Vachananamrut part 01 by SSPnavli

ð[™t{]‚ yux÷u... v v v v v v v v v

¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞý™e …thtðýe ¼„ðt™©e Mðtr{™thtÞý y™u …h{nkËtu™e yæÞtí{ „tuce ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞý™t ÃÞtht ¼õ‚tu™e ytí{eÞ „tice „n™ ‚¥ð¿tt™™tu Ëh¤ W…Œuþ... srx÷ ËtÄ™t™t {t„o™kw Ëh¤ {t„oŒþo™ yæÞtí{™t „qZ ‚¥ðtu™kw „n™ yæÞÞ™ y™u nM‚t{÷f hswyt‚y{]‚™e y{eÄthtytu y™u þtkr‚™e þe‚[krÿftytu ytð]r¥t™e fux÷ef rðþu»t‚tytu

v v v v v v v v v v

rð»tÞðth {wÆtytu «{týu ð[™t{]‚™e ™tUÄ ð[™t{]{‚tk WÕ÷ur¾‚ fe‚o™tu ð[™t{]‚{tk ytð‚t «&™tu™kw ftuüf ð[™t{]‚{tk WÕ÷ur¾‚ ðtSkºttu™e rð„‚... ð[™t{]‚{tk WÕ÷ur¾‚ …w»…tu™e rð„‚... ð[™t{]‚™e Ë¼t ŒhBÞt™ ©eS{nthtsu Äthu÷t ðMºttu™e rð„‚ ßÞtk ©eS {nthtsu ð[™t{]‚ fÌtt Au ‚u Ät{{tk ytðu÷t «ËtŒe™t MÚt¤tu™e rð„‚ su su Ät{™t ð[™t{]‚ Au íÞtk …ntU[ðt {txu™tu htuz yux÷tË ð[™t{]‚{tk ytð‚t &÷tuftu™tu yÚto yt W…htk‚ ƒeS y™uf {trn‚eÚte ¼h…qh Au yt ytð]r¥t

ytþeðo[™ Ëðtoð‚the ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞý, 500 …h{nkË ™kŒ Ëk‚tu ËtÚtu y…th fYýt fhe™u yt …]Úðe …h …ÄtÞto y™u ytíÞkr‚f fÕÞtý™tu {t„o r™»fkxf fÞtuo. MðÞk «ð‚toðu÷e {tuût «ýtr÷ft Þtðå[kÿrŒðtfhti yûtwÛý hnu yux÷t {txu ËíþtMºttu™e h[™t fhefhtðe. rþûtt…ºte îtht yirnft{wÂ»{f rËÂØ™e ƒtknuÄhe yt…e yux÷w s ™rn MðnM‚u W…tMÞ MðY…™e MÚtt…™t …ý fhe. {tuût{t„uo ‘‘„}æï± ç±çÎœ±æùç„}æëy²é}æïç„ Ýæù‹²: Ð‹ƒæ ç±l„ïù²Ýæ²’’ ™t ðirŒf rËØtk‚ «{týu ‘‘su ‚us ™u rð»tu {qŠ‚ Au ‚u s yt {nthts Au yu{ òýòu’’ (ð.„.{. 13) yu{ fne™u W…tMÞ MðY…™e M…ü‚t fhe yt…e Au. nðu ‘‘yt {nthts rð™t ƒeòu ftuE ¼„ðt™ ™Úte.’’ (ð.ft. 2) yu{ Ë{S™u …tuu‚t™u f]‚tÚto {t™e™u ¼„ðt™™wk y™LÞ¼tðu ¼s™ fhe™u AuÕ÷tu sL{ fhe ÷uðtu. W…tË™t™e áZ‚t fÞto rð™t™e ËtÄ™t ÔÞÚto òÞ Au. ‘‘¼„ðt™™u òÛÞt{tk su™u ËkþÞ ntuÞ ™u ‚u òu Wæðohu‚t-™iÂcf ƒúñ[the ntuÞ ™u {ntíÞt„e ntuÞ ‚tu…ý ‚u™wk fÕÞtý Útðw yr‚ fXý Au.’’ (…k.7) {txu yk‚ft¤u ‚tu ¼„ðt™™tu áZ ytþhtuu ntuÞ ‚u s ft{{tk ytðu Au. (ð.„«. 61) ©eS {nthtsu ð[™t{]‚™t …t™u-…t™u …tu‚t™t MðY…™e áZ‚t fhtðe Au ‚u™u yuftkr‚f Ëí…wY»t …tËuÚte ÞÚttÚto Ë{S™u ¼Âõ‚ fhþtu ‚tu A‚u Œunu yûthÄt{™wk Ëw¾ ytðþu yuðtu MðY…r™ct™tu y÷tirff «‚t… Au. yuðe áZ r™ct fu¤ððt {txu™wk W¥t{ hËtÞýY…

yt ð[™t{]‚™wk yt…ýe ËkMÚtt îtht «ftþ™ ÚtE hÌtwk Au ‚u ½ýe s yt™kŒ™e ðt‚ Au. ð[™t{]‚™e ½ýe ƒÄe ytð]Â¥tytu «ftrþ‚ ÚtE Au ‚u™t fh‚t rðrþü he‚u «ftrþ‚ fhðt {txu ËtÄw Ëk‚ðÕ÷¼ŒtËSyu ¾k‚Úte ½ýe s snu{‚ WXtðe Au. «wV ËkþtuÄ™{tk ËtÄw rŒÔÞðÕ÷¼ŒtËS, ËtÄw …wýoðÕ÷¼ŒtËS ‚Útt ËtÄw yt™kŒðÕ÷¼ŒtËSyu ¾qƒs WíËtnÚte Ëuðt ƒòðe Au. Ëk‚tu™e yt {nu™‚™u ËtÚtof fhðt ….¼.©e yh®ðŒ¼tE zwk„htýeyu ËwkŒh At…ft{ fhe ytÃÞwk Au. rðþu»t yt „úkÚthí™™t «ftþ™{tk „t{ ™thý…h r™ðtËe nt÷ ™ihtuƒe™t y{tht …h{f]…t…tºt ©e fwkðhS¼tE ft™S¼tE ðhËtýe ‚Útt {tðS¼tE ft™S¼tE ðhËtýe …rhðthu y™u …hƒ‚¼tE ÷t÷S¼tE …ªztuheÞt ‚Útt ðt÷S¼tE rnhtýe …rhðthu ytŠÚtf ËnÞtu„ ytÃÞtu Au. ‚u{™u {nthts ¾qƒ ¾qƒ Ëwr¾Þt fhu y™u ytðe W¥t{tu¥t{ Ëuðt fhðt™wk ðÄw™u ðÄw ƒ¤ yt…u yu s þw¼trþ»t. yt ð[™t{]‚™t {tæÞ{Úte yt… Ënw Ëh¤‚tÚte ©eS{nthts™t ÓŒ„‚ rËØtk‚tu™u Ë{S™u ytí{©uÞ«uÞ rËØ fhtu yuðe y…uûtt Ën...

- þtMºte ½™~Þt{«ftþŒtË™t sÞ ©e Mðtr{™thtÞý

r™ðuŒ™{T {w{ûw tw‚t™u …tk„h‚e ht¾ðt {txu™e y{]‚ËkSð™e yux÷u ‘‘ð[™t{]‚’’. ¥ÝæçÎ ÜUæH„æï …è±æ }ææ²²æ ÐçÚ±ïçC„æ: {trÞf W…trÄytu{tk sL{tk‚htuÚte ht[‚t {w{wûtw Sðtí{tytu™u Ýñ…ï±ü™æïù}æë„ñHæïÜUïù„Ðü²Îì ²æï çÝ…æçŸæ„æÝì ð[™t™wËth yt»ttZe {u½™e su{ MðÞk ©e nrhyu ytfkX ‚]Ã‚ fÞto. yt ð[™tu™t {tuût{tºtifnu‚wÚte «ƒturÄ‚ yt „úkÚt {tuûtÁ… ÷ûÞ rËÂØ {txu™tu rþ¾h„úkÚt Au. …qýo…wÁ»ttu¥t{™thtÞýu …tu‚us …tu‚t™t …hMðÁ…™e yŒT¼w‚ ytu¤¾tý yt „úkÚt{tk fhtðe Au. ‚tht{kz¤Úte Ëwþtur¼‚ [kÿ™e su{ Ë¼t™u þtu¼tð‚t ©e nrhyu …tu‚u s …tu‚t™t MðÁ…™u ytu¤¾tð‚t yt ð[™tu fÌtt Au - ‘‘yuðt Ëðtuo…he su …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u s ŒÞtyu fhe™u Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo yt …]Úðe™u rð»tu «„x ÚtÞt Útft Ëðo s™tu™t ™Þ™ „tu[h ð‚uo Au. ™u ‚{tht EüŒuð Au, ™u ‚{the Ëuðt™u yk„efth fhu Au. yuðt su yu «íÞût …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™t MðÁ…{tk ™u yûthÄt{™u rð»tu hÌtt su ¼„ðt™ ‚u™t MðÁ…{tk ftkE…ý ¼uŒ ™Úte. yu ƒu yuf s Au.’’ („.y. 38), ‘‘y™u yuðt su yu ¼„ðt™ ‚u s …tu‚u ŒÞtyu fhe™u Sðtu™t …h{ fÕÞtý fhðt™u yÚtuo n{ýt «fx«{tý Útft ‚{the Ëðuo™e áÂü™u „tu[h Ëtûtt‚…ýu ð‚uo Au... {txu „wýt‚e‚ yuðwk su yûthÄt{ ‚u™u rð»tu su {qŠ‚ Au ‚u s {qŠ‚ «íÞût Au yu ƒu{tk Vuh ™Úte ‘‘(„.yk. 31), ‘‘su ‚us™u rð»t {qŠ‚ Au ‚us yt «íÞût {nthts Au, yu{ òýòu’’ („.{. 13) ‘‘y™u ‚u ‚us™u rð»tu rŒÔÞ{qŠ‚ yuðt su …wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ðËwŒuð ‚u y¾kz rðhts{t™ hnu Au, y™u ‚u s …tu‚u rŒÔÞ {qŠ‚ Útft Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þtf]r‚yu fhe™u …]Úðe™u rð»tu Ëðuos™™u ™Þ™„tu[h Útft rð[hu Au’’ (ft. 7) Wõ‚ y™ufrðÄ ð[™tu îtht …wÁ»ttu¥t{ «¼wyu {w{wûtw Sðtu™u …tu‚t™t MðÁ…™wk ¿tt™ «ƒtuæÞwk Au. …h{tí{MðÁ…™t ¿tt™ rð™t {wÂõ‚…Œ™t yrÄfth™u ™fth‚e yt ©wr‚ytu …ý yt s ËkŒ¼o {txu Au‘ « „ï ¿ææÝæÝì Ý }æéçQU: „}æï± ç±çÎœ±æùç„}æëy²é}æïç„ Ýæù‹²: Ð‹ƒæ ç±l„ïù²Ýæ² J’’

ËŒT„wÁðÞo ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e, Ë.„w. „tu…t¤t™kŒ Mðt{e suðt yûth{wõ‚tu™e S¿ttËtytu™t r™r{¥tÚte ðnu÷e yt ð[™tu™e y{]‚Ätht Þw„Þw„tk‚h ËwÄe {w{wûtwytu™t yk‚h™u Xth™the Au. {tun, {tÞt y™u {]íÞw™t …tþÚte {wftð™th yt …hƒúñ™wk ðtÜ{Þ MðÁ… Á… ð[™tu™wk y{]‚ {w{wûtwytu {txu ËŒt-ËðoŒt ËuÔÞ Au. {wÏÞíðu „úkÚt «r‚…tã rð»tÞtuu{tk {tuûtËtÄ™¼q‚-yuftkr‚fÄ{o, MðÁ…r™ct, ytí{r™ct, „wý„útrnð]Â¥t, Ëk‚Ë{t„{™e yr™ðtÞo‚t, yk‚:þºtwr™„ún rð„uhu ðýoÔÞt Au. yt rŒÔÞ …htðtýe™u Ë{sðt {txu W¥t{ ËŒT„wÁytu™wk Ëtr™æÞ yíÞk‚ ytð~Þf Au. su rËØtk‚ ©enrhyu MðÞk yt ð[™tu îtht sýtÔÞtu Au. ‘‘ytðe he‚™tu su yuftkr‚f Ä{o ‚u ‚tu su yuðt r™ðtoËr™f …wÁ»t ntuÞ y™u su™u ¼„ðt™™u rð»tu ÂMÚtr‚ ÚtE „E ntuÞ ‚u™u ð[™u fhe™u s …{tÞ Au.’’ („.«.«. 60), ‘‘{txu Ëíþt†™wk ©ðý ‚u Ëí…wÁ»t Útfes fhðwk’’ (÷tu. 11), ‘‘y™u yt „úkÚt{tk ‚tu ytðe ðt‚to ntuÞ …ý ßÞthu Ëí…wÁ»t «„x ÚttÞ Au íÞthu ‚u{™t {w¾Úte s ðt‚ Ë{sðt{tk ytðu Au. …ý …tu‚t™t ƒwÂØƒ¤u fhe™u ‚tu ËŒT„úkÚttu{tkÚte …ý Ë{ò‚e ™Úte.’’ („.{. 13) yt ftuE ƒwÂØ«r‚¼tÚte fu ©w‚t™w…qðeoÚte …Õ÷rð‚ ðtø«ðtn ™Úte …hk‚w yt ‚tu Ëtûttíf]‚ y™w¼ðÚte r™:Ë]‚ ðt+y{]‚ Au - su {nthts …tu‚u fnu Au ‘‘y™u y{u «íÞût ™shu òuE™u ‚{™u yt ðt‚ fne Au, y™u òu «íÞût òuE™u ™ fne ntuÞ ‚tu y{™u Ëðuo …h{nkË™t Ë{ Au.’’ („.{. 13), y™u yt ÷tirff ¼tË‚t ð[™tu …ý {nthts™t „.{. 13{tk sýtÔÞt «{týu yûthÄt{{tkÚte s WŒTƒturÄ‚ ƒtuÄ «ðtn Au. ðh‚t÷™t 5{tk ð[™t{]‚{tk ‚tu ©eS{nthtsu sL{tk‚h÷ÇÞ {wÂõ‚™u …ý yt ™u yt s sL{u …t{ðt™tu y¼q‚…qðo W…tÞ ŒþtoÔÞtu Au. {txu ytí{t™u yûth Á… ƒ™tðe yûthtrÄ…r‚™t Ë‚‚ Ëtn[Þo™u {týðt {txu yt…ýu Ënwk ftuE ¼õ‚tu Ëí…wÁ»t™t ËÚtðthu yt …htðtrý{tk «ftþ‚t …hƒúñ™t …hMðÁ…™wk ©ðý, {™™ y™u Ëtûttífth fhðt «ÞtË fheyu yus... - rð™Þtð‚™Mðt{e Ëwðú‚ðÕ÷¼t[tÞo

ð[™t{]‚ rð»tu..... ð[™t{]‚ yux÷u ð[™t{]‚..... ©e Ëðtoð‚the ©enrh f]…t Ërh‚t™wk ÂMÚth ÚtÞu÷wk ðtÊT{Þ MðY…... yt ftuE þçŒ-þtMºte™wk þtÂçŒf „qkV™ ™Úte fu LÞtÞ þtMºte™t y™w{t™ fu ðuŒtk‚e™t ðtŒ-rððtŒ™wk …õðV¤... yt ftuuE ƒtiÂØf ÔÞtÞt{ fhe™u «r‚ðtrŒ ¼Þkfh ƒ™u÷t …krz‚™e «¿tt «r‚¼t ™Úte fu, ™Úte fkŒ{q¤ ¾tE™u s…, ‚… ðú‚™t «‚t…u ytí{ÿüt ƒ™e™u y™w¼ð™e ytÄthþe÷t …h ƒuXu÷t Þtur„ytu™tu yÿü…qðo ƒtiÂØf [{ífth... yhu ! yt …h{tí{t™tu Ëtûttífth fh™th …h{nkËtu™e ðtýe …ý ™Úte yt ‚tu MðÞk …hƒúñ …h{tí{t™e …htðtýe Au. rðï ËtrníÞ „„™{tk y™uf Äúwð„úLÚttu h[tÞt Au. su{tk …hƒúñ™e y…htuûtt™w¼qr‚™e ÍtkE W‚he Au. Ëtk«ŒtrÞf ËtrníÞ{tk «íÞûtt™w¼qr‚™t Íhýt rs÷tÞt Au …ý yt ‚tu MðÞk yt™kŒfkŒ Ënò™kŒ™t ÓŒÞf{¤{tk ‚us «ðtn MðY…u «„xu÷e …htðtýe Au. ‚uÚte s r™:Ëkftu[ ÷¾e þftÞ Au fu Ëtk«‚ «tÃ‚ yæÞtí{ ËtrníÞ{tk ð[™t{]‚ rþh{tuh Au. ‚u{t …ý r‚rÚt, ‚ðthe¾ y™u MÚt¤ r™Œuoþ rðï ËtrníÞ Er‚ntË{tk ™ðe fuze fkzthu Au. òu ftuE ËtrníÞ ‚¥ðtLðu»te Er‚ntË™t …tA÷t …t™t Vuhðþu ‚tu [tu¬Ë Mðhu fnuþu fu ð[™t{]‚ „wsht‚e ËtrníÞ™e yuf y™tu¾e yÂM{‚t Au. yæÞtí{ y{]‚™e ¾tý Ë{t™ yt ð[™t{]‚ yu yæÞtí{ ËtrnÂíÞf ûtehËt„h™t Ëth Y… Ä]‚ y{]‚ Au. su rð™t {kÚt™u {éÞkw Au. yux÷u s ©eS™wk f]…tðtõÞt{]‚ Au. ËtrnÂíÞf ÿÂüyu „wsoh „eht™t yý{tu÷ ËtrníÞ{tk „ã-…ã W¼Þûtuºtu Ëk«ŒtÞ™wk «Œt™ yrðM{hýeÞ Au. yuðwk ËtrníÞ fturðŒtu {wõ‚fkXu fnu Au ‚u{tk …ý rðrðÄ ðÞ y™u fûtt™t ËtÄftu™u ð[™t{]‚ Ë[tux-Ëh¤ {t„oŒþo™ …wY …tzu Au.

ð[™t{]‚ yux÷u ËtæÞ y™u ËtÄftu™e MVwŠ‚÷e „tuce. ð[™t{]‚ yux÷u „wsht‚e ¼t»tt™tu «Út{ „ã „úLÚt. ð[™t{]‚ yux÷u srx÷ ËtÄ™t{t„o™tu Ëh¤ Ë[tux W…Œuþ ð[™t{]‚ yux÷u «¿tt «ftþ Íe÷‚e þçŒþÂõ‚. ð[™t{]‚ yux÷u „wsoh„ã rËÂØ™wk «Út{ rþ¾h. yt÷kftrhf ¼t»tt{tk fnuðwk ntuÞ ‚tu ð[™t{]‚ 19 {e ËŒe{tk „wsht‚™e „e‚t Au. yæÞtí{htn™wk …tÚtuÞ Au. {tÞt™t [¢ÔÞqn ¼uŒ™™e f÷t þe¾ð™th „wYŒuð Au. ËtÄf™e ËUfztu Ë{MÞtytu™e yuf s [tðe Au. ‘‘²ç‹Ý:Eç¨„¢ ±ïÎæ:’’ su™t r™: ïtË ðuŒ Au . ‚u™w s ðtÜ{ÞY… ð[™t{]‚ Au. ð[™t{]‚ þçŒƒúñ y™u …hƒúñ W¼Þ™wk yufY… Au. þçŒtu™t {tæÞ{Úte ÔÞõ‚ ÚtðtÚte þçŒƒúñ ‚tu Au s …ý ‚u þçŒtu Ëtûtt‚T …hƒúñ ðh‚t÷ rðnthe™t ntuðtÚte ‚u™u rþûtt…ºteð‚T ‚u™tÚte yr¼Òt fnuðt{tk yr‚þÞtuÂõ‚ ™Úte. yux÷u s ð[™t{]‚™tu r™»ýt‚ W¼Þƒúñ r™»ýt‚ {wõ‚tí{t ƒ™u Au ‚u{tk ftuE ËkŒun ™Úte. yux÷u s yu™wk ðtk[™{™™-r™rŒæÞtË- Ëtûttífth fhtðe þfu Au. ð[™t{]‚ WŒT¼ð ¿tt™ «trÃ‚™wk Wå[‚h ËtÄ™ …rh«§ Au. …rh«§ yux÷u ðthkðth …wAt‚t «§tu. ßÞtk ËwÄe ËkþÞþq¤ r™{qo¤ ™ ÚttÞ íÞtk ËwÄe «§ …wAe þftÞ Au. yu rþ»Þ™tu yrÄfth Au. yu{tk yrððuf ™Úte. …ý “ç±±æÎæï Ýñ± ÜU„üÃ²: S±æ™æ²ïü‡æ ¨ã v±ç™„ì” suðe Zt÷ …nuhe™u y¿t-yÕ…¿t Ä{torÄftrhytuyu, Œqr»t‚, {]‚«tÞ y™u …tu‚t™t ntÚt™tu ¾u÷ ƒ™tðe ŒeÄtu n‚tu. íÞthu ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞýu Mðtr©‚tu ËtÚtu ¿tt™„tuÂc fhe ™t™t{tk ™t™t ytr©‚™u «§-…rh«§™t {t„uo [t÷ðt™e ®n{‚ yt…e ¿tt™{t„o™t Œq»tý™u Œqh fÞwo y™u rþ»Þtu™t ÓŒÞ{tk ¿tt™Œe… «„xtÔÞt... ¿tt™™t {t„uo „wY Ët{u «§ fhðt™tu rþ»Þ™u fÞtk ËwÄe yrÄfth Au ? ‚u™tu W¥th ftheÞtýe™wk 1 ÷wk ð[™t{]‚ ðtk[ðtÚte s {¤e òÞ Au.

…rh«§ …qýo rðht{ ËtÚtu s ¿tt™ rðftË™e fuuze{tk ftkxt …ÚthtÞ Au y™u «§-…rh«§ Mð{tun r™{qo÷™™tu yuf «fth Au. su™u ËŒT„wY y™u ËŒTrþ»Þ ƒu s Ë{S þfu Au. „e‚t{tk yswo™ 84 &÷tuf{tk ƒtuuÕÞtu Au. yswo™™t «§ rð™t „e‚t ŒwøÄt{]‚™e Ätht ytftþ…w»… Þt ðkæÞtËw‚Ë{ s fnuðtÞ yÚtto‚T yswo™™t «§ rð™t „e‚t ™rn. ‚u{s Ënò™kŒeÞ ƒúñ‚usÚte …qýo Ëk‚tu-¼õ‚tuu™e «§tðr÷ Atuz‚t ð[™t{]‚™e fÕ…™t …ý yþfÞ ÚtE …zu, …ý ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞý yuf Ëðtuo…rh ¿tt™™t hts{t„o™t r™{to‚t Au. ‚uytu MðÞk …ý …rh«§{tk òuztÞt y™u y™uf yuf™u …rh«§™t {t„uo ðtéÞt y™u yu™t {tæÞ{Úte yæÞtí{™e ©uc‚{ ¿tt™„k„t ðntðe. su™u [th ËŒT„wÁ Ëk‚tuyu r÷r…ƒØ fhe, su™u ytsu yt…ýu “ð[™t{]‚” ™t{Úte ytu¤¾eyu Aeyu... ð[™t{]‚™e feŠ‚Äò {krŒh rþ¾h …h™e Äò™e {tVf Vh‚e hne Au ‚u™w «Út{ y™u {tir÷f fthý yu Au fu ƒtÌts„‚{tk þtk‚ Œu¾t‚t yk‚hSð™™t ‚tuVt™tu Œw:¾ ŒŒtuo™e ht{ƒtý yti»trÄytu ‚u{tk ƒ‚tððt{tk ytðe Au. …rhýt{u ftuE …ý {snƒ-{X fu {krŒh™tu ÔÞÂõ‚ ßÞthu ‚u™u ðtk[u Au íÞthu ‚u™t yk‚h ytí{t™t ƒkÄ îth ÄztÄz ¾q÷e òÞ Au. …rhýt{u ‚u™e M{]r‚ Ërh‚t{tk ð[™t{]‚™t þçŒtu Vw÷™e {tVf ‚h‚t hnu Au. Ët„h suðt „n™ ytæÞtÂí{õ‚t™t {tu‚e suðt ‚¥ðtu™u ð[™t{]‚ ËtÄf™t ntÚt{tk ƒ‚tðe Œu Au. («. 20) fthý fu ‚u{™e ¿tt™ [[to fu Ä{o®[‚™ ‚tr¥ðf fh‚t, ™tÂM‚f ðÄthu Au. ©eS {nthts ‚kºt-{kºt{tk {t™‚t ™Úte …ý ËtÄf {txu ‚u{™e ðtýe s ftuE …ý y{tu½{kºt fh‚t …ý ðÄw «¼tðþt¤e Ëtrƒ‚ ÚtE Au. yt W…htk‚ ð[™t{]‚™wk ðirþüÞ òýðwk ‚u{s òuðwk ntuÞ ‚tu ‚¥ð¿tt™™t „úLÚttu ðtk[ðt òuEyu. ‚¥ð¿tt™ ËtrníÞ suðtu hË«Œ rð»tÞ ™Úte …ý ¼thu þw»ffXý-f…htu rð»tÞ Au. A‚tk „úÚk t™t WŒT„t‚t ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞý™t fkX{tk òýu ftuÞ÷™tu {t¤tu ™ ntuÞ ! yuðe {]Œw¼t»ttÚte fXtuh-

þw»f¿tt™™e Wßsz ðtrxft™u hË{Þ ÷e÷e [tŒh ytuZtze Au. ºteS ðt‚ ð[™t{]‚ ËtÄf™e ûtr‚ytu™u ZkZtu¤ðt ‚u™t yk‚h™t Ÿztý{tk «ðuþ fhu Au. ‚u™e …rh«§tí{f þ]]¾k÷t ËtÄf™e Ë{MÞt y™u ‚u™t Ë{tÄt™™e rŒþt{tk M…ü Ëkfu‚ fhu Au. [tuÚte ðt‚ ‚tò ¾e÷u÷t …w»……hÚte ËqÞtuoŒÞ Út‚t s yu{ fnu‚t Ítkf¤ rðŒtÞ Útðt ÷t„u Au ‚u{ ð[™t{]‚™tk ƒúñðtõÞtu™tu M…þo Út‚tk s y¿tt™r‚r{h ‚Útt rðfthtu Œqh ÚtE òÞ Au. (ftrh.12) rŒÔÞt™w¼qr‚™tu rðãwí[{ífth ËòoÞ Au. yk‚h™e ðtkË¤e{tk yt™kŒ™e Vwkf Vhe ð¤u Au y™u yntu...yntu....™t þçŒ {tÄwÞo™u sL{ yt…u Au. ð[™t{]‚ V÷©wr‚ ð[™t{]‚™t …t™u-…t™u ¿tt™ Ërh‚t™wk Ëk„e‚, ¼Âõ‚™e r¼™tþ, ¿tt™™e „he{t y™u ytí{t-…h{tí{t™e y™w¼qr‚ „wkÚttÞu÷e Au ‚u™t r™Þr{‚ ðtk[™Úte ytí{t-…h{tí{t W¼Þ ‚¥ð™u «íÞût fhe þftÞ Au. yt „úkÚt™t yæÞÞ™ ŒhBÞt™ {tºt ft„¤ …h ÷¾u÷t yûthtu s ™rn …ý {w{wûtwSð™™e ðtM‚rðf‚t r[ºttí{f ¼t»tt{tk ðtk[ðt, òuðt {¤u Au yÚtto‚T ytí{MðY…™wk nwƒnwk r[ºt ™shu …zu Au. ðtM‚rðf‚t™e ËtÚtu ËtÚtu ðtk[f™e ò‚™u ƒ‚tððt™e [{íftrhf þÂõ‚ ð[™t{]‚tu{tk Ëns ¼hu÷e Au. yux÷u yt „úkÚt™u ËtÄf™tu yheËtu fneyu ‚tu fkE ¾tuxwk ™rn. yt „úkÚt™u ðtk[‚t þe¾u yu ytí{t-Mð™u ðtk[‚t þe¾e sþu. Œwr™Þt¼h™t „úkÚt Ët„htu{tk zqƒfeytu {the™u ð[™t{]‚™wk ðt[k™ fh™th y{]‚ «trÃ‚™tu ytMðtŒ y™w¼ðu Au. Ëtûth y™u r™hûth Q¼Þð„o™u yuf Ë{t™ ytf»toý sL{tðu Au. fthý fu yt fkE þçŒtu™t ËtrÚtÞt ™Úte. yt‚tu …hƒúñ ðh‚t÷ rðnthe™tu yûthŒun Au. ytsu ËíËk„eytu™t fkX{tkÚte ËhMð‚e™t Mºttu‚ ÷wÃ‚ Útðt ÷tøÞt Au, íÞthu ð[™t{]‚™wk ðtk[™ {™™ r™rŒæÞtË fÕ…™t‚e‚ V¤™e y™w¼qr‚ fhtð™tYk Ëtrƒ‚ ÚtE þfu Au.

…ý ð[™t{]‚™e Ëðtuo¥t{ {n¥tt fkEf y÷tirff Au y™u y…qðo Au. {tuût {txu™t Äúwð „úkÚttu{tk su ‚u MðY…™t W…tËftuyu su‚u MðY…™u W…tMÞ fÌtt Au. Ë™t‚™ ðirŒf rËØtk‚ yux÷tu ‚tu Ëðo„útÌt Au fu - “„}æï ± ç±çÎy±æùç„}æëy²}æïç„ Ýæù‹²: Ð‹ƒæ ç±l„ïù²Ýæ²” ““« « „ï ¿ææÝæóæ }æéçv„:” suðe ðuŒÉ[tytu îtht yæÞtí{ {t„ouo W…tMÞ MðY…™e r…Atý yr™ðtÞo Au. yu W…tMÞ MðY…™e M…ü‚t ht{tÞý-¼t„ð‚ fu ËíËk„eSð™™t f‚to fhu ‚u™t fh‚t MðÞk W…tMÞ s …tu‚t™e ytu¤¾tý yt…u ‚u™e ‚tu÷u ftuE ™ ytðu, ftuE™e ‚foƒØ Œ÷e÷tu ‚u™tÚte ðÄthu «{trý‚ ™t ÚtE þfu. „.{. 9 {wk., 13 {wk, „. yk. 37 {wk 38 {wk rð„uhu ð[™t{]‚tu{tk MðÞk ©enrhyu …tuu‚t™e ytu¤¾tý fhtðe Au, …ý ‚u™t {txu yuftkr‚f …wY»t™t Ëuð™™e sYh Au yLÞÚtt ‚u MðY… ytu¤¾e þft‚w ™Úte yu{ ð‚o{t™ ËíËk„™t zntu¤t‚t ðt‚tðhý …hÚte Ëw¿ts™tu Ë{S þfu Au. yM‚w. yk‚{tk Ënò™kŒeÞ [u‚™t™u Sðk‚ ht¾ðt ft„¤ …h f÷{ [÷tðe y{]‚ yûthtu™t Ënthu ð[™t{]‚ suðt y{qÕÞ „úLÚt™wk Ëk…tŒ™ fh™th „wYðÞo©e {wõ‚{wr™ «{w¾ Ëk‚tu™t [hýtu{tk fturx-fturx ðkŒ™.... - ftuXthe þwfðÕ÷¼ŒtË™t sÞ Mðtr{™thtÞý

«ftþfeÞ Ëðtoð‚the …htí…h …hƒúñ ¼„ðt™©e Mðtr{™thtÞý™e …htrŒÔÞ ðtýeY… y{]‚ð[™tu™t yûthŒun yt ‘‘ð[™t{]‚’’ „úkÚt™u ½ýt r[h…wY»ttÚto™t yk‚u ÞÚtuü ™ðt Y…hk„ ËtÚtu «Út{ ytð]Â¥tY…u «rËØ fh‚t yt™kŒ n»to y™w¼ðeyu Aeyu. yt „úkÚthí™™t «ftþ™ {txu Ëk‚tuyu ¾qƒs ft¤S…qðof ‘‘xe{ðfo’’ fÞow Au. ð[™t{]‚™e {tir÷f‚t™u ÞÚttð‚ ht¾e™u s yt „úkÚt «rËØ ÚtE hÌttu Au A‚tk ‚u™e ½ýe ƒÄe yt„ðe rðþu»t‚tytu Au. yt „úkÚt{tk ð[™t{]‚™t WŒT„t™ Ë{Þu ©enrhyu «ƒtuuÄu÷ þtMºttu™t ËkŒ¼tuo™u Ëh¤¼t»tt{tk ‘‘Vwx™tux’’{tk ytÃÞt Au. ð[™t{]‚{t ytð‚t ‚tÂ¥ðf þçŒtu™e ËtÚtu ËtÚtu YrZ„‚ ÷tuf¼t»tt™t y½ht þçŒtu™e Ëh¤ Ë{sw‚e …ý yt…e Au y™u ©eS{nthtsu Äthý fhu÷t þý„thðMºttu™e …ý Ëh¤ A‚t rðrþü Ë{sw‚e hsw fhe Au. yt ftÞo {txu y{u ƒnwÄt þçŒftu»t (¼„ðŒT „tu{kz¤)™tu Ënthtu ÷eÄtu Au. „úkÚt™t yk‚{tk …rhrþü{tk þtuÄf‚to rðãtÚteo™e su{ ¾qƒs {nu™‚ ËtÚtu Ëkð‚, r‚rÚt, ‚the¾, {tË, ðth E.Ë. Œhuf™t ËwkŒh ftucf ƒ™tðe™u {wõÞt Au. „Zzt-Ëthk„…wh-ftrhÞtýe-÷tuÞt-ðh‚t÷-y{ŒtðtŒ y™u …k[t¤t; yt Ët‚uÞ MÚt¤tu™t, ËwkŒh r[ºttu su‚u «fhý™t «thk¼u {qõÞt Au. ËtÚtu ËtÚtu ¾qƒs ytuAt þçŒtuu{tk ‚u Ät{tu{tk hnu÷t «ËtŒe™t MÚt¤tu™e ÞtŒe y™u ‚u™e rð„‚ …ý yt…e Au suÚte Œþo™tÚteo ¼õ‚tuu™u ƒÄts MÚtt™tu™t Œþo™™e ‚f {¤u. ¾tË, ð[™t{]‚™t yÇÞtËw y™u fÚtt-«ð[™ fh‚t Ëk‚tu¼õ‚tu™u yr‚þÞ W…Þtu„e ÚttÞ yuðe ‘‘yfthtrŒ¢{t™w¢{rýft’’ y™u ‘‘rð»tÞðth y™w¢{rýft’’ At…e Au. suÚte ð[™t{]‚™t ftuE yuf s rðþu»t þçŒ™e M{]r‚ …hÚte ‚u ð[™t{]‚ þtuÄðt™wk ½ýw Ëh¤ …zþu. yhu

! ‚u™tÚte …ý ðÄw Ëh¤‚t {txu Ä{o, ¼Âõ‚, ¿tt™, ðihtøÞ, r™ùÞ y™u fÕÞtý suðt rð»tÞtu rð»tÞf ð[™t{]‚™t …t™u «r‚…trŒ‚ ‚{t{ rð„‚tu™u ‘‘rð»tÞðth y™w¢{rýft’’{tk Œþtoðe Au suÚte yuf s rð»tÞ™e Ëk…qýo {trn‚e Ëh¤‚tÚte {¤e þfþu. xqkf{tk yt ð[™t{]‚ su™e …tËu ntuÞ ‚u™u fE ðt‚, fÞt ð[™t{]‚{tk Au yu þtuÄðt™e ¾qƒs Ëh¤‚t ÚtE sþu. yux÷u s yíÞth ËwÄe{tk «ftrþ‚ ytð]Â¥tytu{tk yt ytð]Â¥t rðrþü ƒ™e hnuþu. ð[™t{]‚ „úkÚt™t {{o¿t y™u {nt™ ƒúñr™c Ëk‚ðÞo …qßÞ…tŒ þtMºteS Mðt{e™t ytþeðtoŒ y™u «uhýtÚte Ët‚-Ët‚ ð»toÚte yt „úkÚt™u «ftrþ‚ fhðt «Þí™þe÷ n‚t. Ëti «Út{ðth E.Ë. 1999{tk ytðe s he‚u yt „úkÚt «ftrþ‚ fhðt™e ½ýe ƒÄe ‚iÞthe fhu÷e íÞthÚte yts ËwÄe yt ‚{t{ {trn‚eytu™u Mðt{e©e ~Þt{ðÕ÷¼ŒtËSyu Ët[ðe Au ‚u™e Ët¼th ™tUÄ ÷Eyu Aeyu. Ëtht{tk ËtY ftÞo fhðt {txu Mðt{e©e Ëwðú‚ðÕ÷¼t[tÞo y™u ftu.©e þwfðÕ÷¼ŒtËS Mðt{e Ë‚‚ {t„oÿüt ƒLÞt Au. ….¼.©e Þtu„uþ¼tE Ëe. …xu÷ ‚Útt ….¼. ©e Äh{¼tE ƒe. …xu÷ (rþft„tu)yu …ý ½ýe ƒÄe {nu™‚ fhe Au. ©eS{nthts y™u …qßÞ…tŒ þtMºteS Mðt{e™e «ËL™‚t ¾t‚h ©e …qýðo Õ÷¼ŒtËS Mðt{e, ©e rŒÔÞðÕ÷¼ŒtËS Mðt{e, ©e yt™kŒðÕ÷¼ŒtËS Mðt{e, ©e {ntðú‚ ¼„‚ rð„uhu Ëk‚tu…t»toŒtuyu ¾qƒ s [eðxÚte «wV ËkþtuÄ™ ftÞo fÞwo Au. xtEx÷ …us ({w¾…]c)Úte ÷E™u Œhuf «fhý …h rðrþü r[ºttkf™ {txu «rËØ r[ºtfth©e V‚u®Ën¼tE yu. ðt¤tyu ¾qƒ s ÷t„ýe…qðof Ënfth yt…e™u þçŒ™u r[ºtŒun ytÃÞtu Au ‚Útt Ëk«ŒtÞ™t «rËØ r«Lxh©e yh®ðŒ¼tE zwk„htýe (©eS ytxo)yu yt „úkÚt™u ÔÞðÂMÚt‚ «eLxª„ƒtELzª„ fhe ytÃÞtu Au. ‚u{s yt „úkÚt «ftþ™ Ëuðt {txu ytŠÚtf ËnÞtu„e ƒ™u÷t y{tht …h{ M™une ¼hõ‚hts ©e fwkðhS¼tE ft™S¼tE ðhËtýe ‚Útt ©e

{tðS¼tE ft™S¼tE ðhËtýe - ™thý…h ¼qs (nt÷ ™ihtuƒe-fuLÞt) y™u ©e …hƒ‚¼tE ÷t÷S¼tE …ªztuheÞt - Ëw¾…wh (htunt) ¼qs (nt÷-™ihtuƒe fuLÞt, ‚Útt ©e ðt÷S¼tE hí™t¼tE rnhtýe {t™fwðt-¼qs (nt÷ ™ihtuƒe) yt …rhðthtu™tu ËkMÚtt ¾qƒ ¾qƒ yt¼th {t™u Au. yk‚{tk ‘‘xæÓÀ„: S¶HÝ¢ v±æçÐ |æ±y²ï± Ðí}ææÎ„:’’ LÞtÞu õÞtkÞ ftuE ûtr‚ hne sðt …t{e ntuÞ ‚tu yt… Ëw¿ts™tu sYhÚte nkËûtehLÞtÞu Ëth „úný fhe y{the ûtr‚ytu™u {tV fhþtu yus. yt ytð]Â¥t{tk «ÞtË fhðt A‚tk …ý su ûtr‚ytu hne „E ntuÞ ‚u {the yÕ… {r‚™e ¼q÷tu Au y™u su fkE yt…™u „BÞwk ntuÞ yÚtðt Yr[fh ÷tøÞwk ntuÞ ‚u Ëðo „wYðÞo …qßÞ…tŒ þtMºteS Mðt{e™t ytþeðtoŒ y™u Ëk‚tu™e yÚtt„ {nu™‚™wk V¤ Au. ¼ðŒeÞ þt. Ëk‚ðÕ÷¼ŒtË

– ©e Mðtr{™thtÞý-„wYfw÷-fkzthe.

ntŠŒf yr¼™kŒ™ Ëðto ð ‚the ¼„ðt™©e Mðtr{™thtÞý™e …htðtýe™u yûthŒun yt…e™u {nt{wr™ ©e {wõ‚t™kŒ Mðt{e «{w¾ Ëk‚tuyu Ëk…trŒ‚ fhu÷ „úkÚthí™ ð[™t{]‚™t «ftþ™ Ë{Þu; ËíËk„-ËtrníÞ™t rðþu»t yÇÞtËer™ctðt™, MðtæÞtÞþe÷ WŒth Œt™ðeh y™u …qßÞ…tŒ þtMºteS Mðt{e™t …h{f]…t…tºt ¼õ‚hts

©e fwkðhS¼tE ft™S¼tE ðhËtýe ‚Útt

….¼.©e {tðS¼tE ft™S¼tE ðhËtýe „t{-™thý…h-¼ws (nt÷-™ihtuƒe fuLÞt) yu …tu‚t™t ….¼. y.r™. ŒtŒt©efhË™¼tE …hƒ‚¼tE ðhËtýe, ….¼. y.r™. ŒtŒe©e ÷t÷ƒtE fhË™ …hƒ‚ ðhËtýe, y.r™. ¼tE©e ÷t÷S¼tE ft™S fhË™ ðhËtýe™e …rðºt M{]r‚{tk; ‚u{™t {tuûttÚtuo ….¼.©e r…‚t©e ft™S¼tE fhË™ …hƒ‚ ðhËtýe, ….¼.©e {t‚w©e «u{ƒtE ft™S fhË™ ðhËtýe ™t ™t{u ytŠÚtf ËnÞtu„ ytÃÞtu Au. ….¼.©e fwkðhS¼tE ËV¤ Wãtu„…r‚ ntuðt A‚t ËíËk„ ËtrníÞ™t ôzt yÇÞtËe Au. ËíËk„ ËtrníÞ rðftË{tk ‚u{™e yr‚ Yr[ Au ‚u{ýu ƒL™u ¼tEytuyu yt „úkÚthí™™t «ftþ™ {txu ytŠÚtf ËnÞtu„ ytÃÞtu Au. yt …rhðth rŒ™ «r‚rŒ™ ËíËk„ y™u ÔÞðËtÞ-…trhðtrhf þtkr‚™t {t„uo yt„¤ ðÄu yuðe «tÚto™t ËtÚtu ntŠŒf yr¼™kŒ™. - „wÁfw÷ …rhðth, fkzthe

yfthtrŒ¢{t™w ¢ {rýft yûth™t ƒu Mð\…™w k .......... „.«.21 yûthÄt{™e þtu ¼ t™w k ........... „.{.12 y¾‚h ztÌtt™w k .................. „.{.65 y¾k z ð] r ¥t™t [th W…tÞ™w k ... „.{.36 y¾k z ð] r ¥t™w k .................... „.«.1 y¿tt™e{tk yr‚þÞ y¿tt™e™w k „.«.20 yLðÞ ÔÞr‚hu f ™w k ............... „.«.7 Ëthk . 5, ðh.7 yÄo ƒ¤u ÷ t ftc™w k ............ „.«.28 yÄto rð{w ¾ ™w k .................... „.{.26 yð‚th su ð t òýu ‚tu ÿtu n ™w k . „.{.9 yð„w ý xtéÞt™t W…tÞ™w k ..... ftrh.9 yð‚th ÄÞto ™ t «Þtu s ™™k w .... ftrh.5 yrððu f ™w k ......................... „.«.16 ðh.19 yð„w ý ytÔÞtu - {tÚtw f…týq ... ÷tu Þ t.1 yü «fth™e {q Š ‚{t y¾k z hÌtt™k w ............................. „.«.68 yËtÄthý {tu û t™t fthý™w k ... „.«.57 yËtÄthý M™u n ™w k .............. „.«.59 y{] ‚ y™u Ëª„zeÞt ðA™t„™w k ......................... „.«.62 yÞtu æ ÞtðtËe™e r™ct™w k ....... y{.3 yr‚fw Ë k „ ™w k ...................... „.{.18 y¼Þ…Œ™w k ........................ „.{.9 yÂø™{tk ƒes ™tÏÞt™w k ........ „.«.25 y¿tt™e™e Ë{sý ................ Ëthk.14 ytxe ™ …tzât™w k ............... „.yk . 27 ytftþ™wk ÷ûtý ................... „.«.12 yt sL{u rËØ Útðt™tu nu‚w ...... ÷tuÞt.1 ytíÞkr‚f {tuût nu‚w ............... Ëthk.11 „.{.2 ytíÞkr‚f «÷Þ .................... «.12,y{.2 yt™kŒ …t{ðt™tu W…tÞ ........... «.34 ytnth r™Þ{{tk fhðt™e he‚ ... „.yk.32 ytnth þwÂØ™e yt¿tt ............ „.«.18 ytftþ™e Wí…r‚-÷Þ™w k ........ „.«.46/ 65 ytí{ƒw r Ø™w k ...................... „.{.54

ytí{ ÿrü-ƒtÌt ÿrü ......... Ëthk . 10 ytí{r™ct-…r‚ðú ‚ t-ŒtË…ýt™w k „.{.62 ytí{r™ct y™u {tntíBÞ™t ƒ¤™w k ............................. „.y.27 ytí{t™t Mð\…™e ðt‚to ™ w k .... „.y.27 ytí{t-y™tí{t™t rð[th™k w .... Ëth.12 ytí{Ë‚t Á…u hnu ‚u ™ t ÷ûtý™k w ........................... „.{.12 ytí{Œþo ™ ™w k ..................... ðh.11 ytí{¿tt™trŒf™u …tAt …tzðt™w k „ .{.26 ytíÞ®‚f fÕÞtý™w k ............. ftrh.7 ytþht™t \…™w k ................ ðh.5 yt…íft¤u Ë{sý sýtÞ Au , ‚u ™ k w .................. „.«.74 ytk ƒ ÷e™t ƒes™w k ............... ftrh.12 yu f tu Ê nk ƒnw MÞt{ ©w r ‚™t yÚto ™ w k ............................. „.«.41 yu f Œk z ð‚ yrÄf fÞtu o , ‚u ™ w k „.{.40 yu f tk r ‚f Ä{o { tk Ú te …zât™w k .... „.{.46 yu f tk r ‚f Ä{o …téÞt™w k ......... „.«.60 yuftkr‚f ¼õ‚ ..................... „.yk.33/ „.«.11-15, „.«.66, „.{.22 yuftkr‚f™tu «ðuþ .................. „.{.38 yu f tk r ‚f Ä{o ð t¤t™w k ............ „.«.21 yu f tŒþe™w k ....................... „.{.8 yu f yu f {tk ƒu ƒu yðMÚtt™w k . Ëthk . 6 yu f tu ‚ u h …rhÞt™t QØth™w k ... „.«.75 yk ‚ hÿrü™w k ...................... „.«.49 .................................... „.{.8 yk ‚ :fhý™t Mð\…™k w .......... „.«.62 yk „ ú u s su ð t {™ ErLÿÞtu ™ w k ... „.yk . 13 yk „ ytu ¤ ÏÞt™w k ................. „.«.47 yk‚ft¤u M{]r‚™wk V¤ ............. „.«.3 yk‚h ztu¤tE òÞ Au ............. „.{.32 yk‚h{tk „tV÷tE .................. „.«.18 yk‚h Ëq™w hnu .................... „.«.24 yk‚Þto{e …ýt™wk ðýo™ ............ „.«.41 yk‚:fhý S‚ðt™tu W…tÞ ........ ÷tuÞt.5

20 yk‚:fhý þwÂØ-yþwÂØ™wk ........ „.«.8 ErLÿÞtu yk ‚ :fhý SíÞt™k w .... ÷tu Þ t.5 ErLÿÞtu yk ‚ :fhý™u y™w ¼ ð …ntU å Þt™w k ......................... ÷tu Þ t.7 ErLÿÞtu ™ e r¢Þt þw r Ø™w k ....... „.«.8 ErLÿÞtu ™ e [k [ ¤‚t xtéÞt™k w ... ÷tu Þ t.8 EÞ¤ ¼{he™w k .................... ftrh.1 E»Þto ™ t Á…™w k ................... Ëthk . 8 ŸÄe Ë{sý™w k .................. „.{.18 W…tË™t™e rðõ‚e™w k ............. „.yk . 38 W…tË™t™e rðõ‚e™w k ............. ÷tu Þ t.11 W…tË™t ð‚u ytí{Œþo ™ ™k w .... „.yk . 36 W…tË™t™t ƒ¤™w k ............... „.«.56 W…tË™t™e ÿZ‚tðt¤t™k w ........ …k [ t.6 Qíf] ü „w ý ™e «trÃ‚™w k ........ „.yk . 24 Qft¾t[h™w k ...................... „.{.25 W…þ{™w k .......................... y{.3 Q…tË™t Á…e ðntý™w k ........ „.«.61 fht{‚™w k .......................... „.yk . 12 fhtu r ¤Þt™e ÷t¤™k w ............. ðh.18 f{o { tºt ¼Âõ‚\… ÚtÞt™k w ...... „.{.11 fÕÞtýftrh yËtÄthý ËtÄ™™w k ........................... „.yk . 36 fÕÞtý™t s‚™™k w ............... „.«.35 f…t¤{tk ƒ¤ƒ¤‚t zt{™k w ..... „.«.44 f…xe r™»f…xe™w k ............... ÷tu Þ t.4 f…x™w k ............................. ÷tu Þ t.16 fÕÞtý™wk {tuxw ËtÄ™ ............. „.{.12 fÕÞtý™e EåAt ntuÞ ‚u™u ........ „.yk.7, Ëthk.10, „.{.27, ðh.12 fÕÞtýfthe „wý ytððt™wk ........ „.«.77 .................................... Ëthk.2,18 fÕÞtý™t [th ËtÄ™™wk .......... „.{.35 fÕÞtý ™ Útðt™wk fthý .......... „.{.60, 63,68, ðh.11, yk.12 fÕÞtý -yfÕÞtý™wk .............. „.«.72, 75 …k.7, „.{.21 fÕÞtý™t nu‚wytu .................. „.«.14, ðh.10, „.«.77, 78 Ëthk.13, „.{.32

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft „.yk.27,37 fÕÞtý™t {t„o{tk ¼uŒ™wk fthý ... ÷tuÞt.4 fÕÞtý™t {t„o{tk {tuxw rðÎ™ ..... yk.36, .................................... „.{.26 fÕÞtý™wk …h{ fthý ............. ftrh.10 fÕÞtý™u yÚtuo ºtý yk„ ......... „.{.62 fÕÞtý™e þtMºteÞ her‚ .......... „.«.71 ftft¼tE™t «&™tu ™ w k ............ „.«.70 ft„Œe ÷ªƒq [q Ë ðt™k w .......... „.{.16 ft[ƒt™e su { ð] r ‚ Ëk f tu [ ™k w .. „.{.39 ftÞh y™u þw h ðeh ¼õ‚™w k ... „.{.62 ftÞMÚt™t yrððu f ™k w ............ „.yk . 14 ft„¤ ÷ÏÞt™w k ................... „.{.19 ftÞo fthý™w k .................... ÷tu Þ t.2 ft¾™t {w ð t¤t™k w ................ „.{.35 fthý þheh xtéÞt™k w .......... ftrh.12 rfrzÞtht™tu htu „ ™w k ............. „.«.18 fe‚o™ „tðt ™ „tðt™tu rððuf ... ÷tuÞt.6 fw … tºt™u Ë{trÄ ÚtÞt™t fthý™w k ........................... ð.14 fw þ t„ú ƒw r Ø ðt¤t™k w ........... „.«.50 fw ‚ ht™t „÷w r zÞt™w k ............. Ëthk . 1 fq k [ e™w ............................. „.{.42 fu ð ÷ ƒú ñ ™e {q Š ‚ytu Au ‚u ™ k w . „.{.63 ¢tu Ä ™w k ............................. ÷tu Þ t.1 „.yk . 34 fk „ t÷™t ÿütk ‚ u Ët[t íÞt„e™k w ........................... „.«.36 f] ‚ æ™e Ëu ð fht{™k w .............. „.«.10 ¾ht ¼õ‚™k w ...................... „.yk . 25 ¾z ¾tðt™w k ...................... ftrh.3 ¾th ¼q r {{tk ƒes ™tk Ï Þt™k w ... „.«.25 ¾th ¼q r {™w k ...................... Ëthk . 18 ¾e÷t™t ÿütk‚™wk .................. „.«.32 ¾tux™wk ðýo™ ....................... „.«.56 „.«.24,31 „ý‚he™t nrh¼õ‚tu ™ k w ......... „.yk . 33 „{u ™ „{u ........................ „.«.37, „.yk.25,26 „heƒ ntuÞ ™u .................... „.yk.25

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft „heƒ™t y…{t™™wk V¤ .......... „.«.62 „heƒ™u Œw:¾ððt™wk V¤ .......... „.«.72 „htu ¤ e™t ÿütk ‚ ™k w .............. „.{.57 „w ý ™t ðu „ ™k w .................... „.«.58 „wý ytððt™tu nu‚w ................ ÷tuÞt.6 „wý™e «ð]Â¥t ‚Útt r™ð]r‚™tu nu‚w Ëthk.9 „wY…hk…ht™wk ðýo™ ................. ðh.18 „wýt‚e‚ ÂMÚtr‚™tu nu‚w ............ «.42 „]nMÚt ntuÞ ‚u …ý ............... „.«.38 „]nMÚt r™ðtoËr™f™e ©uc‚t ..... „.«.14 „]nMÚt Útðwk fu ËtÄw ............... „.yk.29 „tu…t¤t™kŒ Mðt{e™e «Ëkþt ....... „.{.56,62 „.yk.33 „tu ¤ tu òÕÞt™k w ................... „.{.66 „tu ƒ he Ë{sý™w k ................ Ëthk . 4 ½tx™t zk Ë ƒu X t™k w .............. „.«.30 ½tx ftu™u fnuðt ? ............... „.«.38 ½tx xt¤ðt™tu W…tÞ .............. ÷tuÞt.6 „.«.44, Ëthk.12 ½tx rð»tu .......................... „.yk.6 „.{.33 [xfe™t ði h tøÞ™k w ............... ftrh.7 [‚w Ô Þw o n ™e ðt‚™w k ................ „.«.66 [{ífthe ytÏÞt™™k w ............ „.yk . 17 [{ífthe æÞt™™w k ................ y{.1 [rhºt Y…e ò¤™k w ............... „.«.38 [{f …týtu ™ u ÷tu Z w .............. „.yk . 8 [t¤t [q Ú t‚tu Vhu ‚u ™ k w .......... „.«.23 [t¤u [Ze sðt™w k ................ „.{.52 [th «fth™t fw Ë k „ e™w k ......... „.«.48 [th «fth™t {tu x t …w Y »t™k w .... ðh.3 [th «fth™e r™ctðt¤t ÷ûtý™w k ........................... „.«.47 [th «fth™e {w Â õ‚™w k .......... „.«.43 [th «fth™e ðtýe™k w ........... Ëthk . 6 [th þtMºtu fhe™u ¼„ðt™™u òÛÞt™w k ........................... „.«.52 [th þtMºtu fhe™u ¼„ðt™™u òÛÞt™w k ........................... ðh.2 r[‚™t Mð¼tð™w k ................. „.{.6

21 r[{™htðS™t «&™™w k .......... ðh.6 r[¥t™t rðhtuÄ™tu W…tÞ ........... „.«.25 r[¥t™wk Y… ......................... ftrh.4 r[Œtftþ™wk ......................... „.«.46 [tu h ™u ftk x tu ðtøÞtu ‚u ™ w k ....... „.«.70 [i‚LÞ {qŠ‚ …t»toŒ ................. „.«.71/37 [k[¤ Útðt™tu W…tÞ ............... ÷tuÞt.8 A «fth™t r™ùÞ™k w ........... ÷tu Þ t.12 A ËŒT „ w Á ytu ™ t «&™tu ™ w k ...... „.{.66 AtÞt™t ÿütk ‚ u æÞt™™w k ........ „.yk . 37 s„‚™t rð{w ¾ Sðtu ™ w k ......... „.{.17 s„‚™t ÷tu [ t™w k ................. „.{.50 s¤™t Vw ð tht™w k ................. ðh.4 s™f™e Ë{sý™w k .............. ðh.20 sL{ ¼q r {™e ðtË™t™w k ......... „.«.37 sL{ {hý r™ð]Â¥t™wk .............. Ëthk.11 „.{.10 òý…ýtY… Œhðtò™w k ........... „.yk . 9 Sð …h{u ï h™t yk þ ™Úte... . „.yk . 10 Sð™t ™tþ™k w ................... „.yk . 12 ðh.11 Sð™t fÕÞtý™k w ................. ðh.10 „.y.7 Sýt¼tE Œe÷„eh ÚtÞt, ‚u ™ w k . ÷tu Þ t.4 Sð y™u {™™e r{ºt‚t™w k ..... „.yk . 6 Sð Œu n {tk fu { hÌttu Au ‚u ™ e rð„‚™w k ..................... „.yk . 4 Sð y™u Ëtûte™t òý…ýt™w k ftrh.4 Sð™Œtu h e Y… ðt‚ .............. „.{.28 Sð™Œth ðt‚ .................... „.{.13 Sð yr‚ Ë{Úto ðt‚ ........... „.«.57 S‚urLÿÞ …wY»t™wk ÷ûtý ........... ðh.17 Sð Œun Œun «íÞu yuf Au fu ... „.«.13 Sð™t ™tþ ™wk ................... ðh.11 „.yk.12 Sð ™wk òý…ýkw ................... ftrh.4 su ™ t ni Þ t{tk ¼Âõ‚ ntu Þ ‚u ™ w k „.«.15 su™tu Sð yr‚ ƒr¤Þtu ntuÞ .... „.{.63 Íeýt¼tE™e «Ëkþt™wk .............. „.yk.1 ztht Œu ™ th ¼e{Ëu ™ ™k w ......... „.«.69

22 Ztu h ÷tk Ä ý™w k .................... „.{.8 ‚¥ðð™t ÷ûtý ‚Útt Wí…r‚™w k . „.«.12 ‚¥ðu frh ¼„ðt™™u òÛÞt™w . „.«.63 ‚¥ð sz Au fu [i ‚ LÞ ? ‚u ™ w k „.{.34 ‚…™t ytŒu þ ™k w .................. ftrh.10 íÞt„™t Y…™w k .................... „.{.57 íÞt„ ™¼ðt ™ ™¼ðt™wk fthý . „.yk.29 íÞt„e …t…e™wk ÷ûtý .............. „.«.36 íÞt„e{tk {tuxuht™wk ÷ûtý ........... „.{.61 íÞt„e™wk Ët[w ÷ûtý .............. „.«.14 36,38 íÞt„e y™u „] n MÚt™e þtu ¼ t™w k „.{.52 íÞt„e™u «ð] r ¥t ½xu fu ™rn ? ‚u ™ w k ................................ ðh.17 íÞt„e™u ƒu fw ÷ ûtý™k w .......... „.yk . 19 ‚eÚto û tu º t™w …t… .................. „.{.2 ‚u s ™t …w k s ™w ..................... „.{.13 ºtý «fth™t ytþht™w k ........ „.«.33 ºtý «fth™t ði h tøÞ™w k ......... „.«.2 ÷tu Þ t.1 Úttu h ™t Ítz™w k .................... „.{.32 ŒÞt y™u M™u n ™w k ............... „.yk . 3 ŒÞt¤w «f] r ¥t™w k .................. „.{.28 Œrhÿ…ýt{tk …w ð o ™ t ¼tu „ Ëtk ¼ hu ‚u ™ w k ................................ „.yk . 37 Œrhÿ™w k ............................ „.{.7 Œ…o ý ‚w Õ Þ ðt‚to ™ w k .............. „.«.47 Œþo ™ fÞto ™ e he‚™w k ............ Ëthk . 2 Œþo™ ðeËhðt ™ ðeËhðt™tuu nu‚w Ëthk.5 Œþo™ ftuE ft¤u ™ Útðt™wk fthý .............................. ðh.15 Œþo™trŒf™tu ÞÚttÚto {rn{t ....... Ëthk.6 ŒtË™t ÷ûtý™w k .................. „.«.14 Œt¾ztu ËV¤ fÞto ™ w k ........... „.«.18 rŒÔÞ¼tð y™u {™w»Þ¼tð ........ ÷tuÞt.8 rŒÔÞ¼tð ðýo™ .................... …k[t.4 Œeðt suðt Ëí…wÁ»t ................ ðh.3 Œw:r¾Þtu ............................ „.yk.34 Œw÷o¼{tk Œw÷o¼ ...................... ÷tuÞt.6 Œw Ä {tk Ë…o ™ e ÷t¤ .............. ðh.12

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft „.yk . 12, 19,÷tu . 17 Œw ð to Ë t™t ‚t{Ëe Mð¼tð™w k .... Ëthk . 18 Œw ü y™u ËtÄw ™ t Ä{o ™ w k ....... „.«.69 Œw r »t‚ ƒw r Ø™k w .................... „.«.35 Œu þ ft¤trŒf™t «Ät™…ýt™w k ... „.«.78 Œu þ ft¤u yu f tk r ‚f Ä{o hÌtt™w k „.yk . 13 Œu þ ft¤trŒfu fhe™u …ht¼ð ™ …t{u ‚u ™ w k .......................... ÷tu Þ t.13 Œu n , fw Ë k „ y™u …w ð o Ëk M fth™k w .......................... „.«.58 Œu n Y…e z„÷t™w k .................. „.«.44 Œun A‚t fÕÞtý™wk ................ ÷tuÞt.2 Œun™t Œtu»t™wk ...................... ftrh.3 Œun™t „wýu ð‚toð™w ............... Ëthk.2 Œun™u r™Þ{{tk fhðt .............. „.{.33 Œun {wõÞt Ë{u Ët{Úteo™wk .......... „.«.77 Œuntí{ƒwÂØ ÚtÞt™wk fthý ......... „.«.56 Œuntí{ƒwÂØ™tu Œtu»t ................ „.«.23 ŒiíÞ ÚtÞt™wk fthý ................ „.yk.22 ŒiíÞ™t fÕÞtý™wk fthý ........... „.yk.35 Œiðe ‚Útt ytËqhe™u ytu¤ÏÞt™e he‚ ................................ „.yk.39 Œu n {w õ Þt Ë{u Ëthe ™hËe ÂMÚtr‚™w k ........................... „.«.77 Œi ð e ytËw h e Sð™t ÷ûtý™w k .. ðh.7 Œi ð e ytËq h e Sð™t ÷ûtý™w k .. „.{.14 Œi ð e ytËq h e™u ytu ¤ ÏÞt™w k ..... „.yk . 14 Œi ð e ytËq h e ÚtÞt™t nu ‚ w ™ w k ... ðh.15 Œtu»t xt¤ðt™tu W…tÞ .............. ÷tuÞt.16, ftrh.3 Œtu»tƒwÂØ™wk …¤ .................... ðh.12 Œk¼™wk ÷ûtý ....................... „.yk.26 „.«.52 Œk¼ õÞthu f¤tÞ .................. ÷tuÞt.5 ÿZtð™w k ............................ „.«.55 ÿZ r™ùÞ™wk V¤ ................. ðh.5 ÿZ rðïtË™wk fthý .............. „.«.78 ÿtun ÚtÞt™wk fthý ................ ÷tuÞt.17 ÿtun™wk fthý ‚Útt r™ðthý ...... „.{.40 ÿtun {tuxtu y…htÄ ................ „.«.71

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft ÿtun™wk V¤ ......................... „.yk.12,22 ðh.11, {.28, 63 ÿtun™wk …t… ......................... „.yk.35 ÿtun ‚u þw ......................... ðh.2 Ä{to r Œf [th™u W…ßÞt™t nu ‚ w ™ w k .............................. ÷tu Þ t.9 Ä{o { tk ¼Âõ‚ Ëh¾t „ti h ð™w k .. „.yk . 21 Ä{to r Œf™w ƒ¤ ð] r Ø …tBÞt™w k . „.«.29 Ätu ƒ e™t fw ‚ ht™t ÿütk ‚ ™w k .... ftrh.7 Ä{oðt¤t™wk ÷ûtý .................. Ëthk.10 Ä{o{tkÚte yt…‚ft¤u ™ …zðt™wk ... „.yk.24 „.«.54 Ä{o{tkÚte ™ …zðt™wk ............... Ëthk.13 ðh.3, „.{.4,15, „.yk.36 Ä{o{tk ÿZ hnuðt™tu W…tÞ ........ „.«.54 „.{.16 Ä{o™e y…uûtt ...................... „.«.19 Ä{o{tk ƒu yk‚htÞ ................. „.yk.26 Ä{o™wk …wÛÞ ™tþ .................. ðh.14 Äehs yz„ õÞthu hnu .......... „.«.61 Äehs yz„ õÞthu ™ hnu ....... „.«.25 æÞt™ õÞthu fhðkw ................. Ëthk.12 æÞt™{tk rððuf ..................... ÷tuÞt.11 æÞt™™e ÞwÂõ‚ ..................... „.«.32 ™x™e {tÞt™w k .................... …k [ t.7 ™hf su ð t Ëw ¾ ™w k ............... ðh.16,19 ™h™thtÞý™t ‚…™w k ............ ftrh.5 ™h™thtÞý …ÄhtÔÞt™w k ........ „.{.22 ™…wkËf™wk ........................... „.«.17 ðh.12 ™hf™e «trÃ‚ ftu™u ............... „.{.11,49 „.«.42, …k[t.2 ™ðt ytŒhðt¤t™wk ................. {.59 ™hf™t îth™wk .................... „.«.78/26 ™thtÞý y™u {w õ ‚™t ¼u Œ ™k w . ÷tu Þ t.13 ™tŒth ™ Útðt™w k ................ „.{.12 ™thŒS su ð e E»Þto ™ w k .......... „.«.4 ™tÂM‚f y™u þw » fðu Œ tk r ‚™w k ... „.{.18 ™tne Ätu E …q ò fÞto ™ w k ........ y{.2 ™tÚt ¼õ‚™e «Ëkþt™wk ............ „.{.59

23 ™tÂM‚f ftu™u fnuðtÞ ............. „.«.48,78 ™tÂM‚f™wk ÷ûtý ................... Ëthk.13 ftrh.2,10, „.{.6,18 ™tÂM‚f …ýt™tu nu‚w .............. „.«.68 r™íÞ y™u r™r{‚ «÷Þ™wk ........ „.«.12 r™Þ{ .............................. ðh.18 „.yk.34 r™htfth r™»tuÄ ................... „.«.66,71 r™„woý MðY… Ëk‚ ................. „.{.14 r™„woý ftu™u fnuðtÞ ? .......... „.{.8 r™„wý o ¼tð™w ....................... ftrh.8 r™Œtuo»t Útðt™tu W…tÞ ............. „.«.24 r™¼oÞ Útðt™wk ...................... ðh.12 r™{to™e ËtÄw™tu Ä{o .............. „.«.62 r™Þ{, r™ùÞ ™u …ût™w k ....... „.{.61 r™Þ{ Y…e …tk s ht™k w ............ …k [ t.3 r™„w o ý ¼tð™w k ..................... „.«.26 r™ðto Ë r™f ÚtÞt™t nu ‚ w ™ w k ..... „.«.73 r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™w k .............. „.{.14 ðh.1 r™Šðfth hÌtt™w k ................. ÷tu Þ t.10 r™Šðæ™ ¼Âõ‚™k w ................. „.{.32 „.yk . 5 r™»ft{e ð‚o { t™™w k .............. „.{.33 r™»ft{¼tðu ËíËk „ fÞto ™ w k .... „.«.70 r™»ft{e™u yrÄf «trÃ‚™w k ..... „.yk . 5 r™ùÞ xéÞt ™ xéÞt™w k ....... Ëthk . 13 r™ùÞY…e „¼o ™ t s‚™™w k ..... „.{.10 r™ùÞ ðzu {tu x â…™w k ........... „.52.31 r™»fw¤t™kŒ Mðt{e™e «Ëkþt™wk .... „.yk.26 r™ðtoËr™f ™wk ÷ûtý ............. „.yk.18 r™ðtoËr™f …h «ËL™‚t ......... „.{.50 r™ŠðfÕ… Ë{trÄ .................. „.«.25 r™ŠðfÕ… Ë{trÄðt¤tu ftuý ....... „.«.40 {.10 r™ŠðfÕ… Ë{trÄðt¤t {wõ‚ ....... „.«.39 r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚ðt¤t™t ð[™ .... „.«.42 r™Šðfth hÌtt™tu W…tÞ ........... ÷tuÞt.10 r™ð]Â¥tðt¤t íÞt„e™u ƒkÄ™ ....... ðh.17 r™ùÞ yz„ õÞthu ÚttÞ ......... „.«.70

24 r™ùÞ ............................. ftrh.1, ÷tuÞt.12,18, „.«.75 r™ùÞ{tk ËkþÞ™wk fthý .......... …k[t.4 r™ùÞ {rn{t Ërn‚ .............. ðh.12,÷tu.3 r™ùÞ Ërn‚-hrn‚™t ½tx ...... „.«.72 r™ùÞ …rh…õð ntuÞ ‚u™wk ÷ûtý . „.«.63 r™ùÞ™wk V¤ ...................... „.«.62,78 r™»f…xe™wk ÷ûtý ................. ÷tuÞt.5 r™»ft{…ýw yuf hnu ‚tu .......... ÷tuÞt.6 r™»ft{e Útðt™t W…tÞ™wk .......... ÷tuÞt.6 r™»ft{ ¼õ‚ ...................... „.«.43 „.yk.5,28 ™i r {»tthÛÞûtu º t™w k ................ Ëthk . 7 …r‚ðú ‚ t y™u þq h ðeh…ýt™w k ... „.{.5 …r‚ðú ‚ t™e xu f ™w k ................ „.yk . 16 …h{ fÕÞtý™w k ................... „.{.19 …h{ ¼t„ð‚ Ëk ‚ ™w k ............ „.{.23 …htu û t su ð w «íÞût™t {tntíBÞ™w k „ .{.21 …ût htÏÞt™w k ..................... „.{.60 …h{u ï h™t Ë{tðzeÞt™w k ........ „.{.18 …r‚ðú‚t™wk yk„ .................... „.{.1,÷tu.2 …r‚ðú‚t™e ¼Âõ‚™wk ................. „.«.26 …ðo‚¼tE™e «Ëkþt™wk ............... „.yk.22 …ût ht¾ðt{tk rððuf™wk ............. „.{.5 …txtu „tu X Þt™w k ................... „.yk . 15 …tzt ¾th™w k ...................... ftrh.9 …týe™tu ½ztu Ztu é Þt™w .......... „.«.23 …týe™e Ëu h ™w k ................... „.{.2 …t‚t¤ Ëw Ä e …] Ú ðe Vtxât™w k ... „.{.47 r…‚htE Œtðt™w k .................. „.{.25 …w Y »t «Þí™ y™u «¼q f] … t™w k . Ëthk . 11 …w Y »ttu ¥ t{¼è™t «&™™w k .......... „.{.64 …w Y »t «Þí™ fÕÞtý™w k ËtÄ™ . „.{.12 …wY»t ‚Útt …wY»ttu¥t{™t ¼uŒ™wk ...... „.{.31 …q A ÷u ÷ Ztu h ™w k .................... „.{.13 …tu ÷ t …tý™w k ...................... „.«.56 …k … t¤e ht¾u , ‚u ™ w k ............... ÷tu Þ t.6 …tk [ ðt‚to ™ t y™w Ë k Ä t™™w k ..... „.yk . 30 …tk [ ¾tËzt™w k ................... Ëthk . 10 «f] r ‚ {htu z Þt™w k ................. „.yk . 35

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft «íÞût „w Á Y… nrh™w k ........... „.yk . 2 «{tŒ y™u {tu n ™w k .............. Ëthk . 14 «f]r‚ xt¤ðt™tu W…tÞ ............ „.{.37 «f]r‚ Ëthe-™hËe Útðt™tu nu‚w ... ÷tuÞt.8 «„x Útðt™e he‚ ................. „.{.13 «„x…ýwk ............................ „.«.37,56 «íÞût …htuûtY…™wk ðýo™ ........... ðh.18 «íÞût r™ct™wk V¤ ............... „.«.9 «¼tþkfh™e «Ëkþt ................ „.yk.1 «ð]Â¥t A‚t r™ð]r‚ ................ „.yk.21 «ËL™ fhðt™tu W…tÞ ............ „.«.54,21 „.{.25 «thçÄ Yzt Útðt™tu nu‚w ........... „.«.58 «er‚ fhðt{tk rððuf ............... «.42 „.{.57 «er‚ ytí{t™u Ëòr‚ ............. „.{.43 «er‚™t {q¤ Ÿzt ................. Ëthk.16 «er‚ W…ßÞt™tu nu‚w ............... „.«.44 «er‚ ™ Útðt™wk fthý ............ „.yk.14 «er‚ y[¤ hnuðt™tu nu‚w ......... „.yk.13 «íÞût Mð\…{tk r™ct™w k ...... „.«.9 «ð] r ¥t y™u r™ð] r ¥t™e Ë{t÷tu [ ™t™w k ..................... „.«.31 «íÞût y™u {t™Ëe = ƒu «fth™e …w ò ™w k .............. Ëthk . 3 «thçÄ, f] … t y™u …w Y »t «Þí™™w k ........................... „.«.29 «u { ™t ÷ûtý™w k ................... ftrh.11 «íÞût y™u …htu û t™w k ........... ðh.18 Vtxu ÷ ÷k „ tu x e y™u ‚w k ƒ ze™w k .. „.{.4 ƒ¤ …t{ðt™w k ..................... „.{.63 ƒ¤ƒ¤‚t zt{™w k ................ „.«.44 ƒ¤e htò™w k ...................... „.«.61 ƒtÌt ÿrü y™u ytí{ÿrü .... Ëthk . 10 ƒtnw ƒ ¤u ‚Útt ™tð{t ƒu Ë e Ë{w ÿ ‚hðt™w k .................... „.«.37 ƒt¤f™t ntÚt{t ®[‚t{ýe Au ‚u ™ w k ................ „.«.24 ƒtrÄ‚t™w ð ] r ¥t™w k .................. „.y.4 ƒtE-¼tE™w …hM…h {tntíBÞ™wk ... „.yk.24

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft ƒw r Øðt¤t™w k ...................... …k [ t.1 ƒwÂØ-ErLÿÞtu Ë]ßÞt™wk «Þtus™ .. ftrh.1 ƒwÂØ Œqr»t‚ Útðt™wk fthý ........ „.«.35 „.«.73,75, Ëthk.2,15, „.{.19, „.yk.1 ƒwÂØ {r÷™ Útðt™tu nu‚w .......... „.«.55 ƒwÂØ{tk «ftþ ‚Útt ykÄfth™tu nu‚w ................................. ÷tuÞt.6 ƒwÂØ{t™™t ÷ûtý ................. „.«.73, …k[t.1,3, „.{.11,14 ƒwÂØ þtr…‚ ÚtÞt™tu xt¤ðt™tu W…tÞ .............................. ftrh.2 ƒu Ëu ™ t™w k ........................ „.{.22 ƒu ðt‚u ƒ„tz™w k ................ „.{.12 ƒú ñ tk z ƒú ñ tk z «íÞu fÕÞtý™e he‚™w k .............................. ÷tu Þ t.4 ƒú ñ MðY… «‚e™w k ............... „.{.43 ƒú ñ tk z Y…e „t{tu y™u ‚u ™ t …xu ÷ tu ™ w k ........................... …k [ t.4 ƒúñ{Þ Œun …tBÞt™wk .............. „.«.1 ƒúñ htûtË™tu Œun …tBÞt™wk ....... „.«.18 ƒúñY… Útðt™tu W…tÞ ............. „.{.31,50 „.yk.10, Ëthk.9 ƒúñŠ»t™wk ÷ûtý .................... „.yk.27 ƒúñníÞt ‚wÕÞ …t… ................ „.«.72 ƒúñtrŒf{tk «ðuþ™wk ................ „.{.38 ƒúñtkz yýwË{t™ ................. „.{.42 ¼õ‚™t yrððu f ™w k ............... ðh.18 ¼õ‚™u {tu x t rðæ™™w k ........... „.yk . 8 ¼Âõ‚{tk Ú te ƒu «fthu …tzât™w k „.yk . 28 ¼õ‚¼u ¤ e {q Š ‚ òÞ Au , ‚u ™ w k . ftrh.11 ¼õ‚™u Ëw ¾ Œw : ¾fthý™w k ...... „.«.34 ¼„ðt™{t «ðu þ ™w k ............... „.{.38 ¼„ðt™™t MðY…™t ÞÚttÚto ¿tt™™w k ............................ „.y.37 ¼„ðt™™t {t„o { tÚte …zât™w k . „.yk . 28 ¼„ðt™™t MðY…{t ‚¥ðtu ™ k w .... „.{.17 ¼„ðt™™e {q Š ‚{k t nu ‚ ÚtÞt™w k Ëth.2 ¼„ðt™™w r™„w o ý Ëw ¾ fu { sýtÞ ? .................... ðh.9

25 ¼„ðt™ yûthÄt{ Ërn‚ rðhtsu Au . ....................... „.«.71 ¼„ðt™™e …u X u Ëu ð ðt Þtu ø Þ Ëk ‚ ™w ...................... „.yk . 26 ¼„ðt™{t ytËÂõ‚ðt¤t™t ÷ûtý™w k ........................... „.{.29 ¼„ðt™™u rð»tu s ðtË™t hÌtt™w k ............................. „.yk . 34 ¼„ðt™ y™u {trÞf ytfth™t ¼u Œ ™w k ................. „.{.49 ¼„ðt™{t {tÞt ™ Ë{sðt™w ðh.5 ¼„ðt™™e EåAt yu s «thçÄ™w k .......................... „.y.13 ¼„ðt™u f¤ [ZtÔÞt™w k ........ „.«.34 ¼õ‚™wk ÷ûtý ...................... „.{.10, 26,60 ¼õ‚ LÞq™™wk ÷ûtý ............... Ëthk.15 ¼õ‚ …tft™wk ÷ûtý ............... „.{.44 ¼õ‚ …wht™wk ÷ûtý ................ „.{.26, „.«.72 ¼õ‚ «tf]‚™wk ÷ûtý ............... „.«.14 ¼õ‚ ÞÚttÚto™wk ÷ûtý .............. „.{.57 ¼õ‚ þqhðeh™wk ÷ûtý ............. ÷tuÞt.20 „.{.22 ¼õ‚ r™{to™e ÷ûtý .............. „.«.56 ¼õ‚ Ë{Úto™wk ÷ûtý ............... „.«.27 ¼õ‚ Ët[t™wk ÷ûtý ............... „.{.38 ¼õ‚ ¾ht™wk ÷ûtý ................ „.yk.25 ¼õ‚ ftÞh™wk ÷ûtý .............. „.{.22 ¼õ‚ …rh…qýo™wk ÷ûtý ............. ftrh.6 ¼õ‚ ©uc™wk ÷ûtý ................ „.«.31 ¼õ‚ y…õð™wk ÷ûtý ............. „.«.31 Ëthk.15 ¼õ‚ Útðt™tu W…tÞ ............... „.«.49 ¼õ‚™t Œþo™™wk V¤ .............. „.«.37 ¼õ‚™t yð„wý™wk V¤ ........... „.{.11 ¼õ‚™e Ëuðt™u ÿtun™wk V¤ ....... „.{.40 ¼õ‚™e Ëuðt™wk V¤ ............... „.{.28 ¼õ‚™u yËqh òýðt™tu nu‚w ...... „.{.40 ¼Âõ‚™wk ÷ûtý ..................... ÷tuÞt.14,

26 „.{.10, ðh.17, „.«.40 ¼Âõ‚ r™ct ....................... „.«.47 ¼Âõ‚ W…ßÞt™tu nu‚w .............. „.«.12 „.yk.5, ðh.3 ¼Âõ‚ W…ßÞt™tu nu‚w .............. ÷tuÞt.9 ¼Âõ‚ ÿZ Útðt™tu nu‚w ............ „.{.19 ¼Âõ‚™t ƒ¤™w .................... „.«.29,72, ¼Âõ‚ ð]ÂØ™tu nu‚w ................. „.«.53,58 ¼Âõ‚™wk yrÄf…ýw ................. „.{.10,26 ðh.3 ¼Âõ‚™wk V¤ ....................... „.{.10, „.yk.37 ¼Âõ‚ r™ctðt¤t™e „r‚ ......... ftrh.1 ¼Âõ‚™t ¾…ðt¤t™w ................ „.yk.27 ¼Âõ‚ðt™™wk ÷ûtý ................. „.«.15 ¼Âõ‚ y™u ¼t„ð‚ Ä{o yuf .... „.yk.21 ¼Âõ‚ „{ðt ™ „{ðt™wk .......... „.{.52 ¼Âõ‚™t {t™™wk .................... „.«.56 ¼Âõ‚™u ytËwhe ................... ðh.11 ¼Âõ‚ ðu~Þt™t suðe ............... „.{.19 ¼Âõ‚ ÔÞr¼[trhýe™t suðwk ........ „.yk.16 ¼Âõ‚{t„o{tk Œq»tý™wk ............... „.{.65 ¼Âõ‚{tk {tuxw rðÎ™ ................ „.yk.8,33 ¼Âõ‚™t Œi ð ‚™w k .................. „.{.10 ¼Âõ‚ y™u Q…tË™t™t ¼u Œ ™w k „.«.40 ¼õ‚ Ät{{t s òÞ Au ‚u ™ w k . „.«.14, 77, „.yk . 4, „.{.66, ÷tu Þ t.3 ¼„ðt™ yÚtðt Ëk‚ ËŒt …]ÂÚð{tk ðh.19 ¼„ðt™™u ËtÄw™t ÿtun™wk V¤ .... ðh.15 ¼„ðt™ fu Ëk‚™t y¼tð™wk V¤ „.{.46 ¼„ðt™Úte Auxw hnu ™ne ......... „.{.33 ¼„ðt™ fu Ëk‚™t Œþo™ Ëuðt™wk V¤ ........................ „.{.63 ¼„ðt™™u htS /fwhtS fhðt™tuu . „.{.28 ¼„ðt™{tk yuf ËtÚtu …k[ rð»tÞ™wk Ëw¾ ....................... „.y.27 ¼„ðt™™t Œþo™™wk V¤ .......... „.{.49 ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ ......... „.yk.37 ¼„ðt™ ™u Ëk‚ yus fÕÞtý .... „.{.59

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft ¼„ðt™ …ý Yzwk ™t fhe þfu .. „.«.72 ¼s™ r™ŠðÎ™ Útðt™wk ............. „.yk.6 ¼s™™tu ÿZtð ™ hnuðt™wk ....... „.«.55 ¼s™™tu {rn{t ................... „.{.62 ¼s™ M{hý{tk Ëw¾ ™ ytððt™wk „.«.32, „.yk.15 ¼t÷[kÿ þuX™e «Ëkþt ............ „.{.59 ¼qkzt …t…™ f{o™tu ™tþ .......... „.yk.14 ¼qkzw Útðt™t fthýtu ................ ÷tuÞt.4,6/3, „.«.18, „.{.28,40, ðh.12 {íËhðt¤t™w k ...................... ftrh.6 {™ SíÞt™w k ...................... Ëth.1 {™tu { Þ [¢™w k .................... Ëthk . 7 {™ ËtÚtu ÷ztE™t V¤™w k ...... ðh.1 {™™ îtht ƒú ñ ™t Ëk „ ™k w .... „.{.31 {™w » Þ¼tð{t rŒÔÞ¼tð™w k ....... …k [ t.4 {hýŒtu h e™w k ....................... „.{.46 {rn{t Ërn‚ r™ùÞ™w k ......... ðh.12 {nt {w ¾ o ™ w k ....................... „.«.55 {™ r™Šð»tÚte ÚtÞt™w k ........... ftrh.12 {™ ™t „wýu fu{ ð‚oðw ........... Ëthk.2 {™ ™t Œtu»t™wk .................... ftrh.3 {™ SíÞt™tu W…tÞ ............... „.yk.11 „.«.38, „.{.33 {™™u Sð™e r{ºt‚t™wk ............ „.yk.6 {™ {w¾e™wk ......................... Ëthk.13 {™tu{Þ [¢™e Ätht™wk ............ Ëthk.7 {Þtht{ ¼è™e «Ëkþt™wk .......... „.yk.26 {r÷™ ËkMfth xt¤ðt™tu W…tÞ ... „.«.58 {nt …t…eÚte ðÄw …t…e™wk .......... ðh.14, „.y.21 {nt …t…e™t ÷ûtý™wk .............. ftrh.3 „.{.6 {tk [ t ¼õ‚™k w ..................... „.{.38 {™ ŒeÄw ntu Þ ‚u ™ t ÷ûtý™w k . „.«.73 {t™ Y…e ntzft™w k .............. „.{.41 {tÞt Ëw ¾ Y… fu Œw : ¾Y… ? ... ÷tu Þ t.10 {t™ xtéÞt™t Q…tÞ™w k ........ „.yk . 28 „.«.56, ÷tu Þ t.16 {t™Ëe …q ò ™w k .................... „.yk . 23

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft {t™ fÞtk ËtY-™hËw ‚u ™ w k .... …k [ t.5 {tntíBÞ¿tt™u Ërn‚ r™ùÞ™w k . ÷tu Þ t.3 {tntíBÞ™t ytu Ú tu …t… fÞto ™ w k „.yk . 32 {tntíBÞY…e ¾xtE™w k ............ „.«.24 {tntíBÞ Þw õ ‚ ¼Âõ‚™w k ......... „.yk . 5 {tntíBÞ Ërn‚ r™ùÞ™w k ....... „.«.72 {t¤t y™u ¾e÷t™w k ............. „.«.32 {e™zeÞt ¼õ‚™w k ................. „.{.57 {w Š ‚ Y…e …‚k „ ™k w ................ ðh.4 {w õ ‚™t ¼u Œ ™w k .................... Ëth.17 {w ø Ät, {æÞt y™u «ti Z t™w k ..... Ëthk . 15 {w ¾ o ™ e {w k Í ðý™w k ................. Ëthk . 18 {w ¾ o ™ e Ë{sý™w k ................. „.{.8 r{ºt™t ÷ûtý™wk .................... „.yk.21 {wõ‚™t ¼uŒ™t ðýo™™wk ............ Ëthk.17 {wõ‚t™kŒ Mðt{e™e «Ëkþt™wk ....... „.{.62, „.yk.33, ÷tuÞt.13, Ëthk.3, „.{.18, 27,35 {w Í ðý {tu x e ¾tu x Au ‚u ™ w k .... ÷tu Þ t.4 {tu û tîth™w k ........................ „.«.54 {tu x t™u òýu yu ð tu ÚttÞ. ....... „.«.58 {tu x t{t fËh sýtÞ Au ‚u ™ t fthý™w k ........................... „.yk . 16 {tu x t ËtÚtu ƒ™u ™rn. ......... ðh.16 {tu n WŒÞ ÚtÞt™w k ............... „.{.1 {tuxt …wY»t [th «fth™t .......... ðh.3 {tuxt …wY»t™t „wý „úný™wk V¤ .. „.«.58 {tuxt …wY»t htS…t™wk V¤ ......... „.«.56 {tuxt …wY»t™e Ëuðt™wk V¤ ....... „.«.55 ðh.3 {tuxt …wY»t™tu htS…tu {u¤ððt™e yt¿tt .............................. {.27 {k r Œh ƒk Ä tÔÞt™t nu ‚ w ™ w k ........ „.{.27 {] í Þw ™ tu ¼Þ xtéÞt™w k ........... ÷tu Þ t.2 Þð™ Ëh¾t Sð™w k ............. „.{.6 ÞtŒð y™u QØð™w k ............ Ëthk . 3 Þw „ ™t Ä{o «ðo í Þt™w k fthý ... Ëthk . 9 hrËf ¼õ‚™w k .................... „.«.26 hrËf{t„o y™u ytí{¿tt™™w .. „.{.3 hnMÞ™w k ........................... „.{.50

27 hts ™er‚™w k ..................... „.{.12 htò™t ft{Œth su ð e ƒw r Ø™w k . „.y.38 Yr[™w k .............................. ÷tu Þ t.14 htu { tk r [‚ „tºtu „ŒT „ ŒT fk X .... Ëthk . 3 ÷e÷t [rhºt Ëk ¼ the ht¾ðt™w . „.«.3 ÷w f ‚Útt rn{™w k ................. „.{.12 ÷k ƒ fhý™w k ........................ „.yk . 14 ð@™e ¾e÷e™w k ................... „.yk . 7 ðrýf™t ™t{t™w k ................. „.«.38 ðrýf™t ™t{t™k w ................. Ëthk 1 8 ðz r……¤™e zt¤™w k ............ „.«.13 ðzðtE™w k .......................... y{.3 ðæÞt ½xât™w k .................... „.«.53 ðÄðt ½xðt™k w .................... „.«.28 ðtË™t fw k r X‚ ÚtÞt™w k ........... ÷tu Þ t.16 ðtË™t r™ð] r ¥t™t W…tÞ™w k ..... Ëthk . 5 ðtË™t r™ð] r ¥t™t W…tÞ™w k ..... „.yk . 20 ðtË™t™w k .......................... „.«.11 ðtËr™f íÞt„e y™u r™ðto Ë r™f „] ] n e™w k .............. „.{.25 ðtËw Œ u ð ¼„ðt™{t «ðu þ ™w k .... „.yk . 33 rð»tÞY…e Äw ¤ .................... „.{.4 rð[th™u …tBÞt™w k ................ …k [ t.1 rðrÄ-r™»tu Ä ™w k .................... „.«.42 rððu f ™w k ........................... „.«.16 rððu f e-yrððu f e™w k ............... „.«.6 rðþÕÞfhý yti » trÄ™w k .......... „.y.39 rðïtËe, ¿tt™e, «e‚eðt¤tu ™u þw h ðeh™w k ..................... ÷tu Þ t.2 rð»tÞ™e r™ð] r ¥t™t fthý™w k ... Ëthk . 1 rð»tÞ ¾k z ™™w k ................... „.«.18 rðûtu … xtéÞt™w k .................. „.{.60 rð»tÞ SíÞt™w k ................... „.{.13 rð»tÞ™t y¼tð™w k ............... ÷tu Þ t.17 ðeË ftu » t™t «ðtn™w k ........... „.«.25 ðeË ðeË ð»to ™ t ƒu nrh¼õ‚tu ™ w k ....................... „.yk . 29 ðu ~ Þt su ð e ¼Âõ‚™w k ............. „.{.19 ðk Œ w ™ t fe‚o ™ ™w k .................. „.{.48 ð] k Œ tð™ y™u ftþe™w k ........... „.yk . 10

28 ÔÞðnth htÏÞt™w k ................ „.{.61 ÔÞðntrhf ƒw r Ø™w k .............. „.yk . 38 ð] r ‚™t ðu „ ™w k .................... ÷tu Þ t.10 þheh þhehe™w k .................. „.«.64 þtr…‚ ƒw r Ø™w k ................... ftrh.2 þw ¤ e™w Œw : ¾ ftk x u ............... „.«.70 þw f {w r ™ ƒnw {tu x t ËtÄw Au . ...ftrh.3 þw » fðu Œ tk ‚ ™t „ú k Ú t ©ðý™w k ..... „.{.19 ©ðý, {™™, r™rŒæÞtË y™u Ëtûttífth™w k ............... Ëthk . 3 ©Øt™w k ............................ „.{.16 ©eS {nthts™e «ËÒt‚t™w k ... „.yk . 25 ït™ su ð t ytËw h e Sð™w k ..... „.yk . 38 Ë¾e-Ë¾t™t ¼tð™w k ............ „.yk . 22 Ë„w ý -r™„w o ý ¼tð yûth{tk Au , ‚u ™ w k ................................ „.{.42 Ë„w ý -r™„w o ý ¼tð™w k ............. ftrh.8 Ë{t™ ðtË™tðt¤t íÞt„e„] n e™w k ............................. „.«.14 Ë{trÄ™e he‚™w k ................. ðh.13 Ëz‚t¤t™t htk f ™w k ............... …k [ t.1 ËrðfÕ… r™ŠðfÕ… r™ùÞ™w k ... ÷tu Þ t.12 ËrðfÕ… r™ŠðfÕ… r™ùðt¤t™t½tx™w k ............... „.«.63 ËrðfÕ… r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™w k ... „.«.40 ËrðfÕ… r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚ðt¤t™w k ..................... „.«.39 ËíÞ þti [ trŒf „w ý ytÔÞt™w k „.«.62 ËíËk „ {t fw Ë k „ ™w k ............... „.«.17 ËŒtÞ Ëw r ¾Þt hnu ð t™w k ......... „.yk . 8,38 Ë{trÄ rð™t þtk r ‚™w k ........... „.y.11 Ëk … q ý o ËíËk „ ÚtÞt™w k ........... ÷tu Þ t.1 Ë…u o fhzu ÷ e ytk „ ¤e™w k ......... „.«.18 Ëh¾e Ëu ð t™w k .................... ðh.5 Ëðu o yÚto rËØ ÚtÞt™w k ......... „.yk . 2 Ëðo Ú te yrÄf ËíËk „ ™k w ........ „.{.54 ËíËk „ Út‚t yk „ ƒk Ä tÞ Au . . „.yk . 2 Ëðo Ú te {tu x t …t…™w k ............. „.yk . 22 ËíËk „ e ™u þw k þw k òýðw ? ‚u ™ w k ................................ ðh.18

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft Ë{Úto Útft Íhýt™w k ............ „.«.27 Ë{w ÿ {t ™tk „ ¤ ™tk Ï Þt™w k ....... ftrh.1 Ë{w ÿ …týe su x ÷w {tk ™w k Œw Ä ÄtÔÞt™w k ..................... „.yk . 39 Ëí…wY»t™t ytþht™wk V¤ ......... ðh.14 Ëí…wY»t™t „wý ytððt™tu nu‚w .... „.«.67 Ëí…wY»t™t ÿtun™wk V¤ ............. ðh.14 Ëí…wY»t™e Ë{sý ................. ÷tuÞt.11 Ëí…wY»t™u ¾h¾ht™wk fthý ........ „.{.46 Ëí…wY»t™u ‚eÚtoY… .................. ðh.14 Ëí…wY»t™tu {rn{t .................. ðh.11,yk.2 „.{.13 Ëí…wY»t™tu {rn{t òÛÞt™wk ËtÄ™ ðh.11 Ëí…wY»t{tk Œtu»t ™ ytððt™wk fthýðh.11 Ëí…wY»t{tk «er‚™wk V¤ ............. ðh.11 Ëtfth r™htfth ™w k ............ „.«.45 Ëtfh™t hË™e {q Š ‚™w k ......... …k [ t.7 ËtÄ™ y™u rËØ Œþt™w k ...... „.{.1 ËtÄw ™ u Ë{ÿrü ™ òu E yu , ‚u ™ w k ................................ „.{.5 ËtÄw™t Ëk„™wk V¤ ................ „.«.21 ËtÄw™t A ÷ûtý .................. yk.35 ËtÄw™t ƒºteË ÷ûtý ytðt. ..... „.«.77 ËtÄw™e ytu¤¾tý ................. ðh.19 ËtÄw™e Ëuðt™wk y™u ¼„ðt™™e Ëuðt™wk V¤ ........................ „.yk.35 ËtÄw™w {tntíBÞ ™u {t„o ™ Ë{òýtu ntuÞ ‚u™wk ................ „.yk.35 ËtÄw™w ÷ûtý ...................... «.44,yk.27 ËtÄw™u {t™ hrn‚ ð‚oðt™tu W…tÞ «.56 ËtÄw™tu Ä{o ........................ „.«.69 ËtÄw…ýwk ™ ytððt™wk fthý ...... „.«.44 ËtÄw (…tft)™wk ÷ûtý ............. „.{.33 ËtÄw …qhtu ™ fnuðt™tu nu‚w ....... «.77 ËtÄw{tk „wý y¾kz hnu ........... Ëthk.12 ËtÄw ({tuxt)™wk ÷ûtý ............. „.{.33 ËtÄw hnuðt ™ hnuðt™tu nu‚w ...... {.47 ËtÄw Y…u «„x ÚtÞt™wk «Þtus™ ... ðh.10 ËtÄw Y…u ¼„ðt™™t ÷ûtý ....... ðh.13 ËtÄw (©uc)™wk ÷ûtý ............. ftrh.3

yfthtrŒ¢{t™w¢ {rýft Ëe‚tS™e Ë{sý™w k ............. „.yk . 11 Ëw » tw B ýt ™tze™w k ................. „.«.65 Ëq Þ o [k ÿ ™t æÞt™™w k ............. y{.1 Ëtu ¤ ËtÄ™™w k ................... „.yk . 24 Ëtu ™ t™t Œtu h t™w k ................. „.yk . 21 Ëtu ™ e™e …u Z e™w k .................. „.{.55 Ëk ‚ ™e [hý hs™w k ............. „.«.37 Ëk « ŒtÞ™e …w r ü™w k ............... „.{.58 Ëk „ þw r Ø™w k ...................... ÷tu Þ t.6 Ëtk Ï ÞtrŒf™w k ...................... „.yk . 38 Ëk ‚ ™e {æÞ{t sL{ ÄÞto ™ w k .... „.{.48 Ëk ‚ ™t ÿtu n Úte ¼„ðt™™t ÿtu n ™w k ............................. „.yk . 35 Ëk ‚ ™e Ëu ð tÚte ¼„ðt™™e Ëu ð t™k w ............................. „.yk . 35 Ëk ‚ ™u htS-fw h tS fÞto ™ t V¤™w k .............................. „.{.45 Ëk‚ òýðt™tu «fth .............. {.23/1 Ëk‚‚t ytððt™wk fthý ............ «.27 Ëk‚ ‚wÕÞ «trÃ‚ .................... Ëthk.10 Ëk‚™t Œþo™™wk V¤ ............... {.63 Ëk‚ ÿtun™wk …t… ................... yk.35 Ëk‚ {æÞu sL{™e EåAt .......... „.{.48 Ëk‚™e «tÚto™t™wk V¤ .............. ÷tuÞt.6/14 Ëk‚ «trÃ‚™wk V¤ .................. „.{.59 Ëk‚™e {ÞtoŒt™tu nu‚w .............. «.68 Ëk‚™e Ëuðt™wk V¤ ................ {.63 Ëk‚™e rMÚtr‚ ...................... yk.9 Ëk‚ Œþo™ ¼„ðŒ Œþo™ ......... Ëthk.10 Ëk‚™wk ƒ¤ ðÄðt ½xðt™wk ........ «.70 Ëk‚™wk Y… .......................... «.70 Ëk‚™u htS-fwhtS fÞto™wk V¤ ... {.45 Ëk‚™u rð»tu ™tÂM‚f…ýw ytððt™tu nu‚w ................................. «.68 Ëk‚™tu {rn{t òýðt™tu W…tÞ ... «.78 Ëk‚ {tntíBÞ ....................... ÷tuÞt.10, {.14,22,59 Ëk‚ {rn{t ......................... «.27,37

29 Ëthk.10, ÷tuÞt.6, {.45,53 yk.26,27 Ëtk Ï Þ™u Þtu „ r™ct™w k ........... „.{.24 Ëtk Ï Þ™u Þtu „ ™w k .................. …k [ t.2 M{] r ‚ rð™t „tÞw k ‚u ™ „tÞt su ð t™w k ............................. „.«.22 Mð¼tð, «f] r ‚ fu ðtË™t™w k ... „.yk . 20 Mð¼tð rð»tu þºtw … ýw htÏÞt™w k „.{.15 MÚtw ¤ , Ëw û { þheh™t ‚¥ð™w k .. Ëthk . 14 MðY… r™ct™w k ................... „.{.9 MðY… r™ct y™u Ä{o r™ct™w k ........................... „.{.16 Mð¼trðf „w ý ðíÞto ™ w k ......... „.{.39 Mð¼trðf «f] r ‚ xtéÞt™w k ...... „.{.37 Mðt{e Ëu ð f ¼tð™w k ............. „.«.64 Mðt{e Ëu ð f ¼tð™w k ............. „.{.67 M™u n ™t Y…™w k .................... „.«.44 M‚w r ‚ ®™Œt™w k .................... ÷tu Þ t.17 ÂMÚt‚ «¿t™w k ...................... „.{.17 ÂMÚtr‚™t hnu ð t™w k ................ „.«.23 nrh¼õ‚tu ™ t yk „ fÌtt ‚u ™ w .. „.yk . 24 nðu ÷ e™w k ........................... „.«.18 nrhs™™t …k [ rð»tÞ™w k ........ „.«.32 nzftÞt ït™™e ÷t¤™w k ....... „.yk . 12 nehu fhe™u nehtu ®ðÄtÞt™w k ... „.«.51 nu ‚ Y… {tÞt™w k .................. …k [ t.3 nw k z e™w k ............................. „.{.6 ¿t™tk þ ™t ði h tøÞ™w k ............. „.yk . 24 ¿tt™™t nu ‚ ™t yk „ ™w k .......... „.yk . 1 ¿tt™«÷Þ™w k ....................... „.«.24 ¿tt™™u ytu Ú tu …t… fÞto ™ w k ..... „.52,37 ¿tt™Þ¿t™w k ........................ „.{.8 ¿tt™þÂõ‚, r¢ÞtþÂõ‚ ™u EåAt þÂõ‚™w k .................... „.«.65 ¿tt™e …ý «f] r ‚ Ëh¾w yt[hý fhu . .. .................. „.{.37 ¿tt™e S‚u r LÿÞ fu { Au ? .... ðh.17

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft

rð»tÞðth y™w¢ {rýft ¼„ðt™™tu r™ùÞ r™ùÞ ftu ™ u fneyu ............ „.{.14 ÿZ r™ùÞ™w k Y… „.{.14, ðh.1, „.«.62 ¼„ðt™™tu r™ùÞ ftu ™ t Útfe ÚttÞ Au . ................... „.{.14 htòY…u ™ u ËtÄw Y …u ¼„ðt™™t yð‚th ytu ¤ ¾ðt™tk ÷ûtý .... ð.10 ¼„ðt™™tu yz„ r™ùÞ þtMºtu fhe™u s ÚttÞ Au ........ Ët.13 ¼„ðt™™w k {q ¤ MðY… ™u {™w » Þ MðY… òýe™u r™ùÞ fhðtu .............................. …k [ t.4 ¼„ðt™™u {™w » Þ su ð t Útðt™w k fthý .............................. …k [ t.4 „.«.63,72 ¼„ðt™™t yð‚th™e {q Š ‚Þw k rŒÔÞ y™u yi ï Þo þÂõ‚yu Þw õ ‚ ntu Þ Au .................... ÷tu Þ t.18 …k [ t.7 ¼„ðt™™t «„x {™w » Þ MðY…™tu {rn{t (yi ï Þo ) ................. „.«.42 „.«.56,71,78, ftrh.8,ðh.13, „.{.13,4-49 ¼„ðt™™u rð»tu Œtu » t Œu ¾ ™tht™u …t… .................. „.«.24 „.{. 53 ¼„ðt™™u rð»tu Œu n ¼tð ‚tu Þtu „ {tÞtyu fhe™u Au .......... …k [ t.7 ¼„ðt™™u rð»tu {™w » Þ ¼tð …hX™tht {q Z Au ................ …k [ t.7 ÷tu Þ t.18, „.«.66 ¼„ðt™™e sL{ ™u Œu n {w õ Þt™e he‚ ..................... ÷tu Þ t.18 „.{.13 {trÞf ErLÿÞw yk ‚ :fhýu fhe™u y{trÞf ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™u

Œþo ™ fu { ÚttÞ ? .............. „.«.51 ftrh.1 ¼„ðt™™tu yz„ r™ùÞ fu { ÚttÞ ? .......................... „.«.63-70 ¼„ðt™™tu r™ùÞ Úttðt™tu y™w ¢ { ............................ ftrh.1 ErLÿÞw { tk , yk ‚ :fhý{tk ™u Sð{tk r™ùÞ ntu Þ ‚u fu { òýðtu ............................. ftrh.1 Sð{tk ÚtÞu ÷ tu r™ùÞ W¥t{ Au ftrh.1 W¥t{, {æÞ{ ™u fr™c ËrðfÕ… ™u r™ŠðfÕ… r™ùÞ™t ¼u Œ ™w k fthý ..................... ÷tu Þ t.12 fr™c r™ùÞ Wíf] ü Útðt™tu W…tÞ .............................. ÷tu Þ t.12 r™ùÞðt¤t™t ÷ûtý Ë{sý™u ð‚o™ ............................... ÷tu Þ t.18 „.«.78,63,66,9 {ntíBÞu Ërn‚ r™ùÞðt¤t™t ÷ûtý .............................. „.«.75 ÷tu . 3 {tntíBÞu Ërn‚ r™ùÞðt¤t™e Ë{sý ............................ „.«.56 „.«.72, ðh.12 «íÞût ¼„ðt™™u rð»tu rŒÔÞ Ëtfth…ýt™e r™ct™tk ÷ûtý. …k [ t.7, ftrh.7 ÿZ r™ct™e rËØ Œþt™w k ÷ûtý .............................. ftrh.7 ¼„ðt™™t ÿZ r™ùÞ™w k V¤ . „.«.9 „.«.24,31,59,62,63,72,77,78 ftrh.7, „.«.÷tu Þ t.6,3 ðh.1,12, „.{.13,10,14,17,61. rËrØÞw k …rh…õð r™ùðt¤t™u s ytðu Au . ..................... „.«.61 fu ð tu r™ùÞ x¤e òÞ Au ..... Ëthk . 13 {tntíBÞ òÛÞtk A‚tk r™ùÞ{tk Ú te …zðt™tk fthý .... „.yk . 28

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft r™ùÞ{tk z„{„tx Útðt™tu ™u ™ Útðt™tu nu ‚ w ................... „.{.59 ft[t r™ùÞðt¤t™tk ÷ûtý ™u Ë{sý ............................ ÷tu Þ t.18 …k [ t.4, „.«.63,71,72,75 r™ùÞ{tk ft[…ðt¤t™u LÞw ™ ‚t ™u fÕÞtý{tk rðæ™ .................. „.«.63 „.«.24,34,73,72 „.{.14,24, ðh.1,12 r™ùðt¤tu A‚tk ftu ™ t {w ¾ Úte ¼„ðt™™e ðt‚ …ý ™ Ëtk ¼ ¤ðe .......... „.«.9 ðh.12 r™ùÞ s ™Úte yu { ftu ™ u fnu ð tÞ ? ........................ „.«.68,66 r™ùÞ{tk Ëk þ Þ Útðt™tu ™u ™ Útðt™tu nu ‚ w ................... …k [ t.4 r™ùÞ{tk Ëk þ Þðt¤t™u LÞw ™ ‚t …k [ t.7, ÷tu Þ t.18 «„x ¼„ðt™™u rŒÔÞ Ë{sðt™w k V¤ ................... ðh.5 …k [ t.7, „.{.17 r™ùÞ A‚tk Yzt „w ý fu { ytð‚t ™Úte ? .................. „.«.62. r™ùÞ A‚t f] ‚ tÚto … ýw k fu { {™t‚w k ™Úte ? ................... „.«.24 Œk ¼ u fhe™u ð‚o { t™ ™u r™ùÞ ntu Þ ‚u fu { f¤tÞ ? ......... ÷tu Þ t.5 ðh.5 Œk ¼ u fhe™u r™ùÞ ©enrh™u ™ „{u ............................ „.y.26 fÞtu ½tx r™ùÞ ™u ð‚o { t™{tk Ú te …tzu ™u fÞtu ½tx ™ …tzu ? ........................ ÷tu Þ t.5 W¥t{, {æÞ{ ™u fr™ü ºtý «fthu ¼„ðt™™t ¿tt™™w k MðY… .............................. ÷tu Þ t.1 r™ùÞðt¤t™u Ä{o ™ e ytð~Þf‚t ....................... „.«.77

¼„ðt™™w k MðY… ‚Útt {rn{t ¼„ðt™ ‚Útt {w õ ‚

31 yûthÄt{{tk ËŒtrŒÔÞ Ëtfth Au . ................................. „.«.21, „.«.63,64,71, 4 …k [ t.7, ÷tu . 14, „.{.64,50, „.yk . 7, 30,31,36, ðh.9,12 ¼„ðt™™t y™trŒ {q ¤ MðY…™w k ðýo ™ …k . 4, ÷tu . 18, „.{.13 ¼„ðt™ Ëk ƒ k Ä e y÷ti r ff Ëw ¾ ™w k ðýo ™ ..................... …k [ t.1,4 ÷tu . .18, „.{.13 Ëthk . 1, „.yk . 27,28,39, ðh.9, {.1 ¼„ðt™ Ëðo ™ t fthý Au ..... „.«.51 ÷tu Þ t.2, „.«.63 ¼„ðt™ Ëðo ™ t f‚to Au ....... „.{.21 ft.10, ðh.2 ¼„ðt™ Ëðo Ú te Ë{Úto Au ...... „.«.72 „.«.63,ft.1, ÷tu . 1,7 …k [ t.h,4 „.{.31 ¼„ðt™ ftÞo fthýY…u fu { hÌtt Au ? ....................... „.«.41,63, …k [ t.7, „.{.10,17, ÷tu Þ t.7, ftrh.8 ¼„ðt™™u yð‚th ÄÞto ™ w «Þtu s ™ ........................... ftrh.5 „.{.46,19 yð‚th Ähðt™tu «fth ........ „.«.63 ði h ts …w Y »t îthtyu yð‚th™e Ë{sý ............... „.{.31 ¼„ðt™ yûthÄt{{tk hÌtt Útfts y™k ‚ Xu f týu y™k ‚ Y…u Œu ¾ tÞ Au ......................... ÷tu . 4,18 „.{.42,64, yk . 37, ðh.13 ¼„ðt™™w k yk ‚ Þto r {…ýu ÔÞt…f…ýw k ......................... „.{.10, „.{. 31,45, „.«.45,63, ft.4, ÷tu . 4,15, ðh.4, „.{., „.yk . 4 ¼„ðt™™w k f{o V ¤ «Œt‚t…ýw k .. Ëthk . 6

32 „.«.13,65, „.{.21, ðh.6 „.yk . 37 ¼„ðt™™w k Ë„w ý r™„w o ý …ýw k .. ft.8 „.«.66, „.{.31 ¼„ðt™™w k yLðÞ ÔÞr‚hu f …ýw k „.«.7 Ëthk . 5, ðh.7 ¼„ðt™™w k yrîr‚Þ…ýw k ........ ÷tu Þ t.13 …k [ t.2, „.yk . 37 ™thtÞý™u ÷E™u s ƒeò{tk {tu x … fnu ð tÞ Au ................ ÷tu Þ t.13 ™thtÞý suðtu ftuE Útt‚tu ™Úte .. ftrh.10 „.yk . 39, ÷tu Þ t.13 ¼„ðt™™tu {rn{t y…th Au .. „.{.67 „.yk . 37 ™thtÞý™u {w õ ‚™u Ëh¾t fnu ð t™w k …t… ..................... ÷tu Þ t.13 ftrh.10 ¼„ðt™ f‚w O { f‚w O ™u yLÞÚttf‚w O Au ................... „.{.21 ÷tu Þ t.13,17, «.….56 ¼„ðt™™w k ytí{t™u yûth Útfe rð÷ûtý…ýw k ................ „.«.64 ¼„ðt™ Ëðo ™ t ytí{t…ýu hÌtt Au ........................... „.«.64 ÷tu Þ t.10, ftrh.8 ¼„ðt™™w k {tÞtyu fhe™u r™÷u o … …ýw k ......................... „.{.17 „.{.65, ftrh.8 ÷tu Þ t.13 ¼„ðt™™u rð»tu ¿tt™þÂõ‚ r¢ÞtþÂõ‚ ™u EåAtþÂõ‚ fu { Ë{sðe ? ........................ „.«.65 ¼„ðt™{tk y™u f f¤t hne Au ............................ „.yk . 39 {™ ðtýe Útfe …h ™u y„tu [ h ¼„ðt™™u «íÞût Œu ¾ tÞt™tu nu ‚ w .................... „.«.78 ¼„ðt™™e «r‚{t ‚Útt Ëk ‚ {tk ¼„ðt™ y¾k z hÌtt Au ........ „.«.68 …h{u ï h™ts yr‚þÞ ƒ¤™tu Ë{Þ ............................... ðh.6

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft ¼„ðt™™tu {rn{t yrÄf yrÄf fu { sýt‚tu òÞ ? ... Ëthk . 17 ¼„ðt™™t MðY…™w k Ëk … q ý o ¿tt™ õÞthu ÚttÞ Au ? ........ „.«.52 ðh.2 ¼„ðt™™w k {tntíBÞ ftu ™ t Útfe sýtÞ Au ......................... „.«.1,21 ¼„ðt™™tu {rn{t fu { rð[thðtu ? ....................... Ëthk . 9 „.«.56, „.yk . 35 ¼„ðt™™tu {rn{t Ë{sðt™e Ët[t ¼õ‚™e he‚ .............. „.yk . 32 ¼„ðt™™w k ™u Ëk ‚ ™w k {tntíBÞ y¾k z ntu Þ ‚u fu { sýtÞ ? . „.yk . 14 ¼„ðt™™w k {tntíBÞ Ë{s™thtu fu { Ë{su ‚u Ä{o { tk hnu ð tÞ. . „.{.4 „.yk . 26 fu ð tu {rn{t Ä{o …t¤ðt{tk yk ‚ htÞY… Au .................... „.yk . 26 {rn{tðt¤t™u …ý Œtu » t ™zât rð™t ™rn hnu .................. Ëthk . 14 ¼„ðt™ Ëk ƒ k Ä e Ëw ¾ ™u ftu ý …t{u ? ............................ „.yk . 28 ¼„ðt™™tu {rn{t òýðtÚte V¤ ................................ „.«.24 „.«.56,57,58,73,78 „.yk . 28, ftrh.1,8,9,10 ÷tu Þ t.1,17,10,16, …k . 1, „.{.4,16,57 ðh.2, Ëthk . 1,5 ¼„ðt™™w k {tntíBÞ Ë{sðt{tk ¾t{eÚte LÞw ™ ‚t .................. „.«.24 „.«.25,56,78 „.{.4, ÷tu Þ t.16,17 ¼„ðt™™u Ëðo f‚to ™ òýðtÚte LÞw ™ ‚t (…t…) ....... ðh.2 ftrh.10 …k r z‚™u ¼„ðt™™tu {rn{t ™ Ë{òÞt™tu nu ‚ w .................. ðh.11 ¼„ðt™™w k {tntíBÞ Ë{s™tht

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft

÷ûtý .............................. …k [ t.7 Ëtfthr™ct ftu ™ tÚtfe …{tÞ Au .................................. „.«.64 ¼„ðt™™t MðY… Ëk ƒ k Ä e {q ¾ o ™ e Ë{sý ............................ …k [ t.7 Ëtfth™e r™ctðt¤t™e {n¥tt ™u ‚u ™ u V¤ ...................... „.«.37 W…tË™t „.«.64, „.{.39 W…tË™t™w k Y… ................... „.«.40 „.{.10, ðh.2 „.yk . 35 Ëtfth™e r™ct hrn‚ W…tË™t ftu ý u fhðe ? ....... „.{.39 (r™htfth™e r™ctðt¤t)™u Ëtfth™e W…tË™t fhðt™e LÞw ™ ‚t ............................ „.«.37 ©e nrh™e yt¿tt ............... „.{.39 „.«.64,71, ÷tu . 16, „.{.39 W…tË™t™e ytð~Þf‚t ......... „.«.56,61 „.{.9, ðh.1 „.yk . 36,„.{.35 ¼„ðt™™u rð»tu Mðt{eËu ð f…ýw k fÞt MðY…™e W…tË™t yûthÄt{{tk {w õ ‚ ¼„ðt™™e fhðe ? .......................... ÷tu . 12,14 Ëu ð t{tk hnu Au ................... „.«.21 „.yk . 30, „.{.50,3, yk . 38 „.«.63,64, „.yk . 22,38 W…tË™t{tk …r‚ðú ‚ t…ýt™e yûthÄt{{tk ™thtÞý ™u xuf ................................. „.{.19 {w õ ‚{tk ¼u Œ ....................... ÷tu Þ t.13 ÷tu . 11, „.yk . 16 ÷tu Þ t.15, „.{.67 W…tË™t ÿZ fu { Út‚e òÞ ? Ëthk . 17 yk . 37,ftrh.10 W…tË™t™t ƒ¤ðt¤t™e Ë{sý . „.«.56 ™thtÞý™u {w õ ‚™u Ëh¾t fnu h ™th™u ÿZ ytþhtðt¤tyu fu { ð‚o ð w k ? „.yk . 7 …t… ™u ‚u ™ t Ëk „ ™tu r™»tu Ä .. ftrh.10 W…tË™t™e …w r ü™tu nu ‚ w ....... „.{.27 ÷tu Þ t.13 Œk ¼ e W…tË™tðt¤tu ftu ý ? ... „.«.52 ©enrh™u yð‚the Ë{sðt™e W…tË™t hrn‚™t Ëk „ ™tu íÞt„ ytð~Þf‚t ....................... „.{.9 fhðt™e ©enrh™e yt¿tt ...... ftrh.10 „.yk . 36, „.{.13 W…tË™t™e ÿZ‚tðt¤t™u V¤ yð‚the ™u Ëðtu o … rh Ë{sðt™e «trÃ‚ .............................. …k.7,„.yk.7 he‚, ¼q ‚ ¼rð»Þ ™u ð‚o { t™ Ëk þ Þðt¤t™u LÞw ™ ‚t ............ …k [ t.7 ºtýu ft¤™tk Ëðo ytùÞo ™ t W…tË™t™t Þtu ø Þ y™u yÞtu ø Þ f‚to «„x ¼„ðt™ ¼u Œ ™e Ë{sý ................... ðh.18 (©eS {nthts) Au ............. „.«.27 Ëtfth r™ct Ëtfth MðY…™w k ©e f] » ýtð‚th™u rð»tu «r‚…tŒ™ (r™Y…ý) ............. „.«.45, Ëðtu o … rh…ýt™w k fthý fne™u „.«.64,71 «„x ¼„ðt™™u „.{.10, …k . 7, ðh.2 (©eS {nthts™u ) Ëðtu o … rh ™u Ëtfth MðY…{tk ytþk f tytu ™ w k Ëðo ™ t fthý fÌtt Au ......... …k [ t.6 Ë{tÄt™ ........................... „.«.45 ðtËw Œ u ð ™e W…tË™t fh‚tk „.«.66,71,64, ftrh.7 …w Á »ttu ¥ t{™e W…tË™t Ëtfth™e …rh…õð r™ctðt¤t™tk ¼õ‚™u Ä{o ™ e ytð~Þf‚t ..... „.yk . 32 {rn{t™tu ytu Ú t ÷E™u {tu ¤ eðt‚ fh™tht™u «tÞrù‚ ............. „.«.17 ¼„ðt™™tu {rn{t òÛÞtu s ™Úte yu { õÞtk Ëw Ä e fnu ð tÞ ? .... „.{.4 „.yk . 28

34 yrÄf Au ......................... …k [ t.6 ÷tu Þ t.12 ©e{ŒT ¼t„ð‚{tk fÌtt su ðtËw Œ u ð ‚u ™ t …ý fthý ©eS {nthts Au „.«.66,78, „.{.39,64, …k . 6, „.yk . 38, Ëthk . 1 Ëðu o yð‚th™t fthý yûtht‚e‚ …w Y »ttu ¥ t{ ™thtÞý (©eS {nthts) Au . ........... „.«.78 ðh.12, „.{.13 …htu û t…ýu fhu ÷ e W…tË™t™e ðt‚. ............................... …k [ t.1 ¼„ðt™™t yûthÄt{™e «trÃ‚ ƒeòk Ät{™e «trÃ‚ fh‚tk Œw ÷ o ¼ Au .......................... Ëthk . 11 ©eS{nthts yûtht‚e‚ …wÁ»ttu¥t{™thtÞý yð‚the Au. .. ftrh.8 „.{.13, „.«.24,31 „.yk . 31,35,36,2,38,21 ©eS {nthts™u rð»tu yð‚the…ýt™e r™ctðt¤t™u V¤ ................................ …k [ t.6 „.{.9,13 „.yk . 35, „.«.…7,78 yð‚the…ýt™e ðt‚to ™ tu rðþu » t {rn{t y™u ‚u ðt‚to Ë{sðt™e ©enrh™e yt¿tt ................. „.{.9,13 ¼„ðt™™w k yð‚the MðY… ÞÚttÚto Ë{òÞw k ntu Þ ‚u ™ tk ÷ûtý MðY…r™ct{tk ............ „.{.13 ¾t{eðt¤t™u LÞq ™ ‚t ............. „.{.9,13, MðY…r™ct™t ƒ¤™tu «‚t… ... „.{.9 MðY…r™ct yt„¤ Ä{o ™ u „ti ý fÌtt™tu nu ‚ w ...................... „.{.9 MðY…r™ct htÏÞtÚte Ä{o r ™ct ÿZ…ýu hnu þ u ..................... „.{.16 ©enrh™t Ëðu o yð‚th …q ß Þ Au .......................... „.yk . 38 „.«.3, „.{.35,64

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft ¼„ðt™™tu Ëk ƒ k Ä ‚Útt r™ðtË ¼„ðt™™tu Ëk ƒ k Ä ÚtÞtu õÞthu fnu ð tÞ ............................ „.«.62 ¼„ðt™™tu Ëtûtt‚ Ëk ƒ k Ä ftu ™ u ntu Þ ............................... „.yk . 27 ¼„ðt™™tu Ëk ƒ k Ä õÞthu ÚttÞ Au .................................. „.{.8 ¼„ðt™™t Ëk ƒ k Ä ™w k V¤ (yi ï Þo ) .......................... „.«.62 ¼„ðt™™t Ëk ƒ k Ä ™u …t{u ‚u r™„w o ý Au ........................ „.{.8,14 ðh.18 ¼„ðt™™t Ëk ƒ k Ä Úte Ëw ¾ ™u «trÃ‚ ÚttÞ Au . .................. …k [ t.1 ¼„ðt™ fu ð t ¼õ‚{tk r™ðtË fhe™u hnu Au . .................. „.«.68 «.h7,…6, „.yk . 3… su ™ t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™™tu r™ðtË ntu Þ ‚u ™ e Ët{Úteo ..... „.«.27

ËíËk „ ËíËk „ ™e {n¥tt ................. „.yk . 2 „.{.54,9 r™»ft{…ýu y™u ytí{Ë¥ttY… ÚtE™u ËíËk „ fhðt™e ytð~Þf‚t ....................... „.«.70 „.yk . 21 ËíËk „ {tk ð] r Ø ftu ý …t{u Au . „.«.1,6 „.«. 53,28, „.{.26 ËíËk „ ÿZ fu { hnu ............ „.«54,78 ÷tu . 5,17, „.yk . 14,21 ËíËk „ «Ät™ fu { hnu ......... „.yk . 2 Úttu z e ƒw r Øðt¤tu ËíËk „ {tk ÿZ…ýu fu { hnu Au ............. „.yk . 14 Ëðo ËtÄ™Úte ËíËk „ yrÄf sýt‚tu ntu Þ ‚u ™ tk ÷ûtý ...... „.{.54 ËíËk „ W…h nu ‚ ntu Þ ‚u ™ t ÷ûtý .............................. „.«.57 Ëk … q ý o ËíËk „ ÚtÞtu ftu ™ u fneyu ............................. ÷tu . 1 ËíËk „ {tk {tu x tu fhðt Þtu ø Þ

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft ftu ý ? ........................... ðh.3 „.«.38,31, 41, „.{.61, ðh.20 ËíËk „ ÚtÞt …Ae Œw ÷ o ¼ {tk Œw ÷ o ¼ ËtÄ™ ..................... ÷tu . 6 ËíËk „ {tk «er‚ ™ Útðt™tk , ½xðt™tk ™u ÿZ ™ hnu ð t™tk fthý .............................. „.«.1 „.«.78,6,53,28 ÷tu . 5,17, {.26 ÍtÍe ƒw r Øðt¤tu ntu Þ ‚tu …ý ËíËk „ {tk Ú te rð{w ¾ fu { ÚtE òÞ Au ? .......................... „.yk . 14 ËíËk„ «Ät™ fu{ Útt‚tu ™Úte ?.. „.yk.2 ËíËk „ {tk ytðe™u ƒeò …ŒtÚto { tk nu ‚ fu { hnu Au ? .. „.yk . 2 yrððu f x¤e™u ËíËk „ {tk {tu x … …t{ðt™tu W…tÞ .................. „.«.6 ËíËk „ {tk …zâtu Au A‚tk …þw su ð tu ftu ™ u òýðtu ............... „.«.21 ËíËk „ ™w k V¤ .................... Ët.9,21,27 {.9, „.«.30,70 sw ð t™ yðMÚttðt¤tu fu { ð‚u o ‚ tu yu ™ tu ËíËk „ …th …zu ......... „.yk . 32 ftu ™ u ËíËk „ ƒnth ftZe {w f ðtu ? .......................... „.«.18 ËíËk „ ™tu ÿZ …ût ntu Þ ‚u ™ u V¤ ................................ „.«.78 ËíËk „ ™tu …ût ™ ntu Þ ‚u ™ u LÞq ™ ‚t ............................ „.«.78 ËíËk „ {tk hÌtt A‚tk yûthÄt{™u ftu ý ™ …t{u ? ................. „.{.9 ËíËk „ e ftu ™ u fneyu ? ....... „.yk . 39 …tft ËíËk „ e™t ÷ûtý ......... „.«.76 ftrh.9, „.{.9, „.yk . 21 ËíËk „ e A‚tk rð{w ¾ ............. „.«.76 ðh.18, „.{.60 ËíËk „ e A‚tk yhÄtu rð{w ¾ ft.9, „.{.26 fu ð tu ËíËk „ e rð{w ¾ ÚtE òÞ Au ? ........................ „.«.78

35 „.yk . 12 íÞt„e ‚Útt „] n MÚt ËíËk „ e™u yð~Þ …ýu òýðt™e ðt‚to ... ðh.18 yÞtu æ ÞtðtËe™e ¾ƒh ht¾ðe . y{.3

fÕÞtý Sð™w k fÕÞtý fu { ÚttÞ ? ... ðh.10 ¼„ðt™ ™u Ëk ‚ ™e «tró yu s …h{ fÕÞtý Au ................. „.{.59 fÕÞtý™w k yËtÄthý ËtÄ™ .. „.yk . 36 fÕÞtý™tu {w Æ tu ................... „.{.21 fÕÞtý™w k …h{ fthý .......... ft.10 fÕÞtý™e her‚ .................. „.{.21,32 „.«.71 yu f ¼„ðt™™t yt©Þ ðzu s fÕÞtý fu { Ë{sðw k ? ......... „.{.66 fÕÞtý™tu Ëw „ { {t„o .......... „.{.35 fÕÞtý õÞtk EåAðw k ? ......... Ëthk . 7 fÕÞtý™tk Ëðo ËtÄ™ su { tk ytðe òÞ yu ð w k ËtÄ™ ........ ðh.4 fÕÞtý™w k yu f ƒ¤ðt™ ËtÄ™ „.{.12 fÕÞtý™tk ºtý yk „ ............ „.{.62 fÕÞtý EåA™thu fu { ð‚o ð w k ? „.{.10 „.{.12,18,59,27,45 Ëth.10, ðh.11, „.yk . 12,7, „.«. 78 fÕÞtý™t {t„o { tk Sð™Œtu h eY… ðt‚to ............................... „.{.28 ¼õ‚{tk nu ‚ ðt¤t™w k fÕÞtý ÚttÞ Au ........................... „.«.75 „.yk . 27 fÕÞtý™t {t„o { tk rðæ™ ftu ™ u ™ ÚttÞ ? ....................... „.yk.11,12 fÕÞtý™t ËtÄ™{tk rðæ™ ...... „.yk . 36 fÕÞtý™t {t„o { tk ¼u Œ ™w k fthý .............................. ÷tu Þ t.4 ftu ™ w k fÕÞtý ™ s ÚttÞ ? .. „.{.60,59 ÍtÍe ƒw r Øðt¤tu A‚tk fÕÞtý™u {t„u o fu { [t÷e þf‚tu ™Úte ?„.«.35 Úttu z e ƒw r Øðt¤tu fÕÞtý™t s‚™{tk Ú te fu { …tAtu …z‚tu

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft

™Úte ? ........................... „.«.35 fÕÞtý™t s‚™ðt¤tu fw þ t„ú ƒw r Øðt¤tu Au ..................... „.«.50

ytíÞk r ‚f fÕÞtý ({tu û t) ytíÞk r ‚f fÕÞtý ftu ™ u fneyu ? ......................... ftrh.7 ytíÞk r ‚f fÕÞtý™tk [th ËtÄ™ ............................. „.«.19 {tu û t™w k îth W½tzw k fu { ÚttÞ ? ............................ „.«.54. {tu û t™tu nu ‚ w (W…tÞ) ........... „.«.78,57 „.{.62 {tu û t {t„o ™ u {txu Sð™Œtu h eY… ðt‚to ............................... „.{.28 fu ð t ¿tt™u fhe™u ytíÞk r ‚f {tu û t ÚttÞ Au ? ................ ÷tu Þ t.7 ¼„ðt™™e «trÃ‚™w k yu f {tu x w k ËtÄ™ ............................. ÷tu Þ t.16 ytíÞk r ‚f {tu û t™tk …tk [ ËtÄ™ Ëth.11 yûthÄt{™u rð»tu ¼„ðt™™e Ëu ð t …t{ðt™t Ëtu ¤ ËtÄ™ ... „.yk . 24 {tu û t™t s‚™ðt¤t™u Mð¼tð S‚ðt™tu rð[th ................. „.{.15 ytíÞk r ‚f fÕÞtý EåA™th™u rð»tÞ™e r™ð] r ¥t™tu rð[th ..... „.{.2 {w õ ‚ ftu ý ÚttÞ Au ? ......... „.«.18 ytíÞk r ‚f {tu û t …t{ðt{tk ™z‚e ¾t{eytu ........................... Ëthk . 11 „.{.9,46

¼„ðt™™tu ¼õ‚ ¼„ðt™™tu ¼õ‚ õÞthu ÚttÞ Au ? .............................. ðh.19 ¼„ðt™™t ¼õ‚™tk ÷ûtý ..... „.«.49 „.«.72,50,58,32,22 „.yk . 25,33, ðh.5, „.{.57,38,60,65,26,10,44 ¼„ðt™™t ŒtË™tk ÷ûtý ...... „.«.14 W¥t{ {æÞ{ ™u fr™c

¼„ðt™™t ¼õ‚™tk ÷ûtý ..... „.«.72 Ë‚T yË‚T ™ t rððu f ðt¤t ¼õ‚™tk ÷ûtý ................... „.«.16,6 nrh¼õ‚{tk {tu x u h t™tk ÷ûtý ... „.«.31,41 ðh.20 ¼„ðt™™t ¼õ‚™u fu { ð‚o ð w k ? ........................... „.«.4 „.«.18,56,21,32,12,72,74 „.{.26,62,57,22, 56,60, ÷tu Þ t.4, ðh.19, yk . 23, 13,1,32 ¼õ‚™u ytí{¿tt™ ™u {tntíBÞ¿tt™™e ytð~Þf‚t ... „.«.25 …tft nrh¼õ‚ Útðt™tu W…tÞ . „.«.58 ¼õ‚ ƒú ñ Y… ÚttÞ ‚tu … ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu ŒÞt ™u M™u n ntu Þ Au .. „.yk . 3 Ë¥ttY…u hÌttu su u r™„w o ý ¼õ‚ ‚u ™ u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntu Þ Au ........................... „.{.43 ¼õ‚™u ¼„ðt™{tk r™„w o ý …ýu nu ‚ fhðt™e Ë{sý ........... „.{.57 …k [ t.3 ¼„ðt™™t ¼õ‚™e r¢Þt ¼Âõ‚Y… Au ™u {tu û t™u yÚtu o ÚttÞ Au . . „.{.11 ¼f‚™u yrðãtY… {tÞt Ëw ¾ ŒtE Au ....................... ÷tu Þ t.10 ¼õ‚™u yt ÷tu f …h÷tu f {tk ËŒtÞ Ëw ¾ e hnu ð t™tk ÷ûtý ... „.yk . 8,38 „.{.40 ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Ëw ¾ Œw : ¾ fu { ytðu Au ? ................. „.«.34 „.{.62 ¼õ‚™e ËtÄ™Œþt ™u rËæÄŒþt™tk ÷ûtý .............. „.{.1 …q ð o sL{™t ¼„ðt™™tk ¼õ‚™tk ÷ûtý .............................. „.{.59 ™ðt ytŒhðt¤t ¼õ‚™t ÷ûtý . {.59 fu ð t ¼õ‚™u Œu þ ft¤trŒfu fhe™u …ý …ht¼ð ™ ÚttÞ ? ........ ÷tu Þ t.13

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft „.«.23, „.{.30,24, ðh.20, „.yk . 26 ¼õ‚™u hËef {t„u o fhe™u ¼„ðt™™u ¼sðt™e he‚ ....... „.{.3 „.yk . 22 ¼õ‚™u ytí{¿tt™ fu { Ë{sðwk ............................ „.{.3 ¾ht ™u ¾tu x t hËef ¼õ‚™tk ÷ûtý .............................. „.«.26 r™»ft{ ¼õ‚™tk ÷ûtý ......... „.«.43 „.yk . 25,28 r™»ft{ ¼õ‚™u «trÃ‚ .......... „.yk . 5 „.«.43 Ëft{ ¼õ‚™tk ÷ûtý ........... „.«.34 Ëft{ ¼õ‚™u «trÃ‚ ............ „.yk . 25-5 ¼õ‚…ýt{tk LÞw ™ ‚t ............. „.«.49 „.«.24,72,56 „.yk . 22, „.{.38,26,60 Œk ¼ e ¼õ‚™t ÷ûtý ............. „.«.25 ftÞh ¼õ‚™tk ÷ûtý ........... „.{.22 …tf] ‚ ¼õ‚™tk ÷ûtý ........... „.«.14 „.«.21,38, „.yk . 24-33 {e™zeÞt ¼õ‚™tk ÷ûtý ....... „.{.57 yrððu f e ¼õ‚™tk ÷ûtý ........ „.«.6 „.«.26, ðh.19 fu ð e Ë{sýðt¤t ¼õ‚™tu õÞthu Þ Ëk „ ™ fhðtu ? ........ „.yk . 32 fu ð tu ¼õ‚ ËŒtÞ Œw : ¾eÞtu hnu Au ? ........................ „.yk . 8,38 fu ð t ÷ûtýðt¤t nrh¼õ‚ ËtÚtu ©enrh™u ƒ™u ™rn ? ......... „.«.76 ytí{r™ct ™u ði h tøÞðt¤tu ¼õ‚ «u{e¼õ‚ fh‚tk ©uc Au ... Ëthk . 15 ƒú ñ Y… ÚtE™u ¼„ðt™™u ¼su Au ‚u {trÞf W…tÄeðt¤t «er‚ðt¤t fh‚tk ©u c Au ...... y{.2 nu ‚ u fhe™u ¼„ðt™{tk òu z tÞu ÷ tu ¢tu Ä ™u ¼Þu fhe™u òu z tÞu ÷ t fh‚tk ©u c Au ....... „.yk . 14 ¼„ðt™™t ¼õ‚™w k yk ‚ ft¤u

37 fÕÞtý s ÚttÞ ................. „.«.14,77 yk . 4, ÷tu Þ t.3 ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Sð‚tk þe «trÃ‚ ÚttÞ Au ................... „.{.66 ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Œu n {q õ Þt fu z u þe «trÃ‚ ÚttÞ Au ........ „.{.66,31 „.«.21, 12,1, yk . 10,22 ¼õ‚™u Mðt{e Ëu ð f…ýw k hnu Au ............................ „.{.67

yu f tÂL‚f ¼õ‚ yu f tÂL‚f…ýw k ftu ™ u fneyu ? ÷tu Þ t.6 yu f tÂL‚f ¼õ‚™t ÷ûtý ...... „.«.11 „.«.15,60,19,21,38,47,66,60, „.{.38,48,55,65,22,9,1 ðh.3, yk . 33, ÷tu . 6. yu f tÂL‚f™tu Ä{o yu f tÂL‚f Útfe s …{tÞ Au .. „.«.60 …h{ yu f tÂL‚f™tk ÷ûtý ...... ðh.3 yu f tÂL‚f ¼õ‚™e ¼„ðt™™u ðþ fhðt™e he‚ ............... „.«.61 Ä{o , ði h tøÞ, ytí{¿tt™, ™u {tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚{tk Ú te ftu E ft¤u …zu ™rn ‚u ™ tk ÷ûtý .............................. „.{.15 yu f tÂL‚f™u ¼„ðt™ rð™t ƒesw k ftk E ™ EåAðt Ëk ƒ k Ä e Ë{sý ............................ „.{.22 ft¤ f{o ™ u Þtu „ u r™Þ{ ƒnth ð‚to Þ ‚tu …ý yu f tÂL‚f…ýw k hnu ‚u ð t ¼õ‚™tk ÷ûtý ........ „.yk . 13 yu f tÂL‚f™u ¼„ðt™ fu Ëk ‚ ™tu y¼tð ytðu y u s {hý Au ..... „.{.46 yr‚þÞ {tu x t ntu Þ ‚u { tk fËh sýtÞt™w k fthý .......... „.yk . 14 ÷tu Þ t.6 yu f tÂL‚f™t ÿZ «Ëk „ ™w k V¤ „.«.54,60, Ëthk . 7, „.{.14 ¼„ðt™™u rð»tu n{ýtk «ðu þ ntu Þ ‚u ð t yu f tÂL‚f ¼õ‚™tk

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft

÷ûtý .............................. „.yk . 33 yu f tÂL‚f ¼õ‚™u «trÃ‚ „.«.21, „.{.38, „.yk . 33 yu f tÂL‚f ¼õ‚ ftu ™ u ™ fnu ð tÞ ............................ ðh.1

Ä{o Ä{o W…ßÞt™tu nu ‚ w ............. ÷tu Þ t.9 Ä{o ™ e «ð] r ¥t™w k fthý .......... Ëthk . 13 ðýto © {™t Ä{o ™ w k MÚtt…™ ËÃ‚Š»t ytrŒf …ý fhu Au ... „.{.46 ftrh.5 Ä{o ™ w k «r‚…tŒ™ .................. Ëthk . 10 „.yk . 21, „.{.27,45, ÷tu . 1,4, …k [ t.1, „.«.77,78, 76,44,53,18 „.yk . 31 Ä{o { tk õÞthu hnu ð tÞ ? ........ „.{.35 „.yk . 29 Ä{o ð t¤t™tk ÷ûtý ............... Ët.10 „.yk . 8 yu f ht¾u Ëðo Ä{o hnu yu ð w k Ä{o Ëk ƒ k Ä e yu f ËtÄ™ ....... ÷tu Þ t.6 yt…íft¤u …ý Ä{o { tk Ú te z„u ™rn ‚u ™ tk ÷ûtý ................ „.«.54 yk . 24,26 Ä{o …t¤ðt{tk yk ‚ htÞY… ƒu yk „ ............................... „.yk . 26 ytí{r™ct ™u ¼„ðt™™t {tntíBÞðt¤tu fu { Ë{su ‚tu Ä{o { tk hnu ð tÞ. ................... „.yk . 26 „.{.4 „{u ‚u ð tu {tu x tu ntu Þ ‚tu … ý Ëk „ Œtu » tu fhe™u Ä{o { tk Ú te …zu Au. ................................. „.«.18 „.{.30,35, „.yk . 24,33 fu ð ¤ ðýto © {™t Ä{o ™ w k V¤ ... „.yk . 21 „.{.21 ®nËt{Þ ™u y®nËt{Þ Ä{o ™ u ‚u ™ t V¤™e rð„‚e ............. „.«.69 MðÄ{o ™ ntu Þ ‚u ™ u LÞq ™ ‚t .. „.«.19

Ëthk . 9, ÷tu Þ t.1, „.{.35 yu f ÷t MðÄ{o Ú te LÞq ™ ‚t ....... „.«.19 „.«.25, „.{.35 Œk ¼ u fhe™u ð‚o { t™ ntu Þ ‚u fu { sýtÞ ? .................... ÷tu Þ t.5 fÞtu ½tx Ä{o { tk Ú te …tzu ™u fÞtu ½tx ™ …tzu ? ........... ÷tu Þ t.5 MðY…r™ct yt„¤ Ä{o ™ u „ti ý fÌtt™tu nu ‚ w ............... „.{.9 Ä{o ð t¤t™u ¼„ðt™™tk Œþo ™ ™ Útðt™tu nu ‚ w .......... ðh.14 yÄ{eo ™ t ÷ûtý .................. Ëthk . 10 r™»ft{e ð‚o { t™ r™»ft{e ð‚o { t™™e {n¥tt ................. ÷tu Þ t.6 „.{.39

r™»ft{e ð‚o { t™ ©enrh™u yr‚þÞ «eÞ Au . ... „.{.33 r™»ft{e ð‚o { t™™t ¼k „ Úte ©enrh yr‚þÞ fw h tS ÚttÞ Au . „.{.33 r™»ft{e ð‚o { t™ yr‚þÞ ÿZ Útðt™tu W…tÞ ............... „.{.33 „.«.73

yt¿tt r™Þ{ r™Þ{ …t¤ðtk yu …tft ËíËk „ e™t ºtý yk „ {t™w k …nu ÷ w k yk „ Au . .......................... „.{.61 r™Þ{{tk ð‚o ð t™e ytð~Þf‚t ....................... „.{.51,35 r™Þ{{tk hnu ð t™w k V¤ .......... „.{.16,51 „.yk . 34, ÷tu Þ t.5 r™Þ{{tk ™ ð‚u o ‚u ™ u LÞq ™ ‚t. „.«.34 „.{.16 r™Þ{™e rþrÚt÷‚t ©enrh™u ™ „{u ............................ „.yk . 26 yt¿tt yt¿tt …t¤ðt™w k {n¥ð . „.«.31 „.«.73, ÷tu Þ t.4,6 ¼„ðt™™e yt¿tt õÞthu ™ …t¤ðe ............................. ÷tu Þ t.6 Ëthk . 9

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft ð[™ …tAw k fÞu «fthu Xu ÷ ðw k ? Ëthk . 2

Sðtí{t ƒú ñ Y… ÚttÞ ‚tu … ý ¼„ðt™ y™u ¼õ‚™u rð»tu ytí{r™ct ŒÞt ™u M™u n hnu Au . ......... „.yk . 3 ytí{tr™ct™u fu { òýðe ...... Ëthk.1,4,12 Œu n ™e ™u ytí{t™e rðÂõ‚ òÛÞt „.«.44, …k [ t.3 …Ae Œu n tr¼{t™ ÚttÞ „.{.35,57,55, Au fu fu { ? .................... Ëthk . 2 ÷tu Þ t.10, „.yk . 22,39 {tu û t™u yÚtu o ƒú ñ ¿tt™ fu { ytí{r™ctðt¤t™tk ÷ûtý ...... „.«.47 Ë{sðw k ? ........................ „.{.3,50,30 „.{.62 fu ð t ƒú ñ ¿tt™e™u {tu û t {t„o Ú te ytí{t y™tí{t™t rððu f ™w k …zâtu òÛÞtu ? ................. ÷tu . 7 fthý .............................. „.«.56, „.{.3 ytí{Ë¥ttY…u hnu ð t™e ði h tøÞ ytð~Þf‚t ....................... „.yk . 21 ði h tøÞ™w k Y… ..................... „.«.44 ytí{tY…u hnu ð t™w k «Þtu s ™ .... „.{. 57 „.{.10 ytí{Ë¥ttY…u hnu ‚u ™ tk ÷ûtý . „.{.51 ytí{r™ct™w k V¤ ............... „.«.25,61 ði h tøÞ W…ßÞt™tu nu ‚ w ......... „.«.12,56 ÷tu . 9, ftrh.7, „.yk . 39,14 „.{.2,35,32, Ëthk . 14,1,15, ™tþ ™ ÚttÞ yu ð tu ði h tøÞ y{.2, ÷tu . 6,17, W…ßÞt™tu nu ‚ w ................... „.«.73 „.yk . 1,39,20 „.yk . 24, Ëthk . 18 ytí{r™ct ™ ntu Þ ‚u ™ u ði h tøÞ r™ct™tk ÷ûtý ........ „.«.47 LÞw ™ ‚t ............................ „.«.19 W¥t{,{æÞ{ ™u fr™c 25,61, Ët.15, „.yk . 1,39,21, ði h tøÞ™tk ÷ûtý ................. „.«.2 „.{. 65 ÷tu Þ t.6. ÷tu Þ t.1, Ë{sý™e fhËhðt¤t™u ði h tøÞðt™™u y¾k z fhðt™tu LÞw ™ ‚t ............................ „.«.44 rð[th ............................. „.{.55 Ët.4, …k . 3, yk . 33 ði h tøÞðt™ ™u Ä{o ð t¤tu ftu ™ u ytí{r™ct{tk LÞw ™ ‚tðt¤t™u òýðtu ? ......................... „.yk . 9 «trÃ‚{tk ¾t{e .................... Ëthk . 11, ði h tøÞ™w k V¤ .................... „.yk . 1 ftu ™ u ytí{r™ct htÏÞt Ëthk . 1, ft.7 rð™t™e hnu Au ? ................ „.yk . 22 ði h tøÞ ™ ntu Þ ‚u ™ u LÞw ™ ‚t . „.«.19,34 „w ý ™w k {t™ yu ytí{r™ct{tk „.{.7, „.yk . 1 ¾t{e Au ? ........................ „.«.56 fu ð ¤ ði h tøÞðt¤t™u LÞw ™ ‚t ... „.«.19 ytí{r™ctðt¤t™u þt™e „.{.65 y…u û tt Au ? ...................... „.«.61 fÞtu ði h tøÞ ™tþ …t{u Au ? ftrh.7 „.{.65 Ëthk . 18 fu ð ¤ ytí{r™ctðt¤t™u ði h tøÞðt™™u …ý …ŒtÚto LÞw ™ ‚t ............................ „.«.19 MVw h u Au ........................... „.{.6 „.{.65 „.yk . 3 ði h tøÞ ntu Þ ‚u õÞthu f¤tÞ ? „.«.74 Ë¥ttY…u hÌttu su r™„w o ý ¼õ‚ {k Œ ði h tøÞðt¤t™u fu { ð‚o ð w k ? „.yk . 29 ‚u ™ u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ „.{.16 ntu Þ Au . .......................... „.{.43

rð»tÞðth y™w ¢ {rýft

ði h tøÞrn™™u rðfth xtéÞt™tu W…tÞ .............................. „.{.7

¼Âõ‚ ¼Âõ‚™w k Y… ....................... „.«.40 „.{.10, ðh.17 ¼rõ‚ W…ßÞt™tu nu ‚ w ........... „.«.12 ÷tu Þ t.9 ¼Âõ‚™w k «r‚…tŒ™ ............... „.{.18 „.{.65,66,19. „.yk . 39,35, ÷tu . 7, „.yk . 30, ftrh.10 ¼Âõ‚™w k Œw ÷ o ¼ …ýw k ™u ¼Âõ‚ yu s …h{…Œ Au . ................ „.{.10 ¼Âõ‚ ftu ý u fhðe ? ........... „.yk . 39 ¼Âõ‚ fu ð e he‚u fhðe ? ..... „.yk . 6 „.{.52,41,32,28 ¼Âõ‚ðt¤t™tk ÷ûtý ............. „.«.15 „.{.10 ¼Âõ‚ðt¤tyu fu { ð‚o ð w k ? ..... …k [ t.3 „.«.61, „.yk . 33,9, „.{.32 ¼t„ð‚ Ä{o ™u ¼Âõ‚ yu f s Au . ........................ „.yk . 21 ¼t„ð‚ Ä{o r ™ctðt¤t™t ÷ûtý .............................. „.«.47 ¼t„ð‚ Ä{o ™ w k …tu » tý fu { ÚttÞ ? ............................ „.«.54 ¼Âõ‚ ð] r Ø fu { …t{u ? ....... „.«.58 ¼Âõ‚ y[¤ fu { hnu ? ...... „.«.78 ¼Âõ‚r™ct™tk ÷ûtý ............ „.«.47 yu f tk r ‚f™e ¼Âõ‚™tk ÷ûtý ... …k [ t.3 …r‚ðú ‚ t™e ¼Âõ‚™tk ÷ûtý ..... „.«.26 ÷tu . 11, „.{.1,5,62, „.yk . 16 {tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚™w k {n¥ð ™u ‚u ™ tk ÷ûtý ................... ðh.3 {tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚ yt…ðt™tu W…tÞ ................. ðh.3 „.yk . 5 ŒtËíð ¼Âõ‚™tk ÷ûtý ......... „.{.62 «íÞût™e ¼Âõ‚ yu s fÕÞtý™w k fthý Au . ........................ „.{.32 ¼Âõ‚ ftu ™ e fhðe ? .......... „.{.19

¼Âõ‚™w k «Ät™…ýw k ............... „.{.10 „.{.27,26 ¼Âõ‚{tk õÞthu rðæ™ ™ ÚttÞ? „.{.32 „.{.65, „.yk . 21,33,5 ¼Âõ‚{tk õÞthu rðÎ™ ÚttÞ Au . Ët.5 „.yk . 33,8,36, ÷tu Þ t.4 ©ðý ¼Âõ‚™u ©u c fÌtt™tu nu ‚ w ................................ „.yk . 24 ftrh.12, fÞt yk „ {tk hne™u ¼Âõ‚ fhðe .............................. „.yk.15,14 ÷tu Þ t.8 fÞtu ¼õ‚ fÚtt rf‚o ™ ™ fhu ‚tu … ý ©u c Au ? ............... „.«.78 ¼„ðt™™e fÚtt ytrŒf{tk nu ‚ Útðt™tu ™u ™ Útðt™tu nu ‚ w .... „.«.78 ŒtË¼tð ™u Ë¾t¼tð™e ¼Âõ‚{tk yu f s «fth Au . ..... „.yk . 22 ¼Âõ‚{tk Ú te …zât™t ƒu «fth . „.yk . 28 ¼Âõ‚ðt¤t™u Ä{o ™ e ytð~Þf‚t ....................... „.«.19,77 „.{.35 ¼rõ‚ fh‚tk …t… ÚttÞ ‚u ð@÷u … ÚttÞ Au . ................. yk . 22 ¿tt™ ™u ¼Âõ‚ðt¤tu fu { Ë{su ‚tu Ä{o ¼ k „ ™ ÚttÞ ............. „.yk . 26 ¼Âõ‚ fh‚tk y…htÄ ÚttÞ ‚u ðtk f Sð™tu s Au . ........... „.yk . 6 ytí{Œþo ™ ÚtÞt …Ae ¼Âõ‚{tk „ti ý ð] r ¥t ÚttÞ ‚u ¾tu x xtéÞt™tu W…tÞ .................. „.{.66 ¼Âõ‚™w k V¤ ...................... „.«.14 ftrh.1-6, „.yk . 21,16 {tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚™w k V¤ Ëthk . 5, „.yk . 11, „.«.61 «u { ÷ûtýt ¼Âõ‚™w k V¤ ....... „.«.56 „.yk . 22 ¼Âõ‚ hrn‚™u LÞq ™ ‚t .......... Ëthk . 5 „.{.65, „.«.19, ÷tu . 7 ¼Âõ‚ðt¤t™u ƒeò „w ý ™e LÞq ™ ‚tÚte «trÃ‚{tk ¾t{e ....... „.«.19

Ðæ„é¢ {}æü}æ{}æü}æéy¶Ýç²„é¢ Ÿæè|æçQU{}ææüX„æï …æ„æ²æïœæÚÜUæï¨Hï¯é Î²²æ ¨±ïüEÚïàææ² ™ „ëçŒ„¢ ±æv²¨é{æÚ¨ñ<±Î{„æï Ýñ…ñ<Ý…æÝæ¢ }æéãé S„S}æñ ŸæèãÚ²ï Ý}ææïùS„é ¨ã…æÝ‹Îæ² ¨m<‡æÝï ¿ææÝï Ý {}æï ü ‡ æ ²é „ æ¢ ç±Úvy²æ }ææãæy}²Ïææï { ï Ý ™ ²æï çÝ…S² Ðí±„ü²æ}ææ¨ |æéç± S±|æôQU ¨ ŸæèãçÚÝæïüùS„é }æç„ÐíÎæ„æ ¥¿ææÝ¨¢ ¿ æ¢ xæãÝæ‹{ÜUæÚ¢ çÝ…æçŸæ„S±æ‹„xæé ã æxæ„¢ ²: ¥ÐæãÚÁ¿ææÝçÎ±æÜUÚ: Ÿæè{}ææü X …‹}ææ …²ç„ Ðí | æé : ¨: Ðíæïv„æçÝ ²æÝèã ±™æïù}æë„æçÝ ŸæèS±æç}æÝæ „ïÝ çÝ…æçŸæ„ï|²: „ï¯æ¢ çH¶æ}æ: ÜUç„ç™œæÎè²„éCì²ñ ²ƒæÏæéçh ²ƒæŸæé„¢ ™ „~ææÎæñ ŸæèãÚïS„S² …‹}ææçÎ ™çÚ„¢ àæé|æ}æì ÜUƒ²æ}æ: ¨}ææ¨ïÝ „Îè²æÝ‹ÎÎæ²ÜU}æì

J JJ1JJ J JJ2JJ J JJ3JJ J JJ4JJ J JJ5JJ

©e „tu÷tuf™t {æÞ™u rð»tu ¼„ðt™™wk yûthÄt{ Au, ‚u fuðwk Au ? ‚tu fturxfturx ËqÞo, [kÿ ™u yÂø™ ‚u Ëh¾wk «ftþ{t™ Au ™u rŒÔÞ Au ™u yíÞk‚ ïu‚ Au ™u ËÂå[Œt™kŒY… Au; y™u su™u ƒúñ…wh fnu Au, y{]‚Ät{ fnu Au, …h{…Œ fnu Au, y™k‚ y…th fnu Au, ƒúñ fnu Au, r[Œtftþ fnu Au. yuðwk su yu yûthÄt{ ‚u™u rð»tu ©ef]»ý ¼„ðt™ su ‚u ËŒtÞ rðhts{t™ Au, ‚u fuðt Au ‚tu su™u …whw»ttu¥t{ fnu Au, ðtËwŒuð fnu Au, ™thtÞý fnu Au, …h{tí{t fnu Au, ƒúñ fnu Au, …hƒúñ fnu Au, Eïh fnu Au, …h{uïh fnu Au, rð»ýw fnu Au. y™u ð¤e ‚u ¼„ðt™ fuðt Au ? ‚tu ûth-yûth Útfe …h Au, Ëðo¿t Au, Ëðof‚to Au, Ëðo™t r™Þk‚t Au, Ëðo™t yk‚Þto{e Au, Ëðofthý™t fthý Au, r™„woý Au, Mð«ftþ Au, Mð‚kºt Au. y™u ƒúñY… yuðt su y™k‚fturx {wõ‚ ‚u{™u W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au. y™u y™k‚ftuxe ƒúñtkz™e su Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ ™u «÷Þ ‚u Y… Au ÷e÷t su™e yuðt Au. y™u «f]r‚ …whw»t, ft¤, «Ät™…whw»t ™u {n¥t¥ðtrŒf yu su …tu‚t™e þÂõ‚ytu ‚u™t «uhf Au. y™u y™k‚fturx ƒúñtkz™t htòrÄhts Au ™u ËŒt rfþtuh {qŠ‚ Au ™u fturx fturx fkŒ…o Ëh¾t ËwkŒh Au y™u ™ðe™ {u½ Ëh¾tu ~Þt{ Au ðýo su™tu yuðt

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

Au, y™u y{qÕÞ ™u rŒÔÞ yuðtk su ™t™t «fth™tk ðMºt ™u yt¼q»tý ‚uýu Þwõ‚ Au. y™u ft™™u rð»tu {fhtfth fwkz¤ Ähe hÌtt Au, y™u {M‚f™u rð»tu ™t™t «fth™tk hí™u srz‚ yuðtu su {wfwx ‚u™u Ähe hÌtt Au. y™u þhŒ É‚w™wk su f{¤ ‚u™e …tk¾ze Ëh¾tk yrýÞt¤tk Au ™uºtf{¤ su™tk yuðt Au, y™u Yzwk yuðwk su Ëw„kÄe{t™ [kŒ™ ‚uýu fhe™u [åÞtO Au yk„ su™tk yuðt Au. y™u {Äwhu Mðhu fhe™u ðuýw™u ðòzu Au y™u htÄeftS ™u ÷û{eS ‚u{ýu …qßÞt Au. y™u {qŠ‚{t™ yuðtk su ËwŒþo™trŒf ytÞwÄ ‚Útt ™kŒ, Ëw™kŒ ™u ©eŒt{trŒf su yËkÏÞ …t»toŒ ‚u{ýu ËuÔÞt Au. y™u fturx fturx ËqÞo-[kÿ Ëh¾t «ftþu Þwõ‚ Au {qŠ‚ su™e yuðt Au. y™u y™k‚fturx yuðt su fÕÞtýfthe „wý ‚uýu Þwõ‚ Au. y™u Ä{o, ¿tt™ ™u ðihtøÞtrŒf su yiïÞo ‚Útt yrý{trŒf su rËrØytu ‚u{ýu ËuÔÞtk Au [hýf{¤ su™tk yuðt Au, y™u {qŠ‚{t™ yuðt su [th ðuŒ ‚u{ýu M‚wr‚™u fÞto Au. y™u ðtËwŒuðtrŒf su [‚wÔÞqon ‚Útt fuþðtrŒf su [tuðeþ {qŠ‚Þtu ‚Útt ðhtntrŒf yð‚th yu Ëðuo™t Äh™tht Au. yuðt su ©ef]»ý …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u su ‚u yt su …tu‚t™wk Ë{„ú yiïÞo ‚uýu Þwõ‚ Útft …]Úðe™u rð»tu yuftkr‚f Ä{o™u «ð‚toððt™u yÚtuo ™u …tu‚t™t yuftkr‚f ¼õ‚ su Ä{o, ¼Âõ‚ ™u {heåÞtrŒf Ér»t ‚u{™e hûtt fhðt™u yÚtuo ™u ‚u{™u Ëw¾ yt…ðt™u yÚtuo y™u y™uf Sð™tk fÕÞtý fhðt™u yÚtuo ™u yÄ{o™tu WåAuŒ fhðt™u yÚtuo, ftuË÷Œuþ™u rð»tu «fx Út‚t nðt. nðu yu ¼„ðt™ suðe he‚u «„x ÚtÞt Au ‚u Ëkûtu…u fhe™u fneyu Aeyu : yuf Ë{Þu {heåÞtrŒf Ér»t su ‚u ƒŒrhft©{™u rð»tu ©e™h™thtÞý ¼„ðt™™tk Œþo™ fhðt Ëthw ytð‚t nðt. ‚u ðt‚™u Ëtk¼¤e™u Ä{oŒuð …ý …tu‚t™e Mºte su {qŠ‚ ‚uýu Ërn‚ Útft ©e ™h™thtÞý™tk Œþo™ fhðt ytÔÞt. …Ae ‚u Ér»t™e Ë¼t™u rð»tu WØðu Ërn‚ ƒuXt yuðt su ©e ™h™thtÞý Ér»t ‚u{™wk Œþo™ fhe™u ©e ™h™thtÞýu {tLÞt Útft Ä{oŒuð su‚u ‚u Ë¼t™u rð»tu ƒuË‚t nðt. y™u {heåÞtrŒf Ér»tyu ©e™thtÞý Ér»t yt„¤ «Út{ fhe n‚e su ¼h‚¾kz™t ð]¥ttk‚™e ðt‚to, ‚u™u ©e™thtÞý Ér»t™t {w¾th®ðŒ Útfe yuft„ú r[¥t ÚtE™u Ä{oŒuð su ‚u Ëtk¼¤‚t n‚t ‚Útt ‚u Ér»t ™u WØð ‚u …ý ‚u ðt‚to™u yuft„ú r[¥t ÚtE™u Ëtk¼¤‚t n‚t. ‚u Ë{Þ{tk fi÷tË …ðo‚ Útfe ŒwðtoËt Ér»t su ‚u ©e™thtÞý Ér»t™u Œþo™u ytÔÞt. ‚u™wk ftuEÚte ËL{t™ ÚtÞwk ™rn {txu ‚u ŒwðtoËt Ér»t ‚tu yu Ä{torŒf Ëðuo™u þt… Œu‚t nðt su, ‘{tht y…{t™™t fh™tht su ‚{u Ëðuo ‚u ¼h‚¾kz™u rð»tu {™w»Þ…ýt™u …t{tu y™u íÞtk yËwh Útfe y…{t™™u ™u fü™u …t{tu’. yuðt þt…™u Ëtk¼¤e™u Ä{oŒuðu ½ýef «fth™t rð™Þu Þwõ‚ ð[™u fhe™u þtkr‚ …{tzât yuðt su ŒwðtoËt Ér»t ‚u ƒtuÕÞt su, “‚{u Ëðuo ©e™thtÞý Ér»t™e ðt‚to Ëtk¼¤ðt™u rð»tu ytËõ‚ n‚t {txu {™u ™ ŒuÏÞtu ™u {tYk ËL{t™ ™ ÚtÞwk, yu™e {™u ¾ƒh ™ntu‚e, ‚u Ëthw {U ‚{™u þt… ŒeÄtu. …ý ‚u {thtu þt… ‚tu r™ðthý ™rn ÚttÞ. …ý ‚u þt… ¼u¤tu nwk ‚{™u y™w„ún fhwk Awk su, ‘nu Ä{oŒuð ! ‚{u ™u yt ‚{the Mºte {wŠ‚ ‚u ƒútñý™t fw¤™u rð»tu {™w»Þ Œun Ähþtu y™u íÞtk yt ™thtÞý Ér»t ‚{tht …wºt Útþu y™u ‚{™u ™u yt Ér»tÞtu™u {tht þt… Útfe {wftðþu ™u yËwh™t fü Útfe ‚{the Ëðuo™e hûtt fhþu.’ yu{ fne™u ŒwðtoËt Ér»t ‚tu …tAt fi÷tË …ðo‚{tk „Þt.

