Health by Nextdeal - Τεύχος 4- Αφιέρωμα στην καρδιά

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

64 ΣΕΛΙΔΕΣ ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

12 ΚΟΡΥΦΑΙΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ!

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σύμπραξη νοσοκομείων του ΕΣΥ για τη θεραπεία αγγειακών εγκεφαλικών!

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ Διευθυντής Β’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ»

Ο γιατρός πρέπει να κάνει στον ασθενή ό,τι θα έκανε στον αδελφό του!

Κέντρο Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Υγεία

ακτίνα ζ ής

Στο Κέντρο Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας του ΥΓΕΙΑ βλέπουμε κάθε νέα μέρα ως μια νέα ελπίδα στη μάχη της αντιμετώπισης του καρκίνου. Για τον λόγο αυτό είμαστε οι μοναδικοί στην Ελλάδα οι οποίοι διαθέτουμε τον πληρέστερο και καλύτερο συνδυασμό μηχανημάτων τελευταίας γενιάς (4 γραμμικοί επιταχυντές, μονάδα βραχυθεραπείας, Gamma Knife). Παράλληλα και σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα των ογκολογικών τμημάτων, παρέχουμε και μια ολιστική προσέγγιση στη θεραπεία του ασθενούς που περιλαμβάνει: Νοσηλευτική φροντίδα του ασθενούς Τμήμα Κλινικής Διαιτολογίας

| Ιατρείο Πόνου |Τμήμα Κλινικής Ψυχολογίας

| Φυσική & Ιατρική Αποκατάσταση

Οργανισμός Διαπιστευμένος από το Joint Commission International Organization Accredited by Joint Commission International

ΥΓΕΙΑ Ερυθρού Σταυρού 4 & Κηφισίας, 151 23 Μαρούσι www.hygeia.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΔΙΚΟ ΕΝΘΕΤΟ ΕΚΔΟΤΗΣ: Κωστής Σπύρου ΚΕΙΜΕΝΑ: Κωστής Σπύρου, Άρης Μπερζοβίτης, Λάμπρος Καραγεώργος, Ανθή Αγγελοπούλου ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Παρή Χατζηγεωργίου ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: PressiousArvanitidis ΕΚΤΥΠΩΣΗ: PressiousArvanitidis ΥΠΕΥΘ. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Καλτσώνη

8

ΔΙΑΝΟΜΗ: Γιώτα Ζαχαρίου, Πρακτορείο Άργος Α.Ε.

Νο 1 δεκαπενθήμερη έκδοση για την ασφαλιστική αγορά και τον χρηματοοικονομικό χώρο ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΔΙΣΤΡΑΤΟ - ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΥΡΟΥ ΕΠΕ e-mail: info@spiroueditions.gr ΕΚΔΟΤΕΣ: Ευάγγελος Σπύρου - Κωστής Σπύρου ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Λάμπρος Καραγεώργος Συντάσσεται από συντακτική ομάδα ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ, VIDEO: Κωστής Ε. Σπύρου ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗΣ ΚYΠΡΟΥ: Γιάννης Σεϊτανίδης ΣΚΙΤΣΟ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ελπίδα Σπύρου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Κώστας Παπαντωνόπουλος ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: Γεωργία Καλτσώνη GKaltsoni@spiroueditions.gr Χριστίνα Χαριτιπούλου ccharitopoulou@spiroueditions.gr

30 ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ

24 ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

8 Οι εξαγγελίες του ΚΥΡΙΆΚΟΥ ΜΗΤΣΟΤΆΚΗ στη Θεσσαλονίκη για μεταρρυθμίσεις στην Υγεία 12 ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ Διευθυντής Β’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ»: Ο γιατρός πρέπει να κάνει στον ασθενή ό,τι θα έκανε στον αδελφό του!

30 ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας στο Παν/μιο Ιωαννίνων: Οι εξελίξεις στον τομέα της καρδιολογίας και τα επιτεύγματα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων 24 Αναγνωρίστε τα συμπτώματα για να προλάβετε το έμφραγμα του μυοκαρδίου! ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

ΥΠΕΥΘ. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Καλτσώνη ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ: Φιλελλήνων 3, Σύνταγμα, 105 57 Αθήνα Τηλ.: 210 3229394, Fax: 210 3257074 Α.Φ.Μ. 095606935, Δ.Ο.Υ. Δ’ ΑΘΗΝΩΝ e-mail: info@nextdeal.gr | website: www.nextdeal.gr Τα ενυπόγραφα άρθρα και σχόλια που στέλνονται στην εφημερίδα δεν εκφράζουν απαραιτήτως και τις απόψεις του εντύπου.

40 ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΡΑΠΑΣ

4|

80 ΕΦΗ ΣΙΜΟΥ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

64 ΣΕΛΙΔΕΣ

καρδιά

ΝΕΚΤΆΡΙΟΣ ΤΑΒΕΡΝΑΡΆΚΗΣ

98 40 ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΡΆΠΑΣ Διευθυντής Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν»: Η Ιατρική στο μέλλον θα είναι προγνωστική, προσωποποιημένη, πολυσυμμετοχική, προληπτική!

50 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΜΥΡΝΙΟΥΔΗΣ Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής «Σκυλίτσειου» Νοσοκομείου Χίου: Η Καρδιολογική Κλινική στο Νοσοκομείο Χίου ήταν ένα τολμηρό εγχείρημα που στέφθηκε με επιτυχία

ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΠΑΛΗΚΑΡΆΣ

58 ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Σ. ΚΩΤΟΥΛΑΣ Καρδιοχειρουργός Metropolitan General: Ποια είναι η ιδανική βαλβίδα καρδιάς 60 Γιατί η θρόμβωση επηρεάζει την καρδιά ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΙΧΤΕΡ, MD, FESC, FAHA, διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών 66 Παγκόσμια καινοτομία Ελλήνων ερευνητών για την έγκαιρη ανίχνευση της στεφανιαίας νόσου 72 Σύμπραξη νοσοκομείων του ΕΣΥ για τη θεραπεία αγγειακών εγκεφαλικών!

78 Τα ευρήματα της μεγαλύτερης ελληνικής μελέτης αντισωμάτων σε ογκολογικούς ασθενείς!

80 ΕΦΗ ΣΙΜΟΥ Πρόεδρος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και τα ΜΜΕ: Το να είσαι καλός γιατρός δεν απαιτεί μόνο άρτια εξειδίκευση επιστημονικών γνώσεων, αλλά ότι ακούς και σέβεσαι τις ανάγκες των ασθενών!

96 Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ επίτιμος διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ!

50

126 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΜΥΡΝΙΟΥΔΗΣ

EDITORIAL Περί καρδιάς! Δεν υπάρχει κάποιο άλλο ανθρώπινο όργανο, κάποιο άλλο «αντικείμενο», κάποιο άλλο «πράγμα» που να έχει τραγουδηθεί τόσο πολύ, που να έχει περιγραφεί με τόσο πολλούς διαφορετικούς χαρακτηρισμούς, που να συνδέεται τόσο έντονα και στενά με τα ανθρώπινα συναισθήματα και εκφράσεις. H καρδιά είναι — ερωτική: απορώ με την καρδιά μου που αντέχει να πονά. Φαίνεται πρώτη φορά μου αγαπώ αληθινά, λέει ο Γιάννης Πάριος — ταξική: δεν έχω να σου δώσω παλάτια και λεφτά, εσύ αν έχεις πλούτη εγώ έχω καρδιά, προειδοποιεί ο Βαγγέλης Περπινιάδης — αμετανόητη: αδιόρθωτη καρδιά, έριξα άλλη μια ζαριά, επιμένει ο Γιώργος Μαργαρίτης — παραπονιάρα: μια καρδιά που σιγοκλαίει σ’ αγαπάω λέει ακόμη, παραπονιέται η Ελένη Βιτάλη — πονετική: ήρθε το παλικάρι της που ήταν μακριά, ήρθε το καμάρι της που έχει στην καρδιά, τραγουδάει ο Στέλιος Καζαντζίδης. Καρδιά παραπονιάρα πρωτοτραγούδησε ο Τάκης Μπίνης το 1948. Αλλά και στην ορθόδοξη Εκκλησία επαναλαμβάνεται πολλές φορές από ιερείς και ψάλτες «ο πεντηκοστός ψαλμός», όπου οι πιστοί ζητούν «Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί, ο Θεός και πνεύμα ευθές εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις μου»! Σημειώνουμε επίσης ότι συνταρακτική είναι η επίκληση του ιερέα να ανυψωθούν ΚΩΣΤΉΣ E. ΣΠΎΡΟΥ οι πιστοί πνευματικά προς τον Θεό, με την ευχή «Ἄνω σχῶμεν τὰς καρδίας»! Εκδότης Και οι αρχαίοι ημών Έλληνες φιλόσοφοι είπαν πολλά με τη λέξη καρδιά, όπως ο Πυθαγόρας με τη φράση «Καρδίαν μη εσθίεται», που χρόνια πριν επεσήμανε τη σχέση άγχους και καρδιάς. Η πρώτη ανατομική περιγραφή της καρδιάς βρίσκεται στην πραγματεία «Περί Κραδίης» του Ιπποκράτους: «Κραδίη ἐστὶ μῦς κάρτα (=λίαν) ἰσχυρός, οὐ τῷ νεύρῳ, ἀλλά πιλήματι σαρκὸς (=ἐκ πυκνῆς πεπιεσμένης σαρκός)... σχῆμα μὲν ὁκοίη πυραμὶς (=ὡς πρὸς τὸ σχῆμα πυραμιδοειδὴς) χροιὴ μὲν κατακορὴς φοινικέα (=ὡς πρὸς τὸ χρῶμα, βαθὺ κόκκινο). Ἱπποκράτης καρδία ή κραδία: ιωνικά κραδίη, αιολ. κάρζα. Κατά γενικήν αποδοχήν ετυμολογείται εκ του κραδαίνω, κραδάω=πάλλω, διότι είναι όργανον το οποίον πάλλεται κατά την λειτουργία του, οι κραδασμοί της δε γίνονται ολοφάνερα αντιληπτοί: «η καρδιά μου κτυπά». Η καρδιά «ζωντανεύει», «ραγίζει», σταματάει», «πονάει», «αγαπάει», «βλέπει», «σκίζεται», «κλαίει», «παύει», «γελάει», αλλά πάνω από όλα «χτυπάει» νύκτα-μέρα, 24 ώρες το 24ωρο, επτά ημέρες τη βδομάδα, 365 μέρες το χρόνο, χαρίζοντας ζωή. Αυτό όμως το όργανο-δώρο πόσο το προσέχουμε; Οι κορυφαίοι επιστήμονες, τις απόψεις των οποίων φιλοξενούμε στο παρόν τέταρτο τεύχος του «Health by Nextdeal», είναι κατηγορηματικοί. Ότι η καρδιά μας αξίζει μιας «καλύτερης τύχης», μιας μεγαλύτερης προσοχής. Στην πρόληψη, στη θεραπεία, στην αποκατάσταση, στις νέες σύγχρονες μεθόδους αντιμετώπισης των προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την καρδιά αναφέρεται το μεγάλο αφιέρωμα του «Health by Νextdeal» που θα διαβάσετε στις επόμενες 130 σελίδες της έκδοσής μας. Με την ελπίδα ότι καλύπτουμε τις σύγχρονες ανάγκες ενημέρωσης μιας νέας γενιάς, της Next Generation Health, σας ευχόμαστε: Καλή ανάγνωση!

6|

Με την έρευνα για την ανάπτυξη καινοτόµων θεραπειών και εµβολίων: • επενδύουµε $8 δισ. ετησίως στον τοµέα Ερευνας & Ανάπτυξης • διαθέτουµε στην Ελλάδα φαρµακευτικά προϊόντα ή/και εµβόλια στους τοµείς της ογκολογίας, των λοιµώξεων, των καρδιαγγειακών και µεταβολικών παθήσεων, των σπανίων και αυτοάνοσων νοσηµάτων

Στηρίζοντας την Ελληνική Κοινωνία: • δωρεές συνολικής αξίας άνω των €2 εκατ.* για την ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών οµάδων • δωρεές προς το Εθνικό Σύστηµα Υγείας και Συλλόγους Ασθενών για την αντιµετώπιση της υγειονοµικής κρίσης λόγω COVID-19

Συµβάλλοντας στην Εθνική Οικονοµία και Απασχόληση: • η ετήσια άµεση συµβολή της εταιρείας ανέρχεται σε €184,6 εκατ.** • 300 εργαζόµενοι σε ένα βραβευµένο εργασιακό περιβάλλον • 200 νέες θέσεις εργασίας θα δηµιουργηθούν απο την ίδρυση του Κέντρου Ψηφιακής Τεχνολογίας στη Θεσσαλονίκη

8|

| ΔΕΘ

ΟΙ ΕΞΑΓΓΕΛΊΕΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΆΚΟΥ ΜΗΤΣΟΤΆΚΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ ΓΙΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΊΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΊΑ! ΘΆΝΟΣ ΠΛΕΎΡΗΣ Μετατροπή του ΕΟΠΥΥ σε ασφαλιστική εταιρεία! ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΊΣΕΙΣ ΜΕ ΠΌΡΟΥΣ από το Ταμείο Ανάκαμψης μπαίνουν σε εφαρμογή σε όλο τον τομέα Υγείας, όπως ανακοίνωσε από το βήμα της ΔΕΘ ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Στόχος είναι, όπως είπε, η πρόληψη σοβαρών παθήσεων, η αύξηση χρήσης γενοσήμων και η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης. Ωστόσο, σαν βόμβα έσκασε τις προηγούμενες μέρες η ανακοίνωση από τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη, η επικείμενη μετατροπή του ΕΟΠΥΥ σε ασφαλιστική εταιρεία. Ειδικότερα, όπως τόνισε ο πρωθυπουργός, 120 εκατ. ευρώ από το ειδικό αυτό Ταμείο θα βοηθήσουν τη χώρα να θέσει σε εφαρμογή σοβαρές μεταρρυθμίσεις στην Υγεία, όπως είναι η έναρξη ενός καινοτόμου προγράμματος με διαγνωστικές εξετάσεις, που θα αφορούν τον γενικό πληθυσμό της χώρας και θα εστι-

|9

άζουν στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του μαστού και του παχέος εντέρου, καθώς και για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2022. Στο κάδρο όμως μπαίνουν και τα δημόσια νοσοκομεία, καθώς η κυβέρνηση είχε από καιρό εξαγγείλει ότι είναι απαραίτητος ο εκσυγχρονισμός των μεγάλων νοσοκομείων, η σωστή λειτουργία αυτοδύναμων Κέντρων Υγείας και οι Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), όπως και η κατασκευή Πρωτοβάθμιων

επίσης ότι το ΕΣΥ δεν είναι αναγκαστικά κρατικό σύστημα, ενώ ο ΕΟΠΥΥ πρέπει να αρχίσει να λειτουργεί με όρους ασφαλιστικής εταιρείας. Όπως είπε, «είναι τα χρήματα όλων των Ελλήνων ασφαλισμένων, αφορούν κυρίως το κομμάτι και της ιδιωτικής υγείας και θα πρέπει να μπει τάξη, ώστε ο πολίτης που πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές να παίρνει την ποιοτική παροχή που του αναλογεί. Είναι, λοιπόν, μέσα στις προθέσεις μας να υπάρξουν ποιοτικοί δείκτες, ώστε ο ασφαλισμένος να έχει την καλύτερη ποιοτική υπηρεσία. Γιατί πολλές φορές οι συμβαλλόμενοι με τον ΕΟΠΥΥ πληρούν ή μπορεί και να μην πληρούν τις προϋποθέσεις». Ενώ συμπλήρωσε ότι θα υπάρχουν ποιοτικοί έλεγχοι και θα λειτουργεί ως κανονική ασφαλιστική εταιρεία. ΑΣΦΑΛΉ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΆ ΤΑ ΕΜΒΌΛΙΑ Αναφερόμενος στην πορεία της πανδημίας, ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης απέκλεισε την πιθανότητα ενός νέου γενικευμένου lockdown, διότι, όπως είπε, αυτή τη στιγμή διαθέτουμε το μοναδικό όπλο έναντι της πανδημίας που είναι το εμβόλιο και ως εκ τούτου η κοινωνία και η οικονομία δεν πρόκειται να ξανασταματήσουν. Συμπλήρωσε, μάλιστα, ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή λέγοντας: «Δεν πρέπει η κοινωνία να διχαστεί επί ενός επιστημονικού ζητήματος. Τα εμβόλια είναι ασφαλή. Εννέα στους 10 διασωληνωμένους είναι ανεμβολίαστοι. Αυτά είναι δεδομένα επιστημονικά που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Η λύση είναι στο χέρι μας: εμβολιαζόμαστε και απελευθερωνόμαστε».

Ο υπουργός Υγείας, ΘΆΝΟΣ ΠΛΕΎΡΗΣ.

Δομών Υγείας. Ενώ βαρύτητα θα δοθεί στον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης και του claw back με σημαντική αύξηση χρήσης των γενοσήμων, όπως είπε ο πρωθυπουργός. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΉ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΟΠΥΥ Επιπλέον, όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, θα διεξαχθούν μια σειρά από ψηφιακά προγράμματα και όχι μόνο για τη βελτιωμένη και αποτελεσματικότερη λειτουργία του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ). Ωστόσο, σαν βόμβα έσκασε η αποκάλυψη του υπουργού Υγείας, Θάνου Πλεύρη, τις προηγούμενες ημέρες, ότι ο ΕΟΠΥΥ προβλέπεται να μετατραπεί σε ασφαλιστική εταιρεία. Ο υπουργός Υγείας, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, ανέφερε

10 |

ΕΠΈΚΤΑΣΗ ΤΗΣ 3ης ΔΌΣΗΣ ΣΤΟN ΓΕΝΙΚΌ ΠΛΗΘΥΣΜΌ Απαντώντας σε ερώτημα για το αν είναι απαραίτητη η 3η δόση του εμβολίου, ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι θα είναι υποχρεωτική για τις επαγγελματικές κατηγορίες που έχει συμπεριλάβει ο νόμος για την υποχρεωτικότητα του εμβολίου. Όπως είπε, τα νέα επιστημονικά δεδομένα τείνουν στο να κάνει την 3η δόση ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού και ότι είναι απαραίτητη στους ανοσοκατεσταλμένους. Στη χώρα μας η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού θα αποφασίσει ποιοι πολίτες είναι σημαντικό να κάνουν την 3η δόση. Ενώ σημείωσε: « Έχουμε αιτήματα από τους υγειονομικούς στους οποίους θα είναι υποχρεωτική. Πιστεύω ότι πρέπει να την επεκτείνουμε και σε άλλους». Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας θα εξακολουθήσουν να ισχύουν και ότι θα έχουμε τις μάσκες μαζί μας για καιρό ακόμα, ενώ ερωτηθείς για την επέκταση της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών και σε άλλες επαγγελματικές ομάδες ανέφερε ότι «δεν μπορώ να το αποκλείσω. Αυτή τη στιγμή δεν είναι στις προθέσεις μου». ■

12 |

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Συνέντευξη στον ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ και τον ΚΩΣΤΗ ΣΠΥΡΟΥ

ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ

Διευθυντής Β’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ»

Ο ΓΙΑΤΡΌΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΚΆΝΕΙ ΣΤΟΝ ΑΣΘΕΝΉ Ό,ΤΙ ΘΑ ΈΚΑΝΕ ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΦΌ ΤΟΥ! Οι ασφαλιστικές εταιρείες καλύπτουν πλήρως όλες τις καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις! Ο ΣΤΡΑΤΉΣ ΠΑΤΤΑΚΌΣ είναι ένας από τους κορυφαίους καρδιοχειρουργούς στον κόσμο, έχοντας στο ενεργητικό του χιλιάδες επεμβάσεις, ενώ με την επιστημονική του ομάδα έχει πραγματοποιήσει την πρώτη ρομποτική επέμβαση καρδιάς στην Ελλάδα. Σε μια εκ βαθέων συνέντευξη μας περιγράφει, μεταξύ άλλων, πώς αποφάσισε να γίνει καρδιοχειρουργός, τις δυσκολίες που αντιμετώπισε για να φτάσει στην κορυφή, τα προσόντα που πρέπει να έχει ένας καλός γιατρός, την αγωνία που υπάρχει σε κάθε επέμβαση καρδιάς, καθώς και τις νεότερες εξελίξεις στον τομέα των καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων. Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:

| 13

— Από τη Μυτιλήνη όπου γεννηθήκατε, βρεθήκατε στην Αθήνα για σπουδές στην Ιατρική Σχολή, κατόπιν στην Αμερική για μετεκπαίδευση και επιστρέψατε στην Ελλάδα για να αναλάβετε τη Β’ Καρδιοχειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ». Πώς αποφασίσατε να γίνετε καρδιοχειρουργός, μια ειδικότητα σχετικά δύσκολη, σε σχέση με κάποιες άλλες, και που έχει και περισσότερο ρίσκο όταν γίνονται οι επεμβάσεις; Όπως έχω πολλές φορές τονίσει, είναι ίσως όλα θέμα συμπτώσεων, είναι όλα θέμα πώς γεννιέται κανείς και πώς προσπαθεί κανείς στη ζωή του να τη διαμορφώσει. Εγώ, όπως -επαναλαμβάνω- έχω τονίσει πολλές φορές, έχω γεννηθεί στον Πολιχνίτο της Μυτιλήνης, όπου όχι μόνο Καρδιοχειρουργική, αλλά τότε υπήρχε μόνο ένας αγροτικός γιατρός, τον οποίον τον βλέπαμε σαν Θεό. Δεν υπήρχε καν η πρόσβαση στο νοσοκομείο. Η Ιατρική άρχιζε και τέλειωνε στον αγροτικό γιατρό. Έτσι, δεν υπήρχαν ούτε οικογενειακές καταβολές, αγροτών και ανθρώπων του μόχθου, ούτε καν η ιδέα για τέτοια πράγματα. Δεν σας το κρύβω, όμως, ότι ήθελα πάντα να κάνω Ιατρική. Η Ιατρική μού είχε μπει ίσως και από το Δημοτικό στο μυαλό. Τώρα να πω κάτι που έχει χιλιοειπωθεί: 2 Δεκεμβρίου, την ημέρα των γενεθλίων μου, ο Christian Barnard στην Αφρική κάνει την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς. Τότε δεν υπήρχαν ούτε media ούτε τηλεοράσεις ούτε ραδιόφωνα με τη σημερινή μορφή. Η ενημέρωση ήταν μία εφημερίδα που έφτανε στο χωριό. Με πιάνει, λοιπόν, ο πατέρας μου -ο οποίος ήταν αγρότης- και μου λέει «ξέρεις τι έγινε σήμερα, παιδί μου; Ένας άνθρωπος πήρε μια καρδιά από έναν άνθρωπο και τη μεταμόσχευσε σε έναν άλλον άνθρωπο. Καταλαβαίνεις τι είναι αυτό;». Μια απορία ενός αγρότη. Ε, εκείνη την ημέρα λες και μου είπε «τι ωραία να έκανες Καρδιοχειρουργική»! Πρέπει να τονιστεί από την αρχή, όμως, ότι ο κάθε αναγνώστης θα νομίζει ότι η Καρδιοχειρουργική ήταν τότε όπως είναι σήμερα. Η Καρδιοχειρουργική τότε, το 1965, το 1970, το 1975, δεν είχε ούτε αίγλη ούτε χρήματα ούτε δόξα. Ήταν δύο-τρεις καρδιοχειρουργοί, οι οποίοι ήταν πρωτοπόροι, οι οποίοι ήταν στη μάχη καθημερινά, πολλές φορές αυτή η μάχη χανόταν, έτσι δεν ήταν συνυφασμένοι ούτε με τρόπαια ούτε με οικονομική ευμάρεια ούτε τίποτα. Ήταν μία ειδικότητα αγώνα και αγωνίας. Όταν έβλεπα στο «ΛΑΪΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ» τις πρώτες εγχειρήσεις καρδιάς, που μου έτυχε να δω σαν ειδικευόμενος, ήταν σαν να έφευγε όχι απογείωση αεροπλάνου από το «Βενιζέλος», αλλά σαν να έφευγε πύραυλος από το Χιούστον! Ήταν τόσο πρωτοποριακά, που λέγανε: «Την επόμενη Τετάρτη θα γίνει εγχείρηση

14 |

καρδιάς»! Που σημαίνει ότι εκείνη την Τετάρτη δεν γινόταν τίποτε άλλο. Ένα μεγάλο επιτελείο καταλάμβανε όλο το χειρουργείο και γινόταν κάτι με πολλή αγωνία, πολύ αίμα, πολλή απώλεια. Αυτό, αντί να με απωθήσει, για λόγους που εγώ ούτε σήμερα έχω καταλάβει, με είλκυσε. Με αποτέλεσμα να πω: θα κάνω Καρδιοχειρουργική. Η οποία δεν υπήρχε καν στη χώρα. Δηλαδή, δεν υπήρχε να κάνεις ειδικότητα. Έκανες μεν τυπικά, αλλά αν ήθελες να γίνεις καρδιοχειρουργός, έπρεπε να πας στην Αμερική. Οπότε αρχίζει μια ιστορία, πώς μετά τη Γενική Χειρουργική θα φύγω στην Αμερική για να κάνω Καρδιοχειρουργική. Δεν είχα καν τη γνώση πως γίνεται αυτό. Και σας λέω το τελευταίο μόνο: Να φανταστείτε πόση άγνοια είχα σ’ αυτό το θέμα, που είπα θα κάνω τη Γενική Χειρουργική στην Ελλάδα και θα πάω στην Αμερική για να κάνω Καρδιοχειρουργική. Νόμιζα ότι η Καρδιοχειρουργική που θα κάνω εκεί θα ήταν δυστυχώς β’ διαλογής, διότι για να σου δώσουν τα πρωτεία και το βήμα του καρδιοχειρουργού του ειδικευόμενου, ήθελαν τότε να έχεις κάνει Γενική Χειρουργική στην Αμερική. Δεν αναγνώριζαν όχι μόνο τη Γενική Χειρουργική της Ελλάδας, αλλά ούτε της Αγγλίας ούτε της Γαλλίας. Είχα κουραστεί, όπως έχω πει πολλές φορές, να ακούω ότι η Γενική Χειρουργική γίνεται δεκτή από τρεις χώρες μόνο: την Αμερική, τον Καναδά και μία τρίτη χώρα που δεν θα την έβρισκε κανείς, γιατί είναι ένα σύγχρονο κουίζ που κάνω συνέχεια, Αμερική, Καναδά και… Πουέρτο Ρίκο! Από το Πουέρτο Ρίκο γίνεται δεκτή, διότι θεωρείται 51η Πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών. Έτσι λοιπόν, αν δεν είχες κάνει ειδικότητα στην Αμερική, στον Καναδά ή στο Πουέρτο Ρίκο, δεν ήσουν δικαιούχος. Οπότε, αφού κάνω ένα χρόνο Καρδιοχειρουργικής, γυρίζω πίσω και κάνω άλλα τέσσερα χρόνια Γενικής Χειρουργικής στην Αμερική. Έδωσα στον εαυτό μου ένα πέναλτι τεσσάρων ετών Γενικής Χειρουργικής, για να μπορώ να κάνω Καρδιοχειρουργική, όπως εγώ την ήθελα.

— Ποια προσόντα πρέπει να έχει ένας καλός καρδιοχειρουργός και γενικά ένας καλός γιατρός για να είναι και αγαπητός και σεβαστός από τους ασθενείς του; Νομίζω ότι όλα αυτά συγκλίνουν σε βασικές αρχές. Πρώτον, να έχει αυτό που λέγεται διεθνώς empathy. Είναι η ελληνική λέξη εμπάθεια, όχι όμως η εμπάθεια με την κακή έννοια. Πρέπει να μπορεί να καταλάβει τον άλλον. Να μπορεί να καταλάβει τον ασθενή του. Αν δεν μπορεί να καταλάβει τον ασθενή του, να μην κάνει Ιατρική, να κάνει κάτι άλλο. Πνευματικά και σωματικά χαρίσματα νομίζω ότι τα έχει η πλειονότητα των ανθρώπων, που χρειάζεται για

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

Ο κ. ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ με τον συντάκτη μας κ. ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ.

Πιστεύω ότι χωρίς την ευλογία του Θεού δεν θα πάνε καλά τα πράγματα.

να γίνει κανείς γιατρός ή καρδιοχειρουργός. Αυτά και μαθαίνονται και γίνονται. Νομίζω χρειάζεται μανιακή, θα έλεγα, πεποίθηση ότι θα το κάνω καλά, μια τελειοθηρία για την Καρδιοχειρουργική, να μπορεί να μη βασιστεί στις βασικές γνώσεις, αλλά να συνεχίσει να μαθαίνει κάθε μέρα και να προσπαθεί για το 10! Γιατί δυστυχώς το 9, σε όλες τις άλλες εκφάνσεις της ζωής μας, ίσως είναι ένας πολύ καλός βαθμός. Η Καρδιοχειρουργική έχει το μειονέκτημα ότι το 9 βλάπτει σοβαρά την υγεία. Έτσι, λοιπόν, πρέπει να έχει αφοσίωση και πρέπει να έχει αυτό που λέγεται «εμπάθεια», συμπάθεια προς τον ασθενή. Nα κάνεις δηλαδή στον ασθενή σου ό,τι θα έκανες στον αδελφό σου. Θα σας δώσω ένα μικρό παράδειγμα, που μου έχει διδάξει πολλά. Δεν σας το κρύβω ότι ως γιατρός δέχθηκα ένα τηλεφώνημα στις 12 η ώρα τα μεσάνυχτα, το οποίο στα ιατρικά αυτιά ακούγεται και σχεδόν περιττό: «Γιατρέ, έχουμε 37,2. Τι να κάνουμε; Να πάρουμε ένα depon;». Ακούγεται ότι δεν είναι ένα τηλεφώνημα τόσο σοβαρό για να ξυπνή-

σεις ένα γιατρό στις 12 τα μεσάνυχτα. Όταν όμως έχω δει τον εαυτό μου πώς συμπεριφέρεται, όταν εγώ έχω μία απορία για άλλη ειδικότητα, για τον εαυτό μου ή για την οικογένειά μου, όταν δω ότι θα πω με αγωνία για ένα μέλος της οικογένειάς μου ότι θέλω η μαγνητική να γίνει σε μία ώρα, όχι αύριο, τότε καταλαβαίνω ότι ο ασθενής, όταν μπει σε αγωνία, δεν υπάρχει «με ξύπνησες», «με ενόχλησες», «συγγνώμη που σας πήρα». Ο ασθενής βρίσκεται σε μία κατάσταση που πρέπει να έχει τον γιατρό δίπλα του. Και αυτό κάνω στους ασθενείς μου. Δεν κάνω τίποτε το σπουδαίο. Είμαι μαζί τους και το Σάββατο και την Κυριακή και το Πάσχα και τα Χριστούγεννα. Ο ασθενής είναι ασθενής. Πρέπει να είμαστε δίπλα του.

— Ποιο είναι το τίμημα που έχει πληρώσει ο άνθρωπος, ο οικογενειάρχης Στρατής Παττακός για να φτάσει στην κορυφή και τι νιώθει όταν καθημερινά σώζει ζωές; Το πρώτο θα σας το απαντήσω αρκετά ταπεινά, για-

| 15

Τα τελευταία 10 μου χρόνια είναι χρόνια τα οποία λέω δόξα τω Θεώ, τουλάχιστον βρίσκω μια παρέα, έχω δει και τους τόσους ανθρώπους που χειρούργησα, μου δίνουν μια ψυχική ευτυχία.

τί έτσι πρέπει. Το τίμημα είναι πολύ μεγάλο. Κατ’ αρχάς, να μη συζητήσουμε για τα 8 χρόνια στην Αμερική, όπου δεν είδα την οικογένειά μου, όπου βρέθηκα σε καταστάσεις πολύ δύσκολες, που εκφεύγουν της παρούσης. Οι καταστάσεις ότι «εφημερεύω κάθε μέρα», «εφημερεύω παρά μέρα» στην Αμερική και την ημέρα που δεν εφημερεύω πάω στις 9 η ώρα το βράδυ στο σπίτι, δεν περιγράφονται. Το συναίσθημα ότι δύο Σαββατοκύριακα που έχω ελεύθερα το μήνα εγώ πάω και δουλεύω σε ιδιωτικό νοσοκομείο στην Αμερική, για να μπορούμε στο τέλος του μηνός να πληρώσουμε το ενοίκιο, ούτε αυτό κουβεντιάζεται. Η πλήρης έλλειψη κοινωνικής ζωής στην Αμερική, όπου ένας ειδικευόμενος δεν έχει, είναι σε μηδενική κατάσταση, ούτε αυτό περιγράφεται. Όταν γυρίσαμε στην Ελλάδα το 1991, θα έλεγα ότι από το 1991 έως το 2001 πάλι δεν βγήκα από το νοσοκομείο. Τα πρώτα 10 χρόνια ήταν δηλαδή κάποια χρόνια που, λόγω του φόρτου και του μεγέθους και του πλήθους των χειρουργείων, πάλι η οικογενειακή και η κοινωνική μου ζωή ήταν σχεδόν ανύπαρκτες. Δεν το κρύβω όμως, γιατί πρέπει να λέμε την αλήθεια και όχι μόνο τα δύσκολα, τα τελευταία 10 χρόνια όλο αυτό με αντάμειψε, διότι και οικογενειακά μπόρεσα να δώσω στην οικογένειά μου αυτά που ήθελα και κοινωνικά μπόρεσα να δω φίλους και να απολαύσω πράγματα. Οπότε, δεν σας το κρύβω ότι τα τελευταία 10 μου χρόνια είναι χρόνια τα οποία λέω δόξα τω Θεώ, τουλάχιστον βρίσκω μια παρέα, έχω δει και τους τόσους ανθρώπους που χειρούργησα, μου δίνουν μια ψυχική ευτυχία. Όσον αφορά το τι αισθάνεσαι όταν σώζεις ζωές, δεν πρέπει να το παίρνει κανείς ότι έσωσα μια ζωή, άρα… να το δει ιατρικά, ότι έκανα αυτό που έπρεπε να κάνω και αντλώντας την αγάπη που παίρνω, δεν είναι τίποτε άλλο παρά καθρέφτης, να τη γυρίσω πίσω στον κόσμο. Τίποτε παραπάνω.

— Έχετε κάνει την πρώτη ρομποτική επέμβαση καρδιάς στην Ελλάδα. Πώς προέκυψε αυτή η επέμβαση;

16 |

Κοιτάξτε, επειδή κι εκεί πρέπει να λέγεται η αλήθεια, οι ρομποτικές εγχειρήσεις, παρόλο που έγινε η πρώτη εδώ στο «ΥΓΕΙΑ» με επιστήμονα ο οποίος ήρθε από την Αυστρία, ο οποίος μετά και ο ίδιος έφυγε στην Αμερική και ο οποίος στη συνέχεια μετακόμισε πάλι εκεί όπου υπήρχαν συνθήκες άλλες, στο Ντουμπάι δηλαδή, η ρομποτική χειρουργική bypass που κάναμε, παρόλο που στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, δεν είναι κάτι που διεθνώς έφτασε σε επίπεδα, εκτός του ότι να γίνεται σε δύο-τρία κέντρα, να μπορέσει να συνεχιστεί. Είναι τόσο πολύ το learning care, είναι τόση πολλή η προσπάθεια εκμάθησης και είναι τόσες πολλές οι λεπτομέρειες και ο χρόνος της εγχείρησης, που δεν σας το κρύβω ότι εκείνη την ημέρα κάναμε την πρώτη ρομποτική χειρουργική bypass, η οποία άρχισε στις 8 το πρωί και τελείωσε στη 1 ή στις 2, και ο δεύτερος ασθενής που κατέβηκε, επειδή ήταν ένα μόσχευμα μόνο, κράτησε 2 ώρες. Δηλαδή κόντεψε στις 2 η ώρα το μεσημέρι να πάει στην Εντατική και αυτός που έκανε ρομποτική πρωί-πρωί και ο δεύτερος που κατέβηκε μετά από τον πρώτο, δηλαδή στις 12 η ώρα. Έτσι λοιπόν, διεθνώς, η χειρουργική στεφανιαίων VEM έφτασε εκεί που θέλουμε. Μπορεί το μέλλον να μας επιφυλάξει εκπλήξεις, ιδίως για τη νεότερη γενιά που έρχεται. Αλλά εκείνο που πραγματικά έχει φτάσει σε πολύ καλό επίπεδο είναι όχι μόνο η ρομποτική, αλλά και η Ενδοσκοπική Καρδιοχειρουργική, όπου μπορούμε να κάνουμε μια διόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας από μία τομή 3 εκατοστών. Αυτό, στη νέα γενιά τώρα καρδιοχειρουργών, είναι το ζητούμενο και θα αρχίσουν να γίνονται πολλά πράγματα, όπως γίνονται και θα συνεχίσουν να γίνονται, με μικρές τομές.

— Υπάρχουν τεχνικές Καρδιοχειρουργικής που ενδείκνυνται ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς; Σε γενικές γραμμές, η Καρδιοχειρουργική είναι η ίδια για όλες τις ηλικίες. Απλά ο καρδιοχειρουργός έχει την εμπειρία να προσαρμόζει την εγχείρηση, σαφέστατα, στην ηλικία του ασθενούς. Δηλαδή, αλλιώς θα δω

| ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

Με τον TOMISLAV MICHALJEVIC, CEO της Cleveland Clinic.

μια μικρή ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας, άμα κάνω bypass σε έναν 45χρονο και αλλιώς σε έναν 80χρονο. Ο 80χρονος προφταίνει να βγάλει τη ζωή του χωρίς να ακουμπήσω τη βαλβίδα. Στον 45χρονο, όμως, αν κάνω το bypass και αφήσω την ανεπάρκεια της βαλβίδας χωρίς να την επιδιορθώσω, μπορεί σε τρία, πέντε χρόνια να ξανάρθει πίσω για δεύτερη εγχείρηση και αυτό δεν θα το ήθελα.

— Πώς γίνεται η επιλογή της τεχνικής για μία επέμβαση καρδιάς; Με την εμπειρία του χειρουργού.

— Ποιες είναι οι νεότερες εξελίξεις και ποιο είναι το μέλλον της Καρδιοχειρουργικής; Οι νεότερες εξελίξεις είναι οι ενδοσκοπικές επεμβάσεις, ιδιαίτερα της μιτροειδούς, οι μικρές τομές αορτικής μιτροειδούς, σαφώς η καθιερωμένη τεχνική των αρτηριακών μοσχευμάτων σε εγχειρήσεις bypass, η πάλλουσα καρδιά σε ορισμένους ασθενείς που δεν μπορούν να υποστούν μία εξωσωματική κυκλοφορία,

διότι δεν σας το κρύβω ότι στην πορεία του χρόνου και οι εγχειρήσεις bypass που κάνουμε με την καρδιά εν λειτουργία έδειξαν ότι δεν υπερέχουν όσον αφορά τα αποτελέσματα, υπερέχουν όμως όταν πρόκειται για έναν 85χρονο που η ανιούσα αορτή είναι πορσελάνη και εκεί δεν θα μπορούσαμε να μπούμε στο bypass. Έτσι, λοιπόν, θεωρώ ότι είναι όπως το κουστούμι η Καρδιοχειρουργική. Πρέπει να είναι το καλύτερο κουστούμι. Αυτό δεν είναι ένα κουστούμι για όλους, αλλά ένα κουστούμι ραμμένο στα μέτρα σας.

— Στα δημόσια νοσοκομεία, κ. Παττακέ, υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και υποδομές να γίνονται δύσκολες επεμβάσεις καρδιάς; Η απάντηση είναι σαφέστατα ναι. Τα δημόσια νοσοκομεία επιβαρύνονται με τον όγκο της δουλειάς, με τον όγκο των χειρουργείων και πολλές φορές με την έλλειψη της απαραίτητης αίθουσας που χρειάζεται, του απαραίτητου κρεβατιού. Θεωρώ ότι η Καρδιοχειρουργική στον δημόσιο τομέα επιτελεί πολύ μεγάλο έργο, δεν μειονεκτεί πουθενά, απλά στο μέλλον θα δείτε ότι

| 17

Η Καρδιοχειρουργική στον δημόσιο τομέα επιτελεί πολύ μεγάλο έργο, δεν μειονεκτεί πουθενά.

θα γίνει αντικείμενο ακόμα περισσότερης προσπάθειας και υποβοήθησης από το κράτος.

— Ποια είναι τα εφόδια που σας έχει δώσει το Νοσοκομείο «ΥΓΕΙΑ», ούτως ώστε να μπορείτε να αντιμετωπίζετε αποτελεσματικά τα περιστατικά; Το Νοσοκομείο «ΥΓΕΙΑ», που έχει δώσει άριστη τεχνική-νοσηλευτική-κτιριακή υποδομή, μου έχει δώσει ένα άρτια οργανωμένο χειρουργείο, μία Μονάδα η οποία είναι εξοπλισμένη με την τελευταία λέξη της επιστήμης, μου έχει δώσει τα πάντα που χρειάζεται ένας καρδιοχειρουργός, μου έχει δώσει το χρόνο και το χώρο να κάνω αυτό που θέλω, όταν θέλω, να έρθω μια Κυριακή πρωί και να βάλω χειρουργείο. Χωρίς να έχω το μειονέκτημα «α, εφημερεύει το νοσοκομείο, άρα δεν υπάρχει χειρουργείο σήμερα». Δεν έχω τέτοια πράγματα. Έχω την άνεση, έχω την υποστήριξη, έχω την τεχνική υποδομή, έχω το υβριδικό χειρουργείο, που είναι state of the art, έχει μέσα τα πάντα, μπορείς να χει-

18 |

ρουργείς και να κάνεις συγχρόνως στεφανιογραφία. Μου έχει δώσει τους συνεργάτες, τους καρδιολόγους με τους οποίους μπορώ ανά πάσα στιγμή να κάνω ό,τι θέλω. Και πάνω απ’ όλα, κάτι που νομίζω ότι πρέπει να γίνεται… Ας πούμε ότι υπάρχει το Χ Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Αυτό από μόνο του, κατά τη γνώμη μου, δεν φτάνει για να μου δώσει αυτά που θέλω για την εγχείρηση. Θέλω και την Αιματολογική Κλινική και τον γαστρεντερολόγο και τον οφθαλμίατρο και τον ΩΡΛ, θέλω ένα γενικό νοσοκομείο. Γιατί αν μου το κάνατε όλο το «ΥΓΕΙΑ» Καρδιοχειρουργικό Κέντρο και δεν είχα γαστρεντερολόγο, τη νύχτα που θα είχα μία γαστρορραγία στον ασθενή που χειρούργησα, θα είχα ένα τεράστιο θέμα. Έτσι, λοιπόν, με εξυπηρετεί που είναι ένα γενικό νοσοκομείο. Θέλω μαγνητική εγκεφάλου; Την έχω. Θέλω γαστρεντερολόγο; Τον έχω. Θέλω ειδικό για την κατάποση; Τον έχω. Αυτά.

— Φαντάζομαι ότι το κόστος στις επεμβάσεις καρδιάς θα είναι ιδιαίτερα υψηλό. Έχετε αντιμετωπίσει περιπτώσεις ασθενών που να μην μπορούν να το καλύψουν; Και βέβαια, γιατί, όπως καταλαβαίνετε, η οικονομική κατάσταση του καθενός ποικίλλει. Το θετικό όμως είναι ότι όλα τα ιδιωτικά νοσοκομεία της χώρας έχουν σύμβαση με το κράτος, με αποτέλεσμα η συμμετοχή

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Ο κ. ΣΤΡΑΤΉΣ ΠΑΤΤΑΚΌΣ με την αείμνηστη ΚΙΚΉ ΔΗΜΟΥΛΆ.

του ασθενούς προς την εγχείρηση να είναι σχεδόν μηδαμινή. Γιατί αλλιώς, χωρίς τη σύμβαση, θα έπρεπε να πληρώνει 15.000–20.000 κανείς για να χειρουργηθεί. Ενώ τώρα είναι μικρές οι συμμετοχές. Καλύπτεται δηλαδή από όλα τα δημόσια ταμεία η εγχείρηση καρδιάς. Δεν παύει όμως ο ασθενής να οφείλει στην ιατρική ομάδα, αν παραταθεί πολύ η νοσηλεία του να υπάρχουν επιπρόσθετα έξοδα, που το κράτος νομίζω ότι κι εδώ μπορεί να σκύψει και να καλύψει τα πάντα, γιατί δεν είναι μεγάλα τα ποσά αυτά. Θα περίμενα το κράτος τώρα να πει τόσα είναι, τόσα, τόσα, και ο άρρωστος μπαίνει και βγαίνει χωρίς να δώσει μία δραχμή. Αυτό είναι το ζητούμενο και πιστεύω ότι θα γίνει κάποτε.

— Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν συμβάλει στο κομμάτι αυτό; Βέβαια, βέβαια. Οι ασφαλιστικές εταιρείες καλύπτουν πλήρως όλες αυτές τις επεμβάσεις.

— Ποια ήταν η δυσκολότερη στιγμή στην καριέρα σας; Από πλευράς χειρουργικής, θα μπορούσαμε να αρχίσουμε τώρα να συζητάμε, να έρθουν Χριστούγεννα κι ακόμα να συζητάμε! Οι δύσκολες στιγμές που έχουμε περάσει είναι πάρα πολλές, διότι ο κάθε ασθενής έχει

Σκίτσο του κ. ΣΤΡΑΤΗ ΠΑΤΤΑΚΟΥ από τον διακεκριμένο ζωγράφο Κώστα Σπυριούνη, το οποίο μας παραχώρησε ο κ. Παττακός και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το εξώφυλλο.

την ιδιομορφία του, μπορούν να συμβούν τα πάντα. Να σας πω πρόχειρα μία στιγμή: Κάναμε σε έναν ασθενή τέσσερις εγχειρήσεις καρδιάς συνεχόμενες, δηλαδή δύο-τρεις βαλβίδες, ανεύρυσμα και bypass. Δεν θυμάμαι. Ήταν μια εγχείρηση που την κάναμε Κυριακή, γιατί ήξερα ότι θα τραβήξει πολύ αυτό. Και όταν βγαίνουμε από το bypass και κάνω τον υπέρηχο, βλέπω ότι η μία βαλβίδα, για λόγους ασβεστίου, δυσλειτουργεί και πρέπει να γίνει ξανά, δηλαδή πέμπτη εγχείρηση καρδιάς. Δηλαδή, δεν είναι ότι κάναμε τέσσερις, χρειάστηκε και πέμπτη. Πέμπτη εννοώ πρώτη, δεύτερη, τρίτη, τέταρτη, στον ίδιο ασθενή, την ίδια μέρα. Καταλαβαίνετε ότι ο χρόνος για να κάνεις πέντε εγχειρήσεις καρδιάς είναι τόσο μεγάλος, που σκέφτεσαι ότι εσύ στο τέλος θα έχεις κάνει την εγχείρηση με πέντε ώρες σταματημένη την καρδιά, που το μέσο είναι μία, δύο, τρεις ώρες. Πέντε ώρες σταματημένη καρδιά είναι ένα πράγμα που δεν το είχα αντιμετωπίσει ξανά. Πίστευα, λοιπόν, ότι αυτός ο ασθενής δεν θα έχει την τύχη. Όμως τώρα αυτός ο ασθενής, ένας λεβέντης Κρητικός, ο Μανώλης, θα έρθει από την Κρήτη, θα μου φέρει το τυρί μου, το μέλι μου και την αγάπη του. Βέβαια, θα μπορούσα να σας περιγράψω και δύσκολες στιγμές, οι οποίες και δεν ευοδώθηκαν. Γιατί είναι ωραίο να αφηγείσαι άθλους. Αν βάλετε όμως ότι

| 19

το 1%, τώρα είναι 2% και θα ανέβει ακόμα πιο πολύ, γιατί έχουν αρχίσει και οι ασθενείς να είναι όλο και πιο δύσκολοι μέρα με τη μέρα, χειρουργούνται λιγότεροι και σε πιο δύσκολα περιστατικά και σε πιο μεγάλες ηλικίες. Όταν, λοιπόν, χρειαστεί να σας πω και περιπτώσεις που δεν ήρθαν καλά, συνέβησαν τόσα πράγματα, την πίκρα και την αγωνία, θα είναι ένα κεφάλαιο που ας μην το συζητήσουμε καλύτερα. Γι’ αυτό ίσως και δεν θα συνιστούσα από δω και πέρα την Καρδιοχειρουργική σε έναν νέο άνθρωπο. Όμως θα μου πείτε, δεν θα την κάνει κανείς; Θα την κάνει, αλλά θα δείτε ότι στην Αμερική, που κι εκεί αυτός που κάνει την ειδικότητα έχει αρχίσει να τα βάζει τα πράγματα σε μια ζυγαριά, σε λίγο θα υπάρξει έλλειψη καρδιοχειρουργών. Διότι δεν είναι πολλοί εκείνοι που θα σηκώσουν το βάρος της απώλειας ενός ασθενούς. Και η Καρδιοχειρουργική, επειδή το έχει, εγώ δεν ξέρω αν σε έναν νέο άνθρωπο, που θα ερχόταν τώρα να μου πει θέλω να κάνω Καρδιοχειρουργική, αν θα μπορούσα αυτό να του το κρύψω. Θα του πω «αν μπορείς να βγεις έξω σε μια μάνα ή σε μια σύζυγο και να της μιλήσεις για απώλεια, και εσύ μετά να υπάρχεις, κάν’ το».

— Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας σε επεμβάσεις καρδιάς; Παλιά ήταν 99%. Τώρα δεν είναι. Είναι 98%, είναι 97%; Κανείς δεν ξέρει, γιατί δεν κρατάμε πια και τόσες λεπτομέρειες. Το σίγουρο είναι ότι τώρα οι ασθενείς, όσο περνούν τα χρόνια, είναι πιο ηλικιωμένοι και πιο βαριά ασθενείς. Δηλαδή θα σου ’ρθει, θα ’ναι 80 ετών, δεν θα θέλει μία εγχείρηση, θα θέλει δύο, αορτική βαλβίδα και bypass, θα είναι σε τεχνητό νεφρό, θα έχει και καρωτίδες, θα έχει και μία αναιμία που διαγνώσθηκε. Δηλαδή, είναι πιο πολύπλοκος ο ασθενής τώρα. Γιατί παλιά οι ασθενείς που τους κάναμε ένα διπλό bypass και πήγαιναν σπίτι, αυτοί γίνονται τώρα με αγγειοπλαστική, με μπαλονάκι. Ενώ τότε κάναμε ένα διπλό χειρουργείο, δύο μοσχεύματα ήταν μια εγχείρηση 2,5 ωρών. Τώρα η κάθε εγχείρηση είναι 4-5 ώρες. Είναι πιο μεγάλες οι απαιτήσεις από την Καρδιοχειρουργική.

— Τελικά, ποιο είναι το μυστικό για να έχει κάποιος υγιή καρδιά και να μη φτάσει ποτέ να κάνει επέμβαση; Α, πολύ απλό! Το πρώτο είναι το ακατόρθωτο. Είναι γύρω στα πέντε-έξι πράγματα. Το πρώτο δεν μπορείτε να το κάνετε. Πρέπει να διαλέξετε γονείς, οι οποίοι δεν είχαν καρδιοπάθεια. Να γεννηθείτε από γονείς, οι οποίοι δεν είχαν στεφανιαία νόσο κ.λπ. Γιατί δυστυχώς υπάρχει μια κληρονομικότητα. Αυτό, όμως, δεν είναι το τέλος του κόσμου. Και να το έχετε αυτό, ξεπερνιέται. Εάν δεν καπνίζετε, εάν κάνετε μια ζωή υγιεινή, αν

20 |

Στο χειρουργείο με τον ΓΡΗΓΌΡΗ ΠΑΤΤΑΚΌ.

δεν τρώτε άσχημα, αν τρώτε αυτά τα οποία τα ακούτε κάθε μέρα, εάν περπατάτε, κρατάτε τα κιλά σας συν/ πλην σε αυτό που πρέπει, υπέρταση, ζάχαρο, χοληστερίνη, αν αυτά τα προσέχετε, οι πιθανότητες είναι να πάτε στα 95 χωρίς να συναντηθούμε.

— Τελειώνοντας τη συνέντευξή μας, κ. Παττακέ, θα ήθελα να μου επιτρέψετε μια πιο προσωπική ερώτηση. Προσεύχεστε πριν μπείτε στο χειρουργείο; Υπήρχε πριν από ένα χρόνο περίπου μια συνέντευξη στα «ΝΕΑ», που η τελευταία ερώτηση, κατά σύμπτωση τώρα, γι’ αυτό με βλέπετε να χαμογελώ, ήταν: «Πιστεύετε στον Θεό;». Και είπα όχι απλώς ότι πιστεύω, γιατί σ’ εκείνη τη συνέντευξη στα «ΝΕΑ» είπα στον φίλο μου τον Θανάση τον Νιάρχο ότι υποπτεύομαι ότι του Θεού του αρέσει να περνάει από το χειρουργείο να ρίχνει μια ματιά και να μας δίνει την ευλογία του. Αλλά πιστεύω ότι όλα αυτά πορεύονται από κάπου πιο ψηλά από μας. Αυτό είναι το σίγουρο. Στο μόνο που διαφέρω πολλές φορές με τους συνομιλητές μου είναι ότι, επιτρέψτε μου αυτή τη διάκριση, ο δικός μου Θεός είναι λίγο πιο οικουμενικός. Δεν μπαίνει σε λεπτομέρειες. Αυτόν που πιστεύω εγώ. Είναι περισσότερο στα ξωκλήσια, είναι περισσότερο κοντά σας προσωπικά, δεν μπαίνει σε λεπτομέρειες. Δηλαδή, αυτό που μας χωρίζει από τους Καθολικούς, αν το Άγιο

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Με τον πατριάρχη της Καρδιοχειρουργικής‚ DENTON COOLEY.

Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός ή εκ του Υιού, ο δικός μου Θεός δεν μπαίνει στον κόπο να ασχοληθεί. Ο δικός μου Θεός θα ήθελε με τον Καθολικό μαζί να γιορτάζουμε μαζί Πάσχα, να είμαστε μαζί χριστιανοί και όχι τριχασμένοι, πολυτμημένοι. Είναι αδύνατον να πιστέψω ότι η χριστιανική θρησκεία είναι χωρισμένη σε Προτεστάντες, σε Καθολικούς, σε Ορθόδοξους. Αυτά θα έπρεπε να είχαν λυθεί. Σύμφωνα με τον δικό μου Θεό. Και να μην επεκταθώ και περισσότερο, γιατί σ’ αυτή τη συνέντευξη επεκτάθηκα και περισσότερο, γιατί μια μέρα ήμασταν Μεγάλη Παρασκευή με έναν φίλο μου που, θα το πω για δέκατη φορά, γιατί μ’ αρέσει, ήταν άλλης θρησκείας. Και όταν του είπα «καλά εσύ τι γυρεύεις εδώ; Εσύ δεν είσαι χριστιανός, ορθόδοξος ειδικά», μου λέει: « Έλα μωρέ, όλα αγάπη είναι». Κι αυτό εμένα με κάλυψε. Σ’ αυτόν τον Θεό, λοιπόν, πιστεύω πάρα πολύ. Πιστεύω ότι χωρίς την ευλογία του δεν θα πάνε καλά τα πράγματα. Πιστεύω ότι είναι η ύψιστη δύναμη, όπως και να την περιγράφει ο καθένας. Και να πω, τελειώ-

νοντας κι εγώ, ότι έπρεπε ο άνθρωπος να είχε καθίσει και να είχε σκεφτεί το θαύμα που ζούμε. Ότι αν είσαι θρησκευόμενος, έπρεπε να συνταράσσεσαι από το γεγονός ότι ένα ύψιστο ον έφτιαξε έναν Αϊνστάιν, έπρεπε να σε συνταράσσει, να μην μπορείς να σκεφτείς τίποτε άλλο. Ότι υπάρχει κάτι πάνω από σένα, που το λες Θεό, και έφτιαξε αυτό. Αν είσαι άθεος, ακόμα πιο πολύ πρέπει να συνταράσσεσαι. Γιατί αν είσαι άθεος, πιστεύεις ότι δεν υπάρχει τίποτα πάνω από σένα. Πιστεύεις, λοιπόν, ότι ο άνθρακας, το άζωτο, το οξυγόνο, το υδρογόνο ενώθηκαν, έγινε αυτό το μπαμ, έγινε η αμοιβάδα, η αμοιβάδα έγινε χρυσόψαρο, το χρυσόψαρο ποντίκι, το ποντίκι έγινε ελέφαντας κ.λπ. Αν πιστεύεις ότι όλο αυτό το πράγμα, όλη αυτή η δημιουργία, είναι χημεία, συμπτώσεις και ότι εμείς προερχόμαστε από την αμοιβάδα ή από το πλαγκτόν της θάλασσας, ότι από το πλαγκτόν της θάλασσας βγήκε ο Αϊνστάιν, τότε πρέπει να είσαι ακόμα πιο συνεπαρμένος και πιστεύω ότι δεν ζει ο άνθρωπος το μεγαλείο της ύπαρξής του. Στην προσπάθειά μας για επιβίωση, δεν έχουμε

| 21

αντιληφθεί ότι ξυπνάμε το πρωί, ντυνόμαστε και υπάρχουμε, έχουμε το καλύτερο ηχητικό σύστημα που είναι το αυτί μας, έχουμε την καλύτερη κάμερα που είναι το μάτι μας, αυτά δεν τα έχουμε συνειδητοποιήσει. Αν τα συνειδητοποιήσουμε, ο κόσμος θα ενωθεί περισσότερο, οι πόλεμοι θα εξαφανιστούν, θα υπάρξει τροφή για τον κόσμο και όχι πυρηνική βόμβα. Θα μου πείτε, όλο αυτό είναι μια μεγάλη κουβέντα. Αλλά νομίζω ότι αυτή τη στιγμή ο κόσμος πρέπει να αντιληφθεί αυτά. Διότι αν η Καρδιοχειρουργική σώζει 10.000 ανθρώπους την

ημέρα και πεθαίνουν 100.000 από την πείνα, κάπου ο πλανήτης δεν πάει καλά. Σας ευχαριστώ που με τιμήσατε.

— Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ, κ. Παττακέ, για την τιμή που μας κάνατε σήμερα με τη συνέντευξη αυτή. Ελπίζουμε να δοθεί και κάποια άλλη στιγμή η ευκαιρία να συνεχίσουμε τη συζήτησή μας, γιατί έχουμε ακόμα πολλά θέματα να θίξουμε. Βεβαίως, με πολλή χαρά. ■

ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ & ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΊ ΤΊΤΛΟΙ Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιατρική Σχολή, Μ.D. 1969-1975. Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιατρική Σχολή, Διδακτορική Διατριβή (Άριστα) 1976-1978. Λήψη Ειδικότητος Γενικής Χειρουργικής, Ελλάδα 1982. Άδεια Εξασκήσεως Ιατρικού Επαγγέλματος (Flex) Maryland And Washington, D.C. 1984. Ειδικότητα Καρδιοχειρουργικής 31 Ιανουαρίου 1989. Diplomate American Boards Of Surgery 1992. ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΎΣΕΙΣ Επιδιόρθωση μιτροειδούς βαλβίδας με τον καρδιοχειρουργό Patrick Perier. Endoscopic Mitral Valve Repair, 10th OLV-College, Aalst, Belgium, Jun 2010. Robotic Da Vinci S Training, IRCAD Strasbourg, As a Console Surgeon, Strasbourg, Jul 2007. Training in Robotic Surgery (Da Vinci), IRCAD Strasbourg, Apr 2007. Surgical Ventricular Restoration Training Course, Milan, Italy, May 2003. Training in Beating Heart CABG, International.

Cent. for C/Th Surg, Buffalo, N.Y. USA, Apr 1998. Τοποθέτηση βιοπροσθετικών βαλβίδων. University of Leiden, dr. H.A. Huijsmans, Φεβρουάριος 1997. Mid cab surgery, beating heart surgery, arterial grafts (radial artery grafts). Washington Hospital Center 1-30 Aπριλίου 1997. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΊΑ Συνεργασίες: Με τον καθ. Παρισίων Κον U. HVASS με αντικείμενο την τοποθέτηση Stentless αορτικών βαλβίδων και επισκευών μιτροειδούς στο «ΥΓΕΙΑ». Με τον καρδιοχειρουργό RANDAS BATISTA με αντικείμενο την εγχείρηση «Βatista» με σύγχρονη συνεδριακή προβολή στο ΥΓΕΙΑ». Με τον καθ. Τ. SALERNO (BUFFALO N.Y.) με αντικείμενο τη MINIMALLY INVASIVE CARDIAC SURGERY. Με τον δ/ντή P. CORSO του WASHINGTON HOSPITAL CENTER με αντικείμενο την ετήσια μετεκπαίδευση στελεχών της κλινικής. Οργάνωση κέντρου επιδιόρθωσης μιτροειδούς βαλβίδας με τον καρδιοχειρουργό Patrick Perier. Προϋπηρεσία: Λαϊκό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο 1979-1982, Εσωτερικός Βοηθός Γενικής Χειρουργικής. Ειδικευόμενος Καρδιοχειρουργικής, Ιούνιος 1983 (Chief Resident), Veterans Administration Hospital, Ιούλιος 1984 Washington D.C. Ειδικευόμενος και πρώτος Ιούλιος 1984, πανεπιστημιακός βοηθός (Chief Resident) Γενικής Χειρουργικής Ιούνιος 1988 στο Georgetown University Hospital. Ειδικευόμενος Καρδιοχειρουργικής 19881991 στο Washington Hospital Center, υπεύθυνος Fellow στο Τμήμα Μεταμοσχεύσεων Καρδιάς. 1991-1997: Καρδιοχειρουργός Θεραπευτηρίου «ΥΓΕΙΑ». 1997-σήμερα: Διευθυντής Β’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Θεραπευτηρίου «ΥΓΕΙΑ». ΚΛΙΝΙΚΌ & ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΌ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ Αορτοστεφανιαία Παράκαμψη (Bypass) με ή χωρίς εξωσωματική κυκλοφορία. Αντικατάσταση καρδιακών βαλβίδων. Πλαστική μιτροειδούς βαλβίδας. Πλαστική τριγλώχινος βαλβίδας. Ανευρύσματα αορτής. Όγκοι καρδιάς. Συγγενείς καρδιοπάθειες σε ενηλίκους. Διά Καθετήρα Εμφύτευση Αορτικής Βαλβίδας (TAVI) - δ/ ντής καρδιοχειρουργός «HEART TEAM» «ΥΓΕΙΑ». Πρώτη εμφύτευση ηλεκτρονικού απινιδωτού στην Ελλάδα (ΔΕΚΕΜ. 1991). Πρώτη εγχείρηση «Batista» στην Ελλάδα 1998. Πρώτη τοποθέτηση αορτικής βαλβίδας ON-X στην Ελλάδα. Μελέτη πρώτων περιστατικών, υπό την κάλυψη της κατασκευαστικής εταιρείας της βαλβίδας για έγκριση FDA. Πρώτη ρομποτική εγχείρηση καρδιάς στην Ελλάδα.

22 |

διαβάστε τα πάντα για την ιδιωτική και δημόσια

ασφάλιση!

Αναγνωρίστε τα συμπτώματα για να προλάβετε το έμφραγμα του μυοκαρδίου! Γράφει ο ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, καρδιολόγος, διευθυντής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής «ΥΓΕΙΑ», αντιπρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου «ΥΓΕΙΑ»

ΤΟ ΈΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΊΟΥ ή διαφορετικά η καρδιακή προσβολή αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο. Το έμφραγμα προκαλείται όταν οι περιοχές της καρδιάς δεν αιματώνονται σωστά, δεν λαμβάνουν δηλαδή όσο αίμα απαιτείται προκειμένου να διεξάγεται ομαλά η λειτουργία της.

24 |

Αυτό συμβαίνει γιατί οι στεφανιαίες αρτηρίες που αιματώνουν την καρδιά αποφράσσονται λόγω ρήξης της αθηρωματικής πλάκας και δημιουργείται θρόμβος. ΠΌΤΕ ΠΡΟΚΑΛΕΊΤΑΙ ΤΟ ΈΜΦΡΑΓΜΑ; Το έμφραγμα προκαλείται λόγω ισχαιμίας, δηλαδή

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ λόγω μειωμένης ή πλήρους διακοπής αιμάτωσης σε συγκεκριμένο σημείο της καρδιάς. Όταν η ισχαιμία διατηρηθεί για διάστημα το οποίο ξεπερνά τις δυνατότητες των μυοκαρδιακών κυττάρων να διατηρήσουν την ομοιόστασή τους, προκύπτουν σοβαρές βλάβες και νέκρωση στο συγκεκριμένο τμήμα της. ΜΕ ΠΟΙΑ ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ ΕΚΔΗΛΏΝΕΤΑΙ ΤΟ ΈΜΦΡΑΓΜΑ; Τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται το έμφραγμα δεν είναι κοινά σε όλους. Τα κυριότερα είναι: • αίσθηση σφιξίματος στο θώρακα • πόνος στο θώρακα, ο οποίος αντανακλάται στη γνάθο, στο λαιμό, στον ώμο και την πλάτη • πόνος ή μούδιασμα στο αριστερό χέρι ή δεξιό χέρι ή και στα δύο • πόνος στην περιοχή της άνω κοιλίας • δυσκολία στην αναπνοή • ναυτία - εμετός • έντονη εφίδρωση • χλομή όψη • κόπωση Η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή. Κάποιοι ίσως βιώνουν εντονότερα τον πόνο και τα υπόλοιπα συμπτώματα και κάποιοι ηπιότερα, σχεδόν ανεπαίσθητα (ιδίως αυτοί που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη). ΠΟΙΟΙ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΥΞΆΝΟΥΝ ΤΟΝ ΚΊΝΔΥΝΟ ΕΜΦΆΝΙΣΉΣ ΤΟΥ; Οι παράγοντες που προκαλούν στεφανιαία νόσο είναι πιθανό να προκαλέσουν και έμφραγμα. Αυτοί είναι οι εξής: • η υψηλή χοληστερόλη • το κάπνισμα • ο σακχαρώδης διαβήτης • η υψηλή αρτηριακή πίεση • το οικογενειακό ιστορικό • η παχυσαρκία • η έλλειψη άσκησης • η χρήση μεθαμφεταμίνης ή κοκαΐνης ΠΏΣ ΓΊΝΕΤΑΙ Η ΔΙΆΓΝΩΣΗ; Η διάγνωση γίνεται λόγω της κλινικής εικόνας που παρουσιάζει ο ασθενής. Με τη βοήθεια του ηλεκτροκαρδιογραφήματος και των υπερήχων καρδιάς, ο γιατρός είναι σε θέση να δει τη δραστηριότητα της καρδιάς και να εντοπίσει την περιοχή που έχει υποστεί βλάβη. Παράλληλα, γίνεται αιματολογική εξέταση κατά την οποία διαπιστώνεται η αύξηση των μυοκαρδιακών ενζύμων, πράγμα που υποδηλώνει τη νέκρωση τμήματος του μυοκαρδίου. Τέλος, μέσω του καρδιακού καθετηριασμού

(στεφανιογραφία), όπου με τη βοήθεια των ακτίνων Χ και της ειδικής σκιαγραφικής ουσίας που εγχύεται ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια τις περιοχές των στεφανιαίων αγγείων που έχουν υποστεί βλάβη. ΘΕΡΑΠΕΊΑ Η θεραπεία για το έμφραγμα διακρίνεται σε τρία στάδια: 1. Παύση της διαδικασίας πήξης του αίματος.

2. Διάνοιξη της αρτηρίας που έχει υποστεί φραγή.

3. Αντιμετώπιση των ενδεχόμενων επιπλοκών. Ο χρόνος έχει καθοριστική σημασία για την επιτυχή θεραπεία του εμφράγματος. Αμέσως μόλις ο ασθενής εμφανίσει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια. Η καθυστέρηση μπορεί να αποβεί μοιραία και να προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη ή ακόμη και θάνατο. ΠΙΘΑΝΈΣ ΕΠΙΠΛΟΚΈΣ Οι συνήθεις επιπλοκές είναι οι αρρυθμίες και η βλάβη του μυοκαρδίου. Όσο καθυστερεί να πραγματοποιηθεί η διάνοιξη της αρτηρίας τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να παρουσιαστούν. Ωστόσο, ακόμη και μετά τη διάνοιξη, ο κίνδυνος να παρουσιαστούν επιπλοκές είναι υπαρκτός κατά τα πρώτα 24ωρα μετά την εμφάνιση του εμφράγματος. Γι’ αυτόν το λόγο ο ασθενής νοσηλεύεται σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και παρακολουθείται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό. ΠΏΣ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΜΕΙΩΘΟΎΝ ΟΙ ΠΙΘΑΝΌΤΗΤΕΣ ΕΜΦΆΝΙΣΉΣ ΤΟΥ; Υπάρχουν ορισμένες συμπεριφορές που μπορούμε να υιοθετήσουμε προκειμένου να μειώσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης εμφράγματος, όπως: • η διακοπή του καπνίσματος • η καθημερινή σωματική άσκηση • η υγιεινή διατροφή • η απώλεια βάρους ΣΥΝΟΨΊΖΟΝΤΑΣ… Το έμφραγμα προκύπτει όταν η ποσότητα του αίματος που φθάνει στην καρδιά δεν επαρκεί για την εύρυθμη λειτουργία της. Τα συμπτώματα και η οξύτητα του εμφράγματος ποικίλλουν ανά περίπτωση. Εάν κάποιος νιώσει ενοχλήσεις στην καρδιά, έστω και ήπιες, θα πρέπει να προγραμματίσει ραντεβού με τον καρδιολόγο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αμελήσει τα προειδοποιητικά συμπτώματα, διότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχει ήδη υποστεί ένα ελαφρύ έμφραγμα και να μην το έχει αντιληφθεί. Συνήθως ύστερα από ένα ελαφρύ περιστατικό έπεται ένα σοβαρότερο. ■

| 25

Ο προαθλητικός έλεγχος και ο απινιδωτής σώζουν ζωές!

Του ΚΩΣΤΗ ΣΠΥΡΟΥ

«Η ΚΑΡΔΙΆ ΤΟΥ ΣΤΑΜΆΤΗΣΕ μέσα στον αγωνιστικό χώρο και πρέπει να βρούμε τι πραγματικά έγινε. Είχε φύγει όμως. Ευτυχώς μετά από μία απινίδωση επανήλθε», ανέφερε χαρακτηριστικά ο γιατρός της Εθνικής Δανίας, Μόρτεν Μπόεσεν, για την αιφνίδια καρδιακή ανακοπή που υπέστη ο Δανός άσος του ποδοσφαίρου Κρίστιαν Έρικσεν σε αγώνα του πρόσφατου EURO 2020. Το περιστατικό αυτό αναδεικνύει για μια ακόμη φορά την αναγκαιότητα προαθλητικού ελέγχου -σίγουρα στην προκειμένη περίπτωση του Δανού δεν υπήρξε τέτοιο ζήτημα-, αλλά ειδικά της ύπαρξης απινιδωτή τόσο σε αθλητικούς χώρους όσο και σε δημόσιους ή χώρους εργασίας. Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος δεν είναι γεγονός σπάνιο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ο προαθλητικός έλεγχος μπορεί σε έναν μεγάλο βαθμό να προλάβει απρόοπτες καταστάσεις, ενώ ο εξωτερικός απινιδωτής μπορεί να δώσει τις πρώτες βοήθειες και να σώσει τη ζωή ενός ανθρώπου, ακριβώς τη στιγμή που συμβαίνει η καρδιακή ανακοπή. Πόσοι αθλητικοί χώροι την ώρα που διεξάγονται αγώνες ή προπονήσεις, πόσοι δημόσιοι χώροι, πόσοι χώροι εργασίας -αφού η ανακοπή δεν μπορεί να συμβεί μόνο σε αθλητές- διαθέτουν σήμερα εξωτερικό απινιδωτή και ανθρώπους εκπαιδευμένους να δώσουν τις πρώτες βοήθειες; Και για να πάμε πιο κοντά, αλήθεια πόσες ασφαλιστικές εταιρείες είναι προετοιμασμένες για τέτοιες καταστάσεις; Σε μια αναζήτηση αγοράς είδαμε ότι το κόστος ενός μέσου απινιδωτή είναι 1.000 έως 3.000 ευρώ με διάρ-

26 |

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΝΑΚΑΚΗΣ, πρόεδρος Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ».

κεια ζωής περίπου τα δέκα χρόνια. Κόστος ιδιαίτερα χαμηλό ειδικά με την ανεκτίμητη αξία που έχει η διάσωση μιας ανθρώπινης ζωής. Η τιμή του μπορεί να φθάσει τις 10.000 ευρώ ανάλογα με την κατασκευάστρια εταιρεία και τις προηγμένες δυνατότητες που έχει. ΤΙ ΕΠΙΣΗΜΑΊΝΕΙ Ο ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ «Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία εδώ και πολλά χρόνια αναδεικνύει με κάθε ευκαιρία την απόλυτη αναγκαιότητα του προαθλητικού ελέγχου που είναι σημαντικός και επιβεβλημένος, γιατί μπορεί να αποφευχθεί ένας αιφνίδιος θάνατος. Ταυτόχρονα, έχει ιδιαίτερη προληπτική αξία, καθώς ενδέχεται να διαγνωστούν κάποια παθολογικά ευρήματα που απαιτούν ή τη διακοπή της έντονης αθλητικής δραστηριότητας ή τον αποκλεισμό κάποιων μορφών άσκησης», επισημαίνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας Ιωάννης Κανακάκης, διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ», και συνεχίζει:

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ «Σε ηλικίες κάτω των 30 ετών, το 60% των αιφνίδιων θανάτων οφείλεται συνολικά σε κληρονομικά καρδιαγγειακά νοσήματα και γι’ αυτόν το λόγο κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό, όταν τυχόν γίνεται διάγνωση καρδιαγγειακής νόσου, να ελέγχονται και τα άλλα μέλη της οικογένειας του ασθενούς. Επομένως, ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος για εκείνους που αθλούνται ή σκοπεύουν να αθληθούν είναι επιβεβλημένος με λήψη ενός καλού οικογενειακού-ατομικού ιστορικού του αθλητή, κλινική εξέταση και ηλεκτροκαρδιογράφημα καταρχήν. Καλό επίσης είναι να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από ιατρούς με εξειδικευμένες γνώσεις. Επίσης, σε ό,τι αφορά τα παιδιά και τα αθλητικά προγράμματα στα οποία συμμετέχουν, οι γονείς δεν πρέπει να αμελούν τον προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο για τα παιδιά τους». Για τον απινιδωτή ο κ. Κανακάκης αναφέρει χαρακτηριστικά: «Επιβεβλημένο είναι στους χώρους άθλησης πάντα να υπάρχει εξωτερικός απινιδωτής, καθώς και εκπαιδευμένο στην ΚΑΡΠΑ προσωπικό (γιατρός ή και διασώστες), ενώ εξαιρετικής σημασίας καθίσταται η πιστοποιημένη και σωστή εκπαίδευση των πολιτών στην Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση, κάτι που την κρίσιμη ώρα μπορεί να σώσει μια ζωή. Είναι βασικό η απινίδωση να χορηγείται άμεσα μετά την καρδιακή ανακοπή. Εάν η καρδιά δεν λειτουργήσει σε φυσιολογικό ρυθμό εντός 5 λεπτών, αυτό θα είναι μοιραίο. Εάν απινιδωθεί εντός του πρώτου λεπτού από την καρδιακή ανακοπή, οι πιθανότητες επιβίωσης του ασθενούς είναι περίπου 90%. Κάθε λεπτό που περνάει είναι κρίσιμο για την επιβίωση του ασθενούς. Εάν η απιδίνωση καθυστερήσει πάνω από 10 λεπτά, οι πιθανότητες επιβίωσης περιορίζονται αισθητά και καθίστανται σχεδόν μηδενικές». Θα πρέπει να επισημανθεί ότι με γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ), η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία είναι πλέον ο μόνος επίσημος φορέας παροχής πιστοποιημένων σεμιναρίων ΚΑΡΠΑ στην Ελλάδα και η ΟΕ Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης της ΕΚΕ έχει προσφέρει τα μέγιστα τα προηγούμενα χρόνια, με εκατοντάδες πιστοποιημένα σεμινάρια ΚΑΡΠΑ σε όλη τη χώρα και χιλιάδες εκπαιδευόμενους.

| 27

ΤΙ ΕΊΝΑΙ Ο ΑΙΦΝΊΔΙΟΣ ΘΆΝΑΤΟΣ Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι ο απροσδόκητος, ο «ξαφνικός» θάνατος, που συμβαίνει σε άτομο που φαίνεται υγιές ή σε κάποιον που πάσχει από μια χρόνια ασθένεια, αλλά στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο βρίσκεται σε σταθερή κατάσταση ή σε βελτίωση. Σαν αιφνίδιο χαρακτηρίζουμε το θάνατο που συμβαίνει μέσα σε 1 ώρα από την εμφάνιση κάποιων ενοχλημάτων. Συνήθως, μαθαίνουμε ότι κάποιος ή κάποια αισθάνθηκε αδιαθεσία, πόνο στο στήθος, φτερούγισμα ή φτερουγίσματα, ταχυπαλμία ή κενά στη λειτουργία της καρδιάς του, πολύ μεγάλη εξάντληση, έντονο ιδρώτα, δύσπνοια, ζάλη, και ότι κατέληξε ενώ μεταφερόταν στο νοσοκομείο με ιδιωτικό μέσο ή ασθενοφόρο. ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΑΊΤΙΑ ΤΟΥ ΑΙΦΝΊΔΙΟΥ ΚΑΡΔΙΑΚΟΎ ΘΑΝΆΤΟΥ Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται είτε σε οξεία μηχανική δυσλειτουργία της καρδιάς, όπως στην περίπτωση ενός εκτεταμένου οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου, είτε σε σοβαρή αρρυθμία, η οποία επηρεάζει άμεσα την αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς. Οι αρρυθμίες που οδηγούν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν είναι οι απλές αρρυθμίες που συνήθως όλοι μας αισθανόμαστε. Πρόκειται για σοβαρές αρρυθμίες που οδηγούν σε

28 |

άμεση αιμοδυναμική κατάρριψη, διότι δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική συστολή της καρδιάς για την τροφοδοσία των οργάνων του σώματος με αίμα. Οι αρρυθμίες αυτές είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. Η μόνη δυνατότητα επαναφοράς είναι η άμεση ιατρική παρέμβαση και η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος-απινίδωση, με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται εξωτερικός απινιδωτής, για την ανάταξη του ρυθμού σε κανονικό φλεβοκομβικό ρυθμό. Ο εξωτερικός απινιδωτής είναι μηχάνημα που βρίσκεται στα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας και σε διάφορους πολυσύχναστους χώρους, αεροδρόμια και αεροπλάνα και απαιτείται ειδική εκπαίδευση για τη χρήση του. Η πρόληψη του αιφνίδιου αρρυθμικού καρδιακού θανάτου είναι κομβικής σημασίας. Βασική αρχή της πρόληψης είναι η πρώιμη διάγνωση της υποκείμενης καρδιοπάθειας που προκαλεί τον αιφνίδιο θάνατο και η αντιμετώπισή της. Τα νοσήματα που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών αρρυθμιών είναι: ▪ Στεφανιαία νόσος - με προηγηθέν έμφραγμα μυοκαρδίου.

▪ Διατατική μυοκαρδιοπάθεια.

▪ Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.

▪ Βαλβιδοπάθειες.

▪ Διάφορα αρρυθμιολογικά νοσήματα με γενετικό υπόστρωμα. ■

ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ

Καθηγητής Καρδιολογίας στο Παν/μιο Ιωαννίνων

ΟΙ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΊΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΤΕΎΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΎ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟΥ ΙΩΑΝΝΊΝΩΝ!

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΊΑΣ της Ιατρικής Σχολής & Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δ/ντής του Β’ Τμήματος Καρδιολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων Λάμπρος Μιχάλης μάς μιλά για τις εξελίξεις στον τομέα της Καρδιολογίας, καθώς και για τα επιτεύγματα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, το οποίο υπήρξε το πρώτο Περιφερειακό Κέντρο της χώρας όπου έγιναν επεμβατικές καρδιολογικές πράξεις και το πρώτο όπου λειτούργησε Καρδιοχειρουργική Κλινική.

30 |

— Πόσα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα; Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα εξακολουθούν να είναι η 1η αιτία θανάτου στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη μας και ότι ασθενείς με σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα ζουν πολλά χρόνια, καθώς το στερεότυπο «τα καρδιαγγειακά νοσήματα ισοδυναμούν με αιφνίδιο θάνατο» έχει υποχωρήσει, η νοσηρότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα (δηλαδή ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα) είναι μεγαλύτερη από οποιανδήποτε άλλη νόσο. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι τα καρδιαγγειακά προβλήματα δεν είναι ένα νόσημα, αλλά πολλά διαφορετικά νοσήματα και το παράδοξο, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, είναι ότι σε διάφορες χρονικές περιόδους αντιμετωπίζουμε διαφορετικές μορφές καρδιαγγειακών προβλημάτων. Για παράδειγμα, παλαιότερα το κύριο πρόβλημα ήταν ο ρευματικός πυρετός, ενώ στη συνέχεια και μέχρι το 2010 περίπου, το μεγάλο θέμα ήταν η στεφανιαία νόσος και το έμφραγμα μυοκαρδίου. Σήμερα το προεξάρχον πρόβλημα είναι η καρδιακή ανεπάρκεια και οι παθήσεις των βαλβίδων της καρδιάς. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι σε κάθε εποχή τα καρδιαγγειακά προβλήματα

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο κ. ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ.

| 31

Σύντομα θα είναι δυνατόν ο καθένας να υποβάλλεται σε μία εξέταση και να μαθαίνει με μια ακρίβεια περίπου 50% όχι μόνο εάν θα πάθει έμφραγμα την επόμενη 5ετία, αλλά και σε ποια αρτηρία θα νοσήσει.

συμβαδίζουν με την κοινωνική ζωή των ανθρώπων.

— Πώς αντιμετωπίζεται σήμερα η εξασθενημένη καρδιά; Αποτελούν λύσεις η μεταμόσχευση, η τεχνητή καρδιά ή οι καλλιεργημένοι ιστοί; Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι το κύριο πρόβλημα της Καρδιολογίας σήμερα. Για πάρα πολλά χρόνια ή δεν αντιμετωπιζόταν σχεδόν καθόλου ή αντιμετωπιζόταν συμπτωματικά, όπως δηλαδή αν αντιμετωπίζαμε μια σοβαρή λοίμωξη με αντιπυρετικά. Αυτή όμως δεν αποτελεί αιτιολογική θεραπεία και σίγουρα δεν προσφέρει στην επιβίωση των ασθενών. Η πρώτη αιτιολογική θεραπεία που χρησιμοποιήθηκε στην εξασθενημένη καρδιά ήταν η μεταμόσχευση καρδιάς που θεωρείται μέχρι και σήμερα η οριστική λύση του προβλήματος. Η θεραπεία όμως αυτή έχει πολλά προβλήματα, καθώς είναι μια μεγάλη περίπλοκη διαδικασία, με δύσκολη οργάνωση, εκτέλεση και ανάρρωση και που απαιτεί διαρκή παρακολούθηση. Επιπρόσθετα, υπάρχει το πολύ σοβαρό θέμα της έλλειψης μοσχευμάτων, που στη χώρα μας είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από άλλες χώρες. Η τεχνητή καρδιά, όρος που χρησιμοποιούμε απλοϊκά για να περιγράψουμε τις διάφορες συσκευές υποβοήθησης της καρδιάς, εμφανίσθηκε αργότερα στην κλινική πρακτική και χρησιμοποιείται είτε σαν προσωρινή θεραπεία πριν από τη μεταμόσχευση είτε και σαν τελική λύση σε ορισμένους ασθενείς. Η τεχνητή καρδιά πιστεύω ότι θα αποτελέσει στο μέλλον τη λύση του προβλήματος για τους ασθενείς για τους οποίους δεν υπάρχει εναλλακτική, λιγότερο επεμβατική θεραπεία. Η εμφύτευση καλλιεργημένων κυττάρων και ιστών νομίζω ότι έχουν αποδώσει λιγότερο από ό,τι θα προσδοκούσαμε και εάν αποτελέσουν λύση θα το δούμε μελλοντικά.

— Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της Καρδιολογίας; Η Καρδιολογία υπήρξε ο τομέας της Ιατρικής που ενσωμάτωσε και ενσωματώνει ταχύτερα από κάθε άλλον τομέα τις εξελίξεις της τεχνολογίας στην καθημερινή

32 |

πρακτική. Η απεικόνιση με τις ποικίλες σύγχρονες μορφές της (υπέρηχοι, ιονίζουσες ακτινοβολίες, lasers, μαγνητική τομογραφία, ραδιενεργά σωματίδια, αλλά και συνδυαστική χρήση των παραπάνω) πετυχαίνει να μας απεικονίζει σε στατικό και πραγματικό χρόνο τη δυναμική λειτουργία της καρδιάς και να μας δίνει εικόνες των αρτηριών και του καρδιακού μυός παρόμοιες με εκείνες του μικροσκοπίου. Οι δυνατότητες της καρδιαγγειακής απεικόνισης μας επιτρέπουν την ακριβή διάγνωση νόσων (π.χ. νόσοι του μυός της καρδιάς) και μας καθοδηγούν με μεγάλη ακρίβεια στην πραγματοποίηση περίπλοκων επεμβατικών πράξεων (αντικαταστάσεις και επιδιορθώσεις βαλβίδων, σύμπλοκες αγγειοπλαστικές στεφανιαίων αγγείων κ.τ.λ.). Μας δίνουν ακόμη μια φοβερή προοπτική όσον αφορά την πρόβλεψη της εξέλιξης της στεφανιαίας νόσου, ώστε να μπορούμε στο μέλλον με ακρίβεια να γνωρίζουμε ποιος ασθενής και σε ποιο σημείο της αρτηρίας του θα πάθει έμφραγμα, για να κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες να το προλάβουμε. Τα φάρμακα εξελίσσονται και από χημικές ουσίες που δρούσαν στο περιβάλλον του κυττάρου μετατρέπονται σε βιολογικές ουσίες που δρουν στο εσωτερικό του κυττάρου, κατευθύνοντας τη λειτουργία του. Ήδη κυκλοφορούν τέτοιου είδους φάρμακα είτε για κοινά προβλήματα όπως τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα είτε για πιο σπάνιες ασθένειες, όπως η αμυλοείδωση της καρδιάς, ενώ αναμένονται μεγάλες εξελίξεις στα φάρμακα που θα αντιμετωπίζουν την καρδιακή ανεπάρκεια. Τέλος, μεγάλη εξέλιξη υπήρξε στις εμφυτεύσιμες συσκευές, βασικές κατηγορίες των οποίων είναι οι βηματοδότες, τα stents των αγγείων (ενδοαγγειακές προθέσεις), οι βαλβίδες της καρδιάς και η «τεχνητή καρδιά». Οι βηματοδότες ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1950 και σήμερα αυτοί χρησιμοποιούνται είτε για υποβοήθηση-αντικατάσταση του καρδιακού ρυθμού (απλοί βηματοδότες) είτε για ανίχνευση και θεραπεία δυνητικά θανατηφόρων αρρυθμιών (βηματοδότες-απινιδιστές) ή ακόμη και για τον καλύτερο συντονισμό της

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η ιστορία του Νοσοκομείου Ιωαννίνων Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων ιδρύθηκε με Προεδρικό Διάταγμα. Η δυναμικότητά του είναι 850 κλινών. Το νοσοκομείο βρίσκεται σε μια έκταση 68.000 τ.μ. επί της Λεωφόρου Σταύρου Νιάρχου. Λειτουργούν τμήματα Παθολογικού, Χειρουργικού, Ψυχιατρικού και Εργαστηριακού Τομέα της Ιατρικής Υπηρεσίας. Το νοσοκομείο παρέχει υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας, παράγει πλούσιο ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο και διαθέτει άρτιο ιατρικό και τεχνολογικό εξοπλισμό, αποτελώντας έτσι το μεγαλύτερο και πιο πλήρες νοσοκομείο της Δυτικής Ελλάδας, το μεγαλύτερο σε επισκεψιμότητα νοσοκομείο της Ελλάδας και ένα από τα πιο καινοτομικά και προοδευτικά νοσοκομεία της χώρας.

καρδιακής λειτουργίας (αμφικοιλιακοί βηματοδότες). Οι συσκευές αυτές είναι εξαιρετικά διαδεδομένες. Στο δικό μας νοσοκομείο εμφυτεύονται περίπου 600 τέτοιες συσκευές το χρόνο. Είναι πλέον τόσο εξελιγμένες συσκευές που ο γιατρός μπορεί να παρακολουθεί από μακριά τον ασθενή, λαμβάνοντας τα στοιχεία από τη συσκευή μέσω Διαδικτύου. Το επόμενο βήμα φαίνεται να είναι οι βιολογικοί βηματοδότες, όπου ειδικά κύτταρα θα εμφυτεύονται στην καρδιά για να θεραπεύουν το πρόβλημα της έλλειψης του δικού της καρδιακού ρυθμού.

— Σε ποιο σημείο είναι η έρευνα για την κλινική ιατρική πράξη στον τομέα της Καρδιολογίας; Πιστεύω ότι τα επόμενα έτη θα έχουμε μεγάλες «εκρήξεις» στην Καρδιολογία. Η μία θα είναι η νέα προσέγγιση της φαρμακευτικής θεραπείας με δύο συνιστώσες. Περνάμε από τη φάση των χημικών φαρμάκων

στα βιολογικά φάρμακα. Το βλέπουμε αυτό στη νέα τεχνολογία που χρησιμοποιείται για το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού. Αυτό θα δημιουργήσει μια τεράστια έκρηξη στην ανακάλυψη θεραπειών. Η δεύτερη συνιστώσα είναι στην αλλαγή της λογικής της φαρμακοθεραπείας. Σύντομα θα οδηγηθούμε στη λογική του εμβολίου και δεν θα χρειάζεται να λαμβάνουμε καθημερινά φάρμακα, αλλά θα αρκεί μία μικρή ένεση σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως συμβαίνει και με τα εμβόλια. Ήδη έχουμε τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της υπερχοληστερολαιμίας χορηγώντας μία ένεση κάθε 15 ημέρες ή κάθε μήνα, αλλά σύντομα αναμένονται φάρμακα που θα χορηγούνται μία φορά το χρόνο. Κάτι ανάλογο είναι πιθανό να συμβεί και με την υπέρταση. Αυτές είναι εξελίξεις που μας οδηγούν σε μια νέα εποχή. Ένα ακόμη βήμα που θα αλλάξει τα δεδομένα είναι μια καινούργια διάσταση στην πρόληψη της στεφανι-

| 33

αίας νόσου, η λογική της πρώιμης διάγνωσης-πρόληψης. Φαίνεται ότι σύντομα θα είναι δυνατόν ο καθένας να υποβάλλεται σε μία εξέταση και να μαθαίνει με μια ακρίβεια περίπου 50% όχι μόνο εάν θα πάθει έμφραγμα την επόμενη 5ετία, αλλά και σε ποια αρτηρία θα νοσήσει. Επομένως, θα είναι δυνατόν είτε να αυξήσει την ένταση της φαρμακευτικής του αγωγής είτε, εάν αυτό δεν αποδίδει, να υποβληθεί σε αγγειοπλαστική και να μη νοσήσει. Όσον αφορά την τεχνολογία των εμφυτεύσιμων συσκευών, με την εξέλιξη των ήδη υπαρχόντων και τη δημιουργία καινούργιων, η πρόοδος είναι συνεχής. Η τελειοποίηση μικρών, πλήρως εμφυτεύσιμων συσκευών υποβοήθησης της κυκλοφορίας (τεχνητές καρδιές) φαίνεται ότι θα είναι δυνατή στο σύντομο μέλλον. Οι οποιεσδήποτε συσκευές θα πάψουν να είναι φτιαγμένες από μηχανικά υλικά και, αντί αυτών, θα χρησι-

μοποιούνται βιολογικά, που θα ενσωματώνονται πιο εύκολα στο σώμα και θα έχουν τη δυνατότητα αυτοαποκατάστασης σε περίπτωση προβλήματος. Και το σημαντικό είναι ότι όλες αυτές οι λειτουργίες θα γίνονται με ελάχιστα επεμβατικές πράξεις. Όσο πιο μικρό είναι το χειρουργικό τραύμα τόσο πιο εύκολη θα είναι η αποκατάσταση του ασθενούς. Ωστόσο, δεν αρκεί η επιστήμη να μπορεί να προσφέρει τις θεραπευτικές μεθόδους. Πρέπει και ο ασθενής να έχει τη δυνατότητα να θεραπευθεί με αυτές. Και για να γίνει αυτό θα πρέπει οι μέθοδοι αυτές να μπουν στην καθημερινή κλινική πρακτική των δημόσιων νοσοκομείων. Για παράδειγμα, η ρομποτική χειρουργική πρέπει να μπει στα δημόσια νοσοκομεία. Το να μην έχουν τα νοσοκομεία του ΕΣΥ τη δυνατότητα χρήσης ρομποτικών μηχανημάτων είναι μια λανθασμένη απόφαση και δυσλειτουργία του συστήματος υγείας. ■

ΛΆΜΠΡΟΣ Κ. ΜΙΧΆΛΗΣ Γεννήθηκε το 1960 στην Άρτα, όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το 1978 εισήχθη 5ος στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, από όπου αποφοίτησε το 1984 με άριστα. Έλαβε υποτροφίες από το Εθνικό Ίδρυμα Υποτροφιών για όλα σχεδόν τα έτη φοίτησης στην Ιατρική Σχολή. Το 1989 έλαβε τη διδακτορική του διατριβή από την Ιατρική Σχολή Αθηνών με άριστα, ενώ το 1992 έγινε μέλος του Royal College of Physicians του Λονδίνου (MRCP) μετά από εξετάσεις. Ειδικότητα Καρδιολογίας και μετεκπαίδευση στην Επεμβατική Καρδιολογία έκανε στη Μεγάλη Βρετανία, όπου μετά το τέλος της εκπαίδευσής του εκλέχθηκε λέκτορας στη Σχολή Μεταπτυχιακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Keele και εργάστηκε για 2 έτη. Το 1995 εκλέχθηκε λέκτορας Καρδιολογίας στην Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων και επέστρεψε στην Ελλάδα, και το 1999 εκλέχθηκε αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας. Το 2005 έγινε καθηγητής Καρδιολογίας στην ίδια Ιατρική Σχολή και από το 2014 διευθύνει τη Β’ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων. Έχει λάβει τιμητικές διακρίσεις με σημαντικότερη το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 2013 για πρωτότυπη εργασία επί της θεραπείας των παθήσεων της καρδιάς. Έχει υπηρετήσει ως: αντιπρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αντιπρόεδρος του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Επεμβατικής Καρδιολογίας της ΕΚΕ, πρόεδρος της Ομάδας Περιφερικών Αγγείων της Ελληνικής Καρδιολογίας, μέλος της επιτροπής του ΚΕΣΥ, πρόεδρος του Ελληνικού Κολεγίου Καρδιολογίας, μέλος της επιτροπής της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας από το 2018 έως σήμερα, διατελεί πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Κληροδοτήματος Γ. Μιχαηλίδη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, είναι εκπρόσωπος των Ελλήνων Καρδιολόγων στον Ευρωπαϊκή Οργάνωση από το 1999 έως σήμερα, από το 2013 έως το 2017 γραμματέας του UEMS Cardiology Section και αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης για την Καρδιολογία, ενώ από το 2017 έως σήμερα είναι o πρόεδρος τoυ UEMS Cardiology Section. Συνδύασε την έρευνα, την εκπαίδευση και την κλινική αριστεία και οργάνωσε την Επεμβατική Καρδιολογία κλινικά και ερευνητικά στη ΒΔ Ελλάδα, ενώ υπήρξε πρωτοπόρος στην οργάνωση της Επεμβατικής Καρδιολογίας στην Ελληνική Περιφέρεια. Έχει συμμετάσχει ή συμμετέχει σε 14 διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες, σε 8 ερευνητικά προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς φορείς και σε 2 ερευνητικά προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει 298 δημοσιευμένες εργασίες, έχει συγγράψει κεφάλαια σε 15 ξενόγλωσσα βιβλία και έχει επιμεληθεί την έκδοση τριών.

34 |

Ποιους κινδύνους κρύβει η κολπική μαρμαρυγή και πώς να την αντιμετωπίσετε Γράφει ο ΒΛΆΣΗΣ ΠΥΡΓΆΚΗΣ, MD, PhD, FESC, FACC, διευθυντής B’ Καρδιολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, τ. συντ. δ/ντής Καρδιολογικού Τμήματος Γεν. Κρατ. Νοσ. Αθηνών «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ», τ. πρόεδρος Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας

ΚΆΘΕ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΥΠΆΡΧΕΙ διαταραχή του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού ονομάζεται καρδιακή αρρυθμία. Υπάρχουν διαφόρων ειδών αρρυθμίες. Ορισμένες από αυτές είναι εντελώς αθώες, κάποιες ωστόσο μπορεί να είναι πολύ σοβαρές, ενδεχομένως και θανατηφόρες. Μία από τις συχνότερες και σημαντικότερες μορφές αρρυθμίας είναι η κολπική μαρμαρυγή. Στη χώρα μας σήμερα υπολογίζουμε ότι υπάρχουν περίπου 4050 χιλιάδες άτομα με κολπική μαρμαρυγή. Πρόκειται για ένα πρόβλημα του οποίου η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία. Παρόλο που δεν υπάρχουν ακριβή επιδημιολογικά δεδομένα, η συχνότητα της κολπικής μαρμαρυγής σε άτομα μέχρι την ηλικία των πενήντα ετών εκτιμάται ότι φτάνει περίπου στο 1% του γενικού πληθυσμού. Από κει και πέρα όσο περνούν οι δεκαετίες τόσο αυξάνεται η συχνότητά της και υπολογίζουμε ότι σε ανθρώπους άνω των 80 ετών παρατηρείται σε ποσοστό που υπερβαίνει το 10%. ΜΟΡΦΈΣ Στην πράξη υπάρχουν τρεις μορφές κολπικής μαρμαρυγής: ▪ Η μόνιμη.

▪ Η παροξυσμική, που διαρκεί λιγότερο από 1 εβδομάδα και αποκαθίσταται από μόνη της.

▪ Η εμμένουσα, που διαρκεί περισσότερο από 1 εβδομάδα και συνεχίζεται επ’ αόριστον χωρίς ιατρική παρέμβαση. ΟΜΆΔΕΣ ΥΨΗΛΟΎ ΚΙΝΔΎΝΟΥ Εκτός από τους ηλικιωμένους, άλλα άτομα που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν κολπική μαρμαρυγή είναι κατ’ αρχάς τα άτομα που έχουν κάποιο πρόβλημα με την καρδιά τους. Συνηθέστερα προβλήματα που προκαλούν κολπική μαρμαρυγή είναι η καρδιακή

36 |

ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι βαλβιδοπάθειες (κυρίως οι παθήσεις της μιτροειδούς βαλβίδας) και οι μυοκαρδιοπάθειες. Σ’ αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα άτομα που έχουν παραπληρωματικά δεμάτια, δηλαδή που έχουν γεννηθεί με κάποιο πρόβλημα στο σύστημα παραγωγής και αγωγής του ηλεκτρικού ερεθίσματος στην καρδιά. Μπορεί όμως να υπάρχουν και εξωκαρδιακά αίτια. Είναι δυνατόν δηλαδή κάποιος να πάθει κολπική μαρμαρυγή χωρίς να έχει πρόβλημα με την καρδιά του, αλλά εξαιτίας άλλων προβλημάτων υγείας, όπως για παράδειγμα υπερθυρεοειδισμό, πνευμονοπάθειες και λοιμώξεις. Υπάρχουν επίσης και οι περιπτώσεις εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής στις οποίες δεν ανευρίσκεται ούτε πρόβλημα καρδιάς ούτε κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Σ’ αυτές της περιπτώσεις μιλάμε για μονήρη κολπική μαρμαρυγή. Τέλος, μπορεί κανείς να πάθει κολπική μαρμαρυγή από κατανάλωση καφεΐνης, αλκοολούχων ποτών, αλλά και ναρκωτικών ουσιών. Οι ασθενείς επομένως δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η ύπαρξη κολπικής μαρμαρυγής δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη την ύπαρξη οργανικής καρδιακής νόσου. ΤΑ ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ Κολπική μαρμαρυγή μπορεί να έχουν μερικοί και να μην αισθάνονται τίποτε. Στους ασθενείς που εμφανίζουν συμπτώματα το συνηθέστερο είναι ένα φτερούγισμα στο στήθος. Όταν η κολπική μαρμαρυγή έχει σαν αποτέλεσμα μεγάλη καρδιακή συχνότητα, δηλαδή πολύ ανεβασμένους σφυγμούς, ιδίως στις περιπτώσεις εκείνες που ο ασθενής έχει κάποιο οργανικό πρόβλημα καρδιάς μπορεί να εκδηλωθεί με δύσπνοια, πόνο στο στήθος, ζάλη και γενική αδιαθεσία. Αυτά τα συμπτώματα πα-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ

Ο κ. ΒΛΆΣΗΣ ΠΥΡΓΆΚΗΣ.

| 37

ρατηρούνται περισσότερο σε ηλικιωμένους και καρδιοπαθείς. ΠΌΤΕ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΟΎΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΌ Κάθε άτομο που παρουσιάζει τα προαναφερόμενα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφτεί γιατρό, γιατί μπορεί η αρρυθμία να αποτελεί εκδήλωση καρδιακής ή άλλης νόσου. Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις πολλών ασθενών που ανακαλύπτουν τυχαία την αρρυθμία αυτή, με κλασικό παράδειγμα αυτούς που μετρούν την πίεσή τους μ’ ένα ηλεκτρονικό πιεσόμετρο και βλέπουν ανεβασμένους και ανώμαλους σφυγμούς. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ανησυχούν, καταφεύγουν στον γιατρό να βγάλουν ένα καρδιογράφημα -και καλά κάνουν- και ανακαλύπτουν την κολπική μαρμαρυγή. Πάντως, η κολπική μαρμαρυγή συνήθως δεν είναι σοβαρή και γι’ αυτό οι ασθενείς που την ανακαλύπτουν για πρώτη φορά δεν πρέπει να πανικοβάλλονται. Είναι εξαιρετικά σπάνιες οι περιπτώσεις που η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί έντονα συμπτώματα και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Συνήθως τέτοιες είναι οι περιπτώσεις εκείνες που η κολπική μαρμαρυγή οφείλεται σε σοβαρή οργανική καρδιακή νόσο ή συνδέεται με σύνδρομο Wolf-Parkinson-White. ΓΙΑΤΊ ΔΕΝ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΔΙΑΦΟΡΉΣΟΥΜΕ Οι άνθρωποι που παθαίνουν κολπική μαρμαρυγή δεν κινδυνεύουν τόσο πολύ από την καρδιά τους αυτή καθ’ εαυτή, αλλά για το λόγο ότι η αρρυθμία αυτή αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα κάποιου να πάθει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Πιο συγκεκριμένα, επειδή η καρδιά δεν δουλεύει με συγχρονισμένο τρόπο, παρέχονται ευκαιρίες μέσω της καρδιακής κοιλότητας, ιδιαίτερα στον αριστερό κόλπο της καρδιάς, να δημιουρ-

38 |

γηθούν θρόμβοι αίματος που κάποια στιγμή μπορεί να αποσπαστούν από το τοίχωμα του αριστερού κόλπου που είναι προσκολλημένοι και να μπουν στη γενική κυκλοφορία και να προκαλέσουν εμβολικό επεισόδιο είτε στον εγκέφαλο, οπότε έχουμε εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε σε κάποια αρτηρία, για παράδειγμα στο πόδι, οπότε προκαλούν οξεία απόφραξη αρτηρίας του κάτω άκρου ή του εντέρου κ.λπ. ΤΙ ΕΞΕΤΆΣΕΙΣ ΧΡΕΙΆΖΟΝΤΑΙ Η διερεύνηση της κολπικής μαρμαρυγής πρέπει να ξεκινά από την κλινική καρδιακή εξέταση. Στη συνέχεια, θα πρέπει να γίνει ένα απλό καρδιογράφημα, το οποίο θέτει κατά κανόνα τη διάγνωση. Όταν πρόκειται για μια μόνιμη χρόνια κατάσταση, με ένα απλό καρδιογράφημα διαγιγνώσκεται. Το πρόβλημα είναι οι παροξυσμικές μορφές της κολπικής μαρμαρυγής, όπου μπορεί να απαιτηθεί η τοποθέτηση holter ρυθμού, δηλαδή καταγραφέας του ηλεκτροκαρδιογραφήματος για ένα 24ωρο. Μία άλλη εξέταση που πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνονται αιματολογικές εξετάσεις, μεταξύ των οποίων θα πρέπει να περιλαμβάνονται και εξετάσεις για τον θυρεοειδή (έλεγχος θυρεοειδικών ορμονών), αλλά και έλεγχος ηλεκτρολυτών (Κ, Νa). Ασφαλώς στα άτομα που έχουν πιθανότητες να έχουν στεφανιαία νόσο, εφόσον δεν βρεθεί κάτι από

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ τις προηγούμενες εξετάσεις, θα πρέπει να γίνονται λειτουργικές δοκιμασίες, π.χ. δοκιμασία κοπώσεως, σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου κ.ά. ΒΑΣΙΚΈΣ ΚΑΤΕΥΘΎΝΣΕΙΣ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉΣ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗΣ Βασικό στοιχείο στη θεραπευτική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής είναι ο έλεγχος της καρδιακής συχνότητας. Είναι διαφορετικό να έχει κάποιος κολπική μαρμαρυγή και να έχει 160 σφυγμούς ανά λεπτό, οπότε δεν μπορεί να σταθεί και έχει προβλήματα, και αλλιώς να έχει 70 σφυγμούς. Σημαντικό είναι στις περιπτώσεις που τούτο είναι εφικτό να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς, που ονομάζεται φλεβοκομβικός ρυθμός. Επιπλέον, η θεραπεία θα πρέπει να αποσκοπεί να μην έχουμε επανάληψη του επεισοδίου. Θα πρέπει δηλαδή να γίνει προληπτικά χορήγηση φαρμάκων ή άλλες ενέργειες, ώστε να μην επανέλθει το σύμβαμα. Τελευταίο αλλά πάρα πολύ σημαντικό, σε ανθρώπους με κολπική μαρμαρυγή μόνιμη ή υποτροπιάζουσα να χορηγούνται αντιπηκτικά, ώστε να προληφθεί ένα πιθανό εγκεφαλικό επεισόδιο. Η επιτυχία της θεραπευτικής αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής πολλές φορές εξαρτάται από την αιτιολογία της. Συχνά η κολπική μαρμαρυγή έχει να κάνει και με «ανατομικά» προβλήματα. Έτσι στις περιπτώσεις που έχουμε διατεταμένο αριστερό κόλπο (όπως π.χ. σε στένωση μιτροειδούς βαλβίδας), ό,τι και να κάνουμε δεν μπορούμε να αποκαταστήσουμε φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό, και αν το καταφέρουμε συχνά υποτροπιάζει. Αντίθετα, όταν ο αριστερός κόλπος είναι μικρός, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μπορούμε να αποκαταστήσουμε τον φυσιολογικό ρυθμό της καρδιάς ΤΑ ΦΆΡΜΑΚΑ Η επιστήμη σήμερα διαθέτει πάρα πολλά φάρμακα για την κολπική μαρμαρυγή. Έτσι υπάρχουν τα βραδυκαρδιακά φάρμακα [β’ αναστολείς, βραδυκαρδιακοί ανταγωνιστές ασβεστίου (Ca) και δακτυλίτιδα] που χρησιμοποιούνται για να ελέγξουν την καρδιακή συχνότητα. Υπάρχουν επίσης τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ανάταξη της αρρυθμίας (δηλαδή αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού της καρδιάς). Τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα είναι η αμιοδραρόνη, η σοταλόλη, η προπαφαινόνη και η ιμπουτιλίδη, από τα οποία ορισμένα χορηγούνται χρονίως και για την πρόληψη της επανάληψης των κρίσεων. Σημαντικό μέρος της θεραπευτικής αντιμετώπισης της κολπικής μαραμρυγής αποτελεί η πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (η κολπική μαρ-

μαρυγή αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού). Η πρόληψη γίνεται φαρμακευτικά με χορήγηση αντιπηκτικών σε ασθενείς με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου. Έως πρόσφατα χρησιμοποιούνταν κυρίως τα κουμαρινικά αντιπηκτικά (βαρφαρίνη, ασενοκουμαρόλη), ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει νεότερα αντιπηκτικά φάρμακα (νταμπιγκατράνη, ριβαροξαμπάνη, απιξαμπάνη), τα οποία πλεονεκτούν κυρίως στο ότι δεν χρειάζεται τακτική μέτρηση της πηκτικότητας του αίματος (κάτι το οποίο είναι απαραίτητο με τα κουμαρινικά αντιπηκτικά). ΠΌΤΕ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΉ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ Στις περιπτώσεις εκείνες όπου με τα φάρμακα δεν μπορεί να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός, μπορεί να χρειαστεί να γίνει συγχρονισμένη ηλεκτρική απινίδωση, η οποία βέβαια γίνεται στα νοσοκομεία. Σε περιπτώσεις ασθενών που εμφανίζουν πολύ συχνές υποτροπές, οι οποίες δεν μπορούν να προληφθούν με φάρμακα, μπορεί να γίνει στο Ηλεκτροφυσιολογικό Εργαστήριο μία ειδική επέμβαση που ονομάζεται κατάλυση (καυτηριασμός) των εκτόπων εστιών που πυροδοτούν τη δημιουργία της κολπικής μαρμαρυγής. Από την αρχική περιγραφή των εστιών πυροδότησης στις πνευμονικές φλέβες (ΠΦ), οι οποίες εισάγουν παροξυσμική ΚΜ, η κατάλυση της ΚΜ με καθετήρα από μία εξειδικευμένη πειραματική επέμβαση έχει εξελιχθεί σε μια καθιερωμένη θεραπεία πρόληψης των παροξυσμών ΚΜ. Πρωτίστως αυτό επιτυγχάνεται μέσω απομόνωσης των ΠΦ. Για πλήρη εξάλειψη των κρίσεων απαιτείται απομόνωση όλων των ΠΦ και επιπρόσθετα ablation του οπίσθιου τοιχώματος του αριστερού κόλπου. Το ablation τής ΚΜ όταν διενεργείται σε εξειδικευμένα κέντρα με καλά εκπαιδευμένο προσωπικό είναι πιο αποτελεσματικό από τη φαρμακευτική αγωγή στη διατήρηση του ΦΡ και οι επιπλοκές του (όχι αμελητέες) συγκρίσιμες με τις παρενέργειες των αντιαρρυθμικών φαρμάκων. ΧΡΉΣΙΜΕΣ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΟΝ ΤΡΌΠΟ ΖΩΉΣ Όσοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα κολπικής μαρμαρυγής θα πρέπει: ▪ Να διακόψουν το κάπνισμα.

▪ Να περιορίσουν ή και να διακόψουν την κατανάλωση καφέ, τσαγιού, αναψυκτικών τύπου κόλα που περιέχουν καφεΐνη.

▪ Να περιορίσουν την κατανάλωση αλκοόλ.

▪ Να είναι προσεκτικοί και να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν λάβουν κάποιο φάρμακο, καθώς ορισμένα φάρμακα επηρεάζουν τον καρδιακό ρυθμό. ■

| 39

ΣΩΤΉΡΙΟΣ ΠΡΆΠΑΣ

Διευθυντής Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν»

Η ΙΑΤΡΙΚΉ ΣΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΘΑ ΕΊΝΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΉ, ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΜΈΝΗ, ΠΟΛΥΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΉ, ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΉ!

