Με ένα μεγάλο αφιέρωμα στην Οφθαλμολογία κυκλοφορεί το νέο τεύχος του Health Next Generation!

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ • ΤΕΥΧΟΣ 18

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024 • 5€

ΑΦΙΈΡΩΜΑ 80 ΣΕΛΊΔΩΝ στην ΟΡΑΣΗ

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ

ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΑΣ

Καθηγητής Οφθαλμολογίας

Βλαστοκύτταρα και γονιδιακές θεραπείες το μέλλον για τα μάτια μας!

για την για την

ΥΓΕΙΑ ΥΓΕΙΑ •

Το Ελληνικό µπορεί να καλύψει το 70%άµεσα το 70 • Φάρµακο Το Ελληνικό Φάρµακο µπορείάµεσα να καλύψει των αναγκώντων της αναγκών ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ και το της ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ και 50% των αναγκών της αναγκών ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ 50% των της ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ

•

Η ανάδειξη στήριξη του • και Η ανάδειξη καιΕλληνικού στήριξη τουΦαρµάκου Ελληνικούείναι Φαρµάκου είνα ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ, µε µια ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ, µε µια ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΥ και µε ΚΙΝΗΤΡΑ σεΚΙΝΗΤΡΑ Γιατρούς &σε Γιατρούς & και µε Φαρµακοποιούς Φαρµακοποιούς Με αυτόν τονΜε τρόπο µπορούµε ναµπορούµε πετύχουµε: αυτόν τον τρόπο να πετύχουµε:

•

ΜΕΙΩΣΗ •στιςΜΕΙΩΣΗ άσκοπεςστις εισαγωγές φαρµάκων άσκοπεςακριβών εισαγωγές ακριβών φαρµάκων

•

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ του ελλείµµατος στο ισοζύγιο στο εµπορικών • ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ του ελλείµµατος ισοζύγιο εµπορικώ συναλλαγώνσυναλλαγών στα φάρµακαστα φάρµακα

•

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ πόρων για ταπόρων καινοτόµα φάρµακα για τα καινοτόµα φάρµακα • ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ που πραγµατικά πουχρειαζόµαστε πραγµατικά χρειαζόµαστε

για την για την

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

C

M

Το Ελληνικό Φάρµακο είναι: Το Ελληνικό Φάρµακο είναι: •

Y

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ και ΑΣΦΑΛΕΣ πιστοποιείται ΑΣΦΑΛΕΣ γιατί πιστοποιείται • ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ καιγιατί από τους σηµαντικότερους ΟργανισµούςΟργανισµούς Φαρµάκου Φαρµάκου από τους σηµαντικότερους παγκοσµίως παγκοσµίως CM

MY

•

CY

ΠΟΙΟΤΙΚΟ παράγεται σεπαράγεται ελληνικά εργοστάσια • γιατί ΠΟΙΟΤΙΚΟ γιατί σε ελληνικάπου εργοστάσια πο ακολουθούν ακολουθούν αυστηρά τα διεθνή πρότυπα διασφάλισης αυστηρά τα διεθνή πρότυπα διασφάλισης ποιότητας ποιότητας CMY

K

•

∆ΙΕΘΝΩΣ•ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟ γιατί εκατοµµύρια ασθενείς γιατί εκατοµµύρια ασθενε ∆ΙΕΘΝΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟ σε περισσότερες από 140 χώρες το εµπιστεύονται σε περισσότερες από 140 χώρες το εµπιστεύονται καθηµερινά καθηµερινά

•

ΠΡΟΣΙΤΟ•γιαΠΡΟΣΙΤΟ τον Έλληνα γιατί ασθενή µειώνει γιατί µειώνει γιαασθενή τον Έλληνα το κόστος συµµετοχής ασφαλισµένων το κόστος των συµµετοχής των ασφαλισµένων

για την για την

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ •

Παράγεται 45 υπερσύγχρονα ελληνικά ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ • σεΠαράγεται σε 45 υπερσύγχρονα ελληνικά ΕΡΓΟΣΤΑΣ

•

Επηρεάζει από 53.000 ΕΡΓΑΣΙΑΣ • πάνω Επηρεάζει πάνωΘΕΣΕΙΣ από 53.000 ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

•

Κατέχει την ΘΕΣΗτην ΣΤΙΣ Ελλάδας της Ελλάδας • 2η Κατέχει 2ηΕΞΑΓΩΓΕΣ ΘΕΣΗ ΣΤΙΣτης ΕΞΑΓΩΓΕΣ

•

Εξάγεται •σε 147 ΧΩΡΕΣ Εξάγεται σε 147 ΧΩΡΕΣ

•

Για κάθε €1.000 το ΑΕΠ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ κατά €3.420 κατά €3 • Γιαδαπάνης κάθε €1.000 δαπάνης το ΑΕΠ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ

•

Συµβάλει•συνολικά µε €2,8 δισ. το στο το ΑΕΠ Συµβάλει συνολικά µε χρόνο €2,8 δισ. χρόνο στο ΑΕΠ

•

Η ελληνική υλοποιεί την υλοποιεί πενταετίατην πενταετ • φαρµακοβιοµηχανία Η ελληνική φαρµακοβιοµηχανία 2021-2025 ένα µεγάλο επενδυτικό πρόγραµµα 2021-2025 ένα µεγάλο επενδυτικόύψους πρόγραµµα ύψους 1,2 δισ. Ευρώ1,2σεδισ. παραγωγή, και ανάπτυξη. Ευρώ σεέρευνα παραγωγή, έρευνα και ανάπτυξη.

ΥΓΕΙΑ | ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ | ΑΣΦΑΛΙΣΗ

21 • 5€ ΙΟΣ 20 ΕΜΒΡ ΣΕΠΤ

Α ΤΗΝ

ΕΙ∆ΙΚΗ

ΣΗ ΓΙ ΕΚ∆Ο

NOΕ

4 ΥΧΟΣ Α • ΤΕ

ΥΓΕΙ

ΕΙΔ

ΛΙ∆ΕΣ ΩΜΑ 64 ΣΕ Ο ΑΦΙΕΡ ΤΡΟΙ Α Λ ΜΕΓΑ ΡΥΦΑΙΟΙ ΓΙ ΚΑΡ∆ΙΑ!

12 ΚΟ Ν ΓΙΑ ΤΗΝ Υ ΜΙΛΟ

ν µείω ΡΤΑΖ εία ΡΕΠΟ αξη νοσοκο εραπ

ρ Σύµπ Υ για τη θ αλικών! φ Σ του Ε κών εγκε α αγγει

Σ ΑΚΟ κάνει ΠΑΤΤ α ν ΤΗΣ ι ε ΣΤΡΑ νε π ς πρέ ,τι θα έκα ό ρ τ Ο για ασθενή ό ου! στον αδελφό τ στον ΞΗ ΝΤΕΥ

ΣΥΝΕ

ικής ιρουργ ρδιοχε ΓΕΙΑ» Β’ Κα ίου «Υ ντής ∆ιευθυ Νοσοκοµε ής Κλινικ

ΙΚΗ

ΕΚΔ

ΟΣΗ

ΓΙΑ

ΤΗΝ

Υ

ΜΒΡ

ΙΟΣ

202

1

ΓΕΙΑ

ΕΛΟΣ ΦΑΚ

Νέες λογίες τεχνο υπηρεσία στην γείας! της Υ ες 28 νέ πείες θερα σω εν μέ ημίας πανδ

Η

ΤΕΥΞ

ΝΕΝ

ΣΥ ΊΝΟΣ ΤΑΝΤ ΊΔΗΣ, ΩΝΣ Δρ Κ ΣΤΑΝΤΊΝΑθηνών ΚΩΝ ικό Κέντρο

όνια 15 χρ ρίας οπο πρωτομποτική στη ριρουργική χε Ιατρ

...σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή σε ένα πλούσιο και ενηµερωµένο site

Το περιοδικό για την Υγεία µας

www.healthng.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ο

Φ ΘΑ ΛΜΟ ΛΟ

Γ Ι Α

ΤΕΥΧΟΣ 18 IANOYAΡΙΟΣ 2024

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ: ΔΙΣΤΡΑΤΟ Ε ΣΠΥΡΟΥ ΕΠΕ ΕΚΔΌΤΗΣ- ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ: Γεώργιος–Κωνσταντίνος Ε. Σπύρου Συντονισμός έκδοσης, νόμιμος εκπρόσωπος, εταίρος-κάτοχος άνω του ήμισυ των εταιρικών μεριδίων: Ευάγγελος Γ. Σπύρου ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΎΝΤΑΞΗΣ: Λάμπρος Καραγεώργος ΚΕΙΜΕΝΑ: Κωστής Σπύρου, Άρης Μπερζοβίτης, Λάμπρος Καραγεώργος, Ανθή Αγγελοπούλου ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Παρή Χατζηγεωργίου ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: PressiousArvanitidis ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Στράτος Χαβαλέζης ΕΚΤΥΠΩΣΗ: PressiousArvanitidis ΥΠΕΥΘYNH ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Καλτσώνη ΔΙΑΝΟΜΗ: Γιώτα Ζαχαρίου, Πρακτορείο Άργος Α.Ε.

Email: press@spiroueditions.gr Website: HealthNG.gr ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΙΔΙΩΤΕΣ: 100 € - ΦΟΙΤΗΤEΣ: 50 € ΕΤΑΙΡΕIΕΣ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟI: 200 € ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: 5 € ΓΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: ΑΡ. ΛΟΓ.: 6828-121788-985 ΙΒΑΝ GR7201718280006828121788985 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: ΑΡ ΛΟΓ. 120/470640-48 IBAN: GR6401101200000012047064048

36

Αφιέρωμα

ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ 10 Ξέρετε ότι…

14 BOEHRINGER INGELHEIM ΕΛΛΑΣ Νέα επένδυση στο εργοστάσιο Κορωπίου 18 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΛΙΛΙΑΝ-ΒΕΝΕΤΙΑ ΒΙΛΔΙΡΙΔΗ, γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας 24 Οι προτεραιότητες στην Υγεία το 2024 28 Μελέτη Πανεπιστημίου Πελοποννήσου για τον καρκίνο του πνεύμονα 32 Ειδήσεις από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα Υγείας 36 Αφιέρωμα στην Οφθαλμολογία 38 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΑΣ, καθηγητής, διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία» 44 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΡΕΝΤΗ, πρόεδρος Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας 48 Η ιστορία της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας 52 Οφθαλμιατρείο Αθηνών 54 Α’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική ΓΝΑ «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» 56 Α’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ 60 Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική ΠΓΝ Λάρισας 64 Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική ΠΓΝ Ηρακλείου

ΔΙΣΤΡΑΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΥΡΟΥ Ε.Π.Ε. Φιλελλήνων 3, Σύνταγμα, 105 57 Αθήνα Τηλ.: 210 3229394, Fax: 210 3257074 Α.Φ.Μ. 095606935, Δ.Ο.Υ. Δ’ ΑΘΗΝΩΝ e-mail: info@nextdeal.gr | website: www.nextdeal.gr Τα ενυπόγραφα άρθρα και σχόλια που στέλνονται στο περιοδικό δεν εκφράζουν απαραιτήτως και τις απόψεις του εντύπου.

6 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

92

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ

120

ΜΕΛΕΤΙΟΣΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

18 ΛΙΛΙΑΝ-ΒΕΝΕΤΙΑ ΒΙΛΔΙΡΙΔΗ

126 ΒΑΝΑ ΛΑΒΙΔΑ

38 ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΑΣ

132 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

68 Οφθαλμολογική Κλινική Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ» 70 Οφθαλμολογική Κλινική Γ.Ν. Ν. Ιωνίας Κωνσταντοπούλειο - Πατησίων 74 Οφθαλμολογική Κλινική ΓΝΑ «Ευαγγελισμός» 76 Οφθαλμολογική Κλινική Γ.Ν. Χανίων 78 Οι καινοτόμες φαρμακευτικές θεραπείες του 2023 στην Οφθαλμολογία 80 AFFIDEA Η σημασία του προληπτικού οφθαλμολογικού ελέγχου σε κάθε ηλικία 84 ΝΝ Hellas Δίπλα μας και στις οφθαλμολογικές παθήσεις 86 Ποια είναι η πρακτική στη διαχείριση της μυωπίας 90 Καινοτόμο εργαλείο για τις επεμβάσεις καταρράκτη 94 Οι επεμβάσεις με Excimer Laser

44 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΡΕΝΤΗ

116 ΒΑΣΩ ΒΑΚΟΥΦΤΣΗ

96 Η εξέλιξη των γυαλιών οράσεως 100 Νεότερα δεδομένα για την αντιμετώπιση της Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας και του Διαβητικού Οιδήματος Ωχράς 104 Τράχωμα-Αιγυπτιακή οφθαλμία: Ιστορικός και λαογραφικός σχολιασμός 107 Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών συμμετέχει στην πρωτοβουλία ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ 108 Καινοτόμες θεραπείες δίνουν ελπίδα στις ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού 110 Chiesi: Ουσιαστικές δεσμεύσεις βιωσιμότητας πέρα από τους στόχους 112 Αναγκαίο το Εθνικό Σχέδιο για τα σπάνια νοσήματα 116 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΒΑΣΩ ΒΑΚΟΥΦΤΣΗ, πρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας 120 Νεότερα δεδομένα στα σπάνια αιματολογικά νοσήματα 126 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΒΑΝΑ ΛΑΒΙΔΑ, πρόεδρος Σωματείου MDA Ελλάς 132 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, πρόεδρος Ένωσης Σπανίων Παθήσεων Ελλάδας 138 EUROLIFE FFH Πρόγραμμα Υγείας 140 ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ Βάλτε την υγεία σας σε πρώτο πλάνο 142 Ποιοι επιστήμονες έχουν γράψει στο Health Next Generation

14

|7

EDITORIAL Για τα μάτια μας μόνο Στα μάτια σας, αλλά όχι μόνο, είναι αφιερωμένο το παρόν τεύχος του «Health Next Generation». Μάτι (ή οφθαλμός) ονομάζεται το αισθητήριο όργανο της όρασης των ζωντανών οργανισμών [οφθαλμός: ετυμολογείται εκ του ριζικού «οπ + θάλαμος» (πρβλ. «φωτογραφικός θάλαμος»), οπθαλμός = οφθαλμός]. Μέσω αυτού λαμβάνονται τα οπτικά ερεθίσματα που στέλνονται στον εγκέφαλο ώστε να παίρνουν μορφή εκεί. Με τον τρόπο αυτόν γίνεται αντιληπτό το περιβάλλον. «Μαύρα», «μπλε», «μαβιά», «γλυκά», «βελούδο κι ατσάλι», τα μάτια τραγουδήθηκαν και υμνήθηκαν όσο τίποτα άλλο, αφού τα μάτια είναι «καθρέφτης της ψυχής μας». Οι οφθαλμοί «βλέπουν» μόνον εάν υπάρχει φως. Εις το απόλυτο σκότος ΚΩΣΤΉΣ E. ΣΠΎΡΟΥ είναι άχρηστοι. Και ο Όμηρος είπε: «Φάεα καλά» («Οδύσσεια», π. 15), που Εκδότης σημαίνει όμορφα μάτια, που είναι «καθρέπτης της ψυχής». Η καθαρή ψυχή και ο έξυπνος νους κάνουν τα μάτια να αστράφτουν. Η λύπη φέρνει κατήφεια, επειδή τα μάτια λέγονται και φάηκες ή φάη, επειδή από αυτούς το φως (φάος = φως). Για τους Έλληνες έγραψαν ότι είναι ευόφθαλμοι με όμματα μαρμαίροντα (αστραφτερά μάτια). Από τη θεά γλαυκώπιδα Αθηνά μέχρι τους ελικώπιδας Αχαιούς, τα ελληνικά μάτια είναι «σελασφόρα όμματα» (σέλας = φως), «λειριώδεις οφθαλμοί» (λείριον = λευκό κρίνο). Οι Έλληνες είναι λαμπρόφθαλμοι. Όμμα: οφθαλμός, Ιδία ρίζα «οπ» =κατάλ. «-μα». Όπμα = όμμα. Τα μάτια μας αποκαλύπτουν τα βαθύτερα αισθήματά μας, λένε οι επιστήμονες, αλλά κυρίως είναι το σημαντικότερο όργανο αντίληψης του έξω κόσμου. «Όρασις, η του οράν δύναμις», έλεγε ο Αριστοτέλης. «Ορώ», θέμα «ορ» σχετικό με τον όρο «Όρνυμι=ανασηκώνομαι». Η Οφθαλμολογία είναι η ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με την ίαση των ματιών και της όρασης. Τα προβλήματα όρασης απασχολούν τον άνθρωπο από την αρχαία εποχή. Η αμβλυωπία που περιγράφεται στη σύγχρονη Οφθαλμολογία ως η μείωση της οπτικής οξύτητας σε έναν ή και στους δύο οφθαλμούς χωρίς να διαπιστώνεται κάποια οργανική βλάβη στην οπτική οδό, μαζί με τον όρο αμαύρωση, εμφανίζονται πρώτη φορά στα Ιπποκρατικά έργα για να περιγράψουν αόριστα μια απώλεια της όρασης. Στο παρόν τεύχος του «Health Next Generation» έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε μια πολύ σημαντική συνέντευξη του πρωτοπόρου καθηγητή Οφθαλμολογίας κ. Σπύρου Γεωργαρά, διευθυντή της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία», προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας «Υγεία-Οφθαλμός», που μας κάνει αισιόδοξους για το μέλλον της υγείας των ματιών μας. Επίσης, πολλά και ενδιαφέροντα άρθρα αξιόλογων επιστημόνων και γιατρών για τις τελευταίες εξελίξεις στην Οφθαλμολογία. Ενδιαφέρουσες είναι οι παρουσιάσεις του Οφθαλμιατρείου Αθηνών, ενός από τα αρχαιότερα νοσηλευτικά ιδρύματα της Ευρώπης, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, αλλά και των μεγαλύτερων οφθαλμολογικών Κλινικών του ΕΣΥ. Διαβάστε επίσης τον ιστορικό και λαογραφικό σχολιασμό του Γεράσιμου Ρηγάτου για το Τράχωμα και την Αιγυπτιακή οφθαλμία. Μπορείτε να διαβάσετε ακόμη πλούσιο ρεπορτάζ για τις τελευταίες εξελίξεις στον δημόσιο τομέα της Υγείας, καθώς και μία συνέντευξη για τις προτεραιότητες στο ΕΣΥ της Λίλιαν-Βενετίας Βιλδιρίδη, γενικής γραμματέως Υπηρεσιών Υγείας, αλλά και μία Μελέτη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου για τον καρκίνο του πνεύμονα. Και όπως πάντα, τι προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες στον κλάδο ασφάλισης υγείας και πλούσια ειδησεογραφία από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα Υγείας. Καλή ανάγνωση!

8 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ξέρετε ότι…

■ Η σκολίωση δεν μπορεί να προκληθεί από την «κακή» στάση του σώματος, όποια και εάν είναι αυτή. Δεν προκαλείται από τη μεταφορά μιας βαριάς σχολικής τσάντας ή οποιαδήποτε δραστηριότητα κάνει ή δεν κάνει ένα παιδί ή ενήλικας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η σκολίωση είναι ιδιοπαθής, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει κάποια γνωστή υποκείμενη αιτία. Στην ιδιοπαθή σκολίωση άλλος αριθμός γονιδίων ελέγχει την εμφάνιση της σκολίωσης και το μέγεθος αυτής. Η ηλικία εμφάνισης και η σοβαρότητα της σκολίωσης κατά τη διάγνωση είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες που θα καθορίσουν το βαθμό που θα επιδεινωθεί.

■ Μια συχνή κατάσταση από την οποία μπορεί να προσβληθεί ο ανθρώπινος οργανισμός στη διάρκεια του χειμώνα είναι η υποθερμία. Υποθερμία ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία το θύμα έχει πτώση της κεντρικής του θερμοκρασίας (η οποία μετριέται στο ορθό, στον οισοφάγο ή το τύμπανο του αυτιού) σε επίπεδα κάτω των 35οC. Προκαλείται εξαιτίας της έκθεσης σε αντίξοες συνθήκες (πρωτογενής υποθερμία) ή σαν αποτέλεσμα της υπάρχουσας ασθένειας ή τραυματισμού (δευτερογενής υποθερμία). Οι πιο ευάλωτες ομάδες στην υποθερμία είναι: Ηλικιωμένοι: Έχουν μειωμένη ικανότητα να αυξάνουν την παραγωγή θερμότητας και να μειώνουν την αποβολή της με αγγειοσύσπαση. Παιδιά: Έχουν μεγάλη επιφάνεια σώματος και μειωμένες πηγές ενέργειας. Τραυματίες: Είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι.

■ Το ποσοστό των διαβητικών ασθενών που καταλήγουν από καρδιαγγειακά συμβάματα ξεπερνά το 70%. Οι διαβητικοί άντρες εμφανίζουν κατά 3 φορές μεγαλύτερη θνησιμότητα από καρδιαγγειακή νόσο έναντι των μη διαβητικών, ενώ το ποσοστό για τις γυναίκες είναι ακόμη μεγαλύτερο.

■ Οι γυναίκες που παρακολουθούνται τακτικά με μαστογραφίες στο πλαίσιο προσυμπτωματικού ελέγχου μπορεί να έχουν μειωμένο κίνδυνο θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού, σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα που παρουσιάστηκαν από τους Smith et al στην ετήσια συνάντηση της Radiological Society of North America (RSNA) 2023. Συγκεκριμένα οι ερευνητές τόνισαν ότι οι γυναίκες που υποβλήθηκαν στις τελευταίες πέντε μαστογραφίες πριν από τη διάγνωση καρκίνου του μαστού είχαν σχεδόν τρεις φορές λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο του μαστού σε σύγκριση με τις ασθενείς που δεν είχαν υποβληθεί σε καμία μαστογραφία. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι η συμμόρφωση στις τακτικές μαστογραφίες βελτιώνει την επιβίωση των γυναικών στις οποίες διαγιγνώσκεται καρκίνος του μαστού.

10 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

■ Η βουβωνοκήλη αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή κήλης, εμφανίζεται κυρίως στον ανδρικό πληθυσμό, αλλά δεν είναι σπάνια και στις γυναίκες. Οι παράγοντες που

αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της βουβωνοκήλης είναι οι εξής: βαριά χειρωνακτική εργασία, άρση μεγάλου βάρους, εγκυμοσύνη, παχυσαρκία, χρόνια δυσκοιλιότητα, χρόνιος έντονος βήχας, κάπνισμα, υπερπλασία προστάτη.

| ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ

■ Η αρτηριακή πίεση συνήθως αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων χωρίς εμφανές αίτιο, με την πλειονότητα των υπερτασικών (95%) να εμφανίζει τη λεγόμενη «ιδιοπαθή» υπέρταση που σχετίζεται με παράγοντες όπως: η προχωρημένη ηλικία, η ακατάλληλη διατροφή, η παχυσαρκία, η μακροχρόνια πρόσληψη αυξημένης ποσότητας αλατιού, η καθιστική ζωή, η έλλειψη άσκησης ή η συνεχής υιοθέτηση ανθυγιεινών συνηθειών, όπως το κάπνισμα. Αυτή η υψηλή αρτηριακή πίεση ονομάζεται ιδιοπαθής υπέρταση. Συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 30 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σε παιδιά. Σε άτομα με υπερτασικούς και τους δύο γονείς, η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης ξεπερνά το 70%. Σε άτομα με έναν γονιό υπερτασικό η πιθανότητα είναι περίπου 30% και σε όσους δεν έχουν υπερτασικούς γονείς φτάνει περίπου στο 15%. Σε λίγες περιπτώσεις, σε ποσοστό περίπου 5%, μπορεί να υποδηλώνει κάποιο άλλο ενδεχόμενο αίτιο ή να οφείλεται σε συγκεκριμένο νόσημα (όπως στένωση νεφρικών αρτηριών, χρόνια νεφροπάθεια, άπνοια ή ύπαρξη νόσου επινεφριδίων), ονομάζεται δευτεροπαθής υπέρταση και απαιτεί αντίστοιχες εξετάσεις.

■ Η σκλήρυνση κατά πλάκας συναντάται συχνότερα μεταξύ των ηλικιών 20 και 40, χωρίς όμως να αποκλείεται η εμφάνισή της νωρίτερα ή αργότερα από τις συγκεκριμένες ηλικίες. Χαρακτηρίζεται ως η συχνότερη νευρολογική νόσος της νεαρής και παραγωγικής ηλικίας του ατόμου, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής του, καθώς δυσκολεύει την κινητικότητα, προσβάλλει την ουροδόχο κύστη και με την πάροδο του χρόνου μπορεί να δημιουργήσει και άλλα προβλήματα. Επιπλέον, εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες και σε ό,τι αφορά τη φυλή, πιο πολύ στη λευκή, ενώ η πιθανότητα προσβολής στον γενικό πληθυσμό είναι περίπου 1:1.000. Επίσης, φαίνεται ότι η κληρονομικότητα παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνισή της. Τα άτομα των οποίων νοσεί ένας γονιός ή μία αδελφή ή ένας αδελφός παρουσιάζουν 1-3% πιθανότητα να νοσήσουν και τα ίδια. Το αντίστοιχο ποσοστό για δίδυμα αδέλφια είναι περίπου στο 30%.

■ Η κατανάλωση ακόμα και δύο ποτών ημερησίως επηρεάζουν όλα τα κύτταρα και τις μεμβράνες του οργανισμού. Στο δέρμα μπορεί να προκαλέσουν ξηρότητα, κοκκίνισμα και μείωση της ελαστικότητάς του. Πιο συγκεκριμένα, οι διουρητικές ιδιότητες του αλκοόλ στερούν υγρά από τον οργανισμό, προκαλώντας αφυδάτωση, η οποία εκδηλώνεται με ξηρότητα και μικρά σκασίματα. Το σώμα μαζί με την απώλεια υγρών χάνει, επίσης, βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη Α, η οποία είναι γνωστή για τις αντιγηραντικές της ιδιότητες. Έτσι, το ξηρό δέρμα αποκτά γρηγορότερα ρυτίδες, χάνει τη λάμψη και το υγιές χρώμα του και φαίνεται θαμπό και ταλαιπωρημένο. Εκτός από την ξηροδερμία, η κατανάλωση αλκοόλ έχει επιπτώσεις στη διάρκεια και στην ποιότητα του ύπνου. Παρότι όσοι πίνουν κοιμούνται ευκολότερα, είναι πιθανότερο ο ύπνος τους να μην είναι ήρεμος και συνεχόμενος. Ο κακής ποιότητας ύπνος είναι γνωστή αιτία δημιουργίας μαύρων κύκλων κάτω από τα μάτια, όπως και ωχρότερης και πιο θαμπής επιδερμίδας.

■ Οι μικροί σε μέγεθος πολύποδες χοληδόχου κύστης είναι σχεδόν πάντα ασυμπτωματικοί και δεν παρουσιάζουν καμία ενόχληση. Έχουν μια ύπουλη διαδρομή για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρις ότου μεγαλώσουν τόσο όσο να προκαλέσουν φαινόμενα απόφραξης του αυλού της χοληδόχου κύστης με συμπτώματα όπως: έντονος μεταγευματικός μετεωρισμός (φούσκωμα στην κοιλιά), με ή χωρίς πόνο κυρίως στο επιγάστριο και στο δεξιό υποχόνδριο (δεξιά κάτω από τα πλευρά), με ή χωρίς συνοδό ναυτία και έμετο. Οι πολύποδες χοληδόχου κύστης πολύ συχνά ανακαλύπτονται κατά τύχη κατά τη διάρκεια ιατρικών εξετάσεων, κυρίως μέσω υπερηχογραφήματος. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 11

ξέρετε ότι…

■ Μία από τις συχνότερες και σημαντικότερες συννοσηρότητες της ΧΑΠ είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, στα οποία περιλαμβάνονται η ισχαιμική καρδιακή νόσος, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι αρρυθμίες, η αρτηριακή υπέρταση, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και η περιφερική ισχαιμική αγγειοπάθεια. Μελέτες έχουν επίσης δείξει και την αντίστροφη συσχέτιση, δηλαδή ότι η ΧΑΠ είναι συχνότερη σε άτομα που παρουσιάζουν καρδιαγγειακά νοσήματα. Τόσο η ΧΑΠ όσο και τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι συχνά στις ίδιες ηλικιακές ομάδες και έχουν κοινούς παράγοντες κινδύνου. Παρότι έχουν κοινούς παράγοντες κινδύνου, ολοένα και περισσότερο γίνεται αποδεκτή η αιτιολογική συσχέτιση των νοσημάτων αυτών. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις συχνά υποδιαγιγνώσκονται στη ΧΑΠ, με σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών, στη νοσηρότητα και στη θνησιμότητα.

■ Ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί τον όγδοο σε συχνότητα και τον έβδομο σε θνητότητα καρκίνο σε γυναίκες παγκοσμίως, καθώς ευθύνεται για πάνω από 300.000 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο. Περίπου το 1,1% των γυναικών θα διαγνωσθεί με καρκίνο των

■ Οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ανδρική γονιμότητα περιλαμβάνουν τον τρόπο ζωής, όπως το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, την εργασία σε υψηλές θερμοκρασίες, την έκθεση σε οργανικούς διαλύτες, καθώς και οι παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό των προβλημάτων ανδρικής γονιμότητας είναι οργανικής αιτιολογίας και σχετίζονται με την παραγωγή, την ποιότητα και τη διέλευση των σπερματοζωαρίων. Ασθένειες όπως η κιρσοκήλη, η προστατίτιδα και οι φλεγμονές των όρχεων επηρεάζουν τον αριθμό, τη μορφολογία και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Επιπλέον, οι ενδοκρινολογικές παθήσεις, γενετικές ανωμαλίες και χρωμοσωμικές διαταραχές μπορούν επίσης να επηρεάσουν την παραγωγή και την ποιότητα των σπερματοζωαρίων. Επεμβάσεις στην περιοχή του προστάτη, της ουρήθρας και η παρουσία καρκινικών όγκων στους όρχεις, στον προστάτη και την κύστη μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη των σπερματικών σωληναρίων και να εμποδίσουν τη διέλευση των φυσιολογικών σπερματοζωαρίων. Ακόμη οι νευρολογικές διαταραχές και η λήψη ψυχοφαρμάκων μπορεί να επηρεάσουν τη σεξουαλική λειτουργία και να προκαλέσουν αδυναμία εκσπερμάτισης, διαταραχές της στύσης και άλλα σεξουαλικά προβλήματα, με αποτέλεσμα δυσχέρεια γονιμοποίησης.

12 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ωοθηκών κάποια στιγμή στη ζωή του. Ευτυχώς τόσο η επίπτωση όσο και η θνητότητα τείνουν να πέφτουν κατά τα τελευταία έτη (κατά 3,2% και 2,8% κάθε έτος αντίστοιχα). Πιο συγκεκριμένα, η επιβίωση έχει επιμηκυνθεί αρκετά τα τελευταία έτη, αφού η 5ετής επιβίωση που άγγιζε μόλις το 35% των ασθενών την προηγούμενη δεκαετία πλέον αφορά πάνω από το 50%.

| ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ

■ Οι κατηγορίες ανδρών που κινδυνεύουν περισσότερο από οστεοπόρωση είναι οι εξής: Χρόνιοι καπνιστές, άτομα με χαμηλό σωματικό βάρος, άτομα με μεγάλη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, άτομα με χρόνια νοσήματα όπως: πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδι-

■ H Ατοπική Δερματίτιδα, γνωστή και ως ατοπικό έκζεμα, είναι μια συχνή χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό και εκζεματικές βλάβες που υποτροπιάζουν. Στις ανεπτυγμένες χώρες, προσβάλλει έως το 20% του παιδιατρικού πληθυσμού και το 5-8% των ενηλίκων. Η Ατοπική Δερματίτιδα είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό εξάνθημα και, ανάλογα με τη βαρύτητα, μπορεί να οδηγήσει, μεταξύ άλλων, σε διαταραχές ύπνου, αίσθημα ντροπής και δυσκολία στη συγκέντρωση, αλλά και να προκαλέσει άγχος, κατάθλιψη και κοινωνικό αποκλεισμό που επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή ζωή των ασθενών. Η Ατοπική Δερματίτιδα κατηγοριοποιείται σε ήπια, μέτρια ή σοβαρή ανάλογα με διάφορους παράγοντες, όπως την έκταση και τη σοβαρότητα των βλαβών του δέρματος, και η βαρύτητά της καθορίζει τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση.

■ Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι καταγγελίες ότι τρίτοι, μη ιατροί, εκτελούν σε μη αδειοδοτημένους φορείς ΠΦΥ (ιατρεία) επεμβατικές ιατρικές πράξεις αισθητικής φύσεως, όπως είναι η εφαρμογή βοτουλινικής τοξίνης [botox], η εφαρμογή δερματικών εμφυτευμάτων, νήματα ή άλλες ενέσιμες αισθητικές θεραπείες προσώπου ή σώματος, ενδεχόμενα με χρήση υλικών με αμφίβολη ποιότητα και άγνωστη προέλευση. Το αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι ότι έχουν αυξηθεί οι αναφορές για παραμορφώσεις προσώπου ή άλλων μερών του σώματος, δυσμορφίες, νεκρώσεις, λοιμώξεις, αλλεργικές αντιδράσεις κ.λπ. Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών (ΙΣΑ) εφιστά την προσοχή στο κοινό, για λόγους προστασίας της υγείας του και νομιμότητας. Οι πράξεις αυτές αποτελούν ιατρική πράξη που εκτελείται αποκλειστικά από ιατρούς και συγκεκριμένα από δερματολόγους ή πλαστικούς χειρουργούς, οι οποίοι διαθέτουν την κατάλληλη εκπαίδευση, εμπειρία και άδεια άσκηση επαγγέλματος σε νόμιμα αδειοδοτημένους χώρους, τους οποίους μπορεί εύκολα να εντοπίσει κάθε ενδιαφερόμενος στην ιστοσελίδα του ΙΣΑ.

σμός, υπερθυρεοειδισμός, γοναδισμός, σύνδρομο Cushing, φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, των αρθρώσεων και των πνευμόνων, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, όσοι λαμβάνουν φάρμακα όπως κορτικοστεροειδή, αντιεπιληπτικά, αντιανδρογόνα, χημειοθεραπεία, άτομα με διατροφή χαμηλή σε ασβέστιο και έλλειψη βιταμίνης D.

■ Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός καπνιστή, που καπνίζει ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα για 50 έτη, αφορά 5,1 τόνους εκπομπών ισοδύναμων με διοξείδιο του άνθρακα, κατανάλωση 1.355m3 νερού και κατανάλωση ενέργειας ισοδύναμης με την ηλεκτροδότηση ενός νοικοκυριού στην Ινδία για 15 έτη. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 13

Επένδυση 120 εκατ. ευρώ στο εργοστάσιο Κορωπίου με 110 νέες θέσεις εργασίας για παραγωγή καινοτόμων φαρμάκων!

ΚΥΡΙΆΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΆΚΗΣ: «Στρατηγικός στόχος μας να καταστήσουμε την πατρίδα μας σημείο αναφοράς για τη βιο-φαρμακευτική βιομηχανία»!

14 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΉ ΕΠΈΝΔΥΣΗ ΤΟΥ ΟΜΊΛΟΥ της Boehringer Ingelheim GmbH, που αφορά στη μονάδα παραγωγής νέων καινοτόμων φαρμάκων, καθώς επίσης και στην παραγωγή αντιδιαβητικών σκευασμάτων σε φιαλίδια για

την αγορά της Αμερικής, φέρνει νέες θέσεις εργασίας, ενώ το εργοστάσιο της εταιρείας στο Κορωπί μετατρέπεται σε ένα κέντρο εξαγωγών ακόμα μεγαλύτερο, με ένα δίκτυο που θα ξεπερνά τις 100 χώρες.

ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 15

Η θεμελίωση της νέας πτέρυγας πραγματοποιήθηκε παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου της Boehringer Ingelheim Humbertus von Baumbach. Σημειώνεται ότι ένα από τα σημαντικότερα εργοστάσια του Ομίλου της Boehringer Ingelheim GmbH για την παραγωγή φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση είναι το εργοστάσιο στο Κορωπί. Εκεί παράγονται και συσκευάζονται φάρμακα τα οποία εξάγονται σε πάνω από 90 χώρες. Ο πρωθυπουργός εξέφρασε τη χαρά και την ευχαρίστηση που βρέθηκε ξανά στις εγκαταστάσεις της εταιρείας και μάλιστα για έναν τόσο σημαντικό λόγο: «Σήμερα είμαι εδώ -είχα ξαναμιλήσει από το ίδιο βήμα πριν από περίπου 2,5 χρόνια- για να συνδράμω στη θεμελίωση μιας νέας μονάδας παραγωγής, που, όπως ακούσαμε από τους ειδικούς, θα είναι μια από τις τεχνολογικά προηγμένες στην Ευρώπη. Είναι ένας στόχος τον οποίον ασπαζόμαστε κι εμείς ως Πολιτεία, γιατί έχουμε ως κεντρικό σκοπό, στρατηγικό στόχο, να καταστήσουμε την πατρίδα μας σημείο αναφοράς για τη βιο-φαρμακευτική βιομηχανία. Είναι ένας στόχος φιλόδοξος, είναι όμως εφικτός. Αποδεικνύεται, ήδη, από την επιλογή της Boehringer να επενδύσει ακόμα περισσότερο σε αυτή τη μονάδα, να την καταστήσει ένα κέντρο παραγωγής των πιο εξελιγμένων, των πιο καινοτόμων, των πιο στρατηγικών της φαρμάκων». Ο κ. Von Baumbach, αφού καλωσόρισε και ευχαρίστησε με τη σειρά του τους παρευρισκομένους στην

16 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

εκδήλωση, ανέφερε: «Η σημερινή θεμελίωση της νέας πτέρυγας του εργοστασίου σηματοδοτεί άλλη μια κομβική στιγμή στην ανάπτυξη και της παρουσίας μας στην Ελλάδα και έρχεται ως ένδειξη αναγνώρισης της ομάδας εδώ στο Κορωπί, αλλά και δέσμευσης της εταιρείας στη χώρα σας, η οποία γίνεται μέλος και μέρος στο παγκόσμιο δίκτυο εφοδιασμού της Boehringer Ingelheim. Και συνέχισε: «Σήμερα είναι μια καλή μέρα από πολλές απόψεις: Είναι μια καλή μέρα για τους ασθενείς στην Ελλάδα, αλλά και για τους ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Είναι μια καλή μέρα για την οικονομία της χώρας και είναι μια καλή μέρα για την Boehringer Ingelheim. Η τελευταία μας επένδυση εδώ στο Κορωπί αποτελεί μέρος ενός μακροπρόθεσμου επενδυτικού σχεδίου για αυτόν τον τόπο, ο οποίος συνεχίζει να αναβαθμίζει και να επεκτείνει την παραγωγή καινοτόμων και πρωτοποριακών θεραπειών σε ορισμένους από τους βασικούς θεραπευτικούς τομείς μας, όπως η ψυχική υγεία, η πνευμονική ίνωση και η καρδιοπάθεια, καθώς και νεφρικά-μεταβολικά νοσήματα. Η νέα επένδυση θα δημιουργήσει επιπλέον 110 θέσεις εργασίας στην παραγωγική μας μονάδα και θα μας επιτρέψει να αυξήσουμε την παραγωγική ικανότητα έως και 35%, ενώ θα μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε περισσότερους από 8 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως». Ο Σάββας Αδάμος, ο οποίος ανέλαβε τη θέση του διευθυντή του εργοστασίου με την έναρξη του νέου χρόνου, μιλώντας για τη σημασία της επένδυσης της νέας πτέρυγας του εργοστασίου, δήλωσε: «Σήμερα γιορτά-

| ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ζουμε το πρώτο βήμα σε ένα έργο-ορόσημο, που μετατρέπει σε πραγματικότητα τη συνεχιζόμενη και ακλόνητη δέσμευση του εργοστασίου μας στην ανάπτυξη, αλλά με καινοτομία, και ποιότητα. Στη νέα παραγωγική μονάδα θα παράγονται καινοτόμα φάρμακα και θα ενταχθούν προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες, με αυτόνομες (έξυπνες) διαδικασίες παραγωγής, εντάσσοντας σε αυτές τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης, διαβαίνοντας έτσι το κατώφλι του Industry 4.0. Επίσης η ανάπτυξη φέρνει και επιπλέον ανάγκες δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας επιστημονικής κατάρτισης, με ευκαιρίες για υψηλή εξειδίκευση, που απαιτούν νέες επενδύσεις». Στο ρόλο οικοδεσπότη, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Boehringer Ingelheim Ελλάδος Δημήτρης Αναγνωστάκης, αφού καλωσόρισε τους καλεσμένους και ευχαρίστησε τους συναδέλφους και εργαζομένους για τη μεγάλη συνεισφορά τους στα σημαντικά επιτεύγματα της εταιρείας, απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό

ανέφερε: «Κύριε πρωθυπουργέ, πριν από 3 χρόνια σάς υποδεχτήκαμε για πρώτη φορά και σας παρουσιάσαμε το τότε επενδυτικό μας πλάνο της τάξης των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Σήμερα λοιπόν είμαστε ξανά εδώ και βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσουμε ότι το 2022 οι εξαγωγές από το εργοστάσιο αυτό έφτασαν τα 1,024 δισ. ευρώ -όπως είχαμε τότε προαναγγείλει ότι αναμέναμε-, νούμερο που αντιστοιχεί στο 41% των συνολικών εξαγωγών του φαρμάκου». «Η νέα αυτή επένδυση είναι απόρροια της έρευνας της εταιρείας μας στην ανεύρεση καινοτόμων θεραπειών σε ανεξερεύνητους τομείς που υπάρχουν ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες, όπως αυτός της ψυχικής υγείας, για την οποία, κύριε πρωθυπουργέ, γνωρίζουμε πόσο ευαίσθητη είναι και πόσο μεγάλη προτεραιότητα δίνει η κυβέρνησή σας σε αυτόν τον τομέα που αρχίζει να αποτελεί μάστιγα για την κοινωνία μας. Έτσι, το εργοστάσιο της Boehringer Ingelheim στο Κορωπί μετατρέπεται σε ένα κέντρο εξαγωγών ακόμα μεγαλύτερο, με ένα δίκτυο που θα ξεπερνά τις 100 χώρες. Παράλληλα, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας τόσο άμεσες όσο και έμμεσες. Με στοιχεία του διεθνούς οργανισμού Wifor για το 2021, μία θέση εργαζομένου της Boehringer υποστηρίζει 5,82 έμμεσες θέσεις εργασίας για την ελληνική οικονομία». Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν μεταξύ των διακεκριμένων προσκεκλημένων ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης και ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας, οι οποίοι συμμετείχαν στην τελετή θεμελίωσης. ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 17

ΛΊΛΙΑΝ-ΒΕΝΕΤΊΑ ΒΙΛΔΙΡΊΔΗ Γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας

ΣΤΟΧΕΥΜΈΝΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΊΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΘΝΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ ΥΓΕΊΑΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΈΝΟ ΣΤΙΣ ΣΎΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΎ!

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

«Η ΜΕΤΑ-ΠΑΝΔΗΜΙΚΉ ΕΠΟΧΉ δίνει μεγάλη έμφαση στη βελτίωση της ισότιμης και καθολικής πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας και στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας», μας επισημαίνει η γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας Λίλιαν-Βενετία Βιλδιρίδη, αναλύοντάς μας όχι μόνο τις ανάγκες και τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας, αλλά και τα έργα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, προκειμένου η Ελλάδα να αποκτήσει ένα μοντέρνο, αξιόπιστο και βιώσιμο σύστημα υγείας, με στόχο την ισότιμη πρόσβαση όλων σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας.

18 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

— Κυρία Βιλδιρίδη, το ελληνικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) έκλεισε 40 χρόνια ζωής κάτω από το ίδιο καθεστώς λειτουργίας. Ωστόσο, οι ανάγκες αλλάζουν και οι υπηρεσίες εξελίσσονται. Ποιες είναι οι πάγιες και χρόνιες αδυναμίες του ΕΣΥ, όπως έχουν καταγραφεί και αποτελούν τις μεγάλες προκλήσεις; Το ελληνικό δημόσιο σύστημα υγείας εξακολουθεί να αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής κοινωνίας, 40 χρόνια από την ίδρυση του ΕΣΥ. Αυτά τα χρόνια εκατομμύρια συμπολίτες μας το επισκέφθηκαν, εξετάστηκαν, διαγνώστηκαν και θεραπεύτηκαν. Στις δυσκολίες και στις κρίσεις, το ΕΣΥ όχι μόνο άντεξε, αλλά και πρωτοστάτησε, την ώρα που αντίστοιχα συστήματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών κατέρρευσαν. Ωστόσο, στη μετα-πανδημική εποχή απαιτούνται παρεμβάσεις που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα, την καθολικότητα και τη βιωσιμότητα του δημόσιου συστήματος υγείας, με βάση τη λεπτομερή χαρτογράφηση των αναγκών του πληθυσμού και με γνώμονα την περαιτέρω ενδυνάμωση και προσαρμογή του στη σημερινή πραγματικότητα και τις σύγχρονες ανάγκες του πληθυσμού. Αυτή η «επετειακή» λοιπόν περίοδος επιτάσσει αλλαγές και τροποποιήσεις πολιτικών και αναδιοργάνωση των υπηρεσιών υγείας, τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο. Ως πάγιες και χρόνιες αδυναμίες του ελληνικού ΕΣΥ καταγράφονται οι ακόλουθες:

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η κ. Λίλιαν-Βενετία Βιλδιρίδη.

| 19

• Η έλλειψη αξιόπιστης πληροφορίας ως προς τις ανάγκες Υγείας, καθώς και των στοιχείων της προσφοράς των υπηρεσιών υγείας.

• Οι γεωγραφικές ανισότητες, που δημιουργούν προβλήματα στην πρόσβαση υπηρεσιών υγείας.

• Η έλλειψη συστηματικής αξιολόγησης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.

— Ποιες δομικές αλλαγές πρέπει να γίνουν στα νοσοκομεία μας, για να είμαστε σε θέση να ακολουθήσουμε τις επιταγές της νέας εποχής; Οι δομικές αλλαγές ενσωματώνουν δράσεις και έργα αξιοποίησης και αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού στην Υγεία, των υλικοτεχνικών υποδομών, του ψηφιακού μετασχηματισμού και της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες υγείας. Η στοχευμένη ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού των μονάδων υγείας και η εξασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης των σχετικών πολιτικών θα επιτρέψουν τον αποτελεσματικό σχεδιασμό των επενδύσεων και την ομαλή συνέχεια στην παροχή της υγειονομικής φροντίδας. Προκειμένου το ΕΣΥ να καταστεί ελκυστικό, σχεδιάζεται δέσμη κινήτρων προσέλκυσης και παραμονής επαγγελματιών υγείας στο δημόσιο σύστημα υγείας, χρηματικά και μη. Η κτιριακή αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός των υλικοτεχνικών υποδομών 96 νοσοκομείων και 156 Κέντρων Υγείας σε ολόκληρη την Ελλάδα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα συμβάλουν όχι μόνο στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και της ασφάλειας των ασθενών, αλλά και στη δημιουργία καλύτερου εργασιακού περιβάλλοντος για το προσωπικό τους. Περαιτέρω, έχει σχεδιαστεί η ανέγερση κτιρίων για τη στέγαση νέων κλινικών ή μονάδων και τριών νέων σύγχρονων νοσοκομείων που θα εμπλουτίσουν τον υγειονομικό χάρτη της χώρας. Η αξιοποίηση της ψηφιακής καινοτομίας θα βελτιώσει την επικοινωνία των υγειονομικών υπηρεσιών με τους ασθενείς και θα επιτρέψει τη διαμόρφωση πιο ολοκληρωμένων και καλύτερα προσβάσιμων μοντέλων φροντίδας. Συνδυαστικά, σχεδιάζονται εναλλακτικές μορφές νοσηλείας για την καλύτερη και με μεγαλύτερη ασφάλεια αντιμετώπιση των αναγκών του ασθενούς, όπως η διαμόρφωση ενός συστήματος παροχής ασφαλούς, μακροχρόνιας, ολιστικής, εξατομικευμένης φροντίδας στο σπίτι σε συγκεκριμένους ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια ένταξης στο πρόγραμμα, υπό τη συνεχή παρακολούθηση των θεραπόντων ιατρών. Ως προς τις πολιτικές εκσυγχρονισμού στον τομέα της Υγείας στη χώρα μας, αυτές εστιάζονται στην καθολική πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες φροντίδας

20 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

υγείας και στη βελτίωση της εμπειρίας των ασθενών. Προς αυτήν την κατεύθυνση το υπουργείο Υγείας εξετάζει εναλλακτικές μορφές νοσηλείας, όπως η νοσηλεία κατ’ οίκον, που αναμένεται να συμβάλει στην αποσυμφόρηση των δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων δομών υγείας, προς όφελος της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους, της μείωσης του χρόνου νοσηλείας, του κόστους φροντίδας για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους και της εμφάνισης λοιμώξεων. Ήδη λειτουργεί το Πρόγραμμα Νοσηλείας στο Σπίτι (ΝΟΣΠΙ) πιλοτικά σε 3 νοσοκομεία. Στον «Άγιο Σάββα» έχουν ενταχθεί ογκολογικοί ασθενείς, στο «Ιπποκράτειο» της Θεσσαλονίκης έχουν ενταχθεί παιδιατρικά περιστατικά και στο ΠΑΓΝΗ της Κρήτης περιστατικά ενηλίκων. Αναμένεται η επέκταση του προγράμματος σε 10 νοσοκομεία για να καταλήξουμε σε ένα Εθνικό Σχέδιο για την Κατ’ Οίκον Νοσηλεία, το οποίο θα παρακολουθείται από τις Υγειονομικές Περιφέρειες αλλά και τον ΟΔΙΠΥ, με τον έλεγχο της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών φροντίδας της υγείας και την εφαρμογή δεικτών για τη μέτρησή της.

— Όταν μιλάμε για βασικούς παράγοντες βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας που είναι απαραίτητοι, για να έχουμε ένα ασφαλές και αποτελεσματικό σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας, τι εννοούμε; Μία από τις προκλήσεις που έχουμε σήμερα να αντιμετωπίσουμε είναι η αλλαγή της κατανομής των πόρων στα νοσοκομεία. Οι σημερινοί προϋπολογισμοί των νοσοκομείων καταρτίζονται βάσει ιστορικών στοιχείων, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο το παραγόμενο έργο, αλλά και τις αλλαγές που συμβαίνουν στο νοσοκομείο, όπως π.χ. την ανάπτυξη νέων κλινών. Δεδομένου ότι οι διαθέσιμοι πόροι, δηλαδή οι πιστώσεις που μας δίνει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, είναι περιορισμένοι, θα πρέπει η κατανομή τους να γίνει με τον βέλτιστο τρόπο, ώστε να επιχορηγούνται οι φορείς που χρειάζεται, ώστε να έχουμε εντέλει την αύξηση του παραγόμενου έργου των νοσοκομείων και φυσικά των υπηρεσιών υγείας και της ποιότητας αυτών που λαμβάνουν οι τελικοί χρήστες, δηλαδή οι ασθενείς. Καθοριστικός παράγοντας για τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας αποτελεί το σύστημα των DRG (Diagnostic Related Group), γνωστό με την ελληνική τους μετάφραση και ως «Ομοιογενείς Διαγνωστικά Ομάδες», το οποίο αποτελεί μια δικαιότερη και τεκμηριωμένη διαχείριση των υπερεθνικών, εθνικών και ασφαλιστικών πόρων, μέσω της αποτίμησης των νοσοκομειακών εκροών και του παραγόμενου έργου. Σε μια εποχή, της οποίας τα προστάγματα επιβάλλουν τη

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

διαφάνεια και λογοδοσία των δράσεων, είναι αντιληπτή η αναγκαιότητα ενός τέτοιου συστήματος στον τομέα της Υγειονομικής Φροντίδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τα DRG θα έχουμε τη δυνατότητα για τη σύγκριση νοσοκομείων ίδιας κατηγορίας ή μεγέθους, με αποτέλεσμα να εντοπίζουμε πού χρειάζονται παρεμβάσεις, ενώ από τα στοιχεία που θα αντληθούν θα παρέχεται σημαντική πληροφόρηση στους ασκούντες πολιτική υγείας. Περαιτέρω μεταρρύθμιση που υπηρετεί τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας συνιστά η ίδρυση της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ) με τον Ν. 5015/23. Η ΕΚΑΠΥ αναλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις διαδικασίες προμήθειας φαρμάκων, που διενεργούνται κατόπιν διαγωνιστικών διαδικασιών για τις συμφωνίες που συνάπτει η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων και αφορούν κλειστούς ή ανοιχτούς προϋπολογισμούς, για τον εφοδιασμό των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) και του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (ΓΝΘ) «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ». Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΑΠΥ σε πολύ σύντομο χρόνο σχεδίασε και υλοποίησε ένα σύγχρονο σύστημα διαχείρισης (EKAPY.net), παραγγελίας και αποζημίωσης των παραγγελιών φαρμάκων για όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Με τη νέα διαδικασία εφαρμόζεται για πρώτη φορά και πλήρως ψηφιακά η κεντρική διαχείριση φαρμάκων για τα νοσοκομεία της χώρας και υπάρχει πλήρης αποτύπωση των αναγκών των νοσοκομείων. Επιπροσθέτως, δεδομένου ότι η λειτουργία της ΕΚΑΠΥ στην προμήθεια

φαρμάκων έχει σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο ώστε να μη δημιουργούνται ληξιπρόθεσμες οφειλές, η προμήθεια φαρμάκων από την ΕΚΑΠΥ θα αποτελέσει και ένα εργαλείο αποσυμφόρησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών των νοσοκομείων.

— Μιλήσατε πρόσφατα για νοσοκομεία-πιλότους, όπου θα τεθούν σε εφαρμογή οι δείκτες ασφάλειας του προσωπικού, οι δείκτες ανθρωποκεντρικής φροντίδας και οι δείκτες ποιότητας. Σε ποια νοσοκομεία θα ξεκινήσουν και τι αναμένεται να αποφέρουν; Οι δείκτες ποιότητας αφορούν στην ασφάλεια των ασθενών κατά τη διαδρομή τους στο σύστημα υγείας και στην αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγείας που παρέχονται στα νοσοκομεία και τις μονάδες υγείας. Η ανάπτυξη Δεικτών Μέτρησης της Ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με κοινή μεθοδολογία για όλα τα νοσοκομεία θα συμβάλει στη διασφάλιση της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας, αλλά και στην ανάπτυξη τεκμηριωμένης στρατηγικής για την Υγεία και την αξιολόγηση και τον επανασχεδιασμό πολιτικών που στηρίζονται σε έγκυρα δεδομένα, με στόχο πάντα την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας. Τέτοιοι δείκτες είναι: α) Δείκτες Ασφάλειας και Αποτελεσματικότητας (εκβάσεων), β) Δείκτες Ασφάλειας Προσωπικού, γ) Βασικοί λειτουργικοί δείκτες δομής και στελέχωσης, δ) Δείκτες Ανθρωποκεντρικής Φροντίδας (Patient Centered Indicators) και ε) Δείκτες Ελέγχου της ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 21

Κλινικής Αποτελεσματικότητας. Σε μία ομάδα 12 νοσοκομείων-πιλότων εφαρμόζεται σύστημα δεικτών μέτρησης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και της ασφάλειας ασθενών. Τα εμπλεκόμενα νοσοκομεία είναι το ΓΝΑ «Λαϊκό», το ΠΓΝ Αττικόν, το ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ, το Γ.Ν. «Παπαγεωργίου», το ΠΓΝ Ηρακλείου, το Γ.Ν. Ρόδου, το ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης, το ΠΓΝ Λάρισας, το Γ.Ν. Νέας Ιωνίας, το Γ.Ν. Ρεθύμνου, το Γ.Ν. ΠΕΛΛΑΣ - Ν.Μ. ΕΔΕΣΣΑΣ και το ΓNA «Ιπποκράτειο». Το πρόγραμμα εστιάζει σε συγκεκριμένα πεδία ασφάλειας της παρεχόμενης φροντίδας, όπως οι πτώσεις, οι κατακλίσεις, η ταυτοποίηση ασθενών. Διαπιστώνεται αύξηση της συμμόρφωσης στη συστηματική καταγραφή, ενώ το επόμενο διάστημα προχωράμε στο validation των δεικτών στα 12 νοσοκομεία για να τεκμηριώσουμε την αξιοπιστία των συλλεχθέντων δεδομένων με σκοπό να προχωρήσουμε σε καθολική εφαρμογή των δεικτών σε όλα τα νοσοκομεία. Επίσης, μέχρι σήμερα έχει εφαρμοστεί σε 21 νοσοκομεία αξιολόγηση της συμμόρφωσης των νοσοκομειακών μονάδων με βάση διεθνή πρότυπα διασφάλισης της ποιότητας στα νοσοκομεία με επιτόπιες επισκέψεις κλιμακίων του ΟΔΙΠΥ (βάσει του ευρωπαϊκού προτύπου για τα Συστήματα Διασφάλισης της Ποιότητας στη Φροντίδα Υγείας, των προτύπων ποιότητας και ασφάλειας των ασθενών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία). Η αξιολόγηση αυτή πρόκειται να επεκταθεί σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό νοσοκομείων μέσα στο 2024. Ταυτόχρονα, εφαρμόζεται το Πανελλήνιο Πρόγραμμα Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων (GRIPP- SNF) σε 10 μεγάλα νοσοκομεία της χώρας και ήδη αποδίδει τα πρώτα θετικά αποτελέσματα στους ασθενείς. Χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, υλοποιείται από το Κέντρο Επιδημιολογίας και Έρευνας (CLEO), επιβλέπεται από τον Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) και αγκαλιάστηκε από τους επαγγελματίες υγείας των 10 νοσοκομείων. Αφορά 5 πανεπιστημιακά, 2 γενικά, 2 παιδιατρικά και 1 ειδικό νοσοκομείο, τα οποία παραγκώνισαν αντικειμενικές δυσκολίες και εμπόδια αντιλαμβανόμενα το τεράστιο όφελος στην ασφάλεια των ασθενών. Στόχος του προγράμματος είναι η λειτουργία ενός ενιαίου εθνικού συστήματος καταγραφής για την επιτήρηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής και παράλληλα η εφαρμογή στρατηγικών ελέγχου τους. Διακριτά σημεία του προγράμματος είναι η σύμπραξη εθνικών και επιστημονικών φορέων με ένα κοινό στόχο, αλλά κυρίως η κοινή δέσμευση και δράση, σε επίπεδο Επιχειρησιακής Ομάδας, των Διοικήσεων, των

22 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Διευθύνσεων Υπηρεσιών, των Επιτροπών Λοιμώξεων και επαγγελματιών υγείας των νοσοκομείων. Το πρόγραμμα διατρέχεται από συνεχείς κύκλους ποιότητας (plan-do-check-act - PDCA), που περιλαμβάνουν το σχεδιασμό, την εφαρμογή, τον έλεγχο αποτελεσματικότητας των όσων εφαρμόστηκαν και τον επαναπροσδιορισμό ή τη λήψη διορθωτικών δράσεων. Η πορεία του προγράμματος παρακολουθείται ανά τρίμηνο και συναποφασίζονται οι δράσεις σε κοινές συναντήσεις των εμπλεκόμενων φορέων, CLEO και ΟΔΙΠΥ, με τις διοικήσεις και τα μέλη της επιχειρησιακής ομάδας των νοσοκομείων.

— Κυρία Γενικέ, γνωρίζοντας ότι έχει ξεκινήσει μία χαρτογράφηση των αναγκών στην οποία θα βασιστεί ο Εθνικός Χάρτης Υγείας, θα θέλατε να μας εξηγήσετε τη διαδικασία; Η μετα-πανδημική εποχή δίνει μεγάλη έμφαση στη βελτίωση της ισότιμης και καθολικής πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας και στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας, ενώ παράλληλα επιβάλλει άξονες δραστηριοποίησης για μια συστηματική προσπάθεια αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών σε στρατηγικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Το ελληνικό σύστημα υγείας αντιμετωπίζει χρόνιες αδυναμίες και ελλείψεις όπως, μεταξύ άλλων, η έλλειψη έγκυρης και αξιόπιστης συνδυασμένης πληροφόρησης αναφορικά με τη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας (ανάγκες υγείας) και την προσφορά των υπηρεσιών υγείας, η αδυναμία υλοποίησης στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδιασμού των υπηρεσιών υγείας, οι γεωγραφικές ανισότητες στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και η έλλειψη συστηματικής και αποτελεσματικής αξιολόγησης της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας. Για αυτήν την αναβάθμιση, είναι απαραίτητο η χώρα: • να χαρτογραφήσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας και τις ανάγκες υγείας του πληθυσμού με σκοπό τον εντοπισμό των εκάστοτε τρεχουσών αναγκών υγείας του πληθυσμού και των υφιστάμενων κενών, τον εξορθολογισμό της χρήσης των πόρων για την παροχή των απαραίτητων και κατάλληλων υπηρεσιών υγείας και την αναδιοργάνωση των υφιστάμενα παρεχόμενων, προκειμένου να επιτυγχάνονται η δίκαιη παροχή των υπηρεσιών υγείας και η καθολική κάλυψη των αναγκών υγείας, και • να αναπτύξει μοντέλα για την πρόβλεψη των μελλοντικών αναγκών υγείας του πληθυσμού, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι ελλείψεις στην παροχή των υπηρεσιών υγείας και να αντιμετωπίζονται οι ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας του πληθυσμού. Το υπουργείο Υγείας, ανταποκρινόμενο στις παραπάνω προκλήσεις και προτεραιότητες, πήρε την

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός «Εθνικού Χάρτη Υπηρεσιών Φροντίδας Υγείας», διαμορφώνοντας έτσι ένα πλαίσιο για τεκμηριωμένο ανασχεδιασμό της υγειονομικής φροντίδας για τη χώρα συνολικά, αλλά και για την κάθε επιμέρους γεωγραφική/υγειονομική περιοχή πιο συγκεκριμένα, από το επίπεδο της προνοσοκομειακής φροντίδας (ΕΚΑΒ - Δομές ΠΦΥ), της νοσοκομειακής φροντίδας, της μετανοσοκομειακής φροντίδας και της μακροχρόνιας φροντίδας, όπως και των υπηρεσιών της κατ’ οίκον φροντίδας. Το έργο αυτό, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας και υλοποιείται για το υπουργείο Υγείας από τον Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας των Υπηρεσιών Υγείας (ΟΔΙΠΥ Α.Ε.), περιλαμβάνει τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας καταγραφής και ανάλυσης δεδομένων προσφοράς και ζήτησης των υπηρεσιών υγείας, την πρόβλεψη για διαλειτουργικότητα με άλλους φορείς και την ανάπτυξη μοντέλων για την πρόβλεψη των μελλοντικών αναγκών υγείας του πληθυσμού. Έχει ως σκοπό την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης βάσης δεδομένων υγείας για τη συστηματική συλλογή, ανάλυση και παρουσίαση πρωτογενών λειτουργικών

δεδομένων, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας και τη βελτιστοποίηση της χρήσης των πόρων και απώτερο σκοπό την αποτελεσματική ανταπόκριση του συστήματος υγείας στις διαχρονικά αυξανόμενες υγειονομικές ανάγκες των πολιτών. Αντλώντας και συλλέγοντας δεδομένα στο πλαίσιο μιας διαλειτουργικότητας με άλλους φορείς υγείας που συλλέγουν σχετικά δεδομένα υγείας, ο Χάρτης Υπηρεσιών Φροντίδας Υγείας θα αποτελέσει τον βασικό πυλώνα ανάκτησης στοιχείων για έναν τεκμηριωμένο στρατηγικό σχεδιασμό για την αντιμετώπιση των αναγκών υγείας του πληθυσμού. Αποτυπώνοντας και συνδυάζοντας τις πληροφορίες αυτές, μπορούν να αναδειχθούν κενά και ελλείμματα στην κάλυψη των υφιστάμενων αναγκών υγείας, δημιουργώντας έτσι ένα πλαίσιο για τεκμηριωμένο ανασχεδιασμό της νοσοκομειακής φροντίδας για τη χώρα συνολικά, αλλά και για την κάθε επιμέρους γεωγραφική/ υγειονομική περιοχή πιο συγκεκριμένα, με τρόπο αποδοτικότερο και παράλληλα διαφανή, προκειμένου να επιτευχθούν η δίκαιη παροχή και η καθολική κάλυψη των αναγκών υγείας για τη χώρα συνολικά, αλλά και για την κάθε επιμέρους γεωγραφική περιοχή ειδικότερα. ■

ΛΊΛΙΑΝ-ΒΕΝΕΤΊΑ ΒΙΛΔΙΡΊΔΗ H Λίλιαν-Βενετία Βιλδιρίδη είναι οικονομολόγος με εξειδίκευση στα θέματα πολιτικής, σχεδιασμού και χρηματοδότησης της Υγείας. Απόφοιτη του London School of Economics and Political Science (BSc in Social Policy and Economics) και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (MSc in Health Policy, Planning and Financing) από το London School of Economics and Political Science και το London School of Hygiene and Tropical Medicine, είναι υποψήφια διδάκτωρ της Σχολής Επιστημών Υγείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε διευθύντρια του ιδιαίτερου γραφείου της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας Ασημίνας Γκάγκα (Φεβρουάριος 2022 - Μάιος 2023) και της υπηρεσιακής υπουργού Υγείας Αναστασίας Κοτανίδου (Ιούνιος 2023), σύμβουλος της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας Ασημίνας Γκάγκα (Σεπτέμβριος 2021 - Ιανουάριος 2022), καθώς και σύμβουλος του αναπληρωτή υπουργού Υγείας Βασίλη Κοντοζαμάνη (Ιούλιος 2019 - Αύγουστος 2021). Έχει διατελέσει επίσης συντονίστρια του φορέα για την παρακολούθηση και επιτάχυνση της υλοποίησης των δράσεων και έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του υπουργείου Υγείας, και πρόεδρος της Επιτροπής Παρακολούθησης για την υλοποίηση του έργου «Ανακαινίσεις και Εκσυγχρονισμός Νοσοκομείων σε ολόκληρη την Ελλάδα» του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

To 2020 ορίστηκε εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κοινή προμήθεια εμβολίων και θεραπειών κατά της νόσου COVID-19. Έχει εργαστεί ως επιστημονική συνεργάτις στο LSE Health and Social Care Research Centre - London School of Economics and Political Science. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται, μεταξύ άλλων, στην πολιτική υγείας που σχετίζεται με τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιολόγηση της απόδοσής τους (HSPA), στην ανάπτυξη εργαλείων για την εκτέλεση του σχεδιασμού και της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού στην Υγεία (Health Workforce), στη διαμόρφωση δεικτών για τη μέτρηση των αποτελεσμάτων και εμπειριών των ασθενών από τη λήψη υπηρεσιών υγείας, καθώς και στις πολιτικές που διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Έχει δημοσιεύσει ερευνητικά άρθρα σε διεθνή περιοδικά. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 23

Οι προτεραιότητες στην Υγεία για το 2024! Της ΑΝΘΗΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΑΚΉ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ των 40 ετών του ΕΣΥ, η κυβέρνηση παρουσίασε το σχέδιο μεταρρυθμίσεων του Εθνικού Συστήματος Υγείας, το οποίο πρέπει, σύμφωνα με τους ειδικούς, να ακολουθήσει τη ροή της εποχής του, να γίνει πιο ευέλικτο και αξιόπιστο, προσφέροντας συγχρόνως ποιοτικές υπηρεσίες υγείας σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες. Η νέα χρονιά ξεκινά με αυξημένο προϋπολογισμό στην Υγεία κατά 897 εκατ., ενώ στα 2,17 δισ. ευρώ θα φτάσουν τα χρήματα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

24 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Συγκεκριμένα, θα χρηματοδοτηθούν 42 έργα που αφορούν «Υποδομές και εξοπλισμός δημόσιων νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας, ψηφιακός μετασχηματισμός της Υγείας, το εθνικό πρόγραμμα πρόληψης Σπύρος Δοξιάδης, κατ’ οίκον νοσηλεία και περίθαλψη, clawback και μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας». Ο συνολικός προϋπολογισμός για τα έργα αυτά, σύμφωνα με τον διοικητή της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Ορέστη Καβαλάκη, θα ανέλθει στα 2,17 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο ποσό

| ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ που έχει δοθεί οριζοντίως στη δημόσια υγεία, πέραν της Covid τα τελευταία χρόνια. Όσον αφορά τον προϋπολογισμό για την Υγεία, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στην ομιλία του στη Βουλή, επεσήμανε ότι για το 2024 περιλαμβάνει το υψηλότερο ποσοστό δαπανών που έχει προβλεφθεί τα τελευταία χρόνια και αποτυπώνει τις πολιτικές και κοινωνικές προτεραιότητες της κυβέρνησης. Ενώ από

στο Ταμείο Ανάκαμψης, με τον εκσυγχρονισμό των νοσοκομείων και την ανακαίνιση των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών να βρίσκονται σε εξέλιξη. Μόνο για την ΗΔΙΚΑ τα έργα ξεπερνούν τα 265 εκατ. ευρώ. Η ενοποίηση των Μητρώων, ύψους 12,2 εκατ., είναι σε εξέλιξη, όπως επίσης ο ψηφιακός μετασχηματισμός για τη διαχείριση ογκολογικών ασθενών (29,4 εκατ.), η ολοκλήρωση Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας

Αυξημένος προϋπολογισμός και Ταμείο Ανάκαμψης είναι τα εργαλεία της κυβέρνησης προκειμένου να γίνουν όλες οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο γιόρτασε τα 40 χρόνια λειτουργίας του, ωστόσο χωρίς να έχουν γίνει δομικές αλλαγές όλα αυτά τα χρόνια.

