟﻪ ﭘﺮورﯼ در ﺟﻬﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁن اﻳﺠﺎد ﺣﻴﺎت ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺷﯽ ﺑﻪ اﻳﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﻞ‪-‬ﻣﺎن ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪ " :‬اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ؟ هﻤﺎن ﺟﻮاﻧﯽ‬ ‫اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻣﻮرﯼ ِﮔ ِ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁن اﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﺟﻨﻮن ﺁﻣﻴﺰ را دارد؟ ﺧﻮب ﺷﺎﻳﺪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ [70]".‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮏ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺷﻴﻄﺎن ﺑﮕﻮﻳﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان هﺎ هﻢ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺁﮔﺎهﯽ اﻓﺰاﻳﯽ داروﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وﺳﻮﺳﻪ ﺷﻮﻳﻢ ) ﻳﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺷﻮﻳﻢ( ﮐﻪ ﻓﺮض وﺟﻮد اﻧﺒﻮهﯽ از ﺟﻬﺎن هﺎ ﻳﮏ ﺗﺠﻤﻞ ﻣﺼﺮﻓﺎﻧﻪ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﺗﺠﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺠﺎز ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش‪ ،‬اﮔﺮ اﺻﺮاﻓﮑﺎرﯼ ﭼﻨﺠﻬﺎن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﺪا را هﻢ ﭘﺬﻳﺮا ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺁﻳﺎ هﺮ دوﯼ اﻳﻦ هﺎ ﻓﺮﺿﻴﺎﺗﯽ ﺳﺮدﺳﺘﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻴﺰان ﮔﺸﺎدﻩ دﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ‬ ‫اﻧﺪ؟ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽ ﺷﺎن ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻓﺰودﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﮐﻠﻴﺪﯼ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ‬ ‫ﮔﺰاف ﺧﺪا و ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻇﺎهﺮًا ﮔﺰاف ﭼﻨﺠﻬﺎن‪ ،‬در اﺳﺘﺒﻌﺎد اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ اﻳﻦ دو اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺠﻬﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻏﺮاﺑﺖ اش‪،‬‬ ‫ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﻳﺎ هﺮ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ هﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان هﻤﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺠﻬﺎن از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد ﺟﻬﺎن هﺎ ﮔﺰاف ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﺟﻬﺎن هﺎ از ﺣﻴﺚ‬

‫‪. The Life of the Cosmos, Lee Smolin‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪162‬‬

‫‪120‬‬

‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺧﻮد ﺳﺎدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ هﻨﻮز ﭼﻴﺰ ﺑﻌﻴﺪﯼ را ﻓﺮض ﻧﮑﺮدﻩ اﻳﻢ ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد هﺮ ﻧﻮع هﻮش ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ‬ ‫درﺳﺖ ﻋﮑﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان هﺎ ﺑﻪ دﻳﻨﺪارﯼ ﻣﺸﻬﻮرﻧﺪ )راﺳﻞ اﺳﺘﺎﻧﺎرد و ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب ﺟﺎن ﭘﻮﻟﮑﻴﻨﮓ هﻮرن دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ذﮐﺮﺷﺎن ﺷﺪ(‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺁﻧﺎن اﻧﮕﺸﺖ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺛﻮاﺑﺖ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ‬ ‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺑﺎرﻳﮏ ﻃﻼﻳﯽ و ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﻤًﺎ ﻳﮏ هﻮش ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت را‬ ‫اﻧﺠﺎم دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ هﺎ ﻣﺮدود داﻧﺴﺘﻢ ﭼﻮن هﻤﮕﯽ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﺑﺮﻣﯽ اﻧﮕﻴﺰﻧﺪ ﮐﻪ از ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺣﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺪاﺑﺎوران ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻳﺮاد ﭼﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ؟ ﺁﻧﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﭘﺲ رﻓﻊ اﻳﻦ اﻳﺮاد ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ ﮐﻪ هﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺎن را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺁن را ﺑﺎ دﻗﺖ و دوراﻧﺪﻳﺸﯽ‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮدﯼ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و ﻣﺴﺘﺒﻌﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺤﺘﺎج ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮ از ﺁن‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﺪ؟‬ ‫رﻳﭽﺎرد ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن اﻻهﻴﺪان‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻳﻢ از او اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺁن را در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁﻳﺎ ﺧﺪاﻳﯽ وﺟﻮد دارد؟‪ 163‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او راﻩ ﺣﻞ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ هﻤﻮارﻩ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠﻢ اﻣﻮر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ را در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮهﻤﮑﻨﺶ‬ ‫هﺎﯼ ﻣﻴﺎن اﻣﻮر ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ اﻣﻮرﯼ ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺑﺮهﻤﮑﻨﺶ هﺎﯼ ذرات ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻢ )و اﻣﻴﺪوارم ﺑﺎ ﻣﻦ هﻢ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ( ﮐﻪ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻬﺎﻳﺘًﺎ از ذرات ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬اﻳﺪﻩ ﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد هﺮ ﮐﺪام از ذرات ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻤﻪ ﯼ ذرات ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎهﯽ از ذرات هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺷﮏ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ زﻳﺎدﯼ ﺳﺎدﻩ‬ ‫ﻼ ﺳﺎدﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ درﺳﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن اﻳﻦ اﺻ ً‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺗﻌﺪاد هﺮ ﻧﻮع ذرﻩ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ اﻟﮑﺘﺮون هﺎ‪ ،‬ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ‬ ‫ﯼ اﻳﻦ ذرات )ﮔﻴﺮﻳﻢ هﻤﻪ ﯼ اﻟﮑﺘﺮون هﺎ( ﺧﻮاص ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬او ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﺧﻮاص ﻳﮏ اﻟﮑﺘﺮون را ﻃﺎﻗﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ و ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ اﻟﮑﺘﺮون ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺧﻮاص ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻬﺖ و ﻧﺎﺑﺎورﯼ‬ ‫ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او‪ ،‬ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ و ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﺮ ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﮕﯽ اﻟﮑﺘﺮون هﺎ ﺑﺎ هﻢ ﻓﺮق داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮ اﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ او‪ ،‬هﻴﭻ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯽ ﻃﺒﻴﻌﺘًﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﺧﻮاص ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻮاﻟﻬﻮﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﮐﺘﺮﻩ‬ ‫اﯼ و ﺁﻧﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن در ﻣﻮرد ﺳﺎدﮔﯽ و ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻮدن اﻣﻮر اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ‬ ‫ﺗﺮ )ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ( ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ‪" .‬ﺳﻴﺮ اﻣﻮر در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ و ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﻼ ﺑﻮدﻧﺪ‪".‬‬ ‫ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﮑﺘﺮون هﺎ و ذرات ﻣﺴﯽ و هﻤﻪ ﯼ اﺷﻴﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﻣﺮوزﻩ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮراﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬

‫‪. Is There a God?, Richard Swinburne‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪163‬‬

‫‪121‬‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺧﺪا وارد ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﺷﻮ ﺗﺎ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮاص ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ اﻟﮑﺘﺮون و ذرات ﻣﺴﯽ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎﻳﻞ‬ ‫ذاﺗﯽ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺸﯽ و ﺑﺎﻟﻬﻮﺳﯽ ﻣﻬﺎر ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻳﮏ اﻟﮑﺘﺮون را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ اﻧﮕﺎر ﮐﻪ هﻤﻪ‬ ‫ﺷﺎن را دﻳﺪﻩ اﻳﺪ؛ و ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ ذرات ﻣﺴﯽ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ذارت ﻣﺴﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؛ و ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﮑﺘﺮون هﺎ و ذرات ﻣﺲ هﻤﻮارﻩ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ و ﻗﺮن ﺑﻪ ﻗﺮن‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن هﻤﻮارﻩ‬ ‫ﺧﺪا دﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺗﮏ ﺗﮏ ذرات اﺳﺖ‪ ،‬و ﺁﻧﻬﺎ را اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﻳﻂ هﺎ و ﭘﺎ در ﮐﻔﺶ هﻤﮕﻨﺎن ﮐﺮدن ﺑﺎز ﻣﯽ دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﻄﻮر ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را ﮐﻪ هﻤﺰﻣﺎن ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن هﺎ ﻳﺪاﷲ ﺑﺮ ﺳﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻟﮑﺘﺮون هﺎﯼ ﺳﺮﮐﺶ ﻗﺮار دارﻧﺪ‬ ‫ﻼ ﺳﺎدﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻄﻠﻮب‬ ‫ﺳﺎدﻩ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ؟ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺻ ً‬ ‫ﺧﻮد ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺑﺪون هﻴﭻ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺗﻨﻬﺎ ذات ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ اﻟﮑﺘﺮون هﺎ ﻳﮑﺴﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺠﺐ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ!‬ ‫ﺧﺪاﺑﺎور ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ هﺮ ﺷﻴﺌﯽ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮل اﺳﺖ و وﺟﻮدش ﻣﻮﮐﻮل ﺑﻪ وﺟﻮد ﺟﻮهﺮﯼ واﺣﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫هﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻣﺪﻋﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﺑﺎور اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺧﺼﺎﻳﺺ هﺮ ﺟﻮهﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮل ﺧﺪاﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺁن را اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺜﻞ اﻋﻼﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﻠﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ از ﭼﻨﺪﺧﺪاﺑﺎورﯼ‬ ‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻋﻠﺖ را ﻓﺮض ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬و ﺧﺪاﺑﺎورﯼ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻠﺖ واﺣﺪ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺪرت اش ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ )ﺧﺪا ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﺮ ﮐﺎر ﻣﻨﻄﻘًﺎ ﻣﻤﮑﻨﯽ را اﻧﺠﺎم‬ ‫دهﺪ(‪ ،‬ﻋﻠﻢ اش ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ )ﺧﺪا هﺮ ﭼﻴﺰﯼ را ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘًﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان داﻧﺴﺖ ﻣﯽ داﻧﺪ( و ﺁزادﯼ اش هﻢ‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد ﮐﻪ ﺧﺪا ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻣﻮر ﻣﻨﻄﻘ ًﺎ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ را اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬و ﺁدم اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻤﻨﻮن اﻳﻦ ﺧﻮﻳﺸﺘﻨﺪارﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺧﺪا هﻴﭻ ﺣﺪ و ﻣﺮزﯼ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻋﻠﻢ در‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻳﮑﺲ ﻗﺪرﯼ ﻣﺸﮑﻞ دارد؟ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺳﺮاغ اﻳﮑﺲ ﻧﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺧﺪا ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫اﻳﮑﺲ را )و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ را( ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪا هﻤﻴﺸﻪ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺳﺎدﻩ اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﺟﺰ ﺧﺪاﯼ‬ ‫ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ از اﻳﻦ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ؟‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ .‬ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ داﺋﻢ ﻣﺮاﻗﺐ و هﺎدﯼ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﮏ ﺗﮏ ذرات ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﺧﻮد ﺧﺪا ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﻏﻮل ﺁﺳﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮ اﻳﻨﮑﻪ دﻳﮕﺮ وﺟﻮﻩ ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﻌﻈﻢ اﻻهﯽ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫هﻤﺰﻣﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮐﺮدار و اﻓﮑﺎر و ﻋﺒﺎدات ﻓﺮد ﻓﺮد اﺑﻨﺎﯼ ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ – و هﮑﺬا ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻧﺪاران هﻮﺷﻤﻨﺪ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﮐﻬﮑﺸﺎن ﺟﻬﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن‪ ،‬ﺧﺪا هﻤﻮارﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﮐﻪ‬ ‫ﻻ ﺧﺪا ﻣﻌﺠﺰﻩ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ "اﮔﺮ ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﻣﺒﺘﻼﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺷﻔﺎﯼ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪122‬‬

‫اﻏﻠﺐ دﻋﺎهﺎ ﺑﺮاﯼ ﺷﻔﺎﯼ ﺑﻴﻤﺎر ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ را اﺟﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻃﺎن ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪".‬‬ ‫و ﺁﻧﮕﺎﻩ وﻗﺖ ﻣﺎن را ﭼﻄﻮر ﺻﺮف ﮐﻨﻴﻢ؟‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ روﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ ﯼ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﮐﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺳﺎدﻩ‬ ‫اﺳﺖ در ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﺮاوان ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﻴﺚ وارد‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد اﻻهﻴﺎت داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﮐﺴﻔﻮرد‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1996‬در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺨﺖ و ﺿﺮورت‪ 164‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺪﻋﺎﯼ ﺧﺪاﺑﺎور اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ ﺑﺮاﯼ وﺟﻮد‬ ‫ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪] .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ[ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد و ﺳﺮﺷﺖ ﮐﻞ ﻋﺎﻟﻢ را ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدﯼ‬ ‫واﺣﺪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﻋﻠﺘﯽ ﻏﺎﻳﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد هﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫]اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ[ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻳﮏ اﻳﺪﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ – ﻳﻌﻨﯽ اﻳﺪﻩ ﯼ وﺟﻮد ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻤﮑﻦ – ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ‪ ،‬ﮐﻞ ﺳﺮﺷﺖ ﺧﺪا و وﺟﻮد ﻋﺎﻟﻢ را ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪.‬‬ ‫وارد هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﻳﻨﺒﺮن ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ را درﺳﺖ درﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﻇﺎهﺮًا ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺳﺎدﮔﯽ را هﻢ درﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ وارد واﻗﻌًﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻋﺒﺎرت ﻓﻮق را "ﺑﻪ ﺳﺎن ﻳﮏ اﻣﮑﺎن"‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳِﺮ ﺟﺎن ﭘﻮﻟﮑﻴﻨﮓ هﻮرن در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﻋﻠﻢ و ﺑﺎور ﻣﺴﻴﺤﯽ‬

‫‪165‬‬

‫ﻧﻘﺪ ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﻪ ﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﺗﻮﻣﺎس‬

‫ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬اﺷﮑﺎل اﺻﻠﯽ ]ﻧﮕﺮش ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس[ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﺪا ﻣﻨﻄﻘًﺎ ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ – اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﺑﺲ ﻗﻮﯼ ﺗﺮ از اﻳﻨﮑﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺟﺰء ﺧﺪا ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﮐﻞ ﺁن ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻼ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺧﺪا در ﻋﻴﻦ ﻻﻳﺘﺠﺰا ﺑﻮدن‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ دروﻧﯽ دارد‪ ".‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺣﻖ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮض ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺑﺎ وارد اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺟﻮﻟﻴﺎن هﺎﮐﺴﻠﯽ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1912‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ را در ﻗﺎﻟﺐ "ﻧﺎهﻤﮕﻮﻧﯽ اﺟﺰا" ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر او از ﻧﺎهﻤﮕﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﺗﮑﺜّﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﮐﺎرﮐﺮدﯼ ﺑﻮد‪.[71] .‬‬ ‫در ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬وارد ﺷﻮاهﺪﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ از اﻳﻨﮑﻪ ﻓﻬﻢ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺣﻴﺎت ﺑﺮاﯼ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﭼﻘﺪر دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫او از اﻟﻬﻴﺪان‪-‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺪان دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁرﺗﻮر ﭘﻴﮑﺎﮎ )ﮐﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻧﻔﺮ از ﻣﺜﻠﺚ داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻳﻨﺪار ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮم( ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺟﺎﻧﺪار "ﮔﺮاﻳﺶ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ دارد"‪ .‬وارد اﻳﻦ روﻳﻪ را‬ ‫"ﻗﺴﻤﯽ ﺗﻤﺎﻳﻞ ذاﺗﯽ در ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ" ﻋﻨﻮان ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او در اداﻣﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ‬ ‫"ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﺴﻤﯽ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺟﻬﺸﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﻠﯽ ﮐﻪ وﻗﻮع ﺟﻬﺶ هﺎﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ ﺑﻌﺪﯼ را ﻣﻴﺴﺮ ﺳﺎزد‪ ".‬اﻣﺎ وارد‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﺮدد اﺳﺖ ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﺋﻖ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﮔﺮاﻳﺶ ذاﺗﯽ ﺑﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ‬ ‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺟﻬﺶ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ در اﺛﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‬

‫‪. God, Chance and Necessity, Keith Ward‬‬ ‫‪. Science and Christian Belief, Sir John Polkinghorne‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪164‬‬ ‫‪165‬‬

‫‪123‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﺎدﮔﯽ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺑﻴﺂﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻧﺒﻮغ ﺁﺳﺎﻳﯽ ﺳﺎدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺸﺎء ﺁن هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻣﻮرﯼ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺷﺎن ﺑﻪ‬ ‫وﺻﻒ در ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ :‬اﻣﻮرﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ از هﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﺗﺼﻮرﻣﺎن ﺑﮕﻨﺠﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻮاﯼ ﺧﺪاﻳﯽ ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ هﺎ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺎن ﭘﺮدﻩ اﯼ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ‬ ‫در ﻳﮏ هﻤﺎﻳﺶ اﺧﻴﺮ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮهﺎن ‪ 747‬ﻏﺎﺋﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدم‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎدﮔﯽ ﺧﺪا ﺑﺎ واﮐﻨﺸﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐ ِﻢ ﮐﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻋﺪم ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ‬ ‫روﺷﻨﮕﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻞ ام ﺁن را ﺑﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﺑﮕﺬارم‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻢ )ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ در اﻳﻦ ﻣﻮرد "اﻋﺘﺮاف" واژﻩ ﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ( ﮐﻪ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻨﻴﺎد‬ ‫ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﺿﺮان درهﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻗﻠﻴﻠﯽ از روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎران ﻋﻠﻤﯽ دﺳﺖ ﭼﻴﻦ ﺷﺪﻩ از ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﺁن ﺟﻤﻊ هﺠﺪﻩ ﻧﻔﺮﻩ ﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺼﺪاق ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ دﻋﻮت ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺟﺎن هﻮرﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﻳﮑﯽ از روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎران‪ ،‬ﮔﺰارش داد ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﮐﺪام از ﺣﺎﺿﺮان‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ هﺰﻳﻨﻪ هﺎﯼ ﺣﻀﻮر‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ دﻟﭙﺬﻳﺮ‬ ‫‪ 15000‬دﻻر ﺗﻤﺎم دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ در هﻤﺎﻳﺶ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻣﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ رﻏﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺣﻀﻮرم در هﻤﺎﻳﺶ هﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎهﯽ هﻴﭻ ﻣﻮردﯼ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻀّﺎر ) و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن(‬ ‫ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﺣﻀﻮر ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻮرًا ﺷﮏ ﻣﻦ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن اﻳﻦ ﭘﻮل را ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺗﻄﻤﻴﻊ روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎران ﻋﻠﻤﯽ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻄﻠﻮب اش را ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ؟ ﺟﺎن هﻮرﮔﺎن هﻢ ﺑﻌﺪًا هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ را‬ ‫در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁن هﻤﺎﻳﺶ ﻧﻮﺷﺖ ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪ .[72] .‬در ﺁن ﻣﻘﺎﻟﻪ هﻮرﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻪ رﻏﻢ ﺁزردﮔﯽ ﻣﻦ‪ ،‬اﻋﻼم ﮐﺮد‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺷﺪﻩ ﯼ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻨﺮان هﻤﺎﻳﺶ ﺑﻪ او و دﻳﮕﺮن ﮐﻤﮏ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﮏ ﻓﺎﺋﻖ ﺁﻳﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺣﻀﻮر رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ‪ ،‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺮا از اﻋﺘﺒﺎر هﻤﺎﻳﺶ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﮐﺮد‪ .‬او ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ‬ ‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ را در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ و ﻣﻀﺮ داﻧﺴﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن – ﺳﻪ ﻻادرﯼ‪،‬‬ ‫ﻳﮏ ﻳﻬﻮدﯼ‪ ،‬ﻳﮏ دﺋﻴﺴﺖ و ‪ 12‬ﻣﺴﻴﺤﯽ ) ﻳﮏ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺣﻀﻮرش را ﻟﻐﻮ ﮐﺮد(‬ ‫– ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﯼ اراﺋﻪ ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﺷﮑﺎرا ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ دﻳﻦ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﺧﻮد هﻮرﮔﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ اﯼ دوﭘﻬﻠﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ رﻏﻢ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﯽ او ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺑﺮﮔﺰارﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ هﺎﻳﯽ از‬ ‫ﺁن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺁﺷﮑﺎرا ارزﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ )و ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ هﻢ هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﻮد(‪.‬‬ ‫هﻮرﮔﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪124‬‬

‫ﮔﻘﺘﮕﻮهﺎﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻓﻬﻢ ﻣﺮا از اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺮدﻣﺎن هﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ دﻳﻨﺪار ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ اش از وردﺧﻮاﻧﯽ را ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪ ،‬و دﻳﮕﺮﯼ ﺷﺮح داد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫رواﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺢ دارد‪ .‬ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻣﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﮑﺮد اﻣﺎ ﻣﺎل دﻳﮕﺮان ﭼﺮا‪ .‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﻳﮑﯽ از‬ ‫ﺣﻀﺎر ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﺸﺮﻳﺤﯽ ﮐﻪ داوﮐﻴﻨﺰ از دﻳﻦ اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ اﻳﻤﺎن اش ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و ﭼﻪ‬ ‫اﺷﮑﺎﻟﯽ دارد اﮔﺮ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﮕﺮش ﻣﻦ از ﺟﻬﺎن ﺣﺘﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻳﺎرﯼ اﻧﺪﮐﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ هﻮرﮔﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎن ﺑﺮوﮐﻤﻦ ﮐﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ اﯼ ادﻳﺐ اﺳﺖ در وب ﺳﺎﻳﺖ ‪ ) Edge‬ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻦ‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد( ﺑﺎزﺗﺎب ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮوﮐﻤﻦ واﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﺮد و از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ واﮐﻨﺶ ﻓﺮﻳﻤﻦ‬ ‫داﻳﺴﻮن ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ داﻳﺴﻮن‪ ،‬ﻧﻄﻖ او را در هﻨﮕﺎم ﭘﺬﻳﺮش ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم‪ .‬ﭼﻪ‬ ‫داﻳﺴﻮن ﺧﻮش داﺷﺖ و ﭼﻪ ﻧﻪ‪ ،‬او ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﯽ ﻗﻮﯼ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ :‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را ﮔﺮوش ﻳﮑﯽ‬ ‫از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ دﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫"ﻣﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪم از اﻳﻨﮑﻪ از ﺧﻴﻞ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺁﻣﻮزﻩ ﯼ ﺗﺜﻠﻴﺚ ﻳﺎ دﻗﺖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬ ‫اﻧﺎﺟﻴﻞ وﻗﻌﯽ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪".‬‬ ‫اﻣﺎ ﺁﻳﺎ هﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ هﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺣﺮف را ﻧﺨﻮاهﺪ زد؟ ﻣﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ از‬ ‫ﺁن ﻧﻄﻖ داﻳﺴﻮن ﺁوردم و ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﺧﻴﺎﻟﯽ او از ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن را هﻢ ﺑﻪ ﻃﻨﺰ در ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ )ﺑﺎ ﺣﺮوف‬ ‫اﻳﺘﺎﻟﻴﮏ( ﺁوردم‪:‬‬

‫اوﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺣﺮف هﺎﻳﻢ ﮐﻤﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﺧﻮب اﻳﻦ ﭼﻄﻮر اﺳﺖ‪...‬‬ ‫"ﻣﻦ هﻴﭻ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺁﺷﮑﺎرﯼ ﻣﻴﺎن ذهﻦ و ﺧﺪا ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ‪ .‬ذهﻦ ﭘﺲ از ﮔﺬر ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻓﻬﻢ‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد‪".‬‬

‫ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺣﺮف زدم‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺑﺮوم؟ اوﻩ‪ ،‬هﻨﻮز ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺧﻮب ﭘﺲ اﻳﻦ‬ ‫ﻳﮑﯽ ﭼﻄﻮر اﺳﺖ؟‬ ‫"ﺣﺘﯽ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮﻧﺒﺎر ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ دﻳﻦ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻢ‪ .‬دو ﻣﺜﻞ اﻋﻼﯼ ﺷﺮ در‬ ‫ﻗﺮن ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬هﺮ دو ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن دوﺁﺗﺸﻪ اﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪".‬‬

‫∗‬

‫در ﻓﺼﻞ ‪ 7‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺎن ﺧﻮاهﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫∗‬

‫‪125‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮوم؟‬ ‫اﮔﺮ داﻳﺴﻮن ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﺷﻮاهﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻠﻤﻴﺤﺎت اﻳﻦ ﻧﻘﻞ‬ ‫ﻗﻮل هﺎ را از ﻧﻄﻖ ﺧﻮد ﺑﺰداﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ هﻤﮕﯽ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﯽ درﻧﮓ ﭘﺬﻳﺮاﯼ ﺁن ﺧﺪاﯼ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪1‬‬ ‫ﺷﺮح دادم‪ .‬اﮔﺮ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ هﻮرﮔﺎن را درﺳﺖ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬او ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﭘﻮل ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﻋﻠﻢ را ﻓﺎﺳﺪ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ام ﮐﻪ ﻓﺮﻳﻤﻦ داﻳﺴﻮن ﻣﻨﻴﻊ ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻄﻖ او اﻟﮕﻮﻳﯽ ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮان‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﯼ ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﺒﻠﻎ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن دو ﺻﻔﺮ ﺑﻴﺶ از ﻣﺒﻠﻐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن هﻤﺎﻳﺶ‬ ‫ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎران اهﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﺑﻴﺶ از ﻣﺒﻠﻎ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر دوﺳﺖ‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮف ام داﻧﻴﻞ ِدﻧِﺖ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﻓﺎوﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ "رﻳﭽﺎرد‪ ،‬اﮔﺮ روزﯼ دﺳﺖ و ﺑﺎل ات ﺗﻨﮓ ﺷﻮد‪"...‬‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮاهﯽ ﻧﺨﻮاهﯽ در ﺁن هﻤﺎﻳﺶ دو روزﻩ ﯼ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدم‪ ،‬و ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اراﺋﻪ ﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺧﻮد در ﭼﻨﺪﻳﻦ‬ ‫ﺑﺤﺚ دﻳﮕﺮ هﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدم‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ هﺎ ﻣﻦ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن را ﺑﺎ اﻳﻦ اﻳﺮاد ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻳﺎ هﺮﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﻣﺤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻮﯼ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪم اﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ را ﺑﻪ ﻳﮏ اﻻهﻴﺎت ﺑﯽ ﻣﻴﻞ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ♦.‬ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﺧﺪا را ﺑﺴﻴﻂ‬ ‫ﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﮐﯽ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﺗﺤﮑّﻢ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﺳﺘﺪﻻل هﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣ ِ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺧﻮدم ﺑﺪان هﺎ ﺧﻮ ﮐﺮدﻩ ام ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻘﺎم اﻻهﻴﺎت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن‬ ‫هﻤﻮارﻩ ﺑﺮ ﺁن ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻋﻠﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ دﻓﺎع ﮔﺮﻳﺰﭘﺎﻳﺎﻧﻪ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﻧﺪ دﻏﻠﮑﺎر اﻧﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺁدم هﺎﯼ‬ ‫ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺿﻊ ﺷﺎن ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺘﺮ ﻣﺪاوار درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺑﺸﺮ‪ ،166‬اﺛﺮ‬ ‫ﭘﺪر ﺗﻴﻼرد دو ﺷﺎردَن ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪" :‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺆﻟﻒ را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺻﺪاﻗﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺘﻘﺒﻞ رﻧﺞ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ ﺧﻮد‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ [73] ".‬ﻣﺘﺄﻟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺁن هﻤﺎﻳﺶ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﮔﻔﺘﮕﻮ داﺷﺘﻢ ﺧﻮد را در ﻳﮏ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ اﻣﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺑﻪ ﺁن راﻩ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد زﻳﺮا ﺑﻪ اﻣﺘﻨﺎع ﻋﻘﻞ در اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻓﺘﻮا دادﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮا ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﺳﺘﺪﻻل ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻳﮏ اﺳﺘﺪﻻل اﺳﺖ؟ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ ﻣﻌﺮﻓﺖ راﻩ‬ ‫هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﻋﻠﻢ هﻢ هﺴﺖ‪ ،‬و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ راﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ راﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا‪ ،‬ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺨﺼﯽ از ﺁب در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ هﻤﺎن ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﻴﻮ ﺧﺪا ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺁن هﻤﺎﻳﺶ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻔﺮ از ﺁن هﻤﺴﺨﻨﺎن ﻣﻦ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﺳﺨﻦ‬

‫♦ اﻳﻦ اﺗﻬﺎم ﻳﺎدﺁور "ﻧﻮﻣﺎ" اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﺑﻪ ﮔﺰاﻓﻪ ﮔﻮﻳﯽ هﺎﯼ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻢ‬ ‫‪. The Phenomenon of Man, Teilhard de Chardin‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪166‬‬

‫‪126‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺁﻧﺎن ﺑﻪ هﻤﺎن روﺷﻨﯽ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ اﻧﺴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻼم ﺧﺪا را هﻢ ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﻓﺼﻞ ‪3‬‬ ‫)در ﺑﺨﺶ "ﺑﺮهﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﺨﺼﯽ"( ﺑﻪ ﺗﻮهﻢ و ﺧﻴﺎل ﭘﺮداﺧﺘﻪ ام‪ ،‬اﻣﺎ در هﻤﺎﻳﺶ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ دو ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ را هﻢ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻓﺰودم‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﮑﻪ اﮔﺮ ﺧﺪا ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﺎرج از ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻠﻤﺮو ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﺧﺪا هﺮ ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ ﺑﺸﺮ از ﺁن ﻣﺄواﯼ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺠﻬﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺎم اش را ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﺑﺸﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﺪ – ﭘﺲ ﭼﻄﻮر اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻴﺴﺖ؟ دوم اﻳﻨﮑﻪ‪،‬‬ ‫ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺮاﯼ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﻧﻔﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎل هﺎﯼ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬و هﻤﺰﻣﺎن از ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎل درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﺮ ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺴﻴﻂ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﺠﺐ ﭘﻬﻨﺎﯼ ﺑﺎﻧﺪﯼ دارد اﻳﻦ ﺧﺪا! ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا داراﯼ ﻣﻐﺰﯼ ﻧﻮروﻧﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺮدازﻧﺪﻩ‬ ‫ﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺳﻴﻠﻴﮑﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ واﺟﺪ هﻤﺎن ﻗﺪرﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ داراﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻐﺰهﺎ ﻳﺎ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ و ﻃﺮﺣﻤﻨﺪ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دوﺳﺘﺎن اﻻهﻴﺪاﻧﻢ ﮐﺮارًا و ﻣﺮارًا ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﭘﺎﯼ ﻣﯽ ﻓﺸﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻮدن ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ هﺎ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﺖ اوﻻﻳﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﺎم ﺁن را ﺧﺪا ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دادم‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺁن ﻋﻠﺖ اوﻟﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰ ﺑﺴﻴﻄﯽ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬا‪ ،‬هﺮ ﻧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﺑﺮ ﺁن ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪" ،‬ﺧﺪا" ﻧﺎم ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ )ﻣﮕﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺻﺮاﺣﺘًﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻠﻤﻴﺤﺎت واژﻩ ﯼ "ﺧﺪا" در ذهﻦ اﻏﻠﺐ ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺑﻪ دور ﺑﺮﻳﺰﻳﻢ‪ (.‬ﻋﻠﺖ اوﻻﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺟﻮﻳﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﺴﻴﻄﯽ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﺧﻮد‪-‬راﻩ اﻧﺪار ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺪرﻳﺠًﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮﮐﺸﻴﺪﻩ و ﺑﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ اش رﺳﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﮐﻪ ﻣﺤﺮّﮎ اول ﭼﻨﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬و هﻤﺰﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺘﻮاﯼ ذهﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﻧﻔﺮ را ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻤﺎر دﻟﻴﺮاﻧﻪ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‬ ‫زﻧﺪﻩ ﯼ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻨﮕﻞ هﺎﯼ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮﯼ ﺁﻣﺎزون ﺑﺎ ﭘﻴﭽﮏ هﺎﯼ درهﻢ ﺗﻨﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮوﻣﻠﻴﺎدهﺎ‪ ،‬رﻳﺸﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬ﻟﺸﮑﺮ ﻣﻮرﭼﮕﺎن‪ ،‬ﺟﺎﮔﻮارهﺎ‪ ،‬ﺧﻮﮐﭽﻪ هﺎ و ﮔﺮازهﺎ‪ ،‬ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ هﺎﯼ درﺧﺘﯽ و ﻃﻮﻃﯽ هﺎ‪.‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺪان ﻣﯽ‬

‫ﻧﮕﺮﻳﺪ از ﻟﺤﺎظ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﻣﻌﺎدل اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ورق را ﺑﺮ ﺑﺰﻧﻴﺪ و از ﻣﻴﺎن ﺷﺎن ﻳﮏ دﺳﺖ ورق اﻳﺪﻩ ﺁل‬ ‫ﺑﻴﺮون ﺑﮑﺸﻴﺪ ) ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ اﮔﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺑﺪن هﺎﯼ ﺟﺎﻧﺪاران را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺘﺮﻩ اﯼ ﺑﺎ هﻢ ﻣﺨﻠﻮط‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ؟ هﻴﭻ ﮐﺪام ﺷﺎن ﮐﺎر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ(‪ .‬ﻓﺮق اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎ ﺁراﻳﺶ اﻳﺪﻩ ﺁل و ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ورق ﺑﺮﺧﻮردﻩ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﺗﺮﮐﻴﺐ هﺎﯼ ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺛﻘﺎل اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ادﻋﺎﯼ ﭘﺬﻳﺮش اﻳﺠﺎد ﺧﻠﻖ اﻟﺴﺎﻋﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم هﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺑﺮﺁﺷﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ ﻣﺎ هﻢ ﭘﺬﻳﺮاﯼ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻋﻠﺖ اول ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﻮدن ﺑﺎﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﺪﻳﻮن اوﺳﺖ و‬ ‫ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺟﻬﺎن را ﺑﻴﺂﻓﺮﻳﻨﺪ و هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ اﻧﺴﺎن ﻣﺮوادﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻠﺐ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐﻠﯽ از ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ‬ ‫ﯽ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻔﮑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ؛ از ﺧﻮد راﺿﯽ ﺑﻮدن و ﺗﺮهﺎت ﺑﺎﻓ ِ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﺪاﻓﻊ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻴﺴﺘﻢ ‪ .‬اﻣﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﮐﻪ اﮔﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻮﻳﺎن ﺻﺎدﻗﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از ﭘﺲ ﺑﺮﮐﺸﻴﺪن ﺑﺎر ﺗﺒﻴﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺷﺎن دﻳﻮﺁﺳﺎﺳﺖ ﺑﺮﺁﻳﻴﻢ – ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮕﻞ‬ ‫هﺎﯼ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻳﺎ ﺻﺨﺮﻩ هﺎﯼ ﻣﺮﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮد ﺟﻬﺎن – ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺟﺮﺛﻘﺎل ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻳﻢ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻗﻼب ﺳﻤﺎوﯼ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪127‬‬

‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﻣﺎن ﺣﺘﻤًﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن هﻴﭻ ﮐﺲ راﻩ ﺣﻞ ﺑﻬﺘﺮﯼ اراﺋﻪ ﻧﺪادﻩ ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ راﻩ ﺣﻞ هﺎﯼ ﺑﻬﺘﺮﯼ هﻢ در راﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ "ﺗﻮرم"ﯼ ﮐﻪ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن ﺣﺪس ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ﮐﻪ در ﮐﺴﺮﯼ از‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻳﻮﮐﺘﻮﺛﺎﻧﻴﻪ ﯼ ﺟﻬﺎن رخ دادﻩ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ هﻤﺎن ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﮐﻴﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺟﺮاﺛﻘﺎل‬ ‫زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ داروﻳﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﭘﺲ ﮐﺸﻴﺪن ﺑﺎر ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺴﺘﯽ ﺑﺮﺁﻳﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺁن ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﮔﺮﻳﺰﭘﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﺟﻮﻳﻨﺪ رواﻳﺘﯽ از اﻳﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد داروﻳﻦ از ﺁب درﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻳﺠﺎد ﮐﻴﻬﺎن ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺪل اﺳﻤﻮﻟﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﺪﻟﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﻣﺪل درﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺎن ﭼﻨﺠﻬﺎن ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﯼ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﺗﻴﻦ رﻳﻴﺰ و دﻳﮕﺮان ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﮐﺎر ﻳﮏ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻓﺮااﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺁن ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ‬ ‫اﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺎرﻩ در ﻋﺎﻟﻢ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ هﻤﻮارﻩ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ﺧﺎﻟﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺆﮐﺪًا‬ ‫ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺁن ﺧﺎﻟﻖ ﺑﺮ ﻣﺎﻓﯽ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﮐﺎﻣﻞ دارد‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ و ﺟﺰا ﻣﯽ دهﺪ ) ﮐﻪ ﻣﻦ ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ هﻢ ﺑﺎور‬ ‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ( ﺧﻮد او ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﯽ ﻗﺴﻤﯽ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﻳﺎ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ اﻧﺒﺎﺷﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮل رواﻳﺖ دﻳﮕﺮﯼ از‬ ‫داروﻳﻨﻴﺴﻢ در ﻋﺎﻟﻤﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﻴﺮ ﺗﺮﮐﺶ ﻧﺎﻗﺪان ﻣﻦ در هﻤﺎﻳﺶ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ دﻓﺎع از ﺧﻮد ﺣﻤﻠﻪ را ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﻞ ﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨﯽ‬ ‫ﻣﺮا ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ "ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ" ﺑﻮدن ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻓﺎع ﭼﻨﺎن ﺑﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ از ذﮐﺮ ﺁن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدم‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﮑﺮرًا ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ ام‪ .‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﮏ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬ ‫ﻧﺸﺎن دادن اﺷﮑﺎل ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﺪﻩ ﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺧﻮد داروﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ‬ ‫اﻳﺪﻩ هﺎﯼ درﺧﺸﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در هﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﺴﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺳﮑﻪ ﯼ راﻳﺞ اﺳﺖ و ﻳﮑﯽ از اﺳﺘﻌﻤﺎل ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اش )ﮐﻪ‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﯼ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺎوﺳﺘﯽ ﮐﺴﺐ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ(‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺗﺎرﻳﺨﻴﺖ ﻋﻬﺪﺟﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ دﻗﻴﻘًﺎ در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ‬ ‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﺎرب ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺳﺎﻳﻪ ﯼ ﻋﻤﻴﻘﯽ از ﺷﮏ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ‬ ‫اﺻﻄﻼح ﺗﺎرﻳﺨﻴﺖ اﻧﺠﻴﻞ اﻓﮑﻨﺪﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ در ﺁن هﻤﺎﻳﺶ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﻪ ﭼﺎﺑﮑﯽ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در هﺮ ﺻﻮرت‪" ،‬ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ"‪ ،‬ﮐﻨﺎﻳﻪ از ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺑﻮدن اﺳﺖ؛ و ﻏﺎﻟﺒًﺎ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰ "ﺑﻴﺨﺪاﯼ روﺳﺘﺎ"‬ ‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺘﻠﮏ ﮐﻪ‪" :‬ﺑﺮﺧﻼف ﺁﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬هﺎ هﺎ هﺎ‪ ،‬ﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺁن ﭘﻴﺮﻣﺮدﯼ ﮐﻪ رﻳﺶ‬ ‫ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻠﻨﺪﯼ دارد اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬هﺎ هﺎ هﺎ‪ ".‬هﺮ ﺳﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺟﻮﮎ هﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر در‬ ‫اواﺧﺮ دهﻪ ﯼ ‪ ، 1960‬وﻗﺘﯽ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮدم‪" ،‬ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻧﻮن" ﭘﻠﻴﺲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﺒﻌﻴﺾ هﺎﯼ ﭘﻠﻴﺲ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳﺘﺎن‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ دﻳﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ "ﺷﻤﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ" ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ " :‬ﺷﻤﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﺎم و ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل هﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺑﯽ ﻋﺎﻃﻔﻪ و ﻧﺎﺷﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫ﮐﻪ رو ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ و رﮎ و ﺳﺮراﺳﺖ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ 'ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰﻩ اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﺪ؟' ﻳﺎ 'ﺁﻳﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ از ﻳﮏ ﺑﺎﮐﺮﻩ‬ ‫زادﻩ ﺷﺪ؟' ﺁﻳﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﺪ ﮐﻪ در ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺆدب‪ ،‬ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺆال هﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ؟ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪128‬‬

‫روﺳﺘﺎهﺎﯼ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ اﺳﺖ‪ ".‬اﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﭘﺮﺳﻴﺪن اﻳﻦ ﺳﺆال هﺎﯼ ﺳﺮراﺳﺖ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻣﻮر واﻗﻊ ﺧﻼف‬ ‫ادب ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ زﻳﺮا ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺁورﻧﺪ! اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺁوراﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﺟﻮاب‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺪهﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻟﻘﺐ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ از ﮐﺠﺎ ﺁب ﻣﯽ ﺧﻮرد‪ .‬ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﺁﺧﺮﻳﻦ دوراﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ ﺁدم‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ هﻨﻮز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪون ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰاﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ زادﻩ ﺷﺪن ﻣﺴﻴﺢ از ﺑﺎﮐﺮﻩ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن اﻣﺮوزﯼ هﻢ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺷﺎن وﻓﺎداراﻧﻪ اﻣﻮرﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ زادﻩ ﺷﺪن ﻣﺴﻴﺢ از ﺑﺎﮐﺮﻩ ﻳﺎ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ او را‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ﭼﺮا ﮐﻪ ذهﻦ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺷﺎن ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻳﺎوﻩ اﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت از ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﺑﺎ اﺻﺮار اﻳﻦ ﺳﺌﻮاﻻت را ﺑﭙﺮﺳﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ "ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ" ﺑﻮدن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻀﺤﮏ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﯽ و ﻗﻮت ﻗﻠﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁن هﻤﺎﻳﺶ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎور در ﻣﻦ ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮهﺎن ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ –‬ ‫ﻳﺎ "ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺑﻮﺋﻴﻨﮓ ‪ – "747‬ﺑﺮهﺎﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪﯼ ﻋﻠﻴﻪ وﺟﻮد ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ هﻨﻮز ﻣﻨﺘﻈﺮم ﮐﻪ اﻻهﻴﺪاﻧﯽ ﺳﺮ ﺑﺮﺳﺪ و‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﺑﻪ رﻏﻢ ﻓﺮﺻﺖ هﺎﯼ ﻓﺮاوان و دﻋﻮت هﺎﯼ ﻋﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺎﮐﻨﻮن ﮐﺴﯽ ﭘﺎ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دَن ِدﻧِﺖ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن " ﺗﮑﺬﻳﺒﯽ اﺳﺖ ﺗﮑﺬﻳﺐ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬و اﻣﺮوزﻩ هﻤﺎن ﻗﺪر ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ دو ﻗﺮن ﭘﻴﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دﻳﺎﻟﻮگ هﺎﯼ هﻴﻮم‪ ،‬ﻓﻴﻠﻮ ﺑﺎ ﻃﺮح ﺁن ﮐﻠﻴﻨﺘِﺲ را ﻣﻨﮑﻮب ﮐﺮد‪ .‬ﻳﮏ ﻗﻼب‬ ‫ﺳﻤﺎوﯼ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ راﻩ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻣﻌﻠﻖ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ ،‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﺟﺮاﺛﻘﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻴﻮم ﻧﻤﯽ رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ‬ ‫هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮ ﺳﺮش ﺁوار ﺷﺪ‪ [74] ".‬اﻟﺒﺘﻪ داروﻳﻦ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﺣﻴﺎﺗﯽ را ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬هﻴﻮم ﭼﻘﺪر ﺷﻴﻔﺘﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺟﺮاﺛﻘﺎل‬ ‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺣﺎوﯼ ﺑﺮهﺎن اﺻﻠﯽ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش رﻳﺴﮏ ﻣﮑﺮرﮔﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را در‬ ‫ﺷﺶ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﭘﻴﺎﭘﯽ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ .1‬در ﻃﯽ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶ هﺎﯼ ﭘﻴﺶ روﯼ ﻋﻘﻞ ﺑﺸﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﻃﺮﺣﻮارﮔﯽ هﺎﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﻣﻮﺟﻮدات در ﻋﺎﻟﻢ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬اﻳﻦ وﺳﻮﺳﻪ ﮐﻪ ﻇﻬﻮر ﻃﺮﺣﻮارﮔﯽ را ﻧﺎﺷﯽ از وﺟﻮد ﻃﺮاح ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬وﺳﻮﺳﻪ اﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن‬ ‫ﻃﺮﺣﻮارﮔﯽ دﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ هﺎﯼ ﺑﺸﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬واﻗﻌًﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻃﺮاﺣﯽ ﻳﮏ ﻣﻬﻨﺪس هﻮﺷﻤﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻄﻖ را در ﻣﻮرد ﭼﺸﻢ ‪ ،‬ﺑﺎل‪ ،‬ﭘﺮواﻧﻪ و اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ اﻋﻤﺎل ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ .3‬اﻳﻦ وﺳﻮﺳﻪ اﯼ ﮐﺎذب اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﻮد ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻢ ﻓﻮرًا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮد ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ از ﺑﺤﺚ ﺗﺒﻴﻴﻦ اﺳﺘﺒﻌﺎد اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﮔﺮ راﻩ ﺣﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﻮد ﮐﻪ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﻮد ﺻﻮرت ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﻩ ﺑﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪129‬‬

‫ﺟﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﺳﺘﺒﻌﺎد ﺑﻪ ﻳﮏ "ﺟﺮاﺛﻘﺎل" ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ ﻧﻪ ﻳﮏ "ﻗﻼب‬ ‫ﺳﻤﺎوﯼ"‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺪرﻳﺠًﺎ ﺟﻬﺎن را از ﺣﺎﻟﺖ هﺎﯼ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ اﯼ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﺠﺎدش ﻳﮑﺒﺎرﻩ اش ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺒﺘﮑﺮاﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﺮاﺛﻘﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺗﮑﺎﻣﻞ داروﻳﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داروﻳﻦ و دﻧﺒﺎﻟﻪ روان او ﻧﺸﺎن دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﺳﺘﺒﻌﺎد اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ‬ ‫و ﻃﺮﺣﻮارﮔﯽ ﺷﺎن‪ ،‬ﻃﯽ ﻣﺮاﺗﺐ ﺁهﺴﺘﻪ و ﺗﺪرﻳﺠﯽ از ﺻﻮر ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻴﺎل ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺻﺮﻓًﺎ ﻳﮏ ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﺎ هﻨﻮز در ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﻣﻌﺎدﻟﯽ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﭼﻨﺠﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮﯼ‬ ‫هﻤﺎن ﻧﻘﺶ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻓﻴﺰﻳﮏ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ داروﻳﻨﻴﺴﻢ ﺑﺮاﯼ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ دارد‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺳﻄﺤﯽ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻢ ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎ ﮐﻤﺘﺮ از رواﻳﺖ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ داروﻳﻨﺴﻴﻢ ﻣﺠﺎب ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺑﺰرگ ﺗﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺷﺎﻧﺲ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﻣﺎ را ﻣﻠﺰم ﻣﯽ دارد ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ‬ ‫در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺤﺪود و ﻣﻌﺘﺎد اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎن ﻣﯽ ﮔﻨﺠﺪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﺟﺎ ﺑﺎز ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺟﺮاﺛﻘﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﯼ داروﻳﻨﻴﺴﻢ ﺑﺮاﯼ‬ ‫زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﯽ در ﻏﻴﺎب ﺟﺮاﺛﻘﺎل ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﺠﺎب ﮐﻨﻨﺪﻩ‬ ‫اﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﺟﺮاﺛﻘﺎل زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﺮاﺛﻘﺎل هﺎﯼ ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﺿﻌﻴﻔﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺻﻞ‬ ‫ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺁﻓﺮﻳﺪﮔﺎر هﻮﺷﻤﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺮهﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻣﺪﻋﺎﯼ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻣﺮ واﻗﻊ دﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻏﻠﺐ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﺪاﻳﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﭘﺮﺳﺶ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎز ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ دﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﺮﺿﻪ‬ ‫دارد؟ ﺁﻳﺎ دﻳﻦ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺁﻳﺎ دﻳﻦ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﻴﮑﯽ ﻓﺮا ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ؟ اﮔﺮ دﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ‬ ‫ﮐﺎرﯼ ﺧﻮب اﺳﺖ؟ در هﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﻗﺪر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﺧﻮ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟ اﮔﺮ دﻳﻦ ﮐﺎذب اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا در‬ ‫هﻤﻪ ﯼ ﻓﺮهﻨﮓ هﺎ هﺴﺖ؟ دﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻪ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﮐﺎذب‪ ،‬هﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دﻳﻦ از ﮐﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ؟ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺁﺗﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺧﻴﺮ ﺧﻮاهﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪130‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪5‬‬ ‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ دﻳﻦ‬ ‫از دﻳﺪ ﻳﮏ رواﻧﺸﻨﺎس ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮﯼ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﻣﻨﺎﺳﮏ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ هﺰﻳﻨﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ زﻣﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬رﻧﺞ و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ در ﺑﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺎﺗﺤﺖ ﺑﻮزﻳﻨﻪ ﮔﻮﻳﺎﯼ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﮎ ﮐﻮهﻦ‬

‫ﺣُﮑﻢ داروﻳﻨﯽ‬ ‫در ﻣﻮرد اﻳﻨﮑﻪ دﻳﻦ از ﮐﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ و ﭼﺮا در هﻤﻪ ﯼ ﻓﺮهﻨﮓ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬هﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻮد‬ ‫را دارد‪ :‬دﻳﻦ ﺗﺴﻠﯽ و ﺁراﻣﺶ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺣﺲ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﮔﺮوهﯽ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﻞ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻋﻠﺖ وﺟﻮدﯼ ﻣﺎن‬ ‫را ارﺿﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ زودﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻢ ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎ ﺧﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧﺖ اﻣﺎ اﺑﺘﺪا ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﺤﺚ را ﺑﺎ ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻨﻴﺎدﯼ‬ ‫ﺷﺮوع ﮐﻨﻢ‪ :‬ﭘﺮﺳﺸﯽ داروﻳﻨﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ .‬ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اوﻟﻮﻳﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﻬﻢ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺘﺨﺎب داروﻳﻨﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻓﺸﺎر ﻳﺎ ﻓﺸﺎرهﺎﻳﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ دﻳﻨﯽ در ﻣﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻳﺪ‪ .‬اوﻟﻮﻳﺖ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬از ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﺳﺘﺎﻧﺪارد داروﻳﻨﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻣُﺼﺮف و ﺑﺴﯽ اﻓﺮاط ﮐﺎر اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روﻳﻪ ﯼ هﻤﻴﺸﮕﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﺻﺮاف و ﺣﺬف ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺣﺴﺎﺑﺪار ﺗﻨﮓ ﭼﺸﻢ و ﺑﺨﻴﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از دﻳﻨﺎرﯼ ﻧﻤﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬و هﺮ دﻗﻴﻘﻪ و ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺗﻼف وﻗﺖ را ﺟﺰا ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮل داروﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﺑﯽ وﻗﻔﻪ و ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ"هﺮ روز و هﺮ ﺳﺎﻋﺖ در ﻣﻮرد هﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ‬ ‫ﺣﺘﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات‪ ،‬ﻣﺪاﻗﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺪ را ﻃﺮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و هﻤﻪ ﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺧﻮب را ﺣﻔﻆ و اﻧﺒﺎﺷﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ و ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﺎﻣﻮش و ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﺧﻮد‪ ،‬هﺮﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺟﻮد ارﮔﺎﻧﻴﮏ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬هﺮ ﮐﺠﺎ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺰﻳﻨﺪ‪ ".‬اﮔﺮ ﻳﮏ ﺟﺎﻧﻮر وﺣﺸﯽ ﮐﻨﺶ ﺑﻴﻔﺎﻳﺪﻩ اﯼ را ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﺎدت اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ رﻗﻴﺒﺎﻧﯽ را‬ ‫ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺰﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن وﻗﺖ و اﻧﺮژﯼ را ﺻﺮف ﺑﻘﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﺧﻮد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺘﻄﺎﻋﺖ ﺷﻮخ ﻃﺒﻌﯽ هﺎﯼ‬ ‫ﺳﺒﮑﺴﺮاﻧﻪ را ﻧﺪارد‪ .‬هﻤﻮارﻩ ﺑُﺮد ﺑﺎ ﻓﺎﻳﺪﻩ اﻧﮕﺎرﯼ ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ هﻤﻴﺸﻪ ﺁﺷﮑﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬دم ﻃﺎووس َﻣﺜَﻞ اﻋﻼﯼ ﺳﺒﮑﺴﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دُم ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ ﺳﻮدﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎﯼ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﺳﻮد‬ ‫ﺁن ﺑﻪ ژن هﺎﻳﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ دُم را از دﻳﮕﺮ رﻗﺒﺎﯼ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دم ﻳﮏ ﺁﮔﻬﯽ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻗﺘﺼﺎد ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﻣﺎدﮔﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد وﻗﺖ و ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪131‬‬

‫ﻳﮏ ﻣﺮغ ﺁﻻﭼﻴﻖ ﺻﺮف ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺁﻻﭼﻴﻖ اش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ :‬ﺁﻻﭼﻴﻖ هﻢ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﻳﮏ ﺟﻮر دُم‬ ‫ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻋﻠﻒ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻪ هﺎ‪ ،‬ﻣﻴﻮﻩ هﺎﯼ رﻧﮕﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻞ هﺎ و‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﻴﺮش ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺮﻩ هﺎ‪ ،‬ﺧﺮت و ﭘﺮت هﺎﯼ ﺑﺮّاق‬ ‫و درب ﺑﻄﺮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻋﺎدت ﻏﺮﻳﺐ‬ ‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ "ﺗﻴﻤﻢ ﻣﻮرﭼﻪ" ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ :‬ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﺜﻞ زاغ هﺎﯼ ﮐﺒﻮد ﻋﺎدت دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻻﻧﻪ ﯼ ﻣﻮرﭼﻪ هﺎ "ﺗﻴﻤﻢ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ"‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﻮرﭼﻪ هﺎ را ﺑﻪ ﭘﺮهﺎﻳﺸﺎن ﺑﻤﺎﻟﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ "ﺗﻴﻤﻢ ﻣﻮرﭼﻪ"‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺧﺎﺻﻴﺘﯽ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﮕﻞ هﺎ را از ﭘﺮ و ﺑﺎل ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺑﺮاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻮاهﺪﯼ ﻗﻮﯼ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ هﻴﭻ ﮐﺪام ﺷﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺪم‬ ‫ﻗﻄﻌﻴﺖ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ داروﻳﻨﺴﺖ هﺎ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻓﺮاوان ﻓﺮض ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻴﻤﻢ‬ ‫ﻣﻮرﭼﻪ ﺣﺘﻤًﺎ ﺑﺎﻳﺪ "ﺑﺮاﯼ" ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ هﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻨﻄﻖ‬ ‫داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮش دﻟﻴﻞ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺟﺪاﯼ از ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ دارد‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪاﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ژﻧﺘﻴﮏ ﺷﺎن ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﺎ اﮐﻨﻮن دﻗﻴﻘًﺎ ﻧﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ ﺁن ﮐﺎهﺶ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ داروﻳﻨﻴﺴﻢ‬ ‫از اﻳﻦ دو ﻓﺮض ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ هﺪر دادن وﻗﺖ و اﻧﺮژﯼ را ﺟﺰا ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬و هﻤﻮارﻩ ﻣﺸﺎهﺪﻩ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن وﻗﺖ و اﻧﺮژﯼ ﺷﺎن را ﺻﺮف ﺗﻴﻤﻢ ﻣﻮرﭼﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ اﻳﻦ اﺻﻞ "ﮔﺰﻳﻨﺶ ﮔﺮا"‬ ‫را در ﻳﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻴﻢ – ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺪرﯼ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺁﻣﻴﺰ اﺳﺖ ‪ -‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺨﻦ رﻳﭽﺎرد ِﻟِﻮوﻧﺘﻴﻦ‪ ،‬ژن ﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬ ‫ﯼ هﺎروارد‪ ،‬را ﻧﻘﻞ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ هﺴﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﻓﻖ اﻧﺪ و ﺁن‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﮏ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮان ﺑﻬﺘﺮ از ﺁﻧﭽﻪ ﺁن ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﯼ‬ ‫ﺻﻮرت داد‪ [75] ".‬اﮔﺮ ﺗﻴﻤﻢ ﻣﻮرﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ اﻳﺠﺎﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ از‬ ‫ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒﻞ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻧﯽ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬داروﻳﻨﻴﺴﺖ وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﻣﻮرد دﻳﻦ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﻃﺮح اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻻزم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫از دﻳﺪ ﻳﮏ داروﻳﻨﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﮏ دﻳﻨﯽ )ﺑﻪ ﻗﻮل دَن ِدﻧِﺖ( "ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺎووﺳﯽ در ﺗﻸﻟﻮ ﺑﻴﺸﻪ زار" ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎرهﺎﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﺗﻴﻤﻢ ﻣﻮرﭼﻪ ﻳﺎ ﺁﻻﭼﻴﻖ ﺳﺎزﯼ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎرهﺎﯼ دﻳﻨﯽ زﻣﺎن ﺑَﺮ‪ ،‬اﻧﺮژﯼ‬ ‫ﺑَﺮ‪ ،‬و اﻏﻠﺐ ﺑﻪ هﻤﺎن زرق و ﺑﺮق ﭘﺮهﺎﯼ زﻳﻨﺘﯽ ﻣﺮﻏﺎن ﺑﻬﺸﺘﯽ اﻧﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺎن ﻣﺆﻣﻨﺎن را‪ ،‬و ﺟﺎن دﻳﮕﺮان‬ ‫را‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬هﺰاران ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﺘﻘﺎد دﻳﻨﯽ ﺷﺎن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻮرد ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﻓﺮق ﻣﻴﺎن ﺁن دو دﻳﻦ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻣﯽ‬ ‫ﺑﻠﻌﺪ و ﮔﺎﻩ در ﻣﻘﻴﺎﺳﯽ ﮐﻼن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﮏ ﮐﺎﺗﺪرال ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ‪ -‬ﻗﺮن ﮐﺎر ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ در ﺁن اﻗﺎﻣﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد ﻳﺎ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﺸﺨﺺ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﻨﺎهﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻮﻋﯽ دم‬ ‫ﻃﺎووس ﻣﻌﻤﺎراﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬هﺪف اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟ در ﻗﺮون وﺳﻄﺎ و رﻧﺴﺎﻧﺲ‪ ،‬ذوق‬ ‫هﻨﺮﯼ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدﯼ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ روﺣﺎﻧﯽ و ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯼ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺸﺘﻨﺪ و ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﮐﻤﺮهﺎﯼ ﺷﻼق ﺧﻮردﻩ ﺷﺎن ﺧﻮن ﻣﯽ ﭼﮑﻴﺪ‪ ،‬و زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮد را وﻗﻒ زهﺪ و رهﺒﺎﻧﻴﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ رﻓﺘﺎرهﺎ در ﺧﺪﻣﺖ دﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ ﺑﺮاﯼ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ دﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪132‬‬

‫ﻻ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﮐﻪ داروﻳﻨﺴﺖ هﺎ از ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻣﺮاد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺨﺖ ﺑﻘﺎﯼ ژن هﺎﯼ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ در‬ ‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻏﺎﻳﺐ اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ داروﻳﻨﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ژن هﺎﯼ ﻳﮏ اﻧﺪاﻣﻪ ﯼ ﻣﻨﻔﺮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد از‬ ‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻪ اﻣﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺑﺮﮔﻔﺘﻪ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻮاهﻢ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎﯼ دوم ﻣﻨﺘﺞ از ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﮐﺘﺎب ﻓﻨﻮﺗﺎﻳﭗ ﻣُﻤﺘﺪ از ﺁن دﻓﺎع ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺎﻧﺪارﯼ ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ژن هﺎﯼ ﻳﮏ ﺟﺎﻧﺪار دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻳﮏ اﻧﮕﻞ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دَن ِدﻧِﺖ‬ ‫ﻳﺎدﺁور ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﺧﻮردﮔﯽ هﻢ ﻣﻴﺎن هﻤﻪ ﯼ ﺁدﻣﻴﺎن ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﻮدﯼ ﺑﺮاﻳﻤﺎن دارد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫هﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر ﻳﮏ ﺟﺎﻧﻮر ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﮏ اﻧﮕﻞ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺑﻌﺪﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را در‬ ‫"ﻗﻀﻴﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ ﻓﻨﻮﺗﺎﻳﭗ ﻣُﻤﺘﺪ" ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮدﻩ ام‪" :‬رﻓﺘﺎر ﻳﮏ ﺟﺎﻧﻮر ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﮐﺮدن ﺑﺨﺖ ﺑﻘﺎﯼ ژن‬ ‫هﺎﯼ 'ﻣﺎل' ﺁن رﻓﺘﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ اﻳﻦ ژن هﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد ﺁن ﺟﺎﻧﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪".‬‬ ‫ﺳﻮم اﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬در اﻳﻦ "ﻗﻀﻴﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ" ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺎﯼ "ژن هﺎ"‪،‬ﻋﺒﺎرت ﻋﺎم ﺗﺮ "ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎ"‪ 167‬را ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻓﺎﻳﺪﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﭼﻴﺰﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺁن‬ ‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ هﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎ ﻳﺎ ژن هﺎﻳﻤﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ژن هﺎ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ دﻳﻦ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﻮد اﻳﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﻧﺮم و ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻴﺎ؛ ﻣﺒﺎدا ﻣِﻢ هﺎﻳﻢ را ﻟﮕﺪ ﮐﻨﯽ"‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﺧﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮهﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﺗﺮ داروﻳﻨﻴﺴﻢ ﻣﯽ ﭘﺮدازم ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ "ﻓﺎﻳﺪﻩ" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻓﺎﻳﺪﻩ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ ﻓﺮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻇﺎهﺮًا ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺷﮑﺎرﭼﯽ‪-‬داﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﮐﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﻣﻴﺎن اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻧﻴﺎﮐﺎن دور ﻣﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﻴﻢ اﺳﺘﺮﻧﻠﯽ‪،‬‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪﯼ‪-‬اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺗﻀﺎد ﻋﻤﻴﻖ در زﻧﺪﮔﯽ اﻳﻦ ﻗﺒﺎﻳﻞ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻮﻣﻴﺎن از ﻳﮏ ﺳﻮ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺤﻮ اﺣﺴﻦ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺷﺎن اﻧﻄﺒﺎق ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﺳﺘﺮﻧﻠﯽ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺸﺮ‬ ‫هﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ هﻮﺷﻤﻨﺪﯼ ﻣﺎ ﻳﮏ هﻮﺷﻤﻨﺪﯼ ﻣﻨﺤﻂ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﺑﻮﻣﻴﺎن ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯽ از دﻧﻴﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺷﺎن‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮد ﺟﺎن ﺑﻪ در ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ذهﻦ ﺷﺎن ﻣﺎﻵﻣﺎل از ﺑﺎورهﺎﯼ ﺁﺷﮑﺎرا‬ ‫ﮐﺎذب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎورهﺎﻳﯽ ﮐﻪ "ﺑﻴﻔﺎﻳﺪﻩ" ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻟﻘﺐ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ اﻳﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮد اﺳﺘﺮﻧﻠﯽ ﺑﻮﻣﻴﺎن ﭘﺎﭘﻮﺁ ﮔﻴﻨﻪ ﯼ ﻧﻮ را ﭘﮋوهﻴﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺪد "ﻓﻬﻢ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ دﻗﻴﻘﯽ از ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺴﺘﯽ"‬ ‫ﻏﺬا ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﻓﻬﻢ را ﺑﺎ وﺳﻮاس ﻋﻤﻴﻖ و ﻣﺨﺮﺑﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﺠﺲ ﺑﻮدن ﻗﺎﻋﺪﮔﯽ زﻧﺎن و ﺟﺎدوﮔﺮﯼ‬ ‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﻦ ﻓﺮهﻨﮓ هﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت از ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو در هﺮاس اﻧﺪ‪ ،‬و از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﻮأم ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦ هﺮاس رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ ".‬اﺳﺘﺮﻧﻠﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ "ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎ هﻤﺰﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫هﻮﺷﻤﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ اﺣﻤﻖ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪[76] ".‬‬

‫‪.replicators‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪167‬‬

‫‪133‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻨﺎﺳﮏ و ﺁداب دﻳﻨﯽ ﻧﺰد ﻣﺮدﻣﺎن ﺟﻬﺎن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﻓﺮهﻨﮕﯽ را ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﯽ‬ ‫ﺷﻮر دﻳﻨﯽ زﻣﺎن ﺑَﺮ‪ ،‬هﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮاش‪ ،‬ﺧﺼﻮﻣﺖ زا‪ ،‬ﺿﺪ واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬و ﻏﻴﺮﺳﺎزﻧﺪﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫اﻓﺮاد ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ دﻳﻦ را رهﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﺁﻧﺎن در ﻓﺮهﻨﮕﯽ دﻳﻨﯽ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻻزم ﺑﻮدﻩ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺗﺮﮎ دﻳﻦ ﺁﺑﺎ و اﺟﺪادﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻟﻄﻴﻔﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺨﺪا هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن اﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ؟" ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻠﺨﯽ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮﺟﻨﺲ ﮔﺮاﻳﯽ ]هﺘﺮوﺳﮑﺴﻮاﻟﻴﺘﻪ[ ﻳﮏ رﻓﺘﺎر ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﻧﺰد ﺁدﻣﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬در هﺮ دو ﻣﻮرد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻓﺮادﯼ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ اﺳﺘﺜﻨﺎهﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻗﻮاﻋﺪﯼ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬و رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﻳﮏ ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ داروﻳﻨﯽ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ داروﻳﻨﯽ ﺑﺮاﯼ رﻓﺘﺎر ﺟﻨﺴﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ رﻓﺘﺎر ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬ ‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﺎرهﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﻳﺎ هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﯽ ﺧﻼف اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ رﻓﺘﺎر دﻳﻨﯽ ﭼﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ ﭼﺮا اﻧﺴﺎن هﺎ روزﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺠﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬رﮐﻮع ﻣﯽ روﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد زﻧﺠﻴﺮ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺁوﻧﮓ وار‬ ‫ﺳﺮﺷﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﮏ دﻳﻮار ﺗﮑﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﺾ ﭘﺮهﺰﻳﻨﻪ اﯼ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ‬ ‫ﮔﺮاﻧﻤﺎﻳﻪ را هﺪر ﻣﯽ دهﺪ ﻳﺎ‪ ،‬در ﻣﻮارد ﺣﺎد‪ ،‬ﺟﺎن ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻧﺪ؟‬

‫ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دﻳﻦ‬ ‫ﺷﻮاهﺪ اﻧﺪﮐﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﺮس ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻮاهﺪ ﻗﻮﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﺎﯼ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد درﺳﺖ از ﺁب درﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎش ﻻزم ﻧﺒﻮد ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫اﺛﺮات ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ هﻴﭻ رو ﻣﺆﻳﺪ ﺻﺤﺖ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺟﻮرج ﺑﺮﻧﺎرد ﺷﺎو‪ " ،‬ﻣﺆﻣﻦ ﺷﺎدﺗﺮ از ﻣﺮدد اﺳﺖ‪،‬‬ ‫درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺴﺖ ﺷﺎدﺗﺮ از هﺸﻴﺎر اﺳﺖ‪".‬‬ ‫ﺗﺴﻠﯽ و ﻗﻮت ﻗﻠﺐ دادن‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﮐﺎرهﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﻤﺎرش اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻻزم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ اﺛﺮ ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﺗﺴﻠﯽ را ﻣﻨﮑﺮ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﭘﺰﺷﮏ دﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻦ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ اﻧﺮژﯼ درﻣﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاﯼ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﺁن ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﻓﺮزاﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﻮﺷﯽ اش ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮم اﻳﺴﺘﺎدﻩ‪،‬‬ ‫ﻼ رازﺁﻣﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﺮص‬ ‫ﮐﺴﺎﻟﺖ ﺟﺰﺋﯽ ﻣﻦ ﻓﻮرًا "ﺷﻔﺎ" ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮ داروﻧﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و اﺻ ً‬ ‫هﺎﯼ ﮐﺎذب‪ ،‬ﮐﻪ هﻴﭻ اﺛﺮ ﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮز ﺁﺷﮑﺎرﯼ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁزﻣﻮن هﺎﯼ داروﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﺷﺎهﺪ را هﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ داروﻧﻤﺎ داد‪ ،‬ﺗﺎ اﺛﺮ ﺗﻠﻘﻴﻨﯽ‬ ‫داروﻧﻤﺎ ﻧﻴﺰ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮد‪ .‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ درﻣﺎن هﺎﯼ هﻤﻴﻮﭘﺎﺗﻴﮏ ﻇﺎهﺮًا ﻣﺆﺛﺮ اﻧﺪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪134‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻴﺰان داروﻳﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ درﻣﺎن هﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺁن ﻗﺪر اﻧﺪﮎ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺮ اﺟﺰاﯼ ﻣﺆﺛﺮﺷﺎن ﺑﻪ ﻗﺪر‬ ‫داروﻧﻤﺎ – ﻳﻌﻨﯽ ﺻﻔﺮ – اﺳﺖ‪ .‬از ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﺳﻒ ﺑﺎر دﺳﺖ اﻧﺪازﯼ وﮐﻼ ﺑﻪ ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﭘﺰﺷﮑﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﭘﺰﺷﮑﺎن از ﮐﺎرﺑﺮد داروﻧﻤﺎ در درﻣﺎن هﺎﯼ ﻋﺎدﯼ هﺮاس دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺿﻮاﺑﻂ ادارﯼ‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﺎن را وادارد ﺗﺎ در ﻳﺎدداﺷﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺪان هﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ دارد ﺗﺠﻮﻳﺰ داروﻧﻤﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﺑﻴﻤﺎر را ذﮐﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ اﻳﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻘﺾ ﻏﺮض اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻮﭘﺎت هﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﻓﻘﺖ هﺎﻳﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﻨﺪ زﻳﺮا ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬هﻨﻮز ﻣﺠﺎزﻧﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻧﺎم دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬داروﻧﻤﺎ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﻧﺎن وﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﮔﻔﺘﮕﻮ و‬ ‫اﺑﺮاز ﺷﻔﻘﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬در ﻋﻨﻔﻮان ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﻮﻻﻧﯽ هﻤﻴﻮﭘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺷﻬﺮت ﺁن اﺗﻔﺎﻗًﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻓﺰودﻩ‬ ‫ﻼ هﻴﭻ ﮔﺰﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر‬ ‫ﺷﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف روش هﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮاﻧﻪ ﯼ ﻃﺐ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺠﺎﻣﺖ‪ ،‬درﻣﺎن هﺎﯼ هﻤﻴﻮﭘﺎﺗﯽ اﺻ ً‬ ‫ﻧﻤﯽ زدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ دﻳﻦ ﻳﮏ داروﻧﻤﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎهﺶ اﺳﺘﺮس‪ ،‬ﻋﻤﺮ را ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ؟ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺲ‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﺷﮑﺎﮐﺎﻧﻪ هﻢ ﺑﺮﺁﻳﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺷﮑﺎﮎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ دﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﻼ دﺷﻮار ﺑﺘﻮان ﺑﺎور ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻳﮏ ﺁدم ﻋﺎدﯼ ﺑﺎ ﺟﺒﻦ ﺑﺸﺮﯼ و هﻮش‬ ‫اﺳﺘﺮس ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ روﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻮارﻩ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎهﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ اش‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻧﺼﺎف ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ را اﻧﮕﺸﺖ ﻧﻤﺎ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﮐﺘﯽ ﻟَﺪﻣَﻦ‪ ،‬ﮐﻤﺪﻳﻦ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪" ،‬هﻤﻪ ﯼ‬ ‫دﻳﻦ هﺎ ﻣﺜﻞ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬دﻳﻦ اﺳﺎﺳًﺎ ﻣﻌﺼﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ روزهﺎﯼ ﺗﻌﻄﻴﻞ اش ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ".‬در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ‬ ‫داروﻧﻤﺎ را ﻋﺎﺟﺰ از ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻓﺮاﮔﺴﺘﺮﯼ دﻳﻦ در ﺟﻬﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﻋﻠﺖ دﻳﻨﺪارﯼ ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ‬ ‫ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺮس ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ را ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ از ﭘﺲ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻈﻤﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﺛﺎﻧﻮﯼ اﻳﻔﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺳﺘﺮﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺳﺘﺮﮔﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﮕﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ از ﺗﺒﻴﻴﻦ داروﻳﻨﯽ ﻓﺮو ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻩ هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ "دﻳﻦ‬ ‫ﮐﻨﺠﮑﺎوﯼ ﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺟﻬﺎن و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺎن در ﺟﻬﺎن را ارﺿﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ"‪ ،‬ﻳﺎ "دﻳﻦ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ"‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 10‬ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﻳﮏ ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ داروﻳﻨﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ اﺳﺘﻴﻮن ﭘﻴﻨﮑﺮ در ﮐﺘﺎﺑﺶ ذهﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬

‫‪168‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﺪّت ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻩ‪ " :‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎ‬

‫ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﺮﻣﯽ اﻧﮕﻴﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ذهﻦ ﭼﻨﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎورهﺎﻳﯽ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﻴﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫ﮐﺬب ﺷﺎن را درﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺳﺮﻣﺎ در ﺣﺎل ﻳﺦ زدن اﺳﺖ هﻴﭻ ﺗﺴﻼﻳﯽ در اﻳﻦ ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﮔﺮﻣﺶ اﺳﺖ؛‬ ‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺷﻴﺮ ژﻳﺎن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ هﻴﭻ ﺁراﻣﺸﯽ در اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﮔﻮﺷﯽ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪".‬دﺳﺖ ﺁﺧﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﺴﻠﯽ را ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ داروﻳﻨﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﮐﺎر دﺷﻮارﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﯼ‬

‫‪. How the Mind Works, Steven Pinker‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪168‬‬

‫‪135‬‬

‫رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮا ﻣﺮدم ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺎورهﺎ را ﻣﻄﻠﻮب ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻌﻀﯽ را ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﻳﯽ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ‪ 169‬هﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻏﺎﺋﯽ‬

‫‪170‬‬

‫داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﺎ اﻏﻠﺐ ﻣﻴﺎن ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ و ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﯼ ﻏﺎﺋﯽ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﻧﻬﻨﺪ‪ .‬ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮا اﺣﺘﺮاق در‬ ‫ﺳﻴﻠﻨﺪر ﻣﻮﺗﻮر رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﻊ ﺟﺮﻗﻪ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻬﺎﻳﯽ اﻳﻦ اﺣﺘﺮاق ﻣﻌﻄﻮف ﺑﺎﻳﺪ هﺪف ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫اﻳﻦ رﺧﺪاد را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ راﻧﺶ ﭘﻴﺴﺘﻮن در ﺳﻴﻠﻨﺪر‪ ،‬و ﮔﺮداﻧﺪن ﻣﻴﻞ ﻟﻨﮓ را ذﮐﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ دﻳﻦ‬ ‫ﺑﻴﺶﻓﻌﺎﻟﯽ ﮔﺮﻩ هﺎﯼ ﺧﺎﺻﯽ در ﻣﻐﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﻋﺼﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ را ﭘﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮم ﮐﻪ ﻳﮏ "ﻣﺮﮐﺰ ﺧﺪاﻳﯽ"‬ ‫در ﻣﻐﺰ هﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻘﺼﻮدم ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﻋﻠﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ دﺳﺖ ﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﮋوهﺶ‬ ‫ﻋﺼﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺷﻤﺮ را‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﯽ ﺁورﻳﻢ‪ :‬ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺧﺪا در‬ ‫ﻋﺼﺮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﺤﺜﯽ دﻗﻴﻖ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻩ ﯼ ﻣﺎﻳﮑﻞ ﭘِﺮﺳﻴﻨﮕﺮ و دﻳﮕﺮان را‬ ‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻴﻨﺶ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ از ﺻﺮع ﻟُﺒﯽ ﻣﻮﻗﺘﯽ‪ 171‬ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﺸﻐﻠﻪ ﯼ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺗﺒﻴﻴﻦ داروﻳﻨﯽ ﻏﺎﺋﯽ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﻋﺼﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻳﮏ "ﻣﺮﮐﺰ ﺧﺪاﻳﯽ" در ﻣﻐﺰ‬ ‫ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان داروﻳﻨﻴﺴﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ هﻨﻮز ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﺁن دﺳﺘﻪ از ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ ﮐﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ژﻧﺘﻴﮑﯽ ﺑﺮاﯼ داﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﺧﺪاﻳﯽ در ﻣﻐﺰﺷﺎن داﺷﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﻴﺶ از رﻗﻴﺒﺎن ﺷﺎن ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻌﺪادﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﭘﺮﺳﺶ ﻏﺎﺋﯽ داروﻳﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺖ و ﻧﻪ از ﭘﺮﺳﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﻋﺼﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﻳﺎ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﺎن ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دراﻳﻨﺠﺎ‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ هﻢ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﻳﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﻪ "دﻳﻦ اﺑﺰارﯼ اﺳﺖ در دﺳﺖ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ اﻧﻘﻴﺎد درﺁوردن ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﻓﺮودﺳﺖ‪ ".‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮدﮔﺎن ﺳﻴﺎهﭙﻮﺳﺖ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺎ‬ ‫وﻋﺪﻩ ﯼ ﺑﻬﺸﺖ ﺗﺴﻠﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﯽ ﺷﺎن از ﺟﻬﺎن ﻓﻌﻠﯽ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ارﺑﺎﺑﺎن ﺷﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﮐﺎهﻨﺎن ﻳﺎ ﺣﺎﮐﻤﺎن ﺑﺪﺳﮕﺎل ﻋﻤﺪًا دﻳﻦ را اﺧﺘﺮاع ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ ﺟﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻴﻄﻪ‬ ‫ﯼ ﭘﮋوهﺶ ﻣﻮرﺧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ ﻏﺎﺋﯽ داروﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﮏ داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﻨﻮز ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﭙﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺮدم ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻓﺴﻮن ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ دﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮐﺎهﻨﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن و‬ ‫ﺷﺎهﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻋﻮامﻓﺮﻳﺐ ﺑﺪﺳﮕﺎل ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺷﻬﻮت ﺟﻨﺴﯽ را هﻢ اﺑﺰار ﻗﺪرت ﻃﻠﺒﯽ ﺧﻮد ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﮏ داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﭙﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﺣﺮﺑﻪ ﮐﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺷﻬﻮت ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻐﺰهﺎﯼ ﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‬ ‫‪169‬‬

‫‪. proximate‬‬ ‫‪. ultimate‬‬ ‫‪171‬‬ ‫‪. temporal lobe epilepsy‬‬ ‫‪170‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪136‬‬

‫ﮐﻪ از ﺳﮑﺲ ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﮑﺲ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺑﻪ زادﺁورﯼ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺳ ّﻴﺎس ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺐ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺷﮑﻨﺠﻪ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺣﺼﻮل ﻣﻄﺎﻣﻊ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ داروﻳﻨﻴﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﻋﻠﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻴﺎﺑﺪ؛ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﺮ ﮐﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ از ﺗﺤﻤﻞ درد ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﺳﺎدﻩ و ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ داروﻳﻨﻴﺴﺖ هﻨﻮز ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮐﻨﺪ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻐﺰ ﻣﺎ را ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ درد ﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ درد ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁﺳﻴﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎن را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻐﺰ ﭼﻨﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﻻ در ﺟﻮاﻧﯽ در اﺛﺮ‬ ‫ﮐﻪ از درد اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻧﺎدرﯼ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس درد ﻧﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درد ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺟﺮاﺣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻋﺎدﯼ از ﺁﻧﻬﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻏﺎﺋﯽ ﺷﻬﻮت ﺧﺪا داﺷﺘﻦ‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﻤﺪًا ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان ﺑﺪﺳﮕﺎل اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ و ﭼﻪ ﺳﻬﻮًا ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﯼ ﻏﺎﺋﯽ دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ "اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ" راﻩ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ – ﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﮔﺮوهﯽ‬

‫‪172‬‬

‫‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ از ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻧﻪ هﺎ ﻳﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎ ﯼ اﻓﺮاد دﺳﺖ ﺑﻪ‬

‫ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﺎﻟﻴﻦ رِﻧﻔﺮو‪ ،‬ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎس ﮐﻤﺒﺮﻳﺠﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﺪد ﻗﺴﻤﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﻳﺪﻩ ﯼ وﻓﺎداراﯼ درونﮔﺮوهﯽ و ﻋﺸﻖ ﺑﺮادراﻧﻪ ﯼ درونﮔﺮوهﯽ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ زوال ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﮐﻤﺘﺮ دﻳﻨﺪار‪ ،‬ﭘﻴﺮوز ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﯼ‪ .‬اس‪ .‬وﻳﻠﺴﻮن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ‪ ،‬ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ رﺳﻴﺪﻩ و ﺁن را در ﮐﺘﺎب ﮐﺎﺗﺪرال داروﻳﻦ‪ 173‬ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ‬ ‫ﺷﺮح دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﻣﯽ زﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دهﻴﻢ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ دﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﻗﺒﻴﻠﻪ اﯼ‬ ‫ﻼ‬ ‫ب اﻟﻨﻮع ﺟﻨﮕﺠﻮﯼ "ﺧﺪاﯼ ﻧﺒﺮدهﺎ" ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﺎ ﻗﺒﺎﻳﻞ رﻗﻴﺐ در ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﺎﻳﻞ رﻗﻴﺐ ﻳﺎ اﺻ ً‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ر ّ‬ ‫ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﺪاﻳﮕﺎن ﺷﺎن ﺣﺎﻣﯽ ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ در ﻧﺒﺮد‬ ‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺧﺪاﻳﺸﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺴﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﻟﻴﺮاﻧﻪ ﻣﯽ ﺟﻨﮕﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ در ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﻗﺒﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ‪ ،‬ﻏﺎرت اﻣﻮال و اﺣﺸﺎم ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺷﮑﺴﺖ‬ ‫ﺧﻮردﻩ‪ ،‬و ﺑﻪ ﮐﻨﻴﺰﯼ ﺑﺮدن زﻧﺎن ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻣﻐﻠﻮب دارﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺑﺬر اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد را در دل ﻣﻐﻠﻮﺑﺎن ﻣﯽ ﮐﺎرﻧﺪ و‬ ‫ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﮐﻴﺶ ﺧﻮﻳﺶ در ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ و ﺁن ﻗﺒﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎق ﮐﻴﺶ دﻳﮕﺮان را ﻋﻮض ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم هﻤﻪ ﯼ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﺪاﯼ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﯼ واﺣﺪﯼ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﺪﻩ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻊ زﻧﺒﻮرهﺎﻳﯽ‬ ‫‪. group selection‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪172‬‬

‫‪137‬‬

‫ن ﻣﺮدم ﺷﻨﺎس‪ ،‬در‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺨﻢ ﺧﻮد را در ﮐﻨﺪوهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﮐﺎرﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺷﺎﻧﻴﻮ ِ‬ ‫ﭘﮋوهﺶ ﻣﺸﻬﻮر ﺧﻮد درﺑﺎرﻩ ﯼ "ﻣﺮدﻣﺎن ﺷﺮزﻩ"‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﻴﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻼﺷﯽ دهﮑﺪﻩ هﺎ را در ﻣﻴﺎن ﻳﺎﻧﻮﻣﺎﻣﻮهﺎﯼ‬ ‫ﺳﺎﮐﻦ ﺟﻨﮕﻞ هﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻧﻴﻮن ﻃﺮﻓﺪار ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻦ هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬اﻳﺮادهﺎﯼ ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ وارد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺣﺮﻳﻔﯽ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻦ ﺧﻴﺎﻟﻢ ﺳﺮﮐﺸﯽ ﻧﮑﻨﺪ و از ﻣﺴﻴﺮ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب دور ﻧﻴﻔﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ ﺣﻘﻴﻘﯽ را ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ﺧﺪاﯼ ﻧﺒﺮدهﺎ ﺷﺮح دادم ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﮔﺮوهﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻂ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان دﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﺁﻧﺎن از اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ‪ 174‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ دﮔﺮدوﺳﺘﯽ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‬

‫‪175‬‬

‫)ﻓﺼﻞ ‪ 6‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫ﻻ ﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺷﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﺻﻮ ً‬ ‫ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻳﮏ ﻧﻴﺮوﯼ ﻣﻬﻢ در ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ ﺗﺒﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ را در ﺳﻄﻮح ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻴﻢ – ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻓﺪاﮐﺎرﯼ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ –اﺳﺘﻮارﺗﺮ و ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ ﺗﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ در ﺳﭙﺎﻩ ﺁن ﻗﺒﻴﻠﻪ ﯼ ﻓﺮﺿﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺷﻬﺎدتﻃﻠﺐ و ﺷﻴﻔﺘﻪ ﯼ ﮐﺴﺐ ﺛﻮاب اﺧﺮوﯼ اﻧﺪ‬ ‫ﺟﻨﮕﺠﻮﯼ ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺸﺘﺎق ﭘﻴﺮوزﯼ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﻓﺪا ﮐﺮدن ﺟﺎن ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت هﺮ ﻳﮏ از رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﺳﭙﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﮕﺠﻮﯼ ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ از ﺧﻮد ﺁن ﺷﻬﺪا‪،‬‬ ‫ﭼﻮن ﺁﻧﺎن زﻧﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ از ﻣﻮاهﺐ اﻳﻨﺠﻬﺎﻧﯽ ﺷﻬﺎدت ﺧﻮد ﺑﻬﺮﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺨﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﺟﻨﮕﺠﻮﯼ ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ‬ ‫ﺑﻴﺶ از رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﻠﺺ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ژن هﺎﯼ ﭘﺮهﻴﺰ از ﺷﻬﺎدت او‪ ،‬ﺑﺨﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪﯼ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت در ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺜﺎل ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺎدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﮏ ﻣﺸﮑﻞ هﻤﻴﺸﮕﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد‬ ‫ﻓﺪاﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ هﻤﻮارﻩ ﻣﻌﺮوض ﺑﺮاﻧﺪازﯼ از درون هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ و ﻣﺮگ اﻓﺮاد هﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﺗﻨﺪﺗﺮ و ﺑﺎ ﺑﺴﺎﻣﺪﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻧﻘﺮاض و ﺗﻼﺷﯽ ﮔﺮوﻩ هﺎ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺪل هﺎﻳﯽ رﻳﺎﺿﯽ ﻃﺮح ﮐﺮد ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩ اﯼ را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁن اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﮔﺮوهﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩ ﮐﻪ در‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻏﻠﺐ ﺳﺮﺷﺘﯽ ﻏﻴﺮواﻗﻌﮕﺮاﻳﺎﻧﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان اﺣﺘﺠﺎج ﮐﺮد ﮐﻪ دﻳﻦ در ﻗﺒﺎﻳﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩ اﯼ را ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩ ﮐﻪ در دﻳﮕﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﻏﻴﺮواﻗﻌﮕﺮاﻳﺎﻧﻪ اﻧﺪ‪.،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻂ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازﯼ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻦ در اﻳﻨﺠﺎ ﺁن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮم و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺧﻮد داروﻳﻦ هﻢ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻻ ﻣﺪاﻓﻊ ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم اﻧﺘﺨﺎب در ﺳﻄﺢ اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﻨﻔﺮد ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﺤﺚ از ﻗﺒﺎﻳﻞ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ از هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ اﻳﺪﻩ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪173‬‬

‫‪. Darwin’s Cathedral, D.S. Wilson‬‬ ‫‪. keen selection‬‬ ‫‪175‬‬ ‫‪. reciprocal altruism‬‬ ‫‪174‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪138‬‬

‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دو ﻗﺒﻴﻠﻪ از اﻧﺴﺎن هﺎﯼ ﺑﺪوﯼ ﮐﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯼ واﺣﺪﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ اﮔﺮ ﻳﮑﯽ از ﺁن دو ﻗﺒﻴﻠﻪ ) ﺑﻪ ﻓﺮض ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮاﻳﻂ( ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﺷﺠﺎع‪ ،‬هﻤﺪل‬ ‫و ﻣﻌﺘﻘﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ در هﻨﮕﺎم ﺧﻄﺮ ﺁﻣﺎدﻩ ﯼ هﺸﺪار دادن ﺑﻪ هﻤﮕﻨﺎن ﺷﺎن و دﻓﺎع از هﻤﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﯽ ﺷﮏ اﻣﺮش ﺑﻬﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود و ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ...‬ﻣﺮدﻣﺎن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ و ﻣﺮاﻓﻌﻪ ﮔﺮ‬ ‫هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺪون هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬هﻴﭻ ﮐﺎرﯼ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ رود‪ .‬ﻗﺒﻴﻠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺧﺼﺎل ﻓﻮق را ﺑﻪ اﻋﻼ‬ ‫درﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎرش ﺑﻬﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود و ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻓﺎﺋﻖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﮐﻞ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻣﯽ‬ ‫ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ هﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد ﻣﻐﻠﻮب ﻗﺒﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻋﻀﺎﻳﺶ وﻓﺎدارﯼ‬ ‫ﮔﺮوهﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ دارﻧﺪ‪[78] .‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺧﺮﺳﻨﺪﯼ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﻣﺘﺨﺼﺼﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﺪﻩ ﯼ داروﻳﻦ ﺻﺮاﺣﺘًﺎ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﮔﺮوهﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﭘﻴﺮوز ﺗﺨﻢ ﺧﻮد را در ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﻐﻠﻮب ﻣﯽ ﭘﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺴﺎﻣﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺨﻢ ﭘﺮاﮐﻨﯽ را در ﻓﺮا‪-‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﮔﺮوﻩ هﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‪ .‬اﺷﺎرﻩ ﯼ داروﻳﻦ ﺑﻪ ﻗﺒﺎﻳﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ هﻤﮑﺎرﯼ‬ ‫دﮔﺮﺧﻮاهﺎﻧﻪ در ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻓﺮادﺷﺎن ﻓﺰوﻧﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺪل داروﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪل اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﻤﺎر ﺳﻨﺠﺎب هﺎﯼ‬ ‫ﺧﺎﮐﺴﺘﺮﯼ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﮐﺎهﺶ ﺳﻨﺠﺎب هﺎﯼ ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻘﺼﻮد او ﻳﮏ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ اﮐﻮﻟﻮژﻳﮏ اﺳﺖ ﻧﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ واﻗﻌﯽ‪.‬‬

‫دﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﭼﻴﺰﯼ دﻳﮕﺮ‬ ‫در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﺤﺚ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارم و دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺧﻮدم را درﺑﺎرﻩ ﯼ ارزش داروﻳﻨﯽ‬ ‫ﺑﻘﺎﯼ دﻳﻦ ﺷﺮح دهﻢ‪ .‬ﻣﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﺷﻤﺎر ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﯼ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﯽ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ دﻳﻦ را ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ‬

‫‪176‬‬

‫از‬

‫ﭼﻴﺰﯼ دﻳﮕﺮﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎم ﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ارزش داروﻳﻨﯽ ﺑﻘﺎ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫"ﻓﺮﻋﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﻢ"‪ .‬وﻗﺘﯽ در ﻣﻮرد ارزش ﺑﻘﺎﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺎن ﺑﺮ ﺧﻄﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻻزم‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﯼ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﯼ ﻣﺎ )در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬دﻳﻦ( ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ‬ ‫ارزش ﺑﻘﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺤﺼﻮف ﻓﺮﻋﯽ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺁن ﭼﻴﺰ ارزش ﺑﻘﺎ دارد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻳﮏ ﻣﺜﺎل از ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮدم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺟﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﺐ ﭘﺮﻩ هﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻌﻠﻪ ﯼ ﺷﻤﻊ ﭘﺮواز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﻤﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ راﻩ ﺷﺎن را ﮐﺞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ در ﺷﻌﻠﻪ اﯼ ﺑﺴﻮزﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﺷﺎن‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ را "رﻓﺘﺎر ﺧﻮد‪-‬وﻳﺮاﻧﮕﺮ" ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ و ﺗﺤﺖ‬ ‫ﻼ ﭼﺮا اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭼﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎرﯼ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻨﻮان‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ اﺻ ً‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪139‬‬

‫ﺧﺮَدﭘﺴﻨﺪﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﺑﺪهﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺎن را ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ رﻓﺘﺎر‬ ‫ﺣﺘﯽ ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﺑﮑﻮﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺦ ِ‬ ‫ﻳﮏ ﻧﻮع ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﻇﺎهﺮﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﻳﮏ ﺗﺄﺛﻴﺮﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ‪ ...‬ﭼﻪ؟ ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮑﺘﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﭘﺎﺳﺦ را ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﻨﻈﺮﻩ ﯼ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎهﯽ‪ ،‬ﻧﻮر ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﻧﻮرس اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ هﻤﻴﻦ اواﺧﺮ‪ ،‬ﺷﺐ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﻮر ﻣﺎﻩ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن‬ ‫روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮر اﻳﻦ اﺷﻴﺎء ﻧﻮراﻧﯽ در ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ اﭘﺘﻴﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺮﺗﻮهﺎﯼ ﮔﺴﻴﻞ ﺷﺪﻩ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازﯼ ﺑﻪ‬ ‫زﻣﻴﻦ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﻳﻦ ﻧﻮرهﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎ ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺣﺸﺮات از ﻧﻮر‬ ‫اﺟﺮام ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ و ﺣﺮﮐﺖ در ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺲ از‬ ‫ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻋﮑﺲ ﮐﺮدن ﻋﻼﺋﻢ هﻤﻴﻦ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ﻋﺼﺒﯽ ﺣﺸﺮﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮر از ﻳﮏ ﺳﺮﯼ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﻴﺮﻳﻢ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﮐﻪ‪" :‬در ﻣﺴﻴﺮﯼ ﺣﺮﮐﺖ‬ ‫ﮐﻦ ﮐﻪ ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮر هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﯼ ‪ 30‬درﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪ ".‬ﭼﻮن ﺣﺸﺮات ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺮﮐﺐ دارﻧﺪ )ﺑﺎ ﻣﺠﺮاهﺎﯼ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮاﯼ هﺪاﻳﺖ ﻧﻮر ﮐﻪ از ﻣﺮﮐﺰ ﭼﺸﻢ ﺷﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎرهﺎﯼ ﺟﻮﺟﻪ ﺗﻴﻐﯽ ﺑﻴﺮون زدﻩ( در ﻋﻤﻞ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺁﺳﺎن اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻮر در ﻣﺴﻴﺮ ﻳﮏ ﻣﺠﺮا‪ ،‬ﻳﺎ اوﻣﺎﺗﻴﺪﻳﻮم‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ اﺟﺮام ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﻧﻮرﯼ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺟﺮم‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎﯼ ﻧﻮرﯼ ﺣﺸﺮات ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻧﻮراﻧﯽ در دوردﺳﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮهﺎﻳﺶ دﻳﮕﺮ ﻣﻮازﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻩ هﺎﯼ ﭼﺮخ واﮔﺮا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻋﺼﺒﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ ‪ 30‬درﺟﻪ )ﻳﺎ هﺮ ﻣﻘﺪار دﻳﮕﺮ( را در ﻣﻮرد ﺷﻤﻊ ﻣﺠﺎور اﻋﻤﺎل ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺁن ﺷﻤﻊ را‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻩ در ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ اﭘﺘﻴﮑﯽ ﺑﭙﻨﺪارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ ﻣﺴﻴﺮﯼ ﻣﺎرﭘﻴﭽﯽ را ﺑﻪ دور ﺷﻌﻠﻪ ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺗﺎن‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ زاوﻳﻪ ﯼ ‪ 30‬درﺟﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﭘﺮﺗﻮهﺎﯼ واﮔﺮا از ﻳﮏ ﺷﻤﻊ را رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ و‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ در ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺮ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﯽ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺷﻤﻊ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺧﺎص ﺑﺮاﯼ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ ﻣﺮﮔﺒﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪﯼ اﺳﺖ ﭼﻮن ﺷﺐ ﭘﺮﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻩ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﻊ را‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺻﺪهﺎ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ اﯼ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ در‬ ‫ﺳﮑﻮت ﻣﺴﻴﺮﺷﺎن را ﺑﺎ ﻣﺎﻩ ﻳﺎ ﺳﺘﺎرﮔﺎن درﺧﺸﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﯽ روﺷﻨﺎﻳﯽ دوردﺳﺖ ﺷﻬﺮهﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ‬ ‫هﺎﻳﯽ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺟﺬب ﻧﻮر ﭼﺮاغ هﺎﻳﻤﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺧﻄﺎ از ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ‪ :‬ﭼﺮا هﻤﻪ ﯼ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ هﺎ‬ ‫ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ اﻣﺎ ﭘﺮﺳﺶ درﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺷﺐ ﭘﺮﻩ هﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ اﯼ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن را ﺑﺎ زاوﻳﻪ اﯼ‬ ‫ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮﺗﻮهﺎﯼ ﻧﻮر هﺪاﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ راهﮑﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻣﯽ رود‪.‬‬ ‫ﻼ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر را ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬راز رﺧﺖ ﺑﺮﻣﯽ ﺑﻨﺪد‪ .‬اﺻ ً‬ ‫ﻻ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ رﻓﺘﺎر ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ً‬

‫‪. by-product‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪176‬‬

‫‪140‬‬

‫ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ درس درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻮدن را ﺑﻪ رﻓﺘﺎر دﻳﻨﯽ اﻧﺴﺎن اﻋﻤﺎل ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎرﯼ را – در‬ ‫ﻼ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﺑﺎورهﺎﻳﺸﺎن در ﺗﻀﺎد ﺗﺎم ﺑﺎ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬و‬ ‫ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺎهﺎ و ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ در هﻤﻪ ﺟﺎ – ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻧﻴﺰ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺣﺪّت ﺗﻤﺎم ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺷﺎن را ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ وﻗﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﺎن را هﻢ ﺻﺮف ﻓﺮاﻳﺾ ﭘﺮهﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺁن ﺑﺎورهﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻋﺘﻘﺎدات ﺷﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ از اﻳﻦ رﻓﺘﺎرهﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻪ دهﺎن ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ از رﻓﺘﺎر "ﺧﻮد‪-‬ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮ"‬ ‫ﺷﺐ ﭘﺮﻩ ﺣﻴﺮان ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻴﻢ ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺳﺆال ﻣﺎن‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ رﻓﺘﺎر دﻳﻨﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﮐﺠﺮوﯼ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب از ﻳﮏ ﮔﺮاﻳﺶ رواﻧﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮐﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ دﻳﮕﺮ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺸﯽ ﮐﻪ در اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﺰد ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ دﻳﻦ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺰاﻳﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ داﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬ ‫ﺗﺼﺎدف ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رﻓﺘﺎر دﻳﻨﯽ ﺑﺮوز ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ رﻓﺘﺎر دﻳﻨﯽ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺁن را ﺑﺎز‪-‬‬ ‫ﻧﺎﻣﮕﺬارﯼ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬اﮔﺮ دﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﭼﻴﺰﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ هﻤﺘﺎﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﻋﺎدت ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮐﺪام وﻳﮋﮔﯽ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺪوﯼ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﮐﺠﺮاهﻪ رﻓﺘﻪ و دﻳﻦ را اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ؟ ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻣﻮردﯼ را ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ اراﺋﻪ ﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ از اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﻗﺴﻢ اﻣﻮرﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد‬ ‫اﺻﻠﯽ ام ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﻞ ﻋﺎم اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻨﺸﺎء دﻳﻦ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ درﺳﺖ ﻣﻄﺮح ﮐﺮد‪ ،‬و در‬ ‫ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺁن را ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺧﺎص ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﻮدﮐﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﺎﯼ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ ﺑﻴﺶ از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﺎرب اﻧﺪوﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﯼ ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎ و ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﯽ ﮐﻮدﮎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺠﺎرب ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮﯼ‪،‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻮدﮎ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﺨﺼﯽ درﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ﯼ ﻳﮏ ﭘﺮﺗﮕﺎﻩ ﻧﺰدﻳﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﻴﺎهﺎن ﺳﺮخ رﻧﮓ‬ ‫ﻧﺎﺁزﻣﻮدﻩ را ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻳﺎ در رودﺧﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺄواﯼ ﮐﺮوﮐﻮدﻳﻞ هﺎﺳﺖ ﺷﻨﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮎ ﻳﮏ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺰﻳﺘﯽ در اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬هﺮﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮهﺎﻳﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎور ﮐﻦ‪ .‬از‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ ات ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﻦ؛ ﺣﺮف ﭘﻴﺮان ﻗﺒﻴﻠﻪ ات را ﮔﻮش ﮐﻦ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺟﺪﯼ و ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺑﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮهﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻦ‪ .‬اﻣﺎ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ‬ ‫رود‪.‬‬ ‫ﻣﻦ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ وﻋﻆ ﺗﺮﺳﻨﺎﮐﯽ را ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮدم در ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺎن ﺷﻨﻴﺪم ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻳﺎدﺁورﯼ اش هﻢ ﺗﺮﺳﻨﺎﮎ اﺳﺖ‪ :‬ﺁن ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ام ﺳﺨﻦ ﺁن واﻋﻆ را ﺑﻪ ﮔﻮش ﺟﺎن ﺷﻨﻴﺪ‪ .‬او ﺑﺮاﻳﻤﺎن داﺳﺘﺎن‬ ‫ﻳﮏ ﺟﻮﺧﻪ ﺳﺮﺑﺎز را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ روﯼ ﻳﮏ ﺧﻂ ﺁهﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﺣﺴﺎس‬ ‫ﮐﻪ ﻗﻄﺎر داﺷﺖ از روﺑﺮو ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻮاس ﺳﺮﺟﻮﺧﻪ ﭘﺮت ﺷﺪ و دﺳﺘﻮر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ را ﻧﺪاد‪ .‬ﺳﺮﺑﺎزان ﺁن‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪141‬‬