ΈΝΑΣ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΠΌΡΟΥΣ της τεχνικής της πάλλουσας καρδιάς για εγχειρήσεις bypass και του αρτηριακού κυκλώματος «Π», ο διευθυντής Καρδιοχειρουργικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν», Σωτήριος Πράπας, μας μιλά για το μέλλον της Καρδιοχειρουργικής και τις μεγάλες προκλήσεις της. Παράλληλα, μας αποκαλύπτει τις προσπάθειές του να αναγνωρισθεί η Λάρισα ως Ιπποκρατική πόλη, καθώς και το πάθος του ως ερασιτέχνη φωτογράφου, το οποίο «έδεσε» με την Ιατρική.

Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς συνιστά η μέθοδος και πόσοι ασθενείς κάθε χρόνο χρειάζεται να υποβληθούν σε αυτήν; Η τεχνική της πάλλουσας καρδιάς είναι μία μέθοδος bypass που εμπνεύστηκε ο Αργεντινός Federico Benetti προκειμένου να μειώσει το κόστος της εγχείρησης αποφεύγοντας τη χρήση των υλικών που απαιτούνται για την εξωσωματική κυκλοφορία που χρησιμοποιείται στην κλασική μέθοδο. Στην πορεία όμως απέδειξε πλεονεκτήματα, που ήταν κυρίως η αποφυγή των επιπλοκών της χρήσης της συσκευής εξωσωματικής κυκλοφορίας. Έτσι απετέλεσε προοδευτικά μια εναλλακτική μέθοδο bypass που υιοθετήθηκε από χειρουργούς που είχαν την αφοσίωση και το ταλέντο να πραγματοποιήσουν την επέμβαση σε μία ζωντανή παλλόμενη καρδιά, με χρήση βέβαια σταθεροποιητών και άλλων βοηθημάτων. Η τεχνική είχε όμως και ένα μειονέκτημα, το «φύτεμα» φλεβικών μοσχευμάτων στη σφύζουσα αορτή με κίνδυνο την πρόκληση εγκεφαλικού επεισοδίου ή διαχωρισμού της αορτής. Το μειονέκτημα αυτό ξεπέρασε η τεχνική του αρτηριακού κυκλώματος «Π», που εφαρμόζει η ομάδα μας από το 2000.

— Κύριε Πράπα, είστε από τους πρωτοπόρους της τεχνικής πάλλουσας καρδιάς για εγχειρήσεις bypass.

— Αρτηριακό κύκλωμα «Π», το οποίο πήρε το όνομά σας. Εξηγήστε μας τι είναι και πώς φτάσατε να

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

40 |

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο κ. ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΠΡΑΠΑΣ.

| 41

εμπνευστείτε τη μέθοδο αυτή; Κατ’ αρχάς, το όνομα σχετίζεται με το σχήμα του κυκλώματος και όχι με το όνομά μου και το γεγονός αποτελεί απλά μια συγκυρία. Η πρωτοποριακή τεχνική bypass του αρτηριακού κυκλώματος «Π» σε παλλόμενη ζωντανή καρδιά, χωρίς χειρισμούς στην αορτή, όσο και αν φαίνεται πολύπλοκη, είναι απλή στη σύλληψή της και βασίζεται στη φύση. Αρκεί να γνωρίζουμε ότι όλα τα όργανα και μέλη του σώματος έχουν διπλά ή πολλαπλά κυκλώματα εκτός από την καρδιά και τους νεφρούς, που ωστόσο είναι δύο. Έτσι, σε περίπτωση απόφραξης του ενός κυκλώματος, υπάρχει η επικουρική λειτουργία των άλλων. Η καρδιά λοιπόν που τροφοδοτεί με αίμα όλο το σώμα μας είναι ένα όργανο χωρίς κάποιο δεύτερο επικουρικό φυσικό κύκλωμα. Για να καταλάβουμε τη διαφορά ας πάρουμε δύο παραδείγματα. Εάν αποφραχθεί μια καρωτίδα, ο εγκέφαλος δεν νεκρώνεται, διότι υπάρχουν άλλες τρεις αρτηρίες να τον αιματώσουν. Εάν φράξει ένα αγγείο στην καρδιά, χωρίς από μόνο του να κάνει παράπλευρη κυκλοφορία, τότε η περιοχή που αρδεύει νεκρώνεται. Στην περίπτωσή μας λοιπόν δημιουργούμε ένα δεύτερο επικουρικό αρτηριακό κύκλωμα που βασίζεται στις δύο μαστικές αρτηρίες που έχουμε πίσω από το στήθος μας, παίρνει αίμα από τη συστηματική κυκλοφορία και συνδεόμενο με το νοσούν στεφανιαίο δίκτυο το αρδεύει επικουρικά, όπως θα έκανε ένα δεύτερο κύκλωμα αν υπήρχε από τη φύση. Η επιτυχία της μεθόδου οφείλεται βασικά σε δύο πλεονεκτήματα. Την αποφυγή της εξωσωματικής κυκλοφορίας, καθώς και τους χειρισμούς στην αορτή. Συγκεκριμένα, όταν ένας ασθενής χειρουργείται με την κλασική μέθοδο θα πρέπει η καρδιά να σταματήσει, να παγώσει και το αίμα να βγει στο μηχάνημα εξωσωματικής κυκλοφορίας που θα το οξυγονώσει και θα το κυκλοφορήσει. Με άλλα λόγια, είναι σαν να σταματάμε την ζωή, τη διατηρούμε με το μηχάνημα και την ξαναβάζουμε μπρος με το τέλος της εγχείρησης. Αυτό για κάποιον άνθρωπο χωρίς άλλες συν-νοσηρότητες είναι καλά ανεκτό, όμως για επιβαρυμένους ασθενείς υψηλού κινδύνου, η μακρόχρονη παραμονή στο μηχάνημα μπορεί να συνδέεται με σοβαρές επιπλοκές. Επίσης, οι χειρισμοί που γίνονται στην αορτή, καθώς και στην ίδια την καρδιά για να την συνδέσουμε στο μηχάνημα και να την απομονώσουμε από την κυκλοφορία ενέχουν τον κίνδυνο κάποιου εγκεφαλικού επεισοδίου ή διαχωρισμού της αορτής. Με λίγα λόγια, η κλασική μέθοδος είναι σαν ένα ναρκοπέδιο. Περνάμε από μέσα προσεχτικά, αλλά δεν μπορούμε να εξαλείψουμε και την πιθανότητα του ατυχήματος. Με τη μέθοδό μας, καθώς δεν σταματάμε την καρδιά και δεν ακουμπάμε

42 |

την αορτή, είναι σαν να περνάμε έξω από το ναρκοπέδιο χωρίς κινδύνους. Με τον τρόπο αυτόν, λοιπόν, βοηθάμε τους ασθενείς υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι υπερήλικες, οι διαβητικοί, οι νεφροπαθείς, οι χρόνια αναπνευστικοί άρρωστοι, ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια, νόσο των καρωτίδων, ασβεστωμένη αορτή ή με προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο, οι οποίοι μπορούν να ξεπεράσουν με πιο ανώδυνο τρόπο μια τέτοια σοβαρή επέμβαση. Επίσης, η μέθοδος πλεονεκτεί σε δύο ακόμα περιπτώσεις. Στους νέους, όπου η χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων, όπως στην περίπτωσή μας των μαστικών αρτηριών, είναι αυτή που διασφαλίζει μια καλή μακρόχρονη πορεία. Επίσης, στις γυναίκες, όπου τα λεπτά τους αγγεία ταιριάζουν καλύτερα σε εύρος με εκείνα των αρτηριακών μοσχευμάτων σε σχέση με τις φλέβες από το πόδι.

— Πρόσφατα παρουσιάσατε ένα λεύκωμα με τίτλο « Όπου ταξίδεψε η καρδιά». Τι περιέχει και πώς ήρθε η ιδέα; Έχοντας το πάθος και την οπτική του ερασιτέχνη φωτογράφου συνήθιζα στη διάρκεια του λίγου ελεύθερου χρόνου στα διάφορα επιστημονικά μου ταξίδια να αποτυπώνω κάποιες στιγμές καθημερινότητας, μορφές, μνημεία, φορεσιές λαών, συνήθειες, στοιχεία κάθε χώρας. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που ευτύχησα να ταξιδέψω σε όλες σχεδόν τις γειτονιές του κόσμου, να ανοίξω τους ορίζοντές μου και να αποτυπώσω με εικόνες τη μαγεία των χρωμάτων και των πολιτισμών της Γης και των χρωμάτων. Στο λεύκωμα αυτό λοιπόν εμπεριέχονται η εμπειρία, η μνήμη και οι στιγμές, σαν μια παρέλαση στα μάτια του αναγνώστη, 56 περίπου χωρών του κόσμου. Κάθε ενότητα χώρας είναι σαν μια παράσταση χρωμάτων, μορφών, σχημάτων, γραμμών και αλληγοριών, όπως τις κατέγραψε ο φακός μου με την αίσθηση, το συναίσθημα και την έμπνευση της στιγμής τού «κλικ». Παράλληλα, οι στίχοι της Άννας Μανωλοπούλου, σπουδαίας ποιήτριας και καθηγήτριάς μου στα φιλολογικά στη διάρκεια των γυμνασιακών μου χρόνων, ντύνουν με τον έξοχο λόγο της το λεύκωμα και το απογειώνουν.

— Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στη δουλειά σας; Η καρδιά είναι ένα μηχανικό ανάλογο. Θεωρώ ότι προβλήματα τροφοδοσίας, βαλβίδων ηλεκτρικού συστήματος είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ο «φθαρμένος κινητήρας», δηλαδή η ανεπάρκεια του μυ της καρδιάς που βέβαια είναι δύσκολο να υποκατασταθεί. Σήμερα υπάρχουν οι μεταμοσχεύσεις, οι μηχανικές συσκευές υποστήριξης του

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν πλέον από έμφραγμα αν φτάσουν έγκαιρα σε ένα νοσοκομείο.

έργου της αριστερής κοιλίας, αλλά με περιορισμένο ορίζοντα. Μεγάλη προσδοκία αποτελεί η δημιουργία μιας αξιόπιστης ολικής μηχανικής καρδιάς με μακροπρόθεσμη καλή λειτουργία.

— Τι έχει αλλάξει στην Καρδιοχειρουργική τα τελευταία χρόνια; Πολλές χειρουργικές παρεμβάσεις γίνονται πλέον και με διακαθετηριακές μεθόδους στο αιμοδυναμικό εργαστήριο. Οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν πλέον από έμφραγμα αν φτάσουν έγκαιρα σε ένα νοσοκομείο που θα πραγματοποιήσει μια κατεπείγουσα αγγειοπλαστική διασώσεως. Επίσης, σε κάποιες βαλβιδοπάθειες, οι βαλβίδες τοποθετούνται διακαθετηριακά, καθώς επίσης και μεγάλα ανευρύσματα της αορτής αντιμετωπίζονται με ενδοαυλικά stents. Στη χειρουργική της καρδιάς εναπομένουν μικρότερα πλέον πεδία δράσης για πιο πολύπλοκα περιστατικά ή για εκείνα που έχουν απόλυτη ένδειξη. Παράλληλα, οι παρεμβάσεις των χειρουργών γίνονται με όλο και πιο ελάχιστα επεμβατικές τομές και ελάχιστο κίνδυνο. Βέβαια, θα πρέπει πάντα τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων να κρίνονται διαχρονικά. Σήμερα, για παράδειγμα, είναι πλέον επιβεβαιωμένο ότι το χειρουργικό bypass σε πολυαγγειακή νόσο των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς και σε διαβητικούς υπερέχει μακροπρόθεσμα από την αγγειοπλαστική με stents. Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να κριθεί και η αποτελεσματικότητα άλλων διακαθετηριακών μεθόδων για τις βαλβιδοπάθειες, όπως της TAVI ή του Mitra Clip.

— Το «Ερρίκος Ντυνάν» αποτελεί, θα λέγαμε, σημείο αναφοράς για τα καρδιολογικά περιστατικά; To νοσοκομείο μας χαρακτηρίζεται από τα πρωτοπόρα στα ζητήματα αντιμετώπισης των καρδιοπαθειών. Από το χώρο αυτόν αναδύθηκαν μοντέρνες τεχνικές που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στη χώρα μας, όπως η αναορτική μέθοδος bypass που περιγράψαμε, η εμφύτευση βλαστοκυττάρων στην καρδιά, τεχνικές κατάλυσης αρρυθμιών, αγγειοπλαστικές στελέχους κ.λπ. Έχοντας στη σύνθεσή του κορυφαίους ιατρούς στον κάθε τομέα, καλύπτει με τον πιο σύγχρονο τρόπο όλο το φάσμα της αντιμετώπισης των παθήσεων

της καρδιάς σε καρδιολογικό και καρδιοχειρουργικό επίπεδο.

— Ποιο είναι το μέλλον στην Καρδιολογία και την Καρδιοχειρουργική κατά τη γνώμη σας; Νομίζω ότι οι μεγάλες προσδοκίες έρχονται από την κλινική γενετική με την όλο και καλύτερη κατανόηση του γονιδιώματος και του γενετικού χαρακτήρα των παθήσεων που θα φέρει και την αντιμετώπιση σε επίπεδο γονιδίου. Ωστόσο, αυτό αποτελεί έναν αρκετά μακροπρόθεσμο στόχο. Μεσοπρόθεσμα, οι προσδοκίες αφορούν την περαιτέρω βελτίωση μεθόδων που ήδη ξεκίνησαν και αναφέρθηκαν προηγουμένως (καλύτερα stents, βιοπροσθετικές βαλβίδες με μεγαλύτερη διάρκεια καλής λειτουργίας, ενδοαυλική αντιμετώπιση ανευρυσμάτων σε όλα τα σημεία της αορτής, διακαθετηριακή τοποθέτηση μιτροειδούς βαλβίδας), καθώς και τη Ρομποτική Καρδιοχειρουργική ή τις κυτταρικές θεραπείες. Στον τομέα της καρδιακής ανεπάρκειας, αποτελεσματικότερα φάρμακα και συσκευές υποβοήθησης με πιο μακρόχρονη καλή λειτουργία. Το κοινό πεδίο δράσης καρδιολόγων και χειρουργών καρδιάς σε επεμβατικό επίπεδο πιστεύω πως θα δημιουργήσει στο μέλλον μια κοινή ειδικότητα του επεμβατικού καρδιάς, έμπειρου στο να χρησιμοποιεί όλες τις μεθόδους που σήμερα διενεργούνται ξεχωριστά από τον επεμβατικό καρδιολόγο ή τον καρδιοχειρουργό.

— Ποιος είναι ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στην Καρδιοχειρουργική; Οι νέες τεχνολογίες θα οδηγήσουν ευρύτερα την Ιατρική σε άλλα επίπεδα. Ως αποτέλεσμα, θα ζούμε περισσότερο και καλύτερα. Η Ιατρική θα είναι των τεσσάρων Π (προγνωστική, προσωποποιημένη, πολυσυμμετοχική, και κυρίως προληπτική) και θα αξιοποιεί τις προόδους στις απεικονιστικές μεθόδους, στη νανοτεχνολογία, στην ανάλυση του γονιδιώματος, στη ρομποτική και στα βλαστοκύτταρα. Κομμάτι της προόδου θα αξιοποιήσει η Καρδιοχειρουργική.

— Από ό,τι έχω μάθει για εσάς, όραμά σας είναι να αναγνωριστεί η Λάρισα ως πόλη του Ιπποκράτη. Θα μας εξηγήσετε τους λόγους;

| 43

Ο Ιπποκράτης έζησε για μεγάλο μέρος της ζωής του στη Λάρισα, όπου και πέθανε. Η ανακήρυξή της, λοιπόν, ως μιας Ιπποκρατικής πόλης, αν και άργησε, ήταν κάτι δικαιωματικό. Ωστόσο, παρότι Λαρισαίος, η προσωπική μου στάση ήταν εξ αρχής η συνένωση όλων των Ιπποκρατικών φορέων σε μια κοινή προ-

σπάθεια, γεγονός που έλαβε χώρα φέτος σε κοινή εκδήλωση στη Λάρισα. Αυτό που μας αξίζει ως Έλληνες είναι η διεθνής προβολή των Ιπποκρατικών αρχών και η αξιοποίηση της παρακαταθήκης του έργου του και όχι όποια διαμάχη διεκδίκησης του ονόματός του. ■

ΣΩΤΉΡΗΣ ΠΡΆΠΑΣ Πήρε πτυχίο Ιατρικής Σχολής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 1979 και έκανε ειδίκευση στη Γενική Χειρουργική στη Χειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου 216 ΚΙΧΝΕ Αλεξανδρούπολης το διάστημα 1979-1980. Στη συνέχεια, την περίοδο 1982-1985 έκανε ειδίκευση στη Γενική Χειρουργική στην Κλινική Γενικής Χειρουργικής & Θωρακοχειρουργικής του Νοσοκομείου «Γ. Παπανικολάου» Θεσσαλονίκης. Το 1985-1989 έκανε ειδίκευση στην Καρδιοχειρουργική στην Κλινική Χειρουργικής Θώρακος, Καρδιάς & Αγγείων στο ίδιο νοσοκομείο και το 1990 έλαβε τον τίτλο Ειδικότητας Χειρουργού Θώρακος, Καρδιάς & Αγγείων. Έκανε μετεκπαίδευση Clinical & Research Fellowship στην Καρδιοχειρουργική Κλινική Ενηλίκων-Παίδων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Royal Brompton & National Heart & Lung Hospital του Λονδίνου την περίοδο 1990-1991 και διδακτορική διατριβή στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με τίτλο: «Επαναιμάτωση ισχαιμούσης αριστεράς κοιλίας, χωρίς χρήση εξωσωματικής κυκλοφορίας» το 2006. Είναι καρδιοχειρουργός όλου του φάσματος της Χειρουργικής Καρδιάς ενηλίκων, ήτοι της στεφανιαίας νόσου, των βαλβίδων, της αορτής, των όγκων καρδιάς και άλλων παθήσεων, καρδιοχειρουργός παίδων & συγγενών καρδιοπαθειών. Είναι ο εμπνευστής της τεχνικής του «κυκλώματος Π» που εφαρμόζεται, κατόπιν κλινικής έρευνας, στο σύνολο των περιστατικών με στεφανιαία νόσο και συνίσταται στη διενέργεια bypass σε πάλλουσα καρδιά, με χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων, χωρίς χειρισμούς στην ανιούσα αορτή, μια τεχνική εξαιρετικά αποτελεσματική σε ομάδες υψηλού κινδύνου (υπερήλικες, αναπνευστικοί ασθενείς, νεφροπαθείς, διαβητικοί, ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια κ.λπ.). Επίσης, υπήρξε ο εμπνευστής της τεχνικής «τριπλής βοήθειας» της ισχαιμικής ανεπαρκούσης αριστερής κοιλίας, που κατόπιν κλινικής έρευνας εφαρμόζεται σε ασθενείς μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου και περιλαμβάνει bypass με τη μέθοδο του αρτηριακού «κυκλώματος Π», σε συνδυασμό με εξωτερική επαναδιαμόρφωση της αριστερής κοιλίας και έγχυση αυτόλογων βλαστικών κυττάρων του μυελού των οστών του ασθενούς στο μυοκάρδιο . Έχει τεράστιο ερευνητικό και κλινικό ενδιαφέρον, καθώς και εμπειρία στην επιδιόρθωση της ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας, όπως επίσης ερευνητικό και κλινικό ενδιαφέρον, καθώς και εμπειρία στη χειρουργική της αορτής, ιδιαίτερα της ρίζας και ανιούσης αορτής. Από το 1991 έως το 1993 εργάσθηκε ως επιμελητής Β’ στη Β’ Παιδοκαρδιοχειρουργική Κλινική στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο «Αγ. Σοφία» της Αθήνας. Ενώ το 1993-2001 ως επιμελητής Α’ στην Γ’ Καρδιοχειρουργική Κλινική στο «Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο». Από το 2001 έως σήμερα είναι διευθυντής της Α’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center», μιας κλινικής που οργανώθηκε από μηδενική βάση, η οποία σήμερα διενεργεί 350 περίπου επεμβάσεις καρδιάς, κάθε χρόνο, και συμπληρώνει στα τέλη του 2015 τον αριθμό των 4.500 εγχειρήσεων καρδιάς, που καλύπτουν όλο το φάσμα καρδιοπαθειών ενηλίκων. Έχει λάβει διακρίσεις ως: European Boards of Thoracic and Cardiovascular Surgeons (FETCS), Vice Chancellor της World Society of Cardiovascular & Thoracic Surgeons. Ιδρυτής & πρόεδρος της Euro-Asian Bridge Society of Surgeons. Και τα βραβεία: «ΣΟΦΙΗΣ», Τμήματος Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, 2008. Ερευνητικής εργασίας με τίτλο «Συνδυασμένη χειρουργική και κυτταρική θεραπεία για ασθενείς τελικού σταδίου ισχαιμικής μυοκαρδιοπάθειας», Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος, Θεσσαλονίκη, 2007. Τέλος, έχει στο ενεργητικό του 68 δημοσιεύσεις σε διεθνή ιατρικά περιοδικά αναγνωρισμένου κύρους (30 full papers, 38 περιλήψεις), 10 δημοσιεύσεις σε ελληνικά ιατρικά περιοδικά και πάνω από 130 ανακοινώσεις σε μεγάλα διεθνή συνέδρια.

44 |

#zoimprosta

Y

Πόσο σημαντικοί είναι οι Βιοχημικοί Δείκτες στη διάγνωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων Γράφει η Δρ ΔΉΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΛΆΜΠΡΟΥ, MD, PhD, ιατρός μικροβιόλογος-βιοπαθολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

ΟΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΈΣ ΝΌΣΟΙ είναι πρώτη αιτία θνητότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως. Επτά εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από στεφανιαία νόσο. Στην Ευρώπη ένας στους 6-7 ανθρώπους (περίπου το 15%) καταλήγει από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στην Ελλάδα 4.000-5.000 άτομα το χρόνο χάνουν τη ζωή τους από οξύ στεφανιαίο σύνδρομο. Η πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων αποτελεί προτεραιότητα μείζονος σημασίας για τη δημόσια υγεία. Ειδικότερα το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου συνιστά μια επείγουσα κλινική οντότητα που απαιτεί άμεση διάγνωση και θεραπεία. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΌΜΩΣ ΟΞΎ ΈΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΊΟΥ Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου οφείλεται σε αιφνίδια απόφραξη ενός κλάδου των στεφανιαίων αρτηριών λόγω ρήξης ή διάβρωσης της αθηρωματικής πλάκας και δημιουργίας θρόμβου, ο οποίος αποφράσσει πλήρως την υπεύθυνη στεφανιαία αρτηρία, με αποτέλεσμα τη διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη νέκρωση μιας περιοχής του μυοκαρδίου. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου. ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΒΙΟΔΕΊΚΤΕΣ (BIOMARKERS) Είναι εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την καλύτερη ταυτοποίηση ατόμων υψηλού κινδύνου, για την άμεση και ακριβή διάγνωση των συνθηκών της νόσου, καθώς και για την αποτελεσματική πρόγνωση και θεραπεία. Οι Βιοδείκτες είναι παράμετροι μετρήσιμες και ποσοτικοποιημένες, όπως η συγκέντρωση ειδικών ενζύμων, η συγκέντρωση ειδικών ορμονών, η κατανομή ειδικών γονιδιακών φαινοτύπων του πληθυσμού ή η παρουσία βιολογικών ουσιών, που χρησιμεύουν ως δείκτες σε αναφορές σχετικά με την υγεία και τη φυσιολογία. Ως Βιοδείκτης ορίζεται: « Ένα χαρακτηριστικό που

46 |

Η Δρ ΔΉΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΛΆΜΠΡΟΥ.

έχει μετρηθεί και εκτιμηθεί αντικειμενικά ως δείκτης μιας φυσιολογικής ή παθολογικής διεργασίας ή ακόμη και μιας φαρμακευτικής απάντησης σε συγκεκριμένη θεραπευτική παρέμβαση». Ένας Βιοδείκτης μπορεί να μετρηθεί σε ένα βιολογικό υλικό (αίμα, ούρα, ιστό), μπορεί να είναι μια εγγραφή από ένα άτομο (ΗΚΓ, αρτηριακή πίεση) ή μπορεί να είναι μια απεικονιστική εξέταση (αξονική τομογραφία, υπερηχοκαρδιογράφημα). ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΌΜΩΣ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΕΝΌΣ ΙΔΑΝΙΚΟΎ ΚΑΡΔΙΑΚΟΎ ΒΙΟΔΕΊΚΤΗ Η προσδοκία από έναν καρδιακό Βιοχημικό Δείκτη είναι η ενδυνάμωση της ικανότητας του κλινικού γιατρού να διαχειριστεί τον ασθενή με άριστο τρόπο. Για παράδειγμα:

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ Σε έναν ασθενή προσερχόμενο στα επείγοντα, με οπισθοστερνικό πόνο (υποψία ενός στεφανιαίου συνδρόμου) ένας Βιοχημικός Δείκτης πρέπει να διαφοροδιαγνώσει το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου από την ασταθή στηθάγχη (τροπονίνη), την οξεία πνευμονική εμβολή (μέσω του D Dimers) ή τη ρήξη ανευρύσματος αορτής (μέσω του διοισοφάγειου υπερηχοκαρδιογραφήματος). Σε έναν ασθενή, όμως, ο οποίος έχει υποστεί ήδη οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, ένας Βιοχημικός Δείκτης θα πρέπει να αξιολογεί την πιθανότητα των παρακάτω: Tην απάντηση στη θεραπεία (ανύψωση του ST τμήματος στο ΗΚΓ), την έκταση της καρδιακής βλάβης (τροπονίνη Ι ή Τ), τη σοβαρότητα της υποκείμενης στεφανιαίας νόσου (στεφανιαία αγγειογραφία), το βαθμό αριστερής κοιλιακής δυσλειτουργίας (υπερηχοκαρδιογράφημα), τον κίνδυνο μελλοντικής υποτροπής (τεστ κοπώσεως), την προοδευτική καρδιακή ανεπάρκεια (BNP). Οι Βιοδείκτες μπορούν να ταξινομηθούν σε Βιοχημικούς Δείκτες για screening test, σε διαγνωστικούς δείκτες, προγνωστικούς δείκτες ή δείκτες σταδιοποίησης νόσου. Οι επιθυμητές ιδιότητες ενός Βιοδείκτη ποικίλλουν ανάλογα με τη χρήση τους. Οι Βιοδείκτες που χρησιμοποιούνται για screening test πρέπει να έχουν υψηλή ευαισθησία, υψηλή ειδικότητα, προγνωστικές τιμές, κατάλληλο εύρος τιμών και χαμηλό κόστος. Οι διαγνωστικοί δείκτες του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, εκτός των προαναφερθέντων, πρέπει να χαρακτηρίζονται και από συνεχή άνοδο, υψηλή ειδικότητα ιστού (που να καταδεικνύει μυοκαρδιακή προέλευση) και αποδέσμευση (έκλυση) στην κυκλοφορία ανάλογη με την έκταση της βλάβης. ΤΙ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΊΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΡΔΙΑΚΈΣ ΤΡΟΠΟΝΊΝΕΣ Η τροπονίνη Τ και η τροπονίνη Ι είναι Βιοχημικοί Δείκτες που χρησιμοποιούνται στην κλινική έρευνα και πράξη σε ασθενείς με πόνο στο στήθος με σκοπό να ελεγχθεί αν αυτοί εμφανίζουν έμφραγμα ή κάποια άλλη καρδιακή βλάβη. Από πλευράς λειτουργίας, είναι ρυθμιστικές πρωτεΐνες των λεπτών νηματίων της ακτίνης των γραμμωτών μυών (συστατικό δηλαδή του συστήματος συστολής των μυών). Οι πρωτεΐνες αυτές απελευθερώνονται και κυκλοφορούν στο αίμα όταν καταστραφεί το μυοκάρδιο. Παρόλο που η λειτουργία των τροπονινών είναι η ίδια σε όλους τους γραμμωτούς μυς, οι τροπονίνες που προέρχονται αποκλειστικά από το μυοκάρδιο τροπονίνη Τ (cTnt) και τροπονίνη Ι (cTnI) διαφέρουν αι-

σθητά από την τροπονίνη των σκελετικών μυών. Έχουν δηλαδή υψηλή ειδικότητα για τον συγκεκριμένο ιστό, οπότε και αποτελούν έναν ειδικό καρδιακό δείκτη υψηλής ευαισθησίας στις βλάβες του μυοκαρδίου. Η μεγάλη διαγνωστική τους αξία συνίσταται στη διάγνωση του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου όταν αυτό δεν συνοδεύεται από ευρήματα στο καρδιογράφημα. Συγκεκριμένα, η υψηλή τιμή καρδιακής τροπονίνης χωρίς ανάσπαση του τμήματος ST του καρδιογραφήματος είναι θέτει τη διάγνωση για το οξύ καρδιακό έμφραγμα. Ο προσδιορισμός της τροπονίνης, είτε της Τ είτε της Ι, μπορεί να παραγγελθεί αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με τον προσδιορισμό άλλων βιοχημικών καρδιαγγειακών δεικτών (cardio biomarkers), όπως η κρε-

ατίνοκιναση CK ή το ισοένζυμο αυτής CK-MB και η μυοσφαιρίνη. Οι προσδιορισμοί της τροπονίνης Ι και Τ σταδιακά τείνουν να αντικαταστήσουν τον προσδιορισμό της CK και της CK-MB επειδή είναι πιο ειδικές για την καρδιακή βλάβη (έναντι της μυοσκελετικής βλάβης) και παραμένουν αυξημένοι για πολύ μεγάλη χρονική περίοδο. Συγκεκριμένα, αυξάνονται 3-4 ώρες μετά το έμφραγμα και παραμένουν αυξημένοι έως και 2 εβδομάδες μετά από αυτό. Η τροπονίνη μπορεί να ζητηθεί ξανά στις 6 και στις 12 ώρες από το επεισόδιο. Εκτός από την αναμφισβήτητη συμβολή τους στη διάγνωση των στεφανιαίων συνδρόμων, έχει αποδειχθεί ότι έχουν και προγνωστική αξία. Μπορεί να προβλεφθεί η βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη έκβαση των ασθενών με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η μέτρηση της τροπονίνης είναι

| 47

σημαντική, επίσης, στην αξιολόγηση της έντασης της καρδιακής βλάβης από ήπιας ως σοβαρής, καθώς και στη διαφοροποίηση των κλινικών συμπτωμάτων, όπως πόνος στο στήθος που οφείλεται σε άλλα αίτια. Ο προσδιορισμός της τροπονίνης ζητείται, επίσης, σε ασθενείς με ασταθή στηθάγχη (επεισόδια πόνου στο στήθος που σχετίζεται με ανεπαρκή ροή αίματος στην καρδιά) και η οποία διορθώνεται με την ανάπαυση και τη φαρμακευτική αγωγή. Όταν τα συμπτώματα των ασθενών κλιμακώνονται ή συμβαίνουν, ενώ ο ασθενής βρίσκεται σε ανάπαυση, ένδειξη δηλαδή ότι η στηθάγχη μετατρέπεται σε σταθερή, η μέτρηση της τροπονίνης επιβάλλεται. Επίσης, η καρδιακή τροπονίνη είναι χρήσιμη στον εντοπισμό των ασθενών που μπορούν να επωφεληθούν αντιθρομβωτικής θεραπείας. Αποτελεί, δε, δείκτη επιλογής για τον τραυματισμό του μυοκαρδίου. Η ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΌΔΟΥ Πρότυπα όρια αναφοράς για τον προσδιορισμό της τροπονίνης δεν είναι διαθέσιμα επειδή οι τιμές αναφοράς εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως ηλικία, φύλο, πληθυσμό και μέθοδο. Τα αριθμητικά αποτελέσματα της μέτρησης έχουν διαφορετική σημασία σε διαφορετικά εργαστήρια. Το κάθε εργαστηριακό αποτέλεσμα πρέπει να περιλαμβάνει τα επακριβή όρια αναφοράς για τον συγκεκριμένο προσδιορισμό. Φυσιολογικά, τα επίπεδα της τροπονίνης είναι πολύ χαμηλά. Ακόμη και ελαφρά αύξηση των επιπέδων μπορεί να υποδεικνύει κάποιο βαθμό καρδιακής βλάβης. Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι είναι αναγκαίο ο αναλυτής στον οποίο εκτελούνται οι μετρήσεις να είναι επιμελώς βαθμονομημένος, ιδίως στις τιμές κλινικού

48 |

ενδιαφέροντος, οι οποίες βρίσκονται πλησίον των μηδενικών τιμών αυτής. Η ΕΡΜΗΝΕΊΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΆΤΩΝ Χαμηλές συγκεντρώσεις τροπονίνης μπορούν να ανιχνευθούν σε κλινικά σταθερούς ασθενείς, όπως ασθενείς με ισχαιμική ή μη ισχαιμική καρδιακή ανεπάρκεια, ασθενείς με μυοκαρδιοπάθεια, νεφρική ανεπάρκεια, σήψη και διαβήτη. Οι χαμηλές συγκεντρώσεις τροπονίνης αποτελούν έναν ανεξάρτητο δείκτη πρόγνωσης καρδιαγγειακών συμβαμάτων, όπως του εμφράγματος ή της κολπικής μαρμαρυγής. Αυξημένα επίπεδα τροπονίνης εμφανίζονται σε οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Όμως υπάρχουν ασθενείς με καρδιακό έμφραγμα οι οποίοι παρουσιάζουν φυσιολογικά επίπεδα τροπονίνης και, αντιθέτως, περιπτώσεις με αυξημένα επίπεδα τροπονίνης χωρίς καρδιακό έμφραγμα. Όμως αυξημένη τιμή τροπονίνης ενδεχομένως να παρουσιαστεί και σε άλλες κλινικές καταστάσεις, οξείες ή χρόνιες, όπως μυοκαρδίτιδα (καρδιακή φλεγμονή), συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, βαρύτατες λοιμώξεις, ηπατική νόσο, νεφρική νόσο, δερματομυοσίτιδα, πολυμυοσίτιδα. Συμπερασματικά, λοιπόν, οι καρδιακές τροπονίνες αποτελούν έναν Βιοχημικό Δείκτη επιλογής για τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ειδικότερα για το έμφραγμα του μυοκαρδίου λόγω υψηλής ειδικότητας προς τον καρδιακό ιστό. Όμως δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από μόνες τους στη διάγνωση ή τον αποκλεισμό του καρδιακού εμφράγματος. Η κλινική συμπτωματολογία, η προσεκτική εξέταση, το λεπτομερές ιστορικό, καθώς και το καρδιογράφημα πρέπει να συνεκτιμώνται για την ασφαλή διαχείριση του ασθενούς. ■

MY HEALTH ACCOUNT

My Health Account Η Υγεία στα χέρια σας Στην Affidea καινοτομούμε. Δημιουργήσαμε για εσάς μια ψηφιακή πλατφόρμα ώστε να έχετε πρόσβαση ανά πάσα στιγμή στα ιατρικά σας δεδομένα. Δείτε με ένα κλικ το ιατρικό σας ιστορικό και περιηγηθείτε στις εξετάσεις σας από όπου κι αν βρίσκεστε. Αποθηκεύστε ή εκτυπώστε τα αποτελέσματα όπου κι αν είστε. Ανακαλύψτε όλες τις δυνατότητες που σας προσφέρει η σύγχρονη πλατφόρμα της Affidea, γιατί πάνω από όλα είναι η υγεία!

Άμεση και διαρκής πρόσβαση σε εξετάσεις, εικόνες, γνωματεύσεις Μόνιμη και ασφαλής αποθήκευση ιατρικού ιστορικού Αποστολή αποτελεσμάτων στον ιατρό σας Για περισσότερες πληροφορίες 213 090 0925 & support.gr@affidea.com (Δευτέρα-Παρασκευή, 16:00–20:00). Για ενεργοποίηση του ψηφιακού φακέλου απευθυνθείτε στη γραμματεία του διαγνωστικού κέντρου που σας εξυπηρετεί.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΜΥΡΝΙΟΥΔΗΣ

Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής «Σκυλίτσειου» Νοσοκομείου Χίου

Η ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΧΊΟΥ ΉΤΑΝ ΈΝΑ ΤΟΛΜΗΡΌ ΕΓΧΕΊΡΗΜΑ ΠΟΥ ΣΤΈΦΘΗΚΕ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΊΑ!

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Η ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ του «Σκυλίτσειου» Νοσοκομείου Χίου έχει ξεχωριστή θέση στο ιστορικό νοσοκομείο του νησιού, εξυπηρετώντας από την έναρξή της μέχρι σήμερα χιλιάδες καρδιολογικούς ασθενείς από πολλά νησιά του Αιγαίου. Ο διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής Νικόλαος Εμμ. Σμυρνιούδης μάς μιλά για το πώς ξεκίνησε τη λειτουργία της και για το σημαντικό έργο που διεξάγεται στην κλινική του.

50 |

— Πώς ξεκίνησε η πορεία της ανεξάρτητης Καρδιολογικής Κλινικής; Το Γενικό Νοσοκομείο Χίου «Σκυλίτσειο» άρχισε να λειτουργεί το 1886 ως φιλανθρωπικό ίδρυμα από δωρεές κυρίως Χιωτών του εξωτερικού. Λειτούργησε ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου μέχρι το 1983, οπότε εντάχθηκε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Η Καρδιολογική Κλινική λειτούργησε για πρώτη

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΜΥΡΝΙΟΥΔΗΣ.

| 51

φορά ως ανεξάρτητη κλινική τον Αύγουστο του 2000 σε νέο κτίριο που ήταν δωρεά της εφοπλιστικής οικογένειας Νικολού. Αρχικά διέθετε 8 κλίνες, αλλά, λόγω της υπερκάλυψης, έγινε προσθήκη ενός ακόμα θαλάμου, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή η δυναμικότητα να είναι 10 κλίνες (4 δίκλινα και 2 μονόκλινα). Η κλινική εξοπλίστηκε αρχικά με τα εργαστήρια αναίμακτων τεχνικών από διάφορες σημαντικές δωρεές: το Εργαστήριο Υπερηχοκαρδιογραφίας με ό,τι νεότερο για την εποχή με δωρεά Νικολάου Λω, το Εργαστήριο Κοπώσεων (δωρεά της οικ. Φαφαλιού) και το Εργαστήριο Αρρυθμιών που είναι εξοπλισμένο με Holter ρυθμού (δωρεά της Λονδινείου Επιτροπής). Μετά την πρώτη δύσκολη τετραετία λειτουργίας με μόλις δύο ειδικούς καρδιολόγους, τον εμπνευστή

και πρώτο διευθυντή της κλινικής, Γιώργο Γεωργιόπουλο, και εμένα, το έμψυχο δυναμικό προοδευτικά εμπλουτίστηκε και σήμερα υπηρετούν 5 ειδικοί καρδιολόγοι και 2 ειδικευόμενοι γιατροί. Το 2007 ξεκίνησε τη λειτουργία του το πρώτο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο της επαρχίας (γενικά σε όλη τη χώρα), αρχικά με τη στήριξη του αντίστοιχου τμήματος από το Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιά. Λίγο αργότερα ξεκίνησε και η διενέργεια αγγειοπλαστικών. Το τολμηρό αυτό εγχείρημα στέφθηκε με επιτυχία και αναγνώριση, και έχουν μέχρι τώρα πραγματοποιηθεί 3.000 στεφανιογραφίες και παραπάνω από 500 αγγειοπλαστικές.

— Η Καρδιολογική Κλινική σε τι κομμάτι πληθυσμού προσφέρει τις υπηρεσίες της;

Το ιστορικό Νοσοκομείο Χίου έκλεισε 138 χρόνια ζωής

52 |

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Η κλινική εφημερεύει καθημερινά για τους 50.000 μόνιμους κατοίκους του Νομού Χίου, τους πολλούς επισκέπτες κυρίως το καλοκαίρι, αλλά τα τελευταία χρόνια και τον υγειονομικά απαιτητικό πληθυσμό προσφύγων και μεταναστών. Τα περιστατικά που νοσηλεύονται (περίπου 650-700 το χρόνο) αφορούν όλο το νοσολογικό φάσμα της Καρδιολογίας, όπως στεφανιαία επεισόδια, αρρυθμίες, βαλβιδοπάθειες, καρδιακή ανεπάρκεια, μυοκαρδιοπάθειες κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια εξυπηρετούνται αρκετά περιστατικά από τα γειτονικά νησιά της Λέσβου, της Λήμνου, της Σάμου και της Ικαρίας, αλλά και γενικότερα από το χώρο του Αιγαίου όποτε ζητηθεί από τις αεροδιακομιδές του ΕΚΑΒ (Κω, Μύκονο, Σαντορίνη, Πάτμο κ.ά.). Σε καθημερινή βάση λειτουργεί Τακτικό Εξωτερι-

κό Ιατρείο με 7 ως 10 προγραμματισμένα ραντεβού που αυξάνονται κατά περίπτωση, αφού προστίθενται επανεξετάσεις ασθενών, προεγχειρητικές εκτιμήσεις, ετήσιοι έλεγχοι στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, προσχολικοί ή προαθλητικοί έλεγχοι κ.λπ. Επίσης, υπάρχουν ραντεβού εξωτερικών ασθενών για υπερηχογραφήματα, δοκιμασίες κόπωσης και Holter ρυθμού. Μάλιστα, η κλινική διαθέτει από το ξεκίνημά της πλήρη μηχανοργάνωση με περισσότερους από 30.000 ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών. Ενώ λειτουργεί και οργανωμένο εργαστήριο ελέγχου και προγραμματισμού μόνιμων βηματοδοτών. Επίσης, γίνονται κάποιες επεμβατικές πράξεις αρρυθμιολογίας, όπως η τοποθέτηση προσωρινού βηματοδότη και η ηλεκτρική ανάταξη αρρυθμιών. Ταυτόχρονα, επιτε-

ΤΟ ΓΕΝΙΚΌ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΧΊΟΥ είναι το μοναδικό νοσηλευτικό ίδρυμα που λειτουργεί στο Νομό Χίου. Άρχισε να λειτουργεί στα τέλη του 19ου αιώνα ως φιλανθρωπικό ίδρυμα από δωρεές κυρίως Χιωτών του εξωτερικού. Οι εργασίες ανέγερσης του «Σκυλίτσειου» Νοσοκομείου Χίου άρχισαν το 1883, με την οικονομική στήριξη των αδελφών Ζαννή, Ιωάννη και Ματθαίου Σκυλίτση. Παρά τα προσκόμματα των τουρκικών αρχών, το νοσοκομείο παραδόθηκε σε λειτουργία τον Σεπτέμβριο του 1886. Η ανέγερσή του, που έγινε στο χώρο του παλαιού Λοιμοκαθαρτηρίου, κόστισε 6.100 λίρες Αγγλίας. Το 1937 το νοσοκομείο περιελάμβανε τα Τμήματα: ▪ Χειρουργικό και Παθολογικό, με δύναμη 64 κλινών.

▪ Ψυχιατρείο, που ιδρύθηκε το 1899 από τον Παύλο Σκυλίτση, με δύναμη 60 κλινών.

▪ Αργέντειο Φθισιατρείο, που ιδρύθηκε από τους Παντελή και Φανή Αργέντη το 1913, με δύναμη 20 κλινών.

▪ Τμήμα Λοιμωδών Νόσων, με δύναμη 10 κλινών.

▪ Μικροβιολογικό και Βιοχημικό Τμήμα.

▪ Ακτινολογικό Τμήμα, που ιδρύθηκε το 1931 με δαπάνη της Έλενας Βενιζέλου, το γένος Σκυλίτση.

▪ Αστυκλινική, που αναγέρθηκε το 1911, με δαπάνη της οικογενείας Αργέντη.

▪ Το νοσοκομείο περιελάμβανε επίσης το Γηροκομείο με δύναμη 60 κλινών, το Εκθετοτροφείο με 10 κλίνες, το Απολυμαντήριο και το Νεκροτομείο. Σημαντικοί όμως σταθμοί για τη λειτουργία του νοσοκομείου αποτελούν η ίδρυση το 1910 της εν Λονδίνω Επιτροπής, υπέρ των Ορθοδόξων Εκπαιδευτικών και Φιλανθρωπικών Καταστημάτων της Χίου, με τη γενναία στήριξη που προσέφερε κατά καιρούς στο νοσοκομείο η δημοσίευση του Νόμου 2508/20, με τον οποίο τη διαχείριση του νοσοκομείου αναλαμβάνει η Ανωτέρα Ενοριακή Αντιπροσωπεία, με πρόεδρο τον εκάστοτε μητροπολίτη Χίου. Προβλέπει τη λειτουργία του ως ΝΠΙΔ, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, όπου παρέχονταν χειρουργικές, παθολογικές και ψυχιατρικές υπηρεσίες. Επίσης, η αλλαγή της νομικής μορφής από Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου το 1953 με Ν.Δ. 2592, ενώ το 1965 γίνεται δημόσιο νοσοκομείο και το 1983 με τις διατάξεις του Ν. 1397/83 εντάσσεται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και ορίζεται ως: Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο Χίου «Σκυλίτσειο». Το 1986 γίνεται η Αναμόρφωση του Οργανισμού του νοσοκομείου με δυνατότητα 100 κλινών με την Υπουργική Απόφαση αρ. Α3β/οικ. 14152/86, με σκοπό πάντα την παροχή πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας περίθαλψης, και το 2001 η ένταξη του νοσοκομείου στο ΠεΣΥΠ Βορείου Αιγαίου με την ίδρυση του Περιφερειακού Συστήματος Υγείας με το Νόμο 2889/01. Επιπλέον, το 1988 ιδρύθηκε το Κέντρο Υγείας Πυργίου και το 1990 ιδρύεται η ΜΤΝ Σχολή Νοσοκόμων. Το 1994 υπάγονται στο Κ.Υ. Πυργίου τα αγροτικά ιατρεία του νομού και, τέλος, το 2002 ιδρύεται ο Ψυχιατρικός Ξενώνας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψυχαργώς».

| 53

Πιλοτική μελέτη το 2016 έδειξε μείωση τόσο της ολικής χοληστερόλης όσο και της LDL (κακής χοληστερόλης) κατά 5%, μετά από χρήση μαστίχας.

λείται σημαντικό εκπαιδευτικό έργο που αφορά όχι μόνον τους ειδικευόμενους Καρδιολογίας, αλλά και ειδικευόμενους Παθολογίας, Γενικής Ιατρικής, αλλά και αγροτικούς ιατρούς.

— Κύριε Σμυρνιούδη, μιλήστε μας λίγο για το ερευνητικό έργο που γίνεται στην κλινική σας και ποιοι συμβάλλουν στη λειτουργία της. Το ερευνητικό έργο ξεκινά με παρουσιάσεις εργασιών σε συνέδρια και επιστημονικά περιοδικά και επεκτείνεται σε συμμετοχή σε πολυκεντρικές και άλλες μελέτες. Ενδεικτικά αναφέρω ότι έχουμε ενεργή συμμετοχή τα τελευταία χρόνια σε πολυκεντρικές, διεθνείς μελέτες που αφορούν τη χρήση νέων αντιπηκτικών και αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων, τις συσχετίσεις νέων αντιδιαβητικών φαρμάκων με τις παθήσεις του καρδιαγγειακού, θεραπευτικές παρεμβάσεις σε σοβαρές υπερλιπιδαιμίες κ.λπ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης πιλοτικές μελέτες που έχουμε οργανώσει σχετικά με θεραπευτικές εφαρμογές του τοπικού μας προϊόντος, της μαστίχας. Να θυμίσουμε ότι η πιλοτική μελέτη το 2016 που παρουσιάστηκε επίσημα στο 37ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο έδειξε μείωση τόσο της ολικής χοληστερόλης όσο και της LDL (κακής χοληστερόλης) κατά

5%, μετά από χρήση μαστίχας, με αποτέλεσμα να λάβει το πράσινο φως για περαιτέρω έρευνα. Με βάση τον Οργανισμό του Νοσοκομείου Χίου, υπάρχει η Καρδιολογική Κλινική με εμένα ως επιστημονικά υπεύθυνο διευθυντή και η Μονάδα Εμφραγμάτων -Αιμοδυναμικό με επιστημονικά υπεύθυνο διευθυντή τον Θανάση Καρτάλη. Πρακτικά όμως πρόκειται για ενιαία λειτουργική και αλληλοσυμπληρούμενη οντότητα. Υπηρετούν, επίσης, με σημαντική προσφορά οι επιμελητές Α’ Στέφανος Γαρουφαλής, Νίκος Παπαγιάννης και Πέτρος Βούτας.

— Πόσο δύσκολο είναι να αντεπεξέλθετε στις καθημερινές ανάγκες με τις ελλείψεις του συστήματος υγείας; Οι εποχές είναι όντως δύσκολες, και εμείς εδώ στην ακριτική Ελλάδα προσπαθούμε, αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους, από όπου κι αν προέρχονται, να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για την υγειονομική θωράκιση όλων των πολιτών. Όπου η Πολιτεία αγκαλιάζει επιτυχώς τη διάθεση εύπορων ιδιωτών να κάνουν δωρεές, οι οποίες θα αξιοποιηθούν σωστά, έχουμε ως αποτελέσματα σύγχρονες και αποδοτικές δομές υγείας που παρέχουν υπηρεσίες υψηλού επιπέδου στην τοπική κοινωνία και τους τουρίστες. ■

ΝΙΚΌΛΑΟΣ ΕΜΜ. ΣΜΥΡΝΙΟΎΔΗΣ Ο Νικόλαος Εμμ. Σμυρνιούδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Χίο. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1989. Μετά την υπηρεσία υπαίθρου στο Αγροτικό Ιατρείο Καμπιών στη Βόρεια Χίο (1989-1991) υπηρέτησε ως οπλίτης ιατρός στις Ειδικές Δυνάμεις (1991-1992). Κατά την ειδικότητα εκπαιδεύτηκε στη Γ’ Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» και την Καρδιολογική Κλινική του Τζανείου Νοσοκομείου και έλαβε τον τίτλο ειδικότητας Καρδιολογίας το 1998. Το 1999 διορίστηκε Επιμελητής Β’ στο Νοσοκομείο Χίου, όπου συνέβαλε στη δημιουργία, το 2000, της Καρδιολογικής Κλινικής, η οποία προοδευτικά επεκτάθηκε και γνώρισε πανελλήνια καταξίωση. Από το 2013 έχει το βαθμό του διευθυντή ΕΣΥ και από το 2020 είναι επιστημονικός υπεύθυνος της Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Χίου. Έχει επίσης πτυχίο Μάνατζερ Διοίκησης Οργανισμών Παροχής Υπηρεσιών Υγείας και Προνοιακών Ιδρυμάτων και μιλάει αγγλικά, ιταλικά και γαλλικά. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Κλινική Καρδιολογία, στην υπερηχογραφία, στην αρρυθμιολογία, αλλά και το πεδίο της κλινικής έρευνας.

54 |

ΥΠΕΡΣΥΓΧΡΟΝΟ

Κέντρο Μαστού Μία Πρότυπη Μονάδα Μαστού για την υγεία της γυναίκας, στο κέντρο της Αθήνας!

Ολοκληρωμένες υπηρεσίες πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας Ψηφιακή Μαστογραφία Ψηφιακή Τομοσύνθεση Υπερηχογράφημα Μαστών Ελαστογραφία 3D Απεικόνιση Στερεοτακτική Βιοψία Mammotome Έλεγχος Οστεοπόρωσης Χειρουργική αντιμετώπιση & αποκατάσταση

Εξειδίκευση και πολυετής εμπειρία Ειδικοί Ακτινοδιαγνώστες Μαστού Χειρουργοί Μαστού Πλαστικοί Χειρουργοί Ειδικοί Νοσηλευτές Τεχνολόγοι

Υπερσύγχρονος ιατρικός εξοπλισμός

ΚΕΝΤΡΟ ΜΑΣΤΟΥ ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΉΣ Τσόχα 24 & Δ. Σούτσου 37, 115 21 Αθήνα (μετρό Αμπελόκηποι) Τηλ.: 210 6416600, info@euroclinic.gr, www.euroclinic.gr

Η προληπτική λήψη ασπιρίνης μπορεί να αποτρέψει ένα μελλοντικό καρδιακό επεισόδιο; Η ΦΡΆΣΗ «ΕΓΏ ΠΑΊΡΝΩ ΜΙΑ ΑΣΠΙΡΙΝΟΎΛΑ την ημέρα για να προλάβω ένα καρδιακό επεισόδιο» υπήρξε όχι μόνο δημοφιλής, ώστε να ακολουθείται αβίαστα από υγιή άτομα μέσης ηλικίας, αλλά και υποστηριζόταν από παλαιότερες οδηγίες των καρδιολόγων. Και όμως, σήμερα, μια τέτοια πρακτική αμφισβητείται ως προς την ωφελιμότητά της. Τι ισχύει τελικά; «Κατ’ αρχάς θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η συζήτηση που ακολουθεί δεν σχετίζεται με τη χρήση της ασπιρίνης από ασθενείς που έχουν εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο. Εδώ τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα: η ασπιρίνη (και γενικά η αντιαιμοπεταλιακή αγωγή) είναι απαραίτητη θεραπεία μετά από έμφραγμα, ασταθή στηθάγχη, τοποθέτηση ενδοστεφανιαίου στεντ, επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, καθώς και μετά από ορισμένα είδη εγκεφαλικού επεισοδίου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η καθημερινή χρήση μικρής δόσης ασπιρίνης μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης νέου επεισοδίου και συνιστάται εκτός αν υπάρχουν αντενδείξεις. Η μικρή πιθανότητα εμφάνισης αιμορραγικών επιπλοκών, κυρίως γαστρορραγίας, υπερ-αντισταθμίζεται από το όφελος», επισημαίνει ο καρδιολόγος Αθανάσιος Πιπιλής, διευθυντής Α’ Καρδιολογικής Κλινικής «ΥΓΕΙΑ».

ΑΘΑΝΆΣΙΟΣ ΠΙΠΙΛΉΣ, διευθυντής Α’ Καρδιολογικής Κλινικής «ΥΓΕΙΑ».

56 |

ΤΙ ΙΣΧΎΕΙ ΓΙΑ ΥΓΙΉ ΆΤΟΜΑ; «Η κατάσταση», εξηγεί ο κ. Πιπιλής, «διαφέρει όταν πρόκειται για υγιή άτομα χωρίς γνωστή καρδιαγγειακή νόσο. Ο κίνδυνος να εκδηλώσει ένα άτομο, που δεν έχει ήδη νοσήσει από αθηρωματική νόσο, ένα καρδιακό επεισόδιο την επόμενη 10ετία διαφέρει ανάλογα με την ύπαρξη ή μη παραγόντων κινδύνου. Περισσότερο κινδυνεύει κάποιος που καπνίζει, που έχει υψηλή χοληστερόλη, υψηλή πίεση, σάκχαρο, κοιλιακή παχυσαρκία, οικογενειακό ιστορικό. Ανάλογα με το συνδυασμό των παραπάνω παραγόντων κινδύνου και ανάλογα με την ηλικία και το φύλο, ο μελλοντικός κίνδυνος μπορεί να είναι μικρός (κάτω από 5% στην επόμενη δεκαετία) έως μεγάλος (πάνω από 20%). Υπάρχουν στατιστικά μοντέλα στην Ευρώπη και την Αμερική που υπολογίζουν τον κίνδυνο αυτό και κατατάσσουν το κάθε άτομο σε κατηγορία χαμηλού, μέσου ή υψηλού κινδύνου. Φυσικά, σε μερικούς από τους παράγοντες κινδύνου, όπως την ηλικία ή την κληρονομικότητα, δεν μπορεί κανείς να παρέμβει. Όμως στους άλλους όχι μόνο μπορεί να παρέμβει, αλλά και να αναμένει μείωση του μελλοντικού κινδύνου. Υπάρχουν αδιάσειστα επιστημονικά δεδομένα για το όφελος της διακοπής του καπνίσματος, του ελέγχου της αρτηριακής υπέρτασης, τη μείωση της χοληστερόλης (ιδίως με τις στατίνες), της απώλειας βάρους, της άσκησης. Μπορούμε να κάνουμε κάτι παραπάνω; Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι αν η λήψη ασπιρίνης προληπτικά θα μπορούσε να αποτρέψει ένα μελλοντικό επεισόδιο. Πρόσφατα συμπληρώθηκαν τρεις σημαντικές μελέτες πάνω στο θέμα αυτό. Ένας μεγάλος αριθμός ασυμπτωματικών ατόμων που είχαν διαβήτη ή ηλικία μεγαλύτερη των 70 ετών ή είχαν υψηλό υπολογιζόμενο κίνδυνο λόγω παρουσίας παραγόντων κινδύνου συμπεριλήφθηκαν στις 3 μελέτες. Οι μισοί, με τυχαία επιλογή, έλαβαν για αρκετά χρόνια μία ασπιρίνη την ημέρα και οι άλλοι μισοί εικονικό φάρμακο (placebo). Tα αποτελέσματα συμπλήρωσαν κενά προηγούμενων παλαιών μελετών (όπως η μελέτη των Βρετανών ιατρών ή των Αμερικανίδων νοσηλευτριών) που είχαν διεξαχθεί σε εποχές που η ρύθμιση

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ των άλλων παραγόντων κινδύνου δεν ήταν τόσο καλή. Έτσι, έχει προκύψει μια πολύ μεγάλη βάση δεδομένων για τον ακριβή ρόλο της ασπιρίνης στην πρόληψη». Γνωρίζουμε, λοιπόν, σήμερα ότι η λήψη ασπιρίνης από υγιή άτομα: 1. Δεν επηρεάζει καθόλου ούτε την ολική και καρδιαγγειακή θνητότητα ούτε τα θανατηφόρα εμφράγματα.