(45,1 εκατ.), ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων των νοσοκομείων (139,5 εκατ.), η ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος πρωτογενούς πρόληψης (10,2 εκατ.), η αναβάθμιση του κέντρου διαχείρισης δεδομένων της ΗΔΙΚΑ (12 εκατ.) και η εγκατάσταση συστήματος RIS PACS απομαγνητοφώνησης ιατρικών πράξεων και γνωματεύσεων (15,8 εκατ.). την 1η Ιανουαρίου 2024 αυξάνεται κατά 20% η αποζημίωση όλων των εφημεριών στο ΕΣΥ, γιατί όταν η οικονομία πάει καλά, αντέχει τέτοιες αυξήσεις. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΊΣΕΙΣ ΣΕ ΕΣΥ, ΕΟΠYΥ, ΕΟΦ, ΗΔΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΑΒ Η αύξηση του προϋπολογισμού Υγείας για τη νέα χρονιά θα είναι μεγαλύτερη κατά 486 εκat. ευρώ (13,3%) και θα αφορά τις μεταρρυθμίσεις σε ΕΣΥ, ΕΟΠYΥ, ΕΟΦ, ΗΔΙΚΑ και ΕΚΑΒ, ενώ ήδη συμβασιοποιούνται τα έργα ύψους 1,9 δισ. ευρώ στην Υγεία που έχουν ενταχθεί

ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ ΙΑΤΡΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΎ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΎ Για τις προβλεπόμενες δαπάνες για την αναβάθμιση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους στο συνέδριο της ΕΣΔΥ εξήγησε ότι ξεπερνούν τα 200 εκατ. ευρώ και δεν αποσκοπούν απλά στην αναπλήρωση παλαιωμένων μηχανημάτων, αλλά στον εξοπλισμό των νοσοκομείων με πρωτοποριακά συστήματα που θα αποτελέσουν την κορωνίδα της ιατρικής και κλινικής πράξης. Παράλληλα, όπως είπε, η κυβέρνηση σχεδιάζει 10.000 προσλήψεις υγειονομικών, εκ των οποίων 6.500 μέσα ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 25

ΆΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΆΔΗΣ: Μεταρρυθμίσεις και ολιστική αντιμετώπιση του ασθενούς ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΆΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΑΘΗΚΌΝΤΩΝ ΤΟΥ ο νέος υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης έβαλε ήδη σε «σειρά» τις εκκρεμότητες και τις δράσεις που πρέπει να επιληφθεί, καθώς, όπως λέει, «το υπουργείο Υγείας είναι ένας χώρος με πολύ μεγάλη ευαισθησία. Είναι ένα βαθιά ανθρώπινο υπουργείο. Έχει να κάνει με ανθρώπινες ιστορίες, με ανθρώπινες ανάγκες, με ανθρώπινες φοβίες, με ανθρώπινες ανησυχίες. Υπό την έννοια αυτή η ευθύνη είναι τεράστια. Έχω αναλάβει την ευθύνη αυτή με μεγάλο σεβασμό, όχι ελαφριά, γιατί πραγματικά αισθάνομαι ότι πρέπει τα επόμενα 3,5 χρόνια, αν με αξιώσει ο Θεός, να μπορέσω με τον πρωθυπουργό και τους συνεργάτες μου, γιατί έχουμε πολύ καλή ομάδα στο υπουργείο Υγείας, να κάνουμε πολλά πράγματα». Ως εκ τούτου, για το μεταρρυθμιστικό έργο ανακοίνωσε ότι πρέπει να γίνει ολιστική αντιμετώπιση του ασθενούς γιατί η νέα πρόκληση πια σε όλα τα σύγχρονα συστήματα υγείας είναι η ολιστική αντιμετώπιση του ασθενούς, όχι τον ασθενή να τον βλέπεις μόνο όταν θα έρθει στο νοσοκομείο, αλλά πώς θα έχεις συνολικά καλύτερες υπηρεσίες υγείας για να έχει καλύτερο επίπεδο υγείας στη ζωή του. Για τα προβλήματα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας ήταν σαφής όταν ανέφερε: «Να μην περιμένετε να γίνουν θαύματα σε 24 ώρες. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας έχει κάποια σοβαρά δομικά προβλήματα. Το μεγαλύτερό μας πρόβλημα είναι ότι έχουμε έλλειψη γιατρών. Δεν είναι ότι δεν κάνουμε προσλήψεις. Κάνουμε προκηρύξεις για προσλήψεις και υπάρχουν πάρα πολλές προκηρύξεις που είναι άγονες και που είναι λιγότερη η Ο υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης.

στο 2024. Συγκεκριμένα, μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων από το ΑΣΕΠ του 2023, 4.386 νοσηλευτές θα προσληφθούν για την κάλυψη νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας. Θα ακολουθήσουν 1.710 θέσεις για νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό, εκ των οποίων 225 διασώστες ΕΚΑΒ. Επίσης, θα προσληφθούν σταδιακά 729 γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ επαναπροκηρύχθηκαν 206 θέσεις που κηρύχθηκαν άγονες. Ο προγραμματισμός για το 2024 προβλέπει 6.500 προσλήψεις για την Υγεία (1.450 θέσεις γιατρών ΕΣΥ, 3.050 θέσεις νοσηλευτών, 800 θέσεις διασωστών ΕΚΑΒ και 950 λοιπό προσωπικό).

τών διοικητών νοσοκομείων ήταν 3.524,69 & 2.647,84 ευρώ αντίστοιχα, ενώ των διοικητών και υποδιοικητών των Υγειονομικών Περιφερειών 4.254,5 και 3.524,69 ευρώ αντίστοιχα. Οι νέοι μισθοί θα ανέρχονται για διοικητές νοσοκομείων άνω των 400 κλινών στις 5.121 ευρώ και για κάτω των 400 κλινών στις 4.608,9 ευρώ. Αντίστοιχα, στους αναπληρωτές διοικητές 4.096,8 ευρώ & 3.584,7 ευρώ. Τέλος, για διοικητές ΥΠε 5.121 ευρώ και για υποδιοικητές ΥΠε 4.608,9 ευρώ. Το σύνολο των αμοιβών κοστίζει σήμερα στον Προϋπολογισμό του κράτους 208,3 εκατ. ευρώ, ενώ με την αύξηση θα διαμορφωθεί στα 249,9 εκατ. ευρώ.

ΑΎΞΗΣΗ ΑΠΟΔΟΧΏΝ Μεγαλύτερες αποδοχές διοικητών νοσοκομείων και ΥΠε με Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών και Υγείας. Συγκεκριμένα, αυξάνονται οι αποδοχές διοικητών και αναπληρωτών διοικητών νοσοκομείων και ΥΠε. Μέχρι σήμερα οι μισθοί διοικητών και αναπληρω-

ΝΈΟΙ ΔΙΟΙΚΗΤΈΣ ΚΑΙ ΥΠΕΆΡΧΕΣ Να σημειωθεί, επίσης, ότι προχωράει ήδη η εφαρμογή του νέου νόμου επιλογής διοικήσεων, καθώς δημοσιεύθηκε η δεύτερη, κατά σειρά, προκήρυξη που αφορά στη στελέχωση των διοικήσεων των νοσοκομείων της χώρας, σε εφαρμογή του νέου Νόμου 5062/2023 για την «Επιλογή Διοικήσεων των Φορέων του Δημοσίου

26 |

| ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ συμμετοχή από την αναμενόμενη. Ειδικά στα νησιά είναι ακόμα πιο δύσκολο να πάει ένας γιατρός. Όταν πάει πολύ καλά ο τουρισμός σε ένα νησί, αυτό τι σημαίνει; Ανεβαίνουν τα ενοίκια. Ένας γιατρός, όταν του πεις να πάει σε ένα μέρος, θα υπολογίσει και το κόστος της ζωής του. Αν το κόστος της ζωής του δεν του επιτρέπει να έχει την ίδια ποιότητα ζωής που είχε σε ένα άλλο σημείο, δεν θα επιλέξει να πάει εκεί». Ο υπουργός ανακοίνωσε επίσης ότι στο υπουργείο Εργασίας που ήταν -πριν έρθει στο Υγείας- ετοίμασαν με τη ΔΥΠΑ ένα σχέδιο για να φτιάξουν κοινωνικές κατοικίες σε νησιά και, όπως είπε, θα συνεχιστεί το σχέδιο, δεν θα σταματήσει διότι το υποστηρίζει και ο πρωθυπουργός. Σε επιβαρυμένα νησιά θα γίνουν κατοικίες μέσω της ΔΥΠΑ όπου θα έχουν πάρα πολύ χαμηλά ενοίκια για τους γιατρούς, τους νοσηλευτές, τους αστυνομικούς, τους λιμενικούς και τους εκπαιδευτικούς. Όσον αφορά τις αμοιβές των γιατρών του ΕΣΥ, ο νέος υπουργός Υγείας θεωρεί ότι στην Ελλάδα παραμένουν πολύ χαμηλότερες σε σχέση με αντίστοιχα συστήματα υγείας σε χώρες της Ευρώπης. «Βέβαια, για να είμαι δίκαιος, η σωστή σύγκριση δεν γίνεται με βάση το μισθό, γίνεται με βάση το κόστος ζωής. Για παράδειγμα, άλλο να παίρνεις 8.000 ευρώ στο Λουξεμβούργο, όπου εκεί όμως όλα είναι πανάκριβα, και άλλο να παίρνεις 3.000 ευρώ στην Ελλάδα. Παρά ταύτα, αποδέχομαι απολύτως ότι αυτό είναι ένα βασικό πρόβλημα», τόνισε. Εξήγησε ότι ο ίδιος δεν μπορεί να εξαγγείλει φορολογικά μέτρα, μπορεί όμως να πει στον ιατρικό κόσμο του ΕΣΥ ότι αναγνωρίζει απολύτως ότι εκεί υπάρχει ένα δομικό πρόβλημα και ο πρωθυπουργός έχει κάνει πολλά σε αυτή την κατεύθυνση. Έχουν ανεβεί οι μισθοί και θα ανέβουν και άλλο, όπως είπε, αλλά να θυμόμαστε πάντα και τα όρια του κράτους. Τέλος, όσον αφορά το πολύ σημαντικό κομμάτι του φαρμάκου, ο υπουργός Υγείας στην πρώτη του συνέντευξη από την ανάληψη των καθηκόντων του επεσήμανε ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία έχει ωφεληθεί τα 4 χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη από το επενδυτικό clawback, δηλαδή από την επιστροφή χρημάτων στη βιομηχανία που κάνει επενδύσεις στην Ελλάδα. Όπως είπε, ήταν ένας από τους πρώτους νόμους που ψήφισε ως υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων τον Σεπτέμβριο του 2019, μέσω του οποίου έγινε και η επένδυση της Pfizer στη Θεσσαλονίκη για παράδειγμα. «Στηρίζουμε την ελληνική φαρμακοβιομηχανία, δίνει μεγάλη προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία. Το 1 ευρώ που δαπανάται εκεί επιστρέφει 3 ευρώ στην ελληνική οικονομία, έχει μεγάλο πολλαπλασιαστή. Έχουν πολύ μεγάλες εξαγωγές, οι ελληνικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις και το ελληνικό φάρμακο έχει πολύ καλή φήμη στο εξωτερικό και ασφαλώς και τους υποστηρίζουμε», σημείωσε ο κ. Γεωργιάδης.

και Ενίσχυση της Αποτελεσματικότητάς τους». Η προκήρυξη είναι ενιαία και αφορά συνολικά στην κάλυψη 152 θέσεων διοικητών και αναπληρωτών διοικητών σε 95 νοσοκομεία, στο σύνολο των επτά υγειονομικών περιφερειών της χώρας (Αττικής, Πειραιώς-Αιγαίου, Μακεδονίας, Μακεδονίας-Θράκης, Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδος, Πελοποννήσου-Ιονίων Νήσων-Ηπείρου-Δυτικής Ελλάδος και Κρήτης). Με τη δημοσίευση των δύο ενιαίων προκηρύξεων για τους διοικητές νοσοκομείων και Υγειονομικών Περιφερειών τίθενται οι βάσεις για να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες παρεμβάσεις πνοής στο χώρο της Υγείας, οι οποίες αποτέλεσαν προεκλογική δέσμευση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. ΥΠΌ ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΤΟ ΖΉΤΗΜΑ ΤΟΥ CLAWBACK Το «καυτό» θέμα του clawback δημιουργεί προβλήματα στον νέο υπουργό Υγείας Άδωνη Γεωργιάδη, ο οποίος σε συνέντευξή του εξήγησε ότι δεν είναι μνημονιακός νόμος, αλλά νόμος της Ελληνικής Δη-

μοκρατίας που ισχύει και σήμερα και θα ισχύει και αύριο. Όπως είπε, το έχουν ψηφίσει πια πάρα πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολλές μας αντέγραψαν δηλαδή ως προς το clawback. « Όταν έφυγα εγώ από το υπουργείο Υγείας, στα μέσα του 2014, το clawback στα διαγνωστικά, στα μικροβιολογικά ήταν 7%. Το clawback σήμερα είναι 47%», τόνισε ο υπουργός, συμπληρώνοντας ότι είναι προφανές ότι εκεί έχει γίνει κάποια μεγάλη ζημιά και ότι θα ασχοληθεί άμεσα με αυτό το θέμα προκειμένου να μειωθεί το ύψος clawback, το οποίο είναι πάρα πολύ μεγάλο και όπως έχει φτάσει δεν δουλεύει. Και μπορεί οι συζητήσεις με γιατρούς και κλινικοεργαστηριακούς να βαίνει προς καλή έκβαση, όμως δεν γνωρίζουμε ακόμα αν αυτό θα αφορά και το φάρμακο, καθώς οι πολυεθνικές δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν τονίσει ότι είναι δυσθεώρητα τα ύψη του clawback για τις εταιρείες τους και ότι δεν τους αφορά το επενδυτικό κομμάτι, αφού η πλειοψηφία αυτών δεν επενδύουν σε υποδομές στην Ελλάδα. ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 27

ΜΕΛΈΤΗ ΤΜΉΜΑΤΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΉΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΉΣΟΥ

Κενό γνώσεων του πληθυσμού για τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχo! Η καθυστερημένη διάγνωση έχει ως αποτέλεσμα μόνο το 20% των περιστατικών να είναι χειρουργήσιμo τη στιγμή της διάγνωσης!

Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ ΤΗΝ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΉ ΑΝΆΓΚΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ και εφαρμογής παρεμβάσεων δημόσιας υγείας με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού όσον αφορά τους παράγοντες κινδύνου, τα συμπτώματα και τα οφέλη του ελέγχου και της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα, αλλά και την ανάγκη μέτρων πολιτικής για να καταστεί ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πιο προσιτός στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, αναδεικνύει μελέτη που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από ερευνητική ομάδα του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα, με επιστημονικά υπεύθυνη την Γεωργία Κουρλαμπά, επίκουρη καθηγήτρια Μεθοδολογίας Έρευνας και Τεκμηριωμένης Νοσηλευτικής Πρακτικής και τακτικό μέλος του Δ.Σ. του ΕΟΔΥ. Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο πιο συχνός καρκίνος, παγκοσμίως, τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με το GLOBOCAN, το 2018 διαγνώσθηκαν περίπου 2,1 εκατ. νέοι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, το οποίο αντιστοιχεί στο 11,5% του συνόλου των νεο-διαγνωσθέντων ασθενών με καρκίνο, ενώ 1,76 εκατ. ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα απεβίωσαν, με τις εκτιμήσεις να δείχνουν ότι το 2035, παρά την πρόοδο της τεχνολογίας, οι θάνατοι θα αγγίξουν τα 3 εκατ. Στην Ελλάδα το 2018 διαγνώσθηκαν 9.960 ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα (συμπεριλαμβάνοντας τραχεία και βρόγχους) και χάθηκαν περίπου 8.300 ανθρώπινες ζωές. Η πτωχή πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο του

28 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Η κ. Γεωργία Κουρλαμπά.

πνεύμονα σχετίζεται σημαντικά με το προχωρημένο στάδιο της νόσου τη στιγμή της διάγνωσης, με αποτέλεσμα μόνο το 20% περίπου των περιστατικών να είναι χειρουργήσιμο κατά τη στιγμή της διάγνωσης. Η έλλειψη γνώσεων του γενικού πληθυσμού σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα, καθώς και ο φόβος της διάγνωσης φαίνεται να συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, στην καθυστερημένη διάγνωση του καρκίνου, όταν η νόσος είναι πιο προχωρημένη και πιθανότατα μη ιά-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

σιμη. Επιπροσθέτως, τυχόν αντιλήψεις των ασθενών ότι είναι άτρωτοι, ότι ο καρκίνος του πνεύμονα δεν μπορεί να διαγνωστεί εγκαίρως και ότι δεν υπάρχει κατάλληλη θεραπεία που θα μπορούσε να βελτιώσει την έκβασή τους ενδέχεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην καθυστερημένη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και άρα διάγνωσης του καρκίνου πνεύμονα. Από την άλλη, η πρόοδος που έχει παρατηρηθεί τόσο στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα μέσω της αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης όσο και στη θεραπεία του μέσω των νέων στοχευμένων θεραπειών, των νέων χειρουργικών τεχνικών, αλλά και των νέων μεθόδων ακτινοθεραπείας σε πρώιμα και τοπικά προχωρημένα στάδια αυτής της νόσου, μπορούν πραγματικά να συμβάλουν στη σημαντικά καλύτερη έκβαση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι γνώσεις και αντιλήψεις του πληθυσμού για τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο επηρεάζουν σημαντικά τις πρακτικές του (π.χ. συμμετοχή σε προσυμπτωματικό έλεγχο και αναζήτηση έγκαιρης διάγνωσης), οι οποίες ενδέχεται να συμβάλουν στην καθυστερημένη διάγνωση και άρα την κακή πρόγνωση. Γι’ αυτόν το λόγο, προκειμένου να σχεδιαστούν κατάλληλες καμπάνιες ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού για τον καρκίνο του πνεύμονα, τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται όλο και περισσότερες μελέτες αξιολόγησης των γνώσεων, αντιλήψεων και πρακτικών του γενικού πληθυσμού για τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό

έλεγχο, ενώ στην Ελλάδα, στο βαθμό που γνωρίζουμε, δεν έχει διεξαχθεί τέτοια μελέτη μέχρι τώρα. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΊΑ Στην κατεύθυνση αυτή διεξήχθη η συγκεκριμένη μελέτη, η οποία ήταν πανελλαδική, συγχρονική και έγινε σε ένα δείγμα του ενήλικου γενικού πληθυσμού, αντιπροσωπευτικό ως προς το φύλο, την ηλικία και τον τόπο διαμονής, την περίοδο Μάρτιος-Απρίλιος 2023. Η συλλογή των δεδομένων έγινε ανώνυμα με τηλεφωνική και διαδικτυακή συνέντευξη με τη βοήθεια υπολογιστή. Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 48,7 (± 17,4) έτη, με 15,2% να αναφέρει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου πνεύμονα. ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ Αναφορικά με τις γνώσεις των συμμετεχόντων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα, σχεδόν οι μισοί συμμετέχοντες (53,2%) ανέφεραν σωστά όλους τους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα, με το ενεργητικό κάπνισμα και το παθητικό κάπνισμα να είναι από τους πιο αναγνωρισμένους παράγοντες κινδύνου (90,9% και 80,9%, αντίστοιχα). Τα τρία πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα ήταν ο βήχας που επιδεινώνεται ή δεν υποχωρεί (76,2%), η δύσπνοια (72,5%) και η αιμόπτυση (68,6%), ενώ μόνο 1 στους 4 συμμετέχοντες (24,4%) έδωσε συνολικά σωστή απάντηση σχετικά με τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι περίπου 80,0% ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 29

Πρακτικές σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο ■ NAI ■ OXI 15,8%

18,3%

84,2%

81,7%

86,7%

79,0%

21,0%

13,3% Έχουν υποβληθεί στο παρελθόν σε ΠΕΚΠ

93,2%

6,8% Τους τελευταίους 18 Θα ήταν πρόθυμοι Θα ήταν πρόθυμοι να Θα φοβούνταν να να υποβληθούν σε υποβληθούν σε ΠΕΚΠ υποβληθούν σε LDCT μήνες τους πρότεινε κάποιος ιατρός να ΠΕΚΠ με LDCT αν το με LDCT αν η πολιτεία λόγω της έκθεσης στην ακτινοβολία υποβληθούν σε ΠΕΚΠ τους ενημέρωνε ότι σύστηνε ο γιατρός με LDCT πρέπει και ήταν και τους δωρεάν

ΠΕΚΠ: Προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα, LDCT: Αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης

του γενικού πληθυσμού φαίνεται να γνωρίζει τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος και σχεδόν το 70% από αυτούς αναφέρει σωστά τη χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακος (low dose chest CT - LDCT) ως μέθοδο προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα. Η μέση συνολική βαθμολογία γνώσεων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα ήταν 4,1 στα 8, γεγονός που υποδηλώνει ένα μέτριο επίπεδο γνώσεων μεταξύ των συμμετεχόντων. Αυτή η βαθμολογία υποδηλώνει ένα σημαντικό κενό γνώσεων μεταξύ των συμμετεχόντων, σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο αυτού. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για αποτελεσματικότερες στρατηγικές εκπαίδευσης και εκστρατείες δημόσιας υγείας για τη βελτίωση των συνολικών γνώσεων, προωθώντας έτσι καλύτερες πρακτικές πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου στον πληθυσμό που διατρέχει κίνδυνο. Αναφορικά με τις στάσεις των συμμετεχόντων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα, οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες συμφώνησαν/συμφώνησαν απόλυτα ότι ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να ανιχνευθεί πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα μέσω του κατάλληλου ελέγχου (75,7%) και ότι αν συμβουλευτούν τον γιατρό τους αμέσως μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα, μπορεί να ζήσουν περισσότερο

30 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ακόμα και αν διαγνωστούν με καρκίνο του πνεύμονα (77,9%). Μια ισχυρή πλειοψηφία (87,7%) πίστευε ότι ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος και ότι ο έλεγχος αυτός πρέπει να προσφέρεται δωρεάν σε όλους τους πολίτες (91,1%). Μόνο το 22,2% συμφώνησε ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα θα πρέπει να συνιστάται μόνο σε καπνιστές ή/και πρώην καπνιστές ηλικίας άνω των 50 ετών και όχι σε όλους τους ενήλικες άνω των 50 ετών και το 47,6% πίστευε ότι το κόστος του προσυμπτωματικού ελέγχου επηρεάζει το ποσοστό συμμετοχής στην εξέταση LDCT. Τέλος, φαίνεται ότι σχεδόν το 70% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι είναι γενική ανάγκη να ενημερωθεί το ευρύ κοινό για το τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος, τις συνθήκες για τις οποίες χρησιμοποιείται ο προσυμπτωματικός έλεγχος, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του προσυμπτωματικού ελέγχου και ποιος, πού και πότε μπορεί να υποβληθεί σε προσυμπτωματικό έλεγχο. Αναφορικά με τις πρακτικές των συμμετεχόντων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα, μόνο το 13,3% αυτών ανέφερε ότι έχει υποβληθεί σε έλεγχο για τον καρκίνο του πνεύμονα στο παρελθόν, με την πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδο ελέγχου να είναι η ακτινογραφία θώρακα. Το 84,2% των ερωτηθέντων ήταν πρόθυμο να υποβληθεί σε εξέταση LDCT εάν του

| ΜΕΛΕΤΗ Γνώσεις σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο ■ NAI ■ OXI 19,1% 46,8%

55,1% 69,7%

75,6%

80,7% 53,2%

44,9% 30,3%

24,4%

Γνωρίζουν όλους τους παράγοντες κινδύνου του ΚΠ

Γνωρίζουν όλα τα συμπτώματα του ΚΠ

Γνωρίζουν τι είναι ο ΠΕ

Γνωρίζουν ότι είναι πιθανό το αποτέλεσμα ενός ΠΕ να είναι ψευδώς θετικό

Γνωρίζουν όλες τις μεθόδους ΠΕ για ΚΠ

ΠΕ: Προσυμπτωματικός έλεγχος, ΚΠ: Καρκίνος του πνεύμονα

το συνιστούσε ο γιατρός του και το 81,7% θα το έκανε εάν λάμβανε ένα γραπτό μήνυμα στο κινητό του που θα τους ενημέρωνε ότι είναι επιλέξιμοι να υποβληθούν σε LDCT δωρεάν. Μόνο το 6,8% των συμμετεχόντων ανέφερε ότι κάποιος γιατρός τού συνέστησε να υποβληθεί σε έλεγχο με LDCT τους τελευταίους 18 μήνες και μεταξύ αυτών μόνο το 47,1% ανέφερε ότι το έκανε. Τέλος, το 79,0% των συμμετεχόντων ανέφερε ότι δεν θα φοβόταν να υποβληθεί σε LDCT λόγω της έκθεσης σε ακτινοβολία. Οι συμμετέχοντες με υψηλότερη συνολική βαθμολογία γνώσεων, όσοι πίστευαν ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να παρατείνει τη ζωή τους, όσοι πίστευαν ότι το να ζητούν ιατρική συμβουλή αμέσως μετά την εμφάνιση

του πρώτου συμπτώματος μπορεί να παρατείνει τη ζωή τους και όσοι πίστευαν ότι ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να προσφέρεται δωρεάν ήταν πιο πιθανό να υποβληθούν σε LDCT εάν τους το συνιστούσε ο γιατρός τους ή εάν ελάμβαναν ένα γραπτό μήνυμα από το κράτος. Επιπροσθέτως, διαπιστώθηκε ότι η συνολική βαθμολογία γνώσεων των συμμετεχόντων συσχετίστηκε σε σημαντικό βαθμό με την προθυμία να υποβληθούν σε εξέταση LDCT για καρκίνο του πνεύμονα, εάν τους το συνέστηνε ο γιατρός και εάν τους το πρότεινε ένα γραπτό μήνυμα από το κράτος, υποδεικνύοντας ότι η γνώση οδηγεί σε αυξημένη ευαισθητοποίηση και υιοθέτηση καλύτερων πρακτικών πρόληψης. ■

ΓΕΩΡΓΊΑ ΚΟΥΡΛΑΜΠΆ Η Γεωργία Κουρλαμπά είναι επίκουρη καθηγήτρια Μεθοδολογίας Έρευνας και Τεκμηριωμένης Νοσηλευτικής Πρακτικής στο Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας (ΕΕΔΥ) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Επιπλέον, ασκεί ακαδημαϊκό έργο για περισσότερα από 10 χρόνια στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, ως υπεύθυνη διδασκαλίας των μαθημάτων «Μεθοδολογία Έρευνα» και «Βιοστατιστική» σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων, σε πολλά εκ των οποίων ήταν επιστημονικά υπεύθυνη ή συν-υπεύθυνη. Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 150 άρθρα σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά διεθνούς εμβέλειας και έχει λάβει μεγάλο αριθμό αναφορών για το ερευνητικό της έργο (h-index: 39). Έχει αποκτήσει τίτλο μεταπτυχιακών σπουδών (MSc) στη Βιοστατιστική από το ΕΚΠΑ και διδακτορικό (Ph.D.) στη Βιοστατιστική - Διατροφική Επιδημιολογία από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 31

ΕΙΔΉΣΕΙΣ από τον δημόσιο και ιδιωτικό ΤΟΜΈΑ ΥΓΕΊΑΣ! Νέο σύστημα υπερήχων ARIETTA 850 της FUJIFILM στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών! ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΟΎΣ ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗΣ του ιατρικού του εξοπλισμού και της διαχρονικής του δέσμευσης προς τους Έλληνες ασθενείς για την παροχή καινοτόμων και ποιοτικών υπηρεσιών Υγείας, ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών προμηθεύτηκε το νέο, προηγμένο σύστημα υπερήχων ARIETTA 850 της FUJIFILM που έρχεται από το μέλλον στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, δίνοντας νέα διάσταση στη διάγνωση και αξιολόγηση βλαβών του παγκρέατος, της χοληδόχου κύστης και των χοληφόρων αγγείων, του οισοφάγου, του στομάχου και του ορθού. Με περαιτέρω βελτίωση των τεχνολογιών που καθιστούν δυνατή την απόδοση καθαρών εικόνων υπερήχων από τις επιφανειακές έως τις πιο βαθιές περιοχές της κοιλιάς και σχεδιασμένο με εξελιγμένη εργονομία, πολλά νέα εργαλεία και μοναδικές εφαρμογές που δημιουργούν νέα κλινική αξία, η ναυαρχίδα της σειράς ARIETTA της FUJIFILM αποτελεί την απάντηση του ομίλου στις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για διαγνωστική ακρίβεια, χωρίς συμβιβασμούς. Οι κορυφαίες επιδόσεις του συστήματος υπερήχων ARIETTA 850 της FUJIFILM προσφέρουν στους ιατρούς του ομίλου άνευ προηγουμένου δυνατότητες έγκαιρης και ακριβέστατης διάγνωσης μεγάλου αριθμού προβλημάτων υγείας, καθώς και εφαρμογής κρίσιμης σημασίας θεραπειών που βασίζονται σε υπερηχογραφική καθοδήγηση, όπως η θεραπεία παγκρεατικών κυστών, η τοπική θεραπεία όγκων του παγκρέατος και η EUS - κατευθυνόμενη χολαγγειοπαγκρεατογραφία. Οι ειδικά εκπαιδευμένες και καταρτισμένες στον ενδοσκοπικό υπέρηχο ιατρικές ομάδες του ομίλου αναμένουν να αξιοποιήσουν δημιουργικά ένα σύστη-

32 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Από αριστερά: Ο κ. Κίμων Καλόγλου, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Ενδοσκοπικής Α.Ε., και ο Δρ Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών.

μα που ενσωματώνει τεχνολογίες αιχμής σε κάθε κατηγορία: ποιότητα εικόνας, λειτουργικότητα και προηγμένες εφαρμογές, όπως Real Time Tissue Elastography, Dual gate Doppler, eFLOW, Contrast Echo Analysis, έτσι ώστε να προσφέρεται η μέγιστη δυνατή ιατρική φροντίδα στον Έλληνα ασθενή. ■

| ΤΟΜΕΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

Πρωτοπορία του ΥΓΕΙΑ στη διαδερμική επιδιόρθωση καρδιακών βαλβίδων! ΣΥΜΠΛΗΡΏΘΗΚΑΝ 16 ΧΡΌΝΙΑ από τις πρώτες ιστορικές επεμβάσεις διαδερμικής εμφύτευσης αορτικής βαλβίδας (TAVI) και 12 χρόνια από τις πρώτες επεμβάσεις διαδερμικής επιδιόρθωσης ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας (MitraClip) που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα, τοποθετώντας τη χώρα μας ανάμεσα στις πρώτες παγκοσμίως που εφάρμοσαν αυτές τις πρωτοποριακές μεθόδους και το ΥΓΕΙΑ στην αιχμή των ιατρικών εξελίξεων στην Καρδιολογία. Οι πρώτες επεμβάσεις TAVI διενεργήθηκαν από τον διευθυντή του Τμήματος Διαδερμικών Βαλβίδων του ΥΓΕΙΑ, Δρα Κωνσταντίνο Σπάργια, και την ιατρική ομάδα υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Δ. Κόκκινου το 2007. Λίγα χρόνια αργότερα το 2011 ο Δρ Κωνσταντίνος Σπάργιας σε συνεργασία με τον Δρα Μιχαήλ Χρυσοχέρη, αναπλ. διευθυντή Τμήματος Διαδερμικών Βαλβίδων του ΥΓΕΙΑ, εισήγαγαν στην ιατρική πρακτική της χώρας μια ακόμη καινοτομία,

τη διαδερμική επιδιόρθωση μιτροειδούς βαλβίδας, χωρίς ανοιχτό χειρουργείο, με το σύστημα Mitraclip. Οι διαδερμικές θεραπείες καρδιακών βαλβίδων αποτελούν μία από τις σημαντικότερες καινοτόμες εξελίξεις στον τομέα της Καρδιολογίας την τελευταία 16ετία, μέσω των οποίων απλοποιείται η θεραπεία των ασθενών και ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος προσφέροντας αξιόπιστες και αποτελεσματικές λύσεις για την έγκαιρη και άμεση αντιμετώπιση αυτών των καρδιολογικών παθήσεων. Το Τμήμα Διαδερμικών Βαλβίδων του ΥΓΕΙΑ ιδρύθηκε το 2010, συνδιευθύνεται από τον καρδιοχειρουργό Δρα Στρατή Παττακό και αποτελεί κέντρο αναφοράς και εκπαίδευσης, όχι μόνο σε πανελλήνιο, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, διαθέτοντας ένα από τα μεγαλύτερα διαχρονικά και πιο πολυσχιδή προγράμματα TAVI, που πλέον μετρούν περισσότερες από 3.000 εφαρμογές. ■

Στο «ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ» οι Κλινικές της EUROMEDICA

Στόχος της εξαγοράς είναι να δημιουργηθεί ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους υγείας στην Ελλάδα που θα προσφέρει υπηρεσίες δευτεροβάθμιας περίθαλψης μέσα από ένα δίκτυο νοσοκομείων και κλινικών με ευρεία γεωγραφική κάλυψη της ελληνικής επικράτειας. Ο νέος αυτός όμιλος θα απασχολεί πάνω από 2.500 εργαζομένους, διαθέτοντας περισσότερες από 1.380 κλίνες δευτεροβάθμιας φροντίδας πανελληνίως, έχοντας τη δυνατότητα να νοσηλεύει πάνω από 120.000 περιστατικά το χρόνο και να εξυπηρετεί περισσότερα από 750.000 εξωτερικά περιστατικά στο δίκτυο των κλινικών του. Σημειώνεται ότι η διαδικασία εξαγοράς είναι σε εξέλιξη και η ολοκλήρωσή της τελεί υπό την έγκριση της αρμόδιας Αρχής Ανταγωνισμού και τη λήψη των προβλεπόμενων από το νόμο εγκρίσεων. ■

Η ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΗΜΙΘΕΑ ΜΑΕ, ιδιοκτήτρια του νοσοκομείου «ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ», ανακοίνωσε ότι ήρθε σε καταρχήν συμφωνία με τη Farallon για την εξαγορά του βασικού κορμού του Ομίλου EUROMEDICA, μετά την απόσχιση των Διαγνωστικών Κέντρων. Η εξαγορά αφορά 6 Γενικές και Μαιευτικές Κλινικές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ρόδο και Κοζάνη, 1 Κέντρο Αποκατάστασης στη Θεσσαλονίκη και συμμετοχές σε άλλα Κέντρα Αποκατάστασης και εταιρείες Προμηθειών, Πληροφορικής και Εκμετάλλευσης Ακινήτων.

ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 33

Καινοτόμος εφαρμογή ηλεκτρικής διέγερσης νωτιαίου μυελού βοήθησε παραπληγική ασθενή να περπατήσει! ΝΈΟΙ ΟΡΊΖΟΝΤΕΣ ΑΝΟΊΓΟΝΤΑΙ για τη θεραπεία των παραπληγικών ασθενών, αφού με τη μέθοδο της ηλεκτρικής διέγερσης του νωτιαίου μυελού μπορούν πλέον να σταθούν στα πόδια τους. Πιο συγκεκριμένα, ο ομότιμος καθηγητής Νευροχειρουργικής του ΕΚΠΑ, επ. πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Λειτουργικής Νευροχειρουργικής και μέλος της παγκόσμιας Ακαδημίας Νευροχειρουργικής, Δαμιανός Σακάς, παρουσίασε την περίπτωση ασθενούς στην Ελλάδα, η οποία ανέκτησε την ικανότητα για αυτόνομη βάδιση (με χρήση υποστηρικτικού «Π»). Είναι η πρώτη περίπτωση στη χώρα μας που αντιμετωπίστηκε με αυτή τη μέθοδο και από τις ελάχιστες που έχουν αντιμετωπισθεί παγκοσμίως με τον συγκεκριμένο τρόπο. Η ασθενής τραυματίστηκε το 2018 στον νωτιαίο μυελό και ανέπτυξε πλήρη κινητική παραπληγία και απώλεια αισθητικότητας κάτω από το επίπεδο του ομφαλού. Λόγω της βλάβης η σωστή μετάδοση εντολών από τον εγκέφαλο προς τα κάτω άκρα ήταν ανέφικτη και η ασθενής παρά το εντατικό πρόγραμμα φυσικοθεραπείας επί 4 έτη αδυνατούσε να ορθοστατήσει και να περπατήσει. Στις εξετάσεις που της είχαν κάνει εθεωρείτο ότι έχει πλήρη διατομή νωτιαίου μυελού, επομένως δεν υπήρχε

περίπτωση επαναφοράς της μέσω χειρουργικής επέμβασης. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα των τελευταίων ετών έχουν αλλάξει. Σύμφωνα με νεότερες μελέτες σε ένα 50% των ασθενών που έχουν θεωρηθεί πλήρους διατομής του νωτιαίου μυελού δεν είναι πλήρης και πολλοί εξ αυτών έχουν σημαντικές Ο κ. Δαμιανός Σακάς. προοπτικές βελτίωσης. Η ασθενής, αφού πέρασε από μία σειρά συγκεκριμένων εξετάσεων της ομάδας του καθηγητή Σακά, διαπιστώθηκε ότι δεν ήταν πλήρους διατομής και έτσι μπήκε στο πρόγραμμα να χειρουργηθεί και να εφαρμοστεί στο σώμα της η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού. Η επιτυχία της εφαρμογή διαφάνηκε σχεδόν αμέσως, καθώς 6 μήνες μετά την επέμβαση η ασθενής μπορεί πλέον να στέκεται όρθια και να περπατά χωρίς τη βοήθεια ναρθήκων, παρά μόνο με περιπατητήρα. ■

Πρωτοποριακή τεχνική στο «Λαϊκό» για τη θεραπεία αιμοκαθαιρόμενων ασθενών! ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΉ ΤΕΧΝΙΚΉ, που αλλάζει τα δεδομένα της θεραπείας των ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο τελικού σταδίου, οι οποίοι πρόκειται να ενταχθούν σε πρόγραμμα αιμοκάθαρσης, εφαρμόστηκε στη Β’ Αγγειοχειρουργική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Λαϊκό». Η καινοτόμος τεχνική προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας «ενδαγγειακής» ή αλλιώς διαδερμικής αγγειακής προσπέλασης (fistula) χωρίς να απαιτείται χειρουργική τομή, έχοντας σημαντικά οφέλη για τους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς. «Η Β’ Αγγειοχειρουργική Κλινική του ΕΚΠΑ, διατηρώντας την παράδοση του Λαϊκού Νοσοκομείου να παρέχει ασθενοκεντρικές, εξατομικευμένες και σύγχρονες θεραπευτικές υπηρεσίες αιχμής, συντονίζεται με τις τρέχουσες εξελίξεις και προσφέρει

34 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

τις νέες εξελιγμένες ενδαγγειακές τεχνικές στους νεφροπαθείς ασθενείς. Είμαι, λοιπόν, ιδιαίτερα ευτυχής που αντιμετωπίσαμε με επιτυχία μία νέα ασθενή με χρόνια νεφρική νόσο που πρόκειται να ενταχθεί σε πρόγραμμα αιμοκάθαρσης, πραγματοΟ κ. Χρήστος Κλωνάρης. ποιώντας την πρώτη στην ιστορία του νοσοκομείου ενδαγγειακή αγγειακή προσπέλαση», δήλωσε σχετικά ο διευθυντής της Αγγειοχειρουργικής Κλινικής του Λαϊκού Νοσοκομείου, καθηγητής Αγγειοχειρουργικής, Χρήστος Κλωνάρης. ■

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Δωρεάν εμβολιασμός για ασθενείς με δερματικό μελάνωμα στο Metropolitan Hospital! ΓΙΑ ΠΡΏΤΗ ΦΟΡΆ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ, έπειτα από δεκαετίες έρευνας, δοκιμάζεται περίπου σε 1.000 ασθενείς με δερματικό μελάνωμα από όλο τον κόσμο ο εμβολιασμός με mRNA εμβόλιο σε συνδυασμό με την κλασική ανοσοθεραπεία. Το Metropolitan Hospital είναι μία από τις ελάχιστες ιατρικές μονάδες παγκοσμίως και ένα από τα τέσσερα ειδικά κέντρα αναφοράς στην Ελλάδα όπου διεξάγεται, για πρώτη φορά, η παγκόσμιας εμβέλειας κλινική μελέτη σε ασθενείς με εξαιρεθέν μελάνωμα υψηλού κινδύνου να υποτροπιάσει σε στάδιο IIβ έως IV (2β έως 4). Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ασθενείς με δερματικό μελάνωμα υψηλού κινδύνου που πληρούν τα κριτήρια έχουν τη δυνατότητα να εμβολιαστούν εθελοντικά και δωρεάν στο Metropolitan Hospital με το εξατομικευμένο mRNA προσωποποιημένο εμβόλιο που έχει σχεδιαστεί με δικά τους νεοαντιγόνα, ενώ ταυτόχρονα θα υποβληθούν σε κλασική ανοσοθεραπεία.

Η συμμετοχή της χώρας μας στη συγκεκριμένη κλινική μελέτη αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία, καθώς η επιλογή έγινε ανάμεσα σε πολλές χώρες παγκοσμίως. Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Μπαφαλούκος, ογκολόγος-παθολόγος, ομότιμος O κ. Δημήτρης καθηγητής Πανεπιστημίου ΔυΜπαφαλούκος τικής Αττικής, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελανώματος και διευθυντής Α’ Ογκολογικής Κλινικής, Metropolitan Hospital, «πιθανότατα βρισκόμαστε σε μια επανάσταση κατά του καρκίνου! Αναμένουμε εντυπωσιακά αποτελέσματα για τη δράση του σε συνδυασμό με την ανοσοθεραπεία, η οποία ήδη αποτέλεσε σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση και θεραπεία του καρκίνου». ■

ΙΑΣΩ Πρωτοποριακή δημοσίευση Αναθεωρητικής Μελέτης για την Εγκεφαλική Παράλυση! ΟΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΈΣ ΜΕΛΈΤΕΣ προέρχονται αποκλειστικά από ακαδημαϊκούς και πανεπιστημιακούς φορείς. Για πρώτη φορά δημοσιεύεται σε διεθνές ξενόγλωσσο ιατρικό περιοδικό αναθεωρητική μελέτη προερχόμενη

από ιδιωτικό νοσοκομείο, και μάλιστα για ένα ιδιαίτερα σύνθετο ζήτημα, την εγκεφαλική παράλυση. Η εγκεφαλική παράλυση αφορά σε βαριά, μόνιμη αναπηρία του παιδιού με σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, ενώ αποτελεί σημείο έντονης αντιπαράθεσης στις ιατρονομικές διενέξεις. Ειδική ερευνητική ομάδα του ΙΑΣΩ διεξήγαγε έρευνα με επικεφαλής τον γυναικολόγο - μαιευτήρα Πέτρο Κ. Χειρίδη, σε συνεργασία με τη Νομική Υπηρεσία του ομίλου, αναφορικά με την αιτιολογία της εγκεφαλικής παράλυσης και της σχέσης αυτής με τη μαίευση. Σε περίοδο έξι ετών, μελετήθηκαν περισσότερα από 32.500 δημοσιευμένα άρθρα και 139 ιατρικά συγγράμματα από διάφορες ειδικότητες όπως Μαιευτική, Ιατρική Εμβρύου, Αναπτυξιακή Νευρολογία, Νεογνική Νευρολογία και Φυσιολογία. Τα συμπεράσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Περιγεννητικής και Νεογνικής Ιατρικής» («Journal of Perinatal & Neonatal Medicine»), από τους Πέτρο Κ. Χειρίδη, Σάββα Κ. Χειρίδη και Κωνσταντίνο Χειρίδη, και δίνουν νέες προοπτικές στη σχέση μεταξύ εργώδους τοκετού και περιγεννητικής ασφυξίας. ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 35

36 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΤΟΜΕΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Ο

Φ ΘΑ

80 Λ Μ Ο ΣΕΛΙΔΩΝ

Αρθρογραφία και συνεντεύξεις για τις καινοτομίες και τις τελευταίες εξελίξεις στη θεραπεία παθήσεων των ματιών, παρουσίαση Οφθαλμολογικών Κλινικών, η Τεχνητή Νοημοσύνη στα γυαλιά οράσεως, ιστορικές αναδρομές!

ΛΟ

Γ Ι Α

| 37

ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΑΣ Καθηγητής Οφθαλμολογίας, διευθυντής Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσοκομείου «Υγεία», πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας «ΥγείαΟφθαλμός»

«ΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΎΤΤΑΡΑ ΚΑΙ Η ΓΟΝΙΔΙΑΚΉ ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΉΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΦΘΑΛΜΏΝ»! παθήσεις των οφθαλμών, ποιες από αυτές τις παθήσεις απειλούν περισσότερο τους Έλληνες, πότε είναι αναγκαία μια χειρουργική επέμβαση, καθώς και σε ποιες θεραπείες έχουν πρόσβαση οι Έλληνες ασθενείς με τους δημόσιους ή τους ιδιωτικούς ασφαλιστικούς φορείς. Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:

Συνέντευξη στον ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΣΠΎΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΆΣ είναι ο πρωτοπόρος σύγχρονων χειρουργικών τεχνικών στον τομέα της Οφθαλμολογίας. Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε μας περιγράφει μεταξύ άλλων το ξεκίνημά του και την 50χρονη πορεία του, τις τελευταίες εξελίξεις και τις προβλέψεις του για τη μελλοντική αντιμετώπιση στις

38 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

— Κύριε Γεωργαρά, θα θέλαμε να μας μιλήσετε λίγο για την πορεία σας, περιγράφοντας και πώς ξεκινήσατε μετά τις σπουδές σας όταν ήρθατε στην Ελλάδα. Πώς ήταν τότε και πώς είναι σήμερα η πορεία σας μετά από 50 χρόνια; Μετά το τέλος της εξειδίκευσης έγινα δεκτός στην Ισπανία από τον διακεκριμένο καθηγητή Barraquer. Εκεί, από καθαρή συγκυρία συνάντησα τον καθηγητή Kelman από την Αμερική, που ήταν ο εφευρέτης όλης της σύγχρονης χειρουργικής για τον καταρράκτη με ενδοφακούς. Ακολούθησε η πρόσκληση να ειδικευθώ σε αυτή τη νέα τεχνική στις Ηνωμένες Πολιτείες και το 1981 εγκαταστάθηκα για ένα χρονικό διάστημα στη Μόσχα για να εξειδικευθώ σε εγχειρήσεις μυωπίας, ειδικές εγχειρήσεις γλαυκώματος και ειδικές μεταμοσχεύσεις από τον ακαδημαϊκό Fyodorov. Αυτές οι δύο επαφές, σε συνδυασμό με την επίδραση που είχε στην

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο κ. Σπύρος Γεωργαράς.

| 39

κατεύθυνσή μου ο δάσκαλός μου, φημισμένος χειρουργός οφθαλμίατρος Τριαντάφυλλος Δημητρίου, δημιούργησαν το υπόστρωμα για τη μετέπειτα καριέρα μου, η οποία συνέπεσε με το ξεκίνημα της νεότερης μικροχειρουργικής του οφθαλμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε κάθε μικρό ή μεγάλο βήμα της σταδιοδρομίας μου ακολούθησα ευλαβικά το motto: «Μην κοιτάς τι κάνουν οι άλλοι προκειμένου να προχωρήσεις, προχώρα μπροστά σεβόμενος τους άλλους… Άνοιξε το δρόμο και αν αποτύχεις, ξεκίνα πάλι πιο δυνατά για να πετύχεις αυτά που πιστεύεις». Πάνω σε αυτή τη θεώρηση στήριξα την απόφασή μου, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, να οργανώσω το Ερευνητικό και Θεραπευτικό Ινστιτούτο «Οφθαλμός». Ακόμα και σήμερα θυμάμαι τις οικονομικές δυσκολίες και τις θυσίες της μητέρας μου για να αντέξει οικονομικά το όλο εγχείρημα. Μέσα σε αυτή την εταιρεία ενέταξα μία πλειάδα συνεργατών με υποειδικεύσεις σε όλους τους τομείς της Διαγνωστικής, Θεραπευτικής, Χειρουργικής και Ερευνητικής Οφθαλμολογίας. Δεν κοίταξα δεξιά ή αριστερά για να αντιπαρατεθώ με άλλους, αλλά προσπάθησα να επιτύχω τους σκοπούς μου, ως ανεξάρτητος. Προσπάθησα, επίσης, τις τότε ιδέες μου να τις διασπείρω στους συναδέλ-

40 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

φους, γιατί πίστευα ότι αυτό θα προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο και θα ανεβάσει το γενικό επίπεδο όλων όσοι ασχολούμαστε με τον οφθαλμό. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν η ίδρυση το 1984 της μεγαλύτερης επιστημονικής και επαγγελματικής Εταιρείας Χειρουργών Οφθλμιάτρων, της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, η οποία πέτυχε, στα 40 περίπου χρόνια της λειτουργίας της, σημαντική άνοδο του επιπέδου των χειρουργικών οφθαλμολογικών υπηρεσιών σε όλη την επικράτεια και της οποίας υπήρξα πρόεδρος επί σειρά ετών. Επίσης, είμαι πρόεδρος της Εταιρείας Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής Νοτιοανατολικής Ευρώπης, καθώς και εντεταλμένος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αναγεννητικής Ιατρικής και Βιοτεχνολογίας. Είμαι διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Υγεία, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της μονάδας ημερήσιας νοσηλείας «Υγεία-Οφθαλμός», η οποία είναι στελεχωμένη με οφθαλμιάτρους όλων των υποειδικοτήτων της Οφθαλμολογίας και εξοπλισμένη με τα πλέον σύγχρονα διαγνωστικά και χειρουργικά μηχανήματα και λέιζερ για τη διάγνωση και αποκατάσταση των οφθαλμικών παθήσεων. Παράλληλα, δημιούργησα την κλινική μίας ημέρας

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

«Οφθαλμός Λέσβου» στο ακριτικό νησί της Λέσβου, μία υπερσύγχρονη οφθαλμολογική κλινική, που διαθέτει τον πιο σύγχρονο εξοπλισμό και όπου πραγματοποιούνται επεμβάσεις που πριν ήταν δυνατές μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθηνών και Θεσσαλονίκης ή του εξωτερικού. Σήμερα είμαι περήφανος διότι το Ινστιτούτο Οφθαλμός είναι μέρος ενός δικτύου που περιλαμβάνει το Νοσοκομείο Υγεία, το Νοσοκομείο Μητέρα, το Metropolitan, το Metropolitan General και τη Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας «Οφθαλμός» και «Οφθαλμός Λέσβου».

— Πρόσφατα, χειρουργοί στη Νέα Υόρκη πραγματοποίησαν με επιτυχία μεταμόσχευση ολόκληρου οφθαλμικού βολβού σε ασθενή που είχε χάσει το μάτι του. Αυτό αποτελεί μια επανάσταση στον τομέα της Οφθαλμολογίας. Θα θέλαμε να μας περιγράψετε σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνει μια τέτοια επέμβαση και με ποιες ιατροτεχνολογικές προϋποθέσεις. Οι άνθρωποι που έχουν τυφλότητα έχουν πλέον ελπίδες να δουν; Τέτοιου είδους επεμβάσεις είναι εφικτές να γίνουν στη χώρα μας; Η μεταμόσχευση βολβού πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μεταμόσχευσης προσώπου. Το μάτι που

μεταμοσχεύθηκε δεν είναι λειτουργικό από απόψεως όρασης γιατί η επιστήμη δεν έχει φτάσει ακόμα το σημείο για τέτοιο επίτευγμα. Προχωρεί όμως στη βελτίωση της όρασης με γονιδιακές θεραπείες και βλαστοκύτταρα, που πιστεύουμε ότι σύντομα θα δώσουν λύση σε μεγάλα προβλήματα των ανθρώπων με μειωμένη όραση. Μεταμοσχεύσεις βολβών μη λειτουργικών πραγματοποιούνται και στη χώρα μας για κοσμητικούς λόγους από 10ετιών. Εκείνο που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια είναι ότι αυτοί οι τεχνητοί βολβοί είναι δυνατόν να ακολουθούν την κίνηση του φυσιολογικού ματιού, συμπαρασύροντας το πρόθεμα που τοποθετείται για αισθητικούς λόγους σαν ένας χοντρός φακός επαφής.

— Τι καινούργιο έχουμε στον τομέα της αντιμετώπισης των οφθαλμικών παθήσεων και τι πρέπει να περιμένουμε στο μέλλον; Έχουμε τελειοποιήσει το λέιζερ για την αντιμετώπιση της μυωπίας, της υπερμετρωπίας, του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας. Οι ενδοφακοί όσον αφορά την επέμβαση καταρράκτη μπορούν πλέον να δώσουν, εκτός από τη διαύγεια της όρασης, και την κατά το δυνατόν απαλλαγή από τα γυαλιά. Υπάρχουν πλέον μηχανήματα για την αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας, ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 41

των παθήσεων της ωχράς κηλίδας, τόσο με νέα φάρμακα όσο και με εφαρμογή νέων θεραπευτικών μεθόδων. Νέες τεχνικές που αφορούν τη μεταμόσχευση κερατοειδούς, καθώς και λιγότερο επεμβατικές αλλά εξίσου αποτελεσματικές επεμβάσεις και lasers για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος.

— Ποιες είναι οι παθήσεις που απειλούν περισσότερο τα μάτια των Ελλήνων; Υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις ανά φύλο και ηλικία; Ο καταρράκτης, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το γλαύκωμα και οι ωχροπάθειες.

— Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που καθορίζουν αν θα πάθουμε μια οφθαλμική πάθηση; Γονιδιακοί παράγοντες (κληρονομικότης), αγγειοπάθειες (υπέρταση, διαβήτης), παχυσαρκία, κάπνισμα.

— Μπορούν η διατροφή ή κάποια φάρμακα να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά μια οφθαλμική πάθηση; Βεβαίως. Αντιοξειδωτικά (βιταμίνες) στις μεγαλύτερες ηλικίες επιδρούν θετικά στον αμφιβληστροειδή. Επίσης, αρκετά φάρμακα που δίδονται για συστημικές νόσους μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τον αμφιβλη-

στροειδή, π.χ. η κορτιζόνη.

— Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας σήμερα επηρεάζουν περισσότερους από 50 χιλιάδες ασθενείς στη χώρα μας. Πώς μπορούμε να προλάβουμε τη συγκεκριμένη πάθηση και ποιες καινοτόμες θεραπείες φαρμακευτικές ή επεμβατικές έχουμε για να αντιμετωπίσουμε και να καθυστερήσουμε την εξέλιξή της; Οι παθήσεις της ωχράς αφορούν το 35% των ατόμων άνω των 60 ετών. Η αποφυγή του καπνίσματος, καθώς και η τακτική παρακολούθηση με ειδικά μηχανήματα της κατάστασης της ωχράς κηλίδας βοηθούν στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της συγκεκριμένης πάθησης. Όσον αφορά στις θεραπείες, υπάρχουν πλέον στη φαρέτρα των οφθαλμιάτρων ειδικά φάρμακα, που αφορούν τόσο στην υγρή όσο και στην ξηρή μορφή. Στη χώρα μας έχουν πλέον γίνει ρουτίνα και επεμβάσεις που αφορούν την περιοχή της ωχράς κηλίδας. Στο μέλλον βέβαια η αντιμετώπιση εστιάζεται στις έρευνες για τη δημιουργία καινούργιας ωχράς με τη βοήθεια βλαστοκυττάρων, αλλά και στη γονιδιακή θεραπεία.

— Ποιες είναι οι εξελίξεις στις θεραπείες με λέιζερ;

ΣΠΎΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΆΣ Ο καθηγητής Σπύρος Γεωργαράς έχει ειδικευθεί στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού. Είναι ο πρώτος χειρουργός στην Ευρώπη που εφάρμοσε τις επεμβάσεις για τη διόρθωση της μυωπίας και ένας από τους πρωτοπόρους παγκοσμίως στις επεμβάσεις καταρράκτη με φακοθρυψία και ένθεση ενδοφθαλμίων φακών. Είναι ο πρώτος στην Ελλάδα που χειρούργησε υπερμετρωπία και υψηλή μυωπία με ενδοφακούς, καθώς και πρεσβυωπία.

Eίναι διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία» στην Αθήνα. Το 1985 ίδρυσε το Eρευνητικό και Θεραπευτικό Ινστιτούτο «ΟΦΘΑΛΜΟΣ», από τα μεγαλύτερα οφθαλμολογικά κέντρα της Ελλάδας, του οποίου είναι πρόεδρος και γενικός διευθυντής. Το 1984 ίδρυσε ως πρώτο ιδρυτικό μέλος την επιστημονική Ελληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής με μέλη οφθαλμιάτρους εξειδικευμένους στον καταρράκτη, στη διαθλαστική χειρουργική (διόρθωση μυωπίας - υπερμετρωπίας - αστιγματισμού - πρεσβυωπίας) και στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς. Διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας έως το 2003. Το 1992 ίδρυσε τη Μικροχειρουργική Οφθαλμολογική Κλινική Ημερήσιας Νοσηλείας (ΟΜΗΝ) «Υγεία-Οφθαλμός». Το 2006 ίδρυσε την Εταιρεία Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της οποίας διετέλεσε πρόεδρος. Το 2010 ίδρυσε ως πρώτο ιδρυτικό μέλος το επιστημονικό σωματείο Ελληνική Εταιρεία Αναγεννητικής Ιατρικής, Αντιγήρανσης και Βιοτεχνολογίας, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος. Σκοπός του Σωματείου είναι η ανάπτυξη και προώθηση της έρευνας στο πεδίο της Αναγεννητικής Ιατρικής με τη χρήση βλαστοκυττάρων και αυξητικών παραγόντων, για την αναγέννηση των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος. Το 2020 ίδρυσε την οφθαλμοχειρουργική κλινική ΟΜΗΝ «Οφθαλμός Λέσβου», στη Λέσβο. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Κερατοειδούς και Μεταμοσχεύσεων. Μέχρι σήμερα είναι ο μόνος Έλληνας οφθαλμίατρος μεταξύ των Μελών του International Intraocular

42 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Οι εξελίξεις αφορούν κυρίως τις διαθλαστικές επεμβάσεις μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού και πρεσβυωπίας. Η εφαρμογή των λέιζερ στην επέμβαση του καταρράκτη διεθνώς έχει υποχωρήσει και λόγω του κόστους και της χρονοβόρας διαδικασίας, αλλά και λόγω του ότι τα αποτελέσματα των επεμβάσεων με λέιζερ στον καταρράκτη που χρησιμοποιούμε από 25ετίας, παρά την εξέλιξή τους, δεν έδειξαν ότι υπερτερούν σε σύγκριση με τα νεότερα μηχανήματα ψυχρών υπερήχων στην επέμβαση του καταρράκτη.

— Στις θεραπείες αυτές έχουν πρόσβαση όλοι οι ασθενείς; Εννοείται, αν τις καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ. Ο ΕΟΠΥΥ δεν καλύπτει όλες αυτές τις θεραπείες ούτε στην Ελλάδα ούτε σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Οι ασφαλιστικές εταιρείες συνήθως δεν πληρώνουν ειδικούς ενδοφακούς για αστιγματισμό ή πρεσβυωπία ή διαθλαστικές επεμβάσεις με λέιζερ για μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό, πρεσβυωπία.

— Υπάρχουν στον δημόσιο τομέα Οφθαλμολογικές Κλινικές που να δίνουν λύσεις σε δύσκολες επεμ-

βάσεις; Βεβαίως.

— Πότε είναι αναγκαία μια χειρουργική επέμβαση στα μάτια; Όταν απειλείται η όραση με τυφλότητα, π.χ. αρρύθμιστο γλαύκωμα, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, προχωρημένος καταρράκτης ή στερεοσκοπική όραση, π.χ. διπλωπία, στραβισμός, ή όταν ενοχλεί την ποιότητα της ζωής (μυωπία, αστιγματισμός, καταρράκτης) ή όταν υπάρχουν νεοπλασίες, είτε στα βλέφαρα είτε στον κόγχο είτε στον οφθαλμό.

