106 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΜΑΪΟΣ 2024 | 107 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ
Γ. ΚΑΡΑΪΤΙΑΝΟΣ, αμ. επίκ. καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Ή' Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν». ΑΝΔΡΕΑΣ Φ. ΓΕΡΟΥΚΑΛΗΣ, επιμελητής Α', Ή' Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν». Η ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΗ και συχνή επιπλοκή του καρκίνου, αλλά και των μεθόδων αντιμετώπισής του. Είναι τόσο σοβαρή που σήμερα θεωρείται ως η δεύτερη αιτία θανάτου στους καρκινοπαθείς ασθενείς. Εξάλλου σε ένα ποσοστό 10%-20% η θρόμβωση αποτελεί το πρώτο σημείο της νόσου. Πλέον είναι γνωστό ότι 25% των ανθρώπων που θα εμφανίσουν αυτόματη θρόμβωση θα αναπτύξουν κάποιον καρκίνο εντός 2 ετών από την εμφάνιση της θρόμβωσης. Παρά το γεγονός ότι η σχέση μεταξύ της θρόμβο-εμβολικής νόσου και του καρκίνου είναι αποδεδειγμένη, οι διάφοροι μηχανισμοί που εμπλέκονται δεν είναι απολύτως κατανοητοί και ξεκάθαροι. Ο ογκολογικός ασθενής, λόγω της ίδιας της νεοπλασματικής νόσου, είναι σε μία κατάσταση «υπερπηκτικότητας», όπου ο κίνδυνος για εμφάνιση θρομβο-εμβολικών επιπλοκών είναι πολύ αυξημένος. Ή αιτιο-παθογένεια της θρομβο-εμβολικής νόσου περιλαμβάνει τη στάση της αιματικής ροής, τη βλάβη στο ενδοθήλιο των αγγείων και την υπερπηκτικότητα και ονομάζεται τριάδα του Virchov. Οι μηχανισμοί που οδηγούν στην υπερπηκτικότητα δεν είναι πλήρως κατανοητοί και μπορεί να σχετίζονται με συγκεκριμένους τύπους καρκίνου (π.χ. καρκίνος παγκρέατος, καρκίνος πνεύμονα κ.ά.). Ανάλογα με την πρωτοπαθή εντόπισή τους, αλλά και το στάδιο της νόσου, διάφοροι καρκίνοι έχουν διαφορετικά ποσοστά επίπτωσης θρομβο-εμβολικών επιπλοκών. Για να καταλάβει κανείς πόσο σοβαρή είναι η θρόμβωση που σχετίζεται με τον καρκίνο, το ποσοστό θνητότητας ογκολογικών χειρουργικών ασθενών οι οποίοι εισάγονται σε νοσοκομείο λόγω θρομβο-εμβολικού επεισοδίου που οφείλεται στον καρκίνο αγγίζει το 94% σε 6 μήνες από την εισαγωγή του αρρώστου, σε σχέση με το λιγότερο από 30% που έχουν οι ασθενείς που εισάγονται στο νοσοκομείο λόγω θρομβο-εμβολικής νόσου, αλλά δεν πάσχουν από κακοήθη νόσο. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της θρομβο-εμβολικής νόσου στους ογκολογικούς ασθενείς σχετίζονται με τον ίδιο τον ασθενή, με το στάδιο του καρκίνου, με τη θεραπεία και με βιολογικούς δείκτες του αίματος. Σε σχέση με τον ίδιο τον ασθενή, η προχωρημένη ηλικία (>65 ετών), η παχυσαρκία, οι συννοσηρότητες (όπως σακχαρώδης διαβήτης, καρδιοπάθειες, αρτηριακή υπέρταση, λοιμώξεις, παρατεταμένος κλινοστατισμός κ.λπ.) και η γενικότερη κατάσταση του ασθενούς αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου. Επίσης, παράγοντες που αφορούν στον ίδιο τον κακοήθη όγκο, όπως η πρωτοπαθής εστία, το προχωρημένο στάδιο, ιστολογικά χαρακτηριστικά του όγκου και το χρονικό διάστημα που διέρρευσε μέχρι τη διάγνωση του καρκίνου έχουν μεγάλη σημασία για την εμφάνιση και αντιμετώπιση της θρομβο-εμβολικής νόσου. Εξάλλου το είδος της θεραπευτικής αντιμετώπισης του καρκίνου δρα σημαντικά στην επίπτωση της νόσου. Ή χειρουργική επέμβαση αποτελεί από μόνη της παράγοντα υψηλού κινδύνου για θρόμβωση. Ή εφαρμογή κεντρικών φλεβικών καθετήρων και η χημειοθεραπεία αποτελούν ανεξάρτητους επιβαρυντικούς παράγοντες. Οι ασθενείς οι οποίοι υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία έχουν επίσης υψηλά ποσοστά εμφάνισης θρομβο-εμβολικής νόσου. Αλλά και παράγοντες του αίματος όπως ο ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός αιμοπεταλίων (>450.000), ο αυξημένος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων (>11.000) και, τέλος, ο χαμηλός αιματοκρίτης (Ήgb <10 gr/dL) είναι αναμφισβήτητοι επιβαρυντικοί παράγοντες. Περίπου 20%-40% των καρκινοπαθών θα παρουσιάσει θρομβο-εμβολική νόσο κατά τη διάρκεια της πορείας της νεοπλασματικής νόσου, από τα αρχικά στάδια της νόσου. Όλοι οι επιβαρυντικοί παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω, καθώς και η βιολογική συμπεριφορά του καρκίνου, αλλά και ιδιαίτερα η χειρουργική ογκολογική επέμβαση, θέτουν τους ογκολογικούς ασθενείς σε 47 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για θάνατο από θρομβο-εμβολικές επιπλοκές, ποσοστό ιδιαίτερα εντυπωσιακό αν λάβει κανείς υπόψη του την αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου και την αλλαγή που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην ηλικιακή κατανομή των νεοπλασματικών νοσημάτων. Να μην ξεχνάμε ότι ο καρκίνος παραμένει νόσος της τρίτης ηλικίας, με ποσοστό 58%-64% των ασθενών να ανήκουν σε ηλικία άνω των 65 ετών, ιδιαίτερα στις δυτικού τύπου κοινωνίες, Θρομβο-εμβολική νόσος και καρκίνος! Γράφουν οι:
ΙΩΑΝΝΗΣ