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

…Ae ©e ™thtÞý Ér»t su ‚u Ä{torŒf Ëðuo «íÞu ƒtu÷‚t nðt su, “y…htÄ rð™t su yt þt… ‚{™u ÚtÞtu ‚u™u òu nwk xt¤ðt™u EåAwk ‚tu nwk Ë{Úto Awk ‚u x¤e òÞ. …ý n{ýtk ¼h‚¾kz™u rð»tu fr¤Þw„™t ƒ¤™u …t{e™u yÄ{o ™u yËwh ‚u ƒnw ð]rØ™u …tBÞt Au ‚u{™t ™tþ™u yÚtuo {the EåAtyu fhe™u s yu þt… ÚtÞtu Au. ‚u {U yk„efth fÞtuo Au. {txu nu Ä{o ! nwk ‚{thtu …wºt ÚtE™u ‚u yËwhtu™tu ™u yÄ{o™tu ™tþ fheþ ™u ‚{the Ëðuo™e hûtt fheþ. ™u …]Úðe™u rð»tu yuftkr‚f Ä{o™u «ð‚toðeþ. {txu ‚{u ftkE ®[‚t ht¾þtu {t, ™u …]Úðe™u rð»tu Ëðuo {™w»Þ Œun™u Äthtu.” yuðtk ð[™ Ëtk¼¤e™u ™u ©e™thtÞý Ér»t™u ™{Mfth fhe™u Ä{torŒf Ëðuo su ‚u {™w»Þ Œun Äthðt™u yÚtuo …]Úðe «íÞu s‚t nðt. nðu Ä{o ™u {qŠ‚ suðe he‚u «„x ÚtÞt Au ‚u fneyu Aeyu su ftuË÷ Œuþ™u rð»tu Eèth ™t{u …wh Au ‚u{tk ËhðrhÞt ƒútñý Ët{ðuŒe …tkzu ƒt÷þ{to ™t{u n‚t. ‚u Útfe ¼tøÞð‚e ™t{u su ‚u™e …í™e ‚u™u rð»tu Ä{oŒuð su ‚u Ëkð‚ 1796 (Ë‚hËtu ™u AL™w™t) ftŠ‚f ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË {æÞtnT™ …Ae «fx Út‚t nðt. y™u r…‚t su ‚u rðrÄyu fhe™u ‚u{™t ò‚f{torŒf ËkMfth™u fh‚t nðt y™u ƒth{u rŒðËu Œuðþ{to yuðwk ™t{ Äh‚t nðt. y™u ‚u ftuË÷ Œuþ™u rð»tu s A…iÞt ™t{u „t{{tk ºtðtze f]»ýþ{to ™t{u ƒútñý ‚u Útfe ¼ðt™e ™t{u su ‚u™e …í™e ‚u™u rð»tu {qŠ‚ su ‚u Ëkð‚T 1798 (Ë‚hËtu ™u yXtýwk)™t ftŠ‚f ËwrŒ 15 …q™{™u rŒðË ËtkÞft¤u «fx Út‚tk nðtk. ‚u …Ae rŒðËu rŒðËu {tuxtk ÚtÞtk ™u ©ef]»ý ¼„ðt™™e yr‚þÞ ¼Âõ‚ fhðt ÷tøÞtk, {txu ¼Âõ‚ yuðt ™t{™u …t{‚tk nðtk. …Ae yu ¼Âõ‚™t r…‚t su f]»ýþ{to ‚u su …tu‚t™e …wºte su ¼Âõ‚ ‚u™tu Ä{o™t yð‚th su Œuðþ{to ‚u ËtÚtu ÞÚttrðrÄ rððtn fh‚t nðt. y™u yu su …tu‚t™t s{tE ‚u™u …tu‚t™t „t{{tk …tu‚t™u ½uh ht¾‚t nðt. …Ae ‚u Œuðþ{to su ‚u ¼Âõ‚ su …tu‚t™e …í™e ‚uýu Ërn‚ „]nMÚtt©{™t su Ä{o ‚u™u ytþhe™u ©ef]»ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚t nðt y™u …tu‚u Ä{o™u rð»tu yr‚ ÿZ…ýu ðíÞto ‚u™u òuE™u Ëðuo ÷tuf su ‚u Ä{o yuðu ™t{u fhe™u s ƒtu÷tð‚t nðt. …Ae yu Ä{o-¼Âõ‚™u yËwh Útfe yr‚þÞ fü ÚtÞwk. ‚u™t r™ðthý™u yÚtuo ‚u Ä{o-¼Âõ‚ su ‚u ð]kŒtð™{tk sE™u {heåÞtrŒf Ér»tyu Þwõ‚ Útftk ©ef]»ý ¼„ðt™™e ythtÄ™t fh‚tk nðt. ‚uýu fhe™u ‚u ¼„ðt™ yu{™e W…h «ËL™ ÚtÞt y™u …tu‚t™t yûthÄt{{tk suðt …tu‚u ËŒt rðhts{t™ Au ‚uðwk …tu‚t™wk Œþo™ yt…e™u, Ä{o-¼Âõ‚ «íÞu ƒtu÷‚t nðt, su ‘nu Ä{o¼Âõ‚ ! ‚{™u fü™t Œu™tht su yËwhtu ‚u{™u …qðuo {U f]»ýtð‚th™u rð»tu {tÞto n‚t. ‚u {the W…h yu{™u ðih Au, {txu ‚{™u {tht òýe™u …ezu Au. ‚u yËwh™t ™tþ™u yÚtuo nwk su ‚u ™thtÞý Ér»tY…u ‚{tht Útfe «fx ÚtE™u “nrhf]»ý” ™t{u rðÏÞt‚ ÚtEþ. y™u ‚{the ™u Ér»t™e yËwh™t fü Útfe hûtt fheþ ™u ‚{™u ŒwðtoËt™t þt… Útfe {qftðeþ. y™u yËwh™tu ™u yÄ{o™tu WåAuŒ fheþ ™u …]Úðe™u rð»tu yuftkr‚f Ä{o™u «ð‚toðeþ.’ yu{ fne™u ©ef]»ý ¼„ðt™ su ‚u yk‚Äto™ ÚtE „Þt y™u Ä{o™t ÓŒÞf{¤™u rð»tu rðhts{t™ ÚtÞt, …Ae ‚u Ä{o-¼Âõ‚ su ‚u yr‚þÞ yt™kŒ™u …t{e™u íÞtkÚte …tAtk …tu‚t™u „t{ ytðe™u ©ef]»ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u fh‚tk nðt. y™u yuðe he‚u yu Ä{o™u ¼„ðt™ «ËL™ ÚtÞt {txu Ëðuo s™ su ‚u ‚u{™u ‘nrh«ËtŒ’ ™t{u fhe™u ƒtu÷tð‚t nðt. y™u …Ae fux÷tf {tË „Þt fuzu ‚u nrh«ËtŒS Útfe ¼Âõ‚™u rð»tu ©ef]»ý

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

¼„ðt™ su ‚u Ëkð‚T 1837 (yZthËtu Ëtzºteþ)™t [iºt ËwrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË htºte Œþ ½ze „E íÞthu «„x Út‚t nðt. ‚u Ë{Þ{tk nrh«ËtŒS™t ½h™u rð»tu {tuxtu WíËð Út‚tu nðtu. y™u ELÿtrŒf Œuð su ‚u sÞ sÞ þçŒ™u fh‚t Útft ™u ŒwkŒwr¼™u ðòz‚t Útft …w»…™tu ð»ttoŒ fh‚t nðt. y™u yÃËhtytu su ‚u ™]íÞ fh‚e nðe. „kÄðo su ‚u „t™ fh‚t nðt. y™u {wr™ su ‚u ytþeðtoŒ Œu‚t nðt. y™u Œuð‚t ™u ËtÄw™t su {™ ‚u yr‚ «ËL™ Út‚tk nðt. y™u yËwh™tk su {™ ‚u ‚íft¤ ºttË™u …t{‚tk nðt. y™u ‚u „t{{tk hnu™the su Mºteytu ‚u {k„¤ „t‚e nðe ™u ƒt¤Y… yuðt su nrh ‚u™u ytrþ»t Œu‚e nðe. y™u ‚u Ë{Þ™u rð»tu {kŒ, Ëw„kÄ ™u þe‚¤ yuðt su ðtÞw ‚u ðt‚t nðt. y™u ‚tht™t „ýu Ërn‚ ytftþ su ‚u yr‚þÞ r™{o¤ Út‚tu nðtu. ‚u ðth …Ae ‚u nrh«ËtŒS su ‚u …tu‚t™t …wºt™wk su ò‚ff{o ‚u ƒútñý …tËu ÞÚttrðrÄ fhtðe™u ƒútñý™u ½ýtkf «fth™tk Œt™ yt…‚t nðt. …Ae sL{Úte Aêt rŒðË™u rð»tu ftuxht ytrŒf ƒt¤„ún su ‚u ƒt¤Y… yuðt su ‚u ¼„ðt™ ‚u™u {thðt Ëthwk ytÔÞt. ‚u{™u ‚u ¼„ðt™ su ‚u …tu‚t™e ÿrü{tºtu fhe™u ƒt¤e™u ¼„tðe Œu‚t nðt. …Ae ¼„ðt™ ºtý {rn™t ™u yr„Þth rŒðË™t ÚtÞt íÞthu {tfOzuÞ Ér»t su ‚u ƒútñý™u ðu»tu ‚u nrh«ËtŒS™u ½uh ytð‚t nðt. íÞthu nrh«ËtŒS su ‚u ‚u Ér»t™wk yr‚þÞ ËL{t™ fhe™u ™u ‚u{™u ßÞtur‚»te òýe™u fnu‚t nðt su, ‘‚{u y{tht …wºt™wk ™t{fhý fhtu.’ …Ae ‚u Ér»t su ‚u htS ÚtE™u ™t{fhý fh‚t Útft ƒtuÕÞt su, ‘nu nrh«ËtŒS ! yt ‚{tht …wºt su ‚u ‚{the Ëðo yt…Œt™u nhþu y™u su s™ yu™t ytr©‚ Útþu ‚u{™e Ëðuo yt…Œt™u nhþu. y™u ffo htrþ™u rð»tu yu™tu sL{ Au {txu yu{™wk ‘nrh’ yuðwk ™t{ Útþu. y™u ð¤e yt su ‚{tht …wºt ‚u™t Œun™tu f]»ý ðýo Au, ‚Útt …tu‚t™t ytr©‚ s™™tk su {™ ‚u{™u …tu‚t™e {qŠ‚™u rð»tu ‚týe ÷uþu ‚Útt [iºt {tË{tk sL{ Au {txu ‘f]»ý’ yuðu ™t{u rðÏÞt‚ Útþu. y™u yu ƒu ™t{ ™tu¾tk ™tu¾tk Au ‚tu …ý yu ƒu ¼u¤tk {¤e™u ‘nrhf]»ý’ yuðwk ºteswk ™t{ …ý Útþu. y™u yt ‚{tht …wºt su ‚u íÞt„, ¿tt™, ‚…, Ä{o y™u Þtu„ yu …tk[ „wýu fhe™u ‚tu rþðS suðt Útþu, {txu ‘™e÷fkX’ yuðu ™t{u fhe™u ÷tuf™u rð»tu «rËØ Útþu. y™u yt su ‚{tht …wºt ‚u™t ntÚt™u rð»tu …È™wk r[nT™ Au ‚Útt …„™u rð»tu ð@, Qæðohu¾t y™u f{¤ ‚u™tk r[nT™ Au, ‚u {txu, yt ‚{tht …wºt su ‚u ÷ûttðrÄ {™w»Þ™t r™Þk‚t Útþu. y™u yt ‚{tht …wºt su ‚u fÕÞtýfthe yuðt y™k‚ „wýu Þwõ‚ Útþu ™u ‚{the Ë{„ú füÚtfe hûtt fhþu.’ yu{ fne™u rðht{ …tBÞt yuðt su {tfOzuÞ Ér»t ‚u™u nrh«ËtŒS su ‚u ½rýf Œrûtýt ™u ¼thu ¼thu ™ðtk ðMºttu ™u yt¼q»tý ‚u yt…‚t nðt. …Ae ‚u Ér»t su ‚u yuf rŒðË íÞtk hne™u «Þt„ ‚eÚto™e Þtºtt fhðt Ëthw [t÷e ™eËh‚t nðt. y™u …Ae ‚u nrh«ËtŒS ™u ¼Âõ‚{t‚t su ‚u …tu‚t™t …wºt™t „wý™u Ëtk¼¤e™u ƒnw «ËL™ Út‚t nðtk. …Ae ‚u ©enrh su ‚u …tu‚t™e ƒt¤÷e÷tyu fhe™u …tu‚t™t {t‚tr…‚t™u ™u ËkƒkÄes™™u ƒnw yt™kŒ W…òð‚tk Útft ƒt÷[kÿ™e …uXu ð]rØ™u …t{‚t nðt. y™u ‚u …Ae nrh«ËtŒS su ‚u ‚u …tu‚t™t …wºt™u …tk[{u {rn™u «Út{ …]Úðe W…h ƒuËth‚t nðt. y™u Aêt {rn™t™u rð»tu «Út{ yL™ s{ðt þe¾ð‚t nðt. y™u Ët‚{u {rn™u ft™™u ðªÄtð‚t nðt. y™u ºteswk ð»to ƒuXwk íÞthu [ti÷ ËkMfth su ‘„¼o™t fuþ W‚htððt’ ‚u fhtð‚t nðt. y™u yu s rŒðËu {tÞtðe yuðtu su ftr¤Œ¥t ™t{u yËwh ‚u ¼„ðt™™u {thðt™u ytÔÞtu ‚u™u ¼„ðt™u …tu‚t™e ÿrü{tºtu fhe™u {tun …{tzâtu, ‚u ð]ût™u rð»tu yÚtztE yÚtztE™u {he s‚tu nðtu.

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

y™u ‚u …Ae nrh«ËtŒS su ‚u yËwh™t W…ÿð Útfe A…iÞt „t{™tu íÞt„ fhe™u …tu‚t™t fwxwkƒu Ërn‚ Útft yÞtuæÞt…whe{tk r™ðtË fhe™u hnu‚t nðt. y™u …Ae nrh«ËtŒS su ‚u …tu‚t™t …wºt™u …tk[{t ð»to™u rð»tu «Út{ yûth ¼ýðt þe¾ð‚t nðt. y™u ytX{t ð»to™u rð»tu ¼thu ¼thu Ët{„úeytu™u ¼u¤e fhe™u …tu‚t™t …wºt™u Þ¿ttu…rð‚ Œu‚t nðt. y™u ‚u ©enrh su ‚u …tu‚t™t r…‚t Útfe Þ¿ttu…ðe‚™u …t{e™u ™ircf ƒúñ[the™t Ä{o™u rð»tu hÌtt Útft ðuŒtæÞ™™u fh‚t nðt. y™u …tu‚t™t r…‚t …tËu ðuŒ, þtMºt, …whtý, Er‚ntË, Ä{oþtMºt yu Ëðuo „úkÚt™wk …tu‚u yæÞÞ™ fhe™u ‚Útt ©ðý fhe™u ‚u Ëðo™wk su hnMÞ ‚u™u ÞÚttÚto òý‚t nðt y™u yu Ëðo{tkÚte …tu‚u [th Ëth ftZ‚t nðt. ‚u{tk ©e{Œ T¼t„ð‚ …whtý Útfe ‚tu ‘…k[{MfkÄ’ ™u ‘Œþ{MfkÄ’ yu Ëth ftZâtu ‚Útt MfkŒ…whtý Útfe ‘ðtËwŒuð{tntíBÞ’ yu Ëth ftZâtu ‚Útt Rr‚ntË su {nt¼th‚ ‚u Útfe ‘¼„ðŒT„e‚t’, ‘rðŒwh™er‚’ ™u rð»ýwËn†™t{‘ yu Ëth ftZâtu ‚Útt Ëðuo Ä{oþtMºt Útfe ‘Þt¿tðÕfÞ M{]r‚’ yu Ëth ftZâtu. yuðe he‚u yu [th Ëth ftZe™u ‚u™tu „wxftu ÷¾tðe™u …tu‚t™e …tËu r™íÞu ht¾‚t nðt. …Ae ‚u ©enrh su ‚u sL{ Útfe yr„Þth ð»to™t ÚtÞt íÞthu …tu‚t™e {t‚t su ¼Âõ‚ ‚u™u Ä{o, ¿tt™ y™u ðihtøÞ Ërn‚ yuðe su ¼Âõ‚ ‚u™tu W…Œuþ fhe™u rŒÔÞ„r‚™u yt…‚t nðt. ™u ŒwðtoËt™t þt… Útfe {wftð‚t nðt. y™u ‚u …Ae fux÷tf {tË „Þt fuzu ‚u ©enrh su ‚u …tu‚t™t r…‚t su nrh«ËtŒS ‚u™u …tu‚t™t MðY…™wk ÞÚttÚto ¿tt™ yt…e™u rŒÔÞ„r‚™u …{tz‚t nðt ™u ŒwðtoËt™t þt… Útfe {wftð‚t nðt. y™u yuðe he‚u ¼Âõ‚ Ä{o su ‚u rŒÔÞ„r‚™u …t{e™u …Ae rŒÔÞ Œunu fhe™u r™hk‚h ‚u ©enrh™u …tËu hnu‚tk nðt; ‚u ðth …Ae ‚u ©enrh su ‚u …tu‚t™tk su ËkƒkÄe ‚u™u …qAât rð™t s r™íÞ M™t™™u r{»tu fhe™u ‚eðú ðihtøÞ™t ðu„ Útfe …tu‚t™t ½h™tu íÞt„ fhe™u …tu‚u yuf÷t s W¥th rŒþt™u rð»tu ‚… fhðt Ëthw [t÷e ™eËh‚t nðt. ‚u …tu‚u fuðt Au ? ‚tu ƒrnðtoËu Ërn‚ su fti…e™ ‚u™u Äthe hÌtt Au. ™u {]„[{o ÄtÞwO Au ™u …÷tþ™tu Œkz ÄtÞtuo Au. ™u ïu‚ yuðwk su Þ¿ttu…ðe‚ ‚u ÄtÞwO Au, ™u fkX™u rð»tu ‚w÷Ëe™e ƒuðze {t¤t Äthe Au. ™u [tkŒ÷u Ërn‚ su Qæðo…qkzÙ r‚÷f™wk r[nT™ ‚u ÄtÞwO Au. ™u {M‚f W…h sxt™u Äthe hÌtt Au, ™u fuz™u rð»tu {wks™e {u¾÷t Äthe Au. ™u ntÚt™u rð»tu s…{t¤t, f{kz¤w, r¼ûtt…tºt ™u s¤„hýwk yux÷t ðt™tk™u Äthe hÌtt Au. ™u þt÷„út{ ™u ƒt¤{wfwkŒ™tu su ƒxwðtu ‚u™u „¤t™u rð»tu Äthe hÌtt Au. ™u [th Ëth™tu su „wxftu ‚u™u ¾¼t™u rð»tu Äthe hÌtt Au. yuðt ðu»t™u Äh‚t Útft ©e™e÷fkX ƒúñ[the su ‚u ËhÞq ™Œe™u ‚he™u W¥th rŒþt{tk s‚t nðt. ‚u [t÷‚u [t÷‚u fux÷uf rŒðËu fhe™u rn{t÷Þ …ðo‚™e ‚¤uxe{tk su yuf {nt{tuxwk ð™ ytÔÞwk ‚u™u …t{‚t nðt. …Ae íÞtkÚte [tÕÞt ‚u fux÷uf rŒðËu fhe™u rn{t÷Þ …ðo‚™u …tBÞt. ™u ‚u …ðo‚™u rð»tu [t÷‚t Útft fux÷uf rŒðËu fhe™u {wõ‚™tÚt «íÞu ytðe™u W„ú ‚… fÞwO. ™u ‚u ‚…u fhe™u ËqÞo™thtÞý™u «ËL™ fh‚t nðt. y™u íÞtk fux÷tf {tË hne™u …Ae íÞtkÚte Œrûtý rŒþt{tk [tÕÞt. ‚u rn{t÷Þ …ðo‚™e ‚¤uxe{tk yuf {nt½tuh ð™ ytÔÞwk, ‚u™u rð»tu ƒth {tË ËwÄe rð[h‚t nðt, …Ae ©e ™e÷fkX ƒúñ[the su ‚u, ‚u ð™™u rð»tu ðz™t ð]ût ‚¤u ƒuXt ™u ‚…™u fh‚t yuðt su „tu…t¤Þtu„e ‚u™u Œu¾‚t nðt. ™u ‚u Þtu„e …tËu hne™u yütk„ Þtu„™u þe¾‚t Útft yuf ð»to ËwÄe hÌtt. ™u ‚u Þtu„e™u …tu‚t™t MðY…™wk ¿tt™ yt…e™u rËØ „r‚™u …{tz‚t nðt. y™u …Ae íÞtkÚte W¥th{w¾u [tÕÞt yuðt su ©e™e÷fkX ƒúñ[the ‚u su ‚u ytrŒðthtn ™t{u su ‚eÚto ‚u™u …tBÞt. y™u íÞtkÚte [tÕÞt ‚u ƒk„t¤ Œuþ™u rð»tu Ëeh…wh ™t{u su þnuh ‚u™u …t{‚t nðt. y™u ‚u þnuh™tu htò

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

rËØðÕ÷¼ ™t{u {nt ÄtŠ{f n‚tu. ‚uýu «tÚto™t™u fÞto yuðt su ©e™e÷fkX ƒúñt[he ‚u su ‚u [tu{tËt™t [th {rn™t ËwÄe íÞtk hnu‚t nðt. y™u ‚u þnuh™u rð»tu ft¤e ™u ¼ihð ‚u™t W…tËf ™u rËØ…ýt™wk Au yr¼{t™ su{™u yuðt su yËwh ‚u{™t {Œ™u nh‚t nðt. y™u …tu‚t™tu Ëuðf su „tu…t¤ŒtË ™t{u ËtÄw ‚u™e yËwh™t yr¼[th Útfe …tu‚t™u Ët{ÚÞuo fhe™u hûtt fh‚tk nðt. y™u ð¤e ‚u þnuh™u rð»tu ðuŒ, þtMºt, …whtý™tu ¼ýu÷tu yuðtu ‚i÷k„ Œuþ™tu ftuEf ƒútñý n‚tu, ‚uýu ‚u htò Útfe nÂM‚ ytrŒf™wk {ntŒt™ ÷eÄwk, ‚uýu fhe™u ‚u ƒútñý „tihðýo n‚tu. …ý ~Þt{ðýo ÚtE „Þtu. …Ae ‚u ƒútñý …tu‚t™t …t…™e þtkr‚™u yÚtuo ©e™e÷fkX ƒúñ[the™u þhýu ytÔÞtu. ‚u™u …tu‚t™t Ët{ÚÞuo fhe™u ‚u …t… Útfe {wftÔÞtu íÞthu, ft¤tu {xe™u «Út{™t suðtu „tihðýo Út‚tu nðtu. …Ae íÞtkÚte [tÕÞt yuðt su ©enrh ‚u su ‚u ft{tûte Œuðe™u Ë{e…u ftuEf „t{ n‚wk, ‚u™u …tBÞt ™u ‚u „t{{tk {ntft¤e™tu W…tËf yuf ƒútñý n‚tu. ‚u ƒútñý …tu‚t™t „t{{tk su ftuE ËtÄw ‚Útt ƒútñý ‚eÚtoðtËe ytðu ‚u™u yr¼[thu fhe™u S‚e™u, …tu‚t™t rþ»Þ fhu yuðtu yr¼{t™e n‚tu. ‚u ƒútñý ytðe™u ©enrh™e W…h …tu‚t™wk skºt-{kºt yr¼[th ËkƒkÄe su ½ýwkf Ët{ÚÞo ‚u™u fh‚tu nðtu …ý ‚uýu fhe™u …tu‚u ftkE …ht¼ð …tBÞt ™rn ™u …tu‚t™u Ët{ÚÞuo fhe™u ‚u ƒútñý™tu Ë{„ú {Œ W‚the™u …tu‚t™tu ytr©‚ fh‚t nðt. …Ae ©enrh su ‚u íÞtkÚte [tÕÞt Útft ™ð÷¾t …ðo‚™u …tBÞt. su ™ð÷¾t …ðo‚™u rð»tu ™ð ÷t¾ rËØ™tk MÚtt™f Au ™u ™ð ÷t¾ Xuftýu yÂø™™e sðt¤t ™eËhu Au ‚Útt …týe™t fwkz Au. ‚u …ðo‚™u rð»tu hÌtt su rËØ ‚u{™u …tu‚t™wk Œþo™ yt…e™u ‚u …ðo‚Úte Q‚Þto, ‚u ƒt¤ðtfwkz ™t{u su ‚eÚto ‚u™u …t{‚t nðt. y™u íÞtkÚte [tÕÞt su ©enrh ‚u „k„tËt„h™t Ëk„{™u …t{e™u ™u íÞtk M™t™ fhe™u …Ae ‚u Ë{wÿ™e ¾tze™u ðntý{tk ƒuËe™u Q‚Þto ™u fr…÷t©{™u …t{‚t nðt, ™u íÞtk r™íÞu fr…÷S™tk Œþo™ fh‚tk Útft yuf {tË ËwÄe hÌtt. y™u …Ae íÞtkÚte [tÕÞt ‚u s„L™tÚt…whe «íÞu „Þt ™u íÞtk fux÷tf {tË r™ðtË fhe™u …]Úðe™t ¼th Y… yuðt su ½ýtf yËwh ‚u{™u …hM…h ðih fhtðe™u ÞwØu fhe™u ™tþ fhtðe ™t¾‚t nðt. …Ae ©e™e÷fkX ƒúñ[the su ‚u íÞtkÚte Œrûtý rŒþt «íÞu [tÕÞt. ‚u ytrŒfq{o ™t{u su ‚eÚtoûtuºt ‚u™u …tBÞt. ™u …Ae íÞtkÚte {ntð™™u rð»tu [t÷‚t Útft {t™Ë…wh™u …tBÞt. y™u ‚u …wh™tu ËºtÄ{to ™t{u htò n‚tu ‚u …tu‚t™tu ytr©‚ ÚtÞtu ™u ‚u htòîthu yËwh™tu …ht¼tð fhtð‚t nðt. y™u íÞtkÚte [tÕÞt yuðt su ©e™e÷fkX ƒúñ[the ‚u ðUfxtrÿ™u …tBÞt. ™u íÞtkÚte rþðftk[e ™u rð»ýwftk[e ™u …tBÞt. ™u íÞtkÚte ©ehk„ûtuºt{tk sE™u ƒu {tË ËwÄe hnu‚t nðt. ™u íÞtk ði»ýð Ëk½tÚtu ËkðtŒ fh‚t Útft ‚u{™u rð»tu hÌttu su Œwht[th ‚u™tu …tu‚t™u «‚t…u fhe™u íÞt„ fhtð‚t nðt. …Ae íÞtkÚte [tÕÞt yuðt su ©enrh ‚u Ëu‚wƒkÄ ™t{u su ‚eÚto ‚u™u …t{e™u ™u Ë{wÿ™u rð»tu M™t™ fhe™u, r™íÞu ht{uïh {ntŒuð™t Œþo™ fh‚t Útft ƒu {tË ËwÄe íÞtk hnu‚t nðt. y™u …Ae íÞtkÚte [tÕÞt ‚u ËwkŒhhts ™t{u su rð»ýw ‚u™tk Œþo™ fhe™u, íÞtkÚte [t÷‚t Útft {t„o™u rð»tu yuf ½tuh ð™ ytÔÞwk ‚u{tk …tk[ rŒðË ËwÄe [tÕÞt, …ý ftkE yL™ s¤™u ™ …tBÞt. …Ae Aêu rŒðËu {æÞtnT™ Ë{Þu ð™{tk yuf fq… ytÔÞtu ‚u{tkÚte f{kz¤wyu fhe™u s¤™u ftZe™u M™t™ fÞwO ™u …Ae ðz™t ð]ût ‚¤u ƒuËe™u …tu‚t™tu r™íÞ rðrÄ fh‚t Útft þt÷„út{™e Ëuðt fhðt ÷tøÞt. íÞthu ‚u þt÷„út{™u …tºt{tk {qfe™u f{kz¤w™e Äthu fhe™u M™t™ fhtððt {tkzâwk. ‚u sux÷wk …týe huzâwk, ‚ux÷wk þt÷„út{ …e „Þt. ‚u yu{ fh‚tk fh‚tk …tk[-Ët‚ f{kz¤w huzÞtk ‚uu …e „Þt. …Ae s¤ …e™u ‚]Ã‚ ÚtÞt òýe™u ‚u þt÷„út{™u [kŒ™trŒfu fhe™u …qs‚t nðt. y™u yu{ rð[th fhðt ÷tøÞt su ‘þt÷„út{™u ytx÷e ‚hË ÷t„e íÞthu ¼q¾ …ý nþu ¾he. …ý yt…ýe …tËu ftkE ™iðuã ÄÞto™wk ™Úte {txu

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

rð»ýw™u þwk s{tzeyu ?’ yu{ rð[th fhu Au ‚ux÷t{tk rþðS ™u …tðo‚e ‚u …turXÞt W…h ƒuËe™u ft…ze™u ðu»tu íÞtk ytðe™u «Út{Úte s Q¼tk n‚tk. ‚u ©e™e÷fkX ƒúñ[the™u yuðe he‚u þt÷„út{™e …qò fh‚t òuE™u ‚u{™u ËtÚtðtu ™u {eXwk yt…‚tk nðtk. …Ae ‚u ËtÚtðt™u s¤{tk [tu¤e™u rð»ýw™u ™iðuã Ähe™u …tu‚u s{‚t nðt. y™u …Ae íÞtkÚte [tÕÞt yuðt su ™e÷fkX ƒúñ[the ‚u su ‚u ¼q‚…whe™u …tBÞt. ™u íÞtk hne su ht{t™wò[tÞo™e «r‚{t ‚u™wk Œþo™ ‚Útt …qs™ fhe™u, íÞtkÚte fw{theft ûtuºt «íÞu ytÔÞt. ™u íÞtkÚte …È™t¼ „Þt, ™u íÞtkÚte s™tŒo™ „Þt. ™u íÞtkÚte ytrŒfuþð ™t{u su rð»ýw ‚u™tk Œþo™ fhe™u, íÞtkÚte {÷Þt[÷ ™t{u su fw÷r„rh ‚u™u …t{‚t nðt. y™u íÞtk Ëtûte„tu…t÷ ™t{u su rð»ýw ‚u™tk Œþo™ fh‚t Útft …tk[ rŒðË hnu‚t nðt. y™u íÞtkÚte [tÕÞt yuðt su ©e™e÷fkX ƒúñ[the ‚u …kZh…wh „Þt ™u íÞtk rðê÷™tÚt ™t{u su rð»ýw ‚u™tk Œþo™ fh‚t Útft ƒu {tË ËwÄe hnu‚t nðt. …Ae rðê÷™tÚt™u ¼uxe™u íÞtkÚte [tÕÞt ‚u ŒkzfthÛÞ™u …tBÞt ™u ‚u ŒkzfthÛÞ™e «ŒÂûtýt fhe™u ™trËf…wh «íÞu ytÔÞt. ™u íÞtk ºÞkƒfuïh {ntŒuð™t Œþo™ fhe™u ‚t…e ™Œe «íÞu ytÔÞt ™u íÞtkÚte [tÕÞt ‚u ™{oŒt ™Œe™u Q‚he™u {ne ™Œe™u …tBÞt. ™u {ne ™Œe™u W‚he™u ‚Útt Ëtƒh{‚e ™Œe™u Q‚he™u ™u ¼t÷ Œuþ™u WÕ÷k½e™u ¼e{™tÚt ytð‚t nðt. y™u íÞtkÚte [tÕÞt yuðt su ©e™e÷fkX ƒúñt[the ‚u su ‚u „tu…™tÚt ™t{u rþðS™tk Œþo™ fhe™u, …k[‚eÚteoo fh‚tk fh‚tk {tk„htu÷ ƒkŒh{tk ytð‚t nðt. yuðe he‚u ‚eÚtoÞtºtt™u fh‚t yuðt su ©enrhf]»ý ¼„ðt™ ‚u su ‚u su su ‚eÚto{tk …tu‚u „Þt ‚u ‚u ‚eÚto™u rð»tu hÌttu su yÄ{o ‚u™tu WåAuŒ fh‚t n‚t ™u yuftkr‚f Ä{o™wk MÚtt…™ fh‚t nðt. y™u ‚u ‚u ‚eÚto{tk hnu™tht su s™ ‚u{™u …tu‚t™tk Œþo™ yt…e™u ‚Útt ‚u{™wk yL™ s¤trŒf „úný fhe™u ‚u{™u ËkËth™t ƒkÄ™ Útfe Atuztð‚t nðt. y™u …Ae íÞtkÚte [tÕÞt su ©e™e÷fkX ƒúñ[the ‚u su ‚u Ëkð‚T 1856 (yZthËtu ™u AÃ…™)™t ©tðý ðŒe 6 AXâ™u rŒðË ÷tus…wh{tk ytð‚t nðt, y™u ‚u ÷tus…wh{tk WØð™t yð‚th yuðt su ©e ht{t™kŒ Mðt{e ‚u™t rþ»Þ su {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf ËtÄw ‚u{™u Œu¾‚t nðt. y™u ‚u{™u ËtÄw ÷ûtýu Þwõ‚ yuðt ©ef]»ý ¼„ðt™™t ¼õ‚ òýe™u ‚u ¼u¤t …tu‚u hnu‚t nðt. y™u fux÷tf {tË íÞtk hne™u …Ae íÞtkÚte ‚u ËtÄw ¼u¤t [tÕÞt ‚u r„h™th …ðo‚™e AtÞt{tk su …e…÷týwk „t{ ‚u{tk hÌtt su ™h®Ën {nu‚t ™t{u ƒútñý ‚u™tk ½h™u ð»tu rðhts{t™ yuðt su ©e ht{t™kŒ Mðt{e ‚u™tk Œþo™ Ëkð‚T 1856 (yZthËtu ™u AÃ…™)™t ßÞuc ðŒe 12 îtŒþe™u rŒðË fh‚t nðt. ‚u Mðt{e fuðt Au ? ‚tu „tih ™u …wü Au {qŠ‚ su™e yuðt Au. ™u ïu‚ ð† …nuÞtO Au. y™u ™ircf ƒúñ[the™t ðu»t™u Ähe hÌtt Au, yuðt su Mðt{e ‚u™u Ëtütk„ ™{Mfth fhe™u ™u {¤e™u Mðt{e™u …tËu ƒuË‚t nðt. …Ae ‚u Mðt{e su ‚u ‚u ©e™e÷fkX ƒúñ[the™u òuE™u ƒnw yt™kŒ …t{‚t nðt ™u ‚u{™wk su Ëðuo ð]¥ttk‚ ‚u™u …qA‚t nðt. …Ae ‚u ©e™e÷fkX ƒúñ[the su ‚u …tu‚t™wk sL{MÚtt™, fw¤, {t‚t-r…‚t, „tuºt, ðuŒ, «ðh, „wÁ, EüŒuð yu Ëðuo™u su{ Au ‚u{ fnu‚t nðt. ‚Útt …tu‚t™tu su ðihtøÞ ‚Útt …tu‚u su{ Mðs™™tu íÞt„ fÞtuo ‚Útt …tu‚u su{ ð™{tk r™ðtË fhe™u hÌtt ‚Útt …tu‚u su{ ™t™t «fthu ‚…ùÞto fhe ‚Útt …tu‚u su{ yütk„ Þtu„ ËtæÞtu ‚Útt …tu‚u su{ ‚eÚtoÞtºtt fhe ‚Útt ‚u ‚eÚto{tk hnu™tht su …t¾kze „wÁ ‚u™tu …tu‚u su{ …htsÞ fÞtuo yu ytrŒf su Ëðuo …tu‚t™wk ð]¥ttk‚, ‚u™u y™w¢{u fhe™u rðM‚thu Ërn‚ fnu‚t nðt. íÞthu ‚u ðt‚to™u Ëtk¼¤e™u, Mðt{e su ‚u yr‚þÞ «ËL™ ÚtÞt. ™u ©e™e÷fkX ƒúñ[the «íÞu ƒtuÕÞt su, “nu ƒúñ[the ! ‚{u ‚tu y{tht Atu,

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

fu{ su ‚{tht r…‚t su Ä{o ‚u «Út{ «Þt„ûtuºt™u rð»tu y{tht Útfe s ¼t„ð‚e Œeûtt™u …tBÞt n‚t ™u y{the yt¿ttyu fhe™u {w{wûtws™™u Ä{o Ërn‚ ©ef]»ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™tu W…Œuþ fh‚t Útft ftuË÷ Œuþ{tk hÌtt n‚t. ‚u Ä{o™t ‚{u …wºt Atu ™u „wýu fhe™u ‚tu ‚{tht r…‚t Útfe …ý yrÄf Atu.’ yuðe he‚™tk su Mðt{e™tk ð[™ ‚u™u Ëtk¼¤e™u ©e™e÷fkX ƒúñ[the su yr‚þÞ «ËL™ ÚtÞt Útft, ‚u Mðt{e …tËu hnu‚t nðt. …Ae Ëkð‚T 1857 yZthËtu ™u Ë¥ttð™™t ftŠ‚f ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ‚u Mðt{e Útfe ¼t„ð‚e Œeûtt™wk „úný fh‚t nðt. íÞthu ‚u Mðt{eyu ‘Ënò™kŒ’ yuðwk …tu‚t™wk ™t{ ÄÞwO ‚Útt ƒeswk ‘™thtÞý{wr™’ yuðwk ™t{ ÄÞwO …Ae …tu‚u yr‚þÞ «er‚yu fhe™u ‚u Mðt{e™u Ëuð‚t nðt. …Ae ‚u Mðt{e su ‚u Ëðo ËtÄw„wýu Ëk…L™ ™u yr‚ Ë{Úto yuðt su ™thtÞý{wr™ ‚u™u òuE™u y™u …tu‚t™e su Ä{oÄwh ‚u ™thtÞý{wr™™u ËtU…e™u, …tu‚u Ëkð‚T 1858 yZthËtu yêtð™™t {t„þh ËwrŒ ‚uhþ™u rŒðË Œun íÞt„ fhe™u, …tAt ƒŒrhft©{™u rð»tu s‚t nðt ™u ŒwðtoËt™t þt… Útfe {wft‚t nðt. …Ae ©e Ënò™kŒ Mðt{e su ‚u …tu‚t™t „wÁ™e su Œunr¢Þt ‚u™u ÞÚttrðrÄ fhe™u, ™u Ä{oÄwh ™u W…tze ÷u‚t nðt. y™u ©eht{t™kŒ Mðt{e™t ytr©‚ su ËtÄw, ƒúñ[the ™u „]nMÚt n‚t. ‚u{™e ËíþtMºt™t W…Œuþu fhe™u Ëk¼tð™t fh‚t nðt. y™u ‚u{™u …tu‚t™tu y÷tirff «‚t… Œu¾tze™u, …tu‚t™u rð»tu ‚u{™t r[¥t™u ‚týe ÷u‚t nðt. ‚u ðth …Ae Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts su ‚u …tu‚t™t rþ»Þ su íÞt„e ËtÄw ‚Útt ƒúñ[the ‚Útt fux÷tf „]nMÚt ËíËk„e ‚u{ýu ðªxtýt Útft ËtuhX, nt÷th, fåA, Ít÷tðtz, ftrXÞtðtz, ¼t÷, „wsht‚ yu ytrŒf su Ëðuo Œuþ ‚u{™u rð»tu …tu‚t™t «‚t…™u rðM‚th‚t Útft ™u Ä{o, ¿tt™ y™u ðihtøÞ Þwõ‚ su ¼Âõ‚ ‚u™u «ð‚toð‚t Útft ™u yÄ{o™tu WåAuŒ fh‚t Útft ™u yÄ{eo yuðt su …t¾kze yËwhtkþ „wÁ ‚u{™tu …ht¼ð fh‚t Útft rð[h‚t nðt. y™u ©eS{nthts su ‚u, su su Œuþ™u rð»tu rð[Þto ‚u ‚u Œuþ™t su s™ ‚u ©eS{nthts™tk y÷tirff yiïÞo™u òuE™u, ½ýt ytr©‚ Út‚t nðt, ™u ©eS{nthts™wk «fx «{tý ¼s™ fh‚tk nðt. …Ae ©eS{nthts su ‚u ‚u{™t WíËtn™u yÚtuo ™u ‚u{™e ƒwrØ™e áZ‚t™u yÚtuo …tu‚t™wk su ™t™t «fth™wk yiïÞo ‚u Ë{trÄyu fhe™u Œu¾tz‚t nðt. ‚u{tk fux÷tkf {™w»Þ™u ‚tu „tu÷tuf™u {æÞu su yûthÄt{ ‚u™u rð»tu ÷û{e, htrÄft y™u ©eŒt{trŒf …t»toŒu Ërn‚ ©ef]»ýY…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t n‚t. y™u fux÷tf™u ‚tu ðifwkX÷tuf™u rð»tu ÷û{e ™u ™kŒ Ëw™kŒtrŒf …t»toŒu Ërn‚ rð»ýwÁ…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tkf™u ‚tu ïu‚rî…™u rð»tu r™hL™{wõ‚u Ërn‚ {nt…whw»t Y…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu yÔÞtf]‚ Ät{™u rð»tu ÷û{e ytrŒf þÂõ‚Þtu ™u …t»toŒu Ërn‚ ¼q{t…whw»tÁ…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu ƒŒrhft©{™u rð»tu {wr™yu Ërn‚ ™h™thtÞý Á…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu ûtehË{wÿ™u rð»tu ÷û{e ™u þu»t™t„u Ërn‚ Þtu„uïh Y…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu ËqÞo™tk {kz¤™u rð»tu rnhÛÞ{Þ…wÁ»t Y…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tkf™u ‚tu yÂø™{kz¤™u rð»tu Þ¿t…wÁ»t Y…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu «ýð™t su ™tŒ ‚u™u ‚íft¤ Ëk¼¤tð‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu fturx fturx ËqÞo Ëh¾wk su …tu‚t™wk ‚us ‚u™u Œu¾tz‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu ò„ú‚, MðÃ™, Ëw»twrÃ‚ Útfe …h ™u ËÂå[Œt™kŒ Au ÷ûtý su™wk, ™u ÿüt Au ™t{ su™wk yuðwk su ƒúñ, ‚u Á…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu ƒúñtkz™t ytÄth ™u …whw»tËqõ‚™u rð»tu fÌtt yuðt su rðhtx …wY»t ‚u Y…u …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu ¼q„tu¤ y™u ¾„tu¤ rð»tu hÌttk su Œuð‚t™tk MÚtt™f ™u yiïÞo ‚u™u Œu¾tz‚t nðt. y™u fux÷tf™u ‚tu ytÄthtrŒf su Atu [¢ ‚u™u rð»tu hÌtt yuðt su „ýuþ ytrŒ Œuð‚t ‚u{™u …]ÚtfT …]ÚtfT Œu¾tz‚tk nðt. y™u õÞthuf ‚tu Ëtuyu Ëtu „tW™u Auxu hÌtt yuðt su …tu‚t™t ¼õ‚ ‚u{™u «íÞût «{tý …tu‚t™wk Œþo™ Œu‚t nðt. y™u õÞthuf ‚tu Auxu hÌtt yuðt su …tu‚t™t ¼õ‚ ‚u{ýu …tu‚t™t ½h™u rð»tu ©eS {nthts™e «r‚{t™u yt„¤ ÄÞwO su ™iðuã ‚u™u …tu‚u …tu‚t™t ¼õ‚™u rðM{Þ …{tz‚t Útft s{‚t nðt. y™u õÞthuf ‚tu Œun™u íÞt„ fh‚t yuðt su …tu‚t™t ¼õ‚ ‚u{™u …tu‚t™t Ät{ «íÞu ÷E sðt™u EåA‚t Útft, íÞtk …tu‚u ytðe™u ‚u ¼õ‚™t „t{™u rð»tu hÌtt yuðt su ƒeò ¼õ‚ yÚtðt y¼õ‚ ‚u{™u …ý …tu‚t™wk Ëtûtt‚T Œþo™ Œu‚t nðt. yuðe heíÞu {w{wûtw yÚtðt {w{wûtw ™rn yuðt su s™ ‚u{™u …tu‚t™tk y÷tirff yiïÞo™u Œu¾tz‚t yuðt su ©e Ënò™kŒS {nthts, ‚u™u òuE™u yr‚þÞ rðM{Þ™u …tBÞt yuðt su nòhtu {™w»Þtu ‚u …tu‚…tu‚t™t {‚™tu ™u „whw™tu íÞt„ fhe™u, ™u ©eS{nthts™tu y™LÞ yt©Þ fhe™u «fx «{tý ¼s™ fh‚t nðt. …Ae ½ýtf su {‚ðtŒe ‚u ©eS {nthts Ëk½tÚtu rððtŒ fhðt ytÔÞt …ý ðtŒu fhe™u ©eS {nthts™u S‚ðt™u ftsu ftuE Ë{Úto ™ ÚtÞt. …Ae ‚u Ëðuo {‚ðtŒe su ‚u ©eS {nthts™t y÷tirff yiïÞo «‚t…™u Œu¾e™u ™{Mfth fhe™u ƒtuÕÞt su, ‘nu {nthts ! ‚{u ‚tu …h{uïh Atu, {txu y{tht su su EüŒuð Au ‚u™tk Œþo™ y{™u f]…t fhe™u fhtðtu.’ yuðe he‚u su ‚u{™wk «tÚto™tð[™ ‚u™u Ëtk¼¤e™u ‚u Ëðuo™u ƒuËthe™u …tu‚t™u «‚t…u fhe™u ‚u{™u ‚íft¤ Ë{trÄ fhtð‚t nðt. …Ae ‚u Ëðuo su ‚u ©eS{nthts™u Œþo™ {tºtu fhe™u ¾U[tE „Þtk Au ™tze «tý su{™tk yuðt Útft, …tu‚…tu‚t™t ÓŒÞ™u rð»tu …tu‚…tu‚t™t EüŒuð Y…u ©eS{nthts™u Œu¾‚t nðt. ‚u{tk su ðÕ÷¼fw¤™u ytr©‚ yuðt ði»ýð n‚t ‚Útt ®™ƒtfo Ëk«ŒtÞ™t n‚t ‚Útt {tæðe Ëk«ŒtÞ™t n‚t yu ºtý ‚tu „tu…e™t „ýu ðªxtýt™u ð]kŒtð™™u rð»tu hÌtt ™u ƒt¤÷e÷tyu fhe™u {™tunh {qŠ‚ yuðt su ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚u Y…u Œu¾‚t nðt. y™u su ht{t™ws Ëk«ŒtÞ™t n‚t ‚u ‚tu ™kŒ, Ëw™kŒ, rðïfTËu™ ™u „hwztrŒf …t»toŒu Ërn‚ ÷û{e™thtÞýY…u Œu¾‚t nðt. y™u su ht{t™kŒe n‚t ‚u ‚tu Ëe‚t, ÷û{ý ™u n™w{t™u Þwõ‚Útft rŒÔÞ ®ËntË™ W…h ƒuXt yuðt su ©eht{[kÿS ‚u Á…u Œu¾‚t nðt. y™u su þkfht[tÞo™t {‚ðt¤t n‚t ‚u ‚tu ƒúñßÞtur‚ Y…u Œu¾‚t nðt. y™u su þiðe nðt ‚u ‚tu …tðo‚e ™u «Út{„ýu Ërn‚ su rþðS ‚u Y…u Œu¾‚t nðt y™u su ËqÞo™t W…tËf n‚t ‚u‚tu ËqÞo™t {kz¤™u rð»tu hÌtt su rnhÛÞ{Þ …wY»t ‚u Á…u Œu¾t‚t nðt. y™u su „ý…r‚™t W…tËf n‚t ‚u ‚tu {nt„ý…r‚Y…u Œu¾t‚t nðt y™u su Œuðe™t W…tËf n‚t ‚u‚tu ŒuðeY…u Œu¾‚t nðt. y™u si™ n‚t ‚u ‚tu ‚eÚtOfhY…u Œu¾‚t nðt. y™u su Þð™ n‚t ‚tu …u„kƒhY…u Œu¾‚t nðt, yuðe he‚u Ë{trÄyu fhe™u …tu‚…tu‚t™t EüŒuðY…u. ©eS{nthts™u òuE™u ™u Ëðo™t fthý òýe™u ™u …tu‚…tu‚t™t {‚™tu íÞt„ fhe™u, ©eS {nthts™tu ÿZ yt©Þ fh‚t nðt ™u «fx «{tý ¼s™ fh‚t nðt yuðe he‚u ©eËnò™kŒS {nthts su ‚u …tu‚t™t «‚t…u fhe™u Sð™wk su {q¤ y¿tt™, ‚u™tu ™tþ fh‚t Útft …]Úðe™u rð»tu ™tþ …tBÞtu yuðtu su yuftkr‚f Ä{o ‚u™wk Yzt «fthu MÚtt…™ fh‚t nðt. y™u ð¤e Ä™tZâ yuðt su …tu‚t™t ¼õ‚ „]nMÚt ËíËk„e ‚u …tËu ½ýtkf yL™Ëºt fhtð‚t nðt. ‚Útt ®nËtyu hrn‚ yuðt su rð»ýwÞt„, {nthwÿ ™u yr‚hwÿtrŒf Þ¿t ‚u™u fhtð‚t nðt. y™u ‚u Þ¿t™u rð»tu nòhtu ƒútñýtu™u r{ü yL™u fhe™u ‚]Ã‚ fhtð‚t nðt.

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

y™u ‚u ƒútñý™u ƒnw «fth™tk Œt™ Œuðtz‚t nðt y™u ËtÄw, ƒútñý ™u Œuð‚t ‚u{™wk su …qs™ ‚Útt ¼tus™u fhe™u ‚]rÃ‚ ‚u™u ðthkðth fhtð‚t nðt. ‚Útt yÄ{o ™u …t¾kz ‚u™tu ðthkðth WåAuŒ fh‚t nðt. y™u ©eS {nthts …tu‚u ßÞtk ßÞtk rð[Þto íÞtk íÞtk hÌtt su …tu‚t™t ¼õ‚s™ ‚u{™e yt„¤ ðýto©{™tu Ä{o ‚Útt ytí{¿tt™ ‚Útt ðihtøÞ ‚Útt …tu‚t™t MðY…™wk ¿tt™ ‚Útt …tu‚t™t {tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚ yu{™t su ƒnw «fth™t ¼uŒ ‚u{™u rðM‚thu fhe™u ÞÚttÚto…ýu fnu‚t nðt. yuðe he‚u r™íÞ «íÞu …tu‚t™t ¼õ‚s™™u yt™kŒ …{tz‚t yuðt su ©eS{nthts ‚u su ‚u ©e„Zzt ™„h™u rð»tu …tu‚t™t ¼õ‚ yuðt su y¼Þ ™t{u htò ™u ‚u™e …wºteytu ™u ‚u™tu …wºt yu Ëðuo™e ¼Âõ‚™u ðþ ÚtE™u yu{™u ½uh …tu‚u r™ðtË fhe™u hnu‚t nðt. y™u íÞtk hÌtt Útft sL{tü{e, ht{™ð{e, «ƒturÄ™e yuftŒþe, nw‚tþ™e y™u yL™fqx yu ytrŒf su WíËð™t rŒðË ‚u™u rð»tu ¼thu ¼thu Ët{„úeytu {k„tðe™u, {tuxt WíËð fhtð‚t nðt. y™u ‚u WíËð™u rð»tu …h{nkË ‚Útt ƒúñ[the ‚Útt ŒuþrðŒuþ™t su nrh¼õ‚ ËíËk„e, ‚u ©eS{nthts™tk Œþo™ fhðt™u yÚtuo ðthkðth ytð‚t nðt. y™u ™t™t «fth™tk ð†, yt¼q»tý, [kŒ™, …w»… yu ytrŒf su …qò™e Ët{„úeytu ‚uýu fhe™u ©eS{nthts™u …qs‚t nðt. y™u ‚u WíËð™u rð»tu ©eS{nthts su ‚u ™t™t «fth™e ¼tus™ Ët{„úeytu fhtðe™u nòhtu ËtÄw™u ‚Útt ƒútñý™u ½ýtf «fthu ðthkðth ‚]Ã‚ fh‚t nðt. yuðt su ©e Ënò™kŒ Mðt{e {nthts ‚u™e {qŠ‚™tk su r[nT™ ‚u «Út{ ÷¾eyu Aeyu : - ©eS{nthts™tk ƒu [hýth®ðŒ™t ‚¤t{tk Qæðohu¾t Au; ‚u fuðe Au ? ‚tu yk„wXt™e …tËu™e su ytk„¤e{tk ‚u™e ƒuÞ ftuhu ™ef¤e Au ™u …t™e™u ƒuÞ ftuhu ™ef¤e Au. y™u s{ýt …„™t yk„wXt™tk Útz{tk Qæðohu¾t™u {¤‚wk sð™wk r[nT™ Au. y™u ‚u s{ýt …„™t ‚¤t{tk Qæðohu¾t™e ƒuÞftuhu f{¤, ykfwþ, æðs, yüftuý, ð@, MðÂM‚f, skƒqV¤ yu{™tk r[nT™ Au. ™u s{ýt …„™t yk„qXt™t ™¾{tk yuf Q¼e ht‚e hu¾t™wk r[nT™ Au. ™u yus yk„qXt™u ƒtnuh÷u …z¾u yuf r‚÷ Au. y™u yu yk„qXt™e …tËu™e su ytk„¤e ‚u™wk su yk„qXt™e ftuh™wk …z¾wk ‚u{tk yuf r‚÷ Au. y™u s{ýt …„™e Au÷e ytk„¤e™t ƒtnuh™t …z¾t{tk ™¾™e …tËu yuf r‚÷ Au. y™u ztƒt …„™e Qæðohu¾t™e ztƒe ftuhu ~Þt{ yuðtk ƒu r[nT™ …tËu …tËu Au. y™u ð¤e yu Qæðohu¾t™u {¤‚wk s Výt™t Útzt{tk yuf ÔÞtu{™wk r[nT™ Au y™u ztƒt …„™tk ‚¤t{tk Qæðohu¾t™u ƒu ftuhu Ä™w»t, f¤þ, {íMÞ, rºtftuý, „tu…Œ, yÄo[kÿ yu{™tk r[nT™ Au. y™u ƒu …„™tk ‚¤tk hõ‚ Au. ™u ƒu …„™t yk„qXt ™u ytk„¤eytu™t su ™¾ ‚u hõ‚ Au ™u Q…z‚t Au ™u ‚usMðe Au. y™u ƒu …„™t yk„qXt™u ytk„¤eytu™e W…h Íeýtk Íeýtk ™u ftu{¤ yuðt htu{™tk r[nT™ Au y™u ƒu …„™t yk„qXt ™u ‚u™e …tËu™e ƒu ytk„¤eytu W…h [t¾ze™tk ½Ëtht™tk r[nT™ Au y™u ƒu …„™e su ƒtnuh™e ½qkxeytu ‚uÚte nuXu ytË™™t ½Ëtht™tk r[nT™ Au y™u s{ýt …„™e ½qkxeÚte …tk[ ‚Ëw Ÿ[tu ™¤e™u W…h yuf ™t™tu r‚÷ Au. y™u yu …„™t ËtÚt¤™u ƒnth÷e ftuhu yuf {tuxwk r[nT™ Au. y™u ztƒt …„™e ½qkxeÚte …tk[ ‚Ëw Ÿ[tu ™¤e™tu W…h yuf {tuxtu r‚÷ Au ™u ‚uÚte W…h …tËu s yuf ™t™tu r‚÷ Au. y™u yu …„™t Zª[ý™u ƒtnuh÷u …z¾u yuf r[nT™ Au. y™u frx¼t„™u rð»tu ƒu ftuhu Ätur‚Þwk …nuÞto™tk ½Ëtht™tk ~Þt{ r[nT™ Au y™u ËŒt þe‚¤ yuðwk su WŒh ‚u W…h rºtð¤e …zu Au y™u Ÿze ™u „tu¤ yuðe su ™tr¼ ‚u™e ƒu ftuhu r‚÷ Au. ‚u{tk s{ýe ftuhu ‚tu ™tr¼™t ftkXt W…h Au ™u ztƒe ftuhu ‚tu ™tr¼Úte shtf Auxu Au. y™u s{ýe fq¾{tk yuf {tuxtu r‚÷ Au ™u ‚u™e …tËu ƒeòu ™t™tu r‚÷

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

y™u ™tr¼Úte W…h ƒu ‚Ëw™u Auxu ºtý r‚÷ Au ‚u{tk ƒu ™¤e™e W…h yuf Au ™u yuf yuf ðå[u Au y™u ‚u ð[÷t r‚÷Úte ƒu ‚Ëw W…h yuf yuf r‚÷ Au y™u ztƒu …z¾u fq¾Úte Ÿ[u ™u ƒ„÷Úte nuXu {tuxt [th r‚÷™e yuf Q¼e nth Au. y™u ‚u™e …tËu ƒtnuh÷e ftuhu yuf ƒeS ™t™t [th r‚÷™e Q¼e nth Au. y™u ÓŒÞ™u rð»tu htu{™wk ©eðíË r[nT™ y™u At‚e™u ðå[u yÄo[kÿ™u ytfthu …tk[ ‚Ëw …ntu¤wk ™u shtf ht‚wk yuðwk yuf {tuxwk r[nT™ Au, ‚u s{ýe ftuhu ftkEf rðþu»t [Z‚wk Au. y™u yu r[nT™™u ðå[u shtf ztƒe ftuhu yuf {tuxtu r‚÷ Au y™u yu r‚÷Úte ztƒe ftuhu ƒu ytk„¤™u Auxu yuf r‚÷ Au. ™u ‚uÚte ztƒe ftuhu ƒu ‚Ëw™u Auxu ztƒt M‚™Úte W…h yuf r‚÷ Au. y™u ƒu M‚™Úte W…h ƒu At…™tk r[nT™ Au y™u s{ýe ¼wò™e …tËu {tknu÷e ftuhu Q¼e ytuéÞu [th r‚÷ Au y™u ztƒe ¼qò{tk {q¤Úte ºtý ‚Ëw nuXwk yuf At…™wk r[nT™ Au ™u ‚u At…™t r[nT™™u …z¾u ƒtnuh÷e ftuhu ™t™t [th r‚÷ Au. y™u s{ýe fqýeÚte nuXt ™u ftkztÚte Ÿ[t ƒu r‚÷ Au. y™u s{ýtk ntÚt™e x[÷e ytk„¤e™t {q¤Úte W…h yÄto ytk„¤™u Auxu yuf ™t™tu r‚÷ Au. y™u ztƒe ¼qò™t {q¤Úte ºtý ‚Ëw nuXwk yuf At…™wk r[nT™ Au y™u ztƒe fqýeÚte ƒu ‚Ëw nuXtu ntÚt™u W…÷u ¼t„u yuf r‚÷ Au y™u ztƒt ntÚt™t yk„qXt …tËu™e su ytk„¤e ‚Útt ð[÷e ytk„¤e yu ƒu™e ðå[u yuf r‚÷ Au. y™u yu yk„wXt …tËu™e ytk„¤e™t ™¾™e …tËu {tknu÷e ftuhu yuf ™t™tu r‚÷ Au. y™u ztƒt ntÚt™t …tU[t W…h yuf r‚÷ Au y™u ƒu ntÚt™t su ™¾ ‚u hõ‚ Au ™u W…z‚t Au ™u ‚usMðe Au. ™u ‚u ™¾™t su y„ú¼t„ ‚u yr‚ ‚eûý Au. y™u ƒu ntÚt™tk su ‚¤tk ‚u hõ‚ Au, ™u ‚u ‚¤t{tk su hu¾tytu ‚u Úttuze Úttuze ~Þt{ sýtÞ Au. y™u ƒu nÚtu¤e™t {q¤Úte W…h ytX ‚Ëw Ÿ[t ƒu At…™tk r[nT™ Au. y™u ƒu fqýe ~Þt{ Au. y™u fkX™t ¾tzt™e ðå[u yuf r‚÷ Au ™u yu r‚÷Úte shtf Auxu yuf ™t™tu r‚÷ Au y™u ŒtZeÚte nuXtu yuf r‚÷ Au y™u ztƒt ¾¼tÚte ƒu ytk„¤ nuXtu ðtkËt{tk yuf htu{u Ërn‚ yuf {tuxtu r‚÷ Au. ™u yu r‚÷Úte nuXtu yuf r‚÷ Au ™u ð¤e ‚uÚte nuXtu ƒeòu r‚÷ Au y™u fhtuz™e ztƒe ftuhu ztufÚte ƒu ‚Ëw nuXtu yuf r‚÷ Au y™u s{ýe ¾h…ze W…h yuf ™t™tu r‚÷ Au. y™u fhtuzÚte s{ýe ftuhu ðtkËt™e {æÞu [th r‚÷ Au. y™u ™trËft™e …tËu s{ýe ftuhu yuf {tuxtu r‚÷ Au. y™u yu r‚÷Úte ô[tu ™u ytk¾™t ¾qýtÚte nuXtu …tËu s yuf ™t™tu r‚÷ Au, y™u ƒu ™uºt™e su nuX÷e ™u W…÷e …tk…ÛÞtu ‚uÚte W…h ™u nuXu Íeýe Íeýe fh[÷eytu …zu Au. y™u ™trËft™u W…h þe¤e™tk [tXtk™tk Íeýtk Íeýtk r[nT™ Au. y™u {w¾{tk s{ýe ftuhu nuX÷e su «Út{™e ztZâ ‚u{tk ~Þt{ r[nT™ Au ™u rsnTðt ‚u f{¤™t …ºt Ëh¾e hõ‚ Au y™u ztƒt ft™™u {tkrn÷e ftuhu ~Þt{ ®ƒŒw™wk r[nT™ Au. y™u rðþt¤ ™u Q…z‚wk yuðwk su ÷÷tx ‚u™u rð»tu r‚÷f ™u ytfthu Q¼e ƒu hu¾t Au. y™u ð¤e ÷÷tx™u rð»tu s{ýe ftuhu fuþÚte nuXwk yuf r[nT™ Au. y™u s{ýt ft™™e ƒqxe W…h yuf ™t™tu r‚÷ Au. y™u ‚t¤ðt™e W…h yuf {tuxtu r‚÷ Au. y™u rþ¾tÚte yt„¤ Ë{e…u yuf r‚÷ Au y™u y™u rþ¾tÚte …Aðtzu s{ýe ftuhu ºtý r‚÷ Au. y™u yu rð™t ƒeò …ý Íeýt Íeýt r‚÷ ‚u þheh{tk fux÷tf Au. y™u ©eS{nthts™e su {qŠ‚ ‚u yr‚þÞ Y… ™u ËwkŒh‚t ™u {Äwh‚t ‚uýu Þwõ‚ Au y™u ‚u {qŠ‚ …wü Au ™u yr‚þÞ þtu¼tÞ{t™ Au. y™u ‚u {qŠ‚™tk Œþo™™u fh™tht su ¼õ‚s™ ‚u{™tk {™™u ™u ™uºt™u nhe ÷u yuðe ‚u {qŠ‚ Au. y™u ‚u {qŠ‚ ½™~Þt{ Au ™u þtk‚ Mð¼tðu Þwõ‚ Au. y™u Œw„o…¥t™™u rð»tu ©e „tu…e™tÚtS™e {qŠ‚ sux÷e Ÿ[e Au ‚ux÷e s ©eS{nthts™e {qŠ‚ Ÿ[e Au. y™u ©eS{nthts™e {qŠ‚™tk su fh[hý ytrŒf Ëðuo yk„ ‚u Ët{wrÿf þtMºt{tk suðtk fÌttk Au ‚uðt Au. ytðe he‚u ©eS{nthts™e {qŠ‚™tk su r[nT™ ‚u …tu‚t™e M{]r‚™u y™wËthu ÷ÏÞtk Au.

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

nðu ©eS{nthts™e su Mðt¼trðf [uüt ‚u ÷¾eyu Aeyu : ©eS{nthts™tu r™íÞ «íÞu …tA÷e [th ½ze yÚtðt ºtý ½ze htrºt hnu íÞthu QXe™u Œt‚ý fhðt™tu Mð¼tð Au. y™u ‚u …Ae M™t™ fhe™u ™u ÄtuÞu÷wk su ftuhwk Ëqû{ ðMºt ‚uýu fhe™u þheh™u ÷wE™u …Ae Q¼t ÚtE™u …nuhðt™t ðMºt™u ƒu ËtÚt¤ ðå[u ¼u¤wk fhe™u ‚u™u ƒu ntÚtu fhe™u r™[tuðe™u …Ae ËtÚt¤™u ™u …„™u ÷wE™u …Ae ÄtuÞu÷wk Ëqû{ ½txwk su ïu‚ ðMºt ‚u™u Ëthe …uXu ‚týe™u …nuhu Au. y™u ïu‚ ðMºt …nuhðt™e Au hwr[ su™u yuðt su ©eS{nthts ‚u ‚u …Ae ƒeswk ÄtuÞ÷wk Ëqû{ ïu‚ ðMºt ytuZe™u ™u [t¾ze W…h [Ze™u …tu‚t™tu r™íÞrðrÄ fhe™u s{ðt …Äthu Au. y™u …rðºt yuðwk su s{ðt ƒuËðt™wk MÚtt™f íÞtk sE™u ytË™ W…h ƒuËu Au. y™u s{ðt ƒuËu íÞthu ytuZðt™t ðMºt™u ft™™u …Aðtzu ht¾e™u ft™™u W½tzt ht¾e™u s{ðt ƒuËu Au. y™u s{ðt ƒuËu íÞthu W„{ýwk yÚtðt W¥thtŒwk {w¾ ht¾e™u ™u ztƒt …„™e …÷tkXe ðt¤e™u s{ýtu …„ Q¼tu ht¾e™u ™u ‚u W…h s{ýt ntÚt™e fqkýe ht¾e™u s{u Au. y™u s{‚tk s{‚tk ðthkðth …týe …eðt™tu Mð¼tð Au. y™u s{‚tk s{‚tk …tu‚t™u su sBÞt™e sýË Ëthe MðtŒðt¤e sýtÞ ‚u ƒeò ftuEf ©uc nrh¼õ‚ …tu‚t™u {™„{‚t ntuÞ ‚u™u y…tðu Au. y™u s{‚t Útft ytuzfth ¾tE™u …ux W…h ntÚt Vuhððt™tu Mð¼tð Au. y™u õÞthuf ‚tu ftuEf ¼õ‚s™™e W…h «ËL™ ÚtÞt Útft …tu‚t™e «ËtŒe™tu Útt¤ ‚u™u yt…u Au yÚtðt y…tðu Au. y™u ËtÄw™u …ehËðwk ntuÞ íÞthu ztƒu ¾¼u ¾uË ™t¾e™u ‚u ¾uË™t Auzt™u fuz Ëk„tÚtu ‚týe ƒtkÄe™u …ehËu Au. y™u …ehËu íÞthu ÷tzw, s÷uƒe ytrŒf su sBÞt™e sýËtu ‚u™wk ðthkðth ™t{ ÷u‚t Útft …kÂõ‚{tk ðthkðth Vhu Au y™u ËtÄw-nrh¼õ‚™u s{tzðt{tk ‚Útt …ehËðt{tk …tu‚t™u su ©Øt, ytŒh y™u «ËL™‚t ‚u ½ýe Au. y™u ©eS{nthts õÞthuf ‚tu ð»ttoÉ‚w ‚Útt þhŒÉ‚w™u rð»tu Œw„o…¥t™™u Ë{e…u ½u÷t ™Œe™wk r™{o¤ s¤ òýe™u ËtÄw ‚Útt ËíËk„e Ërn‚ ™tðt …Äthu Au. y™u ‚u ™Œe™t s¤™u ð¾tý‚t Útft …tu‚t™t ¼õ‚s™™u yt™kŒ W…òð‚t Útft ‚u ¼õ‚s™ ¼u¤t ƒnw «fthu s¤¢ezt fhu Au. y™u s¤{tk zqƒfe {thu Au íÞthu …tu‚t™t ft™, ™uºt y™u ™tf ‚u™u ƒu ntÚt™tk yk„qXt™u ytk„¤eyu fhe™u Œƒtðu Au. ‚Útt zqƒfe {the™u ÍtÍe ðth …Ae ™ef¤u Au, íÞthu …tu‚t™t {w¾th®ðŒ W…h s{ýt ntÚt™u Vuhðe™u ftu„¤t fhðt™tu Mð¼tð Au ! y™u õÞthuf ‚tu ™Œe™t «ðtn™u {æÞu Q¼t hÌtt Útft ËtÄw™e …tËu ‚t¤e ðòze™u fe‚o™ „ðhtðu Au ™u …tu‚u …ý ‚u ¼u¤t ‚t¤e ðòz‚t Útft WíËtnu Ërn‚ fe‚o™ „tÞ Au. y™u s¤{tk M™t™ fhðt …uËu Au ‚Útt M™t™ fhe™u ™eËhu Au íÞthu …tu‚t™u r«Þ yuðtu ftuEf ¼õ‚s™ ƒ¤ðt™ ntuÞ ‚u™t ntÚt™u …tu‚t™t ntÚtu fhe™u Ít÷u Au. y™u …tu‚t™u Œþo™u fhe™u n»tuo Þwõ‚ Au {w¾ su™tk yuðt su …tu‚t™t ¼õ‚s™ ‚u{ýu Ërn‚ ™Œe™t s¤Úte ƒtnuh ™eËhe™u ™Œe™t ftkXt™u rð»tu Q¼t hÌtt Útft, «Út{™e …uXu …nuhu÷t ðMºt™u ™e[tuðe™u ™u þheh™u ÷wE™u, Ätu¤tu ¾uË Ëthe …uXu ‚týe™u …nuhu Au. ™u …Ae Ätu¤tu VUxtu {tÚtu ƒtkÄu Au. y™u {tÚtu VUxtu ƒtkÄu Au. íÞthu VUxt™t Auzt™wk Atu„÷wk {qfe™u ƒtkÄu Au. ‚Útt VUxt™t yuf ytkxt™tu …u[ ¼úfwrx™e …tk…ý W…h ÷tðe™u ƒtkÄu Au. y™u …Ae Ätu¤t ¾uË™u zt¼u ¾¼u ™t¾e™u ™u ‚u ¾uË™t Auzt™u fuzâ Ëk„tÚtu ‚týe ƒtkÄe™u …Ae ËwkŒh ¼thu ½tuze W…h yÚtðt ½tuzt W…h yËðth ÚtE™u, nòhtu su …tu‚t™t ¼õ‚s™ ‚u{ýu [thuftuhu ðªxtýt Útft ™u …tu‚t™tk Œþo™™u fh‚t su ¼õ‚s™ ‚u{™t ™uºt™u yt™kŒ W…òð‚t Útft …tu‚t™u W‚thu …Äthu Au. y™u ©eS{nthts …tu‚u [t÷u Au íÞthu Ätu¤e …Auze™u yÚtðt Ätu¤t ¾uË™u ztƒt ¾¼t W…h ytzËtuzu ™t¾e™u s{ýt ntÚt™u n÷tð‚t Útft [t÷u Au. y™u õÞthuf Y{t÷u Þwõ‚ su s{ýtu ntÚt ‚u™u n÷tð‚t Útft [t÷u Au. y™u õÞthuf ‚tu ztƒt ntÚt™u

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

fuzâ W…h {qfe™u s{ýt ntÚt{tk Á{t÷™u ÷E™u ‚u s{ýt ntÚt™u n÷tð‚t n÷tð‚tk [t÷u Au. y™u ©eS{nthts™u Ënsu W‚tð¤wk [t÷ðt™tu Mð¼tð Au. y™u …tu‚u [t÷u Au íÞthu …tu‚t™e fuzu [t÷‚t su ¼õ‚s™ ‚u Œtuzu íÞthu {tkz{tkz ¼u¤u [t÷e þfu yuðe he‚u W‚tð¤t [t÷u Au. y™u ßÞthu …tu‚u [t¾ze …nuhe™u [t÷u Au íÞthu [t¾ze™t [x[x þçŒ ÚttÞ Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚u ftkEf ftÞo fhðt™u ‚í…h ÚtÞt Útft Q¼t ntuÞ ‚Útt Äehu Äehu [t÷‚t ntuÞ íÞthu …tu‚t™t s{ýt ntÚt™e {qXe ðt¤e™u …tu‚t™t s{ýt ËtÚt¤{tk Äehu Äehu {thðt™tu Mð¼tð Au. y™u õÞthuf ‚tu ½ýtkf {týË™e ¼ez ÚttÞ Au ™u hs Wzu Au íÞthu …tu‚t™e ™trËft™u {w¾th®ðŒ ‚u™u ytztu Y{t÷ Œu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚u Ztur÷Þt W…h ƒuËu Au, ™u õÞthuf ‚tu ytuAtzu Ërn‚ „tuŒzwk …tÚtÞwO ntuÞ ‚u W…h ƒuËu Au ™u õÞthuf ‚tu „tŒe W…h ƒuËu Au, ™u õÞthuf ‚tu [tf¤t W…h ƒuËu Au, ™u õÞthuf ‚tu Ztur÷Þt W…h ‚rfÞtu …zâtu ntuÞ ‚u W…h ƒuËu Au. y™u ƒuËu íÞthu õÞthuf ‚tu …÷tkXe ðt¤e™u ƒuËu Au; ™u õÞthuf ‚tu ðMºtu fhe™u Zª[ý™u ƒtkÄe™u ƒuËu Au. y™u ßÞthu ßÞthu ƒuËu íÞthu ƒnwÄt ‚tu ‚rfÞt™wk WXª„ý fhe™u ƒuËu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚u Ztur÷Þt W…h yÚtðt ytË™ W…h ƒuXt Útft ‚feÞt™wk WXª„ý fhe™u ™u …tu‚t™t …„™u ÷tkƒt fhe™u ™u …„ W…h …„™u {qfe™u ƒuËðt™tu Mð¼tð Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚u ƒuXt Útft ztƒt [hýth®ðŒ™e Qæðohu¾t W…h …tu‚t™t s{ýt ntÚt™e ytk„¤e™u Q¼e Vuhðe Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™e S¼™u yuf ftuh™t Œtk‚ ‚¤u Œƒtðe™u ƒuËðwk yuðtu Ëns Mð¼tð Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚u ƒuXt Útft …tu‚t™e ztuf™u ƒu …tËu {htuze™u fztft ð„tzu Au y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚s™™e …tËu …tu‚t™t ðtkËt™u Œƒtðu Au íÞthu niÞt™e ‚¤u ‚feÞtu ht¾e™u Œƒtðu Au. y™u ©eS {nthts ßÞtk ßÞtk Ënusu ƒuXt ntuÞ íÞthu ‚w÷Ëe™e {t¤t™u Vuhðu Au y™u õÞthuf ‚tu h{‚™e …uXu ‚u {t¤t™u ƒuðze fhe™u ƒu ƒu {ýft ¼u¤t Vuhðu Au. y™u õÞthuf ‚tu ðt‚to fh‚t Útft ‚u {t¤t™u ¼u¤e fhe™u ƒu ntÚt™t ‚¤t ðå[u ht¾e™u ½Ëu Au. y™u õÞthuf ‚tu {t¤t ™ ntuÞ íÞthu …tu‚t™t ntÚt™e ytk„¤e™t …ðo™u „ýu Au. y™u õÞthuf ‚tu ™uºtf{¤™u {ª[e™u æÞt™ fh‚t Útft ƒuËu Au. y™u õÞthuf ‚tu ™uºtf{¤™u W½tztk ht¾e™u æÞt™ fh‚t Útft ƒuËu Au. y™u õÞthuf ‚tu æÞt™ fh‚t Útft [{fe™u ò„u Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™e yt„¤ ËtÄw ðt®skºt™u ðòze™u fe‚o™ „t‚t ntuÞ íÞthu …tu‚u æÞt™ fhe™u ƒuËu Au. y™u õÞthuf ‚tu […xe ð„tz‚t Útft ‚u ËtÄw ¼u¤t „tðt ÷t„u Au. y™u õÞthuf ‚tu ËtÄw ‚t¤e ðòze™u fe‚o™ „t‚t ntuÞ ‚u ¼u¤t …tu‚u ‚t¤e ðòze™u fe‚o™ „tÞ Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™e yt„¤ ðt®sºt ðòze™u ËtÄw fe‚o™ „t‚t ntuÞ ‚Útt …tu‚t™e yt„¤ fÚtt ðk[t‚e ntuÞ ‚Útt …tu‚u …tu‚t™t ¼õ‚s™™e yt„¤ ðt‚to fh‚t ntuÞ íÞthu ¾Ëe™u ‚u{™u Ë{e…u òÞ Au y™u fÚtt ðk[tð‚t ntuÞ íÞthu ðthkðth ‘nhu’ yuðt þçŒ™wk Wå[thý fhu Au. y™u ƒeS su su r¢Þt fh‚t ntuÞ ‚u™u rð»tu …ý ‚u fÚtt™u ¼t™u fhe™u õÞthuf ‚tu y[t™f ‘nhu’ yuðt þçŒ™kw Wå[thý fhu Au. ™u ‚u™e M{]r‚ ÚttÞ Au íÞthu …tu‚t …tËu su ¼õ‚s™ ƒuXt ntuÞ ‚u{™e Ët{wk òuE™u {kŒ {kŒ nËu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚u htS…t{tk ðt‚to fh‚t ntuÞ yÚtðt fÚtt fhtð‚t ntuÞ yÚtðt fe‚o™ „ðhtð‚tk ntuÞ yÚtðt ftkEf rð[th{tk ƒuXt ntuÞ ™u ‚u ð[{tk ftuEf sBÞt™wk …qAðt ytðu yÚtðt ftuEf …qò fhðt ytðu yÚtðt nth [Ztððt ytðu ‚tu ‚u W…h ƒnw f[ðtE òÞ Au . y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚s™™e Ë¼t{tk ƒuXt Útft Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞu Þwõ‚ su ¼Âõ‚ ‚u ËkƒkÄe su su ðt‚to ‚u …tu‚t™t ¼õ‚s™™e yt„¤ fhu Au. y™u õÞthuf

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

‚tu Þtu„, ËtkÏÞ, …k[htºt, ðuŒtk‚ EíÞtrŒf su þtMºt ‚u™t hnMÞ™e ðt‚to fhu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚s™™e Ë¼t{tk ƒuXt Útft ‚u ¼õ‚s™™e yt„¤ Ä{torŒf ËkƒkÄe ðt‚to fhu Au íÞthu «Út{ …tu‚t™t ƒu ¼ws Ÿ[t W…tze™u ‚t¤e ðòze™u Ëðuo™u At™t ht¾e™u ðt‚to fhu Au. y™u õÞthuf ‚tu ½ýtf ¼õ‚s™™t Ë{qn™e {tuxe Ë¼t ÚtE ntuÞ ™u ‚u{™e yt„¤ Ä{torŒf ËkƒkÄe ðt‚to fhðe ntuÞ íÞthu AuxuÚte …ý Ëk¼¤tÞ ‚u™u yÚtuo …tu‚u W¼t ÚtE™u, ™u ‚t¤e ðòze™u, Ëðuo™u At™t ht¾e™u ðt‚to fhu Au. y™u õÞthuf ‚tu ‚u ðt‚to fhðt™u rð»tu yuft„ú r[¥tu fhe™u …tu‚t™u ytuZðt™wk ðMºt ¾Ëe òÞ ‚u™e …ý Ëwh‚ hnu‚e ™Úte yuðtu Mð¼tð Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚s™™e Ë¼t{tk ƒuXt Útft …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™u Ë{e…u ƒuXt su ËtÄw ‚Útt nrh¼õ‚ ‚u{™u …hM…h «&™-W¥th fhtðu Au. ™u ‚u{tk ftuEf fXý «&™ …qAu ‚u™tu W¥th ™ ytðzu ‚tu Ëðuo™u yt™kŒ W…òð‚t Útft …tu‚u W¥th fhu Au y™u õÞthuf ‚tu ‚u ðt‚to fh‚t Útft …w»…™t „wåA™u yÚtðt ftuEf {tuxt …w»…™u ƒu ntÚtu fhe™u [tu¤e ™tk¾u Au. y™u õÞthuf ‚tu ‚u ðt‚to fh‚t Útft …tu‚t™t Y{t÷™t Auzt™u ð¤ Œuðtu yuðtu Ëns Mð¼tð Au. y™u õÞthuf ‚tu WíËð™u rð»tu ™t™t «fth™t ŒuþÚte ytÔÞt su …tu‚t™t ¼õ‚s™ ‚u{ýu «er‚yu fhe™u fhe su {tuxe …qò ‚u™tu yk„efth fhu Au y™u õÞthuf ‚tu WíËð™u rð»tu …tu‚t™e …qò fhðt Ëthw ½ýtf nrh¼õ‚ ¼u¤t ÚtE™u ytðu Au íÞthu ‚u{ýu [ZtÔÞt su …w»…™t nth, ‚u™u …tu‚t™t ƒu ntÚtu fhe™u „úný fhu Au, ‚Útt [hýth®ðŒu fhe™u „úný fhu Au, ‚Útt Azeyu fhe™u „úný fhu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t Œþo™ {tºtu fhe™u …tu‚t™t ¼õ‚s™™u Ë{trÄ fhtðu Au, ™u õÞthuf ‚tu ‚u Ë{trÄ{tkÚte ‚íft¤ WXtzu Au. y™u õÞthuf ‚tu ‚u …tu‚u Ë¼t{tk ƒuXt ntuÞ ™u ftuEf ¼õ‚s™™u …tu‚t™e …tËu ‚uzðtu ntuÞ íÞthu, ™uºtf{¤™e Ët™u fhe™u yÚtðt yk„qXt …tËu™e su ytk„¤e ‚u™e Ët™u fhe™u ‚u ¼õ‚™u ƒtu÷tðe ÷u Au. y™u õÞthuf ‚tu {tu„ht ytrŒf …w»…™t nth™u ‚Útt ÷ªƒw ytrŒf su V¤ ‚u™u þe‚¤ òýe™u …tu‚t™e ytk¾ W…h ðthkðth yztzu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚u ¼„ðífÚtt fhtðe™u Ëtk¼¤u Au yÚtðt …tu‚u fÚtt fhu Au. yÚtðt …tu‚u ¼„ðît‚to fhu Au yÚtðt fe‚o™ „ðhtðe™u ‚u ¼u¤t …tu‚u „tÞ Au. yÚtðt {krŒh fhtðu Au. yÚtðt ËtÄw ƒútñý™u s{tzu Au. EíÞtrŒf Ë‚Tr¢Þt fÞto rð™t õÞthuÞ ™ðhwk ™ hnuðwk yuðtu Mð¼tð Au. y™u …tu‚u ¼Âõ‚-Ä{o ËkƒkÄe su su ftÞo™tu ythk¼ fhu Au ‚u™u Ëk…qýo fhðt{tk …tu‚t™u þe½ú…ýwk ½ýwk Au. y™u Aªf ¾tðe ntuÞ íÞthu «Út{Úte …tu‚t™t Y{t÷™u ¾tu¤e™u ‚u Y{t÷™u {w¾thrðkŒ yt„¤ ht¾e™u Auxu Ëk¼¤tÞ yuðe he‚u Ÿ[u Mðhu Aªf ¾tÞ Au. y™u ßÞthu ßÞthu yuðe Aªf ¾tÞ Au íÞthu ƒu-ºtý ¼u¤e Aªf ¾tÞ Au. y™u ßÞthu …tu‚u ƒ„tËwk ¾tÞ Au íÞthu ‘nrh nrh nrh’ yuðt þçŒ™wk Wå[thý fh‚t Útft, …tu‚t™u ntÚtu fhe™u ™uºtf{¤™u ƒu-ºtýðth [tu¤u Au. y™u r™»ft{¼õ‚u fhe su …tu‚t™e Ëuðt ‚u™u rð»tu Au hwr[ su™e yuðtu …tu‚t™tu Mð¼tð Au y™u ftkEf h{qsu fhe™u yr‚þÞ nËu Au íÞthu ntÚtu fhe™u …tu‚t™t Y{t÷™u {w¾th®ðŒ ytztu ŒE™u nËu Au. y™u õÞthuf ‚tu Œuþtk‚h Útfe …tu‚t™t Ë{e…u ytÔÞt su ËtÄw ‚Útt …tu‚t™u r«Þ yuðt ¼õ‚s™ ‚u{™u òuE™u «ËL™ ÚtÞt Útft ‚íft¤ QXe™u ‚u{™u ƒtÚt{tk ½t÷e™u {¤u Au. ™u ‚u{™u ‚u ‚u Œuþ™t Ë{t[th …qAu Au. y™u õÞthuf ‚tu WíËð™u ð»tu …tu‚t™u Ë{e…u hne™u, …Ae …tu‚t™e yt¿ttyu fhe™u …hŒuþ{tk s‚tk su ËtÄw ‚u{™u «ËL™ ÚtE™u {¤u Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚s™ W…h «ËL™ ÚtE™u ‚u™t {M‚f W…h …tu‚t™t ƒu ntÚt {qfu Au, y™u õÞthuf ‚tu «ËL™ ÚtE™u ftuEf ¼õ‚s™™t ÓŒÞ™u rð»tu …tu‚t™t [hýth®ðŒ™wk Äthý fhu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™e yt¿tt™u ‚íft¤ …t¤ðt™u EåA‚tu Útftu ‚í…h ÚtÞtu su ftuEf ¼õ‚s™ ‚Útt

W…tuŒT½t‚ «fhý{T

‚u …tu‚t™e yt¿tt™u Yze heíÞu …t¤e™u ytÔÞtu su ftuEf ¼õ‚s™, ‚u™u òuE™u ‚u™e W…h «ËL™ ÚtÞt Útft ‚u™t ÓŒÞ™u rð»tu …tu‚t™tk [hýth®ðŒ yt…u Au. y™u õÞthuf ‚tu ftuEf ¼õ‚s™ W…h «ËL™ ÚtE™u ‚u™u …tu‚t™e «ËtŒe …w»…™t nth yt…u Au, ‚Útt ‚tuht ƒtswƒkÄ yt…u Au, ‚Útt …tu‚t™t ðMºt-yt¼q»tý yt…u Au. y™u yr‚þÞ WŒth Au Mð¼tð su{™tuu yuðt su ©eS {nthts ‚u …tu‚t™u yr‚þÞ r«Þ yuðwk su …ŒtÚto ‚u ¼thu {qÕÞðt¤wk ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u Œuðtu™tu {™{tk ËkfÕ… fh‚tk Útft ‚íft¤ Ëí…tºt™u ŒuE Œu Au, …ý ðth ÷„tz‚t ™Úte, yuðtu Mð¼tð Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t ntÚt …„™e su ytk„¤eÞtu™u {hze™u fztft ð„tzu Au y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™u Ë{e…u ƒuXt su ¼õ‚s™ ‚u{™e …tËu …tu‚t™t ntÚt…„™e ytk„¤eÞtu™u {hztðe™u fztft ð„ztðu Au. y™u õÞthuf ‚tu ftuE «týe™u Œw:¾eÞtu Œu¾e™u yÚtðt Ëtk¼¤e™u ‚íft¤ ŒÞtyu Þwõ‚Útft ‘ht{ ht{ ht{’ yuðe heíÞu ƒtu÷ðt™tu Mð¼tð Au. y™u ð¤e õÞthuf ‚tu nhftuE {™w»Þ™u Œw:¾eÞtu Œu¾e™u ŒÞtyu fhe™u …tu‚t™t r[¥t{tk ¾uŒ™u …t{‚t Útft «ËL™ ÚtE™u ‚u {™w»Þ™wk Œw:¾ x¤u yuðe he‚u yL™ð†trŒf …ŒtÚtuo fhe™u W…fth fhu Au. y™u õÞthuf ‚tu ftuEf™u ftuE {th‚wk ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u ŒÞtyu fhe™u ‚u™u ™ Œu¾e ¾{‚t Útft ‚íft¤ ntUfth fhe™u ‚u™wk r™ðthý fhu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™e yt„¤ ftuEf ‚tu ËtÄw™wk yÚtðt ftuEf nrh¼õ‚™wk ftuE ½Ët‚wk ƒtu÷u ‚u™u Ëtk¼¤e™u ‚u™e W…h …tu‚u f[ðtE òÞ Au, ™u ‚u™tu y™tŒh fhe™u X…ftu Œu Au. y™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™t þheh{tk ftkEf fËh suðwk ntuÞ íÞthu …tu‚t™t ztƒt ntÚt™e ytk„¤eyu fhe™u s{ýt ntÚt™e ™tze™u swðu Au y™u …tu‚u ßÞthu Ë¼t{tkÚte QXu Au íÞthu ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ yÚtðt ‘sÞ Mðtr{™thtÞý’ yu{ fne™u, ™u ËtÄw™u ™{Mfth fhe™u QXðt™tu Mð¼tð Au. y™u ßÞthu …tu‚u …kÚt™u {t„uo ½tuzu [ze™u [t÷u Au, íÞthu õÞthuf ‚tu ÷e÷tyu fhe™u ½tuzt™e ztuf W…h …tu‚t™t yuf …„™u ÷tkƒtu ™t¾e™u ½tuzt™u [÷tðu Au. y™u Ëqyu íÞthu «Út{ ò„‚t Útft ntÚt™e su ytk„¤eytu ‚u r‚÷f fhðt™e …uXu ¼t÷™u rð»tu Q¼e Vuhðu Au. ™u Ëqðt™wk ntuÞ íÞthu …tu‚t™e {t¤t™u {t„e™u s{ýt ntÚt{tk ÷E™u Vuhð‚t Útft Ëqðu Au. y™u …tu‚u …tuZu Au íÞthu …tu‚t™wk {w¾th®ðŒ W½tzwk ht¾e™u …tuZðt™tu Mð¼tð Au. …tu‚u ¼hr™ÿt{tk Ëq‚t ntuÞ ™u ftuEf shtf yze òÞ ‚tu ‚íft¤ Íƒfe™u ò„e òÞ Au ™u ‘‘ftuý Au ?’’ yu{ ‚u™u …qAu Au. ytðe heíÞu ©eS{nthts™e su Mðt¼trðf [uüt ‚u …tu‚t™e M{]r‚™u y™wËthu ÷¾e Au. ™u ƒeS …ý fux÷ef [uüt Au yuðt su ©eS {nthts ‚u{ýu ©e„Zzt{tk hÌtt Útft …tu‚t™t ¼õ‚s™™t ËkþÞ xt¤ðt™u yÚtuo MðÄ{o, ytí{¿tt™, ðihtøÞ, …tu‚t™t MðY…™wk ¿tt™ y™u …tu‚t™e {ntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚ yu …tk[ ðt‚to ËkƒkÄe su su ð[™t{]‚ fÌttk Au, ‚Útt íÞtkÚte ƒeò „t{{tk sE™u su su ð[™t{]‚ fÌttk Au, ‚u{tkÚte fux÷tf rŒðË™tk su ð[™t{]‚, ‚u ©eS{nthts™t su yuftkr‚f ¼õ‚, ‚u{™e «ËL™‚t™u yÚtuo …tu‚t™e su M{]r‚ ™u ƒwrØ ‚u™u y™wËthu ÷¾eyu Aeyu.

¨}ææ¨„: ÐíæïQUç}æÎ¢ ™çÚ~æ¢ Ÿæè{}æü¨êÝæïçÚã ²æï }æÝéc²: J ÐçÆc²ç„ Ÿææïc²ç„ ±æçÐ |ævy²æ ¨ HŒS²„ï ±ñ ÐéM ¯æƒüç¨çh}æì JJ1JJ

>> Er‚ W…tuŒT½t‚ «fhý{T >>1>>

„Z…whÄt{ ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ su™u …tu‚t™wk ½h {t™e™u 29 ð»to ËwÄe hÌtt yu “ „Zzt ” ™t …rðºt ™t{Úte ftuý yòÛÞwwk nþu? ™ð¾kz Äh‚e{tk yt Ät{ Ëðtuo…rh Au. íÞtk™e „r÷ „r÷{tk s ™rn, Äh‚e™t fý fý{tk …hƒúñ™t M…kŒ™tu™e y÷tirff y™w¼qr‚™tu ynuËtË {tºt M{hý fhðtÚte s ÚttÞ Au. Ëk«ŒtÞ™wk ftuE yuðwk þtMºt ™Úte su™e ykŒh „Z…wh™wk ™t{ ™ ntuÞ! yt „Z…wh™e Äh‚e{tk ŒtËíð™tk ytŒþo ŒtŒt¾t[h y™u ÷tzwƒt-Sðwƒt suðt r™»ft{{qŠ‚ ¼õ‚tu™e «u{ Œtuheyu ƒkÄtÞ™u hnu÷t ©enrh r™íÞ …h{nkËtu™e ËtÚtu ¿tt™ „tuce fh‚t, ¼õ‚tu ËtÚtu «§-…rh«§{tk òuzt‚t y™u Þtð‚T [kÿrŒðtfhti {tuût™t y{wÕÞ hËtÞýtu Ë{t™ ð[™t{]‚tu™e ð»tto Út‚e... ©e nrh™t r™ðtË¼q‚ yt „Zzt{tk ŒtŒt¾t[h™tu Œhƒth„Z, yûth ytu h ze, „tu…e™tÚtSŒuð {krŒh, ÷û{eðtze-htÄtðtze y™u suu™t M{hý{tºtÚte sL{ sL{tk‚h™t f÷{»t ™tþ …t{u Au yuðe WL{¥t „k„t(½u÷t™Œe) suðt y™uf …tð™ MÚtt™tu Au.

çÝ…ñ ± ü Ó ææï ù }æë „ ñ H æï ü Ü ï U ù„Ðü ² læï çÝ…æçŸæ„æÝì J Ðí è „æï Ý: ¨±ü Î æ ¨æï ù S„é ŸæèãçÚ{ü } æü Ý ‹ÎÝ: JJ1JJ

ð[™t{]‚ 1 : y¾kz ð]r¥t™wk

Index

*Ëkð‚T1 1876™t {t„þh ËwrŒ 4 [‚wÚteo™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ËtÄw™e òÞ„t™u rð»tu htrºt™u 2 Ë{u …ÄtÞto n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “Ëðo ËtÄ™{tk 3 fÞwk ËtÄ™ fXý Au ?” íÞthu Ëðo ƒúñ[the, ËtÄw ‚Útt „]nMÚt ‚u{ýu …tu‚t™e Ë{sý «{týu W¥th fÞtuo …ý 4 ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u W¥th fheyu su, ¼„ðt™™t MðY…{tk {™™e y¾kz5 ð]r¥t ht¾ðe ‚uÚte ftuE ËtÄ™ fXý ™Úte y™u su {™w»Þ™t {™™e ð]r¥t ¼„ðt™™t MðY…Bttk y¾kz hnu Au ‚u™u ‚uÚte ƒeS yrÄf «trÃ‚ þtMºt{tk fne ™Úte, ftk su ¼„ðt™™e {qŠ‚ Au ‚u ‚tu ®[‚t{rý ‚wÕÞ Au. su{ ®[‚t{rý ftuEf …whw»t™t ntÚt{tk *ð[. 1, ‚t. 20-11-1819, hrððth. 1. W¥th yLtu ÃtrùBt ÇtthítBttk “WßsiLt” Ltt htò rÔt¢BttrŒíGtu “rÔt¢Bt ËkÔtítT”Lte ~tYytít fhuÕt. W¥thÇtthítBttk yt ËkÔtíËhLtwk LtÔtwk Ôt»to åtiºt ËwrŒ 1 ÃtzÔttÚte ÚttGt Au yLtu ÃtrùBt (øtwshtít)Bttk ftŠítf ËwrŒ ÃtzÔttÚte LtÔtwk Ôt»to «thkÇt ÚttGt Au. Aíttk htsMÚttLtBttk fuxÕttf «tkítBttk yLtu øtwshtítLtt Ëtiht»xÙ-fåA «Œu~tBttk y»ttZ ËwŒ 1 ÃtzÔttÚte LtÔtwk Ôt»to ~tY Útítw.k ‚uÚte “yt»ttZe ËkÔtítT” BttLtÔttBttk

ytÔtítwk yLtu yt “ÔtåtLttBt]ít” øtúLÚtBttk ÃtÛt ítu «BttÛtu s BttË rítrÚt rLtŒuo~t fhuÕt Au; Ltrn fu ftŠítfe ËkÔtítT. 2. ðtËwŒuð ™thtÞý™e ËkæÞt yth‚e ÚtÞt …Ae. 3. ¼„ðt™™e «ËL™‚t™t fthý¼q‚ MðÄ{o, ‚… ytrŒf W…tÞ. 4. ÞÚttÚto. 5. ‚i÷Äthtð‚T yrðÂåAL™.

„.«.1

ntuÞ ‚u …wY»t su su …ŒtÚto™u ®[‚ðu ‚u ‚u «tÃ‚ ÚttÞ Au, ‚u{ ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu su™t {™™e y¾kz ð]r¥t hnu Au ‚u ‚tu Sð, Eïh, {tÞt y™u ƒúñ yu{™tk MðY…™u1 òu òuðt™u EåAu ‚tu ‚íft¤ Œu¾u Au, ‚Útt ðifwkX, „tu÷tuf, ƒúñ{ntu÷ yu ytrŒf su su ¼„ðt™™tk Ät{ Au ‚u™u …ý Œu¾u Au, {txu ¼„ðt™™t MðY…{tk y¾kz ð]r¥t ht¾ðe ‚uÚte ftuE fXý ËtÄ™ …ý ™Úte y™u ‚uÚte ftuE {tuxe «trÃ‚ …ý ™Úte.” íÞth …Ae nrh¼õ‚ þuX „tuðÄo™¼tEyu2 ©eS{nthts «íÞu «&™ …qAâtu su, “su™u ¼„ðt™™e {tÞt fnu Au ‚u™wk Y… þwk Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fh‚tk su …ŒtÚto3 ytzwk ytðe™u ytðhý fhu ‚u™u {tÞt4 fneyu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ßÞthu …k[¼q‚™t Œun™u {qfe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au, íÞthu ‚u fuðt Œun™u …t{u Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ä{ofw¤™u ytr©‚ yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Au ‚u ¼„ðt™™e EåAtyu fhe™u ƒúñ{Þ5 Œun™u …t{u Au y™u ßÞthu Œun™u {qfe™u ¼„ðt™™t Ät{ «íÞu òÞ Au íÞthu ftuEf ‚tu „Áz W…h ƒuËe™u òÞ Au y™u ftuEf ‚tu hÚt W…h ƒuËe™u òÞ Au y™u ftuEf ‚tu rð{t™ W…h ƒuËe™u òÞ Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au, ‚u™u Þtu„Ë{trÄðt¤t Au ‚u «íÞût Œu¾u Au.” …Ae nrh¼õ‚ X¬h nhSyu6 ©eS{nthts™u …qAâwk su, “fux÷tkf ‚tu ½ýt rŒðË ËwÄe ËíËk„7 fhu Au ‚tu …ý ‚u™u suðe …tu‚t™t Œun y™u Œun™tk ËkƒkrÄ™u rð»tu „tZ «er‚ Au ‚uðe ËíËk„{tk „tZ «er‚ ™Úte Útt‚e ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ëk…qýo òÛÞt{tk ytÔÞwk ™Úte. y™u su ËtÄw™u Ëk„u fhe™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ …rh…qýo òÛÞt{tk ytðu Au ‚u ËtÄw ßÞthu …tu‚t™t Mð¼tð8 W…h ðt‚ fhu Au íÞthu ‚u Mð¼tð™u 1. …]ÚtfT …]ÚtfT. 2. Bttkøthtu¤Ltt ÔtrÛtfÇtõít 3. Mºte, …wºt-Ä™trŒf. 4. {tÞtÚte ŒuntrŒf{tk ynk{{‚t ÚttÞ Au ‚uÚte rMºtÞtrŒf …ŒtÚto™tu ËkfÕ… ÚttÞ Au ‚u yL‚htÞY… ÚtðtÚte y¾kz æÞt™ Út‚wk ™Úte.

5. rŒÔÞ [i‚LÞ{Þ 6. øtZÃtwhLtt ÔtítLte 7. ÇtøtÔttLt, ËíÃtwY»t, ËØBto yLtu ËítT ~ttMºt, yt åtthLttu Ëkøt. 8. {tntíBÞ¿tt™{tk rðhtuÄe ft{ ÷tu¼trŒf

„.«.1-2

{qfe þf‚tu ™Úte, y™u ‚u ðt‚™t fh™tht su ËtÄw ‚u™tu yð„wý1 ÷u Au, ‚u …t…u2 fhe™u ËíËk„{tk „tZ «er‚ Útt‚e ™Úte ftk su, “yLÞ3 MÚt¤™u rð»tu su …t… fÞtO ntuÞ ‚u Ëk‚™u Ëk„u fhe™u òÞ y™u Ëk‚™u rð»tu su …t… fhu Au ‚u …t… ‚tu yuf Ëk‚™t y™w„ún4 rð™t ƒeò ftuE ËtÄ™u5 fhe x¤‚tk ™Úte. ‚u þtMºt{tk fÌtwk Au su : 6

¥‹²ÿæï ~ æï Üë „ ¢ ÐæÐ¢ „èƒü ÿ æï ~ ææïï ç±Ýà²ç„ J „èƒü ÿ æï ï ~ æï Üë „¢ ÐæÐ¢ ±…í H ï Ð æï |æç±c²ç„ JJ

‚u {txu Ëk‚™tu yð„wý òu ™ ÷u ‚tu yu™u ËíËk„{tk ÿZ «er‚ ÚttÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 1 >>

ð[™t{]‚ 2 : ºtý «fth™t ðihtøÞ™wk *Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 5 …k[{e™u rŒðËu ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {Þtht{ ¼èu7 ©eS{nthts «íÞu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c yu ºtý «fth™tu su ðihtøÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ‚u fntu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “W¥t{ ðihtøÞ su™u ntuÞ ‚u …h{uïh™e yt¿ttyu fhe™u yÚtðt …tu‚t™t «thçÄf{o ðþu fhe™u ÔÞðnth{tk hnu …ý ‚u ÔÞðnth{tk s™fhtò™e …uXu ÷tu…tÞ ™rn y™u þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu …k[ «fth™t su W¥t{ rð»tÞ ‚u …tu‚t™t «thçÄ y™wËthu «tÃ‚ ÚttÞ ‚u™u ¼tu„ðu …ý «er‚yu hrn‚ WŒtË Útftu ¼tu„ðu y™u W…tÞÚte ™rn.” yu{ M{]r‚{tk fÌtwk Au. * ð[. 2, ‚t. 21-11-1819, Ëtu{ðth 1. yt ‚tu yrððufe Au, yufŒuþe ¿tt™ðt¤t Au, 5. «tÞÂù¥ttrŒf. Œe½oŒþeo ™Úte, ÔÞðnth™u òý‚t ™Úte, fuð¤ 6. yLÞûtuºt{tk su …t… fÞto ntuÞ ‚u ‚{t{ …t…tu ‚eÚtoûtuºt{tk ™tþ …t{u Au. y™u ‚eÚtoûtuºt{tk fhu÷wk ðt‚to fhðt{tk [‚wh Au EíÞtrŒf. …t… ð@÷u… ÚttÞ Au. yÚtto‚T su{ ð@™tu «nth 2. yð„wýY…. ÔÞÚto ™Úte s‚tu ‚u{ ‚eÚto™wk …t… ™tþ ™Úte Út‚wk. 3. ‘‘¥‹²ÿæï ~ æï . ..’’ yt &÷tuftu™tu ‚tí…ÞtoÚto Au. 4. “su™tu y…htÄ fhu ‚u™u s «ËL™ fhðtÚte ‚u (MfLŒ…whtý) Œtu»t{tkÚte þwØ ÚttÞ Au, ƒeò «tÞÂù¥ttrŒf 7. BttÛttÔtŒhLtt çtútñÛt Çtõít.

Index

„.«.2-3

‚u rð»tÞ yu™u ÷tu…e þfu ™rn y™u ‚u™tu íÞt„ {tu¤tu ™ …zu y™u ‚u rð»tÞ™u rð»tu r™hk‚h Œtu»t™u Œu¾‚tu hnu y™u rð»tÞ™u þºtw suðt òýu y™u Ëk‚, Ë‚TþtMºt y™u ¼„ðt™™e Ëuðt ‚u™tu r™hk‚h Ëk„ ht¾u y™u Œuþ, ft¤, Ëk„, ytrŒf òu fXý ytðe …zu ‚tu …ý yu™e su yuðe Ë{sý ‚u {tu¤e …zu ™rn, ‚u™u W¥t{ ðihtøÞðt¤tu fneyu. y™u su™u {æÞ{ ðihtøÞ ntuÞ ‚u …ý W¥t{ yuðt su …k[ «fth™t rð»tÞ ‚u™u ¼tu„ðu …ý ‚u{tk ytËõ‚ ™ ÚttÞ y™u òu Œuþ, ft¤, Ëk„ fXý «tÃ‚ ÚttÞ ‚tu rð»tÞ™u rð»tu ƒkÄtE òÞ y™u ðihtøÞ {kŒ …ze òÞ ‚u™u {æÞ{ ðihtøÞðt¤tu fneyu. y™u su fr™c ðihtøÞðt¤tu ntuÞ ‚u™u Ët{tLÞ1 y™u Œtu»tÞwõ‚ yuðt …k[rð»tÞ òu «tÃ‚ ÚttÞ y™u ‚u™u ¼tu„ðu ‚tu ‚u{tk ™ ƒkÄtÞ y™u òu Ëtht …k[rð»tÞ «tÃ‚ ÚttÞ y™u ‚u™u ¼tu„ðu ‚tu ‚u{tk ƒkÄtE òÞ ‚u™u {kŒ ðihtøÞðt¤tu fneyu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 2 >>

ð[™t{]‚ 3 : ÷e÷t[rhºt Ëk¼the ht¾ðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 6 AX™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t, y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ yk‚h{tk y¾kz2 Œu¾t‚e ntuÞ, ‚uýu …ý ¼„ðt™u su su yð‚thu fhe™u su su MÚtt™f™u rð»tu su su ÷e÷t fhe ntuÞ ‚u Ëk¼the ht¾ðe y™u ƒúñ[the, ËtÄw ‚Útt ËíËk„e ‚u™e ËtÚtu nu‚ ht¾ðwk y™u yu Ëðo™u Ëk¼the ht¾ðt. ‚u þt ËtÁ su, fŒtr… Œun {qõÞt Ë{u ¼„ðt™™e {qŠ‚ ¼q÷e sðtÞ ‚tu …ý ¼„ðt™u su MÚtt™f™u rð»tu ÷e÷t fhe ntuÞ, ‚u òu Ëtk¼he ytðu yÚtðt ËíËk„e Ëtk¼he ytðu yÚtðt ƒúñ[the ™u ËtÄw Ëtk¼he ytðu ‚tu ‚u™u Þtu„u fhe™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ …ý Ëtk¼he ytðu y™u ‚u Sð {tuxe …Œðe™u …t{u y™u ‚u™wk ½ýwk Yzwk ÚttÞ, ‚u {txu y{u {tuxt {tuxt rð»ýwÞt„ fheyu Aeyu * ð[. 3, ‚t. 22-11-1819, {k„¤ðth 1. ËtÄthý ûtwÿ-yÕ….

2. r™hk‚h ºtý yðMÚtt{tk

„.«.3-4

‚Útt sL{tü{e y™u yuftŒþe ytrŒf ðú‚™t ð»ttuoð»to WíËð fheyu Aeyu. y™u ‚u{tk ƒúñ[the, ËtÄw, ËíËk„e™u ¼u¤t fheyu Aeyu y™u òu ftuEf …t…e Sð ntuÞ y™u ‚u™u …ý òu yu{™e yk‚ft¤u M{]r‚ ÚtE ytðu, ‚tu ‚u™u ¼„ðt™™t Ät{™e «trÃ‚ ÚttÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 3 >>

ð[™t{]‚ 4 : ™thŒS™t suðe E»Þto fhðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 7 ËÃ‚{e™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™u …hM…h E»Þto1 ™ fhðe.” íÞthu yt™kŒt™kŒMðt{e ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! E»Þto ‚tu hnu Au.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “E»Þto fhðe ‚tu ™thŒS™t suðe fhðe, su{ ‘yuf Ë{Þ™u rð»tu ™thŒS y™u ‚wkƒhw yu ƒu ðifwkX™u rð»tu ÷û{e™thtÞý™tk Œþo™ fhðt „Þt, ‚u ÷û{e™thtÞý yt„¤ ‚wkƒhwyu „t™ fÞwO. ‚uýu fhe™u ÷û{eS ‚Útt ™thtÞý yu ƒuÞ «ËL™ ÚtE™u ‚wkƒhw™u …tu‚t™tk ðMºt, yt¼q»tý ytÃÞtk. íÞthu ™thŒS™u ‚wkƒhw W…h E»Þto ytðe su, ‘nwk ‚wkƒhw™t suðe „t™rðãt þe¾wk y™u ¼„ðt™™u «ËL™ fÁk.’ …Ae ™thŒS „t™rðãt þe¾‚t nðt y™u ¼„ðt™ yt„¤ „t‚t nðt, íÞthu ¼„ðt™u fÌtwk su, ‘‚{™u ‚wkƒhw™t suðwk „t‚tk ™Úte ytðz‚wk.’ …Ae ð¤e rþð W…h ‚… fhe™u rþðÚtfe ðh …t{e™u „t™rðãt þe¾e™u ¼„ðt™ yt„¤ „tð‚t nðt ‚tu …ý ¼„ðt™ yu™e „t™rðãt W…h «ËL™ ™ ÚtÞt. yuðe he‚u Ët‚ {Lðk‚h2 ËwÄe „t™rðãt þeÏÞt y™u ¼„ðt™ yt„¤ „tÞwk ‚tu …ý ¼„ðt™ «ËL™ ™ ÚtÞt, …Ae ‚wkƒhw …tËu „t™rðãt þeÏÞt y™u ©ef]»ý¼„ðt™ yt„¤ îtrhft{tk „tð‚t n‚t, íÞthu ©ef]»ý¼„ðt™ «ËL™ ÚtÞt y™u …tu‚t™tk ðMºt, y÷kfth ™thŒS™u ytÃÞtk, íÞthu ™thŒSyu ‚wkƒhw ËtÚtu E»Þto {u÷e. {txu E»Þto fhðe 2. ƒu yƒs Ëtu¤ fhtuz ð»to * ð[. 4, ‚t. 23-11-1819, ƒwÄðth, 1. …tu‚t™u Ë{t™ ƒeò ftuE™tu WŒÞ Ën™ ™ ÚttÞ ‚u.

„.«.4-5-6

‚tu yuðe fhðe su, su™e W…h E»Þto ntuÞ ‚u™t suðt „wý™u „úný fhðtk y™u …tu‚t™t yð„wý™u íÞt„ fhðtk y™u ‚uðwk ™ ÚtðtÞ y™u su E»Þtoyu fhe™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun ÚttÞ ‚uðe E»Þto™tu ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Ëðo «fthu íÞt„ fhðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 4 >>

ð[™t{]‚ 5 : æÞt™™t yt„ún™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 8 yü{e™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “htrÄftyu Ërn‚ yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u™wk æÞt™ fhðwk y™u ‚u æÞt™ fh‚tk {qŠ‚ ÓŒÞ™u rð»tu ™ Œu¾tÞ ‚tu …ý æÞt™ fhðwk …ý ftÞh ÚtE™u ‚u æÞt™™u {qfe Œuðwk ™rn, yuðe he‚™t su yt„únðt¤t Au ‚u™e W…h ¼„ðt™™e {tuxe f]…t1 ÚttÞ Au y™u yu™e ¼Âõ‚yu fhe™u ¼„ðt™ yu™u ð~t ÚtE òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 5 >>

ð[™t{]‚ 6 : rððufe-yrððufe™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ËíËk„{tk2 su rððufe3 Au ‚u ‚tu rŒðËu rŒðËu …tu‚t™u rð»tu yð„wý™u Œu¾u Au y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu „wý™u Œu¾u Au y™u ¼„ðt™ ™u ËtÄw …tu‚t™t rn‚™u yÚtuo fXý * ð[. 5, ‚t. : 24-11-1819, „wÁðth * ð[. 6, ‚t. 25-11-1819, þw¢ðth 1. …tu‚t™e {qŠ‚™t Œþo™ yt…ðt Y….

2. WØð Ëk«ŒtÞ{tk, 3. Ë‚T yË‚T™t ¿tt™ðt¤tu

„.«.6-7

ð[™ fnu Au ‚u™u …tu‚t™tk rn‚fthe {t™u Au y™u Œw:¾ ™Úte ÷„tz‚tu, ‚u ‚tu rŒðËu rŒðËu ËíËk„™u rð»tu {tuxâ…™u …t{u Au y™u su yrððufe Au ‚u ‚tu su{ su{ ËíËk„ fhu Au y™u ËíËk„™e ðt‚ Ëtk¼¤u Au ‚u{ ‚u{ …tu‚t™u rð»tu „wý …hXu Au y™u ¼„ðt™ ™u Ëk‚ yu™tu Œtu»t Œu¾tze™u yu™e yt„¤ ðt‚ fhu Au, ‚u ðt‚™u {t™u fhe™u yð¤e ÷u Au y™u ðt‚™t fh™tht™tu yð„wý ÷u Au, ‚u ‚tu rŒðËu rŒðËu ½x‚tu òÞ Au y™u ËíËk„{tk «r‚ctrn™ ÚtE òÞ Au. {txu …tu‚t™u rð»tu su „wý™wk {t™ ‚u™tu íÞt„ fhe™u, þqhðeh ÚtE™u, ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u rð»tu rðïtË ht¾u ‚tu yu™tu yrððuf x¤e òÞ Au y™u ËíËk„{tk {tuxâ…™u …t{u Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 6 >>

ð[™t{]‚ 7 : yLðÞ-ÔÞr‚huf™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„~th ËwrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þtMºt{tk ßÞtk ßÞtk yæÞtí{ðt‚to1 ytðu Au ‚u ftuE™u2 Ë{ò‚e ™Úte y™u ¼ú{e sðtÞ Au. {txu yu yæÞtí{ðt‚to su{ Au ‚u{ ÞÚttÚto…ýu y{u fneyu Aeyu ‚u Ëðo Ëtk¼¤tu su, MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý yu ºtý Œun™u rð»tu yuftí{…ýu3 su ð‚oðwk ‚u yu Sð™wk yLðÞ…ýwk4 Au y™u yu ºtý ŒunÚte …]Útõ…ýu5 Ë¥tt{tºt6 su fnuðtu ‚u Sð™wk ÔÞr‚huf…ýwk7 Au ‚Útt rðhtx, Ëwºttí{t y™u yÔÞtf]‚ yu ºtý þhehu Ërn‚ su Eïh™u fnuðt ‚u Eïh™wk yLðÞ…ýwk Au y™u yu ºtý þhehÚte …]ÚtfT™u Ë¥tt{tºt…ýu fnuðt ‚u Eïh™wk ÔÞr‚huf…ýwk Au, ‚Útt {tÞt y™u {tÞt™tk ftÞo su y™k‚fturx ƒúñtkz ‚u™u rð»tu ÔÞt…f…ýu su yûthƒúñ™u fnuðt ‚u yu™wk yLðÞ…ýwk Au *ð[. 7, ‚t. 26-11-1819, þr™ðth 1.ytíBtt-ÃthBttíBttLtt MÔtYÃt¿ttLtr™Y…ýLte Ôttítto 2. rðît™tu™u …ý 3. MÚtq¤trŒ ŒunLtus ÃttuíttLtwk MÔtYÃt BttLteLtu 4. MÚtq¤trŒ Œun ‚u s nwk Awk yuðwk yuf‚t…ýwk ŒuntrŒ{tk.

5. r[ÿq……ýw,k MðÞk«ftþ…ýwk y™u yAuã y¼uã…ýwk ð„uhu. 6. ºtÛt Œun ºtÛt øtwÛttrŒf BttrGtf ÇttÔtÚte Ãth ¿ttLt MÔtYÃt 7. r¼L™‚t-ŒuntrŒÚte swŒt…ýwk.

„.«.7-8

y™u yu ËðoÚte ÔÞr‚huf ËÂå[Œt™kŒ…ýu su yûthƒúñ™u fnuðt ‚u yu™wk ÔÞr‚huf…ýwk Au ‚Útt yûthƒúñ, Eïh, Sð, {tÞt y™u {tÞt™tk ftÞo su ƒúñtkz yu{™u rð»tu su ©ef]»ý¼„ðt™™u yk‚Þtor{…ýu fnuðt y™u r™Þk‚t…ýu fnuðt, ‚u yu ¼„ðt™™wk yLðÞ…ýwk Au y™u yu ËðoÚte …]ÚtfT…ýu fhe™u …tu‚t™t „tu÷tufÄt{™u rð»tu su ƒúñßÞtur‚ ‚u™u rð»tu hÌtt Au yu{ su fnuðwk ‚u yu ¼„ðt™™wk ÔÞr‚huf…ýwk Au y™u yu …whw»ttu¥t{¼„ðt™, yûthƒúñ, {tÞt, Eïh y™u Sð yu su …tk[ ¼uŒ1 ‚u y™trŒ2 Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 7 >>

ð[™t{]‚ 8 : ErLÿÞtu™e r¢Þt™u ¼„ðt™ y™u Ëk‚™e Ëuðt{tk htÏÞt™wk *Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ErLÿÞtu™e su r¢Þt Au ‚u™u òu ©ef]»ý¼„ðt™ y™u ‚u™t ¼õ‚™e Ëuðt™u rð»tu ht¾u ‚tu yk‚:fhý þwØ3 ÚttÞ Au y™u y™k‚ ft¤™tk su …t… Sð™u ð¤øÞtk Au ‚u™tu ™tþ ÚtE òÞ Au. òu ErLÿÞtu™e ð]r¥tytu™u Mºte ytrŒf™t rð»tÞ{tk «ð‚toðu Au, ‚tu yu™wk yk‚:fhý ¼úü4 ÚttÞ Au y™u fÕÞtý™t {t„o Útfe …ze òÞ Au. {txu þtMºt{tk su he‚u rð»tÞ™u ¼tu„ÔÞt™wk fÌtwk Au ‚uðe he‚u r™Þ{{tk hne™u rð»tÞ™u ¼tu„ððt, …ý þtMºt™e {ÞtoŒt™wk WÕ÷k½™ fhe™u ¼tu„ððt ™rn. y™u ËtÄw™tu Ëk„ ht¾ðtu y™u fwËk„™tu íÞt„ fhðtu y™u ßÞthu yu fwËk„™tu íÞt„ fhe™u ËtÄw™tu Ëk„ fhu Au íÞthu yu™u Œun™u rð»tu su ynkƒwrØ Au ‚u r™ð]r¥t …t{u Au y™u Œun™tk ËkƒkÄe™u rð»tu su {{íðƒwrØ Au ‚u r™ð]r¥t …t{u Au y™u ¼„ðt™™u rð»tu yËtÄthý «er‚ ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™ rð™t yLÞ™u rð»tu ðihtøÞ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 8 >> * ð[. 8, ‚the¾ : 27-11-1819, hrððth 1. MðY…Úte …hM…h r¼L™…ýwk. 2. r™íÞ-yti…trÄf ™rn.

3. ht„ îu»ttrŒ Œtu»tu hrn‚. 4. ht„trŒ Œtu»tðt¤wk.

Index

„.«.9-10

ð[™t{]‚ 9 : ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ™ EåAðt™wk *Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©ef]»ý¼„ðt™™tu «íÞût…ýu r™ùÞ fÞtuo ntuÞ, y™u ‚u™e ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ, y™u ‚u™tk Œþo™ fh‚tu ntuÞ, ‚tu …ý su …tu‚t™u …qýoft{ ™ {t™u y™u yk‚:fhý{tk LÞq™‚t ð‚uo su, ‘„tu÷tuf, ðifwkXtrŒf Ät{™u rð»tu su yt ™u yt ¼„ðt™™wk ‚uòu{Þ Y… Au ‚u {™u ßÞtk ËwÄe Œu¾tÞwk ™Úte íÞtk ËwÄe {tÁk …rh…qýo fÕÞtý ÚtÞwk ™Úte’ yuðwk su™u y¿tt™ ntuÞ ‚u™t {w¾Úte ¼„ðt™™e ðt‚ …ý ™ Ëtk¼¤ðe y™u su «íÞût ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ r™ct ht¾u Au y™u ‚u™u Œþo™u fhe™u s …tu‚t™u …rh…qýo {t™u Au y™u ƒeswk ftkE ™Úte EåA‚tu ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ …tu‚u ƒ¤tífthu …tu‚t™t Ät{™u rð»tu su …tu‚t™tk yiïÞo Au y™u …tu‚t™e {qŠ‚Þtu Au ‚u™u Œu¾tzu Au, {txu su™u ¼„ðt™™u rð»tu y™LÞ r™ct ntuÞ ‚u™u «íÞût ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ftkE EåAðwk ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 9 >>

ð[™t{]‚ 10 : f]‚Î™e™w-k Ëuðfht{™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 13 ‚uhË™u rŒðË ©eS{nthts ©eøtZzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u ðUfxtrÿÚte Ëu‚wƒkÄ ht{uïh s‚t n‚t íÞtk yuf Ëuðfht{ ™t{u ËtÄw n‚tu. ‚u ©e{ŒT¼t„ð‚trŒf …whtý™u ¼ÛÞtu n‚tu. ‚u {t„o{tk [t÷‚tk {tkŒtu …zâtu, ‚u™e …tËu Yr…Þt nòh™e Ëtu™t{ntuh n‚e …ý [tfhe™tu fh™thtu ftuE ™rn {txu htuðt ÷tøÞtu. …Ae *ð[. 9, ‚the¾ : 28-11-1819, Ëtu{ðth

*ð[. 10, ‚t. 29-11-1819, {k„¤ðth

„.«.10-11

‚u™u y{u fÌtwk su, ‘ftkE ®[‚t ht¾þtu{t, ‚{the [tfhe y{u fheþwk.’ …Ae „t{™u ƒnth yuf fu¤tk™e Vw÷ðtze n‚e ‚u{tk yuf ðz™wk ð]ût nítw. ‚u ðzLtt ð]ût™u rð»tu nòh ¼q‚ hnu‚tk …ý ‚u ËtÄw ‚tu [t÷e þfu yuðtu hÌttu ™rn y™u yr‚þÞ {tkŒtu ÚtÞtu, ‚u W…h y{™u yr‚þÞ ŒÞt ytðe. …Ae ‚u Xuftýu y{u ‚u ËtÄw™u fu¤™tk …ºt ÷tðe™u ntÚt yuf Ÿ[e …Útthe fhe yt…e y™u ‚u ËtÄw™u ÷tune¾kz …uxƒuËýwk1 n‚wk ‚u™u y{u Ätu‚t y™u [tfhe fh‚t y™u ‚u ËtÄw …tu‚t™u sux÷wk òuEyu ‚ux÷wk y{the …tËu ¾tkz, Ëtfh, ½e, yL™ ‚u …tu‚t™t Yr…Þt yt…e™u {k„tð‚tu, ‚u y{tu ÷tðe™u htkÄe ¾ðhtð‚t y™u y{tu ðM‚e{tk sE™u s{e ytð‚t y™u ftuEf rŒðË ‚tu y{™u ðM‚e{tk yL™ {¤‚wk ™rn, íÞthu y{thu W…ðtË Út‚tu ‚tu …ý ftuE rŒðË ‚u ËtÄwyu y{™u yu{ fÌtwk ™rn su, ‘y{ …tËu ÿÔÞ Au ‚u yt…ýu ƒu™u ftsu hËtuE fhtu y™u ‚{u …ý y{ ¼u¤t s{tu.’ …Ae yu{ Ëuðt fh‚u Útfu ‚u ËtÄw ƒu {tËu ftkEf Ëtòu ÚtÞtu. …Ae Ëu‚wƒkÄ ht{uïh™u {t„uo [tÕÞt, íÞthu ‚u™tu ¼th {ý yuf n‚tu ‚u y{the …tËu W…ztð‚tu y™u …tu‚u ‚tu yuf {t¤t ÷E™u [t÷‚tu y™u Œunu …ý Ëtòu y™u yuf þuh ½e s{e™u …[tðu yuðtu Ë{Úto ÚtÞtu ‚tu …ý ¼th y{the …tËu W…ztðu y™u …tu‚u y{Úttu [t÷u y™u y{the «f]r‚ ‚tu yuðe n‚e su, ‘¼th ™t{u ‚tu yuf Y{t÷ …ý ht¾‚t ™rn.’ {txu ‚u™u ËtÄw òýe™u y{u yu™tu {ý yuf™tu ¼th W…tze [t÷‚t. yuðe he‚u ‚u ËtÄw™e y{u [tfhe fhe™u Ëtòu fÞtuo …ý ‚u ËtÄwyu y{™u yuf …iËt¼th yL™ ytÃÞwk ™rn, ÃtAe yBtu ítuLtu f]ítÎLte òÛteLtu ítuLtt ËkøtLttu íGttøt fGttuo. yuÔte heítu su {™w»Þ fÞto f]íÞ™u ™ òýu ‚u™u f]‚æ™e òýðtu, y™u ftuEf {™w»Þu ftkEf …t… fÞwO ntuÞ y™u ‚uýu ‚u …t…™wk ÞÚttþtMºt «tÞrù‚ fÞwO ntuÞ y™u ð¤e ‚u™u ‚u …t…u Þwõ‚ su fnu ‚u™u …ý ‚u f]‚æ™e suðtu …t…e òýðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 10 >>

ð[™t{]‚ 11 : ðtË™t™wk ‚Útt yuftkr‚f ¼õ‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwŒe 14 [tiŒþ™u rŒðË ©eS{nthts * ð[. 11, ‚t. 30-11-1819, ƒwÄðth

1. yr‚þÞ Ítzt™e ykŒh ÷tune …zðwk.

„.«.11-12

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ðtË™t™wk þwk Y… Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…qðuo su rð»tÞ ¼tu„ÔÞt ntuÞ Ltu ŒeXt ntuÞ y™u Ëtk¼éÞt ntuÞ ‚u™e su yk‚:fhý™u rð»tu EåAt ð‚uo ‚u™u ðtË™t fneyu y™u ð¤e su rð»tÞ ¼tu„ÔÞt{tk ™ ytÔÞt ntuÞ ™u ‚u™e su yk‚:fhý™u rð»tu EåAt ð‚uo ‚u™u …ý ðtË™t fneyu.” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ fu™u fneyu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™ rð™t ƒeS ftuE ðtË™t ™ ntuÞ y™u …tu‚t™u ƒúñY… {t™e™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ ‚u™u yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 11 >>

ð[™t{]‚ 12 : ‚¥ðtuLttk ÷ûtý™wk ‚Útt Wí…r¥t™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ËwrŒ 15 …wLt{™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “s„‚™tk fthý yuðtk su …whw»t, «f]r‚, ft¤ y™u {n¥t¥ðtrŒf [tuðeþ ‚¥ð yu{™tk MðY…™u ßÞthu yu Sð òýu Au, íÞthu …tu‚t™u rð»tu hne su yrðãt1 y™u ‚u™tk ftÞo yuðtk su [tuðeË ‚¥ð ‚u™tk ƒkÄ™ Útfe {wftÞ Au. íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu{™wk MðY… fu{ òÛÞt{tk ytðu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu{™tk MðY… ‚tu yu{™tk ÷ûtý™u òýðu fhe™u sýtÞ Au. ‚u ÷ûtý fneyu Aeyu su, «f]r‚™tk r™Þk‚t * ð[. 12, ‚t. 1-12-1819, „wYðth

1. BttGtt.

„.«.12

™u «f]r‚ Útfe rðò‚eÞ1 ™u y¾kz2 ™u y™trŒ3 ™u y™k‚4 ™u ËíÞ5 ™u MðÞkßÞtur‚6 ™u Ëðo¿t ™u rŒÔÞ rð„ún7 ™u Ë{„ú ytfth{tºt™e «ð]r¥t™t fthý y™u ûtuºt¿t8 yuðt …wY»t Au, y™u su «f]r‚ Au ‚u rºt„wýtí{f9 Au ™u szr[Œtí{f10 Au ™u r™íÞ Au ™u r™Šðþu»t 11 y™u {nŒtrŒf Ë{„ú ‚¥ð y™u Sð{tºt ‚u™wk ûtuºt Au y™u ¼„ðt™™e þÂõ‚ Au, y™u „wýËtBÞ12 ™u r™Šðþu»t yuðe su {tÞt ‚u™tu su ûttu¼13 fhu Au ‚u™u ft¤ fneyu.” nðu {n¥tíðtrŒf su ‚¥ð ‚u™tk ÷ûtý fneyu ‚u Ëtk¼¤tu, su r[¥t™u y™u {n¥t¥ð™u y¼uŒ…ýu òÛtðwk y™u su {n¥t¥ð™u rð»tu Ëqû{Y…u fhe™u Ë{„ú s„‚ hÌtwk Au y™u …tu‚u r™Šðfth Au ™u «ftþ{t™ Au ™u MðåA Au ™u þwØË¥ð{Þ14 Au y™u þtk‚ Au. nðu ynkfth™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, ynkfth su ‚u rºt„wýtí{f15 Au y™u ¼q‚{tºt, ErLÿÞtu, yk‚:fhý, Œuð‚t y™u «tý yu Ëðuo™e Wí…r¥t™wk fthý Au y™u yu™u rð»tu þtk‚…ýwk Au, ½tuh…ýwk Au y™u rð{qZ…ýwk Au. nðu {™™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, {™ su ‚u Mºte ytrŒf …ŒtÚto™e su Ë{„ú ft{™t ‚u™e Wí…r¥t™wk ûtuºt Au y™u ËkfÕ… rðfÕ…Y… Au y™u Ë{„ú ErLÿÞtu™wk r™Þk‚t Au. nðu ƒwrØ™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, ƒwrØ™u rð»tu …ŒtÚto {tºt™wk ¿tt™ hÌtwk Au y™u Ë{„ú ErLÿÞtu™u rð»tu su rðþu»t ¿tt™ Au ‚u ƒwrØ ð‚u Au y™u su ƒwrØ™u rð»tu ËkþÞ, r™ùÞ, r™kÿt y™u M{]r‚ yu hÌttk Au. y™u ©tuºt, íðfT, [ûtw, hË™t, ½útý, ðtfT, …trý, …tŒ, …tÞw y™u W…MÚt yu su Œþ ErLÿÞtu ‚u{™wk ÷ûtý ‚tu yu Au su, …tu‚…tu‚t™t rð»tÞ{tk «ð‚oðwk. nðu …k[ {tºtt™tk16 ÷ûtý fneyu Aeyu, ‚u{tk þçŒ™wk ÷ûtý ‚tu yu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

MÔtYÃt-MÔtÇttÔtÚte «f]rít Útfe rÔtÕtûtÛt su™tu ¾kz-¼t„ ™Úte. su™tu ytrŒ-Wí…Â¥t ™Úte. su™tu yL‚-™tþ ™Úte. ºtý ft¤{tk …ý su™tu MðY…™tu ƒtÄ ™Úte. MÔtGtk «ft~tYÃt, ƒeò™u ytrÄ™ «ftþ ™rn. yBttrGtf ~thehÔtt¤t BttGtt yLtu ítuLtt ftGtoLtu òÛtLttht. Ë¥Ôt, hs yLtu ítBt. yt ºtÛt øtwÛt suBttk hnuÕtt Au ítu,

10. {tÞt MðÞk sz Au A‚tk Sð y™u Eïh, yt ƒL™u r[¥t ‚¥ðtu ‚u™e ËtÚtu òuztÞu÷t ntuðtÚte sz r[Œtí{f fnuðtÞ Au. 11. fthÛt yÔtMÚttBttk Ãt]rÚtÔGttrŒ rÔt~tu»t hrnít. 12. Ë¥ÔttrŒ ºtÛt øtwÛtLtt WŒTÇtÔt-yrÇtÇtÔt YÃt Ôti»tBGt hrnít. 13. „wý™e rð»t{‚t. 14. hòuøtwÛt yLtu ítBttuøtwÛtLtt yk~t hrnít ~twØË¥Ôt øtwÛtBtGt. 15. ËtÂ¥Ôtf, htsË, íttBtË. 16. …k[ {nt¼q‚™t fthýY… þçŒtrŒ …tk[™t.

„.«.12

Au su, þçŒ su ‚u yÚto {tºt™tu yt©Þ1 Au y™u ÔÞðnth {tºt™tu fthý Au y™u ƒtu÷™tht™e su òr‚ y™u MðY… ‚u™tu sýtð™thtu Au y™u ytftþ™u rð»tu hnuðt…ýwk Au y™u ytftþ™e {tºtt2 Au y™u ©tuºt ErLÿÞu fhe™u „úný fÞto{tk ytðu Au, yu þçŒ™wk ÷ûtý Au. nðu M…þo™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, M…þo Au ‚u ðtÞw™e ‚L{tºtt Au y™u ftu{¤…ýwk, fXý…ýwk, þe‚¤…ýwk, W»ý…ýwk y™u íð[tyu fhe™u „úný fhðt…ýwk yu M…þo™wk M…þo…ýwk3 Au. nÔtu Y…™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, …ŒtÚto {tºt™t ytfth™u sýtðe Œuðt…ýwk y™u ‚u …ŒtÚto™u rð»tu „tiý…ýu hnuðt…ýwk y™u ‚u …ŒtÚto™e h[™tyu fhe™u …rhýt{…ýwk y™u ‚us‚¥ð™wk ‚L{tºtt…ýwk y™u [ûtw ErLÿÞu fhe™u „úný fhðt…ýwk, yu Y…™wk Y……ýwk Au. nðu hË™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, {Äwh…ýwk, r‚¾t…ýwk, f»ttÞ÷t…ýwk, fzðt…ýwk, ¾txt…ýwk, ¾tht…ýwk, y™u s¤™wk ‚L{tºtt…ýwk y™u hË™t ErLÿÞu fhe™u „úný fhðt…ýwk; yu hË™wk hË…ýwk Au. nðu „kÄ™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, Ëw„kÄ…ýwk, Œw„OÄ…ýwk y™u …]Úðe™wk ‚L{tºtt…ýwk y™u ½útý ErLÿÞu fhe™u „úný fhðt…ýwk yu „kÄ™wk „kÄ…ýwk Au. nðu …]Úðe™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, Ëðo Sð{tºt™wk Äthðt…ýwk y™u ÷tufY…u fhe™u MÚtt™…ýwk4 y™u ytftþtrŒf su [th ¼q‚ ‚u™wk rð¼t„ fhðt…ýwk y™u Ë{„ú ¼q‚«trý {tºt™t þheh™wk «„x fhðt…ýwk yu …]Úðe™wk ÷ûtý Au. nðu s¤™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, …]rÚtÔÞtrŒf ÿÔÞ™wk ®…zefhý fhðt…ýwk ™u …ŒtÚto™u ftu{¤ fhðt…ýwk ™u ¼e™wk fhðt…ýwk ™u ‚]rÃ‚ fhðt…ýwk ™u «týe {tºt™u Sðtzðt…ýwk ™u ‚]»tt™e r™ð]r¥t …{tzðt…ýwk ™u ‚t…™u xt¤ðt…ýwk y™u ƒnw…ýwk yu s¤™wk ÷ûtý Au. nðu ‚us™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, «ftþ…ýwk ™u yL™trŒf™u …[tðe ™tk¾ðt…ýwk ™u hË™u „úný fhðt…ýwk ™u ftc™wk ™u nw‚ÿÔÞtrŒf™wk5 „úný fhðt…ýwk ™u xtZâ™u nhðt…ýwk y™u þtu»tý fhðt…ýwk y™u ûtwÄt6 ™u ‚]»tt7 yu ‚us™wk ÷ûtý Au. nðu ðtÞw™wk ÷ûtý fneyu Aeyu su, ð]ûttrŒf™u fk…tððt…ýwk ™u ‚]ýtrŒf™u ¼u¤tk fhðt…ýwk™u þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu su …k[rð»tÞ ‚u™u ©tuºttrŒf …k[ ErLÿÞtu «íÞu …{tzðt…ýwk y™u Ëðo ErLÿÞtu™wk ytí{t…ýwk8 yu ðtÞw™wk ÷ûtý Au. nðu ytftþ™wk ÷ûtý 1. ðt[f. 2. yËtÄhý „wý. 3. ÷ûtý. 4 yt©ÞŒt‚t. 5. Þ¿ttrŒ{tk ntu{t‚t sð-‚÷ rð„uhu.

6. ¼q¾. 7. ‚hË. 8. ftÞoþÂõ‚ «Œt‚tY…u

„.«.12

fneyu Aeyu su, Ë{„ú Sð {tºt™u yðftþ Œuðt…ýwk ™u ¼q‚ «tÛte {tºt™t su Œun, ‚u™tu {tkrn÷tu ÔÞðnth y™u Œun™e ƒtnuh™tu ÔÞðnth ‚u™wk fthý…ýwk y™u «tý, ErLÿÞtu y™u yk‚:fhý yu Ëðuo™wk MÚtt™f…ýwk yu ytftþ™wk ÷ûtý Au. yuðe he‚u [tuðeË ‚¥ð, «f]r‚, …wY»t y™u ft¤ yu{™tk òu ÷ûtý òýu ‚tu yu Sð y¿tt™ Útfe {wftÞ Au. y™u yu su Ëðuo ‚u™e Wí…r¥t òýðe, ‚u Wí…r¥t fneyu Aeyu su, …tu‚t™t Ät{™u rð»tu hÌtt yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u yûth…whw»tY…u fhe™u {tÞt™u rð»tu „¼o™u Äh‚t nðt, íÞthu ‚u {tÞt Útfe y™k‚ fturx su «Ät™ y™u …wY»t ‚u Út‚t nðt, ‚u «Ät™ …wY»t fuðt Au ? ‚tu y™k‚fturx ƒúñtkz™e Wí…r¥t™t fthý Au, ‚u {æÞu yuf ƒúñtkz™e WíÃtr¥t™t fthý su «Ät™ …wY»t ‚u™u fneyu Aeyu su, «Út{ …whw»ttu¥t{ yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u …whw»tY…u fhe™u «Ät™™u rð»tu „¼o™u Äh‚t nðt, …Ae ‚u «Ät™ Útfe {n¥t¥Ôt Wí…L™ Út‚wk nðwk y™u {n¥t¥Ôt Útfe ºtý «fth™tu ynkfth Wí…L™ Út‚tu nðtu. ‚u{tk ËtÂ¥ðf ynkfth Útfe {™ y™u ErLÿÞtuLtt Œuð‚t Wí…L™ Út‚t nðt y™u htsË ynkfth Útfe Œþ ErLÿÞtu, ƒwrØ y™u «tý yu Wí…L™ Út‚tk nðtk y™u ‚t{Ë ynkfth Útfe …k[¼q‚ y™u …k[ ‚L{tºtt1 yu W…s‚tk nðtk. yuðe he‚u yu Ë{„ú ‚¥ð W…ßÞtk. …Ae ‚u …h{uïh™e EåAtyu «uÞtO Útftk …tu‚…tu‚t™t ykþu fhe™u Eïh y™u Sð™t Œun™u Ë]s‚tk nðtk, ‚u Eïh™t Œun ‚u rðhtxT, Ëqºttí{t yLtu yÔGttf]ít yLtu SÔtLtt Œun ítu MÚtq¤, ËqûBt yLtu fthÛt yLtu rÔthtx ™t{u su Eïh™tu Œun ‚u™wk rî…htÄo ft¤…ÞO‚2 ytÞw»t Au y™u ‚u rðhtxT ÃtwY»tLtt yuf rŒÔtËLtu rÔt»tu åttiŒ BtLÔtkíth3 ÚttGt Au yLtu suÔtztu yuLttu rŒÔtË Au ‚uðze s htrºt Au y™u ßÞtk ËwÄe yu™tu rŒðË ntuÞ íÞtk ËwÄe rºt÷tufe™e ÂMÚtr‚ hnu Au y™u ßÞthu yu™e htrºt …zu Au íÞthu, rºt÷tufe™tu ™tþ ÚttÞ Au, ‚u™u r™r{¥t4 «÷Þ fneyu y™u ßÞthu ‚u rðhtxT …whw»t™tu rî…htÄo ft¤ 1. su™u Ëqû{¼q‚ fnu Au ‚u, ‚u îthtyu …tk[ MÚtq¤ ¼q‚ Wí…L™ ÚttÞ Au. 2. Âî…htÄo {] í Þw ÷ tu f ™e Ë{Þ „ý™t™w Ë th 64,00,000 (ytX yƒs [tuËX fhtuz ð»to). 4. 3. [tiŒ {LðL‚h : yuf {™w 30,85,71,428 ð»to

htßÞ fhu Au yuðt [tiŒ {™wytu htßÞ þtË™ fhe òÞ Au. xqkf{tk rðhtx™t yuf rŒðË{tk [tiŒ {™wytu ƒŒ÷tÞ òÞ Au. Œi™krŒ™ þçŒÚte …ý fnu Au.

„.«.12-13

…qhtu ÚttÞ Au íÞthu, yu rðhtxT Œun™tu ËíÞtrŒf ÷tufu Ërn‚ ™tþ ÚttÞ Au y™u {nŒtrŒf su [turðþ ‚¥ð, «Ät™-«f]r¥t y™u …wY»t yu Ëðuo {nt{tÞt™u rð»tu ÷Þ …t{u Au, ‚u™u «tf]‚ «÷Þ fneyu y™u yu {nt{tÞt ‚u yûthƒúñ™t «ftþ™u rð»tu ÷Þ …t{u Au, su{ rŒðË™u rð»tu htrºt ÷Þ …t{u Au ‚u{ ÷Þ …t{u Au ‚u™u ytíÞkr‚f «÷Þ fneyu y™u Œuð, ŒiíÞ y™u {™w»ÞtrŒf™t su Œun, ‚u™tu su ûtý ûtý «íÞu ™tþ ‚u™u r™íÞ «÷Þ fneyu. yuðe he‚u su rðï™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ ‚u™u òu òýu ‚tu Sð™u ËkËth™u rð»tu ðihtøÞ ÚttÞ y™u ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ ÚttÞ Au y™u ßÞthu yu Ëðuo ƒúñtkz™tu «÷Þ ÚttÞ Au íÞthu su Ëðuo Sð Au ‚u ‚tu {tÞt™u rð»tu hnu Au y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u ‚tu ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au.” íÞthu ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “‚u ¼„ðt™™wk Ät{ fuðwk Au?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚u ¼„ðt™™wk Ät{ ‚tu Ë™t‚™ Au r™íÞ Au, y…tf]‚ Au, ËÂå[Œt™kŒ Au, y™k‚ Au y™u y¾kz Au. ‚u™u ÿütk‚u1 fhe™u fneyu Aeyu, su{ …ðo‚ ð]ûttrŒfu Ërn‚ y™u {™w»Þ, …þw, …ûÞtrŒf™e su ytf]r‚ ‚uýu Ërn‚ yuðe su yt Ë{„ú …]Úðe, ‚u ft[™e ntuÞ y™u ytftþ™u rð»tu su Ë{„ú ‚tht ‚u Ëðo ËqÞo ntuÞ, …Ae ‚u™u ‚usu fhe™u ‚u Ë{„ú ytf]r‚yu Ërn‚ ft[™e …]Úðe suðe þtu¼u ‚uðe þtu¼tyu Þwõ‚ ¼„ðt™™wk Ät{ Au, yuðwk su ¼„ðt™™wk Ät{ ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u Ë{trÄ™u rð»tu Œu¾u Au y™u Œun {qõÞt …Ae yu ‚uòu{Þ su ¼„ðt™™wk Ät{ ‚u™u …t{u Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 12 >>

ð[™t{]‚ 13 : ðz Ãte…¤™e zt¤ ƒesu htuÃÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ðrŒ 1 …zðt™u rŒðË htrºt™u Ë{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™u Ë{e…u ÷ªƒzt™t ð]ût™e nuXu ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u ht‚tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u ht‚e z„÷e …nuhe n‚e y™u {tÚtu Ëtu™uhe þu÷wk ƒtkæÞwk n‚wk y™u fxe™u rð»tu Ëtu™uhe þu÷wk ƒtkæÞwk n‚wk y™u fkX™u rð»tu {tu‚e™e {t¤tytu …nuhe n‚e y™u …t½™u rð»tu {tu‚e™t ‚tuht *

ð[. ‚t. 2-12-1819, þw¢ðth

„.«.13

÷xf‚t {qõÞt n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™u r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “Œun Œun «íÞu Sð yuf Au fu y™uf Au ? y™u òu yuf fnuþtu ‚tu ðz, …e…h ytrŒf su ð]ût Au ‚u™e zt¤¾eytu ft…e™u ƒesu Xuftýu htu…u Au íÞthu ‚uðwk ™u ‚uÔtwk s ð]ût ÚttÞ Au, yu ‚u yuf Sð ƒu «fthu ÚtÞtu fu ƒesu Sðu «ðuþ fÞtuo ? y™u fnuþtu su ‘yu ‚tu yu™tu yu Sð Au’ ‚tu Sð ‚tu y¾kz Au y™u yåÞw‚ Au, ‚u f…týtu fu{ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu, yu™tu W¥th fheyu su, ©ef]»ý¼„ðt™ Au ‚u™e …wY»t y™u «f]r‚ yu ƒu þÂõ‚ytu Au, ‚u s„‚™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ ‚u™wk fthý Au. ‚u …wY»t ™u «f]r‚Y… su …tu‚t™e ƒu þÂõ‚ytu ‚u™wk „úný fhe™u …tu‚u rðhtxT Y…™u Äth‚t nðt y™u ‚u rðhtxT Y… su yu ¼„ðt™ ‚u «Út{ ƒútñfÕ…™u1 rð»tu ‚tu …tu‚t™t yk„ Útfe ƒúñtrŒf M‚kƒ…ÞO‚2 Ë{„ú Sð™u Ë]s‚t nðt y™u …tÈfÕ…™u3 rð»tu ‚tu yu ¼„ðt™ ƒúñtY…u fhe™u {heåÞtrŒf™u Ë]s‚t nðt y™u f~Þ… y™u ŒûtY…u fhe™u Œuð, ŒiíÞ, {™w»Þ y™u …þw …ûÞtrŒf Ë{„ú MÚttðhsk„{ su Sð ‚u™u Ë]s‚t nðt. yuðt su ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚u …wY»t«f]r‚Y… su …tu‚t™e þÂõ‚ ‚uýu Ërn‚ Útft Sð Sð «íÞu yk‚Þto{eY…u hÌtt Au y™u su Sðu suðtk f{o fÞtO Au ‚u Sð™u ‚uðt Œun™u …{tzu Au y™u ‚u Sð Au ‚uýu …qðosL{™u rð»tu fux÷tkf f{o ‚tu Ë¥ð„wÛt «Ät™…ýu fhe™u fÞtO Au y™u fux÷tkf f{o ‚tu hòu„wý «Ät™…ýu fhe™u fÞtO Au y™u fux÷tkf f{o ‚tu ‚{tu„wý «Ät™…ýu fhe™u fÞtO Au. ‚u f{o™u y™wËthu yu Sð™u ¼„ðt™ su ‚u WŒTr¼s4 òr‚™t su Œun, shtGtws5 òrítLtt su Œun, MÔtuŒs6 òrítLtt su Œun yLtu ykzs7 òrítLtt su Œun, ‚u™u …{tzu Au, y™u Ëw¾Œw:¾Y… su f{o™tk V¤ ‚u™u …{tzu Au y™u ‚u Sð™tk f{o™u y™wËthu ‚u™t Œun Útfe ƒeò Œun™u Ë]su Au. su{ ‘f~Þ… ytrŒf «ò…r‚™t Œun Útfe y™uf 1. rðhtx …wY»t™e ytÞw»Þ Âî…htÄoft¤ …ÞoL‚ Au. «Út{ …htÄo™t «Út{ rŒðË™u ƒútñfÕ… fnuðtÞ Au. (¼t. 3/11/33-34) 2. ‚]ý-ðu÷e …ÞoL‚. 3. «Út{ …htÄo™t ykr‚{ rŒðË™u …tÈfÕ… fnuðtÞ Au. (¼t. 3/11/35)

4. 5. 6. 7.

Ôt]ût, Õtítt ytrŒf {™w»Þ …þw ytrŒf {tkfz [tk[z ytrŒf. …Âût Ë…o ytrŒf.

„.«.13-14

òr‚™t Œun™u Ë]s‚t nðt’ ‚u{ yu™t yu ¼„ðt™ yk‚ÞtoBteY…u fhe™u Ë{„ú Sð Sð «íÞu hÌtt Útft su Œun Útfe su{ W…ßÞt™e her‚ ntuÞ ‚u{ ƒeò Œun™u W…òðu Au, …ý su Sð Útfe ƒeò Œun™u W…òðu Au ‚u Sð s y™uf Y…u ÚttÞ yu{ ™Úte. yu ‚tu su Sð™u su™t Œun Útfe W…ßÞt™tu f{o ËkƒkÄ «tÃ‚ ÚtÞtu ntuÞ ‚u Sð™u ‚u îthtyu W…òðu Au.1 >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 13 >>

ð[™t{]‚ 14 : “yk‚u Þt {r‚: Ët „r‚:” ™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ðrŒ 2 ƒes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ÷ªƒzt™t ð]ût nuXu Ztur÷Þt W…h ŒrûtýtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u …e¤tk …w»…™t ‚tuht …t½{tk rðhts{t™ n‚t y™u ƒu ft™ W…h …e¤tk …w»…™tk „wåA rðhts{t™ n‚tk y™u ‚u „wåA™e W…h „w÷tƒ™tk …w»… rðhts{t™ n‚tk y™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t y™u s{ýt ntÚt{tk Ätu¤wk su Ëuð‚e™wk …w»… ‚u™u Vuhð‚t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu «&™ …qAâtu su, “yuf nrhs™ Au ‚u ËkËth™u ‚S™u ™eËÞtuo Au y™u yr‚ ‚eðú ðihtøÞðt¤tu ‚tu ™Úte y™u Œunu fhe™u ‚tu ð‚o{t™ ÞÚttÚto …t¤u Au y™u {™{tk Úttuze Úttuze ËkËth™e ðtË™t hne Au ‚u™u rð[thu fhe™u ¾tuxe fhe ™t¾u Au. yuðtu yuf íÞt„e ¼õ‚ Au y™u ‚u™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý ÿZ Au, y™u ð¤e ƒeòu „]nMÚt ¼õ‚ Au ‚u™u …ý ¼„ðt™™tu r™ùÞ ÿZ Au y™u yt¿ttyu fhe™u ½h{tk hÌttu Au y™u ËkËth Útfe WŒtË Au y™u sux÷e íÞt„e™u s„‚{tk ðtË™t Au ‚ux÷e ‚u „]nMÚt™u …ý ðtË™t Au. yu ƒu su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u{tk ftuý ©uc Au ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “yu íÞt„e ¼õ‚ ©uc Au.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ytuÕÞtu {kqÍtE™u …tu‚t™e {u¤u ¼u¾ ÷E™u * ð[. 14, ‚t. 3-12-1819, þr™ðth

1. sLBt ÄthÛt fhtÔtu Au.

„.«.14

™eËÞtuo Au ‚u fuðe he‚u ©uc Au ? y™u „]nMÚt ‚tu yt¿ttyu fhe™u ½h{tk hÌttu Au ‚u fuðe he‚u LÞq™ Au ?” …Ae ©eS{nthts™t «&™™wk {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ƒnw «fthu Ë{tÄt™ fÞwO …ý Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! ‚{u W¥th fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “íÞt„e1 ntuÞ y™u ‚u™u Ëthe …uXu ¾tðt {¤u y™u òu ft[e {r‚ðt¤tu ntuÞ, ‚tu …tAe ËkËth™e ðtË™t ÓŒÞ{tk WŒÞ ÚttÞ, yÚtðt ½ýwk Œw:¾ …zu, ‚tu …ý …tAe ËkËth™e ðtË™t WŒÞ ÚttÞ yuðt íÞt„e fh‚tk ‚tu „]nMÚt ½ýtu Ëthtu, fu{ su, „]nMÚt ¼õ‚™u ßÞthu Œw:¾ …zu yÚtðt ½ýwk Ëw¾ ytðe …zu, íÞthu ‚u yu{ rð[th ht¾u su, ‘h¾u {thu yt{tkÚte ƒkÄ™ ÚttÞ !’ yuðwk òýe™u ‚u ËkËth{tkÚte WŒtË hnu. {txu íÞt„e ‚tu ‚u ¾htu su, ‘suýu ËkËth {qõÞtu ™u …tAe ËkËth™e ðtË™t hnu s ™rn’. y™u „]nMÚt ‚tu ðtË™tðt¤t íÞt„e fh‚tk ½ýtu ©uc Au, òu „]nMÚt™t Ä{o Ë[ðtÞ ‚tu, …ý „]nMÚt™t Ä{o ‚tu ½ýt fXý Au, y™u y™k‚ «fth™tk Ëw¾ Œw:¾ ytðe …zu íÞthu Ëk‚™e Ëuðt{tkÚte y™u Ä{o{tkÚte {™™u ytzwk yð¤wk ztu÷ðt Œu ™rn. y™u yu{ Ë{su su, ‘Ëk‚™tu Ë{t„{ {éÞtu Au ‚u ‚tu {™u …h{ ®[‚t{rý y™u fÕ…ð]ût {éÞtu Au y™u Ä™, Œtu÷‚, Œefht, Œefhe yu ‚tu Ëðo MðÃ™‚wÕÞ Au y™u Ët[tu ÷t¼ ‚u Ëk‚™tu Ë{t„{ {éÞtu yus Au’ yu{ Ë{su, y™u „{u ‚uðwk ¼thu Œw:¾ ytðe …zu …ý ‚uýu fhe™u …tAtu …zu ™rn, yuðtu su „]nMÚt ‚u yr‚ ©uc Au y™u Ëti fh‚tk ¼„ðt™™t ¼õ‚ Úttðwk yu ½ýwk fXý Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu Ë{t„{ {¤ðtu ½ýtu Œw÷o¼ Au.’ yu{ fne™u ‚u W…h ©eS{nthtsu ¼„ðt™ y™u Ëk‚™t {rn{t™tk {wõ‚t™kŒ Mðt{e™t fe‚o™2 „ðhtÔÞtk. ¥‹„ï …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, ©wr‚{tk yu{ fÌtwk Au su 3‘¥‹„ï ²æ }æç„: ¨æ xæç„:’ yuðe he‚u fÌtwk Au su, yk‚ft¤u ¼„ðt™™u rð»tu {r‚ hnu ‚tu „r‚ ÚttÞ y™u ™ hnu ‚tu ™ ÚttÞ. yuðtu yu ©wr‚™tu yÚto ¼tËu Au, íÞthu su ¼Âõ‚ fhe ntuÞ ‚u™tu þtu rðþu»t Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u Ëtûtt‚T ¼„ðt™™e «trÃ‚ ÚtE Au ‚u™u yk‚ft¤u M{]r‚ hnu yÚtðt ™ hnu ‚tu …ý ‚u™wk yfÕÞtý ÚttÞ ™rn, ‚u™e ‚tu ¼„ðt™ 1. {LŒ ðihtøÞðt¤tu. 2. …rhrþü{tk swytu.

3. suðe {r‚ Au ‚uðe yk‚ft¤u „r‚ ÚttÞ Au. (rnhÛÞfuþeÞþt¾t©]r‚)

„.«.14-15

hûtt fhu Au y™u su ¼„ðt™ Útfe rð{w¾ Au ‚u ‚tu ƒtu÷‚tk [t÷‚tk Œun {qfu Au ‚tu …ý ‚u™wk fÕÞtý Útt‚wk ™Úte y™u {he™u Þ{…whe{tk òÞ Au y™u fux÷tf …t…e fËtE ntuÞ ‚u ƒtu÷‚tk [t÷‚tk Œun {qfu Au y™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ y™u ‚u™wk yft¤ {]íÞw ÚtÞwk ‚u {txu þwk ‚u™wk yfÕÞtý Úttþu ? y™u ‚u …t…e™wk þwk fÕÞtý Úttþu ? ™rn s ÚttÞ. íÞthu yu ©wr‚™tu yÚto yu{ fhðtu su, ‘suðe n{ýtk yu™u {r‚ Au ‚uðe yk‚ft¤u „r‚ ÚttÞ Au.’ {txu ‚u su ¼õ‚ Au ‚u™e {r‚{tk yu{ hÌtwk Au su, ‘{tÁk fÕÞtý ‚tu ÚtE hÌtwk Au’ ‚tu ‚u™wk fÕÞtý yk‚ft¤u ÚtE s hÌtwk Au y™u su™u Ëk‚™e «trÃ‚ ™Úte ÚtE y™u ¼„ðt™Ltt MðY…™e …ý «trÃ‚ ™Úte ÚtE ‚u™e {r‚{tk ‚tu yu{ ð‚uo Au su, ‘nwk y¿tt™e Awk y™u {tÁk fÕÞtý ™rn ÚttÞ’ ‚tu suðe yu™e {r‚ Au ‚uðe yu™e yk‚ft¤u „r‚ ÚttÞ Au y™u su ¼„ðt™™t ŒtË ÚtÞt Au, ‚u™u ‚tu ftkE fhðwk hÌtwk ™Úte. yu™tk Œþo™ fhe™u ‚tu ƒeò Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ Au ‚tu yu™wk fÕÞtý ÚttÞ yu{tk þwk fnuðwk ? …ý ¼„ðt™™wk ŒtË…ýwk ytððwk ‚u ½ýwk fXý Au fu{ su, ¼„ðt™™t ŒtË ntuÞ ‚u™tk ‚tu yu ÷ûtý Au su, ‘Œun™u r{ÚÞt òýu y™u …tu‚t™t ytí{t™u ËíÞ òýu y™u …tu‚t™t su Mðt{e ‚u™u ¼tu„ÔÞt™tk su …ŒtÚto ‚u™u …tu‚u ¼tu„ððt™u1 yÚtuo EåAu s ™rn’ y™u …tu‚t™t Mðt{e™wk „{‚wk {qfe™u ƒeswk yt[hý fhus ™rn, yuðtu ntuÞ ‚u nrh™tu ŒtË fnuðtÞ.’ ™u su nrh™tu ŒtË ntuÞ ™u ŒunY…u ð‚uo ‚u ‚tu «tf]‚ ¼õ‚ fnuðtÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 14 >>

ð[™t{]‚ 15 : æÞt™ fhðt{tk ftÞh ™ Útðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ðrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ Ëðo ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “su™t niÞt{tk ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚u™u yuðe ð]r¥t hnu su, ‘¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ ‚u {™u su su ð[™ fnuþu * ð[. 15, ‚the¾ : 4-12-1819, hrððth

1. ‚u{™u r™ðuŒ™ fÞto rð™t «Út{Úte

„.«.15-16

‚u{s {thu fhðwk Au.’ yu{ ‚u™t niÞt{tk rn{íÞ hnu y™u ‘ytx÷wk ð[™ {thtÚte {™tþu yLtu ytx÷wk ™rn {™tÞ’ yuðwk ð[™ ‚tu ¼qÕÞu …ý ™ fnu y™u ð¤e ¼„ðt™™e {qŠ‚™u niÞt{tk Äthðe ‚u{tk þqhðeh…ýwk hnu y™u {qŠ‚ Äth‚tk Äth‚tk òu ™ ÄhtÞ ‚tu …ý ftÞh ™ ÚttÞ y™u r™íÞ ™ðe™1 ©æÄt ht¾u, y™u {qŠ‚ Äth‚tk ßÞthu ¼qkzt ½tx-ËkfÕ… ÚttÞ y™u ‚u nXtÔÞt nXu ™rn ‚tu ¼„ðt™™tu {tuxtu {rn{t Ë{S™u …tu‚t™u …qýoft{ {t™e™u ‚u ËkfÕ…™u ¾tuxt fh‚tu hnu y™u ¼„ðt™™t MðY…™u niÞt{tk Äth‚tu hnu, ‚u Äth‚tk Äth‚tk Œþ ð»to ÚttÞ yÚtðt ðeþ ð»to ÚttÞ yÚtðt …[eþ ð»to ÚttÞ yÚtðt Ëtu ð»to ÚttÞ ‚tu …ý ftÞh ÚtE™u ¼„ðt™™t MðY…™u Äthðwk ‚u {qfe Œu ¥Ýï Ü U…‹}æ ¨¢ ç ¨hS„„æï ™rn, fu{ su ©ef]»ý¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su 2‘¥Ýï ²æç„ ÐÚæ¢ xæç„}æ xæç„}æìì J’ ‚u {txu yu{ ™u yu{ ¼„ðt™™u Äth‚tu hnu yuðwk su™u ð‚o‚wk ntuÞ ‚u™u yuftkr‚f ¼õ‚ fneyu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 15 >>

ð[™t{]‚ 16 : rððuf™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ðrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu yu{ ðt‚to fhe su, “su ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Ë‚T3 yË‚T4 ™tu rððuf5 ntuÞ ‚u ‚tu su yð„wý6 …tu‚t{tk ntuÞ ‚u™u òýu y™u rð[the™u ‚u™tu íÞt„ fhe Œu y™u Ëk‚{tk yÚtðt ftuE ËíËk„e{tk ftkEf yð„wý …tu‚t™u ¼tË‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™tu íÞt„ fhe Œu y™u ‚u™t su „wý ‚u™wk s „úný fhu, y™u …h{uïh™u7 rð»tu ‚tu ‚u™u ftuE yð„wý ¼tËu s ™rn y™u * ð[. 16, ‚the¾ : 5-12-1819, Ëtu{ðth 1. W¥thtu¥th yrÄf yrÄf. 2. y™uf sL{tu{tk ¼„ðt™T ËkƒkÄe ËtÄ™tyu fhe™u rËØ ÚtÞtu yuðtu su Þtu„e ‚u …h„r‚ fnu‚t ¼„ðt™™wk Ät{ «tÃ‚ fhu Au. („e‚t 6>45) 3. ft¤trŒÚte yLÞÚtt¼tð (…rhýt{trŒ) ™rn …t{™tht yí{t …h{tí{trŒ.

4. ft¤trŒÚte yLÞÚtt¼tð™u …t{™tht {tÞt y™u ‚u™tk ftÞo ð„uhu. 5. …]ÚtfT …]ÚtfT rððu[™ fhe™u ‚u™t ‚u™t MðY…™u òýðw.k 6. ÷tu¼trŒ Œtu»t. 7. ™htf]r‚ yuðt …ý.

„.«.16-17

¼„ðt™ y™u Ëk‚ ‚u su su ð[™ fnu ‚u™u …h{ ËíÞ fhe™u {t™u …ý ‚u ð[™™u rðþu ËkþÞ fhu ™rn, y™u Ëk‚ fnu su, ‘‚wk Œun, ErLÿÞ, {™, «týÚte swŒtu Awk y™u ËíÞ Awk y™u yu™tu òý™thtu Awk y™u ŒuntrŒf Ëðuo yËíÞ Au’ yu{ ð[™ fnu ‚u™u ËíÞ {t™e™u ‚u ËðoÚte swŒtu ytí{tY…u ð‚uo …ý {™™t ½tx ¼u¤tu ¼¤e1 òÞ ™rn, y™u suýu fhe™u …tu‚t™u ƒkÄ™ ÚttÞ y™u …tu‚t™u yuftkr‚f Ä{o{tk ¾tux ytðu yuðtk su …ŒtÚto ‚Útt fwËk„2 ‚u™u ytu¤¾e ht¾u y™u ‚uÚte Auxu s hnu y™u ‚u™t ƒkÄ™{tk ytðu ™rn. y™u Ëð¤tu3 rð[th ntuÞ ‚u™u „úný fhu y™u yð¤tu rð[th ntuÞ ‚u™tu íÞt„ fhu, yuðe he‚u su ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu òýeyu su ‚u™u rððuf Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 16 >>

ð[™t{]‚ 17 : ËíËk„{tk fwËk„™wk-{tu¤e ðt‚ ™ fÞto™wk Index *Ëkð‚T 1876™t {t„þh ðrŒ 5 …tk[{™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu ƒthýu ytuhztu Au, ‚u{tk fÚtt4 ðk[tð‚t n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ‚Útt Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …e¤tk …w»…™e {t¤t …nuhe n‚e y™u …e¤tk …w»…™tu ‚tuhtu …t½™u rð»tu ¾tuMÞtu n‚tu y™u yr‚«ËL™ Útft rðhts{t™ n‚t. ‚u Ë{Þ™u rð»tu {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚Útt „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ytrŒf ËtÄw™u ‚uztÔÞt y™u ©eS{nthts ‚u Ëðuo «íÞu ƒtuÕÞt su, “yt…ýt ËíËk„{tk Úttuztuf fwËk„™tu ¼t„ hÌttu òÞ Au ‚u yts ftZðtu Au y™u yt «fhý yuðwk [÷tððwk Au su, Ëðo …h{nkË ‚Útt ËtkÏÞÞtu„e ‚Útt f{oÞtu„e Ëðuo ËíËk„e{tk «ð‚uo. ‚u ËíËk„{tk fwËk„ ‚u þwk Au ? ‚tu su, ‘ðt‚™t fh™tht rn{íÞ rð™t™e ðt‚ fhu Au ‚u ËíËk„{tk fwËk„ Au. ‚u fuðe he‚u ðt‚ fhu Au ‚tu yu{ fnu Au su, ‘¼„ðt™™wk su ð[™5 ‚u™u ÞÚttÚto ftuý …t¤e þfu Au ? y™u ð‚o{t™Ä{o6 …ý ÞÚttÚto ftuý …t¤e þfu Au ? {txu sux÷wk …¤u ‚ux÷wk …t¤eyu y™u ¼„ðt™ ‚tu yÄ{WØthý Au ‚u fÕÞtý fhþu, y™u ð¤e yu{ ðt‚ fhu Au ‘su * 1. 2. 3.