‫ﻗﺪر ﺧﻮب ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﺑﺪون دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﻴﺮﺷﺎن را‬ ‫ﻋﻮض ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺷﺎن روﯼ رﻳﻞ اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺣﺎﻻ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﺑﺎور ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ و اﻣﻴﺪوارم‬ ‫ﺧﻮد واﻋﻆ هﻢ ﺁن را ﺑﺎور ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﻧُﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدم ﺁن را ﺑﺎور ﮐﺮدم‪ ،‬ﭼﻮن ﺁن را از زﺑﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪم‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ارﺷﺪﻳﺖ داﺷﺖ‪ .‬و ﭼﻪ ﺧﻮد ﺁن وﻋﻆ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﺑﺎور داﺷﺖ و ﭼﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺎ ﮐﻮدﮐﺎن را‬ ‫وادارد ﺗﺎ رﻓﺘﺎر ﺑﺮدﻩ وار و ﺗﻌﺒّﺪ ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮاﯼ ﺁن ﺳﺮﺑﺎزان را ﺑﻪ رﻏﻢ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﯽ اش ﺗﺤﺴﻴﻦ ﮐﻨﻴﻢ و اﻟﮕﻮﯼ ﺧﻮد‬ ‫ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ .‬و ﻣﻦ ﻳﮑﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﮐﺮدم‪ .‬اﮐﻨﻮن‪ ،‬در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ درﮎ ﮐﻨﻢ ﭼﻄﻮر ﺁن‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ از ﺧﻮد ﭘﺮﺳﻴﺪم ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﻦ هﻢ اﻳﻦ ﺷﺠﺎﻋﺖ را ﺧﻮاهﻢ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ راهﻢ را ﮐﺞ ﻧﮑﻨﻢ و ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ زﻳﺮ ﻗﻄﺎر رﻓﺘﻦ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻟﺒﯽ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ هﻨﻮز ﺁن داﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﻳﺎد دارم‪ .‬ﺁن وﻋﻆ‬ ‫ﺁﺷﮑﺎرا اﺛﺮ ﻋﻤﻴﻘﯽ ﺑﺮ ﻣﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺁن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﺁورم و دارم ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﺁن واﻋﻆ‪ ،‬اﻟﻘﺎﯼ ﭘﻴﺎﻣﯽ دﻳﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺎم او ﺑﻴﺶ از دﻳﻨﯽ‬ ‫ﺑﻮدن‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﺮ " وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺟﻮﺧﻪ ﯼ ﻧﻮر" اﺛﺮ ﺗِﻨﻴﺴﻮن‪ ،‬ﮐﻪ ﺁن را هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان در هﻤﻴﻦ ﺑﺎب ﻣﻄﺮح‬ ‫ﮐﺮد‪:‬‬ ‫"ﺟﻮﺧﻪ ﯼ ﻧﻮر ﺑﻪ ﭘﻴﺶ!"‬ ‫ﺁﻳﺎ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ هﺮاﺳﻴﺪ؟‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ از ﮐﺴﯽ ﺧﻄﺎﻳﯽ ﺳﺮ زدﻩ‪:‬‬ ‫اﻣﺎ ﺁﻧﺎن را ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦدهﯽ‬ ‫ﺁﻧﺎن را ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﮔﺮﯼ‬ ‫ﮐﺎراﻳﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ رﻓﺘﻦ و ﻣﺮدن‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ درﻩ ﯼ ﻣﺮگ‬ ‫ﺷﺸﺼﺪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬ ‫)اﻳﻦ ﺳﺮودﻩ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ و ﭘﺮ ﺧَﺶ ﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪاهﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻧﺴﺎن ﺿﺒﻂ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺧﻮد ﻟُﺮد ﺗِﻨﻴﺴﻮن اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻌﺮ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺁدم هﻨﮕﺎم ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﯼ ﻣﺘﻨﻄﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر اﻳﻦ ﺻﺪا از اﻋﻤﺎق ﻳﮏ‬ ‫ﺗﻮﻧﻞ ﺗﺎرﻳﮏ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽ رﺳﺪ‪ (.‬از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزان ﺑﺮاﯼ ﺗﺨﻄﯽ از ﻓﺮﻣﺎن هﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ‬ ‫ﯼ دﻳﻮاﻧﮕﯽ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﺶ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺎدﻩ ﻧﻈﺎم ﺷﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﭘﻴﺮوﯼ از ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد رﻓﺘﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ هﺎ‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺧﻮرد‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎﻩ ارﺗﺶ هﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺳﺮﻧﮕﺸﺘﯽ ﻣﻔﻴﺪﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ در ﻣﻮارد ﺧﺎص ﺑﻪ ﻓﺎﺟﻌﻪ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺳﺮﺑﺎزان را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺑﺎت ﻳﺎ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪142‬‬

‫هﺮﭼﻪ از ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮدﻩ وار از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ هﺎﻳﯽ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ زﺑﺎن هﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﮐﺎرهﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﭘﺮدازش واژﮔﺎن و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻔﻴﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺮوﯼ ﺑﺮدﻩ وار ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ هﺎﯼ ﺑﺪ را هﻢ ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ رو ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﯽ ﮐﻪ اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻳﺎ زﻳﺎﻧﺒﺎر‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ رﻓﺘﺎرﯼ ﮐﻪ از‬ ‫ﺳﺮﺑﺎزان اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ در هﻤﻴﻦ اﻃﺎﻋﺖ ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮاﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و دﻗﻴﻘًﺎ هﻤﻴﻦ رﻓﺘﺎر اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﮐِﺮﻣﯽ و وﻳﺮوﺳﯽ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺷﺮوراﻧﻪ اﯼ هﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ "ﻣﺮا ﮐﭙﯽ ﮐﻦ و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺁدرس هﺎﯼ روﯼ دﻳﺴﮏ ﺳﺨﺖ ﺑﻔﺮﺳﺖ" ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﮐﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ رﺷﺪ ﺗﺼﺎﻋﺪﯼ ﻣﺠﺪدًا اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﯼ ﮐﻪ در ﻋﻴﻦ‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻔﻴﺪ از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ هﺎ‪ ،‬از ﻋﻔﻮﻧﺖ وﻳﺮوﺳﯽ ﻧﻴﺰ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﻴﻨﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم دادﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﺳﺘﺪﻻﻟﻢ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮐﺎن و دﻳﻦ‬ ‫را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮎ را ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﮐﻪ هﺮ ﭼﻪ را ﮐﻪ واﻟﺪﻳﻦ و ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎور‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ :‬ﻧﻈﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮر ﻣﺎﻩ‪ .‬اﻣﺎ روﯼ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻄﻴﻌﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﯽ ﺑﺮدﻩ وار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ و اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ زودﺑﺎورﯼ‪ ،‬ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻔﻮﻧﺖ وﻳﺮوﺳﯽ ذهﻦ اﺳﺖ‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﻘﺎﯼ‬ ‫داروﻳﻨﯽ‪ ،‬دﻻﻳﻠﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺮاﯼ زودﺑﺎورﯼ ﮐﻮدﮎ و اﻋﺘﻤﺎدش ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ و ﺑﺰرگ ﺗﺮهﺎﯼ ﻣﻌﺘﻤﺪ واﻟﺪﻳﻦ هﺴﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﭘﻴﺎﻣﺪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ زودﺑﺎورﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدﮎ ﺑﻪ هﻴﭻ رو ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮﺻﻴﻪ هﺎﯼ ﺧﻮب و ﺑﺪ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﻮدﮎ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ "در رودﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻟﻴﻤﭙﻮﭘﻮ ﮐﻪ ﮐﺮوﮐﻮدﻳﻞ هﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻳﻘﺮاﻧﯽ ﻧﮑﻦ" ﺗﻮﺻﻴﻪ ﯼ ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ‬ ‫اﻣﺎ "ﺑﺎﻳﺪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﺮص ﻣﺎﻩ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﺑُﺰﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻨﯽ‪ ،‬و ﮔﺮﻧﻪ ﺑﺎران ﻣﯽ ﺑﺎرد"‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﺗﻼف وﻗﺖ و ﺑُﺰ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺰد ﮐﻮدﮎ‪ ،‬هﺮ دوﯼ اﻳﻦ هﺸﺪارهﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬هﺮ دو ﺗﻮﺻﻴﻪ از ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺤﺘﺮﻣﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﺁﻳﻨﺪ و ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺘﯽ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﺮام و اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﻮرد ﮔﺰارﻩ هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻬﺎن‪،‬‬ ‫ﮐﻴﻬﺎن‪ ،‬اﺧﻼﻗﻴﺎت و ﺳﺮﺷﺖ ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﻮدﮎ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﺑﭽﻪ دار ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻌًﺎ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺟﺪﻳﺖ هﻤﻪ ﯼ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ هﺎﻳﺶ را – ﭼﻪ ﻣﻬﻤﻞ و ﭼﻪ ﻣﻔﻴﺪ – ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ در ﻧﻘﺎط ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎورهﺎﯼ دﻟﺒﺨﻮاﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺪام ﭘﺎﻳﻪ اﯼ‬ ‫در واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ارث ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ هﻤﺎن ﻗﻮﺗﯽ ﻣﻘﺒﻮل ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﭘﻴﺎﭘﯽ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﮑﻤﺖ هﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﻔﻴﺪﯼ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﻮد دادن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﺖ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﺮاﻓﺎت و دﻳﮕﺮ ﺑﺎورهﺎﯼ‬ ‫ﮐﺎذب ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﻠﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﺑﻨﺪ – ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﮔﺬر ﻧﺴﻞ هﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎورهﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺘﺮﻩ اﯼ و‬ ‫ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻧﻈﻴﺮ اﻧﺘﺨﺎب داروﻳﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﮔﺬر ﻧﺴﻞ هﺎ‪ ،‬ﺑﺎورهﺎﯼ هﻤﺮﻳﺸﻪ واﮔﺮا ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫زﺑﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬از هﻢ دورﺗﺮ و دورﺗﺮ ﻣﯽ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪143‬‬

‫ﺷﻮﻧﺪ ) ﺑﻪ زودﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎز ﺧﻮاهﻢ ﮔﺸﺖ(‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺑﻮدن ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‬ ‫ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎورهﺎﯼ ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ و اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ هﺎﯼ دﻟﺒﺨﻮاﻩ در ﻃﯽ ﻧﺴﻞ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫زﻋﻤﺎﯼ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از اﻳﻦ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﯼ ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮎ‪ ،‬و اهﻤﻴﺖ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دورﻩ ﯼ ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ ﺁﮔﺎﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎر ﻧﺦ ﻧﻤﺎﯼ‬ ‫ژزوﺋﻴﺖ هﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "ﮐﻮدﮎ را در هﻔﺖ ﺳﺎل اول ﻋﻤﺮش ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺴﭙﺎر‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺮد ﺗﺤﻮﻳﻞ ات دهﻢ‪ ".‬ﺑﻪ هﻴﭻ رو‬ ‫ﻧﺎدرﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در زﻣﺎن هﺎﯼ ﻣﺘﺄﺧﺮﺗﺮ‪ ،‬ﺟﻴﻤﺰ داﺑﺴﻮن‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻨﺒﺶ "ﮐﺎﻧﻮن ﺧﺎﻧﻮادﻩ" ∗ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺑﺪﻧﺎم ﺷﺪﻩ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ اﺻﻞ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﻪ‪" :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺧﺮدﺳﺎﻻن را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪ – ﮐﻪ ﮐﻮدﮎ ﭼﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻓﮑﺮ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ – ﻣﺴﻴﺮ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻠﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪[79] ".‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺎص ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ زودﺑﺎورﯼ ذهﻦ ﮐﻮدﮎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫اﯼ از ﺁن ﻗﺴﻢ اﻣﻮرﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻧﺴﺎن ﻧﻈﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ هﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻩ ﻳﺎ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬راﺑﺮت‬ ‫هﺎﻳﻨﺪ زﻳﺴﺖ‪-‬رﻓﺘﺎرﺷﻨﺎس در ﮐﺘﺎب ﭼﺮا ﺧﺪاﻳﺎن اﻳﺴﺘﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،177‬و دو ﻣﺮدم ﺷﻨﺎس‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺎﺳﮑﺎل ﺑﻮﻳﺮ در‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺗﺒﻴﻴﻦ دﻳﻦ‪ ،178‬و اﺳﮑﺎت ﺁﺗﺮان در ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﻮﮐﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،179‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﮐﻠﻴﺖ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ را ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ دﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﻳﮏ ﮔﺮاﻳﺶ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻋﺎدﯼ اﺳﺖ – اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ هﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﻓﺮﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﺎن هﻤﺎن ﻗﺪر ﺑﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮﻧﯽ ادﻳﺎن ﺟﻬﺎن ﺗﺄﮐﻴﺪ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮﮐﺎت ادﻳﺎن‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﺎن‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻋﺠﻴﺐ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺄﻟﻮف هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻳﮏ دﻳﻦ در ﻧﻈﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در‬ ‫ﺳﻨﺖ ﺁن دﻳﻦ ﭘﺮورش ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻏﺮﻳﺐ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﺮ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻓﺎﻧﮓ ﮐﺎﻣﺮون ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‬ ‫ﺁﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﻧﺪ ﮐﻪ ‪...‬‬ ‫ﯽ ﺣﻴﻮان وار در ﺑﺪن ﺧﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺐ هﺎ ﺑﻪ ﭘﺮواز در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﺑﻪ ﺑﺪن‬ ‫‪ ...‬ﺟﺎدوﮔﺮان ﻳﮏ ﻋﻀﻮ اﺿﺎﻓ ِ‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺁﺳﻴﺐ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻮن ﺷﺎن را ﻣﺴﻤﻮم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺎدوﮔﺮان ﮔﺎهﯽ‬ ‫ﺿﻴﺎﻓﺖ هﺎﻳﯽ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﯽ دهﻨﺪ و در ﺁﻧﺠﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺷﺎن را ﻣﯽ ﺑﻠﻌﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺷﺮارت هﺎﯼ ﺁﺗﯽ ﺷﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﻦ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ دوﺳﺖ دوﺳﺖ ﺷﺎن ﺷﺒﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﺟﺎدوﮔﺮاﻧﯽ را دﻳﺪﻩ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﻮار ﺑﺮ ﻳﮏ ﺑﺮگ ﻣﻮز ﺑﺮ ﻓﺮاز دهﮑﺪﻩ در ﭘﺮواز ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اش ﺗﻴﺮهﺎﯼ ﺟﺎدوﻳﯽ ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻮﻳﺮ ﻣﻄﻠﺐ اش را ﺑﺎ ذﮐﺮ ﺣﮑﺎﻳﺘﯽ ﺷﺨﺼﯽ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬

‫∗ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﻌﺎر "ﻣﺮاﻗﺐ ﮐﺎﻧﻮن ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻟﻌﻨﺘﯽ ﺧﻮدت ﺑﺎش" را ﭘﺸﺖ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ در ﮐﻠﻮرادو دﻳﺪم‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوزﻩ اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﮐﻤﺘﺮ ﺧﻨﺪﻩ دار ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻻزم اﺳﺖ از ﺑﺮﺧﯽ ﮐﻮدﮐﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﺮد )ﻓﺼﻞ ‪ 9‬را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫‪177‬‬ ‫‪. Why Gods Persist, Robert Hinde‬‬ ‫‪178‬‬ ‫‪. Religion Explained, Pascal Boyer‬‬ ‫‪179‬‬ ‫‪. In God We Trust, Scott Atran‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪144‬‬

‫در ﻳﮏ ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ ﺷﺎم در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ داﺷﺘﻢ اﻳﻦ ﺣﮑﺎﻳﺖ و دﻳﮕﺮ ﻣﺎﺟﺮاهﺎﯼ ﻏﺮﻳﺐ ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮدم‬ ‫ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ام‪ ،‬ﮐﻪ اﻻهﻴﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﯼ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ " :‬هﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰهﺎﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﯽ را اﻳﻦ ﻗﺪر ﺟﺎﻟﺐ و دﺷﻮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮح دهﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺮدم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﻬﻤﻼﺗﯽ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ".‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺮا ﺣﻴﺮان ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺪهﻢ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻋﻮض ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻻ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ از ﮔﺰارﻩ هﺎﯼ زﻳﺮ ﺑﺎور‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮض اﻳﻨﮑﻪ ﺁن اﻻهﻴﺪان ﮐﻤﺒﺮﻳﺠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫•‬

‫در زﻣﺎن ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺮدﯼ از ﻳﮏ ﻣﺎدر ﺑﺎﮐﺮﻩ زادﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ هﻴﭻ ﭘﺪر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺑﺎ دﻋﺎﯼ هﻤﺎن ﻣﺮد ﺑﯽ ﭘﺪر‪ ،‬ﻣُﺮدﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻳﻠﻌﺎذر زﻧﺪﻩ ﺷﺪ؛ درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁن ﻗﺪر از ﻣﺮگ اﻳﻠﻌﺎذر ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺟﺴﺪش ﻣﺘﻌﻔﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫•‬

‫ﺧﻮد ﺁن ﻣﺮد ﺑﯽ ﭘﺪر ﭘﺲ از ﻣﺮدن و دﻓﻦ ﺷﺪن‪ ،‬ﭘﺲ از ﺳﻪ روز زﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﭼﻬﻞ روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺁن ﻣﺮد ﺑﯽ ﭘﺪر ﺑﺎﻻﯼ ﺗﭙﻪ اﯼ رﻓﺖ و ﺟﺴﻢ اش ﺑﻪ ﻋﺮش ﺻﻌﻮد ﮐﺮد‪.‬‬

‫•‬

‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در ذهﻦ ﺧﻮد ﭼﻴﺰﯼ زﻣﺰﻣﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺁن ﻣﺮد ﺑﯽ ﭘﺪر‪ ،‬و "ﭘﺪر"ش )ﮐﻪ ﺧﻮدش اﺳﺖ( اﻓﮑﺎرﺗﺎن را ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻗﺪام ﻣﻘﺘﻀﯽ ﺻﻮرت دهﺪ‪ .‬او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻤﺰﻣﺎن اﻓﮑﺎر هﻤﻪ ﯼ ﻣﻮﺟﻮدات دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎن‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫اﮔﺮ ﮐﺎر ﺑﺪﯼ ﺑﮑﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﺑﮑﻨﻴﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺁن ﻣﺮد ﺑﯽ ﭘﺪر ﻣﺨﻔﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺁن را در‬ ‫ﺧﻠﻮت و دور از اﻧﻈﺎر هﻤﮕﺎن اﻧﺠﺎم دهﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ او ﭘﻴﺶ ﻳﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺗﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن‬ ‫ﮐﺎر ﭘﺎداش ﻳﺎ ﺟﺰا ﺑﺪهﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﻣﺎدر ﺑﺎﮐﺮﻩ ﯼ ﺁن ﻣﺮد ﺑﯽ ﭘﺪر هﺮﮔﺰ ﻧﻤﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺴﻢ اش ﺑﻪ ﻋﺮش "ﺻﻌﻮد ﮐﺮد"‪.‬‬

‫•‬

‫اﮔﺮ ﮐﺸﻴﺶ ﺗﺎن )ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻀﺘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﻧﺎن و ﺷﺮاب را ﺗﺒﺮﮎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﻧﺎن و ﺷﺮاب ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺖ و‬ ‫ﺧﻮن ﺁن ﻣﺮد ﺑﯽ ﭘﺪر "ﺗﺒﺪﻳﻞ" ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻳﮏ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎس ﻋﻴﻨﻴﺖ ﮔﺮا در ﻃﯽ ﻳﮏ ﭘﮋوهﺶ ﻣﻴﺪاﻧﯽ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬ﺗﺎزﻩ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﮑﻨﺪ؟‬

‫ﻣﻔﺘﻮن رواﻧﯽ دﻳﻦ‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﮏ ﺷﺎﺧﻪ ﯼ ﻣﻬﻢ و ﺑﺎﻟﻨﺪﻩ از رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪ [80] .‬از ﻧﻈﺮ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﭼﻮن اﻧﺪاﻣﯽ ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪،‬‬ ‫و ﺑﺎل ﭼﻮن اﻧﺪاﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮﻳﺪن‪ ،‬ﻣﻐﺰ هﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ از اﻧﺪام هﺎ )ﻳﺎ "ﻣﺎژول هﺎ"( اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺁوردن ﻳﮏ دﺳﺘﻪ‬ ‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪145‬‬

‫ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋﺎت ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﻣﺎژوﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ هﺴﺖ؛‬ ‫ﻣﺎژوﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻻت دوﺟﺎﻧﺒﻪ؛ ﻣﺎژوﻟﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﺪﻟﯽ و اﻟﯽ ﺁﺧﺮ‪ .‬دﻳﻦ را هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﻳﺎ‬ ‫ﻼ ﻣﺎژول هﺎﯼ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﮕﺮ ذهﻦ هﺎ‪ ،‬ﻣﺎژول هﺎﯼ‬ ‫ﮐﺠﺮوﯼ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻣﺎژول هﺎ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﺗﺸﮑﻴﻞ اﺋﺘﻼف‪ ،‬و ﻣﺎژول هﺎﯼ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻋﻀﺎﯼ ﮔﺮوﻩ ﺧﻮدﯼ و ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺎژول هﺎ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻌﺎدل اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﻮﻩ ﯼ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ ﺷﻤﺮد‪ .‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﻮرد زودﺑﺎورﯼ‬ ‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ دادم‪ ،‬اﻧﺪام هﺎﯼ ﻣﻐﺰﯼ هﻢ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﮐﺠﺮوﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘُﻞ ﺑﻠﻮم رواﻧﺸﻨﺎس‪ ،‬ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﻣﺪاﻓﻌﺎن "دﻳﻦ‬ ‫ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ اﺳﺖ"‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮎ ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎراﻧﻪ‬

‫‪180‬‬

‫درﺑﺎرﻩ‬

‫ﯼ ذهﻦ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او‪ ،‬دﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ از اﻳﻦ دوﺁﻟﻴﺴﻢ ذاﺗﯽ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ او‪ ،‬ﻣﺎ اﻧﺴﺎن هﺎ‪ ،‬و ﺑﻪ‬ ‫وﻳﮋﻩ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎران ﻣﺎدرزاد هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺴﯽ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎدﻩ و ذهﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰﯼ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻒ او‪ ،‬ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ]ﻣﻮﻧﻴﺴﺖ[‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ذهﻦ‪ ،‬ﺑُﺮو ِز ﻣﺎدﻩ– ﻣﺎدﻩ ﯼ درون ﻣﻐﺰ ﻳﺎ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ درون ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ – اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ دوﮔﺎﻧﻪ‬ ‫اﻧﮕﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ذهﻦ ﻧﻮﻋﯽ روح ﻏﻴﺮﻣﺎدﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ درون ﺑﺪن ﻣﺄوا دارد و ﻟﺬا ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪن را ﺗﺮﮎ ﮐﻨﺪ و در‬ ‫ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ هﺴﺘﯽ ﺧﻮد اداﻣﻪ دهﺪ‪ .‬دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎران ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﺑﻴﻤﺎر رواﻧﯽ را "ﺟ ّﻨﯽ" ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ارواح ﺧﺒﻴﺜﻪ ﻳﺎ ﺟﻦ هﺎ ﻣﻮﻗﺘًﺎ در ﺑﺪن ﺁن ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺄوا ﮔﺰﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ "ﺟﻦ ﮔﻴﺮﯼ" از ﺑﺪن‬ ‫او ﺑﻴﺮون ﮐﺮد‪ .‬دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎران در هﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﺑﻪ اﺷﻴﺎﯼ ﺑﻴﺠﺎن‪ ،‬ﺗﺸﺨّﺺ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﺣﺘﯽ در ﺁﺑﺸﺎرهﺎ و اﺑﺮهﺎ‬ ‫ارواح و ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش‬ ‫اف‪ .‬اَﻧﺴﺘﯽ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1882‬رﻣﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ .181‬اﻳﻦ رﻣﺎن ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ رﻣﺎن‪ ،‬ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺎﻟﺘﻴﺘﻮد و ﭘﺴﺮش ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎرﯼ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ اﯼ رازﺁﻣﻴﺰ درﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻪ ﺑﺪن هﺎﻳﺸﺎن ﺑﺎ هﻢ ﻋﻮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﺷﺎدﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪرش ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻩ در‬ ‫ﺑﺪن او ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺮود؛ و ﺧﻮد ﭘﺴﺮ در ﺑﺪن ﭘﺪرش‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺪاﻧﻢ ﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﮐﺎﺳﺒﯽ ﭘﺪر را ﺑﻪ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺮح داﺳﺘﺎن ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ را در رﻣﺎن ﮔﺎز ﺧﻨﺪﻩ‬

‫‪182‬‬

‫اﺛﺮ ﭘﯽ‪.‬ﺟﯽ وودهﺎوس هﻢ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ در ﺁن اِرل هﺎورﺷﺎت و‬

‫ﭘﺴﺮﮐﯽ هﻨﺮﭘﻴﺸﻪ هﻤﺰﻣﺎن در دو اﺗﺎق ﻣﺠﺎور در ﻳﮏ ﻣﻄﺐ دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﺑﻴﻬﻮش ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و وﻗﺘﯽ ﺑﻪ هﻮش ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‬ ‫ﺧﻮد را در ﺑﺪن ﺁن دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ‪ ،‬ﻃﺮح داﺳﺘﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﺑﺎﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰﯼ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻟُﺮد هﺎورﺷﺎت ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺰء ﺑﺪن او ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ او ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺪﻧﯽ ﭘﺴﺮﮐﯽ هﻨﺮﭘﻴﺸﻪ ﺑﻪ هﻮش‬ ‫ﺁﻳﺪ؟‬

‫‪180‬‬

‫‪. dualistic‬‬ ‫‪.ice Versa, F. Anstey‬‬ ‫‪182‬‬ ‫‪. Laughing Gas, P.G.Wodehouse‬‬ ‫‪181‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪146‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻏﻠﺐ داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺮﻋﮑﺲ و ﮔﺎز‬ ‫ﺧﻨﺪﻩ ﻟﺬت ﺑﺒﺮم‪ .‬ﭘُﻞ ﺑﻠﻮم ﺧﻮاهﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻦ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ام ﮐﻪ روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻳﮏ ﺟﺎﻧﻮر ﺑﺸﺮﯼ هﺴﺘﻢ و ﻟﺬا هﻤﭽﻮن ﻳﮏ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر ذاﺗﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ام‪ .‬هﺮ ﻗﺪر هﻢ ﮐﻪ واﻧﻤﻮد‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ روﺷﻨﻔﮑﺮان ﻳﮕﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﻋﻤﻴﻘًﺎ در ﻣﻦ و دﻳﮕﺮ اﻧﺴﺎن هﺎ رﻳﺸﻪ دواﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻳﯽ در‬ ‫ﭘﺲ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﻦ ﻳﮏ ﺧﻮد هﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ در داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ درون ﺳﺮ دﻳﮕﺮﯼ هﺠﺮت ﮐﻨﺪ‪ .،‬ﺷﺎهﺪ ﺗﺠﺮﺑﯽ‬ ‫ﺑﻠﻮم ﺑﺮ اﻳﻦ ادﻋﺎ‪ ،‬ﺁزﻣﻮن هﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺧﺮدﺳﺎﻻن‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﻴﺶ از ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ در ﻣﻐﺰ ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﻠﻮم‪ ،‬ﺁﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺬﻳﺮش دﻳﻦ از هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻮم هﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ذاﺗًﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ دارﻳﻢ‪ .‬دﺑﻮرا ِﮐﻠِﻤﻦ در ﻣﻘﺎﻟﻪ اش ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺁﻳﺎ‬ ‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺪاﺑﺎوران ׳ﺷﻬﻮدﯼ׳ هﺴﺘﻨﺪ؟" ]‪ [81‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺴﺘﻌﺪ اﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ‬ ‫ﻣﻘﺼﻮدﯼ ﻧﺴﺒﺖ دهﻨﺪ‪ :‬اﺑﺮهﺎ "ﺑﺮاﯼ ﺑﺎرﻳﺪن" هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻨﮓ هﺎﯼ ﻧﻮﮎ ﺗﻴﺰ "ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺷﺸﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺨﺎراﻧﻨﺪ"‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﻘﺼﻮدﯼ ﻧﺴﺒﺖ دادن را ﻏﺎﻳﺖ اﻧﮕﺎرﯼ‬

‫‪183‬‬

‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﻮدﮐﺎن ﻏﺎﻳﺖ اﻧﮕﺎران ﺑﺎﻟﻔﻄﺮﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺷﺎن هﺮﮔﺰ از اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﻧﻤﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻬﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ ذاﺗﯽ و ﻏﺎﻳﺖ اﻧﮕﺎرﯼ ذاﺗﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ دﻳﻨﺪارﯼ ﺳﻮق ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎن‬ ‫ﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎﯼ ﻧﻮرﯼ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ او را ﺑﻪ "ﺧﻮدﮐﺸﯽ" ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺳﻮق ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ ذاﺗﯽ ﻣﺎ را ﺁﻣﺎدﻩ‬ ‫ﯼ ﺑﺎور ﺑﻪ وﺟﻮد "روح"ﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﺪن ﻣﺄوا دارد اﻣﺎ ﺟﺰﺋﯽ از ﺑﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ‬ ‫ﻳﮏ روح ﺑﯽﺟﺴﻢ ﭘﺲ ﻣﺮگ ﺑﺪن ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ وﺟﻮد‬ ‫اﻻهﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ روح ﻣﺤﺾ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ واﺟﺪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺧﻮاص ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ ﻣﺎدﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﺎدﻩ وﺟﻮد‬ ‫دارد‪ .‬ﻏﺎﻳﺖ اﻧﮕﺎرﯼ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﺣﺘﯽ ﺳﻬﻞ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ :‬اﮔﺮ هﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﻘﺼﻮدﯼ دارد‪ ،‬ﺁن‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ هﻤﺘﺎﯼ ﺳﻮدﻣﻨﺪﯼ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎﯼ ﻧﻮرﯼ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ در اﻧﺴﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﺮا اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ و ﻏﺎﻳﺖ‬ ‫اﻧﮕﺎرﯼ را در ﻣﻐﺰ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎن ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ؟ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬روﻳﮑﺮد ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ "دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎران‬ ‫ﺑﺎﻟﻔﻄﺮﻩ" ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮض ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن هﺎ ذاﺗًﺎ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎر و ﻏﺎﻳﺖ اﻧﮕﺎر هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺰّﻳﺖ داروﻳﻨﯽ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻪ ﺑﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ؟ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ هﺎ در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎﯼ ﻣﺎ اهﻤﻴﺖ دارد و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻐﺰ ﻣﺎ را ﭼﻨﺎن ﺷﮑﻞ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ هﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﺆﺛﺮ اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ‬

‫‪. teleology‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪183‬‬

‫‪147‬‬

‫و ﻏﺎﻳﺖ اﻧﮕﺎرﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ هﺪف ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ در ﭘﺮﺗﻮ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ داﻧﻴﻞ دﻧﺖ ﻓﻴﻠﺴﻮف اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ‬

‫‪184‬‬

‫ﻣﯽ‬

‫ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ را ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ‪.‬‬ ‫ِدﻧِﺖ درﺑﺎرﻩ ﯼ "اﻳﺴﺘﺎرهﺎ"ﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻢ وﻟﺬا ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ رﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ هﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﻧﻮران‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ و هﻤﺪﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﻔﻴﺪﯼ اراﺋﻪ دادﻩ اﺳﺖ ]‪ .[82‬ﻣﺎ ﺳﻪ ﻧﻮع اﻳﺴﺘﺎر دارﻳﻢ‪ :‬اﻳﺴﺘﺎر ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ‪،‬‬ ‫ﻻ هﻤﻮارﻩ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻳﺴﺘﺎر ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ را ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﺮد‪ ،‬زﻳﺮا در ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻤﻪ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎر ﻃﺮاﺣﯽ و اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ‪ .‬اﺻﻮ ً‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﮏ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮕﺮش اﻳﺴﺘﺎر ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ و هﻤﻪ ﯼ‬ ‫ﺑﺮهﻤﮑﻨﺶ هﺎﯼ اﺟﺰاﯼ ﻣﺘﺤﺮﮎ اﺷﻴﺎﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ واﮐﻨﺶ ﻣﺎن ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺁﻧﻬﺎ زﻳﺎدﯼ ﺁهﺴﺘﻪ‬ ‫ﻼ ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻟﺒﺎﺳﺸﻮﻳﯽ ﻳﺎ ﻳﮏ ﮐﻤﺎن زﻧﺒﻮرﮐﯽ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎر‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد اﺷﻴﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻳﮏ راﻩ ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ دور زدن ﻓﻴﺰﻳﮏ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ هﺪف از‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﯽء‪ ،‬ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺁن ﺷﯽء ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل دﻧﺖ‪:‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﺮﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻄﺤﯽ و ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ زﻧﮓ دار‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ زﻧﮓ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺪاﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺁن ﺳﺎﻋﺖ ﮐﻮﮐﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎﺗﺮﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮخ دﻧﺪﻩ هﺎﯼ ﺑﺮﻧﺠﯽ دارد و ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن هﺎﯼ ﻣﺮﺻﻊ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ از ﺗﺮاﺷﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﮑﻮﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ – ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮض ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁن ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻨﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺳﺮ وﻗﺖ زﻧﮓ ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻧﺪاران ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ داروﻳﻨﯽ رواﻳﺘﯽ از اﻳﺴﺘﺎر ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﻠﺐ ﺑﺮاﯼ ﭘﻤﭗ ﮐﺮدن ﺧﻮن "ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ" راﻩ ﻣﻴﺎﻧﺒُﺮﯼ ﺑﺮاﯼ درﮎ ﮐﺎرﮐﺮد ﻗﻠﺐ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﮐﺎرل‬ ‫ﻓﻮن ﻓﺮﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ ﭘﮋوهﺶ درﺑﺎرﻩ ﯼ رﻧﮓ‪-‬ﺑﻴﻨﯽ زﻧﺒﻮرهﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﺮد رﻧﮓ هﺎﯼ درﺧﺸﺎن‬ ‫ﮔﻞ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺟﺬب زﻧﺒﻮرهﺎ "ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ" اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎدن اﻳﻦ ﮔﻴﻮﻣﻪ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺎراﻧﺪن ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﮐﺬّاﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎس ﺑﺰرگ اﺗﺮﻳﺸﯽ هﻢ از اردوﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻓﻮن ﻓﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻗﺎدر ﺑﻮد ﺗﺎ اﻳﺴﺘﺎر ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ داروﻳﻨﯽ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ راﻩ ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ از ﻳﮏ ﺟﻬﺖ از اﻳﺴﺘﺎر ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رود‪ .‬در اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ ﻧﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاﯼ هﺪﻓﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺁن ﺑﺎﺷﻨﺪﻩ ﻳﮏ‬ ‫ﮐﻨﺸﮕﺮ‪ 185‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮدﯼ از ﮐﻨﺶ ﺧﻮد دارد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺒﺮ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻼ دﻟﻤﺸﻐﻮل ﻓﻴﺰﻳﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﻳﺶ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬و اﺑﺪًا در ﻣﻮرد ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﮑﺮد‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اش درﻧﮓ ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ .‬اﺻ ً‬ ‫ﭘﻨﺠﻪ هﺎ و دﻧﺪان هﺎﻳﺶ ﺗﺄﻣﻞ ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ رﻓﺘﺎر ﺑﺒﺮ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ راﻩ ﺣﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﺰﻳﮏ و ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﯼ‬

‫‪. intentional stance‬‬ ‫‪. agent‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪184‬‬ ‫‪185‬‬

‫‪148‬‬

‫را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﺒﺮ ﺑﺮاﯼ ﺷﮑﺎر ﻣﻴﺎﻧﺒﺮ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﭼﻴﺰهﺎﯼ‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ اﻳﺴﺘﺎر ﻃﺮاﺣﯽ را ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ و ﻋﻤﺪﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰهﺎﯼ داراﯼ ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ را ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم ﻣﻐﺰﯼ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ‬ ‫را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ داراﯼ ارزش ﺑﻘﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﻼزم ﺿﺮورﯼ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ را دﻧﺒﺎل ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻳﻦ دروﻧﻤﺎﻳﻪ را ﺑﺴﻂ داد ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ دوﮔﺎﻧﻪ اﻧﮕﺎراﻧﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﮕﺮ ذهﻦ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻳﺴﺘﺎر راﺟﻌﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ – ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ راﺟﻌﻴﺖ هﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻧﺖ از راﺟﻌﻴﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﺳﻮم ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ) ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ ﺑﺎور دارد ﮐﻪ ﺁن زن ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ او دوﺳﺘﺶ دارد( ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﭼﻬﺎرم )زن ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﻣﺮد ﺑﺎور دارد ﮐﻪ ﺁن زن ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ او دوﺳﺘﺶ دارد( و ﺣﺘﯽ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﺷﻤَﻦ ]ﺟﺎدوﮔﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ[ ﺣﺪس ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ زن ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﻣﺮد ﺑﺎور دارد ﮐﻪ ﺁن زن ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ او دوﺳﺘﺶ‬ ‫)َ‬ ‫ﻻ ﻣﺮاﺗﺐ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺎﻻﯼ راﺟﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﺎص داﺳﺘﺎن هﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺸﻞ ﻓﺮﺁﻳﻦ در رﻣﺎن ﺳﺮﮔﺮم ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ‬ ‫دارد(‪ .‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻧﺎم ﻣﺮد ﻗﻠﻌﯽ اﻳﻦ ﻧﻮع راﺟﻌﻴﺖ هﺎ را ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪" :‬رﻳﮏ ﺑﺎ دﻳﺪن ﻧﻮﻧﻮﭘﻮﻟﻮس داﻧﺴﺖ ﮐﻪ او ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﺎ ﺑﺴﯽ ﺧﺮﺳﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﺪﻟﻴﻨﮓﭼﺎﻳﻠﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺣﺴﺎس او را در ﻣﻮرد ﺧﻮد ﻓﻴﺪﻟﻴﻨﮓﭼﺎﻳﻠﺪ ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ ،‬و هﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫او ]ﺁﻧﺎ[ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﻨﺎ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ او درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﻮﻧﻮﭘﻮﻟﻮس ﻣﯽ داﻧﺪ‪ "...‬اﻣﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﭻ‬ ‫و ﺗﺎب هﺎﯼ داﺳﺘﺎﻧﯽ در ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ ذهﻦ هﺎ ﺑﺨﻨﺪﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎﯼ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎرﮐﺮد ذهﻦ ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﯽ در ﺟﻬﺎن ﺣﻘﻴﻘﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺴﺘﺎر ﻃﺮاﺣﯽ و اﻳﺴﺘﺎر ارﺟﺎﻋﯽ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم هﺎﯼ ﻣﻔﻴﺪ ذهﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا واﮐﻨﺶ ﻣﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ را ﮐﻪ‬ ‫ﻼ درﻧﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﺟﻔﺖ هﺎﯼ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ‪ ،‬ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻳﺴﺘﺎرهﺎ هﻢ ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎﻳﻤﺎن اهﻤﻴﺖ ﺣﻴﺎﺗﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﺳﺎزوﮐﺎرهﺎﯼ ﻣﻐﺰﯼ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ روﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن و ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺪوﯼ ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﺁب و هﻮا‪ ،‬اﻣﻮاج و‬ ‫ﺳﻨﮓ هﺎﯼ در ﺣﺎل ﺳﻘﻮط ﻣﻘﺼﻮدﯼ دارﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮاﻳﺸﯽ در ﻗﺒﺎل ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮاﻳﻤﺎن دردﺳﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺎ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻟﺤﻈﻪ اﯼ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ را ﺑﺎ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ داﺷﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﺳﺘﻴﻦ ﺑﺎﺗﺮ اﺻﻄﻼح اﺧﺘﺼﺎرﯼ‪ HADD 186‬را ﺑﺮاﯼ اﺑﺰار ﮐﻨﺸﮕﺮﻳﺎب ﺑﻴﺶﻓﻌﺎل‪ 187‬ﺟﻌﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺘﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻨﺸﮕﺮﯼ در ﮐﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ هﻤﮕﯽ ﻣﺎ ﮐﻨﺸﮕﺮﻳﺎب هﺎﯼ ﺑﻴﺶﻓﻌﺎﻟﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬ ‫ﺑﯽﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻇ ّ‬ ‫ﻦ ﺑﺪﺧﻮاهﯽ ﻳﺎ ﻧﻴﮑﺨﻮاهﯽ اش را ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ﺧﻮد ﻣﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدﻩ ام ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ در ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫اﺷﻴﺎﯼ ﺑﻴﺠﺎن ﺑﻴﮕﻨﺎهﯽ ﻣﺜﻞ زﻧﺠﻴﺮ دوﭼﺮﺧﻪ ام دﭼﺎر ﻧﻔﺮت دﻳﻮاﻧﻪ وارﯼ ﺷﺪﻩ ام‪ .‬اﺧﻴﺮًا ﮔﺰارش ﺗﻠﺨﯽ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪم‬

‫‪. hyperactive agent detection device ; HADD‬‬ ‫‪. hyperactive‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪186‬‬ ‫‪187‬‬

‫‪149‬‬

‫از ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ در ﻣﻮزﻩ ﯼ ﻓﻴﺘﺰوﻳﻠﻴﺎم ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻨﺪ ﮐﻔﺶ اش را ﻧﺒﺴﺘﻪ ﺑﻮد از ﭘﻠﻪ هﺎ اﻓﺘﺎد و ﺳﻪ ﺟﺎم ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺖ‬ ‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دورﻩ ﯼ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﯼ ﮐﻴﻨﮓ را ﺷﮑﺴﺖ‪" :‬او وﺳﻂ ﺟﺎم هﺎ ﺳﻘﻮط ﮐﺮد و ﺟﺎم هﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺗﮑﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁن ﻣﺮد‬ ‫ﺁرام و ﺑﻬﺖ زدﻩ ﺳﺮ ﺟﺎﻳﺶ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﻪ ﺁن ﻣﻨﻈﺮﻩ ﺧﻴﺮﻩ ﺷﺪ‪ .‬اﻃﺮاﻓﻴﺎن هﻢ در ﺳﮑﻮت ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﺷﻮﮐﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ﮐﻔﺶ اش اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪" :‬اﻳﻨﺎهﺎش‪ ،‬ﺗﻘﺼﻴﺮﮐﺎر اﻳﻨﻪ‪.[83]".‬‬ ‫ﺷﻤِﺮ‪ ،‬ﺑﻮﻳﺮ‪ ،‬ﺁﺗﺮان‪ ،‬ﺑﻠﻮم‪ِ ،‬دﻧِﺖ‪ ،‬ﮐِﻠﻤﺎن و دﻳﮕﺮان ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ از دﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ‬ ‫هﺎﻳﻨﺪ‪ِ ،‬‬ ‫ﺧﺮَدﯼ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﮔﻴﺮاﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻩ ﯼ ِدﻧِﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﯽ ِ‬

‫‪188‬‬

‫دﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﻓﺮﻋﯽ از ﻳﮏ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم ﺧﺎص ﺑﯽﺧﺮدﯼ در ﻣﻐﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن‪ .‬ﮔﺮاﻳﺸﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﻣﺰﻳﺘﯽ ژﻧﺘﻴﮑﯽ‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ِهﻠِﻦ ﻓﻴﺸﺮ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎس در ﮐﺘﺎب ﭼﺮا ﻋﺸﻖ ﻣﯽ ورزﻳﻢ‬

‫‪189‬‬

‫ﺟﻨﻮن ﻋﺸﻖ رﻣﺎﻧﺘﻴﮏ را ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ و‬

‫ﺁﺧﺮاﻷﻣﺮ ﺁن را ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻘًﺎ ﺿﺮورﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻳﮏ ﻣﺮد ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ ﯼ او ﺻﺪهﺎ ﻣﺮﺗﺒﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ ﺗﺮ از دﻳﮕﺮ زﻧﺎن دور و ﺑﺮش ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮد "ﻋﺎﺷﻖ" ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ اش را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺎ ﺧﻮد را ﻣﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ وﻗﻒ ﺗﮏهﻤﺴﺮﯼ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﯼ ﺑﺴﺎ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﯽ "ﭼﻨﺪﻋﺸﻘﯽ"‪ 190‬در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﺗﮏهﻤﺴﺮﯼ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﭼﻨﺪﻋﺸﻘﯽ ﺑﻮدن ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻓﺮد هﻤﺰﻣﺎن ﻋﺎﺷﻖ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ اش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع‬ ‫ﺷﺮاب‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻳﺎ ورزش را هﻤﺰﻣﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﻳﮏ ﺑﭽﻪ‪ ،‬واﻟﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﺮ و ﺑﺮادر‪ ،‬ﺁﻣﻮزﮔﺎر‪ ،‬دوﺳﺖ ﻳﺎ ﺣﻴﻮان دﺳﺖ ﺁﻣﻮز را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ اﻧﺘﻈﺎرﻣﺎن درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﺑﻮدن ﻋﺸﻖ ﺗﮏهﻤﺴﺮاﻧﻪ ﺧﺎرق اﻟﻌﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﻄﺎرﯼ دارﻳﻢ‪ ،‬و در ﭘﯽ ﻋﺸﻖ ﺗﮏهﻤﺴﺮاﻧﻪ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫هﻠﻦ ﻓﻴﺸﺮ و دﻳﮕﺮان ﻧﺸﺎن دادﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﺷﻘﯽ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻐﺰﯼ وﻳﮋﻩ اﯼ هﻤﺮاﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ در ﻣﻐﺰ ﻋﺸﺎق ﻳﮏ‬ ‫ﻼ ﺧﺎص و ﻣﺸﺨﺼﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﻪ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﻃﺒﻴﻌﯽ )در واﻗﻊ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﻃﺒﻴﻌﯽ( هﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﻓﻴﺸﺮ ﻣﻮاﻓﻖ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ دل ﻧﻪ ﻧﻬﺼﺪ دل ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﮐﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻀﻤﻴﻦ‬ ‫وﻓﺎدارﯼ ﺑﻪ ﺟﻔﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺁن ﻗﺪر دوام ﺑﻴﺎورد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوراﻧﺪن ﺑﭽﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺟﻔﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎﻩ‬ ‫داروﻳﻨﯽ ﺑﯽ ﺷﮏ اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻔﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن داراﯼ اهﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮد – ﺣﺘﯽ ﻓﺮد ﻓﻘﻴﺮ – ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن از ﺁب و ﮔﻞ درﺁﻳﺪ ﺷﺮﻳﮏ‬ ‫ﻏﻢ و ﺷﺎدﯼ زوج اش ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪188‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪. Why We Love ; Helen Fisher‬‬ ‫‪190‬‬ ‫‪. polyamory‬‬ ‫‪189‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪150‬‬

‫ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﻳﻦ ﺑﯽﺧﺮداﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﺁن ﺳﺎزﮐﺎر ﺑﯽﺧﺮدﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﻣﻐﺰ ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﺑﺎ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن ) و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﺸﺌﻪ ﯼ ﺣﺎﺻﻞ از داروهﺎﯼ ﻣﺨﺪر∗( وﺟﻮﻩ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارد‪ .‬ﺟﺎن اﺳﻤﻴﺜﯽ‬ ‫دارو‪-‬رواﻧﺸﻨﺎس هﺸﺪار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺷﻴﺪاﻳﯽ‪ 191‬ﺗﻔﺎوت هﺎﯼ ﻣﻬﻤﯽ هﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ هﺎﻳﯽ‬ ‫را هﻢ ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻳﮑﯽ از وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪد دﻳﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻌﻄﻮف اﺳﺖ و ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻼوﻩ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺁن ﺷﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدﯼ ﺗﻮﺳﻂ ژن هﺎﯼ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺧﻮدﺧﻮاﻩ ﻣﺎن و ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎﯼ ﭘﺎداش و ﺗﻨﺒﻴﻪ هﺪاﻳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﻳﻦ ﭘﺎداش هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﮔﺮم و ﺁﺳﻮدﻩ ﺳﺎز ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﮐﺴﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﺸﻖ ﻣﯽ ورزد و از ﻣﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ؛ ﺗﺮس ﻣﺎن از ﻣﺮگ را ﻣﯽ زداﻳﺪ؛ در ازاﯼ اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدات ﻳﻮﻣﻴﻪ‪ ،‬ﻳﺎر و ﻳﺎور ﻣﺎ در‬ ‫ﻻ از ﺟﻨﺲ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺳﺨﺘﯽ هﺎاﺳﺖ‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻋﺸﻖ رﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ واﻗﻌﯽ هﻢ )ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫اﺳﺖ( ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ هﻤﻴﻦ اﺗﮑﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ و ﭘﺎداش هﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ راﺑﻄﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻋﮑﺲ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ در‬ ‫ﻼ ﺁﻩ‬ ‫زﻣﺎن وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎ‪ ،‬ﺳﻨﺠﺎق ﺳﺮ ﻣﻌﺸﻮق‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎﺷﻘﯽ ﻣﻼزم هﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻓﺮاواﻧﯽ دارد‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﮐﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﺎن ﻳﮏ ﺗﻨﻮر‪.[84] .‬‬ ‫ﻣﻦ در ﺳﺎل ‪ 1993‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﯼ ﻣﻴﺎن ﻋﺎﺷﻘﯽ و دﻳﻨﺪارﯼ اﻧﺠﺎم دادم‪ .‬ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻮﺟﻪ ام ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺟﻠﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﻓﺮدﯼ ﮐﻪ دﭼﺎر دﻳﻦ ﺷﺪﻩ "ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ هﺸﺪاردهﻨﺪﻩ ﻳﺎدﺁور ﮐﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﭼﺎر ﻋﺸﻖ رﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن ﻳﮏ ﻧﻴﺮوﯼ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ در ﻣﻐﺰ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺎﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ وﻳﺮوس هﺎ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪) ".‬در اﻳﻨﺠﺎ "وﻳﺮوس" اﺳﺘﻌﺎرﻩ از دﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺎم ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﻣﻦ "وﻳﺮوس هﺎﯼ‬ ‫ذهﻦ" ﺑﻮد‪ (.‬ﺑﺼﻴﺮت هﺎﯼ اُرﮔﺎﺳﻤﯽ ﻗﺪﻳﺲ ِﺗﺮِزاﯼ ﺁوﻳﻼﻳﯽ ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮ از ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ذﮐﺮﻣﺠﺪدﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﮐﻤﺘﺮ ﺣﺎد‪ ،‬و ﮐﻤﺘﺮ ﺷﻬﻮاﻧﯽ‪ ،‬را ﺁﻧﺘﻮﻧﯽ ﮐِﻨﯽ ﻓﻴﻠﺴﻮف ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺷﻌﻒ ﻧﺎﺑﯽ را ﺷﺮح ﻣﯽ‬ ‫دهﺪ ﮐﻪ در اﻧﺘﻈﺎر ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﯼ ﭘﺮ رﻣﺰ و راز ]ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺎن و ﺷﺮاب ﻋﺸﺎﯼ رﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن‬ ‫ﻋﻴﺴﯽ[ اﻋﺘﻘﺎد ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ذﮐﺮ ﺗﺠﺎرب ﺧﻮد از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دورﻩ ﯼ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﮐﺸﻴﺸﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ را ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻗﺪرت ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺸﺎﯼ رﺑﺎﻧﯽ ﭼﻪ وﺟﺪ و ﻧﺸﺌﻪ اﯼ ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻪ‬ ‫ارﻣﻐﺎن ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪:‬‬

‫"ﻣﻦ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺁدﻣﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ از رﺧﺘﺨﻮاب دل ﻣﯽ ﮐﻨﺪم‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﺤﺮﺧﻴﺰ ﺷﺪم‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از‬ ‫ﺑﻴﺪارﯼ و ﺷﻮر و هﻴﺠﺎن اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺧﻄﻴﺮﯼ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺁن ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪...‬‬ ‫∗ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﻣﺨﺪر ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ‪9-11 ،2003 ,Free Inquiry 24 :1 ،“Gerin Oil” :Gerin Oin‬‬ ‫‪. mania‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪191‬‬

‫‪151‬‬

‫ﻣﻦ در ﺣﺎل ﻟﻤﺲ ﺗﻦ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﻮدم‪ .‬در رداﯼ ﮐﺸﻴﺸﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺖ ﺑﻪ ﻋﻴﺴﯽ را ﺣﺲ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺣﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ‬ ‫از هﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﺮا ﻣﻔﺘﻮن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﻴﺎن ذﮐﺮ ﺗﺒﺮﮎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻤﺎر ﺑﻪ ﻧﺎن ﻣﻘﺪس ﺧﻴﺮﻩ ﻣﯽ ﺷﺪم ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎﺷﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﻌﺸﻮﻗﺶ ﻣﯽ ﻧﮕﺮد ‪ ...‬ﺁن روزهﺎﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺸﻴﺸﯽ هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻳﺎﻣﯽ‬ ‫ﺳﺮﺷﺎر از ﺳﻌﺎدت و رﺿﺎﻣﻨﺪﯼ در ﺧﺎﻃﺮم ﺧﻮاهﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﺳﻌﺎدﺗﯽ ﮔﺮاﻧﻘﺪر‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺎن ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ ﮐﻪ هﻴﭻ‬ ‫دوام و ﺑﻘﺎﻳﻴﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻋﺸﻘﯽ رﻣﺎﻧﻴﮏ ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﺑﺎ ازدواﺟﯽ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﻓﺮو ﻣﯽ ﭘﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎدل ﺑﺸﺮﯼ ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎﯼ ﻧﻮرﯼ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ‪ ،‬ﻋﺎدت ﺑﯽﺧﺮداﻧﻪ اﻣﺎ ﻣﻔﻴﺪ ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺎﺷﻖ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‪ ،‬و‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‪ ،‬از ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺪن‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ اﻳﻦ ﻋﺎدت – ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل اﻧﺤﺮاف ﻗﻄﺐ ﻧﻤﺎﯼ ﺷﺐ ﭘﺮﻩ و هﺪاﻳﺖ‬ ‫اش ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺷﻌﻠﻪ ﯼ ﺷﻤﻊ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ – در اﻓﺘﺎدن ﺑﻪ ﻋﺸﻖ َﻳﻬُﻮﻩ )ﻳﺎ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎﮐﺮﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺎن ﻣﻘﺪس‪ ،‬ﻳﺎ اﷲ( و اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل‬ ‫ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺸﻘﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﺋﻴﺲ ووﻟﭙِﺮت زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس در ﮐﺘﺎب اش ﺷﺶ ﮐﺎر ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﭘﻴﺶ از ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ‬

‫‪192‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ‬

‫ﺗﻮان ﺁن را ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﯽﺧﺮدﯼ ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺷﻤﺮد‪ .‬ﻣﺪﻋﺎﯼ او اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﯽﺧﺮداﻧﻪ ﯼ ﻗﻮﯼ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻗﻮﯼ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ ذهﻦ اﺳﺖ‪" :‬اﮔﺮ ﺑﺸﺮ ﺑﺎورهﺎﯼ ﺣﺎﻓﻆ ﺟﺎن اش را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺁن ﺑﺎورهﺎ در ﻃﯽ دوران ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫ﻼ اﮔﺮ ﺁدﻣﯽ در ﺣﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺑﺰار ﻳﺎ هﻨﮕﺎم ﺷﮑﺎر ﻣﺪام ﻧﻈﺮش را ﻋﻮض ﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺸﺮ ﺳﻮدﯼ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺶ ﻧﻤﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻀ ّﺮ اﺳﺖ‪ ".‬اﺳﺘﺪﻻل ووﻟﭙﺮت ﺣﺎﮐﯽ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁدم ﺑﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﯽﺧﺮداﻧﻪ اش ﺑﭽﺴﺒﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ دل دل ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﻮاهﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ او را ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺳﻮق دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان دﻳﺪ ﮐﻪ "ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن" ﻳﮏ ﻣﻮرد ﺧﺎص از اﻳﻦ روﻳﻪ ﯼ ﻋﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان دﻳﺪ ﮐﻪ‬ ‫"ﺣﻔﻆ ﺑﯽﺧﺮداﻧﻪ"ﯼ ﺑﺎورهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ از ﺗﻤﺎﻳﻼت رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﻬﻤﯽ از رﻓﺘﺎر ﺑﯽﺧﺮداﻧﻪ ﯼ دﻳﻨﯽ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪ :‬ﺑﺎز هﻢ ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫راﺑﺮت ﺗﺮﻳﻮرز در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺳﺎل ‪ 1976‬ﺑﺤﺚ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﯽ را وارد ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ را از ذهﻦ ﺁﮔﺎﻩ ﺧﻮد ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدن‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدن ﺣﻘﻴﻘﺖ از دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﮔﻮﻧﻪ ﯼ‬ ‫ﺑﺸﺮ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ هﺎﯼ دودو زن‪ ،‬دﺳﺘﺎن ﻋﺮق ﮐﺮدﻩ و ﺻﺪاهﺎﯼ ﻟﺮزان ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﺳﺘﺮس‬ ‫ﻓﺮد و ﮐﻮﺷﺶ ﻋﻤﺪﯼ او ﺑﺮاﯼ ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻳﮏ ﻓﺮﻳﺒﮑﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎ را ﺑﺮوز ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دروغ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁن ﮐﻪ ﻣﻀﻄﺮب ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪. Six Impossible Things Before Breakfast; Lewis Wolpert‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪192‬‬

‫‪152‬‬

‫ﻟﻴﻮﻧﻞ ﺗﺎﻳﮕﺮ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎس هﻢ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﯽ‪ :‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﻣﻴﺪ‪ 193‬ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﯽﺧﺮدﯼ ﺳﺎزﻧﺪﻩ‬ ‫اﯼ را ﮐﻪ ذﮐﺮ ﮐﺮدﻳﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان در اﻳﻦ ﺑﻨﺪ از ﮔﻔﺘﺎر ﺗﺮﻳﻮرز درﺑﺎرﻩ ﯼ "دﻓﺎع ادراﮐﯽ" ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬ ‫ﮔﺮاﻳﺸﯽ در اﻧﺴﺎن هﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ‬ ‫ﻼ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ‬ ‫را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻀﻤﻮﻧﯽ ﻣﻨﻔﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ را ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﻓﻬﻢ واژﮔﺎن اﺿﻄﺮاب ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻴﻢ‪.‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﺧﺎم اﻧﺪﻳﺸﯽ دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺷﺮح و ﺑﺴﻂ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺎن ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﺗﺼﺎدﻓﯽ – ﻳﺎ ﮐﺠﺮوﯼ در ﭼﻴﺰﯼ ﺳﻮدﻣﻨﺪ – ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل و ﻣﻮرد‬ ‫دﻓﺎع ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ و ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺳﺎدﻩ ﮐﺮدن ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ "ﮐﻮدﮎ‬ ‫ﺳﺎدﻩ ﻟﻮح" را ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ هﻤﻪ ﯼ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ "ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ" ﻣﯽ ﮔﻴﺮم‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ – ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮎ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫دﻻﻳﻞ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ "وﻳﺮوس" هﺎﯼ ذهﻨﯽ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ – در ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻗﺺ ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ذهﻦ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ وﻳﺮوس و ﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫وﻳﺮوس هﺎ در ﻋﻔﻮﻧﯽ ﮐﺮدن ذهﻦ هﺎﯼ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻬﺎرت ﺧﺎﺻﯽ دارﻧﺪ؟ ﭼﺮا اﻳﻦ "ﻋﻔﻮﻧﺖ" ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ دﻳﻦ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ‪ ...‬ﻳﮏ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ؟ ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻣﻬﻤﻼﺗﯽ ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮎ را ﺁﻟﻮدﻩ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﮐﻮدﮎ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪ‪ ،‬او در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ هﻤﺎن ﻣﻬﻤﻼت را‪ ،‬هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﻌﺪﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬ ‫ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺘﺎب ﺷﺎﺧﻪ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ‪ 194‬اﺛﺮ ﻓﺮﻳﺰر‪ ،‬ﻣﺎ را از ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮﻧﯽ ﺑﺎورهﺎﯼ ﺑﯽﺧﺮداﻧﻪ ﯼ‬ ‫ﺁدﻣﯽ ﺷﮕﻔﺖ زدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ در ﻓﺮهﻨﮕﯽ رﻳﺸﻪ دواﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺗﻨﻮع ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﺎدﺁور‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ زﻳﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻳﺰر در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻨﺪ اﺻﻞ ﮐﻠﯽ را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫"ﺟﺎدوﯼ هﻤﻴﻮﭘﺎﺗﻴﮏ" هﺠﺎهﺎ و وردهﺎ راﺑﻄﻪ اﯼ ﻧﻤﺎدﻳﻦ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن اﺷﻴﺎﯼ واﻗﻌﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن واﻗﻊ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻣﻬﻤﻞ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﯼ ﺳﻮﮔﻨﺎﮎ داﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮدر ﺷﺎخ ﮐﺮﮔﺪن‬ ‫ﻣﻘﻮﯼ ﻗﻮﻩ ﯼ ﺑﺎء اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎور اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ از اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺎخ ﮐﺮﮔﺪن ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﻇﺎهﺮﯼ ﺑﻪ ذﮐﺮ دارد‪.‬‬ ‫ﻼ ﮐﺘﺮﻩ‬ ‫ﺷﻴﻮع ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ "ﺟﺎدوﯼ هﻤﻴﻮﭘﺎﺗﻴﮏ" ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﻼت ﺁﻟﻮدﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻐﺰهﺎﯼ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﯼ و دﻟﺒﺨﻮاهﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪. Optimism : The Biology of Hope, Lionel Tiger‬‬ ‫‪. Golden Bough, Frazer‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪193‬‬ ‫‪194‬‬

‫‪153‬‬

‫ﺁدم وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ را ﭘﯽ ﮔﻴﺮد و از ﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﺪ ﺁﻳﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ در‬ ‫ﻣﻮرد اﻳﺪﻩ هﺎ هﻢ در ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﺮﺧﯽ اﻳﺪﻩ هﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﺷﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ذاﺗﯽ‪ ،‬ﻳﺎ هﻤﺴﺎزﯼ ﺷﺎن ﺑﺎ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ هﺎﯼ رواﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺑﻘﻴﻪ ﺗﻮان ﮔﺴﺘﺮش دارﻧﺪ و ﺁﻳﺎ روﻳﮑﺮد ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ و وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ادﻳﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺒﻴﻪ روﻳﮑﺮدﻣﺎن ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ در اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﯼ زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ "ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ" در اﻳﻦ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﻮان ﺑﻘﺎ و ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ "ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺴﺘﺤﻖ ارزﺷﺪاورﯼ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮدن ﻧﻴﺴﺖ –‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﺁن اﻓﺘﺨﺎر ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ در ﻳﮏ ﻣﺪل ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ هﻢ وﺟﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻟﺰاﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ژن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﺮف ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ اش‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﻨﮑﻪ ژن ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻳﮏ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ‬ ‫ژﻧﺘﻴﮑﯽ‪ 195‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭼﻪ اهﻤﻴﺘﯽ دارد‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوزﻩ‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺧﻨﺜﺎﯼ ژﻧﺘﻴﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ‬

‫‪196‬‬

‫ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ژﻧﯽ در اﺛﺮ ﺟﻬﺶ ﺑﻪ‬

‫ﻧﺴﺨﻪ اﯼ ﺑﺪل ﺷﻮد ﮐﻪ اﺛﺮات ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت از ﻟﺤﺎظ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﯽ اﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ژن هﺎ را ﺑﺮ دﻳﮕﺮﯼ ﺗﺮﺟﻴﺢ دهﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺁن را‬ ‫ﺧﻄﺎﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺟﻬﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ژن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در ﻃﯽ ﭼﻨﺪ ﻧﺴﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ژن ﺳﻠﻒ‬ ‫ﺧﻮد ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺣﻘﻴﻘﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ اﺳﺖ )ﺣﺘﯽ اﮔﺮ هﻴﭻ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﺟﻬﺎن اﻧﺪاﻣﻪ هﺎ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ(‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺧﻨﺜﯽ هﻴﭻ دﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺰﻳﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎدل ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ژﻧﺘﻴﮑﯽ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻨﮕﺎم اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ دﻳﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ازﺁن‬ ‫ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬زﺑﺎن ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﺷﺒﻪزﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ زﺑﺎن از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ و‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ زﺑﺎن از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪهﺎﯼ ژﻧﺘﻴﮑﯽ ﮐﺘﺮﻩ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬زﺑﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ژﻧﺘﻴﮏ‪ ،‬از ﻧﺴﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﻃﯽ ﻗﺮن هﺎ ﺑﻪ ﺁراﻣﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺷﺎﺧﻪ هﺎﯼ زﺑﺎﻧﯽ داراﯼ رﻳﺸﻪ ﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ‬ ‫ﭼﻨﺎن واﮔﺮا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺨﻨﻮران ﺷﺎن ﺣﺮف هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﮑﺎﻣﻞ زﺑﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ هﺪاﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﭼﻨﺪان ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ اﻳﺪﻩ هﺎ‬ ‫ﻼ ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺰرگ زﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻃﯽ ﻗﺮون ﭘﺎﻧﺰدهﻢ ﺗﺎ هﺠﺪهﻢ در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ رخ داد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ‬ ‫اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻏﻠﺐ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ در زﺑﺎن هﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮐﺮدﯼ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻼ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ زﺑﺎن ﻋﺎدﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪ ژﻧﺘﻴﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ و زﺑﺎن در ﻳﮏ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫اروﭘﺎ زﺑﺎن ﻻﺗﻴﻦ ﺑﻪ زﺑﺎن هﺎﯼ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬رﻣﺎﻧﺶ و دﻳﮕﺮ ﻟﻬﺠﻪ هﺎﯼ زﺑﺎن هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻼ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮔﺬارهﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺰﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﻳﺎ "ﻓﺸﺎر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ" ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪل ﺷﺪ‪ .‬اﺻ ً‬

‫‪. genetic drift‬‬ ‫‪. neutral theory of molecular genetics‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪195‬‬ ‫‪196‬‬

‫‪154‬‬

‫ﻼ ﮐﺘﺮﻩ اﯼ و دﻟﺒﺨﻮاهﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮﻧﯽ ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰ –‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ دﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣ ً‬ ‫و ﮔﺎهﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ – اﻣﺮوزﯼ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ادﻳﺎن ﺑﻪ رﻏﻢ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮﻧﯽ ﺷﺎن اﺷﺘﺮاﮐﺎت ﻣﻬﻤﯽ دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ هﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬ﻗﺴﻤﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ هﻢ در ﮐﺎر ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ هﻤﻨﻮا ﺑﺎ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺑﻨﻴﺎدﯼ روان اﻧﺴﺎن هﺎ ﻋﻤﻞ‬ ‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ادﻳﺎن ﺁﻣﻮزﻩ اﯼ را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻴﻨﯽ ﺑﻌﻴﺪ اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ ذهﻨﯽ ﺟﺬاب‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﻩ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﺪن ﻣﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد اﻳﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﻣﻴﺮاﻳﯽ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪﻩ و ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ هﻤﻨﻮا ﺑﺎ ﺧﻴﺎلاﻧﺪﻳﺸﯽ‬

‫‪197‬‬

‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﺎلاﻧﺪﻳﺸﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ روان‬

‫اﻧﺴﺎن اﻏﻠﺐ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎورهﺎﻳﺶ را ﺑﻪ رﻧﮓ و ﻟﻌﺎب ﺁﻣﺎل ﺧﻮد در ﺁورد‪) .‬در ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﯼ هﻨﺮﯼ هﺸﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ " ﭘﺪر ﺗﻮ هﻮس ات ﺑﻮد‪ ،‬هَﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺶ"(‬ ‫ﻼ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺑﻘﺎﯼ ﺧﻮد دﻳﻦ و ﺗﺪاوم اﻳﻦ وﻳﮋﮔﯽ هﺎ در‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ دﻳﻦ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻓﺮهﻨﮓ اﻧﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﺗﺪاوم دهﻨﺪﻩ ﯼ دﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﺷﯽ از‬ ‫ﻻ هﺮ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اردوﯼ دﻳﻨﺪران‪ ،‬زﻋﻤﺎﯼ دﻳﻦ ﺑﺎ‬ ‫"ﻃﺮاﺣﯽ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" اﻧﺪ ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺗﺒﺤﺮ ﺗﻤﺎم ﺗﺮﻓﻨﺪهﺎﯼ ﺑﻘﺎﯼ دﻳﻦ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻘﻞ دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎرﻩ ﻳﮏ دﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﮐﺮّات ﺧﻄﺮ ﻋﻘﻞ را ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽ ﮐﺮد‪" :‬ﻋﻘﻞ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻦ اﻳﻤﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﻋﻘﻞ هﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ‬ ‫اﻣﻮر روﺣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﮐﻼم اﻻهﯽ ﺳﺮ ﺳﺘﻴﺰ داﺷﺘﻪ‪ ،‬و اﻣﻮر اﻻهﯽ را ﺧﻮار ﺷﻤﺮدﻩ اﺳﺖ‪ [85]".‬ﻟﻮﺗﺮ‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬هﺮ ﺁن ﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻋﻘﻞ دﺳﺖ ﺑﺸﻮﻳﺪ‪ ".‬و ﻧﻴﺰ "ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻘﻞ را در ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮد‪ ".‬ﻟﻮﺗﺮ در ﻃﺮاﺣﯽ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﯼ ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﯽ دﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻘﺎﯼ ﺁن ﻳﺪ ﻃﻮﻻﻳﯽ‬ ‫ﻼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺿﺮورﺗًﺎ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ او‪ ،‬ﻳﺎ هﺮ ﮐﺲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬دﻳﻦ را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫دﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮل ﻧﻮﻋﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ )ﻏﻴﺮژﻧﺘﻴﮑﯽ( ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﻮﺗﺮ ﻃﺮاح اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬ ‫زﻳﺮﮐﯽ ﮐﺎرﺁﻣﺪﯼ ﺁن را درﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺁن ﺗﻤﺎﻳﻼت رواﻧﯽ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺷﺎن ﺑﻮدﻩ ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻋﺎدﯼ داروﻳﻨﯽ در‬ ‫ﺳﻄﺢ ژن هﺎ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ژن هﺎ در ﺷﮑﻞ دهﯽ ﺟﺰﺋﻴﺎت ادﻳﺎن هﻢ دﺧﻴﻞ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ اﺷﺎرﻩ‬ ‫ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺟﺰﺋﻴﺎت ادﻳﺎن هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﺮاغ ژن هﺎ ﺑﺮوﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎدﻟﯽ‬ ‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﺮاﯼ ژن هﺎ ﺑﺠﻮﻳﻴﻢ‪ .‬ﺁﻳﺎ ادﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﯼ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﻣِﻢ هﺎ‪ 198‬هﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪. wishful thinking‬‬ ‫‪. memes‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪197‬‬ ‫‪198‬‬

‫‪155‬‬

‫ﻧﺮم و ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺎدا ﻣِﻢ هﺎﻳﻢ را ﻟﮕﺪ ﮐﻨﯽ‬ ‫در ﻣﻮرد دﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ هﻤﺎن ﺑﺎورﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﮑﺎر واﻳﻠﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﮐﻪ ﭼﻮن اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ داروﻳﻨﯽ از اﺳﺮاف ﺑﻴﺰار اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ‬ ‫ﻼ دﻳﻦ– ﺑﺎﻳﺪ داراﯼ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﻋﺎم ﻳﮏ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﻮرﯼ – ﻣﺜ ً‬ ‫اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﺣﺘﻤًﺎ در ﺟﻬﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻓﺮاد در ﺑﻘﺎ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﯼ ﺁﻩ‬ ‫و ﻓﻐﺎن ﻣﺎ از ﺳﺮﻣﺎﺧﻮردﮔﯽ ﺑﻪ ژن هﺎﻳﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﻣﺴﺘﻌﺪ وﻳﺮوس ﺳﺮﻣﺎﺧﻮردﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺣﺘﯽ ﻻزم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ژن هﺎ از ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺎﻳﺪﻩﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ژن هﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻓﺎﻳﺪﻩﺑﺮﯼ‪ ،‬وﻳﺮوس هﺎﯼ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﯼ و ﻣِﻢ هﺎ هﺴﺘﻨﺪ – ﻳﻌﻨﯽ‬ ‫واﺣﺪهﺎﯼ وراﺛﺖ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ از ﮐﺎر ﻣِﻢ هﺎ ﺳﺮ در ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ اﻧﺪﮐﯽ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬در ﻋﺎم ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب از ﻣﻴﺎن ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎﯼ رﻗﻴﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻳﮏ ﺗﮑﻪ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﮐﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﯼ دﻗﻴﻘﯽ از ﺧﻮد را ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮔﺎهﯽ هﻢ ﻧﺴﺨﻪ هﺎﯼ ﻏﻴﺮ دﻗﻴﻖ ﻳﺎ "ﺟﻬﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ" اﯼ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ داروﻳﻨﯽ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﺴﺨﻪ هﺎﯼ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗًﺎ در ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻖ‬ ‫ﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎﯼ رﻗﻴﺐ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﮐﻤﺘﺮﯼ در ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺧﻮد دارﻧﺪ ﻓﺰوﻧﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺘﺪاﻳﯽ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ژن‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻨﺦﻧﻤﺎﯼ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮏ رﺷﺘﻪ ﯼ دﯼ ان ﺁ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﻤﺎم ﺧﻮد را ﺗﮑﺜﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ دﻗﺖ ﻣﻄﻠﻖ و هﻤﻴﺸﮕﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣِﻤﺘﻴﮏ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ هﻢ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎﯼ ﺣﻘﻴﻘﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ژن هﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻣِﻢ هﺎ ﺿﺮورﺗًﺎ ﻣﻌﺎدل ژن هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ هﺮﭼﻪ ﻣِﻢ هﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻴﻪ ژن هﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣِﻤﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ و هﺪف اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻃﺮح اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣِﻤﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫در ﻣﻮرد ﺧﺎص دﻳﻦ ﮐﺎرﺁﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺟﻬﺎن ژن هﺎ‪ ،‬ﺧﻄﺎهﺎﯼ ﮔﺎهﮕﺎهﯽ )ﺟﻬﺶ( در ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ‪ 199‬ﺣﺎوﯼ ﻧﺴﺨﻪ هﺎﯼ رﻗﻴﺒﯽ‬ ‫از هﺮ ژن ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ – ﮐﻪ ﺁﻟِﻞ‬

‫‪200‬‬

‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁﻟِﻞ هﺎ ﺑﺎ هﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﻪ؟ ﺑﺮﺳﺮ ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﮐﺮوﻣﻮزوﻣﯽ‪ ،‬ﻳﺎ "ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ" هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺁن دﺳﺘﻪ ﺁﻟِﻞ هﺎﺳﺖ‪ .‬ژن هﺎﯼ‬ ‫‪. gene pool‬‬ ‫‪. alleles‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪199‬‬ ‫‪200‬‬

‫‪156‬‬

‫رﻗﻴﺐ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ هﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺮد ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺑﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺒﺮد ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻳﺐ هﺎﯼ ژن هﺎ "وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻓﻨﻮﺗﻴﭙﻴﮏ" ﺷﺎن هﺴﺘﻨﺪ – ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ درازاﯼ ﭘﺎ ﻳﺎ رﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ – ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﻻ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬ ‫اﺛﺮ ژن هﺎ در ﺷﮑﻞ دهﯽ ﺁﻧﺎﺗﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﯽ ﻳﺎ رﻓﺘﺎر هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﮏ ژن ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺑﺪن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻮاﻟﻴًﺎ در ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻨﺰل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در هﻢ ﺗﻨﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺖ ﺑﻘﺎﯼ ﻳﮏ ژن در اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﺁن ﺑﺮ ﺑﺪن هﺎﯼ ﻣﻴﺰﺑﺎن اش دارد‪ .‬در ﮔﺬر ﻧﺴﻞ هﺎ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﺎﻳﺐ هﺎﯼ ﻓﻨﻮﺗﻴﭙﻴﮏ ﻳﮏ ژن‪ ،‬ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺣﻀﻮر ﺁن‬ ‫ژن در اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ اﻓﺰودﻩ ﻳﺎ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﻮرد ﻣِﻢ هﺎ هﻢ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻳﮑﯽ از وﺟﻮﻩ اﻓﺘﺮاق ﻣِﻢ و ژن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬ ‫ﻣﻮرد ﻣِﻢ هﺎ هﻴﭻ ﻣﻌﺎدﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﮐﺮوﻣﻮزوم ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻳﺎ ﺁﻟِﻞ ﻳﺎ ﺑﺎز‪-‬ﺗﺮﮐﻴﺐ هﺎﯼ ﺟﻨﺴﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ ﮐﻤﺘﺮ از‬ ‫اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ ﺳﺎﺧﺖﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن ﻣِﻢ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﺛﺮ‬ ‫ﺑﺮهﻤﮑﻨﺶ هﺎﯼ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻣﻴﺎن ﻣِﻢ هﺎﯼ رﻗﻴﺐ "ﺑﺴﺎﻣﺪ"ﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ هﺎﯼ ﻣِﻤﯽ اﻳﺮاد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺮادهﺎ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺪ اﻣﺎ اﻏﻠﺐ از اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣِﻢ هﺎ‬ ‫از ﺟﻤﻴﻊ ﺟﻬﺎت ﺷﺒﻴﻪ ژن هﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ دﻗﻴﻖ ژن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﮐﻪ ﻳﮏ رﺷﺘﻪ ﯼ دﯼ ان ﺁ‬ ‫اﺳﺖ( درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣِﻢ هﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و ﻣﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺗﺒًﺎ ﺑﺎ ﻃﺮح واﺳﻂ‪ 201‬هﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﮔﻴﺞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣِﻢ هﺎ ﻓﻘﻂ در ﻣﻐﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ؟ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ هﺮ ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﮐﺎﻏﺬﯼ ﻳﺎ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﯽ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ از‬ ‫ﻳﮏ ﺗﺼﻨﻴﻒ‪ ،‬را ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣِﻢ ﺧﻮاﻧﺪ؟ هﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ژن هﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﻼ ﺑﺘﻮان از ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ دﻗﺖ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ؟‬ ‫در ﻣﻮرد ﻣِﻢ هﺎ‪ ،‬اﮔﺮ اﺻ ً‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣِﻤﯽ اﻏﺮاق ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﺮاد وارد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻗﺖ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻣِﻢ هﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻢ هﺎ را از ﻧﻮع ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ هﺎﯼ داروﻳﻨﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﮔﺮ "ﻧﺮخ ﺟﻬﺶ" در هﺮ ﻧﺴﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ اﻧﺘﺨﺎب داروﻳﻨﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺑﺮ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺣﻀﻮر ﻳﮏ ﻣِﻢ در‬ ‫اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﻣِﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد زاﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﺼﻮرﯼ ﮔﻤﺮاﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ اﺳﺘﺎد ﻧﺠﺎر ﻳﺎ‬ ‫ﻦ ﺧﺎص را ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﺟﻮاﻧﺶ ﻣﯽ ﺁﻣﻮزاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﺮ ﺷﺎﮔﺮد ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺳﻨﮓ ﺗﺮاش ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻓ ّ‬ ‫ﺣﺮﮐﺎت دﺳﺖ اﺳﺘﺎد را وﻓﺎداراﻧﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﺳﺘﺎد و ﺷﺎﮔﺮدﯼ‪ ،‬ﻣِﻢ ﺁن ﻓﻦ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ‬ ‫"ﻧﺴﻞ" ﺑﺪون ﺟﻬﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﮏ ﺗﮏ ﺣﺮﮐﺎت دﺳﺖ اﺳﺘﺎد را دﻗﻴﻘًﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﻣﻀﺤﮏ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻮض ﺷﺎﮔﺮد هﺪف اﺳﺘﺎد را از اﺟﺮاﯼ ﺁن ﻓﻦ درﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬و ﺁن را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ :‬ﻣﻴﺦ را ﺁن ﻗﺪر ﺑﮑﻮب ﮐﻪ ﺗﺎ ﺗﻪ ﻓﺮو رود؛ هﺮ ﭼﻨﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﭼﮑﺶ ﮐﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺰن‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎت ﭼﮑﺶ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎﺗﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﯽ زد ﻳﮑﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ "ﻧﺴﻞ" ﺑﺪون ﺟﻬﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد؛‬ ‫ﻓﺎرغ از اﻳﻨﮑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻧﺠﺎم ﺁن از ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮ و از ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ دﻳﮕﺮ ﻓﺮق ﮐﻨﺪ‪ .‬رج زدن هﺎﯼ‬ ‫‪. medium‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪201‬‬

‫‪157‬‬

‫ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﮔﺮﻩ زدن هﺎﯼ ﻃﻨﺎب ﻳﺎ ﺗﻮر ﻣﺎهﻴﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬اﻟﮕﻮهﺎﯼ ﺗﺎ ﮐﺮدن در اورﻳﮕﺎﻣﯽ ]هﻨﺮ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزﯼ ﺑﺎ ﮐﺎﻏﺬ[‪،‬‬ ‫ﻓﻨﻮن ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺠﺎرﯼ ﻳﺎ ﺳﻔﺎﻟﮕﺮﯼ‪ ،‬هﻤﮕﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎﯼ ﻣﺠﺰاﻳﯽ ﻓﺮوﮐﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﺠﺎل ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ ﻃﯽ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﺴﻞ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮐﺎر در اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮق ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺎس ﻗﺎﻋﺪﻩ‬ ‫دﺳﺖ ﻧﺨﻮردﻩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻋﻤﻞ ﻣِﻢ هﺎ ﺑﻪ ژن هﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ در ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﺘﺎب ﺳﻮزان ﺑﻠﮏﻣﻮر ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣِﻤﯽ‬

‫‪202‬‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت اورﻳﮕﺎﻣﯽ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﯼ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﮏ ﻣﺪل ﮐﺎﻏﺬﯼ ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ ]ﮐﺸﺘﯽ ﺑﺎدﺑﺎﻧﯽ ﮐﻼﺳﻴﮏ ﭼﻴﻦ[ را ﻣﺜﺎل زدم‪ .‬دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﺪل‬ ‫ﻼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﺳﯽ و دو ﺑﺎر ﺗﺎ زدن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﺎر )ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ ﮐﺎﻏﺬﯼ( ﺷﯽء زﻳﺒﺎﻳﯽ‬ ‫ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻴﺎﻧﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﺁن ﮐﻪ در "دورﻩ ﯼ ﺟﻨﻴﻨﯽ" ﺑﻪ ﺷﮑﻞ "ﮐﺎﺗﺎﻣﺎران"‪" ،‬ﺟﻌﺒﻪ اﯼ ﺑﺎ دو‬ ‫دﺳﺘﮕﻴﺮﻩ" و "ﻗﺎب ﻋﮑﺲ" در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﮐﻞ اﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد ﭼﻴﻦ و ﺷﮑﻦ هﺎﯼ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﻏﺸﺎﯼ ﺟﻨﻴﻦ‬ ‫در ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ از ﺑﻼﺳﺘﻮا ﺗﺎ ﮔﺎﺳﺘﺮوﻻ ﺗﺎ ﻧﻴﻮﺗﺮوﻻ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ .‬ﻣﻦ در زﻣﺎن ﮐﻮدﮐﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ‬ ‫را از ﭘﺪرم ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺧﻮد او هﻢ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﺴﻦ و ﺳﺎل ﻣﻦ ﺑﻮد ﺁن را در ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ ﺷﺒﺎﻧﻪ روزﯼ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻮر و ﺷﻮق ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ ﺳﺎزﯼ را ﻣﺪﻳﺮﻩ ﯼ ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ ﭘﺪرم راﻩ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺷﻮق ﻣﺜﻞ اﭘﻴﺪﻣﯽ ﺳﺮﺧﮏ در‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ﺷﻴﻮع ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﻣﺜﻞ اﭘﻴﺪﻣﯽ ﺳﺮﺧﮏ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺶ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﺲ از رﻓﺘﻦ‬ ‫ﺁن ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ هﻤﺎن ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ دوﺑﺎرﻩ ﺁن ﺷﻮق را در اﻓﮑﻨﺪم و دوﺑﺎرﻩ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﮏ اﭘﻴﺪﻣﯽ ﺳﺮﺧﮏ‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬هﻤﻪ ﮔﻴﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎز ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻬﺎرت ﻗﺎﺑﻞ ﺁﻣﻮﺧﺘﻨﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ اﭘﻴﺪﻣﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﻨﺪ‬ ‫ﮔﻮﻳﺎﯼ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻤﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻗﺖ ﺑﺎﻻﯼ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻤﺘﻴﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻄﻊ و ﻳﻘﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﮏ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﺴﻞ ﭘﺪر ﻣﻦ در دهﻪ ﯼ ‪ 1920‬ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﮏ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﻞ ﻣﻦ در دهﻪ ﯼ ‪ 1950‬ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺁزﻣﻮن زﻳﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ را ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺗﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ :‬رواﻳﺘﯽ دﻳﮕﺮ از ﻳﮏ ﺑﺎزﯼ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﮐﻪ زﻣﺰﻣﻪ ﯼ‬ ‫ﻼ هﺮﮔﺰ‬ ‫ﭼﻴﻨﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد )ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﺑﺎزﯼ را ﺗﻠﻔﻦ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ(‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ دوﻳﺴﺖ ﻧﻔﺮ را ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬ ‫ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮔﺮد ﺁورﻳﻢ و ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﮔﺮوﻩ دﻩ ﻧﻔﺮﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ارﺷﺪهﺎﯼ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎ را دور‬ ‫ﻳﮏ ﻣﻴﺰ ﺟﻤﻊ ﮐﻨﻴﻢ و روش ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ را ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎد دهﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎل اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ارﺷﺪ را ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﺸﺎن‬ ‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﻢ ﺗﺎ روش ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ را ﻓﻘﻂ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﻔﺮ "ﻧﺴﻞ" دوم ﮔﺮوﻩ ﺷﺎن ﻳﺎد دهﻨﺪ‪ ،‬و ﺁن ﻧﻔﺮ دوم هﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺳﻮم و هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺗﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﻔﺮ دهﻢ هﺮ ﮔﺮوﻩ اﻳﻦ روش را از ﻧﻔﺮ ﻧﻬﻢ ﺑﻴﺎﻣﻮزد و ﺧﻮدش ﻳﮏ ﺟﺎﻧﮏ ﭼﻴﻨﯽ ﺑﺴﺎزد‪.‬‬ ‫ﺣﺎل هﻤﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﮏ هﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ را ﺑﻪ ﺻﻒ ﮐﻨﻴﻢ و روﯼ هﺮ ﮐﺪام ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ﮔﺮوﻩ و "ﻧﺴﻞ" ﺳﺎزﻧﺪﻩ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪. The Meme Machine, Susan Blackmore‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪202‬‬

‫‪158‬‬

‫ﻣﻦ اﻳﻦ ﺁزﻣﻮن را اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻩ ام )و دوﺳﺖ دارم اﻧﺠﺎم دهﻢ(‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻗﻮت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﭼﻪ ﺧﻮاهﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ در هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﮔﺮوﻩ ﻣﻬﺎرت ﺟﺎﻧﮏ ﺳﺎزﯼ ﺑﯽ ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﺑﻪ ﻧﻔﺮ دهﻢ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺧﻴﻠﯽ از ﮔﺮوﻩ هﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﮔﺮوﻩ هﺎ هﻢ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﺿﻌﻴﻔﯽ در ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﮔﺮوﻩ هﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﺮاﺣﻞ اﺻﻠﯽ روﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻧﮏ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪ ،‬و هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﭘﺲ از او هﻢ ﻣﺮﺗﮑﺐ‬ ‫هﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﮔﺮوﻩ ‪ 4‬ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ "ﮐﺎﺗﺎﻣﺎران" ﺑﺮﺳﺪ اﻣﺎ ﭘﺲ از ﺁن اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻔﺮ هﺸﺘﻢ ﮔﺮوﻩ ‪13‬‬ ‫ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ "ﺟﻬﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ" ﺑﺴﺎزد ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﻴﺎن "ﺟﻌﺒﻪ اﯼ ﺑﺎ دو دﺳﺘﻪ" و "ﻗﺎب ﻋﮑﺲ" از ﺁب در ﺁﻳﺪ و ﻧﻔﺮ ﻧﻬﻢ و‬ ‫دهﻢ ﮔﺮوﻩ اش هﻢ ﺁن ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﺟﻬﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﯽ دﻳﮕﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺁن ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﻞ دهﻢ ﺟﺎﻧﮏ را درﺳﺖ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺟﺎﻧﮏ هﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ در ﻃﯽ "ﻧﺴﻞ"هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻤﯽ ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺁزﻣﻮن‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ اﻧﺠﺎم دهﻴﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻧﮏ از ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎردﺳﺘﯽ ﺟﺎﻧﮏ‬ ‫ﺁن را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺑﺎز ﺷﺎهﺪ ﻧﺰول ﺗﺪرﻳﺠﯽ دﻗﺖ ﻃﺮاﺣﯽ در ﻃﯽ ﻧﺴﻞ هﺎ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ اﻟﮕﻮﯼ‬ ‫ﻧﺴﻞ ‪ 1‬ﺑﻪ ﺻﻮرت "ﺑﻘﺎﻳﺎﻓﺘﻪ" ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ‪ 10‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﻧﻘﺎﺷﯽ از اﻳﻦ ﺁزﻣﻮن‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻃﺮاﺣﯽ هﺎﯼ ﻧﺴﻞ ‪ 10‬ام ﺷﺒﺎهﺖ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﺴﻞ اول ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬و‬ ‫در هﺮ ﺗﻴﻢ‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺒﺎهﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬در ﻧﺴﺨﻪ ﯼ‬ ‫ﮐﺎردﺳﺘﯽ ﺳﺎزﯼ از اﻳﻦ ﺁزﻣﻮن‪ ،‬ﺧﻄﺎهﺎ از ﻧﻮع هﻤﻪ‪-‬ﻳﺎ‪-‬هﻴﭻ هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺟﻬﺶ هﺎﻳﺸﺎن "دﻳﺠﻴﺘﺎل" اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﻳﺎ هﻴﭻ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﺟﺎﻧﮏ ﻧﺴﻞ ‪ 10‬ﺑﯽ ﮐﻢ و ﮐﺎﺳﺖ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﻧﮏ ﻧﺴﻞ ‪ 5‬ﻳﺎ ﻧﺴﻞ ‪ 1‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد؛ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ در ﺟﺎﻳﯽ از‬ ‫ﻼ ﺑﻘﻴﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ‬ ‫ﻧﺴﻞ هﺎ "ﺟﻬﺶ" رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺟﻬﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎﯼ ﮐﺎﻣﻞ در ﺳﺎﺧﺖ ﮐﺎردﺳﺘﯽ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ و ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫ﺁن ﺟﻬﺶ را وﻓﺎداراﻧﻪ ﺗﮑﺮار ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺎوت اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻣﻬﺎرت در ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺗﻔﺎوت در اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻬﺎرت اورﻳﮕﺎﻣﯽ ﺳﺎزﯼ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﮏ رﺷﺘﻪ‬ ‫ﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﻣﺠﺰا اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﻧﺠﺎم دادن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﯼ هﺮ ﮐﺪام ﺷﺎن دﺷﻮار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‬ ‫هﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﮑﻪ "هﺮ دو ﻟﺒﻪ را ﺑﻪ وﺳﻂ ﺗﺎ ﮐﻦ"‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ اﻳﻦ ﮔﺎم را ﺑﺪ اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺑﻌﺪﯼ هﻤﮕﺮوﻩ اش ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺘﯽ اش ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﭼﻪ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻣﻬﺎﯼ اورﻳﮕﺎﻣﯽ "ﺧﻮد‪-‬ﻧﺮﻣﺎل ﮐﻨﻨﺪﻩ" اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺁﻧﻬﺎ را "دﻳﺠﻴﺘﺎل" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻊ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل اﺳﺘﺎد ﻧﺠﺎر ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺎرغ از اﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﭼﮑﺶ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدش ﻗﺼﺪ او را از ﮐﻮﺑﻴﺪن ﻣﻴﺦ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻪ درﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اورﻳﮕﺎﻣﯽ هﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ هﺮ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‬ ‫را درﺳﺖ ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺎرغ از اﻳﻨﮑﻪ درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف اورﻳﮕﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻳﮏ ﻣﻬﺎرت ﺁﻧﺎﻟﻮگ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫هﻤﻪ از ﭘﺲ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و دﻗﺖ هﻴﭻ ﮐﺲ هﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ دﻗﺖ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮدارﯼ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻣﺎن و ﺣﻮﺻﻠﻪ اﯼ دارد ﮐﻪ ﺻﺮف ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و اﻳﻦ ﮐﻤﻴﺖ هﺎ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪159‬‬

‫هﻢ ﻣﺮﺗﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ اﻋﻀﺎﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﮐﭙﯽ ﮐﺮدن ﺻﺮف‪ ،‬ﻃﺮح ﺷﺎن را ﺗﺰﺋﻴﻴﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻔﺮ ﻗﺒﻠﯽ "ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪ"‪.‬‬ ‫واژهﺎ هﻢ – دﺳﺖ ﮐﻢ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ – ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت اورﻳﮕﺎﻣﯽ ﺧﻮد‪-‬ﻧﺮﻣﺎل ﮐﻨﻨﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬در رواﻳﺖ اﺻﻠﯽ‬ ‫ﺑﺎزﯼ زﻣﺰﻣﻪ ﯼ ﭼﻴﻨﯽ )ﻳﺎ ﺗﻠﻔﻦ( ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﮐﻮدﮎ داﺳﺘﺎن ﻳﺎ ﺟﻤﻠﻪ اﯼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬و از او ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن را ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و هﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﻟﯽ ﺁﺧﺮ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪود هﻔﺖ واژﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدرﯼ ﮐﻮدﮐﺎن هﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺖ اﻳﻨﮑﻪ ﺁن ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺎ ﻧﺴﻞ دهﻢ ﺛﺎﺑﺖ و ﺟﻬﺶ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﯽ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺁن را ﻧﺪاﻧﻨﺪ و ﻣﺠﺒﻮرﺑﺎﺷﻨﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺁواﻳﯽ‪ ،‬ﻧﻪ واژﻩ ﺑﻪ واژﻩ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪ ﭘﻴﺎم ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻟﮕﻮﯼ زوال ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺻﻮات ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﺎن اﻟﮕﻮﯼ زوال ﻧﻘﺎﺷﯽ در ﻃﯽ ﻧﺴﻞ هﺎ اﺳﺖ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺎم ﺑﻪ زﺑﺎن ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻮدﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺣﺎوﯼ هﻴﭻ واژﻩ ﯼ ﻧﺎﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ "ﻓﻨﻮﺗﻴﭗ" ﻳﺎ "ﺁﻟِﻞ" هﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺁواهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬هﺮ واژﻩ را در ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺎت ﻣﺤﺪود ﺧﻮد ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﯽ دهﻨﺪ و‬ ‫ﻼ ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺑﻴﺎن هﺮ ﮐﺪام ﺷﺎن ﺑﺎ دﻳﮕﺮﯼ ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﺎن را ﺑﺮاﯼ ﻧﻔﺮ ﺑﻌﺪﯼ ﺷﺎن ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫زﺑﺎن ﻧﻮﺷﺘﺎرﯼ هﻢ ﺧﻮد‪-‬ﻧﺮﻣﺎل ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺧﻂ هﺎﯼ دﺳﺖ ﻧﻮﻳﺲ روﯼ ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬هﺮ ﻗﺪر هﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺤﺪودﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺶ ﺣﺮف دارد‪.‬‬ ‫هﻤﻴﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﻣﻢ هﺎ ﺑﻪ ﻣﺪد ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎﯼ ﺧﻮد‪-‬ﻧﺮﻣﺎل ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺛﺒﺎت ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ از راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﺮادهﺎﯼ وارد ﺑﺮ ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻣِﻢ‪/‬ژن‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬هﺪف اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣِﻤﯽ در اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ اش اراﺋﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻊ درﺑﺎب ﻓﺮهﻨﮓ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ژﻧﺘﻴﮏ‬ ‫واﺗﺴﻮن‪-‬ﮐﺮﻳﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬هﺪف اﺻﻠﯽ ﻣﻦ در دﻓﺎع از ﻣِﻢ هﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﻮد ﮐﻪ ژن هﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻴﺪان ﺗﮑﺎﻣﻞ داروﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ –ﺑﺪون ﻃﺮح ﻣﻔﻬﻮم ﻣِﻢ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ از ﮐﺘﺎب ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ‬ ‫اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ رﻳﭽﺮدﺳﻮن و راﺑﺮت ﺑﻮﻳﺪ در ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰﺷﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ژن‬ ‫هﺎ‬

‫‪203‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ دﻻﻳﻠﯽ ﺁوردﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ از ﺧﻮد واژﻩ ﯼ "ﻣِﻢ" اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬

‫ﻧﮑﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن "ﻧﺴﺨﻪ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ" را ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎب اﺳﺘﻔﻦ ﺷِﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ژن هﺎ‪ ،‬ﻣِﻢ هﺎ و ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺑﺸﺮ‬

‫‪204‬‬

‫ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﮐﺘﺎب ﻋﺎﻟﯽ ﻗﺒﻠﯽ رﻳﭽﺮﺳﻮن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺮهﻨﮓ و ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‬

‫هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻣِﻢ هﺎ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ژن اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ‬

‫‪206‬‬

‫‪205‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﮐﺘﺎب‬

‫اﺛﺮ ﭘﻴﺘﺮ ﺁوﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻣِﻢ ﺧﻮدﺧﻮاﻩ‬

‫‪207‬‬

‫اﺛﺮ ﮐﻴﺖ‬

‫دﻳﺴﺘﻴﻦ‪ ،‬و وﻳﺮوس ذهﻦ‪ :‬ﻋﻠﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻣِﻢ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ 208‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ رﻳﭽﺎرد ﺑﺮودﯼ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪203‬‬

‫‪. Not by Genes Alone, Peter Richerson and Robert Boyd‬‬ ‫‪. Genes, Memes and Human History, Stephen Shenan‬‬ ‫‪205‬‬ ‫‪. Culture and Evolutionary Process, Peter Richerson‬‬ ‫‪206‬‬ ‫‪. Electric Meme, Robert Aunger‬‬ ‫‪207‬‬ ‫‪. The Selfish Meme, Kate Distin‬‬ ‫‪208‬‬ ‫‪. Virus of the Mind : The New Science of the Meme, Richard Brodie‬‬ ‫‪204‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪160‬‬

‫اﻣﺎ اﺛﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﻤﺘﻴﮏ را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ راﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣِﻤﯽ‪ 209‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﺳﻮزان ﺑﻠﮑﻤﻮر ﺑﻮد‪ .‬او‬ ‫در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﮐﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﻣﻐﺰهﺎ )ﻳﺎ ﺟﻌﺒﻪ هﺎ ﻳﺎ ﻣﺠﺮاهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻐﺰهﺎ ﻳﺎ‬ ‫ﺑﺎﻧﺪهﺎﯼ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ رادﻳﻮﻳﯽ( و ﻣﻢ هﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻻﻧﻪ ﮔﺰﻳﺪن در ﺁن ﺟﻌﺒﻪ هﺎ ﺟﺴﺖ و ﺧﻴﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ژن‬ ‫هﺎﯼ درون اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻢ هﺎ ﻧﻴﺰ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮﯼ‬ ‫در ﺗﮑﺜﻴﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺟﺬاﺑﻴﺘﯽ ﮐﻪ ﻣِﻢ ﻧﺎﻣﻴﺮاﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺧﯽ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‬ ‫ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻳﮏ ﻣِﻢ در ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮏ ﻣِﻢ ﺑﻪ ﺷﺮط ﺣﻀﻮر ﭘﺮﺷﻤﺎر ﺑﺮﺧﯽ ﻣِﻢ هﺎﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ در اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﻳﮋﮔﯽ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺎﯼ ﻣِﻤﯽ ﻳﺎ "ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ هﺎ"‬

‫‪210‬‬

‫ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ‬

‫روﻳﻪ ﯼ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺎن در ﻣﻮرد ﻣِﻢ هﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﻣﻨﺸﺎء ژﻧﺘﻴﮑﯽ اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﺮدم ﮐﻪ ژن هﺎ واﺣﺪهﺎﯼ ﻣﻨﻔﺮدﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از هﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ژن‬ ‫هﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮوز ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﮑﻪ ژن هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﯽ در‬ ‫اﻣﺘﺪاد ﮐﺮوﻣﺰوم هﺎ رﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﮔﺬر ﻧﺴﻞ هﺎ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ژن هﺎﯼ هﻤﺴﺎﻳﻪ ﯼ ﺧﻮد‬ ‫ﺳﻔﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن اﻳﻦ ﻧﻮع هﻤﻮﻧﺪﯼ را هﻤﻮﻧﺪﯼ‪ 211‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪ ،‬و ﻣﻦ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن‬ ‫ﻣِﻢ هﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﮐﺮوﻣﻮزوم‪ ،‬ﺁﻟِﻞ ﻳﺎ ﺑﺎزﺁﻣﻴﺰﯼ هﺎﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﻪ ﯼ دوم ﻋﺪم اﺳﺘﻘﻼل ژن هﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ هﻤﻮﻧﺪﯼ ژﻧﺘﻴﮏ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬و در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻣﻤﺘﻴﮏ ﺧﻮﺑﯽ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺑﻪ روﻳﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺟﺪاﯼ از ژﻧﺘﻴﮏ اﺳﺖ – اﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ اﻳﻦ دو رﺷﺘﻪ را ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪن هﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮزاﺋﻴﮑﯽ از ﻗﻄﻌﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﻓﻨﻮﺗﻴﮏ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﺮﻳﮏ ﻳﮏ ﺣﺎﺻﻞ ژن ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎن ژن هﺎ و اﺟﺰاﯼ ﺁﻧﺎﺗﻮﻣﯽ ﻳﺎ رﻓﺘﺎر هﻴﭻ ﺗﻨﺎﻇﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﮑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺻﺪهﺎ ژن ﺑﺎ هﻤﺪﻳﮕﺮ "هﻤﮑﺎرﯼ" ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ رﺷﺪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﺪن ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺠﺎﻣﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ واژﻩ هﺎﯼ ﻳﮏ دﺳﺘﻮر ﺁﺷﭙﺰﯼ ﺑﺎ هﻢ هﻤﮑﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﻃﯽ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‬ ‫ﭘﺨﺖ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺸﻘﺎب ﻏﺬا ﻓﺮاهﻢ ﺷﻮد‪ .‬واژﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ اﺟﺰاﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ درون ﺑﺸﻘﺎب ﻏﺬا ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ژن هﺎ در ﮐﺎرﺗﻞ هﺎﻳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺪن ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از اﺻﻮل ﻣﻬﻢ روﻳﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺁدم وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﻋﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮوهﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎرﺗﻞ هﺎﯼ ژﻧﯽ را ﺑﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮ رﻗﺒﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬و هﻤﻴﻦ ﺟﺎ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ در واﻗﻊ رخ ﻣﯽ دهﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ژن هﺎﯼ‬ ‫اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﻴﻄﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﻳﮏ ژن در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺁﻟِﻞ هﺎﻳﺶ ﭘﻴﺮوز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از‬ ‫ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ هﺮ ژﻧﯽ در ﺣﻀﻮر ژن هﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد – ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ – ﮐﺎرﺗﻞ‬ ‫هﺎﯼ ژن هﺎﯼ هﻤﮑﺎر ﺑﺎ هﻢ ادﻏﺎم ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﻣﻮاﺟﻪ اﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار ﺷﺒﺎهﺖ دارد‬ ‫ﺗﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ در ﻳﮏ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻗﺼﺎب دارﻳﻢ و ﻳﮏ ﻧﺎﻧﻮا‪ ،‬اﻣﺎ اﯼ ﺑﺴﺎ ﮐﻪ در اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎزار ﺟﺎﯼ ﻳﮏ ﺷﻤﻌﺪان ﺳﺎز ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻳﻦ ﺧﻼء را ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻊ‪ ،‬ﻓﺮق‬ ‫‪209‬‬

‫‪. The Meme Machine, Susan Blackmore‬‬ ‫‪. memeplexes‬‬ ‫‪211‬‬ ‫‪. linkage‬‬ ‫‪210‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪161‬‬