2. Μειώνει ελαφρώς τα μη θανατηφόρα εμφράγματα (ιδίως στους άνδρες). Για κάθε 1.000 άτομα που θα λάβουν ασπιρίνη για μια 10ετία θα υπάρξουν 5 λιγότερα εμφράγματα.

3. Μειώνει ελαφρώς τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, αλλά όχι τον συνολικό αριθμό των εγκεφαλικών (καθώς υπάρχουν τα αιμορραγικά εγκεφαλικά που αυξάνονται λίγο με την ασπιρίνη ή τα εμβολικά εγκεφαλικά που δεν επηρεάζονται από αυτήν).

4. Αυξάνει τις μείζονες αιμορραγίες, κυρίως από το γαστρεντερικό. Για κάθε 1.000 άτομα που θα λάβουν ασπιρίνη για μια 10ετία θα υπάρξουν 7 περισσότερες αιμορραγίες. «Επομένως», σημειώνει ο κ. Πιπιλής, «ένα μικρό σχετικά όφελος στην πρόληψη μη θανατηφόρου καρδιακού επεισοδίου θα πρέπει να σταθμιστεί με τον επίσης μικρό κίνδυνο να προκληθεί μια σημαντική αιμορραγία. Οι μελέτες έδειξαν ότι η αναλογία οφέλους προς τον κίνδυνο είναι ευνοϊκότερη, όταν το υποψήφιο άτομο για λήψη ασπιρίνης έχει πολλούς παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο και άρα κατατάσσεται σε ομάδα υψηλού κινδύνου σύμφωνα με τα μοντέλα πρόβλεψης που αναφέρθηκαν πιο πάνω». Οι τρέχουσες συστάσεις της Ευρωπαϊκής Καρδιο-

λογικής Εταιρείας (ESC) στο θέμα αυτό είναι σαφείς: «Ασπιρίνη δεν συνιστάται σε άτομα χωρίς καρδιαγγειακή νόσο λόγω του κινδύνου αιμορραγίας», εξηγώντας στη συνέχεια ποια άτομα θα αποκόμιζαν ενδεχόμενο όφελος. Με τη διατύπωση αυτή τονίζεται η επικινδυνότητα στην αδιάκριτη λήψη ασπιρίνης από τον καθένα. Οι αμερικανικές οδηγίες (AHA/ACC) είναι και αυτές σύμφωνες: «Χαμηλή δόση ασπιρίνης θα μπορούσε να δοθεί προληπτικά σε επιλεγμένα άτομα 40-70 ετών που έχουν υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, αλλά μικρό κίνδυνο αιμορραγίας». Σε λίγο διαφορετική διατύπωση, η Ομάδα Εργασίας για την Πρόληψη των ΗΠΑ (USPSTF) προτείνει: «Μικρή καθημερινή δόση ασπιρίνης συνιστάται για πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου σε άτομα 50-59 ετών που έχουν 10ετή κίνδυνο για καρδιακή νόσο >10%, έχουν μικρό κίνδυνο αιμορραγίας και είναι πρόθυμα να λάβουν καθημερινά την ασπιρίνη για 10 έτη. Για άτομα 60-69 ετών η απόφαση πρέπει να εξατομικεύεται, ενώ για άτομα κάτω των 50 ή άνω των 70 ετών τα δεδομένα δεν επαρκούν για να υπάρξει κάποια τεκμηριωμένη σύσταση». «Το συμπέρασμα είναι ότι η απόφαση για τη λήψη ασπιρίνης προφυλακτικά από υγιή άτομα πρέπει να εξατομικεύεται. Άτομα με πολύ υψηλό κίνδυνο αγγειακών προβλημάτων μάλλον ωφελούνται, αρκεί όμως να έχουν μικρό κίνδυνο εμφάνισης αιμορραγίας (κάτι που δεν είναι εύκολο να υπολογισθεί). Χρειάζεται εκτενής συζήτηση μεταξύ καρδιολόγου και ενδιαφερομένου ατόμου για λήψη κοινής απόφασης για τη χορήγηση ή όχι “ασπιρινούλας”. Και αυτό γιατί το όφελος δεν είναι πάντα μεγαλύτερο από τον κίνδυνο», καταλήγει ο κ. Πιπιλής. ■

ΑΘΑΝΆΣΙΟΣ ΠΙΠΙΛΉΣ Διευθυντής Α’ Καρδιολογικής Κλινικής «ΥΓΕΙΑ». ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ & ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΊ ΤΊΤΛΟΙ Πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1982). Ειδικότητα Καρδιολογίας (1989) ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΉ ΔΙΑΤΡΙΒΉ Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1992). Θέμα: Η χρήση της καπτοπρίλης και του μονονιτρικού ισοσορβίτη στο οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΊΑ SHO και Registrar, Καρδιολογική κλινική, Guy’s Hospital Λονδίνο (1986-1989). Research registrar, Honorary lecturer και senior registrar, John Radcliffe Hospital, Οξφόρδη (1989-1992). Επιμελητής, Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκομείο «ΥΓΕΙΑ» (1992-1999). Αναπληρωτής διευθυντής, 1η Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκομείο «ΥΓΕΙΑ» (1999-2011). Διευθυντής, 1η Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκομείο «ΥΓΕΙΑ» (2011-σήμερα) ΔΙΔΑΚΤΙΚΉ ΕΜΠΕΙΡΊΑ Honorary lecturer, John Radcliffe Hospital Οξφόρδη (1991-1992). Συμμετοχή στα ετήσια μετεκπαιδευτικά μαθήματα της Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1992-σήμερα).

| 57

Ποια είναι η ιδανική βαλβίδα καρδιάς για ποιοτική ζωή χωρίς κανένα σύμπτωμα ΣΤΙΣ ΕΠΕΜΒΆΣΕΙΣ ΑΝΤΙΚΑΤΆΣΤΑΣΗΣ των καρδιακών βαλβίδων χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι βαλβίδων. Ο Χριστόφορος Σ. Κωτούλας, καρδιοχειρουργός, διευθυντής Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Καρδιάς Metropolitan General, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος Καρδίας & Αγγείων, μας αναλύει παρακάτω 6+1 σημεία που θα βοηθήσουν τον ασθενή να επιλέξει την κατάλληλη για την περίπτωσή του βαλβίδα.

▪ ΕΊΔΟΣ ΤΩΝ ΒΑΛΒΊΔΩΝ. Υπάρχουν οι μηχανικές και οι βιολογικές βαλβίδες. Οι μηχανικές βαλβίδες είναι δίφυλλες βαλβίδες κατασκευασμένες από πυρολυτικό άνθρακα με επένδυση γραφίτη, με άνοιγμα φύλλων που κυμαίνεται από 80 μέχρι και 90 μοίρες. Όσο μεγαλύτερο το άνοιγμα τόσο καλύτερη η αιμοδυναμική λειτουργία των βαλβίδων. Από την άλλη μεριά, οι βιολογικές βαλβίδες είναι φτιαγμένες από επεξεργασμένο βόειο ή χοίρειο περικάρδιο και διατηρούνται σε ειδικό διάλυμα ακεταλδεΰδης. Οι νέας γενιάς βαλβίδες έχουν ειδική επεξεργασία κατά της ασβεστοποίησης και είναι πιο φιλικές στην τοποθέτησή τους, ενώ υπάρχουν και άλλες που τοποθετούνται χωρίς ή με τρία ράμματα. Ραγδαία εξελίσσονται και οι διακαθετηριακές βιολογικές βαλβίδες TAVI. ▪ ΗΛΙΚΊΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΎΣ. Οι αμερικανικές οδηγίες προτείνουν τη μηχανική βαλβίδα σε όλους τους ασθενείς κάτω των 60 ετών και τη βιοπροσθετική σε ηλικία άνω των 70. Η ηλικία από 60 έως 70 ετών θεωρείται ως γκρίζα ζώνη και χρησιμοποιούνται και τα δύο είδη βαλβίδων. Οι ευρωπαϊκές οδηγίες ορίζουν την γκρίζα ζώνη στην περίοδο 60 μέχρι 65 ετών, και πάνω από την ηλικία αυτή ενδείκνυται η βιοπροσθετική βαλβίδα.

▪ Η ΓΕΝΙΚΌΤΕΡΗ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΎΣ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΟΚΕΊΜΕΝΑ ΝΟΣΉΜΑΤΑ. Διάφορα προβλήματα υγείας μπορεί να επηρεάσουν την επιλογή αυτή. Έτσι, αν ο ασθενής πάσχει από παθήσεις του αίματος, αποφεύγεται η χρήση μηχανικών βαλβίδων, αφού τα αντιπηκτικά φάρμακα προδιαθέτουν σε αιμορραγικά επεισόδια. Αντιθέτως, σε νοσήματα του συνδετικού ιστού ή νεφρική ανεπάρκεια, δεν χρησιμοποιείται η βιολογική βαλβίδα γιατί καταστρέφεται σύντομα. Στις περιπτώ-

58 |

Ο ΧΡΙΣΤΌΦΟΡΟΣ Σ. ΚΩΤΟΎΛΑΣ, καρδιοχειρουργός, διευθυντής Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Καρδιάς Metropolitan General, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος, Καρδίας & Αγγείων.

σεις αυτές, τα υποκείμενα νοσήματα καθορίζουν το είδος της βαλβίδας.

▪ ΔΙΆΡΚΕΙΑ ΖΩΉΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΉΣ ΒΑΛΒΊΔΑΣ. Η μηχανική βαλβίδα δεν χρειάζεται να αντικατασταθεί ποτέ στη ζωή του ασθενή. Οι χοίρειες βιολογικές βαλβίδες έχουν συνήθη διάρκεια ζωής περί τα 10 χρόνια. Η διάρκεια ζωής για τις βόειες βαλβίδες είναι περί τα 15 χρόνια. Οι νέας τεχνολογίας βόειες βαλβίδες, χωρίς ακεταλδεΰδη, έχουν αναμενόμενη διάρκεια ζωής πάνω από 20 έτη.

▪ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΉ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΉ ΑΓΩΓΉ. Για την ομαλή λειτουργία της μηχανικής βαλβίδας ο ασθενής παίρνει καθημερινά αντιπηκτική αγωγή σε χάπια. Ο ασθενής πρέπει να ελέγχει τακτικά ένα δείκτη στο αίμα του, το INR, έτσι ώστε να είναι σε θεραπευτικό βαθμό, γιατί αν είναι χαμηλότερο μπορεί η βαλβίδα να βουλώσει, ενώ αν είναι μεγαλύτερο μπορεί να παρουσιάσει

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ μεγάλη αιμορραγία. Το φυσιολογικό INR είναι 0,8-1,25. Στις αορτικές μηχανικές βαλβίδες πρέπει να είναι πάνω από 2,0, εκτός από αυτές που έχουν κλίση 90 μοίρες στα φύλλα τους, στις οποίες το INR πρέπει να είναι 1,5. Στις μηχανικές βαλβίδες της μιτροειδούς, το INR πρέπει να είναι 2,5-3,5. Σε αντιδιαστολή, οι βιολογικές βαλβίδες της αορτής δεν έχουν ανάγκη αντιπηκτικής αγωγής, αλλά μόνο αντιαιμοπεταλιακής αγωγής (ασπιρίνη). Όσον αφορά για τις βιολογικές βαλβίδες της μιτροειδούς, ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή

μόνο τους πρώτους τρεις μήνες και μετά να την αντικαθιστά με αντιαιμοπεταλιακή αγωγή (ασπιρίνη).

▪ Ο ΤΡΌΠΟΣ ΤΟΠΟΘΈΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΒΑΛΒΊΔΑΣ. Η κλασική καρδιοχειρουργική επέμβαση απαιτεί τη μέση στερνοτομή 20-25 εκατοστών, την εξωσωματική κυκλοφορία, την αφαίρεση της βαλβίδας και την αντικατάστασή της με μηχανική ή βιολογική βαλβίδα. Η καινοτομία οδήγησε στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική με μικρές τομές. Έτσι απαιτείται μόνο μία τομή 5-7 εκατοστών μικρής στερνοτομής ή θωρακοτομής και αντικατάσταση της βαλβίδας όπως με την κλασική μέθοδο. Η διακαθετηριακή μέθοδος TAVI γίνεται με εμφύτευση της βαλβίδας στη θέση της κατεστραμμένης αορτικής βαλβίδας χωρίς την αφαίρεσή της, με τη βοήθεια καθετήρα, μέθοδος που απευθύνεται σε

μεγάλης ηλικίας ασθενείς που παρουσιάζουν πολλά άλλα προβλήματα. Η μέθοδος εφαρμόζεται μόνο σε στενωμένη βαλβίδα και ποτέ σε ανεπαρκούσα βαλβίδα. Παρά το θεαματικό της μεθόδου, δυστυχώς ακόμη η αχίλλειος πτέρνα της είναι η παραβαλβιδική διαφυγή με τα προβλήματα που ακολουθούν, το μεγάλο ποσοστό τοποθέτησης βηματοδότη, η δυσκολία μέχρι αδυναμία αντιμετώπισης της στεφανιαίας νόσου με στεντ μετά από αυτήν και, τέλος, το άγνωστο της διάρκειας ζωής των βαλβίδων αυτών.

▪ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΖΩΉΣ. Στην κλασική Χειρουργική η νοσηλεία του ασθενούς είναι συνήθως 8-10 ημέρες συνολικά και η πλήρης αποκατάσταση απαιτεί τρεις μήνες. Στην ελάχιστα επεμβατική μέθοδο απαιτείται μία νοσηλεία 4-6 ημέρες και η πλήρης αποκατάσταση γίνεται σε ένα μήνα. Με τη διακαθετηριακή μέθοδο TAVI, η συνολική νοσηλεία είναι 3-5 ημέρες και η πλήρης αποκατάσταση περί τις είκοσι ημέρες. Όλες οι σύγχρονες βαλβίδες είναι συμβατές με αξονική και μαγνητική τομογραφία. Η βιολογική βαλβίδα δεν ακούγεται στη λειτουργία της, κάτι που δεν συμβαίνει με τη μηχανική βαλβίδα, αφού πολλοί ασθενείς παραπονιούνται για αυτό έντονα. Οι ασθενείς με μηχανική βαλβίδα πρέπει να ακολουθούν ειδική δίαιτα αποφεύγοντας τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Κ, λόγω της αντιπηκτικής αγωγής. Σε αντίθεση, οι ασθενείς με βιολογική βαλβίδα δεν ακολουθούν ιδιαίτερη δίαιτα, παρά μόνο αποφεύγουν μεγάλες ποσότητες σε τροφές πλούσιες σε ασβέστιο. Οι ασθενείς με μηχανική βαλβίδα σταματούν την αντιπηκτική αγωγή για οποιαδήποτε χειρουργική πράξη και λαμβάνουν ενέσεις ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους για να μην αντιμετωπίζουν προβλήματα αιμορραγίας, κάτι που δεν συμβαίνει στους ασθενείς με τις βιολογικές βαλβίδες, οι οποίοι δεν σταματούν την ασπιρίνη. Η εγκυμοσύνη στις ασθενείς με μηχανική βαλβίδα ακολουθείται από ειδική αγωγή ανάλογα με το τρίμηνο κύησης για την αποφυγή τερατογένεσης του εμβρύου. Τελευταίο και σημαντικό είναι ότι ο ασθενής με οποιαδήποτε προσθετική βαλβίδα δεν πρέπει να ξεχνάει ότι έχει στο σώμα του ένα ξένο σώμα και ότι πρέπει να το προστατεύει από μολύνσεις. Ακολουθεί εξαιρετική στοματική υγιεινή, χωρίς χαλασμένα δόντια, λαμβάνει προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή για κάθε ιατρική ή οδοντιατρική πράξη, όπως και όταν παρουσιάζει πυρετό. Συμπερασματικά, η αντικατάσταση των βαλβίδων τείνει να γίνεται πια μόνο με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους, οι οποίες παρουσιάζουν ελάχιστη επικινδυνότητα. Οι νεότερης γενιάς βιολογικές ή μηχανικές βαλβίδες μέσα από τα 6+1 σημεία χαρίζουν όχι μόνο ζωή στον ασθενή, αλλά μια ποιοτική ζωή χωρίς κανένα σύμπτωμα, καταλήγει ο κ. Κωτούλας. ■

| 59

Γιατί η θρόμβωση επηρεάζει την καρδιά Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΙΧΤΕΡ, MD, FESC, FAHA, διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών Η ΘΡΌΜΒΩΣΗ ΕΚΦΡΆΖΕΤΑΙ ΣΥΝΉΘΩΣ με έμφραγμα μυοκαρδίου, ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή φλεβική θρόμβωση-πνευμονική εμβολή. Αποτελεί σημαντικό κομμάτι κινδύνου και για τους ασθενείς που πάσχουν από κακοήθεια, γεγονός που αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητές τους για φλεβική θρόμβωση στα κάτω άκρα. Είναι γνωστό πως η θνησιμότητα καρκίνου και καρδιοπαθειών έχει ένα συχνό κοινό παθοφυσιολογικό μονοπάτι. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα εμφανίζονται με έντονο και πολλές φορές θανατηφόρο τρόπο (έμφραγμα, εγκεφαλικό) μετά τη δημιουργία θρόμβου στα αγγεία μας, συνεπεία των παραγόντων κινδύνου, και ο καρκίνος μάς σκοτώνει πολλές φορές μέσα από

τη θρόμβωση, την οποία ο ίδιος ως ασθένεια προκαλεί. Τη μεγάλη έκπληξη την έκανε ο κορωνοϊός SARSCoV2, που είδαμε πως σχετίζεται και αυτός άμεσα με τη δημιουργία θρομβώσεων μέσα από τη διάχυτη φλεγμονή του ενδοθηλίου που δημιουργεί. Για τους καρδιολόγους η θρόμβωση είναι πάντα συνδεδεμένη με το έμφραγμα, την πιο απειλητική για τη ζωή θρομβωτική επιπλοκή μαζί με το εγκεφαλικό επεισόδιο. Από τη στιγμή της θρόμβωσης ενός στεφανιαίου αγγείου, η πιθανότητα θανάτου μέχρι να φτάσουμε στο νοσοκομείο φτάνει μέχρι το 25%, ενώ ενδονοσοκομειακά κυμαίνεται κάτω από 5%. Όσο νω-

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΙΧΤΕΡ Ο Δημήτρης Ρίχτερ τελείωσε την ειδικότητά του στην Καρδιολογία στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Αθηνών το 1999 και στη συνέχεια έφυγε με υποτροφία της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας στη Μεγάλη Βρετανία. Από το 2004 είναι διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών. Ασχολήθηκε ερευνητικά με την επιδημιολογία και τους παράγοντες κινδύνου της στεφανιαίας νόσου στον ελληνικό πληθυσμό, όπου ανέπτυξε πλούσιο συγγραφικό και ερευνητικό έργο. Μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει σε έγκριτα διεθνή καρδιολογικά περιοδικά άνω των 70 εργασιών, έχει παρουσιάσει περισσότερες από 150 ερευνητικές εργασίες του σε συνέδρια και έχει υπάρξει προσκεκλημένος ομιλητής σε περισσότερα από 1.000 συνέδρια τα τελευταία έτη. Έχει αποτελέσει μέλος της επιτροπής Εκπόνησης Κατευθυντηρίων Οδηγιών τόσο στην Ελληνική όσο και στην Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία σχετικά με την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου, την υπολιπιδαιμική αγωγή, τη στεφανιαία επαναιμάτωση κ.ά. Έχει γράψει κεφάλαια σε διάφορα βιβλία Καρδιολογίας, είναι κριτής εργασιών σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια και περιοδικά, καθώς και υπεύθυνος σύνταξης του περιοδικού «Καρδιά και Αγγεία» του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας Έχει διατελέσει πρόεδρος της Ομάδας Πρόληψης Στεφανιαίας Νόσου της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λιπιδιολογίας, σήμερα είναι πρόεδρος στο ΙΜΕΘΑ (Ινστιτούτο Μελέτης της Θρόμβωσης και της Αντιθρομβωτικής Αγωγής), αντιπρόεδρος στο ΕΚΟΜΕΝ και μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας, καθώς και πολλών άλλων επιστημονικών επιτροπών. Όσον αφορά στο κοινωνικό έργο, έχει συμμετέχει σε αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λιβερία και την Αρμενία, έχει εργαστεί ως ιατρικός διευθυντής στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα Ελλάδος και έχει συμμετάσχει στο Δ.Σ. τους για 4 έτη. Τέλος, για 4 έτη είχε καθημερινή 5λεπτη ιατρική εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό Flash, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας, με τίτλο «Προσέχω την Καρδιά μου».

60 |

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ ρίτερα φτάσουμε στο νοσοκομείο τόσο μειώνεται η καρδιακή βλάβη που θα υποστούμε, γι’ αυτό στις περιπτώσεις αυτές ισχύει το «ο χρόνος είναι μυοκάρδιο». Τουλάχιστον 20.000 νέα εμφράγματα του μυοκαρδίου συμβαίνουν κάθε χρόνο στη χώρα μας και οδηγούν στο θάνατο τουλάχιστον 3.000 ανθρώπους.

Ο κ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΙΧΤΕΡ.

Προσπαθούμε οι ασθενείς μας να ρυθμίσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τους παράγοντες κινδύνου τους, ώστε να μη φτάσουμε σε μία τέτοια στιγμή. Η όσο το δυνατόν καλύτερη ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου για στεφανιαία νόσο μάς βοηθά να μειώσουμε σε πολύ σημαντικό βαθμό την πιθανότητα εμφράγματος, καθώς και να μειώσουμε την έντασή του. Η χρήση προληπτικών φαρμάκων τις τελευταίες δεκαετίες (π.χ. στατίνες, αντιυπερτασικά φάρμακα του άξονα ρενίνης-αγγειοτασίνης) έχουν μετατρέψει τα «βαριά και πλήρη» εμφράγματα, δηλαδή τα STEMI, σε ΝΣΤΕΜΙ, που είναι «μη πλήρη διατοιχωματικά» εμφράγματα με πολύ μικρότερη νέκρωση του μυοκαρδίου. Μην ξεχνάμε πως 1 στους 4 θανάτους παγκοσμίως οφείλεται στη θρόμβωση και πως η θρόμβωση αφορά διαχρονικά τις περισσότερες ειδικότητες της Ιατρικής. Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου προκαλείται από την αιφνίδια απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας, η οποία με τη σειρά της προκαλείται από την ταχεία δημιουργία θρόμβου πάνω σε μία αθηρωματική πλάκα που προϋπάρχει. Η κατάργηση της στεφανιαίας κυκλοφορίας στο τμήμα του μυοκαρδίου που άρδευε η φραγμένη αρτηρία καταλήγει σε διάστημα λίγων

ωρών στη νέκρωση τμήματος του καρδιακού μυ. Η ιδανική θεραπεία του εμφράγματος είναι η πρωτογενής αγγειοπλαστική των στεφανιαίων αγγείων και το σημαντικότερο είναι η νωρίτερα δυνατή διενέργειά της. Από την άφιξη του ασθενούς με έμφραγμα σε ένα νοσοκομείο οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν αγγειοπλαστική εντός 90’ και αν αυτό δεν είναι εφικτό (το νοσοκομείο δεν διαθέτει αιμοδυναμικό εργαστήριο και η απόσταση στο κοντινότερο εργαστήριο είναι μεγάλη) θρομβόλυση εντός 30’. Στις περισσότερες περιπτώσεις το έμφραγμα εισβάλλει εν αιθρία με έντονο πόνο στο στήθος χωρίς την παραμικρή προειδοποίηση και χωρίς να υπάρχει κανένα προηγούμενο ιστορικό. Ο πόνος μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά σφιξίματος ή καψίματος και να αντανακλά στη ρίζα του λαιμού, στο αριστερό άνω άκρο και στους ώμους. Άλλοτε ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται κυρίως στο επιγάστριο. Κύριοι παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι το κάπνισμα, η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η κληρονομικότητα, η παχυσαρκία, η διατροφή και το στρες-κατάθλιψη. Οι καρδιολογικές παθήσεις συνδέονται τόσο άμεσα με τη διαδικασία της θρόμβωσης, σε σημείο που έχει εισαχθεί́ πρόσφατα ο όρος θρομβοκαρδιολογί́α. Η κολπική́ μαρμαρυγή́, μια αρρυθμία με ολοένα μεγαλύτερη επίπτωση ιδιαιτέρα στις μεγάλες ηλικίες, σχετίζεται με τη δημιουργία θρόμβου στον αριστερό́ κόλπο και αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για θρομβοεμβολικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Το εγκεφαλικό επεισόδιο που σχετίζεται με την κολπική μαρμαρυγή μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο, γιατί ευνοεί τη δημιουργία μεγάλων θρόμβων μέσα στις καρδιακές κοιλότητες. Οι ασθενείς έχουν διπλάσιες πιθανότητες να καταλήξουν με μόνιμη αναπηρία, ενώ είναι πιθανότερο να χάσουν τη ζωή τους, σε σχέση με τους ασθενείς που παθαίνουν εγκεφαλικά επεισόδια, τα οποία δεν σχετίζονται με την κολπική μαρμαρυγή. Μια μεγάλη μελέτη του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας έδειξε ότι στη χώρα μας το 3% του πληθυσμού άνω των 14 ετών πάσχει από κολπική μαρμαρυγή, δηλαδή περίπου 300.000 άτομα. Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί την αιτία για το 15% του συνόλου των 15.000.000 εγκεφαλικών επεισοδίων, που καταγράφονται κάθε χρόνο παγκόσμια. Στη χώρα μας, όπως εκτιμούν οι επιστήμονες, το πρόβλημα θα διογκωθεί περισσότερο τα προσεχή χρόνια, γιατί στις ηλικίες άνω των 75 ετών η συχνότητα της κολπικής μαρμαρυγής ξεπερνά το 10%. Η σωστή́ λήψη αντιθρομβωτικής αγωγής αποτελεί το απαραίτητο βήμα για την πρόληψη του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. ■

| 61

Τα πλεονεκτήματα της μαγνητικής καρδιάς στον έλεγχο ισχαιμίας και βιωσιμότητας του μυοκαρδίου! Του ΕΛΕΥΘΈΡΙΟΥ ΒΙΔΑΛΆΚΗ, καρδιολόγου Metropolitan General

Ο ΈΛΕΓΧΟΣ ΙΣΧΑΙΜΊΑΣ και βιωσιμότητας του μυοκαρδίου με μαγνητική καρδιάς-Stress Perfusion CMR απευθύνεται σε ασθενείς στους οποίους υπάρχει υποψία Στεφανιαίας Νόσου. Η συγκεκριμένη εξέταση χρησιμοποιεί την τεχνική First Pass Perfusion CMR, η οποία είναι μια ασφαλής, γρήγορη και έγκυρη δοκιμασία πρόκλησης ισχαιμίας του μυοκαρδίου για έλεγχο στεφανιαίας νόσου. Η φιλοσοφία της τεχνικής αυτής είναι παρόμοια με το σπινθηρογράφημα αιμάτωσης του μυοκαρδίου, αλλά λόγω του ότι γίνεται με τη βοήθεια της μαγνητικής απεικόνισης δεν εκθέτει τον ασθενή σε ακτινοβολία, είναι πιο αξιόπιστη από το κλασικό σπινθηρογράφημα, διότι μας παρέχει εικόνες υψηλότερης ανάλυσης και διαρκεί μόνο 25 λεπτά. Επιπλέον, είναι μια συμφέρουσα εξέταση για τον ασθενή, μιας και με μία μόνο εξέταση παρέχονται πληροφορίες για τις οποίες ο ασθενής θα χρειαζόταν να κάνει πολλαπλές και εν σειρά εξετάσεις.

O Ελευθέριος Βιδαλάκης, επιστημονικός συνεργάτης του Τμήματος Μαγνητικής Τομογραφίας Καρδιάς του Μetropolitan General με εξειδίκευση στην καρδιαγγειακή απεικόνιση, εξηγεί τα οφέλη της συγκεκριμένης τεχνικής που βασίζεται στη μαγνητική καρδιάς και παρέχει πολλαπλές πληροφορίες με μία μόνο εξέταση. ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ Λαμβάνονται εικόνες της καρδιάς, σε πραγματικό χρόνο, κατά τη διάρκεια διάχυσης του ενδοφλέβιου σκιαγραφικού στο μυοκάρδιο, ενώ προηγουμένως έχει προηγηθεί φαρμακευτική κόπωση της καρδιάς με αγγειοδιασταλτικό παράγοντα, έτσι ώστε να εντοπι-

62 |

στούν περιοχές μειωμένης αιμάτωσης του μυοκαρδίου, δηλαδή περιοχές του μυοκαρδίου που εμφανίζουν ισχαιμία. ΓΙΑΤΊ STRESS PERFUSION CMR (ΠΛΕΟΝΕΚΤΉΜΑΤΑ) Η συγκεκριμένη εξέταση είναι σε θέση να υποκαταστήσει την ανάγκη για τεστ κοπώσεως, δυναμική υπε-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ ρηχοκαρδιογραφία (stress echo), σπινθηρογράφημα αιμάτωσης του μυοκαρδίου και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και τη διαγνωστική στεφανιογραφία. Σε σύγκριση με τα παραπάνω, δεν εκθέτει τον ασθενή σε ιονίζουσα ακτινοβολία και δεν μεταβάλλεται η αξιοπιστία της εξέτασης ανάλογα με το φύλο ή τον σωματότυπο του ασθενούς (η εξέταση παραμένει αξιόπιστη και σε γυναίκες με μεγάλους μαστούς, καθώς και σε ασθενείς με μεγάλη περιφέρεια μέσης). Για τους παραπάνω λόγους, η συγκεκριμένη εξέταση έχει κριθεί ως η καταλληλότερη εξέταση για έλεγχο στεφανιαίας νόσου σε νεαρούς ασθενείς και γυναίκες.

▪ Αξιοπιστία: Ισχυρότερη αξιοπιστία από σπινθηρογράφημα, stress echo και τεστ κοπώσεως. Ισοδύναμη με FFR-Στεφανιογραφία ▪ Ταχύτητα: 25 λεπτά διάρκεια ▪ Άνεση: Φαρμακευτική κόπωση ▪ Ασφάλεια: Καμία έκθεση του ασθενούς σε ακτινοβολία ▪ Διαφορική διάγνωση ισχαιμίας από μικροαγγειακή στηθάγχη, περικαρδίτιδα, εξωκαρδιακά αίτια προκάρδιου άλγους κ.ά.

▪ Σε 25 μόνο λεπτά εξέτασης προσφέρονται πολλαπλές πληροφορίες. ■

ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΚΑΙ ΕΝΔΕΊΞΕΙΣ ΑΠΌ ΔΙΕΘΝΕΊΣ ΜΕΛΈΤΕΣ CE-MARC study (752 ασθενείς): Το Stress Perfusion CMR διεξήχθη με ασφάλεια σε όλους τους συμμετέχοντες της έρευνας. Η μελέτη απέδειξε ότι η συγκεκριμένη τεχνική έχει μεγαλύτερη ευαισθησία και ειδικότητα (86,5/83,4%) από το σπινθηρογράφημα (66,5/83,6%) στην ανίχνευση σοβαρής στένωσης στεφανιαίου αγγείου.

MR-INFORM study (918 ασθενείς): Το Stress Perfusion CMR έχει την ίδια αποτελεσματικότητα με την τεχνική FFR (στεφανιογραφία) στο να ανιχνεύσει βλάβες στα στεφανιαία αγγεία που χρειάζονται επαναγγείωση (STENT). Έτσι μειώνει τον αριθμό των μη απαραίτητων επεμβάσεων στους στεφανιαίους ασθενείς. Συμπερασματικά, ο έλεγχος ισχαιμίας και βιωσιμότητας του μυοκαρδίου με μαγνητική καρδιάς (stress perfusion CMR) προσφέρει:

ΕΛΕΥΘΈΡΙΟΣ ΒΙΔΑΛΆΚΗΣ Ο ιατρός Ελευθέριος Βιδαλάκης είναι καρδιολόγος με εξειδίκευση στις νεότερες τεχνικές απεικόνισης της καρδιάς (μαγνητική καρδιάς, αξονική στεφανιογραφία, νεότερες τεχνικές υπερηχοκαρδιογραφίας). Είναι συνεργάτης με το Metropolitan General, τον Λευκό Σταυρό και την Ιόνιος Ιατρική. Το 2002 εισήχθη στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αποφοίτησε το 2008 με βαθμό 8,13. Το 2010 έκανε τη θητεία του ως αγροτικού ιατρού στο Π.Ι. Αργυρίου Καρδίτσας. Από το 2011 έως το 2012 εργάστηκε ως ειδικευόμενος παθολόγος στο Νοσοκομείο Θηβών. Από το 2012 έως το 2014 εργάστηκε ως ειδικευόμενος καρδιολόγος στο «Βοστάνειο» Νοσοκομείο Μυτιλήνης Λέσβου. Από το 2014 έως το 2018 εργάστηκε ως ειδικευόμενος καρδιολόγος στο νοσοκομείο «Γεώργιος Γεννηματάς Αθηνών». Το 2018 εργάστηκε ως ειδικός καρδιολόγος σε ογκολογικούς ασθενείς της Αιματολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Γεώργιος Γεννηματάς». Όλο το έτος 2019 εξειδικεύτηκε στη μαγνητική καρδιάς και την αξονική στεφανιογραφία, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Γκαίτε της Φρανκφούρτης, έχοντας κερδίσει την υποτροφία για ένα έτος από το Ελληνικό Ιδρυμα Καρδιολoγίας. Το 2020 εκπαιδεύτηκε στις νεότερες τεχνικές υπερήχου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων (stress echo, διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογράφημα).

| 63

Καρδιολογική Κλινική Ενηλίκων «ΜΗΤΕΡΑ»

Πρώτες επεμβάσεις διακαθετηριακής εμφύτευσης αορτικής βαλβίδας! ΓΙΑ ΠΡΏΤΗ ΦΟΡΆ ΣΤΟ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΌ Εργαστήριο του «ΜΗΤΕΡΑ» διενεργήθηκαν με απόλυτη επιτυχία διακαθετηριακές εμφυτεύσεις αορτικής βαλβίδας για την επεμβατική θεραπεία αορτικής στένωσης με τη μέθοδο TAVI. Η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε επιτυχώς σε τέσσερις ασθενείς, οι οποίοι διέτρεχαν υψηλό κίνδυνο για χειρουργική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας, από την επεμβατική ομάδα με υπεύθυνο ιατρό τον Άγγελο Ρηγόπουλο, επεμβατικό καρδιολόγο, αναπλ. διευθυντή της Καρδιολογικής Κλινικής Ενηλίκων «ΜΗΤΕΡΑ», ο οποίος διαθέτει πολυετή εμπειρία και έχει πραγματοποιήσει ανάλογες επεμβάσεις στο εξωτερικό. Οι επεμβάσεις διενεργήθηκαν μετά από αξιολόγηση των ασθενών από την Ομάδα Καρδιάς του «ΜΗΤΕΡΑ», με συμμετοχή του διευθυντή της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Φώτη Μητρόπουλου και της Αναισθησιολογικής Ομάδας με υπεύθυνη την Ελισάβετ Υψηλάντη. Και οι τέσσερις ασθενείς εξήλθαν από το νοσοκομείο μετά από 4 ημέρες χωρίς να εμφανίσουν καμία επιπλοκή.

64 |

Η Καρδιολογική Κλινική Ενηλίκων του «ΜΗΤΕΡΑ», η οποία τελεί υπό τη διεύθυνση του Στυλιανού Τζέη, διαθέτει την υποδομή και την τεχνογνωσία να εφαρμόζει πρωτοποριακές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση των ασθενών με καρδιολογικές παθήσεις και να αποτελεί σημείο αναφοράς για την αντιμετώπιση σύμπλοκων καρδιολογικών περιστατικών στη χώρα μας. Η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι η συχνότερη βαλβιδοπάθεια στον αναπτυγμένο κόσμο και παρατηρείται σε 1 στους 8 ασθενείς ηλικίας άνω των 75 ετών. Μέχρι προ ολίγων ετών η μοναδική αποτελεσματική θεραπεία ήταν η χειρουργική αντικατάσταση της πάσχουσας αορτικής βαλβίδας. Ασθενείς με υψηλό κίνδυνο για μία τέτοια επέμβαση δεν είχαν άλλη εναλλακτική λύση πέραν της παρηγορητικής φαρμακευτικής θεραπείας. Πλέον οι ασθενείς μεγάλης ηλικίας με μη αποδεκτό κίνδυνο ή αντένδειξη για χειρουργική θεραπεία αντιμετωπίζονται με διακαθετηριακή τοποθέτηση αορτικής βαλβίδας, η οποία διενεργείται κατά κανόνα χωρίς γενική αναισθησία. ■

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ

Καινοτόμος καρδιολογική επέμβαση στο Νοσοκομείο «Η Σωτηρία» ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΉ ΕΠΈΜΒΑΣΗ σε ασθενή με σοβαρή ανεπάρκεια προσθετικής μιτροειδούς βαλβίδας διενεργήθηκε στο νέο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο της Γ’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», το οποίο το τελευταίο διάστημα πρωτοπορεί στην αντιμετώπιση δομικών καρδιοπαθειών και τη στεφανιαία νόσο. Συγκεκριμένα, από τους καρδιολόγους της Γ’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής με επικεφαλής τον διευθυντή, καθηγητή Εμμανουήλ Βαβουρανάκη, τον καθηγητή Γεράσιμο Σιάσο, την καθηγήτρια Κωνσταντίνα Αγγέλη και τους επιμελητές Ευάγγελο Οικονόμου, Κωνσταντίνο Καλογερά, Γεωργία Βογιατζή, Στράτο Κατσιάνο, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά μια επιτυχής επέμβαση διαδερμικής σύγκλισης παραβαλβιδικής διαφυγής σε ασθενή με σοβαρή ανεπάρκεια προσθετικής μιτροειδούς βαλβίδας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, στην επανεξέταση της ασθενούς, με τη συμπλήρωση ενός μηνός από την επέμβαση, το θεραπευτικό αποτέλεσμα ήταν άριστο, επιτυγχάνοντας ουσιαστική βελτίωση των συμπτωμάτων της ασθενούς. Επρόκειτο για περίπτωση ασθενούς με σοβαρή ανεπάρκεια προσθετικής βαλβίδας στη θέση της μιτροειδούς, η οποία ωστόσο είχε υποβληθεί δύο φορές

στο παρελθόν σε εγχείρηση αντικατάστασης της μιτροειδούς βαλβίδας (σε άλλα νοσοκομεία), καθιστώντας την εκ νέου χειρουργική διόρθωση απαγορευτική λόγω του πολύ υψηλού χειρουργικού κινδύνου. Η επεμβατική αντιμετώπιση από έμπειρη καρδιολογική ομάδα ήταν η μόνη επιλογή. Όπως ανέφερε ο διευθυντής της Κλινικής, καθηγητής Εμμανουήλ Βαβουρανάκης, είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι πραγματοποιούνται σε δημόσιες δομές υγείας τόσο απαιτητικές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση καρδιοπαθειών. «Με τη λειτουργία της νέας Γ’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο ΓΝΝΘΑ “Η Σωτηρία”, πολλοί καρδιολογικοί ασθενείς θα αντιμετωπιστούν με επεμβατικές πράξεις που δεν πραγματοποιούνται σε πολλά νοσοκομεία. Ιδιαίτερα τώρα που συνεχίζεται η κρίση της πανδημίας, το σύστημα υγείας δίνει λύσεις και στους ασθενείς που δεν πάσχουν από COVID-19 και απαιτείται επείγουσα θεραπευτική αντιμετώπιση», τόνισε ο κ. Βαβουρανάκης. ■

| 65

Παγκόσμια καινοτομία Ελλήνων ερευνητών για την έγκαιρη ανίχνευση της στεφανιαίας νόσου Της ΑΝΘΗΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΈΝΑ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ NASA στάθηκε η αφορμή για την ανακάλυψη μιας πρωτοποριακής συσκευής από Έλληνες επιστήμονες του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ για την έγκαιρη ανίχνευση της στεφανιαίας νόσου. Η συσκευή με την ονομασία Coris έχει δοκιμαστεί κλινικά στα Νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», «ΑΧΕΠΑ» και «Ιπποκράτειο». Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του Τμήματος Χη-

μείας του ΑΠΘ Σωτήρης Ευγενίδης και ο καθηγητής του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ Θεόδωρος Καραπάντσιος μας εξηγούν ποιο ήταν το έναυσμα για την ανάπτυξη της συσκευής και τα θετικά της εφαρμογής της. Όπως λένε, για να φτιαχτεί βασίστηκαν στην τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε για τη διάγνωση της νόσου αποσυμπίεσης στους αστροναύτες μέσω μετρήσεων ηλεκτρονικών σημάτων.

Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ ΣΩΤΉΡΗΣ ΕΥΓΕΝΊΔΗΣ.

66 |

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ

O καθηγητής του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ ΘΕΌΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΠΆΝΤΣΙΟΣ.

Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Θεόδωρος Καραπάντσιος, το έναυσμα ήταν ένα άλλο ερευνητικό έργο που έγινε με χρηματοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, για την ανίχνευση φυσαλίδων στους αστροναύτες. Όπως λέει, οι ερευνητές χρειάστηκε να «φιλτράρουν» ένα σήμα που τους ενοχλούσε, και μέσα από τυχαία παρατήρηση γιατρών που συμμετείχαν στην έρευνα διαπιστώθηκε ότι αυτά τα «ενοχλητικά» σήματα κουβαλούσαν χρήσιμη πληροφορία. Μέχρι σήμερα τα ευρήματα του τεστ κοπώσεως έστελναν τους ασθενείς για στεφανιογράφημα. Η συσκευή Coris καλύπτει ένα σημαντικό κενό στη διάγνωση, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, πριν δηλαδή φτάσει κανείς στον καρδιολόγο για τεστ κοπώσεως. Έχει τη δυνατότητα, δε, να συλλέγει εύκολα και με μικρό κόστος δεδομένα για την κατάσταση του ενδοθηλίου και την προδιάθεση για κάποιες παθήσεις, έτσι ώστε ο γιατρός να έχει

πλήρη εικόνα για την εξέλιξη του ασθενούς στο χρόνο. Ενώ ο ερευνητής Σωτήρης Ευγενίδης επισημαίνει: «Η ακρίβεια των μετρήσεων του Coris βοηθά στην αντιμετώπιση της νόσου συνολικά ακόμα και για τη διατροφή του ασθενούς. Μπορεί να συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση της στεφανιαία νόσου, η οποία συνδέεται με το 1/3 θανάτων στον κόσμο. Στην Ελλάδα, περίπου 50.000 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από καρδιαγγειακές παθήσεις και το 50% εξ αυτών δεν είχε παρουσιάσει ποτέ προηγουμένως οποιοδήποτε σχετικό σύμπτωμα» και συμπληρώνει: «Δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στον τομέα διεθνώς, καθώς, αντί του υπερηχογραφήματος, χρησιμοποιείται μια μέθοδος μεγάλης ευαισθησίας και μικρότερου κόστους, που δεν χρειάζεται ιδιαίτερες γνώσεις για να εφαρμοστεί». Αξίζει να σημειωθεί ότι το Coris έχει συμπεριληφθεί δύο φορές, το 2016 και το 2017, στις 100 μεγαλύτερες ανακαλύψεις του κόσμου που αναδείχθηκαν από το διαγωνισμό «Falling Walls». ■

| 67

Πώς ο καρκίνος μπορεί να προκαλέσει θρόμβωση Γράφει η ΕΛΙΣΆΒΕΤ ΓΡΟΥΖΉ, αιματολόγος, συντονίστρια διευθύντρια Ν.Υ. Αιμοδοσίας και υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχών Αιμόστασης, ΓΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ», πρόεδρος του Ιδρύματος της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας

Η ΣΧΈΣΗ ΚΑΡΚΊΝΟΥ ΚΑΙ ΘΡΌΜΒΩΣΗΣ πρωτοπεριγράφηκε από τον καθηγητή Armand Trousseau (1865), ο οποίος λίγο μετά την πρώτη περιγραφή εμφάνισε ο ίδιος το σύνδρομο, ενώ είχε γαστρεντερικό καρκίνο. Το σύνδρομο που πήρε το όνομά του αναφέρεται στην αφανή νεοπλασία σε ασθενείς με ιδιοπαθή φλεβική θρομβοεμβολική νόσο (ΦΘΝ) ή στη θρομβοφλεβίτιδα που παρουσιάζεται σε ασθενείς με καρκίνο. Η ΦΘΝ μπορεί να εμφανισθεί είτε ως εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ΕΒΦΘ), κυρίως των κάτω άκρων, είτε ως πνευμονική εμβολή (ΠΕ) είτε και με τις δύο αυτές μορφές. Αποτελεί υποτιμημένη και σιωπηλή απειλή για τους ασθενείς με καρκίνο, γι’ αυτό και χρειάζεται εκπαίδευση των γιατρών και ενημέρωση των ασθενών για τα σημεία και τα συμπτώματα της νόσου. Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ΕΒΦΘ) παρουσιάζει το 4-20% των ασθενών με καρκίνο ανάλογα με τον πληθυσμό των ασθενών που μελετάται και αποτελεί τη 2η αιτία θανάτου των ασθενών αυτών μετά την ίδια την ασθένεια. Από την άλλη μεριά, το 15-20% όλων

68 |

των νέων επεισοδίων ΕΒΦΘ σχετίζεται με ενεργό κακοήθεια. Σε αρκετές από αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να κρύβεται μια κακοήθεια και η θρόμβωση αποτελεί την αφορμή για να διαγνωσθεί. Ακόμη, 50% των ασθενών έχει ασυμπτωματική ΦΘΝ που διαγιγνώσκεται κατά τη σταδιοποίηση, ενώ είναι ενδιαφέρον ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών με καρκίνο εμφανίζει ενεργοποίηση του μηχανισμού της πήξης. Η πνευμονική εμβολή είναι σημαντική αιτία θανάτου, αφού για το ένα τέταρτο του συνόλου των ασθενών με πνευμονική εμβολή η αρχική εκδήλωση είναι ο ξαφνικός θάνατος. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η εμφάνιση της ΦΘΝ σε ασθενείς με καρκίνο αυξάνει τη νοσηρότητα και μειώνει την επιβίωση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Συμβαίνει γιατί ο καρκίνος είναι μια προθρομβωτική κατάσταση (it changes blood composition). Ευνοεί δηλαδή τη δημιουργία θρόμβων, γιατί τα καρκινικά κύτταρα εκκρίνουν προθρομβωτικούς παράγοντες και κυτταροκίνες που προάγουν τόσο τη θρόμβωση όσο και τη φλεγμονή. Οι παράγοντες

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ αυτοί αλλοιώνουν τη φυσική άμυνα ενδοθηλίου, αυξάνουν την ενεργοποίηση των ΑΜΠ, ελαττώνουν τη φυσική ινωδολυτική δραστηριότητα του οργανισμού (για τη διάλυση του θρόμβου) και αυξάνουν την προσκόλληση των κυττάρων του αίματος (ερυθρών, πολυμορφοπυρήνων, μονοκυττάρων, αιμοπεταλίων και ενδοθηλιακών κυττάρων). Γενικά όμως η εμφάνιση της θρόμβωσης είναι πολυπαραγοντική, και για να εμφανιστεί απαιτείται ένας συνδυασμός παραγόντων που είναι η υπερπηκτικότητα, η στάση του αίματος και η βλάβη του ενδοθηλίου (δηλαδή της εσωτερικής επιφάνειας των αγγείων), κατάσταση γνωστή ως τριάδα του Virhow που πρωτοπεριέγραψε το φαινόμενο το 1856. Στη νεοπλασία και οι τρεις αυτοί παράγοντες μπορεί να υπάρχουν. Συγκεκριμένα τα κακοήθη κύτταρα παράγουν τις ουσίες που προαναφέρθηκαν και ευοδώνουν τη θρόμβωση και άρα δημιουργούν υπερπηκτικότητα. Η νοσηλεία στο νοσοκομείο, η ακινητοποίηση, η πιθανή πίεση από τον όγκο δημιουργούν στάση του αίματος, ενώ η χημειοθεραπεία ή οι κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες δημιουργούν βλάβη του ενδοθηλίου. Επιπλέον παράγοντες είναι η χειρουργική επέμβαση ή η εντόπιση της νεοπλασίας, καθώς και γενικοί παράγοντες όπως η ηλικία ή η παχυσαρκία.

▪ Ο καρκίνος αυξάνει τον κίνδυνο ΦΘΝ έως και 4 φορές.

▪ Η χειρουργική επέμβαση διπλασιάζει ή τριπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης ΠΕ.

▪ Η χημειοθεραπεία αυξάνει τον κίνδυνο έως και 6 φορές.

▪ Ορισμένοι τύποι καρκίνου (πάγκρεας, στομάχι, εγκέφαλος) συνδέονται με μεγαλύτερο κίνδυνο θρόμβωσης. Τελευταία ο κίνδυνος έχει αυξηθεί έτι περαιτέρω

λόγω της βελτίωσης της επιβίωσης των ασθενών, δεδομένου ότι η ηλικία αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση ΦΘΝ. Επιπλέον, νέες αντινεοπλασματικές θεραπείες, που είναι μεν αποτελεσματικές στη θεραπεία της κακοήθειας, συνδέονται με κίνδυνο θρόμβωσης. Γι’ αυτό και είναι γενικώς αποδεκτό πως οι ασθενείς με νεοπλασία είναι δόκιμο να προφυλάσσονται με αντιπηκτικά φάρμακα ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου που εμφανίζουν και όχι μόνο να θεραπεύονται όταν προκύψει το πρόβλημα. Η προφυλακτική αγωγή με αντιπηκτικά φάρμακα μειώνει την εμφάνιση της θανατηφόρου ΠΕ, αλλά και της ΕΒΦΘ, που μπορεί εκτός των άλλων προβλημάτων που δημιουργεί να οδηγήσει σε ΠΕ. Σε κάθε ασθενή ο κίνδυνος θα πρέπει να εξετάζεται εξατομικευμένα, και μάλιστα θα πρέπει να επανεξετάζεται στις διάφορες φάσεις της νόσου γιατί ενδέχεται να διαφοροποιείται. Μάλιστα, θα έλεγα ότι συχνά απαιτείται πολύπλευρη αντιμετώπιση του ασθενούς που παλεύει για τη ζωή του, που προκύπτει από τη συνεργασία των γιατρών των εμπλεκόμενων ειδικοτήτων, που είναι ο ογκολόγος, ο αιματολόγος, ο παθολόγος και συχνά ο καρδιολόγος. Ανασταλτικοί παράγοντες για την απόφαση αυτή είναι ότι ορισμένες φορές ο κίνδυνος υποεκτιμάται. Θέλω να τονίσω και πάλι ότι η ΦΘΝ αποτελεί μια σιωπηλή απειλή για τους ασθενείς με καρκίνο, γι’ αυτό και χρειάζεται εκπαίδευση των γιατρών και ενημέρωση των ασθενών για τα σημεία και τα συμπτώματα της νόσου. Τα συμπτώματα της ΕΒΦΘ είναι το οίδημα, η ευαισθησία και το άλγος του άκρου, που μπορεί να συνοδεύονται από αλλαγή στο χρώμα και θερμότητα. Ωστόσο, σε σημαντικό αριθμό περιπτώσεων μπορεί να μην υπάρχει κανένα σύμπτωμα.

| 69

Τα συμπτώματα της ΠΕ περιλαμβάνουν αιφνίδια εμφάνιση δύσπνοιας (δυσκολία στην αναπνοή) σε >50% των ασθενών, ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή), ταχυκαρδία (έντονοι και γρήγοροι παλμοί καρδιάς), πόνο στο θώρακα, αιμόπτυση, βήχα, πυρετό και υπόταση. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι μεμονωμένα ή σε συνδυασμό. Μπορεί να συνοδεύονται από πόνο στα κάτω άκρα λόγω ΕΒΦΘ. Τα αντιπηκτικά φάρμακα εκλογής για τη θεραπεία και την προφύλαξη της φλεβικής θρόμβωσης στους ασθενείς με καρκίνο ήταν μέχρι πρότινος μόνον οι χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες, που πραγματικά έχουν αλλάξει σε σημαντικό βαθμό την έκβαση των ασθενών. Επιπλέον, σήμερα είναι διαθέσιμα και τα νεότερα αντιπηκτικά φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα, τα οποία έχουν το πλεονέκτημα ότι ο ασθενής αποφεύγει τις ενέσεις και μπορούν να χορηγηθούν με ασφάλεια σε ασθενείς με σταθερή νόσο. Ωστόσο, η χρήση τους πρέπει να γίνεται υπό προϋποθέσεις επί

του παρόντος (μέχρι να ολοκληρωθούν περισσότερες μελέτες) στους ασθενείς με καρκίνο, δεδομένου ότι έχουν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας, ιδιαίτερα σε καρκίνους του γαστρεντερικού και ουρογεννητικού συστήματος, στους οποίους δεν θα πρέπει να χορηγούνται. Η δική μας η ειδικότητα -η ειδικότητα της Αιματολογίας- προσπαθεί να ερμηνεύσει και να αντιμετωπίσει μέσω της αντιθρομβωτικής αγωγής το σκέλος της τριάδας του Virchow που αφορά στην «υπερπηκτικότητα», αλλά και την αιμορραγία που αποτελεί επιπλοκή όλων των αντιθρομβωτικών παραγόντων. Ως εκ τούτου, στους σκοπούς μας είναι η διαρκής εκπαίδευση και έρευνα στους τομείς αυτούς, η διαμόρφωση κανόνων και κατευθυντηρίων οδηγιών χρήσης των φαρμάκων και αντιμετώπισης των επιπλοκών τους, σε συνεργασία κυρίως με τους ογκολόγους αλλά και τις άλλες εμπλεκόμενες ειδικότητες προς όφελος των ασθενών. ■

ΕΛΙΣΆΒΕΤ ΓΡΟΥΖΉ Η Ελισάβετ Γρουζή είναι συντονίστρια διευθύντρια της Νοσοκομειακής Υπηρεσίας Αιμοδοσίας του ΓΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ». Από το 1994 που απέκτησε τον τίτλο της ειδικότητας Αιματολογίας εργάσθηκε αρχικά στην Αιμοδοσία του Νοσοκομείου «ΚΑΤ» Αθηνών, έχοντας ενεργό ρόλο στην οργάνωση του «Αιματολογικού Ιατρείου και Ρύθμισης Αντιπηκτικής Αγωγής». Στη συνέχεια, υπηρέτησε στο Αιματολογικό Εργαστήριο-Μονάδα Αιμοδοσίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «ΑΤΤΙΚΟΝ» με ενεργό ρόλο στην οργάνωση του τμήματος στην αρχή της σύστασής του, και ιδιαίτερα του «Ιατρείου Θρομβοφιλίας - Ρύθμισης Αντιπηκτικής Αγωγής». Έλαβε τον τίτλο της διδάκτορος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, ενώ μετεκπαιδεύτηκε στο Αιματολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου King’s College του Λονδίνου, σε θέματα «Αιμόστασης, Ιατρικής των Μεταγγίσεων και Αιματολογίας της Κύησης», που αποτελούν και τα κύρια γνωστικά αντικείμενα της ενασχόλησής της. Από το 2012 έως σήμερα εργάζεται ως συντονίστρια διευθύντρια της Νοσοκομειακής Υπηρεσίας Αιμοδοσίας του ΓΑΟΝΑ «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ», ενώ είναι υπεύθυνη του «Ιατρείου Διαταραχών Αιμόστασης», στο οποίο παρακολουθούνται εσωτερικοί και εξωτερικοί ασθενείς με θρομβωτικές και αιμορραγικές διαταραχές, καθώς και έγκυοι με θρομβωτικές επιπλοκές και καθ’ έξιν αποβολές. Είναι αντιπρόεδρος του παρόντος Δ.Σ. της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας (ΕΑΕ). Από το 1998 έως σήμερα έχει διατελέσει ειδικός και γενικός γραμματέας της ΕΑΕ, είναι αναπληρώτρια διευθύντρια σπουδών της Ακαδημίας Αιμοδοσίας της ΕΑΕ, αρκετές φορές μέλος των διοικουσών επιτροπών των Τμημάτων Αιμοδοσίας-Αφαίρεσης και Αιμόστασης της ΕΑΕ, ενώ ήταν πρόεδρος του Τμήματος Αιμοδοσίας-Αφαίρεσης τη διετία 2014-2015. Έχει συμμετάσχει σε οργανωτικές και επιστημονικές επιτροπές πολλών Αιματολογικών Συνεδρίων και Σεμιναρίων. Στο συγγραφικό της έργο συμπεριλαμβάνονται δημοσιεύσεις σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά που έχουν τιμηθεί με παραπομπές, πολυάριθμα κεφάλαια σε βιβλία, συμμετοχή στη συγγραφή των «Κατευθυντήριων Οδηγιών Μετάγγισης Αίματος και Παραγώγων» της ΕΑΕ, καθώς και πλήρη κείμενα πολλών εισηγήσεων σε τόμους εκπαιδευτικού προγράμματος συνεδρίων. Έχει πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό διαλέξεων σε συνέδρια και ημερίδες, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμες ανακοινώσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια. Έχει διατελέσει από το 2002 μέλος πολλών επιτροπών του υπουργείου Υγείας και του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ), μεταξύ των οποίων είναι και η τρέχουσα Συμβουλευτική Επιτροπή Αιμοδοσίας του ΕΚΕΑ.

