Ποιος φοβάται τις μαυρίλες του Σεπτέμβρη;
άθε τέλος καλοκαιριού γίνεται μεγάλη συζήτηση για την κατάθλιψη του φθινοπώρου, όπως και κάθε Χριστούγεννα συζητάμε για
την κατάθλιψη των γιορτών. Αρκετοί συνάνθρωποί μας βιώνουν συμπτώματα κατάθλιψης στην αρχή της φθινοπωρινής σεζόν, αλλά και στη
διάρκεια μεγάλων γιορτών και διακοπών. Θα το δούμε να
αναφέρεται ως εποχική κατάθλιψη.
ΤΙ ΣΥΜΒΑ Ι ΝΕΙ;
Υπάρχουν άτομα τα οποία δυσκολεύονται όταν η ρουτίνα
της καθημερινότητάς τους διακόπτεται με άδειες, με δια-
κοπές και με γιορτές. Υπάρχουν επίσης και άτομα που δυ-
σκολεύονται στην έναρξη νέων κύκλων δραστηριοτήτων.
Είναι γεγονός πως δεν έχουμε όλοι τον ίδιο βαθμό προσαρμοστικότητας στις αλλαγές και για κάποιους από μας οι αλλαγές σηματοδοτούν μια αγχώδη περίοδο.
ΠΟΙΟΙ ΛΟ ΓΟΙ ΟΔΗΓΟΥ Ν Σ’ ΑΥΤΟ;
Πολλοί από μας μεγαλώσαμε σε αγχώδεις οικογένειες. Η
μαμά ή ο μπαμπάς αγχωνόταν όταν για παράδειγμα έκλει-
ναν τα σχολεία και έμπαινε το ζήτημα τι θα κάνουμε με τα
παιδιά όλο το καλοκαίρι! Μπορεί η μαμά να αγχωνόταν
επειδή έπρεπε να μας στείλει στο χωριό ή στην κατασκή-
νωση. Μπορεί ο μπαμπάς να ήταν νευρικός και να δημιουρ-
γούταν μια περισσή ένταση όταν φορτώναμε το αυτοκίνητο
για να φύγουμε για διακοπές. Μπορεί η μαμά να εκνευρι-
ζόταν καθώς προσπαθούσε να ετοιμάσει τα μπαγκάζια για
τις καλοκαιρινές διακοπές και να τρώγαμε τιμωρίες επειδή
δεν την αφήναμε σε ησυχία να κάνει τη δουλειά της. Μπορεί
επιστρέφοντας τον Σεπτέμβρη να έτρεχαν οι γονείς μας από
δω κι από κει για να οργανώσουν το χειμώνα που ερχόταν.
Μπορεί καθώς πλησίαζαν οι γιορτές των Χριστουγέννων
να υπήρχε μια μεγαλύτερη ένταση γιατί ξαφνικά το σπίτι
έπρεπε να μοιάζει γιορτινό και να είναι καθαρό.
Ο καθένας μας έχει βιώσει τους γονείς του να αγχώνονται για τον έναν ή τον άλλον λόγο και πολλοί από μας αναπτύξαμε άγχη και φοβίες απλά γιατί τα αντιγράψαμε από
εκείνους που μας μεγάλωναν. Το ίδιο γίνεται και με τα δικά μας παιδιά. Αντιγράφουν τα δικά μας άγχη και τις δικές μας
φοβίες.
Κ ΑΘΕ ΑΛΛΑΓ Η Ε ΧΕΙ ΔΥΟ Ο ΨΕΙΣ!
Αλίμονο, η ζωή μας δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μια
ευθεία γραμμή! Αν συνέβαινε αυτό, ο εγκέφαλός μας σιγά
σιγά θα ατροφούσε από έλλειψη ερεθισμάτων. Θα ήταν σαν
να τρώγαμε κάθε μέρα το ίδιο φαγητό. Δεν θα μπορούσαμε
πλέον να αναπτυχθούμε γιατί το στομάχι μας θα μάθαινε
να μεταβολίζει ένα συγκεκριμένο είδος τροφής και δεν θα
απορροφούσε τα απαραίτητα συστατικά για να τραφούμε
σωστά.
