10 minute read
Ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Πάνος Τσακλόγλου Αναλυτικό ρεπορτάζ στις σελίδες 8
Της ΜΑΊΡΗΣ ΛΑΜΠΑΔΊΤΗ
Tη σκυτάλη στη μεταρρυθμιστική ατζέντα της κυβέρνησης, μετά την ψήφιση του εργασιακού, θα πάρει το σχέδιο για τη δημιουργία του νέου επικουρικού ταμείου με κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά, το οποίο θα αρχίσει να λειτουργεί από την 1/1/2022.
Το σχετικό νομοσχέδιο θα τεθεί τον Ιούνιο σε διαβούλευση, με στόχο να ψηφιστεί αρχές Ιουλίου. Με βάση το χρονοδιάγραμμα, το ταμείο θα λειτουργήσει την 1/1/2022.
Tο νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης είναι κεφαλαιοποιητικό, δηλαδή οι εισφορές των νέων εργαζομένων, αντί να χρηματοδοτούν τις επικουρικές συντάξεις των τωρινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται σ’ έναν ατομικό «κουμπαρά» και θα επενδύονται για τις συντάξεις των ίδιων των ασφαλισμένων.
Με βάση την εμπειρία των κρατών στα οποία αυτό το σύστημα λειτουργεί επί πολλά χρόνια, οι αποδόσεις που εξασφαλίζουν οι επενδύσεις είναι μεγάλες και οδηγούν σε υψηλότερες συντάξεις όχι μόνο από τις σημερινές αλλά και από το σύνολο των εισφορών που έχουν καταβληθεί.
Όμως ακόμα και στην περίπτωση που οι αγορές καταγράψουν πτωτική πορεία για μεγάλο διάστημα, ο αρμόδιος υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνος Τσακλόγλου, ο οποίος «τρέχει» την προετοιμασία του εγχειρήματος, έχει διαβεβαιώσει ότι το κράτος θα εγγυηθεί το κεφάλαιο των ασφαλισμένων. Δηλαδή το κράτος θα επιδοτήσει τον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου ώστε το σωρευμένο ποσό στον ατομικό λογαριασμό του κατά το χρόνο της συνταξιοδότησης να ισούται με τις εισφορές που κατέβαλε συν τον πληθωρισμό.
Όπως έχει δηλώσει χαρακτηριστι-
Τον Ιούνιο στη Βουλή το νέο επικουρικό ταμείο
Μέχρι το τέλος Ιουνίου αναμένεται να έχει δημοσιοποιηθεί η απόφαση του ΣτΕ που θα κρίνει την τύχη των χαμένων αναδρομικών από τις μειώσεις των επικουρικών και την κατάργηση των δώρων. Το ανώτατο δικαστήριο επί της ουσίας θα κρίνει αν και κατά πόσο ήταν νόμιμη και συνταγματική η απόφαση της κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι, να πληρώσει τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων και να «σβήσει» τα αναδρομικά των επικουρικών και των δώρων.
Οι συνταξιουχικές οργανώσεις προσέφυγαν στο ΣτΕ ζητώντας να ακυρωθεί η κυβερνητική φόρμουλα του 2020 και να καταβληθούν τα χαμένα αναδρομικά από την κατάργηση των δώρων και τις μειώσεις των επικουρικών συντάξεων του 2012.
Οι προσφεύγουσες στο ΣτΕ συνδικαλιστικές οργανώσεις συνταξιούχων καθώς και οι αιτούντες, φυσικά πρόσωπα, ζητούν από την πολιτεία και τον e-ΕΦΚΑ να σεβαστούν τη νομιμότητα, να εφαρμόσουν τις δικαστικές αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ στο σύνολό τους, και να καταβάλουν και τις παροχές της επικούρησης και τα δώρα στους δικαιούχους. Ειδικότερα, ως λόγοι ακύρωσης της επίμαχης υπουργικής απόφασης, που δίνει τα αναδρομικά των κύριων «σβήνοντας» τα αναδρομικά δώρων και επικουρικών, προβάλλονται: • Η παραβίαση του δεδικασμένου των πιλοτικών δικαστικών αποφάσεων 2287-2288/2015 Ολ. ΣτΕ και την 1439/2020 • Η αντίθεση των επίδικων διατάξεων στη συνταγματική αρχή της διάκρισης των λειτουργιών. • Η αντίθεση σε άρθρα του Συντάγματος, της ΕΣΔΑ και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη.
Από την αντίστοιχη προσφυγή στο Ελεγκτικό Συνέδριο οι συνταξιούχοι ζητούν να κριθεί αν είναι αντισυνταγματική η διάταξη που δίνει τα αναδρομικά των κύριων και σβήνει τα αναδρομικά δώρων και επικουρικών, κυρίως για όλους όσοι άσκησαν αγωγές μετά τη δημοσίευση του σχετικού νόμου το καλοκαίρι του 2020.