70 |

Προχωράμε μαζί στη Ζωή

Σύμπραξη νοσοκομείων του ΕΣΥ για τη θεραπεία αγγειακών εγκεφαλικών! ΜΙΑ ΟΜΆΔΑ ΑΓΓΕΙΟΛΌΓΩΝ, καρδιολόγων, νευρολόγων, νευροακτινολόγων και τρία νοσοκομεία του ΕΣΥ ένωσαν τις δυνάμεις τους για την καίρια αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων, τα οποία δυστυχώς πληθαίνουν στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, περίπου 35.000 Έλληνες παθαίνουν εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε χρόνο, περίπου το 40% χάνει τη ζωή του μέσα στον πρώτο χρόνο και ένας στους τρεις μένει με σοβαρή αναπηρία και χρειάζεται συνεχή υποστήριξη. Μάλιστα, η Ελλάδα έχει τα περισσότερα θανατηφόρα εγκεφαλικά κατά τον πρώτο μήνα στη Δυτική Ευρώπη, γεγονός που οφείλεται στο ότι η χώρα μας δεν διαθέτει οργανωμένα κέντρα για την αντιμετώπιση εγκεφαλικών επεισοδίων. Πρόσφατα μία πρωτοποριακή μέθοδος που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο «Αρεταίειο» Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο έσωσε ασθενή με βαρύ εγκεφαλικό. Η επέμβαση, που ονομάζεται μηχανική θρομβεκτομή, πραγματοποιήθηκε στο νέο, πρότυπο Κέντρο Επεμβατικής Αντιμετώπισης Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων, που λειτουργεί σε συνεργασία με τα Νοσοκομεία «Αιγινήτειο» και «Αλεξάνδρα». Ειδικότερα, ο 62χρονος ασθενής είχε υποστεί ένα βαρύ αγγειακό εγκεφαλικό, με προσβολή της ικανότητας του λόγου και πλήρη αδυναμία κίνησης της δεξιάς πλευράς του σώματός του. Προσήλθε άμεσα στο Πα-

72 |

νεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αιγινήτειο» και έλαβε την ενδεδειγμένη θεραπεία με τη χορήγηση ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, ενώ διαπιστώθηκε η πλήρης απόφραξη της έσω καρωτίδας, ως αιτία του εγκεφαλικού. Άμεσα μεταφέρθηκε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αρεταίειο» και πραγματοποιήθηκε η εξειδικευμένη επέμβαση της μηχανικής θρομβεκτομής, χάρη στην οποία πραγματοποιήθηκε διάνοιξη της έσω καρωτίδας με πλήρη αποκατάσταση της ροής του αίματος στον εγκέφαλο. Η απόλυτα επιτυχημένη παρέμβαση προφύλαξε τον ασθενή από μεγάλης έκτασης εγκεφαλική βλάβη και βαριά αναπηρία. Η κατάστασή του εξελίσσεται ομαλά με σημαντική καθημερινή βελτίωση. Η επέμβαση πραγματοποιήθηκε στη μονάδα Επεμβατικής Ακτινολογίας του Α’ Εργαστηρίου Ακτινολογίας του «Αρεταίειου», υπεύθυνος του οποίου είναι ο καθηγητής Α. Χατζηιωάννου. Διενεργήθηκε από εξειδικευμένη και έμπειρη ιατρική και νοσηλευτική ομάδα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή και επεμβατικό νευροακτινολόγο Παναγιώτη Παπαναγιώτου, ο οποίος διαθέτει μακρόχρονη εμπειρία στη διενέργεια μηχανικής θρομβεκτομής σε κέντρα αντιμετώπισης εγκεφαλικών επεισοδίων. Η χορήγηση της ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, η κλινική διαχείριση και η νοσηλεία του ασθενούς πραγματοποιήθηκαν στη Μονάδα Αγγειακών Εγκεφαλικών

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ

Επεισοδίων της Α’ Νευρολογικής Κλινικής του «Αιγινήτειου», υπό το συντονισμό του καθηγητή Νευρολογίας Δήμου Δημήτρη Μητσικώστα και της επίκουρης καθηγήτριας Σ. Βασιλοπούλου. Η αναισθησιολογική κάλυψη της επέμβασης πραγματοποιήθηκε από την Α’ Αναισθησιολογική Κλινική του «Αρεταίειου». ΚΈΝΤΡΟ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΉΣ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗΣ ΑΓΓΕΙΑΚΏΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΏΝ ΕΠΕΙΣΟΔΊΩΝ Το Κέντρο Επεμβατικής Αντιμετώπισης Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων οργανώνεται με τη συνεργασία των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων «Αιγινήτειο» και «Αρεταίειο» και του ΓΝΑ «Αλεξάνδρα». Στο Κέντρο συμμετέχουν: ▪ η Α’ Νευρολογική Κλινική (δ/ντής καθ. Λ. Στεφανής, «Αιγινήτειο»), ▪ το Α’ Εργαστήριο Ακτινολογίας (δ/ντρια καθ. Λ.Ε. Μουλοπούλου, «Αρεταίειο»), ▪ η Θεραπευτική Κλινική (δ/ντής πρύτανης Α.Μ. Δημόπουλος, Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»), ▪ η Α’ Πανεπιστημιακή Κλινική Αναισθησιολογίας (δ/ντρια καθ. Κ. Θεοδωράκη, «Αρεταίειο») και ▪ η Αγγειοχειρουργική Μονάδα της Β’ Χειρουργικής Κλινικής (υπεύθυνος καθ. Θ. Κώτσης, «Αρεταίειο»). Σκοπός του Κέντρου είναι η σύγχρονη αντιμετώπιση των οξέων ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων, η οποία θα περιλαμβάνει θεραπείες επαναιμάτωσης μέσω μηχανικής θρομβεκτομής. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες τόσο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Εγκεφαλικών Επεισοδίων όσο και από την Αμερι-

κανική Εταιρεία Εγκεφαλικών Επεισοδίων συστήνουν τη μηχανική θρομβεκτομή σε ασθενείς με σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο, που οφείλεται σε απόφραξη μεγάλου αγγείου. Επιπλέον, η μηχανική θρομβεκτομή αποτελεί την πιο αποτελεσματική θεραπεία στην οξεία φάση των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων σε σύγκριση με όλες τις άλλες διαθέσιμες θεραπείες, οδηγώντας σε σημαντική μείωση της αναπηρίας και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Το Κέντρο διαθέτει τόσο την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή που απαιτείται διεθνώς όσο και την εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα γιατρών με μεγάλη και διεθνή εμπειρία τόσο στη διαχείριση ασθενών με ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια όσο και στη διενέργεια της μηχανικής θρομβεκτομής. Αναφερόμενος στο θέμα, ο πρόεδρος των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων «Αιγινήτειο» και «Αρεταίειο», καθηγητής Καρδιολογίας Γεράσιμος Σιάσος, επεσήμανε ότι τα δύο νοσοκομεία ξεκίνησαν σε συνεργασία με το Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» την οργάνωση του Κέντρου Επεμβατικής Αντιμετώπισης Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων πριν από μερικούς μήνες και την προηγούμενη εβδομάδα με τη συντονισμένη προσπάθεια των έμπειρων ιατρών του κέντρου θεραπεύτηκε ο πρώτος ασθενής. «Γνωρίζοντας τη βούληση της Πολιτείας για δημιουργία σύγχρονων κέντρων αντιμετώπισης αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, σύντομα θα είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς πολλούς ακόμα ασθενείς», τόνισε ο κ. Σιάσος. ■

| 73

ΝΊΚΟΣ ΠΡΩΤΟΝΟΤΆΡΙΟΣ

Ο γιατρός που αποκωδικοποίησε τη μυοκαρδιοπάθεια «Νόσος Νάξος» και το γονίδιο που την προκαλεί! Της ΑΝΘΗΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο ΝΊΚΟΣ ΠΡΩΤΟΝΟΤΆΡΙΟΣ έφυγε νωρίς από τη ζωή, σε ηλικία μόλις 59 ετών, χτυπημένος από καρκίνο. Ωστόσο, έζησε με γνώμονα το να τιμήσει τον όρκο του Ιπποκράτη. Ο γιατρός, ο καρδιολόγος, ο άνθρωπος που αγαπούσε τη γενέτειρά του το ίδιο με την επιστήμη του και άφησε το στίγμα του τόσο στο ένα όσο και στο άλλο. ΠΟΙΟΣ ΉΤΑΝ ΌΜΩΣ Ο ΝΊΚΟΣ ΠΡΩΤΟΝΟΤΆΡΙΟΣ Γεννήθηκε στην Απείρανθο της Νάξου, όπου και ολοκλήρωσε το δημοτικό σχολείο. Σε ηλικία δώδεκα ετών, το 1968, μετέβη με την οικογένειά του στην Αθήνα, και συγκεκριμένα στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα Αχαρνών, όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές τότε σπουδές στο 3ο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών. Το 1974 εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αποφοίτησε 1ος τον Ιανουάριο του 1981 με βαθμό «Άριστα», εκφωνώντας τιμητικά κατά την τελετή ορκωμοσίας τον όρκο του Ιπποκράτη. Από το 1981 έως το 1983 υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό, συμπληρώνοντας ένα έτος ειδικότητας στην Παθολογία στο 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών (401 ΓΣΝΑ). Το 1983 επέστρεψε στη γενέτειρά του, τη Νάξο, όπου έως το 1985 πραγματοποίησε την Υποχρεωτική Υπηρεσία Υπαίθρου στο αγροτικό ιατρείο Φιλοτίου Νάξου. Την περίοδο αυτή, μαζί με τη σύζυγό του ιατρό Αντιγόνη-Ελένη Τσατσοπούλου, εντόπισε και μελέτησε τις πρώτες περιπτώσεις αρρυθμιογόνου μυοκαρδιοπάθειας, τις οποίες με την ιστορική εργασία του το 1986 στο διεθνές καρδιολογικό επιστημονικό περιοδικό «British Heart Journal» έκανε γνωστές στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα ως «Νόσος Νάξος» (ή στα αγγλικά «Naxos Disease»). Μετά το πέρας της Υποχρεωτικής Υπηρεσίας Υπαίθρου, από το 1986 έως το 1989 επιστρέφει και ζει στην Αθήνα, όπου πραγματοποιεί την ειδικότητα Καρδιολογίας, αρχικά 6 μήνες στην Καρδι-

74 |

Ο αείμνηστος Νίκος Πρωτονοτάριος.

ολογική Κλινική του 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών και στη συνέχεια στη Β’ Καρδιολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». Το 1990 επέστρεψε πλέον μόνιμα στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Νάξο, όπου και ξεκίνησε να εργάζεται ως ιατρός-καρδιολόγος. Το 1992, μαζί με τη σύζυγό του και τον δίδυμο αδελφό του, ιατρό Τοτόμη Πρωτονοτάριο, προχώρησε στην ίδρυση του Ιατρικού Κέντρου «Γιάννης Πρωτονοτάριος», το οποίο στο πέρασμα των ετών και χάρη στις προσωπικές προσπάθειες του Πρωτονοτάριου έφθασε να αναφέρεται ισότιμα παγκοσμίως δίπλα στα μεγαλύτερα κέντρα μυοκαρδιοπαθειών. Υπήρξε, μεταξύ άλλων, μέλος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, μέλος και εν συνεχεία διακεκριμένο μέλος (Fellow) της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (European Society of Cardiology), επιστημονικός συνεργάτης της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πρόγραμμα «Φειδιππίδης»,

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΚΑΡΔΙΑ

ΕΚΚΑΝ), ιδρυτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού CARDIA-FACTOR (που στόχο είχε τη μελέτη και βοήθεια ασθενών που πάσχουν από κληρονομικές μυοκαρδιοπάθειες στην Ελλάδα), καθώς και εκλεγείς πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Μυοκαρδιοπαθειών και Νοσημάτων του Περικαρδίου της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας. Η ΣΥΜΒΟΛΉ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΊΑ Ο Νίκος Πρωτονοτάριος εντόπισε και περιέγραψε και στη συνέχεια αποκωδικοποίησε τη μυοκαρδιοπάθεια «Νόσος Νάξος» και το γονίδιο που την προκαλεί, ανοίγοντας νέους δρόμους στην Καρδιολογία. Χάρη στην έρευνά του και τις ανακαλύψεις του, για πρώτη φορά στην ιστορία της κλινικής Καρδιολογίας, η εφαρμογή της γενετικής επιστήμης στην αντιμετώπιση μιας μυοκαρδιοπάθειας έγινε πραγματικότητα. Η δουλειά του πάνω στη «Νόσο Νάξος» όχι μόνο οδήγησε στην αναγνώριση της πλακοσφαιρίνης ως παθογόνου γονιδίου για την αρρυθμιογόνο μυοκαρδιοπάθεια/δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας (ARVC/D), αλλά ταυτόχρονα άνοιξε το δρόμο για την ανακάλυψη και άλλων δεσμοσωμικών γονιδίων που σχετίζονται με την παθογένεση της ασθένειας. Η εργασία του σχετικά με την πρωτεΐνη πλακοσφαιρίνη αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη ενός καινοτόμου διαγνωστικού τεστ στην αναγνώριση ασθενών με ARVC/D και στη συνέχεια αποτέλεσε τα θεμέλια για την ανακάλυψη ενός παντελώς καινούργιου φάρμακου, του SB216763, το οποίο τόσο σε κυτταρικά μοντέλα όσο και σε γενετικά μεταλλαγμένα πειραματόζωα απαλείφει όλες τις ανωμαλίες σχετικές με την ασθένεια. Το φάρμακο αναμένεται να δοθεί σε ασθενείς μέσα στα επόμενα 5 χρόνια. Έως και σήμερα, αυτή αποτελεί την πρώτη ανακάλυψη πραγματικής θεραπείας βασιζόμενης σε

μηχανισμό στο χώρο των καρδιοπαθειών. Η δουλειά του Πρωτονοτάριου και των συνεργατών του αποτέλεσε τη βάση για επιστημονικές ανακαλύψεις, οι οποίες όμως δεν παρέμειναν στον εργαστηριακό πάγκο, αλλά σε διάστημα πολύ λίγων ετών θα εφαρμοστούν για την πλήρη θεραπεία ασθενών με καρδιομυοπάθειες. Η παραπάνω συμβολή του Πρωτονοτάριου στην Καρδιολογία, και ιδιαίτερα στον τομέα των αρρυθμιογόνων μυοκαρδιοπαθειών, είχε ένα ακόμα χαρακτηριστικό που τον έκανε ιδιαίτερο. Η υπερ-τριακονταετής έρευνά του πραγματοποιήθηκε όχι στα εργαστήρια κάποιου πανεπιστημίου ή κάποιου μεγάλου ερευνητικού κέντρου, αλλά κατά κύριο λόγο στο Ιατρικό Κέντρο που ο ίδιος είχε ιδρύσει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Νάξο, στην οποία έζησε και εργάσθηκε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Δηλαδή, σε μια μικρή και απομονωμένη από τον ελληνικό πανεπιστημιακό χώρο επαρχία της Ελλάδας. Διδάσκοντας παράλληλα ήθος, τηρώντας στο ακέραιο τον όρκο του Ιπποκράτη και αποφεύγοντας τις προκλήσεις-προσκλήσεις για εργασία με παχυλές αμοιβές σε μεγάλα ερευνητικά κέντρα και νοσοκομεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Για τη συμβολή του στην Καρδιολογία και ειδικότερα στον τομέα των αρρυθμιογόνων μυοκαρδιοπαθειών είχε βραβευθεί από: Ακαδημία Αθηνών, Ίδρυμα Μποδοσάκη, American College of Cardiology, International Cardiovascular Research Community, Πανεπιστήμιο Padova Ιταλίας, Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας, Ομάδα Εργασίας Κλινικής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Καρδιολογίας (της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας), Δήμο Δρυμαλίας (Νάξου), Δήμο Νάξου, Ιερά Μητρόπολη Παροναξίας, Απεραθίτικο Σύλλογο Νάξου. ■

| 75

«ΕΡΡΊΚΟΣ ΝΤΥΝΆΝ»

Πρωτοποριακή επέμβαση κρυοκατάλυσης της κολπικής μαρμαρυγής! ΝΈΟΙ ΔΡΌΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΉ αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής διανοίγονται με καινοτόμο μέθοδο κρυοκατάλυσης που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center». Πρόκειται για επέμβαση κρυοκατάλυσης της κολπικής μαρμαρυγής με το πλέον εξελιγμένο σύστημα κρυοκατάλυσης που βρίσκεται σε χρήση σε μικρό αριθμό κέντρων ηλεκτροφυσιολογίας στην Ευρώπη. Το νέο σύστημα έχει ήδη εφαρμοστεί με απόλυτη επιτυχία σε επεμβάσεις κατάλυσης (ablation) από το τμήμα Ηλεκτροφυσιολογίας και Βηματοδοτών της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center», σηματοδοτώντας και το μέλλον στην επεμβατική μέθοδο ablation. Το πρωτοποριακό σύστημα επιτρέπει την καλύτερη απόφραξη των πνευμονικών φλεβών και την πιο αποτελεσματική, ταχύτερη και ασφαλή απομόνωσή τους, που αποτελεί και το στόχο της επεμβατικής διαδικασίας. «Η εισαγωγή του νέου αυτού συστήματος κρυοκατάλυσης διευρύνει τις θεραπευτικές μας επιλογές στην αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής, προσφέροντας τη δυνατότητα για πραγματοποίηση των επεμ-

76 |

Ο διευθυντής της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center» ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΑΝΔΡΙΚΌΠΟΥΛΟΣ.

βάσεων αυτών σε πολύ σύντομο χρόνο (λιγότερο από 60 λεπτά) και με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, ενώ συγχρόνως η καλύτερη εφαρμογή του συστήματος στις πνευμονικές φλέβες αυξάνει την αποτελεσματικότητα της μεθόδου», επισημαίνει ο διευθυντής της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center» Γεώργιος Ανδρικόπουλος. Το Τμήμα Ηλεκτροφυσιολογίας του «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center», αποσκοπώντας στη συνεχή βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και εστιάζοντας ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής, έχει συμπεριλάβει το καινοτόμο σύστημα στην αντιμετώπιση των ασθενών που υποβάλλονται σε επεμβατική θεραπεία για την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής. ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

30 θέσεις μεταπτυχιακών φοιτητών στο ΑΠΘ στον τομέα της Καρδιοθωρακοχειρουργικής!

ΤΟ ΤΜΉΜΑ ΙΑΤΡΙΚΉΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΉΣ ΕΠΙΣΤΗΜΏΝ Υγείας του ΑΠΘ, υπό τη Διεύθυνση της Καρδιοθωρακοχειρουργικής Κλινικής ΑΠΘ, προκηρύσσει 30 θέσεις μεταπτυχιακών φοιτητών για το ακαδημαϊκό έτος 2021-22 στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: «Προηγμένες Καρδιοπνευμονικές Εφαρμογές - Τεχνικές Εξωσωματικής Κυκλοφορίας». Το Πρόγραμμα αυτό διοργανώνεται από το Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ και αποτελεί ένα πρωτοποριακό διεπιστημονικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα, που παρέχει υψηλού επιστημονικού επιπέδου θεωρητική και πρακτική κατάρτιση στην εφαρμοσμένη φυσιολογία του καρδιαγγειακού και του αναπνευστικού συστήματος, καθώς και στην εφαρμογή των σύγχρονων τεχνικών υποστήριξης της καρδιάς και των πνευμόνων. Απευθύνεται σε: • Αποφοίτους Σχολών Επιστημών Υγείας και Πολυτεχνικών Σχολών, Τμημάτων Βιολογικών και Φυσικών Επιστημών, Νοσηλευτικής Πανεπιστημιακών Τμημάτων της ημεδαπής ή ομοταγών αναγνωρισμένων Τμημάτων της αλλοδαπής.

• Πτυχιούχους ΤΕΙ (όπως Νοσηλευτικής, Ιατρικών Εργαστηρίων) και άλλων συναφών Σχολών. Επίσης, γίνονται δεκτοί απόφοιτοι πανεπιστημιακών τμημάτων, αρκεί να φέρουν τον τίτλο του τεχνικού εξωσωματικής κυκλοφορίας (perfusionist). Το υπόβαθρο των γνώσεων που παρέχονται με τη θεωρητική διδασκαλία, σε συνδυασμό με τις δεξιότητες που μπορεί να αποκτήσει ο μεταπτυχιακός φοι-

τητής στο πεδίο των ενδιαφερόντων του, καθιστά το μεταπτυχιακό αυτό πρόγραμμα ιδιαίτερα χρήσιμο σε γιατρούς, οι οποίοι ενδιαφέρονται για ειδίκευση στην Καρδιοχειρουργική, στη Θωρακοχειρουργική, στην Καρδιολογία, στην Πνευμονολογία, στην Αναισθησιολογία, στην Εντατικολογία, καθώς και σε άλλες συναφείς ειδικότητες. Παράλληλα, αποτελεί το μοναδικό αναγνωρισμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για όσους επιθυμούν να ακολουθήσουν το επάγγελμα του Ειδικού Εξωσωματικής Κυκλοφορίας από το υπουργείο Υγείας και τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό οργανισμό (European Board of Cardiovascular Perfusion). Πέρα από τη θεωρητική κατάρτιση, το μεταπτυχιακό πρόγραμμα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πρακτική άσκηση των μεταπτυχιακών φοιτητών. Ανάλογα με την κατεύθυνση, επιλέγεται: α) πρακτική άσκηση στην προηγμένη καρδιακή και αναπνευστική υποστήριξη σε Πανεπιστημιακές Κλινικές που συνεργάζονται με το Πρόγραμμα, β) πρακτική άσκηση στις τεχνικές εξωσωματικής κυκλοφορίας, που περιλαμβάνει παρακολούθηση καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων με εξωσωματική κυκλοφορία, οι οποίες καταχωρίζονται για κάθε φοιτητή σε ειδική βάση δεδομένων (logbook). Πληροφορίες: www.perfusionmaster.gr, Γραφείο Μεταπτυχιακών Σπουδών (Ισόγειο-έναντι Γραμματείας Ιατρικής), Δευτέρα-Παρασκευή 11:00-13.00, τηλ.: 2310 999338, e-mail: kardio@med.auth.gr ■

| 77

Τα ευρήματα της μεγαλύτερης ελληνικής μελέτης αντισωμάτων σε ογκολογικούς ασθενείς! Της ΑΝΘΗΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΕΎΘΗΚΕ ΑΥΤΌΝ ΤΟ ΜΉΝΑ στο επιστημονικό περιοδικό «Cancers», «https://www.mdpi. com/1271834», η μεγαλύτερη ελληνική μελέτη που έγινε σε ογκολογικούς ασθενείς και η οποία ανέδειξε ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά τη μη ανοσία του οργανισμού από τα εμβόλια. Η μελέτη με τον τίτλο «Responses to SARS-CoV-2 Vaccination in Patients with Cancer (ReCOVer Study): A Prospective Cohort Study of the Hellenic Cooperative Oncology Group» ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο και υπογράφεται από τους ερευνητές Έλενα Λινάρδου, Νικόλαο Σπανάκη, Γεωργία-Αγγελική Κολιού, Αθηνά Χριστοπούλου, Σοφία Καραγεωργοπούλου, Νεφέλη Αλευρά, Αναστάσιο Βαγιωνά, Νικόλαο Τσουκαλά, Σταυρούλα Σγούρου, Έλενα Φούντζηλα, Ιωσήφ Σγουρό, Ευαγγελία Ραζή, Δήμητρα Χατζώκου, Σοφία Λαμπάκη, Ελένη Ρες, Ζαχαρένια Σαριδάκη, Γιάννη Μούντζιο, Γεώργιο Σαρόγλου και Γεώργιο Φούντζηλα. Τα ευρήματα της δημοσίευσης συνοψίζονται από τους επικεφαλής της μελέτης Δρα Έλενα Λινάρδου (παθολόγο ογκολόγο, διευθύντρια Δ’ Ογκολογικής Κλινικής, Νοσοκομείο Metropolitan, πρόεδρο ΕΕ της ΕΣΟΟ) και τον καθηγητή Γεώργιο Φούντζηλα (παθολόγο ογκολόγο, ομότιμο καθηγητή Ογκολογίας, πρόεδρο της ΕΣΟΟ και του ΕΛΙΕΚ). Σε αυτήν συμπεριλήφθηκαν 232 ασθενείς με συμπαγείς όγκους από 12 μεγάλα ογκολογικά τμήματα από όλη τη χώρα, καθώς και μια ομάδα ελέγχου 100 εθελοντών από το υγειονομικό προσωπικό του Νοσοκομείου Metropolitan. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι τίτλοι εξουδετερωτικών αντισωμάτων κατά του SARS-CoV-2 μετρήθηκαν στον ορό των συμμετεχόντων πριν από την έναρξη του εμβολιασμού και 2-4 εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση και της δεύτερης δόσης. Συγκρίθηκαν τα αποτελέσματα μεταξύ ασθενών με καρκίνο και υγιών εθελοντών, ενώ αναγνωρίστηκαν διάφοροι κλινικοί παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν την ανοσοανταπόκριση. Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών και όλοι οι

78 |

εθελοντές που πήραν μέρος στη μελέτη έχουν εμβολιαστεί με mRNA εμβόλια. Οι ασθενείς με καρκίνο εμφάνισαν θετική ανοσολογική απάντηση σε ποσοστό 90% μετά τις δύο δόσεις εμβολίου σε σύγκριση με 98% των υγιών εθελοντών. Οι περισσότεροι από τους ασθενείς που δεν ανέπτυξαν καθόλου εξουδετερωτικά αντισώματα ήταν άνδρες, άνω των 70 ετών, με συννοσηρότητες και ελάμβαναν ενεργό αντικαρκινική θεραπεία το χρονικό διάστημα γύρω από τον εμβολιασμό. Ο μέσος τίτλος αντισωμάτων των ασθενών με καρκίνο ήταν σημαντικά χαμηλότερος από αυτόν των εθελοντών, ενώ το ποσοστό των ασθενών με καρκίνο που ανέπτυξαν προστατευτικούς τίτλους αντισωμάτων με βάση τη χρησιμοποιούμενη μέθοδο ήταν μόνο 54% έναντι 97% των υγιών εθελοντών. Όλες οι μετρήσεις των εξουδετερωτικών αντισωμάτων έγιναν κεντρικά σε εργαστήριο αναφοράς (Τμήμα Ανοσολογίας, AlfaLab, Όμιλος HHG) με εμπορικά διαθέσιμη εγκεκριμένη ανοσολογική μέθοδο. Η ανοσοανταπόκριση και οι τίτλοι των αντισωμάτων δεν διέφεραν για κανέναν από τους παράγοντες που μελετήθηκαν στον πληθυσμό των υγιών εθελοντών. Αντίθετα, μεταξύ των ασθενών με καρκίνο, σημαντικά υψηλότεροι τίτλοι αντισωμάτων ανιχνεύθηκαν σε μη καπνιστές, σε γυναίκες, σε ασθενείς κάτω των 50 ετών, με καλή γενική κατάσταση και σε ασθενείς με κάποιους τύπους καρκίνου, όπως μαστού και ωοθηκών, έναντι εκείνων με παγκρεατικό καρκίνο ή μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, που φαίνεται να είχαν τη χαμηλότερη απάντηση. ΠΟΙΟΙ ΑΣΘΕΝΕΊΣ ΔΕΝ ΑΝΑΠΤΎΣΣΟΥΝ ΑΝΤΙΣΏΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΙΑΤΊ Η μελέτη αναδεικνύει ότι, παρότι οι ασθενείς με συμπαγείς όγκους είχαν θετική ανοσολογική απάντηση σε ικανοποιητικά ποσοστά μετά τις δύο δόσεις εμβολίου έναντι του κορωνοϊού, τα επίπεδα των τίτλων αντισωμάτων τους ήταν σημαντικά χαμηλότερα σε σύγκριση με των υγιών εθελοντών.

| ΜΕΛΕΤΗ

Συγκεκριμένα, ανέδειξε παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά την απάντηση στα εμβόλια σε ασθενείς με καρκίνο. Αυτοί περιλαμβάνουν τη μεγαλύτερη ηλικία, τη μη ικανοποιητική γενική κατάσταση, την ενεργό αντικαρκινική θεραπεία, κάποιους τύπους καρκίνου και -ιδιαίτερα ενδιαφέρον- το κάπνισμα. Επίσης, οι καπνιστές στη μελέτη είχαν σαφώς χαμηλότερους τίτλους αντισωμάτων, γεγονός που ενισχύει προηγούμενα επιστημονικά δεδομένα ότι το κάπνισμα έχει ανοσοκατασταλτική δράση και επηρεάζει αρνητικά τη χημική ανοσία μετά από εμβολιασμό. ΟΙ ΠΑΡΕΝΈΡΓΕΙΕΣ Στη μελέτη διαπιστώθηκε, επίσης, ότι οι παρενέργειες μεταξύ των ασθενών με καρκίνο ήταν σπάνιες και ήπιες, συμβαδίζοντας με τις διεθνείς αναφορές για την ασφάλεια των mRNA εμβολίων στον γενικό πληθυσμό, ενώ δεν καταγράφηκε καμία λοίμωξη από κορωνοϊό στους συμμετέχοντες μέχρι την ημερομηνία ανάλυσης της μελέτης. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ουσιαστικά ενισχύει όλα τα πρόσφατα διεθνή παρόμοια δεδομένα, ότι δηλαδή η αποτελεσματικότητα των mRNA εμβολίων είναι πολύ μεγάλη και για τους ασθενείς με συμπαγείς κακοήθειες, ακόμα και αν βρίσκονται υπό ενεργό θεραπεία, ενώ η ασφάλειά τους είναι αδιαμφισβήτητη. ΤΙ ΔΕΊΧΝΟΥΝ ΤΑ ΕΥΡΉΜΑΤΑ Τα ευρήματα της μελέτης ReCOVer υποστηρίζουν ότι

οι στρατηγικές εμβολιασμού για ασθενείς με καρκίνο θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη χαμηλότερη ανοσολογική απάντηση σε σύγκριση με υγιείς πληθυσμούς, αλλά και να αναζητούν τους επιμέρους εκείνους παράγοντες που επηρεάζουν την απάντηση αυτή. Όπως έχει προταθεί διεθνώς από αρκετούς ερευνητές, χρειάζεται να μελετηθεί η εφαρμογή στρατηγικών που βασίζονται στη μέτρηση και παρακολούθηση τίτλων αντισωμάτων, τουλάχιστον για τις ομάδες υψηλού κινδύνου. Είναι μια μέθοδος τεχνικά απλή και οικονομικά εφικτή, που θα μπορούσε να διευκολύνει τις εκκλήσεις για παγκόσμια εμβολιαστική ισότητα, να βοηθήσει στην επίλυση του αινίγματος των ενισχυτικών δόσεων εμβολίου, σαν ένας «υποκατάστατος δείκτης», χωρίς να παραγνωρίζεται η σημαντική προστασία που προσφέρει η κυτταρική ανοσία. Επιπλέον, η διερεύνηση παραγόντων, όπως αυτοί που μελετήθηκαν εδώ, μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση και προτεραιοποίηση των πιο ευάλωτων υποομάδων ασθενών, που θα χρειαστούν πραγματικά μία ή περισσότερες ενισχυτικές δόσεις εμβολίου κατά του κορωνοϊού. ΣΥΝΈΧΙΣΗ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ Οι επιστήμονες που λαμβάνουν μέρος στη συγκεκριμένη μελέτη ανακοίνωσαν τη συνέχισή της με περαιτέρω μετρήσεις αντισωμάτων στους 3 μήνες και καταγραφή της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας έως και 12 μήνες μετά την πρώτη δόση εμβολιασμού. ■

| 79

ΕΦΗ ΣΙΜΟΥ

Αναπληρώτρια καθηγήτρια Επικοινωνίας και ΜMΕ στη Δημόσια Υγεία (Παν/μιο Δυτ. Αττικής), πρόεδρος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και τα ΜΜΕ

ΤΟ ΝΑ ΕΊΣΑΙ ΚΑΛΌΣ ΓΙΑΤΡΌΣ ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΊ ΜΌΝΟ ΆΡΤΙΑ ΕΞΕΙΔΊΚΕΥΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΏΝ ΓΝΏΣΕΩΝ, ΑΛΛΆ ΌΤΙ ΑΚΟΎΣ ΚΑΙ ΣΈΒΕΣΑΙ ΤΙΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΏΝ!

Συνέντευξη στον ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

ΠΟΛΛΟΊ ΆΝΘΡΩΠΟΙ που επισκέπτονται έναν γιατρό φεύγουν από το ιατρείο χωρίς να έχουν κατανοήσει πλήρως τη γνωμάτευση και τις οδηγίες του γιατρού, με συνέπεια να μην ακολουθούν τον σωστό τρόπο θεραπείας. Το επίπεδο μόρφωσης του ασθενούς είναι μια αιτία για το γεγονός αυτό, αλλά ακόμη και κάποιοι που διαθέτουν επιστημονική μόρφωση δεν μπορούν να καταλάβουν τους δυσνόητους ιατρικούς όρους με τους οποίους ο γιατρός τούς μιλά. Ο φόβος της άσπρης μπλούζας ή ο πανικός που μπορεί να διακατέχει έναν ασθενή -ιδιαίτερα όταν πρόκειται για βαριές και χρόνιες παθήσεις- ότι μπορεί να κινδυνεύει η ζωή του επιτείνουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Ωστόσο, δεν είναι μόνον αυτές οι αιτίες.

80 |

Κάποιοι γιατροί έχουν έμφυτο το ταλέντο της επικοινωνίας, περιγράφουν με απλά λόγια την κατάσταση στον ασθενή και χωρίς να κοιτούν συνέχεια την ώρα που περνά, του αφιερώνουν όσο χρόνο χρειάζεται μέχρι να διαπιστώσουν ότι φεύγει πλήρως ενημερωμένος. Υπάρχει όμως και μερίδα γιατρών οι οποίοι δεν διαθέτουν τον απαραίτητο χρόνο για κάθε ασθενή, είτε λόγω εργασιακής εξουθένωσης είτε λόγω πίεσης χρόνου (αφού σε λίγη ώρα πρέπει να δουν όσους περισσότερους ασθενείς μπορέσουν) είτε και λόγω έλλειψης ευαισθησίας. Έτσι, ούτε αφουγκράζονται την αγωνία εκείνου που έχουν απέναντί τους ούτε ενδιαφέρονται αν έχει κατανοήσει τις οδηγίες τους.

H Δρ Έφη Σίμου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Επικοινωνίας και ΜMΕ στη Δημόσια Υγεία στο τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, ιδρύτρια και πρόεδρος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και στα ΜΜΕ, ξεκίνησε από το 2017 μια προσπάθεια για τον περιορισμό του φαινομένου της έλλειψης επικοινωνίας γιατρού και ασθενούς. Πρόκειται για την πρωτοβουλία «Med&Me: Εκστρατεία Ενημέρωσης για την Επικοινωνία Γιατρού - Ασθενούς και τη Συμμετοχή των Ασθενών στη Λήψη Αποφάσεων» (www.medandme.gr) και έχει ως βασική αποστο-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ λή να φέρει την επιστήμη κοντά στον ανθρωπισμό. Όπως μας λέει η κ. Σίμου, «η ιδέα ξεκίνησε μετά από μια οικογενειακή ιστορία, στο πλαίσιο της οποίας άρχισα να “μπαινοβγαίνω” στα νοσοκομεία, να βλέπω γιατρούς, να περιμένω ατελείωτες ώρες, άλλοτε με απογοήτευση, άλλοτε με αγωνία και θυμό, αλλά κυρίως να παρατηρώ ανθρώπους και καταστάσεις. Να

Η κ. ΕΦΗ ΣΙΜΟΥ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Επικοινωνίας και ΜMΕ στη Δημόσια Υγεία.

παρατηρώ τη δυσκολία των ασθενών και των συγγενών τους να πλοηγηθούν αποτελεσματικά στο σύστημα υγείας, το θυμό και την απελπισία –πότε των ασθενών και των συγγενών τους, πότε των γιατρών–, την κούραση, την έλλειψη χρόνου, την ταλαιπωρία, την έλλειψη επικοινωνίας, την έλλειψη ανθρωπιστικής προσέγγισης, κυρίως σε ασθενείς τελικού σταδίου. Μετά, όταν πέρασε λίγο ο καιρός, έγραψα δύο σχετικά βιβλία (2015-2016). Όταν τα βιβλία εκδόθηκαν, ήρθε η Άντζελα Βερναδάκη –πρωτοπόρα, δυναμική, φιλάνθρωπη, που δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας– και μαζί δημιουργήσαμε το medandme.gr». Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε η κ. Σίμου

περιγράφει τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να λυθεί το πρόβλημα αυτό, πως οι ασθενείς θα είναι πιο διεκδικητικοί όταν συναντούν έναν γιατρό, καθώς επίσης και πως οι γιατροί θα μάθουν να ακούν με υπομονή τον ασθενή και να τον συμβουλεύουν με απλά λόγια. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά: «Το να είσαι καλός γιατρός δεν απαιτεί μόνο άρτια εξειδίκευση επιστημονικών γνώσεων, αλλά ότι ακούς και σέβεσαι τις ανάγκες των ασθενών! Η σημασία της ενημέρωσης και της συμμετοχής του ασθενούς στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στην υγεία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην εξέλιξη της έκβασης των θεραπευτικών αποτελεσμάτων και συντελεί στη μεγαλύτερη ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες υγειονομικές υπηρεσίες». Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής: — Τι εννοούμε όταν λέμε επικοινωνία γιατρού και ασθενούς; Η σχέση ιατρού και ασθενούς είναι πολυεπίπεδη, δυναμική και αμφίδρομη. Η καλή επικοινωνία αποτελεί σημαντικό στοιχείο της καλής ιατρικής πρακτικής, που συμβάλλει στη γρήγορη και ακριβή αποκάλυψη του προβλήματος, αλλά και στον προσδιορισμό των προσδοκιών του ασθενούς από τη θεραπεία. H επικοινωνία είναι βασική παράμετρος σε κάθε δυνατή σχέση και η αποτελεσματική επικοινωνία με επίκεντρο τον ασθενή είναι το κλειδί για την ποιοτική φροντίδα και την ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες ιατρικές υπηρεσίες. Από τη στιγμή της λήψης του ιατρικού ιστορικού μέχρι τη στιγμή της ανακοίνωσης της διάγνωσης και της παροχής πληροφόρησης για τη χορήγηση του κατάλληλου θεραπευτικού σχήματος, η σχέση μεταξύ γιατρού-ασθενούς βασίζεται στην αποτελεσματική επικοινωνία. Η καλή επικοινωνία είναι τόσο μια ηθική επιταγή, απαραίτητη για την ενημερωμένη συγκατάθεση, όσο και ένα μέσο θέσπισης σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ γιατρών και ασθενών, μείωσης των κινδύνων από τη θεραπεία, μείωσης των ιατρικών λαθών και της προσφυγής σε δικαστικές διαμάχες, αύξησης της ικανοποίησης από τις παρεχόμενες ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες, αύξησης της συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και λήψης καλύτερων και ρεαλιστικότερων αποφάσεων και καλύτερης συμμόρφωσης στο θεραπευτικό σχήμα. Επιπλέον, ο γιατρός αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή ψυχολογικής υποστήριξης του ασθενούς και η εν-συναίσθηση, η οποία αποτελεί βασική επικοινωνιακή δεξιότητα, που μπορεί να επιδείξει κατά τη διάρκεια της ιατρικής επίσκεψης, μπορεί να μειώσει τα συναισθήματα απομόνωσης και απελπισίας των ασθενών, καθώς

| 81

και να επικυρώσει τα θετικά τους αισθήματα για την έκβαση και τη βελτίωση της υγείας τους. Κάθε ασθενής, ειδικά τη στιγμή της οξείας φάσης της ασθένειας, βιώνει πληροφοριακή πείνα αναφορικά με την ασθένεια, τις αιτίες που την προκάλεσαν, τα συμπτώματα, τις επιπλοκές και κυρίως την έκβασή της. Οι γιατροί θα πρέπει να αναγνωρίζουν ότι η διαπροσωπική επικοινωνία είναι πολλά περισσότερα από την απλή συνομιλία ή τη χορήγηση μιας ιατρικής συνταγής και θα πρέπει να είναι σίγουροι ότι το μήνυμα που μεταδίδουν προσλαμβάνεται και γίνεται αντιληπτό κατάλληλα από τους ασθενείς. Η πιο συχνή πηγή δυσαρέσκειας των ασθενών είναι η μειωμένη ενημέρωση για τους παράγοντες που αφορούν την ασθένειά τους. Θα πρέπει, λοιπόν, οι ασθενείς να ενθαρρύνονται να κάνουν ερωτήσεις, ώστε όταν μείνουν μακριά από τις υπηρεσίες ιατρικής περίθαλψης να μπορούν να διαχειριστούν μόνοι τους και αποτελεσματικά την ασθένεια. Είναι σημαντικό να ενθαρρύνεται ο διάλογος και να αντιμετωπίζονται οι απορίες με ειλικρίνεια και πληρότητα.

— Πώς γίνεται η συμμετοχική λήψη απόφασης; Ένα βασικό στοιχείο της παροχής φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή είναι και η συμμετοχή του στη λήψη απόφασης. Πολλές φορές διαπιστώνεται σύγχυση στην κατανόηση της διαφορετικότητας ανάμεσα στη συμμετοχική λήψη απόφασης, στην αυτοδιαχείριση της φροντίδας και στο εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας. Πρόκειται για όρους που διέπονται από την ίδια φιλοσοφία, η οποία αναγνωρίζει και σέβεται το ρόλο του ασθενούς στη διαχείριση της υγείας του, αλλά διαφέρουν ως προς την εφαρμογή. H συμμετοχή στη λήψη απόφασης είναι μια συνεργατική διαδικασία, κατά την οποία παρέχονται οι καλύτερα διαθέσιμες τεκμηριωμένες πληροφορίες στους ασθενείς, σχετικά με τις διαγνωστικές και θεραπευτικές επιλογές, τις πιθανές βλάβες και τα οφέλη τους, και ενθαρρύνονται ώστε να χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες στο διάλογό τους με τους γιατρούς, καθώς και για να λαμβάνουν αποφάσεις για την υγειονομική τους περίθαλψη, οι οποίες ευθυγραμμίζονται καλύτερα με τις αξίες, τις προτιμήσεις τους και τον τρόπο ζωής τους. Η συμμετοχική λήψη απόφασης περιλαμβάνει 3 στάδια: ▪ Παροχή αξιόπιστης και καλά τεκμηριωμένης πληροφορίας.

▪ Συμβουλευτική συζήτηση, ώστε να διευκρινιστούν οι επιλογές και οι προσωπικές προτιμήσεις, και ο τρόπος ζωής του ασθενούς.

▪ Αμφίδρομη επικοινωνία, έλεγχος και παρακολούθηση ότι εφαρμόζονται και τηρούνται οι αποφάσεις.

H ενημέρωση δεν αφορά εξειδικευμένες οδηγίες

82 |

κλινικής πρακτικής και θεραπευτικά πρωτόκολλα, αλλά έναν κατάλογο, ο οποίος θα μπορούσε να περιλαμβάνει: ▪ Περιγραφή των σημαντικότερων πτυχών της ασθένειας, των συμπτωμάτων και των διαθέσιμων διαγνωστικών διαδικασιών.

▪ Την πιθανότητα επιβίωσης με ή χωρίς θεραπεία.

▪ Τη διαθέσιμη μέχρι σήμερα γνώση, αναφορικά με την εξέλιξη της νόσου με εκλαϊκευμένο τρόπο.

▪ Τις επιλογές για θεραπεία, τους κινδύνους, τα οφέλη και τα αποτελέσματα από την επιλογή της κάθε θεραπείας.

▪ Την περιγραφή των συμπτωμάτων, λόγω πιθανών παρενεργειών της θεραπείας. Η ανταλλαγή της πληροφορίας περιλαμβάνει την παροχή ιατρικών συμβουλών από πλευράς γιατρών και την έκφραση των αντιλήψεων, των αξιών και των προσδοκιών από πλευράς των ασθενών. Η διαβούλευση περιλαμβάνει τη συζήτηση με στόχο να βρεθεί κοινό έδαφος στην αντίληψη της νέας κατάστασης που εμπεριέχει κάθε ασθένεια, να μειωθεί η αβεβαιότητα η οποία προκαλείται από την ασθένεια και να αποκατασταθεί μια κοινή αντίληψη, αναφορικά με την κατάσταση υγείας του ασθενούς, τους κινδύνους και τα οφέλη από τη θεραπεία. Επιπλέον, η συμμετοχική λήψη απόφασης στοχεύει να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει το λόγο για τον οποίο θα πρέπει να παραμείνει σταθερός στην τήρηση των ιατρικών οδηγιών, δεδομένου ότι ασθενείς, οι οποίοι αντιλαμβάνονται και συμφωνούν να ακολουθήσουν μια μακροχρόνια αγωγή, συνήθως αναλαμβάνουν την ευθύνη του πιθανού κινδύνου που μπορεί να προκύψει από τυχόν παρενέργειες του χορηγούμενου φαρμάκου.

— Γιατί είναι σημαντική η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη της απόφασης για τη θεραπεία τους; Σε μια εποχή πλουραλισμού και υπερ-πληροφόρησης, στο πλαίσιο εξάπλωσης του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι ασθενείς δεν είναι παθητικοί δέκτες και είναι πλέον σε θέση να αντισταθούν στην κυριαρχία και τη δύναμη του ειδικού και της αυθεντίας, την οποία παραδοσιακά κατείχε ο γιατρός. Με την εκπαίδευση των ασθενών στη συμμετοχική λήψη απόφασης και κατ’ επέκταση στην αυτοδιαχείριση της ασθένειάς τους, αυξάνεται η γνώση τους για τα συμπτώματα και τις επιπλοκές της νόσου, προλαμβάνεται ο κίνδυνος να ανατρέξουν σε άλλες μη πιστοποιημένες πηγές ενημέρωσης, αυξάνεται η πιθανότητα καλύτερης έκβασης της νόσου. Επίσης, με την εφαρμογή της συμμετοχής του ασθενούς στη λήψη απόφασης αυξάνεται η πιθανότητα βελτίωσης του επιπέδου ικανοποίησης των ασθενών από την παρεχόμενη υγειονομική περίθαλψη.

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο γιατρός αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή ψυχολογικής υποστήριξης του ασθενούς.

Επιπλέον, βελτίωση παρατηρείται στη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία, υπό την έννοια ότι ορισμένοι γιατροί μπορεί εν αγνοία τους να διατηρούν κάποιες προκαταλήψεις προς τους ασθενείς διαφορετικού εκπαιδευτικού, οικονομικού και πολιτισμικού υπόβαθρου ή για ασθενείς που παρουσιάζουν αδυναμία να κατανοήσουν πολύπλοκες ιατρικές πληροφορίες. Η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων μπορεί επίσης να συντελέσει στη μείωση των δαπανών για την υγεία και τη σταθεροποίηση του δημόσιου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Τέλος, καθώς οι δείκτες ικανοποίησης των ασθενών έχουν συμπεριληφθεί στα συστήματα αξιολόγησης και αποζημίωσης των νοσοκομείων, η φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή αποκτά όλο και μεγαλύτερο έδαφος. Το να είσαι καλός γιατρός δεν απαιτεί μόνο άρτια εξειδίκευση και συνεχή επικαιροποίηση των επιστημονικών γνώσεων, αλλά σημαίνει πρωτίστως ότι ακούς και σέβεσαι τις ανάγκες των ασθενών.

— Με δεδομένο ότι ο γιατρός έχει να διαχειριστεί σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα έναν μεγάλο αριθμό ασθενών, πόσο είναι εφικτό να μπορεί να «επικοινωνήσει» με τον ασθενή του; Συχνά οι επισκέψεις των γιατρών στον ασθενή με χρόνιο νόσημα χαρακτηρίζονται από περιορισμένο χρόνο, όπου η επικοινωνία περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα για τη διαχείριση της κλινικής κατάστασης, ενώ άλλες φορές δεν διεξάγεται καθόλου, καθώς όλες οι απαραίτητες ιατρικές πληροφορίες παρέχονται μέσω ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων. Καθώς οι γιατροί διαθέτουν όλο και περισσότερο χρόνο χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή, ώστε να εξασφαλίσουν την πρόσβασή τους σε ηλεκτρονικά μητρώα υγείας, εύλογα υπάρχει η ανησυχία ότι η εξέλιξη αυτή μπορεί να περιορίσει το χρόνο της ουσιαστικής επικοινωνίας τους με τους ασθενείς. Μελέτες δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια μιας ιατρικής επίσκεψης, ο γιατρός διακόπτει τον ασθενή του, πριν προλάβει να εκφράσει τις απορίες του ή να εκθέσει όλα τα δεδομένα τα οποία σχετίζονται με την ασθένειά του. Αυτό πολλές φορές μπορεί να αποβεί αποθαρρυντικό και συνάμα απογοητευτικό για την επι-

κοινωνιακή διαδικασία, καθώς «περνάμε» το μήνυμα, το οποίο θα μπορούσε να ερμηνευθεί: «Δεν με νοιάζει καθόλου τι έχεις να πεις, γιατί αυτό που λέω εγώ είναι πιο σημαντικό», «δεν έχω χρόνο για τη γνώμη σου». Μελέτη, η οποία διερεύνησε την επίδραση της διακοπής στη συνομιλία, η οποία προκύπτει κατά τη διάρκεια μιας ιατρικής επίσκεψης, κατέγραψε ότι η διακοπή συνδέεται με αύξηση των διαδικαστικών λαθών και αύξηση των λαθών, που είχαν σχέση με την κλινική πρακτική, για παράδειγμα λάθος δοσολογία. Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι γιατροί θα πρέπει να συνεργάζονται με τους ασθενείς τους, να παρέχουν την καλύτερη δυνατή φροντίδα. Όμως στο πλαίσιο της καθημερινής ιατρικής πρακτικής, συχνά αυτό είναι δύσκολο και πολλοί γιατροί τείνουν να λαμβάνουν αποφάσεις, οι οποίες βασίζονται σε έκτακτες εκτιμήσεις, οι οποίες μπορεί να είναι πολλές φορές μεροληπτικές. Αυτό που πολύ απλά απαιτείται είναι λίγο περισσότερος χρόνος, ώστε να συζητηθούν διεξοδικά όλες οι θεραπευτικές επιλογές και να διαμοιραστεί η ευθύνη για την εφαρμογή και τον έλεγχο της θεραπείας. Επιπλέον, το να αφιερώνει χρόνο ο γιατρός κατά τη διάρκεια της ιατρικής επίσκεψης αποτελεί στην ουσία «κέρδος» με πολλαπλές διαστάσεις, καθώς πανελλαδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και τα ΜΜΕ το 2019 σε δείγμα 2.000 συμμετεχόντων έδειξε ότι μετά την ιατρική επίσκεψη ποσοστό 48,3% τηλεφωνεί στον γιατρό του και ζητάει διευκρινίσεις, 30,6% αναζητάει συμπληρωματική πληροφόρηση στο Διαδίκτυο και 27,7% αναζητάει δεύτερη ιατρική γνώμη.

— Έχουμε να κάνουμε με έναν γιατρό που είναι καλός επαγγελματίας, αλλά «στριφνός» στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, και με έναν ασθενή, ο οποίος, είτε αναλφάβητος είτε μορφωμένος, μπορεί να μην κατανοεί τους ιατρικούς όρους. Πώς μπορούν αυτοί οι δύο να «συναντηθούν» και να «επικοινωνήσουν»; Περιορισμένη ικανότητα κατανόησης της ιατρικής γνώσης από τους ασθενείς, χαμηλό επίπεδο αλφαβητισμού, περιορισμένη πρόσβαση στις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις, προσωπικές απόψεις και αξι-

| 83

Η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων μπορεί να συντελέσει στη μείωση των δαπανών για την υγεία και τη σταθεροποίηση του δημόσιου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.

ολογικές κρίσεις, αναφορικά με την αιτία των ασθενειών, απόμακροι, αυστηροί και πολυάσχολοι γιατροί φαίνεται να εμποδίζουν την καλή σχέση μεταξύ γιατρού-ασθενούς. Ο ιατρός όμως, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία του, πως κάθε ασθενής είναι μια διαφορετική περίπτωση που χρήζει και εξίσου διαφορετικής προσέγγισης, μπορεί να ενημερώσει κατάλληλα τον ασθενή του, βοηθώντας τον να οδηγηθεί σε μία όσο το δυνατόν περισσότερο συνειδητή απόφαση. Η λήψη συνειδητής απόφασης δεν είναι δυνατόν να προϋποθέτει πως ο ασθενής θα πρέπει να αποκτήσει τις γνώσεις που μπορεί να έχει ένας ιατρός για θέματα της ειδικότητάς του, αλλά να κατανοήσει, ανάλογα με το επίπεδο αλφαβητισμού του, τις παραμέτρους που διέπουν μία απόφαση που επηρεάζει την ποιότητα της ζωής του ή ακόμα και την επιβίωσή του. Είναι σημαντικό ο γιατρός να προχωρήσει στον καθορισμό του βαθμού αλφαβητισμού -ικανότητα ανάγνωσης και υπολογισμού συγκεκριμένων αριθμητικών πράξεωντου ασθενούς, δηλαδή στην ικανότητά του να κατανοεί συγκεκριμένες ιατρικές πληροφορίες, γιατί μπορεί να απο-μειώσει την ικανότητα του ασθενούς να κατανοήσει και επομένως να εφαρμόσει σωστά τις προτεινόμενες ιατρικές οδηγίες. Στην πανελλαδική έρευνα με θέμα τον αλφαβητισμό στην υγεία, που πραγματοποιήθηκε το 2019 από το Ινστιτούτο Αλφαβητισμού στην Υγεία και τα ΜΜΕ, ποσοστό 38,9% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι ο γιατρός μιλάει με ιατρικούς όρους που δεν καταλαβαίνει και ποσοστό 59,3% αναφέρει ότι ο γιατρός πάντα του εξηγεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων με απλό και κατανοητό τρόπο. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι έχουμε ακόμα αρκετό δρόμο που πρέπει να διανύσουμε. Θα πρέπει, επίσης, οι ασθενείς να ενθαρρύνονται να κάνουν ερωτήσεις και να εκφράσουν ελεύθερα τις απορίες, τις ανησυχίες και τα συναισθήματά τους, ώστε όταν μείνουν μακριά από τις υπηρεσίες ιατρικής περίθαλψης, να μπορούν να διαχειριστούν μόνοι τους και αποτελεσματικά την ασθένεια. Ο γιατρός δεν θα πρέπει να κάνει υποθέσεις ότι οι όλοι οι ασθενείς είναι

84 |

σε θέση ή έχουν την ικανότητα να κατανοήσουν όλες τις πληροφορίες που τους δίδονται. Δεν θα πρέπει να υποθέσει, επίσης, ότι όταν οι ασθενείς έχουν προβλήματα θα επικοινωνήσουν μαζί του, αλλά θα πρέπει να κάνει τον κάθε ασθενή να αισθανθεί άνετα και να τον εμπιστευτεί.