— Το κοινό είναι επαρκώς ενημερωμένο για το πώς πρέπει να προσέχει τα μάτια του; Έχουν δημιουργηθεί σωματεία, οφθαλμολογικές εταιρείες τόσο γενικές όσο και ειδικές (για τον καταρράκτη, το γλαύκωμα, το στραβισμό, την ξηροφθαλμία, τον κερατόκωνο, τους όγκους κ.ά.), που φροντίζουν να ενημερώνουν μέσω των συνεδρίων, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, τους γιατρούς για ό,τι νεότερο συμβαίνει στο χώρο της Οφθαλμολογίας και παράλληλα ενημερώνουν απευθείας, αλλά και μέσω των μελών τους τους ασθενείς. ■

Implant Club (IIOIC), που αποτελείται από επιλεγμένο αριθμό ολίγων διεθνώς αναγνωρισμένων χειρουργών οφθαλμιάτρων παγκοσμίως. Το 1999 έλαβε το πρώτο βραβείο Kelman για τη συμμετοχή του στη διάδοση της τεχνικής του Charles Kelman, καθώς και βραβείο για την εικοσαετή συμβολή του στην πρόοδο και τη διάδοση της σύγχρονης Οφθαλμολογίας. Το 2000 έλαβε το τιμητικό δίπλωμα Fellow of European Board of Ophthalmologists και διατέλεσε εξεταστής καθηγητής των ειδικευμένων οφθαλμιάτρων για την απόκτηση αυτού του διπλώματος στο Παρίσι. Τον Απρίλιο του 2000 του απενεμήθη ο τίτλος του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας στη Γερμανία. Διετέλεσε επί τετραετία πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ειδικευμένων Οφθαλμιάτρων (ΠΕΕΟ) και μέλος της Επιτροπής Εκπαίδευσης των Ευρωπαίων Οφθαλμιάτρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Οφθαλμιάτρων (EBO) με έδρα στις Βρυξέλλες, καθώς και μέλος της Επιτροπής του ΕΒΟ για την αξιολόγηση των ευρωπαϊκών οφθαλμολογικών κέντρων, ως επιθεωρητής. Είναι μέλος πολλών ελληνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών οφθαλμολογικών εταιρειών. Έχει τιμηθεί με το βραβείο Μικροχειρουργικής του Οφθαλμού από το Ινστιτούτο Fyodorov, το χρυσό Τιμητικό Βραβείο της Ινδικής Εταιρείας Οφθαλμολογίας (2003) και από τη Διεθνή Εταιρεία Διαθλαστικής Χειρουργικής (ISRS) ως διεθνής αντιπρόσωπος της εταιρείας. Οργανώνει και συμμετέχει σε συνέδρια στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, δίνει διαλέξεις και διδάσκει σε εκπαιδευτικά φροντιστήρια και πειραματικά χειρουργεία. Έχει δημοσιεύσει πληθώρα άρθρων σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και εκδόσεις, εκ των οποίων τα σημαντικότερα είναι τα εξής: «Αμφίχειρη φακόλυση με ταυτόχρονη χρήση υπερήχων και Laser», μελέτη για την οποία έχει λάβει διεθνή βραβεία, «Η τεχνική Laser τραμπεκουλεκτομή στην εγχείρηση καταρράκτη-γλαυκώματος», «Οι τεχνικές σε ειδικές περιπτώσεις για διόρθωση αστιγματισμού-μυωπίας-υπερμετρωπίας και πρεσβυωπίας» και «Ειδικές τεχνικές για μεταμόσχευση κερατοειδούς». ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 43

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΡΕΝΤΗ Διευθύντρια ΕΣΥ Οφθαλμιατρείο Αθηνών, πρόεδρος Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας

ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΕΣ ΣΕ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΈΣ ΑΓΩΓΈΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΈΣ ΕΠΕΜΒΆΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΤΗΣ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΊΑΣ!

λογικής Εταιρείας, διευθύντρια ΕΣΥ στο Οφθαλμιατρείο Αθηνών. Αναλυτικά η συνέντευξη με την κ. Κουρεντή έχει ως εξής:

Συνέντευξη στον ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΊΕΣ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ σε φαρμακευτικές θεραπείες και χειρουργικές επεμβάσεις στον τομέα της Οφθαλμολογίας, καθώς και για τη συμβολή της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας στην εκπαίδευση των Ελλήνων οφθαλμιάτρων μάς μιλά μεταξύ άλλων η Χριστίνα Κουρεντή, πρόεδρος της Ελληνικής Οφθαλμο-

44 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

— Η Ελληνική Οφθαλμολογική Εταιρεία συμπληρώνει φέτος 93 χρόνια από την ίδρυσή της. Ποια είναι η συμβολή της στην εκπαίδευση των Ελλήνων οφθαλμιάτρων και ποια η προσφορά της στους πάσχοντες από παθήσεις των ματιών; Η Ελληνική Οφθαλμολογική Εταιρεία (ΕΟΕ) ιδρύθηκε το 1931. Είναι η παλαιότερη οφθαλμολογική εταιρεία στην Ελλάδα με τα περισσότερα μέλη, εκπροσωπώντας την οφθαλμολογική κοινότητα εντός και εκτός Ελλάδας, και καλύπτει όλες τις υπο-ειδικότητες της Οφθαλμολογίας. Υπό τη στέγη της ενώνει περίπου 1.700 ιατρούς από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, που εργάζονται σε κλινικές, νοσοκομεία και ιατρεία, επιστήμονες που ασχολούνται με την έρευνα, την εκπαίδευση, την εξέταση και τη θεραπεία ασθενών με οφθαλμολογικά προβλήματα. Ο στόχος της ΕΟΕ και η ουσιαστική της μέριμνα είναι να προάγει την εκπαίδευση, την έρευνα και την επιστημονική πρόοδο στην Οφθαλμολογία, όπως και τη μεταφορά τεκμηριωμένων γνώσεων στην καθημερινή κλινική πράξη. Για το λόγο αυτόν, διοργανώνει συνέδρια και ημερίδες για τη συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση των οφθαλμιάτρων και υποστηρίζει επιστημονικές ερ-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ γασίες και ερευνητικά προγράμματα. Επίσης, παράδοση της ΕΟΕ από χρόνια είναι η διοργάνωση και διεξαγωγή μαθημάτων κυρίως για την εκπαίδευση των ειδικευομένων της Οφθαλμολογίας, αλλά και για όλα τα μέλη της, κατά τη διάρκεια όλου του ακαδημαϊκού έτους. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα,

Είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε την πρόσφατη σύσταση και λειτουργία της εταιρείας «Νέοι Έλληνες Οφθαλμίατροι», υπό την ομπρέλα της ΕΟΕ, η οποία εμπλουτίζεται με νέους συναδέλφους και τις δραστηριότητές τους στον τομέα της Οφθαλμολογίας εντός Ελλάδας, όπως και σε διεθνές επίπεδο και σε συνεργασία με αντίστοιχες εταιρείες στο εξωτερικό. Πόσο σημαντική είναι η ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ των οφθαλμιάτρων μέσω της ΕΟΕ διαφαίνεται από τον αριθμό των μελών της. Η πλειοψηφία των οφθαλμιάτρων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα είναι μέλη της ΕΟΕ που χρησιμοποιούν τις δυνατότητες για πληροφόρηση, έρευνα και εκπαίδευση που παρέχει. Σε συνεργασία με όλες τις υπο-ειδικότητες στην Οφθαλμολογία, εθνικές και διεθνείς οργανώσεις, η ΕΟΕ προσφέρει μια ποικιλία αρμοδιοτήτων και μία πλατφόρμα για την επιστημονική ανταλλαγή γνώσεων. Μέσα από όλα τα προαναφερόμενα αποκτούνται καινούργιες ιατρικές γνώσεις από τις οποίες επωφελούνται οι ασθενείς στα νοσοκομεία, στις κλινικές και τα ιατρεία.

— Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες οφθαλμίατροι στην άσκηση του επαγγέλματός τους σε δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα; Η άσκηση του επαγγέλματος του οφθαλμιάτρου στην Ελλάδα σε δημόσιο η ιδιωτικό τομέα γίνεται σε ένα υψηλό επίπεδο βάσει εγκεκριμένων και επιστημονικά τεκμηριωμένων προδιαγραφών και αφορά επεμβατικές τεχνικές στη χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών, όπως και τη συντηρητική ή και φαρμακευτική αντιμετώπιση για την πρόληψη και τη θεραπεία παθήσεων των οφθαλμών.

Η κ. Χριστίνα Κουρεντή.

μεταφέραμε την παράδοση των μαθημάτων της ΕΟΕ σε ηλεκτρονική μορφή με διαδικτυακή πρόσβαση από όλα τα μέλη της. Εκτός από τα παραδοσιακά μαθήματα, η ΕΟΕ διοργανώνει και ειδικά μαθήματα με συμπυκνωμένο πρόγραμμα ως προπαρασκευαστικά μαθήματα για όσους οφθαλμιάτρους προετοιμάζονται για τις εξετάσεις στο εξωτερικό για την απόκτηση του Ευρωπαϊκού Διπλώματος στην Οφθαλμολογία (European Board of Ophthalmology). Επιπλέον, τα μέλη της ΕΟΕ έχουν δωρεάν πρόσβαση σε μια πληθώρα από επιστημονικά περιοδικά μέσα από τη συνεργασία της ΕΟΕ με την Αμερικανική Ακαδημία στην Οφθαλμολογία. Τέλος, η ΕΟΕ υποστηρίζει την επιστημονική νέα γενιά της Οφθαλμολογίας, δίνοντας για παράδειγμα υποτροφίες σε νέους επιστήμονες.

— Ποιες είναι οι τελευταίες καινοτομίες στον τομέα της αντιμετώπισης των οφθαλμικών παθήσεων; Καινοτομίες στον τομέα της αντιμετώπισης υπάρχουν σε όλους τους τομείς της Οφθαλμολογίας που αφορούν φαρμακευτικές αγωγές και χειρουργικές επεμβάσεις. Στη χειρουργική αντιμετώπιση υπάρχει εξέλιξη στο να γίνονται οι επεμβάσεις μας μέσα από όλο και μικρότερες τομές, με μικρότερα σε διάμετρο εργαλεία. Επίσης, υπάρχει εξέλιξη στα χειρουργικά μηχανήματα, που λόγω καλύτερης αποτελεσματικότητάς τους μας βοηθάνε στο να μειώνεται ο χρόνος διάρκειας της επέμβασης. Ως αποτέλεσμα αυτών έχουμε λιγότερο διεγχειρητικό τραύμα, λιγότερη φλεγμονή και πιο σύντομη αποκατάσταση του ασθενούς. Ένα μεγάλο κομμάτι στην Οφθαλμολογία είναι επίσης η θεραπεία των παθήσεων της ωχράς κηλίδας και συγκεκριμένα της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς Κηλίδας, όπως και του διαβητικού οιδήματος της ωχράς ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 45

κηλίδας. Εκτός από τα ήδη εγκεκριμένα φάρμακα για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων αυτών, αναμένονται συμπληρωματικά καινούργια φάρμακα με παρόμοιες ιδιότητες (biosimilars) και φάρμακα που θα επιτρέπουν σε ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών η χορήγηση του φαρμάκου να γίνεται σε πιο μεγάλα διαστήματα, γεγονός που θα μπορεί να βοηθήσει σε μια καλύτερη συνεργασία από την πλευρά του ασθενούς με λιγότερες επισκέψεις στις δομές υγείας, που αυτόματα θα έχουν και μια σχετική αποσυμφόρηση.

Eπίσης, υπάρχουν εξελιγμένοι ψευδοφακοί, που τοποθετούνται ενδοβόλβια για την αντιμετώπιση του καταρράκτη, των διαθλαστικών ανωμαλιών και της αφακίας. Ωστόσο, ελπιδοφόρες και καινοτόμες είναι οι θεραπείες σε γενετικές παθήσεις του οφθαλμού, που αφορούν μια πολύ μικρή ομάδα ασθενών με συγκεκριμένη γονιδιακή μετάλλαξη.

— Γίνονται στη χώρα μας καινοτόμες επεμβάσεις και ποιες είναι αυτές; Ναι, γίνονται. Αναφέρθηκα πιο πριν στις χειρουργικές επεμβάσεις με μικρές τομές, λεπτά εργαλεία και εξελιγμένα μηχανήματα για τη βέλτιστη και πιο σύντομη αντιμετώπιση των ασθενών. Οι διάφοροι τύποι ενδοφακών είναι επίσης σχετικά καινοτόμοι. Αξίζει να αναφερθεί επίσης ότι η πρώτη γονιδιακή θεραπεία για συγκεκριμένη πάθηση του οφθαλμού πραγματοποιήθηκε το 2023 στην Ελλάδα. Τέλος, μέσω συμμετοχής των ασθενών σε κλινικές μελέτες, υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασής τους σε καινοτόμες θεραπείες και φάρμακα, τα οποία δεν έχουν λάβει ακόμα επίσημη έγκριση στην Ελλάδα, αλλά δίνονται με ασφάλεια στο εξωτερικό.

— Οι Οφθαλμολογικές Κλινικές των δημόσιων νοσοκομείων έχουν τη δυνατότητα με ιατρικό προσωπικό και τεχνολογικό εξοπλισμό να πραγματοποιήσουν καινοτόμες επεμβάσεις; Οι Οφθαλμολογικές Κλινικές των δημόσιων νοσοκομείων έχουν τη δυνατότητα με ιατρικό προσωπικό και τεχνολογικό εξοπλισμό να πραγματοποιούν καινοτόμες επεμβάσεις, όπως για παράδειγμα τις επεμβάσεις με μικρές τομές, ένθεση διαφόρων τύπων ενδοφακών, χορήγηση ενδοβόλβιων φαρμάκων και τη γονιδιακή θεραπεία.

— Έχουν πρόσβαση οι Έλληνες ασθενείς σε καινοτόμες επεμβάσεις και ακριβές φαρμακευτικές θεραπείες; Οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε καινοτόμες επεμβάσεις και ακριβές φαρμακευτικές θεραπείες, όταν η θεραπεία είναι ενδεδειγμένη για τη συγκεκριμένη πάθησή τους, όπως προαναφέρθηκε.

— Ποιο είναι το μέλλον στην αντιμετώπιση των οφθαλμικών παθήσεων; Δεν υπάρχει μια απόλυτη απάντηση στο ερώτημα, γιατί κάθε οφθαλμολογική πάθηση απαιτεί διαφορετική αντιμετώπιση και η ίδια η πάθηση μπορεί να έχει μια εξατομικευμένη πορεία και ανάγκη για διαφορετικές προσεγγίσεις. Γενικά, μπορούμε να πούμε πως έναν σημαντικό ρόλο παίζει η τεχνολογική εξέλιξη των εργαλείων και των μηχανημάτων στις χειρουργικές επεμβάσεις, όπως και η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Ρομποτική Χειρουργική. Σε ό,τι αφορά στην έρευνα για την καλύτερη φαρμακευτική αντιμετώπιση, φαίνεται πως η έρευνα για πιθανά γονιδιακά αίτια των παθήσεων των οφθαλμών είναι σημαντική για τη στοχευμένη θεραπεία με αντισώματα ή/και τη γονιδιακή θεραπεία, που θεωρείται ότι είναι το μέλλον στην αντιμετώπιση αρκετών παθήσεων. Η πρόληψη δεν παύει να είναι καλύτερη από τη θεραπεία και για αυτόν το λόγο προτείνεται τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος (screening). Αυτό ισχύει ειδικά στα τμήματα του πληθυσμού με χρόνιες παθήσεις, που βρίσκονται σε κίνδυνο να αναπτύξουν παθολογία στον οφθαλμό, ειδικά όταν δεν είναι ρυθμισμένη η γενική υγεία τους, όπως για παράδειγμα σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη.

— Η Ελληνική Οφθαλμολογική Εταιρεία πραγματοποιεί εκστρατείες ενημέρωσης κοινού για τις οφθαλμολογικές παθήσεις; H EOE συμμετέχει στην ενημέρωση κοινού για τις οφθαλμολογικές παθήσεις, όσο της επιτρέπει η θέση της ως επιστημονικής εταιρείας που δεν πραγματοποιεί εμπορικές διαφημίσεις. Η επικρατέστερη μορφή ενημέρωσης είναι ο γραπτός λόγος με δημοσιευμένα άρθρα. ■

ΧΡΙΣΤΊΝΑ ΚΟΥΡΕΝΤΉ Η Χριστίνα Κουρεντή είναι διευθύντρια ΕΣΥ στο Οφθαλμιατρείο Αθηνών, πρόεδρος Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Βόννης, Γερμανία, Fellow of the European Board of Ophthalmology Εξειδίκευση στη Χειρουργική Υαλοειδούς-Αμφιβληστροειδούς, Ωχράς, Κολονία, Γερμανία.

46 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

35 ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Στο ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ λειτουργούν εξειδικευμένα τμήματα: ▪ Καταρράκτη ▪Δ ιαθλαστικής Χειρουργικής ▪ Γλαυκώματος ▪Α μφιβληστροειδούς & Ωχράς ▪ Οφθαλμοπλαστικής ▪ Παιδοφθαλμολογίας ▪Φ ακών Επαφής ▪Ο φθαλμολογικού προληπτικού ελέγχου check-up Επιπλέον, στη Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας του Κέντρου χειρουργούνται καθημερινά περιστατικά που αφορούν το σύνολο των οφθαλμολογικών παθήσεων: διόρθωση μυωπίας-υπερμετρωπίας-αστιγματισμού με excimer laser, επεμβάσεις καταρράκτη, γλαυκώματος, ωχράς, αμφιβληστροειδούς, υαλοειδούς, βλεφάρων κ.ά.

Το πρώτο ιδιωτικό οφθαλμολογικό κέντρο που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1986, προσφέροντας σύγχρονες ιατρικές υπηρεσίες σε κάθε τομέα της Οφθαλμολογίας Το ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ διακρίνεται για τον υπερσύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό που διαθέτει, το εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, τις άρτιες συνθήκες οργάνωσης και το φιλικό και σύγχρονο περιβάλλον που ανταποκρίνεται πλήρως στις εξειδικευμένες απαιτήσεις μιας σύγχρονης ιατρικήςχειρουργικής μονάδας.

ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ Βασ. Σοφίας 114Α, Αθήνα 115 27 • Τηλ.: 210 72 47 103 www.eyecenter.gr • @athenseyecenter • info@eyecenter.gr

Στην πορεία των 35 χρόνων λειτουργίας, στο ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ όλοι μας -ιατροί, νοσηλευτές και προσωπικό- εργαζόμαστε υπεύθυνα και μεθοδικά με επιδίωξη πάντα την απόλυτη ικανοποίηση των ασθενών μας. Ο στόχος αυτός διαχρονικά δεσμεύει όλους μας για σύγχρονες, υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στον τομέα της Οφθαλμολογίας.

Η ιστορία της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας! Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ Οφθαλμολογικής Εταιρείας (ΕΟΕ) έχει καταγράψει ο καθηγητής Οφθαλμολογίας Γεράσιμος Παλημέρης, ο οποίος ήταν επίτιμος πρόεδρός της, πρώην πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της, διευθυντής Σύνταξης του περιοδικού της επί σειρά ετών, εκπρόσωπος της Ελλάδος στο εξωτερικό, αποδέκτης του βραβείου «Μνήμη Α. Τράντα», καθώς και βραβείων από επιστημονικούς φορείς του εξωτερικού. Ο Γεράσιμος Παλημέρης υπηρέτησε για πολλά χρόνια την εταιρεία και την Οφθαλμολογία, με περισσή αγάπη και ενδιαφέρον, με μόνο σκοπό την προσφορά σε όλη την οφθαλμολογική κοινότητα. Έφυγε από τη ζωή στις 26 Οκτωβρίου 2022 και ο θάνατός του σκόρπισε θλίψη σε όλη την οφθαλμολογική οικογένεια που έχασε ένα εκλεκτό της μέλος. Στοιχεία της ιστορικής αυτής καταγραφής δημοσιεύουμε παρακάτω με την άδεια της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, την οποία ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία της στο αφιέρωμα του παρόντος τεύχους, και ιδιαίτερα τη Στέλλα Παπαδέδε από τη Γραμματεία της Εταιρείας, υπεύθυνη οργάνωσης ημερίδων και σεμιναρίων. Στο εισαγωγικό του σημείωμα ο κ. Παλημέρης αναφέρει χαρακτηριστικά: «Είχα το προνόμιο να παρακολουθήσω την εξέλιξη της ΕΟΕ τα τελευταία 35 χρόνια από τις θέσεις του απλού μέλους, του ειδικού γραμματέως, του γενικού γραμματέως, του αντιπροέδρου, του προέδρου και, τέλος, του επίτιμου προέδρου. Ψάχνοντας το υλικό των 72 ετών βρίσκει κανείς όλη την ιστορία της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, τα επιτεύγματά της και τις επιστημονικές ανησυχίες των μελών της, αλλά θαυμάζει κανείς και τις προσπάθειές των να μην υστερούν σε τίποτα από τα διεθνή οφθαλμολογικά πεπραγμένα. Το έργο της ΕΟΕ είναι θαυμαστό, τα δε εκάστοτε Δ.Σ. καταβάλλουν αφιλοκερδώς κάθε ανθρώπινη προσπάθεια για να υπερβάλλουν τους εαυτούς τους χάριν της ΕΟΕ». Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ Η Ελληνική Οφθαλμολογική Εταιρεία (ΕΟΕ) ιδρύθηκε

48 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Ο Γεράσιμος Παλημέρης.

στις 21 Δεκεμβρίου 1931 με πρωτοβουλία του Α. Γαβριηλίδη που την υιοθέτησαν και υποστήριξαν οι Γ. Κοσμετάτος, Α. Τράντας, Β. Αδαμαντιάδης, Ι. Χαραμής, Θ. Τζαννίδης και μερικοί άλλοι. Υπήρξαν σημαντικές δυσκολίες στην πρωτοβουλία του Α. Γαβριηλίδη, διότι πολλοί δεν πίστευαν στην ανάγκη της πρώτης αυτής ειδικής επιστημονικής Εταιρείας, μιας και υπήρχε η Ιατρική Εταιρεία Αθηνών, η οποία μάλιστα με απόφαση του Δ.Σ. του Οφθαλμιατρείου (04.05.1865) φιλοξενείτο και συνεδρίαζε στην ημιυπόγεια αίθουσα διδασκαλίας του Οφθαλμιατρείου. Οι αντιρρήσεις αυτές θα οδηγούσαν σε ναυάγιο τη θαυμάσια πρωτοβουλία του Α. Γαβριηλίδη, ιδίως όταν προέρχονταν από την ισχυρή προσωπικότητα του Α. Τράντα, αλλά τελικώς και αυτός εκάμφθη και επήλθε ομοφωνία -πράγμα σπάνιο για τα χρόνια εκείναχάρη στις προσπάθειες του Γ. Κοσμετάτου και του Ι. Χαραμή, που κατάφεραν να γεφυρώσουν τις σοβαρές διαφωνίες, να ξεπεράσουν τα εμπόδια που χώριζαν τον οφθαλμολογικό κόσμο και να αρχίσει έτσι τις ερ-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ γασίες της η ΕΟΕ. Η ΕΟΕ είναι η πρώτη εταιρεία ειδικότητας που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα 94 χρόνια μετά την ίδρυση της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών και την ίδρυση της Ανθρωπολογικής Εταιρείας το 1924 από τον καθηγητή Κούζη, οι οποίες όμως δεν θεωρούνταν ως Εταιρείες με καθαρά ιατρικό αντικείμενο. Από το πρακτικό ιδρύσεως της Εταιρείας (21-121931) αντιγράφουμε το ιστορικό ιδρύσεώς της: «Οι κάτωθι αναγραφόμενοι τεσσαράκοντα τέσσαρες οφθαλμίατροι, συνελθόντες κατά την άνω ημερομηνίαν

1η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1931-1945 Στην πρώτη περίοδο της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας οι συνεδριάσεις γίνονταν κάθε μήνα -εκτός των καλοκαιρινών μηνών- στην ημιυπόγεια αίθουσα διδασκαλίας του Οφθαλμιατρείου. Ήδη από τις πρώτες συνεδριάσεις λαμβάνουν μέρος και οι νέοι οφθαλμίατροι και έτσι από τα πρώτα βήματά της η ΕΟΕ γίνεται πεδίο ευρύτερης πανελλήνιας επιστημονικής άμιλλας. Σημαντικές μελέτες της εποχής εκείνης υπήρξαν «Η γωνιοσκοπία» και «Η οφθαλμοσκόπηση της περιφέρειας του βυθού με εξωτερική πίεση του βολβού» του Α.

Παλαιά οφθαλμολογικά εργαλεία και όργανα.

εν τη αιθούση της διδασκαλίας της Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής στεγαζομένης εν τω Οφθαλμιατρείω Αθηνών, ευγενώς παραχωρηθείσα υπό του καθηγητού της Οφθαλμολογικής Κλινικής Γ. Κοσμετάτου, ίδρυσαν την Ελληνικήν Οφθαλμολογικήν Εταιρείαν, συνεζήτησαν το καταστατικόν αυτής και επέλεξαν κατόπιν αρχαιρεσιών το πρώτον Δ.Σ. διά την διετίαν 1931-1933. Τιμής ένεκεν προετάθη ως μόνος υποψήφιος διά το αξίωμα του προέδρου και εξελέγη ο αρχαιότερος εν Ελλάδι οφθαλμίατρος κ. Ν. Οικονομόπουλος». Το πρώτο Δ.Σ. της ΕΟΕ αποτελείτο από τους εξής: • Πρόεδρος: Ν. Οικονομόπουλος • Γεν. γραμματέας: Ι. Χαραμής • Ταμίας: Ν. Δακαλόπουλος • Ειδ. γραμματέας: Ουρ. Ραγκαβή • Σύμβουλοι: Η. Ανάργυρος, Α. Γαβριηλίδης Οι 44 οφθαλμίατροι που ασκούσαν τότε στην Αθήνα και στον Πειραιά αποτέλεσαν τον ιδρυτικό πυρήνα, ο οποίος συμπληρώθηκε από 2 αντεπιστέλλοντα μέλη, τον Ι. Κολιόπουλο, που ασκούσε στην Τρίπολη, και τον Δ. Μελισσάκη, που ασκούσε στα Χανιά. Στα χρόνια που ακολούθησαν η Εταιρεία θα παρουσιάσει μια πρωτοφανή, πολύμορφη ανοδική δραστηριότητα με σημαντική παράλληλη αύξηση του αριθμού των μελών της, ώστε σήμερα μετά από 72 έτη ζωής να έχει περισσότερα από 700 ενεργά τακτικά μέλη.

Τράντα, «Η υποτροπιάζουσα ιρίτις μεθ’ υποπύου» του Β. Αδαμαντιάδη, μέχρι και θέματα σχετικά με τη μικροβιολογία των Α. και Κ. Γαβριηλίδη. Ο Γ. Κοσμετάτος θα συμβάλει σημαντικά με τις ανακοινώσεις του για την «ενδοπεριφακική εξαίρεση του καταρράκτη» και με τη «μέθοδο GONIN στην αποκόλληση του αμφ/δούς», μέχρι και με τη χειρουργική των δακρυϊκών οδών και με ιστολογικά και εμβρυολογικά θέματα. Σημαντική ήταν επίσης η συμβολή των Η. Ανάργυρου, Ι. Μπίστη, Θ. Τζαννίδη, Ν. Δασκαλόπουλου και άλλων που ασχολήθηκαν με ποικίλα θέματα, αλλά και με το «Τράχωμα», νόσο που αντιμετωπίστηκε σοβαρά από το Υπουργείο Υγιεινής με την οργάνωση του αντιτραχωματικού αγώνα από το 1922, διότι παρουσίαζε σημαντική έξαρση με την είσοδο στην Ελλάδα των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.

2η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1946-1981 Η δεύτερη περίοδος της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας αρχίζει από το 1946 μέχρι το 1981, οπότε γιορτάστηκαν με λαμπρότητα τα 50 χρόνια της ΕΟΕ. Είναι μια από τις αξιολογότερες περιόδους της με σημαντικά γεγονότα. Οι συνεδριάσεις της εξακολουθούν να γίνονται στην αίθουσα διδασκαλίας του Οφθαλμιατρείου μέχρι τις 28-04-1979, οπότε η σημαντική αύξηση του αριθμού των οφθαλμιάτρων, το κυκλοφοριακό πρόΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 49

βλημα και η ανάγκη νέων εποπτικών μέσων -προβολείς διαφανειών, βίντεο, κινηματογραφικών ταινιών κ.λπ.οδήγησαν το Δ.Σ. στη μεταφορά της αίθουσας στο Δώμα του «Ευαγγελισμού» και αργότερα, τον Νοέμβριο του 1997, στη φιλόξενη αίθουσα του Αμφιθεάτρου του ΝΙΜΤΣ, και πάλι λόγω του κυκλοφοριακού προβλήματος. Παρουσιάζονται στην Εταιρεία πρωτοποριακές ανακοινώσεις από τον Χ. Τοπάλη «Επί της φωτοπηξίας στην Οφθαλμολογία», από τους Ι. Τσαμπαρλάκη και Ν. Κηπιώτη «Επί της μεθόδου Cüppers στη θεραπεία της αμβλυωπίας», από τον Ι. Κορύλλο «Μέθοδος κεκαλυμμένης σκλη-

ρεκτομής (τραμπεκουλεκτομή)», η οποία αργότερα με τις δημοσιεύσεις του Γ. Χείλαρη και των Ι. Φρονιμόπουλου και Ν. Λάμπρου έτυχε διεθνούς αναγνωρίσεως, από τον Γ. Θεοδοσιάδη «Η αγγειογραφία διά φλουορεσείνης», από τον Ι. Κολιόπουλο «Η εφαρμογή των κυανοκρυλικών», από τον Σπ. Πολλάλη «Παράγοντες επηρεάζοντες δυσμενώς την πρόγνωση της αποκολλήσεως του αμφ/δούς», από τον Π. Κώνστα «Η μικροχειρουργική στην Οφθαλμολογία», από την Ελευθ. Χειμωνίδου και τον Σ. Νικολάκη «Τα πρίσματα στις ετεροφορίες», από τον Μ. Μόσχο «Η κλινική μελέτη των δυναμικών του ινιακού λοβού», από τον Γ.

Εξέχουσες μορφές της Οφθαλμολογίας ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ Ο Ανδρέας Αναγνωστάκης (1826-1897) υπήρξε ο πρώτος καθηγητής Οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών και σημάδεψε με το χαρακτήρα και το επιστημονικό του έργο το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Η σπουδαία γνώση του και η κλινική του εμπειρία αποκτήθηκαν ως έναν βαθμό κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών του σπουδών στο Παρίσι και το Βερολίνο, όπου παρακολούθησε μαθήματα επί δύο συναπτά έτη. Ο διάσημος γιατρός πέτυχε την τελειότητα στην ιατρική επιστήμη, ενώ ήταν υπό την καθοδήγηση των διάσημων οφθαλμιάτρων του εν λόγω αιώνα Desmarres, Sichel και Von Graefe, χάρη στην υποτροφία που του δόθηκε από την ελληνική κυβέρνηση το 1852. Διορίστηκε ως καθηγητής στην Αθήνα το 1856 και διατήρησε τη θέση του μέχρι τον θάνατό του, 41 χρόνια αργότερα. Το 1854 δημοσίευσε ένα άρθρο στα γαλλικά (Essai sur l’ exploration de la rétine et des milieux de l’ oeil sur le vivant, au moyen d’ un nouvel ophthalmoscope), στο οποίο περιέγραψε την εφεύρεση ενός απλουστευμένου οφθαλμοσκόπιου, που χρησιμοποιούσε μόνο ένα διάτρητο κοίλο κάτοπτρο. Αυτή ήταν η πρώτη εργασία στα γαλλικά για το οφθαλμοσκόπιο και είχε μεγάλη απήχηση στον οφθαλμολογικό κόσμο, εάν λάβουμε υπόψη μας ότι το δικό του οφθαλμοσκόπιο πουλήθηκε σε 800 οφθαλμιάτρους μέσα σε λίγους μήνες. Οι αριθμοί αυτοί είναι εξαιρετικά μεγάλοι για την εποχή εκείνη, ιδίως λόγω του γεγονότος ότι το πρώτο οφθαλμοσκόπιο είχε εισαχθεί μόλις τρία χρόνια πριν από την τροποποίηση του Αναγνωστάκη από τον Hermann von Helmholtz.

ΑΛΕΞΙΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ Το 1899 ο οφθαλμίατρος Αλέξιος Τράντας (1867-1901) κατάφερε να παρατηρήσει in vivo τη γωνία του προσθίου θαλάμου σε ένα μάτι με μεγακερατοειδή, χρησιμοποιώντας άμεση οφθαλμοσκόπηση, σε συνδυασμό με δακτυλική πίεση στο σκληροκερατοειδές όριο. Ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «γωνιοσκοπία» και το 1900 περιέγραψε την εικόνα της γωνίας, φυσιολογικής και μη, σημειώνοντας περιπτώσεις πυκνής χρώσης του διηθητικού ηθμού, ιριδικών προβολών και κυκλοδιάλυσης. Σχεδόν επί δύο δεκαετίες, ο Τράντας κατέγραφε πολύτιμες κλινικές παρατηρήσεις σχετικά με την εμφάνιση της γωνίας σε διάφορες παθήσεις, με αποτέλεσμα να αναγνωρισθεί το 1948 από τη Βελγική Οφθαλμολογική Εταιρεία ως «πατέρας της γωνιοσκοπίας». Ο Αλέξιος Τράντας γεννήθηκε στην Ήπειρο το 1867 και σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα, όπου το 1891 απέκτησε και το διδακτορικό του υπό την επίβλεψη του φημισμένου καθηγητή Ανδρέα Αναγνωστάκη. Μεταξύ 1891 και 1893 μετεκπαιδεύθηκε στο Παρίσι υπό τον Φωτεινό Πανά

50 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ Χείλαρη «Η διαγνωστική αξία της φλεβογραφίας του κόγχου», από τον γράφοντα «Το σύνδρομο δυσλειτουργίας των κωνίων», από τον Ν. Αλεξάκη «Αι αντιγλαυκωματικαί εγχειρήσεις», από τον Δ. Ανδρεάνο «Τα ωσμωτικώς δρώντα φάρμακα», από τον Μ. Τραγάκη «Η εφαρμογή των υδρόφιλων φακών επαφής επί της φυσσαλιδώδους κερατοπάθειας», από τον Στ. Μπαλτατζή «Το σύνδρομο Irvine Gass», από τον Α. Παπαγεωργίου «Η οδοντοπρόθεση», από τον Π. Τσιμπίδα το «Μελανοκύττωμα», από τον Α. Πετούνη «Οι επιδράσεις των φαρμάκων επί του οφθαλμού» και οι εργασίες του Κ. Παπαδέδε επί των

διαφόρων μορφών στραβισμού που αποτελούν μικρό δείγμα των πολυποίκιλων ενδιαφερόντων των οφθαλμιάτρων που κάλυπταν όλο το φάσμα της μοντέρνας Οφθαλμολογίας. Όπως αναφέρει ο κ. Παλημέρης, «τα 50 χρόνια της ΕΟΕ γιορτάστηκαν στις 22-24 Μαΐου 1980 με κάθε λαμπρότητα. Παρευρέθησαν πολλοί ξένοι συνάδελφοι και πολλές Οφθαλμολογικές Εταιρείες έστειλαν τους αντιπροσώπους τους οι οποίοι μετέφεραν τα χαιρετιστήρια μηνύματά τους, όπως οι καθ. J. Francois, E. Jaeger, P. Bregeat, R. Trevor, Roper και άλλοι». ■

και τους Louis de Wecker και Xaver Gelezowski. Το 1894 ίδρυσε Οφθαλμολογική Κλινική στο μεγάλο Ελληνικό Νοσοκομείο Κωνσταντινούπολης «Άγιος Γεώργιος», την οποία διηύθυνε μέχρι το 1922. Από το 1924 ήταν επικεφαλής στο θεραπευτήριο του Αγίου Σπυρίδωνος στον Πειραιά. Το έργο του καλύπτει μεγάλη έκταση οφθαλμολογικών θεμάτων. Μελέτησε κυρίως τα οφθαλμικά συμπτώματα σε συστηματικές παθήσεις (π.χ. λέπρα, σύφιλη) και περιέγραψε τις υποκίτρινες εναποθέσεις του επιπεφυκότα πέριξ του σκληροκερατοειδούς ορίου ως παθογνωμονικές της εαρινής αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, γνωστές μέχρι και σήμερα ως κηλίδες του Τράντα.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΗΛΙΟΣ ΧΑΡΑΜΗΣ Ο Ιωάννης Σπήλιος Χαραμής (1904-1978) ήταν Έλληνας οφθαλμίατρος, καθηγητής πανεπιστημίου και ακαδημαϊκός. Γεννήθηκε στην Αθήνα, πατέρας του ήταν ο Σπήλιος Χαραμής, διακεκριμένος οφθαλμίατρος. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύθηκε στην Οφθαλμολογία στο Παρίσι. Το 1929 διηύθυνε το εξωτερικό οφθαλμολογικό ιατρείο του Γαλλικού Ερυθρού Σταυρού στο Παρίσι. Την ίδια χρονιά επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε αρχικά ως επιμελητής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια, μέχρι το 1932, ως αναπληρωτής διευθυντής του Οφθαλμιατρείου Αθηνών. Αποτέλεσε εκ των ιδρυτικών μελών και πρώτος γενικός γραμματέας της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας. Το 1932 εκλέχθηκε υφηγητής Οφθαλμολογίας και ανέλαβε τη διεύθυνση της Οφθαλμολογικής Κλινικής στο «Προσφυγικό Νοσοκομείο» (σημερινό Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών). Από το 1933 έως το 1947 διηύθυνε ταυτόχρονα την Οφθαλμολογική Κλινική του Νοσοκομείου Εκπαίδευσης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, της οποίας η οργάνωση και ο ιατρικός εξοπλισμός έγιναν με δικά του έξοδα. Το 1947 εκλέχθηκε έκτακτος και στη συνέχεια τακτικός καθηγητής της έδρας της Οφθαλμολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση του Οφθαλμιατρείου μέχρι το 1970. Διετέλεσε υπουργός Κοινωνικής Προνοίας στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Κωνσταντίνου Δόβα το 1961. Το 1967 εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Απεβίωσε στο Παρίσι σε ηλικία 74 ετών. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις επεμβάσεις για την αντιμετώπιση του καταρράκτη, της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς, του γλαυκώματος και των διαταραχών του κερατοειδούς. Προσπάθησε να βάλει σε εφάμιλλη θέση την ελληνική με τη διεθνή Οφθαλμολογία. Ιδιαίτερο σύγγραμμά του ήταν η Χειρουργική των Οφθαλμών (1940), πρωτοπόρο για την εποχή του. Υπήρξε μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Για περίπου 30 χρόνια όλοι σχεδόν οι Έλληνες οφθαλμίατροι μαθήτευσαν δίπλα του για κάποιο χρονικό διάστημα. Από το 1976 το συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, με πρόταση της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, καθιέρωσε το Μετάλλιο Χαραμή (Charamis Medal) προς τιμήν του, το οποίο απονέμεται κάθε τέσσερα χρόνια στον εκάστοτε εξέχοντα Ευρωπαίο χειρουργό οφθαλμίατρο. ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 51

ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΕΊΟ ΑΘΗΝΏΝ: Ο «φάρος» της οφθαλμολογικής επιστήμης στην Ελλάδα!

ΤΟ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΕΊΟ ΑΘΗΝΏΝ, ένα από τα αρχαιότερα νοσηλευτικά ιδρύματα της Ευρώπης, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, τις θαυμάσιες οροφογραφίες και το μουσειακό υλικό που διαθέτει, θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά -ίσως το σημαντικότερο- ιστορικά μνημεία των νεότερων χρόνων, συμπληρώνοντας λόγω της θέσης του την τριλογία της Εθνικής Βιβλιοθήκης, του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι έργο των Χριστιανού Χάνσεν, Γεράσιμου Μεταξά και Αριστείδη Μπαλάνου και αποτελεί αρχιτεκτονικό κόσμημα για την πόλη της Αθήνας. Η ανέγερση του ειδικού αυτού κτιρίου για την περίθαλψη των πασχόντων από οφθαλμικά νοσήματα εγκρίθηκε επί Όθωνος και Αμαλίας τον Αύγουστο του 1843. Η τελετή θεμελίωσης του κτιρίου του Οφθαλμιατρείου έγινε την 21η Απριλίου 1847 και τα επίσημα εγκαίνια τη 14η Ιουνίου 1854.

52 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής για την Ίδρυση του Οφθαλμιατρείου Αθηνών, αλλά και πρόεδρος του εκάστοτε Διοικητικού Συμβουλίου από την ίδρυσή του έως και το έτος 1985 ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος. Το 1892 (25η Αυγούστου) επί Γεωργίου Α’ και Όλγας εγκρίθηκε η λειτουργία του ως ΝΠΙΔ και από το 1985 λειτουργεί ως ΝΠΔΔ. Από την έναρξη λειτουργίας των Περιφερειακών Συστημάτων Υγείας (Ν.2 889/2001) λειτουργεί ως αποκεντρωμένη μονάδα του Α’ Περιφερειακού Συστήματος Υγείας Αττικής (18-9-2001). Ως ειδικό Οφθαλμολογικό Νοσοκομείο είναι από τα πρωτοπόρα (στον κόσμο της Οφθαλμολογίας) στην Ελλάδα και όχι μόνο. Η επιστημονική του δραστηριότητα είναι εξαιρετική με τεράστια κοινωνική προσφορά προς

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ τον ελληνικό λαό, για 170 και πλέον συναπτά χρόνια. Το Οφθαλμιατρείο Αθηνών το 1985 εντάχθηκε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) και έκτοτε συνεχίζει να λειτουργεί με αποστολή: • Την παροχή πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης για οφθαλμολογικές παθήσεις.

Για τη συνολική κοινωνική και επιστημονική του προσφορά, η Ακαδημία Αθηνών, στα 170 χρόνια λειτουργίας του, το έχει τιμήσει δύο φορές με την Ανώτατη Τιμητική Διάκριση της απονομής του ΑΡΓΥΡΟΥ ΜΕΤΑΛΛΙΟΥ.

• Την ανάπτυξη και προαγωγή της ιατρικής έρευνας.

• Την εφαρμογή προγραμμάτων ειδίκευσης, συνεχούς εκπαίδευσης - μετεκπαίδευσης ιατρών, καθώς και εκπαίδευσης και επιμόρφωσης λειτουργών άλλων κλάδων υγείας. Κατά τη μακροχρόνια πορεία του, το Οφθαλμιατρείο Αθηνών με τη δραστηριότητά του και το επιστημονικό του έργο καθιερώθηκε ως πρότυπος νοσηλευτική μονάδα, είχε δε την τύχη να το λαμπρύνουν με την παρουσία τους, στη θέση του επιστημονικού διευθυντή, προσωπικότητες της ιατρικής επιστήμης με βαθιές επιστημονικές γνώσεις, με διεθνή ακτινοβολία και εξαίρετο ήθος, όπως οι καθηγητές Ανδρέας Αναγνωστάκης, Γεώργιος Κοσμετάτος, Ιωάννης Χαραμής, Παναγιώτης Βελισσαρόπουλος, Ιωάννης Τσαμπαρλάκης και άλλοι. Ο Γεώργιος Κοσμετάτος και ο Ιωάννης Χαραμής διετέλεσαν και τακτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα το επιστημονικό έργο του νοσοκομείου με τις σύγχρονες μεθόδους της ιατρικής επιστήμης που εφάρμοζε να γίνει διεθνώς γνωστό και να αναγνωρισθεί ως ένα από τα καλύτερα Οφθαλμολογικά Κέντρα της Ευρώπης και παράλληλα να αποτελέσει φυτώριο νέων άξιων επιστημόνων στον

κλάδο της Οφθαλμολογίας, οι οποίοι συνέχισαν και συνεχίζουν το λαμπρό τους έργο. ΤΟ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΕΊΟ ΑΘΗΝΏΝ ΣΉΜΕΡΑ Το Οφθαλμιατρείο Αθηνών, με τη σημερινή του επιστημονική δραστηριότητα, δικαιώνει την ιατρική του πλέον παρουσία, καθώς και την πεποίθηση των Ελλήνων ασθενών ότι συνεχίζει να αποτελεί το «φάρο» της οφθαλμολογικής επιστήμης στον ελλαδικό, αλλά και στον ευρύτερο χώρο, έχοντας τη δυνατότητα να συναγωνίζεται επάξια παρόμοια εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού. Εμπλουτισμένο με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα, αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα τόσο στον οργανωτικό όσο και στον επιστημονικό τομέα. Τα εξειδικευμένα Τμήματα Κερατοειδούς, Γλαυκώματος, Ηλεκτροφυσιολογίας, Υαλοειδούς και Χειρουργικής Αμφιβληστροειδούς, Παθολογίας Αμφιβληστροειδούς, Διαθλαστικής Χειρουργικής, Laser, Υπερηχογραφίας που έχουν αναπτυχθεί πλαισιώνονται με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό υψηλού επιπέδου. Ιδιαίτερα στον χειρουργικό τομέα, το Οφθαλμιατρείο Αθηνών αποτελεί πρωτοπορία στις σύγχρονες μεθόδους της χειρουργικής του οφθαλμού (εγχείρηση καταρράκτη, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, υαλοειδές - υαλοειδεκτομή, μεταμόσχευση κερατοειδούς, αντιγλαυκωματικές επεμβάσεις, εγχείρηση στραβισμού, ενέσεις, μικροεπεμβάσεις). Το νοσοκομείο έχει επίσης στην κατοχή του μουσειακά έργα (πίνακες ζωγραφικής), καθώς και μία σπάνια συλλογή οφθαλμολογικών οργάνων και εργαλείων του 19ου και του 20ού αιώνα, ανεκτίμητης αξίας, ως επίσης και μια πλούσια συλλογή ιστορικών εγγράφων και αρχείων. Για τη συνολική κοινωνική και επιστημονική του προσφορά, η Ακαδημία Αθηνών, στα 170 χρόνια λειτουργίας του, το έχει τιμήσει δύο φορές με την Ανώτατη Τιμητική Διάκριση της απονομής του ΑΡΓΥΡΟΥ ΜΕΤΑΛΛΙΟΥ. Παράλληλα, στο Οφθαλμιατρείο Αθηνών, από της ιδρύσεώς του έως σήμερα, δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των ειδικευομένων και ειδικευμένων οφθαλμιάτρων. Για το σκοπό αυτόν καταρτίζονται και υλοποιούνται Ετήσια Εκπαιδευτικά Προγράμματα, που αναρτώνται και στο Διαδίκτυο, ενώ σε τακτά χρονικά διαστήματα οργανώνονται σεμινάρια, επιστημονικές ημερίδες, πρακτικά φροντιστήρια και διανοσοκομειακά συμπόσια. Επιπροσθέτως, δίνεται η δυνατότητα σε οφθαλμιάτρους άλλων νοσοκομείων, αλλά και σε ιδιώτες οφθαλμιάτρους να εκπαιδευτούν και να μετεκπαιδευτούν στα ειδικά τμήματα και στο χειρουργείο του Οφθαλμιατρείου. ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 53

ΓΝΑ «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» Α’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική ΕΚΠΑ! Διευθυντής:

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, καθηγητής

Οφθαλμολογίας ΕΚΠΑ

Η Α’ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΉ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ιδρύθηκε το 1856 και αποτελεί μία από τις παλαιότερες πανεπιστημιακές οφθαλμολογικές κλινικές της Ευρώπης, έχοντας διαδραματίσει ιστορικό ρόλο στην εξέλιξη και διαμόρφωση της σύγχρονης Οφθαλμολογίας στον ευρωπαϊκό χώρο.

54 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Τα τελευταία χρόνια, παρά τη γενικευμένη κρίση και τις όποιες δυσχέρειες αυτή δημιούργησε στο χώρο της Υγείας, συνεχίζει να πραγματοποιεί το σημαντικότερο κλινικό έργο στην ελληνική επικράτεια στην Οφθαλμολογία, αποτελώντας τη ναυαρχίδα των Οφθαλμολογικών Κλινικών στον ελληνικό χώρο. Είναι δεδομένο ότι η Οφθαλμολογία έχει μια ραγδαία εξέλιξη σε επίπεδο διαγνωστικών εξετάσεων, απεικονιστικών μεθόδων, αλλά και θεραπευτικών επιλογών. Η τεχνολογική εξέλιξη προσφέρει πλήθος δυνατοτήτων για θεραπευτικές παρεμβάσεις, η έλλειψή της ωστόσο αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα προσφοράς στον Έλληνα ασθενή, ιδιαίτερα όταν υπάρχει άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό, το οποίο θα μπορούσε να την εκμεταλλευτεί, προς όφελος του ασθενούς. Προκύπτει έτσι η ανάγκη περαιτέρω εξοπλισμού. Διαθέτει ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό άνω των 100 ατόμων με 40 κλίνες και 5 χειρουργικές αίθουσες που λειτουργούν 5 ημέρες την εβδομάδα, ο αριθμός των επεμβάσεων που επιτελούνται υπερβαίνει τις 4.500 ετησίως, ενώ οι ασθενείς που εξετάζονται ετησίως υπερβαίνουν τους 50.000. Παράλληλα, το επιστημονικό κύρος των μελών της παρέχει υψηλού επιπέδου κλινικό έργο, επιστημονική έρευνα και εκπαίδευση. Η διεθνή της παρουσία αναδεικνύεται μέσα από τις δημοσιεύσεις των μελών της σε διεθνή οφθαλμολογικά περιοδικά, με τη συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια και fora και με την οργάνωση επιστημονικών ημερίδων και συμποσίων ελληνικών και διεθνών. Περισσότεροι από 35 ειδικευόμενοι Oφθαλμολογίας βρίσκονται διαρκώς υπό το εκπαιδευτικό πρίσμα της Α’ Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής σε επιστημονικό, κλινικό, χειρουργικό και ερευνητικό επίπεδο, καθώς επίσης ετησίως πάνω από 200 φοιτητές Ιατρικής του ΕΚΠΑ και πάνω από 50 φοιτητές πανεπιστημίων του εξωτερικού στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus. Η Α’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική αποτελεί το σημαντικότερο κέντρο εκπαίδευσης Οφθαλμολογίας στον ελληνικό χώρο, με μακρά εκπαιδευτική παράδοση τόσο σε προπτυχιακό όσο και μεταπτυχια-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ κό επίπεδο, με ειδικά διαμορφωμένα προγράμματα που λειτουργούν αδιάκοπα τις τελευταίες δεκαετίες και αναβαθμίζονται διαρκώς. Απευθύνεται όχι μόνο σε ειδικευoμένους, αλλά και σε ειδικευμένους οφθαλμιάτρους όλων των νοσοκομείων του Λεκανοπεδίου της Αττικής, καθώς και στον ιδιώτη οφθαλμίατρο, που ασκεί την Οφθαλμολογία στην καθημερινή κλινική πράξη και ενδιαφέρεται για τη σύγχρονη επιστημονική του ενημέρωση στο πλαίσιο ενός προγράμματος διά βίου συνεχιζόμενης εκπαίδευσης.

πη, που σε αντίθεση περίπτωση θα αποστέλλονταν σε κέντρα του εξωτερικού, με το αντίστοιχο κόστος για το Ελληνικό Δημόσιο. Στην Α’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική λειτουργεί ένα από τα ελάχιστα τμήματα μοριακής θεραπείας γενετικών παθήσεων στον ευρωπαϊκό χώρο με πιστοποίηση, ενώ παράλληλα αναπτύσσει και τράπεζα οφθαλμών που θα διευκολύνει τις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς που πραγματοποιεί η Κλινική. Τέλος, από το 2022 ξεκίνησε από την Κλινική και

Διαθέτει ειδικά Τμήματα και εξειδικεύσεις σε όλο το φάσμα της Οφθαλμολογίας, έχοντας τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει τα πιο εξειδικευμένα και δύσκολα περιστατικά που παραπέμπονται από όλη την ελληνική επικράτεια. Η διαχείριση των δύσκολων περιστατικών αποτελεί σημείο αναφοράς στην Ελλάδα και την Ευρώ-

το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Οφθαλμολογία στο αντικείμενο της παθολογίας και της χειρουργικής των παθήσεων του αμφιβληστροειδούς με θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση και ξεκινάει άμεσα και δεύτερο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών για τον κερατοειδή και τη διαθλαστική χειρουργική. ■

ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ Σ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ Ο Δημήτριος Σ. Παπακωνσταντίνου είναι καθηγητής Οφθαλμολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής της Α’ Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής Αθηνών. Έχει διατελέσει πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Οφθαλμολογικών Εταιρειών, της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Εταιρείας Γλαυκώματος, μέλος Ελληνικών και Διεθνών Οφθαλμολογικών Εταιρειών. Έχει συμμετάσχει σε πάνω από 400 διεθνή και ελληνικά οφθαλμολογικά συνέδρια, ενώ έχει συνολικά πάνω από 700 δημοσιεύσεις σε διεθνή peer review οφθαλμολογικά περιοδικά, σε ελληνικά περιοδικά, συγγραφή κεφαλαίων σε βιβλία και μονογραφίες, ανακοινώσεις σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια, διαλέξεις - εισηγήσεις σε συνέδρια και ημερίδες, συμμετοχή σε στρογγυλές τράπεζες και πάνω από 2.000 αναφορές. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 55

ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ Α’ Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική Θεσσαλονίκης! Διευθυντής:

ΦΩΤΗΣ ΤΟΠΟΥΖΗΣ, καθηγητής Οφθαλμολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πρόεδρος Ευρωπαϊκής Εταιρείας Γλαυκώματος και πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Γλαυκώματος Γράφει η ΑΓΝΗ ΜΟΚΚΑ, MD, MSc, FEBOphth, ειδικευόμενη οφθαλμίατρος Α’ Οφθαλμολογικής Κλινικής ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ

Η Α’ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με έδρα το ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ ιδρύθηκε το 1943 με όραμα να εξυπηρετεί διδακτικές, ερευνητικές και νοσηλευτικές ανάγκες στο γνωστικό αντικείμενο της Οφθαλμολογίας. Η Κλινική στοχεύει στην κάλυψη των ακαδημαϊκών αναγκών του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ σε προπτυχιακό επίπεδο, στην ειδίκευση ιατρών στον τομέα της Οφθαλμολογίας μέσω της συνεχούς θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης αυτών και στην παροχή περίθαλψης και νοσηλείας σε ασθενείς με οφθαλμικά νοσήματα. Επιπρόσθετα, στην Κλινική διεξάγονται και εκπαιδευτικές διαδικασίες που αφορούν σε μεταπτυχιακό επίπεδο, αλλά και εργασίες που οδηγούν σε εκπόνηση διδακτορικών διατριβών. Επίσης, στην Κλινική λειτουργεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα εξειδίκευσης που προσφέρει ετήσια εκπαίδευση στο γλαύκωμα, αναγνωρισμένη και χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Γλαυκώματος. Ακόμη, διεξάγονται κλινικά και ερευνητικά προγράμματα, ενώ επίσης ενθαρρύνεται και η προσφορά κοινωνικού και εθελοντικού έργου, καθώς η κλινική συνεργάζεται και

56 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

υποστηρίζει τη λειτουργία της κινητής μονάδας της οργάνωσης «Lions», με την οποία παρέχεται η δυνατότητα εξέτασης πληθυσμών απομακρυσμένων περιοχών, προσφέροντας εύκολη πρόσβαση σε γενικό οφθαλμολογικό έλεγχο. Ταυτόχρονα, το προσωπικό της κλινικής παρακολουθεί και συμμετέχει ενεργά με παρουσιάσεις και ανακοινώσεις σε σεμινάρια, συμπόσια, συνέδρια και διαλέξεις που διοργανώνονται στο πλαίσιο συνεργα-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

σίας της κλινικής και του πανεπιστημίου με ελληνικούς, ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς, επιστημονικές εταιρείες και ακαδημαϊκά ιδρύματα με σκοπό την ανταλλαγή επιστημονικών γνώσεων και την πραγματοποίηση ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Στην Κλινική λειτουργεί το ειδικό εργαστήριο « Έρευνας και Κλινικών Εφαρμογών στην Οφθαλμολογία» που είναι αφιερωμένο στη διεξαγωγή διεθνώς ανταγωνιστικής έρευνας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο εργαστήριο αυτό έχει πραγματοποιηθεί το ερευνητικό έργο «Thessaloniki Eye Study», που έχει προσφέρει μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων σε διεθνώς αναγνωρισμένα περιοδικά υψηλού κύρους και έχει καταστήσει την κλινική κέντρο αναφοράς διεθνώς. Από 1η Σεπτεμβρίου 2016 η Κλινική διευθύνεται από τον καθηγητή Φώτη Τοπούζη και σήμερα στελεχώνεται επιπλέον από τον καθηγητή Αναστάσιο Κώνστα και τον αναπληρωτή καθηγητή Κωνσταντίνο Μπομπορίδη, 4 ειδικούς οφθαλμιάτρους του ΕΣΥ, 5 εξειδικευμένους σε διαφορετικούς κλάδους της Οφθαλμολογίας ακαδημαϊκούς υποτρόφους, 2 εξειδικευόμενες στο γλαύκωμα και 1 στις γενετικές παθήσεις του βυθού. Επιπλέον, το ανθρώπινο δυναμικό της Κλινικής συμπληρώνεται από 17 ειδικευόμενους οφθαλμίατρους, 6 νοσηλεύτριες των ειδικών εξωτερικών ιατρείων, 14 νοσηλευτές κλινικής και ακόμη 9 ειδικά εκπαιδευμένες νοσηλεύτριες χειρουργείων. Καθημερινά λειτουργούν ένα γενικό και πολυάριθμα εξειδικευμένα οφθαλμολογικά ιατρεία, το καθένα με επικεφαλής τον ειδικό ιατρό που πλαισιώνεται από ειδικευόμενους οφθαλμιάτρους και τη νοσηλεύτρια του ιατρείου. Αναλυτικά τα εξειδικευμένα ιατρεία είναι τα εξής: Παιδο-οφθαλμολογικό, Αμφιβληστροειδούς και Οφθαλμικών Φλεγμονών, Ηλικιακής Εκφύλισης Ωχράς Κηλίδας, Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας και Αγ-

γειακών Παθήσεων, Καταρράκτη, Προεγχειρητικού ελέγχου καταρράκτη, Μετεγχειρητικού ελέγχου καταρράκτη, Μετεγχειρητικής παρακολούθησης και επανελέγχου περιστατικών εφημερίας, Γλαυκώματος, Κερατοειδούς και Κερατοειδούς – Οφθαλμικής επιφάνειας – Ξηροφθαλμίας. Κατά το έτος 2022 ο όγκος εργασίας στα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία της Κλινικής ανήλθε στις 19.051 επισκέψεις. Ταυτόχρονα, πραγματοποιούνται απογευματινά οφθαλμολογικά ιατρεία, τόσο γενικά όσο και εξειδικευμένα, και διενεργούνται οφθαλμολογικές εκτιμήσεις ασθενών που νοσηλεύονται στις υπόλοιπες κλινικές του νοσοκομείου. Τα ιατρεία έχουν τη δυνατότητα διάγνωσης και παρακολούθησης κάθε μορφής οφθαλμικής νόσου που αφορά το πρόσθιο και οπίσθιο ημιμόριο, καθώς διαθέτουν και πρόσφατα εμπλούτισαν τον εξοπλισμό τους σε διαγνωστικά-απεικονιστικά μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Ενδεικτικά αναφέρονται οι οπτικές τομογραφίες (ΟCT & OCT-angio) πρόσθιου ημιμορίου, αμφιβληστροειδούς/χοριοειδούς και γλαυκώματος, με ταυτόχρονη δυνατότητα φωτογράφησης, απεικόνισης αυτοφθορισμού βυθού και διενέργειας φλουροαγγειογραφίας και αγγειογραφίας με ινδοκυανίνη, τα οπτικά πεδία, η τοπογραφία & η ενδοθηλιομέτρηση κερατοειδούς, τα μηχανήματα υπερήχων (Α- & Β-scan), καθώς και η αυτόματη βιομετρία (IOL Master). Παράλληλα, μια ποικιλία οφθαλμολογικών χειρουργικών επεμβάσεων εκτελούνται σε 4 χειρουργικές αίθουσες με δυνατότητα γενικής αναισθησίας, καθεμία από τις οποίες διαθέτει το δικό της χειρουργικό μικροσκόπιο και οθόνη προβολής. Προγραμματισμένα χειρουργεία ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 57

καταρράκτη, γλαυκώματος, οφθαλμικής επιφάνειας και βλεφάρων, παθήσεων υαλοειδούς και αμφιβληστροειδούς με δυνατότητα διεγχειρητικής οπτικής τομογραφίας (OCT) και τρισδιάστασης απεικόνισης, στραβισμού, μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς και ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις αντιαγγειογενετικών παραγόντων επιτελούνται σε καθημερινή βάση, ενώ στις ημέρες γενικής εφημερίας του νοσοκομείου διενεργούνται επιπλέον επείγουσες επεμβάσεις αποκατάστασης οφθαλμικών και περιοφθαλμικών τραυμάτων και αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς. Επίσης, έχει προγραμματισθεί και ενταχθεί στο Πρόγραμμα Ανάκαμψης η ανακατασκευή των χειρουργείων που θα εκσυγχρονίσει τις υποδομές αλλά και θα προσθέσει πέμπτη χειρουργική αίθουσα. Η Α’ Οφθαλμολογική Κλινική εφημερεύει μαζί με το σύνολο των κλινικών του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ ανά 4 ημέρες και αποτελεί το κέντρο αναφοράς για εξειδικευμένα επείγοντα περιστατικά τόσο του πρόσθιου όσο και του οπίσθιου ημιμορίου του οφθαλμού για όλη τη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα. Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στην Τράπεζα Οφθαλμών, η οποία λειτουργεί στο ΑΧΕΠΑ από το 1982 υπό την ευθύνη της κλινικής και υπό την αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων με την εθελοντική προσφορά του προσωπικού της κλινικής, με σκοπό τη συλλογή, τον ποιοτικό έλεγχο, την παρασκευή και τη συντήρηση μοσχευμάτων κερατοειδούς και οφθαλμικών ιστών.

Κατά τα έτη 2022-2023, η Τράπεζα παρέλαβε και αξιολόγησε συνολικά 140 μοσχεύματα κερατοειδούς, από τα οποία τα 114 κρίθηκαν κατάλληλα και αξιοποιήθηκαν σε χειρουργεία μεταμόσχευσης στις Πανεπιστημιακές Οφθαλμολογικές Κλινικές των Νοσοκομείων ΑΧΕΠΑ & Παπαγεωργίου. Η Α’ Οφθαλμολογική Κλινική, έχοντας αυξανόμενη ερευνητική και εκπαιδευτική δραστηριότητα, αντιμετωπίζει προβλήματα υποστελέχωσης σε μόνιμο προσωπικό, ελλιπούς μηχανοργάνωσης και γραφειοκρατίας, που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν με στόχο την περαιτέρω βελτίωση της θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης των προπτυχιακών φοιτητών, αλλά και των ειδικευομένων οφθαλμιάτρων, όπως και την απρόσκοπτη λειτουργία των ιατρείων και των χειρουργείων σε επίπεδα που αρμόζουν στο υψηλό επίπεδο κατάρτισης και εξειδικευμένης γνώσης του προσωπικού της κλινικής, όπως και στο επίπεδο παροχής ιατρικής περίθαλψης που αντιστοιχεί σε μια εξειδικευμένη πανεπιστημιακή κλινική. Στην παρούσα φάση οι ανάγκες σε εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό καλύπτονται με μη μόνιμες θέσεις ακαδημαϊκών υποτρόφων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται το ελάχιστο των προϋποθέσεων για την παροχή υψηλού επιπέδου εξειδικευμένου κλινικού εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου και για την ανάλογη συμβολή και προσφορά της κλινικής προς τους ασθενείς και προς την κοινωνία. ■

ΦΏΤΗΣ ΤΟΠΟΎΖΗΣ Ο καθηγητής Φώτης Τοπούζης έλαβε το πτυχίο του από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 1986. Ολοκλήρωσε την ειδικότητα της Οφθαλμολογίας στο «Saint-Antoine» Hospital και στο Εθνικό Κέντρο Οφθαλμολογίας «Quinze Vingts» Hospital, Παρίσι, το 1990. To 1992 έλαβε το διδακτορικό του από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Από το έτος 2000 έχει ιδρύσει και είναι επικεφαλής του Εργαστηρίου Έρευνας και Κλινικών Εφαρμογών στην Οφθαλμολογία που λειτουργεί στο πλαίσιο της Α’ Οφθαλμολογικής Κλινικής. Είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Γλαυκώματος και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Γλαυκώματος. Είναι επίσης μέλος του Board of Governors της World Glaucoma Association. Τα πεδία έρευνας στα οποία εστιάζεται περιλαμβάνουν την επιδημιολογία, κλινική και γενετική έρευνα στις οφθαλμικές παθήσεις με επίκεντρο τα νοσήματα που αποτελούν τις συχνότερες αιτίες τύφλωσης, όπως είναι το γλαύκωμα, η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.

ΑΓΝΗ ΜΟΚΚΑ Η Αγνή Μόκκα είναι απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την οποία παρακολούθησε με υποτροφία, έχει κάνει μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας στο Ελεύθερο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και μόλις ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή της στην Οφθαλμολογία μετά από 1 έτος άσκησης στην ΟΦΘ Κλινική του Γ.Ν. Ξάνθης και 3 έτη στην Α’ Οφθαλμολογική Κλινική του ΑΧΕΠΑ. Στις τελευταίες της διακρίσεις περιλαμβάνεται το 1ο πανελλήνιο βραβείο στο 2o Συνέδριο Ξηροφθαλμίας και Οφθαλμικής Επιφάνειας 2022 και το 1ο πανελλήνιο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό της φαρμακευτικής εταιρείας Thea για το 2023.

58 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ΠΓΝ Λάρισας Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική Λάρισας! Διευθύντρια:

ΣΟΦΙΑ ΑΝΔΡΟΥΔΗ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Η ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με έδρα το ΠΓΝ Λάρισας, ιδρύθηκε το 1993 με σκοπό να εξυπηρετεί διδακτικές, ερευνητικές και νοσηλευτικές ανάγκες στο γνωστικό αντικείμενο της Οφθαλμολογίας. Η Κλινική διευθύνεται από την αναπληρώτρια καθηγήτρια Σοφία Ανδρούδη. Η Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αποτελεί το μεγαλύτερο τριτοβάθμιο κέντρο αναφοράς στην Κεντρική Ελλάδα, όπου εξυπηρετείται ετησίως μεγάλος αριθμός ασθενών (ενδεικτικά το 2022 εξυπηρετήθηκαν 7.390 ασθενείς στα Εξωτερικά Ιατρεία και διενεργήθηκαν 2.284 χειρουρ-

60 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

γικές επεμβάσεις). ΣΚΟΠΌΣ Η Κλινική έχει ως σκοπό: • Την κάλυψη των ακαδημαϊκών αναγκών του Τμήματος Ιατρικής σε προπτυχιακό επίπεδο.