Επίσης ζητούν να διευκρινιστεί αν για τους συνταξιούχους του Δημοσίου ισχύει η 2ετής ή η 5ετης παραγραφή των αξιώσεων, κυρίως για τις αξιώσεις του χρονικού διαστήματος 01-012015 έως 31.12.2017. Τέλος, θέτουν στο Ελεγκτικό Συνέδριο τα ίδια ερωτήματα που έθεσε ο ΕΦΚΑ στο ΣτΕ στο πλαίσιο της πρόσφατης πιλοτικής δίκης για τη συνταγματικότητα του επαναϋπολογισμού του νόμου Κατρούγκαλου.
Τα νέα αναδρομικά του 11μήνου Ιούνιος 2015 - Μάιος 2016 θα μπορούσαν να φτάσουν σε ύψος τα 2,5 δισ. ευρώ, ανάλογα με το εύρος της απόφασης και τις παραγραφές. Στο τραπέζι βρίσκονται διεκδικήσεις: • 723 εκατομμυρίων για τα αναδρομικά των επικουρικών και • 1,875 δισ. ευρώ για τα δώρα δημόσιου και ιδιωτικού τομέα
κά, «ο κίνδυνος των αγορών που ενσωματώνεται στη νέα κεφαλαιοποιητική επικουρική σύνταξη είναι πολύ μικρότερος από ό,τι αναφέρεται συχνά στο δημόσιο διάλογο. Όμως, ακόμα και στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση που όλα πάνε στραβά και οι αποδόσεις των επενδύσεων είναι αρνητικές, θα υπάρχει η εγγύηση του κράτους και ο ασφαλισμένος θα πάρει πίσω μέσω της επικουρικής του σύνταξης, τουλάχιστον τις εισφορές που κατέβαλλε σε πραγματικούς όρους».
Ωστόσο, όπως ανέφερε ο υφυπουργός, «εκτιμούμε ότι με βάση τις ιστορικές αποδόσεις των χρηματαγορών και των κεφαλαιοποιητικών ταμείων οι τελικές αποδόσεις και οι τελικές παροχές θα είναι αρκετά υψηλότερες από τις καταβληθείσες εισφορές».
Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης αφορά:
• Τους νέους μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας • Τους νέους αυτοαπασχολούμενους που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους σήμερα είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση (π.χ. μηχανικοί, δικηγόροι), και • Σε εθελοντική βάση, όλους τους υφιστάμενους εργαζομένους (μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους) ηλικίας έως 35 ετών.
Το νέο σύστημα δεν επιφέρει καμία αλλαγή στις συντάξεις όσων έχουν ήδη βγει στη σύνταξη ούτε στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων των σημερινών εργαζομένων που παραμένουν στο ισχύον σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Οι ασφαλιστικές εισφορές παραμένουν οι ίδιες με το σημερινό σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Δηλαδή, το συνολικό ύψος για τους μισθωτούς είναι 6% και επιμερίζεται σε 3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη επί των ασφαλιστέων αποδοχών. Οι εισφορές για τους αυτοαπασχολούμενους θα υπολογίζονται βάσει των ασφαλιστικών κατηγοριών που ισχύουν και σήμερα. Ο ασφαλισμένος θα βλέπει στον «ατομικό» του κουμπαρά τις ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί από τον εργοδότη ή τον ίδιο (εφόσον πρόκειται για αυτοαπασχολούμενο). Ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να ελέγξει τις αποδόσεις των επενδύσεων που αντιστοιχούν στις εισφορές του, μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου, όπως, για παράδειγμα, μπορεί σήμερα να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού του λογαριασμού. Όταν ο ασφαλισμένος συνταξιοδοτηθεί, θα λαμβάνει επικουρική σύνταξη βασισμένη στο ποσό των εισφορών του και στην απόδοση των επενδύσεών του. Συνεπώς, δεν θα εξαρτάται η επικουρική του σύνταξη από το δημογραφικό, δηλαδή από το πλήθος των εργαζομένων σε σχέση με το πλήθος των συνταξιούχων, αλλά από τις αποδόσεις των επενδύσεων.
Η νέα επικουρική έχει ακριβώς τις ίδιες καλύψεις με τη σημερινή. Δηλαδή, μεταβιβάζεται ως σύνταξη χηρείας και εμπεριέχει κάλυψη για τυχόν αναπηρία.
Πώς θα επενδύονται τα χρήματα των εισφορών
Στο πλαίσιο του νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης, θα συσταθεί ένα νέο Δημόσιο Ταμείο, το οποίο θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των εισφορών των ασφαλισμένων.