ð[. 17, ‚the¾ : 6-12-1819, {k„¤ðth {™™t ËkfÕ…™u ytÄe™ ™ ÚttÞ. yþw¼ ŒuþtrŒf ytX. yuftkr‚f Ä{o{tk …wÂü ÚttÞ ‚uðtu.

4. ©e{Kt„ð‚™e. 5. ¿tt™ ðihtøÞu Ërn‚ ™ðÄt ¼Âõ‚ fhðt Y…. 6. íÞt„e „]ne™t swŒt swŒt …k[ð‚o{t™.

„.«.17-18

¼„ðt™™wk MðY… su ÓŒÞ{tk Äthðwk ‚u ftkE yt…ýwk ÄtÞwO Äht‚wk ™Úte, yu ‚tu ¼„ðt™ su™u ŒÞt fhe™u Ähtðu Au ‚u™u ÄhtÞ Au.’ yuðe he‚™e {tu¤e ðt‚ fhe™u Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚ EíÞtrŒ su ¼„ðt™™e «ËL™‚t™tk ËtÄ™, ‚u{tkÚte ƒeò™u {tu¤t …tzu Au. {txu nðu yts rŒ™Úte yt…ýt ËíËk„{tk ftuE …ý yuðe ®n{íÞ hrn‚ ðt‚ fhþtu ™rn. ËŒt ®n{íÞ Ërn‚ s ðt‚ fhßÞtu, y™u su yuðe rn{íÞ hrn‚ ðt‚ fhu ‚u™u ‚tu ™…wkËf òýðtu y™u yuðe rn{íÞ rð™t™e ðt‚ su rŒðË ÚtE òÞ ‚tu ‚u rŒðË W…ðtË fhðtu” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 17 >>

ð[™t{]‚ 18 : rð»tÞ¾kz™™w-k nðu÷e™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {t„þh ðrŒ AX™u rŒðË htrºt …tA÷e …ntuh ƒtfe n‚e íÞthu Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu ƒthýu ytuhzt™e ytuËhe™e yt„¤ Vr¤Þt{tk Ztur÷Þt W…h rðhtßÞt n‚t, y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk. …Ae …h{nkË ‚Útt ËíËk„e™u ‚uztÔÞt ™u ½ýeðth ËwÄe ‚tu …tu‚u rð[the hÌtt y™u …Ae ƒtuÕÞt su, “yuf ðt‚ fnwk ‚u Ëtk¼¤tu.” yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tht {™{tk ‚tu yu{ ÚttÞ Au su ðt‚ ™ fnwk …ý ‚{u y{tht Atu {txu òýeyu Aeyu su fneyu s y™u yt ðt‚ Au ‚u™u Ë{S™u ‚u s «{týu ð‚uo ‚u s {wõ‚1 ÚttÞ Au, y™u ‚u rð™t ‚tu [th ðuŒ, »txT þtMºt, yZth …whtý y™u ¼th‚trŒf 2 Er‚ntË ‚u™u ¼ýðu fhe™u ‚Útt ‚u™t yÚto™u òýðu fhe™u yÚtðt ‚u™u ©ðýu fhe™u …ý {wõ‚ ÚttÞ ™rn, ‚u ðt‚ fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, ƒnth ‚tu „{u ‚ux÷e W…trÄ3 ntuÞ …ý ‚u™tu òu {™{tk ËkfÕ…4 ™ ntuÞ, ‚tu ‚u™tu y{thu ¾h¾htu5 ™rn, y™u yk‚h{tk òu hk[6 sux÷tu …ŒtÚto™tu ½tx ÚttÞ ‚tu ‚u™tu íÞt„ fheyu íÞthu r™htk‚ ÚttÞ yuðtu y{thtu Mð¼tð Au. {txu yBtu ÓŒÞ{tk rð[th fÞtuo su * 1. 2. 3.

ð[. 18, ‚the¾ : 7-12-1819, ƒwÄðth 4. ¼tu„ððt™e EåAt. y™trŒ y¿tt™Y… {tÞt™t ƒkÄ™Úte. 5. Œw:¾. {nt¼th‚, ht{tÞý ytrŒf. 6.shtf, Ët{tLÞ. Ëwðýo™t y÷kfthtrŒ y™uf h{ýeÞ ðM‚wytu™tu Þtu„.

„.«.18

¼„ðt™™t ¼õ‚™t ÓŒÞ{tk rðûtu…1 ÚttÞ Au ‚u™wk fthý ‚u þwk Au ? …Ae {™, ƒwrØ, r[¥t, ynkfth Ët{wk òuÞwk íÞtk ‚tu yu yk‚:fhý …ý Wîu„™wk fthý ™Úte. yk‚:fhý{tk ‚tu ¼„ðt™™t MðY…™t r™ùÞ™wk ƒ¤ yÚtðt ytí{¿tt™™wk ƒ¤ ‚u™u Þtu„u fhe™u yk‚:fhý™u „tV÷‚t2 hnu Au su, ‘¼„ðt™ {éÞt Au ‚u nðu ftkE fhðwk hÌtwk ™Úte.’ yuðwk „tV÷…ýwk hnu Au. yux÷tu s yk‚:fhý™tu ðtkf Au. y™u ÍtÍtu ðtkf ‚tu …k[ ¿tt™ErLÿÞtu™tu Au. ‚u™e rð„r‚ fneyu Aeyu su, yu Sð su ™t™tk «fth™tk ¼tus™ s{u Au ‚u ¼tus™ ¼tus™ «íÞu swŒt swŒt MðtŒ Au y™u swŒt swŒt „wý 3 Au. ‚u ¼tus™™u ßÞthu s{u Au íÞthu ‚u „wý yk‚:fhý{tk ‚Útt þheh{tk «ð‚uo Au, y™u òu ÷e÷t„h 4 ¼tk„ …eðu y™u ‚u «¼w™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý ÷e÷t„h ¼tk„™u fuVu fhe™u ð‚o{t™™e ¾ƒh hnu ™rn y™u «¼w™t ¼s™™e …ý ¾ƒh hnu ™rn, ‚u{ y™k‚ «fth™t su ytnth ‚u™t „wý …ý ÷e÷t„h ¼tk„™e …uXu s y™k‚ «fth™t Au, ‚u™tu „ý‚tk …ý …th ytðu ™rn. ‚u{s yu Sð ©tuºtîthu y™k‚ «fth™t þçŒ™u Ëtk¼¤u Au, ‚u þçŒ™t …ý y™k‚ «fth™t „wý swŒt swŒt Au. ‚u suðtu þçŒ Ëtk¼¤u Au ‚uðtu s yk‚:fhý{tk „wý «ð‚uo Au, su{ ftuEf níÞthtu Sð ntuÞ yÚtðt ftuEf …wY»t ÔÞr¼[the ntuÞ yÚtðt ftuEf Mºte ÔÞr¼[trhýe ntuÞ yÚtðt ÷tuf y™u ðuŒ™e {ÞtoŒt™u ÷tu…e™u ð‚o‚tu yuðtu ftuEf ¼úü Sð ntuÞ ‚u{™e su ðt‚ Ëtk¼¤ðe ‚u ‚tu suðe ÷e÷t„h ¼tk„ …eðu yÚtðt ŒtY …eðu yuðe Au, {txu ‚u ðt‚™t Ëtk¼¤™tht™t yk‚:fhý™u ¼úü fhe ™t¾u Au. y™u ¼„ðt™™wk ¼s™ M{hý ‚Útt ð‚o{t™ ‚u™e rðM{]r‚ fhtðe ™t¾u Au. ‚u{s íð[t™t M…þo …ý y™k‚ «fth™t Au y™u ‚u™t „wý …ý swŒt swŒt y™k‚ «fth™t Au, ‚u{tk …t…e Sð™tu su M…þo ‚u s ¼tk„ ŒtY™t suðtu Au, {txu ‚u M…þo™tu fh™thtu nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™e …ý ËwÄ5 ƒwÄ™u ¼w÷tze Œu Au. ‚u{ s Y… …ý y™k‚ «fth™tk Au y™u ‚u™t „wý …ý y™k‚ «fth™t swŒt swŒt Au, ‚u ftuEf ¼úü Sð ntuÞ ™u òu ‚u™wk Œþo™ ÚtÞwk ntuÞ ‚tu su{ ÷e÷t„h ¼tk„ ‚Útt ŒtY …eÄu ¼qkzwk ÚttÞ Au ‚u{s …t…e™t Œþo™™t fh™tht™wk …ý ¼qkzwk s ÚttÞ y™u ƒwrØ 1. {tuût™t ËtÄ™™wk y™wËkÄt™ ™rn ‚u. 2. ƒu f t¤S 3. þw¼tþw¼.

4. yuf ò‚™wk fuVe …eýwk. 5. ¼t™ {tuût™wk y™wËkÄt™.

„.«.18

¼úü ÚtE òÞ Au. ‚u{ s „kÄ …ý y™k‚ «fth™t Au y™u ‚u™t „wý …ý y™k‚ «fth™t Au, ‚u òu …t…e Sð™t ntÚt™wk …w»… yÚtðt [kŒ™ ‚u™e òu Ëw„kÄe ÷u ‚tu su{ ÷e÷t„h …eÄu ƒwrØ ¼úü ÚttÞ Au, ‚u{s ƒwrØ ¼úü ÚttÞ Au. yuðe he‚u su{ ¼qkzt™u Þtu„u fhe™u Sð™e ƒwrØ ¼úü ÚttÞ ‚u{ s …h{uïh yÚtðt …h{uïh™t Ëk‚ ‚u™u Þtu„u fhe™u Sð™e ƒwrØ Ëthe ÚttÞ Au y™u Sð™e ƒwrØ ¼úü ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™ y™u Ëk‚™t þçŒ™u Ëtk¼¤ðu fhe™u W¥t{ ÚttÞ Au, ‚u{s yu{™u M…þuo fhe™u …ý {r‚ W¥t{ ÚttÞ Au y™u ð‚o{t™™e ytzâu fhe™u {tuxt Ëk‚™tu M…þo ™ ÚttÞ ‚tu ‚u™t [hý™e hs ÷E™u {tÚtu [ztðu ‚uýu fhe™u …rðºt ÚttÞ, y™u ‚u{s {tuxt Ëk‚™u Œþo™u fhe™u …ý …rðºt ÚttÞ, …ý ð‚o{t™ ht¾e™u Œþo™ fhðtk. ‚u{ s ‚u {tuxt™e «ËtŒe Au ‚u™u s{ðu fhe™u …ý …rðºt ÚttÞ Au ‚u{tk …ý ðýto©{™e {ÞtoŒt …h{uïhu ƒtkÄe ht¾e Au ‚u {ÞtoŒt™u ht¾e™u «ËtŒe ÷uðe y™u su™u ™ ¾…u ‚u™u Ëtfh™e «ËtŒe fhtðe™u «ËtŒe ÷uðe. ‚u{ s ‚u {tuxt …whw»t™u [Zâwk yuðwk su …w»… [kŒ™ ‚u™e Ëw„kÄe ÷eÄu …ý ƒwrØ r™{o¤ ÚttÞ Au, ‚u {txu yu …k[rð»tÞ™u Ë{ßÞt rð™t su ¼tu„ðþu y™u Ëth-yËth™tu rð¼t„ ™rn fhu y™u ‚u ™thŒ, Ë™ftrŒf suðtu nþu ‚u™e …ý ƒwrØ ¼úü ÚtE òþu, ‚tu su Œuntr¼{t™e ntuÞ y™u ‚u™e ƒwrØ ¼úü ÚttÞ ‚u{tk þwk fnuðwk ? ‚u Ëthwk yu …k[ ErLÿÞtu™u ÞtuøÞ-yÞtuøÞ rð[tÞto rð™t su {tuf¤e {u÷þu ‚u™wk yk‚:fhý ¼úü ÚtE òþu y™u …k[ ErLÿÞtu îthu Sð su ytnth fhu Au ‚u ytnth òu þwØ fhþu ‚tu yk‚:fhý þwØ Úttþu. y™u yk‚:fhý þwØ Úttþu ‚tu y¾kz ¼„ðt™™e M{]r‚ hnuþu. y™u òu …k[ErLÿÞtu™t ytnth{tkÚte yuf ErLÿÞ™tu ytnth {r÷™ ÚttÞ Au ‚tu yk‚:fhý …ý {r÷™ ÚtE òÞ Au, {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™™t ¼s™™u rð»tu su ftkE rðûtu… ÚtE ytðu Au ‚u™wk fthý ‚tu …k[ ErLÿÞtu™t rð»tÞ s Au …ý yk‚:fhý ™Úte. y™u, yt Sð Au ‚u suðe1 Ëtuƒ‚2 fhu Au ‚uðwk3 yu™wk yk‚:fhý ÚttÞ Au; ‚u ßÞthu yu Sð rð»tÞe Sð™e Ë¼t{tk ƒuXtu ntuÞ y™u ‚u søÞt …ý ËwkŒh Ët‚ {t¤™e nðu÷e ntuÞ, ‚u nðu÷e™u rð»tu ft[™t ‚f‚t ËwkŒh szât 1. þw¼tþw¼.

2. Ëk„.

3. þwØtþwØ.

„.«.18

ntuÞ y™u ËwkŒh rƒAt™tk fÞtO ntuÞ, ‚u{tk ™t™t «fth™tk yt¼q»tý ‚Útt ðMºt™u …nuhe™u rð»tÞe s™ ƒuXt ntuÞ y™u ŒtY™t þeþt ÷E™u …hM…h …t‚t ntuÞ y™u fux÷tf ‚tu ŒtY™t þeþt ¼hu÷t …zât ntuÞ y™u ðu~Þtytu ÚtuE ÚtuEfth fhe hne ntuÞ y™u ™t™t «fth™t ðt®sºt ðts‚tk ntuÞ, ‚u Ë¼t{tk sE™u su s™1 ƒuËu ‚u Ë{u ‚u™wk yk‚:fhý 2 ƒeS ò‚™wk3 ÚtE òÞ Au. y™u ‚]ý™e Íwk…ze ntuÞ ™u ‚u{tk Vtxu÷ „tuŒzeðt¤t …h{nkË™e Ë¼t ƒuXe ntuÞ y™u Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ™u ¼Âõ‚ Ënð‚o{t™ ¼„ðŒTðt‚to Útt‚e ntuÞ, ‚u Ë¼t{tk sE™u su s™4 ƒuËu íÞthu ‚u Ë{u ‚u™wk yk‚:fhý5 ƒeS he‚™wk6 ÚttÞ Au, {txu ËíËk„ y™u fwËk„™u Þtu„u fhe™u suðwk yk‚:fhý ÚttÞ Au ‚u™u òu rð[the™u swðu ‚tu òÛÞt{tk ytðu Au y™u „ƒh„kz™u 7 ‚tu ftkE ¾ƒh …z‚e ™Úte, {txu yt ðt‚to Au ‚u Auf {q¾o…ýu …þw™u …tzu ð‚o‚tu ntuÞ ‚u™u ‚tu ™ Ë{òÞ y™u su ftkEf rððufe ntuÞ y™u ftkEf ¼„ðt™™tu ytr©‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu yt ðt‚to ‚wh‚ Ë{ßÞt{tk ytðu Au. {txu …h{nkË ‚Útt ËtkÏÞÞtu„e nrhs™ ‚Útt f{oÞtu„e nrhs™ yu Ëðuo™u fw…tºt {týË™e Ëk„‚ fhðe ™rn, y™u ËíËk„ ÚtÞt {tuh8 ‚tu „{u ‚uðtu fw…tºt Sð ntuÞ ‚tuÞ ‚u™u r™Þ{ Ähtðe™u ËíËk„{tk ÷uðtu …ý ËíËk„{tk ytÔÞt …Ae fw…tºt…ýwk ht¾u ‚tu ƒtE yÚtðt ¼tE su ntuÞ ‚u™u ËíËk„ ƒnth ftZe {u÷ðtu y™u òu ™ ftZu ‚tu yu{tkÚte ÍtÍwk ¼qkzwk ÚttÞ su{, ‘su ytk„¤e™u Ë…uo fhze ntuÞ yÚtðt ferzÞtht™tu htu„ ÚtÞtu ntuÞ y™u ‚ux÷wk yk„ òu ‚wh‚ ft…e ™t¾u ‚tu …kzu9 fwþ¤ hnu, ™u ‚u™tu ÷tu¼ fhu ‚tu ÍtÍtu rƒ„tz ÚttÞ’ ‚u{ su fw…tºt Sð sýtÞ ‚u™tu ‚íft¤ íÞt„ fhòu y™u yt y{tÁk ð[™ Au ‚u ¼÷t ÚtE™u Ëðo sYh ht¾òu. ‚tu òýeyu ‚{u y{the Ëðuo Ëuðt fhe, y™u y{u …ý ‚{™u Ëðuo™u ytþeðtoŒ ŒEþwk y™u ‚{tu W…h ½ýt «ËL™ ÚtEþwk, ftk su ‚{u y{thtu Œt¾ztu ËV¤ fÞtuo. y™u ¼„ðt™™wk Ät{ Au íÞtk yt…ý Ëðuo ¼u¤t hneþwk. y™u òu yu{ 10 ™rn hntu ‚tu ‚{thu y™u y{thu ½ýwk Auxwk ÚtE òþu y™u ¼q‚™wk fu ƒúñhtûtË™wk Œun ytðþu y™u nuht™ Úttþtu, y™u su ftkE ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhe nþu ‚u™wk V¤ ‚tu 1. Ä{or™c ¼õ‚s™. 4. Œwht[the …ý. 6. þwØ. 2. r™Šðfth yuðwk …ý. 5. ft{trŒðtË™t Œqr»t‚ 7. {q¾o. 3. rð»tÞ{Þ. yuðwk …ý. 8. …nu÷t.

9. þhehu 10. Ëk‚Ë{t„{, ErLÿÞtu™wk r™Þ{™ y™u yËtÄw™tu íÞt„.

„.«.18

hÍ¤‚tk hÍ¤‚tk ftuEf ft¤u «„x Úttþu, íÞthu …ý y{u ðt‚ fhe ‚u «{týu hnuþtu íÞth …Ae {wõ‚ ÚtE™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òþtu. y™u òu ftuE y{thtu ðtŒ ÷uþtu ‚tu ‚u™wk ‚tu sYh ¼qkzwk Úttþu, ftk su y{tht ÓŒÞ{tk ‚tu ™h™thtÞý «„x rðhtsu Au y™u nwk ‚tu y™trŒ {wõ‚1 s Awk …ý ftuE™u W…Œuþu fhe™u {wõ‚ ™Úte ÚtÞtu. y™u {™, ƒwrØ, r[¥t y™u ynkfth ‚u{™u ‚tu nwk …fze ÷ô Awk. su{ ®Ën ƒfht™u …fzu Au ‚u™e …uXu yu yk‚:fhý™u nwk …fzwk Aw y™u ƒeò™u ‚tu yu yk‚:fhý ŒuÏÞt{tk …ý ytð‚tk ™Úte, {txu y{thtu ðtŒ ÷E™u òýu su W…trÄ{tk5 hne™u þwØ…ýu hneþwk ‚u ‚tu ™thŒ Ë™ftrŒf suðtu ntuÞ ‚uÚte …ý hnuðtÞ ™rn ‚tu ƒeò™e þe ðt‚to fnuðe ? y™u y™k‚ {wõ‚ ÚtE „Þt ™u y™k‚ Útþu ‚u{tk W…trÄ{tk2 hne™u r™÷uo… hnu yuðtu ftuE ÚtÞtu ™Úte ™u Útþu …ý ™rn y™u n{ýtk …ý ftuE ™Úte y™u fturx fÕ… ËwÄe ËtÄ™ fhe™u …ý yuðtu Útðt™u ftuE Ë{Úto ™Úte. {txu y{u fÌtwk Au ‚u «{týu hnuþtu ‚tu Yzwk Útþu, y™u y{u su ftuE™u nu‚u fhe™u ƒtu÷tðeyu Aeyu ‚u ‚tu ‚u™t Sð™t Yzt Ëthwk ƒtu÷tðeyu Aeyu yÚtðt ftuE™u nu‚u fhe™u Ët{wk òuEyu Aeyu yÚtðt ftuE Ëthtk ¼tus™ fhtðu Au ‚u™u s{eyu Aeyu yÚtðt ftuE Ztur÷Þtu rƒAtðe Œu Au ‚u W…h ƒuËeyu Aeyu yÚtðt ftuE ðMºt yt¼q»tý ‚Útt …w»…™t nth EíÞtrŒf su su …ŒtÚto ÷tðu Au ‚u™u yk„efth fheyu Aeyu, ‚u ‚tu ‚u™t Sð™t Yzt ðtM‚u fheyu Aeyu, …ý y{tht Ëw¾™u ðtM‚u fh‚t ™Úte, y™u òu y{tht Ëw¾™u ðtM‚u fh‚t ntuEyu ‚tu y{™u ©eht{t™kŒ Mðt{e™t Ë{ Au, {txu yuðwk rð[the™u ftuE y{thtu ðtŒ fhþtu {t, y™u …k[ ErLÿÞtu™t ytnth Au ‚u™u yr‚þÞ þwØ…ýu fhe™u ht¾òu. yu ð[™ y{tÁk sYh sYh {t™ßÞtu y™u yt ðt‚ ‚tu Ëðuo™u Ë{òÞ yuðe Ëw„{ Au {txu Ëðo™t Ë{ßÞt{tk ‚wh‚ ytðe òþu. ‚u ËtÁ ËíËk„{tk yr‚þÞ «ð‚toðßÞtu, ‚u{tk y{thtu ½ýtu htS…tu Au.” yu{ ðt‚to fhe™u ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u ©eS{nthts …tu‚t™t W‚tht{tk …Äth‚t nðt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 18 >>

1. ºtýft¤{tk …ý {tÞt™t ËkƒkÄu hrn‚.

2. ‚u ‚u rð»tÞtu™t «Ëk„{tk.

„.«.19

ð[™t{]‚ 19 : ytí{r™ct ytrŒf „wý™e y…uûtt™wk

45 Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË ©eS{nthts ËkæÞt Ë{u ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ËíËk„™u rð»tu …tu‚t™t ytíÞkr‚f fÕÞtý™u EåA‚tu yuðtu su ¼õ‚s™ ‚u™u yuf÷e ytí{r™ctyu fhe™u s …tu‚t™wk ytíÞkr‚f fÕÞtýY… ftÞo Ëh‚wk ™Úte ‚Útt yuf÷e «er‚ su «u{u Ërn‚ ™ð «fth™e ¼Âõ‚ fhðe ‚uýu fhe™u …ý ‚u ftÞo Ëh‚wk ™Úte ‚Útt yuf÷tu su ðihtøÞ ‚uýu fhe™u …ý ‚u ftÞo Ëh‚wk ™Úte ‚Útt yuf÷tu su MðÄ{o ‚uýu fhe™u …ý ‚u ftÞo Ëh‚wk ™Úte; ‚u {txu yu ytí{r™ct ytrŒf su [thu „wý ‚u rËØ fhðt, þt {txu ‚tu yu [thu „wý™u yufƒeò™e y…uûtt Au. nðu yu [thu „wý™u yufƒeò™e y…uûtt Au ‚u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, ytí{r™ct ‚tu ntuÞ …ý òu ©enrh™u rð»tu «er‚ ™ ntuÞ ‚tu ‚u «er‚yu fhe™u ÚtE su ©enrh™e «ËL™‚t ‚uýu fhe™u s …t{ðt ÞtuøÞ yuðwk {tuxwk yiïÞo su, ‘{tÞt™t „wýu fhe™u …ht¼ð ™ …{tÞ’ yuðwk {tuxwk Ët{ÚÞo ‚u™u yu ¼õ‚ ™Úte …t{‚tu y™u ©enrh™u rð»tu «er‚ ntuÞ …ý òu ytí{r™ct ™ ntuÞ ‚tu Œuntr¼{t™™u Þtu„u fhe™u ‚u «er‚™e rËrØ Útt‚e ™Úte y™u ©enrh™u rð»tu «er‚ y™u ytí{r™ct yu ƒuÞ ntuÞ …ý òu ÿZ ðihtøÞ ™ ntuÞ ‚tu {trÞf …k[rð»tÞ™u rð»tu ytËÂõ‚yu fhe™u ‚u «er‚ y™u ytí{r™ct ‚u™e rËrØ Útt‚e ™Úte y™u ðihtøÞ ‚tu ntuÞ ‚tu …ý òu «er‚ y™u ytí{r™ct ™ ntuÞ ‚tu ©enrh™t MðY… ËkƒkrÄ su …h{t™kŒ ‚u™e «trÃ‚ Útt‚e ™Úte y™u MðÄ{o ‚tu ntuÞ ‚tu …ý òu «er‚, ytí{r™ct y™u ðihtøÞ yu ºtý ™ ntuÞ ‚tu ¼q÷tuof, ¼qð÷tuof y™u ƒúñt™t ¼wð™…ÞO‚ su Mð„o÷tuf ‚u Útfe ƒnth „r‚ Útt‚e ™Úte, fnu‚tk ƒúñtkz™u ¼uŒe™u {tÞt™t ‚{ Útfe …h yuðwk su ©enrh™wk yûthÄt{ ‚u™e «trÃ‚ Útt‚e ™Úte y™u ytí{r™ct, «er‚ y™u ðihtøÞ yu ºtý ntuÞ ‚tu …ý òu MðÄ{o ™ ntuÞ ‚tu yu ºtýu™e rËrØ Útt‚e ™Úte, yuðe he‚u ytí{r™ct ytrŒf su [th „wý ‚u{™u yuf ƒeò™e y…uûtt Au. ‚u {txu ÇtøtÔttLtLtt yuftkrítf * ð[. 19, ‚the¾ : 18-12-1819, hrððth

„.«.19-20

ÇtõítLttu ËBttøtBt fheLtu su ¼õ‚Ltu yu [thu øtwÛt yr‚þÞ ÿZ…ýu ð‚uo Au ‚u ¼õ‚™u Ëðo ËtÄ™ Ëk…qýo ÚtÞt y™u yu™u s yuftkr‚f ¼õ‚ òýðtu. ‚u {txu su ¼õ‚™u [thu „wý{tkÚte su „wý™e LÞq™‚t ntuÞ ‚tu ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚™e Ëuðt Ë{t„{u fhe™u ‚u LÞq™‚t™u xt¤ðe. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 19 >>

ð[™t{]‚ 20 : y¿tt™e™w,k …tu‚t™t MðY…™u òuðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 2 ƒes™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤e …t½ {tÚtu ƒtkÄe n‚e ™u ‚u …t½™u rð»tu …e¤t Vw÷™tu ‚tuhtu rðhts{t™ n‚tu y™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu nth rðhts{t™ n‚tu y™u ƒu ft™™u rð»tu Ätu¤tk ™u …e¤tk …w»…™tk „wåA rðhts{t™ n‚tk y™u Ätu¤tu [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu y™u ft¤t Auzt™tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u fÚtt ðk[tð‚t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrhs™™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu Ëðo™u yuf «&™ …qAeyu Aeyu.” íÞthu Ëðo nrh¼õ‚u ntÚt òuze™u fÌtwk su, “…qAtu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y¿tt™e{tk yr‚þÞ y¿tt™e ‚u ftuý Au?” …Ae ‚tu Ëðuo rð[the hÌtt …ý W¥th fhe þõÞt ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u s W¥th fheyu.” íÞthu Ëðuoyu htS ÚtE™u fÌtwk su, “nu {nthts ! ‚{Úte s ÞÚttÚto W¥th Útþu {txu fntu. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt Œun{tk hnu™thtu su Sð Au ‚u Y…™u swðu Au y™u fwY…™u swðu Au ‚Útt ƒt¤, Þtið™ y™u ð]Ø…ýt™u swðu Au, yuðt y™k‚ …ŒtÚto™u swðu Au …ý òu™thtu …tu‚u …tu‚t™u òu‚tu ™Úte y™u fuð¤ ƒtÌtÿrüyu fhe™u …ŒtÚto™u òuÞt fhu Au …ý …tu‚u …tu‚t™u ™Úte òu‚tu ‚u s y¿tt™e{tk yr‚þÞ y¿tt™e Au y™u su{ ™uºtu fhe™u y™k‚ «fth™tk Y…™t MðtŒ™u ÷u Au ‚u{s ©tuºt, íðfT, hË™t, ½útý EíÞtrŒf Ëðuo ErLÿÞtuyu fhe™u rð»tÞËw¾™u ¼tu„ðu Au ™u òýu Au; …ý …tu‚u …tu‚t™t Ëw¾™u ¼tu„ð‚tu ™Úte * ð[. 20, ‚the¾ : 19-12-1819, Ëtu{ðth

„.«.20-21

™u …tu‚u …tu‚t™t Y…™u òý‚tu ™Úte, yus Ëðuo y¿tt™e{tk yr‚þÞ y¿tt™e Au y™u yus ½u÷t{tk yr‚þÞ ½u÷tu Au y™u yu s {q¾o{tk yr‚þÞ {q¾o Au y™u yu s Ëðo ™e[{tk yr‚þÞ ™e[ Au. íÞthu þwf{wr™yu ytþkft fhe su, “…tu‚t™wk MðY… òuðwk ‚u þwk …tu‚t™t ntÚt{tk Au ? y™u òu …tu‚t™t ntÚt{tk ntuÞ ‚tu Sð þeŒ yr‚þÞ y¿tt™e hnu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ËíËk„ ÚtÞtu Au ‚u™u ‚tu …tu‚t™t Sðtí{t™wk Œþo™ …tu‚t™t ntÚt{tk s Au y™u fu Œntzu yuýu …tu‚t™t MðY…™u òuÞt™tu ytŒh fÞtuo ™u ™ ŒeXwk ? y™u yu Sð {tÞt™u ytÄe™ Útftu - …hðþ ÚtE™u ‚tu MðÃ™ y™u Ëw»twrÃ‚ yðMÚtt{tk yk‚Œ]orü fhe™u òÞ Au …ý …tu‚u …tu‚t™u òýu ftuE rŒðË …tu‚t™t MðY…™u òuðt™u yk‚Œ]orü fh‚tu ™Úte y™u su ¼„ðt™™t «‚t…™u rð[the™u yk‚Œ]orü fhu Au ‚u ‚tu …tu‚t™t MðY…™u yr‚þÞ Wßsð¤ «ftþ{t™ swðu Au y™u ‚u «ftþ™u {æÞu «íÞût yuðt su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™e {qŠ‚™u swðu Au y™u ™thŒ Ë™ftrŒf suðtu Ëw¾eÞtu …ý ÚttÞ Au, {txu nrh¼õ‚™u ‚tu sux÷e fËh hnu Au ‚ux÷e …tu‚t™u yt¤Ëu fhe™u hnu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 20 >>

ð[™t{]‚ 21 : yuftkr‚f Ä{oðt¤t™w-k yûth™t ƒu MðY…™wk Index *Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk Ëtks™u Ë{u W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ft¤t Auzt™tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tu [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu ™u Ätu¤e …t½ {tÚtu ƒtkÄe n‚e ™u W„{ýu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™e yt„¤ ËtÄw ÍtkÍ, …¾ts ÷E™u fe‚o™ „t‚t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t ËíËk„e™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ‚u Ëðuo™u ©eS{nthtsu At™t htÏÞt ™u yu{ ƒtuÕÞt su, “Ëðuo Ëtk¼¤tu yuf ðt‚to fheyu.” yu{ fne™u ÍtÍe ðth ËwÄe ‚tu ™uºtf{¤™u Btªåte™u rð[the hÌtt ™u …Ae ƒtuÕÞt su, “su nrh¼õ‚™t {™{tk ¼„ðt™™u * ð[. 21, ‚the¾ : 19-12-1819, Ëtu{ðth

„.«.21

yr‚ «ËL™ fhðt™e EåAt ntuÞ ‚u ¼„ðt™™u «ËL™ fhðt™tu ‚tu yu W…tÞ Au su, …tu‚…tu‚t™t ðýto©{™tu su Ä{o ‚u™u rð»tu y[¤ r™ct ‚Útt ytí{r™ct™e yr‚þÞ ÿZ‚t ‚Útt yuf ¼„ðt™ rð™t ƒeò Ëðo …ŒtÚto™u rð»tu yÁr[ ‚Útt ¼„ðt™™u rð»tu {tntíBÞu Ërn‚ yuðe r™»ft{¼Âõ‚, yu [th ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™™e yr‚þÞ «ËL™‚t ÚttÞ Au y™u yu su [th ËtÄ™ ‚u™u yuftkr‚f Ä{o fneyu, y™u yuðt yuftkr‚f Ä{oðt¤t su ¼õ‚ ‚u yt Ë{t{tk yt…ýt ËíËk„{tk fux÷tf Au y™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¾t‚tk, …e‚tk, ™t‚tk, Ätu‚tk, [t÷‚tk, ƒuX‚tk, Ëðo r¢Þt™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ®[‚ð™ fhðwk y™u ßÞthu yk‚h{tk ftuE rðûtu… ™ ntuÞ íÞthu ‚tu ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fhðwk ™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ Ët{wk òuE hnuðwk y™u òu yk‚h{tk ËkfÕ…-rðfÕ…™tu rðûtu… ÚttÞ ‚tu Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý, Œuð‚t, rð»tÞ, yu ËðoÚte …tu‚t™wk MðY… swŒwk Ë{sðwk y™u ßÞthu ËkfÕ…™tu rðht{ ÚttÞ íÞthu ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ®[‚ð™ fhðwk. y™u yt Œun™u ‚tu …tu‚t™wk MðY… {t™ðwk ™rn y™u Œun™t su ËkƒkÄe ‚u™u …tu‚t™t ËkƒkÄe {t™ðt ™rn, fu{ su yt Sð Au ‚u [tuhtþe ÷t¾ ò‚™t Œun™u …qðuo Ähe ytÔÞtu Au y™u sux÷e s„‚{tk Mºteytu Au ‚u Ëðuo™u …ux sL{ ÷eÄt Au ‚Útt s„‚{tk sux÷e fq‚heÞtu, sux÷e {e™zeÞtu, sux÷e ðt™heÞtu, yu ytrŒf su su [tuhtþe{tk Sð Au ‚u Ëðuo™u …ux fux÷ef ðth sL{ ÄÞto Au y™u yt s„‚{tk sux÷e ò‚™e Mºteytu Au ‚u{tk fE yuýu Mºte ™Úte fhe ? Ëðuo™u …tu‚t™e Mºteytu fhe Au. ‚u{s yu Sðu Mºte™t Œun Ähe Ähe™u s„‚{tk sux÷e ò‚™t …wY»t Au ‚u Ëðuo™u …tu‚t™t Äýe fÞto Au; ‚ux÷t {txu su{ yu [tuhtþe ÷t¾ ò‚™t Ë„…ý™u n{ýu {t™‚t ™Úte ‚Útt [tuhtþe ÷t¾ ò‚™t Œun™u …tu‚t™tu Œun {t™‚t ™Úte, ‚u{s yt Œun™u …tu‚t™wk MðY… {t™ðwk ™rn. y™u yu Œun™tk ËkƒkÄe™u …tu‚t™tk ËkƒkÄe {t™ðtk ™rn, fu{ su [tuhtþe ÷t¾ ò‚™t Œun ÄÞtO ‚u™tu ËkƒkÄ hÌttu ™rn, ‚tu yt Œun™tu ËkƒkÄ …ý ™rn s hnu. ‚u {txu Œun„untrŒf Ëðo …ŒtÚto™u yËíÞ òýe™u ‚Útt Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý, ‚uÚte swŒwk …tu‚t™wk MðY… òýe™u ‚Útt …tu‚t™t Ä{o{tk hne™u ¼„ðt™™e r™»ft{¼Âõ‚ fhðe y™u rŒðËu rŒðËu ¼„ðt™™wk yr‚þÞ {tntíBÞ sýtÞ ‚u™u yÚtuo ËtÄw™tu Ëk„ r™hk‚h ht¾ðtu y™u su ytðe he‚u ™Úte Ë{s‚tu y™u fuð¤ Œuntr¼{t™e ™u «tf]‚ {r‚ðt¤tu Au y™u ‚u òu ËíËk„{tk …zâtu

„.«.21

Au ‚tu …ý yu™u …þw suðtu òýðtu y™u yt ËíËk„{tk ‚tu ¼„ðt™™tu {tuxtu «‚t… Au ‚uýu fhe™u …þw™wk …ý õÕÞtý ÚttÞ Au, ‚tu {™w»Þ™wk fÕÞtý ÚttÞ ‚u{t þwk ytùÞo fnuðtÞ ? …ý yu™u ¾hu¾htu ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ ™ fnuðtÞ. yuftkr‚f ¼õ‚ ‚tu su™e «Út{ fne yuðe Ë{sý ntuÞ ‚u™u s fneyu y™u yuðtu su yuftkr‚f ¼õ‚ ‚u Œun™tu íÞt„ fhe™u Ëðo {tÞt™t ¼tðÚte {wõ‚ ÚtE™u, yŠ[{t„uo1 fhe™u ¼„ðt™™t yûthÄt{™u …t{u Au. ‚u yûth™tk ƒu2 MðY… Au, yuf ‚tu r™htfth3 yufhË [i‚LÞ Au ‚u™u r[Œtftþ fneyu, ƒúñ{ntu÷ fneyu. y™u yu yûth ƒesu4 Y…u fhe™u …whw»ttu¥t{™thtÞý™e Ëuðt{tk hnu Au. y™u yu5 yûthÄt{™u …tBÞtu su ¼õ‚ ‚u …ý yûth™t6 ËtÄBÞo…ýt™u7 …t{u Au y™u ¼„ðt™™e y¾kz Ëuðt{tk hnu Au y™u yu yûthÄt{™u rð»tu ©ef]»ý …whw»ttu¥t{™thtÞý ‚u ËŒt rðhts{t™ Au y™u yu yûthÄt{™u8 rð»tu yûth™t ËtÄBÞo…ýt™u …tBÞt yuðt y™k‚ ftuxe {wõ‚ hÌtt Au. ‚u Ëðo …whw»ttu¥t{™t ŒtË ¼tðu ð‚uo Au y™u …whw»ttu¥t{™thtÞý ‚u Ëðo™t Mðt{e Au ™u y™k‚ ftuxe ƒúñtkz™t htòrÄhts Au {txu yt…ýt ËíËk„e Ëðuo™u ‚tu yu{s r™ùÞ fhðtu su, ‘yt…ýu …ý yu yûthY… su {wõ‚ ‚u{™e …kÂõ‚{tk ¼¤ðwk Au y™u yûthÄt{{tk sE™u y¾kz ¼„ðtLt™e Ëuðt{tk nswh hnuðwk Au …ý ™tþðk‚ ™u ‚wåA yuðwk su {trÞf Ëw¾ ‚u™u EåAðwk ™Úte, ™u yu{tk ftuE Xuftýu ÷tu¼tðwk ™Úte.’ yuðtu ÿZ r™ùÞ ht¾e™u r™hk‚h ¼„ðt™™e yuftkr‚f ¼Âõ‚ fhðe y™u ¼„ðt™™wk yr‚þÞ {tntíBÞ ÞÚttÚto Ë{S™u ¼„ðt™ rð™t ƒeòk su MºteÄ™trŒf Ëðo …ŒtÚto ‚u™e su ðtË™t ‚u™u Œun A‚u s xt¤e ™t¾ðe y™u òu ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto™e ðtË™t hne „E ntuÞ ™u ‚u™tu Œun …zu ™u ‚u™u ¼„ðt™™t Ät{{tk ò‚u òu {t„o{tk rËrØytu Œu¾tÞ ‚tu ‚u ¼„ðt™™u {qfe™u ‚u rËrØytu{tk ÷tu¼tE òÞ ‚tu ‚u™u {tuxwk rðÎ™ ÚttÞ, {txu Ëðo …ŒtÚto™e ðtË™t xt¤e™u ¼„ðt™™u ¼sðt.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 21 >> 1. ¼„ðt™™tk Ät{™tu su {t„o Au ‚u™u yŠ[{t„o fnu Au, ‚u™u ŒuðÞt™ y™u ƒúñ…Út þçŒÚte …ý fnu Au. ‚u {t„o{tk «Út{…ðo{tk yŠ[ ytðu Au ‚uÚte ‚u™wk ‘yŠ[{t„o’ yuðkw ™t{ …zâwk Au. yt {t„uo „Þu÷tytu yt ËkËth{tk …tAt ytð‚t ™Úte. yt {t„o™wk ðýo™ AtLŒtuøÞtu…r™»tŒT{tk ‚Útt „e‚t{tk fÞwO Au.

2. Ät{-‚us r™htfth y™u rŒÔÞŒun. 3. Ät{Y…. 4. rŒÔÞtfthu Ëuðf. 5. r™htfth ‚usY…. 6. rŒÔÞtfth

7. Ë{t™„wýÞtu„. 8. Ät{Y….

„.«.22

ð[™t{]‚ 22 : M{]r‚ rð™t „tÞwk ‚u ™ „tÞt suðwk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË {æÞtö Ë{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt …nuÞtO n‚tk ™u …t½™u rð»tu Vw÷™tu ‚tuhtu ¾tuMÞtu n‚tu ™u ƒu ft™ W…h …w»…™t „wåA ÄtÞtO n‚t ™u fkX{tk „w÷ŒtðŒe™t …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u W„{ýu {w¾th®ðŒu rðhts‚t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u …h{nkË fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu yuf ðt‚ fheyu,” íÞthu Ëðo …h{nkË „tððwk ht¾e™u ðt‚ Ëtk¼¤ðt ‚í…h ÚtÞt. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{]Œk„, Ëthk„e, ËhtuŒt, ‚t÷ EíÞtrŒf ðt®sºt ðòze™u fe‚o™ „tððtk ‚u™u rð»tu òu ¼„ðt™™e M{]r‚ ™ hnu ‚tu yu „tÞwk ‚u ™ „tÞt suðwk Au y™u ¼„ðt™™u rðËthe™u ‚tu s„‚{tk fux÷tf Sð „tÞ Au ‚Útt ðt®sºt ðòzu Au …ý ‚uýu fhe™u ‚u™t {™{tk þtkr‚ ytð‚e ™Úte. ‚u {txu ¼„ðt™™tk fe‚o™ „tððtk ‚Útt ™t{hx™ fhðwk ‚Útt ™thtÞýÄqLÞ fhðe, EíÞtrŒf su su fhðwk ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Ëk¼the™u s fhðwk y™u ¼s™ fhðt ƒuËu íÞthu ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu ð]r¥t ht¾u y™u ßÞthu ¼s™{tkÚte WXe™u ƒeS r¢Þt™u fhu íÞthu òu ¼„ðt™{tk ð]r¥t ™ ht¾u ‚tu ‚u™e ð]r¥t ¼s™{tk ƒuËu íÞthu …ý ¼„ðt™™t MðY…{tk ÂMÚth ÚttÞ ™rn; {txu nt÷‚tk, [t÷‚tk, ¾t‚tk, r…‚tk Ëðo r¢Þt™u rð»tu ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t ht¾ðt™tu yÇÞtË fhðtu ‚tu ‚u™u ¼s™{tk ƒuËu íÞthu ¼„ðt™{tk ð]r¥t ÂMÚth ÚttÞ y™u su™u ¼„ðt™{tk ð]Â¥t hnuðt ÷t„u ‚u™u ‚tu ft{fts fh‚u …ý hnu y™u su™u „tV÷tE ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼s™{tk ƒuËu íÞthu …ý ¼„ðt™{tk ð]r¥t ™ hnu, ‚u {txu ËtðÄt™ ÚtE™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t ht¾ðt™tu yÇÞtË ¼„ðt™™t ¼õ‚™u fhðtu. yux÷e ðt‚ fhe™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu fe‚o™ „tytu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 22 >> *ð[. 22, ‚the¾ : 20-12-1819, {k„¤ðth

„.«.23

ð[™t{]‚ 23 : …týe™tu ½ztu ZtuéÞt™wk - ÂMÚtr‚{tk hnuðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 5 …k[{e™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ©eS{nthtsu {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤wk yk„h¾wk …nuÞwO n‚wk ‚Útt Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt fuzâu fËwkƒ÷ þu÷wk ƒtkæÞwk n‚wk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae fÁýt fhe™u …h{nkË™e yt„¤ ©eS{nthts ðt‚ fhðt ÷tøÞt su, “ðtËwŒuð {tntíBÞ ™t{u su „úkÚt ‚u y{™u yr‚þÞ r«Þ Au; fu{ su, ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™™u ¼ßÞt™e su her‚ ‚u Ëðuo yu „úkÚt{tk fne Au. y™u ¼„ðt™™t su ¼õ‚ ‚u ƒu «fth™t Au. ‚u{tk (1) yuf™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu ÞÚttÚto Au …ý ‚u Œuntí{ƒwrØ Ëtu‚tu ¼„ðt™™wk ¼s™ fhu Au y™u (2) ƒeòu ‚tu ò„ú‚, MðÃ™, Ëw»twrÃ‚ yu ºtý yðMÚtt ‚Útt MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý yu ºtÛt Œun ‚uÚte …h ™u [i‚LÞY… yuðwk …tu‚t™t MðY…™u {t™u y™u ‚u …tu‚t™t MðY…™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Äthe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhu, …Ae ºtý yðMÚttÚte ™u ºtý þhehÚte …h su …tu‚t™wk MðY… ‚u™u yr‚þÞ «ftþ{t™ ¼t¤u, ™u ‚u «ftþ™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚ suðe «„x «{tý Au ‚uðe yr‚þÞ «ftþu Þwõ‚ ¼tËu, yuðe he‚™e ÂMÚtr‚ðt¤tu ntuÞ y™u yuðe he‚™e ÂMÚtr‚ ßÞtk ËwÄe ÚtE ™Úte íÞtk ËwÄe ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Au ‚tu …ý ‚u™u {tÚtu rðÎ™ Au y™u òu yuðe ÂMÚtr‚{tk rþðS ™tu’‚t ð‚o‚t ‚tu {turn™e MðY…{tk {tun …tBÞt y™u yuðe ÂMÚtr‚{tk ƒúñt ™tu’‚t ð‚o‚t ‚tu ËhMð‚e™u Œu¾e™u {tun …tBÞt, y™u yuðe ÂMÚtr‚{tk ™thŒS ™tu’‚t ð‚o‚t ‚tu …hÛÞt™wk {™ ÚtÞwk y™u ELÿ ‚Útt [kÿtrŒf ‚u{™u òu yuðe ÂMÚtr‚ ™tu’r‚ ‚tu f÷kf ÷tøÞtk. y™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ …ý òu yuðe ÂMÚtr‚™u ™ …tBÞtu ntuÞ ‚tu, ¼„ðt™™u rð»tu …ý «tf]‚ ¼tð …hXtE òÞ Au. su{ htò …herût‚ yuðtu ¼õ‚ ™tu’‚tu ‚tu, htË¢ezt Ëtk¼¤e™u ©ef]»ý¼„ðt™™u rð»tu ËkþÞ ÚtÞtu y™u þwfS òu yuðt ¼õ‚ n‚t ‚tu, ‚u™u ftuE ò‚™tu ËkþÞ ÚtÞtu s ™rn y™u su yuðtu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ Ë{su su {thu rð»tu ftuE Œtu»t yze þfu ™rn ‚Útt ‚u Œtu»t ftkE ƒtÄ fhe þfu ™rn, ‚tu su™u ¼s™u fhe™u nwk ytðtu ÚtÞtu yuðt su ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu ‚tu ftuE * ð[. 23, ‚. 21-12-1819, ƒwÄðth

„.«.23-24

{trÞf Œtu»t ntuÞ s fu{ ? yu{ ÿZ…ýu Ë{su Au y™u yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Au ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu ßÞthu ð]r¥t™u ht¾u Au íÞthu ‚u ð]r¥t™t ƒu rð¼t„ ÚttÞ Au. ‚u{tk (1) yuf ð]r¥t ‚tu ¼„ðt™™t MðY…{tk hnu Au y™u (2) ƒeS ‚tu su ¼s™™tu fh™thtu ‚u{tk hnu Au. y™u ¼„ðt™™t MðY…{tk su ð]r¥t hnu Au ‚u «u{u Þwõ‚ hnu Au, y™u ¼s™™t fh™tht{tk su ð]r¥t hnu Au ‚u ‚tu rð[thu Þwõ‚ hnu Au, y™u ‚u ð]r¥t su ‚u ¼s™™t fh™tht™u rð»tu ¼„ðt™™t ¼s™ rð™t ƒeò su su ½tx ËkfÕ… ÚttÞ Au ‚u Ëðuo™u ¾tuxt fhe ™t¾u Au, ‚Útt ‚u ¼s™ fh™tht{tk su Œtu»t ‚u Ëðuo™u ¾tuxt fhe ™t¾u Au. yuðe he‚u ‚u™e ð]r¥t ¼„ðt™{tk y¾kz hnu Au y™u ½zef ‚tu yuft„ú r[¥tu ƒuËe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhu ™u ½zef{tk ‚tu [t¤t [qkÚt‚tu Vhu ‚u™u ‚tu yuðe ÂMÚtr‚ Út‚e ™Úte. su{ …týe™tu ½ztu ¼he™u yuf Xuftýu Ztu¤e ytðeyu, …Ae ð¤e ƒesu rŒðË yÚtðt ºtesu rŒðË, ‚u Xuftýu …týe™tu ½ztu Ztu¤eyu ‚uýu fhe™u íÞtk …týe™tu Ähtu ¼htE ™rn. ftk su yt„÷t rŒðË™wk s¤ yt„÷u rŒðË ËqftE òÞ ™u …tA÷t rŒðË™wk …tA÷u rŒðË ËqftE òÞ. y™u òu ytk„¤e suðe ™t™es …týe™e Ëuh y¾kz ðnu‚e ntuÞ ‚tu {tuxtu …týe™tu Ähtu ¼htE òÞ. ‚u{ ¾t‚tk, …e‚tk, nt÷‚tk, [t÷‚tk ‚Útt þw¼ r¢Þt™u rð»tu ‚Útt yþw¼ r¢Þt™u rð»tu Ëðo ft¤u ¼„ðt™{tk y¾kz ð]r¥t ht¾ðe. …Ae yuðe he‚u ¼„ðt™{tk y¾kz ð]r¥t ht¾‚tk ht¾‚tk yuðe ÿZ ÂMÚtr‚ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 23 >>

ð[™t{]‚ 24 : ¿tt™™e ÂMÚtr‚™wk - {tntíBÞY…e ¾xtE™wk Index *Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 6 AX™u rŒðË ËkæÞtË{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts‚t n‚t y™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u Ätu¤tu ¾uþ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ™u Ätu¤tu [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “su he‚u ¿tt™u 1 fhe™u * ð[. 24, ‚. 22-12-1819, „wYðth

1. ytí{t …h{tí{t™t Ëtûtt‚T ÞÚttÚto y™w¼ð Y….

„.«.24

ÂMÚtr‚1 ÚttÞ Au, ‚u fneyu Aeyu. ‚u ¿tt™ fuðwk Au ‚tu «f]r‚ …wY»tÚte …h Au, y™u ¿tt™™u rð»tu ÂMÚtr‚ ÚttÞ Au íÞthu «f]r‚…wY»t y™u «f]r‚…wY»t™wk su ftÞo ‚u ftkE ™sh{tk ytð‚wk ™Úte yu™wk ™t{ ¿tt™«÷Þ2 fnuðtÞ Au, ™u yuðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ Au ‚u™u yufhË [i‚LÞ ¼tËu Au ™u ‚u™u rð»tu yuf ¼„ðt™™e {qŠ‚s hnu Au …ý ƒeòu ftuE ytfth hnu‚tu ™Úte, y™u õÞthuf ‚tu yu «ftþ{tk ¼„ðt™™e {qŠ‚ …ý Œu¾tÞ ™rn, yuf÷tu «ftþ s Œu¾tÞ Au ™u õÞthuf ‚tu «ftþ …ý Œu¾tÞ ™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ …ý Œu¾tÞ ; yu™u ¿tt™u fhe™u ÂMÚtr‚ òýðe y™u suðe ¼„ðt™™e {qŠ‚ «„x Œu¾tÞ Au, ‚u {qŠ‚™u rð»tu y¾kz ð]r¥t hnu ‚uýu fhe™u yuðe ÂMÚtr‚ ÚttÞ Au y™u su™u suðtu ¼„ðt™™tu {rn{t Ë{òýtu ntuÞ ‚u™t ÓŒÞ{tk ‚ux÷tu s «ftþ ÚttÞ Au, ™u ‚ux÷tu s ‚u™u «ýð ™u ™tŒ Ëk¼¤tÞ Au, y™u sux÷tu su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™u {rn{t Ë{òÞ Au ‚u™u ‚ux÷t ¼qkzt ½tx ƒkÄ ÚtE òÞ Au y™u ßÞthu ¼„ðt™™tu r™ùÞ ÞÚttÚto ÚttÞ Au ™u ÞÚttÚto {rn{t Ë{òÞ Au íÞthu ‚u™u ¼qkzt ½tx{tºt x¤e òÞ Au. su{ Õtªƒw™e yuf åteh [qËe ntuÞ ‚tu Úttuzt Úttuzt Œtk‚ ykƒtÞ …ý n¤ðt n¤ðt [ýt [ðtÞ ¾ht, ™u òu yt¾wk Õtªƒw [qMGtwk ntuÞ ‚tu [ýt [ðtÞ ™rn, ™u {„™tu Œtýtu …htýu …htýu [ðtÞ, y™u òu ½ýtk Õtªƒw [qMGttk ntuÞ ‚tu htkÄu÷tu ¼t‚ …ý [ðtÞ ™rn. ‚u{ ¼„ðt™™tu r™ùÞ y™u {tntíBÞY…e su™u ¾xtE [ze ntuÞ ‚u™e [th yk‚:fhý ™u Œþ ErLÿÞtuY… su ztZâtu ‚u Ëðuo ykƒtE òÞ Au, íÞthu yu Sð {™Y… …tu‚t™e ŒtZâu fhe™u rð»tÞ™t ËkfÕ…Y…e [ýt™u [tððt™u Ë{Úto Út‚tu ™Úte, ‚u{s r[¥tY… …tu‚t™e ŒtZâu fhe™u rð»tÞ™wk ®[‚ð™ fhðt Ë{Úto Út‚tu ™Úte, ‚u{s ƒwrØY… …tu‚t™e ŒtZâu fhe™u r™ùÞ fhðt Ë{Úto Út‚tu ™Úte, ‚u{s ynkfthY… …tu‚t™e ŒtZâu fhe™u rð»tÞ ËkƒkÄe yr¼{t™ fhðt Ë{Úto Út‚tu ™Úte, ‚u{s …k[ ¿tt™ErLÿÞtu ™u …k[ f{oErLÿÞtuY… su ŒtZâtu Au ‚u ŒtZâu fhe™u ‚u ‚u ErLÿÞtu™t rð»tÞY… su [ýt, ‚u™u [tððt™u Ë{Úto Út‚tu ™Úte, y™u su™u ÞÚttÚto ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™ ntuÞ ™u ÞÚttÚto ¼„ðt™™tu {rn{t sýtýtu ™ ntuÞ ‚u™tk ErLÿÞtu ‚Útt yk‚:fhý ‚u …tu‚…tu‚t™t rð»tÞ Útfe ÞÚttÚto…ýu r™ð]r¥t …t{‚tk ™Úte, y™u su ¼„ðt™™wk 1. ¼„ð‚T MðY…{tk {™™e r™ù÷…ýu hnuðtY….

2. ¿tt™ÂMÚtr‚™u ‘¿tt™«÷Þ’ þçŒÚte …ý fnu Au.

„.«.24

MðY… Au ‚u ‚tu {tÞt ™u {tÞt™t su „wý ‚u Útfe …h Au y™u Ëðo rðfthu hrn‚ Au …ý Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þ suðt ¼tËu Au. ‚u ¼„ðt™™u rð»tu su yÕ…{r‚ðt¤t Au ‚u suðt suðt Œtu»t fÕ…u Au ‚u ¼„ðt™™u rð»tu ‚tu yufu Œtu»t ™Úte, …ý fÕ…™tht™e ƒwrØ{tkÚte yu Œtu»t ftuR ft¤u x¤ðt™t ™rn. ‚u{tk su ¼„ðtLt™u ft{e Ë{su Au ‚u …tu‚u yíÞk‚ ft{e ÚtR òÞ Au, y™u su ¼„ðt™™u ¢tuÄe Ë{su Au, ‚u …tu‚u yíÞk‚ ¢tuÄe ÚtR òÞ Au ™u su ¼„ðt™™u ÷tu¼e Ë{su Au ‚u …tu‚u yíÞk‚ ÷tu¼e ÚtR òÞ Au yLtu su yu ¼„ðt™™u R»Þtoðt™ Ë{su Au ‚u …tu‚u yíÞk‚ R»Þtoðt™ ÚtR òÞ Au, yu ytrŒf su su Œtu»t ¼„ðt™™u rð»tu fÕ…u Au. ‚u ‚tu su{ ‘ËqÞo Ët{e Äq¤™e Vtkx ¼he™u ™t¾eyu ‚u …tu‚t™e ytk¾{tk …zu Au’ ‚u{ ¼„ðt™™u rð»tu su ò‚™tu Œtu»t fÕ…u Au ‚u Œtu»t …tu‚t™u Œw:¾ Œu Au y™u …tu‚t{tk „{u ‚uðtk ¼qkzt Mð¼tð ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™u yr‚þÞ r™Œtuo»t Ë{su ‚tu …tu‚u …ý yr‚þÞ r™Œtuo»t ÚtR òÞ Au. …Ae ƒúñt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “ftuR rð»tÞ{tk …ý …tu‚t™e RrLÿÞtu ‚ýt‚t ™ ntuÞ, ™u yk‚:fhý{tk …ý ¾tuxt ½tx Út‚t ™ ntuÞ, ™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý ÞÚttÚto Au ‚tu …ý y…qýo…ýwk hnu Au, ™u yk‚h Ëq™wk hnu Au ‚u™wk þwk fthý Au ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu …ý nrh¼õ‚{tk {tuxe ¾tuxâ Au, su …tu‚t™wk {™ ÂMÚth ÚtÞwk Au, ™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý yr‚þÞ ÿZ Au, ‚tu …ý niÞt{tk yr‚þÞ yt™kŒ ytð‚tu ™Úte, su ‘nwk ÄLÞ Awk ™u nwk f]‚tÚto ÚtÞtu Awk y™u yt ËkËth{tk su Sð Au ‚u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËh, ytþt, ‚]»ýt ‚u™u rð»tu nuht™ Út‚tk Vhu Au y™u rºtrðÄ ‚t…{tk ht‚rŒðË ƒ¤u Au; y™u {™u ‚tu «„x …whw»ttu¥t{u fhwýt fhe™u …tu‚t™wk MðY… ytu¤¾tÔÞwk Au ™u ft{ ¢tuÄtrŒ Ëðo rðfthÚte hrn‚ fÞtuo Au y™u ™thŒ Ë™ftrŒf suðt Ëk‚ ‚u™t Ë{t„{{tk htÏÞtu Au {txu {tÁk {tuxwk ¼tøÞ Au’, yuðtu rð[th ™Úte fh‚tu ™u ytXtuu …ntuh yr‚þÞ yt™kŒ{tk ™Úte ð‚o‚tu yu {tuxe ¾tuxâ Au. su{ ƒt¤f™t ntÚt{tk ®[‚t{rý ŒeÄtu ntuÞ ‚u™wk ‚u™u {tntíBÞ ™Úte yux÷u ‚u™tu ‚u™u yt™kŒ ™Úte, ‚u{ ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{ {éÞt Au y™u ‚u™tu yk‚h{tk ytXu …ntuh fuV hnu‚tu ™Úte su, ‘{tÁk …qýoft{…ýwk ÚtÞwk Au’ yuðwk ™Úte Ë{s‚tu, yu nrh™t ¼õ‚™u {tuxe ¾tuxÞ Au. y™u

„.«.24-25

ßÞthu ftuR nrh¼õ‚™tu Œtu»t ™sh{tk ytðu íÞthu yu{ Ë{sðwk su, ‘yt™tu Mð¼tð ‚tu ËíËk„{tk ™ ½xu yuðtu Au ‚tuÞ …ý yu™u òu ËíËk„ {éÞtu Au y™u yu òu suðtu ‚uðtu Au ‚tu …ý ËíËk„{tk …zâtu Au ‚tu yu™tu …qðo sL{™tu yÚtðt yt sL{™tu ËkMfth ¼thu Au ‚tu ytðtu ËíËk„ {éÞtu Au. yu{ Ë{S™u ‚u™tu …ý yr‚þÞ „wý ÷uðtu.” yu{ ðt‚to fhe™u ©eS{nthts ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 24 >>

ð[™t{]‚ 25 : ðeË ftuþ™t «ðtn™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwŒe 7-ËÃ‚{e™u rŒðË «¼t‚ Ë{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …h{nkË™e òÞ„t™u rð»tu …ÄtÞto n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tu [tuVt¤ ytuZÞtu n‚tu ™u Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ytÚt{ýu …hÚtthu W„{ýwk {w¾th®ðŒ fhe™u rðhts{t™ n‚t. ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts f]…t fhe™u ƒtuÕÞt su, “MðÄ{uo Þwõ‚ yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u™t yk‚h™u rð»tu ‚tu …tu‚t™wk ÞÚttÚto …qýoft{…ýwk {™t‚wk ™Úte y™u ‚u …qýoft{…ýwk ‚tu ytí{r™ct ™u ¼„ðt™™t {tntíBÞ™wk ¿tt™ ‚uýu fhe™u s ÚttÞ Au, y™u yu ƒu{tk sux÷e LÞq™‚t hnu Au ‚ux÷e …qýoft{…ýt{tk LÞq™‚t hnu Au, {txu yu ƒu ðt™tk ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ÿZ…ýu ËtÄðtk, y™u yu ƒu {tk sux÷e ¾t{e hnu ‚ux÷e ‚tu Ë{trÄ{tk …ý ™zu Au y™u n{ýtk y{u yuf nrh¼õ‚™u Ë{trÄ fhtðe n‚e ‚u ‚u™u ‚us yr‚þÞ Œu¾týwk; ‚u ‚us™u òuR™u [eË …tzðt {tkze ™u fÌtwk su, ‘nkw ƒ¤wk Awk’ {txu Ë{trÄðt¤t™u …ý ytí{¿tt™™wk sYh ft{ …zu Au. y™u …tu‚t™wk MðY… ytí{t ™ òýu, ™u Œun™u {t™u, ‚tu ‚u™u ½ýe ftåÞ… hne òÞ Au y™u y{u ‚u nrh¼õ‚™u Ë{òÔÞwk su, ‚tÁk MðY… ‚tu ytí{t Au, Œun ™Úte, ™u yt ÷tzfeƒtR ™t{ y™u ¼tx™tu Œun ‚u ‚wk ™Úte y™u yAuã 1, y¼uã2 * ð[. 25, ‚the¾ : 23-12-1819, þw¢ðth. 1. ft…e ™ þftÞ.

2. ®ðÄe ™ þftÞ.

„.«.25

yuðtu su ytí{t ‚u ‚tÁk MðY… Au. …Ae y{u ‚u™u Ë{trÄ fhtðe™u fÌtwk su, ‘„ý…r‚™u MÚtt™fu [th …tk¾ze™wk f{¤ Au íÞtk sE™u ‚tÁk MðY… òu.’ y™u ßÞthu Ë{trÄðt¤tu „ý…r‚™u MÚtt™fu òÞ Au íÞthu íÞtk ™tŒ Ëk¼¤tÞ Au ™u «ftþ Œu¾tÞ Au y™u ‚uÚte …h ƒúñt™t MÚtt™f™u rð»tu òÞ Au íÞthu ‚uÚte ™tŒ …ý ½ýtu Ëk¼¤tÞ Au ™u «ftþ …ý ‚uÚte yr‚þÞ ½ýtu Œu¾tÞ Au, y™u ‚uÚte Ãth rÔt»ÛtwLtu MÚttLtfu òGt Au íGtthu ítuÚte yrít~tGt LttŒ ËkÇt¤tGt Au Ltu ítuÚte ‚us …ý yr‚þÞ Œu¾tÞ Au. yuðe he‚u su{ su{ ô[t ô[t MÚtt™f™u rð»tu òÞ Au ‚u{ ‚u{ ðÄw ™tŒ Ëk¼¤tÞ Au ™u ðÄw ðÄw «ftþ Œu¾tÞ Au. y™u yuðe he‚u Ë{trÄ{tk yr‚þÞ ‚us Œu¾tÞ Au y™u yr‚þÞ ™tŒ ÚttÞ Au y™u fztft yr‚þÞ ÚttÞ Au, ‚u „{u ‚uðtu Äehsðt™ ntuÞ ‚tu …ý ftÞh…ýwk ytðe òÞ Au. òu yswo™ ¼„ðt™™t ykþ n‚t, y™u {nt þqhðeh n‚t; ‚tu …ý ¼„ðt™™wk rðïY… òuðt™u Ë{Úto ÚtÞt ™rn, {txu yu{ ƒtuÕÞt su, ‘nu {nthts ! yt Y… òuðt™u nwk Ë{Úto ™Úte {txu ‚{tÁk suðwk «Út{ Y… n‚wk ‚uðwk ‚{tÁk Œþo™ fhtðtu.’ yuðe he‚u yuðt Ë{Úto™u …ý Ë{trÄ™u rð»tu ßÞthu ƒúñtkz Vtxe òÞ yuðt fztft ÚttÞ Au y™u su{ Ë{wÿ {ÞtoŒt {u÷u yuðt ‚us™t Ë{qn Œu¾tÞ Au íÞthu Äehs hnu‚e ™Úte. ‚u ËtÁ Œun Útfe …tu‚t™wk MðY… sqŒwk Ë{sðwk òuEyu. y™u yuðe su Ë{trÄ ÚttÞ Au ‚u™t ƒu ¼uŒ Au yuf‚tu «týtÞt{u fhe™u «tý™tu r™htuÄ1 ÚttÞ Au, ‚u ¼u¤tu r[¥t™tu …ý r™htuÄ ÚttÞ Au y™u ƒeòu «fth yu Au su, r[¥t™u r™htuÄu fhe™u «tý™tu r™htuÄ ÚttÞ Au. ‚u r[¥t™tu r™htuÄ õÞthu ÚttÞ Au, ‚tu ßÞthu Ëðo XuftýuÚte ð]r¥t ‚qxe™u yuf ¼„ðt™™u rð»tu ð]r¥t òuztÞ, y™u ‚u ¼„ðt™™u rð»tu ð]r¥t õÞthu òuztÞ ‚tu ßÞthu Ëðo XuftýuÚte ðtË™t ‚wxe™u yuf ¼„ðt™™t MðY…™e ðtË™t ÚttÞ íÞthu ‚u ð]r¥t ftuE™e nXtðe ¼„ðt™™t MðY…{tkÚte …tAe nXu ™rn. su{ ftuE fqðtu ntuÞ ™u ‚u W…h ðeþ ftuþ Vh‚t ntuÞ ™u ‚u™tu «ðtn swŒtu swŒtu [t÷‚tu ntuÞ íÞthu ‚u «ðtn{tk òuh ntuÞ ™rn y™u ‚u ðeþu ftuþ™tu «ðtn ¼u¤tu fheyu ‚tu ™Œe™t suðtu yr‚þÞ ƒ¤ðt™ «ðtn ÚttÞ ‚u ftuE™tu nXtÔÞtu …tAtu nXu ™rn. ‚u{ su™e ð]r¥t r™ðtoËr™f ÚttÞ Au íÞthu ‚u™wk r[¥t Au ‚u ¼„ðt™™t MðY…{tk òuztÞ Au y™u su™t r[¥t{tk ËkËth™t Ëw¾™e ðtË™t 1. ÂMÚth‚t.

„.«.25

ntuÞ ‚u™u ‚tu ©tuºt ErLÿÞ îthu y™k‚ ò‚™t su þçŒ ‚u™u rð»tu swŒe swŒe ð]r¥t Vu÷tÞ òÞ Au. ‚u{s íð[t ErLÿÞ îthu nòhtu ò‚™t su M…þo ‚u™u rð»tu swŒe swŒe ð]r¥t Vu÷tE òÞ Au. ‚u{s ™uºt ErLÿÞ™e ð]r¥t ‚u nòhtu ò‚™tk su Y…, ‚u™u rð»tu Vu÷tE òÞ Au. ‚u{s hË™t ErLÿÞ™e ð]r¥t ‚u nòhtu ò‚™t su hË, ‚u{tk Vu÷tE òÞ Au. ‚u{s ™trËft ErLÿÞ™e ð]r¥t ‚u y™k‚ ò‚™t su „kÄ, ‚u{tk Vu÷tE òÞ Au. ‚u{s f{o ErLÿÞtu™e ð]r¥tÞtu …ý …tu‚ …tu‚t™t rð»tÞ™u rð»tu nòhtu «fthu Vu÷tE òÞ Au. yuðe he‚u Œþu ErLÿÞtu îthu yu™wk yk‚:fhý Au ‚u nòhtu «fthu Vu÷tE „Þwk Au, ‚u ßÞthu r[¥t ‚u ¼„ðt™™wk ®[‚Ôt™ fhu y™u {™ ‚u ¼„ðt™™tu s ½tx ½zu y™u ƒwrØ ‚u ¼„ðt™™t MðY…™tu s r™ùÞ fhu y™u ynkfth ‚u ‘nwk ytí{t Awk ™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Awk’ yuðwk s yr¼{t™ Ähu íÞthu yu™e yuf ðtË™t ÚtE òýðe, y™u «týu fhe™u su r[¥t™tu r™htuÄ ÚttÞ Au ‚u ‚tu yütk„Þtu„u fhe™u ÚttÞ Au. ‚u yütk„Þtu„ ‚tu Þ{, r™Þ{, ytË™, «týtÞt{, «íÞtnth, æÞt™, Äthýt y™u Ë{trÄ yu su ytX yk„ ‚uýu Þwõ‚ Au y™u yütk„Þtu„ ‚u ËtÄ™Y… Au ™u yu™wk V¤ ‚u ¼„ðt™™u rð»tu r™ŠðfÕ… Ë{trÄ Au. ‚u ßÞthu yuðe r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚttÞ Au íÞthu «tý™u r™htuÄu fhe™u r[¥t™tu r™htuÄ ÚttÞ Au y™u òu r[¥t r™ðtoËr™f ÚtE™u ¼„ðt™™u rð»tu òuztÞ Au ‚tu ‚u r[¥t™u r™htuÄu fhe™u «tý™tu r™htuÄ ÚttÞ Au {txu su{ yütk„ Þtu„ ËtÄðu fhe™u r[¥t™tu r™htuÄ ÚttÞ Au. ‚u{ ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu òuztðu fhe™u r[¥t™tu r™htuÄ ÚttÞ Au. {txu su ¼õ‚™e r[¥tð]r¥t ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu òuztýe, ‚u™u yütk„Þtu„ ð„h ËtÄu ËÄtE hÌttu. {txu y{u fÌttk su ytí{r™ct y™u ¼„ðt™™t {tntíBÞ™wk ¿tt™; yu ƒu ËtÄ™ ‚u ÿZ…ýu ht¾ðtk y™u ð‚o{t™ Ä{o Au ‚u ‚tu ¼„ðt™™e yt¿tt Au ‚u sÁh ht¾ðtk, su{ ƒútñý™tu Ä{o Au su ™tðwk, Ätuðwk ™u …rðºt…ýu hnuðwk ‚u ftuE rŒðË þqÿ™t ½h™wk …týe …eðu s ™rn. ‚u{ ËíËk„e ntuGt ‚u™u ¼„ðt™™e yt¿tt{tk Vuh …tzðtu s ™rn. fu{ su, yu ¼„ðt™™e yt¿tt …t¤u ‚tu ‚u™e W…h ¼„ðt™ htS ÚttÞ Au, y™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ¿tt™ ‚Útt ðihtøÞu Ërn‚ ytí{¿tt™ yu ƒu™e yr‚þÞ ÿZ‚t ht¾ðe y™u …tu‚t™u rð»tu …qýoft{…ýwk Ë{sðwk su, ‘nðu {thu ftkE LÞq™‚t hne ™Úte.’ yu{ Ë{S™u r™hk‚h ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe, y™u ‚u Ë{sÛt™u fuVu fhe™u Afe …ý

„.«.25-26

sðwk ™rn y™u …tu‚t™u rð»tu yf]‚tÚto…ýwk …ý {t™ðwk ™rn y™u òu yf]‚tÚto…ýwk {t™u ‚tu yu™e W…h su yuðe ¼„ðt™™e f]…t ÚtE ‚u òýeyu, ¾tht…tx{tk ƒes ðtÔÞwk ‚u WøÞwk s ™rn. y™u òu Afe sE™u su{ ‚u{ fhðt ÷t„u ‚tu òýeyu; yÂøLt{tk ƒes ™tÏÞwk ‚u ƒ¤e „Þwk ! {txu yBtu fÌtwk ‚u{ su Ë{su ‚u™u ftuE «fth™e LÞq™‚t hnu ™rn.” yu{ fne™u ©eS{nthts …tu‚t™t ytË™ W…h …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 25 >>

ð[™t{]‚ 26 : Ët[t hrËf ¼õ‚™wk - r™„wý o ¼tð™wk Index *Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ƒ…tuh™u Ë{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{t W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t. ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤tu [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu ‚Útt ƒu ft™™u W…h „w÷ŒtðrŒ™tk {tuxtk {tuxtk ƒu …w»… ¾tuMÞtk n‚tk ‚Útt …w»…™tu ‚tuhtu …t½™u rð»tu ¾tuMÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u …h{nkË ‚t÷ …¾ts ÷E™u fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt, “su nðu fe‚o™ ƒtu÷ðtk ht¾tu, ™u y{u yt yuf ðt‚ Y… fe‚o™ ƒtur÷Þu ‚u Ëtk¼¤tu.” …Ae …h{nkËu fÌtwk su, “nu {nthts ! ƒnwk Ëthwk ‚{tu ðt‚ fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™tk hrËf1 fe‚o™ „t‚tk „t‚tk òu yuf ¼„ðt™™t MðY…{tk s hË2 sýtÞ ‚tu Xef Au y™u òu ¼„ðt™™t MðY… rð™t ƒesu3 Xuftýu hË sýtÞ ‚tu yu{tk {tuxe ¾tuxâ4 Au, fu{ su yu ¼õ‚™u su{ ¼„ðt™™t þçŒ{tk nu‚ ÚttÞ Au ™u ‚u þçŒ{tk hË sýtÞ Au, ‚u{s „e‚ ðt®sºt™t þçŒ{tk yÚtðt MºteytrŒf™t þçŒ{tk hË sýtÞ Au ™u nu‚ ÚttÞ Au, {txu yu ¼õ‚™u yrððufe òýðtu, y™u ¼„ðt™ yÚtðt ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u™tk su ð[™ ‚u™u rð»tu suðtu hË sýtÞ Au ‚uðtus ƒeò rð»tÞ™t þçŒ{tk hË sýtÞ Au, yuðe su yu * ð[. 26, ‚the¾ : 27-12-1819, {k„¤ðth 1. þ]k„th hË{Þ

2. «u{. 3. rMºtÞtrŒf.

4. …tu ‚ t™t fÕÞtý{tk Ú te ¼úü‚tY….

„.«.26

{q¾o‚t ‚u™tu íÞt„ fhðtu y™u yuðe {q¾o‚t™tu íÞt„ fhe™u yuf ¼„ðt™™u þçŒu fhe™u s Ëw¾ {t™ðwk y™u yuðe ò‚™tu su hrËf ¼õ‚ Au ‚u ¾htu Au y™u suBt þçŒ ‚u{ s M…þo …ý yuf ¼„ðt™™tu s EåAu y™u yLÞ M…þo™u ‚tu ft¤tu ™t„ ‚Útt ƒ¤‚tu yÂø™, ‚u suðtu òýu íÞthu ‚u hrËf ¼õ‚ Ët[tu. ‚u{ s Y… …ý ¼„ðt™™wk òuE™u …h{ yt™kŒ …t{u ™u ƒeò Y…™u ‚tu suðtu ™hf™tu Z„÷tu ‚Útt Ëzu÷ fq‚Ák ‚uðwk òýu yu hrËf ¼õ‚ Ët[tu. ‚u{s hË …ý ¼„ðt™™t {nt«ËtŒ™tu ntuÞ ‚uýu fhe™u …h{ yt™kŒ …t{u …ý ƒeò su ™t™t «fth™t hË ‚u™u MðtŒu fhe™u yt™kŒ™u ™ …t{u ‚u hrËf ¼õ‚ Ët[tu. ‚u{s ¼„ðt™™u [zâtk yuðt su ‚w÷Ëe, …w»…™t nth ‚Útt ™t™t «fth™e Ëw„kÄeyu Þwõ‚ yuðtk y¥th [kŒ™trŒf ‚u™e Ëw„kÄe™u „úný fhe™u …h{ yt™kŒ …t{u, …ý ftuE yLÞ rð»tÞe Sðu Œun y¥th, [kŒ™trŒf [håÞtk ntuÞ yÚtðt …w»…™t nth …nuÞto ntuÞ ‚u™t Ëw„kÄ™u …t{e™u htS ™ s ÚttÞ. yuðe he‚u …k[rð»tÞ ¼„ðt™ ËkƒkÄe ntuÞ ‚u™u rð»tu yr‚þÞ «er‚ðt™ ÚttÞ y™u s„‚ ËkƒkÄe su …k[rð»tÞ ‚u™u rð»tu yr‚þÞ y¼tðu Þwõ‚ ð‚uo ‚u hrËf ¼õ‚ Ët[tu Au y™u hrËf ¼õ‚ ÚtE™u su{ ¼„ðt™ ËkƒkÄe rð»tÞ™u Þtu„u fhe™u yt™kŒ …t{u Au ‚u{ s yLÞ ËkƒkÄe su þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ ‚u™u Þtu„u fhe™u òu yt™kŒ …t{u Au, ‚tu yu ¾tuxtu hrËf ¼õ‚ Au. fu{ su, ‘su{ ¼„ðt™™u rð»tu yt™kŒ™u …tBÞtu ‚u{s rð»tÞ™u rð»tu …ý yt™kŒ …tBÞtu.’ {txu yuðt hrËf…ýt™u y™u yuðe W…tË™t™u ¾tuxe fhe ™t¾ðe, ftk su ¼„ðt™ ‚tu ftkE ¾tuxt ™Úte …ý yu™tu ¼tð ¾tuxtu Au. y™u suðt yLÞ …ŒtÚto™u òÛÞt ‚uðt s ¼„ðt™™u …ý òÛÞt {txu yu™e ¼Âõ‚ y™u yu™wk hrËf…ýwk ‚u ¾tuxwk fÌtwk. nðu su{ MÚtq¤ Œun y™u ò„ú‚ yðMÚtt{tk …k[rð»tÞ™tu rððuf fÌttu ‚u{s Ëqû{ Œun yLtu MÔtÃLt yÔtMÚtt ítuLtu rÔt»tu ËqûBt Ãtkåt rÔt»tGt Au. ‚u MðÃLt{tk ßÞthu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Œu¾e™u ‚u ¼„ðt™ ËkƒkÄe þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄu fhe™u suðtu yt™kŒ …{tÞ ‚uðtu ™u ‚uðtu s, òu yLÞ …k[rð»tÞ™u Œu¾e™u MðÃ™{tk yt™kŒ …{tÞ ‚tu ¼õ‚™wk hrËf…ýwk ¾tuxwk Au, y™u MðÃ™{tk fuð¤ ¼„ðt™™u ËkƒkÄu fhe™u yt™kŒ …t{‚tu ntuÞ y™u yLÞ rð»tÞ™u rð»tu W÷xt yL™™e …uXu y¼tð hnu‚tu ntuÞ ‚tu yu hrËf ¼õ‚ Ët[tu Au, y™u yu{ ™ òý‚tu ntuÞ ‚tu su ¼„ðt™ MðÃ™{tk Œu¾tÞt ‚u ‚tu Ët[t Au …ý yu

„.«.26-27

¼õ‚™u ‚tu suðtu ¼„ðt™{tk «u{, ‚uðtu yLÞ rð»tÞ{tk «u{ Au {txu yu™e Ë{sý ¾tuxe Au, y™u yuf ¼„ðt™™t MðY…{tk ÷tu¼tE hnu ™u ƒeò rð»tÞ{tk ™ ÷tu¼tÞ ‚u Ë{sý Ët[e Au, y™u ßÞthu fuð¤ ¼„ðt™™wk s ®[‚ð™ hnu Au íÞthu ®[‚ð™ fh‚tk fh‚tk þqLÞ ¼tð™u …t{e òÞ Au, íÞthu yu ¼õ‚™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t ®…z-ƒúñtkz ftkE ¼tË‚wk ™Úte, …Ae yuðt þqLÞ™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u òu‚tk òu‚tk «ftþ ÚtE ytðu Au y™u ‚u «ftþ{tk ¼„ðt™™e {qŠ‚ Œu¾tÞ Au, {txu yuðe he‚u fuð¤ ¼„ðt™™t MðY…{tk «er‚ ntuÞ yu …r‚ðú‚t™e ¼Âõ‚ Auu y™u y{u …ý ßÞthu ‚{u hrËf fe‚o™ „tðtu Atu íÞthu ytkÏÞtu {ª[e™u rð[theyu Aeyu, ‚u ytðtus rð[th fheyu Aeyu y™u y{thtu rð[th Úttuztu s Au, …ý ¼„ðt™ rð™t ‚u rð[th{tk ƒeswk ftkE xfe þf‚wk ™Úte y™u ¼„ðt™™t MðY…{tk s hrËf «er‚ Au ‚u{tk òu ftuE rð»tÞ ytztu ytðu ‚tu ‚u™wk {tÚtwk Wze òÞ yuðtu y{thtu ƒ¤ðt™ rð[th Au, y™u ‚{u su{ fe‚o™ òuze ht¾tu Atu ‚u{ y{u …ý yt ðt‚ fhe yux÷wk yu fe‚o™ òuze htÏÞwk Au ‚u ‚{the yt„¤ fÌtwk.” yu{ ©eS{nthtsu …tu‚t™wk r{»t ÷E™u …tu‚t™t ¼õ‚™u yÚtuo ðt‚ fhe Œu¾tze. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 26 >>

ð[™t{]‚ 27 : ¼„ðt™ y¾kz r™ðtË fhe hnu ‚uðe Ë{sý™wk Index *Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË ©eS{nthts rŒðË WøÞt …nu÷tk ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …h{nkË™e òÞ„t™u rð»tu …ÄtÞto n‚t ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤tu [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu ‚Útt ¾uË …nuÞtuo n‚tu, ™u ytuxt W…h ytÚt{ýwk {w¾th®ðŒ ht¾e™u rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts yÄo½ze ËwÄe ‚tu …tu‚t™e ™trËft™t y„ú Ët{wk òuE hÌtt ™u …Ae ƒtuÕÞt su, “…h{uïh™u ¼sðt™e ‚tu Ëðo™u EåAt Au …ý Ë{sý{tk Vuh hnu Au. {txu su™e ytðe Ë{sý ntuÞ ‚u™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™ Ëðo «fthu r™ðtË fhe™u hnu Au. ‚u™e rð„‚ su, su yu{ Ë{s‚tu * ð[. 27, ‚the¾ : 28-12-1819, ƒwÄðth

„.«.27

ntuÞ su, ‘yt …]Úðe su™e ht¾e ÂMÚth hne Au ™u ztu÷tðe ztu÷u Au ‚Útt yt ‚tht{kz¤ su™wk htÏÞwk yÄh hÌtwk Au ‚Útt su™t ðhËtÔÞt {u½ ð»tuo Au ‚Útt su™e yt¿ttyu fhe™u ËqÞo-[kÿ WŒÞ-yM‚…ýt™u …t{u Au ‚Útt [kÿ{t™e f¤t ðÄu-½xu Au ‚Útt …t¤ rð™t™tu Ë{wÿ su™e {ÞtoŒt{tk hnu Au ‚Útt s¤™t ®ƒŒw{tkÚte {™w»Þ Wí…L™ ÚttÞ Au y™u ‚u™u ntÚt, …„, ™tf, ft™ yu ytrŒf Œþ ErLÿÞtu ÚtE ytðu Au ‚Útt ytftþ™u rð»tu yæÄh s¤ ht¾e {qõÞwk Au y™u ‚u{tk „ts-ðes ÚttÞ Au, yuðt y™k‚ ytùÞo Au, ‚u Ëðuo {™u {éÞt yuðt su ¼„ðt™ ‚u™tk fÞtO s ÚttÞ Au.’ yu{ Ë{su …ý «„x «{tý su ¼„ðt™ ‚u rð™t ƒeòu ftuE yu ytùÞo™tu fh™thtu Au yu{ {t™u ™rn, y™u ‘…qðuo su su y™k‚ «fth™tk ytùÞo ÚtE „Þtk Au ‚Útt n{ýtk su ÚttÞ Au ‚Útt yt„¤ Útþu ‚u Ëðuo {™u {éÞt yuðt su «íÞût ¼„ðt™ ‚u ð‚us ÚttÞ Au’ yu { Ë{su y™u ð¤e …tu‚u yu{ s Ë{s‚tu ntuÞ su, ‘[tnu ftuE {the W…h Äq¤ ™tk¾tu, [tnu ftuE „{u ‚uðwk y…{t™ fhtu, [tÞu ftuE ntÚteyu ƒuËtztu, [tnu ftuE ™tf-ft™ ft…e™u „Äuzu ƒuËtztu, ‚u{tk {thu Ë{¼tð Au’ ‚Útt su™u Y…ðt™ yuðe Þtið™ Mºte yÚtðt fwY…ðt™ Mºte yÚtÔtt ð]Ø Mºte ‚u™u rð»tu ‚wÕÞ¼tð hnu Au ‚Útt Ëwðýo™tu Z„÷tu ntuÞ ‚Útt …ÚÚth™tu Z„÷tu ntuÞ ‚u ƒuÞ™u su ‚wÕÞ òýu Au, yuðe ò‚™t ¿tt™, ¼Âõ‚, ðihtøÞtrŒf su y™k‚ þw¼ „wý ‚uýu Þwõ‚ su ¼õ‚ ntuÞ ‚u™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™ r™ðtË fhu Au. …Ae ‚u ¼õ‚ su ‚u ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u y™k‚ «fth™t yiïÞo™u …t{u Au ™u y™k‚ Sð™t WØth™u fhu Au y™u yuðe Ët{Úteoyu Þwõ‚ Útftu …ý yLÞ Sð™t {t™ y…{t™™u Ën™ fhu Au yu …ý {tuxe Ët{Úteo Au, ftk su, Ë{Úto Útft Íhýt1 fhðe ‚u ftuEÚte ÚttÞ ™rn, yuðe he‚u shýt fhu ‚u™u yr‚ {tuxt òýðt y™u yu Ë{Úto ‚tu fuðtu su, yu™t ™uºt{tk ¼„ðt™ òu™tht Au ‚u {txu ƒúñtkz{tk sux÷t Sð «týe Au ‚u™t ™uºt™u «ftþ fhðt™u Ë{Úto ÚttÞ Au y™u yu™t …„{tk [t÷™tht ¼„ðt™ Au ‚u {txu ƒúñtkz{tk Ëðo Sð™t …„™u rð»tu [t÷ðt™e þÂõ‚™u …tu»tý fhðt™u yu Ë{Úto ÚttÞ Au, yu{ yu Ëk‚™e Ëðuo ErLÿÞtu{tk ¼„ðt™ hÌtt Au, ‚u {txu yu Ëk‚ ‚tu ƒúñtkz{tk Ëðuo Sðtu™tk ErLÿÞtu™u «ftþ fhðt™u Ë{Úto ÚttÞ Au. {txu yu Ëk‚ ‚tu Ëðo s„‚™t ytÄth Y… Au, ‚u ‚wåA 1. Äehs ht¾ðe, Ën™ fhðwk.

„.«.27-28

Sð™wk y…{t™ Ënu ‚u yu{™e yu yr‚þÞ {tuxâ… Au. y™u yuðe he‚™e ût{tðt¤t Au ‚us yr‚ {tuxt Au y™u su ytkÏÞtu ftZe™u …tu‚tÚte „heƒ ntuÞ ‚u™u rƒðhtðu Au ™u {™{tk òýu su, ‘nwk {tuxtu ÚtÞtu Awk’ …ý yu {tuxtu ™Úte yÚtÔtt rËØtE Œu¾tze™u ÷tuftu™u zhtðu Au yuðt su s„‚{tk Sð Au ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ™Úte yu ‚tu {tÞt™t Sð Au y™u Þ{…whe™t yrÄfthe Au. y™u yuðt™e su {tuxâ… Au ‚u ËkËth™t {t„o{tk Au. su{, ËkËth{tk su™u ½tuzwk [zðt ™ ntuÞ ‚uÚte su™u ½tuzwk ntuÞ ‚u {tuxtu y™u yuf ½tuzwk su™u ntuÞ ‚uÚte su™u …tk[ ½tuztk ntuÞ ‚u {tuxtu yu{ su{ su{ yrÄf Ëk…r¥t suLtu ntuÞ ‚u{ ËkËthÔÞðnth{tk yr‚ {tuxtu fnuðtÞ, …ý …h{uïh ¼ßÞt{tk yu {tuxtu ™Úte, y™u su™e {r‚ yuðe ntuÞ su, ‘yt Mºte ‚tu yr‚þÞ Y…ðt™ Au y™u yt ðMºt ‚tu yr‚þÞ Ëthwk Au y™u yt {uze ‚tu ½ýe Ëthe Au y™u yt ‚wkƒze ‚tu yr‚þÞ Ëthe Au y™u yt …tºt ‚tu yr‚þÞ Ëthwk Au.’ yuðe he‚™t su „]nMÚt ‚Útt ¼u¾Äthe ‚u Ëðuo ‚wåA ƒwrØðt¤t Au, íÞthu ‚{u fnuþtu su, yu™wk fÕÞtý Útþu fu ™rn ÚttÞ ? ‚tu fÕÞtý ‚tu …t{h suðtu ËíËk„{tk ntuÞ ‚u™wkÞu ÚttÞ Au, …ý {tuhu fne yuðe su Ëk‚‚t ‚u yu{tk ftuE Œntzu ytð‚e ™Úte, ítÚtt ÃtqÔtuo fÌtt yuÔtt su Ëkít ítuLtt su øtwÛt ítu ÃtÛt yuÔttBttk ytÔtítt LtÚte, ftk su, yu …tºt ÚtÞtu ™Úte.” yu{ ðt‚to fhe™u ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u ©eS{nthts ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 27 >>

ð[™t{] ‚ 28 : yÄo ƒ éÞt ftc™w k - ðÄðt½xðt™w kIndex *Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t ytuhzt™e nthu su ytuhztu ‚u™e ytuËheyu ZturÕtÞt W…h rðhts{t™ n‚t, y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw™u s{ðt™e …kÂõ‚ ÚtE n‚e. ‚u Ë{u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ËíËk„e ËíËkøt{tkÚte …tAtu …zðt™tu ntuÞ ‚u™u yËŒTðtË™t™e ð]rØ ÚttÞ Au ™u ‚u™u «Út{ ‚tu rŒðËu rŒðËu ËíËk„e * ð[. 28, ‚the¾ : 30-12-1819, þw¢ðth

„.«.28-29

{tºt™tu yð„wý ytðu Au ™u …tu‚t™t niÞt{tk yu{ òýu su, ‘Ëðuo ËíËk„e ‚tu yýË{sw Au ™u nwk Ë{sw Awk’ yu{ ËðoÚte yrÄf …tu‚t™u òýu, y™u htrºt rŒðË …tu‚t™t niÞt{tk {wkÍtÞt fhu, y™u rŒðË{tk ftuE Xuftýu Ëw¾u fhe™u ƒuËu ™rn y™u htrºt{tk Ëqðu ‚tu r™ÿt …ý ytðu ™rn, y™u ¢tuÄ ‚tu õÞthuÞ {xu s ™rn y™u yÄoƒ¤u÷t ftc™e …uXu ÄqkÄðtÞt fhu, yuðwk su™u ð‚uo íÞthu ‚u™u yu{ òýeyu su, ‘yu ËíËk„{tkÚte …zðt™tu ÚtÞtu Au.’ y™u yuðtu ntuÞ y™u ‚u sux÷t rŒðË ËíËk„{tk hnu …ý ‚u™t niÞt{tk ftuE rŒðË Ëw¾ ytðu ™rn y™u yk‚u …tAtu …ze òÞ Au. y™u ËíËk„{tk su™u ðÄthtu ÚtÞt™tu ntuÞ ‚u™u þw¼ ðtË™t Ôt]rØ …t{u Au, íÞthu ‚u™u rŒðËu rŒðËu ËíËk„e {tºt™tu niÞt{tk „wý s ytðu y™u Ëðo nrh¼õ‚™u {tuxt Ë{su ™u …tu‚t™u LÞq™ Ë{su ™u ytXu …ntuh ‚u™t niÞt{tk ËíËk„™tu yt™kŒ ðíÞto fhu. yuðtk ÷ûtý ßÞthu ntuÞ íÞthu òýeyu su, ‘þw¼ ðtË™t ð]rØ …t{e Au’ y™u ‚u su{ su{ ðÄw ðÄw ËíËk„ fhu ‚u{ ‚u{ ðÄw ðÄw Ë{tË Út‚tu òÞ y™u yr‚þÞ {tuxâ…™u …t{e òÞ Au”, yuðe he‚u ©eS{nthts ðt‚ fhe™u ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u …tu‚t™u ytË™u …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 28 >>

ð[™t{]‚ 29 : Ä{torŒf™wk ƒ¤ ð]rØ …tBÞt™wk - Index «thçÄ, f]…t y™u …w hw »t«Þí™™wk *Ëkð‚T 1876™t …tu»t ËwrŒ 15 …wLt{™u rŒðË Ëtks™u Ë{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t, ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e, ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u Ätu¤t …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …t½™u rð»tu Ätu¤t …w»…™tu ‚tuhtu ÷xf‚tu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™ …qAtu, íÞthu „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâtu su, “Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞu Ërn‚ su ¼Âõ‚ ‚u™wk ƒ¤ ð]rØ™u fu{ …t{u ?” * ð[. 29, ‚the¾ : 31-12-1819, þr™ðth.

„.«.29

íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™t W…tÞ [th Au yuf ‚tu …rðºt Œuþ, ƒeòu Yztu ft¤ y™u ºteS þw¼ r¢Þt y™u [tuÚttu Ëí…whw»t™tu Ëk„, ‚u{tk r¢Þt™wk Ë{Úto…ýwk ‚tu Úttuzwk Au ™u Œuþ ft¤ ™u Ëk„™wk fthý rðþu»t Au, fu{ su, òu …rðºt Œuþ ntuÞ, …rðºt ft¤ ntuÞ y™u ‚{ suðt Ëk‚™tu Ëk„ ntuÞ ‚tu íÞtk r¢Þt Yze s ÚttÞ y™u òu ®ËÄ suðtu ¼qkztu Œuþ ntuÞ ‚Útt ¼qkztu ft¤ ntuÞ ‚Útt …t‚Þtuo1 ™u k¼zðt2 yÚtðt ŒtÁ {tkË™t ¼ûtý fh™tht ‚u™tu Ëk„ ÚttÞ, ‚tu r¢Þt …ý ¼qkzes ÚttÞ, {txu …rðºt Œuþ{tk hnuðwk y™u ¼qkztu ft¤ ð‚o‚tu ntuÞ íÞtkÚte yt½wk …tAwk ¾Ëe ™eËhðwk y™u Ëk„ …ý «¼w™t ¼õ‚ y™u …k[ ð‚o{t™u Þwõ‚ yuðt su ƒúñðu¥tt ËtÄw ‚u™tu fhðtu, ‚tu nrh¼õ‚™u …h{uïh™e su ¼Âõ‚ ‚u™wk ƒ¤ yr‚þÞ ð]rØ …t{u, yu «&™™tu yu W¥th Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk. su, “nu {nthts ! ftuEf nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u «Út{ ‚tu yk‚h „tuƒÁk Ëh¾wk ntuÞ y™u …Ae ‚tu yr‚þÞ þwØ ÚtE òÞ Au, ‚u yu™u …qðo™tu ËkMfth3 Au ‚uýu fhe™u yu{ ÚtÞwk ? fu ¼„ðt™™e f]…tyu fhe™u yu{ ÚtÞwk ? fu yu nrh¼õ‚™u …wY»t «Þí™u fhe™u ÚtÞwk ?’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…qðo™u ËkMfthu fhe™u su Ëthwk yÚtðt ™hËwk ÚttÞ, ‚u ‚tu Ëðo s„‚™t òÛÞt{tk ytðu, su{ ¼h‚S™u {]„÷t{tk ytËÂõ‚ ÚtE, yuðu Xuftýu «thçÄ ÷uðtÞ yÚtðt ftuE fk„t÷ ntuÞ ™u ‚u™u {tuxwk htßÞ {¤u yuðe he‚u ÚttÞ ‚u ‚tu Ëðo s„‚™t òÛÞt{tk ytðu, íÞthu ‚u™u ‚tu «thçÄ òýðwk. …Ae ©eS{nthtsu …tu‚t™e ðt‚ fhe su, y{u su su ËtÄ™ fÞtO n‚tk ‚u™u rð»tu ftuE he‚u Œun hnus ™rn ™u ‚u{tk …ý Œun hÌttu ‚u™u «thçÄ 4 fneyu. ‚u þwk ? ‚tu y{u ©e…whw»ttu¥t{…whe{tk 5 hnu‚t íÞthu fux÷tf {tË ËwÄe ‚tu ðtÞw ¼ûtý fhe™u hÌtt ‚Útt ºtý [th „tW™t …ntu¤t …xðt¤e yuf ™Œe n‚e ‚u™u rð»tu yufðth þheh ‚ýt‚wk {uÕÞwk ‚Útt rþÞt¤tu, W™t¤tu ™u [tu{tËwk ‚u™u rð»tu AtÞt rð™t yuf fti…e™¼h hnu‚t ‚Útt Ítze™u rð»tu ðt½, ntÚte ‚Útt yhýt…tzt ‚u™e ¼u¤u Vh‚t, yuðtk yuðtk y™k‚ rðfx Xuftýtk 1. ðu~Þt. þçŒÚte fnu÷wk òýðwk. 2. …tu‚t™e Mºte …tËu ÔÞr¼[th fhtðe™u ‚u ytðfÚte 4. ¼„ðt™™u «thçÄf{o™tu ËkƒkÄ ™Úte ‚Úttr… Sð‚tu …r‚ yux÷u ¼zðtu. {™w»Þ™txâ™t y™wfhýÚte yuðe he‚u fnu Au. 3. …qðs o L{{tk Ëk…tŒ™ fhu÷kw y™u yt Œun™e Wí…Â¥t™t 5. s„L™tÚt…whe. fthý¼q‚ yuðw «thçÄf{o yt «&™tu¥th{tk ËkMfth

„.«.29-30

‚u™u rð»tu VÞto ‚tu …ý ftuE he‚u Œun …zâtu ™rn, íÞthu yuðu Xuftýu ‚tu «thçÄ ÷uðwk y™u su{ ËtkŒe…r™ ™t{u ƒútñý ‚u™tu …wºt ‚u ™hfÚte {wftÞtu y™u ð¤e su{ …tk[ ð»to™t ÄúwðSyu ¼„ðt™™e M‚wr‚ fhðt {tkze íÞthu ðuŒtrŒf™t yÚto™e Ënusu MVqŠ‚ ÚtE, yuðe he‚u yr‚ þwØ¼tðu fhe™u «ËL™ ÚtÞt su ¼„ðt™ ‚u™e EåAtyu fhe™u ‚Útt ‚u ¼„ðt™™u ðhŒt™u fhe™u yÚtðt yr‚ þwØÇttðu fhe™u «ËL™ ÚtÞt su ¼„ðt™™t yuftkr‚f ËtÄw ‚u™t ðhŒt™u fhe™u su Yze ƒwrØ ÚttÞ ‚u™u ¼„ðt™™e f]…t òýðe, y™u Yzt ËtÄw™tu Ëk„ fhu ™u …tu‚u …tu‚t™u rð[thu fhe™u su Ëthtu ÚttÞ ‚u™u ‚tu …wY»t«Þí™ fneyu.” yu{ ðt‚ fhe™u ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u ©eS{nthts nËíttk nË‚tk1 …tu‚t™u ytË™u …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 29 >>

ð[™t{]‚ 30 : ½tx™t zkË ƒuXt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðrŒ 1 …zðt™u rŒðË Ëtks™u Ë{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e ntÞuo W¥thtŒu îth ytuhztu Au ‚u™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e, ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u Ätu¤t …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u ƒu ft™™u rð»tu Ätu¤t …w»…™t ‚tuht ÷xf‚t n‚t ™u Ätu¤t …w»…™t ƒuh¾t …nuÞto n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh ¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u {wr™{kz¤ fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu ‚tu «&™-W¥th fhtu.” íÞthu ©eS{nthts «íÞu Œe™t™tÚt ¼èu …qAâwk su, “nu {nthts ! ftuEf Ë{u ‚tu nòhtu ½tx2 ÚttÞ, …ý ‚u™tu {™™u rð»tu zkË3 ƒuËu ™rn y™u ftuEf Ë{u ‚tu yÕ… ½tx ÚttÞ ‚u™tu …ý {™™u rð»tu zkË ƒuËu Au ‚u™wk fthý þwk Au ? y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yu {™™t ½tx™e r™ð]r¥t ÚtÞt™tu W…tÞ þtu Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™wk fthý ‚tu „wý Au, ‚u ßÞthu * ð[. 30, ‚t. 1-1-1820, hrððth ntuÞ ‚u™t {{o{tk ntMÞ fÞwO sýtÞ Au. 1. ©enrhyu {™w»Þ÷e÷tY…u …tu‚t™t «thçÄ™e ðt‚to 2. {trÞf rð»tÞ¼tu„ ËkƒkÄe ËkfÕ…. fhe íÞthu ftuEyu ‚u{™u «thçÄðþ {t™e ÷eÄt 3. ðtË™t™wk Y… Äthý ™ fhu.

„.«.30-31

‚{tu„wý «Ät™ ntuÞ ™u ‚u{tk ½tx ÚttÞ íÞthu Ëw»twrÃ‚ Ëh¾e yðMÚtt hnu‚e ntuÞ, {txu ‚u{tk ½tx™tu zkË ƒuËu ™rn, y™u ßÞthu Ëíð„wý ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu «ftþ suðwk ð‚uo ™u ‚u Ë{u su su ½tx ÚttÞ ‚u™u rð[thu fhe™u ¾tuxt fhe ™tk¾u, {txu ‚u ½tx™tu …ý zkË ƒuËu ™rn y™u ßÞthu hòu„wý ð‚uo íÞthu su ½tx ÚttÞ ‚u™tu {™™u rð»tu zkË ƒuËu, {txu zkË ƒuËu Au ™u ™Úte ƒuË‚tu ‚u™wk fthý ‚tu „wý™e ð]r¥t Au, y™u ƒwrØðt™ ntuÞ ‚tu yt ðt‚™u rð[the™u su Ë{u ½tx ÚttÞ ‚u Ë{u ‚u ½tx Ët{wk swðu ‚tu …tu‚t{tk su „wý «Ät™ ð‚o‚tu ntuÞ ‚u™u ytu¤¾u y™u ½ze½ze …¤…¤{tk Ëwû{ ½tx ÚttÞ Au ‚u ‚tu ftuE™t ytu¤ÏÞt{tk ytðu ™rn, y™u ‚{tht suðtu ftuEf ƒwrØðt™ ntuÞ ‚tu yt¾t rŒðË{tk ƒu ºtý [th MÚtq¤ ½tx ÚttÞ ‚u ‚u™t ytu¤ÏÞt{tk ytðu y™u su „wý™u «Ät™…ýu …tu‚t{tk ½tx Út‚t ntuÞ ‚u Ët{e ÿrü ht¾u y™u ËíËk„{tk su ¼„ðt™™e ðt‚to ÚttÞ ‚u™u ÄtÞto rð[tÞto fhu ‚tu yt ËíËk„™tu «‚t… yuðtu Au su, su „wý™t ½tx Út‚t ntuÞ ‚u ½tx™e ‚u™u r™ð]r¥t ÚtE òÞ Au y™u r™hwíÚtt™1 ÚtE™u y¾kz …h{uïh™t MðY…™wk ®[‚ð™ ÚttÞ Au y™u ËíËk„ rð™t ‚tu ƒeò fturx ËtÄ™ fhu …ý ‚u™u ½tx™e ‚Útt hòu„wý ytrŒf „wý™e r™ð]r¥t ÚttÞ ™rn y™u òu r™»f…xÃtýu fhe™u ËíËk„ fhu ™u …h{uïh™e ðt‚to™u Äthu rð[thu ‚tu yu {r÷™ ½tx™tu ™tþ ÚttÞ Au, {txu ËíËk„™tu «‚t… ‚tu yr‚þÞ {tuxtu Au y™u ƒeòk ËtÄ™ Au ‚u ftuE ËíËk„ ‚wÕÞ ÚttÞ ™rn, ftk su ftuE ËtÄ™u fhe™u su ½tx™e r™ð]r¥t ™Úte Út‚e ‚u™e r™ð]r¥t ËíËk„{tk ÚttÞ Au, ‚u fthý…ýt {txu su™u hòu„wý ËkƒkÄe {r÷™ ½tx xt¤ðt ntuÞ ‚u™u {™, f{o, ð[™u r™»f…x…ýu ËíËk„ fhðtu ‚tu ËíËk„™t «‚t…Úte yu ½tx™e r™ð]r¥t ÚtE sþu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 30 >>

ð[™t{]‚ 31 : r™ùÞ ðzu {tuxâÃt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðrŒ 2 ƒes™u rŒðË Ëtks™u Ë{u ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu W„{ýu îth ytuhzt™e * ð[. 31, ‚the¾ : 2-1-1820, Ëtu{ðth 1. ËkþÞ hrn‚, Vhe õÞthuÞ ¼„ðt™ rð™t ƒeòu

½tx ™ ÚttÞ ‚u{.

„.«.31

ytuËheyu „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk. ‚u Ë{Þu Þtu„t™kŒ {wr™yu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™t ¼õ‚ ƒu ntuÞ, ‚u{tk yuf ‚tu r™ð]r¥t1 …fze™u ƒuËe hnu ™u ftuE™u ð[™u fhe™u Œw:¾ðu ™rn y™u yuf ‚tu …h{uïh yÚtðt …h{uïh™t ¼õ‚ ‚u™e yL™, ðMºt, …w»…trŒfu fhe™u Ëuðt fÞto fhu …ý ð[™u fhe™u ftuE™u2 Œw:¾ðtÞ ¾hwk. yuðe he‚™t ƒu ¼õ‚ ‚u{tk fÞtu ©uc Au ?” …Ae ©eS{nthtsu yu™tu W¥th fÞtuo ™rn y™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚Útt ƒúñt™kŒ Mðt{e™u ‚uztðe™u yu «&™ Ëk¼¤tÔÞtu ™u …Ae fÌtwk su, “yu™tu W¥th ‚{u fhtu.” íÞthu yu ƒu sýu W¥th fÞtuo su, “ð[™u fhe™u ftuE™u Œw:¾ðu Au …ý ¼„ðt™ yÚtðt Ëk‚™e Ëuðt fhu Au ‚u ©uc Au y™u r™ð]r¥t™u rð»tu hnu Au ™u ftuE™u Œw:¾ð‚tu ™Úte ™u ‚uÚte ¼„ðt™™e ‚Útt Ëk‚™e ftuE Ëuðt Út‚e ™Úte ‚u™u yË{Úto Ëh¾tu òýðtu y™u su xu÷ [tfhe fhu ‚u™u ‚tu ¼Âõ‚ðt¤tu fneyu, ‚u ¼Âõ‚ðt¤tu ©uc Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu W¥th Xef fÞtuo y™u yuðe ¼Âõ‚ðt¤tu ntuÞ ™u ¼„ðt™™t ð[™{tk ÿZ…ýu hÌttu ntuÞ ™u ‚u™u rð»tu ftkEf yÕ… Ëh¾tu Œtu»t3 Œu¾tÞ ‚u Ët{wk òuE™u ‚u™tu yð„wý ÷uðtu ‚u {tuxe ¾tuxâ Au, y™u yuðe he‚u Œtu»t swðu íÞthu ‚tu …h{uïhu Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo Œun ÄÞtuo ntuÞ ‚u{tk …ý Œtu»t™t òu™tht™u ¾tuxâ 4 Œu¾tÞ ¾he y™u yr‚ {tuxt ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u{tk …ý ¾tuxâ Œu¾tÞ ¾he y™u ‚u Œtu»t™u òu™thu ¾tuxâ ftZe ‚uýu fhe™u …h{uïh™t yð‚th yÚtðt Ëk‚ ‚u þwk fÕÞtýfthe ™rn ? ‚u ‚tu fÕÞtýfthe s Au …ý su™u yð¤e ƒwrØ ntuÞ ‚u™u yð¤wk s ËqÍu, ‘su{ rþþw…t¤ yu{ s fnu‚tu su …tkzð ‚tu ðýoËkfh Au ™u …tk[ sýu yuf Mºte ht¾e {txu yÄ{eo …ý Au y™u f]»ý Au ‚u …ý …t¾kze Au fu{ su sL{ ÚtÞtu íÞtkÚte «Út{‚tu yuýu yuf Mºte {the íÞth …Ae ƒ„÷tu {tÞtuo, ðtAztu {tÞtuo ™u {Ä™t …wzt W¾uzÞt ‚uýu fhe™u yu™u {ÄwËqŒ™ fnu 1. ynª r™ð] Â ¥t þçŒÚte ¼„ð‚ Ëu ð t Ëk ƒ k Ä e 3. ftuE™u ¼„ðt™ yÚtðt ‚u{™t ¼õ‚™e Ëuðt{tk «uhðt r™r{¥tu fnu÷t fzf þçŒY… Œq»tý. r¢Þt™tu …ý íÞt„ yr¼«u ‚ Au . 2. ¼„ðt™ yÚtðt ¼õ‚™e Ëuðt {txu s ƒeò nh 4. ¼„ðt™™tk rŒÔÞ [rhºttu{tk {trÞf…ýwk ftuE ¼„ðŒT¼õ‚™u.

„.«.31-32

Au …ý yuýu ftkE {Äw™t{u ŒiíÞ {tÞtuo ™Úte, ™u ðýoËkfh yuðt su …tkzð ‚uýu …qßÞtu ‚uýu fhe™u þwk yu ¼„ðt™ ÚtÞtu?” yuðe he‚u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ytËwhe ƒwrØðt¤tu rþþw…t¤ ‚uýu ÷eÄtu. …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚ n‚t ‚uýu yuðtu yð„wý ftkE ™ ÷eÄtu, {txu yuðe ò‚™tu su™u yð„wý ytðu ‚u™u ytËwhe ƒwrØðt¤tu òýðtu.” íÞthu Vhe™u ‚u {wr™yu …qAâwk ‘nu {nthts ! {tuxt su «¼w™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™tu ‚tu yð„wý ytðu ™rn …ý suðtu ‚uðtu nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™tu yð„wý ‚tu ytðu ¾htu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ ‚{u 1 Ë{òu Atu ‚u{ ™t™ÃÞ-{tuxÞ… ™Úte. {tuxÞ… ‚tu «íÞût ¼„ðt™™t r™ùÞu fhe™u ‚Útt ‚u ¼„ðt™™e yt¿tt™u rð»tu ð‚oðu fhe™u Au y™u yu ƒu ðt™tk su™u ™ ntuÞ ™u ‚u „{u ‚uðtu ÔÞðnthu fhe™u {tuxtu ntuÞ ‚tu …ý yu ™t™tu s Au y™u «Út{ fne yuðe {tuxâ… ‚tu yts yt…ýt ËíËk„{tk Ëðo nrh¼õ‚™u rð»tu Au. fu{ su, yts su Ëðo nrh¼õ‚ Au. ‚u yu{ Ë{su Au su, ‘yûtht‚e‚ yuðt su ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{ ‚u y{™u «íÞût {éÞt Au y™u y{u f]‚tÚto ÚtÞt Aeyu.’ yu{ Ë{S™u «íÞût ¼„ðt™™e yt¿tt{tk hÌtt Útft ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu Au {txu yuðt su nrh¼õ‚ ‚u™tu ftkEf ŒunMð¼tð 2 òuE™u ‚u™tu yð„wý ÷uðtu ™rn y™u su™u yð„wý ÷eÄt™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™e ‚tu ytËwhe ƒwrØ ÚtE òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]í{ „Zzt «Út{™wk >> 31 >>

ð[™t{]‚ 32 : {t¤t y™u ¾e÷t™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðrŒ 3 ºtes™u rŒðË «¼t‚ Ë{u ©e„Zzt {æÞu ©eS{nthts ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u ÷÷tx™u rð»tu fuËh™e ytzâ fhe n‚e ™u Ätu¤t …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u …t½™u rð»tu Ätu¤t …w»…™tu ‚tuhtu ÷xf‚tu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t *ð[. 32, ‚t. 3-1-1820, {k„¤ðth 1. ÔÞðnth ÿÂüÚte ™t™ÃÞ {tuxâ….

2. Œun™t Œtu»t y™u rfkr[‚T fzf ¼t»tt rð„uhu Mð¼tðtu

„.«.32

nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u {wr™ fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu, yuf «&™ fheyu,” íÞthu {wr™ ‚Útt nrh¼õ‚u fÌtwk su, “nu {nthts, …qAtu ?” …Ae ©eS{nthts ½ýefðth ËwÄe rð[the™u ƒtuÕÞt su, “yt ËkËth{tk su rð»tÞe Sð ntuÞ ‚u …k[rð»tÞ rð™t hne þfu ™rn, ‚u su{ yu rð{w¾ Sð™u …k[rð»tÞ Au ‚u{ nrhs™™u …ý …k[rð»tÞ Au …ý ‚u{tk ¼uŒ Au. ‚u ¼uŒ fu{ Au? ‚tu rð»tÞe Sð ‚tu ¼„ðt™ rð™t yLÞ su „útBÞ1 rð»tÞ ‚u™u ¼tu„ðu Au y™u ¼øtðt™™t ¼õ‚ Au, ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™e fÚtt Ëtk¼¤ðe ‚us ©tuºt™tu rð»tÞ Au y™u ¼„ðt™™t [hýth®ðŒ™tu M…þo fhðtu yÚtðt Ëk‚™t [hý™e hs™tu M…þo fhðtu ‚u íð[t™tu rð»tÞ Au y™u ¼„ðt™™t yÚtðt Ëk‚ ‚u™t Œþo™ fhðtk ‚u ™uºt™tu rð»tÞ Au y™u ¼„ðt™™tu «ËtŒ ÷uðtu ‚Útt ¼„ðt™™t „wÛt „tððt ‚u S¼™tu rð»tÞ Au y™u ¼„ðt™Ltu [zâtk yuðtk su …w»…trŒf ‚u™e Ëw„kÄe ÷uðe ‚u ½útý™tu rð»tÞ Au. yuðe he‚u rð{w¾ y™u nrh¼õ‚™t rð»tÞ{tk ¼uŒ Au y™u yuðe he‚™t rð»tÞ rð™t ‚tu nrh¼õ‚u …ý hnuðt‚wk ™Úte y™u ™thŒ Ë™ftrŒf suðt y™trŒ {wõ‚ Au ‚uLtu …ý yuðt …k[rð»tÞ rð™t hnuðt‚wk ™Úte, ‚u Ë{trÄ{tk ½ýt ft¤ hnu Au …ý ‚u Ë{trÄ{tkÚte r™f¤e™u ¼„ðt™™e fÚtt, fe‚o™, ©ðýtrŒf rð»tÞ™u ¼tu„ðu Au y™u su{ …ûte ntuÞ ‚u …tu‚t™t {t¤t™u {qfe™u [hðt ™ef¤u Au, ‚u [thtu fhe™u htrºtË{u …tu‚…tu‚t™t {t¤t{tk sE™u rðht{ fhu Au …ý …tu‚ …tu‚t™t MÚtt™f™u ftuE rŒðË ¼q÷e™u ƒeò™u MÚtt™fu s‚tk ™Úte, ‚u{ ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u ¼„ðt™™e fÚtt, fe‚o™ ©ðýtrŒf yuðtu su [thtu, ‚u™u [he™u …tu‚t™tu {t¤tu su ¼„ðt™™wk MðY… ‚u{tk sE™u rðht{ fhu Au y™u ð¤e …þw, …ûte Ëðuo Sð su{ …tu‚ …tu‚t™tu [thtu fhe™u …tu‚ …tu‚t™u MÚtt™fu sE™u rðht{ fhu Au ‚u{ {™w»Þ …ý su su ftÞo ntuÞ ‚u™u yÚtuo Œuþ-rðŒuþ òÞ Au …ý …tu‚t™u ½uh ytðu Au íÞthu r™htk‚ fhe™u ƒuËu Au. yu Ëðo ÿütk‚-rËØtk‚ fÌttk ‚u W…h ‚{u Ëðuo nrh¼õ‚™u y{u «&™ …qAeyu Aeyu su, “su{ rð{w¾ Sð „útBÞ1 …k[rð»tÞ{tk ƒkÄtýt Au ™u ‚u rð»tÞ rð™t …¤{tºt [t÷‚wk ™Úte, ‚u{ ‚{u ¼„ðt™™e fÚttðt‚to™wk su ©ðýtrŒf ‚u Y…e su rð»tÞ ‚u{tk ÿZ…ýu ƒkÄtE™u yu™t rð»tÞe ÚtÞt Atu fu ™rn ?” y™u ð¤e ƒeòu «&™ …qAeyu 1. s„íËkƒkÄe.

„.«.32

Aeyu su, “su{ …ûte [thtu fhe™u …tu‚t™t {t¤t{tk ytðu Au, ‚u{ ‚{u Ëðuo ¼„ðt™™e fÚtt fe‚o™trŒf Y…e [thtu fhe™u …tAt ¼„ðt™™t MðY…Y…e {t¤t{tk rðht{ fhtu Atu ? fu ƒesu ßÞtk íÞtk rðht{ fhtu Atu ? y™u ð¤e su{ ÄýeÞt‚wk Ztuh ntuÞ ‚u Ëe{{tk [he™u Ëtksu …tu‚t™u ¾e÷u ytðu Au y™u su nhtÞwk Ztuh ntuÞ ‚u ¾e÷u ytðu ™rn y™u su™wk ‚u™wk ¾u‚h ¾tE™u ßÞtk íÞtk ƒuËe hnu, …Ae ftuEf Ätuft {qfu ftk ðt½ ytðu ‚tu {thu, ‚u{ ‚{u ‚u ÄýeÞt‚t Ztuh™e …uXu …tu‚t™u ¾e÷u ytðtu Atu ? fu nhtÞt Ztuh™e …uXu ftuE™wk ¾u‚h ¾tE™u ßÞtk íÞtk ƒuËe™u rðht{ fhtu Atu ?” yu Ëðuo «&™™tu W¥th …tu‚t™t yk‚h{tk rð[the™u {tuxt {tuxt ntu ‚u fhtu ? …Ae {wr™ ‚Útt nrh¼õ‚ Ëðuo swŒt swŒt ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™e fÚtt fe‚o™trŒf™t rð»tÞe …ý ÚtÞt Aeyu y™u ¼„ðt™™e {qŠ‚Y…e su {t¤tu ‚Útt ¾e÷tu ‚u™u {qfe™u ƒesu Xuftýu hnu‚t …ý ™Úte,” ‚u ðt‚to™u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ½ýwk «ËL™ ÚtÞt. y™u ð¤e ‚u™u ‚u rŒðË ƒ…tuh ™{‚u ©eS{nthts ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth ðå[u ÷ªƒzt ‚¤u Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u …tu‚u ©e ðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh ËL{w¾ rðhts{t™ n‚t y™u {wr™ fe‚o™ ƒtu÷‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu ‚tu «&™-W¥th fhtu.” …Ae Œe™t™tÚt ¼èu ‚Útt ƒúñt™kŒMðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ftuE Ë{u ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™t ÓŒÞ{tk yt™kŒÚte ¼„ðt™™wk ¼s™ M{hý ÚttÞ Au ™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ®[‚ð™ ÚttÞ Au y™u ftuE Ë{u ‚tu yk‚h ztu¤tE òÞ Au ™u ¼s™ M{hý™wk Ëw¾ ytð‚wk ™Úte ‚u™wk þwk fthý Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ ÄtÞto™e ÞwÂõ‚ ytðz‚e ™Úte.” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “fuðe he‚u ÞwÂõ‚ òýðe ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÞwÂõ‚ ‚tu yu{ Au su, yk‚:fhý™u rð»tu „wý™tu «ðuþ ÚttÞ Au ‚u ßÞthu Ëíð„wý ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu yk‚:fhý r™{o¤ ð‚uo ™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ¼s™ M{hý Ëw¾u ÚttÞ y™u ßÞthu hòu„wý ð‚uo íÞthu yk‚:fhý ztu¤tE òÞ, ™u ½tx-ËkfÕ… ½ýt ÚttÞ ™u ¼s™ M{hý Ëw¾u ÚttÞ ™rn, y™u ßÞthu

„.«.32-33

‚{tu„wý ð‚uo íÞthu ‚tu yk‚:fhý þqLÞ ð‚uo, {txu ¼s™™t fh™tht™u „wý ytu¤¾ðt. y™u su Ë{u Ëíð„wý ð‚o‚tu ntuÞ ‚u Ë{u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhðwk y™u ‚{tu„wý ßÞthu ð‚uo íÞthu fþtu ½tx ÚttÞ ™rn ™u þqLÞ Ëh¾wk ð‚uo ‚u{tk …ý ¼„ðt™™wk æÞt™ ™ fhðwk, y™u ßÞthu hòu„wý ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu ½tx ËkfÕ… ½ýt ÚttÞ, {txu ‚u Ë{u ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðwk ™rn. y™u ‚u Ë{u ‚tu yu{ òýðwk su, “nwk ‚tu ËkfÕ… Útfe swŒtu Awk ™u ËkfÕ…™tu òý™thtu Awk ™u ‚u {thu rð»tu yk‚Þto{e Y…u …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ËŒtft¤ rðhtsu Au,1 y™u ßÞthu hòu„wý™tu ðu„ {xe òÞ íÞthu ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhðwk y™u hòu„wý ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu ËkfÕ… ½ýt ÚttÞ ‚u ËkfÕ…™u òuE™u {wkÍtðwk ™rn. fu{ su, yk‚:fhý ‚tu suðwk ™t™wk Atufhw ‚Útt ðt™hw ‚Útt fq‚hw ‚Útt ƒt¤f™tu h{tz™th ‚uðwk2 Au, y™u yu yk‚:fhý™tu yuðtu Mð¼tð Au ‚u rð™t «Þtus™ [t¤t fÞto fhu, {txu su™u ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðwk ‚u™u yk‚:fhý™t ½tx™u òuE™u f[ðtE sðwk ™rn ™u yk‚:fhý™t ½tx™u {t™ðt …ý ™rn ™u …tu‚t™u y™u yk‚:fhý™u swŒwk {t™ðwk y™u …tu‚t™t ytí{t™u swŒtu {t™e™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 32 >>

ð[™t{]‚ 33 : {qZ…ýw,k «er‚ ™u Ë{sý™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðŒe 5 …k[{e™u rŒðË …tA÷tu …ntuh rŒðË n‚tu íÞthu ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð ™thtÞý™t {krŒh™e òuzu su ytuhztu ‚u™e ytuËheyu W„{ýu {w¾th®ðŒu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {tÚtu fËwkƒe hk„™u Auzu hUxtu ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼øtðt™™u «ËL™ fhðt™t 3 ËtÄ™ y™k‚ «fth™tk þtMºt{tk fÌttk Au, …ý ‚u {æÞu yuðwk yuf ËtÄ™ fÞwk ƒ¤ðt™ Au su Ë{„ú ËtÄ™ fÞuo suðt ¼„ðt™ «ËL™ ÚttÞ ‚uðt yuf * ð[. 33, ‚the¾ : 5-1-1820, „wÁðth. 1. yu{ òýe™u Wå[ MðhÚte ¼„ðt™™t ™t{™wk Wå[thý fhðwk.

2. [k[¤ Mð¼tððt¤wk Au. 3 Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ ytrŒf.

„.«.33

ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™ htS ÚttÞ, ‚u yuðtu yuf W…tÞ fntu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf s ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™ htS ÚttÞ ‚u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, ¼„ðt™™tu su ÿZ ytþhtu1 yus yuf Ëðo ËtÄ™{tk {tuxwk ËtÄ™ Au. ‚uýu fhe™u ¼„ðt™ htS ÚttÞ Au y™u ‚u ytþhtu yr‚ ÿZ òuEyu su™u rð»tu ftkE …tu÷2 hnu ™rn. ‚u ytþht{tk ºtý ¼uŒ3 Au. yuf {qZ…ýu4 fhe™u ¼„ðt™™tu yt©Þ ÚttÞ Au ‚u yr‚ {qZ ntuÞ. ‚u™u ƒúñt suðtu ntuÞ ‚u yt©Þ{tk ztu÷tðu ‚tu …ý ztu÷u ™rn, y™u ƒeòu «fth yu Au su, ¼„ðt™{tk su k«er‚5 ‚uýu fhe™u ¼„ðt™™tu ÿZ ytþhtu ÚttÞ Au. ‚u su™u ÿZ «er‚ ntuÞ ‚u …h{uïh™u {qfe™u ƒeò …ŒtÚto{tk òuhtðheyu «er‚ fhu ‚tu …ý Út‚e ™Úte. yuðe he‚u ÿZ «er‚yu fhe™u ¼„ðt™™tu ÿZ ytþhtu fnuðtÞ Au. ºteòu «fth yu Au su, su™u ƒwrØ6 rðþt¤ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™wk Ë„wý7-r™„woý…ýwk8 ‚Útt yLðÞ9 ÔÞr‚huf…ýwk ‚u™u Ë{s‚tu ntuÞ y™u ¼„ðt™™e {tÞt Útfe su su Ë„o ÚtÞtu Au ‚u™u Ë{s‚tu ntuÞ y™u ¼„ðt™™t su …]Úðe™u rð»tu yð‚th ÚttÞ Au, ‚u™e he‚™u10 Ë{s‚tu ntuÞ. y™u s„‚™e Wí…r¥t ft¤u ¼„ðt™ su «fthu11 yûthY…u ð‚uo Au, ‚Útt …whw»t «f]r‚Y…u ð‚uo Au ‚Útt rðhtx …whw»tY…u ð‚uo Au ‚Útt ƒúñtrŒf «ò…r‚ Y…u ð‚uo Au ‚Útt Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo ™thŒ Ë™ftrŒf Y…u ð‚uo Au, yu Ëðuo he‚™u Ë{S òýu y™u …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™u ËðoÚte …h12 ™u r™Šðfth Ë{s‚tu ntuÞ, yuðe he‚u su™e ÿrü …ntU[‚e ntuÞ ‚u™u ƒwrØyu fhe™u ¼„ðt™™tu ÿZ ytþhtu Au, ‚u ƒeò™tu 13 xtéÞtu x¤u ™rn, ™u …tu‚t™tu …ý xéÞtu x¤u ™rn y™u ¼„ðt™ {™w»Þ Œun™u „úný fhe™u Ë{Úto…ýu yÚtðt yË{Úto…ýu ð‚o‚t ntuÞ ‚tu ‚u™u Œu¾e™u ‚u™e ƒwrØ™u rð»tu ¼útkr‚ ÚttÞ ™rn.” yu{ fne™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fntu ‚tu ‚{™u yuf «&™ 1. {ntrðïtË…qðof yt©Þ. 2. ¼„ðt™ rËðtÞ ƒeò W…tÞ™wk yð÷kƒ™. 3. ytþhtu ‚tu yuf s Au, …hk‚w ºtý «fthÚte ÚttÞ Au {txu “ytþht{tk ºtý ¼uŒ Au” yu{ fÌtwk Au. 4. ËåAtMºt y™u Ëí…wÁ»t™t ð[™{tk «FtŒ ytrŒf™e …uXu fuð¤ áZ rðïtËÚte. 5. ðúsðtrËytu™e …uXu. 6. ™thŒ Ë™ftrŒf™e …uXu. 7. ¿tt™t™kŒtrŒ rŒÔÞ„wýtuyu Þwõ‚. 8. {trÞf„wýu hrn‚. 9. Ët‚{tk ð[™t{]‚{tk fÌtwk Au.

10. „e‚t{tk “Ïæãê ç Ý }æï Ã²„è„æçÝ” yt &÷tufÚte ythk¼e™u “…‹}æ ÜU}æü ™ }æï çÎÃ²}æì ” yt &÷tuf…ÞoL‚ …tk[ &÷tuf{tk fnu÷e. 11. sz [i‚LÞ Ëðo s„‚T ¼„ðt™™wk þheh Au ‚u{tk …tu‚u ¼„ðt™T ‚u™t ytí{t (Äthf, r™ÞL‚t y™u Mðt{e) …ýu hÌtt Au ‚uÚte yûthtrŒY…u …tu‚u s ð‚uo Au yu{ fnu Au. “²S²æÿæÚ¢ àæÚèÚ¢ ” “²S² Ðëç‰± àæÚèÚ¢” “„y¨±Z ±ñ ãÚïS„Ýé:” “§Î çã ç±E¢ |æxæ±æÝì ” EíÞtrŒ ©wr‚M{]r‚{tk ‚u{ fÌtwk Au. 12. MðY…, Mð¼tð, „wý, rð¼qr‚ ð„uhuÚte ©uc. 13. þw»fðuŒtL‚e ytrŒf ftuE {‚ðtŒeÚte.

„.«.33-34

…wAwk,” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “…qAtu {nthts,” …Ae yu{ …qAâwk su, “y{u fÌttk su ºtý yk„ ‚u{tk ‚{tÁk fÞwk yk„ Au ? y™u yu ºtý yk„ ¼„ðt™™t ¼õ‚™u r{r©‚ ntuÞ …ý ‚u{tk su yk„ «Ät™ ntuÞ ‚u™wk ítu ykøt fnuÔttGt, íttu BtqZÃtÛtw, «erít yLtu ËBtsÛt yu su ºtÛt ykøt ítuBttk ‚{tÁk fÞwk yk„ Au ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e ‚Útt ƒúñt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “y{thu ‚tu Ë{sý™wk yk„ Au y™u ƒeò ËtÄwyu …ý su™u su yk„ n‚tk ‚u fÌttk. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 33 >>

ð[™t{]‚ 34 : ¼„ðt™u f¤ [ZtÔÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Ëðth{tk ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhztLte ytuËheyu ZturÕtGtt QÃth ŒrûtÛttŒwk BtwÏtth®ÔtŒ htÏteLtu rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tu [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u Vw÷™t nth …nuÞto n‚t ™u …t½™u rÔt»tu …w»…™tk ‚Útt rnh™t ‚tuht ÷xf‚t {qõÞtk n‚t ™u ƒu ft™™e W…h …w»…™t „wåA ¾tuMÞtk n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t ËíËk„e™e ËÇtt ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u {wr™ ðt®sºt ÷E™u fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fe‚o™ ht¾e™u «&™-W¥th fhtu.” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “Ëðo Ëw¾™t Ät{ y™u Ëðo Útfe …h yuðt …h{uïh Au ‚u{tk Sð™e ð]r¥t [tux‚e ™Úte y™u {trÞf yuðtk su ™tþðk‚ ‚wåA …ŒtÚto ‚u{tk Sð™e ð]r¥t [tuxe òÞ Au, ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ‚u™tu W¥th {wõ‚t™kŒ Mðt{e fhðt ÷tøÞt …ý ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu «&™™tu W¥th Ëtk¼¤tu, y{u fheyu Aeyu su, su rŒðËÚte …h{uïhu yt s„‚™e Ë]rü fhe Au ‚u rŒðËÚte yuðe s f¤1 [ztðe {qfe Au su, Vhe™u …h{uïh™u Œt¾ztu fhðtu …zu ™rn y™u ËkËth™e su ð]rØ fhðe ‚u …tu‚t™e {u¤u s ÚtÞt fhu. yuðtu Vuh [ztðe {qõÞtu Au, ‚u {txu Ënusu s Mºte{tk …whw»t™u nu‚ ÚttÞ Au ™u …whw»t{tk Mºte™u nu‚ ÚttÞ Au y™u yu MºteÚte W…S su «ò ‚u{tk …ý Ënusu s nu‚ ÚttÞ Au. ‚u yu nu‚Y…e s ¼„ðt™™e {tÞt Au. ‚u {tÞt™t «ðtn{tk su ™ ðnu ‚u™e ð]r¥t ¼„ðt™™t * ð[. 34, ‚the¾ : 11-1-1820, ƒwÄðth

1. [tðe, ½rzÞt¤™e su{

„.«.34

MðY…{tk hnu Au, {txu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u {trÞf …ŒtÚto™u rð»tu Œtu»tƒwrØ ht¾e™u ðihtøÞ™u …t{u y™u ¼„ðt™™u Ëðo Ëw¾{Þ1 òýe™u ¼„ðt™{tk ð]r¥t ht¾u y™u òu {trÞf …ŒtÚto™u rð»tu ðihtøÞ ™ ht¾u ™u ¼„ðt™™t MðY…Úte swŒt …zu ‚tu rþð, ƒúñt, y™u ™thŒtrŒf yu suðt Ë{Úto {wõ‚ ntuÞ ‚u …ý {trÞf …ŒtÚto{tk ‚ýtE òÞ Au, ítux÷t {txu ¼„ðt™™u {qfe™u {trÞf …ŒtÚto™tu Ëk„ fhu ‚tu sYh ítu{tk Sð™e ð]r¥t [tuxe òÞ ‚u ËtÁ …h{uïh™t ¼õ‚™u …h{uïh rð™t ƒesu Xuftýu «er‚ ht¾ðe ™rn.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u «&™ fÞto™tu ðthtu ytÔÞtu ‚u «&™ fhtu ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “Sð™u ¼„ðt™™e2 «trÃ‚ Útðe ‚u yr‚ Œw÷o¼3 Au y™u ¼„ðt™™e «trÃ‚ ÚtE íÞthu yuÚte ƒeòu {tuxtu ÷t¼ …ý ™Úte ™u ‚uÚte yt™kŒ …ý ƒeòu ™Úte, ‚u yuðt {tuxt yt™kŒ™u {qfe™u ‚wåA …ŒtÚto {txu fu{ f÷uþ™u …t{u Au ?” yu «&™ Au, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu, yu™tu W¥th y{u fheyu su, …h{uïh™tk ð[™™u {qfe™u ßÞthu ytztu yð¤tu ztu÷u Au íÞthu f÷uþ™u …t{u Au y™u òu ð[™™u rð»tu hnu ‚tu suðtu ¼„ðt™™tu yt™kŒ Au ‚uðt yt™kŒ{tk hnu Au y™u sux÷wk su ¼„ðt™™wk ð[™ ÷tu…u Au ‚ux÷tu ‚u™u f÷uþ ÚttÞ Au {txu íÞt„e™u su su yt¿tt fhe Au ‚u «{týu íÞt„e™u hnuðwk y™u „]nMÚt™u su «{týu yt¿tt fhe Au ‚u «{týu „]nMÚt™u hnuðwk ™u ‚u{tk sux÷tu Vuh …zu Au ‚ux÷tu f÷uþ ÚttÞ Au y™u íÞt„e ntuÞ ‚u™u yü «fthu Mºte™tu íÞt„ ht¾ðtu íÞthu ‚u™wk ƒúñ[Þo ðú‚ …qÁk fnuðtÞ ™u ‚u{tkÚte su™u sux÷tu Vuh …zu ‚u™u ‚ux÷tu f÷uþ ÚttÞ Au y™u „]nMÚt™u …ý ƒúñ[Þo fÌtwk Au su …hMºte™tu íÞt„ ht¾ðtu ‚Útt …tu‚t™e Mºte™tu …ý ðú‚™u rŒðË íÞt„ ht¾ðtu ™u É‚wË{u Mºte™tu Ëk„ fhðtu, yu ytrŒf su su íÞt„e™u y™u „]nMÚt™u r™Þ{ fÌtt Au ‚u{tk sux÷tu su™u Vuh …zu ‚ux÷tu ‚u™u f÷uþ ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™Úte su rð{w¾ Sð ntuÞ ‚u™u su Ëw¾Œw:¾ ytðu Au ‚u ‚tu …tu‚t™u f{uo fhe™u ytðu Au y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u sux÷wk Œw:¾ ÚttÞ Au ‚u ‚wåA …ŒtÚto™u yÚtuo ¼„ðt™™e yt¿tt ÷tu…ðu fhe ÚttÞ Au ™u sux÷wk Ëw¾ ÚttÞ Au ‚u ¼„ðt™™e yt¿tt …t¤ðu fhe™u ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 34 >> 1. yt™kŒ{Þ. 2. Ëtûtt‚T

3. Þ¿t, ‚… Œt™trŒfÚte …ý.

„.«.35

ð[™t{]‚ 35 : fÕÞtý™t s‚™™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ Õtª{zt™t ð]ût ‚¤u Ztur÷Þt W…h W„{ýu {w¾th®ðŒu rðhts‚t n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk, ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™™e ËÇtt ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts {wr™ «íÞu ƒtuÕÞt su, “‚{u «&™ …qAtu ftk y{u …qAeyu.” íÞthu {wr™yu fÌtwk su, “nu {nthts ! ‚{u …qAtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ftuE …wY»t Au ‚u{tk Úttuze ƒwrØ1 Au ‚tu …ý …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo su s‚™ fhðwk ‚u{tkÚte …tAtu …z‚tu ™Úte y™u ftuE ƒeòu …wY»t Au ‚u{tk ƒwrØ2 ‚tu ½ýe Au y™u {tuxt {tuxt{tk …ý ¾tuxâ ftZu yuðtu Au, ‚tu …ý ‚u fÕÞtý™u {t„uo [t÷‚tu ™Úte ‚u™wk þwk fthý Au ?” íÞthu {wr™yu W¥th fhðt {tkzâtu …ý ©eS{nthtsu ytþkft fhe ‚u W¥th ™ ÚtÞtu. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u W¥th fheyu su, yu{tk ƒwrØ ‚tu ÍtÍe Au …ý yu™e ƒwrØ Œqr»t‚3 Au {txu yu fÕÞtý™u {t„uo [t÷e þf‚tu ™Úte. su{ ËwkŒh ¼Uþ™wk ŒqqÄ ntuÞ ‚u{tk Ëtfh ½tu¤e ntuÞ ™u ‚u{tk Ë…o™e ÷t¤ …ze yux÷u yu Ëtfh ™u ŒqÄ n‚wk ‚u Íuh ÚtÞwk; …Ae ‚u™u su …eðu ‚u™t «tý òÞ, ‚u{ ƒwrØ ‚tu ÍtÍe Au, …ý yuýu ftuE {tuxt Ëk‚™tu yÚtðt …h{uïh™tu yð„wý ÷eÄtu Au; ‚u yð„wýY… Œtu»t yu™e ƒwrØ{tk ytÔÞtu Au ‚u Ë…o™e ÷t¤ Ëh¾tu Au {txu yu ‚tu fÕÞtý™u {t„uo õÞtkÚte [t÷u ? …ý òu ftuEf yu™t {w¾™e ðt‚ Ëtk¼¤u ‚tu ‚u Ëtk¼¤™tht™e ƒwrØ …ý ËíËk„{tkÚte …tAe …ze òÞ Au y™u yuðe Œqr»t‚ ƒwrØðt¤tu ßÞtk ßÞtk sL{ Ähu íÞtk íÞtk ¼„ðt™™tu yÚtðt ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun s fhu y™u su™e ƒwrØ yuðe he‚u Œqr»t‚ ™ ntuÞ ™u ‚u òu Úttuze s ntuÞ ‚tu …ý ‚u …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo s‚™ fh‚tu Útftu …tAtu …z‚tu ™Úte.” íÞthu {wõ‚t™kŒM ðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu ftuE rŒðË * ð[. 35, ‚the¾ : 12-1-1820, „wYðth 1. þtMºt ‚Útt ÔÞðnth™e

2.þtMºt ‚Útt ÔÞðnth™e. 3. ¼„ðt™ yÚtðt ¼õ‚™t yð„wýÚte.

„.«.35-36

¼„ðt™™u ËL{w¾ ÚttÞ fu ™ ÚttÞ ?” íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su, “yu ‚tu ftuE ft¤u ¼„ðt™ ËL{w¾ ÚttÞ s ™rn.” íÞthu ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ftuE he‚u yuðe ytËwhe ƒwrØ ™ ÚttÞ ‚u™tu su W…tÞ ntuÞ ‚u fntu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ¢tuÄ, ƒeswk {t™, ºteS E»Þto, [tuÚtwk f…x;yu [thðt™t …h{uïh ËtÚtu ‚Útt Ëk‚ ËtÚtu ht¾u ™rn ‚tu ftuE rŒðË yu™e ytËwhe ƒwrØ ÚttÞ ™rn y™u yu [th ðt™tk {tknu÷wk yufu òu ht¾u ‚tu su{ sÞrðsÞ ½ýtÞ ztÌtt n‚t …ý Ë™ftrŒf Ëk½tÚtu {t™u fhe™u ðifwkX÷tuf{tkÚte …ze „Þt ™u ytËwhe ƒwrØ ÚtE ‚u{ ‚u™e …ý ytËwhe ƒwrØ ÚttÞ, y™u ßÞthu ytËwhe ƒwrØ ÚttÞ íÞthu ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™t su „wý ntuÞ ‚u Œtu»t Ëh¾t ¼tËu Au y™u yu ßÞtk ßÞtk sL{ Ähu íÞtk íÞtk ftk ‚tu rþð™tu „ý ÚttÞ ™u ftk ‚tu ftuE ŒiíÞ™tu htò ÚttÞ y™u ðih¼tðu …h{uïh™wk ¼s™ fhu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 35 >>

ð[™t{]‚ 36 : fk„t÷™t áütk‚u Ët[t íÞt„e™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðrŒ 13 ‚uh~t™u rŒðËu ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ Õtª{zt™t ð]ût nuXu ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ ÚtÞt n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu Ätu¤tk ™u …e¤tk …w»…™t nth Äthý fÞto n‚t y™u ƒu ft™ W…h Ätu¤tk …w»…™tk „wåA ¾tuMÞt n‚tk ™u …t½™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu ‚tuhtu ÷xf‚tu n‚tu ‚Útt fŠýfth™t ht‚t …w»…™wk Atu„÷wk {qõÞwk n‚wk y™u s{ýt ntÚt™u rð»tu Ätu¤t …w»…™tu Œztu Vuhð‚t n‚t yuðe he‚™e þtu¼t™u Äthý fh‚t ™u …tu‚t™t ¼õ‚s™™u yt™kŒ W…òð‚t Útft rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ-Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suýu ËkËth {qõÞtu ™u íÞt„e™tu ¼u¾ * ð[. 36, ‚the¾ : 13-1-1820, þw¢ðth

„.«.36-37

÷eÄtu y™u ‚u™u …h{uïh™t MðY… rð™t yË‚T …ŒtÚto{tk «er‚ hnu Au, ‚u™u fuðtu òýðtu? ‚tu ‘suðtu {tuxt þtnwfth {týË™e yt„¤ fk„t÷ {týË ntuÞ’ ‚uðtu òýðtu. su{ fk„t÷ {týË ntuÞ ™u …nuhðt ðMºt ™ {¤‚wk ntuÞ ™u Wfhzt{tkÚte Œtýt ðeýe ¾t‚tu ntuÞ ‚u …tu‚u …tu‚t™u …t…e Ë{su y™u ƒeò þtnwfth ÷tuf …ý ‚u™u …t…e Ë{su su, ‘ytýu …t… fÞtO nþu {txu yu™u yL™-ðMºt {¤‚wk ™Úte.’ ‚u{ su íÞt„e ÚtE™u Ëthtk Ëthtk su ðMºttrŒ …ŒtÚto ‚u™u ¼u¤tk fhe ht¾u y™u ‚u™e ‚]»ýt …ý ½ýe ht¾u y™u Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚u™u rð»tu «er‚yu hrn‚ ntuÞ, yuðtu su íÞt„e ‚u™u ‚tu su {tuxt yuftkr‚f ËtÄw Au ‚u fk„t÷ {týË™e …uXu …t…e òýu Au. fu{ su òu yu …t…e Au ‚tu yu™u Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚u™u rð»tu «er‚ Út‚e ™Úte, y™u …h{uïh rð™t ƒeò …ŒtÚto{tk «er‚ ÚttÞ Au y™u su íÞt„e ntuÞ ‚u™u ‚tu f[htu y™u fk[™ yu ƒuÞ ƒhtuƒh ntuÞ y™u ‘yt …ŒtÚto Ëthwk ™u yt …ŒtÚto ¼qkzwk’ yuðe ‚tu Ë{sý s ntuÞ ™rn y™u yuf ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u s Ët[tu íÞt„e Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T øtZzt «ÚtBtLtwk >> 36 >>

ð[™t{]‚ 37 : ŒuþðtË™t™w-k yr„Þth …Œðe™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t …tu»t ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ Õtªƒzt ‚¤u Ztur÷Þt W…h ytÚt{ýu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤e …t½ rðhts{t™ n‚e y™u ‚u …t½{tk …e¤tk …w»…™tu ‚tuhtu rðhts{t™ n‚tu y™u ƒu ft™ W…h Ätu¤tk …w»…™tk „wåA rðhts{t™ n‚tk y™u fkX™u rð»tu …e¤t y™u Ätu¤t …w»…™tu nth rðhts{t™ n‚tu y™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrhs™™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su yýË{sw 1 ntuÞ ™u ‚uýu ¼u¾ ÷eÄtu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u ßÞtk ßÞtk …tu‚t™e sL{¼qr{ ntuÞ ‚u™u rð»tu nu‚ x¤‚wk ™Úte,” yu{ fne™u …Ae …tu‚t™t ËtÚt¤™u rð»tu ™t™…ýt{tk Ítz™tu ¾tk…tu * ð[. 37, ‚t. 14-1-1820, þr™ðth

1. ‚eðú ðihtøÞ…qðof ytí{¿tt™u hrn‚.

„.«.37

÷tøÞtu n‚tu ‚u Ëðuo™u Œu¾tzâtu ™u ƒtuÕÞt su, “yt r[ö™u ßÞthu y{u Œu¾eyu Aeyu íÞthu ‚u Ítz ™u ‚÷tðze Ëtk¼he ytðu Au, {txu sL{¼qr{ ‚Útt …tu‚t™tk Ë„tk ËkƒkÄe ‚u™u yk‚h{tkÚte rðËthe Œuðtk ‚u ½ýwk fXý Au, {txu su™u su™u sL{¼qr{ ‚Útt Œun™tk ËkƒkÄe ‚u ™ Ëtk¼h‚tk ntuÞ, ‚u ƒtu÷tu, y™u su ÷tsu fhe™u ™ ƒtu÷u ‚u™u ©e ™h™thtÞý™t Ë{ Au.” …Ae ËÔtuo {wr™ su{ su™u ð‚o‚wk n‚wk ‚u{ ƒtuÕÞt. …Ae ‚u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu …tu‚t™u ytí{tY…u1 {t™eyu íÞthu ‚u ytí{t™e sL{¼qr{ fE ? ™u ‚u ytí{t™wk Ë„wk ftuý ? ™u ‚u ytí{t™e ò‚ …ý fE ? y™u òu Ë„…ý ÷uðwk ntuÞ ‚tu …qÔtuo [tuhtþe ÷t¾ ò‚™t Œun ÄÞto Au, ‚u Ëðo™wk Ë„…ý Ëh¾wk òýðwk y™u ‚u Ë„tk™wk fÕÞtý EåAðwk ‚tu Ëðo™wk EåAðwk y™u yt {™w»Þ Œun{tk ytÔÞt íÞthu [tuhtþe ÷t¾ ò‚™tk su {tƒt… ‚u y¿tt™u fhe™u ðeËGttO Au, ‚u{ yt {™w»Þ þheh™tk su {tƒt… Au ‚u{™u ¿tt™u fhe™u rðËthe Œuðtk y™u y{thu ‚tu ftuE Ë„tk ËkƒkÄe ËtÚtu nu‚ ™Úte ‚Útt y{the Ëuðt fh‚t ntuÞ ™u ‚u™t ÓŒÞ{tk òu …h{uïh™e ¼Âõ‚ ™ ntuÞ ‚tu ‚u W…h nu‚ fheyu ‚tu …ý ™ ÚttÞ y™u òu ™thŒS suðtu „wýðt™ ntuÞ ™u ‚u™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ Lt ntuÞ ‚tu ‚u y{™u ™ „{u y™u su™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ™u yu{ Ë{s‚tu ntuÞ su, ‘suðt2 «„x ¼„ðt™ …]Úðe W…h rðhtsu Au y™u suðt3 ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ¼„ðt™™e Ë{e…u rðhtsu Au ‚uðt ™u ‚uðt s4 ßÞthu ytíÞkr‚f «÷Þ ÚttÞ Au íÞthu …ý hnu Au’ y™u ‘yt ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u ËŒt Ëtfth s Au’ yu{ Ë{s‚tu ntuÞ y™u „{u ‚uðt ðuŒtkr‚™t5 „úkÚt Ëtk¼¤u …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u r™htfth Ë{su s ™rn y™u yu{ òýu su, ‘yu ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ftuE s„‚™tu f‚to Au s ™nª’ y™u yu{ òýu su, ‘¼„ðt™ rð™t Ëqfwk …tkŒzwk …ý Vhðt™u Ë{Úto ™Úte.’ yuðe su™u ¼„ðt™™u rð»tu Ëtfth…ýt™e ÿZ «‚er‚ ntuÞ ™u ‚u suðtu ‚uðtu ntuÞ6 ‚tu …ý yu y{™u „{u Au y™u yu™u {tÚtu ft¤, f{o ™u {tÞt ‚u™tu nwf{ ™Úte y™u òu yu™u Œkz Œuðtu ntuÞ ‚tu ¼„ðt™ …tu‚u Œu Au, …ý ƒeò ftuE™tu7 yu™u {tÚtu nwf{ ™Úte y™u yuðe r™ct ™ ntuÞ 1. sz þhehtrŒfÚte rð÷ûtý ËÂå[Œt™kŒ…ýu. 2. Ëtfth.

3. Ëtfth. 4. Ëtfth s. 5. þw»f ¿ttr™yu fhu÷t.

6. ÷tirff ÿÂüyu {kŒƒwÂØ™tu. 7. Þ{hts suðt.

„.«.37-38

™u ‚u òu íÞt„ðihtøÞu Þwõ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu y{tht yk‚h{tk ¼th ytðu ™rn y™u su™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™™e yuðe r™ct y[¤ ntuÞ ™u ‚u „{u ‚ux÷tk þtMºt Ëtk¼¤u yÚtðt „{u ‚u™tu Ëk„ fhu ‚tu …ý …tu‚t™u su ¼„ðt™™t Ëtfth…ýt™e r™ct Au ‚u x¤u ™rn y™u ‚us™t ®ƒƒ1 suðt r™htfth ¼„ðt™™u ftuE rŒðË Ë{su s ™rn, yuðe r™ctðt¤tu su Ëk‚ Au ‚u™t …„™e hs™u ‚tu y{u …ý {tÚtu [Ztðeyu Aeyu y™u ‚u™u Œw¾ð‚t Útft {™{tk ƒeyu Aeyu y™u ‚u™tk Œþo™™u …ý EåAeyu Aeyu y™u yuðe r™ct rð™t™t su Sð Au ‚u …tu‚t™t ËtÄ™™u ƒ¤u fhe™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåAu Au, …ý yuðt …h{uïh™t «‚t…u fhe™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåA‚t ™Úte. yuðt su sz{r‚ðt¤t …wY»t Au ‚u ‚tu su{ ™tð rð™t …tu‚t™t ƒtnwƒ¤u fhe™u Ë{wÿ ‚hðt™u EåAu ‚uðt {q¾o Au y™u su yuðt ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u …tu‚t™wk fÕÞtý EåAu Au ‚u ‚tu su{ ™tð{tk ƒuËe™u Ë{wÿ ‚hðt™u EåAu yuðt ztÌtt Au y™u yuðt su ¼„ðt™™t MðY…™t ¿tt™ðt¤t Au ‚u Ëðuo Œun™u {qfe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk [i‚LÞ™e s {qŠ‚ ÚtE™u ¼„ðt™™e nsqh{tk hnu Au y™u yuðe r™ct su™u ™ ntuÞ ™u ‚uýu ƒeòk ËtÄ™ òu fÞtO ntuÞ ‚tu ‚u ƒeò Œuð‚t™t ÷tuf{tk hnu Au y™u su yuðt ÞÚttÚto ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u™wk Œþo™ ‚tu ¼„ðt™™t Œþo™‚wÕÞ Au y™u yu™tk Œþo™u fhe™u y™k‚ …r‚‚ Sð™tu WØth ÚttÞ Au yuðt yu {tuxt Au.” yuðe he‚u ðt‚to fhe™u ©eS{nthtsu fÌtwk su, “fe‚o™ ƒtu÷tu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk > >37 >>

ð[™t{]‚ 38 : ðrýf™t ™t{™wk

Index

*ËkÔtítT 1876Ltt Btnt ËwrŒ 1 ÃtzÔttLtu rŒÔtË ©eSBtnthts ©e øtZzt BtæGtu ŒtŒtÏttåthLtt ŒhçtthBttk ËtksLtu ËBtu Îttuz~tt¤Lte ytuËheyu øttŒÕtwk LtkÏttÔteLtu rÔthtsBttLt nítt Ltu Ätu¤tu ÏtuË ÃtnuGttuo níttu Ltu BttÚtu htítt AuztLttu Ätu¤tu VUxtu çttkæGttu níttu Ltu ŒturhGttLtwk ykøthÏtwk ÃtnuGtwO nítwk Ltu Ätu¤tu åttuVt¤ ytuZâtu níttu yLtu ÃttuíttLtt BtwÏtth®ÔtŒLte ytøt¤ ËtÄw ítÚtt Œu~tŒu~tLtt nrhÇtõítLte ËÇtt ÇthtELtu çtuXe níte. *ð[. 38, ‚the¾ : 16-1-1820, Ëtu{ðth

1. ‚us™tu Ë{qn.

„.«.38

‚u Ë{u ©eS{nthts Ëðo nrh¼õ‚ Ët{wk òuE™u ÍtÍeðth rð[the hÌtt y™u …Ae yu{ ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu ðt‚ fheyu Aeyu su, su ËíËk„e ntuÞ ‚u™u ßÞtkÚte …tu‚t™u ËíËk„ ÚtÞtu ntuÞ íÞtkÚte …tu‚t™t {™™tu ‚…tË fhðtu su, ‘«Út{™t ð»to{tk {tÁk {™ ytðwk n‚wk ™u …Ae ytðwk n‚wk y™u ytx÷e ¼„ðt™™e ðtË™t n‚e ™u ytx÷e s„‚™e n‚e.’ yu{ ð»ttuoð»to™tu Ëhðt¤tu rð[tÞto fhðtu y™u …tu‚t™t {™{tk sux÷e s„‚™e ðtË™t ƒtfe hne „E ntuÞ ‚u™u Úttuzu Úttuzu r™hk‚h xt¤ðe y™u yu{ rð[thu ™rn ™u ƒÄe ¼u„e fhu ‚tu ‚u ðtË™t yu™e x¤u ™rn; su{ ðrýf™u ½uh ™t{wk fÞwO ntuÞ ‚u òu Btrn™t-{rn™t™wk r™hk‚h åtwftÔte ŒEyu íttu Œuíttk fXÛt Lt Ãtzu Ltu Ôt»to ŒntztLtwk Çtuøtwk fheyu íttu ytÃtÔtwk çtnw fXÛt Ãtzu, ítuBt rLthkíth rð[th fhðtu y™u {™ Au ‚u s„‚™e ðtË™tyu fhe™u ðËtýwk Au, su{ Vw÷u fhe™u r‚÷ ðËtÞ1 Au ‚u{ {™™u ¼„ðt™™tk su [rhºt, ‚u™wk su {rn{tyu Ërn‚ r™íÞ M{hý; ‚u Y… Vq÷™u rð»tu ðtËðwk y™u ¼„ðt™™tk [rhºtY… ò¤t™u rð»tu {™™u ½qk[ðe {u÷ðwk ™u ¼„ðt™™t ½tx {™{tk fÞto fhðt. yuf þBÞtu ™u ƒeòu fhðtu, ƒeòu þBÞtu ™u ºteòu fhðtu, yu{ ™u yu{ {™™u ™ðÁk hnuðt Œuðwk ™rn’’ yu{ fne™u …Ae ¼q‚™wk ÿütk‚ rðM‚the™u fne Œu¾tzâwk ™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuðe he‚u ¼„ðt™™tk su [rhºt ‚Útt ðt‚to ‚Útt Œþo™; ‚u yuf rŒðË™tk òu Ëk¼thðt {tkzu ‚tu ‚u™tu …th ™ ytðu, ‚tu ËíËk„ ÚtÞtk ‚tu Œþ …kŒh ð»to ÚtÞtk ntuÞ ‚u yu™tu ‚tu …th s ™ ytÔtu y™u ‚u yuðe he‚u Ëk¼thðtk su, ‘yt „t{{tk ytðe he‚u {nthts ‚Útt …h{nkË™e Ë¼t ÚtE y™u ytðe he‚u {nthts™e …qò ÚtE ™u ytðe he‚u ðt‚to ÚtE’ EíÞtrŒf su ¼„ðt™™tk [rhºt, ‚u™u ðthkðth Ëk¼thðtk y™u su ÍtÍwk ™ Ë{s‚tu ntuÞ ‚u™u ‚tu yu{ fhðwk yus ©uc W…tÞ Au, yu suðtu ƒeòu ™Úte. íÞthu ‚{u fnuþtu su, ‘yL™ Úttuzwk ¾tEyu ‚Útt ½ýt W…ðtË fheyu’ ‚tu ‚u y{u fnu‚t ™Úte. yu ‚tu su{ su™tk r™Þ{ fÌttk Au ‚u «{týu ËtÄthý…ýu hnuðwk y™u fhðt™wk ‚tu yt y{u ‚{™u fÌtwk ítu Au y™u y{u ‚tu yu{ {tLÞwk Au su, {™ r™ðtoËr™f òuEyu y™u Œunu fhe™u „{u ‚ux÷e «ð]r‚ ntuÞ ™u ‚u™wk {™ òu þwØ Au ‚tu ‚u™wk yr‚ ¼qkzwk ÚttÞ ™rn 1. yuf «r¢Þt îtht Vq÷™tu Ëw„kÄ ‚÷{tk yÚtðt ‚u÷{tk W‚the™u y¥th ƒ™tðtÞ Au. ‚u{ {™{tk

¼„ðt™™t [rhºt™e ËwðtË r™hk‚h M{hý îtht W‚thðe.

„.«.38

y™u ƒtnuh ÷tuf{tk ‚tu ítu «Ôt]r¥tÔtt¤tLtwk Çtqkzt suÔtwk sÛttGt yLtu suLtu BtLtBttk ÔttËLtt ntuGt Ltu ítu çttnuh Ëthe ÃtuXu rLtÔt]r¥tÃthtGtÛt Ôtítoíttu ntuGt íttu ítuLtwk çttnuh ÕttufBttk íttu Ëthwk sýtÞ …ý ‚u™t Sð™wk yr‚ ¼qkzwk ÚttÞ, fu{ su {wðt xtýu ‚tu suðt {™{tk ËkfÕ… ntuÞ ‚uðt MVwhe ytðu. su{ ¼h‚S™u yk‚ft¤{tk {]„™wk ƒt¤f MVwhe ytÔÞwk íÞthu ‚u {]„™u ytfthu ÚtE „Þt y™u «Út{ htßÞ {uÕÞwk n‚wk, ™u É»t¼Œuð ¼„ðt™ ‚tu …tu‚t™t ƒt… n‚t ‚tu …ý yu{ ÚtÞwk; {txu {™u fhe™u r™ðtoËr™f hnuðwk yu y{thtu {‚ Au y™u su W…ðtË fhðt ‚uýu fhe™u Œun Œwƒo¤ ÚttÞ íÞthu {™ Œwƒo¤ ÚttÞ ‚tu ¾Ák …ý ßÞthu Œun …wü ÚttÞ; íÞthu ð¤e {™ …wü ÚttÞ. {txu Œunu fhe™u íÞt„ ™u {™u fhe™u íÞt„ yu ƒu ¼u¤t òuEyu y™u su™u {™{tk ¼„ðt™™t ½tx Út‚t ntuÞ ™u s„‚™t ½tx ™ Út‚t ntuÞ ‚u yt…ýt ËíËk„{tk {tuxuhtu Au y™u yuðtu su ™ ntuÞ ‚u ™t™uhtu Au y™u „]nMÚt ntuÞ ‚u™u …ý Œunu fhe™u ÔÞðnth fhðtu ™u {™u fhe™u ‚tu íÞt„e™e …uXu s r™ðtoËr™f hnuðwk ™u ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fhðwk ™u ÔÞðnth ‚tu ¼„ðt™™u ð[™u fhe™u ht¾ðtu y™u {™™tu íÞt„ Ët[tu ™ ntuÞ ‚tu s™f suðt htò n‚t ‚u htßÞ fh‚t, ™u {™ ‚tu {tuxt Þtu„uïh™t suðwk n‚wk, ‚u {txu {™u fhe™u su íÞt„ ‚u s Xef Au y™u su …tu‚t™t {™{tk ¼qkzt ½tx Út‚t ntuÞ ‚u fnuðt, …ý ‘su{ fq‚ht™wk {q¾ fq‚htu [tkxu’ ‚Útt Ë…o™u ½uh …htuýtu Ët… {w¾ [txe™u ð¤eÞtu yt…’ ‚Útt htkze™u …tËu ËwðtrË™e 1 Mºte òÞ íÞthu ‚u fnu su, ‘ytð ƒtE nwk suðe ‚wk …ý Útt’ ‚u{ …tu‚t™e …uXu su™u ¼qkzt ½tx Út‚t ntuÞ ‚u™e yt„¤ su ½tx fnuðtu ‚u ‚tu yt ÿütk‚ ŒeÄtk yu{2 Au; {txu ½tx fu™u fnuðtu ? ‚tu su™t {™{tk ftuE rŒðË s„‚™tu ¼qkztu ½tx ™ Út‚tu ntuÞ yuðtu ƒr¤Þtu ntuÞ ‚u™e yt„¤ fnuðtu y™u yu{ ½tx ™ ÚttÞ yuðt …ý ½ýt ntuÞ ‚u{tkÚte …ý yuðt™u ½tx fnuðtu su, ‚u ½tx™u Ëtk¼¤e™u ‚u ½tx W…h ðt‚ fhu, ‚u ßÞtk ËwÄe ‚u fnu™tht™tu ½tx x¤e Lt òÞ íÞtk ËwÄe ƒuX‚tu-WX‚tu, ¾t‚tu-…e‚tu Ëðo r¢Þt{tk ðt‚ fÞto fhu y™u ‚u™t ½tx xtéÞt{tk fuðe [tz ntuÞ ‚tu su{ …tu‚t™t ½tx™u xtéÞt™e [tz ntuÞ ‚uðe ntuÞ, yuðt yt„¤ ½tx fnuðtu y™u su™e yt„¤ ½tx fneyu ™u ‚u ytðe he‚u ðt‚ ‚tu ™ fhu ™u …tu‚u yt¤Ëw ntuÞ ‚tu 1. ËÄðt.