• Την εκπαίδευση ιατρών στον τομέα της Οφθαλμολογίας.

• Την παροχή περίθαλψης και νοσηλείας σε ασθενείς με οφθαλμικά νοσήματα.

• Τη διεξαγωγή κλινικών και ερευνητικών προγραμμάτων με σκοπό την αναζήτηση νέων διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων.

• Την προσφορά κοινωνικού και εθελοντικού έργου.

• Τη συνεργασία με ελληνικούς, ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς και ακαδημαϊκά ιδρύματα με σκοπό την ανταλλαγή επιστημονικών γνώσεων και την πραγματοποίηση ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

• Την οργάνωση σεμιναρίων, συμποσίων, συνεδρίων, διαλέξεων με σκοπό την ενημέρωση και εκπαίδευση οφθαλμιάτρων, ιατρών άλλων ειδικοτήτων, επαγγελματιών υγείας, καθώς και πληροφόρηση του γενικού πληθυσμού. ΣΎΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ Η πανδημία του κορονοϊού δημιούργησε νέες προκλήσεις στη λειτουργία των Οφθαλμολογικών Κλινικών σε πανελλήνιο επίπεδο, με κυριότερη την κατά διαστήματα χρήση της Οφθαλμολογικής Κλινικής ως χώρου νοσηλείας ασθενών με COVID-19. Ο αυξανόμενος επιπολασμός της οφθαλμολογικής νόσου στον πληθυσμό σε παγκόσμιο επίπεδο και οι σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις στην Οφθαλμολογία καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις σε τεχνικό εξοπλισμό, χώρους νοσηλείας/ χειρουργικές αίθουσες, καθώς και πρόσληψη εξειδικευμένου επιστημονικού ανθρώπινου δυναμικού. ΤΑ ΤΜΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΎΝ Στην Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική λειτουρ-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ γούν τα ακόλουθα τμήματα: • Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών για την τριτοβάθμια αντιμετώπιση ασθενών που προσέρχονται ή παραπέμπονται από Δημόσιες Υγειονομικές Μονάδες, αλλά και από ιδιωτικά οφθαλμολογικά ιατρεία της Περιφέρειας Θεσσαλίας.

• Τμήμα Γενικής Οφθαλμολογίας με σκοπό τον προληπτικό και τακτικό έλεγχο, την εκτίμηση οπτικής οξύτητας και τη συνταγογράφηση γυαλιών. Εφόσον κριθεί απαραίτητο, οι ασθενείς παραπέμπονται στα

ενδουαλοειδικές εγχύσεις anti-VEGF παραγόντων, αντιβιοτικών, ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων και ενθεμάτων κορτικοστεροειδών.

• Τμήμα Παιδοοφθαλμολογίας και Στραβισμού Ειδικό Τμήμα Παιδο-οφθαλμολογίας και Στραβισμού Παίδων και Ενηλίκων. Το τμήμα αυτό είναι το μοναδικό εξειδικευμένο τμήμα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Επίσης εξυπηρετεί και τη Μονάδα Προώρων, παρέχοντας εξειδικευμένη εξέταση και θεραπεία προώρων που πάσχουν από αμφιβληστροειδοπάθεια της

Μέλη της Κλινικής κατά την παραλαβή εξοπλισμού

Οι ειδικοί οφθαλμίατροι της Κλινικής με τον διοικητή του

ηλεκτροφυσιολογίας για παιδιά και ενήλικες. Το

ΠΓΝΛ Δημήτριο Κατσικονούρη.

μηχάνημα της ηλεκτροφυσιολογίας είναι από τα λίγα διαθέσιμα σε δημόσιο νοσοκομείο (υπάρχουν άλλα 4 σε όλη την Ελλάδα) και καλύπτει τις ανάγκες πληθυσμού και εκτός της περιφέρειας Θεσσαλίας.

εξειδικευμένα ιατρεία της Κλινικής. Τα εξειδικευμένα τμήματα της Κλινικής είναι τα ακόλουθα: • Τμήμα Αμφιβληστροειδούς για διάγνωση και αντιμετώπιση παθήσεων αμφιβληστροειδούς (περιλαμβανομένης της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, αγγειακών αποφράξεων, χειρουργικών παθήσεων ωχράς και αμφιβληστροειδούς). Παρέχεται η δυνατότητα εξειδικευμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων (όπως φωτοδυναμική θεραπεία, πνευματική ρετινοπηξία) και απεικονιστικών ελέγχων με μηχανήματα, η προμήθεια των οποίων έγινε με αποζημίωση από ερευνητικά προγράμματα και κλινικές μελέτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική είναι η μόνη Κλινική στην Περιφέρεια Θεσσαλίας όπου επιτελούνται επεμβάσεις αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς, εγχειρήσεων ωχράς και σοβαρών οφθαλμικών τραυμάτων.

• Τμήμα Ενδουαλοειδικών Εγχύσεων στο οποίο προγραμματίζονται και διενεργούνται θεραπευτικές

προωρότητας.

• Τμήμα Νευρο-Οφθαλμολογίας για τη μελέτη και την αντιμετώπιση περιστατικών Νευρο-Οφθαλμολμολογίας.

• Τμήμα Γλαυκώματος για διάγνωση και αντιμετώπιση της αυξημένης ενδοφθάλμιας πίεσης και του γλαυκώματος.

• Τμήμα Καταρράκτη για τη διενέργεια προεγχειρητικού ελέγχου, τη χειρουργική αντιμετώπιση όλων των μορφών καταρράκτη με την ένθεση σύγχρονων ενδοφακών (πρόσφατα και τορικών) και τη μετεγχειρητική εκτίμηση των ασθενών.

• Τμήμα Κερατοειδούς Ειδικό τμήμα διάγνωσης και αντιμετώπισης παθήσεων κερατοειδούς, όπως έλκη και παθήσεις οφθαλμικής επιφάνειας. Η διενέργεια τοπογραφίας κερατοειδούς, μέτρηση ενδοθηλιακών κυττάρων και OCT πρόσθιων μορίων παρέχονται ως διαγνωστικές δυνατότητες του τμήματος. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΈΣ ΥΠΟΔΟΜΈΣ Η Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική παρέχει τη δυνατότητα διενέργειας των ακόλουθων επεμβάσεων: • Επεμβάσεις καταρράκτη (απλά και επιπλεγμένα ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 61

περιστατικά).

• Βιτρεκτομές και χειρουργική αντιμετώπιση αποκολλήσεων αμφιβληστροειδούς.

• Χειρουργείο περιστατικών οφθαλμικού τραύματος και λοιπών επειγόντων περιστατικών.

• Χειρουργεία γλαυκώματος, όπως τραμπεκουλεκτομή και ένθεση βαλβίδων.

• Επεμβάσεις στραβισμού.

• Επεμβάσεις αφαίρεσης χαλαζίων, πτερυγίων και λοιπών μορφωμάτων βλεφάρων και οφθαλμικής επιφάνειας. Ενδεικτικά το 2022 διενεργήθηκαν συνολικά 2.284 χειρουργικές επεμβάσεις καταρράκτη και υαλοειδεκτομών. ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΕΞΕΤΆΣΕΙΣ Η Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική επιπρόσθετα των καθιερωμένων διαγνωστικών εξετάσεων που παρέχονται από τα Οφθαλμολογικά Τμήματα των Νοσοκομείων της Περιφέρειας Θεσσαλίας παρέχει τη δυνατότητα εξειδικευμένων διαγνωστικών εξετάσεων μέσω της νεοϊδρυθείσας «ΜΟΝΑΔΑΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΥ» (ΦΕΚ 3305/20-09-2017). Μέσω ερευνητικών προγραμμάτων, στα οποία η διευθύντρια Σοφία Ανδρούδη υπήρξε η κύρια ερευνήτρια, από την περίοδο 2010 έως και σήμερα, η «ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΥ» εξοπλίστηκε με εξειδικευμένο οφθαλμολογικό εξοπλισμό αξίας περίπου 403.000 ευρώ και παρέχει τις ακόλουθες διαγνωστικές εξετάσεις: 1) OCT Αγγειογραφία για την απεικόνιση παθήσεων

62 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

του αμφιβληστροειδούς (120.000 ευρώ).

2) Μικροπεριμετρία για τη λειτουργική μελέτη του αμφιβληστροειδούς (65.000 ευρώ).

3) Ενδοθηλιοσκόπιο για την κλινική εκτίμηση του κερατοειδούς (25.000 ευρώ).

4) Laser Flare Meter για την ποσοτική εκτίμηση της ενδοφθάλμιας φλεγμονής (75.000 ευρώ).

5) Laser φωτοπηξίας για την αντιμετώπιση παθήσεων του αμφιβληστροειδούς (45.000 ευρώ).

6) Εξοπλισμός ηλεκτροφυσιολογίας αμφιβληστροειδούς για παιδιά και ενήλικες (55.000 ευρώ).

7) Σχισμοειδή λυχνία με μονάδα, πίνακα εξέτασης οπτικής οξύτητας και refractometer (18.000 ευρώ). Με τον εξοπλισμό της Μονάδας Απεικόνισης στην Οφθαλμολογία διενεργούνται διδακτορικές διατριβές, ερευνητικά προγράμματα και κλινικές μελέτες, ενώ απασχολούνται και 2 άτομα ως προσωπικό της Μονάδας. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΌ ΈΡΓΟ Εκπαιδευτικό έργο: • Εκπαίδευση των φοιτητών του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθώς και φοιτητών Ιατρικής της αλλοδαπής (π.χ. προγράμματα Erasmus).

• Εκπαίδευση ειδικευόμενων ιατρών (θεωρητική και πρακτική) για την απόκτηση της ειδικότητας της Οφθαλμολογίας. Η θεωρητική εκπαίδευση περιλαμβάνει σε εβδομαδιαία βάση μαθήματα σύμφωνα με το curriculum της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας, διαλέξεις από τα μέλη ΔΕΠ και προσκεκλημένους

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ ομιλητές, συζητήσεις ενδιαφερόντων περιστατικών, βιβλιογραφική ενημέρωση και εκπαιδευτικά συνέδρια και σεμινάρια. Η πρακτική εκπαίδευση αποσκοπεί στην απόκτηση κλινικής εμπειρίας στη διαγνωστική και θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με οφθαλμικές νόσους και στην απόκτηση των απαραίτητων χειρουργικών δεξιοτήτων. Οι ειδικευόμενοι υποβάλλονται τακτικά σε test γνώσεων και δεξιοτήτων.

• Εκπαίδευση ειδικευόμενων ιατρών Γενικής Ιατρικής στην Οφθαλμολογία.

• Εκπόνηση διδακτορικών φιατριβών. Ερευνητικό έργο: Καθένα από τα ειδικά τμήματα της Κλινικής, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, συντάσσει ερευνητικά πρωτόκολλα ή συμμετέχει σε πολυκεντρικές μελέτες και ακολουθεί τις αντίστοιχες οδηγίες για την πραγματοποίηση, τήρηση και αξιολόγησή τους. Τα αποτελέσματα του ερευνητικού έργου παρουσιάζονται σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια και δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά. ΠΡΟΣΩΠΙΚΌ ΚΛΙΝΙΚΉΣ Η Οφθαλμολογική Κλινική στελεχώνεται από ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό που ανήκει στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο ΠΓΝ Λάρισας. Το ιατρικό προσωπικό αποτελείται από τον διευθυντή,

μέλη του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ), εντεταλμένους διδάσκοντες και ακαδημαϊκούς υποτρόφους, τους ιατρούς ΕΣΥ και τους ειδικευόμενους ιατρούς. ΜΈΛΗ ΔΕΠ Διευθυντής - αναπληρώτρια καθηγήτρια: Σοφία Ανδρούδη ΙΑΤΡΟΊ ΕΣΥ Διευθύντρια ΕΣΥ: Αικατερίνη Καραθάνου Διευθύντρια ΕΣΥ: Μαρία Κοτούλα Διευθυντής ΕΣΥ: Παναγιώτης Μακρής Διευθυντής ΕΣΥ: Πιέρρος Χολέβας Επιμελήτρια Α’: Έλενα Παπαγεωργίου Επιμελητής Β’: Δημήτρης Τζήμας ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΊ ΥΠΌΤΡΟΦΟΙ Άννα Δαστιρίδου ΕΝΤΕΤΑΛΜΈΝΟΣ ΔΙΔΆΣΚΩΝ Βικτωρία Τουμανίδου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΊ ΣΥΝΕΡΓΆΤΕΣ (υποψήφιοι διδάκτορες και μεταδιδακτορικοί) Νικόλαος Δερβένης, Δημήτριος Καρδαράς, Δημήτριος Μάρης, Ανδρέας Μητσιός, Αντώνιος Ντάφος ΕΙΔΙΚΕΥΌΜΕΝΟΙ ΙΑΤΡΟΊ Νικόλαος Χαδουλός, Μαρία Παυλάκη, Ζωή Τσανή, Λαμπρινή Μπάνου, Κωνσταντίνος Αρβανιτογιάννης, Αθανάσιος Παππάς, Μαρία Σταματακοπούλου ■

ΣΟΦΊΑ ΑΝΔΡΟΎΔΗ Η Σοφία Ανδρούδη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Οφθαλμολογίας, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με κλινικό και ερευνητικό ενδιαφέρον στις παθήσεις αμφιβληστροειδούς και χοριοειδούς. Σημαντικές διακρίσεις (χρονολογικά): - Υποτροφία από Committee of General Scholarships, Harvard University.

- Immunology Award (Department of Ocular Immunology - Mass Eye and Ear Infirmary, Harvard Medical School).

- Travel grant από το International Research Foundation for Children’s Eye Care.

- Μέλος της Committee for Ethics and Regulation in Human Research (American Research and Vision in Ophthalmology - ARVO).

- Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας για τη Μελέτη των Οφθαλμικών Φλεγμονών και Λοιμώξεων.

- International Ophthalmologist Education Award (American Academy of Ophthalmology).

- Achievement Award (American Academy of Ophthalmology).

- Βραβείο Ακαδημαϊκής Αριστείας από το υπουργείο Παιδείας.

- Μέλος της Επιτροπής ARVO Global Committee.

- Fellow of the European Board of Ophthalmology (FEBO) και εξεταστής του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Οφθαλμολογίας.

- Μέλος κατόπιν εκλογής της International Uveitis Study Group.

- Μέλος κατόπιν εκλογής (μοναδική Ελληνίδα) του Club Jules Gonin.

- Μέλος του Education Committee της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αμφιβληστροειδούς (EURETINA).

- Μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Αμφιβληστροειδούς (EBO – Retina).

- Liaison Committee Member of the EBO Retina. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 63

ΠΓΝ Ηρακλείου Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική! Διευθυντής:

ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΤΣΙΛΙΜΠΑΡΗΣ,

καθηγητής Οφθαλμολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης

Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΉ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ Κλινική του Ηρακλείου βρίσκεται σήμερα στον 33ο χρόνο λειτουργίας της. Η Κλινική ιδρύθηκε το 1990 μαζί με τις περισσότερες άλλες Κλινικές του νεοσύστατου τότε Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου. Πολύ σύντομα και χάρη στη χαρισματική ηγεσία του πρώτου διευθυντή της καθηγητή Ι. Παλλήκαρη, η Κλινική βρέθηκε στην πρωτοπορία της Οφθαλμολογίας και έγινε κέντρο αναφοράς

64 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

στη διαθλαστική χειρουργική. Η ανακάλυψη της διαθλαστικής επέμβασης LASIK από τον Ι. Παλλήκαρη και η καθιέρωσή της διεθνώς σαν μια από τις συχνότερα εκτελούμενες οφθαλμολογικές επεμβάσεις υπήρξαν καθοριστικής σημασίας τόσο για το προφίλ της Κλινικής όσο και για την εξέλιξη πολλών από τα πρώτα στελέχη της. Παράλληλα και προοδευτικά η κλινική διεύρυνε τα αντικείμενα εξειδίκευσης που καλύπτονται από τους γιατρούς της με τρόπο ώστε σήμερα να συγκαταλέγεται στις καλύτερα οργανωμένες Οφθαλμολογικές Κλινικές της χώρας. Παρά τις δυσμενείς συνθήκες που επέφεραν στο σύστημα υγείας η οικονομική κρίση και η πανδημία, η Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική του Ηρακλείου συνέχισε χωρίς διακοπή το έργο της μέχρι σήμερα: υψηλής ποιότητας τριτοβάθμια περίθαλψη σε συνδυασμό με τον μεγάλο όγκο πρωτοβάθμιας/δευτεροβάθμιας φροντίδας που επιφυλάσσει για τις Πανεπιστημιακές Κλινικές (ιδίως αυτές της περιφέρειας) η στρεβλή οργάνωση του υγειονομικού χάρτη της χώρας. Σύμφωνα με τον διευθυντή της Μιλτιάδη Τσιλιμπάρη, «σήμερα, αυτός ο ανισόρροπος ρόλος που καλούμαστε να διεκπεραιώνουμε καθημερινά αποτελεί μια από τις δύο βασικές προκλήσεις που λειτουργούν ως τροχοπέδη σε αυτό που θεωρούμε ότι είναι ο πραγματικός ρόλος των Πανεπιστημιακών Κλινικών: υψηλής ποιότητας τριτοβάθμιο κλινικό έργο και εκπαίδευση συνδυασμένα με ερευνητική καινοτομία και πρωτοπορία. Η δεύτερη σημαντική τροχοπέδη είναι η εξαιρετικά βραδεία ανάκαμψη του υγειονομικού συστήματος από την πανδημία, που στην περίπτωση της Κλινικής μας επέφερε σημαντική πίεση όσον αφορά το διαθέσιμο νοσηλευτικό προσωπικό και την ανάπτυξη των χώρων νοσηλείας». Η Πανεπιστημιακή Κλινική του Ηρακλείου δέχεται κάθε χρόνο περί τους 16.000 ασθενείς. Από αυτούς περίπου 6.000 ασθενείς επισκέπτονται το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, 8.000 ασθενείς τα τακτικά εξωτερικά ιατρεία και περί τους 2.000 νοσηλεύονται ως εσωτερικοί ασθενείς. Πραγματοποιούνται περί τις 1.000 άσηπτες χειρουργικές επεμβάσεις και περί τις 2.500 μικροεπεμβάσεις σε συνθήκες καθαρού χειρουργικού πεδίου.

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

Στην Κλινική υπηρετούν 3 μέλη ΔΕΠ και 5 ιατροί του ΕΣΥ: - Μιλτιάδης Τσιλιμπάρης, καθηγητής, διευθυντής της Κλινικής - Ευστάθιος Δετοράκης, καθηγητής - Χαράλαμπος Σιγανός, καθηγητής - Όλγα Ηλιάκη, διευθύντρια ΕΣΥ - Ειρήνη Σεβαστάκη, διευθύντρια ΕΣΥ - Κατερίνα Χαλκιά, επιμελήτρια Α’ - Χριστίνα Σκαθαρούδη, επιμελήτρια Α’ - Αναστάσιος Σταυρακάκης, επιμελητής Α’ Επιπλέον η Κλινική εκπαιδεύει 6-7 νέους ειδικευόμενους οφθαλμιάτρους. Σήμερα οι ειδικευόμενοι είναι οι ακόλουθοι: - Αναστασία Βλάχου - Αναστασία Παπαχρήστου - Μιλτιάδης Σπανός - Ραφαέλα Δατσέρη - Ευαγγελία Μπαγκάκη - Αικατερίνη Κ. Σελινιωτάκη - Αριστέα Κεραμιανάκη ΤΑ ΤΜΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΑΘΈΤΕΙ Η ΚΛΙΝΙΚΉ Πέραν των περιστατικών Γενικής Οφθαλμολογίας, η Κλινική στο πλαίσιο της τριτοβάθμιας ανάπτυξής της εξυπηρετεί και παρακολουθεί περιστατικά οφθαλμολογικών υποειδικοτήτων. Για το σκοπό αυτόν διαθέτει εξειδικευμένα τμήματα και προσφέρει σε εβδομαδιαία βάση τακτικά εξωτερικά ιατρεία οφθαλμικών υποειδικοτήτων ως ακολούθως: - Τμήμα κερατοειδούς/οφθαλμικής επιφάνειας. Ιατρείο εβδομαδιαία. Υπεύθυνος καθ. Χ. Σιγανός.

- Τμήμα γλαυκώματος. Ιατρείο δις εβδομαδιαίως. Υπεύθυνη Χ. Σκαθαρούδη.

- Τμήμα Παθολογίας του Αμφιβληστροειδούς. Ιατρείο καθημερινά. Υπεύθυνος Α. Σταυρακάκης.

- Τμήμα Χειρουργικής του Αμφιβληστροειδούς. Ιατρείο εβδομαδιαία. Υπεύθυνος καθ. Μ. Κ. Τσιλιμπάρης.

- Τμήμα Παιδιατρικής Οφθαλμολογίας. Ιατρείο εβδομαδιαία. Υπεύθυνη Ο. Ηλιάκη.

- Τμήμα Οφθαλμικής Ογκολογίας και Οφθαλμοπλαστικής. Ιατρείο εβδομαδιαία. Υπεύθυνος καθ. Ε. Δετοράκης.

- Τμήμα Οφθαλμικών Φλεγμονών. Ιατρείο εβδομαδιαία. Υπεύθυνη Α. Χαλκιά.

- Τμήμα Νευροοφθαλμολογίας. Ιατρείο εβδομαδιαία. Υπεύθυνη Α. Χαλκιά.

- Τμήμα Οφθαλμολογικών Επειγόντων Περιστατικών. Υπεύθυνη Ε. Σεβαστάκη. Επιπλέον η Κλινική συνεχίζει τη δραστηριότητά της στον Τομέα της Διαθλαστικής Χειρουργικής μέσω των υπηρεσιών και της έρευνας που παρέχονται στο χώρο του Εργαστηρίου Οπτικής και Όρασης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σήμερα το Εργαστήριο, υπό τη διεύθυνση του καθ. κ. Δετοράκη, επιπλέον των πολυδιάστατων ερευνητικών του δράσεων συνεχίζει να προσφέρει ιατρικές υπηρεσίες διαθλαστικής χειρουργικής και συγκαταλέγεται στα διεθνώς αναγνωρισμένα κέντρα αυτής της εξειδίκευσης. Ο καθ. κ. Σιγανός είναι ο ειδικός εκ των ενεργεία μελών της Κλινικής που εξειδικεύεται στη διαθλαστική χειρουργική, ενώ η συνεχής μέχρι και σήμερα παρουσία και δραστηριότητα του ομ. καθ. κ. Ι. Παλλήκαρη κλινικά και ερευνητικά τιμά την Κλινική και συνεχίζει να την αναδεικνύει με τη φήμη του. Η Κλινική διαθέτει Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Κερατοειδούς με υπεύθυνο τον καθ. κ. Σιγανό και είναι διαπιστευμένο μεταμοσχευτικό κέντρο από τον ΕΟΜ. Μέσω μοσχευμάτων που λαμβάνονται από δότες ή προμηθεύονται από το νοσοκομείο αντιμετωπίζονται σοβαρές κερατοπάθειες που χωρίς θεραπεία οδηγούν σε τύφλωση. Υπό την ευθύνη του καθ. κ. Δετοράκη λειτουργεί τα τελευταία χρόνια στην Κλινική Μονάδα Βραχυθεραπείας ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 65

Οφθαλμικού Μελανώματος. Στις σημαντικές δραστηριότητες της Κλινικής περιλαμβάνεται το Τμήμα Πολυκεντρικών Κλινικών Μελετών με υπεύθυνο τον καθ. Μ. Κ. Τσιλιμπάρη. Με υπερδεκαετή παρουσία και έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση όλων των μεγάλων φαρμακευτικών που δραστηριοποιούνται στην Οφθαλμολογία, το τμήμα έχει συμμετάσχει σε σημαντικό αριθμό πολυκεντρικών κλινικών μελετών νέων φαρμάκων για παθήσεις του αμφιβληστροειδούς. Η συνεισφορά του τόσο στη φροντίδα των ασθενών όσο στην πρόοδο της φαρμακευτικής θεραπείας των αμφιβληστροειδικών παθήσεων είναι μεγάλη και στόχος είναι να διευρυνθεί η δραστηριότητά του τα επόμενα χρόνια. Τέλος, ξεχωριστή δραστηριότητα αποτελεί το ιατρείο κληρονομούμενων παθήσεων του αμφιβληστροειδούς. Η Κλινική είναι από τα λίγα κέντρα της χώρας που από χρόνια έχουν εξειδικευμένο ενδιαφέρον για τις σχετικά σπάνιες αυτές παθήσεις και η μόνη που διαθέτει επισήμως Βιοτράπεζα Γενετικού Υλικού για κληρονομούμενες παθήσεις του αμφιβληστροειδούς. Αυτό, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα σύγχρονης ηλεκτροφυσιολογικής μελέτης που προσφέρει η στενή συνεργασία με τη μονάδα Ψυχοφυσικών Μετρήσεων του Εργαστηρίου Οπτικής και Όρασης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης με υπεύθυνο τον Δρα Σ. Πλαΐνη, οδηγεί πολλούς ασθενείς με κληρονομούμενα νοσήματα του αμφιβληστροειδούς από όλη τη χώρα στην Οφθαλμολογική Κλινική. ΟΙ ΠΑΘΉΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΝΤΑΙ Η ύπαρξη ειδικών με εξειδικευμένη κλινική εμπειρία στις οφθαλμολογικές υποειδικότητες επιτρέπουν την αντιμετώπιση μεγάλης γκάμας παθήσεων καθιστώντας την Κλινική τελικό προορισμό ασθενών με σύνθετα οφθαλμολογικά προβλήματα. Αναφέρονται ενδεικτικά παθήσεις που αντιμετωπίζονται, με έμφαση σε αυτές που απαιτούν τριτοβάθμια οφθαλμολογική παρέμβαση: - Σύνθετες παθήσεις της οφθαλμικής επιφάνειας - Κερατόκωνος - Κερατοπαθειες - Μη ρυθμιζόμενο γλαύκωμα - Παθήσεις του φακού (καταρράκτης, υπεξάρθρωση, παρεκτόπιση φακού και ενδοφακού, μετεγχειρητικές επιπλοκές του καταρράκτη) - Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς - Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια - Αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς - Παθήσεις της υαλοειδο-ωχρικής επιφάνειας (οπή της ωχράς, επαμφιβληστροειδική μεμβράνη, ωχρική αιμορραγία) - Οφθαλμικές φλεγμονές - Στραβισμός

66 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

- Αμβλυωπία - Παθήσεις του κόγχου - Παθήσεις των βλεφάρων και των εξαρτημάτων του οφθαλμού - Οφθαλμική νεοπλασία (βλεφάρων, οφθαλμικής επιφάνειας, οφθαλμικό μελάνωμα). ΟΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΕΞΕΤΆΣΕΙΣ Η σύγχρονη οφθαλμολογική πρακτική στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε απεικονιστικές και άλλες τεχνικές που με την αξιοποίηση προηγμένων τεχνολογιών επιτρέπουν ακριβή διάγνωση. Η Οφθαλμολογική Κλινική και το Εργαστήριο Οπτικής και Όρασης διαθέτουν ευρεία γκάμα διαγνωστικών τεχνολογιών που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: - Ομοεστική μικροσκοπία κερατοειδούς - Τοπογραφία κερατοειδούς - Εκτροπομετρία - Β υπερηχογραφία και υπερηχογραφία UBM - Οπτική και υπερηχητική βιομετρία - Οπτική τομογραφία συνοχής (πρόσθιου και οπίσθιου ημιμορίου) - Συνεστιακή φλουραγγειογραφία συμβατική και ευρυγώνια - Μη επεμβατική αγγειογραφία μέσω οπτικής τομογραφίας συνοχής - Απεικόνιση αυτοφθορισμού - Φωτογραφία βυθού: α) Υπερ-ευρυγώνια (200ο) φωτογραφία βυθού με το σύστημα Optos Monaco (με τεχνολογία laser scanning). Είναι η μόνη δημόσια δομή στη χώρα με αυτό το σύστημα. β) Ευρυγώνια (100ο) διεγχειρητική φωτογραφία και φλουοροαγγειογραφία - Φωτογραφία πρόσθιων ημιμορίων - Περιμετρία - Μικροπεριμετρία - Ηλεκτροφυσιολογία αμφιβληστροειδούς και οπτικών οδών ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΈΣ ΕΠΕΜΒΆΣΕΙΣ Οι ασθενείς αντιμετωπίζονται αξιοποιώντας το σύνολο σχεδόν των σύγχρονων διαθέσιμων παρεμβάσεων στην Οφθαλμολογία. Αυτές περιλαμβάνουν φαρμακευτικές θεραπείες, παρεμβάσεις εκτός χειρουργείου καθώς και χειρουργικές επεμβάσεις. Στις φαρμακευτικές θεραπείες περιλαμβάνεται η χρήση σύγχρονων βιολογικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση αγγειακών παθήσεων της ωχράς κηλίδας όπως η ηλικιακή εκφύλιση και η διαβητική ωχροπάθεια. Οι παθήσεις αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική απώλεια της όρασης και η θεραπεία τους με ενδοβολβικές ενέσεις αντι-αγγειογενητικών φαρμάκων έχει βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωσή τους. Επίσης

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ εκτελούνται περί τις 2.000 ενδοβολβικές ενέσεις το έτος. Σημαντική επίσης είναι η συνεισφορά των σύγχρονων αντιβιοτικών θεραπειών για βαριές οφθαλμικές λοιμώξεις, όπως είναι η κερατίτιδα από ακανθαμοιβάδα και οι ενδοφθαλμίτιδες. Η κατάλληλη χρήση αντιβιοτικών με ενδοβολβική χορήγηση έχει βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση της ενδοφθαλμίτιδας, που χωρίς θεραπεία έχει μοιραία έκβαση για την όραση. Με παρόμοιο τρόπο η φαρμακευτική παρέμβαση στις οφθαλμικές φλεγμονές, συχνά σε συνεργασία και με άλλες ιατρικές ειδικότητες, μπορεί να αποβεί σωτήρια για την όραση. Τέλος, η φαρμακευτική χορήγηση αντιμεταβολιτών ή ανοσοτροποιητικών φαρμάκων μπορεί να έχει σημαντική θέση στην αντιμετώπιση νεοπλασιών της οφθαλμικής επιφάνειας. Στις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που δεν απαιτούν άσηπτο χειρουργικό περιβάλλον περιλαμβάνονται οι διαφόρων ειδών εφαρμογές των laser. Ενδεικτικά: - Διαθλαστική χειρουργική με excimer laser - Φωτοπηξία του αμφιβληστροειδούς - Περιφακιοτομή με Yag-laser - Φωτοδυναμική θεραπεία με συνδυασμό ακτινοβόλησης με laser και ενδοφλέβιας έγχυσης φωτοευαίσθητης ουσίας Σε συνθήκες καθαρού χειρουργικού πεδίου εκτελούνται ακόμη επεμβατικές πράξεις όπως η ρετινοπηξία με αέριο για την αντιμετώπιση επιλεγμένων αποκολλήσεων του αμφιβληστροειδούς, καθώς και η ενδοβολβική έγχυση αερίου για την πνευματική παρεκτόπιση ωχρικής αιμορραγίας. Οι επεμβάσεις διασύνδεσης του κολλαγόνου του κερατοειδούς για τη σταθεροποίηση του ιστού σε ασθενείς με κερατόκωνο περιλαμβάνονται επίσης εδώ. Τέλος, στην Κλινική εκτελείται ευρεία γκάμα χειρουργικών επεμβάσεων τριτοβάθμιου, αλλά και δευτεροβάθμιου χαρακτήρα. Η πρόσφατη ανακαίνιση της χειρουργικής αίθουσας της Κλινικής και η διάθεση νέου εξοπλισμού (χειρουργικό μικροσκόπιο, πλατφόρμες χειρουργικής πρόσθιου και οπίσθιου ημιμορίου) έχει αναβαθμίσει σημαντικά τις δυνατότητές της. Στις επεμβάσεις που εκτελούνται περιλαμβάνονται:

- Επεμβάσεις φακοθρυψίας για την αφαίρεση του καταρράκτη με ένθεση ενδοφακών όλων των τύπων (μονοεστιακών, τορικών, πολυεστιακών) - Επεμβάσεις επανατοποθέτησης και σκληρικής στήριξης παρεκτοπισμένων φακών και ενδοφακών - Επεμβάσεις γλαυκώματος και ένθεση αντιγλαυκωματικών βαλβίδων - Ελάχιστα επεμβατικές επεμβάσεις γλαυκώματος (MIGS) - Μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς (διαμπερείς κερατοπλαστικές και μεταμοσχεύσεις ενδοθηλίου) - Μεταμοσχεύσεις αμνιακής μεμβράνης - Επεμβάσεις στραβισμού - Επεμβάσεις αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς με υαλοειδεκτομή και ένθεση υλικών πωματισμού (διατατά αέρια και έλαιο σιλικόνης) - Σύνθετες επεμβάσεις διαβητικής ελκτικής αποκόλλησης - Επεμβάσεις αποκατάστασης του βολβού μετά από βαριά τραύματα με ή χωρίς ενδοβολβικά αλλότρια σώματα - Υαλοειδεκτομή για παθήσεις της υαλοειδοωχρικής επιφάνειας (αφαίρεση επιαμφιβληστροειδικών μεμβρανών, αποκατάσταση οπών της ωχράς, αντιμετώπιση υποωχρικών αιμορραγιών) - Οφθαλμοπλαστικές επεμβάσεις για αποκατάσταση λειτουργικών ή/και αισθητικών προβλημάτων της περιοχής των βλεφάρων - Χειρουργική των οφθαλμικών εξαρτημάτων - Χειρουργική του κόγχου - Επεμβάσεις βραχυθεραπείας οφθαλμικού μελανώματος «Κατά τη διάρκεια των 33 ετών της λειτουργίας της η Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική του Ηρακλείου διήνυσε μεγάλη διαδρομή για την οποία όλα τα στελέχη της νιώθουμε υπερήφανοι. Είμαστε δε όλοι δεσμευμένοι ότι θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε τον καλύτερο εαυτό μας στην υπηρεσία των ασθενών μας και στην εκπαίδευση των νέων οφθαλμιάτρων και των φοιτητών μας», καταλήγει χαρακτηριστικά ο κ. Τσιλιμπάρης. ■

ΜΙΛΤΙΆΔΗΣ ΤΣΙΛΙΜΠΆΡΗΣ Ο Δρ Μιλτιάδης Τσιλιμπάρης έλαβε πτυχίο Ιατρικής από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στην Οφθαλμολογία στην Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική του Ηρακλείου και έλαβε το διδακτορικό του από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης το 1995. Κατέχει θέση ΔΕΠ στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1995 και αυτή τη στιγμή είναι καθηγητής Οφθαλμολογίας και διευθυντής της Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής του Ηρακλείου. Ασχολείται με προ- και μεταπτυχιακή διδασκαλία και είναι διευθυντής του διεπιστημονικού μεταπτυχιακού προγράμματος «Οπτική και Όραση». Έχει δημοσιεύσει πάνω από 200 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά με κρίση και είναι κάτοχος 5 ευρεσιτεχνιών. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 67

Οφθαλμολογική Κλινική Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. ΚΥΡΙΑΚΟΎ»! Διευθύντρια:

ΑΓΑΘΗ ΚΟΥΡΗ, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παιδοφθαλμολογίας και Στραβισμού

Η ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» απαρτίζεται από 4 μόνιμους ειδικευμένους ιατρούς, 1 ειδικευμένο επικουρικό ιατρό και 3 ειδικευόμενους ιατρούς. Οι 3 από τους ειδικευμένους ιατρούς της Κλινικής έχουν κάνει εξειδίκευση (fellowship) στην Παιδοφθαλμολογία και το Στραβισμό στη Μ. Βρετανία. Στο τμήμα εκπαιδεύονται 3 ειδικευόμενοι ιατροί στην Οφθαλμολογία για 2 χρόνια, ενώ παράλληλα δέχεται και ειδικευόμενους ιατρούς από τα Οφθαλμολογικά Τμήματα άλλων νοσοκομείων (rotation) για μικρότερα χρονικά διαστήματα, οι οποίοι θέλουν να αποκτήσουν εμπειρία στην Παιδοφθαλμολογία. Η Κλινική συμμετέχει ενεργά με εργασίες και ομιλί-

68 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ες στα μεγάλα Οφθαλμολογικά Συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και σε συνέδρια άλλων ειδικοτήτων. Επίσης συμμετέχει ως ερευνητικό κέντρο σε μεγάλες πολυκεντρικές πολυεθνικές μελέτες με αντικείμενο την αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας και τον καταρράκτη. Το Νοσοκομείο «Π. & Α. Κυριακού» είναι ένα από τα μεγαλύτερα παιδιατρικά νοσοκομεία της χώρας με πανεπιστημιακή παιδιατρική κλινική, δύο κρατικές παιδιατρικές κλινικές και πολλά εξειδικευμένα τμήματα παιδιατρικών υποειδικοτήτων. Στο πλαίσιο συνεργασίας των διαφόρων τμημάτων του νοσοκομείου, η Οφθαλμολογική Κλινική δέχεται σε καθημερινή βάση παιδιά με ποικίλα προβλήματα και νοσήματα από τα παραπάνω τμήματα για οφθαλμολογική εξέταση, πράγμα το οποίο προάγει τη γνώση και την εμπειρία όχι μόνο των ιατρών που τη στελεχώνουν, αλλά και των εκπαιδευομένων τους. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του νοσοκομείου, στην Οφθαλμολογική Κλινική εξετάζονται γύρω στα 8.000 παιδιά το χρόνο (επείγοντα και τακτικά ραντεβού) και δέχεται παραπομπές ασθενών από άλλα νοσοκομεία και ιατρούς της επαρχίας, κυρίως της Νότιας Ελλάδας και των νησιών. Τα περιστατικά που αντιμετωπίζονται καλύπτουν σχεδόν όλο το εύρος των παθήσεων της Παιδοφθαλμολογίας, αρχίζοντας από τα πιο απλά, όπως διαθλαστικά προβλήματα και συνταγογράφηση γυαλιών, συνήθεις φλεγμονές των ματιών, π.χ. επιπεφυκίτιδες, αλλεργίες κ.ά., αλλά και πιο σύνθετα, όπως ο στραβισμός. Επίσης συγκεντρώνεται ένας ικανός αριθμός πιο σπάνιων παθήσεων στην παιδική ηλικία, όπως ο καταρράκτης και το γλαύκωμα. Η Οφθαλμολογική Κλινική αποτελεί κέντρο αναφοράς στον παιδικό καταρράκτη, όπου κάθε χρόνο εκτελείται ένας μεγάλος αριθμός χειρουργικών επεμβάσεων παιδιών που παρουσιάζουν καταρράκτη είτε από τη γέννηση είτε από άλλα αίτια, όπως τραύματα, φλεγμονές, σύνδρομα κ.λπ. Όπως επισημαίνει η διευθύντρια της Κλινικής Αγάθη Κουρή, «το χειρουργείο είναι κατάλληλα εξο-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ πλισμένο και μας επιτρέπει να φέρουμε εις πέρας τις χειρουργικές επεμβάσεις που απαιτούν τα περιστατικά αυτά, ενώ σε εβδομαδιαία βάση χειρουργούμε παιδιά με στραβισμό και διαταραχές της ρινοδακρυϊκής οδού. Στη φάση αυτή, είμαστε στη διαδικασία απόκτησης ενός καινούργιου χειρουργικού μηχανήματος, το οποίο θα παρέχει τη δυνατότητα εκτέλεσης χειρουργικών επεμβάσεων στο οπίσθιο τμήμα του οφθαλμού. Με αυτό, και σε συνεργασία με συναδέλφους χειρουργούς οφθαλμιάτρους εξειδικευμένους στη χειρουργική του

Η κ. Αγάθη Κουρή με δύο συνεργάτιδές της και με την ειδική κάμερα που χρησιμοποιείται στη βυθοσκόπηση των πρόωρων νεογνών..

υαλοειδούς-αμφιβληστροειδούς, θα μπορεί να εξυπηρετηθεί στο νοσοκομείο μας ο μικρός αλλά σημαντικός αριθμός παιδιών που χρειάζεται αυτές τις επεμβάσεις (π.χ. επιπλεγμένα τραύματα του οφθαλμού, αποκολλήσεις αμφιβληστροειδούς κ.ά.). Μέσα στο πλαίσιο των καθηκόντων των ειδικευμένων ιατρών της Κλινικής μας είναι η προληπτική οφθαλμολογική εξέταση σε εβδομαδιαία βάση των

προώρων νεογνών (βυθοσκόπηση) που νοσηλεύονται είτε στην ειδική μονάδα εντατικής νοσηλείας του νοσοκομείου μας είτε στις αντίστοιχες μονάδες των μαιευτηρίων « Έλενα» και «Αλεξάνδρα». Ο σκοπός του προληπτικού αυτού ελέγχου είναι η διάγνωση και η αντιμετώπιση της νόσου «αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας». Η νόσος αυτή, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να οδηγήσει σε τύφλωση. Οι ιατροί του τμήματός μας διαθέτουν τη γνώση και την εμπειρία όχι μόνο να διαγνώσουν, αλλά και να αντιμετωπίσουν θεραπευτικά, με τα πλέον σύγχρονα μέσα (λέιζερ και ειδικές ενέσεις με αγγειογενετικούς παράγοντες), την πάθηση αυτή». «Εάν θα μπορούσα να κάνω μια αναφορά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κλινική μας -συνεχίζει η κ. Κουρή- θα έλεγα ότι στη δεδομένη στιγμή υπάρχει τρομερή έλλειψη χώρου στα εξωτερικά μας ιατρεία. Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, έχουμε μεταφερθεί “προσωρινά” σε χώρους του νοσοκομείου οι οποίοι δεν είναι προορισμένοι για ιατρεία. Η αίθουσα των εξωτερικών ιατρείων μας είναι δυσλειτουργική και δημιουργεί δύσκολες συνθήκες εργασίας τόσο τους εργαζόμενους ιατρούς όσο και για τα εξεταζόμενα παιδιά. Η πτέρυγα του νοσοκομείου όπου στεγάζονταν τα εξωτερικά ιατρεία, όχι μόνο του δικού μας τμήματος, αλλά και πολλών άλλων, βρίσκεται σε κατάσταση ανακαίνισης, η οποία όμως προχωρά με εξαιρετικά βραδείς ρυθμούς. Ο επόμενος στόχος του τμήματός μας είναι η απόκτηση ενός μοντέρνου διαγνωστικού μηχανήματος (OCT), το οποίο θα δώσει λύση σε πολλά καθημερινά διαγνωστικά διλήμματα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα μεγαλύτερα παιδιά με την προϋπόθεση ελάχιστης συνεργασίας. Δυστυχώς τα οικονομικά του νοσοκομείου μας δεν μας επιτρέπουν την αγορά αυτήν προς το παρόν. Θέλουμε να είμαστε αισιόδοξοι, αλλά εάν υπάρξει μεγάλη καθυστέρηση, θα αναζητήσουμε την υποστήριξη δωρητών». ■

ΑΓΆΘΗ ΚΟΥΡΉ Η Αγάθη Κουρή, FRCS, PhD, είναι χειρουργός οφθαλμίατρος - παιδοφθαλμίατρος, διευθύντρια της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παιδοφθαλμολογίας και Στραβισμού (ΕΕΠΟΣ). Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή των Ιωαννίνων. Ειδικεύτηκε στην Οφθαλμολογία σε νοσοκομεία της Ελλάδας και του εξωτερικού και εξειδικεύτηκε στην Παιδοφθαλμολογία και το Στραβισμό στα νοσοκομεία «Great Ormond Street Hospital for Sick Children» και «Moorfields Eye Hospital» του Λονδίνου. Με την επιστροφή της στην Ελλάδα το 2001 άρχισε να εργάζεται ως επιμελήτρια στο Οφθαλμολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», όπου σήμερα υπηρετεί ως διευθύντρια. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 69

Οφθαλμολογική Κλινική Γ.Ν. Νέας Ιωνίας Κωνσταντοπούλειο - Πατησίων! Διευθύντρια, επιστημονικά υπεύθυνη Οφθαλμολογικού Τμήματος: ΧΡΎΣΑ ΤΕΡΖΊΔΟΥ, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Οφθαλμικής Επιφάνειας και Ξηροφθαλμίας (HOSDES)

Η ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ του Γενικού Νοσοκομείου Νέας Ιωνίας Κωνσταντοπούλειο - Πατησίων απαρτίζεται από δύο διευθυντές με διδακτορική διατριβή, έναν επικουρικό επιμελητή εξειδικευμένο στις παθήσεις βυθού και στις ενδοβόλβιες φλεγμονές, έναν επικουρικό επιμελητή με διδακτορική διατριβή, επίσης εξειδικευμένο στις παθήσεις του βυθού, και τέσσερις ειδικευόμενους με πλήρη ειδικότητα. Υπάρχουν άλλες τρεις κενές οργανικές θέσεις ειδικών, γι’ αυτό και η διεύθυνση του Τμήματος έχει ζητήσει από το 2020 την άμεση προκήρυξη τουλάχιστον 2 θέσεων με ειδικό αντικείμενο, ενώ μέχρι την προκήρυξη των θέσεων αυτών απαιτείται η

70 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

πρόσληψη και τρίτου επικουρικού επιμελητή για την πλήρη λειτουργία των τακτικών εξωτερικών ιατρείων. Η διάρθρωση της Κλινικής 1. Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία: Λόγω έλλειψης προσωπικού, λειτουργεί 3 ημέρες την εβδομάδα, ενώ θα μπορούσε να λειτουργεί καθημερινά και με μεγαλύτερο αριθμό προσερχομένων ασθενών.

2. Ειδικά ιατρεία/τμήματα: • Τμήμα Γλαυκώματος (Κέντρο αναφοράς): καθημερινή λειτουργία. Λειτουργούν 2 ιατρεία (8 ιατρεία την εβδομάδα) - 2 εξειδικευμένοι ιατροί, 2 ειδικευόμενοι σε κυκλική εναλλαγή, 2 εξειδικευμένες νοσηλεύτριες. Πλήρης διαγνωστική, φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση γλαυκώματος (δέχεται παραπομπές από όλη την Ελλάδα). Διαθέτει πλήρη εξοπλισμό (για διαγνωστικές και θεραπευτικές επεμβάσεις). Το Τμήμα Γλαυκώματος διενεργεί όλα τα είδη των αντιγλαυκωματικών επεμβάσεων (χειρουργικές και επεμβατικές με laser). Συνεργασία με το Νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» για τη διενέργεια αντιγλαυκωματικών επεμβάσεων σε παιδιά.

• Ειδικό Ιατρείο Βυθού: Λειτουργεί με 2 ιατρεία (8 ιατρεία την εβδομάδα). Διαθέτει τον κατάλληλο και σύγχρονο εξοπλισμό για τη διάγνωση των παθήσεων της ωχράς, τις οποίες και αντιμετωπίζει ανάλογα. Το Τμήμα λειτουργεί με 2 επικουρικούς επιμελητές, 2 ειδικευόμενους σε κυκλική εναλλαγή και 1 εξειδικευμένη νοσηλεύτρια.

• Ειδικό Ιατρείο Οφθαλμικής Επιφάνειας - Ξηροφθαλμίας: Λειτουργεί δύο ημέρες την εβδομάδα (είναι το μοναδικό ιατρείο που λειτουργεί σε νοσοκομείο του ΕΣΥ στο Λεκανοπέδιο). Εξειδικευμένη προσέγγιση για τη διάγνωση και αντιμετώπιση παθήσεων της οφθαλμικής επιφάνειας και αντιμετώπιση με συγκεκριμένα πρωτόκολλα και ειδικές χειρουργικές τεχνικές. Δέχεται παραπομπές από όλη την Ελλάδα. Εξοπλισμένο με μοναδικά διαγνωστικά και θεραπευτικά μηχανήματα.

3. Κινητή μονάδα γλαυκώματος και προληπτικής Οφθαλμολογίας (η μοναδική στην Ελλάδα με ΦΕΚ): Εξορμήσεις σε απομακρυσμένες περιοχές για τη διά-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

Η κ. Χρύσα Τερζίδου με τους συνεργάτες της.

γνωση του γλαυκώματος και παθήσεων ωχράς. Δεν πραγματοποιήθηκε εξόρμηση για το 2023.

4. Ολοήμερη λειτουργία: Το τμήμα συμμετέχει πλήρως στην ολοήμερη λειτουργία του νοσοκομείου με συμμετοχή όλων των ειδικευμένων ιατρών του.

5. Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας (ΜΗΝ): Το Οφθαλμολογικό Τμήμα εκτελεί, πέραν των επεμβάσεων καταρράκτη ρουτίνας, όλες τις σύμπλοκες επεμβάσεις καταρράκτη, καταρράκτη γλαυκώματος, όλα τα είδη επεμβάσεων γλαυκώματος, διενεργεί επεμβάσεις βλεφάρων και δακρυϊκής συσκευής, καθώς και ειδικές επεμβάσεις της οφθαλμικής επιφάνειας. Ιδανικά θα έπρεπε να λειτουργεί η ΜΗΝ (Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας) σε ειδικό χώρο κοντά στο χειρουργείο, με ειδική διαμόρφωση με καρέκλες για τη γρήγορη διακίνηση των ασθενών και τη μείωση του κόστους νοσηλείας.

6. Χειρουργείο: Το Οφθαλμολογικό Τμήμα διαθέτει δική του αποκλειστικής χρήσης χειρουργική αίθουσα εξοπλισμένη πλήρως με τελευταίας τεχνολογίας 2 μηχανήματα φακοθρυψίας, σύγχρονο μικροσκόπιο και ειδική χειρουργική τράπεζα. Λειτουργεί 4 ημέρες την εβδομάδα. Δυστυχώς η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού δεν επιτρέπει την 5νθήμερη λειτουργία, με συνέπεια τον μειωμένο συνολικά αριθμό χειρουργείων τα οποία θα μπορούσαν να εκτελεστούν. Επίσης, μέχρι σήμερα λόγω ελλείψεων κατά καιρούς αναισθησιολόγων και νοσηλευτριών έχουν ανασταλεί οι επεμβά-

σεις ασκορρινοστομίας, οι οποίες εκτελούνται πια σε ελάχιστα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Επίσης οι επεμβάσεις αυτές θα προσέθεταν πληρέστερη εκπαίδευση στους ειδικευομένους.

7. Ιατρείο Επειγόντων: Το Οφθαλμολογικό Τμήμα συμμετέχει με εφημερίες ανά 4ήμερο μέχρι τις 23:00. Αντιμετωπίζει όλα τα περιστατικά, νοσηλεύει ασθενείς εκτός από τα περιστατικά που απαιτούν χειρουργική του οπίσθιου ημιμορίου του οφθαλμού.

8. Εξοπλισμός: Το Οφθαλμολογικό Τμήμα διαθέτει τελευταίας τεχνολογίας διαγνωστικά και θεραπευτικά μηχανήματα.

9. Επιστημονικό - Εκπαιδευτικό έργο: Το Οφθαλμολογικό Τμήμα συμμετέχει ενεργά στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των οφθαλμιάτρων με τη συμμετοχή των ιατρών του σε μετεκπαιδευτικά μαθήματα, συμμετοχή σε στρογγυλές τράπεζες, φροντιστηριακά μαθήματα, wet labs και διαλέξεις. Εκπονεί μελέτες, συμμετέχει σε πολυκεντρικές μελέτες, παρουσιάζει ερευνητικό και επιστημονικό έργο, συμμετέχει σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, δημοσιεύει πρωτότυπες εργασίες. Βρίσκονται σε εξέλιξη 2 διατριβές. Το Οφθαλμολογικό Τμήμα από τις πρόσφατες διακρίσεις του έχει βραβευθεί για το καλύτερο VIDEO στο Διεθνές Συνέδριο Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής Αθήνα 2022, για την καλύτερη ανακοίνωση στο Συνέδριο Οφθαλμικών Φλεγμονών το 2021 και το 2023, αλλά ταυτόχρονα έχει και διεθνείς διακρίσεις. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 71

ΚΑΤΑΓΡΑΦΉ ΠΡΟΒΛΗΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΒΕΛΤΊΩΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ ΤΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟΎ ΤΜΉΜΑΤΟΣ • Η Οφθαλμολογική Κλινική συνεχίζει να λειτουργεί αποκλειστικά με 2 θαλάμους και 6 κλίνες, όπου διακινούνται 15-18 περιστατικά ανά ημέρα, πολλά εκ των οποίων απαιτούν ταυτόχρονα ενδοφλέβιες χορηγήσεις. Ο τρίτος θάλαμος που διαθέτει νοσηλεύει παθολογικά περιστατικά.

• Παραμένει το πρόβλημα του διαθέσιμου χειρουργικού χρόνου για γενική αναισθησία μέθη. Τα τακτικά περιστατικά που απαιτούν παρουσία αναισθησιολόγου αναγκαστικά υποβάλλονται στη διαδικασία των εκτάκτων, γίνονται μετά από συνεννόηση με το Αναισθησιολογικό Τμήμα και διεκπεραιώνονται όχι χωρίς προβλήματα χρονικής διαχείρισης.

• Το Οφθαλμολογικό Τμήμα, παρά τις ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας του, ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των ασθενών, οι οποίες ήταν αυξημένες, αλλά και με συνεχιζόμενη αυξητική τάση ιδίως βαρύτερων περιστατικών που αφορούσαν περιστατικά προχωρημένου καταρράκτη και γλαυκώματος.

• Ας σημειωθεί ότι το Οφθαλμολογικό Τμήμα παραπέμπει σε άλλα νοσοκομεία μόνον ασθενείς που

απαιτείται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση οπίσθιου ημιμορίου.

• Υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης των παρεχομένων υπηρεσιών με την πρόσληψη μόνιμου εξειδικευμένου προσωπικού, τη διευθέτηση του χειρουργικού χρόνου, την αύξηση των ειδικευομένων ιατρών, την αύξηση του νοσηλευτικού προσωπικού και την παραχώρηση του τρίτου θαλάμου νοσηλείας.

• Παράλληλα, έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση των ειδικευομένων με την αξιοποίηση του χρόνου τους με μαθήματα. Οι ειδικευόμενοι συμμετέχουν ενεργά στα χειρουργεία, καθώς και στα πειραματικά χειρουργεία.

• Το Οφθαλμολογικό Τμήμα προσφέρει ΜΕΓΑΛΟ ΘΕΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ στο νοσοκομείο: ΕΣΟΔΩΝ 1.554.629,79 ευρώ - ΕΞΟΔΩΝ 674.775,23 ευρώ.

• Η Διοίκηση, αναγνωρίζοντας την προσφορά του Οφθαλμολογικού Τμήματος, παρέχει τις αναγκαίες προμήθειες των αναλώσιμων ειδών του Τμήματος και ως εκ τούτου το Οφθαλμολογικό Τμήμα μπορεί και παρέχει αυξημένες υπηρεσίες υγείας στους πολίτες. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι στη διάρκεια του 2022 εξετάσθηκαν συνολικά 25.970 ασθενείς, ενώ πραγματοποιήθηκαν 2.483 χειρουργικές επεμβάσεις. ■

ΧΡΎΣΑ ΤΕΡΖΊΔΟΥ Η Χρύσα Τερζίδου είναι διευθύντρια, επιστημονικά υπεύθυνη Οφθαλμολογικού Τμήματος ΓΝΝΙ (από 24/12/2014), τ. μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Πανελλήνιας Οφθαλμολογικής Εταιρείας, τ. μέλος Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Οφθαλμολογία». ΠΤΥΧΊΑ, ΤΊΤΛΟΙ ΣΠΟΥΔΏΝ, ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΉ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ 1985: Πτυχίο Ιατρικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 1991: Λήψη ειδικότητος Οφθαλμολογίας, Πανεπιστημιακή Οφθ/κή κλινική, ΑΠΘ. 1995: Ανακήρυξη διδάκτορος Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 2018 - σήμερα: Πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Οφθαλμικής Επιφάνειας και Ξηροφθαλμίας (HOSDES).

72 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Οφθαλμολογική Κλινική ΓΝΑ «Ευαγγελισμός» Επιστημονικά και διοικητικά υπεύθυνος:

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΛΛΙΤΣΗΣ

έλλειψη ειδικών τμημάτων αναπτυγμένων επαρκώς τόσο σε προσωπικό όσο και σε εξοπλισμό. ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΏΝ ΙΑΤΡΕΊΩΝ Τα Εξωτερικά Ιατρεία λειτουργούν τις εργάσιμες ημέρες Δευτέρα έως Παρασκευή για τα προγραμματισμένα και επείγοντα περιστατικά από 09:00 έως14:00 στο κτίριο Υψηλάντου 45-47 και στην υπομονάδα του Ευαγγελισμού, Πειραιώς 3 (πρώην Πολυκλινική).

H ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ του ΓΝΑ «Ευαγγελισμός» ιδρύθηκε το 1884 ενταγμένη στην Α’ Χειρουργική Κλινική, της οποίας ο πρώτος διευθυντής Ιούλιος Γαλβάνης ήταν και οφθαλμίατρος. Μετεξελίχθηκε σε αυτόνομο τμήμα το 1923, επί Ανανία Γαβριηλίδη, και απέκτησε αυτοτελή εξωτερικά ιατρεία. Κατά τη μακροχρόνια πορεία της, η Κλινική είχε την τύχη να τη λαμπρύνουν με την παρουσία τους στη θέση του επιστημονικού διευθυντή προσωπικότητες όπως ο Κωνσταντίνος Γαβριηλίδης, ο Ιωάννης Νικολακόπουλος, ο Μ. Πετρόχειλος, ο Γεράσιμος Παλλημέρης, ο Π. Διαμαντάκος και άλλοι. Σήμερα το προσωπικό της Κλινικής αποτελείται από 6 διευθυντές ΕΣΥ και έναν επιμελητή Α’, ενώ συγχρόνως εκπαιδεύει 13 ειδικευόμενους ιατρούς στην Οφθαλμολογία. Η Κλινική εξυπηρετεί το χρόνο περισσότερα από 10.000 άτομα. Ωστόσο αντιμετωπίζει προβλήματα όπως είναι η έλλειψη επαρκών χώρων, καθώς και η

74 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ ΕΙΔΙΚΏΝ ΤΜΗΜΆΤΩΝ Τα Ειδικά Τμήματα κάθε Τρίτη και Πέμπτη στο κτίριο Υψηλάντου 45-47 και Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή στο κτίριο Πειραιώς 3 από 09:00 έως 14:00. α) Αμφιβληστροειδούς (βυθός, φλουραγγειογραφία, OCT) β) Υπερηχογραφίας α και β γ) UBM Υπερηχογραφίας μόνο στο κτίριο Πειραιώς 3 δ) Γλαυκώματος (οπτικά πεδία, παχυμετρία) ε) Κερατοειδούς (φασματική ενδοθηλιοσκόπηση και μέτρηση, τομογραφία κερατοειδούς μόνο στο κτίριο Υψηλάντου 45-47) στ) Laser (Argon-Green-Yag), φωτοδυναμική αγωγή ζ) Βιομετρίας η) Ραγοειδούς Όλες οι εξετάσεις των ασθενών γίνονται κατόπιν ραντεβού για τα Εξωτερικά Ιατρεία και για τα Ειδικά Τμήματα. ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΊΩΝ Χειρουργικές επεμβάσεις Δευτέρα-Τετάρτη και Παρασκευή, ώρες 08:00 έως και 14:00 περίπου στο κτίριο Υψηλάντου 45-47, διαθέτοντας 6 κλίνες χειρουργικού χρόνου, και καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή και από ώρες 08:00 έως και 15:00 περίπου στο κτίριο της Πειραιώς 3, διαθέτοντας 8 κλίνες χειρουργικού χρόνου. Εκτελούμενες ενδοφθάλμιες άσηπτες επεμβάσεις • Καταρράκτης (φακοθρυψία, εξωπεριφακική, ενδοπεριφακική) • Γλαύκωμα (τραμπεκουλεκτομή, ένθεση βαλβίδων) • Υαλοειδεκτομή • Ενδοαυλοειδικές εγχύσεις Εκτελούμενες εξοφθάλμιες άσηπτες επεμβάσεις • Βλεφαροπλαστική

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

• Εκτρόπιον • Εντρόπιον • Πτερύγιον • Μορφώματα, όγκοι οφθαλμού-βλεφάρου • Botox θεραπευτικό Εκτελούμενες σηπτικές επεμβάσεις

• Χαλάζια • Κύστεις Οι περισσότερες επεμβάσεις εκτελούνται με κάθε μορφή αναισθησίας (χρήση σταγόνων, τοπική, καταστολή, γενική αναισθησία). Όλοι οι ασθενείς, άσχετα με το είδος της χορηγούμενης αναισθησίας, με τις παρούσες συνθήκες, εξέρχονται του νοσοκομείου αυθημερόν (φυσικά, εφόσον παραστεί ανάγκη διανυκτέ-

ρευσης, υφίσταται δυνατότητα περαιτέρω νοσηλείας του χειρουργημένου ασθενούς). Παράλληλα με την πρακτική εκπαίδευση των ειδικευόμενων ιατρών, πραγματοποιούνται μαθήματα και βιβλιογραφική ενημέρωση που απευθύνονται και στους ειδικευμένους ιατρούς της Κλινικής, στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Οι ομιλητές είναι είτε προσκεκλημένοι έγκριτοι οφθαλμίατροι με πολυετή εμπειρία είτε ειδικευμένοι και ειδικευόμενοι ιατροί της Κλινικής. Σημαντικό επίσης έργο επιτελείται στον τομέα της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης με την ενεργό συμμετοχή της Κλινικής σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια, επιστημονικές ημερίδες, συμπόσια, ερευνητικά προγράμματα, ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις εργασιών. ■

ΑΝΑΣΤΆΣΙΟΣ ΚΑΛΛΊΤΣΗΣ Ο Αναστάσιος Καλλίτσης είναι επιστημονικά και διοικητικά υπεύθυνος της Οφθαλμολογικής Κλινική του ΓΝΑ «Ευαγγελισμός». Αποφοίτησε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και άρχισε την ειδίκευσή του στην Οφθαλμολογία εκπαιδευόμενος για ένα έτος στην Οφθαλμολογική Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία». Πραγματοποίησε ως πρώτος βοηθός σειρά χειρουργείων στραβισμού στην αρχή και στη συνέχεια ως πρώτος χειρουργός πολύ μεγάλο αριθμό χειρουργικών επεμβάσεων στραβισμού, μικρότερου αριθμού συγγενούς καταρράκτη και γενικώς οποιαδήποτε χειρουργική πράξη πραγματοποιείτο στην οφθαλμολογική κλινική. Συνέχισε την ειδικότητα στην Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική, όπου ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στην Οφθαλμολογία αριστεύοντας στις σχετικές εξετάσεις. Επί 3 συνεχή έτη υπήρξε εκπαιδευτής των φοιτητών της Ιατρικής του Ε’ έτους στο μάθημα της Οφθαλμολογίας. Στη συνέχεια το 2000 διορίστηκε στην Οφθαλμολογική Κλινική του ΓΝΑ «Ευαγγελισμός» ως επιμελητής Β’. Συμμετείχε σε ανακοινώσεις της Κλινικής σε οφθαλμολογικά συνέδρια και τον Νοέμβριο του 2003 μεταβαίνει στη Βοστόνη των ΗΠΑ στο Νοσοκομείο «Mass eye and ear infirmary» του γενικού νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, νοσοκομείου του Πανεπιστημίου Harvard, για μετεκπαίδευση στο τμήμα αμφιβληστροειδούς του νοσοκομείου. Το 2007 απέκτησε τον τίτλο του επιμελητή Α’ και τον επόμενο χρόνο ολοκλήρωσε τη διδακτορική διατριβή του, παρουσιάζοντάς την στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και λαμβάνοντας το βαθμό «ΑΡΙΣΤΑ». Από το 2014 βρίσκεται στο βαθμό του διευθυντή. Στην Οφθαλμολογική Κλινική του Νοσοκομείου «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» από το 2015 είναι υπεύθυνος του Τμήματος Αμφιβληστροειδούς, όπως και υπεύθυνος των Εξωτερικών Ιατρείων ασκώντας κυρίως διοικητικό έργο, το οποίο αναγνωρίστηκε ως άριστο και από τους συναδέλφους του και από τον προηγούμενο συντονιστή διευθυντή του τμήματος. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 75

Οφθαλμολογική Κλινική Γ.Ν. Χανίων Διευθυντής:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ, MD, MSc, FEBO

Η ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΉ ΚΛΙΝΙΚΉ του Γ.Ν. Χανίων έχει την τελευταία πενταετία ραγδαία ανάπτυξη. Η Κλινική είναι δευτεροβάθμιου νοσοκομείου και τελεί υπό καινούργια διεύθυνση εδώ και περίπου πέντε χρόνια. Σύμφωνα με τον διευθυντή της Κλινικής Γεώργιο Μακρυγιάννη, το αρχικό πρόβλημα ήταν ο παλαιός και ξεπερασμένος εξοπλισμός, ο οποίος με τη βοήθεια της διοίκησης ανανεώνεται σταδιακά, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς εξαιτίας της γραφειοκρατίας του Δημοσίου. Στην παρούσα φάση, το κυριότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη επαρκούς υποστηρικτικού προσωπικού (νοσηλευτική και διοικητική κάλυψη). Ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα που αφορά σε όλα τα επαρχιακά νοσοκομεία είναι η καθημερινή ενεργή 24ωρη εφημερία, η οποία δημιουργεί χρόνια κόπωση στο ιατρικό προσωπικό. Καθημερινά εξυπηρετούνται περίπου 50 ασθενείς συνολικά (τακτικά και ειδικά ιατρεία καθώς και επείγοντα περιστατικά). Χαρακτηριστικά το 2023 εξυπηρετήθηκαν 4.778 τακτικά και 5.675 έκτακτα περιστατικά, με διαρκή τάση ετήσιας αύξησης της προσέλευσης των ασθενών βάσει της δυναμικής της κλινικής. Πρόκειται για την Κλινική με την υψηλότερη ζήτηση σε ραντεβού με βάση τα μηνιαία στατιστικά στοιχεία του Γ.Ν. Χανίων. Παράλληλα λειτουργούν και απογευματινά ιατρεία με 10-15 ασθενείς σε καθημερινή βάση. Επίσης όσον αφορά στη χειρουργική αντιμετώπιση, πραγματοποιούνται ετησίως περισσότερες από 1.000 χειρουργικές επεμβάσεις καταρράκτη, περίπου 250 μικροεπεμβάσεις στο σηπτικό χειρουργείο και πάνω από 500 ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις σε τακτική βάση, ενώ πραγματοποιούνται και επείγοντα περιστατικά κατά τη διάρκεια της εφημερίας. Η Οφθαλμολογική Κλινική του Γ.Ν. Χανίων διαθέτει τα εξής τμήματα:

76 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

• Τμήμα Βυθού για την εκτίμηση και παρακολούθηση παθήσεων του αμφιβληστροειδούς και του ραγοειδούς και θεραπεία με ενδοβόλβιες ενέσεις όπου απαιτείται (συχνά σε συνεργασία με το διαβητολογικό τμήμα).

