Συ
σθηματικά
Μια κορβέτα κλάσης FLOWER.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΥΆΓΓΕΛΟΣ ΣΠΎΡΟΥ
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ
1940-1944 Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό στη Μάχη του Ατλαντικού (ή στις νηοπομπές του) Γράφει ο ΤΆΣΟΣ ΠΑΓΏΝΗΣ*
Νηοπομπή στον Ατλαντικό.
ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
| ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | 12
Μ
ετά το ΟΧΙ τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Στρατός έφερε μοιραία το βάρος της εθνικής προσπάθειας, όμως και το Ναυτικό και η Αεροπορία πολέμησαν αποτελεσματικά και είχαν πολλές επιτυχίες απέναντι στον υπέρτερο εχθρό. Το Πολεμικό Ναυτικό, στην τελευταία φάση της γερμανικής εισβολής και στην προσπάθεια υποχώρησης στην Κρήτη, έχασε πολλές μονάδες του. Όμως, όπως με υπερηφάνεια διατυπώνεται, «ουδέποτε υπέστειλε τη σημαία του». Συνέχισε να επιχειρεί με βάση την Αλεξάνδρεια, μαζί με τον βρετανικό Στόλο στη Μεσόγειο, με πολλές επιτυχίες και ηρωισμούς (παρά κάποια αρνητικά πρώιμα γεγονότα του Εμφύλιου, που ήρθε μετά). Κάποιες μονάδες του, όπως τα αντιτορπιλικά «Αδρίας» και «Βασίλισσα Όλγα» και το Υποβρύχιο «Κατσώνης», έμειναν θρυλικά, ενώ και ο εμβληματικός «Αβέρωφ» επιχειρούσε κανονικά. Το βρετανικό Ναυτικό, παρά την έλλειψη μονάδων, εκχώρησε ως δανεικές κάποιες μονάδες στο Π.Ν., μεταξύ των οποίων τέσσερις σχεδόν καινούργιες κορβέτες κλάσης «Flower», τις «Κριεζής», «Τομπάζης», «Αποστόλης» και «Σαχτούρης». Οι δύο πρώτες έχουν μια ξεχωριστή ιστορία γιατί επιχειρούσαν στον Ατλαντικό. Οι κορβέτες κλάσης «Flower» (τους δίνονταν ονόματα λουλουδιών από το Βρετανικό Ναυαρχείο) ήταν παράκτιων επιχειρήσεων (62 μέτρων, 930 τόνων, με πλήρωμα 85 ανδρών) με ανθυποβρυχιακό εξοπλισμό, που σχεδιάστηκαν βιαστικά το 1939 εν όψει του πολέμου, με δυνατότητα ναυπήγησης με έτοιμα τμήματα σε μικρά ναυπηγεία. Ως κύριο οπλισμό έφεραν ένα πυροβόλο των 102 mm στην πλώρη, ελαφρά αντιαεροπορικά και φυσικά βόμβες βυθού. Ως παράκτιων επιχειρήσεων, η γέφυρά τους ήταν ανοικτή, όπως και το πίσω μέρος του κελύφους του πυροβόλου. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, κλήθηκαν να αναλάβουν ρόλο
συνοδείας νηοπομπών λόγω της έλλειψης ή και της ακαταλληλότητας για το ρόλο των αντιτορπιλικών και έφεραν το δυσανάλογο βάρος της προστασίας των νηοπομπών στη «Μάχη του Ατλαντικού» απέναντι στα γερμανικά υποβρύχια. Η δυσκολότερη από τις διαδρομές των νηοπομπών ήταν εκείνη από τη Μ. Βρετανία στη Νέα Γη, στον Καναδά και πίσω, δηλαδή στον Βόρειο Ατλαντικό, όπου οι καιρικές συνθήκες, ιδιαίτερα το χειμώνα με μεγάλα κύματα, καταιγίδες, με βροχή ή χιόνι και επιπλέοντα παγόβουνα, ήταν απαγορευτικές για τόσο μικρά σκάφη, που είχαν μάλιστα ανοικτή γέφυρα. Ιδιαίτερα, ο χειμώνας του 43/44, που κλήθηκαν να επιχειρήσουν οι δύο ελληνικές κορβέτες, ήταν ο χειρότερος του πολέμου. Ο «Κριεζής» (πρώην «HMS Coreopsis») ναυπηγήθηκε στη Σκωτία το 1940 και εντάχθηκε στο Π.Ν. τον Νοέμβριο του 1943, με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Δ. Κιοσσέ (μετέπειτα ναύαρχο και αρχηγό ΓΕΝ), διατηρώντας τον κωδικό Κ 32. Ο «Τομπάζης» (πρώην «HMS Tamaris») ναυπηγήθηκε στη Βόρειο Ιρλανδία το 1941 και εντάχθηκε στο Π.Ν., μαζί με τον «Κριεζή», με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Γ. Παναγιωτόπουλο (μετέπειτα ναύαρχο και αρχηγό Στόλου) διατηρώντας τον κωδικό Κ 216. Πλην των βασικών αξιωματικών, τα πληρώματα αποτελούντο από δύο ή τρεις ναυτικούς του Εμπορικού Ναυτικού και κατά λοιπά Έλληνες που βρέθηκαν εκείνη την εποχή στη Μ. Βρετανία με σχετική, ελάχιστη ή καμία ναυτική εμπειρία, με ένα καθεστώς εθελοντών/εφέδρων. Στην κορβέτα «Κριεζής» μάλιστα υπηρετούσε ως εθελοντής έφεδρος σημαιοφόρος ο Σταύρος Νιάρχος (και έφερε τα σχετικά παράσημα που απονεμήθηκαν). Στις νηοπομπές συμμετείχαν στη δύσκολη διαδρομή του Βόρειου Ατλαντικού και ακολούθησαν την επικίνδυνη μοίρα των άλλων κορβετών. Χαρακτηριστικό ότι από τις 225 που ναυπηγήθηκαν, 22 τορπιλίστηκαν από υποβρύχια. Ομως έχουν πιστωθεί την καταστροφή 51 υποβρυχίων, παρά τη μικρή ταχύτητα των νηοπομπών (8 κόμβοι) και την ανώτατη δική τους των 16, έναντι των 17 της ταχύτητας επιφανείας
13 | ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