2. ½tx xt¤ðt™u ƒŒ÷u ðÄu.

„.«.38

þtu Ë{tË ÚttÞ ? {txu yuðe he‚u …tu‚t™t {™™tu ½tx fne™u ‚u ½tx™u xt¤e ™t¾e™u …tu‚t™t {™™u rð»tu fuð¤ ¼„ðt™™t ½tx fÞto fhðt ™u s„‚™t Ëw¾Úte r™ðtoËr™f Útðwk y™u yuftŒþe™tu W…ðtË fhðtu ‚u™wk þwk ÷ûtý Au ? ‚tu Œþ ErLÿÞtu ™u yr„Þth{wk {™, ‚u{™u …tu‚…tu‚t™t rð»tÞ{tkÚte ftZe™u ¼„ðt™{tk òuzðtk ‚u™u yuftŒþe™wk ðú‚ fÞwO fnuðtÞ y™u yuðwk ðú‚ ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u r™hk‚h fhðwk y™u yuðe he‚u su™wk {™ r™ðtoËr™f ™ ntuÞ ™u Œunu fhe™u ‚u ðú‚-‚… fhu ‚tu …ý ‚u™wk yr‚þÞ Ëthwk Út‚wk ™Úte. {txu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u …tu‚…tu‚t™t Ä{o{tk hne™u ‚u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{S™u …tu‚t™t {™™u r™ðtoËr™f fhðt™tu r™íÞu yÇÞtË ht¾ðtu,” yu{ ðt‚to fhe. y™u ð¤e ©eS{nthtsu ƒeS ðt‚to fhe su, “Ët[tu íÞt„e fu™u fneyu ? ‚tu su …ŒtÚto™tu íÞt„ fÞtuo ‚u™tu …tAtu ftuE rŒðË {™{tk ËkfÕ… …ý ™ ÚttÞ. su{ rðüt™tu íÞt„ fÞtuo Au ‚u™tu …tAtu ËkfÕ… Út‚tu ™Úte; ‚u{ ËkfÕ… ™ ÚttÞ. íÞtk þwfS «íÞu ™thŒS™tu fnu÷tu &÷tuf Au su, ‘yÄæÁæ Šæ}æü } æŠæ}æZ Óæ Óæ’’ 1 y™u yu &÷tuf™wk ntŒo yu Au su, ‘yuf ytí{t rð™tk ƒeòk su su …ŒtÚto Au ‚u™tu íÞt„ fhe™u, fuð¤ ytí{t…ýu ð‚oðwk ™u ¼„ðt™™e W…tË™t fhðe’ ‚u™u …qhtu íÞt„e fneyu y™u su „]nMÚt nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu su{ s™f htòyu fÌtwk su, ‘yt {the r{rÚt÷t ™„he ƒ¤u Au …ý ‚u{tk ftkE {tÁk ƒ¤‚wk ™Úte’ íÞtk &÷tuf Au su :- “ç}æçƒHæ²æ¢ Ðí Î èŒ„æ²æ¢ Ý }æï Îsç„ çÜU@Ý” 2 yu{ Ë{su ™u „]n{tk hnu‚tu ntuÞ ‚u „]nMÚt nrh¼õ‚ ¾htu fnuðtÞ y™u yuðe he‚™tu su íÞt„e ™ ntuÞ ™u yuðe he‚™tu su „]nMÚt ™ ntuÞ ‚u ‚tu «tf]‚ ¼õ‚ fnuðtÞ y™u {tuhu3 fÌttu yuðtu su ntuÞ ‚u ‚tu yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ.” yuðe he‚u ðt‚to fhe. …Ae {tuxt ytí{t™kŒ MÔttBteyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “Œun, ErLÿÞtu ‚Útt yk‚:fhý ‚Útt Œuð‚t; ‚uÚte swŒtu su Sðtí{t ‚u™wk Y… fuðe he‚u Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Úttuztf{tk yu™tu W¥th fheyu Aeyu su, “Œun ™u ErLÿÞtrŒf™t MðY…™tu su ðõ‚t ‚u Ëðuo™t MðY…™u swŒwkswŒwk fhe™u ©tu‚t™u Ë{òðu Au. ‚u su Ë{òð™thtu ðõ‚t ‚u ŒuntrŒf Ëðo™t 1. {nt¼th‚ þtk r ‚…ðo 12/17/18

2. {nt¼th‚ þtk r ‚…ðo 316/40

„.«.38-39

«{tý™tu fh™thtu Au ™u òý™thtu Au ™u yu ËðuoÚte swŒtu Au yu™u s Sð fneyu y™u su ©tu‚t Au ‚u ŒuntrŒf™tk Y…™u swŒtk swŒtk Ë{su Au ™u yu™wk «{tý fhu Au ™u yu™u òýu Au ™u yu ËðoÚte swŒtu Au yu™u s Sð fneyu yuðe1 he‚u Sð™t MðY…™u Ë{sðt™e he‚ Au.” yuðe he‚u ðt‚to fhe. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 38 >>

ð[™t{]‚ 39 : ËrðfÕ… r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚ðt¤t™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {ntËwŒe 3 ºtes™u rŒðË ©eS {nths ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ Õtªƒzt™t ð]ût nuXu ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u …e¤tk …w»…™t ‚tuht …t½{tk ÷xf‚t n‚t ™u ft™ W…h Ätu¤tk ™u …e¤tk …w»…™tk „wåA ¾tuMÞtk n‚t ™u fkX{tk …e¤tk …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ Ëðuo {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu yuf ðuŒtk‚e2 ƒútñý ytÔÞtu n‚tu ‚u™u «&™ …qAâtu su, “‚{u yuf ƒúñ™wk «r‚…tŒ™ fhtu Atu ™u ‚u rð™t su Sð, Eïh, {tÞt y™u s„‚ ‚Útt ðuŒ, þtMºt, …whtý ‚u Ëðuo™u r{ÚÞt3 fntu Atu, yu ðt‚ y{™u Ë{ò‚e ™Úte ‚Útt {tLÞt{tk ytð‚e ™Úte, {txu ‚{™u …qAeyu Aeyu ‚u™tu W¥th fhtu, ‚u ðuŒ, þtMºt, …whtý, M{]r‚4 y™u Er‚ntË5 ‚u™e ËtÏÞu6 fhe™u fhtu, …ý ftuEf fÂÕ…‚ „úkÚt™u ð[™u fhe™u fhþtu ‚tu y{u ‚u™u * ð[. 39, ‚the¾ : 18-1-1820, ƒwÄðth 1. Œun, ErLÿÞtu,{™, «tý y™u ƒwÂØ ytrŒf™t ¿tt‚t, «{t‚t, ÿüt, ©tu‚t, ðõ‚t, ½út‚t, {L‚t, ƒtuØt y™u f‚to…ýu su sýtÞ Au ‚u Sðí{t Au. ‚uðt «fthÚte s ŒuntrŒÚte ytí{t swŒtu òýe þftÞ Au y™u ‚u™wk Y… …ý ‚u s Au. ‚u ©wr‚M{]r‚{tk fÌtwk Au - ¥ƒ ²æï ±ïÎïÎ¢ ç…Íæí æ ‡æèç„ ¨ ¥æy}ææ »¯ çã Îí C æ Ÿææï „ æ Ú¨ç²„æ Íæíæ„æ }æ‹„æ Ïææïhæ ÜU„æü ç±¿ææÝæy}ææ ÐéL¯:- §Î¢ àæÚèÚ¢ ÜUæñ‹„² ! ÿæï~æç}æy²ç|æ{è²„ï J »„læï ±ïçœæ „¢}æ Ðíæãé: ÿæï ~ æ¿æ §ç„ „çmÎ: JJ Îï ã ï ç ‹Îí ² }æÝ: Ðí æ ‡æ{è|²æï -

ù‹²æï ù Ý‹²¨æ{Ý: J çÝy²æï Ã²æÐè Ðí ç „ÿæï ~ æ}ææy}ææ ç|æóæ: S±„: ¨é¶è JJ EíÞtrŒ. ytx÷wk s ‚tí…Þo Au. 2. …hƒúñ™u r™htfth y™u r™„woý…ýu «r‚…tŒ™ fh™tht þw»f¿tt™e™u ðuŒtL‚e þçŒÚte Ëkfu‚ fhu÷tu òýðtu 3. Ae…÷t{tk [tkŒe™tu yt¼tË ÚttÞ Au ‚u{. yt¼trË‚ð]Útt. 4. Ä{oþt† 5. {nt¼th‚. 6. «{tý xtkfe™u

„.«.39

™rn {t™eyu y™u òu ÔÞtËS™u ð[™u fhe™u fhþtu, ‚tu y{tht {tLÞt{tk ytðþu, fu{ su y{thu ÔÞtËS™t ð[™{tk ÿZ «‚er‚ Au.” …Ae ‚u ðuŒtkr‚yu ½ýef «fth™e ÞwÂõ‚Þtu ÷tðe™u W¥th fhðt {tkzâtu …ý ©eS{nthtsu ‚u{tk ytþkft fhe, {txu ‚u «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu, yu «&™™tu W¥th y{u fheyuu Aeyu su, yu ‚tu …h{uïh™u ¼S™u ÚtÞt su {wõ‚ ‚u™e ÂMÚtr‚™t ƒu ¼uŒ Au. su{ {uÁ …ðo‚ W…h Q¼t su …wY»t, ‚u su ‚u {uÁ Útfe ytuht su Ëðuo …ðo‚ ‚Útt Ëðuo ð]ût ‚Útt ‚u …ðo‚-ð]ût™wk ytÄth su …]Úðe™wk ‚¤ ‚u Ëðuo™u …]ÚtfT …]Útõ…ýu Œu¾u Au; ‚u{ ËrðfÕ… Ë{trÄðt¤t su ¿tt™e {wõ‚ ‚u su ‚u Sð, Eïh, {tÞt ‚Útt yu{™tu ytÄth su ƒúñ yu Ëðuo™u …]ÚtfT …]Útõ…ýu Œu¾u Au y™u ð¤e su{ ÷tuft÷tuf …ðo‚ W…h Q¼t su …wY»t, ‚u su ‚u yu ÷tuft÷tuf …ðo‚Úte ytuht su …ðo‚ ‚Útt ð]ût ‚u Ëðuo™u yuf …]ÚðeY…u s Œu¾u Au …ý …]ÚtfT …]ÚtfT…ýu ™Úte Œu¾‚t, ‚u{ r™ðofÕ… Ë{trÄðt¤t su {ntBtwõ‚ ‚u su ‚u Sð, Eïh y™u {tÞt ‚u™u yuf ƒúñY…u fhe™u s Œu¾u Au …ý …]Útõ…ýu ™Úte Œu¾‚t, yuðe he‚u ƒu «fth™e ÂMÚtr‚ðt¤t {wõ‚ Au, ‚u™e ÂMÚtr‚™u Þtu„u fhe™u yu Ëðuo™wk ËíÞ…ýwk fnuðtÞ Au ™u yËíÞ…ýwk fnuðtÞ Au y™u ËrðfÕ… ÂMÚtr‚ðt¤t™tk ð[™ ðuŒ, þtMºt, …whtýtrŒf{tk ytðu Au, ‚u yu Ëðuo™u ËíÞ fnu Au y™u r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚ðt¤t™tk su ð[™, ‚u yu Ëðuo™u yËíÞ fnu Au, …ý ftkE yu Ëðuo yËíÞ ™Úte, yu ‚tu yu™u r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚™u ƒ¤u fhe™u Œu¾t‚tk ™Úte, {txu yËíÞ fnu Au y™u ð¤e su{ ËqÞo™t hÚt{tk su ƒuXt ntuÞ ‚u™u ht‚ ™Úte …ý su …]Úðe W…h hÌtt Au ‚u™u htrºt-rŒðË Au, ‚u{ r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚ðt¤t™u {‚u yu Ëðuo Au ™rn, …ý ƒeò™u {‚u ‚tu yu Ëðuo Au y™u ytðe he‚u ƒúñr™Y…ý fhu ‚tu þtMºt™tk ð[™{tk …qðto…h ƒtÄ ™ ytðu ™u yu{ ™ fhu ‚tu …qðto…h ƒtÄ ytðu. ‚u ƒtÄ™u ‚tu Ë{s‚tu ™ ntuÞ ‚Útt yuðe he‚™e ÂMÚtr‚™u …ý ™ …tBÞtu ntuÞ ™u fuð¤ þtMºt{tkÚte þe¾e™u ð[™{tºtu fhe™u yuf ƒúñ…ýt™wk «r‚…tŒ™ fh‚tu ntuÞ ™u „wÁ, rþ»Þ, Sð, Eïh, {tÞt, s„‚ ‚Útt ðuŒ, …whtý, þtMºt yu Ëðuo™u fÂÕ…‚ fnu‚tu ntuÞ, ‚u ‚tu {nt{q¾o Au ™u yk‚u ™thfe ÚttÞ Au.” yu{ fne™u ƒtuÕÞt su, “yt y{u ðt‚to fhe ‚u{tk ‚{™u ytþkft Út‚e ntuÞ ‚tu ƒtu÷tu ?” íÞthu ‚u ðuŒtk‚e ƒútñý ƒtuÕÞtu su, “nu {nthts ! nu «¼tu ! nu Mðtr{™T! ‚{u

„.«.39-40

‚tu …h{uïh Atu y™u s„‚™t õÕÞtý™u yÚtuo «„x ÚtÞt Atu ‚u ‚{u su W¥th fÞtuo ‚u ÞÚttÚto Au; yu{tk ytþkft™tu {t„ ™Úte.” yu{ fne™u yr‚ «ËL™ ÚtÞtu y™u …tu‚t™e su yýË{sý ‚u™tu íÞt„ fhe™u ©eS{nthts™tu ytr©‚ ÚtÞtu. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 39 >>

ð[™t{]‚ 40 : ËrðfÕ…, r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ËwrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË «t‚:ft¤u ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ÷ªƒzt™t ð]ût™e nuXu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u …t½™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu ‚tuhtu ÷xf‚tu n‚tu ™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ Ëðo {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ËrðfÕ… Ë{trÄ ‚u fu™u fneyu ™u r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ‚u fu™u fneyu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ÂMÚtr‚ ÚtE ntuÞ ‚u™u yþw¼ ðtË™t ‚tu ™ ntuÞ ™u þw¼ ðtË™t hne ntuÞ su, ‘nwk ™thŒ, Ë™ftrŒf ™u þwfS ‚u suðtu Úttô yÚtðt ™h™thtÞý™t yt©{{tk sE™u ‚u yt©{™t {wr™ ¼u¤tu hne™u ‚… fÁk yÚtðt ïu‚îe…{tk sE™u ‚… fhe™u ïu‚{wõ‚ suðtu Úttô.’ yuðe he‚™tu su™u rðfÕ… hnu‚tu ntuÞ ‚u™u ËrðfÕ… Ë{trÄðt¤tu fneyu y™u su™u yuðe he‚™tu rðfÕ… ™ ntuÞ ™u yûthƒúñ™t ËtÄBÞo…ýt™u …t{e™u fuð¤ ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tus r™{ø™ hnu‚tu ntuÞ ‚u™u r™ŠðfÕ… Ë{trÄðt¤tu fneyu.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! ¼Âõ‚{tk y™u W…tË™t{tk ‚u þtu ¼uŒ Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞtk su 1 Ÿæ±‡æ¢ ÜUè„ü Ý ¢ ç±c‡ææï : S}æÚ‡æ¢ ÐæÎ¨ï ± Ý}æì J Ý}æìì J ¥™ü Ý ¢ ±‹ÎÝ¢ ÎæS²¢ ¨w²}ææy}æçÝ±ï Î Ý}æ *ð[. 40, ‚t. 19-1-1820, „wÁðth (1) ©ðý, fe‚o™, M{hý, …tŒËuð™, y[o™, ðkŒ™,

ŒtËíð, Ë¾t y™u ytí{r™ðuŒ™ yt ™ð «fth™e ¼Âõ‚ Au. -¼t„. 7/5/3

„.«.40-41

yuðe he‚u1 ™ð «fthu fhe™u su ¼„ðt™™u ¼sðt, ‚u™u ¼Âõ‚ fneyu. y™u W…tË™t ‚tu ‚u™u fneyu su, ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu ËŒt Ëtfth…ýt™e ÿZ r™ct ntuÞ ™u …tu‚u su ¼s™™tu fh™thtu ‚u ƒúñY… ÚttÞ ‚tu …ý ‚u r™ct òÞ s ™rn y™u „{u ‚uðt r™htfth «r‚…tŒ™™t „úkÚt™u Ëtk¼¤u ‚tu …ý ¼„ðt™™t MðY…™u ËŒt Ëtfth s Ë{su y™u þtMºt™u rð»tu „{u ‚uðe ðt‚ ytðu …ý …tu‚u ¼„ðt™™t Ëtfth MðY…™wk s «r‚…tŒ™ fhu …ý …tu‚t™e W…tË™t™wk ¾kz™ Útðt Œu s ™rn yuðe he‚u su™e ÿZ Ë{sý ntuÞ ‚u™u W…tË™tðt¤tu fneyu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 40 >>

ð[™t{]‚ 41 : »ÜUæï ù ã¢ Ïæãé S ²æ}æì ™wk

Index

*Ëkð‚ 1876™t {nt ËwrŒ 5-…k[{e™u rŒðË Ëtks™u Ë{u ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™u Ë{e…u ÷ªƒzt ‚¤u [tu‚ht W…h Ztur÷Þuu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðuo Ätu¤tk ðMºt Äthý fÞtO n‚t ™u …e¤tk …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …e¤tk …w»…™tk „wåA ft™ W…h ÄtÞto n‚tk ™u …t½™u rð»tu …e¤tk …w»…™t ‚tuht ÷xf‚t {qõÞt n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtu Õ Þt su , “«&™-W¥th fhtu . ” …Ae ™]®Ënt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ‘»ÜUæï »ÜUæï ù ã¢ Ïæãé S ²æ¢ Ðí … æ²ï ² ’ 2 yu su ©wr‚ ‚u™tu su yÚto ‚u™u s„‚{tk su fux÷tf …krz‚ Au ‚Útt ðuŒtk‚e Au ‚u yu{ Ë{su Au su, ‘«÷Þft¤™u rð»tu su yuf ¼„ðt™ n‚t ‚u s …tu‚t™e EåAtyu fhe™u Ë]rüft¤u3 Ëðo Sð Eïh Y…u ÚtÞt Au.’ ‚u yu ðt‚to ‚tu {q¾o ntuÞ ‚u™t {tLÞt{tk ytðu ™u y{thu ‚tu ‚{thtu ytþhtu Au yux÷u yu ðt‚™e ½uz ƒuË‚e ™Úte y™u y{u ‚tu yu{ Ë{Syu Aeyu su, ¼„ðt™ ‚tu yåÞw‚ Au ‚u åÞðe™u Sð EïhY…u ÚttÞ ™rn, {txu yu ©wr‚™tu su yÚto ‚u ‚tu ‚{u fntu ‚tu ÞÚttÚto Ë{òÞ.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ©wr‚™tu yÚto ‚tu yu Ëðuo fhu Au yu{ ™Úte yu™tu yÚto ‚tu ƒeS he‚u Au, * ð[. 41, ‚t. 20-1-1820, þw¢ðth 1. «er‚…qðof.

2. Atk . 6/2/3 3. …rhýt{ …t{e™u.

„.«.41

‚u ðuŒM‚wr‚™t „ã{tk fÌttu Au su, “S±Üë S±Üë U „ ç±ç™~æ ²æï ç Ý¯é ç±¯çóæ± ãï „ é „ ²æ 1 „Ú„}æ„pÜUæSy²ÝH±yS±Üë U „æÝé Ü ë U ç„:” yu™tu yÚto yu{ Au su, ‘…whw»ttu¥t{¼„ðt™u …tu‚u fhe yuðe su ™t™t «fth™e Þtur™ytu ‚u{™u rð»tu fthý…ýu yk‚Þto{eY…u fhe™u «ðuþ fhe™u LÞq™trÄf¼tðu «ftþ fhu Au.’ ‚u™e rð„r‚ su, yûtht‚e‚ yuðt su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u Ë]rüË{Þ™u rð»tu yûth Ët{e árü fhu Au íÞthu ‚u yûth{tkÚte …wY»t «„x ÚtE ytðu Au. …Ae ‚u …whw»ttu¥t{ su ‚u yûth{tk «ðuþ fhe™u …whw»t™u rð»tu «ðuþ fhu Au ™u …whw»tY…u ÚtE™u «f]r‚™u «uhu Au, yuðe he‚u su{ su{ …whw»ttu¥t{™tu «ðuþ2 Út‚tu „Þtu ‚u{ ‚u{ Ë]rü™e «ð]r¥t ÚtE. y™u …Ae ‚u «f]r‚-…whw»tÚtfe «Ät™…whw»t ÚtÞt y™u ‚u «Ät™…whw»tÚtfe {n¥tíð ÚtÞwk ™u {n¥tíð Útfe ºtý «fth™tu ynkfth ÚtÞtu ™u ynkfthÚte ¼q‚, rð»tÞ, ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u Œuð‚t ‚u ÚtÞt ™u ‚u Útfe rðhtx …wY»t ÚtÞt ™u ‚u™e ™tr¼f{¤{tkÚte ƒúñt ÚtÞt ™u ‚u ƒúñtÚtfe {heåÞtrŒf «ò…r‚ ÚtÞt ™u ‚u Útfe f~Þ…«ò…r‚ ÚtÞt ™u ‚u Útfe ELÿtrŒf Œuð‚t ÚtÞt ™u ŒiíÞ ÚtÞt y™u MÚttðh sk„{ Ëðuo Ë]rü ÚtE y™u …whw»ttu¥t{¼„ðt™ su ‚u yu Ëðuo{tk fthý…ýu yk‚Þto{eY…u «ðuþ fhe™u hÌtt Au, …ý suðt yûth{tk Au ‚uðe he‚u …whw»t-«f]r‚{tk ™Úte ™u suðt …whw»t-«f]r¥t{tk Au ‚uðt «Ät™…whw»t{tk ™Úte ™u suðt «Ät™…whw»t{tk Au ‚uðt {n¥t¥ðtrŒf [tuðeþ ‚¥ð{tk ™Úte. ™u suðt [tuðeþ ‚¥ð{tk Au ‚uðt rðhtx…whw»t{tk ™Úte ™u suðt rðhtx…whw»t{tk Au ‚uðt ƒúñt{tk ™Úte ™u suðt ƒúñt{tk Au ‚uðt {heåÞtrŒf{tk ™Úte ™u suðt {heåÞtrŒf{tk Au ‚uðt f~Þ…{tk ™Úte ™u suðt f~Þ…{tk Au ‚uðt ELÿtrŒf Œuð‚t{tk ™Úte ™u suðt ELÿtrŒf Œuð‚t{tk Au ‚uðt {™w»Þ{tk ™Úte ™u suðt {™w»Þ{tk Au ‚uðt …þw…ûte{tk ™Úte, yuðe he‚u …whw»ttu¥t{¼„ðt™ su ‚u ‚th‚BÞ‚tyu Ëðo{tk fthý…ýu yk‚Þto{eY…u fhe™u hÌtt Au. su{ ftc™u3 rð»tu yÂø™ hÌttu Au ‚u {tuxt ftü{tk {tuxtu yÂø™ hÌttu Au ™u ÷tkƒt ftü{tk ÷tkƒtu yÂø™ hÌttu Au ™u ðtftk ftc{tk ðtkftu yÂø™ hÌttu Au, ‚u{ yu …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ Au ‚u su îthu sux÷wk ftÞo fhtððwk ntuÞ ‚u™u rð»tu ‚ux÷e Ët{Úteoyu Þwõ‚ Útft hnu Au y™u yûth ™u …wY»t «f]r‚ ytãu Ëðuo™u rð»tu …whw»ttu¥t{ 1. ¼t„. 10/87/26 …h{tí{t™e …w»f¤ «‚er‚ sýtÞ. “„y¨ë C ì ± æ „Îï ± æÝé Ð í æ ç±àæ„ì ”(s„‚ Ë]S™u ‚u{tk y™w«ðuþ 2. Ëðo ÔÞt…f …Á»ttu¥t{ ¼„ðt™™tu ËðoŒt ËðoðM‚w{tk fÞtuo) yu{ ©wr‚{tk fÌtwk Au. «Út{Úte s «ðuþ Au, ™ðtu ™Úte, ‚tu yt MÚt¤u fnu÷tu «ðuþ, Ë]Âü Ë{Þ{tk þÂõ‚ rðrþü…ýu 3. ¥çxÝ²üƒñÜUæï |æé±Ý¢ Ðíç±C: EíÞtrŒ ©wr‚ytu{tk yt yÚto r™Y…ý fÞtuo Au. y™w « ðu þ òýðtu su Ú te «íÞu f Ëðo ðM‚w { tk

„.«.41-42

¼„ðt™ yk‚Þto{eY…u hÌtt Au …ý …tºt™e ‚th‚BÞ‚tyu1 fhe™u Ët{Úteo{tk ‚th‚BÞ…ýwk Au.2 yuðe he‚u yuf …whw»ttu¥t{¼„ðt™ Au ‚u yk‚Þto{eY…u fhe™u yu Ëðuo™u rð»tu «ðuþ fhe™u hÌtt Au3 …ý Sð-Eïh…ýt™u …tu‚u …t{e™u ƒnwY… ™Úte ÚtÞt, yuðe he‚u yu ©wr‚™tu yÚto Ë{sðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 41 >>

ð[™t{]‚ 42 : rðrÄr™»tuÄ™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ËwrŒ 6 AX™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ztur÷Þt W…h ytÚt{ýu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ƒu ft™™u W…h …e¤tk …w»…™t „wåA rðhts{t™ n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u ‚u Ë¼t™u rð»tu ftuEf ðuŒtk‚e ƒútñýtu …ý ytðe™u ƒuXt n‚t ‚u™u òuE™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðuŒtk‚ þtMºt™u su su ¼ýu Au ‚Útt Ëtk¼¤u Au ‚u yu{ fnu Au su, ‘rðrÄr™»tuÄ ‚tu r{ÚÞt4 Au y™u rðrÄr™»tuÄu fhe™u …{tÞ yuðtk su Mð„o ™u ™hf ‚u …ý r{ÚÞt Au, y™u ‚u™u …t{™thtu su rþ»Þ ‚u …ý r{ÚÞt Au y™u „wÁ …ý r{ÚÞt Au; y™u yuf ƒúñ s Ë¼h ¼Þtuo Au ‚u ËíÞ Au.’ yuðe he‚u su fnu Au ‚u þwk Ë{S™u fnu‚t nþu ? y™u Ëðuo ðuŒtk‚e™t yt[tÞo su þkfht[tÞo ‚uýu ‚tu …tu‚t™t rþ»Þ™u Œkz-f{kz÷wk Äthý fhtÔÞtk y™u yu{ fÌtwk su, ‘¼„ðŒT„e‚t ™u rð»ýwËnMºt ™t{™tu …tX fhðtu ‚Útt rð»ýw™wk …qs™ fhðwk y™u su™u ÍtÍtk [tu{tËtk ÚtÞtk ntuÞ ‚u™wk Úttuzt [tu{tËtkðt¤tyu ðkŒ™ fhðwk y™u Ëthtu …rðºt ƒútñý ntuÞ ‚u™t ½h™es r¼ûtt fhðe’ yuðe he‚u su rðrÄr™»tuÄ™wk «r‚…tŒ™ fÞwO, ‚u þwk yu™u ÞÚttÚto ¿tt™ ™rn ntuÞ ? y™u su n{ýtk™t ¿tt™e ÚtÞt * ð[. 42, ‚t. 21-1-1820, þr™ðth. 1. ‚th‚BÞ-swŒt…ýwk-r¼L™‚t. 2. ðM‚w‚tyu yu ‚th‚BÞ…ýwk ™Úte. 3. {txu ¼„ðt™ “ËðoY…u ÚttÞ Au” yu{ ðuŒtrŒf 4.

fnu Au ¨±Z ¨}ææŒÝæï ç ¯ „„æï ù ç¨ ¨±ü :(Ëðo{tk ÔÞt…e™u hÌtt Atu {txu ‚{tu ËðoY… Atu yu{ „e‚t{tk …ý fÌtwk Au.) „úný fhðt ÞtuøÞ ™Úte.

„.«.42

‚u{ýu rðrÄr™»tuÄ™u ¾tuxt fhe ™tÏÞt, ‚u þwk þkfht[tÞo fh‚tk yu {tuxt ÚtÞt ? {txu yu ‚tu yu{ sýtÞ Au su, yu ‚tu fuð¤ {q¾toE{tkÚte ƒtu÷u Au y™u rðrÄr™»tuÄ þtMºt{tk ¾tuxt fÌtt Au ‚u ‚tu yu{ fÌtt Au, su{ ftuE {tuxwk ðntý ntuÞ y™u ‚u ðntý {ntË{wÿ™u rð»tu yuf ð»to ËwÄe [tÕÞwk òÞ Au ‚u™u yt„÷tu ftkXtu …ý ŒuÏÞt{tk ytðu ™rn y™u …tA÷tu ftkXtu …ý ŒuÏÞt{tk ytðu ™rn y™u ‚u ƒu ftkXt W…h su {tuxt {tuxt …ðo‚ ‚u …ý ŒuÏÞt{tk ytðu ™rn; ‚tu Ítzðtk ‚Útt {™w»Þ ‚u ‚tu õÞtkÚte ŒuÏÞt{tk ytðu ? y™u ßÞtk Œu¾u íÞtk yuf÷wk s¤ s Œu¾tÞ …ý s¤ rð™t ƒeòu ftuE ytfth ŒuÏÞt{tk ytðu ™rn y™u Ÿ[wk swðu ‚tu {tuxe {tuxe Ë{wÿ™e ÷nuÞwO WX‚e ntuÞ. {txu Ÿ[wk …ý s¤ s sýtÞ, íÞthu ‚u ðntý™u rð»tu ƒuXt yuðt su …wY»t ‚u yu{ fnu su, ‘yuf÷wk s¤ s Au ƒeswk ftkE ™Úte’ yu ÿütk‚™tu rËØtk‚ yu Au su, su™u ƒúñMðY…™u rð»tu r™rðofÕ… ÂMÚtr‚ ÚtE ntuÞ ‚u yu{ ƒtu÷u su, ‘yuf ƒúñ s Au y™u ‚u rð™t ƒeswk su Sð, Eïh y™u {tÞt yu ytrŒf Ëðuo ‚u r{ÚÞt Au,’ y™u ‚u™tk ð[™ þtMºt{tk ÷¾týtk ntuÞ ‚u™u Ëtk¼¤e™u …tu‚t™u ‚tu yuðe ÂMÚtr‚ ™ ÚtE ntuÞ ‚tu …ý rðrÄr™»tuÄ™u ¾tuxt fnu Au y™u Mºte™e þw©q»tt1 fhu ™u Atufht™e þw©q»tt fhu y™u sux÷tu ËkËth™tu ÔÞðnth ntuÞ ‚u Ëðuo™u ‚tu Ët[tu òýe™u ËtðÄt™ ÚtE™u fhu Au y™u þtMºtu «r‚…tŒ™ fÞto yuðt su rðrÄr™»tuÄ ‚u™u ¾tuxt fnu Au. yuðt su yt s„‚™u rð»tu ¿tt™™t fÚt™tht Au ‚u™u ‚tu {nt yÄ{ òýðt ™u ™tÂM‚f òýðt y™u þkfht[tÞuo ‚tu Sð™t niÞt{tk ™tÂM‚f…ýwk ytðe òÞ ‚u™e ƒefu fhe™u “ |æ… xææï ç ±‹Î¢ |æ… xææï ç ±‹Î¢ xææï ç ±‹Î¢ |æ… }æê É }æ„ï !’’2 yu ytrŒf ½ýtkf rð»ýw™tk M‚tuºt fÞtO Au ‚Útt rþðS ‚Útt „ý…r‚ ‚Útt ËqÞo yu ytrŒf su ½ýtf Œuð‚t; ‚u™tk M‚tuºt fÞto Au. su™u Ëtk¼¤e™u Ëðuo Œuð‚t ËíÞ ¼tËu yuðtu ytþÞ òýe™u þkfht[tÞuo Ëðuo Œuð‚t™tk M‚tuºt fÞto Au y™u yts™t su ¿tt™e ÚtÞt ‚u ‚tu Ëðuo™u ¾tuxtk fhe ™t¾u Au y™u ð¤e yu{ fnu Au su, ‘¿tt™e ‚tu „{u ‚uðwk …t… fhu ‚tu …ý ftkE yz‚wk ™Úte’ ‚u {q¾o…ýt{tkÚte fnu Au y™u sux÷t íÞt„e …h{nkË ÚtÞt ‚u Ëðuo™u rð»tu sz¼h‚ ©uc Au y™u sux÷tk …whtý {tºt ‚Útt ðuŒtk‚™t „úkÚt ‚u Ëðuo™u rð»tu sz¼h‚™e ðt‚to * ð[. 43, ‚t. 22-1-1820, hrððth 1. Ëuðt-[tfhe.

2. […ox {ksrhft.

„.«.42-43

÷¾týe Au. yuðt {tuxt su sz¼h‚ ‚u …qðosL{{tk É»t¼Œuð ¼„ðt™™t …wºt n‚t y™u htßÞ™tu íÞt„ fhe™u ð™{tk „Þt n‚t. ‚u™u ŒÞtyu fhe™u …ý òu {]„ Ëk½tÚtu «er‚ ÚtE ‚tu ‚u™tu Œtu»t ÷tøÞtu ™u …tu‚t™u {]„™tu sL{ ÷uðtu …zâtu y™u {]„™t Ëh¾t [th …„ ™u xqkfe …qAze ™u {tÚtu ™t™e ®þ„rzÞtu yuðtu ytfth …tu‚t™u «tÃ‚ ÚtÞtu y™u …h{tí{t su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u™e Ëk„tÚtu ðús™e „tu…eytuyu ft{ƒwrØyu fhe™u «er‚ fhe ‚tu …ý Ëðuo ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚he „EÞtu ™u …tu‚u „wýt‚e‚ ÚtE™u r™„woý yuðwk su ¼„ðt™™wk yûthÄt{ ‚u™u …tr{Þtu. ‚u™wk fthý yu Au su, ©ef]»ý¼„ðt™ …tu‚u ËtûttítT …whw»ttu¥t{ „wýt‚e‚ rŒÔÞ{qŠ‚ n‚t, ‚tu ‚u Ëk„tÚtu „tu…eytuyu òýu yòýu «er‚ fhe ‚tu …ý ‚u „tu…eytu „wýt‚e‚ ÚtEÞtu y™u ¼h‚Syu ŒÞtyu fhe™u {]„÷t{tk «er‚ fhe ‚tu …tu‚u {]„÷wk ÚtÞt, {txu „{u ‚uðt {tuxt ntuÞ ‚u™wk …ý fwËk„u fhe™u ‚tu ¼qkzwk s ÚttÞ Au y™u „{u ‚uðtu …t…e Sð ntuÞ ™u ‚u òu ËíÞMðY… yuðt su ¼„ðt™ ‚u™tu «Ëk„ fhu ‚tu …h{ …rðºt ÚtE™u y¼Þ…Œ™u …t{uu y™u òu ©ef]»ý¼„ðt™ …tu‚u „wýt‚e‚ ™ ntu‚ ‚tu yu™t ¼õ‚ su „tu…eytu ‚u „wýt‚e‚…ýt™u ™ …t{‚ y™u òu „wýt‚e‚ …Œ™u …tr{Þtu ‚tu ©ef]»ý¼„ðt™ „wýt‚e‚ fiðÕÞ rŒÔÞ {qŠ‚ s Au y™u ðuŒtk‚e fnu Au su, ‘Ëðoºt ƒúñ Ë¼h ¼Þtuo Au’ íÞthu su{ „tÃteytuuyu ©ef]»ý¼„ðt™™u rð»tu «er‚ fhe ‚u{s Ëðuo Mºteytuu …tu‚…tu‚t™t Äýe™u rð»tu «er‚ fhu Au ‚Útt Ëðuo …wY»t …tu‚t™e Mºteytuu™u rð»tu «er‚ fhu Au ‚tu …ý ‚u{™u „tu…eytuu™t suðe «trÃ‚ Út‚e ™Úte. ‚u{™u ‚tu ½tuh ™hf™e «trÃ‚ ÚttÞ Au, {txu su rðrÄr™»tuÄ Au ‚u Ët[t Au …ý ¾tuxt ™Úte y™u su yu rðrÄr™»tuÄ™u ¾tuxt fhu Au ‚u ‚tu ™thfe ÚttÞ Au.” yu{ ðt‚to fhe™u ©eS{nthts ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 42 >>

ð[™t{]‚ 43 : [th «fth™e {wÂõ‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ËwrŒ 7 Ët‚{™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h * ð[. 43, ‚t. 22-1-1820, hrððth.

„.«.43

Ëtks™u Ë{u rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u …t½™u rð»tu …e¤tk …w»…™t ‚tuht ÷xf‚t n‚t ™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u ƒu ft™™u W…h …e¤tk …w»…™t „wåA ¾tuMÞt n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{u ©eS{nthts Ëðuo ¼õ‚s™ W…h fÁýt™e árüyu fhe™u Ëðuo Ët{wk òuE™u ƒtuÕÞt su, “Ëðuo Ëtk¼¤tu, yuf «&™ …qAeyu Aeyu su, ©e{ŒT¼t„ð‚ …whtý{tk fÌtwk Au su, ‘su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u [th «fth™e {wÂõ‚™u ™Úte EåA‚t’ y™u ƒeò …ý su su ¼„ðt™™t {tuxt ¼õ‚ Au ‚u yu{ fnu Au su, ‘¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u [th «fth™e {wÂõ‚™u ™Úte EåA‚t.’ ‚u [th «fth™e {wÂõ‚ ‚u þwk ? ‚tu (1) yuf ‚tu ¼„ðt™™t ÷tuf{tk hnuðwk y™u (2) ƒeswk ¼„ðt™™u Ë{e…u hnuðwk y™u (3) ºteswk ¼„ðt™™t Ëh¾wk Y… …t{ðwk y™u (4) [tuÚtwk ¼„ðt™™t Ëh¾wk yiïÞo …t{ðwk, yuðe he‚u su [th «fth™e {wÂõ‚ Au ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ™Úte EåA‚tu ™u fuð¤ ¼„ðt™™e Ëuðt™u EåAu Au, ‚u yu ¼õ‚ [th «fth™e {wÂõ‚™u þt ËtÁ ™Úte EåA‚tu ? yu «&™ Au, ‚u™tu W¥th su™u suðtu ytðzu ‚uðtu ‚u fhtu.” …Ae Ëðuo …h{nkË W¥th fhðt ÷tøÞt …ý W¥th ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu «&™™tu W¥th y{u fheyu Aeyu su, su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÚtE™u yu [th «fth™e {wÂõ‚™e EåAt ht¾u ‚tu ‚u Ëft{ ¼õ‚ fnuðtÞ y™u su yu [‚wÄto {wÂõ‚™u ™ EåAu ™u fuð¤ ¼„ðt™™e Ëuðt™u s EåAu ‚u r™»ft{ ¼õ‚ fnuðtÞ. ‚u ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su 1 ²}æìì J }æy¨ï ± ²æ Ðí „ è„¢ ™ ¨æHæï v ²æçÎ ™„é C ²}æ Ýï Ó Àç‹„ ¨ï ± ²æ Ðê ‡ ææü : Üé U „æï ù ‹²yÜUæHç±ŒHé „ }æì JJ 2 ¨æHæï v ² ¨æ<cÅ¨æ}æèŒ²¨æLŒ²ï Ü Uy±}æŒ²é „ J Îè²}ææÝ¢ Ý xæë Ø ç‹„ ç±Ýæ }æy¨ï ± Ý¢ …Ýæ: JJ yu™tu yÚtuo yu Au su, su ¼„ðt™™t r™»ft{ ¼õ‚ Au ‚u Ëuðt su ¼„ðt™™e …rh[Þto fhðe ‚u òu yu [‚wÄto {wÂõ‚{tk ™ ntuÞ ‚tu yu™u EåAu 1. {the Ëuðt{tºtÚte …qýfo t{ ÚtÞu÷t r™»ft{ ¼õ‚s™tu fnuðkw ? ¼t. 9 /4/67 {the Ëuðt fhðtÚte «tÃ‚ Út‚e yuðe Ët÷tuõÞ, ËtŠ»x, 2. {the ËuðtY… r™„woý¼Âõ‚{t„oðt¤t ¼õ‚s™tu; ËtÁÃÞ y™u Ët{eÃÞ, yt [th «fth™e {wÂõ‚™u ¼„ðt™u ƒ¤tífthu yt…u÷e Ët÷tuõÞtrŒ {wÂõ‚™u …ý ™Úte EåA‚t ‚tu …rA ft¤u fhe™u ™tþ …t{u …ý Ëuðt™u Atuze™u EåA‚t ™Úte. yÚtto‚T Ëuðt™u yuðt yLÞ Ëw¾tu (yiïÞtorŒf) ™u ™ EåAu ‚u{tk þwk s EåAu Au. .... ¼t. 3/29/13

„.«.43-44

s ™rn ™u yuf Ëuðt™u s EåAu Au y™u yuðt su r™»ft{ ¼õ‚ ‚u{™u ¼„ðt™ …tu‚t™e Ëuðt{tk ht¾u Au, y™u yu ¼õ‚ ™Úte EåA‚t ‚tu …ý ƒ¤tífthu ¼„ðt™ yu™u …tu‚t™tk yiïÞoËw¾™u …{tzu Au. ‚u fr…÷Œuð ¼„ðt™u fÌtwk æ}æìì J çŸæ²¢ |ææxæ±„è¢ su 1"¥ƒ ç±|æê ô „ }æ}æ }ææ²æç±ÝS„æ}æñ E ²ü } æCæX}æÝé Ð í ± ë œ æ}æ ±æùSÐë ã ²ç‹„ |æÎí æ ¢ ÐÚS² }æï „ï ù àÝé ± „ï „é Hæï Ü ï U JJ” y™u yu r™»ft{ ¼õ‚™u s „e‚t{tk ¼„ðt™u ¿tt™e fÌttu Au y™u su Ëft{ ¼õ‚ Au ‚u™u yÚttoÚteo fÌttu Au, {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™™e Ëuðt rð™t ƒeswk ftkE ™ EåAðwk y™u EåAu ‚tu yu{tk yux÷e ftåÞ… fnuðtÞ, y™u òu ftåÞ… ntuÞ ‚tu r™»ft{ yuðt su ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚ ‚u™tu Ë{t„{ fhe™u yu ftåÞ…™u xt¤ðe.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 43 >>

ð[™t{]‚ 44 : ƒ¤ƒ¤‚t zt{™w-k z„÷t™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ËwrŒ 8-ytX{™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ÷ªƒzt™t ð]ût nuXu ytuxt {æÞu Ztur÷Þt W…h ytÚt{ýu {w¾th®ðŒu Ëðth™t …ntuh{tk rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u ‚u …t½™u yuf ytkxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e ™u ‚u …t½ W…h Ätu¤t …w»…™tu nth rðhts{t™ n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™u rð»tu M™un ntuÞ ‚u™wk þwk Y… Au ?” …Ae ƒúñt™kŒMðt{eyu M™un™wk Y… fhðt {tkzâwk …ý Ë{tÄt™ ™ ÚtÞwk. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚{™u ‚tu M™un™e rŒþ s sze ™rn y™u ‚{u su ®…z ƒúñtkzÚte r™:M…]n hnuðwk ‚u™u M™un fÌttu yu M™un™wk Y… ™rn, yu ‚tu ðihtøÞ™wk Y… Au y™u M™un ‚tu yu™wk ™t{ su, ‘¼„ðt™™e 2

* ð[. 44, ‚the¾ : 23-1-1820, Ëtu{ðth. …ý r™»ft{ ¼õ‚s™tu EåA‚t ™Úte. y™u {tht 1. yŠ[htrŒ {t„o îtht {tht Ät{{tk ytððt™t ÷tuf{tk sE™u {tht Ëw¾™u …t{u Au. ......... ¼t. «thk¼ ÚtÞt …Ae {tÞtðe yÚtto‚T Þtu„{tÞt™tu Mfk. 3/25/37. Mðt{e yuðtu su nwk ‚u {tYk yiïÞo, ¼Âõ‚Þtu„Úte 2. ÷ûtý. «tÃ‚ Út‚e yuðe yürËÂØytu y™u ¼„ð‚e©e™u

„.«.44

{qŠ‚™e1 y¾kz M{]r‚ hnu’ yu™wk ™t{ M™un fneyu y™u su ¼õ‚™u …rh…qýo ¼„ðt™™u rð»tu M™un ntuÞ ‚u™u yuf ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ËkfÕ… s ™ ÚttÞ y™u sux÷tu ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ½tx ÚttÞ Au ‚ux÷tu ‚u™t M™un{tk Vuh Au y™u su™u …rh…qýo ¼„ðt™{tk M™un ntuÞ ™u ‚u™u òu òýu yòýu2 ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t ƒeòu ftkEf ½tx ÚttÞ, ‚tu su{ …k[t{]‚ ¼tus™ s{‚tu ntuÞ ‚u{tk ftuEf ftkfht ‚Útt ÄwéÞ™tu ¾tuƒtu ¼he™u ™t¾u ™u suðwk ðË{wk ÷t„u yÚtðt f…t¤{tk ƒ¤ƒ¤‚tu zt{ Œu ™u ‚u suðtu ðË{tu ÷t„u, ‚uðtu ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ½tx ÚttÞ ‚u ðË{tu ÷t„u, yuðe he‚u su™wk ð‚o‚wk ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ Au yu{ òýðwk. ‚u Ëðuo …tu‚…tu‚t™t ÓŒÞ{tk ‚…tËe swytu ‚tu su™u suðe «er‚ nþu ‚u™u ‚uðe sýtE ytðþu. …Ae ƒúñt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “yuðe ÿZ «er‚ ¼„ðt™™u rð»tu ÚttÞ ‚u™wk þwk ËtÄ™ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëí…whw»t™tu su «Ëk„ yus …h{uïh™u rð»tu ÿZ «er‚ Útðt™wk fthý Au,” íÞthu Ëtu{÷tu ¾t[h ƒtuÕÞt su, “yuðtu «Ëk„ ‚tu yr‚þu fheyu Aeyu, …ý yuðe ÿZ «er‚ fu{ Út‚e ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«Ëk„ ‚tu fhtu Atu …ý yÄtuo y{thtu «Ëk„ fhtu Atu ™u yÄtuo s„‚™tu «Ëk„ fhtu Atu. ‚u {txu ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ «er‚ Út‚e ™Úte.” …Ae „t{ ðËtu™t rð« ðt÷t Äúwð ‚uýu «&™ …qAâwk su, “nu {nthts! Œun y™u Œun™t ËkƒkÄe™u rð»tu ynk{{íð…ýt™t ½tx ÚttÞ Au ‚u fu{ x¤u ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt3 su, “yu‚tu yu Sð™u rð…he‚ ¼tð™t ÚtE Au su, ‘…tu‚t™u ŒunÚte …]ÚtfT su Sðtí{t ‚u Y…u ™Úte {t™‚tu ™u ŒunY…u {t™u Au.’ y™u yu Sðtí{t™u rð»tu Œun ‚tu fuðe he‚u ð¤øÞtu Au ? ‚tu su{ ftuEf …wY»t ntuÞ ‚uýu ŒhS™u ½uh sE™u z„÷tu4 rËðtze™u …nuÞtuo, íÞthu ‚u yu{ {t™u su, ‘ŒhS5 ‚u {thtu ƒt… Au ™u Œhsý ‚u {the {t Au.’ yu{ su 1. «er‚…qðof. Ä™trŒf Œirnf …ŒtÚttuo{tk su {{‚t ‚u™tu ™tþ 2. Œuþft¤ rð…rh‚ ÚtðtÚte. ÚttÞ Au. …Ae Ëðuo ynk{{‚t™t ½tx™tu ‚íft÷ 3. y[‚u™ Œun y™u [u‚™ ytí{t™tu ÞÚttÚto rððuf ÷Þ ÚttÞ Au. ytx÷tu Ëtûtt‚T W¥th Au ‚u™tu ÚtðtÚte ynk{{‚t x¤u Au. yux÷u Ëí…wÁ»t™t Ëw¾uÚte ƒtuÄ Útðt {txu áütk‚ fnuðt…qðof rðM‚th «Ëk„Úte Œun y™u ytí{t™wk MðY… …]Útõ…]ÚtfT fhe fnu Au. Ë{òÞt …Ae r[ÿq… ytí{t{tk ynk‚t áZ ÚttÞ 4. Œun y™u ytí{t™wk yíÞL‚ …tÚtoõÞ Ëq[ððt™u {txu Au ‚uÚte Œun{tk ytí{t…ýt™wk yr¼{t™ ™tþ yt áütk‚ Au. ÚttÞ Au. yr¼{t™ ™tþ ÚtðtÚte Mºte, …wºt y™u 5. z„÷tu ‚u nwk Awk y™u.

„.«.44-45

{t™u ‚u {q¾o fnuðtÞ. ‚u{ yt Sð™u yt ŒunY… su z„÷tu ‚u õÞthuÞ ‚tu ƒútñý ™u ƒútñýe Útfe Wí…L™ ÚttÞ Au y™u õÞthuf ‚tu ™e[ òr‚{tkÚte Wí…L™ ÚttÞ Au ‚Útt [tuhtþe ÷t¾ òr‚ Útfe Œun Wí…L™ ÚttÞ Au. ‚u Œun™u rð»tu …tu‚t…ýwk {t™u y™u ‚u Œun™tk {tƒt…™u …tu‚t™tk {tƒt… {t™u ‚u {q¾o fnuðtÞ y™u ‚u™u …þw suðtu òýðtu y™u [tuhtþe ÷t¾ ò‚{tk su …tu‚t™e {t ƒtu™ Œefheytu y™u Mºteytu Au ‚u …r‚ðú‚t™tu Ä{o yufu …t¤‚e ™Úte, {txu su yuðt Ë„…ý™u Ët[wk {t™u Au ‚u™u ynk{{íð™t ½tx fu{ x¤þu ? y™u ytðe he‚™e Ë{sý rð™t sL{¼qr{™e su ŒuþðtË™t ‚u x¤ðe ½ýe fXý Au y™u ßÞtk ËwÄe Œun™u …tu‚t™wk Y… {t™u Au íÞtk ËwÄe yu™e Ëðuo Ë{sý ð]Útt Au y™u ßÞtk ËwÄe ðýo™wk fu yt©{™wk {t™ ÷E™u Vhu Au íÞtk ËwÄe yu™u rð»tu ËtÄw…ýwk ytð‚wk ™Úte, {txu Œun ™u Œun™t ËkƒkrÄ™u rð»tu ynk{{íð™tu íÞt„ fhe™u y™u …tu‚t™t ytí{t™u ƒúñY… {t™e™u y™u Ëðo ðtË™t™tu íÞt„ fhe™u MðÄ{o{tk hÌttu Útftu su ¼„ðt™™u ¼su Au ‚u ËtÄw fnuðtÞ Au. y™u su™u yuðwk ËtÄw…ýwk ytÔÞwk ‚u™u ™u …whw»ttu¥t{¼„ðt™™u ftkE Auxwk hnu‚wk ™Úte y™u ƒeswk Ëðuo ÚttÞ …ý yuðe ËtÄw‚t ytððe ‚tu ½ýe fXý Au y™u yuðtu ËtÄw ‚tu nwk Awk su, ‘{thu ðýto©{™wk ÷uþ{tºt {t™ ™Úte.’ yuðe he‚u ©eS{nthts ƒtuÕÞt. ‚u ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚™u rþûtt™u yÚtuo Au yu{ òýðwk y™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T …whw»ttu¥t{™thtÞý Au. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 44 >>

ð[™t{]‚ 45 : Ëtfth-r™htfth™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ËwrŒ 10 Œþ{™u rŒðË Ëtks™u Ë{u Mðt{e

©eËnò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ytuxt W…h ŒrûtýtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt * ð[. 45, ‚the¾ : 24-1-1820, {k„¤ðth

„.«.45

ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! fux÷tf ðuŒtk‚e yu{ fnu Au su, ‘¼„ðt™™u ytfth ™Úte’ y™u ‚uðt s «r‚…tŒ™™e ©wr‚ytu™u1 ¼ýu Au y™u fux÷tf su ™thŒ, þwf, Ë™ftrŒf Ëh¾t ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u ‚tu ¼„ðt™™wk2 Ëtfth…ýwk «r‚…tŒ™ fhu Au. ‚u yu ƒu{tkÚte ftuý Ët[t Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™T …whw»ttu¥t{ Au ‚u ‚tu ËŒt Ëtfth s Au y™u {nt‚uòu{Þ {qŠ‚ Au y™u yk‚Þto{e…ýu fhe™u Ëðoºt …qýo yuðwk su ËÂå[Œt™kŒ ƒúñ Au ‚u ‚tu {qŠ‚{t™ yuðt su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™T ‚u™wk ‚us Au y™u ©wr‚yu3 …ý yu{ fÌtwk Au su, ‘‚u ¼„ðt™T {tÞt Ët{wk òu‚t nðt’ y™u ßÞthu swðu íÞthu ‚u™u þwk yuf÷e ytkÏÞ s ntuÞ ? ntÚt-…„ …ý ntuÞ. {txu Ëtfth Y…™wk «r‚…tŒ™ ÚtÞwk. y™u ð¤e su{ Ë{„ú s¤ Au ‚u™t SðY…4 su ðÁý ‚u …tu‚t™t ÷tuf™u rð»tu Ëtfth Au ™u s¤ r™htfth fnuðtÞ Au y™u su{ yÂø™™e su ßÔtt¤t Au ‚u r™htfth fnuðtÞ Au y™u ‚u™t Œuð‚t su yÂø™ ‚u yÂø™÷tuf™u rð»tu Ëtfth Au y™u su{ Ë{„ú ‚zftu ‚u r™htfth fnuðtÞ Au ™u ËqÞo™t {kz¤™u rð»tu su ËqÞoŒuð Au ‚u Ëtfth Au, ‚u{ ËÂå[Œt™kŒ su ƒúñ ‚u r™htfth Au, y™u …whw»ttu¥t{ su ¼„ðt™ ‚u Ëtfth Au y™u yu Ëðoºt …qýo yuðwk su ËÂå[Œt™kŒ ƒúñ ‚u …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™wk ‚us Au y™u ftuE yu{ fnuþu su, ©wr‚{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘…h{uïh ‚tu fh, [hýtrŒfu hrn‚ Au ™u Ëðoºt …qýo Au.’ ‚tu yu su ©wr‚yu fh, [hýtrŒf™tu r™»tuÄ fÞtuo Au ‚u ‚tu {trÞf fh [hýtrŒf™tu r™»tuÄ fÞtuo Au ™u ¼„ðt™™tu ytfth Au ‚u ‚tu rŒÔÞ Au …ý {trÞf ™Úte y™u yk‚Þto{e…ýu fhe™u Sð-Eïh™u rð»tu ÔÞt…f yuðwk su …whw»ttu¥t{¼„ðt™™wk ƒúñY… ‚us ‚u r™htfth Au. ‚tu …ý Sð-Eïh Ëðuo™u ‚u{™tk f{o™u y™wËthu ÞÚtt-ÞtuøÞ…ýu f{o™tk V¤™u Œuðt™u rð»tu r™Þk‚t…ýwk Au ™u Ëtfth™e …uXu r™Þk‚tY… r¢Þt™u fhu Au {txu ‚u ‚us™u …ý Ëtfth suðwk òýðwk.” yuðe he‚u ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{ ‚tu ËŒt Ëtfth s Au …ý r™htfth ™Úte y™u su r™htfth fnu Au ‚u ‚tu Ë{s‚t ™Úte. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 45 >> 1. “¥Ðæç‡æÐæÎæï …±Ýæï xæí ã è„æ Ðà²y²™ÿæé : ¨ 3. ‘‘¨ §ÿæ„’’ - ‘‘„Îñ ÿ æ„’’ EíÞtrŒf. Ÿæë ‡ ææï y ²ÜU‡æü : ” EíÞtrŒf. 4. s¤tÄth ŒuðY…. 2. “² »¯æï ù ‹„ÚæçÎy²ï çãÚ‡}æ²: ÐéL ¯æï Îë à ²„ï çãÚ‡²à}æŸæé < ãÚ‡²ÜUï à æ:” EíÞtrŒ ©wr‚ytuÚte.

„.«.46

ð[™t{]‚ 46 : ytftþ™e Wí…r¥t y™u ÷Þ™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ËwrŒ 11-yuftŒþe™u rŒðË Ëtks™u Ë{u

©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e Ë{e…u ytuxt W…h ŒrûtýtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE ƒuXe n‚e. ‚u Ë{u ¼è {tnuïh1 ™t{u ðuŒtk‚e ƒútñý n‚tu ‚uýu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “Ë{trÄ™u rð»tu Ëðuo2 ÷e™ ÚttÞ Au íÞthu ytftþ fuðe he‚u ÷e™ ÚttÞ Au?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ytftþ™wk Y… y{u Yzu «fthu fheyu ‚u ‚{u Ëðuo ËtðÄt™ ÚtE™u Ëtk¼¤tu su, ytftþ3 ‚u yðftþ™u fneyu y™u su su …ŒtÚto hnu Au. ‚u yðftþ{tks hnu Au y™u ‚u …ŒtÚto{tk …ý ytftþ ÔÞt…e™u hnu Au y™u yuðwk ftuE …ŒtÚto ™Úte su su™u rð»tu ytftþ ™ ntuÞ, fu{ su …]Úðe™e yuf hs yr‚ Íeýe ntuÞ ‚u™u rð»tu …ý ytftþ Au y™u ‚u yuf hs™t ftuxe™uftuxe fxft fheyu ‚tu …ý ‚u™u rð»tu ytftþ Au, {txu ytftþ™e ÿrüyu ßÞthu òuEyu íÞthu …]Úðe ytrŒf [th ¼q‚ Œu¾t‚tk ™Úte yuf÷tu ytftþ s Œu¾tÞ Au. ‚u ytftþ Ëðo™tu ytÄth Au y™u MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý yu su ºtý þheh ‚u ytftþ™u rð»tu Au; y™u yt ƒúñtkz Au ‚u …ý ytftþ™u rð»tu hÌtwk Au. y™u ƒúñtkz™wk fthý su «f]r‚ ™u …wY»t ‚u …ý ytftþ™u rð»tu Au. yuðtu su ytftþ ‚u «f]r‚ …wY»t y™u ‚u™wk ftÞo ®…zƒúñtkz yu Ëðo™u {tkne …ý hÌttu Au ™u Ëðo™tu ytÄth ÚtE™u ƒnth …ý hÌttu Au. yuðtu su yu ytftþ ‚u ‚tu Ëw»twrÃ‚™u rð»tu yÚtðt Ë{trÄ™u rð»tu ÷e™ Út‚tu ™Úte. y™u ftuE fnuþu su, ‘ytftþtrŒf …k[¼q‚ ‚tu ‚{tu„wýÚte W…ßÞt Au ‚u ytftþ, …wY»t y™u «f]r‚™tu ytÄth fu{ fnuðtÞ ? ™u Ëðo{tk ÔÞt…f fu{ fnuðtÞ ?’ ‚tu yu™tu W¥th yu Au * ð[. 46, ‚t. 25-1-1820, ƒwÄðth. 1. htsftux r™ðtËe. 2. ŒuntrŒf Ë{„ú rðï. 3. ytftþ ƒu «fth™tu Au -yuf ¼tir‚fytftþ y™u

ƒeò {ntftþ, {ntftþ™u Þtur„ytu r[Œtftþ fnu Au. ‚u{™t MðY…™wk r™Y…ý fhðt…qðof Ë{trÄ{tk r[Œtftþ™tu ÷Þ ™rn ntuðt™wk Ëq[ððt™e ËtÚtu ¼q‚tftþ™tu Ëkftu[Y… ÷Þ fnuðtY… W¥th yt…u Au.

„.«.46

su, «f]r‚{tk òu yðftþY… ytftþ ™ ntuÞ ‚tu su{ ð]ût{tkÚte V¤…w»…trŒf ƒnth ™eËhu Au y™u su{ „tÞ™t …ux{tkÚte ðtAÁk ƒnth ™eËhu Au ‚u{ «f]r‚{tkÚte {n¥t¥ð ™eËhu Au ‚u fu{ ™eËhu ? {txu «f]r‚™u rð»tu ytftþ hÌttu Au y™u {n¥tíð{tkÚte ynkfth ™eËhu Au {txu {n¥t¥ð{tk ytftþ hÌttu Au y™u ynkfth{tkÚte ºtý „wý ™eËhu Au {txu ynkfth™u rð»tu ytftþ hÌttu Au y™u ‚{tu„wý{tkÚte ytftþ ytrŒf …k[¼q‚ ™eËhu Au {txu ‚{tu„wý™u rð»tu …ý ytftþ hÌttu Au y™u ‚{tu„wý{tkÚte su ytftþ ™eËhu Au ‚u ytftþ ‚tu ‚{tu„wý™wk ftÞo Au y™u rðfthðt™T Au y™u Ëðo™tu ytÄth su ytftþ Au ‚u r™Šðfthe Au, ™u y™tŒe Au y™u yuðtu ËðtoÄth su ytftþ Au ‚u ytftþ™u ƒúñ fneyu, r[Œtftþ fneyu y™u yu ytftþ™u rð»tu …wY»t Ltu «f]r¥t ítu Ëkftuåt yÔtMÚttLtu yLtu rÔtftË yÔtMÚttLtu ÃttBtu Au. fuÔte heítu íttu ßGtthu ÃtwY»t «f]r‚ ËtBtwk swyu Au íGtthu suBt Mºte-ÃtwY»t Útfe Ëk‚t™™e Wí…r¥t ÚttÞ Au ‚u{ …wY»t su …r‚ ™u «f]r‚Y… su Mºte ‚u Útfe {n¥t¥ðtrŒf Ëk‚t™ Wí…L™ ÚttÞ Au. yuðe he‚u su yu «f]r‚ ‚u [turðË ‚¥ðY…u ™u ®…z ƒúñtkzY…u ÚttÞ Au, yu «f]r‚™e rðftË-yðMÚtt Au y™u sux÷tk «f]r‚™tk ftÞo Au ‚u™u rð»tu …wY»t …tu‚t™e þÂõ‚yu fhe™u ÔÞt…f…ýu hnu Au ‚u …whw»t™e rðftË yðMÚtt Au y™u ßÞthu ft¤u fhe™u «f]r‚™wk ftÞo Ëðo ™tþ …t{e òÞ Au y™u «f]r‚ …ý …whw»t™t yk„{tk ÷e™ suðe hnu Au yu «f]r‚™e Ëkftu[-yðMÚtt Au. y™u …whw»t™e …ý «f]r‚™tk ftÞo Ëðo ™tþ …tBÞtk íÞthu …tu‚t™u MðY…u hÌttu, yu …whw»t™e Ëkftu[-yðMÚtt Au. su{ ft[ƒtu Au ‚u ßÞthu rðftË™u …t{u Au íÞthu …tu‚t™t yk„ Ëðuo ƒnth ftZu Au y™u ßÞthu Ëkftu[™u …t{u Au íÞthu Ëðuo …tu‚t™t yk„ ‚týe ÷u Au ™u ÁkZ {qkZ1 ÚtE hnu Au, ‚u{ …wY»t «f]r‚™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt Au. y™u yu «f]r‚ ™u «f]r‚™t ftÞo™u rð»tu yLðÞ-ÔÞr‚huf…ýwk …whw»t™wk s Au …ý Ëðo™tu ytÄth yuðtu r[Œtftþ ‚u™wk ™Úte. fu{ su, su ËðtoÄth ntuÞ ‚u ftuý Útfe ÔÞr‚huf ntuÞ ? ‚u ‚tu ËŒt Ëðo{tk hÌttu s ntuÞ y™u yt ƒúñtkz Au ‚u™u [thtuftuh ÷tuft÷tuf …ðo‚ Au ‚u „Z™e …uXu hÌttu Au y™u ‚u ÷tuft÷tuf™e ƒnth ‚u y÷tuf Au y™u ‚u y÷tufÚte …h ËÃ‚ ytðhý Au y™u ‚uÚte …h yuf÷wk ykÄtÁk Au 1. Ëk¿ttþqLÞ.

„.«.46-47

y™u ‚u ykÄthtÚte …h «ftþ Au ‚u «ftþ™u r[Œtftþ fneyu. ‚u{s Ÿ[wk …ý ƒúñ÷tuf ËwÄe fnuðtÞ y™u ‚u™e W…h ËÃ‚ ytðhý Au y™u ‚u ytðhý™u …th ykÄfth Au y™u ykÄfth™u …th «ftþ Au ‚u «ftþ™u r[Œtftþ fneyu y™u ‚u{s nuXu …ý ËÃ‚ …t‚t¤ ËwÄe fnuðtÞ ™u ‚uÚte nuXtk ËÃ‚ ytðhý Au ™u ‚uÚte nuXwk ykÄfth Au ‚uÚte nuXtu «ftþ Au. ‚u «ftþ™u r[Œtftþ fneyu. yuðe he‚u ƒúñtkz™e [thu …tËu r[Œtftþ Au y™u ƒúñtkz™e {tkne …ý Au y™u yuðtu su yu ËðtoÄth ytftþ Au ‚u™u ytfthu su™e ÿrü ð‚o‚e ntuÞ ‚u™u Œnhrðãt1 fneyu y™u yrûtrðãt ytrŒf ½ýef «fth™e ƒúñrðãt fne Au ‚u {tknu÷e yu …ý yuf ƒúñrðãt Au, y™u yu r[Œtftþ Au ‚u yr‚ «ftþðt™T Au y™u ‚u r[Œtftþ y™trŒ Au ™u ‚u™e Wí…r¥t-rð™tþ ™Úte y™u su ytftþ™e Wí…r¥t y™u rðLttþ fÌttu Au ‚u ytftþ ‚tu ‚{tu„wý™wk ftÞo Au y™u ykÄfthY…2 Au ‚u™e ÷e™‚t ÚttÞ Au …ý Ëðo™tu ytÄth yuðtu su r[Œtftþ ‚u™e ‚tu ÷e™‚t Út‚e ™Úte, yuðe3 he‚u ‚{tht «&™™tu W¥th fÞtuo nðu ‚u{tk ftuE™u þkft hne ntuÞ ‚tu …qAtu.” …Ae ‚u ðuŒtk‚e ƒútñý ‚Útt Ëðo nrhs™ ƒtuÕÞt su, “nðu ftuE™u ÷uþ{tºt ËkþÞ ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 46 >>

ð[™t{]‚ 47 : [th «fth™e r™ctðt¤t™tk ÷ûtý

Index

*Ëkð‚T 1876™t {ntËwŒe 12-îtŒþe™u rŒðË Ëðth™t …ntuh{tk Mðt{e

©eËnò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ Õtªƒzt™t ð]ût nuXu ytuxt {æÞu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. *ð[. 47, ‚t. 26-1-1820, „wÁðth. 1. AtkŒtuøÞtu…r™»tŒ{tk. 2. ‚{tu„ý w {tkÚte Wí…L™ ÚtÞtu Au {txu, yÚtðt ™e÷ðýo Au {txu. 3. Ë{trÄ{tk ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð»tu {™ «tý y™u ErLÿÞtu™u «ftþ fh™the Sð™e ð]Â¥tytu «r‚÷tu{ …ýu ßÞthu ð‚uo Au íÞthu Ë{trÄMÚt …wÁ»t™tk {™

ErLÿÞtu™wk «r‚÷tu{…ýu ytf»toý ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk ‚íft¤ ÚtE òÞ Au, ‚u Ë{Þ{tk s ð]Â¥tytu™u ÔÞt…ðt™tk MÚtt™¼q‚ ™tzeytu™kw ytf»toý ÚttÞ Au, …Ae ™tzeytu™tk rAÿtu{tk hnu÷tu ytftþ …ý Ëðo ™tzeytu{tkÚte Ëkftu[ …t{u Au ‚u Ë{Þ{tk Ë{trÄMÚt …wÁ»t™tu Œun ftcð‚T sz ÚttÞ Au. ytðe ytftþ™e su Ëkftu[tðMÚtt ‚u™u ÷Þ fnu Au …ý ytftþ™tu MðY…Úte ™tþ Út‚tuu ™Úte.

„.«.47

…Ae ©eS{nthts s{ýu ntÚtu […xe ð„tze™u ƒtuÕÞt su, “Ëðuo ËtðÄt™ ÚtE™u Ëtk¼¤tu, yuf ðt‚ fheyu Aeyu y™u ‚u ðt‚ ‚tu MÚtq¤ Au …ý ËwÄe Ëwh‚ ŒE™u Ëtk¼¤þtu ‚tu Ë{òþu, ™rn ‚tu ™rn Ë{òÞ. …Ae Ëðou™u nrh¼õ‚u fÌtwk su, “nu {nthts ! fntu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…h{uïh™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u{tk ftuEf™u Ä{or™ct «Ät™ ntuÞ™u ftuEf™u ytí{r™ct «Ät™ ntuÞ ™u ftuEf™u ðihtøÞr™ct «Ät™ ntuÞ ™u ftuEf™u ¼Âõ‚r™ct «Ät™ ntuÞ y™u „tiý…ýu ‚tu yu Ëðuo yk„, Ëðo nrh¼õ‚{tk ntuÞ Au. nðu su™u ¼t„ð‚Ä{or™ct «Ät™ ntuÞ ‚u ‚tu y®nËt, ƒúñ[ÞtorŒfY… su …tu‚t™tu ðÛtto©{ ËkƒkÄe ËŒt[th ‚uýu Þwõ‚ Útftu r™ŒO¼…ýu fhe™u ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt [tfhe fhðe; ‚u™u rð»tu «er‚yu Þwõ‚ ð‚uo y™u ‚u ¼õ‚™u ¼„ðt™™tk {krŒh fhðtk ‚Útt ¼„ðt™™u yÚtuo ƒt„-ƒ„e[t fhðt ‚u™u rð»tu Ár[ ð‚uo ‚Útt ¼„ðt™™u ™t™tk «fth™tk ™iðuÄ fhðtk ‚u{tk Ár[ ð‚uo y™u ¼„ðt™™t {krŒh{tk ‚Útt Ëk‚™e òÞ„t{tk Õtª…ðwk ‚Útt ðt¤ðwk ‚u™u rð»tu Ár[ ð‚uo y™u ¼„ðt™™e ©ðý-fe‚o™trŒf su ¼Âõ‚, ‚u™u r™ŒO¼…ýu fhu y™u ‚u Ä{or™ctðt¤t ¼õ‚™u ¼t„ð‚Ä{uo Þwõ‚ yuðwk su þtMºt ‚u™t ©ðý-fe‚o™trŒf™u rð»tu yr‚þÞ Ár[ ð‚uo y™u su™u ytí{r™ct «Ät™ ntuÞ ‚u ‚tu ºtý Œun y™u ºtý yðMÚtt ‚uÚte …h y™u Ë¥ttY… yuðtu su …tu‚t™tu ytí{t ‚u Y…u r™hk‚h ð‚uo y™u …tu‚t™t EüŒuð yuðt su «íÞût ©ef]»ý…h{tí{t ‚u™u ËðoÚte …h y™u yr‚þwØMðY… y™u ËŒt rŒÔÞ Ëtfth {qŠ‚ Ë{su y™u ‚u …tu‚t™tu ytí{t ‚Útt ‚u …h{tí{t ‚u™t þwØ MðY…™t «r‚…tŒ™™e fh™the su ðt‚to ‚u™u …tu‚u fhu y™u ƒeòÚte Ëtk¼¤u ‚Útt ‚uðe he‚™t þtMºt{tk «er‚yu Þwõ‚ ð‚uo y™u …tu‚t™u ytí{Ë¥tt…ýu ð‚oðwk ‚u{tk rðûtu… ytðu ‚tu ‚u™u Ën™ fhe ™ þfu, yuðe «f]r‚ðt¤tu ntuÞ y™u su™u ðihtøÞr™ct «Ät™ ntuÞ ‚u™u ‚tu yuf ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t su Ëðuo {trÞf …ŒtÚto{tºt ‚u™u rð»tu r™hk‚h yÁr[ ð‚uo y™u yËíÞY… òýe™u …tu‚u {¤™e …uXu íÞt„ fÞto su „]n-fwxwkƒe ytrŒf …ŒtÚto ‚u™e r™hk‚h rðM{]r‚ ð‚uo y™u ‚u ¼õ‚ su ‚u íÞt„e yuðt su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™t Ë{t„{™u s fhu y™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu ‚u …ý …tu‚t™t íÞt„{tk rðhtuÄ ™ ytðu ‚uðe he‚u fhu y™u íÞt„ Au «Ät™…ýu su{tk yuðe ðt‚to™u …tu‚u fhu y™u íÞt„™u «r‚…tŒ™ fh™tÁk su þtMºt ‚u™u rð»tu Ár[ðt¤tu ntuÞ y™u …tu‚t™t

100

„.«.47

íÞt„™u rð»tu rðhtuÄ fh™thtk su MðtŒwk ¼tus™ y™u ËŒTÔtMºttrŒf …k[rð»tÞ ËkƒkÄe {trÞf …ŒtÚto{tºt, ‚u™u …t{ðt™u rð»tu yr‚þÞ yÁr[ ð‚uo, y™u su™u ¼Âõ‚r™ct «Ät™ ntuÞ ‚u™u ‚tu yuf ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu s yr‚þÞ ÿZ «er‚ ð‚uo y™u ‚u ¼„ðt™™t MðY…Úte yLÞ yuðtk su {trÞf …ŒtÚto ‚u™u rð»tu …tu‚t™t {™™e ð]r¥t™u Äthe þfu ™rn y™u «u{u fhe™u ¼„ðt™™u ðMºt-y÷kfth™wk Äthý fhu y™u ‚u ¼õ‚™u ¼„ðt™™tk su {™w»Þ [rhºt ‚u™t ©ðý™u rð»tu yr‚þÞ Ár[ ð‚uo ‚Útt ¼„ðt™™e {qŠ‚™t r™Y…ý™u fh™tÁk su þtMºt, ‚u™u rð»tu yr‚þÞ Ár[ ð‚uo y™u su ¼õ‚™u ¼„ðt™™u rð»tu «u{™u Œu¾u ‚u ¼õ‚™u rð»tu s ‚u™u «er‚ ÚttÞ y™u ‚u rð™t ‚tu …tu‚t™t …wºttrŒf™u rð»tu …ý õÞthuÞ «er‚ ™ ÚttÞ y™u ‚u ¼õ‚™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe r¢Þt™u rð»tus r™hk‚h «ð]r¥t ntuÞ. yuðe he‚u yt [th r™ctðt¤t ¼õ‚™t ÷ûtý™e ðt‚to™u rð[the™u su™wk suðwk yk„ ntuÞ ‚uðwk ‚u fntu ? y™u yt ðt‚to Au ‚u ‚tu Œ…oý ‚wÕÞ Au. ‚u su™wk suðwk yk„ ntuÞ ‚uðwk ‚u™u Œu¾tze yt…u Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yk„ rð™t™t ntuÞ ™rn, …ý …tu‚t™t yk„™u ytu¤¾u ™rn yux÷u …tu‚t™t yk„™e ÿZ‚t ÚttÞ ™rn y™u ßÞtk ËwÄe …tu‚t™t yk„™e ÿZítt ™ ÚtE ntuÞ íÞtk ËwÄe suðe ðt‚ ÚttÞ ‚uðwk ‚u™wk yk„ ÔÞr¼[the òÞ, {txu yt ðt‚to™u rð[the™u …tu‚…tu‚t™t yk„™e ÿZ‚t fhtu y™u su™wk suðwk yk„ ntuÞ ‚u ‚u{ ƒtu÷tu ? …Ae nrh¼õ‚ Ëðuo suðwk su™wk yk„ n‚wk ‚u ‚uðe he‚u ƒtuÕÞt. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™wk yuf Ëh¾wk yk„ ntuÞ ‚u WXe W¼t Úttytu.” …Ae su™wk su™wk yufËh¾wk yk„ n‚wk ‚u Ëðuo W¼t ÚtÞt. …Ae ©eS{nthtsu yu Ëðuo™u …tAt ƒuËtÞto. …Ae r™íÞt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “yu [thu yk„ðt¤t™u …tu‚ …tu‚t™t yk„{tk ftuE „wýŒtu»t Au fu ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “„wýŒtu»t Au ‚u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, yu [thu yk„ðt¤t su ¼õ‚ ‚u{™tk su y{u «Út{ ÷ûtý fÌttk ‚u «{týu su ð‚uo ‚u ‚tu yu{™u rð»tu „wý Au y™u yu «{týu su ™ ð‚toÞ ‚ux÷tu yu{™u rð»tu Œtu»t Au.” …Ae {wõ‚t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “yu [th r™ctðt¤t™u rð»tu ftuE yrÄf LÞq™ Au fu yu [thu ‚wÕÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞtk ËwÄe yuf yuf r™ct™u rð»tu ð‚o‚t ntuÞ íÞtk ËwÄe ‚tu yu [thu Ëh¾t

„.«.47-48

101

Au y™u ßÞthu yu [thu r™ct yuf™u rð»tu ð‚uo íÞthu ‚u Ëðo Útfe yrÄf Au y™u ßÞthu yu [thu r™ct yuf™u rð»tu ð‚uo íÞthu ‚u™u …h{ ¼t„ð‚ fneyu y™u yu™u s yuftkr‚f ¼õ‚ fneyu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 47 >>

ð[™t{]‚ 48 : [th «fth™t fwËk„e™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ËwrŒ 13 ‚uhË™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ Õtªƒzt™t ð]ût™e nuXu ytuxt {æÞu Ztur÷Þt W…h ytÚt{ýu {w¾th®ðŒu ËkæÞtË{u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt …nuÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ƒu {þt÷tu ƒ¤‚e n‚e y™u ©e ðtËwŒuð™thtÞý™e ËkæÞt yth‚e ‚Útt ™thtÞýÄqLÞ ÚtE hne. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðuo ËtðÄt™ ÚtE™u Ëtk¼¤tu yuf ðt‚to fheyu Aeyu.” íÞthu Ëðo {wr™ ‚Útt nrh¼õ‚ ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! fntu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u r™íÞ «íÞu ¼„ðt™™e …qò fhe™u ™u M‚wr‚ fhe™u ¼„ðt™ …tËu yu{ {t„ðwk su, ‘nu {nthts ! nu Mðtr{™T ! nu f]…t®ËÄtu ! nu þhýt„‚ «r‚…t÷f ! fwËk„e Útfe {the hûtt fhßÞtu’ ‚u fwËk„e [th «fth™t Au. yuf fwkzt…kÚte, ƒeò þÂõ‚ …kÚte, ºteò þw»fðuŒtk‚e y™u [tuÚtt ™tÂM‚f. yu [th «fth™t fwËk„e Au, ‚u{tk òu fwkzt…kÚte™tu Ëk„ ÚttÞ ‚tu ð‚o{t™{tkÚte1 [wftze™u ¼úü fhu yLtu òu þÂõ‚…kÚte™tu Ëk„ ÚttÞ ‚tu ŒtÁ-{tkË ¾ðhtðe™u MðÄ{o Útfe ¼úü fhu y™u òu þw»fðuŒtk‚e™tu Ëk„ ÚttÞ ‚tu ¼„ðt™™wk Ät{ ‚Útt ¼„ðt™™tu su ËŒt rŒÔÞ ytfth ‚Útt ¼„ðt™™t yð‚th™e {qŠ‚ytu™t su ytfth ‚u Ëðuo™u2 ¾tuxt fhe™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚3 W…tË™t ‚u Útfe ¼úü fhu y™u òu ™tÂM‚f™tu Ëk„ ÚttÞ ‚tu f{o™u s Ët[tk fhe™u …h{uïh yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u™u ¾tuxt fhe Œu¾tzu y™u y™trŒ ËíþtMºt™t {t„o Útfe * ð[. 48, ‚t. 27-1-1820, þw¢ðth. 1. ƒúñ[Þoðú‚Y….

2. Sð, Eïh y™u {tÞt ð„uhu. 3. ¼Âõ‚Y… W…tË™t.

102

„.«.48-49

¼úü fhu, {txu ¼„ðt™™e …tËu {t„ðwk su, yu [th «fth™t {týË™tu ftuE rŒðË Ëk„ Útþtu ™rn, y™u ð¤e yu{ «tÚto™t fhðe su nu “nu {nthts ! ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, ynkfth, E»Þto y™u Œuntr¼{t™ yu ytrŒf su yk‚:þºtw ‚u Útfe hûtt fhßÞtu y™u r™íÞu ‚{tht ¼õ‚™tu Ë{t„{ ŒußÞtu.” yuðe he‚u r™íÞ ¼„ðt™™e «tÚto™t fhðe y™u yu fwËk„e Útfe ™u yk‚:þºtw Útfe r™hk‚h zh‚t hnuðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 48 >>

ð[™t{]‚ 49 : yk‚:ÿrü™wk

Index

*Ëkð‚T 1876 ™t {nt ËwrŒ 14-[tiŒþ™u rŒðË ËkæÞt Ë{u Mðt{e

©eËnò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ Õtªƒzt™t ð]ût nuXu ytuxt {æÞu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ƒu ŒeðeÞtu ƒ¤‚e n‚e y™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u ƒu ntÚt{tk …e¤tk …w»…™t „sht Äthý fÞto n‚t y™u Ëðo Ätu¤tk ðMºt …nuÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™-W¥th fhtu,” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™u rð»tu ð]r¥t ht¾eyu Aeyu ‚u ‚tu ËwÄe òuhu fhe™u ht¾eyu Aeyu íÞthu hnu Au y™u s„‚™t …ŒtÚto ËL{w¾ ‚tu yu™e {u¤u s hnu Au ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™e ð]r¥t ‚tu ¼„ðt™ rð™t ƒesu hnus ™rn y™u ‚u™u ‚tu yu s Vfh hnu Au su, ‘{thu s„‚™t …ŒtÚto{tk ð]r¥t ht¾ðe ‚u ‚tu ½ýwk fXý …zþu.’ {txu …h{uïh™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu s„‚™t …ŒtÚto{tk ð]r¥t ht¾ðe yus fXý Au y™u su s„‚™t Sð Au ‚u™u …h{uïh{tk ð]r¥t ht¾ðe ‚u ½ýe fXý Au, {txu su™u …h{uïh{tk ð]r¥t ™ hnu ‚u …h{uïh™tu ¼õ‚ ™rn y™u ‚u ËíËk„{tk ytð‚tu ntuÞ ‚tu yu Äehu Äehu Ëk‚™e ðt‚to Ëtk¼¤‚tk Ëtk¼¤‚tk …h{uïh™tu ¼õ‚ Útþu.” * ð[. 49, ‚t. 28-1-1820, þr™ðth.

„.«.49-50

103

…Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yuðe he‚u ¼„ðt™{tk ð]r¥t htÏÞt™wk þwk ËtÄ™ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™wk ËtÄ™ ‚tu yk‚:ÿrü 1 Au, ‚u yk‚:ÿrü þwk ?” ‚tu suðt …tu‚t™u «íÞût ¼„ðt™ {éÞt Au ‚u™e {qŠ‚ Ët{wk2 òuE hnuðwk yu yk‚ÿorü Au y™u ‚u {qŠ‚ rð™t »txT[¢3 Œu¾tÞ yÚtðt „tu÷tuf, ðifwkXtrŒf ¼„ðt™™tk Ät{ Œu¾tÞ ‚tu …ý ‚u yk‚ÿorü ™rn. {txu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u yk‚h{tk Äthe™u ‚u Ët{wk òuE hnuðwk yÚtðt ƒnth ¼„ðt™™e {qŠ‚ Ët{wk òuE hnuðwk ‚u™wk ™t{ yk‚ÿorü Au y™u ‚u {qŠ‚ rð™t ƒesu ßÞtk ßÞtk ð]r¥t hnu ‚u Ëðuo ƒtÌtÿrü Au.” …Ae ð¤e ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “nðu ‚tu ƒu ƒu sý ÚtE™u Ët{Ët{t «&™-W¥th fhtu,” …Ae ½ýeðth ËwÄe …h{nkËu …hM…h «&™-W¥th fÞto ‚u™u Ëtk¼¤‚t Útft ©eS{nthts ‚u{™e ƒwrØ™e …heûtt fh‚t nðt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 49 >>

ð[™t{]‚ 50 : fwþt„ú ƒwrØðt¤t™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ðrŒ 1 …zðt™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™e {uze™e ytuËhe yt„¤ «t‚:ft¤u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu yu{ …qAâwk su, “su™u fwþt„úƒwrØ ntuÞ ‚u™u ƒúñ™e «trÃ‚ ÚttÞ Au,4 ‚u fwþt„úƒwrØ,5 ‚u su ËkËth ÔÞðnth{tk ƒnw òý‚tu ntuÞ ‚u™e fnuðtÞ fu ™rn? yÚtðt þtMºt-…whtý™t yÚto™u ƒnw òý‚tu ntuÞ ‚u™e fnuðtÞ fu ™rn ?” …Ae yu™tu W¥th {wr™yu fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fux÷tf ‚tu ÔÞðnth{tk yr‚ ztÌtt ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo ftkE s‚™ fhu ™rn ‚Útt * 1. 2. 3.

y™u yt¿tt, yt A [¢{tk y™w¢{u hnu÷t „ý…r‚, ð[. 50, ‚the¾ : 30-1-1820, {k„¤ðth. ƒúñt, rð»ýw, rþð, Sðtí{t y™u nkËtí{t yt A ƒeò ‚…, ðú‚, s…trŒf ËtÄ™ ™Úte. Œuðt‚tytu. {u»ttuL{u»t ðŠs‚ yuðtk ™uºtÚte ƒnwft¤…ÞoL‚. „wŒt, ®÷„, ™tr¼, ÓŒÞ, fkX y™u ¼úwfqxe™tu 4. …hƒúñ. “ ö àà²² „ ï yy±xæí²æ ± x æ í ² æ ÏÏæéh²æ æéh²æ ¨ êÿ}æ²æ “öà²„ï ¨êÿ}æ²æ {æÞ¼t„, yt A MÚtt™{tk y™w ¢ {u hnu ÷ tk 5. yu { “ö ¨ê ÿ }æÎ<àæç|æ:” EíÞtrŒ ©wr‚ M{]r‚ytu fnu Au. {q÷tÄth, MðtrÄct™, {rý…qh, y™tn‚, rðþwÂØ

104

„.«.50-51

fux÷tf þtMºt, …whtý, Er‚ntË ‚u™t yÚto™u Ëthe …uXu òý‚t ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo ftkE s‚™ fhu ™rn, {txu yu™u fwþt„ú ƒwrØðt¤t ™ òýðt yu™u ‚tu òze ƒwrØðt¤t òýðt y™u su fÕÞtý™u yÚtuo s‚™ fhu Au ™u ‚u™e ƒwrØ Úttuze Au ‚tu …ý ‚u fwþt„úƒwrØðt¤tu Au y™u su s„‚T ÔÞðnth™e ftuhu ËtðÄt™ ÚtE™u {kzâtu Au ™u ‚u™e ƒwrØ yr‚ Íeýe Au ‚tu …ý ‚u òze ƒwrØðt¤tu Au, yu W…h ¼„ðŒT„e‚t™tu &÷tuf ²æ çÝàææ ¨±ü | æê „ æÝæ¢ „S²æ¢ …æxæ<„ ¨¢ ² }æè J ²S²æ¢ …æxæí ç „ |æê „ æçÝ Au su : 1 “²æ ¨æ çÝàææ Ðà²„æï }æé Ý ï : JJ” yu &÷tuf™tu yu{ yÚto Au su, ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk ‚u{tk ‚tu Ëðo s„‚™t Sð™e ƒwrØ htrºt™e …uXu ykÄfthu Þwõ‚ ð‚uo Au, fnu‚tk ¼„ðt™™wk ¼s™ ™Úte fh‚tk. y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u ‚tu ‚u ¼„ðt™™t ¼s™™u rð»tu òøÞt Au, fnu‚tk r™hk‚h ¼„ðt™™wk ¼s™ fh‚t Útft ð‚uo Au y™u þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu su …k[rð»tÞ ‚u™u rð»tu Sð{tºt™e ƒwrØ ò„ú‚ ð‚uo Au, fnu‚tk rð»tÞ™u ¼tu„ð‚t Útft s ð‚uo Au y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u™e ƒwrØ ‚tu ‚u rð»tÞ¼tu„™u rð»tu ykÄfthu Þwõ‚ ð‚uo Au, fnu‚tk ‚u rð»tÞ™u ¼tu„ð‚t ™Úte, {txu yuðe he‚u su …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo ËtðÄt™…ýu ð‚uo Au ‚u s fwþt„úƒwrØðt¤t Au y™u ‚u rð™t ‚tu Ëðo {q¾o Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 50 >>

ð[™t{]‚ 51 : nehu fhe™u rnhtu ðUÄtÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ðrŒ 2-ƒes™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e

©eËnò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t. y™u Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tu yk„h¾tu …nuÞtuo n‚tu y™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ftkE «&™ …qAtu” …Ae …qýto™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “Œþ ErLÿÞtu ‚u ‚tu hòu„wý™e Au y™u [th yk‚:fhý * ð[. 51, ‚the¾ : 1-2-1820, ƒwÄðth.

1. „e‚t. 2/59

„.«.51

105

Au ‚u ‚tu Ë¥ð„wý™tk Au, {txu yu Ëðuo ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý, ‚u ‚tu {trÞf Au ™u ¼„ðt™ ‚tu {tÞtÚte …h Au. ‚u™tu {trÞf yk‚:fhýu fhe™u fu{ r™ùÞ ÚttÞ ? y™u {trÞf yuðe su [ûtw ytrŒf ErLÿÞtu ‚uýu fhe™u ¼„ðt™ fu{ òuÞt{tk ytðu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{trÞf ðM‚wyu fhe™u {trÞf …ŒtÚto ntuÞ ‚u sýtÞ, {txu {trÞf su yk‚:fhý y™u ErLÿÞtu ‚uýu fhe™u òu ¼„ðt™ sýtýt ‚tu yu ¼„ðt™ …ý {trÞf XÞto, yu he‚u ‚{thtu «&™ Au ?” …Ae …qÛtto™kŒ Mðt{e ‚Útt Ëðo {wr™yu fÌtwk su, “yu s «&™ Au’ ‚u™u nu {nthts ! ‚{u …wü fhe ytÃÞtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu ‚tu W¥th yu{ Au su, …[tË fturx Þtus™ …]Úðe™wk …eX Au ‚u …]Úðe W…h ½x…xtrŒf y™uf …ŒtÚto Au. ‚u Ëðo …ŒtÚto{tk yu …]Úðe hne Au ™u …tu‚t™u MðY…u fhe™u ™tu¾e …ý hne Au y™u ßÞthu …]Úðe™e ÿrüyu fhe™u òuEyu íÞthu yu Ëðo …ŒtÚtoY…u …]Úðe ÚtE Au ™u …]Úðe rð™t ƒeswk ftkE …ŒtÚto ™Úte y™u ‚u …]Úðe, s¤™t yuf ykþ{tkÚte ÚtE Au y™u s¤ ‚tu …]Úðe™u nuXu …ý Au ™u …z¾u …ý Au ™u W…h …ý Au ™u …]Úðe™t {æÞ{tk …ý s¤ Ëðoºt ÔÞt…e hÌtwk Au, {txu s¤™e ÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu …]Úðe ™Úte yuf÷wk s¤ s Au y™u yu s¤ …ý ‚us™t yuf ykþ{tkÚte ÚtÞwk Au {txu ‚us™e ÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu s¤ ™Úte yuf÷wk ‚us s Au y™u ‚u ‚us …ý ðtÞw™t yuf ykþ{tkÚte ÚtÞwk Au {txu ‚u ðtÞw™e ÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu ‚us ™Úte yuf÷tu ðtÞw s Au. y™u ‚u ðtÞw …ý ytftþ™t yuf ykþ{tkÚte ÚtÞtu Au, {txu òu ytftþ™e ÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu ðtÞw ytrŒf su [th ¼q‚, ™u ‚u™wk ftÞo su ®…z ™u ƒúñtkz ‚u ftkE ¼tËu s ™rn, yuf÷tu ytftþ s Ëðoºt ¼tËu y™u yu ytftþ …ý ‚t{Ëtnkfth™t yuf ykþ{tkÚte Wí…L™ ÚtÞtu Au y™u ‚u ‚{Ëtnkfth, htsËtnkfth, ËtÂíðftnkfth y™u ¼q‚, RrLÿÞtu, yk‚:fhý y™u Œuð‚t yu Ëðuo {n¥tíð™t yuf ykþ{tkÚte Wí…L™ ÚttÞ Au. {txu {n¥t¥ð™e ÿÂüyu òuEyu ‚tu ºtý «fth™tu ynkfth ‚Útt ¼q‚, ErLÿÞtu, yk‚:fhý, Œuð‚t yu Ëðuo ™Úte yuf÷wk {n¥t¥ð s Au. y™u ‚u {n¥t¥ð …ý «Ät™-«fr‚™t yuf ykþ{tkÚte Wí…L™ ÚtÞwk Au {txu yu «f]r‚™e ÿrüyu òuEyu ‚tu {n¥t¥ð ™Úte yuf÷e yu «f]r‚ s Au y™u ‚u «f]r‚ …ý «÷Þft¤{tk …whw»t™t yuf ykþ{tk ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u …tAe Ë]rüË{u

106

„.«.51-52

yuf ykþ{tkÚte Wí…L™ ÚttÞ Au {txu …whw»t™e ÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu yu «f]r‚ ™Úte yuf÷tu …wY»t s Au y™u ‚uðt y™k‚ ftuxe …wY»t Au ‚u {nt{tÞt™t yuf ykþ{tkÚte Wí…L™ ÚttÞ Au, {txu {nt{tÞt™e ÿrüyu òuEyu ‚tu yu …wY»t ™Úte yuf÷e {nt{tÞt s Au ™u {nt{tÞt yu …ý {nt…whw»t™t yuf ykþ{tkÚte Wí…L™ ÚttÞ Au, {txu yu {nt…whw»t™e árüyu òuEyu ‚tu yu {nt{tÞt ™Úte yuf÷tu {nt…whw»t s Au y™u yu {nt…whw»t …ý …whw»ttu¥t{¼„ðt™™wk Ät{ su yûth, ‚u™t yuf Œuþ{tkÚte W…su Au, {txu yu yûth™e ÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu yu {nt…whw»ttrŒf Ëðuo ™Úte yuf yûth s Au. y™u ‚u yûth Útfe …h yûtht‚e‚ yuðt su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u Au. ‚u Ëðuo™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ ‚u™t f‚to Au ™u ‚u Ëðo™t fthý Au. y™u su fthý ntuÞ ‚u …tu‚t™t ftÞo™u rð»tu ÔÞt…f ntuÞ ™u ‚uÚte swŒwk …ý hnu, {txu yu Ëðo™tk fthý su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u™e ÿrüyu fhe™u òuEyu íÞthu yu …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ftkE ¼tËu s ™rn, yuðt su ¼„ðt™ ‚us f]…t fhe™u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe{tk Ëðuo {™w»Þ™u «íÞût Œþo™ yt…u Au, íÞthu su Sð Ëk‚™tu Ë{t„{ fhe™u yu …whw»ttu¥t{¼„ðt™™tu ytðtu {rn{t Ë{su Au íÞthu yu™tk ErLÿÞtu yk‚:fhý Ëðuo …whw»ttu¥t{Y…u ÚtE òÞ Au, íÞthu ‚u{ýu fhe™u yu ¼„ðt™™tu r™ùÞ ÚttÞ Au. su{ nehu fhe™u s nehtu ðUÄtÞ Au …ý ƒeòð‚u ™Úte ðUÄt‚tu, ‚u{ ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚u ¼„ðt™ ð‚u s ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™wk Œþo™ …ý ¼„ðt™ ð‚us ÚttÞ Au …ý {trÞf yuðtk su ErLÿÞtu-yk‚:fhý ‚uýu fhe™u ™Úte Út‚wk.” yu{ ðt‚to fhe™u ©eS{nthts ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 51 >>

ð[™t{]‚ 52 : [th þtMºtu fhe ¼„ðt™™u òÛÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ðrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu

ŒtŒt¾t[h™e {uze™e ytuËhe{tk fÚtt1 ðk[tð‚t n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ÔtŒ ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. * ð[. 52, ‚the¾ : 2-2-1820, „wÁðth.

1. {tuûtÄ{o™e.

„.«.52

107

…Ae ‚u fÚtt{tk yu{ ytÔÞwk su, ËtkÏÞ,1 Þtu„,2 ðuŒtk‚3 y™u …k[htºt yu [th þtMºtu fhe™u su ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su, ‚u …qhtu ¿tt™e fnuðtÞ. íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu [th þtMºtu fhe™u ¼„ðt™™u fu{ òýðt ? y™u yu [th þtMºtu fhe™u su ¼„ðt™™u ™ òýu ‚u{tk þe LÞq™‚t hnu Au ? ‚u fntu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ËtkÏÞþtMºt4 Au ‚u ¼„ðt™™u …k[rðþ{t fnu Au y™u [turðË ‚¥ð su{ ¼„ðt™ rð™t ftkE fhðt™u Ë{Úto ™Úte Út‚tk ‚u{ Sð, Eïh …ý ¼„ðt™ rð™t ftkE fhðt™u Ë{Úto ™Úte, {txu yu™u …ý [turðþ ‚¥ð ¼u¤t s „ýu Au y™u Sð, Eïhu Ërn‚ yuðtk su [turðþ ‚¥ð ‚u™u ûtuºt fnu Au ™u …k[rðþ{t su ¼„ðt™ ‚u™u ûtuºt¿t fnu Au. y™u Þtu„þtMºt5 Au ‚u ¼„ðt™™u Arðþ{t fnu Au ™u {qŠ‚{t™T fnu Au ™u Sð, Eïh™u …k[rðþ{t fnu Au ™u [turðþ ‚¥ð™u …]ÚtfT fnu Au ™u yu ‚¥ðÚte …tu‚t™t ytí{t™u …]ÚtfT Ë{S™u ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðwk yu{ fnu Au y™u ðuŒtk‚þtMºt6 Au ‚u ¼„ðt™™u Ëðofthý, ËðoÔÞt…f, ËðtoÄth, r™„woý, yîi‚, r™hks™ y™u f‚to Útft yf‚to ™u «tf]‚ rðþu»týu hrn‚ ™u rŒÔÞ rðþu»týu Ërn‚ yu{ fnu Au. y™u …k[htºtþtMºt 7 Au ‚u ¼„ðt™™u yu{ fnu Au su, yuf su ©ef]»ý…whw»ttu¥t{™thtÞý Au ‚u s ðtËwŒuð, Ëkf»toý, yr™ÁØ, «ãwB™ yu [‚wÔÞqonY…u ÚttÞ Au y™u …]Úðe™u rð»tu yð‚th™wk Äthý fhu Au y™u ‚u™u rð»tu su ™ð«fth™e ¼Âõ‚™u fhu Au ‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ Au. yuðe he‚u yu [th þtMºt ¼„ðt™™u fnu Au, ‚u™u ÞÚttÚto Ë{su íÞthu …qhtu ¿tt™e fnuðtÞ y™u òu ƒeò ºtý þtMºt™u {qfe™u yuf ËtkÏÞ þtMºtu fhe™u s ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su ‚tu yu ƒtÄ ytðu su, ‘ËtkÏÞ þtMºt{tk Sð-Eïh™u ‚¥ðÚte ™tu¾t ™Úte fÌtt. ‚u ßÞthu ‚¥ð™tu r™»tuÄ fhe™u ‚¥ðÚte …tu‚t™t Sðtí{t™u ™tu¾tu Ë{su íÞthu …k[rðþ{tu …tu‚t™tu Sðtí{t Ë{òÞ …ý ¼„ðt™ ™ Ë{òÞ’ y™u òu yuf÷u Þtu„þtMºtu fhe™u s ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su ‚tu yu Œtu»t ytðu su, ‘Þtu„þtMºtu ¼„ðt™™u {qŠ‚{t™ fÌtt Au, ‚u™u 1/2. Eïh f‚]oíð Mðefth‚t Ëƒes ËtkÏÞ y™u 5. …‚ksr÷ hr[‚ Þtu„Ëqºt- 1/24-27. Þtu„. 6. ÔÞtË hr[‚ ƒúñËqºt 1/1/2, 22; 1/3/8 3. ‚¥ðu fhe™u ¼„ðíMðY…™wk r™Y…ý fh‚wk þtMºt RíÞtrŒf. W¥th{e{tkËt yÚtto‚T ƒñËqºttu. 7. Ëtíð‚Ëkrn‚t. 4. {nt¼th‚ þtkr‚…ðo : 293/42-45.

108

„.«.52-53

…rhrAL™1 Ë{su …ý ËðtO‚Þto{e y™u …rh…qýo yuðt ™ Ë{su, y™u òu yuf ðuŒtk‚þtMºtu fhe™u s ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su ‚tu yu Œtu»t ytðu su, ‘su ¼„ðt™™u Ëðofthý, ËðoÔÞt…f y™u r™„woý fÌtt Au ‚u™u r™htfth Ë{su …ý «tf]‚ fh, [hýtrŒfu hrn‚ y™u rŒÔÞ yðÞðu Ërn‚ yuðtu Ë™t‚™ su ¼„ðt™™tu ytfth Au ‚u™u ™ Ë{su’ y™u òu yuf÷u …k[htºt þtMºtu fhe™u s ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su ‚tu yuðtu Œtu»t ytðu su, ‘su ¼„ðt™™t yð‚th™u rð»tu ¼Âõ‚ fne Au ‚u™u rð»tu {™w»Þ¼tð ytðu ‚Útt yufŒuþMÚt…ýwk2 Ë{òE òÞ …ý ËðtO‚Þto{e…ýwk ™u …rh…qýo…ýwk ™ Ë{òÞ.’ {txu yu Ëðuo þtMºtu fhe™u òu ¼„ðt™™u ™ Ë{su ‚tu ytðt Œtu»t ytðu Au y™u òu yu Ëðuo þtMºtu fhe™u Ë{su ‚tu su yuf yuf þtMºt™e Ë{sýu fhe™u Œtu»t ytðu Au ‚u ƒeò þtMºt™e Ë{sýu fhe™u x¤e òÞ Au, {txu yu [thu þtMºtu fhe™u su Ë{su ‚u …rh…qýo ¿tt™e fnuðtÞ y™u òu yu [th{tkÚte yuf™u {qfe Œu ‚tu …tuýtu ¿tt™e fnuðtÞ ™u ƒu™u {qfe Œu ‚tu yÄtuo ¿tt™e fnuðtÞ y™u òu yu [th{tkÚte ºtýu™u {qfe Œu ‚tu …t ¿tt™e fnuðtÞ y™u [thu™u {qfe™u su …tu‚t™e {™™e fÕ…™tyu fhe™u „{u ‚uðe he‚u þtMºt™u Ë{S™u ð‚uo Au y™u ‚u òu ðuŒtk‚e Au yÚtðt W…tË™tðt¤tu Au ‚u ƒu Þ ¼q÷t …zât Au …ý fÕÞtý™tu {t„o yu ƒu{tkÚte ftuE™u szâtu ™Úte. {txu yu ðuŒtk‚e ‚u Œk¼e ¿tt™e Au y™u yu W…tË™tðt¤tu ‚u …ý Œk¼e ¼õ‚ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 52 >>

ð[™t{]‚ 53 : ðæÞt ½xât™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ðrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h ytÚt{ýu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tu yk„h¾tu …nuÞtuo n‚tu ™u shfËe Auzt™wk fËwkƒ÷ ¼thu þu÷wk fuzâu ƒtkæÞwk n‚wk ™u ‚u shfËe AuztLttu Çtthu fËwkçtÕt * ð[. 53, ‚t. 8-2-1820, ƒwÄðth. 1. {tºt {qŠ‚Y… s, ËðoÔÞt…f ™rn.

2. yuf s Œuþ-MÚt¤™u rð»tu hnuðt…ýw-yÔÞt…fíð.

„.«.53-54

109

huxtu BttÚtu çttkæGttu níttu Ltu …t½{tk …w»…™t ‚tuht Íwfe hÌtt n‚t y™u fkX{tk …w»…™t nth …nuÞto n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ Ëðuo {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ftuE «&™ …qAtu, íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ftuEf ‚tu ËíËk„{tk hne™u rŒðË rŒðË «íÞu ð]rØ™u …t{‚tu òÞ Au y™u ftuEf ‚tu ËíËk„{tk hne™u rŒðË rŒðË «íÞu ½x‚tu òÞ Au ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tuxt su ËtÄw ‚u™tu su yð„wý ÷u Au ‚u ½x‚tu òÞ Au y™u ‚u ËtÄw™tu su „wý ÷u Au ‚u™wk yk„ ð]rØ …t{‚wk òÞ Au ™u ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ …ý ð]rØ …t{u Au, {txu ‚u ËtÄw™tu yð„wý ™ ÷uðtu ™u „wý s ÷uðtu y™u yð„wý ‚tu íÞthu ÷uðtu ßÞthu …h{uïh™e ƒtkÄu÷ su …k[ð‚o{t™™e {ÞtoŒt ‚u{tkÚte ftuEf ð‚o{t™™tu ‚u ËtÄw ¼k„ fhu íÞthu ‚u™tu yð„wý ÷uðtu, …ý ftuE ð‚o{t™{tk ‚tu Vuh ™ ntuÞ ™u ‚u™e Mðt¼trðf «f]r‚ Xef ™ sýt‚e ntuÞ ‚u™u òuE™u ‚u ËtÄw{tk ƒeò ½ýtf „wý ntuÞ ‚u™tu íÞt„ fhe™u òu yuf÷t yð„wý™u s „úný fhu ‚tu ‚u™t ¿tt™, ðihtøÞtrŒf su þw¼ „wý ‚u ½xe òÞ Au, {txu ð‚o{t™{tk Vuh ntuÞ ‚tu s yð„wý ÷uðtu …ý y{Úttu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷uðtu ™rn y™u òu yð„wý ÷u ™rn ‚tu ‚u™u þw¼ „wý™e rŒðË rŒðË «íÞu ð]rØ Út‚e òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 53 >>

ð[™t{]‚ 54 : ¼t„ð‚ Ä{o™t …tu»tý™wk-{tuût™t îth™wk Index *Ëkð‚T 1876™t {nt ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e ðtËwŒuð ™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ÍrhÞt™ Auztðt¤tu fËwkƒ÷ hUxtu ytuZâtu n‚tu y™u ytË{t™e hk„™tu ÍheÞt™e huþ{™tu VUxtu {tÚtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. *ð[. 54, ‚t. 9-2-1820, „wYðth.

110

„.«.54-55

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ©e{ŒT¼t„ð‚™t yuftŒþMfkŒ{tk s™fhtò y™u ™ð Þtu„uïh™t ËkðtŒu fhe™u fÌtt su ¼t„ð‚Ä{o1 ‚u™wk su …tu»tý ‚u fu{ ÚttÞ ? y™u ð¤e Sð™u {tuût™wk su îth ‚u W½tzwk fu{ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “MðÄ{o, ¿tt™, ðihtøÞ y™u {tntíBÞ¿tt™ ‚uýu Ërn‚ su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ‚uýu Þwõ‚ yuðt su ¼„ðt™™t yuftkr‚f ËtÄw ‚u™t «Ëk„ Útfe ¼t„ð‚Ä{o™wk …tu»tý ÚttÞ Au y™u ð¤e Sð™u {tuût™wk su îth ‚u …ý yuðt ËtÄw™t «Ëk„ Útfe W½tzwk ÚttÞ Au, ‚u fr…÷Œuð ¼„ðt™u Œuðnq‚e «íÞu fÌtwk Au. su 2 “Ðí Ðí ¨ ¢ x æ}æ…Ú¢ Ðæàæ}ææy}æÝ: ÜU±²æï ç±Îé : J ¨ »± ¨æ{é ¯ é Üë U „æï }ææï ÿ æmæÚ}æÐæ±ë „ }æì JJ” suðtu yu Sð™u …tu‚t™t ËkƒkÄe™u rð»tu ÿZ «Ëk„ Au ‚uðtu ™u ‚uðtu s «Ëk„ òu ¼„ðt™™t yuftkr‚f ËtÄw™u rð»tu ÚttÞ ‚tu yu Sð™u {tuût™wk îth W½tzwk ÚttÞ Au.” …Ae þwf{wr™yu …qAâwk su, “„{u ‚uðtu yt…íft¤ …zu ™u …tu‚t™t Ä{o{tkÚte ™ ¾Ëu ‚u fÞu ÷ûtýu fhe™u ytu¤¾tÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u …h{uïh™t ð[™™e ¾xf3 hnu y™u ™t™wk-{tuxwk ð[™ ÷tu…e þfu ™rn yuðe he‚™tu su™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u „{u ‚uðtu yt…íft¤ ytðu ‚tu …ý yu Ä{o Útfe …zu s ™rn, {txu su™u ð[™{tk ÿZ‚t Au ‚u™tu s Ä{o ÿZ hnu y™u ‚u™tu s ËíËk„ …ý ÿZ hnu. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 54 >>

ð[™t{]‚ 55 : ¼s™, M{hý™u ð‚o{t™™t ÿZtð™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËhe W…h rðhts‚t n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ yt„¤ Ëk‚ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™-W¥th fhtu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “Sð™u ¼s™-M{hý™tu ‚Útt ð‚o{t™™tu yuf ÿZtð fu{ * ð[. 55, ‚t. 10-2-1820, þw¢ðth 2. ¼t.3/25/ 20. 1. ¼„ðt™u …tu‚t™e «trÃ‚ {txu fnu÷t ©ðý fe‚o™trŒ 3. ¾xftu-ËtðÄt™e. ¼Âõ‚Y… Ä{o.

„.«.55-56

111

hnu‚tu ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ‚tu yþw¼ yuðt su Œuþ, ft¤, r¢Þt y™u Ëk„ ‚u™u Þtu„u fhe™u hnu‚tu ™Úte y™u ‚u ÿZtð …ý ºtý «fth™tu Au. W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c. ‚u{tk òu W¥t{ ÿZ‚t ntuÞ y™u Œuþ, ft¤, r¢Þt y™u Ëk„, yu òu yr‚ ¼qkzt ÚttÞ ‚tu ‚u W¥t{ ÿZ‚t™u …ý xt¤e ™t¾u ‚tu {æÞ{ y™u fr™c ÿZ‚t™e ‚tu þe ðt‚ fnuðe ? y™u Œuþ, ft¤, r¢Þt y™u Ëk„ yu yr‚ ¼qkzt ÚttÞ ™u ‚u{tk …ý ÿZ‚t su{ Au yu{ ™u yu{ òu hnu ‚tu yu™u …qðo™wk ¼thu ƒesƒ¤ Au ™u ¼thu …wÛÞ Au y™u Œuþ, ft¤, r¢Þtk y™u Ëk„ yr‚ …rðºt Au y™u ‚u{tk …ý òu yu™e ƒwrØ {r÷™ ÚtE òÞ Au ‚tu yu™u …qðo sL{™wk ‚Útt yt sL{™wk ftuE {tuxwk …t… Au ‚u ™zu Au, yÚtðt ftuE {tuxt ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun ÚtE „Þtu Au ‚u yu™u ™zu Au, fu{ su Œuþ, ft¤, r¢Þt y™u Ëk„ Yztk Au ‚tu …ý yu™wk yk‚h ¼qkzwk ÚtE òÞ Au. {txu nðu òu {tuxt …whw»t™e Ëuðt{tk ¾ƒzŒth ÚtE™u hnu ‚tu yu™tk …t… ƒ¤e™u ¼M{ ÚtE òÞ y™u òu yr‚ …t…e™tu Ëk„ ÚttÞ ‚tu …t…™tu ðÄthtu ÚttÞ y™u ftkEf Ëwf]‚ ntuÞ ‚u …ý ™tþ …t{u y™u {rŒht…t™™e fh™theGttu su …t‚Þtu o 1 ‚u™tk „¤t{tk ntÚt ™tk¾e™u ƒuËu y™u …Ae …h{uïh™tu ðtkf ftZu su, ‘{tÁk {™ fu{ Xuftýu htÏÞwk ™rn.’ ‚u™u ‚tu {nt{q¾o òýðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 55 >>

ð[™t{]‚ 56 : …tu÷t …týt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t {nt ðrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË Ëtks™u Ë{u ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ytÚt{ýt îth™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ÍrhÞt™ fËwkƒ÷ hUxtu ytuZâtu n‚tu ™u {tÚtu Vh‚t Auzt™tu fËwkƒe hUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u ™thtÞý ÄqLÞ fhe™u {wr™ ÍtkÍ {]Œk„ ÷E™u fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fe‚o™ ht¾tu y™u ½zef «&™-W¥th * ð[. 56, ‚t. 11-2-1820, þr™ðth.

1. ðu~Þt.

112

„.«.56

fheyu, yu{ fne™u ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu nwk «&™ …wAwk Awk su, “©ef]»ý¼„ðt™u „e‚t{tk 1 [th «fth™t ¼õ‚ fÌtt Au ‚u{tk ¿tt™e™u yrÄf fÌttu Au y™u [thu™u ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞ ‚tu Ëh¾tu Au {txu ¿tt™e ‚u fuðe he‚u rðþu»t2 Au ?” …Ae yu «&™™tu W¥th {wr™yu fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¿tt™e Au ‚u ‚tu ƒúñMðY…u ð‚uo Au y™u ¼„ðt™™tu {rn{t ÞÚttÚto…ýu òýu Au {txu yu™u ¼„ðt™™t MðY… rð™t ƒeS {™{tk ftkE ft{™t hnu‚e ™Úte y™u ƒeò su ºtý «fth™t ¼õ‚ Au ‚u™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu Au ‚tu …ý ¼„ðt™™tu {rn{t ÞÚttÚto…ýu òý‚t ™Úte ‚u {txu yu™u ¼„ðt™ rð™t ƒeS ft{™t hne òÞ Au. ‚u {txu ¿tt™e™u ƒhtƒh Út‚t ™Úte. ‚u ËtÁ ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™ rð™t ƒeS ftuE ò‚™e ft{™t hnu yu {tuxe ¾tux Au y™u su™u ftuE ò‚™e ðtË™t ™ ntuÞ y™u ‚eðú ðihtøÞðt™ ntuÞ y™u òu ‚u ðihtøÞ™u Þtu„u ynkfthu Þwõ‚ ð‚uo ‚tu yu …ý yu™u rð»tu {tuxe ¾tux Au yÚtðt yíÞk‚ ytí{¿tt™™wk ƒ¤ ntuÞ yÚtðt ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ ¼Âõ‚™wk ƒ¤ ntuÞ y™u ‚u™t {t™™u Þtu„u fhe™u òu „heƒ nrh¼õ‚™u ™{tÞ ™rn yÚtðt ‚u™e yt„¤ Œe™ð[™ ƒtu÷tÞ ™rn ‚tu yu …ý yu™u rð»tu {tuxe ¾tux Au. ‚u ¾tuxâu fhe™u yu nrh¼õ‚™wk yk„ ð]rØ™u ™ …t{u. suBt Ë÷tx fqðtu ¾tuŒ‚tu ntuÞ y™u òu nuXu …týtu …tu÷tu ƒtu÷u ‚tu Ë÷tx yu{ fnu su, ‘…týe ½ýwk Útþu’ y™u òu W…hÚte hýf‚tu ntuÞ ™u {tkne ft…u íÞthu yÂø™ Íhu ‚tu Ë÷tx yu{ fnu su, ‘fqðt{tk …týe Útþu ‚tu yÄto ftuþ™wk fu …t ftuþ™wk Útþu …ý ðÄw ™rn ÚttÞ’ ‚u{ ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚u™t {t™{tk su yxkx hnu ‚tu yu {tuxtu fnuðtÞ …ý suðwk yÄto ftuþ™wk fu …t ftuþ™wk …týe ÚtÞwk yuðtu {tuxtu ÚttÞ …ý suðt r™{to™e ¼õ‚{tk {tuxt „wý ytðu ‚uðt {tuxt „wý yu{tk ™ ytðu. {txu su™u ¼„ðt™™u «ËL™ fhðt ntuÞ ‚u™u ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ‚Útt ƒeò ftuE ©uc „wý ntuÞ ‚u™u yr¼{t™u fhe™u ¼„ðt™™tu s yuf ŒtË òýe™u, ¼„tð™™u 1. ¥æ„æïü ç…¿ææ¨éÚƒæüƒèü ¿ææÝè ™ |æÚ„¯ü|æ ! „ï¯æ¢ ¿ææÝè çÝy²²é v „ »ÜU|æçQU<±çàæc²„ï yÚto :- yt‚o, …t{ðt™e EåAtðt¤tu y™u ¼„ðt™™u s …h{ (yi ï Þo { tk Ú te ¼ú ü ÚtÞu ÷ tu y™u VheÚte ‚u ™ u «tÃÞ {t™™thtu) yt [th «fth™t ¼õ‚ fÌtt …t{ðt™e EåAtðt¤tu) rs¿ttËw, («f]r‚ Útfe Au; ‚u{t r™»ft{¼õ‚ ntuðtÚte ¿tt™e ©uc Au. rð÷ûtý ytí{Y…™u …t{ðt™e EåAtðt¤tu ) 2. yuf¼Âõ‚íðY… „wýÚte ©uc…ýwk „e‚t{tk fÌtwk Au yÚttoÚteo (yiïÞo «tÃ‚ ÚtÞwk ™Úte {txu ‚u™u …t{ðt™e ‚u{tk þwk fthý Au ? EåAtðt¤tu ) y™u ¿tt™e (ytí{MðY…™u

„.«.56

113

yxkx Útðwk ™rn. ‚tu yu …whw»t™t ÓŒÞ™u rð»tu «fx «{tý yuðt su ©ef]»ý™thtÞý ‚u «ËL™ ÚtE™u r™ðtË fhe™u hnu Au. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ‚Útt ƒeò su þw¼ „wý ‚u™u Þtu„u fhe™u {t™ ytðu ‚u {t™™u fÞt W…tÞu fhe™u xt¤ðwk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™wk {tntíBÞ òýe™u …tu‚u Œunu fhe™u ‚u{™u ™{Mfth fhu ‚Útt ‚u{™e Ëuðt[tfhe fhu y™u òu niÞt{tk {t™™tu ËkfÕ… ÚttÞ ‚tu ‚u™u ytu¤¾u y™u rð[th™wk ƒ¤ ht¾u ‚tu {t™ x¤e òÞ y™u yr‚þÞ «u{÷ûtýt ¼Âõ‚ ntuÞ y™u ‚u ¼Âõ‚yu fhe™u ¼„ðt™ ‚u™u ð~t ð‚o‚t ntuÞ y™u òu ‚u ¼Âõ‚™wk ¼õ‚™t ÓŒÞ{tk {t™ ytðu ‚tu …ý yu™u yr‚ ¾tux Au y™u ytí{¿tt™™wk {t™ ntuÞ yÚtðt ðihtøÞ™wk {t™ ntuÞ …ý ‚u yr¼{t™ ‚tu Œuntí{ƒwrØ™u s ÿZ fhtðu, {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ftuE «fthu yr¼{t™ ht¾ðwk ™rn, yu s ¼„ðt™™u htS fÞto™tu W…tÞ Au y™u yk‚ÿorü ðt¤t su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u òu ‚…tËe™u …tu‚t™t ÓŒÞ Ët{wk swðu ‚tu ßÞthu ÷„thu {t™ ytð‚wk nþu íÞthu ÓŒÞ{tk hne su ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u™e ™sh fhze Œu¾t‚e nþu y™u ßÞthu r™{to™e…ýu ð‚to‚wk nþu íÞthu …tu‚t™t ÓŒÞ{tk hne su ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u™e ÿrü yr‚ «ËL™ sýt‚e nþu; {txu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u rð[th™wk ƒ¤ ht¾e™u ftuE «fth™wk {t™ WŒÞ Útðt Œuðwk ™nª y™u òu {t™ Ërn‚ ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ntuÞ ‚tu su{ Ëtu™wk ntuÞ y™u ‚u{tk ¼u„ ¼¤u íÞthu ‚u Ëtu™wk …™hð÷wk fnuðtÞ y™u ‚uÚte ðÄ‚tu ¼u„ ¼¤u ‚tu ƒthð÷wk fnuðtÞ y™u ‚uÚte ðÄ‚tu ¼u„ ¼¤u ‚tu ytXð÷wk fnuðtÞ, ‚u{ yu ¼õ‚™u ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚{tk su{ su{ ynkfth™tu ¼u„ ¼¤‚tu ytðu ‚u{ ‚u{ yu ºtýu ytuAtk Út‚tk òÞ Au, {txu {t™ hrn‚ su ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚u ‚tu Ëtu¤ð÷tk Ëtu™tk suðtk Au y™u {t™ Ërn‚ ntuÞ ‚u W…hÚte ‚tu yu™u ½ýtu þtu¼tzu …ýu yu™t yk‚h{tk ÍtÍwk ƒ¤ ntuÞ ™rn. íÞtk ÿütk‚ Au su{ ‘…[tþ ftuxe Þtus™ …]Úðe ‚u Ë{wÿ, …ðo‚ y™u Ëðo ¼q‚-«trý{tºt, ‚u™tu ytÄth Au {txu ½ýe ƒ¤ðt™ sýtÞ Au y™u ‚u Útfe s¤ ð¤e ½ýwk ƒ¤ðt™T sýtÞ Au, su s¤™u rð»tu …]Úðe Atýt™e …uXu ‚hu Au y™u s¤Útfe ‚us{tk ½ýwk ƒ¤ sýtÞ Au y™u ‚us Útfe ðtÞw{tk ½ýwk ƒ¤ sýtÞ Au. y™u ytftþ™wk ‚tu ftkE ƒ¤ sýt‚wk ™Úte …ý ytftþ ËðoÚte ƒ¤ðt™T Au, ftk su yu [thu™tu

114

„.«.56

ytftþ ytÄthY… Au.’ ‚u{ {t™ hrn‚ su yu ¼õ‚™tk ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚u ytftþ Ëh¾tk ƒ¤ðt™T Au. {txu W…hÚte ‚tu sýtÞ ™rn, …ý r™{to™e ¼õ‚ ‚u ËðoÚte ©uc Au y™u su{ ƒt¤f ntuÞ ‚u rŒðË ftkE {t™™tu ½txËkfÕ… ntuÞ ™rn ‚u{s ËtÄw™u ‚tu „{u ‚ux÷e …qò «r‚ct Út‚e ntuÞ …ý ƒt¤f™e …uXu {t™ hrn‚ ð‚oðwk.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u «tý ‚Útt ò„ú‚, MðÃ™ y™u Ëw»twrÃ‚ yu ºtý yðMÚtt ‚Útt MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý yu ºtý þheh; yu Ëðo Útfe Sð™wk MðY… LÞtÁk Au yuðwk ËíËk„{tkÚte Ëtk¼¤e™u ÿZ r™ùÞ fÞtuo Au ‚tu …ý ErLÿÞtu yk‚:fhýtrŒf ¼u¤tu ¼¤e™u Ëw¾Y… yuðtu su Sðtí{t ‚u …h{tí{t™wk ¼s™-M{hý fh‚tu Útftu ËkfÕ…™u Þtu„u fhe™u Œw:¾eÞtu fu{ ÚtE òÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,1k “fux÷tf rËØ ÚttÞ Au ™u fux÷tf Ëðo¿t2 ÚttÞ Au ™u fux÷tf Œuð‚t ÚttÞ Au EíÞtrŒf y™k‚ «fth™e {tux… …t{u Au ‚Útt …h{…Œ™u …t{u Au. yu Ëðo ¼„ðt™™e W…tË™t™u ƒ¤u …t{u Au …ý W…tË™t rð™t ftuE ðt‚ rËØ Út‚e ™Úte, {txu þtMºt{tkÚte ytí{t-y™tí{t™e3 rð„‚ Ë{S™u yÚtðt ftuEf {tuxt Ëk‚™t {w¾Úte ðt‚ Ëtk¼¤e™u òýu su, ‘nwk ytí{ty™tí{t™e rð„r‚ fhe ÷ô.’ yu{ rð„r‚ Út‚e ™Úte, yu ‚tu yu Sð™u sux÷e …tu‚t™t EüŒuð su …h{uïh, ‚u™u rð»tu r™ct ntuÞ ‚ux÷tu s ytí{ty™tí{t™tu rððuf ÚttÞ Au …ý EüŒuð™t ƒ¤ rð™t ‚tu ftuE ËtÄ™rËØ Út‚tk ™Úte y™u su™u „tur…ytu™t suðe «u{÷ûtýt ¼Âõ‚ Au ‚u™u ‚tu Ëðuo ËtÄ™ Ëk…qýo ÚtÞtk Au y™u su™u yuðtu «u{ ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™tu {rn{t Ë{sðtu su, ¼„ðt™ ‚tu „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe…, ƒúñ{ntu÷ ‚u™t …r‚ Au y™u {™w»Þ suðt sýtÞ Au ‚u ‚tu ¼õ‚™t Ëw¾™u yÚtuo sýtÞ Au …ý yu™e {qŠ‚ Au ‚u „tu÷tuftrŒf su …tu‚t™tk Ät{ ‚u™u rð»tu yuf yuf ™¾{tk fturx fturx ËqÞo™t «ftþu Þwõ‚ sýtÞ Au y™u {íÞo÷tuf™u rð»tu ‚tu yu ¼„ðt™™e {™w»Þ Ëuðt fhu Au ™u Œeðtu fhu íÞthu yu™u yt„¤ «ftþ ÚttÞ Au …ý yu ‚tu ËqÞo-[kÿtrŒf Ëðo™u «ftþ™t Œt‚t Au y™u „tu÷tuftrŒf su Ät{ Au 1. ¼„ðt™™t {tntíBÞ¿tt™Úte W…tË™t™wk ƒ¤ ð]ÂØ Ë{„ú Œw:¾™tu ™tþ ÚttÞ Au, ytx÷tu ‚tí…ÞtoÚto Au ‚u™u rððu[™ fhe fnu Au. …t{u Au. W…tË™t™wk ƒ¤ ðÄðtÚte ¿tt™r™ct fu su ºtý ŒunÚte rð÷ûtý ytí{MðY…™t rð[thY… 2. Wí…¥ÞtrŒf™u òý™tht. Au ‚u™e …rh…õð‚t ÚttÞ Au, ‚u ÚtðtÚte Œirnf 3. Œun y™u ytí{t

„.«.56-57

115

‚u™u rð»tu ‚tu htrÄft, ÷û{e ytrŒf su …tu‚t™t ¼õ‚ Au ‚u{ýu r™hk‚h ËuÔÞt yuðt yu ¼„ðt™ Au y™u ßÞthu ƒúñtkztu™tu «÷Þ ÚtE òÞ Au íÞthu yt «„x ¼„ðt™T Au ‚u s yuf hnu Au y™u …Ae Ë]rü h[ðt™u Ë{u …ý «f]r‚-…wY»t îthu fhe™u y™k‚fturx ƒúñtkztu™u yus ¼„ðt™ W…òðu Au, yuðe he‚u ¼„ðt™™tu {rn{t rð[thðtu yus ytí{t-y™tí{t™t rððuf™wk fthý Au y™u sux÷e yu ¼õ‚™u ¼„ðt™™t {tntíBÞu Ërn‚ ¼„ðt™™u rð»tu r™ct Au ‚ux÷tu s yu ¼f‚™t ÓŒÞ{tk ðihtøÞ ytðu Au, {txu ƒeòk ËtÄ™™t ƒ¤™u ‚S™u yuf÷wk ¼„ðt™™e W…tË™t™wk ƒ¤ ht¾ðwk y™u su yuðtu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, ‘„{u ‚uðtu …t…e ntuÞ ™u yk‚Ë{u òu ‚u™u ‘Mðtr{™thtÞý’ yuðt ™t{™wk Wå[thý ÚttÞ ‚tu ‚u Ëðo …t… Útfe Aqxe™u ƒúñ{ntu÷™u rð»tu r™ðtË fhu. ‚tu su yu ¼„ðt™™tu ytr©‚ ntuÞ ‚u yu ¼„ðt™™t Ät{™u …t{u yu{tk þtu ËkþÞ Au?’ yu{ {tntíBÞ Ë{su, ‚u ËtÁ su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™e W…tË™t™wk ƒ¤ ËíËk„ fhe™u rŒðËu rŒðËu ð]rØ …{tzðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 56 >>

ð[™t{]‚ 57 : yËtÄthý {tuût™wk fthý

Index

*Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ËwrŒ 2-rî‚eÞt™u rŒðË ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ËtÄw™e òÞ„t™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u «&™ W¥th-fh‚tk ytðzu ‚u yuf yuf «&™ …qAtu.” …Ae {wõ‚t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts! {tuût™wk yËtÄthý fthý ‚u þwk Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ y™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òýðwk; yu ƒu yËtÄthý1 {tuût™t nu‚w Au. …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™u rð»tu su M™un ‚u™wk þwk Y… Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “M™un™wk Y… ‚tu yu Au * ð[. 57, ‚the¾ : 15-2-1820, ƒwÄðth.

1. ¼Âõ‚îtht.

116

„.«.57-58

su, M™un{tk ftuE ò‚™tu rð[th ™ òuEyu y™u ßÞthu su „wý rð[the™u M™un fhu ‚u ‚tu ßÞthu yð„wý Œu¾u íÞthu ‚u™tu M™un ítwxe òÞ, {txu nu‚ ‚tu su{ ÚtÞwk ntuÞ ‚u{ ™u ‚u{ hnuðt Œuðwk …ý rð[th fhe™u ðthu ðthu MÚtt…™WíÚtt…™ fhðwk ™rn, ™u {qZ…ýu ¼„ðt™™u rð»tu nu‚ fhðwk y™u su „wý™u rð[the™u nu‚ fhu ‚u nu‚™tu rðïtË ™rn, {txu nu‚ ‚tu su{ Œun™tk ËkƒkÄe Ëk½tÚtu Au ‚uðwk ¼„ðt™™u rð»tu nu‚ fhðwk y™u yu nu‚™u {qZ…ýt™wk nu‚ fneyu y™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òýe™u su nu‚ ÚttÞ Au ‚u ‚tu ƒeS s 1 he‚™wk Au yu{ òýðwk.” …Ae rþðt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ËíËk„{tk hnuðt™tu ¾… Au ‚tu …ý ftuEf yÞtuøÞ Mð¼tð Au ‚u fu{ x¤‚tu ™Útª ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su Mð¼tð ËíËk„{tk yk‚htÞ fh‚tu ntuÞ ‚u W…h su™u y¼tð ™ ytðu íÞtk ËwÄe yu™u õÞtk ËíËk„™tu …qhtu ¾… Au? y™u ‚u Mð¼tð™u …ý õÞtk …qhtu þºtw òÛÞtu Au ? íÞtk ÿütk‚ Au su{ ‘ftuEf …wY»t yt…ýtu r{ºt ntuÞ ™u ‚u s …whw»tu yt…ý ¼tE™u {the ™tÏÞtu ntuÞ ‚tu …Ae ‚u ËtÚtu r{ºt…ýwk ™ hnu y™u ‚u™wk {tÚtwk ft…ðt™u ‚iÞth ÚttÞ; ftk su r{ºt fh‚tk ¼tE™tu ËkƒkÄ yrÄf Au. ‚u{ òu yu™u …tu‚t™tu Mð¼tð ð‚o{t™{tk ¼k„ …ztðe™u ËíËk„{tkÚte rð{w¾ fhu yuðtu Au ™u ‚tu …ý yu™e W…h ðih¼tð ytð‚tu ™Úte y™u ‚u Mð¼tð W…h heË [z‚e ™Úte ‚tu yu™u ËíËk„{tk …qÁk nu‚ ™Úte y™u òu suðwk ¼tE{tk nu‚ {™w»Þ™u Au ‚uðwk òu ËíËk„ W…h nu‚ ntuÞ ‚tu ¼qkzt Mð¼tð™u ‚íft¤ xt¤e ™t¾u, þt {txu su Sð ‚tu yr‚ Ë{Úto Au ; fu{ su {™ y™u ErLÿÞtu yu Ëðuo ‚tu ûtuºt Au y™u Sð ‚tu yu™tu ûtuºt¿t Au {txu su fhu ‚u ÚttÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 57 >>

ð[™t{]‚ 58 : Œun, fwË„ k ™u …qðË o Mk fth™wk , {tuxt™u òýu ‚uðtu ÚttÞ Index *Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ËwrŒ 5 …k[{e™u rŒðË ËkæÞt yth‚e™u Ë{u

Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk su * ð[. 58, ‚t. 18-2-1820, þr™ðth. 1. «r‚rŒ™ ð]ÂØ …t{e™u, ËwáZ ÚtE™u, ¼„ðt™™tk

{™w»Þ[rhºt™u òuE™u …ý õÞthuÞ …ý ûteý ™rn Út™tÁk {txu Ëtnrsf™e y…uûttyu W¥t{ Au.

„.«.58

117

…h{nkË™e òÞ„t íÞtk rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo Ätu¤tk ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™ fhtu, …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ßÞthu ¼s™-M{hý fhðt ƒuËu íÞthu ¼„ðt™™t ¼õ‚™t yk‚h{tk hòu„wý, ‚{tu„wý™t ðu„1 ytðu íÞthu ¼s™ M{hý™wk Ëw¾ ytð‚wk ™Úte, ‚u yu „wý™t ðu„ fu{ x¤u ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu „wý™e «ð]r¥t™t fthý ‚tu Œun 2, fwËk„ y™u …qðoËkMfth3 yu ºtý Au. ‚u{tk Œun™u Þtu„u fhe™u su „wý «ðíÞto ntuÞ ‚u ‚tu ytí{ty™tí{t™t rð[thu fhe™u x¤e òÞ Au y™u fwËk„u fhe™u «ðíÞto ntuÞ ‚u Ëk‚™u Ëk„u fhe™u x¤u Au. y™u su hòu„wý, ‚{tu„wý™t ðu„ yu ƒuÞu fhe™u …ý ™ x¤u ‚u ‚tu ftuEf …qðo™t ¼qkzt ËkMfth™u Þtu„u fhe™u Au, {txu yu x¤ðt ½ýt fXý Au.” …Ae yt™kŒt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “…qðo™t ËkMfth {r÷™ ntuÞ ‚u fu{ x¤u ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yr‚þÞ su {tuxt …wY»t ntuÞ ‚u™tu su W…h htS…tu ÚttÞ ‚u™t „{u ‚uðt {r÷™ ËkMfth ntuÞ ‚u ™tþ …t{u y™u {tuxt …whw»t™tu htS…tu ÚtÞtu ntuÞ ‚tu htkf ntuÞ ‚u htò ÚttÞ y™u „{u ‚uðtk ¼qkzt «thçÄ ntuÞ ‚tu Yztk ÚttÞ y™u „{u ‚uðwk ‚u™u {tÚtu rðÎ™ ytð™tÁk ntuÞ ‚u ™tþ ÚtE òÞ.” …Ae ð¤e yt™kŒt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “þtu W…tÞ fhu ‚tu {tuxt …wY»t htS ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«Út{ ‚tu {tuxt Ëk‚ ËtÚtu r™»f…x…ýu ð‚uo y™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËh, ytþt, ‚]»ýt, ynkfth y™u E»Þto; yu Ëðo™tu íÞt„ fhu y™u Ëk‚™tu „w÷t{ ÚtE™u hnu ™u yk‚h{tk {t™ xéÞu ¼tðu hnu …ý Œunu fhe™u Ëðuo™u ™{‚tu hnu, ‚tu yu™e W…h {tuxt Ëk‚ htS ÚttÞ Au.” …Ae {nt™w¼tðt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ËíËk„{tk hnu‚u Útfu sux÷t yð„wý ntuÞ ‚u Ëðuo ™tþ …t{e òÞ y™u rŒ™rŒ™ «íÞu ¼„ðt™™e 1. ht„ {tun ð„uhu. 2. ŒuntæÞtË.

3. …qðosL{{tk fhu÷t f{o™tu ËkMfth.

118

„.«.58-59

¼Âõ‚ ð]rØ …t{‚e òÞ yu™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tuxt …whw»t™tu su{ su{ „wý „úný fh‚tu òÞ ‚u{ ‚u{ yu™e ¼Âõ‚ ð]rØ …t{‚e òÞ; y™u yr‚þÞ su {tuxt ntuÞ ‚u™u òu yr‚þÞ r™»ft{e òýu ‚tu …tu‚u fq‚ht suðtu ft{e ntuÞ ‚u r™»ft{e ÚttÞ; y™u òu {tuxt …whw»t™u rð»tu ft{e…ýt™tu Œtu»t …hXu ‚tu „{u ‚uðtu r™»ft{e ntuÞ ‚tu …ý yr‚þÞ ft{e ÚttÞ y™u {tuxt™u rð»tu ¢tuÄe-÷tu¼e…ýwk …hXu ‚tu …tu‚u ¢tuÄe ÷tu¼e ÚttÞ; y™u òu {tuxt …whw»t™u yr‚þÞ r™»ft{e, r™÷tuo¼e, r™:MðtŒe, r™{to™e, r™:M™une Ë{su ‚tu …tu‚u …ý yu Ëðo rðfthÚte hrn‚ ÚtE òÞ y™u …tftu nrh¼õ‚ ÚttÞ. ‚u …tft nrh¼õ‚™wk þwk ÷ûtý Au ? ‚tu, Ëtht su þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu …k[rð»tÞ; ‚u™tu su{ Œw:¾ŒtÞf ðM‚w™tu Ënusu y¼tð hnu Au ‚u{ su™u Ënusu y¼tð hnu Au y™u yuf …h{uïh™t MðY…™u rð»tu y[¤ r™ct ð‚uo Au ‚u™u …tftu nrh¼õ‚ òýðtu. ‚u yuðtu …tftu nrh¼õ‚ ÚtÞt™tu ‚tu yus W…tÞ Au su, …h{uïh™t ŒtË™tu „w÷t{ ÚtE™u hnu y™u yu{ òýu su, ‘yu Ëðo ¼õ‚ {tuxt Au ™u nwk ‚tu ËðoÚte LÞq™ Awk. yu{ òýe™u nrh¼õ‚™tu ŒtËt™wŒtË ÚtE hnu y™u yuðe he‚u su ð‚uo ‚u™t Ëðo rðfth ™tþ …t{u y™u ‚u™u rŒðËu rŒðËu ¿tt™, ðihtøÞ, ¼Âõ‚ ytrŒf su þw¼„wý ‚u ð]rØ …t{‚t òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 58 >>

ð[™t{]‚ 59 : yËtÄthý M™un™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ËwrŒ 14 [‚wŒoþe™u rŒðË ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {tÚtu nehftuh™wk Ätu¤wk Ätur‚Þwk ƒtkæÞwk n‚wk ™u ÷÷tx™u rð»tu [kŒ™™e y[to rðhts{t™ n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™-W¥th fhtu.” …Ae {wõ‚t™kŒ * ð[. 59, ‚t. 27-2-1820, Ëtu{ðth.

„.«.59

119

Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™u rð»tu yËtÄthý «u{ ÚttÞ ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu ¼„ðt™™tu rðïtË ntuÞ su, ‘yt {™u {éGtt Au ‚u r™ùÞ s ¼„ðt™ Au’ ‚Útt ytÂM‚f…ýwk ntuÞ ‚Útt ¼„ðt™™tk su yiïÞo ‚u™u òýu su, ‘yt ¼„ðt™ Au ‚u ƒúñ{ntu÷, „tu÷tuf, ïu‚îe… yu ytrŒf Ëðuo Ät{™t …r‚ Au ‚Útt y™k‚fturx ƒúñtkz™t …r‚ Au ‚Útt Ëðo™t f‚to Au y™u …whw»t, ft¤, f{o, {tÞt, ºtý „wý, [tuðeþ ‚¥ð, ƒúñtrŒf Œuð yu ftuE™u yt ƒúñtkz™t f‚to1 òýu ™rn, yuf ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{™u s f‚to2 òýu y™u Ëðo™t yk‚Þto{e òýu.’ yuðe he‚™e Ë{sýu Ërn‚ su «íÞût ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu r™ùÞ ‚u s …h{uïh™u rð»tu yËtÄthý M™un™wk fthý Au.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yuðtu ¼„ðt™™tu {rn{t …ý òý‚tu ntuÞ y™u yËtÄthý nu‚ ™ ÚttÞ ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu yu ¼„ðt™™tu ytðtu {rn{t òýu Au ‚tu yu™u ¼„ðt™™u rð»tu yËtÄthý nu‚ Au …ý yu òý‚tu ™Úte, ‘su{ n™w{t™S{tk y…th ƒ¤3 n‚wk …ý ftuEf™t4 sýtÔÞt rð™t sýtýwk ™rn’ y™u ‘su{ «÷kƒtËwh ƒ÷ŒuðS™u ÷E™u [tÕÞtu íÞthu …tu‚t{tk ƒ¤ 5 ‚tu y…th n‚wk …ý …tu‚u òý‚t ™ n‚t. …Ae ßÞthu6 ytftþðtýeyu fÌtwk íÞthu òÛÞwk.’ ‚uðe he‚u yu ¼õ‚™u ¼„ðt™™u rð»tu yËtÄthý «er‚ ‚tu Au7 …ý sýt‚e ™Úte.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yu «er‚™t ƒ¤™u sýtÞt™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ËíËk„ y™u ËíþtMºt™wk ©ðý fh‚u Ë{u yu™u ¼„ðt™™u rð»tu yËtÄthý «er‚ Au ‚u sýtE ytðu Au.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “Œuþ, ft¤ y™u r¢Þt ‚u ¼qkzt ÚttÞ yÚtðt ¼÷tk ÚttÞ ‚u™wk fthý ‚u Ëk„ Au fu ftuE ƒeòu Au ?” Ý …ËÐç¨ JJ” EíÞtrŒ ð[™tuÚte fnu÷wk òýðwk. 1. Mð‚kºt…ýu. 5. «÷kƒtËwh™u nýðt™wk. 2. Mð‚kºtf‚to. 6. ¼„ðt™u - ©ef]»ý¼„ðt™u ƒ¤ŒuðS™u ‚u{™wk 3. Ë{wÿ WÕ÷k½™ fhðt™wk. §ç„ ¨¢ S }ææçÚ„æï ƒ¤ sýtÔÞwk ‚u rð»ýw…whtý{tk -§ç„ 4. òkƒðt™™t. òkƒðt™u n™w{t™S™u ‚u{™wk ƒ¤ ç±Ðí Üë U c‡æï Ý ¨é } æãæy}æÝæ J ç±ãS² ÐèÇ²æ}ææ¨ ÐíH}Ïæ¢ “…æÏæ¢ ± æ‹¨}æé Î èÿ²ñ ± ¢ sýtÔÞwk ‚u ht{tÞý{tk ÏæH±æÝì ÏæH: JJ EíÞL‚ ð[™tuÚte sýtðu÷wk òýðwk. ãÝé } æ‹„}æƒæÏæí ± è„ J ±èÚ±æÝÚ ! Hæï Ü US² ¨±üàææS~æç±Îæ¢ ±Ú ! „ëc‡æè}æïÜUæ‹„}ææçŸæy² ãÝé}æç‹ÜU¢ 7. ftuEf ¼õ‚™t sýtÔÞt rð™t.

120

„.«.59-60

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œuþ ‚tu …]Úðe fnuðtÞ ‚u Ëðuo Xuftýu Ëh¾tu Au y™u ft¤ …ý Ëh¾tu Au …ý yr‚þÞ su {tuxt Ë{Úto …wY»t ntuÞ ‚u su Œuþ{tk hnu‚t ntuÞ; ‚u™u «‚t…u fhe™u ¼qkztu Œuþ ntuÞ, ¼qkztu ft¤ ntuÞ, ¼qkze r¢Þt ntuÞ, ‚u Ëðuo Ëthtk ÚtE òÞ Au. y™u yr‚þÞ ¼qkzt …t…e …wY»t su Œuþ{tk hnu‚t ntuÞ, ‚u™u Þtu„u fhe™u Ëthtu Œuþ ™u Ëthe r¢Þt ™u Ëthtu ft¤ ntuÞ ‚u …ý ¼qkzt ÚtE òÞ Au. {txu þw¼ ™u yþw¼ yuðt su Œuþ, ft¤ ™u r¢Þt ‚u™tk nu‚w ‚tu …wY»t Au. ‚u …wY»t òu yr‚þÞ Ë{Úto ntuÞ ‚tu Ëðo …]Úðe{tk Œuþ, ft¤ ™u r¢Þt ‚u …tu‚t™t Mð¼tð «{týu «ð‚toðu ™u ‚uÚte Q‚h‚tu ntuÞ ‚tu yuf Œuþ{tk «ð‚toðu ™u ‚uÚte Q‚h‚tu ntuÞ ‚tu yuf „t{{tk «ð‚toðu ™u ‚uÚte Q‚h‚tu ntuÞ ‚tu yuf V¤e ‚Útt yuf …tu‚t™wk ½h ‚u{tk «ð‚toðu. yuðe he‚u yu þw¼-yþw¼ su Œuþ, ft¤ ™u r¢Þt ‚u™t nu‚w ‚tu þw¼ ™u yþw¼ yu ƒu «fth™t …wY»t Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 59 >>

ð[™t{]‚ 60 : yuftkr‚f Ä{o …téÞt™wk - ðtË™t xtéÞt™wk Index

*Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ðŒ 1 «r‚…Œt™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …h{nkË™e òÞ„t™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e ™u ‚u …t½™u rð»tu Ätu¤tk …w»…™t ‚tuht rðhtò{t™ n‚t ™u fkX{tk Ätu¤t …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðo ËtÄ™ fh‚tk ðtË™t xt¤ðe yu ËtÄ™ {tuxwk Au. ‚u ðtË™t xt¤ðt™e yu{ rð„r‚ Au su þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu su …k[rð»tÞ ‚u™u rð»tu sux÷e …tu‚t™u ‚]»ýt ntuÞ ‚u™tu rð[th fhðtu su {thu sux÷e ¼„ðt™™u rð»tu ðtË™t Au ‚ux÷e s s„‚™u rð»tu Au fu ytuAe ðÄw Au ? ‚u™e …heûtt fhðe ™u sux÷e ¼„ðtLt™e ðt‚ Ëtk¼¤ðt{tk ©tuºt ErLÿÞ ÷tu¼t‚e ntuÞ ‚ux÷e s s„‚™e ðt‚ Ëtk¼¤ðt{tk ÷tu¼t‚e ntuÞ ‚tu yu{ òýðwk su, ‘¼„ðt™{tk ™u s„‚{tk ƒhtuƒh ðtË™t * ð[. 60, ‚the¾ : 29-2-1820, ƒwÄðth.

„.«.60

121

Au.’ yuðe s he‚u M…þo, Y…, hË y™u „kÄ; yu Ëðuo rð»tÞ™tu ‚…tË fhðtu y™u ßÞthu yuðe he‚u ‚…tË fh‚tu fh‚tu s„‚™e ðtË™t™u ½xtz‚tu òÞ y™u ¼„ðt™™e ðtË™t™u ðÄth‚tu òÞ ‚uýu fhe™u yu™u …k[rð»tÞ™u rð»tu Ë{ƒwrØ ÚtE òÞ Au; ™u Ë{ƒwrØ ÚtÞt …Ae ®™Œt ™u M‚wr‚ Ëh¾tk ÷t„u y™u Ëthtu M…þo ™u ¼qkztu M…þo Ëh¾tu ÷t„u; ‚u{ s Ëthwk Y… ™u ¼qkzwk Y… ‚Útt ƒt¤, Þwðt™ ™u ð]Ø yuðe su Mºteytu ‚Útt f[htu ™u fk[™ yu Ëðuo Ëh¾wk ¼tËu; ‚u{ s Ëtht ™u ¼qkzt su hË ™u „kÄ ‚u …ý Ëh¾t ¼tËu. yuðe he‚u Mðt¼trðf…ýu ð‚toÞ íÞthu òýeyu su ðtË™t S‚týe. y™u ðtË™t hrn‚ ð‚oðwk yu yuftkr‚f™tu Ä{o Au. y™u ðtË™t shtf hne òÞ ‚tu Ë{trÄðt¤tu ntuÞ y™u ™tze «tý ‚ýt‚tk ntuÞ ‚tuÞ …ý ðtË™t Ë{trÄ{tkÚte …tAtu ¾U[e ÷tðu Au, {txu ðtË™t xt¤u ‚us yuftkr‚f ¼õ‚ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e yu …qAâwk su, “ðtË™t xtéÞt™tu þtu W…tÞ 1 Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu ytí{r™ct™e ÿZ‚t òuEyu y™u ƒeswk …k[rð»tÞ™wk ‚wåA…ýwk òÛÞwk òuEyu y™u ºteswk ¼„ðt™™wk yr‚þÞ {tntíBÞ òÛÞwk òuEyu su, ‘¼„ðt™ ðifwkX, „tu÷tuf, ƒúñ{ntu÷ yu Ëðuo Ät{™t …r‚ Au. {txu yuðt ¼„ðt™™u …t{e™u ‚wåA rð»tÞ™t Ëw¾{tk nwk þwk «er‚ ht¾wk ?’ yuðe he‚u ¼„ðt™™t {rn{t™tu rð[th fhu. y™u ð¤e yu{ rð[th fhu su, ‘¼„ðt™™u ¼s‚t Útft …ý òu ftuEf ¾tux hne sþu ™u fŒtr… òu ¼„ðt™™t Ät{{tk ™rn sðtÞ ™u ELÿ÷tuf ‚Útt ƒúñ÷tuf™u1 rð»tu ¼„ðt™ {qfþu ‚tu …ý yt ÷tuf™tk fh‚tk ‚tu íÞtk fturx „ýtk ðÄw Ëw¾ Au.’ yuðtu rð[th fhe™u …ý yt ËkËth™t ‚wåA Ëw¾Útfe ðtË™tyu hrn‚ Útðwk y™u yuðe he‚u ¼„ðt™™tu {rn{t òýe™u ðtË™tyu hrn‚ ÚttÞ Au, íÞth …Ae yu™u yu{ sýtÞ Au su, ‘{thu ftuE ft¤u ðtË™t n‚e s ™rn y™u yu ‚tu {™u ð[{tk ftkEf ¼ú{ suðwk ÚtÞwk n‚wk; …ý nwk ‚tu ËŒt ðtË™tyu hrn‚ Awk’ yuðwk ¼tËu Au. y™u ytðe he‚™tu su yuftkr‚f Ä{o ‚u ‚tu su yuðt r™ðtoËr™f …wY»t ntuÞ y™u su™u ¼„ðt™™u rð»tu ÂMÚtr‚ ÚtE ntuÞ ‚u™u ð[™u fhe™u s …{tÞ …ý „úkÚt{tk ÷¾e htÏÞtu ntuÞ ‚uýu fhe™u ™Úte 1. {wÏÞ.

2. ƒúñtS™t ÷tuf{tk.

122

„.«.60-61

…{t‚tu. y™u ftuEf Ëtk¼¤e™u ‚uðe ™u ‚uðe ðt‚ fnuðt òÞ ‚tu fnu‚tk …ý ytðzu ™rn, {txu su™u yuftkr‚f™t Ä{o{tk ÂMÚtr‚ ÚtE ntuÞ ‚u Útfe s yuftkr‚f™tu Ä{o …{tÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 60 >>

ð[™t{]‚ 61 : ƒr¤ htò™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ðrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ Õtªƒzt™t ð]ût™u nuXu ytuxt™u rð»tu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t. ™u nehftuh™wk ïu‚ Ätur‚Þwk {M‚fu ƒtkæÞwk n‚wk ™u ïu‚ …Auze ytuZe n‚e ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u fkX{tk ïu‚ …w»…™t nth Äthý fÞto n‚t ™u ïu‚ …w»…™t ‚tuht …t½{tk ztƒe ftuhu ÷xf‚t n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼ ‚Útt ¼Þ yu{™u Þtu„u fhe™u …ý Äehs z„u ™rn ‚u™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nwk Œun ™rn, nwk ‚tu ŒunÚte ™tu¾tu ™u Ëðuo™tu òý™thtu yuðtu su ytí{t ‚u Awk. yuðe su ytí{r™ct1 ‚u ßÞthu yr‚þÞ ÿZ ÚttÞ íÞthu ftuE he‚u fhe™u Äehs z„u ™rn y™u ytí{r™ct rð™t ƒeò y™uf W…tÞ fhu ‚tu …ý Äehs hnu ™rn.” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su ytí{r™ct ntuÞ ‚u yk‚Ë{u fux÷e ËntÞ fhu Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ ™Œe ‚hðe ntuÞ íÞtk ‚tu su™u ‚h‚tk ytðz‚wk ntuÞ ‚u ‚he òÞ ™u su™u ‚h‚tk ™ ytðz‚wk ntuÞ ‚u ‚tu Q¼tu ÚtE hnu. …ý ßÞthu Ë{wÿ ‚hðtu ntuÞ íÞthu ‚tu ‚u ƒuÞ™u ðntý™wk ft{ …zu Au, ‚u{ xtZ, ‚zftu, ¼q¾, ‚hË, {t™, y…{t™, Ëw¾, Œw:¾, ‚u Y…e su ™Œe ‚u™u ‚tu ytí{r™ctðt¤tu ntuÞ ‚u ‚he òÞ …ý {]íÞwË{Þ ‚tu Ë{wÿ suðtu Au, {txu íÞtk ‚tu ytí{r™ctðt¤tu ntuÞ ‚Útt ð„h ytí{r™ctðt¤tu ntuÞ yu ƒuÞ™u ¼„ðt™™e W…tË™tY…e ðntý™wk ft{ …zu Au, {txu yk‚ft¤u ‚tu ¼„ðt™™tu ÿZ ytþhtu ntuÞ ‚us ft{{tk ytðu Auu …ý yk‚Ë{u2 ytí{r™ct ftkE ft{{tk ytð‚e ™Úte, ‚u ËtÁ ¼„ðt™e * ð[. 61, ‚the¾ : 3-3-1820, þr™ðth. 1. ‚uýu Þwõ‚ yuðe su W…tË™t

2. fuð¤.

„.«.61

123

W…tË™t™u ÿZ fhe™u ht¾ðe.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u rËrØytu ytze ytðu Au, ‚u su™u ¼„ðt™™t r™ùÞ{tk z„{„tx ntuÞ ‚u™u s ytðu Au fu r™ùÞðt¤t™u ytðu Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “rËrØytu ‚tu su™u …rh…õð ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u™u s ytðu Au y™u ƒeò™u ‚tu rËrØytu ½ýe Œw÷o¼ Au y™u yu rËrØytu™u …ý yu ¼õ‚™e …heûtt ÷uðt ËtÁ ¼„ðt™ s «uhu Au su, ‘yu™u {the W…h ½ýwk nu‚ Au fu rËrØytu W…h ½ýwk nu‚ Au ?’’ yuðe he‚u ¼„ðt™ …tu‚t™t ¼õ‚™e …heûtt swðu Au. …Ae òu yu …tftu ¼õ‚ ntuÞ ™u ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ftkE ™ EåAu ™u r™ðtoËr™f yuðtu yuftkr‚f ¼õ‚ ntuÞ ‚tu ¼„ðt™ …tu‚u ‚u ¼õ‚™u ð~t ÚtE òÞ Au. “su{ ðt{™Syu ƒr¤htò™wk rºt÷tufe™wk htßÞ ÷E ÷eÄwk y™u [tiŒ ÷tuf™tk ƒu …„÷tk fÞtO y™u ºteò …„÷t ËtÁ ‚u ƒr¤htòyu …tu‚t™wk þheh ytÃÞwk, yuðe he‚u ©Øt Ërn‚ ¼„ðt™™u ËðoMð ytÃÞwk ‚tu ¼„ðt™u yu™u ð„h ðtkfu ƒtkæÞtu, ‚tu …ý ¼Âõ‚ Útfe …zâtu ™rn. íÞthu yuðe …tu‚t™e y™LÞ ¼Âõ‚ òuE™u …tu‚u ¼„ðt™ ‚u ƒ¤e™t ƒkÄ™{tk ytð‚t nðt. y™u ¼„ðt™u ‚tu ƒr¤htò™u ûtý{tºt ƒtkæÞtu n‚tu y™u ¼„ðt™ ‚tu yu™e ¼Âõ‚Y…e Œtuheyu fhe™u ƒkÄtÞt Au, ‚u yts rŒðË ËwÄe …ý y¾kz ¼„ðt™ ƒ¤e™u Œhðtsu W¼t Au y™u ƒr¤htò™e ÿrü Útfe …¤{tºt …ý ¼„ðt™ Auxu Út‚tk ™Úte. yuðe he‚u yt…ýu …ý ƒeS Ëðuo ðtË™t xt¤e™u y™u ¼„ðt™™u ËðoMð y…oý fhe™u ¼„ðt™™t ŒtË ÚtE hnuþwk y™u yu{ fh‚tkÞ ¼„ðt™ yt…ý™u ðÄw Œw:¾ Œuþu ‚tu ¼„ðt™ …ý …tu‚u yt…ýLtu ð~t ÚtE sþu, þt {txu su …tu‚u ¼õ‚ðíË÷ Au y™u f]…t®ËÄw Au. ‚u su™e …tu‚t™u rð»tu yr‚ ÿZ ¼Âõ‚ Œu¾u ‚u™u …tu‚u ytÄe™ ÚtE òÞ Au. …Ae ‚u «u{¼Âõ‚yu Þwõ‚ su ¼õ‚™wk {™ ‚u {™Y…e Œtuheyu fhe™u ƒkÄ™{tk ytðu Au, …Ae Awxðt™u Ë{Úto Út‚t ™Úte. {txu su{ su{ ¼„ðt™ yt…ý™u fËýe{tk ht¾u ‚u{ ‚u{ ðÄw htS Útðwk òuEyu. ‘su ¼„ðt™ su{ su{ {™u ðÄw Œw:¾ Œuþu ‚u{ ‚u{ ðÄw {thu ð~t Útþu y™u …¤{tºt {thtÚte Auxu ™rn hnu.’ yuðwk Ë{S™u su{ su{ ¼„ðt™ yr‚ fËýe Œu‚t òÞ ‚u{ ‚u{ yr‚ htS Útðwk …ý ftuE he‚u Œw:¾ Œu¾e™u yÚtðt Œun™t Ëw¾ ËtÁ …tAtu …„ ¼hðtu ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 61 >>

124

„.«.62

ð[™t{]‚ 62 : ËíÞ þti[trŒf „wý ytÔÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ðrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk [tuf ðå[u Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u {tÚtu ïu‚ …t½ rðhts{t™ n‚e y™u ‚u …t½™u rð»tu ïu‚ …w»…™t nth ‚Útt ïu‚ …w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™tk {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su¨y²¢ àææñ ™ ¢ Î²æ ÿææç‹„Sy²æxæ: ¨‹„æï ¯ ¥æ…ü ± }æì J àæ}ææï Î}æS„Ð: ¨æ}²¢ ‘¨y²¢ ç„ç„ÿææï Ð Úç„: Ÿæé „ }æì JJ ¿ææÝ¢ ç±ÚçQUÚñ E ²Z àææñ ² Z „ï … æï ÏæH¢ S}æë ç „: J S±æ„¢ ~ ²¢ ÜUæñ à æH¢ ÜUæç‹„{ñ ü ² Z }ææÎü ± }æï ± ™ JJ Ðí æ xæË|²¢ Ðí Ÿ æ²: àæèH¢ ¨ã ¥æï … æï ÏæH¢ |æxæ: |æxæ: J xææ¢ | æè²Z Sƒñ ² ü } ææçS„v²¢ ÜUè<„}ææü Ý æï ù Ýã¢ Ü ë U ç„: JJ yu su ytu„ý[t÷eþ fÕÞtýfthe „wý ‚u ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu r™hk‚h hnu Au.” ‚u yu „wý Ëk‚™u2 rð»tu fuðe he‚u ytðu Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu „wý Ëk‚{tk ytÔÞt™wk fthý ‚tu yu Au su3, yu™u ¼„ðt™™t MðY…™tu ÞÚttÚto r™ùÞ ÚttÞ ‚tu yu fÕÞtýfthe „wý ¼„ðt™™t Au, ‚u Ëk‚{tk ytðu Au. ‚u r™ùÞ fuðtu ntuÞ ‚tu su, ‘¼„ðt™™u ft¤ suðt ™ òýu, f{o suðt ™ òýu, Mð¼tð suðt ™ òýu, {tÞt suðt ™ òýu, …wY»t suðt ™ òýu, y™u ËðoÚtfe ¼„ðt™™u swŒt òýu, yLtu ËÔtoLtt rLtGtkítt òÛtuLtu ËÔtoLtt fítto òÛtu yLtu yu ËÔtoLtt fíttoÚtft ÃtÛt yu rLtÕtuoÃt Au yuBt ÇtøtÔttLtLtu òÛtu. y™u yuðe he‚u su «íÞût ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞ fÞtuo Au ‚u ftuE he‚u fhe™u z„u ™rn, ‚u „{u ‚uðtk ‚hu‚hu™tk4 þtMºt5 Ëtk¼¤u y™u „{u ‚uðt {‚ðtrŒ™e6 ðt‚ Ëtk¼¤u y™u „{u ‚uðt …tu‚t™wk yk‚:fhý7 fw‚fo fhu …ý ftuE he‚u fhe™u ¼„ðt™™t 1

* ð[. 62, ‚t. 4-3-1820, þr™ðth. 1. ËíÞ, þti[, ŒÞt, ûttÂL‚, íÞt„, ËL‚tu»t, ytsoð, þ{, Œ{, ‚…, ËtBÞ, r‚r‚ûtt, Q…hÂ‚, ©w‚, ¿tt™, rðhÂõ‚, yiïÞ, þtiÞo, ‚us, ƒ¤, M{]r‚, Mðt‚kºÞ, ftÂL‚, ÄiÞo, {tŒoð, «t„÷ÇÞ, «©Þ, þe÷, ytus, ƒ¤, ¼„, „tB¼eÞo, MÚtiÞ,o ytÂM‚õÞ, feŠ‚{t™, {t™, y™nkfr] ‚, yu ytu„ý[t¤eþ „wý ¼„ðt™{tk hnu Au. (¼t. 9/16/26 Úte 28)

2. fuðt. 3. fuðt Ëk‚{tk ¼„ðt™™t „wý ytðu Au y™u fuðe he‚u ytðu Au. yu ƒu «&™tu Au. ‚u{tk «Út{ «&™tu™tu W¥th yt…u Au. 4. fwxe÷ ÞwÂõ‚ Þwõ‚. 5. yËåAtMºt. 6. þw»fðuŒtkr‚ ð„uhu. 7. yt …h{uïh Au …ý ƒeòytuÚte ¼Þ ? EíÞtrŒf rð‚fo.