• Τμήμα Γλαυκώματος για την παρακολούθηση ασθενών με γλαύκωμα.

• Παιδοφθαλμολογικό Τμήμα (σε συνεργασία πολλές φορές με τους θεράποντες παιδιάτρους και τη Μονάδα Νεογνών του Γ.Ν. Χανίων).

• Τμήμα πρόσθιων ημιμορίων και κερατοειδούς που εστιάζει στην παρακολούθηση ασθενών με προβλήματα οφθαλμικής επιφάνειας και κερατοειδούς.

• Τμήμα εφαρμογών laser (Argon και YAG laser). Στην κλινική αντιμετωπίζεται μεγάλο φάσμα της χειρουργικής και της παθολογίας του οφθαλμού, όπως ο καταρράκτης, το γλαύκωμα, οι διαθλαστικές ανωμαλίες, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, παθήσεις των βλεφάρων (χαλάζιο, εντρόπιο, εκτρόπιο, μορφώματα), παθήσεις του κερατοειδούς κ.τ.λ. Επίσης πραγματοποιείται ευρύ φάσμα διαγνωστικών εξετάσεων: • Διάθλαση για την εκτίμηση των διαθλαστικών ανωμαλιών.

• Τονομέτρηση.

• Βιομικροσκόπηση (εξέταση πρόσθιων ημιμορίων και βυθοσκόπηση).

• Οπτική τομογραφία συνοχής για τη διάγνωση και παρακολούθηση παθήσεων της οπτικής θηλής, της ωχράς και του πρόσθιου ημιμορίου του οφθαλμού με το σύγχρονο μηχάνημα (Solix Optovue).

• Οπτική βιομετρία, μια σημαντική εξέταση για τον υπολογισμό του ενδοφθάλμιου φακού που θα τοποθετηθεί στην επέμβαση του καταρράκτη με μηχάνημα τελευταίας τεχνολογίας (IOL Master 700, ZEISS).

• Φλουοροαγγειογραφία και OCT φλουοροαγγειογραφία.

• Βιομετρία με υπερήχους.

• Τοπογραφία κερατοειδούς για τη διάγνωση και παρακολούθηση παθήσεων του κερατοειδούς όπως ο κερατόκωνος. Παράλληλα, εφαρμόζονται θεραπείες ενδοϋαλοειδικών ενέσεων σε ασθενείς με ηλικιακή εκφύλιση

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

ωχράς, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και αγγειακές παθήσεις αμφιβληστροειδούς. Επίσης γίνονται θεραπείες έγχυσης βοτουλινικής τοξίνης (botox) επί νευρολογικών ενδείξεων. Η Κλινική διαθέτει Argon laser με το οποίο πραγματοποιείται παναμφιβληστροειδική φωτοπηξία αμφιβληστροειδούς (PRP ή Panretinal photocoagulation), Argon Laser Trabeculoplasty (ALT), φωτοπηξία για περιχαράκωση ρωγμών του αμφιβληστροειδούς και YAG laser με το οποίο πραγματοποιούνται: οπίσθια καψουλοτομή, περιφερική ιριδοτομή, Selective Laser Trabeculoplasty (SLT) και βιτρεόλυση (Vitreolysis). Η Οφθαλμολογική Κλινική διαθέτει δική της χειρουργική αίθουσα με σύγχρονο εξοπλισμό που περιλαμβάνει 2 χειρουργικά μικροσκόπια (Zeiss και Leica), 1 μηχάνημα φακοθρυψίας καταρράκτη (Bausch and Lomb STELLARIS), συσκευή κρυοπηξίας και οθόνη παρακολούθησης των χειρουργικών επεμβάσεων. Εκτελείται μεγάλος αριθμός προγραμματισμένων χειρουργικών επεμβάσεων και θεραπειών, όπως φακοθρυψία

καταρράκτη με υπερήχους, και μικροεπεμβάσεις, όπως αφαίρεση πτερυγίου, διάνοιξη χαλαζίου, καθετηριασμός και διάνοιξη δακρυϊκής οδού, αφαίρεση μορφωμάτων βλεφάρων και επιπεφυκότα. Ακόμη αντιμετωπίζονται χειρουργικά βλεφαρικές παθήσεις, όπως εντρόπιο, εκτρόπιο και δερματοχάλαση. Επιπλέον, στις γενικές εφημερίες πραγματοποιούνται έκτακτες χειρουργικές επεμβάσεις και θεραπείες, όπως συρραφή και αποκατάσταση τραυμάτων πρόσθιου ημιμορίου του οφθαλμού και θεραπεία ρωγμών αμφιβληστροειδούς με κρυοπηξία ή laser φωτοπηξία. Στην παρούσα φάση στελεχώνεται από 5 ειδικευμένους οφθαλμιάτρους, έναν διευθυντή και τέσσερις επιμελητές Β’, οι δύο εκ των οποίων είναι επικουρικοί και η μία με μετακίνηση από το ΠΕΔΥ, καθώς και 3 ειδικευόμενους ιατρούς. Όλοι οι ιατροί της κλινικής παρακολουθούν εκπαιδευτικά σεμινάρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συμμετέχουν ενεργά με ανακοινώσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια και με δημοσιεύσεις σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά. ■

ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΆΝΝΗΣ Ο Γεώργιος Μακρυγιάννης (MD, MSc, FEBO) είναι διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Γ.Ν. Χανίων από το 2019. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λιέγης του Βελγίου με διάκριση και ειδικεύθηκε στην Οφθαλμολογία στο Οφθαλμιατρείο Αθηνών. Εξειδικεύθηκε στις παθήσεις αμφιβληστροειδούς και φλεγμονές ραγοειδούς στο Ηνωμένο Βασίλειο και εντάχθηκε στη βάση του Βασιλικού Κολεγίου των Οφθαλμιάτρων της Αγγλίας ως εκπαιδευτής και αξιολογητής στα λέιζερ. Μετά από επιτυχείς εξετάσεις είναι κάτοχος του FEBO και μέλος της Ευρωπαϊκής Οφθαλμολογικής Εταιρείας. Είναι κάτοχος 3 μεταπτυχιακών (Χειρουργική του οφθαλμού, Απεικόνιση στην Οφθαλμολογία και Διοίκηση μονάδων υγείας) και έχει πλήθος συμμετοχών και ομιλιών σε ελληνικά και ξένα οφθαλμολογικά συνέδρια, καθώς και δημοσιεύσεων σε ξένα οφθαλμολογικά περιοδικά. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 77

Οι καινοτόμες φαρμακευτικές θεραπείες του 2023 στην Οφθαλμολογία!

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΛΒΑΝΟΣ, χειρουργός οφθαλμίατρος, Χειρουργική Υαλοειδούς-Αμφιβληστροειδούς & Παιδοοφθαλμολογία.

ΟΙ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ της Οφθαλμολογίας είναι ραγδαίες, σχεδόν εβδομαδιαίες, κατατάσσοντάς τον ίσως στον πιο ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα της Ιατρικής. Το 2023 ήταν μια χρονιά με σημαντικές αλλαγές στην αντιμετώπιση των οφθαλμικών παθήσεων. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων της Αμερικής (FDA) έδωσε το πράσινο φως σε αρκετά νέα φάρμακα, αλλάζοντας την καθημερινή διαχείριση ασθενών με προβλήματα όρασης και σε κάποιες περιπτώσεις ανοίγοντας νέους δρόμους στην αντιμετώπιση παθήσεων για τις οποίες μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποια ενδεδειγμένη θεραπεία. ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΉΣ Πιθανότατα η μεγαλύτερη εξέλιξη μέσα στη χρονιά που πέρασε ήταν η έγκριση του ενέσιμου φαρμάκου pegcetacoplan (Syfovre, Apellis) για τη θεραπεία της γεωγραφικής ατροφίας, λόγω προχωρημένης ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η γεωγραφική ατροφία είναι το τελικό στάδιο της ξηράς ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, της κεντρικής δηλαδή περιοχής του αμφιβληστροειδούς στο πίσω τμήμα του οφθαλμού, δίπλα στο οπτικό νεύρο, η οποία είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση και τη χρωματική αντίληψη. Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε εγκεκριμένη θεραπεία για αυτήν την τόσο συχνή πάθηση της τρίτης ηλικίας. Το τοπίο

78 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

άλλαξε ακόμα περισσότερο τον Αύγουστο του 2023, όταν δόθηκε η έγκριση για ένα άλλο ενέσιμο φάρμακο για την ίδια πάθηση, το avacincaptadpegol, Izervay. Η χρονιά λοιπόν ξεκίνησε χωρίς να υπάρχει εγκεκριμένη θεραπεία για τη γεωγραφική ατροφία και έληξε με δύο καινούργιες ελπιδοφόρες θεραπείες. Ένα ήδη γνωστό φάρμακο, που χρησιμοποιείται υπό μορφή ενδοϋαλοειδικών ενέσεων σε ενήλικες που πάσχουν από ηλικιακή εκφύλιση ωχράς, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, διαβητικό οίδημα ωχράς ή οίδημα ωχράς μετά από απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς, το aflibercept (Eylea, Regeneron), πήρε έγκριση για την αντιμετώπιση της αμφιβληστροειδοπάθειας της προωρότητας, ανοίγοντας επίσημα νέους ορίζοντες στην αντιμετώπιση αυτής της τόσο σοβαρής νόσου των πρόωρων νεογνών. Έως σήμερα, η μόνη επίσημη εγκεκριμένη θεραπεία ήταν η καταστροφή του περιφερικού αμφιβληστροειδούς με λέιζερ, με απώτερο στόχο τη διάσωση του κεντρικού τμήματος του αμφιβληστροειδούς και τη διατήρηση χρήσιμης όρασης. Για την ίδια πάθηση, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (AAO) δημιούργησε έναν τρισδιάστατο εξομοιωτή, δίνοντας δυνατότητα σε πλήθος οφθαλμιάτρων να καταλάβουν τις λεπτομέρειες αυτής της τόσο ιδιαίτερης νόσου, με απώτερο σκοπό τη δυνατότητα ορθότερης διάγνωσης, σταδιοποίησης και θεραπείας των πρόωρων νεογνών. Το ίδιο ενέσιμο φάρμακο πήρε έγκριση για χρήση και σε μεγαλύτερη δόση (8mg) σε σύγκριση με την υπάρχουσα (2 mg), με σκοπό τη μείωση των ενδοφθάλμιων ενέσεων για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, το διαβητικό οίδημα ωχράς και τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Το faricimab-svoa (Vabysmo, Genentech) πήρε έγκριση για τη θεραπεία του οιδήματος ωχράς μετά από απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς, συμπληρώνοντας το πακέτο ενδείξεων θεραπείας με το συγκεκριμένο φάρμακο, μετά από βλάβες εξιδρωματικού τύπου εκφύλισης της ωχράς και διαβητικό οίδημα ωχράς. ΓΛΑΎΚΩΜΑ Το FDA ενέκρινε ένθεμα αργής αποδέσμευσης τραβαπρόστης στον πρόσθιο θάλαμο του ματιού (iDoseTR75 mcg, Glaukos). Αυτό το ήδη γνωστό φάρμακο οδηγεί σε

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Η έγκρισή του υπό μορφή ενθέματος που τοποθετείται χειρουργικά στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού επιτρέπει τη μακροχρόνια μείωση της πίεσης (έως και 3 μήνες), χωρίς την ανάγκη καθημερινής ενστάλλαξης κολλυρίου, προσφέροντας πιο σταθερή ενδοφθάλμια πίεση, σε σύγκριση με την καθημερινή χρήση κολλυρίου πρωί και βράδυ, που είναι ένα σημαντικό όφελος σε ασθενείς με μειωμένη συμ-

μόρφωση, καθώς και σε ασθενείς με δυσκολίες χρήσης των κολλυρίων ή προβλημάτων μνήμης. ΞΗΡΟΦΘΑΛΜΊΑ, ΟΦΘΑΛΜΙΚΉ ΕΠΙΦΆΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΕΣΒΥΩΠΊΑ Μετά την ηλικία των 40-45 ετών ένα σημαντικότατο τμήμα του πληθυσμού αντιμετωπίζει προβλήματα με την κοντινή όραση. Τα συμπτώματα αυτά εκδηλώνονται κατά κανόνα ως δυσκολία στο διάβασμα, πρόβλημα με τα μικρά γράμματα του κινητού τηλεφώνου ή προβλήματα κατά τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αυτό το μείζον πρόβλημα της πρεσβυωπίας ήρθε να αντιμετωπίσει το FDA με τη χρήση κολλυρίου πιλοκαρπίνης

0,4% (Qlosi, Orasispharmaceuticals), με συγκέντρωση μικρότερη του ήδη υπάρχοντος σκευάσματος (Vuity, Abbvie - πιλοκαρπίνη 1,25%). Η φαρμακευτική αυτή ουσία προκαλεί μύση, μικραίνει δηλαδή τη διάμετρο της κόρης του οφθαλμού, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το βάθος του πεδίου στην κοντινή όραση. Η έναρξη δράσης της είναι περίπου 20 λεπτά μετά την ενστάλλαξη και διαρκεί έως και 8 ώρες (συνήθως όμως με ανάγκη χρήσης και δεύτερης σταγόνας 2-3 ώρες μετά την πρώτη), χωρίς να επηρεάζει τη μακρινή όραση ή τη νυχτερινή οδήγηση. Συμπτώματα σημαντικής ξηροφθαλμίας μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν με τη χρήση κολλυρίου perfluorohexyloctane (MIEBO, BnL) ή κολλυρίου κυκλοσπορίνης 0,1% (Vevye, Novaliq), προσφέροντας ανακούφιση από ερεθισμό, θολή όραση και πόνο που αντιμετωπίζουν τόσοι πολλοί ασθενείς με προβλήματα στην οφθαλμική επιφάνεια. Γνωρίζουμε πλέον σήμερα ότι η παρουσία του παρασίτου Demodex είναι μία από τις συχνότερες αιτίες φλεγμονής των βλεφάρων, της βλεφαρίτιδας. Το FDA ενέκρινε ένα καινούργιο φάρμακο το (Xdemvy 0,25%, Tarsus Pharmaceuticals), το οποίο έρχεται να συμπληρώσει τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητες αντιμετώπισης αυτής της τόσο συχνής αιτίας ερεθισμού των ματιών. ΕΠΊΛΟΓΟΣ Η προσπάθεια επίλυσης των οφθαλμολογικών παθήσεων απαιτεί συνεχείς προσπάθειες και έρευνες με αυστηρή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους, πριν την τελική εφαρμογή. Η παράλληλη ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας συμβάλλει επίσης πάρα πολύ στον τομέα αυτόν. Η έγκαιρη ενημέρωση των ιατρών και η ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους στις νέες εξελίξεις της Οφθαλμολογίας θα πρέπει να είναι συνεχείς και αδιάλειπτες. Μόνον τότε θα μπορούμε να παρέχουμε Ιατρική υψηλού επιπέδου στους ασθενείς μας. ■

ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΣΑΛΒΆΝΟΣ Ο Παναγιώτης Σαλβάνος είναι χειρουργός οφθαλμίατρος εξειδικευμένος στη Χειρουργική Υαλώδους-Αμφιβληστροειδούς και στην Παιδοοφθαλμολογία. Σπούδασε Ιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στην Οφθαλμολογία στη Νορβηγία. Είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Όσλο με αντικείμενο έρευνας την απεικόνιση αμφιβληστροειδούς σε ασθενείς με αποκόλληση και ενδοφθάλμιο όγκο. Διακρίθηκε μεταξύ των τριών πρώτων οφθαλμίατρων στο Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Οφθαλμολογίας. Διετέλεσε επί σειρά πέντε ετών πρόεδρος του Οφθαλμολογικού Συλλόγου του Όσλο. Ο Δρ Σαλβάνος έχει πραγματοποιήσει πλήθος ομιλιών και παρουσιάσεων σε εθνικά και διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει εργασίες σε έγκριτα διεθνή περιοδικά. Διδάσκει τακτικά στο Πανεπιστήμιο της Νοτιοανατολικής Νορβηγίας. Ιδιωτεύει στην Αθήνα (www.drsalvanos.com) και είναι συνεργάτης των νοσοκομείων Υγεία, Μητέρα, Ιατρικό Αθηνών, Metropolitan και Mediterraneo, καθώς και άλλων οφθαλμολογικών κλινικών. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 79

Η σημασία του προληπτικού οφθαλμολογικού ελέγχου σε κάθε ηλικία! μπτώματα σε αρκετά προχωρημένο στάδιο. Ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος για κάθε ηλικιακή ομάδα είναι πολύ σημαντικός, προκειμένου να εξασφαλίζoνται η σωστή ανάπτυξη του οπτικού μας συστήματος και η πρώιμη διάγνωση ασθενειών που απειλούν την όρασή μας.

Γράφει η ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΤΑΞΑΚΗ, χειρουργός οφθαλμίατρος Ομίλου Affidea, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, MD, PhD, FEBO

Η ΌΡΑΣΗ ΕΊΝΑΙ Η ΚΥΡΊΑΡΧΉ ΜΑΣ αίσθηση και ευθύνεται για τη μεταβίβαση 80-85% των πληροφοριών που λαμβάνουμε από το περιβάλλον στον εγκέφαλό μας προς επεξεργασία. Η σωστή ανάπτυξη και η υγεία του οπτικού μας συστήματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ποιότητα της ζωής μας, την προσωπική και επαγγελματική μας πρόοδο, τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη και την ψυχική μας ισορροπία. Πολλές οφθαλμολογικές παθήσεις και ανεπάρκειες στην ανάπτυξη του οπτικού μας συστήματος μπορεί να μη γίνονται αμέσως αντιληπτές, είτε γιατί εμφανίζονται από πολύ μικρή ηλικία είτε γιατί εκδηλώνονται με συ-

80 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ΌΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΉ ΗΛΙΚΊΑ Η οπτική λειτουργία ξεκινά να αναπτύσσεται στην ενδομήτριο ζωή, αλλά συνεχίζει να αναπτύσσεται και να ωριμάζει στα πρώτα χρόνια ζωής ενός παιδιού. Όταν γεννιόμαστε, δεν έχουμε τέλεια όραση, έχουμε όμως την ικανότητα να «μάθουμε» να βλέπουμε. Η διαδικασία αυτή εξελίσσεται μέχρι τα 8-9 έτη. Εάν μέχρι την ηλικία των 8 περίπου ετών, που ορίζεται ως το διάστημα ωρίμανσης του οπτικού μας συστήματος, οι οφθαλμοί εξαιτίας μίας ανώμαλης κατάστασης δεν μεταφέρουν στον εγκέφαλο καθαρή εικόνα, τότε μια μόνιμη και μη αναστρέψιμη έκπτωση στην όραση (αμβλυωπία) μπορεί να συμβεί. Αυτές οι ανωμαλίες, όταν εντοπίζονται νωρίς και θεραπεύονται, δεν έχουν αρνητική επίπτωση στην όραση και όσο νωρίτερα γίνεται η αποκατάσταση της όρασης τόσο πληρέστερη και ποιοτικότερη είναι αυτή. Τέτοιες ανωμαλίες είναι: • οι διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός) • ο στραβισμός • ο συγγενής καταρράκτης • η πτώση βλεφάρων Εκτός από καταστάσεις που εμποδίζουν την ανάπτυξη της οπτικής λειτουργίας, υπάρχουν και οφθαλμολογικές παθήσεις που απειλούν την υγεία των ματιών και εμφανίζονται σε βρεφική και παιδική ηλικία, όπως

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ το συγγενές γλαύκωμα, κακοήθεις όγκοι, κερατόκωνος κ.λπ. Τα παιδιά πρέπει να πραγματοποιούν τον πρώτο προληπτικό έλεγχο σε ηλικία 6 μηνών, τον επόμενο στα 3 έτη και μετά στην αρχή του σχολείου. Τα παιδιά που δεν έχουν κάποια διαθλαστική ανωμαλία μπορούν να εξετάζονται κάθε 2 χρόνια, ενώ παιδιά που φορούν γυαλιά πρέπει να εξετάζονται μια φορά το χρόνο. Παιδιά με οικογενειακό ιστορικό οφθαλμολογικών παθήσεων, στραβισμό, υψηλό διαθλαστικό σφάλμα ή τεμπέλικο μάτι πρέπει να εξετάζονται πιο συχνά. ΌΡΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΉΛΙΚΕΣ Στην ενήλικη ζωή ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος είναι πολύ σημαντικός και αναγκαίος. Πολλές οφθαλμολογικές παθήσεις γίνονται αντιληπτές σε προχωρημένο μόνο στάδιο και αφού έχουν εγκα-

βήτης, η υπέρταση, οι θυρεοειδοπάθειες, τα αυτοάνοσα νοσήματα, • σε λήψη φαρμακευτικής αγωγής με οφθαλμολογικές παρενέργειες, • σε άσκηση επαγγέλματος με υψηλές οπτικές απαιτήσεις, • όταν υπάρχει ιστορικό τραυματισμού, οφθαλμολογικής επέμβασης ή καθημερινής χρήσης φακών επαφής, • σε άτομα άνω των 60 ετών, στα οποία η συχνότητα εμφάνισης καταρράκτη, εκφύλισης ωχράς κηλίδος, γλαυκώματος και άλλων ηλικιακά σχετιζόμενων ασθενειών είναι αυξημένη σημαντικά. Ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος περιλαμβάνει: • Μέτρηση της οπτικής οξύτητας (η ικανότητα του ασθενούς να βλέπει καλά με την κεντρική όραση).

• Διαθλαστικό έλεγχο (π.χ. μυωπία, υπερμετρωπία,

τασταθεί μόνιμες μη αναστρέψιμες αλλοιώσεις. Οι ενήλικες πρέπει να εξετάζουν τα μάτια τους κάθε δύο χρόνια. Προληπτικός έλεγχος πρέπει να γίνεται συχνότερα: • σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό ασθενειών με κληρονομικότητα, όπως είναι το γλαύκωμα, η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδος, ο κερατόκωνος, η μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια και άλλες κληρονομικές δυστροφίες του αμφιβληστροειδούς, το μελάνωμα χοριοειδούς, • σε διάφορες συστηματικές παθήσεις οι οποίες προσβάλλουν και τα μάτια, όπως ο σακχαρώδης δια-

αστιγματισμός, πρεσβυωπία).

• Έλεγχο της χρωματικής αντίληψης.

• Έλεγχο της διόφθαλμης όρασης (στραβισμός).

• Γωνιοσκοπία.

• Τονομέτρηση (μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης - διάγνωση του γλαυκώματος).

• Βυθοσκόπηση (έλεγχος αμφιβληστροειδούς χιτώνος, οπτικού δίσκου, ωχράς κηλίδας).

• Εξέταση σχισμοειδούς λυχνίας (κερατοειδής, βλέφαρα, κρυσταλλοειδής φακός, αμφιβληστροειδής) κ.ά. Η έγκαιρη διάγνωση των οφθαλμολογικών παθήσεων και η σωστή αντιμετώπισή τους είναι καθοριστικής ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 81

σημασίας για την ποιότητα της όρασης του ασθενούς. Στα Οφθαλμολογικά Ιατρεία του Ομίλου Affidea (Περιστέρι, Κηφισιά, Αθήνα, Ηράκλειο Κρήτης) πραγματοποιείται πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος. Επιπλέον διενεργούνται και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως κερατομετρία, έλεγχος δακρύρροιας και ξηροφθαλμίας, έλεγχος βατότητας δακρυϊκής οδού, εξοφθαλμομέτρηση, παχυμετρία κερατοειδούς, οπτικά πεδία. Χρόνιες παθήσεις και προβλήματα όπως ο καταρράκτης, το γλαύκωμα, παθήσεις βυθού, διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός, πρεσβυωπία), παθήσεις βλεφάρων - οφθαλμικής επιφάνειας/δακρυ-

ϊκής οδού αντιμετωπίζονται επίσης στα Ιατρεία. Υψηλού επιπέδου οφθαλμολογικές υπηρεσίες παρέχονται και σε ασφαλισμένους ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, αλλά και δημόσιων φορέων. Στο πλαίσιο της συνεργασίας μας, οι ασφαλισμένοι εξυπηρετούνται άμεσα, λαμβάνοντας υπηρεσίες υγείας υψηλών προδιαγραφών. Τα Οφθαλμολογικά Ιατρεία του Ομίλου Affidea είναι εξοπλισμένα με υπερσύγχρονα μηχανήματα για τη διάγνωση όλου του φάσματος των οφθαλμολογικών παθήσεων, ενώ διαθέτουν εξειδικευμένους χειρουργούς οφθαλμιάτρους. ■

ΙΩΆΝΝΑ ΜΕΤΑΞΆΚΗ Η οφθαλμίατρος Ιωάννα Μεταξάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Μετά την αποφοίτησή της από την Ιατρική Σχολή με βαθμό «Άριστα», υπηρέτησε ως ιατρός υπηρεσίας υπαίθρου στο Π.Ι. Αγίου Ανδρέα του Κ.Υ. Άστρους (2002-2003). Αφού ολοκλήρωσε τη θητεία της ως αγροτικού ιατρού, διετέλεσε συνεργάτης - βοηθός του καθηγητή Οφθαλμολογίας Σπύρου Γεωργαρά στο ερευνητικό και θεραπευτικό ινστιτούτο «ΟΦΘΑΛΜΟΣ» επί 4 έτη (2003-2007). Στο διάστημα αυτό και πριν από την έναρξη της ειδικότητας, την οποία ολοκλήρωσε στη Β’ Οφθαλμολογική Κλινική του Οφθαλμιατρείου Αθηνών (2008-2012), παρακολούθησε μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ με αντικείμενο την αποκατάσταση των διαταραχών της διόφθαλμης όρασης, των διαθλαστικών ανωμαλιών και τη βελτίωση των οπτικών δυνατοτήτων. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής της στο Οφθαλμιατρείο Αθηνών εξειδικεύθηκε στη μικροχειρουργική του καταρράκτη, στις διαθλαστικές επεμβάσεις με excimer laser (διόρθωση μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού) και στις παθήσεις του αμφιβληστροειδούς. Το 2011 έλαβε επιτυχώς μέρος στις εξετάσεις του European Board of Ophthalmology Diploma (EBOD) Examination στο Παρίσι. Τον Σεπτέμβριο του 2014 της απενεμήθη ο τίτλος της διδάκτορος από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με βαθμό «Άριστα», μετά την επιτυχή ολοκλήρωση τριετούς έρευνας στη φυσιοπαθολογία του γλαυκώματος. Μετά την ολοκλήρωση της ειδικότητας και μέχρι σήμερα, η Μεταξάκη Ιωάννα δραστηριοποιείται ως: • Επιστημονική υπεύθυνη των οφθαλμολογικών τμημάτων των πολυϊατρείων του Ομίλου AFFIDEA στο Περιστέρι και στην Κηφισιά.

• Συνεργάτις του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ.

• Ιδιώτης ιατρός οφθαλμίατρος στην Παλλήνη.

82 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Η ΝΝ Hellas δίπλα μας και στις οφθαλμολογικές παθήσεις! ΤΑ ΜΆΤΙΑ ΛΈΝΕ ΠΟΛΛΆ και σίγουρα η όραση αποτελεί την κυρίαρχή μας αίσθηση. Η σωστή ανάπτυξη του οφθαλμολογικού μας συστήματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ποιότητα της ζωής μας, καθώς πολλές οφθαλμολογικές παθήσεις μπορεί να έχουν περαιτέρω σημαντικές συνέπειες για την υγεία μας. Η NN Hellas στέκεται δίπλα στις διαφορετικές ανάγκες των ανθρώπων που την εμπιστεύονται, συμπεριλαμβάνοντας τον οφθαλμολογικό έλεγχο σε διάφορα προγράμματά της και με διαφορετικές καλύψεις. Η όραση, ως λειτουργία, αναπτύσσεται μέσα στα πρώτα χρόνια της ζωής μας και για αυτό η NN Hellas με τα προγράμματα πρωτοβάθμιας φροντίδας που προσφέρει, τα NN Orange Cross και Health Solutions Gold, συμπεριλαμβάνει οφθαλμολογική εξέταση σε παιδιά και εφήβους έως 18 ετών, για σχολεία και αθλητικές δραστηριότητες. Παράλληλα, η εταιρεία παραμένει σταθερά δίπλα στους ανθρώπους σε δύσκολες στιγμές, όπως στο ενδεχόμενο ενός ατυχήματος. Σε μία τέτοια περίπτωση, τα προγράμματα NN Orange Cross, NN Orange Health και Health Solutions Gold καλύπτουν οφθαλμολογικές επεμβάσεις, εφόσον αυτές είναι ιατρικά αναγκαίες. Άλλη μία επιλογή, για εκείνους που ο οφθαλμολογικός έλεγχος είναι σημαντικός, είναι το πρόγραμμα ΝΝ Orange First Care της NN Hellas σε συνεργασία με τον Όμιλο Affidea, το οποίο απευθύνεται σε όσους επιθυμούν να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες φροντίδας αλλά και πρόληψης, καθώς μέσα σε ένα πλούσιο πρόγραμμα καλύψεων συμπεριλαμβάνεται και ο οφθαλμολογικός έλεγχος. Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται επίσης σε οικογένειες αλλά και σε επιχειρήσεις για τους εργαζομένους τους. Με την NN Hellas οι ασφαλισμένοι μέσω των επιπλέον παροχών της απολαμβάνουν εκπτώσεις σε

84 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ οφθαλμολογικές εξετάσεις, καθώς και δωρεάν προεγχειρητικό έλεγχο στα εξειδικευμένα οφθαλμολογικά κέντρα Eye Day Clinic και Ophthalmica. Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι η ΝΝ Hellas συνεργάζεται με τα μεγαλύτερα και πιο εξειδικευμένα οφθαλμολογικά κέντρα της χώρας. Στα ατομικά συμβόλαια έχει ενεργή συνεργασία με τα κέντρα: στην Αττική με το Athens Eye Hospital, το Athens Vision, το Eye Day Clinic, το Laser Vision και το Οφθαλμολογικό Αθηνών, ενώ συνεργάζεται και με το κέντρο Εμμετρωπία στο Ηράκλειο Κρήτης, αλλά και με το κέντρο Opthalmica στη Θεσσαλονίκη. Σε ό,τι αφορά το Οφθαλμολογικό Αθηνών και το Opthalmica, η συνερ-

γασία με την NN Hellas έχει επεκταθεί και στα ομαδικά της προγράμματα ασφάλισης. Οι συνεργασίες με αυτά τα Οφθαλμολογικά Κέντρα λειτουργούν (όσον αφορά τα ατομικά ασφαλιστήρια) με την πρακτική της προέγκρισης, ενώ παρέχονται ειδικός τιμοκατάλογος και απευθείας εξόφληση του κόστους, όπου αυτό είναι εφαρμόσιμο και βάσει των όρων του ασφαλιστηρίου. Όπως πάντα, η NN Hellas φροντίζει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που επιλέγουν τα προγράμματα και τις υπηρεσίες της και να βρίσκεται δίπλα τους για να φροντίζουν ό,τι έχει σημασία για εκείνους. ■

| 85

ΕΡΕΥΝΑ

Ποια είναι η πρακτική των Ελλήνων οφθαλμιάτρων στη διαχείριση της μυωπίας!

Γράφει η ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΤΣΟΥΡΑ, MD MSc MRCOphth, χειρουργός οφθαλμίατρος, γεν. γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, επικεφαλής της Μελέτης για τη Μυωπία

Η ΜΥΩΠΊΑ ΕΞΕΛΊΣΣΕΤΑΙ σε μία παγκόσμια πανδημία. Ο αριθμός των ατόμων με μυωπία υπολογίζεται να φτάσει τα 4.758 εκατομμύρια παγκοσμίως μέχρι το 2050, με το ένα τέταρτο από αυτά να έχουν υψηλή μυωπία (>5D) με μεγάλες ιατρικές, αλλά και κοινωνικοοικονομικές συνέπειες. Η μυωπία αποτελεί μία πολυπαραγοντική νόσο σχετιζόμενη τόσο με το γονιδιακό υπόστρωμα του ατόμου όσο και με περιβαλλοντικούς παράγοντες. Από τους παράγοντες κινδύνου που έχουν συσχετιστεί ισχυρά με την εμφάνιση της μυωπίας είναι ο περιορισμένος χρόνος που περνούν τα παιδιά εκτός σπιτιού. Μία επίσης ισχυρή συσχέτιση είναι τα πολλά χρόνια εκπαίδευσης και η αστική ζωή. Η κληρονομικότητα αποτελεί επιβεβαιωμένο παράγοντα κινδύνου. Για το λόγο αυτόν η ύπαρξη γονέων με υψηλή μυωπία θα πρέπει να κατευθύνει την έγκαιρη εξέταση και στενή παρακολούθηση

86 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

των παιδιών τους. Μελέτες έδειξαν ότι περίπου το 35% των παιδιών που εμφάνισαν μυωπία σε ηλικία 8-12 ετών κατέληξαν με υψηλές μυωπίες >-6D στην ενήλική ζωή τους. Οι μυωπικοί οφθαλμοί έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν παθήσεις όπως καταρράκτη, γλαύκωμα και αποκόλληση αμφιβληστροειδούς. Ιδιαίτερα οι οφθαλμοί με υψηλή μυωπία μπορούν να εμφανίσουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις στο βυθό του οφθαλμού, γνωστές και ως παθολογική μυωπία. Η παθολογική μυωπία αποτελεί την αιτία τυφλότητας σε ποσοστό 6-9% σε πληθυσμό λευκών και αντιστοιχεί στην πέμπτη συχνότερη αιτία τύφλωσης. Σύμφωνα με τα προγνωστικά, το 2050 περίπου 55,7 εκατομμύρια άνθρωποι θα βιώσουν σημαντική μείωση της όρασής τους λόγω μυωπίας, ενώ 18,5 θα είναι τυφλοί από τις επιπλοκές της. Τα νούμερα αυτά σαφώς τονίζουν την ανάγκη ανάπτυξης τακτικών ελέγχου της μυωπίας. Με βάση κοινωνικοοικονομικές αναλύσεις, η οικονομική επιβάρυνση λόγω της μυωπίας αφορά όχι μόνο τα έξοδα διόρθωσής της, αλλά ταυτόχρονα και τα έξοδα αντιμετώπισης των επιπλοκών της, καθώς και τις επιπλέον παροχές που απαιτούνται για τα άτομα με μειωμένη όραση. Όλα αυτά μεταφράζονται παγκοσμίως σε απώλεια παραγωγικότητας ισοδύναμης με 244 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιπτώσεις μη διορθωμένης μυωπίας και 7 δισεκατομμύρια δολάρια λόγω απώλειας όρασης. Είναι επομένως προφανές και το οικονομικό όφελος μιας στρατηγικής περιορισμού της μυωπίας. Οι τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί για τον περιορισμό της μυωπίας αφορούν οπτικές μεθόδους με χρήση ειδικών φακών επαφής, φαρμακολογικές μεθόδους με χρήση κολλυρίων ατροπίνης, καθώς και αλλαγή καθημερινών συνηθειών. Ανάμεσα σε όλους τους παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν, η αύξηση της ώρας που τα παιδιά περνούν σε εξωτερικό χώρο φαίνεται να σχετίζεται με την καθυστέρηση της εμφάνισης και συνεπώς την

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ πρόληψη της μυωπίας. Δεν φαίνεται όμως να επιβραδύνει της εξέλιξη της μυωπίας, όταν αυτή έχει εμφανιστεί. Περισσότερες μελέτες είναι απαραίτητες ώστε να καθοριστούν το είδος, η χρονική διάρκεια και η ποσότητα της απαιτούμενης έκθεσης για να υπάρχει αποτέλεσμα. Η Ελληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής πραγματοποίησε μια μελέτη που αφορά την πρόθεση και πρακτική των Ελλήνων οφθαλμιάτρων και οπτομετρών σχετικά με τη διαχείριση της μυωπίας, όπως αυτές αποτυπώνονται στο ερωτηματολόγιο που κλήθηκαν να απαντήσουν. Συνολικά απάντησαν 139 άτομα, εκ των οποίων 101 είναι οφθαλμίατροι (72,7%), 19 παιδο-οφθαλμίατροι (13,7%), 7 ειδικευόμενοι (5%) και 12 οπτομέτρες (8,6%). Στην πλειοψηφία τους (71,9%) αναφέρουν ότι λιγότερο από το 10% των παιδιών που εξετάζουν κάτω των 6 ετών έχει μυωπία. Το 60% των συμμετεχόντων βρίσκει μυωπία σε παιδιά ηλικίας 6-12 ετών σε ποσοστό 10-30%. Η μυωπία εμφανίζεται σε ηλικίες μεγαλύτερες των 6 ετών σύμφωνα με το 93,5% των ερωτηθέντων. Ο συνηθέστερος ρυθμός αύξησης της μυωπίας ανά έτος είναι 0,25-0,50D

σύμφωνα με το 49,6% και 0,5-1D σύμφωνα με το 41,7%. Μεγαλύτερος ρυθμός αύξησης παρατηρήθηκε από 2 συναδέλφους. Η πλειοψηφία (82,7%) ήταν θετική στην έναρξη θεραπείας που θα μείωνε την εξέλιξη της μυωπίας. Τα πιο συχνά αίτια για την έναρξη θεραπείας ήταν η υψηλή μυωπία κατά τη διάγνωση (10,8%), ο γρήγορος ρυθμός εξέλιξης (48,2%), η μικρή ηλικία κατά τη διάγνωση (15,8%) και ο συνδυασμός των παραπάνω (50,4%) . Δύο συμμετέχοντες αναφέρουν ότι δεν θα ξεκινούσαν ποτέ θεραπεία. Η πλειοψηφία (60,4%) θα ξεκινούσε φαρμακολογική θεραπεία, ενώ 19 συμμετέχοντες θα ξεκινούσαν με ορθοκερατολογία (10,8%) και 19 (13,7%) με πολυεστιακούς φακούς. Ένα άτομο θα χρησιμοποιούσε εξειδικευμένους φακούς επαφής τεχνολογίας EDoF και πολυεστιακούς. Η φαρμακευτική θεραπεία εκλογής για το 65,5% είναι η ατροπίνη 0,01%, ενώ το 18% προτιμά 0,1%. 1,4% προτιμά συγκεντρώσεις ισχυρότερες του 1%. Η κυκλοπεντολάτη 1% επιλέχθηκε από το 6,5% των συμμετεχόντων. Ένα άτομο θα επέλεγε

ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 87

συγκέντρωση 0,05%. Οι περισσότεροι θα επέλεγαν το είδος της θεραπείας με βάση τα αποτελέσματα των κλινικών μελέτων (59%), την ασφάλεια (36,7%), ενώ με βάση την προηγηθείσα εμπειρία τους μόνο το 5%. Βασικό κριτήριο για τη διακοπή της φαρμακευτικής θεραπείας θα αποτελούσε η εμφάνιση παρενεργειών (66,2%), η μείωση της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου (41,7%), η μη συμμόρφωση του ασθενούς (25,2%) και η μεγάλη ηλικία (12,2%). Στην ερώτηση ποιοι παράγοντες είναι οι βασικότεροι για την εμφάνιση και την εξέλιξη της μυωπίας οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η γενετική προδιάθεση και οι ώρες κοντινής εργασίας παίζουν πρωταρχικό ρόλο (82,7%), ενώ ακολουθεί η χρήση κινητού και tablet (69,1%) και η ώρα σε εξωτερικό χώρο (36%). Το γυναικείο φύλο και η βιταμίνη D θεωρήθηκαν ισχυρές συσχετίσεις. Η πλέον ισχυρή συσχέτιση θεωρείται με βάση το survey η κληρονομικότητα, ακολουθούμενη από την πολύωρη κοντινή εργασία και λιγότερο ο χρόνος που περνάει το παιδί σε εξωτερικό χώρο. Παρ’ όλα αυτά, στη συντριπτική πλειοψηφία οι συμμετέχοντες προτείνουν στους γονείς αύξηση του χρόνου των παιδιών σε εξωτερικό χώρο, ακολουθούμενο από μείωση της χρήσης των οθονών και συχνά διαλείμματα. Τέλος, το 82% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι προσεγγίζει διαφορετικά τα παιδιά ανάλογα με το οικογενειακό ιστορικό και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Συμπερασματικά, είναι ενθαρρυντική η θετική στάση των οφθαλμιάτρων και των οπτομετρών σε σχέση με την έναρξη θεραπείας προκειμένου να αναχαιτιστεί η εμφάνιση και εξέλιξη της μυωπίας και κατ’ επέκταση η μείωση των επιπλοκών που σχετίζονται με την ύπαρ-

ξη υψηλής μυωπίας. Οι περισσότεροι θα χρησιμοποιούσαν φαρμακολογική θεραπεία, κυρίως ατροπίνη 0,01%, την οποία θα διέκοπταν κυρίως αν εμφανιζόντουσαν παρενέργειες. Σημαντικό μέρος της διαχείρισης της μυωπίας παίζει και η συμβουλευτική των γονέων σε σχέση με το χρόνο που περνάνε τα παιδιά σε εξωτερικό χώρο, τη μείωση του χρόνου στις οθόνες, καθώς και τα διαλείμματα κατά τη διάρκεια κοντινής όρασης. ■

ΕΛΙΣΆΒΕΤ ΠΑΤΣΟΎΡΑ Η Ελισάβετ Πατσούρα φοίτησε στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, στην οποία εισήλθε κατόπιν εξετάσεων το 1990. Αποφοίτησε το 1996. Το 2008 μετέβη στη Μ. Βρετανία, όπου ξεκίνησε την ειδίκευσή της στην Οφθαλμολογία. Ολοκλήρωσε τη βασική εκπαίδευσή της στη Μ. Βρετανία, στα Νοσοκομεία St Thomas’ και King’s College Hospital Λονδίνου, ενώ παράλληλα παρακολούθησε συμπληρωματική εκπαίδευση στη Νευροοφθαλμολογία στο Νοσοκομείο St Durmont Δουβλίνου. Κατόπιν επιτυχών εξετάσεων της απονεμήθηκε το δίπλωμα του Βασιλικού Κολεγίου Οφθαλμολογίας Λονδίνου. Συνέχισε την εξειδίκευσή της στο γλαύκωμα και τη χειρουργική προσθίου ημιμορίου από το 2003 έως το 2006 στο St Thomas’ Hospital και στο Birmingham Midlands Eye Centre, με το οποίο διατήρησε συνεργασία ως επίτιμη fellow ως το 2012. Παράλληλα, διετέλεσε επιστημονική συνεργάτις του Visual Science Department του Aston University, όπου συμμετείχε σε πρωτοπόρες μελέτες παθογένειας και αντιμετώπισης του γλαυκώματος. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Νανοϊατρική (ΕΚΠΑ). Από το 2006 εργάζεται στην Ελλάδα ως ιδιώτης. Είναι συντονίστρια του Οφθαλμολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου «Υγεία». Αποτελεί εκλεγμένο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής από το 2017.

88 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Οφθαλμικές σταγόνες Optonic b5 gel! Οι οφθαλμικές σταγόνες Optonic b5 gel με Υαλουρονικό Νάτριο 0,2% & Πανθενόλη 2%: ■ Ενυδατώνουν τον οφθαλμικό βλεννογόνο.

■ Λιπαίνουν για μακρύ χρονικό διάστημα τον κερατοειδή χιτώνα και τον επιπεφυκότα.

■ Συγκρατούν την υγρασία στον οφθαλμό.

■ Καταπραΰνουν από τα συμπτώματα της οφθαλμικής ξηρότητας.

■ Επιταχύνουν την επούλωση σε τραύματα & μετεγχειρητικά.

■ Κατάλληλες για χρήση με φακούς επαφής.

■ 10 αποστειρωμένες αμπούλες x 0,5ml.

■ Χωρίς συντηρητικά.

Στα φαρμακεία από την InterMed! ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 89

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

Πρωτοποριακό όργανο βοηθά τους οφθαλμιάτρους να βελτιώσουν τα αποτελέσματα στις επεμβάσεις καταρράκτη!

Γράφει ο ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ ΧΡΙΣΤΆΡΑΣ, πτυχιούχος Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ, επικεφαλής και συνιδρυτής της «Διεστία Συστήματα»

Ο ΚΑΤΑΡΡΆΚΤΗΣ ΕΊΝΑΙ Η ΚΎΡΙΑ ΑΙΤΊΑ θεραπεύσιμης τύφλωσης παγκοσμίως. Ενώ ορισμένοι καταρράκτες μπορεί να είναι συγγενείς, δευτερογενείς (από τραύμα, διαβήτη, φάρμακα κ.ά.), οι περισσότεροι καταρράκτες σχετίζονται με την ηλικία και προκαλούνται από τη θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού στο μάτι. Η επίδραση του καταρράκτη στην όραση αρχικά είναι μικρή και παρατηρείται μόνο σε συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά η πάθηση εξελίσσεται με το χρόνο και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της όρασης. Η αντιμετώπιση του καταρράκτη γίνεται χειρουργικά και περιλαμβάνει την αντικατάσταση του θολωμένου φυσικού κρυσταλλοειδούς φακού με έναν τεχνητό φακό. Τα δημογραφικά στοιχεία υπογραμμίζουν τη σημα-

90 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

σία και την επικράτηση των επεμβάσεων καταρράκτη. Στον δυτικό κόσμο οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας, ο καταρράκτης επηρεάζει πάνω από 24,4 εκατομμύρια Αμερικανούς ηλικίας 40 ετών και άνω. Η συχνότητα παρουσίας καταρράκτη αυξάνεται με την ηλικία, επηρεάζοντας το 50% των ατόμων μέχρι την ηλικία των 80 ετών. Στην Ελλάδα, η τάση είναι παρόμοια. Αν και τα ακριβή στοιχεία μπορεί να διαφέρουν, ανεπίσημες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι στην Ελλάδα πραγματοποιούνται ετησίως περίπου 80.000 επεμβάσεις καταρράκτη. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να γερνάει, οι αριθμοί εκτιμάται ότι θα αυξηθούν, αντανακλώντας την αυξανόμενη ζήτηση για τέτοιου είδους επεμβάσεις. Η ιστορία της χειρουργικής του καταρράκτη είναι τόσο συναρπαστική όσο και επαναστατική, με τον Sir Harold Ridley να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Ο Ridley, δουλεύοντας με τραυματισμένους πιλότους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρατήρησε ότι, παρά τα θραύσματα ακρυλικών από τα καλύμματα του πιλοτηρίου που είχαν σφηνωθεί στα μάτια τους, ο οργανισμός δεν απέρριπτε αυτά τα ξένα υλικά. Η παρατήρηση αυτή οδήγησε στην ανάπτυξη του ενδοφθάλμιου φακού (IOL) ή απλά ενδοφακού, αλλάζοντας για πάντα το τοπίο στην αντιμετώπιση του καταρράκτη. Η εξέλιξη των ενδοφακών ήταν ένα ταξίδι που χαρακτηρίστηκε από πολλές και συνεχείς καινοτομίες, εστιάζοντας στα καλύτερα δυνατά οπτικά αποτελέσματα, με τη μικρότερη δυνατή χειρουργική παρέμβαση. Οι μονοεστιακοί ενδοφακοί -ο πρώτος τύπος- προσφέρουν διόρθωση της όρασης για μία μόνο απόσταση, συνήθως είτε κοντινή είτε μακρινή. Αντίθετα, οι premium ενδοφακοί, όπως οι ενδοφακοί διευρυμένου βάθους εστίασης (EDOF) και οι πολυεστιακοί ενδοφακοί προσφέρουν όραση σε διαφορετικές αποστάσεις.

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

Υπολογιστική προσομοίωση της επίδρασης του καταρράκτη σε δύο διαφορετικές συνθήκες: Ηλιόλουστη μέρα (πάνω) και νυχτερινή οδήγηση (κάτω).

Οι ενδοφακοί EDOF παρέχουν ένα εκτεταμένο εύρος όρασης, ενώ οι πολυεστιακοί προσφέρουν δυνατότητες τόσο κοντινής όσο και μακρινής όρασης. Καθένας από αυτούς έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, ενώ οι μονοεστιακοί ενδοφακοί παρέχουν πιο καθαρή όραση, οι ασθενείς χρειάζονται γυαλιά για ανάγνωση ή για ενδιάμεσες αποστάσεις. Αντίθετα, οι πολυεστιακοί μειώνουν ή και εξαφανίζουν την εξάρτηση από τα γυαλιά, αλλά η ποιότητα της εικόνας που παράγουν είναι χειρότερη, καθώς και έχουν παρατηρηθεί συχνότερα φαινόμενα δυσφωτοψίας (dysphotopsias), θάμβους (glare) και φωτοστέφανων (halo).

Η δυναμική της αγοράς των ενδοφακών αντανακλά τις εξελισσόμενες προτιμήσεις τόσο των ασθενών όσο και των οφθαλμιάτρων. Τα τελευταία χρόνια, οι πολυεστιακοί ενδοφακοί έχουν κερδίσει έδαφος, καταλαμβάνοντας ένα αξιοσημείωτο μερίδιο αγοράς, με τις προβλέψεις να δείχνουν περαιτέρω ανάπτυξη. Ωστόσο, οι πολυεστιακοί ενδοφακοί δεν είναι κατάλληλοι για όλους τους ασθενείς. Διάφοροι ιατρικοί αλλά και κοινωνικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του επαγγέλματος, του τρόπου ζωής και των οπτικών απαιτήσεων του ασθενούς, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του κατάλληλου ενδοφακού και συχνά, ακόμα και μετά από προσεκτική αξιολόγηση όλων των ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 91

Αρχή λειτουργίας ενός πολυεστιακού ενδοφακού, όπου φαίνεται η περιθλαστική του ζώνη που παράγει την επιπλέον εστία In-vitro προσομοίωση ανεπιθύμητου φωτοστέφανου σε ενδοφακικό

στο μάτι, επιτρέποντας συγχρόνως και τη

μάτι.

μακρινή, αλλά και την κοντινή όραση.

παραμέτρων, κάποιοι ασθενείς δεν μένουν ευχαριστημένοι από την όρασή τους μετεγχειρητικά. Επιπλέον, ορισμένοι ενδέχεται να εμφανίσουν οπτικές διαταραχές, γεγονός που καθιστά αναγκαία την προσεκτική επιλογή και συμβουλευτική των ασθενών, αλλά και τη μετεγχειρητική αξιολόγηση της όρασης. Η επικύρωση των χειρουργικών αποτελεσμάτων παραμένει επιτακτική ανάγκη, διασφαλίζοντας τη βέλτιστη οπτική αποκατάσταση και την ικανοποίηση των ασθενών. Οι οφθαλμίατροι χρησιμοποιούν μια πληθώρα τεχνικών, αντικειμενικών και υποκειμενικών, για την αξιολόγηση της μετεγχειρητικής οπτικής απόδοσης. Αυτές οι αξιολογήσεις όχι μόνο επικυρώνουν τη χειρουργική επιτυχία, αλλά και διευκολύνουν τις έγκαιρες παρεμβάσεις, αντιμετωπίζοντας τυχόν υπολειπόμενα διαθλαστικά σφάλματα ή οπτικές διαταραχές. Η ΚΑΙΝΟΤΌΜΟΣ ΠΑΡΈΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΡΡΆΚΤΗ Παρά τις εξελίξεις στην τεχνολογία των ενδοφακών, ορισμένες οπτικές διαταραχές μπορεί να προκύψουν μετεγχειρητικά, ιδίως με τους πολυεστιακούς ενδοφακούς. Οι δυσφωτοψίες, το θάμβος, καθώς και ο δευτερογενής καταρράκτης αποτελούν κοινά οπτικά παράπονα μετά την επέμβαση. Επιπλέον, τα διαθλαστικά σφάλματα, συμπεριλαμβανομένου του υπολειπόμενου αστιγματισμού ή της μυωπίας, μπορεί να απαιτούν περαιτέρω παρεμβάσεις. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, οι χειρουργοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τεχνικές όπως η καψουλοτομή με λέιζερ YAG για τον δευτερογενή καταρράκτη ή η χρήση γυαλιών ή ακόμα και η αλλαγή ενδοφακού για τα διαθλαστικά σφάλματα, προσαρμόζοντας τις στρατηγικές διαχείρισης στις ατομικές ανάγκες των ασθενών. Οι πολυεστιακοί ενδοφακοί στην πλειοψηφία τους βασίζουν τη λειτουργία τους στην περίθλαση και αυτό

92 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται ετησίως περίπου 80.000 επεμβάσεις καταρράκτη. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να γερνάει, οι αριθμοί εκτιμάται ότι θα αυξηθούν, αντανακλώντας την αυξανόμενη ζήτηση για τέτοιου είδους επεμβάσεις. δημιουργεί μοναδικές προκλήσεις στην αξιολόγηση των μετεγχειρητικών αποτελεσμάτων. Τα παραδοσιακά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των διαθλασίμετρων, έχουν περιορισμούς στην ακριβή αξιολόγηση των διαθλαστικών σφαλμάτων, των χειρουργικών ανακριβειών ή άλλων οπτικών διαταραχών, ειδικά στην περίπτωση των πολυεστικών ενδοφακών. Η περιθλαστική φύση των πολυεστιακών μπορεί να μπερδέψει τις μετρήσεις, καθιστώντας αναγκαία τη σχολαστική κλινική κρίση και την υποκειμενική αξιολόγηση του ασθενούς για τη βελτιστοποίηση των οπτικών αποτελεσμάτων. Οι χειρουργοί για την αξιολόγηση και τη διαχείριση πρέπει να αξιοποιούν έναν συνδυασμό υποκειμενικών

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ μετρήσεων και συμπτωμάτων που αναφέρει ο ασθενής, που συχνά δεν έχει επιτυχία. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος η ομάδα της Diestia Systems ξεκίνησε την ανάπτυξη ενός πρωτοποριακού οργάνου. Αυτό το όργανο θα έχει τη μοναδική ικανότητα να αξιολογεί αντικειμενικά και ποσοτικά την οπτική ποιότητα τόσο των ψευδοφακών (όσων έχουν δηλαδή υποστεί χειρουργική επέμβαση καταρράκτη) όσο και των ατόμων με τον φυσικό τους φακό. Η καινοτομία εδώ έγκειται στην πρωτοποριακή χρήση του ορατού φωτός για τη μέτρηση ενός οπτικού μεγέθους: της οφθαλμικής συνάρτησης διασποράς σημείου (PSF), μια μετρική που περιγράφει την οπτική απόδοση οποιουδήποτε οπτικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου οφθαλμού. Η συνάρτηση διασποράς σημείου είναι αυτό που υποδηλώνει το όνομά της: πόσο διασκορπίζεται μια σημειακή πηγή μετά τη διέλευσή της από ένα οπτικό σύστημα. Στην περίπτωση του ματιού, δεδομένου ότι δεν μπορούμε να τοποθετήσουμε μια σημειακή πηγή στον αμφιβληστροειδή, χρησιμοποιούμε τα κατάλληλα οπτικά στοιχεία για να παραγάγουμε μια σχεδόν-τέλεια σημειακή πηγή ορατού φωτός στον αμφιβληστροειδή και στη συνέχεια καταγράφουμε αυτή την εικόνα αφού περάσει από τα οπτικά μέσα του ματιού με μία κάμερα. Η σημειακή πηγή θα εξαπλωθεί καθώς περνάει μέσα από τα οπτικά του οφθαλμού, και το μέγεθος αλλά και ο τύπος της εξάπλωσης εξαρτώνται αποκλειστικά από τα οπτικά χαρακτηριστικά του οφθαλμού. Στην καρδιά του συστήματος βρίσκεται ένας ηλεκτροοπτικός φακός, ένα μοναδικό στοιχείο που μπορεί να αλλάξει την εστιακή του ισχύ με την εφαρμογή του κατάλληλου ρεύματος σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Αυτό μας επιτρέπει να καταγράψουμε τη λεγόμενη συνάρτηση διασποράς σημείου σε διαφορετικές εστιάσεις (through-focus PSF). Χρησιμοποιώντας προ-

ηγμένους αλγορίθμους επεξεργασίας εικόνας μπορούμε να εκτιμήσουμε τα απαραίτητα κλινικά μεγέθη, όπως το διαθλαστικό σφάλμα, και να ελέγξουμε για επιπτώσεις όπως δυσφωτοψίες και δευτερογενείς καταρράκτες σε ασθενείς μετά από χειρουργική επέμβαση, στους οποίους έχει εμφυτευθεί οποιοσδήποτε τύπος ενδοφακού, συμπεριλαμβανομένων των premium ενδοφακών, κάτι που είναι δύσκολο και ανακριβές με τα σημερινά όργανα. Έτσι, η προτεινόμενη συσκευή θα παράσχει στους γιατρούς ουσιαστικές γνώσεις, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αξιολογούν συνολικά τα αποτελέσματα των επεμβάσεων καταρράκτη, να «αποκρυπτογραφούν» με αντικειμενικό τρόπο τα παράπονα των ασθενών μετά την επέμβαση και να τα διαχειρίζονται όπως απαιτείται. Επιπλέον, θα τους δώσει τη δυνατότητα να κάνουν προεγχειρητικά τεκμηριωμένη επιλογή ενδοφακού, προσαρμοσμένη στις ατομικές απαιτήσεις και προσδοκίες. Ένα τέτοιο όργανο διαθέτει τεράστιες δυνατότητες ως πολύτιμο εργαλείο, έτοιμο να βελτιώσει τα χειρουργικά αποτελέσματα για εκατομμύρια ασθενείς με καταρράκτη. Το μέλλον στην αντιμετώπιση του καταρράκτη αναμένεται συναρπαστικό. Εκτός από τη βελτίωση και την περαιτέρω ανάπτυξη των σημερινών ενδοφακών και της χειρουργικής διαδικασίας, μια νέα γενιά ενδοφακών είναι υπό ανάπτυξη, οι προσαρμοστικοί ενδοφακοί, που μιμούνται τη διαδικασία της προσαρμογής του φυσικού κρυσταλλικού φακού του ματιού, με σκοπό όχι απλώς να λύσουν το πρόβλημα του καταρράκτη, αλλά και να αντιμετωπίσουν την πρεσβυωπία, επιστρέφοντας το μάτι δεκαετίες πίσω, στη νεανική του οπτική απόδοση. Οι επικείμενες εξελίξεις καθιστούν τα συστήματα αξιολόγησης της ποιότητας της όρασης προεγχειρητικά και μετεγχειρητικά εκ των ων ουκ άνευ, που, σε συνδυασμό με την εξέλιξη των ενδοφακικών εμφυτευμάτων, μπορούν να προσφέρουν υψηλής ποιότητας όραση σε εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο. ■

ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ ΧΡΙΣΤΆΡΑΣ Ο Δημήτριος Χριστάρας είναι τεχνικός επικεφαλής και συνιδρυτής της εταιρείας Διεστία Συστήματα, μιας startup που δραστηριοποιείται στο χώρο των οφθαλμολογικών τεχνολογιών. Είναι απόφοιτος της σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ και έκανε τη διδακτορική του διατριβή στη φυσιολογική οπτική στο Εργαστήριο Οπτικής στο Πανεπιστήμιο της Μούρθια στην Ισπανία. Έχει εργαστεί ως μεταδιδακτορικός ερευνητής, μεταξύ άλλων, στο University College London, όπου και διατηρεί θέση επίτιμου ερευνητή. Για την έρευνά του έχει λάβει εθνικές και ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, με πιο σημαντική τη Marie Sklodowska Curie Individual Fellowship. Είναι βασικός συγγραφέας σε περισσότερα από δέκα δημοσιευμένα επιστημονικά άρθρα, κριτής σε πολλά περιοδικά, έχει παρουσιάσει την ερευνά του στα μεγαλύτερα συνέδρια του χώρου και κατέχει διεθνές δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια μέθοδό του για τη μέτρηση της οπτικής πυκνότητας της χρωστικής της ωχράς κηλίδας. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 93

ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ

Έχετε προβλήματα όρασης; Εxcimer Laser για να δείτε τον κόσμο με άλλα μάτια!

Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥΡΜΟΥΖΗΣ, MD, MBBS, BSc, ROYAL UNITED HOSPITAL, United Kingdom, επιστημονικός συνεργάτης ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ www.eyecenter.gr

ΘΑ ΉΤΑΝ ΣΠΟΥΔΑΊΟ αν κάποιος με προβλήματα όρασης μπορούσε να απαλλαγεί οριστικά από τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής. Δυστυχώς, αυτό δεν είναι εφικτό για όλους, αφού απαιτείται να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις που διασφαλίζουν ασφάλεια και ποιότητα στο χειρουργικό αποτέλεσμα. Για όσους όμως πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, η εφαρμογή του excimer laser προσφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα.

94 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Μάθετε τρία εκπληκτικά δεδομένα για το excimer laser που οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να μη γνωρίζουν: 1. Σχεδόν 30 χρόνια εμπειρίας Οι διαθλαστικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια - περισσότερο από όσο νομίζουν οι περισσότεροι. Στην πραγματικότητα, δεκαετίες ανάπτυξης έχουν οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση όπου είναι η πιο συχνή επέμβαση στον δυτικό κόσμο, αριθμώντας περίπου 141 εκατομμύρια επεμβάσεις παγκοσμίως.

2. Σύντομη και ακριβής διαδικασία Κατά τη διάρκεια της επέμβασης το excimer laser σμιλεύει τον αμφιβληστροειδή με εκπληκτική ταχύτητα 1,4 δευτερολέπτου ανά διοπτρία, που σημαίνει ταχύτερο ακόμη και από το άνοιγμα των βλεφάρων. Για απόλυτη ακρίβεια, το μηχάνημα του laser (eye tracker) κατά τη διάρκεια της λειτουργίας παρακολουθεί τις κινήσεις του ματιού με ταχύτητα μικρότερη από 2 msec, δηλαδή 10 φορές μεγαλύτερη από την κίνηση του ματιού μας. Η όλη διαδικασία διαρκεί μόνο λίγα λεπτά και γίνεται με τη χρήση αναισθητικών σταγόνων. Ο ασθενής δεν αισθάνεται πόνο και τα αποτελέσματα είναι μόνιμα, αφού αλλάζει το σχήμα του κερατοειδούς. Τα τελευταία χρόνια, η εφαρμογή της τεχνολογίας FemtoLasik προσφέρει πρόσθετη ακρίβεια στη χειρουργική επέμβαση και στο μετεγχειρητικό αποτέλεσμα.

3. Εξαιρετικά αποτελέσματα Συνολικά, όλοι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε διαθλαστική επέμβαση είναι πολύ ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα. Οι επιπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες και πάντα διαχειρίσιμες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας στις Ηνωμένες Πολιτείες των ασθενών που υποβλήθηκαν σε διαθλαστική επέμβαση, πάνω από το 93% ανέφερε ότι ήταν απόλυτα ικανοποιημένο με το αποτέλεσμα. Τα οφέλη εστιάζονται κυρίως στη βελτίωση της καθημερινής ζωής και των δραστηριοτήτων, χωρίς εξάρτηση από γυαλιά και φακούς επαφής. Το 87% των ασθενών πιστεύει ότι τα αποτελέσματα της επέμβασης ανταποκρίθηκαν ή ξεπέρασαν τις προσ-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ δοκίες τους. ΜΠΟΡΟΎΝ ΌΛΟΙ ΝΑ ΔΙΟΡΘΏΣΟΥΝ ΤΗΝ ΌΡΑΣΉ ΤΟΥΣ ΜΕ LASER; Για να διορθώσετε την όρασή σας με laser θα πρέπει να συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις. Έτσι: ▪ Θα πρέπει να είστε τουλάχιστον 18 ετών και να μη χρειάστηκε να αλλάξετε τη συνταγή των γυαλιών σας τους τελευταίους 12 μήνες.

▪ Να έχετε υγιείς οφθαλμούς και να μην πάσχετε από κερατόκωνο, γλαύκωμα, καταρράκτη και κάποιες συγκεκριμένες παθήσεις του αμφιβληστροειδούς και του οπτικού νεύρου.