‫دارد ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺼﺎب ‪ +‬ﻧﺎﻧﻮا ‪ +‬ﺷﻤﻌﺪان ﺳﺎز را ﺗﺮﺟﻴﺢ دهﺪ‪ .‬ﻓﻬﻢ‬ ‫اﻳﺪﻩ ﯼ ﮐﺎرﺗﻞ هﺎﯼ هﻤﮑﺎر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﺗﺠﻤﻴﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣِﻢ هﺎﯼ دﻳﻦ‪ ،‬اهﻤﻴﺖ‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ دارد‪.‬‬ ‫اﻗﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎرﺗﻞ هﺎﯼ ژﻧﯽ در اﻧﺒﺎن هﺎﯼ ژﻧﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ادﻏﺎم ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺒﺎن هﺎﯼ ژﻧﯽ ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاراﻧﻪ ﺣﺎوﯼ ژن‬ ‫هﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺪام هﺎﯼ ﺣﺴﯽ ﺷﮑﺎرﻳﺎب‪ ،‬ﺁروارﻩ هﺎﯼ ﺷﮑﺎرﮔﻴﺮ‪ ،‬دﻧﺪان هﺎﯼ ﻧﻴﺶ‪ ،‬ﺁﻧﺰﻳﻢ هﺎﯼ هﻀﻢ ﮔﻮﺷﺖ و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ژن هﺎﯼ دﻳﮕﺮ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و هﻤﮕﯽ اﻳﻦ ژن هﺎ ﺑﻪ ﻇﺮاﻓﺖ ﺑﺮاﯼ هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ هﻢ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻧﺒﺎن هﺎﯼ ژﻧﯽ ﮔﻴﺎهﺨﻮاراﻧﻪ ﺣﺎوﯼ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ژﻧﻬﺎﯼ هﻤﺴﺎز ﺑﺎ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬ ‫هﻤﮑﺎرﯼ در ﺟﻬﺖ اهﺪاف دﻳﮕﺮﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﺁﺷﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ژن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ هﻤﺴﺎزﯼ ﻓﻨﻮﺗﻴﭗ‬ ‫اش ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎرﺟﯽ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺻﺤﺮا ﻳﺎ ﺟﻨﮕﻞ ﻳﺎ هﺮﭼﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ژن هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ هﻤﺴﺎزﯼ اش ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ژن هﺎﯼ ﺧﺎص اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ژن ﻳﮏ ﮔﻮﺷﺘﺨﻮار در اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ ﮔﻴﺎهﺨﻮارن دوام ﻧﻤﯽ ﺁورد‪ ،‬و ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ .‬از ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز درازﻣﺪت ﻳﮏ‬ ‫ﯽ ﻳﮏ ﮔﻮﻧﻪ – ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ژن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻞ ﺟﻨﺴﯽ در ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺮات ﺑُﺮ ﻣﯽ‬ ‫ژن‪ ،‬اﻧﺒﺎن ژﻧ ِ‬ ‫ﺧﻮرﻧﺪ و ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ – ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ژﻧﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁن هﺮ ژن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ اش ﺑﺮاﯼ‬ ‫هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﺑﺎﻗﯽ ژن هﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻧﺒﺎن هﺎﯼ ﻣِﻤﯽ ﺑﻪ ﺻﻼﺑﺖ و ﺳﺎﺧﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕﯽ اﻧﺒﺎن هﺎﯼ ژﻧﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﻨﻮز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ را ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از"ﻣﺤﻴﻂ"ﯼ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ هﺮ ﻣِﻢ در ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻣﻢ هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻔﺮد ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺣﻀﻮر دﻳﮕﺮ‬ ‫اﻋﻀﺎﯼ ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺷﮏ دارم ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﮑﺎﻣﻞ زﺑﺎن ﻧﺎﺷﯽ از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﻻ ﺣﺎﺻﻞ ﭘﻴﺸﺎﻣﺪهﺎﯼ ﮐﺘﺮﻩ اﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ زﺑﺎن اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﺮوف ﻣﺼﻮّت و ﺻﺎﻣﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﻴﻂ هﺎﯼ ﮐﻮهﺴﺘﺎﻧﯽ ﮐﺎرﺁﻣﺪﺗﺮ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﮔﻴﺮﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺟﺰء ﻣﺸﺨﺼﻪ ﯼ ﻟﻬﺠﻪ هﺎﯼ ﺳﻮﺋﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺗﺒﺘﯽ و ﺁﻧﺪﯼ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺻﻮات دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﻮا در ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ‬ ‫هﺎﯼ اﻧﺒﻮﻩ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﻟﺬا ﻣﺸﺨﺼﻪ ﯼ زﺑﺎن هﺎﯼ ﭘﻴﮕﻤﯽ و ﺁﻣﺎزوﻧﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ زﺑﺎن ذﮐﺮ ﮐﺮدم – ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﮐﺎرﮐﺮدﯼ ﺑﺮاﯼ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺰرگ واﮐﻪ هﺎ در‬ ‫زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻳﺎﻓﺖ – از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻢ هﺎ در ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ هﺎﯼ دوﺑﺪو هﻤﺴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‬ ‫ﻳﮏ واﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻠﯽ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ – ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣُﺪ روز از ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺑﻴﺎن ﻳﮏ ﻓﺮد ﻣﺸﻬﻮر ﻳﺎ‬ ‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻨﺸﺎء ﺗُﮏ زﺑﺎﻧﯽ ﺣﺮف زدن اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﯽ هﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﺮﺧﺶ ﺑﺰرگ واﮐﻪ هﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ واﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ واﮐﻪ‬ ‫هﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﺑﻬﺎم ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺁﺑﺸﺎرﯼ رخ‬ ‫داد‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ دوم ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻢ هﺎ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﭘﺲزﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﭘﻴﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و‬ ‫ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ ﺟﺪﻳﺪﯼ از ﻣﻢ هﺎﯼ دوﺑﺪو هﻤﺴﺎز ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪162‬‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﻤﺘﻴﮏ دﻳﻦ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ ژن‬ ‫هﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ذاﺗﯽ ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻢ هﺎ ‪ ،‬ﻓﺎرغ از اﻳﻨﮑﻪ در ﻣﺠﺎورت ﭼﻪ ﻣﻢ هﺎﻳﯽ ﭼﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در هﺮ اﻧﺒﺎن ﻣﻤﯽ دوام ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ )در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻢ ﮐﻪ در اﻳﻨﺠﺎ‬ ‫"ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ" ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ "ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﺑﻘﺎ در اﻧﺒﺎن" اﺳﺖ‪ .‬و وراﯼ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺣﺎوﯼ هﻴﭻ ارزﺷﺪاورﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ (.‬ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫اﻳﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻣِﻢ هﺎﯼ ﭘﺮﺷﻤﺎر ﻗﺒﻠﯽ ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ –ﺑﺨﺸﯽ از‬ ‫ﻼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ارزش‬ ‫ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ – ﺳﺎزﮔﺎرﻧﺪ‪ .‬در زﻳﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺨﺘﺼﺮﯼ از ﺑﺮﺧﯽ ﻣِﻢ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ را ﻣﯽ ﺁورم ﮐﻪ ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫ﺑﻘﺎﻳﯽ در اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ "ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ" ذاﺗﯽ ﺷﺎن و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ هﻤﺴﺎزﯼ ﺷﺎن ﺑﺎ ﻳﮏ ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‪:‬‬ ‫•‬

‫ﺷﻤﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺟﺴﻢ ﺗﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫اﮔﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ در ﺑﻬﺸﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ از ‪ 72‬ﺑﺎﮐﺮﻩ‬ ‫ﺑﻬﺮﻣﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ )ﻓﮑﺮﯼ هﻢ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺁن ﺑﺎﮐﺮﮔﺎن ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﮐﻨﻴﺪ(‪.‬‬

‫•‬

‫ﻼ ﻧﻔﯽ ﺑﻠﺪ ﺷﺎن ﮐﺮد(‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺗﺪان‪ ،‬ﮐﻔﺮﮔﻮﻳﺎن و ﻣﻠﺤﺪان را ﮐﺸﺖ )ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮﯼ ﺁﻧﺎن را ﺟﺰا داد‪ ،‬ﻣﺜ ً‬

‫•‬

‫ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺪا ﻓﻀﻴﻠﺘﯽ ﻋﻈﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﺑﺎورﺗﺎن ﻣﺘﺰﻟﺰل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﺁن ﺑﮑﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬و از ﺧﺪا ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺑﯽ ﺑﺎورﯼ ﻃﻠﺐ ﻣﻐﻔﺮت ﮐﻨﻴﺪ )در ﺑﺤﺚ ﻗﻤﺎرﺑﺎز ﭘﺎﺳﮑﺎل ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر ﺑﺎور داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻏﺮﻳﺐ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮدم اﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺒﻴﻴﻨﯽ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪(.‬‬

‫•‬

‫اﻳﻤﺎن )ﺑﺎور ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻮاهﺪ( ﻳﮏ ﻓﻀﻴﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬هﺮﭼﻪ ﺑﺎورهﺎﻳﺘﺎن ﺑﺎ ﺷﻮاهﺪ ﻣﺘﻌﺎرض ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻀﻴﻠﺖﻣﻨﺪﺗﺮ‬ ‫هﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻓﺎﺿﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻏﺮﻳﺐ‪ ،‬ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ و ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ را ﺑﺎور ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﻠﮑﻮﺗﻴﺎن‬ ‫اﻧﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫هﻤﻪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﺑﻴﺶ از‬ ‫اﺣﺘﺮام ﻋﺎدﯼ و ﺧﻮدﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﯼ ﺑﺎورهﺎﯼ ﺑﯽﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ) در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻢ(‪.‬‬

‫•‬

‫اﻣﻮر رازﺁﻣﻴﺰﯼ هﺴﺘﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺜﻠﻴﺚ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮاب ﺑﻪ ﺧﻮن‪ ،‬ﺗﺠﺴّﺪ ﻣﺴﻴﺢ( ﮐﻪ ﻗﺮار ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺎ ازﺷﺎن ﺳﺮ در‬ ‫ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺗﻼش ﻧﮑﻨﻴﺪ رﻣﺰ و راز اﻳﻦ اﻣﻮر را ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺗﻼش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺮب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺎ راز داﻧﺴﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫♦‬

‫زﻳﺒﺎﻳﯽ هﺎﯼ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‪ ،‬هﻨﺮ و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ از اﻳﺪﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫♦ ﻣﮑﺎﺗﺐ و ژاﻧﺮهﺎﯼ هﻨﺮﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ هﻨﺮﻣﻨﺪان اﻳﺪﻩ هﺎ و ﻣﻮﺗﻴﻒ هﺎﯼ‬ ‫هﻨﺮﻣﻨﺪان ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻮﺗﻴﻒ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻴﻒ هﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﮐﻞ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺁﮐﺎدﻣﻴﮏ ﺗﺎرﻳﺦ هﻨﺮ ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ ردﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اش در ﻣﻮرد ﭘﻴﮑﺮﻧﮕﺎرﯼ و ﻧﻤﺎدﮔﺮاﻳﯽ‪ ،‬را ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ ﺗﻔﺼﻴﻠﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ‬ ‫ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﻣﻢﺗﺎﻓﺘﮕﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت هﺮ ﻣﻢﺗﺎﻓﺖ هﻨﺮﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﻀﻮر اﻋﻀﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻧﺒﺎن اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻢ‬ ‫هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪163‬‬

‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻢ هﺎﯼ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺎﻻ دارﯼ ارزش ﺑﻘﺎﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در هﺮ ﻣﻢﺗﺎﻓﺘﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻢ‬ ‫هﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ژن هﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻣِﻤﯽ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻢﺗﺎﻓﺖ هﺎﯼ رﻗﻴﺐ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬دو دﻳﻦ ﻣﺘﻔﺎوت را ﻣﯽ ﺗﻮان دو ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ رﻗﻴﺐ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان اﺳﻼم را ﺑﻪ اﻧﺒﺎﻧﯽ از ژن هﺎﯼ‬ ‫ﻼ "ﺑﻬﺘﺮ" از اﻳﺪﻩ‬ ‫ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاراﻧﻪ‪ ،‬و ﺑﻮدﻳﺴﻢ را ﺑﻪ اﻧﺒﺎﻧﯽ از ژن هﺎﯼ ﮔﻴﺎهﺨﻮاراﻧﻪ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﺪﻩ هﺎﯼ هﻴﭻ دﻳﻨﯽ اﺻ ً‬ ‫هﺎﯼ ﺑﺎﻗﯽ دﻳﻦ هﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ژن هﺎﯼ ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاراﻧﻪ "ﺑﻬﺘﺮ" از ژن هﺎﯼ ﮔﻴﺎهﺨﻮاراﻧﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻗﺒﻴﻞ ﻣِﻢ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﻟﺰوﻣًﺎ هﻴﭻ اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻄﻠﻘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ ﺷﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻀﻮر ﻣِﻢ‬ ‫هﺎﯼ دﻳﮕﺮ دوام ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ روﻣﯽ و اﺳﻼم ﻟﺰوﻣًﺎ ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﯼ ﻓﺮد‬ ‫ﺧﺎﺻﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺎﯼ رﻗﻴﺒﯽ از ﻣِﻢ هﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ در ﺣﻀﻮر دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎﯼ هﻤﺎن‬ ‫ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ ﺷﮑﻮﻓﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ادﻳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ را اﻧﺴﺎن هﺎ ﺳﺎزﻣﺎن دادﻩ اﻧﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ اﺳﻘﻒ هﺎ‪ ،‬ﺧﺎﺧﺎم هﺎ‪ ،‬اﻣﺎم هﺎ و ﺁﻳﺖ اﷲ هﺎ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ادﻳﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯽ هﻢ ﮐﻪ دﻳﻦ هﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮﯼ و ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪان در ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮﯼ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت هﺮ دﻳﻦ ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ژﻧﺘﻴﮑﯽ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ژﻧﺘﻴﮑﯽ ﮐﻨﺪﺗﺮ از‬ ‫ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻳﻊ و واﮔﺮاﻳﯽ ادﻳﺎن را اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ژﻧﺘﻴﮑﯽ در اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻓﺮاهﻢ‬ ‫ﮐﺮدن ﻣﻐﺰ‪ ،‬و اﺳﺘﻌﺪادهﺎ و ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻣﻐﺰﯼ اﺳﺖ – ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن ﭘﻠﺘﻔﺮم ﺳﺨﺖ اﻓﺰاررﯼ و ﻧﺮم اﻓﺰار ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻪ‬ ‫ﭘﺲزﻣﻴﻨﻪ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻤﺘﻴﮏ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺲزﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻧﻮﻋﯽ روﻳﮑﺮد اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻤﺘﻴﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روﻳﮑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﮑﺎﻣﻞ هﺮ دﻳﻦ ﺧﺎص ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ دﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ دﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣِﻢ هﺎﯼ ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ ﻣﺪد ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﺷﺎن ﻧﺰد روان ﺑﺸﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣِﻤﯽ دﻳﻦ و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻮدن دﻳﻦ هﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪﯼ را ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫دﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ و از دﻳﮕﺮ ادﻳﺎن ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣِﻢﺗﺎﻓﺖ هﺎ –‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎرﺗﻞ هﺎﯼ دوﺑﺪو هﻤﺴﺎز ﻣﻢ هﺎ – ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ روﻳﮑﺮد ﻧﺎﻓﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﺘﺄﺧﺮﺗﺮ و ﻋﻤﺪﯼ ﮐﺸﻴﺸﺎن و‬ ‫ﻼ ادﻳﺎن هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣُﺪهﺎ و هﻨﺮهﺎ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﺗﺎ ﺣﺪودﯼ‪ ،‬هﺸﻴﺎراﻧﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ‬ ‫دﻳﮕﺮان در ﺷﮑﻞ دهﯽ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮑﯽ از ادﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻋِﻠﻢﺷﻨﺎﺳﯽ ]‪ [ScientologyI‬اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺷﮏ دارم‬ ‫ﻼ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ ﻣﻮرﻣﻮﻧﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ژوزف اﺳﻤﻴﺖ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻧﺎﻣﺰد دﻳﮕﺮ از دﻳﻦ هﺎﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار ﮐﺬّاب و ﻣﺘﻬﻮر اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﺟﺪﻳﺪ ﮐﻤﺮ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎب ﻣﻮرﻣﻮن ﮐﻪ از اﺑﺘﺪا‬ ‫ﺷﺮوع ﺑﻪ اراﺋﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﻼﺑﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻗﻼﺑﯽ ﻗﺮن هﻔﺪهﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﻮرﻣﻮﻧﻴﺴﻢ از زﻣﺎن اﺧﺘﺮاﻋﺶ در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و اﻣﺮوزﻩ ﻳﮑﯽ از ﻣﺤﺘﺮم ﺗﺮﻳﻦ ادﻳﺎن ﺑﺎب‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪164‬‬

‫روز در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ – در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻣﻮرﻣﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ ﻣﺪﻋﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از هﻤﻪ ﯼ ادﻳﺎن رﺷﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و اﮐﻨﻮن‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ از ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻳﮏ ﻧﺎﻣﺰد رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻣﻮرﻣﻮن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻏﻠﺐ دﻳﻦ هﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ادﻳﺎن اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻣﻌﻴﻦ ﺁن دﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻴﺮت ﺁور ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ دﻳﻦ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﻳﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯼ ﻣﻮردﯼ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎر َﭘﺮَﺳﺘﯽ‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﻧﮑﺎت ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﮐﻪ ﮔﺮوﻩ ﻣﻮﻧﺘﯽ ﭘﻴﺘﻮن در ﻓﻴﻠﻢ ﮐﻤﺪﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاﻳﺎن‬

‫‪212‬‬

‫ﮐﺸﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮاوان رﺷﺪ‬

‫ﺁﺋﻴﻦ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻳﮏﺷﺒﻪ ﻇﺎهﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰﺋﯽ از ﻓﺮهﻨﮓ درﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﻧﻘﺶ ﭼﻴﺮﻩ و ﻧﮕﺮان ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ اﻳﻔﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ واﻗﻌﯽ اﻳﺠﺎد ﺁﺋﻴﻦ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ‪" ،‬ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ"‬

‫‪213‬‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺰاﻳﺮ ﻣﻼﻧﺰﯼ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺁرام و ﮔﻴﻨﻪ ﯼ ﻧﻮ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﮐﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬از‬ ‫ﺁﻏﺎز ﺗﺎ اﻧﻘﺮاض‪ ،‬هﻨﻮز در ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﺑﻌﻀﯽ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺁﺋﻴﻦ ﻋﻴﺴﯽ‪ ،‬ﮐﻪ رﻳﺸﻪ هﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﻖ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ردﻳﺎﺑﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺖ ﮐﻞ ﻣﺎﺟﺮا ﭘﻴﺶ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎﺳﺖ )هﺮ ﭼﻨﺪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد هﻢ ﺑﺮﺧﯽ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪﻩ اﻧﺪ(‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﺪس زد ﮐﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬ ‫هﻢ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎب دﻳﻮﻳﺪ اﺗِﻨﺒﻮرو ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﮐﻨﮑﺎش در ﺑﻬﺸﺖ‬

‫‪214‬‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ او ﺑﺎ ﻣﻬﺮ ﺑﺴﻴﺎر‬

‫ﺑﻪ ﻣﻦ اهﺪا ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺎن ﮐﻪ در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ رواﻳﺖ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﯼ ﮐﻪ درﺳﺖ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﮕﻮﯼ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ در هﻤﻪ‬ ‫ﺷﺎن ﺳﺎﮐﻨﺎن اﻳﻦ ﺟﺰاﻳﺮ ﻣﺴﺤﻮر اﺑﺰار و ﺁﻻت ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ادارﯼ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزان و‬ ‫ﻣﻴﺴﻴﻮﻧﺮهﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺁﻧﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻗﺎﻧﻮن دوم ﺁرﺗﻮر ﺳﯽ ﮐﻼرﮎ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ذﮐﺮ ﮐﺮدم‪ " :‬هﺮ‬ ‫ﻓﻨﺂورﯼ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺗﻤﻴﺰدادﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪".‬‬ ‫ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻧﺸﻴﻨﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ اﺳﺒﺎب و ﺁﻻت ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ را ﺧﻮد ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺁن را از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻨﺪر ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫"ﺑﺎر" ]ﮐﺎرﮔﻮ[ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻌﺪهﺎ هﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻣﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻮﻣﻴﺎن هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﯽ‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ را ﺗﻌﻤﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ هﻢ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﮐﺎر ﻣﻔﻴﺪﯼ اﻧﺠﺎم دهﺪ )ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﻧﺸﺘﻦ و ﮐﺎﻏﺬﺑﺎزﯼ ﮐﺮدن‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺁﻧﺎن ﻣﻨﺎﺳﮏ ﻣﺬهﺒﯽ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﮐﺎر(‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ "ﺑﺎر" ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺸﺎﺋﯽ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ‬ ‫‪. The Life of Brian‬‬ ‫‪. cargo cults‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪212‬‬ ‫‪213‬‬

‫‪165‬‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ ﺣﺮﮐﺎت ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن هﻢ اﻧﮕﺎر ﻣﺆﻳﺪ ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ دارﻧﺪ ﻓﺮاﻳﻀﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﺁورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﺎن ﺑﺮج هﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺳﻴﻢ هﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺁن وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛ ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﺪاﯼ ﺟﻌﺒﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮔﻮش ﻣﯽ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻮراﻧﯽ ﺑﻮد و ﺻﺪاهﺎﯼ ﻋﺠﻴﺒﯽ از ﺁن در ﻣﯽ ﺁﻣﺪ؛ ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﯽ را واﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻟﺒﺎس هﺎﯼ هﻤﺴﺎن ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻳﮏ ﺟﻮر ﻣﺮﺗﺒﯽ ﻗﺪم ﺑﺰﻧﻨﺪ – و ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺘﻮان ﮐﺎرﯼ ﺑﻴﻔﺎﻳﺪﻩ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﭘﻴﺪا‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬و ﺑﻌﺪ ﺑﻮﻣﻴﺎن ﺑﻪ ﮐﺸﻒ اﻳﻦ راز ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﮑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫ﺁﻧﺎن ﺑﺮاﯼ رﺿﺎﯼ ﺧﺪاﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﺎر ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻮﻣﻴﺎن هﻢ ﺑﺎر ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﺎن ﮐﺎرهﺎ را ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﮑﻪ ﺁﺋﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﺟﺰاﻳﺮﯼ اﻳﺠﺎد ﺷﺪ ﮐﻪ هﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ و هﻢ از ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﺴﻴﺎر دور از هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل دﻳﻮﻳﺪ َاﺗِﻨﺒﻮرو‪:‬‬ ‫ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ دو ﺁﺋﻴﻦ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ در ﮐﺎﻟﺪوﻧﻴﺎﯼ ﻧﻮ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺗﺎ در ﺟﺰاﻳﺮ ﺳﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺗﺎ‬ ‫در ﻓﻴﺠﯽ‪ ،‬هﻔﺖ ﺗﺎ در هﺒﺮﻳﺪس ﻧﻮ‪ ،‬و ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺗﺎ در ﮔﻴﻨﻪ ﯼ ﻧﻮ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎ‬ ‫ﻼ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻏﻴﺮﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ هﻢ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ادﻳﺎن ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﺎﻳﯽ ﺑﺎر‬ ‫ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﯽ را ﺧﻮاهﺪ ﺁورد‪.‬‬ ‫رﺷﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻣﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ وﻳﮋﮔﯽ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ در ﮐﻠﻴﺖ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺎرﭘﺮﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺰﻳﺮﻩ ﯼ ﺗﺎﻧﺎ واﻗﻊ در هﺒﺮﻳﺪس ﻧﻮ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ )و از ﺳﺎل ‪ 1980‬واﻧﻮاﺗﻮ‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد( هﻨﻮز ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﺣﻮل ﻳﮏ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺴﻴﺤﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﺎن ﻓﺮوم ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻨﺎد‬ ‫دوﻟﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎل ‪ 1940‬از ﺟﺎن ﻓﺮوم ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺘﯽ در ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺎزﮔﯽ هﻢ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺴﯽ واﻗﻌًﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻳﮑﯽ از رواﻳﺎت‪،‬‬ ‫او ﻣﺮد ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻗﺎﻣﺘﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ رﺳﺎ و ﻣﻮهﺎﯼ زال داﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﮐﺘﯽ ﺑﺎ دﮐﻤﻪ هﺎﯼ درﺧﺸﺎن ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬او‬ ‫ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﯽ هﺎﯼ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ ﮐﺮدﻩ و از ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺮدم را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻴﺴﻴﻮﻧﺮهﺎ ﺑﺸﻮراﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺟﺎن‬ ‫ﻓﺮوم ﻧﺰد ﻧﻴﺎﮐﺎن اش ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺶ از ﻋﺰﻳﻤﺖ وﻋﺪﻩ دادﻩ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد و ﺑﺎرهﺎﯼ‬ ‫زﻳﺒﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺁورد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﻏﻴﺒﮕﻮﻳﯽ هﺎﯼ او‪ ،‬اﻧﺬار ﻃﻮﻓﺎن ﻣﻬﻴﺒﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ‪" :‬ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻮﻩ هﺎ ﺑﺎ ﺧﺎﮎ ﻳﮑﺴﺎن و‬

‫‪. Quest in Paradise ; David Attenborough‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪214‬‬

‫‪166‬‬

‫درﻩ هﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﻻﯼ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ♣؛ ﭘﻴﺮان‪ ،‬ﺟﻮاﻧﯽ از ﺳﺮ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ؛ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن از‬ ‫ﺟﺰﻳﺮﻩ راﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و هﺮﮔﺰ ﺑﺎز ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﮔﺸﺖ؛ و ﺑﺎرﯼ ﭼﻨﺎن ﺑﺰرگ ﺧﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ هﺮ ﻗﺪر ﺑﺨﻮاهﺪ از‬ ‫ﺁن ﺳﻬﻢ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ﺟﺎن ﻓﺮوم اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨﮕﺎم ﻇﻬﻮر ﻣﺠﺪد ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻮع ﮐﻨﻴﺎﮎ ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫هﻤﺮاﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺁورد ﮐﻪ روﯼ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺑﻄﺮﯼ ﺁن‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﺎرﮔﻴﻞ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ از ﺷﺮ ﭘﻮل راﻳﺞ‬ ‫ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ﺧﻼص ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﺳﺎل ‪ 1941‬ﻣﺮدم دﺳﺖ از ﮐﺎر ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ و هﻤﻪ ﯼ ﭘﻮل هﺎﻳﺸﺎن‬ ‫را ﺻﺮف ﺑﺎدﻩ ﮔﺴﺎرﯼ ﮐﺮدﻧﺪ؛ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺰﻳﺮﻩ ﺟﺪًا ﺁﺳﻴﺐ دﻳﺪ‪ .‬ادارﻩ ﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات زﻋﻤﺎﯼ اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮد‬ ‫اﻣﺎ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﻋﺚ زوال ﻓﺮﻗﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎ و ﻣﺪارس ﻣﻴﺴﻴﻮﻧﺮﯼ ﻣﺘﺮوﮎ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﻩ رواج ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺟﺎن ﻓﺮوم ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ‪ .‬از ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزان ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ هﻢ در هﻤﺎن اوﻗﺎت ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻮاﻟﯽ هﺒﺮﻳﺪﻧﺲ ﻧﻮ رﺳﻴﺪﻧﺪ و اهﺎﻟﯽ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺗﻤﺎم دﻳﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺳﺮﺑﺎزان ﺳﻴﺎهﭙﻮﺳﺘﺎﻧﯽ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻧﺸﻴﻨﺎن ﻓﻘﻴﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﺖ هﻤﺮا ِﻩ ﺑﺎر‪ ،‬ﭘﻮﻟﺪار هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻴﺮت و هﻴﺠﺎن ﮐﻞ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﯼ ﺗﺎﻧﺎ را درﻧﻮردﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﺮﺑﺎزان ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳ ِ‬ ‫اﻧﮕﺎر هﺮ روز‪ ،‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻤﮕﺎن ﺧﻮد را ﺁﻣﺎدﻩ ﯼ ﻇﻬﻮر ﺟﺎن ﻓﺮوم ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از‬ ‫زﻋﻤﺎﯼ ﻗﻮم ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﺟﺎن ﻓﺮوم ﺑﺎ هﻮاﭘﻴﻤﺎ از ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺳﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺻﺪهﺎ ﻧﻔﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ‬ ‫ﺑﻴﺸﻪ زار وﺳﻂ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻧﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮود هﻮاﭘﻴﻤﺎﯼ او ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﻳﻦ ﻓﺮودﮔﺎﻩ را هﻢ از ﻧﯽ ﺑﺎﻣﺒﻮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ" ﮔﻤﺎردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺎن هﺪﻓﻮن هﺎﻳﯽ ﭼﻮﺑﯽ ﻗﻼﺑﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮ روﯼ "ﺑﺎﻧﺪ" هﻮاﭘﻴﻤﺎهﺎﻳﯽ ﻗﻼﺑﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺜﻞ ﺗﻠﻪ ﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﮔﻴﺮﯼ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ و هﻮاﭘﻴﻤﺎﯼ ﺟﺎن ﻓﺮوم را ﺑﻨﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ َاﺗِﻨﺒﺮو ﺟﻮان در دهﻪ ﯼ ‪ 1950‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدارﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻔﺮﯼ ﻣﺎﻟﻴﻨﮕﺎن ﺑﺎ ﻗﺎﻳﻖ راهﯽ اﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﺷﺪ ﺗﺎ در‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺷﻮاهﺪ ﻓﺮاواﻧﯽ در ﻣﻮرد اﻳﻦ دﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﮐﺎهﻦ ﺑﺰرگ اﻳﻦ‬ ‫ﮏ ﺟﺎن ﺻﺪا ﻣﯽ زد‪ ،‬و ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد‬ ‫ﻗﻮم‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺮدﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﺎﻣﺒﺎس ﺑﻮد ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺎس ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻮﻋﻮد را ﺑﻪ اﺳﻢ ﮐﻮﭼ ِ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺮﺗﺐ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ "رادﻳﻮ" ﺑﺎ او در ﺗﻤﺎس اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ )"رادﻳﻮﯼ ﻣﺎل ﺟﺎن"( ﻳﮏ ﭘﻴﺮزن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻴﻢ ﺑﺮق دور‬ ‫ﮐﻤﺮش ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺌﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎﻣﻔﻬﻮﻣﯽ زﻣﺰﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺒﺎس ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻨﺎن ﺟﺎن‬ ‫ﻓﺮوم ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺎﻣﺒﺎس ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﭘﻴﺶ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ َاﺗِﻨﺒﻮرو ﺑﻪ دﻳﺪارش ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺟﺎن‬

‫♣ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﺳِﻔﺮ اﺷﻌﻴﺎء ]ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ[ ‪" : 40:4‬درﻩ هﺎ ﺑﺮﻓﺮاز‪ ،‬و ﮐﻮﻩ هﺎ ﭘﺴﺖ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺸﺖ‪ ".‬اﻳﻦ ﺷﺒﺎهﺖ ﻟﺰوﻣًﺎ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻳﮏ وﻳﮋﮔﯽ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﯼ در روان ﺁدﻣﯽ‪ ،‬ﻳﺎ " ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ ﺟﻤﻌﯽ" ﻳﻮﻧﮕﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰاﻳﺮ ﻣﺮﮐﻮب ﻣﻴﺴﻴﻮﻧﺮهﺎ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪167‬‬

‫ﻓﺮوم از ﻃﺮﻳﻖ "رادﻳﻮ" اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ او اﻃﻼع دادﻩ اﺳﺖ‪َ .‬اﺗِﻨﺒﻮرو درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮد ﺗﺎ "رادﻳﻮ" را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن‬ ‫دهﻨﺪ اﻣﺎ )ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ( اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﻧﺸﺪ‪ .‬او ﺣﺮف را ﻋﻮض ﮐﺮد و از ﻧﺎﻣﺒﺎس ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺁﻳﺎ او ﺟﺎن‬ ‫ﻓﺮوم را دﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺒﺎس ﺑﺎ ﻗﻮت ﺳﺮ ﺗﮑﺎن داد‪" .‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮدش رو دﻳﺪن‪".‬‬ ‫"ﭼﻪ ﺷﮑﻠﻴﻪ؟"‬ ‫ﻧﺎﻣﺒﺎس ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ زد و ﮔﻔﺖ‪" :‬اون ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ‪ .‬اون ﺻﻮرﺗﺶ ﺳﻔﻴﺪﻩ‪ .‬او ﺑﻠﻨﺪﻩ ﻗﺪﻩ‪ .‬اون ﺟﻨﻮب‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ دور زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد‪".‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮح ﺑﺎ اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺟﺎن ﻓﺮوم ذﮐﺮ ﮐﺮدم‪ ،‬ﮐﻪ ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻗﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺎﻗﺾ دارد‪ .‬اﺳﻄﻮرﻩ هﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻮﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺟﺎن ﻓﺮوم ﻳﮏ روز ‪ 15‬ﻓﻮرﻳﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺎل ﻇﻬﻮرش ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد‪ .‬هﺮ ﺳﺎﻟﻪ روز ‪15‬‬ ‫ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن ﻓﺮوم ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺬهﺒﯽ ﮔﺮد هﻢ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﻇﻬﻮر او را ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬او ﺗﺎﮐﻨﻮن‬ ‫ﻇﻬﻮر ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬دﻳﻮﻳﺪ َاﺗِﻨﺒﺮو ﺑﻪ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺎم ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫"اﻣﺎ ﺳﺎم‪ ،‬اﻵن ﻧﻮد ﺳﺎل از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ .‬او ﻣﺮﺗﺐ ﻗﻮل ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ ﻧﻮد ﺳﺎل اﻧﺘﻈﺎر زﻣﺎن درازﯼ ﻧﻴﺴﺖ؟"‬ ‫ﺳﺎم ﭼﺸﻢ از زﻣﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮد‪" .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﻧﻴﺪ دو هﺰار ﺳﺎل ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬و اون ﻧﻴﺎد‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮﻧﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻮد ﺳﺎل ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺟﺎن ﺑﺎﺷﻢ‪".‬‬ ‫راﺑﺮت ﺑﺎﮐﻤﻦ در ﮐﺘﺎب ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪون ﺧﺪا ﻧﻴﮏ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬

‫‪215‬‬

‫هﻤﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺘﻮدﻧﯽ را از ﻗﻮل ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺟﺎن ﻓﺮوم ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﻼﻗﺎت َاﺗِﻨﺒﻮرو در ﺟﻮاب ﻳﮏ روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر ﮐﺎﻧﺎداﻳﯽ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1974‬ﻣﻠﮑﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﭘﺮﻧﺲ ﻓﻴﻠﻴﭗ ﺑﻪ دﻳﺪن اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و در ﭘﯽ اﻳﻦ دﻳﺪار‪ ،‬ﭘﺮﻧﺲ هﻢ وارد‬ ‫اﺳﻄﻮرﻩ هﺎﯼ ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﺟﺎن ﻓﺮوم ﺷﺪ ) ﺑﺎز ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت اﺳﺎﻃﻴﺮ ادﻳﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ(‪ .‬ﭘﺮﻧﺲ اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ‪ ،‬ﻣﺮد ﺧﻮش ﺳﻴﻤﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻳﻮﻧﻴﻔﻮرم ﻧﻴﺮوﯼ درﻳﺎﻳﯽ و ﺑﺎ ﮐﻼهﺨﻮد‬ ‫ﻣﺮﺻّﻊ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮهﻨﮓ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺆﻧﺚ را ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺗﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺎﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﭘﺮﻧﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻋﻈﻤﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻧﻪ ﻣﻠﮑﻪ‪.‬‬ ‫‪. Can We Be Good without God? , Robert Buckman‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪215‬‬

‫‪168‬‬

‫ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺁﺋﻴﻦ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ در ﺟﻨﻮب اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺁرام را زﻳﺎدﯼ ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮﻩ دهﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ ﻳﮏ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﺑﺮﺁوردن ادﻳﺎن از هﻴﭻ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮔﻮﻳﺎﯼ ﭼﻬﺎر درس‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻨﺸﺎء ادﻳﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ‬ ‫ﯼ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﺁﺋﻴﻦ هﺎﺳﺖ‪ .‬دوم ﺳﺮﻋﺖ زوال ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﻣﻨﺸﺎء ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺟﺎن ﻓﺮوم واﻗﻌًﺎ وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﺎﻃﺮ زﻧﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﯽ در ﻣﻮرد ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﺎزﻩ اﯼ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﯽ‬ ‫ﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ از هﻢ در ﺟﺰﻳﺮﻩ هﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬درس ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﺮﮔﻔﺘﻪ از اﻳﺠﺎد ﺁﺋﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘ ِ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﺷﺒﺎهﺖ هﺎﯼ اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ هﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻮﻳﺎﯼ ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ روان اﻧﺴﺎن و اﺳﺘﻌﺪاد دﻳﻨﺪارﯼ ﺑﺸﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺁﺋﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﺎرﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ هﻢ ﺷﺒﺎهﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺒﻴﻪ دﻳﻦ هﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮ ﻧﻴﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و دﻳﮕﺮ‬ ‫ادﻳﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺟﻬﺎﻧﮕﺴﺘﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ اﺑﺘﺪا ﺁﺋﻴﻦ هﺎﻳﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﺟﺎن ﻓﺮوم ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﯼ ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺰا وِرﻣِﺲ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻳﻬﻮدﯼ در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﮐﺴﻔﻮرد‪ ،‬ﻋﻴﺴﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮑﯽ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ‬ ‫ﻓﺮهﻤﻨﺪﯼ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﺁن دوران در ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ و در ﻣﻮردﺷﺎن اﺳﻄﻮرﻩ ﭘﺮدازﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن ﺁﺋﻴﻦ‬ ‫هﺎﯼ دﻳﮕﺮ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش‪ ،‬ﺁﺋﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻬﻴﻢ‪ .‬و ﺑﺎ ﮔﺬر‬ ‫ﻗﺮون و اﻋﺼﺎر‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﻴﻘﻞ ﺧﻮرد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻳﮏ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ – ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ واﮔﺮاﻳﯽ از ﻧﻈﺎم هﺎﯼ هﻢ‬ ‫رﻳﺸﻪ – درﺁﻣﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﺑﺰرﮔﯽ از دﻧﻴﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ )اﮔﺮ دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻤﺘﻴﮏ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ؛ و اﮔﺮ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ(‪ .‬ﻣﺮگ ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﻓﺮهﻤﻨﺪ ﻣﺪرن ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺎﻳﻠﻪ ﺳﻼﺳﯽ‪ ،‬اﻟﻮﻳﺲ‬ ‫ﭘﺮﻳﺴﺘﻠﯽ و ﭘﺮﻧﺴﺲ داﻳﺎﻧﺎ ﻣﺠﺎل دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯼ ﺧﻴﺰش ﺳﺮﻳﻊ ﺁﺋﻴﻦ هﺎ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻤﺘﻴﮏ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺁهﻢ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪاﯼ از ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺨﺘﺼﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ "دوﺳﺖ ﻣﺠﺎزﯼ" دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 10‬در ﺑﺤﺚ "ﻧﻴﺎز"‬ ‫هﺎﯼ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ دﻳﻦ ارﺿﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﻞ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﻮرد رﻳﺸﻪ هﺎﯼ دﻳﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﻴﺎت رﻳﺸﻪ در دﻳﻦ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﻪ ﻃﺮح ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ‬ ‫ﺑﭙﺮدازم‪ .‬اﺣﺘﺠﺎج ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء اﺧﻼﻗﻴﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮﺳﺶ داروﻳﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺪﻳﻢ‪ :‬ارزش ﺑﻘﺎﯼ داروﻳﻨﯽ دﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در‬ ‫ﻻ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ دﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﻮرد دﻳﻦ از ﭘﺮﺳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ و ﺁن را‬ ‫واﻗﻊ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻴﺎت اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﺧﻼﻗﻴﺎت را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﭼﻴﺰﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪169‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪6‬‬ ‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ اﺧﻼق‪ :‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﺧﻮب هﺴﺘﻴﻢ؟‬ ‫ﻣﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻏﺮﻳﺒﯽ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ دارﻳﻢ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺳﻔﺮ ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﭼﺮا‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮﻣﺎن ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﻘﺼﻮدﯼ اﻻهﯽ دارد‪ .‬اﻣﺎ از دﻳﺪﮔﺎﻩ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﭼﻴﺰ را ﻣﯽ داﻧﻴﻢ‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺁدﻣﻴﺎن اﺳﺖ – و ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻌﺎدت ﻣﺎن در ﮔﺮو ﻟﺒﺨﻨﺪ و ﺑﻬﺮوزﯼ ﺷﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﻟﺒﺮت اﻧﺸﺘﻴﻦ‬ ‫ﺗﺼﻮر اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از دﻳﻨﺪاران دﺷﻮار اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁدم ﺑﺪون دﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﮐﻪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺧﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﮏ و ﺷﺒﻬﻪ ﯼ دﻳﻨﺪاران از اﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪ‬ ‫ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رود‪ ،‬و ﺑﺮﺧﯽ را دﭼﺎر ﻧﻔﺮت از ﻏﻴﺮهﻤﮑﻴﺸﺎن ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اهﻤﻴﺖ ﺑﺤﺚ ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﺲ‬ ‫ﻧﮕﺮش دﻳﻨﺪاران ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﺪارﻧﺪ هﻢ اﻏﻠﺐ دﻏﺪﻏﻪ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دﻳﻨﺪاران ﺑﺎ ﺁﻣﻮزش ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻧﮕﺮاﻧﯽ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ هﺎ هﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺧﺎم را‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﻳﻨﺪ ﮐﻪ "اﮔﺮ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ ﮐﻪ از ﻧﺴﻞ ﻣﻴﻤﻮن هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﻴﻤﻮن رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ" و ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ‬ ‫"اهﺮم" هﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮﺑﻪ ﯼ "ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ" ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮﺑﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎرﺑﺎرا ُﻓﺮِﺳﺖ و ﭘُﻞ‬ ‫ﮔﺮوس در ﮐﺘﺎب اﺳﺐ ﺗﺮواﯼ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ‪ 216‬ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ اﻓﺸﺎ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮐﺘﺎب هﺎﻳﻢ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ♣ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺷﺎن ﺑﺎ ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ دﻟﭙﺬﻳﺮﯼ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ اﻧﺘﻘﺎدهﺎﻳﯽ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﯽ هﻢ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع و ﺣﺘﯽ ﺷﺮﻳﺮاﻧﻪ اﻧﺪ‪ .‬و ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ زﻧﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻻ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ دﺷﻤﻦ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻴﺸﻪ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ دﻳﻨﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺘﺎﮐﯽ هﺎﯼ ﻏﻴﺮﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ را ﻣﯽ ﺁورم ﮐﻪ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺑﺮاﻳﺎن ﻓﻠﻤﻴﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪. Creationism’s Trojan Horse : The Wedge of Intelligent Design ; Barbara Forrest and Paul Gross‬‬ ‫♣ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﺑﺪهﻢ‪ .‬دراﻳﻦ ﻣﻮرد ﻋﺬر ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪216‬‬

‫‪170‬‬

‫ﻓﻠﻤﻴﻨﮓ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ و ﮐﺎرﮔﺮدان ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎﻧﻪ ﯼ "ﺧﺪاﻳﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎر ﻧﺒﻮد"‬

‫‪217‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻨﻮان اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ " ﺑﺴﻮز ﺗﺎ‬

‫ﺑﺨﻨﺪﻳﻢ" و ﺗﺎرﻳﺦ ﺁن ‪ 21‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 2005‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺗﻮ هﻢ اﻋﺼﺎب دارﯼ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ دوﺳﺖ دارم ﻳﮏ ﭼﺎﻗﻮ ﺑﺮدارم و دل و رودﻩ ات را ﺑﻴﺮون ﺑﺮﻳﺰم و‬ ‫ﺟﻠﻮﯼ ﭼﺸﻢ ات ﻓﺮﻳﺎد ﺷﺎدﯼ ﺑﮑﺸﻢ‪ .‬ﺗﻮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺁﺗﺶ ﻳﮏ ﺟﻨﮓ ﻣﺬهﺒﯽ را داﻣﻦ ﺑﺰﻧﯽ‪ .‬ﻳﮏ روز ﻣﻦ و‬ ‫اﻣﺜﺎل ﻣﻦ ﻟﺬت اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﺧﻮاهﻴﻢ ﭼﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻇﺎهﺮًا ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻟﺤﻦ اش زﻳﺎد ﻣﺴﻴﺤﺎﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﺷﻔﻘﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬ ‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎم ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دﻋﺎ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻼﻳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﺗﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺷﻔﻘﺖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ را دوام و ﺑﻘﺎﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫وﻗﺘﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺑﻼﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺳﺮت ﻣﯽ ﺁورد ‪ 1000‬ﺑﺎر ﺑﺪﺗﺮ از ﺁﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺳﺮت‬ ‫ﺑﻴﺎورم‪ ،‬ﺁرام ﻣﯽ ﮔﻴﺮم‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺎﺟﺮا اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ اﺑﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻤﺮاهﯽ و ﮔﻨﺎهﺎن ات‬ ‫ﻋﺬاب ﺑﮑﺸﯽ‪ .‬ﻗﻬﺮ اﻻهﯽ ﺷﻮﺧﯽ ﺑﺮدار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدت هﻢ ﮐﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬اﻣﻴﺪوارم ﭘﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﭼﺎﻗﻮ‬ ‫ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ات ﺗﻤﺎس ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻔﻬﻤﯽ‪ .‬ﮐﺮﻳﺴﻤﺲ ﻣﺒﺎرﮎ!!!‬ ‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎهﺎ ﻳﮏ ذرﻩ هﻢ ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺗﺎن ﭼﻴﺴﺖ‪ ...‬ﺧﺪا را ﺷﮑﺮ ﮐﻪ ﺟﺎﯼ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﺑﺴﯽ ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺮف ﺗﻔﺎوت در ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻻهﻴﺎﺗﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻏﻴﻆ ﻏﻠﻴﻈﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬در‬ ‫اداﻣﻪ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ )ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮕﺎرش اﺻﻠﯽ( را از اﻧﺒﺎن ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻣﯽ ﺁورم ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﻣﺠﻠﻪ ﯼ‬ ‫ﻓﺮﯼ ﺛﺎوت ﺗﻮدﯼ‪ ] 218‬ﺁزاداﻧﺪﻳﺸﯽ اﻣﺮوز[ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪ اﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﻴﺎد رهﺎﻳﯽ از دﻳﻦ‪ 219‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﮐﻪ ﮐﺎرزار ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴﺰﯼ را ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻘﺾ ﻣﻔﺎد ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ در ﻣﻮرد ﺟﺪاﻳﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ و ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺮد‪:‬‬ ‫ﺳﻼم ﭘﻨﻴﺮﺧﻮرهﺎﯼ ﭘﺴﺖ ﻓﻄﺮت‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎ از ﺷﻤﺎ داﻏﻮﻧﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻢ‪ .‬ﺟﺪاﻳﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ از دوﻟﺖ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫و ﺷﻤﺎ ﮐﺎﻓﺮا زاﻳﻊ ﻣﯽ ﺷﻴﻦ‪.‬‬

‫‪217‬‬

‫‪.The God Who Wasn’t There‬‬ ‫‪.Freethought Today‬‬ ‫‪219‬‬ ‫)‪. Freedom from Religion Foundation (FFRF‬‬ ‫‪218‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪171‬‬

‫اﻣﺎ ﭘﻨﻴﺮ ﭼﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع دارد؟ دوﺳﺘﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ام ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﺎدﺁورﯼ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ اﺷﺎرﻩ ﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﻪ اﻳﺎﻟﺖ‬ ‫وﻳﺴﮑﺎﻧﺴﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﻴﺒﺮال ﻣﻨﺸﯽ اش ﺑﺪﻧﺎم اﺳﺖ – و دﻓﺘﺮ ﺑﻨﻴﺎد رهﺎﻳﯽ از دﻳﻦ و ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺻﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﻟﺒﻨﻴﺎت در ﺁﻧﺠﺎ واﻗﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻣﻀﻤﻮن دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪارد؟ ﺁﻳﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺁن "ﻣﻴﻤﻮن هﺎﯼ ﺑﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﯼ‬ ‫ﭘﻨﻴﺮﺧﻮر"‪ 220‬ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻧﻤﺎدﻳﻦ ﭘﻨﻴﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ اداﻣﻪ دهﻴﻢ‪:‬‬ ‫ﺷﻴﻄﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺁﺷﻐﺎل‪ ...‬ﻟﻄﻔًﺎ ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ و ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ‪ ...‬اﻣﻴﺪوارم ﻣﺮض ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺜﻞ ﺳﺮﻃﺎن ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮگ ﺗﺪرﻳﺠﯽ و دردﻧﺎﮎ ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻳﺪ‪ ...‬هﯽ ﻳﺎروهﺎ اﻳﻦ ﺁزادﯼ از دﻳﻦ ﮔﻨﺪش رو‬ ‫در ﺁوردﻩ‪ ...‬اوهﻮﯼ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اُﺑﯽ هﺎ و ﻟِﺰهﺎﯼ زﺑﺎﻟﻪ‪ ،‬دﺳﺖ از اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ ﺑﺮدارﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪا از ﺳﺮ ﺗﻘﺼﻴﺮاﺗﺘﺎن‬ ‫ﺑﮕﺬرد‪ ...‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ ﮔﻮرﺗﺎن را ﮔﻢ ﮐﻨﻴﺪ و ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ‪...‬‬ ‫ﭘﺎﻧﻮﻳﺲ‪ :‬ﮔﺎﺋﻴﺪﻣﺘﻮن‪ ،‬ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﺟﻨﺪﻩ‪ ...‬ﮐﻮن هﺎﯼ ﺳﻴﺎهﺘﻮن رو از اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺟﻤﻊ ﮐﻨﻴﺪ‪...‬‬ ‫ﺷﻤﺎ هﻴﭻ ﻋﺬرو ﺑﻬﺎﻧﻪ اﯼ ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت ﻗﺪﻳﺮ ﺑﻮدن ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا اﺳﻤﯽ از ﻗﺪﻳﺮ ﺑﻮدن اﷲ ﺑﺮدﻩ ﻧﺸﺪﻩ؟ ﻳﺎ ﻗﺪﻳﺮ ﺑﻮدن ﺑﺮهﻤﺎ؟ ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﻳﻬﻮﻩ؟‬ ‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺎر ﻣﺎهﺎ ﻳﮑﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ در ﺁﻳﻨﺪﻩ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﻳﺎدﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﻨﮓ ﻣﻦ ﭘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻧﻤﻴﻔﻬﻤﻢ ﭼﺮا اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺧﺪا ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ دﻓﺎع ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺎرﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺧﻮد ﺧﺪا ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻦ اﺻ ً‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻮاﯼ ﺧﻮدش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺷﺎﻳﺎن ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺪت و ﺳﺒﻌﻴﺖ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻢ‬ ‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﺟﻮان و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻮن ﻣﻦ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻔﺮت ﻧﺎﻣﻪ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺷﺪّاد و ﻏﻠّﺎظ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫در ﺁﻧﻬﺎ هﻢ هﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﺁن ﺷﻔﻘﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﮐﻪ ﻧﻘﻞ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻮرخ ﻣﺎﻩ ﻣﯽ ‪ 2005‬و از ﻃﺮف ﻳﮏ ﭘﺰﺷﮏ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﻢ‬ ‫ﺁﺷﮑﺎرا ﻧﻔﺮﺗﺒﺎر اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﻨﻴﻦ ﺁزردﮔﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻢ ﺗﺎ ﺷﺮارت‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻨﺸﺎء ﻧﻔﺮت از ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﭘﺎراﮔﺮاف ﮐﻪ در ﺁن ﭘﻨﺒﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ را ﻣﯽ زﻧﺪ )و‬ ‫ﺑﻪ ﮐﻨﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻳﮏ "ﮐﺎﮐﺎﺳﻴﺎﻩ" هﻨﻮز در ﺣﺎل ﻃﯽ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺳﺖ(‪ ،‬و ﭘﺲ از ﺗﻮهﻴﻦ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ‬ ‫داروﻳﻦ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻏﻠﻂ ازهﺎﮐﺴﻠﯽ و او را ﺿﺪﺗﮑﺎﻣﻞ داﻧﺴﺘﻦ‪ ،‬و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎﺑﯽ )ﮐﻪ ﺁن را ﺧﻮاﻧﺪﻩ‬

‫‪ : cheese-eating surrender-monkeys .220‬اﺻﻄﻼﺣﯽ اﺳﺖ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻣﺸﺎرﮐﺖ در اﺋﺘﻼف ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﺮاق‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﺎن )و ﺑﻌﺪهﺎ‪" ،‬ﺑﺰدل" هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﺟﻨﮓ ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻨﺪ( ﺟﻌﻞ ﺷﺪ‪.‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪172‬‬

‫ام( اﺣﺘﺠﺎج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺶ از هﺸﺖ هﺰار ﺳﺎل ﻗﺪﻣﺖ ﻧﺪارد )راﺳﺘﯽ اﻳﻦ ﺁدم ﻳﮏ ﭘﺰﺷﮏ اﺳﺖ؟( و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻴﺮد‪:‬‬ ‫ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﻴﮋﺗﺎن در ﺁﮐﺴﻔﻮرد‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺸﻖ ﻣﯽ ورزﻳﺪ و‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻼش هﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻮﭼﯽ‪ ...‬ﮔﺮﻳﺰﯼ از ﭘﺮﺳﺶ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﮐﺎﻣﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫ﭼﺮا هﻤﮕﯽ ﻣﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﻧﻤﯽ زﻧﻴﻢ؟ در واﻗﻊ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ‬ ‫هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ ...‬ﮐﻪ ﻣﺎ هﻤﮕﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﮐﻮر ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬از هﻴﭻ ﺁﻣﺪﻩ اﻳﻢ و ﺑﻪ هﻴﭻ ﺑﺎز ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ دﻳﻦ‪ ،‬اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ و ﻏﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭘﻴﺮو اﺳﻄﻮرﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ‬ ‫اﻓﻼﻃﻮن ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺁراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨﯽ ﺷﻤﺎ ﺟﺰ دﻟﻬﺮﻩ‪ ،‬اﻋﺘﻴﺎد‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﻮچﮔﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﻟﺬت ﮔﺮاﻳﯽ و ﻋﻠﻢ ﻓﺮاﻧﮑﺸﺘﻴﻨﯽ‪ ،‬و اﻳﺠﺎد ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮ روﯼ زﻣﻴﻦ‪ ،‬و ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﻮم ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ ...‬ﻣﻦ از ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻢ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﭼﻘﺪر در رواﺑﻂ ﺷﺨﺼﯽ ﺗﺎن ﺷﺎدﻣﺎن هﺴﺘﻴﺪ؟ ﻃﻼق ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ؟‬ ‫ﺑﻴﻮﻩ اﻳﺪ؟ ِﮔﯽ هﺴﺘﻴﺪ؟ ﺁدم هﺎﯼ هﻤﻮارﻩ ﻧﺎﺷﺎدﯼ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺷﺎدﯼ و ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ در‬ ‫ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻳﺴﺖ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺿﺪ داروﻳﻨﻴﺴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‪ ،‬داروﻳﻨﻴﺴﻢ ذاﺗ ًﺎ ﭘﻮچ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ و‬ ‫ﻼ ﺧﻼف‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل ﮐﻮر هﺴﺘﻴﻢ )ﺑﺮاﯼ ﺑﺎر اِن اُم ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎﯼ ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﺳﺖ( و ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﻓﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ داروﻳﻨﻴﺴﻢ‬ ‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﯼ ﺗﻤﺎم ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ هﺎﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻻ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﻣﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻮﻩ ﺑﻮدن واﻗﻌ ًﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از داروﻳﻨﻴﺴﻢ‬ ‫ﻣﻦ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ او ﺗﺎ ﺣﺪ ﺧﺼﻮﻣﺖ دﻳﻮاﻧﻪ وارﯼ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﮐﺮّات در ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻢ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود‪ .‬ﻣﻦ ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﮐﺎﻣﻞ )ﮔﺴﻴﺨﺘﻦ رﻧﮕﻴﻦ ﮐﻤﺎن(‬

‫‪221‬‬

‫را وﻗﻒ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﺪف ﻏﺎﺋﯽ ﺣﻴﺎت و‬

‫ﺷﻌﺮوارﮔﯽ ﻋﻠﻢ ﮐﺮدﻩ ام و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ادﻋﺎﯼ ﭘﻮچﮔﺮاﻳﯽ ﻣﻨﻔﯽ را رد ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺤﺚ را درز ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮار اﺳﺖ از اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ و رﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﺁن را‬ ‫ﺑﮑﺎوﻳﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺁﻳﺎ ﺑﺮاﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدن ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬

‫ﺁﻳﺎ وﺟﺪان ﻣﺎ ﻣﻨﺸﺎء داروﻳﻨﯽ دارد؟‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﻈﻴﺮ ﭼﺮا ﺧﻮب ﺧﻮب اﺳﺖ‪ 222‬اﺛﺮ روﺑﺮت هﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ اﺛﺮ ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺷِﺮﻣِﺮ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺑﺪون ﺧﺪا ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻴﻢ اﺛﺮ روﺑﺮت ﺑﺎﮐﻤﻦ‪ ،‬و ذهﻦ اﺧﻼﻗﯽ اﺛﺮ ﻣﺎرﮎ هﺎوزر اﺣﺘﺠﺎج ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺲ ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪﯼ در‬ ‫ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﯼ داروﻳﻨﯽ ﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻦ رواﻳﺖ ﺧﻮد را از اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫‪. Unweaving the Rainbow, Richard Dawkins‬‬ ‫‪. Why Good is Good, Robert Hinde‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪221‬‬ ‫‪222‬‬

‫‪173‬‬

‫در ﻇﺎهﺮ اﻣﺮ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﺪﻩ ﯼ داروﻳﻨﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد ﺣﺲ ﻧﻴﮑﺨﻮاهﯽ‪،‬‬ ‫وﺟﺪان‪ ،‬هﻤﺪﻟﯽ و ﺷﻔﻘﺖ را در اﻧﺴﺎن ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﺮس‪ ،‬ﺷﻬﻮت ﺟﻨﺴﯽ را ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻘﺎﯼ ﻣﺎ و ﺣﻔﻆ ژن هﺎﻳﻤﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺣﺲ‬ ‫ﺗﺮﺣﻢ ﻣﺎ هﻨﮕﺎم دﻳﺪن ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ ﻳﺘﻴﻢ ﮔﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻳﮏ ﺑﻴﻮﻩ‪ ،‬ﻳﺎ زوزﻩ ﯼ دﻟﺨﺮاش ﺟﺎﻧﻮرﯼ ﮐﻪ از درد ﻣﯽ ﻧﺎﻟﺪ ﭼﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﺎ را وا ﻣﯽ دارد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺷﻨﺎس ﭘﻮل و ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺳﻮﻧﺎﻣﯽ در ﺁن ﺳﻮﯼ دﻧﻴﺎ‬ ‫هﺪﻳﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﺨﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ و ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ روزﯼ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻟﻄﻒ ﻣﺎن را ﺟﺒﺮان ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺣﺲ‬ ‫ﺷﻔﻘﺖ ﺳﺎﻣﺮﯼ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎر از ﮐﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد؟ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﮑﺨﻮاهﯽ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ "ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ" ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻧﻪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﮏ ﺑﺪﻓﻬﻤﯽ راﻳﺞ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ اﺳﺖ –ﻳﮏ ﺑﺪﻓﻬﻤﯽ ﻧﺎراﺣﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ) و ﺑﺎ ﭘﺴﻨﮕﺮﯼ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺸﺒﻴﻨﯽ(‪.‬‬

‫♣‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ در "ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ"‪ ،‬ﺗﺄﮐﻴﺪﻣﺎن ﺑﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺪاﻣﻪ ﯼ ﺧﻮدﺧﻮاﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺧﻮدﺧﻮاﻩ ﻓﺮق دارد‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻢ‪.‬‬ ‫از ﻣﻨﻄﻖ داروﻳﻨﻴﺴﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ واﺣﺪهﺎﻳﯽ از ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺣﻴﺎت ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ و از ﺻﺎﻓﯽ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﯽ ﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﺧﻮاﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ‬ ‫واﺣﺪهﺎﯼ هﻢ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﺧﻮد در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺣﻴﺎت ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﻮدﺧﻮاﻩ دﻗﻴﻘًﺎ هﻤﻴﻦ ﻧﻮع‬ ‫ﺑﻘﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل اﻳﻦ ﺳﺆال ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﯼ از واﺣﺪهﺎﯼ ﺣﻴﺎت درﮔﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا هﺴﺘﻨﺪ؟ اﺳﺎس اﻳﺪﻩ ﯼ‬ ‫ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺑﺮ واژﻩ ﯼ ژن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ واﺣﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ )ﻳﻌﻨﯽ واﺣﺪ ﺧﻮدﺧﻮاﻩ(‪ ،‬ﻧﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‬ ‫ﺧﻮدﺧﻮاﻩ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﮔﺮوﻩ ﻳﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺧﻮدﺧﻮاﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ اﺳﺖ‪ .‬ژن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻃﻼﻋﺎت در ﻃﯽ‬ ‫ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﻳﺎ از ﻣﻴﺎن ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ژن هﺎ ) و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻢ هﺎ(‪ ،‬اﻧﺪاﻣﻪ هﺎ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ هﺎ و ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫هﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ واﺣﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ زﻳﺮا ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺨﻪ هﺎﯼ دﻗﻴﻘﯽ از ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ هﻢ درون‬ ‫اﻧﺒﺎﻧﯽ از ﻣﻮﺟﻮدات ﺧﻮدﺗﮑﺜﻴﺮﮔﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ژن هﺎ دﻗﻴﻘًﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و ﻣﻌﻨﺎﯼ داروﻳﻨﯽ "ﺧﻮدﺧﻮاهﯽ"‬ ‫ژن هﺎ دﻗﻴﻘًﺎ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﺷﮑﺎرﺗﺮﻳﻦ روﺷﯽ ﮐﻪ ژن هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻘﺎﯼ "ﺧﻮدﺧﻮاهﺎﻧﻪ" ﯼ ﺧﻮد را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﯼ اﻓﺮاد‬ ‫را ﺧﻮدﺧﻮاﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻣﻮارد ﺑﻘﺎﯼ ﻳﮏ اﻧﺪاﻣﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻘﺎﯼ ژن هﺎﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ درون‬ ‫ﺁن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬راهﮑﺎرهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮاﻳﻂ – ﮐﻪ ﻧﺎدر هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ – ژن‬ ‫ﺧﻮدﺧﻮاﻩ ﺑﺎ واداﺷﺘﻦ اﻧﺪاﻣﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﻴﮑﻮﮐﺎراﻧﻪ ﺑﻘﺎﯼ ﺧﻮد را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻪ دو ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﮏ ژن ﭼﻨﺎن ﺑﺪن ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﺑﺪن ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎن ژﻧﺘﻴﮑﯽ اش ﻧﻴﮑﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ژن از ﻟﺤﺎظ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ ﺑﺨﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺧﻮد ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫♣ ﻣﻦ از ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻨﮑﻪ "ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ" ﮐﺘﺎب ﻣﺤﺒﻮب ﺟِﻒ اﺳﮑﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺪﻧﺎم اِﻧﺮون‪ ،‬اﺳﺖ )ﮔﺎردﻳﻦ ‪ 27‬ﻣﯽ ‪(2006‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺁزردﻩ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪم‪ .‬ﻇﺎهﺮًا او از اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﻮﻋﯽ داروﻳﻨﻴﺴﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬رﻳﭽﺎرد ﮐﻮﻧﻴﻒ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر ﮔﺎردﻳﻦ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺪﻓﻬﻤﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎرم ﺑﺮ وﻳﺮاﻳﺶ ﺳﯽ اﻣﻴﻦ ﺳﺎل ﮐﺘﺎب "ژن ﺧﻮدﺧﻮاﻩ" ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ام ﻣﺎﻧﻊ اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﺑﺪﻓﻬﻤﯽ‬ ‫ﺷﻮم‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪174‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺣﻀﻮر ﭼﻨﻴﻦ ژﻧﯽ در اﻧﺒﺎن ژﻧﯽ ﺁن ﻗﺪر اﻓﺰودﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﺑﻪ ﻳﮏ هﻨﺠﺎر ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﮏ‬ ‫ﻼ زﻧﺒﻮرهﺎ‪ ،‬ﻣﻮرﭼﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ واﺿﺢ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻴﮑﯽ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫هﺎ و ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪ هﺎ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺣﺪ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻬﺮﻩ داران ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮرﻣﻮش هﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺲ هﺎﯼ هﻨﺪﯼ و دارﮐﻮب هﺎﯼ ﮐﺎج‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ هﺎﻳﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاهﺮ و ﺑﺮادرهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺗﺮ هﻮاﯼ ﻗﻮم و ﺧﻮﻳﺶ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺧﻮد را دارﻧﺪ )ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮﻳﺸﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ژن هﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ(‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ هﻤﮑﺎر‬ ‫ﻓﻘﻴﺪم دﺑﻠﻴﻮ دﯼ هَﻤﻴﻠﺘﻮن ﻧﺸﺎن دادﻩ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺐ اﻗﻮام ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ از ﺁﻧﻬﺎ دﻓﺎع ﮐﻨﻨﺪ؛ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺧﻄﺮهﺎ را ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ هﺸﺪار دهﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻧﺰدﻳﮏ ﺧﻮد ﻧﻴﮑﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﺮا‬ ‫ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺟﺎﻧﻮر ژن هﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد او دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮع ﻋﻤﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﮑﺨﻮاهﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ داروﻳﻨﯽ اﻧﻄﺒﺎق دارد‪ ،‬ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن دوﺟﺎﻧﺒﻪ اﺳﺖ ) "ﺗﻮ ﭘﺸﺖ‬ ‫ﻣﺮا ﺑﺨﺎران‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ ﭘﺸﺖ ﺗﻮ را ﻣﯽ ﺧﺎراﻧﻢ"(‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﺮت ﺗﺮﻳﻮرز در زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ژن هﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻧﺪارد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن ﺑﻪ هﻤﺎن ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻴﮑﯽ ﺑﻪ‬ ‫هﻤﻨﻮﻋﺎن‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﺎﻧﻮرﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻧﻴﮑﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺟﺎﻧﻮران ﻏﻴﺮهﻤﻨﻮع را هﻤﺰﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎﯼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ هﺎ و ﺗﻬﺎﺗﺮهﺎﯼ ﺁدﻣﻴﺎن ﻧﻴﺰ اﺳﺎﺳًﺎ ﺑﺮ هﻤﻴﻦ ﻣﺒﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﺎرﭼﯽ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﻴﺰﻩ دارد و ﺁهﻨﮕﺮ ﮔﻮﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬زﻧﺒﻮر ﺷﻬﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ و ﮔﻞ‬ ‫ﮔﺮدﻩ اﻓﺸﺎﻧﯽ‪ .‬ﮔﻞ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮواز ﮐﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻟﻬﺎﯼ زﻧﺒﻮر را اﺟﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﻬﺪ ﺧﻮد ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ او را ﻣﯽ‬ ‫ﭘﺮدازد‪ .‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﺴﻞﻧﻤﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻨﺪوﯼ زﻧﺒﻮرهﺎ را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺁن وارد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫راﺳﻮهﺎﯼ ﻋﺴﻞ دوﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﻨﺪوﯼ زﻧﺒﻮران ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎل ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻠﻨﺪﯼ هﺎ را ﺑﮑﺎوﻧﺪ و ﮐﻨﺪوهﺎ را‬ ‫ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻋﺴﻞﻧﻤﺎ وﻗﺘﯽ ﻳﮏ ﮐﻨﺪوﯼ ﻋﺴﻞ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﭘﺮواز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ هﺪف از ﺁن ﻓﻘﻂ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫راﺳﻮهﺎ )و ﮔﺎهﯽ ﺁدﻣﻴﺎن( اﺳﺖ‪ .‬هﺮ دو ﻃﺮف از اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺳﻮد ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﻮزﻩ ﯼ ﭘﺮ از ﻃﻼ‬ ‫زﻳﺮ ﺳﻨﮕﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ‪ ،‬و ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﺳﻨﮓ را ﺟﺎﺑﺠﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از دﻳﮕﺮان ﮐﻤﮏ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻨﺞ را ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺪون ﮐﻤﮏ ﺁﻧﺎن هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺼﻴﺐ اش ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺟﺎﻧﻮران ﺳﺮﺷﺎر از اﻳﻦ رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻮﻓﺎﻟﻮهﺎ و اوﮐﺴﭙﮑﺮهﺎ‪ ،‬ﮔﻞ هﺎﯼ ﺷﻴﭙﻮرﯼ و ﻣﺮﻏﺎن ﻣﮕﺴﺨﻮار‪ ،‬ﻣﺎهﯽ‬ ‫هﺎﯼ ﮔﺮوﭘﺮ و وراس ﻣﺎهﯽ هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻓﺘﭽﯽ‪ ،‬ﮔﺎوهﺎ و ﻣﻴﮑﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ هﺎﯼ رودﻩ ﺷﺎن‪ .‬ﻧﻴﮑﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وﺟﻮد‬ ‫ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن و ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺁوردن اﻳﻦ ﻧﻴﺎزهﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﻴﮑﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﺰد ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﻧﺎهﻤﺴﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺰد اﻧﺴﺎن هﺎ‪ ،‬ﺳﻔﺘﻪ و ﭼﮏ و ﭘﻮل وﺳﺎﻳﻄﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ در اﻳﻦ ﺗﻌﺎﻣﻞ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬ ‫هﻤﺰﻣﺎن ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﺧﻮد را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اداﯼ دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻮﮐﻮل ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﺁن را ﺑﺮ‬ ‫ﻋﻬﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ داﻧﻢ‪ ،‬هﻴﭻ ﺟﺎﻧﻮرﯼ ﺟﺰ اﻧﺴﺎن ﭼﻴﺰﯼ دﻗﻴﻘًﺎ ﻣﻌﺎدل ﭘﻮل ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ در‬ ‫ﻼ ﺧﻔﺎش ﺧﻮﻧﺨﻮار ﻣﯽ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﺟﺎﻧﻮر ﻧﻘﺶ هﻮﻳﺘﯽ دﻳﮕﺮان هﻤﺎن ﻧﻘﺶ ﭘﻮل را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪175‬‬

‫ﺁﻣﻮزد ﮐﻪ ﮐﺪام ﻳﮏ از اﻋﻀﺎﯼ ﮔﺮوﻩ اش ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ و دﻳﻦ اش را ادا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮﻧﯽ را ﮐﻪ ﻧﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺷﺮﻳﮏ اش ﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ( و ﮐﺪام ﻳﮏ ﺗﻘﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ژن هﺎﻳﯽ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻓﺮد در راﺑﻄﻪ ﯼ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﻧﻴﺎزهﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎ ﺁﻧﭽﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﺑﺪهﺪ و در ازاﻳﺶ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻧﺪارد ﻃﻠﺐ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺟﺎﻧﺪاراﻧﯽ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ دﻳﻮن ﺧﻮد را ادا ﮐﻨﻨﺪ؛ از ﺑﯽ وﻓﺎﻳﯽ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﮐﻨﻨﺪ؛‬ ‫ﻣﺮاﻗﺐ هﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ و ﻣﺘﻘﻠﺒﺎﻧﯽ را ﻣﺠﺎزات ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻧﻨﺪ اﻣﺎ ﻧﻮﺑﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﮐﻪ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬از دادن ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻘﻠﺐ هﺴﺖ‪ ،‬راﻩ ﺣﻞ هﺎﯼ ﭘﺎﻳﺪار‬

‫‪223‬‬

‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺑﺎزﯼ ﻧﻴﮑﯽ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻳﮏ‬

‫ﻣﺆﻟﻔﻪ ﯼ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﺘﻘﻠﺒﺎن اﺳﺖ‪.‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ رﻳﺎﺿﯽ ﺑﺎزﯼ‪ ،‬دو ﻃﺒﻘﻪ ﯼ وﺳﻴﻊ از راﻩ ﺣﻞ هﺎﯼ ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻧﻮع "ﺑﺎزﯼ"‬ ‫هﺎ را ﻣﺠﺎز ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬روﻳﻪ ﯼ "هﻤﻮارﻩ ﺑﺪﮐﺎر ﺑﺎش" هﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻓﺮد ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ هﻤﮕﺎن ﺑﺪﮐﺎرﯼ ﭘﻴﺸﻪ ﮐﺮدﻩ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﮏ راهﮑﺎر دﻳﮕﺮ هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺁن هﻢ ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ )"ﭘﺎﻳﺪار" ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﮐﻪ اﺗﺨﺎذ ﻳﮏ‬ ‫راهﮑﺎر در ﻣﻴﺎن ﻳﮏ ﺟﻤﺎﻋﺖ از ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺗﺠﺎوز ﮐﺮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺁن راهﮑﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ (.‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ‬ ‫راهﮑﺎر دوم‪" ،‬ﺑﺎ ﻧﻴﮑﯽ ﺷﺮوع ﮐﻦ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن ﺑﺪﻩ‪ ،‬و ﻧﻴﮑﯽ را ﺑﺎ ﻧﻴﮑﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻩ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ‬ ‫ﺑﺪﯼ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﻮ هﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺪﯼ ﮐﻦ‪ ".‬در اﺻﻄﻼح ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺑﺎزﯼ‪ ،‬اﻳﻦ راهﮑﺎر )ﻳﺎ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ از راهﮑﺎرهﺎ( ﻧﺎم‬ ‫هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺁن را راهﮑﺎر "اﻳﻦ ﺑﻪ ﺁن در"‬

‫‪224‬‬

‫ﻳﺎ "اﻧﺘﻘﺎم ﮔﻴﺮ و ﻗﺪرﺷﻨﺎس"‬

‫‪225‬‬

‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬از‬

‫ﻟﺤﺎظ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬اﻳﻦ راهﮑﺎر هﻨﮕﺎﻣﯽ ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺪرﺷﻨﺎس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬ ‫راهﮑﺎر‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺪﮐﺎرﯼ داﺋﻤﯽ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﺑﯽ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬رواﻳﺖ هﺎﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ‬ ‫ﺗﺮﯼ از راهﮑﺎر اﻳﻦ ﺑﻪ ﺁن در ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ و ﺗﻌﺎﻣﻞ دو ﺳﺘﻮن اﺻﻠﯽ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ در ﺟﻬﺎن داروﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺎزﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ هﺴﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ دو ﺳﺘﻮن ﺑﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﮐﻪ زﺑﺎن و ﺷﺎﻳﻌﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺷﻬﺮت اهﻤﻴﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻓﺮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻬﺮ و ﺳﺨﺎوت ﺷﻬﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺑﺨﻞ و رذاﻟﺖ و ﭘﻴﻤﺎن ﺷﮑﻨﯽ‪ .‬دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫در ﻋﻴﻦ ﺷﻬﺮت ﺑﻪ ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﻘﻠﺒﺎن را ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺳﺎدﻩ ﯼ‬ ‫ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ دوﺟﺎﻧﺒﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺎﯼ ﺧﻮد رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺎ ﻗﺪرت زﺑﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ ﺷﻬﺮت ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺧﺴﺖ ﮐﺴﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﯼ ﺧﺴﺖ او را ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮت اهﻤﻴﺖ دارد و زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫‪223‬‬

‫‪. stable‬‬ ‫‪. Tit-for-tat‬‬ ‫‪225‬‬ ‫‪. Retaliator and Reciprocator‬‬ ‫‪224‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪176‬‬

‫ﺷﻬﺮت ﺑﻪ ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﯽ را هﻢ داراﯼ ارزش ﺑﻘﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣَﺖ رﻳﺪﻟﯽ در ﮐﺘﺎب رﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﻓﻀﻴﻠﺖ‬ ‫ﺷﺮح روﺷﻨﯽ از اﺧﻼﻗﻴﺎت داروﻳﻨﯽ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺷﻬﺮت هﻢ ﺑﺤﺚ ﺷﻴﻮاﻳﯽ دارد‪.‬‬

‫‪226‬‬

‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اراﺋﻪ ﯼ‬

‫♣‬

‫ﺗﻮرﺳﺘﻴﻦ ِوﺑِﻠﻦ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎددان ﻧﺮوژﯼ‪ ،‬و ﺁﻣﻮﺗﺰ زهﺎوﯼ ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎس اﺳﺮاﺋﻴﻠﯽ اﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ‬ ‫اﻓﺰودﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﺶ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎراﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐﯽ ﺑﺮاﯼ ﭼﻴﺮﮔﯽ ﻳﺎ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ را اﺛﺮ ﭘُﺘﻼچ‬ ‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎم ﭘُﺘﻼچ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از رﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﯽ ﻗﺒﺎﻟﯽ ﺳﺮﺧﭙﻮﺳﺖ رﻗﻴﺐ در ﺳﺎﺣﻞ ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ رواج داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ رﺳﻢ‪ ،‬دوﺋﻞ رؤﺳﺎﯼ ﻗﺒﺎﻳﻞ رﻗﻴﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺪام ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ هﺎﻳﯽ ﻣﺠﻠﻞ‬ ‫ﺑﺎ رﻳﺨﺖ و ﭘﺎش ورﺷﮑﺴﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﺮﺗﻴﺐ دهﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮارد ﺣﺎد اﻳﻦ ﺳﻮرﭼﺮاﻧﯽ هﺎﯼ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﺎﻧﻪ ﺁن ﻗﺪر اداﻣﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎزﻧﺪﻩ دﭼﺎر ﻓﻘﺮ و ﻓﺎﻗﻪ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﻧﺪﻩ هﻢ دﻳﮕﺮ ﭼﻨﺪان ﺿﻴﺎع و ﻋﻘﺎرﯼ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم "ﻣﺼﺮف ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮاﻧﻪ" ﮐﻪ وﺑﻠِﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻧﺎﻇﺮان ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﻣﺪرن را ﺟﻠﺐ ﮐﺮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬رهﻴﺎﻓﺖ زهﺎوﯼ‪ ،‬رواﻳﺘﯽ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ از اﻳﺪﻩ ﯼ ﭘُﺘﻼچ اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺪان ﺑﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ او ﺑﺎ ﻣﺪل هﺎﯼ درﺧﺸﺎن رﻳﺎﺿﯽ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺁﻟﻦ ﮔﺮاﻓﻦ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬زهﺎوﯼ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﮐﻮﭼﮏ ﻗﻬﻮﯼ اﯼ در ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺑﻪ زادﺁورﯼ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻬﺮﻩ هﺎ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﮐﻮﭼﮏ ﺻﺪاهﺎﯼ هﺸﺪاردهﻨﺪﻩ‬ ‫اﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ هﻤﺪﻳﮕﺮ ﻏﺬا اهﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﭘﮋوهﺶ داروﻳﻨﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻨﺶ‬ ‫هﺎﯼ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎراﻧﻪ اﯼ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راﺑﻄﻪ ﯼ ﻟﻄﻒ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و رواﺑﻂ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ ﻣﻴﺎن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬و اﺑﺘﺪا‬ ‫ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﺁﻳﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻬﺮﻩ ﺑﻪ هﻤﮕﺮوﻩ اش ﻏﺬا ﻣﯽ دهﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر دارد ﮐﻪ ﺁن دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻌﺪًا ﻟﻄﻒ او را ﺟﺒﺮان‬ ‫ﻼ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩ‬ ‫ﮐﻨﺪ؟ ﻳﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻟﻄﻒ ﻳﮏ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ژﻧﺘﻴﮑﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﺗﻌﺒﻴﺮ زهﺎوﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از زﺑﺎن ﻣﺮدﻣﺸﻨﺎﺳﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ زهﺎوﯼ ﻣﯽ ﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ ﭼﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ‬ ‫"ﺑﺒﻴﻦ ﻣﻦ ﭼﻘﺪر ﺑﺮﺗﺮ از ﺗﻮ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ از ﻋﻬﺪﻩ ﯼ ﻏﺬا دادن ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﻢ‪ ".‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "ﺑﺒﻴﻦ ﻣﻦ ﭼﻘﺪر ﺑﺮﺗﺮ‬ ‫از ﺗﻮ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮم ﺑﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ و ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﺑﺪهﻢ‪ ،‬و ﺧﻄﺮ ﺷﮑﺎ ِر ﺷﺎهﻴﻦ ﺷﺪن را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﺨﺮم ﺗﺎ‬ ‫رﻓﻘﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﻴﺎل راﺣﺖ روﯼ زﻣﻴﻦ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ".‬ﻣﺸﺎهﺪات زهﺎوﯼ و هﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺣﺎﮐﯽ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻬﺮﻩ هﺎ‬ ‫ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻔﺎﯼ ﻧﻘﺶ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﺑﺎ هﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻬﺮﻩ ﯼ ﻓﺮودﺳﺖ ﺑﮑﻮﺷﺪ ﺑﻪ‬ ‫هﻤﮕﺮوﻩ ﻓﺮادﺳﺖ ﺧﻮد ﻏﺬا ﺗﻌﺎرف ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻇﺎهﺮًا ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ رد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﺻﻞ اﻳﺪﻩ ﯼ‬ ‫زهﺎوﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﮔﺮ ﻓﺮادﺳﺖ ﺑﺎ هﺰﻳﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﭘﺮدازد ﺳﺮورﯼ ﺧﻮد را در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻳﮏ ﻓﺮادﺳﺖ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻋﻬﺪهﯽ ﭘﺮداﺧﺖ هﺰﻳﻨﻪ ﯼ هﺪاﻳﺎﯼ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺖ ﺑﺮﺁﻳﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺮورﯼ‬

‫‪226‬‬

‫‪. The Origins of Virtue, Matt Ridley‬‬ ‫♣ ﺷﻬﺮت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﺁدﻣﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ ﻧﻘﺶ ﺷﻬﺮت در ﻣﻮرد ﮐﻼﺳﻴﮏ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ دوﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ راﺑﻄﻪ ﯼ هﻤﺰﻳﮕﺮﯼ ﻧﺸﺎن‬ ‫دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪﻩ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﯼ هﻤﺰﻳﮕﺮﯼ ﻣﻴﺎن ﻣﺎهﯽ هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻓﺘﭽﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﻣﺎهﯽ‬ ‫هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﻣﺮاﻗﺐ رﻓﺘﺎر ﻣﺎهﯽ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﭼﯽ وراس اﺳﺖ و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﭼﯽ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺎﺗﺮ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺮ رﻗﺒﺎﯼ‬ ‫ﻧﻈﺎﻓﯽ ﭼﯽ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎر ﺁن ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﮏ‪" ،R.Bshary and A.S.Gruntter .‬اﻣﺘﻴﺎزدهﯽ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ و هﻤﮑﺎرﯼ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﯼ ﻧﻈﺎﻓﺖ‬ ‫در ﻣﺎهﯽ هﺎ" ‪ ،‬ﻧﻴﭽﺮ‪ 22 ،444 ،‬ژوﺋﻦ ‪ ،2006‬ﺻﺺ‪.8-975.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪177‬‬

‫ﻼ در ﺟﻔﺖ ﻳﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮﯼ هﺎﯼ ﭘﺮهﺰﻳﻨﻪ اﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺬل‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫و ﺑﺨﺸﺶ هﺎﯼ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻳﺎ ﺧﻄﺮﮐﺮدن هﺎﯼ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﭼﻬﺎر دﻟﻴﻞ داروﻳﻨﯽ ﺧﻮب ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﺳﺨﺎوت ﻳﺎ "اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدن" ﻓﺮد در ﻗﺒﺎل دﻳﮕﺮان دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ ژﻧﺘﻴﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬دوم‪ ،‬ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻟﻄﻒ ﮐﺮدن ﺑﺎ "اﻧﺘﻈﺎر" ﺟﺒﺮان و ﻧﻴﺰ ﺟﺒﺮان‬ ‫ﻟﻄﻒ درﻳﺎﻓﺘﯽ‪ .‬ﻣﻮرد ﺳﻮم‪ ،‬ﮐﻪ از اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻨﺘﺞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ داروﻳﻨﯽ ﮐﺴﺐ ﺷﻬﺮت ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬و ﭼﻬﺎرم‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﻖ ﺑﺎ زهﺎوﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮاﻧﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﮐﺴﺐ ﺷﻬﺮت ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﺻﺎﻟﺖ ﺗﺒﻠﻴﻎ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻃﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ دورﻩ ﯼ ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺁدﻣﻴﺎن در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺷﻴﻮﻩ ﯼ‬ ‫ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ در روﺳﺘﺎهﺎ ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﻴﺶ از ﺁن در ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻮچ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎﺑﻮن هﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺪرﯼ از دﻳﮕﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎ ﻳﺎ روﺳﺘﺎهﺎﯼ هﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﻪ دور ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻋﻀﺎﯼ ﮔﺮوﻩ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻓﺮد‬ ‫ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و راﺑﻄﻪ ﺷﺎن ﺑﺎ ﻓﺮد ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ از راﺑﻄﻪ ﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ‪ -‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺠﺎل ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻓﺮاوان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬و ﭼﻪ هﻤﮕﺮوﻩ ﻳﮏ ﻓﺮد ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ او ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن در ﻃﻮل‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮﺗﺐ هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ – ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻳﺪﻩ ﺁل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ ﺷﻬﺮت ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ و ﻧﻴﺰ ﺳﺨﺎوت ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮاﻧﻪ ﻧﻴﺰ اﻳﺪﻩ ﺁل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﺮاﻳﺶ ژﻧﺘﻴﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ هﺮ ﻳﮏ از ﭼﻬﺎر ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻓﻮق در اﻧﺴﺎن هﺎﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان دﻳﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﭼﺮا اﺟﺪاد ﭘﻴﺸﺎﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ هﻤﮕﺮوﻩ هﺎﻳﺸﺎن ﻧﻴﮑﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﺮﺳﯽ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎ‬ ‫ﺑﺪﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوزﻩ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎ در ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑﺰرگ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ و دﻳﮕﺮ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻣﺎن اﻃﺮاف ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻼ‬ ‫و هﺮ روزﻩ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮ هﺮﮔﺰ ﻧﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺎ هﻨﻮز ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺻ ً‬ ‫ﺗﻌﻠﻘﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻧﺪارﻧﺪ ﻧﻴﮑﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ؟‬ ‫ﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ 227‬از ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯼ ژن هﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ داﻣﻨﻪ ﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ را درﺳﺖ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺁﮔﺎه ِ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﺎ در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﻧﻴﺰ ﻓﻬﻢ ﮐﺎﻣﻞ ﺁن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﻗﻠﻴﻠﯽ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻣﺎ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻗﻮاﻋﺪ‬ ‫ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﻋﻤﻞ ﺑﺨﺖ ﺑﻘﺎﯼ ژن هﺎﯼ ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺷﺎن را ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬ﻗﻮاﻋﺪ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ‬ ‫ﺧﻄﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻐﺰ ﻳﮏ ﭘﺮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ "از ﻣﻮﺟﻮدات ﮐﻮﭼﮏ ﺟﻴﻎ ﺟﻴﻐﻮﯼ داﺧﻞ ﻻﻧﻪ ات ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﻦ‪ ،‬و درون‬ ‫ﻻ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ژن هﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﺷﻴﺎﯼ ﺷﮑﺎف دار‬ ‫ﺷﮑﺎف هﺎﯼ ﻗﺮﻣﺰﺷﺎن ﻏﺬا ﺑﺮﻳﺰ" ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺟﻴﻎ ﺟﻴﻐﻮ در ﻻﻧﻪ ﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻻ ﺟﻮﺟﻪ هﺎﯼ ﺧﻮد ﺁن ﭘﺮﻧﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻣﯽ رود ﮐﻪ ﺟﻮﺟﻪ‬ ‫ﯼ ﭘﺮﻧﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ وارد ﻻﻧﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ هﻤﺎن وﺿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﺧﺘﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﺎن ﻏﺮﻳﺰﻩ‬ ‫‪. congnitive‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪227‬‬

‫‪178‬‬

‫ﯼ واﻟﺪاﻧﻪ ﯼ ﭼﮑﺎوﮎ ﮐﻪ دﺳﺘﺮﻧﺞ اش را ﺑﻪ دهﺎن ﺟﻮﺟﻪ ﯼ ﻓﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ رﻳﺰد‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺎ ﮐﻨﺪ؟ ﻳﮏ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺎز هﻢ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺁدﻣﯽ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﻓﺮزﻧﺪﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮرًا ﻳﺎدﺁور ﺷﻮم ﮐﻪ "ﺧﻄﺎ ﮐﺮدن" در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ و ﻓﻘﻂ ﻣﻌﻨﺎﯼ داروﻳﻨﯽ دارد و ﺣﺎوﯼ هﻴﭻ ﺑﺎر اﺧﻼﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﺪﻩ ﯼ "ﺧﻄﺎ" ﻳﺎ "ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ" ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬در زﻣﺎن ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن در ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ‬ ‫ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺑﻮن هﺎ ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ در ﻣﻐﺰ ﺁﻧﺎن ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﺣﺲ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﺮﺳﯽ و ﻏﻴﺮﻩ را اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ زوج هﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺁﺛﺎر داروﻳﻦ را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ ﻏﺎﺋﯽ ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ ﺷﺎن زادﺁورﯼ اﺳﺖ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ زن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﻣﺼﺮف ﻗﺮص ﺿﺪﺑﺎردارﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﻮد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ ﺷﺎن ﻓﺮوﮐﺶ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ اﺳﺖ و ﺗﻮان ﺁن در روان ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از راﻧﻪ ﯼ داروﻳﻨﯽ ﻏﺎﺋﯽ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﻞ ﻗﻮﯼ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻋﻠﺖ ﻏﺎﺋﯽ اش وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ ﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﺷﻔﻘﺖ و ﺗﺮﺣﻢ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺠﺎل داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻧﺰدﻳﮏ و ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺷﺎن ﻧﻴﮑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن هﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ؟ ﻣﻴﻞ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ هﻢ‬ ‫درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﮕﻨﺎﻩ ﺑﻴﭽﺎرﻩ اﯼ اﺷﮏ ﻣﯽ رﻳﺰد )ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﻣﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ و‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻟﻄﻒ ﻣﺎ را ﺟﺒﺮان ﮐﻨﺪ(‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﺣﺴﺎس ﺗﺮﺣﻢ ﻧﮑﻨﻴﻢ؛ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻓﺮدﯼ از ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬ ‫را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ )ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻧﺎزا ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﺘًﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻧﺒﺎﺷﺪ( ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ اﺣﺴﺎس ﺷﻬﻮت ﻧﮑﻨﻴﻢ‪ .‬هﺮدوﯼ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮارد ﮐﺠﺮوﯼ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻄﺎﯼ راﻧﻪ ﯼ داروﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﻄﺎهﺎﻳﯽ ﻟﻄﻴﻒ و واﻻ‪.‬‬ ‫ﻼ و اﺑﺪًا هﻢ ﺗﺼﻮر ﻧﮑﻨﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ داروﻳﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ وهﻦ ﻳﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻋﻮاﻃﻒ ﺷﺮﻳﻔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻟﺴﻮزﯼ و ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ‬ ‫اﺻ ً‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ هﻢ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﻓﺮهﻨﮓ زﺑﺎﻧﯽ ﺑﺮوز‬ ‫ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ واﻻﺗﺮﻳﻦ ﺷﻌﺮهﺎ و درام هﺎ ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﺷﻌﺮهﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﯼ ﺟﺎن دون‪ ،‬ﻳﺎ روﻣﺌﻮ و ژوﻟﻴﺖ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد ﺧﻄﺎﯼ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﺮﺣﻢ و ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ در ﻗﺒﺎل ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان و ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﻴﺪن‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺪهﮑﺎر‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﺎرج از زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اش رخ دهﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻗﺪر ﻏﻴﺮداروﻳﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪﺧﻮاﻧﺪﻩ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ‪:‬‬ ‫ﻧﻴﮑﯽ را اﺻﺎﻟﺘﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎن ﺑﺎرش ﺑﺎران رﺣﻤﺖ از ﺑﻬﺸﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﻓﺮاز زﻣﻴﻦ ﺗﺸﻨﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪179‬‬

‫ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ راﻧﻪ ﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﻨﺶ هﺎ و ﺧﻮاهﺶ هﺎﯼ ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺠﺮواﻧﻪ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﻟﻴﻠﯽ‬ ‫ﻧﺪارد ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﺶ و ﺗﺮﺣﻢ هﻢ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﮐﺠﺮوﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺸﻴﺮﻩ اﯼ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ هﺮ دوﯼ اﻳﻦ ﻣﻴﻞ هﺎ را در ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﺁورد‪ ،‬ﻧﻬﺎدن اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ در ﻣﻐﺰ ﺁﻧﺎن ﺑﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺁن ﻗﻮاﻋﺪ هﻨﻮز ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﻣﺆﺛﺮ اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮدهﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﺷﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ هﻨﻮز ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺆﺛﺮاﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺟﺒﺮﯼ ﮐﺎﻟﻮﻳﻨﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﭘﺲ ﮔﺬر از ﺻﺎﻓﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮات‬ ‫ﯽ ﻣﻐﺰ ﺑﺪوﯼ از‬ ‫ﺗﻤﺪﻧﯽ ﺁداب و رﺳﻮم‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻨﺖ هﺎ – و اﻟﺒﺘﻪ دﻳﻦ‪ .‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﺷﻬﻮت ﺟﻨﺴ ِ‬ ‫ﺻﺎﻓﯽ ﺗﻤﺪن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﯼ روﻣﺌﻮ و ژوﻟﻴﺖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ؛ و ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺪوﯼ اﻧﺘﻘﺎم ﮐﺸﯽ ﻣﺎ‪-‬ﻋﻠﻴﻪ‪-‬ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﺒﺮدهﺎﯼ ﻣﻴﺎن ﮐﺎﭘﻮﻟﺖ هﺎ ]ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ژوﻟﻴﺖ[ و ﻣﻮﻧﺘﺎگ هﺎ ]ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ روﻣﺌﻮ[ درﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ؛‬ ‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﻮاﻋﺪ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ و هﻤﺪﻟﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ و ﺗﺰﮐﻴﻪ دهﻨﺪﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ درﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﺎ‬ ‫را ﺑﻪ ﺗﺤﺴﻴﻦ وا ﻣﯽ دارد‪.‬‬

‫ﻳﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮرد ﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ رﻳﺸﻪ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت‬ ‫اﮔﺮ ﺣﺲ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ واﻗﻌًﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ ﻣﺎن رﻳﺸﻪ هﺎﯼ ژرﻓﯽ در ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﯼ داروﻳﻨﯽ ﻣﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و از دﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﭘﮋوهﺶ ذهﻦ ﺁدﻣﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮﻟﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﻗﻮاﻋﺪ اﺧﻼﻗﯽ را ﺁﺷﮑﺎر ﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫و ﻧﺸﺎن دهﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﻓﺮاﺳﻮﯼ ﻣﺮزهﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬و ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ دﻳﻨﯽ‪ ،‬هﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﺰد ﺁدﻣﻴﺎن‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮎ هﺎوزر‪ ،‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس هﺎرواردﯼ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم اذهﺎن اﺧﻼﻗﯽ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ وﺟﺪان‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﻣﺎ را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،228‬ﻳﮏ رﺷﺘﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﻓﮑﺮﯼ ﭘﺮﺛﻤﺮ را ﮐﻪ در اﺻﻞ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن‬ ‫اﺧﻼق ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﻧﺪ ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﺪف دﻳﮕﺮ ﭘﮋوهﺶ هﺎوزر اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺧﻼﻗﯽ را‬ ‫هﻢ ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺧﻼق ﻳﮏ دوراهﻪ‪ 229‬ﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺮﺿﯽ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ دﺷﻮارﯼ ﻣﺎ در‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﺁن‪ ،‬ﻧﮑﺎﺗﯽ را در ﻣﻮرد ﺣﺲ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎن ﻋﻴﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ هﺎوزر ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺧﻼق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ او در ﻋﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ هﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﮋوهﺶ ﺁﻣﺎرﯼ و ﺁزﻣﺎﻳﺶ‬ ‫رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازد ﺗﺎ ﺣﺲ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺮدﻣﺎن واﻗﻌﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺤﺚ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺎن‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ‬ ‫ﭘﮋوهﺶ هﺎوزر ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم در ﻣﻘﺎﺑﻞ دوراهﻪ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ هﺎﯼ واﺣﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺎن‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ هﺎ ﻗﻮﯼ ﺗﺮ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﺁﻧﻬﺎ در ﺗﺪﻗﻴﻖ دﻻﻳﻞ ﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺲ اﺧﻼﻗﯽ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺮﻳﺰﻩ ﯼ‬ ‫ﺟﻨﺴﯽ ﻳﺎ ﺗﺮس از ﺑﻠﻨﺪﯼ در ﻣﻐﺰ ﻣﺎ ﺗﻨﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﯽ رود‪ .‬ﺧﻮد هﺎوزر از ﻣﻴﺎن ﮔﺮاﻳﺶ هﺎﯼ‬ ‫‪. Moral Minds: How Nature Designed our Universal Sense of Right and Wrong, Marc Hauser‬‬ ‫‪. dilemma‬‬ ‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪228‬‬ ‫‪229‬‬

‫‪180‬‬

‫ﻣﻐﺰﯼ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﻧﺰد اﻧﺴﺎن هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻋﻼﻗﻪ دارد )ﮐﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺁن در ﻓﺮهﻨﮓ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ژرف‪-‬ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺘﻮرﯼ ﺁن ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل اﺳﺖ(‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬ ‫ﺁزﻣﻮن هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﺎن در ﺗﺪﻗﻴﻖ دﻻﻳﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻘﺪان ﺑﺎور دﻳﻨﯽ‬ ‫ﺁﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎم ﮐﺘﺎب هﺎوزر اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪" :‬داورﯼ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻳﮏ ﻧﺤﻮ اﺧﻼﻗﯽ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺤﻮ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﯽ از ذهﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﯽ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺳﺎل ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ اﺻﻮﻟﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﮔﺴﺘﺮﻩ اﯼ‬ ‫از ﻧﻈﺎم هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻤﮑﻦ را اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﺻﻮل ﺑﺮﺳﺎزﻧﺪﻩ ﯼ ﻧﺤﻮ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن‪ ،‬وراﯼ دﻳﺪرس‬ ‫ﺁﮔﺎهﯽ ﻣﺎ ﺳﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ دوراهﻪ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻪ هﺎوزر ﺑﻪ ﺁزﻣﻮن ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻳﮏ ﺗﺮاﻣﻮاﯼ ﺷﻬﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺧﻂ ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ و‬ ‫ﺟﺎن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﺳﺎدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ ﺑﻪ اﺳﻢ دﻧﻴﺲ‪،‬‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪﯼ از راﻩ دور اﻳﻦ ﺗﺮاﻣﻮا را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ هﺪاﻳﺖ ﺁن ﺑﻪ ﭘﻴﺎدﻩ رو ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺟﺎن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ را ﮐﻪ ﺟﻠﻮ‬ ‫ﺗﺮاﻣﻮا اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﻧﺪ ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ در ﭘﻴﺎدﻩ رو ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺮاﻣﻮا‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ در ﺧﻄﺮ ﻣﺮگ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ ﮐﻪ راﻩ ﺣﻞ اﺧﻼﻗًﺎ‬ ‫درﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﺟﺒﺎرﯼ‪ ،‬ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ دﻧﻴﺲ ﺗﺮاﻣﻮا را ﺑﻪ ﭼﭗ هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺟﺎن ﺁن ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺟﺎن ﭘﻨﺞ‬ ‫ﻼ ﻓﺮد ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺮاﻣﻮا ﮐﺴﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﺘﻬﻮون ﻳﺎ دوﺳﺖ‬ ‫ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ را ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ .‬ﻣﺎ از اﺣﺘﻤﺎﻻت ﻓﺮﺿﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﺻﻤﻴﻤﯽ دﻧﻴﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻔﺼﻴﻞ اﻳﻦ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﻓﮑﺮﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻐﺮﻧﺞ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬ ‫ﻳﮏ وزﻧﻪ ﯼ ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ ﺗﺮاﻣﻮا ﺁن را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮد ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻧﺪهﺪ؟ ﺧﻮب ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن وزﻧﻪ را ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﮐﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ وزﻧﻪ ﯼ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺮد ﺧﻴﻠﯽ ﭼﺎق ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ‬ ‫روﯼ ﭘﻞ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻏﺮوب ﺁﻓﺘﺎب را ﻧﻈﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻪ ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺁن ﻣﺮد را ﺟﻠﻮﯼ ﺗﺮاﻣﻮا‬ ‫هﻞ دهﻴﻢ ﺗﺎ ﺳﭙﺮ ﺑﻼﯼ ﺑﻘﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ از ﻳﮏ دﻳﺪﮔﺎﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ دﻧﻴﺲ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬زﻳﺮا در اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮرد هﻢ ﻓﺪا ﮐﺮدن ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺠﺎت ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎ ﺷﻬﻮدﯼ ﻗﻮﯼ دارﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻨﻴﺎدﯼ هﺴﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت را ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺮت ﮐﺮدن ﻣﺮد ﭼﺎق ﺟﻠﻮﯼ ﺗﺮاﻣﻮا ﻳﺎدﺁور دوراهﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺎوزر ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻨﺞ ﺑﻴﻤﺎر در‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و هﺮ ﮐﺪام ﺷﺎن ﻳﮏ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻗﺺ دارد و هﺮ ﻳﮏ از ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اهﺪاﯼ ﺁن‬ ‫ﻋﻀﻮ ﻧﺠﺎت داد‪ ،‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﻋﻀﻮﯼ ﺑﺮاﯼ اهﺪا وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﻴﻦ ﺟﺮاح ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮد ﺳﺎﻟﻤﯽ در اﺗﺎق‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ و هﻤﻪ ﯼ ﺁن ﭘﻨﺞ ﻋﻀﻮ ﺑﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﻴﻮﻧﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ‬ ‫هﻴﭻ ﮐﺲ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﺸﺘﻦ اﻳﻦ ﻓﺮد ﺳﺎﻟﻢ و ﭘﻴﻮﻧﺪ زدن اﻋﻀﺎﯼ او ﺑﻪ ﺁن ﭘﻨﺞ ﺑﻴﻤﺎر از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫ﮐﺎر درﺳﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪181‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد هﻢ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻓﺮد ﺑﻴﮕﻨﺎهﯽ را ﺑﺪون ﮐﺴﺐ رﺿﺎﻳﺖ او ﻓﺪا ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ دﻳﮕﺮان را‬ ‫ﻧﺠﺎت دهﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻞ ﺗﻮﺳﻂ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﮐﺎﻧﺖ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻮﺟﻮد ﻋﻘﻼﻧﯽ هﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﺴﯽ را ﺑﺪون ﮐﺴﺐ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ او اﺑﺰار رﺳﻴﺪن ﺑﻪ هﺪﻓﯽ ﻗﺮار دهﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺁن هﺪف ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﻓﺮق ﺑﻨﻴﺎدﯼ‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻣﻮرد ﻣﺮد ﭼﺎق ﮐﻨﺎر ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺮاﻣﻮا )ﻳﺎ ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ در اﺗﺎق اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ( ﺑﺎ ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ دﻧﻴﺲ زﻳﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد در‬ ‫هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﭼﺎق ﻗﺮار اﺳﺖ اﺑﺰار ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺮاﻣﻮا ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺁﺷﮑﺎرا ﺧﻼف اﺻﻞ ﮐﺎﻧﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪن ﺗﺮاﻣﻮا ﺑﻪ ﭼﭗ ﻓﺪاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﺑﺰارﯼ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﺑﺰارﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭘﻴﺎدﻩ روﯼ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺳﺖ و ﺑﺨﺖ ﺑﺪ ﺁن ﻣﺮد ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در‬ ‫ﺁن زﻣﺎن در ﭘﻴﺎدﻩ روﯼ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺮاﻣﻮا ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺮا وﻗﺘﯽ ﺗﻤﺎﻳﺰﯼ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﺎﻧﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﮏ ﺣﮑﻢ ﻣﻄﻠﻖ اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ هﺎوزر‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ را ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﻣﺎ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫هﺮ ﭼﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺮاﻣﻮاﯼ اﻓﺴﺎرﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﯼ ﻓﺮﺿﯽ ﭘﻴﺠﻴﺪﻩ ﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎهﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁن ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻣﺾ ﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﺎوزر در ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ دﻳﮕﺮﯼ دوراهﻪ هﺎﯼ ﭘﻴﺶ ﭘﺎﯼ دو ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم هﺎﯼ ﻧِﺪ و اﺳﮑﺎر را ﻃﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧِﺪ در‬ ‫ﮐﻨﺎر ﺧﻂ ﺁهﻦ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف دﻧﻴﺲ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺮاﻣﻮا را ﺑﻪ ﭘﻴﺎدﻩ رو هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﻧِﺪ دارد‬ ‫ﻃﻮرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮاﻣﻮا را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺁن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد زدن ﮐﻠﻴﺪ ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﺠﺎت‬ ‫ﺟﺎن ﺁن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﺮاﻣﻮا در هﺮ ﺣﺎل ﺁﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ در اﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﻃﻮرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﻳﮏ ﻣﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﭼﺎق در ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺗﺮاﻣﻮا ﻗﺮار دارد و اﻳﻦ ﻣﺮد ﺁن ﻗﺪر ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺗﺮاﻣﻮا را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧِﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻠﻴﺪ را ﻃﻮرﯼ ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺮاﻣﻮا را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺮد ﭼﺎق ﻣﻨﺤﺮف ﮐﻨﺪ؟ در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮرد هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻧِﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮق ﻣﻴﺎن دوراهﻪ ﯼ ﻧِﺪ ﺑﺎ دوراهﻪ ﯼ دﻧﻴﺲ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻇﺎهﺮًا در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﻣﺮدم ﺷﻬﻮدًا از اﺻﻞ ﮐﺎﻧﺖ ﭘﻴﺮوﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﻧﻴﺴﺖ ﺗﺮاﻣﻮا را از زﻳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺑﺎزداﺷﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﮐﺎرش از ﺑﺨﺖ ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﭼﺮب و ﻧﺮم راﻣﺴﻔﻠﺪﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻳﮏ "ﺁﺳﻴﺐ ﺟﺎﻧﺒﯽ"‬