„.«.62

125

MðY…{tk z„{„tx ÚttÞ ™rn, yuðe ò‚™tu su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ ÚtÞtu fnuðtÞ1, {txu su™u su Ëk„tÚtu ËkƒkÄ ntuÞ ‚u™t „wý ‚u{tk Ënusu ytðu. su{ yt…ýtk ™uºt Au ‚u™u ßÞthu Œeðt Ëk½tÚtu ËkƒkÄ ÚttÞ Au íÞthu ‚u Œeðt™tu «ftþ ™uºt{tk ytðu Au ‚uýu fhe™u ™uºt yt„¤ ykÄtÁk ntuÞ ‚u™tu ™tþ ÚtE òÞ Au, ‚u{ su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu ÿZ r™ùÞu fhe™u ËkƒkÄ ÚttÞ Au ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™t fÕÞtýfthe „wý ytðu Au. …Ae su{ ¼„ðt™ Ëðo «fthu r™ƒOÄ Au y™u su [ntÞ ‚u fhðt™u Ë{Úto Au ‚u{, yu ¼õ‚ …ý yr‚þÞ Ë{Úto ÚttÞ Au y™u r™ƒOÄ ÚttÞ Au.” …Ae r™Šðftht™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “r™ùÞ ntuÞ ‚tuÞ …ý Yzt „wý ‚tu ytð‚t ™Úte y™u {t™ ™u E»Þto ‚tu rŒðËu-rŒðËu ðÄ‚tk òÞ Au, ‚u™wk þwk fthý nþu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™ …tËu yuf y{]‚ ÷tðeyu y™u ®Ë„zeÞtu ðA™t„3 ÷tðeyu y™u ŒqÄ…tf ™u Ëtfh ÷tðeyu y™u yVeý ÷tðeyu y™u ‚u Ëðuo™u ¼„ðt™™t Útt¤{tk Äheyu ‚tu …ý su™tu suðtu „wý ntuÞ ‚u™tu ‚uðtu ™u ‚uðtu s hnu …ý …÷xtE òÞ ™rn, ‚u{ su Sð ytËwhe y™u yr‚ fw…tºt ntuÞ ‚u ¼„ðt™™u Ë{e…u ytðu ‚tu …ý …tu‚t™t Mð¼tð™u {qfu ™rn. …Ae yu ftuEf „heƒ nrh¼õ‚™tu ÿtun fhu ‚uýu fhe™u yu™wk ¼qkzwk ÚttÞ, þt {txu su ¼„ðt™ Ëðo{tk yk‚Þto{eY…u fhe™u hÌtt Au; ‚u …tu‚t™e EåAt ytðu íÞtk ‚ux÷e Ët{Úteo sýtðu Au. {txu ‚u ¼õ‚™u y…{t™u fhe™u ‚u ¼„ðt™™wk y…{t™ ÚttÞ Au. íÞthu y…{t™™t fh™tht™wk yr‚þÞ ¼qkzwk ÚtE òÞ Au, su{ rnhÛÞfþe…w n‚tu ‚uýu rºt÷tufe™u …tu‚t™u ðþ fhe ht¾e n‚e yuðtu ƒ¤ðt™ n‚tu …ý ‚uýu òu «FtŒS™tu ÿtun fÞtuo ‚tu ¼„ðt™ M‚k¼{tkÚte ™]®ËnY…u «„x ÚtE™u ‚u rnhÛÞfþe…w™tu ™tþ fhe ™tÏÞtu, yu{ rð[the™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u yr‚þÞ „heƒ…ýwk …fzðwk …ý ftuE™wk y…{t™ fhðwk ™rn. ftk su ¼„ðt™ ‚tu „heƒ™t yk‚h™u rð»tu …ý rðhts{t™ hÌtt Au ‚u yu „heƒ™t y…{t™™t fh‚÷™wk ¼qkzwk fhe ™t¾u Au. yuðwk òýe™u ftuE yÕ… Sð™u …ý Œw:¾ððtu ™rn y™u òu ynkfth™u ðþ ÚtE™u su™u ‚u™u Œw:¾ð‚tu Vhu ‚tu „ðo„ks™ 2

1. ƒeò «&™™tu W¥th yt…u Au. 2. ËíÞ-þti[trŒ. 3. yuf ò‚™e Íuhe yti»tÄe-ËkMf]‚-ðiãf{tk ‚u™u

ðíË™t¼ fnuðtÞ Au fthý fu ‚u™tu ytfth ðtAhzt™e ™tr¼ suðtu ntuÞ Au.

126

„.«.62-63

yuðt su ¼„ðt™ ‚u yk‚Þto{eY…u Ëðo{tk ÔÞt…f Au ‚u ¾{e þfu ™rn. …Ae „{u ‚u îthu «fx ÚtE™u yu yr¼{t™e …whw»t™t yr¼{t™™u Ëthe …uXu ™tþ fhu Au, ‚u {txu ‚u ¼„ðt™Úte zhe™u su ËtÄw ntuÞ ‚u™u ÷uþ{tºt yr¼{t™ ht¾ðwk ™rn y™u yuf feze suðt Sð™u …ý Œw:¾ððtu ™rn yus r™{to™e ËtÄw™tu Ä{o Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 62 >>

ð[™t{]‚ 63 : r™ùÞ™w-k ‚¥ðu fhe™u ¼„ðt™ òÛÞt™wk Index *Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ðrŒ 7 ËÃ‚{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u Ätu¤wk rnhftuh™wk Ätur‚Þwk {tÚtu ƒtkæÞwk n‚wk ™u fkX™u rð»tu ïu‚ …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t y™u …t½™u rð»tu „w÷tƒ™t …w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ™]®Ënt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™t r™ùÞ{tk fËh ntuÞ ‚u™u fuðt ËkfÕ… ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u r™ùÞ{tk fËh ntuÞ ‚u™u ßÞthu ¼„ðt™{tk ftkE Ët{Úteo Œu¾tÞ íÞthu yr‚ yt™kŒ ÚttÞ y™u ßÞthu Ët{Úteo ™ Œu¾tÞ íÞthu yk‚h Ítk¾wk ÚtE òÞ y™u …tu‚t™t ÓŒÞ{tk ¼qkzt ËkfÕ… Út‚t ntuÞ ™u ‚u™u xt¤u ‚tu …ý x¤u ™rn íÞthu ¼„ðt™{tk yð„wý …hXu su, ‘nwk ytx÷t ŒntztÚte ËíËk„ fhe fhe™u {he „Þtu ‚tu …ý ¼„ðt™ {tht ¼qkzt ½tx xt¤‚t ™Úte.’ yuðe he‚u ¼„ðt™{tk Œtu»t …hXu. y™u su …ŒtÚto{tk …tu‚t™u nu‚ ntuÞ y™u ftuE «fthu ‚u …ŒtÚto{tkÚte {™ …tAwk ™ ð¤‚wk ntuÞ íÞthu ‚uðtu ™u ‚uðtu Œtu»t ¼„ðt™™u rð»tu …hXu su, ‘su{ {thu rð»tu ft{trŒf Œtu»t Au ‚u{ ¼„ðt™™u rð»tu …ý Au …ý yu ¼„ðt™ Au ‚u {tuxt fnuðtÞ Au.’yuðe he‚™t su™u yk‚h{tk ½tx Út‚t ntuÞ ‚u™t r™ùÞ{tk fËh òýðe, yu™tu …rh…õð r™ùÞ ™ fnuðtÞ. * ð[. 63, ‚t. 7-3-1820, ƒwÄðth.

„.«.63

127

…Ae …h{[i‚LÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! su™u ¼„ðt™™tu …rh…õð r™ùÞ ntuÞ ‚u™u fuðe ò‚™t ½tx ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u …rh…õð r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ‚tu {™{tk yu{ hnu su, ‘{thu Ëðuo «trÃ‚ ÚtE hne Au y™u ßÞtk «íÞût ¼„ðt™ hÌtt Au íÞtk s …h{Ät{ Au. y™u yt Ëk‚ Ëðuo ‚u ™thŒ, Ë™ftrŒf suðt Au y™u ËíËk„e Ëðuo ‚u ‚tu suðt WØð, y¢wh, rðŒwh, ËwŒt{t y™u ð]kŒtð™™t „tu… ‚uðt Au y™u su ƒtEytu nrh¼õ‚ Au, ‚u ‚tu suðe „tu…eytu ‚Útt ÿti…Œe, fwk‚tS, Ëe‚t, ÁÂõ{ýe, ÷û{e, …tðo‚e yuðe Au y™u nðu {thu ftkE fhðwk hÌtwk ™Úte y™u „tu÷tuf, ðifwkX, ƒúñ…wh ‚u™u nwk …t{e hÌttu Awk.” yuðe he‚™t ½tx ÚttÞ y™u …tu‚t™t ÓŒÞ{tk yr‚ yt™kŒ ð‚uo, yuðe he‚u su™t yk‚h{tk ð‚o‚wk ntuÞ ‚u™u …rh…õð r™ùÞ òýðtu.” yu{ fne™u ©eS{nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “‚¥ðu fhe™u ¼„ðt™™wk MðY… òÛÞt …Ae yu™u ftkE òýðwk hnu‚wk ™Úte. ‚u ‚¥ðu fhe™u òÛÞt™e he‚ fneyu ‚u Ëtk¼¤tu, su Ëtk¼¤e™u …h{uïh™t MðY…™tu yz„ r™ùÞ ÚttÞ Au. su, «Út{ ‚tu yu™u ¼„ðt™™e {tuxtE òýe òuEyu. ‘su{ ftuEf {tuxtu htò ntuÞ ‚u™t su „tu÷t y™u „tur÷Þtu ntuÞ ‚u™u …ý Ët‚ ¼qr{™e ‚tu nðu÷eÞtu hnuðt™e ntuÞ y™u ƒt„ƒ„e[t ™u ½tuzt, ðuÕÞtu, ½huýtk; yu ytrŒf su Ët{„úeytu ‚uýu fhe™u Œuð÷tuf Ëh¾tk ‚u™tk ½h sýtÞ íÞthu ‚u htò™tu su Œhƒth ‚Útt ‚u{tk su Ët{„úeytu ‚u ‚tu yr‚ þtu¼tÞ{t™ ntuÞ’ ‚u{ ©e …whw»ttu¥t{¼„ðt™™e yt¿tt{tk ð‚o‚t yuðt su ƒúñtkz™t yrÄ…r‚ ƒúñtrŒf ítu™t su ÷tuf y™u ‚u ÷tuf™t ði¼ð ‚u™tu …th …{t‚tu ™Úte, ‚tu su™t ™tr¼f{¤{tkÚte ƒúñt Wí…L™ ÚtÞt yuðt su rðhtxT…wY»t ítuBtLtt ÔtiÇtÔtLttu Ãtth íttu õGttkÚte ÃtBttGt ? yLtu yuÔtt yLtkítfturx su rÔthtxÃtwY»t ‚u{™t Mðt{e su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™wk Ät{ su yûth, su™u rð»tu yuðtk y™k‚fturx ƒúñtkz ‚u yuf yuf htu{ «íÞu yýw™e …uXu Qz‚tk Vhu Au, yuðwk yu ¼„ðt™™wk Ät{ Au y™u ‚u Ät{™u rð»tu …whw»ttu¥t{¼„ðt™ …tu‚u rŒÔÞY…u fhe™u ËŒt rðhts{t™ Au y™u ‚u Ät{{tk y…th rŒÔÞ Ët{„úe Au, ‚u ¼„ðt™™e {tuxâ…tu …th ‚tu ytðu s fu{? yuðe he‚u ¼„ðt™™e {tuxâ… Ë{su. y™u1 su Útfe su 1. VheÚte …ý «fthtL‚hÚte {tuxâ… fnu Au.

128

„.«.63

{tuxtu ntuÞ ‚u Útfe ‚u Ëqû{ ntuÞ y™u ‚u ‚u™wk fthý …ý ntuÞ. ‘su{ …]Úðe Útfe s¤ {tuxwk Au y™u ‚u …]Úðe™wk fthý Au. y™u ‚u Útfe Ëqû{ …ý Au y™u s¤ Útfe ‚us {tuxwk Au y™u ‚us Útfe ðtÞw {tuxtu Au y™u ðtÞw Útfe ytftþ {tuxtu Atu.’ yuðe he‚u ynkfth, {n¥t¥ð, «Ät™…whw»t, «f]r‚…whw»t y™u yûth yu Ëðuo yuf ƒeòÚte {tuxtk Au y™u yuf ƒeòÚte Ëqû{ Au ™u fthý Au y™u yu Ëðuo {qŠ‚{t™ Au …ý ¼„ðt™™wk su yûthÄt{ Au ‚u ‚tu yíÞk‚ {tuxwk Au; su™t yuf yuf htu{™u rð»tu y™k‚fturx ƒúñtkz yýw™e …uXu Wz‚tk s Vhu Au, ‘su{ ftuE {tuxtu nÂM‚ ntuÞ, ‚u™t þheh W…h feze [t÷e ò‚e ntuÞ ‚u fþe „ý‚e{tk ytðu ™rn’ ‚u{ yu yûth™e {tuxtE yt„¤ ƒeswk ftuE ftkE „ý‚e{tk ytð‚wk ™Úte, ‘su{ Íeýtk {åAh ntuÞ ‚u™u {æÞu feze ntuÞ ‚u {tuxe Œu¾tÞ y™u feze™u {æÞu ðªAe ntuÞ ‚u {tuxtu Œu¾tÞ ™u ðªAe™u {æÞu Ët… ntuÞ ‚u {tuxtu Œu¾tÞ y™u Ët…™u {æÞu Ë{¤t ntuÞ ‚u {tuxt Œu¾tÞ ™u Ë{¤t™u {æÞu …tztu ntuÞ ‚u {tuxtu Œu¾tÞ ™u …tzt ™u {æÞu ntÚte ntuÞ ‚u {tuxtu Œu¾tÞ ™u ntÚte™u {æÞu r„h™th Ëh¾tu …ðo‚ ntuÞ ‚u {tuxtu Œu¾tÞ y™u ‚u …ðo‚™u {æÞu {uÁ …ðo‚ {tuxtu Œu¾tÞ y™u ‚u {uÁ suðt …ðo‚™u {æÞu ÷tuft÷tuf …ðo‚ ‚u yr‚ {tuxtu sýtÞ y™u ÷tuft÷tuf …ðo‚ Útfe …]Úðe yr‚ {tuxe sýtÞ y™u …]Úðe™wk fthý su s¤ ítu ‚u Útfe {tuxwk …ý Au y™u Ëqû{ …ý Au.’ yuðe he‚u s¤™wk fthý ‚u ‚us Au, ‚us™wk fthý ðtÞw Au, ðtÞw™wk fthý ytftþ Au, ytftþ™wk fthý ynkfth Au, y™u ynkfth™wk fthý {n¥t¥ð Au, {n¥t¥ð™wk fthý «Ät™ y™u …wY»t Au y™u «Ät™ y™u …whw»t™wk fthý {q¤ «f]r¥t ™u ƒúñ1 Au y™u yu Ëðuo™wk fthý yûthƒúñ Au y™u ‚u yûth ‚tu …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™wk Ät{ Au y™u yu yûth™e Ëkftu[ y™u rðftË yðMÚtt Útt‚e ™Úte, ËŒtÞ yuf Y… hnu Au y™u ‚u yûth {qŠ‚{t™T Au. …ý yr‚ {tuxt Au, {txu ftuE™e ™shu yûth™wk Y… ytð‚wk ™Úte. ‘su{ [tuðeþ ‚¥ð™wk ftÞo su ƒúñtkz ‚u …whw»ttð‚th fnuðtÞ Au y™u ‚u rðhtxT…wY»t su ‚u fh, [hýtrŒfu fhe™u Þwõ‚ Au …ý ‚u™e {qŠ‚ yr‚þÞ {tuxe Au, {txu ™shu ytð‚e ™Úte. y™u ‚u™e ™tr¼{tkÚte ÚtÞwk su f{¤ ‚u™t ™t¤{tk ƒúñt Ëtu ð»to ÷„e [tÕÞt; …ý ‚u™tu yk‚ ™ ytÔÞtu y™u òu f{¤™tu s yk‚ ™ ytÔÞtu ‚tu rðhtx…whw»t™tu …th fu{ ytðu ? 1. yt MÚt¤u {q¤…wÁ»t™u ‘ƒúñ’ þçŒÚte fÌtt Au.

„.«.63

129

{txu ‚u rðhtx™wk Y… ™shu ytð‚wk ™Úte.’ ‚u{ yûthÄt{ …ý {qŠ‚{t™ Au …ý ftuE™u ™shu ytðu ™rn, ‚u þt {txu su yuðtk yuðtk ƒúñtkz yuf yuf htu{{tk yËkÏÞt‚ Qz‚tk s Vhu Au yuðzt {tuxt Au. ‚u yûthÄt{™u rð»tu …whw»ttu¥t{¼„ðt™ …tu‚u ËŒt rðhts{t™ Au y™u …tu‚t™e yk‚Þto{e þÂõ‚yu fhe™u yûthÄt{ y™u y™k‚ftuxe ƒúñtkz y™u ‚u ƒúñtkz™t su Eïh ‚u Ëðuo™u rð»tu yLðÞ…ýu hÌtt Au y™u ‚u yûthÄt{™u rð»tu …tu‚t™t ËtÄBGtoÃtýt™u …tBÞt yuðt su y™k‚ ftuxe {wõ‚ ‚u, yu ¼„ðt™™e Ëuðt™u rð»tu hnu Au. y™u ‚u ¼„ðt™™t Ëuðf™t yuf yuf htu{™u rð»tu fturx fturx ËqÞo™t suðtu «ftþ Au, {txu su™t Ëuðf yuðt Au ‚tu yu{™t Mðt{e su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u™tu {rn{t ‚tu fu{ fnuðtÞ ! yuðt yr‚ Ë{Úto su ¼„ðt™, ‚u …tu‚u yûth{tk «ðuþ fhe™u yûth Y…u ÚttÞ Au y™u …Ae {q¤ «f]r¥t…wÁ»tY…u ÚttÞ Au y™u …Ae «Ät™…whw»tY…u ÚttÞ Au y™u …Ae «Ät™{tkÚte ÚtÞtk su [turðþ ‚¥ð ‚u™u rð»tu «ðuþ fhe™u ‚u Y…u ÚttÞ Au y™u …Ae ‚u ‚¥ðu fhe™u Ëhòýt su rðhtx …wY»t ‚u™u rð»tu «ðuþ fhe™u ‚u Y…u ÚttÞ Au y™u …Ae ƒúñt, rð»ýw, rþð{tk «ðuþ fhe™u ‚u ‚u Y…u ÚttÞ Au. yuðe he‚u yr‚ Ë{Úto y™u yr‚ «ftþu Þwõ‚ y™u yr‚{tuxt su yu ¼„ðt™ ‚u …tu‚t™wk su ytðwk yiïÞo y™u ‚us ‚u™u …tu‚t{tk Ë{tðe™u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þ suðt ÚttÞ Au y™u {™w»Þ Œþo™ fhe þfu ‚Útt Ëuðt y[o™trŒf fhe þfu yuðwk Y… Äthý fhu Au. ‘su{ feze™t …„{tk Íeýtu ftkxtu ðtøÞtu ntuÞ ‚u™u ƒhAe ‚Útt ™huýeyu fhe™u ftZtu ‚tu ™eËhu ™rn. ‚u ‚tu yr‚þÞ Íeýwk ÷tuZwk ntuÞ ‚uýu fhe™u ™eËhu.’ ‚u{ ¼„ðt™ …ý …tu‚t™e {tuxtE™u …tu‚t{tk Ë{tðe™u yr‚þÞ yÕ… Y…™wk Äthý fhu Au; ‘suBt yÂøLt ÃttuíttLttu «ft~t yLtu ßÔtt¤t ítuLtu ËBttÔteLtu BtLtw»Gt suÔttu ÚttGt’ ‚u{ ¼„ðt™ …ý …tu‚t™e Ët{Úteo Aw…tðe™u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þ™e …uXu ð‚uo Au y™u su {q¾o ntuÞ ‚u ‚tu yu{ òýu su, ‘¼„ðt™ ftkE Ët{Úteo fu{ «„x fh‚t ™Úte ?’ …ý ¼„ðt™ ‚tu {w¤„e Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo …tu‚t™e Ët{Úteo Ztkfe™u ð‚uo Au. y™u òu …tu‚t™e {tuxâ… «„x fhu ‚tu ƒúñtkz …ý ™sh{tk ™ ytðu ‚tu Sð™e þe „ý™t ? yuðe he‚u {rn{tyu Ërn‚ su ¼„ðt™™tu r™ùÞ, ‚u su™u ÓŒÞ{tk ÿZ…ýu ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u ft¤, f{o, {tÞt ftuE

130

„.«.63-64

ƒkÄ™ fhðt Ë{Úto ™Úte, {txu yuðe he‚u ‚¥ðu fhe™u su ¼„ðt™™u òýu ‚u™u ftkE fhðwk hÌtwk ™Úte.” …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yuðe he‚u y™w¢{u fhe™u ¼„ðt™ {™w»Þtf]r‚ Ähu Au fu y™w¢{ rð™t …ý {™w»Þtf]r‚ Ähu Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y™w¢{™tu ftkE {u¤ ™Úte. íÞtk ÿütk‚ su{ ftuE …wY»t ntuÞ ‚u ‚¤tð™u rð»tu zwƒfe ¾tÞ. ‚u zwƒfe ¾tE™u „{u ‚tu íÞtk ™u íÞtk ™eËhu yÚtðt ftkXu ™eËhu yÚtðt ytË…tË ™eËhu, ‚u{ …whw»ttu¥t{¼„ðt™ Au, ‚u yûthY… Ät{™u rð»tu zwƒfe ¾tE™u „{u ‚tu íÞtkÚte …tÄht s {™w»Þtf]r‚™u Ähu Au y™u „{u ‚tu yuðe he‚u y™w¢{u fhe™u {™w»Þtf]r‚™u ½hu Au.” yu{ ðt‚to fhe™u …Ae ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u yr‚ ÿZ r™ùÞ ntuÞ ‚u™wk Úttuztf{tk ÷ûtý fnwk ‚u Ëtk¼¤tu su, su™u …rh…õð r™ùÞ ntuÞ y™u ‚u …tu‚u yíÞk‚ íÞt„e ntuÞ ‚tu …ý ‚u …tËu „{u ‚uðe «ð]r¥t {t„o™e r¢Þt fhtðeyu ‚tu ‚u fhu …ý ‚u{tkÚte …tAtu nXu ™rn y™u f[ðtE™u …ý fhu ™rn, htS Útftu fhu y™u ƒeswk yu ÷ûtý su, „{u ‚uðtu …tu‚t{tk ftuEf Mð¼tð ntuÞ y™u ‚u ftuxe W…tÞ fhu ‚tu …ý x¤u yuðtu ™ ntuÞ ™u òu ‚u Mð¼tð™u {wftÔÞt™tu …h{uïh™tu yt„ún Œu¾u, ‚tu ‚u Mð¼tð™u ‚íft¤ {qfu. y™u ºteswk yu ÷ûtý su, …tu‚t{tk ftkEf yð„wý ntuÞ ‚tu …ý …h{uïh™e fÚtt-fe‚o™ ‚Útt ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u rð™t ½ze{tºt hnuðtÞ ™rn y™u …tu‚t™tu yð„wý ÷u ™u Ëk‚™tu yr‚ „wý „úný fhu y™u ¼„ðt™™e fÚttfe‚o™ y™u ¼„ðt™™t Ëk‚™tu yr‚ {rn{t Ë{su, yuðwk su™u ð‚o‚wk ntuÞ ‚u™u …rh…õð r™ùÞ òýðtu. yuðt r™ùÞðt¤t™u ftuEf rŒðË ftuEf «thçÄÞtu„u fhe™u ftkEf ð‚oðt{tk Vuh …ze òÞ ‚tu …ý ‚u™wk yfÕÞtý ™ ÚttÞ. y™u yuðtu r™ùÞ ™ ntuÞ ™u ‚u „{u ‚uðtu íÞt„e ntuÞ ‚tu …ý ‚u™t fÕÞtý{tk Vuh Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 63 >>

ð[™t{]‚ 64 : þheh þhehe™wk-Mðt{e Ëuðf¼tð™wk Index *Ëkð‚T 1876 ™t Vt„ý ðrŒ 9-™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e * ð[. 64, ‚t. 9-3-1820, þr™ðth.

„.«.64

131

ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ft¤t Auzt™tu ¾uË ytuZâtu n‚tu ™u {M‚fu nehftuh™wk Ätur‚Þwk ƒtkæÞwk n‚wk ™u ‚w÷Ëe™e ™ðe fkXe fkX™u rð»tu …nuhe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu «&™ …qAâtu su, “…whw»ttu¥t{ yuðt su ¼„ðt™, ‚u™wk þheh ytí{t ‚Útt yûth Au, yuBt ©wrítyu fÌtwk Au. ítu ytíBtt yLtu yûth ‚u ‚tu rðfthu hrn‚ Au ™u ‚u ytí{t ™u yûth™u rð»tu ftkE nuÞ W…trÄ ™Úte. y™u su{ ¼„ðt™ {tÞt Útfe …h Au ‚u{ ytí{t ™u yûth …ý {tÞt Útfe …h Au yuðt su ytí{t ™u yûth ‚u fuðe he‚u ¼„ðt™™wk þheh1 fnuðtÞ Au? y™u Sð™wk þheh ‚tu Sð Útfe yíÞk‚ rð÷ûtý Au ™u rðfthðt™T Au y™u Œune su Sð ‚u ‚tu r™Šðfthe Au, {txu Œun y™u Œune™u ‚tu yíÞk‚ rð÷ûtý…ýwk Au ‚u{ …whw»ttu¥t{™u y™u …whw»ttu¥t{™t þheh su ytí{t ™u yûth; ‚u™u rð»tu yíÞk‚ rð÷ûtý…ýwk òuEyu, ‚u fntu fu{ rð÷ûtý…ýwk Au ?” …Ae Ëðuo {wr™yu su™e suðe ƒwrØ ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý ÞÚttÚto W¥th ftuEÚte ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u yu™tu W¥th fheyu su2, ytí{t y™u yûth; yu ƒu™u su …whw»ttu¥t{¼„ðt™™wk þheh…ýwk ‚u ‚tu ÔÞtÃÞ…ýwk, ytÄe™…ýwk y™u yË{Úto…ýwk ‚uýu fhe™u Au. fuðe he‚u ‚tu ¼„ðt™ su ‚u …tu‚t™e yk‚Þto{e þÂõ‚yu fhe™u ytí{t ™u yûth ‚u™u rð»tu ÔÞt…f Au ™u yu ƒuÞ ‚tu ÔÞtÃÞ Au. y™u ¼„ðt™ su ‚u Mð‚kºt Au ™u ytí{t ™u yûth ‚u ‚tu ¼„ðt™™u ytÄe™ Au …h‚kºt Au y™u ¼„ðt™ su ‚u yr‚Ë{Úto Au ™u ytí{t ™u yûth ‚u ‚tu ¼„ðt™™e yt„¤ yr‚ yË{Úto Au. yuðe he‚u ¼„ðt™ su ‚u yu ƒuÞ™t þhehe Au y™u yu ƒuÞ su ‚u ¼„ðt™™wk þheh Au y™u þhehe yuðt su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™, ‚u ‚tu ËŒtÞ rŒÔÞ {qŠ‚{t™T Au y™u yuðt su yu ¼„ðt™ ‚u su ‚u ÔÞt…f ™u ÿüt yuðt su Ëðuo ytí{t y™u ‚u ytí{t™u ÔÞtÃÞ y™u ytí{t™u 1. “àæè²ü „ ï „ÓÀÚè}æì ” (su rðþeýo ÚttÞ ‚u þheh fnuðtÞ) yuðe ÔÞwí…Â¥tÚte su þheh þçŒtÚto Au ™u r™Šðfthe ytí{t y™u yûth™u rð»tu fuðe he‚u Ëk¼ðu yux÷tu «&™tÚto Au. 2. ‘àæè²ü „ ï „ÓÀÚèÚ¢ ’ yu þheh’ þçŒ™tu {wÏÞtÚto ™Úte {wÏÞtÚto ‚tu su ÔÞtÃÞ…ýwk, ytÄe™…ýwk y™u yË{Úto…ýwk ‚u Au, yLÞtÄe™ ntu ‚Úttr… fŒtr[‚ õðr[‚T ftuEf r¢Þt fhðt{tk Ë{Úto …ý ÚttÞ ‚u™e ÔÞtð]Â¥t {txu yË{Úto…ýwk fÌtwk Au, yux÷u ƒL™u þçŒ™tu ‘„ÎïÜUæ{èÝ’ yuðtu yÚto ÚtÞtu, ytÄe™ þçŒ …h‚Lºt…Þto Þ Au , …h‚k º t…ýw k yu x ÷u

r™ÞtBÞ…ýw,k …h‚kºt…ýwk …ý htò™e y…uûttyu htüÙ™kw su Au ‚u{ ™Úte, …hk‚w ÔÞtÃÞ …ýu fhe™u Au, ‚u Ëq[ððt {txu ÔÞtÃÞ…ýwk fÌtwk Au, ºtýu þçŒtu {¤e™u yuf s ÷ûtý Au, ‘yL‚:«ðuþ fhe™u Ëðo «fthu r™Þ{{tk fhe þftÞ ‚u þheh fnuðtÞ’ ytx÷tu Vr÷‚tÚto Au, ‚u “² ¥æy}æçÝ ç„cÆ‹Ýæy}æÝæï ù ‹„Úæï ²}ææy}ææ Ý ±ï Î ²S²æy}ææ àæÚèÚ¢ ² ¥æy}ææÝ}æ‹„Úæï ²}æ²ç„ ¨ „ ¥æy}ææù‹„²æü } ²}æë „ :” EíÞtrŒ ©wr‚ytuÚte rËØ ÚttÞ Au. ©e¼t»ÞtrŒf{tk þheh™tk ƒeòk ÷ûtýtu fÌtt Au ‚u ‚u Útfe òýðtk.

132

„.«.64

ÿ~Þ yuðt su Œun; yu Ëðuo{tk …tu‚t™e yk‚Þto{e þÂõ‚yu fhe™u ytí{t…ýu hÌtt Au. y™u yuðe he‚u Ëðuo™t ytí{t su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u ßÞthu Y…ðt™ yuðwk su ÿ~Þ1 ‚u™t ytí{t…ýu fhe™u þtMºt™u rð»tu fÌtt ntuÞ íÞthu ‚u …whw»ttu¥t{™u ÿ~ÞY…u2 fhe™u «r‚…tŒ™ fÞtO ntuÞ; y™u ßÞthu yu ÿüt3™t ytí{t…ýu fhe™u «r‚…tŒ™ fÞto ntuÞ íÞthu yu …whw»ttu¥t{™u yÁ……ýu4 fhe™u þtMºt{tk fÌtt ntuÞ Au5, y™u ðM‚w‚tyu ‚tu Y…ðt™T su ÿ~Þ y™u yY… su ytí{t; yu ƒuÞ Útfe …whw»ttu¥t{¼„ðt™ LÞtht Au ™u ËŒt {qŠ‚{t™T Au ™u «tf]‚ ytfthu hrn‚ Au. y™u {qŠ‚{t™T Útft …ý ÿüt ™u ÿ~Þ yu ƒuÞ™t ÿüt Au y™u yu ytí{t ™u yûth yu Ëðuo™t «uhf Au ™u Mð‚kºt Au ™u r™Þk‚t Au ™u Ëf¤ yiïÞo Ëk…L™ Au ™u …h Útfe …h yuðwk su yûth ‚u Útfe …ý …h Au. yuðt su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo f]…tyu fhe™u …]Úðe™u rð»tu {™w»Þ suðt sýtÞ Au. ‚u™u su ytðe he‚u ËŒt rŒÔÞ {qŠ‚{t™ òýe™u W…tË™t-¼Âõ‚ fhu Au ‚u ‚tu yu ¼„ðt™™t ËtÄBÞo…ýt™u …t{u Au y™u y™k‚ yiïÞo™u6 …t{u Au y™u ƒúñ¼tð™u7 …tBÞtu su …tu‚t™tu ytí{t,8 ‚uýu fhe™u «u{u Ërn‚ r™hk‚h …h{ ytŒh Útfe …whw»ttu¥t{¼„ðt™™e Ëuðt™u rð»tu ð‚uo Au. y™u su yu ¼„ðt™™u r™htfth òýe™u æÞt™-W…tË™t fhu Au ‚u ‚tu9 ƒúñ10 Ëw»twrÃ‚™u11 rð»tu ÷e™ ÚttÞ Au. ‚u …tAtu ftuE rŒðË ™eËh‚tu ™Úte y™u ¼„ðt™ Útfe ftuE yiïÞo™u …ý …t{‚tu ™Úte 12 y™u yt su ðt‚to ‚u y{u «íÞût Œu¾e™u fne Au,13 {txu yu{tk ftkE ËkþÞ ™Úte y™u yt ðt‚to ‚tu su™u yu ¼„ðt™™t MðY…{tk ËŒt rŒÔÞ Ëtfth…ýu W…tË™t™e ÿZ r™ct ÚtE ntuÞ ‚u Útfe s …{tÞ Au …ý ƒeò Útfe ‚tu …{t‚e s ™Úte. {txu yt ðt‚to™u yr‚ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 64 >>

1. …]rÚtÔÞtrŒf. 2. …]rÚtÔÞtrŒY…u. 3. Sðtí{t™t. 4. Sðtí{t…ýu. 5. ¼tðtÚto yux÷tu Au fu -ßÞtk …h{tí{t™wk …]rÚtÔÞtrŒY…u fu Sðtí{tY…u ðýo™ ntuÞ íÞtk ‚u™t ytí{t…ýu ðýoððt™tu yr¼«tÞ Au yuý òýðwk. ±æ¨é Î ï ± S² ±è²ï ü ‡ æ ç±{ë „ æçÝ }æãæy}æÝ:J EíÞtrŒ, ytx÷tu ¼tðtÚto Au. 6. {tÞt™t „wýÚte …ht¼ð ™ Útðwk ð„uhu Ët{ÚÞo.

7. rŒÔÞ¼tð. “Ïæí æ ræè¢ ¨¢ ç ±àæ„ï „Ýé } æì ” xæé ‡ ææÐæ²ï 8. Œu n .“Ïæí Ïæí r æàæÚèÚ}æï ç „” yu{ M{]r‚{tk fÌtwk Au. 9. fiðÕÞtÚteo ¼õ‚‚tu. 10. Œun™u yk‚u. 11. Ëw»twrÃ‚™u ‚wÕÞ yûth ƒúñ‚us{tk. 12. ‚tu ¼„ðt™™e Ëuðt™wk Ëw¾ ™ …t{u ‚u{tk þwk fnuðkw ? 13. …ý ftuE Útfe Ëtk¼¤e™u fne ™Úte.

„.«.65

133

ð[™t{]‚ 65 : ¿tt™þÂõ‚, r¢ÞtþÂõ‚ ™u EåAtþÂõ‚™wk Index *Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u …tuZðt™t ytuhzt™e ytuËheyu „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e.

y™u ©eS{nthts fÚtt fhtð‚t n‚t ‚u Ë{u {tuxt {tuxt …h{nkËLtu …tu‚t™e Ë{e…u ƒtu÷tÔÞt, …Ae fÚtt™tu yæÞtÞ …qhtu ÚtÞtu íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu sux÷t {tuxt {tuxt ËtÄw Atu ‚u …hM…h «&™ W¥th fhtu, fu{ su «&™-W¥th fhtu íÞthu su™u suðe ƒwrØ ntuÞ ‚u òÛÞt{tk ytðu. …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu …h{t™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “ytftþ™e Wí…r¥t y™u ÷Þ ‚u fÞu «fthu Au ?” íÞthu …h{t™kŒ Mðt{e yu «&™™tu W¥th fhðt ÷tøÞt …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ ƒt¤f ntuÞ ™u ‚u ßÞthu «Út{ {t‚t™t WŒh{tk ntuÞ íÞthu ‚Útt sL{ Ë{Þ{tk ‚u™u ÓŒÞtrŒf su ErLÿÞtu™tk rAÿ ‚u Ëqû{ ntuÞ ™u …Ae su{ su{ ‚u ƒt¤f ð]rØ™u …t{‚tu òÞ ‚u{ ‚u{ ‚u rAÿ™e ð]rØ Út‚e òÞ, ™u ‚u{tk ytftþ …ý Wí…L™ Út‚tu sýtÞ y™u ßÞthu yu ð]Ø yðMÚtt™u …t{u íÞthu yu™tk ErLÿÞtu™tk rAÿ; ‚u Ëkftu[™u …t{‚t òÞ y™u ‚u{tk ytftþ …ý ÷Þ Út‚tu sýtÞ, ‚u{ ßÞthu rðhtx Œun W…su íÞthu ‚u™u yðtk‚h ÓŒÞtrŒf rAÿ{tk ytftþ Wí…L™ Út‚tu sýtÞ y™u ßÞthu yu rðhtx Œun™tu ÷Þ ÚttÞ íÞthu ytftþ ÷Þ …tBÞtu sýtÞ, yu{1 ytftþ™e Wí…r¥t y™u ÷Þ Au. …ý su ytftþ Ëðuo™tu ytÄth Au ‚u ‚tu su{ «f]r¥t …wY»t r™íÞ Au ‚u{ r™íÞ Au, yu™e Wí…r¥t ™u ÷Þ ‚u fnuðtÞ ™rn. y™u ð¤e Ë{trÄyu fhe™u …ý ytftþ™e Wí…r¥t ™u ÷Þ Au. ‚u™e he‚™u ‚tu su Ë{trÄðt¤t Au ‚u òýu Au2. * ð[. 65, ‚. 13-3-1820, {k„¤ðth. 1. Ë]Âü Ë{Þu ytftþ™e Wí…Â¥t ÚttÞ Au y™u «÷Þ Ë{Þu ÷Þ ÚttÞ Au ‚u™tu yt MÚt¤u «Ëk„ ™Úte, …hk‚w þheh{tk su ytftþ™e Wí…Â¥t y™u ÷Þ™tu 2.

ÔÞðnth ÚttÞ Au ‚u™tu «Ëk„ Au, ‚u ÔÞðnth …ý ðtM‚rðf ™Úte, yti…trÄf Au, ytx÷tu yr¼«tÞ Au. ‚u 46 {tk ð[™t{]‚{tk fÌttu Au.

134

„.«.65

…Ae …h{t™kŒ Mðt{eyu MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “Ëw»twBýt ™tze ‚u Œun™u {tkrn÷e ftuhu fu{ hne Au y™u ŒunÚte ƒnth fu{ hne Au ?” íÞthu yu «&™™tu W¥th MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt1 ƒúñtkz{tk sux÷wk fth¾t™wk Au ‚ux÷wk s yt ®…z{tk …ý Au. ‚u ®…z{tk yÕ… Au ™u ƒúñtkz{tk {nítT Au y™u suðtu yt ®…z™tu ytfth Au ‚uðtus ƒúñtkz™tu ytfth Au y™u su{ ƒúñtkz{tk ™Œeytu Au ‚u{ ®…z{tk ™tzeytu Au y™u su{ ƒúñtkz{tk Ë{wÿ Au ‚u{ ®…z{tk fwrût™u rð»tu s¤ Au y™u su{ íÞtk [kÿ, ËqÞo Au ‚u{ ®…z{tk Ezt, ®…„÷t ™tze™u rð»tu [kÿ-ËqÞo Au, EíÞtrŒf Ët{„úe su{ ƒúñtkz{tk Au ‚u{ ®…z{tk Au2 y™u yt ®…z{tk su ErLÿÞtu™e ™tzeytu Au ‚u™e ƒúñtkz 3 ËtÚtu yuf‚t Au. ‚u rsbt™t4 yk‚™u …t{u íÞthu ðÁýŒuð™u …{tÞ Au y™u ðtfT ErLÿÞ™t yk‚™u …t{u íÞthu yÂø™ Œuð™u …t{u Au y™u íð[t™t yk‚™u …t{u íÞthu ðtÞwŒuð™u …t{u Au y™u rþ&™™t yk‚™u …t{u íÞthu «ò…r‚™u …t{u Au y™u ntÚt™t yk‚™u …t{u íÞthu ELÿ™u …t{u Au y™u ‚u{s ÓŒÞ™u rð»tu hne su Ëw»twBýt ™tze ‚u™wk yk‚ su ƒúñhkÄú ‚u™u ßÞthu …t{u íÞthu rþþw{th [¢™u rð»tu hne si ðiït™h ™t{u yÂø™ yr¼{t™e Œuð‚t ‚u™u …t{u Au. íÞthu ƒúñhkÄúÚte5 ÷E™u «f]r‚ …wY»t ËwÄe yuf ‚us™tu {t„o Ë¤k„ hÌttu Au ‚u™u Œu¾u Au. ‚u ‚us™t {t„o™u Ëw»twBýt fneyu. yuðe he‚u Ëw»twBýt 6 ™tze ®…z{tk ™u ƒúñtkz{tk hne Au.” …Ae ð¤e …h{t™kŒMðt{eyu MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “«Út{7 ò„ú‚ yðMÚtt™tu ÷Þ Au fu MðÃ™™tu ÷Þ Au fu Ëw»twrÃ‚™tu ÷Þ Au ?” íÞthu yu «&™™tu W¥th MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e™u ™ ytðzâtu, íÞthu ‚u ‚u ErLÿÞtuY… ðÁýtrŒf Œuð™u …t{u Au. ytx÷tu 1. r…kz y™u ƒúñtkz™e h[™t ‚wÕÞ Au. yr¼«tÞ Au. 2. y™u su ƒúñtkz Au ‚u ðihts…wÁ»t™tu Œun Au, ‚u™wk ðýo ™ ¼t„ð‚{tk “ Ð æ „ æ H } æ ï „ S ² ç ã 5. ‚t¤ðt™tu {æÞ¼t„. 6. ‚u ™tze ¼„ðt™™t Ät{™t {t„o Y … Au . ÐæÎ}æê H ¢ ”EíÞtrŒ&÷tufÚte fÞwO Au. 3. ðihts…wÁ»t™tk ErLÿÞtu ËtÚtu. “„²æï Š ±ü } ææ²‹Ý}æë „ y±}æï ç „” yu{ ©wr‚{tk fÌtwk Au. 4. rsbt ytrŒf ‚u ‚u ErLÿÞtu{tk hnu÷e ðÁýt ytrŒf ‚u ‚u ™tzeytu™t ‚u ‚u yk‚ ¼t„™u ßÞthu 7. Ë{trÄ{tk ºtý yðMÚtt™tu ÷Þ ÚttÞ Au, ‚u{tk. Þtu„e …t{u íÞthu ðihts …wÁ»t™t hË™t ytrŒf

„.«.65

135

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ò„ú‚ yðMÚtt™u rð»tu M™unu fhe™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu ÷ût1 ÚttÞ Au; íÞthu «Út{ ò„ú‚ yðMÚtt™tu ÷Þ ÚttÞ Au, y™u …Ae MðÃ™™tu ™u Ëw»twrÃ‚™tu ÷Þ ÚttÞ Au y™u ßÞthu {™u fhe™u ®[‚ð™ fh‚u fh‚u MðÃ™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk ÷ût ÚttÞ íÞthu «Út{ MðÃ™™tu ÷Þ ÚttÞ, y™u …Ae ò„ú‚™tu ™u Ëw»twÂÃ‚™tu ÷Þ ÚttÞ Au y™u ßÞthu ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ®[‚ð™ fh‚u fh‚u W…þ{…ýu fhe™u ÷ût ÚttÞ Au íÞthu «Út{ Ëw»tÂÃ‚™tu ÷Þ ÚttÞ Au y™u …Ae ò„ú‚™tu ™u MðÃ™™tu ÷Þ ÚttÞ Au,” yuðe he‚u yu «&Lt™tu W¥th fÞtuo. …Ae ð¤e MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu …h{t™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™u rð»tu ¿tt™þÂõ‚, r¢ÞtþÂõ‚, y™u EåAtþÂõ‚ Au ‚u fu{ Ë{sðe ?” íÞthu ©eS{nthts nËe™u ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu ‚{™u …ý ™rn ytðz‚tu ntuÞ. yu{ fne™u …tu‚u W¥th fhðt ÷tøÞt su, “yt Sð ßÞthu Ëíð„wý «Ät™…ýu ð‚o‚tu ntuÞ y™u íÞthu su f{o fhu ‚u f{o™wk V¤2 ‚u ò„ú‚ yðMÚtt Au y™u yt Sð ßÞthu hòu„wý «Ät™…ýu ð‚uo y™u ‚u Ë{Þ{tk su f{o fhu ‚u f{o™wk V¤ MðÃ™ yðMÚtt Au. y™u ßÞthu yt Sð ‚{tu„wý «Ät™…ýu ð‚o‚tu ntuÞ y™u ‚u Ë{Þ{tk su f{o fhu ‚u™wk V¤ ‚u Ëw»twrÃ‚ yðMÚtt Au y™u3 ‚u Ëw»twrÃ‚ yðMÚtt™u yt Sð …t{u Au íÞthu suðe …týt™e rþ÷t ntuÞ ‚u suðtu sz ÚtE òÞ Au y™u yu™u ftuE «fth™wk ¿tt™ hnu‚wk ™Úte su, ‘nwk …krz‚ Awk fu {q¾o Awk fu yt ft{ fÞwO Au fu yt ft{ fhðwk Au, fu yt {the òr‚ Au fu ytðtu {thtu ðýo Au fu ytðtu {thtu yt©{ Au fu yt {tÁk ™t{ Au fu yt {tÁk Y… Au fu nwk Œuð Awk, fu {™w»Þ Awk, fu ƒt¤f Awk, fu ð]Ø Awk, fu ÄŠ{c Awk, fu …tr…c Awk’ EíÞtrŒf «fth™wk ¿tt™ hnu‚wk ™Úte y™u yuðe he‚™tu ßÞthu yt Sð ÚtE òÞ Au íÞthu su ¼„ðt™ Au ‚u yu™u ¿tt™þÂõ‚yu fhe™u Ëw»twrÃ‚{tkÚte s„tze™u yu™u yu™e Ëðuo r¢Þt™wk ¿tt™ yt…u Au ‚u™u ¿tt™þÂõ‚ fneyu y™u yu Sð su su r¢Þt™u rð»tu «ð‚uo Au ‚u ¼„ðt™™e su r¢Þt þÂõ‚ ‚u™wk yð÷kƒ™ fhe™u «ð‚uo Au ‚u™u r¢ÞtþÂõ‚ fneyu. y™u yu Sð su su ftuE …ŒtÚto™e EåAt™u «tÃ‚ 1. Ë{trÄ 2. f{o V¤™wk ¼tu„MÚtt™.

3. fnu÷t yÚto™u ðÄw M…ü fh‚t Vhe fnu Au.

136

„.«.65-66

ÚttÞ Au. ‚u …h{uïh™e EåAt þÂõ‚™u yð÷kƒ™u fhe™u «tÃ‚ ÚttÞ Au ‚u™u EåAtþÂõ‚ fneyu y™u yu Sð™u ò„ú‚, MðÃ™ y™u Ëw»twrÃ‚ yu ºtý yðMÚtt ¼tu„ðtÞ Au ‚u fuð¤ f{uo fhe™u s ™Úte ¼tu„ðt‚e. yu ‚tu yu™u f{o™t V¤«Œt‚t su …h{uïh ‚u yu Sð™u ßÞthu f{oV¤™u ¼tu„ðtðu Au íÞthu ¼tu„ðu Au, fu{ su1 yt Sð ßÞthu ò„ú‚ yðMÚtt™t V¤™u ¼tu„ð‚tu ntuÞ ™u íÞthu yu EåAu su {thu MðÃ™{tk sðwk Au ‚tu yu™e ð‚u MðÃ™{tk sðtÞ ™rn, þt {txu su V¤«Œt‚t su …h{uïh ‚u yu™e ð]r¥tÞtu™u ÁkÄe ht¾u Au. y™u MðÃ™{tkÚte ò„ú‚{tk ytððt™u EåAu ‚tu ò„ú‚{tk yðtÞ ™rn, y™u Ëw»twÂÃ‚{tk …ý sðtÞ ™rn y™u Ëw»twÂÃ‚{tkÚte MðÃ™{tk ‚Útt ò„ú‚{tk yðtÞ ™rn. yu ‚tu ßÞthu su f{o™t V¤™t ¼tu„ðtð™tht …h{uïh Au ‚u yu™u su yðMÚtt™tk f{oV¤™u ¼tu„ðtðu ‚u™u s ¼tu„ðe þfu Au …ý yu Sð …tu‚t™e EåAtyu fhe™u yÚtðt f{uo fhe™u f{o™tk V¤™u ¼tu„ðe þf‚tu ™Úte. yuðe he‚u ¼„ðt™™u rð»tu ¿tt™þÂõ‚, r¢ÞtþÂõ‚ y™u EåAtþÂõ‚ ‚u hne Au2.” yu{ ©eS{nthtsu f]…t fhe™u W¥th fÞtuo. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 65 >>

ð[™t{]‚ 66 : þtMºt™t þçŒA÷™w,k [‚wÔÞqn o ™e ðt‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t Vt„ý ðrŒ y{tË™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ft¤t Auzt™tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©e{ŒT¼t„ð‚™u rð»tu ðtËwŒuð, Ëkf»toý, «ãwB™ y™u yr™ÁØ; yu [‚wÔÞqon™e s ðt‚to Au. ‚u ftuE Xuftýu yu™u Ë„wý fhe fnu Au y™u ftuE Xuftýu yu™u r™„woý fhe ™u fnu Au. ‚u ßÞthu r™„woý fhe™u fnu Au íÞthu ðtËwŒuð ¼„ðt™™u fnu Au y™u ßÞthu Ë„wý * ð[. 66, ‚t. 14-3-1820, ƒwÄðth. 2. ‚u þÂõ‚ytu Ëðo Sðtu ™ t „w ý f{to ™ w Ë thu Sð{tk hnu ÷ e 1. fnu÷t yÚto™u ðÄw M…ü‚t {txu …w™: fnu Au. ¿tt™trŒ þÂõ‚ytu™u «uhu Au {txu ¼„ðt™{tk rð»t{‚t ™Úte.

„.«.66

137

fhe™u fnu Au íÞthu Ëkf»toý, yr™ÁØ, «ãwB™™u fnu Au. {txu ßÞthu r™„woý…ýu fÌtt ntuÞ íÞthu1 Ëtk¼¤™tht™e ™u ðtk[™tht™e {r‚ ¼ú{e òÞ Au y™u yu{ òýu Au su, ‘¼„ðt™™u ‚tu ytfth ™Úte.’ ‚u Ë{s™tht™e yð¤e Ë{sý Au y™u þtMºt{tk su þçŒ Au ‚u yuftkr‚f ¼õ‚ rð™t ƒeò™u Ë{ò‚t ™Úte, ‚u fÞtk þçŒ ? ‚tu su, ‘¼„ðt™ yY… Au, ßÞtur‚:MðY… Au, r™„woý Au ™u Ëðoºt ÔÞt…f Au.’ yuðtk ð[™ Ëtk¼¤e™u {q¾o ntuÞ ‚u yu{ òýu su, ‘þtMºt{tk ‚tu ¼„ðt™™u yY… s fÌtt Au; y™u su yuftkr‚f ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ òýu su, ‘þtMºt{tk ¼„ðt™™u su yY… ™u r™„woý fÌtt Au ‚u ‚tu {trÞf yuðtk su Y… ™u „wý ‚u™tk r™»tuÄ™u yÚtuo fÌtt Au …ý ¼„ðt™ ‚tu r™íÞ rŒÔÞ {qŠ‚ Au y™u y™k‚ fÕÞtý „wýu Þwõ‚ Au’ y™u ‚us™t …wksY… fÌtt Au ‚u ‚tu {qŠ‚ rð™t ‚us ntuÞ ™rn, {txu yu ‚us ‚u {qŠ‚™wk Au. su{ yÂø™™e {qŠ‚ Au ‚u {qŠ‚{tkÚte yÂø™™e ßðt¤t «„x ÚttÞ Au ‚uýu fhe™u ‚u yÂø™™e {qŠ‚ Œu¾t‚e ™Úte y™u ßðt¤t Œu¾tÞ Au, …ý Ë{sw ntuÞ ‚u yu{ òýu su yÂø™™e {qŠ‚{tkÚte s ßðt¤t ™ef¤u Au ‚u{s ðÁý™e {qŠ‚{tkÚte s¤ «fx ÚttÞ Au. ‚u s¤ Œu¾tÞ Au ™u ðÁý™e {qŠ‚ Œu¾t‚e ™Úte, …ý Ë{sw ntuÞ ‚u yu{ òýu su ðÁý™e {qŠ‚{tkÚte Ëðuo s¤ Au, ‚u{ ƒúñË¥tt Y… su fturx ËqÞo suðtu «ftþ Au ‚u …whw»ttu¥t{¼„ðt™™e {qŠ‚™tu «ftþ Au y™u þtMºt{tk yuðtk ð[™ ntuÞ su, ‘su{ ftkxu fhe™u ftkxtu ftZe™u …Ae ƒuÞ™tu íÞt„ fhu ‚u{ ¼„ðt™ …]Úðe™tu ¼th W‚thðt™u ftsu Œun™u Ähu Au ‚u ¼th W‚the™u Œun™tu íÞt„ fhu Au.’ yuðt su þçŒ ‚u™u Ëtk¼¤e™u {q¾o ntuÞ ‚u ¼q÷t …zu Au ™u ¼„ðt™™u yY… Ë{su Au …ý ¼„ðt™™e su {qŠ‚ ‚u™u rŒÔÞ òý‚t ™Úte y™u yuftkr‚f ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ òýu su, ßÞthu ©ef]»ý¼„ðt™ yswo™™e «r‚¿tt ht¾ðt™u ftsu ƒútñý™tu …wºt ÷uðt™u „Þt íÞthu îtrhft{tkÚte hÚt W…h ƒuËe™u yswo™ Ërn‚ [tÕÞt ‚u ÷tuft÷tuf …ðo‚™u WÕ÷k½e™u {tÞt™tu su ykÄfth ‚u™u ËwŒþo™[¢u fhe™u ft…e™u ‚u™u rð»tu hÚt™u ntkfe™u y™u ‚us:…qks™u 2 rð»tu «ðuþ fhe™u ¼q{t…qY»t …tËuÚte ƒútñý™t …wºt™u ÷E ytð‚t nðt. {txu ©ef]»ý¼„ðt™ rŒÔÞ{qŠ‚ n‚t ‚tu ‚u™u «‚t…u fhe™u ÷tfzt™tu su hÚt y™u …k[¼q‚™t Œunðt¤t su ½tuzt ‚u Ëðo rŒÔÞ ™u {tÞt …h su [i‚LÞ ‚u Y…u 1. r™„woýtrŒ …Œ™t yÚto.

2. ßÞtur‚{oÞ yûthƒúñ Ät{.

138

„.«.66-67

Út‚t nðt. y™u òu rŒÔÞY… ™ ÚtÞt ntuÞ ‚tu sux÷wk {tÞt™wk ftÞo ntuÞ ‚ux÷wk {tÞt{tk s ÷e™ ÚttÞ …ý {tÞtÚte …h su ƒúñ1 íÞtk ËwÄe …ntU[u ™rn, {txu su ¼„ðt™™e {qŠ‚™u «‚t…u {trÞf …ŒtÚto n‚tk ‚u …ý y{trÞf ÚtÞtk, yuðwk su ¼„ðt™™wk MðY… ‚u™u {q¾o ntuÞ ‚u {trÞf Ë{su y™u su yuftkr‚f Ëk‚ Au ‚u ‚tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u yûtht‚e‚ Ë{su Au y™u {qŠ‚{t™ yuðt su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u™u ƒúñY… su y™k‚ fturx {wõ‚ y™u yûthÄt{ yu Ëðuo™t ytí{t òýu Au. {txu ftuE „{u ‚uðtk þt† ðk[t‚tk ntuÞ y™u ‚u{tk ¼„ðt™™wk r™„woý…ýu fhe™u «r‚…tŒ™ ytðu ‚u Xuftýu yu{ òýðwk su yu ¼„ðt™™e {qŠ‚™tu {rn{t fÌttu Au …ý ¼„ðt™ ‚tu ËŒt {qŠ‚{t™ s Au, yuðe he‚u su Ë{su ‚u™u yuftkr‚f ¼õ‚ fneyu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 66 >>

ð[™t{]‚ 67 : Ëí…wh»w t™t „wý ytÔÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t [iºt ËwrŒ 7 Ët‚{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk {wr™™u W‚thu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk. ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu «&™ …qAâtu su, “ftuE Ëí…whw»t Au ‚u™u yt ÷tuf™t Ëw¾{tk ‚tu «er‚ s ™Úte y™u …h÷tuf su ¼„ðt™™wk Ät{ ‚Útt ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u™u rð»tu ðtË™t Au y™u su ‚u™tu Ëk„ fhu ‚u™wk …ý yuðe s ò‚™wk rn‚ fhu su, ‘yt {thtu Ëk„e Au ‚u™u yt ËkËth™e ðtË™t ‚wxe òÞ ™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ÚttÞ ‚tu ½ýwk Ëthwk Au’ y™u sux÷wk ftkE s‚™ fhu ‚u Ëðuo Œun™u {qfe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk „Þt fuzu Ëw¾ yt…u yuðwk s fhu …ý Œun™t Ëw¾™u yÚtuo ‚tu ftkE r¢Þt fhu s ™rn. yuðt su Ëí…qÁ»t ntuÞ ‚u™t Ëh¾t su „wý ‚u {w{wûtw™u rð»tu fu{ Ë{su ‚tu ytðu ™u fu{ Ë{su ‚tu ™ ytðu ?” yu «&™ Au. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “su™u yt ÷tuf™t Ëw¾{tk EåAt ™Úte yuðt Ëí…whw»t Au ‚u™u rð»tu Œuð™e2 ƒwrØ ht¾u y™u su * ð[. 67, ‚t. 21-3-1820, ƒwÄðth 1. yûthƒúñ Ät{.

2. ²S² Îï±ï ÐÚæ |æçQU²üƒæ Îï±ï „ƒæ xæéÚæñ J „S²ñ„ï ÜUçƒ„æ ã²ƒæü : Ðí Ü Uæàæ‹„ï }æãæy}æÝ: JJ yuðe M{]r‚ Au.

„.«.67-68

139

ð[™ fnu ‚u ËíÞ {t™u y™u ‚u «{týu ð‚uo ‚tu yu Ëí…whw»t™t „wý ntuÞ ‚u {w{wûtw{tk ytðu y™u su yuðtu ™ ntuÞ ‚u{tk ™ ytðu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “W¥th ‚tu ¾htu; …ý yt{1 Ë{su ‚tu {tuxt Ëí…whw»t™t „wý {w{wûtw{tk ytðu Au ‚u Ë{ßÞt™e he‚ fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, su …whw»t™u …h{uïh rð™t™e ƒesu õÞtkE «er‚ ™ ntuÞ ‚u™tu yu{ „wý „úný fhu su ‘yt …wY»t ‚tu yr‚þÞ {tuxt Au y™u yu™u yt„¤ ÷t¾tu {týË ntÚt òuze™u W¼t hnu Au ‚tu …ý ÷uþ{tºt ËkËth™t Ëw¾™u EåA‚t ™Úte. y™u nwk ‚tu yr‚þÞ …t{h Awk su fuð¤ ËkËth™t Ëw¾{tk ytËõ‚ ÚtE hÌttu Awk y™u …h{uïh™e ðt‚{tk ‚tu ÷uþ{tºt Ë{s‚tu s ™Úte {txu {™u rÄ¬th Au.’ yuðe he‚u y™w‚t…2 fhu y™u {tuxt …whw»t™tu „wý „úný fhu y™u …tu‚t™t yð„wý „úný fhe™u y™w‚t… fhu …Ae yu{ ™u yu{ …rh‚t…3 fh‚u fh‚u yu™t ÓŒÞ™u rð»tu ðihtøÞ W…su y™u …Ae ‚u{tk Ëí…whw»t™t suðt „wý ytðu Au. nðu su™t ÓŒÞ{tk Ëí…whw»t™t „wý ™ s ytðu ‚u™tk ÷ûtý fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, su …wY»t yu{ Ë{su su, ‘yt {tuxt fnuðtÞ Au …ý rððuf ‚tu ftuE «fth™tu ™Úte, y™u ¾t‚tk…e‚tk …ý ytðz‚wk ™Úte, y™u ytuZ‚tk-…nuh‚tk …ý ytðz‚wk ™Úte y™u …h{uïhu Ëw¾ ½ýwk ytÃÞwk Au; ‚u™u ¼tu„ð‚tk …ý ytðz‚wk ™Úte y™u ftuE™u yt…u Au ‚u …ý rððuf rð™t™wk yt…u Au.’ yuðe he‚u Ëí…whw»t{tk y™k‚ «fth™t yð„wý …hXu, yuðtu su fw{r‚ …wY»t ntuÞ ‚u™u rð»tu ftuE ft¤u Ëí…whw»t™t „wý ytðus ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 67 >>

ð[™t{]‚ 68 : yü «fth™e «r‚{t{tk y™u Ëk‚{tk y¾kz hÌtt™wk Index *Ëkð‚T 1876™t [iºt ËwŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ÷ªƒzt™t ð]ût nuXu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u {tÚtu Ätu¤wk nehftuh™wk Ätur‚Þwk ƒtkæÞwk n‚wk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. * ð[. 68, ‚t. 23-3-1820, þw¢ðth. 1. fhu÷t W¥th{tk su LÞq™‚t Au ‚u™u …qýo fhu Au.

2/3. …~[t‚t…, ÓŒÞ™e ƒ¤‚ht, …M‚tðtu.

140

„.«.68

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u yuf «&™ …qAeyu Aeyu,” íÞthu {wr™yu fÌtwk su “…qAtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ytu„ý‚uht ft¤1{tk y{™u yuf {rn™t ËwÄe ßÞthu r™ÿt ytðu íÞthu yu{ ¼tË‚wk su, y{u …whw»ttu¥t{ …whe™u rð»tu sE™u ©es„L™tÚtS™u {qŠ‚™u rð»tu «ðuþ fhe™u hÌtt Aeyu y™u ‚u {qŠ‚ ‚tu ftü™e sýtÞ …ý ‚u™u ™uºtu fhe™u y{u Ëðo™u Œu¾‚t y™u …qòhe™tu ¼Âõ‚¼tð ‚Útt A¤f…x Ëðo Œu¾‚t y™u yuðe he‚u yt…ýt ËíËk„{tk su Ë{trÄr™c …wY»t ntuÞ ‚u …ý Ë{trÄyu fhe™u ƒeò™t Œun{tk «ðuþ fhe™u Ëðo™u Œu¾u Au y™u Ëðo þçŒ™u Ëtk¼¤u Au y™u þtMºt{tk …ý yuðtk ð[™ Au su, ‘þwfS ð]ût{tk hne™u ƒtuÕÞt n‚t.’ 2 {txu {tuxt su Ëí…whw»t ntuÞ yÚtðt su …h{uïh ntuÞ ‚u ßÞtk EåAt ytðu íÞtk «ðuþ fhu Au, {txu ‚u …h{uïhu …tu‚t™e yt¿ttyu fhe™u su {qŠ‚ …qsðt yt…e ntuÞ, ‚u {qŠ‚ yü «fth3™e fne Au ‚u{tk …tu‚u Ëtûtt‚T «ðuþ fhe™u rðhts{t™ hnu Au. ‚u {qŠ‚™u su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ …qs‚tu ntuÞ íÞthu ‘su{ «íÞût ¼„ðt™ rðhts‚t ntuÞ y™u ‚u™e {ÞtoŒt ht¾u ‚u{ ‚u {qŠ‚™e …ý ht¾e òuEyu y™u ‚u{ s Ëk‚™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™™e {qŠ‚ hne Au ‚u ht¾e òuEyu, ‚u ‚tu yu ¼õ‚ ÷uþ{tºt ht¾‚tu ™Úte; y™u {qŠ‚™u ‚tu r[ºtt{ý™e yÚtðt …t»ttýtrŒf™e òýu Au y™u Ëk‚™u ƒeò {týË suðt òýu Au. y™u ¼„ðt™u ‚tu ©e{w¾u yu{ fÌtwk Au su, ‘{the yü«fth™e su «r‚{t ‚Útt su Ëk‚; ‚u™u rð»tu nwk y¾kz r™ðtË fhe™u hnwk Awk.’ y™u yu ¼õ‚ ‚tu ¼„ðt™™e «r‚{t yt„¤ ‚Útt Ëk‚ yt„¤ „{u ‚ux÷t Vu÷V‚wh fhu Au, …ý ÷uþ{tºt ¼„ðt™™tu zh ht¾‚tu ™Úte yu™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ Au fu ™Úte ?” yu «&™ Au. íÞthu …h{nkË ƒtuÕÞt su, “ßÞthu yu ¼„ðt™™u yk‚Þto{e òýe™u {ÞtoŒt ™Úte ht¾‚tu íttu yu™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ s ™Úte.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™u r™ùÞ ‚tu ™Úte y™u W…hÚte …tk¾z suðe ¼Âõ‚ fhu Au, íÞthu yu™wk fÕÞtý Útþu fu ™rn ÚttÞ ?” …Ae Ëk‚ ƒtuÕÞt su, “yu™wk fÕÞtý ™rn ÚttÞ.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu ™tÂM‚f…ýwk ytðu y™u Ëk‚™u rð»tu ™tÂM‚f…ýwk 1. 1879{tk …zu÷tu ¼Þkfh Œw»ft¤. 3. Ät‚w - …t»ttý, ftc, r[ºtt{ý, hu‚e, At… 2. “Ðé ~ æï ç „ „‹}æ²„²æ „Ú±æï ù ç|æÝï Î é : ” yt &÷tufÚte (hu¾tf]r‚) {™tu{Þ, {rý{Þ. ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au.

„.«.68-69

141

ytðu ‚u™u yux÷u s ™rn hnu, yu™u ‚tu su™wk ¼s™-M{hý fhu Au yuðt su «íÞût ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu …ý ™tÂM‚f…ýwk ytðþu y™u yu ¼„ðt™™tk su „tu÷tuf, ƒúñ…wh ytrŒf Ät{ Au, ‚u™u rð»tu …ý ™tÂM‚f…ýwk ytðþu y™u s„‚™e su Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ ‚u™u …ý ft¤u fhe™u Ltu {tÞtÞu fhe™u y™u f{uo fhe™u {t™þu; …ý …h{uïhð‚u fhe™u ™rn {t™u yuðtu …tftu ™tÂM‚f Útþu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yu ™tÂM‚f…ýt™tu nu‚w ‚u ftuE …qðo™wk f{o Au fu ftuE fwËk„ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “™tÂM‚f…ýt™t nu‚w ‚tu ™tÂM‚f™t „úkÚt Ëtk¼¤ðt yus Au y™u ™tÂM‚f™t „úkÚt™u rð»tu su™u «‚er‚ ntuÞ ‚u™tu su Ëk„ ‚u …ý ™tÂM‚f…ýt™tu nu‚w Au, y™u ð¤e, ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, ynkfth, {t™ y™u E»Þto; yu …ý ™tÂM‚f…ýt™t nu‚w Au, fu{ su yu {tkÞ÷tu yufu Mð¼tð ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu ™thŒ, Ë™ftrŒf suðt ËtÄw ðt‚ fhu ‚tu …ý {™tÞ ™rn. y™u yu ™tÂM‚f…ýwk {xu õÞthu ? ‚tu ßÞthu ©e{ŒT¼t„ð‚ suðt ytÂM‚f „úkÚt™u rð»tu fne su s„‚™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷ÞY… yuðe ¼„ðt™™e ÷e÷t ‚u™u Ëtk¼¤u ‚Útt ¼„ðt™™wk y™u Ëk‚™wk {tntíBÞ Ë{su íÞthu yu™wk ™tÂM‚f…ýwk òÞ y™u ytÂM‚f…ýwk ytðu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 68 >>

ð[™t{]‚ 69 : Œwü™t y™u ËtÄw™t Ä{o™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t [iºt ËwrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eðtËwŒuð™thtÞý™e ËkæÞt yth‚e ÚtE hne ‚u …Ae ™thtÞý ÄqLÞ fhe™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ä{o ‚u fu™wk ™t{ Au; yu™tu þtMºt™e he‚u fhe™u W¥th fhtu ? y™u su ®nËf htò n‚t ‚u …ý þhýu * ð[. 69, ‚t. 26-3-1820, Ëtu{ðth.

142

„.«.69-70

ytÔÞtu ntuÞ ‚u™u {th‚t ™rn y™u {thðt …ý Œu‚t ™rn, {txu þhýu ytÔÞtu su Sð ‚u™u {tÞto™wk su{ …t… Au ‚u{ ƒeò™u {tÞto™wk …t… Au fu ™Úte ?” …Ae yu™tu W¥th su{ su™u ¼tMÞtu ‚u{ ‚uýu fhðt {tkzâtu, …ý ©eS{nthtsu ytþkft fhe yux÷u ftuEÚte W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae {wr™ Ëðuo ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! y{u yu s ‚{™u «&™ …qAeyu Aeyu su, Þ¿ttrŒf™u rð»tu …þw®nËt Ërn‚ Ä{o fÌttu Au; y™u y®nËtY… …ý Ä{o fÌttu Au {txu yu su{ ÞÚttÚto ntuÞ ‚u{ fntu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “®nËtÞwõ‚ su Ä{o Au ‚u ‚tu Ä{o, yÚto y™u ft{ …h Au, ‚u …ý ®nËt™t Ëkftu[™u yÚtuo fÌttu Au y™u y®nËt{Þ su Ä{o Au ‚u {tuût…htÞý Au y™u yu ËtÄw™tu Ä{o Au y™u ®nËt{Þ su Ä{o Au ‚u ‚tu ht„«tÃ‚ Au …ý õÕÞtý™u yÚtuo ™Úte y™u su y®nËtY… Ä{o Au ‚u ‚tu fuð¤ fÕÞtý™u yÚtuo Au, {txu „]nMÚt yÚtðt íÞt„e; yu Ëðuo™u y®nËtY… su Ä{o ‚u s fÕÞtý™u yÚtuo fÌttu Au. su{ htò W…rh[hðËw htßÞ{tk n‚tk ‚tu …ý y®nËt Ä{o™u rð»tu hÌtt n‚t, ‚u {txu ËtÄw™u ‚tu {™, f{o, ð[™u fhe™u ftuE™wk ¼wkzqk ðtkåtðwk ™rn y™u ftuE ðt‚™tu ynkfth …ý ht¾ðtu ™rn y™u Ëðo™t ŒtËt™wŒtË ÚtE™u hnuðwk y™u ¢tuÄu Þwõ‚ su «f]r‚ ‚u ‚tu Œwü™tu Ä{o Au y™u þtk‚ Mð¼tðu ð‚oðwk ‚us ËtÄw™tu Ä{o Au y™u ftuE fnuþu su, ‘nòhtu {týË™u r™Þ{{tk ð‚toððtk ntuÞ ‚u™u fu{ ËtÄw‚t „úný fÞuo [t÷u ?’ ‚tu yu™tu W¥th yu Au su, htò ÞwrÄrch™wk nòhtu „tW{tk htßÞ n‚wk ‚tu …ý ËtÄw‚t ht¾e n‚e y™u ztht Œu™tht ‚tu ¼e{Ëu™ suðt nòhtu ntuÞ ‚u ðtheyu ‚tu …ý ‚u fÞto rð™t™wk hnuðtÞ ™rn; {txu ‚e¾t Mð¼tððt¤t™e ‚tu ftkE ¾tux ™Úte yuðt ‚tu ½ýtÞ ntuÞ …ý ËtÄw Útðwk yus ½ýwk Œw÷o¼ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 69 >>

ð[™t{]‚ 70 : ftft¼tE™w-k [tuh™u ftkxtu ðtøÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t [iºt ËwrŒ 15 …wLÞ{™u rŒðË ©eS{nthts ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu rnhftuh™wk Ätu¤wk Ätu‚eÞwk ƒtkæÞwk n‚wk ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u nM‚f{¤{tk ‚w÷Ëe™e {t¤t * ð[. 70, ‚t. 29-3-1820, „wYðth.

„.«.70

143

÷E™u Vuhð‚t n‚t. ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tuxt {tuxt …h{nkË {tkntu{tkne «&™W¥th fhtu ‚Útt ftuE nrh¼õ‚™u …qAðwk ntuÞ ‚tu …h{nkË™u …qAtu.” íÞthu „t{ htusft™t nrh¼õ‚ ftft¼tEyu r™íÞt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “yk‚h™u {tkne÷e ftuhu yuf fnu Au su rð»tÞ™u ¼tu„ðeyu y™u yuf ‚u™e ™t …tzu Au, ‚u ™t …tzu Au ‚u ftuý Au ™u nt …tzu Au ‚u ftuý Au ?” íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “™t …tzu Au ‚u Sð Au ™u nt …tzu Au ‚u {™ Au.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu yu «&™™tu W¥th y{u fheyu su1, yt yt…ýu Aeyu ‚u su rŒðËÚte Ë{sýt ÚtÞt y™u {t ƒt…™e ytu¤¾tý …ze, ‚u rŒðËÚte {t ƒt…u r™ùÞ fhtÔÞtu su, “yt ‚the {t ™u yt ‚thtu ƒt… ™u yt ‚thtu ftftu, ™u yt ‚thtu ¼tE, ™u yt ‚thtu {t{tu ™u yt ‚the ƒu™, ™u yt ‚the {t{e, ™u yt ‚the ftfe, ™u yt ‚the {tþe ™u yt ‚the ¼Uþ, ™u yt ‚the „tÞ ™u yt ‚thtu ½tuztu, ™u yt ‚tÁk ÷w„zwk ™u yt ‚tÁk ½h, ™u yt ‚the {uze ™u yt ‚tÁk ¾u‚h, ™u yt ‚thtk ½huýtk’ EíÞtrŒf, su fwËk„e™t þçŒ ‚u yt Sð™e ƒwrØ{tk hÌtt Au, ‚u fuðe he‚u hÌtt Au ‚tu su{ ftuEf Mºteytu ¼h‚ ¼hu Au ‚u{tk ft[™tu fxftu ntuÞ Au ‚u{ ¼h‚™u Xuftýu ƒwrØ Au y™u ft[™t fxft™u Xuftýu ‚u Sð Au. ‚u ƒwrØ{tk yu fwËk„e™t þçŒ ™u ‚u™tk Y… ‚u …k[rð»tÞu Ërn‚ hÌttk Au y™u ‚u Sð™u …Ae ËíËk„ ÚtÞtu íÞthu Ëk‚u …h{uïh™t {rn{t™e ™u rð»tÞ ¾kz™™e ™u s„‚T-r{ÚÞt™e ðt‚to2 fhe. ‚u Ëk‚™e ðt‚to ™u ‚u Ëk‚™tk Y… ‚u …ý yu Sð™e ƒwrØ{tk hÌttk Au. ‚u yu ƒu ÷~fh Au ™u Ët{Ët{tk W¼tk Au; ‘su{ fwÁûtuºt™u rð»tu ftihð™u …tkzð™t ÷~fh Ët{Ët{tk W¼tk n‚tk ™u …hM…h ‚eh ™u ƒhAe ™u ƒkŒqf ™u ‚tu… ™u skò¤tu™e ÷ztE Út‚e n‚e 1. Sð™u ßÞtk ËwÄe ¿tt™«trÃ‚ ÚtE ™Úte íÞtk ËwÄe fhu÷t W¥th™u yÞÚttÚto òýe™u …tu‚u ©enrh s {™™tk ËkƒkÄu hrn‚ Út‚tu ™Úte, {™ …ý Sð™t W¥th fhu Au. ËkƒkÄ rð™t hne þf‚wk ™Úte, su{ ytkƒ÷e™tu 2. ‘yt ‚thtu r…‚t ™Úte yt ‚the {t‚t ™Úte, yt f[qftu y™u ‚u™e At÷™tu ËkƒkÄ r™íÞ Au, ‚u{ ‚tÁk „]n ™Úte, yt ‚tÁk Ä™ ™Úte, ‚wk ‚tu ‚u ƒk™™ u tu ËkƒÄk r™íÞ Au ‚tu nðu ‚u{™tu …]ÚtfT¼tð r™íÞrËØ ¿tt™MðY… ytí{t Awk y™u ¼„ðt™™tu Mðefthe™u “{™ rð»tÞtu™u ¼tu„ðu Au y™u Sð ŒtË Awk’ EíÞtrŒf ðt‚to. ¼tu„ð‚tu ™Úte” yuf fÚt™ {txu r™íÞt™kŒ{wr™yu

144

„.«.70

y™u ftuE ‚hðthu ÷z‚t n‚t ™u ftuEf „Œtyu ÷z‚t n‚t ™u ftuEf ƒÚttuƒÚt ÷z‚t n‚t ™u ‚u{tk ftuE™wk {tÚtwk Wze „Þwk ™u ftuE™tu ËtÚt¤ f…tE „Gttu. yu{ få[h½tý Wz‚tu n‚tu.’ ‚u{ yt Sð™t yk‚:fhý{tk …ý su fwËk„e™tk Y… Au ‚u …k[rð»tÞ Y…e þMºt ƒtkÄe™u W¼tk Au y™u ð¤e su yt Ëk‚™tk Y… Au ‚u …ý ‘¼„ðt™ ËíÞ ™u s„‚T r{ÚÞt ™u rð»tÞ ¾tuxt’ yuðt su þçŒ ‚u Y…e þMºt ƒtkÄe™u W¼tk Au y™u yu ƒu™u …hM…h þçŒ™e ÷ztE ÚttÞ Au. ‚u ßÞthu fwËk„e™wk ƒ¤ ÚttÞ Au, íÞthu rð»tÞ ¼tu„ÔÞt™e EåAt ÚtE ytðu Au y™u ßÞthu yt Ëk‚™wk ƒ¤ ÚttÞ Au íÞthu rð»tÞ ¼tu„ÔÞt™e EåAt ™Úte Út‚e. yu{ …hM…h yk‚:fhý{tk ÷ztE ÚttÞ Au. ‚u su{: 1“²~æ ²æï x æï E Ú: Üë U c‡ææï ²~æ Ðæƒæï ü {Ýé { ü Ú : J „~æ Ÿæè<±…²æï |æê ç „{í é ü ± æ Ýèç„}æü ç „}æü } æ JJ” yu &÷tuf{tk fÌtwk Au su, “ßÞtk Þtu„uïh yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ Au y™u Ä™w»t™t Äh‚÷ yswo™ Au íÞtks ÷û{e Au, rðsÞ Au, yiïÞo Au y™u yÞ¤ ™er‚ Au’, ‚u{ su™e ftuhu yt Ëk‚{kz¤ Au ‚u™tu s sÞ Útþu yu{ r™ùÞ ht¾ðtu.” íÞthu ð¤e ‚u ftft¼tEyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! yu Ëk‚™wk ƒ¤ ðÄu ™u fwËk„e™wk ƒ¤ ½xu ‚u™tu þtu W…tÞ Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yk‚h{tk su fwËk„e hÌtt Au ™u ƒnth hÌtt Au ‚u ƒu yuf Au y™u ð¤e yk‚h{tk Ëk‚ hÌtt Au ™u ƒnth hÌtt Au ‚u ƒu yuf Au; …ý su yk‚h{tk fwËk„e Au ‚u™wk ƒnth™t fwËk„e™u …tu»týu fhe™u ƒ¤ ðÄu Au y™u yk‚h{tk su Ëk‚ Au ‚u™wk …ý ƒnth™t su Ëk‚ Au ‚u™u …tu»týu 2 fhe™u ƒ¤ ðÄu Au. {txu ƒnth™t fwËk„e™tu Ëk„ ™ fhu ™u ƒnth™t su Ëk‚ Au ‚u™tu s Ëk„ ht¾u ‚tu fwËk„e™wk ƒ¤ ½xe òÞ ™u Ëk‚™wk ƒ¤ ðÄu; yu{ Au,” yu{ ©eS{nthtsu fÌtwk. íÞthu ð¤e ftft¼tEyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! yuf™u ‚tu fwËk„e™e ÷ztE yt¤þe „E Au ™u Ëk‚™wk s ƒ¤ Au yuf yuðtu Au y™u yuf™u ‚tu yu{ ™u yu{ ÷ztE Út‚e hnu Au. ‚u yu ƒu{tk su™u ÷ztE yt¤þe „E Au ‚u {hu íÞthu ‚u™u ¼„ðt™™t Ät{™e «trÃ‚ ÚttÞ; ‚u{tk ‚tu ftkE ËkþÞ ™Úte; …ý su™u ÷ztE yu{ ™u yu{ ÚttÞ Au ‚u {hu ‚u™e þe „r‚ ÚttÞ 1. „e‚t 18/78

2. ƒnth™t Ëk‚tu su{ «ËL™ ÚttÞ ‚u{ s fhðwk ‚us yk‚h™t Ëk‚tu™wk …tu»tý fÌtwk Au.

„.«.70

145

‚u fntu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ yuf ÷zðt ™eËÞtuo ‚u™u yt„¤ ðtrýÞt fu „heƒ ðýo ytÔÞt ‚u™u S‚e „Þtu ‚u …ý SíÞtu s ‚tu y™u yuf ‚tu ÷zðt ™eËÞtuo ‚u™u yt„¤ ythƒ™e ƒuh¾1 ytðe ‚Útt hs…q‚ ytÔÞt ‚Útt ftXe ‚Útt ftu¤e ytÔÞt ‚u™u ‚tu S‚ðt fXý s Au; …ý ftkE yu ðtrýÞt™e …uXu ‚h‚ S‚tE òÞ yuðt ™Úte {txu yu ‚tu yu{ ™u yu{ ÷zu Au y™u ‚u{tk òu SíÞtu ‚tu SíÞtu y™u òu ÷z‚u ÷z‚u þºtw™tu nXtÔÞtu ‚tu ™ nXâtu, …ý Œun™tu ytÞw»Gt ytðe hÌtw y™u {]íÞw™u …tBÞtu ‚tu …ý su yu™tu Äýe Au ‚u þwk ™rn òýu ? su, ‘yu™u yt„¤ ytðtk fhztk {týË ytÔÞtk n‚tk ‚u ™rn S‚tÞ y™u yt™e yt„¤ ‚tu ðtrýÞt ytÔÞt n‚t ‚u S‚tÞ yuðt n‚t.’ yu{ yu ƒuÞ Äýe™e ™sh{tk ntuÞ, ‚u{ yu™e ¼„ðt™ ËntÞ fhu su, ‘yt™u ytðt ËkfÕ…-rðfÕ…™wk ƒ¤ Au y™u ÷ztE ÷u Au {txu yu™u þtƒtþ Au.’ yu{ òýe™u ¼„ðt™ yu™e ËntÞ fhu Au {txu ƒurVfh hnuðwk. ftkE ®[‚t ht¾ðe ™rn. ¼„ðt™™u yu{ ™u yu{ ¼ßÞt fhðwk ™u Ëk‚™tu Ë{t„{ yrÄf ht¾ðtu ™u fwËk„eÚte Auxu hnuðwk.” yu{ «ËL™ ÚtE™u ©eS{nthts ƒtu÷‚t nðt. íÞthu „t{ sËftðt¤t Sðt¼tEyu r™íÞt™kŒMðt{e™u «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™tu yz„ r™ùÞ fu{ ÚttÞ ?” íÞthu r™íÞt™kŒMðt{e ƒtuÕÞt su, “fwËk„e Útfe Auxu hneyu y™u Ëk‚™tu Ë{„t{ yr‚þÞ ht¾eyu ‚tu ‚u Ëk‚™e ðt‚u fhe™u ¼„ðt™™tu yz„ r™ùÞ ÚttÞ y™u òu fwËk„e™tu Ëk„ fheyu ‚tu yz„ r™ùÞ ™ ÚttÞ.” íÞthu ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u yu™tu W¥th fheyu su2, ¼„ðt™™tu r™ùÞ fhðtu ‚u yuf÷tu …tu‚t™t Sð™t fÕÞtý™u s yÚtuo fhðtu, …ý ftuEf …ŒtÚto™e EåAtyu fhe™u ™ fhðtu, su, ‘nwk ËíËk„ fÁk ‚tu {thtu Œun {tkŒtu Au ‚u Ëtòu ÚttÞ yÚtðt ðtkÍeÞtu Awk ‚u Œefhtu ytðu, fu Œefht {he òÞ Au ‚u Sð‚t hnu, fu r™Äo™ Awk ‚u Ä™ðt™ Úttô, fu „t{ „htË „Þtu Au ‚u ËíËk„ fheyu ‚tu …tAtu ytðu.’ yuðe ò‚™e su …ŒtÚto™e EåAt ‚u ht¾e™u ËíËk„ ™ fhðtu y™u òu yuðe ò‚™e EåAt ht¾e™u ËíËk„ fhu y™u yu …ŒtÚto™e EåAt …qhe ÚttÞ ‚tu 1. Ëu™t. 2. fwËk„Úte Auxu hnu‚tk y™u ËíË{t„{ fh‚tk …ý ftuE ft{™tÚte fhu÷tu ¼„ðt™™tu r™ùÞ; ‚u

ft{™t ™ rËØ ÚttÞ ‚tu Ë{q¤tu ™tþ ÚtE s‚tu Œu¾tÞ Au.

146

„.«.70

yr‚þÞ …tftu ËíËk„e ÚtE òÞ y™u òu EåAt …qhe ™ ÚttÞ ‚tu r™ùÞ ½xe òÞ, {txu ËíËk„ fhðtu ‚u …tu‚u …tu‚t™t Sð™t fÕÞtý™u s yÚtuo fhðtu …ý ftuE …ŒtÚto™e EåAt ‚tu ht¾ðe s ™rn, ftk su ½h{tk Œþ {týË ntuEyu y™u ‚u ŒþuÞ™wk {]íÞwk ytÔÞwk ntuÞ ‚u{tkÚte yuf sý òu W„hu ‚tu þwk Úttuztu Au? fu ntÚt{tk ht{…¥th1 ytððt™wk ntuÞ y™u htux÷t ¾tðt {¤u ‚tu þwk Úttuzt Au ? Ëðuo s™tÁk n‚wk ‚u{tkÚte yux÷wk hÌtwk ‚u ‚tu ½ýwk Au, yu{ {t™ðwk. yu{ yr‚þÞ Œw:¾ Útðt™wk ntuÞ ‚tu ‚u{tkÚte …h{uïh™tu ytþhtu fheyu ‚tu Úttuzwkf ytuAwk ÚttÞ ¾Ák, …ý yu Sð™u yu{ Ë{ò‚wk ™Úte. y™u òu ~tq¤e ÷¾e ntuÞ ‚tu ftkxuÚte x¤e òÞ yux÷tu ‚tu Vuh …zu Au. íÞtk yuf ðt‚to Au su yuf „t{{tk [tuh ƒnw hnu‚t n‚t. ‚u{tkÚte yuf [tuh ËtÄw™u …tËu ƒuËðt ytð‚tu n‚tu. ‚u™u {t„o™u rð»tu …„{tk ftkxtu ðtøÞtu ‚u …„ ËtUËhtu ™eféÞtu. ‚uýu fhe™u …ý ËwkÛÞtu2 ‚u [tuheyu ™ sðtýwk y™u ƒeò [tuh ‚tu [tuhe fhðt „Þt. ‚u yuf htò™tu ¾ò™tu Vtze™u ½ýwkf Ä™ ÷E ytÔÞt y™u Ëtiyu {tkntu{tkrn ðnU[e ÷eÄwk. ‚u …iËt ƒnw ytÔÞt, ‚u™u Ëtk¼¤e™u su [tuh ËtÄw …tËu ytð‚tu n‚tu ™u ftkxtu ÷tøÞtu n‚tu ‚u™t {t, ƒt…, Mºte y™u Ë„tk Ëðuo ðZðt ÷tøÞt su ’‚wk [tuhe fhðt ™ „Þtu y™u ËtÄw …tËu „Þtu ‚u yt…ýwk ¼wkzwk ÚtÞwk Ltu ‚u [tuh [tuhe fhe™u ÷tÔÞt ‚tu fux÷tÞ …iËt yu{™u ytÔÞt’ yu{ ðt‚to fhu Au íÞtk htò™wk ÷~fh ytÔÞwk ™u ‚u Ëðuo [tuh™u Ít÷e™u ~tq¤eyu ŒeÄt ‚u™u ¼u¤u yu™u …ý Ít÷e™u ~tq¤eyu Œuðt ËtÁ ÷E „Þt. íÞthu ‚u Ëðuo „t{™u {týËu ‚Útt ËtÄwyu Ët¾ …qhe 3 su, ‘yt ‚tu [tuhe fhðt ™tu’‚tu „Þtu, yu™u ‚tu ftkxtu ðtøÞtu n‚tu.’ íÞthu ‚u W„Þtuo, yu{ ËíËk„ fhu Au ‚u™u ~tq¤e sux÷wk Œw:¾ ntuÞ ‚tu ftkxu {xu Au, ftk su, y{u ht{t™kŒMðt{e …tËu {t„e ÷eÄwk Au su, ‘‚{tht ËíËk„e ntuÞ ‚u™u yuf ðªAe™wk Œw:¾ Útðt™wk ntuÞ ‚tu ‚u {™u yuf yuf Ákðtzu fturx fturx ðªAe™wk Œw:¾ Úttytu, …ý ‚{tht ËíËk„e™u ‚u Úttytu ™rn. y™u ‚{tht ËíËk„e™u «thçÄ{tk ht{…¥th ÷ÏÞwk ntuÞ, ‚u ht{…¥th {™u ytðu …ý ‚{tht ËíËk„e yL™ ðMºtu fhe™u Œw:¾e ™ ÚttÞ; yu ƒu ðh {™u yt…tu.’ yu{ 1. r¼ûtt…tºt.

2. ËtuS „Þtu.

„.«.70-71

147

{U ht{t™kŒMðt{e …tËu {tkøÞwk íÞthu {™u ht{t™kŒMðt{eyu htS ÚtE™u yu ðh ytÃÞtu Au. {txu su ftuE ËíËk„ fhu Au ‚u™u ÔÞðnthu Œw:¾ Útðt™wk ÷ÏÞwk ntu‚ ‚u ÚttÞ ™rn, ‚tu …ý …ŒtÚto ™tþðk‚ Au. {txu yu …ŒtÚto™e EåAtyu ËíËk„ fhu ‚tu yu™u r™ùÞ{tk ËkþÞ ÚtÞt rð™t hnus ™rn. {txu ËíËk„ fhðtu ‚u ‚tu yuf÷tu r™»ft{…ýu …tu‚t™t Sð™t fÕÞtý™u s yÚtuo fhðtu ‚tu yz„ r™ùÞ ÚttÞ.” EíÞtrŒf ½ýef ðt‚to fhe Au …ý yt ‚tu rŒþ{tºt ÷¾e Au. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 70 >>

ð[™t{]‚ 71 : ¼„ðt™™wk MðY… yûthÄt{ Ërn‚ rðhtsu Au.Index *Ëkð‚T 1876™t [iºt ðŒ 4 [‚wÚteo™u rŒðË Ëtks™u Ë{u ©eS{nthts

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth {uze™e yt„¤ ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u {wõ‚t™kŒMðt{e ytrŒf ËtÄw ðtkrsºt ðòze™u fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu fe‚o™¼Âõ‚™e Ë{trÃ‚ fhe™u {tkntu{tkne «&™-W¥th fhtu.” …Ae Ëtu{÷u ¾t[hu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™ …tu‚t™t ¼õ‚™t Ëðuo y…htÄ {tV fhu Au …ý yuðtu fÞtu y…htÄ Au su ¼„ðt™ {tV ™ fhu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ƒeò Ëðuo y…htÄ {tV fhu Au, …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fhu; yu y…htÄ™u ¼„ðt™ {tV ™Úte fh‚t, {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ftuE «fthu ÿtun fhðtu ™rn. y™u ð¤e ¼„ðt™™t Ëðuo y…htÄ Útfe su ¼„ðt™™t ytfth™wk ¾kz™ fhðwk yu {tuxtu y…htÄ Au ‚u {txu yu y…htÄ ‚tu õÞthuÞ …ý fhðtu ™rn y™u yu y…htÄ fhu ‚tu yu™u …k[ {nt…t… fh‚tk …ý yrÄf …t… ÷t„u Au y™u ¼„ðt™ ‚tu ËŒt Ëtfth {qŠ‚ Au ‚u™u su r™htfth Ë{sðt yus ¼„ðt™™t ytfth™wk ¾kz™ fÞwO fnuðtÞ Au y™u …whw»ttu¥t{ yuðt su ¼„ðt™ ‚u su ‚u fturx ËqÞo, [kÿ Ëh¾wk ‚uòu{Þ yuðwk …tu‚t™wk yûthÄt{ ‚u™u rð»tu ËŒt rŒÔÞtfth Útft * ð[. 71, ‚t. 2-4-1820, Ëtu{ðth.

148

„.«.71

rðhts{t™ Au y™u ƒúñY… yuðt su y™k‚ fturx {wõ‚ ‚u{ýu ËuÔÞtk Au [hýf{¤ su™tk yuðt Au y™u …hƒúñ …whw»ttu¥t{ yuðt su yu ¼„ðt™ ‚u s …tu‚u f]…tyu fhe™u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe™u rð»tu «fx ÚttÞ Au íÞthu su su ‚¥ð™tu 1 yk„efth fhu Au ‚u Ëðuo ‚¥ð ƒúñY…2 Au, ftk su ht{f]»ýtrŒf yð‚th™u rð»tu MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý. yu ºtý Œun ‚Útt ò„ú‚, MðÃ™ y™u Ëw»twÂÃ‚; yu ºtý yðMÚtt ‚u sýtÞ Au ‚Útt Œþ ErLÿÞtu, …k[ «tý EíÞtrŒf Ëðuo ‚¥ð {™w»Þ™e …uXu sýtÞ Au …ý yu Ëðuo ƒúñ3 Au …ý {trÞf ™Úte, ‚u {txu yu ¼„ðt™™t ytfth™wk ¾kz™ õÞthuÞ …ý ™ fhðwk.” …Ae {t‚hu ÄtÄ÷u «&™ …qAâtu su, “E»Þto™wk þwk Y… Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™e W…h su™u E»Þto ntuÞ ‚u™wk Yzwk ÚttÞ íÞthu ‚uÚte ¾{tÞ ™rn y™u ‚u™wk ¼qkzwk ÚttÞ íÞthu htS ÚttÞ, yu E»Þto™wk ÷ûtý Au.” …Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™e «íÞût {qŠ‚™tu r™ùÞ ntuÞ y™u ¼s™ fh‚tu ntuÞ ™u ËíËk„™t r™Þ{ «{týu ð‚o‚tu ntuÞ y™u ‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ; yu ‚tu ËíËk„™e her‚ Au …ý þtMºt{tk fÕÞtý™e fu{ her‚ Au ? y™u ðuŒ™tu yÚto ‚tu yr‚ fXý Au {txu ‚u™e fÚtt Út‚e ™Úte. y™u ©e{ŒT¼t„ð‚ …whtý y™u ¼th‚;4 yu{tk ðuŒ™tu s yÚto Au ™u Ëw„{ Au. {txu ‚u™e s„‚{tk fÚtt ÚttÞ Au. {txu þtMºt™e he‚u fhe™u fÕÞtý Út‚wk ntuÞ ‚u{ fntu ? y™u þkfht[tÞuo ‚tu r™htfth…ýu ¼„ðt™™wk «r‚…tŒ™ fÞwO Au y™u ht{t™wòrŒf su yt[tÞo, ‚u{ýu ‚tu Ëtfth…ýu ¼„ðt™™wk «r‚…tŒ™ fÞwO Au; {txu yuðe he‚u þtMºt™tu {‚ ÷E™u W¥th fhtu ?” …Ae {wr™yu þtMºt™e he‚u r™htfth ™tu …ût ¾tuxtu fhe™u Ëtfth ¼„ðt™™u ¼s™u fhe™u fÕÞtý Au yuðe he‚u «r‚…tŒ™ fÞwO. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u …ý yus …ût™wk „úný fheyu Aeyu, …ý ‚u{tk ‚{™u yuf «&™ …qAeyu Aeyu su, “r™htfth yuðwk su yûthƒúñ ‚uÚte …h ™u ËŒt Ëtfth yuðt su S±æ}æç{Dæ²”UEíÞtrŒ ð[™tu Ú te 1. …]Úðe, s¤ ytrŒ ¼q‚tu y™u ytk¾, ft™ rð„uhu “Ðí Ü ë ç „¢ S±æ}æç{Dæ²”U …h{tí{t™tu Œun «tf]‚ ™Úte …hk‚w rŒÔÞ y«tf]‚ RrLÿÞtu. Au, yu{ «r‚…tŒ™ fÞwO Au. 2. rŒÔÞY… 3. rŒÔÞ “Ý |æê „ ¨¢ Í æ¨¢ S ƒæÝæï Îï ã æï ù S² ÐÚ}ææy}æÝ:” 4. {nt¼th‚ “Ý „S² Ðí æ Üë U „æ }æê < „}ææZ ¨ }æï Î æï ù çSƒ¨¢ | æ±æ”

„.«.71

149

…whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u …]Úðe W…h «fx {éÞt ‚u fuzu ƒúñ…wh ‚Útt „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe… yu ytrŒf su ¼„ðt™™t Ät{ ‚u Ät{™u Œu¾ðt™e su™u ÷t÷[ hnu íÞthu yu™u r™ùÞ Au fu ™Úte ?” …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™ {éÞt …Ae su™t {™{tk yu{ hnu‚wk ntuÞ su, ‘ßÞthu yûthtrŒf Ät{ Œu¾eþwk yÚtðt fturx fturx ËqÞo™tu «ftþ Œu¾eþwk íÞthu yt…ýwk fÕÞtý ÚtÞwk yuðe Ë{sýðt¤t™u ‚tu ÞÚttÚto ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™Úte.’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuýu ƒúñ…whtrŒf Ät{™u ‚Útt ƒúñMðY…™u ŒuÏÞt™e ÷t÷[ ht¾e yu ‚u þwk yuýu …t… fÞwO; su r™ùÞ™e ™t …tztu Atu ? …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, ‘suýu «íÞût «{tý ¼„ðt™™u Œþo™u fhe™u fÕÞtý {tLÞwk ntuÞ ‚u ƒúñ…wh, „tu÷tuf ytrŒf su Ät{ Au ‚u …ý ¼„ðt™™tk s Au {txu ‚u™e …ý yÁr[ þt ËtÁ ht¾u ? …ý ¼„ðt™ rð™t yu™u EåAu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚u Ät{ ™u ‚u Ät{™u rð»tu hÌtt su …t»toŒ ‚u ‚tu [i‚LÞ {qŠ‚ Au, ™u {tÞt …h Au, {txu yu{tk þwk Œq»tý Au, su yu™u EåAu ™rn? y™u ¼„ðt™ …]Úðe W…h «fx rðhts‚t ntuÞ ™u íÞtk su Ëuðf ntuÞ ‚u …ý {he òÞ yuðt ntuÞ y™u ½h ntuÞ ‚u …ý …ze òÞ yuðtk ntuÞ ‚u fu{ Ë{òu Atu ?” …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, “yu ½h™u ‚tu y{u ƒúñ…whtrŒf Ät{ Ë{Syu Aeyu ™u yu Ëuðf™u ‚tu y{u ƒúñY… Ë{Syu Aeyu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ƒúñ…wh ™u ƒúñ…wh™u rð»tu hÌtt su ¼„ðt™™t …t»toŒ ‚u ‚tu y¾kz Au ™u yrð™tþe Au, ‚u™u {íÞo÷tuf™tk ™tþðk‚ yuðtk su ½h ™u …t»toŒ ‚u ƒu ƒhtuƒh fu{ fntu Atu ?” …Ae r™íÞt™kŒMðt{e ƒtuÕÞt su, “nu Btnthts ! yuLttu Q¥th íttu ítBtu fhtu.” ÃtAe ©eSBtnthts çttuÕGtt su, “¼„ðt™ Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo ßÞthu {qŠ‚ Äthý fhu Au íÞthu …tu‚t™wk su yûthÄt{ y™u [i‚LÞ {qŠ‚ yuðt su …t»toŒ y™u …tu‚t™t su Ëðuo yiïÞo;1 ‚u Ërn‚ s …Äthu Au …ý yu ƒeò™t ŒuÏÞt{tk ytðu ™rn y™u ßÞthu ftuEf ¼õ‚™u Ë{trÄ™u rð»tu y÷tirff ÿrü ÚttÞ Au íÞthu ‚u™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu fturx fturx ËqÞo™t Ëh¾tu «ftþ ¼tËu Au y™u y™k‚ fturx su {wõ‚ ‚u …ý {qŠ‚ ¼u¤t ¼tËu Au y™u yûthÄt{ …ý yu ¼„ðt™™e {qŠ‚ ¼u¤wk s ¼tËu Au. {txu yu Ëðuo ¼„ðt™ ¼u¤wk Au ‚tu …ý ¼„ðt™ ‚u {™w»Þ su …tu‚t™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™e s Ëuðt™u yk„efth fhu 1. ¥…æï ù çÐ ¨óæÃ²²æy}ææ |æê „ æÝæ}æèEÚæï ù çÐ ¨Ýì J Ðí Ü ë U ô„ S±æ}æç{Dæ² ¨}|æ±æ}²æy}æ}ææ²²æ JJ yu{ „e‚t{tk fÌtwk Au.

150

„.«.71-72

Au y™u ‚u …tu‚t™t ¼õ‚™tk „tÞo, {txe ™u …týt™tk su ½uh ‚u™u rð»tu rðhts{t™ hnu Au y™u ‚u ¼õ‚ Äq…, Œe…, yL™, ð†trŒf su su y…oý fhu Au ‚u™u ¼„ðt™ «er‚yu fhe™u yk„efth fhu Au; ‚u yu {™w»Þ Ëuðf Au ‚u™u rŒÔÞY… …t»toŒ ¼u¤t ¼u¤ððt ðtM‚u fhu Au y™u su ¼õ‚s™ su su ðM‚w ¼„ðt™™u y…oý fhu Au ‚u ‚u ðM‚w ¼„ðt™™t Ät{™u rð»tu rŒÔÞY… ÚttÞ Au y™u yu ¼õ‚ rŒÔÞY… ÚtE™u ‚u™u …t{u Au, {txu yuðwk y[¤ y¾kz Ëw¾ ¼õ‚s™™u …{tzðt™u yÚtuo ¼„ðt™ su ‚u {™w»Þ yuðt su …tu‚t™t ¼õ‚s™, ‚u™e Ëðuo Ëuðt™u yk„efth fhu Au. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™™wk MðY… yûthÄt{ Ërn‚ …]Úðe W…h rðhts{t™ Au yu{ Ë{sðwk y™u ƒeò yt„¤ …ý yuðe he‚u ðt‚to fhðe.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 71 >>

ð[™t{]‚ 72 : {tntíBÞu Ërn‚ r™ùÞ™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t [iºt ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™u Ë{e…u W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h W„{ýu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ftÕÞ™u rŒðË ‚{u ŒtŒt¾t[h yt„¤ ƒnw Yze ðt‚to fhe n‚e ‚u ðt‚to Ëtk¼¤ðt™e y{thu Ëðuo™u ½ýe EåAt Au,” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ {tntíBÞu Ërn‚ ntuÞ ™u Ëk‚™wk ™u ËíËk„e™wk {ntíBÞ ½ýwk òý‚tu ntuÞ ™u ‚u ÇtõítLtwk òu fBto fXÛt ntuGtLtu ft¤ ÃtÛt fXÛt ntuGt íttuÃtÛt ítu ÇtõítLtu yuÔte ¼Âõ‚™wk yr‚þÞ ƒ¤ Au ‚u ft¤ ™u f{o; yu çtuÞ {¤e™u ‚u™wk ¼qkzwk1 fhe þf‚tk ™Úte. y™u su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u rð»tu òu r™ct{tk ftkEf Vuh ntuÞ ‚tu2 ‚u™wk ¼„ðt™ Yzwk fhðt™u EåAu ‚tu *ð[. 72, ‚t. 9-4-1820, Ëtu{ðth. 1. ËíËk„{tkÚte rþrÚt÷‚tY… yþw¼.

2. Œuþ-ft÷trŒf þw¼ ntuðt A‚t.

„.«.72

151

…ý Yzwk Út‚wk ™Úte y™u su „heƒ™u f÷…tðu ‚u™wk ‚tu ftuE he‚u Yzwk s ÚttÞ ™rn y™u {nt¼th‚{tk ¼e»{ r…‚tyu htò ÞwrÄrch™u yu{ fÌtwk Au su, ‘òu ‚wk „heƒ™u fÕ…tðeþ ‚tu ‚wk ‚tht ðkþu Ërn‚ ƒ¤e™u ¼M{ ÚtE sEþ.’ {txu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ yÚtðt ftuE ƒeòu ntuÞ, …ý „heƒ {tºt™u ÷uþ{tºt Œw:¾ððtu ™rn y™u òu „heƒ™u Œw:¾ðu ‚tu ‚u™wk ftuE «fthu Ëthwk ÚttÞ ™rn y™u òu „heƒ™u Œw:¾ðu ‚tu ƒúñníÞt sux÷wk …t… ÚttÞ Au. y™u ‚u{ s ftuEf™u {tÚtu swXwk f÷kf Œuðwk ‚u …ý ƒúñníÞt suðwk s Au; y™u òu Ët[wk f÷kf ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u yuftk‚u ‚uze™u ‚u™wk Yzwk ÚttÞ yu{ fnuðwk …ý ‚u™u Vsu‚ fhðtu ™rn y™u ‚u{ s …tk[ «fth™e su Mºteytu Au ‚u™tu òu Ä{o ¼k„ fhtðu ‚tu ‚u™u …ý ƒúñníÞt™wk …t… ÷t„u Au, ‚u …tk[ «fth™e Mºteytu fE ? ‚tu yuf ‚tu …tu‚t™u þhýu1 ytðe ntuÞ y™u ƒeS ‚u …tu‚t™e Mºte ntuÞ y™u ðú‚-W…ðtË™u rŒðËu …tu‚t™tu Ëk„ fhðt ™ EåA‚e ntuÞ y™u ºteS ‚u …r‚ðú‚t ntuÞ y™u [tuÚte ‚u rðÄðt Mºte y™u …tk[{e ‚u rðïtËe2 Mºte, yu …tk[ «fth™e Mºteytu™u Ëk½tÚtu òu ÔÞr¼[th fhu ‚tu ‚u™u ƒúñníÞt™wk …t… ÷t„u Au. ‚u{tk su rðÄðt Mºte Au ‚u™wk òu {™ fw{t„o™u rð»tu ztu÷‚wk ntuÞ ‚tu ‚u™u Ë{òðe™u Ä{o{tk ht¾ðe3.” …Ae {wr™ su ‚u ¼„ðt™™t hrËf fe‚o™ „tðt ÷tøÞt. ‚u™u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™ Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo Œun Ähu Au íÞthu {™w»Þ™t suðe s Ëðuo r¢Þt ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu [rhºt fhe òýu4 y™u rð{w¾ Sð ntuÞ yÚtðt ft[tu…tu[tu nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu ‚u [rhºt™u rð»tu Œtu»t …hXu, su{ þwfSyu htË …k[tæÞtÞe5™wk ðýo™ fÞwO íÞthu htò …herût‚™u ËkþÞ ÚtÞtu. …Ae yu{ …qAâwk su, “¼„ðt™ ‚tu Ä{o™e {ÞtoŒt MÚtt…™ fhðt™u yÚtuo «„x ÚtÞt n‚t, ‚uýu …hMºte™tu Ëk„ fhe™u Ä{o™tu ¼k„ fu{ fÞtuo ? yuðe he‚u Œtu»t ÷eÄtu y™u þwfSyu ‚tu Ë{S-rð[the™u ¼„ðt™™wk „wý„t™ fÞwO su, ft{Œuðu ƒúñtrŒf Œuð‚t™u S‚e™u …tu‚t™u ðþ fÞto, ‚u™tu ft{Œuð™u yr‚þÞ „ðo ÚtÞtu ‚u „ðo™u W‚thðt™u 1. ÄŠ{c {t‚t r…‚t y™u ïþwh…ûteytu™t y¼tð™u yuðe Mºte. ÷eÄu Ä{oÂMÚtr‚™u {txu þhýu ytðu÷e. 3. ytðe he‚u „EftÕÞu ðt‚to fhe n‚e. 2. ‘yt …wÁ»t Ä{o{tkÚte {™u ™rn …tzu’ yu{ òýe™u 4. rŒÔÞ ÷e÷t{t™u. ‚u ™ e ËntÞ‚tÚte r™®ù‚ ÚtE™u ‚u { tk 5. ¼t„ð‚-Œþ{MfkÄ yæÞtÞ 29 Úte 33. rðïtËðt¤e, su™tu …r‚ …hŒuþ{tk „Þu÷tu Au

152

„.«.72

ftsu ¼„ðt™u ft{Œuð™u …zftÞtuo. ‚u su{ ftuE ƒ¤ðt™ htò ntuÞ ‚u þºtw™u …tu‚t™e „tkXâ™e ŒtÁ „tu¤e y…tðe™u …Ae ‚u ËtÚtu ÷zðt òÞ, ‚u{ ¼„ðt™u ft{ŒuðY…e þºtw™u ÷zât™tu Ët{t™ {tuhÚte ytÃÞtu, ‚u þwk ‚tu ft{Œuð™wk ƒ¤ ßÞthu Mºte™tu ËkƒkÄ ntuÞ íÞthu ÚttÞ. ‚u{tk …ý þhŒÉ‚w™u rð»tu htrºt{tk ft{Œuð™wk ðÄw ƒ¤ ÚttÞ ‚Útt Mºte™t ht„hk„, rð÷tË™t þçŒ Ëtk¼¤ðt ‚Útt Mºte™wk Y… òuðwk, Mºte™tu M…þo fhðtu ‚uýu fhe™u ft{Œuð™wk yr‚þÞ ƒ¤ ðÄu Au. yu Ëðuo Ët{t™ ©ef]»ý ¼„ðt™u ft{Œuð™u yt…e™u ‚u™u S‚e ÷eÄtu y™u y¾kz ƒúñ[the™e …uXu Qæðohu‚t hÌtt y™u yuðe he‚u ft{™tu „ðo W‚tÞtuo. yuðwk y÷tirff Ët{ÚÞo ¼„ðt™ rð™t ƒeò{tk ntuÞ ™rn. yuðwk yr‚ ¼øtðt™™wk Ët{ÚÞo òýe™u þwfSyu ¼„ðt™™tk [rhºt „t™ fÞtO y™u htò …herût‚™u1 ‚u ðt‚ Ë{òýe ™rn íÞthu Œtu»t …hXâtu, {txu ftuEf yu{ fnu su, ‘‚{u …h{nkË ÚtE™u hrËf fe‚o™ fu{ „tytu Atu ? ‚tu ‚u™u yu{ fnuðwk su,’òu y{u hrËf fe‚o™ ™ „tEyu y™u ¼„ðt™™tk hrËf [rhºt™u rð»tu Œtu»t …hXeyu ‚tu y{u …ý htò …herût‚ ‚Útt ƒeò su ™tÂM‚frð{w¾ Sð ‚u™e …kÂõ‚{tk ¼¤eyu, {txu y{thu ‚tu rð{w¾™e …kÂõ‚{tk ¼¤ðwk ™Úte, þt {txu su …h{nkË{tºt™t „wÁ su þwfS ‚uýu ¼„ðt™™tk hrËf [rhºt „tÞtk Au {txu y{thu …ý sYh „tððtk.’ y™u ûth yûthÚte …h yuðt su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ Au, ‚u ßÞthu Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo ƒúñtkz™u rð»tu {™w»Þ suðe {qŠ‚ fhe™u rð[hu Au íÞthu Ëðo {™w»Þ™t suðtk s [rhºt fhu Au y™u su{ {™w»Þ™u rð»tu nthðwk, S‚ðwk, ¼Þ, þtuf, ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËh, ytþt, ‚]»ýt, E»Þto EíÞtrŒf {trÞf Mð¼tð ntuÞ, ‚uðt s Mð¼tð ¼„ðt™ …ý …tu‚t{tk Œu¾tzu Au. ‚u Ëðuo Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo Au, …Ae su ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yu [rhºt „tE™u …h{ …Œ™u …t{u Au y™u su rð{w¾ ntuÞ ‚u Œtu»t …hXu Au y™u yu ¼„ðt™ ‚tu su{ ûth™t ytí{t Au ‚u{s «f]r‚ …whw»tÚtfe …h su yûthƒúñ ‚u™t …ý ytí{t Au y™u ûth yûth yu ƒuÞ™u …tu‚t™e þÂõ‚yu fhe™u Ähe hÌtt Au y™u …tu‚u ‚tu ûth yûthÚte LÞtht Au y™u ¼„ðt™™e {tuxtE ‚tu yuðe Au su, ‘su™t yuf yuf htu{™tk rAÿ™u rð»tu y™k‚ fturx ƒúñtkz …h{týw™e 1. …tu‚u yuftkr‚f ¼õ‚…ýt{tk y…õð n‚tu ‚uÚte.

„.«.72

153

…uXu hÌttk Au’ yuðt su {tuxt ¼„ðt™ ‚u Sð™t fÕÞtý™u ðtM‚u {™w»Þ suðzt s ÚttÞ Au, íÞthu Sð™u Ëuðt fÞto™tu Þtu„ ytðu Au y™u òu ¼„ðt™ suðzt Au ‚uðzt ™u ‚uðzt hnu ‚tu ƒúñtrŒf su ƒúñtkz™t yrÄ…r‚ Œuð ‚u™u …ý Œþo™ fÞto™wk fu Ëuðt fÞto™wk Ët{ÚÞo hnu ™rn; ‚tu {™w»Þ™u ‚tu hnus õÞtkÚte ?” y™u su{ ðzðt™¤1 yÂø™ Au ‚u Ë{wÿ™t s¤™u rð»tu hÌttu Au y™u Ë{wÿ™t s¤™u …eðu Au ™u Ë{wÿ™tu ytu÷tÔÞtu ytu÷t‚tu ™Úte yuðtu {tuxtu Atu. ‚u yÂø™ ßÞthu yt…ýu ½h{tk Œeðtu òuE‚tu ntuÞ íÞthu ytðe™u yt…ýt ½h{tk ƒuËu ‚tu yt…ý™u Œeðtu suðwk Ëw¾ ÚttÞ ™rn y™u ƒ¤e™u Ëðuo ¼M{ ÚtE sEyu y™u ‚u s yÂø™ ŒeðtY…u ntuÞ ‚tu ysðt¤wk fhu ™u yt™kŒ ÚttÞ y™u ‚u Œeðtu Au ‚tu ‚u™tu ‚u s yÂø™; …ý Vqkfeyu ‚Útt ntÚtu fhe™u ytu÷tðeyu ‚tu ytu÷tE òÞ yuðtu yË{Úto Au; ‚tu …ý ‚u Útfe s yt…ý™u Ëw¾ ÚttÞ …ý ðzðt™¤ yÂø™Úte Ëw¾ ™ ÚttÞ, ‚u{s ¼„ðt™ {™w»Þ suðt yË{Úto sýt‚t ntuÞ …ý y™uf Sð™wk fÕÞtý yu Útfes ÚttÞ …ý su™t yuf yuf htu{{tk y™k‚ fturx ƒúñtkz hÌttk Au, yuðe {qŠ‚™wk ‚tu Sð Œþo™ fhðt …ý Ë{Úto ÚttÞ ™rn; {txu yuðu Y…u fhe™u fÕÞtý ™ ÚttÞ, ‚u {txu ¼„ðt™ {™w»Þ suðe {qŠ‚ Äthe™u suðtk suðtk [rhºt fhu Au ‚u Ëðuo „t™ fhðt ÞtuøÞ Au, …ý yu{ ™ Ë{sðwk su, ‘¼„ðt™ ÚtE™u yu{ þwk fh‚t nþu?’ y™u ¼„ðt™™tk [rhºt ‚tu Ëðuo fÕÞtýfthe s Ë{sðtk, yu s ¼õ‚™tu Ä{o Au y™u yuðwk Ë{su ‚u s ¼„ðt™™tu …qhtu ¼õ‚ fntuðtÞ Au.” …Ae htusft™t nrh¼õ‚ ftft¼tEyu …qAâwk su, “su™u {tntíBÞ rð™t™tu yuf÷tu ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ? y™u su™u {tntíBÞu Ërn‚ r™ùÞ ntuÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u yuf÷tu r™ùÞ ntuÞ ‚u™u yu{ ½tx ÚttÞ su, ‘¼„ðt™ ‚tu {éÞt Au …ý þwk òýeyu fÕÞtý ‚tu Útþu fu ™rn ÚttÞ ?’ y™u su™u {tntíBÞu Ërn‚ r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ‚tu yu{ Ë{òÞ su, ‘su rŒðËu ¼„ðt™™wk Œþo™ ÚtÞwk ‚u rŒðËÚte s fÕÞtý ‚tu ÚtE hÌtwk Au y™u su Sð ¼tðu fhe™u {tÁk Œþo™ fhu ‚Útt {tÁk ð[™ {t™u; ‚u™wk …ý fÕÞtý ÚtE òÞ ‚tu {thu fÕÞtý™tu ~Þtu ËkþÞ Au ? nwk ‚tu f]‚tÚto Awk y™u su ftkE ËtÄ™ fÁk Awk ‚u ‚tu ¼„ðt™™e 1. Ë{wÿ{tk hnu‚t yÂø™ rðþu»t™wk ™t{.

154

„.«.72-73

«ËL™‚t™u yÚtuo fÁk Awk.’ yu{ Ë{su ‚u™u ¼„ðt™™tu {tntíBÞu Ërn‚ r™ùÞ òýðtu.” …Ae ð¤e ftft¼tEyu …qAâwk su, “W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c yu ºtý «fth™t su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au’’ ? …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼õ‚ …tu‚t™u ŒunÚtfe swŒtu su ytí{t, ‚u Y… {t™u y™u Œun™t „wý su sz, Œw:¾, r{ÚÞt, y…rðºt…ýwk EíÞtrŒf Au ‚u ytí{t™u rð»tu {t™u ™rn y™u yAuã, y¼uã, yrð™tþe EíÞtrŒf su ytí{t™t „wý ‚u Œun™u rð»tu {t™u ™rn y™u …tu‚t™t þheh™u rð»tu hÌttu su Sðtí{t ‚u™u Œu¾u y™u ‚u ytí{t™u rð»tu hÌtt su …h{tí{t ‚u™u …ý Œu¾u y™u ƒeò™t Œun{tk su ytí{t hÌttu Au ‚u™u …ý Œu¾u. y™u yuðtu Ë{Úto ÚtÞtu Au ‚tu …ý yu ytí{Œþo™ Útfe ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u™u yrÄf òýu Au …ý …tu‚t™u ytí{Œþo™ ÚtÞwk Au ‚u™wk yr¼{t™ ÷uþ{tºt ™ ntuÞ, yuðtk su™tk ÷ûtý Au ‚u W¥t{ ¼õ‚ fnuðtÞ. nðu su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ y™u ytí{r™ct …ý ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h E»Þto ytðu y™u òu ¼„ðt™ yu™wk y…{t™ fhu ‚tu ¼„ðt™ W…h …ý E»Þto ytðu su, ‘{tuxt ÚtE™u ð„h ðtkfu yt{ þeŒ fh‚t nþu’ yuðtk ÷ûtý ntuÞ ‚u™u {æÞ{ ¼õ‚ òýðtu y™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu ntuÞ …ý ytí{r™ct ™ ntuÞ y™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntuÞ y™u s„‚™t ÔÞðnth™u rð»tu …ý «er‚ ntuÞ y™u ËtkËtrhf ÔÞðnth™u rð»tu n»to þtuf™u …t{‚tu ntuÞ ‚u™u fr™c ¼õ‚ òýðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 72 >>

ð[™t{]‚ 73 : ft{ SíÞt™w-k r™ðtoËr™f ÚtÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t [iºt ðrŒ y{tË™u rŒðË htrºt™t Ë{u Mðt{e

©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ‚Útt ïu‚ VUxtu {M‚f W…h ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wõ‚t™kŒMðt{e ytrŒf {tuxuht ËtÄw [th ‚Útt …[tË™u ytþhu nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. * ð[. 73, ‚t. 12-4-1820, „wYðth.

„.«.73

155

…Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ft{™wk þwk Y… Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðeÞo yus ft{™wk Y… Au.” …Ae ytþkft fhe su, “ðeÞo ‚tu Ët‚ Ät‚w1 {trn÷tu Ät‚w Au 2 {txu yus ft{™wk Y… fu{ fnuðtÞ ? y™u ‚u ðeÞo™e Wí…r¥t þtýu fhe™u Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{™tuðnt ™t{u ™tze™u rð»tu {™ hÌtwk Au. ‚u {™™u rð»tu ßÞthu Mºte ËkƒkÄe ËkfÕ… ÚttÞ Au íGtthu su{ Œnª ntuÞ ‚u hðtEyu fhe™u {ÚttÞ íÞthu ½e ntuÞ ‚u Ëðo W…h ‚he ytðu Au, ‚u{ Mºte ËkƒkÄe ËkfÕ…u fhe™u ðeÞo su ‚u þheh{tkÚte {ÚttE™u {™tuðnt ™tze™u rð»tu ¼u¤wk ÚtE™u rþ&™ îthu ytðu Au y™u su™u ðeÞo rþ&™ îthu ™ ytðu ‚u Qæðohu‚t …wY»t fnuðtÞ, y™u ‚u ™ircf ƒúñ[the fnuðtÞ y™u ©ef]»ý¼„ðt™u htË¢ezt™u rð»tu Mºteytu™tu Ëk„ fhe™u …ý ðeÞo…t‚ Útðt ŒeÄtu ™rn, ‚u {txu Qæðohu‚t ƒúñ[the fnuðtýt ™u ft{™u SíÞtu. {txu ðeÞo ‚us ft{™wk Y… Au, suýu ðeÞo™u S‚e™u ðþ htÏÞwk ‚uýu ft{™u SíÞtu. …Ae ð¤e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ßÞthu yu Œun™u ƒt¤e Œu Au íÞthu ËÃ‚Ät‚w Œun ¼u¤t ƒ¤e òÞ Au; {txu òu ðeÞo s ft{™wk Y… ntuÞ ‚tu Œun ¼u¤u ðeÞo™u ƒ¤ðu fhe™u ft{ …ý ƒ¤e „Þtu òuEyu, íÞthu yu Sð ƒeò Œun{tk òÞ Au íÞthu ft{™t fu{ WŒÞ ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëqû{ Œun ¼u¤wk ðeÞo hnu Au. ‚u Ëqû{ Œun™u Þtu„u fhe™u MÚtq¤ Œun WŒÞ ÚtE ytðu Au, su{ ¼q‚ ntuÞ ‚u Ëqû{ Œun«Ät™ ntuÞ …Ae Ëqû{ Œun{tkÚte MÚtq¤ Œun™u Ähe™u Mºte™tu Ëk„ fhu Au y™u ‚u Mºte™u ¼q‚ Útfe ƒt¤f Wí…L™ ÚttÞ Au, {txu Ëqû{ Œun ¼u¤wk s ðeÞo hnu Au.” …Ae ð¤e „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “rþðS Qæðohu‚t n‚t …ý {turn™e Y…™u òuE™u ðeÞo…t‚ ÚtÞtu, ‚u{ su™t Œun{tk ðeÞo ntuÞ y™u ‚u™u ò„ú‚{tk yÚtðt MðÃ™{tk Mºte™tu Þtu„ ÚttÞ íÞthu ðeÞo…t‚ ÚtÞt rð™t hnu ™rn. {txu ßÞtk ËwÄe Œun{tk ðeÞo ntuÞ íÞtk ËwÄe r™»ft{e fu{ fnuðtÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “rþðS™u …ý yux÷e Þtu„f¤t{tk ¾tux fnuðtÞ Au ™u su™u ò„ú‚ yÚtðt MðÃ™™u Þtu„u fhe™u Mºte™t ËkfÕ… Útfe ðeÞo…t‚ ÚttÞ ‚tu ‚u™u …tftu ƒúñ[the fnuðtÞ ™rn. {txu yt ËkËth{tk ÿZ ƒúñ[Þoðt¤t 1. hË, hõ‚, {tkË, {Œu, yÂMÚt, {ßò, y™u ðeÞo. 2. ‚u yL™hËÚte Wí…L™ ÚttÞ Au.

156

„.«.73

‚tu yuf ™h™thtÞý Ér»t Au y™u ‚u ™h™thtÞý™tu yt…ýLtu yt©Þ Au ‚u™t «‚t… Útfe Äehu Äehu yu ™h™thtÞý™wk ¼s™ fhe™u yt…ýu …ý yu Ëh¾t s r™»ft{e ÚtEþwk y™u Œun{tk su ðeÞo hnu Au ‚u™u ƒt¤e ™t¾ðt™u yÚtuo Þtu„e fux÷tf «fth™wk s‚™ fhu Au y™u ©ef]»ý¼„ðt™u Mºteytu™u Ëk„u hne™u ™ircf ƒúñ[Þo htÏÞwk, ‚u yuðwk Ët{ÚÞo ‚tu ¼„ðt™{tk s ntuÞ …ý ƒeòÚte yu{ hnuðtÞ ™rn. {txu ƒeò Þtu„e™u ‚tu ò„ú‚{tk yÚtðt MðÃ™{tk Mºte™tu ËkfÕ… ™ ÚttÞ yuðwk s‚™ fhðwk.” …Ae þwf{wr™yu …qAâwk su, “îtrhft{tk Ëtu¤ nòh yufËtu ™u ytX su ¼„ðt™™e Mºteytu n‚e ‚u{tk yuf yuf Mºte™u rð»tu Œþ Œþ …wºt y™u yuf yuf …wºte ÚtE; yu{ …ý fÌtwk Au ‚u™wk fu{ Ë{sðwk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “îtrhft™e ðt‚ ƒeS Au y™u ðús™e ƒeS Au. îtrhft{tk ‚tu ¼„ðt™ ËtkÏÞ{‚™u ytþÞto n‚t. ‚u ËtkÏÞ{‚ðt¤tu ntuÞ ‚u Œun, ErLÿÞtu, {™ yu Ëðo Útfe …tu‚t™wk MðY… r¼L™ Ë{su, y™u Ëðo r¢Þt™u fh‚tu Útftu …tu‚t™u yf‚to Ë{su, ™u ‚u r¢Þtyu fhe™u n»to-þtuf™u …t{u ™rn; yu {‚™u ¼„ðt™ ytþÞto n‚t. {txu ¼„ðt™™u r™÷uo… fÌtt y™u ¼„ðt™ îtrhft{tk su ËtkÏÞ{‚™u ytþÞto n‚t ‚u {‚ ‚tu s™f suðt htòytu™tu Au. su htò „]nMÚtt©{{tk hne™u «¼w™u ¼su ‚u s ËtkÏÞ{‚™u yLtwËhu, yuBt ÇtøtÔttLt ÃtÛt øt]nMÚtt©BtBttk nítt yLtu îtrhftLtt htò fnuðt‚t n‚t, {txu ËtkÏÞ{‚™u y™wËÞto Útft yu{ r™÷uo… n‚t y™u ð]kŒtð™™u rð»tu ‚tu Þtu„f¤t™u ytþÞto n‚t ‚u Mºteytu™tu Ëk„ fhe™u …ý ™ircf ƒúñ[Þo ðú‚ htÏÞwk, yu Xuftýu ‚tu …tu‚t™u rð»tu ™h™thtÞý Ér»t…ýwk Œu¾tzâwk. ‚u ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fr…÷Œuðu Œuðnq‚e «íÞu fÌtwk Au su, “MºteY… su {the {tÞt ‚u™u S‚ðt™u yÚtuo ™h™thtÞý Ér»t rð™t ƒeòu ftuE Ë{Úto ™Úte.’ {txu ©ef]»Ût¼„ðt™u Mºteytu™u Ëk„u hne™u ft{™u SíÞtu y™u1 ßÞthu ŒwðtoËt Ér»t ytÔÞt íÞthu ¼„ðt™u Ëðuo „tu…eytu™u yL™™t Útt¤ ¼htðe™e {tuf÷ðt {tkze íÞthu „tu…eytu ƒtu÷e su, ‘y{u Þ{w™tS fu{ W‚heþwk ?” …Ae ©ef]»ý¼„ðt™u fÌtwk su, Þ{w™tS™u yu{ fnußÞtu su, ‘òu ©ef]»ý ËŒt ƒt¤ƒúñ[the ntuÞ ‚tu y{™u {t„ ŒußÞtu.’ …Ae „tu…eytuyu yu{ fÌtwk íÞthu Þ{w™tSyu {t„ ŒeÄtu. …Ae Ëðuo „tu…eytu 1. yt fÚtt „tu…t¤‚tr…™e W…r™»tŒT{tk fne Au.

„.«.73

157

Ér»t™u s{tze™u ƒtu÷eÞtu su, ‘y{thu ytztk Þ{w™tS Au ‚u y{u ½uh fu{ fhe™u sEþwk ? …Ae Ér»tyu fÌtwk su, ‘fu{ fhe™u ytÔÞt n‚tk’ …Ae „tu…eytuyu fÌtwk su, y{u Þ{w™tS™u yu{ fÌtwk su, ‘©ef]»ý ËŒt ƒúñ[the ntuÞ ‚tu {t„ ŒußÞtu’ yux÷u Þ{w™tSyu {t„ ŒeÄtu …ý nðu fu{ fhe™u ½uh sEyu ?’ …Ae ŒwðtoËt Ér»t ƒtuÕÞt su, “Þ{w™tS™u yu{ fnuòu su, ‘ŒwðtoËt Ér»t ËŒt W…ðtËe ntuÞ ‚tu {t„ ŒußÞtu.’ …Ae „tu…eytuyu yu{ fÌtwk íÞthu Þ{w™tSyu {t„ ŒeÄtu, íÞthu „tu…eytu™t {™™u rð»tu yr‚ ytùÞo ÚtÞwk …ý ¼„ðt™™tu ‚Útt ‚u Ér»t™tu su {rn{t ‚u™u ™ òýe þf‚e nðe. y™u ¼„ðt™ ‚tu ™ircf ðú‚ ht¾e™u „tu…eytu™u Ëk„u hBÞt n‚t {txu ƒúñ[the n‚t y™u ŒwðtoËt Ér»t ‚tu rðïtí{t su ©ef]»ý¼„ðt™, ‚u™u rð»tu …tu‚t™t ytí{t™u yuf fhe™u Ëðuo „tu…eytu™t Útt¤ s{e „Þt; {txu Ér»t …ý W…ðtËe s n‚t y™u yL™‚tu Ëðuo ¼„ðt™™u s{tzâwk n‚wk, {txu yuðt yr‚ {tuxt ntuÞ ‚u™e r¢Þt féÞt{tk ytðu ™rn y™u ËtkÏÞðt¤t™u ¾tu¤eyu ‚tu nòhtu szu …ý Þtu„f¤tyu fhe™u Qæðohu‚t ntuÞ yuðt ‚tu yuf ™h™thtÞý s Au yÚtðt su ™h™thtÞý™t y™LÞ ¼õ‚ ntuÞ ‚u …ý ‚u™t ¼s™™u «‚t…u fhe™u ÿZ ƒúñ[Þoðt¤t ÚttÞ Au, …ý ƒeòÚte Útðt‚wk ™Úte y™u su™u ErLÿÞ îthu fhe™u ò„ú‚ yÚtðt MðÃ™{tk ðeÞo™tu …t‚ ÚttÞ Au ‚u ƒúñ[the fnuðtÞ ™rn y™u su Mºte™tu yü«fthu íÞt„ ht¾u Au ‚u ‚tu ƒúñ[Þo™u {t„uo [tÕÞtu Au ‚u nðu ™h™thtÞý™u «‚t…u fhe™u Äehu Äehu ÿZ ƒúñ[the Útþu y™u ßÞthu y{u ™t™t n‚t íÞthu yu{ Ëtk¼éÞwk n‚wk su, ‘ðeÞo ‚tu …hËuðt îthu fhe™u …ý ™ef¤e òÞ Au.’ …Ae ‚u ðeÞo™u Qæðo ht¾ðt™u ËtÁ y{u ƒu «fth™e s¤ƒÂM‚1 rþÏÞt n‚t y™u fwkshr¢Þt2 rþÏÞt n‚t y™u ft{™u SíÞt ËtÁ fux÷tf ytË™ rþÏÞt n‚t y™u htrºtyu Ëw‚t íÞthu „tuh¾3 1. ™tr¼ ËwÄe s¤{tk Q¼t hne™u „wŒt îtht s¤™wk {w¾Úte s ð{™ fhðwk ‚u „sfhýe r¢Þt fne ytf»toý fhe™u ƒÂM‚™u (™tr¼ Úte ™e[÷t Au yu™u s fwkshr¢Þt fnu Au. «Œuþ™u) ÄtuE ™tk¾e ™u íÞt„ fhu yux÷u „wŒt 3. ¼ÿtË™™u s „tuhûttË™ fnu Au. ð]»tý™e ™e[u Ëeð™e (®÷„™e ™e[u™wk Ëqºt) ™t ƒu …tïo¼t„{tk Úte ytf»toý fhu÷t s¤™u „wŒtÚte s ƒnth „wÕVt™u ht¾u ‚u{tk ðt{„wÕVt™u Ëeð™e™t ðt{ ftZu. ‚u yuf ƒÂM‚ fÌttu Au. ®÷„Úte s¤™u ¼t„{tk y™u ŒÂûtý „wÕVt™u Ëeð™e™t ŒÂûtý ytf»toý fhe™u VheÚte r÷k„Úte s ƒnth ftZu ¼t„{tk ht¾u y™u Ëeð™e™t …tïo¼t„™t Ë{e…{tk yÚtðt „wŒtÚte ƒnth ftZu ‚u ƒeòu ƒÂM‚ ht¾u÷t ƒu …tŒ™u ƒu ntÚtÚte (…Âù{ fhe™u ÷tu{ fÌttu Au. rð÷tu{ fhu÷t) „úný fnu, yt W¥t{ ¼ÿtË™ fÌtwk 2. «Út{ {w¾Úte s¤…t™ fhe™u VheÚte ‚u s¤™u Au.

158

„.«.73

ytË™ fhe™u Ëw‚t, suýu fhe™u MðÃ™{tk …ý ðeÞo™tu …t‚ Útðt …t{u ™rn. …Ae ‚u ft{ SíÞt™wk yuðwk ËtÄ™ fÞwO su, ‘þheh{tkÚte …hËuðtu s ™ef¤u ™rn y™u xtZ ‚zftu …ý ÷t„u ™rn.’ …Ae y{u ht{t™kŒMðt{e …tËu ytÔÞt íÞthu Mðt{eyu …hËuðtu ðéÞt ËtÁ ƒÄu þhehu ytð¤ 1™t …txt ƒkÄtÔÞt n‚t ‚tu …ý þheh{tk …hËuðtu ytÔÞtu ™rn, {txu ft{ SíÞt™wk ËtÄ™ ‚tu ËtiÚte ½ýwk fXý Au. yu ‚tu su™u ¼„ðt™™t MðY…™e W…tË™t™w ÿZ ƒ¤ ntuÞ y™u yr‚þÞ …k[rð»tÞ{tkÚte r™ðtoËr™f ÚtÞtu ntuÞ y™u ‚u r™ðtoËr™f…ýt™e yr‚þÞ „tkX ƒkÄtýe ntuÞ, ‚tu ‚u …wY»t ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u r™»ft{e ÚttÞ Au.” …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “r™ðtoËr™f ÚtÞt™wk fthý ‚u ytðe ðt‚ Ëtk¼¤ðe ‚u Au fu ðihtøÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðihtøÞ‚tu yuf÷tu xfe þfu ™rn, yk‚u s‚t ™tþ ÚtE òÞ Au y™u ßÞthu ytí{r™ct ntuÞ y™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ntuÞ …Ae yu{ rð[thu su, ‘nwk ‚tu ytí{t Awk, ËÂå[Œt™kŒY… Awk y™u ®…zƒúñtkz ‚tu {trÞf Au, ™u ™tþðk‚ Au {txu nwk õÞtk ? ™u yu ®…z-ƒúñtkz fÞtk ? y™u {tht EüŒuð su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u ‚tu y™k‚ fturx ƒúñtkz™t ytÄth su yûth; ‚u Útfe …ý …h Au. ‚u ¼„ðt™™tu {thu ÿZ ytþhtu ÚtÞtu Au’ yuðt2 rð[th{tkÚte su ðihtøÞ WŒÞ ÚttÞ ‚u ðihtøÞ ¿tt™u Þwõ‚ fnuðtÞ ™u yu ðihtøÞ™tu ftuE ft¤u ™tþ ÚttÞ ™rn. su{ yÂø™ ƒ¤‚tu ntuÞ ‚u™u {tÚtu s¤ …zu ‚tu ytu÷tE òÞ y™u ðzðt™¤ yÂø™ Ë{wÿ™u rð»tu Au ‚u s¤™tu ytu÷tÔÞtu ytu÷t‚tu ™Úte, ‚u{ su ¿tt™u Þwõ‚ ðihtøÞ Au ‚u ‚tu ðzðt™¤ yÂø™ ‚Útt rðs¤e™tu yÂø™; ‚uðtu Au, ‚u ftuE ft¤u ytu÷tÞ ™rn y™u ‚u rð™t ƒeò ðihtøÞ™tu ‚tu rðïtË ytðu ™rn. y™u y{thtu su ðihtøÞ ‚u ‚tu suðtu ðes¤e™tu yÂø™ ‚Útt ðzðt™¤ yÂø™ ‚u Ëh¾tu Au. ‚u y{tht Mð¼tð™u ‚tu su yr‚þÞ y{thu ¼u¤t hÌtt nþu ‚u òýu Au y™u su Auxu hnu Au ‚u™u y{thtu Mð¼tð òÛÞt{tk ytð‚tu ™Úte y™u yt {wfwkŒƒúñ[the Au ‚u ¼tu¤t suðt sýtÞ Au ‚tu …ý y{tht Mð¼tð™u ÞÚttÚto òýu Au su, ‘{nthts ‚tu ytftþ suðt 1. ytkƒ÷e™t …t™ suðt Úttuzt {tuxt „tu¤ …t™ y™u Vwx sux÷tu ô[tu ÚttÞ Au. yti»tÄ{tk ð…htÞ Au. …e¤t Vw÷™tu Atuz Ëtiht»xÙ{tk òuðt {¤u Au. 4 2. ytí{r™ct y™u W…tË™t™t.

„.«.73

159

r™÷uo… Au y™u yu{™u ftuE …tu‚t™wk …ý ™Úte y™u …thfwk …ý ™Úte.’ y™u yuðe he‚u òu y{tht Mð¼tð™u òýu Au ‚tu suðt Eïh{tk „wý ntuÞ ‚uðt „wý ƒúñ[the{tk ð‚uo Au y™u yk‚Þto{e Ëti{tk hÌtt Au ‚u ƒtE-¼tE™u {™{tk yu{ Ë{òðu Au su, ‘ƒúñ[the{tk ftuE ðt‚™e ¾tuxâ ™Úte. ‚u yuðt Yzt „wý ytÔÞt™wk fthý yu Au su, {tuxt …whw»t™u rð»tu su r™Œtuo»t ƒwrØ ht¾u Au ‚u …tu‚u Ëðo Œtu»t Útfe hne‚ ÚttÞ Au y™u su {tuxt …whw»t™u rð»tu Œtu»t …hXu Au ‚u Œtu»t™t …hX™tht™e ƒwrØ ¼úü ÚtE òÞ Au y™u ft{trŒf su þºtw ‚u Ëðuo ‚u™t niÞt{tk ytðe™u r™ðtË fhu Au, …Ae yu Ëí…Á»t™u rð»tu Œtu»tƒwrØ™tu …hX™thtu su …wY»t ‚u™t niÞt{tk ¼qkzt ¼qkzt ½tx …ý …ezât fhu Au; y™u yu ËíËk„ fhu Au ‚tu …ý Œw:¾eÞtu {xu ™rn y™u su ƒwrØ{t™T Au ‚u ‚tu y{thu Ë{e…u hne™u y{the Ëðuo «f]r‚™u òýu Au su, ‘sux÷t ËkËth{tk {tun W…òððt™tk …ŒtÚto, Ä™, Mºte, y÷kfthtrŒf ‚Útt ¾t™…t™trŒf Au; ‚u ftuE{tk {nthts™u nu‚ ™Úte y™u {nthts ‚tu Ëðo Útfe WŒtËe Au, y™u ftuEf™u ŒÞt fhe™u …tËu ƒuËðt Œu Au, ¿tt™ðt‚to fhu Au, ‚u ‚tu fuð¤ ‚u™t Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo ŒÞt fhe™u fhu Au.’ y™u su {q¾o ntuÞ ‚u ‚tu …tËu hnu ‚tu …ý y{tht Mð¼tð™u yu{ ™ òýu y™u Auxu hnu ‚u …ý yu{ ™ òýu. y™u yt ðt‚ Ë{òÞ …ý ‚u™u, su™u ytí{r™ct ntuÞ y™u ‚u ytí{t™u rð»tu …h{uïh™e {qŠ‚™u Äthe™u ‚u™e ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ y™u …tu‚u ƒúñY… ÚtE „Þtu ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™™e W…tË™t™tu íÞt„ fhu ™ne, {txu ytí{r™ct y™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™tu {ne{t Ë{ßÞt Útfe ftuE …ŒtÚto™u rð»tu ðtË™t hnu‚e ™Úte y™u ðtË™t xéÞt …Ae suðwk …tu‚t™t Œun™wk «thçÄ ntuÞ ‚uðt Ëw¾ Œw:¾™u ¼tu„ðu ¾htu, …ý ErLÿÞtu™e ‚eûý‚t {xe òÞ Au, y™u {™tu{Þ [¢™e su Ätht ‚u ‚tu ErLÿÞtu Au ‚u ßÞthu ƒúñ y™u ‚uÚte …h su …hƒúñ ‚u™wk Ëtûtt‚T Œþo™ ÚttÞ Au íÞthu ƒwrXÞtu ÚtE òÞ Au, …Ae su{ ftuE …wY»tu Õtªƒw [qMÞtk ntuÞ ™u Œtk‚ yr‚þÞ ykƒtE „Þt ntuÞ ™u …Ae ‚u™u [ýt [tððt …zu, íÞthu ‚uÚte ftuE he‚u [ðtÞ ™rn y™u yr‚þÞ ¼qÏÞtu ÚtÞtu ntuÞ ‚tu ‚u [ýt™u „¤e òÞ …ý [ðtÞ ™rn, ‚u{ suýu ytí{t™tu ™u ¼„ðt™™tu ÞÚttÚto {rn{t òÛÞtu Au ‚u™u ftuE ÷tuf™t rð»tÞËw¾™u rð»tu

160

„.«.73

yt™kŒ ÚttÞ ™rn y™u Œun™wk «thçÄ ntuÞ íÞtk ËwÄe ¾t™…t™trŒf Ëðuo ¼tu„ ¼tu„ðu, ¾htu …ý su{ Œtk‚ ykƒtE „Þt ntuÞ ™u [ýt yt¾t „¤e òÞ yu{ ¼tu„ðu y™u ðtË™t x¤ðe yu …ý ft{ yr‚þÞ ¼thu Au. ðtË™t ‚tu Ë{trÄr™c ÚttÞ ‚tu …ý hne òÞ Au. yu Ë{trÄ ÚtÞt fuzu ‚tu ƒúñ™t MðY…{tkÚte Œun{tk ftuE he‚u yðt‚wk ™Úte y™u òu yðtÞ Au ‚tu ‚u™t ºtý nu‚w Au. ‚u{tk yuf ‚tu òu ftkE ËkËth™tk Ëw¾™e ðtË™t ntuÞ ‚tu Ë{trÄ{tkÚte …tAtu Œun{tk ytðu y™u ftk‚tu yr‚Ë{Úto ntuÞ ‚tu Ë{trÄ{tk òÞ ™u …tu‚t™e EåAtyu …tAtu Œun{tk ytðu y™u ftk‚tu ftuEf …tu‚tÚtfe yr‚ Ë{Úto ntuÞ ‚u …tAtu Ë{trÄ{tkÚte Œun{tk ÷tðu. yu ºtý «fthu Ë{trÄ{tkÚte …tAtu Œun{tk ytðu Au y™u ßÞthu Ë{trÄ ÚttÞ Au y™u ‚u{tk ƒúñ™wk Œþo™ ÚttÞ Au íÞthu fturx fturx ËqÞo Ëh¾tu ƒúñ™tu «ftþ Œu¾e™u òu Úttuze Ë{sý ntuÞ ‚tu «íÞût …whw»ttu¥t{¼„ðt™™e su {qŠ‚ Au ‚u™u rð»tu LÞq™…ýwk Ë{su y™u ƒúñ{tk yrÄf…ýwk {t™e ÷u yux÷u W…tË™t™tu ¼k„ ÚtÞtu, {txu «íÞût {qŠ‚™u rð»tu yr‚ÿZ r™ùÞ ÚtÞtu òuEyu ‚tu Ëðuo ft{ Ëhu y™u y{u …ý yu{ ÿZ r™ùÞ fÞtuo Au su, ‘ftuE y{™u Ët[tu ÚtE™u {™ y…uo y™u ÷uþ{tºt yk‚htÞ ht¾u ™rn ‚tu ‚u{tk y{u ftuE ðt‚™e fËh hnuðt ŒEyu ™rn.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “suýu {™ ŒeÄwk ntuÞ ‚u™tk fuðtk ÷ûtý ntuÞ y™u {™ ™ ŒeÄwk ntuÞ ‚u™tk fuðt ÷ûtý ntuÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suýu {™ y…oý fÞwO ntuÞ ‚u™u òu …h{uïh™e ðt‚ Út‚e ntuÞ ‚Útt …h{uïh™tk Œþo™ Út‚tk ntuÞ y™u ‚u Ë{u òu …tu‚u ™ ntuÞ ‚tu ‚u™e yr‚þÞ …tu‚t™t niÞt{tk ŒtÍ ÚttÞ y™u ßÞthu ¼„ðt™™e ðt‚ Ëtk¼¤u ‚Útt ¼„ðt™™tk Œþo™ fhu ‚u™u rð»tu yrÄf yrÄf «er‚ Út‚e òÞ …ý ‚u{tkÚte {™ …tAwk nXu ™rn y™u …h{uïh ßÞthu ftuEf™u …hŒuþ {qõÞt™e yt¿tt fh‚t ntuÞ íÞthu suýu {™ yÃÞwO ntuÞ ‚u™t {™{tk yu{ ÚttÞ su, ‘òu {™u yt¿tt fhu ‚tu ƒwht™…wh ‚Útt ftþe ßÞtk {qfu íÞtk htS Útftu sô.’ yuðe he‚u …h{uïh™t „{‚t{tk hne™u su htS hnu‚tu ntuÞ ‚u ‚tu nòh „tW „Þtu ntuÞ ‚tuÞ y{thu …tËu Au y™u suýu yuðe he‚u {™ ™ yÃÞwO ntuÞ y™u ‚u yr‚þÞ y{thu Ë{e…u hnu‚tu ntuÞ ‚tuÞ ÷t¾tu „tW Auxu Au y™u suýu y{™u {™ ™ yÃÞwO ntuÞ ‚u™u ‚tu W…Œuþ fh‚t …ý ƒef ÷t„u su,

„.«.73-74

161

‘þwk òýeyu Ëð¤wk Ë{sþu fu yð¤wk Ë{sþu. yuðe he‚u {™ yÃÞwO ntuÞ ™u ™ yÃÞwO ntuÞ ‚u™tk ÷ûtý Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 73 >>

ð[™t{]‚ 74 : Ë{sý yt…ít¤u f¤tÞ Au

Index

*Ëkð‚T 1876™t ðiþt¾ ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Ëðth{tk Mðt{e

©eËnò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ÷ªƒzt™t ð]ût™e nuXu Ztur÷Þtu rƒAtÔÞtu n‚tu ‚u W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e.

Œhƒth{tk ytuxt W…h ðMºt Äthý nrh¼õ‚™e

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u sux÷tu ðihtøÞ ntuÞ y™u su™u sux÷e Ë{sý ntuÞ ‚u ‚tu ßÞthu ftuEf rð»tÞ ¼tu„™e «trÃ‚ ÚttÞ yÚtðt ßÞthu ftuEf yt…íft¤ ytðe …zu, íÞthu f¤tÞ …ý ‚u rð™t f¤tÞ ™rn, y™u ÍtÍe Ëk…‚T fu yt…‚T ytðu yu™e ðt‚ þe fnuðe? …ý yt ŒtŒt¾t[h™u Úttuzwk s yt…íft¤ suðwk ytÔÞwk n‚wk, ‚u{tk …ý su™wk yk‚:fhý suðwk nþu ‚uðwk Ëti™u sýtýwk nþu.” …Ae {wõ‚t™kŒMðt{e ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ût ‚tu niÞt{tk hnu Au ¾htu ‚u …ý Ë{S™u hnu Au su, òu ËíËk„™wk Wíf]ü…ýwk ntuÞ ‚tu ½ýt Sðtu™u Ë{tË ÚttÞ y™u ßÞthu ftkE ËíËk„™wk y…{t™ suðwk ntuÞ íÞthu ftuE Sð™u Ë{tË ÚttÞ ™rn, yux÷t {txu n»to-þtuf suðwk ÚtE ytðu Au,” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt…ýu ‚tu ©ef]»ý™thtÞý™t ŒtË Aeyu ‚u ©ef]»ý™thtÞý™u su{ „{u ‚u{ htS hnuðwk y™u yu ©ef]»ý¼„ðt™™e EåAt nþu ‚tu ËíËk„™e ð]rØ Útþu ™u òu yu{™u ½xtzðtu nþu ‚tu ½xe sþu y™u yu ¼„ðt™T yt…ý™u ntÚteyu ƒuËthu ‚tu ntÚteyu ƒuËe™u htS hnuðwk y™u „uÄuzu ƒuËthu ‚tu „Äuzu ƒuËe™u …ý htS hnuðwk y™u yu ¼„ðt™™t [hýth®ðŒ rð™t ƒesu õÞtkÞ «er‚ ht¾ðe ™rn y™u yu ¼„ðt™™e EåAtyu fhe™u suðe he‚u ËíËk„™e ð]rØ Út‚e òÞ ‚uðe he‚u htS hnuðwk, …Ae yu ¼„ðt™™e EåAt ntuÞ ‚tu ƒÄwk s„‚T ËíËk„e *ð[. 74, ‚t. 24-4-1820, {k„¤ðth.

162

„.«.74-75

Úttytu yÚtðt yu™e EåAtyu fhe™u Ëðuo ËíËk„e {xe òytu, …ý ftuE he‚u n»to-þtuf {™{tk Äthðtu ™rn, yu ¼„ðt™™wk fÞwO Ëðuo ÚttÞ Au. {txu Ëqfwk …tkŒzwk su{ ðtÞw™u ytÄthu Vhu Au ‚u{ yu ¼„ðt™™u ytÄe™ hne™u yt™kŒ{tk, yu …h{uïh™wk ¼s™ fhðwk y™u ftuE ò‚™tu {™{tk Wîu„ ytððt Œuðtu ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 74 >>

ð[™t{]‚ 75 : yuftu‚hu …rhÞtk ‚Þto™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t ðiþt¾ ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ÷ªƒzt™t ð]ût nuXu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u …e¤tk …w»…™t nth fkX™u rð»tu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae Ëwht¾t[hu «&™ …qAâtu su, “su™t fw¤{tk ¼„ðt™™tu yuf ¼õ‚ ÚttÞ ‚tu ‚u™tk yuftu¥tuh1 …rhÞtk2 WØhu Au.” yu{ fÌtwk Au y™u ‚u™t „tuºt{tk fux÷tf ‚tu Ëk‚™t ™u ¼„ðt™™t îu»te …ý ntuÞ, íÞthu ‚u™tu fuðe he‚u WØth Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ fŒo{ Ér»t™tu Œuðnwr‚yu …r‚ƒwrØyu fhe™u «Ëk„ fÞtuo n‚tu, ‚tu …ý fŒo{ Ér»t™u rð»tu M™un n‚tu ‚tu yu™tu WØth ÚtÞtu y™u {tkÄt‚t htò™e Œefheytu …[tË ‚u Ëti¼he Ér»t™wk Y… òuE™u ðheÞtu ‚u™u ft{™tyu fhe™u Ëti¼he™u rð»tu nu‚ n‚wk, ‚tu ‚u Ëðuo™wk fÕÞtý Ér»t™t suðwk ÚtÞwk. {txu su™t fw¤{tk ¼õ‚ ÚtÞtu ntuÞ y™u ‚u™t fwxwkƒe Ëðuo yu{ {t™u su, ‘yt…ýwk {tuxwk ¼tøÞ Au su, ‘yt…ýt fw¤{tk ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÚtÞtu Au.’ yuðe he‚u ¼õ‚™wk {tntíBÞ Ë{S™u nu‚ ht¾u ‚tu ‚u Ëðo fwxwkƒe™wk fÕÞtý ÚttÞ y™u {he™u r…ºte su Mð„o{tk „Þt * ð[. 75, ‚t. 8-5-1820, {k„¤ðth. 1. yuftu¥th þçŒÚte yuftu¥th þ‚ 101 yÚtðt yuftu¥th rðkþr‚ 21 fnuðt™tu yr¼«tÞ Au. Œþ …qðo™tk y™u Œþ …Ae™tk y™u yuf …tuu‚u yu{ {¤e™u yufðeþ fw¤™tu WØth ÚttÞ Au, yu{ ¼t. 9/ 10/18{tk fÌtwk Au. r…‚t™tk 24 {t‚t™tk 20 2.

¼tÞto™tk 16 ¼r„™e™tk 12 Œwrn‚t™tk 11 VtuE™t 10 {tËe™tk 8 yu{ Ët‚ „tuºt™tk {¤e™u yufËtu y™u yuf fw¤™tu WØth ÚttÞ Au yu{ r™ýoÞrËLÄw{tk …ý fÌtwk Au. W…h ÷¾u÷tk {t‚t r…‚t ð„uhu™tk fw¤{tk yÄtO …Ae™tk òýðtk. fw¤.

„.«.75-76

163

ntuÞ ‚u …ý òu yu{ òýu su, ‘yt…ýt fw¤{tk ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÚtÞtu ‚u yt…ýwk {tuxwk ¼tøÞ Au.’ yu{ Ë{S™u ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk nu‚ ht¾u ‚tu ‚u r…ºte™wk …ý fÕÞtý ÚttÞ y™u su{ su{ ðih fh‚tu òÞ ‚u{ ‚u{ ‚u™e ƒwrØ ¼úü Út‚e òÞ y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ðihƒwÂØ ht¾u ‚u™wk ‚tu fÕÞtý ™ ÚttÞ y™u Œun {qfu íÞthu …k[ {nt…t…™t fh™tht su ™hf™t fwkz{tk …zu ‚u …ý ‚u s fwkz{tk …zu Au, ‚u {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk su™u nu‚ ntuÞ ‚tu ËkƒkÄe ntuÞ yÚtðt ƒeòu ftuE ntuÞ ‚u Ëðo™wk fÕÞtý ÚttÞ Au.” …Ae ™tsu ¼õ‚u «&™u …qAâtu su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u yuf ‚tu ÿZ r™ùÞðt¤tu ntuÞ y™u yuf ‚tu Úttuzt r™ùÞðt¤tu ntuÞ y™u W…hÚte ‚tu ƒuÞu Ëtht Œu¾t‚t ntuÞ ‚u ƒu fu{ ytu¤ÏÞt{tk ytðu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ytí{t™t MðY…™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ntuÞ y™u ÿZ ðihtøÞ ntuÞ y™u ¼Âõ‚ ™u MðÄ{o …ý …rh…qýo ntuÞ, ‚u™tu r™ùÞ …rh…qýo òýðtu y™u yu{tkÚte òu yufuÞ ðt™wk ytuAwk ntuÞ ‚tu r™ùÞ Au ‚tu …ý {tntíBÞ rð™t™tu Au y™u yu [th ðt™tk Ëk…qýo ntuÞ ‚u {tntíBÞ Ërn‚ ¼„ðt™™tu r™ùÞ òýðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{ >> 75 >>

ð[™t{]‚ 76 : ¢tuÄe, E»Þtoðt¤tu, f…xe™u {t™e™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t «Út{ ßÞuc ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ©e„Zzt

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {tuxt {tuxt ËtÄw fux÷tf ƒuXt n‚t. ‚u{™e yt„¤ ©eS{nthtsu ðt‚to fhe su, “¢tuÄe, E»Þtoðt¤tu, f…xe y™u {t™e; yu [th «fth™t su {™w»Þ ‚u òu nrh¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u ËtÚtu y{thu ƒ™u ™rn y™u ¢tuÄ ™u E»Þto yu ƒuÞ {t™™u ytþhu hnu Au y™u ft{e™tu ‚tu y{thu ftuE ft¤u rðïtË s ™Úte su, ‘yu ËíËk„e Au.’ * ð[. 76, ‚t. 23-5-1820, ƒwÄðth.

164

„.«.76-77

y™u ft{e ‚tu ËíËk„{tk ntuÞ ‚tuÞ rð{w¾ suðtu Au y™u su™u …k[ ð‚o{t™{tk ftuE ðt‚u ¾tuxâ ™ ntuÞ y™u „{u ‚uðt ð[™™t ¼ezt{tk ÷Eyu, y™u yu™wk „{‚wk {wftðe™u y{tht „{‚t{tk ht¾eyu ‚tu …ý ftuE he‚u Œun…ÞO‚ {qkÍtÞ ™rn; yuðtu ntuÞ ‚u …tftu ËíËk„e Au y™u yuðt nrh¼õ‚ W…h y{thu ð„h fÞwO Ënusu s nu‚ ÚttÞ Auu ™u yuðt „wý ™ ntuÞ ‚tu nu‚ fhðt sEyu ‚tu …ý nu‚ ÚttÞ ™rn y™u y{the ‚tu yus «f]r‚ Au su su™t ÓŒÞ{tk ¼„ðt™™e yuðe …rh…qýo ¼Âõ‚ ntuÞ ‚u W…h s nu‚ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 76 >>

ð[™t{]‚ 77 : ¿tt™™u ytuÚÞu Ä{o ¾tuxt ™ fhðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1876™t rî‚eÞ ßÞuc ðrŒ 30 y{tðMÞt™u rŒðË Mðt{e

©eËnò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u {wr™ {tkntu{tkrn «&™-W¥th fh‚t n‚t. …Ae yuf {wr™yu yýË{sýu fhe™u ¼„ðt™™t r™ùÞ™wk ƒ¤ ÷E™u Ä{o™u ¾tuxt suðt fhðt {tkzât. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¿tt™™e ytuÚÞ 1 ÷E™u su Ä{o™u ¾tuxt fhe ™tk¾u ‚u™u yËwh òýðtu y™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ‚tu yuðt fÕÞtýfthe y™k‚ „wý hÌtt Au ‚u ©e{ŒT¼t„ð‚™u rð»tu «Út{ MfkÄ 2{tk …]Úðeyu Ä{o «íÞu fÌtt Au, {txu su™u ¼„ðt™™tu ytþhtu ntuÞ ‚u{tk ‚tu ¼„ðt™™t fÕÞtýfthe „wý ytðu Au y™u su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u{tk yuftŒþ MfkÄ{tk fÌttk yuðtk su ËtÄw™tk ºteþ ÷ûtý ‚u ytðu Au. {txu su{tk ºteþ ÷ûtý Ëk‚™tk ™ ntuÞ ‚u™u …qhtu ËtÄw ™ òýðtu y™u su™u * ð[. 77, ‚t. 10-7-1820, {k„¤ðth. 1. ytuÚÞ - yt©Þ yÚtðt ƒ¤.

2. 62 ™t ð[™t{]‚{tk ‚u „wýtu fÌtt Au.

„.«.77

165

¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u™t niÞt{tk ‚tu «¼w™t fÕÞtýfthe „wý sYh ytðu y™u ßÞthu «¼w™t „wý Ëk‚{tk ytðu íÞthu ‚u ËtÄw ºteþ ÷ûtýu Þwõ‚ ntuÞ, {txu ytsÚte su ftuE …k[ ð‚o{t™Y… su Ä{o ‚u™u {qfe™u ¿tt™™wk fu ¼Âõ‚™wk ƒ¤ ÷uþu ‚u „wÁÿtune, ð[™ÿtune Au y™u yuðe Ä{o¼k„ ðt‚ su ftuE fh‚tu ntuÞ ‚u™u rð{w¾ fnuðtu y™u yu{ fnuðwk su, ‘‚{u ‚tu yËwh™tu …ût ÷eÄtu Au ‚u y{u ™rn {t™eyu.’ yu{ fne™u ‚u yÄ{eo™e ðt‚™u ¾tuxe fhe ™t¾ðe.” …Ae Ëk‚u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ? ftuEf ¼„ðt™tu yr‚ ÿZ ¼õ‚ ntuÞ ™u Œun {qfðt xtýu ‚u™u …ezt ÚtE ytðu Au y™u ƒtuÕÞt™wk …ý ftkE Xuftýwk hnu‚wk ™Úte; y™u ftuEf ‚tu ftkE …tftu nrh¼õ‚ sýt‚tu ™ ntuÞ ™u ‚u Œun {qfðt™u Ë{u ‚tu yr‚Ë{Úto sýtÞ Au ™u yr‚þÞ ¼„ðt™™t «‚t…™u òýe™u ™u ¼„ðt™™tu {rn{t {w¾u fne™u Ëw¾eÞtu Útftu Œun {qfu Au; yu™wk þwk fthý Au ? su Ëthtu ntuÞ ‚u™wk yk‚Ë{u Ëthwk ™ Œu¾tÞ ™u suðtu ‚uðtu ntuÞ ‚u™wk yk‚Ë{u Ëthwk Œu¾tÞ Au, yu™wk fthý fntu” yu «&Lt Au. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su1, “Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„, æÞt™, {kºt, Œeûtt y™u þtMºt; yu ytX suðtk ntuÞ ‚uðe …whw»t™e {r‚ ÚttÞ Au. ‚u òu Ëtht ntuÞ ‚tu Ëthe {r‚ ÚttÞ Au y™u ¼qkzt ntuÞ ‚tu ¼qkze {r‚ ÚttÞ Au y™u …whw»t™t ÓŒÞ™u rð»tu …h{uïh™e {tÞt™t «uÞto Útft [thu Þw„™t Ä{o ðthtVh‚e ð‚o‚t ntuÞ, ‚u òu yk‚Ë{u ËíÞw„™tu Ä{o ytðe òÞ ‚tu {]íÞw ƒnw þtu¼e WXu y™u ºtu‚t y™u ît…h™tu Ä{o ytðu ‚tu ‚uÚte Úttuzwk þtu¼u. y™u f¤e™tu Ä{o {]íÞw Ë{u ytðu ‚tu yr‚þÞ ¼qkzwk Œu¾tÞ. yu{ yk‚Ë{u Ëthwk™hËwk ‚u ‚tu ft¤u fhe™u Au yÚtðt ò„ú‚, MðÃ™ y™u Ëw»twÂÃ‚ yu ºtý yðMÚtt Au; ‚u{tk òu yk‚Ë{u ò„ú‚ yðMÚtt ð‚o‚e ntuÞ ‚tu …t…e ntuÞ ‚u …ý ƒtu÷‚tk [t÷‚tk Œun {qfu Au y™u yk‚Ë{u MðÃ™ yðMÚtt ð‚o‚e ntuÞ ‚tu ÍkÏÞt2 suðwk ftkE ™u ftkE ƒtu÷‚tu Útftu ¼øtðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý Œun {qfu y™u yk‚Ë{u Ëw»twÂÃ‚ yðMÚtt «Ät™ ð‚uo ‚tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ 1. ‚u™tk ƒu fthý Au. yuf ft¤ y™u ƒeS yðMÚtt, ‚u ƒL™u þw¼ y™u yþw¼ Au, ‚u{tk þw¼ ft¤ y™u yðMÚtt yL‚Ë{Þu ð‚uo ‚tu {]íÞw þtu¼u Au y™u yþw¼ ð‚uo ‚tu þtu¼u ™rn, yt„¤ „r‚{tk ‚tu 2.