— Πέρα όμως από την ικανότητα επικοινωνίας και το μορφωτικό επίπεδο, πολλές φορές και η θέα της άσπρης μπλούζας ή ο φόβος της ασθένειας δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα στον ασθενή. Πώς ο γιατρός θα καταφέρει να αποσπάσει ουσιαστική συμμετοχή του ασθενούς στη λήψη της οποιασδήποτε απόφασης; Πολλοί μπορεί να είναι οι λόγοι για τους οποίους οι ασθενείς αποφεύγουν να μιλήσουν διεξοδικά και με ειλικρίνεια με τον γιατρό τους. Μπορεί να είναι η εδραιωμένη πεποίθηση των ασθενών ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει, η απροθυμία τους να επιβαρύνουν χρονικά έναν πολυάσχολο γιατρό, η επιθυμία τους να μη φαίνονται αξιολύπητοι ή αχάριστοι στη «μεγαλοσύνη» του γιατρού τους, η απόμακρη συμπεριφορά και το γόητρο του γιατρού, η ανησυχία τους ότι οι φόβοι τους αναφορικά με την ασθένειά τους θα επιβεβαιωθούν. Εμπόδια στην επικοινωνία μεταξύ ασθενών και γιατρών μπορεί να είναι επίσης οι διαφορετικές αντιλήψεις, τα στερεότυπα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την αντίληψη του συνομιλητή μας, καθώς και άλλοι παράγοντες, όπως φυσικοί και ψυχολογικοί φραγμοί, το μορφωτικό και πολιτισμικό προφίλ του δέκτη, διοικητικές διαδικασίες, η έλλειψη χρόνου, η ύπαρξη διαπροσωπικών και διεπαγγελματικών συγκρούσεων. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν και να υπεισέλθουν στη διαδικασία πρόσληψης, σωστής κατανόησης και αποκωδικοποίησης του μηνύματος που εκπέμπεται, δηλαδή της ιατρικής πληροφορίας που λαμβάνουμε από τους γιατρούς. Οι ασθενείς πιστεύουν ότι η συναισθηματική ασφάλεια, η οποία προκύπτει από την εμπιστοσύνη στον γιατρό και μπορεί να εκφραστεί μέσα από την εκδή-

λωση συναισθημάτων εν-συναίσθησης, συμπάθειας και κατανόησης μπορεί να τους βοηθήσει, ώστε να συμμετέχουν περισσότερο στη λήψη της απόφασης. Τόσο ο γιατρός όσο και ο ασθενής θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθεια, ώστε να ξεπεράσουν και να βάλουν στην άκρη τα δικά τους συμπεριφορικά εμπόδια, να διευκολύνουν την αποτελεσματική επικοινωνία και να αναπτύξουν κίνητρα για την εμπιστοσύνη και τη συνεργασία στη θεραπευτική διαδικασία.

— Από τη στιγμή, λοιπόν, που ο γιατρός κατανοήσει την αναγκαιότητα για επικοινωνία με τον ασθενή του, πώς θα πρέπει να διαχειριστεί την επικοινωνία αυτή; Η ειλικρινής συζήτηση με τον γιατρό μπορεί να λυτρώσει από την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια της ασθένειας και να γκρεμίσει το τείχος της ασυνεννοησίας, με το οποίο βρισκόμαστε αντιμέτωποι, όταν απαιτείται να πλοηγηθούμε σε ένα πολύπλοκο και κατακερματισμένο υγειονομικό σύστημα. Ζητώντας ανατροφοδότηση από τον ασθενή, δεν διασφαλίζεται μόνο η ασφάλεια ως προς τη διαχείριση της νόσου, αλλά, παράλληλα, αποστέλλεται ένα πολύ ισχυρό μήνυμα ότι ο γιατρός πραγματικά ενδιαφέρεται. Οι γιατροί δεν θα πρέπει να υποθέτουν ότι όλη η πληροφορία η οποία παρέχεται στους ασθενείς γίνεται πλήρως κατανοητή. Αρχικά, αναμένουμε να υπάρξει ένα στάδιο εξοικείωσης με την ονομασία των επεμβάσεων ή των φαρμάκων, τη δοσολογία, καθώς και τις παρενέργειές τους. Για το λόγο αυτόν η πληροφόρηση σχετικά με την ασθένεια και τη θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική όταν πραγματοποιείται σταδιακά και μέσα από συχνές και τακτικές συναντήσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων, μέσω λεκτικών και μη λεκτικών σημάτων, να καλλιεργούνται η εμπιστοσύνη και η εν-συναίσθηση, δηλαδή στην πράξη ο γιατρός να δείξει ότι νοιάζεται γι’ αυτό που περνάει και βιώνει ο ασθενής. Για έναν ασθενή, o οποίος έρχεται αντιμέτωπος με μια κατάσταση κρίσης, δεν υπάρχουν ανόητες ερωτήσεις και οι γιατροί θα πρέπει να τον ενθαρρύνουν να εκφράσει τους φόβους και τις ανησυχίες του και να ανοίξουν την πόρτα της ειλικρινούς επικοινωνίας.

— Από την πλευρά του, ο ασθενής πώς θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος κατά τη συνάντησή του με τον γιατρό; Κατά τη διάρκεια της ιατρικής επίσκεψης και με σκοπό να συμμετάσχουν πιο ενεργά στη διαδικασία, οι ασθενείς θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι πριν από την επίσκεψη στον γιατρό. Γι’ αυτόν το λόγο είναι χρήσιμο να:

8

ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΕΣ ΥΓΕΊΑΣ!

► Εκπαιδευτείτε στο να ακούτε τους ασθενείς με υπομονή. ► Κάντε τους ασθενείς να αισθανθούν άνετα. ► Δείξτε ενδιαφέρον. ► Μη διακόπτετε τον ασθενή. ► Επιλέξτε τις σωστές λέξεις. Θυμηθείτε ότι οι λέξεις που θα χρησιμοποιηθούν θα χαραχτούν σαν ανεξίτηλο μελάνι στη μνήμη του ασθενούς. ► Παραμείνετε θετικός. Ακόμα και στην ανακοίνωση δυσάρεστων νέων, επικεντρώστε στη θετική διάσταση των πραγμάτων. ► Διατηρήστε καλή συνεργασία και επικοινωνία και με τους άλλους επαγγελματίες υγείας, με στόχο πάντα την παροχή ποιοτικότερων υπηρεσιών υγείας. Απαιτείται αμοιβαίος σεβασμός προκειμένου οι σχέσεις να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. ► Επιβεβαιώστε ότι οι ασθενείς έχουν καταλάβει το θεραπευτικό πλάνο και τη φαρμακευτική αγωγή που θα ακολουθήσουν ζητώντας τους να επαναλάβουν με δικά τους λόγια τι κατάλαβαν.

ΥΜΒΟΥΛΈΣ ΓΙΑ 5 ΣΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΊΣ! ► Να είστε πάντα ειλικρινείς. Δεν θα πρέπει να αποκρύπτεται στοιχεία για την κατάσταση της υγείας σας, γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά ή λανθασμένα συμπεράσματα, αναφορικά με τη διάγνωση και τη θεραπεία. ► Να θυμάστε ότι οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας «εργάζονται» για εσάς και πληρώνονται από εσάς. ► Προγραμματίστε τις επισκέψεις σας. Κάντε λεπτομερή λίστα με τα θέματα που σας απασχολούν και επιθυμείτε να συζητήσετε με τον επαγγελματία υγείας. ► Ζητήστε από τον επαγγελματία υγείας να επαναλάβει τις οδηγίες που σας έδωσε και αν είναι απαραίτητο κρατήστε σημειώσεις. Επίσης, μια καλή ιδέα είναι να σας συνοδεύσει κάποιος, ώστε να μπορεί να επιβεβαιώσει και να σας επαναλάβει όλα όσα αναφέρθηκαν κατά τη διάρκεια της ιατρικής επίσκεψης. ► Αναζητήστε δεύτερη γνώμη, αν αισθάνεστε ότι ο συγκεκριμένος επαγγελματίας υγείας δεν διαχειρίζεται αποτελεσματικά την ασθένειά σας.

▪ Διατηρήσουν ένα ημερολόγιο που θα περιγράφει τα συμπτώματά τους.

▪ Κρατήσουν σημειώσεις για όλα όσα θέλουν να ρωτήσουν τον γιατρό τους.

▪ Ενημερώσουν τον γιατρό τους για τα φάρμακα που λαμβάνουν ήδη.

▪ Έχουν μαζί τους ένα συνοδό, στην περίπτωση που νομίζουν ότι θα χρειαστούν υποστήριξη.

▪ Κρατήσουν σημειώσεις για όσα λέγονται, αν νομίζουν ότι μπορεί να τα ξεχάσουν.

▪ Είναι ειλικρινείς και δεν λένε ψέματα, αναφορικά με τα συμπτώματα ή την ασθένειά τους.

▪ Μην υπερβάλλουν ή να μην υποτιμούν στην περιγραφή των συμπτωμάτων τους.

▪ Μην αισθάνονται αμηχανία, όταν αναφέρουν τα συμπτώματα στον γιατρό τους.

▪ Αναφέρουν στον γιατρό τους όλες τις ενέργειες που έκαναν μέχρι σήμερα, ώστε να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα, ακόμα κι αν έχουν χρησιμοποιήσει μη συνταγογραφούμενα φάρμακα ή εναλλακτικές θεραπείες.

▪ Ενημερώσουν τον γιατρό τους για τις προσδοκίες τους από την επίσκεψη.

▪ Είναι διεκδικητικοί, λέγοντας στον γιατρό τους τι αναμένουν από την ιατρική επίσκεψη.

▪ Ζητούν διευκρινίσεις, αν δεν καταλαβαίνουν όλα όσα τους λέει ο γιατρός τους.

▪ Συζητήσουν την ψυχολογική επιβάρυνση, τα αρνητικά συναισθήματα και το άγχος που τους προκαλεί

η ασθένειά τους.

▪ Ρωτούν για τα οφέλη, τις παρενέργειες και τις εναλλακτικές επιλογές που υπάρχουν στη διάθεσή τους.

▪ Είναι ρεαλιστικοί. Δεν θα πρέπει να περιμένουν θαύματα.

▪ Είναι ευγενικοί. Μπορεί να περιμένουν και άλλοι ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας να δουν τον γιατρό τους.

▪ Μη φεύγουν από την ιατρική επίσκεψη με αμφιβολίες. Προσπαθήστε να μην έρθετε σε θέση να πείτε «μακάρι να το είχα ρωτήσει αυτό». Αν δεν σας αρέσει κάτι στο πλάνο θεραπείας, θα πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας και να αναζητήσετε μαζί εναλλακτικές λύσεις. ■

ΕΦΗ ΣΙΜΟΥ H Έφη Σίμου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Επικοινωνίας και ΜMΕ στη Δημόσια Υγεία στο τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Διδάσκει σε μεταπτυχιακό επίπεδο «Πολιτικές Δημόσιας Υγείας», «Στρατηγικές Επικοινωνίας στη Δημόσια Υγεία», «Επικοινωνία ΜΜΕ και Κοινωνικά Μέσα», «Μάρκετινγκ Υπηρεσιών Υγείας», «Διαχείριση Συγκρούσεων και Διαπραγματεύσεις», «Σύγχρονες Προκλήσεις στη Δημόσια Υγεία». Είναι επίσης διευθύντρια του τομέα Επιδημιολογίας-Πρόληψης και Ποιότητας ζωής του τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα άπτονται της επικοινωνίας και των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στη Δημόσια Υγεία, του αλφαβητισμού στην Υγεία και τα ΜΜΕ, του στρατηγικού σχεδιασμού πολιτικών Δημόσιας Yγείας. Έχει συμμετάσχει στη συγγραφή βιβλίων, άρθρων, καθώς και ανακοινώσεων σε συνέδρια στα γνωστικά αντικείμενα των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, της επικοινωνίας γιατρού-ασθενούς, των δεικτών υγείας και υπηρεσιών υγείας, της ταξιδιωτικής ιατρικής, της πρωτογενούς πρόληψης, της επίδρασης της οικονομικής κρίσης στην υγεία στον τομέα της υγείας. Έχει διατελέσει συντονίστρια και συγγραφέας των Εθνικών Σχεδίων Δράσης για τη Δημόσια Υγεία 2008-2012 και του Υγειονομικού Χάρτη 2001-2013. Στο πλαίσιο της κοινωνικής-εθελοντικής της δράσης, είναι ιδρύτρια και πρόεδρος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και τα ΜΜΕ (hit.org.gr) που έχει στόχο την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, αναφορικά με την πληροφορία υγείας και τα fake news στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Σε αυτό το πλαίσιο ίδρυσε (2017) και επιμελήθηκε επιστημονικά το «MedandMe» (medandme.gr), την πρώτη ολοκληρωμένη πανελλαδική εκστρατεία επικοινωνίας για τη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων, την επικοινωνία γιατρού-ασθενούς και τον αλφαβητισμό στην Υγεία.

86 |

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Επωφεληθείτε των μεγάλων εκπτώσεων στα πακέτα καρδιολογικού ελέγχου! Μην αμελείτε την καρδιά σας! των 120€: Γενική Αίματος, Σάκχαρο, Κάλιο, Νάτριο, Χοληστερόλη, HDL, LDL, Τριγλυκερίδια, Κρεατινίνη, TSH, SGOT (AST), SGPT (ALT), γ-GT, CPK, CK-MB, Ηλεκτροκαρδιογράφημα, Triplex Καρδιάς, Δοκιμασία Κοπώσεως, Καρδιολογική Εξέταση. Η προσφορά ισχύει για ραντεβού που θα πραγματοποιηθούν μέχρι και τις 29 Οκτωβρίου 2021. Κλείστε το ραντεβού σας τώρα, στα τηλέφωνα 210-6383090-1. Δευτέρα-Παρασκευή, 07:00-15:00. Σημειώνεται ότι θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Η ΓΕΝΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ ΤΟΥ ΙΑΣΩ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς (29 Σεπτεμβρίου) και θέλοντας να επισημάνει την αξία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης, προσφέρει σε προνομιακή τιμή, τους παρακάτω ολοκληρωμένους προληπτικούς ελέγχους: – healthUp CARDIO BASIC στην προνομιακή τιμή των 55€: Ηλεκτροκαρδιογράφημα, Triplex Καρδιάς ή Δοκιμασία Κοπώσεως, Καρδιολογική Εξέταση.

– healthUp CARDIO ADVANCED, στην προνομιακή τιμή των 80€: Ηλεκτροκαρδιογράφημα, Triplex Καρδιάς, Δοκιμασία Κοπώσεως, Καρδιολογική Εξέταση.

– healthUp CARDIO PLUS, στην προνομιακή τιμή

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΉ ΝΌΣΟΣ Η καρδιαγγειακή νόσος παραμένει η κύρια αιτία θνησιμότητας στον κόσμο, καθώς ένας στους τρεις θανάτους παγκοσμίως οφείλεται σε καρδιακή νόσο και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Κάθε χρόνο στη χώρα μας καταγράφονται περισσότερα από 15.000 νέα περιστατικά στεφανιαίας νόσου, πολλά από τα οποία μπορεί να αποβούν μοιραία για τον ασθενή. Γνωρίζετε ότι κάθε 4 δευτερόλεπτα σημειώνεται μία καρδιακή προσβολή και κάθε 5 δευτερόλεπτα ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο παγκοσμίως; Μην αμελείτε τον ετήσιο προληπτικό σας έλεγχο! ■

ΤΟ ΙΑΣΩ ΜΕ ΤΟ ΤΜΉΜΑ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΉΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΉΣ (ODS) σε συνεργασία με τη Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του «Αρεταίειου» Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου με διευθυντή τον κ. Νικόλαο Βλάχο, MD, PhD, FACOG, καθηγητή Μαιευτικής – Γυναικολογίας ΕΚΠΑ, διοργάνωσε το «5ο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο στη Διαγνωστική και Επεμβατική Υστεροσκόπηση», την Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2021, ώρα 14:00 και την Παρασκευή 1η Οκτωβρίου 2021, ώρα 08:00, στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του ΙΑΣΩ. Το σεμινάριο περιελάμβανε για πρώτη φορά στην Ελλάδα εκπαίδευση σε πραγματικά χειρουργεία με παράλληλη ζωντανή αναμετάδοση. Οι LIVE Υστεροσκοπικές Επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν την Παρασκευή 1η Οκτωβρίου 2021. Σκοπός του σεμιναρίου ήταν η ενημέρωση των Μαιευτήρων Γυναικολόγων για τις εφαρμογές και τις εξελίξεις της Υστεροσκοπικής Χειρουργικής και το πρόγραμμα περιλαμβάνει: – Βασικές αρχές που αφορούν στην οργάνωση του χειρουργείου, την ασφαλή διαχείριση των περιστατικών και την αποφυγή πιθανών επιπλοκών – Στοχευμένες ομιλίες από διακεκριμένους ομιλητές που αναφέρονται σε συγκεκριμένες γυναικολογικές παθήσεις και στην ορθή αντιμετώπισή τους – Ζωντανή μετάδοση υστεροσκοπικών επεμβάσεων κατά τη διάρκεια των οποίων οι συμμετέχοντες ιατροί θα είναι σε θέση να σχολιάζουν και να θέτουν ερωτήματα στον χειρουργό. ■

| 87

ΑΣΦΆΛΙΣΗ ΥΓΕΊΑΣ Η Ελλάδα στην τρίτη θέση στην Ευρώπη με τη μεγαλύτερη αύξηση στην παραγωγή ασφαλίστρων το 2020 Του ΛΆΜΠΡΟΥ ΚΑΡΑΓΕΏΡΓΟΥ

Ο ΑΝΤΊΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΊΑΣ COVID-19 στην ασφάλιση υγείας ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα όχι μόνο με το ποσοστό μόλυνσης και το επίπεδο του δημόσιου συστήματος υγείας σε κάθε χώρα, αλλά, το πιο σημαντικό, επίσης ανάλογα με τους ειδικούς ρόλους των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, αναφέρεται στην έκθεση της Insurance Europe με τα προκαταρκτικά παραγωγικά αποτελέσματα των χωρών-μελών για το 2020. Παρά τις διαφορές, παρατηρήθηκαν ορισμένες κοινές τάσεις το 2020: ▪ Καθυστέρηση ή ακύρωση μη απαραίτητων, μη επειγόντων υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, οι οποίες ενδέχεται να είχαν ως αποτέλεσμα χαμηλότερες αξιώσεις το 2020, αλλά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υψηλότερες αξιώσεις κατά την επανεκκίνηση και την ολοκλήρωση των υπηρεσιών.

▪ Αλλαγή στην αντίληψη της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας, με την προσδοκία σε ορισμένες χώρες ότι στο μέλλον περισσότεροι άνθρωποι θα δουν την αξία μιας πρόσθετη προστασίας που προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες. Τούτου λεχθέντος, οι δυσμενείς οικονομικές συνέπειες της πανδημίας θα μπορούσαν να αποτελέσουν μεσοπρόθεσμα εμπόδιο στην ευρύτερη ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας.

▪ Αύξηση του αριθμού των πράξεων τηλεϊατρικής, μία τάση η οποία θα μπορούσε να συνεχιστεί μετά την πανδημία, με αποτέλεσμα τη σημαντική εξοικονόμηση κόστους. Σε ορισμένες χώρες σημειώθηκε σημαντική αύξηση της παραγωγής ασφαλίστρων στον κλάδο ασφάλισης Υγείας. Η Ελλάδα ήταν μεταξύ αυτών (+9,5%), καταγράφοντας την τρίτη μεγαλύτερη αύξηση παραγωγής το 2020, η Ισπανία, όπου ο αριθμός των νέων συμβά-

88 |

σεων αυξήθηκε 4,4% και τα ασφάλιστρα 5%, η Νορβηγία, όπου τα ασφάλιστρα υγείας αυξήθηκαν κατά 6,3%, λόγω της αύξησης κατά 10,2% στην ασφάλιση θεραπείας που παρέχουν οι εργοδότες. Το αντίθετο αποτέλεσμα παρατηρήθηκε επίσης σε άλλες χώρες, όπως στην Ιταλία, όπου η παραγωγή ασφαλίστρων μειώθηκε μετά από πέντε χρόνια ισχυρής ανάπτυξης. Επιπλέον, οι πωλήσεις ασφάλισης υγείας μειώθηκαν δραματικά στην Πολωνία, ομοίως και στη Βουλγαρία. ΑΠΟΖΗΜΙΏΣΕΙΣ Με τους εργαζομένους και τις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης να επικεντρώνονται στη φροντίδα των ασθενών με COVID-19, οι απαιτήσεις αποζημιώσεων υγείας στον ιδιωτικό τομέα από τακτική περίθαλψη μειώθηκαν, καθώς σε πολλά μη επείγοντα περιστατικά οι εργασίες αναβλήθηκαν. Ωστόσο, τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι αξιώσεις άρχισαν να αυξάνονται ξανά μόλις η πίεση στα νοσοκομεία μειώθηκε. Οι αποζημιώσεις για τηλεϊατρική και τηλεσυμβουλευτική αυξήθηκαν. Στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και τη Βουλγαρία η αναβολή των μη σημαντικών θεραπειών οδήγησε σε συνολική πτώση των απαιτήσεων, ενώ στη Γαλλία οι απαιτήσεις αυξήθηκαν λόγω μιας εξαιρετικής συνεισφοράς 1,5 δισ. ευρώ από τους ασφαλιστές υγείας για την υποστήριξη του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, και στη Λετονία αυξήθηκαν με παρόμοιο ρυθμό με αυτόν του προηγούμενου έτους. Στην Ελλάδα οι αποζημιώσεις αυξήθηκαν κατά 2% το 2020 σε σύγκριση με το 2019, ενώ την τριετία 2017-2019 είχαν αυξηθεί με ρυθμό 4%. Τέλος, να σημειωθεί ότι στη χώρα μας οι ασφαλι-

| ΑΣΦΑΛΙΣΗ Mixed health results reflect differences in health insurance markets Year-on-year change in health premiums in 2020 compared with the average 2017–2019 change (%) 30 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25 PL

BG

CY

HU

IT

SE

2017–2019 average

BE

FI

FR

MT CH

NL

SK

AT

LV

HR

ES

NO

SI

PT

GR

DE

TR

2020

στικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο Ζωής και Υγείας ανέρχονται σε 18 (με καθεστώς εγκατάστασης), οι οποίες συγκεντρώνουν σχεδόν το 99% της παραγωγής ασφαλίστρων (συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων συμβολαίων) στις ασφαλίσεις Ζωής και Υγείας, σύμφωνα με τα πλήρη στοιχεία της ασφαλιστικής αγοράς που αφορούσαν το 2020. Από τις ανωτέρω επιχειρήσεις, οι 4 δραστηριοποιούνται μόνο στις ασφαλίσεις Ζωής, ενώ 14 δραστηριοποιούνται σε ασφαλίσεις Ζωής, Ατυχημάτων, Ασθενειών και

άλλων ασφαλίσεων. Η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων υγείας και ατυχημάτων (η παραγωγή των ασφαλίσεων υγείας περιλαμβάνει και τους κλάδους: 1. Ατυχημάτων και 2. Ασθενειών των ασφαλίσεων κατά Ζημιών) ανήλθε το 2020 στα 658.773.705 ευρώ και αποτελούσε το 37,2% της συνολικής παραγωγής του κλάδου Ζωής και Υγείας (1.769.611.124 ευρώ) έναντι 611.065.658 ευρώ το 2019 (34,1% της συνολικής παραγωγής ζωής και υγείας, 1.791.341.988 ευρώ). ■

Postponement of non-essential treatment delayed health claims Year-on-year change in health premiums in 2020 compared with the average 2017–2019 change (%) 40 35 30 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20 -25 -30 -35

CY

BG

FI

2017–2019 average

IT

PL

SK

PT

SE

SI

HU

DE

GR

LV

NL

FR

NO

2020

| 89

Η μόνη θεραπεία για τη δρεπανοκυτταρική νόσο είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών! ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΟΝ ΣΕΠΤΈΜΒΡΙΟ, μήνα ευαισθητοποίησης για τη δρεπανοκυτταρική νόσο, η Δρ Σκέβη Κυριάκου, Assistant Senior Scientist - Research & Development Department NIPD Genetics, μας παραθέτει τα νεότερα αναφορικά με την αντιμετώπιση και θεραπεία της νόσου. Η δρεπανοκυτταρική νόσος (SCD) είναι μια από τις πιο κοινές κληρονομικές διαταραχές του αίματος παγκοσμίως. Η Αφρική έχει τον υψηλότερο επιπολασμό γεννήσεων SCD - 1.125 ανά 100.000 γεννήσεις σε σύγκριση με 43 ανά 100.000 γεννήσεις στην Ευρώπη. Δεδομένου ότι πρόκειται για αυτοσωματική υπολειπόμενη διαταραχή, δύο γονείς που είναι ασυμπτωματικοί φορείς μετάλλαξης δρεπανοκυττάρων (γενετική αλλαγή) διατρέχουν κίνδυνο 1 στους 4 να αποκτήσουν παιδί με SCD. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα SCD είναι το σχήμα ημισελήνου των ερυθρών αιμοσφαιρίων (RBCs), το οποίο είναι επίσης γνωστό ως «δρεπάνι» και δίνει στην ασθένεια το όνομά του. Το άκαμπτο σχήμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων οφείλεται στην ανώμαλη αιμοσφαιρίνη, μια πρωτεΐνη που μεταφέρεται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια, της οποίας η λειτουργία είναι να μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα. Μεταλλάξεις στο γονίδιο HBB επηρεάζουν τη λειτουργία της αιμοσφαιρίνης και μπορεί να προκαλέσουν πολλές διαφορετικές μορφές και ποικίλη σοβαρότητα του SCD. Όπως μας εξηγεί η Δρ Σκέβη Κυριάκου, τα παραμορφωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια μπορεί να προκαλέσουν πολλές επιπλοκές, καθώς μπορεί να κολλήσουν στα αιμοφόρα αγγεία, περιορίζοντας τη ροή άλλων κυττάρων και επιβραδύνοντας ή εμποδίζοντας τη μεταφορά οξυγόνου στο σώμα - προκαλώντας αναιμία. Αυτό προκαλεί επώδυνες κρίσεις, επεισόδια που μπορεί να ποικίλλουν σε ένταση και μήκος, τα οποία στερούν τους ιστούς και τα όργανα από οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά και μπορούν να οδηγήσουν σε υπερωρίες σε βλάβη οργάνων. Τα όργανα που επηρεάζονται

90 |

περισσότερο είναι οι πνεύμονες, τα νεφρά, η σπλήνα και ο εγκέφαλος. Μερικοί ασθενείς υποφέρουν από χρόνιο πόνο λόγω βλάβης των οστών και των αρθρώσεων που προκαλείται από τη νόσο. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μπορούν Η Δρ ΣΚΈΒΗ ΚΥΡΙΆΚΟΥ. να μπλοκάρουν μικρά αιμοφόρα αγγεία και να οδηγήσουν σε προβλήματα όρασης, εγκεφαλικό επεισόδιο, πνευμονική υπόταση, καρδιακή ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο. Τα άτομα με SCD είναι πιο επιρρεπή σε συχνές και σοβαρές λοιμώξεις, καθώς τα όργανα που βοηθούν στην καταπολέμηση των λοιμώξεων -όπως η σπλήνα- καταστρέφονται και μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθούν. Τα δρεπανοειδή κύτταρα διασπώνται εύκολα και έχουν 10 φορές μικρότερη διάρκεια ζωής από τα κανονικά ερυθρά αιμοσφαίρια. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ερυθρών αιμοσφαιρίων, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να προκαλέσουν αναιμία ή οξύ θωρακικό σύνδρομο λόγω των χαμηλών επιπέδων οξυγόνου και να καθυστερήσουν την ανάπτυξη κατά την εφηβεία. Η ΘΕΡΑΠΕΊΑ Η μόνη θεραπεία για τον SCD είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών, η οποία περιλαμβάνει τη μεταφορά βλαστικών κυττάρων που σχηματίζουν αίμα από έναν υγιή δότη στο μυελό των οστών του ασθενούς - τα οποία έχουν αποδυναμωθεί ή καταστραφεί σκόπιμα για να αποφευχθεί η απόρριψη των νέων αιμοσφαιρίων. Αυτή η πολύ επικίνδυνη διαδικασία είναι διαθέσιμη μόνο σε παιδιά κάτω των 16 ετών, καθώς ο κίνδυνος επιπλοκών αυξάνεται όταν ένα άτομο μεγαλώνει και αναπτύσσει βλάβη στα κύρια όργανα. Η τρέχουσα θεραπεία είναι είτε προληπτική είτε παρηγορητική. Οι συχνές μεταγγίσεις αίματος όπου δίδο-

| ΥΓΕΙΑ

νται μόνο τα ερυθρά αιμοσφαίρια μπορούν να αυξήσουν τον αριθμό των υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων στην κυκλοφορία των ασθενών. Μπορεί να χρειαστεί θεραπεία χηλίωσης σιδήρου για να μειωθεί η συσσώρευση τοξικού σιδήρου από τις μεταγγίσεις αίματος. Αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση των λοιμώξεων και είναι ιδιαίτερα σημαντικά όταν έχει αφαιρεθεί η σπλήνα. Η υδροξυουρία, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται επίσης στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τη λευχαιμία, μπορεί να κάνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεγαλύτερα και να τα αποτρέψει από τη δρεπάνισή τους, διεγείροντας την παραγωγή αιμοσφαιρίνης του εμβρύου. Ενώ μπορεί να μειώσει τη συχνότητα των επώδυνων κρίσεων ή την ανάγκη για συχνές μεταγγίσεις αίματος, οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης, ανορεξία και υπογονιμότητα. Εξετάζονται πειραματικές θεραπείες, όπως η γονιδιακή θεραπεία, το αέριο νιτρικό οξείδιο για να διατηρηθούν τα αιμοφόρα αγγεία ανοιχτά και τα φάρμακα για την ενίσχυση της παραγωγής αιμοσφαιρίνης του εμβρύου. Τα άτομα με SCD μπορούν να επωφεληθούν από μια υγιεινή διατροφή, τη λήψη συμπληρωμάτων φολικού οξέος που βοηθούν το μυελό των οστών να κάνει νέα ερυθρά αιμοσφαίρια, πίνοντας άφθονο νερό, αποφεύγοντας τις ακραίες θερμοκρασίες και ασκούμενα τακτικά - χωρίς να το παρακάνουμε. Οι φορείς των δρεπανοκυττάρων -το χαρακτηριστικό του δρεπανοκυττάρου- σπάνια έχουν επιπλοκές του SCD, αλλά μπορεί να είναι πιο πιθανό να υποστούν θερμοπληξία και μυϊκή διάσπαση όταν κάνουν εντατική άσκηση. Περίπου το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι

φορέας αιμοσφαιρινοπαθειών, που περιλαμβάνουν SCD και θαλασσαιμία. Λόγω της υψηλής συχνότητας και της σοβαρότητας του SCD, πολλές χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ισπανία συμπεριλαμβάνουν το SCD στα εθνικά τους προγράμματα προληπτικού ελέγχου νεογέννητων για τον εντοπισμό της νόσου νωρίς, έτσι ώστε τα ζευγάρια ή τα άτομα να μπορούν να ενημερώνονται για τη γενετική τους κατάσταση και τις αναπαραγωγικές τους επιλογές. Διατίθεται, επίσης, μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος (NIPT) για SCD, με επακόλουθες επεμβατικές διαδικασίες όπως δειγματοληψία χοριακών λαχνών (CVS) ή αμνιοπαρακέντηση που συνιστώνται για την επιβεβαίωση της παρουσίας της νόσου σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος NIPT. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του SCD είναι σημαντική για την πρόληψη και την καλύτερη κλινική διαχείριση επιπλοκών που σχετίζονται με SCD. Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με SCD ζουν καλά στην ενηλικίωση στις ανεπτυγμένες χώρες. Στις φτωχές σε πόρους χώρες, πάνω από το 90% των παιδιών με SCD δεν επιβιώνουν μετά την παιδική ηλικία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αναμένεται αύξηση 30% στον αριθμό των ατόμων με SCD έως το 2050. Αυτή η αύξηση δικαιολογεί την ανάγκη ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης σχετικά με τον έλεγχο των φορέων, τη διάγνωση και τον οικογενειακό προγραμματισμό των ατόμων που έχουν προσβληθεί από SCD και την επιτάχυνση των προσπαθειών για την προώθηση του ευρήματος νέων, καινοτόμων θεραπειών, όπως η γονιδιακή θεραπεία, οι οποίες αποτελούν το κλειδί για τη θεραπεία του SCD. ■

| 91

Νέα διάκριση του χειρουργού ουρολόγου Αχιλλέα Πλουμίδη! Του ΚΩΣΤΗ ΣΠΥΡΟΥ

Η ΕΛΛΆΔΑ ΔΙΑΘΈΤΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΛΎΤΕΡΟΥΣ γιατρούς σε παγκόσμιο επίπεδο και αυτό οι Έλληνες πρέπει να το εμπεδώσουν και να μην αναζητούν τη θεραπεία τους στο εξωτερικό. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ξένοι συνάδελφοί τους αναγνωρίζουν με κάθε ευκαιρία την αξία τους, εκλέγοντάς τους ως επικεφαλής ή μέλη στα θεσμικά τους όργανα και τις επιστημονικές τους επιτροπές ή τιμώντας τους συχνά με βραβεία και άλλες διακρίσεις. Μια πρόσφατη διάκριση που τιμά για μια ακόμη φορά τη χώρα μας είναι αυτή του χειρουργού ουρολόγου-ανδρολόγου Αχιλλέα Πλουμίδη, επιστημονικού συνεργάτη του Κέντρου Ρομποτικής και Λαπαροενδοσκοπικής Ουρολογικής Χειρουργικής - Ανδρολογίας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, προστιθέμενη σε άλλα βραβεία και διακρίσεις που έχει πάρει κατά καιρούς. Πρόκειται για τη συμμετοχή του Αχιλλέα Πλουμίδη στην Επιστημονική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Χειρουργικής Ουρολογικής Εταιρείας, που εκδίδει τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη θεραπευτική αντιμετώπιση όσων πάσχουν από ουρολογικά προβλήματα. Οι οδηγίες αυτής της Επιτροπής αποτελούν τα ευαγγέλιο για όλους τους χειρουργούς ουρολόγους σε όλο τον κόσμο προκειμένου να σώσουν ζωές ή να δώσουν καλύτερη ποιότητα ζωής στους ασθενείς τους. Έτσι, λοιπόν, για πολλοστή φορά ο Βασίλης Αποστολόπουλος θα νιώθει πολύ υπερήφανος που ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών διαθέτει την «αφρόκρεμα» της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας, με αποτέλεσμα οι Κλινικές του Ιατρικού να αποτελούν κέντρα αναφοράς για τις ιατρικές εξελίξεις διεθνώς. Ο χειρουργός ουρολόγος-ανδρολόγος Αχιλλέας Πλουμίδης σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. Ειδικεύτηκε στο Γ.Ν. «Ασκληπιείο Βούλας» και κατά τη διάρκεια της ειδικότητάς του εκπαιδεύτηκε στην Παιδοουρολογία στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», καθώς και στη Γυναικολογία στο ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς». Έχει αποφοιτήσει από διετές πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών με θέμα: «Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, Ρομποτική Χειρουργική και Τηλεχειρουργική» με βαθμό «Άριστα», ενώ το 2013 αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκπονώντας διδα-

92 |

κτορική διατριβή όπου βαθμολογήθηκε με «Άριστα». Μετεκπαιδεύτηκε στο παγκοσμίου φήμης Πανεπιστημιακό Ογκολογικό Κέντρο «Karolinska Institutet» της Σουηδίας στη ρομποτική χειρουργική με υποτροφία από την Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία. Εκεί εξειδικεύτηκε στις ρομποτικές επεμβάσεις του κατώτερου ουροποιητικού (προστάτης, ουροδόχος κύστη, πυελικοί λεμφαδένες) υπό την επίβλεψη του καθ. Peter Wiklund, ενώ ασχολήθηκε ταυτόχρονα με κλινική ερεύνα για τον καρκίνο του προστάτη. Στη συνέχεια, μετεκπαιδεύτηκε σε ρομποτικές επεμβάσεις του ανώτερου ουροποιητικού (νεφρό, ουρητήρας) και στην Ουρογυναικολογία στο OLV Vattikuti Robotic Surgery Institute στο Βέλγιο (καθ. Alexander Mottrie) με υποτροφία από την Ευρωπαϊκή Ρομποτική Ουρολογική Εταιρεία (ERUS). Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα υπήρξε εκπαιδευτής ρομποτικής και λαπαροσκοπικής χειρουργικής στο ORSI Robotic Training Center, θέση την οποία κατέχει μέχρι σήμερα. Μετεκπαιδεύτηκε στην Ενδοουρολογία, στη λαπαροσκοπική χειρουργική, στη λιθίαση και εύκαμπτη ου^pital Tenon, Universite� Pierre et ρητηροσκόπηση στο Ho Marie Curie στο Παρίσι με υποτροφία από την Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία (EAU), υπό την επίβλεψη του καθ. Olivier Traxer. Έχει επισκεφθεί ως visiting fellow το Πανεπιστημιακό Ουρολογικό Κέντρο της Γάνδης στο Βέλγιο και το Sava Perovic Foundation στο Βελιγράδι, προκειμένου να μετεκπαιδευτεί στην Παιδοουρολογία και την πλαστική γεννητικών οργάνων και ουρήθρας. Είναι επί σειρά ετών εκπαιδευτής στη ρομποτική χειρουργική διδάσκοντας νέους ουρολόγους, τόσο στα συνέδρια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (International Workshop in Robotic Surgery for Southeastern Europe) όσο και στα πανευρωπαϊκά συνέδρια της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας. Διδάσκει στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Μεταπτυχιακό «Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική, Ρομποτική Χειρουργική και Τηλεχειρουργική», ενώ είναι υπεύθυνος για την πρακτική εκπαίδευση

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Ο κ. ΑΧΙΛΛΈΑΣ ΠΛΟΥΜΊΔΗΣ, χειρουργός ουρολόγος - ανδρολόγος.

των ιατρών στη ρομποτική χειρουργική. Είναι εκπαιδευτής στην Ενδοουρολογία στην Εβδομάδα Εκπαίδευσης Ευρωπαίων Ειδικευομένων Ουρολόγων (European Urology Residents Education Program). Έχει τιμηθεί με βραβείο καλύτερης εργασίας στο ετήσιο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ουρολογίας για την κλινική έρευνά του στον καρκίνο του προστάτη. Έχει λάβει επίσης βραβείο καλύτερης εργασίας από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ρομποτικής Χειρουργικής για τη σύγκριση της ρομποτικής και της ανοιχτής χειρουργικής. Είναι μέλος του Κολεγίου Ευρωπαίων Ουρολόγων, καθώς και πολλών διεθνών ιατρικών εταιρειών σε Ευρώπη και Αμερική. Αποτελεί μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής και της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ρομποτικής Χειρουργικής. Έχει ασχοληθεί με βασική και κλινική έρευνα για τον

καρκίνο του προστάτη και της ουροδόχου κύστης, την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη και τη ρομποτική χειρουργική, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Έχει πάνω από 50 ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια και πάνω από 80 σε ελληνικά. Προσκαλείται συχνά στο εξωτερικό να μιλήσει σε συνέδρια και να συμμετέχει σε ζωντανά χειρουργεία, σχετικά με τη ρομποτική χειρουργική και την Ενδοουρολογία. Έχει δημοσιεύσει ιατρικά άρθρα σε 31 διεθνή και 2 ελληνικά επιστημονικά περιοδικά με υψηλή απήχηση, ενώ έχει συγγράψει κεφάλαια σε διεθνές σύγγραμμα σχετικά με τη ρομποτική χειρουργική. Είναι κριτής σε 7 διεθνή ξενόγλωσσα επιστημονικά περιοδικά. Συνεχίζει ενεργά την ερευνητική του δραστηριότητα σε συνεργασία με πανεπιστήμια του εξωτερικού και της Ελλάδας. ■

| 93

Πόσο βοηθά τους χειρουργούς η e-Ortho της Atron Health;

Ο Δρ PHILIPPE VALENTI με ορθοπαιδικούς του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ρίου Πατρών.

ΜΊΑ ΝΈΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΉ ΠΛΑΤΦΌΡΜΑ με την ονομασία e-Ortho, η οποία έγινε από την Atron Health, αποτελεί το νέο όπλο των χειρουργών στην αρθροπλαστική ώμου, αφού βοηθά τον χειρουργό να κατανοήσει την ανατομία της ωμοπλάτης και του βραχιονίου και

94 |

να σχεδιάσει προεγχειρητικά τα εμφυτεύματα που απαιτούνται για την αρθροπλαστική σε κάθε ασθενή. Την τεχνική, που εξασφαλίζει εξατομικευμένη θεραπεία στην αρθροπλαστική ώμου, χρησιμοποιούν ήδη η Μικροχειρουργική Κλινική του Γενικού Νοσοκο-

| ΥΓΕΙΑ μείου ΚΑΤ και η Πανεπιστημιακή Ορθοπαιδική Κλινική του Νοσοκομείου Πατρών. Συγκεκριμένα, με βάση το CT-Scan, παρέχει μια ακριβή τρισδιάστατη ανακατασκευή της ωμοπλάτης και του βραχιονίου του ασθενούς, δίνει τη δυνατότητα στον χειρουργό να τοποθετήσει τα εμφυτεύματα της αρθροπλαστικής σε διαφορετική θέση, με διαφορετική κλίση και να επιλέξει ανάμεσα στα ποικίλα μεγέθη, τα οποία προσφέρει η συγκεκριμένη εταιρεία. Όταν ολοκληρώσει ο χειρουργός τον προεγχειρητικό σχεδιασμό, τα δεδομένα, που έχουν καταγραφεί στην πλατφόρμα, θα τον βοηθήσουν να τα εφαρμόσει στο πραγματικό χειρουργείο του ασθενούς. Η ΧΡΉΣΗ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΉΣ ΠΛΑΤΦΌΡΜΑΣ ΕΊΝΑΙ ΑΠΛΉ Ο ειδικός εισάγει τα αρχεία της αξονικής τομογραφίας του ώμου του ασθενούς και αμέσως εμφανίζεται η τρισδιάστατη ανασύνθεση της ωμοπλάτης και του βραχιονίου του. Με αυτόν τον τρόπο ο χειρουργός έχει τις πρώτες πληροφορίες για την κλίση και το σχήμα της ωμογλήνης, όπως και για την ανατομία του εγγύς βραχιονίου. Η πλατφόρμα e-Ortho δίνει τη δυνατότητα στον χειρουργό να τοποθετήσει τα εμφυτεύματα της αρθροπλαστικής σε διαφορετική θέση, με διαφορετική κλίση και σε διάφορα μεγέθη που προσφέρει η συγκεκριμένη εταιρεία. Όταν ολοκληρώσει ο χειρουργός τον προεγχειρητικό σχεδιασμό, τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί στην πλατφόρμα θα τον βοηθήσουν να τα εφαρμόσει στο πραγματικό χειρουργείο του ασθενούς. Ο σκοπός του σχεδιασμού είναι η καλύτερη θέση της αρθροπλαστικής και η ευρεία επαφή των εμφυτευμάτων με το οστούν. Ο στόχος του χειρουργού είναι η βέλτιστη λειτουργικότητα του ώμου του ασθενούς και

η μακροχρόνια διατήρηση της αρθροπλαστικής, και το σύστημα e-Ortho προσφέρει σημαντική βοήθεια. ΑΝΆΣΤΡΟΦΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΉ ΏΜΟΥ ΥΠΟΒΟΉΘΗΣΗ ΜΕ ΛΟΓΙΣΜΙΚΌ ΤΡΙΣΔΙΆΣΤΑΤΗΣ ΑΠΕΙΚΌΝΙΣΗΣ H ανάστροφη αρθροπλαστική ώμου είναι μια ειδική μορφή αρθροπλαστικής. Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις ασθενών που έχουν υποστεί μη επανορθώσιμη ρήξη στροφικού πετάλου, ενώ ταυτοχρόνως πάσχουν από αρθρίτιδα, σε συντριπτικά οστεοπορωτικά κατάγματα, και σε αναθεωρήσεις ύστερα από αποτυχημένες προηγούμενες επεμβάσεις. Γίνεται αναστροφή των επιφανειών σε σχέση με την κλασική ολική αρθροπλαστική. Σκοπός είναι η νέα άρθρωση που θα δημιουργηθεί να είναι πλήρως λειτουργική, χωρίς απαραίτητα με τη βοήθεια των μυών του στροφικού πέταλου, και με χρήση του δελτοειδούς για τη λειτουργία της απαγωγής. Πρόκειται για επέμβαση με υψηλό ποσοστό επιτυχίας. Η πλατφόρμα e-Ortho, που ανήκει στο γαλλικό group FH ORTHO και στην Ελλάδα εκπροσωπείται από την Atron Health, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη φροντίδα κάθε ασθενούς που χρειάζεται ανατομική ολική αρθροπλαστική ARROW ή αντίστροφη ολική αρθροπλαστική. Η εταιρεία οργάνωσε ειδικά εκπαιδευτικά χειρουργικά σεμινάρια στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ρίο Πατρών με τη συνδρομή των καθηγητών Παναγόπουλου, Γκλιάτη και Κόκκαλη και στο Γενικό Νοσοκομείο Αττικής ΚΑΤ με την υποστήριξη του κ. Φανδρίδη, με επίτιμο καλεσμένο και εκπαιδευτή τον Δρα Philippe Valenti του Parisian Institute of Shoulder, με ειδίκευση στην προσθετική χειρουργική και στις αρθροσκοπικές επεμβάσεις για αθλητές και εκφυλιστικές παθολογίες, που έχει αναπτύξει την πλατφόρμα. ■

Δρ PHILIPPE VALENTI Ο Δρ Philippe Valenti έχει αναπτύξει την εγχείρηση ώμου, με ειδίκευση στην προσθετική χειρουργική, καθώς και στις αρθροσκοπικές επεμβάσεις για αθλητές και εκφυλιστικές παθολογίες (arthroscopic surgery for sport and degenerative pathologies). Εργάζεται στο Parisian Institute of Shoulder πάνω σε όλες τις εξελιγμένες χειρουργικές τεχνικές ώμου όπως: Η αρθροσκοπική χειρουργική, που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της αστάθειας του περιστροφικού πετάλου και ώμου (rotator cuff and shoulder instability).

H προσθετική χειρουργική (prostheses), τόσο ανατομική όσο και ανάστροφη, που προσφέρει μια λύση στις βλάβες της οστεοαρθρίτιδας που σχετίζονται με το περιστροφικό πέταλο. Η μεταφορά τενόντων (tendon transfer).

| 95

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ΜΩΥΣΉΣ ΕΛΙΣΆΦ επίτιμος διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ! Του ΚΩΣΤΗ ΣΠΥΡΟΥ

ΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΉ ΤΟΥ ΤΊΤΛΟΥ του επίτιμου διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στον Μωυσή Ελισάφ, καθηγητή Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δημάρχου Ιωαννίνων, αποφάσισε ομόφωνα η Σύγκλητος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, λαμβάνοντας υπόψη την εισήγηση της Συνέλευσης της Ιατρικής Σχολής. Όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση της Συγκλήτου, «ο κ. Ελισάφ, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και καθηγητής Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων -με παροιμιώδη εντιμότητα, ακαδημαϊκό ήθος και επίκεντρο πάντα τον ασθενή-, έχει σημαντικό κλινικό, ερευνητικό και διοικητικό έργο. Το ερευνητικό έργο του, το οποίο τυγχάνει σημαντικής διεθνούς αναγνώρισης, επικεντρώνεται στις διαταραχές του μεταβολισμού, καθώς και των λιπιδίων. Είναι μέλος πλήθους επιστημονικών εταιρειών, αλλά και αναγνωρισμένων ιατρικών περιοδικών, ενώ πλούσιο είναι και το συγγραφικό και εκπαιδευτικό έργο του. Η συμβολή του κρίνεται καθοριστική στην υψηλή αξιολόγηση της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, καθώς το πολύ σημαντικό ερευνητικό έργο του έχει επιτελεστεί αποκλειστικά σε αυτήν. Παράλληλα, έχει σημαντική κοινωνική δράση, αλλά και συνεχή ενασχόληση με τα κοινά. Αποκορύφωμα αυτής της πορείας είναι η από τον Ιούνιο του 2019 εκλογή του στη θέση του δημάρχου της πόλης των Ιωαννίνων». Ο καθηγητής Μωυσής Ελισάφ διετέλεσε, μεταξύ άλλων, διευθυντής του Β’ Παθολογικού Τομέα του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, διευθυντής του Παθολογικού Τομέα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και αναπληρωτής διοικητής Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων. Έχει συμμετάσχει σε πολλές διεθνείς πολυκεντρικές κλινικές μελέτες που σχετίζονται με τη θεραπεία των υπερλιπιδαιμιών, της υπέρτασης, του διαβήτη και άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.

96 |

Ο κ. ΜΩΥΣΗΣ ΕΛΙΣΑΦ.

Συνεχής ήταν και είναι η ενασχόλησή του με τα κοινά ως ενεργού πολίτη της κοινωνίας της πόλης του (μέλος Δημοτικού Συμβουλίου, πρόεδρος Πνευματικού Κέντρου Δήμου Ιωαννιτών). Οργάνωσε πολυάριθμες πολιτιστικές εκδηλώσεις, στις οποίες πολλές φορές συμμετείχε ενεργά. Αποκορύφωση αυτής της πορείας ήταν η ψήφος των συμπολιτών του, οι οποίοι του εμπιστεύθηκαν το ανώτατο αξίωμα της πόλης, αυτό του δημάρχου. Μάλιστα, θεωρείται ο πρώτος εβραϊκής καταγωγής δήμαρχος σε όλη την Ευρώπη, γεγονός που προκάλεσε το μεγάλο ενδιαφέρον διεθνών μέσων ενημέρωσης («New York Times», «Washington Post», B BC News) και στα οποία φιλοξενήθηκαν δηλώσεις του. Επί 17 συναπτά έτη είναι πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων, μέλος του Δ.Σ. του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος (ΚΙΣΕ), ενώ διετέλεσε επί διετία και γενικός γραμματέας του Δ.Σ. του ΚΙΣΕ. Το ΕΚΠΑ θα έχει την τιμή και τη χαρά να υποδεχθεί στη χορεία των επιτίμων διδακτόρων του τον καθηγητή και δήμαρχο κ. Μ. Ελισάφ σε ειδική τελετή αναγόρευσης που θα πραγματοποιηθεί στη Μεγάλη Αίθουσα του ιστορικού Κεντρικού Κτιρίου σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί προσεχώς. ■

ΠΑΝΤΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΞΕΠΕΡΝΑΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΑΝΕΒΑΛΛΑ ΣΥΝΕΧΩΣ. ΣΗΜΕΡΑ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ. Τόλμησε σήμερα ό,τι αφήνεις για αύριο. Είμαστε μαζί σου. Ασφάλιση Υγείας Αllianz Συνέχισε να βάζεις υψηλούς στόχους έχοντας την ολοκληρωμένη προστασία και σιγουριά των προγραμμάτων νοσοκομειακής περίθαλψης My Health, εξωνοσοκομειακής φροντίδας My Primary Care και ιατρικής βοήθειας Med24. Μάθε περισσότερα στο www.allianz.gr

Έλληνες επιστήμονες συμβάλλουν στην έρευνα για τη θεραπεία της νόσου Πάρκινσον! ΔΙΕΘΝΉΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ερευνητών του ΙΜΒΒ-ΙΤΕ με επιστήμονες της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και του Πανεπιστήμιου του Όσλο αποκαλύπτει το ρόλο του μηχανισμού της επιδιόρθωσης βλαβών στο DNA, στην παθογένεση της νόσου Πάρκινσον. Πρόσφατη έρευνα που έγινε στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και στο Πανεπιστήμιο του Όσλο της Νορβηγίας, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Cell Reports», αποκάλυψε τον κρίσιμο ρόλο του κυτταρικού μηχανισμού BER (Base Excision Repair; BER), καθώς ο μηχανισμός αυτός επιδιορθώνει αλλοιώσεις στις νουκλεοτιδικές βάσεις του DNA, που συμβαίνουν κατά την παθογένεση της νόσου του Πάρκινσον. Οι ερευνητές του ΙΜΒΒ, Δρ Κωνσταντίνος Παληκαράς (επ. καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ) και Δρ Νεκτάριος Ταβερναράκης (καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρος του ΙΤΕ), σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα της Δρος Hilde Nislen από το Πανεπιστήμιο του Όσλο της Νορβηγίας, έδειξαν ότι ο μηχανισμός BER δυσλειτουργεί κατά τη διάρκεια της γήρανσης, επηρεάζοντας την επιβίωση των νευρικών κυττάρων που εμπλέκονται στη νόσο Πάρκινσον (ντοπαμινεργικοί νευρώνες), και ότι αποτελεί κεντρικό ρυθμιστή της παθοφυσιολογίας της νόσου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η νόσος Πάρκινσον είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική διαταραχή, που σχετίζεται με τη δυσλειτουργία και την απώλεια των ντοπαμινεργικών νευρώνων. Αποτελεί μια ιδιοπαθή νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από κινητικές και μη κινητικές εκδηλώσεις. Η παθογένεια της νόσου σχετίζεται με το έντονο οξειδωτικό στρες, την απορρύθμιση της πρωτεόστασης, τη γενωμική αστάθεια και τη μιτοχονδριακή δυσλειτουργία. Μολονότι πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η ηλικία, το γενετικό υπόβαθρο και η έκθεση σε τοξίνες και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες αποτελούν

98 |

Ο Δρ ΝΕΚΤΆΡΙΟΣ ΤΑΒΕΡΝΑΡΆΚΗΣ, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρος του ΙΤΕ.