‫‪230‬‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﺁن ﻣﺮد‬

‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﺑﺰارﯼ دﻧﻴﺲ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ ﺗﺎ دﻳﮕﺮان ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧِﺪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺁن ﻣﺮد ﭼﺎق را وادار‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺮاﻣﻮا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم )ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺪون اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن دﻗﻴﻖ( ﺑﺎ ﮐﺎﻧﺖ )ﮐﻪ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ(‬ ‫ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ دو ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﻔﺎوت ﻣﺎهﻮﯼ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﻴﻦ ﺗﻔﺎوت در ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ اﺳﮑﺎر هﻢ ﺑﺮوز ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﺿﻌﻴﺖ اﺳﮑﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﻧِﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻳﮏ وزﻧﻪ ﯼ‬ ‫ﺁهﻨﯽ ﺑﺰرگ در ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺤﺮاﻓﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﺁن ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺮاﻣﻮا ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﮑﺎر ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﮐﻪ ﺗﺮاﻣﻮا را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺁن وزﻧﻪ هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﭘﻴﺎدﻩ در ﻧﺰدﻳﮑﯽ وزﻧﻪ ﯼ ﺁهﻨﯽ ﻗﺪم ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﺗﺮاﻣﻮا ﺑﻪ وزﻧﻪ ﯼ ﺁهﻨﯽ اﺻﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ او را ﺧﻮاهﺪ‬ ‫‪. collateral damage‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪230‬‬

‫‪182‬‬

‫ﮐﺸﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت وﺿﻌﻴﺖ اﺳﮑﺎر ﺑﺎ وﺿﻊ ﻧِﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺎدﻩ ﯼ ﺳﻨﺎرﻳﻮﯼ اﺳﮑﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺮاﻣﻮا ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﺑﺰارﯼ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪ :‬ﺁﺳﻴﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ دﻧﻴﺲ‪ ،‬ﻳﮏ ﺁﺳﻴﺐ ﺟﺎﻧﺒﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺎوزر و ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﭘﺎﺳﺦ دهﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ هﺎﯼ او‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﺳﮑﺎر ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺪ‬ ‫را ﺑﺰﻧﺪ اﻣﺎ ﻧِﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺷﻬﻮدم را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ هﺎوزر‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻬﻮدهﺎ و اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒًﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻴﺮاث ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻮت اﺣﺴﺎس ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﺧﻼل ﻳﮏ ﭼﺎﻟﺶ ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﯼ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬هﺎوزر و هﻤﮑﺎراﻧﺶ اﻳﻦ ﺁزﻣﻮن هﺎﯼ ﻓﮑﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﻗﺒﻠﻴﻪ ﯼ‬ ‫ﮐﻮﻧﺎ‪ 231‬ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮﻧﺎ ﻳﮏ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﻨﺰوﯼ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎس اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺎ ﻏﺮﺑﻴﺎن دارد و ﻓﺎﻗﺪ‬ ‫دﻳﻦ رﺳﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁزﻣﻮن ﻓﮑﺮﯼ "ﺗﺮاﻣﻮاﯼ روﯼ ﺧﻂ" ﻳﮏ ﻣﻌﺎدل ﻣﺤﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﮐﺮوﮐﻮدﻳﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﺎﻳﻖ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﺑﺮد را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدﻣﺎن ﮐﻮﻧﺎ هﻢ ﺑﺎ اﻧﺪﮎ اﺧﺘﻼﻓﯽ هﻤﺎن داورﯼ هﺎﯼ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ را ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺸﯽ از ﭘﮋوهﺶ هﺎوزر ﮐﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺎوزر ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﺁﻳﺎ‬ ‫ﺷﻬﻮدهﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺮدﻣﺎن دﻳﻨﺪار ﺑﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻓﺮق دارد‪ .‬ﻣﺴﻠّﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ اﺧﻼق ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از دﻳﻦ ﺑﺎ اﺧﻼق ﺑﻴﺪﻳﻨﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻇﺎهﺮًا ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺎوزر ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﺴﻮف اﺧﻼق ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺘﺮ ﺳﻴﻨﮕﺮ ]‪ [87‬ﺳﻪ دوراهﻪ ﯼ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺮﺿﯽ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ و داورﯼ هﺎﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن و ﺧﺪاﺑﺎوران را ﺑﺎ هﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در هﺮ ﻣﻮرد‪ ،‬از ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﻳﮏ ﻋﻤﻞ ﻓﺮﺿﯽ را از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ "اﺟﺒﺎرﯼ"‪" ،‬ﻣﺠﺎز" ﻳﺎ "ﻣﻤﻨﻮع" ﻣﯽ‬ ‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ دوراهﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬دوراهﻪ ﯼ دﻧﻴﺲ‪ .‬ﻧﻮد درﺻﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺤﺮف ﮐﺮدن ﺗﺮاﻣﻮا و زﻳﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﮐﻮدﮐﯽ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ در درﻳﺎﭼﻪ اﯼ در ﺣﺎل ﻏﺮق ﺷﺪن اﺳﺖ و هﻴﭻ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ او را ﻧﺠﺎت‬ ‫دهﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺁن ﮐﻮدﮎ را ﻧﺠﺎت دهﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺣﻴﻦ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺷﻠﻮارﺗﺎن ﭘﺎرﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮد و هﻔﺖ‬ ‫درﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻮدﮎ راﻧﺠﺎت داد )ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ 3‬درﺻﺪ ﻇﺎهﺮًا ﺷﻠﻮار ﺧﻮد را ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻩ‬ ‫اﻧﺪ(‪.‬‬ ‫‪ .3‬دوراهﻪ ﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﺷﺮح دادﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮد و هﻔﺖ درﺻﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎن‬ ‫ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ در اﺗﺎق اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪. Kuna‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪231‬‬

‫‪183‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ ﭘﮋوهﺶ هﺎوزر و ﺳﻴﻨﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺁﻣﺎرﯼ هﻴﭻ ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻤﯽ ﻣﻴﺎن ﺑﺎورهﺎ و داورﯼ هﺎﯼ‬ ‫ﻼ ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﻦ و ﺧﻴﻠﯽ ﮐﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﺧﺪاﺑﺎوران و ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻴﺮ – ﻳﺎ ﺷﺮ – ﺑﻮدن هﻴﭻ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬ ‫ﻃﺮح ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﮐﺴﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻓﺮد دﻳﻨﺪار اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫)ﮐﻪ ﻣﮑﺮر رخ ﻣﯽ دهﺪ(‪ ،‬ﻓﻮرًا وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮم او را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﮕﻴﺮم‪" :‬ﺁﻳﺎ واﻗﻌًﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ و ﭘﺎداش ﺧﺪا‪ ،‬ﻳﺎ اﺟﺘﻨﺎب از ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﯽ و ﻋﺬاب او ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻴﺪ؟ اﻳﻦ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻤﻠﻖ‬ ‫ﮔﻮﻳﯽ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺟﻮر ﭘﺎﭼﻪ ﺧﻮارﯼ ﺟﻠﻮﯼ دورﺑﻴﻦ اﻣﻨﻴﺘﯽ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ از ﺁﺳﻤﺎن ﺷﻤﺎ را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دارد‪،‬‬ ‫ﻳﺎ ﺿﺒﻂ ﺻﻮت اﺳﺘﺮاق ﺳﻤﻌﯽ ﮐﻪ درون ﮐﻠﻪ ﺗﺎن ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬و ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﮐﺎت و اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎﻳﺘﺎن را ﺛﺒﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﻧﺸﺘﻴﻦ "اﮔﺮ ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن ﻣﺎ ﻓﻘﻂ از ﺗﺮس ﻋﻘﻮﺑﺖ و ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﭘﺎداش ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ زﺑﻮن‬ ‫هﺴﺘﻴﻢ‪ ".‬ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺷﺮﻣﺮ هﻢ در ﮐﺘﺎب ﻋﻠﻢ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻓﺼﻞ ﺧﺘﺎم ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او اﮔﺮ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ در ﻏﻴﺎب ﺧﺪا "ﻣﺮﺗﮑﺐ دزدﯼ‪ ،‬ﺗﺠﺎوز و ﻗﺘﻞ" ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻩ اﻳﺪ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ هﺴﺘﻴﺪ "و‬ ‫اوﻟﯽ ﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت از ﺷﻤﺎ اﺣﺘﺮاز ﮐﻨﻴﻢ"‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ در ﺻﻮرت ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻈﺎرت‬ ‫اﻻهﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﺁدم ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌًﺎ زﻳﺮﺁب اﻳﻦ ادﻋﺎ را زدﻩ اﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮب ﺑﻮدن‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﺪا ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﺷﮏ دارم ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ از دﻳﻨﺪاران ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺷﺎن از ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ادﻳﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺸﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﻘﺪان ﻋﺰت ﻧﻔﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺎﮔﻬﺎن از ﺟﻬﺎن رﺧﺖ ﺑﺮﺑﻨﺪد‪ ،‬هﻤﮕﯽ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺪل ﺑﻪ ﺑﻮاﻟﻬﻮس هﺎﯼ ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﺑﺪون ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﻋﻄﻮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬و هﺮ ﭼﻴﺰﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﯼ ﻧﺎم‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ داﺳﺘﺎﻳﻔﺴﮑﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا در ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﺘﺎب ﺑﺮادران ﮐﺎراﻣﺎزوف از‬ ‫ﻗﻮل اﻳﻮان ﮐﺎراﻣﺎزوف ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫]اﻳﻮان[ ﺑﻪ ﺗﻠﺨﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﺮد ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻋﺸﻖ ورزد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﺸﻖ وﺟﻮد دارد و ﺗﺎﮐﻨﻮن در ﺟﻬﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﻋﺸﻖ ﺳﺮاﺳﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎور ﺁدﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻴﺮاﻳﯽ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬او اﻓﺰود ﮐﻪ دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ هﻤﻴﻦ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ‬ ‫ﺑﻮدن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ اﻳﻤﺎن ﺁدﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻴﺮاﻳﯽ زاﻳﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﻋﺸﻖ ورزﻳﺪن را از‬ ‫دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁن ﻧﻴﺮوﯼ ﺣﻴﺎﺗﯽ هﻢ ﮐﻪ ﺣﻴﺎت را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ از ﻣﻴﺎن ﻣﯽ رود‪ .‬و ﺑﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪184‬‬

‫ﻋﻼوﻩ‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﻴﺎت ﺟﺎوداﻧﯽ در ﮐﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺠﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺁدم ﺧﻮارﯼ‪ .‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬اﻧﮕﺎر‬ ‫ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻨﻬﺎ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﺮ ﻓﺮدﯼ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﻮ و ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺟﺎوداﻧﮕﯽ ﺧﻮد‬ ‫اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻓﻮرًا ﺑﺪل ﺑﻪ ﺿﺪ ﻗﺎﻧﻮن دﻳﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺠﺎﻣﺪ و ﺣﺘﯽ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود ﮐﻪ ارﺗﮑﺎب ﺟﻨﺎﻳﺖ را ذاﺗﯽ‪ ،‬ﻋﻘﻼﻧﯽ و ﺣﺘﯽ ﺑﺎﺷﮑﻮﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ‬ ‫وﺟﻮدﯼ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺸﺮﯼ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪[88] .‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ زﻳﺎدﻩ ﺳﺎدﻩ دل ﺑﺎﺷﻢ ﮐﻪ ﻧﮕﺎﻩ ام ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﺑﺸﺮ ﮐﻤﺘﺮ از اﻳﻮان ﮐﺎراﻣﺎزوف ﮐﻠﺒﯽ ﻣﺴﻠﮑﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﺎ‬ ‫واﻗﻌًﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭘﻠﻴﺴﯽ هﺴﺘﻴﻢ – ﭼﻪ ﺧﺪا و ﭼﻪ ﻧﺎﻇﺮﯼ دﻳﮕﺮ – ﮐﻪ ﻣﺎ را از رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﺧﻮاهﺎﻧﻪ و ﺟﻨﺎﻳﺘﮑﺎراﻧﻪ ﺑﺎز دارد؟‬ ‫ﻣﻦ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﻣﺎﻳﻠﻢ ﺑﺎور ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻧﺪارم – و ﺷﻤﺎ هﻢ هﻤﻴﻨﻄﻮر‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﻋﺰﻳﺰ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻀﻌﻴﻒ اﻳﻦ اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬ﮔﻮش ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺗﻮهﻢ زداﯼ اﺳﺘﻴﻮن ﭘﻴﻨﮑﺮ ﮐﻪ رﺧﺪادهﺎﯼ زﻣﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﭘﻠﻴﺲ‬ ‫ﻣﻮﻧﺘﺮﺁل اﻋﺘﺼﺎب ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد در ﮐﺘﺎب ﻟﻮح ﺳﭙﻴﺪ‪ 232‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬ ‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در دهﻪ ﯼ روﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ‪ 1960‬ﻧﻮﺟﻮان ﺑﻮدم و در ﮐﺎﻧﺎداﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺻﻠﺢ و ﺻﻔﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮدم‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺨﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﻢ ﺑﺎﮐﻮﻧﻴﻦ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل واﻟﺪﻳﻦ ام ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻳﺪم ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﮔﺮ‬ ‫روزﯼ دوﻟﺖ اﺳﻠﺤﻪ هﺎﻳﺶ را زﻣﻴﻦ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻨﺪ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ هﺎﯼ ﻣﺘﻌﺎرض ﻣﺎ‬ ‫در ﺳﺎﻋﺖ هﺸﺖ ﺻﺒﺢ ‪ 17‬اﮐﺘﺒﺮ ‪ 1969‬ﺑﻪ ﺁزﻣﻮن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺁن روز ﭘﻠﻴﺲ ﻣﻮﻧﺘﺮﺁل دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺘﺼﺎب زد‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 11:20‬ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دزدﯼ ﺑﺎﻧﮏ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻩ‬ ‫هﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ از ﺗﺮس ﻏﺎرت ﺗﻌﻄﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ‪ ،‬راﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎﮐﺴﯽ ﮔﺎراژ ﮐﺮاﻳﻪ ﯼ‬ ‫ﻟﻴﻤﻮزﻳﻦ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮهﺎﯼ ﻓﺮودﮔﺎﻩ رﻗﺎﺑﺖ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺗﻴﺮاﻧﺪاز از‬ ‫روﯼ ﺑﺎم ﻳﮏ اﻓﺴﺮ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﺤﻠﯽ را ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻮرش ﺑﻪ ﭼﻨﺪ هﺘﻞ و رﺳﺘﻮران ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫ﻳﮏ دزد را در ﻣﻨﺰل اش ﺳﻼﺧﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺁن روز‪ ،‬ﺷﺶ ﺑﺎﻧﮏ را زدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺻﺪ ﻣﻐﺎزﻩ‬ ‫ﻏﺎرت ﺷﺪﻩ ﺑﻮد؛ دوازدﻩ ﺁﺗﺶ ﺳﻮزﯼ ﻋﻤﺪﯼ رخ دادﻩ ﺑﻮد؛ ﺑﻪ ﻗﺪر ﭼﻬﻞ ﮐﺎﻣﻴﻮن ﺑﺎر ﺷﻴﺸﻪ از وﻳﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻐﺎزﻩ هﺎ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪ؛ و ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن داراﻳﯽ ﻣﺮدم ﺧﺴﺎرت دﻳﺪ؛ و ﺗﺎ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺷﻬﺮ ارﺗﺶ را ﻓﺮا‬ ‫ﻧﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻧﺘﺮﺁل روﯼ ﺁراﻣﺶ ﻧﺪﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁزﻣﻮن ﻗﺎﻃﻊ ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺮا زاﻳﻞ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ زﻳﺎدﯼ ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﺎﺷﻢ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮب ﺑﻮدن ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫ﻻ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا در ﻏﻴﺎب ﻣﻮﻗﺖ ﭘﻠﻴﺲ زﻣﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺗﺮس از ﺧﺪا ﺟﻠﻮﯼ ﺗﺒﻬﮑﺎرﯼ ﺁﻧﺎن‬ ‫ﻣﻮﻧﺘﺮﺁل اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫را ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ اﻋﺘﺼﺎب ﭘﻠﻴﺲ ﻣﻮﻧﺘﺮﺁل ﻣﺜﺎل ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺁﻳﺎ واﻗﻌًﺎ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﺎ را‬ ‫ﺧﻮب ﻣﯽ ﺳﺎزد؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺣﻖ ﺑﺎ اچ‪.‬ال‪ .‬ﻣِﻨﮑِﻦ ﮐﻠﺒﯽ ﻣﺴﻠﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﺮدم ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﻴﺎز‬ ‫دارﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ در واﻗﻊ ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪".‬‬ ‫‪. The Blank Slate, Steven Pinker‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪232‬‬

‫‪185‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ هﻤﻪ ﻣﺮدم ﻣﻮﻧﺘﺮﺁل در ﻏﻴﺎب ﭘﻠﻴﺲ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺒﻬﮑﺎرﯼ ﻧﺰدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﻣﯽ ﺷﺪ اﮔﺮ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﺮدﻣﺎن‬ ‫دﻳﻨﺪار ﻣﻮﻧﺘﺮﺁل ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﻴﺪﻳﻨﺎن اﻳﻦ ﺷﻬﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻏﺎرت و ﺧﺮاﺑﮑﺎرﯼ زدﻩ اﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺧﺎم ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫درﺳﺖ ﻋﮑﺲ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻃﻌﻨﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ را در ﺳﻨﮕﺮهﺎﯼ ﺧﻂ ﻣﻘﺪم ﺟﺒﻬﻪ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ )ﮔﺮﭼﻪ ﺷﻮاهﺪم ﺁن ﻗﺪر ﻗﻮﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻗﻄﻌﯽ ﮐﻨﻢ( ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻤﺘﺮﯼ را در‬ ‫زﻧﺪان هﺎ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺪﻋﯽ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺿﺮورﺗًﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﺧﻼﻗﯽ ﺗﺮ ﺷﺪن اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اوﻣﺎﻧﻴﺴﻢ –‬ ‫ﻼ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﻼزم ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ اﺳﺖ – ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺑﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻮﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬هﻮش ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ ورزﯼ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺧﻨﺜﯽ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ‬ ‫اﻧﮕﻴﺰﻩ هﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﺘﮑﺎراﻧﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دهﺪ ﮐﻪ دﻳﻨﺪارﯼ ﻣﻼزم اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻮاهﺪ ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﻣﻴﺎن ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ و اﺧﻼق ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻗﺎﻃﻌﯽ ﻧﻤﯽ اﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دادﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺳﺎم هﺮﻳﺲ در ﮐﺘﺎب ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﯽ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﺮد ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻗﻄﻊ در ﻣﻮرد دﻳﻨﺪارﯼ او اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﺎﻟﺖ هﺎﯼ ﻗﺮﻣﺰ]ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاﻩ[ ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻔﻮذ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر ﻗﺮﻣﺰ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ راﺑﻄﻪ اﯼ ﻗﻮﯼ ﻣﻴﺎن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎرﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ و ﺳﻼﻣﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ اﻳﻦ ﺳﻼﻣﺖ را در اﻳﺎﻻت ﻗﺮﻣﺰ ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺷﻬﺮﯼ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﻧﺮخ‬ ‫ﺟﻨﺎﻳﺖ را دارﻧﺪ‪ 62 ،‬درﺻﺪﺷﺎن در اﻳﺎﻻت ﺁﺑﯽ ]دﻣﻮﮐﺮات[ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ‪ 38‬درﺻﺪﺷﺎن در اﻳﺎﻟﺖ‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ ]ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاﻩ[‪ .‬از ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺷﻬﺮﯼ ﮐﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪76 ،‬‬ ‫درﺻﺪﺷﺎن در اﻳﺎﻻت ﻗﺮﻣﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ‪ 24‬درﺻﺪ در اﻳﺎﻻت ﺁﺑﯽ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺳﻪ ﺷﻬﺮ از ﭘﻨﺞ ﺷﻬﺮﯼ ﮐﻪ‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ هﺴﺘﻨﺪ در اﻳﺎﻟﺖ ﭘﺮهﻴﺰﮔﺎر ﺗﮕﺰاس واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬دوازدﻩ اﻳﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﺮخ دزدﯼ را دارﻧﺪ ﻗﺮﻣﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎر اﻳﺎﻟﺖ از ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ اﻳﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﺮخ‬ ‫دزدﯼ را دارﻧﺪ ﻗﺮﻣﺰ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺑﻴﺴﺖ و دو اﻳﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﺮخ ﻗﺘﻞ را دارﻧﺪ‪ ،‬هﻔﺪﻩ اﻳﺎﻟﺖ ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫∗‬

‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻻ ﭘﮋوهﺶ ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﻦ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺁﻣﺎرﯼ ﻣﻴﺎن دﻳﻨﺪارﯼ و ﺗﺒﻬﮑﺎرﯼ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬دَن ِدﻧِﺖ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب‬ ‫اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫اﺑﻄﺎل ﺳﺤﺮ‪ 233‬ﺑﺪون اﺷﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب هﺮﻳﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ و ﺑﻪ ﮐﻨﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭼﻨﺎن ﺑﺮ دﻳﻨﺪاران ﮔﺮان ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت دﻳﻨﯽ را ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ر ّد ]راﺑﻄﻪ ﯼ ﺗﺒﻬﮑﺎرﯼ ودﻳﻨﺪارﯼ[ وا داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ...‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺿﺮس ﻗﺎﻃﻊ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ‬ ‫∗ ﺗﻮﺟﻪ دارﻳﺪ ﮐﻪ رﻧﮓ هﺎﯼ ﻗﺮاردادﯼ اﺣﺰاب در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ درﺳﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن ﺁﺑﯽ رﻧﮓ ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ و‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺎط دﻧﻴﺎ‪ ،‬رﻧﮓ ﻳﺎدﺁور ﭼﭗ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪186‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﯼ اﻳﺠﺎﺑﯽ ﻣﻬﻤﯽ ﻣﻴﺎن رﻓﺘﺎر اﺧﻼﻗﯽ و ﮔﺮاﻳﺶ‪ ،‬ﮐﻨﺶ ﻳﺎ اﻋﺘﻘﺎد دﻳﻨﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺁن راﺑﻄﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺎل ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت دﻳﻨﯽ ﻣﺸﺘﺎق ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺪﻋﺎهﺎﻳﺸﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪) .‬ﺁﻧﺎن وﻗﺘﯽ‬ ‫ﭘﺎﯼ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﺎب ﻋﻠﻢ ﺷﺎﻳﻖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ (.‬هﺮ ﻣﺎﻩ ﮐﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬرد و ﭼﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪ اﯼ ﮐﺸﻒ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻇﻦ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺁن ﻗﻮت ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﻋﺎﻗﻞ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻪ در ﻏﻴﺎب ﭘﻠﻴﺲ هﻢ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺗﺮ از اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ‬ ‫اﻋﺘﺼﺎب ﭘﻠﻴﺲ و ﻳﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن دورﺑﻴﻦ هﺎﯼ ﻧﻈﺎرﺗﯽ رﺧﺖ ﺑﺮ ﺑﻨﺪد؛ ﺣﺎل ﭼﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﮐﻨﺘﺮل اﻳﻦ دورﺑﻴﻦ هﺎ واﻗﻌﯽ و‬ ‫در ادارﻩ ﯼ ﭘﻠﻴﺲ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻣﺠﺎزﯼ و در ﺁﺳﻤﺎن‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﮐﻪ "اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ ﺑﺪهﻴﻢ و ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻴﻢ؟" ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻠﺒﯽ ﻣﺴﻠﮑﺎﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻨﻴﻢ♦ ﻳﮏ ﻣﺘﻔﮑﺮ ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﺒﻴﺮ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ اﺻﻴﻞ ﺗﺮﯼ از اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ اراﺋﻪ دهﺪ و در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﮏ ﻣﺘﮑﻠﻢ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ هﻴﭻ ارزش ﻣﻄﻠﻖ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﺎرﯼ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﭼﻪ ﮐﺎرﯼ ﺑﺪ؟ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﻘﻂ دﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪﯼ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون دﻳﻦ ﻣﺠﺒﻮرﻳﺪ ﺧﻮدﺗﺎن اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎ را ﺑﺎرﯼ ﺑﻪ هﺮ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﺧﻼق دﻟﺒﺨﻮاهﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﺧﻼق ﻓﻘﻂ ﻣﻮﺿﻮع ذوق و‬ ‫ﺳﻠﻴﻘﻪ ﯼ ﻓﺮدﯼ ﺑﻮد‪ ،‬هﻴﺘﻠﺮ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ادﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ اش ﻓﺮدﯼ اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و هﻤﻪ‬ ‫ﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﮕﺮش هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺨﺼﯽ اﺧﻼق ﺧﻮد ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ اﻳﻨﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺮّ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﻄﻠﻘﯽ دارد‪ ،‬ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ و هﻤﻪ ﺟﺎ ﻳﮑﺴﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁن هﻴﺘﻠﺮ ﻣﻄﻠﻘًﺎ ﺷﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪" .‬‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ درﺳﺖ ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ وﺟﻮد ﺧﺪا هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﺪا ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ )ﺧﻴﻠﯽ هﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت را درﮎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ(‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺘﮑﻠﻢ‬ ‫ﺧﻴﺎﻟﯽ ﻣﻦ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪارد ﺑﺮ ﻧﮑﺘﻪ ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺗﻨﻬﺎ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺪﻋﺎﯼ او ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﻧﻴﮑﯽ ﮐﺮدن هﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺧﺪا هﻴﭻ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﮐﺎرﯼ‬ ‫ﺧﻮب اﺳﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮﺑﯽ را ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ دﻳﻦ )ﺑﺮﺧﻼف ﮔﻴﺮﻳﻢ "ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﻃﻼﻳﯽ" ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد اﻣﺎ از‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﺮاود( ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب ﺧﻮب اﺳﺖ و ﺑﺪ ﺑﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ وﻗﺖ ﺧﻮد را‬ ‫ﻼ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺴﯽ ﻣﺘﺤﻤﻞ رﻧﺞ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﮑﻠﻢ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﻣﺎ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺰﺋﯽ هﺪر دهﻴﻢ‪ ،‬و ﻣﺜ ً‬ ‫ﮐﻪ ﻓﻘﻂ دﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ در ﻣﻮرد اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪﯼ ﭼﻴﺴﺖ ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪233‬‬

‫‪. Breaking the Spell, Daniel Dennet‬‬ ‫♦ ﻣﺜﺎل ﺑﺎرز اﻳﻦ ﮐﻠﺒﯽ ﻣﺴﻠﮑﯽ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺳﺨﻦ اچ‪.‬ال‪.‬ﻣِﻨﮑِﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﺪان را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺻﺪاﻳﯽ دروﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ هﺸﺪار ﻣﯽ دهﺪ‬ ‫ﮐﺴﯽ ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪187‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮐﺎﻧﺖ‪ ،‬ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ اﻧﺪ اﺻﻮل ﻣﻄﻠﻖ اﺧﻼﻗﯽ را از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻴﺮدﻳﻨﯽ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮد‬ ‫ﮐﺎﻧﺖ ﺁدم دﻳﻨﺪارﯼ ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺁن زﻣﺎﻧﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﻮد♣ ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﻮﺷﻴﺪ اﺧﻼق را ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﯼ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ‬ ‫ﺑﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﺑﻨﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ وﻇﻴﻔﻪ در ﻗﺒﺎل ﺧﺪا‪ .‬ﺣﮑﻢ ﻣﻘﻮﻟﻪ اﯼ‪ 234‬ﻣﺸﻬﻮر او ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﻔﺎرش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ "ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﮐﻦ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﯽ هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺨﻮاهﯽ ﮐﻪ ﺁن اﺻﻞ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﻩ اﯼ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﺷﻮد‪ ".‬اﻳﻦ اﺻﻞ در ﻣﻮرد دروغ ﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﻣﺮدم اﺻﻞ را ﺑﺮ دروغ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دروﻏﮕﻮﻳﯽ‬ ‫اﻣﺮﯼ ﺧﻮب و اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬دروﻏﮕﻮﻳﯽ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬دروغ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ هﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ اﺻﻞ اﺧﻼﻗﯽ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫هﻤﮕﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان دروﻏﮕﻮﻳﯽ را اﺻﻠﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﺻﻞ از ﻣﻌﻨﺎ ﺗﻬﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ دروﻏﮕﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻞ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ذاﺗًﺎ ﻧﺎاﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﮐّﻠﯽ ﺗﺮ‪ ،‬ﻓﺮد‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮدﺧﻮاهﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﻧﮕﻞ وار از ﻧﻴﺎت ﺧﻴﺮ دﻳﮕﺮان را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻨﺪد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺁرزو ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﮕﺎن ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﻧﮕﻞ وار را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻞ اﺧﻼﻗﯽ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺁن‬ ‫ﺻﻮرت‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان اﻧﮕﻞ او ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﮑﻢ ﮐﺎﻧﺘﯽ در ﻣﻮرد راﺳﺘﮕﻮﻳﯽ و ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﮐﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺘﻮان اﻳﻦ ﺣﮑﻢ را ﺑﻪ ﮐﻞ‬ ‫اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺗﺴ ّﺮﯼ داد‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﺣﮑﻢ ﮐﺎﻧﺘﯽ‪ ،‬ﺁدم وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎﯼ ﻣﺘﮑﻠﻢ ﺧﻴﺎﻟﯽ را ﺑﭙﺬﻳﺮد ﮐﻪ اﺻﻮل ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻻ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از دﻳﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ هﻤﻮارﻩ ﺧﻄﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﻴﻤﺎر ﻻﻋﻼج را ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺧﻮد او رهﺎ ﮐﻨﻴﻢ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮد؟ ﺁﻳﺎ هﻤﻮارﻩ ﺧﻄﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ هﻤﺠﻨﺲ ﺧﻮد ﻋﺸﻖ ورزﯼ ﮐﻨﻴﻢ؟ ﺁﻳﺎ هﻤﻮارﻩ ﺧﻄﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﻴﻨﯽ را ﺑﮑﺸﻴﻢ؟ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﺑﻪ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ هﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ارزش هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﺷﺎن اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ هﻤﻮارﻩ ﺧﻄﺎ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﭘﺬﻳﺮاﯼ ﺑﺤﺚ و اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ اﺻﻮل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﮐﺲ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮات ﺷﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺘﺤﻖ‬ ‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺠﺎزﯼ ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ )ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ( ﺑﺮﺧﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﭘﺰﺷﮑﺎن‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺣﮑﻢ ﻣﺮگ را واﻗﻌًﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺨﻄﯽ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺷﺎن روا ﻣﯽ‬ ‫داﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻄﻠﻖ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺧﻼق ﮐﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺨﺼﺺ ﺷﺎن در اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺧﻮب و ﺑﺪ اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﻴﻮاﯼ راﺑﺮت هﻴﻨﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ "ﻧﮕﺮش هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮐﻪ ﺿﺮورﺗًﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﺮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮدﭘﺴﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ [89]".‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺧﻼق را ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﺮﺻﻪ ﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دو ﮔﺮوﻩ هﻤﺪﻩ ﯼ "ﺑﺎﻳﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎن"‬

‫‪235‬‬

‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻧﺖ( و "ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﻳﺎن"‬

‫‪236‬‬

‫)از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﮔﺮاﻳﺎﻧﯽ‬

‫‪237‬‬

‫♣ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد از دﻳﺪﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﮐﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﻌﺘﺒﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ A.C.Grayling‬اﺣﺘﺠﺎج ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎﻧﺖ از ﻋﺮف دﻳﻨﯽ‬ ‫زﻣﺎﻧﻪ اش ﭘﻴﺮوﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد اﻣﺎ در واﻗﻊ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮد )ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻧﻴﻮ اوﻣﺎﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻮﻻﯼ‪-‬ﺁﮔﻮﺳﺖ ‪.(2006‬‬ ‫‪234‬‬ ‫‪. categorical imperative‬‬ ‫‪235‬‬ ‫‪. deontologists‬‬ ‫‪236‬‬ ‫‪. consequentialists‬‬ ‫‪237‬‬ ‫‪. utilitarians‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪188‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮﻣﯽ ﺑﻨﺘﺎم ‪ (1832-1748‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﺎم ﺧﻴﺎل اﻧﮕﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﮐﻪ‬ ‫اﺧﻼﻗﻴﺎت ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﻴﺮوﯼ از ﻗﻮاﻋﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ دﻗﻴﻖ ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻋﻠﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ وﻇﺎﻳﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻼ ﻣﻌﺎدل ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫واژﻩ از رﻳﺸﻪ ﯼ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ "ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﯽ اﺳﺖ" ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ اﻏﻠﺐ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺗﺪﻗﻴﻖ ﺗﻤﺎﻳﺰ اﻳﻦ دو‬ ‫ﻧﮕﺮش ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬ﺧﻮب و ﺑﺪ ﻣﻄﻠﻖ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺧﻮب ﻳﺎ ﺑﺪ داﻧﺴﺘﻦ اﻣﺮﯼ هﻴﭻ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﺎ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎﯼ ﺁن اﻣﺮ رﺟﻮع ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﻳﺎن اﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮕﺮاﺗﺮ هﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدن ﮐﻨﺶ هﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ‬ ‫ﯼ ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ .‬ﻳﮏ رواﻳﺖ از ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﮔﺮاﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﮔﺮاﻳﯽ هﻤﻮارﻩ ﺑﺎ ﻧﺎم هﺎﯼ ﺑﻨﺘﺎم ‪،‬ﺟﻴﻤﺰ‬ ‫ﻣﻴﻞ )‪ (1836-1773‬و ﭘﺴﺮ ﻣﻴﻞ ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺎن اﺳﺘﻮارت ﻣﻴﻞ )‪ (1873-1806‬ﻋﺠﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﮔﺮاﻳﯽ را‬ ‫در ﺷﻌﺎر ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻨﺘﺎم ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪ " :‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﮐﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎد‬ ‫اﺧﻼﻗﻴﺎت و ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺰارﯼ اﺳﺖ"‪.‬‬ ‫هﻤﻪ ﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ هﺎ ﻣﻨﺘﺞ از دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﺘﻮان ﺑﺪون ﻣﺒﻨﺎﯼ دﻳﻨﯽ از ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ دﻓﺎع ﮐﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ رﻗﻴﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺮاﯼ دﻳﻦ ﺳﺮاغ دارم ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ‪،‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻟﻮﺋﻴﺲ ﺑﻮﻧﻮﺋﻞ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻤﺴﺎز ﺷﻬﻴﺮ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﯽ‪" ،‬ﺧﺪا و ﻣﻴﻬﻦ ﺗﻴﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ‬ ‫ﯼ رﮐﻮرد هﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮب و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ را ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ‪ ".‬ﺳﺮﺑﺎزﮔﻴﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ از ﺣﺲ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول‪ ،‬زﻧﺎن ﭘﺮهﺎﯼ ﺳﻔﻴﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس رزم ﻧﭙﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﯽ‬ ‫دادﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻪ‪:‬‬ ‫اوﻩ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﻤﺎ را از دﺳﺖ ﺑﺪهﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮوﻳﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻩ و‬ ‫ﮐﺸﻮرﺗﺎن ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻧﺒﺮد ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ را‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺁﻧﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺳﺎﮐﻦ ﮐﺸﻮر دﺷﻤﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮار ﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻳﮏ‬ ‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺷﻤﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮد دﺷﻮار ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﺗﺮ از ﺷﻌﺎر ﻳﮏ ﺳﺮﺑﺎز ﺣﺮﻓﻪ اﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "ﺟﺎﻧﻢ‬ ‫ﻓﺪاﯼ ﻣﻴﻬﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﺪ"‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﻓﺮد را وا ﻣﯽ دارد ﺗﺎ هﺮ ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﮐﺸﻮرش‬ ‫دﺷﻤﻦ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮش ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا هﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد رأﯼ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺟﻨﮓ دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻴﻦ‬ ‫ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮا ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷﺪت و ﺣﺪّت ﻋﺼﺒﻴﺖ دﻳﻨﯽ وارد ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزﯼ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا را ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﺎﻓﻮق ﺗﺮﺟﻴﺢ دهﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ دادﮔﺎﻩ ﺻﺤﺮاﻳﯽ و ﺣﺘﯽ ﺣﮑﻢ‬ ‫اﻋﺪام ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﮑﻮﯼ ﭘﺮش اﻳﻦ ﺑﺤﺚ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ اﺧﻼق ﻳﮏ ﻣﺪﻋﺎﯼ ﻓﺮﺿﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁن‪ ،‬ﺑﺪون ﺧﺪا اﺧﻼﻗﻴﺎت‬ ‫ﻧﺴﺒﯽ و دﻟﺒﺨﻮاهﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﮐﺎﻧﺖ و دﻳﮕﺮ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﺎﻳﺎﺷﻨﺎس‪ ،‬و ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻋﺼﺒﻴﺖ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬در‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪189‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﻣﻨﺸﺎء ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﻳﮏ ﺟﻮر ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﺗﻮرﻳﺘﻪ اﯼ وراﯼ وﺛﻮق ﺗﺎرﻳﺨﯽ اش ﻣﯽ‬ ‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﭘﻴﺮوان ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪﯼ در ﻣﻮرد ﻣﻨﺸﺎءهﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ )اﻏﻠﺐ ﻣﺸﮑﻮﮎ( ﻣﺘﻮن‬ ‫ﻣﻘﺪس ﺷﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد راﻩ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﺪ داد ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﺧﺬ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺧﻮد از ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ در ﻋﻤﻞ وﻗﻌﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺘﻮن ﻧﻤﯽ ﻧﻬﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪190‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪7‬‬

‫زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ دﮔﺮﺷﻮﻧﺪﻩ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺻﺪ ﺻﺪ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و دﻳﻦ هﺰار هﺰار‬ ‫ﺳﻴﻦ اوﮐﺎزﯼ‬ ‫ﺑﻪ دو ﺷﻴﻮﻩ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس را ﻣﺒﻨﺎﯼ اﺧﻼق و ﻗﻮاﻋﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﺘﻮن اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻼ دﻩ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺠﺎدﻟﻪ هﺎﯼ ﺣﺎ ّدﯼ در ﻗﺼﺒﺎت ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ دوم ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺸﻖ ﮔﻴﺮﯼ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺜ ً‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺪا ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻘﺪس دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ اﻣﺮوزﯼ‪ ،‬اﻟﮕﻮ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬هﺮ دوﯼ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ هﺎ اﮔﺮ ﺳﺨﺖ ﮐﻴﺸﺎﻧﻪ‬ ‫ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم هﺎﻳﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺰد هﺮ ﺁدم ﻣﺪرن ﻣﺘﻤﺪﻧﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ‪ ،‬زﻧﻨﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺼﺎف داد ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﯼ ﺷﺮﻳﺮاﻧﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺮﻓًﺎ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻳﮏ ﺟُﻨﮓ ﺳﺮهﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ و ﺣﺎوﯼ ﻣﺘﻮن ﻧﺎهﻤﺨﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺘﻮﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺪهﺎ ﻣﺆﻟﻒ‪ ،‬ﻣﺼﺤﺢ و ﻣﺴﺘﻨﺴﺦ ﻧﺎﺷﻨﺎس‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﺷﺎن و ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮدﺷﺎن هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ در ﺧﻼل ﻧُﻪ ﻗﺮن ﺗﺮﮐﻴﺐ‪ ،‬ﺗﺼﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﭘﻴﭽﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﻣﺮوزﯼ "ﺑﻬﺒﻮد" ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪[90] .‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺪرﯼ از ﻏﺮاﺑﺖ اﻧﺠﻴﻞ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺳﻠﺤﺸﻮر هﻤﻴﻦ ﻣﺼﺤﻒ ﻋﺠﻴﺒﺎن‬ ‫ﻏﺮﻳﺒﺎن را ﻣﻨﺒﻊ ﻻﻳﺰال ﻗﻮاﻋﺪ و اﺧﻼﻗﻴﺎت زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﺳﻘﻒ ﺟﺎن ﺷﺒﻠﯽ اﺳﭙﺎﻧﺞ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﻼ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻧﺠﻴﻞ ﺑﻨﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺁن را ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ و ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﺳﻘﻒ‬ ‫ﺧﻮاهﻨﺪ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺧﻮد را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﺳﭙﺎﻧﺞ در ﮐﺘﺎب ﮔﻨﺎهﺎن اﻧﺎﺟﻴﻞ‪ ،238‬ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﺧﻮد اﺳﻘﻒ اﺳﭙﺎﻧﺞ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﯼ ﻧﻴﮑﻮﻳﯽ اﺳﺖ از اﺳﻘﻒ هﺎﯼ ﻟﻴﺒﺮاﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎورهﺎﻳﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻗﺎﻃﺒﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ درﮎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻤﺘﺎﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ او‪ ،‬رﻳﭽﺎرد هﺎﻟﻮوﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ ﻋﻨﻮان اﺳﻘﻒ ادﻳﻨﺒﻮرو‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺧﻮد را ﻳﮏ "ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮﻧﺪﻩ" ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ادﻳﻨﺒﻮرو ﺑﺤﺜﯽ ﺑﺎ او داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ‬ ‫ازﮔﻴﺮاﺗﺮﻳﻦ و اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ ﺗﺮﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن داﺷﺘﻪ ام‪[91] .‬‬ ‫]دو ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪﯼ ﮐﺘﺎب ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت اﻧﺎﺟﻴﻞ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ و ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺸﺪ‪[.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪191‬‬

‫زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﺎ ﺷﺮح اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺁﻏﺎز ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺎ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﮐﺘﺐ ﻣﻘﺪس ﺑﻨﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬ ‫ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺎﻳﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ‬ ‫ﺑﺪ؟ ﻓﺎرغ از اﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ دهﻴﻢ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻣﻮرﯼ ﮐﻪ ﺧﻮب و ﺑﺪ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻳﻢ ﺗﻮاﻓﻖ دارﻳﻢ‪ :‬اﻳﻦ‬ ‫اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ هﻤﮕﺎﻧﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﺪارد و داﻣﻨﻪ ﯼ ﺁن ﻣﺆﻣﻦ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫دﻳﻨﺪاران را هﻢ در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺷﺎن ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از دﻳﻦ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻧﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از اﻣﺜﺎل‬ ‫ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﯽ و هﻤﺘﺎهﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺷﺎن را ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺮدم ﺗﻮاﻓﻖ اﺧﻼﻗﯽ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺻﻮل‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد رﻧﺞ ﻏﻴﺮﺿﺮورﯼ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن و ﺻﻴﺎﻧﺖ از ﺁن ﻣﻌﺘﻘﺪاﻳﻢ ﺣﺘﯽ‬ ‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ ؛ ﻣﺎﻟﻴﺎت هﺎﻳﻤﺎن را ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ؛ ﺗﻘﻠﺐ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ؛ ﺁدم ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﻢ؛ زﻧﺎﯼ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺤﺎرم ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ؛ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﮐﺎرﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ اﺻﻮل ﻧﻴﮑﻮ را در ﮐﺘﺎب‬ ‫هﺎﯼ ﻣﻘﺪس ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ اﻣﺎ در ﻣﻴﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺁدم ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﯼ را ﺧﻮش ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ و اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺐ‬ ‫ﻣﻘﺪس هﻴﭻ ﻗﺎﻋﺪﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﻴﻴﺰ اﺻﻮل ﺧﻮب از اﺻﻮل ﺑﺪﺷﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ راﻩ ﺑﻴﺎن اﺧﻼق ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﺎ‪ ،‬اراﺋﻪ ﯼ ﻳﮏ "دﻩ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻮﻳﻦ" اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ در اﻳﻦ راﻩ‬ ‫ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺷﺎﻳﺎن اهﻤﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻼش هﺎﻳﺸﺎن‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮدوراﻧﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ در ﺁن ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ "دﻩ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻮﻳﻦ" اﻣﺮوزﯼ را ﻣﯽ ﺁورم ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗًﺎ‬ ‫در ﻳﮏ ﺗﺎرﻧﻤﺎﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ام‪.[103] .‬‬ ‫•‬

‫ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﮐﺎرﯼ ﻧﮑﻦ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﯽ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺑﮑﻮش ﺗﺎ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺁﺳﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ وارد ﻧﮑﻨﯽ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺑﺎ دﻳﮕﺮ اﻧﺴﺎن هﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪﻩ‪ ،‬و ﮐﻞ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬وﻓﺎ و اﺣﺘﺮام رﻓﺘﺎر ﮐﻦ‪.‬‬

‫•‬

‫از ﺗﺒﻬﮑﺎرﯼ ﭼﺸﻢ ﻧﭙﻮش و از اﺟﺮاﯼ ﻋﺪاﻟﺖ درﻳﻎ ﻧﻮرز‪ ،‬اﻣﺎ هﻤﻮارﻩ ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎش ﺗﺎ ﻓﺮد ﺑﺪﮐﺎرﯼ را ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺪﯼ ﺧﻮد اذﻋﺎن ﮐﺮدﻩ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﭘﺸﻴﻤﺎن اﺳﺖ ﺑﺒﺨﺸﯽ‪.‬‬

‫•‬

‫زﻧﺪﮔﯽ ات را ﺑﺎ ﺣﺲ ﺷﺎدﯼ و ﺷﮕﻔﺘﯽ ﭘﯽ ﮔﻴﺮ‪.‬‬

‫•‬

‫هﻤﻮارﻩ ﺑﮑﻮش ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﺗﺎزﻩ اﯼ ﺑﻴﺎﻣﻮزﯼ‪.‬‬

‫•‬

‫هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺴﻨﺞ؛ هﻤﻮارﻩ ﺑﺎورهﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺎت ﺑﺎزﺁزﻣﺎ‪ ،‬و ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎش ﺗﺎ ﺣﺘﯽ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎورهﺎﻳﺖ را هﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻨﺎر ﻧﻬﯽ‪.‬‬

‫•‬

‫هﺮﮔﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺎﻧﺴﻮر ﮐﺮدن ﺧﻮد ﻳﺎ دورﯼ ﺟﺴﺘﻦ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ات ﻧﺒﺎش؛ هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺣﻖ ﺑﺪﻩ ﺗﺎ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪. The Sins of Scripture, Bishop John Shebly Spong‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪238‬‬

‫‪192‬‬

‫•‬

‫ﻼ و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺧﺮد و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳﻦ؛ ﻧﮕﺬار دﻳﮕﺮان ﺗﻮ را ﺑﻪ ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﻮﮐﻮراﻧﻪ‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘ ً‬ ‫ﺑﮑﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﮕﻴﺮ‪.‬‬

‫اﻳﻦ راهﻨﻤﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬اﺛﺮ ﻳﮏ ﭘﻴﺮ ﻓﺮزاﻧﻪ ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﺣﺮﻓﻪ اﯼ اﺧﻼق ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺛﺮ ﻳﮏ وﺑﻼگ ﻧﻮﻳﺲ ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺗﻼش ﮐﺮدﻩ ﺗﺎ اﺻﻮﻟﯽ را ﮔﺮدﺁورﯼ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ اﻣﺮوزﯼ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ از دﻩ ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺠﻴﻠﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ "دﻩ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻮﻳﻦ"‬

‫‪239‬‬

‫در ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬و ﻋﻤﺪًا از ﺑﻘﻴﻪ‬

‫ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدم‪ .‬اﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﺁدم ﻋﺎدﯼ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﯼ اﻣﺮوزﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اراﺋﻪ‬ ‫دهﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ هﻤﮕﺎن ﻓﻬﺮﺳﺖ هﺎﯼ دﻗﻴﻘًﺎ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺎن راﻟﺰ ﻓﻴﻠﺴﻮف‪ ،‬ﻳﮑﯽ از اﺻﻮل‬ ‫اﻳﻦ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ‪ " :‬ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﻮد را ﭼﻨﺎن ﻃﺮح ﮐﻦ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر ﻧﻤﯽ داﻧﯽ در ﺑﺎﻻﯼ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ هﺴﺘﯽ ﻳﺎ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺁن‪".‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ از اﻋﻤﺎل اﺻﻞ راوﻟﺰﯼ‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﮑﻴﻤﻮهﺎﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن ﻏﺬا ﺑﻴﻦ هﻤﮕﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﻬﻢ‬ ‫ﺁﺧﺮ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﻏﺬا را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮاهﻢ ﻳﮏ دﻩ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻮﻳﻦ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﺮﻣﺎن هﺎﯼ ﺑﺎﻻ را ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺰﻳﻨﻢ اﻣﺎ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻢ ﺟﺎﻳﯽ هﻢ‬ ‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎن هﺎ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻢ‪:‬‬ ‫•‬

‫از زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻨﺴﯽ ﺧﻮد ﻟﺬت ﺑﺒﺮ )ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ ﺁﺳﻴﺐ ﻧﺮﺳﺎﻧﯽ( و ﺑﮕﺬار دﻳﮕﺮان هﻢ در ﺧﻠﻮت‬ ‫ﺧﻮد از هﺮﭼﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﻟﺬت ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺗﻮ رﺑﻄﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫•‬

‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻧﮋاد و )ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن( ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﻮ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺑﭽﻪ هﺎﻳﺖ را ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﮑﻦ‪ .‬ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﻴﺎﻣﻮز ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻮاهﺪ را‬ ‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺁﻳﻨﺪﻩ را ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺑﻨﮕﺮ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﻧﮕﺮان اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت هﺎﯼ ﺟﺰﺋﯽ در اوﻟﻴﺖ هﺎ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ در اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ از دوران اﻧﺎﺟﻴﻞ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﻐﻴﻴﺮات‬ ‫ﺷﮕﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮدﻩ دارﯼ ﮐﻪ در اﻧﺠﻴﻞ و ﺑﺴﯽ ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺗﺎ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﻋﺎدﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ‬ ‫ﻣﺘﻤﺪن ﻣﻠﻐﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ هﻤﻪ ﯼ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺣﻖ رأﯼ زﻧﺎن و ﺣﻖ ﺁﻧﺎن ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﺪﯼ ﻣﻘﺎم ﻗﻀﺎوت را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ دهﻪ ﯼ ‪ 1920‬اﻳﻦ ﺣﻖ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺮوزﻩ در ﺟﻮاﻣﻊ ﺁزاداﻧﺪﻳﺶ اﻣﺮوزﯼ‬ ‫)ﻣﻘﻮﻟﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدﯼ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد( زﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ دوران اﻧﺠﻴﻠﯽ ﻣِﻠﮏ ﻣﺮدان‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﺪرن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺮاهﻴﻢ را ﺑﻪ ﺟﺮم ﮐﻮدﮎ ﺁزارﯼ ﻣﻮرد ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻗﺮار‬ ‫دهﺪ‪ .‬و اﮔﺮ او ﻧﻘﺸﻪ اش ﺑﺮاﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮدن اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ را اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪرن او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ درﺟﻪ ﯼ اول ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪193‬‬

‫ﻼ ﻣﺴﺘﺤﺴﻦ و ﭘﻴﺮوﯼ از اﻣﺮ ﺧﺪا ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺒﻖ رﺳﻮم زﻣﺎن اﺑﺮاهﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪﮐﺸﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻧﮕﺮش هﻤﮕﯽ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮب و ﺑﺪ اﺳﺎﺳًﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﺷﺖ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺳﺒﺐ ﺁن‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫درهﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ و در هﺮ دوراﻧﯽ ﻳﮏ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻮﻣﯽ و رازﺁﻣﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬر ﺳﺎﻟﻴﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﻀﻞ ﻓﺮوﺷﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ اش زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ‪) 240‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ روح زﻣﺎﻧﻪ( ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‬ ‫ﻼ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ رﻓﻮرم ﺑﻪ ﻃﺮز ﺣﻴﺮت ﺁورﯼ ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺣﻖ رأﯼ زﻧﺎن اﮐﻨﻮن در ﺟﻬﺎن دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺧﯽ از اوﻟﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ هﺎﯼ اﻋﻄﺎﯼ ﺣﻖ رأﯼ ﺑﻪ زﻧﺎن را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬‬ ‫ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ‬

‫‪1893‬‬

‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬

‫‪1902‬‬

‫ﻓﻨﻼﻧﺪ‬

‫‪1906‬‬

‫ﻧﺮوژ‬

‫‪1913‬‬

‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ‬

‫‪1920‬‬

‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬

‫‪1928‬‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬

‫‪1945‬‬

‫ﺑﻠﮋﻳﮏ‬

‫‪1946‬‬

‫ﺳﻮﺋﻴﺲ‬

‫‪1971‬‬

‫ﮐﻮﻳﺖ‬

‫‪2006‬‬

‫ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ هﺎ در ﻃﯽ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﻳﯽ از ﺳﻤﺖ و ﺳﻮﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮕﺮش ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﮋاد اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪاﯼ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻪ ﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ هﺎ‬ ‫)و ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدﻣﺎن دﻳﮕﺮ ﮐﺸﻮرهﺎ( ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﻴﺎهﺎن )اﻋﻢ از هﻤﻪ ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻳﯽ هﺎ و ﻧﻴﺰ ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻳﯽ هﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻨﺪﯼ هﺎ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎﻳﯽ هﺎ و ﻣﻼﻧﺰﯼ هﺎ( از ﺟﻤﻴﻊ ﺟﻬﺎت ﭘﺴﺖ ﺗﺮ از ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳﺘﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺣﺲ رﻳﺘﻤﻴﮏ ﮐﻪ اروﭘﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻤﻨﺸﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدل ﺟﻴﻤﺰﺑﺎﻧﺪ اﻣﺮوزﯼ در دهﻪ ﯼ ‪ ،1920‬ﺑﻮﻟﺪاگ دروﻣﻮﻧ ِﺪ ُﻓﮑُﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﻳﮑﯽ‬ ‫از رﻣﺎن هﺎﯼ دروﻣﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻼﻓﮑﺎرهﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ‪ ،‬دروﻣﻮﻧﺪ از "ﺟﻬﻮدهﺎ‪ ،‬ﺧﺎرﺟﯽ هﺎ‪ ،‬و ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﮐﺜﺎﻓﺖ هﺎ" ﻧﺎم ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺮد‪ .‬در ﻧﻘﻄﻪ اوج رﻣﺎن زن ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬دروﻣﻮﻧﺪ ﺑﺎ زﻳﺮﮐﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﺪرو‪ ،‬ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖ ﺳﻴﺎهﭙﻮﺳﺖ رﺋﻴﺲ‬ ‫ﺗﺒﻬﮑﺎرهﺎ در ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺎن دراﻣﺎﺗﻴﮏ اﻳﻦ راز ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ و ﺗﺒﻬﮑﺎر‪ ،‬ﮐﻪ "ﭘﺪرو" هﻤﺎن دروﻣﻮﻧﺪ‬ ‫‪. New Ten Commandments‬‬ ‫‪. zeitgeist‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪239‬‬ ‫‪240‬‬

‫‪194‬‬

‫اﺳﺖ"‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪" :‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﻣﻦ ﭘﺪرو هﺴﺘﻢ؟ ﮐﻮر ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ دروﻣﻮﻧﺪ ام‪ .‬دﺷﻤﻦ اﺻﻠﯽ ﺗﻮ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﺧﻮدم را ﺳﻴﺎﻩ ﮐﺮدﻩ ام"‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻮض ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ را در دهﺎن دروﻣﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪" :‬هﺮ رﻳﺸﯽ ﻗﻼﺑﯽ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ هﺮ ﺳﻴﺎهﯽ ﺑﻮ ﻣﯽ دﻩ‪ .‬اﻳﻦ رﻳﺶ هﺎ ﻗﻼﺑﯽ ﻧﻴﺴﺘﻦ ﺟﺎﻧﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺳﻴﺎﻩ هﻢ ﺑﻮ ﻧﻤﯽ دﻩ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻳﻪ ﺟﺎﯼ ﮐﺎر‬ ‫ﻣﯽ ﻟﻨﮕﻪ‪ ".‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را در دهﻪ ﯼ ‪ 1950‬ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻪ دهﻪ ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎرش ﺁن‪ ،‬و )درﺳﺖ( ﺗﺎ ﺁن‬ ‫زﻣﺎن هﻨﻮز ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺴﺮﯼ ﻏﺮق درهﻴﺠﺎن داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﻣﺘﻦ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎر ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزﻩ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس هﺎﻧﺮﯼ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ زﻣﺎﻧﻪ اش ﺁدﻣﯽ روﺷﺒﻴﻦ و ﻟﻴﺒﺮاﻟﯽ ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻪ ﯼ او ﺑﺎ زﻣﺎﻧﻪ ﯼ‬ ‫ﻣﺎ ﺗﻮﻓﻴﺮ داﺷﺖ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1871‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫هﻴﭻ ﺁدم ﻋﺎﻗﻠﯽ ﮐﻪ از ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﻮر ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎور ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻴﺎهﭙﻮﺳﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺎورﮐﺮد‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ از ﺳﻔﻴﺪهﺎ ﺳﺮﺁﻣﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻴﺎﻩ ﺳﺘﺒﺮ ﺁروارﻩ در ﻳﮏ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮاﺑﺮ و ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﮐﻪ رﻗﺎﺑﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ در ﻣﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺁروارﻩ‬ ‫هﺎ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ رﻗﻴﺐ ﺑﺰرگ‪-‬ﻣﻐﺰﺗﺮ و ﮐﻮﭼﮏ‪-‬ﺁروارﻩ ﺗﺮ ﺧﻮد ﭼﻴﺮﻩ ﺷﻮد‪ .‬رﻓﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ در ﺳﻠﺴﻠﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﻤﺪن ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﻤﻮزادﻩ هﺎﯼ ﺳﺒﺰﻩ روﯼ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪[104] .‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻮرخ ﺧﻮب ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﻼﮎ هﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻇﻬﺎرات ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن داورﯼ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﺑﺮاهﺎم ﻟﻴﻨﮑﻠﻦ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺎﮐﺴﻠﯽ ﭘﻴﺸﺮو دوران ﺧﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل دﻳﺪﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻧﮋادﯼ اش اﻣﺮوزﻩ در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﺎ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1858‬در ﺑﺤﺜﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﻦ داﮔﻼس ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ هﺮﮔﺰ ﻧﮕﻔﺘﻪ ام و ﻧﺨﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﮋادهﺎﯼ ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﻴﺎﻩ هﺴﺘﻢ؛ ﻣﻦ ﻧﻪ ﺧﻮاهﺎن‬ ‫اﻋﻄﺎﯼ ﺣﻖ رأﯼ و ﻗﻀﺎوت ﺑﻪ ﺳﻴﺎهﺎن هﺴﺘﻢ؛ ﻧﻪ ﺧﻮاهﺎن اﺣﺮاز ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺁﻧﺎن ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ ﻣﻘﺎم هﺎﯼ‬ ‫ﮐﺸﻮرﯼ و ﻧﻪ ﻣﺪاﻓﻊ ازدواج ﺁﻧﺎن ﺑﺎ ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن؛ ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﻴﺎن ﺳﻴﺎﻩ و ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺗﺎ‬ ‫اﺑﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ دو ﻧﮋاد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و از ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻧﮋاد ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل در ﮐﻨﺎر هﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ راﺑﻄﻪ ﯼ‬ ‫ﻓﺮادﺳﺘﯽ و ﻓﺮودﺳﺘﯽ ﻣﻴﺎن ﺷﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ هﻢ ﻣﺜﻞ هﻤﮕﺎن ﻗﺒﻮل دارم ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﺮداﺳﺘﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن اﻋﻄﺎ ﺷﻮد‪[105] .‬‬ ‫اﮔﺮ هﺎﮐﺴﻠﯽ و ﻟﻴﻨﮑﻠﻦ در زﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ از اﻳﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎﻳﯽ و ﻟﺤﻦ ﻣﺘﻔﺮﻋﻨﺎﻧﻪ ﺑﻴﺰارﯼ ﻣﯽ ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﮐﺮدم ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دهﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن هﺎﮐﺴﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﻔﮑﺮ ﻟﻴﺒﺮال زﻣﺎﻧﻪ اش ﺑﻮد‪ ،‬و ﻳﺎ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪195‬‬

‫ﻟﻴﻨﮑﻠﻦ ﮐﻪ ﺑﺮدﮔﺎن را ﺁزاد ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮف هﺎﻳﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺁدم ﻋﺎﻣﯽ دورﻩ ﯼ وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﺮن هﺠﺪهﻢ هﻢ ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﺟﻔﺮﺳﻮن و دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻣﺮدان ﻋﺼﺮ روﺷﻨﮕﺮﯼ ﺧﻮد ﺑﺮدﻩ دار ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭘﺮﺷﺘﺎب‪ ،‬ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﻣﺎ اﺻ ً‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻳﻢ و ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻮد اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ ﻓﺮاوان اﻧﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻠﻮاﻧﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻣﻮرﻳﺘﺎﻧﯽ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬و‬ ‫دودوهﺎﯼ ﮐﻨﺪ و ﺁرام و را دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﮐﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﺑﺎ ﭼﻤﺎق ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﻮاﻧﺎن ﺣﺘﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻤﯽ ﺧﻮردﻧﺪ )ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺪﻣﺰﻩ هﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻤﺎق ﮐِﺸﯽ ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﺘﻦ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﯽ دﻓﺎع و‬ ‫ﺁرام ﮐﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻨﻘﺮض ﮐﺮدن ﻧﺴﻞ ﺟﺎﻧﻮر ﮐﻤﻴﺎﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دودو‪،‬‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﺮاژدﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﻋﻤﺪًا ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﺗﺮاژدﯼ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻧﻮع‪ ،‬اﻧﻘﺮاض ﻧﺴﻞ ﺗﻴﻼﺳﻴﻨﻮس‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﺮگ ﺗﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬داﺳﺘﺎن ﺣﺰن اﻧﮕﻴﺰ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮر‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ هﻤﻴﻦ ﺳﺎل ‪ 1909‬از ﺟﻤﺠﻪ هﺎﯼ ﺁن ﻣﻨﺎرﻩ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در رﻣﺎن هﺎﯼ ﻋﺼﺮ وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎ درﺑﺎرﻩ‬ ‫ﯼ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬ﮐﺸﺘﻦ "ﻓﻴﻞ"‪" ،‬ﺷﻴﺮ" و "ﻏﺰال ﺁﻧﺘﻴﻠﻮپ" ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﺑﺎزﯼ" ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﯼ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺪون ﻳﮏ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺄﻣﻞ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺸﺎن ﺷﻠﻴﮏ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺧﻮد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ "ورزش"‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻨﻮز هﻢ "ورزﺷﮑﺎران" ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﮐﻢ ﺗﺤﺮﮎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از‬ ‫داﺧﻞ ﻟﻨﺪرورهﺎﯼ اﻣﻦ و اﻣﺎن ﺷﺎن ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻳﯽ را ﺷﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﻠﻪ هﺎﯼ ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻩ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺳﺮ ﮐﻴﺴﻪ را ﺷﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﻃﻌﻦ و ﻧﻔﺮت ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬ﺣﻔﻆ ﺣﻴﺎت وﺣﺶ‬ ‫ﺳﺒَﺖ و‬ ‫و ﺣﻔﻆ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﻣﺮوزﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت ارزﺷﻬﺎﻳﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ درﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﺧﻼﻗﯽ ﺷﺎن ﺑﺎ ﺣﺮﻣﺖ ﻳﻮم َ‬ ‫ﭘﺮهﻴﺰ از ﺗﺼﻮﻳﺮﮔﺮﯼ در دوران ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزﻩ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺮﺧﻮﺷﺎﻧﻪ ﯼ دهﻪ ﯼ ﺷﺼﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ ﯼ ﻟﻴﺒﺮال اش اﺳﻄﻮرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در اﺑﺘﺪاﯼ هﻤﺎن‬ ‫دهﻪ ﯼ ﺷﺼﺖ‪ ،‬وﮐﻴﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ "اﺑﺘﺬال" رﻣﺎن ﻋﺎﺷﻖ ﻟﻴﺪﯼ ﭼَﺘﺮﻟﯽ‬

‫‪241‬‬

‫اﻳﺮاد ﺑﮕﻴﺮد و از هﻴﺌﺖ‬

‫ﻣﻨﺼﻔﻪ ﺑﭙﺮﺳﺪ‪" :‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻮل ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﭘﺴﺮهﺎ و دﺧﺘﺮهﺎﯼ ﺟﻮان ﺗﺎن – ﭼﻮن دﺧﺘﺮهﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﭘﺴﺮهﺎ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ]ﺷﻤﺎ ﺑﺎور ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ او ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻓﯽ زدﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟[ – اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﺨﻮاﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ دوﺳﺖ دارﻳﺪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‬ ‫در ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺎن ﭘﻴﺪا ﺷﻮد؟ دوﺳﺖ دارﻳﺪ هﻤﺴﺮﺗﺎن ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎرﺗﺎن اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﺨﻮاﻧﺪ؟" اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻼﻏﯽ اﺧﻴﺮ ﻳﮏ‬ ‫ﻣﺜﺎل ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻨﮕﺮ از ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫هﺠﻮم ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﻋﺮاﻗﯽ‪ ،‬وﺳﻴﻌًﺎ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎر اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ‬ ‫ﻼ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﺗﻠﻔﺎت ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم اﺻ ً‬ ‫‪. Lady Chatterley’s Lover‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪241‬‬

‫‪196‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دوﻧﺎﻟﺪ راﻣﺴﻔﻠﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﮕﺪل و ﻣﻨﻔﻮر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ هﻤﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎن را در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻴﺒﺮال رﻗﻴﻖ اﻟﻘﻠﺒﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻃﯽ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ دهﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ در هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ رخ‬ ‫دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﺪارد؛ ﻣﻐﺎﻳﺮ دﻳﻦ ﺑﻮدﻩ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺁن‪.‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ هﻤﻮارﻩ ﺳﻮﻳﻪ ﯼ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﺎ ﺁن را ﺑﻬﺒﻮد ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺁدوﻟﻒ هﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺷﺮارت را ﺗﺎ ﻣﺮزهﺎﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﯼ ﭘﻴﺶ راﻧﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﮐﺎﻟﻴﮕﻮﻻ و ﭼﻨﮕﻴﺰﺧﺎن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﻋﺮض اﻧﺪام ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ هﻴﺘﻠﺮ ﺑﻴﺶ از ﭼﻨﮕﻴﺰ ﺁدم ﮐﺸﺖ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻓﻨﺂورﯼ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻤﯽ را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﺰرگ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻟﺬت هﻴﺘﻠﺮ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﮕﻴﺰ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺎن و ﻣﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اش را ﻏﺮﻗﻪ در ﺧﻮن ﺑﺒﻴﻨﺪ؟ ﻣﺎ ﻣﻴﺰان ﺳﺒﻌﻴﺖ هﻴﺘﻠﺮ‬ ‫را ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ از زﻣﺎن ﮐﺎﻟﻴﮕﻮﻻ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻨﺂورﯼ‬ ‫ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارهﺎﯼ ﺷﻔﻘﺖ ﺁﻣﻴﺰﺗﺮ اﻣﺮوزﯼ ﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ را ﺷﺮﻳﺮﺗﺮ از‬ ‫ﮐﺎﻟﻴﮕﻮﻻ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﻮان ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﯽ دﻳﺪم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدم ﻟﻘﺐ هﺎﯼ ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰ و ﮐﻠﻴﺸﻪ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫]‪ 242[...‬ادﻋﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻟﻘﺎﺑﯽ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﺮوزﻩ ﺑﻪ ﺷﺪت در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﻣﺆدب ﻣﺬﻣﻮم هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬ ‫واژﻩ ﯼ ‪ negro‬ﮐﻪ ﺑﺎر ﺗﻮهﻴﻦ ﺁﻣﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ هﻢ ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪﻩ و اﻣﺮوزﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﺪﻣﺖ ﻣﺘﻦ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪ .‬واژﻩ هﺎﯼ ﭘﻴﺸﺪاوراﻧﻪ ﻣﻼﮎ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﺪﻣﺖ ﻣﺘﻮن هﺴﺘﻨﺪ‪ِ .‬اﯼ‪.‬ﺳﯽ‪ .‬ﺑﻮﮐﺖ ﮐﻪ در‬ ‫زﻣﺎن ﺧﻮد اﻻهﻴﺪان ﻣﺤﺘﺮﻣﯽ در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﻮد‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم دﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﯼ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﻼم‬ ‫را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﻤﻼت ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ‪" :‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺁﻧﭽﻪ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﻣﯽ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻣﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮد ﻣﻮﺣّﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮏ اَﻧﻴﻤﻴﺴﺖ‪ 243‬اﺳﺖ‪ ".‬دﻏﺪﻏﻪ ﯼ ﻧﮋاد )در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮهﻨﮓ( و ﮐﺎرﺑﺮد اﻧﮕﺸﺖ ﻧﻤﺎﯼ ﻧﺎم ﻣﻔﺮد )ﺳﺎﻣﯽ ‪...‬‬ ‫ﻳﮏ اﻧﻴﻤﺴﺖ اﺳﺖ"( و ﻓﺮوﮐﺎﺳﺘﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﮑﺜﺮﯼ از ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﻪ ﻳﮏ "ﺗﻴﭗ" ﺑﺎ هﻴﭻ ﻣﻌﻴﺎرﯼ زﻧﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻇﺮﻳﻒ دﻳﮕﺮ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ دﻳﮕﺮ هﻴﭻ اﺳﺘﺎد اﻻهﻴﺎت ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺪرس دﻳﮕﺮﯼ ﭼﻨﻴﻦ واژﮔﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ هﺎﯼ ﻇﺮﻳﻒ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﺳﻮم ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻗﺪﻣﺖ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﻮﮐﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻪ ﯼ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬در واﻗﻊ او اﻳﻦ ﻣﺘﻦ را ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1941‬ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻬﺎر دهﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮ هﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻗﺒﻠﯽ ام از‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﺁرﻣﺎﻧﺸﻬﺮﯼ اچ ﺟﯽ وﻟﺰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻤﻬﻮر ﻧﻮﻳﻦ‪ 244‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﮐﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل را ﻣﺠﺪدًا در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ذﮐﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻢ ﭼﻮن ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .242‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ اﻟﻘﺎب ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ هﺎ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽ هﺎ‪ ،‬ﺁﻣﺎﻧﯽ هﺎ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬و ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳﺘﺎن ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬م‬ ‫دﻳﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺷﯽء ﻃﺒﻴﻌﯽ )درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﮐﻮﻩ هﺎ‪ ،‬ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ‪ (...‬ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد روح اﺳﺖ ‪. animist :‬‬ ‫‪244‬‬ ‫‪. New Republic, H. G. Welles‬‬ ‫‪243‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪197‬‬

‫ﺟﻤﻬﻮر ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺎ ﻧﮋادهﺎﯼ ﭘﺴﺖ ﭼﻪ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺎهﺎن رﻓﺘﺎر ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد؟ ‪ ...‬و زردﭘﻮﺳﺘﺎن؟‬ ‫‪ ...‬ﻳﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ...‬ﺁن ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ‪ ،‬و ﻗﻬﻮﻩ اﯼ و ﺳﻔﻴﺪ ﭼﺮﮐﺎﺑﯽ‪ ،‬و زرد‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻈﺎم ﮐﺎرﺁﻣﺪ ﻧﻮﻳﻦ ﺁﻧﺎن را‬ ‫ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺗﺎﺑﺪ؟ ﺧﻮب‪ ،‬دﻧﻴﺎ دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﺧﻴﺮﻳﻪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ...‬و ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﺟﻤﻬﻮر ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﺣﮑﻢ ﺧﻮاهﺪ راﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ زادﺁورﯼ ﺑﺸﺮﻳﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻇﺮﻳﻒ و ﮐﺎرﺁ و زﻳﺒﺎ ﺑﺎﺷﺪ – ﺑﺪن هﺎﯼ زﻳﺒﺎ و ﻗﻮﯼ‪ ،‬روﺷﻦ و ﺑﺎ ذهﻦ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ...‬و ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ در ﺷﮑﻞ دهﯽ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺿﻌﻔﺎ را از ﭘﺮاﮐﻨﺪن ﺿﻌﻒ ﺑﺎز داﺷﺘﻪ ‪ ...‬ﻣﺮگ اﺳﺖ‪...‬‬ ‫ﻣﺮدان ﺟﻤﻬﻮر ﺟﺪﻳﺪ اﻳﺪﻩ ﺁﻟﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ارزد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﺎر ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻮرَخ ‪ 1902‬اﺳﺖ‪ ،‬و وﻟﺰ در زﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺁدم ﭘﻴﺸﺮوﻳﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1902‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ‬ ‫اﻳﺪﻩ هﺎ ﻣﻘﺒﻮل ﻋﺎم ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺤﻮر ﻳﮏ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺳﺮ ﻣﻴﺰ ﺷﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻨﻮدﮔﺎن اﻣﺮوزﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻨﻴﺪن‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن واﻗﻌًﺎ وﺣﺸﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﻓﻨﺎﮎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﺪان ﮐﻪ از ﻧﻈﺮﮔﺎﻩ‬ ‫اﻣﺮوزﯼ ﻣﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ دور از زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ زﻣﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد ﻧﺒﻮد‪ .‬زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ ﭼﻘﺪر ﺷﺘﺎﺑﻨﺎﮎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ – ﻣﻮﺟﯽ‬ ‫ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﺘﻤﺪن ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺷﻌﺎع هﺎﯼ ﺁن ﺗﺎ دوردﺳﺖ هﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻧﻀﻤﺎﻣﯽ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺁﮔﺎهﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﻦ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻧﺪارم‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺼﻮد ﻣﻦ هﻤﻴﻦ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﺷﯽ از دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻢ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ اراﺋﻪ دهﻢ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﺎﺳﺦ را ﻣﯽ ﺟﻮﻳﻢ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﭼﻨﻴﻦ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫هﻤﺰﻣﺎن رخ ﻣﯽ هﺪ؛ و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا راﺳﺘﺎﯼ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات هﻤﺰﻣﺎن در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدﻣﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن رخ ﻣﯽ دهﻨﺪ؟ ﺗﻐﻴﻴﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﻔﺘﮕﻮ در ﮐﺎﻓﻪ هﺎ و‬ ‫ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ هﺎ‪ ،‬ﮐﺘﺎب هﺎ و ﻣﺮور ﮐﺘﺎب هﺎ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ و رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬و اﻣﺮوزﻩ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ از ذهﻨﯽ ﺑﻪ‬ ‫ذهﻦ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺣﺎل و هﻮاﯼ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮوز ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ :‬در ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ هﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ رادﻳﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻘﻞ و رواﻳﺖ هﺎﯼ اﺳﺘﻨﺪﺁپ ﮐﻤﺪﯼ هﺎ‪ ،‬و ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎﯼ ﺳﺮﻳﺎل هﺎﯼ‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬در ﺁراﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران ﭘﺎرﻟﻤﺎن و ﺗﻌﺒﻴﺮات ﻗﻀﺎت از ﺁن ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ .‬ﻳﮏ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺁن‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺣﻀﻮر ﻣِﻢ هﺎ در اﻧﺒﺎن ﻣِﻤﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﺻﻴﻒ را دﻧﺒﺎل ﻧﺨﻮاهﻢ‬ ‫ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺎ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ از اﻣﻮاج ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮات زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ و ﺑﺮﺧﯽ اﻧﺪﮐﯽ ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﺁن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎ ﻣﺮدﻣﺎن ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮑﻢ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ هﻢ و ﺑﺴﻴﺎر ﺟﻠﻮﺗﺮ از دوران اﺑﺮاهﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﻣﺮدم هﻤﻴﻦ‬ ‫اواﺧﺮ ﻳﻌﻨﯽ ﺣﻮاﻟﯽ ‪ 1920‬هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﮐﻠﻴﺖ ﻣﻮج ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﺁواﻧﮕﺎردهﺎﯼ ﻗﺮون ﻣﺎﺿﯽ )ﮐﻪ ﺗﻮﻣﺎس‬ ‫هﺎﮐﺴﻠﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺎرزﺷﺎن ﺑﻮد( ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻗﺎﻓﻠﻪ ﯼ ﻗﺮون ﺑﻌﺪﯼ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﻤﻮارﻩ ﺧﻄﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪198‬‬

‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ دﻧﺪاﻧﻪ ارﻩ اﯼ ﭘﺮ ﭘﻴﭻ و ﺧﻤﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮﻓﺖ هﺎﯼ ﻣﻮﻗﺘﯽ و ﻣﺤﻠﯽ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ از ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺪان دﭼﺎر ﺷﺪﻩ هﻤﻮارﻩ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ‪ ،‬روﻧﺪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪﻩ ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﺪاوم ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات را در راﺳﺘﺎﯼ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺑﺮد؟ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻘﺶ ﭘﻴﺸﺮاﻧﻨﺪﻩ ﯼ رهﺒﺮاﻧﯽ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﺟﻠﻮﺗﺮ از زﻣﺎﻧﻪ ﺷﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽ ﺧﻴﺰﻧﺪ و ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪ .‬در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬اﻳﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻧﮋادﯼ ﺗﻮﺳﻂ رهﺒﺮان ﺑﺰرگ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮﮐﻴﻨﮓ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﺷﺪ‪ ،‬و ﮐﻤﺪﻳﻦ هﺎ‪ ،‬ورزﺷﮑﺎران و دﻳﮕﺮ‬ ‫ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﻣﺮدﻣﯽ و ﻧﻘﺶ ﺁﻓﺮﻳﻨﺎن ﻋﺮﺻﻪ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎول راﺑﻴﻨﺴﻮن‪ ،‬ﺳﻴﺪﻧﯽ ﭘﻮﺗﻴﻪ‪ ،‬ﺟِﺲ اواﻧﺰ و‬ ‫ﺟَﮑﯽ راﺑﻴﻨﺴﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬رهﺎﻳﯽ ﺑﺮدﮔﺎن و زﻧﺎن هﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺪﻳﻮن رهﺒﺮان ﻓﺮهﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ رهﺒﺮان ﻣﺬهﺒﯽ و ﺑﺮﺧﯽ هﻢ ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺎرهﺎﯼ ﺧﻮب ﺷﺎن را‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻳﻦ ﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬و در ﺑﺎﻗﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬دﻳﻨﺪارﯼ اﻳﻦ رهﺒﺮان اﻣﺮﯼ ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮﮐﻴﻨﮓ‬ ‫ﯼ اﺧﺬ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬و ﮔﺎﻧﺪﯼ اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﻋﺪم ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ از ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﺪﻧﯽ ﮔﺎﻧﺪ ِ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ ﺁﻣﻮزش و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻓﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﻧﮋادهﺎﯼ دﻳﮕﺮ و ﺟﻨﺲ دﻳﮕﺮ‬ ‫هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ اﻧﺴﺎن هﺴﺘﻨﺪ – ﮐﻪ هﺮ دوﯼ اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﻩ هﺎ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﻏﻴﺮاﻧﺠﻴﻠﯽ و ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻋﻠﻮم زﻳﺴﺘﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﮑﻪ در ﺁﻟﻤﺎن ﻧﺎزﯼ ﺑﺎ ﺳﻴﺎهﺎن‪ ،‬زﻧﺎن و ﮐﻮﻟﯽ هﺎ ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻧﺎن را اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ ﺳﻴﻨﮕﺮ ﻓﻴﻠﺴﻮف در ﮐﺘﺎب رهﺎﻳﯽ ﺟﺎﻧﻮارن‬

‫‪245‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﻴﻮاﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬

‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺴﺎ‪-‬ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪار‪ 246‬ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻳﻌﻨﯽ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺸﺮ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﺟﺎﻧﻮرﯼ‬ ‫داراﯼ ﻗﻮاﯼ ﻣﻐﺰﯼ ﻧﻴﺰ ﺗﺴﺮﯼ دهﻴﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﺁﺗﯽ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﻣﺘﺪاد رﻓﻮم‬ ‫هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻐﻮ ﺑﺮدﻩ دارﯼ و رهﺎﻳﯽ زﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮا زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻋﺘﯽ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬از ﺣﻮزﻩ ﯼ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺁﻣﺎﺗﻮرﯼ ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺼﻮد ﻣﻦ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﻳﻦ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ ﺁﺷﮑﺎرا ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود و ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺁن دﻳﻦ ﻳﺎ ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻧﻴﺮوﯼ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮان زاﻳﺘﮕﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ واﺣﺪﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮔﺮاﻧﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮهﻤﮑﻨﺶ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﯼ از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻧﺎﻣﺘﺠﺎﻧﺲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﯽ ﻗﺪرت راﻳﺎﻧﻪ هﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ هﺎﯼ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎرز زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﺑﺮاﯼ زدن زﻳﺮﺁب اﻳﻦ ادﻋﺎ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺧﻮب ﺑﻮدن‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﻣﻮرد اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺧﺪا هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬

‫‪. Animal Liberation, Peter Singer‬‬ ‫‪. post-speciesit‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪245‬‬ ‫‪246‬‬

‫‪199‬‬

‫در ﻣﻮرد هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﺪ؟‬ ‫ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺨﺪا ﻧﺒﻮدﻧﺪ؟‬ ‫زاﻳﺘﮕﺎﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﻮﻣًﺎ هﻢ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮ در ﻓﺮاز و ﺑﻬﺒﻮدﯼ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ اﻳﻦ ﺑﻬﺒﻮدﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺷﮑﻞ دﻧﺪاﻧﻪ ارﻩ اﯼ دارد و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد دﭼﺎر واژﮔﻮﻧﮕﯽ هﺎﯼ‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ و دهﺸﺘﺒﺎر اﻳﻦ واژﮔﻮﻧﮕﯽ هﺎ را دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرهﺎﯼ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺳﺒﺐ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺣﺼﻮل اﻳﻦ ﻣﻘﺎﺻﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﺪﻩ هﺎ و ﻣﻘﺎﺻﺪ هﻴﺘﻠﺮ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﺗﺮ از ﮐﺎﻟﻴﮕﻮﻻ ﺑﻮدﻩ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ – ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﺗﺮ از ﺑﺮﺧﯽ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺮارت هﺎﯼ ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ ﺷﺎن در ﮐﺘﺎب ﻧﻮﺋﻞ ﺑﺎرﺑﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫ﺧﺪاﻳﮕﺎن ﺷﺎخ ﻃﻼﺋﯽ‪ 247‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﺘﻠﺮ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎت و ﻓﻨﺎورﯼ هﺎﯼ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎ هﺮ ﻣﻌﻴﺎرﯼ ﻣﺮدان ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺷﺮورﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫"هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﺪ؟" اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﭘﺲ از هﺮ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ‬ ‫ﯼ دﻳﻦ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ در اﻏﻠﺐ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ رادﻳﻮﻳﯽ از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻳﻦ دو ﻓﺮض ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ )‪ (1‬هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ )‪ (2‬ﺁﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل‬ ‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺷﺎن اﻧﺠﺎم دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮض )‪ (1‬در ﻣﻮرد اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ درﺳﺖ و در ﻣﻮرد هﻴﺘﻠﺮ‬ ‫ﻼ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺸﮑﻮﮎ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در هﺮ ﺣﺎل ﻓﺮض )‪ (1‬ﺑﯽ رﺑﻂ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻓﺮض )‪ (2‬ﮐﺎذب اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﻢ ﻓﺮض )‪ (2‬از ﻓﺮض )‪ (1‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮو اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ هﺮ دو ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ هﺮ دو ﺳﺒﻴﻠﻮ هﻢ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‪ .‬ﺧﻮب ﮐﻪ ﭼﯽ؟ ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻳﺎ‬ ‫ﺁن ﺁدم ﺑﺪ )ﻳﺎ ﺧﻮب( ﺑﺎﺧﺪا ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ ﺑﻴﺨﺪا‪ .‬ﻗﺮار ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁدم هﺎﯼ ﺑﺪ را ﺳﺮﺷﻤﺎرﯼ ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺳﺮﺷﻤﺎرﯼ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ﺷﺮارت از ﮐﺪام ﻣﺴﻠﮏ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ روﯼ ﺳﮕﮏ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻧﺎزﯼ هﺎ ﺣﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬ ‫"‪] "Gott mit uns‬ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ[ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ؛ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﺪون ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﺁن ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫اﯼ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪﯼ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺑﺪﮐﺎرﯼ ﺳﻮق ﻣﯽ دهﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ ﺑﺮ ﺻﺪق اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ هﻴﭻ ﺷﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮد‪ .‬او در ﻳﮏ ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ دﻳﻨﯽ ارﺗﺪوﮐﺲ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺎدر‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ هﺮﮔﺰ از ﺣﺴﺮت اﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮا ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺎدر ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮدﻩ و ﮐﺸﻴﺶ ﻧﺸﺪﻩ رهﺎﻳﯽ ﻧﻴﺎﻓﺖ – ﺑﻪ ﻗﻮل‬ ‫ﺁﻟﻦ ﺑﻮﻟﻮﮎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺗﻔﺮﻳﺢ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮد ]‪ .[106‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﺎن ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ در‬ ‫‪. Lords of Golden Horn, Noel Barber‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪247‬‬

‫‪200‬‬

‫ﻼ دﻳﻦ ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ از ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ارﺗﻮدوﮐﺲ روﺳﯽ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و ﮐ ً‬ ‫ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺒﻌﻴﺖ او ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﯽ ﺳﺎﺑﻖ اش را هﻢ ﻧﺘﻮان ﻣﻘﺼﺮ ﺷﻤﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت را در اﻳﺠﺎد ﻣﻄﻠﻖ اﻧﺪﻳﺸﯽ‪ ،‬ﺑﺎور ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺘﺪر و اﻳﻨﮑﻪ هﺪف وﺳﻴﻠﻪ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﻄﻮرﻩ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدﻩ ﭼﻨﺎن ﻣﺎهﺮاﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﺑﯽ ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﺁن را ﻣﯽ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺘﮑﻠﻤﺎن و واﻋﻈﺎن دﻳﻨﯽ ﺑﯽ ﻣﻬﺎﺑﺎ ﻧﺸﺨﻮارش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺮ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺁﺷﮑﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻴﺘﻠﺮ‬ ‫در ﺧﺎﻧﻮادﻩ اﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ زادﻩ ﺷﺪ‪ ،‬و در ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ و ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ از اﻳﻦ ﻧﮑﺎت ﭼﻨﺪان‬ ‫ﻼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ او دﻳﻦ را رهﺎ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﭘﺲ از ﺗﺮﮎ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ ﻋﺎﻳﺪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ اﻻهﻴﺎت ﺗﻔﻠﻴﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ هﻴﺘﻠﺮ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ رﺳﻤًﺎ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﻮدن ﺧﻮد را ﻣﻨﮑﺮ ﻧﺸﺪ‪ .‬و ﻧﮑﺎﺗﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ او در ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﻤﺮ دﻳﻨﺪار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮان او را ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ او‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﯽ ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ ﺑﺎور داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﻧﺒﺮد ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮ اﻋﻼن ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول را ﺷﻨﻴﺪ‪" ،‬ﺑﻪ زاﻧﻮ اﻓﺘﺎدم و از ژرﻓﺎﯼ ﻗﻠﺒﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ دادﻩ در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ دوراﻧﯽ زﻳﺴﺖ ﮐﻨﻢ‪ .[107]".‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺷﮑﺮﮔﺰارﯼ در ﺳﺎل ‪ 1914‬ﺑﻮد ﮐﻪ او ﻓﻘﻂ ‪ 25‬ﺳﺎل داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪهﺎ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ در ﺳﺎل ‪ ،1920‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ ﺳﯽ و ﻳﮏ ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎر ﻧﺰدﻳﮏ اش رودوﻟﻒ هِﺲ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﭘﻴﺸﻮا ﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺑﺎوارﻳﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﻣﻦ ﺁﻗﺎﯼ هﻴﺘﻠﺮ را ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮب ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ‪،‬‬ ‫ﻼ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﮏ هﺴﺘﻢ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬و ﻳﮏ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺧﻮب ﻣﯽ‬ ‫و ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ [108] ".‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ "ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﺮم" و "ﺳﺮﺷﺎز از ﻣﻬﺮ" ﺑﻮدن هﻴﺘﻠﺮ ﮐﺎذب‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ "ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺧﻮب" ﺑﻮدن او هﻢ ﮐﺎذب ﺑﺎﺷﺪ! ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺘﻮان هﻴﺘﻠﺮ را در هﻴﭻ ﻣﻮردﯼ "ﺧﻮب" ﺷﻤﺮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻀﺤﮏ ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﮐﻪ در دﻓﺎع از ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮدن هﻴﺘﻠﺮ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام‪ .‬ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ هﻴﺘﻠﺮ‬ ‫ﺁدم ﺑﺪﯼ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺧﻮﺑﯽ را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﭘﺲ هﻴﺘﻠﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺎﺷﺪ! ﮔﻮرﻳﻨﮓ درﺑﺎرﻩ ﯼ هﻴﺘﻠﺮ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﻟﻤﺎن را ﻣﺘﺤﺪ ﮐﻨﺪ"‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻘﺼﻮد او از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺣﺘﻤًﺎ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻣﻌﺘﻘﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫هﻴﺘﻠﺮ در ﻳﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1933‬ﮔﻔﺖ‪" ،‬ﻣﺎ درﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﻦ اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن‬ ‫ﻧﺒﺮد ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻧﺒﺮد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻳﮏ رﺷﺘﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ هﺎﯼ ﻧﻈﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ را ﻣﻮﻗﻮف ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪".‬‬ ‫]‪ [109‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺮﻓًﺎ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ او "ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد" ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1941‬او ﺑﻪ‬ ‫ﺁﺟﻮدان ﺧﻮد‪ ،‬ژﻧﺮال ﮔﺮهﺎرد اِﻧﮕِﻞ ﮔﻔﺖ "ﻣﻦ ﺗﺎ اﺑﺪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺧﻮاهﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪".‬‬ ‫ﻼ ﻣﻌﺘﻘﺪﯼ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او از اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺸﺘﻦ ﻋﻴﺴﯽ‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ هﻴﺘﻠﺮ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻟﻌﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬هﻴﺘﻠﺮ در ﻳﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1923‬در ﻣﻮﻧﻴﺦ‪ ،‬ﮔﻔﺖ "ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺎرﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻟﻤﺎن را از ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن را وﻳﺮان ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﻧﺠﺎت دهﻴﻢ‪ ...‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﻣﻴﻬﻦ ﻣﺎن را از ﻣﺼﻴﺒﺖ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪201‬‬

‫ﻧﺠﺎت دهﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻃﺮﻳﻘﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ]ﻳﻬﻮدﻳﺎن[ ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺻﻠﻴﺐ‪ [110] ".‬ﺟﺎن ﺗﻮﻟَﻨﺪ در ﮐﺘﺎب ﺁدوﻟﻒ‬ ‫هﻴﺘﻠﺮ‪ :‬زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻗﻄﻌﯽ‬

‫‪248‬‬

‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺬهﺒﯽ هﻴﺘﻠﺮ در زﻣﺎن "راﻩ ﺣﻞ ﻧﻬﺎﻳﯽ" ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫او ﮐﻪ هﻨﻮز ﻋﻀﻮ ﻻﻳﻘﯽ ﺑﺮاﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ رم ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ رﻏﻢ ﻧﻔﺮت اش از ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﻩ‬ ‫ﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎ را هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻗﺎﺗﻼن ﺧﺪا هﺴﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺪون ذرﻩ اﯼ‬ ‫ﻋﺬاب وﺟﺪان اﻣﺤﺎ ﮐﺮد ﭼﺮا ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ هﻤﺎﻧﺎ دﺳﺖ اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮﯼ اﻻهﯽ اﺳﺖ – ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺤﺎ ﺑﺪون ﺗﺮﺣﻢ ورزﯼ‪ ،‬و ﺑﺪون ﺗﺒﻌﻴﺾ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻔﺮت ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻣﺨﺘﺺ ﺳﻨﺖ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ هﻢ ﻳﮏ ﺳﺎﻣﯽ ﺳﺘﻴﺰ دوﺁﺗﺸﻪ ﺑﻮد‪ .‬او در ﻋﺎدت‬ ‫ﮐﺮم هﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬هﻤﻪ ﯼ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﺁﻟﻤﺎن اﺧﺮاج ﺷﻮﻧﺪ‪ ".‬و ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻧﻮﺷﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان در ﺑﺎب ﻳﻬﻮدﻳﺎن و دروغ‬ ‫هﺎﻳﺸﺎن‬

‫‪249‬‬

‫ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺮ هﻴﺘﻠﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﻮﺗﺮ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را "ﺟﻮﺟﻪ اﻓﻌﯽ هﺎ" ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻋﺒﺎرت در‬

‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻣﺸﻬﻮر هﻴﺘﻠﺮ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1922‬ﻧﻴﺰ ﺗﮑﺮار ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن هﻴﺘﻠﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺧﻮد را ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺤﯽ ارادت ﻋﻤﻴﻘﯽ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرم و ﺑﻪ رزﻣﻨﺪﮔﯽ ﻣﻨﺠﯽ دارم‪ .‬ارادت ﻣﻦ ﻣﻌﻄﻮف‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮدﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ‪ ،‬در ﺟﻤﻊ ﻳﺎران اﻧﺪﮎ اش‪ ،‬ﻣﺎهﻴﺖ اﻳﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺗﺸﺨﻴﺺ داد و ﻣﺮدان اش‬ ‫را ﺑﻪ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﻨﺖ ﮐﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬ ‫رزﻣﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﻧﺴﺎن و ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺤﯽ در ﮐﻤﺎل ﻋﺸﻖ اﻳﻦ ﺁﻳﺎت را ﺗﻼوت ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪا ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻴﺰد‪ ،‬ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ را ﺑﺮﻣﯽ دارد و ﺟﻮﺟﻪ اﻓﻌﯽ هﺎ و ﻣﺎرهﺎ را از ﻣﻌﺒﺪ ﺧﻮد‬ ‫ﺑﻴﺮون ﻣﯽ راﻧﺪ‪ .‬ﻧﺒﺮد او ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ ﺟﻬﺎن از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﭼﻪ ﻣﻬﻴﺐ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوزﻩ‪ ،‬ﭘﺲ از دو هﺰار ﺳﺎل‪،‬‬ ‫هﻨﻮز از ژرﻓﺎﯼ وﺟﻮد ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ او ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮن ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺜﺎر ﺻﻠﻴﺐ ﮐﺮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺤﯽ وﻇﻴﻔﻪ دارم ﺗﺎ ﻧﮕﺬارم ﻓﺮﻳﺒﻢ دهﻨﺪ‪ ،‬و وﻇﻴﻔﻪ دارم در راﻩ ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ‬ ‫ﭘﻴﮑﺎر ﮐﻨﻢ‪ ...‬و اﺛﺒﺎت ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺻﺤﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﺎن‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ روز ﻓﺰوﻧﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫هﻢ در ﻗﺒﺎل ﻣﺴﻴﺢ و هﻢ در ﻗﺒﺎل ﻣﺮدم ام وﻇﻴﻔﻪ دارم‪[111] .‬‬ ‫دﺷﻮار ﺑﺘﻮان داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ هﻴﺘﻠﺮ ﻋﺒﺎرت "ﺟﻮﺟﻪ اﻓﻌﯽ هﺎ" را از ﻟﻮﺗﺮ اﻗﺘﺒﺎس ﮐﺮدﻩ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﻟﻮﺗﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ از‬ ‫اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺘﯽ ‪ 3:7‬اﻗﺘﺒﺎس ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬اﺟﺮاﯼ اﻣﺮ اﻻهﯽ ﺑﻮد‪ .‬هﻴﺘﻠﺮ در ﮐﺘﺎب ﻧﺒﺮد‬ ‫ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻧﻮﺷﺖ‪ " :‬ﭘﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ارادﻩ ﯼ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ :‬ﺑﺎ دﻓﺎع از ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﺒﺮد ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ".‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻮرخ ‪ 1925‬اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1938‬هﻢ در‬

‫‪. Adolf Hitler : The Definitive Biography, John Toland‬‬ ‫‪. On the Jews and their Lies, Martin Luther‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪248‬‬ ‫‪249‬‬

‫‪202‬‬

‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اش در راﻳﺸﺘﺎگ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺳﺨﻦ را ﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﻤﺮش ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاهﺮش اﻇﻬﺎر ﮐﺮدﻩ‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎﯼ ﻓﻮق را ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﻗﺮار داد ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺮ ﻣﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺸﯽ اش ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و در‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ هﻴﺘﻠﺮ دﻳﺪﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺿﺪﻣﺴﻴﺤﯽ دوﺁﺗﺸﻪ اﯼ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎ ﻣﻮرخ ‪ 1941‬هﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻓﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺸﺮﻳﺖ را درﻧﻮردﻳﺪﻩ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺸﺮوع‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ دو هﺠﻤﻪ ﯼ ﻳﻬﻮدﯼ هﺎ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻤﺪًا دروغ دﻳﻨﯽ را وارد ﺟﻬﺎن‬ ‫ﮐﺮد‪...‬‬ ‫دﻟﻴﻞ اﻳﻨﮑﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﻗﺪر ﻧﺎب‪ ،‬روﺷﻦ و ﺁﺳﻮدﻩ ﺑﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ از اﻳﻦ دو ﻣﺼﻴﺒﺖ‬ ‫ﻋﻈﻤﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ‪ :‬ﺁﺑﻠﻪ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻵﺧﺮﻩ ﻣﺎ دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارﻳﻢ ﮐﻪ ﺁرزو ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽ هﺎ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﯽ هﺎ ﺧﻮد را از ﭼﻨﮓ ﻣﺨﺪر ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ رهﺎ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬار ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﺮض اﻳﻤﻦ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺮ ﻣﻴﺰ هﻴﺘﻠﺮ ﺣﺎوﯼ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ از اﻳﻦ ﻗﺴﻢ اﻇﻬﺎرات اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ را ﻣﻌﺎدل‬ ‫ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ﺗﻨﺎﻇﺮﯼ ﺑﻴﻦ ﻣﺎرﮐﺲ و ﭘﻮﻟﺲ ﻗﺪﻳﺲ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ و هﺮﮔﺰ هﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﺮ دو‬ ‫ﻳﻬﻮدﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ )ﮔﺮﭼﻪ هﻴﺘﻠﺮ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻏﺮﻳﺒﯽ از ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮد ﻣﺴﻴﺢ هﻢ ﻳﻬﻮدﯼ ﺑﻮد اﮐﺮاﻩ داﺷﺖ‪ (.‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬ ‫هﻴﺘﻠﺮ از ﺳﺎل ‪ 1941‬از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ روﻳﮕﺮدان ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﺑﺪان ﺳﺒﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ او دروﻏﮕﻮﯼ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺳﺨﻨﺎن اش اﻋﺘﻤﺎد ﮐﺮد؟‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان اﺣﺘﺠﺎج ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ رﻏﻢ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد هﻴﺘﻠﺮ و ﻧﺰدﻳﮑﺎن اش‪ ،‬او واﻗﻌًﺎ ﻣﺬهﺒﯽ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﮑﻪ از ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ دﻳﻨﺪارﯼ‬ ‫در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺟﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ او ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ‪" :‬دﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﻨِﮑﺎﯼ ﺟﻮان ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪" :‬ﻣﺮدم ﻋﺎدﯼ دﻳﻦ را ﺣﻖ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮدﻩ ﯼ ﻣﺮدم را ﺳﺎﮐﺖ ﻧﮕﻪ دارد" ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ِ‬ ‫ﻋﺎﻗﻼن ﺑﺎﻃﻞ اش ﻣﯽ ﺷﻤﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺎﮐﻤﺎن ﻧﺎﻓﻊ‪ ".‬هﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﮑﺮ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﯽ ﺻﺪاﻗﺘﯽ از هﻴﺘﻠﺮ ﺑﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ او از ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ دﻳﻨﺪارﯼ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺧﻮد را دﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﺪاد‪ .‬وﺣﺸﯽ ﮔﺮﯼ ﻧﺎزﯼ هﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﺮﺑﺎزان و اﻓﺴﺮان او اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﻏﻠﺐ ﺷﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن واﻗﻌﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻮدن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ هﺎ زﻳﺮﺁب ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ را‬ ‫ﻣﯽ زﻧﺪ – ﻓﺮﺿﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﯽ ﺻﺪاﻗﺘﯽ ﻓﺮﺿﯽ هﻴﺘﻠﺮ در ﺗﻈﺎهﺮ ﺑﻪ دﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻳﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻴﺘﻠﺮ ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﺑﺮاز هﻤﺪﻟﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﻧﻪ رژﻳﻢ اش ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﻠﻴﺴﺎ را ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻧﺤﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺑﺮاز ﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﭘﺎپ ﭘﻴﻮس دوازدهﻢ از ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ در ﻗﺒﺎل رژﻳﻢ ﻧﺎزﯼ اﺟﺘﻨﺎب ﮐﺮد‬ ‫– ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﺮﻣﺴﺎرﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻇﻬﺎر ارادت هﻴﺘﻠﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻳﺎ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻩ و ﻳﺎ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪203‬‬