þw¼tþw¼ ft¤ y™u yðMÚtt nu‚w ™Úte ‚u{tk ‚tu …tu‚t™wk Ä{to™wct™ nu‚w Au ytx÷tu W¥thtÚto Au ‚u™u rðM‚thÚte M…ü…ýu fnu Au. yM…ü, Ë{S ™ þftÞ ‚uðwk.

166

„.«.77-78

yÚtðt rð{w¾ ntuÞ ‚tu …ý ½u™{tk ™u ½u™{tk hne™u Œun {qfu, …ý Ëthwk fu ™hËwk ftkE ƒtu÷tÞ ™rn y™u yk‚ft¤u yu ºtý yðMÚtt Útfe …h y™u ƒúñY… yuðt …tu‚t™t Sðtí{t™u Ëtûttífth {t™‚tu Útftu su Œun {qfu, ‚u ‚tu suðe Eïh™u Ët{Úteo ntuÞ ‚uðe Ët{Úteo sýtðe™u Œun {qfu Au y™u yu{ ƒúñY… ÚtE™u ™u Ët{Úteo sýtðe™u Œun {qfðtu ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u s ÚttÞ Au …ý ƒeò rð{w¾ Sð™u yu{ ÚttÞ s ™rn. yuðe he‚u ft¤u fhe™u yk‚Ë{u Ëthwk ™hËwk sýtÞ Au yÚtðt yðMÚttytu™u Þtu„u fhe™u Ëthwk-™hËwk sýtÞ Au y™u rð{w¾ ntuÞ ™u ‚u™u yk‚ft¤u ò„ú‚ yðMÚtt ð‚o‚e ntuÞ ™u ƒtu÷‚tuƒtu÷‚tu Œun {qfu ‚uýu fhe™u ftkE ‚u™wk fÕÞtý Út‚wk ™Úte. rð{w¾ ‚tu Ëthe he‚u Œun {qfu yÚtðt ¼qkze he‚u Œun {qfu, …ý ™hfu s òÞ y™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ƒtu÷‚tu ƒtu÷‚tu Œun {qfu yÚtðt ÍkÏÞt suðwk ƒtu÷e™u Œun {qfu yÚtðt þqLÞ{ti™ hne™u Œun {qfu …ý, ‚u™wk fÕÞtý s Au, …ý yu{tk ftkE ËkþÞ ™Úte yu{ ¼„ðt™™t ¼õ‚™u òýðwk y™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u yk‚Ë{u MðÃ™trŒf™u Þtu„u fhe™u W…hÚte …ezt suðwk sýt‚wk ntuÞ, …ý yu™u yk‚h{tk ‚tu ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u yr‚ yt™kŒ ð‚o‚tu ntuÞ {txu ™¬e nrh¼õ‚ ntuÞ ™u yk‚Ë{u ÷tðtkÍ¾tk1 fh‚tu Útftu Œun {qfu …ý yu™t fÕÞtý{tk ÷uþ{tºt ËkþÞ ht¾ðtu ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 77 >>

ð[™t{]‚ 78 : Œuþft¤trŒf™t «Ät™…ýt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t y»ttZ ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ytÚt{ýu ƒthýu ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ rðhts{t™ n‚e ™u fkX™u rð»tu ïu‚ …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðuo Ëk‚ Ëtk¼¤tu, yuf «&™ …qAeyu Aeyu,” …Ae Ëk‚u fÌtwk su, “…qAtu, {nthts !” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„, {kºt, Œuð‚t™wk æÞt™, Œeûtt y™u þtMºt yu * ð[. 78, ‚t. 13-7-1820, þw¢ðth.

1. „¼htx™u ÷eÄu {u¤ rð™t™wk ƒtuu÷ðwk.

„.«.78

167

ytX Ëthtk ntuÞ ‚tu …whw»t™e ƒwrØ r™{o¤ ÚttÞ Au y™u yu ytX ¼qkztk ntuÞ ‚tu …whw»t™e ƒwrØ ¼úü ÚttÞ Au; {txu yu ytXu{tk …qðo ËkMfthf{o™wk ftkE òuh Au fu ™Úte ?” …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, “…qðof{o™wk òuh sýtÞ Au ‚tu ¾Ák, òu Ëthtk …qðof{o ntuÞ ‚tu …rðºt Œuþ™u rð»tu sL{ ytðu ™u ¼qkzt …qðof{o ntuÞ ‚tu ¼qkzt Œuþ™u rð»tu sL{ ytðu, ‚u{s ft¤trŒf Ët‚ Au ‚u{tkÚte …ý suðtk …qðof{o ntuÞ ‚uðt™tu Þtu„ ƒ™u Au., {txu Ëðuo{tk …qðof{o™wk «Ät™…ýwk sýtÞ Au y™u Œuþft¤trŒf su ytX ‚u™wk ‚tu ftuEf Xuftýu «Ät™…ýwk ntuÞ y™u …qðof{o™wk ‚tu Ëðuo Xuftýu «Ät™…ýwk Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œuþft¤Úte ÷E™u Œuð‚t su …h{uïh íÞtk …ÞO‚ Ëðo™u rð»tu …qðof{o™u «Ät™ fntu Atu; ‚u fÞt þtMºt™u {‚u fntu Atu ? ‚u™wk ftuE ð[™ ¼ýe Œu¾tztu y™u yuf f{o™wk s «Ät™…ýwk ‚tu si™™t þtMºt{tk1 Au …ý ƒeò{tk ™Úte, ƒeò þtMºt{tk ‚tu …h{uïh y™u …h{uïh™t ¼õ‚™tu Ëk„ ‚u™wk s «Ät™…ýwk Au, {txu ‚{u fuð¤ …qðof{o™wk «r‚…tŒ™ fhtu Atu ‚u W…hÚte ËíËk„e Atu ™u At™t ™tÂM‚f Atu fu þwk ? fu{ su ™tÂM‚f rð™t ƒeòu ‚tu ftuE f{o™wk «r‚…tŒ™ fh‚tu ™Úte y™u ™tÂM‚f ‚tu ðuŒ, þtMºt, …whtý y™u Er‚ntË su ¼th‚trŒf ‚u™u ¾tuxtk òýu Au ™u …tu‚t™t {t„rÄ ¼t»tt™t 2 su „úkÚt ‚u™u s Ët[t {t™u Au, {txu {q¾o Útft f{o™wk «r‚…tŒ™ fhu Au y™u òu …qðof{uo fhe™u ŒuþtrŒf ytX Vh‚t ntuÞ ‚tu {thðtz™u 3 rð»tu fux÷tf …wÛÞðt¤t htò ÚtÞt Au ‚u{™u yÚtuo Ëtu ntÚt Ÿztk …týe n‚tk ‚u W…hA÷tk ÚtÞtk ™Úte; y™u òu …qðof{o™u ðþ Œuþ ntuÞ ‚tu …wÛÞf{oðt¤t™u yÚtuo …týe Ÿ[t ytÔÞtk òuEyu ™u …t…e™u yÚtuo Ÿzt „Þtk òuEyu, …ý yu{ ‚tu Út‚wk ™Úte y™u {thðtz Œuþ{tk ‚tu …t…e ntuÞ yÚtðt …wÛÞðt¤tu ntuÞ, …ý ôztk …týe W…su …ý ‚u Œuþ …tu‚t™t „wý™tu íÞt„ fh‚tu ™Úte. {txu Œuþft¤trŒf‚tu …qðof{o™t VuhÔÞt Vhu ™rn, ‚u {txu su …tu‚t™t fÕÞtý™u EåAu ‚u™u ‚tu ™tÂM‚f™e …uXu f{o™wk ƒ¤ ht¾ðwk ™rn. y™u ¼qkztk Œuþft¤trŒf ytX ntuÞ ‚u™tu íÞt„ fhe™u Yztk su Œuþ ft¤trŒf ytX ‚u™wk Ëuð™ fhðwk y™u Œuþ ‚tu ƒthýu …ý Ëthtu™hËtu ntuÞ y™u …tu‚t™t ŒunY…u su Œuþ ‚u …ý Ëthtu™hËtu ntuÞ, ‚u ßÞthu ŒunY… su Ëthtu Œuþ; ‚u™u rð»tu Sð ntuÞ íÞthu þe÷, Ëk‚tu»t, ŒÞt, Ä{o EíÞtrŒf su fÕÞtýfthe „wý ‚u ð‚o‚t ntuÞ y™u ßÞthu yt ŒunY… 1. ‚¥ðtÚtoËqºt, W¥thtæÞÞ™Ëqºt rð„uhu. 2. rƒnth-ƒk„t¤™e «t[e™ ¼t»tt;

3. htsMÚtt™™tu yuf ¼t„.

168

„.«.78

su ¼qkztu Œuþ ‚u™u rð»tu Sð hÌttu ntuÞ íÞthu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËh EíÞtrŒf ¼qkzt „wý ð]rØ …t{u Au y™u Ëthtu¼qkztu su Ëk„ ÚttÞ Au ‚u™e rð„r‚ yu{ Au su, su™tu Ëk„ ÚttÞ ‚u ËtÚtu ftuE he‚u yk‚h hnu ™rn, íÞthu ‚u™tu Ëk„ ÚtÞtu òýðtu y™u W…hÚte ‚tu þºtw™u …ý niÞt{tk ½t÷e™u {¤u Au. …ý yk‚h{tk ‚tu ‚u ËtÚtu ÷t¾tu „tW™wk Auxwk Au. yuðe he‚u W…hÚte Ëk„ ntuÞ ‚u Ëk„ ™ fnuðtÞ; y™u {™, f{o, ð[™u fhe™u su Ëk„ fhu ‚u s Ëk„ fÞtuo fnuðtÞ; {txu yuðe he‚u {™, f{o, ð[™uu Ëk„ ‚tu …h{uïh yÚtðt …h{uïh™t ¼õ‚ ‚u™tu s fhðtu, suÚte Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ …ý …t…e™tu Ëk„ ‚tu õÞthuÞ ™ fhðtu.” …Ae {æÞtnT™ Ë{u ©eS{nthtsu Ëðuo ™t™t ™t™t rðãtÚteo ËtÄw™u …tu‚t™e Ë{e…u ƒtu÷tÔÞt y™u yu{ fÌtwk su, “‚{u Ëðuo rðãtÚteo {™u «&™ …qAtu.’’ …Ae {tuxt rþðt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su™u ¼„ðt™™tu y[¤ r™ùÞ ntuÞ ‚u fu{ ytu¤¾tÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u y[¤ r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™ Ëthe r¢Þt fhu yÚtðt ™hËe r¢Þt fhu, ‚u Ëðuo fÕÞtýfthe ¼tËu y™u ¼„ðt™ S‚u yÚtðt nthu yÚtðt ftuEf Xuftýu ¼t„u yÚtðt õÞthuf htS ÚttÞ õÞthuf þtuf fhu, EíÞtrŒf y™k‚ «fth™e ¼„ðt™™e r¢Þtytu ‚u™u òuE™u r™ùÞðt¤tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u yu{ fnu su, ‘«¼w™e Ëðo r¢Þt fÕÞtý™u yÚtuo Au.’ ‚u ßÞthu ƒtu÷u íÞthu yuðwk ™u yuðwk ƒtu÷‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™u …rh…õð r™ùÞðt¤tu òýðtu.” …Ae r™{to™t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™T y™u ¼„ðt™™t Ëk‚; ‚u™u rð»tu Œtu»tƒwrØ ™ ytðu ‚u™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suðtu «Út{ fÌttu yuðtu ¼„ðt™™tu1 y[¤ r™ùÞ ntuÞ ‚tu ‚u™u ftuE he‚u ¼„ðt™™u rð»tu Œtu»tƒwrØ ytðu ™rn y™u yuðt {tuxt su ¼„ðt™ ‚u™t ŒtË™tu {rn{t ßÞthu rð[thu, íÞthu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ý ftuE he‚u yð„wý ytðu ™rn.” …Ae r™{to™t™kŒ Mðt{e y™u ™t™t «¿tt™t™kŒ Mðt{e; yu ƒuyu {¤e™u …qAâwk su, “ò„ú‚, MðÃ™ y™u Ëw»twrÃ‚ yu ºtýu yðMÚtt™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚ y¾kz fu{ sýtÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…qðosL{™tu ftuE þw¼ ËkMfth2 ƒr÷c ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ ºtýu yðMÚtt{tk y¾kz Œu¾tÞ Au yÚtðt ¼Þ, ft{ y™u M™un; yu ºtý su™u rð»tu y¾kz ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™ 1. {tntíBÞ¿tt™…qðof.

2. …qðosL{{tk Ëk…tŒ™ fhu÷e «u{…qðof ™ðÄt ¼Âõ‚Y…e ¼tð™t.

„.«.78

169

rð™t ƒeswk …ŒtÚto ntuÞ ‚u …ý ºtý yðMÚtt{tk y¾kz Œu¾tÞ Au, ‚tu ¼„ðt™ Œu¾tÞ yu{tk þwk fnuðwk ? yu ‚tu Œu¾tÞ s. 1” …Ae ™t™t rþðt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ËíËk„™u rð»tu y[¤ …tÞtu su™tu ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ?” yuf ‚tu yu «&™ Au y™u ƒeòu «&™ yu Au su, “{t™, ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {Œ, {íËh y™u E»Þto; EíÞtrŒf su þºtw ‚u fÞu «fthu fhe™u ™tþ …t{u Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ËíËk„™tu yr‚ ÿZ …ût ntuÞ, ‚u ßÞthu ftuE ËíËk„™wk ½Ët‚wk ƒtu÷u íÞthu ¾{e þfu s ™rn, su{ …tu‚t™t fwxwkƒe ntuÞ ™u ‚u ËtÚtu f[ðtý 2 ÚtE ntuÞ ‚tu …ý ßÞthu ‚u™wk ftuE ½Ët‚wk ƒtu÷u íÞthu ¾{tÞ ™rn. yuðe he‚u suðtu Œun™t ËkƒkÄe™tu …ût Au ‚uðtu su™u ËíËk„™tu …ût ntuÞ, ‚u™tu …tÞtu ËíËk„™u rð»tu y[¤ Au y™u ƒeò «&™™tu yu W¥th Au su, su™u yuðtu ËíËk„™tu …ût Au. ‚u Ëk‚ yÚtðt ËíËk„e ‚u Ëk½tÚtu {t™, {íËh, E»Þto fu{ ht¾e þfu ? {txu su™u ËíËk„™tu …ût ntuÞ ‚u™tk {t™, {Œ, {íËh, E»Þto ytrŒf Ëðo þºtw™tu ™tþ ÚtE òÞ Au y™u su™u ËíËk„e™tu …ût ™ ntuÞ y™u ËíËk„e ™u fwËk„e™u rð»tu Ë{¼tð ntuÞ ‚tu „{u ‚uðtu ËíËk„{tk {tuxtu fnuðt‚tu ntuÞ …ý yk‚u s‚tk sYh rð{w¾ ÚttÞ.” …Ae ™t™t ytí{t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u ftuEf™u ‚tu r™Äzf ÚtE™u su{ fnuðwk ½xu ‚u{ fnu Au y™u ‚u™e ftuh™tu yu{ ¼htuËtu ytðu Au su, “yt™wk {t™ fheþwk yÚtðt r‚hMfth fheþwk ‚tu …ý ftuE he‚u yu …tAtu ™rn …zu, yuðtu su ¼htuËtu ‚u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u fu{ ytðu ?” yuf ‚tu yu «&™ Au, y™u ƒeòu «&™ yu Au su, “su Ëk‚™u …tËu hnu‚t ntuEyu ‚u™u suðwk yt…ýt W…h nu‚ ntuÞ ‚uðwk Ë{„ú Ëk‚™u fu{ hnu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suðtu rþðt™kŒ Mðt{e™t «&™™tu W¥th fÞtuo Au ‚uðtu ËíËk„™tu su™u ÿZ …ût ntuÞ ‚tu ‚u™u fnu‚tkËtk¼¤‚tk ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u ËkþÞ ÚttÞ ™rn y™u yu™tu ftuE he‚u fwrðïtË ytðu ™rn su, ‘yt™u fnuþwk ‚tu yt ËíËk„{tkÚte s‚tu hnuþu.’ ‚u™e ftuh™tu ‚tu ÿZ rðïtË s ntuÞ su, ‘yu™tu ËíËk„ ‚tu y[¤ Au {txu yu™u fnuþwk ‚u™e ftkE Vefh ™Úte’ y™u ƒeò «&™™tu W¥th yu Au su, 1. ÿti…Œe™u yr‚ M™unÚte, „tu…eytu™u ft{¼tðÚte yðMÚtt{tk y¾kz Œu¾t‚t n‚t. y™u fkË™u yr‚ ¼ÞÚte ©ef]»ý¼„ðt™ ºtý 2. ƒtu÷[t÷, {™Œw:¾;

170

„.«.78

su™u …tËu …tu‚u «Út{ hnu‚tu ntuÞ y™u ‚u™e ËtÚtu …tu‚t™u ™ ƒLÞwk, íÞthu ƒeò …tËu sE™u hnu ‚tu …ý su™e …tËu «Út{ hÌttu ntuÞ ‚u™wk òu ftuEf ½Ët‚wk ƒtu÷u ‚tu ¾{e þfu ™rn. íÞthu Ëðuo Ëk‚™u yu{ Ë{òÞ su, ‘yt ‚tu f]‚æ™e ™Úte su™u …tËu [th yûth ¼ÛÞtu Au ‚u™tu „wý {qf‚tu ™Úte; {txu ƒnw Yztu ËtÄw Au.’ yu{ òýe™u Ëðuo Ëk‚™u nu‚ hnu y™u su™e …tËu «Út{ hÌttu ntuÞ ‚u™u {qfe™u ƒeò …tËu òÞ íÞthu «Út{ su™e …tËu hÌttu ntuÞ ‚u™e ®™Œt fhu íÞthu Ëðuo Ëk‚™u yu{ sýtÞ su, ‘yt f]‚æ™e …wY»t Au ‚u ßÞthu yt…ýe ËtÚtu ™rn ƒ™u íÞthu yt…ýe …ý ®™Œt fhþu.’ …Ae ‚u W…h ftuE™u nu‚ hnu ™rn.” …Ae Œnht™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™ ‚tu yûtht‚e‚ Au y™u {™ ðtýe Útfe …h Au y™u Ëðo™u y„tu[h Au ‚u Ëðo™u «íÞût Œu¾tÞ Au ‚u™tu þtu nu‚w Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yûtht‚e‚ ™u {™ðtýe Útfe …h ™u y„tu[h yuðt su ¼„ðt™ ‚u s …tu‚u f]…t fhe™u yu{ Äthu Au su, ‘¿tt™e y¿tt™e yuðt su {]íÞw÷tuf™t {™w»Þ ‚u Ëðuo {™u Œu¾tu.’ yu{ Äthe™u ËíÞËkfÕ… yuðt su ¼„ðt™ ‚u f]…tyu fhe™u {]íÞw÷tuf™tk Ëðuo {™w»Þ Œu¾u yuðt ÚttÞ Au.” …Ae íÞt„t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™ htS fu{ ÚttÞ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™u htS fhðt ntuÞ ‚u™u ‚tu Œun™t Ëw¾™u EåAðwk ™rn y™u Œþo™™tu …ý ÷tu¼ ht¾ðtu ™rn ™u ¼„ðt™ su{ fnu ‚u{ fhðwk yu s ¼„ðt™™u htS ÚtÞt™wk ËtÄ™ Au.” …Ae ÷û{ýt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™tu su Ë{t„{ ‚u ytùÞo Ëh¾tu fu{ Ë{Syu íÞthu sýtÞ y™u ytXu …ntuh yntuyntu Ëh¾wk fu{ hnu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼õ‚ yu{ Ë{su su, ‘yt ¼„ðt™ ™u yt Ëk‚ ‚u Ëðuo ðifwkX, „tu÷tuf y™u ƒúñ…wh; ‚u™t r™ðtËe Au. ‚u Ëk‚ ™u …h{uïh ßÞtk rðhts{t™ Au íÞtks yu Ëðuo Ät{ Au y™u yu Ëk‚ ¼u¤tu {thtu r™ðtË ÚtÞtu Au ‚u {tÁk yr‚ ƒzwk1 ¼tøÞ Au. yuðe he‚u Ë{su ‚tu ytXu …ntuh ytùÞo Ëh¾wk hnu y™u ytXu …ntuh yt™kŒ™t Ë{wÿ{tk Íe÷‚tu hnu.” …Ae …h{tí{t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “Ëk‚™tk yuftŒþMfkÄ{tk su ºteþ 1. {tuxwk.

„.«.78

171

÷ûtý fÌttk Au ‚u þtu W…tÞ fhu ‚tu ytðu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ºteþ ÷ûtýu Þwõ‚ Ëk‚ ntuÞ ‚u™u rð»tu „wÁƒwrØ ™u ŒuðƒwrØ ht¾e™u {™, f{o, ð[™u yu™tu Ëk„ fhu ‚tu yu Ëk„™t fh™tht™u rð»tu …ý yu ºteþ ÷ûtý1 ytðu Au. yuðe he‚u Ëðo þtMºt{tk fÌtwk Au su, ‘Ëk‚™u Ëuðu íÞthu Ëk‚ Ëh¾tu ÚttÞ Au.” …Ae þtk‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yuf ‚tu y¾kz ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t ht¾‚tu ntuÞ y™u ƒeòu ‚tu ¼„ðt™™wk ¼s™M{hý …ý fhu y™u fÚttfe‚o™ …ý fhu ™u Ëtk¼¤u. yu ƒu «fth™t su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u{tk fÞtu ©uc Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u r™ŠðfÕ… Ë{trÄ Út‚e ntuÞ y™u Œun™e ¾ƒh hnu ™rn yuðtu ntuÞ ‚tu ‚u fÚttfe‚o™ ™ fhu ‚tu …ý ©uc Au y™u su™u Œun™e ¾ƒh hnu‚e ntuÞ ™u ¼s™{tkÚte 2 …tu‚t™e {u¤u WXe™u ¾tðwk, …eðwk Œun™e r¢Þt; ‚u Ëðuo fh‚tu ntuÞ y™u òu ¼„ðt™™e fÚttfe‚o™ ™ fhu ™u ™ Ëtk¼¤u ‚tu ‚u Útfe ‚tu ¼„ðt™™e fÚtt-fe‚o™ fh‚tu ntuÞ ™u Ëtk¼¤‚tu ntuÞ ‚u ©uc Au.” …Ae ytÄtht™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “fuðe he‚u ðíteoyu ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ «ËL™ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…k[ ð‚o{t™ Ëk…qýo ht¾eyu ™u ‚u{tk ftuE he‚u ¾tux ytððt ŒEyu ™rn ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ «ËL™ ÚttÞ Au. yu{tk ÷uþ {tºt ËkþÞ ™rn.” …Ae ðuŒtk‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “suýu «Út{ ftkEf „tuƒÁk ð‚toýwk ntuÞ …Ae ‚u þtu W…tÞ fhu íÞthu ‚u™e W…h ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ htS ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su …tu‚t{tk ¼qkztu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t Ëk‚ fwhtS Út‚t ntuÞ ‚u Mð¼tð ËtÚtu ßÞthu ðih fheyu íÞthu su™u su ËtÚtu ðih ntuÞ ‚u ‚tu Ëðuo s„‚T òýu yuðwk ntuÞ. ‚u Ëk‚™u …ý ¾ƒh …zu …Ae Ëk‚ ‚tu ‚u Mð¼tð™t ðihe Au ‚u yt…ýt …ût{tk ¼¤e™u y™u yt…ýe W…h ŒÞt fhu y™u su «fthu ‚u Mð¼tð™u S‚eyu yuðtu W…tÞ ƒ‚tðu, {txu su Mð¼tðu …tu‚t™u Vsu‚ fÞtuo ntuÞ ‚u Mð¼tð ËtÚtu ËwÄwk ÿZ ðih ƒtkÄe™u ‚u™wk {q¤ W¾ze òÞ yuðtu W…tÞ fhðtu y™u ßÞthu yuðe he‚u ðíteoyu íÞthu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ yt…ý W…h …qýo ŒÞt fhu y™u ßÞthu nrh™e ™u nrhs™™e su W…h ŒÞt ÚttÞ 1. „.«. 77{tk ð[.™e xeÃ…ýe{tk fÌtt Au.

2. æÞt™{tkÚte.

172

„.«.78

íÞthu ‚u™u niÞt{tk yr‚þÞ Ëw¾ ðíÞto fhu y™u fÕÞtý™u {t„uo [tÕÞt™e …ý Ët{Úteo ðÄu y™u …tu‚t™t þºtw su ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf ‚u™wk ƒ¤ ½xe òÞ Au. {txu su …tu‚t™t ÓŒÞ™u rð»tu yr‚þÞ þºtw …ez‚tu ntuÞ ‚u ËtÚtu yr‚þÞ ðih fheyu ‚tu ‚u™e …h{uïh ËntÞ fhu Au. {txu …tu‚t™t þºtw su ft{trŒf ‚u ËtÚtu sYh ðih fhðwk ½xu Au y™u …tu‚t™t yk‚:þºtw ËtÚtu ðih fÞto{tk ½ýtu s ÷t¼ Au.” …Ae ¼„ðŒt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! suðe ¼„ðt™™e ƒef …tËu ƒuXt ntuEÞu ™u hnu Au ‚uðe ™u ‚uðe ƒef Auxu sEyu ‚tu …ý hnu ‚u fu{ Ë{Syu ‚tu hnu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suðe …tËu ¼„ðt™™e {ÞtoŒt hnu Au ‚uðe Auxu òÞ ‚tu …ý hnu; òu ¼„ðt™™wk …qÁk {tntíBÞ Ë{su ‚tu ‚u {tntíBÞ yu{ Ë{sðwk su, ‘yûtht‚e‚ yuðt su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™e EåAtyu fhe™u y™k‚ fturx ƒúñtkz™e Wí…r¥t ÚttÞ Au y™u ‚u ƒúñtkz™u …tu‚t™e þÂõ‚yu fhe™u Ähe hÌtt Au y™u ‚u ¼„ðt™ ÔÞr‚huf Útft Ëðo{tk yLðÞ…ýu hÌtt Au y™u yLðÞ Útft …ý ÔÞr‚huf Au y™u ‚u ¼„ðt™ suðt «íÞût «{tý Au ‚uðt ™u ‚uðt yýw yýw «íÞu yk‚Þto{eY…u rðhts{t™ Au y™u ‚u ¼„ðt™™t ztu÷tÔÞt rð™t yuf ‚]ý …ý ztu÷ðt™u Ë{Úto ™Úte y™u y™k‚ fturx ƒúñtkz™u rð»tu su Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷Þ ÚttÞ Au y™u ‚u™u rð»tu Ëw¾, Œw:¾™tu Sðtu™u ËkƒkÄ ÚttÞ Au ‚u Ëðuo …whw»ttu¥t{¼„ðt™™t ntÚt{tk Au, sux÷wk ¼„ðt™ fhu ‚ux÷wk s ÚttÞ Au. yuðt su ¼„ðt™ ‚u Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe W…h …Äthu Au, íÞthu …tu‚u ½tuzu [ze™u [t÷u íÞthu ½tuztu ¼„ðt™™u W…tze [t÷u Au, …ý yu ‚tu ½tuzt™t ytÄth Au y™u …]Úðe W…h ƒuXt ntuÞ íÞthu yu{ sýtÞ su, …]Úðe ¼„ðt™™u Ähe hne Au, …ý yu ‚tu MÚttðh sk„{ Ërn‚ Ë{„ú …]Úðe™u Ähe hÌtt Au y™u ßÞthu htrºt ntuÞ íÞthu [kÿ{t fu Œeðtu fu {þt÷ ‚u™u ysðt¤u fhe™u ¼„ðt™™wk Œþo™ ÚttÞ; y™u rŒðËu ËqÞo™u ysðt¤u fhe™u Œþo™ ÚttÞ, …ý yu ¼„ðt™ ‚tu ËqÞo, [kÿ{t, yÂø™ yu Ëðuo™u «ftþ™t Œt‚t Au. yuðe yŒT¼w‚ Ët{Úteo Au ‚tu …ý Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þ suðt ÚtE™u {™u Œþo™ yt…u Au’ yuðe he‚u {tntíBÞ Ë{su ‚tu suðe …tËu hÌtu {ÞtoŒt hnu Au ‚uðe ™u ‚uðe Auxu òÞ ‚tu …ý hnu.” …Ae ð¤e ¼„ðŒt™kŒ Mðt{eyu ƒeòu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™t

„.«.78

173

fÞto rð™t ftkE Út‚wk ™Úte Ëðuo ¼„ðt™™wk s fÞwO ÚttÞ Au, íÞthu ¼„ðt™™u yÚtðt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ftkEf ßÞthu ¼qkztu Œuþ ft¤ ytðu Au íÞthu ‚u Œw:¾™u fu{ ¼„ðt™ xt¤‚t ™Úte y™u ‚u™u xtéÞt™t {™Ëwƒt fu{ fhu Au ?’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ‚tu ßÞthu ¼„ðt™ {™w»Þ Œun Äthý fhu Au íÞthu ¼„ðt™™e yuðe he‚ s Au su, ‘{™w»Þ™e …uXu Ëðuo ÔÞðnth fhu …ý y÷tirff Ët{Úteo™u «„x fhu ™rn.’ yuðe he‚u Ëðo þtMºt{tk ¼„ðt™™tk [rhºt fÌttk Au. ‚uÚte ßÞthu ¼„ðt™ ftkEf ™ðtk [rhºt fhu íÞthu ËkþÞ fhßÞtu, …ý ßÞtk ËwÄe …qðo yð‚th ÚtÞt Au, ‚u™tk suðtk [rhºt fhu íÞtk ËwÄe ‚tu ËkþÞ fhðtu ™rn.” …Ae r™{o¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “fu{ Ë{Syu íÞthu «¼w™t Ëk‚™tu {rn{t yr‚þÞ sýtÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{íMÞ, fåA, ðhtn, ðt{™, …hþwht{ y™u ht{f]»ýtrŒf yu su ¼„ðt™™t y™k‚ yð‚th ‚u™tu {rn{t rð[thu su, su ¼„ðt™u ht{f]»ýtrŒf; yð‚thu fhe™u y™k‚ Sð™tu WØth fÞtuo Au, ‚u ¼„ðt™™t yt Ëk‚ Au ‚u™tu {thu Ë{t„{ {éÞtu Au ‚u {txu nwk …ý yr‚ ƒz¼t„e Awk.’ yu{ Ë{su ‚tu rŒðËu rŒðËu Ëk‚™tu {rn{t yr‚þÞ sýt‚tu òÞ.” …Ae ™thtÞýt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, ‘MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý; yu ºtý Œun™u rð»tu Sð yLðÞ…ýu fu{ Au ™u ÔÞr‚huf…ýu fu{ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu Œun™u rð»tu Ëw¾ Œw:¾™tu Þtu„ ÚttÞ Au íÞthu ‚u Ëw¾ Œw:¾™u Sð …tu‚t™u rð»tu {t™u íÞthu ‚u Sð yLðÞ…ýu Au y™u ßÞthu ºtýu Œun™t Ëw¾ Œw:¾Úte …tu‚t™u LÞthtu Ë{su íÞthu yu Sð ÔÞr‚huf Au.” …Ae þqLÞt‚e‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ßÞthu ËíËk„ fhu Au íÞthu ‚tu Ëk‚{tk ™u ËíËk„e{tk yr‚þÞ nu‚ ntuÞ y™u …Ae fu{ ytuAwk ÚtE òÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«Út{ ‚tu yu™u Ëk‚™u rð»tu y÷tirff {r‚ ntuÞ ™u …Ae ‚tu ‚u Ëk‚™tu yÕ… Œtu»t òuE™u …tu‚t™e fwƒwrØyu fhe™u ÍtÍtu Œtu»t …hXu Au. …Ae yu™e yËŒTðtË™t ÚtE òÞ Au ‚uýu fhe™u Ëk‚™u rð»tu ytuAtu ¼tð ÚtE òÞ Au. ‚u òu rð[the™u yËŒTðtË™t™u xt¤u ‚tu «Út{ n‚tu ‚uðtu þwØ ÚttÞ y™u òu yËŒTðtË™t ™ xt¤u ‚tu yk‚u s‚tk rð{w¾ ÚtE òÞ Au.” …Ae «ËtŒt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “Sð™u {tuût™tu þtu nu‚w Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ Ëk‚ fnu ‚u{s ËkþÞ hrn‚ Útftu fhu yus Sð™u {tuût™tu nu‚w Au.”

174

„.«.78

…Ae rºt„wýt‚e‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„ yu™wk rð»t{…ýwk ntuÞ íÞthu íÞtk þtu W…tÞ fhðtu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ŒuþtrŒf rð»t{ ntuÞ íÞtk ‚tu W„Þto™tu yus W…tÞ Au su íÞtkÚte su‚u «fthu fheu ¼t„e Aqxðwk.” …Ae ™t™t r™Šðftht™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, ‘¼„ðt™™tu r™ùÞ Au ‚tu …ý yËŒTðtË™t fu{ x¤‚e ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™wk {tntíBÞ ÞÚttÚto òÛÞwk ™Úte yux÷u yËŒTðtË™t x¤‚e ™Úte.” …Ae {tuxt Þtu„t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™tu r™ùÞ …rh…qýo Au ‚tu …ý ¼„ðt™™u rð»tu ™u ¼„ðt™™e fÚtt™u rð»tu nu‚ fu{ Út‚wk ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™wk suðwk {tntíBÞ Au, ítuÔtwk Ë{òÞ ‚tu ¼„ðt™ rð™t ƒeò{tk nu‚ ht¾u ‚tu …ý hnu ™rn, ™u yuf ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t Ëk‚ y™u ¼„ðt™™e fÚttfe‚o™ ‚u™u rð»tu s y[¤ nu‚ ÚttÞ Au.” …Ae «‚tu»tt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™e ¼Âõ‚ y[¤ fu{ hnu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yr™ÁØ, «ãwB™, Ëkf»toý y™u ðtËwŒuð; yu su [‚wÔÞqon ítÚtt fu~tÔttrŒf su åtturÔtþ BtqŠítytu ítÚtt ÔthtntrŒf su yÔtítth yu Ëðuo™t fthý yuðt su «íÞût ©ef]»ý …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™tu {rn{t yr‚þÞ…ýu fhe™u Ë{su ‚tu ‚u™u ¼„ðt™™e ©ðýtrŒf su ™ðÄt ¼Âõ‚ ‚u y[¤ hnu.” yuðe he‚u Ëðo {wr™™t «&™tu™t W¥th fhe™u …Ae ©eS{nthts Ëðuo™u …qA‚t nðt su, “ft{, ¢tuÄ y™u ÷tu¼; yu ºtý ™hf™tk îth Au yu{tkÚte su™u su yr‚þÞ SíÞt{tk ytÔÞt ntuÞ ‚u Ëðuo fntu. …Ae su™u su ðt‚™e yr‚þÞ ÿZ‚t n‚e ‚u ‚uðe he‚u ƒtuÕÞt. ‚u {wr™™tk ð[™ Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts yr‚þÞ htS ÚtÞt y™u ytí{t™kŒ Mðt{e ‚Útt Þtu„t™kŒ Mðt{e ‚Útt ¼„ðŒt™kŒ Mðt{e ‚Útt rþðt™kŒ Mðt{e yu [th sýt™u htS ÚtE™u ÓŒÞ™u rð»tu [hýth®ðŒ ŒeÄtk y™u yu{ ƒtuÕÞt su, “su{ {nt™w¼tðt™kŒ Mðt{e ytrŒf su {tuxuht Au ‚u ¼u¤t yt [th …ý Au; {txu yu{™wk ftuE™u y…{t™ fhðt Œuþtu{t.’ yu{ {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf su {tuxuht ËtÄw ‚u{™u ¼÷t{ý fhe™u ©eS{nthts ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u …tu‚t™u W‚thu s{ðt …ÄtÞto. >>

Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt «Út{™wk >> 78 >>

©e „Zzt «Út{ «fhýk Ë{tÃ‚{T

175

176

Ëthk„…wh ©e Mðtr{™thtÞý Ëk«ŒtÞ y™u Ëk«ŒtÞ E‚h s™{t™Ë{tk yt ™t™fzt yÕ…rðfËe‚ „t{™e At… ð‚o{t™ Ë{Þ{tk yòuzÄt{ MðÁ…u ðtÞwðu„u «Ëhe Au . …h{ ¼õ‚hts ©e Sðt¾t[h, {tk[tu¾t[h, htXtuz ÄtÄ÷, htýŒu ÄtÄ÷týe ð„uhu™t …h{ rðþwØ ¼tðÚte ytf»ttoÞ yûthtrÄ…r‚ ‚u{s …h{nkË ™kŒ Ëk‚tuyu y™ufðth …Äthe yt „t{™e Äht™u Ät{™wk MðY… ytÃÞwk Au. MðÞk Ëðtoð‚the …qýo…wÁ»ttu¥t{ ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞý {nt«¼wyu ¼trð {w{wûtw ytí{tytu™u ÷ûÞ{tk ht¾e yý{tu÷ yZth yZth W…r™»tŒtu ™ u «ƒtu Ä e yŒT ¼ q ‚ fÁýt ð] ü eÚte Ëthk„…wh™e Äht™u hËƒË fhe Au. V„ðt™wk ðhŒt™, ½hu ½hu MðÞk «¼wyu r¼ûtt {tk„e, Ëthk„…wh ðtËe™u Þ{Œw‚™t htðýÚte hûtt fhðt ÷û{ý hu¾tY… ðhŒt™ ð„uhu fuxfux÷e Ëðuoïh™e yir‚ntËef y{wÕÞ ÷e÷tytu™wk yt÷u¾™ þtMºttu™t Ëwðýo …]ctu …h ykftÞu÷wk Au, su™t Ëtûte…Œu hnu÷e Ëthk„…whÄt{™e Ähýe ytsuuÞ {w{wûtwytu™t fýo rððh™u …htí…h™e rŒÔÞ ÷e÷tytu™t ƒúñM…kŒ™tuÚte …w÷rf‚ fhu Au. Ë{„ú ð[™t{]‚-„úkÚt{tk {u™ ytuV Ä õðuuù™™wk MÚtt™ ËíËk„™e “ {tk ” ËŒT. {wõ‚t™kŒ Mðt{e™wk Au, …hk‚w Ëthk„…wh «fhý{tk ËŒT. MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu «§tu™e …uxLx …tu‚u nM‚„‚ fhe Au yuðwk …htðtýe™t …e…tËwytu™u M…ü sýtÞ ytðu Au. yu f ð»to ™ u ƒu {tË™t {n¥t{ Ë{Þ„t¤t{tk Ëk…tŒf Ëk‚tuyu Ëthk„…wh™t yZth sux÷t ð[™t{]‚tu™wk Ëkf÷™ fÞow Au.

177

ð[™t{]‚ 1 : {™ SíÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 5 …k[{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su 1‘ç…„¢ ç…„¢ …xæ„ì Üï U Ý }æÝæï çã ²ï Ý ’ yu &÷tuf{tk yu{ fÌtwk Au su- suýu …tu‚t™wk {™ SíÞwk ‚uýu Ëðuo s„‚ SíÞwk, 2 ‚u {™ SíÞwk fu{ sýtÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ; yu su …k[rð»tÞ ‚u{tkÚte ßÞthu ErLÿÞtu …tAe nXu y™u ftuE rð»tÞ …t{ðt™e EåAt hnu ™rn, íÞthu Ëðuo ErLÿÞtu ðþ ÚttÞ Au y™u ßÞthu ErLÿÞtu rð»tÞ™tu M…þo s ™ fhu íÞthu {™ …ý ErLÿÞtu ÷„ý ytðu ™rn y™u niÞt{tk ™u niÞt{tk hnu. yuðe he‚u su™u …k[rð»tÞ™tu íÞt„ yr‚ ÿZ…ýu fhe™u ÚtÞtu, íÞthu ‚u™wk {™ SíÞwk òýðwk y™u òu rð»tÞ W…h ftkE «er‚ ntuÞ ‚tu {™ SíÞwk ntuÞ ‚tu …ý SíÞwk ™ òýðwk.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “rð»tÞ™e r™ð]r¥t ÚtÞt™wk fthý ‚u ðihtøÞ Au fu …h{uïh™u rð»tu «er‚ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu rð»tÞ™e r™ð]r¥t™wk fthý ytí{r™ct Au y™u ƒeswk {tntíBÞu * Ëthk„…wh ð[. 1, ‚t. 28-8-1820, {k„¤ðth 1. {rýhí™{t÷t. 2. ¼t„ð‚{tk «FtŒSyu rnhÛÞfrþ…w «íÞu …ý

“ÎS²ê‹ Ðé Ú æ ¯‡‡æç±ç…y² Hé ¢ Ð „æï }æ‹²‹„ »ÜUï S±ç…„æ çÎàææï Îàæ” EíÞtrŒ fÌtwk Au.

178

Ëthk.1

Ërn‚ su ¼„ðt™™wk ¿tt™ ‚u Au. ‚u{tk1 ytí{r™ct ‚tu yuðe he‚™e òuEyu su, ‘nwk [i‚LÞ Awk ™u Œun sz Au, y™u nwk þwØ Awk ™u Œun ™hfY… Au, y™u nwk yrð™tþe Awk ™u Œun ™tþðk‚ Au, y™u nwk yt™kŒY… Awk ™u Œun Œw:¾Y… Au.’ yuðe he‚u ßÞthu ŒunÚtfe …tu‚t™t ytí{t™u Ëðo «fthu yr‚þÞ rð÷ûtý Ë{su íÞthu Œun™u …tu‚t™wk Y… {t™e™u rð»tÞ{tk «er‚ fhu s ™rn. yuðe he‚u ytí{¿tt™u fhe™u rð»tÞ™e r™ð]r¥t ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™tu {rn{t yu{ rð[thu su, ‘nwk ytí{t Awk y™u su «íÞût ¼„ðt™ {éÞt Au ‚u …h{tí{t Au y™u „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe… ‚Útt ƒúñ…wh ‚Útt y™k‚ftuxe ƒúñtkz™t …r‚ su ƒúñtrŒf Œuð yu Ëðuo™t Mðt{e su ©e …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u {™u «íÞût {éÞt Au y™u ‚u {tht ytí{t™u rð»tu …ý y¾kz rðhts{t™ Au y™u ‚u ¼„ðt™™wk su yuf r™{u»t {tºt™wk Œþo™ ‚u W…h y™k‚ fturx ƒúñtkz™tk su rð»tÞËw¾ Au ‚u Ëðuo™u ðthe Vuhe™u ™t¾e ŒEyu y™u ¼„ðt™™t yuf htu{{tk sux÷wk Ëw¾ hÌtwk Au ‚ux÷wk Ëw¾ òu y™k‚ fturx ƒúñtkz™t rð»tÞËw¾ ¼u¤tk fheyu ‚tu …ý ‚u™t fturx{tk ¼t„™e ƒhtuƒh …ý ÚttÞ ™rn y™u su ¼„ðt™™wk yûthÄt{ Au, ‚u™e yt„¤ ƒeò su Œuð‚t™t ÷tuf Au ‚u™u {tuûtÄ{o™u2 rð»tu ™hf ‚wÕÞ fÌtt Au, yuðt su ¼„ðt™ ‚u {™u «fx {éÞt Au ‚u™u {qfe™u ™hf™t fwkz suðtk su rð»tÞ™tk Ëw¾ ‚u™u nwk þwk EåAwk ? y™u rð»tÞËw¾‚tu fuð¤ Œw:¾Y… s Au.’ yuðe he‚u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òýðu fhe™u rð»tÞ™e r™ð]r¥t ÚttÞ Au y™u yuðe he‚u su ytí{¿tt™ y™u …h{tí{t™wk ¿tt™3 ‚u{tkÚte su ðihtøÞ «fxu ‚u ðihtøÞu fhe™u Ëðo rð»tÞËw¾™e ðtË™t™e r™ð]r¥t ÚtE òÞ Au, y™u suýu yuðe he‚u Ë{S™u rð»tÞËw¾™tu íÞt„ fÞtuo, ‚u™u …tAe rð»tÞ{tk «er‚ ÚttÞ s ™rn y™u yu™wk s {™ S‚týwk fnuðtÞ y™u yuðe Ë{sý4 rð™t ÍtÍwk nu‚ sýt‚wk ntuÞ, …ý ßÞthu ftuEf Ëtht rð»tÞ™e «trÃ‚ ÚttÞ íÞthu ¼„ðt™™u …zât {qfe™u rð»tÞ{tk «erít fhu yÚtÔtt ÃtwºtfÕtºttrŒfLtu rÔt»tu «erít fhu yÚtÔtt htuøttrŒf ËkçtkÄe Ãtezt ÚttGt yÚtÔtt ÃtkåtrÔt»tGtLtwk ËwÏt ntuGt ítu Btxe òGt, íGtthu ÇtøtÔttLtLtu rÔt»tu «er‚ hnu ™rn 1. su™t{tk ytí{r™ct ytðu Au ‚u™t{tk ðihtøÞ …ý rð»tÞ™e r™ð]Â¥t Útðt{tk ©uc ËtÄ™ Au. Ënsu s ytðe òÞ Au y™u su™u {tntíBÞ¿tt™ 2. “SƒæÝæçÝ çÝÚ²æ »± SƒæÝS² ÐÚ}ææy}æÝ:” yt &÷tufÚte fÌtwk Au. rËØ ÚttÞ Au ‚u™t{tk MðÄ{o y™u «er‚ …ý ytðe òÞ Au {txu ‚{u fnu÷t ðihtøÞtrŒ ºtý ËtÄ™™e 3. {tntíBÞ¿tt™. y…uûttyu ytí{r™ct y™u {tntíBÞ¿tt™ ‚us 4. ytí{r™ct y™u {tntíBÞ¿tt™ rð™t.

Ëthk.1-2

179

y™u rðf¤ suðtu ÚtE òÞ y™u su{ fq‚ht™wk „÷qrzÞwk ntuÞ ‚u …ý ™t™wk ntuÞ íÞthu Ëthwk ŒeËu ‚u{ yuðt™e ¼Âõ‚ «Út{ Ëthe ŒeËu …ý yk‚u þtu¼u ™rn1.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 1 >> 79 >>

ð[™t{]‚ 2 : ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk nu‚ ÚtÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 6 AX™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t ŒhçtthBttk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËhe W…h Ztur÷Þtu rƒAtÔÞtu n‚tu ‚u W…h W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ …t½ {M‚f W…h ƒtkÄe n‚e ‚Útt ïu‚ …Auze ytuZe n‚e ‚Útt ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts {wr™ «íÞu ƒtuÕÞt su, “{tkntu{tkrn «&™-W¥th fhtu.” …Ae MðÞk«ftþt™kŒMðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™u2 ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk yr‚þÞ nu‚ fÞu «fthu ÚttÞ ?” …Ae ‚u «&™™tu W¥th {wr™yu {tkntu{tkne fhðt {tkzâtu, …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthtsu ‚u™tu W¥th fhðt {tkzâtu su, ‘M™un ‚tu Y…u fhe™u …ý ÚttÞ Au ‚Útt ft{u fhe™u …ý ÚttÞ Au ‚Útt ÷tu¼u fhe™u …ý ÚttÞ Au ‚Útt MðtÚtuo fhe™u …ý ÚttÞ Au ‚Útt „wýu fhe™u …ý ÚttÞ Au. ‚u{tk Y…u fhe™u su M™un ÚttÞ Au ‚u ‚tu ßÞthu ‚u™t Œun{tk r…¥t ™eËhu yÚtðt ftuZ ™eËhu íÞthu M™un ÚtÞtu ntuÞ ‚u ™tþ …t{u Au. ‚u{s ÷tu¼, ft{ y™u MðtÚtuo fhe™u su nu‚ ÚtÞwk ntuÞ ‚u …ý3 yk‚u ™tþ …t{u Au y™u su „wýu4 fhe™u M™un ÚtÞtu ntuÞ ‚u ‚tu yk‚u hnu5 Au. íÞthu ©eS{nthts «íÞu Ëtu{÷t ¾t[h ƒtuÕÞt su, “yu ‚u „wý fÞt W…h÷t6 fu {tkrn÷t7?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “W…h÷u * Ëthk„…wh ð[. 2, ‚t. 29-8-1820, ƒwÄðth. 5. y™u ¼„ðt™™u …ý ¼õ‚ W…h su M™un ÚttÞ Au 1. ytí{tr™ct y™u {tntíBÞ¿tt™u ðŠs‚ yuðtu MðÄ{o ‚u „wýu fhe™u s ÚttÞ Au, ‚u „wýtu su{ýu Ëk…tŒ™ …ý þtu¼u ™rn, yu{ …ý òýe ÷uðwk. fÞto ntuÞ ‚u{™e W…h ¼„ðt™™u áZ M™un ÚttÞ 2. «íÞût. Au y™u ‚uðt ¼õ‚tu™u …ý ¼„ðt™ W…h áZ 3. …tu‚…tu‚t™t nu‚w™e rËÂØ ™ Út‚tk. M™un ÚttÞ Au. 4. ¼„ðt™™t ËíÞþti[trŒf su „wý ‚u™t Œþo™ 6. ÔÞðnthr¢Þt{tk fwþ¤‚t ð„uhu ÷tirff. fhe™u. 7. MðÄ{o, ¿tt™, ðihtøÞtrŒf y÷tirff.

180

Ëthk.2

„wýu þwk ÚttÞ1 ? yu ‚tu ð[™u fhe™u, Œunu fhe™u y™u {™u fhe™u su „wý ntuÞ y™u ‚u „wýu fhe™u su nu‚ ÚtÞwk ntuÞ ‚u ™tþ LtÚte …t{‚wk. y™u ‚{u …qAtu Atu ‚u ¼õ‚™u ¼„ðt™ W…h M™un ÚttÞ yuBts fuÔt¤ ÃtqAtu Atu ? fu ÇtøtÔttLtLtu Çtõít WÃth MLtun ÚttGt yu{ …ý …qAtu Atu ? íÞthu MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “yu ƒuÞ™u …qAeyu Aeyu. …Ae ©eS{nthtsu ‚u™e rðM‚thu fhe™u ðt‚to fhðt {tkze su, “ð[™u fhe™u ‚tu ftuE Sð «týe{tºt™u Œw:¾ððt ™rn y™u …h{uïh ËtÚtu yÚtðt {tuxt Ëk‚ ËtÚtu «&™W¥th fh‚t ntuEyu y™u ‚u{tk …hM…h ðtŒrððtŒ Út‚tu ntuÞ y™u ‚u{tk …tu‚u S‚eyu yu{ sýtÞ ‚tu …ý su {tuxtÚte ™t™tu ntuÞ ‚u™u {tuxt™u Ë{e…u ™{e Œuðwk; y™u yt…ý fh‚tk {tuxt Ëk‚ ntuÞ ‚u Ë¼t{tk «&™W¥thu fhe™u ¼tUXt …zu yu{ fhðwk ™rn. {tuxt Ëk‚ yt„¤ y™u …h{uïh yt„¤ ‚tu sYh nthe sðwk y™u …h{uïh ‚Útt {tuxt Ëk‚ ‚u …tu‚t™u ftuE ð[™ ÞtuøÞ fnu yÚtðt yÞtuøÞ fnu íÞthu ‚u ð[™™u ‚íft¤ M™unu Ërn‚ {t™ðwk, ‚u{tk ÞtuøÞ ð[™ ntuÞ ‚u{tk ‚tu ytþkft ÚttÞ ™rn …ý ftuE yÞtuøÞ ð[™ fÌtwk ntuÞ y™u ‚u{tk ytþkft ÚttÞ yuðwk ntuÞ ‚tu …ý ‚u Ë{t™u rð»tu ™t …tzðe ™rn, yu ‚tu nts …tzðe y™u yu{ fnuðwk su, ‘nu {nthts ! su{ ‚{u fnuþtu ‚u{ nwk fheþ’ y™u ‚u ð[™ …tu‚t™u {™tÞ ™rn yuðwk ntuÞ ‚tu …h{uïh ‚Útt {tuxt Ëk‚ ‚u™e {hS ntuÞ ‚tu ‚u{™u ntÚt òuze™u ¼Âõ‚yu Ërn‚ yu{ fnuðwk su, ‘nu {nthts ! ‚{u su ð[™ fÌtwk ‚u ‚tu Xef Au …ý ytx÷e {™u ‚u{tk ytþkft ÚttÞ Au.’ yu «fth™wk Œe™ ÚtE™u ð[™ fnuðwk y™u òu …h{uïh™e {hS ™ ntuÞ ‚tu ‚u{™u Ë{e…u hnu‚t ntuÞ su {tuxt Ëk‚ ‚Útt nrh¼õ‚ ‚u{™u yt„¤ fnuðwk su, ‘ytðe he‚u …h{uïhu ð[™ fÌtwk Au ‚u ‚tu {™u {tLÞt{tk ytð‚wk ™Úte.’ …Ae ‚u™wk {tuxt Ëk‚ Ë{tÄt™ fhu ‚Útt …h{uïh yt„¤ fne™u yu ð[™™wk Ë{tÄt™ fhtðu, …ý …h{uïhu ð[™ yÞtuøÞ fu ÞtuøÞ fÌtwk ntuÞ ‚u Ë{u ™t …tzðe ™rn. yuðe he‚™e ÞwÂõ‚yu {tuxt™t ð[™™u …tAwk Xu÷ðwk …ý fÌtwk ™u ‚íft¤ ™t …tzðe ™rn. yuðe he‚u ‚tu ð[™™u „wýu fhe™u ð‚oðwk. …Ae ‚u ¼õ‚™u W…h …h{uïh ‚Útt {tuxt Ëk‚ ‚u™u M™un ÚttÞ Au y™u ‚u ¼õ‚™u …ý ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ M™un 1. ‚uðt „wýtu ‚tu rð{w¾{tk …ý ntuÞ Au, …ý ¼„ðt™{tk ‚u{™u M™un ntu‚tu s ™Úte {txu ‚u

„wýtu ¼„ðíM™un{tk fthý ™Úte.

Ëthk.2

181

ÚttÞ Au. nðu Œun™u „wýu fu{ ð‚oðwk ‚tu 1 …tu‚t™t Œun{tk òu ftkE WL{¥t…ýwk2 sýtÞ ‚tu ¼s™{tk ƒuËðu fhe™u yÚtðt [tkÿtÞý ðú‚u fhe™u Œun™u r™ƒo¤ fhe ™t¾ðwk, …Ae ‚u™u Œu¾e™u ‚u™t Œun™e {tuxt Ëk‚ yÚtðt …h{uïh ¾ƒh h¾tðu ‚tu ¼÷u …ý …tu‚t™u òýu Œun™wk s‚™ fhðwk ™rn ‚Útt Œunu fhe™u ¼„ðt™™e ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™e xu÷ [tfhe fhðe. yuðe he‚u ßÞthu yu Œun™u „wýu fheu ð‚uo íÞthu ‚u™u Œu¾e™u ‚u™u W…h …h{uïh™u ™u {tuxt Ëk‚ ‚u™u M™un ÚttÞ Au y™u yu ¼õ‚™u …ý ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ÚttÞ Au. nðu {™™u „wýu su{ ð‚oðwk ‚u™e he‚ fneyu Aeyu su, …h{uïh™tk3 ßÞthu Œþo™ fhðtk íÞthu {™u Ërn‚ ÿrü™u yuft„ú ht¾e™u fhðtk y™u …h{uïh™t Œþo™ fh‚tu ntuÞ ™u íÞtk ftuE {™w»Þ ytÔÞwk yÚtðt ït™ ytÔÞwk fu ƒeswk ftuE …þw …ûte ytÔÞwk íÞthu …h{uïh™tk Œþo™{tkÚte ð]r¥t ºttuze™u ytze yð¤e ô[e ™e[e ÿrü fhe™u ‚u™tk …ý ¼u¤tk Œþo™ fh‚tu òÞ …Ae yuðe Vtxu÷ ÿrüðt¤t™u …h{uïh fu {tuxt Ëk‚ Œu¾e™u htS Út‚t ™Úte y™u yu Œþo™ fhu Au ‚u fuðtk fhu Au ‚tu su{ yLÞ {™w»Þ fhu Au ‚u{ ‚u …ý fhu Au y™u yuðe ÷tirff ÿrüðt¤tu ‚tu su{ r¾÷¾tuze ƒtu÷u Au ‚u ¼u¤u …qkAzwk ô[wk fhu Au ‚uðtu òýðtu. þt ËtÁ su …h{uïh ¼u¤u ƒeòk Œþo™ fhu Au, y™u yuðt ÷tirff Œþo™ ßÞthu yu fhðt {tkzu íÞthu suðtu «Út{ Ëthtu ntuÞ ‚uðtu hnu ™rn y™u ‚u rŒðËu rŒðËu W‚h‚tu òÞ, ‚u {txu …h{uïh™tk Œþo™ fh‚tk fh‚tk ytze yð¤e ÿrü fhðe ™rn, …h{uïh™tk Œþo™ ‚tu «Út{ …nu÷u ™ðe™ ÚtÞtk ntuÞ ™u ‚u Ë{Þ™u rð»tu suðwk yk‚h{tk y÷tirff…ýwk ntuÞ ‚uðwk ™u ‚uðwk {™{tk y÷tirff…ýwk hnu‚wk òÞ ™u yuf ÿrüyu fhe™u {qŠ‚™u òu‚u sðwk y™u ÿrü …÷xe™u yk‚h{tk ‚uðe ™u ‚uðe ‚u {qŠ‚™u W‚thðe, su{ Ä{o…wh{tk fwþ¤fwkðh ƒtE n‚tk ‚u y{tht Œþo™ fh‚tk s‚tk n‚tk y™u ÿrü …÷xtðe™u {qŠ‚™u yk‚h{tk W‚th‚tk ‚u{ Œþo™ ‚tu {™u Þwõ‚ ÿrü™u yuft„ú ht¾e™u fhðtk …ý su{ ƒeò Œþo™ fhu Au ‚u{ ™ fhðtk y™u òu …h{uïh™tk Œþo™ ¼u¤u ƒeòk Œþo™ {™w»Þ™tk fu fq‚htk rƒ÷tzt™tk fhu Au ‚tu ‚u™u ßÞthu MðÃ™ ÚttÞ íÞthu …h{uïh …ý Œu¾tÞ y™u ‚u yLÞ …ŒtÚto …ý ¼u¤u Œu¾tÞ. 1. ¼„ðt™ y™u ‚u{™t yuftkr‚f ËtÄwytuyu r™»tuÄ 3. ¼„ðt™™tk Œþo ™ , ©ðý, æÞt™ y™u …q ò fhu÷tk ®nËt [tuhe ytrŒf f{o õÞthuÞ …ý ŒunÚte ytrŒf{tk yuft„ú…ýwk (ƒeò ËkfÕ…™tu íÞt„ fhðtk ™rn. fhðtÚte yÔÞtfw¤…ýwk) ‚u {™™tu „wý fÌttu Au 2. þtherhf ƒ¤ ðÄ‚t ðÄ‚e [k[¤‚t. ‚u{tk.

182

Ëthk.2

‚u {txu …h{uïh™tk Œþo™ ‚tu yuf ÿrüyu fhðtk …ý […¤ ÿrüyu ™ fhðtk y™u …h{uïh™tk Œþo™ ÿrü™u r™Þ{{tk ht¾e™u fhu Au, ‚u™u yu Œþo™ ™ðe™™tk ™ðe™ hnu Au y™u …h{uïhu susu ð[™ fÌttk ntuÞ ‚u …ý ‚u™u ™ðe™™tk ™ðe™ hnu Au y™u ÷tirff ƒtÌt ÿrüyu fhe™u Œþo™ fÞtO ntuÞ ‚u™u …h{uïh™tk Œþo™ ‚Útt ð[™ yu Ëðuo sw™tk ÚtE òÞ Au ‚u htus Œþo™ fÞto fhu …ý yuðt™u ‚tu su{ ™ ÚtÞtk ntuÞ ‚uðtk ™u ‚uðtk hnu Au, ‚u ßÞthu ¼s™{tk ƒuËu íÞthu ‚u™wk {™ ÂMÚth hnu ™rn. ƒnw Äthtyu Þwõ‚ ÚttÞ y™u …h{uïh™u Äthu íÞthu ‚u ¼u¤u ƒeòk Œþo™ su su fÞtO Au ‚u …ý ð„h ÄtÞtO ytðe™u niÞt{tk MVwhu Au. ‚u {txu Œþo™ ‚tu yuf …h{uïh™tk s fhðtk y™u yu{ su Œþo™ fhu Au, ‚u™wk {™ ¼s™ M{hý fh‚u yuf …h{uïh{tk s hnu Au …ý ‚u™e ƒnwÄtht ™Úte hnu‚e yuf hnu Au y™u su […¤ ÿrüyu Œþo™ fhu Au ‚u™u nwk òýwk Awk y™u su™tk ÿrü ™u {™ r™Þ{{tk ntuÞ yuðt su {tuxt Ëk‚ ‚u …ý òýu su, ‘yt ‚tu ÷tirff Œþo™ fhu Au’. …Ae ‚u ÷tirff Œþo™™tu fh™thtu yt Ë{t„{{tkÚte rŒðËu rŒðËu W‚h‚tu òÞ Au y™u su{ ftuEf ft{e …wY»t ntuÞ ‚u™e Y…ðk‚e †e{tk yuf {™u fhe™u ÿrü «tuðtýe ntuÞ ‚u Ë{u ðå[{tk ftuEf …þw …ûte ytðu, òÞ fu ƒtu÷u …ý ‚u™e ‚u™u ¾ƒh hnu ™rn1. yuðe he‚u yuft„ú ÿrüyu fhe™u …h{uïh{tk òuztðwk …ý ÷tirff Œþo™ ™ fhðtk.’’ íÞthu r™Šðftht™kŒ Mðt{eyu ytþkft fhe su, ‘‘nu {nthts! y{thu ‚tu ŒuþŒuþ{tk {™w»Þ yt„¤ ðt‚to fhðe …zu ‚uýu fhe™u {™™wk yuft„ú…ýwk hnu‚wk ™Úte.’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{™w»Þ yt„¤ ðt‚to fhðe ‚u™e ‚tu y{u yt¿tt yt…e Au …ý ytkrn {qŠ‚™tk Œþo™ {u÷e™u ƒeòk Œþo™ fhðtk yuðe fÞu rŒðË y{u yt¿tt yt…e Au ?’’ yu{ fne™u ð¤e ðt‚to fhðt ÷tøÞt su, “«Út{ ßÞthu {qŠ‚™tk Œþo™ ÚttÞ Au íÞthu yu™u fuðwk y÷tirff…ýwk hnu Au? ‚uðwk ™u ‚uðwk y÷tirff …ýwk ‚tu, ‚tu hnu òu, {™u Ërn‚ ÿrü …h{uïh{tk ht¾u. yuðe2 he‚u {™™u „wýu fhe™u ð‚uo íÞthu ‚u ¼õ‚™e W…h r™íÞ «íÞu ¼„ðt™™u ™ðe™ ™u ™ðe™ nu‚ hnu Au. y™u ‚u ¼õ‚™u 1. yt MÚt¤u Œ¥ttºtuÞ {wr™yu „wÁ…ýu Mðefthu÷t E»twfth™e fÚtt™wk y™wËkÄt™ fhðwk. 2. yuðe he‚u ©ðý, …qs™ y™u æÞt™trŒf{tk …ý

{™™wk yuft„ú…ýwk fhðwk fu{ fu {™™e yuft„ú‚t rð™t ©ðý …qs™ æÞt™trŒf, rðrÄÚte fÞwO ntuÞ …ý þtMºttuõ‚ V¤ yt…™tÁk Út‚wk ™Úte.

Ëthk.2

183

…ý ¼„ðt™™u rð»tu r™íÞ «íÞu ™rð™™u ™rð™ nu‚ hnu Au y™u ð¤e ™uºt1 ™u ©tuºt yu ƒu™u ‚tu rðþu»tu fhe™u r™Þ{{tk ht¾ðtk, ‚u þt ËtÁ su ßÞtk íÞtk „útBÞ ðt‚to Út‚e ntuÞ ™u ‚u™u ©tuºt™e ð]r¥t îthu ‚ýtE sE™u Ëtk¼¤eyu ‚tu ‚u Ëðo „útBÞ þçŒ ¼s™{tk ƒuËu íÞthu Ëtk¼he ytðu Au. y™u Vtxu÷ ™uºt™e ð]r¥tyu fhe™u su su Y… òuÞwk ntuÞ ‚u Ëðo ¼s™ fh‚tk Ëtk¼he ytðu Au. ‚u Ëthwk yu ƒu ErLÿÞtu™u ‚tu yr‚þÞ r™Þ{{tk ht¾ðtk y™u ™uºt™e ™u ©tuºt™e ð]r¥t ßÞthu {qŠ‚™tk Œþo™ fh‚tk ntuEyu ™u {qŠ‚™u {u÷e™u yLÞ{tk ‚ýtÞ ‚tu ‚u™u yu{ W…Œuþ Œuðtu su, ‘nu {q¾o ! ‚wk ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t yLÞ Y…™u swðu Au fu …h{uïh™e ðt‚to rð™t yLÞ ðt‚to™u Ëtk¼¤u Au ‚u{tk ‚™u þwk «tÃ‚ Útþu? y™u nS ‚™u rËØŒþt ‚tu ytðe ™Úte, su suðwk ®[‚ÔÞwk ‚uðwk ‚™u ‚íft¤ {¤u, þt ËtÁ su nS ‚tu ‚wk ËtÄf Awk {txu su rð»tÞ™u ‚wk ®[‚ðeþ ‚u rð»tÞ {¤þu ™®n, y™u Xt÷tk ð÷¾tk2 fhe™u …h{uïh™u þt ðtM‚u {u÷e Œu Au ? y™u ftkEf òu ‚™u yÕ… rð»tÞ {¤þu ‚tu ‚u™tk …t…{tk Þ{…whe™tu {th ¾t‚tk¾t‚tk yk‚ ™rn ytðu’. yuðe he‚u ™uºt™u y™u ©tuºt™u W…Œuþ Œuðtu. y™u ð¤e yu{ fnuðwk su, ‘ßÞthu ‚wk ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk yuft„ú ÚtEþ ‚tu ‚u{tkÚte ‚wk rËØŒþt™u …t{eþ …Ae ‚wk susu ƒúñtkz{tk ðt‚to ÚttÞ Au ‚u™u Ënusu Ëtk¼¤eþ y™u ƒúñt, rð»ýw y™u rþð™t suðt Y…™u EÂåAþ ‚tu ‚uðt Y…™u …t{eþ y™u ÷û{e fu htÄeft suðtu ¼õ‚ Útðt EåAeþ ‚tu ‚uðtu ÚtEþ y™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fh‚tk fh‚tk rËØŒþt™u Œun A‚u ™rn …tBÞ ‚tu Œun …zât …Ae {wõ‚ ÚtEþ íÞthu rËØŒþt {¤þu …ý rËØŒþt ytÔÞt rð™t Y…™u òuEòuE™u {he sEþ ‚tu …ý ‚u Y… {¤þu ™rn y™u „útBÞ þçŒ™u …ý Ëtk¼¤e Ëtk¼¤e {he sEþ ‚tu ‚uýu fhe™u ƒwrØ ‚tu yr‚þÞ ¼úü ÚtE sþu …ý ‚u{tkÚte ftkE «trÃ‚ ™rn ÚttÞ.’ yuðe he‚u ™uºt™u y™u ©tuºt™u W…Œuþ ŒE™u yuf ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk s ht¾ðtk y™u yuðe3 he‚u su ðh‚u ‚u™u ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk rŒðËu rŒðËu yrÄf M™un ÚttÞ Au y™u ‚u ¼õ‚ W…h …h{uïh™u ™u {tuxt ËtÄw™u M™un ntuÞ ‚uÚte …ý rŒðËu rŒðËu ðÄ‚tu òÞ Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 2 >> 80 >>

1. Ëðo ErLÿÞtu™u {æÞu {™™u rðþu»t…ýu ßÞtk íÞtk 2. ÔÞÚto-r™»V¤ «Þí™. ytf»toý fh™thtk. 3. ð[™, Œun y™u {™™tk „wýu fhe™u.

184

Ëthk.3

ð[™t{]‚ 3 : ©ðý, {™™, r™rŒæÞtË y™u Ëtûttífth™wk Index *Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 7 Ët‚{™u rŒðË Ëtks™u1 Ë{u ©eS{nthts

„t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ …t½ {M‚fu ƒtkÄe n‚e ™u ft¤t Auzt™tu ¾uË ytuZâtu n‚tu ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE ƒuXe n‚e. …Ae MðÞk«ftþt™kŒMðt{eyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! yuf ¼õ‚ ‚tu ™t™t «fth™e …qò Ët{„úe2 ÷E™u «íÞût ¼„ðt™™e …qò fhu Au y™u yuf ¼õ‚ ‚tu ™t™t «fth™t {t™rËf W…[thu fhe™u ¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhu Au, yu ƒu ¼õ‚{tk ©uc ‚u ftuý Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu ¼„ðt™™u rð»tu «u{u fhe™u yr‚ htu{tkr[‚ „tºt3 ÚtE™u ‚Útt „ŒT„ŒT fkX4 ÚtE™u òu ¼„ðt™™e «íÞût …qò fhu Au yÚtðt yuðe he‚u s ¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhu Au ‚tu yu çtuÞ ©uc Au y™u «u{u fhe™u htu{tkr[‚ „tºt y™u „ŒT„ŒT fkX ÚtÞt rð™t fuð¤ þw»f {™u fhe™u «íÞût ¼„ðt™™e …qò fhu Au ‚tuÞ LÞq™ Au y™u {t™Ëe …qò fhu Au ‚tuÞ LÞq™ Au. íÞthu Ëtu{÷u ¾t[hu …qAâwk su, “yuðe he‚u su «u{{ø™ ÚtE™u «íÞût ¼„ðt™™e …qò fh‚tu ntuÞ yÚtðt {t™Ëe …qò fh‚tu ntuÞ ‚u ¼õ‚ fÞu ÷ûtýu fhe™u ytu¤¾tÞ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™e …qò5 Ëuðt™u6 rð»tu ‚Útt fÚttðt‚to, fe‚o™™u rð»tu yr‚þÞ ©Øt ntuÞ ‚Útt ¼„ðt™™wk yr‚þÞ {tntíBÞ Ë{s‚tu ntuÞ ™u yu ƒu ðt™tk rŒðËu rŒðËu ™ðtk ™u ™ðtk s hnu‚tk ntuÞ …ý õÞthuÞ „tiý ™ …zu, su{ {wõ‚t™kŒMðt{e™u y{u «Út{ ÷tus…wh{tk ŒeXt n‚t y™u suðe ©Øt ™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ n‚wk ‚uðwk ™u ‚uðwk s yts rŒðË ËwÄe ™ðwk™u ™ðwk Au …ý „tiý …zâwk ™Úte, yu ƒu ÷ûtýu fhe™u ‚u ¼õ‚™u ytu¤¾ðtu y™u yuðe he‚u {tntíBÞ ™u ©Øt rð™t™t Ëðuo ÞtŒð7 ©ef]»ý¼„ðt™ ¼u¤t s hnu‚t y™u su{ ƒeò htò™e * Ëthk„…wh ð[. 3, ‚t. 30-8-1820, „wÁðth. 5. [kŒ™trŒ W…[thÚte. 1. A ½ze rŒðË ƒtfe n‚tu íÞthu. 6. [hý [tk…ðt ð„uhu. 2. [kŒ™ …w»…trŒf. 7. yt yÚto ¼t„ð‚{tk “Îé|æüxææï Ïæ„ HæïÜUæïù²¢ ²æÎ±æï çÝ„Úæ}æçÐ” yt &÷tufÚte fÌttu Au. 3. n»toÚte Ykðtzt ƒuXt ÚtE „Þt ntuÞ ‚uðtu ¼tðrð¼tuh. 4. „¤„¤t ÚtE™u.

Ëthk.3

185

Ëuðt[tfhe fhu ‚u{ Ëuðt[tfhe fh‚t ‚tu …ý ‚u™wk ftuE ™t{ òý‚wk ™Úte y™u ‚u ¼õ‚ …ý fnuðtÞt ™Úte ™u WØðS òu ©ef]»ý¼„ðt™™e ©Øt {tntíBÞu Ërn‚ Ëuðt[tfhe fh‚t ‚tu ‚u …h{ ¼t„ð‚ fnuðtÞt y™u ‚u™e þtMºt{tk ‚Útt ÷tuf{tk yr‚þÞ «rËrØ Au.” …Ae r™Šðftht™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! ©ðý, {™™, r™rŒæÞtË y™u Ëtûttífth ‚u fu™u fnuðtÞ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞtk su, ‘‘©tuºtu fhe™u ðt‚to Ëtk¼¤ðe ‚u™u ©ðý fneyu y™u su ðt‚to ©ðý fhe ntuÞ ‚u ðt‚to™tu {™u fhe rð[th fhe™u sux÷e ðt‚to íÞt„ fÞto ÞtuøÞ ntuÞ ‚ux÷e™tu íÞt„ fhu y™u sux÷e ðt‚to „úný fÞto ÞtuøÞ ntuÞ ‚ux÷e™wk „úný fhu ‚u™u {™™ fneyu y™u su ðt‚to r™ùÞ fhe™u {™™u rð»tu „úný fhe ntuÞ ‚u™u ht‚ rŒðË Ëk¼thðt™tu su yæÞtË ht¾ðtu ‚u™u r™rŒæÞtË fneyu y™u ‚u ðt‚to suðe ntuÞ ‚uðe ™u ‚uðe s ®[‚ð™ fÞto rð™t …ý Ëðuo {qŠ‚{t™™e …uXu EŒk Ëtk¼he ytðu ‚u™u Ëtûttífth fneyu y™u òu yuðe he‚u ytí{t™t MðY…™wk ©ðýtrŒf fÞwO ntuÞ ‚tu ytí{ MðY…™tu yuðe he‚u Ëtûttífth ÚttÞ y™u òu ¼„ðt™™tu yuðe he‚u ©ðý, 1 {™™, r™rŒæÞtË fÞtuo ntuÞ ‚tu ¼„ðt™™tu yuðe he‚u Ëtûttífth ÚttÞ Au, …ý {™™ y™u r™rŒæÞtË yu ƒu fÞto rð™t fuð¤ ©ðýu fhe™u Ëtûttífth Út‚tu ™Úte y™u òu ¼„ðt™™t MðY…™wk Œþo™ fhe™u ‚u™wk {™™ y™u r™rŒæÞtË ‚u ™ fÞtuo ntuÞ ‚tu ÷t¾ ð»to ËwÄe Œþo™ fhu ‚tu …ý ‚u MðY…™tu Ëtûttífth ™ ÚttÞ y™u ‚u Œþo™ ‚tu fuð¤ ©ðý{tºt Ëh¾wk fnuðtÞ y™u suýu ¼„ðt™™t yk„yk„™wk Œþo™ fhe™u …Ae ‚u yk„ yk„™wk {™™ ™u r™rŒæÞtË ‚u fÞtuo nþu ‚tu ‚u yk„ yts Ënsu Ëtk¼he ytð‚wk nþu y™u su yk„™wk Œþo™ {tºt s ÚtÞwk nþu ‚tu ‚u yk„™u Ëk¼th‚tu nþu ‚tu …ý ™rn Ëtk¼h‚wk ntuÞ y™u fux÷tf nrh¼õ‚ fnu Au su, ‘y{u ‚tu {nthts™e {qŠ‚™u æÞt™{tk ƒuËe™u ½ýtÞ Ëk¼theyu Aeyu ‚tu …ý yufu yk„ ÄtÞto{tk ™Úte ytð‚wk ‚tu Ë{„ú {qŠ‚ ‚tu õÞtkÚte ytðu ?’ ‚u™wk …ý yus fthý Au su ¼„ðt™™e {qŠ‚™tk Œþo™{tºt fhu Au …ý {™™ ™u r™rŒæÞtË ™Úte fh‚tu {txu fu{ ÄtÞto{tk ytðu? ftk su, su {trÞf …ŒtÚto Au ‚u …ý fuð¤ ÿrü{tºtu ŒuÏÞwk ntuÞ ™u ¥æy}ææ ±æÚï Îí C Ã²: Ÿææï „ Ã²æï }æ‹„Ã²æï 1. yt yÚto “¥æy}ææ çÝçÎŠ²æç¨„Ã²: J Ïæë ã Îæ.2/4/5-4/5/6 yt

©wr‚{tk fÌttu Au. Œþo™ þçŒÚte Ëtûttífth fÌttu Au.

186

Ëthk.3-4

fuð¤ ©ðý {tºtu Ëtk¼éÞwk ntuÞ y™u ‚u™u òu {™{tk Ëk¼the ™ htÏÞwk ntuÞ ‚tu ‚u ðeËhe òÞ Au ‚tu su y{trÞf ™u rŒÔÞ yuðwk su ¼„ðt™™wk MðY… ‚u ‚tu {™™ ™u r™rŒæÞtË fÞto rð™t õÞtkÚte Ëtk¼hu ? {txu ¼„ðt™™wk Œþo™ fhe™u ‚Útt ðt‚to Ëtk¼¤e™u òu ‚u™wk {™™ ‚u r™rŒæÞtË r™hk‚h fÞto fhu ‚tu ‚u™tu Ëtûttífth ÚttÞ, ™rn ‚tu yt¾e ô{h Œþo™ ©ðý fhu ‚tu …ý Ëtûttífth ÚttÞ ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 3 >> 81 >>

ð[™t{]‚ 4 : ytí{t-y™tí{t™t rððuf™wk

Index

*Ëkð‚T 1877 ™t ©tðý ðrŒ 8 yü{e™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u {M‚fu ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e ™u ïu‚ …Auze ytuZe n‚e ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae MðÞk«ftþt™kŒMðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! ytí{t y™tí{t™e1 [tu¾e su rðÂõ‚ ‚u fu{ Ë{sðe ?” su Ë{sðu fhe™u ytí{t y™tí{t yuf Ë{òÞ s ™rn.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf2 &÷tufu fhe™u yÚtðt ƒu &÷tufu fhe™u yÚtðt …tk[ &÷tufu fhe™u yÚtðt Ëtu &÷tufu fhe™u yÚtðt nòh &÷tufu fhe™u su [tuÏ¾wk Ë{òÞ ‚u Xef Au su Ë{òýt fuzu ytí{t y™tí{t™t yuf…ýt™tu ÷tu[tu s hnu ™rn y™u [tuÏ¾wk Ë{òE òÞ ‚us Ë{sý Ëw¾ŒtÞe ÚttÞ Au y™u „tuƒhe Ë{sý Ëw¾ŒtÞe Út‚e ™Úte, {txu yu{ [tuÏ¾wk Ë{su su, ‘nwk ytí{t ‚u {tht suðtu „wý Œun™u rð»tu yufuÞ ytð‚tu ™Úte, y™u sz, Œw:¾ y™u r{ÚÞt Y… su Œun ‚u™t su „wý ‚u nwk [i‚LÞ ‚u {thu rð»tu yufuÞ ytð‚tu ™Úte.’ yuðe rðÂõ‚ Ë{S™u yíÞk‚ r™ðtoËr™f ÚtE™u [i‚LÞY… Útftu …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fhu yuðtu su sz [i‚LÞ™tu rððuf ‚u™u ÿZ rððuf òýðtu y™u ½rzf …tu‚t™u ytí{tY… {t™u y™u ½rzf ŒunY… {t™e™u Mºte™wk ®[‚ð™ fhu yu™u „tuƒhtu òýðtu * Ëthk„…wh ð[. 4, ‚t. 31-8-1820, þw¢ðth. 2. ËåAtMºt™wk ©ðý fhe™u yÚtðt ¼ýe™u ‚u{ s 1. Œun y™u ytí{t™e. „wÁ™e Ëuðt fhe™u.

Ëthk.4

187

{txu yu™t yk‚h{tk Ëw¾ ™ ytðu su{ ËwkŒh y{]‚ Ëh¾wk yL™ ntuÞ ™u ‚u{tk Úttuzwkf Íuh ™tÏÞwk ntuÞ ‚tu ‚u yL™ Ëw¾ŒtÞe ™ ÚttÞ Ët{wk Œw:¾ŒtÞe ÚttÞ Au, ‚u{ ytXu …ntuh ytí{t™tu rð[th fhe™u yuf ½ze …tu‚t™u ŒunY… {t™e™u Mºte™wk ®[‚ð™ fhu yux÷u yu™tu Ëðuo rð[th Äq¤{tk {¤e òÞ Au {txu yíÞk‚ r™ðtoËr™f ÚtðtÞ yuðtu [tuÏ¾tu ytí{rð[th fhðtu.” y™u ftuEf™u1 yuðtu ËkþÞ ÚttÞ su yíÞk‚ r™ðtoËr™f ™rn ÚtEyu ™u ft[t ™u ft[t {he sEþwk ‚tu þt nðt÷ 2 Útþu ?” ‚tu yuðtu rð[th ¼„ðt™™t ¼õ‚™u fhðtu ™rn 3 y™u yu{ Ë{sðwk su, ‘{hþu ‚tu Œun {hþu …ý nwk ‚tu ytí{t Awk y™u ysh, y{h Awk {txu nwk {Ák ™rn.’ yuðwk Ë{S™u niÞt{tk ®n{‚ ht¾ðe y™u …h{uïh rð™t Ëðuo ðtË™t íÞt„ fhe™u y[¤ {r‚ fhðe y™u yu{ ðtË™t xt¤‚tk xt¤‚tk òu ftkEf Úttuze ½ýe ðtË™t hne „E ‚tu suðt {tuûtÄ{o{tk ™hf fÌttk Au ‚uðtk ™hf™e «trÃ‚ Útþu. ‚u ™hf™e rð„r‚ su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ftkE s„‚™e ðtË™t hnu ‚u™u ELÿtrŒf Œuð‚t™t su ÷tuf ‚u™e «trÃ‚ ÚttÞ ™u ‚u ÷tuf™u rð»tu sE™u y…åAhtytu ‚Útt rð{t™ ‚Útt {rý{Þ {ntu÷ yu ytrŒf su ði¼ð ‚u Ëðuo …h{uïh™t Ät{™e yt„¤ ™hf suðtk Au ‚u™u ¼tu„ðu Au …ý rð{w¾ Sð™e …uXu Þ{…whe{tk òÞ ™rn y™u [tuhtþe{tk …ý òÞ ™rn, {txu òu ËðtËr™f ¼„ðt™™t ¼õ‚ nþtu ‚tu …ý ½ýwk Útþu ‚tu Œuð‚t Útðwk …zþu ™u Œuð‚t{tkÚte …zþtu ‚tu {™w»Þ Útþtu y™u {™w»Þ ÚtE™u ð¤e …tAe ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhe™u ™u r™ðtoËr™f ÚtE™u ykíÞu ¼„ðt™™t Ät{™u …t{þtu …ý rð{w¾ Sð™e …uXu ™hf [tuhtþe™u ™rn ¼tu„ðtu, yuðwk òýe™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ðtË™t™wk ƒ¤ Œu¾e™u ®n{‚ nthðe ™rn ™u yt™kŒ{tk ¼„ðt™™wk ¼s™ fÞto fhðwk y™u ðtË™t xtéÞt™t W…tÞ{tk hnuðwk y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™tk ð[™{tk ÿZ rðïtË ht¾ðtu. >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 4 >>> 82 >> 1. yt Þtu„t™kŒ{wr™™tu ËkþÞ Au. 2. Œþt-ÂMÚtr‚-nt÷‚ „r‚. 3. ‚u™e ‚tu ¼„ðt™ hûtt fhu Au, “¥²ç„: Ÿæh²æïÐï„æï ²æï x ææÓ™çH„}ææÝ¨: J ¥Ðí æ Œ² ²æï x æ¨¢ ç ¨çh¢ ÜUæ¢

xæô„ Üë U c‡æ ! xæÓÀç„” yt yswo™™t ËkþÞ{tk Ýçã ÜUË²æ‡æÜëUyÜUçpÎìÎéxæüô„ „æ„ xæÓÀç„ JJ yu{ ¼„ðt™u W¥th ytÃÞtu Au.

188

Ëthk.5

ð[™t{]‚ 5 : yLðÞ-ÔÞr‚huf™wk

Index

*Ëkð‚ T 1877™t ©tðý ðrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ðtË™t™e r™ð]r¥t ÚtÞt™tu yuðtu þtu sƒhtu W…tÞ Au su yuf W…tÞ™u rð»tu Ëðuo ËtÄ™ ytðe òÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ©Øt ‚Útt nrh™u nrhs™™tk ð[™™u rð»tu rðïtË ‚Útt ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ‚Útt ¼„ðt™™t MðY…™wk {tntíBÞ yu [th ðt™tk su™t ÓŒÞ{tk ntuÞ ‚u™e ðtË™t r™ð]¥t ÚtE òÞ Au, ‚u{tk …ý òu yuf {tntíBÞ yr‚þÞ ÿZ ntuÞ ‚tu ©Øt ‚Útt rðïtË ‚Útt «er‚; yu ºtý Œwƒo¤tk ntuÞ ‚tu …ý {nt ƒ¤ðt™ ÚttÞ Au y™u {tntíBÞ rð™t™e ¼Âõ‚ òu ÍtÍe sýt‚e ntuÞ ‚tu …ý yk‚u ™tþ ÚtE òÞ Au, su{ Œþ ƒth ð»to™e fLÞt ntuÞ ™u ‚u™u ûtÞ htu„ ÚttÞ …Ae ‚u fLÞt Þwðt™ ÚtÞt {tuh s {he òÞ …ý Þwðt™ ÚttÞ ™rn, ‚u{ su™u {tntíBÞ rð™t™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚u …ý …rh…õð Út‚e Út‚e ™tþ ÚtE òÞ Au y™u su™t ÓŒÞ{tk {tntíBÞu Ërn‚ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚tu ƒeò fÕÞtýfthe „wý ™ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™t ÓŒt{tk Ëðuo ytðu Au y™u òu {ntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚ su™t ÓŒt{tk ™Úte ‚tu Ë{Œ{trŒf su fÕÞtýfthe su Yzt „wý ‚u ‚u™t ÓŒÞ{tk Au ‚tuÞ …ý ™rn suðt s Au fu{ su yk‚u ™tþ …t{e sþu {txu yuf {tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚ ntuÞ ‚tu ‚u™e ðtË™t …ý r™ð]¥t ÚtE òÞ y™u fÕÞtýfthe su „wý ‚u Ëðuo ytðe™u ÓŒÞ™u rð»tu r™ðtË fhe™u hnu. ‚u {txu {tntíBÞu Ërn‚ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ yu s ðtË™t xtéÞt™wk {nt {tuxwk y[¤ ËtÄ™ Au.” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “Sð yLðÞ…ýu fu{ Au ? ™u ÔÞr‚huf…ýu fu{ Au ? y™u Eïh yLðÞ…ýu fu{ Au ? ™u ÔÞr‚huf…ýu fu{ Au y™u yûthƒúñ yLðÞ…ýu fu{ Au ™u ÔÞr‚huf…ýu fu{ Au y™u …whw»ttu¥t{¼„ðt™™u yLðÞ…ýu fu{ òýðt ™u ÔÞr‚huf…ýu fu{ òýðt ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “sL{{hý™wk ¼tuõ‚t yuðwk su Sð™wk MðY… *Ëthk„…wh ð[. 5, ‚t. 1-9-1820, þr™ðth.

Ëthk.5

189

‚u yLðÞ òýðwk y™u yAuã, y¼uã, yrð™tþe yuðwk su Sð™wk MðY… ‚u ÔÞr‚huf òýðwk y™u rðhtxT, Ëqºttí{t y™u yÔÞtf]‚ yu ºtý þheh{tk yufhË…ýu ð‚uo, yu Eïh™wk yLðÞ MðY… òýðwk y™u ®…z ƒúñtkzÚte …h ËÂå[Œt™kŒ…ýu fhe™u su r™Y…ý fÞwO Au ‚u Eïh™wk ÔÞr‚huf MðY… òýðwk y™u «f]r‚ …wY»t ‚Útt ËqÞo [kÿtrŒf Ëðuo Œuð‚t ‚u™wk su «uhf ‚u yûth™wk yLðÞ MðY… òýðwk y™u su MðY…™u rð»tu …wY»t «f]r‚ ytãu ftkE W…trÄ hnu‚e ™Úte yuf …whw»ttu¥t{¼„ðt™ s hnu Au yu yûth™wk ÔÞr‚huf MðY… Au, y™u ƒØ Sð ‚Útt {wõ‚ Sð yu ƒu™t ÓŒÞ{tk ËtrûtY… Útft hÌtt Au y™u ƒØ…ýwk ™u {wõ‚…ýwk su™u yz‚wk ™Úte ‚u{s Eïh™t ™u yûth™t ÓŒÞ{tk ËtrûtY…u hÌtt Au y™u ‚u ‚u W…trÄ1 Útfe hrn‚ Au yu …whw»ttu¥t{™wk yLðÞ MðY… Au y™u Sð, Eïh ™u yûth ‚u Útfe …h su yûtht‚e‚ MðY… yu …whw»ttu¥t{™wk ÔÞr‚huf MðY… òýðwk, yuðe he‚u yLðÞ ÔÞr‚huf…ýwk Au.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™t Œþo™™tu su {rn{t ‚Útt ¼„ðt™™t ™t{ M{hý™tu su {rn{t ‚Útt ¼„ðt™™t M…þo™tu su {rn{t ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yÚtuo Au fu Ëðuo Sð™u ËtÁ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œþo™trŒf™tu ‚tu ¼uŒ swŒtu s Au ‚u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, ßÞthu yu Œþo™™tu fh™thtu ¼„ðt™™t Œþo™ fhu Au íÞthu yu™wk {™ Au ‚u ÿrü îthu ytðe™u ‚u Ërn‚ ÿrü òu Œþo™ fhu ‚tu ‚u Œþo™ yuðwk ÚttÞ Au su rðËthu ‚tuÞ …ý ðeËhu ™rn, yuðe he‚u {™u Ën ð‚o{t™ íð[t M…þo fhu ‚tu ‚u M…þo …ý rðËhu ™rn. su{ „tu…tk„™tytu™tk ¼„ðt™ «íÞu ¼t„ð‚{tk ð[™ Au su, ‘nu ¼„ðt™! su rŒðËÚte ‚{tht [hý™tu M…þo ÚtÞtu Au ‚u rŒðË Útfe ‚{ rð™t su su ËkËth™tk Ëw¾ Au ‚u y{™u rð»t suðtk ÷t„u Au’ yuðe he‚u Ëðuo ¿tt™ ErLÿÞu fhe™u {™u Ënð‚o{t™ su Œþo™, M…þo, ©ðýtrŒf ÚttÞ Au ‚u ftuE ft¤u ðeËhe s‚tk ™Úte, su{ y¿tt™e Sð ntuÞ ‚uýu {™u Ënð‚o{t™ su …k[¿tt™ ErLÿÞtu ‚uýu fhe™u su su rð»tÞ ¼tu„ÔÞt ntuÞ ‚u rðËthu ‚tu …ý ðeËhu ™rn, yuðe he‚u ¼„ðt™™wk …ý {™u Ënð‚o{t™ su Œþo™trŒf fhu Au ‚u™u s Œþo™trŒf òýðwk y™u ƒeò™u ‚tu Œþo™ ÚtÞwk Au ‚tuÞ …ý ™ ÚtÞt suðwk Au, ftk su, su Ë{u yuýu Œþo™ fÞtO ‚u Ë{u 1. {trÞf - ht„îu»ttrŒ.

190

Ëthk.5-6

yu™wk {™ ‚tu õÞtkEyu Vh‚wk n‚wk {txu yu Œþo™ yu™u ftk‚tu yuf rŒðË{tk ðeËhe sþu yÚtðt …tk[ rŒðË{tk yÚtðt …[tË rŒðË{tk yÚtðt A {rn™t{tk yÚtðt ð»to{tk yÚtðt …tk[ ð»to{tk sYh ðeËhe sþu …ý yk‚u hnuþu ™rn, {txu su {tntíBÞ òýe™u yr‚þÞ «er‚yu fhe™u {™u Ërn‚ ÿrü ytrŒf ¿tt™ ErLÿÞu fhe™u Œþo™ M…þtorŒf fhu Au ‚u™us ‚u{™wk V¤ Au y™u ƒeò™u ‚tu su …h{uïh™tk Œþo™trŒf ÚttÞ Au ‚u™wk ƒesƒ¤ ÚttÞ Au y™u ÞÚttÚto {rn{t ‚tu su {™u Ënð‚o{t™ Œþo™trŒf fhu Au ‚u™u yÚtuo Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 5 >> 83 >>

ð[™t{]‚ 6 : yuf yðMÚtt{tk ƒƒu yðMÚtt™wk - [th «fth™e ðtýe™wk Index *Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yuf yuf yðMÚtt™u rð»tu ƒeS ƒu ƒu yðMÚttytu fu{ hne Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt Sðtí{t su ‚u ‘su™u rð»tu hne™u rð»tÞ¼tu„™u ¼tu„ðu Au ‚u™u yðMÚtt fneyu. ‚u yðMÚtt ò„ú‚, MðÃ™ y™u Ëw»twrÃ‚; yu ºtý «fth™e Au. ‚u{tk1 su ò„ú‚ yðMÚtt Au ‚u ðihts…whw»t™e su ÂMÚtr‚ yðMÚtt ‚u™wk ftÞo Au ™u Ë¥ð„wýtí{f 2 Au ™u ™uºt MÚtt™f™u rð»tu hne Au yuðe su ò„ú‚ yðMÚtt ‚u™u rð»tu rðïtr¼{t™e3 ™t{u su yt Sðtí{t ‚u su ‚u MÚtq¤Œun™t yr¼{t™u Ërn‚ Útftu Œþ ErLÿÞtu™u [th yk‚:fhýu fhe™u rððufu Ërn‚ ÞÚttÚto…ýu …tu‚t™t …qðof{o™u y™wËthu ƒtÌt þçŒtrŒf …k[rð»tÞ™t ¼tu„™u ¼tu„ðu Au ‚u™u Ë¥ð„wý «Ät™ yuðe ò„ú‚ yðMÚtt fneyu y™u yu ò„ú‚™u rð»tu òu yu Sðtí{t ¼útkr‚yu fhe™u yÞÚttÚto…ýu ƒtÌt rð»tÞ ¼tu„™u ¼tu„ðu Au ‚tu ‚u™u ò„ú‚™u rð»tu MðÃ™ fneyu4 y™u yu Sðtí{t su‚u ò„ú‚™u rð»tu þtuf ‚Útt ©{trŒfu * Ëthk„…wh ð[. 6, ‚t. 2-9-1820, hrððth. 3. MÚtq÷, Ëqû{ y™u fthý, yt ºtý Œun™t yr¼{t™Úte Sð™tk rðï, ‚isË y™u «t¿t; yt ºtý ™t{ …zâtk 1. ‚u yðMÚttytu …hM…h ™rn {¤u÷t Ë¥ðtrŒf Au, ‚u ðtM‚rðf ™Úte …ý W…trÄÚte Au. „w ý ™t ftÞo Y … Au y™u Ë¥ðtrŒf„w ý ™t 4. hòu„wý «Ät™. r{©¼tðÚte …hM…h {¤u÷e …ý Au. 2. Ë¥ð„wý™t ftÞoY….

Ëthk.6

191

fhe™u rððufu hrn‚ Útftu òu ƒtÌt rð»tÞ ¼tu„™u ¼tu„ðu Au ‚tu ‚u™u kò„ú‚™u rð»tu Ëw»twrÃ‚ fneyu1 y™u su MðÃ™ yðMÚtt Au ‚u rnhÛÞ„¼o™e su Wí…Â¥t yðMÚtt ‚u™wk ftÞo Au ™u ‚u hòu„wýtí{f2 Au ™u fkX MÚtt™f™u rð»tu hne Au yuðe su MðÃ™ yðMÚtt ‚u™u rð»tu ‚isËtr¼{t™e ™t{u su Sðtí{t ‚u Ëqû{Œun™t yr¼{t™u Ërn‚ hÌttu Útftu ErLÿÞtu yk‚:fhýu fhe™u …qðof{o™u y™wËthu Ëw¾Œw:¾Y… ðtË™t{Þ ¼tu„™u3 ¼tu„ðu Au ‚u™u hòu„wý «Ät™ MðÃ™ yðMÚtt fneyu y™u MðÃ™™u rðþu yu Sðtí{t su ‚u ßÞthu ò„ú‚™e …uXus rððufu fhe™u òý‚tu Útftu ðtË™t{Þ ¼tu„™u ¼tu„ðu Au íÞthu ‚u™u MðÃ™™u rð»tu ò„ú‚ yðMÚtt4 fneyu y™u yu MðÃ™™u rð»tu sýtýt su ðtË™t{Þ ¼tu„ ‚u{™u yu Sðtí{t su ‚u ¼tu„ð‚tu Útftu …ý òu sz…ýu fhe™u ™ òýu 5 ‚tu ‚u™u MðÃ™™u rð»tu Ëw»twrÃ‚ 6 fneyu y™u su Ëw»twrÃ‚ yðMÚtt Au ‚u Eïh™e su «÷Þ yðMÚtt ‚u™wk ftÞo Au ™u ‚{tu„wýtí{f7 Au ™u ÓŒÞ MÚtt™f™u rð»tu hne Au. yuðe su Ëw»twrÃ‚ yðMÚtt ‚u ßÞthu yu Sð™u ytðu Au íÞthu ErLÿÞtu yk‚:fhý™e su ð]r¥tÞtu ‚Útt rð»tÞ ¼tu„™e ðtË™t ‚Útt ¿tt‚t…ýwk8 ™u f‚to…ýwk9 yu Ëðuo fthý Œun™u rð»tu ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u fthý Œun™tu yr¼{t™e su «t¿t ™t{u Sðtí{t ‚u™wk «Ät™…w…wY… Ë„wýƒúñ™t10 Ëw¾÷uþ™u rð»tu yr‚þÞ ÷e™…ýwk ÚtE òÞ Au ‚u™u ‚{tu„wý «Ät™ Ëw»twrÃ‚ yðMÚtt fneyu y™u yu Ëw»twrÃ‚™u rð»tu f{o ËkMfthu fhe™u f‚toð]r¥t™wk11 su Wí…L™ Útðwk ‚u™u Ëw»twrÃ‚™u rð»tu MðÃ™ fneyu12 y™u ò„ú‚ ™u MðÃ™™u rð»tu su …ezt ‚u™t ‚t… Útfe ð¤e ‚u Ëw»twrÃ‚™t13 Ëw¾™u rð»tu «ðuþ fh‚e su f‚toð]r¥t ‚u™t «r‚÷tu{…ýt™wk su ¿tt™ ‚u™u Ëw»twrÃ‚™u rð»tu ò„ú‚ fneyu.14 yuðe he‚u yuf yuf yðMÚtt™u rð»tu ƒeS ƒuƒu yðMÚttytu hne Au y™u yu su yðMÚtt™t ¼uŒ ‚u™kw su ¿tt™ ‚u Sðtí{t™u15 su ð‚u ÚttÞ Au y™u ð¤e ‚u‚u yðMÚtt™u rð»tu yu Sð™u f{to™Ë w thu su V¤™t …{tz™tht Au ‚u™u ‚wÞ16 o …Œ17 fnu18 Au. 1. ‚{tu „wý«Ät™. 2. hòu„wý™t ftÞoY…. 3. ytÇÞL‚h, rð™tþe y™u yÂMÚth yuðt þçŒtrŒ rð»tÞ™tu {t™rËf ¼tu„. 4. Ë¥ð„wý«Ät™ 5. r«Þtyr«Þ yuðt rððufu fhe™u. 6. ‚{tu„wý «Ät™ 7. ‚{tu„wý™t ftÞoY….

8. Sð™wk rð»tÞtu™u òýðt…ýwk. 9. Sð™wk ynkð]Â¥tÚte rð»tÞtu {txu f{o™wk fhðt…ýwk. 10. Ë„wý ƒúñY… «Ät™ …wÁ»t. 11. f{o™tu f‚to su Sð ‚uðe ð]Â¥t™wk. 12. hòu„wý«Ät™ 13. «Út{ Ëw»twrÃ‚ yðMÚtt{tk y™w¼ðu÷t Ë„wý ƒúñËkƒkÄe yt™kŒ{tk.

14. Ë¥ð„wý«Ät™. 15. ºtý yðMÚttÚte …h. 16. [tuÚtwk ðtËwŒuð ™t{™wk. 17. «tÃÞ MðY…. 18. ðuŒtL‚{tk.

192

Ëthk.6

yk‚Þto{e fnu Au. ÿüt fnu Au. ƒúñ fnu Au. …hƒúñ fnu Au.” …Ae ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “…ht, …~Þk‚e, {æÞ{t y™u ði¾he yu su [th ðtýe1 ‚u™u fu{ Ë{sðe ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ðt‚to ‚tu ƒnw {tuxe Au ™u yr‚þÞ Ëqû{ Au y™u ©e{ŒT¼t„ð‚™t yuftŒþ MfkÄ™u 2 rð»tu ©ef]»ý¼„ðt™u WØðS «íÞu fne Au ‚u™u Ëkûtu…u fhe™u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu su, «Út{ Wí…Â¥tft¤™u rð»tu …whw»ttu¥t{¼„ðt™ su ‚u ðihts…wY»t™t {M‚f™u rð»tu hÌtwk su ËnMºt 3 Œ¤™wk f{¤ ‚u™u rð»tu «ðuþ fhe™u yûthƒúñtí{f4 yuðtu su ™tŒ5 ‚u™u fh‚t nðt …Ae ‚u ™tŒ su ‚u Ëw»twBýt {t„uo fhe™u ‚u rðhtxT …whw»t™t ™tr¼fkŒ «íÞu ÔÞt…e™u {nt«týu6 Ërn‚ Útftu íÞtkÚte ô[tu ð]rØ™u …t{‚tu nðtu ‚uýu fhe™u ‚u rðhtxT …whw»t™wk su ™tr¼…È ‚u yÄtu{w¾ n‚wk ‚u Qæðo{w¾ 7 Út‚wk nðwk. yuðe he‚u ‚u rðhtxT…whw»t™t ™tr¼fkŒ™u rð»tu su ™tŒ ÚtÞtu ‚u™u …htðtýe fneyu y™u ‚u …htðtýe su ‚u ðuŒ™e Wí…r¥t™u yÚtuo …tu‚u ¼„ðt™u ƒes Y…u fhe™u «ftþe Au ™u ‚us™t «ðtnY… Au ™u yÄo{tºtt8 Y… Au, …Ae ‚u …htðtýe su ‚u íÞtk Útfe ‚u rðhtx™t ÓŒÞtftþ™u …t{e™u …~Þk‚e ™t{u Út‚e nðe ™u íÞtk fkXŒuþ™u …t{e™u {æÞ{t ™t{u Út‚e nðe ™u íÞtkÚte ‚u rðhtxT™t {w¾™u …t{e™u ði¾he Ëk¿tt™u …t{‚e nðe y™u yfth,9 Wfth ™u {fth; yu ºtý ðýoY…u ÚtE™u «ýð Y…u Út‚e nðe ™u …Ae ƒtð™ yûthY…u ÚtE™u [th ðuŒY…u Út‚e nðe, yuðe he‚u rðhtx …whw»t™u rð»tu …ht, …~Þk‚e, {æÞ{t y™u ði¾he; yu [th ðtýe Ë{sðe.” “nðu yt Sð™t Œun™u rð»tu …ý [th ðtýe fneyu10 ‚u Ëtk¼¤tu su, 1. ‚u Sð™t y™u ðihts™t Œun{tk hne Au. 2. ‘‘¨ » ¨…è±æï ç±±ÚÐí ¨ ê ç „:’’ (11/12/17) yt &÷tuf ©eÄhMðt{eyu [th «fth™e ðtýe …h ÔÞtÏÞt™ fÞtuo Au. 3. ËnMºtŒ¤™wk f{¤ su{tk Au yuðwk su ðihts…wÁ»t™wk {M‚f ‚u{tk hnu÷wk su ƒúñhLÄú” yuðtuu ðtõÞtÚto Ë{sðtu. 4. yûthƒúñ îtht «fx fhu÷tu. 5. su™u MVtux fnu Au. 6. ËqºttÏÞ ðtÞw.

7. ÓŒÞ…ÞoL‚. 8. yÄo{tºtt™t fthýY…. 9. ™tr¼ ytrŒf [th MÚtt™{tk …ht ytrŒf [th ðtýe{tkÚte y™w¢{u yÄo{tºtt, {fth, Wfth y™u yfth, ytx÷t ðýo Wí…L™ ÚttÞ Au. 10. Sð™tk …ý ™tr¼, ÓŒÞ, fkX y™u {w¾{tk ¼„ðt™™e EåAtÚte s [th «fth™e ðtýe WŒT¼ðu Au ‚u{tk þheh™e ykŒh™tk ºtý «fth™t ðtýe™t ¼uŒ ‚tu ¿tt™eytu™u …ý ŒwƒtuoÄ Au. {™w»Þtu ‚tu fuð¤ ði¾he ™t{™t [tuÚtt ¼uŒ™u s òýu Au. Sð™e ði¾he ðtýe{tk s ðtýe™t [th ¼uŒ {U r™ùÞ fhu÷t Au ‚u M…ü…ýu fnwk Awk.

Ëthk.6-7

193

yu™t yu …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u Sð™u rð»tu yk‚Þtor{Y…u fhe™u hÌtt Au ™u yu Sð™e su ºtý yðMÚtt ‚u™u rð»tu Mð‚kºt Útft y™wMÞq‚1 Au yuðt su ¼„ðt™ ‚us Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe™u rð»tu yð‚th Äthu Au íÞthu yu Sð su‚u ‚u ¼„ðt™™t MðY…™wk su «r‚…tŒ™ fhu ‚Útt ‚u ¼„ðt™™tk su Ät{, „wý y™u yiïÞo ‚u™wk «r‚…tŒ™ fhu ‚Útt ‚u™t [rhºt™wk ðýo™ fhu ‚Útt ytí{t y™tí{t™tu rððuf fhe Œu¾tzu ‚Útt Sð, Eïh, {tÞt, ƒúñ, …hƒúñ; ‚u™t ¼uŒ™u …]ÚtfT …]ÚtfT fne Œu¾tzu ‚uðe su ðtýe ‚u™u …htðtýe fneyu. y™u su {trÞf …ŒtÚto ‚Útt rð»tÞ ‚u{™u rððufu Ërn‚ ÞÚttÚto…ýu fne Œu¾tzu ‚u™u ði¾he ðtýe fneyu. y™u …ŒtÚto™u ™u rð»tÞ™u ¼útkr‚yu Ërn‚ yÞÚttÚto…ýu fne Œu¾tzu ‚u™u {æÞ{t ðtýe fneyu. y™u yu …ŒtÚto™u rð»tÞ™u ykÄ ÄkÄ Ëh¾w fne Œu¾tzu ™u ftkE Ë{ßÞt{tk ™ ytðu ‚u™u …~Þk‚e ðtýe fneyu. yuðe he‚u Sð™e ò„]‚ yðMÚtt™u rð»tu yu [th ðtýe™wk Y… Ë{ßÞt{tk ytðu Au. y™u MðÃ™ ™u Ëw»twrÃ‚™u rð»tu ‚tu ftuEf Ë{trÄðt¤t™u yu [th ðtýe™tk Y… Ë{ßÞt{tk ytðu …ý ƒeò™u Ë{ßÞt{tk ytð‚t ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 6 >> 84 >>

ð[™t{]‚ 7 : ™ir{»tthÛÞ ûtuºt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË htrºt™u2 Ë{u

©eS{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u ©eS{nthtsu ©e{ŒT¼t„ð‚ …whtý™t «Út{ MfkÄ™e fÚtt ðk[tððt™tu ythk¼ fhtÔÞtu n‚tu íÞthu ‚u{tk yu{3 ðt‚to ytðe su, ‘ßÞtk {™tu{Þ [¢™e Ätht fwkrX‚ ÚttÞ íÞtk ™ir{»tthÛÞ ûtuºt òýðwk.’ yu ðt‚to™u Ëtk¼¤e™u {wõ‚t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu {™tu{Þ [¢ ‚u þwk Au ™u yu™e Ätht ‚u þe Ë{sðe ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, * Ëthk„…wh ð[. 7, ‚t. 3-9-1820, Ëtu{ðth. 3. “Ýñç}æ¯ïùçÝç}æ¯ÿæï~æï” yt &÷tuf™e ©eÄhe xeft{tk 1. ðËu÷t, ÔÞt…u÷t. ™ir{»tthÛÞ þçŒtuu™tu yÚto fhðt{tk ðtÞw…whtý™e 2. ËkæÞt yth‚e …Ae. ytÏÞtrÞft ÷¾e Au ‚u{tk

194

Ëthk.7-8

“{™tu{Þ [¢ ‚u {™™u òýðwk y™u yu™e Ätht ‚u Œþ ErLÿÞtu Au yu{ òýðwk y™u ‚u ErLÿÞtuY… su {™™e Ätht ‚u su Xuftýu ½ËtE™u ƒqêe 1 ÚtE òÞ ‚u™u ™ir{»tthÛÞ ûtuºt òýðwk. ‚u Xuftýu s…, ‚…, ðú‚, æÞt™, …qò yu ytrŒf su Ëwf]‚ ‚u™tu su ythk¼ fhu ‚u rŒ™ rŒ™ «íÞu ð]rØ …t{u yuðwk su ™ir{»tthÛÞûtuºt ‚u su Xuftýu ¼„ðt™™t yuftkr‚f ËtÄw hnu‚t ntuÞ ‚u Xuftýu òýðwk y™u ßÞthu {™tu{Þ [¢™e ErLÿÞtu Y… su Ätht ‚u ƒqkXe ÚtE òÞ íÞthu þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu …k[rð»tÞ™u rð»tu õÞtkE «er‚ hnu ™rn y™u ßÞthu ftuE Y…ðt™ Mºte Œu¾tÞ yÚtðt ðMºt y÷kfthtrŒf yr‚ ËwkŒh …ŒtÚto Œu¾tÞ íÞthu {w¤„tu ‚u™t {™{tk yr‚þÞ y¼tð ytðu …ý ‚u{tk ErLÿÞtu™e ð]r¥t sE™u [tuxu ™rn. su{ yr‚ ‚e¾e yrýðt¤wk ƒtý ntuÞ ‚u su …ŒtÚto{tk [tUxtzu ‚u …ŒtÚto™u rðkrÄ™u {tkrn «ðuþ fhe òÞ Au y™u …tAwk ftZâwk …ý r™Ëhu ™rn y™u ‚u™t ‚u ƒtý{tkÚte V¤2 ftZe ÷eÄwk ntuÞ ™u …Ae ÚttuÚtwk3 hÌtwk ntuÞ ‚u™tu ¼ª‚{tk ½t fhu ‚tu íÞtkÚte WÚtzfe™u …tAwk …zu Au …ý su{ V¤ Ëtu‚wk ¼ª‚™u rð»tu [tUxe òÞ Au ‚u{ [tUxu ™rn, ‚u{ ßÞthu {™tu{Þ [¢™e Ätht su ErLÿÞtu ‚u ƒqkXTXeÞtu ÚtE òÞ íÞthu „{u ‚uðtu ©uc rð»tÞ ntuÞ ‚u{tk …ý ErLÿÞtu™e ð]r¥t [tUxu ™rn y™u ÚttuÚtt™e …uXu ErLÿÞtu™e ð]r¥tÞtu …tAe nXu, yuðwk ð‚toÞ íÞthu òýeyu su {™tu{Þ [¢™e Ätht fwkrX‚ ÚtE „E. yuðwk 4 Ëk‚™t Ë{t„{Y…e ™ir{»tthÛÞ ûtuºt ßÞtk Œu¾tÞ íÞtk fÕÞtý™u EåAðwk y™u íÞtk yr‚ ÿZ {™ fhe™u hnuðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 7 >> 85 >>

ð[™t{]‚ 8 : E»Þto™t Y…™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý * Ëthk„…wh ð[. 8, ‚t. 4-9-1820, {k„¤ðth. 1. þçŒtrŒ rð»tÞtu{tk «ð‚oðwk ™rn ‚u. 2. ƒtý™e yýeðt¤tu yt„¤™tu ¼t„. 3. yrý ð„h™tu ƒwXtu ¼t„. 4. su{ [¢™e Ätht fwrk X‚ ÚttÞ íÞthu ‚u [¢ ¼ú{ý fhe þfu ™rn,

‚u{ ßÞthu rð»tÞtu{tkÚte #rÿÞtu …tAtk ð¤u íÞthu {™ rð»tÞtu{tk ¼ú{ý fhu ™rn, su{ ƒtý V¤tyu hrn‚ ÚttÞ ‚tu ÷ûÞ™u ðªÄðt {txu Ë{Úto ÚttÞ ™rn ‚u{s {™ …ý ßÞthu #rÿÞtu™e ËntÞ‚tyu hrn‚ ÚttÞ íÞthu rð»tÞ „úný fhðt Ë{Úto ÚttÞ ™rn, ytx÷tu ‚tí…ÞtoÚto Au.

Ëthk.8-9

195

fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae [iíÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! E»Þto™wk þwk Y… Au?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™t ÓŒÞ{tk {t™ ntuÞ ‚u {t™{tkÚte E»Þto «ð‚uo Au y™u ¢tuÄ, {íËh ™u yËqÞt ‚u …ý {t™{tkÚte «ð‚uo Au ™u E»Þto™wk yu Y… Au su, ‘…tu‚tÚte su {tuxt ntuÞ ‚tu …ý ‚u™wk ßÞthu ËL{t™ ÚttÞ íÞthu ‚u™u Œu¾e þfu ™rn.’ yuðtu su™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u yu{ òýðwk su yt™t niÞt{tk E»Þto Au y™u ÞÚttÚto E»Þtoðt¤tu su ntuÞ ‚u ‚tu ftuE™e {tuxtE™u Œu¾e þfu ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 8 >> 86 >>

ð[™t{]‚ 9 : Þw„™t Ä{o «ðíÞto™kw - MÚtt™™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 13 ‚uhË™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts …tu‚t™t ¼õ‚s™™u Ëw¾ Œuðt™t yÚtuo Ëthk„…whÚte [tÕÞt ‚u „t{ ©e fwkz¤ …ÄtÞto y™u ‚u fwkz¤ {æÞu y{ht …x„h™t ytÚt{ýt ytuhzt™e ytuËheyu, Ztur÷Þt W…h W¥th {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u {M‚f W…h Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ‚Útt Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e ‚Útt Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤tu yk„h¾tu …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒMðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! Sð™t1 ÓŒÞ{tk Þw„™t Ä{o «ð‚uo Au ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Þw„™t Ä{o «ð‚uo Au ‚u™wk fthý ‚tu „wý2 Au ‚u ßÞthu þwØ Ë¥ð„wý ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu ‚u™t niÞt{tk ËíÞÞw„™e «ð]r¥t ntuÞ y™u ßÞthu Ë¥ð ™u hs ¼u¤t ð‚o‚t ntuÞ íÞthu ‚u™t niÞt{tk ºtu‚tÞw„™e «ð]r¥t ntuÞ y™u ßÞthu hs™u ‚{tu„wý ¼u¤t ð‚o‚t ntuÞ íÞthu ‚u™t niÞt{tk ît…hÞw„™e «ð]r¥t ntuÞ y™u ßÞthu yuf÷tu ‚{tu„wý ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu ‚u™t niÞt{tk fr¤Þw„™e «ð]r¥t * Ëthk„…wh ð[. 9, ‚t. 5-9-1820, ƒwÄðth 2. …wÁ»t™t ÓŒÞ{tk hnu÷t Ë¥ðtrŒf. 1. su{ ƒnth Þw„ «ð‚uo Au ‚u{.

196

Ëthk.9

ntuÞ, yu{ „wýu fhe™u Þw„™e «ð]r¥t Au.1 …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “„wý™e «ð]r¥t ÚtÞt™tu þtu nu‚w Au? ” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “„wý™e «ð]r¥t™wk fthý ‚tu f{o Au. ‚u suðtk …qðof{o ntuÞ ‚uðt „wý™e «ð]r¥t ÚttÞ Au, {txu su™u hòu„wý ™u ‚{tu„wý ð‚o‚t ntuÞ ™u ‚u òu yuft„ú ÚtE™u ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðt òÞ ‚tu ÚttÞ ™rn {txu yuðt™u ‚tu ytí{r™ct™wk ƒ¤ ht¾ðwk y™u ¼„ðt™™t {rn{t™wk ƒ¤ ht¾ðwk ™u yu{ Ë{sðwk su, ‘nwk ‚tu ytí{t Awk. ‚u {thu rð»tu {tÞtf]‚ W…trÄ 3 ntuÞ ™rn ™u nwk ‚tu „wýt‚e‚ Awk.’ y™u ¼„ðt™™tu {rn{t yu{ rð[thðtu su, yò{u÷ {nt…t…e n‚tu ™u Œefht™u Þtu„u ™thtÞý yuðwk ™t{ ÷eÄwk ‚u Ëðuo …t…Úte Aqxe™u …h{…Œ™u …tBÞtu. ‚tu {™u ‚tu ‚u ¼„ðt™ «íÞût {éÞt Au y™u ht‚ rŒðË ‚u ¼„ðt™™wk nwk ™t{ ÷ô Awk {txu nwk ‚tu f]‚tÚto ÚtÞtu Awk.’ yuðe he‚u rð[the™u yt™kŒ{tk hnuðwk …ý su™u ‚{tu„wý ™u hòu„wý ð‚o‚t ntuÞ ‚u™u æÞt™ Äthýt™u yÚtuo yt„ún fhðtu ™rn y™u suðwk ƒ™e ytðu ‚uðwk ¼s™ M{hý fhðwk ™u Œunu fhe™u ¼„ðt™™e ‚Útt Ëk‚™e …rh[Þto ©Øtyu Ërn‚ fhðe ™u …tu‚ …tu‚t™t Ä{o{tk hnuðwk …tu‚t™u …qhýft{ {t™ðwk.” 2

…Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su™u ‚t{rË f{o ½ýtk ntuÞ ‚u™t niÞt{tk fr¤Þw„ ð‚uo ‚u ftuE W…tÞu x¤u fu ™ x¤u ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu yu™u Ëk‚ ‚Útt …h{uïh™tk ð[™™u rð»tu y‚rþÞ ©Øt ntuÞ y™u yr‚ÿZ rðïtË ntuÞ ‚tu „{u ‚uðtk ‚t{rË f{o ntuÞ …ý ‚u™tu ™tþ ÚtE òÞ ™u fr¤Þw„™t Ä{o {xe™u ËíÞÞw„™t Ä{o ntuÞ ‚u ð‚uo, {txu yr‚ Ët[u ¼tðu fhe™u ËíËk„ fhu ‚tu ‚u™u ftuE ò‚™tu Œtu»t niÞt{tk hnu ™rn ™u Œun A‚tk s ƒúñY… ÚtE òÞ.” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “MÚtt™ ‚u fu™u fneyu?” …Ae Ár[ ÚttÞ íÞthu {tht ÓŒÞ{tk ‚{tu„wý «ðíÞtuo 1. ßÞthu Ë¥ð„wý™t ftÞoY… ¿tt™ y™u ‚…{tk Ár[ Au yu{ òýðwk. ‚u ¼t„ð‚{tk12/3/26-30. ÚttÞ íÞthu {tht ÓŒÞ{tk ËíÞw„ «ðíÞtuo Au yu{ “¨y±¢ Ú…S„}æ §ç„” yt &÷tufÚte ythk¼e™u “²Îæ òýðwk. hòu„wý™t ftÞoY… ftBÞf{torŒf{tk ßÞthu }ææ²æÝë „ ¢ „‹Îí æ ” EíÞtrŒ …tk[ &÷tufÚte r™Y…ý Ár[ ÚttÞ íÞthu {tht ÓŒÞ{tk ºtu‚tÞw„ «ðíÞtuo Au fÞwO Au ytx÷tu ‚tí…ÞtoÚto Au. yu{ òýðwk. ßÞthu hòu„wý y™u ‚{tu„wý™t ftÞoY… ftBÞf{torŒ y™u ÷tu¼trŒf{tk Ár[ ÚttÞ 2. y™u suðt „wýðt¤tyu suðe ¼Âõ‚ fhðt™e ntuÞ ‚u …ý fntu ? íÞthu {tht ÓŒ{tk ît…hÞw„ «ðíÞtuo Au yu{ òýðw.k ‚{tu„wý™t ftÞoY… {tÞt y™]‚ ytrŒf{tk ßÞthu 3. ht„-îu»ttrŒ Œtu»t.

Ëthk.9-10

197

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “[th ðýo y™u [th yt©{ ‚u™u su …tu‚ …tu‚t™tu Ä{o ‚u™u MÚtt™ òýðwk y™u ‚{u íÞt„e Atu ™u ‚{thtÚte òu íÞt„™tu …ût {qfe™u „]nMÚt™u {t„uo [÷tÞ ‚tu ‚u MÚtt™fÚtfe ¼úü Útðtýwk yu{ òýðwk {txu „{u ‚uðtu yt…íft¤ …zu yÚtðt y{u yt¿tt fheyu ‚tu …ý ‚{thu …tu‚t™t Ä{o{tkÚte [¤ðwk ™rn. y™u su{ „]nMÚt ðMºt ‚Útt y÷kfthu fhe™u y{the …qò fhðt™u EåAu ‚u{ ‚{thu EåAðwk ™rn, ‚{thu ‚tu …ºt, …w»…, V¤ y™u s¤u fhe™u …qò fhðe ™u yuðe …qòyu fhe™u s yt™kŒ {týðtu …ý …tu‚t™t Ä{oÚte [÷tÞ{t™ ÚtE™u …h{uïh™e …qò fhðe yu Xef ™rn, {txu Ëðo™u …tu‚t™t Ä{o{tk hÌtt Útft sux÷e …qò ÚttÞ ‚ux÷e fhðe yu y{the yt¿tt Au ‚u™u ÿZ fhe™u Ëðo ht¾ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 9 >> 87 >>

ð[™t{]‚ 10 : ytí{ÿrü-ƒtÌtÿrü™wk-…tk[ ¾tËzt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË ©eS{nthts Ëðuo Ëk‚™wk

{kz¤ ÷E™u „t{ fwkz¤Úte [tÕÞt ‚u ðtx{tk „t{ ¾tk¼zu ytÔÞt ™u íÞtk …ª…h™t ð]ût nuXu Q‚Þto …Ae ‚u „t{™t {týËu Ztur÷Þtu ÷tðe™u ‚u W…h …ÄhtÔÞt y™u ‚u Ë{u ©eS{nthtsu Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk. ™u …tu‚t™u [thu ftuhu ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htÞ™u ƒuXe n‚e. y™u ËtÄw fe‚o™ „t‚t n‚t ‚u fe‚o™ h¾tðe™u ©eS{nthtsu ‚u „t{™t {týË yt„¤ ðt‚ fhe su, yt ËkËth™u rð»tu Ä{oðt¤t ™u yÄ{eo yu ƒu «fth™t {týË Au, ‚u{tk Ä{oðt¤t su {týË ntuÞ ‚u [tuhe ‚Útt …hMºte™tu Ëk„ ‚Útt [tze [w„÷e yu ytrŒf Ëðuo …t…™tu íÞt„ fhe™u ™u …h{uïhÚte zhe™u Ä{o{ÞtoŒt{tk [t÷u Au. ‚u™tu ËkËth{tk su …tu‚t™t fwxwkƒe ntuÞ yÚtðt ftuE ƒeò ntuÞ …ý ‚u Ëðuo rðïtË fhu ™u ‚u su ƒtu÷u ‚u ð[™ Ëti™u ËíÞ s ¼tËu y™u yuðt su Ä{oðt¤t ntuÞ ‚u™u s Ët[t Ëk‚™tu Ë{t„{ „{u y™u su yÄ{eo {týË ntuÞ ‚u ‚tu [tuhe, …hMºte™tu Ëk„, {ã{tkË™wk ¼ûtý, ðx÷ðwk, ðx÷tððwk yu ytrŒf su Ëðuo fwf{o ‚u™u rð»tus ¼h…wh ntuÞ ™u ‚u™tu ËkËth{tk ftuE rðïtË fhus ™rn ™u yu™tk Ë„tk ntuÞ ‚u …ý ftuE * Ëthk„…wh ð[. 10, ‚t. 6-9-1820, „wYðth.

198

Ëthk.10

yu™tu rðïtË ™ fhu y™u yuðt su yÄ{eo ntuÞ ‚u™u Ët[t Ëk‚™tu Ë{t„{ ‚tu „{u s ™rn y™u òu ftuE ƒeòu ‚u Ëk‚™tu Ë{t„{ fhu ‚tu ‚u™tu …ý ÿtun fhu, {txu su™u fÕÞtý™u EåAðwk ‚u™u yÄ{eo™u {t„uo [t÷ðwk s ™rn y™u Ä{oðt¤t™u {t„uo [t÷e™u Ët[t Ëk‚™tu Ë{t„{ fhðtu ‚tu r™ùÞ s yu Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ yu{tk ftuE ËkþÞ ™Úte.” yux÷e ðt‚to fhe ‚u™u Ëtk¼¤e™u ‚u „t{™t fux÷tf {týËu ©eS{nthts™tu yt©Þ fÞtuo. …Ae íÞtkÚte ©eS{nthts …tAt Ëthk„…wh …ÄtÞto …Ae Sðt ¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ ÚtÞt ™u ‚u Ë{u …tu‚u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “„tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe…, ƒúñ…wh yu Ëðuo su ¼„ðt™™tk Ät{ ‚u™u ƒtÌtÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu ½ýtk Auxu Au y™u ytí{ÿrüyu fhe™u òuEyu ‚tu yuf yýw sux÷wk …ý Auxwk ™Úte, {txu ƒtÌtÿrüðt¤t™e Ë{sý Au ‚u r{ÚÞt1 Au y™u ytí{ÿrüðt¤t™e Ë{sý Au ‚u ËíÞ Au2 y™u su ËtÄw yu{ Ë{s‚tu ntuÞ su, ‘{tht [i‚LÞ™u rð»tu ¼„ðt™ ËŒtÞ rðhts{t™ Au ‚u su{ Œun{tk Sð ntuÞ ‚u{ {tht Sð™u rð»tu ¼„ðt™ hÌtt Au y™u {thtu Sð Au ‚u ‚tu þheh Au y™u ¼„ðt™ ‚tu {tht Sð™t þhehe Au’ y™u …tu‚t™t Sðtí{t™u MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý; yu ºtý þheh Útfe …]ÚtfT {t™u y™u ‚u™u rð»tu y¾kz ¼„ðt™ rðhts{t™ Au 3 yu{ Ë{su ‚tu ‚u Ëk‚ Útfe ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™tk Ät{ ‚u yýw{tºt Auxu ™Úte. y™u yuðe he‚™tu su Ëk‚ ntuÞ ‚u ‚tu suðtu ïu‚îe…{tk {wõ‚ Au. ‚u Ëh¾tu Au y™u yuðt Ëk‚™wk Œþo™ ÚtÞwk íÞthu yu{ òýðwk su, ‘{™u Ëtûttífth ¼„ðt™™wk Œþo™ ÚtÞwk’ ™u yuðe Ë{sýðt¤tu su Ëk‚ ‚u ‚tu f]‚tÚto4 Au y™u su™u ytðe Ë{sý ‚tu ytðe þfu ™rn, ™u òu ‚u Ëk‚™t Ë{t„{{tk …zâtu hnu ™u ‚u Ëk‚ r™íÞ …tk[ ¾tËztk {thu ‚tu …ý ‚u y…{t™™wk Ën™ fhu ™u Ëk‚™tu Ë{t„{ {qfe þfu ™rn su{ yVeý™tu ƒkÄtýe ntuÞ ‚u 1. yL‚oÿÂüðt¤t™e y…uûtt ½ýe ytuAe ÷t¼«Œ Au 3. ßÞtk ¼„ðt™ rðhts{t™ Au íÞtk s ‚u{™tk yuðtu r{ÚÞt þçŒ™tu yÚto òýðtu. Ät{trŒf …ý Au. 2. yL‚oÿÂüÚte …tu‚t™e Ë{e…u ¼„ðt™™tk Ät{ 4. …qýoft{. òuðt™tu «fth fnu Au.

Ëthk.10-11

199

‚u™u {qfe þf‚tu ™Úte ‚u{ yu …ý ftuE he‚u Ëk‚™tu Ë{t„{ ‚S þfu ™rn ‚tu suðt «Út{ Ëk‚ fÌtt ‚u Ëh¾tu yu™u …ý òýðtu y™u suðe «trÃ‚ ‚u Ëk‚™u ÚttÞ Au ‚uðe s su Ëk‚ Ë{t„{{tk …zâtu hnu Au ‚u™u …ý ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 10 >> 88 >>

ð[™t{]‚ 11 : …wY»t«Þí™™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ©tðý ðrŒ 30 y{tË™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðoïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒMðt{eyu «&™ …qAâtu su, “…whw»t«Þí™ þtMºt{tk fÌtwk Au ‚u …wY»t«Þí™u fhe™u fux÷wk ft{ ÚttÞ Au y™u …h{uïh™e f]…tyu fhe™u fux÷wk ft{ ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ËŒT„wÁ ™u ËíþtMºt™u ð[™u fhe™u ÿZ ðihtøÞ™u …tBÞtu ntuÞ y™u ÿZ ©Øtðt™ ntuÞ y™u yü«fth™wk su ƒúñ[Þo; ‚u™u yr‚ ÿZ …t¤‚tu ntuÞ y™u y®nËt Ä{o™u rð»tu ÿZ «er‚ðt™ ntuÞ y™u ytí{r™ct …ý yr‚…rh…õð ntuÞ ‚tu ‚u™u {tÚtuÚte sL{{hý™e r™ð]r¥t ÚtE òÞ Au. su{ þt¤™u1 {tÚtuÚte Vtu‚Ák W‚ÞwO ‚u þt¤ …tAe W„u ™rn, ‚u{ fÌtt yuðu „wýu fhe™u su Þwõ‚ ntuÞ ‚u y™trŒ y¿tt™Y… su {tÞt ‚uÚte Aqxu Au ™u sL{{hý Útfe hne‚ ÚttÞ Au ™u ytí{Ë¥tt™u …t{u Au ytx÷wk ‚tu …wY»t «Þí™u fhe™u ÚttÞ Au y™u …h{uïh™e f]…t …ý su yuðu ÷ûtýu Þwõ‚ ntuÞ ‚u W…hs ÚttÞ Au y™u ßÞthu …h{uïh™e f]…t ÚttÞ íÞthu yu ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ ÚttÞ Au y™u ©wr‚yu fÌtwk Au su “çÝÚ¢ … Ý: ÐÚ}æ¢ ¨æ}²}æé Ð ñ ç „” 2 yu ©wr‚™tu yu yÚto Au su, yks™ su {tÞt ‚u Útfe su hrn‚ ÚtÞtu ‚u ¼„ðt™™t ‚wÕÞ…ýt™u …t{u Au, fnu‚tk su{ ¼„ðt™ þw¼ yþw¼ f{uo fhe™u ƒkÄt‚t ™Úte. ‚u{ ‚u {wõ‚ …ý þw¼ yþw¼ f{uo fhe™u ƒkÄtÞ ™rn. y™u su{ ÷û{eS Au ‚u nu‚u fhe™u * Ëthk„…wh ð[. 11, ‚t. 7-9-1820, þw¢ðth.

1. ztk„h

2. {wkzftu…r™»tŒT 3/1/3

200

Ëthk.11

õÞthuf ‚tu ¼„ðt™™t MðY…{tk ÷e™ ÚtE òÞ Au ™u õÞthuf ‚tu ™tu¾tk hÌttk Útftk ¼„ðt™™e Ëuðt{tk hnu Au ‚u{ ‚u ¼õ‚ …ý yr‚þÞ nu‚u fhe™u ¼„ðt™™u rð»tu õÞthuf ‚tu ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u õÞthuf ‚tu {qŠ‚{t™ Útftu ¼„ðt™™e Ëuðt{tk hnu Au y™u su{ ¼„ðt™ Mð‚kºt Au ‚u{ yu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ …ý Mð‚kºt ÚttÞ Au. ytðe he‚™e su Ët{Úteo ‚u ‚tu ¼„ðt™™e f]…t Útfe ytðu Au.” …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su{tk yu Ëðuo yk„ Ëk…qýo ntuÞ ‚u™e W…h ‚tu ¼„ðt™™e f]…t ÚttÞ Au y™u òu yu yk„{tkÚte ftkEf LÞq™‚t ntuÞ ‚tu ‚u™e þe „r‚ ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðihtøÞ, ƒúñ[Þo, ©Øt, y®nËtÄ{o y™u ytí{r™ct yu{tkÚte ftuE yk„{tk LÞq™‚t ntuÞ ‚tu ytíÞkr‚f {tuût su ¼„ðt™™wk yûthÄt{ ‚u™u ‚tu ™ …t{u y™u yu rð™t ƒeòk su ¼„ðt™™tk Ät{ ‚u™u …t{u yÚtðt ðÄw ËðtËr™f ntuÞ ‚tu Œuð÷tuf™u …t{u, su Œuð÷tuf™u ¼„ðt™™t Ät{ yt„¤ {tuûtÄ{o™u rð»tu ™hf ‚wÕÞ fÌtt Au y™u Œuð‚t{tkÚte {™w»Þ ÚttÞ ™u {™w»Þ{tkÚte ð¤e Œuð‚t ÚttÞ y™u ‘‘¥Ýï Ü U…‹}æ ¨¢ ç ¨hS„„æï ²æç„ ÐÚæ¢ xæç„}æì ” 1 yu &÷tuf™tu …ý yus yÚto Au su, su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ËðtËr™f ntuÞ ‚u ™hf [tuhtþe{tk ‚tu ™ òÞ y™u Œuð‚t{tk ™u {™w»Þ{tk ‚tu y™k‚ sL{ ½hu …Ae ßÞthu …qðuo fÌttk yuðtk ðihtøÞtrŒf ÷ûtýu Þwõ‚ ÚttÞ íÞthu s ¼„ðt™™e f]…t™wk …tºt ÚttÞ y™u …Ae ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ ÚtE™u „wýt‚e‚ yuðwk su ¼„ðt™™wk yûthÄt{ ‚u™u …t{u Au, {txu yuf sL{u yÚtðt y™k‚ sL{u …ý su rŒðË «Út{ fÌttk yuðu ÷ûtýu Þwõ‚ ÚtE™u yr‚þÞ r™ðtoËr™f Útþu íÞthu s ¼„ðt™™e f]…t™wk …tºt Útþu y™u ytíÞkr‚f {tuût™u …t{þu …ý ‚u rð™t ‚tu ™rn s …t{u.” …Ae ™]®Ënt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yt Œunu fhe™u s Ëðuo fËh {tºt {xe òÞ yuðtu ftuE W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu ¾ƒzŒth ÚtE™u {kzu ‚tu yt ™u yt Œunu s Ëðuo fËh {xe òÞ yÚtðt Œun…ÞO‚ fËh ™ {xe ntuÞ y™u yk‚ Ë{u su r™ðtoËr™f ÚttÞ ™u ¼„ðt™™u rð»tu yr‚þÞ «er‚ ÚttÞ ‚tu yk‚ft¤u …ý ¼„ðt™™e f]…t ÚttÞ ™u ¼„ðt™™t 1. „e‚t- 6/45.

Ëthk.11-12

201

Ät{™u …t{u, {txu yuf Œunu yÚtðt y™k‚ Œunu yÚtðt yk‚ Ë{u yuf ½ze {]íÞw ytze hne ntuÞ íÞthu …ý òu yr‚þÞ ¼„ðt™™u rð»tu ð]r¥t òuztE òÞ ‚tu ‚u ¼õ‚™u ftuE ò‚™e fËh hnu‚e ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 11 >> 89 >>

ð[™t{]‚ 12 : ytí{t™t rð[th™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae r™Šðftht™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ËtÄw™u rð»tu fÞt „wý y¾kz hnu Au ™u fÞt „wý ytðu òÞ yuðt Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu ytí{r™ct y™u ƒeòu MðÄ{o y™u ºteòu ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞ; yu ºtý1 „wý ‚tu y¾kz hnu Au y™u ƒeò2 „wý ‚tu ytðu3 ¾ht ™u …tAt4 òÞ …ý ¾ht {txu ƒeò „wý ‚tu ytÔÞt „Þt hnu Au y™u yu ºtý „wý ‚tu y¾kz hnu Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “Œun™e ™u ytí{t™e ™tu¾e rðÂõ‚ Ë{òýe ntuÞ ‚tuÞ …ý ‚u rðÂõ‚™u ¼q÷e™u …tAtu Œuntr¼{t™e fu{ ÚttÞ Au?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œun ytí{t™e rðÂõ‚ yufðth [tu¾e Ë{òýe ntuÞ ‚tu …Ae ¼w÷tÞ ™rn y™u yu{ {t™u su, ‘nwk Œun Awk ‚tu …ý Œun …tu‚t™wk Y… {™tÞ s ™rn,’ y™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý òu yufðth ÿZ ÚtÞtu ntuÞ ‚tu …tAtu xt¤u ‚tu …ý x¤u ™rn y™u yu{ sýtÞ Au su ytí{ƒwrØ {xe™u ŒunƒwrØ ytðe òÞ Au yu ‚tu ¾tuxtu ¾tuxtu {™{tk ¼ú{ …zu Au …ý Œuntr¼{t™ ‚tu ytð‚wk s ™Úte y™u yuðtu su …rh…õð ¿tt™e ‚u™u ‚tu ytí{t™wk s yr¼{t™ ÿZ hnu Au ™u ‚u …tu‚t™t ytí{t™u ƒúñY… * Ëthk„…wh ð[. 12, ‚t. 8-9-1820, þr™ðth. 2. f]…t¤w‚t ð„uhu. 1. ytí{r™ctÚte ðihtøÞ y™u r™ùÞÚte ¼Âõ‚ yu 3. þw¼ ŒuþtrŒf™tu Þtu„ ÚtðtÚte. 4. yþw¼ ŒuþtrŒf™tu Þtu„ ÚtðtÚte. ƒu …ý òýe ÷uðt.

202

Ëthk.12

{t™u Au y™u ‚u ƒúñ™u rð»tu …hƒúñ su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u y¾kz rðhts{t™ Au y™u ‚u ¼„ðt™t MðY…™tu r™ùÞ …ý yu™u y¾kz ™u y¾kz hnu Au.” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “…tu‚t™t ytí{t™tu rð[th fu{ fhðtu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu yk‚:fhý Ët{wk ÿüt yuðtu su Sðtí{t ‚u òuE hnu íÞthu ƒtnuh su MÚtq¤ þheh y™u ‚u ËkƒkÄe su rð»tÞ ‚u Ëðuo ðeËhe òÞ Au y™u yk‚:fhý ™u ÿüt yu ƒu™t ð[{tk su rð[th Xhu Au ‚u rð[thu fhe™u {™, ƒwrØ, r[¥t, ynkfth yu Ëðo™tk Y…™u òýðtk. …Ae rð[th™e ÿrüyu yu yk‚fhý™t ½tx Ët{wk òu‚tk òu‚tk ßÞthu ½tx ƒkÄ ÚtE òÞ íÞthu ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhðwk y™u ßÞtk ËwÄe ½tx ËkfÕ…™wk ƒ¤ ntuÞ íÞtk ËwÄe ‚tu ËkfÕ… Ët{wk òuE hnuðwk, …ý æÞt™ ™ fhðwk. y™u su ƒtnuh MÚtq¤ Œun™u rð»tu …k[ ¿tt™ ErLÿÞtu Au ‚u ßÞthu …tu‚ …tu‚t™t rð»tÞ Ët{e òÞ Au íÞthu rð[th™u ƒu «fthu fhðtu.’’ yuf ‚tu su rð»tÞ™u ytfthu ErLÿÞtu ÚtÞtk ntuÞ ‚u rð»tÞ™u ytfthu rð[th 1 fhðtu y™u ƒeòu ‚u ErLÿÞtu™t „tu÷f™u2 rð»tu su òu™thtu ÿüt Au ‚u ÿüt™u ytfthu; rð[th3 fhðtu. …Ae rð»tÞ™u ytfthu™u ÿüt™u ytfthu yu ƒu «fthu su rð[th Au ‚u yuf ÚtE òÞ Au. …Ae ‚u rð»tÞ{tkÚte ð]r¥t yr‚þÞ ‚wxe òÞ Au y™u yu{ rð[tÞto rð™t òu ƒ¤tífthu fhe™u rð»tÞ{tkÚte ð]r¥t™u ‚tuzu ‚tu ‚u ð]r¥t™u rð»tÞ{tkÚte «er‚ {xu ™rn y™u ßÞthu rð[the™u ð]r¥t™u …tAe ðt¤u íÞthu ‚u ð]r¥t …tAe rð»tÞ{tk òuztÞ s ™rn, {txu ßÞtk ËwÄe ErLÿÞtu™e ð]r¥t™u rð»tÞ ËL{w¾ «er‚ ntuÞ íÞtk ËwÄe ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðwk ™rn ™u ßÞthu ErLÿÞtu™e ð]r¥t ÂMÚth ÚttÞ íÞthu ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðwk y™u ßÞthu ƒtnuh MÚtq¤ Œun{tk ÿüt ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu [tuÏ¾tu rð¼t„ fhe ht¾ðtu su ßÞthu MÚtq¤ Œun{tk ð‚oðwk íÞthu Ëqû{ Œun™t ½tx Ët{wk ‚tu òuðwk s ™rn y™u ßÞthu yk‚:fhý ËL{w¾ òuðwk íÞthu MÚtq¤ Œun™u rðËthe Œuðwk y™u ÿüt ™u ÿ~Þ™u {æÞu su rð[th Au ‚u rð[thu fhe™u yu{ Ë{sðwk su, ‘ÿüt ™u ÿ~Þ ‚u yr‚þÞ swŒtk Au.’ yu{ Ë{S™u Œun™t ¼tð ‚u Œun™u rð»tu ntu{ðt y™u ÿüt su [i‚LÞ ‚u™t ¼tð ‚u [i‚LÞ™u rð»tu ntu{ðt. y™u ƒt¤, Þtið™, ð]Ø, MÚtq¤, f]þ, Sððwk, {hðwk yu Ëðuo Œun™t ¼tð Au ‚u 1. rð»tÞtu Œw:¾Y… Au yuðtu.

2. MÚtt™f

3. ytí{t ËŒt Ëw¾Y… Au yuðtu.

Ëthk.12-13

203

ytí{t™u rð»tu {t™ðt s ™rn y™u yAuã, y¼uã, ysh, y{h, ¿tt™Y…, Ëw¾Y…, Ë¥ttY… yu su Ëðuo ytí{t™t ¼tð Au ‚u ftuE ft¤u Œun™u rð»tu Ë{sðt s ™rn. yu „wý ‚tu ytí{t™u rð»tu Ë{sðt. yuðtu su rð[th ‚u ßÞtk ËwÄe ½tx-ËkfÕ…™wk ƒ¤ ntuÞ íÞtk ËwÄe {qfðtu ™rn. su{ htò ntuÞ ‚u ßÞtk ËwÄe þºtw™wk ƒ¤ ntuÞ íÞtk ËwÄe hts„tŒeyu ƒuËe™u Ëw¾ ¼tu„ðu ™rn y™u ßÞthu þºtw{tºt™tu ™tþ ÚtE òÞ íÞthu …tu‚t™t htßÞ™t su ði¼ð Au ‚u™u ¼tu„ðu Au, ‚u{ su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ßÞtk ËwÄe {™ ™u ErLÿÞtu Y…e þºtw …ez‚t ntuÞ íÞtk ËwÄe …qðuo fÌttu yuðtu su rð[th ‚u ÿZ…ýu ht¾ðtu y™u ßÞthu {™ ErLÿÞtu™t ½tx Ëðuo þ{e òÞ íÞthu …h{uïh™t MðY…™wk æÞt™ fhðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 12 >> 90 >>

ð[™t{]‚ 13 : r™ùÞ xtéÞt - ™ xéÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt ËwrŒ 2 ƒes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk. y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞ «Út{ ÚtE™u …Ae {xe òÞ Au ‚u™u ‚u «Út{ r™ùÞ ÚtÞtu n‚tu fu ™ntu‚tu ÚtÞtu ?” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “su™u …tu‚t™t Sðtí{t™u rð»tu r™ùÞ ÚtÞtu ntuÞ ‚u ‚tu ftuE he‚u x¤u ™rn y™u þtMºt™e he‚u òu r™ùÞ ÚtÞtu ntuÞ ‚tu þtMºt{tk ™ {¤u yuðwk [rhºt ßÞthu …h{uïh fhu íÞthu ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u x¤e òÞ Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þtMºt™u rð»tu ‚tu …h{uïh™wk Ë{Úto…ýwk, yË{Úto…ýwk, f‚to…ýwk, yf‚to…ýwk yuðe y™k‚ ò‚™e ðt‚ Au {txu yuðwk fÞwk þtMºt ƒnth [rhºt …h{uïhu fÞwO nþu su suýu fhe™u yu™tu r™ùÞ x¤e „Þtu ?” yu «&™™tu W¥th fhtu. …Ae Ëðuo {wr™ ƒtuÕÞt su, “þtMºt ƒnth ‚tu ftuE [rhºt ™Úte {txu * Ëthk„…wh ð[. 13, ‚t. 9-9-1820, hrððth.

204

Ëthk.13-14

nu {nthts ! yu Sð™u r™ùÞ ÚtE™u …tAtu x¤e òÞ Au ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ÚttÞ Au ‚u™u þtMºtu fhe™u s ÚttÞ Au, ftk su, þtMºt{tk …h{uïh™tk …ý ÷ûtý fÌttk ntuÞ y™u Ëk‚™tk …ý fÌttk ntuÞ, {txu þtMºtu fhe™u r™ùÞ ÚttÞ ‚u s y[¤ hnu Au y™u þtMºt rð™t …tu‚t™u {™u fhe™u s r™ùÞ fÞtuo ntuÞ ‚u r™ùÞ x¤e òÞ Au. y™u ð¤e Ä{o™e «ð]r¥t™wk su fthý Au ‚u …ý þtMºt s Au y™u suýu þtMºt ftuE rŒðË Ëtk¼éÞt s ™Úte yuðt su y¿tt™e Sð ‚u{™u rð»tu …ý {t, ƒu™, Œefhe y™u Mºte ‚u™e rð„r‚ Y… su Ä{o™e {ÞtoŒt ‚u yts ËwÄe [t÷e ytðu Au ‚u™wk fthý …ý þtMºt s Au, fu{ su þtMºt{tkÚte ftuEfu «Út{ yuðe ðt‚ Ëtk¼¤e Au ‚u …hk…htyu fhe™u Ëðuo ÷tuf{tk «ð‚eo Au {txu su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ÚtE™u x¤e òÞ Au ‚u™u ‚tu þtMºt™tk ð[™™e «‚er‚ s ™Úte. yu ‚tu fuð¤ {™{w¾e Au ™u ™tÂM‚f Au y™u òu þtMºt™e «‚er‚ ntuÞ ‚tu ftuE ft¤u …h{uïhÚte rð{w¾ ÚttÞ s ™rn ftk su, þtMºt{tk ‚tu y™k‚ ò‚™tk ¼„ðt™™tk [rhºt Au {txu …h{uïh „{u ‚uðtk [rhºt fhu …ý þtMºtÚte ƒthýu ntuÞ s ™rn, {txu su™u þtMºt™tk ð[™™tu rðïtË ntuÞ ‚u™u s ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞ yz„ ÚttÞ Au y™u fÕÞtý …ý ‚u™wk s ÚttÞ Au y™u ‚u Ä{o{tkÚte …ý ftuE ft¤u z„u s ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 13 >> 91 >>

ð[™t{]‚ 14 : «{tŒ y™u {tun™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ft¤t Auzt™tu ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e ™u ft™ W…h …e¤tk …w»…™tk „wåA rðhts{t™ n‚tk y™u …t½{tk …e¤tk …w»…™tk Atu„tk Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu nth ™tr¼ ËwÄe ®nz¤‚tu rðhts{t™ n‚tu y™u ytÚt{ýwk {w¾th®ðŒ fhe™u ©eS{nthts rðhts{t™ * Ëthk„…wh ð[. 14, ‚. 10-9-1820, Ëtu{ðth.

Ëthk.14

205

n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™tk Ät{ su ðifwkXtrŒf ‚u™u …t{e™u …tAt …z‚t ™Úte, yu{ ¼„ðt™u „e‚t{tk1 fÌtwk Au y™u su …z‚tu nþu ‚u þu Œtu»tu fhe™u …tAtu …z‚tu nþu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ftuý ¼„ðt™™t Ät{™u …t{e™u …tAtu …zâtu Au, yuf ‚tu ƒ‚tðtu ? …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, yuf ‚tu ðifwkX{tkÚte sÞ rðsÞ ¼„ðt™™t …t»toŒ …zât2 y™u „tu÷tuf{tkÚte htrÄftS3 ™u ©eŒt{t …zâtk.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “sÞ rðsÞ …zât yu ‚tu ¼„ðt™u …tu‚t™t Ëk‚™tu {rn{t Œu¾tzðt ËtÁ …tzât su, ‘Ë™ftrŒf suðt Ëk‚™tu ÿtun fhu ‚tu ðifwkXtrŒf suðt Ät{™u …tBÞtu ntuÞ ‚tuÞ …ý …ze òÞ Au; y™u sÞ rðsÞ ‚tu …tAt ºtesu sL{u ¼„ðt™™t ðifwkXÄt{{tk …ntUåÞt4; {txu yu ftkE …zât ™ fnuðtÞ. yu ‚tu ¼„ðt™™e EåAtyu ÚtÞwk, y™u …zâtu ‚tu ‚u fnuðtÞ su su™u …tAtu ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ s ™ hnu y™u „tu÷tufÚte htrÄftS …zâtk ‚u …ý ¼„ðt™™e s EåAt n‚e y™u …tu‚t™u …ý {™w»ÞŒun Ähe™u y™k‚ Sð™tu WØth fhðtu n‚tu. y™u …tu‚t™tk fÕÞtýfthe su [rhºt ‚u™u rðM‚thðtk n‚tk, {txu htrÄftS™u ftuE …zâtk fnu ‚tu ¼„ðt™ …ý ‚u ¼u¤u …zât fnuðtÞ, ‚u ËtÁ ¼„ðt™™e EåAtyu su „tu÷tufÚte …]Úðe™u rð»tu ytÔÞtk yu ‚u ftkE …zâtk ™ fnuðtÞ. yu Xuftýu ‚tu ¼„ðt™™e s EåAt òýðe, ‚u ¼„ðt™™e EåAtyu ‚tu yûthÄt{{tkÚte …ý Œun Ähu y™u sz ntuÞ ‚u [i‚LÞ ÚtE òÞ y™u [i‚LÞ ntuÞ ‚u sz ÚtE òÞ. fu{ su, ¼„ðt™ ‚tu yr‚ Ë{Úto Au ‚u su{ fhu ‚u{ ÚttÞ …ý ‚u ¼„ðt™™e EåAt rð™t ‚tu ¼„ðt™™t Ät{™u …t{e™u ftuE …zu s ™rn y™u su …zu Au ‚u ‚tu ytÄwr™f y…õð ¼õ‚ ntuÞ ‚u ËtÄ™ft¤{tkÚte s …zu Au ‚u ‚tu Þtu„¼úü fnuðtÞ …ý ðihtøÞ, ytí{r™ct, ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ y™u ƒúñ[ÞtorŒf su Ä{o ‚uýu fhe™u su rËØ ÚttÞ ‚u 1.“²Îì ¼t„ð‚ (7/1/32){tk fÌtwk Au. ²Îì xæy±æ Ý çÝ±„ü‹„ï” ¨xæüïçÐ ÝæïÐ…æ²‹„ï ÐíH²ï Ý Ã²ƒç‹„ ™” “}ææ}æé Ð ï y ² „é ÜUæñ ‹ „ï ² ! Ðé Ý …ü ‹ }æ 3. ƒúñðið‚o…whtý-©ef]»ý sL{¾kz …qðtoÄo Ý ç±l„ï ” EíÞtrŒ ð[™. (3/97-113){tk yt «Ëk„ Au. 2. “Ðæ¯ü Î Ðí ± Úæñ ç±c‡ææï < ±Ðí à ææÐæyÐÎæÓ²é „ æñ ” yu{ 4. ¼t„ð‚- 7/1/46.

206

Ëthk.14

‚tu suðt ïu‚îe…™u rð»tu {wõ‚ Au ‚u Ëh¾t Au ‚u ‚tu ftuE ft¤u …z‚t ™Úte.” yuðe he‚u ©eS{nthts yux÷e ðt‚ fhe™u …Ae ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu nðu y{u yuf «&™ …qAeyu,’’ …Ae {w™eyu fÌtwk su, ‘‘…qAtu’’. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{nt¼th‚™t Wãtu„…ðo™u rð»tu Ë™íËwò‚ Ér»tyu Ä]‚ht»xÙ «íÞu fÌtwk Au su, ‘yuf ‚tu «{tŒ y™u ƒeòu {tun yu ƒuÞ™tu su íÞt„ fhu ‚u Ëðo «fthu ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚he hÌttu Au y™u «{tŒ ™u {tun yu™wk s ™t{ {tÞt Au.’ {txu yt…ýu íÞt„e yuðt ¼„ðt™™t ¼õ‚ fnuðtEyu Aeyu ™u ‚u{tk su™u «{tŒ ™u {tun ð‚o‚t nþu ™u ¼„ðt™™t {rn{t™wk ƒ¤ ÷E™u ‚u ¼õ‚ «{tŒ ™u {tun™u xtéÞt™tu ¾xftu ™rn ht¾‚tu ntuÞ ‚u ¼õ‚™u Œun A‚u fuðwk Ëw¾ nþu y™u {he™u ‚u fuðt Ëw¾™u …t{þu yu «&™ Au ?” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ yr‚þÞ rð[the™u «{tŒ fu {tun ™ x¤u ‚tu …ý ‚u™e ftkE ÍtÍe ®[‚t ht¾u ™rn.”1 …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u™u «{tŒ ™u {tun ð‚o‚t ntuÞ ™u ‚u™u xtéÞt™tu ¾xftu ht¾u ‚u™u ¾tuxâ fux÷e Au y™u su xtéÞt™tu ¾xftu ™ ht¾u ‚u{tk þtu rðþu»t Au ?” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™wk ƒ¤ ht¾u ™u ËtÄ™™wk ƒ¤ ™ ht¾u {txu yu rðþu»t s Au ‚tu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u «{tŒ ™u {tunY… þºtw hÌtt Au ‚tuÞ …ý su „tV÷ hnu Au ‚u™u ‚tu ‚{u ©uc fntu Atu, su{ …r‚ðú‚t Mºte ntuÞ ™u ‚u …tu‚t™t …r‚™e ƒefu ™u …r‚ðú‚t™tu Ä{o htÏÞt™e ƒefu yr‚þÞ {™{tk ¾xftu ht¾e™u ftuE …wY»t ËtÚtu nËe™u ‚t¤e ÷u ™rn y™u ‚u™u yu{ {™{tk ƒef hnu su, ‘òu nwk „tV÷tE ht¾eþ ‚tu {thtu …r‚ {™u ÔÞr¼[trhýe òýþu ‚tu {the Ëuðt yk„efth ™rn fhu yux÷u {thu …r‚ðú‚t™t Ä{o{tk ¾tuxâ …zþu.’ yuðwk òýe™u {™{tk ¾xftu ht¾u Au. ‚u{ su ¼õ‚ yu …r‚ðú‚t™t suðe ¼Âõ‚ ht¾u ™u «{tŒ™u ™u {tun™u xt¤ðt™tu ¾xftu ht¾u ‚u™u ‚tu ‚{u {w¤„e ¾tuxâ ƒ‚tðtu Atu. y™u ð¤e su{ ftuEf Mºte …tu‚t™u {™{tk ytðu ‚u …wY»t ËtÚtu ‚t¤eÞtu Œu‚e Vhu ™u …r‚ðú‚t™tu Ä{o …t¤ðt™tu ¾xftu ™ ht¾u ‚u{ su ¼õ‚ «{tŒ™u 1. «{tŒ y™u {tun™e r™ð]Â¥t y™tÞtËÚte Út‚e ntuuÞ ‚tu ¼÷u, yÚtðt ‚u ƒk™u ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk hne™u …ý ¼„ðt™™t {rn{t™e yt„¤ yr‚htkf

yuðt ‚u ƒk™u þtu y™Úto fhe þfðt™t Au ? ftkR …ý ™nª. ytx÷tu ‚tí…ÞtoÚto Au.

Ëthk.14

207

{tun™u xtéÞt™tu ¾xftu ™ ht¾u ‚u™u ‚tu ‚{u ©uc ƒ‚tðtu Atu, yu ‚u þwk ‚{the yuðe yð¤e Ë{sý Au fu fu{ Au ? y™u su „tV÷tE ht¾þu ™u ‚u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ nþu, ‚tu ‚u™u «{tŒ ™u {tun yu ƒu þºtw ™zât rð™t ™rn hnu, su{ {rŒht …eðu ‚Útt ¼tkøÞ …eðu ‚tu su{ rð{w¾™u fuV [zu Au ‚u{ s ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u …ý fuV [zu ™u „tkztu ÚttÞ, ‚u{ {rŒht ™u ¼tkøÞY… su «{tŒ ™u {tun ‚u ‚tu su{ rð{w¾ Sð™u ™zu ‚u{s ¼„ðt™™t ¼õ‚™u …ý ™zu y™u rð{w¾{tk ™u nrh¼õ‚{tk yux÷tu s Vuh Au su, ‘rð{w¾™u yu ƒu þºtw x¤u ™rn y™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ òu ¾xftu ht¾e™u xt¤ðt™tu W…tÞ fhu ‚tu yu ƒu þºtw ™tþ …t{e òÞ.’ yux÷tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rðþu»t Au y™u su „tV÷tE ht¾u ‚u ‚tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚tuÞ Ëthtu ™rn.” …Ae ©eS{nthtsu Vhe™u «&™ …qAâtu su, “MÚtq¤ þheh ‚u fux÷tk ‚¥ð™wk Au ? y™u Ëqû{ þheh ‚u fux÷t ‚¥ð™wk Au ? y™u MÚtq¤ Œun{tk ™u Ëqû{ Œun{tk ƒhtuƒh ‚¥ð Au fu ftkE ytuAtk yrÄf Au ? yu ƒu þheh™wk Y… fhtu ?” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu yu «&™™tu W¥th fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae Ëðuo {wr™ ƒtuÕÞt su, “nu {nthts! yu™tu W¥th ‚{u f]…t fhe™u fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “MÚtq¤ Œun Au ‚u ‚tu …]Úðe ytrŒ …k[ {nt¼q‚ ™t{u su …tk[ ‚¥ð ‚u™wk Au, y™u Ëqû{ Œun Au ‚u ‚tu …tk[ ¿tt™urLÿÞtu, …tk[ f{uorLÿÞtu, …k[ «tý y™u [th yk‚:fhý yu ™t{u su ytu„ýeþ ‚¥ð ‚u™wk Au. y™u ‚u MÚtq¤ Œun™u rð»tu …ý ßÞthu Ëqû{ Œun y™wMÞq‚…ýu1 ð‚uo Au íÞthus Ëðuo r¢Þt ÞÚttÚto…ýu ÚttÞ Au …ý ‚u rð™t Út‚e ™Úte, fu{ su ft™, ™uºt ytrŒf su ErLÿÞtu™tk „tu÷f ‚u{ýu Þwõ‚ yuðtu su MÚtq¤ Œun ‚u™u rð»tu ‚u‚u ErLÿÞtrŒfu Þwõ‚ yuðtu su Ëqû{ Œun ‚u ¼¤u Au ‚uýu fhe™u ‚u‚u ErLÿÞtu™t rð»tÞ™wk „úný ÚttÞ Au …ý fuð¤ MÚtq¤ Œun™t „tu÷fu fhe™u Út‚wk ™Úte ‚u {txu …k[ ‚¥ð™wk su MÚtq¤ Œun ‚u™u rð»tu ytu„ýeþ ‚¥ð™wk su Ëqû{Œun ‚u y™wMÞq‚…ýu hÌtwk Au ‚u ËtÁ MÚtq¤ Œun™u rð»tu …ý [tuðeþ ‚¥ð Au y™u ‚u{s Ëqû{Œun™u rð»tu …ý …k[ ‚¥ð™wk su MÚtq¤ Œun ‚u yufíð…ýu ð‚uo Au íÞthus Ëqû{Œun™t ¼tu„ rËØ ÚttÞ Au y™u Ëqû{ Œun ytu„ýeË ‚¥ð™wk Au ‚u™u rð»tu …k[ ‚¥ð™wk MÚtq¤Œun ¼¤u Au {txu Ëqû{Œun …ý [tuðeË ‚¥ð™wk Au y™u òu Ëqû{ Œun{tk MÚtq¤ Œun 1. ytu‚«tu‚-yuf{uf…ýu, r¼L™ A‚tk yr¼L™-yuf ÚtE™u.

208

Ëthk.14

Au ‚tu Ëqû{ Œun{tk Mºte™tu Ëk„1 fhu Au ‚u™tu MÚtq¤ Œun{tk ðeÞo…t‚ ÚtE òÞ Au {txu MÚtq¤ Œun™u Ëqû{ Œun™e ò„ú‚ yðMÚtt™u rð»tu ™u MðÃ™ yðMÚtt™u rð»tu yuf‚t Au.” …Ae {wr™yu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! yt ‚tu suðwk MÚtq¤ Œun Au ‚uðwk s Ëqû{ Œun ÚtÞwk íÞthu su{ MÚtq¤ Œun{tk f{o ÷t„u Au ‚u{s Ëqû{ Œun{tk ÷t„u Au fu ftkE Vuh Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “MÚtq¤ Œun™u rð»tu suðe ÿZ …tu‚t…ýt™e {t™e™‚t Au ‚uðes òu Ëqû{ Œun™u rð»tu {t™e™‚t ntuÞ ‚tu suðwk MÚtq¤ Œun{tk f{o ÷t„u Au ‚uðwk s Ëqû{ Œun{tk …ý ÷t„u. y™u su Ëqû{ Œun™tk f{o™u yÕ… fÌttk Au ‚u ‚tu Sð™u ®n{‚ Œuðt ËtÁ Au, y™u su™u MÚtq¤ Œun™u rð»tu ‚Útt Ëqû{ Œun™u rð»tu yr¼{t™ ™Úte ‚u™u ‚tu MÚtq¤ Œun™wk f{o…ý ÷t„‚wk ™Úte ™u Ëqû{ Œun™wk …ý ÷t„‚wk ™Úte, fu{ su yu ‚tu fuð¤ ytí{Ë¥ttY…u s ð‚uo Au {txu yuðt su ytí{¿tt™e ntuÞ ‚u™u‚tu MÚtq¤Œun ËkƒkrÄ ‚Útt Ëqû{Œun ËkƒkrÄ f{o ÷t„u ™rn y™u ‚u yt Œunu fhe™u yþw¼ f{o™u ‚tu fhu s ™rn y™u «thçÄt™wËthu su Ëw¾Œw:¾ ytðu ‚u™u ‚tu ¼tu„ðu y™u ¼tu„ð‚tu Útftu yu{ {t™u su, ‘nwk yu™tu ¼tuõ‚t ™Úte nwk ‚tu ytí{t Awk.’ y™u su y¿tt™e Œuntr¼{t™e ntuÞ ‚u™u ‚tu MÚtq¤ Œun yÚtðt Ëqû{ Œun ËkƒkÄe Ëðo f{o ÷t„u Au y™u ‚u f{o «{týu Ëw¾Œw:¾™u …ý ¼tu„ðu Au, fu{ su su y¿tt™e Au ‚u su, su rð»tÞ™u ¼tu„ðu ‚u ¼tu„ð‚tu Útftu …tu‚t™u ŒunY…u {t™e™u yu{ {t™u su, ‘nwk yu rð»tÞ™tu ¼tuõ‚t Awk’ …Ae ßÞthu yk‚ Ë{tu ytðu íÞthu ‚u y¿tt™e Sð™u ‚tu Þ{™t Œq‚ Œu¾tÞ ™u Œun™e rðM{]r‚ ÚtE òÞ ™u {qAto yðMÚtt ytðu Au …Ae ‚u Þ{™t Œq‚ Œun™u {qftðe™u Sð™u swŒtu fhu Au, íÞthu yu Sð™u «u‚™tu Œun ƒkÄtÞ Au …Ae ‚u Œunu fhe™u Þ{…whe™t fü™u ¼tu„ðu Au. y™u ¿tt™e yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u™u ‚tu yk‚ft¤u ¼„ðt™ fu ¼„ðt™t Ëk‚ Œu¾tÞ Au ™u yu™u …ý Œun™e rðM{]r‚ ÚtE òÞ ™u {qAto yðMÚtt ytðu Au. …Ae yu Œun™u {qfe™u swŒtu ÚttÞ Au íÞthu yu ¼õ‚™u ¼„ðt™ ¼t„ð‚e ‚™wk yt…u Au ™u ‚u Œunu fhe™u yu ¼„ðt™™t Ät{™u rð»tu hnu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 14 >> 92 >> 1. ËkfÕ…tí{f Ëk¼tu„.

