Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤ Ι ΝΟΣ ΤΣΟΒ ΟΛΑΣ, PhD, καρδιολόγος του Ομίλου Affidea, με εξειδίκευση στις κληρονομικές
μυοκαρδιοπάθειες στο HEART Hospital
του Πανεπιστημίου UCL στη Μ. Βρετανία.
ΜΕ ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΩΝ και υπέρβαρων ατόμων -ιδίως στον δυτικό κόσμο- να αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς, η παχυσαρκία έχει λάβει τη μορφή επιδημίας εδώ και πολλά χρόνια.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι το 2018 οι υπέρβαροι ενήλικες ξεπέρασαν το 1,5 δισεκατομμύριο, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι και το ποσοστό των παχύσαρκων που άγγιξε τα 500 εκατομμύρια. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως 1 στους 4 ενήλικες είναι υπέρβαρος. Σύμφωνα, μάλιστα, με δεδομένα του Διεθνούς Οργανισμού Ερευνών για τον Καρκίνο (IARC), τμήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), υπάρχουν πλέον ισχυρές ενδείξεις για τη σύνδεση της παχυσαρκίας, ιδιαίτερα της κλινικά σοβαρής μορφής της (Δείκτης Μάζας Σώματος - ΒΜΙ >40 kg/ m2), με την ανάπτυξη καρκίνου.
Πιο συγκεκριμένα, η παχυσαρκία σχετίζεται με έως και το 40% όλων των μορφών καρκίνου, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς τα 2/5 του πληθυσμού παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα σωματικού βάρους. Οι διαθέσιμες θεραπείες για τον καρκίνο είναι συχνά καρδιοτοξικές με άμεση επίδραση στην καρδιά, ενώ οι επιπτώσεις της μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και δεκαετίες μετά τη χορήγηση της χημειοθεραπείας. Η Καρδιο-ογκολογία είναι ένας τομέας της Ιατρικής, ο οποίος έχει αποκτήσει τεράστια σημασία τα τελευταία χρόνια, λόγω των σημαντικών εξελίξεων στη θεραπεία του καρκίνου, που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της επιβίωσης των εμπλεκόμενων ασθενών. Η Καρδιο-ογκολογία ασχολείται με τη διάγνωση και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του καρκίνου και της θεραπείας του στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Το μέγεθος του συγκεκριμένου θέματος είναι αξιοπρόσεκτο, καθώς ο αριθμός των καρκινοπαθών που επιβιώνουν με τη σύγχρονη αντινεοπλασματική θεραπεία και την ακτινοθεραπεία αυξάνεται κάθε χρόνο. Έχει υπολογισθεί πως το 2022 στις ΗΠΑ περίπου 18
εκατομμύρια άνθρωποι είχαν επιβιώσει από τη μάχη με τον καρκίνο και είναι επιστημονικά γνωστό ότι σχεδόν το 1/3 από αυτούς αναμένεται να αποβιώσει λόγω καρδιακής νόσου και όχι από τον καρκίνο. Αξιοσημείωτες είναι οι περιπτώσεις του καρκίνου του μαστού και των παιδικών κακοηθειών (περισσότερο οι αιματολογικές περιπτώσεις). Οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού λαμβάνουν αντικαρκινικά φάρμακα συχνά σε αυξημένες δόσεις. Στις γυναίκες αυτές έχει
βρεθεί πως αυξάνεται η επίπτωση της μυοκαρδιοπά-
θειας. Επίσης, τα παιδιά με νεοπλασίες φαίνεται πως έχουν περίπου 8 φορές μεγαλύτερη θνητότητα από
καρδιαγγειακά νοσήματα αργότερα στην ενήλικη ζωή τους συγκριτικά με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Εκτός από την αυξημένη επιβίωση των ασθενών με καρκίνο, η ευρύτερη χρήση χημειοθεραπείας σε προφυλακτικό και σε προεγχειρητικό στάδιο και η χρήση πολυπλοκότερων θεραπειών (συνδυασμοί 2
ή και 3 φαρμάκων) θα οδηγήσει σε αύξηση του πληθυσμού που θα έχουν επιπλοκές από την ίδια τη θεραπεία του καρκίνου, καθώς όλα τα αντικαρκινικά φάρμακα -με διαφορετική βαρύτητα- είναι πιθανώς καρδιοτοξικά.