‫ﺟﻌﻠﯽ ﺑﻮدﻩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ و هﻤﮑﺎرﯼ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺁﻟﻤﺎن و ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ را ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬در هﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺷﺮارت‬ ‫هﺎﯼ رژﻳﻢ او را دﺷﻮر ﺑﺘﻮان ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ اﻧﮕﺎﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ هﻢ ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﯽ ﺗﺎﺧﺖ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ را ﻣﻨﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ :‬او هﻤﻮارﻩ ﺑﺎور داﺷﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﺮﻣﻮزﯼ ﺑﻪ او ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ اﻻهﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺗﺎ ﺁﻟﻤﺎن را رهﺒﺮﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﺁن را ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﺎهﯽ ﺧﺪا‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺁﻧﺸﻠﻮس‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ هﻴﺘﻠﺮ در ﺳﺎل ‪ 1938‬ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑﻪ وﻳﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺷﺎدﻣﺎﻧﺎﻧﻪ اش از ﺧﺪا‬ ‫و ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ ذﮐﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺁورد‪" :‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺴﺮﯼ از اﻳﻦ دﻳﺎر را ﺑﻪ راﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد‬ ‫و او را ﭘﻴﺸﻮاﯼ ﻣﻠﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎدرﯼ اش را ﺑﻪ راﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪[112] ".‬‬ ‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ 1939‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ از ﻳﮏ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺟﺎن ﺑﻪ در ﺑﺮد‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﺧﻮد را ﻣﺪﻳﻮن ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ داﻧﺴﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺟﻠﺴﻪ ﯼ او ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﻦ اﮐﻨﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺮورم‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ زودﺗﺮ از ﻣﻮﻋﺪ‬ ‫ﺑﻴﺮﮔﺮﺑﺮاوﮐﻠﺮ را ﺗﺮﮎ ﮐﺮدم ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ هﺪف ام ﺑﺮﺳﻢ‪ [113] ".‬ﭘﺲ از اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم‪ ،‬اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﻣﻮﻧﻴﺦ‪ ،‬ﮐﺎردﻳﻨﺎل ﻣﻴﺸﻞ ﻓﺎﻟﻬﺎﺑﺮ دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎس اﻳﻦ ﻣﻮهﺒﺖ در ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫ﻣﻮﻧﻴﺦ ﻧﻤﺎز ﺷﮑﺮ ﺑﻪ ﺟﺎ ﺁورﻧﺪ ﺗﺎ "دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ در ﻗﻠﻤﺮو اﺳﻘﻔﯽ و ﻧﺠﺎت ﻣﺴﺮت ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻮا" را ﺷﮑﺮ‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﭘﻴﺮوان هﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮔﻮﺑﻠﺰ‪ ،‬ﺑﺪون هﻴﭻ ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻧﺎزﻳﺴﻢ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮏ دﻳﻦ‬ ‫درﺁورﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﺑﻠﺰ ﮐﻪ رﺋﻴﺲ اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺟﺎت داﺷﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ رﻳﺘﻢ ﺳﺮود روﺣﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﻋﻴﺴﯽ را ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻴﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﺁدوﻟﻒ هﻴﺘﻠﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ! ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻋﻬﺪﻣﺎن را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻴﻢ‪ :‬ﻣﺎ در اﻳﻦ‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺁدوﻟﻒ هﻴﺘﻠﺮ اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻓﻘﻂ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ راﻩ رﺳﺘﮕﺎرﯼ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﻣﺎ را ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ‪ ،‬و رهﺒﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻣﺎ‬ ‫در ﮐﻒ اوﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪﮔﺎر ﺁدوﻟﻒ هﻴﺘﻠﺮ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺁﻟﻤﺎن هﻤﻮارﻩ‬ ‫اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد؛ اﻣﺎ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ هﻴﺘﻠﺮ ﺑﻴﺨﺪا هﻢ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮ ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻴﺨﺪا ﺑﻮد و هﻴﺘﻠﺮ ﻣﺤﺘﻤ ً‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪/‬هﻴﺘﻠﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ ﻓﺮد ﺑﻴﺨﺪا ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺮارت ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺮارت او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ‬ ‫اش ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ و هﻴﺘﻠﺮ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺮارت را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻧﺪ؛ اوﻟﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﻢ دﮔﻤﺎﺗﻴﮏ و دﻳﻦ ﻣﺂب و دوﻣﯽ‬ ‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺑﻬﻨﮋادﯼ ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﯽ و ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﻪ ﻣﺎﻳﻪ اﯼ هﻢ از ﺟﻨﻮن واﮔﻨﺮﯼ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻳﻦ ﺷﻌﻠﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ در ﻃﯽ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﻃﺮز وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﻓﺮاوان ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻴﭻ ﺟﻨﮕﯽ را‬ ‫ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ درﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻨﮕﯽ رخ دهﺪ؟ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﺟﻨﮓ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺮص و ﺁز‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺎﻩ ﻃﻠﺒﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻌﺼﺒﺎت ﻧﮋادﯼ‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪204‬‬

‫ﻳﮏ ﻣﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﻗﺎﻃﻊ ﺗﺮ ﺑﺮاﯼ ﺟﻨﮓ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ دﻳﻦ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻣﺎن هﻤﻪ‬ ‫ﯼ ﮐﺎﻓﺮان و ﭘﻴﺮوان ادﻳﺎن رﻗﻴﺐ را ﻣﺬﻣﺖ ﮐﺮدﻩ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻣﺮگ ﺷﻤﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزان ﺟﺒﻬﻪ ﯼ ﺧﺪا وﻋﺪﻩ ﯼ دﺧﻮل‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎم هﺮﻳﺲ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻤﺎن‬

‫‪250‬‬

‫درﺳﺖ ﺑﻪ هﺪف ﻣﯽ زﻧﺪ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺧﻄﺮ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁدﻣﻴﺎن ﻋﺎدﯼ را وا ﻣﯽ دارد ﺗﺎ ﻣﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺟﻨﻮن را ﺑﭽﻴﻨﻨﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻘﺪس‬ ‫ﺗﻠﻘﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺪن هﻨﻮز در ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﯼ ﻟﺸﮑﺮﻳﺎن ﺣﻤﻖ اﺳﺖ زﻳﺮا هﻨﻮز ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﮔﺰارﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﮔﺰارﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﻣﺮوزﻩ ﻣﺮدم هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ادﺑﻴﺎت ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺼﻮر ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاژدﯼ ﭘﻮﭼﯽ رخ دهﺪ؟‬ ‫ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﻴﺎب ﻳﮏ ﺑﺎور ﺑﺠﻨﮕﺪ؟‬

‫‪. The End of Faith, Sam Harris‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪250‬‬

‫‪205‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪8‬‬

‫دﻳﻦ ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻟﯽ دارد؟ اﻳﻦ هﻤﻪ دﺷﻤﻨﯽ ﭼﺮا؟‬ ‫دﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻗﺒﻮﻻﻧﺪﻩ ﮐﻪ ﻣﺮدﯼ ﻧﺎدﻳﺪﻧﯽ هﺴﺖ – ﮐﻪ در ﺁﺳﻤﺎن هﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ – و هﺮ ﮐﺎرﯼ را ﮐﻪ ﺷﻤﺎ در هﺮ‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ ﯼ ﻋﻤﺮﺗﺎن اﻧﺠﺎم دهﻴﺪ ﻧﻈﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻣﺮد ﻧﺎدﻳﺪﻧﯽ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از دﻩ ﻋﻤﻞ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ دارد‪ .‬و اﮔﺮ هﺮ ﻳﮏ از‬ ‫اﻳﻦ اﻋﻤﺎل را اﻧﺠﺎم دهﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﺎﺻﯽ ﭘﺮ از دود و ﺁﺗﺶ و ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻋﺬاب ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ اﺑﺪاﻟﺪهﺮ در‬ ‫ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺴﻮزﻳﺪ و ﺟﺰﻏﺎﻟﻪ ﺷﻮﻳﺪ و ﻧﺎﻟﻪ و ﻓﻐﺎن ﮐﻨﻴﺪ‪ ...‬اﻣﺎ او ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻬﺮ ﻣﯽ ورزد!‬ ‫ﺟﻮرج ﮐﺎرﻟﻴﻦ‬

‫دﻳﻦ ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻟﯽ دارد؟‬ ‫ﻻ‬ ‫ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﺧﻮدم‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق ﺟﻨﮓ و ﺟﺪال ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ راهﯽ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎز ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫دﻋﻮت ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ هﺎﯼ رﺳﻤﯽ را رد ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﺮاﯼ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺑﺎ اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﻳﻮرﮎ‪ ،‬ﺑﻪ ادﻳﻨﺒﻮرو دﻋﻮت ﺷﺪم‪.‬‬ ‫اﺣﺴﺎس اﻓﺘﺨﺎر ﮐﺮدم و دﻋﻮت را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﺁن ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ‪ ،‬رﻳﭽﺎرد اﺳﺘﺎﻧﺎرد ﮐﻪ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﯽ ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ در ﮐﺘﺎب‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺧﻼﺻﯽ از دﻳﻦ؟‪ 251‬ﻧﺎﻣﻪ اﯼ را ذﮐﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﺑﺰرور ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺳﺮوﻳﺲ ﻋﻠﻤﯽ ﺷﻤﺎ در ﻧﻮﺷﺘﻪ اﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺧﻮش ﺧﻴﺎﻻﻧﻪ ﯼ " ﺧﺪا در ﺑﺎرﮔﺎﻩ داﻧﺶ دﺳﺖ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ را دارد"‪ ،‬ﮔﺰارش دادﻩ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ در ﻳﮏ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺑﺎ اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﻳﻮرﮎ او را‬ ‫"دﭼﺎر ﺁﺳﻴﺐ هﺎﯼ ﺟﺪﯼ ﻓﮑﺮﯼ" ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺑﺮاﻳﻤﺎن از "ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﻣﺘﻔﺮﻋﻦ ﺧﻨﺪان" و‬ ‫"ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﮐﺎﻓﺮان ‪10‬؛ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ‪ "0‬ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺎرد در اداﻣﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد از ﺁﺑﺰرور ﻣﯽ ﭘﺮدازد ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﺑﻌﺪﯼ را ﮐﻪ ﻣﻴﺎن او و ﻣﻦ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ اﺳﻘﻒ‬ ‫ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎم و ﮐﻴﻬﺎن ﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺳِﺮ هﺮﻣﺎن ﺑُﻨﺪﯼ‪ ،‬در اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬و ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎزﻧﺪﻩ ﺗﺮﯼ داﺷﺘﻪ ﮔﺰارش ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮردﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻣﻮاﻓﻘﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤًﺎ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ هﺎﯼ ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ‬

‫‪. Doing Away with God, Russell Stannard‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪251‬‬

‫‪206‬‬

‫را ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﯽ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب دﺳﺘﻴﺎر ﺷﻴﻄﺎن‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫‪252‬‬

‫ذﮐﺮ ﮐﺮدﻩ ام‪ ،‬هﺮﮔﺰ در ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺑﺎ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن‬

‫∗‬

‫اﻣﺎ ﺑﻪ رﻏﻢ ﺑﯽ ﻣﻴﻠﯽ ام ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ هﺎﯼ ﮔﻼدﻳﺎﺗﻮرﯼ‪ ،‬ﻇﺎهﺮًا ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﻗﺒﺎل دﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺘﻴﺰﻩ ﺟﻮ هﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫هﻤﮑﺎراﻧﯽ دارم ﮐﻪ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﺑﺮاﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدن ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻗﺒﻮل‬ ‫دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان رﻳﺸﻪ هﺎﯼ دﻳﻦ و اﺧﻼﻗﻴﺎت را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻣﻮر ﻏﻴﺮدﻳﻨﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل از روﻳﮑﺮد ﻣﻦ‬ ‫ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻗﺪر دﺷﻤﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ؟ واﻗﻌًﺎ اﺷﮑﺎل دﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺁﻳﺎ دﻳﻦ اﻳﻦ ﻗﺪر ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎر‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺟﺪال ﮐﻨﻴﻢ؟ ﭼﺮا زﻧﺪﮔﯽ ات را ﻧﻤﯽ ﮐﻨﯽ‪ ،‬و ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﯼ ﺑﻘﻴﻪ هﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن را ﺑﮑﻨﻨﺪ؟‬ ‫ﻼ اﺧﺘﺮﮔﻮﻳﯽ‪ ،‬ﻓﺎل ﻗﻬﻮﻩ و اﻧﺮژﯼ درﻣﺎﻧﯽ دارد؟ ﻣﮕﺮ هﻤﻪ ﯼ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻬﻤﻼت ﺑﯽ ﺿﺮرﯼ‬ ‫ﻣﮕﺮ دﻳﻦ ﭼﻪ ﻓﺮﻗﯽ ﺑﺎ ﻣﺜ ً‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺳﺘﻴﺰﻩ ﺟﻮﻳﯽ ﮐﻪ ﮔﺎهﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﺎ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻼم اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮار ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺻﺮف اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ در ﻣﻮرد اﻻهﻴﺎت‪ ،‬در ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻤﺐ ﮔﺬارﯼ ﮐﻨﻢ؛ ﺳﺮ ﮐﺴﯽ را ِﺑﺒُﺮم؛‬ ‫ﮐﺴﯽ را ﺳﻨﮕﺴﺎر ﮐﻨﻢ؛ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﺑﮑﺸﻢ و ﺑﺮ هﻴﻤﻪ ﯼ هﻴﺰم ﺑﺴﻮزاﻧﻢ؛ ﻳﺎ هﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﯽ را ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﺧﺮاش هﺎ ﺑﮑﻮﺑﻢ‪.‬‬ ‫ﻼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪" :‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺳﺘﻴﺰﻩ ﺟﻮﻳﯽ ﺷﻤﺎ ﺳﺒﺐ ﻧﻤﯽ‬ ‫اﻣﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻣﯽ روﻧﺪ و ﻣﺜ ً‬ ‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪاﯼ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاهﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ را دارﻳﺪ؟" ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺮاد را ﭘﺎﺳﺦ دهﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ و اﻧﻬﺪام ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎن ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺣﻖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺣﻘﻴﻘﺖ را در ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪﺳﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و از ﭘﻴﺶ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻟﻮﻩ ﯼ ﺑﺎورهﺎﻳﺸﺎن را ﺳﺴﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻳﮏ اﺻﻞ ﺧﺪﺷﻪ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻳﮏ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل‪ .‬ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺷﺎن ﻋﻴﻦ ﺣﻖ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺷﻮاهﺪﯼ ﺧﻼف ﺁن ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻮاهﺪ را ﺑﻪ دور‬ ‫ﻣﯽ اﻓﮑﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﮐﺘﺎب را‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎورهﺎﻳﻢ )ﻣﺜ ً‬ ‫ﻼ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ( را از‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻪ ام ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ درﺳﺖ ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ ﺷﻮاهﺪ درﺳﺘﯽ ﺁﻧﻬﺎ را‬ ‫ﻼ ﺑﺎ هﻢ ﻓﺮق دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎور ﻣﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬اﻳﻦ دو روﻳﮑﺮد ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻗﺪاﺳﺖ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﺷﻮاهﺪ ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻗﺎﻃﻊ و ﺑﯽ اﺑﻬﺎم اﻣﺮوزﯼ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ‬ ‫درﺳﺘﯽ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ ﺳﻮق ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬در اﺻﻞ‪ ،‬هﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮود و اﻳﻦ ﺷﻮاهﺪ را وارﺳﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ‬

‫‪. A Devil’s Chaplain, Richard Dawkins‬‬ ‫∗ ﻣﻦ هﺮﮔﺰ درﺷﺖ ﮔﻮﻳﯽ هﻤﮑﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎﻳﯽ ام را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻳﮏ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا از او )ﮐﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺎﻣﺶ را ﻧﻤﯽ ﺑﺮم(‬ ‫دﻋﻮت ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ رﺳﻤﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪" :‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺑﺮاﯼ ﺳﯽ وﯼ ﺷﻤﺎ ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ‪".‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪252‬‬

‫‪207‬‬

‫ﮐﻪ ﺧﻄﺎﻳﯽ در ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺁن ﺧﻄﺎ را ﮐﺸﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﮐﺘﺎب ﺑﻌﺪﯼ ﺁن‬ ‫ﺧﻄﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ در ﻣﻮرد ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻣﻘﺪس رخ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺁﻣﺎﺗﻮرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻧﺪﮐﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁﻟﻮدﻩ ﯼ "ﻧﺴﺒﻴﺖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ" ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻧﮓ اﻋﺘﺮاض ﺑﺮدارﻧﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﺑﺎور ﻳﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻮاهﺪ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد ﻧﻮﻋﯽ اﻳﻤﺎن‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻳﺮاد ﭘﺮداﺧﺘﻪ ام‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺎرغ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ژﺳﺖ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻧﻪ ﭼﻪ اﻇﻬﺎراﺗﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﻮاهﺪ ﺑﺎور دارﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺘﻞ ﻣﺘﻬﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و دادﺳﺘﺎن ﻟﺠﻮﺟﺎﻧﻪ از ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺐ ﺟﻨﺎﻳﺖ در ﺷﻴﮑﺎﮔﻮ ﺑﻮدﻩ ام ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﻃﻔﺮﻩ ﯼ ﻓﻠﺴﻔﯽ از ﭼﻨﮓ ﺳﺆال اش ﻓﺮار ﮐﻨﻢ و ﺑﮕﻮﻳﻢ‪" :‬ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن از "درﺳﺖ" ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮم و ﺑﮕﻮﻳﻢ‪" :‬ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻋﻠﻢ ﻏﺮﺑﯽ ﺷﻤﺎ "در" ﺷﻴﮑﺎﮔﻮ‬ ‫ﺑﻮدﻩ ام‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻮﻧﮕﻮﻟﯽ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از "در" دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁن ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ‬ ‫"در" ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺷﻴﺦ ﻣﺴﻨﯽ در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻀﻪ ﯼ ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻩ ﯼ ﺑﺰﯼ را اﻧﻔﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪[115] ".‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ داﻧﺸﻤﻨﺪان هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺗﻌﺮﻳﻔﯽ اﻧﺘﺰاﻋﯽ از "ﺣﻘﻴﻘﺖ" اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻪ ﻣﺎن‬ ‫هﻤﻴﻦ ﻃﻮر هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ ام ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻧﻴﻮزﻟﻨﺪ در‬ ‫ﻧﻴﻤﮑﺮﻩ ﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ را درﺳﺖ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﻮاهﺪﻣﺎن ﻣﺆﻳﺪ ﺁن اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻮاهﺪ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺧﻼف ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻮرًا اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را دور ﻣﯽ اﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬هﻴﭻ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﯼ واﻗﻌﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ را ﺑﺎ ﺷﻮر و ﺷﻮق اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا از ﺗﮑﺎﻣﻞ‬ ‫دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﻮرﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﻣﻦ هﻢ ﻃﺮﻓﺪار ﻳﮏ ﺟﻮر ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫دﻳﮕﺮ هﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺎهﯽ ﺟﻮش ﻣﯽ زﻧﻢ ﮐﻪ ﺷﻮاهﺪ ﺣﺎﻣﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭼﻨﺎن ﻗﻮﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ از‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ رﻗﻴﺐ ام ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ – ﻳﺎ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﭼﻮن ﺧﻼف ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس اش هﺴﺘﻨﺪ– ﺑﺮﺁﺷﻔﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮم‪ .‬ﺟﻮش و ﺧﺮوش ﻣﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻢ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎن ﺑﻴﭽﺎرﻩ‪ ،‬و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﮔﻤﮕﺸﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ و دﻳﮕﺮ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﺑﺴﯽ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ و زﻳﺒﺎ هﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻪ ﻗﺪر‬ ‫ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻤﻴﺮﻳﻢ ﺑﯽ ﺁن ﮐﻪ اﻧﺪﮐﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮ در ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ! اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺮا ﺟﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻄﻮر ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻢ؟ اﻣﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ و اﻳﻤﺎن ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﯽ داﻧﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﻮاهﺪ‬ ‫ﻗﺎﻃﻌﯽ ﺧﻼف ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را رهﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪208‬‬

‫اﻳﻦ اﺗﻔﺎق در دﻧﻴﺎﯼ ﻋﻠﻢ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ داﺳﺘﺎن ﻳﮏ اﺳﺘﺎدﻣﺎن در دورﻩ ﯼ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ را ﮔﻔﺘﻪ ام‪ .‬او‬ ‫ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎس ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻣﺤﺘﺮﻣﯽ در ﺁﮐﺴﻔﻮرد ﺑﻮد و ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﺳﺎل اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺟﻬﺎز ﮔﻮﻟﺠﯽ‬

‫‪253‬‬

‫)ﻳﮏ‬

‫وﻳﮋﮔﯽ ﻣﻴﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ درون ﺳﻠﻮل هﺎ( واﻗﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻳﮏ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺼﻨﻌﯽ و ﻏﻴﺮﺣﻘﻴﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻢ داﻧﺸﮑﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﺷﻨﺒﻪ ﯼ هﺮ هﻔﺘﻪ ﮐﻞ اﻋﻀﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﭘﮋوهﺶ ﻳﮏ ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ﻣﻴﻬﻤﺎن‬ ‫ﻼ‬ ‫ﮔﻮش ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از دوﺷﻨﺒﻪ هﺎ‪ ،‬ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ﻣﻴﻬﻤﺎن ﻳﮏ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺳﻠﻮﻟﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻮاهﺪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺟﻬﺎز ﮔﻮﻟﺠﯽ اراﺋﻪ داد‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ او‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﺴﻦ ﻣﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺎ ﮔﺎم هﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﺗﺎﻻر رﻓﺖ؛ دﺳﺖ ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ را ﻓﺸﺮد؛ و ﺑﺎ هﻴﺠﺎن ﮔﻔﺖ "هﻤﮑﺎر ﻋﺰﻳﺰم‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ در اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﻮدم‪ ".‬ﻣﺎ هﻢ ﺁن ﻗﺪر ﮐﻒ زدﻳﻢ ﮐﻪ ﮐﻒ دﺳﺘﺎن ﻣﺎن ﺳﺮخ ﺷﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺣﺮﻓﯽ ﻧﻤﯽ زﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻓﯽ ﻧﻤﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻪ ﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺣﺪاﻗﻞ در ﺣﺮف اﻳﻦ‬ ‫روﻳﮑﺮد را اﻳﺪﻩ ﺁل ﻣﯽ داﻧﻨﺪ – ﺑﺮ ﺧﻼف‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ روﻳﮑﺮدﯼ را دﻣﺪﻣﯽ ﻣﺰاﺟﯽ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﺎدﺁورﯼ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﺁن ﺟﻠﺴﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺷﺮح دادم‪ ،‬هﻨﻮز ﺑﻐﺾ ﮔﻠﻮﻳﻢ را ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻴﺰﻩ ﯼ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻠﻢ ورزﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻧﺪهﻴﻢ‪ ،‬و ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺂﻣﻮزﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ راﻩ‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﺳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﻴﺮﻩ ﯼ ﻋﻘﻞ را ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬اﺳﻔﺒﺎر ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺣﮑﺎﻳﺖ‬ ‫زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﮐِﺮت واﻳﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ ﻣﻨﺸﺎء اﻧﻮاع در ﮐﺎﻟﺞ ﺑﺮاﻳﺎن در‬ ‫داﻳﺘﻮن ِﺗﻨِﺴﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم ﮐﺎﻟﺞ ﺑﺮاﻳﺎن ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﺎم وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻨﻴﻨﮕﺰ ﺑﺮاﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﻳﺎن در ﺳﺎل ‪ ،1925‬ﻳﮏ ﻣﻌﻠﻢ‬ ‫ﻋﻠﻮم ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﺎن اﺳﮑﻮپ را ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﺗﺪرﻳﺲ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﻣﺸﻬﻮر "ﻣﺤﮑﻤﻪ ﯼ ﻣﻴﻤﻮن" ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬واﻳﺰ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺁرزوهﺎﯼ دوران ﮐﻮدﮐﯽ اش را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ و در ﻳﮏ داﻧﺸﮕﺎﻩ واﻗﻌﯽ اﺳﺘﺎد زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻮد؛ داﻧﺸﮕﺎهﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺷﻌﺎر ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ "اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺶ" ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺷﻌﺎر ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺑﺮ وﺑﺴﺎﻳﺖ ﮐﺎﻟﺞ ﺑﺮاﻳﺎن ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫"اﻧﺘﻘﺎدﯼ و اﻧﺠﻴﻠﯽ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺶ"‪ .‬در واﻗﻊ ﺟﻨﺎب واﻳﺰ ﻳﮏ ﻣﺪرﮎ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ از داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺷﻴﮑﺎﮔﻮ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﯼ‬ ‫دو ﻣﺪرﮎ دﻳﮕﺮ در زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﮔﻴﺎﻩ ﺷﻨﺎﺳﯽ از هﺎروارد‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﺜﻞ اﺳﺘﻔﻦ ﺟﯽ‪ .‬ﮔﻮﻟﺪ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬واﻳﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺟﻮان‪ ،‬ﻧﺨﺒﻪ و ﺁﻳﻨﺪﻩ دارﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ رؤﻳﺎﯼ ﺧﻮد را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ و ﺑﻪ‬ ‫ﭘﮋوهﺶ و ﺗﺪرﻳﺲ در ﻳﮏ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺗﺮاژدﯼ رخ داد‪ ،‬و او ﻧﻪ از ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از درون ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ او را‬ ‫واداﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﻪ زﻣﻴﻦ – ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﺼﻴﻞ اش در ﺷﻴﮑﺎﮔﻮ و هﺎروارد – ﮐﻤﺘﺮ از دﻩ هﺰار ﺳﺎل ﻋﻤﺮ دارد‪ .‬او‬ ‫ﺁن ﻗﺪر هﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺼﺎدم ﺷﺎخ ﺑﻪ ﺷﺎخ ﻣﻴﺎن دﻳﻦ ﺧﻮد و ﻋﻠﻢ را ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺗﻌﺎرض ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﺎﺁراﻣﯽ‬ ‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﯼ او ﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ روز ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﺗﻨﺶ هﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﻗﻴﭽﯽ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺳﺮوﻗﺖ اﻧﺠﻴﻞ رﻓﺖ و‬

‫‪. Golgi Apparatus‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪253‬‬

‫‪209‬‬

‫ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺪن هﺮ ﺁﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﭘﺮزﺣﻤﺖ‪،‬‬ ‫دﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪان ﭼﻴﺰﯼ از اﻧﺠﻴﻞ اش ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫هﺮ ﻗﺪر ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﯼ ﺑﺮگ هﺎﯼ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس‪ ،‬دﻳﺪم ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺑﺪون‬ ‫ﮔﺴﻴﺨﺘﻦ ﺷﻴﺮازﻩ ﯼ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﺁن را از روﯼ ﻣﻴﺰ ﺑﺮدارم‪ .‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدم ﺑﻴﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس دﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬دﻳﺪم ﻳﺎ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس درﺳﺖ اﺳﺖ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺎدرﺳﺖ؛ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‬ ‫و ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﻴﻞ را دور ﺑﻴﺎﻧﺪازم‪ ...‬ﺁن ﺷﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻼم ﺧﺪا را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ و هﺮ ﭼﻴﺰﯼ را ﮐﻪ ﺧﻼف ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ را‪ ،‬ﺑﻪ دور اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬هﻤﻪ ﯼ ﺁﻣﺎل و ﺁرزوهﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ ام را ﺑﺎ ﮐﻤﺎل اﻧﺪوﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﺁﺗﺶ اﻓﮑﻨﺪم‪.‬‬ ‫ﻣﻦ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻢ؛ هﺮ ﻗﺪر ﮐﻪ داﺳﺘﺎن ﺟﻬﺎز ﮔﻮﻟﺠﯽ ﻣﺮا ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﺤﺴﻴﻦ و ﺷﻌﻒ ﻣﯽ‬ ‫ﺳﺎزد‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﮐِﺮت واﻳﺰ ﺑﺴﻴﺎر رﻗﺖ ﺑﺎر و ﺗﺄﻣﻞ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬زﺧﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ زﻧﺪﮔﯽ او وارد ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﺎر ﺧﻮدش ﺑﻮد؛ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﺿﺮورﯼ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ از ﺁن اﺟﺘﻨﺎب ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد اﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺘﺎب را دور ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺘﺄﻟﻬﺎن ﺁن را ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺠﺎزﯼ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫او در ﻋﻮض‪ ،‬ﮐﺎر ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ را اﻧﺠﺎم داد و ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻮاهﺪ‪ ،‬و ﻋﻘﻞ را هﻤﺮاﻩ ﺁﻣﺎل و ﺁرزوهﺎﻳﺶ ﺑﻪ دور اﻓﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺻﺪاﻗﺖ ﮐِﺮت واﻳﺰ درﻣﻴﺎن ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎن ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺪاﻗﺖ او ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺁزارﻧﺪﻩ و ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﺰﻩ‬ ‫ﯼ ﺗﻤﭙﻠﺘﻮن را ﺑﻪ او ﺑﺪهﻨﺪ؛ او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺻﺎدق اﻳﻦ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻳﺰ ﭼﻴﺰﯼ را رو ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎ ﺗﻨﺎﻗﺾ هﺎﯼ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎدات ﺷﺎن ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ در اذهﺎن ﺷﺎن ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ .‬ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﮐﻼم او را ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ‪:‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ دﻻﻳﻠﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﻋﻤﺮ زﻣﻴﻦ هﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻻﻳﻞ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮا ﻧﺸﺪﻩ ام‪ .‬ﺣﺘﯽ‬ ‫اﮔﺮ هﻤﻪ ﯼ ﺷﻮاهﺪ ﻋﺎﻟﻢ هﻢ ﺧﻼف ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺳﺎل هﺎﯼ ﭘﻴﺶ اﺳﺘﺎداﻧﻢ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ و‬ ‫ﻣﻦ هﻢ ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﯽ ﺧﻮد ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﭼﺮا ﮐﻪ ﮐﻼم ﺧﺪا ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻤﺎﻧﻢ اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﻢ‪[116] .‬‬ ‫ﻇﺎهﺮًا در اﻳﻨﺠﺎ واﻳﺰ ﺳﺨﻦ ﻟﻮﺗﺮ را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﻨﮕﺎم ﻧﺼﺐ ﺗِﺰهﺎﻳﺶ ﺑﺮ در ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ وﻳﺘﻨﺒﻮرگ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﮐِﺮت واﻳﺰ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎﻳﺪ وﻳﻨﺴﺘﻮن اﺳﻤﻴﺖ در رﻣﺎن ‪ 1984‬ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ‬ ‫ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دو ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﯼ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮش ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬وﻳﻨﺴﺘﻮن اﺳﻤﻴﺖ از‬ ‫ﺗﺮس ﺷﮑﻨﺠﻪ اﺟﺒﺎرًا ﺧﻮد را وادار ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺟﺒﺎر واﻳﺰ از ﺗﺮس ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻧﺒﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﮑﻢ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺧﯽ هﻤﺎن ﻗﺪر اﻟﺰام ﺁور و ﻣﻘﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪210‬‬

‫اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ رواﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺘﻴﺰﻩ ﯼ ﻣﻦ ﺑﺎ دﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻼﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐِﺮت واﻳﺰ ﺁورد‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫دﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﮏ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ ﯼ هﺎروارد را ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ روزﯼ ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﺁورد ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ و هﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﺖ ﮐﻴﺸﯽ دﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻌﺼﻮم و ﻣﺸﺘﺎق ﺑﯽ ﺷﻤﺎرﯼ را از ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﺎزداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻦ ﻏﻴﺮﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا‬ ‫و "ﻇﺮﻳﻒ" ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع دﻳﻦ هﻢ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺮدﺳﺎل ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد ﮐﻪ اﻳﻤﺎن و ﺗﻌﺒﺪ ﺑﯽ ﭼﻮن و‬ ‫ﭼﺮا ﻳﮏ ﻓﻀﻴﻠﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻧﻴﺎ را ﻣﻬﻴﺎﯼ رﺷﺪ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﻧﻴﻤﻪ ﯼ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪم ﺗﻐﻴﻴﺮ زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ اﺧﻼﻗﯽ ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ ﻣﻴﺎن‬ ‫ﻣﺮدﻣﺎن ﻟﻴﺒﺮال روﺷﻨﻔﮑﺮ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﻦ اﻣﻴﺪواراﻧﻪ ﻓﺮض ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻋﻤﻮم "ﻣﺎ" ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ اﻳﻦ ﺗﻮاﻓﻖ را‬ ‫ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻳﻢ‪ .‬و ﻣﻨﻈﻮرم از "ﻣﺎ" هﻤﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ‪ .‬اﻣﺎ اﻟﺒﺘﻪ هﻤﮕﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮاﻓﻖ اﺧﻼﻗﯽ ﺳﺮ هﻤﺮاهﯽ ﻧﺪارﻧﺪ )و هﻤﮕﺎن هﻢ ﻣﻴﻞ ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﺘﺎب ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ‪ 254‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ از ﻣﻴﺎن ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺮ اذهﺎن ﺑﺴﻴﺎرﯼ از‬ ‫ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﻄﺮ ﺁن ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ در ﺟﻬﺎن اﺳﻼم و در دﻳﻦ ﺳﺎﻻرﯼ رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ ) ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﮐﻮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻴﭗ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ ﺳﺎﻻرﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ .(255‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻴﺸﻪ از اﻳﻤﺎن ﻗﻮﯼ دﻳﻨﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ دﻳﻦ را ﻧﻴﺮوﯼ ﺷﺮﺁﻓﺮﻳﻦ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺠﺎزات هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ﮐﻔﺮﮔﻮﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﺎزات هﻨﻮز در‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرهﺎ اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ 259-c‬از ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰاﻳﯽ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ را ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ "ﺟﺮم" در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ‪ 18‬اوت ‪ ،2001‬ﭘﺰﺷﮏ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم دﮐﺘﺮ ﻳﻮﻧﺲ ﺷﻴﺦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻔﺮﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ ﻣﺮگ‬ ‫ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮم ﻣﺸﺨﺺ او اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺶ از اﺑﺮاز دﻋﻮت ﺧﻮد در ﭼﻬﻞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻳﺎزدﻩ ﻧﻔﺮ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن او اﻳﻦ "ﮐﻔﺮ" را ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮔﺰارش دادﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫ﺿﺪﮐﻔﺮﮔﻮﻳﯽ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﺁﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﻋﺎﺷﻖ ﻣﺴﻴﺢ ﮐﻪ در ﺳﺎل‬ ‫‪ 2000‬در ﻓﻴﺼﻞ ﺁﺑﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺢ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻮد ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺎ ﻣﻌﺸﻮق ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ‬ ‫ازدواج ﮐﻨﺪ زﻳﺮا ﻗﺎﻧﻮن اﺳﻼﻣﯽ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﻳﮏ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻣﺮد ﻧﺎﻣﺴﻠﻤﺎن ازدواج ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺁﻗﺎﯼ‬ ‫ﻣﺴﻴﺢ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﮕﺮود و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ رﻳﺎﮐﺎرﯼ ﺷﺪ‪ .‬در ﮔﺰارﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪم ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪﻩ‬

‫‪. absolutism‬‬ ‫‪. American Theocracy, Kevin Phillip‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪254‬‬ ‫‪255‬‬

‫‪211‬‬

‫ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺧﻮد اﻳﻦ ﻋﻤﻞ هﻢ ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ در ﭘﯽ دارد‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ او ﺣﺮﻓﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪ زدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ در هﺮ ﮐﺸﻮرﯼ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اش ﻋﺎرﯼ از ﺗﻌﺼﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﻣﺮگ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 2006‬ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮوش ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ او ﮐﺴﯽ‬ ‫را ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁﺳﻴﺒﯽ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻳﺎ ﭼﻴﺰﯼ رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد؟ ﻧﻪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ دروﻧﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ اش را ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬او‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎب ﻣﻴﻞ زﻣﺎﻣﺪاران ﮐﺸﻮرش ﻧﺒﻮد‪ .‬و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﺸﻮر او دﻳﮕﺮ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دورﻩ ﯼ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن "ﺁزاد ﺷﺪﻩ" ﯼ دوران ﺣﻤﻴﺪ ﮐﺮزاﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺋﺘﻼف ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬ ‫ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﻋﺎﻗﺒﺖ از اﻋﺪام ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺪد ﮔﻮاهﯽ ﻋﺪم ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ‪ ،‬و ﭘﺲ از ﻓﺸﺎرهﺎﯼ‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪ .‬او اﮐﻨﻮن در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﭘﻨﺎﻩ ﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻴﻮرﻣﺮداﻧﯽ ﮐﻪ در ﭘﯽ اﻧﺠﺎم ﺗﮑﻠﻴﻒ ﺷﺮﻋﯽ‬ ‫ﺧﻮد هﺴﺘﻨﺪ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻨﻮز هﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻳﮑﯽ از ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن "ﺁزادﺷﺪﻩ"‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ در‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮﺗﺪان اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ارﺗﺪاد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﻳﺎ اﻣﻮال ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻮل ﺟﻮرج اورول در ‪ 1984‬ﻳﮏ ﺟﺮم ﻓﮑﺮﯼ‪ 256‬اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺠﺎزات رﺳﻤﯽ ﺁن در ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ‬ ‫ﻣﺜﺎل هﻢ از ﻣﻮاردﯼ ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﺎزات اﺟﺮا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ‪ 3‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ،1992‬ﺻﺎدق ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﻳﻢ ﻣﺎل اﷲ در‬ ‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮد ﻳﻪ ﺟﺮم ارﺗﺪاد و ﮐﻔﺮﮔﻮﻳﯽ در ﻣﻼءﻋﺎم ﮔﺮدن زدﻩ ﺷﺪ‪[117].‬‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺎر در ﻳﮏ ﻣﻴﺰﮔﺮد ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﺳِﺮ اﻗﺒﺎل ﺳﮑﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن "ﻣﻴﺎﻧﻪ رو" ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﯼ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﯽ داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ او را ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ ﺑﺮاﯼ ارﺗﺪاد ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬او ﭘﺲ از‬ ‫ﮐﺶ و ﻗﻮس رﻓﺘﻦ ﻓﺮاوان ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﮑﺬﻳﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﻣﻮﺿﻮع را ﻋﻮض ﮐﻨﺪ و‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﭼﻨﺪان اهﻤﻴﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ هﻢ از ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﺎس ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺒﻮد "رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن‬ ‫ادﻳﺎن" ﺑﻪ او ﻟﻘﺐ ﺷﻮاﻟﻴﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﺤﻴﺖ هﻢ ﺑﺮﯼ از اﻳﺮاد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ اواﺧﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در ﺳﺎل ‪ 1992‬ﺟﺎن وﻳﻠﻴﺎم ﮔﺎت در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﮐﻔﺮﮔﻮﻳﯽ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻧُﻪ ﻣﺎﻩ ﮐﺎر ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻗﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺮم او اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻴﺴﯽ را ﺑﺎ دﻟﻘﮏ هﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎورش دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ هﻨﻮز ﺟﺮم ارﺗﺪاد در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ هﺴﺖ ]‪ .[118‬در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﻣﺴﻴﺤﯽ‬ ‫ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﮐﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ از ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﭘﺮاﯼ ﺟﺮﯼ ﺳﭙﺮﻳﻨﮕﺮ‪ ،257‬ﺷﮑﺎﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل هﺎﯼ اﺧﻴﺮ اﺻﻄﻼح "ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ" راﻳﺞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﮏ ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺳﺮﻳﻊ در ﮔﻮﮔﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﻳﮏ دوﺟﻴﻦ وﺑﺴﺎﻳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺎم را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ وﺑﺴﺎﻳﺖ هﺎ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎﻳﯽ از رهﺒﺮان دﻳﻨﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬ ‫ﻣﺪاران اﻳﻤﺎن‪-‬ﻣﺤﻮر ﮔﺮدﺁورﯼ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﺟﻤﻼت ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻳﺎدﺁور ﺗﻌﺼﺐ ﮐﻮر‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ و‬

‫‪. thoughtcrime‬‬ ‫‪. Jerry Springer, the Opera‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪256‬‬ ‫‪257‬‬

‫‪212‬‬

‫ﻗﺴﺎوت ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻣﺮاﺟﻊ وهﺎﺑﯽ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺳﺎﻳﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪«The‬‬ ‫» ‪ American Taliban‬ﭘﺮ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎﯼ ﺷﻨﻴﻊ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﻞ از ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁن ﮐﻮﻟﺘﺮ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ هﻤﮑﺎران ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ام ﻳﮏ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﯽ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرهﺎﻳﺸﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬رهﺒﺮان‬ ‫ﺷﺎن را ﺑﮑﺸﻴﻢ و ﻣﺮدم ﺷﺎن را ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﮕﺮواﻧﻴﻢ‪ [119] ".‬ﻳﮏ دراﻓﺸﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺑﺎب دوران‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﮐﻨﮕﺮﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ واژﻩ ﯼ ‪ gay‬را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻣﮕﺮ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﻔﻒ » ? ‪« Got Aid Yet‬‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ژﻧﺮال وﻳﻠﻴﺎم ﺟﯽ ﺑﻮﮐﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪" :‬ﺟﺮج ﺑﻮش ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺁراﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻴﺎن‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺟﺮج ﺑﻮش را ﺧﺪا اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد" و ﻳﮏ اﻇﻬﺎر ﻓﻀﻞ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮ‪ ،‬از ﺑﻴﺎﻧﺎت ﻣﺸﻬﻮر وزﻳﺮ ﮐﺸﻮر دوران‬ ‫روﻧﺎﻟﺪ رﻳﮕﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺘﯽ ود ﮔﻔﺘﻪ‪" :‬ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﻴﺴﺖ از ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﻨﻴﻢ ﭼﻮن‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺴﻴﺢ ﻧﺰدﻳﮏ اﺳﺖ‪ ".‬ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﯽ و ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ روﺷﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ از اﻳﻨﮑﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﺮدم‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺪس ﺷﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺤﺖ اﻟﻠﻔﻈﯽ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ اﺟﺮاﯼ‬ ‫دﻳﻨﺴﺎﻻرﯼ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ در دﻧﻴﺎﯼ ﻣﺪرن را ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻬﻴﺒﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺘﺎب اﺻﻮل اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ‪ :‬راﺳﺖ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﯽ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ 258‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﮐﻴﻤﺒﺮﻟﯽ ﺑﻠﻴﮑﺮ ﺷﺮح ﻣﻔﺼﻠﯽ از ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ )ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬

‫دﻳﻦ و هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ‬ ‫در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻃﺎﻟﺒﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺎزات رﺳﻤﯽ هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ اﻋﺪام ﺑﻮد‪ .‬اﻋﺪام ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﺑﺘﮑﺎرﯼ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﮑﻮم را زﻧﺪﻩ زﻳﺮ دﻳﻮارﯼ دﻓﻦ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و دﻳﻮار را روﯼ او ﺧﺮاب ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻳﻦ "ﺟﺮم"‪،‬‬ ‫ﻳﮏ ﻋﻤﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ دو ﻓﺮد ﺑﺰرﮔﺴﺎل و ﺑﺪون هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺁﺳﻴﺐ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﮐﻼﺳﻴﮏ از ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ ﻣﻮاﺟﻪ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﮐﺸﻮر ﺧﻮد ﻣﻦ هﻢ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻨﺎزد‪ .‬ﺗﺎ هﻤﻴﻦ‬ ‫اواﺧﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎل ‪ ،1987‬هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ در ﺧﻠﻮت هﻢ ﻳﮏ ﺟﺮم ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻘﻴﺐ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻟﻦ‬ ‫ﺗﻮرﻳﻨﮓ‪ ،‬رﻳﺎﺿﻴﺪان ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺟﺎن ﻓﻮن ﻧﻴﻮﻣﻦ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺪر ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻳﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از‬ ‫ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪن ﺑﻪ هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ در ﺧﻠﻮت‪ ،‬ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺁﻟﻦ ﺗﻮرﻳﻨﮓ را زﻳﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺎﻧﮏ دﻳﻮار‬ ‫را روﻳﺶ ﺧﺮاب ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻮرﻳﻨﮓ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺰﻧﺪ‪ :‬ﻳﺎ دو ﺳﺎل را در‬ ‫زﻧﺪان ﺑﮕﺬراﻧﺪ )ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ او ﭼﻪ رﻓﺘﺎرﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ( و ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ دورﻩ ﯼ‬ ‫ﺗﺰرﻳﻖ هﻮرﻣﻮن را ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﻌﺎدل اﺧﺘﻪ ﮐﺮدن ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﺳﻴﻨﻪ هﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻧﻬﺎﻳﯽ را ﺧﻮد او اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪ ،‬و ﺳﻴﺒﯽ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻧﻮر ﺧﻮرد‪[120] .‬‬ ‫ﺗﻮرﻳﻨﮓ ﺑﺎ هﻮش اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺖ رﻣﺰ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﯼ ﺁﻟﻤﺎن هﺎ را ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺳﻬﻢ او در‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺎزﯼ هﺎ ﺑﻴﺶ از ﺳﻬﻢ ﺁﻳﺰﻧﻬﺎور و ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺗﻮرﻳﻨﮓ و دﻳﮕﺮ هﻤﮑﺎران "اوﻟﺘﺮا" ﻳﺶ در ﺑﻴﭽﻠﯽ‬ ‫ﭘﺎرﮎ ﺑﻮد ﮐﻪ ژﻧﺮال هﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﻃﯽ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ هﺎﯼ ژﻧﺮال هﺎﯼ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ را‬ ‫‪. Fundamentals of Extremism : The Christian Right in America, Kimberly Blaker‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪258‬‬

‫‪213‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورﻧﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺶ از اﺟﺮا ﺧﻨﺜﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺗﻮرﻳﻨﮓ دﻳﮕﺮ ﻣﺨﻔﯽ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻧﺠﺎت دهﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻠﺖ ﻣﻮرد ﺗﻤﺠﻴﺪ و ﺗﮑﺮﻳﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ او ﻟﻘﺐ ﺷﻮاﻟﻴﻪ اﻋﻄﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎز هﻤﺎن ﻋﺎرﺿﻪ‬ ‫ﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت اﻳﻤﺎن ﻣﺤﻮر ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ وﺳﻮاس اﻋﻤﺎل ) ﻳﺎ ﺣﺘﯽ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎﯼ( ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺮدم را دارد ﺑﺮوز ﮐﺮد‪.‬‬ ‫روﻳﮑﺮد "ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ" ﺑﻪ هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ ﻣﺜﺎل ﺑﺎرز ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎب ﺟﺮﯼ ﻓﺎل‬ ‫ول‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻟﻴﺒﺮﺗﯽ ﮔﻮش ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ‪" :‬اﻳﺪز ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺠﺎزات ﺧﺪا ﺑﺮاﯼ هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺠﺎزات ﺧﺪا‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﺎن را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ [121]".‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﻈﺮ ﻣﺮا‬ ‫ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺷﺎن ﺑﺮاﯼ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺧﻴﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ رأﯼ دهﻨﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ ﺟﻮر ﺁدﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮐﻪ هﺮ دورﻩ ﺑﻪ ﺳﻨﺎﺗﻮر ﺟﺎهﻠﯽ ﻣﺜﻞ ﺟِﺲ هﻠﻤﺰ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاﻩ از ﮐﺎروﻟﻴﻨﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ رأﯼ دهﺪ؟ ﻣﺮدﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻬﺰا‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ ﺗﺎﻳﻤﺰ و واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﭘﺴﺖ ﻻﻧﻪ ﯼ هﻤﺠﻨﺴﺒﺎزهﺎ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺗﻤﺎم روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎران ﺷﺎن ﻳﺎ ِﮔﯽ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻟﺰﺑﻴﻦ‪ [122]".‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻣﻦ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁدم رأﯼ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﻴﺎت را ﺗﻨﻬﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻨﮓ دﻳﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ و‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ هﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ اﻳﻤﺎن ﺟﺰﻣﯽ اوﺳﺖ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻬﺪﻳﺪﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ازﺳﺨﻨﺎن ﭘَﺖ راﺑﺮﺗﺴﻮن‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار اﺋﺘﻼف ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم‪ .‬او ﻳﮑﯽ از ﻧﺎﻣﺰدهﺎﯼ ﺟﺪﯼ ﺣﺰب‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاﻩ ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺳﺎل ‪ 1988‬ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن داوﻃﻠﺐ و هﻤﻴﻦ ﺣﺪود ﭘﻮل‬ ‫را ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرزار ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺞ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺑﻴﺎﻧﺎﺗﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺣﻤﺎﻳﺘﯽ ﮐﻪ او ﺟﻠﺐ ﮐﺮدﻩ‬ ‫ﻧﮕﺮان ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪]" :‬هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﺎن[ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎهﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺧﺪﻣﺎت ﮐﻠﻴﺴﺎﻳﯽ را ﻣﺨﺘﻞ ﮐﻨﻨﺪ و هﻤﻪ ﺟﺎ ﺧﻮن‬ ‫ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺮدم را ﮔﺮﻓﺘﺎر اﻳﺪز ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺸﻴﺶ هﺎ ﺗُﻒ ﮐﻨﻨﺪ‪ ".‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ "]ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺧﺎﻧﻮادﻩ[ ﮐﻮدﮐﺎن را ﺑﻪ ﻓﺤﺸﺎ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم را زاﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﻴﻮاﻧﻴﺖ‪ ،‬هﻤﺠﻨﺴﺒﺎزﯼ و ﻟﺰﺑﻴﻦ ﺑﺎزﯼ و هﻤﻪ ﯼ ﻣﺤﺮﻣﺎت اﻧﺠﻴﻞ را رواج ﻣﯽ‬ ‫دهﺪ‪ ".‬ﻧﮕﺮش راﺑﺮﺗﺴﻮن ﺑﻪ زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ دﻟﮕﺮﻣﯽ ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﯽ ﺷﻮد‪" :‬ﻣﯽ داﻧﻢ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ هﺎ دردﻧﺎﮎ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ازدواج ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺮد ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﻮهﺮﺗﺎن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﻴﺢ‬ ‫ﺳﺮور ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺷﻮهﺮ ﺳﺮور زن‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻮدﻩ هﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻩ‪".‬‬ ‫ﮔَﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن در ﮐﺸﻮر‬ ‫اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺗﻮزﻳﻊ ﺁزاد هﺮزﻩ ﻧﮕﺎرﯼ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺻﺤﺒﺖ‬ ‫از ﺣﻘﻮق هﻤﺠﻨﺴﺒﺎزان در ﮐﺎر ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﮑﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻗﺪرت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﻠﻮراﻟﻴﺴﻢ ﺷ ّﺮ و‬ ‫ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و دوﻟﺖ دﻳﮕﺮ اﺟﺎزﻩ ﻧﺨﻮاهﺪ داد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺑﺪﮐﺎرﯼ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ از ﻓﺤﻮاﯼ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ "ﺑﺪﮐﺎرﯼ" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮐﺎرهﺎﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﺑﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم در ﺑﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ و ﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ "اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺴﻴﺤﯽ" دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪214‬‬

‫ﮐﺸﻴﺶ ِﻓﺮِد ِﻓﻠﭗ از ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺑﺎﭘﺘﻴﺴﺖ ﺷﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ از واﻋﻈﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﯽ ﻣﺘﻨﻔﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻮﻩ ﯼ ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ ﮐﻴﻨﮓ درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﮐﺸﻴﺶ ِﻓﺮِد ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻣﺮاﺳﻢ ﺧﺎﮐﺴﭙﺎرﯼ‬ ‫را ﺗﺮﺗﻴﺐ داد و ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ " ﺧﺪا ﻟﻮاﻃﮑﺎرهﺎ و ﻃﺮﻓﺪاران ﻟﻮاﻃﮑﺎرهﺎ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪا‬ ‫از ﮐﻮرﺗﺎ اﺳﮑﺎت ﮐﻴﻨﮓ هﻢ ﻣﺘﻨﻔﺮ اﺳﺖ و ﺣﺘﻤًﺎ ﺣﺎﻻ او را در ﺁﺗﺶ و ﮔﻮﮔﺮد ﺳﻮزان ﺟﻬﻨﻢ اﻧﺪاﺧﺘﻪ‪ .‬ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺟﺮﺛﻮﻣﻪ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﻣﻴﺮد و ﺁن ﺁﺗﺶ هﺮﮔﺰ ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و دود ﺟﺰﻏﺎﻟﻪ ﺷﺪن اش ﺗﺎ اﺑﺪاﻟﺪهﺮ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪".‬‬ ‫]‪ [123‬ﺁﺳﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻓِﺮد ﻓِﻠﭗ ﻳﮏ ﺁدم دﻳﻮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ دﻳﻮاﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﭘﻮل ﻓﺮاواﻧﯽ ﺟﻠﺐ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ وﺑﺴﺎﻳﺖ اش‪ ،‬ﻓِﻠﭗ از ﺳﺎل ‪ 1991‬ﺗﺎﮐﻨﻮن ‪ 22000‬ﺗﻈﺎهﺮات ﺿﺪهﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ را در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎدا‪،‬‬ ‫اردن‪ ،‬و ﻋﺮاق ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ )ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ هﺮ ﭼﻬﺎر روز ﻳﮏ ﺗﻈﺎهﺮات(‪ .‬ﺷﻌﺎرهﺎﯼ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻈﺎهﺮات هﺎ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ‪ " :‬ﺷﮑﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﺪز"‪ .‬ﻳﮏ وﻳﮋﮔﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺳﺎﻳﺖ او اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﺧﻮدﮐﺎر ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ از هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﺎن وﻓﺎت ﮐﺮدﻩ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﭼﻨﺪ روز در ﺟﻬﻨﻢ ﻋﺬاب ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﺠﻨﺴﮕﺮاﻳﯽ ﻧﮑﺎت ﺑﺴﻴﺎرﯼ را درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت اﻳﻤﺎن‪-‬ﻣﺤﻮر ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﺁﻣﻮزﻧﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ و ﻗﺪاﺳﺖ ﺣﻴﺎت ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻳﻦ و ﻗﺪاﺳﺖ ﺣﻴﺎت ﺑﺸﺮ‬ ‫ﻼ ﺧﻄﺎﺳﺖ و درﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﯼ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺟﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻳﮏ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ دﻳﺪﻩ ام ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﭘﺮﺷﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑﻪ‬ ‫اﻋﺪام اﺷﺨﺎص ﺑﺰرﮔﺴﺎل دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺼﺎف ﺑﺪهﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ روﻳﮑﺮد ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎﯼ روﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﻓﺎش ﮔﻮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﺮج دﺑﻠﻴﻮ ﺑﻮشِ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺎرز ﻧﺴﻞ ﻣﺬهﺒﯽ اﻣﺮوز اﺳﺖ‪ .‬او و‬ ‫اﻣﺜﺎل او‪ ،‬ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﭘﺮوﭘﺎﻗﺮص ﺣﻔﻆ ﺣﻴﺎت ﺁدﻣﯽ در هﻤﻪ ﯼ ﺷﺮاﻳﻂ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از زﻣﺎن ﺟﻨﻴﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮض ﻻﻋﻼﺟﯽ دﭼﺎر ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬هﻤﻴﻦ اﻓﺮاد در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻣﺎﻧﻊ ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؛‬ ‫ﭘﮋوهﺶ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﯽ ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﻨﺪ‪ [124] .‬دﻟﻴﻞ روﺷﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺣﮑﻢ‬ ‫اﻋﺪام‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ ﺟﺎن ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ از ﺳﺎل ‪ 1976‬ﮐﻪ دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺣﮑﻢ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ اﻋﺪام را ﻣﻠﻐﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬ ‫از ﺛﻠﺚ اﻋﺪام هﺎﯼ ﭘﻨﺠﺎﻩ اﻳﺎﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬در اﻳﺎﻟﺖ ﺗﮕﺰاس اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬و در دوران ﻓﺮﻣﺎﻧﺪارﯼ ﺑﻮش در ﺗﮕﺰاس‪،‬‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺎﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﺮخ اﻋﺪام را در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ﺛﺒﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﺮ ﻧُﻪ روز ﻳﮏ اﻋﺪام‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻮش ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻩ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻳﺎﻟﺘﯽ را ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ]‪ [125‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮔﺰارش‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر ﺗﺎﮐﺮﮐﺎرﻟﺴﻮن‪ ،‬ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺳﯽ ان ان ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ؟ ﮐﺎرﻟﺴﻮن‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺪاﻓﻊ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻮﮐﻪ ﺷﺪ وﻗﺘﯽ‬ ‫ﮐﻪ دﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻮش "ﺑﺮاﯼ ﺷﻮﺧﯽ" ﺣﺮﮐﺎت ﻳﮏ زن ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁن زن ﺑﻪ ﺑﻮش ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار اﻟﺘﻤﺎس‬ ‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام اش را ﻟﻐﻮ ﮐﻨﺪ‪ " :‬ﺑﻮش ﻟﺐ هﺎﻳﺶ را ﻏﻨﭽﻪ ﮐﺮد و اداﯼ ﺁن زن را درﺁورد ﮐﻪ ﻧﺠﻮا ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪215‬‬

‫ﺧﻮاهﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﺮا ﻧﮑﺸﻴﺪ"‪ [126] " .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ اﻳﻦ زن ﺑﻪ ﺑﻮش ﻳﺎدﺁور ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺮﺣﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺗﺄﻣﻞ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ اﺛﺮات ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺑﺮ اﻳﻤﺎن ﺑﺴﻴﺎرﯼ از‬ ‫ﻣﺮدم دارد‪ .‬ﻣﺎدر ﺗﺮزاﯼ ﮐﻠﮑﺘﻪ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اش هﻨﮕﺎم درﻳﺎﻓﺖ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﺻﻠﺢ ﻧﻮﺑﻞ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮ ﺻﻠﺢ اﺳﺖ‪ ".‬ﭼﯽ؟ ﭼﻄﻮر ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ زﻧﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻀﺎوت اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ را ﺟﺪﯼ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ هﻢ ﺑﻪ او ﺑﺪهﺪ؟ هﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﺲ ﻣﺂﺑﯽ رﻳﺎﮐﺎراﻧﻪ ﯼ ﻣﺎدر ﺗﺮزا ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺘﺎب‬ ‫ﮐﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ هﻴﭽﻦ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﻣﻘﺎم ﻣﻴﺴﻴﻮﻧﺮﯼ‪ :‬ﻣﺎدر ﺗﺮزا در ﻧﻈﺮ و ﻋﻤﻞ"‪ 259‬را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ و ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ از راﻧﺪال ﺗِﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬار ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﺠﺎت‪260‬ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ارﻋﺎب‬ ‫ﭘﺮدازﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ " :‬وﻗﺘﯽ ﻣﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁدم هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ‪ ،‬در ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻼ ﺟﺪﯼ‬ ‫ﮔﻮرﺗﺎن را ﮔﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﮔﺮ ﭘﻴﺪاﻳﺘﺎن ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺗﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎن را ﻣﯽ دهﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺪهﻢ‪ ".‬روﯼ ﺳﺨﻦ ﺗِﺮﯼ ﺑﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎﻧﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬و ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ اش در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﻳﮏ ﻣﻮج ﻧﺎروادارﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ را از ﻟﻮث وﺟﻮد ﺷﻤﺎ ﭘﺎﮎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﻳﮏ ﻣﻮج ﻧﻔﺮت ﺷﻤﺎ‬ ‫را ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻔﺮت ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ...‬هﺪف ﻣﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﮏ ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻴﺤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﮏ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ اﻧﺠﻴﻠﯽ‬ ‫ﺑﺮ دوش دارﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا ﻣﺄﻣﻮرﻳﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر را ﻓﺘﺢ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻠﻮراﻟﻴﺴﻢ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ‪.‬‬ ‫هﺪف ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻴﺤﯽ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻻهﯽ و دﻩ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻨﺎ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬هﻴﭻ ﻋﺬرﯼ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪[127].‬‬ ‫ﻼ راﻳﺞ ﻧﺰد ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ را ﺟﺰ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻧﺎم ﻧﻬﺎد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮش‬ ‫اﻳﻦ اهﺪاف و ﺁرزوهﺎﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺁﻳﻨﻪ اﯼ دﻗﻴﻘﯽ اﺳﺖ از دوﻟﺖ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدم در دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺧﻮاهﺎن‬ ‫ﺁﻧﻨﺪ‪ .‬راﻧﺪال ﺗﺮﯼ – هﻨﻮز– ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﻧﺎﻇﺮ ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ در زﻣﺎن ﻧﮕﺎرش‬ ‫اﻳﻦ ﮐﺘﺎب )‪ (2006‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ]ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﺮﮔﺰ ﻗﺪرت ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ[‪.‬‬ ‫روﻳﮑﺮد ﻳﮏ ﻓﺮد ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا ﻳﺎ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﮔﺮا ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ‬ ‫رﻧﺞ هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ هﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ اﺧﻼﻗﯽ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺳﺒﮏ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺟﻨﻴﻦ هﻨﮕﺎم ﺳﻘﻂ درد ﻣﯽ ﮐﺸﺪ؟ )اﮔﺮ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﺟﻨﻴﻦ هﻨﻮز ﺷﮑﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‪ .‬و ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺟﻨﻴﻦ ﺁن ﻗﺪر رﺷﺪ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ﻋﺼﺒﯽ اش‬ ‫ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ هﻢ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﮐﻤﺘﺮ از‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺎوﯼ در ﺳﻼخ ﺧﺎﻧﻪ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ (.‬ﺁﻳﺎ زن ﺣﺎﻣﻠﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش‪ ،‬از‬

‫‪. The Missionary Position : Mother Teresa in Theory and Practice, Christopher Hitchen‬‬ ‫‪. Operation Rescue‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪259‬‬ ‫‪260‬‬

‫‪216‬‬

‫ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ؟ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﻠﻪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﺟﻨﻴﻦ هﻨﻮز ﺷﮑﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫ﻼ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﯼ ﻣﺎدر واﮔﺬار ﮐﺮد؟‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﻳﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫هﺎﯼ "ﻟﻐﺰﻧﺪﻩ"‬

‫‪261‬‬

‫ﻼ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺟﻨﻴﻦ درد ﻧﮑﺸﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﮐﻪ‬ ‫]ﻳﺎ ﻓﺮاخ داﻣﻨﻪ[ اﯼ هﻢ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎن اﻧﺴﺎن را ﻣﺠﺎز ﺷﻤﺎرد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮ از ﻧﺎﮐﺠﺎﺁﺑﺎد در ﺁورد‪ .‬ﮐﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺁدم ﮐﺸﯽ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮد؟ ﺁﻳﺎ ﮐﻮدﮎ‬ ‫ﮐﺸﯽ هﻢ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ؟ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﮏ ﺧﻂ ﻓﺎﺻﻞ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮان اﺣﺘﺠﺎج‬ ‫ﮐﺮد ﮐﻪ دﺷﻮار ﺑﺘﻮان ﭘﻴﺶ از ﺗﻮﻟﺪ و در دوران ﺟﻨﻴﻨﯽ ﺧﻂ ﻓﺎﺻﻞ روﺷﻨﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل هﺎﯼ ﻓﺮاخ داﻣﻨﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﺪ را ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﺤﺪود ﻓﺎﻳﺪﻩ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل هﺎﯼ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﻤﺮﮔﯽ‬

‫‪262‬‬

‫را ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻗﺎﻟﺒﯽ ﻓﺮاخ داﻣﻨﻪ ﻣﻄﺮح ﮐﺮد‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻟﯽ ﺧﻴﺎﻟﯽ از ﻳﮏ‬

‫ﻓﻴﻠﺴﻮف اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪" :‬اﮔﺮ اﺟﺎزﻩ دهﻴﺪ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺟﺎن ﻳﮏ ﺑﻴﻤﺎر در ﺣﺎل درد ﮐﺸﻴﺪن را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬هﻤﻪ ﻓﻮرًا ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺷﺮ ﻣﺎدرﺑﺰرگ ﺷﺎن ﺧﻼص ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﻮل هﺎﻳﺶ را ﺑﺎﻻ ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﻓﺎرغ از ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﮔﺮاﻳﯽ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﻳﺴﻴﭙﻠﻴﻦ و ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻄﻠﻖ دارد؛ ﻗﻮاﻋﺪﯼ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﻪ "ﺗﻮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻗﺘﻞ‬ ‫ﺷﻮﯼ"‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺸﺘﻦ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮد‪ .‬در ﺟﻬﺎن ﻏﻴﺮاﻳﺪﻩ ﺁﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﻳﯽ ﺧﺎم ﺑﺎﺷﺪ! ﺷﺎﻳﺪ در ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا ﻣﺎ‬ ‫ﻼ اﺟﺴﺎد ﺑﻴﺨﺎﻧﻤﺎن هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺧﻼق ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺟﻬﺪ ﺑﻠﻴﻐﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﺮدم را از ﺧﻮردن اﺟﺴﺎد ﻣﺮدﮔﺎن‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫در اﺛﺮ ﺗﺼﺎدف هﺎﯼ ﺟﺎدﻩ ﯼ ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻊ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻓﺮاخ داﻣﻨﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻮﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫ﺁدﻣﺨﻮارﯼ ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺮد ﺷﻮد‪".‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ اﺳﺘﺪﻻل هﺎﯼ ﻓﺮاخ داﻣﻨﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻌﺎﻧﺪان دﻳﻨﺪار ﺳﻘﻂ‬ ‫ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬زﺣﻤﺖ اﺳﺘﺪﻻل ﻓﺮاخ داﻣﻨﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﺳﺖ‪ :‬ﺟﻨﻴﻦ هﻤﺎن‬ ‫"ﺑﭽﻪ" اﺳﺖ؛ ﮐﺸﺘﻦ هﻤﺎن ﻗﺘﻞ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ و ﺑﺲ؛ ﺧﺘﻢ ﮐﻼم‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ‪ ،‬ﭘﮋوهﺶ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻠﻮل ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪﻩ را ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﻗﻮف ﮐﺮد‪ .‬هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﮋوهﺶ هﺎ ﻓﻮاﻳﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ‬ ‫ﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ داﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺳﻠﻮل هﺎﯼ ﺟﻨﻴﻨﯽ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﺎﻗﺾ اﻳﻦ‬ ‫ﻻ‬ ‫ﻧﮕﺮش اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻳﺎ ‪ IVF263‬را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺗﺨﻤﻪ از زن ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را ﺧﺎرج از ﺑﺪن او ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺗﺎ دوازدﻩ ﺗﺨﻤﻪ ﯼ ﺑﺎرور‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﺗﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ را در ﻣﺤﻔﻈﻪ ﯼ ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ ﮐﺸﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ از اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺨﻤﻪ هﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻳﺎ دو ﺗﺎ را ﻧﮕﻪ ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ IVF‬در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻪ هﺎ را ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و ﻣﺮدم هﻢ‬ ‫‪261‬‬

‫‪. slippery slope‬‬ ‫‪. euthanasia‬‬ ‫‪263‬‬ ‫‪. In Vitro Fertilization‬‬ ‫‪262‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪217‬‬

‫ﻋﻤﻮﻣًﺎ هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ IVF‬ﻳﮏ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاﯼ ﺷﺎدﯼ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻴﺎت زوج هﺎﯼ ﺑﯽ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ ﮔﺎهﯽ ﺑﺎ ‪ IVF‬هﻢ ﻣﺸﮑﻞ دارد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮔﺎردﻳﻦ ﻣﻮرخ ‪ 3‬ژوﺋﻦ ‪ 2005‬ﮔﺰارش ﻋﺠﻴﺒﯽ‬ ‫داﺷﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "زوج هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮان ﻧﺠﺎت ﺗﺨﻤﻪ هﺎﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ از ‪ IVF‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ"‪ .‬ﮔﺰارش‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮف داﻧﻪ هﺎ‬

‫‪264‬‬

‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺗﺨﻤﻪ هﺎﯼ زاﻳﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ در ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ هﯽ ‪ IVF‬را‬

‫"ﻧﺠﺎت دهﺪ"‪ .‬ﻳﮏ زن واﺷﻨﮕﺘﻨﯽ ﻋﻀﻮ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ ﮐﻪ "ﻣﺎ واﻗﻌًﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻣﺎ را‬ ‫ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺗﺎ ﺑﮑﻮﺷﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﮏ ﺗﮏ اﻳﻦ ﺟﻨﻴﻦ هﺎ – اﻳﻦ ﮐﻮدﮐﺎن – ﺑﺨﺖ ﺣﻴﺎت ﺑﺪهﻴﻢ‪ ".‬ﺑﭽﻪ ﯼ ﭼﻬﺎرم اﻳﻦ زن ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫اﻳﻦ "اﺗﺤﺎد ﻧﺎﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﻟﻮﻟﻪ ﯼ ﺁزﻣﺎﻳﺶ" اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮهﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﮐﻪ از اﻳﻦ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﯽ از ﺷﻴﻮخ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻣﺸﻮرت ﮐﺮدﻩ و ﮐﺸﻴﺶ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ "اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺑﺮدﮔﺎن را ﺁزاد‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺮدﻩ داران ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ ".‬ﻣﻦ در ﻋﺠﺒﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺮدم ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺨﻤﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪﻩ در ﺑﺪن زن هﻢ ﻓﻮرًا ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ را ﻧﻮﻋﯽ "ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻴﻔﻴﺖ" ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺷﻤﺮد‪.‬‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺆﻣﻨﺎن ‪ ،‬ﮐﺸﺘﻦ ﻳﮏ ﺗﻮدﻩ ﯼ ﻣﻴﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ از ﺳﻠﻮل هﺎ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﻦ ﻳﮏ دﮐﺘﺮ ﻗﺒﺮاق ﻓﺮﻗﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ‬ ‫از راﻧﺪال ﺗِﺮﯼ و "ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﺠﺎت" اش ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ام‪ .‬ﻣﺎرﮎ ﻳﻮرﮔﻨﺰ ِﻣ ِﻴﺮ در ﮐﺘﺎب ﺟﺎﻟﺐ ﺧﻮد وﺣﺸﺖ در ذهﻦ‬ ‫ﺧﺪا‪ ،265‬ﻋﮑﺴﯽ از ﮐﺸﻴﺶ ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺑ ِﺮﯼ و دوﺳﺘﺶ ﮐﺸﻴﺶ ﭘﺎول هﻴﻞ ﺁوردﻩ ﮐﻪ ﭘﺮﭼﻤﯽ را ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ روﯼ ﺁن‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪" :‬ﺁﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮدن ﻗﺘﻞ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﺧﻄﺎﺳﺖ؟" هﺮدوﻳﺸﺎن ﺁدم هﺎﯼ ﺷﺎد و ﺧﺮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ؛ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺑﭽﻪ ﻣﺜﺒﺖ هﺎ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻏﻴﺮرﺳﻤﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﻧﺪ و ﻟﺒﺨﻨﺪ دﻟﺮﺑﺎﻳﯽ ﺑﺮ ﻟﺐ دارﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ از ﺁدم هﺎﯼ‬ ‫ﻣﻨﺰوﯼ و ﺧﻴﺮﻩ ﺳﺮ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﮐﺎر و ﺑﺎر ﺁﻧﻬﺎ و دوﺳﺘﺎن ﺷﺎن در ﺳﭙﺎﻩ ﺧﺪا‪ ،266‬ﺁﺗﺶ زدن ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ‬ ‫ﻼ ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ هﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﻞ دارﻧﺪ دﮐﺘﺮهﺎﯼ ﺳﻘﻂ ﮐﻨﻨﺪﻩ را ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬در ‪ 29‬ژوﺋﻴﻪ‬ ‫هﺎﯼ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و اﺻ ً‬ ‫ﯼ ‪ ،1994‬ﭘﺎول هﻴﻞ ﻳﮏ ﺗﻔﻨﮓ ﺷﺎت ﮔﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و دﮐﺘﺮ ﺟﺎن ﺑﺮﻳﺘﻮن و ﻣﺤﺎﻓﻈﺶ ﺟﻴﻤﺰ ﺑَﺮت را ﺑﻴﺮون از ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﻮن در ﭘﻨﺴﺎﮐﻮﻻﯼ ﻓﻠﻮرﻳﺪا ﮐﺸﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮐﺮد‪ ،‬و ﮔﻔﺖ ﮐﻪ دﮐﺘﺮ را ﮐﺸﺘﻪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻗﺘﻞ " اﻃﻔﺎل ﻣﻌﺼﻮم" ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺑ ِﺮﯼ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ از ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرهﺎﻳﯽ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﺎ او در ﭘﺎرﮎ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﻠﻮرادو اﺳﭙﺮﻳﻨﮕﺰ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬ ‫اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺴﺘﻨﺪﯼ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻢ اﻧﺠﺎم دادم‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴﺪم ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﺪاﻓﻊ ﺁرﻣﺎن هﺎﯼ واﻻﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻤﺎرد∗‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم ﺑﺎ ﻃﺮح ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﻴﺰان اﻧﺠﻴﻞ‪-‬‬ ‫ﻣﺤﻮرﯼ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺑ ِﺮﯼ را روﺷﻦ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﺎدﺁور ﺷﺪم ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺠﻴﻠﯽ زﻧﺎﮐﺎران را ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪264‬‬

‫‪. Snowflakes‬‬ ‫‪. Terror in the Mind of God, Mark Juergensmeyer‬‬ ‫‪266‬‬ ‫)‪. Army of God (AOG‬‬ ‫‪265‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪218‬‬

‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻢ ﮐﻪ او اﻳﻦ ﺣﮑﻢ را ﺷﻨﻴﻊ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ او ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺗﻌﺠﺒﻢ ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺟﺮاﯼ ﺳﻨﮕﺴﺎر‪ ،‬ﭘﺲ از ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮدم ﮐﻪ ﭘﺎول هﻴﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻤﻠﺶ‬ ‫ﻼ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑ ِﺮﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد اﺟﺮا ﮐﻨﺪ و دﮐﺘﺮ را ﺑﮑﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣ ً‬ ‫دﻓﺎع ﺑﺮﯼ از ﻋﻤﻞ دوﺳﺖ روﺣﺎﻧﯽ اش هﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻳﻮرﮔﻨﺰ ﻣﯽ ﻳﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﻗﺘﻞ اﻧﺘﻘﺎم‬ ‫ﻼ ﻗﺘﻞ ﻳﮏ دﮐﺘﺮ ﺑﺎزﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺘﻞ ﻳﮏ دﮐﺘﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر ﻓﺮق دارد‪ .‬ﻗﺘﻞ ﻳﮏ دﮐﺘﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ او را‬ ‫ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫از "ﮐﺸﺘﺎر ﻣﮑﺮر ﺑﭽﻪ هﺎ" ﺑﺎز ﻣﯽ دارد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ هﻴﭻ ﺷﮑﯽ در ﺻﺪاﻗﺖ ﭘﺎول هﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬ ‫هﺮ ﮐﺲ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻋﺪاﻟﺖ را اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ دﭼﺎر هﺮج و ﻣﺮج‬ ‫وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻗﺪام ﻓﺮدﯼ‪ ،‬ﺑﮑﻮﺷﻴﻢ ﻗﻮاﻧﻴﻦ را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﻴﻢ؟ ﺑِﺮﯼ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪" :‬ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﺪارﻳﻢ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺎ را ﺁدم هﺎﯼ ﺳﺒﮑﺴﺮ و‬ ‫هﻮﺳﺮان وﺿﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻖ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ دﻳﺪﻩ اﻳﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن را ﻗﺎﺿﯽ هﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪ " ...‬ﺑﻌﺪ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ و ﻣﻨﺸﺎء ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑ ِﺮﯼ در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻴﻠﯽ‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﺘﻴﺰﻩ ﺟﻮﯼ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ از ﺁب درﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﻼم ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻪ ﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﮐﺸﻮر‪.‬‬ ‫ﭘﺎول هﻴﻞ در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﺑﻪ ﺟﺮم ﻗﺘﻞ دﮐﺘﺮ ﺑﺮﻳﺘﻮن و ﻣﺤﺎﻓﻈﺶ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎز هﻢ اﻳﻦ ﮐﺎر را‬ ‫ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد ﺗﺎ اﻃﻔﺎل ﻧﺎزادﻩ را ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ .‬او ﮐﻪ ﺑﯽ ﺷﮏ ﻣﺮگ ﺧﻮد را در راﻩ اهﺪاﻓﺶ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪ ،‬در ﻳﮏ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ‬ ‫ﺧﺒﺮﯼ اﻇﻬﺎر ﮐﺮد " ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم دوﻟﺖ ﺑﺎ اﻋﺪام ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺪل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ".‬در ﺗﻈﺎهﺮات ﻋﻠﻴﻪ اﻋﺪام او‪،‬‬ ‫دﺳﺖ راﺳﺘﯽ هﺎﯼ ﺿﺪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﭙﯽ هﺎﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام هﻤﺮاﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﭙﯽ هﺎ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺟِﺐ‬ ‫ﺑﻮش ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ "از ﺷﻬﺎدت ﭘﺎول هﻴﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ"‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻋﺪام هﻴﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺘﻞ‬ ‫هﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و اﺛﺮ ﺁن دﻗﻴﻘًﺎ ﺧﻼف اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد هﻴﻞ در‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ او را ﺑﻪ اﺗﺎق اﻋﺪام ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽ زد و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ " ﭘﺎداش ﻋﻈﻴﻤﯽ در ﺑﻬﺸﺖ اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﻣﺮا ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ...‬ﻣﻦ ﺑﻪ روﺷﻨﺎﻳﯽ ﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪم‪ [128] ".‬و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ دﻳﮕﺮان هﻢ روش ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺎر او را ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻠﻴﺲ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺣﻤﻼت اﻧﺘﻘﺎم ﺁﻣﻴﺰ ﭘﺲ از "ﺷﻬﺎدت" ﭘﺎول هﻴﻞ را ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در زﻣﺎن اﻋﺪام او در ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻔﺮ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻓﺸﻨﮓ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻞ اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ از ﻳﮏ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﺳﺎدﻩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻘﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ ﺷﺎن ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ هﻤﺎن ﻗﺘﻞ اﺳﺖ و ﺣﺎﺿﺮ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ دﻓﺎع از ﺟﻨﻴﻦ هﺎ‪ ،‬ﮐﻪ "ﺑﭽﻪ هﺎ" ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪﺷﺎن‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﭼﻪ دﻳﻨﺪار و ﭼﻪ ﺑﻴﺪﻳﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺻﺪاﻗﺖ ﻣﺪاﻓﻊ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا از اﺧﻼﻗﻴﺎت‬

‫∗ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺣﻘﻮق ﺣﻴﻮاﻧﺎت هﻢ ﮐﻪ ﭘﮋوهﺸﮕﺮان زﻳﺴﺘﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﺮ روﯼ ﺟﺎﻧﻮاران ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻋﯽ دﻓﺎع از ارزش هﺎﯼ واﻻﯼ اﺧﻼﻗﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪219‬‬

‫ﻓﮑﺮﺷﺪﻩ ﯼ ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا ﭘﻴﺮوﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ هﻢ ﺧﻮد را اﻳﺪﻩ ﺁﻟﻴﺴﺖ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﻤﺎران ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ‬ ‫ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ در ﻧﺒﻮد اﻳﻦ ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ هﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ در ﺑﻴﻐﻮﻟﻪ هﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺘﺎن ﻧﺎﺷﯽ دﮐﺘﺮهﺎﯼ ﻗﻼﺑﯽ‬ ‫ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ و ﺗﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ هﺎﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬هﺮ دو دﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻃﺮف دﻳﮕﺮ را ﻗﺎﺗﻞ ﻳﺎ ﻣﺪاﻓﻊ ﻗﺘﻞ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬هﺮ دو دﺳﺘﻪ‬ ‫ﻼ ﺻﺎدق هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫هﻢ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺳﺨﻨﮕﻮﯼ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﻨﻴﮏ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﭘﺎول هﻴﻞ را ﻳﮏ دﻳﻮاﻧﻪ ﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﻓﺮاد ﺧﻮد را‬ ‫دﻳﻮاﻧﻪ هﺎﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد را ﺁدم هﺎﯼ ﺧﻮب و اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺮﯼ اﺣﮑﺎم ﺧﺪا‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭘﺎول دﻳﻮاﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬او ﻓﻘﻂ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ دﻳﻮاﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﻼ درﺳﺖ و اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﺷﮑﺎل ﮐﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮز ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻮد‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎﻩ اﻋﺘﻘﺎدﯼ هﻴﻞ‪ ،‬ﮐﺸﺘﻦ دﮐﺘﺮ ﺑﺮﻳﺘﻮن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ دﻳﻮاﻧﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬راﺳﺘﺶ از او‬ ‫در ﺧﻮد اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ هﻢ ﺑﺎ ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺑ ِﺮﯼ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﺻ ً‬ ‫ﺧﻮﺷﻢ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺁدم ﺻﺎف و ﺻﺎدﻗﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁراﻣﯽ و ﻓﮑﺮﺷﺪﻩ ﺣﺮف ﻣﯽ زﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ذهﻨﺶ ﺑﺎ اﻧﺒﻮهﯽ‬ ‫از ﻣﻬﻤﻼت دﻳﻨﯽ ﻣﺴﻤﻮم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﻣﺬهﺒﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪاﻓﻌﺎن راﺳﺦ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ هﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬ ‫ﻻ ﺣﺎﻣﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ اﺧﻼق ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﯼ ﻏﻴﺮدﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟِﺮﻣﯽ ﺑﺮﻧﺘﺎم از‬ ‫ﭼﻪ ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ "ﺁﻳﺎ ﺁن ﻣﻮﺟﻮدات ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رﻧﺞ ﺑﺒﺮﻧﺪ؟" ﭘﺎول هﻴﻞ و ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺑ ِﺮﯼ ﺑﻴﻦ ﮐﺸﺘﻦ ﻳﮏ ﺟﻨﻴﻦ و ﮐﺸﺘﻦ ﻳﮏ‬ ‫دﮐﺘﺮ هﻴﭻ ﺗﻔﺎوت اﺧﻼﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺷﺎن‪ ،‬ﺟﻨﻴﻦ ﻳﮏ "ﻃﻔﻞ" ﻣﻌﺼﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﻳﺎن اﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺐ دﻳﮕﺮ ﻗﻀﻴﻪ را هﻢ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺟﻨﻴﻦ ﻧﺎرس‪ ،‬از ﺣﻴﺚ ﺣﻴﺎﺗﯽ و ﻇﺎهﺮﯼ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﭽﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ‬ ‫ﭘﺰﺷﮏ اﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد ﺁﮔﺎﻩ و رﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ اﻣﻴﺪ و ﺁرزو و ﻋﺸﻖ و ﺗﺮس دارد‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از داﻧﺶ ﺑﺸﺮﯼ را‬ ‫اﻧﺪوﺧﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻮاﻃﻒ ﻋﻤﻴﻘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﮐﺸﺘﻦ او ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﻴﻮﻩ اﯼ ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﻩ و ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﻳﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ واﻟﺪﻳﻦ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪﯼ را ﺑﻪ ﺳﻮگ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎول هﻴﻞ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد درد و رﻧﺠﯽ ﺣﻘﻴﻘﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻴﻖ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر در ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﺷﺎن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ رﻧﺞ‬ ‫ﮐﺸﻴﺪن را دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺁن ﭘﺰﺷﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺁن ﺟﻨﻴﻦ هﺎﯼ ﻧﺎرس‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬ ‫ﺿﺮس ﻗﺎﻃﻊ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ درد ﻧﮑﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬و اﮔﺮ هﻢ ﺟﻨﻴﻦ رﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ دارد ﺑﺘﻮاﻧﺪ درد ﺑﮑﺸﺪ –‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ اﻳﺠﺎد هﺮ رﻧﺠﯽ ﻧﮑﻮهﻴﺪﻩ اﺳﺖ– اﻣﺎ رﻧﺞ ﺁن ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬رﻧﺞ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻴﭻ دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺟﻨﻴﻦ‬ ‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺟﻨﻴﻦ ﻳﮏ ﮔﺎو ﻳﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ در هﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ از رﺷﺪ‪ ،‬درد ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ دﻻﻳﻞ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ‬ ‫ﺟﻨﻴﻦ هﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺟﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎن‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﻳﮏ ﮔﺎو ﻳﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺎﻟﻎ در ﻣﻮﻗﻊ ﺳﻼﺧﯽ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫وﻳﮋﻩ ﺳﻼﺧﯽ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﮔﻠﻮﯼ ﺣﻴﻮان ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁداب ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪220‬‬

‫اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ درد دﺷﻮار اﺳﺖ‪ [129] ،‬و ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع رﺑﻄﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻦ ﺑﻴﺎن ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن دو ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮاﻳﯽ ﺳﮑﻮﻻر و ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ‪ ∗ .‬ﻣﮑﺘﺐ ﻓﮑﺮﯼ ﺳﮑﻮﻻر ﻧﮕﺮان ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺟﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درد ﺑﮑﺸﺪ؛‬ ‫ﻣﮑﺘﺐ دﻳﻨﯽ ﻧﮕﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﻢ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﻴﻮن دﻳﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫ﻼ " ﺟﻨﻴﻦ در ﭼﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﯼ از رﺷﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮد؟" اﺧﻼﻗﻴﻮن‬ ‫هﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﺳﮑﻮﻻر ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻻ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دهﻨﺪ "ﻧﮕﺮان اﻳﻦ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺟﻨﻴﻦ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ )ﺁﺧﺮ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﯽ دارد ﮐﻪ ﻳﮏ‬ ‫ﺗﻮدﻩ ﯼ ﺳﻠﻮﻟﯽ را اﻧﺴﺎن ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ؟(؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ در ﭼﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﯼ از رﺷﺪ ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﺟﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درد ﺑﮑﺸﺪ‪".‬‬

‫ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﯼ ﺑﺰرگ ﺑﺘﻬﻮون‬ ‫ﻻ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻌﺪﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫در ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻟﻔﻈﯽ ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺟﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درد ﺑﮑﺸﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ هﺎﯼ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﯼ ﺟﻨﻴﻦ ﺁدﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻘﻂ‬ ‫ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را از او ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺪل ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺎرز اﻳﻦ اﻧﮕﺎرﻩ را ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان در ﺑﺮهﺎﻧﯽ دﻳﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺎﮐﺎراﻧﻪ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻣﺤﺾ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ اﻧﮕﺎرﻩ را‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺤﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﯼ ﺑﺰرگ ﺑﺘﻬﻮون ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ و ژان ﻣﻴﺪاور∗‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺣﻴﺎت‪ 267‬رواﻳﺘﯽ از اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد از ﻧﻮرﻣﺎن ﺳﻨﺖ ﺟﺎن اﺳﺘﻮاس ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺎن ﻏﻴﺮروﺣﺎﻧﯽ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد اﺳﺘﻮاس اﻳﻦ رواﻳﺖ را از ﻣﻮرﻳﺲ ﺑﺎرﻳﻨﮓ‬ ‫)‪ (1945-1874‬اﻗﺘﺒﺎس ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮔﺮوﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﺴﻴﺴﻢ و هﻤﮑﺎر ﻧﺰدﻳﮏ ﺟﯽ‪ .‬ﮐﯽ‪ .‬ﭼﺴﺘﺮﺗﻮن و هﻴﻼرﯼ ﺑﻴﻼﮎ‬ ‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺮهﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﮑﺎﻟﻤﻪ ﯼ ﻓﺮﺿﯽ ﻣﻴﺎن دو دﮐﺘﺮ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫" ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻧﻈﺮﺗﺎن را در ﻣﻮرد ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ ﺑﺎردارﯼ ﻳﮏ زن ﺑﺪاﻧﻢ‪ .‬ﺷﻮهﺮ او ﺳﻔﻠﻴﺴﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدش‬ ‫ﺳﻞ دارد‪ .‬از ﭼﻬﺎر ﺑﭽﻪ اﯼ ﮐﻪ زاﻳﻴﺪﻩ‪ ،‬اوﻟﯽ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ اﺳﺖ؛ دوﻣﯽ ﻣﺮدﻩ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ؛ ﺳﻮﻣﯽ ﮐﺮ و ﻻل اﺳﺖ؛‬ ‫و ﭼﻬﺎرﻣﯽ هﻢ ﺳﻞ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ زن ﭼﻪ ﮐﺎر ﮐﻨﻴﻢ؟"‬ ‫"اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﻪ ﺑﺎردارﯼ اش ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽ دهﻢ‪".‬‬ ‫"ﭘﺲ اﮔﺮدﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺘﻬﻮون را ﻣﯽ ﮐﺸﺘﻴﺪ‪".‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﭘﺮ از ﺳﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﺪاﻓﻊ ﺣﻴﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﻀﺤﮏ را ﺑﯽ ﺷﺮﻣﺎﻧﻪ ﺷﺎخ و ﺑﺮگ ﻣﯽ‬ ‫دهﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﻢ ﻳﮏ رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ‪" :‬اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﮐﻪ زﻧﯽ ﺑﺎردار اﺳﺖ‪ ،‬هﺸﺖ ﺑﭽﻪ دارد‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻪ ﺗﺎﻳﺸﺎن ﮐﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دو‬ ‫∗ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻤﺪﻩ اﯼ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ دادن‬ ‫ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻪ ﻣﺎدر ﻣﻮاﻓﻖ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﺳﺎﻳﺖ اﺗﺤﺎد دﻳﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪www.rcrc.org :‬‬ ‫∗ ﺳﺮ ﭘﻴﺘﺮ ﻣﻴﺪاور در ﺳﺎل ‪1960‬ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﯼ ﻧﻮﺑﻞ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﯼ و ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪267‬‬ ‫‪. The Life Science, Peter and Jean Medawar‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪221‬‬

‫ﺗﺎﻳﺸﺎن ﮐﻮر اﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﮑﯽ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ ذهﻨﯽ اﺳﺖ )هﻤﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ زن ﺳﻔﻠﻴﺲ‬ ‫دارد( ﺁﻳﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ ﯼ ﻧُﻬﻢ را ﺳﻘﻂ ﮐﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﺎن ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﻗﺘﻞ ﺑﺘﻬﻮون را ﺻﺎدر ﮐﺮدﻩ‬ ‫اﻳﺪ‪ [130]".‬اﻳﻦ دﺳﺘﮑﺎرﯼ در اﻓﺴﺎﻧﻪ‪ ،‬رﺗﺒﻪ ﯼ زاﻳﺶ ﺁهﻨﮓ ﺳﺎز ﺷﻬﻴﺮ را از ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻬﻢ ﺗﻨﺰل ﻣﯽ دهﺪ‪،‬‬ ‫و ﺗﻌﺪاد ﮐَﺮهﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ و ﮐﻮرهﺎ را ﺑﻪ دو ﻧﻔﺮ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﻔﻠﻴﺲ را هﻢ از ﭘﺪر ﺑﺘﻬﻮون ﺑﻪ ﻣﺎدر او‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻬﻞ و ﺳﻪ ﺳﺎﻳﺘﯽ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ رواﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ام‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮرﻳﺲ ﺑﺎرﻳﻨﮓ‬ ‫ارﺟﺎع ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﺎن ﭘﺮﻓﺴﻮرﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ال‪.‬ﺁر‪ .‬ﺁﮔﻨﻴﻮ از داﻧﺸﮑﺪﻩ ﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻳﻮﺳﯽ ال اﯼ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﭘﺲ از ﻃﺮح اﻳﻦ ﺑﻐﺮﻧﺞ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اش ﮔﻔﺘﻪ "ﺗﺒﺮﻳﮏ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ هﻤﻴﻦ اﻵن ﺑﺘﻬﻮون را ﮐﺸﺘﻴﺪ‪".‬‬ ‫ﻼ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺪارد – ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻴﻢ ﺁﻳﺎ ﺧﻮد ﺑﺎرﻳﻨﮓ اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ را‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺟﻨﺎب ال‪.‬ﺁر‪.‬ﺁﮔﻨﻴﻮ اﺻ ً‬ ‫ﺟﻌﻞ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﺶ از او اﺧﺘﺮاع ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻼ دروغ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻮدﻳﮏ ﻓﻮن ﺑﺘﻬﻮون ﻧﻪ ﺑﭽﻪ ﯼ ﻧُﻬﻢ‬ ‫در هﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺟﻌﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺑﭽﻪ ﯼ ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬او ﻓﺮزﻧﺪ ارﺷﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ دوم ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﻴﺶ از‬ ‫ﻼ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻓﻮت ﮐﺮدﻩ هﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮم‬ ‫او ﻓﻮت ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ﺧﺮدﺳﺎﻻن در ﺁن زﻣﺎن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺮ و ﻻل ﻳﺎ ﮐﻮر ﻳﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ ذهﻨﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ هﻢ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺘﻬﻮون ﺳﻔﻠﻴﺴﯽ‬ ‫ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎدر او ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮض ﺳﻞ ﻣﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎرﯼ در ﺁن زﻣﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎرﯼ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻳﮏ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺪرن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻼﻗﻪ ﯼ واﻓﺮﯼ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺁن دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در هﺮ ﺣﺎل‪،‬‬ ‫دروغ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ هﻢ دﺧﻠﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﭘﺸﺖ ﺁن ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﮐﺎذب هﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ و ژان ﻣﻴﺪاَور ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺮاﯼ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﯼ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺻﺤﺖ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﯼ ﺑﺘﻬﻮون ﺷﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪" :‬اﺳﺘﺪﻻل اﻳﻦ ﺑﺮهﺎن ﻣﻀﺤﮏ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺧﻔﻘﺎن ﺁورﯼ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﺁﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫اﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن ﺳﻞ داﺷﺘﻦ ﻣﺎدر و ﺳﻔﻠﻴﺴﯽ ﺑﻮدن ﭘﺪر ﺑﺎ ﺗﻮﻟﺪ ﻧﺎﺑﻐﻪ ﯼ ﺟﻬﺎن ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ راﺑﻄﻪ اﯼ ﻋّﻠﯽ وﺟﻮد دارد‪،‬‬ ‫دﻳﮕﺮ هﻴﭻ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ زادﻩ ﻧﺸﺪن ﺑﺘﻬﻮون ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺟﺘﻨﺎب از هﻤﺒﺴﺘﺮﯼ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ‪".‬‬ ‫]‪ [131‬اﻳﻦ اﻳﺮاد ﻣﻮﺟﺰ ﻣﻴﺪاورهﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ) ﺑﻪ ﻗﻴﺎس داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ روﻟﺪ دال ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1888‬هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻴﻤﻮﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺁدوﻟﻒ هﻴﺘﻠﺮ هﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ(‪ .‬ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ‬ ‫ذرﻩ هﻮش – ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ رهﺎﻳﯽ از ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﯽ – ﻻزم دارد‪ .‬از ﭼﻬﻞ و ﺳﻪ وب ﺳﺎﻳﺖ "ﺣﺎﻣﯽ ﺣﻴﺎت"ﯼ ﮐﻪ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﮔﻮﮔﻠﯽ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ رواﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﯼ ﺑﺘﻬﻮون را ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻳﮑﯽ ﺷﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻮدن اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﺷﺎرﻩ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﺷﺎن)ﮐﻪ در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺬهﺒﯽ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ( در دام اﻳﻦ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ اﻓﺘﺎدﻩ‬ ‫اﻧﺪ و اﻳﻦ دروغ را ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﺑﺎور ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻳﮑﯽ ﺷﺎن ﻣﻴﺪاور را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮد ذﮐﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬ ‫ﻣﺮدم ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﺘﺎق ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ اﯼ را ﮐﻪ ﺣﺎﻣﯽ اﻳﻤﺎن ﺷﺎن اﺳﺖ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﺪاَورهﺎ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن را ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ زﻳﺮﺁﺑﺶ را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪222‬‬

‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻴﺪاورهﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺮهﺎن "اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ" ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﺑﺎر‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺎ از هﻤﺒﺴﺘﺮﯼ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﮏ اﻧﺴﺎن را از ﻋﻄﻴﻪ ﯼ ﺣﻴﺎت ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ‬ ‫ﺳﻔﻴﻬﺎﻧﻪ‪ ،‬هﺮ وﻗﺖ ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد هﻤﺒﺴﺘﺮﯼ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﺑﺎرور دﻳﮕﺮ را رد ﮐﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬ ‫رﺳﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ! ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺠﺎوز ﺟﻨﺴﯽ را هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻳﮏ ﺑﭽﻪ ﯼ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ )و در ﺿﻤﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺎرزارﮔﺮان "ﺣﺎﻣﯽ ﺣﻴﺎت" ﺣﺘﯽ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ زﻧﯽ را هﻢ ﮐﻪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻣﻮرد‬ ‫ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺠﺎز ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮهﺎن ﺑﺘﻬﻮون ﺑﺪﺟﻮرﯼ ﻣﻌﻴﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻼهﺖ ﺳﻮرﺁل‬ ‫ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ در ﺁواز درﺧﺸﺎن "هﺮ اﺳﭙﺮﻣﯽ ﻣﻘﺪس اﺳﺖ" ﺳﺮودﻩ ﯼ ﻣﺎﻳﮑﻞ ﭘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ و ﺻﺪهﺎ ﮐﻮدﮎ در‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻮﻧﺘﯽ ﭘﻴﺘﻮن‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،268‬ﺁن را هﻤﺴﺮاﻳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ )ﻟﻄﻔًﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ را ﻧﺪﻳﺪﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤًﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ‬ ‫ﯼ ﺑﺰرگ ﺑﺘﻬﻮون ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ از ﺁن ﻗﺴﻢ ﺑﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ هﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ دل ﺳﭙﺮدﻩ ﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻪ ذهﻦ‬ ‫ﻣﺎن ﻣﻌﻘﻮل ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ دﻗﻴﻖ ﺣﺎﻣﯽ ﺣﻴﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺁن ﺣﺎﻣﯽ ﺗﺨﻤﻪ ﯼ ﺑﺸﺮ‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ "ﺣﺎﻣﯽ ﺣﻴﺎت" اﺻ ً‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻮق اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ هﻮﻣﻮﺳﺎﭘﯽ ﻳﻨﺲ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن را دﺷﻮار ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺎزش داد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻼ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭼﻴﺴﺖ! اﻣﺎ ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ دﻟﻨﮕﺮاﻧﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﺻ ً‬ ‫ﺁن ﻓﻌﺎﻻن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ را ﺷﺮح دهﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺷﺮح دهﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﻮدن ﻳﮏ ﺳﻠﻮل ﺟﻨﻴﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﺳﻠﻮل ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫ﻗﺎﻃﻌﯽ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﺎ ﺷﺎﻣﭙﺎﻧﺰﻩ هﺎ‪ ،‬و ﺧﻮﻳﺸﯽ ﮐﻤﯽ دورﺗﺮﯼ ﺑﺎ هﻤﻪ ﯼ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ زﻧﺪﻩ ﯼ روﯼ اﻳﻦ ﺳﻴﺎرﻩ دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ درﻳﺎﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﻴﺎﻧﯽ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و‬ ‫ﻣﻴﻤﻮن هﺎ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ اوﺳﺘﺮاﻟﻮﭘﻴﺘﮑﻮس ﺁﻓﺎرﻧﺴﻴﺲ‪ ،‬ﺑﺨﺖ اﻳﻦ را داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ و اﮐﻨﻮن در دوردﺳﺖ هﺎﯼ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ‬ ‫ﮐﺸﻒ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد را اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ؟ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﭘﻴﺎﻣﺪﮔﺮا‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪم اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪،‬‬ ‫ارزش ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺁن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪارد‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ از ﻣﺸﺎهﺪﻩ و ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻳﮏ‬ ‫"ﻟﻮﺳﯽ" دﻳﮕﺮ ذوق زدﻩ و ﻣﻔﺘﺨﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﯼ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺮف اﻧﺴﺎن ﺑﻮدن‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﺧﻼﻗﯽ وﻳﮋﻩ اﯼ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﺟﻮدﯼ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ دوران ﺁﭘﺎرﺗﺎﻳﺪ در ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را "اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮد" ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ از اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ اوﺳﺘﺮاﻟﻮﭘﻴﺘﮑﻮس ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺮﻳﺤﯽ ﺑﺪهﻴﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﺟﺎﻧﺪاران‪،‬‬ ‫ﮐﻪ وﻳﮋﮔﯽ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ زﻳﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﻴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﻗﺪر ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ "ﺧﻂ‬ ‫‪. The Meaning of Life, Monty Python‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪268‬‬

‫‪223‬‬

‫ﻣﺮزﯼ" ]ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎن و ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎن[ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺧﻂ ﻓﺎﺻﻞ اﺧﻼﻗﯽ را زاﻳﻞ و ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽ‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن روﺷﻦ ﺗﺮ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻂ ﻣﺮزﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻮهﻢ وﺟﻮد ﺧﻂ ﻣﺮزﯼ ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎن و ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎن از اﻳﻨﺠﺎ‬ ‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﺑﺪ ﺣﺎدﺛﻪ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﻴﺎن ﺑﺸﺮ و اﺟﺪاد ﻣﻴﻤﻮن وارش ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺣﺘﺠﺎج‬ ‫ﮐﺮد ﮐﻪ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﻴﺶ از ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﮔﻮﻧﻪ هﺎ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ رﻧﺞ ﺑﺮدن دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ادﻋﺎ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻤﺘﺎزﯼ ﺑﺮاﯼ اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻄﻠﻘﯽ در ﮐﺎر‬ ‫ﻼ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮑﯽ از دﻻﻳﻞ اﺻﻠﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﺮ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻄﻠﻖ اﺧﻼﻗﯽ را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽ ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪاﻧﻪ ﺷﺎن از اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮاس ﺁﻧﺎن از اﻣﻮرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺑﺎور ﺑﻪ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ ﮔﺮاﻳﺎن در اﺷﺘﺒﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺑﺎ دﺧﻴﻞ ﮐﺮدن ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ اﺧﻼﻗًﺎ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان واﻗﻌﻴﺖ ﺟﻬﺎن را واژﮔﻮﻧﻪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ دﻳﻦ "ﻣﻴﺎﻧﻪ رو" ﮐﻮﺗﻪ ﻓﮑﺮﯼ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﯽ ﺁورد‬ ‫در ﺑﺤﺚ از ﻇﻠﻤﺎت ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم ﮐﻪ درﻣﺎﻧﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ را ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺸﻨﺪ‪ ،‬و از ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﯽ ﻧﺎم ﺑﺮدم ﮐﻪ ﻗﺴﺎوت هﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻗﺒﺎل زﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮ و دردﻧﺎﮎ ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ هﻤﻪ را در اﻳﻨﺠﺎ ذﮐﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از اﻳﺮان ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺁﻳﺖ اﷲ هﺎ ﻧﺎم ﺑﺒﺮم و ﻳﺎ از ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺁل ﺳﻌﻮد‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ زﻧﺎن ﺣﻖ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺎن را ﺑﺪون ﻳﮏ هﻤﺮاﻩ ﻣﺬﮐﺮ ﺗﺮﮎ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ دﭼﺎر دردﺳﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ )ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺳﻌﻮدﯼ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻓﺮد هﻤﺮاﻩ زن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ ﺧﺮدﺳﺎل‬ ‫ﻣﺬﮐﺮ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬درﺑﺎرﻩ ﯼ رﻓﺘﺎر ﺣﮑﺎم ﺳﻌﻮدﯼ و دﻳﮕﺮ دﻳﻦ ﺳﺎﻻرﯼ هﺎﯼ ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﺑﺎ زﻧﺎن ﮐﺘﺎب روﺷﻨﮕﺮ ﻳﺎن‬ ‫ﮔﻮدوﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﻬﺎﯼ ﺷﺮف‬

‫‪269‬‬

‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻮهﺎن هَﺮﯼ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺘﻮن ﻧﻮﻳﺴﺎن روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻳﻨﺪﻳﭙﻨﺪﻧﺖ‪،‬‬