Οι αλλαγές φέρνουν στη ζωή μας ποικιλία και ευκαιρίες για προσαρμογή, οι οποίες μας βοηθούν να τονώσουμε τον ψυχισμό μας. Φανταστείτε να κάνατε στο γυμναστήριο
συνέχεια την ίδια άσκηση. Οι μύες σας θα συνήθιζαν και
δεν θα γυμνάζονταν πλέον από ένα σημείο και μετά. Μια
ζωή χωρίς ποικιλία, χωρίς διακοπές, χωρίς γιορτές, χωρίς
αργίες είναι μια ζωή στεγνή, άοσμη, άχρωμη, όπως η ζωή
που ζουν οι άνθρωποι που βρίσκονται σε ιδρύματα. Όταν
οι συνθήκες δεν μεταβάλλονται και η μία μέρα διαδέχεται
την άλλη χωρίς αλλαγές, τότε παθαίνουμε ιδρυματισμό και χάνουμε την επιθυμία για το οτιδήποτε.
Κάθε φορά που τελειώνει κάτι για να ξεκινήσει κάτι άλλο, μπαίνουμε σε διαδικασίες που αναγκάζουν τον εγκέφαλό μας να δράσει και να αναζωογονηθεί! Η καλύτερη άσκηση για τον εγκέφαλό μας και συνεπώς για την ψυχική μας υγεία είναι να αντιμετωπίζουμε κάπου κάπου αλλαγές. Το φθινόπωρο είναι μια αλλαγή που προσφέρει μεγάλη ποικιλία. Αλλάζουν τα χρώματα των φύλλων στα δέντρα, το φως γίνεται πιο γλυκό, η ατμόσφαιρα είναι πιο δροσερή, μας είναι πιο εύκολο να συγκεντρωθούμε, το δέρμα μας γίνεται πιο λείο, αλλάζει το χρωματολόγιο των ενδυμάτων μας, έχουμε την επιθυμία να γευτούμε άλλα φαγητά και τόσα άλλα!
Φυσικά το νόμισμα έχει δύο όψεις. Μαζί με τα δώρα του φθινοπώρου, επιστρέφει ο θόρυβος στην πόλη, έχουμε ξεμείνει από λεφτά λόγω διακοπών, πρέπει να γραφτούμε σε γυμναστήρια, σχολεία κ.λπ., να αγοράσουμε τα απαραίτητα για τη νέα σχολική χρονιά των παιδιών, να συντηρήσουμε τον καυστήρα, να προμηθευτούμε ξύλα, να πάμε στους γιατρούς που το είχαμε αφήσει για μετά τις διακοπές και γενικά οι υποχρεώσεις μοιάζουν βουνό!
Π Ω Σ ΜΠΟΡΟΥ Ν ΑΥΤΑ ΝΑ ΜΑΣ ΟΔΗΓ Η ΣΟΥΝ ΣΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ;
Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος αισθάνεται να μην έχει ενδιαφέρον να δράσει για αυτά που τον αφορούν. Προτιμάει να κοιμάται ή να χάνεται μπροστά στην τηλεόραση ή στο κινητό, να μη νοιάζεται για την περιποίηση του εαυτού του, να βιώνει μια ευερεθιστότητα, να μην ανέχεται ή να μην αντέχει πράγματα που πριν άντεχε και γενικά να βρίσκεται σε μια δύσκολη για τον ίδιο συναισθηματική συνθήκη.