Ëthk.15

209

ð[™t{]‚ 15 : {wøÄt, {æÞt y™u «tiZt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt ËwrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u «&™ fheyu Aeyu su, ‘ƒu «fth™t ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u{tk yuf™u ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu yíÞk‚ «er‚ Au y™u ¼„ðt™™t Œþo™ rð™t ûtý{tºt …ý hnuðt‚wk ™Úte y™u ‚u™tu «u{ ƒtnuh …ý ½ýtu ŒeXt{tk ytðu Au y™u ƒeòu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Au ‚u™u ‚tu ytí{r™ct …ý Au y™u ðihtøÞ …ý …rh…qýo Au y™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ …ý Au ‚tu …ý ‚u™tu «u{ «Út{ fÌttu su ¼õ‚ ‚u™t suðtu sýt‚tu ™Úte y™u «Út{ fÌttu ‚u™u ‚tu ytí{r™ct ™u ðihtøÞ yu ƒuÞ ™Úte ‚tu …ý yu™e ¼Âõ‚ yr‚þÞ þtu¼u Au. y™u ytí{r™ct ™u ðihtøÞu Þwõ‚ Au ‚tu …ý ‚u™e ¼Âõ‚ ‚tu «Út{ fÌttu su ¼õ‚ ‚u™t suðe þtu¼‚e ™Úte. yu ƒu «fth™t ¼õ‚{tk fu™e ¼Âõ‚ ©uc Au; ™u fu™e ¼Âõ‚ fr™c Au ? yu «&™ Au ” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “ytí{r™ct y™u ðihtøÞ ™Úte ‚tu …ý su™u ¼„ðt™{tk yr‚þÞ «u{ Au ‚u s ËhË Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ðihtøÞ ™u ytí{r™ct ™Úte, ‚u™u ©uc fntu Atu ‚u þe Ë{sýu fntu Atu ? fu{ su, yu ‚tu Œuntr¼{t™e Au {txu ßÞthu yu™t Œun™u Ëw¾ ÚttÞ yuðt …k[rð»tÞ™tu Þtu„ Útþu íÞthu yu™u rð»tÞ{tk «er‚ ÚtE sþu. …Ae ¼„ðt™™u rð»tu yuðe «er‚ ™rn hnu. ‚u™u ‚{u ©uc fu{ fntu Atu ? …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “su™u rð»tÞ{tk «er‚ ÚtE òÞ yu™u y{u «u{e fnu‚t ™Úte. y{u ‚tu „tu…eytu suðt 1 ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u «u{e fneyu Aeyu. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “„tu…eytu ftkE ¼tur¤Þtu ™ntu‚e, yu ‚tu ytí{r™ct ™u ðihtøÞ Þwõ‚ ntuÞ ‚u™e Ë{sý™uÞ WÕ÷k½e òÞ yuðe ‚tu ztrnÞtu n‚e. su{ ftuEf hts™er‚™tu òý™thtu ntuÞ ™u ‚u * Ëthk„…wh ð[. 15, ‚t. 11-9-1820, {k„¤ðth.

1. “ÿæ‡æ¢ ²é x æàæ„ç}æ± ²æ¨æ¢ ²ï Ý ç±Ýæù|æ±„ì ” yt ð[™Úte ¼„ðt™{tk „tu…eÞtu™tu «u{ ðýoÔÞtu Au.

210

Ëthk.15

ƒtu÷u ‚u™t suðwk ‚tu „tu…eytu™u ƒtuÕÞt{tk znt…ý n‚wk y™u ¼„ðt™™u …ý su{ ÞÚttÚto…ýu òÛÞt òuEyu ‚u{ òý‚e n‚e y™u Ëðuo ÞtŒð{tk yr‚þÞ ztÌtt ™u ¼„ðt™™t [tuðrxÞt1 yuðt su WØðS ‚u „tu…eytu™e Ë{sý òuE™u „ŒT„ŒT fkX ÚtE „Þt y™u ‚u WØðS yu{ ƒtuÕÞt su, “„tu…eytu …tËu {™u ¿tt™ fnuðt {tufÕÞtu ‚u ‚tu ¼„ðt™u {the W…h yr‚þÞ y™w„ún fÞtuo.’ y™u …tu‚u „tu…eytu™u W…Œuþ fhðt „Þt n‚t …ý „tu…eytu™tk ð[™ Ëtk¼¤e™u …tu‚u Ët{tu W…Œuþ „úný fÞtuo y™u ‚{u fnuþtu su, ‘„tu…eytu ‚tu yuðe ƒwrØ{t™ ™ntu‚e’ ‚tu yu{tk ‚tu {wøÄt, {æÞt y™u «tiZt; yu ºtý «fth™t ¼uŒ n‚t. ‚u{tk {wøÄt™wk yuðwk ÷ûtý Au su, yuf ‚tu ¼„ðt™ W…h Ätu¾tu ½ýtu fhu y™u yu{ ƒtu÷u su, ‘y{u ‚{thu yÚtuo fhe fhe™u {he „Þtk ‚tu …ý ‚{u ™sh{tk ÷tð‚t ™Úte’ y™u yu{ fh‚tk òu ðÄw Auzu ‚tu ¼„ðt™ ËtÚtu heþ fhu y™u ‚tuAztk ‚tuAztk ð[™ ƒtu÷u su, ‘òýeyu n{ýtk rð{w¾ ÚtE sþu.’ yuðe ò‚™tk su™tk þtMºt™u rð»tu ð[™ ntuÞ ‚u „tu…e™u {wøÄt òýðe y™u su {æÞt ntuÞ ‚u ‚tu ftuE rŒðË ¼„ðt™ Ët{tu ¢tuÄ ™ fhu y™u ‚tuAzwk ð[™ …ý ™ fnu y™u znt…ýu fhe™u ÞwÂõ‚ ÞwÂõ‚yu …tu‚t™wk MðtŠÚt…ýwk ƒeò™u òýðt Œu ™rn y™u …tu‚t™wk ft{ ËtÄu ‚u ¼u¤wk ¼„ðt™™wk „{‚wk fhu …ý yuf÷wk ¼„ðt™™wk „{‚wk fhu ™rn y™u òu ¼„ðt™™wk s „{‚wk fhðwk …zu ‚tu …ý ftkEf …tu‚t™wk „{‚wk fhðt™e ÞwÂõ‚ sYh ht¾u. yuðtk su™tk þtMºt™u rð»tu ð[™ ntuÞ ‚u „tu…e™u {æÞt òýðe y™u su «tiZt ntuÞ ‚u ‚tu fuð¤ ¼„ðt™™t „{‚t «{týu s [t÷u y™u ftuE he‚u …tu‚t™t MðtÚto™u yÚtuo ÞwÂõ‚ fhu ™rn y™u fuð¤ ¼„ðt™™u htS fhðt™u EåAu y™u su he‚u ¼„ðt™ htS ÚttÞ ‚u he‚u s …tu‚u htS hnu y™u …tu‚t™e ƒhtuƒh™e su ƒeS „tu…eytu ntuÞ ‚u W…h E»Þto, ¢tuÄ fhu s ™rn y™u {t™ {íËh ytrŒf Ëðuo rðfth™tu íÞt„ fhe™u ¼„ðt™™e Ëuðt{tk ËtðÄt™ hnu y™u suýu fhe™u ¼„ðt™ fwhtS ÚttÞ ‚uðwk yt[hý ‚tu {™, f{o, ð[™u fhe™u ftuE ft¤u fhu ™rn. yuðtk su™tk þtMºt{tk ð[™ ntuÞ ‚u „tu…e™u «tiZt òýðe. yuðe he‚u {wøÄt, {æÞt y™u «tiZt yuðt „tu…eytu™t ¼uŒ Au {txu 1. yk„‚ Ë÷tn-Ëq[™ yt…™th-Ër[ð.

Ëthk.15

211

„tu…eytu™e Ë{sý{tk ‚tu yr‚þÞ rððuf n‚tu. ‚u {txu yu™e «er‚ yýË{sý™e fnuðtÞ ™rn y™u „tu…eytu ‚tu ÞÚttÚto òuðwk ¼„ðt™™t {rn{t™u òý‚e n‚e y™u ‚u {rn{t™u «‚t…u fhe™u ytí{r™ct ™u ðihtøÞ Ënusu yu™tk niÞt{tk ð‚o‚tk n‚tk. {txu yu „tu…eytu™u rð»tu ‚tu ytí{r™ct ™u ðihtøÞ ytrŒf y™k‚ su fÕÞtýfthe „wý ‚u ¼„ðt™™t {tntíBÞ™u «‚t…u fhe™u Ëðuo Ëk…qýo n‚t y™u yuðt ¼õ‚™e he‚ ‚tu yt{ Au su, ‘þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu su …k[rð»tÞ ‚u ¼„ðt™ ËkƒkÄe s EåAu …ý ƒeò ftuE ËkƒkÄe EåAu ™rn y™u ¼„ðt™™u rð»tu yu …k[rð»tÞu fhe™u su yr‚þÞ nu‚ ‚u nu‚u fhe™u ðihtøÞu ™u ytí{r™ct ™Úte ‚tuÞ …ý ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ftuE s„‚™tu ½tx niÞt{tk ÚttÞ ™rn, y™u su{ ðhËtŒ ™ ðhMÞtu ntuÞ íÞthu ™t™tk «fth™tk ‚]ý™tk su ƒes ‚u …]Úðe W…h ftkEyu ¼tËu ™rn y™u ßÞthu ðhËtŒ ðhþu íÞthu yux÷tk ‚]ý W„u su …]Úðe s Œu¾tÞ ™rn, ‚u{ su ytí{r™ct ™u ðihtøÞ fhe™u hrn‚ Au ‚u™u òu ¼„ðt™ rð™t ƒeò ftuE rð»tÞ™t ½tx sýt‚t ™Úte ‚tu …ý ßÞthu yu™u fwËk„™tu Þtu„ Útþu íÞthu rð»tÞ™t ½tx Útðt ÷t„þu y™u ƒwrØ ¼úü ÚtE sþu ™u …h{uïh™e ‚tu niÞt{tk M{]r‚ …ý ™rn hnu ™u y¾kz rð»tÞ™wk æÞt™ Útþu. …Ae yu su ðihtøÞ ™u ytí{r™ct rð™t™tu «u{e ‚u™u yu{ ¼tËþu su, ‘{thu ¼„ðt™{tk ÷uþ{tºt «er‚ ™Úte,’ {txu ytí{r™ct ™u ðihtøÞ rð™t™tu su «u{e ¼õ‚ sýt‚tu ntuÞ ‚u ‚tu yr‚þÞ LÞq™ Au. y™u su™u ytí{r™ct Au ™u ðihtøÞ Au ™u ¼„ðt™{tk «er‚ …ý ËtÄthý suðe s Au. ‚u ‚tu yu{ òýu Au su, ‘{tht Sðtí{t™u rð»tu s yt ¼„ðt™™e {qŠ‚ y¾kz rðhts{t™ Au.’ yu{ òýe™u W…hÚte ‚tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™tk Œþo™ M…þtorŒf™u rð»tu yt‚wh‚t suðwk ™Úte sýt‚wk ™u þtk‚…ýt suðwk sýtÞ Au. ‚tu …ý ‚u™e «er‚™t {q¤ Ÿzt Au. ‚u ftuE fwËk„™u Þtu„u fhe™u …ý yu™e «er‚ ytuAe ÚttÞ yuðe ™Úte {txu yu ¼õ‚ ©uc Au ™u yuftkr‚f Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 15 >> 93 >>

212

Ëthk.16

ð[™t{]‚ 16 : ™h™thtÞý™t ‚…™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt Ëwr Œ 5 …k[{e™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt …h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae …h{t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, ©e™h™thtÞý Ér»t su ‚u ƒŒrhft©{{tk hÌtt Útft yt ¼h‚¾kz™tk Ëðuo {™w»Þ™tk fÕÞtý™u yÚtuo y™u Ëw¾™u yÚtuo ‚…™u fhu Au.’ íÞthu Ëðuo {™w»Þ fÕÞtý™t {t„o™u rð»tu fu{ ™Úte «ð‚o‚t ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu ‚u ©e{ŒT¼t„ð‚™t …k[{1 MfkÄ™u rð»tus Au su, ‘yu ¼„ðt™ ‚… fhu Au ‚u ‚tu …tu‚t™t ¼õ‚™u yÚtuo fhu Au …ý y¼õ‚™u yÚtuo ™Úte fh‚t.’ fuðe he‚u ‚tu yt ¼h‚¾kz™u rð»tu yr‚þÞ Œw÷o¼ yuðtu su {™w»Þ Œun ‚u™u òýe™u su s™ ¼„ðt™™t þhý™u …t{u Au ™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu Au ‚u s™™t y™w„ún™u yÚtuo ‚…ÂMð™t suðtu Au ðu»t su™tu yuðt su ©e ™h™thtÞý ¼„ðt™ ‚u su ‚u f]…tyu fhe™u {tuxwk ‚… fhu Au y™u …tu‚t™u rð»tu r™hk‚h yrÄf…ýu ð‚o‚t yuðt su Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ, W…þ{, yiïÞo; yu ytrŒf „wý ‚uýu Þwõ‚ yuðwk su ‚… ‚u™u fh‚t Útft ‚u ¼„ðt™ su‚u yt s„‚™tu htrºt«÷Þ2 ÚttÞ íÞtk ËwÄe ƒŒrhft©{™u rð»tu hÌtt Au y™u ¼h‚¾kz™u rð»tu hÌtt su‚u …tu‚t™t ¼õ‚s™ ‚u{™t su Ä{o¿tt™trŒf „wý ‚u su ‚u yr‚þÞ yÕ… ntuÞ ‚tu …ý ‚u ¼„ðt™™t „wýuÞwõ‚ ‚…™u «‚t…u fhe™u Úttuztf ft¤{tks yr‚þÞ ð]rØ™u …t{u Au y™u ‚u …Ae ‚u ¼õ‚s™™t ÓŒÞ™u rð»tu ¼„ðt™™e EåAtyu fhe™u sýt‚wk su yûthƒúñ{Þ yuðwk ‚us ‚u™u rð»tu Ëtûtt‚T yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u™wk Œþo™ ÚttÞ Au. yuðe he‚u su …tu‚t™t ¼õ‚ Au ‚u{™wk ‚u ¼„ðt™™t ‚…u fhe™u r™ŠðÎ™ fÕÞtý ÚttÞ Au …ý su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ™Úte ‚u{™wk fÕÞtý Út‚wk ™Úte. yuðe he‚u yu «&™™tu W¥th Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 16 >> 94 >> * Ëthk„…wh ð[. 16, ‚t. 12-9-1820, ƒwÄðth. 2. r™r{¥t «÷Þ. 1. “|ææÚ„ïùçÐ ±¯ïü... ¥Ýéxæíãæ²æy}æ±„æ}æÝéÜ¢UÐ²æ” (¼t. 5/19/9) yt „ã{tk fÌtwk Au.

Ëthk.17

ð[™t{]‚ 17 : {wõ‚™t ¼uŒ™wk-ytkƒ÷e™e zt¤e™wk

213 Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt ËwrŒ 6 AXâ™u rŒðË ËkæÞt Ë{u ©eS{nthts

„t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼s™™tu fh™thtu su Sð ‚u™e ÿrü su{ su{ Ëqû{ Út‚e òÞ Au ‚u{ ‚u{ yu™u …h{uïh™wk …h…ýwk sýt‚wk òÞ Au y™u ¼„ðt™™tu {rn{t …ý yrÄf yrÄf sýt‚tu òÞ Au. ‚u ßÞthu yu ¼õ‚ …tu‚t™u ŒunY…u {t™‚tu ntuÞ íÞthu ¼„ðt™™u ò„ú‚, MðÃ™, Ëw»twrÃ‚™t Ëtûte òýu. y™u ßÞthu …tu‚t™u ò„ú‚, MðÃ™ Ëw»twrÃ‚ Útfe …h {t™u íÞthu ¼„ðt™ ‚u Útfe …h ¼tËu Au. …Ae su{ su{ Ëqû{ ÿrü Út‚e òÞ ‚u{ ‚u{ ¼„ðt™™u …tu‚t Útfe …h òý‚tu òÞ y™u {rn{t …ý ðÄw ðÄw Ë{s‚tu òÞ y™u …Ae su{ su{ …tu‚t™e ð]r¥t nu‚u fhe™u ¼„ðt™ Ëk½tÚtu [tUx‚e òÞ ‚u{ ‚u{ W…tË™t ËwÄe ÿZ Út‚e òÞ, íÞtk ÿütk‚ Au su{ Ë{wÿ Au ‚u™u rð»tu feze …ý sE™u …týe …eðu y™u [hf÷wk1 …ý …eðu ™u {™w»Þ, …þw, ½tuzt, ntÚte, ‚Útt {tuxt {tuxt {„h {íMÞ yu Ëðuo Ë{wÿ™wk s¤ …eE™u ƒr¤Þt ÚttÞ Au. …ý Ë{wÿ ÷uþ{tºt ytuAtu Út‚tu ™Úte y™u su su Sð™wk suðwk suðwk {tuxwk „swk2 ntuÞ ‚u ‚u Sð ‚u «{týu Ë{wÿ™tu {rn{t ðÄw òýu Au. ð¤e ƒeswk ÿütk‚ Au - su{ ytftþ Au ‚u™u rð»tu {åAh Wzu ™u [hf÷wk Wzu ™u Ë{¤t Wzu ™u Ëª[týtu3 …ý Wzu ™u y™¤4 …ûte …ý Wzu ™u „Yz …ý Wzu ‚tu …ý yu Ëðuo™u ytftþ y…th™tu y…th hnu Au y™u su™u …tk¾™u rð»tu ðÄw ƒ¤ ntuÞ ‚u ytftþ™tu {rn{t ðÄw òýu Au y™u …tu‚t™u rð»tu LÞq™…ýwk Ë{s‚tu òÞ Au, ‚u{ {heåÞtrŒf «ò…r‚™e …uXu yÕ… W…tË™tðt¤t ¼õ‚ ‚tu {åAh suðt Au y™u ƒúñtrŒf™e …uXu ‚uÚte yrÄf W…tË™tðt¤t ¼õ‚ ‚tu [hf÷t suðt Au y™u rðhtxT …whw»ttrŒf™e …uXu ‚uÚte yrÄf W…tË™tðt¤t ¼õ‚ ‚tu Ë{¤t suðt Au y™u «Ät™ …wY»t™e …uXu ‚uÚte yrÄf Q…tË™t ðt¤t ¼õ‚ ‚tu Ëek[týt suðt Au y™u þwØ «f]r‚ …wY»t™e …uXu ‚uÚte yrÄf W…tË™tðt¤t * Ëthk„…wh ð[. 17, ‚t. 13-9-1820, „wYðth. 2. ‚tft‚. 4. ytftþ{tk ðË‚wk …ûte rðþu»t. ‘‘ç¨‹{é±æÎ±ëœæ}æì’’’{tk 1. [f÷wk. 3. ƒts. yt …ûte™tu WÕ÷u¾ Au.

214

Ëthk.17-18

¼õ‚ ‚tu y™¤…ûte suðt Au y™u yûthÄt{{tk hnu™tht su yûth{wõ‚ ‚u™e …uXu ‚uÚte yrÄf W…tË™tðt¤t ¼õ‚ ‚tu „Yz suðt Au. y™u yu Ëðuo ¼õ‚ su{ su{ ðÄw ðÄw Ët{Úteo™u …tBÞt Au. ‚u{ ‚u{ ¼„ðt™™tu {rn{t ðÄw ðÄw òý‚t „Þt Au. y™u su{ su{ ðÄw Ët{Úteo™u …t{‚t „Þt ‚u{ ‚u{ ¼„ðt™™u rð»tu Mðt{e Ëuðf…ýt™tu ¼tð …ý yr‚ ÿZ Út‚tu „Þtu Au y™u ßÞthu ¼s™™tu fh™thtu SðY…u n‚tu íÞthu yu Sð{tk ¾ãtu‚1 sux÷tu «ftþ n‚tu. …Ae su{ su{ ¼„ðt™™wk ¼s™ fh‚tk fh‚tk ytðhý x¤‚wk „Þwk ‚u{ ‚u{ Œeðt suðtu ÚtÞtu. …Ae {þt÷ suðtu ÚtÞtu. …Ae yÂø™™e ßðt¤t suðtu ÚtÞtu …Ae Œtðt™¤ suðtu ÚtÞtu …Ae rðs¤e suðtuu ÚtÞtu …Ae [kÿ{t suðtu ÚtÞtu …Ae ËqÞo suðtu ÚtÞtu. …Ae «÷Þft¤™t yÂø™ suðtu ÚtÞtu. …Ae {nt‚us suðtu ÚtÞtu. yuðe he‚u «ftþ …ý ð]rØ™u …tBÞtu y™u Ët{Úteo …ý ð]rØ™u …t{e y™u Ëw¾ …ý ð]rØ™u …tBÞwk. yuðe he‚u ¾ãtu‚Úte fhe™u {nt‚us …ÞO‚ ytæÞ, {æÞ y™u yk‚; su ¼uŒ fÌtt ‚u Ëðuo {wõ‚™t ¼uŒ Au. ‚u su{ su{ yrÄf ÂMÚtr‚™u …t{‚t „Þt ™u ¼„ðt™™tu {rn{t yrÄf òý‚t „Þt ‚u{ ‚u{ {wõ‚…ýt{tk rðþu»t…ýwk ytð‚wk „Þwk” yu{ fne™u ©eS{nthts ‘sÞ ËÂå[Œt™kŒ’ fne™u WXât. …Ae ytkƒ÷e™e zt¤¾e™u Ít÷e™u W„{ýu {w¾th®ðŒu Q¼t hÌtt Útft ƒtuÕÞt su, “su{ …wLÞ{™t [kÿ{t™wk {kz¤ ntuÞ ‚u y®nÚte ‚tu ™t™e Útt¤e suðwk Œu¾tÞ Au …ý su{ su{ yu™e Ë{e…u òÞ ‚u{ ‚u{ {tuxwk {tuxwk sýt‚wk òÞ. …Ae yr‚þÞ Zqkfztu òÞ íÞthu ‚tu ÿrü …ý …ntU[e þfu ™rn yuðwk {tuxwk sýtÞ, ‚u{ {tÞtY…e yk‚htÞ xæ¤e™u su{ su{ ¼„ðt™™u Zqkfzwk ÚtðtÞ Au ‚u{ ‚u{ ¼„ðt™™e …ý yr‚ y…th {tuxâ… sýt‚e òÞ Au y™u ¼„ðt™™u rð»tu ŒtË…ýwk …ý yr‚ ÿZ Út‚wk òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 17 >> 95 >>

ð[™t{]‚ 18 : ¾th ¼qr{™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt ËwrŒ 8 ytX{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eËthk„…wh {æÞu Sðt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth * Ëthk„…wh ð[. 18, ‚t. 15-9-1820, þr™ðth.

1. ytr„Þtu.

Ëthk.18

215

ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e ™u W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ©Øtðt™ …wY»t ntuÞ y™u ‚u™u òu Ët[t Ëk‚™tu Ëk„ {¤u y™u ‚u Ëk‚™t ð[™™u rð»tu ©Øtðt™ ÚttÞ ‚tu yu™t ÓŒÞ™u rð»tu MðÄ{o, ðihtøÞ, rððuf, ¿tt™, ¼Âõ‚ ytrŒf su fÕÞtýfthe „wý ‚u Ëðuo «fx ÚtE ytðu Au y™u ft{¢tuÄtrŒf su rðfth ‚u ƒ¤e òÞ Au. y™u òu fwËk„ {¤u ™u fwËk„e™t ð[™™u rð»tu ©Øtðt™ ÚttÞ ‚tu ðihtøÞ, rððuftrŒf su „wý ‚u Ëðuo ™tþ …t{e òÞ Au, su{ ¾th ¼qr{ ntuÞ ™u ‚u™u rð»tu „{u ‚ux÷tu {u½ ðhËu …ý ‚u{tk ‚]ýtrŒf W„‚tk ™ ntuÞ y™u ‚u s ¾th ¼qr{™u rð»tu òu …týe™e hu÷ ytðu ‚tu ¾th Ëðuo ÄtuðtE òÞ y™u su Xuftýu ¾th n‚tu ‚u Xuftýu ftk… [ze òÞ …Ae ‚u ftk… ¼u¤tk ðz, ®……¤t ytrŒf ð]ût™tk ƒes ytÔÞtk ntuÞ ‚u ƒes W„e™u {tuxtk {tuxtk ð]ût ÚttÞ Au ‚u{ su™t ÓŒÞ™u rð»tu …qðo fÌtt su MðÄ{torŒf „wý ‚u ÿZ ntuÞ y™u s„‚ ËkƒkÄe rð»tÞ Ëw¾™tu ykfwh …ý WXu yu{ ™ ntuÞ ™u ‚u™u òu fwËk„ ÚttÞ ‚tu ‚u™t ÓŒÞ™u rð»tu fwËk„ Y…e …týe™u ðu„u fhe™u s„ŒT ð‚to Y…eÞtu ytðe™u ftk… ¼htÞ. …Ae ‚u ftk…{tk ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËhtrŒf su ƒes hÌttk Au ‚u Ëðuo W„e™u {tuxtk {tuxtk ð]ût ÚttÞ Au {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ftuE rŒðË fwËk„ ™ fhðtu y™u ð¤e …tu‚t{tk ftuE Mð¼tð ntuÞ ™u ‚u™u Ëk‚™tu Ë{t„{ fhe™u Ë{S rð[the™u xt¤u ‚tu ‚u Mð¼tð™tu ™tþ ÚtE òÞ Au …ý {q¾toEyu fhe™u „{u ‚ux÷t W…tÞ fhu ‚tuÞ ¼qkztu Mð¼tð x¤u ™rn y™u {q¾o ntuÞ ‚u ßÞthu {wkÍtÞ íÞthu ftk‚tu ËqE hnu ™u ftk‚tu Áðu ™u ftk‚tu ftuEf ËtÚtu ðZu ™u ftk‚tu W…ðtË fhu; yu [th «fthu fhe™u {wkÍðý xtéÞt™tu W…tÞ fhu. y™u yu{ fh‚tk òu yr‚þÞ {wkÍtÞ ‚tu Au÷e ƒtfe {hu …ý ¾htu, yuðe he‚u {q¾o™u þtuf xtéÞt™tu W…tÞ Au …ý yu{ fÞto Útfe Œw:¾ …ý {xu ™rn ™u Mð¼tð …ý x¤u ™rn y™u Ë{S™u xt¤u ‚tu Œw:¾™u Mð¼tð yu ƒuÞ x¤e òÞ {txu Ë{sw ntuÞ ‚u s Ëw¾e ÚttÞ Au y™u su{ yÂø™™e {tuxe ßðt¤t ntuÞ

216

Ëthk.18

™u òu W…hÚte s¤ ðhËu ‚tu ‚íft¤ ytu÷tE òÞ y™u ðes¤e™t yÂø™™tu ‚tu Úttuztuf Íƒfthtu Út‚tu ntuÞ …ý yu yÂø™ {u½™e ½xt{tk hnu Au ‚tu …ý ytu÷t‚tu ™Úte, ‚u{ Ë{ßÞt rð™t „{u ‚ux÷tu ðihtøÞ ntuÞ yÚtðt ¼„ðt™{tk «er‚ ntuÞ ‚tu …ý yÂø™™e ßðt¤t™e …uXu fwËk„Y…e s¤u fhe™u Ëðuo ™tþ ÚtE òÞ Au y™u Ë{S™u su ðihtøÞ ™u «er‚ ntuÞ ‚u ‚tu ðes¤e™t yÂø™ suðe Au ‚u Úttuze ntuÞ ‚tu …ý ™tþ ™ …t{u.” …Ae r™Šðftht™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ftuEf …whw»t{tk ¢tuÄtrŒf ¼qkzt Mð¼tð ntuÞ ‚u x¤u fu ™ x¤u ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ ðtrýÞtu ntuÞ ‚u sux÷tu ðu…th fhu ‚u™wk ™t{wk {tkze ht¾u Au ‚u™e …uXu su rŒðË Útfe ËíËk„ ÚtÞtu Au ‚u rŒðËÚte suýu ™t{wk {tkze htÏÞwk ntuÞ ‚u™tu Mð¼tð x¤u Au. y™u ‚u yu{ rð[thu su, ‘ßÞthu {thu ËíËk„ ™ntu‚tu íÞthu {thu ytx÷tu {r÷™ Mð¼tð n‚tu y™u ËíËk„ fÞto …Ae ytx÷tu Mð¼tð W¥t{ ÚtÞtu Au y™u ð»ttuoð»to …tu‚t™tu ðÄthtu Út‚tu ntuÞ yÚtðt ftkE Vuh hnu‚tu ntuÞ ‚u Ëðuo™u ‚…tMÞt fhu, …ý {q¾o ðtrýÞtu su{ ™t{wk {tkzu ™rn ‚u™e …uXu ™ fhu’ yuðe he‚u su ËíËk„ fhe™u …tu‚t™tu òu ‚…tË fh‚tu hnu ‚tu ‚u™t su su Mð¼tð ntuÞ ‚u Ëðuo ™tþ …t{e òÞ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “fwËk„ ntuÞ íÞthu ‚tu ¼qkztu Mð¼tð ntuÞ s …ý Ëk‚™tu Ë{t„{ fhe™u …Ae {r÷™ Mð¼tð ytðe òÞ Au ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu ƒt¤ yðMÚtt ntuÞ íÞthu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf þºtw ntuÞ ™rn y™u ¼„ðt™{tk «er‚ …ý rðþu»t ntuÞ …Ae ßÞthu Þwðt yðMÚtt ytðu íÞthu ft{trŒf þºtw™tu ðÄthtu ÚttÞ y™u Œuntr¼{t™ …ý ðÄu, …Ae ‚u òu su Ëk‚™u rð»tu ft{trŒf þºtw ™ ntuÞ ‚Útt Œuntr¼{t™u hrn‚ ntuÞ yuðt Ëk‚™tu Ë{t„{ ht¾u ‚tu Þwðt yðMÚttY…e Ë{wÿ™u ‚he òÞ Au y™u òu yu{ ™ fhu ‚tu ft{trŒf þºtwyu fhe™u …ht¼ð …t{e™u ¼úü ÚtE òÞ Au y™u su™e «tiZ yðMÚtt ntuÞ y™u ‚u ËíËk„ fh‚tk Útftk ƒ„zu Au ‚u™wk ‚tu fthý yu Au su, {tuxt …wY»t ntuÞ ‚u™u rð»tu su su ò‚™t Œtu»t …hXu ‚u ‚u ò‚™t Œtu»t …tu‚t™t niÞt{tk ytðe™u r™ðtË fhu Au. y™u òu {tuxt …whw»t™t „wý™wk „úný fhu y™u yu{ òýu su, {tuxt …wY»t su su Mð¼tð ht¾u Au ‚u ‚tu Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo Au y™u {tuxt

Ëthk.18

217

…wY»t ‚tu r™Œtuo»t Au y™u {™u Œtu»t sýtýtu ‚u ‚tu {the fw{r‚yu fhe™u sýtýtu Au.’ yu{ rð[the™u Ëí…whw»t™tu „wý „úný fhu y™u …tu‚t™t y…htÄ™u ût{t fhtðu ‚tu ‚u …whw»t™e {r÷™‚t {xe òÞ Au.” …Ae {nt™w¼tðt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “htsËe, ‚t{Ëe ™u ËtÂíðfe; yu su ºtý „wý™t Mð¼tð ‚u ËtÄ™ fh‚tk Útft x¤u Au fu ™Úte x¤‚t ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu Ëðuo Mð¼tð xtéÞt x¤u Au.” …Ae ð¤e {nt™w¼tðt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ŒwðtoËtrŒf {wõ‚ ÚtÞt Au ‚tu …ý ‚u ‚t{Ëe fu{ hÌtt Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ŒwðtoËtrŒf{tk su ‚{tu„wý ytrŒf „wý ð‚uo Au ‚u ‚tu …tu‚t™u yu „wý ht¾ðt Au, {txu hÌtt Au. y™u ‚u yu{ òýu Au su, ‘ftuEf yð¤tu [t÷‚tu ntuÞ ‚u™u rþûtt fÞto ËtÁ yt…ýu ‚{tu„wý Au ‚u ƒnw Yztu Au.’ yu{ „wý òýe™u htÏÞtu Au. y™u ßÞthu …tu‚t{tk su Mð¼tð ð‚o‚tu ntuÞ ™u ‚u W…h y¼tð ytðu su, ‘nwk ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Awk ‚u {thu ytðtu ¼qkztu Mð¼tð òuEyu ™rn.’ yuðe he‚u Œtu»tY… òýe™u su su Mð¼tð™u íÞsðt™u EåAu ‚tu ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u ‚u ‚u Mð¼tð™e r™ð]r¥t ÚtE òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T Ëthk„…wh™wk >> 18 >> 96 >>

©e Ëthk„…wh «fhýk Ë{tÃ‚{T

218

219

220

ftrhÞtýe ¼„ðt™©e Mðtr{™thtÞý y™u „Z…whðtËeytu™t r{÷™{tk Ëu‚wY… ¼õ‚hts ©e {tk[t¾t[h y™u ðM‚t¾t[h suðt ¼õ‚tu™t r™ðtËMÚtt™™u ©enrh …tu‚t™wk r™ðtËMÚtt™ ƒ™tðu yu™tÚte ðÄw {tuxt ¼tøÞ fÞt ntuE þfu ? ftrhÞtýe™t ðM‚t¾t[h yuðt ¼tøÞþt¤e ¼õ‚tu{tk yuf Au su{™u ytk„ýu yrð™tþeyu y{]‚ËkSð™e Ë{t W…Œuþt{]‚™e y{eÄthtytu ðntðe Au. ©enrhyu ËíËk„™e Ä{oÄwht Ëk¼téÞt ƒtŒ Ët{tSf ftÞo™t ©e„ýuþ yt ftrhÞtýe „t{{tk ‚¤tð ¾tuŒtðe™u fhu÷t. rð.Ëk. 1861 Úte y™ufðth yûthtrÄ…r‚yu yt „t{™u Mð[hýhsÚte …tð™ fÞwo Au. yt „t{™e y™uf f{™eÞ ÷e÷tytu{tk ©enrh y™u Þtu„ehts ©e „tu…t¤t™kŒMðt{e™e „tuce - „qZ ËkfÕ…tu™e [[to s„«rËæÄ Au. yûthytuhze ytsu …ý ‚u™e Ëtûte …qhu Au. y{]‚ËkSð™e y™u rðþÕÞfhýe; W¼Þ yti » tÄeytu ™ e „hs Ëthu yu ð e ð[™t{] ‚ ™e y{eÄthtytu ©enrhyu ftrhÞtýe{tk ðntðe Au.

221

ð[™t{]‚ 1 : EÞ¤-¼{he™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ¼tŒhðt ËwrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË „t{ ©e ftrhÞtýe

{æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ëwh‚™t nrh¼õ‚ òŒðS A…h…÷k„1 ÷tÔÞt n‚t ‚u ZtéÞtu n‚tu ™u ‚u …÷k„ W…h huþ{™wk „tŒ÷wk Ätu¤t ytuAtzu Ërn‚ rƒAtÔÞwk n‚wk ™u ‚u™e W…h Ätu¤tu ‚rfÞtu ‚Útt ÷t÷ {þÁ2 ™tk Ze[rýÞtk3 {qõÞtk n‚tk y™u ‚u …÷k„™e W…h [thuftuhu Ëtu™uhe fËƒ 4 ™t ËusƒkÄ ÷xf‚t n‚t yuðe þtu¼tyu Þwõ‚ su ‚u, …÷k„ ‚u™e W…h ©eS{nthts W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ëtu™uhe Auzt™tu Ätu¤tu VUxtu {M‚fu ƒtkæÞtu n‚tu y™u Ëtu™uhe Auzt™wk þu÷wk ytuZâwk n‚wk ™u ft¤t Auzt™tu Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ Y… [kÿ{t Ët{t [ftuh™e …uXu Ëðuo ¼õ‚s™ òuE hÌtt n‚t. …Ae ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “{tkntu{tkrn «&™-W¥th fhtu”, íÞthu ¼qÄht™kŒMðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™tu r™ùÞ ÚttÞ Au, ‚u yk‚:fhý{tk ÚttÞ Au fu Sð{tk ÚttÞ Au ?” íÞthu ‚u™tu W¥th rþðt™kŒ Mðt{eyu fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt * ftrh. ð[. 1, ‚t. 19-9-1820, ƒwÄðth. 3. s{ðt ƒuË‚tk Zª[ý - ½qkxý ‚¤u ht¾ðt{tk 1. A…h+…ÞOf : {åAhŒt™e fu [kŒ™e ™tk¾u÷e ntuÞ ytð‚wk xufý, ÷tfzt™wk fu Ät‚w™wk ƒ™u Au. yu ð e Ëthe ƒ™tðx™tu Ztu ÷ eÞtu , A…h¾tx, 4. RrsÃ‚{tk ƒ™tðt‚wk yuf ò‚™t þý™t ft…z™t Aºteðt¤tu …÷k„. Ëu s ƒk Ä -A…h…÷k „ rð„u h u ™ u [thu ¾q ý u 2. yufò‚™wk huþ{e ft…z. {åAhŒt™e W…h huþ{e „qkÚtu÷e Œtuheytu y™u ‚u™u Auzu huþ{e Vw{‚tk ÷xf‚tk ntuÞ ‚u.

222

ftrh.1

Sð Au ‚u ƒwrØyu fhe™u òýu Au y™u ‚u ƒwrØ Au ‚u Ëðuo™wk1 fthý ™u ËðoÚte {tuxe Au. {txu ‚u ƒwrØ {™™u rð»tu hne Au, r[¥t™u rð»tu hne Au, ynkfth™u rð»tu hne Au, ©tuºt™u rð»tu hne Au, [ûtw™u rð»tu hne Au. ½útý™u rð»tu hne Au, SnTðt™u rð»tu hne Au, ðtýe™u rð»tu hne Au, íð[t™u rð»tu hne Au, ntÚt™u rð»tu hne Au, …„™u rð»tu hne Au, rþ&™™u rð»tu hne Au, „wŒt™u rð»tu hne Au, yuðe he‚u ƒwrØ su ‚u ™¾rþ¾t …ÞoL‚ yt þheh™u rð»tu ÔÞt…e™u hne Au. y™u ‚u ƒwrØ™u rð»tu Sð hÌttu Au …ý ‚u Sð sýt‚tu ™Úte y™u yuf÷e ƒwrØ sýtÞ Au, íÞtk ÿütk‚ Au. su{ yÂø™™e ßðt¤t ½xu Au ™u ðÄu Au ‚u ðtÞwyu fhe™u ðÄu Au ™u ½xu Au y™u ‚u yÂø™™e ßðt¤t ðÄ‚e-½x‚e sýtÞ Au, …ý ðtÞw sýt‚tu ™Úte y™u su{ yÂø™ ÷E™u Atýt{tk {qfeyu ™u ‚u Atýt{tk Ë¤„ðt {tkzu ‚u™u ÷E™u ßÞtk ðtÞw ™ ntuÞ íÞtk {qfeyu ‚u Äw{tztu ô[tu [zðt {tkzu. ‚u Äw{tztu s ô[tu [z‚tu sýtÞ …ý ‚u{tk ðtÞw sýt‚tu ™Úte. y™u su{ ytftþ™u rð»tu ðtŒ¤tk [t÷u Au, ‚u ðtÞwyu fhe™u [t÷u Au. ‚u ðtŒ¤tk [t÷‚tk sýtÞ Au …ý ‚u{tk hÌttu yuðtu su ðtÞw ‚u sýt‚tu ™Úte, ‚u{ ßðt¤t, Äw{tztu ™u ðtŒ¤tk, ‚u™u Xuftýu ƒwrØ òýðe y™u ðtÞw™u Xuftýu Sð òýðtu. ‚u Sð fuðtu Au ? ‚tu ƒwrØyu fÞtuo su r™ùÞ ‚u™u òýu Au y™u ‚u ƒwrØ{tk r™ùÞ™e rð„r‚™tu fh™thtu su ƒúñt ‚u™u …ý òýu Au y™u {™™t ËkfÕ…™u òýu Au y™u ‚u {™™t ËkfÕ…™e rð„r‚™tu fh™thtu su [kÿ{t ‚u™u …ý òýu Au. y™u r[¥t™t ®[‚ð™™u òýu Au y™u ‚u r[¥t™e ®[‚ð™™e rð„r‚ fh™tht su ðtËwŒuð ‚u™u …ý òýu Au y™u ynkfth™e ynk{r‚™u òýu Au y™u ‚u ynk{r‚™e rð„r‚™t fh™tht su Áÿ ‚u™u …ý òýu Au. yuðe he‚u su [th yk‚:fhý ™u Œþ ErLÿÞtu ‚u™tk su rð»tÞ ™u ‚u rð»tÞ™e rð„r‚™t fh™tht su Œuð‚t yu Ëðuo™u yufft¤tðrAL™2 yufËtÚtu òýu Au, yuðtu su Sð ‚u Sð su ‚u yufŒuþMÚt sýtÞ Au y™u ƒhAe™e yýe suðtu ‚e¾tu sýtÞ Au, y™u yr‚þÞ Ëqû{ sýtÞ Au, ‚u ƒwrØyu Ërn‚ Au {txu yuðtu Ëqû{ sýtÞ Au …ý ßÞthu yu Sð™u Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý, Œuð‚t y™u rð»tÞ; ‚u™t «ftþf…ýu òýeyu íÞthu ‚tu Sð ƒnw {tuxtu sýtÞ Au y™u ÔÞt…f 3 sýtÞ Au. ‚u ƒwrØyu hrn‚ Au y™u y™w{t™u fhe™u sýtÞ Au su …ý Ëtûttífth ™Úte sýt‚tu. íÞtk ÿütk‚ Au:- su{ ftuEf Œþ {ý™e ‚hðth ntuÞ ‚u™u òuE™u 1. Ëðo ¿tt™™wk.

2. yufs Ë{Þu.

3. ¿tt™þÂõ‚ ðzu ÔÞt…f ™rn fu ytftþð‚T.

ftrh.1

223

{týË y™w{t™ fhu su, ‘yu ‚hðth™tu W…tz™thtu ƒnw {tuxtu nþu !’ ‚u{ yu Ëðo Œun, ErLÿÞtrŒf™u yufft¤u «ftþu Au, {txu yu Sð ƒnw {tuxtu Au yuðe he‚u y™w{t™u fhe™u sýtÞ Au.’ yuðe he‚u ©eS{nthtsu W¥th fÞtuo. íÞthu r™íÞt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu{tk ‚u þwk W¥th ÚtÞtu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu{tk ‚tu yu W¥th ÚtÞtu su, “ßÞthu ƒwrØ{tk r™ùÞ ÚtÞtu íÞthu Sð{tk …ý r™ùÞ ÚtE „Þtu yu{ òýðwk. ‚u fuðe he‚u ÚttÞ Au? ‚tu «Út{ ErLÿÞtu{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae ynkfth{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae r[¥t{tk r™ùÞ ÚttÞ Au. …Ae {™{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae ƒwrØ{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae Sð{tk r™ùÞ ÚttÞ Au.” yu{ ©eS{nthtsu fÌtwk. íÞthu r™íÞt™kŒMðt{eyu ð¤e …qAâwk su, “nu {nthts ! ErLÿÞtu{tk r™ùÞ ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ, ™u yk‚:fhý{tk r™ùÞ ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ™u Sð{tk r™ùÞ ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ErLÿÞtu{tk r™ùÞ ‚u yu{ òýðtu su, yt s„‚™u rð»tu su su …ŒtÚto Au ‚u ŒeXt{tk, Ëtk¼éÞt{tk, ËwkÎÞt{tk, yzât{tk ytðu Au ‚u{tk fux÷tkf þw¼ 1 Au ™u fux÷tf yþw¼2 Au, y™u fux÷tkf Ëw¾Á…3 Au ™u fux÷tkf Œw:¾Á…4 Au, y™u fux÷tkf r«Þ5 Au ™u fux÷tkf yr«Þ6 Au, y™u fux÷tkf ÞtuøÞ7 Au ™u fux÷tkf yÞtuøÞ8 Au. yu Ëðuo ¼„ðt™{tk sýtÞ ‚uýu fhe™u ËkþÞ ™ ÚttÞ ‚tu yu™u ErLÿÞtu{tk r™ùÞ òýðtu. y™u Ë¥ð, hs y™u ‚{; yu ºtý „wý™tk su ftÞo Au ‚u{tk yt¤Ë, r™ÿtrŒf ‚{tu„wý™wk ftÞo Au, y™u ft{¢tuÄtrŒf hòu„wý™wk ftÞo Au, y™u þ{Œ{trŒf Ë¥ð„wý™wk ftÞo Au. yu Ëðuo ¼„ðt™{tk Œu¾tÞ …ý ‚u{tk ftuE ËkþÞ ™ ÚttÞ ‚tu yu™u yk‚:fhý{tk ¼„ðt™™tu r™ùÞ òýðtu, y™u su{ É»t¼Œuð ¼„ðt™ r™ŠðfÕ… Ë{trÄyu fhe™u WL{¥t Útft rð[Þto ™u {w¾{tk …týtu htÏÞtu ™u …tu‚t™tu Œun Œtðt™¤{tk ƒ¤e „Þtu ‚tuÞ ¾ƒh ™ hne. yuðe he‚u su „wýt‚e‚ ÂMÚtr‚ ‚u ¼„ðt™{tk 1. ÞwrÄÂch îtht Ä{o«ð‚o™ ð„uhu. 2. ÞwrÄÂch îtht f…xtrŒÚte …]Úðe™t ¼th¼q‚ htòytu™wk r™fkŒ™ ð„uhu. 3. Ë{wÿ{tk îtrhft r™{toýtrŒf. 4. htòytu ËtÚtu ðih ƒtkÄðwk ð„uhu.

5. “²æ„æÏæHæ ±í…¢ ÜUæ}æ¢” (nu yƒ¤tytu ‚{u ðús{tk …tAe òytu. ) ytðe WÂõ‚ ð„uhu. 6. „tu…eytu ËtÚtu h{ý ð„uhu. 7. y½tËwhtrŒ ytËwhtuÚte „tu…ƒt¤ftrŒ™wk hûtý ð„uhu. 8. {t{t fkË™tu ðÄ ytrŒf.

224

ftrh.1

sýtÞ ‚u{tk ftuE ËkþÞ ™ ÚttÞ ‚tu yu™u Sð™u rð»tu r™ùÞ òýðtu. íÞtk ÿütk‚ Au “su{ Ë{wÿ{tk ðtký [t÷u Au ‚u{tk su ÷tuZt™tk ™tk„¤, ntuÞ ‚u™u Ë{wÿ{tk ™tk¾u ‚u òu Äh‚e ÷„ý ™ …qøÞtu ntuÞ ™u ‚u™u òu ‚h‚ ‚týe ÷u ‚tu ÍtÍe {nu™‚ ™ …zu ™u ‚h‚ ™eËhe ytðu y™u ‚u™u Äh‚e ÷„ý sðt ŒE™u ‚týu ‚tu ½ýe {nu™‚u ™eËhu y™u òu Äehu Äehu sðt Œu ™u Äh‚e{tk ¾qk‚u ™u ¼htE òÞ ‚tu …tAtu ‚u ‚tÛÞtu ‚ýtÞ ™rn ™u ™eËhu …ý ™rn. yu{ su™u Sð™u rð»tu r™ùÞ ÚttÞ ‚tu ‚u™tu r™ùÞ ftuE «fthu ‚tÛÞtu ‚ýtÞ ™rn,” yuðe he‚u ©eS{nthtsu ðt‚to ½ýef fhe …ý yt‚tu rŒþ{tºt ÷¾e Au. …Ae [i‚LÞt™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ¼„ðt™ ‚tu {™ðtýe Útfe …h Au, y™u „wýt‚e‚ Au. ‚u™u {trÞf yuðtk su ErLÿÞtu, yk‚:fhý ‚u fu{ …t{u ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt Œun, ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý; ‚u™u òý™thtu su Sð ‚u ßÞthu Ëw»twrÃ‚{tk ÷e™ ÚttÞ Au íÞthu yu™tk ErLÿÞtu yk‚:fhý …ý Ëw»twrÃ‚{tk ÷e™ ÚttÞ Au. íÞthu ‚u Ë{Þ{tk yu Sð™u ¼„ðt™ «ftþu1 Au y™u ßÞthu Ëw»twrÃ‚{tkÚte MðÃ™{tk ytðu Au, íÞthu ‚u MðÃ™ ËkƒkÄe su MÚtt™, ¼tu„, rð»tÞ y™u Sð; yu Ëðuo™u ¼„ðt™ «ftþu2 Au. y™u ò„ú‚{tk …ý ¼„ðt™ «ftþu3 Au. yuðe he‚u Y……ýu4 ™u yY……ýu5 fhe™u hÌttu su Sð ‚u™u ¼„ðt™ «ftþu Au y™u «Ät™{tkÚte {n¥t¥ð ÚtÞwk y™u {n¥t¥ð{tkÚte ºtý «fth™tu ynkfth ÚtÞtu ™u ‚u ynkfth{tkÚte ErLÿÞtu, Œuð‚t, …k[¼q‚, …k[{tºtt yu Ëðuo ÚtÞtk, ‚u{™u …ý su ¼„ðt™u «ft~Þtk Au 6 y™u yu Ëðuo ‚¥ðu {¤e™u håÞtu yuðtu su rðhtx, ‚u™u …ý ¼„ðt™ «ftþu Au. y™u yu Ëðuo ßÞthu {tÞt{tk ÷e™ ÚttÞ Au íÞthu ‚u {tÞt™u …ý ¼„ðt™ «ftþu Au. yuðe he‚u Sð y™u Eïh yu ƒuÞ ßÞthu Y……ýu ÚttÞ Au íÞthu su ¼„ðt™ «ftþu Au. y™u ßÞthu yu Sð ™u Eïh ƒuÞ ™t{Y… hrn‚ Útft Ëw»twrÃ‚{tk ™u «Ät™{tk hnu Au íÞthu …ý su ¼„ðt™ «ftþu Au y™u su ft¤ ‚u yu {tÞtrŒf ‚¥ð™u ™t{Y……ýt™u …{tzu Au ™u yY……ýt™u …{tzu 1. ‚t{Ëf{o™t V¤Y… ¼tu„™u ¼tu„ðtðu Au. 4. ò„ú‚ MðÃ™{tk ŒunurLÿÞtrŒ¼tðu Ërn‚…ýu. 2. htsËf{o™t V¤Y… MðÃ™¼tu„™u ¼tu„ðtðu Au. 5. Ëw»twrÃ‚{tk ŒunurLÿÞtrŒ¼tðu hrn‚…ýu. 3. Ëtr¥ðff{o™t V¤Y… ¼tu„™u ¼tu„ðtðu Au. 6. …tu‚…tu‚t™t ftÞo {txu þÂõ‚{t™ fhu Au.

ftrh.1

225

Au yuðtu su ft¤ ‚u ft¤™u …ý su ¼„ðt™ «ftþu Au yuðt su ¼„ðt™ ‚u su ‚u yu ErLÿÞtu yk‚:fhýu fhe™u fu{ òÛÞt{tk ytðu ? yu ‚{thtu «&™ fu ™rn?” íÞthu Ëtiyu fÌtwk su, “nu {nthts ! yus «&™ Au” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu yu{ W¥th Au su, yuðt su ¼„ðt™ ‚u™u yt s„‚™e Wí…r¥t y™u ÂMÚtr‚™wk fhðwk Au ‚u ftkE …tu‚t™t yÚtuo ™Úte, ftk su, ©e{ŒT ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su - 1‘‘Ïæéhèç‹Îí²}æÝ: Ðíæ‡ææÝì …ÝæÝæ}æ¨ë…yÐí|æé: J }ææ~ææƒZ ™ |æ±æƒZ ™ sæy}æÝï ù ÜUËÐÝæ² ™ JJ” yu &÷tuf{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘Ëðuo s™™tk ƒwrØ, ErLÿÞtu, {™ y™u «tý ‚u™u ¼„ðt™ su ‚u Ë]s‚t nðt, ‚u Sð™u rð»tÞ ¼tu„™u yÚtuo ‚Útt sL{™u yÚtuo ‚Útt ÷tuftk‚h{tk sðt™u yÚtuo ‚Útt {tuût™u yÚtuo Ë]ßÞtk Au’ {txu yt s„‚™e Wí…r¥t fhu Au ‚u …ý Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo fhu Au y™u ÂMÚtr‚ fhu Au y™u «÷Þ fhu Au ‚u …ý Sð™u yÚtuo fhu Au, ftk su, ™t™t «fth™e ËkË]r‚yu fhe™u ÚttõÞt su Sð” ‚u™t rð©t{™u yÚtuo «÷Þ fhu Au. yuðe he‚u Ëðo «fthu Sð™t rn‚™u yÚtuo «ðíÞto yuðt su ¼„ðt™ ‚u su ‚u ßÞthu f]…t fhe™u {™w»Þ Ëh¾t ÚttÞ Au íÞthu su Sð ‚u ¼„ðt™™t Ëk‚™tu Ë{t„{ fhu Au ‚u Sð™t òÛÞt{tk fu{ ™ ytðu ? yu ‚tu ytðus.” 2 yu{ ©eS{nthtsu fÌtwk. íÞthu ¼s™t™kŒMðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yt ©wr‚{tk yu{ fu{ fÌtwk Au su 3 ²„æï ±æ™æï çÝ±„ü ‹ „ï ¥Ðí æ Œ² }æÝ¨æ ¨ã ¨ã”” íÞthu ©eS{nthts «ËL™ Útft ƒtuÕÞt su, “yu™wk yu{ Au su, su{ …]Úðe ytftþ{tk hne Au …ý4 ytftþ™t ¼tð™u5 ™Úte …t{‚e y™u s¤ ytftþ™u rð»tu hÌtwk Au …ý ytftþ™t ¼tð™u ™Úte …t{‚wk y™u ‚us ytftþ™u rð»tu hÌtwk Au …ý ytftþ™t ¼tð™u ™Úte …t{‚wk y™u ðtÞw ytftþ™u rð»tu hÌttu Au …ý ytftþ™t ¼tð™u ™Úte …t{‚tu, yu{ 6 {™, ðtýe ¼„ðt™™u ™Úte …t{‚t”. 1. ¼t. Mfk. 10 / y. 87 / &÷tu. 2. 4. ÂMÚtr‚ft¤{tk. 2. “Ëðuo s™tu {™u òýtu y™u swðtu” ytðtu ¼„ðt™™tu 5. Ëqû{‚t™u. ËkfÕ… ntuðtÚte «tf]‚ ŒunurLÿÞtrŒ ¼tððt¤t …ý 6. …h{uïh™e y…uûttyu ðt„trŒ ErLÿÞtu yr‚ MÚtq¤ «íÞût ¼„ðt™™u òýu y™u swðu s, ytx÷tu Au {txu ‚u™t rð»tÞ{tk ¼„ðt™ ytðu ™rn yux÷tu ‚tí…ÞtoÚto Au. ‚tí…ÞtoÚto Au. 3.ßÞtkÚte {™ y™u ðtýe …tAt Vhu Au. yÚtto‚T {™ ðtýe Útfe su …h Au. ‚i¥theÞ W…r™»tŒ 2/9/1

226

ftrh.1-2

íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ©wr‚-M{]r‚{tk yu{ fÌtwk Au su 1 çÝÚTÝ: ÐÚ}æ¢ ¨æ}²}æé Ð ñ ç „ JJ , 2 Ïæã±æï ¿ææÝ „Ð¨æ Ðê „ æ }æjæ±}ææxæ„æ }æjæ±}ææxæ„æ:: JJ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu‚tu y{u y¼õ‚™tk {™-ErLÿÞtu™u fÌtwk Au …ý ¼õ‚™tk {™-ErLÿÞtu ‚tu ¼„ðt™™u Ëtûttífth…ýu …t{u Au, su{ ytftþ™u rð»tu hne Au su …]Úðe ‚u «÷Þft¤™u Ë{u ytftþY… ÚtE òÞ Au y™u s¤…ý ytftþY… ÚtE òÞ Au y™u ‚us …ý ytftþY… ÚtE òÞ Au y™u ðtÞw …ý ytftþÁ… ÚtE òÞ Au. yu{ su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™tk su Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u «tý; ‚u Ëðo ¼„ðt™™u ¿tt™u fhe™u ¼„ðt™™u ytfthu ÚtE òÞ Au. ™u rŒÔÞ ÚtE òÞ Au, ftk su, ¼„ðt™ …tu‚u rŒÔÞ{qŠ‚ Au ‚u™tk ErLÿÞtu, yk‚:fhý, Œun ‚u™u ytfthu yu ¼õ‚™tk Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý ÚttÞ Au. {txu rŒÔÞ ÚtE òÞ Au, íÞtk ÿütk‚ Au “su{ ¼{he EÞ¤™u Ít÷e ÷tðu Au ™u ‚u™u [xftu ÷E™u W…h „wkòhð fhu Au ‚uýu fhe™u ‚u EÞ¤ ‚u™u ‚u Œunu fhe™u ‚Œtfth ÚtE òÞ Au …ý ftuE yk„ EÞ¤™wk hnu‚wk ™Úte. ¼{he suðes ¼{he ÚtE òÞ Au, ‚u{ ¼„ðt™™tu ¼õ‚ …ý yu ™u yu Œunu fhe™u ¼„ðt™™u ytfthu ÚtE òÞ Au. y™u yt su y{u ðt‚to fne ‚u™wk ntŒo yu Au su, ytí{¿tt™u Ërn‚ su ¼Âõ‚r™ctðt¤tu Au ‚Útt fuð¤ ¼Âõ‚ r™ctðt¤tu Au ‚u ƒuÞ™e yu „r‚ fne Au. …ý fuð¤ ytí{r™ctðt¤tu su fiðÕÞtÚteo3 ‚u™tk Œun, ErLÿÞtu y™u yk‚:fhý; ‚u™wk ¼„ðt™™e {qŠ‚™u ‚Œtfth…ýwk ™Úte Út‚wk; yu ‚tu fuð¤ ƒúñË¥tt™u 4 …t{u Au. yu{ ðt‚to fhe™u ƒtuÕÞt su, “nðu yux÷e ðt‚to ht¾tu y™u Ë¼t Ëðuo þqLÞ ÚtE „E Au, {txu ftuEf Ëthtk Ëthtk fe‚o™ ƒtu÷tu”. yu{ fne™u …tu‚u æÞt™ fhðt {tkzât ™u Ëk‚ fe‚o™ „tðt ÷tøÞt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wwk >> 1 >> 97 >>

ð[™t{]‚ 2 : þtr…‚ ƒrØ™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ytËtu ËwrŒ 2 rî‚eÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS * ftrh. ð[. 2, ‚t. 9-10-1820, {k„¤ðth. 3. yîi‚{‚ «{týu r™htfth òýe ‘‘Ëtuàn{T’’ ¼tðu 1. {wkzwftu…r™»tŒT 3/1/2 W…tË™t fh™th ËtÄf. 2. ¿tt™Y… ‚…u frh™u …rðºt ÚtÞu÷t ½ýt ¼õ‚tu 4. r™htfth yûth ¼tð™u. {tht¼tð™u «tÃ‚ ÚtÞt Au. 2. „e‚t. 4/10.

ftrh.2

227

{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u ©eS{nthts™e yt¿ttyu fhe™u ™t™t ™t™t …h{nkË yt„¤ ytðe™u «&™W¥th fh‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u yuf «&™ …qAeyu”. íÞthu Ëðuo ƒtuÕÞt su, “…qAtu {nthts, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf™e ƒwrØ ‚tu yuðe Au su, su ŒntztÚte ËíËk„ fÞtuo ntuÞ ‚u ŒntztÚte ¼„ðt™™tu ‚Útt Ëk‚™tu yð„wý ytðu ¾htu, …ý hnu ™rn, x¤e òÞ. …ý yu{ ™u yu{ „wý-yð„wý ytÔÞt fhu …ý ËíËk„ {qfe™u ftuE rŒðË òÞ ™rn, þt {txu su yu™u ƒwrØ Au ‚u yu{ òýu su, ‘ytðt Ëk‚ ƒúñtkz{tk õÞtkÞ ™Úte y™u yt {nthts rð™t ƒeòu ftuE ¼„ðt™ ™Úte, yu{ Ë{òýwk ntuÞ {txu ËíËk„{tk yz„…ýu hnu Au y™u yuf™e ‚tu yuðe ƒwrØ Au su, Ëk‚™tu yÚtðt ¼„ðt™™tu ftuE rŒðË yð„wý s ytð‚tu ™Úte. y™u ƒwrØ ‚tu yu ƒuÞ™e Ëh¾e Au y™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý ƒuÞ™tu Ëh¾tu Au, …ý yuf™u yð„wý ytÔÞt fhu Au ™u yuf™u ™Úte ytð‚tu, ‚u su™u yð„wý ytðu Au ‚u™e ƒwrØ{tk þtu Œtu»t Au ? yu «&™ ™t™t rþðt™kŒ Mðt{e™u …qAeyu Aeyu”. …Ae rþðt™kŒMðt{eyu yu™tu W¥th fhðt {tkzâtu …ý W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ¼„ðŒt™kŒMðt{e ƒtuÕÞt su, “yu™e ƒwrØ þtr…‚ Au”. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu Xef fnu Au yu™tu W¥th yu s Au, su ftuE s„‚{tk fnu‚t ™Úte su, ‘yu™u ‚tu ftuEf™tu Vxfth ÷tøÞtu Au.’ yu{ {tuxt Ëk‚™u Œw¾ÔÞt ntuÞ yÚtðt ftuE „heƒ™u Œw¾ÔÞt ntuÞ yÚtðt {t ƒt…™e [tfhe ™ fhe ntuÞ, ‚u {txu yu{ýu þt… ŒeÄtu ntuÞ ‚uýu fhe™u yu™e ƒwrØ yuðe Au.” …Ae ¼„ðŒt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu™e þtr…‚ ƒwrØ Au ‚u fu{ Ëthe ÚttÞ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™wk ‚tu yu{ Au su, yuf ‚tu y{u yt {tÚtu ƒtkÄe hÌtt yu ðMºt™u Ätuðwk ntuÞ y™u yuf ‚tu {tuã1 suðwk òzwk ðMºt; ‚u™u Ätuðwk ntuÞ íÞthu ‚u ftkE Ëh¾u Œt¾zu ÄtuðtÞ ™rn, ftk su yt Íeýwk ðMºt Ätuðwk ntuÞ íÞthu ‚u{tk ÷„thuf Ëtƒw 1. fth…ux, þu‚hkS, òzwk …tÚthýwk.

228

ftrh.2-3

ŒE™u ÄtuE ™tk¾eyu yux÷u ‚h‚ Ws¤wk ÚttÞ, y™u ßÞthu òzt ðMºt™u Ätuðwk ntuÞ íÞthu ‚u™u ƒu [th rŒðË ËwÄe …týe{tk …÷t¤e {qfu ™u …Ae yÂø™yu fhe™u ƒtVu ™u …Ae Ëtƒw ŒE™u Äwðu íÞthu Ws¤wk ÚttÞ; ‚u{ su™e ƒwrØ þtr…‚ ntuÞ ‚u Ëðuo …t¤u Au yux÷wk s …t¤u ‚tu yu Œtu»t x¤u ™rn y™u ƒeò su{ r™»ft{e hnu Au, r™:MðtŒe hnu Au, r™÷tou¼e hnu Au, r™:M™une hnu Au, r™{to™e hnu Au ‚u{s yu™u ™ hnuðwk ƒeò r™»ft{e hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»t r™»ft{e hnuðw y™u ƒeò r™÷tuo¼e hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»t r™÷tuo¼e hnuðwk y™u ƒeò r™:MðtŒe hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»t r™:MðtŒe hnuðwk y™u ƒeò r™:M™une hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»tu r™:M™une hnuðw y™u ƒeò r™{to™e hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»t r™{to™e hnuðwk y™u ƒeò ËqE hnu ‚u fuzu ½ze {tuzwk yu™u Ëwðwk y™u ƒeò {t¤t Vuhðu ‚uÚte yu rðþu»tu {t¤t Vuhðu y™u ƒeò WXu. ‚uÚte ½ze ðnu÷tu WXu yu{ ËðoÚte rðþu»tu …t¤u ‚tu yu™e ƒwrØ þtr…‚ x¤u, ™rn ‚tu x¤u ™rn.” …Ae {tuxt rþðt™kŒ Mðt{eyu {tuxt Þtu„t™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “f{o {qŠ‚{t™T Au fu y{q‚o Au ?” íÞthu {tuxt Þtu„t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “yu™tu W¥th ‚tu {™u ytðzu yu{ sýt‚wk ™Úte”. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðM‚w‚tyu f{o ‚tu y{q‚o Au y™u f{o{tkÚte ÚtÞwk yuðwk su þw¼ ‚Útt yþw¼ yuðwk V¤ ‚u ‚tu {qŠ‚{t™T Au. y™u su f{o™u {qŠ‚{t™T fnu Au ‚u ‚tu ™tÂM‚f fnu Au, ftk su f{o su r¢Þt ‚u ftkE {qŠ‚{t™ ™ ntuÞ. yuðe he‚u ©eS{nthtsu ½ýef ðt‚to fhe ‚u{tkÚte yt‚tu rŒþ{tºt ÷¾e Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 2 >> 98 >>

ð[™t{]‚ 3 : þwf{wr™ {tuxt ËtÄw Au - {týË W…h «f]r‚Úte ™Úte ytu¤¾t‚tu ‚u™kw Index *Ëkð‚T 1877™t ytËtu ðrŒ 7 Ët‚{™u rŒðË ËtÞkft¤™u Ë{u

©eS{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒt îth™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u {tÚtu ïu‚ VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ * ftrh. ð[. 3, ‚t. 14-10-1820, hrððth.

ftrh.3

229

…h{nkË™e ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt þwf{wr™ ƒnw {tuxt ËtÄw Au y™u su rŒðËÚte y{the …tËu hÌtt Au ‚u rŒðËÚte yu™tu [z‚tu ™u [z‚tu hk„ Au, …ý {kŒ ‚tu …z‚tu ™Úte; {txu yu ‚tu {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt Au”, yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{™w»Þ™u …hM…h nu‚ ÚttÞ Au ‚u „wýu fhe™u ÚttÞ Au y™u yð„wý ytðu Au ‚u Œtu»tu fhe™u ytðu Au, ‚u „wý ™u Œtu»t ‚tu {týË™e W…h™e «f]r‚yu fhe™u ytu¤¾t‚t ™Úte; ftk su, ftuEf {™w»Þ‚tu rƒ÷tzt™e …uXu nuXwk òuE™u [t÷‚tu ntuÞ …ý {tkrn‚tu yr‚ ft{e ntuÞ. ‚u™u Œu¾e™u yýË{sw ntuÞ ‚u fnu su ‘yt ‚tu ƒnw {tuxtu ËtÄw Au’ y™u ftuEf ‚tu Vtxe ÿrüyu [t÷‚tu ntuÞ ‚u™u òuE™u yýË{sðt¤tu ntuÞ ‚u yu{ fnu su, ‘yt ‚tu yËtÄw Au’ …ý ‚u {tkrn ‚tu {ntr™»ft{e ntuÞ, {txu þheh™e W…h™e «f]r‚ òuE™u {™w»Þ™e …heûtt ÚttÞ ™rn, …heûtt ‚tu ¼u¤tk hÌtt ÚttÞ Au. ¼u¤tu hnu íÞthu ƒtuÕÞt{tk sýtÞ, [tÕÞt{tk sýtÞ, ¾t‚u sýtÞ, …e‚u sýtÞ, Ëq‚u sýtÞ, WX‚u sýtÞ, ƒuX‚u sýtÞ EíÞtrŒf r¢Þt™u rð»tu sýtÞ Au. y™u rðþu»tu fhe™u ‚tu „wý yð„wý Þwðt yðMÚtt{tk sýtÞ Au. …ý ƒt¤ yðMÚtt ‚Útt ð]Ø yðMÚtt{tk ‚tu ™Úte sýt‚t, ftk su ftuEf ƒt¤ yðMÚtt{tk Xef ™ ntuÞ ™u Þwðt yðMÚtt{tk ËhË ÚttÞ y™u ftuEf ƒt¤ yðMÚtt{tk Ëthtu ntuÞ ™u Þwðt yðMÚtt{tk ƒ„ze òÞ Au y™u su™u ¾xftu ntuÞ su,‘{™u yt ½tx ÚtÞtu ‚u Xef ™rn’ ™u ‚u ½tx™u xtéÞt™tu Þí™ fÞto fhu y™u ‚u ßÞtk ËwÄe x¤u ™rn íÞtk ËwÄe ¾xftu ht¾u, yuðtu su™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u Þwðt yðMÚtt{tk ðÄe òÞ y™u su™u ¾xftu ™ ntuÞ ™u «{tŒe ntuÞ ‚u ðÄu ™rn. y™u yuðtu Ëthtu ntuÞ ‚u ‚tu ƒt¤f…ýt{tkÚte s sýtÞ. ‚u W…h …tu‚u …tu‚t™t ƒt¤f…ýt™t íÞt„e Mð¼tð™e ½ýef ðt‚to fhe™u ƒtuÕÞt su, “Ëthtu ntuÞ ‚u™u ‚tu ƒt¤…ýt{tkÚte s Atufht™e Ëtuƒ‚ „{u ™rn ™u rsnTðt™tu MðtrŒÞtu ntuÞ ™rn ™u þheh™u ŒBÞt fhu. swytu™u, {™u ƒt¤…ý{tk Mðt{e ftŠ‚f™e …uXu yuðtu s rð[th W…ßÞtu su, ‘{thu {tht þheh{tk {t‚t™tu ¼t„ su, ÁrÄh ™u {tkË ‚u hnuðt Œuðwk ™Úte; {txu ½ýuf «Þí™u fhe™u þheh yuðwk Ëqfðe ™tÏÞwk su, þheh{tk ftkEf ðt„u ‚tu …týe™wk xe…wk ™eËhu …ý ÁrÄh ‚tu ™eËhu s ™rn’. yuðe he‚u su Ëthtu ntuÞ ‚u ‚tu ƒt¤…ýt{tkÚte s sýtÞ”.

230

ftrh.3

íÞthu ¼s™t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yuðtu rð[th ‚u {™u fhe™u ht¾u ‚tu Xef fu þheh™u Œ{u ‚u Xef ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fux÷tf ‚tu þheh™t Œtu»t Au ‚u òÛÞt òuEyu y™u fux÷tf ‚tu {™™t Œtu»t Au ‚u …ý òÛÞt òuEyu. ‚u{tk þheh™t Œtu»t ‚u þwk ? su, rþ&™ ErLÿÞ ðthkðth ò„ú‚ ÚttÞ ‚Útt ‚u{tk [u¤ ÚttÞ ‚Útt Xufztu ¼hðtu ‚Útt ½ze yuf{tk Ëðo™u òuE ð¤ðwk ‚Útt ½ze yuf{tk ½ýtf «fth™t „kÄ Ëwk½e ÷uðt ‚Útt rðþ …[eþ „tW™e {s÷ 1 fhðe, ‚Útt ƒ¤u fhe™u ftuEf™u {¤e™u ‚u™tk ntzftk ¼tk„e ™t¾ðtk ‚Útt MðÃ™{tk ðeÞo…t‚; ÚttÞ EíÞtrŒf su Œtu»t Au ‚u Ëðuo Œun™t Œtu»t Au, …ý {™™t ™Úte. ‚u yu þheh™t su Œtu»t ‚u yr‚þÞ ûteý ÚtE òÞ ‚tuÞ …ý {™{tk su ft{™tu ËkfÕ… ‚Útt ¾tÄt™tu ‚Útt …eÄt™tu ‚Útt [tÕÞt™tu ‚Útt M…þo™tu ‚Útt „kÄ™tu ‚Útt þçŒ™tu ‚Útt MðtŒ™tu su ËkfÕ…; ‚u hÌtt fhu ‚u {™™t Œtu»t òýðt. yu{ {™™t ™u þheh™t Œtu»t òýe™u þheh™t Œtu»t™u þheh™u Œ{ðu fhe™u xt¤ðt y™u þheh ûteý ÚtÞt …Ae su {™™t Œtu»t hÌtt, ‚u rð[thu fhe™u xt¤ðt su, ‘nwk ytí{t Awk ™u ËkfÕ… Útfe r¼L™ Awk ™u Ëw¾Á… Awk’. yuðe he‚u þheh™wk Œ{™ ™u rð[th, yu ƒu su™u ntuÞ ‚u {tuxtu ËtÄw Au y™u su™u yuf÷wk Œ{™ Au ™u rð[th ™Úte ‚tu ‚u Xef ™rn ‚Útt su™u yuf÷tu rð[th Au ™u Œ{™ ™Úte ‚u …ý Xef ™rn, {txu yu ƒu su™u ntuÞ ‚u ©uc Au. y™u þheh™wk Œ{™ ™u rð[th yu ƒu ðt™tk‚tu „]nMÚt ËíËk„e™u …ý sYh htÏÞtk òuEyu íÞthu íÞt„e™u ‚tu sYh htÏÞtk s òuEyu”. íÞthu r™»fw¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu{ su hnuðtÞ Au ‚u rð[thu fhe™u hnuðtÞ Au fu ðihtøÞu fhe™u hnuðtÞ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu‚tu {tuxt Ëk‚™t Ë{t„{u fhe™u ÚttÞ Au. y™u su™u {tuxt Ëk‚™t Ë{t„{u fhe™u …ý ™ ÚttÞ ‚u ‚tu {nt…t…e Au.” yu{ fne™u ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “íÞt„e ÚtE™u „]nMÚt™u ¼tu„ððt ÞtuøÞ ¼tu„™e EåAt ht¾u Au ‚u ¾z ¾tÞ Au.” ftk su yu™u yu ¼tu„ «tÃ‚ Út™th Au ™rn y™u ‚u™e EåAt ht¾u Au {txu yu™t Ë{ßÞt{tk yu ðt‚ ytðe ™Úte, ftk su, su „t{ sðwk ™rn ‚u™wk ™t{ þwk …qAðwk ? ‚u{ yuýu su …ŒtÚto™tu 1. ÷tkƒe …ŒÞtºtt, [t÷e™u fhu÷e ÷tkƒe {wËtVhe.

ftrh.3-4

231

íÞt„ fÞtuo Au ™u ‚u™e …tAe yr¼÷t»tt ht¾u Au ‚u þwk yt Œunu fhe™u yu™u «tÃ‚ Útðt™wk Au ? ‚u ‚tu òu yt ËíËk„{tkÚte rð{w¾ ÚttÞ ‚tu «tÃ‚ ÚttÞ …ý ËíËk„{tk hÌtu Útfu ‚tu ÚttÞ ™rn, {txu ËíËk„{tk hÌtu Útfu ‚u ¼tu„™e su EåAt ht¾u Au ‚u {q¾o Au, fu{ su ËíËk„{tk su hnuþu ‚u™u ‚tu sYh …téÞwk òuEþu. su{ ftuE Ë‚e Útðt™u ™eËhe ™u …Ae yÂø™ òuE™u …tAe ð¤u ‚tu ‚u™u þwk ‚u™tk Ë„tk …tAe ð¤ðt Œu ? yu ‚tu òuhu fhe™u ƒt¤u y™u su{ ftuE ƒútñýe ntuÞ ™u ‚u rðÄðt ÚtE ™u ‚u òu ËwðtrË™e™t suðtu ðu»t ht¾u ‚u þwk ‚u™tk Ë„tk ht¾ðt Œu ? ™ ht¾ðt Œu, ‚u{ su ËíËk„{tk hne™u yÞtuøÞ Mð¼tð ht¾u Au ‚u™u yuðe he‚u ðt‚ Ë{ßÞt{tk ytðe ™Úte y™u òu ytðe ntuÞ ‚tu yÞtuøÞ Mð¼tð hnu ™rn”. yuðe he‚u ðt‚ fhe™u ©eS{nthts “sÞ Mðtr{™thtÞý” fne™u þÞ™™u yÚtuo …Äth‚t nðt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 3 >> 99 >>

ð[™t{]‚{ 4 : Sð y™u Ëtûte™t òý…ýt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ytËtu ðrŒ 8 yü{e™u rŒðË ŒtuZ 1 …ntuh rŒðË

[Z‚u ©eS{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tkntu{tkne «&™-W¥th fhtu”, íÞthu „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu ¼s™t™kŒ Mðt{e™u …qAâwk, “yt Œun™u rð»tu Sð™wk òý…ýwk fux÷wk Au ™u Ëtûte™wk2 òý…ýwk fux÷wk Au ?” …Ae ¼s™t™kŒ Mðt{eyu W¥th fhðt {tkzâtu. …ý W¥th ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ƒwrØ Au ‚u yt Œun™u rð»tu ™¾rþ¾t…ÞO‚ ÔÞt…e™u hne Au ‚u ƒwrØ su ‚u Ëðo ErLÿÞtu™e r¢Þt™u yufft¤tðrAL™ òýu Au ‚u ƒwrØ™u rð»tu Sð ÔÞt…e™u hÌttu Au ‚u Sð™t òý…ýt™u fnuðu fhe™u ƒwrØ™wk òý…ýwk fnuðtÞwk * ftrh. ð[. 4, ‚t. 15-10-1820, Ëtu{ðth. 2. Sð™t yL‚Þto{e MðY…u hnu÷t …h{tí{t™wk. 1. 3 f÷tf™t yuf …ntuh «{týu Ëðthu 10-30 f÷tfu.

232

ftrh.4-5

y™u ‚u Sð™u rð»tu Ëtûte hÌtt Au {txu Ëtûte™t òý…ýt™u fnuðu fhe™u Sð™wk òý…ýwk …ý1 fnuðtÞwk.” íÞthu ©eS{nthts™u r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! su yt Sð™u rð»tu Ëtûte hÌtt Au ‚u Ëtûte su ntuÞ ‚u ‚tu {qŠ‚{t™T ntuÞ ™u su {qŠ‚{t™T ntuÞ ‚u ÔÞt…f fu{ ntuÞ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{qŠ‚{t™T ntuÞ ‚u …ý ÔÞt…f ntuÞ. su{ yÂø™Œuð Au ‚u …tu‚t™t ÷tuf™u rð»tu {qŠ‚{t™T Au ™u …tu‚t™e þÂõ‚yu fhe™u ftü™u rð»tu hÌttu Au, ‚u{ ¼„ðt™ …ý …tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu {qŠ‚{t™T Útft …tu‚t™e yk‚Þto{e þÂõ‚yu fhe™u Sðtu™u rð»tu ÔÞt…e™u hÌtt Au ™u {qŠ‚{t™™e …uXu r¢Þt™u fhu Au. {txu yu™u …ý {qŠ‚{t™ òýðt.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 4 >> 100 >>

ð[™t{]‚ 5 : yð‚th ÄÞto™t «Þtus™™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ytËtu ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu A…h…÷k„ W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðoïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u yuf «&™ …qAeyu Aeyu, …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, “…qAtu {nthts”. …Ae ©eS{nthtsu …qAâwk su, “¼„ðt™ Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe W…h yð‚th Ähu Au, ‚u yð‚th ÄÞto rð™t …tu‚t™t Ät{{tk hÌtt Útft þwk fÕÞtý fhðt™u Ë{Úto ™Úte? y™u fÕÞtý ‚tu ¼„ðt™ su{ Äthu ‚u{ fhu, íÞthu yð‚th ÄÞto™wk þwk «Þtus™ Au ? * ftrh. ð[. 5, ‚t. 4-11-1820, hrððth. 1. Sð{tk Mð¼trðf…ýu ¿tt‚]íð hnu÷kw Au …hk‚w ËkËth Œþt{tk ‚u™wk «Ëhý ƒwÂØ îtht ÚttÞ Au ‚uÚte ‘ƒwÂØ òýu Au’ yuðtu ‚u{tk W…[th ÚttÞ Au. ƒwÂØ ‚tu sz Au {txu ‚u{tk Mð‚: ¿tt‚]íð Ëk¼ðu ™rn, {txu s “Sð™t òý…ýt™u fnuðu fhe™u ƒwÂØ™wk òý…ýwk fnuðtÞwk” yu{ fnu Au. Sð{tk hnu÷wk

¿tt‚]íð …ý Mð‚kºt ™Úte …hk‚w ‚u{tk yLÞÞto{e…ýu hnu÷t …h{tí{t™u ytÄe™ Au. …h{tí{t™e «uhýt rËðtÞ ¿tt‚t Sðtí{t ftuE…ý «ð]Â¥t fhe þf‚tu ™Úte {txu Sð™e ¿tt‚]‚t …ý …h{tí{t™e yt„¤ y®fr[ífh Au, {txu s “Ëtûte™t òý…ýt™u fnuðu fhe™u Sð™wk òý…ýwk fnuðtÞwk” yu{ fnu Au. ytx÷wk ‚tí…Þo Au.

ftrh.5-6

233

y™u òu yð‚th Ähu íÞthu s ¼„ðt™{tk fÕÞtý fhðt™e Ët{Úteo ntuÞ y™u yð‚th ÄÞto rð™t Sð™t fÕÞtý ™ fhe þf‚t ntuÞ ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu …ý yux÷wk yË{Úto…ýw ytðu. {txu ¼„ðt™‚tu yð‚th Ähe™u …ý fÕÞtý fhu y™u yð‚th ™ Ähu ‚tu …ý Sð™tk fÕÞtý fhðt Ë{Úto Au. {txu yuðt su ¼„ðt™ ‚u™u yð‚th ÄÞto™wk þwk «Þtus™ Au ?” yu «&™ Au. …Ae {tuxt {tuxt Ëk‚ n‚t ‚u{ýu su™e suðe ƒwrØ ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý ©eS{nthts™t «&™™wk ftuEÚte Ë{tÄt™ ™ ÚtÞwk y™u ©eS{nthtsu ytþkft fhe ‚u Ëðuo™t W¥th ¾tuxt ÚtE „Þt. …Ae {wr™ Ëðuo ntÚt òuze™u ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu «&™™tu W¥th ‚tu ‚{u s fhtu ‚tu ÚttÞ.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™u yð‚th ÄÞto™wk yus «Þtus™ Au su, ¼„ðt™™u rð»tu yr‚þÞ «er‚ðt¤t su ¼õ‚ ntuÞ ‚u™e ¼Âõ‚™u ytÄe™ ÚtE™u ‚u ¼õ‚™u Ëw¾ Œuðt™u yÚtuo suðe ¼õ‚™e EåAt ntuÞ ‚uðt Y…™wk Äthý fhu Au. …Ae suðt suðt …tu‚t™t ¼õ‚™t {™tuhÚt ntuÞ ‚u Ëðuo …qht fhu Au, y™u ‚u ¼õ‚ ntuÞ ‚u MÚtq¤ ¼tðu Þwõ‚ Au y™u ŒunÄthe Au, {txu ¼„ðt™ …ý MÚtq¤¼tð™u Äthý fhe™u ŒunÄthe suðt ÚttÞ Au y™u ‚u …tu‚t™t ¼õ‚™u ÷tz ÷ztðu Au y™u …tu‚t™e Ët{Úteo™u A…tze™u ‚u ¼õ‚ Ëk½tÚtu …wºt ¼tðu ð‚uo Au yÚtðt Ë¾t ¼tðu ð‚uo Au yÚtðt r{ºt ¼tðu ð‚uo Au yÚtðt Ë„tkËkƒkÄe¼tðu ð‚uo Au. ‚uýu fhe™u yu ¼õ‚™u ¼„ðt™™e ÍtÍe {ÞtoŒt hnu‚e ™Úte. …Ae suðe yu ¼õ‚™u EåAt ntuÞ ‚uðe he‚u ÷tz ÷ztðu Au. {txu …tu‚t™t su «u{e¼õ‚ ‚u™t {™tuhÚt …qht fhðt yu s ¼„ðt™™u yð‚th ÄÞto™wk1 «Þtus™ Au y™u ‚u ¼u¤wk yËkÏÞ Sð™wk fÕÞtý …ý fhu ™u Ä{o™wk MÚtt…™ …ý fhu Au. 2 nðu yu{tk ytþkft Út‚e ntuÞ ‚tu ƒtu÷tu” …Ae {wr™yu fÌtwk su, “nu {nthts ! ÞÚttÚto W¥th ÚtÞtu”. >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 5 >> 101 >>

ð[™t{]‚ 6 : {íËhðt¤t™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ytËtu ðrŒ y{tË, su rŒðt¤e ‚u™u rŒðË „t{

©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e yt„¤ * ftrh. ð[. 6, ‚t. 5-11-1820, Ëtu{ðth. 1. {wÏÞ.

2. yt yÚto “ÐçÚ~ææ‡ææ²” yt „e‚t &÷tuf™t ht{t™ws¼t»Þ{tk r™Y…ý fÞto Au.

234

ftrh.6

Œe…{t¤t …qhe n‚e y™u ‚u Œe…{t¤t {æÞu {k[ ƒtkæÞtu n‚tu ™u ‚u {k[ W…h A…h…÷k„ rƒAtÔÞtu n‚tu ‚u W…h Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts rðhts{t™ n‚t y™u Ëtu™uhe ƒwxtŒth1 ht‚t rf™¾tƒ™tu2 Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u ™h™thtÞý Mðtr{™thtÞý ™t{u ykrf‚ yuðt ft¤t rf™¾t…™e z„÷e …nuhe n‚e y™u {tÚtt W…h Ëtu™uhe ‚th™t Vh‚t Auzt™e fËwkƒ÷3 …t½ ƒtkÄe n‚e y™u ytË{t™e hk„™tu VUxtu f{hu fËe™u4 ƒtkæÞtu n‚tu y™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™t nth Äthý fÞto n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae rŒðƒkŒh™t nrh¼õ‚5 ytÔÞt n‚t ‚uýu ©eS{nthts™e …qò fÞto™u yÚtuo «tÚto™t fhe. …Ae ©eS{nthtsu ‚u ®ËntË™ W…hÚte W‚he™u ‚u ¼õ‚s™ Ët{t sE™u ‚u™e …qò yk„efth fhe, …Ae ‚u™tk yt…u÷tk ðMºt ‚Útt …e¤wk Aºt ‚Útt …tŒwft ‚u™wk „úný fhe™u …tAt ‚u ®ËntË™ W…h rðhts{t™ Út‚t nðt. …Ae ©eS{nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “ytx÷tk ytx÷tk ð»to ÚtÞtk ‚u{tk y{thu yÚtuo fux÷tf nrh¼õ‚ ðMºt ‚Útt nòhtu Yr…Þt™t y÷kfth ÷tðu Au, …ý y{u ytðe he‚u ftuE Ët{t sE™u ÷u‚t ™Úte y™u ytðe he‚u ftuE™tk ðMºt½huýtk …nuhe™u htS ÚtÞt ™Úte, y™u yts ‚tu y{thu yu nrh¼õ‚ W…h yr‚þÞ htS…tu ÚtÞtu.” …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, “yuðt s yu «u{e nrh¼õ‚ Au. yuðt Ë{t{tk Œe™t™tÚt¼è ytðe™u ©eS{nthts™u …„u ÷t„e™u ƒuXt. …Ae ©eS{nthtsu ¼thu ¼thu ðMºt n‚tk ‚u Ëðuo Œe™t™tÚt ¼è™u ytÃÞtk. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! ¼„ðt™ …tu‚t™t ¼õ‚ W…h fÞu „wý fhe™u htS Út‚t nþu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼õ‚s™ ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, f…x, {t™, E»Þto y™u {íËh;6 yux÷tk ðt™tkyu hrn‚ ÚtE™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu ‚u™e W…h ¼„ðt™ htS ÚttÞ Au, ‚u{tk …ý {íËh Au ‚u Ëðo rðfth{tºt™tu ytÄth Au, {txu ©eÔÞtËSyu 1. ¼t‚ðt¤wk. 2. sheƒwèt™t ðýtx™wk huþ{e ðMºt. 3. fËwkƒt™t Vq÷ suðtu hk„, ÷t÷ hk„. 4. ¼ux ðt¤e™u. 5.ðrýf ¼õ‚ «u{ƒtE.

6. E»Þto þçŒ y™u {íËh þçŒ ½ýu MÚt¤u yuf s yÚto{tk ð…htÞ Au, ßÞtk ƒk™u þçŒtu …]ÚtfT ntuÞ íÞtk …tu‚t™u Ë{t™ yLÞ™tu Wíf»to ™ Ën™ fhe þftÞ’ ‚u E»Þto y™u …tu‚t™u Ë{t™ fu yË{t™ yLÞ™tu Wíf»to Ën™ ™ fhe þftÞ’ ‚u {íËh, yuðtu Ëns yÚto¼uŒ Ë{sðtu.

ftrh.6

235

©e{ŒT¼t„ð‚™u rð»tu r™{oíËh yuðt su Ëk‚; ‚u™u s ¼t„ð‚ Ä{o™t yrÄfthe fÌtt Au. {txu {íËh ‚u Ëðo rðfthÚte Íeýtu Au y™u {íËh x¤ðtu ‚u …ý ½ýtu fXý Au.” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “{íËh xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëk‚™u {t„uo [t÷u ™u su Ëk‚ ntuÞ ‚u™tu ‚tu {íËh x¤u y™u su™u Ëk‚™u {t„uo ™ [t÷ðwk ntuÞ ‚u™u {íËh ™ x¤u.” …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “{íËh W…ßÞt™tu þtu nu‚w Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf Mºte, Ä™, y™u Ëthwk Ëthwk ¼tus™, yu ºtý {íËh™t nu‚w Au, y™u su™u yu ºtý ðt™tk ™ ntuÞ ‚u™u {t™ Au. ‚u {íËh™tu nu‚w Au y™u su {íËhðt¤tu nþu ‚u™u ‚tu y{u yt ¼è™u ðMºt ŒeÄtk ‚u{tk …ý {íËh ytÔÞtu nþu, …ý {íËhðt¤t™u yuðtu rð[th ™ ytðu su, ‘ðMºt ÷tÔÞt n‚t ‚u™u ÄLÞ Au su, ytðtk ¼thu ðMºt {nthts™u …nuhtÔÞtk’y™u {nthts™u …ý ÄLÞ Au su, ‘‚h‚ ƒútñý™u ŒE ŒeÄtk’ yuðtu su rð[th, ‚u {íËhðt¤t ™t ÓŒÞ{tk ™ ytðu y™u ftuEf ÷u y™u ftuEf Œu ‚tu …ý {íËhðt¤tu ntuÞ ‚u Xt÷tuXt÷tu ð[{tk ƒ¤e {hu y™u y{thu ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {t™, {íËh, E»Þto yu Ëðuo™tu õÞthuÞ niÞt{tk ÷uþ …ý ytð‚tu ™Úte y™u þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ; yu su …k[rð»tÞ ‚u™tu ‚tu niÞt{tk yr‚þÞ y¼tð ð‚uo Au, …ý …k[rð»tÞ{tkÚte yufu™u rð»tu ÷uþ{tºt ¼tð Út‚tu ™Úte y™u sux÷wk ftkEf yL™ ðMºttrŒf™wk „úný fh‚tk nEþwk ‚u ‚tu ¼õ‚™e ¼Âõ‚™u Œu¾e™u fh‚t nEþwk, …ý …tu‚t™t Œun™t Ëw¾™u yÚtuo ™Úte fh‚t y™u y{thu su ¾tðwk, …eðwk, ytuZðwk, …nuhðwk Au ‚u Ëðuo Ëk‚ ™u ËíËk„e™u yÚtuo Au y™u òu yu{™u yÚtuo ™ sýtÞ ™u …tu‚t™u yÚtuo sýtÞ ‚tu y{u yu™tu ‚íft¤ íÞt„ fhe ŒEyu, y™u y{u yt Œun ht¾eyu Aeyu ‚u …ý ËíËk„e™u yÚtuo s ht¾eyu Aeyu …ý ƒeòu ftuE Œun htÏÞt™tu yÚto ™Úte. ‚u y{tht Mð¼tð™u ‚tu {q¤S ƒúñ[the ™u Ëtu{÷tu ¾t[h ytrŒf su nrhs™ Au ‚u fux÷tkf ð»toÚte y{thu …tËu ™u …tËu hnu Au ‚u òýu Au, su, ‘{nthts™u yuf «¼w™t ¼õ‚ rð™t ftuE Ëk½tÚtu nu‚ ËkƒkÄ ™Úte ™u {nthts ‚tu ytftþ Ëh¾t r™÷uo… Au’ yu{ r™hk‚h y{thu …tËu™t hnu™tht Au ‚u y{tht Mð¼tð™u òýu Au y™u y{u ‚tu su {™, f{o, ð[™u

236

ftrh.6-7

…h{uïh™t ¼õ‚ Au ‚u™t yÚtuo y{thtu Œun …ý ©ef]»ýt…oý fhe htÏÞtu Au. {txu y{thu ‚tu Ëðo «fthu su ftuE ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u Ëk½tÚtu ËkƒkÄ Au, ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ rð™t ‚tu y{thu [tiŒ÷tuf™e Ëk…Â¥t ‚u ‚]ý¾÷t suðe Au. ™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ nþu ™u ¼„ðt™ Ëk½tÚtu s ÿZ «er‚ nþu ‚u™u …ý h{ýeÞ su …k[rð»tÞ ‚u™u rð»tu ‚tu yt™kŒ W…su s ™rn y™u Œun™u htÏÞt ËtÁ ‚tu suðt ‚uðt su þçŒtrŒf rð»tÞ ‚uýu fhe™u „wshtý fhu, …ý h{ýeÞ rð»tÞ Útfe ‚tu ‚íft¤ WŒtË ÚtE òÞ y™u yuðt su ntuÞ ‚us ¼„ðt™™t …rh…qýo ¼õ‚ fnuðtÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 6 >> 102 >>

ð[™t{]‚ 7 : [xfe™t ðihtøÞ™wk - ytíÞkr‚f fÕÞtý™wk Index *Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË htrºt™u Ë{u „t{

©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e yt„¤ Œe…{t¤t …qhe n‚e y™u ‚u Œe…{t¤t {æÞu {k[ n‚tu ™u ‚u W…h …÷k„ rƒAtÔÞtu n‚tu ™u ‚u …÷k„ W…h ©eS{nthts rðhts{t™ n‚t, y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae „t{ ƒtu[tËýðt¤t ftþeŒtËu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! íÞt„e ntuÞ ‚u ‚tu r™ð]r¥t{t„o™u y™wËÞto Au, ‚u y¾kz ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t ht¾u Au, y™u su „]nMÚtt©{e Au ‚u ‚tu «ð]r¥t{t„o™u y™wËÞto Au {txu ‚u™u ‚tu ËkËth™e y™k‚ rðxkƒýt ð¤„e Au. {txu ‚u „]nMÚtt©{e fu{ Ë{su ‚tu y¾kz ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t hnu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “„]nMÚt™u ‚tu yu{ Ë{sðwk su, ‘su{ …qðuo [tuhtþe ÷t¾ ò‚™tk {thu {t ƒt… ‚Útt Mºte Atufhtk ÚtÞtk n‚tk ‚uðtk ™u ‚uuðtk s yt Œun™tk …ý Au ™u fux÷tf sL{™e {t, ƒtu™ ŒefheÞtu ‚u fux÷ef hÍ¤‚e nþu, ‚u™e su{ {thu {{‚t ™Úte ‚u{ yt Œun™t ËkƒkÄe ‚u™e …ý {thu {{‚t ™ ht¾ðe’. yuðe he‚u rð[th fhe™u Ëðo{tkÚte «er‚ ‚tuze™u ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ «er‚ fhu ™u ËtÄw™tu Ë{t„{ ht¾u ‚tu, „]nMÚt™u …ý íÞt„e™e …uXu * ftrh. ð[. 7, ‚t. 6-11-1820, {k„¤ðth.

ftrh.7

237

y¾kz ¼„ðt™{tk ð]r¥t hnu.” …Ae yuðe he‚u ©eS{nthts™e ðt‚ Ëtk¼¤e™u su „]nMÚt Ëðuo Ë¼t{tk ƒuXt n‚t ‚u{ýu ntÚt òuze™u …qAâwk su, “nu {nthts ! su „]nMÚt™u yuðe he‚u ™ ð‚toÞ ‚u™t þt nt÷ Útþu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ‚tu su ¼„ðt™ rð™t yLÞ …ŒtÚto{tkÚte ðtË™t{tºt™u xt¤e™u ¼„ðt™{tk y¾kz ð]r¥t ht¾u ‚u™e ðt‚ fne Au. y™u su yuðtu ƒ¤eÞtu ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu ËíËk„™e Ä{o{ÞtoŒt{tk hnuðwk y™u Ëk‚ ™u ¼„ðt™ ‚u™tu su …tu‚t™u ytþhtu Au ‚u™wk ƒ¤ ht¾ðwk su, ‘¼„ðt™ ‚tu yÄ{WØthý ™u …r‚‚…tð™ Au ‚u {™u Ëtûtt‚T {éÞt Au.” …Ae yuðtk ©eS{nthts™tk ð[™ Ëtk¼¤e™u Ëðuo nrhs™ yr‚þÞ htS ÚtÞt. …Ae ©eS{nthtsu Ëk‚™u «&™ …qAâtu su, “ðihtøÞ WŒÞ ÚtÞt™wk þwk fthý Au ?” …Ae su™u suðtu ¼tMÞtu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn …Ae Ëðuo {wr™ ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu™tu W¥th ‚{u fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðihtøÞ™wk fthý ‚tu yu Au su, ËŒT„úkÚt ™u Ëí…whw»t™tk ð[™; ‚u™u Ëtk¼¤e™u su™u [xfe ÷t„u y™u [xfe ÷t„u1 ‚u …tAe {xu s ™rn, yuðe su [xfe ‚u s ðihtøÞ™tu nu‚w Au. ƒeòu ðihtøÞ™tu nu‚w ™Úte y™u su™u [xfe ÷t„‚e ntuÞ ™u ‚u ‚t{Ëe ntuÞ ‚Útt htsËe ntuÞ ‚Útt ËtÂ¥ðfe ntuÞ; ‚u Ëðuo™u ðihtøÞ W…su. y™u su™u [xfe ÷t„‚e ™ ntuÞ ‚u™u ðihtøÞ ™ W…su y™u su™u [xfe ÷t„e™u Úttuzt rŒðË fuzu x¤e s‚e ntuÞ ‚u™u ‚tu yu [xfe™tu ðihtøÞ yr‚þÞ ¾wðth 2 fhu, fu{ su ßÞthu [xfe ÷t„u íÞthu ½h {qfe™u s‚tu hnu. …Ae ¼u¾ ÷eÄt fuzu su [xfe ÷t„e ntuÞ ‚u W‚he òÞ y™u …Aðtzu ½h ‚tu Äq¤Ätýe ÚtE „Þwk ntuÞ, …Ae su{ “Ätuƒe™tu fq‚htu ðtx™tu ™rn ™u ½tx™tu ™rn, ‚u{ ‚u …wY»t W¼Þ¼úü3 ÚttÞ Au y™u su ÿZ ðihtøÞðt¤t ntuÞ Au ‚u …h{…Œ™u …t{u Au.” …Ae ©eS{nthts yr‚ «ËL™ Útft ƒeòu «&™ …h{nkË «íÞu …qA‚t nðt su, “ytíÞkr‚f fÕÞtý ‚u fu™u fneyu ? y™u ytíÞkr‚f fÕÞtý™u 1. ‚eðú ‚{L™t-RåAt. 2. …tÞ{t÷.

3. ƒL™u ƒtswÚte h¾ze …zu÷.

238

ftrh.7-8

…t{e™u su rËØŒþt™u …tBÞtu ntuÞ ‚u …whw»t™e Ëðuo r¢Þt™u rð»tu fuðe Œþt ð‚o‚e ntuÞ ?” …Ae su™u suðtu ¼tMÞtu ‚uðtu Ëðuo {wr™yu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae Ëðuo {wr™ ntÚt òuze™u ©eS{nthts «íÞu ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu™tu W¥th ‚{u fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu ƒúñtkz™tu «÷Þ ÚttÞ Au íÞthu «f]r‚™tk ftÞo su [tuðeþ ‚¥ð, ‚u Ëðuo «f]r‚™u rð»tu ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u ‚u «f]r‚ …wÁ»t …ý yûthƒúñ™t ‚us{tk yá~Þ ÚtR òÞ Au y™u …Ae yuf÷wk ËÂå[Œt™kŒ (r[ŒT½™) su ‚us ‚u hnu Au y™u ‚u ‚us™u rð»tu rŒÔÞ{qŠ‚ yuðt su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ðtËwŒuð, ‚u y¾kz rðhts{t™ hnu Au. y™u ‚u s …tu‚u rŒÔÞ{qŠ‚ Útft Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þtf]r‚yu fhe™u …]Úðe™u rð»tu Ëðo s™™u ™Þ™„tu[h1 Útft rð[hu Au. íÞthu su s„‚{tk yýË{sw {q¾o Sð Au ‚u, ‚u ¼„ðt™™u {trÞf „wýu Þwõ‚ fnu Au …ý yu {trÞf „wýu Þwõ‚ ™Úte; yu ‚tu ËŒt „wýt‚e‚ rŒÔÞ{qŠ‚ s Au. y™u ‚u™wk ‚u su ¼„ðt™™wk Ëtfth rŒÔÞMðY… ‚u™u su ðuŒtk‚þtMºt Au ‚u r™„woý, yAuã, y¼uã, Ëðoºt ÔÞt…f yuðe he‚u fhe™u «r‚…tŒ™ fhu Au, ‚u Sð™e ƒwrØ{tkÚte {trÞf ¼tð xt¤ðt™u yÚtuo r™„woý…ýu fhe™u «r‚…tŒ™ fhu Au. y™u yu ¼„ðt™ ‚tu Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ; yu Ëðuo ft¤™u rð»tu yuf Á…u fhe™u s rðhts{t™ Au; …ý {trÞf …ŒtÚto™e …uXu rðfth™u …t{‚t ™Úte. ËŒt rŒÔÞY…u fhe™u rðhts{t™ hnu Au, yuðe he‚u «íÞût …whw»ttu¥t{™u rð»tu su ÿZr™ct ‚u™u ytíÞkr‚f fÕÞtý fneyu. y™u yuðe r™ct™u …t{e™u su rËØŒþt™u …tBÞtu ntuÞ ‚u™e ytðe Œþt ntuÞ su, ‘®…z ƒúñtkz™tu ‚Útt «f]r‚ …whw»t™tu «÷Þ ÚtÞt …Ae yûthÄt{™u rð»tu su ¼„ðt™™e {qŠ‚ y¾kz rðhts{t™ hnu Au ‚u {qŠ‚™u MÚttðh-sk„{ Ëðuo ytfth™u rð»tu ßÞtk ßÞtk ÿrü òÞ íÞtk íÞtk Ëtûttífth Œu¾u y™u yu {qŠ‚ rð™t ƒeswk yýw{tºt …ý ¼tËu ™rn’ yu rËØ Œþt™wk ÷ûtý Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 7 >> 103 >>

ð[™t{]‚ 8 : Ë„wý-r™„wý o MðY…™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ËwrŒ 4 [‚wÚteo™u rŒðË ©eS{nthts „t{ * ftrh. ð[. 8, ‚t. 9-11-1820, þw¢ðth.

1. ÿÂü Ë{ût-«íÞût.

ftrh.8

239

©e ftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ðuŒ, þtMºt, …whtý y™u Er‚ntË™u rð»tu ¼„ðt™™wk Ë„wý MðY… r™Á…ý fÞwO Au y™u r™„woý MðY… …ý r™Á…ý fÞwO Au. ‚u1 ¼„ðt™ su ©e…whw»ttu¥t{, ‚u™wk r™„woý MðY… fuðe he‚u Ë{sðwk? y™u Ë„wý MðY… ‚u fuðe he‚u Ë{sðwk ? y™u ‚u ¼„ðt™™wk r™„woý MðY… Ë{sðu fhe™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u fux÷tu Ë{tË Au? y™u ‚u ¼„ðt™™wk Ë„wý MðY… Ë{sðu fhe™u fux÷tu Ë{tË Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™wk r™„woý MðY… Au ‚u ‚tu Ëqû{ Útfe …ý yr‚ Ëqû{ Au y™u …]Úðe ytrŒf su Ëðuo ‚¥ð ‚u™wk ytí{t2 Au y™u ‚u Útfe …h su «Ät™ …wY»t, ‚u™wk ytí{t Au y™u ‚u «Ät™ …wY»t Útfe …h su þwØ …wY»t ™u «f]r‚ ‚u™wk ytí{t Au y™u ‚uÚte …h su yûth, ‚u™wk …ý ytí{t Au. y™u yu Ëðuo ¼„ðt™™wk þheh Au y™u su{ ŒunÚtfe Sð Au ‚u Ëqû{ Au ™u þwæÄ Au ™u ½ýtu «ftþ{t™ Au ‚u{ yu Ëðuo Útfe ¼„ðt™ yr‚þÞ Ëqû{ Au y™u yr‚þÞ þwØ Au y™u yr‚þÞ r™÷uo… Au y™u yr‚ «ftþu Þwõ‚ Au, y™u su{ ytftþ Au ‚u …]Úðe ytrŒf [th ¼q‚{tk ÔÞt…f Au ™u …]Úðe ytrŒf [th ¼q‚ Útfe yËk„e Au y™u yu [th ¼q‚™e W…trÄ ‚u ytftþ™u yz‚e ™Úte, ytftþ ‚tu yr‚þÞ r™÷uo… Útftu yu [th ¼q‚™u rð»tu hÌttu Au; ‚u{ …whw»ttu¥t{¼„ðt™ Ëðo™t ytí{tÁ…u fhe™u Ëðo™u rð»tu hÌtt Au; ‚tu …ý yr‚þÞ r™Šðfth Au ™u yËk„e Au ™u …tu‚u …tu‚t™t Mð¼tðu Þwõ‚ Au y™u ‚u Ëh¾tu Útðt™u ftuE Ë{Úto ™Úte Út‚tu. su{ ytftþ [th ¼q‚{tk hÌttu Au …ý [th ¼q‚ ytftþ suðtk r™÷uo… ‚Útt yËk„e Útðt™u Ë{Úto ™Úte Út‚tk, ‚u{s …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ Ëðo™t ytí{t Au ‚tu …ý yûth …ÞO‚ ftuE…ý …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ suðt Ë{Úto Útðt™u Ë{Úto ™Úte Út‚tk. yuðe he‚u su yr‚þÞ Ëqû{…ýwk y™u yr‚þÞ r™÷uo……ýwk y™u yr‚þÞ þwØ…ýwk y™u yr‚þÞ yËk„e…ýwk y™u yr‚þÞ «ftþu Þwõ‚…ýwk y™u yr‚þÞ yiïÞoÞwõ‚…ýwk; 1. ¥‡ææïÚ‡æè²æÝì }æã„æï }æãè²æÝì yt ©wr‚{tk fÌtwk Au. 2. Äthf, r™ÞL‚t y™u þu»te.

240

ftrh.8

‚u yu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu r™„woý…ýwk Au y™u su{ r„h™th …ðo‚ Au ‚u™u ÷tuft÷tuf …ðo‚™e …tËu {qfeyu íÞthu ‚u yr‚þÞ ™t™tu ¼tËu, …ý r„h™th …ðo‚ ftkE ™t™tu ÚtÞtu ™Úte, yu ‚tu ÷tuft÷tuf™e yr‚þÞ {tuxtE yt„¤ ™t™tu sýtÞ Au, ‚u{ …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™e {tuxtE yt„¤ yü ytðhýu Þwõ‚ su y™k‚ftuxe ƒúñtkz ‚u yýw™e …uXu yr‚ Ëqû{ ¼tËu Au, …ý ‚u ƒúñtkz ftkE ™t™tk ÚtE „Þtk ™Úte. yu ‚tu ¼„ðt™™e {tux… yt„¤ ™t™tk sýtÞ Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu su yr‚þÞ {tuxtE ‚u ¼„ðt™™wk Ë„wý…ýwk Au. íÞthu ftuR™u yu{ ytþkft ÚttÞ su, ¼„ðt™ r™„woýY…u ‚tu yr‚ Ëqû{ fh‚tk …ý Ëqû{ Au y™u Ë„wýY…u ‚tu yr‚ MÚtq¤ fh‚tk …ý MÚtq¤ Au íÞthu yu ƒuÞ Y…™wk Äh™tÁk su ¼„ðt™™wk {q¤ MðY… ‚u fuðwk Au ?” ‚tu ‚u™tu W¥th yu Au su, “«fx «{tý {™w»Þtfthu Œu¾tÞ Au yu s ¼„ðt™™wk ËŒtÞ {q¤ MðY… Au, y™u r™„woý…ýwk ™u Ë„wý…ýwk; yu ‚tu yu {qŠ‚™wk ftuEf y÷tirff yiïÞo Au. su{ ©ef]»ý ¼„ðt™ ƒútñý™t …wºt™u ÷uðt Ëthwk yswo™ Ërn‚ hÚtu ƒuËe™u [tÕÞt ‚u ÷tuft÷tuf …ðo‚™u WÕ÷k½e™u {tÞt™wk ‚{ ytÔÞwk ‚u™u ËwŒþo™ [¢u fhe™u ft…e™u ‚uÚte …h su ƒúñßÞtur‚ ‚u™u rð»tu hÌtt su ¼q{t…wY»t; ‚u™e …tËuÚte ƒútñý™t …wºt™u ÷E ytÔÞt; íÞthu ‚u hÚt ™u ½tuuzt ‚u {trÞf n‚tk ™u MÚtq¤¼tðu Þwõ‚ n‚tk …ý ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™™u Þtu„u fhe™u yr‚Ëqû{ y™u [i‚LÞY…u ÚtE™u ¼„ðt™™t r™„woý ƒúñÄt{™u …tBÞt. yuðe he‚u su MÚtq¤ …ŒtÚto™u Ëqû{…ýt™u …{tze Œuðwk yu ©ef]»ý ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu r™„woý…ýwk Au. y™u yu s ©ef]»ý¼„ðt™ ‚uýu …tu‚t™e {t‚t su ÞþtuŒtS ‚u™u …tu‚t™t {w¾™u rð»tu yütðhýu Þwõ‚ Ë{„ú ƒúñtkz Œu¾tzâwk y™u ð¤e yswo™™u …tu‚t™e {qŠ‚™u rð»tu rðïY… Œu¾tzâwk y™u yswo™ rð™t su ƒeò n‚t ‚u ‚tu Ëtztºtý ntÚt™e ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Œu¾‚t n‚t y™u ßÞthu ¼„ðt™u ðt{™tð‚th ÄÞtuo íÞthu «Út{ ‚tu ðt{™Y…u Œþo™ ytÃÞwk y™u ºtý …„÷tk Äh‚e ƒr¤ …tËu ©ef]»ýt…oý fhtÔÞt …Ae yuðwk …tu‚t™t MðY…™u ðÄtÞwO, su Ët‚ …t‚t¤™wk ‚tu yuf …„÷wk fÞwO y™u ytfþ{tk ‚tu …tu‚t™wk þheh ƒÄuÞ {tE hÌtwk y™u ƒeswk …„÷wk ô[wk {uÕÞwk ‚uýu Ët‚ Mð„o™u ðUÄe™u ykzfxtn1 Vtuzâwk yuðwk su ¼„ðt™™wk {tuxwk MðY… ÚtÞwk ‚u™u ƒr¤ htòyu ŒeXwk y™u ƒ¤e rð™t su ƒeò n‚t ‚uýu ‚tu suðwk 1. ƒúñtkz™wk …z.

ftrh.8-9

241

ðt{™ MðY… ¼„ðt™u Äthý fÞwO n‚wk ‚uðwk ™u ‚uðwk ŒeXwk. yuðe he‚u su ¼„ðt™™u rð»tu yr‚þÞ {tuxtE Útfe su {tuxtE Œu¾tÞ, yu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu Ë„wý…ýwk òýðwk. su{ ytftþ Au ‚u þe‚ft¤u ‚Útt W»ýft¤u ðtŒ¤tkyu hrn‚ ntuÞ y™u ßÞthu ð»ttoÉ‚w ytðu íÞthu yËkÏÞ ðtŒ¤tk™e ½xtyu fhe™u ¼htE òÞ Au, ‚u ft¤u fhe™u ytftþ{tk ðtŒ¤tk W…su Au ™u …tAtk ÷e™ ÚtE òÞ Au, ‚u{ ¼„ðt™ …tu‚t™e EåAtyu fhe™u …tu‚t{tkÚte r™„woý y™u Ë„wýY… su yiïÞo ‚u™u «fx fhe™u …tAwk …tu‚t™u rð»tu ÷e™ fhu Au. y™u yuðt su ¼„ðt™ ‚u {™w»Þ suðt sýt‚t ntuÞ …ý ‚u™t {rn{t™tu …th ftuE …t{‚tu ™Úte y™u su ¼õ‚ yuðe he‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk r™„woý…ýwk ™u Ë„wý…ýwk Ë{su ‚u ¼õ‚™u ft¤, f{o y™u {tÞt; ‚u ƒkÄ™ fhðt™u Ë{Úto Út‚tk ™Úte y™u ‚u™u ytXu …ntuh yk‚h{tk ytïÞo hÌtt fhu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 8 >> 104 >>

ð[™t{]‚ 9 : …tzt¾th™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ËwrŒ 5 …tk[{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒt ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu r™íÞt™kŒ Mðt{e ‚Útt ƒúñt™kŒ Mðt{e «íÞu «&™ …qAâtu su, “su™u yuðe {r÷™ heË ntuÞ su su™e W…h ytkxe …zu ‚u Ëk„tÚtu ytkxe {qfu s ™rn, …tzt™e …uXu heË htÏÞt s fhu, yuðtu su ntuÞ ‚u™u ‚u ËtÄw fneyu fu ™ fneyu ?” …Ae yu ƒu ƒtuÕÞt su, “su yuðtu ntuÞ ‚u™u ‚u ËtÄw ™ fnuðtÞ.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su,“nu {nthts ! su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u™u ftuEf ¼„ðŒeÞ™tu niÞt{tk yð„wý ytð‚tu ntuÞ y™u ‚uýu fhe™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h heË [z‚e ntuÞ ‚tu ‚u yð„wý xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™t niÞt{tk ¼„ðt™™e * ftrh. ð[. 9, ‚t. 10-11-1820, þr™ðth.

242

ftrh.9-10

¼Âõ‚ ntuÞ ™u ¼„ðt™™tu {rn{t òý‚tu ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ytðu ™rn y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h heË™e ytkxe ƒkÄtÞ s ™rn, su{ WØðS òu ¼„ðt™™t {rn{t™u Ë{s‚t n‚t ‚tu yu{ ðh {tøÞtu su, ‘yt „tu…eytu™t [hýhs™t yrÄfthe yuðtk su ð]kŒtð™™u rð»tu ÷‚t ‚Útt ‚]ý ‚Útt „wåA; ‚u™u rð»tu nwk …ý ftuEf ÚttkW, y™u ©ef]»ý ¼„ðt™u ð]kŒtð™™u rð»tu ð]ût™u ‚Útt …ûte™u ‚Útt {]„÷tk™u ƒ¤ŒuðS yt„¤ yr‚ {tuxtk ¼tøÞðt¤tk fÌttk Au. y™u ƒúñtyu …ý ©ef]»ý ¼„ðt™ …tËu yu{ ðh {tøÞtu Au su, ‘nu «¼tu ! yt sL{™u rð»tu yÚtðt …þw…ûte™t sL{™u rð»tu nwk su ‚u ‚{tht ŒtË™u rð»tu hne™u ‚{thtk [hýth®ðŒ™u Ëuðwk yuðwk {tÁk {tuxwk ¼tøÞ Úttytu.’ {txu yuðtu ßÞthu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {rn{t Ë{su íÞthu ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h ftuE rŒðË yð„wý™e „tkX ™ ƒkÄtÞ y™u …tu‚t™t Eü su «íÞût ¼„ðt™ ‚u™tu su ¼õ‚; ‚u™u rð»tu su ftkEf yÕ… Œtu»t ntuÞ ‚u {rn{t™t Ë{s™tht™e ÿrü{tk ytðu s ™rn y™u su ¼„ðt™™t {rn{t™u òý‚tu ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™t ËkƒkÄ™u …tBÞtk yuðtk su …þw …ûte ‚Útt ð]ût-ðu÷e ytrŒf ‚u™u …ý Œuð‚wÕÞ òýu, ‚tu su {™w»Þ ntuÞ ™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚t ntuÞ ‚Útt ð‚o{t™ …t¤‚t ntuÞ ‚Útt ¼„ðt™™wk ™t{M{hý fh‚t ntuÞ ™u ‚u™u Œuð‚wÕÞ òýu ™u yð„wý ™ ÷u ‚u{tk þwk fnuðwk ? {txu ¼„ðt™™tu {rn{t Ë{su ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ðih ™ ƒkÄtÞ y™u su {tntíBÞ ™ Ë{su ‚u™u, ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ðih ƒkÄtÞ ¾Ák, {txu su ¼„ðt™™wk ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk {tntíBÞ ™ òý‚tu ntuÞ ™u ‚u ËíËk„e Au ‚tu …ý ‚u™u yÄtuo rð{w¾ òýðtu y™u ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu su {rn{t Ë{su ‚u™u s …whtu ËíËk„e òýðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 9 >> 105 >>

ð[™t{]‚ 10 : ™tze òuÞt™wk - ‚…™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ËwrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e

©eËnò™kŒS {nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™u rð»tu rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ * ftrh. ð[. 10, ‚t. 15-11-1820, „wYðth.

ftrh.10

243

Œþ ƒth {tuxuht ËtÄw ƒuXt n‚t ‚Útt …tk[ Atu nrh¼õ‚ ƒuXt n‚t y™u ©eS{nthts™t þheh{tk ftkEf ‚tð suðwk sýt‚wk n‚wk y™u yt„¤ Ë„ze {u÷e™u ‚t…‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u fÌtwk su,“y{the ™tze swðtu. þheh{tk ftkEf fËh sýtÞ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ™tze òuE™u fÌtwk su, ‘‘nu {nthts ! fËh ‚tu ƒnw Au y™u ð¤e yu{ fÌtwk su, nu {nthts ! n{ýtk ËíËk„e™u fXý ft¤ ð‚uo Au, fu{ su, nu {nthts ! ‚{tu ‚tu Ëðuo ËíËk„e™t Sð™«tý Atu ‚u {nthts™u þhehu fËh suðwk Au, yus Ëðuo ËíËk„e™u fXý ft¤ Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™u «ËL™ fhðt™u yÚtuo ™thŒSyu fux÷tf Þw„…ÞO‚ xtZ‚zft™u ‚Útt ¼w¾‚hË™u Ën™ fhe™u {nt‚… fÞwO y™u ‚u ‚…u fhe™u ¼„ðt™™u htS fÞtO. yuðe he‚u su rððufe ntuÞ ‚u ‚tu òýe™u …tu‚t™tk Œun, ErLÿÞtu™u Œ{e™u ‚… fhu Au, {txu su rððufe ËtÄw ntuÞ ‚u™u ‚tu òýe™u ŒunErLÿÞtu™u fü ÚttÞ yu{ ðíÞwO òuEyu, ‚tu Eïh EåAtyu su ftkE fü ytðu ‚u™u þeŒ xt¤ðt™u EåAu ? y™u ð¤e íÞt„e ËtÄw™u ‚tu …tu‚t™t {™{tk yu{ ÿZ Ár[ ht¾e òuEyu su, ‘{thu ‚tu Œuð÷tuf, ƒúñ÷tuf y™u ðifwkXtrŒf ÷tuf™t su …k[rð»tÞ ËkƒÄe ¼tu„Ëw¾ ‚u ™Úte òuE‚tk y™u {thu ‚tu n{ýtk Œun A‚u ‚Útt Œun™tu íÞt„ fhe™u ƒŒrhft©{ ‚Útt ïu‚îe…{tk sE™u ™u ‚… fhe™u ¼„ðt™™u htS fhðt Au. ‚u yuf sL{ ‚Útt ƒu sL{ ‚Útt ËnËú sL{ ËwÄe …ý ‚… fhe™u s ¼„ðt™™u htS fhðt Au.’ y™u Sð™wk fÕÞtý‚tu ytx÷e s ðt‚{tk Au su, ‘«fx «{tý yuðt su ©e f]»ý™thtÞý ‚u™wk s fÞwO Ëðuo ÚttÞ Au, …ý ft¤, f{o ™u {tÞtrŒf ftuE™wk fÞwO ftkE Út‚wk ™Úte.’ yuðe he‚u ¼„ðt™™u rð»tu s yuf f‚to…ýwk Ë{sðwk yu s fÕÞtý™wk …h{ fthý Au y™u su ‚… fhðwk ‚u ‚tu ¼„ðt™™e «ËL™‚t™wk fthý Au. y™u ‚u ‚…™u rð»tu …ý suðtu htrÄftS ‚Útt ÷û{eS; ¼„ðt™™u rð»tu «u{÷ûtýt ¼Âõ‚yu fhe™u ¼tð ht¾u Au ‚uðtu ¼tð ht¾ðtu y™u òu ‚… ™ fhu ™u ¼„ðt™™u s Ëðof‚to òýu ‚tu …ý sL{ {hý™t Œw:¾Úte ‚tu Sð ‚he òÞ …ý ‚… fÞto rð™t ‚u Sð W…h ¼„ðt™™tu htS…tu ÚttÞ ™rn, y™u su Sð ¼„ðt™™u Ëðof‚to-n‚to ™Úte òý‚tu ‚tu ‚uÚte ƒeòu ftuE …t…e ™Úte, y™u „ti-níÞt, ƒúñníÞt, „wÁMºte™tu Ëk„ ‚Útt ƒúñðu¥tt ËŒT„wÁ™tu ÿtun; ‚u Útfe …ý yu™u ðÄw …t…e òýðtu, ftk su ¼„ðt™ rð™t ƒeò su ft¤, f{torŒf ‚u™u yu f‚to òýu Au, {txu yuðtu su ™tÂM‚f [kzt¤ ntuÞ ‚u™e

244

ftrh.10

‚tu AtÞt{tk …ý W¼wk hnuðwk ™rn ™u ¼qÕÞ{tk …ý ‚u™tk {w¾™wk ð[™ Ëtk¼¤ðwk ™rn y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u ƒúñt, rþð, þwfS, ™thŒ ‚u suðt …ý ÚttÞ y™u «f]r‚…whw»t suðt …ý ÚttÞ y™u ƒúñ ‚Útt yûth suðt …ý ÚttÞ ‚tu …ý ©e…whw»ttu¥t{ ™thtÞý suðtu Útðt™u ‚tu ftuE Ë{Úto ™Úte, {txu su™tu Ëk„ fÞto Útfe ‚Útt su þtMºt Ëtk¼¤ðt Útfe ¼„ðt™™e W…tË™t™wk ¾kz™ ÚtE™u Mðt{e Ëuðf¼tð x¤e s‚tu ntuÞ, ‚tu ‚u Ëk„™tu ‚Útt ‚u þtMºt™tu ï…[™e …uXu ‚íft¤ íÞt„ fhðtu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! su ¼õ‚ ËwkŒh ðMºt ‚Útt y÷kfth ‚Útt ™t™t «fth™tk ¼tus™trŒf ðM‚w, ‚uýu fhe™u ¼„ðt™™e Ëuðt fhu Au ‚u …ý ¼„ðt™™u htS fhðt™u EåAu Au y™u ‚{u ‚tu ‚…u fhe™u s ¼„ðt™ htS ÚttÞ yu{ fntu Atu, ‚u ‚… rð™t yuðe Ëuðtyu fhe™u htS fhu ‚u{tk þtu ƒtÄ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su Ëthtk Ëthtk …ŒtÚtuo fhe™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu Au ‚u òu r™»ft{¼tðu fhe™u fuð¤ ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo s fh‚tu ntuÞ ‚tu ‚tu Xef Au, …ý òu …tu‚u …ý ¼„ðt™™e «ËtŒe òýe™u ‚u …ŒtÚto™u rð»tu ÷tu¼tE™u ™u ¼„ðt™™u …zât {u÷e™u ‚u …ŒtÚto™u rð»tu «er‚ fhu ‚tu ‚u …ŒtÚto™u ¼tu„ð‚tu Útftu rð»tÞe ÚtE™u ¼úü ÚtE òÞ Au, yu ƒtÄ Au {txu su íÞt„e ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™u Ëðof‚to òýe™u ‚…u fhe™u s ¼„ðt™™u htS fhðt y™u htrÄftS ‚Útt ÷û{eS ‚u™e …uXu ¼„ðt™™u «u{÷ûtýt ¼Âõ‚yu fhe™u ¼sðt, yu y{thtu rËØtk‚ Au.” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk1 su, “nu {nthts ! y{tÁk yt ÷tuf™u rð»tu ‚Útt …h÷tuf™u rð»tu Ëthwk ÚttÞ ‚u fntu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt2 su y{thtu rËØtk‚ Au ‚u s yt ÷tuf ™u …h÷tuf™u rð»tu …h{Ëw¾™tu nu‚w Au.” …Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! íÞt„™tu ™u ‚… fhðt™tu {™{tk Eþf3 ‚tu ntuÞ y™u íÞt„ fu ‚… fh‚tk ð[{tk ftuEf rðÎ™ ytðe …zu ‚tu ‚u™wk fu{ fhðwk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u su ðt‚™tu Eþf ntuÞ ™u ‚u ð[{tk nòhtu yk‚htÞ ytðu ‚tu …ý ‚u yk‚htÞ™tu 1. Þãr… ytíÞÂL‚f fÕÞtý™t nu‚wY… …tu‚t™tu rËØtL‚ fÌttu Au ‚Úttr… fÕÞtý {txu ‚uÚte …ý ftuEf Ëw¾uÚte ÚttÞ ‚uðtu W…tÞ fnuþu yuðt yr¼«tÞÚte …qAu Au.

2. …qðtuoõ‚. 3. ‚{L™t-Wífx RåAt.

ftrh.10-11

245

htuõÞtu htuftÞ ™rn, íÞthu ‚u™tu Ët[tu Eþf òýðtu. swðtu™u-y{u yufðeþ ð»to ÚtÞtk ©eht{t™kŒ Mðt{e …tËu ytÔÞt Aeyu, ‚u{tk y™k‚ ¼t‚™tk ðMºt ‚Útt y÷kfth ‚Útt ¾t™…t™trŒf ‚uýu fhe™u Ëuðt™t fh™tht y™k‚ ¼õ‚ {éÞt Au …ý y{tÁk {™ ftuE …ŒtÚto{tk ÷tu¼týwk ™Úte, þt {txu su y{thu íÞt„™tu s Eþf Au, y™u yt ËkËth™u rð»tu fux÷ef htkztu Au ‚u Äýe {he „Þtu ntuÞ, ‚tu ‚u™u ðtkËu At‚e fwxefwxe™u htuÞt s fhu Au y™u fux÷ef ƒtEytu Au ‚u …tu‚t™t …hÛÞt Äýe™tu …ý íÞt„ fhe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhu Au y™u fux÷tf {q¾o …wY»t ntuÞ Au ‚u …tu‚t™e Mºte {he „E ntuÞ ‚tu ‚u™u ðtkËu htuÞt fhu Au y™u ƒeS Mºte™u ðtM‚u ntÞntuÞ fh‚t Vhu Au y™u fux÷tf ðihtøÞðt™ …wY»t ntuÞ ‚u ½h{tk …hýu÷e Mºte ntuÞ, ‚u™tu íÞt„ fhe™u …h{uïh™wk ¼s™ fhu Au. yuðe he‚u Ëti Ëti™t Eþf swŒe swŒe ò‚™t Au, y™u y{thtu ‚tu yus Eþf Au ™u yus rËØtk‚ Au su, ‘‚…u fhe™u ¼„ðt™™u htS fhðt ™u ¼„ðt™™u Ëðuo™t f‚ton‚toòýe™u y™u Mðt{e-Ëuðf™u ¼tðu fhe™u ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe y™u ftuE he‚u ‚u ¼„ðt™™e W…tË™t ¾kz™ Útðt Œuðe ™rn’ {txu ‚{tu …ý Ëðuo yt y{thtk ð[™™u …h{ rËØtk‚ fhe {t™ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 10 >> 106 >>

ð[™t{]‚ 11 : «u{™t ÷ûtý™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ËwŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e Aªx 1 ™e z„÷e …nuhe n‚e y™u {M‚f W…h Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …e¤tk ™u ht‚tk su „w÷ŒtðŒe™tk …w»…, ‚u™t nth …nuÞto n‚t y™u …t½{tk …e¤tk …w»…™t ‚tuht ÷xf‚t n‚t y™u …tu‚t™e yt„¤ ƒu ftuhu ƒu ðt¤kŒ {þt÷ ÷E™u W¼t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™u ËÂå[Œt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™u * ftrh. ð[. 11, ‚t. 16-11-1820, þw¢ðth

1. ¼t‚ ¼t‚™wk, hk„ƒuhk„e At…u÷wk f…zwk

246

ftrh.11

rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u …tu‚t™t r«Þ‚{ su ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u …tu‚t™t r«Þ‚{™e {hS™u ÷tu…u ™rn yu «er‚™wk ÷ûtý Au. òu „tu…eytu™u ©ef]»ý ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ n‚e ‚tu ßÞthu ©ef]»ý ¼„ðt™ {Útwhtk sðt ‚iÞth ÚtÞt íÞthu „tu…eytu Ëðuo {¤e™u yu{ rð[th fÞtuo su, ‘yt…ýu fwxwkƒ™e ‚Útt ÷tuf™e ÷ts™tu íÞt„ fhe™u ¼„ðt™™u òuhtEyu ht¾eþwk’ …Ae [t÷ðt Ë{u ©ef]»ý ¼„ðt™™tk ™uºt Ët{wk òuÞwk íÞthu ¼„ðt™™e hÌtt™e {hS Œu¾e ™rn íÞthu Ëðuo zhe™u Auxu hneÞtu y™u yk‚h{tk yu{ ƒe™eÞtu su, ‘òu yt…ýu ¼„ðt™™t „{‚t{tk ™rn hneyu ‚tu ¼„ðt™™u yt…ýt W…hÚte nu‚ W‚he sþu.’ yu{ rð[the™u ftkE fne þfeÞtu ™rn, …Ae ¼„ðt™ {Útwhtk …ÄtÞto íÞthu …ý ºtý „tW W…h ¼„ðt™ n‚t ‚tu …ý „tu…eytu ftuE rŒðË {hS ÷tu…e™u Œþo™u „E ™rn y™u „tu…eytuyu yu{ òÛÞwk su, ‘¼„ðt™™e {hS rð™t òu yt…ýu {Útwhtk sEþwk ‚tu ¼„ðt™™u yt…ýt W…h nu‚ Au ‚u x¤e sþu’ {txu nu‚™wk yus Y… Au su, ‘su™u su ËtÚtu nu‚ ntuÞ ‚u ‚u™e {hS «{týu hnu y™u òu …tu‚t™t r«Þ‚{™u …tËu hÌtu htS òýu ‚tu …tËu hnu y™u òu …tu‚t™t r«Þ‚{™u Auxu hÌtu htS òýu ‚tu Auxu hnu; …ý ftuE he‚u …tu‚t™t r«Þ‚{™e yt¿tt™u ÷tu…u ™rn yu «u{™wk ÷ûtý Au. òu „tu…eytu™u ¼„ðt™™u rð»tu Ët[tu «u{ n‚tu ‚tu yt¿tt rð™t ¼„ðt™™u Œþo™u „E ™rn y™u ßÞthu ¼„ðt™u fwÁûtuºt{tk ‚uze íÞthu ¼„ðt™™wk Œþo™ fÞwo …ý ftuE he‚u ¼„ðt™™tk ð[™™tu ¼k„ fÞtuo ™rn, {txu su™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™e yt¿tt ftuE ft¤u ÷tu…u ™rn. su{ ¼„ðt™™wk „{‚wk ntuÞ ‚u{ s hnu yu «er‚™wk ÷ûtý Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,“ÕÞtu yuf y{u «&™ …qAeyu.” …Ae {wr™yu fÌtwk su, “nu {nthts ! …qAtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™tk ËkƒkÄ rð™t™t su yLÞ ËkƒkÄe …k[rð»tÞ ‚u™u ‚wåA fhe ™t¾u Au y™u …k[ «fthu yuf ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ ht¾u Au, yuðtu su ¼õ‚ ‚u™u ¼„ðt™ yu{ yt¿tt fhu su, ‘‚{u y{Útfe Auxu hntu’ íÞthu ‚u òu ¼„ðt™™tk Œþo™™tu ÷tu¼ ht¾u ‚tu yu™u yt¿tt™tu ¼k„ ÚttÞ y™u òu yt¿tt ™ …t¤u ‚tu ¼„ðt™™u yu ¼õ‚ W…h nu‚ ™ hnu. {txu yu ¼õ‚u su{ {trÞf þçŒtrŒf …k[rð»tÞ™tu íÞt„ fÞtuo Au ‚u{

ftrh.11-12

247

s ¼„ðt™ ËkƒkÄe su þçŒ, M…þo, Á…, hË y™u „kÄ; yu …k[rð»tÞ Au ‚u™tu …ý íÞt„ fhu fu ™ fhu ?” yu «&™ Au. …Ae Ëðuo {wr™ {¤e™u su™u suðe ƒwØe n‚e ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý yu «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts™u fÌtwk su, “nu {nthts! yu™tu W¥th ‚{u fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ «er‚ Au y™u ¼„ðt™™u y¾kz ËkƒkÄu hrn‚ su {trÞf …k[rð»tÞ ‚u™u ‚wåA fhe ™tkÏÞt Au y™u þçŒtrŒf …k[rð»tÞu fhe™u ¼„ðt™ Ëk„tÚtu ÿZ…ýu òuztýtu Au ‚u ¼õ‚ ¼„ðt™™e yt¿ttyu fhe™u ßÞtk ßÞtk òÞ Au íÞtk íÞtk ¼„ðt™™e {qŠ‚ …ý yu ¼õ‚ ¼u¤e s òÞ Au, ™u su{ yu ¼õ‚™u ¼„ðt™ rð™t hnuðt‚wk ™Úte ‚u{ s ¼„ðt™™u …ý yu ¼õ‚ rð™t hnuðt‚wk ™Úte y™u yu ¼õ‚™t ÓŒt{tkÚte ytkÏÞ™wk {xfwk ¼heyu yux÷e ðth Auxu hnu‚t ™Úte. {txu yu ¼õ‚™u …tk[u «fthu ¼„ðt™ Ëk½tÚtu y¾kz ËkƒkÄ hnu Au, fu{ su su þçŒtrŒf …k[rð»tÞ rð™t Sð{tºt™u hnuðt‚wk ™Úte ‚u þçŒtrŒf …k[rð»tÞ™u yuýu ‚wåA fÞto Au ™u …k[u «fthu fhe™u ¼„ðt™™u rð»tu òuztýtu Au ‚u {txu yu ¼õ‚™u ¼„ðt™ ËtÚtu y¾kz ËkƒkÄ hnu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 11 >> 107 >>

ð[™t{]‚ 12 : fthý þheh xtéÞt™wk - ytkƒ÷e™t f[qft™wk Index *Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ËwrŒ 15 …w™{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e y™u Ätu¤tu VUxtu ƒtuft™e Ërn‚ ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™ W¥th fhtu.” …Ae {wr™yu {tkntu{tkrn ½ýeðth ËwÄe «&™-W¥th fÞto, ‚u{tk MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý; yu ºtý þheh™tu rð[th ™eËÞtuo ‚Útt rðhtxT, Ëqºttí{t y™u yÔÞtf]‚; yu ºtý þheh™tu rð[th ™eËÞtuo. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fthý þheh * ftrh. ð[. 12, ‚t. 20-11-1820, {k„¤ðth

248

ftrh.12

Au yu Sð™e {tÞt Au. ‚u s fthý þheh ‚u MÚtq¤ Ëqû{Y…u ÚttÞ Au, {txu MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý; yu ºtý Sð™e {tÞt Au. ‚u{s rðhtxT, Ëqºttí{t y™u yÔÞtf]‚; yu Eïh™e {tÞt Au. ‚u Sð™e fthý þhehY… su {tÞt ‚u ð@Ëth suðe Au. ‚u ftuE he‚u SðÚte swŒe …z‚e ™Úte, {txu ßÞthu yu Sð™u Ëk‚™tu Ë{t„{ {¤u ™u ‚u Ëk‚™u ð[™u fhe™u …h{uïh™wk MðY… ytu¤ÏÞt{tk ytðu ™u ‚u …h{uïh™t MðY…™wk æÞt™ fhu ™u ‚u …h{uïh™t ð[™™u ÓŒt{tk Äthu ‚uýu fhe™u yu fthý þheh Au ‚u ƒ¤e™u ¾tu¾t suðwk ÚtE òÞ Au. su{ ytkƒ÷e™wk ƒes ntuÞ ™u ‚u ƒes™e At÷ ƒes ËtÚtu yr‚ÿZ [tUxe ntuÞ …Ae ‚u™u ßÞthu yÂø™{tk þufu íÞthu ‚u At÷ ŒtÍe™u ¾tu¾t suðe ÚtE òÞ ™u …Ae ntÚt{tk ÷E™u [tu¤u ‚tu swŒe ÚtE òÞ, ‚u{ ¼„ðt™™wk æÞt™ ™u ¼„ðt™™wk ð[™; ‚uýu fhe™u fthý þheh þuftE™u ytkƒ÷e™t Vtu‚ht™e …uXu swŒwk ÚtE òÞ Au y™u ‚u rð™t ƒeò ftuxe W…tÞ fhu ‚tu …ý fthý þhehY… su y¿tt™ ‚u™tu ™tþ Út‚tu ™Úte.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu ðt‚to fhe. …Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu «&™ …qAâtu su, “ò„ú‚T yðMÚtt{tk Ëíð„wý ð‚uo Au y™u Ëðuo …ŒtÚto™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ð‚uo Au ‚tu …ý ò„ú‚T yðMÚtt{tk su ©ðý fÞwO ntuÞ ‚u™u Ëqû{Œun{tk ßÞthu {™™ fhu íÞthu ‚u Ëtk¼éÞwk ntuÞ ‚u …tfwk ÚttÞ Au y™u Ëqû{ Œun{tk ‚tu hòu„wý ð‚uo Au. ‚u hòu„wý{tk ‚tu yÞÚttÚto ¿tt™ hÌtwk Au ‚tu …ý su ò„ú‚{tk Ëtk¼éÞwk ntuÞ ‚u™wk Ëqû{ Œun{tk {™™ fhu íÞthu ÞÚttÚto ¿tt™ ÚttÞ Au, yu™wk þwk fthý Au ?” …Ae {wr™ Ëðuo {¤e™u su™e suðe ƒwrØ n‚e ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae {wr™ Ëðuo ntÚt òuze™u ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yt «&™™tu W¥th ‚tu ‚{u fhtu ‚tu ÚttÞ. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu yu Au su, “ÓŒÞ™u rð»tu ûtuºt¿t su Sð ‚u™tu r™ðtË Au ‚u ûtuºt¿t [tiŒ ErLÿÞtu™tu «uhf Au. ‚u{tk yk‚:fhý su Au ‚u ûtuºt¿t™u Ë{e…u ð‚uo Au {txu yk‚:fhý{tk {™™ fhu íÞthu ÿZ ÚttÞ Au, ftk su, ûtuºt¿t Au ‚u Ëðuo ErLÿÞtu yk‚:fhý Útfe Ë{Úto Au, {txu ûtuºt¿t «{tý fhu yu ðt‚ yr‚ ÿZ ÚttÞ Au.” yuðe he‚u yu «&™™tu W¥th fÞtuo íÞthu Ëðuo {wr™yu fÌtwk su, “nu {nthts! ÞÚttÚto W¥th fÞtuo. yuðtu W¥th

ftrh.12

249

ƒeò ftuEÚte ÚttÞ ™rn.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “„{u ‚uðtu ft{e, ¢tuÄe, ÷tu¼e, ÷k…x Sð ntuÞ y™u òu ytðe he‚™e ðt‚{tk rðïtË ht¾e™u «er‚yu fhe™u Ëtk¼¤u ‚tu ‚u™t Ëðuo rðfth x¤e òÞ Au. su{ ftuE …whw»t™u «Út{ ‚tu ft[t [ýt [tðu yuðwk Œtk‚{tk ƒ¤ ntuÞ ™u ‚u òu ft[e fuhe Ëthe …uXu ¾tÞ ‚tu ‚uÚte ¼t‚ …ý [ðtÞ ™rn, ‚u{ „{u ‚uðtu ft{trŒf™u rð»tu ytËõ‚ ntuÞ …ý ytðe he‚™e ðt‚™u ytÂM‚f ÚtE™u ©Øtyu Ërn‚ Ëtk¼¤u, ‚tu ‚u …wY»t rð»tÞ™tk Ëw¾ ¼tu„ððt™u Ë{Úto hnu ™rn y™u ‚Ã‚f]åA, [tkÿtÞýtrŒf ðú‚u fhe™u òu Œun™u Ëwfðe ™tk¾u ‚tu …ý suðwk ytðe ¼„ðŒTðt‚to Ëtk¼¤™tht™wk {™ r™Šð»tÞe ÚttÞ Au ‚uðwk ‚u™wk Út‚wk ™Úte. y™u ytðe ðt‚ Ëtk¼¤e™u suðwk ‚{tÁk Ëðuo™wk {™ r™ŠðfÕ… Út‚wk nþu ‚uðwk æÞt™ fh‚t nþtu ‚Útt {t¤t Vuhð‚t nþtu íÞthu ™rn Út‚wk ntuÞ, {txu rðïtË ht¾e™u «er‚yu Ërn‚ su ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{™thtÞý™e ðt‚ Ëtk¼¤ðe yuÚte ƒeswk {™™u ÂMÚth Útðt™wk ™u r™Šð»tÞe Útðt™wk ftuE {tuxwk ËtÄ™ ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ftrhÞtýe™wk >> 12 >> 108 >>

“©eftrhÞtýe «fhýk Ë{tÃ‚{T”

250

251

252

÷tuÞtÄt{ “÷tuÞtÄt{” ©e Mðtr{™thtÞý Ëk«ŒtÞ™wk ™t™wk „Z…wh Au. {wõ‚hts ©e Ëwht¾t[h, ‚u{™e ËÏÞ ¼Âõ‚ y™u ©e nrh™e þtftu í Ëð™e rŒÔÞ÷e÷tytu ytƒt÷ð]Ø Ëti ftuE™t fkXu „ðtÞ Au. yt Ät{{tk rƒhtS™u ¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞýu yuf ð»to y™u ƒu {tË{tk WŒTƒtuÄu÷ W…Œuuþt{]‚{tkÚte 18 rŒðË™t ð[™t{]‚tu yt „úkÚt{tk Ëkfr÷‚ ÚtÞt Au. ð[™t{]‚ „úkÚt™wk ËB…tŒ™ MðÞk ©e nrhyu fhtÔÞwk Au ‚u™e yir‚ntrËf y™u ŒM‚tðuS ™tUÄ …ý ÷tuÞtÄt{™tk s ð[™t{]]‚tu{tk ™tUÄtÞu÷e Au. ytsu yt Ät{{tk …h{nkË™t W‚tht y™u Ëwht¾t[h™t Œhƒth„Z™e ËtÚtu …t‚t¤eÞtu fqðtu, Ä{ofw¤ r{÷™ MÚtt™, Ëw¾¼tŒh ™Œe, «ËtŒe™e ðtze™e ËtÚtu ©eS {nthts {tuxt ¼tE ht{«‚t…S y™u ™t™t ¼tE EåAtht{S yuf ËtÚtuu ƒuXt n‚t ‚u rŒÔÞ ytuxtu, ð„uhu «ËtrŒ™t y™uf MÚtt™tu ytðu÷t Au. xwkf{tk yt MÚtt™tu{tk ytsu …ý ytí{t™uu þt‚t {¤u Au. ytðtu y™u y™w¼ðtu yuf {tunf MðÃ™Ë{e ytk‚rhf þtkr‚ y™u ytí{Ëtûttífth suðtu yt™kŒ ÷tuÞtÄt{™e rŒÔÞ ƒúñ¼e™e Äh‚e{tk...

253

ð[™t{]‚ 1 : ¢tuÄ™wk-Ëk…qýo ËíËk„ ÚtÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ðrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk …h{nkË™t W‚tht {æÞu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Y™tu ¼hu÷tu Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e y™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts {wr™ «íÞu ƒtuÕÞt su, “þkfh þçŒ™tu þtu yÚto Au ?” …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, Ëw¾™u fhu ‚u™u þkfh fneyu” …Ae yu ðt‚™u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yts …tA÷e [th ½ze 1 ht‚ n‚e ‚u Ë{u MðÃ™{tk y{™u rþðSyu Œþo™ ŒeÄtk. ‚u rþðS {tuxtu sƒhtu ™kŒeïh 2 ‚u W…h ƒuXt n‚t y™u þhehu ƒnw …wü n‚t ™u [t÷eþ ð»to™e yðMÚtt n‚e ™u {tuxe sƒhe sxt n‚e ™u ‚u rþðS ¼u¤u …tðo‚e n‚tk ‚uýu Ätu¤tk ðMºt …nuÞtO n‚tk y™u ‚u rþðS {tuxt Ëk‚™e …uXu þtk‚{qŠ‚ n‚t y™u {thu W…h ‚tu rþðS™u ½ýwk nu‚ sýtÞwk ‚tu…ý {thu ‚tu rþð W…h nu‚ ™ sýtÞwk, fu{ su nwk yu{ òýwk Awk su,‘rþð ‚tu ‚{tu„wý™t Œuð‚t Au y™u yt…ýu ‚tu þtk‚{qŠ‚ yuðt su ©ef]»ý™thtÞý ‚u™t W…tËf Aeyu, ‚u {txu hòu„wýe, ‚{tu„wýe Œuð yuðt su ƒúñt, rþð y™u ELÿtrŒf Œuð‚t ‚u{™e W…h ¼tð ƒuËu ™rn y™u ‚u{tk …ý ¢tuÄ W…h ‚tu {thu ½ýwk ðih Au ™u ¢tuÄe su {týË yÚtðt Œuð‚t ‚u {™u „{us ™rn, ‚Úttr… su rþðS™u y{u {t™eyu Aeyu * ÷tuÞt ð[. 1, ‚t. 30-11-1820, þw¢ðth. 4-30 f÷ftu. 1. “[turðË {e™ex™e yuf ½ze” yt «{týu Ëðthu 2. þkfhS™wk ðtn™ su ™kŒe ™t{u …turXÞtu.

254

÷tuÞt.1

‚u™wk þwk fthý Au ? ‚tu rþðS ‚tu íÞt„e Au ™u Þtu„e Au ™u ¼„ðt™™t {tuxt ¼õ‚ Au, {txu rþð™u {t™eyu Aeyu. y™u ¢tuÄ ‚tu fuðtu Au ? ‚tu ‘suðwk nzftÞwk fq‚Ák ntuÞ ‚uðtu Au.’ su{ nzftÞt fq‚ht™e su ÷t¤, ‚u Ztuh yÚtðt {™w»Þ su™u yzu ‚u nzftÞt fq‚ht™e …uXu ztr[Þtu ™tk¾e™u {he òÞ; ‚u{ ¢tuÄ™e su™u ÷t¤ yzu ‚u …ý nzftÞt fq‚ht™e …uXu ztr[Þtu ™tk¾e™u Ëk‚™t {t„o Útfe …ze òÞ. y™u ð¤e ¢tuÄ fuðtu Au ? ‚tu suðt fËtE, ythƒ, ¼tðh1, ðt½, Œe…ztu, ft¤tu Ë…o ‚u su{ Ëðo™u rƒðhtðu Au y™u ƒeò™t «tý™u nhe ÷u Au, ‚u{ ¢tuÄ Au ‚u …ý Ëti™u rƒðhtðu Au y™u ƒeò™t «tý™u nhe ÷u Au. yuðtu su ¢tuÄ ‚u òu ËtÄw{tk ytðu ‚u ‚tu yr‚ ¼qkztu ÷t„u; fu{ su, ËtÄw ‚tu þtk‚ ntuÞ …ý ßÞthu ‚u{tk ¢tuÄ ytðu íÞthu ‚u ËtÄw ƒeò™u ¢qh ÷t„u y™u ‚u ËtÄw™e ytf]r‚ …ý Vhe òÞ; fu{ su, yu ¢tuÄ™wk ™t{ rðY…2 Au, {txu yu ¢tuÄ su™t Œun{tk ytðu ‚u™t Œun™u rðY… fhe ™tk¾u.” íÞthu þwf{wr™yu …qAâwk su, “nu {nthts ! su ÷„thuf ¢tuÄ [Ze ytðu ™u …Ae ‚u™u xt¤e ™tk¾u, yuðtu su ¢tuÄ ‚u ftkE ™z‚h fhu fu ™ fhu ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ yt Ë¼t ƒuXe Au ‚u{tk òu n{ýu Ë…o ™ef¤u ™u ftuE™u fhzu ™rn ‚tu …ý QXe™u Ëti™u ¼t„ðwk …zu ‚Útt Ëti™tk yk‚h{tk ºttË ÚttÞ; y™u ð¤e su{ „t{™u Ítk…u ytðe™u ðt½ nqkftht fh‚tu ntuÞ y™u ftuE™u {thu ™rn ‚tu …ý Ëti {týË™u yk‚h{tk ¼Þ ÷t„u ™u ƒthýu r™f¤tÞ ™rn; ‚u{ Úttuztuf ¢tuÄ Q…su ‚u …ý yr‚þÞ Œw:¾ŒtÞe Au.” …Ae ™t™t r™{to™t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ft{™u {q¤{tkÚte Q¾uze ™tk¾ðtu ‚u™wk þwk ËtÄ™ Au?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu ytí{r™ct3 yr‚ áZ ntuÞ y™u yü «fthu ƒúñ[Þo ðú‚ ht¾ðwk, yu ytrŒf su …k[ ð‚o{t™ ‚u™u áZ fhe™u …t¤u y™u ¼„ðt™™tu {rn{t yr‚þÞ Ë{su; yu W…tÞu fhe™u ft{™wk {q¤ Q¾ze òÞ Au. y™u ft{™wk {q¤ Q¾ze òÞ ‚tu …ý ƒúñ[ÞtorŒf r™Þ{{tkÚte ftuE he‚u z„ðwk ™rn. y™u yr‚þÞ 1. h¾z‚tu rË…tR - rþfthe. 2. þheh™e ytf]r‚ Vhe sðt Y….

3. ytí{t y™tí{t™t MðY…™tu rððuf.

÷tuÞt.1

255

ft{™wk {q¤ Q¾zât™tu ‚tu W…tÞ yu Au su, “¼„ðt™™tu {rn{t Ëthe …uXu Ë{sðtu.” y™u ‚u …Ae ¼s™t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts! fr™c ðihtøÞ ™u {æÞ{ ðihtøÞ ™u W¥t{ ðihtøÞ; yu ºtý «fh™t ðihtøÞ™wk þwk Y… Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fr™c ðihtøÞðt¤tu su ntuÞ ‚u ‚tu Ä{oþtMºt{tk fÌtt su Mºte™t íÞt„ ËkƒkÄe r™Þ{ ‚u{tk Ëthe …uXu ð‚uo íÞtk ËwÄe ‚tu yu™u Xef hnu, …ý òu ftuE Mºte™t yk„™u Œu¾e òÞ ‚tu ‚u yk„{tk yu™wk r[¥t [tUxe òÞ y™u yu™wk Xuftýwk ™ hnu, ‚u™u fr™c ðihtøÞðt¤tu fneyu. y™u su {æÞ{ ðihtøÞðt¤tu ntuÞ ‚u ‚tu fŒtr[‚T Mºte™u W½tze Útfe Œu¾e òÞ ‚tuÞ …ý su{ …þw™u W½tztk Œu¾e™u ûttu¼ Út‚tu ™Úte ‚u{ ‚u™t {™{tk ûttu¼ ™ ÚttÞ ™u ‚u Mºte™t yk„{tk r[¥t [tUxe òÞ ™rn, ‚u™u {æÞ{ ðihtøÞðt¤tu fneyu. y™u su W¥t{ ðihtøÞðt¤tu ntuÞ ‚u™u ‚tu òu fŒtr[‚T yuftk‚{tk MºteytrŒf …ŒtÚto™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu …ý yu z„u ™rn, ‚u™u W¥t{ ðihtøÞðt¤tu fneyu.” y™u ð¤e ¼s™t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “fr™c, {æÞ{ y™u W¥t{ yu ºtý «fthu su ¼„ðt™™wk ¿tt™ ‚u™wk þwk MðY… Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fr™c ¿tt™ðt¤tu ‚u ‚tu «Út{ ¼„ðt™™tu «‚t… Œu¾e™u r™ùÞ fhu y™u …Ae ‚uðtu «‚t… ™ Œu¾tÞ ™u ¼„ðt™™tu ftuEf Œwü Sð ÿtun fh‚t ntuÞ ‚u™wk ftkE ¼qkzwk ™ ÚttÞ íÞthu ‚u™u r™ùÞ hnu ™rn, yu™u fr™c ¿tt™ðt¤tu fneyu. y™u {æÞ{ ¿tt™ðt¤tu su ntuÞ ‚u ‚tu ßÞthu ¼„ðt™™tk þw¼-yþw¼ yuðtk {™w»Þ [rhºt™u Œu¾u íÞthu ‚u{tk {tun ÚttÞ ™u r™ùÞ hnu ™rn, ‚u™u {æÞ{ ¿tt™ðt¤tu fneyu. y™u W¥t{ ¿tt™ðt¤t™u ‚tu yu{ ð‚uo su, ¼„ðt™™u „{u ‚uðe þw¼-yþw¼ r¢Þt™u fh‚t Œu¾e™u …ý ‚u{tk {tun ÚttÞ ™rn ™u r™ùÞ òÞ ™rn ‚Útt suýu …tu‚t™u r™ùÞ fhtÔÞtu ntuÞ ™u ‚u s ð¤e fnu su, ‘yu ¼„ðt™ ™Úte’, íÞthu ‚u™u yu{ òýu su, ‘yu™wk {tÚtwk VÞwO Au.’ yuðtu su ntuÞ ‚u™u W¥t{ ¿tt™ðt¤tu fneyu. y™u ‚u{tk su fr™c ¿tt™ðt¤tu ‚u ‚tu y™uf sL{u fhe™u rËØ ÚttÞ y™u {æÞ{ ¿tt™ðt¤tu ƒu-ºtý sL{u fhe™u rËØ ÚttÞ y™u W¥t{ ¿tt™ðt¤tu ‚u s sL{u fhe™u rËØ ÚttÞ.” yuðe he‚u ðt‚to fhe.

256

÷tuÞt.1

íÞth …Ae {tuxt rþðt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚tu Ëk…qýo ntuÞ ‚tu …ý yk‚h{tk f]‚tÚto…ýwk {™t‚wk ™Úte, ‚u™wk þwk fthý Au?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, MðtŒ, M™un, {t™ EíÞtrŒf su þºtw ‚uýu fhe™u su™wk yk‚:fhý ŒøÄ1 ð‚o‚wk ntuÞ ™u ‚u™u r™ùÞ ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t™u f]‚tÚto {t™u ™rn.” …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yu ft{trŒf þºtw™u xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ft{trŒf þºtw ‚tu ‚tuu x¤u òu yu™u W…h r™ŒoÞ Útftu Œkz Œuðt™u ‚í…h hnu. su{ Ä{ohtò Au ‚u …t…e™u {thðt™u yÚtuo Œkz ÷E™u ht‚-rŒðË ‚iÞth hnu Au, ‚u{ ErLÿÞtu fw{t„uo [t÷u ‚tu ErLÿÞtu™u Œkz Œu y™u yk‚:fhý fw{t„uo [t÷u ‚tu yk‚:fhý™u Œkz Œu. ‚u{tk ErLÿÞtu™u f]åAT[tkÿtÞýu fhe™u Œkz Œu y™u yk‚:fhý™u rð[thu fhe™u Œkz Œu, ‚tu yu ft{trŒf þºtw™tu ™tþ ÚtE òÞ y™u …tu‚t™u ¼„ðt™™t r™ùÞu fhe™u Ëk…qýo f]‚tÚto {t™u.” íÞth …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “Ëk…qýo ËíËk„ ÚtÞtu ‚u fu™u fneyu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu yr‚þÞ áZ ytí{r™ct ntuÞ y™u ‚u …tu‚t™t ytí{t™u Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhýÚte yr‚þÞ yËk„e {t™u; y™u yu Œun-ErLÿÞtrŒf™e r¢Þtytu ‚u …tu‚t™u rð»tu ™ {t™u ‚tu …ý …k[ ð‚o{t™™t r™Þ{{tk ÷uþ{tºt Vuh …zðt Œu ™rn. y™u …tu‚u ƒúñMðY…u ð‚uo ‚tu …ý …hƒúñ su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™wk ŒtË…ýwk {qfu ™rn, Mðt{e-Ëuðf…ýu fhe™u ¼„ðt™™e áZ W…tË™t fhu. y™u «íÞût {qŠ‚ su ¼„ðt™ ‚u™u ytftþ™e …uXu yr‚þÞ yËk„e Ë{su, su{ ytftþ Au ‚u [th ¼q‚{tk y™wMÞq‚…ýu2 ÔÞt…e™u hÌttu Au y™u [th ¼q‚™e su r¢Þt ‚u ytftþ™u rð»tu ÚttÞ Au ‚tu …ý ytftþ™u yu …]Úðe ytrŒf [th ¼q‚™t rðfth yz‚t ™Úte, ‚u{ «íÞût su ©ef]»ý™thtÞý ‚u þw¼-yþw¼ Ëðo r¢Þt™u f‚to Útft ytftþ™e …uXu r™÷uo… Au yu{ òýu; y™u ‚u ¼„ðt™™tk su yËkÏÞt‚ yiïÞo Au ‚u™u Ë{su su, ‘yt ¼„ðt™ Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þ suðt sýtÞ Au ‚tu…ý yu y™k‚fturx ƒúñtkz™t f‚to n‚to Au y™u „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe…, ƒúñ…wh EíÞtrŒf su Ät{ ‚u Ëðuo™t Mðt{e Au, 1. rð»tÞY… yÂø™Úte ƒ¤u÷wk.

2. ÔÞt…f…ýu, ytu‚«tu‚ ÚtR™u, ËtÚtu òuztR™u.

÷tuÞt.1

257

y™u y™k‚fturx yuðt su yûthY… {wõ‚ ‚u Ëðo™t Mðt{e Au;’ yuðtu ¼„ðt™™tu {rn{t òýe™u ‚u ¼„ðt™™u rð»tu ©ðýtrŒf ¼Âõ‚™u áZ fhe™u ht¾u y™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt [tfhe fhu. yuðe he‚u su ð‚uo ‚u™tu Ëk…qýo ËíËk„ fneyu.” …Ae ™t™t rþðt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “õÞthuf ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {rn{t yr‚þÞ Ë{òÞ Au y™u õÞthuf ‚tu yr‚þÞ Ë{ò‚tu ™Úte, ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëk‚ Au ‚u ‚tu Ä{oðt¤t Au, ‚u ßÞthu ftuEf™u yÄ{o{tk [t÷‚tu Œu¾u íÞthu ‚u™u xtufu, …Ae su Œuntr¼{t™e ntuÞ ‚u™u Ëð¤tu rð[th fhe™u rþûtt „úný fh‚tk ytðzu ™rn ™u Ët{tu ‚u Ëk‚™tu yð„wý ÷u; {txu ßÞtk ËwÄe yu™u Œw:¾tze™u fnu ™rn íÞtk ËwÄe {tntíBÞ hnu ™u ßÞthu rn‚™e ðt‚ …ý Œw:¾tze™u fnu íÞthu yð„wý ÷u ™u {tntíBÞ ™ òýu. y™u su™u Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ‚u™u ftuE he‚u «tÞrù‚u fhe™u …ý þwØ Útðt‚wk ™Úte. su{ ft{trŒf Œtu»t™tk …t… r™ðthý Au ‚u{ Ëk‚™t ÿtun™wk …t… r™ðthý Au ™rn. ™u su{ ftuE™u ûtÞ htu„ ÚttÞ ‚u™u xtéÞt™wk ftuE yti»tÄ ™Úte ‚u ‚tu r™ùÞ {hu; ‚u{ su™u Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ‚u™u ‚tu ûtÞhtu„ ÚtÞtu òýðtu, ‚u ‚tu …tk[ rŒðË {tuztu-ðnu÷tu r™ùÞ rð{w¾ Útþu. y™u ð¤e su{ {™w»Þ™tk ntÚt, …„, ™tf, ytkÏÞ, ytk„¤eytu yu ytrŒf su yk„ ‚u f…tÞ ‚tu …ý yu {™w»Þ {qytu fnuðtÞ ™rn, y™u ßÞthu Äz{tkÚte {tkÚtw f…tE òÞ íÞthu ‚u™u {qytu fnuðtÞ; ‚u{ nrhs™™tu su™u yð„wý ytðu ‚u™wk ‚tu {tÚtwk f…týwk y™u ƒeò ð‚o{t™{tk fŒtr[‚T Vuh …zu ‚tu yk„ f…týwk fnuðtÞ …ý ‚u Sðu ¾htu, fnu‚tk ‚u ËíËk„{tk xfu ¾htu; y™u su™u Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ‚u ‚tu r™ùÞ ËíËk„Úte ßÞthu íÞthu rð{w¾ s ÚttÞ, yu yu™wk {tÚtwk f…týwk òýðwk.” …Ae ¼„ðŒt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nrhs™™tu yð„wý ytÔÞtu ntuÞ ‚u™u xtéÞt™tu ftuE W…tÞ Au fu ™Úte ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “W…tÞ ‚tu Au …ý yr‚ fXý Au, ‚u yr‚þÞ ©Øtðt¤tu ntuÞ ‚uÚte ÚttÞ Au. ßÞthu ftuE Ëk‚™tu yð„wý ytðu íÞthu yu{ rð[th fhu su, ‘{U yr‚ {tuxwk …t… fÞwO, su ƒúñMðY… yuðt su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™tu yð„wý ÷eÄtu.’ yuðt rð[th{tkÚte yr‚þÞ ŒtÍ niÞt{tk ÚttÞ, ‚u ŒtÍ™u {thu yL™

258

÷tuÞt.1-2

s{u ‚tu ‚u™t MðtŒw-fwMðtŒw…ýt™e ¾ƒh …zu ™rn ‚Útt htrºt™u rð»tu r™ÿt …ý ytðu ™rn. y™u ßÞtk ËwÄe Ëk‚™tu yð„wý niÞt{tkÚte x¤u ™rn íÞtk ËwÄe su{ s¤ rð™t™wk {tA÷wk ‚hVzu ‚u{ yr‚ ÔÞtfw¤ ÚttÞ. y™u ßÞthu yu Ëk‚™tu niÞt{tk yr‚þÞ „wý ytðu ™u ‚u Ëk‚ ftuE ðt‚u Œw:¾týt ntuÞ ‚tu ‚u™u yr‚ Œe™ ÚtE™u «ËL™ fhu. yuðe ò‚™tu su™t ÓŒÞ{tk rð[th hnu‚tu ntuÞ, ‚tu ‚u™u Ëk‚™tu yð„wý ytÔÞtu ntuÞ ‚u …ý x¤e òÞ ™u ËíËk„{tkÚte …ý rð{w¾ ™ ÚttÞ; …ý yu rð™t ƒeòu ftuE yu™tu W…tÞ ™Úte fÌttu yu s yuf W…tÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 1 >> 109 >>

ð[™t{]‚ 2 : rðïtËe, ¿tt™e, þqhðeh y™u «er‚ðt¤t™wk Index * Ëk ð ‚T 1877™t ftŠ‚f ðrŒ 11 yu f tŒþe™u rŒðË Mðt{e

©eËnò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk ŒrûtýtŒu {w¾th®ðŒu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u ht‚t rf™¾tƒ™tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u ™h™thtÞý ™t{u ykrf‚ yuðtu su ft¤tu rf™¾tƒ ‚u™e z„÷e …nuhe n‚e y™u {tÚtu ƒwht™…whe ytË{t™e hk„™tu hUxtu Ëtu™uhe ‚th™t Vh‚t Auzt™tu ƒtkæÞtu n‚tu y™u fËwkƒe hk„™tu hUxtu fuzâu ƒtkæÞtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf su …h{nkË ‚u Œqfz, ËhtuŒt, Ë‚th, {kShtrŒf ðt®sºt™u ðòze™u fe‚o™™wk „t™ fh‚t n‚t. …Ae fe‚o™™e Ë{tÂÃ‚ ÚtE hne íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðuo …h{nkË Ëtk¼¤tu, nwk ‚{™u yuf «&™ …qAwk Awk”. íÞthu {wr™ ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! …qAtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ËíËk„{tk nrh¼õ‚™u õÞthu {]íÞw™tu1 ¼Þ x¤e òÞ ™u Œun A‚u s …tu‚t™wk fÕÞtý {™tÞ òÞ ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu suðtu ytðzâtu ‚uðtu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t «&™™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ƒeò …h{nkË ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu «&™™tu W¥th ‚tu ‚{u s fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚{u ßÞtk ËwÄe fe‚o™ ƒtuÕÞt íÞtk ËwÄe y{u yu™tu rð[th fÞtuo * ÷tuÞt ð[. 2, ‚t. 1-12-1820, þr™ðth.