‫ﻼ ﮔﻮﻳﺎﺳﺖ‪" :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻩ ﺷﮑﺴﺖ ﺟﻬﺎدﻳﻮن‪ ،‬ﻃﻐﻴﺎن زﻧﺎن اﺳﺖ‪[132]".‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﺁن ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن "ﻣﻨﺠﺬب"‪ 270‬ﻧﺎم ﺑﺮد ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ اﯼ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺠﻴﻞ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺣﻖ ﺧﺪادادﻩ اﯼ ﺑﺮ ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ دارد‪[133] .‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﻣﻨﺠﺬب از اﻳﻦ هﻢ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ روﻧﺪ و واﻗﻌًﺎ ﺧﻮاهﺎن ﺟﻨﮓ اﺗﻤﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻨﮕﯽ را‬ ‫هﻤﺎن "ﺁرﻣﺎﮔﺪون" ]ﻧﺒﺮد ﻧﻬﺎﻳﯽ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ[ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻏﺮﻳﺐ اﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر راﻳﺞ ﺁﻧﺎن از ﮐﺘﺎب ﻣﮑﺎﺷﻔﺎت‬ ‫ﻳﻮﺣﻨﺎ ]ﺑﺨﺶ ﺁﺧﺮ اﻧﺠﻴﻞ ﻋﻬﺪ ﺟﺪﻳﺪ[‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯼ ﻇﻬﻮر دوﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﻴﺢ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻬﺘﺮ از‬ ‫ﻧﻘﻞ ﺳﺨﻦ ﺳﺎم هﺮﻳﺲ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ‪:‬‬

‫‪. Price of Honour, Jan Goodwin‬‬ ‫‪. « rapture » Christians‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪269‬‬ ‫‪270‬‬

‫‪224‬‬

‫ﭘﺲ ﮔﺰاف ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ در ﻟﻬﻴﺐ ﺁﺗﺶ ﺑﺴﻮزد‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ‬ ‫از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ در ﻗﺎرچ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﺁﺗﺶ ﺳﻮزﯼ‪ ،‬ﻃﻠﻴﻌﻪ اﯼ ﻧﻘﺮﻩ ﻓﺎم ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﺎن‬ ‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺴﻴﺢ‪ ،‬در ﺣﺎل رخ دادن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎورهﺎ ﭼﻨﺪان ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺁﻳﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﺎﺛﺒﺎت – از ﺣﻴﺚ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ‪،‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬زﻳﺴﺖ‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ژﺋﻮﭘﻮﻟﺘﻴﮏ ‪ -‬ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﮔﺮ ﺑﺨﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ از ﮐﺎرﮔﺰاران دوﻟﺖ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻬﺎن ﻧﺰدﻳﮏ و ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﮐﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻧﻴﻤﯽ‬ ‫از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎداﺗﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺟﺰﻣﻴﺎت دﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ زﻧﮓ‬ ‫ﺧﻄﺮ اﺧﻼﻗﯽ و ﻓﮑﺮﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﻣﺮدﻣﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﺷﺎن ﺁﻧﻬﺎ را ﺧﺎرج از ﺣﻠﻘﻪ ﯼ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ روﺷﻦ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﯼ "زاﻳﺘﮕﺎﻳﺴﺖ اﺧﻼﻗﯽ"‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ وﺟﻪ ﺗﺎرﻳﮏ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ؛ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒًﺎ‬ ‫اﻓﺮاط ﮔﺮا ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ دﻳﻦ ﻣﻼﻳﻢ و ﻣﻴﺎﻧﻪ رو هﻢ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑﺮاﯼ رﺷﺪ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ژوﺋﻴﻪ ﯼ ‪ ،2005‬ﺑﻤﺐ ﮔﺬاران اﻧﺘﺤﺎرﯼ ﻟﻨﺪن را هﺪف ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ :‬ﺳﻪ ﺑﻤﺐ در اﻳﺴﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺘﺮو و ﻳﮏ ﺑﻤﺐ در‬ ‫ﻳﮏ اﺗﻮﺑﻮس ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺣﻤﻠﻪ ﯼ ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻬﻠﮏ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺁن ﻗﺪر‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺘﻈﺮ هﻢ ﻧﺒﻮد )در واﻗﻊ‪ ،‬از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ِﺑﻠِﺮ ﻣﺎ را واداﺷﺖ ﺗﺎ در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﺮاق ﻧﻮﭼﻪ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻟﻨﺪن ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺧﻄﺮﯼ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮد(‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل اﻧﻔﺠﺎرهﺎﯼ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ را در وﺣﺸﺖ ﻓﺮو ﺑﺮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﭘﺮ ﺷﺪﻧﺪ از‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ دردﻣﻨﺪاﻧﻪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻬﺎر ﻣﺮد ﺟﻮان ﺧﻮد را ﻣﻨﻔﺠﺮ ﮐﻨﻨﺪ و دﻩ هﺎ ﺑﻴﮕﻨﺎﻩ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﺎم ﻣﺮگ‬ ‫ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ‪ ،‬ﮐﺮﻳﮑﺖ‪-‬دوﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﻮش رﻓﺘﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از هﻤﺎن ﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﺷﺎن ﻟﺬت ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﺮا اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﮐﺮﻳﮑﺖ‪-‬دوﺳﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر زدﻧﺪ؟ اﻳﻦ ﺑﻤﺐ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف هﻤﺘﺎﻳﺎن ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﯽ ﺷﺎن‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫هﻤﺘﺎﻳﺎن ﮐﺎﻣﻴﮑﺎزﻩ ﺷﺎن در ژاﭘﻦ‪ ،‬ﻳﺎ هﻤﺘﺎﻳﺎن ﺑﺒﺮ ﺗﺎﻣﻴﻞ ﺷﺎن در ﺳﺮﯼ ﻻﻧﮑﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ‬ ‫داﻏﺪﻳﺪﻩ ﺷﺎن ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﺷﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎدﯼ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﺤﺎق رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﻣﺮدان‪ ،‬ﺟﺴﻮراﻧﻪ زن ﺑﺎردارش را ﺑﻴﻮﻩ ﮐﺮد و ﻃﻔﻠﺶ را‬ ‫ﻳﺘﻴﻢ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻣﺮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺷﺎن‪ ،‬و ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎر ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎﯼ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻤﺎن‬ ‫دﻳﻨﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁن ﻗﺪر ﻗﻮﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﻇﺎهﺮًا ﺳﺎﻟﻢ را دﭼﺎر ﭼﻨﻴﻦ دﻳﻮاﻧﮕﯽ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎرﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎز ﺳﺨﻦ‬ ‫ﺻﺮﻳﺢ و داهﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﺳﺎم هﺮﻳﺲ را ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ رهﺒﺮ اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ‪ ،‬اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ ﻻدن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ )ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ هﻴﭻ راﺑﻄﻪ اﯼ ﺑﺎ ﺑﻤﺐ ﮔﺬارﯼ ﻟﻨﺪن ﻧﺪاﺷﺖ(‪ .‬ﭼﺮا ﮐﺴﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺁدم هﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪225‬‬

‫در ﺁن ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﮐﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻦ ﻻدن "ﺷﺮﻳﺮ" اﺳﺖ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬روﺷﻦ اﺳﺖ – ﺧﻮد ﺑﻦ ﻻدن ﺑﻪ ﮐﺮات اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ‬ ‫ﺺ ﻗﺮﺁن را ﺑﯽ ﮐﻢ و ﮐﺎﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﻦ ﻻدن واﻗﻌ ًﺎ ﺑﻪ ﺣﺮف هﺎﻳﺸﺎن اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻧ ّ‬ ‫ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮزدﻩ ﻣﺮد ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ از ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺎن ﺧﻮد را ﻓﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎن هﺰاران‬ ‫ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ را ﺑﺴﺘﺎﻧﻨﺪ؟ ﭼﻮن ﺁﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬دﺷﻮار ﺑﺘﻮان رﻓﺘﺎر‬ ‫ﺁدﻣﯽ را ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺴﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﻣﺎ اﻳﻦ ﻗﺪر از ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻃﻔﺮﻩ ﻣﯽ روﻳﻢ؟ ]‪[134‬‬ ‫ﻣﻮرﻳﻞ ﮔﺮﯼ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬هﺮاﻟﺪ )ﮔﻼﺳﮑﻮ( ﻣﻮرخ ‪ 24‬ژوﺋﻴﻪ ﯼ ‪ 2005‬هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﻣﻮرد ﺑﻤﺐ‬ ‫ﮔﺬارﯼ هﺎﯼ ﻟﻨﺪن ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫هﻤﻪ در ﻣﻈﺎن اﺗﻬﺎم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬از زوج ﺷﺮور ﺟﺮج دﺑﻠﻴﻮ ﺑﻮش و ﺗﻮﻧﯽ ﺑﻠﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﯽ ﺗﺤﺮﮐﯽ‬ ‫"ﺟﻮاﻣﻊ" ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ .‬اﻣﺎ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ اﻳﻦ ﻗﺪر روﺷﻦ ﻧﺒﻮدﻩ ﮐﻪ اﺗﻬﺎم ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺁن ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ‬ ‫در ﻣﻈﺎن اﺗﻬﺎم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻋﻠﺖ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ‪ ،‬ﻗﺴﺎوت‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬وﺣﺸﺖ و ﺟﻬﻞ‪ ،‬دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻇﻬﺎر ﭼﻨﻴﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺁﺷﮑﺎرﯼ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮐﺮد ﭼﺮا ﮐﻪ‬ ‫دوﻟﺖ و رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از ﭘﺲ اﻟﻘﺎﯼ اﻳﻦ ﺷﺒﻬﻪ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺎ از ذﮐﺮ واژﻩ ﯼ ‪ (Religion) R‬ﺧﻮددارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﻧﺒﺮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﮓ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ "ﺗﺮور" ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﺗﺮور ﺷﺒﺢ ﻳﺎ ﻗﻮﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ از ﺧﻮد ذهﻦ و ارادﻩ دارد‪ .‬ﮔﺎهﯽ هﻢ ﺗﺮورﻳﺴﺖ‬ ‫هﺎ را ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺷﺎن "ﺷﺮارت" ﻧﺎب اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﺮورﻳﺴﺖ هﺎ‪ ،‬ﺷﺮارت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺮ ﻗﺪر‬ ‫هﻢ ﺗﺮورﻳﺴﺖ هﺎ را ﻣﻨﺤﺮف ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮورﻳﺴﺖ هﺎ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ را ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻧﮕﻴﺰﻩ هﺎﻳﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ ﺣﻖ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮ دﻳﻦ ﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ رواﻧﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ اﻳﺪﻩ‬ ‫ﻼ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻴﺮ ﻣﺸﻐﻮل‬ ‫ﺁﻟﻴﺴﺖ هﺎﻳﯽ ﻣﺬهﺒﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎرﯼ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺷﻴﻄﺎن در وﺟﻮدﺷﺎن ﻻﻧﻪ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ از ﮔﻬﻮارﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻘًﺎ و ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎم هﺮﻳﺲ از ﻳﮏ ﺑﻤﺐ ﮔﺬار‬ ‫اﻧﺤﺎرﯼ ﻧﺎﮐﺎم ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻳﮏ ﺧﻮدروﯼ ﭘﺮ از ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮﻩ را ﺑﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻠﯽ هﺎ ﺑﺰﻧﺪ ﭼﻮن‪" :‬ﻋﺎﺷﻖ‬ ‫ﺷﻬﺎدت ﺑﻮدم‪ ...‬ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ از ﮐﺴﯽ اﻧﺘﻘﺎم ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮم‪ ".‬در ‪ 19‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ، 2001‬ﻧﺼﺮا ﺣﺴﻦ‬ ‫از ﻧﻴﻮﻳﻮرﮐﺮ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ داﺷﺖ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺑﻤﺐ ﮔﺬار اﻧﺘﺤﺎرﯼ ﻧﺎﮐﺎم دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﯽ ﺟﻮان ﺑﻴﺴﺖ و هﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ و‬ ‫ﻣﺆدﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ "ﺳﻴﻦ" ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﺎﻧﻨﺪ رهﺒﺮان و ﻣﺒﻠﻐﺎن دﻳﻨﯽ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﭼﻨﺎن ﺑﻠﻴﻎ و ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﮔﯽ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﯽ ﭘﺮدازد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻣﯽ ارزد ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن را در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪226‬‬

‫]ﻧﺼﺮا ﺣﺴﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ[ از او ﭘﺮﺳﻴﺪم‪" :‬ﺟﺎذﺑﻪ ﯼ ﺷﻬﺎدت در ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ﺳﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻗﺪرت روح ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﺮش ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﺪرت اﻣﻮر ﻣﺎدﯼ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﻀﻴﺾ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻃﺎﻟﺐ ﺷﻬﺎدت ﺷﺪ‪ ،‬از ﺟﺎذﺑﻪ هﺎﯼ ﻣﺎدﯼ رهﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮاح ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد ﭼﯽ؟ ﺑﻪ او ﺟﻮاب دادﻳﻢ‪" :‬در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻧﺸﺎءاﷲ ﻣﺎ ﺑﺎ رﺳﻮل اﷲ و اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪".‬‬ ‫"ﻣﺎ ﺑﺪون ذرﻩ اﯼ ﺗﺮدﻳﺪ در اﺣﺴﺎس دﺧﻮل ﺑﻪ ﻋﺮش اﻋﻠﯽ ﻏﻮﻃﻪ ﻣﯽ ﺧﻮردﻳﻢ‪ .‬در ﺣﻀﻮر اﷲ ﺑﻪ ﻗﺮﺁن‬ ‫ﻗﺴﻢ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ ﮐﺎر را ﺗﻤﺎم ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻬﺎد ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺑﻴﺖ اﻟﺮﺿﻮان ﻳﺎ هﻤﺎن ﺑﺎغ ﺑﻬﺸﺖ واﺻﻞ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺨﺘﺺ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺷﻬﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﻢ راﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺎد هﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﺷﻴﺮﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ – ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﺸﻬﺎدﯼ ﻓﯽ ﺳﺒﻴﻞ اﷲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪر ﻧﻴﺶ ﭘﺸﻪ اﯼ درد‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﻦ وﻳﺪﻳﻮﻳﯽ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮﻓﮑﯽ‪ ،‬او‬ ‫و دو ﻣﺮد دﻳﮕﺮ را ﻣﯽ دﻳﺪم ﮐﻪ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﯽ ﺁﺋﻴﻨﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺷﮑﻮﻩ ﺷﻬﺎدت ﺑﻮدﻧﺪ‪...‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻣﺮدان ﺟﻮان و ﻃﺮاح ﻋﻤﻠﻴﺎت زاﻧﻮ زدﻧﺪ و دﺳﺖ راﺳﺖ ﺷﺎن را روﯼ ﻗﺮﺁن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮاح ﻋﻤﻠﻴﺎت‬ ‫ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺁﻣﺎدﻩ اﻳﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﻓﺮدا در ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺑﻮد‪[135] ".‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ "ﺳﻴﻦ" ﺑﻮدم‪ ،‬وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﺷﺪم از ﻃﺮاح ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﭙﺮﺳﻢ "ﺧﺐ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﭼﺮا ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎﯼ ﺣﺮف زدن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﺪ؟ ﭼﺮا ﺧﻮد ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺘﺤﺎرﯼ را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ دهﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻮض ﻋﻈﻤﺎ ﻧﺎﺋﻞ‬ ‫ﺷﻮﻳﺪ؟" اﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﻬﻤﺶ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ داراﯼ ﻧﻬﺎﻳﺖ اهﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎور ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻮن ﺑﻬﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎور ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟُﺐ ﮐﻼم اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد دﻳﻦ را ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﻴﻢ ﻧﻪ‬ ‫اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ دﻳﻨﯽ را – ﭼﻨﺎن ﮐﻪ اﻧﮕﺎر اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ ﻳﮏ اﻧﺤﺮاف ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ از دﻳﻦ واﻗﻌﯽ و ﺳﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﺘﺮ ﻣﺪت‬ ‫هﺎ ﻗﺒﻞ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪" :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﻣﻬﻤﻼت وادارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ‬ ‫ارﺗﮑﺎب ﺟﻨﺎﻳﺖ هﻢ وادارﻧﺪ‪ ".‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ ﮔﻔﺘﻪ‪" :‬ﺧﻴﻠﯽ هﺎ ﭘﻴﺶ از ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ .‬از ﺑﯽ ﻓﮑﺮﯼ‬ ‫ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪".‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ اﺻﻞ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮن اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻮار ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از‬ ‫اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﻳﻤﺎن اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ ﻻدن و ﺑﻤﺐ ﮔﺬاران اﻧﺘﺤﺎرﯼ ﺧﻮددارﯼ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺑﺪﻳﻬﯽ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻞ‬ ‫اﺣﺘﺮام ﻧﻬﺎدن ﺑﯽ ﭼﻮن ﭼﺮا ﺑﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﮑﯽ از دﻻﻳﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ هﺮ ﭼﻪ در ﺗﻮان دارم ﺑﻪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪227‬‬

‫ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮم ﺗﺎ ﻣﺮدم را از ﺧﻄﺮ ﺧﻮد دﻳﻦ ﺁﮔﺎﻩ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ از ﺧﻄﺮ دﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "اﻓﺮاﻃﯽ"‪ .‬ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ دﻳﻦ‬ ‫"ﻣﻴﺎﻧﻪ رو" ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد اﻓﺮاﻃﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دﻋﻮت ﺻﺮﻳﺤﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ وﺿﻊ ﻣﺨﺘﺺ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﺸﻖ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻗﻮم ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ رواﻳﺖ هﺎﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮﯼ از اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ؟ ﺑﻠﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻣﻴﮑﺎزﻩ هﺎﯼ ژاﭘﻨﯽ و ﺑﺒﺮهﺎﯼ ﺗﺎﻣﻴﻞ ﺳﺮﻳﻼﻧﮑﺎﻳﯽ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﯼ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ در ﺧﻔﻪ ﮐﺮدن ﺻﺪاﯼ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﯼ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯼ ﺳﺒﻘﺖ را هﻤﻪ ﯼ اﺳﺒﺎب دﻳﮕﺮ‬ ‫اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ رﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از اﻳﻦ ﻗﺪرت ﻣﻬﻴﺐ دﻳﻦ ﻧﺎﺷﯽ از اﻳﻦ وﻋﺪﻩ ﯼ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮگ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺷﻬﺪا ﻣﻬﻴﺎ ﺷﺪﻩ ﺗﻸﻟﻮ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ دارد‪ .‬ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ هﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻤﺎن دﻳﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﺧﻮد ﭘﺮﺳﺸﮕﺮﯼ را ﻣﻨﮑﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ هﻢ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا ﻳﮏ ﻓﻀﻴﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن اﻳﻤﺎن دارﻳﺪ دﻟﻴﻞ و ﻣﺪرﮎ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ اﻋﻼم ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻼن ﭼﻴﺰ اﻳﻤﺎن دارد ﺑﻘﻴﻪ ﯼ‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﭼﻪ هﻤﮑﻴﺶ او ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ دﻳﻦ دﻳﮕﺮﯼ و ﭼﻪ ﺑﯽ دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻳﮏ ﺳﻨﺖ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯽ‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻪ ﻓﻼن ﭼﻴﺰ "اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻧﺪ"‪ :‬اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ روزﯼ ﮐﻪ ﺁن اﻳﻤﺎن ﺧﻮد را در هﻴﺒﺖ ﮐﺸﺘﺎر ﻣﻬﻴﺒﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫وﻳﺮان ﮐﺮدن ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﺑﻤﺐ ﮔﺬارﯼ هﺎﯼ ﻟﻨﺪن و ﻣﺎدرﻳﺪ ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪش ﻳﮏ ﻣﻌﺮﮐﻪ ﯼ ﺳﻠﺐ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد و "رهﺒﺮان ﺟﻤﺎﻋﺎت" )راﺳﺘﯽ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ؟( ﺻﻒ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاط ﮐﺎرﯼ اﻧﺤﺮاف از دﻳﻦ "راﺳﺘﻴﻦ" اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﺧﻮد‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻴﻨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و هﻴﭻ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻧﺤﺮاف ﻧﺪارد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬ ‫اﻧﺤﺮاﻓﯽ در دﻳﻦ رخ دادﻩ؟‬ ‫دﻩ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬اﺑﻦ ورّاق در ﮐﺘﺎب ﺷﻴﻮاﯼ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﭼﺮا ﻣﺴﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻢ‬

‫‪271‬‬

‫هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ را از ﻣﻨﻈﺮ ﻳﮏ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺤﻴﻂ‬

‫ﺑﺮ اﺳﻼم ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋﯽ ﮐﺘﺎب او ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺳﻄﻮرﻩ ﯼ اﺳﻼم ﻣﻴﺎﻧﻪ رو‪ 272‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺎم ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫اﯼ اﺳﺖ از ﭘﺎﺗﺮﻳﮏ ﺳﻮﮐﺪﻳﻮ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺴﻴﺤﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻣﺠﻠﻪ ﯼ اﺳﭙﮑﺘﺎﺗﻮر )ﻟﻨﺪن( ﻣﻮرخ‬ ‫‪ 30‬ژوﺋﻴﻪ ‪ 2005‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨﻮن اﻏﻠﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﺑﺪون ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن را‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﮐﺸﮑﻮﻟﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﺁن ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺻﻠﺢ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎت ﺻﻠﺢ‬ ‫ﺁﻣﻴﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻢ ﺟﻨﮓ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ ﺁﻳﺎت ﺣﺮب ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﮐﺪﻳﻮ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺗﻨﺎﻗﺾ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﮐﻪ در ﻗﺮﺁن‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﺻﻞ ﻧﺴﺦ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁن ﺁﻳﺎت ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﻗﺮﺁن ﺁﻳﺎت ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﻧﺴﺦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ]ﺁﻳﺎت‬

‫‪. Why I Am Not a Muslim, Ibn Warraq‬‬ ‫‪. The Myth of Moderate Islam, Patrick Sookhdeo‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪271‬‬ ‫‪272‬‬

‫‪228‬‬

‫ﻧﺎﺳﺦ و ﻣﻨﺴﻮخ[‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺁﻳﺎت ﺻﻠﺢ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺮﺁن از ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﻳﺎت هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دورﻩ ﯼ‬ ‫اﻋﻼم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪ در ﻣﮑﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از هﺠﺮت او ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺁﻳﺎت ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎﻧﻪ ﻓﺰوﻧﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬ ‫ورد "اﺳﻼم دﻳﻦ ﺻﻠﺢ اﺳﺖ" ﻗﺮﻳﺐ ‪ 1400‬ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 13‬ﺳﺎل اول اﺳﻼم ﻓﻘﻂ دﻳﻦ‬ ‫ﺻﻠﺢ ﺑﻮد‪ ...‬در ﻧﻈﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ رادﻳﮑﺎل اﻣﺮوزﯼ – درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻘﻬﺎﯼ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ ﺷﺎن ﮐﻪ اﺳﻼم‬ ‫ﮐﻼﺳﻴﮏ را ﺑﻨﺎ ﮐﺮدﻧﺪ – درﺳﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ "اﺳﻼم دﻳﻦ ﺣﺮب اﺳﺖ"‪ .‬ﻳﮑﯽ از رادﻳﮑﺎل ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻟﻐﺮﺑﺎء‪ ،‬ﭘﺲ از دو ﺑﻤﺐ ﮔﺬارﯼ ﻟﻨﺪن اﻋﻼم ﮐﺮد‪" :‬هﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻨﮑﺮ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺮور ﺟﺰﺋﯽ از اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪ ".‬ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺑﯽ اﻋﺘﻘﺎد )ﻳﻌﻨﯽ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن(‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮهﻴﻦ درﺷﺘﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪...‬‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺮدان ﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﻤﻼت اﻧﺘﺤﺎرﯼ زدﻧﺪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﺸﻴﻨﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ از ﺗﻌﺒﻴﺮﯼ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف و اﻓﺮاﻃﯽ ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از ﻗﻠﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺗﻌﺒﻴﺮ‬ ‫رﺳﻤﯽ اﺳﻼم ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﺮدﻧﺪ؟‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻋﺎم ﺗﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ )و اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ هﻢ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻼم ﺻﺎدق اﺳﺖ( ﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ‬ ‫ﻣﻬﻠﮏ اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد ﻳﮏ ﻓﻀﻴﻠﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻤﺎن دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﺷﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم هﻴﭻ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ ﻧﻴﺴﺖ و زﻳﺮ ﺑﺎر هﻴﭻ اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﻧﻤﯽ رود‪ .‬ﺣﻘﻨﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻪ اﻳﻤﺎن‬ ‫ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻋﻈﻤﺎﻳﯽ اﺳﺖ– ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﻣﺆﻟﻔﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ – ﺳﻼح ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ‬ ‫ﻣﺮﮔﺒﺎرﯼ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ در ﺟﻬﺎدهﺎ ﻳﺎ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ ﺻﻠﻴﺒﯽ ﺁﺗﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرش ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺆﻣﻨﺎن راﺳﺘﻴﻦ ﮐﻪ وﻋﺪﻩ ﯼ‬ ‫ﺑﻬﺸﺖ ﺁﻧﻬﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺮس اﻳﻤﻦ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﯼ ﻣﮑﺎن رﻓﻴﻌﯽ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻨﮓ اﻓﺰارهﺎ هﺴﺘﻨﺪ؛ ﺟﻨﮓ اﻓﺰار‬ ‫ﮐﺎرﺁﻣﺪﯼ ﮐﻪ در درازﻧﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻼزم ﺗﻴﺮ و ﮐﻤﺎن و ﺗﺎﻧﮏ و ﺑﻤﺐ ﺧﻮﺷﻪ اﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﻮدﮐﺎن ﭘﺮﺳﺸﮕﺮﯼ‬ ‫ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ و ﻋﺎدت ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻐﺰ ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻤﺎن ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮا را ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان اﻣﻴﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻤﺐ ﮔﺬارﯼ اﻧﺘﺤﺎرﯼ در ﮐﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻤﺐ ﮔﺬاران اﻧﺘﺤﺎرﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺘﺸﻬﺎدﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ‬ ‫ﺁﻧﭽﻪ را در ﻣﺪارس دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ وﻇﻴﻔﻪ در ﻗﺒﺎل ﺧﺪا از هﻤﻪ ﯼ اوﻟﻮﻳﺖ هﺎ واﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫و اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎغ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﻬﻴﺪان راﻩ ﺧﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و اﺳﺘﺸﻬﺎدﻳﻮن اﻳﻦ ﺁﻣﻮزﻩ هﺎ را اﻟﺰاﻣًﺎ از اﻓﺮاﻃﻴﻮن ﻣﺘﻌﺼﺐ‬ ‫ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از ﻣﻌﻠﻤﺎن دﻳﻨﯽ ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬ﻣﻮﺛﻖ و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ را ﺑﻪ ردﻳﻒ در ﻣﺪرﺳﻪ هﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻨﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را وا ﻣﯽ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﺷﺎن را ﺁوﻧﮓ وار ﻋﻘﺐ و ﺟﻠﻮ ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﻣﻐﺰهﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻌﺼﻮم ﺷﺎن را ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻃﻮﻃﻴﺎن دﻳﻮاﻧﻪ اﻧﺪﮎ اﻧﺪﮎ از ﺁﻳﺎت ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺪس ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﻳﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﮐﺎﺷﺘﻦ‬ ‫ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﯼ ﺁن در ذهﻦ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﺧﻄﺎﯼ ﺳﺘﺮﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻮدﮐﯽ و ﺧﺸﻮﻧﺖ‬ ‫دﻳﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪229‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪9‬‬

‫ﮐﻮدﮐﯽ‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ و رهﺎﻳﯽ از دﻳﻦ‬ ‫در هﺮ دهﮑﺪﻩ اﯼ ﻣﺸﻌﻠﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻌﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ اﻓﺮوزد؛ و ﮐﺎهﻨﯽ ﮐﻪ ﻓﺮوﻣﯽ ﮐُﺸﺪ‬ ‫وﻳﮑﺘﻮر هﻮﮔﻮ‬

‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ را ﺑﺎ رواﻳﺖ واﻗﻌﻪ اﯼ از اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﯼ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮدم اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﯼ ﺗﺮﺳﻨﺎﮎ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ ذهﻨﻴﺖ ﭘﺸﺖ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﺮز هﻮﻟﻨﺎﮐﯽ اﻣﺮوزﯼ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻣﺎﺟﺮا‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮاژدﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ ﭘﺮﺗﻮ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر اﻣﺮوزﯼ دﻳﻦ ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﯽ‬ ‫اﻓﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ،1858‬ادﮔﺎردو ﻣﻮرﺗﺎرا‪ ،‬ﮐﻮدﮎ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻳﻬﻮدﯼ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮﻟﻮﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻔﺘﻴﺶ‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ ﺗﺤﺖ اﻣﺮ ﭘﺎپ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ادﮔﺎردو را از ﺁﻏﻮش ﻣﺎدر ﮔﺮﻳﺎن و ﭘﺪر ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ اش ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‬ ‫و ﺑﻪ ﮐﺎﺗﻪ ﭼﻮﻣﻨﺰ )ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮدﻳﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن( در رم ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬و در ﺁﻧﺠﺎ او را ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﺎرﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﺟﺰ‬ ‫در ﻣﻼﻗﺎت هﺎﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ و ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﮐﺸﻴﺸﺎن‪ ،‬واﻟﺪﻳﻦ ادﮔﺎردو دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ او را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا در ﮐﺘﺎب‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ دﻳﻮﻳﺪ ﺁﯼ‪ .‬ﮐِﺮﺗﺰِر ﺑﻪ ﻧﺎم رﺑﻮدن ادﮔﺎردو ﻣﻮرﺗﺎرا‪ 273‬ﺑﻴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﺳﺘﺎن ادﮔﺎردو در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﯼ ﺁن زﻣﺎن ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮل ﻧﺒﻮد‪ .‬دﻻﻳﻞ اﻳﻦ ﺁدم رﺑﺎﻳﯽ هﺎﯼ ﮐﺸﻴﺸﺎﻧﻪ هﻤﻮارﻩ ﻳﮑﺴﺎن‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬در هﻤﻪ ﯼ ﻣﻮارد‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ‪ ،‬ﮐﻮدﮎ ﻏﻴﺮﻣﺴﻴﺤﯽ را در ﺧﻔﺎ و ﭘﻴﺶ از ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺄﻣﻮر‬ ‫ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ و ﺑﭽﻪ ﯼ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ را "ﺿﺒﻂ" ﻣﯽ ﮐﺮد ﭼﻮن ﻳﮏ ﺑﺎور اﺻﻠﯽ در ﻧﻈﺎم ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎﯼ‬ ‫روﻣﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﻮدﮐﯽ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ دادﻩ ﺷﻮد‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮرﺳﻤﯽ و ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺁن ﮐﻮدﮎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺟﻬﺎن ذهﻨﯽ ﺁﻧﺎن‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻧﺒﻮد ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ دهﻨﺪ‬ ‫ﻳﮏ "ﮐﻮدﮎ ﻣﺴﻴﺤﯽ" ﺑﺎ واﻟﺪﻳﻦ ﻳﻬﻮدﯼ اش زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ رﻏﻢ اﻋﺘﺮاض هﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁﻧﺎن ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺑﺮ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻏﺮﻳﺐ و ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﺳﺘﻮار ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ رﺳﻤﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ‪ ،‬ﺳﻴﻮﻳﻠﺘﺎ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﺎ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض‬ ‫هﺎﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﮐﺎر ﻗﺪرت ﺑﻴﻦ اﻟﻠﻤﻠﯽ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﭘﻮﻟﺪار داﻧﺴﺖ – اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ؟‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮق ﻣﺎﺟﺮاﯼ ادﮔﺎردو ﻣﻮرﺗﺎرا ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﺳﺮوﺻﺪاﯼ زﻳﺎدﯼ ﺑﻪ ﭘﺎ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﭘﻴﺶ از رﺑﻮدن ادﮔﺎردو ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ ﮐﻠﻴﺴﺎ‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺁﻧﺎ ﻣﻮرﻳﺴﯽ‪ ،‬ﻳﮏ دﺧﺘﺮ ﭼﻬﺎردﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ و ﺑﻴﺴﻮاد‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪230‬‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺎر ادﮔﺎردو ﺑﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎر ادﮔﺎردو ﺑﻴﻤﺎرﺷﺪ و ﺁﻧﺎ دﻟﻮاﭘﺲ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﭽﻪ ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬ﺁﻧﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ‬ ‫ﮐﻮدﮐﯽ ﺗﻌﻤﻴﺪﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻤﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﺁﻧﺠﺎ ﺗﺎ اﺑﺪ ﻋﺬاب ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ دﻳﺪن ﮐﺸﻴﺶ ﻣﺤﻠﻪ رﻓﺖ‬ ‫و از او راهﻨﻤﺎﻳﯽ ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬ﮐﺸﻴﺶ ﺑﻪ او ﻳﺎد داد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻏﺴﻞ ﺗﻌﻤﻴﺪ را اﻧﺠﺎم دهﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ و از ﻳﮏ‬ ‫ﺳﻄﻞ ﺁب روﯼ ﺑﭽﻪ ﯼ ﺑﺨﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺁب ﭘﺎﺷﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺪر‪ ،‬ﭘﺴﺮ و روح اﻟﻘﺪس ﺗﻮ را ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻣﯽ دهﻢ‪ ".‬اﻳﻦ‬ ‫ﺁب رﻳﺨﺘﻦ هﻤﺎن و ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺷﺪن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ادﮔﺎردو هﻤﺎن‪ .‬ﻳﮑﯽ دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻴﺸﺎن ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا‬ ‫ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ درﻧﮓ و ﺑﺪون ﻟﺨﺘﯽ ﺗﺄﻣﻞ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎﯼ ﻏﻤﺒﺎر اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺟﺪا ﮐﺮدن ادﮔﺎردو از‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ اش ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ اهﻤﻴﺖ ﺷﮕﺮﻓﯽ ﺑﺮاﯼ اﻗﻮام دور و ﻧﺰدﻳﮏ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ دادﻩ )و‬ ‫هﻨﻮز اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دهﺪ( ﮐﻪ هﺮﮐﺴﯽ دﻳﮕﺮﯼ را ﺗﻌﻤﻴﺪ دهﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻧﻪ ﻻزم ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﻤﻴﺪدهﻨﺪﻩ ﮐﺸﻴﺶ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﻣﯽ ﺑﻴﻴﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮎ ﻳﺎ واﻟﺪﻳﻦ او‪ ،‬ﻳﺎ هﺮ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ از ﺗﻌﻤﻴﺪ رﺿﺎﻳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻻزم اﺳﺖ‬ ‫ورﻗﻪ اﯼ اﻣﻀﺎ ﺷﻮد و ﻧﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺷﺎهﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺁب‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ ﺑﯽ دﻓﺎع‪،‬‬ ‫و ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺘﺎر ﺧﺮاﻓﺎﺗﯽ و ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ هﻤﻴﻦ ﺁﺧﺮﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن‬ ‫ﮐﻮدﮎ ﺧﺮدﺳﺎل ﺗﺮ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺷﻬﺎدت دهﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ؟ ﻳﮏ هﻤﮑﺎر ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ام ﮐﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ‬ ‫ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﻣﺎ ﻋﺎدت داﺷﺘﻴﻢ ﻋﺮوﺳﮏ هﺎﻳﻤﺎن را ﺗﻌﻤﻴﺪ دهﻴﻢ‪ .‬ﻳﺎدم ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ دوﺳﺘﺎن ﮐﻮﭼﮏ‬ ‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﻣﺎن را هﻢ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻣﯽ دادﻳﻢ ﻳﺎ ﻧﻪ اﻣﺎ ﺑﺪون ﺷﮏ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا رخ دادﻩ و هﻨﻮز هﻢ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻋﺮوﺳﮏ‬ ‫هﺎﻳﻤﺎن را ﺑﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ؛ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻣﯽ ﺑﺮدﻳﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺸﺎﯼ رﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ دادﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻐﺰ ﻣﺎ را ﺷﺴﺘﺸﻮ دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎدران ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻧﺎﺑﺎﻟﻐﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪".‬‬ ‫اﮔﺮ دﺧﺘﺮان ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻤﯽ را هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﮑﺎر اﻣﺮوزﯼ ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ از او ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﺎر ﻣﯽ ﺁوردﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺠﻴﺐ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﻮاردﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺑﻮدن ادﮔﺎردو ﻣﻮرﺗﺎرا ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮارد در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﯼ ﻗﺮن‬ ‫ﻧﻮزدهﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﮑﺮر رخ دادﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن اﻳﻦ ﺳﺌﻮال واﺿﺢ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﻄﺮ وﻗﻮع اﻳﻦ ﻣﻮارد زﻳﺎد ﺑﻮدﻩ‬ ‫ﻼ ﭼﺮا ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻗﻠﻤﺮو ﭘﺎﭘﯽ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ؟ ﭼﺮا اﺣﺘﻴﺎط ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﻤﯽ دادﻧﺪ و‬ ‫اﺻ ً‬ ‫ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران ﻳﻬﻮدﯼ اﺳﺘﺨﺪام ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎز هﻢ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺰم‪ .‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖ هﺎﻳﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺷﺎن ﺁﻧﻬﺎ را از ﮐﺎر ﮐﺮدن در ﻳﻮم ﺳﺒﺖ ﺑﺎز ﻧﺪارد‪ .‬ﻳﮏ ﻳﻬﻮدﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﻳﻬﻮدﯼ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﮐﻮدﮎ اش را ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻧﻤﯽ دهﺪ و رواﻧﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻳﺘﻴﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎرﯼ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ روز ﺷﻨﺒﻪ ﺁﺗﺶ روﺷﻦ ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ارﺑﺎب را ﻧﻈﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﻳﻬﻮدﯼ‬ ‫ﺑﻮﻟﻮﻧﻴﺎﯼ ﺁن زﻣﺎن ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر اﺳﺘﺨﺪام ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪. The Kidnapping of Edgardo Mortara, David I. Kertzer‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪273‬‬

‫‪231‬‬

‫در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻦ ﻋﻤﺪًا از ﺷﺮح و ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ ﺻﻠﻴﺒﯽ‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﺎن‬

‫‪274‬‬

‫]ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ[ ﻳﺎ ﻣﺤﮑﻤﻪ‬

‫هﺎﯼ ﺗﻔﺘﻴﺶ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮددارﯼ ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﺷﺮور در هﻤﻪ ﯼ دوران هﺎ و هﻤﻪ ﯼ ﮐﻴﺶ هﺎ ﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽ و ﻧﮕﺮش ﺁن ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻋﺎدات ﻣﺆﻣﻨﺎن را اﻓﺸﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺷﺮارت هﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ دﻳﻨﺪارﯼ رخ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻏﺮﻳﺐ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد‬ ‫ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻳﮏ ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻤﻪ ﺁب و ﻳﮏ ورد ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ...‬ﻓﺎرغ از رﺿﺎﻳﺖ واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﮐﻮدﮎ‪،‬‬ ‫ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ و ﺑﻬﺮوزﯼ رواﻧﯽ ﮐﻮدﮎ ‪ ...‬و ﻓﺎرغ از هﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻢ و ﻋﻘﻞ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ...‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮐﻮدﮎ‬ ‫را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ‪ .‬ﮐﺎردﻳﻨﺎل ﺁﻧﺘﻮﻧﻠﻠﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﻟﻴﻮﻧﻞ روﺗﭽﻴﻠﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﻀﻮ ﻳﻬﻮدﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﯽ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ‬ ‫رﺑﻮدن ادﮔﺎردو اﻋﺘﺮاض ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﻣﺪاﺧﻠﻪ در اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا را ﻧﺪارد و اﻓﺰود " و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺠﺎل ﺁن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺪاﯼ ﻃﺒﻴﻌﻴﺖ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻘﺪس دﻳﻨﯽ از ﺁن هﻢ ﭘﺮﺗﻮان ﺗﺮ اﻧﺪ‪ ".‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺧﺐ‪ ،‬ﻟُﺐ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫را ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻧﻪ؟‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دوم اﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻴﺸﺎن‪ ،‬ﮐﺎردﻳﻨﺎل هﺎ و ﭘﺎپ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﻼﻳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ‬ ‫ادﮔﺎردو ﻣﻮرﺗﺎراﯼ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﺁدم ﻋﺎﻗﻠﯽ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻇﺎهﺮًا اهﻞ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻮدﮎ از واﻟﺪﻳﻦ اش و ﺳﭙﺮدن او ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺎن ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﺎر ﺧﻴﺮﯼ در ﺣﻖ اش ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫اﺣﺴﺎس وﻇﻴﻔﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﺑﭽﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﻨﻨﺪ! در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻳﮏ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ در دﻓﺎع از ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﭘﺎپ در ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ ﻣﻮرﺗﺎرا ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻣﺴﻴﺤﯽ "اﺟﺎزﻩ دهﺪ ﺗﺎ ﺑﭽﻪ ﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻧﺰد ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬ ‫ﺑﺰرگ ﺷﻮد" و ﺑﻪ اﺻﻞ ﺁزادﯼ دﻳﻦ هﻢ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ‪ " :‬ﺁزادﯼ ﮐﻮدﮎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﺟﺒﺎرًا ﺑﻪ دﻳﻦ ﻳﻬﻮد‬ ‫در ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ...‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﭘﺪر ﻣﻘﺪس از ﮐﻮدﮎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ هﻤﻪ ﯼ ﮐﻮﺗﻪ ﻓﮑﺮﯼ ﺳﺒﻌﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎﻓﺮان و ﻣﺘﻌﺼﺒﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ‬ ‫ﮐﻨﺪ و زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮﻩ ﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﺎﻟﻢ را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ".‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان واژﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ "اﺟﺒﺎر"‪" ،‬ﺳﺒﻌﺎﻧﻪ"‪،‬‬ ‫"ﮐﻮﺗﻪ ﻓﮑﺮﯼ" و "ﺣﻤﺎﻗﺖ"‪ ،‬و "ﻣﺘﻌﺼﺐ" را از اﻳﻦ ﺁﺷﮑﺎرﺗﺮ و وﻗﻴﺤﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﮐﺮد؟ اﻣﺎ هﻤﻪ ﯼ ﺷﻮاهﺪ ﻣﺆﻳﺪ ﺁن‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ‪ ،‬از ﺧﻮد ﭘﺎپ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ذﻳﻞ او‪ ،‬ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺧﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﮐﺎرﺷﺎن ﻣﻄﻠﻘًﺎ اﺧﻼﻗﯽ و ﺑﻪ ﺻﻼح و ﺛﻮاب ﮐﻮدﮎ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪرت دﻳﻦ ) دﻳﻦ ﻏﺎﻟﺐ و "ﻣﻴﺎﻧﻪ رو"( در ﺳﻮء داورﯼ و‬ ‫اﻧﺤﺮاف از ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ و ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻳﻞ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﻮ ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ ﺗﻤﺎم اﺑﺮاز ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ‬ ‫ﭼﻄﻮر ﻗﺎﻃﺒﻪ ﯼ ﻣﺮدم ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﺎ ﻧﺠﺎت دادن ادﮔﺎردو ﻣﻮرﺗﺎرا از دﺳﺖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻳﻬﻮدﯼ اش‪ ،‬ﭼﻪ ﻟﻄﻒ‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﯽ در ﺣﻖ او ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻤﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﻬﻮدﻳﺎن را ﺑﺎ ﻣﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻧﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻪ وﻃﻦ‪ .‬هﻤﻪ ﺟﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ اﻧﺪ و هﺮﺟﺎﯼ ﮐﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؛ و داغ ﻧﻨﮓ ﻗﺘﻞ ﻋﻴﺴﯽ را هﻢ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ دارﻧﺪ‪ ...‬ﭘﺲ ﻓﻮرًا ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﭘﺎپ ﺑﺎ‬ ‫ﻗﺒﻮل ﺗﮑﻔﻞ ﭘﺴﺮ ﻣﻮرﺗﺎرا ﭼﻪ ﻣﻮهﺒﺘﯽ ﺑﻪ او ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪. conquistadores‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪274‬‬

‫‪232‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﺳﻮم‪ ،‬ﺧﻮدﺑﻴﻨﯽ ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎهﺪﯼ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﺣﻖ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮ دﻳﻦ‬ ‫هﺎ ﻳﺎ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﻳﺎ در ﺿﻼﻟﺖ ﻣﺒﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎﯼ ﺑﺎﻻ ﻣﺜﺎل هﺎﯼ زﻧﺪﻩ اﯼ از اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﻧﺰد ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺼﺎف ﻧﻴﺴﺖ در اﻳﻨﺠﺎ هﺮ دو ﻃﺮف ﻗﻀﻴﻪ را در ﻳﮏ ﮐﻔﻪ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫اﮔﺮ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻮرﺗﺎرا ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻴﺸﯽ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺧﻮد ﺁﻧﻬﺎ را هﻢ ﺗﻌﻤﻴﺪ دهﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺿﺮﺑﺖ‬ ‫ادﮔﺎردو را ﺑﺎز ﭘﺲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ادﮔﺎردو را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺿﺮب ﻳﮏ ﻧﻤﻪ ﯼ ﺁب و اداﯼ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ رﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﻤﻪ ﯼ ﺁب‬ ‫دﻳﮕﺮ و اداﯼ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ او را ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺳﻔﺎهﺖ ذهﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎر دﻳﻦ اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب واﻟﺪﻳﻦ ادﮔﺎردو از ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻳﺎﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺳﺮﺳﺨﺘﯽ ﻋﺒﺜﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻘﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺮﺳﺨﺘﯽ اﺻﻮل ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺁﻧﺎن را در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻﯼ ﺷﻬﺪاﯼ راﻩ دﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫]در ﻳﮏ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪" [:‬ﺁﺳﻮدﻩ ﺑﺨﻮاب اﺳﺘﺎد رﻳﺪﻟﯽ‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪاﯼ را ﺳﭙﺎس ﮔﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺷﻤﻌﯽ را در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﻓﺮوﺧﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎ را از ﺁن روﻳﮕﺮداﻧﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ".‬ﺑﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﺮگ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻌﻀﯽ هﺪف هﺎ‬ ‫ﺷﺮﻳﻒ و ارزﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻬﺪاﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﺪﻟﯽ ﻻﺗﻴﻤﺮ و ﮐﺮاﻧﻤﺮ ]ﺷﻬﺪاﯼ اﺻﻼح ﮔﺮﯼ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﯽ در‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن[ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺮ هﻴﻤﻪ ﯼ هﻴﺰم ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﻠﻴﺐ ﺷﺎن ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎﻧﯽ و ﭘﺎﻳﻪ‪-‬ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﯽ و‬ ‫ﭘﺎﻳﻪ‪-‬ﺑﻠﻨﺪ؟ ﭼﻪ ﻓﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﺁب ﭘﺰ را از ﮐﺪام ﻃﺮف ﭘﻮﺳﺖ ﺑﮑﻨﻴﻢ؟ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﻟﺠﻮﺟﺎﻧﻪ – ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺘﻮدﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ – وﻳﮋﻩ ﯼ ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎدات اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻣﻮرﺗﺎرا از ﻣﺠﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن اﺳﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﮑﺮار ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﻌﻤﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻮدﮎ ﺧﻮد را ﺑﺎزﭘﺲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﺣﻴﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﻌﻤﻴﺪ زﻳﺮﻟﺒﯽ "ﻧﻪ" ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ؟ ﻧﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺁﻧﻬﺎ در ﻳﮏ دﻳﻦ )ﻣﻴﺎﻧﻪ رو( ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﮐﻞ اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺴﺨﺮﻩ را ﺟﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از دﻳﺪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﺠﺎت ادﮔﺎردوﯼ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻣﯽ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ دﻧﻴﺎﻳﯽ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﯼ اذهﺎن ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻮ ﮐﻪ در ﻧﺰاع ﭘﻮچ ﻣﻴﺎن دﻳﻨﺪاران‬ ‫ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﻳﺘﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﭼﻬﺎرم اﻳﻦ ﺣﮑﺎﻳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﻳﻨﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ‬ ‫اﻳﻦ دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ ﻳﻬﻮدﻳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ هﺮ دﻳﻦ دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﻣﻬﻤﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﻤﻴﺪ ﻳﮏ ﻃﻔﻞ‬ ‫ﺟﺎهﻞ و ﺑﯽ ﺧﺒﺮ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺿﺮﺑﺖ دﻳﻦ او را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ – اﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻣﻬﻤﻞ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺪاﻳﺘًﺎ ﺑﻪ ﮐﻮدﮎ‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐ دﻳﻦ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ادﮔﺎردو ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪" ،‬دﻳﻦ اش" ﻧﺒﻮد )او ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ‬ ‫دﻳﻨﯽ ﻓﮑﺮﺷﺪﻩ اﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺤﺒﺖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ واﻟﺪﻳﻦ و ﺧﻮﻳﺸﺎن اش ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻴﺸﺎن ﻋﺬب از او درﻳﻎ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﯽ رﺣﻤﯽ ﻏﺮﻳﺐ ﮐﺸﻴﺸﺎن ﺟﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﯽ ﻋﺎﻃﻔﮕﯽ زﻣﺨﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻮاﻃﻒ ﻋﺎدﯼ ﺁدﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ – ﺑﯽ‬ ‫ﻋﺎﻃﻔﮕﯽ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺮ ذهﻦ ﻣﺆﻣﻦ را ﻗﺒﻀﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪233‬‬

‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺟﺴﻢ ﮐﻮدﮐﺎن را ﻧﺮﺑﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺼﺪاق ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺮﭼﺴﺐ اﻋﺘﻘﺎداﺗﯽ را ﻣﯽ‬ ‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﺨﻴﻠﻪ اش هﻢ ﺧﻄﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﻏﺎﻟﺐ ﮐﺎهﻨﺎن دﻳﻦ هﻨﻮز اﻳﻦ روﻳﻪ را ﺑﯽ هﻴﭻ ﭼﻮن و ﭼﺮاﻳﯽ ﻣﺠﺮﯼ‬ ‫زﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﺻ ً‬ ‫ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد اﺻﻠﯽ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ روﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﺴﻤﯽ و ذهﻨﯽ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﮐﺎهﻨﺎن از ﮐﻮدﮐﺎن را ﻣﻌﺎدل ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬و ﻓﮑﺮﻣﯽ ﮐﻨﻢ در اﻳﻨﺠﺎ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮرم ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اهﻤﻴﺖ اش ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ ﮐﻨﺎرﯼ ﺑﮕﺬارم‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻳﺎدﺁور ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﺎ در زﻣﺎﻧﻪ ﯼ هﺮاس هﻴﺴﺘﺮﻳﮏ از ﺑﭽﻪ ﺑﺎزﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﺟﻨﻮن ﺟﻤﻌﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﻳﺎدﺁور ﺟﻨﻮن ﺷﮑﺎر ﺟﺎدوﮔﺮان در ﺷﻬﺮ ﺳﺎﻟﻢ ]ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ[ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1692‬اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﻮن ﺟﻤﻌﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﭽﻪ‬ ‫ﺑﺎزﯼ اﺑﻌﺎدﯼ اﭘﻴﺪﻣﻴﮏ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻮﺟﺐ وﺣﺸﺖ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺎﮐﻠﺒﺮﯼ ﻓﻴﻦ هﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﻮدﮐﺎن ﻗﺪﻳﻢ‬ ‫ﻻ ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻴﺴﺖ(‪.‬‬ ‫ﺁزادﯼ ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار ﻧﺪارﻧﺪ )هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻄﺮ ﮐﻮدﮎ ﺁزارﯼ اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﯽ از ﺧﻔﺖ ﮐﻮدﮎ ﺁزارﯼ ﻧﺼﻴﺐ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻳﮏ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ‬ ‫ﻣﺘﻨﻔﺮم؛ اﻣﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻴﺶ از ﺁن‪ ،‬از ﺑﯽ اﻧﺼﺎﻓﯽ ﻣﺘﻨﻔﺮم‪ .‬و ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﺮا اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ و‬ ‫اﻳﺮﻟﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺪر ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﭽﻪ ﺑﺎزﯼ ﮐﺸﻴﺶ هﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺧﺎر و ﺧﻔﻴﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ اﻳﻦ ﺑﻴﺰارﯼ از ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ‬ ‫ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﻧﺎﺷﯽ از درﮎ رﻳﺎﮐﺎرﯼ ﮐﺸﻴﺸﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ زﻳﺎدﯼ از زﻧﺪﮔﯽ ﺣﺮﻓﻪ اﯼ ﺷﺎن را وﻗﻒ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺣﺲ "ﮔﻨﺎهﮑﺎرﯼ" ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ زﻋﻤﺎﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎ از اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم هﻢ ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺰارﯼ از ﮐﻠﻴﺴﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم از ﮔﻬﻮارﻩ ﺑﻪ ﮐﻮدﮎ ﺷﺎن ﻣﯽ ﺁﻣﻮزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺶ اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬رواج اﻳﻦ ﺑﻴﺰارﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ را‬ ‫هﺸﻴﺎر ﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ در داورﯼ ]درﺑﺎرﻩ ﯼ رﺳﻮاﻳﯽ هﺎﯼ ﮐﺸﻴﺸﺎن ﺑﭽﻪ ﺑﺎز[ ﻋﺠﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﺪهﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻗﺪرت ﺷﮕﺮف‬ ‫ذهﻦ در ﺟﻌﻞ ﺧﺎﻃﺮات ﮐﺎذب ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮان ﺑﯽ ﻣﺮام و وﮐﻴﻼن ﻣﺰدور هﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﯼ ﺧﻄﺎﮐﺎر ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻟﻴﺰاﺑﺖ ﻟُﻔﺘﻮس رواﻧﺸﻨﺎس ﺟﺴﺎرت ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ ﺧﺮج دادﻩ و ﺑﻪ رﻏﻢ ﺗﻤﺎم ﮐﻴﻨﻪ ﺗﻮزﯼ‬ ‫هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻋﻠﻴﻪ او ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﭼﻪ ﺁﺳﺎن دﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻌﻞ ﺧﺎﻃﺮات ﻣﯽ زﻧﻨﺪ و ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻌﻠﯽ ﺷﺎن را‬ ‫ﻋﻴﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ [137] .‬ﺟﺎﯼ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﻴﺌﺖ ﻣﻨﺼﻔﻪ هﺎ هﻢ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﯼ ﺷﻬﺎدت هﺎﯼ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ‬ ‫اﻣﺎ ﮐﺎذب ﺷﻬﻮد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد ﺧﺎص اﻳﺮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ از ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ هﻢ ﮐﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ ﺑﺮادران ﻣﺴﻴﺤﯽ‪ 275‬ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ اﯼ‬ ‫از ﺁﻣﻮزش ﭘﺴﺮان ﺁن ﮐﺸﻮر را ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻄﻮرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﻮرد ﺑﯽ رﺣﻤﯽ ﺳﺎدﻳﺴﺘﯽ‬ ‫راهﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺪارس دﺧﺘﺮاﻧﻪ ﯼ اﻳﺮﻟﻨﺪ را ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻨﺎهﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﻌﺮوف‬

‫‪. Christian Brothers‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪275‬‬

‫‪234‬‬

‫ﻣﮕﺪاﻟِﻦ‪ ،‬ﺳﻮژﻩ ﯼ ﻓﻴﻠﻢ ﺧﻮاهﺮان ﻣﮕﺪاﻟﻦ‪ 276‬اﺛﺮ ﭘﻴﺘﺮ ﻣﻮﻟﻦ‪ ،‬ﺗﺎ اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ 1996‬ﺑﺎز ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ وﮐﻼﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺸﺘﺮﯼ از ﻣﻴﺎن "ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن" هﻮﺳﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﮐﺸﻴﺸﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺎﻃﺮات ﮔﺬﺷﺘﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﻼ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺸﺖ ﺧﺎﻃﺮات ﻏﺒﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﯼ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺧﻠﻮت ﮐﻠﻴﺴﺎ ﭘﻮل‬ ‫دورﺷﺎن را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از اﻳﻦ ﺷﮑﺎﻳﺖ هﺎ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ اﻳﺎم ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺸﻴﺶ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﭽﻪ ﺁزارﯼ ﻓﻮت ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ دﻓﺎع از ﺧﻮد ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﺎرد‬ ‫دﻻر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎوان اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺷﮑﺎﻳﺖ هﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ [139] .‬و اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﻮل هﺎ از ﮐﺠﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫دﻟﺘﺎن ﺑﺮاﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﺴﻮزد‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﭘﺲ از ﻳﮏ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ام در دوﺑﻠﻴﻦ‪ ،‬از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮم درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺟﻨﺠﺎل ﺳﺎزﯼ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ‬ ‫هﺎﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﮐﺸﻴﺸﺎن ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ دادم ﮐﻪ هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﯽ ﺷﮏ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺷﻨﻴﻊ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ‬ ‫زﻳﺎن ﺁن ﮐﻤﺘﺮ از ﺁﺳﻴﺐ هﺎﯼ رواﻧﯽ درازﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﺎرﺁوردن ﮐﻮدﮎ ﺑﻪ او ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﻓﯽ اﻟﺒﺪاهﻪ ﺑﻪ دل ﺣﻀﺎر ﻧﺸﺴﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﭘﺮﺷﻮرﯼ ﺷﺪ )ﺣﻀﺎرﯼ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ روﺷﻨﻔﮑﺮان اﻳﺮﻟﻨﺪﯼ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﮐﻠﻴﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﮐﺸﻮر هﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪهﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻳﺎد اﻳﻦ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا اﻓﺘﺎدم ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ از ﻳﮏ‬ ‫زن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺣﺪودًا ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدم‪ .‬او درﺁن ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ روﻣﯽ ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ و در هﻔﺖ‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﯽ اش دو اﺗﻔﺎق ﻧﺎﮔﻮار ﺑﺮاﻳﺶ رخ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺸﻴﺶ ﻣﺤﻠﻪ ﺷﺎن در ﺧﻮدرو اش از او ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ‬ ‫ﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬و در هﻤﺎن اوﻗﺎت هﻢ ﻳﮏ ﮐﻼﺳﯽ اش هﻢ ﺑﻪ ﻣﺮﮔﯽ دﻟﺨﺮاش ﻓﻮت ﮐﺮدﻩ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ رﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﭼﻮن‬ ‫ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻮن واﻟﺪﻳﻦ اﻳﻦ زن ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ او ﻗﺒﻮﻻﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ هﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻬﻨﻢ ﻣﯽ رود‪ .‬ﻧﻈﺮ اﻣﺮوزﯼ اﻳﻦ زن اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ از ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﻳﮑﯽ‬ ‫ﺟﺴﻤﯽ و دﻳﮕﺮﯼ ذهﻨﯽ‪ ،‬دوﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ او‪:‬‬ ‫دﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﮐﺸﻴﺶ )از دﻳﺪ ﻳﮏ ﺑﭽﻪ ﯼ ‪ 7‬ﺳﺎﻟﻪ( ﻓﻘﻂ ﻳﮏ "اَخ" اﺳﺖ اﻣﺎ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﯼ رﻓﻴﻘﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ رﻓﺘﻪ ﺗﺮس ﺑﯽ ﺣﺪﯼ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﮐﺸﻴﺶ ﺑﯽ ﺧﻮاب ﻧﺸﺪم – اﻣﺎ ﺷﺐ‬ ‫هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺮس ﺳﺮ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ دوﺳﺘﺎﺷﺎن داﺷﺘﻪ ام ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮس ﻣﺜﻞ‬ ‫ﺑﺨﺘﮏ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻢ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺁزار ﺟﻨﺴﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ زن در ﺑﭽﮕﯽ در ﻣﺎﺷﻴﻦ ﮐﺸﻴﺶ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮدﻩ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬درد ﭘﺴﺮﮐﺎن دﺳﺘﻴﺎر ﻣﺮاﺳﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺸﻴﺸﺎن ﮔﺎﻳﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﻣﻼﻳﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬و اﻣﺮوزﻩ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﺎﺑﻖ از ﺟﻬﻨﻢ ﺣﺮف ﻧﻤﯽ‬ ‫زﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ ﮐﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ رواﻧﯽ از ﮐﻮدﮐﺎن وﺧﻴﻢ ﺗﺮ از‬ ‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﺴﻤﯽ از ﺁﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻟﻔﺮد هﻴﭽﮑﺎﮎ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﺑﺰرگ ﺳﻴﻨﻤﺎ و ﻣﺘﺨﺼﺺ هﻨﺮ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬در ﺣﺎل راﻧﻨﺪﮔﯽ در ﺟﺎدﻩ هﺎﯼ ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن از ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون اﺷﺎرﻩ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ "اﻳﻦ‬ ‫‪. The Magdalene Sisters‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪276‬‬

‫‪235‬‬

‫ﺗﺮﺳﻨﺎﮎ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮﻩ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ دﻳﺪﻩ ام" و اﻣﺘﺪاد اﺷﺎرﻩ ﯼ او‪ ،‬ﮐﺸﻴﺸﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪ ﯼ ﭘﺴﺮﮎ‬ ‫ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﻮد و ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬هﻴﭽﮑﺎﮎ از ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﺧﻢ ﺷﺪ و ﻓﺮﻳﺎد زد‪" :‬ﻓﺮار ﮐﻦ‬ ‫ﭘﺴﺮ ﺟﺎن! زﻧﺪﮔﯽ ات را ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻩ!"‬ ‫ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ " ﺳﻨﮓ و ﭼﻤﺎق اﺳﺘﺨﻮاﻧﻢ را ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﻠﻤﺎت ﻧﻪ‪ ".‬اﻳﻦ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ هﻨﮕﺎﻣﯽ‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﺎت را واﻗﻌًﺎ ﺑﺎور ﻧﮑﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ درس هﺎﻳﺘﺎن و ﺳﺨﻨﺎن واﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺁﻣﻮزﮔﺎران و ﮐﺎهﻨﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬ ‫راﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ً‪ ،‬ﺻﺮاﺣﺘﺎً‪ ،‬و ﺑﯽ ﮐﻢ و ﮐﺎﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻨﺎهﮑﺎران در ﺟﻬﻨﻢ ﮐﺒﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ )ﻳﺎ ﺁﻣﻮزﻩ ﯼ‬ ‫ﻼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﺎت‪ ،‬اﺛﺮ و ﺿﺮرﯼ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ از ﮐﻨﺶ هﺎ‬ ‫ﺷﻨﻴﻊ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﮑﻪ زن ﻣِﻠﮏ ﺷﻮهﺮ اﺳﺖ(‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻣﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد واژﻩ ﯼ "ﮐﻮدﮎ ﺁزارﯼ" در وﺻﻒ ﺑﻼﻳﯽ ﮐﻪ ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻣﻮزﻩ ﯼ‬ ‫ﻋﺬاب ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮاﯼ ﮔﻨﺎهﮑﺎران( ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ رو اﻏﺮاق ﺁﻣﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ "رﻳﺸﻪ ﯼ هﻤﻪ ﺷﺮ؟"‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ذﮐﺮش رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادﯼ از زﻋﻤﺎﯼ دﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺮدم‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﺮاد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻓﺮاﻃﻴﻮن رﻓﺘﻪ ام و ﻧﻪ رهﺒﺮان ﻣﻴﺎﻧﻪ روﯼ ﻣﺤﺘﺮم و ﻣﻮﺛﻘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻘﻒ‬ ‫هﺎﯼ اﻋﻈﻢ‪ ∗.‬اﻳﻦ اﻳﺮاد ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ – اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ اﺑﺘﺪاﯼ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﮑﻢ را در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻼ ﻋﺎدﯼ و ﻣﻴﺎﻧﻪ رواﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺎن ﺧﺎرج اﻓﺮاط ﮔﺮاﻳﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ در ﺧﻮد ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻦ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ را ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻴﺮﻩ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﺸﻴﺶ ﺗِﺪ َهﮕِﺮد از‬ ‫ﮐﻠﻮرادو اﺳﭙﺮﻳﻨﮕﺰ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ دوران ﺑﻮش‪" ،‬ﮐﺸﻴﺶ ﺗِﺪ" رﺋﻴﺲ ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺳﯽ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ اواﻧﺠﻠﻴﺴﺖ هﺎ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬و هﻤﻮ ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ دوﺷﻨﺒﻪ ﺑﺎ ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﺑﻮش ﻣﺸﺎورﻩ ﯼ‬ ‫ﺗﻠﻔﻨﯽ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻓﺮاﻃﻴﻮن واﻗﻌﯽ ﺑﺮوم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮاغ "ﺑﺎزﺳﺎزﯼ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺎن‪ "277‬ﻣﯽ رﻓﺘﻢ ﮐﻪ "اﻻهﻴﺎت ﻓﺎﺋﻘﻪ‪ "278‬ﺷﺎن ﺁﺷﮑﺎرا ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﻨﺎﯼ ﻳﮏ دﻳﻦ ﺳﺎﻻرﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن‬ ‫ﮐﻪ ﻳﮏ هﻤﮑﺎر ﻣﻄﻠﻊ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ام ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪:‬‬ ‫اروﭘﺎﻳﻴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺳﻴﺎر دﻳﻨﺨﻮﻳﺎن هﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ –‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺸﺘﻦ هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﺎن و ﻏﻴﺮﻩ – و اﻧﺤﺼﺎر ﺗﺼﺪﯼ ﺷﻐﻞ هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ و ﺣﺘﯽ ﺣﻖ رأﯼ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن را ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﺧﻄﺎﺑﻪ هﺎ ذوق ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﮑﻮﻻرﻳﺴﺖ هﺎ ﺑﻪ‬ ‫هﻮش ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﻮق ﮔﺮاﻳﺎن و ﺑﺎزﺳﺎزﯼ ﮔﺮاﻳﺎن ﻋﻨﻘﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﯽ دﻳﻦ ﺳﺎﻻرﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﺪل ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫∗ اﺗﻔﺎﻗًﺎ ﻣﻦ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁن ﻣﺴﺘﻨﺪ از اﺳﻘﻒ اﻋﻈﻢ ﮐﺎﻧﺘﺮﺑﻮرﯼ‪ ،‬ﮐﺎردﻳﻨﺎل اﻋﻈﻢ وﺳﺖ ﻣﻴﻨﺴﺘﺮ و ﺧﺎﺧﺎم اﻋﻈﻢ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ هﻢ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬ ‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم ‪ ،‬ﮐﻪ هﻤﻪ ﺷﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺪون ﺷﮏ دﻻﻳﻞ ﺧﻮﺑﯽ هﻢ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﻘﻒ ﺁﮐﺴﻔﻮرد ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮد‪ ،‬و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤًﺎ او هﻢ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺁن ﻣﻌﻈﻢ ﻟﻪ هﺎ از ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮاﻳﯽ ﺑﻪ دور ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪277‬‬ ‫‪. reconstructions‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪236‬‬

‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻦ ﮐﺸﻴﺶ ﮐﻴﻨﺎن روﺑﺮﺗﺰ ﺑﻮد ﮐﻪ او هﻢ ﻣﺜﻞ ﮐﺸﻴﺶ ﺗِﺪ در اﻳﺎﻟﺖ ﮐﻠﻮرادو زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬دﻳﻮاﻧﮕﯽ ﺧﺎص ﮐﺸﻴﺶ روﺑﺮﺗﺰ‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮدش اﺳﻢ ﺁن را ﺗﺎﻻر ﺟﻬﻨﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎﻻر ﺟﻬﻨﻢ‬ ‫ﺟﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﻳﺎ اوﻟﻴﺎﯼ ﻣﺪارس ﻣﺴﻴﺤﯽ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن را ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ از دﻳﺪن ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺲ از‬ ‫ﻣﺮگ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺳﺨﺖ ﻣﺮﻋﻮب ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺎﻻر‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺻﺤﻨﻪ هﺎﯼ وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ از ﺟﺰاﯼ "ﮔﻨﺎهﺎن"ﯼ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ و هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﯽ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ و ﺷﻴﻄﺎن ﺳﺮخ ﺟﺎﻣﻪ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ دوزﺧﻴﺎن را رﻳﺸﺨﻨﺪ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﭘﻴﺶ درﺁﻣﺪﯼ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ در ﺁن دوزخ ﺁﮐﻨﺪﻩ از ﺑﻮﯼ ﮔﻮﮔﺮد ﮔﺪاﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و‬ ‫ﺿﺠّﻪ و ﻧﺎﻟﻪ ﯼ ﻣﻠﻌﻮﻧﺎن اﺑﺪﯼ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎن ﻣﯽ رود‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از دﻳﺪن ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻳﮏ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺁدم ﺑﺪهﺎﯼ ﻣﻠﻮدرام هﺎﯼ دورﻩ ﯼ وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎ ﺑﺎ ﭼﻬﺮﻩ اﯼ‬ ‫ﮐﺮﻳﻪ اﻟﻤﻨﻈﺮ ﮔﺮﻳﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﻀﻮر ﮔﺮوﻩ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﮐﺸﻴﺶ روﺑﺮﺗﺰ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ .‬او ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﻦ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺁوردن ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﻻر ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬دوازدﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺣﺮف ﺟﺎ ﺧﻮردم و از او ﭘﺮﺳﻴﺪم ﺁﻳﺎ ﻧﮕﺮان ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ دوازدﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ دﻳﺪن اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎ دﭼﺎر ﮐﺎﺑﻮس ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬ ‫ﻼ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را در‬ ‫ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﻬﺸﺎن ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺟﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻ ً‬ ‫دوازدﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ دهﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ درزﻧﺪﮔﯽ ﮔﻨﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ هﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ‬ ‫ﻣﺤﺸﻮر ﻧﺨﻮاهﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺗﺎﻻر ﮐﺎﺑﻮس ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد ﭼﻮن در‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺒﺐ ﺧﻴﺮ و رﺳﺘﮕﺎرﯼ ﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﺜﻞ ﮐﺸﻴﺶ روﺑﺮﺗﺰ واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﺶ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﻳﺶ ﻋﺬاب دادن ﮐﻮدﮐﺎن هﻢ ﮐﺎر‬ ‫ﺑﺪﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﮐﺸﻴﺶ راﺑﺮﺗﺰ اﻓﺮاﻃﻴﻮن دﻳﻮاﻧﻪ اﯼ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗِﺪ َهﮕِﺮد ﻳﮑﯽ از‬ ‫زﻋﻤﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ هﻤﮑﻴﺸﺎن ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺻﺪاﯼ‬ ‫ﺁﺗﺸﻔﺸﺎن هﺎ ﮔﻮش ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻮن و ﻓﻐﺎن ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺟﻬﻨﻢ را ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻳﺪ‪ [140] .‬و ﻳﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﮐِﺮم هﺎﯼ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﮐﻪ در‬ ‫ﻋﻤﻖ ﺁب هﺎﯼ ﮔﺮم اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﮐﺮم هﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺎرﮎ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ﯼ ‪ 9 : 43-4‬ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪" :279‬و اﮔﺮ دﺳﺘﺎن ات ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺟﻨﺒﻴﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﻪ ﮐﻪ ِﺑﺒُﺮﯼ ﺷﺎن؛ ﻧﻴﮑﻮﺗﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﻴﻞ زادﻩ ﺷﻮﯼ ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫دو دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ دوزخ درﺁﻳﯽ و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺁﺗﺸﯽ ﺷﻮﯼ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﻓﺮوﻧﻤﯽ ﻣﻴﺮد‪ .‬ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﺮم هﺎﻳﺶ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ ".‬اﻳﻦ ﻣﺆﻣﻨﺎن هﻮاﺧﻮاﻩ ﺟﻬﻨﻢ ﺳﻮزان هﺮ ﻧﻈﺮﯼ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺟﻬﻨﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻇﺎهﺮًا در ﻳﮏ‬ ‫ﻣﻮرد اﺷﺘﺮاﮎ دارﻧﺪ و ﺁن ﺷﻌﻒ ﺷﺎن از ﻋﺬاب ﮔﻨﻬﮑﺎران و اﺣﺴﺎس ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪﯼ و رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪﯼ ﺷﺎن از اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬

‫‪ .279‬در ﺁﻳﺎت ‪ 44-43‬از ﻓﺼﻞ ‪ 9‬اﻧﺤﻴﻞ ﻣﺎرﮎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ .43" :‬و‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪. Dominion Theology‬‬

‫‪278‬‬

‫‪237‬‬

‫ﺧﻮد از رﺳﺘﮕﺎران اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻗﺪﻳﺲ ﺗﻮﻣﺎس ﺁﮐﻮﺋﻴﻨﺎس ﺑﻬﺘﺮ از هﻤﻪ در ﺳﻮﻣﺎ ﺗﺌﻮﻟﻮﺟﻴﮑﺎ‬

‫‪280‬‬

‫ﺷﺮح ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬

‫"اﻳﻨﮑﻪ ﻗﺪﻳﺴﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ از ﻧﻴﮏ ﻓﺮﺟﺎﻣﯽ ﺧﻮد و رﺣﻤﺖ اﻻهﯽ ﻣﺤﻈﻮظ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻋﺬاب ﻣﻠﻌﻮﻧﺎن در ﺟﻬﻨﻢ را ﻧﻴﮏ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻧﺪ‪ ".‬ﻋﺠﺐ ﺁدم ﻧﺎزﻧﻴﻨﯽ‪.‬‬

‫∗‬

‫ﺣﺘﯽ ﻧﺰد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻬﺎت ﻣﻌﻘﻮل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮس از ﺁﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﭘﺨﺶ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ام درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدم‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫ﯼ زن ﺻﺎدق و ﻣﻌﻘﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺮا از ﺳﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬در ﺁﻧﺠﺎ ﺗﺤﺖ ﺁﻣﻮزش راهﺒﻪ هﺎﻳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‬ ‫ﮐﻪ از ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﺴﻤﻪ و ﭼﻮب هﻢ اﺑﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در دورﻩ ﯼ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ داروﻳﻦ را ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻣﻌﻘﻮل ﺁﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻃﯽ ﻋﻤﺮم هﻤﻮارﻩ دﭼﺎر ﻣﺨﻤﺼﻪ ﯼ ﺗﺮس‬ ‫ﻋﻤﻴﻖ از ﺁﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻮدﻩ ام‪ .‬ﺗﺮﺳﯽ ﮐﻪ ﮔﻬﮕﺎﻩ ﻋﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪرﯼ روان درﻣﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ ام و اﻳﻦ درﻣﺎن‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﺮا در ﺣﻞ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﻗﺪﻳﻤﯽ ام ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ام ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺮس ﻋﻤﻴﻖ‬ ‫ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺳﻢ و ﺁدرس ﺁن روان درﻣﺎﻧﮕﺮﯼ را ﺑﺮاﻳﻢ‬ ‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ هﻔﺘﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎن ﺑﺎ او ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺮدﻳﺪ و در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺮس هﺎ ﺗﺨﺼﺺ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎ ﺧﻮردم‪) ،‬و ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺘﺄﺳﻒ ﺷﺪم ﮐﻪ ﭼﺮا ﺟﻬﻨﻤﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ راهﺒﻪ هﺎ را ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ( و‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧِﺮد ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻮهﺮﯼ ﮐﻪ از ﺁن ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ – و ﺧﻴﻠﯽ از ﻣﺮدم ﻓﺎﻗﺪ ﺁﻧﻨﺪ – اﻋﺘﻤﺎد‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻢ ﮐﻪ هﺮ ﻗﺪر ﺧﻮﻓﻨﺎﮐﯽ ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬ﺁن ﻃﻮر ﮐﺸﻴﺸﺎن و راهﺒﻪ هﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺎدﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺁن ﺑﻌﻴﺪﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻬﻨﻤﯽ در ﮐﺎر ﺑﻮد ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد ﻓﻘﻂ اﻧﺪﮐﯽ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺟﻬﻨﻤﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﭘﻴﺸﮕﺎن ﺟﻬﺪ ﺑﻠﻴﻐﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺟﻬﻨﻢ ﺁن را ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻬﻴﺐ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻮدن‬ ‫وﺟﻮدش را ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻗﺪرﯼ اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﯽ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ او را ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮ ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬ژﻳﻞ ﻣﻴﺘﻮن‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫زن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﺻﻔﺎ و ﺻﺎدﻗﯽ اﺳﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺧﻮد ژﻳﻞ ﻧﺰد ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺧﻮان ﺧﺎﺻﻪ‪ 281‬ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﭼﻨﺎن ﻣﺨﻮف اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﻳﮏ وﺑﺴﺎﻳﺖ‪ ،www.peebs.net ،‬اﺧﺘﺼﺎﺻًﺎ ﺑﺮاﯼ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫از اﻳﻦ ﻓﺮﻗﻪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪280‬‬

‫‪. Summa Theologica, St.Thomas Aquinas‬‬ ‫∗ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﻬﺮورزﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺁن ﮐﻮﻟﺘﺮ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪" :‬ﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم ﮐﻪ ﮐﺴﯽ از هﻢ ﮐﻴﺸﺎﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ از ﺗﺼﻮر ﮐﺒﺎب ﺷﺪن داوﮐﻴﻨﺰ در‬ ‫ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻪ ﺧﻨﺪﻩ ﻧﻤﯽ اﻓﺘﺪ" )ﮐﻮﻟﺘﺮ ‪(268 :2006‬‬ ‫‪281‬‬ ‫‪. Exclusive Brethren‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪238‬‬

‫ژﻳﻞ ﻣﻴﺘﻮن ﺑﺎ ﺗﺮس از دوزخ ﺑﺎر ﺁﻣﺪ‪ ،‬در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ رهﺎ ﺷﺪ‪ ،‬و اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺧﻮدش در ﮐﻮدﮐﯽ دﭼﺎر اﻳﻦ ﻋﺎرﺿﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪" :‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﯽ ام ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻢ ﮐﻪ ﺁﮐﻨﺪﻩ از ﺗﺮس ﺑﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮس از ﮔﻨﺎﻩ اﻣﺮوزﯼ و ﻟﻌﻨﺖ و ﻋﺬاب اﺑﺪﯼ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﺁﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ و دﻧﺪان ﻗﺮﭼﻪ ﯼ‬ ‫ﻼ ﺑﺎر اﺳﺘﻌﺎرﯼ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ".‬ﺑﻌﺪ از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ‬ ‫ﮔﻨﺎهﮑﺎران ﺧﻴﻠﯽ واﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﭽﻪ اﺻ ً‬ ‫ﺷﺮح دهﺪ ﮐﻪ در ﮐﻮدﮐﯽ اش درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻪ او ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ اش هﻤﺎن ﻗﺪر ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻬﺮﻩ اش‬ ‫هﻨﮕﺎم ﻣﮑﺜﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﯽ داﺷﺖ‪" :‬ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ؟ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ هﻤﻪ وﻗﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺼﻪ هﻨﻮز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ‪...‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺛﺮم ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﻬﻨﻢ ﺟﺎﯼ وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ اﺳﺖ‪ .‬اوج ﻏﻀﺐ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬اﺷﺪ ﻣﺠﺎزات اﺳﺖ‪ .‬ﺁﺗﺶ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯼ‬ ‫واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﺎ اﺑﺪاﻟﺪهﺮ ﺑﺪون هﻴﭻ ﻓﺮﺟﻪ اﯼ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫او در اداﻣﻪ ﺑﺮاﻳﻢ از ﻳﮏ ﮔﺮوﻩ ﺣﻤﺎﻳﺘﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ رهﺎﺷﺪﮔﺎن از دﻳﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﮐﻮدﮐﯽ ﺷﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد او ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﮐﻪ رهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ اﻓﺴﻮن ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﭼﻘﺪر دﺷﻮار اﺳﺖ‪:‬‬ ‫"ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﺮﮎ دﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮﻟﯽ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬اوﻩ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﻣﻞ را ﺗﺮﮎ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮐﺎﻣﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﻳﺪ ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬و ﻳﮏ ﻧﻈﺎم ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﻓﺮاﮔﻴﺮ را ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ داﺷﺘﻪ اﻳﺪ رد ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ‬ ‫اوﻗﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ و دوﺳﺘﺎن ﺗﺎن را هﻢ ﺗﺮﮎ ﮐﻨﻴﺪ… ﭼﻮن در ﺣﻘﻴﻘﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﻳﺸﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارﻳﺪ‪ ".‬ﺑﺎ ﻳﺎدﺁورﯼ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫هﺎﻳﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ام درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب ﻣﻦ دﻳﻦ را ﺗﺮﮎ‬ ‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ وﺿﻌﻴﺘﯽ را ﮐﻪ ژﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻧﺎن ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﺟﺮأت ﻧﺪارﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﺸﺎن در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫ﺑﺪﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﺎﻣﻪ اﯼ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻳﮏ داﻧﺸﺠﻮﯼ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﺮاﻳﻢ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫وادار ﺷﺪم ﺑﺮاﺗﺎن اﻳﻤﻴﻞ ﺑﺰﻧﻢ ﭼﻮن ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗﺎن درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ ﻣﻮاﻓﻖ ام‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺣﺘﻤًﺎ ﻣﻄﻠﻊ‬ ‫هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺠﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ در ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩ ام و ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫دﻳﻦ هﻴﭻ وﻗﺖ ﺑﺮاﻳﻢ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ هﻤﻴﻦ اواﺧﺮ ﺟﺮأت ﮐﺮدم ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬ﺁن ﺷﺨﺺ‪ ،‬دوﺳﺖ دﺧﺘﺮم ﺑﻮد ﮐﻪ ‪ ...‬وﺣﺸﺖ زدﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﻇﻬﺎر ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﺮدم را ﺷﻮﮐﻪ ﮐﻨﺪ اﻣﺎ اﻣﺮوز ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻢ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر او دﻳﮕﺮ ﻣﺮا ﺁدم دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻋﺘﻤﺎد‬ ‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ اﺧﻼﻗﻴﺎت ﻣﻦ از ﺧﺪا ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ ﺷﻮﮎ را از‬ ‫ﺳﺮ ﺑﮕﺬارﻧﻢ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬و واﻗﻌًﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﺎورهﺎﻳﻢ را ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﮑﺎﻧﻢ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻢ ﺑﺎ‬ ‫واﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ روﺑﺮو ﺷﻮم‪ ...‬ﻣﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺎﺳﺦ دهﯽ ﺗﺎن را ﻧﺪارم‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ هﻤﺪردﯼ ﮐﻨﻴﺪ و از ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ ام ﺁﮔﺎﻩ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻳﻦ‪ ،‬ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ‬ ‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ اﻳﺪ و دوﺳﺖ ﺗﺎن داﺷﺘﻪ از دﺳﺖ ﺑﺪهﻴﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻨﮑﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او ﻣﻦ ﻳﮏ ﻻﻣﺬهﺐ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪239‬‬

‫ﮐﺎﻓﺮ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻪ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻤﺎ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺎرهﺎﯼ دﻳﻮاﻧﻪ وارﯼ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺸﮑﺮم ﮐﻪ ﺣﺮﻓﻢ را ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ در ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺟﻮان ﺑﻴﭽﺎرﻩ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدم ﮐﻪ هﺮﭼﻨﺪ اﮐﻨﻮن دوﺳﺖ دﺧﺘﺮش ﭼﻴﺰﯼ در ﻣﻮرد او‬ ‫داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮد او هﻢ ﭼﻴﺰﯼ در ﻣﻮرد دوﺳﺖ دﺧﺘﺮش داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺁن دﺧﺘﺮ واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ او ﻣﯽ ﺧﻮرد؟ ﻣﻦ ﺗﺮدﻳﺪ‬ ‫دارم‪.‬‬ ‫ﻼ از ﺟﻮﻟﻴﺎ ﺳﻮوﻳﻨﯽ ﻧﺎم ﺑﺮدم و اﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﯽ و ﻳﮑﺪﻧﺪﮔﯽ ﻃﻨﺰﺁﻣﻴﺰﯼ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ‬ ‫ﻗﺒ ً‬ ‫در دﻳﻦ ﺑﻴﺎﺑﺪ و ﺧﺪاﯼ دوران ﮐﻮدﮐﯽ اش را از ﺷﮑﻴﺎت ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮهﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﭘﺮﺳﻤﺎن اش ﺷﺎدﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ و‬ ‫اﮐﻨﻮن ﻳﮏ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﻣﺤﺒﻮب و ﻣﻌﺮوف ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺟﻮان ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﮔﻴﺮاﺗﺮﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ او ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺮﺧﺺ‬ ‫ﮐﺮدن ﺧﺪا‪ ،282‬ﺻﺤﻨﻪ ﯼ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ او هﻤﻪ ﯼ راﻩ هﺎ را ﺁزﻣﻮدﻩ و ﻋﺎﻗﺒﺖ‪...‬‬ ‫‪ ...‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﻓﺘﺮ ﮐﺎرم در ﺣﻴﺎت ﭘﺸﺘﯽ ﻣﯽ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ زﻣﺰﻣﻪ ﯼ ﺧﻔﻴﻔﯽ درون ﺳﺮم ﺷﺪم‪.‬‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺻﺪا ﭼﻘﺪر اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﮏ ﭘﺮدﻩ ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺪا ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪" ،‬ﺧﺪا‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪".‬‬ ‫ﺳﻌﯽ ﮐﺮدم ﺻﺪا را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮم‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﮏ ﮐﻤﯽ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪ‪" .‬ﺧﺪا وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﺪا وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اوﻩ ﺧﺪاﯼ‬ ‫ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﺪا وﺟﻮد ﻧﺪارد‪...‬‬ ‫ﻳﮏ دﻓﻌﻪ ﺧﺸﮑﻢ زد‪ .‬اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﮐﻪ دارم از ﭘﺸﺖ ﺑﺎم ﻣﯽ اﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم "اﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﺮا ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺧﺪا را ﺑﺎور ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺎز دارم‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻳﮏ داﺳﺘﺎﻧﯽ را‬ ‫ﺑﺎور دارم"‪...‬‬ ‫"اﻣﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭼﻄﻮر ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﺷﻤﺎ ﭼﻄﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﻄﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺪون‬ ‫ﺧﺪا ﺑﻴﺪار ﺷﻮﻳﺪ و روزﺗﺎن را ﺷﺐ ﮐﻨﻴﺪ؟" اﺣﺴﺎس ﮐﺮدم ﺗﻌﺎدﻟﻢ را از دﺳﺖ دادﻩ ام‪...‬‬ ‫ﻓﮑﺮ ﮐﺮدم‪" ،‬ﺧﺐ‪ ،‬ﺁرام ﺑﺎش‪ .‬ﺑﮕﺬار ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻋﻴﻨﮏ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ را هﻢ اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ‪ .‬ﻓﻘﻂ‬ ‫ﻋﻴﻨﮏ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ را ﺑﺰن و ﻳﮏ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ دور و ﺑﺮت ﺑﻨﺪاز و ﺑﻌﺪ ﻓﻮرًا درش ﺑﻴﺎور‪ ".‬ﭘﺲ ﻋﻴﻨﮏ را زدم‬ ‫و اﻃﺮاﻓﻢ را ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺮدم‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪﻩ ام ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ اوﻟﺶ ﮔﻴﺞ ﺷﺪم‪ .‬راﺳﺘﺶ ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ "ﺧﺐ‪ ،‬ﭼﻄﻮر زﻣﻴﻦ ﺗﻮﯼ ﺁﺳﻤﺎن اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ؟‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﻃﻮرﯼ ﺗﻮﯼ ﻓﻀﺎ ﺁوﻳﺰان هﺴﺘﻴﻢ؟ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ اﺳﺖ!" ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺮوم و زﻣﻴﻦ را‬ ‫ﮐﻪ دارد در ﻓﻀﺎ ﺳﻘﻮط ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﮕﻪ دارم‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻳﺎدم ﺁﻣﺪ ﮐﻪ "ﺁهﺎ‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪ و ﻣﻤﻨﺘﻮم زاوﻳﻪ اﯼ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻴﻠﯽ وﻗﺖ دﻳﮕﺮ دور‬ ‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﭽﺮﺧﻴﻢ‪".‬‬ ‫‪. Letting Go of God‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪282‬‬

‫‪240‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺮﺧﺺ ﮐﺮدن ﺧﺪا را در ﻳﮏ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻟﻮس ﺁﻧﺠﻠﺲ دﻳﺪم‪ ،‬از دﻳﺪن ﺁن ﻋﻤﻴﻘًﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫وﻳﮋﻩ ﺁﻧﺠﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺟﻮﻟﻴﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ وﻗﺘﯽ واﻟﺪﻳﻦ اش ﺧﺒﺮ روزﻧﺎﻣﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻴﺨﺪا ﺷﺪن او را ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ ﭼﻪ‬ ‫واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﺣﺮف ﻣﺎدرم‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺟﻴﻎ ﺑﻮد‪" .‬ﺑﻴﺨﺪ؟ ﺑﻴﺨﺪا؟!؟!"‬ ‫ﭘﺪرم هﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ات ﺧﻴﺎﻧﺖ ﮐﺮدﯼ؛ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ات ﺧﻴﺎﻧﺖ ﮐﺮدﯼ؛ ﺑﻪ ﺷﻬﺮت ﺧﻴﺎﻧﺖ‬ ‫ﮐﺮدﯼ‪ ".‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﻣﻦ اﺳﺮار دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ روس هﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬هﺮ دوﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺣﺮف‬ ‫ﻧﻤﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪرم ﮔﻔﺖ " دﻳﮕﺮﺣﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺪﻓﻴﻦ ام ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﯽ‪ ".‬ﺑﻌﺪ ﻣﻦ رﻓﺘﻢ ﺧﻮدم را دار‬ ‫ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ "ﻓﻘﻂ ﺳﻌﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﻧﺠﺎت ام ﺑﺪهﻴﺪ‪".‬‬ ‫ﺑﺨﺸﯽ از هﻨﺮ ﺟﻮﻟﻴﺎ ﺳﻮوﻳﻨﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﺰﻣﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﻨﺪﻩ و ﮔﺮﻳﻪ وا ﻣﯽ دارد‪:‬‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ واﻟﺪﻳﻦ ام ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺨﺪا ﺷﺪن اﺻ ً‬ ‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﮐﺘﺎب دان ﺑﺎرﮐﺮ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان از ﺑﯽ اﻳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن‪ :‬از واﻋﻆ ﻣﺒﺮز ﺑﻪ ﺑﻴﺨﺪا‪ 283‬رواﻳﺖ دﮔﺮدﻳﺴﯽ ﺗﺪرﻳﺠﯽ او از ﻳﮏ‬ ‫ﮐﺸﻴﺶ ﺑﻨﻴﺎدﮔﺮا و ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺑﻪ ﻳﮏ واﻋﻆ ﺳﻴﺎر و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرﮐﺮ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺲ از ﺁن‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻴﺨﺪا ﺷﺪ هﻢ ﺑﻪ ﺳﻔﺮهﺎﯼ ﺗﺒﻠﻴﻐﯽ ﻣﺴﻴﺤﯽ اش اداﻣﻪ ﻣﯽ داد‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﻪ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻠﺪ ﺑﻮد و ﺧﻮد را در‬ ‫ﻗﻴﺪ ﻣﺤﻈﻮرات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ دﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ او ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ هﻢ در هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎﺑﻖ‬ ‫او هﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب هﺎﯼ او را در ﺧﻔﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ‬ ‫ﺷﺎن را ﺣﺘﯽ ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺧﻮد اﻇﻬﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن از واﮐﻨﺶ دﻳﮕﺮان هﺮاس دارﻧﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺑﺎرﮐﺮ ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮش‬ ‫ﺗﺮﯼ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ واﻟﺪﻳﻦ او ﻧﺨﺴﺖ ﺷﻮﮐﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل هﺎﻳﺶ ﮔﻮش ﻓﺮا دادﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺧﻮدﺷﺎن هﻢ ﺑﻴﺨﺪا‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫دو اﺳﺘﺎد از ﻳﮏ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و از واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺷﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺎدرش دﭼﺎر ﻣﺎﺗﻢ داﺋﻤﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﮕﺮان ﻋﺬاب روح ﻓﺮزﻧﺪش اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺪرش ﺁرزو ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎش اﻳﻦ ﭘﺴﺮ هﺮﮔﺰ زادﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ راﺳﺦ دارد ﮐﻪ ﭘﺴﺮش ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻋﺬاب اﺑﺪﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻼ ﻋﺎﻗﻞ و ﺑﺎﻟﻎ وﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺣﺘﻤًﺎ در ﺗﻤﺎم زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻋﻘﻠﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﻣﻮرد دﻳﻦ‪،‬‬ ‫دو ﻧﻔﺮ اﺳﺘﺎدان ﮐﺎﻣ ً‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺣﺎل و روز ﻣﺮدﻣﺎن ﮐﻤﺘﺮ ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و‬ ‫‪. Loosing Faith in Faith : Front Preacher to Atheist‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪283‬‬

‫‪241‬‬

‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﮐﻢ اﻗﺒﺎل ﺗﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺧﻮد ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ‬ ‫اﻓﺮاد را در ﻣﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎران دﮐﺘﺮ ژﻳﻞ ﻣﻴﺘﻮن ﻓﺮاوان ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ژﻳﻞ و ﻣﻦ در ﻳﮏ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن را ﻧﻮﻋﯽ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ذهﻨﯽ از‬ ‫ﺁﻧﺎن ﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ‪ .‬و ﻣﻦ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدم‪" :‬ﺷﻤﺎ از واژﻩ ﯼ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ دﻳﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻌﻠﻴﻢ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺟﻮد ﺟﻬﻨﻢ را ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﮐﻮدﮎ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ...‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺁﺳﻴﺐ رواﻧﯽ اﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ را ﺑﺎ‬ ‫ﺁﺳﻴﺐ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ از ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﻢ؟ او ﭘﺎﺳﺦ داد‪" :‬اﻳﻦ ﺳﺆال ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺨﺘﯽ اﺳﺖ‪ ...‬ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬ ‫اﻳﻦ دو ﺷﺒﺎهﺖ هﺎﯼ زﻳﺎدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن هﺮ دو ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻋﺘﻤﺎد هﺴﺘﻨﺪ؛ هﺮ دو ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻧﻔﯽ ﺣﻖ ﮐﻮدﮎ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ و ﺁزاداﻧﺪﻳﺸﯽ و ارﺗﺒﺎط ﻋﺎدﯼ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدن ﺑﺎ ﺟﻬﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ ...‬در هﺮ دو ﻣﻮرد ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﮐﻮدﮎ‬ ‫ﻣﻨﮑﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در دﻓﺎع از ﮐﻮدﮐﺎن‬ ‫هﻤﮑﺎر رواﻧﺸﻨﺎس ام ﻧﻴﮑﻼس هﻤﻔﺮﯼ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ در ﺁﮐﺴﻔﻮرد‪ ،‬اﻳﻦ ﺿﺮب‬ ‫اﻟﻤﺜﻞ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد ﮐﻪ "ﺳﻨﮓ و ﭼﻤﺎق ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮم را ﺑﺸﮑﻨﺪ اﻣﺎ ﺳﺨﻦ درﺷﺖ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ"‪.‬‬ ‫]‪ [141‬هﻤﻔﺮﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اش را ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺷﺮوع ﮐﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ هﻤﻴﺸﻪ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت‬ ‫ادﻋﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ وودوهﺎﯼ هﺎﺋﻴﺘﯽ را ﻣﺜﺎل زد ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ از "ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷﺪن" ﺗﻮﺳﻂ وودو از ﺗﺮس ﻣﯽ‬ ‫ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻮاﻳﺪ ﺁن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻀﺮ ﻳﺎ‬ ‫زﻳﺎﻧﺒﺎر هﻢ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ او ﻳﮏ ﻧﻪ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺎﻧﺴﻮرﭼﯽ ﮔﺮﯼ ﺑﻮد‪" :‬ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن ﭼﻨﺎن‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ".‬اﻣﺎ در اداﻣﻪ ﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اش‪ ،‬ﺑﻪ رﻏﻢ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻟﻴﺒﺮاﻟﯽ ﮐﻪ‬ ‫دارد‪ ،‬ﻳﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ را ﻣﺠﺎز داﻧﺴﺖ‪ :‬ﺳﺎﻧﺴﻮر در ﻳﮏ ﻣﻮرد ﺧﺎص‪...‬‬ ‫‪ ...‬و ﺁن ﺁﻣﻮزش اﺧﻼﻗﯽ و دﻳﻨﯽ ﮐﻮدﮐﺎن و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدﮎ در ﺧﺎﻧﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺠﺎز هﺴﺘﻨﺪ – و ﺣﺘﯽ از ﺁﻧﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود – ﮐﻪ درﺳﺖ و ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺻﻮاب و ﺧﻄﺎ را ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﮐﻮدﮎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮف ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻳﮏ ﺣﻖ ﺑﺸﺮﯼ دارﻧﺪ ﮐﻪ ذهﻨﺸﺎن ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺎﻃﻴﻞ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺧﺮﻓﺖ ﻧﺸﻮد – و ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ دﻳﮕﺮان ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬واﻟﺪﻳﻦ ﻧﻪ ﺣﻖ‬ ‫ﺧﺪادادﻩ اﯼ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن را هﺮ ﻃﻮر ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎر ﺁورﻧﺪ و ﻧﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺣﻖ دارﻧﺪ اﻓﻖ ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن را ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﻮدﮎ را در ﻓﻀﺎﻳﯽ ﺟﺰﻣﯽ و ﺧﺮاﻓﯽ ﺑﺎر ﺁورﻧﺪ ﻳﺎ او را وادارﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺮاط‬ ‫ﺗﻨﮓ دﻳﻦ ﺧﻮدﺷﺎن را ﭘﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪242‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺣﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ذهﻦ ﺷﺎن از اراﺟﻴﻒ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﻌﻪ وﻇﻴﻔﻪ دارﻳﻢ ﮐﻪ‬ ‫از ﺁﻧﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳﻢ واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ دﻧﺪان ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﺎن را ﺧﺮد ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ را در زﻳﺮزﻣﻴﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎن ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﻨﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬اﻧﺠﻴﻞ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﮔﺮدش اﻓﻼﮎ وﺿﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات ﺷﺪﻳﺪاﻟﺤﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎر هﻢ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ اراﺟﻴﻒ هﺴﺘﻨﺪ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺗﺸﺖ ﻋﻠﻢ ﮔﺮاﻳﯽ ارﺗﻮدوﮐﺲ ﺑﺎرهﺎ از ﺑﺎم ﻧﻴﻔﺘﺎدﻩ ﺗﺎ ﻣﺎ را هﺸﻴﺎر‬ ‫ﺳﺎزد؟ ﺷﺎﻳﺪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ اﺧﺘﺮﮔﻮﻳﯽ و ﺻﺤﺖ ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل اﻧﺠﻴﻞ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﺴﺎن دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﻮر دﻳﮕﺮﯼ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﺁﻧﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎن ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﺘﻔﺮﻋﻨﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺣﺘﻤًﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻋﻠﻢ ﺁﻣﻮﺧﺖ؟‬ ‫ﻣﻦ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار واﻟﺪﻳﻦ ام هﺴﺘﻢ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﻮدﮎ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ ﻧﻪ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻮاهﺪ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﻪ ﮐﻮدﮎ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و وﻗﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺷﺪ ﺧﻮد‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﮐﻪ اﻧﺠﻴﻞ ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﺻﺤﺖ دارد‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﺮدش ﺳﺘﺎرﮔﺎن در زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺨﺘﺎر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﻮدﮎ ﻓﺮﺻﺖ داد ﺗﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬ﻧﻪ در‬ ‫اﻧﻘﻴﺎد واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﺎن ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ زور ﺑﻪ او ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ اهﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ هﻨﮕﺎﻣﯽ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن اﻣﺮوز واﻟﺪﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﻓﺮدا ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد و ﺧﻮاهﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ هﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﯼ را ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ‬ ‫ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻓﺮدا ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد اﻟﻘﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﻦ هِﻤﻔﺮﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺮدﺳﺎل‪ ،‬ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ اﺧﻼﻗﯽ‬ ‫از ﺁﻧﺎن ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﻟﻎ و ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﯽ‬ ‫ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪ .‬او ﻣﺜﺎل ﺟﺎﻟﺐ ﻳﮏ دﺧﺘﺮ ﺟﻮان اﻳﻨﮑﺎ را ﻧﻘﻞ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﺟﺴﺪ ﭘﺎﻧﺼﺪﺳﺎﻟﻪ اش ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1995‬در ﮐﻮﻩ هﺎﯼ‬ ‫ﭘﺮو ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺴﺪ را ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻳﮏ ﺁﺋﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮدن اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل هﻤﻔﺮﯼ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ در ﻣﻮرد اﻳﻦ "دوﺷﻴﺰﻩ ﯼ ﻳﺨﯽ" ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن هﺎﯼ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ درﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن دﻋﻮت ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺗﻌﻬﺪ روﺣﺎﻧﯽ ﮐﺎهﻨﺎن اﻳﻨﮑﺎ را ﺗﺤﺴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ و در اﻓﺘﺨﺎر و ﺷﻮر ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﯽ ﺁن دﺧﺘﺮ در ﺳﻔﺮ ﺁﺧﺮ و‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪن اش ﺷﺮﻳﮏ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎم ﺁن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮدن اﻧﺴﺎن ﻓﯽ‬ ‫ﻧﻔﺴﻪ ﻳﮏ اﺑﺪاع درﺧﺸﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ اﺳﺖ – ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺟﻮاهﺮ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﺎج ﭼﻨﺪﻓﺮهﻨﮓ‬ ‫ﮔﺮاﻳﯽ‪.284‬‬ ‫‪. multi-culturalism‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪284‬‬

‫‪243‬‬

‫هﻤﻔﺮﯼ اﻳﻦ روﻳﮑﺮد را ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻦ هﻢ هﻤﻴﻨﻄﻮر‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭼﻄﻮر ﺷﺨﺺ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺮأت ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ را ﺑﺪهﺪ؟ ﭼﻄﻮر ﺟﺮأت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺎ‬ ‫را دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺣﻴﻦ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن در اﺗﺎق ﻧﺸﻴﻤﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎن از دﻳﺪن ﻳﮏ ﻗﺘﻞ ﺁﺋﻴﻨﯽ ﻣﺸﻌﻮف‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪ :‬ﻗﺘﻞ ﮐﻮدﮐﯽ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺟﺎهﻞ ﺳﺒﮑﺴﺮ ﺧﺮاﻓﺎﺗﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد؟ ﭼﻄﻮر‬ ‫ﺟﺮأت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﯽ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ؟‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﻳﮏ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻌﻘﻮل و ﻟﻴﺒﺮال ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﻣﺎ ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ اﻳﻨﮑﺎهﺎ ﭼﻪ؟ واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰد اﻳﻨﮑﺎهﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬ ‫ﻼ ﻣﻘﺪس ﺑﻮد‪ .‬دﺧﺘﺮ‬ ‫ﮐﺮدن اﻧﺴﺎن ﻋﻤﻠﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺷﺎن اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺧﺮدﺳﺎل هﻢ ﺑﯽ ﺷﮏ ﻳﮏ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اش ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﮐﯽ هﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ واژﻩ ﯼ "ﻗﺘﻞ" را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺒﺮﻳﻢ‬ ‫و ﮐﺎهﻨﺎن اﻳﻨﮑﺎ را ﺑﺎ ﻣﺤﮏ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺴﻨﺠﻴﻢ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﮏ ﺧﻮدﺷﺎن؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺁن دﺧﺘﺮ ﺧﻴﻠﯽ هﻢ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺸﻌﻮف ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ واﻗﻌًﺎ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ اﺑﺪﯼ ﮔﺎم ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ ،‬و در ﺁﻧﺠﺎ از ﭘﺮﺗﻮ اﻟﻄﺎف‬ ‫ﺧﺪاﯼ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ هﻢ از ﺗﺮس ﺟﻴﻎ ﻣﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ – اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺧﻴﺮ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ هﻤﻔﺮﯼ – و ﻣﻦ – اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎرغ از اﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ ﺁن دﺧﺘﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬دﻻﻳﻞ‬ ‫ﻗﻮﯼ دارﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﮔﺮ او دﺳﺘﺮﺳﯽ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺎت داﺷﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪن ﺧﻮد رﺿﺎﻳﺖ ﻧﻤﯽ داد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ او ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ در واﻗﻊ ﻳﮏ ﮐﺮﻩ ﯼ هﻴﺪروژﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ دﻣﺎﯼ ﺁن ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮن درﺟﻪ ﯼ ﮐﻠﻮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺁن هﻴﺪروژن در ﻃﯽ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ هﻤﺠﻮﺷﯽ هﺴﺘﻪ اﯼ ﺑﻪ هﻠﻴﻮم ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد؛‬ ‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﺨﺴﺖ از ﻳﮏ ﺣﻠﻘﻪ ﯼ ﮔﺎزﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺎرات ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﺷﻤﺴﯽ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ زﻣﻴﻦ‪ ،‬هﻢ از ﺁن‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ و ﺳﭙﺲ ﭼﮕﺎﻟﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ...‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﺘﻤًﺎ دﻳﮕﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﺧﺪا ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬و دﻳﺪﮔﺎهﺶ در‬ ‫ﻣﻮرد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪن در راﻩ ﺧﺸﻨﻮدﯼ اﻳﻦ ﺧﺪاﯼ ﮐﺬاﻳﯽ هﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺎهﻨﺎن اﻳﻨﮑﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻬﻞ ﺷﺎن ﺷﻤﺎﺗﺖ ﮐﺮد‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﯽ اﻧﺼﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ را را اﺣﻤﻖ و ﺳﺒﮑﺴﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁﻧﻬﺎ را ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺎورهﺎﯼ ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪاﯼ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ‬ ‫ﺣﻘﻨﻪ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪاﯼ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ‬ ‫هﻤﻔﺮﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزان اﻣﺮوزﯼ و ﻣﺎ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎن را ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﺮا ﮐﺸﺘﻦ ﻳﮏ دﺧﺘﺮ را‬ ‫زﻳﺒﺎ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ – و "اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ را ﻣﻮﺟﺐ ﻏﻨﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮓ ﺟﻤﻌﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻳﻢ‪ ".‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﺘﻮدن ﺳﻨﺖ هﺎﯼ دﻳﻨﯽ‬ ‫اﻗﻮام‪ ،‬و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻴﺮﺣﻤﯽ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻨﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ دروﻧﯽ‬ ‫در اذهﺎن ﻣﺮدﻣﺎن ﻟﻴﺒﺮال ﻣﻨﺶ و ﻧﻴﮏ ﺳﺮﺷﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﻳﮏ ﺳﻮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رﻧﺞ دﻳﮕﺮان و ﻇﻠﻢ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪244‬‬