Είναι ιατρικώς τεκμηριωμένο ότι η δράση της θεραπείας του καρκίνου στην καρδιά είναι τόσο άμεση όσο και έμμεση, προερχόμενη από την εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης, υπερπηκτικότητας του αίματος και μέσω αρρυθμιών. Επιπλέον γνωρίζουμε ότι οι ασθε-
νείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία για τον καρκίνο
πιθανώς να έχουν και άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου και συνοδά καρδιολογικά νοσήματα, οπότε το αποτέλεσμα είναι τελικά αθροιστικό. Εκτός από την καρδιοτοξική δράση των χημειοθεραπευτι-
κών, και η ακτινοθεραπεία είναι δυνατόν να προκαλέσει καρδιακή βλάβη, η οποία μπορεί να είναι άμεση
ή ακόμα και να εμφανιστεί μετά την πάροδο μηνών ή ακόμα και ετών.
Οι επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου στο καρδιαγγειακό σύστημα περιλαμβάνουν τη δυσλειτουργία
της καρδιάς, καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο, αρρυθμίες, αρτηριακή υπέρταση, παθήσεις των βαλβί-
Κ Ώ ΝΣΤΑΝΤ Ι ΝΟΣ ΤΣΟΒ ΟΛΑΣ
δων και του περικαρδίου και τη δημιουργία θρόμβων.
Προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη καρδιοτοξικότητας είναι: η ηλικία (παιδιά <18 ετών και ηλικιωμένοι >65 ετών), η παρουσία οικογενειακού ιστορικού καρδιοπάθειας, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αυξημένη χοληστερόλη, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η υπερβολική χρήση αλκοόλ, η προηγηθείσα χορήγηση χημειοθεραπείας, ο συνδυασμός φαρμάκων που έχουν καρδιοτοξική δράση και η ακτινοβόληση της περιοχής του θώρακα και ειδικότερα του αριστερού μαστού, καθώς η καρδιά βρίσκεται στο πεδίο ακτινοβόλησης.
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι αρκετές από τις καρδιακές παθήσεις που εμφανίζονται ως συνέπεια της αντινεοπλασματικής θεραπείας είναι δυνατόν να προληφθούν ή και να αναστραφούν και αυτό μπορεί να συμβεί όταν έγκαιρα χορηγηθεί η απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή, όπως ευρέως χρησιμοποιείται στη θεραπεία των καρδιακών παθήσεων.
Γι’ αυτόν το λόγο επιβάλλεται η στενή συνεργασία του καρδιολόγου με τον ογκολόγο σε όλα τα στάδια της θεραπείας τόσο πριν από την έναρξη όσο και κατά τη διάρκεια, αλλά και για αρκετό χρονικό διάστημα μετά το τέλος της αντινεοπλασματικής θεραπείας. Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου για καρδιοτοξικότητα θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά από τον καρδιολόγο τους, να λαμβάνεται πλήρες ιατρικό ιστορικό, να ρυθμίζονται οι παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθειες και σε συνεννόηση με τον ογκολόγο να τροποποιείται η χημειοθεραπευτική αγωγή, αν υπάρχουν ανησυχητικά συμπτώματα ή ενδείξεις καρδιοτοξικότητας. ■
Ο Κωνσταντίνος Τσοβόλας, PhD, είναι καρδιολόγος του Ομίλου Affidea, με εξειδίκευση στις κληρονομικές μυοκαρδιοπάθειες στο HEART Hospital του Πανεπιστημίου UCL στη Μ. Βρετανία.
Γεννήθηκε στην Άρτα στις 19/8/1972. Το 1992 πέτυχε στην Ιατρική Σχολή του Ηρακλείου Κρήτης με τις πανελλήνιες εξετάσεις. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανε υπηρεσία
υπαίθρου στο Περιφερικό Ιατρείο της Καλλιράχης Θάσου του Νομού Καβάλας και στη συνέχεια ειδικότητα Καρδιολογίας στο Νοσοκομείο 417 ΝΙΜΤΣ. Μετεκπαιδεύτηκε ως Clinical and Research Fellow στο Κέντρο Κληρονομικών Καρδιακών Παθήσεων του Heart Hospital, NHS Trust, University College London Hospital (UCLH) το 2009-2010.
Είναι διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, μέλος της ομάδας εργασίας των Απεικονιστικών Τεχνικών και της ομάδας εργασίας Μυοκαρδιοπαθειών, Βασικής Έρευνας και Κληρονομικών παθήσεων. Στο παρελθόν εργάσθηκε ως καρδιολόγος στη μαιευτική/γυναικολογική κλινική «ΡΕΑ» στην Αθήνα και στο Νοσοκομείο «Μετροπόλιταν» στο Νέο Φάληρο. Ήταν άμισθος συνεργάτης - καρδιολόγος του ΣΕΓΑΣ ως το 2020. Από τον Μάιο του 2010 διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην περιοχή των Αμπελοκήπων και συνεργάζεται με το καρδιολογικό - διαγνωστικό τμήμα του AFFIDEA Central.
|