▪ Να μην πάσχετε από ιογενείς λοιμώξεις που περιλαμβάνουν τον ιό του απλού έρπητα και του έρπητα ζωστήρα.

▪ Να έχετε καλή γενικά υγεία και να μην υπάρχει ανεξέλεγκτος διαβήτης, αυτοάνοσα νοσήματα ή αγγειακές παθήσεις του κολλαγόνου.

▪ Εάν είσθε έγκυος ή βρίσκεστε σε περίοδο γαλουχίας δεν μπορείτε να υποβληθείτε ακόμη σε Διαθλαστική Χειρουργική. ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΒΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΉΣΕΙ ΚΆΠΟΙΟΣ ΠΟΥ ΕΝΔΙΑΦΈΡΕΤΑΙ ΝΑ ΔΙΟΡΘΏΣΕΙ ΤΗΝ ΌΡΑΣΉ ΤΟΥ ΜΕ LASER; Κατ’ αρχάς, το πρώτο βήμα που θα πρέπει να κάνει είναι να επισκεφθεί τον οφθαλμίατρό του. Σκοπός αυτής της πρώτης επίσκεψης θα πρέπει να είναι τόσο η ενημέρωσή του για την επέμβαση και τα αναμενόμενα αποτελέσματα από αυτήν όσο και για το αν πληρού-

νται όλες οι προϋποθέσεις προκειμένου να υποβληθεί με ασφάλεια σε μια τέτοια επέμβαση. Κατά την προεγχειρητική μελέτη, θα υποβληθεί σε πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο και με μια σειρά ειδικών εξετάσεων θα καθοριστεί με ακρίβεια ο βαθμός του διαθλαστικού σφάλματος (μυωπία - υπερμετρωπία αστιγματισμός) και θα επιλεγεί η κατάλληλη μέθοδος για τη διόρθωσή του. Επιπλέον, με τη χρήση προηγμένων τεχνολογικά μηχανημάτων και λογισμικού τελευταίας γενιάς επιτυγχάνεται η ακριβής καταγραφή του «χάρτη» της όρασης κάθε ασθενούς. Με τις πληροφορίες που παίρνει από αυτόν τον «οπτικό χάρτη» ο χειρουργός, έχει τη δυνατότητα να διορθώσει το διαθλαστικό σφάλμα του ασθενούς του, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Το πολύ σημαντικό όμως και βέβαιο είναι το γεγονός ότι άριστα αποτελέσματα στη Διαθλαστική Χειρουργική απαιτούν πλήρη και ακριβή προεγχειρητικό έλεγχο, εμπειρία στην εφαρμογή της μεθόδου και σωστή μετεγχειρητική παρακολούθηση. ΓΙΑΤΊ ΤΕΛΙΚΆ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΊΣ ΕΠΙΛΈΓΟΥΝ ΤΟ EXCIMER LASER ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΌΡΘΩΣΗ ΤΗΣ ΌΡΑΣΉΣ ΤΟΥΣ; Οι περισσότεροι που επιλέγουν να διορθώσουν την όρασή τους με excimer laser έχουν έναν σημαντικό λόγο: επιθυμούν όχι μόνο να απαλλαγούν από τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής, που πολλοί ίσως φορούν για χρόνια, αλλά επιπλέον να αποκτήσουν καλύτερη ποιότητα όρασης που ποτέ μέχρι τώρα δεν είχαν, βελτιώνοντας έτσι, ουσιαστικά, την ποιότητα της καθημερινής τους ζωής. ■

ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΤΟΥΡΜΟΎΖΗΣ Ο Κωνσταντίνος Τουρμούζης είναι ιατρός στο Νοσοκομείο Royal United Hospital, Bath, Ηνωμένο Βασίλειο, και επιστημονικός συνεργάτης στο Οφθαλμολογικό Κέντρο Αθηνών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2015-2021: Πτυχίο Ιατρικής Barts and the London School of Medicine and Dentistry, UK. 20172018: Πτυχίο Διοίκησης Ιατρικών Επιστημών (iBSc) Imperial College - Business School, UK. 2012-2014: International Baccalaureate (ΙΒ) Κολέγιο Ψυχικού, Αθήνα. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΡΑΒΕΙΑ 2021: Έπαινος Royal College of Ophthalmologists (Βασιλικό Κολέγιο Οφθαλμιάτρων). Εθνική Εξέταση Οφθαλμολογίας Duke Elder Prize Examination - 15η θέση μεταξύ 501 συμμετεχόντων από το Ηνωμένο Βασίλειο. 2020: Λίαν Καλώς - Merit Barts and the London School of Medicine and Dentistry 4ο έτος σπουδών Ιατρικής και Χειρουργικής (MBBS). 2018: Άριστα - First Class Honors Imperial College - Business School Πτυχίο Διοίκησης Ιατρικών Επιστημών. 2016: Διάκριση - Distinction Barts and the London School of Medicine and Dentistry 1ο έτος σπουδών Ιατρικής και Χειρουργικής (MBBS). ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑ Ιούλιος 2021 - σήμερα: Νοσοκομείο Royal United Hospital, Bath, UK. 2017-2018: University College London (UCL). Ανάλυση δεδομένων σε ερευνητικό πρόγραμμα για τη διερεύνηση γονιδίων που προδιαθέτουν σε μυωπία. Ιούλιος-Αύγουστος 2014: Γιατροί του Κόσμου - Πολυϊατρείο Αθηνών - Υποστήριξη ιατρών στην αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας μεταναστών. Παράλληλα, έχει πραγματοποιήσει δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 95

ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΔΥΤΙΚΉΣ ΑΤΤΙΚΉΣ

Η εξέλιξη των γυαλιών από την εποχή του Gutenberg στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης! Πώς επιλέγουμε τα κατάλληλα γυαλιά οράσεως

εξαρτημάτων που τον στηρίζουν μέσα στον οφθαλμό, αλλά όχι κατασκευαστικών σφαλμάτων του οφθαλμού. Η πρεσβυωπία έχει ως αποτέλεσμα από κάποια ηλικία και μετά να δυσκολεύεται η όραση στην κοντινή απόσταση και προοδευτικά να καθίσταται αδύνατη χωρίς τη βοήθεια γυαλιών ή φακών επαφής. Κύρια αιτία εμφάνισής της είναι το γήρας. Συνήθως, εμφανίζεται μετά την ηλικία των 40 ετών. Στην εποχή μας, υπάρχουν αρκετοί τρόποι διόρθωσης, όπως διορθωτικοί φακοί, φακοί επαφής, αλλά και οφθαλμολογικές επεμβάσεις.

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ, BSc, MPhil, PhD, οπτικός - οπτομέτρης, επίκουρος καθηγητής Βιοϊατρικών Επιστημών Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

Η ΕΦΕΎΡΕΣΗ ΤΗΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΊΑΣ από τον J. Gutemberg, το πρώτο ήμισυ του 15ου αιώνα, απετέλεσε την ώθηση για την εφεύρεση των διορθωτικών γυαλιών. Με την εφεύρεση της τυπογραφίας χιλιάδες τόμοι βιβλίων λογοτεχνίας και όχι μόνο έγιναν προσιτοί σε χιλιάδες ανθρώπους της Ευρώπης, οι οποίοι κατά βάση ήταν μιας ηλικίας με αρχόμενη ή προχωρημένη πρεσβυωπία. Έτσι, πολύ γρήγορα η ανάγκη διόρθωσης της όρασης για διάβασμα έγινε επιτακτική και η ανάγκη ανάπτυξης μέσων διόρθωσης της όρασης κατέστη ιδιαίτερα έντονη. Η πρεσβυωπία παραμένει στις μέρες μας το συχνότερο διαθλαστικό πρόβλημα και αφορά περίπου 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την υφήλιο. Ουσιαστικά δεν κατατάσσεται στις διαθλαστικές ανωμαλίες, επειδή είναι αποτέλεσμα φυσιολογικών ηλικιακών αλλοιώσεων του κρυσταλλοειδούς φακού και των

96 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ΠΏΣ ΕΠΙΛΈΓΟΥΜΕ ΤΑ ΚΑΤΆΛΛΗΛΑ ΓΥΑΛΙΆ ΟΡΆΣΕΩΣ Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον σύγχρονο κόσμο αντιμετωπίζουν ακόμη τα θέματα μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού και πρεσβυωπίας, εκτός των άλλων και με τη χρήση γυαλιών οράσεως. Όμως η επιλογή των κατάλληλων γυαλιών οράσεως παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στη σωστή διόρθωση του προβλήματος όσο και στην ποιότητα όρασης και την καθημερινότητα στη ζωή μας. Φυσικά τα γυαλιά οράσεως δεν λύνουν απλά και μόνο το πρόβλημα της όρασης, αλλά με τη σωστή επιλογή διαμορφώνουν προσωπικό στiλ και αναδεικνύουν στοιχεία της προσωπικότητας του ατόμου που τα φορά. Αρκετοί από εμάς κάνουν το λάθος να διαλέγουν γυαλιά οράσεως με κριτήρια παρόμοια με αυτά που επιλέγουν τα γυαλιά ηλίου. Για παράδειγμα, στα γυαλιά ηλίου, επιλέγουμε γυαλιά με πιο μεγάλο σκελετό, για να μας παρέχουν την καλύτερη προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Όμως δεν ισχύει το ίδιο και για τα γυαλιά οράσεως. Πέρα από το χρώμα και το σχήμα, που αναδεικνύουν τα χαρακτηριστικά του ατόμου, θα πρέπει να επιλέξουμε και το σωστό υλικό κατασκευής του, το οποίο πρέπει να είναι υποαλλεργικό ή αν πρόκειται για μέταλλο να είναι ελαφρύ, συνήθως τιτάνιο ή κράμα

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ αλουμινίου. Ακόμη θα πρέπει να παρέχει σταθερότητα, αντοχή και καλή δερματική ανοχή. Όσον αφορά τους φακούς, εδώ η επιλογή είναι πράγματι δύσκολη και απαιτείται η συμβουλή του οπτικού - οπτομέτρη, ο οποίος έχει την επιστημονική και τεχνολογική κατάρτιση να επιλέξει τον σωστό φακό για κάθε περίπτωση. Βέβαια, αρκετοί δεν γνωρίζουν καν ότι αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με την όρασή τους, ενώ ακόμα και όσοι φορούν ήδη γυαλιά οράσεως συχνά αμελούν να τα αντικαταστήσουν. Αν και τον τελευταίο λόγο έχει πάντα ο οπτομέτρης, πριν όμως μπορεί να εμφανισθούν κάποια σημάδια, που δεικνύουν ότι μάλλον κάποιοι χρειάζονται γυαλιά οράσεως ή αντικατάστασή τους με νέα. Γενικά η μειωμένη όραση, η δυσκολία

ραίτητες αλλαγές. Παράλληλα, η τεχνολογία στην Οπτική και στην Οπτομετρία αναπτύσσεται συνεχώς, που σημαίνει ότι τα νέα γυαλιά οράσεως θα ανταποκρίνονται πιο ικανοποιητικά στις ανάγκες του χρήστη. Τα τελευταία χρόνια, εφευρίσκονται νέα υλικά, πιο αποτελεσματικά, που βελτιώνουν την όραση μέσα από τα γυαλιά, αλλά και την αισθητική του προσώπου που τα φοράει. Η ανάπτυξη των υπολογιστών έδωσε μεγάλη ώθηση στη σχεδίαση και την κατασκευή των διορθωτικών φακών. Τα συστήματα CNC (κοπή με αυτοματοποιημένη οδήγηση από ΗΥ) εδώ και αρκετά χρόνια προσφέρουν ακρίβεια στην κοπή των διορθωτικών φακών αλλά και μείωση του χρόνου παραγωγής μιας συντα-

όρασης τη νύχτα, συχνοί πονοκέφαλοι, θολή όραση ή έγχρωμοι κύκλοι γύρω από φωτεινές πηγές είναι κάποια συμπτώματα που πρέπει να μας προβληματίσουν. Αλλά ακόμη και αν δεν εντοπίζεται κανένα από τα παραπάνω σημάδια, επειδή τα γυαλιά οράσεως δυστυχώς δεν είναι φτιαγμένα να αντέχουν για μια ολόκληρη ζωή, πρέπει να ανανεώνονται, ώστε να προσαρμοστούν στις αλλαγές της συνταγής, αλλά και για έναν καινούριο σκελετό, για να λειτουργούν σωστά. Ακόμη με κάθε αλλαγή θα είναι και πιο σύγχρονα από άποψη τεχνολογίας. Όσο και αν προσέχει κάποιος, μετά από κάποια χρόνια χρήσης μπορεί να μην εφαρμόζουν τέλεια στο πρόσωπο ή οι φακοί να έχουν χαραχτεί, ακόμα και αν δεν είναι εμφανής η ζημιά. Τότε ένας ειδικός, όπως ο οπτικός - οπτομέτρης, μπορεί να παρατηρήσει τέτοιες ζημιές και να προτείνει τις απα-

γής. Παράλληλα, με τη χρήση ΗΥ και ειδικών αλγορίθμων έχουν αναπτυχθεί συστήματα που σχεδιάζουν διορθωτικούς φακούς στα μέτρα του προσώπου του διοπτροφόρου, σε συνδυασμό με τη διορθωτική συνταγή. Όλοι οι φακοί ελέγχονται πλέον με τη χρήση Laser, τόσο για την ακρίβεια της συνταγής όσο και την απόλυτη ορθότητα τοποθέτησης των κέντρων και της κοπής του σχήματος των φακών. Η ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΏΝ ΦΑΚΏΝ Οι πολυεστιακοί φακοί αφορούν κυρίως διορθωτικούς φακούς για την πρεσβυωπία, όταν υπάρχει ανάγκη για διόρθωση και μυωπίας ή υπερμετρωπίας για τη μακρινή και μεσαία απόσταση όρασης. Πρόσφατα, με την ανάπτυξη της Τεχνητής ΝοημοΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 97

σύνης (ΑΙ) έχουμε την παραγωγή ειδικών συνταγών διορθωτικών φακών, όπως τα πολυεστιακά γυαλιά 5ης γενεάς, όπου δεν λαμβάνονται μόνο υπόψη το πρόσωπο και τα χαρακτηριστικά του στη σχεδίαση, αλλά πάντοτε με τη βοήθεια ΗΥ υπολογίζεται η καλύτερη δυνατή διόρθωση σε διάφορα σημεία του φακού, έχοντας υπόψη και το σχήμα και τη θέση του σκελετού μπροστά από τον οφθαλμό, τις κινήσεις του οφθαλμού (που διαφέρει από άτομο σε άτομο), ακόμα και την ιδιαίτερη απαίτηση όρασης του χρήστη. Με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, μέσα στους στόχους είναι η ευκρινής όραση με φυσική θέση κεφαλής και σώματος, ανεξαρτήτως του τύπου και του σχήματος κάθε σκελετού. Για να επιτευχθεί αυτό, δημιουργείται βάση δεδομένων που περιλαμβάνει μετρήσεις: α) προσωπικές και του σκελετού, β) μετρήσεις και ρυθμίσεις των χαρακτηριστικών στοιχείων του σκελετού και γ) μετρήσεις των φυσιολογικών χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου οφθαλμού. Πλέον, η σχεδίαση των περισσότερων εξατομικευμένων πολυεστιακών γυαλιών τον 21ο αιώνα χαρακτη-

ρίζεται από την επιλογή σχεδίασης με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα σημαντικό πλεονέκτημα των πολυεστιακών φακών οράσεως είναι ότι ο χρήστης μπορεί να μετακινεί ομαλά το βλέμμα του από τη μια ζώνη στην άλλη (κοντινή, μεσαία, μακρινή) χωρίς ενοχλητικές παραμορφώσεις. Με αυτόν τον τρόπο προσεγγίζουν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τη φυσική όραση χωρίς ενοχλητικές παραμορφώσεις ΠΌΤΕ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΛΛΆΖΟΥΜΕ ΓΥΑΛΙΆ Φυσικά προκύπτει η ερώτηση πόσο συχνά πρέπει να αλλάζει κανείς γυαλιά. Η απάντηση είναι όποτε είναι αναγκαία η αλλαγή. Πότε είναι αναγκαία; Όταν η φθορά τους δυσκολεύει την όραση ή όταν η συνταγή την απαιτεί. Γενικά, στους ενήλικες χωρίς παράγοντες κινδύνου και στα παιδιά άνω των 6 ετών, μια οπτομετρική εξέταση προτείνεται τουλάχιστον κάθε δύο χρόνια, ενώ στους ενήλικες άνω των 60 ετών προτείνεται μία οφθαλμολογική εξέταση κάθε ένα χρόνο. Αν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα όρασης, ο χρόνος εξέτασης καλόν είναι να μειωθεί στο εξάμηνο. Τότε σε αυτές τις εξετάσεις διαπιστώνεται αν πρέπει να αντικατασταθούν τα γυαλιά οράσεως, να αλλαχθούν οι φακοί ή και να γίνει αλλαγή του σκελετού. ■

ΑΡΙΣΤΕΊΔΗΣ ΧΑΝΔΡΙΝΌΣ Ο Αριστείδης Χανδρινός είναι οπτικός - οπτομέτρης, διδάκτωρ της Σχολής Οπτομετρίας του Πανεπιστημίου Cardiff της Ουαλίας και παράλληλα είναι επίκ. καθηγητής του τομέα Οπτικής & Οπτομετρίας στο τμήμα Βιοϊατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων και άρθρων σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, ενώ είναι διορθωτής (reviewer) σε διεθνή οφθαλμολογικά περιοδικά (όπως το «Ophthalmology Research»). Είναι μέλος του Ερευνητικού Εργαστηρίου Οπτικής Μετρολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και ιδρυτής της Κλινικής Οπτομετρικού Ελέγχου στο Ιατρείο του Πανεπιστημίου.

98 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ΠΓΝ ΛΆΡΙΣΑΣ

Νεότερα δεδομένα για την αντιμετώπιση της Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας και του Διαβητικού Οιδήματος Ωχράς! Γράφουν οι

ΣΟΦΙΑ ΑΝΔΡΟΥΔΗ, διευθύντρια, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οφθαλμολογίας

ΜΑΡΙΑ ΠΑΥΛΑΚΗ, ειδικευόμενη Οφθαλμολογίας Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας

100 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΟΓΙΑΝΝΗΣ, ειδικευόμενος Οφθαλμολογίας

ΣΤΙΣ ΜΈΡΕΣ ΜΑΣ ΕΚΤΙΜΆΤΑΙ ΌΤΙ 6,4 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πάσχουν από οφθαλμικές επιπλοκές του σακχαρώδoυς διαβήτη, ενώ ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί στα 8,6 εκατομμύρια μέχρι το έτος 2050. Οι οφθαλμικές επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη περιλαμβάνουν τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ) και το διαβητικό οίδημα της ωχράς (ΔΟΩ), τα οποία και μπορεί να εκδηλωθούν σε οποιοδήποτε στάδιο της νόσου. Υπολογίζεται ότι το 1/3 των διαβητικών ασθενών θα εμφανίσει διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ) και το 1/10 εξ αυτών θα εμφανίσει ΔΟΩ. Η ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΉΣ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΆΘΕΙΑΣ (ΔΑ) Οι θεραπευτικοί στόχοι της Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας (ΔΑ) αφορούν στη διατήρηση και βελτίω-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ ση της ήδη υπάρχουσας όρασης, στον περιορισμό της εξέλιξης και των υποτροπών της αμφιβληστροειδοπάθειας, της ενδοϋαλοειδικής αιμορραγίας και του ΔΟΩ. Οι ανωτέρω στόχοι καθίσταται εφικτό να πραγματοποιηθούν μόνο με την εξατομίκευση της θεραπείας, τον τακτικό έλεγχο του ασθενούς, τη ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου, της αρτηριακής πίεσης, του λιπιδαιμικού προφίλ και την έγκαιρη παρέμβαση φαρμακολογικά και χειρουργικά, ώστε να αποφεύγεται η βαριά επιδείνωση της όρασης στην πλειονότητα των ασθενών. Η κλασική θεραπεία της διαβητικής αμφιβληστρο-

ραπεία πρώτης γραμμής για το ΔΟΩ. Έχουν όμως αναφερθεί σοβαρές επιπλοκές από τη laser φωτοπηξία, όπως η χοριοειδική νεοαγγείωση, η μεγέθυνση των ουλών και υποαμφιβληστροειδική ίνωση, ενώ εξίσου σοβαρή είναι και η καταστροφή των φωτουποδοχέων και κατά συνέπεια η απώλεια της όρασης στην υπό θεραπεία περιοχή. Η έλευση των anti-VEGF παραγόντων έχει εκτοπίσει κατά πολύ την εφαρμογή της laser φωτοπηξίας, ωστόσο αυτή μπορεί ακόμα να εφαρμοστεί σαν αρχική θεραπεία σε ασθενείς με κακή συμμόρφωση στην ανάγκη για μακροχρόνια χορήγηση ενδο-

ειδοπάθειας περιλαμβάνει τη φωτοπηξία με laser, ενώ τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται και η χρήση αντι-αγγειογεννετικών παραγόντων (anti-VEGF). Οι παράγοντες anti-VEGF έχουν εγκριθεί από τον FDA και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) για τη χρήση τους στη ΔΑ. Μεγάλες μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση anti-VEGF δεν υπερτερεί έναντι της κλασικής laser φωτοπηξίας όσον αφορά τα αποτελέσματα της οπτικής οξύτητας σε βάθος πενταετίας, ενώ άλλες μελέτες έδειξαν μεγάλη βελτίωση της οπτικής οξύτητας τον πρώτο χρόνο θεραπείας με anti-VEGF έναντι της θεραπείας με laser φωτοπηξία.

φθάλμιων ενέσεων ή ως συμπληρωματική θεραπεία για ασθενείς που δεν αποκρίνονται ή έχουν ανεπαρκή ανταπόκριση στη θεραπεία με αναστολείς anti-VEGF. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η θεραπεία του ΔΟΩ πρωτίστως αφορά παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής του ασθενούς με αυστηρό έλεγχο του διαβήτη και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c), της υπέρτασης και της υπερλιπιδαιμίας (νεότερες μελέτες τονίζουν τη χρησιμότητα των στατινών στην αντιμετώπιση του ΔΟΩ), δίαιτα, απώλεια σωματικού βάρους και άσκηση.

Η ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΎ ΟΙΔΉΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΩΧΡΆΣ (ΔΟΩ) Η laser φωτοπηξία αποτελούσε μέχρι πρόσφατα τη θε-

Η ΘΕΡΑΠΕΊΑ Η θεραπεία του ΔΟΩ αφορά τις ακόλουθες δύο κατηγορίες ασθενών: • Ασθενείς με ΔΟΩ χωρίς επιδείνωση της οπτικής ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 101

οξύτητας Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με οπτική οξύτητα 8/10 ή καλύτερη, η θεραπεία μπορεί να προσαρμοστεί (εντατική παρακολούθηση αντί ενεργού θεραπείας) καθ’ υπόδειξη του θεράποντος ιατρού. Σε μια κλινική μελέτη (DRCR Protocol V) όπου συγκρίθηκαν η ενδοφθάλμια έγχυση anti-VEGF, η laser φωτοπηξία και η παρακολούθηση σε 702 ενήλικες με ΔΟΩ και καλή οπτική οξύτητα (8/10 ή καλύτερη), δεν υπήρξε σημαντική διαφορά στην απώλεια όρασης στο τέλος 2 ετών παρακολούθησης μεταξύ των τριών ομάδων (μείωση της οπτικής οξύτητας ≥5 γράμματα, παρατηρήθηκε σε ποσοστό 16, 17 και 19%, αντίστοιχα). Αν συνυπολογιστούν ο κίνδυνος επιπλοκών από τις εγχύσεις antiVEGF παραγόντων, αλλά και το κόστος της θεραπείας, η συχνή παρακολούθηση αποτελεί μια ιατρικά σωστή επιλογή, εφόσον δεν παρατηρείται επιδείνωση.

• Διαβητικό Οίδημα Ωχράς με επιδείνωση της οπτικής οξύτητας Στους περισσότερους ασθενείς με ΔΟΩ και μειωμένη οπτική οξύτητα συστήνεται ως πρώτης γραμμής θεραπεία η ενδοφθάλμια χορήγηση παραγόντων antiVEGF. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία με αναστολείς του VEGF χρειάζονται συνήθως πολλές εγχύσεις σε βάθος ετών και για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα ή διά βίου. Έτσι η laser φωτοπηξία θα μπορούσε να αποτελέσει μια σωστή θεραπευτική επιλογή στις περιπτώσεις που ο ασθενής δεν συμμορφώνεται με τη θεραπεία ή δεν μπορεί να παρακολουθήσει το θεραπευτικό πρόγραμμα των επισκέψεων για οικονομικούς ή κοινωνικούς λόγους. ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ANTI-VEGF ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΤΟΥ ΔΟΩ Από το 2005 χρησιμοποιείται εκτός ενδείξεων (offlabel) για το ΔΟΩ το Bevacizumab, ενώ έχουν πάρει από το FDA και τον EMA έγκριση το Ranibizumab (2012), το Aflibercept (2014) και το Brolucizumab (2022). Το Faricimab είναι ένα διδύναμο αντίσωμα που αναστέλλει τον VEGF-A και την αγγειοποίητινη-2 και έχει λάβει

102 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

έγκριση από τον FDA το 2023, ενώ βρίσκεται υπό αξιολόγηση και από τον EMA. Σε μετα-ανάλυση 18 κλινικών δοκιμών που συγκρίνουν έναν anti-VEGF παράγοντα (bevacizumab, ranibizumab ή aflibercept) με μια άλλη θεραπεία, placebo ή καθόλου θεραπεία σε ασθενείς με ΔΟΩ, οι anti-VEGF αύξησαν τις πιθανότητες για βελτίωση της οπτικής οξύτητας κατά τρεις ή περισσότερες γραμμές και μείωσαν τον κίνδυνο σοβαρής απώλειας της όρασης. Κατά την επιλογή της αγωγής πρέπει ο θεράπων να υπολογίζει το κόστος (το οποίο μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό, εάν υπολογίζει κανείς την ανάγκη για μακροχρόνια θεραπεία), την αποτελεσματικότητα, την ανταπόκριση του ασθενούς σε προηγούμενες θεραπείες αλλά και τα κλινικά χαρακτηριστικά του ασθενούς. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι παραπλήσιες για το κάθε σκεύασμα που κυκλοφορεί. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ένας ασθενής που δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία με κάποιο φάρμακο μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς στη χορήγηση διαφορετικού θεραπευτικού παράγοντα. ΕΝΔΟΫΑΛΟΕΙΔΙΚΆ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙΔΉ Η κορτιζόνη έχει χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σαν εμφύτευμα δεξεμαθαζόνης παρατεταμένης αποδέσμευσης. Η μονοθεραπεία με κορτιζόνη μπορεί να ωφελήσει ασθενείς με ανθεκτικό ΔΟΩ, αλλά σε οφθαλμούς που δεν έχουν υποβληθεί σε επέμβαση καταρράκτη τα οφέλη αντισταθμίζονται μακροπρόθεσμα από την εμφάνιση καταρράκτη ή οφθαλμικής υπερτονίας ή και γλαυκώματος. Σε μια πολυκεντρική αναδρομική μελέτη ασθενών με ανθεκτικό στη θεραπεία ΔΟΩ αποδείχθηκε πως η οπτική οξύτητα και τα ανατομικά αποτελέσματα ήταν βελτιωμένα στην ομάδα ασθενών που έλαβε εμφύτευμα δεξαμεθαζόνης, σε σχέση με την ομάδα που συνέχισε την αγωγή με anti-VEGF. Τα κορτικοστεροειδή, σε συνδυασμό με laser φωτοπηξία ή anti-VEGF, δεν φαί-

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ νεται να βελτιώνουν σημαντικά την οπτική οξύτητα ή να μειώνουν τον αριθμό των απαιτούμενων εγχύσεων anti-VEGF, όμως η συνδυαστική θεραπεία μπορεί να είναι ευεργετική σε ανθεκτικά περιστατικά ΔΟΩ. Επίσης ο συνδυασμός της δεξαμεθαζόνης σε μορφή εμφυτεύματος κατά την επέμβαση καταρράκτη σε ασθενείς με ΔΟΩ φαίνεται να δίνει καλύτερα μετεγχειρητικά αποτελέσματα όσον αφορά την οπτική οξύτητα. ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ Δεν υπάρχουν σαφή επιστημονικά δεδομένα που να

αποδεικνύουν την υπεροχή κάποιου anti-VEGF παράγοντα έναντι άλλων. Δεν υφίσταται επί του παρόντος κάποια ενιαία προσέγγιση όσον αφορά στο συνδυασμό των θεραπευτικών επιλογών που διαθέτουμε και η θεραπεία εξαρτάται από το κλινικό προφίλ του ασθενούς, συμπεριλαμβανομένης της βαρύτητας της παραγωγικής διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, της παρουσίας ή μη του διαβητικού οιδήματος της ωχράς, της παρουσίας ή μη ενδοϋαλοειδικής αιμορραγίας, καθώς και από τη συνέπεια του ασθενούς στην τήρηση του προτεινόμενου θεραπευτικού πρωτοκόλλου. ■

ΣΟΦΙΑ ΑΝΔΡΟΥΔΗ Η Σοφία Ανδρούδη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με κλινικό και ερευνητικό ενδιαφέρον στις παθήσεις αμφιβληστροειδούς και χοριοειδούς. ΣΗΜΑΝΤΙΚΈΣ ΔΙΑΚΡΊΣΕΙΣ (ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΆ): Υποτροφία από Committee of General Scholarships, Harvard University. - Immunology Award (Department of Ocular Immunology - Mass Eye and Ear Infirmary, Harvard Medical School). Travel grant από το International Research Foundation for Children’s Eye Care. Μέλος της Committee for Ethics and Regulation in Human Research (American Research and Vision in Ophthalmology - ARVO). Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας για τη Μελέτη των Οφθαλμικών Φλεγμονών και Λοιμώξεων.

International Ophthalmologist Education Award (American Academy of Ophthalmology). Achievement Award (American Academy of Ophthalmology). Βραβείο Ακαδημαϊκής Αριστείας από το υπουργείο Παιδείας. Μέλος της Επιτροπής ARVO Global Committee. Fellow of the European Board of Ophthalmology (FEBO) και εξεταστής του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Οφθαλμολογίας. Μέλος κατόπιν εκλογής της International Uveitis Study Group. Μέλος κατόπιν εκλογής (μοναδική Ελληνίδα) του Club Jules Gonin. Μέλος του Education Committee της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αμφιβληστροειδούς (EURETINA). Μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Αμφιβληστροειδούς (EBO - Retina). Liaison Committee Member of the EBO Retina.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΟΓΙΑΝΝΗΣ Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτογιάννης γεννήθηκε και κατοικεί στη Λάρισα. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εκπλήρωσε την υπηρεσία υπαίθρου στο Νομό Γρεβενών, ενώ παράλληλα αποφοίτησε από το ΠΜΣ «Γενετική του Ανθρώπου» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στη συνέχεια, εργάστηκε για ένα διάστημα ως ειδικευόμενος Παθολογίας στο ΠΓΝ Λάρισας. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο 3ο έτος ειδικότητας Οφθαλμολογίας στο ΠΓΝ Λάρισας, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί το ΠΜΣ «Χειρουργική του Οφθαλμού» του ΑΠΘ. Έχει συμμετάσχει σε σεμινάρια ALS και Προσέγγισης Παιδοφθαλμολογικού Ασθενούς (ΑΠΘ).

ΜΑΡΙΑ ΠΑΥΛΑΚΗ ΚΛΙΝΙΚΉ ΕΜΠΕΙΡΊΑ Ιανουάριος 2020 - Αύγουστος 2022 ειδικευόμενη Οφθαλμολογίας, Γ.Ν. Τρικάλων. Αύγουστος 2022 - Οκτώβριος 2022 ιατρός υπηρεσίας υπαίθρου. Οκτώβριος 2022 - Ιανουάριος 2024 ειδικευόμενη Οφθαλμολογίας, ΠΓΝ Λάρισας. ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ Οκτώβριος 2018 πτυχίο Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Σεπτέμβριος 2020 master of science, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΣΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ Διπλωματική εργασία για το MSc: «Νευρωνικά κυκλώματα της όρασης και ο ρόλος των εμφυτευμάτων για την αποκατάσταση της όρασης». ΒΡΑΒΕΊΑ ΚΑΙ ΤΙΜΗΤΙΚΈΣ ΔΙΑΚΡΊΣΕΙΣ Διαγωνισμός σπάνιων περιστατικών «Ανδρέας Διαγουρτάς» στο 27ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γλαυκώματος. ΔΗΜΟΣΙΕΎΣΕΙΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΉ ΠΕΡΙΟΔΙΚΆ Radiotherapy in Uveal Melanoma: A Review of Ocular Complications.

Current Oncology, 30(7), 6374-6396. https://doi.org/10.3390/curroncol30070470. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 103

Τράχωμα-Αιγυπτιακή οφθαλμία: Ιστορικός και λαογραφικός σχολιασμός!

Γράφει ο ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ Α. ΡΗΓΆΤΟΣ, ιατρόςσυγγραφέας, αμ. επίκ. καθηγητής Ιατρικής και επίτ. δρ Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε. Πανεπιστημίου Αθηνών

Η Μαντώ Μαυρογένους ήταν υπεύθυνη για τη φροντίδα των παιδιών, τα περισσότερα από τα οποία έπασχαν από τράχωμα.

ΤΟ ΤΡΆΧΩΜΑ ΕΊΝΑΙ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΉ νόσος των οφθαλμών που εκδηλώνεται ως χρόνια φλεγμονή του επιπεφυκότα των βλεφάρων, στον οποίο αναπτύσσονται τα τραχωματικά κοκκία. Κατά τον Γαληνό, «οι χιτώνες των οφθαλμών οδυνώνται σκοτιζώμενοι». Ο Ιωάννης ο Ακτουάριος (13ος-14ος αι.) γράφει ότι το τράχωμα είναι «τραχύτης των ένδον των βλεφάρων μερών», που χαρακτηρίζεται από έντονη μεταδοτικότητα. Ακόμα τον προηγούμενο αιώνα η πάθηση ενδημούσε σε πολλές περιοχές της χώρας, ήταν δε πολύ μεγάλο πρόβλημα, καθώς μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια της όρασης.

104 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Μεταξύ των πρώτων έργων που πραγματοποίησε ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας (1776-1831) ήταν και η κατασκευή μεγάλου δημόσιου κτιρίου που χρησίμευσε για διάφορες χρήσεις, κυρίως δε ως ορφανοτροφείο, ως σχολείο και κατοικία των ορφανών των πολέμων και των παιδιών των εξαγορασμένων από τα σκλαβοπάζαρα. Τα παιδιά εξαγοράστηκαν με τη βοήθεια ξένων ανθρωπιστών και ευκατάστατων Ελλήνων. Υπεύθυνη για τη φροντίδα των παιδιών -τα περισσότερα από τα οποία έπασχαν από τράχωμαήταν η Μαντώ Μαυρογένους (1796-1840) που είχε και αξιόλογη ευρωπαϊκή εκπαίδευση.1 Στα καθήκοντά της

AΦΙΕΡΩΜΑ | ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ ήταν και η θεραπεία των τραχωματικών παιδιών, που έφθαναν περίπου τα 500! Το 1836 εκδίδεται από την Ιατρική Εταιρεία Αθηνών το πρώτο σε ελληνική γλώσσα ιατρικό περιοδικό «Ασκληπιός». Στο τελευταίο τεύχος και με χωριστή σελιδαρίθμηση δημοσιεύεται «Παράρτημα», «εμπεριέχον τας εν τη ελληνική επικρατεία ιατρικάς και υγειονομικάς διατάξεις» με αντικείμενο «Περί εμποδισμού των μολυσματικών (κολλητικών) αρρωστιών».2 Μεταξύ των 12 νοσημάτων για τα οποία παρέχει οδηγίες προστασίας, καθώς τα θεωρεί μεταδοτικά που μπορεί να

του νοσήματος σε πολλές επαρχιακές περιοχές, όπου το νόσημα ενδημούσε, εφαρμόζονταν και διάφορες εμπειρικές θεραπευτικές μέθοδοι, όπως στη Χίο. Εργασίες διαφόρων ερευνητών από την αρχή του 20ού αι. και για τις πέντε πρώτες -τουλάχιστονδεκαετίες δίνουν αυξημένα ποσοστά νοσούντων. Ιατρικές δημοσιεύσεις χαρακτηρίζουν το νησί Τραχωματόπληκτο, ακόμα ως τα τέλη της 4ης δεκαετίας του 20ού αι. Σημειώνεται ότι νέα μεγάλη παρόξυνση της μεταδοτικής νόσου των οφθαλμών συνέβη και κατά το προσφυγικό κύμα του 1922. Ο γενικός διοι-

προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας, περιλαμβάνει και την «Αιγυπτιακή οφθαλμία» (§ 40 και 41). Οι σχετικές οδηγίες είναι οι εξής: στ’. Αιγυπτιακή Οφθαλμία § 40. Επειδή και η αρρωστία αύτη υπάρχει κατά τινάς περιόδους μεταδόσιμος, πρέπει να φροντίζει η αστυνομία να θεραπεύωνται εις απόκλειστα μέρη, όσοι, κατά ιατρού γνώμην, βασανίζονται απ’ αυτήν. §41. Όθεν έκαστος ιατρός άμα γνωρίσει άνθρωπον τινά, πάσχοντα τοιαύτην οφθαλμίαν, αναφέρει κατά χρέος περί αυτής εις την αστυνομίαν. Την ίδια περίοδο, λόγω της συχνής παρουσίας

κητής των νήσων του Αρχιπελάγους Γεώργιος Παπανδρέου*, εκτός από το διορισμό εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού, προχώρησε και στη σύσταση ειδικού Οφθαλμιατρείου. Με νόμο του Ιουλίου 1929 ιδρύει οφθαλμολογικό τμήμα με 25 κρεβάτια, προς το οποίο και προσαρτήθηκαν διάφορα τραχωματικά ιατρεία. Σε καταγραφή νοσηλευτικών τμημάτων στη Χίο ο Παϊδούσης,3 δέκα χρόνια αργότερα (1939), καταγράφει για το Οφθαλμιατρείο τέσσερις κλίνες εσωτερικών ασθενών. *

Πρόκειται για τον μετέπειτα πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 105

Επιστημονική μελέτη του Α. Μπούζα γράφει ότι το 1931 θα πρέπει να υπήρχαν περί το «ένα εκατομμύριο Έλληνες τραχωματικοί σε όλα τα στάδια της νόσου, το δε 1980, ήτοι μετά 50 έτη, 10.000 με ουλώδες τράχωμα. Αυτό φυσικά είναι έργο πολλών παραγόντων και πολλών ανθρώπων…».4,5

Τράχωμα και Μετανάστευση Οι ασκορδαψοί αυτοί έγιναν γνωστοί με τον όρο τραχώματα στο χωριό της εκ μητρός μάμμης μου, Άγιος Μύρων Μαλεβιζίου, το 1910, όταν παρουσιάστηκε έντονο μεταναστευτικό ρεύμα προς την Αμερική. Ήκουσα πολλούς Αγιομυριανούς που είχαν πάει στην Αθήνα για να τακτοποιήσουν τα διαβατήριά τους και έλεγαν «για να περάσεις στην Αμερική δεν πρέπει νάχεις τραχώματα στα μάτια. Όταν άλλοι τους ρωτούσανε «είντα ’ναι κειανά τα τραχώματα;» απαντούσαν: «Πράμα, μωρέ, δεν είναι. Κουρφοί ασκορδαψοί ’ναι. - Αι, και για τσ’ ασκορδαψούς εδά δε μπορεί κανείς να πάει να βγάλει μια δεκάρα; Μέγας είσ’ απλάτανε!». Ακούει κανείς: «Δεν τώδα». «Γιάντα, ασκορδαψούς έχουν τα μάθια σου;» Ευαγγελία Κ. Φραγκάκι Η Δημώδης Ιατρική της Κρήτης. Αθήναι 1978

Στην Κρήτη ήταν επίσης διαδεδομένο το τράχωμα όπως και άλλες οφθαλμικές παθήσεις. Η Ευαγγελία Κ. Φραγκάκι στο βιβλίο της «Η Δημώδης Ιατρική της Κρήτης»6 αφιερώνει ειδικό κεφάλαιο για τις παθήσεις των ματιών. Την πάθηση που ήταν γνωστή ως αράπικος

πονέμματος τη θεωρεί μολυσματική επιπεφυκίτιδα. Είναι νόσημα συρτικό, γράφει, δηλαδή μεταδοτικό σέρνεται ως επιδημία: «…αγούγια ντου που τονέ ’πχιάσει ∙ μπορεί και να στραβωθεί. Την ημέρα δένουν τα μάτια με μαύρο ή μπλάβο πανί για να μη πηγαίνει φως και “χάσουνε το φως τους”». Θα μπορούσε να είναι και το τράχωμα, αν και αυτό το αποκαλούν ασκαρδαψούς και κορφούς ασκαρδαψούς. Η πάθηση αυτή έχει ισχυρό κνησμό και κατακόκκινα μάτια, πέφτουν τα βλέφαρα και δημιουργείται εκτρόπιο («το κάτω καπάκι του αμαθιού ξεστρουμίζει»). Το όνομά τους στην Κρήτη έχει δοθεί από τα σκόρδα, καθώς η θεραπεία τους ήταν τρίψιμο με ξεφλουδισμένο σκόρδο: «Κειονά το ζουμάκι που βγάνει το σκόρδο είναι το γιατρικό των ασκορδαψών». Η εξάπλωση της οφθαλμοπάθειας αυτής έχει και στην Κρήτη περιορισθεί, καθώς από δεκαετίες εφαρμόζονται επιστημονικές θεραπείες όπως παντού. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ρηγάτος Γ.: Γυναίκες με υγειονομικές και θεραπευτικές δραστηριότητες κατά την περίοδο του 1821/ Ημερολόγιο 2022. Εκδ. ΒΗΤΑ, Αθήνα 2022.

2. Ασκληπιός (περιοδικό Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών): Παράρτημα εμπεριέχον τας εν τη ελληνική επικρατεία ιατρικάς και υγειονομικάς διατάξεις. Ασκληπιός Τόμ. Α’, Αθήναι 1836.

3. Παϊδούσης Μ.: Επιδημήσαντα και εκδημήσαντα νοσήματα εις Χίον.

4. Μπούζας Α.: Νοσήματα του επιπεφυκότος και των προασπιστικών μορίων. Εις: Αφιέρωμα 50 χρόνων της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, Αθήναι 1981.

5. Ρηγάτος Γ.: Αντιτραχωματικά νοσοκομεία Χίου. Στο βιβλίο «Νοσοκομεία και συναφή ιδρύματα στην Ελλάδα. Ιστορικές πληροφορίες και μαρτυρίες. S&G Solutions, Αθήνα 2018, σελ. 270-271.

6. Φραγκάκι Ευ. Κ.: Η Δημώδης Ιατρική της Κρήτης. Αθήναι 1978, σελ. 114-115. ■

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΌ ΣΗΜΕΊΩΜΑ Ο Γεράσιμος Α. Ρηγάτος εργάσθηκε ως γιατρός ειδικότητας παθολόγου-ογκολόγου επί 40 χρόνια, πολλά από τα οποία ως διευθυντής στο Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας». Εκτός από το επιστημονικό, έχει πλούσιο και σημαντικό συγγραφικό έργο στους τομείς της Ιστορίας, της Λαογραφίας και του Πολιτισμού της Ιατρικής, καθώς και στην πεζογραφία. Για το συγγραφικό έργο του έχει τιμηθεί με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε. του ΕΚΠΑ, με το χρυσό μετάλλιο «Γρηγόριος Ξενόπουλος» (δύο φορές), με έπαινο «Μάρκος Αυγέρης» και με το βραβείο «Άγις Θέρος» από την «Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών», με υποτροφία από το Τμήμα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Princeton, με βραβείο Α’ τάξεως από την Ακαδημία Αθηνών και με άλλες διακρίσεις.

106 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Ο κ. Άγις Πιστιόλας, πρόεδρος Δ.Σ. ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ, και ο Δρ Βασίλης Αποστολόπουλος, διευθύνων σύμβουλος, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών.

Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών συμμετέχει στην πρωτοβουλία ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ! Ο ΌΜΙΛΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΎ ΑΘΗΝΏΝ αποτελεί πλέον την πρώτη επιχείρηση-Υποστηρικτή από το χώρο της παροχής υπηρεσιών που συμμετέχει στην πρωτοβουλία ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ, τον πρωτοπόρο φορέα προαγωγής της ελληνικότητας στο ελληνικό επιχειρείν. Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών, που πρεσβεύει και προάγει διαχρονικά την ελληνικότητα στην ελληνική υγεία, αναγνώρισε από την πρώτη στιγμή τη σημασία της πρωτοβουλίας και βρέθηκε στο πλευρό της. Ο θεσμός του Υποστηρικτή σχεδιάστηκε ακριβώς για αμιγώς ελληνικές επιχειρήσεις, που έχουν έδρα και ιδιοκτησία στην Ελλάδα, προσφέρουν και μεγιστοποιούν την υπεραξία στην ελληνική επιχειρηματικότητα και την οικονομία, κάτι που ταίριαζε απόλυτα στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών, τον μόνο πλέον ελληνικό όμιλο υγείας στη δευτεροβάθμια περίθαλψη. Σκοπός της ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ είναι η ανάδειξη και προώθηση του σύγχρονου επιχειρηματικού και παραγωγικού πολιτισμού της χώρας μας, καθώς και η πληροφόρηση της ελληνικής κοινωνίας για το πλεόνασμα προστιθέμενης αξίας που προσφέρουν οι ελληνικής ιδιοκτησίας παραγωγικές - μεταποιητικές επιχειρήσεις προς όφελος της ανάπτυξης και της ευημερίας μας. Στην πρωτοβουλία ΕΛΛΑ-∆ΙΚΑ ΜΑΣ καλούνται να συμμετέχουν όλες οι παραγωγικές - μεταποιητικές εταιρείες που διατηρούν στην Ελλάδα το τρίπτυχο: έδρα, παραγωγή και ιδιοκτησία.

Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών εντάσσεται στην πρωτοβουλία και είναι ο πρώτος «πλατινένιος» Υποστηρικτής της, που του εξασφαλίζει τη συμμετοχή σε συζητήσεις που αφορούν στη δημόσια παρέμβαση και διαβούλευση για τα κρίσιμα ζητήματα του τόπου και σε δράσεις συνεργασίας της πρωτοβουλίας.

H νέα συνεργασία των δύο μερών έρχεται να ενισχύσει την υπάρχουσα συνέργεια, στο πλαίσιο της οποίας οι 7.000 εργαζόμενοι, στις 70 και πλέον αμιγώς ελληνικές παραγωγικές εταιρείες-μέλη της ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ, αποκτούν ειδική πρόσβαση και σειρά αποκλειστικών προνομίων και καλύψεων σε όλες τις κλινικές του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Στο πλαίσιο της υπογραφής, ο διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, Δρ Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος, δήλωσε: «Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που αποτελούμε την πρώτη εταιρεία που εντάσσεται στην πρωτοβουλία με τη μορφή του Υποστηρικτή, και μάλιστα στην κορυφαία βαθμίδα αυτού του νέου θεσμού, για τον οποίο και δουλέψαμε μαζί με την οικογένεια της ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ τα τελευταία έτη. Από σήμερα, λοιπόν, προχωράμε μαζί, και η υπογραφή της ένταξής μας θα δώσει περαιτέρω ώθηση σε κοινές πρωτοβουλίες και δράσεις, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να πετύχουμε σπουδαία πράγματα για την ελληνική κοινωνία και επιχειρηματικότητα». ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 107

Καινοτόμες θεραπείες δίνουν ελπίδα στις ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού! Οι νέες θεραπείες χορηγούνται και στην Ελλάδα σε έναν μεγάλο αριθμό ασθενών με καρκίνο μαστού και φαίνονται να υπερέχουν της κλασικής χημειοθεραπείας!

Του ΆΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΊΤΗ

Ο ΚΑΡΚΊΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΎ είναι ο πιο συχνός καρκίνος στον γυναικείο πληθυσμό. Μία στις 8 γυναίκες κατά τη διάρκεια της ζωής της θα νοσήσει από καρκίνο του μαστού. Η ανίχνευση της νόσου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και αυτό φαίνεται να οφείλεται κυρίως στον προσυμπτωματικό έλεγχο, ωστόσο η θνητότητα από τον καρκίνο του μαστού έχει μειωθεί και αυτό αποδίδεται κυρίως στο γεγονός ότι με τον προσυμπτωματικό έλεγχο ανιχνεύεται σε αρχικό στάδιο, που η νόσος μπορεί να είναι ιάσιμη, αλλά και στην εξέλιξη των θεραπευτικών μας επιλογών. Όπως μας επισημαίνει η Μαρία Σκόνδρα, MD, PhD, εξωτερική συνεργάτις Γ’ Ογκολογική Κλινική «Ερρίκος Ντυνάν» και εξωτερική συνεργάτις Κλινική ΡΕΑ, «ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μία ενιαία νόσος, αλλά χαρακτηρίζεται από ετερογένεια, με αποτέλεσμα να διακρίνουμε 3 βασικούς μοριακούς υπότυπους. Περίπου στο 70% των περιπτώσεων οι όγκοι εκφράζουν ορμονικούς υποδοχείς (υποδοχείς οιστρογόνων, +/υποδοχείς προγεστερόνης), στο 20% υπερεκφράζουν τον υποδοχέα HER2 (HER2 enriched) και σε ένα ποσοστό περίπου 10% οι όγκοι είναι τριπλά αρνητικοί. Ως τριπλά αρνητικοί χαρακτηρίζονται οι όγκοι με αρνητική έκφραση των ορμονικών υποδοχέων και αρνητική ή χαμηλή έκφραση του HER2 υποδοχέα (HER2 low)». Οι τριπλά αρνητικοί όγκοι σε όποιο στάδιο και αν διαγνωστούν έχουν συνήθως χειρότερη πρόγνωση από τους υπόλοιπους όγκους, διότι έχουν πιο επιθετική συμπεριφορά. Σύμφωνα με την κ. Σκόνδρα, «συνήθως εμφανίζεται σε νεότερες γυναίκες (ηλικία <40

108 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ετών). Επίσης, συνήθως όταν κάνει μεταστάσεις είναι σπλαχνικές και λιγότερα συχνά οστικές, ενώ μπορεί να κάνει και εγκεφαλικές μεταστάσεις. Οι μεταστάσεις εμφανίζονται πρώιμα, δηλαδή στις περισσότερες περιπτώσεις μέσα στα πρώτα 2-3 χρόνια από τη διάγνωση, ενώ σπάνια θα δούμε μεταστάσεις μετά από 8-10 χρόνια, όπως μπορεί να συμβεί στους ορμονοευαίσθητους όγκους». Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού σχετίζεται πιο συχνά με τις κληρονομικές BRCA 1-2 μεταλλάξεις (20% των ασθενών με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού φέρουν κληρονομική μετάλλαξη BRCA 1/2). ΟΙ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ Τα τελευταία χρόνια έχουμε σημαντικές εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση του τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού. Νέα φάρμακα έχουν πάρει έγκριση τόσο για την πρώιμη όσο και για τη μεταστατική νόσο. Όπως τονίζει η Έλενα Φούντζηλα, παθολόγος ογκολόγος, Κλινική «Άγιος Λουκάς», Θεσσαλονίκη, Clinical Associate Professor, EUC, ακαδημαϊκός υπότροφος Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, «γενικά στον πρώιμο καρκίνο μαστού, δηλαδή στον καρκίνο που εντοπίζεται μόνο στο μαστό ή και στους λεμφαδένες της μασχάλης, έχει καθιερωθεί η χορήγηση χημειοθεραπείας πριν από τη χειρουργική επέμβαση (προεγχειρητική χημειοθεραπεία), η οποία οδηγεί στην πλήρη ύφεση (εξαφάνιση) του καρκίνου τουλάχιστον στις μισές ασθενείς. Πρόσφατα εγκρίθηκε η ανοσοθεραπεία και για τη θεραπεία του τριπλά αρνητικού καρκίνου μαστού. Η ανοσοθεραπεία, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ως προεγχειρητική θεραπεία σε ασθενείς με πρώιμο τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού, οδήγησε στην αύξηση των ασθενών στις οποίες επιτυγχάνεται πλήρης νέκρωση του όγκου σε σχέση με τη χορήγηση μόνο χη-

| ΝΕΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

μειοθεραπείας. Χάρη στην προεγχειρητική χορήγηση της ανοσοθεραπείας μεγαλύτερος αριθμός ασθενών παραμένουν χωρίς υποτροπή της νόσου σε σχέση με τις ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία μόνο. Η ανοσοθεραπεία συσχετίστηκε με πολύ καλά αποτελέσματα σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και ως θεραπεία της μεταστατικής νόσου, σε γυναίκες που έχουν θετική μια εξέταση στον όγκο (PD-L1). Η εξέταση αυτή μας βοηθάει να επιλέξουμε τις γυναίκες που θα ωφεληθούν περισσότερο από την ανοσοθεραπεία». Νέα φάρμακα που αποτελούνται από χημειοθεραπεία συζευγμένη με αντισώματα, τα οποία αναγνωρίζουν και στοχεύουν πρωτεΐνες στα καρκινικά κύτταρα, αποτελούν τη νέα πολλά υποσχόμενη κατηγορία φαρμάκων. Τα φάρμακα αυτά λειτουργούν ως χημειοθεραπευτικές βόμβες και φαίνεται ότι έχουν πολύ καλά αποτελέσματα σε γυναίκες με προχωρημένο τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται και στην Ελλάδα σε έναν μεγάλο αριθμό ασθενών με καρκίνο μαστού και φαίνονται να υπερέχουν της κλασικής χημειοθεραπείας. Σύμφωνα με την κ. Φούντζηλα, περίπου 20% των ασθενών με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού έχει μια βλάβη στο DNA (μετάλλαξη), πιο συχνά στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Για τις γυναίκες με τριπλά αρνη-

τικό καρκίνο μαστού και μεταλλάξεις στα BRCA1 και BRCA2 έχουν εγκριθεί νέα φάρμακα, σε μορφή χαπιού, οι PARP αναστολείς, οι οποίοι προσφέρουν σημαντικό όφελος στη θεραπεία αυτών των ασθενών. Αυτή η κατηγορία φαρμάκου χορηγείται και στην πρώιμη νόσο ως συμπληρωματική θεραπεία, αλλά και στη μεταστατική τριπλά αρνητική νόσο βελτιώνοντας την πρόγνωση των ασθενών αυτών διατηρώντας ταυτόχρονα μία καλή ποιότητα ζωής. «Να μην ξεχνάμε και την πρόληψη του καρκίνου, σημαντικά βήματα έχουν γίνει και σε αυτόν τον τομέα. Αποτέλεσμα της ύπαρξης των μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 είναι η αυξημένη προδιάθεση για καρκίνο μαστού, ωοθηκών και άλλων καρκίνων. Πλέον, καθώς οι γνώσεις και στον τομέα του κληρονομικού καρκίνου αυξάνονται ραγδαία, έχουμε στη διάθεσή μας πολλά πρωτόκολλα πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης για τις γυναίκες αυτές. Εφόσον μια γυναίκα ακολουθήσει σωστά τις οδηγίες μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα να νοσήσει. Αυτό έχει σημασία και για την ασθενή με καρκίνο που μπορεί να προστατευτεί από άλλους καινούργιους καρκίνους, αλλά και για τους υγιείς συγγενείς που μπορεί να έχουν κληρονομήσει αυτήν την αλλαγή στο DNA», καταλήγει η κ. Φούντζηλα. ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 109

Chiesi: Ουσιαστικές δεσμεύσεις βιωσιμότητας πέρα από τους στόχους! Δημιουργία αμοιβαίας ωφέλειας, η οποία μεταφράζεται σε δημιουργία αξίας τόσο για την εταιρεία όσο και για τους ασθενείς, την κοινωνία και το περιβάλλον!

ΤΟ ΚΛΊΜΑ ΚΑΙ Η ΥΓΕΊΑ είναι αλληλένδετα και είναι αδήριτη ανάγκη να εφαρμοστούν άμεσα πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με συντονισμένη προσπάθεια όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Ο βιοφαρμακευτικός όμιλος Chiesi είναι από τους πρώτους που ενέταξαν τη βιωσιμότητα στο στρατηγικό τους πλάνο, θέτοντας σταθερά μετρήσιμους στόχους. Το 2022 ο όμιλος επικαιροποίησε το στόχο για ουδετερότητα άνθρακα με ένα νέο αυστηρότερο πρότυπο καθαρών μηδενικών εκπομπών. Ο στόχος είναι να επιτευχθούν μηδενικές άμεσες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG) έως το 2030 και έμμεσες εκπομπές έως το 2035. Στις δραστηριότητες με σκοπό τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου περιλαμβάνεται και η επένδυση σε συσκευές εισπνοής με πιο φιλικά προς το περιβάλλον προωθητικά αέρια. Το 2019 ο όμιλος ανακοίνωσε πλάνο κόστους 350 εκατ. ευρώ για την εισαγωγή του πρώτου pMDI (δοσιμετρική συσκευή εισπνοής υπό πίεση), με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα για τη θεραπεία του άσθματος και της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), αντικαθιστώντας το τρέχον προωθητικό υδροφθοράνθρακα (HFA 134a) με νέο προωθητικό (HFA 152a). Στο πλαίσιο της εκδήλωσης We Act (We Actively Care For Tomorrow), που διοργάνωσε πρόσφατα η Chiesi Hellas, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, συζητήθηκαν -μεταξύ άλλων- οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία και η συμβολή της φαρμακοβιομηχανίας στη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της καινοτομίας. Στην εκδήλωση συμμετείχαν επαγγελματίες υγείας, ειδικοί σε θέματα περιβάλλοντος, καθώς και εκπρόσωποι της Πολιτείας και της φαρμακοβιομηχανίας. Στο πρώτο στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Υγεία και Βιωσιμότητα», ο λόγος δόθηκε στους επαγγελματίες υγείας, προκειμένου να συζητηθεί η συσχέτιση της

110 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Chiesi Hellas, Σταύρος Γ. Θεοδωράκης και η κ. Sara Panigone, Sustainable Device Transition Leader του Chiesi Group.

ατμοσφαιρικής ρύπανσης και άλλων επιβαρυντικών παραγόντων, όπως το κάπνισμα, με την επιδείνωση της αναπνευστικής υγείας και την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η συζήτηση στο δεύτερο στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Καινοτομία και Βιωσιμότητα» επικεντρώθηκε στην ανάγκη απαλλαγής των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης από τον άνθρακα και τη συμβολή της φαρμακοβιομηχανίας στη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της

| ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ καινοτομίας, πάντα με επίκεντρο τη διασφάλιση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η Sara Panigone, Sustainable Device Transition Leader του Chiesi Group, τόνισε ότι «όσον αφορά την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, στοχεύουμε στην επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών αερίων έως το 2035 και για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος πρέπει να υιοθετήσουμε συγκεκριμένες και μετρήσιμες δράσεις. Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι το Πρόγραμμα “Carbon Minimal Inhaler”: Tο 2019 ήμασταν η πρώτη εταιρεία που ανακοίνωσε ένα σχέδιο για την ανάπτυξη συσκευών εισπνοής που διατηρούν την ίδια ασφάλεια, αποτελεσματικότητα και χρηστικότητα με τις τρέχουσες, αλλά μειώνουν το αποτύπωμα άνθρακα έως και 90%, ενώ εξακολουθεί να επενδύει

σε εναλλακτικές συσκευές εισπνοής: Αυτό θα επιτρέψει σε ασθενείς που πάσχουν από άσθμα και ΧΑΠ να συνεχίσουν να έχουν στη διάθεσή τους το φάσμα των θεραπευτικών επιλογών που χρειάζονται, ενώ μειώνουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η Chiesi υποστηρίζει πλήρως τις στρατηγικές για την απαλλαγή από τον άνθρακα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, ενώ παράλληλα καλεί τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων να διασφαλίσουν ότι αυτές δεν περιορίζουν τις θεραπευτικές επιλογές και δεν εμποδίζουν την έγκαιρη πρόσβαση και τη διαθεσιμότητα των θεραπειών. Η

ποιότητα της περίθαλψης του ασθενούς και η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής θεραπείας δεν πρέπει να διακυβεύονται». Με αφορμή την αναθεώρηση του Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για τα φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου (F-Gases), η οποία επικυρώθηκε πρόσφατα με ψήφο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν και τα αποτελέσματα έρευνας σχετικά με το αποτύπωμα των εκπομπών προωθητικών αερίων που χρησιμοποιούνται στις συσκευές pMDI στην Ελλάδα, η οποία ανατέθηκε από την Chiesi Hellas στο Εργαστήριο Ατμοσφαιρικών Αιωρούμενων Σωματιδίων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι εκπομπές αυτών των προωθητικών αερίων σε εθνικό επίπεδο αντιπροσωπεύουν το 0,052% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό είναι ιδιαιτέρως μικρό, δράσεις όπως η αντικατάσταση των χρησιμοποιούμενων αερίων με αέρια περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον έχει ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση των εκπομπών, έως και 90%. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Chiesi Hellas, Σταύρος Γ. Θεοδωράκης, δήλωσε: «Ο τρόπος του επιχειρείν αλλάζει και οι εταιρείες καλούνται να μετασχηματιστούν με απώτερο στόχο την επίτευξη επιχειρησιακής και κοινωνικής ευημερίας, αλλά και παράλληλης προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι πλέον φανερό ότι όλοι όσοι εμπλέκονται στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης -και ιδιαίτερα στην παραγωγή εισπνεόμενων φαρμάκων- καλούνται: πρώτον, να καινοτομήσουν αναπτύσσοντας θεραπευτικές λύσεις που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, σχεδιάζοντας νέες συσκευές εισπνοής χωρίς τη χρήση προωθητικών (συσκευές DPIs), αλλά παράλληλα και τη δημιουργία συσκευών εισπνοής pMDIs με φιλικά προωθητικά αέρια για τις ομάδες εκείνων των ασθενών που δεν είναι δυνατή η χρήση άλλων μορφών, δεύτερον, να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη και ισότιμη πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες και, τρίτον, να συμβάλουν στην απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα σε όλο το φάσμα των εταιρικών δραστηριοτήτων». ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 111

Ανάγκη για ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη διαχείριση των σπάνιων νοσημάτων! Του ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

ΤΑ ΣΠΆΝΙΑ ΝΟΣΉΜΑΤΑ δεν αποτελούν αφηρημένες θεωρητικές έννοιες, αλλά αφορούν πραγματικούς ασθενείς με ακάλυπτες ιατρικές ανάγκες. Στην εποχή της προσωποποιημένης Ιατρικής η ανάπτυξη ολοκληρωμένων εθνικών σχεδίων δράσης για τη διαχείριση των -όχι και τόσο πλέον- σπάνιων νοσημάτων και τη βελτίωση της πρόσβασης όλων των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες αποτελεί συνεπώς σημαντική προτεραιότητα. Το επίκαιρο αυτό ζήτημα συζητήθηκε σε μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα Στρογγυλή Τράπεζα, που διεξήχθη στο πλαίσιο του πρόσφατου Πανελλήνιου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας, υπό την προεδρία των καθηγητών Θεόδωρου Σεργεντάνη και Κώστα Αθανασάκη, και στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, του ακαδημαϊκού κόσμου και των φαρμακευτικών εταιρειών. Τα σπάνια νοσήματα δεν είναι και τόσο σπάνια, επεσήμανε ξεκινώντας τη συζήτηση ο κ. Σεργεντάνης, καθώς, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, στην πραγματικότητα αφορούν 6-8% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ασφαλώς, συμπλήρωσε ο κ. Αθανασάκης, η διαχείρισή τους αποτελεί ένα δύσκολο σταυρόλεξο για τα εθνικά συστήματα υγείας, καθώς συνοδεύεται από σημαντικό

112 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

οικονομικό κόστος. ΕΘΝΙΚΌ ΣΧΈΔΙΟ ΔΡΆΣΗΣ Η ανάπτυξη ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη διαχείριση των νοσημάτων αυτών είναι καίριας σημασίας, τόνισε ο Δημήτρης Αθανασίου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, καθώς ουσιαστικά για το 95% των νοσημάτων αυτών δεν υπάρχουν σήμερα φάρμακα. Το σχέδιο δράσης που είχε δημιουργηθεί στο παρελθόν δυστυχώς δεν τέθηκε ποτέ σε εφαρμογή, συνέχισε, σήμερα ωστόσο αναπτύχθηκε ένα νέο σχέδιο δράσης, το οποίο, εφόσον εφαρμοσθεί, μπορεί να αλλάξει το τοπίο για τους ασθενείς με σπάνια νοσήματα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, επεσήμανε, πως τα σπάνια νοσήματα αφορούν κυρίως παιδιά. Στην Ελλάδα, εκτιμάται πως υπάρχουν 300-500 τέτοια νοσήματα, ωστόσο, παρά τους πολύ καλούς ιατρούς που διαθέτει η χώρα, ο μέσος όρος διάγνωσης φθάνει τα 8-30 έτη. Χρειαζόμαστε συνεπώς ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο θα έχει ως κεντρικούς πυλώνες την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και την ισότιμη πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα. Είναι επίσης απαραίτητο να αναπτυχθεί από την Πολιτεία ένας μηχανισμός υποστήριξης της οικογένειας του ασθενούς σε όλο το ταξίδι του

| ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ μετά τη διάγνωση, συμπλήρωσε ο κ. Αθανασίου. Το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης έχει ήδη ολοκληρωθεί και σταλεί στο υπουργείο, ανέφερε ο Γεώργιος - Κωνσταντίνος Παπαδήμας (νευρολόγος, ΕΔΙΠ Α’, Αιγινήτειο Νοσοκομείο ΕΚΠΑ), θα πρέπει ωστόσο να ασκηθεί πίεση στην Πολιτεία για την εφαρμογή του. Πρώτος πυλώνας, εξήγησε ο ομιλητής, είναι φυσικά η πρόληψη, με προγεννητικό έλεγχο και έλεγχο φορείας

ωστόσο έμπειρους νοσηλευτές και συνεργασία. Εξίσου σημαντικοί πυλώνες του Σχεδίου Δράσης, συνέχισε ο κ. Παπαδήμας, είναι φυσικά η έρευνα, η αξιοποίηση των μητρώων και η συμμετοχή σε κλινικές μελέτες, η ασφαλιστική κάλυψη και οι παροχές στους ασθενείς, αλλά και η εκπαίδευση των ιατρών στα σπάνια νοσήματα σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, καθώς και η επιμόρφωση των ιατρών στην Πρωτο-

βάθμια Φροντίδα Υγείας, η οποία αποτελεί το πρώτο σημείο επαφής με τους ασθενείς.