‫و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﭘﺴﺎﻣﺪرﻧﻴﺴﺖ هﺎ و ﻧﺴﺒﻴﺖ اﻧﮕﺎران ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﻓﺮهﻨﮓ هﺎ را ﮐﻤﺘﺮ از ﻓﺮهﻨﮓ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﺘﻨﻪ ﯼ دﺧﺘﺮان ﺑﯽ ﺷﮏ ﺑﻪ ﻃﺮز وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ دردﻧﺎﮎ اﺳﺖ و ﻟﺬت ﺟﻨﺴﯽ زن را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﭼﻪ‬ ‫ﺑﺴﺎ ﻣﻘﺼﻮد اﺻﻠﯽ از اﻳﻦ ﮐﺎر هﻤﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻧﻴﻤﯽ از ﻣﺮدﻣﺎن ﺁزاداﻧﺪﻳﺶ ﺧﻮاهﺎن ﻟﻐﻮ اﻧﺠﺎم ﺁن‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﺮهﻨﮓ هﺎﯼ ﺑﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ "اﺣﺘﺮام" ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ و اﺣﺴﺎس ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ "ﺁﻧﻬﺎ" ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ دﺧﺘﺮان "ﺧﻮدﺷﺎن" را ﻧﺎﻗﺺ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ در اﻳﻦ رﺳﻢ دﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪ ∗.‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﮑﺘﻪ در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﻣﺎﻟﮏ دﺧﺘﺮان "ﺧﻮدﺷﺎن"‪ ،‬ﺧﻮد دﺧﺘﺮان هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎﯼ ﺁﻧﺎن را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ رﻧﺪاﻧﻪ ﺗﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮد دﺧﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺧﺘﻨﻪ ﺷﻮد ﭼﻪ؟ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺧﻮد‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺁﮔﺎهﯽ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻳﮏ ﻓﺮد ﺑﺎﻟﻎ را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﯼ ﺗﻦ ﻣﯽ داد؟ هﻤﻔﺮﯼ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‬ ‫زن ﺑﺎﻟﻐﯽ را ﻧﺪﻳﺪﻩ ﮐﻪ در ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ از ﺧﺘﻨﻪ رﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﮐﻨﻮن ﺑﺨﻮاهﺪ ﺧﻮد را ﺧﺘﻨﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﻔﺮﯼ ﭘﺲ از ذﮐﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ]ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن[ ﺁﻣﻴﺶ و ﺣﻘﻮق ﺁﻧﺎن ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﮑﻪ "ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮدﺷﺎن" را "ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ‬ ‫ﯼ ﺧﻮدﺷﺎن" ﺑﺎر ﺁورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻮق واﻓﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻣﯽ ﺗﺎزد‪:‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﮐﻮدﮎ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﻳﻦ اش ﻃﺒﻖ ﺳﻨﺖ‬ ‫ﺁﻣﻴﺶ ﻳﺎ هﺎزﻳﺪﻳﻢ ﻳﺎ ﮐﻮﻟﯽ ﺑﺎر ﺁﻳﺪ – اﻣﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻨﺖ هﺎﯼ زﻳﺒﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺗﺪاوم‬ ‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺳﻨﺖ هﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻞ ﺗﻤﺪن دﭼﺎر ﻓﻘﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺮم ﺁور ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن هﺎ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻳﺎدﺁور ﺷﻮم ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎ را ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺳﻨﺖ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﺁﻣﻴﺶ در ﺳﺎل ‪ 1972‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺁن هﻨﮕﺎم ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﯼ‬ ‫وﻳﺴﮑﺎﻧﺴﻴﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻮدر ﺁزﻣﻮن ﺳﺨﺘﯽ ﭘﻴﺶ روﯼ دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻧﻬﺎد‪ .‬دﻋﻮﯼ ﭘﺮوﻧﺪﻩ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ‬ ‫واﻟﺪﻳﻦ ﺣﻖ دارﻧﺪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﺎن را ﺑﻪ دﻻﻳﻞ دﻳﻨﯽ از ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎﯼ ﻓﺮﻗﻪ ﯼ ﺁﻣﻴﺶ در ﺟﻤﺎﻋﺖ هﺎﯼ‬ ‫ﮐﻮﭼﮑﯽ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﺑﻪ ﻳﮏ ﻟﻬﺠﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻠﻨﺪﯼ‬ ‫ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬و اﻏﻠﺐ ﺷﺎن ﺑﻪ درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺮق‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر اﺣﺘﺮاق داﺧﻠﯽ‪،‬‬ ‫دﮐﻤﻪ و دﻳﮕﺮ ﻣﻈﺎهﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺪرن را ﺗﺤﺮﻳﻢ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم اﻣﺮوزﯼ اﻳﻦ ﺟﺰاﻳﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮن‬ ‫هﻔﺪهﻤﯽ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻏﺮﻳﺒﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ارزش ﻧﺪارد ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﻏﻨﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮓ ﺑﺸﺮﯼ اﻳﻦ ﺧﺮدﻩ ﻓﺮهﻨﮓ را ﺣﻔﻆ ﮐﺮد؟‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺣﻔﻆ اﻳﻦ ﺧﺮدﻩ ﻓﺮهﻨﮓ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺧﻮد ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﺎن را ﺁﻣﻮزش دهﻨﺪ‪ ،‬و ﺁﻧﻬﺎ را از‬

‫∗ اﻳﻦ رﺳﻢ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ هﻢ رواج دارد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 2006‬ﻳﮏ ﺑﺎزرس ارﺷﺪ ﻣﺪارس ﺑﺎ ﻣﻦ از دﺧﺘﺮان ﻟﻨﺪﻧﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﺰد "ﻋﻤﻮ"ﻳﯽ در‬ ‫ﺑﺮادﻓﻮرد ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ او ﺁﻧﻬﺎ را ﺧﺘﻨﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت هﻢ از ﺗﺮس اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ راﺳﻴﺴﻢ ﻋﻠﻴﻪ "ﺟﻤﺎﻋﺖ" ﺷﻮﻧﺪ از اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ‬ ‫ﭘﻮﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪245‬‬

‫ﻧﻔﻮذ ﻣﻔﺴﺪﻩ اﻧﮕﻴﺰ ﻣﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻪ دور ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﺨﻦ ﺧﻮد ﮐﻮدﮐﺎن را ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ؟‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1972‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ واﻟﺪﻳﻦ ﺁﻣﻴﺶ در وﻳﺴﮑﺎﻧﺴﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎن را از دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪﻩ‬ ‫ﯼ دﻋﻮﯼ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﺪﻩ ﯼ ﺁﻣﻮزش و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺁﻣﻮزش ﻋﻠﻢ ﭘﺲ از ﻳﮏ ﺳﻦ ﻣﻌﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺁﻣﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺎﻟﺖ وﻳﺴﮑﺎﻧﺴﻴﻦ اﻳﻦ واﻟﺪﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﮐﺸﺎﻧﺪ و ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺎن ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎن را از‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺮوﻧﺪﻩ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ واﮔﺬار ﺷﺪ‪ .‬در‬ ‫دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ هﻤﺼﺪا ﻋﻠﻴﻪ واﻟﺪﻳﻦ رأﯼ داد و ﻳﮏ ﻧﻔﺮ هﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ رأﯼ ﺑﻮد‪ [142] .‬ﻧﻈﺮ اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻗﺎﺿﯽ ارﺷﺪ وارن ﺑﺮﮔﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‪" :‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺷﻮاهﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻞ اﺟﺒﺎرﯼ ﺗﺎ ﺳﻦ ‪ 16‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ارزش هﺎ و ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻓﻌﻠﯽ‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺁﻣﻴﺶ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﻘﺾ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺁﻣﻴﺶ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد را رهﺎ ﮐﻨﺪ و ﺟﺬب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻮد و ﻳﺎ‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪش را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬ ‫ﻧﻈﺮ اﻗﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺎﺿﯽ وﻳﻠﻴﺎم داﮔﻼس‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد از ﺧﻮد ﻓﺮزﻧﺪان ﺁﻣﻴﺶ اﺳﺘﻔﺴﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫واﻗﻌًﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺷﺎن ﺧﺎﺗﻤﻪ دهﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ واﻗﻌًﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﻴﺶ ﺁﻣﻴﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؟ ﻧﻴﮑﻼس هﻤﻔﺮﯼ‬ ‫از اﻳﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رود و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺁﻣﻴﺶ هﻢ اﺳﺘﻔﺴﺎر ﺷﻮد و ﺁﻧﻬﺎ اﻇﻬﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﻴﺶ ﺁﻣﻴﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﮔﺮ ﺁن ﮐﻮدﮐﺎن از ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮهﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ را ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺧﺎرج از ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺁﻣﻴﺶ ﺑﻪ‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ و ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام ﮐﻨﻨﺪ؟ ﻗﺎﺿﯽ داﮔﻼس ﻗﻀﻴﻪ را ﻗﺪرﯼ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او هﻴﭻ دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪات دﻳﻨﯽ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ وﻳﮋﻩ اﯼ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ‬ ‫ﯼ ﺁن ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺑﺘﻮان ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺣﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﺎن را از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺤﺮوم ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪات دﻳﻨﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﻌﺘﻘﺪات ﺳﮑﻮﻻر ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬ ‫اﮐﺜﺮﻳﺖ اﻋﻀﺎﯼ دادﮔﺎﻩ ﻋﺎﻟﯽ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ را ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ارزش هﺎﯼ ﻧﻈﺎم رهﺒﺎﻧﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺣﻀﻮر‬ ‫ﺁن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻏﻨﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ هﻤﻔﺮﯼ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻨﻴﺎدﯼ‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬راهﺒﺎن ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد و داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ زﻧﺪﮔﯽ رهﺒﺎﻧﯽ ﭘﻴﺸﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﺁﻣﻴﺶ هﺮﮔﺰ داوﻃﻠﺐ‬ ‫ﺁﻣﻴﺶ ﺷﺪن ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ؛ ﺁﻧﻬﺎ در اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ زادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﺑﺨﺖ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮدن اﻧﺴﺎن‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬در ﻣﺬﺑﺢ "ﺗﻨﻮع ﻓﺮهﻨﮕﯽ" و ﺣﻔﻆ ﺳﻨﺖ هﺎﯼ ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰ و‬ ‫ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻮم ﻣﺎ از ﺧﻮدروهﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ‪ ،‬واﮐﺴﻦ هﺎ و ﺁﻧﺘﯽ ﺑﻴﻮﺗﻴﮏ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم ﻋﺠﻴﺐ‬ ‫و ﻏﺮﻳﺐ ]ﺁﻣﻴﺶ[ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس و ﮐﻼﻩ هﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ‪ ،‬اﺳﺐ و ﮔﺎرﯼ هﺎﯼ ﻋﻬﺪ ﺑﻮق‪ ،‬ﻟﻬﺠﻪ ﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬و ﺗﻮاﻟﺖ هﺎﯼ ﺧﺎرج از‬ ‫ﻣﻨﺰل ﺗﺎن ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺟﺎﻟﺐ هﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎن را ﻏﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺣﻖ داد ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺎن را در‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪246‬‬

‫ﺣﺎل و هﻮاﯼ ﻗﺮن هﻔﺪهﻤﯽ ﺗﺎن ﻣﺤﺒﻮس ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﺎﺷﺪﻧﯽ‪ ،‬و ﺑﺨﺸﯽ از ﻏﻨﺎﯼ‬ ‫ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﻓﺮهﻨﮓ ﺁدﻣﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻧﺪﮐﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ را درﮎ ﮐﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ در‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﻠﻴﺖ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻬﻮع ﺁور اﺳﺖ‪.‬‬ ‫♠‬

‫]‪[...‬‬

‫ﺑﺎز هﻢ ﺁﮔﺎهﯽ ﻓﺰاﻳﯽ‬ ‫اﻳﻦ هﻢ ﻳﮏ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﺬاب دﻳﮕﺮ‪ .‬در اﻳﺎم ﮐﺮﻳﺴﻤﺲ روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﻣﻦ اﻳﻨﺪﻳﭙﻨﺪﻧﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ دﻟﻔﺮﻳﺒﯽ از‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ در ﻳﮏ ﻣﻬﺪﮐﻮدﮎ ﭼﺎپ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داﺳﺘﺎن ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺴﻴﺢ ﮐﻪ در ﺁن ﺳﻪ ﮐﻮدﮎ ﻧﻘﺶ ﺳﻪ ﻣﺮد ﻓﺮزاﻧﻪ اﯼ را‬ ‫ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﺪ ﻋﻴﺴﯽ را ﺧﻮﺷﺂﻣﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﭘﺎﻧﻮﻳﺲ ﻋﮑﺲ ﺑﺎ ﺁب و ﺗﺎب ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ داد ﮐﻪ‬ ‫"ﺷﺎدﺑﺮﻳﺖ )ﻳﮏ ﺳﻴﮏ( ﻣﺸﺮف )ﻳﮏ ﻣﺴﻠﻤﺎن( و ﺁدل )ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺤﯽ( هﻤﮕﯽ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻪ اﻧﺪ‪".‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻧﻪ؟ دﻟﮕﺮم ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﻧﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺁن‪ .‬ﻣﺴﺨﺮﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻄﻮر ﺁدم ﻋﺎﻗﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان روﯼ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻧﻈﺮﯼ و اﻻهﻴﺎﺗﯽ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن را زد؟ ﺑﺮاﯼ درﮎ اﻳﻦ ﻣﺴﺨﺮﮔﯽ‪،‬‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ در ﭘﺎﻧﻮﻳﺲ هﻤﺎن ﻋﮑﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺷﺎدﺑﺮﻳﺖ )ﻳﮏ ﮐﻴﻨﺰﯼ(‪ ،‬ﻣﺸﺮف )ﻳﮏ ﻣﻮﻧﻴﺘﺎرﻳﺴﺖ( و ﺁدل )ﻳﮏ‬ ‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ(‪ ،‬هﻤﮕﯽ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﻞ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ ﮔﺴﻴﻞ ﺷﻮد؟ ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻤﺘﺎز دﻳﻦ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺟﻴﮏ ﮐﺴﯽ در‬ ‫ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ هﻢ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﺮﻧﻤﯽ ﺧﻴﺰد‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ اﮔﺮ در ﺁن ﭘﺎﻧﻮﻳﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪" :‬ﺷﺎدﺑﺮﻳﺖ‬ ‫)ﻳﮏ ﺑﻴﺨﺪا(‪ ،‬ﻣﺸﺮف )ﻳﮏ ﻻادرﯼ( و ﺁدل )ﻳﮏ اوﻣﺎﻧﻴﺴﺖ ﺳﮑﻮﻻر( هﻤﮕﯽ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪ اﻧﺪ‪ ".‬ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ اﻓﮑﺎر‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬واﻟﺪﻳﻦ اﻳﻦ ﺳﻪ ﮐﻮدﮎ را اﺳﺘﻨﻄﺎق ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺁﻧﺎن ﺻﻼﺣﻴﺖ ﭘﺮورش ﻓﺮزﻧﺪ را دارﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ در‬ ‫ﻻ ﭼﺎرﻩ اﯼ ﻧﺪارﻧﺪ ﺟﺰ اﻳﻨﮑﻪ از روﻳﻪ ﯼ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺟﺪاﻳﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﻴﺎن ﮐﻠﻴﺴﺎ و دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻴﺨﺪا ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺟﺎرﯼ ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺪارس‪ ،‬ﺁﻣﻮزﻩ هﺎﯼ دﻳﻦ ﻏﺎﻟﺐ را ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺷﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ دهﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﮑﻪ ﯼ ‪The-‬‬ ‫‪) Brights.net‬ﻳﮏ اﺑﺘﮑﺎر ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎم ‪] brights‬روﺷﻦ ﺑﻴﻨﺎن[ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر‬ ‫ﮐﻪ هﻤﺠﻨﺲ ﮔﺮاﻳﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺎم " ِﮔﯽ هﺎ" ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﻨﺪ( در ﻣﻮرد ﺗﺴﻤﻴﻪ ﯼ ﮐﻮدﮐﺎن ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ دﻗﻴﻘﯽ‬ ‫دارد‪" :‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب روﺷﻦ ﺑﻴﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد ﮐﻮدﮎ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﮐﺲ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻮدﮐﯽ را‬ ‫روﺷﻦ ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد روﺷﻦ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ".‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺼﻮرش را ﺑﮑﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻳﺎ ﻣﺴﺠﺪﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﮑﻢ ﺧﻮد‪-‬‬ ‫ﺑﺮاﻧﺪازﯼ ﺻﺎدر ﮐﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن ادﻳﺎن را هﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮد ﺗﺎ ﭼﻨﻴﻦ روﻳﻪ اﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؟ از ﻗﻀﺎ ﻣﻦ ﻧﺎم ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﺷﻦ ﺑﻴﻦ ﺛﺒﺖ ﮐﺮدم‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻨﺠﮑﺎو ﺑﻮدم ﺑﺒﻴﻨﻢ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ واژﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در زﺑﺎن رواج ﻣﻤﺘﻴﮑﯽ‬

‫♠‬

‫ﺑﺨﺶ "ﻳﮏ رﺳﻮاﻳﯽ ﺁﻣﻮزﺷﯽ" ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﺎﺟﺮاﯼ اﻋﻄﺎﯼ ﺑﻮرﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺪارس دﻳﻨﯽ و ﺗﺒﻌﺎت ﺁن در رﺳﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﭘﺮدازد ﺣﺬف ﺷﺪ‪ .‬م‬

‫♠‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪247‬‬

‫ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‪ ،‬و دوﺳﺖ دارم ﺑﺪاﻧﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﺁﻳﺎ رواج " ِﮔﯽ" ﻋﻤﺪﯼ ﺑﻮد ﻳﺎ اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ [150] .‬ﮐﺎرزار روﺷﻦ ﺑﻴﻨﺎن‬ ‫از هﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺳﺪ ﺳﺪﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ واژﻩ را "ﻣﺘﻔﺮﻋﻨﺎﻧﻪ" ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ‬ ‫‪ Gay Pride‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ دﭼﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﮐﺎذﺑﯽ ﻧﺸﺪ‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ هﺎﯼ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻣﻦ دروﻧﻤﺎﻳﻪ ﯼ "ﺁﮔﺎهﯽ ﻓﺰاﻳﯽ" را ﺗﻌﻤﻴﻢ دادم‪ ،‬و ﺑﺎ دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻓﻤﻨﻴﺴﺖ هﺎ ﺷﺮوع ﮐﺮدم ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻼش ﺷﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ اﮔﺮ ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ "ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﻴﮏ روزﮔﺎر" ﺑﮕﻮﻳﺪ "ﻣﺮدان ﻧﻴﮏ روزﮔﺎر" ﭼﻬﺮﻩ در‬ ‫هﻢ ﮐﺸﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ در ﻣﻮرد ﺑﺮﭼﺴﺐ زدن ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن و ﺁﻧﺎن را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻳﺎ ﺁن دﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺪن‪،‬‬ ‫ﺁﮔﺎهﯽ و ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻬﺘﺮ از ﺁن هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺑﺎورهﺎﻳﺸﺎن در ﻣﻮرد ﻣﻨﺸﺎء ﮐﻴﻬﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﻴﺎت ﻳﺎ‬ ‫اﺧﻼﻗﻴﺎت ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﻨﻴﻦ ﻋﺒﺎراﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻴﺤﯽ" ﻳﺎ "ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن" ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻞ ﺻﺪاﯼ ﺧﺮاﺷﻴﺪن ﻧﺎﺧﻦ‬ ‫روﯼ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻴﺎﻩ ﮔﻮﺷﺨﺮاش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻣﺎ ]ﺑﺮﺗﺎﻧﻴﺎ[ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮﻣﺬهﺒﯽ ﺁن‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﯼ ﺳﺨﻴﻒ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﺧﺮدﺳﺎل را ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت‬ ‫دﻳﻨﯽ واﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎن ﺑﺎر ﺁوردن و ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﭼﺴﺐ "ﺑﭽﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ"‪" ،‬ﺑﭽﻪ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن"‪" ،‬ﺑﭽﻪ ﻳﻬﻮدﯼ"‪" ،‬ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن" و‬ ‫ﻏﻴﺮﻩ زدن‪ ،‬اﻣﺮﯼ ﻋﺎدﯼ و درﺳﺖ اﺳﺖ – هﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮﭼﺴﺐ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﭽﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﺑﭽﻪ ﻟﻴﺒﺮال‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﭽﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاﻩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﭽﻪ دﻣﻮﮐﺮات‪ .‬ﻟﻄﻔًﺎ ﻟﻄﻔًﺎ ﻟﻄﻔًﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج دهﻴﺪ و هﺮﺟﺎ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﭼﺴﺐ هﺎ ﺑﺮﺧﻮردﻳﺪ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دهﻴﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﭽﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻴﺤﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﭽﻪ‬ ‫ﯼ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﭽﻪ ﯼ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺴﻤﻴﻪ ﯼ اﺧﻴﺮ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺑﭽﻪ هﺎ هﻢ ﻳﮏ‬ ‫ﺁﮔﺎهﯽ‪-‬ﻓﺰاﯼ ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ "ﺑﭽﻪ ﯼ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن" اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻮرًا ﻣﯽ ﻓﻬﻤﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب دﻳﻦ –‬ ‫ﻳﺎ رد دﻳﻦ – ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺰرگ ﺷﺪ در ﻣﻮرد ﺁن ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺰاﻳﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﺮدﻳﺪهﺎﯼ ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ دﻳﻦ از ﺳﻦ ﻧُﻪ ﺳﺎﻟﮕﯽ و ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﮐﻪ در ﺳﻨﺖ‬ ‫ﺁن ﺑﺎر ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮدم ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮑﯽ از ﻧﻈﺎم هﺎﯼ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﻣﺘﻌﺎرض اﺳﺖ )اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را از واﻟﺪﻳﻦ ام ﺁﻣﻮﺧﺘﻢ ﻧﻪ در‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ(‪ .‬ﻋﺬرﺗﺮاﺷﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ واﻗﻒ اﻧﺪ و اﻏﻠﺐ از ﺁن هﺮاﺳﺎن دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﺎپ ﺁن ﮔﺰارش‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺴﻴﺢ در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻳﻨﺪﻳﭙﻨﺪﻧﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺑﻪ ﺳﺮدﺑﻴﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﭼﺮا ﺑﻪ‬ ‫ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻣﯽ زﻧﻴﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ ﮔﺰارش را ﻧﻴﮏ ﺳﻴﺘﻮن‪ ،‬ﺳﺨﻨﮕﻮﯼ "ﮐﺎرزار ﺁﻣﻮزش‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﯽ" ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬و اﻇﻬﺎر ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻣﻮزش ﭼﻨﺪ دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ "اﻣﺮوزﻩ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬ ‫ﻣﯽ ﺁﻣﻮزﻧﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ادﻳﺎن ارزش ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ دﻳﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ارزش وﻳﮋﻩ اﯼ ﻧﺪارد‪ ".‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎن ﺑﻮدن‬ ‫ادﻳﺎن دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ .‬و هﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﮕﻮ را ﺑﺮﺁﺷﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﺷﺨﺺ در ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫"ﺧﻄﺎﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ دﻳﻦ هﺎ را ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻴﺰان ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬هﺮ ﮐﺴﯽ‪ ،‬ﭼﻪ هﻨﺪو ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻳﺎ ﻳﻬﻮدﯼ ﻳﺎ ﻣﺴﻴﺤﯽ‪،‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪248‬‬

‫ﻼ دﻳﻦ داﺷﺘﻦ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ‬ ‫ﺣﻖ دارد ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ ﺧﻮدش ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻘﻴﻪ دﻳﻦ هﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺻ ً‬ ‫دارد؟"]‪[151‬‬ ‫واﻗﻌًﺎ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ دارد؟ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﭼﻪ ﻣﻬﻤﻞ ﺁﺷﮑﺎرﯼ اﺳﺖ! اﻳﻦ دﻳﻦ هﺎ دوﺑﺪو ﺑﺎ هﻢ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﻮد‬ ‫ﭼﺮا دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮﺗﺮ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ؟ اﻏﻠﺐ ادﻳﺎن را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان "ﺑﺮﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ" ﺷﻤﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺧﻮد ﮐﻮدﮐﺎن درﺑﺎرﻩ‬ ‫ﯼ ادﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﯼ هﺎﯼ ﻣﻴﺎن ادﻳﺎن را درﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺧﻮدﺷﺎن درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﯼ هﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ هﻢ ﮐﻪ ﮐﺪام ﻳﮏ "ﻣﻌﺘﺒﺮ" اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺧﻮدﺷﺎن وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫ﺑﺰرگ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺁﻣﻮزش دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻴﺮاث ادﺑﯽ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ﻣﻦ هﻢ ﻗﺪرﯼ ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دهﻪ هﺎﯼ ﭘﺲ از ﻣﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اﻧﺪﮐﯽ از ادﺑﻴﺎت اﻧﺠﻴﻠﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ اﻳﻦ ﮐﻢ اﻃﻼﻋﯽ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ادﺑﻴﺎت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دهﻪ ﯼ‬ ‫اﺧﻴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ راﺑﺮت هﻴﻨﺪ در ﮐﺘﺎب ﺗﻔﮑﺮﺑﺮاﻧﮕﻴﺰش ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﭼﺮا ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ‬

‫‪285‬‬

‫ﻳﮏ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﮔﺎﻟﻮپ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1954‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮار‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ و ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن هﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺣﺘﯽ ﻳﮑﯽ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻋﻬﺪﻋﺘﻴﻖ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از دو‬ ‫ﺳﻮم ﻣﺮدم ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﯼ ﺳﺮ ﮐﻮﻩ را ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪﻩ ﯼ زﻳﺎدﯼ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﻳﮑﯽ از‬ ‫دوازدﻩ ﺣﻮارﯼ ﻋﻴﺴﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از دﻳﻨﺪارﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﺟﻬﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﻴﻞ ﺷﺎﻩ ﺟﻴﻤﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1611‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ – و ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﻣﻮﺛﻘﯽ اﺳﺖ – ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد دارﯼ ارزش ادﺑﯽ ﻓﺮاوان‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ دﻟﻴﻞ اﺻﻠﯽ اﻳﻨﮑﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ اﻧﺠﻴﻞ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻮاد ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺪارس ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫ﻣﻬﻤﯽ در ﻓﺮهﻨﮓ ادﺑﯽ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﻮرد اﺳﻄﻮرﻩ هﺎﯼ ﺧﺪاﻳﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ و روﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ را هﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﻮزﻳﻢ ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺻﺤﺖ ﺷﺎن را ﺑﺎور ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬دراﻳﻨﺠﺎ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﻼﺻﻪ اﯼ از‬ ‫ﻋﺒﺎرات و ﺟﻤﻼﺗﯽ زﺑﺎن ادﺑﯽ ﻳﺎ ﻣﺤﺎورﻩ اﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ رﻳﺸﻪ ﯼ اﻧﺠﻴﻠﯽ دارﻧﺪ و ﺁﻧﻬﺎ را از اﺷﻌﺎر‬ ‫ﻓﺨﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﮐﻠﻴﺸﻪ هﺎﯼ ﭼﺎروادارﯼ‪ ،‬و از ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﺎﻳﻪ و ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫♦‬

‫]‪[...‬‬

‫‪285‬‬

‫‪. Why Gods Persist, Robert Hinde‬‬ ‫♦ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺆﻟﻒ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ ﻳﮏ ﺻﻔﺤﻪ اﯼ از ﻋﺒﺎرات و اﺻﻄﻼﺣﺎت زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ رﻳﺸﻪ ﯼ اﻧﺠﻴﻠﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‬ ‫در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺬف ﺷﺪ‪.‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪249‬‬

‫ﺗﮏ ﺗﮏ اﻳﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت‪ ،‬ﻋﺒﺎرات‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﻠﻴﺸﻪ هﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ از اﻧﺠﻴﻞ ﻣﻮﺛﻖ ﺷﺎﻩ ﺟﻴﻤﺰ اﺧﺬ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺑﯽ اﻃﻼﻋﯽ‬ ‫♣‬

‫از اﻧﺠﻴﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻘﺮ ادﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و اﻳﻦ ﻓﻘﺮ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺨﻴﻢ و ادﺑﻴﺎت ﺟﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪[...] .‬‬

‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦ دروﻧﻤﺎﻳﻪ را ﺑﻴﺶ از دﻧﺒﺎل ﻧﮑﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﮔﻔﺘﻪ ام ﺗﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﻦ ﺗﺮم ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨﯽ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎﻧﻪ هﻴﭻ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ ﺑﺮاﯼ ﺣﺬف اﻧﺠﻴﻞ و دﻳﮕﺮ ﮐﺘﺐ ﻣﻘﺪس از ﻧﻈﺎم ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﻓﺮاهﻢ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻼ ﻳﻬﻮدﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺬهﺐ اﻧﮕﻠﻴﮑﻦ‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﻼم‬ ‫ﺁورد‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﻨﺖ هﺎﯼ ادﺑﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ادﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ و ﺣﺘﯽ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ازدواج ﻳﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺪﻓﻴﻦ دﻳﻨﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،.‬ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ‬ ‫ﻣﻨﺪرج در اﻳﻦ ﺳﻨﺖ هﺎ را ﭘﺬﻳﺮا ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺪا را دور اﻧﺪازﻳﻢ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ را‬ ‫ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫♣ اﺷﺎرات دﻳﮕﺮﯼ در ﻣﻮرد ﻧﻘﺶ ادﺑﻴﺎت اﻧﺠﻴﻠﯽ در ﻓﻬﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻠﻤﻴﺤﺎت ادﺑﯽ و ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻮذ ﺁن در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ روزﻣﺮﻩ ﺣﺬف ﺷﺪ‪.‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪250‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪10‬‬

‫ﻳﮏ ﺧﻼء ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ؟‬ ‫از اﻳﻦ ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ ﺗﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﻪ از درون ﻳﮏ ﺗﻠﺴﮑﻮپ ‪ 1.5‬ﻣﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﻬﺸﮑﺸﺎن هﺎﯼ دوردﺳﺖ ﺧﻴﺮﻩ ﺷﻮﻳﻢ؛‬ ‫ﻳﮏ ﻓﺴﻴﻞ ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎ ﻳﮏ اﺑﺰار ﺳﻨﮕﯽ ﭘﺎﻧﺼﺪهﺰارﺳﺎﻟﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ درﻩ ﯼ ژرﻓﯽ در ﻓﻀﺎ و زﻣﺎن‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮاﻧﺪ ﮐَﻨﻴﻮن را ﭘﻴﺶ روﻳﻤﺎن ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ؛ ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺸﻨﻮﻳﻢ داﻧﺸﻤﻨﺪﯼ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻬﺎن‪ ،‬از ﺣﺴﯽ ﻋﻤﻴﻖ و‬ ‫ﻗﺪﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺳﺮﺷﺎر ﻧﺸﻮد؟‬ ‫ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺷﺮﻣﺮ‬

‫"اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻳﮏ ﺧﻼء ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ را ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ".‬ﺷﻮﺧﯽ ﺟﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﺎ هﻤﺰﻣﺎن دو ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁن را در ﻣﯽ‬ ‫ﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬

‫‪286‬‬

‫از ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﮑﺮﻣﯽ ﮐﺮدم اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻣﻄﺎﻳﺒﻪ ﯼ هﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﺷﺪم وﻗﺘﯽ دﻳﺪم ﮐﻪ‬

‫ﻼ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪" :‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻳﮏ ﺧﻼء ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ در ادﺑﻴﺎت ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﺎﺷﺮان ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻧﻪ ﺁن را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻣﺜ ً‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺴﺎﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮا را ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ".‬و ﺧﻮﺷﻤﺰﻩ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﻪ ﺁن ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﺁﺷﮑﺎرا ﺳﻄﺤﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ‬ ‫ﻣﻴﺸﻞ ﻓﻮﮐﻮ‪ ،‬روﻻﻧﺪ ﺑﺎرث‪ ،‬ﺟﻮﻟﻴﺎ ﮐﺮﻳﺴﺘﻮا و دﻳﮕﺮ ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ ﺑﺎب روز دﻧﻴﺎﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ زﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺁﻳﺎ دﻳﻦ ﻳﮏ ﺧﻼء ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ را ﭘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ اﻏﻠﺐ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺧﻼء ﺧﺪاﮔﻮﻧﻪ در ﻣﻐﺰ ﻣﺎ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮ‬ ‫ﺷﻮد‪ :‬ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺪا – ﺑﻪ ﺳﺎن دوﺳﺘﯽ ﻣﺠﺎزﯼ‪ ،‬ﭘﺪر‪ ،‬ﺑﺮادر ﺑﺰرگ ﺗﺮ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻳﺎ رﻓﻴﻖ ﺷﻔﻴﻖ –‬ ‫ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻓﻘﻂ ﺟﺎﯼ ﺧﻼﺋﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﭼﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﭘﺮ ﮐﻨﻴﻢ ﻣﺸﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻼء ﻋﻠﻢ؟ ﻳﺎ هﻨﺮ؟ ﻳﺎ رﻓﺎﻗﺖ و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ؟ ﻳﺎ اوﻣﺎﻧﻴﺴﻢ؟ ﻳﺎ ﻋﺸﻖ ورزﻳﺪن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ در ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ‪ ،‬و وﻗﻊ‬ ‫ﻧﻨﻬﺎدن ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮگ؟ ﻳﺎ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ادوارد وﻳﻠﺴﻮن‪ ،‬ﺣﺸﺮﻩ ﺷﻨﺎس ﺑﺰرگ‪ ،‬زﻳﺴﺖ‬ ‫دوﺳﺘﯽ‪ 287‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ؟‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ دﻳﻦ هﻤﺰﻣﺎن ﭼﻬﺎر ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪﻩ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ دارد‪ :‬ﺗﺒﻴﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺼﻴﺤﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻠﯽ‪ ،‬و اﻟﻬﺎم‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪،‬‬ ‫دﻳﻦ ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻣﺎ و ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﺁن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﻋﻠﻢ در ﺗﺒﻴﻴﻦ‬ ‫ﻼ روﯼ دﺳﺖ دﻳﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮدم از ﻧﺼﻴﺤﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﯼ‬ ‫ﮔﺮﯼ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ هﺎﯼ اﺧﻼﻗﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ رﻓﺘﺎر اﺳﺖ ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 6‬و ‪ 7.1‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﺴﻠﯽ و اﻟﻬﺎم ﺳﺨﻨﯽ ﻧﮕﻔﺘﻪ ام‪ .‬ﭘﺲ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ ﭘﺮدازم‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫‪ .286‬ﮐﻨﺎﻳﻪ از ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺟﺎﻳﯽ ﺧﺎﻟﯽ در ﻗﻔﺴﻪ ﯼ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪.‬م‬ ‫‪. Biophilia‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪287‬‬

‫‪251‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯼ ﺑﺤﺚ ﺗﺴﻠﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺑﻪ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوران ﮐﻮدﮐﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ "دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ" اﺷﺎرﻩ ﮐﻨﻢ‪،‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﻗﺮاﺑﺘﯽ ﺑﺎ ﺑﺎور دﻳﻨﯽ دارد‪.‬‬

‫ﺑﻴﻨﮑﺮ‬ ‫ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ راﺑﻴﻦ‪ 288‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮﮐﭽﻪ و وﻳﻨﯽ ﭘﻮ ﺑﺎ او ﺣﺮف ﻣﯽ زدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﺑﻴﻨﮑﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫ﻧﺒﻮد؟‬ ‫ﺑﻴﻨﮑﺮ – اﺳﻤﺶ رو ﮔﺬاﺷﺘﻢ ﺑﻴﻨﮑﺮ – راز زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻨﻪ‬ ‫و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﻨﮑﺮﻩ ﮐﻪ هﻴﭻ وﻗﺖ اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ هﻢ ﻣﺎﻣﺎن ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬روﯼ ﭘﻠﻪ هﺎ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫هﺮﺟﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻨﮑﺮ هﻢ ﻣﻴﺎد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺑﺎم ﺑﺎهﻮﺷﻪ‪ ،‬از اون ﺁدﻣﺎﯼ ﻧﺎﻗﻼﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻣﺎﻧﻢ هﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁدم دﻧﻴﺎﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎرم هﻢ ﭘﺮﺳﺘﺎرﻩ‪ ،‬ﺑﻬﺶ ﻣﯽ ﮔﻢ ﭘﺮﯼ‬ ‫اﻣﺎ هﻴﭻ ﮐﺪوم ﺑﺮام ﺑﻴﻨﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻨﮑﺮ ﺑﺎهﺎم ﺣﺮف ﻣﯽ زﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻮدم ﻳﺎدش دادم‬ ‫ﮔﺎهﯽ وﻗﺘﺎ هﻢ ﺟﻴﻎ و داد ﻣﻴﮑﻨﻪ‬ ‫ﮔﺎهﯽ هﻢ اﻧﮕﺎر ﺻﺪاش از ﺗﻪ ﭼﺎﻩ در ﻣﻴﺎد‪...‬‬ ‫ﭼﻮن ﮔﻠﻮش ﻳﻪ ﮐﻢ دردﻩ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﺎش ﺣﺮف ﻣﯽ زﻧﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺑﺎم ﺑﺎهﻮﺷﻪ‪ ،‬از اون ﺁدﻣﺎﯼ ﻧﺎﻗﻼﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻣﺎﻧﻢ هﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁدم دﻧﻴﺎﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎرم هﻢ ﭘﺮﺳﺘﺎرﻩ‪ ،‬ﺑﻬﺶ ﻣﯽ ﮔﻢ ﭘﺮﯼ‬ ‫اﻣﺎ هﻴﭻ ﮐﺪوم ﺑﺮام ﺑﻴﻨﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﯼ ﭘﺎرﮎ ﮐﻪ ﻣﯽ دوﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻨﮑﺮ ﻣﺜﻞ ﺷﻴﺮ ﺷﺠﺎﻋﻪ؛‬ ‫هﻮا ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﮏ ﻣﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺑﻴﻨﮑﺮ ﻣﺜﻞ ﺑﺒﺮ ﺷﺠﺎﻋﻪ؛‬ ‫ﺑﻴﻨﮑﺮ ﻣﺜﻞ ﻓﻴﻞ ﺷﺠﺎﻋﻪ؛ هﻴﭻ وﻗﺖ ﮔﺮﻳﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻪ‪...‬‬ ‫ﻏﻴﺮ از وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺻﺎﺑﻮن ﺗﻮﯼ ﭼﺸﻤﺶ ﻣﻴﺮﻩ )ﻣﺜﻞ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺮدم(‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺑﺎم ﺑﺎهﻮﺷﻪ‪ ،‬از اون ﺁدﻣﺎﯼ ﻧﺎﻗﻼﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻣﺎﻧﻢ هﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁدم دﻧﻴﺎﺳﺖ‪،‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪252‬‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺎرم هﻢ ﭘﺮﺳﺘﺎرﻩ‪ ،‬ﺑﻬﺶ ﻣﯽ ﮔﻢ ﭘﺮﯼ‬ ‫اﻣﺎ هﻴﭻ ﮐﺪوم ﺑﺮام ﺑﻴﻨﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻨﮑﺮ ﺧﺴﻴﺲ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ دوﺳﺖ دارﻩ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرﻩ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻬﻢ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﻣﯽ دن‪،‬‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻢ ﻣﻴﺸﻪ دوﺗﺎ ﺑﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻴﻨﮑﺮ هﻢ ﻣﯽ ﺧﻮاد؟‬ ‫و ﺑﻌﺪش ﻣﻦ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﺷﻮ ﻣﯽ ﺧﻮرم‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﺎزﻩ دﻧﺪون در ﺁوردﻩ‪.‬‬ ‫ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎﺑﺎم رو ﺧﻴﻠﯽ دوﺳﺖ دارم‪ ،‬اﻣﺎ اون ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﯼ وﻗﺖ ﻧﺪارﻩ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻣﺎﻧﻢ رو هﻢ ﺧﻴﻠﯽ دوﺳﺖ دارم‪ ،‬اﻣﺎ اون هﻢ ﮔﺎهﯽ ﻣﻴﺮﻩ ﺑﻴﺮون‬ ‫و ﮔﺎهﯽ هﻢ ﺑﺎ ﭘﺮﯼ دﻋﻮام ﻣﻴﺸﻪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻮهﺎم رو ﻣﺤﮑﻢ ﺷﻮﻧﻪ ﻣﻴﮑﻨﻪ‪...‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﻴﻨﮑﺮ هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻴﻨﮑﺮﻩ‪ ،‬و هﻤﻴﺸﻪ ﺣﺎﺿﺮﻩ‬ ‫ِاﯼ‪ِ.‬اﯼ‪ .‬ﻣﻴﻠﻦ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﺷﺶ ﻧﻔﺮﻳﻢ‬

‫‪289‬‬

‫ﺁﻳﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺑﻴﻨﮑﺮ ]دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ[ ﻳﮏ ﺗﻮهﻢ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻣﻘﻮﻟﻪ اﯼ ﺟﺪاﯼ از اداﺑﺎزﯼ هﺎﯼ دورﻩ ﯼ‬ ‫ﮐﻮدﮐﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد؟ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﮐﻤﮏ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎدر ﻣﻦ هﻢ ﻣﺜﻞ ﺧﻴﻠﯽ از واﻟﺪﻳﻦ‬ ‫ﻼ‪ :‬ﻣﻦ از ﻣﺎﻩ‬ ‫دﻓﺘﺮﭼﻪ اﯼ از ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ دورﻩ ﯼ ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﻦ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اداﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﺳﺎدﻩ )ﻣﺜ ً‬ ‫ﺁﻣﺪﻩ ام‪ ...‬ﻣﻦ ﻳﮏ ﭘﺪال ﮔﺎز هﺴﺘﻢ‪ ...‬ﻳﮏ ﺑﺎﺑﻠﯽ هﺴﺘﻢ( ﻇﺎهﺮًا ﻣﻦ از اداﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﯼ دوم هﻢ ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮدﻩ ام‬ ‫ﻼ‪ :‬ﺣﺎﻻًﻣﻦ ﺟﻐﺪﯼ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ اداﯼ ﭼﺮخ ﭼﺎﻩ رو در ﻣﯽ ﺁرﻩ(‪ .‬ﮔﺎهﯽ هﻢ ﺗﺨﻴﻼﺗﻢ اﻧﻌﮑﺎﺳﯽ هﻢ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ )ﺣﺎﻻ ﻣﻦ ﺑﭽﻪ‬ ‫)ﻣﺜ ً‬ ‫ﮐﻮﭼﻮﻟﻮﻳﯽ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ اداﯼ رﻳﭽﺎرد رو در ﻣﯽ ﺁرﻩ(‪.‬اﻣﺎ هﺮﮔﺰ ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮدات هﺴﺘﻢ‪ ،‬و ﻓﮑﺮ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻤﻮﻣًﺎ در ﻣﻮرد اﻏﻠﺐ اداﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﮐﻮدﮐﺎن ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﺷﻬﺎدت ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن را ﺑﺎور ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﻮدﮐﺎن ﻋﺎدﯼ دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬و واﻗﻌًﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪاﻧﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦ دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺁن را ﺑﻪ هﻤﺎن وﺿﻮح و روﺷﻨﯽ ﻳﮏ ﺗﻮهﻢ ﻧﺎب ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪ دارم ﮐﻪ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺪل ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎورهﺎﯼ اﻻهﻴﺎﺗﯽ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‬ ‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ را از اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ارزش ﭘﮋوهﺶ را دارد‪ .‬ﺑﻴﻨﮑﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺮم و ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﻳﻦ ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ – و ﺷﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ ﺧﻼء ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ رﻓﺘﻦ ﺧﺪا ﺑﺮﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﻳﮏ دﺧﺘﺮﺑﭽﻪ‪" ،‬ﺁدﻣﮏ ﺻﻮرﺗﯽ" ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮش ﻣﯽ رﺳﻴﺪﻩ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ ﺁن ﺁدﻣﮏ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ و‬ ‫ﺣﻀﻮرش را اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁدﻣﮏ ﺻﻮرﺗﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎن از هﻮا ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ زﻧﮓ دار و ﻟﻄﻴﻔﯽ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺁدﻣﮏ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺮ دﺧﺘﺮﺑﭽﻪ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ دﺧﺘﺮﮎ اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻣﯽ‬

‫‪ .288‬ﻳﮏ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﮐﺎرﺗﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن داﺳﺘﺎن هﺎﯼ ﮐﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ راﺑﻴﻦ ‪.‬م‬ ‫‪. A.A. Milne, Now We Are Six‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪289‬‬

‫‪253‬‬

‫ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﺷﺪن دﺧﺘﺮﮎ‪ ،‬ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻇﻬﻮر ﺁدﻣﮏ ﺻﻮرﺗﯽ هﻢ ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬درﺳﺖ روز ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫دﺧﺘﺮﮎ ﮐﻮدﮐﺴﺘﺎن را ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁدﻣﮏ ﺻﻮرﺗﯽ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ زﻧﮓ دارهﻤﻴﺸﮕﯽ اش ﮔﻔﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺮاغ او ﻧﺨﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮف دﺧﺘﺮﮎ را ﻏﻤﮕﻴﻦ ﮐﺮد اﻣﺎ ﺁدﻣﮏ ﺻﻮرﺗﯽ ﺑﻪ دﺧﺘﺮﮎ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩ و‬ ‫در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ او ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ دوﺳﺖ اش را ﺗﺮﮎ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮود ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁدﻣﮏ ﺻﻮرﺗﯽ ﺑﻪ دﺧﺘﺮﮎ ﻗﻮل داد ﮐﻪ اﮔﺮ واﻗﻌ ًﺎ ﺑﻪ او ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻴﺶ او ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺳﺎل هﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫دﺧﺘﺮ دﭼﺎر ﻳﮏ ﺑﺤﺮان ﺷﺨﺼﯽ ﺷﺪ و ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزﯼ در ﻣﻮرد زﻧﺪﮔﯽ اش ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺁن ﺁدﻣﮏ‬ ‫ﺻﻮرﺗﯽ ﺑﺎز ﺑﻪ ﺧﻮاب ﺁن دﺧﺘﺮ ﺁﻣﺪ‪ .‬در اﺗﺎق دﺧﺘﺮ را ﺑﺎز ﮐﺮد و ﻳﮏ اﻧﺒﺎن ﮐﺘﺎب ﺑﺮاﻳﺶ ﺁورد‪ .‬دﺧﺘﺮ اﻳﻦ ﺧﻮاب را‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮود – ﺗﻮﺻﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﺟﺎن ﺷﻨﻴﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ ﺁن را ﻣﻔﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﮑﺎﻳﺖ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ اﺷﮏ ﻣﺮا در ﺁورد‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﻪ ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺶ و هﺪاﻳﺖ ﮔﺮﯼ‬ ‫ﻼ ﺑﺮاﯼ او واﻗﻌﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬ ‫در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻘﻂ در ﺧﻴﺎل ﮐﻮدﮎ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺑﻪ او ﺁراﻣﺶ ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ اش ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻘﺶ دوﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﯽ از اﻳﻦ هﻢ ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬دوﺳﺘﺎن ﺧﻴﺎﻟﯽ – و ﺧﺪاﻳﮕﺎن‬ ‫ﺧﻴﺎﻟﯽ – وﻗﺖ و ﺻﺒﺮ ﮐﺎﻓﯽ دارﻧﺪ ﺗﺎ هﻤﻪ ﯼ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺎن را ﺻﺮف رﻓﻴﻖ ﺷﻔﻴﻖ ﺷﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺴﻴﺎر ارزان ﺗﺮ از‬ ‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﻳﺎ ﻣﺸﺎوران ﺣﺮﻓﻪ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎن هﻢ‪ ،‬در ﻧﻘﺶ ﻧﺎﺻﺤﺎﻧﻪ و ﺗﺴﻠﯽ دهﻨﺪﻩ ﺷﺎن‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ﺑﻴﻨﮑﺮهﺎ هﺴﺘﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺧﺪاﻳﺎن هﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫ﻼ‬ ‫"ﺑﭽﻪ رﻳﺨﺘﯽ"‪ 290‬رواﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ؟ ﺑﭽﻪ رﻳﺨﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪن وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﮐﻮدﮐﯽ در دوران ﺑﻠﻮغ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﺻﻮرت ﺳﮓ هﺎﯼ ﭘﮑﻨﯽ ﺑﭽﻪ رﻳﺨﺖ اﺳﺖ‪ :‬ﺻﻮرت ﺳﮓ هﺎﯼ ﭘﮑﻨﯽ ﺑﺎﻟﻎ هﻢ ﺷﺒﻴﻪ ﺗﻮﻟﻪ ﺳﮓ هﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻟﮕﻮﯼ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﯼ در ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ اﻳﺠﺎد ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﮔِﺮدﯼ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﮐﻮﺗﺎهﯽ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺮاﻳﺎن ﻣﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻤﻮن هﺎﯼ ﺟﻮان ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬و ﻣﺴﻠﻤًﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﭙﺎﻧﺰﻩ هﺎ‬ ‫و ﮔﻮرﻳﻞ هﺎﯼ ﺟﻮان در ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺒﺎهﺖ دارﻧﺪ ﺗﺎ در هﻨﮕﺎم ﺑﻠﻮغ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﮑﺎﻣﻞ دﻳﻦ‬ ‫هﻢ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ در وﻗﻮع ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺁن اﻧﺴﺎن ﺑﻴﻨﮑﺮ اش را ﮐﻨﺎر ﻣﯽ ﮔﺬارد )درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺄﺧﻴﺮﯼ ﮐﻪ در‬ ‫ﺧﻼل ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺎ در ﺗﺨﺖ ﺷﺪن ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﮔﯽ ﭼﺎﻧﻪ ﻣﺎن اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(؟‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﮑﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﺪاﻳﺎن از‬ ‫ﺑﻴﻨﮑﺮهﺎ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻨﮑﺮهﺎ از ﺧﺪاﻳﺎن ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻌﻴﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ هﻨﮕﺎم‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺘﺎب ﺟﻮﻟﻴﺎن ﺟﻴﻨﺰ رواﻧﺸﻨﺎس ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺁﮔﺎهﯽ در ﻓﺮورﻳﺰش ذهﻦ دوﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ‪ ،291‬ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺪﻩ رﺳﻴﺪم‪ .‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻏﺮاﺑﺖ ﺁن از ﻋﻨﻮاﻧﺶ ﺁﺷﮑﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻳﺎ ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻬﻤﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﮏ اﺛﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ‬ ‫ﻧﺒﻮغ ﺁﺳﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو! اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻻ از ﮔﻮﻧﻪ ﯼ اول ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺪهﻢ‪.‬‬ ‫‪. paedomorphosis‬‬ ‫‪. The Origin of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind, Julia Jaynes‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﻓﺎرﺳﯽ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪290‬‬

‫‪291‬‬

‫‪254‬‬

‫ﺟﻴﻨﺰ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدم ﺗﻔﮑﺮ ﺧﻮد را ﻳﮏ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﻣﻴﺎن "ﺧﻮد و ﻳﮏ ﺣﺮﻳﻒ دروﻧﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ هﺮ دو "ﺻﺪا" ﻣﺎل ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻧﻔﻬﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر رواﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬درﺳﺖ هﻤﻴﻦ وﺿﻊ ﺑﺮاﯼ ِاوِﻟﻴﻦ واو ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ .‬واو اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ اش را ﺑﻪ وﺿﻮح ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮاﯼ دوﺳﺘﺶ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪" :‬ﺧﻴﻠﯽ وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮا ﻧﺪﻳﺪﻩ ام‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪت ﻋﺪﻩ ﯼ ﮐﻤﯽ را دﻳﺪﻩ ام‪ .‬ﻣﯽ داﻧﯽ ﭼﺮا؟ ﻣﻦ دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدم‪ ".‬واو ﭘﺲ از ﺑﻬﺒﻮدﯼ رﻣﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺨﻤﺼﻪ ﯼ ﮔﻴﻠﺒﺮت ﭘﻴﻨﻔﻮﻟﺪ‬

‫‪292‬‬

‫‪ .‬و در ﺁن اﻳﻦ دورﻩ ﯼ هﺬﻳﺎﻧﯽ‬

‫زﻧﺪﮔﯽ اش و ﺻﺪاهﺎﻳﯽ را ﮐﻪ در ﻃﯽ اﻳﻦ دورﻩ ﻣﯽ ﺷﻨﻴﺪ ﺷﺮح داد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ ﯼ ﺟﻴﻨﺰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 1000‬ق‪.‬م‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ دوﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﻼ ﺁﭘﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫ﺷﻨﻮﻧﺪ– ﺻﺪاﯼ ﮔﻴﻠﺒﺮت ﭘﻴﻨﻔﻮﻟﺪ – از درون ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴﺰد‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺪاﯼ ﻳﮏ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﻳﺎ ﺁﺳﺘﺎرت ﻳﺎ ﻳﻬﻮﻩ ﻳﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮ اﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽ داد‪ .‬ﺟﻴﻨﺰ ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻣﺤﻞ اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﺻﺪاﯼ اﻻهﯽ را در ﺑﺨﺶ ﭘﺸﺘﯽ ﻧﻴﻢ ﮐﺮﻩ ﯼ ﭼﭗ ﻣﻐﺰ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﮐﻨﺘﺮل ﮔﻔﺘﺎر‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺟﻴﻨﺰ‪" ،‬ﻓﺮورﻳﺰش ذهﻦ دوﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ" ﻳﮏ ﮔﺬار ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁن هﻨﮕﺎم ﻣﺮدم‬ ‫داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺻﺪاهﺎﯼ ﻇﺎهﺮًا ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﻮﻧﺪ در واﻗﻊ دروﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻴﻨﺰ ﺣﺘﯽ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ رود ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﮔﺬار ﺗﺎرﻳﺨﯽ را ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺁﮔﺎهﯽ‪ 293‬ﺑﺸﺮ ﻣﯽ داﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻣﺘﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺼﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺧﺪاﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺘﺎح هﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺧﺪاﻳﺎن‪،‬‬ ‫"ﺻﺪا"هﺎ ﻳﺎ "زﺑﺎن"هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺘﺎح هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺮﺟﻤﻪ هﺎﯼ ﻣﺪرن‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﺗﺤﺖ اﻟﻠﻔﻈﯽ "ﺻﺪا" را ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﻳﺎن را ﺑﻪ "ﺗﺼﻮرات ﻋﻴﻨﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ذهﻦ ] ِ ﭘﺘﺎح[" ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻴﻨﺰ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ را ﻧﻤﯽ ﭘﺬﻳﺮد و‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﺤﺖ اﻟﻠﻔﻈﯽ واژﻩ ﯼ ﺻﺪا را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او ﺧﺪاﻳﺎن ﺻﺪاهﺎﯼ ﺗﻮهﻢ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ درون ﺳﺮ‬ ‫ﻣﺮدم ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ ﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺟﻴﻨﺰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن از ﺧﺎﻃﺮات ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﻣﺮدﻩ ﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎهﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺪاهﺎﯼ ﻣﺠﺎزﯼ درون ﺳﺮ رﻋﺎﻳﺎ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮد را ﺑﺮ اذهﺎن ﺁﻧﺎن‬ ‫ﺣﻔﻆ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎرغ از اﻳﻨﮑﻪ ﻧﻈﺮ ﺟﻴﻨﺰ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﻬﺎدﻩ ﯼ او ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺟﺪل ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ هﺴﺖ‬ ‫ﮐﻪ در ﻳﮏ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻳﻦ ﺷﺎﻳﺎن ذﮐﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﻈﺮ ﺟﻴﻨﺰ را ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺧﺪا اراﺋﻪ دهﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺎن و ﺑﻴﻨﮑﺮهﺎ را‬ ‫داراﯼ ﻧﻴﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺑﺸﻤﺎرد‪ ،‬اﻣﺎ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ رﻳﺨﺘﯽ هﻢ ﮐﻤﮏ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﺟﻴﻨﺰ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻓﺮورﻳﺰش ذهﻦ دوﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ رخ ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻨﯽ ﮐﻪ در ﺁن ﺻﺪاهﺎﯼ ﺗﻮهﻤﯽ‬

‫ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺁﮔﺎهﯽ در ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ذهﻦ دوﺟﺎﻳﮕﺎهﯽ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪﺁورﻧﺪﻩ ‪:‬ﺟﻮﻟﻴﺎن ﺟﻴﻨﺰ‪ ،‬هﻮﺷﻨﮓ رهﻨﻤﺎ )ﻣﺘﺮﺟﻢ(‪ ،‬ﺧﺴﺮو ﭘﺎرﺳﺎ )ﻣﺘﺮﺟﻢ(‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫)ﻣﺘﺮﺟﻢ(‪ ،‬رﺿﺎ ﻧﻴﻠﯽ ﭘﻮر )ﻣﺘﺮﺟﻢ(‪ ،‬هﻤﺎ ﺻﺎدﻗﯽ )ﻣﺘﺮﺟﻢ(‪ ،‬ﻧﺠﻞ رﺣﻴﻢ )ﻣﺘﺮﺟﻢ( ﻧﺎﺷﺮ ‪:‬ﺁﮔﺎﻩ ‪ -‬ﺗﻴﺮ‪1385 ،‬‬ ‫‪292‬‬ ‫‪. Ordeal of Gilbert Pinfold, Evelyn Waugh‬‬ ‫‪293‬‬ ‫‪. consciousness‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪255‬‬

‫ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و اﺷﺒﺎح رﻧﮓ ﻣﯽ ﺑﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ ﺑﭽﻪ رﻳﺨﺘﯽ‪ ،‬در اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﻧﺨﺴﺖ از ذهﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ ﺗﺮ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺳﻦ ﻣﺤﻮ ﺧﺪاﻳﺎن هﺮﭼﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ‬ ‫ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﮐﻪ اﻳﻦ ﺧﺪاﻳﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺑﻴﻨﮑﺮ ﻳﺎ ﺁدﻣﮏ ﺻﻮرﺗﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ اﻳﻦ رواﻳﺖ از‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ دوام ﺧﺪاﻳﺎن در ذهﻦ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن اﻣﺮوزﯼ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﺎن را اﺳﻼف ﺑﻴﻨﮑﺮهﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻴﻨﮑﺮهﺎ را اﺳﻼف ﺧﺪاﻳﺎن ﻧﺸﻤﺎرﻳﻢ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ هﺮ دو را ﻣﺤﺼﻮﻻت‬ ‫ﻓﺮﻋﯽ اﺳﺘﻌﺪاد رواﻧﯽ واﺣﺪﯼ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬وﺟﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﺑﻴﻨﮑﺮهﺎ و ﺧﺪاﻳﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮدو ﻗﺪرت ﺁراﻣﺶ ﺑﺨﺸﯽ دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫و ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﯼ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺮﻳﻦ اﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ زﻳﺎد از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺑﺨﺶ ‪5‬‬ ‫دور ﻧﺸﺪﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺁن‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ دﻳﻦ در واﻗﻊ ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ رواﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺴﻠﯽ‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﺧﺪا در ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ؛ و ﭼﺎﻟﺸﯽ ﮐﻪ در ﻧﺒﻮد ﺧﺪا ﭘﻴﺶ روﯼ اوﻣﺎﻧﻴﺴﺖ هﺎﺳﺖ ﺗﺎ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﻔﺎﯼ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻻ ﺧﺪاﻳﯽ در ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻗﺒﻮل‬ ‫دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻮدن ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮگ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ رو ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ رواﻧﯽ ﻳﺎ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ دﻳﻦ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ؟ ﭼﻪ ﺗﺤﻔﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺮگ‪ ،‬داﻏﺪﻳﺪﮔﺎن ﮔﺮﻳﺎن‪ ،‬و‬ ‫ﺑﻴﮑﺴﺎﻧﯽ دارﻳﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺲ ﺷﺎن اﺳﺖ؟‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﭼﻨﺎن روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪارد‪ .‬ﻗﺪرت ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻼ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ؛ و ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﯽ هﻴﭻ ﺑﯽ ﺷﮏ و‬ ‫دﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺻﺪق ﺁن ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ً ﻗﺪرت ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺶ دﻳﻦ را ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺷﺒﻬﻪ اﯼ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎور ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﯽ رواﻧﯽ و ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺁدﻣﯽ ﻣﻄﻠﻘًﺎ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪ ،‬و‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن‪ ،‬روان ﻧﮋﻧﺪان ﻓﺴﺮدﻩ ﺣﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻢ از ﭘﻮﭼﯽ ﮐﻴﻬﺎن ﺁﻧﺎن را ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻨﻬﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮاهﯽ ﺑﺮ ﺻﺪق ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﻮاهﯽ ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ در ﮐﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاﻳﯽ هﺴﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮ‬ ‫ذﮐﺮ ﮐﺮدم ﮐﻪ ِدﻧِﺖ در ﮐﺘﺎب ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻃﻠﺴﻢ‪ 294‬ﻣﻴﺎن ﺑﺎور ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺑﺎور ﺑﻪ ﺑﺎور ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻧﻬﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎور ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺑﺎور ﮐﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﺎور ﮐﺎذب اﺳﺖ‪" :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎور دارم‪،‬‬ ‫ﻳﺎرﯼ ام ﮐﻦ ﺗﺎ ﺑﯽ ﺑﺎور ﻧﺒﺎﺷﻢ )اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺎرﮎ ‪ .(9:24‬ادﻳﺎن از ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎور ﺧﻮد را اﺑﺮاز ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﭼﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺪق ﺁن ﺑﺎور‬

‫‪. Breaking the Spell, Daniel Dennett‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪294‬‬

‫‪256‬‬

‫دارﻳﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻤﺎن دﻳﻨﯽ را ﮔﺮاﻣﯽ ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬و از هﺠﻤﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻣﺘﻨﻔﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ اﮐﺮاﻩ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن اﻳﻤﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﭘﺲ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺗﻤﺎﻳﺰﯼ ﮐﻪ ِدﻧِﺖ ﻣﻴﺎن دو ﻧﻮع ﺑﺎور ﻧﻬﺎدﻩ‪ ،‬ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ ام‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﺑﻴﺨﺪاﻳﯽ ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ ﺣﺠﺎب ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﭼﻨﺪان اﻏﺮاق ﻧﮑﺮدﻩ ام‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫هﻴﭻ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﮏ ﮔﻮﺷﻪ ﯼ ﻣﺒﻬﻢ و ﺗﺎرﻳﮏ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﺎور ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ .‬ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻓﺮاواﻧﻨﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن "‪ X‬درﺳﺖ اﺳﺖ" و "ﺧﻮب‬ ‫اﺳﺖ ﻣﺮدم ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ‪ X‬درﺳﺖ اﺳﺖ" را درﮎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ اﻳﻦ ﻋﺪﻩ واﻗﻌًﺎ دﭼﺎر اﻳﻦ ﺧﻄﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺣﻘﻴﻘﺖ را در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺸﺮﯼ‪ ،‬ﮐﻢ ارزش ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻢ اﺣﺴﺎﺳﺎت‬ ‫ﺑﺸﺮﯼ را ﺧﻮار ﺑﺸﻤﺎرم‪ .‬اﻣﺎ ﺑﮕﺬارﻳﺪ در ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎﻳﻤﺎن روﺷﻦ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭼﻪ ﺣﺮف ﻣﯽ زﻧﻴﻢ‪ :‬اﺣﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ .‬هﺮ دو ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ هﺮ دو ﻳﮏ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اذﻋﺎن ﻓﺮﺿﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺸﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد دﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر اﻏﺮاق ﺁﻣﻴﺰ و ﺧﻄﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ هﻴﭻ ﺷﺎهﺪﯼ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﻮم ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﺄس و اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ هﺴﺘﻨﺪ؛ و ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺎن هﻢ‬ ‫ﺑﺪﺑﺨﺖ اﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬هﻨﺪوهﺎ و ﺑﻮداﻳﯽ هﺎ ﺑﺪﺑﺨﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ راﺑﻄﻪ اﯼ ﺁﻣﺎرﯼ ﻣﻴﺎن ﺑﺎور )ﻳﺎ ﺑﯽ ﺑﺎورﯼ( و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺮدﻳﺪ دارم ﮐﻪ اﻳﻦ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮﯼ واﺿﺤﯽ را‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻳﺎ ﺁن ﺳﻮ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﺁﻳﺎ‬ ‫هﻴﭻ دﻟﻴﻞ ﺧﻮﺑﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون وﺟﻮد ﺧﺪا اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﮐﻨﻴﻢ؟ در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﺣﺘﺠﺎج ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ‪،‬‬ ‫درﺳﺖ ﻋﮑﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬و ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﺪون دﻳﻦ ﻓﺮاﻃﺒﻴﻌﯽ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎد‬ ‫و ﺳﺮﺷﺎرﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﺑﭙﺮدازم ﮐﻪ دﻳﻦ ﺗﺴﻠﯽ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫در دﻳﮑﺸﻨﺮﯼ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺁﮐﺴﻔﻮرد‪" ،295‬ﺗﺴﻠﯽ" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﺴﮑﻴﻦ اﻧﺪوﻩ ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺘﯽ رواﻧﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺴﻠﯽ را ﺑﻪ دو‬ ‫ﻧﻮع ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﺴﻠﯽ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺷﺐ ﺳﺮد در ﮐﻮهﺴﺘﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻳﮏ ﺳﮓ ﺑﺰرگ و ﮔﺮ ِم‬ ‫ﺳَﻦ ﺑﺮﻧﺎر‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ از ﻗﻤﻘﻤﻪ ﯼ ﺑﺮَﻧﺪﯼ ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺁن ﺳﮓ ﺗﺴﻠﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮﻳﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺗﻨﮓ در‬ ‫ﺁﻏﻮش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن و ﺷﻨﻴﺪن ﮐﻠﻤﺎت اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ در ﮔﻮﺷﺶ ﻧﺠﻮا ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺴﻠﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﺸﻒ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﺎزﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﻮﺟﻮد‪.‬‬ ‫زﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﻮهﺮش در ﺟﻨﮓ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ اﻳﻨﮑﻪ از ﺁن ﻣﺮد ﺁﺑﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺮگ ﺷﻮهﺮش ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫‪. Shorter Oxford Dictionary‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪295‬‬

‫‪257‬‬

‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺴﻠﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﺎزﻩ ﯼ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻳﮏ وﺿﻌﻴﺖ‬ ‫ﺗﺴﻠﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻣﺮگ ﻳﮏ ﭘﻴﺮﻣﺮد هﻴﭻ وﻳﮋﮔﯽ رازﺁﻟﻮدﯼ ﻧﺪارد‪،‬‬ ‫ﯽ او ﻣﺪت هﺎ ﭘﻴﺶ "ﻣﺮدﻩ" اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮد او در ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از هﻔﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ‬ ‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﮐﻮدﮐ ِ‬ ‫ﻋﻤﺮ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﭙﻴﺮ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ "ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ" و ﺟﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ‪،‬‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﻣﺮگ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﻓﺮﻗﯽ ﺑﺎ "ﻣﺮگ هﺎ"ﯼ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﺪارد‪ [134] .‬ﺷﺎﻳﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﭼﺸﻢ‬ ‫اﻧﺪاز ﻣﺮگ ﺧﻮد ﺧﺸﻨﻮد ﻧﻴﺴﺖ از اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺗﺴﻠﯽ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺸﻮد‪ .‬در هﺮ ﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫اﯼ ﺑﻮد از اﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺄﻣﻞ و ﺑﺎزﻧﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮎ ﺗﻮﺁﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﺮاس از‬ ‫ﻣﺮگ را از ﺧﻮد ﻣﯽ راﻧﺪ‪" :‬ﻣﻦ از ﻣﺮگ ﻧﻤﯽ ﺗﺮﺳﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻴﻠﻴﺎردهﺎ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﺗﻮﻟﺪم ﻣﺮدﻩ ﺑﻮدﻩ ام‪ ،‬و ﺁن‬ ‫ﻼ ﺑﺮاﻳﻢ اﺳﺒﺎب زﺣﻤﺖ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ".‬اﻳﻦ ﺷﻬﻮد ﺗﻮﺁﻳﻦ هﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﺮگ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮگ اﺻ ً‬ ‫اﻣﺎ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺟﺪﻳﺪﯼ ﭘﻴﺶ روﻳﻤﺎن ﻣﯽ ﮔﺸﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺴﻠﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن هﻢ ﺗﺮﺳﯽ از ﻣﺮگ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ و ﻇﺎهﺮًا ﺑﻪ هﻴﭻ ﻧﻮع ﺣﻴﺎت اﺧﺮوﯼ هﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﮐﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ هﻴﭽﻨﺰ ]زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﺟﻔﺮﺳﻮن[‪،‬‬ ‫"در واﭘﺴﻴﻦ روزهﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪﺑﺎر ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن اش ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ اﻣﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﯽ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺟﺎﯼ ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ او ﻣﺴﻴﺤﯽ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪".‬‬ ‫اذهﺎن ژرف اﻧﺪﻳﺶ در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺗﺮاﻧﺪ راﺳﻞ ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬راﺳﻞ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1925‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﺑﻪ ﭼﻪ‬ ‫ﺑﺎور دارم" ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎور دارم ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻓﺎﺳﺪ ﻣﯽ ﺷﻮم‪ ،‬و هﻴﭻ ﭼﻴﺰ از ﺟﺎن ام ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ دﻳﮕﺮ ﺟﻮان‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ وﻟﯽ هﻨﻮز ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺸﻖ ﻣﯽ ورزم‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ در ﻣﻮرد وﺣﺸﺖ از ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺣﺮف ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاهﻢ از ﺧﻨﺪﻩ رودﻩ ﺑﺮ ﺷﻮم‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻋﺸﻖ‬ ‫هﻢ اﺑﺪﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﺷﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﺑﯽ ارزﺷﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﭘﻨﺠﺮﻩ هﺎﯼ ﺑﺎز داﻧﺶ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺎ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎﯼ اﺳﺎﻃﻴﺮ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺎن ﺧﻮ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ ﺑﻠﺮزاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم هﻮاﯼ ﺗﺎزﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ‬ ‫ﻣﯽ ﺁورد ﺟﺎﻧﻔﺰاﺳﺖ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازهﺎﯼ ﺗﺎزﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﺸﺎﻳﺪ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدم اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ راﺳﻞ را در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺎن ﺧﻮاﻧﺪم و از ﺁن ﺑﺴﻴﺎر اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺁن را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدم‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﺣﺘﺮام ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ در ﺳﺎل ‪ 2003‬در ﮐﺘﺎب‬ ‫ﻧﺎﻳﺐ ﺷﻴﻄﺎن‪ 296‬ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪:‬‬

‫‪. A Devil’s Chaplain, Richard Dawkins‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪296‬‬

‫‪258‬‬

‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺑﺴﯽ ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ اﮔﺮ از زﻳﺮ ﻟﺤﺎف اﻣﻦ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﺁن ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ ﺳﺮد و ﻏﻢ‬ ‫ﻓﺰا ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻗﺎﻣﺖ راﺳﺖ ﮐﺮدن و روﻳﺎروﯼ ﺷﻼق ﺑﺎدهﺎﯼ داﻧﺶ اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﺴﯽ روح ﻓﺰاﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎدهﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻳﻴﺘﺰ "از ﻣﻌﺒﺮهﺎﯼ ﺳﺘﺎرﻩ ﺁﺟﻴﻦ ﻣﯽ وزﻧﺪ"‪.‬‬ ‫دﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﺠﺎد اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ؟ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﮕﺎهﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯽ ﻧﻮع اول ]ﺗﺴﻠﯽ‬ ‫ﻼ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﻗﺪرت اﻻهﯽ ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺸﺪ؛ هﻤﺎن‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ[‪ :‬ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻃﻮر ﮐﻪ دﺳﺘﺎن ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻳﮏ دوﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﮓ ﺳَﻦ ﺑﺮﻧﺎر ﺑﺎ ﻗﻤﻘﻤﻪ ﯼ ﺑﺮَﻧﺪﯼ ﺑﺮ ﮔﺮدن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻻ ﺁرام ﺑﺨﺸﯽ ﺁن ﮐﺎرﺁﺗﺮ از ِﺑﺮَﻧﺪﯼ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﮑﯽ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁرام ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ – و ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯽ ﻧﻮع دوم ]ﺗﺴﻠﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺎت[ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ از اﻳﻦ‬ ‫ﺣﻴﺚ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻼﯼ ﻣﻬﻴﺒﯽ ﻣﺜﻞ زﻟﺰﻟﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺁن ﺑﻼﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺸﻴﺖ اﻻهﯽ ﺑﻮدﻩ و ﺧﻴﺮ و ﺣﮑﻤﺘﯽ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ از ﻣﺮگ ﻣﯽ هﺮاﺳﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﺎوداﻧﮕﯽ روح اﻧﺴﺎن ﺗﺴﻠﯽ ﻳﺎﺑﺪ – اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮود‪.‬‬ ‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻃﺎن ﻻﻋﻼﺟﯽ دارد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از دروغ دﮐﺘﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺷﻔﺎ ﺧﻮاهﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺴﻠﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬درﺳﺖ‬ ‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ اﮔﺮ ﺣﺮف ﺁن دﮐﺘﺮ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺴﻠﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎور ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﺧﺮوﯼ را دﺷﻮارﺗﺮ از دروغ‬ ‫ﻳﮏ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﯽ ﺗﻮان وهﻢ زداﻳﯽ ﮐﺮد‪ .‬دروغ ﭘﺰﺷﮏ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﺎرﺁﻳﯽ دارد ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن ﻣﺮض ﺷﺪت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﺧﺮوﯼ را هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ رد ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ هﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ‪ 95‬درﺻﺪ ﻣﺮدم ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ درﺻﺪ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ و از ﺻﻤﻴﻢ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﺁن اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﻓﺮاد واﻗﻌًﺎ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺜﻞ ﺷﻴﺦ راهﺒﺎن ﺁﻣﭙﻠﻔﻮرث رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻨﺪ؟ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﮐﺎردﻳﻨﺎل ﺑﺎزﻳﻞ هﻴﻮم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﺦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زودﯼ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺮد‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺸﻌﻮف ﺷﺪ و ﭘﺎﺳﺦ داد‪" :‬ﻣﺒﺎرﮎ ﺑﺎﺷﺪ! ﭼﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮ ﺧﻮﺷﯽ‪ .‬اﯼ ﮐﺎش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ هﻤﺮاهﯽ ﺗﺎن ﮐﻨﻢ‪ [155]".‬ﻇﺎهﺮًا ﺁن ﺷﻴﺦ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﺧﺮوﯼ‬ ‫ﺑﺎور داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﺬاﺑﻴﺖ اﻳﻦ رواﻳﺖ دﻗﻴﻘًﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎور ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﺧﺮوﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎدر و‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺘﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻴﺮاﻳﯽ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﮐﺎرﻳﮑﺎﺗﻮر زﻧﯽ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﮐﻪ ﻟﺨﺖ ﻣﺎدرزاد ﭘﻼﮐﺎرد "ﺟﻨﮓ ﻧﻮرزﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﺸﻖ ﺑﻮرزﻳﺪ" را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺎﻇﺮ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻴﮕﻦ ﺻﺪاﻗﺖ!" اﻣﺎ ﭼﺮا هﻤﻪ ﯼ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن وﻗﺘﯽ ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﺷﺎن در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ اﻓﺘﺎدﻩ ﻣﺜﻞ ﺁن ﺷﻴﺦ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ؟ ﭼﺮا وﻗﺘﯽ دﮐﺘﺮ ﺑﻪ زن‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﻪ اﯼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ دﻳﮕﺮ زﻧﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺁن ﻣﺆﻣﻨﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺷﺎدﯼ ﺳﺮ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﮐﻪ "ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺻﺒﺮ‬ ‫ﮐﻨﻢ!"‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﯼ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺟﺰاﻳﺮ ﺳﻴﺸﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﺮا ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﺆﻣﻨﻪ ﯼ ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﻣﻮت ﭘﻴﺎم‬ ‫ﻼ "وﻗﺘﯽ ﺁﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺳﻼم ﻋﻤﻮ روﺑﺮت را ﺑﺮﺳﺎن‪"...‬؟‬ ‫هﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮاﯼ درﮔﺬﺷﺘﮕﺎن را ﺑﻪ او ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪259‬‬

‫ﭼﺮا ﻣﺆﻣﻨﺎن در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺮگ اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﺑﺮاز وﺟﺪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ واﻗﻌًﺎ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﺧﺮوﯼ‬ ‫ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺗﻈﺎهﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎور دارﻧﺪ اﻣﺎ از ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻣﺮدن ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﻖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﮔﻮﻧﻪ ﯼ‬ ‫ﺑﺸﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻮﻧﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪارد ﺗﺎ ﺑﺪون رﻧﺞ ﮐﺸﻴﺪن از زﻧﺪﮔﯽ ﻧﮑﺒﺖ ﺑﺎر ﺧﻼﺻﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪،‬‬ ‫ﭼﺮا دﻳﻨﺪاران ﭘﺮﺳﺮوﺻﺪاﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﻬﻤﺮﮔﯽ و ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﭘﺰﺷﮑﺎن هﺴﺘﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫"ﺷﻴﺦ ﺁﻣﭙﻠﻔﻮرث" ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮگ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺗﻌﻄﻴﻼت در ﺳﻴﺸﻞ" اﺳﺖ ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﮐﻤﺘﺮ از هﻤﻪ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺣﻘﻴﺮ دﻧﻴﻮﯼ دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ؟ اﻣﺎ ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻬﻤﺮﮔﯽ ﻳﺎ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺑﯽ درد دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺳﺮ ﻣﺒﻠﻎ ﮐﻼﻧﯽ ﺷﺮط ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﮐﻪ او ﺁدم ﻣﺆﻣﻨﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺁدم ﻣﺆﻣﻦ رﺳﻤًﺎ ﻋﻨﻮان ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﺮ ﻗﺘﻠﯽ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺆﻣﻦ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻔﺮش ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر را ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺪاﻧﺪ؟‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻬﻤﺮﮔﯽ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻣﺎرﮎ ﺗﻮﺁﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم‪ .‬ﻣﺮدﻩ‬ ‫ﺑﻮدن ﻓﺮﻗﯽ ﺑﺎ زادﻩ ﻧﺸﺪن ﻧﺪارد – ﻣﻦ ﭘﺲ از ﻣﺮگ هﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮم ﮐﻪ در زﻣﺎن وﻳﻠﻴﺎم ﻓﺎﺗﺢ ﻳﺎ دورﻩ ﯼ داﻳﻨﺎﺳﻮرهﺎ ﻳﺎ‬ ‫ﻼ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﺨﺖ و اﻗﺒﺎل‬ ‫ﺗﺮﻳﻠﻮﺑﻴﺖ هﺎ ﺑﻮدم‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺟﺎﯼ هﻴﭻ هﺮاﺳﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻣﺮدن ﻣﺎ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻣﺎن دارد و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دردﻧﺎﮎ و ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع ﺑﺎﺷﺪ –ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪد ﺑﻴﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻤﻦ‬ ‫ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺁﭘﺎﻧﺪﻳﺲ ﻣﺎن را ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﺮﺑﻪ ﺗﺎن درد ﺑﮑﺸﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺷﻤﺎﺗﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﭼﻘﺪر ﺳﻨﮕﺪل ﺑﻮدﻳﺪ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮا از داﻣﭙﺰﺷﮏ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻴﺪ او را ﺑﻴﻬﻮش ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪون درد و زﺟﺮ ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺮگ و در ﺣﺎل زﺟﺮ ﮐﺸﻴﺪن ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﭘﺰﺷﮏ ﺗﺎن دﻗﻴﻘًﺎ هﻤﻴﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﺮ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ارﺗﮑﺎب ﻗﺘﻞ ﻣﻮرد ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم وﻗﺘﯽ در ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫ﻣﺮگ اﻓﺘﺎدم‪ ،‬ﺟﺎﻧﻢ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻴﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺪون زﺟﺮ ﺑﻤﻴﺮم‪ .‬درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ دهﻢ‬ ‫ﻼ‬ ‫هﻨﮕﺎم ﻋﻤﻞ ﺁﭘﺎﻧﺪﻳﺲ ﺑﻴﻬﻮﺷﻢ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ درد ﻧﮑﺸﻢ‪ .‬اﻣﺎ از ﺑﺨﺖ ﺑﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻀﻮ ﮔﻮﻧﻪ ﯼ هﻮﻣﻮﺳﺎﭘﻴﻴﻨﺲ هﺴﺘﻢ و ﻧﻪ ﻣﺜ ً‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺳﮓ ﺳﺎﻧﺎن ﻳﺎ ﮔﺮﺑﻪ ﺳﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ از اﻳﻦ ﻣﻮهﺒﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮم‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮاﯼ راﺣﺖ‬ ‫ﻣﺮدن ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ روﺷﻦ ﺑﻴﻦ ﺗﺮﯼ ﻣﺜﻞ ﺳﻮﺋﻴﺲ‪ ،‬هﻠﻨﺪ ﻳﺎ ]اﻳﺎﻟﺖ[ اُرﮔﻮن ﺑﺮوم‪ ،‬ﻧﻪ؟ اﻣﺎ ﭼﺮا اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎﯼ روﺷﻦ‬ ‫ﺑﻴﻨﺎن اﻳﻦ ﻗﺪر اﻧﺪﮎ ﺷﻤﺎر هﺴﺘﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻔﻮذ دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﮕﺮ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺁﭘﺎﻧﺪﻳﺲ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎن ﻓﺮق ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ؟ واﻗﻌًﺎ ﻧﻪ‪ :‬اﮔﺮ رو ﺑﻪ ﻣﻮت ﺑﺎﺷﻴﺪ و دﻳﻨﺪار‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﺧﺮوﯼ هﻢ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻢ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﺧﺮوﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮگ در ﻧﻈﺮﺗﺎن‬ ‫ﻓﻘﻂ اﻧﺘﻘﺎل از زﻧﺪﮔﯽ اﻳﻨﺠﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﺧﺮوﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل دردﻧﺎﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاهﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﻬﻮﺷﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺗﺎ زﺟﺮﮐُﺶ ﻧﺸﻮﻳﺪ؛ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ هﻨﮕﺎم ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺁﭘﺎﻧﺪﻳﺲ ﺗﺎن‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪260‬‬

‫زﺟﺮ ﺑﮑﺸﻴﺪ‪ .‬ﻇﺎهﺮًا ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﻬﻤﺮﮔﯽ ﻳﺎ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮگ را ﭘﺎﻳﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ اﻣﺎ‬ ‫♣‬

‫ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﮕﯽ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻬﻤﺮﮔﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎر ارﺷﺪﯼ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﺮﯼ در ﺳﺮاهﺎﯼ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان از اﻓﺮاد ﻣﺴﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺮاﯼ‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﺮگ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﻋﺎدﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎر‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ اش ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﺑﻘﻴﻪ از ﻣﺮگ ﻣﯽ هﺮاﺳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ او را ﺑﺎﻳﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺁﻣﺎرﯼ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﺮض اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﺮد؟ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ دﻳﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮس از‬ ‫ﻣﺮگ را ﺗﺨﻔﻴﻒ دهﺪ‪ ♠.‬در ﻣﻮرد ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ هﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮزخ ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻨﺪ؟ ﻧﻘﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎردﻳﻨﺎل‬ ‫هﻴﻮم ﻗﺪﻳﺲ ﻣﺂب ﺑﻪ دوﺳﺖ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮﮔﺶ ﮔﻔﺖ‪ " :‬ﺧﺪاﻧﮕﻬﺪارت‪ .‬ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ در ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮزخ ﺑﻴﻨﻤﺖ‪ ".‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫"ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ"؟ ﺷﺎﻳﺪ هﻨﮕﺎم ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت در ﭼﺸﻤﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺶ ﺑﺎرﻗﻪ اﯼ از ﺷﮏ درﺧﺸﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻣﻮزﻩ ﯼ وﺟﻮد ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮزخ ﺳﺮﻧﺨﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ذهﻦ دﻳﻨﺪاران ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮزخ ﻣﺜﻞ ﺟﺰﻳﺮﻩ‬ ‫ﯼ اِﻟﻴﺲ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪297‬‬

‫ﻳﮏ اﺗﺎق اﻧﺘﻈﺎر اﻻهﯽ‪ .‬ارواح ﻣﺮدﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ دوزخ ﻣﯽ رود ﮐﻪ ﮔﻨﺎهﺎن ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺰرگ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫و ﺟﻬﻨﻤﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻤﯽ ﺗﻨﺰﻳﻪ و ﺗﺄدﻳﺐ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ اذن دﺧﻮل ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ ﻋﺎرﯼ از ﮔﻨﺎﻩ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮون‬ ‫وﺳﻄﺎ رﺳﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻠﻴﺴﺎ "ﺁﻣﺮزش" ﻣﯽ ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬هﺮ ﭼﻪ ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽ دادﻳﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ روزهﺎﯼ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ از اﻗﺎﻣﺖ ﺗﺎن در ﺑﺮزخ را ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ .‬ﮐﻠﻴﺴﺎ هﻢ ﺑﺎ ﭘﺮروﻳﯽ ﺗﻤﺎم ﺑﺮاﯼ ﺧﺮﻳﺪاران ﻗﺒﺎﻟﻪ هﺎﯼ ﻣﻬﺮ ﺷﺪﻩ اﯼ ﺻﺎدر‬ ‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﺪاد روزهﺎﯼ ﺑﺎزﺧﺮﻳﺪ ﺷﺪﻩ ﯼ ﻓﺮد ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﺻﻄﻼح "ﺛﺮوت ﺑﺎدﺁوردﻩ" ﻧﺨﺴﺖ در‬ ‫ﻣﻮرد اﻳﻦ ﮐﺎﺳﺒﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ اﺑﺪاع ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ "ﺁﻣﺮزش"ﻓﺮوﺷﯽ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﻣﺴﻠﻤًﺎ از ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ‬ ‫ﺷﻴﺎدﯼ در ﻃﯽ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را ﻣﻌﺎدل ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ ﮐﻼﺷﯽ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻧﻴﺠﺮﻳﺎﻳﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺴﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،1903‬ﭘﺎپ ﭘﺎﻳﻮس دهﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺣﻖ ﻣﯽ داد ﺗﺎ ﻗﺒﺎﻟﻪ ﯼ ﺁﻣﺮزﺷﯽ ﺻﺎدر ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ هﺮ ﮐﺪام از درﺟﻪ‬ ‫داران ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺧﻮد ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺧﺎﺻﯽ در روزهﺎﯼ اﻗﺎﻣﺖ در ﺑﺮزخ اﻋﻄﺎ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﮐﺎردﻳﻨﺎل هﺎ دوﻳﺴﺖ روز؛ اﺳﻘﻒ‬ ‫هﺎﯼ اﻋﻈﻢ ﺻﺪ روز؛ و اﺳﻘﻒ هﺎ ﻓﻘﻂ ﭘﻨﺠﺎﻩ روز ﺗﺨﻔﻴﻒ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺁن ﻣﻮﻗﻊ دﻳﮕﺮ ﺁﻣﺮزش در ﻗﺒﺎل ﭘﻮل اﻋﻄﺎ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬در ﻗﺮون وﺳﻄﺎ هﻢ ﭘﻮل ﺗﻨﻬﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﺁﻣﺮزش ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻣﺆﻣﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدش و ﭼﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ از ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻣﺮدﻩ اش‪ ،‬ﺁﻣﺮزش ﺑﺨﺮد‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻳﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﮐﺴﯽ را اﺟﻴﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از‬ ‫ﻣﺮگ ﺗﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﺮزش روح ﺷﻤﺎ ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﻮﮐﺎﻟﺞ ﺁﮐﺴﻔﻮرد ﮐﻪ ﻣﻦ در ﺁن ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل ‪1379‬‬ ‫♣ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﭘﮋوهﺸﯽ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ در ﻣﻮرد ﻣﺮگ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ 50 :‬درﺻﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﻳﺎدﺑﻮد ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد؛ ‪ 99‬درﺻﺪ ﻣﻮاﻓﻖ ﮐﻤﮏ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺸﯽ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﻣﻮت ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ؛ و ‪ 75‬درﺻﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ از اﻳﻦ ﮐﻤﮏ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ؛ ‪ 100‬درﺻﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن هﻴﭻ ﺗﻤﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﻣﺬهﺒﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ن‪.‬ﮎ‬ ‫‪http://nursestoner.com/myresearch.html‬‬ ‫♠ ﻳﮏ دوﺳﺖ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎﻳﯽ ام ﺗﻤﺎﻳﻞ دﻳﻨﺪاران ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ داﺷﺘﻦ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ هﺮاس ﺷﺎن از ﻣﺮگ ﻣﯽ داﻧﺴﺖ و ﻣﯽ ﮔﻔﺖ "ﺷﺎﻳﺪ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاهﻨﺪ وﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﺪن ﺑﺮاﯼ اﻣﺘﺤﺎن اﻻهﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟"‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪261‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﺳﻘﻒ وﻳﻠﻴﺎم واﻳﮑﻬﺎم‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ اﺳﻘﻒ وﻳﻨﭽﺴﺘﺮ و ﻳﮑﯽ از ﺧ ّﻴﺮﻳﻦ ﺑﺰرگ ﺁن ﻗﺮن ﺑﻮد‪ .‬ﺁن زﻣﺎن‬ ‫ﻳﮏ اﺳﻘﻒ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻴﻞ ﮔﻴﺘﺰ دوران ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺷﺎهﺮاﻩ هﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ )ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺧﺪا( را در اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫داﺷﺖ و ﺛﺮوت هﺎﯼ هﻨﮕﻔﺘﯽ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﻣﯽ زد‪ .‬ﻗﻠﻤﺮو اﺳﻘﻒ واﻳﮑﻬﺎم ﺑﻪ ﻃﺮز اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ وﺳﻴﻊ ﺑﻮد‪ ،‬و او ﺛﺮوت ﺳﺮﺷﺎر‬ ‫و ﻧﻔﻮذ ﻓﺮاوان اش را ﺻﺮف ﺗﺄﺳﻴﺲ دو ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﺁﻣﻮزﺷﯽ ﮐﺮد‪ :‬ﻳﮑﯽ در وﻳﻨﭽﺴﺘﺮ و دﻳﮕﺮﯼ در ﺁﮐﺴﻔﻮرد‪ .‬واﻳﮑﻬﺎم‬ ‫ﺑﻪ ﺁﻣﻮزش اهﻤﻴﺖ ﻣﯽ داد‪ ،‬اﻣﺎ ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﺦ رﺳﻤﯽ ﻧﻴﻮﮐﺎﻟﺞ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1979‬ﺑﻪ ﻳﺎدﺑﻮد ﺷﺸﺼﺪﻣﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻳﻦ ﮐﺎﻟﺞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺁن ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاﻳﺶ اهﻤﻴﺖ داﺷﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ " ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ وﻗﻔﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫ﺑﮕﺬارد ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﺮزش روﺣﺶ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬او دﻩ ﻧﻔﺮ ﮐﺸﻴﺶ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﻣﻨﺪ و ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﯼ ﮐُﺮ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ در ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﻧﻴﻮﮐﺎﻟﺞ ﮔﻤﺎرد و دﺳﺘﻮر داد اﮔﺮ ﮐﺎﻟﺞ دﭼﺎر ﻣﻀﻴﻘﻪ ﯼ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﻮاﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﺪﻩ هﻤﭽﻨﺎن‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ".‬او ادارﻩ ﯼ ﮐﺎﻟﺞ را ﺑﻪ هﻴﺌﺖ اﻣﻨﺎﻳﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺳﭙﺮد ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﻴﺶ از ﺷﺶ ﻗﺮن اﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ‬ ‫ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزﻩ اﻳﻦ ﮐﺎﻟﺞ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﮐﺸﻴﺶ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ دارد♣ و ﺳﻴﻞ دﻋﺎ و ﻧﻴﺎﻳﺸﯽ ﮐﻪ ﻗﺮن هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁﻣﺮزش روح واﻳﮑﻬﺎم‬ ‫ﺳﺮازﻳﺮ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻗﻄﺮﻩ ﭼﮑﺎﻧﯽ ﺑﺪل ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﺎﻟﯽ دو ﺑﺎر ﺗﺮﺷﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﮔﺮوﻩ ﮐُﺮ هﺮﭼﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪﻩ و‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ اش ﺟﺎدوﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ هﻴﺌﺖ اﻣﻨﺎﯼ ﻧﻴﻮﮐﺎﻟﺞ ﮔﺎهﯽ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﺎﺳﺘﻦ‬ ‫از ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺒﺎدﯼ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ در اﻣﺎﻧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻌﺎدل اﻣﺮوزﯼ ﻋﻤﻞ واﻳﮑﻬﺎم‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﺰﻳﻨﻪ ﯼ‬ ‫ﮔﺰاﻓﯽ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎزاﻳﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺴﺪﺷﺎن را ﻣﻨﺠﻤﺪ ﮐﻨﻨﺪ و ﺁن را در ﻣﺤﻔﻈﻪ ﯼ اﻧﺪودﺷﺪﻩ ﯼ ﺑﻪ دور‬ ‫از ﺑﻼﯼ زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺁراﻣﯽ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺟﻨﮓ هﺎﯼ هﺴﺘﻪ اﯼ و دﻳﮕﺮ ﺑﻼهﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﮐﻪ داﻧﺶ‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرﮐﺎﻓﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﺮد ﺑﺘﻮان ﺁن ﺟﺴﺪ را دوﺑﺎرﻩ ﺟﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪ و هﺮ ﻣﺮﺿﯽ را ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻮت ﺷﺪﻩ‬ ‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﺎ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن هﺌﻴﺖ اﻣﻨﺎﯼ ﻧﻴﻮﮐﺎﻟﺞ در اداﯼ دﻳﻦ ﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار ﻣﺆﺳﺴﻪ ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ در اﻣﺎﻧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺻﺪهﺎ ﻧﻔﺮ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻳﺐ ﻋﺒﺎدت ﻣﺮدﮔﺎن ﻗﺮون وﺳﻄﺎ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﻮل ﻣﺘﻮﻓﻴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﻣﻴﺮاث ﺧﻮد را ﺑﺮاﯼ ﻋﺒﺎدت و ﺧﺮﻳﺪ دوران ﺑﺮزخ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺳﭙﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ‬ ‫دوﺳﺖ دارم ﺑﺪاﻧﻢ ﭼﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﯼ هﻨﺮ و ﻣﻌﻤﺎرﯼ اروﭘﺎﻳﯽ در واﻗﻊ وﻗﻒ ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎﻧﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫اﻣﺮوزﻩ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﺁﻣﻮزﻩ ﯼ ﺑﺮزخ ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻮاهﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﺰدان ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮاﯼ ﺁن ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎدﻩ اﻧﺪ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻮاهﺪ ﭼﻨﺎن ﺿﻌﻴﻒ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺻﺤﺖ وﺟﻮد ﺑﺮزخ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧﻨﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﺪﺧﻞ ﺑﺮزخ از داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ ﺑﺨﺸﯽ هﺴﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم "اﺛﺒﺎت هﺎ"‪ .‬ﺷﺎهﺪ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺮ‬ ‫وﺟﻮد ﺑﺮزخ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ارواح ﻣﺮدﮔﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﮔﻨﺎهﺎن ﺷﺎن در ﺟﻬﺎن ﻓﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻳﺎ‬ ‫دوزخ ﺑﺮود‪ ،‬دﻳﮕﺮ دﻋﺎ ﮐﺮدن ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﺎن دﻟﻴﻠﯽ ﻧﺪارد زﻳﺮا اﮔﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ در دﻋﺎ ﻗﺪرﺗﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬

‫‪ .297‬ﺟﺰﻳﺮﻩ اﯼ در ﺧﻠﻴﺞ ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ ﮐﻪ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ورود ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ در ﺁن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬م‬ ‫♣ ﮐﻪ ﻳﮏ زن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ واﻳﮑﻬﺎم ﺑﻮد ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ؟‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪262‬‬

‫ارواح ﻣﺮدﮔﺎن ﺁراﻣﺶ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬و ﺁﻧﺎن را در ﻧﻈﺮ اﻻهﯽ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ ﭼﺮا دﻋﺎ ﮐﻨﻴﻢ؟" و ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدﮔﺎن دﻋﺎ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ؟ ﭘﺲ ﺑﺮزخ ﺑﺎﻳﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت دﻋﺎ ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد! ﻓﻬﻮاﻟﻤﻄﻠﻮب‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﯼ ﺑﺎرز ﺑﻼهﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﻨﺪارﯼ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻋﻘﻞ و اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺑﺎرز دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﯼ ﺑﯽ رﺑﻄﯽ‪ 298‬را در ﺷﻴﻮﻩ دﻳﮕﺮﯼ از اﺳﺘﺪﻻل ﺗﺴﻠﯽ ﺑﺨﺸﯽ دﻳﻦ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪاﻳﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﭘﻮچ‪ ،‬ﺑﯽ هﺪف‪ ،‬و ﻋﺒﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮهﻮﺗﯽ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ و ﺳﺮﮔﺮداﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻨﻄﻖ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﭘﺎ در ﮔﻞ ﻣﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ؟ ﺷﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﭘﻮچ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ دﻋﺎهﺎﯼ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدﮔﺎن ﻋﺒﺚ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪاﻳﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺼﺎدرﻩ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺁﺷﮑﺎرا دورﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪون هﻤﺴﺮ‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم ﺗﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻤﺒﺎر و ﭘﻮچ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ اﺳﻒ ﺑﺎر دﻟﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ او زﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺲ دﻳﮕﺮﯼ )ﻣﺜﻞ واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﮐﻮدﮐﺎن و ﺧﺪا ﺑﺮاﯼ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن( ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻌﻨﺎ‬ ‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ ﯼ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺷﺎﺧﺼﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﭻ ﭘﺎﻳﺸﺎن ﻣﯽ ﭘﻴﭽﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ او را ﻣﺘﻬﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﻬﺮوزﯼ ﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ ﺷﺎن را هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺮدن دﻳﮕﺮان ﻣﯽ اﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ در ﭘﺲ "ﻧﻴﺎز" ﺑﻪ ﺧﺪا هﻢ ﺷﺒﻴﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﺶ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ را ﻧﻤﯽ‬ ‫ﻳﺎﺑﻴﻢ؟‬ ‫اﻣﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻳﮏ ﻓﺮد واﻗﻌًﺎ ﺑﺎﻟﻎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ هﻤﺎن ﻗﺪر ﭘﺮﻣﻌﻨﺎ و ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺨﻮاهﻴﻢ‪ .‬و‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎن را ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﻌﻨﺎ و ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﮏ ﺟﻮر ﺗﺴﻼﯼ ﻏﻴﺮﻣﺎدﯼ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺴﻼ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻬﻮد و اﻟﻬﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺨﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻬﻮد‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺳﻠﻴﻘﻪ اﯼ ﻳﺎ داورﯼ ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﮐﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﭘﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻴﺮم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﺑﻼﻏﯽ دارد ﺗﺎ ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ هﻢ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ام و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻢ ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﺎزﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﮐﺎرل ﺳﺎﮔﺎن در ﮐﺘﺎب ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﺁﺑﯽ ﻣﺎت‪،‬‬ ‫ادوارد وﻳﻠﺴﻮن در ﮐﺘﺎب زﻳﺴﺖ دوﺳﺘﯽ‪ ،299‬ﻣﺎﻳﮑﻞ ﺷﺮﻣﺮ در ﮐﺘﺎب روح ﻋﻠﻢ و ﭘﺎول ﮐﻮرﺗﺰ در ﮐﺘﺎب ﺗﺄﻳﻴﺪات اﺷﺎرﻩ‬ ‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ در ﮐﺘﺎب ﮔﺴﻴﺨﺘﻦ رﻧﮕﻴﻦ ﮐﻤﺎن ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ام اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ هﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ زﻧﺪﻩ‬ ‫اﻳﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻗﺒﺎل زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺴﻴﺐ ﺷﺎن ﻧﺸﺪﻩ و در ﮔﺮدوﻧﻪ ﯼ‬ ‫ﺑﺨﺖ ﺁزﻣﺎﻳﯽ دﯼ ان ﺁ ﻣﻐﺒﻮن ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﯽ هﺴﺘﯽ ﻧﻨﻬﺎدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﺖ هﺴﺖ ﺑﻮدن را ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎهﯽ زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﭘﺮﺗﻮ ﻟﻴﺰﯼ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺗﺎرﻳﮑﯽ را ﻣﯽ ﺷﮑﺎﻓﺪ و ﺑﺎ ﺧﻂ ﮐﺶ ﻋﻈﻴﻢ زﻣﺎن ﭘﻴﺶ‬ ‫‪. non sequitur‬‬ ‫‪. BioPhilia, E.O.Wilson‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪298‬‬ ‫‪299‬‬