σημαντικούς ρυθμιστές για την εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου, μέχρι σήμερα δεν έχουν αποσαφηνιστεί τα ακριβή της αίτια. Τα νευρικά κύτταρα, όπως οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες, αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα παραγωγής εξαιρετικά οξειδωτικών παράγωγων οξυγόνου, λόγω της έντονης μεταβολικής τους δραστηριότητας καθώς και της χαμηλής αντιοξειδωτικής τους

| ΕΡΕΥΝΑ

ικανότητας, που οδηγούν σε βλάβες κυτταρικών μακρομορίων, συμπεριλαμβανομένου του DNA. Ο μοριακός μηχανισμός της επιδιορθωτικής εκτομής βάσεων (BER: Base Excision Repair) αποτελεί τον κύριο μηχανισμό για την αποκατάσταση βλαβών του DNA από το οξειδωτικό στρες και προστατεύει τους νευρώνες από τις κυτταροτοξικές ή μεταλλαξιογόνες δράσεις του. Χρησιμοποιώντας ως πειραματικό σύστημα το νηματώδη Caenorhabditis elegans και δείγματα ιστού προερχόμενα από ασθενείς με Πάρκινσον, οι ερευνητές έδειξαν ότι η απορρύθμιση του μηχανισμού BER κατά τη γήρανση έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη της νόσου. Η συσσώρευση ενδιάμεσων παραγώγων μορίων κατά την επιδιόρθωση μιτοχονδριακού και πυρηνικού DNA οδηγεί σε γενωμική αστάθεια και στον κυτταρικό θάνατο των ντοπαμινεργικών νευρώνων σε διαγονιδιακά πειραματικά μοντέλα της νόσου στο νηματώδη. Το γεγονός ότι οι μοριακοί μηχανισμοί που ελέγχουν τη διαδικασία BER, επιδιόρθωσης βλαβών στο DNA, έχουν διατηρηθεί όμοιοι εξελικτικά ανάμεσα σε πολύ διαφορετικούς οργανισμούς, υπογραμμίζει τον

Ο Δρ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΠΑΛΗΚΑΡΆΣ, επ. καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ.

κεντρικό της ρόλο στην εξασφάλιση της κυτταρικής ομοιόστασης. Τα ευρήματα της έρευνας που δημοσιεύεται τώρα αποκαλύπτουν την κρίσιμη συμβολή του μηχανισμού BER στην παθοφυσιολογία της νόσου του Πάρκινσον και αναδεικνύουν τον συγκεκριμένο μηχανισμό ως έναν πιθανό στόχο για την ανάπτυξη στρατηγικών θεραπευτικών παρεμβάσεων. ■

| 99

LifeOn: Tο oικοσύστημα υπηρεσιών υγείας

ΑΛΛΆΖΕΙ ΤΑ ΔΕΔΟΜΈΝΑ στον κλάδο ατομικών και οικογενειακών ασφαλίσεων η Generali, παρουσιάζοντας το LifeOn, το καινοτόμο οικοσύστημα υπηρεσιών ζωής και υγείας. Στόχος της να εκσυγχρονίσει περαιτέρω τις παρεχόμενες υπηρεσίες της, βάσει των νέων καταναλωτικών αναγκών, και να προσφέρει καινοτόμα, ψηφιακά εργαλεία εξυπηρέτησης. Για να το επιτύχει η Generali εισάγει μία καινοτόμο φιλοσοφία στον κλάδο Ασφάλισης, παρέχοντας όχι απλά προϊόντα, αλλά ευέλικτα οικοσυστήματα, που απαρτίζονται από: – διασυνδεδεμένες υπηρεσίες, – τεχνολογικά εργαλεία και

100 |

– ασφαλιστικές καλύψεις. Προτάσσει έτσι τη φροντίδα και την πρόληψη έναντι του κινδύνου και κάνει πράξη την υπόσχεσή της να αποτελεί τον Lifetime Partner των πελατών της. Να είναι δίπλα τους όχι μόνο τη στιγμή ενός δυσάρεστου συμβάντος, αλλά σε κάθε τους βήμα και να τους παρέχει έξυπνα μέσα για να ζήσουν μία καλύτερη ζωή.

MODULAR ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΈΝΕΣ ΛΎΣΕΙΣ Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μοντέλα ασφάλισης, η νέα ασφαλιστική πρόταση 360° της Generali δεν περιορίζεται σε έναν προκαθορισμένο συνδυασμό

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ασφαλιστικών καλύψεων. Ανταποκρινόμενη στις νέες καταναλωτικές τάσεις, η Generali έχει σχεδιάσει μία λύση όπου ο πελάτης έχει ενεργό συμμετοχή στη σύνθεση του δικού του προγράμματος και τη δυνατότητα να ενεργοποιεί τις υπηρεσίες και τις παροχές του οικοσυστήματος που ταιριάζουν στις ανάγκες του. Συγκεκριμένα, ο πελάτης μπορεί να επιλέξει μεταξύ πέντε (5) διακριτών αξόνων προστασίας: – Πρόληψη – Γιατροί και εξετάσεις – Νοσηλεία -Αποκατάσταση – Υπηρεσίες Κάθε κατηγορία έχει διαφορετικά επίπεδα κάλυψης - Basic, Standard, Premium, παρέχοντας τη δυνατότητα εμπλουτισμού και εξειδίκευσης της κάλυψης. Ο πελάτης μπορεί να κάνει το συνδυασμό που επιθυμεί, σύμφωνα με το προφίλ και τις ανάγκες του. Ακόμη, μπορεί να επιλέγει το επίπεδο κάλυψης που επιθυμεί, ξεχωριστά, για κάθε άξονα, χωρίς περιορισμό. Ειδική προνομιακή τιμολογιακή πολιτική εφαρμόζεται μεταξύ των διαφορετικών συνδυασμών, ώστε το τελικό κόστος να παραμένει ανταγωνιστικό και συμφέρον για τον πελάτη. Στην κατηγορία νοσοκομειακής κάλυψης ο ασφαλισμένος έχει επιπλέον τη δυνατότητα να επιλέξει μεταξύ τριών επιλογών ασφάλισης, για: α) Ατύχημα, β) Ατύχημα και Ασθένεια ή γ) της Premium επιλογής με αυξημένα κεφάλαια κάλυψης. Για την ασφάλιση της οικογένειάς του μπορεί να επιλέξει οποιαδήποτε από τις παραπάνω επιλογές, προσθέτοντας προστατευόμενα μέλη στο ατομικό του συμβόλαιο ή επιλέγοντας την οικογενειακή ασφάλιση Family, με διαμοιραζόμενο κεφάλαιο, για ακόμη καλύτερο έλεγχο του οικογενειακού του προϋπολογισμού. Οι διαφορετικοί άξονες του νέου οικοσυστήματος υγείας παρέχουν απόλυτη ευελιξία στον πελάτη, καθώς μπορεί να συνδυάσει καλύψεις από διαφορετικά μέχρι πρότινος προϊόντα (νοσοκομειακά, εξωνοσοκομειακά, οικογενειακά, ζωής). Έχει έτσι τη δυνατότητα να δημιουργήσει ο ίδιος το δικό του εξατομικευμένο οικοσύστημα υγείας και φροντίδας, με τη βοήθεια του ασφαλιστικού του συμβούλου και την υπογραφή της Generali. ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΑΠΌ ΑΣΦΆΛΙΣΗ... Μέσω του νέου οικοσυστήματος υγείας της Generali ο καταναλωτής δεν αντιμετωπίζεται μονοδιάστατα, αλλά ολιστικά. Η εξυπηρέτηση και οι υπηρεσίες δεν σταματούν στην αγορά μίας ασφαλιστικής κάλυψης έναντι κάποιου κινδύνου, αλλά ακολουθούν τον πελάτη σε διαφορετικές φάσεις της ζωής του και της επαφής

του με την εταιρεία. Συγκεκριμένα, ο πέμπτος άξονας - Υπηρεσίες περιλαμβάνει εφαρμογές και ειδικές ψηφιακές πλατφόρμες. Χάρη στη συνεργασία με leaders στην αγορά, η Generali παρέχει μία νέα, αναβαθμισμένη εμπειρία προστασίας και εξυπηρέτησης. Μάλιστα, σχεδόν όλες οι παρακάτω υπηρεσίες είναι διαθέσιμες στον πελάτη του LifeOn από την είσοδό του στο οικοσύστημα, ανεξάρτητα από το επίπεδο κάλυψης που διαθέτει. Οι υπηρεσίες που περιλαμβάνονται σε αυτή την κατηγορία είναι: MyGenerali: Για πρώτη φορά, διασυνδέονται σε ένα και μόνο σημείο πρόσβασης όλες οι ασφαλιστικές υπηρεσίες. Με το MyGenerali ο ασφαλισμένος μπορεί να αξιοποιεί, από το κινητό ή τον υπολογιστή του, όλες τις δυνατότητες της ασφάλισής του.

Mye-Doctor: Η τεχνολογία κάνει τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας πιο προσβάσιμες από ποτέ. Μέσω του ειδικά σχεδιασμένου app o ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να επικοινωνεί, δωρεάν, μέσω τηλεσυνεδρίας με γιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων. Η υπηρεσία διατίθεται σε συνεργασία με τη Healthwatch.

MyHealthIQ: Πρόκειται για έναν ψηφιακό «σύμβουλο υγείας» (εφαρμογή και web) σε συνεργασία με τη διακεκριμένη εταιρεία τεχνολογίας dacadoo.

Mye-Gym: Μία δωρεάν πλατφόρμα με ειδικά διαμορφωμένα προγράμματα εκγύμνασης και ευεξίας. Σε συνεργασία με τη Melapus, οι ασφαλισμένοι του LifeOn έχουν τη δυνατότητα ατομικής συνεδρίας, ψηφιακά ή με επίσκεψη στο γραφείο πιστοποιημένων ψυχολόγων, ψυχιάτρων και παιδοψυχιάτρων. Διατροφολόγος-Διαιτολόγος: Η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών είναι το πρώτο βήμα για την πρόληψη πολλών ασθενειών και η βάση για την καλή λειτουργία του οργανισμού. Για το λόγο αυτόν η Generali εξασφάλισε προνομιακή πρόσβαση σε εξειδικευμένους διαιτολόγους- διατροφολόγους του δικτύου της Affidea. Η κ. Ελένη Μάνου, τεχνική διευθύντρια Ατομικών Ασφαλίσεων Ζωής της Generali, τονίζει χαρακτηριστικά: «Στόχος μας ήταν να σκεφτούμε “έξω από το κουτί”, να αξιοποιήσουμε όλες τις σύγχρονες τεχνολογίες στον κλάδο Υγείας και του ευ ζην και να σχεδιάσουμε μία λύση που θα ανταποκρίνεται σε όλες τις ανάγκες που γνωρίζουμε σήμερα αλλά και τις απαιτήσεις της νέας γενιάς καταναλωτών για το μέλλον. Λάβαμε υπόψη όλες τις νέες εξελίξεις της τεχνολογίας και της υγείας και εμφυσήσαμε την καινοτομία σε κάθε στάδιο των υπηρεσιών μας, για να παρέχουμε αξία σε κάθε στάδιο της εμπειρίας του πελάτη. Το αποτέλεσμα μας δικαιώνει, αφού είμαστε σε θέση να παρέχουμε μία ολιστική λύση που τα έχει όλα και όμοιά της δεν διατίθεται στην αγορά!». ■

| 101

Νέα προγράμματα υγείας Συνεργασία με πάνω από 50 από τα μεγαλύτερα ιδιωτικά νοσηλευτικά ιδρύματα της Ελλάδας

Ο κ. ΓΙΆΝΝΗΣ ΛΑΠΑΤΆΣ, διευθύνων σύμβουλος της Ατλαντικής Ένωσης.

102 |

Η ΑΤΛΑΝΤΙΚΉ ΈΝΩΣΗ επεφύλαξε μια ευχάριστη φθινοπωρινή έκπληξη στην ασφαλιστική αγορά. Με δυναμική πορεία 51 ετών, με εντυπωσιακές διεθνείς συνεργασίες σε επίπεδο μετόχων και αντασφαλιστών και με τον υψηλότερο δείκτη φερεγγυότητας μεταξύ των ασφαλιστικών εταιρειών Γενικών Ασφαλίσεων & Ζωής και μάλιστα για 5η συνεχόμενη χρονιά, είναι η εταιρεία που ταράζει θετικά τα νερά με τα νέα προγράμματα υγείας που κυκλοφόρησε στις αρχές Σεπτεμβρίου. Τα προγράμματα αυτά θωρακίζουν με τον καλύτερο και πληρέστερο τρόπο, από πλευράς παροχών, κάθε ενδιαφερόμενο έναντι των κινδύνων που απειλούν την υγεία του, εξασφαλίζοντας την οικονομική του ικανότητα για την αντιμετώπιση κάθε περιστατικού νοσηλείας. Δια-

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ θέτουν εξαιρετική ευελιξία επιλογών, τόσο σε επίπεδο ύψους ασφαλισμένου κεφαλαίου (από €100.000 έως και €1.000.000) όσο και σύνθεσης καλύψεων, επιλογής ενδεχόμενης απαλλαγής και καθορισμού του επιθυμητού ύψους της, παραμένοντας όμως πάντα στη ζώνη των πλέον οικονομικών και προσιτών προτάσεων της αγοράς. Ειδικότερα θα πρέπει να επισημανθεί πως το νέο πρόγραμμα Life Protection περιλαμβάνει μια σειρά από τις πλέον σημαντικές καλύψεις, αποτελώντας συγχρόνως τη φθηνότερη λύση για κάθε ενδιαφερόμενο. Σημείο που χαρακτηρίζει την προσήλωση της Ατλαντικής Ένωσης προς τους συνεργάτες της είναι το γεγονός πως τα νέα προγράμματα Extra Life Protection και Extra Protection Plus καταφέρνουν να συνδυάσουν εξαιρετικά την ολιστική κάλυψη των ασφαλισμένων πελατών με ακόμα καλύτερες οικονομικές συνθήκες για τους συνεργάτες της εταιρείας. Όλα τα προγράμματα νοσοκομειακής περίθαλψης της Ατλαντικής Ένωσης συνδυάζονται προαιρετικά με ολοκληρωμένες οικονομικές λύσεις πρωτοβάθμιας περίθαλψης (διαγνωστικές εξετάσεις, ιατρικές επισκέψεις, δωρεάν checkup, φυσικοθεραπείες οφθαλμολογικό, προγεννητικό έλεγχο, οδοντιατρικές πράξεις, κατ’ οίκον αιμοληψία κ.ά.), μέσω 3 επιλογών (Atlas Exetasis 1-2-3), καθώς και με την παροχή επείγουσας μεταφοράς ασθενούς ή τραυματία. Στα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω θα πρέπει να συμπληρωθεί πως η Ατλαντική Ένωση έχει αναπτύξει συνεργασία με τα μεγαλύτερα ιδιωτικά νοσηλευτικά ιδρύματα της Ελλάδας (υπερβαίνουν τα 50), έχει εξασφαλίσει σειρά προνομίων-ειδικών παροχών προς τους ασφαλισμένους της μέσω 15 μεγάλων νοσοκομείων και διαγνωστικών κέντρων, ενώ συνεργάτες και ασφαλισμένοι κατ’ επανάληψη έχουν εκφράσει προφορικά ή γραπτά την εκτίμησή τους για την άψογη λειτουργία και συμπεριφορά του Τμήματος Αποζημιώσεων του Κλάδου Ζωής. Για την καλύτερη επικοινωνία των νέων προγραμμάτων και της δυναμικής της παρουσίας στο χώρο της Υγείας, η Ατλαντική Ένωση έχει διοργανώσει μια σειρά ενημερωτικών συναντήσεων, είτε σε συνολικό επίπεδο είτε με φυσική παρουσία στα γραφεία συνεργατών της. Μια πρώτη διαδικτυακή συνάντηση έγινε στις 9 Σεπτεμβρίου 2021 με εντυπωσιακό αριθμό συμμετοχών, ενώ έχουν προγραμματιστεί και άλλες στη διάρκεια του διμήνου Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου. Με χαρά καλεί κάθε ενδιαφερόμενο που θα ήθελε περισσότερες πληροφορίες να επικοινωνήσει στα τηλέφωνα 210 7454094, 111 ή 052. Επίσης, για συμμετοχή στις επόμενες ενημερωτικές συναντήσεις, παρέχεται η δυνατότητα αποστολής e-mail στη διεύθυνση sales@atlantiki.gr ■

Webinar ΕΑΕΕ: «Πανδημία έναντι άλλων συστημικών κινδύνων. Ο ρόλος της ασφάλισης»

Η ΈΝΩΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΏΝ Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) διοργάνωσε webinar με θέμα την πανδημία και τους άλλους συστημικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, το οποίο προβλήθηκε ζωντανά από το νησί της Ύδρας. Καθώς η καθιερωμένη εδώ και πάνω από 20 χρόνια Συνάντηση Ασφαλιστών & Αντασφαλιστών δεν πραγματοποιήθηκε τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της πανδημίας COVID-19, το εν λόγω webinar στοχεύει στο να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος με την επικείμενη Συνάντηση του 2022. Τις απόψεις τους πάνω στο θέμα αντάλλαξαν ο Thilo Herrmannsdο̈rfer, Market Head P&C Greece, Cyprus, Malta, Turkey, Director, Reinsurance, Swiss Re, ο Οlav Jones, Deputy Director General/Director, Economics & Finance, Insurance Europe, και ο Andreas Voℓberg, Senior Underwriter, Central, Eastern and Southern Europe, Munich Re. Τη συζήτηση συντόνισε ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, πρόεδρος της ΕΑΕΕ. Συστημικοί κίνδυνοι είναι οι κίνδυνοι που μπορεί να επηρεάσουν το σύνολο της κοινωνίας ταυτόχρονα και έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς, κατέληξαν οι ομιλητές. Για παράδειγμα, η πανδημία COVID-19 ξεκίνησε ως ένα ζήτημα υγείας αλλά οι επιπτώσεις της επεκτάθηκαν στην οικονομία, την αγορά εργασίας, την εκπαίδευση και πολλούς ακόμα τομείς. Η ασφαλιστική αγορά μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην κάλυψη συστημικών κινδύνων σε ορισμένες περιπτώσεις αυτόνομα και σε άλλες μέσω λύσεων συνεργασίας δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, των λεγόμενων ΣΔΙΤ, τονίσθηκε στην εκδήλωση. ■

| 103

«Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς: Πρόληψη και τακτικός έλεγχος, ενάντια στα καρδιαγγειακά νοσήματα»

Η ΚΑΡΔΙΆ ΜΑΣ ΕΊΝΑΙ Η «ΜΗΧΑΝΉ» του σώματός μας. Ένας μυς ο οποίος δίνει πίεση στο αίμα και διοχετεύει την κυκλοφορία του σε όλα μας τα όργανα. Η καρδιά μας λειτουργεί συνέχεια από τη στιγμή που θα γεννηθούμε και στον μέσο άνθρωπο «χτυπά» περίπου 100.000 φορές την ημέρα, δηλαδή, αν όλα πάνε καλά, η καρδιά μας θα χτυπήσει 3 δισεκατομμύρια φορές κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Πρέπει όμως να φροντίσουμε εμείς να πάνε όλα καλά. Να τη φροντίζουμε και να την προσέχουμε ώστε να συνεχίσει τον υπέροχο χτύπο της. Αυτά που έχουμε να κάνουμε δεν είναι πολλά και δεν είναι καθόλου δύσκολα: λιγότερο άγχος, καλύτερη διατροφή -κατά προτίμηση μεσογειακή διατροφή- για να διατηρήσουμε ένα καλό βάρος, λίγη συστηματική σωματική άσκηση, όχι τσιγάρα και πολλά ποτά και, το κυριότερο, τακτικός έλεγχος. Εντούτοις, πολλοί άνθρωποι αφαιρούμαστε από τη ρουτίνα της καθημερινότητας και αμελούμε εντελώς να ελέγξουμε την καλή λειτουργία της καρδιάς μας, με αποτέλεσμα η καρδιαγγειακή νόσος να παραμένει η πρώτη αιτία απώλειας της ζωής στον κόσμο!Βάζοντας το ετήσιο checkup στη ζωή μας όμως και παρακολουθώντας την υγεία μας συνολικά, έχουμε τη δυνατότητα να προλάβουμε ή/και να αντιμετωπίσουμε πολλές ασθένειες, μεταξύ αυτών και τις ασθένειες της καρδιάς μας. Σήμερα, η πρόοδος της επιστήμης και η εξέλιξη των υπηρεσιών υγείας δίνουν την ευκαιρία να κάνουμε το checkup μας εύκολα, γρήγορα και απλά, με ελάχι-

104 |

στο κόστος. Μάλιστα, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες προσφέρουν πολλά εξωνοσοκομειακά προγράμματα που καλύπτουν σχεδόν το σύνολο των βασικών ελέγχων που χρειάζεται να κάνουμε. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κάλυψης πρωτοβάθμιας φροντίδας της υγείας είναι το MediCare Generation Next της ΜetLife, που εξασφαλίζει αξιόπιστες ιατρικές υπηρεσίες, σε όποιο σημείο της Ελλάδας και αν βρισκόμαστε, τόσο για εμάς όσο και τους πιο δικούς μας ανθρώπους. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα προσφέρει μέχρι €2.000 ετησίως για διαγνωστικές και εργαστηριακές εξετάσεις στο πανελλαδικό δίκτυο των διαγνωστικών κέντρων της Βιοϊατρικής, εντελώς δωρεάν με τη συμμετοχή του ΕΟΠΥΥ ή με 20% συμμετοχή χωρίς τη συμμετοχή του ΕΟΠΥΥ και 40% έκπτωση αν ξεπεράσουμε αυτό το όριο. Παρέχει, επίσης, 5 δωρεάν επισκέψεις το χρόνο σε συνεργαζόμενους γιατρούς ή απεριόριστες, σε προσυμφωνημένες τιμές, και, το κυριότερο, δυνατότητα ετήσιου checkup σε προνομιακές τιμές, βασικό ή ειδικό, ανάλογα με τις ανάγκες μας, χωρίς παραπεμπτικό γιατρού! Επιπλέον,προσφέρει ειδικές εξετάσεις σε προνομιακές τιμές, όπως εξέταση μοριακής/κυτταρογενετικής βιολογίας, γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση, βρογχοσκόπηση, βιοψία υπό αξονικό τομογράφο και δυνατότητα κάλυψής μας εφ’ όρου ζωής. Το MediCare Generation Next μπορεί να λειτουργήσει αυτόνομα ή σε συνδυασμό με κάποιο πρόγραμμα νοσοκομειακής περίθαλψης, ενώ παρέχει πρόσβαση σε πλήθος προνομίων και δωρεάν παροχών μέσω του Advanced Benefit Club της MetLife. Το δίκτυο Advanced Benefit Club της ΜetLife είναι ένα δυναμικά αναπτυσσόμενο δίκτυο νοσοκομείων, διαγνωστικών κέντρων και γιατρών σε όλη τη χώρα, μέσω του οποίου οι ασφαλισμένοι εξασφαλίζουν επιπλέον παροχές, αλλά και άμεση πρόσβαση σε αυτό οποιαδήποτε στιγμή (24/7).

H καρδιά μας είναι το πιο πολύτιμο όργανό μας. Ας την προστατέψουμε! ■

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

NN Hellas, Κλινική ΡΕΑ και Ευρωκλινική Παίδων: Μαζί για τη φροντίδα των νεογέννητων Η NN HELLAS, ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ με τη ΡΕΑ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική και την Ευρωκλινική Παίδων, παρέχει στους γονείς τον πρώτο χρόνο ασφάλισης του μωρού τους χωρίς κόστος, μέσω του προγράμματος Ασφάλισης Νεογέννητων NN Direct Health «H πρώτη μου ασφάλεια». Το πρόγραμμα αφορά σε όλα τα νεογέννητα που γεννιούνται στην Κλινική ΡΕΑ, με αποκλειστικό πάροχο όλων των υπηρεσιών υγείας την Ευρωκλινική Παίδων. Μία προσφορά για όσους θέλουν να εξασφαλίσουν στο νεογέννητο την καλύτερη φροντίδα για την υγεία του, η οποία περιλαμβάνει για τον πρώτο χρόνο: - Απευθείας κάλυψη εξόδων νοσηλείας για: δωμάτιο και τροφή σε Β’ θέση νοσηλείας, παραμονή συνοδού, νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας/Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας, αμοιβές ιατρών & αναισθησιολόγων, εξετάσεις, επεμβάσεις και θεραπείες χωρίς νοσηλεία, επείγουσα μεταφορά.

- Όριο κάλυψης μέχρι το ποσό των €30.000, για το πρώτο έτος ασφάλισης.

- Εκπιπτόμενο ποσό ανά νοσηλεία €500, με δυνατότητα κάλυψής του, εξ ολοκλήρου ή μερικώς, με χρήση φορέα της κοινωνικής ασφάλισης ή τυχόν άλλου ασφαλιστικού φορέα. Στόχος και των τριών συνεργαζόμενων εταιρειών είναι η παροχή πρόσβασης σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας για κάθε νεογνό από την πρώτη στιγμή

της γέννησής του. Μετά τον πρώτο χρόνο, οι γονείς μπορούν να επιλέξουν την ανανέωση του προγράμματος, αποκτώντας ένα εύρος επιλογών με προσιτό ασφάλιστρο. Ο κ. Κωνσταντίνος Κουγιουμουτζής, Chief Operations Officer, NN Hellas, δήλωσε σχετικά με την ενέργεια: «Στην ΝΝ Hellas, με τη συνεχή αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών μας και έχοντας πάντα τον άνθρωπο στο επίκεντρο, είμαστε δίπλα στους ασφαλισμένους μας για να φροντίζουν όσα έχουν πραγματικά σημασία για εκείνους. Υποστηρίζουμε τους γονείς, θέτοντας σε προτεραιότητα την υγεία του παιδιού τους». Ο κ. Κυριάκος Μητσάκος Μπαρμπαγιάννης, πρόεδρος Δ.Σ. της Κλινικής ΡΕΑ, ανέφερε: «Η Κλινική ΡΕΑ, δέκα χρόνια τώρα, αγκαλιάζει την ελληνική οικογένεια και προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας, έχοντας πάντοτε στο επίκεντρο τη μητέρα και το νεογνό. Στόχος μας είναι η φροντίδα και η αγάπη που παρέχουμε να ακολουθεί την οικογένεια και μετά την έξοδό τους από το μαιευτήριο. Γι’ αυτό επιλέγουμε προσεκτικά τους καλύτερους συνεργάτες και χαιρετίζουμε τη νέα συνεργασία μας με την ΝΝ Hellas και την Ευρωκλινική Παίδων». Ο κ. Αντώνης Βουκλαρής, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ευρωκλινικής, δήλωσε: «Η Ευρωκλινική Παίδων είναι μία πλήρης παιδιατρική κλινική στο κέντρο της Αθήνας, με 20 χρόνια εμπειρίας δίπλα στο παιδί και την οικογένειά του, που καλύπτει όλο το φάσμα των παιδιατρικών ειδικοτήτων, παρέχοντας ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον εμπιστοσύνης και ασφάλειας για τους μικρούς ασθενείς και τους συνοδούς τους. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η συνεργασία με την NN Hellas και την Κλινική ΡΕΑ». ■

| 105

«ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΑΕΡΑΣ, ΣΧΕΣΗ ΖΩΗΣ»

ΝΊΚΟΣ Β. ΚΑΡΑΤΖΆΣ.

«ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΑΕΡΑΣ, ΣΧΕΣΗ ΖΩΗΣ» είναι ο τίτλος του πρώτου μη ιατρικού βιβλίου του ιατρού Νίκου Β. Καρατζά, που η πιο πρόσφατη νοσοκομειακή του θέση ήταν διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ» και πριν του Κρατικού Νοσοκομείου «ΛΑΪΚΟ» Αθηνών. Στο βιβλίο «ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΑΕΡΑΣ, ΣΧΕΣΗ ΖΩΗΣ» περιγράφει ιστορίες και περιπέτειες στην πορεία των ανακαλύψεων της κυκλοφορίας και της αναπνοής. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ ΑΕ, σελ 170. Αντιγράφουμε από την παρουσίαση των εκδόσεων Καστανιώτη: Νίκος Β. Καρατζάς Αίμα και αέρας, σχέση ζωής Ιστορίες και περιπέτειες στην πορεία των ανακαλύψεων της κυκλοφορίας και της αναπνοής Γενεύη, 1553, 27 Οκτωβρίου: Ο πυρσός πλησίασε στο άχυρο και το θειάφι έλαμψε, μια απόμακρη κραυγή χάραξε τις καρδιές… Έτσι απεβίωσε ο Μιχαήλ Σερβέτος, ιατρός, φυσιολόγος και αιρετικός. Λονδίνο, 1616, 17 Απριλίου: Ο νεαρός ομιλητής θα παρουσίαζε τις ιδέες του, που θα τον τοποθετούσαν στη χορεία των αθανάτων. Ωστόσο δέχτηκε καταιγίδα επικρίσεων. Ήταν ο Γουίλλιαμ Χάρβεϋ. Παρίσι, 1794, 8 Μαΐου: Οδηγείται στην γκιλοτίνα ο Αντουάν Λωράν Λαβουαζιέ, ο σημαντικότερος επιστήμονας της οικουμένης στην εποχή του. Σπάζοντας τα δεσμά της πνευματικής τυραννίας του Μεσαίωνα, μέσα σε διακόσια περίπου χρόνια αποκαλύφθηκαν τα μυστικά της αναπνοής και της κυκλοφορίας, που παρέμεναν κρυμμένα τους προηγούμενους είκοσι αιώνες. Στο βιβλίο αυτό εξιστορούνται οι συνθήκες και τα γεγονότα, αλλά και οι περιπετειώδεις διαδρομές των πρωταγωνιστών στην αλυσίδα αυτών των ανακαλύψεων. Των προσώπων εκείνων που ανέδειξαν και ανέλυσαν την πιο θεμελιώδη προϋπόθεση της ζωής, τη μεταφορά του οξυγόνου από τον αέρα στον ανθρώπινο οργανισμό, μια λειτουργία για την οποία όλοι μάθαμε τη μεγάλη σημασία και την κρισιμότητά της μετά την εμπειρία της επιδημίας του κορωνοϊού. ■

ΝΊΚΟΣ Β. ΚΑΡΑΤΖΆΣ Ο Νίκος Β. Καρατζάς γεννήθηκε το 1935 στην Αθήνα, όπου τελείωσε το γυμνάσιο και το πανεπιστήμιο. Εργάστηκε για την ειδικότητα Παθολογίας και Καρδιολογίας σε νοσοκομεία της Αγγλίας. Η πιο πρόσφατη νοσοκομειακή θέση του ήταν διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία», και πριν του Κρατικού Νοσοκομείου «Λαϊκό» Αθηνών. Έχει επίσης υπηρετήσει σε ακαδημαϊκές θέσεις στα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης, της Καλιφόρνια-Σαν Φρανσίσκο και της Αθήνας. Η ερευνητική του δουλειά στο εξωτερικό αφορούσε τη φυσιολογία της πνευμονικής κυκλοφορίας, ενώ στην Ελλάδα την αρτηριακή υπέρταση και τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα. Αυτό είναι το πρώτο του μη ιατρικό βιβλίο.

106 |

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Οι στόχοι του υπουργείου Υγείας Με SMS θα ενημερώνεται από τον ΕΟΠΥΥ ο ασφαλισμένος για κάθε πράξη που εκτελείται στον ΑΜΚΑ του

Η κ. ΜΙΝΑ ΓΚΑΓΚΑ, η κ. ΖΩΗ ΡΑΠΤΗ, ο κ. ΘΑΝΟΣ ΠΛΕΥΡΗΣ και ο κ. ΜΑΡΙΟΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ Υγείας, αποτελούμενη από τον υπουργό Θάνο Πλεύρη, την αναπληρώτρια υπουργό Μίνα Γκάγκα, την υφυπουργό Ζωή Ράπτη και τον γενικό γραμματέα Μάριο Θεμιστοκλέους, μετέβησαν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), όπου εγκαινίασαν το Περίπτερο του υπουργείου Υγείας. Αμέσως μετά ο κ. Πλεύρης δηλωσε μεταξύ άλλων ότι «παράλληλα με τη διαχείριση της πανδημίας έχουμε και την αναπτυξιακή προοπτική που υπάρχει στον τομέα της Υγείας. Τα παιδιά εδώ με την προσπάθεια που κάνουν με τη ρομποτική και τη συμμετοχή τους στην Ολυμπιάδα μας εντυπωσίασαν όλους. Το ογκολογικό και η πρόληψη, η προσομοίωση που γίνεται, η Ψυχική Υγεία, το Alzheimer και οι δυνατότητες που δίνονται για έγκαιρη πρόγνωση και διάγνωση και βέβαια η προσπάθεια στο κομμάτι του εμβολιασμού και της προληπτικής Ιατρικής. Σας ευχαριστούμε πολύ. Όλες αυτές οι δράσεις θα προσπαθήσουμε να μη μείνουν μόνο σε επίπεδο ΔΕΘ, αλλά να καταφέρουμε με τη βοήθεια του υπουργείου να υλοποιούνται». Η κ. Γκάγκα υπογράμμισε ότι «είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι είμαστε όλοι εδώ. Αυτό που σίγουρα είναι πολύ σημαντικό είναι ότι υπάρχει μια πολύ καλή συνεργασία τόσο μεταξύ μας όσο και του υπουργείου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Πρώτα απ’ όλα τους ασθενείς, για τους οποίους κατά πρώτο λόγο είμαστε εδώ, τους συναδέλφους μου γιατρούς, όλους τους υγειονομικούς και όλους τους εργαζομένους που δίνουν αγώνα για τη στήριξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Και φυσικά τους επιτελικούςς, τους ΥΠΕάρχες και όλο το προσωπικό του υπουργείου Υγείας. Όλοι μαζί θα προχωρήσουμε». Από την πλευρά της η κ. Ράπτη υπογράμμισε ότι «στο υπουργείο Υγείας συνεχίζουμε τις άοκνες προσπάθειές μας να ξεπεράσουμε τις σοβαρές συνέπειες της πανδημίας και να δημιουργήσουμε ένα ολοκληρωμένο δίκτυο υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σε όλη την Ελλάδα. Είμαστε όλοι μαζί για να επανέλθουμε με ασφάλεια στην κανονικότητα, με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και αξία. Το σύνθημά μας είναι: Κανένας μόνος απέναντι στην πανδημία, κανένας μόνος και μετά». ■

Ο ΕΟΠΥΥ, ΣΤΑΘΕΡΑ ΜΠΡΟΣΤΑ στο ψηφιακό άλμα της χώρας, εντάσσει μια ακόμα υπηρεσία στο Φάκελο Ασφάλισης Υγείας (ΦΑΥ), που δίνει στον ασφαλισμένο πρόσβαση στην ενημέρωση για κάθε πράξη που εκτελείται στον ΑΜΚΑ του μέσω μηνύματος που θα λαμβάνει στο κινητό του. Ο γιατρός υποχρεούται να δηλώνει τον αριθμό του κινητού τηλεφώνου του ασθενούς, ώστε οι ενημερώσεις εκτέλεσης γνωματεύσεων να φτάνουν στον ενδιαφερόμενο μέσω SMS. Στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος καταχωρίσει ο ίδιος το κινητό του στο Φάκελο Ασφάλισης Υγείας (ΦΑΥ), τότε αυτό θα δηλώνεται αυτόματα, σε κάθε επόμενη έκδοση γνωματεύσεων, ώστε να λαμβάνει ασφαλή πληροφόρηση. Για τις γνωματεύσεις που απαιτούν έγκριση, όπως οι ειδικές θεραπείες, νοσηλείες κ.λπ., αυτές θα αποστέλλονται ηλεκτρονικά από τους γιατρούς στις αρμόδιες επιτροπές ελεγκτών ιατρών, επισυνάπτοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Με την έκδοση της απόφασης έγκρισης, ο ασφαλισμένος ενημερώνεται αυτόματα, μέσω του ΦΑΥ, και η γνωμάτευση γίνεται διαθέσιμη προς εκτέλεση. ■

| 107

Βράβευση υγειονομικών για την προσφορά τους στην καταπολέμηση της πανδημίας στο πλαίσιο της 85ης ΔΕΘ!

Στιγμιότυπο από την τιμητική εκδήλωση που πραγματοποίησε η Περιφέρεια Αττικής στη ΔΕΘ.

ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΗΣ ΔΙΟΡΓΆΝΩΣΗΣ της 85ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, σε ειδική τιμητική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Περίπτερο της Περιφέρειας Αττικής, με προσκεκλημένο τον υπ. Υγείας Αθ. Πλεύρη, ο πρόεδρος του ΙΣΑ και περιφερειάρχης Αττικής Γ. Πατούλης και ο υπουργός απένειμαν βραβεία σε γιατρούς και νοσηλευτές που συνέδραμαν εθελοντικά στις δράσεις της Περιφέρειας για την καταπολέμηση της πανδημίας, μέσω του Κέντρου Επιχειρήσεων (ΚΕΠΙΧ) που συστάθηκε από την Περιφέρεια και τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών. Ειδικότερα βραβεύτηκαν: Ο γιατρός Θεοφάνης Σπυρόπουλος-Ζήσης.

O νοσηλευτής Ιωάννης Κοτοβός. Ο γιατρός Παναγιώτης Μπουρλίδης. Η γιατρός Μπεττίνα Krumbholz. Μετά την απονομή των τιμητικών βραβείων ο υπουργός Υγείας συνεχάρη τον κ. Πατούλη για την πρωτοβουλία και εξήρε το έργο του στην Αυτοδιοίκηση, αλλά και στον τομέα της Υγείας, επισημαίνοντας πως οι δράσεις της Περιφέρειας σε συνεργασία με τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών προσέφεραν πολλά στη μάχη για την καταπολέμηση της πανδημίας. Παράλληλα, εξέφρασε τα συγχαρητήριά του στους βραβευθέντες, αλλά και τις θερμές ευχαριστίες του προς το σύνολο του υγειονομικού προσωπικού της χώρας, τονίζοντας πως αυτοί είναι τα κεντρικά πρόσωπα

108 |

στην εθνική μάχη κατά της πανδημίας. Στη συνέχεια, ο κ. Πλεύρης υπογράμμισε πως θα επιδιώξει συνεργασίες με όλες τις Περιφέρειες και κυρίως, λόγω πυκνότητας πληθυσμού, με την Περιφέρεια Αττικής, με στόχο την αποτελεσματικότερη υγειονομική θωράκιση των πολιτών, ενώ, όπως επεσήμανε, παράλληλα με τη διαχείριση της πανδημίας, προτεραιότητα είναι να αναδειχθεί το αναπτυξιακό πρόσημο της Υγείας. Ο κ. Πατούλης ευχαρίστησε τον κ. Πλεύρη για την παρουσία του στην εκδήλωση και τον συνεχάρη για τα νέα του καθήκοντα, επισημαίνοντας πως τόσο η Περιφέρεια Αττικής όσο και ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών θα βοηθήσουν και θα συνδράμουν το έργο του αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο για τη χώρα. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος του ΙΣΑ συνεχάρη τους γιατρούς και νοσηλευτές που βραβεύθηκαν, υπογραμμίζοντας πως στο πρόσωπό τους επιβραβεύεται η αξία της εθελοντικής ανιδιοτελούς προσφοράς και αλληλεγγύης στον συνάνθρωπο. «Τιμούμε τους πραγματικούς πρωταγωνιστές αυτής της μάχης, που για πολλούς μήνες δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό», ανέφερε και πρόσθεσε πως καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας το Κέντρο Επιχειρήσεων που συστάθηκε από την Περιφέρεια και τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών, υπό το συντονισμό του Δρος Πάνου Ευσταθίου, ανέλαβε πρωτοβουλίες και δράσεις, με έμφαση στην πρόληψη, που συνέβαλαν έμπρακτα και ουσιαστικά στην καλύτερη υγειονομική θωράκιση της Αττικής και στην προστασία των πολιτών. «Η διάθεση του επιστημονικού μας προσωπικού να βοηθά ανιδιοτελώς μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε και με άλλες δράσεις, συνδράμοντας την εθνική προσπάθεια. Αυτούς τους άξιους επιστήμονες τους θέλουμε να μείνουν στη χώρα, αλλά και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε να επιστρέψουν και άλλοι εξαίρετοι επιστήμονες που έφυγαν. Προς αυτή την κατεύθυνση θα συνεργαστούμε με τον νέο υπ. Υγείας και φίλο Αθ. Πλεύρη, για να διαμορφώσουμε όλοι μαζί ένα ακόμα πιο ισχυρό σύστημα υγείας, ενώ παράλληλα στόχος είναι να αναδείξουμε τα οφέλη του ιατρικού τουρισμού, καθώς η χώρα μας σε αυτόν τον τομέα είναι σε πλεονεκτική θέση», σημείωσε ο κ. Πατούλης. ■

2.500.000 ασφαλισμένοι εξυπηρετούνται κάθε μήνα από την ΗΔΙΚΑ! Ψηφιακά η έκδοση ιατρικών βεβαιώσεων!

ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΉ ΤΗΣ ΗΔΙΚΑ στα συστήματα εμβολιασμού και ηλεκτρονικής συνταγογράφησης παρουσίασε η Νίκη Τσούμα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ, σε εκδήλωση της 85ης ΔΕΘ με θέμα «Υγεία και Ψηφιακός Μετασχηματισμός». Η ΗΔΙΚΑ Α.Ε. είναι οργανισμός υπό την εποπτεία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με αντικείμενο την ανάπτυξη λογισμικού στις περιοχές της Υγείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης και της Πρόνοιας. Στη συζήτηση συμμετείχαν επίσης οι Μάριος Θεμιστοκλέους, γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Υγείας, και Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος, γενικός γραμματέας Πληροφορικών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης. Στην τοποθέτησή της η Ν. Τσούμα αναφέρθηκε συνοπτικά σε συγκεντρωτικά στοιχεία χρήσης των υπηρεσιών της ΗΔΙΚΑ, μεταξύ άλλων και του Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, το οποίο παρουσιάζει κάποια πολύ ενδιαφέροντα στατιστικά όπως: ΚΆΘΕ ΜΉΝΑ ▪ Εξυπηρετούνται ~2.500.000 ασφαλισμένοι.

▪ Συνταγογραφούνται >7.000.000 συνταγές.

• Εκδίδονται >3.000.000 παραπεμπτικά. ΑΠΌ ΤΗΝ ΈΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΉΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΆΦΗΣΗΣ (2011) ▪ Έχουν εξυπηρετηθεί συνολικά ~12.000.000 διαφορετικοί ασθενείς.

▪ Έχουν συνταγογραφηθεί >750.000.000 συνταγές φαρμάκων.

▪ Έχουν συνταγογραφηθεί >250.000.000 παραπεμπτικά εξετάσεων. e-ΡΑΝΤΕΒΟΎ ▪ Για τον Αύγουστο 2021, το πλήθος ηλεκτρονικών ραντεβού πολιτών σε ιατρούς ήταν 280.023.

▪ Συνολικά στα 6 χρόνια λειτουργίας του Συστήματος έχουν προγραμματιστεί πάνω από 40 εκατομμύρια ραντεβού.

110 |

Η κ. ΝΊΚΗ ΤΣΟΎΜΑ, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ.

Η ΣΥΜΒΟΛΉ ΤΗΣ ΗΔΙΚΑ ΣΤΟΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΌ ΚΑΤΆ ΤΟΥ COVID-19 Στη συζήτηση έγινε ειδική αναφορά στη σημασία των ψηφιακών υπηρεσιών της ΗΔΙΚΑ στο σχεδιασμό του συστήματος εμβολιασμού των πολιτών κατά του COVID-19. Η κ. Τσούμα σημείωσε: «Η άυλη συνταγογράφηση αποτέλεσε σημαντικό εργαλείο στην επιχείρηση εμβολιασμού του πληθυσμού κατά του COVID-19. Το σύστημα εμβολιασμού έκλεινε αυτόματα ραντεβού στους πολίτες που είχαν εγγραφεί στην άυλη συνταγογράφηση με το άνοιγμα της κάθε ηλικιακής ομάδας. Επίσης, εβδομαδιαίως αποστέλλονταν από την ΗΔΙΚΑ στο emvolio.gov.gr αρχεία με νέες εγγραφές και μεταβολές της άυλης συνταγογράφη-

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ σης, γεγονός που εξυπηρέτησε αφενός τους πολίτες στο κλείσιμο του ραντεβού για τον εμβολιασμό τους, αφετέρου έδωσε ώθηση στην εγγραφή όλο και περισσότερων πολιτών στην υπηρεσία της άυλης συνταγογράφησης». ΑΤΟΜΙΚΌΣ ΦΆΚΕΛΟΣ ΥΓΕΊΑΣ ΚΑΙ MYHEALTH MOBILE APP Η κ. Τσούμα παρουσίασε επίσης και το mobile application «MyHealth», το οποίο, όπως σημείωσε, «έχουν ήδη κατεβάσει περίπου 100.000 συμπολίτες

μας και αποτελεί μέρος του Ατομικού Φακέλου Υγείας, έργο στο οποίο συνεχώς προστίθενται νέες υπηρεσίες. Τη δεδομένη στιγμή το MyHealth καλύπτει ό,τι αφορά το τρίπτυχο Συνταγή-Φάρμακο-Ιατρός, στοιχεία

στα οποία οι συμπολίτες μας έχουν άμεση και ασφαλή πρόσβαση από το κινητό τους τηλέφωνο». ΨΗΦΙΑΚΆ ΘΑ ΕΚΔΊΔΟΝΤΑΙ ΟΙ ΙΑΤΡΙΚΈΣ ΒΕΒΑΙΏΣΕΙΣ Ψηφιακά, απλά, γρήγορα και με ασφάλεια γίνεται πλέον η έκδοση των ιατρικών βεβαιώσεων. Οι ιατρικές βεβαιώσεις αποτελούν την επίσημη πιστοποίηση από τον γιατρό ότι ένας πολίτης μπορεί να συμμετάσχει σε αθλητικές δραστηριότητες με ασφάλεια για τον ίδιο και τους συνανθρώπους του. Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα η βεβαίωση να εκδίδεται για οποιανδήποτε άλλη νόμιμη χρήση. Η διαδικασία γίνεται αποκλειστικά από τον γιατρό κάθε πολίτη. Αρχικά, ο γιατρός καταχωρίζει τον ΑΜΚΑ του πολίτη στην υπηρεσία «Ιατρικές Βεβαιώσεις» του συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, επιλέγει τον τύπο της βεβαίωσης (κολυμβητήριο, γυμναστήριο, συγκεκριμένο άθλημα ή για κάθε νόμιμη χρήση) και, τέλος, διαλέγει ένα από τα προτυποποιημένα κείμενα. Η ιατρική βεβαίωση εκδίδεται αυτόματα και είναι διαθέσιμη στον πολίτη ως εξής: ▪ από το myHealth app, στην ενότητα «Ιατρικές Βεβαιώσεις», ▪ εφόσον ο πολίτης έχει ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση, ο αριθμός barcode της ιατρικής βεβαίωσης αποστέλλεται με SMS και η πλήρης ιατρική βεβαίωση με e-mail σε μορφή pdf (αναλόγως του τι έχει επιλέξει ο πολίτης ως κανάλι ενημέρωσης για την άυλη συνταγογράφηση), ▪ εάν ο πολίτης δεν είναι εγγεγραμμένος στην άυλη συνταγογράφηση, η ιατρική βεβαίωση εκτυπώνεται από τον γιατρό. Ο έλεγχος γνησιότητας των ιατρικών βεβαιώσεων από τους φορείς στους οποίους απευθύνεται γίνεται μέσω του myhealth.gov.gr/verify. Εκεί, ο παραλήπτης στον οποίο ο πολίτης απευθύνει προς χρήση την ιατρική βεβαίωση έχει τη δυνατότητα να την αναζητήσει με τον κωδικό barcode και να ελέγξει τα στοιχεία της, όπως το ονοματεπώνυμο, την ειδικότητα του ιατρού, τον τύπο και το κείμενο που αυτός έχει συντάξει. Επίσης, ανάλογα με την κατάσταση της ιατρικής βεβαίωσης, εμφανίζεται ένα από τα παρακάτω μηνύματα: ▪ « Έγκυρη ιατρική βεβαίωση».

▪ «Ληγμένη ιατρική βεβαίωση» (οι ιατρικές βεβαιώσεις για κολυμβητήρια, γυμναστήρια ή συγκεκριμένα αθλήματα έχουν ισχύ ενός έτους).

▪ «Μη έγκυρη ιατρική βεβαίωση». Για τον έλεγχο μιας ιατρικής βεβαίωσης σύμφωνα με την παραπάνω διαδικασία, ο παραλήπτης εισέρχεται στην πλατφόρμα myhealth.gov.gr/verify με τους κωδικούς στο Taxisnet. ■

| 111

Εκδηλώσεις στη Λάρισα προς τιμήν του πατέρα της Ιατρικής, Ιπποκράτη!

Ο δήμαρχος Λαρισαίων κ. ΑΠΌΣΤΟΛΟΣ ΚΑΛΟΓΙΆΝΝΗΣ, ο περιφερειάρχης Aττικής και πρόεδρος του ΙΣΑ κ. ΓΙΏΡΓΟΣ ΠΑΤΟΎΛΗΣ, τα μέλη του Δ.Σ. του Παγκόσμιου Ιπποκράτειου Ινστιτούτου Ιατρών κ. ΑΝΤΏΝΗΣ ΠΟΛΥΔΏΡΟΥ και κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΚΟΥΣΚΟΎΚΗΣ, και ο κ. ΣΤΈΦΑΝΟΣ ΓΕΡΟΥΛΆΝΟΣ, καθ. Χειρουργικής και τ. καθηγητής Ιστορίας της Ιατρικής.