Οι επενδύσεις θα γίνονται σε αυστηρό πλαίσιο ελέγχου και εποπτείας από εποπτικές αρχές, ενώ θα καθορίζεται ανώτατη έκθεση ανά είδος επένδυσης, προκειμένου να υπάρχει διασπορά του ρίσκου της αγοράς.
Το Δημόσιο Ταμείο θα μπορεί να συνεργάζεται με διαχειριστές κεφαλαίων. Υπογραμμίζεται ότι οι εισφορές των ασφαλισμένων θα παραμένουν στην ευθύνη και ιδιοκτησία του Δημόσιου Ταμείου. Ασφαλισμένοι και μελλοντικοί συνταξιούχοι θα
9
συμβάλονται αποκλειστικά με το Δημόσιο Ταμείο, το οποίο θα είναι ο μοναδικός υπεύθυνος απέναντί τους για τη διαχείριση των εισφορών, τις επενδύσεις και την καταβολή των επικουρικών συντάξεων.
Αναφερόμενος στον κίνδυνο κακής διαχείρισης των κεφαλαίων, όπως είχε συμβεί με τα δομημένα ομόλογα, ο κ. Τσακλόγλου έχει τονίσει: «Όποτε στο παρελθόν τα ασφαλιστικά ταμεία ζημιώθηκαν ήταν όχι επειδή επένδυσαν τα αποθεματικά τους στις κεφαλαιαγορές αλλά επειδή δεν ακολούθησαν τους κανόνες καλής διακυβέρνησης. Η διαχείριση τόσο σημαντικών κεφαλαίων ανατέθηκε σε πρόσωπα και δομές χωρίς την κατάλληλη τεχνογνωσία, εμπειρία και υλικοτεχνική υποδομή. Τέτοιο παράδειγμα ήταν η επένδυση των ταμείων στα δομημένα ομόλογα. Το νέο ταμείο που σχεδιάζουμε θα είναι απαλλαγμένο από τις παθογένειες του παρελθόντος. Η διοίκηση του ταμείου θα απαρτίζεται από μέλη με εμπειρία και γνώση, αξιοκρατικά επιλεγμένα, με διαδικασίες αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων, με οργάνωση, μηχανισμούς, υλικοτεχνική υποδομή και στελέχωση που να εξασφαλίζουν τη δέουσα επαγγελματική διαχείριση των αποθεματικών».
Η κρισιμότητα της επικείμενης απόφασης διαφαίνεται και από τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε η πλευρά των κρατικών αξιωματούχων στην ακροαματική διαδικασία τον περασμένο Ιανουάριο. Οι πληρεξούσιοι δικηγόροι του Δημοσίου έκαναν λόγο για περιορισμένα δημοσιονομικά περιθώρια εξαιτίας της πανδημίας. «Πλησιάζουμε φαίνεται στην έκδοση της απόφασης της πιλοτικής δίκης της Ολομέλειας του ΣτΕ, που δικάσαμε στις 15 Ιανουαρίου 2021» δηλώνει ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, που χειρίζεται την επίμαχη αγωγή. «Πάνω από 250.000, ίσως και 300.000 χιλιάδες συνταξιούχοι δημοσίου και ιδιωτικού τομέα αναμένουν να επιταχυνθεί η διαδικασία επιστροφής των αναδρομικών, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Ολομέλειας ΣτΕ 2020, για επικούρηση και δώρα».
1 περίπου 200.000 με 300.000 συνταξιούχους που είχαν ήδη προσφύγει δικαστικά πριν από την ψήφιση του σχετικού νόμου το περασμένο καλοκαίρι. Πρόκειται για τους συνταξιούχους που διατηρούν το δικαίωμα να συνεχίσουν τις δίκες τους για τα αναδρομικά δώρων και επικουρικών, ωστόσο θα πρέπει να περιμένουν αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα έως ότου να τελεσιδικήσουν οι αγωγές τους. Μέσω της απόφασης του ΣτΕ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των εν λόγω εκκρεμών υποθέσεων με διαδικασίες εξπρές (κρίση όχι στο ακροατήριο αλλά στα διοικητικά δικαστικά συμβούλια) τις οποίες επιβάλλει η πιλοτική δίκη. 2 Δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχους που προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη μετά τη νομοθετική διάταξη του καλοκαιριού του 2020. Η διάταξη απαγορεύει στους συνταξιούχους που εισέπραξαν τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων να προσφύγουν για τις επικουρικές και τα δώρα, καθώς οι διεκδικήσεις γι’ αυτό το σκέλος των αναδρομικών αποσβένονται με την είσπραξη των αναδρομικών των κύριων. Παρ’ όλα αυτά δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι προσέφυγαν έως τα τέλη του 2020, για να προλάβουν και την παραγραφή των 6 μηνών του 2015 (παραγραφή 5ετίας). 3 Δυνητικά η απόφαση θα αφορά το σύνολο των συνταξιούχων, δηλαδή τα 2,5 εκατομμύρια, ακόμη και αυτούς που δεν έχουν προσφύγει δικαστικά, τουλάχιστον για το 5μηνο του 2016 (Ιανουάριος - Μάιος 2016) που δεν έχει ακόμη υποπέσει στην παραγραφή της 5ετίας. Κρίσιμη σε αυτή την περίπτωση θα είναι η πολιτική διαχείριση της απόφασης από την κυβέρνηση.