των νόσων. Ο στοχευμένος έλεγχος είναι πολύ σημαντικός, καθώς τα γενετικά νοσήματα τείνουν να πλήττουν συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές και φυσικά οι γενετικές εξετάσεις θα πρέπει να καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Η ενίσχυση και η στήριξη των Κέντρων Εμπειρογνωμοσύνης από την Πολιτεία είναι επίσης καίριας σημασίας, καθώς και η διασύνδεσή τους με συλλόγους ασθενών και κέντρα αναφοράς. Η πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες και η δημιουργία συνθηκών για κατ’ οίκον παροχή τους μπορεί να συμβάλουν στην αποφόρτιση των νοσοκομείων, απαιτούν

ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΜΈΝΗ, ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΉ ΙΑΤΡΙΚΉ Τη σκυτάλη των τοποθετήσεων έλαβε στη συνέχεια ο ευρωβουλευτής Στέλιος Κυμπουρόπουλος, αναφέροντας πως στη σύγχρονη εποχή που το ΕΣΥ οδηγείται σε μια πιο προσωποποιημένη και εξατομικευμένη Ιατρική, δεν πρέπει να μιλάμε για σπάνια νοσήματα, αλλά για ασθενείς. Στο παρελθόν, δεν είχε δοθεί η πρέπουσα βαρύτητα στις σπάνιες νόσους, υπογράμμισε ο κ. Κυμπουρόπουλος, κάτι που πλέον φαίνεται να αλλάζει και είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη φαίνεται να αποκτά ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό. Ας μην ξεχνάμε, τόνισε ο ομιλητής, ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το ζήτημα αυτό αφορά 30 εκατομμύρια ανθρώπους με ένα τεράστιο εύρος ασθενειών. ΠυΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 113

λώνες της ανθρωποκεντρικής Ιατρικής και στόχοι της εθνικής και ευρωπαϊκής στρατηγικής πρέπει να είναι η πρόσβαση των ασθενών στην έγκαιρη διάγνωση, ο προσυμπτωματικός έλεγχος ως καίριας σημασίας εργαλείο, η ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων για ακάλυπτες ιατρικές ανάγκες και η αντιμετώπιση των ασθενών όχι απλά ως ασθενών, αλλά ως ανθρώπων. Τα συστήματα υγείας οφείλουν να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς πολύπλευρα, έχοντας ως επίκεντρο την ανθρώπινη οντότητα και όχι το νόσημα, τόνισε ο ομιλητής. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΉ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ Η διαχείριση των σπάνιων νοσημάτων αποτελεί ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα, δήλωσε η Υβόνη Παπαστελάτου (πρόεδρος & διευθύνουσα σύμβουλος Sanofi Ελλάδας & Κύπρου, γενική διευθύντρια Ειδικής Φροντίδας Sanofi Ελλάδας & Κύπρου, μέλος Δ.Σ. Pharma Innovation Forum). Η φαρμακευτική καινοτομία αφορά κυρίως τα σπάνια νοσήματα, τα οποία ωστόσο δεν είναι τόσο σπάνια, καθώς, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, αφορούν 500.000 ασθενείς στην Ελλάδα και 30 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως. Τα σπάνια νοσήματα μας αφορούν, άμεσα ή έμμεσα, όλους, τόνισε η κ. Παπαστελάτου, και η διαχείρισή τους αποτελεί προτεραιότητα. Ασφαλώς, το γεγονός πως τα σπάνια νοσήματα είναι πάρα πολλά δυσχεραίνει τη διάγνωσή τους, ωστόσο η τεχνολογία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διάγνωση, καθώς εξελίσσεται αλματωδώς, υπογράμμισε η ομιλήτρια, αναφέροντας ως καλά παραδείγματα τη χρήση στη Γερμανία του ΑΙ για την ανάπτυξη μίας πλατφόρμας machine learning, η οποία έχει οδηγήσει στη μείωση του χρόνου διάγνωσης σπάνιων νοσημάτων, αλλά και στη χρήση πολλαπλών μοριακών ελέγχων στην Ελλάδα σε ασθενείς με συγκεκριμένα συμπτώματα. Αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο σήμερα στη χώρα μας, ολοκλήρωσε την τοποθέτησή της η κ. Παπαστελάτου, είναι δεδομένα, ενίσχυση των κέντρων εμπειρογνωμοσύνης και ψηφιοποίηση για την αξιοποίηση των δεδομένων. Αναφερόμενη στη φαρμακευτική καινοτομία, η Cornelia Zanetti (γενική διευθύντρια Takeda Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας) παρατήρησε ότι η περίπτωση των σπανίων νοσημάτων διαφέρει και η έρευνα γι’ αυτά είναι πολύ πιο δαπανηρή, καθώς ο αριθμός των νοσημάτων είναι μεγάλος, δεν υπάρχουν ειδικοί για όλα, απαιτείται πολύς χρόνος για τη διεξαγωγή μελετών και οι ασθενείς είναι διάσπαρτοι σε όλο τον κόσμο. Στα σπάνια νοσήματα ωστόσο απαιτούνται δεδομένα -για τις νόσους, τους ασθενείς, τις εκβάσεις- περισσότερο απ’ όσο για άλλα νοσήματα, γι’ αυτό και τα εθνικά μητρώα ασθενών είναι καίριας σημασίας. Τα καινοτόμα φάρμακα αυξάνονται συνεχώς, συ-

114 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

νέχισε η κ. Zanetti, η δυσκολία έγκειται κυρίως στο να φτάσουν στην αγορά. Γι’ αυτόν το λόγο, στα καινοτόμα φάρμακα σπάνιων νοσημάτων δεν θα έπρεπε να εφαρμόζονται clawbacks. Επιπλέον, σημείωσε η ομιλήτρια, σε περιπτώσεις ακάλυπτων αναγκών και νόσων για τις οποίες δεν υπάρχουν φάρμακα, είναι απαραίτητο το drug repositioning (επαναστόχευση φαρμάκων) προκειμένου να μπορούν να βοηθηθούν άμεσα οι ασθενείς. Η ΙΣΌΤΙΜΗ ΠΡΌΣΒΑΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΏΝ ΣΤΑ ΚΑΙΝΟΤΌΜΑ ΦΆΡΜΑΚΑ Στη συζήτηση που ακολούθησε, η κ. Παπαστελάτου ανέφερε ότι η πρόσβαση στα φάρμακα είναι πολύ σημαντική για τους ασθενείς. Στην Ελλάδα, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στην πρόσβαση, αλλά στην ισότιμη πρόσβαση, καθώς η διαδικασία βασίζεται σε ένα σύστημα εξαιρέσεων. Η βελτίωση της διαδικασίας, η οποία είναι εξαιρετικά μεγάλη, η θέσπιση ενός ξεχωριστού budget για τα σπάνια νοσήματα χωρίς clawbacks και η ενίσχυση των κινήτρων για συμμετοχή σε περισσότερες κλινικές μελέτες μπορούν όλα να συμβάλουν στη βελτιστοποίηση της πρόσβασης. Λόγω της ύπαρξης των clawbacks και της μη συμμετοχής σε κλινικές μελέτες, συμφώνησε ο κ. Παπαδήμας, στη χώρα μας τα καινοτόμα φάρμακα που κυκλοφορούν είναι λίγα και οι Έλληνες ασθενείς δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση στις καινοτόμες θεραπείες με τους ασθενείς άλλων χωρών. Οι κλινικές δοκιμές στην Ελλάδα είναι δύσκολες λόγω του μικρού πληθυσμού της χώρας, πρόσθεσε ο κ. Αθανασίου, ωστόσο υπάρχουν ευκαιρίες και ασφαλώς απαιτείται ξεχωριστό budget για τα σπάνια νοσήματα. Τα δεδομένα πραγματικού κόσμου (RWD) είναι πολύ σημαντικά για την έρευνα, δήλωσε ο κ. Κυμπουρόπουλος, είναι ωστόσο κατακερματισμένα στα διάφορα κράτη. Θα πρέπει επομένως να δούμε πώς η τεχνολογία μπορεί να μας βοηθήσει στην αξιοποίησή τους και πώς μπορεί να υπάρξει διασύνδεση των συστημάτων υγείας των ευρωπαϊκών χωρών. Οι ευρωπαϊκές πολιτικές υγείας οφείλουν να προσφέρουν την ευκαιρία στις εταιρείες για ένα σταθερό περιβάλλον επένδυσης και η παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη καινοτομίας πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Όσον αφορά στο πρόβλημα των διαφορών στην πρόσβαση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, για να υπάρχει ένα δίκαιο σύστημα, πρέπει να αναπτυχθεί μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική. Η διαπραγμάτευση των φαρμάκων θα πρέπει να γίνεται κεντρικά από την Ευρώπη και όχι από κάθε κράτος-μέλος χωριστά, εξήγησε ο κ. Κυμπουρόπουλος, επισημαίνοντας ότι το ζήτημα της ισότιμης πρόσβασης αποτελεί ζήτημα ποιότητας ζωής για πολλούς ανθρώπους. ■

ΒΑΣΩ ΒΑΚΟΥΦΤΣΗ Πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, πρόεδρος του Συλλόγου Ατόμων με Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα Ελλάδας

ΘΕΣΜΙΚΌΣ ΚΑΙ ΙΣΌΤΙΜΟΣ ΠΛΈΟΝ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΏΝ ΣΤΗ ΛΉΨΗ ΑΠΟΦΆΣΕΩΝ!

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΓΙΑ ΤΟ ΡΌΛΟ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΏΝ στη λήψη αποφάσεων της εκάστοτε κυβέρνησης μας μιλά η Βάσω Βακουφτσή, πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, επισημαίνοντας ότι βασικός στόχος όλων είναι το όφελος των ασθενών και η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Επιπλέον, σημαντικό έργο της Ένωσης αποτελούν η ενδυνάμωση του ασθενούς και η επίγνωση των δικαιωμάτων του.

116 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

— Κυρία Βακουφτσή, αναλάβατε πρόσφατα τα ηνία της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, η οποία τα τελευταία χρόνια δείχνει τη δυναμική της και πρωτοστατεί στις εξελίξεις. Ποιο είναι το όραμα της Ένωσης και πού επικεντρώνεται το έργο της; Η Ένωση Ασθενών Ελλάδας δημιουργήθηκε το 2019 με στόχο τη θεσμική συμμετοχή σε κάθε διαδικασία χάραξης πολιτικών υγείας, με ενιαία φωνή και τεκμηριωμένες παρεμβάσεις. Στα 4 έτη λειτουργίας, μετράει πλέον 70 συλλόγους-μέλη από όλες τις θεραπευτικές κατηγορίες, με τον αριθμό αυτόν να βαίνει διαρκώς αυξανόμενος. Σήμερα, η αναγνώριση του αποτυπώματός της είναι καθολική στο σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων της Υγείας. Αναντίρρητα ιστορική στιγμή σε αυτό το ταξίδι υπήρξε η θεσμική αναγνώριση της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας τον Μάιο του 2022 με τον Ν. 4931/2022, ως επίσημου συνομιλητή της Πολιτείας για θέματα που σχετίζονται με πολιτικές υγείας. Στα τέσσερα έτη λειτουργίας της, η Ένωση Ασθενών Ελλάδας ανέπτυξε παράλληλα ένα πλήθος δράσεων και παρεμβάσεων σε θέματα κομβικής σημασίας, πάντοτε προς όφελος των ληπτών υπηρεσιών υγείας. Βασική μας επιδίωξη είναι να ενισχύσουμε τη φωνή των ασθενών, να διεκδικήσουμε και να προασπίσουμε τα δικαιώματά τους, να παρέχουμε ενημέρωση και υποστήριξη, αλλά και να συμβάλουμε στη βελτίωση του Συστήματος Υγείας μέσα από τεκμηριωμένες προτάσεις, ώστε αυτό να παρέχει ποιοτική, ασφαλή και

| ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

Η κ. Βάσω Βακουφτσή.

| 117

Από τους βασικούς στόχους της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας είναι η ενδυνάμωση των ασθενών και η ευαισθητοποίηση για ζητήματα υγείας. Αμφότεροι είναι δύο ευαίσθητοι τομείς που απαιτούν πολυδιάστατες προσεγγίσεις από όλους τους εμπλεκομένους.

ως λήπτες υπηρεσιών. Από τον Μάιο του 2022 η Ένωση Ασθενών Ελλάδας είναι θεσμοθετημένη από την Πολιτεία ως ένας σημαντικός και ισότιμος εταίρος στην Υγεία. Ήδη, σήμερα που μιλάμε, συμμετέχουμε επίσημα μέσω εκπροσώπων μας σε μια σειρά από Επιτροπές, τόσο του υπουργείου Υγείας όσο και άλλων φορέων στο χώρο της Υγείας. Από αυτό απορρέει και ένα μεγάλο κομμάτι ευθύνης και οφείλουμε να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών. Αντιλαμβανόμενοι το αίσθημα ευθύνης ως συνδιαμορφωτές πολιτικών Υγείας, πιστεύουμε βαθιά στην ουσιαστική συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων μέσα από τεκμηριωμένες προτάσεις και θέσεις που θα συμβάλλουν στο διάλογο, επενδύοντας διαρκώς στην εκπαίδευση των ασθενών και των εκπροσώπων τους. Η συμμετοχή των ασθενών στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα στη διεκδίκηση και προάσπιση των δικαιωμάτων τους, κάτι που αποτελεί βασικό πυλώνα λειτουργίας της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, ενώ παράλληλα έχει αποδειχθεί πως η συμπερίληψη της οπτικής των ασθενών στις αποφάσεις επιφέρει συνολικά καλύτερα αποτελέσματα σε όλο το σύστημα υγείας.

καθολική υγειονομική περίθαλψη.

— Τι σημαίνει για εσάς θεσμικός και ισότιμος ρόλος των ασθενών στη λήψη αποφάσεων; Ο θεσμικός και ισότιμος ρόλος των ασθενών στη λήψη αποφάσεων αναφέρεται στην αναγνώριση των ασθενών ως ενεργών εταίρων στην Υγεία και όχι μονάχα

118 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

— Μιλάτε συχνά για προάσπιση των δικαιωμάτων των ασθενών. Ποια είναι αυτά τα δικαιώματα και πώς μπορεί ο κάθε ασθενής να είναι ενήμερος και να έχει την απαραίτητη βοήθεια προκειμένου να προασπίσει τα δικαιώματά του; Τα 14 δικαιώματα που συμπεριλαμβάνονται στην Ευ-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Επιπλέον, για οποιοδήποτε πρόβλημα, ο πολίτης μπορεί να απευθύνεται στους συλλόγους ασθενών, στα γραφεία ληπτών υπηρεσιών υγείας, αλλά και σε Ανεξάρτητες Αρχές, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη.

Για οποιοδήποτε πρόβλημα, ο πολίτης μπορεί να απευθύνεται στους συλλόγους ασθενών, στα γραφεία ληπτών υπηρεσιών υγείας, αλλά και σε Ανεξάρτητες Αρχές, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη.

ρωπαϊκή Χάρτα Δικαιωμάτων των Ασθενών είναι το δικαίωμα πρόληψης, πρόσβασης, πληροφόρησης, συγκατάθεσης, ελεύθερης επιλογής, εχεμύθειας και εμπιστευτικότητας, σεβασμού του χρόνου του ασθενούς, τήρησης των προδιαγραφών ποιότητας, ασφάλειας, πρόσβασης στην καινοτομία, αποφυγής του περιττού πόνου και της ταλαιπωρίας, εξατομικευμένης θεραπείας, έκφρασης παραπόνων και αποζημίωσης. Ως Ένωση Ασθενών Ελλάδας έχουμε δημιουργήσει το site www.greekpatientsrights.gr, όπου ο επισκέπτης μπορεί να βρει συγκεντρωμένα όλα τα δικαιώματά του ως ασθενής, σε απλή και κατανοητή γλώσσα, με παράλληλα βίντεο μικρού μήκους που τα επεξηγούν, καθώς και τη σχετική νομοθεσία στη χώρα μας.

— Ενδυνάμωση των ασθενών και ευαισθητοποίηση για ζητήματα υγείας. Δύο ευαίσθητοι και εξαιρετικά σοβαροί τομείς. Ποια είναι η αντιμετώπιση της Ένωσης για να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα; Από τους βασικούς στόχους της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας είναι η ενδυνάμωση των ασθενών και η ευαισθητοποίηση για ζητήματα υγείας. Αμφότεροι είναι δύο ευαίσθητοι τομείς που απαιτούν πολυδιάστατες προσεγγίσεις από όλους τους εμπλεκομένους. Η Ένωση Ασθενών Ελλάδας έχει υιοθετήσει μια σειρά από στρατηγικές που αποσκοπούν στην επίτευξη των παραπάνω σκοπών, όπως η παροχή πληροφορίων στους ασθενείς σε σχέση με την υγεία τους σε απλή κατανοητή γλώσσα, προώθηση της συμμετοχής των ασθενών στις αποφάσεις που τους αφορούν και της δημιουργίας κοινοτήτων που ενθαρρύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ των ασθενών, αλλά και ολιστικές καμπάνιες ευαισθητοποίησης. Δεν θα μπορούσα, τέλος, να μην αναφερθώ στα προγράμματα εγγραματοσύνης των ασθενών και γενικότερα των πολιτών, με την Ακαδημία Ασθενών της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας να λειτουργεί ήδη με ευρωπαϊκά πρότυπα, ενώ από τις αρχές του έτους αναμένεται νέος κύκλος σεμιναρίων ασθενών και πολιτών στις πολιτικές υγείας, αλλά και σε τομείς εσωτερικής ενδυνάμωσης του Κινήματος των Ασθενών. ■

ΒΑΣΙΛΙΚΗ - ΡΑΦΑΈΛΑ ΒΑΚΟΥΦΤΣΉ Η Βασιλική - Ραφαέλα Βακουφτσή είναι πρόεδρος του Συλλόγου Ατόμων με Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα Ελλάδας και πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας. Επιπλέον, είναι Clinical Trial Ambassador, συμμετέχει ως Patient Advisor στο Health Outcomes Observatory, ενώ κατά το έτος 2021 ήταν Fellow του Crohn’s and Colitis Young Adults Network. Έχει ολοκληρώσει τα προγράμματα εκπαίδευσης EFCCA Academy -Training Certified Patient Expert Training on Clinical Trials, EFCCA YOUTH Academy: Leaders for Tomorrow και τον Οκτώβριο του 2023 αποφοίτησε από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Ασθενών EUPATI (European Patients’ Academy on Therapeutic Innovation). Σε όλα αυτά τα έτη ενασχόλησής της με τους συλλόγους ασθενών έχει συμμετάσχει σε πλήθος συνεδρίων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, σε αρκετά από αυτά και ως ομιλήτρια, ενώ παράλληλα ως εκπρόσωπος ασθενών συμμετέχει ενεργά σε πλήθος επιτροπών και ομάδων εργασίας σε εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς που αφορούν τα ΙΦΝΕ, τη χάραξη πολιτικών για την Υγεία, τα δικαιώματα των ασθενών, τις ελλείψεις φαρμάκων, τις κλινικές μελέτες κ.ά. Τέλος, επιστημονικά άρθρα στα οποία συμμετέχει ως συγγραφέας έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά (όπως το «Journal of Crohn's and Colitis») και έχουν παρουσιαστεί σε συνέδρια. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 119

Νεότερα δεδομένα στα σπάνια αιματολογικά νεοπλάσματα! Γράφουν οι

ΜΕΛΕΤΙΟΣ-ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ, καθηγητής Θεραπευτικής - Αιματολογίας - Ογκολογίας, διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ.

ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΡΙΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Θεραπευτικής - Ογκολογίας.

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΩΤΙΟΥ, δρ αιματολόγος.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΤΑΝΑΣΗΣ-ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ, ειδικευόμενος ιατρός Παθολογικής Ογκολογίας.

ΟΙ ΠΛΑΣΜΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΈΣ ΔΥΣΚΡΑΣΊΕΣ χαρακτηρίζονται από τον παθολογικό πολλαπλασιασμό ενός κλώνου, μιας ομάδας πλασματοκυττάρων, και ανήκουν στην κατηγορία των αιματολογικών κακοηθειών. Εκτός από το πολλαπλούν μυέλωμα, που αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιματολογική κακοήθεια, η μακροσφαιριναιμία Waldenstrom και η AL αμυλοείδωση και άλλες οντότητες ανήκουν στις πιο σπάνιες πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες. Στην Ευρώπη η επίπτωση του πολλαπλού μυελώματος είναι 7,5 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα

ανά έτος, της μακροσφαιριναιμίας Waldenstrom είναι 5 περιπτώσεις ανά 1.000.000 άτομα ανά έτος και της AL αμυλοείδωσης είναι περίπου 12 περιπτώσεις ανά 1.000.000 άτομα ανά έτος. Στην Ελλάδα κάθε έτος πραγματοποιούνται περίπου 600 νέες διαγνώσεις πολλαπλού μυελώματος, 60 νέες διαγνώσεις μακροσφαιριναιμίας Waldenstrom και 80 νέες διαγνώσεις AL αμυλοείδωσης. Η AL αμυλοείδωση αποτελεί μια ιδιαίτερη πάθηση που συχνά υπο-διαγιγνώσκεται. Η έγκαιρη διάγνωση

120 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ και έναρξη θεραπείας έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς με τα σημερινά δεδομένα έως και το 25% των ασθενών με νέα διάγνωση AL αμυλοείδωσης χάνει τη ζωή του το πρώτο 6μηνο από τη διάγνωση. Πλέον υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές, αλλά η αποτελεσματικότητά τους είναι περιορισμένη όταν υπάρχουν σοβαρές βλάβες σε όργανα-στόχους, όπως η καρδιά και τα νεφρά. Η AL αμυλοείδωση καρδιάς εμφανίζει συγκεκριμένα υπερηχοτομογραφικά χαρακτηριστικά και, σε συνδυασμό με το ιστορικό και την κλινική εξέταση, ο καρδιολόγος μπο-

προσβολή των νεφρών η κάθαρση της κρεατινίνης και η λευκωματουρία, εάν υπάρχει προσβολή του ήπατος η τιμή της αλκαλικής φωσφατάσης. Η πορεία της καρδιακής λειτουργίας προσδιορίζει την επιβίωση του ασθενούς και γι’ αυτό έχει άμεση σχέση με την πρόγνωση. Είναι σαφές λοιπόν ότι η συνεργασία με τους καρδιολόγους είναι απαραίτητη για τη βελτιστοποίηση της υποστηρικτικής αγωγής που λαμβάνουν οι ασθενείς στο πλαίσιο της καρδιακής δυσλειτουργίας. Η θεραπεία της AL αμυλοείδωσης περιλαμβάνει

ρεί να θέσει την υποψία και να παραπέμψει τον ασθενή σε εξειδικευμένο αιματολόγο για περαιτέρω διερεύνηση. Για να αναγνωρίσει κανείς μια νοσολογική οντότητα είναι απαραίτητο να τη γνωρίζει. Τα τελευταία χρόνια έχουν ενισχυθεί οι προσπάθειες ενημέρωσης και εκπαίδευσης της ιατρικής κοινότητας τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο και πλέον η AL αμυλοείδωση εντάσσεται συχνότερα στη διαφορική διάγνωση. Η διαστρωμάτωση κινδύνου των ασθενών με AL αμυλοείδωση πραγματοποιείται με τη μελέτη ειδικών βιοδεικτών ανάλογα με τα όργανα-στόχους σε κάθε ασθενή. Στους αιματολογικούς δείκτες αξιολογούνται οι ελεύθερες ελαφρές αλυσίδες ορού, ενώ εάν υπάρχει προσβολή της καρδιάς αξιολογούνται τα επίπεδα του NTproBNP και της τροπονίνης ορού, εάν υπάρχει

τη χορήγηση θεραπείας που στοχεύει τον πλασματοκυτταρικό κλώνο με στόχο την ταχεία ελάττωση των ελαφρών αλυσίδων (αιματολογική ανταπόκριση), αλλά και τη βελτίωση των μυοκαρδιακών δεικτών και των δεικτών νεφρικής δυσλειτουργίας (ανταπόκριση οργάνου-στόχου). Είναι σημαντική η στενή παρακολούθηση των επιπέδων των ελεύθερων ελαφριών αλυσίδων ώστε να διασφαλίσουμε την άμεση αιματολογική ανταπόκριση και να τροποποιηθεί η θεραπεία αν ο στόχος αυτός δεν επιτευχθεί εντός 2-3 μηνών. Αντίθετα, η λειτουργική ανταπόκριση των οργάνων αργεί και σχετίζεται με τη βαθιά αιματολογική ύφεση. Η εγκεκριμένη χημειο-ανοσοθεραπεία στη νέα διάγνωση αποτελείται από συνδυασμό αναστολέα προτεασώματος (βορτεζομίμπη), μονoκλωνικού αντιΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 121

σώματος έναντι του CD38 (δαρατουμουμάμπη), κυκλφοφωσφαμίδης και κορτικοστεροειδών. Το σχήμα χορηγείται για τουλάχιστον 6 μήνες και ακολούθως οι ασθενείς λαμβάνουν συντήρηση για 1-2 έτη με δαρατουμουμάμπη. Στους ασθενείς με σημαντική προσβολή της καρδιάς που κατηγοριοποιούνται ως προχωρημένου σταδίου (Mayo IIIb) είναι απαραίτητο να γίνεται προσαρμογή αυτού του σχήματος, καθώς υπάρχει σημαντική τοξικότητα και θνητότητα που μπορεί να σχετίζεται και με τα χορηγούμενα φάρμακα. Σημαντική είναι πλέον η θέση και της βενετοκλάξης, με σημαντική δραστικότητα στο σημαντικό ποσοστό των ασθενών με AL αμυλοείδωση που φέρουν τη διαμετάθεση t(11.14). Θέση έχουν και οι ανοσοτροποιητικοί παράγοντες, ενώ αξιολογείται σε κλινικές μελέτες και ο ρόλος του μονοκλωνικού αντισώματος έναντι του BCMA αντιγόνου που εκφράζεται στα πλασματοκύτταρα (μπελανταμάμπη μαφοδοτίνη). Οι νεότερες ανοσοθεραπείες όπως τα Τ-λεμφοκύτταρα που φέρουν χιμαιρικό αντιγονικό υποδοχέα (chimeric antigen receptor - CAR) και τα αμφι-ειδικά (bispecific) αντισώματα βρίσκονται επίσης υπό αξιολόγηση για ασθενείς με υποτροπιάζουσα ή/ και ανθεκτική AL αμυλοείδωση. Καταβάλλεται επίσης προσπάθεια να αναπτυχθούν και να ενταχθούν στην κλινική πρακτική και καινοτόμα μονοκλωνικά αντισώματα που εξουδετερώνουν τις τοξικές ελαφρές αλυσίδες και βοηθούν στην απορρόφηση και την απομάκρυνση του αμυλοειδούς, όπως το birtamimab και το CAEL-101. Έχουμε ήδη κάποια ενθαρρυντικά προκαταρκτικά αποτελέσματα με σημαντικά ποσοστά ανταπόκρισης των ασθενών. Μεγαλύτερες κλινικές μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη και είναι προσβάσιμες και στη χώρα μας σε εξειδικευμένα κέντρα αμυλοείδωσης. Παράγοντες που έχουν συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα εξέλιξης της ασυμπτωματικής Μακροσφαιριναιμίας του Waldenstrom σε συμπτωματική νόσο περιλαμβάνουν επίπεδα της ανοσοσφαιρίνης IgM άνω

122 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

του 4,500 mg/dL, διήθηση στο μυελό των οστών από λεμφοπλασματοκύτταρα τουλάχιστον 70%, επίπεδα β2 μικροσφαιρίνης του ορού τουλάχιστον 4.0 mg/dL και επίπεδα αλβουμίνης ορού τουλάχιστον 3,5 g/dL. Η απουσία μεταλλάξεων στο γονίδιο MYD88 σχετίζεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωματικής νόσου. Οι ενδείξεις έναρξης θεραπείας περιλαμβάνουν τόσο κλινικές ενδείξεις (εμπύρετο, νυχτερινές εφιδρώσεις, απώλεια βάρους, καταβολή, υπεργλοιότητα, λεμφαδενοπάθεια, ηπατομεγαλία, σπληνομεγαλία, οργανομεγαλία, περιφερική νευροπάθεια) όσο και εργαστηριακές ενδείξεις (αναιμία, θρομβοπενία, νεφροπάθεια, αμυλοείδωση, αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία, συμπτωματική κρυοσφαιριναιμία, συμπτωματική νόσο εκ ψυχροσυγκολλητινών). Οι θεραπευτικές επιλογές για νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με Μακροσφαιριναιμία Waldenstrom εξαρτώνται από τα συμπτώματα του ασθενούς και την ανάγκη για άμεση ανταπόκριση της νόσου, καθώς και από την παρουσία ή όχι μεταλλάξεων στα γονίδια MYD88 και CXCR4. Επί απουσίας μεταλλάξεων και στα 2 γονίδια, οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν συνδυασμούς όπως η ριτουξιμάμπη, σε συνδυασμό με δεξαμεθαζόνη και κυκλοφωσφαμίδη ή σε συνδυασμό με μπενταμουστίνη, καθώς και συνδυασμούς που περιλαμβάνουν αναστολείς πρωτεασώματος. Επί παρουσίας μεταλλάξεων στο γονίδιο MYD88, τότε προτιμώνται αναστολείς της τυροσινικής κινάσης του Bruton ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με ριτουξιμάμπη. Εάν είναι επιθυμητή η ταχεία μείωση της IgΜ λόγω συμπτωμάτων, τότε μπορεί να είναι αναγκαίες η πλασμα-

| ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ φαίρεση και η χορήγηση θεραπευτικών συνδυασμών που περιλαμβάνουν χημειο- και ανοσο-θεραπεία. Η μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας (MGUS) αποτελεί τη συχνότερη πλασματοκυτταρική δυσκρασία και ορίζεται από την παρουσία ενός πολύ μικρού λεμφοκυτταρικού ή πλασματοκυτταρικού κλώνου και την παρουσία μονοκλωνικής παραπρωτεΐνης, η οποία όμως δεν σχετίζεται με κάποιο κλινικό σύμπτωμα και δεν χρήζει θεραπείας. Φαίνεται πως ακόμα και ένας πολύ μικρός κλώνος μπορεί να προκαλέσει σοβαρές εκδηλώσεις λόγω τοξικότητας της μονοκλωνικής ανοσοσφαιρίνης ή άλλων μηχανισμών. Ορίζεται έτσι η Μονοκλωνική Γαμμαπάθεια με Κλινική Σημασία (MGCS), μια ομάδα νoσολογικών οντότητων/ συνδρόμων που εμφανίζουν αιτιολογική συσχέτιση με τη μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη ή την παρουσία του κλώνου (παρανεοπλασματικές εκδηλώσεις). Η συσχέτιση του συνδρόμου με την κλωνική νόσο δεν είναι πάντα ισχυρή, ούτε και εύκολο να αποδειχθεί, και για τη διάγνωσή τους χρειάζεται υψηλός δείκτης υποψίας. Οι επιπλοκές που παρατηρούνται είναι συχνά η μοναδική ένδειξη για θεραπεία, η οποία συνήθως, αλλά όχι πάντα, έχει ως στόχο την εξουδετέρωση του κλώνου.

Η μονοκλωνική γαμμαπάθεια νεφρικής σημασίας (MGRS) είναι η πιο συχνή υπο-ομάδα των οντοτήτων αυτών που σχετίζεται με ιστολογική νεφρική βλάβη, όπως για παράδειγμα η Νόσος Εναπόθεσης Ελαφρών ή Βαρέων Αλύσεων, αλλά και πολλές άλλες. Δεν ανταποκρίνονται σε ανοσοκατασταλτικές θεραπευτικές αγωγές που χορηγούνται στις αυτοάνοσες νεφροπάθειες και η αγωγή καθορίζεται από τον υποκείμενο παθολογικό κλώνο, εάν πρόκειται για πλασματοκύτταρα ή Β λεμφοκύτταρα. Αντίστοιχα έχουμε τις Μονοκλωνικές Γαμμαπάθειες Νευρολογικής Σημασίας, με το περιφερικό νευρικό σύστημα να είναι το όργανο που πάσχει. Αξίζει να αναφερθεί το POEMS, ένα ακρωνύμιο για το παρανεοπλασματικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από πολυνευροπάθεια, οργανομεγαλία, ενδοκρινοπάθεια, μονοκλωνική πλασματοκυτταρική δυσκρασία και δερματικές βλάβες. Άλλα χαρακτηριστικά αποτελούν οι οστεοσκληρυντικές βλάβες, η νόσος του Castleman, τα υψηλά επίπεδα Αγγειακού Ενδοθηλιακού Αυξητικού Παράγοντα (VEGF), τα οιδήματα, το οίδημα οπτικής θηλής και η αύξηση των αιμοπεταλίων/αιματοκρίτη. Η θεραπεία στοχεύει τον πλασματοκυτταρικό κλώνο με εντυπωσιακά αποτελέσματα και σημαντική βελτίω-

ΜΕΛΕΤΙΟΣ-ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ Ο καθηγητής Μελέτιος-Αθανάσιος Κ. Δημόπουλος γεννήθηκε στο Παρίσι, αλλά ζει και εργάζεται στην Ελλάδα, όπου και τελείωσε το 1979 τη Βαρβάκειο Σχολή και στη συνέχεια αποφοίτησε με άριστα από τη Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), λαμβάνοντας το πτυχίο της Ιατρικής. Το 1989 εκπαιδεύθηκε στην Παθολογία στο Royal Victoria Hospital McGill University στο Montreal του Canada, ενώ το 1993 μπήκε στο University of Texas M.D. Anderson Cancer Center Houston στο Texas των ΗΠΑ και εξειδικεύθηκε στην Ογκολογία-Αιματολογία. Η ακαδημαϊκή του καριέρα ξεκίνησε ουσιαστικά το 1988 με διδακτορική διατριβή στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και συνέχισε 1993-1994 στο The University of Texas, M.D. Anderson Cancer Center, USA, ως επίκουρος καθηγητής (Assistant Professor) στο Τμήμα Αιματολογίας, το 1994-1999 ως επίκουρος καθηγητής στη Θεραπευτική Κλινική, Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, το 1999-2003 ως αναπληρωτής καθηγητής στο ΕΚΠΑ και από το 2003 μέχρι σήμερα ως καθηγητής (Θεραπευτική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»), ενώ παράλληλα διετέλεσε και πρύτανης του ΕΚΠΑ.

ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΡΙΑΤΟΠΟΥΛΟΥ Η Μαρία Γαβριατοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Θεραπευτικής-Ογκολογίας (Θεραπευτική Κλινική, Γ.Ν. «Αλεξάνδρα», Ογκολογικό Τμήμα, Μονάδα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Είναι απόφοιτος και διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών με βαθμό «Άριστα». Επίκουρη καθηγήτρια Θεραπευτικής και Μεθοδολογίας Κλινικής Έρευνας από το 2017, αναπληρώτρια καθηγήτρια με γνωστικό αντικείμενο Θεραπευτική-Ογκολογία από το 2021. Η κλινική της δραστηριότητα επικεντρώνεται στις πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες (πολλαπλούν μυέλωμα, Μακροσφαιριναιμία Waldenstrom, AL αμυλοείδωση) και σε ογκολογικά νοσήματα στη μονάδα πλασματοκυτταρικών δυσκρασιών του Γ.Ν. «Αλεξάνδρα», που θεωρείται ένα από τα πλέον αναγνωρισμένα κέντρα αναφοράς σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε ερευνητικό επίπεδο είναι υπεύθυνη της Μονάδας Κλινικών Μελετών για τις πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες. Η συμμετοχή της στις κλινικές δοκιμές έχει οδηγήσει σε εγκρίσεις πολλών θεραπευτικών συνδυασμών για την αντιμετώπιση των πλασματοκυτταρικών δυσκρασιών. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 123

ση του κλινικού συνδρόμου. Αντίστοιχα, το σύνδρομο TEMPI αφορά μια σπάνια οντότητα στην οποία έχουμε δερματικές εκδηλώσεις (τελαγγειεκτασίες), υψηλό αιματοκρίτη, μονοκλωνική παραπρωτεΐνη, περινεφρικές συλλογές και παρουσία ενδοπνευμονικής επικοινωνίας. Η θεραπευτική αντιμετώπιση επίσης αφορά την εξάλειψη του παθολογικού κλώνου. Στις οντότητες όπου όργανο-στόχος είναι το δέρμα (monoclonal gammopathy of clinical significance) έχουμε συσχέτιση της MGUS με τη δερματική νόσο. Εδώ ανήκουν το Σκληρομυξοίδημα, το Νεκροβιωτικό Ξανθοκοκκίωμα, το Σύνδρομο Schnitzler και άλλα. Τα περισσότερα από αυτά τα νοσήματα αντιμετωπίζονται πλέον με συνδυασμό φαρμάκων, που στοχεύουν τον λέμφο/πλασματοκυτταρικό κλώνο. Το σύνδρομο Schnitzler είναι μια σπάνια, υποδιαγνωσμένη πάθηση. Ο ασθενής έχει υποτροπιάζον εμπύρετο, κνιδωτικό εξάνθημα και πόνο στα οστά, ενώ υπάρχει παρουσία μονοκλωνικής πρωτεΐνης, συχνότερα IgM και δείκτες συστηματικής φλεγμονής. Εδώ έχουμε διαταραχή του εγγενούς ανοσοποιητικού συστήματος με υπερέκφραση ιντερλευκινών και η πιο αποτελεσματική θεραπεία μέχρι σήμερα είναι ο αναστολέας της IL-1, το anakinra. Η νόσος του Clarkson είναι μια ακόμα σπάνια

MGCS που χαρακτηρίζεται από «επεισόδια» ποικίλης βαρύτητας υπο-ογκαιμικού σοκ και γενικευμένου οιδήματος σε συνδυασμό με χαμηλή λευκωματίνη. Η παρουσία μονοκλωνικής ανοσοσφαιρίνης είναι η μόνη σχετική εργαστηριακή «ανωμαλία» μεταξύ των επεισοδίων. Στη θεραπεία της υποκείμενης πλασματοκυτταρικής δυσκρασίας υπάρχει μικρή εμπειρία, κυρίως από ασθενείς με μυέλωμα και ν. Clarkson, και επιλογές αποτελούν παράγοντες όπως η λεναλιδομίδη, η θαλιδομίδη και η βορτεζομίμπη. Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί η αξία της κλινικής έρευνας στον τομέα των σπάνιων αιματολογικών νοσημάτων. Αφενός, οι επιδημιολογικές μελέτες παρατήρησης αποσκοπούν στην αποτύπωση των χαρακτηριστικών των ασθενών, της θεραπευτικής προσέγγισης και πώς αυτά βελτιώνονται με το πέρασμα του χρόνου. Αυτά τα «real world data» είναι ιδιαίτερα σημαντικά ώστε να αποτυπώνονται με ακρίβεια η καθημερινή κλινική πρακτική και η έκβαση των ασθενών. Αφετέρου, οι κλινικές μελέτες δίνουν τη δυνατότητα χορήγησης νέων θεραπειών με βάση συγκεκριμένα κλινικά πρωτόκολλα και έτσι οι ασθενείς αποκτούν πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπευτικές αγωγές χωρίς κόστος για τους ίδιους και τους δημόσιους φορείς. ■

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΩΤΙΟΥ Η Δέσποινα Φωτίου είναι επιστημονική συνεργάτις και αιματολόγος στη Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) από τον Οκτώβριο του 2022. Εργάστηκε ως επιστημονική συνεργάτις στο Τμήμα καθ’ όλη τη διάρκεια της ειδικότητας στην Αιματολογία (2016 έως 2022). Ολοκλήρωσε τις ιατρικές της σπουδές το 2015 και έλαβε το πτυχίο της από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2020 έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα στην Ιατρική από το NKUA. Το κύριο ερευνητικό της ενδιαφέρον είναι η διερεύνηση των δυσκρασιών των πλασματοκυττάρων λεμφοϋπερπλαστικών διαταραχών (πολλαπλούν μυέλωμα, AL αμυλοείδωση, Μακροσφαιριναιμία Waldenström, διαταραχές που σχετίζονται με μονοκλωνική γαμμαπάθεια) και η θρόμβωση σε ασθενείς με μονοκλωνική παραπρωτεϊναιμία. Συμμετέχει στις ερευνητικές δραστηριότητες του τμήματος και έχει συμμετάσχει ως υπο-ερευνήτρια σε περισσότερες από 40 κλινικές δοκιμές φάσης Ι, ΙΙ και ΙΙΙ για το μύελωμα, τη Μακροσφαιριναιμία Waldenström και την AL αμυλοείδωση.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΤΑΝΑΣΗΣ-ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ο Ιωάννης Ντάνασης-Σταθόπουλος είναι αριστούχος απόφοιτος και διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι συγγραφέας σε πάνω από 200 δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και έχει ενεργό συμμετοχή με προφορικές και αναρτημένες ανακοινώσεις σε διεθνή και πανελλαδικά συνέδρια στον τομέα της Aιματολογίας και της Ογκολογίας, με κύριο ερευνητικό ενδιαφέρον τις πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες, τις κακοήθειες της γαστρεντερικής οδού και του ήπατος, καθώς και τη μετα-ανάλυση στην Ογκολογία. Συμμετέχει ως συνερευνητής σε πάνω από 30 διεθνείς πολυκεντρικές κλινικές μελέτες στις οποίες συμμετέχουν πάνω από 150 ασθενείς. Πέρα από τη διασφάλιση της διεξαγωγής των κλινικών μελετών, συμμετέχει επίσης στις διαδικασίες ελέγχου, πιστοποίησης και ποιότητας διεξαγωγής του ερευνητικού κλινικού έργου, καθώς και στην κριτική αξιολόγηση των κριτηρίων ένταξης ασθενών στα κλινικά πρωτόκολλα.

124 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

διαβάστε τα πάντα για την ιδιωτική και δημόσια

ασφάλιση!

Η κ. Βάνα Λαβίδα.

126 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΒΑΝΑ ΛΑΒΙΔΑ Πρόεδρος MDA Ελλάς, Σωματείου για τη φροντίδα των ατόμων με Νευρομυϊκές Παθήσεις

«ΑΝΑΜΈΝΟΥΜΕ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΑΡΜΌΔΙΟΥΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΎΣ ΦΟΡΕΊΣ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΕΓΡΉΓΟΡΣΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΙΚΌΤΗΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΏΝ ΠΑΘΉΣΕΩΝ»!

Συνέντευξη στον ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ

ΤΟ ΣΩΜΑΤΕΊΟ ΦΡΟΝΤΊΔΑΣ ΑΤΌΜΩΝ με Νευρομυϊκές Παθήσεις MDA Hellas συμπληρώνει φέτος 23 χρόνια λειτουργίας και σημαντικής προσφοράς στους ασθενείς που πάσχουν από νευρομυϊκές παθήσεις. Στα 23 αυτά χρόνια η Βάνα Λαβίδα, πρόεδρος του MDA Hellas, με τους συνεργάτες της στο Διοικητικό Συμβούλιο και το προσωπικό του Σωματείου συμβάλλουν με πολλούς τρόπους στη φροντίδα και την ποιότητα ζωής των πασχόντων. Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε η κ. Λαβίδα μάς παρουσιάζει τα προβλήματα των ασθενών και το έργο του Σωματείου.

— Τι είναι η μυϊκή δυστροφία και γενικότερα οι νευρομυϊκές παθήσεις; Πόσοι είναι οι ασθενείς στην Ελλάδα; Οι νευρομυϊκές παθήσεις αποτελούν μια ομάδα νοσημάτων γενετικής κυρίως προέλευσης που επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία του νευρικού και του μυϊκού συστήματος. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η απώλεια της μυϊκής δύναμης η οποία εξελίσσεται και προοδευτικά μπορεί να οδηγήσει στη χρήση αναπηρικού αμαξιδίου, με σοβαρές επιπλοκές και στην καρδιά, στο γαστρεντερικό και το αναπνευστικό σύστημα. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν διακυμάνσεις στη διάθεΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 127

ση, καθώς και μαθησιακές δυσκολίες μειώνοντας την ποιότητα ζωής των πασχόντων και τελικά μειώνοντας το προσδόκιμο της ζωής τους. Τα νοσήματα αυτά μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή ενός ατόμου, όμως τα περισσότερα από αυτά εκδηλώνονται στην παιδική ηλικία. Οι μυϊκές δυστροφίες αποτελούν σημαντικό ποσοστό των νευρομυϊκών παθήσεων και είναι γενετικά νοσήματα που σταδιακά οδηγούν στη βλάβη των μυών λόγω μετάλλαξης σε γονίδια που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή πρωτεϊνών που παίζουν σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό ενός υγιούς μυ. Υπάρχουν πολλά είδη μυϊκών δυστροφιών, οι πιο κοινοί εκ των οποίων είναι η μυϊκή δυστροφία Duchenne και Βecker (DMD/ BMD), οι μυοτονικές δυστροφίες (DM), η προσωπο-ωμο-βραχιόνιος μυϊκή δυστροφία (FSHD), καθώς και οι ζωνιαίες μυϊκές δυστροφίες (LGMD). Η μη ύπαρξη μητρώων για αυτές τις νόσους καθιστά δύσκολο τον ακριβή υπολογισμό των ατόμων που πλήττονται από αυτές τις νόσους στην Ελλάδα, όμως υπολογίζεται ότι η συχνότητα που εμφανίζονται είναι 1:3000 γεννήσεις. Στο MDA αυτή τη στιγμή είναι εγγεγραμμένα πάνω από 1.500 μέλη πανελλαδικά, που ζουν με κάποια νευρομυϊκή πάθηση.

— Το Σωματείο Φροντίδας Ατόμων με Νευρομυϊκές Παθήσεις MDA Hellas συμπληρώνει φέτος 23 χρόνια λειτουργίας. Τι σας οδήγησε στην ίδρυσή του; Το σωματείο ιδρύθηκε το 2000 με καταστατικό του σκοπό να αποτελέσει σημείο αναφοράς για μια κατηγορία ασθενών που μέχρι τότε δεν εκπροσωπούνταν. Κι αυτό γιατί δεν υπήρχε πληροφόρηση, πόσω μάλλον ευαισθητοποίηση για αυτήν την ομάδα παθήσεων. Οι παθήσεις αυτές δεν ήταν γνωστές στο ευρύ κοινό, ούτε και ιδιαίτερα διαδεδομένες στην ιατρική κοινότητα, δεν υπήρχε ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον και κατά συνέπεια υπήρχαν κενά στο σύστημα που έπρεπε να καλυφθούν. Όλα αυτά τα δεδομένα αποτέλεσαν έναυσμα και πρόκληση για τη δημιουργία του MDA Ελλάς.

— Ποιο είναι το έργο του Σωματείου μέχρι τώρα και πώς βοηθά τους ασθενείς με νευρομυϊκές παθήσεις; Το Σωματείο από την αρχή της δημιουργίας του έχει ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με νευρομυϊκές παθήσεις. Πρωτίστως, όσον αφορά την ιατρική περίθαλψη το Σωματείο συμβάλλει μέσω της δημιουργίας και λειτουργίας των τεσσάρων Ειδικών Μονάδων Νευρομυϊκών Παθήσεων στην Αθήνα, στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», στη Θεσσαλονίκη στο ΠΓΝ ΑΧΕΠΑ και στην Πάτρα στο ΠΓΝ Πάτρας στο

128 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

Ρίο, στις οποίες προσφέρεται διεπιστημονική και ολιστική φροντίδα από όλες τις ιατρικές ειδικότητες που είναι απαραίτητες για τις παθήσεις αυτές. Μάλιστα, η πρόσφατη δημιουργία της Μονάδας Νευρομυϊκών Παθήσεων στο Θριάσιο Γενικό Νοσοκομείο έχει διττό ρόλο, καθώς συμβάλλει και στην ομαλή μετάβαση από την παιδιατρική ιατρική φροντίδα στην ενήλικη. Ακόμη, προωθεί και ενισχύει την προσαρμογή των πασχόντων στην καθημερινότητα προσφέροντας ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό και ψυχολογική στήριξη, υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, επαγγελματική καθοδήγηση και εκπαίδευση, τόσο για τους ίδιους τους πάσχοντες όσο και για την οικογένειά τους.

— Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς; Πόσο δύσκολη είναι η καθημερινότητα για τους φροντιστές τους; Οι πάσχοντες από κάποια νευρομυϊκή πάθηση πρωτίστως αντιμετωπίζουν δυσκολίες ήδη από τη στιγμή της διάγνωσής τους. Λόγω της χαμηλής συχνότητας των παθήσεων αυτών, συγκριτικά με άλλες, η διάγνωση μπορεί είτε να καθυστερήσει είτε να μην υπάρξει επαρκής ενημέρωση ή συμβουλευτική για αυτή. Αντίστοιχα, στα άτομα δεν παρέχεται πλήρης ενημέρωση σχετικά με τους διαθέσιμους εξοπλισμούς που δυνητικά θα διευκόλυναν την καθημερινότητά τους, το κόστος των οποίων όμως είναι υψηλό και μερικώς αποζημιούμενο. Ακόμη, οι νευρομυϊκές παθήσεις επιφέρουν στους πάσχοντες μειωμένη κινητικότητα και γι’ αυτό αντιμετωπίζουν περαιτέρω προβλήματα προσβασιμότητας. Είτε χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο είτε είναι περιπατητικοί με δυσκολίες, πρέπει να αναλογιστούν την κάθε τους κίνηση, εντός και εκτός της οικίας τους. Στις περιπτώσεις όπου τα άτομα δεν είναι αυτοεξυπηρετούμενα, χρειάζονται 24ωρη φροντίδα και συνήθως την ευθύνη αυτή την αναλαμβάνει ένα μέλος της οικογένειας ή σε άλλες περιπτώσεις ένας φροντιστής επί πληρωμή. Η ανάγκη ενός ακόμη ατόμου για την υλοποίηση καθημερινών λειτουργιών δυσχεραίνει την προσπάθεια για ανεξάρτητη διαβίωση των πασχόντων, καθώς οι φροντιστές που αναλαμβάνουν την καθημερινή φροντίδα υιοθετούν πολλαπλούς ρόλους στη ζωή των ατόμων. Τέλος, τα εμπόδια αυτά επεκτείνονται και στο χώρο της εκπαίδευσης και της εργασίας, όπου σαφώς οι ευκαιρίες περιορίζονται από την έλλειψη προσβάσιμων επιλογών.

— Υπάρχουν θεραπείες που να δίνουν στους ασθενείς με νευρομυϊκές παθήσεις περισσότερη διάρκεια και καλύτερη ποιότητα ζωής; Σήμερα υπάρχουν θεραπείες για κάποιες από τις νευρομυϊκές παθήσεις, όπως είναι η Νωτιαία Μυϊκή Ατρο-

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Οι MDA Runners στον 39ο Αυθεντικό Μαραθώνιο Αθήνας.

φία (SMA) για την οποία υπάρχει και γονιδιακή θεραπεία μεταξύ των διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών. Για άλλες παθήσεις, όπως είναι η Μυϊκή Δυστροφία Duchenne, η Πλαγία Μυατροφική Σκλήρυνση (ALS) και άλλες, καινοτόμες θεραπείες βρίσκονται είτε σε κλινική πρακτική είτε σε στάδιο κλινικών δοκιμών είτε και σε πειραματικό προ-κλινικό στάδιο. Η επιστήμη και η τεχνολογία εξελίσσονται γρήγορα κι αυτό μας κάνει να ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον και να ελπίζουμε σύντομα σε μια πραγματικότητα με καλύτερη πρόγνωση και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση τόσο για τις νευρομυϊκές όσο και για το σύνολο των παθήσεων.

— Ποιες είναι οι εξελίξεις που γνωρίζετε στον τομές των κλινικών μελετών; Γίνονται κάποιες από αυτές στη χώρα μας; Αυτή τη στιγμή βρίσκονται υπό αξιολόγηση στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών ή σε προ-κλινικό στάδιο πολλές θεραπείες που αφορούν τις νευρομυϊκές παθήσεις, αρκετές εκ των οποίων πολλά υποσχόμενες. Δυστυχώς στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή διεξάγονται λίγες κλινικές δοκιμές για κάποιες νευρομυϊκές παθήσεις όπως για την DMD και την Πλάγια Μυατροφική Σκλήρυνση (ALS) και υπάρχει επιτακτική ανάγκη να διενεργηθούν πολύ περισσότερες δοκιμές, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε

καινοτόμες θεραπείες πιο άμεσα. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία και η ουσιαστική λειτουργία των μητρώων ασθενών για κάθε πάθηση, αλλά και η εκπαίδευση των ιατρικών και παραϊατρικών ειδικοτήτων πάνω στη διεξαγωγή των κλινικών δοκιμών.

— Έχουν πρόσβαση οι ασθενείς στην Ελλάδα στις καινοτόμες θεραπείες; Οι θεραπευτικές επιλογές σε ό,τι αφορά τα νευρομυϊκά νοσήματα διαφαίνεται να αυξάνονται με την εξέλιξη της έρευνας και των κλινικών δοκιμών. Σε τοπικό επίπεδο μπορούμε να μιλάμε για πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες από τη στιγμή που θα υπάρξουν οι κατευθυντήριες οδηγίες από τους εμπειρογνώμονες για την εν λόγω πάθηση αφενός και αφετέρου εφόσον υπάρξουν οι απαραίτητες εγκρίσεις από τους αρμόδιους φορείς. Είναι βέβαιο πως υπάρχει ανάγκη για βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες και μάλιστα κατά τέτοιον τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται το μέγιστο όφελος για τον ασθενή στον κατάλληλο χρόνο.

— Τι περιλαμβάνει η συνεργασία σας με το Χωρέμειο Ερευνητικό Κέντρο; ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 129

Η συνεργασία με το Χωρέμειο Ερευνητικό Κέντρο είναι δεδομένη, αφού η 1η Μονάδα Νευρομυϊκών Παθήσεων που ιδρύθηκε από το MDA βρίσκεται στους χώρους του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία», όπου στεγάζεται και το εν λόγω κέντρο. Αποτελεί εργαστήριο αναφοράς και το σωματείο κατευθύνει προς το Χωρέμειο μέλη του ή και άτομα που απευθύνονται στο σωματείο με την αγωνία της διαγνωστικής διερεύνησης, γνωρίζοντας πως τους κατευθύνουμε σε ένα εργαστήριο με υπευθυνότητα, αξιοπιστία, αλλά και με ανθρωποκεντρικό τρόπο αντιμετώπισης των ασθενών και των οικογενειών τους.

— Τι είναι αυτό που νιώθετε όταν μπαίνετε στα γραφεία του Σωματείου; Αίσθημα ευθύνης για το έργο, τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις του Σωματείου, που έχουν ως στόχο τη βελτίωση των συνθηκών και της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που ζουν με νευρομυϊκές παθήσεις. Και κάθε στόχος που επιτυγχάνεται δημιουργεί ακριβώς αυτή την αίσθηση της ανταπόδοσης.

— Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στους αρμόδιους υγειονομικούς φορείς; Για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των ατόμων που

πάσχουν από νευρομυϊκές παθήσεις, αλλά και από κάθε άλλη πάθηση, προσβλέπουμε στη συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς σε μια κοινή προσπάθεια. Αναμένουμε από τους αρμόδιους υγειονομικούς φορείς μεγαλύτερη εγρήγορση και κινητικότητα σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των νευρομυϊκών παθήσεων, όμοια με αυτήν που υπάρχει για τις παθήσεις που απαντώνται με μεγαλύτερη συχνότητα στον πληθυσμό.

— Ποιοι είναι οι στόχοι του Σωματείου για το 2024; Οι στόχοι του MDA για το νέο έτος είναι πολλοί. Η συνέχιση και η εντατικοποίηση των προσπαθειών μας για την ένταξη της Νωτιαίας Μυϊκής Ατροφίας στο Εθνικό Πρόγραμμα Προληπτικού Ελέγχου Νεογνών (ΕΠΠΕΝ) είναι από τις μεγαλύτερες προτεραιότητες του Σωματείου, όπως και η διεξαγωγή περισσότερων κλινικών δοκιμών στην Ελλάδα που θα δώσουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες σε περισσότερους ασθενείς. Θα εστιάσουμε επίσης στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός πιλοτικού προγράμματος παροχής κατ’ οίκον ανακουφιστικής φροντίδας σε ασθενείς με ALS, ενώ παράλληλα θα συνεχίσουμε με αμείωτο ενδιαφέρον όλες μας τις δράσεις που σχετίζονται με την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση για τις νευρομυϊκές παθήσεις. ■

ΒΆΝΑ ΛΑΒΊΔΑ Γεννημένη στην Αθήνα, η Βάνα Λαβίδα σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες στο Αμερικάνικο Κολέγιο Αθηνών (Deree). Συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο La Verne, όπου απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στον τομέα της Διοίκησης Επιχειρήσεων (MBA). Αφοσιωμένη στην κοινωνική προσφορά, είναι ιδρύτρια και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του MDA Ελλάς, Σωματείο για τη φροντίδα των ατόμων με Νευρομυϊκές Παθήσεις από το 2000. Στα 21 χρόνια λειτουργίας του, το MDA έχει δημιουργήσει και εξοπλίσει τρεις ειδικές μονάδες για άτομα με νευρομυϊκές παθήσεις σε κρατικά νοσοκομεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα, με στόχο την παροχή εξειδικευμένης ιατρικής περίθαλψης. Παράλληλα, λειτουργεί το «Σπίτι του MDA», έναν ειδικά διαμορφωμένο και προσβάσιμο χώρο στο κέντρο της Αθήνας, όπου παρέχονται στα παιδιά του Σωματείου ψυχαγωγία, εκπαίδευση και θεραπευτική γυμναστική. Σήμερα, το Σωματείο MDA Ελλάς στηρίζει πάνω από 1.400 οικογένειες σε όλη την Ελλάδα. Ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «Ελπίδα», διετέλεσε για εννέα χρόνια μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου με συνεχή παρουσία στο έργο του. Είναι μέλος Διοικητικού Συμβουλίου των Φίλων της Εθνικής Πινακοθήκης. Από το 2013, είναι μέλος του Board of Trustees του American College of Greece (ACG) ενώ έχει εκλεγεί μη εκτελεστικό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Lavipharm Α.Ε., εισηγμένης εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αθηνών, που ιδρύθηκε το 1911 και σήμερα είναι ένας ολοκληρωμένος όμιλος έρευνας κι ανάπτυξης, παραγωγής, εισαγωγής, εμπορίας και διανομής φαρμακευτικών, καλλυντικών και προϊόντων φαρμακείου στην Ελλάδα, με έντονη διεθνή δραστηριότητα. Έχει τέσσερα παιδιά και τέσσερα εγγόνια, ενώ στον ελεύθερο της χρόνο ασχολείται με το καράτε, το τρέξιμο και την κολύμβηση, ενώ επιπλέον είναι μαραθωνοδρόμος.

130 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ και Ίδρυμα «Τζένη Καρέζη» αναβαθμίζουν την ανακουφιστική φροντίδα! ΕΠΙΣΦΡΑΓΊΣΤΗΚΕ ΠΡΌΣΦΑΤΑ η περαιτέρω ανάπτυξη της Ανακουφιστικής Φροντίδας στη χώρα μας με τη σύμπραξη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΕΚΠΑ), της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και του Ιδρύματος «Τζένη Καρέζη», σύμφωνα με την οποία αποφασίστηκε η διεύρυνση και ανάπτυξη της Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας «Τζένη Καρέζη» σε κλινικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, η συνεργασία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, της Ιατρικής Σχολής, της Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας και του Ιδρύματος «Τζένη Καρέζη» διασφαλίζει την υψηλού επιπέδου παρεχόμενη εξειδικευμένη Ανακουφιστική Φροντίδα σε ασθενείς με χρόνιες ή και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες από όλη την Ελλάδα. Αναμένεται να αναπτυχθούν περαιτέρω: α) Τα Εξωτερικά Ιατρεία της Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας «Τζένη Καρέζη», όπου εργάζονται καθημερινά εξειδικευμένοι επιστήμονες για την ανακούφιση των σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων (που προέρχονται είτε από την εξέλιξη της νόσου είτε από τις θεραπείες) και των κοινωνικών και πνευματικών αναγκών του ασθενούς και της οικογένειας για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής ποιότητας ζωής τους. β) Η Ημερήσια Νοσηλεία με την παροχή άνεσης και ευκολίας στον ασθενή και την οικογένεια. γ) Η Ανακουφιστική Φροντίδα για Παιδιά και Εφή-

βους που θα στελεχωθεί από διεπιστημονική ομάδα εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας (παιδιάτρων, ψυχολόγων, νοσηλευτών) για την παροχή ολοκληρωμένης διαχείρισης των σωματικών, ψυχολογικών, κοινωνικών και πνευματικών αναγκών των παιδιών και εφήβων με απειλητικές για τη ζωή ή και χρόνιες ασθένειες και θα αποτελέσει Κέντρο Εξειδίκευσης και Έρευνας Ανακουφιστικής Φροντίδας παιδιών και εφήβων. δ) Το «Εκπαιδευτικό Κέντρο» όπου θα εκπαιδεύονται και θα εξειδικεύονται λειτουργοί υγείας από όλη την Ελλάδα (γιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι) και επιστήμονες ανθρωπιστικών και κοινωνικών επαγγελμάτων σε θεωρητικό και κλινικό επίπεδο. Το Ίδρυμα «Τζένη Καρέζη» ιδρύθηκε το 1992 στη μνήμη της μεγάλης και αξέχαστης ηθοποιού Τζένης Καρέζη για να υλοποιηθεί η επιθυμία της για την ανάπτυξη της Ανακουφιστικής Φροντίδας στη χώρα μας. Είναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία και αποτελεί τον πρώτο ιδρυθέντα φορέα στην Ελλάδα ο οποίος έως και σήμερα υπηρετεί αποκλειστικά το σκοπό της εξειδικευμένης Ανακουφιστικής Φροντίδας σε ασθενείς με χρόνια ή με απειλητικά για τη ζωή νοσήματα μέσω της στήριξης της Μονάδας Ανακουφιστικής Αγωγής «Τζένη Καρέζη». Διεύθυνση Μονάδας και Ιδρύματος «Τζένη Καρέζη»: Κορινθίας 27, Αμπελόκηποι Τηλ. επικοινωνίας: 210 770766 ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 131

Ο κ. Δημήτρης Αθανασίου.

132 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΊΟΥ Πρόεδρος της Ένωσης Σπάνιων Παθήσεων Ελλάδας, μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων PCWP, μέλος του Συμβουλίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Duchenne, μέλος του Συμβουλίου Δεοντολογίας του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ασθενών, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Ελλήνων Ασθενών «95», μέλος Δ.Σ. της Rare Alliance Greece

ΣΥΝΕΧΉΣ Η «ΟΔΎΣΣΕΙΑ» ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΣΠΆΝΙΕΣ ΠΑΘΉΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΆΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΌΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΈΣ ΔΟΚΙΜΈΣ!

Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΊΑ ΕΝΌΣ ΑΣΘΕΝΟΎΣ με σπάνια νόσο στην Ελλάδα, τα προβλήματα, τις εξελίξεις στις θεραπείες, αλλά και όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τις σπάνιες παθήσεις μάς μιλά ο πρόεδρος της Ένωσης Σπάνιων Ασθενών Ελλάδος – ΕΣΑΕ, Δημήτρης Αθανασίου, ο οποίος επισημαίνει ότι «η κατάσταση στην Ελλάδα είναι σχετικά καλή στο κομμάτι της πρόσβασης μέχρι στιγμής, χωρίς όμως η χώρα να έχει καταφέρει να ξεφύγει πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε.». Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Αθανασίου έχει ως εξής: — Κύριε Αθανασίου, είστε ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της « Ένωσης Σπάνιων Ασθενών Ελλάδος ΕΣΑΕ». Πώς ξεκίνησε η Ένωση και πόσα μέλη μετράτε αυτή τη στιγμή; Η προσπάθεια δημιουργίας μιας ένωσης οργανώσεων και φορέων ασθενών με σπάνια νοσήματα, που θα έχει θετικό αντίκτυπο στη ζωή των ασθενών μας και στην κοινωνία, αλλά και θετικό θεσμικό αποτύπωμα, με προτάσεις και ουσιαστική συμμετοχή στη χάραξη πολιτικής Υγείας για τα σπάνια νοσήματα στην Ελλάδα, ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 133

ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια. Άλλοτε με επιτυχημένες και άλλοτε με λιγότερο επιτυχημένες προσπάθειες, τα τελευταία 20 χρόνια, η κοινότητά μας ωρίμασε, μεγάλωσε και απέκτησε έμπειρους εκπροσώπους, σημαντική τεχνογνωσία, αλλά και πολύτιμες ικανότητες και δυνατότητες. Τελικά, μετά από συνεχείς προσπάθειες και πολλή δουλειά, καταφέραμε να δημιουργήσουμε το συλλογικό μας όργανο, την ΕΣΑΕ, τον μεγαλύτερο φορέα εκπροσώπησης των σπάνιων ασθενών και των αναγκών τους στην Ελλάδα, που ταυτόχρονα αποτελεί τον θεσμικό συνομιλητή και συνεργάτη της Πολιτείας τόσο στο ελληνικό όσο και στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Με έδρα την Αθήνα, αλλά παρουσία σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, με 30 πλήρη μέλη συλλόγους και οργανώσεις που εκπροσωπούν ασθενείς με σπάνια νοσήματα και με 4 νέα σωματεία υπό δημιουργία, η ΕΣΑΕ συμμετέχει σήμερα σε Επιτροπές και Ομάδες Εργασίας, όπως στην Επιτροπή Σπάνιων Νοσημάτων, στην Ομάδα Εργασίας Μητρώου Σ.Π., στην Επιτροπή Φαρμακευτικής Δαπάνης, Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και Μητρώων Ασθενών του υπουργείου Υγείας και άλλες, ενώ είναι ο επίσημος φορέας εκπροσώπησης της Ελλάδας στο εξωτερικό και μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σπάνιων Παθήσεων (EURORDIS). Η Ένωση αναδεικνύει συστηματικά την ανάγκη για ανάπτυξη πολιτικών που θα προβλέπουν, μεταξύ άλλων, την υιοθέτηση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Σπάνια Νοσήματα, του Εθνικού Μητρώου, αλλά και τη δημιουργία εξειδικευμένων Κέντρων Αναφοράς για τις σπάνιες παθήσεις, «εργαλεία» που θα ενισχύσουν την πρόσβαση σε θεραπείες, καθώς και την οργάνωση προγραμμάτων πρόληψης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού. Δουλεύουμε σκληρά για τα δικαιώματα των ασθενών μας, αλλά και για την ισότιμη πρόσβαση όλων στα αγαθά της Υγείας και της Κοινωνικής Προστασίας, που για πολλές άλλες ασθένειες θεωρούνται δεδομένα. Μολονότι είμαστε ακόμα στην αρχή του δρόμου και έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας, θα τα καταφέρουμε, δεδομένου ότι η κοινότητα των σπάνιων νοσημάτων είναι μια ανθεκτική και επίμονη κοινότητα, αντικατοπτρίζοντας, ενδεχομένως, τις πολύ «σκληρές» και «δύσκολες» σπάνιες ασθένειες.

— Γνωρίζουμε πόσες σπάνιες παθήσεις είναι καταγεγραμμένες αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη και στην Ελλάδα; Η βιβλιογραφία αναφέρει 7.000 με 8.000 ασθένειες, με 30 εκατομμύρια ασθενείς στην Ευρώπη και 300 εκατομμύρια στον κόσμο. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν 400 με 500 σπάνιες ασθένειες που επη-

134 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

ρεάζουν 350.000 με 500.000 οικογένειες. Τα ποιοτικά τους, όμως, στοιχεία είναι συγκλονιστικά.

• Το 50% των ασθενών είναι παιδιά, εκ των οποίων το 35% χάνεται έως τα 5 του χρόνια.

• Το 72% των νοσημάτων είναι γενετικής φύσης, θέτοντας σε κίνδυνο και άλλα μέλη της οικογένειας του πάσχοντος.

• Για το 95% των ασθενειών δεν υπάρχει θεραπεία.

• Το 50% των οικογενειών με παιδιά με σπάνια νοσήματα είναι μονογονεϊκές.

• Τα εν λόγω νοσήματα έχουν ως αποτέλεσμα υψηλή θνησιμότητα, αυξημένη νοσηρότητα και αναπηρία, χαμηλή ποιότητα ζωής για τον ασθενή, αλλά και αυξημένη ψυχολογική, οικονομική και κοινωνική επιβάρυνση για την οικογένειά του. Από τα στοιχεία γίνεται αμέσως αντιληπτό γιατί οι σπάνιες ασθένειες αποτελούν μια πρόκληση για τις οικογένειές μας, την κοινωνία, αλλά και για τα Συστήματα Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας.

— Τι κενά υπάρχουν που θα διευκόλυναν τη ζωή των οικογενειών και κατ’ επέκταση τη ζωή των ασθενών με σπάνια νόσο; Οι ασθενείς με σπάνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Πολλές σπάνιες παθήσεις είναι δύσκολες στη διάγνωση λόγω της σπάνιας φύσης τους. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να περιμένουν έως και 20 χρόνια μέχρι την τελική διάγνωση. Η εκπαίδευση και η ενημέρωση του ιατρικού προσωπικού είναι σημαντικές, ωστόσο αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει επαρκής εκπαίδευση. Σε συνδυασμό με την έλλειψη Εθνικών Σχεδίων για τα Σπάνια Νοσήματα, προγραμμάτων πρόληψης για τον γενικό πληθυσμό, αλλά και έγκαιρης διάγνωσης, η «Οδύσσεια» των σπάνιων ασθενών στη διάγνωση αλλά και στην πρόσβασή τους στην έρευνα και στις κλινικές δοκιμές είναι συνεχής και μακροχρόνια. Η περιορισμένη διαθεσιμότητα θεραπειών, αφού για το 95% των σπάνιων νοσημάτων δεν υπάρχει καμία θεραπεία, είναι επίσης ένα σημαντικό κενό στη φροντίδα των ασθενών, παρότι η έρευνα και η ιατρική γνώση γύρω από τις εν λόγω ασθένειες προχωρά με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Τέλος, το κοινωνικό και οικονομικό φορτίο είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους. Οι ασθενείς με σπάνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην καθημερινότητά τους, αφού, συνήθως, πρόκειται για μονογονεϊκές οικογένειες, οι οποίες, μάλιστα, συχνά, καλούνται να διαχειριστούν βαριές αναπηρίες. Τα ιατρικά έξοδα και τα έξοδα για

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν 400 με 500 σπάνιες ασθένειες που επηρεάζουν 350.000 με 500.000 οικογένειες.

την καθημερινή φροντίδα των ασθενών μπορεί να είναι υψηλά, ενώ η κοινωνική απομόνωση και η έλλειψη ισότιμης πρόσβασης αποτελούν επιπλέον εμπόδια που καλούνται να διαχειριστούν. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, οι ασθενείς με σπάνιες παθήσεις στην Ελλάδα, ως μία από τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, χρειάζονται υποστήριξη από το Σύστημα Υγείας, το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλειας και Προστασίας, τους Συλλόγους Ασθενών, αλλά και από την κοινωνία γενικότερα. Τέλος, η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση των Επαγγελματιών Υγείας και του κοινού είναι άκρως σημαντικές για τη βελτίωση της φροντίδας και της ποιότητας ζωής των ασθενών με σπάνιες παθήσεις.

— Έχουμε Μητρώα Ασθενών για τις σπάνιες παθή-

σεις στην Ελλάδα; Δυστυχώς δεν έχουμε τα Μητρώα Ασθενών για τις σπάνιες παθήσεις που χρειαζόμαστε. Με εξαίρεση ίσως για μια με δύο ασθένειες και για κάποιους σπάνιους καρκίνους, δεν υπάρχει καταγραφή. Εντούτοις, έχουμε ξεκινήσει την προσπάθεια καταγραφής των σπάνιων νοσημάτων στην Ελλάδα με την Ομάδα Εργασίας του υπουργείου Υγείας και τα στελέχη της ΕΣΑΕ. Ταυτόχρονα, δουλεύουμε με όλα τα μέλη της Ένωσης για την καταγραφή όλων των Σ.Ν. που υπάρχουν στις οργανώσεις ασθενών της Ένωσης. Φυσικά, αυτό είναι μια τιτάνια εργασία, αλλά τόσο η ΕΣΑΕ όσο και τα μέλη της είμαστε όλοι δεσμευμένοι στην ολοκλήρωση αυτού του πρωτοποριακού έργου στο πρώτο εξάμηνο του 2024, το οποίο θα αποτελέσει σημαντική πρόοδο για τα σπάνια νοσήματα στην Ελλάδα.

— Έχουμε νεότερες εξελίξεις στις θεραπείες; Οι εξελίξεις στην επιστήμη είναι θεαματικές, και ίσως είναι η πρώτη φορά στην Ιατρική όπου ασθενείς με σπάνια και συχνά θανατηφόρα νοσήματα έχουν βάσιμες ελπίδες για την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών. Υπάρχουν πάρα πολλές τεχνολογίες, κάποιες όμως από τις πιο πολλά υποσχόμενες προσεγγίσεις στην έρευνα γύρω από τις σπάνιες νόσους είναι οι παρακάτω: Γονιδιωματική Ιατρική: Η πρόοδος στη Γονιδιωματική έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην κατανόηση και τη διάγνωση σπάνιων ασθενειών. Οι τεχνολογίες γενετικής αλληλουχίας έχουν γίνει πιο προσιτές, επιτρέποντας στους ερευνητές να εντοπίσουν τη γενετική βάσει πολλών σπάνιων νοσημάτων. Ιατρική Ακριβείας: Η προσαρμογή θεραπειών με ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 135

βάση τα συγκεκριμένα γενετικά ή μοριακά χαρακτηριστικά ενός ατόμου είναι μια όλο και αυξανόμενη τάση. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στην ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών που αντιμετωπίζουν τις υποκείμενες αιτίες των σπάνιων ασθενειών. Γονιδιακές θεραπείες και CRISPR: Οι εξελίξεις στις τεχνικές γονιδιακών θεραπειών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του CRISPR-Cas9, προσφέρουν πιθανές λύσεις για ορισμένες σπάνιες γενετικές διαταραχές. Αυτές οι τεχνολογίες στοχεύουν στη διόρθωση ή στην αντικατάσταση ελαττωματικών γονιδίων. Επαναχρησιμοποίηση φαρμάκων - Drug Repurposing: Οι ερευνητές και οι εταιρείες συχνά διερευνούν υπάρχοντα φάρμακα για νέους θεραπευτικούς σκοπούς. Αυτό μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία ανάπτυξης θεραπειών και να μειώσει το κόστος. Η επαναχρησιμοποίηση φαρμάκων έχει αποδειχθεί πολλά υποσχόμενη για τη θεραπεία ορισμένων σπάνιων ασθενειών, ενώ οι εξελίξεις στην τεχνολογία αναμένουμε να προσφέρουν νέες ευκαιρίες στην κοινότητα των ασθενών μας. Φυσικά, ειδικά η ανάπτυξη νέων θεραπειών δεν σημαίνει ταυτόχρονα και πρόσβαση σε αυτές από τους ασθενείς στην Ελλάδα.

— Υπάρχουν προβλήματα αναφορικά με την πρόσβαση των ασθενών στις νέες καινοτόμες θεραπείες που αφορούν τις σπάνιες παθήσεις; Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι σχετικά καλή στο κομμάτι της πρόσβασης μέχρι στιγμής, χωρίς όμως η

136 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

χώρα να έχει καταφέρει να ξεφύγει πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Φυσικά, η πρόσβαση δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, οπότε πρέπει να δουλέψουμε πιο σκληρά, ώστε να μειώσουμε περισσότερο το χρόνο, εξοικονομώντας πόρους, αλλά και γλιτώνοντας ζωές συνανθρώπων μας. Το κύριο θέμα που αντιμετωπίζει η κοινότητα των σπάνιων ασθενών είναι η έλλειψη προβλεψιμότητας και πολλές φορές ελλείψεις, οι οποίες, εκτός του άγχους που δημιουργούν στους ασθενείς, τελικά βλάπτουν και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, προσθέτοντας την ίδια στιγμή κόστη στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.

— Στο θέμα των κλινικών μελετών πού βρισκόμαστε; Οι κλινικές δοκιμές στην Ελλάδα δεν είναι ακόμα στο επιθυμητό επίπεδο σε ό,τι αφορά τις χρόνιες παθήσεις, πόσω μάλλον τις σπάνιες, αν και έχει υπάρξει βελτίωση. Χρειάζονται σίγουρα κίνητρα για όλους τους εμπλεκομένους -τη βιομηχανία, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, τα νοσοκομεία-, αλλά ίσως ακόμα περισσότερο μια διαφορετική αξιολόγηση από την Πολιτεία, αλλά και τα εμπλεκόμενα υπουργεία. Η αξία τους είναι αδιαμφισβήτητη τόσο για τους ασθενείς, αφού βελτιώνουν την ιατρική γνώση, καθώς και την παρεχόμενη φροντίδα από τα κέντρα που τους παρακολουθούν, δίνοντας την ίδια στιγμή μια πιθανότητα πρόσβασης στην καινοτομία, όσο και για την Πολιτεία, αφού αυξάνουν τα έσοδα για τα νοσοκομεία, ενώ, παράλληλα, ειδικά σε ό,τι αφορά τις νέες καινοτόμες θεραπείες, προσφέρουν στους συμμετέχοντες δωρεάν την πρόσβαση σε τεχνολογίες μεγάλης αξίας αλλά και τιμής.

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ — Όμως είστε και μπαμπάς ενός παιδιού με σπάνια νόσο. Τι ανάγκες έχει που δεν μπορεί εύκολα να καλύψει το κράτος μας; Πόσο δύσκολη είναι η ζωή με ένα παιδί με σπάνια νόσο; Πράγματι, εκτός από εκπρόσωπος ασθενών και πρόεδρος της ΕΣΑΕ, ίσως ο πιο σημαντικός μου ρόλος είναι ότι έχω την τύχη να είμαι και ο μπαμπάς του Ερμή, ενός δωδεκάχρονου αγοριού, που ζει με μυϊκή δυστροφία Duchenne, μια θανατηφόρα νόσο που καταστρέφει τους μυς των παιδιών μας, επειδή είχαν την ατυχία να έχουν μια λάθος μετάλλαξη στο γονίδιό τους. Μάλλον θα μπορούσα να φτιάξω μια πολύ μεγάλη λίστα των αναγκών που δεν καλύπτει το κράτος μας για τα παιδιά με σπάνιες παθήσεις και αναπηρίες σαν τον Ερμή - ίσως τα ηλεκτροκίνητα αμαξίδια που πρέπει να είναι 18 ετών για να τα δικαιούνται, όταν κάποια από τα παιδιά μας δεν φτάνουν ποτέ τα 18, τα στενά πεζοδρόμια και τις ανύπαρκτες ράμπες, τη μη κάλυψη των ανελκυστήρων ή των προσαρμοσμένων αυτοκινήτων που χρειαζόμαστε για να πάμε τα παιδιά μας στο νοσοκομείο ή στο μη προσβάσιμο σχολείο, τη μη αποζημίωση των υδροθεραπείων τους, ίσως ακόμα και την έλλειψη γνώσης και χρόνου από το ιατρικό μας προσωπικό, αλλά μάλλον θα αδικούσα τον ίδιο τον Ερμή, όπως και όλους τους ανθρώπους που τον στηρίζουν στην καθημερινότητά του, στο νοσοκομείο,

στο σχολείο, στο δρόμο. Δεν θα ανέφερα λοιπόν μόνο αυτά, γιατί με έχει μάθει να επικεντρώνομαι στα πράγματα που μπορούν να γίνουν, στα σημαντικά πράγματα, όπως θα έλεγε ο ίδιος! Τα παιδιά με σπάνια νοσήματα είναι μεγάλοι δάσκαλοι που ομορφαίνουν ό,τι αγγίζουν και βγάζουν ό,τι καλύτερο υπάρχει στους συνανθρώπους μας. Μας μαθαίνουν να μην αφήνουμε κανέναν πίσω, να διεκδικούμε μια καλύτερη και ισότιμη ζωή για όλους, να μη σταματάμε ποτέ, να μη δεχόμαστε την άρνηση και να χαμογελούμε με κατανόηση και μην ακούμε όταν κάποιος μας λέει ότι κάτι είναι αδύνατον. Οπότε, στην ερώτησή σου θα έλεγα ότι, ναι, η ζωή με ένα παιδί με σπάνια νόσο είναι δύσκολη. Αν η οικογένεια επιβιώσει από τη διάγνωση, τότε ξεκινά ένα διαφορετικό ταξίδι, μια ζωή πιο δύσκολη από τη ζωή που όλοι μας έχουμε ονειρευτεί για τα παιδιά μας, συχνά πολύ πιο σύντομη, αλλά, την ίδια στιγμή, και πολύ πιο γεμάτη και ουσιαστική. Αυτό είναι και το DNA -το «γονιδίωμα»- της « Ένωσης Σπανίων Ασθενών Ελλάδος» και της κοινότητας των σπάνιων ασθενών, αλλά και όλων εκείνων που, από διαφορετικούς ρόλους, θεσμικούς, επιστημονικούς, ιατρικούς, εκπαιδευτικούς, εταιρικούς, προσπαθούν για τη βελτίωση της ζωής τους, που, αν και σπάνια, παραμένει μοναδική. ■

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΊΟΥ Ο Δημήτρης Αθανασίου είναι κάτοχος πτυχίου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και MBA στη Χρηματοοικονομική Διοίκηση. Μιλάει τρεις γλώσσες και έχει περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σε διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον, εργαζόμενος σε διάφορες χώρες στην παροχή συμβουλών και διαχείριση έργων και την ανάπτυξη και την αναδιοργάνωση εταιρειών. Όταν ο γιος του διαγνώστηκε με μυϊκή δυστροφία Duchenne, μια θανατηφόρα και ανίατη σπάνια ασθένεια, έγινε ισχυρός διεθνής υποστηρικτής ασθενών με Duchenne και τις σπάνιες ασθένειες. Εκπαιδεύτηκε με βασικές γνώσεις για τις σπάνιες παθήσεις και την υπεράσπιση μέσω της EURORDIS και του Patient Expert Course της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Θεραπευτικής Καινοτομίας Ασθενών (EUPATI), αποκτώντας βασικές βιοτεχνολογικές και ρυθμιστικές γνώσεις, όπου υπηρέτησε ως μέλος της Επιτροπής Μαθημάτων της EUPATI για το επόμενο έτος. Ως υπότροφος της EUPATI ίδρυσε την Ελληνική Εθνική Ομάδα Συνδέσμου EUPATI. Στην Ελλάδα ήταν ο εκπρόσωπος ασθενών Duchenne του MDA ΕΛΛΑΣ, δημιούργησε ένα ενεργό δίκτυο υποστηρικτών ασθενών και έγινε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Duchenne (WDO). Ήταν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ασθενών EPF και ιδρυτικό μέλος και υπηρετεί στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, στο Σύλλογο 95 Rare Alliance Greece. Σήμερα είναι πρόεδρος της Ένωσης Σπάνιων Ασθενών Ελλάδος. Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του EPF, μέλος του EURORDIS EPAC/TAG, υπηρέτησε στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για την Ορθή Κλινική Πρακτική (EFGCP), συμπρόεδρος της Ομάδας Εργασίας για τα Παιδικά Φάρμακα (CMWP), σύμβουλος Ασθενών στην Επιτροπή για τη Θεραπευτική TREAT-NMD (TACT), μέλος της Επιτροπής Προγράμματος της DIA κ.ά. Το 2014 ορίστηκε εμπειρογνώμονας ασθενών από τον EMA για την DMD, ενώ ήταν μέλος του PDCO για 6 έτη στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων μέχρι το 2023 και σήμερα είναι μέλος του PCWP του ΕΜΑ. ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 137

Πρόγραμμα υγείας Premium Νοσοκομειακό Β’ 750€ Plus Economy! Αξία έχει να είναι δίπλα σου κάποιος που σε φροντίζει!

Η ΥΓΕΊΑ ΜΑΣ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΠΟΛΎΤΙΜΟ αγαθό που έχουμε. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να έχουμε δίπλα μας έναν σύμμαχο που μας φροντίζει κάθε στιγμή και μας βοηθά να την προστατεύουμε καλύτερα. Έναν σύμμαχο που μας δίνει την ασφάλεια που χρειαζόμαστε ότι η υγεία μας βρίσκεται στα καλύτερα χέρια. Στο πλαίσιο αυτό, η Eurolife FFH, μέλος της Fairfax Financial Holdings Ltd, βρίσκεται στο πλευρό των ανθρώπων που θέλουν να φροντίζουν ακόμα πιο ολοκληρωμένα την υγεία τους, με το ασφαλιστικό πρόγραμμα υγείας Premium Νοσοκομειακό Β’- 750€ Plus Economy. Με το Premium Νοσοκομειακό Β’- 750€ Plus Economy δεν εφαρμόζεται το εκπιπτόμενο ποσό των €750, εάν ο ασφαλισμένος νοσηλευθεί σε συμβεβλημένο νοσοκομείο στην Ελλάδα και υπάρχει συμμετοχή του δημόσιου ασφαλιστικού φορέα στα έξοδα νοσηλείας. Το πρόγραμμα δίνει στους κατόχους του τη δυνατότητα να προστατεύσουν την υγεία τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, έχοντας στη διάθεσή τους ένα σύνολο υπηρεσιών νοσοκομειακής κάλυψης απέναντι σε απρόοπτα περιστατικά. Έτσι, μπορούν να νιώθουν σιγουριά ότι η υγεία των ίδιων και των αγαπημένων τους είναι διασφαλισμένη. ΤΙ ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ ΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΥΓΕΊΑΣ PREMIUM ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΌ Β’- 750€ PLUS ECONOMY; Το ασφαλιστικό πρόγραμμα υγείας Premium Νοσοκομειακό Β’- 750€ Plus Economy αποζημιώνει εξ ολοκλήρου τα καλυπτόμενα κόστη νοσηλείας σε συμβεβλημένη κλινική, εάν ο δημόσιος φορέας συμμετέχει με ποσό μικρότερο των €750. Με αυτόν τον τρόπο, προσφέρει στους ασφαλισμένους ένα ευρύ σύνολο νοσοκομειακών παροχών για δαπάνες νοσοκομείου,

138 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

όπως για παράδειγμα: δίκλινο δωμάτιο, διατροφή, χρήση των Mονάδων Eντατικής Θεραπείας ή Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας, φάρμακα, δαπάνες χειρουργείου και χημειοθεραπείας κ.ά. Ακόμη, το πρόγραμμα καλύπτει τις αμοιβές χειρουργού, αναισθησιολόγων και λοιπών ειδικοτήτων, καθώς και δαπάνες αποθεραπείας και αποκατάστασης. Οι κάτοχοι του προγράμματος μπορούν να απολαμβάνουν επιπλέον υπηρεσίες, όπως έξοδα συνοδού, μεταφορά με ασθενοφόρο, έξοδα πριν και μετά τη νοσηλεία, καθώς και επιδόματα, όπως για παράδειγμα νοσοκομειακό, χειρουργικό και επίδομα μητρότητας. Τέλος, με το πρόγραμμα ασφάλισης υγείας Premium Νοσοκομειακό Β’ - 750€ Plus Economy παρέχεται και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη, όπως για παράδειγμα ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος υγείας (check up). Ενώ ταυτόχρονα καλύπτονται και οι δαπάνες για την αντιμετώπιση επείγοντος περιστατικού στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων. Οι προαναφερόμενες παροχές και υπηρεσίες προσφέρονται έως το όριο των €700.000 ανά ασφαλιστική περίοδο και ανά περιστατικό νοσηλείας. ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΎΝΕΤΑΙ; Το πρόγραμμα ασφάλισης υγείας Premium Νοσοκομειακό Β’- 750€ Plus Economy απευθύνεται σε ασφαλισμένους έως 65 ετών που επιθυμούν να φροντίσουν ακόμη πιο ολοκληρωμένα την υγεία των ίδιων ή και της οικογένειάς τους. Είναι ένα πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για τους ανθρώπους που θέλουν να ενισχύσουν την προστασία που τους παρέχει ο δημόσιος ασφαλιστικός φορέας, μέσω ενός προγράμματος υγείας ιδιωτικής ασφάλισης.

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΓΙΑΤΊ ΝΑ ΑΠΟΚΤΉΣΩ ΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΑΣΦΆΛΙΣΗΣ PREMIUM ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΌ Β’- 750€ PLUS ECONOMY; Με το πρόγραμμα ασφάλισης υγείας Premium Νοσοκομειακό Β’- 750€ Plus Economy, οι ασφαλισμένοι αποκτούν ολοκληρωμένη φροντίδα υγείας καθώς έχουν κάλυψη κάθε στιγμή. Δηλαδή πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά τη νοσηλεία. Επιπροσθέτως, οι κάτοχοι του προγράμματος έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, όπως για παράδειγμα επείγουσα ιατρική βοήθεια, δωρεάν ετήσιο προληπτικό έλεγχο υγείας και 24ωρη εξυπηρέτηση, σε ασφαλιστικά και διαδικαστικά θέματα. Τέλος, με το Premium Νοσοκομειακό Β’- 750€ Plus Economy, οι ασφαλισμένοι δεν χρειάζεται να καταβάλουν το εκπιπτόμενο ποσό των €750, εφόσον νοσηλευθούν σε συμβεβλημένο νοσοκομείο στην Ελλάδα και υπάρχει συμμετοχή του δημόσιου ασφαλιστικού φορέα στα έξοδα νοσηλείας μικρότερη του εκπιπτόμενου ποσού.

Ltd, αξία έχει να βρίσκεται στο πλευρό των ανθρώπων που την εμπιστεύονται και να τους παρέχει υψηλής ποιότητας ασφαλιστικά προγράμματα που προστατεύουν την υγεία τους. Αναβαθμίζει συνεχώς τις ασφαλιστικές λύσεις που προσφέρει, για να εξασφαλίζουν πρόσβαση σε μια καλύτερη ιατρική περίθαλψη σε κάθε περίοδο της ζωής τους. Με το πρόγραμμα ασφάλισης υγείας Premium Νοσοκομειακό Β’ - 750€ Plus Economy είναι δίπλα τους, τηρώντας τη δέσμευσή της να διαμορφώνει προτάσεις που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες τους. Με αυτόν τον τρόπο, οι κάτοχοι των προγραμμάτων υγείας της Eurolife FFH μπορούν να νιώθουν ότι έχουν πάντα έναν αξιόπιστο σύμμαχο για την υγεία τους δίπλα τους. Με την ασφάλιση υγείας της Eurolife FFH έχουν τη στήριξη που χρειάζονται, για να εξασφαλίζουν το καλύτερο για τους ίδιους και όσους αγαπούν. ■

ΑΣΦΆΛΙΣΗ ΥΓΕΊΑΣ ΜΕ ΤΗ EUROLIFE FFH Για τη Eurolife FFH, μέλος της Fairfax Financial Holdings

ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 139

Βάλτε την υγεία σας σε πρώτο πλάνο! Η ΥΓΕΊΑ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΌΤΕΡΟ αγαθό. Με μικρές και ρεαλιστικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας μπορούμε να τη φροντίσουμε και να την προστατεύσουμε. Η υγιεινή διατροφή, ο καλός ύπνος, η τακτική άσκηση, το γέλιο, η επαφή με τους αγαπημένους μας, η φροντίδα του εαυτού μας, ακόμη και η ενασχόληση με το αγαπημένο μας χόμπι, όλα παίζουν το ρόλο τους στο να είμαστε και να αισθανόμαστε καλά. Η πρόληψη είναι φυσικά πολύ σημαντική, γι’ αυτό και δεν θα πρέπει να αμελούμε να συμβουλευόμαστε τακτικά τον ιατρό μας και να προγραμματίζουμε τις κατάλληλες προληπτικές εξετάσεις. Τι συμβαίνει όμως όταν προκύπτει -όπως είναι αναπόφευκτο- κάποιο πρόβλημα υγείας; Στην περίπτωση αυτή, είναι λογικό να επιθυμούμε το καλύτερο για την αντιμετώπισή του, χωρίς μάλιστα να αγχωνόμαστε για το πόσο θα μας κοστίσει αυτό. Η απάντηση εδώ έρχεται μέσα από τις λύσεις που προσφέρει η ιδιωτική ασφάλιση υγείας.

διασμένες προτάσεις ασφάλισης.

ΓΙΑΤΊ ΝΑ ΚΆΝΩ ΙΔΙΩΤΙΚΉ ΑΣΦΆΛΙΣΗ ΥΓΕΊΑΣ; Η ιδιωτική ασφάλιση υγείας ουσιαστικά συμπληρώνει και αναβαθμίζει τις παροχές του δημόσιου συστήματος υγείας. Μας διασφαλίζει πρόσβαση σε άμεσες και ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και σε ιδιωτικά κέντρα και νοσοκομεία, σε Ελλάδα και εξωτερικό, δυνατότητα επιλογής εξεταστικών κέντρων, νοσοκομείων και ιατρών, μικρότερους χρόνους αναμονής για ιατρικές εξετάσεις, επεμβάσεις, χειρουργεία, νοσηλεία. Η ιδιωτική ασφάλιση μας παρέχει τελικά την ηρεμία και τη σιγουριά ότι, σε περίπτωση οποιουδήποτε συμβάντος υγείας, θα έχουμε κάλυψη και φροντίδα με υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές και σε εξαιρετικές συνθήκες, με μηδαμινό ή πολύ χαμηλό κόστος.

ΠΡΌΛΗΨΗ ΚΑΙ ΔΙΆΓΝΩΣΗ Προγράμματα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Δύο προγράμματα που εστιάζουν στη σφαιρική πρόληψη και θωράκιση της υγείας, παρέχοντας πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου σχετικές υπηρεσίες, με ειδική μέριμνα για τις ανάγκες της οικογένειας και των παιδιών. Ενδεικτικές παροχές και πλεονεκτήματα: ■ Απεριόριστες διαγνωστικές εξετάσεις ■ Απεριόριστες επισκέψεις σε ιατρούς όλων των ειδικοτήτων ■ Ετήσιος προληπτικός έλεγχος / Check-up (γενικός - οφθαλμολογικός - οδοντιατρικός) ■ Αντιμετώπιση έκτακτου περιστατικού από ατύχημα ή ασθένεια ■ Ειδικές εξετάσεις για παιδιά ■ Οδοντιατρική και οφθαλμολογική φροντίδα ■ Φυσικοθεραπεία - Ολιστική Ιατρική - Ψυχική Υγεία - Διατροφή - Λογοθεραπεία ■ Επείγουσα Αερομεταφορά ■ Χωρίς όριο ηλικίας ■ Χωρίς έλεγχο ιατρικού ιστορικού ■ Χωρίς αναμονές και εξαιρέσεις ■ Εξυπηρέτηση 365 ημέρες/24 ώρες το 24ωρο μέσω της Γραμμής Υγείας Primary ■ Σε όλη την Ελλάδα με ευρύ δίκτυο: - Eπιλεγμένων ιατρών όλων των ειδικοτήτων - Kορυφαίων Διαγνωστικών Κέντρων, Πολυϊατρείων και ιδιωτικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ΤΟ «ΠΛΆΝΟ ΥΓΕΊΑΣ»; Είναι η ολοκληρωμένη σειρά προγραμμάτων ασφάλισης της Υδρογείου Ασφαλιστικής που έρχεται να απαντήσει στις αυξημένες ανάγκες της κοινωνίας μας για ποιότητα και αξιοπιστία στη φροντίδα της υγείας μας. Αναπτύσσεται στους δύο βασικούς άξονες της πρωτοβάθμιας φροντίδας και της δευτεροβάθμιας περίθαλψης, παρέχοντας εύρος επιλογών μέσα από πέντε ειδικά σχε-

ΝΟΣΗΛΕΊΑ ΑΠΌ ΑΤΎΧΗΜΑ ΚΑΙ ΑΣΘΈΝΕΙΑ Προγράμματα νοσοκομειακής περίθαλψης Μία πλήρης σειρά προτάσεων ασφάλισης για την κάλυψη της νοσοκομειακής περίθαλψης από ασθένεια και ατύχημα έχει σχεδιαστεί ώστε να ανταποκρίνεται σε ένα ευρύ φάσμα αναγκών. Στην περίπτωση οικογενειακού συμβολαίου, υπάρχει η δυνατότητα να συνδυαστούν διαφορετικά προγράμματα

140 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

| ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

και παροχές ανά μέλος, ώστε αυτό να ανταποκρίνεται απόλυτα στις ανάγκες και οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας.

• To «Πλάνο Υγείας Hospital Standard» είναι ένα πρόγραμμα ασφάλισης υγείας που, με πολύ χαμηλό κόστος, προσφέρει ουσιαστική βοήθεια για την κάλυψη των εξόδων νοσηλείας από ατύχημα ή ασθένεια στην Ελλάδα.

• Το «Πλάνο Υγείας Hospital Comfort» είναι ένα ολοκληρωμένο και ευέλικτο πρόγραμμα νοσοκομειακής περίθαλψης που δεν δεσμεύει τον ασφαλισμένο σε συγκεκριμένη θέση νοσηλείας από την αρχή, αλλά του δίνει την άνεση της επιλογής της θέσης του, τη στιγμή που θα το χρειαστεί.

• Το «Πλάνο Υγείας Hospital Exclusive» είναι η πλέον ολοκληρωμένη πρόταση για την ασφάλιση της υγείας που εγγυάται απόλυτη κάλυψη και υψηλής αξίας παροχές σε όλους τους τομείς της νοσοκομειακής περίθαλψης. Ενδεικτικές παροχές και πλεονεκτήματα των προγραμμάτων: (Ανάλογα με το πρόγραμμα) ■ Έως 100% κάλυψη νοσηλείας από ατύχημα ή ασθένεια σε οποιοδήποτε νοσοκομείο ■ Έως 100% κάλυψη αμοιβών χειρουργικής ομάδας σε συμβεβλημένα νοσηλευτικά ιδρύματα – Υψηλό όριο

κάλυψης των αμοιβών σε μη συμβεβλημένα ■ Έξοδα συνοδού σε περίπτωση νοσηλείας ανηλίκου ■ Νοσηλεία σε Ελλάδα και εξωτερικό ■ Αντιμετώπιση έκτακτου περιστατικού ■ Φροντίδα πριν και μετά τη νοσηλεία ■ Παγκόσμια Ταξιδιωτική Βοήθεια - Επείγουσα Αερομεταφορά ■ Ετήσιος προληπτικός έλεγχος/Check-up και ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις ■ Χαμηλές αναμονές ■ Κατάργηση απαλλαγής σε περίπτωση νοσηλείας από ατύχημα ■ Μείωση επιλεγμένης απαλλαγής σε περίπτωση ημερήσιας νοσηλείας/χειρουργικής επέμβασης ■ Επίδομα νοσηλείας σε περίπτωση μη χρήσης του προγράμματος ■ Bonus χρήσης άλλου ασφαλιστικού φορέα ■ Επίδομα μητρότητας ■ Ειδική έκπτωση παιδιών ως εξαρτώμενων μελών 20% ■ Εξυπηρέτηση 365 ημέρες/24 ώρες το 24ωρο μέσω της Γραμμής Υγείας Hospital ■ Ευρύτατο δίκτυο συμβεβλημένων νοσηλευτικών ιδρυμάτων σε όλη την Ελλάδα. ■ ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 141

Ποιοι επιστήμονες έχουν γράψει στο Health Next Generation!

•C larke Jennifer, διευθύντρια Προγραμμάτων & Δωρεών Ιδρύματος Μποδοσάκη, τ. 8 •C oletti Luizi Franco, καρδιολόγος, τ. 5 • Jakoncic Agata, Managing Director MSD Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, τ. 13 •K ing - Barnardo Susan, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος Merck Ελλάδας, τ. 2 •P ons Roser, αν. καθηγήτρια Παιδιατρικής Νευρολογίας, τ. 12 • Αγγελέτος Δημήτριος, ΩΡΛ, τ. 12 • Αγγελίδη Θάλεια, Head of Communications & Marketing της MetLife, τ. 1, 2, 5, 6 • Αγοραστός Θεόδωρος, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, τ. 7 • Αδαμίδης Σωτήρης, παθολόγος, τ. 17 • Αδαμίδου Ιωάννα, διαιτολόγος διατροφολόγος, τ. 3 • Αδαμοπούλου Μαίρη, πρόεδρος του Συλλόγου «“95”, Ελληνική Συμμαχία για τους Σπάνιους Ασθενείς», τ. 12 • Αζάς Ελευθέριος, παθολόγος διαβητολόγος, τ. 15 • Αθανασάκης Κώστας, επ. καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, τ. 1 • Αθανασιάδης Ηλίας, ογκολόγοςπαθολόγος, τ. 6 • Αλεβίζος Μιχάλης, ρευματολόγος, τ. 15 • Αλεξανδρόπουλος Κώστας, ψυχίατρος, τ. 3 • Αλευρογιάννης Σταύρος, ορθοπαιδικός, τ. 8 •Α μφιλοχίου Αναστασία, πνευμονολόγος, τ. 16 • Αναστασιάδης Κων/νος, γενικός ιατρός, τ. 17 • Αντσακλής Παναγιώτης, μαιευτήρας – γυναικολόγος, τ. 5 • Αργυρακοπούλου Γιούλη, παθολόγος-διαβητολόγος, τ. 3, 5, 15, 16, 17 •Α ργυρίου Αργύρης, γενικός ιατρός, τ. 17

142 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

• Αρμπής Σπυρίδων τ. 10, ορθοπαιδικός, •Β αβούλη Χαριτωμένη, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 9, 13 •Β αρδινογιάννη Μαριάννα, πρόεδρος Συλλόγου «ΕΛΠΙΔΑ», τ. 7 •Β ασιλάτου - Κοσμίδη Ελένη, παιδίατρος - αιματολόγος – ογκολόγος, τ. 12 •Β ασιλόπουλος Ιωάννης, μαιευτήρας - γυναικολόγος, τ. 3, 5, 7 •Β ασιλοπούλου Αιμιλία, κλινική διαιτολόγος, ψυχολόγος, τ. 9 •Β ελημβασάκης Γεώργιος, πλαστικός χειρουργός, τ. 14 •Β ιάζης Νίκος, γαστρεντερολόγος, τ. 9 •Β ιδαλάκης Ελευθέριος, καρδιολόγος, τ. 4 •Β ικελής Μιχαήλ, νευρολόγος, τ. 15 •Β ιτάλη Γκρατσιέλλα, καρδιολόγος, τ. 10 •Β λάμης Ιωάννης, ορθοπαιδικός, τ. 8 •Β λαχοπιώτη Ζέφη, διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων BMS Ελλάδος, τ. 7 •Β λάχος Ευγένιος, ορθοπαιδικός, τ. 12 •Β οζίκης Αθανάσιος, αν. καθηγητής Οικονομικής Επιστήμης, τ. 1, 6 •Β ουγιούκας Βασίλειος, νευροχειρουργός, τ. 2, 6 •Β ουδούρης Νικόλαος, παιδίατρος, τ. 12 •Β ραχνής Νίκος, αμ. καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, τ. 13 • Γ αβριήλ Στέλιος, γενικός χειρουργός, τ. 1 • Γ αλάνη Ελένη, ογκολόγος παθολόγος, τ. 6 • Γ αλάνης Σπύρος, γενικός ιατρός, τ. 17 • Γ άτσιουΧαρίκλεια, παθολόγος, τ.

17 • Γ εροτζιάφας Γρηγόρης, καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή της Σορβόνης, τ. 9 • Γ εωργόπουλος Νίκος, Cromar

Insurance Brokers SA, Cyber, Tech, Media & Information Privacy Risks Insurance Advisor, τ. 10 • Γιαβή Σταυροούλα, αλλεργιολόγος, τ. 7, 9, 10, 13, 15 • Γιαννόπουλος Σωτήρης, νευρολόγος, τ. 15 • Γκάγκα Μίνα, πνευμονολόγος, αν. υπουργός Υγείας, τ. 7, 13 • Γουδέβενος Γιώργος, φυσικοθεραπευτής, τ. 9, 14, 16 • Γούμενος Δημήτρης, καθηγητής Παθολογίας - Νεφρολογίας, τ. 5 • Γουργουλιάνης Κωνσταντίνος, πνευμονολόγος, τ. 2, 15 • Γρίβα Παναγιώτα, ψυχολόγος, τ. 12 • Γρουζή Ελισάβετ τ. 4, 6, αιματολόγος • Δεληγιώργης Αναστάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Διαμάντη - Κανδαράκη Ευανθία, ενδοκρινολόγος, τ. 3, 7 • Δίνας Κωνσταντίνος, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, τ. 7 • Δημητρακόπουλος Αντώνιος, παθολόγος, τ. 9 • Δημητρακοπούλου - Κουταβά Ιωάννα, διευθύντρια GIVMED, τ. 14 • Δημητρακόπουλος Γιώργος, αν. καθηγητής Πληροφορικής, τ. 2 • Δημητριάδης Γιώργος, παθολόγος - διαβητολόγος, τ. 11 • Δημόπουλος Αθανάσιος, ακτινοθεραπευτής - ογκολόγος, τ. 7 • Δημόπουλος Μελέτιος Αθανάσιος, καθηγητής Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης του ΕΚΠΑ, τ. 6 • Δημοσθενόπουλος Χάρης, κλινικός διατολόγος-βιολόγος, τ. 17 • Δούκας Παναγιώτης, παθολόγος, τ. 17 • Δούρδουνα Αγγελική, κλινική διαιτολόγος - διατροφολόγος, τ. 6 • Ελευθερίου Ανδρούλλα, ιολόγος, τ. 7 • Ζαχαρόπουλος Γεώργιος, ακτινολόγος, τ. 5 • Ζέρβας Ελευθέριος, πνευμονολόγος, τ. 11 • Ζηκίδου Χριστίνα, βιολόγος τ. 9

| ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ • Ζήκος Παναγιώτης, νευρολόγος, τ. 15 • Ζησιμοπούλου Βάσω, νευρολόγος, τ. 7, 11 • Ζουμπούλης Παναγιώτης, επίκουρος καθηγητής Ορθοπαιδικής, τ. 8 • Ηλιάδη Αλεξία, Assistant Senior Scientist-Research & Development Department NIPD Genetics, τ. 6 • Θεοδωρακοπούλου - Νεγκή Ιωάννα, ψυχολόγοςψυχοθεραπεύτρια τ. 7 • Θεοδοσίου Ιάκωβος, ιατρόςδιαιτολόγος, τ. 7 • Θεοχάρης Αθανάσιος, πρόεδρος ΟΚΑΝΑ, τ. 14 • Θεοχάρης Γεώργιος, δερματολόγος, τ. 15 • Θωμάς Διαμαντής, γενικός χειρουργός, τ. 5 • Θωμόπουλος Κωνσταντίνος, καρδιολόγος, τ. 16 • Ιατρού Χρήστος, νεφρολόγος, τ. 5 • Ιντζόγλου Κωνσταντίνος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Ιωαννίδης Δημήτριος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9, • Ιωαννίδης Αργύριος, γενικός χειρουργός, τ. 14 • Καλαϊτζόγλου Νικόλαος, γενικός ιατρός, τ. 17 • Καλαντζής Αναστάσιος, ουρολόγος, τ. 14 • Καλαντώνη Δήμητρα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Οργανισμού ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ, τ. 10 • Καλδής Βασίλειος, γενικός χειρουργός - εντατικολόγος, τ. 8 • Καλογεράς Ιωάννης, φυσικοθεραπευτής, τ. 8 • Καλογερή Βαρβάρα, παθολόγος, τ. 11 • Καμπούρογλου Γεώργιος, παιδοχειρουργός, τ. 12 • Κανακάκης Γιάννης, καρδιολόγος, τ. 4 • Καπάνταης Ευθύμιος, παθολόγος διαβητολόγος, τ. 13, 16 • Καραγεώργου Μαίρη, διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων NOVO NORDISK HELLAS, τ. 5, 13 • Καραγκιοζάκη Βαρβάρα, καρδιολόγος, τ. 5 • Καραϊτιανός Ιωάννης, αμ. επίκ.

καθηγητής Χειρουργικής, τ. 6, 9, 11, 15, 16 • Καραμανής Κωνσταντίνος, ουρολόγος, τ. 14 • Καρατζάς Νίκος, καρδιολόγος, τ.

15 • Καρόκης Δημήτρης, ρευματολόγος, τ. 17 • Καρύδη Παναγιώτα, πνευμονολόγος-φυματιολόγος, τ. 7 • Καρυπίδης Γρηγόρης, φοιτητής Πληροφορικής, τ. 15 • Κατούλης Αλέξανδρος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9 • Κατσάμπας Ανδρέας, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9 • Κατσαούνου Παρασκευή, πνευμονολόγος, τ. 13 • Κατσίκης Ευάγγελος, Α’ αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ιατρικών Διαγνωστικών Κέντρων, τ. 1, 11 • Κατταμής Αντώνης, καθηγητής Παιδιατρικής, Παιδιατρικής Αιματολογίας - Ογκολογίας, τ. 6, 12 • Καφετζής Δημήτριος, ομ. καθηγητής Παιδιατρικής, τ. 12 • Κόκκινος Αλέξανδρος, καθηγητής Παθολογίας, τ. 16 • Κοκκίνου Ελευθερία, παιδίατρος, τ. 12 • Κολοβού Γενοβέφα, καρδιολόγος, τ. 7 • Κολαΐτης Γεράσιμος, καθηγητής Παιδοψυχιατρικής, τ. 10 • Κομνηνού Ελένη, ρευματολόγος, τ. 16 • Κορδάς Αλέξανδρος, ΩΡΛ, τ. 12 • Κοσμοπούλου Φαίη, γενική διευθύντρια ΠΕΦ, τ. 13 • Κοτρώνη Αικατερίνη, φυσίατρος, τ. 8 • Κουλάλης Δημήτριος τ.

8, επίκουρος καθηγητής Ορθοπαιδικής • Κολιοπούλου Ουρανία Καρολίνα, μαιευτήρας - γυναικολόγος, τ. 7 • Κοσμαδάκη Μαρίτα, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 14 • Κουναλάκης Δημήτρης, γενικός ιατρός, τ. 17 • Κουτσογιάννη Κατερίνα,

αντιπρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, τ. 13 • Κοχιαδάκης Γιώργος, καθηγητής Καρδιολογίας, τ. 16 • Κυριαζοπούλου Μαρία, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ.

13, 14, 16 • Κυριακίδου Στέλλα, επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ε.Ε., τ. 2, 7 • Κυριακού Σκέβη, Assistant Senior Scientist - Research & Development Department NIPD Genetic, τ. 4 • Κυριόπουλος Ιωάννης, καθηγητής Δημόσιας Υγείας, τ. 1 • Κωνσταντινίδης Κωνσταντίνος, γενικός χειρουργός, τ. 2, 5, 6, 10, 13, 14, 16 • Κωνσταντινίδης Στέλιος, καρδιολόγος, τ. 4, 9, 11, 13, 14, 15 • Κωνσταντοπούλου Φρίντα, ψυχολόγος, τ. 11, 12 • Κωστομοίρη Δέσποινα, οδοντίατρος, τ. 13 • Κωτούλας Χριστόφορος, καρδιοχειρουργός, τ. 4 • Κωτσιόπουλος Ιωάννης, γεν. γραμμ. υπουργείου Υγείας, τ. 8 • Λαγκώνα Ευαγγελία, παιδίατρος, τ. 9 • Λαμπρινουδάκη Ειρήνη, ενδοκρινολόγος, τ. 7, 13 • Λεκάκης Ιωάννης, καρδιολόγος, τ. 5, 7 •Λ έπουρας Αντώνης, παθολόγος -διαβητολόγος, τ. 3 • Λιάκου Παρασκευή, μαστολόγος, τ. 7, 9, 13 • Λιάτσικος Ευάγγελος, καθηγητής Ουρολογίας, τ. 9 • Λινός Δημήτρης, χειρουργός, τ. 1, 6 • Λιονής Χρήστος, ομ. καθηγητής Γενικής Ιατρικής και ΠΦΥ, τ. 17 • Λιοπύρης Κωνσταντίνος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 15 •Λ ουρίδα Αθανασία, λοιμωξιολόγος, τ. 12 • Λυκίσσας Μάριος, ορθοπαιδικός, τ. 8, 12 • Λυμπεροπούλου Όλγα, νευροψυχολόγος, τ. 11, 15 • Λύρας Ιωάννης, πλαστικός χειρουργός, τ. 7, 9, 13 • Λύρος Ορέστης, γενικός ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 143

χειρουργός, τ. 16 • Μαγγανά Σταυρούλα, ειδική παθολόγος, τ. 3, 9 • Μάλο Ντανιέλα, πρόεδρος ΕΕΦΑΜ, τ. 16 • Μαλτέζος Χρυσόστομος τ. 9, αγγειοχειρουργός • Μαραβέλια Αλίκη, πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, τ. 11 • Μάργαρης Ηλίας, γενικός χειρουργός, τ. 7, 16 •Μ άρδα Ευφροσύνη, ιδρύτρια του Κέντρου Ρεφλεξολογίας και Έρευνας, τ. 13 •Μ αριόλης Ανάργυρος, γενικός ιατρός, τ. 17 •Μ αρκόπουλος Χρήστος, χειρουργός ογκολόγος Μαστού, τ.

1, 6 •Μ έγας Γεώργιος, συντονιστής του EIT Health Hub, τ. 10 •Μ ελιδώνης Ανδρέας, παθολόγος διαβητολόγος, τ. 3, 9 •Μ ερτζιώτης Νικόλαος, ουρολόγος, τ. 14 •Μ ιτάκης Μανώλης, Head of Public Affairs/ Communications Boehringer Ingelheim Ελλάς, τ. 17 •Μ ιχαηλίδου Δόμνα, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, τ. 10 •Μ ιχάλης Λάμπρος, καθηγητής Καρδιολογίας, τ. 4 •Μ ιχελάκης Ιωάννης, παθολόγος, τ. 17 •Μ ιχελάκης Μάρκος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 14 • Μητσικώστας Δήμος - Δημήτριος, νευρολόγος, τ. 7 •Μ όκα Ελένη, αναισθησιολόγος, τ.

10 •Μ όσχου Ανέλ, διευθύντρια Μάρκετινγκ και Ανάπτυξης Προϊόντων, ERGO Ασφαλιστική, τ. 8 •Μ ουζάκα - Ιωαννίδου Λυδία, μαστολόγος, τ. 6, 14 •Μ ουσάτου Βασιλική, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 12 •Μ ουτάφης Σπυρίδων, νεφρολόγος, τ. 5, 14 • Μπαδέκας Αθανάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 8

144 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024

•Μ παλαούρα Όλγα, διοικητής ΓΑΟΝΑ «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» •Μ πάλλας Ευστάθιος, ορθοπαιδικός, τ. 10 •Μ παλτάς Δημοσθένης, χειρουργός μαστού, τ. 6 •Μ παρμπούνης Βασίλειος, παθολόγος ογκολόγος, τ. 6 •Μ πατσούλη Έλενα, δικηγόρος, τ. 17 • Μπαφαλούκος Δημήτριος, παθολόγος ογκολόγος, τ. 6 •Μ παφίτης Κυριάκος, διευθυντής Ανάληψης Κινδύνων Ασφαλίσεων Ζωής και Υγείας, ERGO Ασφαλιστική, τ. 6 •Μ πουζάλας Ιωάννης, ουρολόγος, τ. 14 •Μ πίσδας Θεοδόσιος, αγγειοχειρουργός, τ. 1, 3, 6, 7, 14, 15 •Μ πούσμπουλας Σταύρος, παθολόγος - διαβητολόγος, τ. 5 •Μ πούτης Αναστάσιος, παθολόγοςογκολόγος, τ. 6 •Ν ίκας Δημήτριος, πρόεδρος ΣΕΙΒ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Medtronic, Ελλάδα & Ισραήλ, τ. 5, 10 •Ν ίκας Γιάννης, παιδοακτινολόγος, τ. 8 •Ν ικολαΐδου Ηλέκτρα, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 9 • Νικολόπουλος Γιώργος, διευθυντής Αποζημιώσεων Ζωής και Υγείας Εθνική Ασφαλιστική, τ. 15 •Ξ ενάκης Ξενοφών, μαστολόγος, τ. 13 •Ο ικονομοπούλου Μαριάντζελα, γενική διευθύντρια PhRMA Innovation Forum (PIF) Greece, τ.

10, 15 •Ο λλανδέζος Μάρκος, επιστημονικός διευθυντής ΠΕΦ, τ. 2 •Π αγώνη Μαρία, αιματολόγος, τ. 11 •Π αναγάκης παντελής, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 17 • Παναγιώτου Αγγελική, νεφρολόγος, τ. 5 •Π άνου Εβελίνα, ενδοκρινολόγος, τ. 3, 12 • Πανταζής Τριαντάφυλλος, φυσικοθεραπευτής, τ. 7, 8, 9 •Π αντελή Σμαρούλα, ψυχολόγος, τ. 16

• Παπαδημητρίου Δημήτρης, ενδοκρινολόγος, τ. 12 • Παπαδημητρίου Ολύμπιος, γενικός διευθυντής NOVO NORDISK Ελλάς, πρόεδρος ΣΦΕΕ, τ. 1 • Παπαδόπουλος Ηλίας, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Παπαδόπουλος Μάριος, καθηγητής Νευροχειρουργικής, τ.

14 • Παπαθανάσης Θανάσης, φαρμακοποιός, τ. 9, • Παπακώστας Κωνσταντίνος, ΩΡΛ, τ. 12 • Παπαλάμπρου Δήμητρα, μικροβιολόγος - βιοπαθολόγος, τ. 4 • Παπαναγιώτου Παναγιώτης, ακτινολόγος, τ. 13, 14, 15, 16 • Παππά Αθανασία, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα, τ. 7, 15 • Πάππας Αθανάσιος, ουρολόγος, τ. 13 • Παταρίδου Ανατολή, ΩΡΛ, τ. 7, 11 • Πατρινός Γεώργιος, αν. καθηγητής Φαρμακευτικής, τ. 12 • Παττακός Στρατής, καρδιοχειρουργός, τ. 4 • Παυλίδης Αθανάσιος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 7, 15 • Παύλου Γιάννης, αν. διοικητής Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία», τ. 9 • Πετράτος Δημήτριος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Πιλάλης Ελευθέριος, συνιδρυτής και Chief Technology Officer της e-NIOS τ. 10 • Πιπιλής Αθανάσιος, καρδιολόγος, τ. 4 • Πισσάκας Γιώργος, ακτινολόγος, τ. 6 • Πλαστήρας Άρης, χειρουργός ογκολόγος, τ. 5, 15 • Πλάτωνα Ηλιάνα, φοιτήτρια Πληροφορικής, τ. 13 • Πλουμίδης Αχιλλέας, ουρολόγος, τ.

1, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 14, 16 • Πολίτου Μαρία, δερματολόγος αφροδισιολόγος, τ. 9 • Πούλιας Ηρακλής, ουρολόγος, τ.

9, 14, • Πράπας Σωτήρης, καρδιοχειρουργός, τ. 4

| ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ • Πυργάκης Βλάσης, καρδιολόγος, τ. 4, 15 • Ράπτη Ζωή, υφυπουργός Υγείας, τ.

7, 12, 13 • Ρέτσα Πένυ, Market Access & External Affairs Director AbbVie, τ. 6 • Ρίχτερ Δημήτρης, καρδιολόγος, τ. 4 • Ρηγάτος Γεράσιμος, ιατρός συγγραφέας, τ. 5, 6, 13, 14, 16 • Ρόκα Κλεονίκη, παιδίατρος, τ. 12 • Ρόκκας Κωνσταντίνος, ουρολόγος, τ. 14 • Σακάς Δαμιανός, καθηγητής Νευροχειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. 8 • Σακοράφας Γεώργιος, γενικός χειρουργός, τ. 13, 14, 15, 16 • Σαλβάνος Παναγιώτης, οφθαλμίατρος, τ. 7, 12, 13 • Σαξώνη - Παπαγεωργίου Φωτεινή, παιδίατρος - αλλεργιολόγος, τ. 12 • Σαραφιανός Γρηγόρης, πρόεδρος Συνδέσμου Ιδιωτικών Κλινικών Ελλάδας, τ. 1 • Σαρδελή Χρυσάνθη, μαιευτήρας - γυναικολόγος, κλινική φαρμακολόγος, τ. 7 • Σαριδάκη - Ζώρα Ζένια, παθολόγος - ογκολόγος, τ. 7 • Σαρηγιάννης Δημοσθένης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής ΑΠΘ, τ. 9 • Σαρρή - Δημητρακοπούλου Γαρυφαλλιά, βιοπαθολόγος, τ. 5 • Σίμου Έφη, αν. καθηγήτρια Επικοινωνίας και ΜMΕ στη Δημόσια Υγεία, τ. 4 • Σηφάκης Γιάννης, διευθυντής Μάρκετινγκ ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, τ. 1, 2, 7, 13 • Σκληρός Ευστάθιος, παθολόγος, τ. 11 • Σκουτέρης Βασίλειος, οφθαλμίατρος, τ. 3 • Σμυρνιούδης Νικόλαος, καρδιολόγος, τ. 4 • Σπανού Ιωάννα, νευρολόγος, τ. 7 • Σπίνου Άννα, πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Κυστικής Ίνωσης, τ. 12 • Στάμου Χρήστος, δερματολόγος αφροδισιολόγος, τ. 3 • Σταραντζής Κωνσταντίνος, ορθοπαιδικός, τ. 8, 10 • Στεργίου Ιωάννα, διαιτολόγος -

διατροφολόγος, τ. 3 • Στεφανίδης Κωνσταντίνος, νεφρολόγος, τ. 12 • Σύλλας Κωνσταντίνος, μαιευτήραςγυναικολόγος, τ. 9 • Συριοπούλου Βασιλική, ομ. καθηγήτρια Παιδιατρικής, τ. 12 • Σωτηρλή Στεφανία, νευρολόγος, τ. 7 • Σωτηροπούλου Λαμπρινή, πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Ασθενών με Νευροϊνωμάτωση «Ζωή με NF», τ. 12 • Ταβερναράκης Νεκτάριος, πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, τ. 10 • Τεντολούρης Νικόλαος, καθηγητής Παθολογίας, τ. 9 •Τ ερζόπουλος Αναστάσιος, φυσικοθεραπευτής, τ. 9, 10, • Τζαβάρα Βασιλική, παθολόγος, τ.

17 •Τ ζίφα Αφροδίτη, καρδιολόγος, τ.

10 • Τζουρμπάκης Ματθαίος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τρέσσου Μαρουσώ, εμπορική διευθύντρια Affidea Ελλάδος, τ. 17 • Τριανταφυλλίδης Παντελής, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τριανταφυλλόπουλος Γιώργος, ορθοπαιδικός, τ. 6 •Τ ριανταφυλλόπουλος Δημήτρης, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τριάντη Βασιλική, ενδοκρινολόγοςδιαβητολόγος, τ. 7 •Τ ρικαληνού Αικατερίνη, παθολόγος -διαβητολόγος, τ. 3 • Τροβάς Γιώργος, ενδοκρινολόγος, τ. 14, 15 • Τσαρούχας Ιωάννης, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τσέτη Ιουλία, διευθύνουσα σύμβουλος ΟΦΕΤ, τ. 13 • Τσιλιμιγκάκης Νικόλαος, ορθοπαιδικός, τ. 8 • Τσίτσικα Άρτεμις, αν. καθηγήτρια Παιδιατρικής Εφηβικής Ιατρικής, τ.

7, 13, 14 • Τσοβόλας Κωνσταντίνος, καρδιολόγος, τ. 16 • Τσούκας Φώτης, ορθοπαιδικός, τ. 8 •Τ σουτσάνης Αθανάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 3, 8 • Τούντας Γιάννης, ομ. καθηγητής

Ιατρικής, τ. 13 • Τουρμούζης Κωνσταντίνος, οφθαλμίατρος, τ. 9 • Υφαντόπουλος Γιάννης, καθηγητής, ακαδημαϊκός συντονιστής University of Athens MBA, πρόεδρος ΙΠΟΚΕ, τ. 1, 2, 14 • Φανδρίδης Εμμανουήλ, ορθοπαιδικός, τ. 8, 14 • Φλιάτουρας Χρήστος, ουρολόγος, τ. 6, 16 • Φούκα Εύα, πνευμονολόγος, τ. 9 • Φουρλάνη Ελένη, παιδίατρος, τ. 12 • Φραγκάκης Μανώλης, παθολόγος, τ. 17 • Φραγκούλης Ευάγγελος, γενικός ιατρός, τ. 17 • Φώτης Λάμπρος, παιδίατρος ρευματολόγος, τ. 12 • Χαμηλοθώρης Ιωάννης, νομικός, τ. 14 • Χανδρινός Αριστείδης, οπτικός οπτομέτρης, τ. 9 • Χαρμανδάρη Ευαγγελία, καθηγήτρια Παιδιατρικής, τ. 12, 16 • Χατζηδημητρίου Άννα, ψυχολόγος, τ. 15, 17 • Χειμώνας Μιχάλης, γενικός διευθυντής ΣΦΕΕ, τ. 2 • Χηνιάδης Χάρης, μαιευτήρας γυναικολόγος, τ. 7 • Χονδρέλης Γιάννης, διευθυντής Ιατρικού Τμήματος ΦΑΡΜΑΣΕΡΒΛΙΛΛΥ, τ. 14 • Χρισταράς Δημήτριος, επικεφαλής και συνιδρυτής της «Διεστία Συστήματα», τ. 10 • Χριστοπούλου Αθηνά, παθολόγος ογκολόγος, τ. 6 • Χρονοπούλου Γενοβέφα, βιοπαθολόγος, τ. 11 • Χρυσού Γιάννης, διαιτολόγοςδιατροφολόγος, τ. 16 • Χουλιάρα Έλενα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου, τ. 13 • Χουντή Αρετή, ορθοπαιδικός, τ. 12 • Ψαλτοπούλου Θεοδώρα, παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, τ. 17 • Ψυχάρης Παναγιώτης, πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Επιστημονικού Προσωπικού ΕΟΠΥΥ, τ. 11 ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 145

Στο ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

ΜΕΓΆΛΟ ΑΦΙΈΡΩΜΑ

στην ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΑ! ΕΙΔΙΚΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ  ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ

 H EALTH TECHNOLOGY ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Αποκτήστε το έντυπο περιοδικό και κρατήστε το ή διαβάστε ΙΝΤΕΡΝΕΤΙΚΑ όσα σας ενδιαφέρουν στο healthng.gr και nextdeal.gr Φιλελλήνων 3, 10557, Σύνταγμα, Αθήνα

press@spiroueditions.gr nextdeal.gr healthng.gr

Μαζί,

πετυχαίνουμε το ακατόρθωτο.

GR-NPD-0007 GR-NPD-0007

Από Από την την έρευνα έρευνα έως έως τη τη θεραπεία, θεραπεία, δημιουργώντας δημιουργώντας έναν έναν καλύτερο, καλύτερο, υγιέστερο υγιέστερο κόσμο. κόσμο.

Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά κενά. κενά. Πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους Πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ασθενείς που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. ασθενείς που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. Οραματιζόμαστε έναν καλύτερο και πιο υγιή κόσμο για όλους και Οραματιζόμαστε έναν καλύτερο και πιο υγιή κόσμο για όλους και αυτό αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας. Χάρη στις καινοτόμες αυτό αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες μας, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, θεραπείες μας, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, απολαμβάνοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. απολαμβάνοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. Οι θεραπευτικοί τομείς που εστιάζουμε περιλαμβάνουν την HIV Οι θεραπευτικοί τομείς που εστιάζουμε περιλαμβάνουν την HIV λοίμωξη και τις Ιογενείς Ηπατίτιδες, την COVID-19, καθώς και λοίμωξη και τις Ιογενείς Ηπατίτιδες, την COVID-19, καθώς και τον τομέα της Ογκολογίας. τον τομέα της Ογκολογίας. Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην επιστήμη και την έρευνα, Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην επιστήμη και την έρευνα, να παρέχουμε θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς και να να παρέχουμε θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς και να αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες, σύγχρονες προκλήσεις δημόσιας αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες, σύγχρονες προκλήσεις δημόσιας υγείας προς όφελος των επόμενων γενεών. υγείας προς όφελος των επόμενων γενεών. Η Gilead Sciences ιδρύθηκε το 1987 στο Foster City της Η Gilead Sciences ιδρύθηκε το 1987 στο Foster City της Καλιφόρνια των ΗΠΑ και απασχολεί περισσότερους από 15.000 Καλιφόρνια των ΗΠΑ και απασχολεί περισσότερους από 15.000 υπαλλήλους. Στη χώρα μας η εταιρεία δραστηριοποιείται από το υπαλλήλους. Στη χώρα μας η εταιρεία δραστηριοποιείται από το 2001 και διαθέτει πρωτότυπα σκευάσματα για την αντιμετώπιση 2001 και διαθέτει πρωτότυπα σκευάσματα για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS, των Ηπατιτίδων Β, D και C, των Αιματολογικών/ του HIV/AIDS, των Ηπατιτίδων Β, D και C, των Αιματολογικών/ Ογκολογικών Παθήσεων, της Covid-19, των Σοβαρών Ογκολογικών Παθήσεων, της Covid-19, των Σοβαρών Συστηματικών Μυκητιάσεων καθώς και της Κυστικής Ίνωσης. Συστηματικών Μυκητιάσεων καθώς και της Κυστικής Ίνωσης. Σήμερα, στη Gilead Sciences Ελλάδος απασχολούνται 55 Σήμερα, στη Gilead Sciences Ελλάδος απασχολούνται 55 άτομα που εστιάζουν σε ιατρικές, κανονιστικές και εμπορικές άτομα που εστιάζουν σε ιατρικές, κανονιστικές και εμπορικές δραστηριότητες. δραστηριότητες.