ΠΡΟΣ ΤΙΜΉΝ ΤΟΥ ΠΑΤΈΡΑ της Ιατρικής, Ιπποκράτη, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις με τίτλο «Ιπποκράτης: Η αέναη επιστροφή», στις οποίες παραβρέθηκε ο πρόεδρος του ΙΣΑ, περιφερειάρχης Αττικής και πρόεδρος του Παγκόσμιου Ιπποκράτειου Ινστιτούτου Ιατρών, Γιώργος Πατούλης. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων έγινε στην Ιατρική Σχολή της Λάρισας η αποκάλυψη του αντιγράφου της προτομής του Ιπποκράτη που βρίσκεται στο Αρχαιολο-

112 |

γικό Μουσείο της Κω, η οποία είναι δωρεά του Παγκόσμιου Ιπποκράτειου Ινστιτούτου Ιατρών, και τοποθετήθηκε μπροστά από το αμφιθέατρο «ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ». Την αποκάλυψη έκαναν ο Γιώργος Πατούλης και ο Αριστοτέλης Παυλίδης, πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος της Κω, τ. υπουργός. Παράλληλα, φύτευσαν έναν πλάτανο στον κήπο της Βιόπολης, μια συμβολική κίνηση, καθώς, σύμφωνα με το μύθο, κάτω από έναν πλάτανο ο Ιπποκράτης δίδασκε τους μαθητές

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ του στην Κω. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν επίσης τα μέλη του Δ.Σ. του Παγκόσμιου Ιπποκράτειου Ινστιτούτου Ιατρών Αντώνης Πολυδώρου και Κωνσταντίνος Κουσκούκης, ο καθ. Αθανάσιος Δ. Γιαννούκας, πρόεδρος Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ο Χρυσοβαλάντης-Ιωάννης Τσούγκος, αναπληρωτής πρόεδρος Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ο Στέφανος Γερουλάνος, καθ. Χειρουργικής και τ. καθηγητής Ιστορίας της Ιατρικής, ο διευθυντής της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν» Σωτήριος Πράπας, ο δήμαρχος Λαρισαίων Απόστολος Καλογιάννης, o Ρίζος Χαλιαμπάλιας, πρόεδρος Συλλόγου «Ο Ιπποκράτης στη Λάρισα», κ.ά. Γ. ΠΑΤΟΎΛΗΣ: «ΝΑ ΔΙΑΔΏΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΙΚΉ ΣΚΈΨΗ ΑΝΆ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ» Χαιρετίζοντας την εκδήλωση, ο κ. Πατούλης τόνισε ότι το Παγκόσμιο Ιπποκράτειο Ινστιτούτο Ιατρών σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής έχουν αναλάβει τη δρομολόγηση σειράς δράσεων και πρωτοβουλιών που υπηρετούν το ιδεώδες της αναβίωσης και διάδοσης της Ιπποκρατικής Σκέψης και Ηθικής ανά τον κόσμο, με στόχο τη διάδοση της Ιπποκρατικής Σκέψης. «Συμμετέχουμε στο φετινό πρόγραμμα των εκδηλώσεων “Ιπποκράτης - Η Αέναη επιστροφή” με την καθιέρωση της «ΗΜΕΡΑΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ», η οποία θα εορτάζεται κάθε χρόνο στη Λάρισα, όπως έχουμε προαναγγείλει», ανέφερε και πρόσθεσε πως η συγκεκριμένη πρωτοβουλία εντάσσεται στο πνεύμα της δυναμικής διεθνούς καθιέρωσης της Ημέρας Ιπποκρατείου Σκέψεως, που εξ αρχής αποτέλεσε στόχο του Παγκόσμιου Ινστιτούτου και η οποία υποστηρίζεται από τον ΙΣΑ σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής, ώστε να θεσπιστεί, εντός και εκτός Ελλάδος, επίσημη ημέρα Ευαισθητοποίησης και Ενημέ-

ρωσης για την Ιπποκράτειο Σκέψη, σε νοσοκομεία, δομές υγείας, ιατρικές σχολές, αλλά και στη σχολική εκπαίδευση. Σε αυτό το πλαίσιο ανακοίνωσε πως το Παγκόσμιο Ιπποκράτειο Ινστιτούτο Ιατρών με έγγραφό του προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ζήτησε να καθιερωθεί η 4η Σεπτεμβρίου ως «Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης για τον Ιπποκράτη», «ώστε να φωτίσει στο νου των γιατρών και της κοινής γνώμης του κόσμου την αρχαία και πολύτιμη γνώση μας στην ιατρική επιστήμη και την ελληνική της πατρότητα». Στη συνέχεια της ομιλίας του, ο κ. Πατούλης υπογράμμισε πως με αφορμή την υγειονομική κρίση που βιώνει ο πλανήτης μας, η Ιπποκρατική Σκέψη είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, καθώς, όπως σημείωσε, ο μεγάλος πατέρας της Ιατρικής ήταν εκείνος ο οποίος με βαθιά γνώση και διεξοδική ιατρική παρατήρηση είχε «περιορίσει» τον λοιμό της Αθήνας και είχε περιγράψει πρώτος στην Ιστορία την έννοια της επιδημίας και της πανδημίας στην αντιμετώπιση του θανατηφόρου λοιμού των Αθηνών. «Πιστεύουμε λοιπόν βαθύτατα ότι είναι καίρια η στιγμή για να επιστρατευθεί δημιουργικά το κορυφαίο επιστημονικό επίπεδο των Ελλήνων γιατρών σε κάθε γωνιά της γης ώστε να προβάλουμε με υψηλή επιστημονικότητα την αξία του Ιπποκράτειου Πνεύματος. Συμβολικά, είναι μεγάλη η χαρά μας για την αποκάλυψη της προτομής του Ιπποκράτη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας, που πραγματοποιήθηκε χθες, και τη φύτευση συμβολικά ενός πλατάνου, του πλατάνου του Ιπποκράτη. Δράττομαι της ευκαιρίας να σας ανακοινώσω ότι είναι η πρώτη από τις προτομές του μεγάλου πατέρα της Ιατρικής που έχουμε προγραμματίσει να τοποθετήσουμε στις περισσότερες ιατρικές σχολές της Ευρώπης», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Πατούλης. ■

Με μoβ χρώμα φωτίστηκε το κτίριο του Γενικού Νοσοκομείου Πατρών «Άγιος Ανδρέας» ΜOΒ ΦΩΤΊΣΤΗΚΕ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΉ 12 Σεπτεμβρίου το κτίριο του Γενικού Νοσοκομείου Πατρών & την Τρίτη 14/09 το Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» στο πλαίσιο της Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης και Ενημέρωσης για τον Καρκίνο. Η συμβολική αυτή δράση είχε ως στόχο την αφύπνιση των πολιτών στα θέματα πρόληψης των βασικών τύπων καρκίνου και γι’ αυτόν το λόγο, καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, προβάλλονταν μηνύματα ευαισθητοποίησης, τα οποία προσείλκυσαν τα βλέμματα των περαστικών. Το Γενικό Νοσοκομείο της Πάτρας κάθε βράδυ και μέχρι το Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου φώτιζε σαν «φάρος» για να θυμίζει σε όλους πως «Η Πρόληψη Νικά τον Καρκίνο». ■

| 113

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να υπολογίσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου! Η ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ (AI) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δώσει στους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο έναν εξατομικευμένο και ακριβέστερο κίνδυνο επανεμφάνισης, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Εγκεφαλικού Επεισοδίου. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η μελέτη θα βοηθήσει στον εντοπισμό των πιο σημαντικών παραγόντων για την πρόληψη της υποτροπής του εγκεφαλικού επεισοδίου και έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει στην πρόληψη πολλών χιλιάδων εγκεφαλικών επεισοδίων ετησίως στην Ευρώπη, και με αυτόν τον τρόπο να αποτρέψει πολλούς θανάτους και περιπτώσεις αναπηρίας. Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, ένας στους

114 |

τέσσερις επιζώντες από εγκεφαλικό επεισόδιο θα υποστεί άλλο εγκεφαλικό επεισόδιο. Όμως έως και το 80% μπορεί να προληφθεί με τις κατάλληλες θεραπείες και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με εγκεφαλικό επεισόδιο εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 27% μεταξύ 2017 και 2047 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως λόγω της αύξησης του αριθμού των ατόμων άνω των 70. Η μελέτη χρησιμοποίησε υπολογισμούς που βασίζονται τόσο σε μη τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου, όπως η ηλικία και η εθνικότητα, όσο και σε τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου του τρόπου ζωής και συνήθειες, όπως το κάπνισμα, το βάρος, η αρτηριακή πίεση και η χοληστερόλη, η διατροφή, η παχυσαρκία, τα

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και η συμμόρφωση με τη θεραπεία. Αυτοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μια ακριβέστερη πρόβλεψη του κινδύνου υποτροπής ενός ατόμου σε εγκεφαλικό επεισόδιο, μέσα σε 3 μήνες, ένα έτος και περισσότερο από ένα χρόνο, συμβάλλοντας στην πρόληψη υποτροπής και στη βελτίωση της συμμόρφωσης της θεραπείας του ασθενούς. Η έρευνα, που διεξήχθη από επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Vall d’Hebrόn στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, χρησιμοποίησε ένα σύνολο δεδομένων 41.325 ασθενών που εισήχθησαν με διάγνωση εγκεφαλικού επεισοδίου σε 88 δημόσια νοσοκομεία σε διάστημα 6 ετών και τους τροφοδότησε με ένα μοντέλο βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη, το οποίο ήταν σε θέση να παρέχει εξατομικευμένο κίνδυνο επανεμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου σε 3 και 12 μήνες. Ο κύριος συγγραφέας Giorgio Colangelo, διευθυντής Έρευνας AI στο Vall d’Hebrόn University Hospital’s Institute of Research (VHIR), Βαρκελώνη, Ισπανία, σχολίασε: « Ήμασταν σε θέση να χρησιμοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη για να προβλέψουμε την υποτροπή του εγκεφαλικού επεισοδίου σε 3 και 12 μήνες σε ατομικό επίπεδο, και η γνώση αυτού του κινδύνου έχει κλινική αξία για τους γιατρούς και για τους ασθενείς. Οι παράγοντες κινδύνου περιλάμβαναν υψηλή αρτηριακή πίεση και αυξημένη χοληστερόλη, κολπική μαρ-

μαρυγή ή άπνοια ύπνου. Επίσης, καθορίσαμε και ποσοτικοποιήσαμε ποιοι είναι οι πιο σχετικοί παράγοντες κινδύνου και ποιοι από αυτούς μπορεί να τροποποιήσει ο κάθε ασθενής στον τρόπο ζωής του». Ο Δρ Marta Rubiera, νευρολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Vall d’Hebrόn και συντονιστής της μελέτης, πρόσθεσε: «Ελπίζουμε ότι τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δημιουργήσουν μια πολύ πιο εξατομικευμένη πρόβλεψη, εάν και πότε οι ασθενείς μπορεί να υποστούν άλλο εγκεφαλικό επεισόδιο, και αυτό, εξηγώντας τον αντίκτυπο των μεμονωμένων παραγόντων κινδύνου, θα κάνει πιο πιθανό τους ασθενείς να συμμορφωθούν με οποιανδήποτε συνταγογραφούμενη θεραπεία ή προτεινόμενες αλλαγές στον τρόπο ζωής, μειώνοντας την πιθανότητα να υποστούν νέο εγκεφαλικό». Ο Δρ Marc Ribo, Interventional Neurologist και Chief Scientific Officer στη Nora Health, που συμμετείχε επίσης στη μελέτη, κατέληξε στο συμπέρασμα: «Η ευαισθητοποίηση των ασθενών και η ενδυνάμωση της αυτοεξυπηρέτησης είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των κινδύνων υποτροπής εγκεφαλικού επεισοδίου. Αυτή η μελέτη θα βοηθήσει στην εξατομίκευση μιας εφαρμογής που αναπτύχθηκε πρόσφατα, της NORA, και θα βελτιώσει σημαντικά τη διαχείριση κινδύνου των ασθενών». ■

| 115

Τον Ιανουάριο του 2022 σε εφαρμογή η πλατφόρμα ενημέρωσης κλινικών δοκιμών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων! ΈΤΟΙΜΟ ΝΑ ΤΕΘΕΊ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ έως τις 31 Ιανουαρίου 2022 είναι το Clinical Trials Information System (CTIS), δηλαδή η βάση για τις Κλινικές Δοκιμές όπως ανακοίνωσε ο ΕΜΑ. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΜΑ επιβεβαίωσε πρόσφατα ότι έχει επαληθεύσει πως το σύστημα πληροί τις συμφωνηθείσες απαιτήσεις μετά την ολοκλήρωση ενός ανεξάρτητου ελέγχου αυτού του νέου συστήματος πληροφορικής. Συγκεκριμένα, η πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του EMA, Christa Wirthumer-Hoche, ανέφερε: «Τα ευρήματα από τον έλεγχο διαβεβαίωσαν το Διοικητικό Συμβούλιο ότι η ευρωπαϊκή Πύλη και Βάση Δεδομένων πληροί πλέον τις λειτουργικές προδιαγραφές που έθεσε ο EMA σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη. Είμαστε όλοι έτοιμοι να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε με το σύστημα» και συμπλήρωσε: «Η εφαρμογή του Κανονισμού για τις Κλινικές Δοκιμές και του CTIS θα αυξήσει την αποδοτικότητα στην εγγραφή, διεξαγωγή και εποπτεία των κλινικών δοκιμών στην Ε.Ε., ιδιαίτερα εκείνων που διεξάγονται σε πολλαπλά κράτη-μέλη, διασφαλίζοντας παράλληλα την υψίστης σημασίας διαφάνεια για το κοινό. Αυτό είναι ένα από τα πιο σύνθετα και φιλόδοξα συστήματα πληροφορικής που αναπτύχθηκαν από τον EMA και προσβλέπουμε στη λειτουργία του αρχές του 2022». Ενώ ο διευθυντής του βελγικού Οργανισμού Φαρμάκων, Xavier De Cuyper, μιλώντας εκ μέρους του δικτύου για τις κλινικές δοκιμές των Διευθυντών Φαρμακορρυθμιστικών Αρχών της Ε.Ε., επεσήμανε: «Η Ε.Ε. είναι μια ελκυστική περιοχή για επενδύσεις στην κλινική έρευνα και η ανάπτυξη αυτού του συστήματος θα ενισχύσει περαιτέρω την αξία της ως μεγάλης και δυναμικής περιοχής για κλινική έρευνα, επιτρέποντας στις Αρχές και τους ερευνητές να συνεργάζονται αποτελεσματικότερα ανάμεσα στα κράτη-μέλη» και πρόσθεσε: «Σημαίνει επίσης ότι μπορούμε να βελτιώσουμε περαιτέρω τα οφέλη για τους πολίτες μας από νέα φάρμακα και την καλύτερη χρήση των υπαρχόντων φαρμάκων, και να τους παρέχουμε πρόσβαση σε αυξημένη δημόσια πληροφόρηση σχετικά με τις κλινικές δοκιμές, καθώς αυτές βρίσκονται σε εξέλιξη, και στα αποτελέ-

116 |

σματά τους όταν ολοκληρωθούν». Το Διοικητικό Συμβούλιο ενημέρωσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αυτή την έκβαση και μόλις λάβει τη διαβεβαίωση ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις που καθορίζονται από τον Κανονισμό για τις Κλινικές Δοκιμές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιεύσει ανακοίνωση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έξι μήνες μετά από αυτή τη δημοσίευση ο Κανονισμός για τις Κλινικές Δοκιμές θα αρχίσει να εφαρμόζεται και το CTIS θα τεθεί σε λειτουργία. Το Διοικητικό Συμβούλιο, ο EMA και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ευελπιστούν ότι το σύστημα θα τεθεί σε λειτουργία στις 31 Ιανουαρίου 2022. Ο σκοπός του Κανονισμού για τις Κλινικές Δοκιμές είναι η εναρμόνιση των διαδικασιών εγγραφής και εποπτείας για τις κλινικές δοκιμές σε ολόκληρη την Ε.Ε. Το CTIS θα βελτιώσει αυτές τις διαδικασίες, διασφαλίζοντας ότι η Ε.Ε. παραμένει ελκυστική για επενδύσεις στην κλινική έρευνα. Όταν τεθεί σε λειτουργία, το CTIS θα αποτελεί το μοναδικό σημείο εισόδου στην Ε.Ε. για την υποβολή αιτήσεων για κλινικές δοκιμές. ■

ΕΘΝΙΚΌ ΊΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΏΝ Κέντρο Αριστείας για καινοτόμο έρευνα για τον καρκίνο και άλλες νόσους! Της ΒΙΒΗΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ ΤΟ ΕΘΝΙΚΌ ΊΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΏΝ (ΕΙΕ), ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα, πέτυχε σημαντική χρηματοδότηση, ύψους 30.724.708 ευρώ, από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με στόχο τη δημιουργία Kέντρου Aριστείας για την ενίσχυση της έρευνας για τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου, καθώς και για την ανάπτυξη βιοηλεκτρονικών εφαρμογών. Το έργο εντάσσεται στον Πυλώνα «Ιδιωτικές Επενδύσεις και Μετασχηματισμός της Οικονομίας», στο πλαίσιο του οποίου ενισχύονται ερευνητικά κέντρα της χώρας που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων. Συνολικά, στο πλαίσιο του έργου προωθούνται η αναβάθμιση του ΕΙΕ, ο εκσυγχρονισμός των υποδομών, η ανάπτυξη καινοτόμων επιστημών, όπως είναι η Θεραγνωστική και η Βιοηλεκτρονική, και η ενίσχυση της αριστείας και της ερευνητικής του δραστηριότητας στην αντιμετώπιση σοβαρών νόσων. Η επένδυση εκτιμάται ότι θα συντελέσει επιπλέον στη δημιουργία νέων και ποιοτικών θέσεων απασχόλησης για την προσέλκυση εξειδικευμένων επιστημόνων (brain gain) και στην επέκταση της δικτύωσης και των συνεργασιών του Ιδρύματος τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της δράσης, το ΕΙΕ θα προχωρήσει σε: ▪ Εγκατάσταση επτά νέων ερευνητικών μονάδων.

▪ Εγκατάσταση και αξιοποίηση υπερσύγχρονου εργαστηριακού εξοπλισμού.

▪ Εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων ερευνητικών υποδομών.

▪ Ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση του κτιριακού συγκροτήματος, αξιοποιώντας καινοτόμες τεχνολογίες των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).

118 |

Ο υφυπουργός Έρευνας & Καινοτομίας, Χρίστος Δήμας, αναφερόμενος στη χρηματοδότηση που θα λάβει το ΕΙΕ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, υπογραμμίζει: «Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ) θα λάβει σημαντική χρηματοδότηση ύψους €30.724.708 από το Ταμείο Ανάκαμψης για την ενίσχυση του συνόλου των δομών του Ιδρύματος. Η χρηματοδότηση θα συμβάλει σημαντικά στην αναβάθμιση των ερευνητικών δυνατοτήτων, στην υλοποίηση νέων ερευνητικών προγραμμάτων και στην προμήθεια υπερσύγχρονου εξοπλισμού. Παράλληλα, θα συνδράμει στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών αιχμής, στη διάχυση της καινοτομίας και στην προώθηση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, συνεισφέροντας με αυτόν τον τρόπο στην αναστροφή της διαρροής του ανθρώπινου δυναμικού μας στο εξωτερικό, καθώς και στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να βελτιώσουμε τις επιδόσεις μας και την ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας σε πολλούς επιμέρους τομείς. Η χρηματοδότηση για την ενίσχυση του χώρου έρευνας και καινοτομίας στην Ελλάδα θα υπερβαίνει τα 500 εκατ. ευρώ και συμπεριλαμβάνει τη χρηματοδότηση της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, την ουσιαστική ενίσχυση των ερευνητικών προγραμμάτων, την αναβάθμιση και επέκταση των υποδομών όλων των Ερευνητικών Κέντρων, επιπλέον μεταρρυθμίσεις για τις επενδύσεις σε έρευνα & ανάπτυξη (R&D) και υπέρ του οικοσυστήματος καινοτομίας». Ο διευθυντής και πρόεδρος του ΕΙΕ, Δρ Βασίλειος Γρηγορίου, δηλώνει σχετικά: «Η σημαντική αυτή ενίσχυση έρχεται να δώσει περαιτέρω ώθηση στην υλοποίηση των υψηλών ερευνητικών στόχων που έχει θέσει το ΕΙΕ τα τελευταία χρόνια. Με την πίστη ότι η επένδυση στην έρευνα λειτουργεί ως καταλύτης για να σταθούν οι κοινωνίες όρθιες απέναντι στις κοινές προκλήσεις, στο ΕΙΕ υποδεχόμαστε την εξέλιξη αυτή ως μια πραγματικά σπουδαία προοπτική για την επόμενη μέρα της έρευνας και της καινοτομίας στη χώρα μας». ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας: Προς τη μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας ΜΕ ΣΤΌΧΟ ΈΝΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΌ και ανθεκτικό στις κρίσεις κανονιστικό πλαίσιο για τον φαρμακευτικό τομέα, η Επιτροπή έθεσε σήμερα σε δημόσια διαβούλευση την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της Ε.Ε. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο βήμα προς μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση, όπως ανακοινώθηκε, στη φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη η οποία εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2020. Η κ. Στέλλα Κυριακίδου, επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, δήλωσε τα εξής: «Σήμερα κάνουμε ένα σημαντικό βήμα για τη μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της Ε.Ε. έως το τέλος του επόμενου έτους. Χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο και κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο για τα φαρμακευτικά προϊόντα το οποίο να ανταποκρίνεται στην αποστολή του. Το πλαίσιο αυτό έχει ζωτική σημασία για τη δημιουργία μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας και για την αντιμετώπιση των πολυάριθμων προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο τομέας αυτός. Καλώ όλους τους ενδιαφερόμενους πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη να μας βοηθήσουν να διαμορφώσουμε τους μελλοντικούς κανόνες της Ε.Ε., ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες των ασθενών, έτσι ώστε ο τομέας αυτός να παραμείνει καινοτόμος και ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο». Η διαβούλευση, η οποία θα διαρκέσει δώδεκα εβδομάδες, έως τις 21 Δεκεμβρίου, θα συγκεντρώσει απόψεις τόσο από το ευρύ κοινό όσο και από τα ενδιαφερόμενα μέρη προκειμένου να υποστηρίξει την αξιολόγηση και την εκτίμηση επιπτώσεων όσον αφορά την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της Ε.Ε. Η σημερινή εξέλιξη αποτελεί συνέχεια της δημόσιας διαβούλευσης που πραγματοποιήθηκε για την προετοιμασία αυτής καθαυτής της στρατηγικής. Μετά την έγκριση της τελευταίας η Επιτροπή κατάρτισε μια σειρά δράσεων σε στενή συνεργασία με τις αρχές των κρατών - μελών, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και με οργανώσεις ενδιαφερόμενων μερών. Μια σημαντική εμβληματική δράση είναι η αναθεώρηση της γενικής φαρμακευτικής νομοθεσίας που προβλέπεται για το τέλος του 2022, η οποία υποστηρίζεται επίσης από μελέτη σε εξέλιξη. Άλλες εμβληματικές δράσεις της στρατηγικής εστιάζουν στην αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας, στον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία, στη νομοθεσία για τις σπάνιες νόσους και τα φάρμακα για παιδιά και στην ενίσχυση της συνέχειας και της

Η κ. ΣΤΈΛΛΑ ΚΥΡΙΑΚΊΔΟΥ, επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων.

ασφάλειας του εφοδιασμού φαρμάκων στην Ε.Ε. Η δημόσια διαβούλευση που ξεκίνησε αφορά κυρίως: – τις επιδόσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας της Ε.Ε.

– τις μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες – τα κίνητρα για καινοτομία – τη μικροβιακή αντοχή – τ η μελλοντική θωράκιση του κανονιστικού πλαισίου για τα νέα προϊόντα – τη βελτίωση της πρόσβασης στα φάρμακα – την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών αγορών με σκοπό τη διασφάλιση οικονομικώς προσιτών φαρμάκων – την επαναστόχευση φαρμάκων – την ασφάλεια του εφοδιασμού φαρμάκων – την ποιότητα και την παρασκευή φαρμάκων – τις περιβαλλοντικές προκλήσεις. ΙΣΤΟΡΙΚΌ Η τελευταία συνολική αναθεώρηση της γενικής φαρμακευτικής νομοθεσίας υποβλήθηκε προς έγκριση πριν από σχεδόν 20 χρόνια. Από τότε έχουν ανακύψει κοινωνικές και επιστημονικές αλλαγές, καθώς και νέα θέματα που εγείρουν ανησυχίες, όπως η μικροβιακή αντοχή, οι περιβαλλοντικές προκλήσεις και οι ελλείψεις φαρμάκων. Στο πλαίσιο αυτό, η φαρμακευτική στρατηγική που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2020 περιλαμβάνει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα νομοθετικών και μη νομοθετικών δράσεων οι οποίες θα δρομολογηθούν κατά τα προσεχή έτη. ■

| 119

ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ και GE Healthcare φέρνουν στην Ελλάδα τον πρώτο μαγνητικό τομογράφο 1.5T με τεχνολογία AIR™ και τεχνητή νοημοσύνη!

Ο ΌΜΙΛΟΣ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ ανακοινώνει τη συνεργασία του με την GE Healthcare και εγκαθιστά στη ΒιοΪατρική Αλίμου τον πρώτο μαγνητικό τομογράφο 1.5T με τεχνολογία AIR™ και τεχνητή νοημοσύνη. Προσφέρει νέα επίπεδα άνεσης στον ασθενή, με ευέλικτο σχεδιασμό πηνίων και νέες εφαρμογές, σχεδιασμένες ειδικά για τη μείωση του χρόνου σάρωσης και θορύβου στο ελάχιστο δυνατό. Έτσι, εξαλείφεται το αίσθημα δυσφορίας, γεγονός που καθιστά το σύστημα κατάλληλο ακόμη και για ασθενείς με κλειστοφοβία. Ο νέος υπερσύγχρονος μαγνητικός τομογράφος SIGNA™ Voyager AIR™ της GE Healthcare είναι σχεδιασμένος βάσει της πλέον σύγχρονης αρχιτεκτονικής που προσφέρει ευκρινέστερες, υψηλότερης ποιότητας εικόνες. Τα πηνία των παραδοσιακών μαγνητικών τομογράφων είναι συνήθως ογκώδη, βαριά και άβολα τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους επαγγελματίες Υγείας. Όμως, ο νέος μαγνητικός τομογράφος της GE Healthcare φέρνει τη νέα τεχνολογία πηνίων AIR™, που είναι 60% ελαφρύτερα και σχεδιασμένα για να προσαρμόζονται στο ανθρώπινο σώμα όπως μία άνετη κουβέρτα. «Επενδύουμε σε νέα διαγνωστικά εργαλεία, τεχνολογία αιχμής και διαρκείς αναβαθμίσεις, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σύγχρονης διαγνωστικής Ιατρικής, με στόχο την παροχή υπηρεσιών υψηλής

120 |

ποιότητας, με την ελάχιστη δυνατή καταπόνηση των εξεταζομένων. Η νέα αυτή επένδυση στον τομέα της μαγνητικής απεικόνισης αποτελεί μία ακόμη έκφραση της δέσμευσής μας για την παροχή κορυφαίας διαγνωστικής ακρίβειας, αλλά και για τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των πολιτών», τόνισε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ, Γεώργιος Ευ. Σπανός. «Στόχος μας στην GE Healthcare είναι να δημιουργούμε λύσεις που θα βελτιώσουν την εμπειρία περίθαλψης του ασθενούς και ο υπερσύγχρονος μαγνητικός τομογράφος SIGNA™ Voyager AIR™ Edition αποτελεί το ιδανικό παράδειγμα», δήλωσε ο Σπύρος Γκίκας, γενικός διευθυντής GE Healthcare Ελλάδας και Κύπρου και πρόσθεσε: «Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που διευρύνουμε τη συνεργασία μας με τον Όμιλο ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ, έναν από τους ηγετικούς ομίλους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα. Με την προσθήκη του νέου μαγνητικού τομογράφου, ο Όμιλος ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ πλέον θα βελτιώσει την εμπειρία των ασθενών του, προσφέροντάς τους την τελευταία λέξη στην τεχνολογία απεικόνισης». ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Διαμαρτυρία Παρόχων Υγείας «ΜΕ ΜΙΑ ΝΈΑ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΤΙΚΉ ΚΊΝΗΣΗ ο ΕΟΠΥΥ προκαλεί σημαντικές δυσλειτουργίες στην ομαλή δραστηριότητα των εταιρειών ιατροτεχνολογικών προϊόντων, οι οποίες ακόμη προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές από την παρατεταμένη οικονομική κρίση. Η απόφαση του οργανισμού να επιβάλλει την προείσπραξη –και μάλιστα σε ποσοστό 70%– της επικείμενης υπέρβασης δαπάνης (clawback) του 2021 για ιατροτεχνολογικά οδηγεί σε αδιέξοδο τις εταιρείες – παρόχους του κλάδου». Τα παραπάνω καταγγέλλει o Πανελλήνιος Σύλλογος Παρόχων Υγείας, τονίζοντας: « Όλες οι επιχειρήσεις του κλάδου έχουν δεχτεί ισχυρές πιέσεις μετά και την καθιέρωση του μέτρου του clawback από το 2017 και χωρίς καμία αύξηση του προϋπολογισμού του ΕΟΠΥΥ ούτε κατά την περίοδο της πανδημίας, όπως έγινε σε άλλους πληττόμενους φορείς. Πλέον, είναι ορατός ο κίνδυνος να μπει λουκέτο σε έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό εταιρειών ιατροτεχνολογικών προϊόντων. Αν λοιπόν συνεχιστεί αυτή η αδιάλλακτη πολιτική αφαίμαξης των επιχειρήσεων, δεν θα υπάρξουν μόνο δραματικές συνέπειες στην υγιή επιχειρηματικότητα του κλάδου των προμηθευτών υγείας, αλλά θα υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στην κάλυψη των αναγκών των Ελλήνων ασθενών. Οι εταιρείες του κλάδου των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, με υψηλό αίσθημα ευθύνης και βάζοντας την υγεία πάνω απ’ όλα, κάλυψαν και συνεχίζουν να καλύπτουν με προϊόντα, τη δύσκολη αυτή περίοδο της πανδημίας: τους ασθενείς καθώς και τα κέντρα

Ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Παρόχων Υγείας κ. ΓΙΏΡΓΟΣ ΒΙΔΆΛΗΣ.

παροχής υπηρεσιών υγείας (νοσοκομεία κ.ά.), χωρίς ελλείψεις ή προβλήματα τις ανάγκες τους, παρά τις διαρκείς αυξήσεις στο κόστος των προϊόντων (π.χ. το κόστος των μεταφορικών αυξήθηκε κατά 300%)». Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Παρόχων Υγείας δηλώνει πως πλέον είναι πέραν των δυνατοτήτων των εταιρειών-παρόχων να αντεπεξέλθουν στα υπέρογκα ποσά που προκύπτουν από το clawback. Ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Γιώργος Βιδάλης ανέφερε: «Θεωρούμε ότι αυτό είναι το τελικό χτύπημα από την Πολιτεία, που εξωθεί τις εταιρείες μας πέρα από τα όριά τους, με άμεσο τον κίνδυνο αδυναμίας παροχής προϊόντων οξυγονοθεραπείας στους ασθενείς του ΕΟΠΥΥ». ■

Στη Φολέγανδρο οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΔΙΕΞΑΓΩΓΉΣ του Εθνικού Προγράμματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας - Κινητές Ιατρικές Μονάδες (ΚΙΜ), το έμπειρο ιατρικό προσωπικό της ομάδας των ΚΙΜ βρέθηκε για 4η φορά στη Φολέγανδρο, όπου πραγματοποίησε διαγνωστικές εξετάσεις. Παράλληλα, διεξήχθη εθελοντική αιμοδοσία σε συνεργασία με τη Νοσοκομειακή Υπηρεσία Αιμοδοσίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και της Κινητής Μονάδας Αιμοδοσίας του ΠΓΝ «ATTIKON», με στόχο τη δημιουργία τράπεζας αίματος για τα μέλη της τοπικής κοινωνίας του νησιού. Οι Κινητές Ιατρικές Μονάδες (KIM) από το 2014 έχουν πραγματοποιήσει 96 αποστολές σε νησιά της άγονης γραμμής και απομακρυσμένες περιοχές σε όλη την Ελλάδα, έχοντας διεξαγάγει μέχρι στιγμής 56.716 εξετάσεις σε 33.803 συνανθρώπους μας. Το πρόγραμμα υλοποιείται από την ΑΜΚΕ Αναγέννηση και Πρόοδος σε συνεργασία με την Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας (ΑΕΜΥ Α.Ε.), υπό την επιστημονική επίβλεψη της Α’ Ορθοπαιδικής Χειρουργικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. ■

| 121

Η εικόνα 20 νοσοκομείων της Κεντρικής Μακεδονίας μετά τις αναστολές καθηκόντων ΤΗΝ ΕΙΚΌΝΑ ΠΟΥ ΈΧΕΙ ΠΡΟΚΎΨΕΙ σε 20 νοσοκομεία της Κεντρικής Μακεδονίας μετά την αναστολή καθηκόντων σε ανεμβολίαστο προσωπικό δημοσιοποίησε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα δημόσια νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ). Αναλυτικά η καταγραφή έχει ως εξής: «ΙΠΠΟΚΡΆΤΕΙΟ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ: 125 (σε σύνολο 2.000) εργαζόμενοι σε αναστολή. ΜΕΘ κλίνες 15 Covid και 15 κλίνες γενικές. Από 9 αίθουσες χειρουργείου λειτουργούν μόνο 3. Σοβαρή έλλειψη προσωπικού σε όλους τους κλάδους. Η ψυχιατρική κλινική κλειστή από την έναρξη της πανδημίας. Υπάρχει σύμπτυξη πολλών κλινικών. ΑΧΕΠΑ: 110 (σε σύνολο 1.800) εργαζόμενοι σε αναστολή. Εργαζόμενοι πλήρως εμβολιασμένοι και 23 με την 1η δόση εμβολίου νοσούν, ενώ νοσούν και 2 που δεν εμβολιάστηκαν. ΜΕΘ: 15 κλίνες Covid και 10 κλίνες γενικές. 5 κλειστές χειρουργικές αίθουσες από 10. Γίνονται γενικές εφημερίες με πολύ περιορισμένα διαθέσιμα κρεβάτια, λόγω σύμπτυξης κλινικών που λειτουργούν μόνο για Covid ασθενείς. Σοβαρές ελλείψεις υπάρχουν σε προσωπικό. Γίνεται ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρείες, μετά τις βοηθητικές υποστη-

122 |

ρικτικές υπηρεσίες (σίτιση, καθαριότητα, ασφάλεια) αναπλήρωσης εργαζομένων και στη Διοικητική και Τεχνική Υπηρεσία. «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΊΟΥ»: 157 (σε σύνολο 2.000) εργαζόμενοι σε αναστολή. Τα κενά καλύπτονται με αναστολή αδειών και αναδόχους από ιδιωτικές εταιρείες στην τεχνική υπηρεσία. ΜΕΘ: κλίνες 7 Covid και 11 κλίνες γενικές. 3 κλινικές Covid. Κλειστές 8 χειρουργικές αίθουσες από τις 14. «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΆΟΥ»: 157 ( σε σύνολο 1.900 ) εργαζόμενοι σε αναστολή. ΜΕΘ κλίνες 20 Covid και 10 κλίνες γενικές. Δυσλειτουργίες παρατηρούνται στις 2 πνευμονολογικές Covid κλινικές, λόγω αναστολής καθηκόντων σε 12 εργαζoμένους. «ΆΓΙΟΣ ΠΑΎΛΟΣ»: 53 (σε σύνολο 400) εργαζόμενοι σε αναστολή. Λόγω αναστολής αρκετοί υπάλληλοι συνταξιοδοτήθηκαν πρόωρα. Εξαιτίας της σοβαρής έλλειψης προσωπικού, έγινε συνένωση προγραμμάτων εργασίας με σύμπτυξη τμημάτων. Από τις 4 χειρουργικές αίθουσες λειτουργούν μόνο 2 λόγω απόσπασης αναισθησιολόγων σε άλλα νοσοκομεία. ΜΕΘ: γενικές 8 κλίνες. «ΘΕΑΓΈΝΕΙΟ»: 40 (σε σύνολο 400) εργαζόμενοι

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

σε αναστολή. Σοβαρή υποστελέχωση υπάρχει σε νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό, λόγω συνταξιοδοτήσεων, αναστολών και μεταφοράς 40 περίπου εργαζομένων στο κέντρο ημερήσιας νοσηλείας στην περιοχή Πυλαία. «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΆΣ»: 70 (σε σύνολο 400) εργαζόμενοι σε αναστολή. 13 γενικές κλίνες ΜΕΘ (0 για Covid). Παρατηρούνται προβλήματα λειτουργίας λόγω σοβαρής έλλειψης προσωπικού ειδικά μετά τις αναστολές. ΨΥΧΙΑΤΡΕΊΟ: 40 (σε σύνολο 940) εργαζόμενοι σε αναστολή. 20 ανεμβολίαστοι είναι σε αναρρωτική. Λόγω των αναστολών, σοβαρές ελλείψεις υπάρχουν στο νοσηλευτικό και στο προσωπικό καθαριότητας. «ΆΓΙΟΣ ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ»: 45 (σε σύνολο 500) εργαζόμενοι σε αναστολή. 8 κλίνες Covid στη ΜΕΘ και 4 κλίνες γενικές. Σοβαρά προβλήματα δημιουργεί η έλλειψη προσωπικού στη Διοικητική Υπηρεσία. Δυσλειτουργία υπάρχει στην Παθολογική Kλινική λόγω μετακίνησης παθολόγου σε άλλο νοσοκομείο και μη αναπλήρωσής του. ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΒΈΡΟΙΑΣ: 10% μη εμβολιασθέντες εργαζόμενοι στους 550. Δυσλειτουργία παρατηρείται στις κλινικές λόγω έλλειψης προσωπικού. Προβλήματα

υπάρχουν στους εργαζομένους λόγω αναγκαιότητας κανονικών αδειών. ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΠΟΛΥΓΎΡΟΥ: 49 μη εμβολιασθέντες από τους 490. Το νοσοκομείο λειτουργεί με σοβαρή υποστελέχωση, που κορυφώθηκε με τις αναστολές. Εξαιτίας αυτού, μετακινείται νοσηλευτικό προσωπικό από τα Κέντρα Υγείας της Χαλκιδικής, που επίσης λειτουργούν οριακά. Ο αξονικός δεν λειτουργεί 24ωρο, αλλά μερικές ημέρες και ώρες ανάλογα με τη δυνατότητα του ενός ιατρού. Σε τροχαίο ατύχημα ο γιατρός κλήθηκε από το σπίτι. ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΣΕΡΡΏΝ: 49 μη εμβολιασθέντες από τους 490. Τραγική είναι η έλλειψη με τους αναισθησιολόγους που έχει συνέπεια την αναβολή πολλών χειρουργείων. Υπάρχει και έλλειψη καρδιολόγων, με δυσλειτουργία της κλινικής. Λόγω της υποστελέχωσης, συρρικνώνονται κλινικές και τα προγράμματα εργαζομένων. ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΈΔΕΣΣΑΣ: 40 μη εμβολιασθέντες από τους 450. Σε αναστολή είναι και ο διευθυντής της Νεφρολογικής Κλινικής και του Αναισθησιολογικού και ένας καρδιολόγος. Προβλήματα υπάρχουν στη λειτουργία του νοσοκομείου. ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΦΛΏΡΙΝΑΣ- ΚΕΦΙΑΠ: 20 μη εμβολιασθέντες από τους 396. Σε αναστολή είναι 5 τραυματιοφορείς από τους 21. Μόνιμο πρόβλημα είναι ότι η λειτουργία του νοσοκομείου στηρίζεται σε 65 επικουρικούς, δεν έχει φύλαξη σε 24ωρη βάση και οι προκηρύξεις των ιατρών βγαίνουν άγονες καθώς απουσιάζει η έξτρα μοριοδότηση για παραμεθόριο. ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΌΣ ΤΟΜΈΑΣ ΚΑΤΕΡΊΝΗΣ: 33 μη εμβολιασθέντες στους 126. Υπάρχουν 19 άτομα νοσηλευτικό προσωπικό, για 10 δομές με 164 κλίνες. Οι δομές λειτουργούν κυρίως με νοσηλευτές, 1 κοινωνική λειτουργό περιστασιακά ανά 3 δομές και γιατρό μία φορά το μήνα ανά δομή αν χρειαστεί. Το πρόγραμμα εργασίας καλύπτεται με μετακινήσεις προσωπικού. Κινδυνεύουν να κλείσουν δομές λόγω έλλειψης προσωπικού. ΚΈΝΤΡΟ ΥΓΕΊΑΣ ΣΤΡΥΜΟΝΙΚΟΎ: Η μοναδική επικουρική τεχνολόγος ιατρικών εργαστηρίων λείπει με αναρρωτική. Λήγει η σύμβασή της, με αποτέλεσμα να μη λειτουργεί το Μικροβιολογικό Εργαστήριο. ΚΈΝΤΡΟ ΥΓΕΊΑΣ ΗΡΆΚΛΕΙΑΣ: Η μοναδική επισκέπτρια υγείας βρίσκεται σε αναστολή εργασίας. ΚΈΝΤΡΟ ΥΓΕΊΑΣ ΜΟΥΔΑΝΙΏΝ: 19 μη εμβολιασθέντες στα 60 άτομα προσωπικού είναι σε αναστολή (5 νοσηλεύτριες, 6 γιατροί, παρασκευάστριες, μαίες, καθαρίστριες). ΚΈΝΤΡΟ ΥΓΕΊΑΣ ΚΑΣΣΆΝΔΡΕΙΑΣ: 3 άτομα είναι σε αναστολή. ΚΈΝΤΡΟ ΥΓΕΊΑΣ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΊΟΥ: Η μοναδική διοικητική υπάλληλος είναι σε αναστολή. ■

| 123

Στην «καρδιά» της τεχνολογίας των εμβολίων mRNA! Έλληνες επιστήμονες εξηγούν το μηχανισμό της σπάνιας εμφάνισης μυοκαρδίτιδας μετά από εμβολιασμό με εμβόλια mRNA

Η ΈΡΕΥΝΑ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΎΘΗΚΕ στο επιστημονικό περιοδικό Vaccine είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του «Ιπποκρατείου» Νοσοκομείου, με τους Δρα Γεώργιο Λάζαρο και καθηγητή Κωνσταντίνο Τσιούφη, και του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τους Κλειώ Αναστασοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια, και τον καθηγητή Αθανάσιο Τσακρή. Συμμετείχαν επίσης το Department of Cardiovascular Medicine της Cleveland Clinic, του Οχάιο των ΗΠΑ (καθηγητής Allan L. Klein) και το Εργαστήριο Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών (επίκουρη καθηγήτρια Σοφία Χατζηαντωνίου). Σύμφωνα με τους Έλληνες επιστήμονες, τα εμβόλια έναντι της COVID-19 που βασίζονται στη νέα τεχνολογία mRNA αποδεικνύονται ασφαλή και αποτελεσματικά σε πολύ μεγάλο βαθμό στην αποτροπή νοσηλειών και θανάτων από τη νόσο. Καθώς ο μαζικός εμβολιασμός συνεχίζεται, μέσα από τα πρωτόκολλα φαρμακοεπαγρύπνησης παρατηρούνται και καταγράφονται όλα όσα αφορούν την ασφάλεια των εμβολίων. Σ’ αυτό το πλαίσιο, κάποια εξαιρετικά σπάνια περιστατικά μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας (δηλαδή φλεγμονής της καρδιάς και του περικαρδίου αντίστοιχα), ήπια στην πλειονότητά τους, που καταγράφηκαν για πρώτη φορά στο Ισραήλ τον Απρίλιο του 2021 και στη συνέχεια σε άλλες χώρες, συνδέθηκαν με τη χορήγηση mRNA εμβολίων. Τι ακριβώς συνέβη; Υπάρχει πράγματι συσχέτιση; Τι προκαλεί αυτή τη φλεγμονώδη αντίδραση στον καρδιακό μυϊκό ιστό ορισμένων ατόμων; Η απάντηση πιθανότατα βρίσκεται στην καρδιά της τεχνολογίας των εμβολίων mRNA. Σύμφωνα με τη μελέτη, πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι αυτές οι φλεγμονώδεις αντιδράσεις προκαλούνται από την αντίδραση εγγενών ανοσολογικών αισθητήρων, όπως είναι οι toll-like υποδοχείς (TLR3, TLR7, TLR8) και οι κινάσες κυτταροπλασματικών πρωτεϊνών (PKR, RIG-I, MDA5), έναντι κάποιων επιπλέον ειδών RNA (μονόκλωνου και δίκλωνου) που περιέχονται στα

124 |

εμβόλια mRNA και αναγνωρίζονται από το ανοσοποιητικό μας σύστημα ως δυνάμει παθογόνοι «εισβολείς» (επειδή παρόμοια τμήματα νουκλεϊκών οξέων θα μπορούσαν να απαντώνται σε παθογόνους ιούς). Τα μόρια RNA, που ενδέχεται να προκαλέσουν τη συγκεκριμένη ανοσοδιέγερση, πιθανότατα δημιουργούνται κατά τα αρχικά στάδια της διαδικασίας παρασκευής του mRNA που θα χρησιμοποιηθεί για το εμβόλιο ή προκύπτουν αργότερα κατά την παρασκευή ή αποθήκευση των εμβολίων, λόγω της εγγενούς αστάθειας του RNA. Η τροποποίηση της νουκλεοτιδικής σύνθεσης του βιομορίου, ώστε να περιέχει Ν1-μεθυλψευδο-ουριδίνη αντί της ουριδίνης, ελαχιστοποιεί, αλλά δεν αποτρέπει πάντα τέτοιες ανεπιθύμητες ανοσοαποκρίσεις. Επίσης, παρά την ενθυλάκωση του mRNA σε λιποσωμιακά νανοσωματίδια (LNP), η αποδόμησή του δεν αποκλείεται να συμβεί, ιδιαίτερα αν δεν ακολουθηθούν σωστά οι οδηγίες αποθήκευσης, κατάψυξης και απόψυξης. Συνεπώς, οι πρακτικές παρασκευής θα πρέπει να ακολουθούνται σχολαστικά, κυρίως για τον καθαρισμό του mRNA, αλλά και για τη διασφάλιση ποιοτικού ελέγχου κάθε δόσης εμβολίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ευρήματα της έρευνας αναμένεται να συμβάλουν στην ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη χρήση των καινοτόμων εμβολίων mRNA, όχι μόνο για την COVID-19, αλλά και για άλλες ασθένειες. ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Novartis: Με εκατό θεραπείες ωφέλησε 4,3 εκατ. ανθρώπους

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ της Έκθεσης Αποτίμησης της Κοινωνικής, Περιβαλλοντικής & Οικονομικής Επίδρασής της (SEE) για το 2020 παρουσίασε η Novartis. Την έκθεση την εκπονεί η μητρική εταιρεία στις χώρες όπου δραστηριοποιείται, και η οποία περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις των επιχειρηματικών της δραστηριοτήτων στην κοινωνία και το περιβάλλον στην Ελλάδα.

H εταιρεία παρουσίασε, επίσης, την προσέγγιση, την πρόοδο και τις δεσμεύσεις της σε θέματα Περιβάλλοντος, Κοινωνίας και Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΕSG) για την περίοδο 2025-2030, που ενσωματώνονται σε ολόκληρο το φάσμα των δραστηριοτήτων της, ενισχύουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και ευθυγραμμίζονται με τους στόχους του ΟΗΕ. Η Novartis Hellas συνεισέφερε $149 εκατ. στο ΑΕΠ της χώρας το 2020, ενώ παράλληλα δημιούργησε περίπου 1.789 άμεσες, έμμεσες και επαγόμενες θέσεις εργασίας.

200 από τις θέσεις αυτές, ποσοστό που φθάνει το 11%, σχετίζονται με την καινοτομία. Η Novartis επενδύει σταθερά στην εγχώρια οικονομία, και τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τη δέσμευσή της απέναντι στους ασθενείς και την ελληνική κοινωνία.

Η Susanne Kohout, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Novartis Hellas, δήλωσε: «Στη διάρκεια μιας χρονιάς αξιοσημείωτων προκλήσεων, η αποστολή μας να βοηθάμε τους ανθρώπους να ζουν περισσότερο και καλύτερα έγινε πιο επίκαιρη από ποτέ. Παρά το πλήθος των προκλήσεων και απρόβλεπτων καταστάσεων, το 2020 οι μακροχρόνιες προσπάθειές μας ανταμείφθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αφού συνεχίσαμε να παράγουμε αξία και να παρέχουμε λύσεις, όχι μόνο προς όφελος του οικοσυστήματος υγείας και των ασθενών, αλλά και προς όφελος της εθνικής οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος». Η Novartis Hellas προχώρησε σε σημαντικές επενδύσεις στους τομείς της Έρευνας & Ανάπτυξης και της Καινοτομίας. Ειδικότερα, διεξήγαγε 69 κλινικές μελέτες, με ωφελούμενους περισσότερους από 800 Έλληνες ασθενείς, και έδωσε πρόσβαση σε περισσότερες από 100 θεραπείες της σε 4.3 εκατ. ανθρώπους. Η κοινωνική αξία που δημιούργησε η πρόσβαση 1,9 εκατ. ανθρώπων σε 60 από αυτές τις θεραπείες -μέσω της συνεισφοράς του υγιούς πληθυσμού στο ΑΕΠ της χώρας- ανήλθε σε $657,6 εκατ., ενώ προστέθηκαν 28.020 Ποιοτικά Προσαρμοσμένα Έτη Ζωής (QALYs). ■

| 125

Η κ. Brigitte Macron, η κ. Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη και η κ. Μαρέβα Μητσοτάκη.

126 |

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Η Brigette Macron στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων «ΜΑΡΙΑΝΝΑ Β. ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗΕΛΠΙΔΑ»! ΤΗΝ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΉ ΜΟΝΆΔΑ ΠΑΊΔΩΝ «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη-ΕΛΠΙΔΑ» επισκέφθηκε η σύζυγος του προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Brigitte Macron, την Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2021, υπό τη συνοδεία της συζύγου του πρωθυπουργού, Μαρέβας Μητσοτάκη. Τις δύο κυρίες υποδέχτηκαν η πρόεδρος του Σωματείου «ΕΛΠΙΔΑ-Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη» και ο κοινός διοικητής των Νοσοκομείων Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» και «Π. & Α. Κυριακού» Μανώλης Παπασάββας. Η κυρία Macron έδειξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για το έργο που επιτελείται στην Ογκολογική Μονάδα και ζήτησε να ενημερωθεί αναλυτικά για τον τρόπο

λειτουργίας της Μονάδας, συγχαίροντας την κυρία Βαρδινογιάννη για τον αγώνα και την προσφορά της ενάντια στον παιδικό καρκίνο. «Το έργο που επιτελείτε είναι συγκλονιστικό», ανέφερε χαρακτηριστικά η κυρία Macron, η οποία ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τις τελευταίες μεθόδους αντιμετώπισης του καρκίνου και συγκεκριμένα για τον τρόπο λειτουργίας του Κέντρου Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας που λειτουργεί στην Ογκολογική Μονάδα. Μάλιστα, η κυρία Macron ανέφερε πως και στη Γαλλία η γονιδιακή θεραπεία αποτελεί την πιο σύγχρονη μέθοδο αντιμετώπισης του παιδικού καρκίνου και πρότεινε να συνεργαστούν οι δύο χώρες στον τομέα αυτόν.

| 127

Η κ. Μαρέβα Μητσοτάκη, η κ. Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, η κ. Brigitte Macron και ο κ. Μανώλης Παπασάββας.

Οι δύο κυρίες τοποθέτησαν στον «Τοίχο των Αστεριών της ΕΛΠΙΔΑΣ» τα αστέρια με τα ονόματά τους και στη συνέχεια ξεναγήθηκαν στους χώρους του νοσοκομείου, όπου η κυρία Macron εντυπωσιάστηκε με τα έργα των παιδιών και το έργο των εκπαιδευτικών που χαρίζουν ελπίδα στα παιδιά. Τα παιδιά, μάλιστα, είχαν ετοιμάσει χειροτεχνίες για τις δύο κυρίες, αφιερωμένες στη διαχρονική φιλία ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Γαλλία. Ενώ ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή ήταν όταν η μικρή Λουίζα, που νοσηλεύεται στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων, θέλησε αυθόρμητα να χαιρετήσει τις κυρίες. Μαζί με τον πατέρα της, η μικρή Λουίζα συνομίλησε με την κυρία Macron, την κυρία Βαρδινογιάννη και την κυρία Μητσοτάκη, οι οποίες με πολλή αγάπη και τρυφερότητα της έδωσαν δύναμη και κουράγιο στον μεγάλο της αγώνα και της ευχήθηκαν σύντομα να είναι υγιής και να μπορέσει να επιστρέψει στο σπίτι της, στην οικογένεια και στους φίλους της. Η κ. Βαρδινογιάννη στην ομιλία της ανέφερε: «Είναι μεγάλη τιμή και μεγάλη χαρά να σας υποδεχόμαστε σήμερα στην Ογκολογική μας Μονάδα. Η παρουσία της πρώτης κυρίας της Γαλλικής Δημοκρατίας, κυρίας Brigitte Macron, την οποία έχω την μεγάλη τιμή να μπορώ να αποκαλώ “αγαπημένη φίλη”, αποτελεί μια σπουδαία στιγμή στην ιστορία της ΕΛΠΙΔΑΣ… Η κυρία Macron είναι μια πραγματική φίλη της χώρας μας και

128 |

με τη στάση και το παράδειγμά της ενισχύει τους ιστορικούς δεσμούς φιλίας που συνδέουν την Ελλάδα και τη Γαλλία. Αγαπημένη μου Brigitte, από τα βάθη της καρδιάς μου σε ευχαριστώ για τη σημερινή σου παρουσία στο πλευρό των παιδιών της ΕΛΠΙΔΑΣ και των οικογενειών τους. Τα λόγια είναι φτωχά για να εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη και τη συγκίνησή μου που βρίσκεσαι σήμερα μαζί μας». Ιδιαίτερες ευχαριστίες απηύθυνε και στην κυρία Μητσοτάκη για την πολύτιμη στήριξή της στο έργο της «ΕΛΠΙΔΑΣ»: «Νιώθω βαθιά συγκίνηση γιατί η κυρία Μητσοτάκη, εδώ και πολλά χρόνια, με τιμά με την πολύτιμη και ειλικρινή φιλία της. Γνωρίζω καλά τη μεγάλη της καρδιά και την αγάπη της για τα παιδιά. Αγαπημένη μου Μαρέβα, νιώθω απέραντη ευγνωμοσύνη για τη σημερινή σου παρουσία και τη διαχρονική σου στήριξη. Η συμπαράστασή σου στον αγώνα μας είναι ανεκτίμητη και σε ευχαριστώ θερμά», τόνισε η κ. Βαρδινογιάννη. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, η κυρία Βαρδινογιάννη επέδωσε στις δύο κυρίες ένα στεφάνι ελιάς και το άγαλμα της «ΕΛΠΙΔΑΣ» με τη μητέρα που κρατά στην αγκαλιά της ένα παιδί, λέγοντας: «Η σημερινή ημέρα αποτελεί μια ημέρα ορόσημο για την ΕΛΠΙΔΑ, αλλά και τη χώρα μας, γιατί στέλνουμε από κοινού ένα δυνατό μήνυμα πως ο παιδικός καρκίνος μπορεί και πρέπει να νικηθεί». ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Εγκαίνια Μονάδας Τηλεψυχιατρικής στο Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο Σύμης από την υφυπουργό Υγείας Ζωή Ράπτη!

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΌΣ ΥΓΕΊΑΣ ΖΩΉ ΡΆΠΤΗ εγκαινίασε το Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο (ΠΠΙ) Σύμης. Στην τελετή εγκαινίων παραβρέθηκαν ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Σύμης, Τήλου, Χάλκης και Καστελλόριζου κ. Χρυσόστομος Β’, ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Ν. Παπαθανάσης, ο πρώην υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Α. Στεφανής, ο δήμαρχος Σύμης Λ. Παπακαλοδούκας, οι βουλευτές Δωδεκανήσων Μ. Ιατρίδη, Β. Υψηλάντης, Ι. Παππάς και η αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Χ. Γιασιράνη. Η Μονάδα Τηλεψυχιατρικής στο Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο Σύμης, υπό τη μορφή ολοκληρωμένου ψηφιακού εξωτερικού ιατρείου, θα δώσει τη δυνατότητα στους κατοίκους του νησιού να λαμβάνουν, πέραν της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, υπηρεσίες εκτίμησης και διάγνωσης των ασθενών, τακτικής παρακολούθησής τους, συνταγογράφησης φαρμάκων, αντιμετώπισης οξέων περιστατικών, καθώς και υπηρεσίες έκδοσης πιστοποιητικών. Οι υπηρεσίες αυτές θα παρέχονται όλο το 24ωρο, επτά (7) ημέρες την εβδομάδα. Στόχος η ποιοτική και αποτελεσματική κάλυψη

των αναγκών Ψυχικής Υγείας σε ενήλικες, παιδιά και έφηβους κατοίκους απομακρυσμένων νησιωτικών και ορεινών περιοχών. Το έργο υλοποιείται από το υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την ΑΜΚΕ «ΚΛΙΜΑΚΑ». Μετά το πέρας των εγκαινίων, η υφυπουργός Υγείας δήλωσε: «Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένη που βρίσκομαι σε αυτό το υπέροχο νησί της πατρίδας μας. Η ανάπτυξη Μονάδας Τηλεψυχιατρικής στο Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο Σύμης αποτελεί έμπρακτη απόδειξη ότι η κυβέρνησή μας δεν ξεχνά ποτέ την ακριτική Ελλάδα. Το έργο που εγκαινιάσαμε θα προσφέρει άμεσα ποιοτικές υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας στους κατοίκους του νησιού, χωρίς προβλήματα και καθυστερήσεις, μέσω της χρήσης Διαδικτύου, από εξειδικευμένους επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας. Στον δύσκολο αγώνα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά και στο δρόμο μετά, είμαστε όλοι μαζί για να επανέλθουμε με ασφάλεια στην κανονικότητα, υποστηρίζοντας με όλες μας τις δυνάμεις τον άνθρωπο». ■

| 129

Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας στην απεικόνιση μαστού στην Ευρωκλινική Αθηνών Η εμπειρία του ακτινοδιαγνώστη και η σύγχρονη τεχνολογία διασφαλίζουν την έγκυρη διάγνωση Η ΧΡΉΣΗ ΤΩΝ ΝΈΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΏΝ στον υπέρηχο μαστού, όπως η τριδιάστατη απεικόνιση και η εξελιγμένη ελαστογραφία, εξασφαλίζει, σε συνδυασμό με την εμπειρία του ειδικού ακτινοδιαγνώστη, υψηλή ποιότητα διάγνωσης στον μαστολογικό έλεγχο κάθε γυναίκας, καθώς και έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση των παθήσεων του μαστού. « Ένα σύγχρονο Κέντρο Μαστού» όπως εξηγεί ο κ. Πέτρος Μαλακάσης, ειδικός ακτινοδιαγνώστης Μαστού, διευθυντής του Απεικονιστικού Τμήματος Μαστού και Οστεοπόρωσης στην Ευρωκλινική Αθηνών, «πρέπει να επενδύει συνεχώς στην αναβάθμιση του εξοπλισμού του με τεχνολογία αιχμής, προκειμένου να παρέχει σε κάθε γυναίκα υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, περιλαμβάνοντας μειωμένο χρόνο εξέτασης και φυσικά έγκυρη και αξιόπιστη διάγνωση, η οποία πλέον στις μέρες μας ενισχύεται και από τις πλέον εξελιγμένες διαδικασίες Τεχνητής Νοημοσύνης». Κάθε σύγχρονο Κέντρο Μαστού στο οποίο μια γυναίκα θα καταφύγει για τον ετήσιο μαστολογικό της έλεγχο θα πρέπει, σε συνδυασμό με ψηφιακό μαστογράφο με τομοσύνθεση, να διαθέτει και υπερηχογράφο με δυνατότητα ελαστογραφίας και τρισδιάστατης απεικόνισης, όπως είναι ο Aixplorer Mach 20 της Super SonicImagine που απέκτησε πρόσφατα η Ευρωκλινική. Ο Aixplorer Mach 20 αποτελεί την τελευταία λέξη της τεχνολογίας στην ψηφιακή απεικόνιση του μαστού, ο οποίος στα χέρια ενός έμπειρου και εξειδικευμένου ακτινοδιαγνώστη μαστού προσφέρει: ▪ υψηλή ευκρίνεια, ▪ μειωμένο χρόνο εξέτασης έως και 32%, ▪ τη δυνατότητα στον ιατρό να προχωρήσει πιο γρήγορα σε διάγνωση και έκδοση των απεικονιστικών εξετάσεων της ασθενούς. Όπως αναφέρει ο κ. Μαλακάσης, «ο Aixplorer Mach 20 αποτελεί ένα σύμμαχο υψηλής διαγνωστικής αξίας για τον ιατρό, ειδικά για τις περιπτώσεις γυναικών με πυκνούς μαστούς, καθώς μας δίνει τη δυνατότητα «αποκάλυψης» κάθε ευρήματος κακοήθειας, προλαμβάνοντας τις καρκινικές αλλοιώσεις που ενδεχόμενα έχουν επιχειρήσει με “καμουφλάζ” να διαφύγουν του

130 |

μαστογραφικού ελέγχου». Μέχρι σήμερα με τους συμβατικούς υπερήχους, σε περίπτωση που κατά τον μαστολογικό έλεγχο εντοπίζονταν ύποπτα ευρήματα, θα ήταν απαραίτητη η περαιτέρω διερεύνηση ακόμα και με βιοψία. Αντιθέτως, με τον Ο κ. ΠΈΤΡΟΣ ΜΑΛΑΚΆΣΗΣ, ειδικός Aixplorer Mach 20 έχουμε ακτινοδιαγνώστης άμεσες απαντήσεις αν απαιΜαστού, διευθυντής τείται βιοψία, καθώς η μεν Απεικονιστικού ελαστογραφία διερευνά τη Τμήματος Μαστού. σκληρότητα του πιθανού ευκαι Οστεοπόρωσης ρήματος και το κατατάσσει Ευρωκλινικής Αθηνών. είτε στα προς βιοψία είτε στα προς παρακολούθηση περιστατικά, ενώ ο τρισδιάστατος υπέρηχος περιγράφει με ακρίβεια το μέγεθος του ευρήματος, τα όρια και τη μορφολογία του. Παράλληλα, ο κ. Μαλακάσης δεν παραλείπει να επιστήσει την προσοχή σε όλες τις γυναίκες, οι οποίες είτε λόγω διακοπών είτε λόγω φόβου από τον κορωνοϊό έχουν αμελήσει τον ετήσιο μαστολογικό τους έλεγχο, επισημαίνοντας για μια ακόμη φορά ότι η πρόληψη σώζει ζωές και ότι σε εξειδικευμένα Κέντρα Μαστού, όπως αυτό της Ευρωκλινικής, λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα υγειονομικά μέτρα, ώστε οι εξετάσεις να γίνονται με τη μέγιστη ασφάλεια.■