‫‪263‬‬

‫ﻣﯽ رود‪ .‬هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﭘﻴﺶ ﻳﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﭘﺮﺗﻮ در ﻇﻠﻤﺎت ﻣﺮﮔﺒﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪﻩ و ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم ﻓﺮو رﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺴﯽ ﺑﺨﺘﻴﺎرﻳﻢ ﮐﻪ ﺧﻮد را درون اﻳﻦ ﭘﺮﺗﻮ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬هﺮ ﻗﺪر هﻢ ﮐﻪ ﻋﻤﺮﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ اﯼ از ﺁن‬ ‫را هﺪر دهﻴﻢ ﻳﺎ ﺻﺮف ﮔﻼﻳﻪ از اﻳﻦ ﮐﻨﻴﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺒﺚ و ﺑﯽ ﺣﺎﺻﻞ اﺳﺖ ﻳﺎ اﮔﺮ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮدﮐﺎن( ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺧﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻨﺎم درﺷﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن هﺎ ﻧﻔﺮﯼ دادﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﺑﺨﺖ زﻳﺴﺘﻦ را ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﺴﯽ ﺷﻴﻮاﺗﺮ از ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺑﺎر زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﯽ را‬ ‫ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﻴﺨﺪاﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺁرﯼ ﮔﻮﻳﺎﻧﻪ و ﺳﺮﺷﺎرﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻋﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﯽ‪ ،‬ﺗﻮهﻤﺎت ﻳﺎ ﺷﻴﻮن و ﮔﻼﻳﻪ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر از ﭼﻴﺰﯼ از زﻧﺪﮔﯽ ﻃﻠﺒﮑﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﻠﯽ‬ ‫دﻳﮑﻴﻨﺴﻮن ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ هﺮﮔﺰ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد‬ ‫هﻤﻴﻦ ﺁن را ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺮگ ﺧﺪا ﺧﻼﺋﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻣﺮدم اﻳﻦ ﺧﻼء را ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﺮ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻣﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬و ﺗﻼش ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﻒ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻼش ﺁدﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻢ ﺟﻬﺎن را ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫ﮐﻮﺷﺶ ﺟﻬﺖ ﻣﺪل ﺳﺎزﯼ ﻣﯽ داﻧﻢ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از ﻣﺎ در ذهﻦ ﺧﻮد ﻣﺪﻟﯽ از ﺟﻬﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزﻳﻢ و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻮد را درون اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪل ﮐﻤﻴﻨﻪ از ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻣﺪل ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺁوردن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﯼ هﺎﯼ ﺑﻘﺎﯼ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰار ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز را اﻧﺘﺨﺎب ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ و اﺷﮑﺎل زداﻳﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ ﻧﺤﻮ اﺣﺴﻦ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻧﻴﺎﮐﺎن‬ ‫ﻣﺎ در دﺷﺖ هﺎﯼ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ هﻤﺨﻮاﻧﯽ داﺷﺖ‪ :‬ﻳﮏ ﻣﺪل ﺳﻪ ﺑﻌﺪﯼ از ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﺷﻴﺎﯼ ﻣﺎدﯼ داراﯼ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻤﺪﻳﮕﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻐﺰهﺎﯼ ﻣﺎ اﻗﺒﺎل ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﻣﺪل هﺎﻳﯽ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ از ﻣﺪﻟﻬﺎﯼ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻣﺤﻮر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎﯼ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﺮ و ﻋﻠﻢ از‬ ‫اﻳﻦ اﻗﺒﺎل ﺗﺮاوﻳﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺁﺧﺮ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﺗﻮان ﻋﻠﻢ را ﺑﺮاﯼ ﺑﺎز ﮐﺮدن ذهﻦ و ﺧﺸﻨﻮد‬ ‫ﮐﺮدن ﺟﺎن ﻧﺸﺎن دهﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺎدر ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻗﻊ هﺎ‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﻧﺎراﺣﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮﯼ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ در ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎﻳﻤﺎن ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬زﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻓﺮق ﺳﺮ ﺗﺎ‬ ‫ﻧﻮﮎ ﭘﺎ در ﭘﺎرﭼﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﻩ رﻧﮕﯽ ﻗﻨﺪاق ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و از وراﯼ ﺷﮑﺎف ﭘﺮدﻩ ﯼ ﻧﺎزﮐﯽ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﯽ ﻧﮕﺮد‪ .‬ﺑﺮﻗﻊ ﻓﻘﻂ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺳﺮﮐﻮب زﻧﺎن و ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﺁزادﯼ و زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺳﺘﻢ ﺳﺨﺖ ﻣﺮدان و ارﻋﺎب و‬ ‫ﻓﺮودﺳﺖ ﺳﺎزﯼ زﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﺷﮑﺎف اﻳﻦ ﭘﺮدﻩ را ﻧﻤﺎد ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺪاﻧﻢ‪.‬‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﺟﻬﺎن را از ﺧﻼل ﺷﮑﺎف ﺗﻨﮕﯽ در ﻃﻴﻒ اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ ﺷﮑﺎف روﺷﻨﯽ اﺳﺖ در ﻳﮏ‬ ‫ﻃﻴﻒ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﺗﺎرﻳﮏ‪ ،‬ﮐﻪ از اﻣﻮاج رادﻳﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺮﺗﻮهﺎﯼ ﮔﺎﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﻃﻮل ﻣﻮج را‬ ‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪264‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﺷﻮار ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﮑﺎف ﺑﻴﻨﺎﻳﯽ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﺗﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺮﻗﻊ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻠﻨﺪ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻳﮏ ﺷﮑﺎف ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﺣﺪود ‪ 2.5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ دﻳﺪن در ﺁن ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻃﻮل ﺑﺮﻗﻊ در ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﮑﺎف را ﻣﻌﺎدل ﻣﺤﺪودﻩ ﯼ اﻣﻮاج ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬و ﻃﻮل ﺷﮑﺎف را ﻣﻌﺎدل ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣﺮﺋﯽ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺑﺮﻗﻊ ﺑﻪ ﺁن ﺷﮑﺎف دو و ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮﯼ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﻳﻦ ﻃﻮل ﺁن ﻗﺪر زﻳﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ دادﻩ ﺷﻮد‪ .‬و ﻓﺼﻞ ﺁﺧﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺟﺎﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺳﺮﺳﺮﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر از ﻣﻦ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻗﻌﯽ ﻣﺎدر ﺗﻤﺎم ﺑﺮﻗﻊ هﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﺁن ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ دو و ﻧﻴﻢ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮهﺎ و ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮهﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﻃﻴﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از‬ ‫اﻣﻮاج رادﻳﻮﻳﯽ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﯼ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮﻗﻊ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺮﺗﻮهﺎﯼ ﮔﺎﻣﺎ در ﻓﺮق ﺳﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﮐﺮدﻩ ﮔﺸﻮدن اﻳﻦ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺮﺻﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﺮ ﻣﺎ ﮔﺸﻮدﻩ‪ ،‬ﺣﺼﺎر ﺟﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﻩ درﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ‬ ‫هﻮاﯼ ﺗﺎزﻩ و ﺟﺎﻧﻔﺰاﯼ ﺁزادﯼ وزﻳﺪن ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﻠﺴﮑﻮپ هﺎﯼ ﻧﻮرﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻋﺪﺳﯽ هﺎﯼ ﺷﻴﺸﻪ اﯼ ﺧﻮد ﺁﺳﻤﺎن هﺎ را ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﯽ دهﻨﺪ اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﯽ را "ﻣﯽ‬ ‫ﺑﻴﻨﻨﺪ" ﮐﻪ اﻣﻮاج ﮔﺴﻴﻞ ﺷﺪﻩ از ﺁﻧﻬﺎ در ﭘﻬﻨﻪ ﯼ ﺑﺎرﻳﮏ اﻣﻮاج ﻧﻮر ﻣﺮﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻠﺴﮑﻮپ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮ اﻳﮑﺲ ﻳﺎ‬ ‫اﻣﻮاج رادﻳﻮﻳﯽ را هﻢ "ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ"‪ .‬در ﻣﻘﻴﺎس ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ‪ ،‬دورﺑﻴﻦ هﺎﯼ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮهﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺷﻌﻪ ﯼ‬ ‫ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ را "ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ" و هﻨﮕﺎم ﻋﮑﺴﺒﺮدارﯼ از ﮔﻞ هﺎ‪ ،‬ﻟﮑﻪ هﺎ و ﻧﻮارهﺎﻳﯽ را ﺁﺷﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮًا ﺑﺮاﯼ ﭼﺸﻤﺎن‬ ‫ﻼ ﻗﺎدر ﺑﻪ دﻳﺪن اﻳﻦ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﺸﻢ ﺣﺸﺮات هﻢ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﻃﻴﻔﯽ‬ ‫ﺣﺸﺮات "ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻩ" اﻧﺪ اﻣﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ اﺻ ً‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﮑﺎف ﺁن در ﺑﺮﻗﻊ ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و اﻣﻮاﺟﯽ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ را هﻢ‬ ‫ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺸﺮات رﻧﮓ ﺳﺮخ را ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ و در "ﺑﺎغ ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ" ﺑﻪ روﻳﺸﺎن ﮔﺸﻮدﻩ‬ ‫♦‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺗﻤﺜﻴﻞ درﻳﭽﻪ ﯼ ﯼ ﺗﻨﮓ ﻧﻮر ﮐﻪ ﺑﻪ روﯼ ﻳﮏ ﻃﻴﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻬﻨﺎور ﮔﺸﻮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در دﻳﮕﺮ زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﮐﻪ ﻣﺎ درون ﻳﮏ ﻏﺎر زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺟﻬﺎن را از ﺧﻼل دهﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﻏﺎرﯼ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﺣﻮاس و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺎن ﺑﺮ روﯼ ﺟﻬﺎن ﻣﯽ ﮔﺸﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻧﺪام هﺎﯼ ﺣﺴﯽ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﯼ ﻣﺤﺪودﯼ از‬ ‫ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺷﻴﺎﯼ ﺁن از ﭼﻨﺪ ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ )ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ‬ ‫ﻼ راﺣﺖ و ﺁﺳﻮدﻩ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺧﺎرج از اﻳﻦ‬ ‫از ﺳﺮ ﻗﻠﻪ ﯼ ﮐﻮﻩ( ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دهﻢ ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ )اﻧﺪازﻩ ﯼ ﺳﺮ ﺳﻮزن( ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﮔﺴﺘﺮﻩ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺗﺨﻴﻞ ﻣﺎن هﻢ ﭘﺎ در ﮔﻞ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺑﺰارهﺎ و رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ – ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮﻩ ﯼ اﻧﺪازﻩ هﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺖ هﺎ و ﺳﺮﻋﺖ هﺎ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻣﺨﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮار‬

‫♦ "ﺑﺎغ ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ" ﻋﻨﻮان ﻳﮑﯽ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﭘﻨﺞ ﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﻦ در ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﮐﺮﻳﺴﻤﺲ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﯽ ﺑﯽ‬ ‫ﺳﯽ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮدارﯼ ﺷﺪ و ﻧﺎم "ﺑﺎﻟﻴﺪن در ﺟﻬﺎن" ﺑﺮ ﮐﻠﻴﺖ ﺁن ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻞ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در وﺑﺴﺎﻳﺖ ﺑﻨﻴﺎد رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪www.richarddawkins.net‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪265‬‬

‫ﺑﺎرﻳﮑﯽ اﺳﺖ از ﻳﮏ ﮔﺴﺘﺮﻩ ﯼ ﻋﻈﻴﻢ‪ .‬ﻳﮏ ﺳﺮ ﺁن از ﻣﻘﻴﺎس هﺎﯼ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﺮ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺁن ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس هﺎﯼ اﻧﺸﺘﻴﻨﯽ ﮐﻴﻬﺎن ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺨﻴﻞ ﻣﺎ هﻨﮕﺎم روﻳﺎروﻳﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻓﺖ هﺎﯼ وراﯼ ﻣﻘﻴﺎس هﺎﯼ ﻣﺄﻟﻮف ﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺪﺟﻮرﯼ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‬ ‫اﻟﮑﺘﺮون را ﺗﻮپ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻣﺪارﯼ ﺑﻪ دور ﺗﻮپ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺗﺮﯼ ﮐﻪ ﻧﻤﺎد ﭘﺮوﺗﻮن هﺎ و ﻧﻮﺗﺮون‬ ‫هﺎ هﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ در واﻗﻊ اﺻ ً‬ ‫ﻼ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻴﭻ‬ ‫ﻼ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﮑﺘﺮون هﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮپ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺻ ً‬ ‫ﻼ‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﻧﻴﻢ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ دارﻳﻢ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻓﻖ هﺎﯼ دوردﺳﺖ واﻗﻌﻴﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺻ ً‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ "ﻣﺎﻧﻨﺪ" ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺨﻴﻞ ﻣﺎ ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺮزهﺎﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ‬ ‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﺎ – ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﺎن – از اﺷﻴﺎء اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﻢ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﺷﻴﺎﺋﯽ هﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺎن ﮐﺴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ‪ 300‬ﻣﺎن ﻣﺎ را ﺿﺮﺑﻪ ﻓﻨﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﯽ ﺗﻨﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻳﺎ‬ ‫ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﯽ ﺑﯽ اس هﺎﻟ ِﺪﻳﻦ‪ ،‬زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﻣﺸﻬﻮرﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﻣﻤﮑﻦ" ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ "اﮐﻨﻮن‪ ،‬ﮔﻤﺎن‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮ از ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ‪،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮ از ﺁﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺼﻮر‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ‪ ...‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻢ در ﺁﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ در هﻴﭻ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﮕﻨﺠﻨﺪ‪ ".‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﻣﺸﻬﻮر هﻤﻠﺖ ﮐﻪ هﺎﻟﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺑﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺄﮐﻴﺪ درﺳﺖ در اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮ روﯼ ﺗﻮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫هﻮراﺷﻴﻮ‪ ،‬در ﺁﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺑﺴﯽ ﭼﻴﺰهﺎﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﻮاب هﻢ ﻧﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ‪ ،‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺟﻮرﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر هﻮراﺷﻴﻮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ هﻤﻪ ﯼ ﺧﺮدﮔﺮاﻳﺎن ﺳﻄﺤﯽ و ﺷﮑﺎﮎ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ اﺳﺎﺗﻴﺪ ادﺑﻴﺎت ﺗﺄﮐﻴﺪ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ "ﻓﻠﺴﻔﻪ" ﺑﺮ "ﺗﻮ" ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺶ زاﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت واﻗﻌﺎ ًﺑﺮاﯼ ﺑﺤﺚ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺎ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮاﻧﺶ دوم از ﻗﻴﺪ "هﻴﭻ" در ﺳﺨﻦ هﺎﻟﺪﻳﻦ اﺣﺘﺮاز‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب او ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺷﺪﻩ‪ ،‬از راﻩ ﺑﻴﺎن ﻋﺠﺎﻳﺐ و ﻏﺮاﻳﺐ ﻋﻠﻢ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬او اﻳﻦ ﻋﺠﺎﻳﺐ را ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ‬ ‫ﮐﻤﺪﯼ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل از هﻤﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ او ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1998‬در ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از ﺁن ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم‪:‬‬ ‫"اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﺗﻪ ﻳﮏ ﭼﺎﻩ ﮔﺮاﻧﺸﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮ روﯼ ﮐﺮﻩ اﯼ ﮔﺎز‪-‬ﭘﻮش ﮐﻪ ﺑﻪ دور ﻳﮏ رﺁﮐﺘﻮر‬ ‫‪. common sense‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪300‬‬

‫‪266‬‬

‫هﺴﺘﻪ اﯼ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺳﻴﺼﺪهﺰار ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد و هﻨﻮز ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﮐﺎﻣﻼ ﻋﺎدﯼ اﺳﺖ ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﮐﺞ ﻓﻬﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ".‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺨﻴﻠﯽ ﻋﺠﺎﻳﺐ‬ ‫ﻼ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬ ‫ﻋﻠﻢ را ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺲ رازﺁﻟﻮدﯼ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬داﮔﻼس ﺁداﻣﺰ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﻋﺠﺎﻳﺐ ﻋﻠﻢ ﻣﺎ را ﻣﯽ ﺧﻨﺪاﻧﺪ )ﻣﺜ ً‬ ‫ﮐﻪ ﮐﺘﺎب راهﻨﻤﺎﯼ اﺗﻮاﺳﺘﺎپ زدن ﺑﻪ ﮐﻬﮑﺸﺎن‬

‫‪301‬‬

‫او را ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺨﻦ او درﺑﺎرﻩ ﯼ "ﺟﺎدﻩ ﯼ‬

‫ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ" را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ (.‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﺎﺳﺎزﻩ هﺎﯼ ﻏﺮﻳﺐ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﻣﺪرن‪،‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎهﯽ هﻢ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد زدن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺘﻴﻎ اﺛﻴﺮﯼ دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻋﻠﻢ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﯼ‬ ‫دارد‪ .‬رﻳﭽﺎرد ﻓﺎﻳﻨﻤﻦ دﻗﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺁن را ﺑﺎ دﻗﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﺴﺎﻓﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﻋﺮض اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﺎ ﺧﻄﺎﻳﯽ ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻳﮏ ﺗﺎر ﻣﻮﯼ اﻧﺴﺎن ﻗﻴﺎس ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫ﺻﺤﺖ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر هﻤﻪ ﯼ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت دﻳﮕﺮ ﻣﺎ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﺪر ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ‪ ،‬ﺻﺎدق ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ هﺎ‬ ‫ﭼﻨﺎن ﻏﺮﻳﺐ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺧﻮد ﻓﺎﻳﻨﻤﻦ ﮐﺒﻴﺮ هﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﻳﻦ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎن اﺳﺖ( اﻇﻬﺎر ﮐﺮدﻩ‬ ‫♦‬

‫ﮐﻪ‪" :‬اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮم را ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪ‪ ...‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮم را ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﻴﺪ‪".‬‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮم ﺁن ﻗﺪر ﻏﺮﻳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﺰﻳﮏ دان هﺎ ﺑﻪ "ﺗﻌﺒﻴﺮ" هﺎﯼ ﻧﺎﺳﺎزﻩ وارﯼ از ﺁن ﭼﻨﮓ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪" .‬ﭼﻨﮓ‬ ‫زدن" در اﻳﻨﺠﺎ واژﻩ ﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻮﻳﺪ دُوچ در ﮐﺘﺎب ﺑﺎﻓﺘﺎر واﻗﻌﻴﺖ‪ 302‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ "ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر" از ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ ‫ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮم ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁن ﮐﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮز ﻣﻀﺤﮑﯽ اﺻﺮاف ﮔﺮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﻓﺮاوان و ﺳﺮﻳﻌًﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻮازات‬ ‫ﻼ ﺑﺮاﯼ هﻢ ﻧﺎﺷﻨﺎس هﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻘﻂ از درﻳﭽﻪ ﯼ ﺗﻨﮓ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﺑﻪ روﯼ‬ ‫هﻢ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑ ً‬ ‫هﻢ ﮔﺸﻮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﺟﻬﺎن هﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﻦ ﻣﺮدﻩ ام‪ .‬در اﻗﻠﻴﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻤﺎ ﻳﮏ ﺳﺒﻴﻞ ﺳﺒﺰ‬ ‫دارﻳﺪ‪ .‬و اﻟﯽ ﺁﺧﺮ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ "ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﭙﻨﻬﺎﮔﯽ" ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ هﻢ هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﺧﻨﺪﻩ دار اﺳﺖ – هﺮﭼﻨﺪ‬ ‫ﻣُﺼﺮﻓﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻓﺠﻴﻌﯽ ﻧﺎﺳﺎزﻩ وار اﺳﺖ‪ .‬اروﻳﻦ ﺷﺮودﻳﻨﮕﺮ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ را ﺑﺎ داﺳﺘﺎن ﮔﺮﺑﻪ اش ﺑﻪ‬ ‫رﻳﺸﺨﻨﺪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﮔﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﺮوﻳﺪﻳﻨﮕﺮ در ﻳﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻔﻨﮕﯽ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﻪ ﯼ ﺁن ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ رﺧﺪاد ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ‬ ‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﮑﻪ در ﺟﻌﺒﻪ را ﺑﺎز ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﮔﺮﺑﻪ زﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺮدﻩ‪ .‬ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ ﻣﺎن ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﮔﺮﺑﻪ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻣﺮدﻩ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﭙﻨﻬﺎﮐﯽ در ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎ ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻴﺶ از ﺑﺎز ﮐﺮدن در‬ ‫ﺟﻌﺒﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ هﺴﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻت اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﮐﻪ در ﺟﻌﺒﻪ را ﺑﺎز ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻮج ﻓﺮو ﻣﯽ رﻳﺰد و ﺑﺎ رﺧﺪاد ﻳﮑّﻪ‬ ‫‪. The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy, Douglas Adams‬‬ ‫♦ ﺳﺨﻦ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ هﻢ از ﻧﻴﻠﺰ ﺑﻮهﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪" :‬هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﻮاﻧﺘﻮم ﺷﻮﮐﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺁن را ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪".‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪301‬‬

‫‪267‬‬

‫اﯼ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ :‬ﮔﺮﺑﻪ ﻳﺎ زﻧﺪﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻳﺎ ﻣﺮدﻩ‪ .‬ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﺟﻌﺒﻪ را ﺑﺎز ﻧﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ ﻧﻪ زﻧﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﻪ‬ ‫ﻣﺮدﻩ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺒﻴﺮ "ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر" از ﻣﺜﺎل ﮔﺮﺑﻪ ﯼ ﺷﺮوﻳﺪﻳﻨﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﺟﻬﺎن هﺎ اﻳﻦ ﮔﺮﺑﻪ ﻣﺮدﻩ اﺳﺖ؛ و در‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ زﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮهﺎ ﺑﺎ ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ ﻳﺎ ﺷﻬﻮد ﺁدﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪان‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺖ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اهﻤﻴﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻣﺤﮑﻤﯽ دارد‪ ،‬و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ هﺎﻳﺶ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ "واﻗﻌًﺎ" رخ ﻣﯽ دهﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﮑﺸﻴﻢ‪ .‬در ﺿﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ هﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺷﺮوﻳﺪﻳﻨﮕﺮ در اﺻﻞ ﺁزﻣﻮن ﻓﮑﺮﯼ ﮔﺮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﻣﻄﺮح ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮش ﻣﻬﻤﻞ ﺑﻮدن ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﭙﻨﻬﺎﮔﯽ ﺑﻮد ﻧﺸﺎن دهﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﺋﻴﺲ ووﻟﭙﺮت زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏﺮاﺑﺖ ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻧﻮﮎ ﮐﻮﻩ ﻳﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ در ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﻓﻨﺂورﯼ‪ ،‬ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ را ﻧﻘﺾ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ [156] .‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ اش اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬هﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﻳﮏ ﻟﻴﻮان‬ ‫ﺁب ﻣﯽ ﺧﻮرﻳﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮑﯽ از ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﻳﯽ را ﮐﻪ از ﻣﺜﺎﻧﻪ ﯼ اﻟﻴﻮر ﮐﺮاﻣﻮل‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻧﻮش ﺟﺎن ﮐﺮدﻩ اﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ درون‬ ‫ﻳﮏ ﻟﻴﻮان ﺁب از ﺗﻌﺪاد ﻟﻴﻮان هﺎﯼ ﺁب ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻬﺎن ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺮاﻣﻮل ﻳﺎ ﻣﺜﺎﻧﻪ هﺎ هﻴﭻ وﻳﮋﮔﯽ‬ ‫ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ هﻤﻴﻦ اﻻن اﺗﻢ ﻧﻴﺘﺮوژﻧﯽ را اﺳﺘﻨﺸﺎق ﻧﮑﺮدﻳﺪ ﮐﻪ داﻳﻨﺎﺳﻮر اﮔﻮاﻧﺪوﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺁن درﺧﺖ‬ ‫ﺳﺮﺧﺲ ﺑﻠﻨﺪ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮد ﺗﻨﻔﺲ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد؟ ﺁﻳﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎﻧﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﮔﻤﺎﻧﻪ زﻧﯽ هﺎﻳﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮاﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ را دارﻳﺪ ﮐﻪ ﮐﻪ ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ؟ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺁن را ﺑﺮاﯼ‬ ‫دﻳﮕﺮان هﻢ ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﻴﺪ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ اﮔﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ درﺳﺘﯽ اﺳﺘﺪﻻل‬ ‫ﺗﺎن را ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺁن را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرل ﺳﺎﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﮕﻴﺰﻩ ﯼ ﺧﻮد از ﻧﻮﺷﺘﻦ‬ ‫ﺟﻬﺎن دﻳﻮ زدﻩ‪ :‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺳﺎن ﺷﻤﻌﯽ در ﺗﺎرﻳﮑﯽ‪ 303‬ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ " :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺷﺮح ﻧﺪادن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﮐﺠﺮوﯼ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﯽ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﺪ دﻧﻴﺎ را ﺧﺒﺮ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻳﮏ رواﻳﺖ ﺷﺨﺼﯽ از ﻋﺸﻖ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﯼ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪".‬‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺣﻴﺎت‪ ،‬و اﻳﻨﮑﻪ هﺴﺘﯽ در ﺟﻬﺎن ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ – ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬ ‫ﻋﻠﺖ اش اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﮕﻔﺖ زدﮔﯽ‪ ،‬ﻋﺎﻃﻔﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻐﺰهﺎﻳﯽ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ هﻤﺎن ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‬ ‫ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ هﺴﺘﯽ ﻣﺎ اﻧﺴﺎن هﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﻧﺴﺎن‪ ،‬دوﺳﺖ دارم ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ هﺴﺘﯽ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪. The Fabric of Reality, David Deutsch‬‬ ‫‪. Demon-Haunted Worldö Science as a Candle in the Dark, Carl Sagan‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪302‬‬ ‫‪303‬‬

‫‪268‬‬

‫ﻓﮑﺮش را ﺑﮑﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮ روﯼ ﻳﮏ ﺳﻴﺎرﻩ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ روﯼ هﻤﻴﻦ ﻳﮏ ﺳﻴﺎرﻩ در ﺗﻤﺎم ﮐﻴﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻻ ﭼﻴﺰﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ از ﺗﮑﻪ ﺳﻨﮓ هﺎ ﻧﻤﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬در اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﻳﯽ ﺑﺎ اﺑﻌﺎدﯼ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ هﻤﺎن ﺗﮑﻪ ﺳﻨﮓ ﮔﺮد هﻢ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬ ‫ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ؛ و اﻧﺪاﻣﻪ هﺎﻳﯽ را ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬ ‫و ﺑﺨﻮرﻧﺪ و هﻤﻪ ﯼ ﮐﺎرهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ را اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ ﮐﻪ از ﺗﮑﻪ ﻣﺎدﻩ هﺎﯼ ﺟﺎﻧﺪار ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻨﺪ و اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﺎﺷﻖ دﻳﮕﺮ ﺗﮑﻪ ﻣﺎدﻩ هﺎﯼ ﺟﺎﻧﺪار ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزﻩ اﺳﺎﺳًﺎ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﻠﮏ ﮐﺎر‬ ‫ﮐﺠﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ داﻧﺶ را ﻓﻘﻂ از ﺳﺎل ‪ 1859‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ‪ ،1859‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘًﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺮوزﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ داروﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺠﻴﺐ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬داروﻳﻦ درﻳﭽﻪ ﯼ ﺑﺮﻗﻊ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺁن را‬ ‫از هﻢ ﮔﺸﻮد‪ ،‬و ﮔﺬاﺷﺖ ﺳﻴﻼب ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺗﺎزﻩ ﺑﻪ درون ﺟﺎرﯼ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺎزﮔﯽ ﺷﺎن ﺧﻴﺮﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ و‬ ‫ﺟﺎن ﺁدﻣﯽ را ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻈﻴﺮ ﺁن را در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺎﺑﻴﻢ – ﻣﮕﺮ در ﻓﻬﻢ ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ از اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫زﻣﻴﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﮐﺎﺋﻨﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻮدوﻳﮓ وﻳﺘﮕﻨﺸﺘﺎن‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺑﺰرگ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎر از دوﺳﺘﺶ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪" :‬ﺑﮕﻮ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﺮدم هﻤﻴﺸﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﺮض ﮐﻨﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ دور زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻨﮑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ دور‬ ‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد؟" دوﺳﺘﺶ ﭘﺎﺳﺦ داد "ﺧﻮب ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺎر ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ‬ ‫دور زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ".‬وﻳﺘﮕﻨﺸﺘﺎﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ داد "ﺧﻮب‪ ،‬اﮔﺮ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدم ﮐﻪ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪،‬‬ ‫ﭼﻄﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻴﺪم؟" ﻣﻦ ﮔﺎهﯽ در درﺳﮕﻔﺘﺎرهﺎﻳﻢ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ وﻳﺘﮕﻨﺸﺘﺎﻳﻦ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ ،‬و اﻧﺘﻈﺎر دارم‬ ‫ﺣﻀﺎر ﺑﺨﻨﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻇﺎهﺮًا ﮔﻴﺞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﮑﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺟﻬﺎن ﻣﺤﺪودﯼ ﮐﻪ ﻣﻐﺰهﺎﯼ ﻣﺎ در ﺁن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﻴﺰهﺎﯼ‬ ‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺲ زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﺣﺮﮐﺖ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺮدش زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻼ هﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻧﺎﻇﺮ و ﺑﺎ هﻢ‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ – ﮐﻮﻩ هﺎ‪ ،‬درﺧﺖ هﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎ و ﺧﻮد زﻣﻴﻦ – هﻤﮕﯽ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺷﻴﺎء ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﺑﺰرگ ﺗﺮﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻣﻐﺰ ﻣﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﺎدت ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اش‬ ‫دﭼﺎر اﻳﻦ ﺗﻮهﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﺳﺘﺎرﮔﺎن درون ﭘﺲ زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﮐﻮﻩ هﺎ و درﺧﺖ هﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﭘﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻣﺎ ﺟﻬﺎن را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎ ﺷﻬﻮدًا ﺑﺮﺧﯽ ﭼﻴﺰهﺎ را ﺁﺳﺎن ﺗﺮ‬ ‫از ﭼﻴﺰهﺎﯼ دﻳﮕﺮ در ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ؟ ﭼﻮن ﻣﻐﺰ هﺎﻳﻤﺎن ﺧﻮد اﻧﺪام هﺎﻳﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬راﻳﺎﻧﻪ هﺎﻳﯽ ﺳﻮار ﺑﺮ ﺑﺪن‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎﯼ ﻣﺎ در ﺟﻬﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ – ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺁن را ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ‪ 304‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻢ و از اﺷﻴﺎﺋﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎﻳﻤﺎن اهﻤﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬اﺷﻴﺎء ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺰرگ هﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏ؛ ﻳﺎ ﺳﺎﮐﻦ هﺴﺘﻨﺪ و ﻳﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﮐﺴﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؛ و در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن اﻣﻮر ﻧﺎﻣﻤﺤﺘﻤﻞ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺧﻴﺎل راﺣﺖ‬

‫‪. middle world‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪304‬‬

‫‪269‬‬

‫ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮد‪ .‬ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺑﺮﻗﻊ ﻣﺎ ﺗﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ وﺳﻴﻊ ﺗﺮﯼ ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﻬﻮدهﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﻣﺎن‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻴﺰهﺎﯼ ﻇﺎهﺮًا ﺻﻠﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻠﻮرهﺎ و ﺳﻨﮓ هﺎ در واﻗﻊ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﻀﺎهﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﻮر اﺗﻢ هﻢ ﺁن را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ دهﻴﻢ ﮐﻪ هﺴﺘﻪ اﯼ اﺗﻢ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻﯼ ﻧﻘﻄﻪ ﯼ وﺳﻂ ﻳﮏ ﻣﻴﺪان ورزﺷﯽ ﻣﯽ ﭘﺮد؛ ﻣﮕﺲ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ )اﻟﮑﺘﺮون هﺎ( در‬ ‫اﻃﺮاف ﻣﻴﺪان ﺑﻪ دورش ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻨﺪ و هﺴﺘﻪ ﯼ اﺗﻢ ﻣﺠﺎور در ﺑﻴﺮون اﻳﻦ ﻣﻴﺪان اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در واﻗﻊ ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ و‬ ‫ﺻﻠﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻨﮓ هﺎ هﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﻓﻀﺎﻳﯽ ﺧﺎﻟﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ذرات ﺧﺮد ﺑﯽ ﺷﻤﺎرﯼ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ‬ ‫دور از هﻢ در اﻳﻦ ﻓﻀﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﺟﺎﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺳﻨﮓ هﺎ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺳﻔﺖ و ﺳﺨﺖ و ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﺁﻳﻨﺪ؟‬ ‫درﺳﺖ ﻧﻤﯽ داﻧﻢ ﭘﺎﺳﺦ وﻳﺘﮕﻨﺸﺘﺎﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎس ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻦ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺪن ﻣﺎن را در دﻧﻴﺎﻳﯽ هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﺑﻌﺎدش ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﮐﺎرﮐﺮدهﺎﯼ ﺑﺪن ﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ در دﻧﻴﺎﯼ اﺗﻢ هﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻐﺰهﺎﻳﻤﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﺳﻨﮓ هﺎ را ﭘﺮ از ﻓﻀﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ ادراﮎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻨﮓ هﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ در دﺳﺖ ﻣﺎن ﺳﺨﺖ و ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﺎن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺁﻧﻬﺎ رﺳﻮخ ﮐﻨﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻨﮑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﻨﮓ رﺳﻮخ ﮐﻨﺪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ‬ ‫ﻣﻴﺎن ذرات ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺳﻨﮓ ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻴﺪان هﺎﯼ ﻧﻴﺮوﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺁن ذرات دور از هﻢ‬ ‫درون ﺟﺴﻢ "ﺳﺨﺖ" ﺑﺮﻗﺮارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻐﺰ ﻣﺎ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﮕﺎرﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺨﺘﯽ و ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮﯼ را ﺑﺮﺳﺎزد زﻳﺮا‬ ‫اﻳﻦ اﻧﮕﺎرﻩ هﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪن ﻣﺎن را از ﺧﻼل ﺟﻬﺎن اﺷﻴﺎﯼ "ﺟﺎﻣﺪ" هﺪاﻳﺖ ﮐﻨﻴﻢ؛ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺷﻴﺎﯼ ﺁن ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻀﺎﯼ واﺣﺪﯼ را اﺷﻐﺎل ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻔﺮﻳﺢ‪ ،‬ﻳﮏ ﻗﻄﻌﻪ از ﮐﺘﺎب ﻣﺮداﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺰهﺎ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻧﺪ‪ 305‬اﺛﺮ ﺟﻮن راﻧﺴﻮن را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﮏ داﺳﺘﺎن واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ 1983‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺠﺮ ژﻧﺮال ﺁﻟﺒﺮت اﺳﺘﺎﺑﻠﺒﻴﻦ ﺳﻮم ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰش‬ ‫در ﺁرﻟﻴﻨﮕﺘﻮن وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ دﻳﻮار روﺑﺮوﻳﺶ ﺧﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁن ﻧﺸﺎن هﺎﯼ اﻓﺘﺨﺎر‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻓﺮاوان او ﺁوﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎن هﺎ ﺧﺎﻃﺮات ﻳﮏ ﻋﻤﺮ ﺳﺮﺑﺎزﯼ ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او رﺋﻴﺲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ارﺗﺶ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺼﺖ هﺰار ﺳﺮﺑﺎز ﺗﺤﺖ اﻣﺮ دارد‪ ...‬ژﻧﺮال ﺑﻪ دﻳﻮارﯼ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن هﺎﻳﺶ‬ ‫را ﺑﺮ ﺁن ﺁوﻳﺨﺘﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎرﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﮑﺮ او را ﺑﻪ وﺣﺸﺖ ﻣﯽ‬ ‫اﻧﺪازد‪ .‬او ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﭘﻴﺶ دارد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ دﻓﺘﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ دﻳﮕﺮﯼ‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎ ﺧﻮدش اﺳﺖ‪ .‬و او ﺗﺼﻤﻴﻤﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ دﻓﺘﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﯽ رود‪ ....‬ﻣﯽ‬ ‫‪. The Men who Stare at Goats, Jon Ronson‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪305‬‬

‫‪270‬‬

‫اﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﻣﻴﺰ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻗﺪم زدن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮ اﺗﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﯽ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ؟ از ﻓﻀﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ! ﮔﺎم هﺎﻳﺶ را ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﯽ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ام؟ از اﺗﻢ هﺎ! ﮐﻢ ﮐﻢ ﻗﺪم زدﻧﺶ ﺑﻪ دوﻳﺪن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎز ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﻮار ﻋﻤﺪﺗًﺎ از‬ ‫ﭼﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ؟ از اﺗﻢ هﺎ! ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻀﺎهﺎ را ﺑﺎ هﻢ ادﻏﺎم ﮐﻨﻢ‪ ...‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ ژﻧﺮال اﺳﺘﺎﺑﻠﺒﻴﻦ ﺑﻪ دﻳﻮار‬ ‫دﻓﺘﺮش اﺻﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺘﯽ! ژﻧﺮال ﺣﻴﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﻴﺎن‬ ‫دﻳﻮار ﺑﮕﺬرد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ ﺑﺮاﻳﻤﺎن درﮎ ﺷﻬﻮدﯼ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺁﺳﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ "هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ‬ ‫ﻣﻴﺠﺮ ژﻧﺮال ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ اﺷﻴﺎﯼ ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﻮار ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اش ﺑﻪ ﻃﺮز دردﻧﺎﮐﯽ‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ".‬ﻣﻐﺰهﺎﯼ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ژﻧﺮال هﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺗﺮﻳﻨﻮهﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از‬ ‫ﺧﻼل ﻓﻀﺎهﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ وﺳﻴﻊ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ دﻳﻮار"واﻗﻌﯽ" ﺑﮕﺬرد‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫در ﺳﺮﻋﺖ هﺎﯼ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﭼﻪ رخ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﻮد ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﮐﻪ در ﻣﮑﺘﺐ ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﻟﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻮار ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺮف ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ را ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﻳﮏ ﮔﻮﯼ و ﻳﮏ ﭘَﺮ را هﻤﺰﻣﺎن از ﺑﺮﺟﯽ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ و اﺻﻄﮑﺎﮎ هﻮا ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮ دو هﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬اﺻﻄﮑﺎﮎ هﻮا هﻤﻮارﻩ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ در ﺧﻼء ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭘﺮ و ﻳﮏ ﮔﻠﻮﯼ هﻢ زﻣﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ هﺴﺘﻴﻢ‪،‬‬ ‫و هﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻣﺎ را ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺗﻨﮓ ﺑﺮﻗﻊ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺴﻴﺎر هﻮﺷﻤﻨﺪ ﻳﺎ ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻌﻨﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺟﺎﻧﻮران ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩ اﻳﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در رﻳﺰﺟﻬﺎن‪ 306‬اﺗﻢ هﺎ و‬ ‫اﻟﮑﺘﺮون هﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎ ﺗﻘﻼ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻣﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﭙﺶ هﺎﯼ ﻋﺼﺒﯽ اﺳﺖ و ﺗﺨﻴﻞ ﻣﺎن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ‬ ‫رﻳﺰﺟﻬﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻬﻢ رﻳﺰﺟﻬﺎن هﻴﭻ ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ ﮐﻨﺸﮕﺮﯼ ﻧﻴﺎﮐﺎن وﺣﺸﯽ ﻣﺎن ﻧﻤﯽ ﮐﺮد؛ و هﻴﭻ ﻳﮏ از‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ رﻳﺰﺟﻬﺎن ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﺑﻮدﻳﻢ و ﻣﺮﺗﺐ زﻳﺮ ﺿﺮب ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ‬ ‫ﺣﺮارﺗﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎ ﻗﺮار داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ اﯼ هﺎ ﺳﻨﮕﻴﻦ وزن ﺗﺮ از ﺁن هﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﻼ از اﺛﺮات ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻨﺶ‬ ‫ﺣﺮﮐﺎت ﺑﺮاوﻧﯽ را اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ در ﭼﻨﺒﺮﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺖ اﻣﺎ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﺑﺮاﻳﺶ‬ ‫ﺳﻄﺤﯽ ﻏﺎﻓﻞ هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﺣﺸﺮﻩ ﯼ ﮐﻮﭼﮏ اوﻟﻮﻳﺖ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ اﺳﺖ ﭼﻮن ﺗﻨﺶ ﺳﻄﺤﯽ اﺻ ً‬ ‫ﺧﻔﻴﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪. micro-world‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪306‬‬

‫‪271‬‬

‫اﺳﺘﻴﻮ ﮔﺮاﻧﺪ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ‪ :‬ﺣﻴﺎت و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻳﺠﺎد ﺁن‬

‫‪307‬‬

‫از دﻟﻤﺸﻐﻮﻟﯽ ﺻﺮف ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺎدﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻪ ﻓﻐﺎن ﻣﯽ‬

‫ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ واﻗﻌًﺎ "ﭼﻴﺰ" هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻣﺎن "اﻣﻮاج" ﻧﻮﺳﺎن هﺎﯼ اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ در‬ ‫ﺧﻼء "ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ" هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در دورﻩ ﯼ وﻳﮑﺘﻮرﻳﺎ ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﻮاج ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻮاج "درون" رﺳﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﺎدﯼ ﺣﺮﮐﺖ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ رﺳﺎﻧﻪ اﯼ را ﻧﻤﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻳﮑﯽ اﺧﺘﺮاع ﮐﺮدﻧﺪ و ﻧﺎم ﻣﺸﻌﺸﻊ "اﺛﻴﺮ" را ﺑﺮ ﺁن ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﯽ هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻣﺎدﻩ ﯼ "واﻗﻌﯽ" را درﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺎن ﺑﺮاﯼ ﺑﻘﺎ در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛‬ ‫در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎدﻩ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺘﺸﮑﻠﻪ ﯼ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻣﺎ ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ اﯼ هﺎ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮔﺮداب "ﭼﻴﺰ"ﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﻨﮓ‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ دارد هﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎدﻩ ﯼ درون ﮔﺮداب ﻣﺪام در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﺤﺮاﻳﯽ در ﺗﺎﻧﺰاﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﺳﺎﻳﻪ ﯼ ﺁﺗﺶ‬ ‫ﻓﺸﺎن ُاﻳﺪوﻧﻮﯼ ﻟﻨﮕﺎﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﻣﺎﺳﺎﺋﯽ ﻣﻘﺪس اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﻞ ﺑﺰرگ از ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ هﺴﺖ‪ .‬ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ اﻳﻦ ﺗُﻞ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﺁﺗﺶ ﻓﺸﺎﻧﯽ ﺳﺎل ‪ 1969‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎد ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ و ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ زﻳﺒﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﺗُﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ را در اﺻﻄﻼح ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺎﮐﺎن‬

‫‪308‬‬

‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﮐﻞ اﻳﻦ ﺗﻞ در اﺛﺮ وزش ﺑﺎد ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ‪ 17‬ﻣﺘﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ هﻤﻮارﻩ ﺷﮑﻞ هﻼﻟﯽ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺎ وزش ﺑﺎد‪ ،‬ذرات ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﻪ ﻳﺎل هﺎﯼ ﺗَﻞ ﻣﯽ روﻧﺪ و‬ ‫ذرات روﯼ ﻳﺎل ﺑﻪ درون ﺷﻴﺐ داﺧﻞ هﻼل ﻓﺮو ﻣﯽ رﻳﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﺑﺎرﮐﺎن از ﻣﻮج هﻢ ﭼﻴﺰ "واﻗﻌﯽ" ﺗﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﻮج در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ ﺑﺮ روﯼ ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬ ‫ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در واﻗﻊ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ ﺁب ﻋﻤﻮدﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﯽ از دهﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﻮش ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در واﻗﻊ ﻣﻮﻟﮑﻮل هﺎﯼ هﻮا ﭼﻨﺪان ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫در ﺁن ﺻﻮرت ﺑﺎد اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺻﻮت‪ .‬اﺳﺘﻴﻮ ﮔﺮاﻧﺪ ﻳﺎدﺁور ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻮج ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ‬ ‫"ﭼﻴﺰ"هﺎﯼ ﺻﺎﻣﺖ‪ .‬او ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن اش را ﻓﺮاﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ‪...‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺠﺎرب دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﺗﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺲ‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﺑﺒﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮ واﻗﻌًﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ؟ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻄﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﺑﻴﺎورﻳﺪ؟ ﺣﺘﯽ ﻳﮑﯽ از اﺗﻢ هﺎﯼ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺪن ﺷﻤﺎ در زﻣﺎن ﺁن رﺧﺪادهﺎ ﺟﺰو ﺑﺪن ﺗﺎن ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ...‬ﻣﺎدﻩ از‬ ‫ﺟﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻮﻗﺘًﺎ در ﺑﺪن ﺷﻤﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ هﺮﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫هﻤﺎن ﻣﺎدﻩ اﯼ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺪن ﺗﺎن را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸﺪﻩ ﺗﺎ ﻣﻮهﺎﻳﺘﺎن ﺳﻴﺦ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪش‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪. Creation : Life and How to Make it, Steve Grand‬‬ ‫‪. barchan‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪307‬‬ ‫‪308‬‬

‫‪272‬‬

‫ﻧﺒﺎﻳﺪ واژﻩ ﯼ "واﻗﻌًﺎ" را هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺳﻬﻞ و ﺳﺎدﻩ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﮏ ﻧﻮﺗﺮﻳﻨﻮ ﻣﻐﺰﯼ داﺷﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻧﻮﺗﺮﻳﻨﻮﻳﯽ ﺧﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﮐﻮﻩ هﺎ "واﻗﻌًﺎ" از ﻓﻀﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﻣﺎ ﻣﻴﺮاث ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎﮐﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺜﻪ ﻣﺎن اﺳﺖ؛ ﻧﻴﺎﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﺧﻼل ﮐﻮﻩ هﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﮐﻮﻩ هﺎ"واﻗﻌًﺎ" ﺻﻠﺐ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺟﺎﻧﻮرﯼ‪" ،‬واﻗﻌًﺎ" هﻤﺎن ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻐﺰش‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﻤﮏ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻘﺎﯼ او ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ او اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دهﺪ واﻗﻌﯽ ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪" ،‬واﻗﻌًﺎ" هﺎ ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮﻧﯽ ﻓﺮاوان و ﺑﺮﺁﺷﻮﺑﻨﺪﻩ اﯼ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ از ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ ﺻﺎف و ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺪﻟﯽ از ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫دادﻩ هﺎﯼ ﺣﺴﯽ دﺳﺖ ﭼﻴﻦ و ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ – اﻳﻦ ﻣﺪل ﭼﻨﺎن ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮔﺬران اﻣﻮرﻣﺎن در ﺟﻬﺎن‬ ‫واﻗﻌﯽ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺟﺎﻧﻮرﯼ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺖ اﻳﻦ ﻣﺪل ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﻳﮏ ﺟﺎﻧﻮر ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﺪل‬ ‫ﻳﮏ ﺟﺎﻧﻮر ﭼﺎرﭘﺎ‪ ،‬ﮐﻮﻩ ﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻨﺎﮔﺮ ﻓﺮق دارد‪ .‬ﺷﮑﺎرﭼﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﺪﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺷﮑﺎرﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن هﺎﻳﺸﺎن ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ هﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﻳﮏ ﻣﻴﻤﻮن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻧﺮم اﻓﺰارﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﮏ ﺁراﻳﻪ ﯼ‬ ‫ﺳﻪ ﺑﻌﺪﯼ از ﺷﺎﺧﻪ هﺎ و ﮐﻨﺪﻩ هﺎ را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﻳﮏ ﮐﺮﺟﯽ ران ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺳﻪ ﺑﻌﺪﯼ ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫او ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﺴﻄﺢ ادوﻳﻦ اﺑﻮت‪ 309‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮم اﻓﺰار ﻳﮏ ﮐﻮرﻣﻮش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزﯼ در زﻳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻻ ﺷﺒﻴﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﮐﻮرﻣﻮش اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﻨﺠﺎب‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ از ردﻩ ﯼ ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰار ﻳﮏ ﮐﻮرﻣﻮش ﺑﯽ ﻣﻮ هﻢ اﺣﺘﻤﺎ ً‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺮم اﻓﺰارش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﻴﻤﻮن ﺷﺒﺎهﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ درﮐﺘﺎب ﺳﺎﻋﺖ ﺳﺎز ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ و ﺟﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ ام ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﻔﺎش هﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﮔﻮش هﺎﻳﺸﺎن رﻧﮓ هﺎ را‬ ‫"ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ"‪ .‬ﻣﺪﻟﯽ از ﺟﻬﺎن ﮐﻪ ﺧﻔﺎش ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﯽ در ﺟﻬﺎن ﺳﻪ ﺑﻌﺪﯼ و ﺷﮑﺎر ﺣﺸﺮات ﻧﻴﺎز دارد‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺪل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﭘﺮﺳﺘﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﺟﻪ اﺷﺘﺮاﮎ اﻳﻦ دو ﺟﺎﻧﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻔﺎش هﺎ ﺑﺮاﯼ روزﺁﻣﺪ‬ ‫ﮐﺮدن ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎﯼ ﻣﺪل ادارﮐﯽ ﺷﺎن از ﭘﮋواﮎ ﺻﻮت ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ و ﭘﺮﺳﺘﻮهﺎ از اﻧﻌﮑﺎس ﻧﻮر‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﺧﻔﺎش هﺎ‬ ‫در درون ﺧﻮد ﭘﮋواﮎ هﺎﯼ درﻳﺎﻓﺘﯽ ﺷﺎن را ﺑﺎ ﺑﺮﭼﺴﺐ هﺎﻳﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ "ﺳﺮخ" و "ﺁﺑﯽ" ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﺎﻓﺖ ﺁﮐﻮﺳﺘﻴﮏ اﺷﻴﺎء اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪﯼ ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﺮﺳﺘﻮهﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﻴﻴﺰ ﻃﻮل ﻣﻮج هﺎﯼ‬ ‫ﮐﻮﺗﺎﻩ و ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻮر‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ادراﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ در اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺪل را ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد ﺁن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﻪ ﻣﻮداﻟﻴﺘﻪ ﯼ ﺣﺴﯽ ﺟﺎﻧﻮر‪ .‬درﺳﯽ ﮐﻪ از ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻔﺎش هﺎ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﮏ ﻣﺪل‬ ‫ذهﻨﯽ هﻤﺎن ﻗﺪر ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﺎﻧﻮر اﻧﻄﺒﺎق دارد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﺑﺎل‪ ،‬ﭘﺎ ﻳﺎ دُم‪.‬‬ ‫ﺟﯽ‪ .‬ﺑﯽ‪ .‬اس‪ .‬هﺎﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ "ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﻣﻤﮑﻦ" ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ از ﺁن ﻧﻘﻞ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﻣﻮرد‬ ‫ِ‬ ‫ﺟﺎﻧﻮراﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻮهﺎ در ﺟﻬﺎن ﺷﺎن ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪﻩ اﯼ دارد‪ .‬او ﺳﮓ هﺎ را ﻣﺜﺎل ﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﻮهﺎﯼ ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ از دو اﺳﻴﺪ ﭼﺮب ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ – اﺳﻴﺪ ﮐﺎﭘﺮﻳﻠﻴﮏ و اﺳﻴﺪ ﮐﺎﭘﺮوﻟﻴﮏ – ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﮏ در ﻣﻴﻠﻴﻮن را‬ ‫‪ (1926 -1838) Edwin Abbott .309‬اﻻهﻴﺪان اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺘﺎب ﺗﻌﻠﻴﻤﯽ اش ﺑﻪ ﻧﺎم دﺷﺖ ‪ Flatland‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬م‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪273‬‬

‫از هﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو ﻧﻮع اﺳﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺠﻴﺮﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮل اﺳﻴﺪ ﮐﺎﭘﺮﻳﻠﻴﮏ دو اﺗﻢ‬ ‫ﮐﺮﺑﻦ ﺑﻴﺶ از زﻧﺠﻴﺮﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮل اﺳﻴﺪ ﮐﺎﭘﺮوﻟﻴﮏ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن هﺎﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺳﮓ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﻴﺪ هﺎ را "ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ وزن اﺗﻤﯽ ﺑﻮهﺎﻳﺸﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﻨﻨﺪ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺁدﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻃﻮل ﺳﻴﻢ هﺎﯼ ﭘﻴﺎﻧﻮ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﺖ‬ ‫هﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬ ‫ﻳﮏ ﻧﻮع اﺳﻴﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻴﺪ ﮐﺎﭘﺮﻳﮏ هﻢ هﺴﺖ ﮐﻪ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ دو اﺳﻴﺪ ﻣﺬﮐﻮر اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑﺎز هﻢ دو‬ ‫اﺗﻢ ﮐﺮﺑﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ در زﻧﺠﻴﺮﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ اش دارد‪ .‬ﺳﮕﯽ ﮐﻪ هﺮﮔﺰ ﺑﻮﯼ اﺳﻴﺪ ﮐﺎﭘﺮﻳﮏ را اﺳﺘﺸﻤﺎم ﻧﮑﺮدﻩ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺑﺪون هﻴﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﻮﯼ ﺁن را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﺪ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺻﺪاﯼ ﻳﮏ ﻧُﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﺮوﻣﭙﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻼ ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻳﮏ ﺳﮓ ﻳﺎ ﻳﮏ ﮐﺮﮔﺪن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺻﺪاﻳﺶ را ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻳﻢ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﮐﺎﻣ ً‬ ‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﻮهﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻨﻮاﻳﯽ اﺻﻮات ادراﮎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎهﻤﺴﺎزﯼ هﺎﻳﯽ ﻣﻴﺎن ﺑﻮهﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﺜﻞ‬ ‫ﻣﻠﻮدﯼ ﺑﻮهﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻠﻮدﯼ هﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﻮهﺎ‪ ،‬از ﻧُﺖ هﺎﻳﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎن ﺷﺎن ﻣﻘﻄﻌﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺒﻴﻪ ﺁﻧﭽﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺧﻔﺎش ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺳﮓ و ﮐﺮﮔﺪن هﻢ ﺑﻮهﺎ را رﻧﮕﯽ ادراﮎ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎز هﻢ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ادراﮐﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ رﻧﮓ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ اﺑﺰارهﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻐﺰﻣﺎن ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﭼﺴﺐ زدن روﯼ ﺗﻤﺎﻳﺰهﺎﯼ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺮون ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ هﺎﯼ ادراﮐﯽ – ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﮐﻴﻔﻴﺎت ﺣﺴﯽ‪ 310‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ – هﻴﭻ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ذاﺗﯽ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮج هﺎﯼ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻮر ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﭼﺴﺐ هﺎﻳﯽ دروﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﭼﺴﺐ هﺎ هﻨﮕﺎم ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﻣﺪﻟﯽ از واﻗﻌﻴﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺰد ذهﻦ ﻣﻬﻴﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻐﺰ ﺟﺎﻧﻮر ﺗﻤﺎﻳﺰهﺎﯼ ﻣﻔﻴﺪﯼ در ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاﻓﺶ ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﻮرد اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰهﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻃﻮل ﻣﻮج هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺗﯽ ﺧﻔﺎش ﺗﻤﺎﻳﺰات ﺳﻄﻮح‬ ‫ﻼ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮاﯼ ﺳﻄﻮح ﺻﺎف‪ ،‬ﺁﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﻤﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺒﺰ‬ ‫اﺷﻴﺎء ﺗﻮﺳﻂ وﻳﮋﮔﯽ هﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﻓﺘﺎر ﭘﮋواﮎ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻄﻮح ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ‪ .‬ﺁﻳﺎ در ﻣﻮرد ﺳﮓ ﻳﺎ ﮐﺮﮔﺪن هﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻮهﺎ رﻧﮓ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ؟‬ ‫ﻗﺪرت ﺗﺼﻮر ﺟﻬﺎن ﻏﺮﻳﺐ ﺧﻔﺎش ﻳﺎ ﮐﺮﮔﺪن‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺸﺮﻩ ﯼ ﻣﺮداب ﻳﺎ ﮐﻮرﻣﻮش‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﻳﺎ ﺳﻮﺳﮏ درﺧﺘﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﻮهﺒﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﭘﺮدﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﺮﻗﻊ را ﻣﯽ درد و ﮔﺴﺘﺮﻩ ﯼ ﭘﻬﻨﺎورﺗﺮﯼ از ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﺧﺎرج را ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺎرﻩ ﯼ ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ – ﮔﺴﺘﺮﻩ اﯼ از ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎ ﮐﻪ از ﺷﮑﺎف ﺗﻨﮓ ﺑﺮﻗﻊ ﻣﺎ ﻋﻴﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ – ﺑﺮاﯼ ﺳﻨﺠﻪ هﺎ ﻳﺎ‬ ‫"ﻃﻴﻒ" هﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻼق اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺳﻨﺠﻪ اﯼ از ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ هﺎ وﺿﻊ ﮐﻨﻴﻢ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎق اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫اﻣﻮر را از ﺧﻼل ﭘﻨﺠﺮﻩ ﯼ ﺗﻨﮓ ﺷﻬﻮد و ﺗﺼﻮرﻣﺎن ﺑﺴﻨﺠﻴﻢ‪ .‬در ﻳﮏ ﺣﺪ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ هﺎ رﺧﺪادهﺎﻳﯽ هﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻼ اﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﯼ ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﻣﺮﻳﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﻣﻌﺠﺰات اﻣﻮرﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫ﻣﻘﺪس دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﺎ دراز ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺗﻢ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻠﻮرﯼ اﻳﻦ ﻣﺠﺴﻤﻪ را ﺗﺸﮑﻴﻞ دادﻩ اﻧﺪ در ﺟﺎﯼ ﺧﻮد‬ ‫ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻮﺳﺎﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ هﺎﻳﺸﺎن ﮐﺘﺮﻩ اﻳﺴﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﺠﺴﻤﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺎ در‬ ‫‪. qualia‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

‫‪310‬‬

‫‪274‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﺻﻠﺐ و ﺳﺨﺖ ﺳﺮﺟﺎﻳﺶ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﺗﻢ هﺎﯼ ﺟﻨﺒﻨﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ اﻳﻦ دﺳﺖ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ‬ ‫دهﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺗﻔﺎﻗ ًﺎ هﻤﮕﯽ هﻤﺰﻣﺎن در ﻳﮏ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﻮد‪ ...‬ﺗﺎ اﻳﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﺎ دراز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ رﺧﺪاد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ اﻣﺎ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺁن‬ ‫ﺁﻧﻘﺪر ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ از ﺁﻏﺎز ﺟﻬﺎن ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺻﻔﺮهﺎﻳﺶ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫ﺻﻔﺮهﺎﯼ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﻣﺮﻗﻮم ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﯼ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ رد ﮐﺮدن ﻧﺎاﻣﻴﺪاﻧﻪ‬ ‫و ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﯼ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ از ﻣﺰاﻳﺎﯼ رهﺎﻳﯽ ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﺮد ﺁدﻣﯽ ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻣﻮرﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻓﺮاﺧﻨﺎﯼ ﻓﻀﺎﯼ ﮐﻴﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫زﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬رﺧﺪادهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﺎﻣﺤﻤﺘﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ درﻳﭽﻪ ﯼ ﺗﻨﮕﯽ‬ ‫را ﮐﻪ ﻣﺎ ﻋﺎدﺗًﺎ از ﺧﻼل ﺁن ﺑﻪ ﻃﻴﻒ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ اﻳﻢ ﮔﺸﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﺎ را ﺗﻮاﻧﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ ﺣﻴﻄﻪ هﺎﻳﯽ از اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺳﺮﮎ ﺑﮑﺸﻴﻢ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد ﻳﺎ ﮐﻨﺎم دﻳﻮان ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻴﺸﺘﺮ در ﻓﺼﻞ ‪ 4‬از اﻳﻦ ﭘﻨﺠﺮﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﮔﺸﻮدﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺣﻴﺎت را ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﮐﺮدﻳﻢ و اﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﺧﺪادهﺎﯼ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻌﻴﺪ در ﮔﺬر زﻣﺎن ﺑﻪ ﻗﺪرﮐﺎﻓﯽ دراز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رخ دهﻨﺪ؛ و در ﺁﻧﺠﺎ‬ ‫ﻃﻴﻒ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺟﻬﺎن هﺎﯼ ﻣﻤﮑﻦ را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﮐﻪ هﺮ ﮐﺪام ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺛﻮاﺑﺖ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪ ،‬و‬ ‫دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺿﺮورت اﺻﻞ اﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را در ﻳﮑﯽ از ﻣﻌﺪود ﻣﮑﺎن هﺎﯼ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺣﻴﺎت ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﻦ هﺎﻟﺪﻳﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ " ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮ از ﺁﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ" را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻨﻴﻢ؟ ﻣﻨﻈﻮرش از "ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮ"‪،‬‬ ‫ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮ از ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻮ ًﻻ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ؟ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮ از ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎﯼ‬ ‫ﻣﻐﺰﻣﺎن ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ؟ ﺁﻳﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮهﻴﻢ؛ ﺑﺮﻗﻊ ﺳﻴﺎﻩ ﺧﻮد را ﭘﺎرﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻓﻬﻢ ﺷﻬﻮدﯼ – ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻣﺤﺾ – از ﭘﺪﻳﺪﻩ‬ ‫هﺎﯼ ﺧﻴﻠﯽ رﻳﺰ ﻳﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺰرگ ﻳﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮﺳﻴﻢ؟ ﻣﻦ واﻗﻌًﺎ ﭘﺎﺳﺦ را ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻢ از اﻳﻨﮑﻪ در زﻣﺎﻧﻪ اﯼ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ ﻣﺮزهﺎﯼ ﻓﻬﻢ را ﭘﺲ ﻣﯽ راﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺎدا ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻣﺮزﯼ در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪www.secularismforiran.com‬‬

275

‫ﺿﻤﻴﻤﻪ‬ .‫ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽ از دﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﺎرﯼ هﺴﺘﻨﺪ‬،‫ﻳﮏ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺁدرس ﻧﺎﻗﺺ‬ :‫ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ رواﻳﺖ اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ را در وﺑﺴﺎﻳﺖ ﺑﻨﻴﺎد رﻳﭽﺎرد داوﮐﻴﻨﺰ ﺑﺮاﯼ ﺧﺮد و ﻋﻠﻢ ﺑﻪ روز ﻧﮕﻪ دارم‬ www.richarddawkins.net .‫ﭘﻮزش ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻋﻤﺪﺗًﺎ ﻣﺤﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ زﺑﺎن اﺳﺖ‬ USA American Atheists PO Box 5733, Parsippany, NJ 07054-6733 Voicemail: 1-908-276-7300 Fax: 1-908-276-7402 Email: info@atheists.org www.atheists.org American Humanist Association 1777 T Street, NW, Washington, DC 20009-7125 Telephone: (202) 238-9088 Toll-free: 1-800-837-3792 Fax: (202) 238-9003 www.americanhumanist.org Atheist Alliance International PO Box 26867, Los Angeles, CA 90026 Toll-free: 1-866-HERETIC Email: info@atheistalliance.org www.atheistalliance.org The Brights PO Box 163418, Sacramento, CA 95816 USA Email: the-brights@the-brights.net www.the-brights.net Center For Inquiry Transnational Council for Secular Humanism Campus Freethought Alliance Center for Inquiry - On Campus 376 T H E G O D D E L U S I O N

African Americans for Humanism 3965 Rensch Road, Amherst, NY 14228 Telephone: (716) 636-4869 Fax:(716)636-1733 Email: info@secularhumanism.org www.centerforinquiry.net www.secularhumanism.org www.campusfreethought.org www.secularhumanism.org/index.php?section=aah&page=index

www.secularismforiran.com

276

Freedom From Religion Foundation PO Box 750, Madison, WI 53701 Telephone: (608) 256-5800 Email: info@ffrf.org www.ffrf.org Freethought Society of Greater Philadelphia PO Box 242, Pocopson, PA 19366-0242 Telephone: (610) 793-2737 Fax: (610) 793-2569 Email: fsgp@freethought.org www.fsgp.org/ Institute for Humanist Studies 48 Howard St, Albany, NY 12207 Telephone: (518) 432-7820 Fax: (518) 432-7821 www.humaniststudies.org International Humanist and Ethical Union - USA Appignani Bioethics Center PO Box 4104, Grand Central Station, New York, NY 10162 Telephone: (212) 687-3324 Fax: (212) 661-4188 Internet Infidels PO Box 142, Colorado Springs, CO 80901-0142 Fax: (877) 501-5113 www.infidels.org James Randi Educational Foundation 201 S.E. 12th St (E. Davie Blvd), Fort Lauderdale, FL 33316-1815 Telephone: (954)467-1112 Fax: (954) 467-1660 Email: jref@randi.org www.randi.org Secular Coalition for America PO Box 53330, Washington, DC 20009-9997 Telephone: (202) 299-1091 www.secular.org Secular Student Alliance PO Box 3246, Columbus, OH 43210 Toll-free Voicemail / Fax: 1-877-842-9474 Email: ssa@secularstudents.org www.secularstudents.org The Skeptics Society PO Box 338, Altadena, CA 91001 Telephone: (626) 794-3119 Fax: (626) 794-1301 Email: editorial@skeptic.com www.skeptic.com Society for Humanistic Judaism 28611 W. 12 Mile Rd, Farmington Hills, MI 48334 Telephone: (248) 478-7610 Fax: (248)478-3159 Email: info@shj.org

www.secularismforiran.com

277

www.shj.org Britain

British Humanist Association 1 Gower Street, London WC1E 6HD Telephone: 020 7079 3580 Fax: 020 7079 3588 Email: info@humanism.org.uk www.humanism.org.uk International Humanist and Ethical Union - UK 1 Gower Street, London WC1E 6HD Telephone: 020 7631 3170 Fax: 020 7631 3171 www.iheu.org/ 378 THEGODDELUSION

National Secular Society 25 Red Lion Square, London WC1R 4RL Tel: 020 7404 3126 Fax: 0870 762 8971 www.secularisrn.org.uk/ New Humanist 1 Gower Street, London WC1E 6HD Telephone: 020 7436 1151 Fax: 020 7079 3588 Email: info@newhumanist.org.uk www.newhumanist.org.uk Rationalist Press Association 1 Gower Street, London WC1E 6HD Telephone: 020 7436 1151 Fax: 020 7079 3588 Email: info@rationalist.org.uk www.rationalist.org.uk/ South Place Ethical Society (UK) Conway Hall, Red Lion Square, London WC1R 4RL Telephone: 020 7242 8037/4 Fax: 020 7242 8036 Email: library@ethicalsoc.org.uk www.ethicalsoc.org.uk Canada Humanist Association of Canada PO Box 8752, Station T, Ottawa, Ontario, K1G 3J1 Telephone: 877-HUMANS-l Fax: (613) 739-4801 Email: HAC@Humanists.ca http://hac.humanists.net/ Australia Australian Skeptics PO Box 268, Roseville, NSW 2069 Telephone: 02 9417 2071 Email: skeptics@bdsn.com.au www.skeptics.com.au Telephone: 613 5974 4096

www.secularismforiran.com

278

Email: AMcPhate@bigpond.net.au http://home.vicnet.net.au/~humanist/resources/cahs.html New Zealand New Zealand Skeptics NZCSICOP Inc. PO Box 29-492, Christchurch Email: skeptics@spis.co.nz http://skeptics.org.nz Humanist Society of New Zealand PO Box 3372, Wellington Email: jeffhunt90@yahoo.co.nz www.humanist.org.nz/ India

Rationalist International PO Box 9110, New Delhi 110091 Telephone: + 91-11-556 990 12 Email: info@rationalistinternational.net www.rationalistinternational.net/ Islamic

Apostates of Islam www.apostatesofislam.com/index.htm Dr Homa Darabi Foundation (To promote the rights of women and children under Islam) PO Box 11049, Truckee, CA 96162, USA Telephone (530) 582 4197 Fax (530) 582 0156 Email: homa@homa.org www.homa.org/ FaithFreedom.org www.faithfreedom.org/index.htm Institute for the Secularization of Islamic Society Email: info@SecularIslam.org www.secularislam.org/Default.htm

‫ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ در ﻣﺘﻦ ﻳﺎ ﮐﺘﺎب هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺎن‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬ Adams, D. (2003). The Salmon of Doubt. London: Pan. Alexander, R. D. and Tinkle, D. W., eds (1981). Natural Selection and Social Behavior. New York: Chiron Press.

Anon. (1985). Life - How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? New York: Watchtower Bible and Tract Society.

Ashton, J. E, ed. (1999). In Six Days: Why 50 Scientists Choose to Believe in Creation. Sydney: New Holland.

Atkins, P. W. (1992). Creation Revisited. Oxford: W. H. Freeman.

Atran, S. (2002). In Gods We Trust. Oxford: Oxford University

www.secularismforiran.com

279

Press.

Attenborough, D. (1960). Quest in Paradise. London: Lutterworth.

Aunger, R. (2002). The Electric Meme: A New Theory of How We Think. New York: Free Press.

Baggini, J. (2003). Atheism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.

Barber, N. (1988). Lords of the Golden Horn. London: Arrow.

Barker, D. (1992). Losing Faith in Faith. Madison, WI: Freedom From Religion Foundation.

Barker, E. (1984). The Making of a Moonie: Brainwashing or Choice?

Oxford: Blackwell.

Barrow, J. D. and Tipler, F. J. (1988). The Anthropic Cosmological Principle. New York: Oxford University Press.

Baynes, N. H., ed. (1942). The Speeches of Adolf Hitler, vol. 1.

Oxford: Oxford University Press.

Behe, M. J. (1996). Darwin's Black Box. New York: Simon & Schuster.

Beit-Hallahmi, B. and Argyle, M. (1997). The Psychology of Religious Behaviour, Belief and Experience. London: Routledge.

Berlinerblau, J. (2005). The Secular Bible: Why Nonbelievers Must Take Religion Seriously. Cambridge: Cambridge University Press.

Blackmore, S. (1999). The Meme Machine. Oxford: Oxford University Press.

BOOKS CITED OR RECOMMENDED 381

Blaker, K., ed. (2003). The Fundamentals of Extremism: The Christian Right in America. Plymouth, MI: New Boston.

Bouquet, A. C. (1956). Comparative Religion. Harmondsworth: Penguin.

Boyd, R. and Richerson, P. J. (1985). Culture and the Evolutionary Process. Chicago: University of Chicago Press.

Boyer, P. (2001). Religion Explained. London: Heinemann.

Brodie, R. (1996). Virus of the Mind: The New Science of the Meme.

Seattle: Integral Press.

Buckman, R. (2000). Can We Be Good without God? Toronto: Viking.

Bullock, A. (1991). Hitler and Stalin. London: HarperCollins.

Bullock, A. (2005). Hitler: A Study in Tyranny. London: Penguin.

Buss, D. M., ed. (2005). The Handbook of Evolutionary Psychology.

Hoboken, NJ: Wiley.

Cairns-Smith, A. G. (1985). Seven Clues to the Origin of Life.

Cambridge: Cambridge University Press.

Comins, N. F. (1993). What if the Moon Didn't Exist? New York: HarperCollins.

Coulter, A. (2006). Godless: The Church of Liberation. New York: Crown Forum.

Darwin, C. (1859). On the Origin of Species by Means of Natural Selection. London: John Murray.

Dawkins, M. Stamp (1980). Animal Suffering. London: Chapman & Hall.

Dawkins, R. (1976). The Selfish Gene. Oxford: Oxford University Press.

www.secularismforiran.com

280

Dawkins, R. (1982). The Extended Phenotype. Oxford: W. H. Freeman.

Dawkins, R. (1986). The Blind Watchmaker. Harlow: Longman.

Dawkins, R. (1995). River Out of Eden. London: Weidenfeld & Nicolson.

Dawkins, R. (1996). Climbing Mount Improbable. New York: Norton.

Dawkins, R. (1998). Unweaving the Rainbow. London: Penguin.

Dawkins, R. (2003). A Devil's Chaplain: Selected Essays. London: Weidenfeld & Nicolson.

Dennett, D. (1995). Darwin's Dangerous Idea. New York: Simon & Schuster.

Dennett, D. C. (1987). The Intentional Stance. Cambridge, MA: MIT Press.

382 THE G O D D E L U S I O N

Dennett, D. C. (2003). Freedom Evolves. London: Viking.

Dennett, D. C. (2006). Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon. London: Viking.

Deutsch, D. (1997). The Fabric of Reality. London: Allen Lane.

Distin, K. (2005). The Selfish Meme: A Critical Reassessment.

Cambridge: Cambridge University Press.

Dostoevsky, F. (1994). The Karamazov Brothers. Oxford: Oxford University Press.

Ehrman, B. D. (2003a). Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew. Oxford: Oxford University Press.

Ehrman, B. D. (2003b). Lost Scriptures: Books that Did Not Make It into the New Testament. Oxford: Oxford University Press.

Ehrman, B. D. (2006). Whose Word Is It? London: Continuum.

Fisher, H. (2004). Why We Love: The Nature and Chemistry of Romantic Love. New York: Holt.

Forrest, B. and Gross, P. R. (2004). Creationism's Trojan Horse: The Wedge of Intelligent Design. Oxford: Oxford University Press.

Frazer, J. G. (1994). The Golden Bough. London: Chancellor Press.

Freeman, C. (2002). The Closing of the Western Mind. London: Heinemann.

Galouye, D. F. (1964). Counterfeit World. London: Gollancz.

Glover, J. (2006). Choosing Children. Oxford: Oxford University Press.

Goodenough, U. (1998). The Sacred Depths of Nature. New York: Oxford University Press.

Goodwin, J. (1994). Price of Honour: Muslim Women Lift the Veil of Silence on the Islamic World. London: Little, Brown.

Gould, S. J. (1999). Rocks of Ages: Science and Religion in the Fullness of Life. New York: Ballantine.

Grafen, A. and Ridley, M., eds (2006). Richard Dawkins: How a Scientist Changed the Way We Think. Oxford: Oxford University Press.

Grand, S. (2000). Creation: Life and How to Make It. London: Weidenfeld & Nicolson.

Grayling, A. C. (2003). What Is Good? The Search for the Best Way to Live. London: Weidenfeld & Nicolson.

Gregory, R. L. (1997). Eye and Brain. Princeton: Princeton University

www.secularismforiran.com

281

Press.

Halbertal, M. and Margalit, A. (1992). Idolatry. Cambridge, MA: Harvard University Press.

B O O K S C [ T ED OR R E C O M M ENDE D 383

Harris, S. (2004). The End of Faith: Religion, Terror and the Future of Reason. New York: Norton.

Harris, S. (2006). Letter to a Christian Nation. New York: Knopf.

Haught, J. A. (1996). 2000 Years of Disbelief: Famous People with the Courage to Doubt. Buffalo, NY: Prometheus.

Hauser, M. (2006). Moral Minds: How Nature Designed our Universal Sense of Right and Wrong. New York: Ecco.

Hawking, S. (1988). A Brief History of Time. London: Bantam.

Henderson, B. (2006). The Gospel of the Flying Spaghetti Monster.

New York: Villard.

Hinde, R. A. (1999). Why Gods Persist: A Scientific Approach to Religion. London: Routledge.

Hinde, R. A. (2002). Why Good Is Good: The Sources of Morality.

London: Routledge.

Hitchens, C. (1995). The Missionary Position: Mother Teresa in Theory and Practice. London: Verso.

Hitchens, C. (2005). Thomas Jefferson: Author of America. New York: HarperCollins.

Hodges, A. (1983). Alan Turing: The Enigma. New York: Simon & Schuster.

Holloway, R. (1999). Godless Morality: Keeping Religion out of Ethics. Edinburgh: Canongate.

Holloway, R. (2001). Doubts and Loves: What is Left of Christianity.

Edinburgh: Canongate.

Humphrey, N. (2002). The Mind Made Flesh: Frontiers of Psychology and Evolution. Oxford: Oxford University Press.

Huxley, A. (2003). The Perennial Philosophy. New York: Harper.

Huxley, A. (2004). Point Counter Point. London: Vintage.

Huxley, T. H. (1871). Lay Sermons, Addresses and Reviews. New York: Appleton.

Huxley, T. H. (1931). Lectures and Essays. London: Watts.

Jacoby, S. (2004). Freethinkers: A History of American Secularism.

New York: Holt.

Jammer, M. (2002). Einstein and Religion. Princeton: Princeton University Press.

Jaynes, J. (1976). The Origin of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind. Boston: Houghton Mifflin.

Juergensmeyer, M. (2000). Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence. Berkeley: University of California Press.

Kennedy, L. (1999). All in the Mind: A Farewell to God. London: 384 T HE G O D D E L U S I O N

Hodder &c Stoughton.

Kertzer, D. I. (1998). The Kidnapping ofEdgardo Mortara. New York: Vintage.

Kilduff, M. and Javers, R. (1978). The Suicide Cult. New York: Bantam.

Kurtz, P., ed. (2003). Science and Religion: Are They Compatible?

www.secularismforiran.com

282

Amherst, NY: Prometheus.

Kurtz, P. (2004). Affirmations: Joyful and Creative Exuberance.

Amherst, NY: Prometheus.

Kurtz, P. and Madigan, T. J., eds (1994). Challenges to the Enlightenment: In Defense of Reason and Science. Amherst, NY: Prometheus.

Lane, B. (1996). Killer Cults. London: Headline.

Lane Fox, R. (1992). The Unauthorized Version. London: Penguin.

Levitt, N. (1999) Prometheus Bedeviled. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press.

Loftus, E. and Ketcham, K. (1994). The Myth of Repressed Memory: False Memories and Allegations of Sexual Abuse. New York: St Martin's.

McGrath, A. (2004). Dawkins' God: Genes, Memes and the Meaning of Life. Oxford: Blackwell.

Mackie, J. L. (1985). The Miracle of Theism. Oxford: Clarendon Press.

Medawar, P. B. (1982). Pluto's Republic. Oxford: Oxford University Press.

Medawar, P. B. and Medawar, J. S. (1977). The Life Science: Current Ideas of Biology. London: Wildwood House.

Miller, Kenneth (1999). Finding Darwin's God. New York: HarperCollins.

Mills, D. (2006). Atheist Universe: The Thinking Person's Answer to Christian Fundamentalism. Berkeley: Ulysses Books.

Mitford, N. and Waugh, E. (2001). The Letters of Nancy Mitford and Evelyn Waugh. New York: Houghton Mifflin.

Mooney, C. (2005). The Republican War on Science. Cambridge, MA: Basic Books.

Perica, V. (2002). Balkan Idols: Religion and Nationalism in Yugoslav States. New York: Oxford University Press.

Phillips, K. (2006). American Theocracy. New York: Viking.

Pinker, S. (1997). How the Mind Works. London: Allen Lane.

Pinker, S. (2002). The Blank Slate: The Modern Denial of Human Nature. London: Allen Lane.

B OOKS CITED OR R E C O M M ÂŁ NDÂŁD 385

Plimer, I. (1994). Telling Lies for God: Reason vs Creationism.

Milsons Point, NSW: Random House.

Polkinghorne, J. (1994). Science and Christian Belief: Theological Reflections of a Bottom-Up Thinker. London: SPCK. Rees, M. (1999). Just Six Numbers. London: WeidenfeJd & NicoJson.

Rees, M. (2001). Our Cosmic Habitat. London: Weidenfeld & NicoJson.

Reeves, T. C. (1996). The Empty Church: The Suicide of Liberal Christianity. New York: Simon & Schuster.

Richerson, P. J. and Boyd, R. (2005). Not by Genes Alone: How Culture Transformed Human Evolution. Chicago: University of Chicago Press.

Ridley, Mark (2000). Mendel's Demon: Gene Justice and the Complexity of Life. London: Weidenfeld & Nicolson.

Ridley, Matt (1997). The Origins of Virtue. London: Penguin.

Ronson, J. (2005). The Men Who Stare at Goats. New York: Simon &

www.secularismforiran.com

283

Schuster.

Ruse, M. (1982). Darwinism Defended: A Guide to the Evolution Controversies. Reading, MA: Addison-Wesley.

Russell, B. (1957). Why I Am Not a Christian. London: Routledge.

Russell, B. (1993). The Quotable Bertrand Russell. Amherst, NY: Prometheus.

Russell, B. (1997a). The Collected Papers of Bertrand Russell, vol. 2: Last Philosophical Testament, 1943-1968. London: Routledge.

Russell, B. (1997b). Collected Papers, vol. 11, ed. J. C. Slater and P. Kรถllner. London: Routledge.

Russell, B. (1997c). Religion and Science. Oxford: Oxford University Press.

Ruthven, M. (1989). The Divine Supermarket: Travels in Search of the Soul of America. London: Chatto & Windus.

Sagan, C. (1995). Pale Blue Dot. London: Headline.

Sagan, C. (1996). The Demon-Haunted World: Science as a Candle in the Dark. London: Headline.

Scott, E. C. (2004). Evolution vs. Creationism: An Introduction.

Westport, CT: Greenwood.

Shennan, S. (2002). Genes, Memes and Human History. London: Thames & Hudson.

Shermer, M. (1997). Why People Believe Weird Things: Pseudoscience, Superstition and Other Confusions of Our Time. New York: W. H. Freeman.

386 THE G O D D E I, U S 1 O N

Shermer, M. (1999). How We Believe: The Search for God in an Age of Science. New York: W. H. Freeman.

Shermer, M. (2004). The Science of Good and Evil: Why People Cheat, Gossip, Care, Share, and Follow the Golden Rule. New York: Holt.

Shermer, M. (2005). Science Friction: Where the Known Meets the Unknown. New York: Holt.

Shermer, M. (2006). The Soul of Science. Los Angeles: Skeptics Society.

Silver, L. M. (2006). Challenging Nature: The Clash of Science and Spirituality at the New Frontiers of Life. New York: HarperCollins.

Singer, P. (1990). Animal Liberation. London: Jonathan Cape.

Singer, P. (1994). Ethics. Oxford: Oxford University Press.

Smith, K. (1995). Ken's Guide to the Bible. New York: Blast Books.

Smolin, L. (1997). The Life of the Cosmos. London: Weidenfeld & Nicolson.

Smythies, J. (2006). Bitter Fruit. Charleston, SC: Booksurge.

Spong, J. S. (2005). The Sins of Scripture. San Francisco: Harper.

Stannard, R. (1993). Doing Away with God? Creation and the Big Bang. London: Pickering.

Steer, R. (2003). Letter to an Influential Atheist. Carlisle: Authentic Lifestyle Press.

Stenger, V. J. (2003). Has Science Found God? The Latest Results in the Search for Purpose in the Universe. New York: Prometheus.

Susskind, L. (2006). The Cosmic Landscape: String Theory and the Illusion of Intelligent Design. New York: Little, Brown.

Swinburne, R. (1996). Is There a God? Oxford: Oxford University

www.secularismforiran.com

284

Press.

Swinburne, R. (2004). The Existence of God. Oxford: Oxford University Press.

Taverne, R. (2005). The March of Unreason: Science, Democracy and the New Fundamentalism. Oxford: Oxford University Press.

Tiger, L. (1979). Optimism: The Biology of Hope. New York: Simon & Schuster.

Toland, J. (1991). Adolf Hitler: The Definitive Biography, New York: Anchor.

Trivers, R. L. (1985). Social Evolution. Menlo Park, CA: Benjamin/ Cummings.

Unwin, S. (2003). The Probability of God: A Simple Calculation that Proves the Ultimate Truth. New York: Crown Forum.

Vermes, G. (2000). The Changing Faces of Jesus. London: Allen Lane.

BOOKS CITED OR RECOMMENDED 387

Ward, K. (1996). God, Chance and Necessity. Oxford: Oneworld.

Warraq, I. (1995). Why I Am Not a Muslim. New York: Prometheus.

Weinberg, S. (1993). Dreams of a Final Theory. London: Vintage.

Wells, G. A. (1986). Did Jesus Exist? London: Pemberton.

Wheen, F. (2004). How Mumbo-Jumbo Conquered the World: A Short History of Modern Delusions. London: Fourth Estate.

Williams, W, ed. (1998). The Values of Science: Oxford Amnesty Lectures 1997. Boulder, CO: Westview.

Wilson, A. N. (1993). Jesus. London: Flamingo.

Wilson, A. N. (1999). God's Funeral. London: John Murray.

Wilson, D. S. (2002). Darwin's Cathedral: Evolution, Religion and the Nature of Society. Chicago: University of Chicago Press.

Wilson, E. O. (1984). Biophilia. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Winston, R. (2005). The Story of God. London: Transworld/BBC. Wolpert, L. (1992). The Unnatural Nature of Science. London: Faber & Faber.

Wolpert, L. (2006). Six Impossible Things Before Breakfast: The Evolutionary Origins of Belief. London: Faber & Faber.

Young, M. and Edis, T., eds (2006). Why Intelligent Design Fails: A Scientific Critique of the New Creationism. New Brunswick: Rutgers University Press.

‫ﻳﺎدداﺷﺖ هﺎ‬ Preface 1 Wendy Kaminer, 'The last taboo: why America needs atheism', New Republic, 14 Oct. 1996; http://www.positiveatheism.org/writ/kaminer.htm.

2 Dr Zoe Hawkins, Dr Beata Adams and Dr Paul St John Smith, personal communication.

Chapter 1: A deeply religious non-believer Deserved respect 3 The television documentary of which the interview was a part was accompanied by a book (Winston 2005).

www.secularismforiran.com

285 4 Dennett (2006).

Undeserved respect 5 The full speech is transcribed in Adams (2003) as 'Is there an artificial God?' 6 Perica (2002). See also http://www.historycooperative.org/ journals/ahr/108.5/br_151.html.

7 'Dolly and the cloth heads', in Dawkins (2003).

8 http://scotus.ap.org/scotus/04-1084p.zo.pdf.

9 R. Dawkins, 'The irrationality of faith', New Statesman (London), 31 March 1989.

10 Columbus Dispatch, 19 Aug. 2005.

11 Los Angeles Times, 10 April 2006.

12 http://gatewaypundit.blogspot.com/2006/02/islamic-society-ofdenmarkused-fake.html.

13 http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4686536.stm; http://www.neandernews.com/?cat=6.

14 Independent, 5 Feb. 2006.

15 Andrew Mueller, 'An argument with Sir Iqbal', Independent on Sunday, 2 April 2006, Sunday Review section, 12-16.

N O T E S TO PP. 1 - 5 3 389

Chapter 2: The God Hypothesis 16 Mitford and Waugh (2001).

Polytheism 17 http://www.newadvent.org/cathen/06608b.htm.

18 http://www.catholic-forum.com/saints/indexsnt.htm?NF=l.

Secularism, the Founding Fathers and the religion of America 19 Congressional Record, 16 Sept. 1981.

20 http://www.stephenjaygould.org/ctrl/buckner_tripoli.html.

21 Giles Fraser, 'Resurgent religion has done away with the country vicar', Guardian, 13 April 2006.

22 Robert I. Sherman, in Free Inquiry 8: 4, Fall 1988, 16.

23 N. Angier, 'Confessions of a lonely atheist', New York Times Magazine, 14 Jan. 2001: http://www.geocities.com/mindstuff/Angier.html.

24 http://www.fsgp.org/adsn.html.

25 An especially bizarre case of a man being murdered simply because he was an atheist is recounted in the newsletter of the Freethought Society of Greater Philadelphia for March/April 2006. Go to http://www.fsgp.org/newsletters/newsletter_ 2006_0304.pdf and scroll down to 'The murder of Larry Hooper'.

26 http://www.hinduonnet.com/thehindu/mag/2001/ll/18/ stories/2001111800070400.htm.

The poverty of agnosticism 27 Quentin de la Bedoyere, Catholic Herald, 3 Feb. 2006.

28 Carl Sagan, 'The burden of skepticism', Skeptical Inquirer 12, Fall 1987.

29 I discussed this case in Dawkins (1998).

30 T. H. Huxley, 'Agnosticism' (1889), repr. in Huxley (1931). The complete text of 'Agnosticism' is also available at http:// www. infidels. org/library/historical/thomas_huxley/ huxley_wace/part_02.html.

31 Russell, 'Is there a God?' (1952), repr. in Russell (1997b).

32 Andrew Mueller, 'An argument with Sir Iqbal', Independent on

www.secularismforiran.com

286

Sunday, 2 April 2006, Sunday Review section, 12-16.

33 New York Times, 29 Aug. 2005. See also Henderson (2006).

390 T HE GO D D E L U S I O N

34 Henderson (2006).

35 http://www.lulu.com/content/267888.

The Great Prayer Experiment 36 H. Benson et al., 'Study of the therapeutic effects of intercessory prayer (STEP) in cardiac bypass patients', American Heart Journal 151: 4, 2006, 934-42.

37 Richard Swinburne, in Science and Theology News, 7 April 2006, http://www.stnews.org/Commentary-2772.htm.

38 New York Times, 11 April 2006.

The Neville Chamberlain school of evolutionists 39 In court cases, and books such as Ruse (1982). His article in Playboy appeared in the April 2006 issue.

40 Jerry Coyne's reply to Ruse appeared in the August 2006 issue of Playboy.

41 Madeleine Bunting, Guardian, 27 March 2006.

42 Dan Dennett's reply appeared in the Guardian, 4 April 2006.

43 http://scienceblogs.com/pharyngula/2006/03/the_ dawkinsdennett_boogeyman.php; http://scienceblogs.com/ pharyngula/2006/02/our_double_standard.php; http://scienceblogs. com/pharyngula/2006/02/the_rusedennett_feud.php.

Little green men 44 http://vo.obspm.fr/exoplanetes/encyclo/encycl.html.

45 Dennett (1995).

Chapter 3: Arguments for God's existence The ontological argument and other a priori arguments 46 http://www.iep.utm.edU/o/ont-arg.htm. Gasking's 'proof is at http://www.uq.edu.au/~pdwgrey/pubs/gasking.html.

The argument from personal 'experience' 47 The whole subject of illusions is discussed by Richard Gregory in a series of books including Gregory (1997).

48 My own attempt at spelling out the explanation is on pp. 268-9 of Dawkins (1998).

49 http://www.sofc.org/Spirituality/s-of-fatima.htm.

N O T E S TO P P . 5 3 - 1 3 1 391

The argument from scripture 50 Tom Flynn, 'Matthew vs. Luke', Free Inquiry 25: 1, 2004, 34-45; Robert Gillooly, 'Shedding light on the light of the world', Free Inquiry 25: 1, 2004, 27-30.

51 Erhman (2006). See also Ehrman (2003a, b).

The argument from admired religious scientists 52 Beit-Hallahmi and Argyle (1997).

53 E. J. Larson and L. Witham, 'Leading scientists still reject God', Nature 394, 1998, 313.

54 http://www.leaderu.com/ftissues/ft9610/reeves.html gives a particularly interesting analysis of historical trends in American religious opinion by Thomas C. Reeves, Professor of History at the University of Wisconsin, based on Reeves (1996).

55 http://www.answersingenesis.org/docs/3506.asp.

www.secularismforiran.com

287

56 R. Elisabeth Cornwell and Michael Stirrat, manuscript in preparation, 2006.

57 P. Bell, 'Would you believe it?', Mensa Magazine, Feb. 2002, 12-13.

Chapter 4: Why there almost certainly is no God The Ultimate Boeing 747 58 An exhaustive review of the provenance, usages and quotations of this analogy is given, from a creationist point of view, by Gert Korthof, at http://home.wxs.nl/~gkorthof/kortho46a.htm.

Natural selection as a consciousness-raiser 59 Adams (2002), p. 99. My 'Lament for Douglas', written the day after his death, is reprinted as the Epilogue to The Salmon of Doubt, and also in A Devil's Chaplain, which also has my eulogy at his memorial meeting in the Church of St Martin-in-theFields.

60 Interview in Der Spiegel, 26 Dec. 2005.

61 Susskind (2006: 17).

The worship of gaps 62 Behe (1996).

63 http://www.millerandlevine.com/km/evol/design2/article.html.

392 THE G O D D E L U S I O N

64 This account of the Dover trial, including the quotations, is from A. Bottaro, M. A. Inlay and N. J. Matzke, 'Immunology in the spotlight at the Dover "Intelligent Design" trial', Nature Immunology 7, 2006, 433-5.

65 J. Coyne, 'God in the details: the biochemical challenge to evolution', Nature 383, 1996, 227-8. The article by Coyne and me, 'One side can be wrong', was published in the Guardian, 1 Sept. 2005: http://www.guardian.co.uk/life/ feature/story/0,13026,1559743,00.html.

The quotation from the 'eloquent blogger' is at http:// www.religionisbullshit.net/blog/2005_09_01_archive.php.

66 Dawkins (1995).

The antbropic principle: planetary version 61 Carter admitted later that a better name for the overall principle would be 'cognizability principle' rather than the already entrenched term 'anthropic principle': B. Carter, 'The anthropic principle and its implications for biological evolution', Philosophical Transactions of the Royal Society of London A, 310, 1983, 347-63. For a book-length discussion of the anthropic principle, see Barrow and Tipler (1988).

68 Comins (1993).

69 I spelled this argument out more fully in The Blind Watchmaker (Dawkins 1986).

The anthropic principle: cosmological version 70 Murray Gell-Mann, quoted by John Brockman on the 'Edge' website, http://www.edge.org/3rd_culture/bios/smolin.html.

71 Ward (1996: 99); Polkinghorne (1994: 55).

An interlude at Cambridge 72 J. Horgan, 'The Templeton Foundation: a skeptic's take', Chronicle of Higher Education, 7 April 2006. See also

www.secularismforiran.com

288

http://www.edge.org/3rd_culture/horgan06/horgan06_index.html.

73 P. B. Medawar, review of The Phenomenon of Man, repr. in Medawar (1982: 242).

74 Dennett (1995: 155).

N O T E S TO PP. 13 3 - 2 3 2 393

Chapter 5: The roots of religion The Darwinian imperative 75 Quoted in Dawkins (1982: 30).

76 K. Sterelny, 'The perverse primate', in Grafen and Ridley (2006: 213-23).

Group selection 77 N. A. Chagnon, 'Terminological kinship, genealogical relatedness and village fissioning among the Yanomamo Indians', in Alexander and Tinkle (1981: ch. 28).

78 C. Darwin, The Descent of Man (New York: Appleton, 1871), vol. 1, 156.

Religion as a by-product of something else 79 Quoted in Blaker (2003: 7).

Psychologically primed for religion 80 See e.g. Buss (2005).

81 Deborah Keleman, 'Are children "intuitive theists"?', Psychological Science 15: 5, 2004, 295-301.

82 Dennett (1987).

83 Guardian, 31 Jan. 2006.

84 Smythies (2006).

85 http://jmm.aaa.net.au/articles/14223.htm.

Chapter 6: The roots of morality: why are we good?

86 The movie itself, which is very good, can be obtained at http://www.thegodmovie.com/index.php.

A case study in the roots of morality 87 M. Hauser and P. Singer, 'Morality without religion', Free Inquiry 26: 1, 2006, 18-19.

If there is no God, why be good?

88 Dostoevsky (1994: bk 2, ch. 6, p. 87).

89 Hinde (2002). See also Singer (1994), Grayling (2003), Glover (2006).

394 THE G O D D E L U S I O N

Chapter 7: The 'Good' Book and the changing moral Zeitgeist 90 Lane Fox (1992); Berlinerblau (2005).

91 Holloway (1999, 2005). Richard Holloway's 'recovering Christian' line is in a book review in the Guardian, 15 Feb. 2003: http://books.guardian.co.uk/reviews/scienceandnature/ 0,6121,894941,00.html. The Scottish journalist Muriel Gray wrote a beautiful account of my Edinburgh dialogue with Bishop Holloway in the (Glasgow) Herald: http://www.sundayherald.com/44517.

The Old Testament 92 For a frightening collection of sermons by American clergymen, blaming hurricane Katrina on human 'sin', see http://universist.org/neworleans.htm.

93 Pat Robertson, reported by the BBC at http://news.bbc.co.Uk/2/hi/americas/4427144.stm.

www.secularismforiran.com

289

Is the New Testament any better?

94 R. Dawkins, 'Atheists for Jesus', Free Inquiry 25: 1, 2005, 9-10.

95 Julia Sweeney is also right on target when she briefly mentions Buddhism. Just as Christianity is sometimes thought to be a nicer, gentler religion than Islam, Buddhism is often cracked up to be the nicest of all. But the doctrine of demotion on the reincarnation ladder because of sins in a past life is pretty unpleasant. Julia Sweeney: 'I went to Thailand and happened to visit a woman who was taking care of a terribly deformed boy. I said to his caretaker, "It's so good of you to be taking care of this poor boy." She said, "Don't say 'poor boy,' he must have done something terrible in a past life to be born this way." ' 96 For a thoughtful analysis of techniques used by cults, see Barker (1984). More journalistic accounts of modern cults are given by Lane (1996) and Kilduff and Javers (1978).

97 Paul Vallely and Andrew Buncombe, 'History of Christianity: Gospel according to Judas', Independent, 7 April 2006.

98 Vermes (2000).

Love thy neighbour 99 Hartung's paper was originally published in Skeptic 3: 4, 1995, but is now most readily available at http://www.lrainc.com/ NOTES TO PP. 2 3 7 - 2 8 5 395

swtaboo/taboos/ltnOl .html.

100 Smith (1995).

101 Guardian, 12 March 2002: http://books.guardian.co.uk/ departments/politicsphilosophyandsociety/story/0,,664342,00.html.

102 N. D. Glenn, 'Interreligious marriage in the United States: patterns and recent trends', Journal of Marriage and the Family 44: 3, 1982, 555-66.

The moral Zeitgeist 103 http://www.ebonmusings.org/atheism/newlOc.html.

104 Huxley (1871).

105 http://www.classic-literature.co.uk/american-authors/ 19th-century/abraham-lincoln/the-writings-of-abraharnlincoln04/.

What about Hitler and Stalin? Weren't they atheists?

106 Bullock (1991).

107 Bullock (2005).

108 http://www.ffrf.org/fttoday/1997/march97/holocaust.html. This article by Richard E. Smith, originally published in Freethought Today, March 1997, has a large number of relevant quotations from Hitler and other Nazis, giving their sources. Unless otherwise stated, my quotations are from Smith's article.

109 http://homepages.paradise.net.nz/mischedj/ca_hitler.htrnl.

110 Bullock (2005: 96).

111 Adolf Hitler, speech of 12 April 1922. In Baynes (1942: 19-20).

112 Bullock (2005: 43).

113 This quotation, and the following one, are from Anne Nicol Gaylor's article on Hitler's religion, http://www. ffrf. org/fttoday/back/hitler. html.

114 http://www.contra-mundum.org/schirrmacher/NS_Religion.pdf.

www.secularismforiran.com

290

Chapter 8: What's wrong with religion? Why be so hostile?

Fundamentalism and the subversion of science 115 From 'What is true?', ch. 1.2 of Dawkins (2003).

116 Both my quotations from Wise come from his contribution to the 1999 book In Six Days, an anthology of essays by young-Earth creationists (Ashton 1999).

396 THE G O D D E L U S I O N

The dark side of absolutism 117 Warraq (1995: 175).

118 John William Gott's imprisonment for calling Jesus a clown is mentioned in The Indypedia, published by the Independent, 29 April 2006. The attempted prosecution of the BBC for blasphemy is in BBC news, 10 Jan. 2005: http://news.bbc.co.uk/l/hi/ entertainment/tv_and_radio/4161109.stm.

119 http://adultthought.ucsd.edu/Culture_War/The_American_ Taliban.html.

Faith and homosexuality 120 Hodges (1983).

121 This and the remaining quotations in this section are from the American Taliban site already listed; http://adultthought.ucsd.edu/Culture_War/The_American_Taliban. html.

122 http://adultthought.ucsd.edu/Culture_War/The_American_ Taliban.html.

123 From Pastor Phelps's Westboro Baptist Church official website, godhatesfags.com: http://www.godhatesfags.com/fliers/jan2006/20060131_ coretta-scott-king-funeral.pdf.

Faith and the sanctity of human life 124 See Mooney (2005). Also Silver (2006), which arrived when this book was in final proof, too late to be discussed as fully as I would have liked.

125 For an interesting analysis of what makes Texas different in this respect, see http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/ execution/readings/texas.html.

126 http://en.wikipedia.org/wiki/Karla_Faye_Tucker.

127 These Randall Terry quotes are from the same American Taliban site as before: http://adultthought.ucsd.edu/Culture_War/The_American_Taliban. html.

128 Reported on Fox news: http://www.foxnews.com/story/0,2933,96286,00.html.

129 M. Stamp Dawkins (1980).

N O T E S TO PP. 2 8 7 - 3 3 2 397

The Great Beethoven Fallacy 130 http://www.warroom.com/ethical.htm.

131 Medawar and Medawar (1977).

How 'moderation' in faith fosters fanaticism 132 Johann Hari's article, originally published in the Independent, 15 July 2005, can be found at http://www.johannhari.com/archive/article.php?id=640.

www.secularismforiran.com

291

133 Village Voice, 18 May 2004: http://www.villagevoice.com/news/0420,perlstein,53582,l.html.

134 Harris (2004: 29).

135 Nasra Hassan, 'An arsenal of believers', New Yorker, 19 Nov. 2001. See also http://www.bintjbeil.com/articles/en/011119_ hassan.html.

Chapter 9: Childhood, abuse and the escape from religion Physical and mental abuse 136 Reported by BBC news: http://news.bbc.co.Uk/l/hi/wales/901723.stm.

137 Loftus and Ketcham (1994).

138 See John Waters in the Irish Times: http://oneinfour.org/news/news2003/roots/.

139 Associated Press, 10 June 2005: http://www.rickross.com/ reference/clergy/clergy426.html.

140 http://www.avl611.org/hell.html.

In defence of children 141 N. Humphrey, 'What shall we tell the children?', in Williams (1998); repr. in Humphrey (2002).

142 http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/conlaw/ yoder.html.

An educational scandal 143 Guardian, 15 Jan. 2005: http://www.guardian.co.uk/weekend/story/0,,1389500,00.html.

144 Times Educational Supplement, 15 July 2005.

145 http://www.telegraph.co.uk/opinion/main.jhtml?xml=/ opinion/2002/03/18/dol 801.xml 398 THE G O D D E L U S I O N

146 Guardian, 15 Jan. 2005: http://www.guardian.co.uk/ weekend/story/0,,1389500,00.html.

147 The text of our letter, drafted by the Bishop of Oxford, was as follows: Dear Prime Minister, We write as a group of scientists and Bishops to express our concern about the teaching of science in the Emmanuel City Technology College in Gateshead. Evolution is a scientific theory of great explanatory power, able to account for a wide range of phenomena in a number of disciplines. It can be refined, confirmed and even radically altered by attention to evidence. It is not, as spokesmen for the college maintain, a 'faith position' in the same category as the biblical account of creation which has a different function and purpose.

The issue goes wider than what is currently being taught in one college. There is a growing anxiety about what will be taught and how it will be taught in the new generation of proposed faith schools. We believe that the curricula in such schools, as well as that of Emmanuel City Technical College, need to be strictly monitored in order that the respective disciplines of science

www.secularismforiran.com

292 and religious studies are properly respected.

Yours sincerely 148 British Humanist Association News, March-April 2006.

149 Observer, 22 July 2004: http://observer.guardian.co.uk/ magazine/story/0,11913,1258506,00.html.

Consciousness-raising again 150 The Oxford Dictionary takes 'gay' back to American prison slang in 1935. In 1955 Peter Wildeblood, in his famous book Against the Law, found it necessary to define 'gay' as 'an American euphemism for homosexual'.

151 http://uepengland.com/forum/index.php?showtopic= 184&mode=linear.

N O T E S T O PP. 3 3 4 - 3 6 6 399

Religious education as a part of literary culture 152 Shaheen has written three books, anthologizing biblical references in the comedies, tragedies and histories separately. The summary count of 1,300 is mentioned in http://www.shakespearefellowship.org/virtualclassroom/ StritmatterShaheenRev.htm.

153 http://www.bibleliteracy.org/Secure/Documents/ BibleLiteracyReport2005 .pdf.

Chapter 10: A much needed gap?

Consolation 154 From memory, I attribute this argument to the Oxford philosopher Derek Parfitt. I have not researched its origins thoroughly because I am using it only as a passing example of philosophical consolation.

155 Reported by BBC News: http://news.bbc.co.uk/l/hi/special_report/1999/06/99/cardinal_ hume_funeral/376263.stm.

The mother of all burkas 156 Wolpert (1992).

2007 ‫ ﻧﻮاﻣﺒﺮ‬24 :‫ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬

www.secularismforiran.com