Έως 800 ευρώ διεκδικούν οι συνταξιούχοι αγρότες του πρώην ΟΓΑ που έχασαν μόνο τα δώρα. Πρόκειται για την κατηγορία συνταξιούχων που διεκδικούν τα ελάχιστα αναδρομικά, καθώς ως χαμηλοσυνταξιούχοι έχασαν την περίοδο των μνημονίων μόνο τα δώρα, τα οποία για την κατώτατη σύνταξη των 330 ευρώ ήταν 660 ευρώ το χρόνο (οι αγρότες λάμβαναν μέχρι το 2012 τα πλήρη δώρα). Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και συνταξιούχοι του πρώην ΟΑΕΕ που δεν λαμβάνουν επικουρική.
Από 800 έως 2.000 ευρώ διεκδικούν εκατοντάδες χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχοι από ΙΚΑ, ΕΤΑΑ, Τράπεζες ή και Δημόσιο που είχαν το 2012 εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα κάτω από 1.000 ευρώ μικτά. Διεκδικούν τα 800 ευρώ των χαμένων δώρων και τα ποσά που έχασαν από τις περικοπές των επικουρικών το 2012.
Από 800 έως 3.000 ευρώ διεκδικούν εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι από ΙΚΑ, ΕΤΑΑ, Τράπεζες, Δημόσιο που είχαν το 2012 εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα πάνω από 1.000 ευρώ μικτά. Τα μεγαλύτερα ποσά προκύπτουν για συνταξιούχους με υψηλές συντάξεις ή περισσότερες από δυο συντάξεις.
Για παράδειγμα, συνταξιούχος λαμβάνει κύρια σύνταξη μεικτά 1.828,13 € και επικουρική μεικτά 570,93,€.
Όι περικοπές που έχει υποστεί είναι οι εξής:
• Κρατήσεις ν. 4051/2012 από 7/2015 έως και 5/2016: 82,54 € επί 11 μήνες = 907,94 € • Κρατήσεις ν. 4093/2012 από 7/2015 έως και 5/2016: 33,01 € επί 11 μήνες = 363,11 € • Δώρα κύριας σύνταξης για ένα έτος: 800,00 € • Δώρα επικουρικής σύνταξης για ένα έτος: 1.141,87 €
Συνολικά ο εν λόγω συνταξιούχος διεκδικεί 3.212,92 €
«Ελπίζουμε με νομική βεβαιότητα να έχουμε θετική έκβαση της υπόθεσης και να τελειώσει η ταλαιπωρία χιλιάδων συνταξιούχων στα δικαστήρια. Σχετική γνωμοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου έχει κρίνει ότι και όσοι δεν είχαν ασκήσει αγωγές, πριν από την καταβολή των αναδρομικών της κύριας σύνταξης, έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν αγωγές εντός προθεσμίας της πενταετίας. Και πολλοί έχουν ασκήσει αγωγές» επισημαίνει ο κ. Αποστολίδης και εξηγεί: «Η ρύθμιση της τροπολογίας για τα αναδρομικά για όσους δεν είχαν κάνει αγωγές ήταν απαγορευτική στο να συνεχίσουν οι δικαιούχοι το δικαστικό αγώνα και για την επικούρηση και για τα δώρα και γι’ αυτό προσφύγαμε στο ΣτΕ για να ελεγχθεί η συνταγματική νομιμότητά της. Είναι πραγματικά άδικο, απαράδεκτο και απίθανη η ταλαιπωρία για τους συνταξιούχους, που άσκησαν αγωγές, εκδόθηκε η απόφαση πιλοτικής δίκης το 2020 που τους δικαίωσε και αντί να εφαρμοστεί άμεσα και για τις τρεις παροχές (σύνταξη, επικούρηση και δώρα) η κυβέρνηση επέλεξε να εκπληρώσει εν μέρει την υποχρέωσή της, αφήνοντας τους δικαστικούς αγώνες να τρέχουν για το μέλλον και τα διοικητικά δικαστήρια να είναι φορτωμένα για χρόνια» καταλήγει ο κ. Αποστολίδης.