Υπάρχουν άτομα που πάσχουν από χρόνια κατάθλιψη και χρειάζονται ειδική βοήθεια με φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν όμως και άτομα που βιώνουν κατάθλιψη μετά από κάποιο γεγονός συνήθως τραυματικό, όπως είναι ένας χωρισμός ή μια απόλυση από τη δουλειά, και τότε μιλάμε για αντιδραστική κατάθλιψη. Η εποχική κατάθλιψη έχει κοινά χαρακτηριστικά με την αντιδραστική κατάθλιψη. Διαρκεί
ένα μικρό σχετικά χρονικό διάστημα, ο ψυχικός πόνος περιορίζεται συνήθως σε μια μορφή δυσαρέσκειας ή εκνευρι-
σμού και μοιάζει περισσότερο με τις κρίσεις που παθαίνουν
τα μικρά παιδιά όταν τα βλέπουμε να κλαίνε ασταμάτητα για
ένα παγωτό!
ΤΙ ΜΠΟΡΕ Ι ΝΑ Κ Α ΝΕΙ Κ Α ΠΟΙΟΣ ΠΟΥ Ε ΧΕΙ ΤΙΣ
ΜΑΥ ΡΕΣ ΤΟΥ ΓΙΑΤ Ι ΦΘΙΝΟΠ Ω ΡΙΑΣΕ;
Μήπως να το φιλοσοφήσουμε λίγο το πράγμα; Μήπως λίγο
να θυμηθούμε πως είμαστε άνθρωποι και όχι θεοί για να
μας έρχονται όλα όπως τα θέλουμε;
Μήπως να ξαναγίνουμε λίγο παιδιά και να θυμηθούμε
εκείνη την παιδική ελαφρότητα που μας έκανε να ξεπερνάμε τις μικρές δυσκολίες επειδή δεν τις παίρναμε και τόσο
ΣΜΑΡΟΎΛΑ ΠΑΝΤΕΛΗ
στα σοβαρά;
Μήπως να δείξουμε λίγη ευγνωμοσύνη που είμαστε ζωντανοί, αναπνέουμε και έχουμε επιθυμίες; Μπορεί να μην εκπληρώνονται όλες οι επιθυμίες μας, αλλά έχουμε επιθυμίες και κάποιες από αυτές εκπληρώνονται! Ναι!
Η κατάθλιψη του φθινοπώρου δεν είναι ανίατη ασθένεια! Θα περάσει! Ισως όμως αυτή τη φορά αποφασίσουμε
να συνομιλήσουμε μαζί της αντί απλά να την υποστούμε!
Ας τη βάλουμε απέναντί μας να καθίσει. Τι θέλει άραγε από
μας; Γιατί δεν μας αφήνει στην ησυχία μας να χαρούμε τα
χρώματα και το φως του φθινοπώρου; Ισως αν ανοίξουμε
έναν διάλογο μαζί της, να μάθουμε περισσότερα πράγματα
και για την προσωπικότητά μας. Ας αξιοποιήσουμε αυτή την ευκαιρία!
Η Δρ Σμαρούλα Παντελή είναι ψυχολόγος, συγγραφέας και ηθοποιός και σκηνοθέτης του θεάτρου Playback. Εργάζεται ως ψυχοθεραπεύτρια με ενήλικες που αντιμετωπίζουν φοβίες, κρίσεις πανικού και δυσκολίες στις σχέσεις τους. Έχει διδάξει για 8 έτη στο Παν/μιο Πειραιώς «Συναισθηματική Νοημοσύνη και Ηγεσία» και έχει συνεργαστεί ως σύμβουλος και εκπαιδεύτρια ανθρώπινου δυναμικού σε θέματα ψυχολογίας και επικοινωνίας με τις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες και με μεγάλους οργανισμούς και φορείς, καθώς και με το ΕΙΑΣ. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Τα μυστικά της ομαδικής επιτυχίας: από τη θεωρία στην πράξη», εκδ. Κριτική. Έχει θητεύσει για μία τετραετία στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και έχει συγγράψει με τον συνάδελφό της Λευτέρη Μόρρου το βιβλίο «Τα παιδιά γεννιούνται στην καρδιά», εκδ. Πατάκη, ένα βιβλίο για όσους χρειάζονται ιατρική υποβοήθηση για να γίνουν γονείς. Αρθρογραφεί στο «ΝΑΙ» από τα πρώτα τεύχη, αρχές του 1990.