1. sL{{hý™tk «ðtnY… ËkËth™tu.

÷tuÞt.2

259

Au, ‚u y{the ™sh{tk ‚tu yu{ ytÔÞwk Au su, [th «fth™t nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u {]íÞw™tu ¼Þ ™tþ …t{u Au y™u f]‚tÚto…ýwk1 {™tÞ Au. ‚u [th «fth™t nrh¼õ‚™e rðÂõ‚- yuf ‚tu rðïtËe, ƒeòu ¿tt™e, ºteòu þqhðeh, [tuÚttu «er‚ðt¤tu, yu [th «fth™t su ¼õ‚ ‚u™u ‚tu {]íÞw™tu ¼Þ ™Úte hnu‚tu y™u Œun A‚u f]‚tÚto…ýwk {™tÞ Au. nðu yu [th «fth™t ¼õ‚™tk ÷ûtý fneyu Aeyu. ‚u{tk su rðïtËe ntuÞ ‚u ‚tu «íÞût ¼„ðt™ ™u ‚u™t ËtÄw ‚u™t ð[™™u rð»tu yr‚þÞ rðïtË™u …tBÞtu Au; {txu ‚u ¼„ðt™™t r™ùÞ™t ƒ¤ ðzu fhe™u {]íÞw™tu ¼Þ ht¾u ™rn y™u yu{ òýu su, ‘{™u «íÞût …wÁ»ttu¥t{¼„ðt™ {éÞt Au {txu nwk f]‚tÚto Awk’ y™u ¿tt™e™u ‚tu ytí{¿tt™™wk ƒ¤ ntuÞ, ‚u yu{ {t™u su, ‘nwk ‚tu ƒúñMðY… yuðtu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Awk;’ {txu yu™u …ý {]íÞw™tu ¼Þ ntuÞ ™rn. y™u þqhðeh ntuÞ ‚u Útfe ‚tu ErLÿÞtu ‚Útt yk‚:fhý yu Ëðuo ÚthÚth fk…‚t hnu y™u ƒeò ftuEÚte …ý zhu ™rn, {txu yu™u ftuE he‚u …h{uïh™e yt¿tt{tk ¼k„ ÚttÞ ™rn. {txu …tu‚t™u f]‚tÚto…ýwk {t™u y™u {]íÞw™tu ºttË ‚u™t {™{tk ÷uþ{tºt …ý ntuÞ ™rn. y™u [tuÚttu su «er‚ðt¤tu ‚u™u ‚tu …r‚ðú‚t™wk yk„ Au. su{ …r‚ðú‚t Mºte ntuÞ ‚u™u …tu‚t™t …r‚ rð™t ƒesu Xuftýu ð]r¥t ztu÷u ™rn ™u yuf …tu‚t™t …r‚™u rð»tu s «er‚ ht¾u, ‚u{ ‚u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u …r‚ðú‚t™e …uXu …tu‚t™t …r‚ yuðt su ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu s «er‚ ht¾u. {txu …tu‚t™u f]‚tÚto…ýwk {t™u y™u ‚u™u {]íÞw™tu ¼Þ …ý ÷uþ{tºt ntuÞ ™rn. y™u yu [th yk„ {tkrn÷wk yuf «Ät™ ntuÞ ™u ƒeòk ºtý „tiý ntuÞ ‚tu …ý sL{ {]íÞw™t ¼Þ Útfe ‚hu Au, y™u [th {tkrn÷wk yuf …ý ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu {]íÞw™tu ¼Þ x¤u ™rn.” yux÷e ðt‚to fhe™u …Ae ©eS{nthts Ëðo …h{nkË ‚Útt nrh¼õ‚ «íÞu ƒtuÕÞt su, “yu [th {tkrn÷tk su™u su yk„ «Ät™…ýu ð‚o‚tk ntuÞ ‚u fntu.” …Ae …h{nkË Ë{„ú™u su su yk„ ð‚o‚tk n‚tk ‚u fÌttk, y™u nrh¼õ‚™u …ý su™u su yk„ ð‚o‚t n‚tk ‚u fÌttk, ‚u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ½ýt «ËL™ ÚtÞt. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu [th yk„{tkÚte su™u þqhðeh™wk yk„ ntuÞ ‚u Ëðuo ytðe™u y{thu …„u ÷t„tu.” …Ae su™u su™u þwhðeh ™tk yk„ ð‚o‚t n‚tk, ‚u Ëðuo ©eS{nthts™tk [hýth®ðŒ™u At‚e{tk ÷E™u …„u ÷tøÞt. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ð¤e su™u «&™ …qAðtu ntuÞ ‚u …qAtu.” 1. f]‚, f]íÞ¼tð, yntu¼tð.

260

÷tuÞt.2

íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su fthý ntuÞ ‚u ‚tu ftÞoÚte {tuxwk òuEyu, íÞthu ðz™wk ƒes ‚u ‚tu ™t™wk Au ™u ‚u Útfe {tuxtu ðz fu{ ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fthý ntuÞ ‚u ‚tu ™t™wk ntuÞ ™u Ëqû{ ntuÞ ‚tu …ý {tuxt ftÞo™e Wí…r¥t fhðt™u Ë{Úto Au, yu s fthý{tk {tuxtE Au. su{ {q¤ «f]r‚™tk ftÞo yuðtk su y™k‚ «Ät™ ‚u™tu {tuxtu rðM‚th Au …ý fthý Y… su {q¤ «f]r‚ ‚u ‚tu Mºte™u ytfthu Au ‚Útt …]Úðe™wk fthý su „kÄ ‚u Ëqû{ Au y™u ‚u™wk ftÞo su …]Úðe ‚u {tuxe Au. yu{ s ytftþ ytrŒf ƒeò [th ¼q‚ ‚u™tu rðM‚th {tuxtu Au y™u ‚u™tk fthý su þçŒtrŒf ‚u Ëqû{ Au. y™u su fthý ntuÞ ‚u ™t™wk ntuÞ ‚tu …ý ‚u {tuxt ftÞo™u Wí…L™ fhðt Ë{Úto ÚttÞ yuðe yu{tk f¤t hne Au. su{ yÂø™Œuð Au ‚u ‚tu {™w»Þ suðtu {qŠ‚{t™ Au y™u {týË suðztu Au, y™u ‚u™wk ftÞo su yÂø™™e ßðt¤tytu ‚u ‚tu yr‚ {tuxe Au; ‚Útt su{ ðÁý™e {qŠ‚ ‚u ‚tu {™w»Þ suðze Au y™u ‚u™wk ftÞoY… su s¤ ‚u ‚tu yr‚ ÍtÍwk Au; y™u su{ ËqÞo™e {qŠ‚ ‚tu {™w»Þ suðe hÚt{tk ƒuXe Au y™u ‚u™wk ftÞo su «ftþ ‚u ‚tu yt¾t ƒúñtkz{tk ÔÞt…e hÌttu Au; ‚u{ Ëðo™t fthý yuðt su ©e…whw»ttu¥t{ ™thtÞý ©ef]»ý ‚u ‚tu {™w»Þ suðzt Au ‚tu…ý y™k‚fturx ƒúñtkz™t fthý Au. y™u su {q¾o ntuÞ ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, ‘su™wk ftÞo ytðzwk {tuxwk Au ‚tu ‚u™wk fthý ‚tu fuðzwk {tuxwk nþu?’ yu ‚tu {q¾o™e Ë{sý Au. y™u Ëðo™t fthýY… yuðt ¼„ðt™ ‚u {™w»Þ suðt Au, ‚tu…ý …tu‚t™t yk„{tkÚte Þtu„f¤tyu fhe™u y™k‚fturx ƒúñtkz™u Wí…L™ fhðt™u Ë{Úto Au ™u …tAtk …tu‚t™u rð»tu ÷Þ fhðt™u Ë{Úto Au. su{ yÂø™, ðÁý, ËqÞo ‚u …tu‚t™t ftÞoY…u {tuxt sýtÞ Au ™u ð¤e ftÞo™u …tu‚t{tk ÷e™ fhe™u yuf …tu‚u s hnu Au; ‚u{ ¼„ðt™™t yuf yuf htu{{tk y™k‚fturx ƒúñtkz yýw™e …uXu hÌttk Au; ‚u yütðhý 1 ™u [tiŒ ÷tuf2 ËwØtk hÌttk Au. yuðe he‚u fthý{tk y÷tirff…ýkw Au ™u {tuxtE…ýkw Au. ‚u™u Ë{sw ntuÞ ‚u òýu su, ‘¼„ðt™ {™w»Þ suðt sýtÞ Au ‚tu…ý yu ¼„ðt™ Ëðo™t fthý Au y™u Ëðo™t f‚to Au ™u Ë{Úto Au.” yu{ fne™u ©eS{nthts þÞ™ fhðt …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 2 >> 110 >> 1. …]Úðe, s¤, ‚us, ðtÞw, ytftþ, ynkfth, {n‚¥ð, «f]r‚

2. y‚¤, rð‚¤, Ëw‚¤, hËt‚¤, ‚¤t‚¤, {nt‚¤, …t‚t¤, ¼q÷tuf, ¼qð÷tufo , Mð„o÷tuf, {n÷tufo , s™÷tuf, ‚…÷tuf, ËíÞ÷tuf

÷tuÞt.2-3

261

ð[™t{]‚ 3 : {tntíBÞ¿tt™u Ërn‚ r™ùÞðt¤t™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ðrŒ 13 ‚uhË™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk htrºt™u 1 Ë{u Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Y™tu ¼hu÷tu Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ™u {M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t ËíËk„e™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ™u rð»tu ©eS{nthts™u ¼„ðŒt™kŒ Mðt{e ‚Útt rþðt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ ‚u™tu su™u {tntíBÞ¿tt™u Ërn‚ r™ùÞ ntuÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™tu ™u Ëk‚™tu {tntíBÞ¿tt™u Ërn‚ r™ùÞ ntuÞ ‚uÚte ¼„ðt™™u yÚtuo ™u Ëk‚™u yÚtuo þwk ™ ÚttÞ ? yu™u yÚtuo fwxwkƒ™tu íÞt„ fhu, ÷tuf÷ts™tu íÞt„ fhu, htßÞ™tu íÞt„ fhu, Ëw¾™tu íÞt„ fhu, Ä™™tu íÞt„ fhu, Mºte™tu íÞt„ fhu y™u Mºte ntuÞ ‚u …whw»t™tu íÞt„ fhu.” yu{ fne™u …Ae yt Ëðuo nrh¼õ‚™e ðt‚toytu yuf ƒeò fuzu fhe. „t{ zzwËhðt¤t hs…w‚ „÷wS ‚Útt Ä{o…whðt¤tk fwþ¤fwkw ðhƒtE ‚Útt …ðo‚¼tE 2 ‚Útt htsƒtE3 ‚Útt SðwƒtE 4 ‚Útt ÷tzwƒtE ‚Útt {tuxtk ht{ƒtE5 ‚Útt ŒtŒtu¾t[h6 ‚Útt {tk[tu¼õ‚7 ‚Útt {q¤Sƒúñ[the8 ‚Útt ¼wsðt¤tk ÷tÄeƒtE ™u {t‚tS ‚Útt {wõ‚t™kŒ Mðt{e9 ‚Útt ðt¤tf Œuþ™t ytneh …xu÷ Ët{‚ ‚Útt „t{ {t™fwðt™t {q¤S ‚Útt f]»ýS ‚Útt ðt¤tf Œuþ{tk „wkŒt¤e „t{™t ƒu ftXe nrh¼õ‚ 10 EíÞtrŒf su ËíËk„e; ‚u{ýu ¼„ðt™™u yÚtuo ™u Ëk‚™u yÚtuo su su fÞwO; ‚u™u rðM‚the™u fnu‚t nðt, y™u ð¤e yu{ …ý fÌtwk su, ‘su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ {tntíBÞ¿tt™u Ërn‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™tk ð[™{tk Vuh …tzu ™rn, ™u su{ fnu ‚u{ fhu.’ ‚u W…h …tu‚t™e ðt‚ fhe su y{thtu Mð¼tð fuðtu n‚tu ? ‚tu, ‘„tuŒtun™{tºt11 yuf MÚtt™f{tk hnuðtÞ, …ý ðÄw hnuðtÞ ™rn.’ yuðt * ÷tuÞt ð[. 3, ‚t. 3-12-1820, 4. „Zztðt¤t. Ëtu{ðth. 5. su‚…wh. 1. ËkæÞt yth‚e fÞto …Ae. 6. „Zztðt¤t. 2. y„‚htÞðt¤t. 7. ftrhÞtýeðt¤t. 3. ðtkrfÞtðt¤t. 8. {rAÞtððt¤t.

9. y{ht…wh. 10. {t{iÞtu y™u {uht{ý. 11. Ëðth-Ëtks ƒu Ë{Þu „tÞ ŒtunðtÞ Au. yux÷u ËtksÚte Ëðth ËwÄe; yuf ht‚ yÚtðt ËðthÚte Ëtks ËwÄe yuf rŒðË.

262

÷tuÞt.3

íÞt„e n‚t y™u ðihtøÞ yr‚þÞ n‚tu ™u ©eht{t™kŒ Mðt{e W…h nu‚ …ý yËtÄthý n‚wk ‚tu…ý Mðt{eyu ¼ws™„hÚte fne {tufÕÞwk su, ‘òu ËíËk„{tk hÌtt™tu ¾… ntuÞ ‚tu Úttk¼÷t™u ƒtÚt ÷E™u …ý hnuðwk …zþu.’ yu{ {Þtht{ ¼èu ytðe™u fÌtwk; íÞthu y{u Úttk¼÷t™u ƒtÚt ÷eÄe, íÞth …Ae ‚u{ýu fÌtwk su, ‘{wõ‚t™kŒ Mðt{e™e yt¿tt{tk hntu.’ …Ae y{u Mðt{e™t Œþo™ ÚtÞtk {tuh ™ð {rn™t ËwÄe {wõ‚t™kŒ Mðt{e™e yt¿tt{tk hÌtt. yuðu ÷ûtýu fhe™u su™u Ëk‚™tu y™u ¼„ðt™™tu yuðtu r™ùÞ ntuÞ ‚u™u òýeyu” y™u …Ae ËwkŒhS Ëw‚th1 y™u ztuËt ðtrýÞt2 ™e ðt‚ fhe y™u ð¤e su™u ¼„ðt™™tu y™u Ëk‚™tu yuðtu r™ùÞ ntuÞ ‚u™u ‚u™e ftuh™tu fuV ð‚uo. yu{ fne™u htýthts„h3™e ðt‚to fhe y™u «FtŒ™e ðt‚to fhe su, «FtŒ su ‚u ™]®ËnS «íÞu ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! nwk yt ‚{tht rðfht¤ Y…Úte ™Úte ƒe‚tu ™u ‚{u su {the hûtt fhe ‚u™u nwk hûtt ™Úte {t™‚tu; ™u ‚{u ßÞthu {tht ErLÿÞtuY… þºtw™t „ýÚtfe hûtt fhþtu íÞthu nwk hûtt {t™eþ.’ {txu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u Œirnf hûtt ¼„ðt™ fhu ‚uýu fhe™u n»to ™ …t{u ™u hûtt ™ fhu ‚uýu fhe™u þtuf ™ fhu y™u y÷{M‚ Útftu ¼„ðt™™u ¼su y™u ¼„ðt™ y™u Ëk‚ ‚u™wk {tntíBÞ ƒnw òýu, ‚u W…h „t{ fX÷t÷™e ztuËe™e4 ðt‚ fhe. y™u ytðe he‚™tu su nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™tu Œun …„ ½Ëe™u …zu, ðt½ ¾tE òÞ, Ë…o fhzu, þMºt ðt„u, …týe{tk ƒqze òÞ; EíÞtrŒf „{u ‚uðe he‚u y…{]íÞwyu fhe™u Œun …zu ‚tu …ý yu{ Ë{su su, ‘¼„ðt™™t ¼õ‚™e yð¤e „r‚ ÚttÞ s ™rn. yu ‚tu ¼„ðt™™t Ät{™u s …t{u y™u ¼„ðt™Úte rð{w¾ ntuÞ ‚u™tu Œun ËwÄe Ëthe …uXu …zu y™u [kŒ™™tk ÷tfzt{tk ËkMfthu Þwõ‚ ƒ¤u ‚tu …ý ‚u ‚tu r™ùÞ Þ{…whe{tk òÞ.’ yu ƒu™e rðÂõ‚ Ëthe …uXu Ë{su. yu Ëðuo «fth™e su™t ÓŒÞ{tk ÿZ „tkX …ze òÞ ‚u™u ¼„ðt™ ™u Ëk‚™tu {tntíBÞu Ërn‚ r™ùÞ Au yu{ òýðwk y™u yuðt r™ùÞðt¤tu su ntuÞ, ‚u sYh ƒúñ{ntu÷{tk s …w„u …ý ƒesu õÞtkE ftuE Ät{{tk ytuhtu hnu ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 3 >> 111 >>

1. ¼qsðt¤t. 2. ËhÄthðt¤t.

3. „tu÷eztðt¤t. 4. ht{ƒtR™e.

÷tuÞt.3-4

263

ð[™t{]‚ 4 : ¼„ðt™{tk fw‚fo ÚttÞ ‚tu {tÞt™u ‚Þto ™ fnuðtÞ Index *Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË …ntuh yuf rŒðË 1

[Z‚u Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae y¾kzt™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “y™k‚ftuxe ƒúñtkz Au ‚u ƒúñtkz™u rð»tu suðe yt ƒúñtkz{tk ð‚o{t™ ft¤u ¼„ðt™™e {qŠ‚ Au ‚uðe ™u ‚uðe s Œu¾tÞ Au fu ™Úte Œu¾t‚e?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,2 “¼„ðt™ …tu‚u …tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu ËŒt rðhts{t™ Au y™u {q¤ {tÞt{tkÚte W…ßÞtk su y™k‚fturx «Ät™…whw»t ‚u Útfe y™k‚fturx ƒúñtkz W…su Au. …Ae ‚u ¼„ðt™ …tu‚t™t yûthÄt{{tk yuf Xuftýu hÌtt Útft …tu‚t™e EåAtyu fhe™u ‚u y™k‚ftuxe ƒúñtkz™u rð»tu …tu‚t™t ¼õ‚™u yÚtuo y™k‚Y…u Œu¾tÞ Au.” …Ae ð¤e y¾kzt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “©ef]»ý™thtÞý ‚tu ËŒt {™w»Þtf]r‚ Au ™u ‚u ¼„ðt™™wk MðY… Ëðoft¤u ËíÞ Au, y™u ‚u s ¼„ðt™ õÞthuf {íMÞ, fåA, ðhtn, ™]®ËntrŒf y™k‚Y…u fhe™u ¼tËu Au ‚u fu{ Ë{sðwk ?”3 y™u ð¤e ƒúñtkz ƒúñtkz «íÞu fÕÞtý™e her‚ ‚Útt ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u yufËh¾e Au fu swŒe swŒe Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚tu ËŒt yufËh¾e Au, ‚tu …ý ¼„ðt™ …tu‚t™e {qŠ‚™u4 ßÞtk suðe Œu¾tze òuRyu íÞtk yuðe …tu‚t™e RåAtyu fhe™u Œu¾tzu * ÷tuÞt ð[. 4. ‚t. 4-12-1820, {k„¤ðth. Œþo™trŒf™wk Ëw¾ yt…ðt {txu f]…t fhe™u MðuåAtÚte 1. yuf …nh™t 3 ºtý f÷tf «{týu 9-00 ðtøÞu. yt ƒúñtkz™e …uXu s «fx ÚttÞ Au” ytðt 2. yt ƒúñtkz{tk su{ ¼„ðt™ …tu‚t™t y™LÞ¼õ‚tu™u yr¼«tÞÚte W¥th yt…u Au. Œþo™trŒ yt…e™u Ëw¾ yt…ðt {txu {™w»Þtfthu 3. ¼„ðt™ ËŒt {™w»Þtf]r‚ ntuÞ ‚tu yLÞ …þw, «fx ÚttÞ Au ‚u{ y™uf ƒúñtkz{tk …ý ¼„ðt™ ™h®Ën rð„uhu ytfth fu{ ½xu ? yuðtu …qAðt™tu «fx ÚttÞ Au fu ™rn ? ytx÷tu «&™™tu ytþÞ yr¼«tÞ Au. Au. ‚u™tu “y™uf ƒúñtkz{tk …tu‚t™t y™LÞ¼õ‚tu™u 4. ftÞoðþt‚T.

264

÷tuÞt.4

Au y™u ßÞtk sux÷tu «ftþ fhðtu ½xu íÞtk ‚ux÷tu «ftþ fhu Au. y™u …tu‚u ‚tu ËŒt rî¼ws Au ‚tu…ý …tu‚t™e EåAtyu fhe™u õÞtkE [th ¼ws, õÞtkE yü¼ws, õÞtkE y™k‚ ¼ws™u Œu¾tzu Au, ‚Útt {íMÞ, fåAtrŒfY…u fhe™u ¼tËu Au. yuðe he‚u ßÞtk suðwk ½xu íÞtk ‚uðwk Y… «ftþu Au y™u …tu‚u ‚tu ËŒt yuf Y…u s rðhts{t™ hnu Au, y™u ð¤e yuf Xuftýu hÌtt Útft y™k‚fturx ƒúñtkz™u rð»tu yk‚Þto{e Y…u ÔÞt…e™u hnu Au. su{ ÔÞtËS yuf n‚t ‚uýu þwfS™u ËtŒ fÞtuo íÞthu MÚttðh sk„{ Ëðuo Sð{tk hne™u ËtŒ fÞtuo y™u þwfSyu nwkfthtu ŒeÄtu íÞthu…ý MÚttðh sk„{ Ëðuo Ë]rü{tk hne™u nwkfthtu ŒeÄtu. yuðe he‚u þwfS suðt {tuxt rËØ ntuÞ ‚u …ý su Ëðo s„‚{tk ÔÞt…ðt™u Ë{Úto ÚttÞ Au. ‚u ‚tu ¼„ðt™™t ¼s™™t «‚t…u fhe™u yuðe Þtu„f¤t™u …tBÞt Au. ‚tu …tu‚u ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{ ‚u ‚tu Þtu„uïh Au ™u Ëðo Þtu„f¤t™t r™rÄ Au, ‚u yuf Xuftýu hÌtt Útft y™k‚fturx ƒúñtkz{tk …tu‚t™e EåAtyu fhe™u ßÞtk su{ ½xu íÞtk ‚u{ ¼tËu ‚u{tk þwk fnuðwk ? y™u yu ¼„ðt™{tk yu{ ntuÞ ‚u™wk þwk ytùÞo Au ? fu{ su, ftuEf „turzÞtu 1 òŒw„h ntuÞ ‚u ‚wåA {tÞt™u òýu Au ‚u{tk …ý ÷tuftu™u fuðwk ytùÞo ÚttÞ Au? ™u ‚u™e ÞÚttÚto ¾ƒh …z‚e ™Úte ‚tu ¼„ðt™{tk ‚tu Ëðo Þtu„f¤tytu hne Au, ‚u {nt ytùÞoY… Au. ‚u™u Sð fu{ òýe þfu ? {txu ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, ‘ytx÷t ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚Þto Au’ y™u ð¤e yu{ fÌtwk su, ‘ftuE ¼„ðt™™e {tÞt™t ƒ¤™u …th …tBÞt ™Úte.’ ‚uýu fhe™u yu{ òýðwk su, yu ¼„ðt™™e Þtu„f¤t{tk ƒúñtrŒf suðt™u fw‚fo ÚttÞ ‚tu yu ¼„ðt™™e {tÞt™t ƒ¤™t …th™u ™ …tBÞt fnuðtÞ. ‚u fw‚fo ‚u þwk ? ‚tu su, ‘yu ¼„ðt™ ‚u fu{ yu{ fh‚t nþu ?’ y™u ¼„ðt™™u yu{ Ë{su su, ‘yu ‚tu Ë{Úto Au ‚u su{ fh‚t nþu ‚u Xef fh‚t nþu.’ yuðe he‚u ¼„ðt™™u r™Œtuo»t Ë{su ‚tu {tÞt™u ‚Þto fnuðtÞ y™u fÕÞtý™e her‚ ‚tu yufËh¾e Au …ý ¼s™tht su …wY»t ‚u™u rð»tu W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c yu ºtý «fth™t ¼uŒ Au ™u ‚u{™e2 ©Øt y™k‚ «fth™e Au, ‚u™u Þtu„u fhe™u fÕÞtý™t {t„o{tk …ý y™k‚ ¼uŒ ÚtÞt Au y™u ðM‚w„‚u ‚tu fÕÞtý™tu {t„o yuf Au y™u ¼„ðt™™wk MðY… …ý yuf s Au y™u ‚u ¼„ðt™ yr‚ Ë{Úto Au ™u ‚u suðtu Útðt™u ftsu yûth…ÞO‚ ftuE Ë{Úto Út‚tu ™Úte, yu rËØtk‚ Au.” 1. ™xrðãt òý™th.

2. Ëtr¥ðfe ytrŒf.

÷tuÞt.4-5

265

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u fÌtwk su, “Íeýtu¼tE 1 ‚tu yts ƒnw rŒ÷„eh ÚtÞt y™u yu{ ƒtuÕÞt su, “ßÞthu {nthts y{thu ½uh ytÔÞt ™rn íÞthu y{thu …ý ½h{tk hÌtt™wk þwk ft{ Au ?” yu ðt‚ Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{wkÍtE™u heËu fhe™u su «u{ fhu ‚u «u{ yk‚u ™¼ðt™tu ™rn y™u heËðt¤t™e ¼Âõ‚ ‚Útt «u{ yu Ëðuo yk‚u ¾tuxt ÚtE òÞ Au, {txu {wkÍtE™u Ítk¾wk {w¾ fhðwk ‚u ‚tu yr‚ {tuxe ¾tux Au.” …Ae Íeýt¼tEyu fÌtwk su, “¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u …tu‚t™u ½uh ytðu íÞthu {w¾ «VwÂÕ÷‚ ÚtÞwk òuEyu y™u ßÞthu ¼„ðt™ ™u Ëk‚ ™ ytðu íÞthu ‚tu {w¾ Ítk¾wk ÚtÞwk s òuEyu y™u niÞt{tk þtuf …ý ÚtÞtu òuEyu.” …Ae yu ðt‚to Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™ ™u Ëk‚ ‚u ytðu íÞthu htS Útðwk …ý þtuf ‚tu õÞthuÞ …ý fhðtu ™rn. y™u òu þtuf fÞto™tu Mð¼tð ntuÞ ‚tu yk‚u sYh ftkEf ¼qkzwk ÚtÞt rð™t hnu ™rn. {txu …tu‚…tu‚t™t Ä{o{tk hne™u su he‚™e ¼„ðt™™e yt¿tt ntuÞ ‚u™u htSÚtft …t¤ðe …ý …tu‚t™wk „{‚wk fhðt ËtÁ ftuE he‚u {qkÍtðwk ™rn y™u ¼„ðt™ õÞtkEf sðt™e yt¿tt fhu ™u þtuf fhe™u {qkÍtÞ ‚tu «Út{ su ¼„ðt™u Œþo™ ytÃÞtk ntuÞ ‚Útt «ËtŒ ytÃÞtu ntuÞ ‚Útt y™k‚ «fth™e ¿tt™ðt‚to fhe ntuÞ; EíÞtrŒf r¢Þtyu fhe™u su …tu‚t™u Ëw¾ «tÃ‚ ÚtÞwk ntuÞ ‚u s‚wk hnu y™u {qkÍðýu fhe™u ƒwrØ{tk yuf÷tu ‚{tu„wý AtE òÞ, ‚uýu fhe™u fuð¤ Œw:¾eÞtu Útftus ßÞtk {qfu íÞtk òÞ. …Ae yu {qkÍðýu fhe™u yt¿tt …ý ÞÚttÚto …¤u ™rn, {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ‚tu ËŒt yr‚ «ËL™ hnuðwk y™u «ËL™ {™u fhe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk …ý „{u ‚uðtu ¼qkztu Œuþft¤ ntuÞ ‚tu …ý niÞt{tk ÷uþ{tºt {qkÍðý ytððt Œuðe ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 4 >> 112 >>

ð[™t{]‚ 5 : #rÿÞtu-yk‚:fhý SíÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t ftŠ‚f ðrŒ y{tË™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e

©eËnò™kŒS {nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e * ÷tuÞt ð[. 5, ‚t. 5-12-1820, ƒwÄðth.

1. …k[t¤tðt¤t.

266

÷tuÞt.5

™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðo …h{nkË™u «&™ …qAâtu su, “fux÷t ËkfÕ… fnuðtÞ íÞthu r™»f…x fnuðtÞ ? ™u fux÷t ËkfÕ… ™ fnuðtÞ íÞthu f…xe fnuðtÞ?” …Ae …h{nkË ð‚u yu™tu W¥th ™ ÚtÞtu, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…k[ð‚o{t™1 ËkƒkÄe …tu‚t{tk ftåÞ… ntuÞ ™u ‚u …tu‚tÚte rð[thu fhe™u x¤‚e ™ ntuÞ ‚tu ‚u ftåÞ… su{tk ™ ntuÞ yuðt su Ëk‚ ‚u™u yt„¤ fnuðwk y™u ftuEf Ëk‚™tu yð„wý …tu‚t™u ytÔÞtu ntuÞ ‚tu ‚u fnuðtu ‚Útt ¼„ðt™™t r™ùÞ{tk yr™ùÞ™tu ½tx ÚtÞtu ntuÞ ‚u …ý fnuðtu íÞthu ‚u r™»f…x fnuðtÞ y™u yu {tkne÷tu ËkfÕ… ÚtÞtu ntuÞ ™u ‚u™u su Ëk‚™e yt„¤2 ™ fnu, ‚u™u f…xe òýðtu.” …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su,3 “yuðtu f…xe ntuÞ ™u ‚u ztÌttu ntuÞ ‚u™u fuðe ƒwrØyu fhe™u ytu¤¾eyu ?” íÞthu yu™tu W¥th …ý …h{nkË™u ™ ytðzâtu, íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su, “yu ‚tu yu{ ytu¤¾tÞ su, yu™tu ËnðtË ntuÞ ™u ¾tÄu, …eÄu, ƒuX‚u, WX‚u, [t÷‚u, nt÷‚u …tu‚t ¼u¤tu hnu‚tu ntuÞ, íÞthu …tu‚u ‚u™e ¾ƒh ht¾u ™u …tu‚tÚte ™tu¾tu …zu íÞthu …ý ƒeò {týË …tËu ‚u™e At™e ¾ƒh h¾tðu íÞthu ‚u™wk f…x ytu¤ÏÞt{tk ytðu.” …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “Œk¼u fhe™u ð‚o{t™ …t¤u ™u Œk¼u fhe™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ht¾‚tu ntuÞ ™u …tu‚u ƒwrØðt¤tu ntuÞ ™u {t™e ntuÞ ‚u …tu‚t™t ð‚o{t™™u ™u …tu‚t™t r™ùÞ™u ƒeò™t Ët[t ð‚o{t™ ™u r™ùÞ ‚u™e yt„¤ yrÄf fhe Œu¾tz‚tu ntuÞ íÞthu ‚u™u yu{ fu{ f¤eyu su yu™tu Œk¼u fhe™u ð‚o{t™ ™u r™ùÞ Au ?” íÞthu yu «&™™tu W¥th …ý …h{nkË ð‚u ™ ÚtÞtu, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™e «r‚ct™tu4 1. “…k[ð‚o{t™ (íÞt„e™t - 1 r™÷tuo¼ 2. r™»ft{ 3. r™:MðtŒ 4. r™{to™ 5. r™:M™un, „]nMÚt™t 1. ŒtY 2. {txe-{tkË 3. [tuhe 4. yðuhe ÔÞr¼[th 5. ðx÷ðwk ™rn ™u ðx÷tððwk ™rn). 2. Œk¼, {t™, {Œ fu ÷ßòÚte.

3. …tu‚u f…xe ntuÞ …ý W…hÚte ËtÄwðu»t Äthe™u …tu‚u ƒwÂØ{t™ Au {txu Œk¼Úte s W…hÚte ËŒt[hý™u ƒ‚tð‚tu ntuÞ ‚u ƒwÂØþt¤e …wÁ»ttuyu‘yt f…xe Au’ yu{ þe he‚u ytu¤¾e þftÞ ? ytx÷tu …qAðt™tu yr¼«tÞ Au. 4. {t™¼k„.

÷tuÞt.5

267

¼k„ ÚttÞ íÞthu1 yu™tu Œk¼ f¤tÞ, ™rn ‚tu ™ f¤tÞ.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™tu r™ùÞ ‚Útt ð‚o{t™ ‚u ƒu{tkÚte fuðtu ½tx ntuÞ ‚u …tzu y™u fuðtu ½tx ntuÞ ‚tu…ý ™ …tzu ? y™u ‚u™tu yðrÄ ntuÞ ‚u fuðtu su õÞtk ËwÄe yu ½tx hnu ‚u Ä{o{tkÚte …tzu ™u ¼„ðt™™t r™ùÞ{tkÚte …tzu ?” íÞthu yu™tu W¥th …ý …h{nkË ð‚u ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ½tx™u xtéÞt™wk s‚™ fhu ‚tu …ý x¤u ™rn yuðtu su ftkEf Ä{o …téÞt{tk yÞtuøÞ ½tx hnu‚tu ntuÞ y™u ‚u ½tx …kŒh rŒðË ‚Útt {rn™t ËwÄe ™ ÚttÞ ™u ð¤e ftuEf rŒðË «„x ÚtE ytðu, yuðtu su ½tx ‚u Ä{o{tkÚte …tzu y™u yu{ s ¼„ðt™™t r™ùÞ{tk …ý òýðwk y™u su ½tx ÚtÞtu ™u ‚u™u rð[thu fhe™u xt¤e ™t¾u ™u …tAtu Vhe™u ‚u ½tx ÚttÞ ™rn, yuðtu su ½tx ‚u yu ƒu{tkÚte …tze þfu ™rn.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “ËíËk„{tk ÿZ …tÞtu fu™tu ÚttÞ ™u fu™tu ™ ÚttÞ ?” …Ae yu™tu W¥th …ý …h{nkË™u ™ ytðzâtu, íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo su, “su{ Œ¥ttºtuÞu …k[¼q‚, [kÿ{t, …þw, ðu~Þt, fw{the, …tu‚t™tu Œun EíÞtrŒf Ëðuo{tkÚte …ý „wý ÷eÄt, yuðe he‚u Ëk‚{tk su™u „wý „úný fÞto™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™tu s ËíËk„{tk ÿZ …tÞtu ÚttÞ Au. y™u su™u Ëk‚{tk „wý ÷eÄt™tu Mð¼tð ™ ntuÞ ‚u ËíËk„{tk hÌttu Au ‚tu …ý yu™tu ÿZ …tÞtu ™Úte.” …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “Ëk‚ ‚Útt þtMºt ‚Útt …tu‚t™tu rð[th yu ºtýu ntuÞ íÞthu yr‚þÞ ErLÿÞtu yk‚:fhý rs‚tÞ fu yu ƒu {tkÚte yufuðt™wk ntuÞ ‚tu …ý rs‚tÞ? y™u òu yu{ fnuþtu su, ‘yu ºtýu ðt™tk ¼u¤tk ntuÞ ‚tu rs‚tÞ’, íÞthu Ëk‚ …tËuÚte fuðe ÞwÂõ‚ þe¾ðe ? y™u þtMºt{tkÚte þe ÞwÂõ‚ þe¾ðe ? y™u …tu‚t™u rð[thu fhe™u þe ÞwÂõ‚ þe¾ðe ‚u fntu.” íÞthu yu™tu W¥th …ý …h{nkËÚte ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þtMºtu fhe™u ‚tu ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ ‚u™wk {tntíBÞ Ë{sðwk y™u Ëk‚Úte yu{ þe¾ðwk su, su he‚u Ëk‚ ErLÿÞtu™u SíÞt™e ÞwÂõ‚ ƒ‚tðu su, ‘ytðe he‚u ™uºt™e árü ™trËft W…h ht¾ðe ‚Útt „útBÞðt‚to 1. þtuf, ¢tuÄ™tu WŒÞ EíÞtrŒ ÷ûtýÚte.

268

÷tuÞt.5-6

™ Ëtk¼¤ðe.’ EíÞtrŒf su ÞwÂõ‚ ‚u Ëk‚Úte þe¾ðe. y™u ‚u Ëk‚u þe¾tðe su ÞwÂõ‚ ‚u™u …tu‚t™u rð[thu fhe™u …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo Ëð¤e Ë{S™u {t™ðe, ™u ‚u{ ð‚oðt ÷t„ðwk. yu{ ºtýu ðt™tkyu fhe™u ErLÿÞtu, yk‚:fhý rs‚tÞ Au.” y™u ‚u …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “ErLÿÞtu™u rsíÞu yk‚:fhý rs‚tÞ Au fu yk‚:fhý™u rsíÞu ErLÿÞtu rs‚tÞ Au?” …Ae yu «&™™tu W¥th …ý …h{nkË™u ™ ytðzâtu, íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo “su ƒtÌt ErLÿÞtu™u ŒunŒ{™u fhe™u rs‚u y™u ŒunŒ{™u fhe™u ƒtÌt ErLÿÞtu rs‚týe ntuÞ, ‚tu …ý …tk[ ð‚o{t™™t r™Þ{{tk ÿZ ÚtE™u hnu‚tu ntuÞ ‚tu ƒtÌt ErLÿÞtu™u rs‚ðu fhe™u yk‚:fhý rs‚tÞ, …ý yuf÷u yk‚:fhý™u rs‚ðu fhe™u ƒtÌt ErLÿÞtu rs‚tÞ ™rn, y™u ƒtÌt ErLÿÞtu™u rs‚ðu fhe™u ‚tu yk‚:fhý rs‚tÞ Au. fu{ su, òu ƒtÌt ErLÿÞtu rs‚u ™u rð»tÞ{tk «ð‚oðt Œu ™rn íÞthu yk‚:fhý {tkrn÷e ftuhuÚte r™htþ ÚtE òÞ Au su, “yt Œunu fhe™u yt ðt‚ ƒ™ðt™e ™Úte.” y™u ‚u …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “ƒtÌt RkrÿÞtu þtýu fhe™u rs‚tÞ ™u yk‚:fhý þtýu fhe™u rs‚tÞ ?” …Ae yu™tu W¥th …ý …h{nkË™u ™ ytðzâtu, íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo su, ‘‘Ä{oþtMºt{tk fÌtt Au su íÞt„e™t r™Þ{ ‚u™u ht¾u ‚Útt ytnth™u r™Þ{{tk ht¾u ‚Útt ‚Ã‚f]åA, [tkÿtÞýtrŒf ðú‚ fhu ‚Útt òýe òýe™u ‚tZ, ‚zftu, ¼q¾, ‚hË ‚u™wk Ën™ fhu y™u ¼„ðt™™t fÚtt, fe‚o™, ðt‚to fhu ‚Útt ¼s™M{hý{tk ƒuËu ‚Útt ytË™ rs‚u, EíÞtrŒf ËtÄ™u fhe™u ƒtÌt ErLÿÞtu rs‚tÞ Au. y™u ¼„ðt™™t {tntíBÞ™tu rð[th ™u ¼„ðt™™wk æÞt™ ‚Útt ytí{r™ct yux÷u fhe™u yk‚:fhý rs‚tÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 5 >> 113 >>

ð[™t{]‚ 6 : Ëk„ þwrØ™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t {t„þh ËwrŒ 1-…zðt™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t y™u * ÷tuÞt ð[. 6, ‚t. 6-12-1820, „wYðth.

÷tuÞt.6

269

Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt ƒesu Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e ™u ‚u Ätu¤t VUxt™wk Atu„÷wk {tÚtu ÷xf‚wk n‚wk ™u [tuVt¤1 ytuZâtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu …h{nkË «íÞu «&™ …qAâtu su, “ËíËk„ ÚtÞt …Ae Œw÷o¼{tk2 Œw÷o¼ ‚u þwk ËtÄ™ {tLÞwk Au ?” …Ae yu «&™™tu W¥th …h{nkË ð‚u ™ ÚtÞtu. íÞthu ©eS{nthtsu fÞtuo su, “yuftkr‚f…ýwk yu{tk ytðu yu yr‚þÞ Œw÷o¼ Au. ‚u yuftkr‚f…ýwk ‚u þwk ? ‚tu Ä{o, ¿tt™ y™u ðihtøÞ yu ºtýu Þwõ‚ su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe ‚u™u yuftkr‚f…ýwk frnyu.” …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “Ä{o ËkƒkÄe ËtÄ™{tk yuðwk fÞwk ËtÄ™ Au su yuf htÏÞu fhe™u Ëðuo Ä{o hnu ? y™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe su ¼s™, M{hý, fe‚o™, ðt‚to yu ytrŒf ËtÄ™ Au ‚u{tk yuðwk yuf ËtÄ™ fÞwk Au su yt…íft¤ ntuÞ ™u Ëðuo òÞ ™u òu yuf hnu ‚tu Ëðuo hnu ?” …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “Ä{o ËkƒkÄe ËtÄ™{tk ‚tu yuf r™»ft{…ýwk ntuÞ ‚tu Ëðuo ËtÄ™ ytðu y™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe ‚tu yu ËtÄ™ Au su, r™ùÞ hnu ‚tu Ëðuo ytðu.”3 y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fuðe {r‚ yuf «fth™e htÏÞu Yzwk ÚttÞ ™u ‚u™u òu Vuhðeyu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ ?” y™u fuðe {r‚™u ðthkðth Vuhðeyu ‚tu Yzwk ÚttÞ ™u ™ Vuhðeyu ‚tu ¼qkzw ÚttÞ? …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “¼„ðt™™t r™ùÞ Y… su {r‚ ‚u™u ‚tu Vhðt s Œuðe ™rn. ¼„ðt™wk {tntíBÞ Ëtk¼¤e™u ‚u™e …wrü ðthkðth fÞto fhðe ‚tu Yzwk ÚttÞ ™u yu {r‚™u ðthkðth Vuhðu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ, y™u …tu‚u …tu‚t™t {™™u òÛÞu su {r‚{tk r™ùÞ fÞtuo ntuÞ su, ‘{thu yt{ fhðwk Au’ ‚u {r‚™u Ëk‚™u ð[™u fhe™u ðthkðth Vuhððe ™u Ëk‚ fnu su, ‘ynª ƒuËðwk ™rn 1. ([tuVt¤ yux÷u [th Vt¤ yÚtto‚T …z fu …x ntuÞ yuðe {tuxe …Auze, ƒuðze òze, {tuxe ytuZðt™e [tŒh. ‚u™e ÷kƒtR 24 ntÚt ntuÞ Au. 2. ™ ƒ™e þfu ‚uðwk frX™. 3. “|ævy²æ ¨Tæ„²æ |ævy²æ” EíÞtrŒ ð[™Úte

Þãr… ‘«u{÷ûtýt ¼Âõ‚™tk ©ðýtrŒf ËtÄ™tu Au’ yu{ fÌtwk Au ‚Úttr… ‚u ËtÄ™tu …ý r™ùÞ{q¤ Au {txu yt MÚt¤u r™ùÞ™u ËtÄ™…ýu fÌttu Au. {txu r™ùÞ™u s ¼Âõ‚{tk ËtÄ™…ýu y™u {q¤…ýu fnuðt{tk Œtu»t ™Úte.

270

÷tuÞt.6

™u yt fhðwk ™rn. ‚tu ‚u Xuftýu ƒuËðwk ™rn ™u ‚u fhðwk ™rn yuðe he‚u {r‚™u Vuhðu ‚tu Yzwk ÚttÞ ™u yu {r‚™u Vuhðu ™rn ™u …tu‚t™wk ÄtÞwO fhu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fuðe ò‚™tu ËíËk„e yÚtðt …h{nkË ntuÞ y™u Ä{o{tk Ëk…qýo hnu‚tu ntuÞ ™u ‚u™u …tËu ƒuËeyu ™u ðt‚ Ëtk¼¤eyu ‚tu Œtu»t ÷t„u ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “su™u ¼„ðt™tu r™ùÞ ntuÞ ™u Ä{o{tk …ý …tu‚u hnu‚tu ntuÞ ‚tu …ý òu ‚u™u ÔÞðnth{tk ytËÂõ‚ ntuÞ ‚Útt Œuntr¼{t™ ntuÞ ‚Útt {t™ ntuÞ ™u ‚u™u ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ ‚u ¾tuŒu, ¾kz™ fhu ‚tu ‚u ¼„ðt™™tu ™u Ëk‚™tu yð„wý sYh ÷u. …Ae ƒeò™u yt„¤ …ý ¼„ðt™™t ‚Útt Ëk‚™t yð„wý™e ðt‚ fhe™u ‚u™u rð{w¾ suðtu fhu. yuðtu su ntuÞ ‚u™tu ftuE he‚u ËkƒkÄ ™ ht¾ðtu y™u ht¾u ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fuðtu ËtÄw ntuÞ ™u ‚u Ä{o{tk hnu‚tu ntuÞ ™u r™ùÞ …ý ntuÞ ‚tu…ý ‚u™u ¼u¤u ™t’ðt sðwk ™rn ™u …tËu …Útthe fhðe ™rn ™u ‚u™e ðt‚ …ý ™ Ëtk¼¤ðe?” …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, su Ëk‚ ®n{‚ hrn‚ ðt‚ fh‚tu ntuÞ su, ‘þwk yuf sL{u fhe™u r™»ft{trŒf „wý ytðu Au ? yu ‚tu ¼„ðt™ f]…t fhu ‚tu ytðu, ™rn ‚tu y™uf sL{u fhe™u fÕÞtý ÚttÞ, …ý yt s Œunu fhe™u þwk fÕÞtý ÚttÞ Au ?’ yuðe he‚u su ®n{‚ hrn‚ ðt‚ fh‚tu ntuÞ ‚u™t Ëk„™tu Ëðo «fthu íÞt„ fhðtu y™u su yu{ fnu‚tu ntuÞ su, ‘yt ™u yt Œunu fhe™u f]‚tÚto ÚtÞt Aeyu, ™u ft{, ¢tuÄ, {Œ, {íËh, {t™ EíÞtrŒf Œtu»t™tu þtu ¼th Au ? ¼„ðt™ ™u Ëk‚™t «‚t…u fhe™u yu Ëðuo™tu ™tþ fhe ™t¾eþwk.’ yu{ su fnu‚tu ntuÞ ™u ‚u ft{trŒf Œtu»t™u ™tþ fhðt™t W…tÞ{tk ‚í…h ÚtE™u {kzâtu ntuÞ ‚u™tu, Ëk„ Ëðo «fthu fhðtu.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, ‘fuðtu ËtÄw ®n{‚ Ërn‚ ðt‚ fh‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu íÞt„ fhðtu ?” …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “su Ëk‚ fuð¤ …tu‚t™t …whw»ttÚto™u s yrÄf fnu‚tu ntuÞ y™u …whw»ttÚtuo fhe™u s …tu‚t™u f]‚tÚto {t™‚tu ntuÞ …ý ¼„ðt™™wk ƒ¤ ™ ht¾u y™u yu{ ™ Ë{su su, ‘yt ËtÄ™u fhe™u ¼„ðt™™u htS fhðt Au’ ‚tu ‚u™tu

÷tuÞt.6

271

…ý íÞt„ fhðtu.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fuuðtu ËtÄw ntuÞ ‚u™tuu Ëk„ fhðtu ™u fuðt™tu ™ fhðtu ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “ð‚o{t™ …ý Ëwættk Ëthtk …t¤‚tu ntuÞ ™u r™ùÞ ËwÄtu ntuÞ ™u ‚u …tËu yt…ý hnu‚t ntuEyu ™u yt…ý™u xtufu ™rn ™u …k…tu¤e™u ht¾u ™u ò…htu1 ht¾u, ‚tu ‚u {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðtu ÷tufÔÞðnthu {tuxtu fnuðt‚tu ntuÞ ‚u™tu …ý Ëk„ ™ fhðtu y™u su Ëk‚ …tu‚t™u xtuõÞt fhu ™u su Mð¼tð Œu¾u ‚u W…h ¾xftu ht¾u ™u ‚u ™ x¤u íÞtk ËwÄe ðt‚ fÞto fhu ™u ÷÷tu[…tu 2 ht¾u ™rn ™u ‚u ÷tufÔÞðnthu {tuxtu ™ fnuðt‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu Ëk„ fhðtu.’’ …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su Ëk‚{tk ƒÄt „wý Ëtht {tuxt {tuxt ¼Âõ‚, ¿tt™trŒf ntuÞ, …ý ‚u{tk yuf yuðtu fÞtu ¼qkztu Œtu»t ntuÞ suýu fhe™u ‚u™tu Ëk„ ™ fheyu ?’ íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “su™u yt¤Ë ƒnw ntuÞ ™u r™ÿt ƒnw ntuÞ ™u M™t™, æÞt™trŒf su r™Þ{ ‚u™u …t¤ðt™wk ftuEf fnu ‚tu fnu, ‘n{ýtk fheþwk þe W‚tð¤ Au ? ÄehuÄehu Útþu.’ yu{ ƒtu÷u ‚u ËwÄtu Ëthtu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu Ëk„ ™ fhðtu.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “ËwÄe Ëthe ðt‚ fh‚tu ntuÞ …ý ‚u™e ðt‚ ™ Ëtk¼¤eyu, yuðtu yu™e ðtýe{tk þtu Œtu»t òýðtu ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “ðt‚ fhðt{tk …tu‚t™u rð»tu su ¼Âõ‚, ¿tt™, ðihtøÞ, Ä{o, ‚u™e s ynkfthu fhe™u …tu‚u ËhËtE Œu¾tzu ™u ƒeò Ëk‚{tk su ¿tt™, ¼Âõ‚ ytrŒf „wý ‚u™e ftkEf LÞq™‚t Œu¾tzu yuðtu su™e ðtýe{kt Œtu»t ntuÞ ‚u™e ðt‚ ™ Ëtk¼¤ðe.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su™e ðtýe{tk ‚tu fwÂíË‚…ýwk3 ntuÞ, ‚tu …ý ‚u ðtýe™u y{]‚™e …uXu …t™ fheyu, yuðe ‚u fE ðtýe Au ?” …Ae ‚u™tu …ý …tu‚u W¥th fÞtuo su, ‘su Ëk‚ ðt‚ fhu íÞthu …tu‚u …tu‚t™t ËkƒkÄe {t, ƒt…, ƒtu™, ¼tE ‚Útt …tu‚t™e òr‚ ‚u™e fwÂíË‚ þçŒu fhe™u ®™Œt fh‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™e ‚u ðtýe Ëthe òýðe, þt ËtÁ su ‚u ðtýe™u su Ëtk¼¤u ‚u™u ‚u Ëk‚™e ftuh™tu yu{ „wý ytðu su, ‘yt Ëk‚™u ‚tu ftuE 1. òýðt A‚t s‚w fhðt™e ð]r¥t. s‚wk fhu. 2. Ëthwk {™tððt {txu ƒtu÷ðt{tk ytð‚e {eXe ðtýe, ¾qþt{‚.

3. fzðtþ-‚tuAztE.

272

÷tuÞt.6

he‚u …tu‚t™tk Œun ËkƒkÄe ytrŒf{tk nu‚ ™Úte.’ {txu ‚u ðtýe™u y{]‚™e …uXu …t™ fhðe.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fÞu Xuftýu {t™ ht¾ðwk ™u fÞu Xuftýu {t™ ™ ht¾ðwk ?” …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “¼„ðt™™tu ÿZ ytr©‚ ntuÞ ™u ‚u suðtu ‚uðtu „heƒ nrh¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u yt„¤ {t™ ™ ht¾ðwk y™u su™u ËíËk„Útfe ftkEf …tAtu …„ …ze „Þtu ntuÞ ‚u™e yt„¤ ‚tu {t™ ht¾ðwwk …ý ‚uÚte ŒƒtE sðwk ™rn ™uu «&™ W¥th{tk ‚u™tk ðuý W…h ðuý ÷tððwk.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fÞu Xuftýu ¼„ðt™™tk Œþo™trŒf™u rð»tu ‚Útt Ëk‚™u rð»tu nu‚ ™ ht¾ðwk ™u fÞu Xuftýu ht¾ðwwk ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “y{u Ëðuo Ëk‚™u ËtÄthý…ýu fnu‚t ntuEyu su, ‘ƒwht™…wh ‚Útt ftþeyu ftuý sþu?’ íÞthu ftuE ƒtu÷u ™rn íÞthu ‚u Ë¼t{tkÚte …tu‚u WXe™u y{™u yu{ fnuðwk su, ‘fntu ‚tu nu {nthts ! nwk òô.’ yu{ fne™u y{the yt¿tt ÷E™u íÞtk sðwk. yuðu Xuftýu y{the «ËL™‚t™u yÚtuo y{tht Œþo™trŒf™wk ‚Útt Ëk‚Ë{t„{™wk nu‚ …ý ™ ht¾ðwk. y™u y{u ‚Útt Ëk‚ ‚u su™u f[ðtýt ntuEyu ™u ðZe™u r‚hMfth fhe™u ƒnth ftZe {qõÞtu ntuÞ ™u ‚u þtufu fhe™u htu‚tu ntuÞ ™u ‚u …tËu ftuE yufz{÷ 1 rð{w¾ suðtu ytðeu Ëk‚™tu yÚtðt y{thtu yð„wý fnuðt ÷t„u íÞthu ‚u™e yt„¤ ‚u Ëk‚™e ftuh™wk ™u ¼„ðt™™e ftuh™wk ƒnw nu‚ sýtðu y™u yu{ fnu su, ‘nwk ‚tu yu™tu ðu[tý Awk ™u {tht fxft fhe ™t¾u ‚tu …ý {thu yu{™tu yð„wý ™ ytðu. yu ‚tu {tht fÕÞtý™t fh‚÷ Au.’ yuðe he‚u ‚u Xuftýu yr‚þÞ nu‚ sýðu.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “suýu fhe™u ¼„ðt™ htS Út‚t ntuÞ ‚tu …ý ‚u fhðwk ™rn y™u suýu fhe™u ¼„ðt™ fwhtS ÚttÞ ‚tu …ý ‚u fhðwk yuðwk ‚u þwk Au ?” …Ae yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “y{u ftuEf ð[™ fneyu ™u ‚u{tk òu yÄ{o suðwk ntuÞ ‚tu ‚u™u rð»tu r[hfthe 2 Útðwk fnu‚tk ‚u{tk ½ýef ðth ÷„tzðe, …ý ‚wh‚ {t™ðwk ™rn. su{ ©ef]»ý¼„ðt™u yswo™™u fÌtwk su, ‘yïíÚtt{t™wk {tÚtwk ft…e ™t¾tu.’ …Ae 1. yuf÷t-òuz rð™t ËíËk„{tk Vh‚t ËtÄw.

2. ‚íft¤ ™ {t™ðwk.

÷tuÞt.6

273

‚u ð[™ yswo™u ™ {tLÞwk. ‚u{ yuðe he‚™wk su ð[™ ‚u{tk y{u htS Út‚t ntuEyu ‚tu…ý ™ {t™ðwk ‚Útt …k[ð‚o{t™ ËkƒkÄe su r™Þ{ fÌtt Au ‚u{tkÚte suýu fhe™u ¼k„ Út‚tu ntuÞ yuðwk su ð[™ ‚u ™ {t™ðwk y™u yu ƒu ð[™ ™t {t™eyu ™u ¼„ðt™ f[ðt‚t1 ntuÞ ‚tu Ëthe …uXu f[ðtððt …ý ‚u{tk htS ™ fhðt.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™wk æÞt™ fh‚u Útfu {™™u rð»tu y™uf «fth™t ¼qkzt ½tx™t ‚hk„ WXðt {kzu; su{ Ë{wÿ™t {tuxt {tuxt ‚hk„ WXu ‚u{ ¼qkzt ½tx WXðt ÷t„u íÞthu ‚u ½tx™u fu{ xt¤ðt ?” …Ae yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “ßÞthu yuðt ¼qkzt ½tx Útðt {tkzu íÞthu æÞt™™u …zâwk {qfe™u S¼u fhe™u Wå[ Mðhu r™÷oßs ÚtE™u ‚t¤e ðòze™u “Mðtr{™thtÞý Mðtr{™thtÞý” ¼s™ fhðwk y™u nu Œe™ƒkÄtu ! nu ŒÞt®ËÄtu ! yuðe he‚u ¼„ðt™™e «tÚto™t fhðe ‚Útt ¼„ðt™™t Ëk‚ su {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt {tuxt ntuÞ, ‚u™tk ™t{ ÷E™u ‚u™e «tÚto™t fhðe ‚tu ½tx Ëðuo x¤e òÞ ™u r™htk‚ ÚttÞ …ý yu rð™t ƒeòu yuðtu ½tx xtéÞt™tu W…tÞ ™Úte.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “yt ËíËk„{tk su yr‚ {tuxtu „wý sýt‚tu ntuÞ ™u ‚u „wý™tk Ëðuo ð¾tý fh‚tk ntuÞ ‚tu …ý ‚u íÞt„ fhðt ÞtuøÞ ntuÞ yuðtu fÞtu „wý Au ? y™u Œtu»t ntuÞ ™u ‚u „úný fhðt ÞtuøÞ ntuÞ yuðtu fÞtu Œtu»t Au ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “{wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt ntuÞ ‚u ËðuoÚte ËhË ð‚o{t™ …t¤‚t ntuÞ ™u ‚uýu fhe™u ƒeò Ëk‚™u Wîu„ ÚttÞ, fu{ su yu{™e ƒhtuƒh ð‚toÞ ™rn ‚u Ëthwk yu „wý Þãr… {tuxtu Au ‚tu …ý ‚u™tu íÞt„ fhe™u Ëðo Ëk‚™u ƒhtuƒh ð‚oðwk. y™u ƒhtuƒh ð‚oðtY… Œtu»t Au ‚tu …ý yu™wk „úný fhðwk.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “yt Ëk‚{tk yuðtu fÞtu yuf Œtu»t Au su, su™tu íÞt„ fhu íÞthu Ëðuo Œtu»t{tºt™tu íÞt„ ÚtE òÞ y™u yuðtu fÞtu yuf „wý Au su, yuf ytÔÞu Ëðuo „wý ytðu ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “òu Œuntr¼{t™Y… Œtu»t Au ‚tu ‚u{tk Ëðuo Œtu»t hÌtt Au ™u ‚u™tu íÞt„ fhu ‚tu Ëðuo Œtu»t™tu íÞt„ ÚtE òÞ Au.” y™u nwk ‚tu ŒunÚte ™tu¾tu su ytí{t ‚u Awk yuðtu su ytí{r™ctY… yuf „wý ‚u 1. WÂîø™ fhðt, Œw:¾ yt…ðwk.

274

÷tuÞt.6-7

ytðu ‚tu Ëðuo „wý{tºt ytðu Au y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fuðt …k[rð»tÞ™u Ëuððu fhe™u ƒwØe{tk «ftþ ÚttÞ Au y™u fuðt …k[rð»tÞ™u Ëuððu fhe™u ƒwØe{tk ykÄfth ÚtE òÞ Au. ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “¼„ðt™ ËkƒkÄe su …k[rð»tÞ ‚u™u Ëuðu ‚tu ƒwrØ{tk «ftþ ÚttÞ Au y™u s„‚ ËkƒkÄe …k[rð»tÞ™u Ëuðu ‚tu ƒwØe{tk ykÄfth ÚtE òÞ Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fuðtu Œuþ, fuðtu ft¤, fuðtu Ëk„, fuðe r¢Þt; su™tu ËkƒkÄ ¼„ðt™™e yt¿ttyu fhe™u …ý ™ fhðtu ?” íÞthu yu™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, “su Œuþ{tk hÌtu Útfu …tu‚t™tk Œun™tk ËkƒkÄe™tu ðthkðth ƒuXt WXât™tu Þtu„ Út‚tu ntuÞ ‚tu ‚u Œuþ{tk ¼„ðt™™e yt¿ttyu fhe™u …ý ™ hnuðwk y™u y{tht Œþo™ Út‚tk ntuÞ ™u ‚u ¼u¤u Mºteytu™tk Œþo™ Út‚tk ntuÞ, yuðtu Ëk„ ‚Útt r¢Þt ntuÞ íÞtk y{u ƒuËtheyu y™u fneyu su, ‘y{thtk Œþo™ fhtu’ ‚tu …ý ‚u Xuftýu ƒuËðwk ™rn, ftuEf r{»t ÷E™u WXe sðwk y™u su ft¤{tk rð»t{…ýwk ð‚o‚wk ntuÞ ™u {thfwx Út‚e ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™e yt¿tt ntuÞ ‚tu …ý íÞtkÚte [t÷e ™ef¤ðwk …ý ‚us Xuftýu hne™u {th ™ ¾tðtu.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fÞtk þtMºttu™u Ëtk¼¤ðtk ™u ¼ýðtk y™u fÞtk þtMºttu™u ™ Ëtk¼¤ðtk ™u ™ ¼ýðtk ?” …Ae ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u fÞtuo su, su þtMºt{tk ¼„ðt™™wk Ëtfth…ýwk «r‚…tŒ™ ™ fÞwO ntuÞ ‚Útt ¼„ðt™™t yð‚th™wk r™Y…ý ™ ntuÞ y™u ‚u „úkÚt þwØ ðuŒtk‚™t ntuÞ ™u yuf yrî‚eÞ r™htfth™wk «r‚…tŒ™ fh‚t ntuÞ ™u ‚u „úkÚt ËwÄt ƒwrØðt™™t fhu÷t ntuÞ ‚tu …ý ‚u „úkÚt™u ftuE rŒðË ¼ýðt ™rn ™u Ëtk¼¤ðt …ý ™rn y™u òu hýAtuz ¼õ‚™tk suðtk fe‚o™ s ntuÞ ™u ‚u{tk ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ðýo™ ntuÞ ‚tu ‚u™u „tððtk ™u Ëtk¼¤ðtk ‚Útt yuðe he‚™t su „úkÚt ntuÞ ‚u™u ¼ýðt ™u Ëtk¼¤ðt.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 6 >> 114 >>

ð[™t{]‚ 7 : #rÿÞtu, yk‚:fhý y™u y™w¼ð …ntUåÞt™wk Index *Ëkð‚T 1877™t {t„þh ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nthts „t{ * ÷tuÞt ð[. 7, ‚t. 7-12-1820, þr™ðth.

÷tuÞt.7

275

©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤e …t½™wk Atu„÷wk rðhts{t™ n‚wk ‚Útt Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e y™u Y™tu ¼hu÷tu Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u ‚u Ë{Þ{tk ð[™t{]‚™wk …wM‚f r™íÞtt™kŒ Mðt{eyu ÷tðe™u ©eS{nthts™u ytÃÞwk. …Ae ‚u …wM‚f™u òuE™u ƒnw htS ÚtÞt y™u …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu ¼thu ¼thu «&™ …qAtu ‚tu ðt‚ fheyu.” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “©wr‚{tk fÌtwk Au su 1“ « „ï ¿ææÝæóæ }æéçQU çQU: ç QU:’’ 2 “„}æï ± ç±çÎy±æç„}æë y ²é } æï ç „ Ýæ‹²: Ð‹ƒæ ç±l„ï ù ²Ýæ²” yu ©wr‚{tk yu{ fÌtwk su, ‘¼„ðt™™wk Ëtûtt‚T ¿tt™ ÚttÞ íÞthu Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ Au.’ íÞthu þtMºt{tk su ƒeòk ËtÄ™3 fÕÞtý™u yÚtuo ƒ‚tÔÞtk Au, ‚u™wk þwk «Þtus™ Au ? fu{ su, fÕÞtý ‚tu ¿tt™u fhe™u s ÚttÞ Au ?” yuðt «&™™u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¿tt™ ‚u òýðt™wk ™t{ Au.” 4 íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu ytþkft fhe su, “òýðwk yus ¿tt™ ntuÞ ‚tu þtMºtu fhe™u ¼„ðt™™u Ëðuo s„‚ òýu Au ‚uýu fhe™u Ëðuo™wk fÕÞtý Út‚wk ™Úte.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þtMºtu fhe™u …htuût…ýu ¼„ðt™™u òÛÞt, ‚uýu fhe™u su{ fÕÞtý ™Úte ‚u{s ht{f]»ýtrŒf ¼„ðt™™t yð‚th n‚t íÞthu ‚u{™u Ëðuo {™w»Þu «íÞût ŒeXt n‚t; ‚tu ‚uýu fhe™u …ý þwk fÕÞtý ÚtÞwk Au ?” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “suýu ¼„ðt™™u «íÞût ŒeXt ntuÞ ‚u™wk ‚tu sL{tk‚hu fÕÞtý ÚttÞ Au.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt 1. ¿tt™ rð™t {wÂõ‚ ™ ÚttÞ ‘‘rnhÛÞfuþeÞþt¾t’’ fthý {t™tu Atu, fu{ fu ‚{tuyu fnu÷e “ « „ï ©wr‚ - (nt÷ y™w…÷çÄ) ¿ææÝæóæ }æé ç QU:” yt ©wr‚{tk ‚tu ¿tt™™tu rð»tÞ 2. ‚u …h{tí{t™u òýe™u {]íÞw™t ¼Þ Útfe Aqxe M…ü…ýu fÌttu ™Úte. ytðwk ð[™ Ëtk¼¤e™u {wõ‚t™kŒ þftÞ Au.ïu‚tï‚htu…r™»tŒ. {wr™yu fÌtwk fu - {U fnu÷e ©wr‚{tk™t ¿tt™ rð»tÞ 3. “¿tt” Ät‚w™wk fuð¤¼tð{tk‘¿tt™’ yuðwk Y… ÚttÞ Au ‚tu «íÞût ¼„ðt™ {tLÞt Au, ‚u{™t ¿tt™Úte s {txu ¿tt™™tu ƒeòu …ÞtoÞ ðuŒ™ Au. ‚u ¿tt™ …ŒtÚto {wÂõ‚ ÚttÞ Au, fu{ fu - {trÞf …ŒtÚto™wk ¿tt™ ‚tu rð»tÞðt¤wk Au yux÷u ‘fu™wk ¿tt™’ yu{ ¿tt™{tk y¿tt™ s Au, Ëtûtt‚T ¼„ðt™™wk ¿tt™ ‚tu {wÂõ‚™wk “„}æï ± ç±çÎy±æç„}æë y ²é } æï ç „” rð»tÞ™e y…uûtt Au. rð»tÞ rð™t ¿tt™™wk r™Y…ý {wÏÞ ËtÄ™ Au, ‚u -“„}æï s Út‚wk ™Úte. …ŒtÚto y™uf «fth™t Au {txu ¿tt™ ¿ææy±æ Îï ± ¢ }æéÓ ²„ï ¨±ü ÐæÐñ : ” “„}æï ± ç±mæÝ}æë „ §ã |æ±ç„” EíÞtrŒf ©wr‚Þtu{tk fÌtwk Au. (ytx÷tu …ý y™uf «fth™wk Au su{ fu hË¿tt™, Y…¿tt™ EíÞtrŒf …ŒtÚto™t yð÷kƒ™ðt¤t y™uf «fth™t rðþu»t yt MÚt¤u ÷uðtu). ¿tt™™u {æÞu ‚{u fÞt …ŒtÚtoðt¤wk ¿tt™ {wÂõ‚{tk 4. MðÄ{o ‚… Þtu„ ð„uhu.

276

÷tuÞt.7

su, “suýu þtMºtuu fhe™u ¼„ðt™™u òÛÞt ‚uýu fhe™u …ý sL{tk‚hu1 fÕÞtý ÚttÞ Au, ftk su, su™u þtMºtu fhe™u òÛÞt Au ‚u™u s ™uºtu fhe™u Œu¾u Au y™u su™u ™uºtu fhe™u Œu¾u Au ‚u™u s þtMºtu fhe™u òýu Au {txu ƒuÞ™wk ƒesƒ¤ ƒhtuƒh ÚttÞ Au ™u ƒuÞ™wk sL{tk‚hu fÕÞtý …ý ƒhtuƒh Au, fu{ su, ©ðýu fhe™u ¼„ðt™™u Ëtk¼éÞt ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u Ëtk¼éÞt s fnuðtÞ y™u íð[tyu fhe™u M…þo fÞtuo ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u M…þo fÞtuo s fnuðtÞ y™u ™uºtu fhe™u òuÞt ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u òuÞt s fnuðtÞ y™u ™trËftyu fhe™u ËqkÎÞt ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u ËwkÎÞt s fnuðtÞ y™u rsnTðtyu fhe™u ðýo™ fÞto ‚u{tk þwk ¿tt™ ™Úte ? …ý ‚u™u ‚u ðýo™ fÞto s fnuðtÞ. yuðe he‚u ƒtÌt ErLÿÞtuyu fhe™u ¿tt™ Au ‚Útt yk‚:fhýu fhe™u su ¿tt™ Au y™u yk‚:fhý, ErLÿÞtu …h su SðË¥tt ‚Œtr©‚2 su y™w¼ð ¿tt™ Au, ‚u{tkÚte ‚{u fÞt ¿tt™™u fntu Atu ? y™u su ¼„ðt™ Au ‚uýu ‚tu yt s„‚™e Wí…r¥t™u yÚtuo yr™ÁØ yuðwk MðY… ÄtÞwO Au, su™u rð»tu MÚttðh sk„{Y… 3 su rðï, ‚u Ëtðftþu fhe™u hÌtwk Au y™u Ëkf»toýY…u fhe™u s„‚™tu Ëknth fhu Au. y™u «ãwB™Y…u fhe™u s„‚™e ÂMÚtr‚ fhu Au ‚Útt {íMÞ fåAtrŒf yð‚th™wk Äthý fhu Au. yuðe he‚u ßÞtk suðwk ftÞo íÞtk ‚uðt ftÞo™e rËrØ™u yÚtuo ‚uðt Y…™wk „úný fhu Au. ‚u{tk ftuE ftÞo ‚tu yuðwk Au su, su{tk yk‚:fhýErLÿÞtu ™Úte …q„‚tk fuð¤ y™w¼ð¿tt™u fhe™u s sýtÞ Au, íÞthu ‚uðt ftÞo™e rËrØ™u yÚtuo ¼„ðt™ …ý ‚uðt MðY…™wk Äthý fhu Au y™u ftuE ftÞo yuðwk Au su, ErLÿÞtu yk‚:fhýu fhe™u òÛÞt{tk ytðu Au íÞthu ‚u ftÞo™e rËrØ™u yÚtuo ¼„ðt™ …ý ‚uðt s ÚttÞ Au; {txu 4 ‚{u fÞt ¼„ðt™™t MðY…™u ¿tt™u fhe™u fÕÞtý ÚttÞ; yu{ …qAtu Atu ?’’ íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “su ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u y™w¼ð ºtýu …q„u yuðt ¼„ðt™™t MðY…™u ¿tt™u fhe™u {tuût ÚttÞ; yu{ fneyu 1. ƒeò sL{tu{tk. 4. yr¼«tÞ yu x ÷tu Au fu , ßÞthu ¼„ðt™ 2. RrLÿÞtu yk‚:fhý Y… ¿tt™ ËtÄ™ rð™t Sð™t yr™ÁØtrŒ Y…u ntuÞ íÞthu ‚u{™tu yt©Þ fh™th™u þwØ MðY…Úte Út™tYk. [ûtw ytrŒf ƒtÌtfhýÚte y™u r[¥ttrŒ yk‚ fhýÚte 3. sz [u‚™ yuf søÞtyuÚte ƒeS søÞtyu MÚt¤tk‚h „úný{tk ÚttÞ Au y™u ™ fhtðe þftÞ ‚u MÚttðh y™u su™wk MÚt¤tk‚h ÚtR þfu ‚u sk„{.

÷tuÞt.7

277

Aeyu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuðt su ¼„ðt™ ‚u ‚tu ©ef]»ý Au. ‚u ‚tu …tu‚u …tu‚t™u yu{ fnu Au su- 1“²S}ææyÿæÚ}æ„è„æï ù ã}æÿæÚæÎçÐ ™æï „ }æ}æ:: J æ}æ:: JJ” 2“ç±C|²æãç}æÎ¢ Üé U yF}æï Ü Uæ¢ à æï Ý ¥„æï ù çS}æ Hæï Ü ï U ±ï Î ï ™ Ðí ç ƒ„: Ðé M ¯æï œ æ}æ çSƒ„æï …xæ„ì ” 3 “}æœæ: ÐÚ„Ú¢ Ýæ‹²çyÜ¢ U ç@ÎçS„ {ÝT² ! J }æç² ¨±ü ç }æÎ¢ Ðí æ ï „ ¢ ¨ê ~ æï }æç‡æxæ‡ææ §± JJ” 4“Ðà² }æï Ðæƒü ! LÐæç‡æ àæ„àææï ù ƒ ¨ã›àæ: J ÝæÝæç±{æÝè çÎÃ²æçÝ ÝæÝæ±‡ææü Ü ë U „èçÝ ™ JJ” EíÞtrŒf ð[™u fhe™u …tu‚u …tu‚t™u ErLÿÞtu yk‚:fhý Útfe y„tu[h fnu Au, {txu ¼„ðt™™u ‚¥ðu fhe™u Ë{sðt ‚u ‚tu yu{ Au su, ErLÿÞtu, yk‚:fhý ‚Útt y™w¼ð yu ºtýu fhe™u ÞÚttÚto…ýu «íÞût ¼„ðt™™u òýu íÞthu …qhtu ¿tt™e fnuðtÞ y™u yu ºtý «fth{tkÚte òu yufu ytuAtu ntuÞ ‚tu ‚u™u ytíÞkr‚f ¿tt™ ™ fnuðtÞ ™u ‚uýu fhe™u sL{-{]íÞ™u …ý ™ ‚hu y™u ftuEf ËtÄ™u fhe™u ƒúñMðY…™u …tBÞtu ntuÞ ‚u …ý òu «íÞût ¼„ðt™™u yuðe he‚u ™ òýu ‚tu ‚u …ý …qhtu ¿tt™e ™ fnuðtÞ. {txu ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, 5“ÝñÝñ c ÜU}²ü } æŒ²Ó²é „ |ææ±±<…„¢ Ý àææï | æ„ï ¿ææÝ}æH¢ çÝÚTÝ}æì ” ‚Útt „e‚t{tk fÌtwk Au su, 6 ‘‘ÜU}æü ‡ ææï sçÐ Ïææï h Ã²¢ Ïææï h Ã²¢ ™ ç±ÜU}æü ‡ æ: J ¥ÜU}æü ‡ æp Ïææï h Ã²¢ xæãÝæ ÜU}æü ‡ ææï xæç„: JJ” yf{o su ¿tt™ ‚u™u rð»tu …ý òýðwk hÌtwk Au. ‚u þwk? ‚tu su ƒúñY… ÚtÞtu ‚u™u …ý …hƒúñ …whw»ttu¥t{ ‚u òýðt hÌtt Au y™u su ƒúñY… ÚtÞtu ‚u™us …whw»ttu¥t{™e ¼Âõ‚™tu yrÄfth Au. ‚u ¼Âõ‚ ‚u þwk ? ‚tu su{ ïu‚îe…ðtËe su r™hL™{wõ‚ Au ‚u ƒúñY…Útft [kŒ™…w»…trŒf ™t™t «fth™e …qòËt{„úeyu fhe™u …hƒúñ su ðtËwŒuð ‚u™u …qsu Au, ‚u{ yu …ý ƒúñY…Útftu «íÞût ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ [kŒ™-…w»…, ©ðý-{™™trŒfu fhe™u fhu. ‚u ¼„ðt™u MðY…tu™u òu... „e‚t. 11/5 1. …qðo &÷tuftuõ‚ Mð¼tð îtht nwk ûth…wY»t Útfe …h Awk. ‚Útt yûth {wõ‚tuÚte …ý ðÄwk Q¥t{ Awk. yux÷u 5. ™i»fBÞo su ytí{tu…tË™ Y… ¿tt™ ‚u ðM‚q‚tyu ‚tu yks™ su {tÞt ‚u™tÚte …h Au. ‚Úttr… òu ‚u s ÷tuf y™u ðuŒ{tk “…wY»ttu¥t{” ™t{Úte «rËØ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚Úte hrn‚ ntuÞ ‚tu ƒhtƒh Awk. „e‚t. 15/18. þtu¼‚wk ™Úte... ¼t. 1/5/12 2. yt sz r[Œtí{f s„‚™u nwk {tht Ët{ÚÞo™t yuf ykþÚte Äthý fhe hÌttu Awk. „e‚t. 10/ 42. 6. {tuûtËtÄ™¼q‚ f{o™wk MðY… …ý òýðt ÞtuøÞ Au. rðf{o ™t™t «fth™t ðirŒf ftBÞ f{o ‚u™wk 3. nu Ä™ksÞ ! {thtÚte …h ƒeswk fkE ©uc Au s MðY… …ý òýðt ÞtuøÞ Au y™u yf{o (¿tt™) ™ne Ëwºt (Œtuht) {tk {rýytu™e {tVf yt s„‚ …ý òýðt ÞtuøÞ Au. fthýfu f{o™e „r‚ yr‚ {tht{tk …htuðtÞu÷wk Au. yÚtto‚T {tht ytÄthu Au. „n™ Au... „e‚t. 4/17 4. nu …tÚto ? ‚w {tht ™t™t «fth™t rŒÔÞ y…tf]‚ ïu‚-f]»ýtrŒ y™u y™uf ytfth ðt¤t {tht

278

÷tuÞt.7

„e‚t{tk fÌtwk Au su 1 ‘‘Ïæí r æ|æê „ : Ðí ¨ óææy}ææ Ý àææï ™ ç„ Ý ÜUæ¢ ÿ æç„ J ¨}æ:¨±ï ü ¯ é |æê „ ï ¯ é }æjôQU H|æ„ï ÐÚæ}æì JJ” {txu ƒúñY… ÚtE™u su …hƒúñ™e ¼Âõ‚ ™ fhu ‚tu ‚u …ý ytíÞkr‚f fÕÞtý™u ™ …tBÞtu fnuðtÞ. y™u 2 ‘‘|æê ç }æÚæÐæï ù ÝHæï ±æ²é : ¶¢ }æÝæï Ïæé ç hÚï ± ™ J ¥ãVæÚ §„è²¢ }æï ç|æóææ Ðí Ü ë U ç„ÚC{æ JJ” yu ÔÞtÃÞ yuðe sz «f]r‚ Au. y™u 3 “¥ÐÚï ² ç}æ„Sy±‹²æ¢ Ðí Ü ë U ô„ ç±çh }æï ÐÚæ}æì J …è±|æê „ æ¢ }æãæÏææãæï ! ²²ï Î ¢ {æ²ü „ ï …xæ„ì JJ’’ yu ÔÞt…f yuðe [i‚LÞ «f]r‚ Au. y™u su «íÞût ¼„ðt™ Au, ‚u fuðt Au? ‚tu yu yü «fth™e su ÔÞtÃÞ «f]r‚ y™u ‚u™u rð»tu ÔÞt…f yuðe si [i‚LÞ «f]r‚ ‚u ƒuÞ™t ytÄth Au. su{ ytftþ Au ‚u …]rÚtÔÞtrŒf [th ‚¥ð™tu ytÄth Au y™u …]Úðe™e ßÞthu Ëkftu[ yðMÚtt ÚttÞ Au ‚u ¼u¤tu ytftþ …ý Ëkftu[™u …t{u Au ™u …]Úðe™e rðftË yðMÚtt ÚttÞ Au ‚u ¼u¤e ytftþ™e …ý rðftË yðMÚtt Au ‚Útt s¤, ‚us y™u ðtÞw™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt ¼u¤e ytftþ™e …ý Ëkftu[ rðftË yðMÚtt Au y™u …]rÚtÔÞtrŒ ‚¥ð™e Ëkftu[ yðMÚtt ¼u¤e rðftË yðMÚtt ‚u ƒuÞ ytftþ™u rð»tu ÚttÞ Au, ‚u{ yu ƒu «f]r‚™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt ¼u¤e ¼„ðt™™e …ý Ëkftu[ rðftË yðMÚtt Au ™u yu ƒu «f]r‚™e Ëkftu[ rðftË yðMÚtt ‚u ¼„ðt™™u rð»tu Au. yuðt su ¼„ðt™ ‚u Ëðo™t ytí{t Au, íÞtk ©wr‚Þtu Au :4

‘‘¥‹„:Ðí ç ±C: àææS„æ …ÝæÝæ¢ ¨±æü y }ææ” ‘²S²æÿæÚ¢ àæÚèÚ¢ ’ , ‘»¯ ¨±ü |æê „ æ‹„Úæy}ææùÐã„ÐæŒ}ææ çÎÃ²æï Îï ± »ÜUæï ÝæÚæ²‡æ: 5 ‘‘²S²æy}ææ àæÚèÚ¢ ² ¥æy}ææÝ}æ‹„Úæï ²}æ²ç„ ¨ „ ¥æy}ææ‹„²æü } ²}æë „ :’, 6‘²S² Ðë ç ƒ±è àæÚèÚ¢ ²: 1. ƒúñMðY… ÚtÞu÷t «ËL™r[¥t, f÷uþ-f{torŒ Œtu»ttuÚte hrn‚ r™{o¤ …wY»ttu, {™u Atuze™u ƒeò ftuE …ý …ŒtÚto {txu þtuf ™Úte fh‚t y™u ftuE™e ytftkûtt …ý ™Úte fh‚t. ¼q‚«trý{tºt{tk Ë{t™¼tð™u «tÃ‚ fh™th ‚u …wY»t {the …ht¼Âõ‚™u «tÃ‚ fhu Au... „e‚t. 18/54. 2. …]Úðe, s¤, ‚us (yÂø™) ðtÞw, ytftþ, {™, ƒwÂØ y™u ynkfth yt ytX «fth™e {the «f]r‚ Au. yt y…ht «f]r‚ Au y™u nu {ntƒtnq yswo™! yt y…htÚte r¼L™ SðY… {the …ht «f]‚e™u ‚q òý su™t îtht yt s„‚ Äthý fhtÞ hÌtwk Au. „e‚t. 7/4-5

3. Ëðo s™tu{tk yk‚Þtor{…ýu yk‚:«ðuþ fhe™u Ëðo™wk r™Þ{™ fh™tht Au. Þsw. yt. 3 - 11 4. su …h{tí{t™wk yûth þheh Au... yt Ëðo ¼q‚tu{tk yk‚Þto{e …ýu hnu÷t r™Œtuo»t y™u rŒÔÞ Œuð yuf ™thtÞý s Au. Ëwƒt÷tu…r™»tŒT ¾kz 7. 5. su …h{tí{t™wk ytí{t þheh Au. su …h{tí{t Sðtí{t{tk yk‚Þto{e…ýu fhe™u «ðuþ fhe™u r™Þ{™ fhu Au. ‚us yk‚Þto{e ‚tht y{]‚ ytí{t Au. ƒ]nŒthtÛÞftu…r™»tŒT. y-3, ƒút. 7-22. 6. su …h{tí{t™wk …]Úðe þheh Au. su …h{tí{t …]Úðe{tk yk‚Þto{e …ýu fhe™u «ðuþ fhe™u r™Þ{™ fhu Au ‚us yk‚Þto{e ‚tht y{]‚ ytí{t Au.

÷tuÞt.7

279

Ðë ç ƒ±è}æ‹„Úæï ²}æ²ç„ ¨ „ ¥æy}ææ‹„²æü } ²}æë „ :’ EíÞtrŒf ©wr‚Þtu Au ‚Útt yL™{Þ ƒúñ fÌttu Au, {™tu{Þ ƒúñ fÌttu Au, rð¿tt™{Þ ƒúñ fÌttu Au, yt™kŒ{Þ ƒúñ fÌttu Au, EíÞtrŒf ½ýef «fth™e ƒúñrðãt fne Au. ‚u™wk þwk ‚tí…Þo Au? su, ¼„ðt™ Ëðo™t fthý Au ™u Ëðuo™t ytÄth Au. {txu yu Ëðuo™u ƒúñ fÌtt Au …ý yu Ëðuo þheh Au y™u yu Ëðuo™t þhehe, ‚u ¼„ðt™ ©ef]»ý «íÞût …whw»ttu¥t{ Au. ‚u ¼„ðt™™u rð»tu yu sz [i‚LÞY… su ƒu «f]r‚ ‚u Ëkftu[ rðftË yðMÚttyu fhe™u …tu‚t™t ftÞo Ërn‚ Ëw¾u fhe™u hne Au y™u yu Ëðuo™u rð»tu ¼„ðt™T su ‚u yk‚Þto{eY…u fthý…ýu fhe™u hÌtt Au y™u ‚us ¼„ðt™T yt «íÞût «{tý Au. yuðe he‚u {rn{tyu Ërn‚ su ¼„ðt™™u òýu ™u Œu¾u ‚u™u …rh…qýo ¿tt™ fneyu.” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAÞwk su, “yuðe he‚u Œu¾t‚wk ‚tu ™ ntuÞ ™u yk‚:fhý{tk ‚tu yuðe he‚™e ÿZ ytkxe1 ntuÞ ‚u™u …rh…qýo ¿tt™ fnuu ðtÞ fu ™rn?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ ykÄtÁk ½h ntuÞ™u ‚u{tk ftuXe ‚Útt Úttk¼÷t hÌttk ntuÞ ‚u™u Œu¾u Au ‚tu …ý ÞÚttÚto ŒuÏÞt ™ fnuðtÞ. ‚u{ …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™u rð»tu sz r[‚T «f]r‚ hne Au ™u yu «f]r‚™u rð»tu …tu‚u hÌtt Au ‚u™u y™w{t™u fhe™u òýu Au …ý òu ŒuÏÞt{tk ™Úte ytð‚wk ‚tu …rh…qýo ¿tt™e ™ fnuðtÞ. y™u òu yu™u yuðe ytkxe Xtðfe Au ‚tu ftkEf yu™u y÷tirff…ýwk sýtÞwk òuEyu, ™ne ‚tu sýtþu. y™u r™:ËkŒu n yuðe ytkxe Au ™u sýt‚wk ™Úte ‚tu yu{ yu Ë{su su, ‘yu ¼„ðt™™u rð»tu ‚tu Ëðuo Au …ý {™u Œu¾tz‚t ™Úte yuðe s yu™e EåAt Au.’ yu{ Ë{S™u ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tu Útftu …tu‚t™u f]‚tÚto {t™u Au, ‚tu yu …rh…qýo ¿tt™e Au. {txu ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u y™w¼ð; yu ºtýu «fthu fhe™u su ¼„ðt™™u ÞÚttÚto…ýu òý‚tu ntuÞ ‚u™u ¿tt™e fneyu. y™u ‚uuðt ¿tt™e™u ¼„ðt™u „e‚t{tk ©uc…ýu fÌttu Au. 2“¥æ„æï ü ç…¿ææ¨é Ú ƒæü ƒ èü ¿ææÝè ™ |æÚ„¯ü |æ J „ï ¯ æ¢ ¿ææÝè çÝy²²é Q U »ÜU|æçQU<±çàæc²„ï JJ “yu “ ðtu su ¿tt™e ‚u ‚tu ËŒt Ëtfth {qŠ‚ yuðt su «íÞût ¼„ðt™T ‚u™u «f]r‚ …wY»t yûth ‚u Útfe …h ™u Ëðo™t fthý Ëðo™t ytÄth òýe™u y™LÞ…ýu Ëuðu Au. yuðe he‚u su Ë{sðwk ‚u™u ¿tt™ fneyu y™u yu ¿tt™u fhe™u ytíÞkr‚f {tuût ÚttÞ Au. y™u su 1. …qðuo fÌtwk ‚uðwk ¼„ðíMðY…™wk ¿tt™ 2. nu ¼h‚©uc ! yt‚o, rs¿ttËw, yÚttoÚteo y™u ¿tt™e yt [th «fth™t {tht ¼õ‚tu Au. ‚u{tk ¿tt™e ©uc

Au. fthýfu ‚u r™íÞÞwõ‚ Au y™u yuf {tºt {tht{tk s «er‚ðt¤t Au. „e‚t 7/16

280

÷tuÞt.7-8

yu{ ™Úte Ë{s‚t ™u fuð¤ þtMºtu fhe™u 1 “¥ã¢ ¥ã¢ ÏÏææí r ææçS}æ” ÚtE ƒuËu Au ™u fnu Au su, ‘ht{f]»ýtrŒf ‚tu ƒúñY… yuðtu su nwk ‚u {the ÷nhe 2 Au ‘yuðt su ƒúñfwŒt¤3 ytÄwr™f ðuŒtkr‚ ‚u ‚tu yr‚ Œwü Au ™u {nt…t…e Au y™u {he™u ™hf{tk …zu Au. ‚u ftuE rŒðË yu™tu Aqxftu Út‚tu ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 7 >> 115 >>

ð[™t{]‚ 8 : ErLÿÞtu™e [k[¤‚t xtéÞt™wk - …tu‚t™t yk„™t þçŒtu „úný fÞto™kw Index *Ëkð‚T 1877 ™t {t„þh ËwrŒ … …k[{e™u rŒðË htrºt™u Ë{u

©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu VUxtu {M‚fu ƒtkæÞtu n‚tu ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ™u rð»tu ©eS{nthts™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …wAâtu su, “su ¼tu¤tu ntuÞ ‚u™u ‚tu ftuE Mð¼tð Œu¾e™u Ëk‚™tu yð„wý ytðu, …ý su ztÌttu ntuÞ ‚u™u Ëk‚™tu yð„wý fu{ ytðu Au 4 ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ztÌttu ntuÞ ‚u™u …tu‚t{tk su ftuE yÞtuøÞ Mð¼tð ŒuÏÞt{tk ytÔÞtu ™u ‚u™e W…h …tu‚u yr‚ Œtu»tƒwÂæÄ ht¾e™u îu»tu Ërn‚ ‚u Mð¼tð™u xtéÞt™tu Œt¾ztu fh‚tu ntuÞ y™u ‚u Mð¼tð W…h …tu‚t™u yr‚ ¾th ntuÞ y™u ‚u™tu ‚u Mð¼tð ftuE ƒeò Ëk‚{tk Œu¾tÞ íÞthu ‚u™tu y¼tð ytðu Au y™u su {q¾o ntuÞ ‚u ‚tu …tu‚t™t Mð¼tð™u xt¤u ™rn ™u ƒeò Ëk‚{tk ftkEf ‚u Mð¼tð Œu¾u ‚tu ‚u™tu yð„wý ÷u Au ‚u™u {q¾o fneyu.”5 * ÷tuÞt ð[. 8, ‚t. 10-12-1820, Ëtu{ðth.

Au {txu …thft Œtu»t™wk „úný Útðwk ‚u yÞtuøÞ Au yux÷u ½xu ™rn. ‚tu…ý fŒtr[‚T ‚u™t{tk ‚u Œtu»t Œu¾tÞ Au 1. nwk ƒúñ Aw.k ‚u{tk þtu nu‚w Au, yux÷tu «&™ …qAðt™tu yr¼«tÞ Au. 2. ‚hk„; yÚtto‚T su{ Ë{wÿ{tk ytð‚e ÷nuh-‚hk„ Ë{wÿÚte yr¼L™ Au ‚u{ {tht{tk y™u …h{tí{t{tk ¼uŒ ™Úte. 5. yr¼«tÞ yux÷tu Au fu - …tu‚t{tk hnu÷t y™uf Œtu»ttu™u yuf Œtu»t sux÷tu …ý ™rn „ýe™u y™u ‚u Œtu»t™tu 3. ¼„ðt™ y™u ‚u{™t yð‚th™u ¾kz™ fh™tht Au, íÞt„ ™rn fhe™u …ý ƒeò™t ƒnw yuðt …ý {txu …hƒúñ …h{tí{t™u ftuŒt¤tÚte s þwk? yu{ „wýtu™u ™rn „ýe™u yÕ…{tºt ŒirnftrŒ ftuE Œtu»t™u ¾tuŒ™tht. Wvuþe™u ‚u™t yð„wý s „úný fhu Au. yÚtto‚T 4. yÕ…ƒwÂØðt¤tu ƒeò™t Œtu»t™u „úný fhu ‚u ‚tu ‚u™u …tu‚t™tk {uÁ sux÷tk rAÿtu Au ‚u™u òu‚tu ™Úte y™u ƒwÂØ™t y¼tðÚte y™u …tu‚t{tk Ëtht Mð¼tð™t ƒeò™t ËhËð™t Œtýt sux÷t …ý rAÿ™u swðu Au, y¼tðÚte ÞtuøÞ s Au …hk‚w su {ntƒwÂØðt¤tu Au ‚u™u ‚us yu™kw {q¾…o ýwk Au. ‚tu ƒwÂØ™wk ytrÄõÞ Au y™u …tu‚t{tk Ëtht Mð¼tð

÷tuÞt.8

281

íÞth …Ae ©eS{nthts ™t™t ™t™t …h{nkË™u ‚uztðe™u …tu‚u «&™ þe¾ððt ÷tøÞt ™u …tu‚u W¥th fhðt ÷tøÞt, ‚u{tk «Út{ ‚tu …tu‚u yu{ «&™ …qAÞtu su, “ft{, ¢tuÄ y™u ÷tu¼trŒf þºtw™tu su ðu„ ‚u™wk su ‚eðú…ýwk ™u {kŒ…ýwk ‚u ƒt¤, Þtið™ y™u ð]Ø; ‚uýu fhe™u Au, fuðe he‚u? ‚tu ƒt¤…ýt{tk {kŒ ðu„ ntuÞ y™u Þtið™ yðMÚtt{tk ‚eðú ðu„ ntuÞ ™u ð¤e …tAwk ð]Ø…ýt{tk {kŒ…ýwk ÚttÞ. yu{ ft{trŒf™wk ‚eðú-{kŒ…ýwk Au ‚u ‚tu sýtÞ Au. …ý rð[thu fhe™u yu™wk1 {kŒ…ýwk Au fu ™rn ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …tu‚u s fÞtuo su, ‘‘rð[thu fhe™u …ý ft{trŒf™wk {kŒ…ýwk Au. ‚u rð[th fu{ fhu? ‚tu ƒt¤f yðMÚtt{tk {kŒ…ýwk Au ™u Þtið™ yðMÚtt{tk ‚eðú…ýwk Au ™u ð]Ø yðMÚtt{tk …tAwk {kŒ…ýwk Au ‚u ‚tu ytnthu fhe™u Au; su ƒt¤ yðMÚtt™u rð»tu …ý ytnth Úttuztu Au {txu ft{ …ý ytuAtu Au ™u ð]Ø yðMÚtt{tk …ý ytnth ytuAtu ntuÞ yux÷u ft{ …ý ytuAtu ntuÞ y™u Þtið™ yðMÚtt{tk ytnth™e ð]rØ ntuÞ yux÷u ft{™e ð]rØ ntuÞ. ‚u {txu òu Þtið™ yðMÚtt{tk ytnth ytuAtu fhu y™u Œunu2 fhe™u þe‚, W»ý, ðhËtŒ, ¼q¾; ‚u™wk òýeòýe™u Ën™ fhu. yuðtu su rð[th ht¾u y™u {tuxt ËtÄw™tu Ë{t„{ ht¾u ‚tu ‚u™u Þtið™ yðMÚtt{tk …ý ft{ {kŒ …ze òÞ.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAÞtu su, “Sð™u ™t™tk3 «fth™tk ÔÞË™ …zu Au. ftuEf™u ¼tkøÞ™wk, yVeý™wk, ŒtÁ™wk, „tkò™wk EíÞtrŒf y™uf «fth™tk …zu Au ‚u ÔÞË™ r¢Þ{tý Au fu «thçÄu fhe™u Au ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u s fÞtuo su, “yu ÔÞË™ ‚tu fÞto ÚttÞ Au …ý «thçÄu fhe™u ™Úte. {txu òu yu ÔÞË™™u xtéÞt™tu ©Øt Ërn‚ yt„ún fhu ™u þqhðeh…ýwk ntuÞ ‚tu ‚u x¤e òÞ, …ý ©Øt ™ ntuÞ ™u Vtuþe ntuÞ ‚uÚte yu Mð¼tð x¤u ™rn.” …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “fux÷tf ƒt¤f™u ‚tu ð]Ø™t Ëh¾e «f]r‚ ntuÞ Au ™u fux÷tf™u ‚tu yr‚ [k[¤ «f]r‚ ntuÞ Au. ‚u Ëk„u fhe™u ÚttÞ Au fu yu™t Sð{tk s yuðe «f]r‚ hne Au ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u s fÞtuo su, “ƒnwÄt ‚tu Ëk„u fhe™u s Ëthe-™hËe «f]r‚ ÚttÞ 1. ÞwðtðMÚtt{tk ft{trŒf™t ‚eðúðu„™wk. 2. nwk ytí{t Awk yuðe ƒwÂØÚte …tu‚t™u.

3. rðrðÄ.

282

÷tuÞt.8

Au y™u fux÷tf™u …qðof{to™wËthu …ý ÚttÞ Au.” …Ae fr…÷uïht™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts! …qðo™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u fu{ òýðtu ™u n{ýtk™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u fu{ òýðtu?” íÞthu ©eS{nthtsu ‚u™tu W¥th fÞtuo su, “su Mð¼tð n{ýtk™tu ntuÞ ‚u ‚tu òu Yzt Ëk‚™u Ëk„u hne™u Úttuztuf ‚u™u xtéÞt™tu W…tÞ fhu ‚tu x¤e òÞ. su{ ðkze W…h ‚]ý QøÞtk ntuÞ ‚u …tk[ Œntzt {u½ ™ ðhËu ‚tu ËwftE òÞ, ‚u{ n{ýtk™tu su Mð¼tð ‚u ‚tu Úttuztf rŒðË{tk x¤e òÞ Au. y™u su …qðo™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u xtéÞt™tu ‚tu yr‚ Œt¾ztu fhu íÞthu {tkz{tkz x¤u. su{ Äh‚e{tk Ähtu™tu Atuz ntuÞ yÚtðt ƒtuhze™tk Ítz ntuÞ, ‚u™u ‚tu ¾uzq‚ yÂø™ ÷„tze™u ƒt¤u ‚tu …ý …tAtu Vwxe ytðu ™u òu ftuŒt¤e ÷E™u {q¤{tkÚte ¾tuŒe ™t¾u ‚tu òÞ, ‚u{ su …qðo™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u™u Yzt Ëk‚™t Ë{t„{{tk hne™u yr‚ «ÞtËu fhe™u xt¤u ‚tu {tkz {tkz x¤u.” y™u íÞth …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su™e $rÿÞtu [k[¤ ntuÞ ‚u [k[¤‚t™u xtéÞt™t …]ÚtfT …]ÚtfT fÞt W…tÞ Au?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u s fÞtuo su, “[ûtw ErLÿÞ™e [k[¤‚t xtéÞt™tu yu W…tÞ Au su, ™trËft„ú árü ht¾u ™u ytzwkyð¤wk swðu ™rn, ¼ýðwk ntuÞ ‚tu ¼ÛÞt fhu ‚Útt ¼s™ M{hý fÞto fhu, y™u yu{ fh‚tk Mºte-ytrŒf Œu¾tÞ òÞ ™u yÞtuøÞ ½tx ™ ÚtÞtu ntuÞ ‚tu …ý ™uºt™u W½tztk ht¾e™u {u»ttuL{u»tu1 hrn‚ fhe™u ßÞtk ËwÄe ™uºt Ëthe …uXu ƒ¤u ™u ytkËw [t÷u íÞtk ËwÄe ½ze …ÞO‚ òuE hnu; íÞthu ‚u™e áüe [k[¤ ntuÞ ‚tu …ý ðþ ÚtE òÞ Au y™u ™trËft ErLÿÞ Au ‚u ftuE™wk þheh yÚtðt {w¾ fu ðMºt ‚u „kÄt‚wk ntuÞ ‚u™tu „kÄ ÷u íÞthu ‚u ™ „{u. íÞthu ‚u™tu yu{ rð[th fhu su, ‘{thtu Œun …ý W…hÚte Ëthtu Au …ý {tkrn ‚tu ÁrÄh, {tkË, ntzftk Au ‚Útt …ux{tk {¤, {qºt, ytk‚hztk Au.’ yu{ rð[thu ‚tu ™trËft™e [k[¤‚t x¤u, y™u ft™™e [k[¤‚t yu{ x¤u su, ftuE h{ws Út‚e ntuÞ yÚtðt ¼ðtE Út‚e ntuÞ, ‚tu ‚u™u Ëtk¼éÞt{tk nu‚ ÚttÞ ™u ¼„ðt™™e fÚtt fe‚o™ Ëtk¼éÞt{tk r™ÿt ytðu, íÞthu W¼t Útðwk ™u r™ÿt yt¤Ë™u xt¤ðe ™u ¼„ðt™™e fÚtt Ëtk¼éÞt{tk ©Øt ht¾ðe ™u nu‚ ht¾ðwk; ‚tu ft™ rs‚tÞ, y™u íð[t ErLÿÞ™u 1. yr™{u»t ™Þ™u : {xfwk {tÞto rð™t.

÷tuÞt.8

283

yu{ rs‚u su, òýe òýe™u xtZ, ‚zftu ðhËtŒ; ‚u™u ¾{ðtu ™u „tuŒze ntuÞ ‚u ôþefu {qfe ht¾ðe ™u Ëthe …uXu xtZ ðtÞ íÞthu ytuZðe ‚Útt ßÞtk íÞtk …ze hnuðwk, yu{ fhe™u íð[t™u ƒt¤e ™t¾u, yu{ fhu ‚tu íð[t ErLÿÞ™e [k[¤‚t x¤u y™u ntÚt™e [k[¤‚t yu{ x¤u su, ßÞthu ntÚt ™ðht ntuÞ, íÞthu ntÚt{tk {t¤t ht¾e™u ïtËtuåAðtËu ¼„ðt™™wk ™t{ ÷E™u ‚u {t¤t Vuhððe, …ý W‚tð¤e ÷nhfu {t¤t ™ Vuhððe. y™u fux÷tkf yu{ fnu Au su, ‘{™u fhe™u ‚tu ™t{ ðÄw ÷uðtÞ.’ yu ðt‚ ¾tuxe Au. sux÷tk S¼u ÷uðtÞ ‚ux÷tk s {™u fhe™u ÷uðtÞ Au, yu{ fhu ‚tu ntÚt™e [k[¤‚t x¤u. y™u …„ [k[¤ ntuÞ ‚tu ytË™™u rs‚ðwk1 ‚tu …„ rs‚tÞ y™u rþ&™ [k[¤ ntuÞ ‚tu su{ Íeýe ¾Ë ntuÞ fu ht‚e ŒtŒh ntuÞ ‚u™u ¾kòu¤eyu ‚tu ÷tune ™ef¤u íÞtk ËwÄe ¾hs x¤u ™ne y™u ™ ¾kòu¤eyu ‚tu ‚u yu{ ™u yu{ ƒ¤e òÞ, ‚u{ rþ&™ ErLÿÞ{tk [¤ ytðu ‚tu …ý ‚u™u ntÚtu fhe™u yzu s ™rn. y™u òu rþ&™{tk ðtÞw ¼ht‚tu ntuÞ ‚tu ytnth Úttuztu fhu ™u W…ðtË fÞto fh ™u Œun™u ƒ¤ne™ fhe ™t¾u ‚tu rþ&™ rs‚tÞ. y™u rsnTðt ErLÿÞ™u rs‚ðe ntuÞ ‚tu su ðM‚w S¼™u „{‚e ntuÞ ‚u ðM‚w ™ yt…ðe y™u ytnthÞwõ‚ fhðtu, ‚tu rsnTðt™e [k[¤‚t x¤u. y™u ðtýe [k[¤ ntuÞ ‚tu yu{ x¤u su, {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt ðt‚to fh‚t ntuÞ ‚Útt fÚtt ðtk[‚t ntuÞ, ‚u ð[{tk …tu‚u znt…ý fhe™u ƒtu÷ðwk ™rn y™u òu ðå[{tk ƒtu÷tE òÞ ‚tu …k[ðeË {t¤t Vuhððe; ‚tu ðtýe™e [k[¤‚t x¤e òÞ.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “yu Ëðuo ErLÿÞtu Au ‚u{tkÚte yuf™u …rh…õð rs‚u ‚tu Ëðuo ErLÿÞtu rs‚tÞ, yuðe fE ErLÿÞ Au?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u s fÞtuo su, “yuf rsnTðt™u …rh…õð rs‚u ‚tu ƒeS Ëðuo ErLÿÞtu rs‚tÞ Au.’’2 íÞth …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su …whw»t™u yk‚h{tk ft{ ÔÞtÃÞtu ntuÞ ‚u™u ƒnthÚte fu{ òýeyu su, ‘yu™u ft{ ÔÞtÃÞtu Au ?’ y™u yu™wk su yk„ ‚u ‚tu ðMºt{tk ZtkõÞwk ntuÞ Au ?” íÞthu yu™tu W¥th …ý 1. yuf ytË™u 3 f÷tf ƒuËe þftÞ íÞthu ytË™ rs‚týwk fnuðtÞ. 2. ‚u ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su - „æ±çÁ…„ï ç ‹Îí ² æï Ý S²æçmç…„æ‹²ïç‹Îí²: Ðé}ææÝì J Ý …²ïÎí¨Ý¢ ²æ±çÁ…„¢

¨±Z ç…„ï Ú¨ï JJ yÚto : ßÞtk ËwÄe hË™urLÿÞ S‚e ™Úte íÞtk ËwÄe ƒeS ErLÿÞtu S‚e ntuÞ ‚tu…ý ‚u …wY»t rs‚urLÿÞ Út‚tu ™Úte. ßÞthu hË™urLÿÞ S‚u Au, íÞthu Ëðo ErLÿÞtu rs‚tÞ Au.

284

÷tuÞt.8

…tu‚u s fÞtuo su, “su™u ft{ ÔÞt…u ‚u™tk ™uºt ytrŒf su Ëðuo ErLÿÞtu ‚u [k[¤ ÚttÞ íÞthu òýðwk su yu ft{u ÔÞtfw¤ ÚtÞtu Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su™tu [k[¤ Mð¼tð ntuÞ ‚u™u þtk‚ Útðwk y™u su™tu þtk‚ Mð¼tð ntuÞ ‚u™u [k[¤ Útðwk; ‚u õÞt rð[thu fhe™u ÚttÞ Au ?” íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u s fÞtuo su, ‘‘su [k[¤ ntuÞ ‚u yu{ rð[thu su, ‘nwk ytí{t Awk, ƒúñ 1 Awk, y®÷„2 Awk y™u ytftþ™e …uXu ÂMÚth Aw” yuðu rð[thu fhe™u W…þ{ yðMÚtt™u …t{u ‚tu [k[¤ ntuÞ ‚u þtk‚ ÚttÞ y™u su þtk‚™u [k[¤ Útðwk ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk {tntíBÞ òýðwk ™u {tntíBÞ òýu íÞthu ¼„ðt™™e ™ð «fthu ¼Âõ‚ fhu ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt [tfhe fhu, ‚uýu fhe™u yu™tu [k[¤ Mð¼tð ÚttÞ Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “©e{ŒT¼t„ð‚trŒf su ytX Ë‚TþtMºt ‚u{tkÚte ftuE íÞt„ fhðt ÞtuøÞ Au fu Ëðuo „úný fhðt ÞtuøÞ Au ? íÞthu ‚u™tu W¥th …ý …tu‚u s fÞtuo su, “yu Ëðuo „úkÚt{tk …ý y™uf «fth™tk «fhý Au. ‚u Ëðuo «fhýu fhe™u ¼„ðt™™u3 …tBÞt su ¼õ‚, ‚u{™tk4 yk„ fÌttk Au, {txu yu Ëðuo „úný fÞto ÞtuøÞ Au …ý Ëðo «fhý{tkÚte su «fhý …tu‚t™tk yk„{tk {¤‚wk ytð‚wk ntuÞ ‚u™u „úný fhðwk ™u ƒeò™tu íÞt„ fhðtu. y™u yu{ òýðwk su, ‘yu Au ‚tu Ët[wk …ý yu ƒeò ¼õ‚™u yÚtuo Au …ý {thu yÚtuo ™Úte.5” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “yt ‚{u Ëðuo ™t™t Atufht ƒuXt Atu ‚u{tkÚte ftuEf™u ‚tu yt Ëðuo Ëk‚ «{tý fhu Au ™u ftuEf™u ‚tu ™Úte fh‚t. y™u Ëðuo™e yðMÚtt Ëh¾e Au ™u Ëk„ …ý yuf Ëh¾tu Au y™u ¼tus™, ðMºt, W…tË™t, þtMºt, W…Œuþ, {kºt; ‚u Ëðuo™u yuf Ëh¾tk Au ‚tu …ý su LÞq™trÄf…ýwk hne „Þwk ‚u™wk þwk fthý Au ? y™u su Ëk‚ Au ‚u ‚tu Ë{árüðt¤t Au ™u r™»…ût Au ™u Ä{oðt¤t Au. ‚u ‚tu su suðtu ntuÞ ‚u™u ‚u{ fnu {txu yu™tu W¥th fntu ?” …Ae …tu‚u s yu™tu W¥th 2. ƒúñY…. 2. Œuð{™w»ÞtrŒ ytfthu hrn‚. 3. ¼„ðt™™t þhý™u …tBÞt. 4. yrÄfth™u y™wËthu.

5. yt yr¼«tÞ „e‚t{tk -“~æñ “~æñ x æé ‡ ²ç±¯²æ ±ï Î æ çÝS~æñ x æé ‡ ²æï |æ±æ…é ü Ý J çÝmü ‹ mæï çÝy²¨œ±Sƒæï çÝ²æï ü x æÿæï } æ ¥æy}æ±æÝì JJ ²æ±Ýƒü ©ÎÐæÝï ¨±ü „ : ¨}ŒHé „ æï Î ÜUï J „æ±æÝì ¨±ï ü ¯ é ±ï Î ï ¯ é Ïæí æ ræ‡æS² ç±…æÝ„: JJ” yt ƒu &÷tufÚte fÌttu Au.

÷tuÞt.8-9

fÞtuo su, “su™tk Ëk‚ ð¾tý fhu Au rð»tu ‚u™tu ðÄthtu Au ™u ‚u™u Ëk‚™e ðt‚ Ëtk¼¤ðt™u rð»tu …ý ©Øt Au „Þtu y™u su ytðt Ë{t„{{tk hÌttu yu{ òýðwk.”

285

‚u™u s ©Øt Au, {txu Ä{o …téÞt™u Ëuðt fhðt™u rð»tu ‚Útt ¼„ðt™™e ™u Ëk‚™tu rðïtË Au {txu yu ðÄe Útftu ðæÞtu ™rn ‚u ©Øt hrn‚ Au, >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 8 >> 116 >>

ð[™t{]‚ 9 : Ä{torŒf [th™u Q…ßÞt™t nu‚w™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t {t„þh ËwrŒ 6 AXâ™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤tu VUxtu {M‚fu ƒtkæÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðuo …h{nkË …hM…h «&™ W¥th fhtu”, íÞthu ytí{t™kŒ Mðt{eyu y¾kzt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “ðihtøÞ, ¿tt™, ¼Âõ‚ y™u Ä{o yu [th™u W…ßÞt™tu nu‚w þtu Au ?” …Ae ‚u™tu W¥th ©eS{nthtsu fÞtuo su, “ðihtøÞ ‚tu yu{ W…su su, òu ft¤™wk MðY… òÛÞt{tk ytðu, ‚tu ft¤™wk MðY… ‚u þwk ? ‚tu r™íÞ «÷Þ™u òýu, ™ir{r¥tf «÷Þ™u òýu, «tf]‚ «÷Þ™u òýu y™u ytíÞkr‚f «÷Þ™u òýu ‚Útt ƒúñtrŒf M‚kƒ…ÞO‚ Ëðo Sð™t ytÞw»t™u òýu y™u yu{ òýe™u ®…zƒúñtkz Ëðo …ŒtÚto™u ft¤™wk ¼ût Ë{su, íÞthu ðihtøÞ Q…su y™u ¿tt™ ‚tu yu{ ÚttÞ su, òu ƒ]nŒthÛÞ, AtkŒtuøÞ, fXðÕ÷e ytrŒf su W…r™»tŒT ‚Útt ¼„ðŒT„e‚t ‚Útt ðtËwŒuð{tntíBÞ ‚Útt ÔÞtËËqºt EíÞtrŒf „úkÚt™wk ËŒT„wÁ Útfe ©ðý fhu, ‚tu ¿tt™ Q…su. y™u Ä{o ‚tu yu{ Q…su, òu Þt¿tðÕfTÞM{]r‚, {™wM{]r‚, …htþhM{]r‚, þk¾r÷r¾‚ M{]r‚ EíÞtrŒ M{]r‚™wk ©ðý fhu, ‚tu Ä{o Q…su ™u ‚u{tk r™ct ytðu y™u ¼Âõ‚ yu{ Q…su su, ¼„ðt™™e su rð¼qr‚Þtu Au ‚u™u òýu, ‚u fu{ òýu ‚tu, ¾kz ¾kz «íÞu ¼„ðt™™e {qŠ‚Þtu su hne Au ‚u™wk ©ðý fhu ‚Útt ¼„ðt™™t „tu÷tuf, ðifwkX, ƒúñ…wh, ïu‚rî…trŒf * ÷tuÞt ð[. 9, ‚t. 11-12-1820, {k„¤ðth.

286

÷tuÞt.9-10

Ät{ Au ‚u™u Ëtk¼¤u ‚Útt s„‚™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷Þ Y… su ¼„ðt™™e ÷e÷t ‚u™u {tntíBÞu Ërn‚ Ëtk¼¤u ‚Útt ht{f]»ýtrŒf su ¼„ðt™™t yð‚th, ‚u™e su fÚttytu ‚u™u nu‚u Ërn‚ Ëtk¼¤u ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ Q…su y™u yu [th{tk su Ä{o Au ‚u ‚tu ft[e ƒwrØ ntuÞ ™u «Út{ s f{oftkzY… su M{]r‚Þtu ‚u™wk ©ðý fhu ‚tu Q…su y™u ßÞthu Ä{o™u rð»tu ÿZ‚t ÚttÞ íÞth …Ae W…tË™t™t „úkÚt™wk ©ðý fhu íÞthu yu™u ¿tt™, ¼Âõ‚, ðihtøÞ; yu ºtÛtuÞ Q…su. yuðe he‚u yu [th™u Q…ßÞt™t nu‚w Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 9 >> 117 >>

ð[™t{]‚ 10 : r™Šðfthe hÌtt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t {t„þh ËwrŒ 8 ytX{™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h «t‚:ft¤™u Ë{u rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤tu VUxtu {M‚f W…h ƒtkæÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yt s„‚{tk fux÷tf {™w»Þ™u MºteytrŒf …ŒtÚto{tk yuðwk nu‚ ÚttÞ Au su, ‚u™tu rðÞtu„ ÚtÞtu ntuÞ ‚tu «tý™tu íÞt„ ÚtE òÞ y™u fux÷tf™u MºteytrŒf …ŒtÚto{tk nu‚ Au …ý ËtÄthý Au, {txu ‚u™t rðÞtu„u fhe™u «tý™tu íÞt„ ™ ÚttÞ. yu ƒu «fth™t Sð Au. ‚u su{ ËkËth{tk nu‚u fhe™u òuztÞ Au ‚u{ ‚u nu‚ðt¤t™u òu ¼„ðt™ {¤u ‚tu ‚u{tk …ý yu{ s òuztÞ su, ‘¼„ðt™™tu rðÞtu„ ÚttÞ ‚tu «tý òÞ; y™u su™u ËkËth{tk ËtÄthý nu‚ Au ™u ‚u™u ¼„ðt™ {¤u ‚tu ¼„ðt™{tk …ý ËtÄthý nu‚ ÚttÞ. ‚u yu ƒu «fth™t su {™w»Þ ‚u™u rð»tu f{uo fhe™u yuðtu ¼uŒ Au fu yu ƒu «fth™t Sð y™trŒ™t s Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ¼uŒ Sð{tk Mðt¼trðf ™Úte yu ‚tu f{uo fhe™u ÚttÞ Au. ‚u fuðe he‚u ÚttÞ Au? ‚tu ßÞthu Sð f{o fhu Au íÞthu Sð™e ð]r¥t™tu ðu„ ºtý «fthu ÚttÞ Au. yuf {kŒ ðu„, ƒeòu {æÞ{ ðu„ y™u ºteòu ‚eðúðu„ ‚u{tk suðu ðu„u ð]r¥t …ŒtÚto{tk [tuxu íÞthu ‚u™u ‚uðe ò‚™wk f{o ÷t„u Au; ‚u * ÷tuÞt ð[. 10, ‚t. 13-12-1820, „wYðth.

÷tuÞt.10

287

f{uo fhe™u M™un{tk …ý ºtý «fth Au.” …Ae ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ð]r¥t™t ðu„{tk yu ºtý «fth ÚtÞt ‚u „wýu fhe™u ÚtÞt fu ftuE ƒeò nu‚wyu fhe™u ÚtÞt?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ºtý «fth™t su ¼uŒ ‚u „wýu fhe™u ™Úte, yu ‚tu su …ŒtÚto{tk fuð¤ ErLÿÞtu s «ð‚uo, íÞthu {kŒ ðu„ ÚttÞ Au y™u ßÞthu {™u Ërn‚ ErLÿÞtu …ŒtÚto{tk òÞ, íÞthu {æÞ{ ðu„ ÚttÞ Au y™u ßÞthu ErLÿÞtu {™ y™u Sð; yu ºtýu ¼u„tk ÚtE™u …ŒtÚto{tk «ð‚uo Au íÞthu ‚u ð]r¥t™tu ‚eðú ðu„ ÚttÞ Au, y™u ‚u ‚eðú ðu„ yuf [ûtw ErLÿÞ™u rð»tu ÷tøÞtu ntuÞ, ‚tu ƒeS ErLÿÞtu ‚u™u y™wð‚eo ÚtE™u Ëðuo ErLÿÞtu{tk ÷t„u Au. yuðe he‚u su su ErLÿÞ{tk {wÏÞ…ýu ‚eðúðu„ ÷tøÞtu ntuÞ íÞthu ƒeS ErLÿÞtu ‚u™u y™wð‚eo ÚtE hnu Au y™u yu su ‚eðúðu„ ‚u hòu„wýe, Ë¥ð„wýe y™u ‚{tu„wýe; yu ºtýuÞ™u ÷t„u Au y™u yuf yuf ErLÿÞ{tk ‚tu Ëðo™u ‚eðú ðu„ ntuÞ Au y™u ‚Œ™wËthu …ŒtÚto{tk nu‚ ÚttÞ Au.” íÞthu ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yu™u ¼„ðt™{tk fu{ ‚eðú ðu„u fhe™u nu‚ Út‚wk ™Úte ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œuþ, ft¤, r¢Þt, æÞt™, þtMºt, Œeûtt, {kºt y™u Ëk„; yux÷t™u Þtu„u fhe™u þw¼ yÚtðt yþw¼ yt[hý ÚttÞ Au ‚u òu Yzt Œuþ ft¤ Ëk„trŒf «tÃ‚ ÚtÞt ntuÞ, ‚tu ¼„ðt™™u rð»tu …ý ‚eðúðu„u fhe™u M™un ÚttÞ Au y™u òu ¼qkzt ŒuþtrŒf™tu Þtu„ ÚttÞ, ‚tu ¼„ðt™ rð™t yLÞ …ŒtÚto{tk «er‚ ÚttÞ Au.” íÞthu [i‚LÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ft¤ rð»t{ ntuÞ íÞthu fu{ fhðwk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu su MÚt¤{tk ft¤™wk rð»t{…ýwk ntuÞ íÞthu ‚u XuftýuÚte yLÞ MÚt¤{tk ¼t„e sðwk …ý rð»t{ ft¤{tk hnuðwk ™rn. y™u ft¤ Ë‚TÞw„, ºtu‚t, ît…h, fr¤ Y…u fhe™u ƒnth ð‚uo Au ™u …tu‚t™t yk‚h{tk …ý ð‚uo Au ‚u ßÞthu niÞt{tk fr¤ ð‚o‚tu ntuÞ íÞthu ¼„ðt™™e {qŠ‚ niÞt{tk Äthðe ™rn, ƒnth ™uºt™e yt„¤ Äthðe.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su™t ÓŒÞ{tk {kŒ ðu„, {æÞ{ ðu„ ™u ‚eðú ðu„ ð‚o‚tu ntuÞ ‚u fu{ òýðtu ? …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu {kŒ ðu„ ð‚o‚tu ntuÞ, íÞthu ™t™e ƒt¤fe ‚Útt ™ð Þtið™ðt¤e Mºte ‚Útt ð]Ø Mºte; yu ºtýuÞ™u Œu¾e™u Ëh¾tu ¼tð hnu, fu{ su íÞtk yuf÷e

288

÷tuÞt.10

ErLÿÞ™es ð]r¥t „E Au, {txu ‚u{tk {kŒðu„ Au. y™u ßÞthu ErLÿÞ™u rð»tu {™ ¼¤u Au ™u yu ºtý «fth™e Mºte™u Œu¾u Au íÞthu ƒt¤fe ™u ð]Ø Mºte; ‚u™tu ‚tu ¼qkztu ½tx ™Úte Út‚tu y™u Þwðt™ Mºte™u rð»tu ¼qkztu ½tx ÚttÞ Au ™u rðfth™u …t{e òÞ Au yu™u {æÞ{ðu„ òýðtu, y™u ßÞthu ErLÿÞ™u rð»tu {™ ™u Sð; yu çtL™u ¼¤e™u ºtý «fth™e Mºte™u Œu¾u Au íÞthu ‚tu yu ºtýu «fth™e Mºte™u rð»tu ¼qkzt ½tx ÚttÞ Au ™u rðfth™u …t{u Au y™u …tu‚t™e {t ƒu™ ntuÞ ‚tu ‚u™u Œu¾e™u …ý, rðfth™u …t{u yu™u ‚eðú ðu„ òýðtu.” 1 …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yu ºtý «fth™e su Mºteytu ‚u™u Œu¾e™u ÔÞÂõ‚2 sýtÞ ‚Útt Á… fwÁ… …ý sýtÞ y™u rðfth ‚tu ÚttÞ ™rn íÞthu ‚u™u3 fÞtu ðu„ òýðtu4 ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, 5 “su …ŒtÚto™u yíÞk‚ Œw:¾ŒtÞe òýe™u {™™ ÚtÞw ntuÞ, …Ae ‚u {™™u fhe™u ‚u …ŒtÚto™u rð»tu yíÞk‚ Œtu»t sýtÞ Au. ‚u Œtu»t™tu {™{tk rð[th ÚtR™u Sð{tk ‚u Œtu»t «ðuþ fhu Au y™u SðÚte …h su Ëtûte yk‚Þto{e …h{tí{t ‚uýu …ý ‚u Œtu»ttu™wk «{tý fÞwO Au, ‚uýu fhe™u yu Œtu»t™e yr‚ ÿZ‚t ÚtR Au {txu …ŒtÚto™u rð»tu ßÞthu RrLÿÞ™e ð]r¥t òÞ Au íÞthu ‚u ð]r¥t ¼u¤u {™ ‚Útt Sð; yu ƒuÞ ytðu Au. …ý Sð{tk su yr‚þÞ Œtu»t™e ÿZ‚t Au ‚u Œtu»t™e ËuzTÞ {™-RrLÿÞtu™u rð»tu ËtUËhe ™eËhu Au {txu ‚u …ŒtÚto ÞÚttÚto Œu¾tÞ ™u òÛÞt{tk ytðu, …ý ‚u™u rð»tu yíÞk‚ y¼tð ytðe òÞ Au. su{ ŒqÄ-Ëtfh™wk …tºt ¼ÞwO ntuÞ ™u ‚u{tk Ë…uo ÷t¤ ™tk¾e ntuÞ ™u ‚u™u ™tk¾‚tk ŒeXe ntuÞ, …Ae ‚u ŒqÄ suðwk …qðuo Œu¾t‚wk n‚wk ‚uðwk s Œu¾tÞ, …ý ‚u™tu yr‚ y¼tð niÞt{tk ð‚uo Au; fu{ su yuýu yu{ òÛÞwk Au su, ‘yu™u …eðu ‚tu ‚íft¤ «tý òÞ.’ ‚u{ su™u yu{ Ë{òÞwk su, ‘yt Y…ðt™ Mºte Au ‚u fÕÞtý™t {t„o{tk rðhtuÄe Au’ y™u yt ÷tuf …h÷tuf™u rð»tu …h{ Œw:¾ŒtÞe Au ™u Mºte™e «tÂÃ‚ ‚tu {™u Ëðuo …þw ytrŒf sL{™u rð»tu y™k‚ðth ÚtR Au, y™u nS òu …h{uïh™u ™rn ¼sw ‚tu y™k‚ Mºte™e «tÂÃ‚ Útþu, 1. yuðe he‚u ƒeS ErLÿÞtu{tk …ý ºtý «fth™tu ðu„{tkÚte fÞtu ðu„ nþu? yu{ ËkþÞ ÚtðtÚte yt ðu„ òýe ÷uðtu. «&™ …qAÞtu Au. 2. ƒtÕÞtrŒ yðMÚtt™e rðÂõ‚ ¼uŒ¿tt™. 5. yt ðu„ ‚eðú Au yu{ òýðwk. …ý ‚u ðu„ ËŒtu»t 3. [ûtw{tk. Au {txu ‚u™t ftÞo¼q‚ {™:ûttu¼{tk ‚eðú‚t ™Úte. 4. Mºte™t Y… yðMÚtt™e rðÂõ‚ ƒhtuƒh sýtÞ Au ðu„{tk su «fthu Œtu»t™tu «ðuþ ÚttÞ Au ‚u «fth {txu ‚eðúðu„ ntuÞ yu{ ‚tu sýtÞ Au …hk‚w ‚eðú yuðe he‚u Au fu. ðu„™wk ftÞo su ûttu¼ ‚u Út‚tu ™Úte {txu ºtý

÷tuÞt.10

289

{txu yu ðt‚ Œw÷o¼ ™Úte, y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚; ‚u™tu Ëk„ ‚u ‚tu {ntŒw÷o¼ Au y™u yu Œw÷o¼ ðM‚w™e «tÂÃ‚™u rð»tu yu Mºte s …h{ rðÎ™Y… Au.’ yuðwk òýe™u su niÞt{tk Œtu»t™e ÿZ‚t ÚtR Au ‚uýu fhe™u „{u ‚uðe Y…ðt™ Mºte Œu¾tR òÞ ‚tu …ý rðfth ÚttÞ ™rn. y™u ð¤e yu™u rð»tu yrðfthe hÌtt™wk ƒeswk …ý fthý Au, su{ s™f rðŒune suðt su {tuxt ¼„ðt™™t ¼õ‚ htò n‚t, ‚u htßÞ{tk hÌtt n‚t ™u h{ýeÞ yuðt su þçŒtrŒf …k[rð»tÞ ‚u™u ¼tu„ð‚t Útft …ý ¿tt™™e ÿZ‚tyu fhe™u r™Šðfth…ýu hÌtt, y™u yu s™f suðt su ¿tt™e ntuÞ, ‚u yu{ rð[thu su, ‘nw ytí{t Awk, þwØ Awk, [u‚™ Awk, r™Šðfth Awk, yrð™tþe Awk, Ëw¾Á… Awk y™u MºteytrŒf su rð»tÞ Au ‚u ‚tu Œw:¾ Y… Au, ‚wåA Au, sz Au y™u ™tþðk‚ Au yu{ rð[the™u fuð¤ …tu‚t™t ytí{MðY…™u s Ëw¾Y… òýu ™u þçŒtrŒf rð»tÞ{tk su Ëw¾ suðwk sýtÞ Au ™u Ëtht suðwk sýtÞ Au ‚u ytí{tð‚u sýtÞ Au y™u ytí{t Œun{tkÚte ™ef¤e òÞ íÞthu Ëw¾Y… ntuÞ ‚u ¼wzwk ÚtR òÞ Au. yuðe he‚u …tu‚t™t ytí{t™u rð[thu y™u ytí{t Útfe …h su …h{tí{t ‚u™tu rð[th fhu su, ytðwk {tÞt Útfe …h þwØ ytí{t™wk ¿tt™ ‚u™u nwk …tBÞtu, ‚u Ëk‚™u «‚t…u …tBÞtu Awk y™u ‚u Ëk‚ …h{uïh™t ¼õ‚ Au y™u …h{uïh Au ‚u ‚tu Ëðtoí{t 1 yuðt su ƒúñ2 ‚u™t …ý ytí{t Au y™u yûth™t3 …ý ytí{t Au, y™u y™k‚fturx su {wõ‚ ‚u™t …ý ytí{t Au; yuðt su …hƒúñ …h{tí{t ™thtÞý ‚u™tu nwk ƒúñY… yuðtu ŒtË Awk. y™u ‚u ¼„ðt™™tu {rn{t ‚tu yu{ Ë{su su, 4 lé Ð „² »± „ï Ý ²²é Ú ‹„}æÝ‹„„²æ y±}æçÐ J EíÞtrŒf ©wr‚yu ¼„ðt™™tu {rn{t yr‚þÞ «r‚…tŒ™ fÞtuo Au, yuðe he‚u …tu‚t™t MðY…™wk su™u ¿tt™ Au ‚u™u „{u ‚uðt ËwkŒh rð»tÞ «tÃ‚ ÚttÞ …ý ‚uýu fhe™u ftkE ÷uþ{tºt …ý ‚u™wk {™ rðfth ™u …t{u ™rn y™u yð~Þ su þçŒtrŒf rð»tÞ „úný fÞto òuE‚t ntuÞ ‚u™u „úný fhu. …ý ‚u rð»tÞ™u ytÄe™ ÚtR òÞ ™rn, Mð‚kºt…ýu „úný fhu; su{ fhtur¤Þtu …tu‚t™e ÷t¤™u rðM‚the™u …tAe Mð‚kºt…ýu „¤ðe ½xu íÞthu 1. Ëðo{tk ÔÞt…f. 2. r™hðÞð yûthƒúñ. 3. ËtðÞð yûthÄt{.

4. Mð„torÄ…r‚ ƒúñtrŒ Œuðtu …ý ‚{tht {rn{t™t …th™u …t{‚t ™Úte fu{fu ‚u y…th Au ®f ƒnq™t, ‚{u …ý ‚{tht {rn{t™t …th™u …t{‚t ™Úte. ¼t.3 /7/17.

290

÷tuÞt.10

„¤e ÷u Au, ‚u{ yuðtu su ¿tt™e ‚u …tu‚t™e ErLÿÞtu™e ð]r¥t™u rð»tÞ{tk «Ëthe™u …tAtu Mð‚kºt Útftu Ëkfu÷e ÷u Au y™u yuðtu su ntuÞ ‚u htßÞ{tk ntuÞ ‚tu …ý ð™{tk Au y™u ð™{tk ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u htßÞ fh‚tk ðÄ‚tu yt™kŒ Au y™u yuðtu su ¿tt™e ‚u htßÞ{tk hÌttu ntuÞ ™u nòhtu {™w»Þ …tu‚t™e yt¿tt{tk hnu‚tk ntuÞ ™u Ë{]rØyu Þwõ‚ ntuÞ ‚uýu fhe™u …tu‚t™u ftkE yu{ ™ {t™u su, nwk ƒnw {tuxtu ÚtE „Þtu y™u ‚u htßÞ™tu ™tþ ÚtE òÞ ™u ntÚt{tk {]r‚ft™wk …tºt ÷E™u ½htu½h {t„e ¾tÞ ‚uýu fhe™u yu{ ™ {t™u su nwk nðu ‚tu „heƒ ÚtE „Þtu; fu{ su ‚u ‚tu …tu‚t™t fuV{tk {nt y÷{M‚ hnu ‚Útt ‚uýu …tu‚t™t MðY…™tu ‚Útt ¼„ðt™™t MðY…™tu {rn{t òÛÞtu Au. ‚u {txu yu™u Ëtu™wk, fq[tu, ÷tuZwk, …t»ttý yu Ëðo™u rð»tu Ë{ƒwrØ ð‚uo Au ‚Útt {t™ y…{t™™u rð»tu Ë{ƒwrØ ð‚uo Au y™u yuðtu su ¿tt™e ‚u™u ftuE …ŒtÚto ƒkÄ™ fhðt Ë{Úto ™Úte, fu{ su yu™e ÿrü ‚tu yr‚ {tuxe ÚtE „E Au ™u {trÞf Ëðuo …ŒtÚto™u ‚wåA òÛÞtk Au, su{ ftuEf …wY»t «Út{ fk„t÷ ntuÞ ™u …Ae ‚u™u htßÞ {¤u íÞthu ‚u™e ÿrü {tuxe ÚttÞ Au y™u «Út{ ÷tfztk™t ¼tht ðu[‚tu ntuÞ ‚Útt ƒeòk ‚wåA ‚wåA ft{ fh‚tu ntuÞ ‚u Ëðuo yu™u ðeËhe òÞ ™u {tuxtk {tuxtk htßÞ ËkƒkrÄ ftÞo fhðt ÷t„u, ‚u{ yuðt ¿tt™e™u Ëðuo …ŒtÚto {tºt ‚wåA ÚtE òÞ Au ™u yuðt ¿tt™™u rð»tu yu™e rðþt¤ ÿrü ÚttÞ Au y™u yuðe he‚u su Ë{ßÞtu Au ‚u Ëw¾eÞtu Au ‚Útt su rðïtËe ntuÞ fnu‚tk yu{ Ë{s‚tu ntuÞ su, ‘ytðt {tuxt Ëk‚ ‚Útt ¼„ðt™ su ðt‚ fnu Au ‚u yu{s Au, …ý yu{tk ftkE ËkþÞ ™Úte’, yu{ Ë{S™u ‚u ¼„ðt™ ‚Útt Ëk‚ su{ fnu ‚u{ fhðt ÷t„u, yu ƒu sý s Ëw¾eÞt Au, ™u yu rð™t su ƒeò Au ‚u Ëw¾eÞt ™Úte. íÞtk &÷tuf Au : 1 ²p }æê É „}ææï Hæï Ü ï U ²p Ïæé h ï : ÐÚ¢ xæ„: J „æ±é | ææñ ¨é ¶ }æï { ï „ ï çvHà²y²‹„çÚ„æï …Ý: JJ ‚Útt ¼„ðŒT„e‚t{tk fÌtwk Au su - 2 ç±¯²æ ç±çÝ±„ü ‹ „ï çÝÚæãæÚS² Îï ç ãÝ ãÝ:: J Ú¨±…Z Ú¨æï ù Œ²S² ÐÚ¢ gC±æ çÝ±„ü „ ï J yuðe he‚u su™e y÷tirff árü ÚttÞ 1. su ¼õ‚ yt ÷tuf{tk (©wr‚M{]r‚™t yÚto¿tt™{tk) …t{u Au. ¼t„. 3/7/17 {qZ‚{ fnu‚t yr‚ y¿tt™e Au A‚tk ¼„ðŒT 2. ©tuºttrŒf ErLÿÞtu™t ©ðýtrŒf ytnth™u ™rn ¼õ‚™t ð[™™u rð»tu rðïtË ht¾e ¼s™ fhu Au fh™tht Œune™t ht„ ðŠs‚ rð»tÞtu r™ð]¥t ÚttÞ y™u su ƒÂØÚte …h (ytí{t-…h{tí{t)™t MðY…™u Au. …ý ht„ r™ð]¥t Út‚tu ™Úte. y™u ‚u hË …ý …t{e [qõÞtu Au; yt ƒL™u Ëw¾uÚte ð]ÂØ …t{u Au. …hMðY…™u òuE™u r™ð]¥t …t{u Au. „e‚t.2/59 ƒtfe™t ƒÄts {tºt Mðf]‚f{o V¤t™wËth Œw:¾

÷tuÞt.10

291

Au, ‚u™u …h{uïh rð™t Ëðuo …ŒtÚto ‚wåA ÚtE òÞ Au y™u yt ƒu &÷tuf Au ‚u™tu …ý Ëh¾tu ¼tð Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u fÌtwk su, “nu {nthts! nðu ‚{u su «&™ …qA‚t n‚t ‚u …qAtu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tÞt{tk ‚u fuð¤ Œw:¾ Au fu Ëw¾ …ý ftkEf Au ?” yu «&™ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “{tÞt ‚tu fuð¤ Œw:¾ŒtÞe Au”, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tÞt{tkÚte Q…ßÞt yuðt su Ë¥ð, hs y™u ‚{; yu ºtý „wý, ‚u{tk su Ë¥ð Au ‚u ‚tu Ëw¾Y… fnuðtÞ Au, ‚Útt ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au, su, 1 ‘¨œ±¢ ²Îì Ï æí r æÎàæü Ý }æì ’ ‚Útt Ë¥ð„wý™e Ëk…r¥t ‚u ¿tt™, ðihtøÞ, rððuf, þ{Œ{trŒf Au yuðe su {tÞt ‚u fuðe he‚u Œw:¾Y… Au? y™u ð¤e yuftŒþMfkÄ{tk fÌtwk Au su - 2‘ç±læç±lï } æ}æ„Ýê ç ±h²é h ± ! àæÚèçÚ‡ææ}æì J Ïæ¢ { }ææï ÿ æÜUÚè ¥ælï }ææ²²æ }æï ç±çÝ<}æ„ï ’ JJ {txu {tuût™u fhu yuðe su rðãtY… {tÞt ‚u fuðe he‚u Œw:¾ŒtÞe Au?” …Ae yu «&™™u Ëtk¼¤e™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf Ëðuo …h{nkË ƒtuÕÞt s, “nu {nthts ! yu™tu W¥th y{Úte ÚttÞ ™rn, yu™tu W¥th ‚tu f]…t fhe™u ‚{u s fhtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ Þ{htò™wk su Y… ‚u …t…e Sð™u yr‚ ¼Þt™f rðfht¤ sýtÞ Au, ‚Útt {tuxt {tuxt Œtk‚ ™u {tuxwk {w¾ ¼Þt™f Œu¾tÞ Au ‚Útt fts¤ suðwk ft¤wk ™u …ðo‚ suðwk {tuxwk y™u ft¤ suðwk ¼Þt™f yuðwk Œw:¾Y… Œu¾tÞ Au. y™u …wÛÞðt¤t su Sð ‚u™u ‚tu ‚u Þ{htò™wk Y… yr‚þÞ Ëw¾ŒtÞe, rð»ýw™t suðwk sýtÞ Au,3 ‚u{ {tÞt Au ‚u su ¼„ðt™Úte rð{w¾ Au ‚u™u ‚tu yr‚ ƒkÄ™ fh™the Au ™u yr‚ Œw:¾ŒtÞe Au y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u™u ‚tu yu {tÞt yr‚þÞ Ëw¾ŒtÞe Au y™u {tÞt™tk ftÞo su ErLÿÞtu, yk‚:fhý y™u Œuð‚t, ‚u Ëðuo ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u yr‚…wü fhu Au. {txu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ‚tu {tÞt Œw:¾ŒtÞe ™Úte, …h{ Ëw¾ŒtÞe Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ßÞthu {tÞt Ëw¾ŒtÞe Au íÞthu …h{uïh™tu ¼õ‚ ntuÞ, ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u ÓŒÞ{tk Äthe™u ¼s™ 1. Ë¥ð„wý Au ‚u ƒúñ™wk Œþo™ fhtð™th Au... Au ‚u ƒkÄ™ y™u {tuût™e fh™the Au. rðãt {tuût ¼t. 1/2/24 y™u yrðãt ƒkÄ™ fhu Au. ¼t. Mfk. 11 /11 /3 2. nu WØð ! rðãt y™u yrðãt ‚u ƒL™u {tht þheh 3. çàæ±: çàæ±æÝæ}æçàæ±æï ù çàæ±æÝæ}æì ¨Ýy¨é … æ„è²Îàæü Ý }æì J ¼q‚ Au. ‚u {the {tÞt ËkfÕ…Úte r™Š{‚ ytrŒ¼q‚

292

÷tuÞt.10-11

fhðt ƒuËu Au íÞthu yu™u yk‚:fhýY… {tÞt ‚u ËkfÕ… rðfÕ…Y…u fhe™u fu{ Œw:¾ yt…u Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ëthe …uXu Ë{S™u yr‚þÞ ÿZ ¼„ðt™™tu yt©Þ ntuÞ, ‚u™u ‚tu yk‚:fhý Y… {tÞt Au ‚u Œw:¾ Œu‚e ™Úte, y™u su™u yuðt yt©Þ{tk Vuh ntuÞ ‚u™u Œw:¾ Œu Au, su{ ft[tu ËíËk„e ntuÞ ‚tu ‚u™u fwËk„e ntuÞ ‚u z„tððt™tu yt„ún fhu, …ý su …tftu ËíËk„e ntuÞ ‚tu ‚u™u z„tÔÞt™e ftuE ÷t÷[ ht¾u ™rn, y™u ‚u™u Ëtk¼¤‚tk ftuE ËíËk„™wk ½Ët‚wk ƒtu÷e þfu ™rn. ‚u{ su™u yuðtu …rh…õð …h{uïh™tu ytþhtu ÚtÞtu Au ‚u™u z„tÔÞt™e ÷t÷[ yk‚:fhýY… {tÞt ht¾u ™rn, y™u Ët{e ‚u™e ¼Âõ‚{tk …wrü fhðt ÷t„u. y™u su™t Sð™u rð»tu yuðt ytþht{tk ftkE ftåÞ… ntuÞ ‚u™u yu {tÞt z„tðu Au ™u Œw:¾ Œu Au y™u ßÞthu yu™tu yu Sð yuðe he‚u ¼„ðt™™tu …rh…õð yt©Þ fhþu íÞthu yu™u z„tÔÞt™u yÚtuo ™u …ezðt™u yÚtuo {tÞt Ë{Úto ™rn ÚttÞ, {txu yu™tu W¥th yus Au su, “su™u ¼„ðt™™tu yuðtu …rh…õð r™ùÞ Au ‚u™u ftuE he‚u {tÞt Œw:¾ Œuðt™u yÚtuo Ë{Úto Út‚e s ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 10 >> 118 >>

ð[™t{]‚ 11 : Ë‚T…wÁ»t y™u yË‚T…whw»t™e Ë{sý™wkIndex *Ëkð‚T 1877™t {t„þh ðrŒ 8 ytX{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk «t‚:ft¤™u Ë{u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts™u þwf{wr™yu «&™ …qAâtu su, “©e{ŒT¼t„ð‚ ‚Útt ¼„ðŒT„e‚t yu ytrŒf su Ë‚TþtMºt ‚u Útfe yËí…whw»t su ‚u fuðe Ë{sý™wk „úný fhu Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th fheyu Aeyu su, yËí…whw»t™e yu{ Ë{sý Au su, yt rðï™u rð»tu MÚttðh-sk„{Y… yuðe su Mºte…whw»t™e Ëðuo ytf]r‚ytu ‚u su ‚u rðhtxY… yuðt su ytrŒ…whw»t ™thtÞý ‚u Útfe {tÞtyu fhe™u Q…S Au, {txu yu Ëðuo ytf]r‚ytu ‚u ™thtÞý™e * ÷tuÞt ð[. 11, ‚t. 27-12-1820, „wYðth.

÷tuÞt.11

293

s Au, ‚u ËtÁ su {w{wûtw fÕÞtý™u EåA‚tu ntuÞ ‚u™u «Út{ …tu‚t™wk {™ ðþ fhðwk. ‚u {™ su ‚u Mºteytu ‚Útt …whw»tÁ… yuðe W¥t{, ™e[ su su ytf]r‚ytu ‚u™u rð»tu ytËõ‚ ÚttÞ íÞthu ‚u™u ‚u s ytf]r‚™wk {™™u rð»tu æÞt™ fhðwk ‚tu yu™u Ëã Ë{trÄ ÚttÞ y™u ‚u ytf]r‚™u rð»tu òu {™ Œtu»t™u fÕ…u, ‚tu ‚u{tk ƒúñ™e ¼tð™t ÷tððe su, ‘Ë{„ú s„‚ ‚u ƒúñ Au’ yu{ rð[th fhe™u ‚u ËkfÕ…™u ¾tuxtu fhðtu. yuðe he‚u su ËíþtMºt{tkÚte y™w¼ð™wk „úný fhðwk ‚u yËí…whw»t™e Ë{sý Au y™u yu{ Ë{sðwk yu yu™t {™™tu yr‚ Œwü ¼tð Au y™u yu™wk V¤ yk‚ft¤u ½tuh‚{ ™hf Au ™u ËkË]r‚ Au.” íÞthu ð¤e ©eS{nthts™u þwf{wr™yu «&™ fÞtuo su, “yu ËíþtMºt Útfe Ëí…whw»t su ‚u fuðe Ë{sý™wk „úný fhu Au? ‚u fntu.” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ËíþtMºt™u1 rð»tu s yu «&™™tu W¥th fÞtuo Au su, yuf …whw»ttu¥t{™thtÞý rð™t ƒeò su rþð-ƒúñtrŒf Œuð‚t ‚u™wk æÞt™ su {tuût™u EåA‚tu ntuÞ ‚u™u fhðwk ™rn y™u {™w»Þ™u rð»tu ‚Útt Œuð‚t™u rð»tu su …whw»ttu¥t{ ™thtÞý™e ht{f]»ýtrŒf {qŠ‚ytu ‚u™wk æÞt™ fhðwk y™u ‚u™u rð»tu …ý su ztÌtt Au ‚u su ‚u MÚtt™f{tk yu ht{f]»ýtrŒf ¼„ðt™™e {™w»ÞY… {qŠ‚ytu hne Au ‚u MÚtt™f™u rð»tu ðifwkX, „tu÷tuf, ïu‚îe…, ƒúñ…wh yu ÷tuf™e ¼tð™t fhu Au, y™u ‚u ÷tuftu™u rð»tu hÌtt su …t»toŒ ‚u™e ¼tð™t ht{f]»ýtrŒf™t …t»toŒ su n™w{t™, WØðtrŒf ‚u™u rð»tu fhu Au, y™u fturxfturx ËqÞo, [kÿ{tk, yÂø™ ‚u™t «ftþ suðe «ftþ{t™ yuðe su ‚u ÷tuftu™u rð»tu hne …whw»ttu¥t{™thtÞý™e rŒÔÞ{qŠ‚ytu ‚u™e ¼tð™t ‚u ht{f]»ýtrŒf™u rð»tu fhu Au, yuðe he‚u su ËíþtMºt Útfe Ë{sý™wk „úný fhe™u rŒÔÞ¼tðu Ërn‚ {™w»ÞY… ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhu Au ‚u™u ¼„ðt™™t yð‚th™e su {qŠ‚Þtu ‚Útt ‚u rð™t™t su yLÞ ytfth ‚u ƒuÞ™u rð»tu Ë{…ýwk ÚttÞ s ™rn, y™u ¼„ðt™™t yð‚th™e su {qŠ‚ytu ‚u Au ‚tu rî¼qs y™u ‚u™u rð»tu [th ¼qs™e ¼tð™t, yü¼qs™e ¼tð™t fne Au, ‚u …ý ¼„ðt™™e 1. ¼rð»Þ…w h týtL‚„o ‚ ©erð»ýw Ä {o { t “¥æÏæí r æS„}ÏæÐ²ü ‹ „æ …xæÎ‹„Ã²ü ± çSƒ„æ: J Ðíæ ç‡æÝ: ÜU}æü … çÝ„¨¢ ¨ æÚ±àæ±<„Ý: JJ ²„S„„æï Ý „ï Š²æÝï Š²æçÝÝæ}æé Ð ÜUæÚÜUæ: J ¥ç±læ‹„xæü „ æ: ¨±ïü „ï çã ¨¢¨æÚ xææï™Úæ: J ÐpæÎéjé„Ïææï{æp Š²æÝï

ÜUæÚÜUæ:: J Ýñ¨<xæÜUæï Ý ±ñ Ïææï{S„ï¯æ}æŒ²Ý‹²„æï Ýñ±æïÐÜUæÚÜUæ ²„: JJ „S}ææœæÎ}æH¢ Ïæí r æ çÝ¨xææü Î ï ± Ïææï { ±„ì J” EíÞtrŒ ð[™Úte ƒØ y™u {wõ‚tu™t æÞt™™tu r™»tuÄ fhe™u yuf …hƒúñ …h{tí{t™wk s æÞt™ fhðt™wk fÌtwk Au.

294

÷tuÞt.11-12

{qŠ‚ ™u ‚u rð™t™t yLÞ ytfth ‚u ƒu{tk su yrððufe …whw»t™u Ë{¼tð ÚttÞ Au ‚u™e r™ð]r¥t™u yÚtuo fne Au y™u suðe ¼„ðt™™e {qŠ‚ …tu‚t™u {¤e ntuÞ ‚u™wk s æÞt™ fhðwk. y™u …qðuo ¼„ðt™™t yð‚th ÚtE „Þt, ‚u {qŠ‚™wk æÞt™ ™ fhðwk y™u …tu‚t™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ {¤e ntuÞ ‚u™u rð»tu s …r‚ðú‚t™e …uXu xuf ht¾ðe, su{ …tðo‚eyu fÌtwk Au su, “fturx sL{÷„ h„z n{the, ðÁk þk¼w fu hnwk fw{the” yuðe he‚u …r‚ðú‚t…ýt™e xuf ‚u …ý ¼„ðt™™wk Y… ™u yLÞ Sð™wk Y…, ‚u ƒuÞ™u rð»tu yrððufe …whw»t™u Ë{¼tð ÚttÞ Au ‚u™e r™ð]r¥t™u yÚtuo fne Au, fu{ su …tu‚t™u {¤e su {qŠ‚ ‚u™u {qfe™u ‚u™t su …qðuo …htuût yð‚th ÚtÞt Au ‚u™wk òu æÞt™ fhu ‚tu ‚u, ¼„ðt™ rð™t ƒeò su Œuð-{™w»ÞtrŒf ytfth Au ‚u™wk …ý æÞt™ fhu, {txu …r‚ðú‚t™t suðe xuf fne Au …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚Þtu™u rð»tu ¼uŒ ™Úte. ytðe he‚u Ë‚…whw»t™e Ë{sý Au, {txu ËíþtMºt™wk ©ðý fhðwk ‚u Ëí…wÁ»t Útfes fhðwk, …ý yËí…whw»t Útfe ËíþtMºt™wk ftuE rŒðË ©ðý fhðwk ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 11 >> 119 >>

ð[™t{]‚ 12 :A «fth™t r™ùÞ™wk ËrðfÕ…-r™ŠðfÕ… r™ùÞ™wk Index *Ëkð‚T 1877™t {t„þh ðrŒ 9 ™ð{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t. ™u „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ™u ƒeòk Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ fÞtuo su, “¼„ðt™™tu r™ùÞ ƒu «fth™tu Au. yuf ËrðfÕ… ™u ƒeòu r™ŠðfÕ… y™u ‚u ƒu{tk …ý W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c; yu ºtý «fth™t ¼uŒ Au. ‚u ƒu {¤e™u A ¼uŒ ÚtÞtk. ‚u™tk ÷ûtý …]ÚtfT …]ÚtfT fhe™u fntu ?” …Ae ‚u™tu W¥th …h{nkË ð‚u ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ËrðfÕ…1 r™ùÞ{tk fr™c ¼uŒ‚tu yu su, ¼„ðt™ * ÷tuÞt ð[. 12, ‚t. 28-12-1820, þw¢ðth. sLÞ yuðtu su Œirnf¼tð ‚u{tk ËrðfÕ…þçŒ YZ Au, 1. yt MÚt¤u ËrðfÕ… r™ŠðfÕ… þçŒ ÞÚtt©w‚tÚto ™ y™u ËíË{t„{sLÞ yuðe ytí{¿tt™™e ÂMÚtr‚{tk „úný fhðt, rfL‚w …tu‚t™t ytí{t™t y¿tt™Úte r™ŠðfÕ…þçŒ YZ Au, ‚u{tk Œirnf¼tð™e ää

÷tuÞt.12

295

su ‚u yLÞ {™w»Þ™e ƒhtuƒh ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, MðtŒ, {t™ yu ytrŒf™u rð»tu «ð‚uo íÞtk ËwÄe ‚tu ¼„ðt™™tu r™ùÞ hnu …ý òu ðÄthtu fhu ‚tu ™ hnu y™u {æÞ{ ¼uŒ ‚tu yu su, {™w»Þ Útfe ƒ{ýt ft{trŒf™u rð»tu yrÄf «ð‚uo íÞtk ËwÄe …ý r™ùÞ hnu y™u W¥t{ ¼uŒ ‚tu yu su, ¼„ðt™ „{u ‚uðwk ™e[ òr‚™e …uXu yt[hý fhu ‚Útt {ã, {tkË, …hMºte, ¢tuÄ, ®nËt EíÞtrŒf „{u ‚uðwk yt[hý fhu ‚tu …ý ËkþÞ ÚttÞ ™rn. fu{ su, yu ¼õ‚ ¼„ðt™™u yu{ òýu Au su, ‘¼„ðt™ ‚tu Ëðo™t f‚to Au ™u …h{uïh Au ™u Ëðo™t ¼tuõ‚t Au. {txu su su r¢Þt «ð‚uo Au ‚u yLðÞ…ýu r™Þk‚tY…u fhe™u Ëðo™u rð»tu hÌtt su ¼„ðt™, ‚u Útfe s «ð‚uo Au, ‚tu yu ‚tu ftkEf Úttuzef yuðe ™e[ suðe r¢Þt fhe ‚uýu fhe™u yu{™u ftkE ƒtÄ ™Úte. fu{ su, yu ‚tu Ëðof‚to Au.’ yuðe he‚u ¼„ðt™™u rð»tu Ëðuoïh…ýwk òýu, {txu yu™u W¥t{ ËrðfÕ… r™ùÞðt¤tu ¼„ðŒT¼õ‚ fneyu.” y™u nðu r™ŠðfÕ…{tk fr™c ¼õ‚ fÞtu ? ‚tu ¼„ðt™™u Ëðo þw¼yþw¼ r¢Þt fh‚t Œu¾u ‚tu …ý Ë{su su Ëðo r¢Þt™u fhu Au ‚tu …ý yf‚to Au. fu{ su, yu ¼„ðt™ ‚tu ƒúñY… Au. ‚u ƒúñ fuðwk Au ? ‚tu ytftþ™e …uXu Ëðo™u rð»tu hÌtwk Au ™u Ëðo™e r¢Þtytu ‚u™u rð»tu s ÚttÞ Au.’ yuðwk su ƒúñ…ýwk ‚u ¼„ðt™™u rð»tu òýu. su{ htË…k[tæÞtÞe{tk þwfS «íÞu …herût‚ htòyu «&™ …qAâtu su, “Ä{ohûtf ¼„ðt™™tu yð‚th ‚uýu …hŒtht™tu Ëk„ fu{ fÞtuo ?” íÞthu ‚u™tu W¥th þwfSyu fÞtuo su, ‘©ef]»ý ‚tu yÂø™™e …uXu ‚usMðe Au. ‚u su su þw¼ yþw¼ r¢Þt™u fhu Au ‚u Ëðuo ¼M{ ÚtE òÞ Au.’ yuðe he‚u ¼„ðt™™u r™÷uo… yuðt ƒúñY… òýu, ‚u™u fr™c r™ŠðfÕ… r™ùÞðt¤tu fneyu y™u ïu‚îe…™u rð»tu hÌtt su »txT QŠ{yu1 hrn‚ yuðt r™hL™{wõ‚, ‚u suðtu …tu‚u ÚtE™u ðtËwŒuð™e W…tË™t fhu, ‚u™u {æÞ{ r™ŠðfÕ… r™ùÞðt¤tu fneyu, ™u yütðhýu Þwõ‚ yuðtk su fturx fturx ƒúñtkz ‚u su yûth™u rð»tu yýw™e …uXu sýtÞ Au. yuðwk su …whw»ttu¥t{ ™thtÞý™wk Ät{Y… yûth, ‚u Y… …tu‚u hÌttu Útftu …whw»ttu¥t{™e W…tË™t ää ‚th‚BÞ‚tÚte r™ùÞ™wk ‚th‚BÞ Au ‚uÚte ËrðfÕ…r™ùÞ{tk fr™c, {æÞ{, W¥t{ yuðt ºtý ¼uŒ ÚttÞ Au y™u ytí{¿tt™™e ÂMÚtr‚™t ‚th‚BÞÚte r™ŠðfÕ…r™ùÞ{tk ºtý ¼uŒ ÚttÞ Au ‚u{tk «Út{ ËrðfÕ…r™ùÞ™t ¼uŒ™wk ÷ûtý fnu Au.

1. 1. ¼q¾ 2. ‚hË 3. þtuf 4. {tun 5. sh : ð]ØtðMÚtt 6. {]íÞw

296

÷tuÞt.12-13

fhu; ‚u™u W¥t{ r™ŠðfÕ… r™ùÞðt¤tu fneyu.”1 íÞthu [i‚LÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yuðe he‚u r™ùÞ™t ¼uŒ ‚u þtýu fhe™u ÚtÞt Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu {w{wûtw «Út{ „wÁ …tËu ytðu íÞthu ðõ‚t su „wÁ ‚u™u rð»tu Œuþ, ft¤, Ëk„, Œeûtt, r¢Þt, {kºt, þtMºttrŒf™wk su þw¼-yþw¼…ýwk ‚Útt …tu‚t™e su ©Øt ‚u™wk su {kŒ ‚eûý …ýwk ‚uýu fhe™u yuðt ¼uŒ …ze òÞ Au {txu Ëtht ŒuþtrŒf™u Ëuððt ‚Útt ðõ‚t …ý ËwÄtu þtk‚ ntuÞ ™u ‚u{tk ftuE Œtu»t ™ ntuÞ, ‚u Ë{u ‚u Útfe ¿tt™ Ëtk¼¤ðwk.” íÞthu ð¤e [i‚LÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “fŒtr[‚ ftuEf Þtu„u fhe™u fr™c r™ùÞ ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u …tAtu ð¤e Wíf]ü r™ùÞ ÚttÞ fu ™rn ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu ©tu‚t™u Wíf]ü ©Øt Q…su ‚Útt Yzt ŒuþtrŒf «tÃ‚ ÚttÞ ‚Útt Wíf]ü ¿tt™ðt¤tu ðõ‚t {¤u ‚tu Ëðtuoíf]ü r™ùÞ ÚttÞ, ™rn ‚tu sL{tL‚hu fhe™u Wíf]ü r™ùÞ™u …t{u.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 12 >> 120 >>

ð[™t{]‚ 13 : Œuþft¤u …ht¼ð ™ ÚttÞ ‚u™kw

Index

*Ëkð‚T 1877™t {t„þh ðrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË «t‚:ft¤™u Ë{u

©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¾t[h™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ƒeò Ätu¤t VUxt™e ƒtuft™e ðt¤e n‚e ™u „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u [tuVt¤ ytuZâtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, {tuxuht {tuxuht …h{nkË …hM…h «&™W¥th fhtu. íÞthu „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu ƒúñt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “fuðtu …wY»t ntuÞ ‚u™u Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„trŒfu fhe™u …ht¼ð ™ ÚttÞ ™u fuðtu ntuÞ ‚u™u ÚttÞ ? y™u Ëtk¼éÞt{tk ‚tu yu{ ytðu Au su, ƒúñt™u …ý ËhMð‚e™u Œu¾e™u {tun ÚtÞtu ™u rþðS™u …ý {turn™e™u Œþo™u fhe™u {tun ÚtÞtu {txu rð[the™u W¥th fhtu, fu{ su yuðt {tuxt™u …ý Œuþft¤trŒfu * ÷tuÞt ð[. 13, ‚t. 30-12-1820, hrððth. 1. yu r™ùÞ¼uŒtu™wk W¥thtu¥th ©uc…ýwk òýðwk.

÷tuÞt.13

297

fhe™u …ht¼tð ÚtÞtu.” …Ae ‚u™tu W¥th ƒúñt™kŒMðt{eyu fhðt {tkzâtu, …ý ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th yu Au su, “™tze «tý Ëkfu÷tE™u r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚yu fhe™u ©e™thtÞý™t [hýth®ðŒ{tk hÌttu ntuÞ, ‚tu ‚wåA suðtu Sð ntuÞ ‚u™u …ý Œuþ ft¤ Ëk„trŒfu fhe™u …ht¼ð ™ ÚttÞ y™u yuðe he‚u ƒúñtrŒf hÌtt ntuÞ ‚tu ‚u™u …ý …ht¼ð ™ ÚttÞ y™u yuðe he‚u ÂMÚtr‚ ™ ÚtE ntuÞ ™u Œun{tk ð‚o‚t ntuÞ ‚tu ƒeò Sð™u …ht¼ð ÚttÞ ™u yuðt {tuxt su ƒúñtrŒf ‚u™u …ý ÚttÞ y™u yu{ ™ ntuÞ ‚tu 1‘„y¨ë C ¨ë C ¨ë C ï ¯ é ÜUæï ù ‹±¶ç‡Ç„{è: Ðé } ææÝì J « ô¯ ÝæÚæ²‡æ}æë „ ï ²æï ç ¯‹}æÄ²ï ã }ææ²²æ JJ’ yu &÷tuf™tu yÚto Xef ƒuËu ™rn, {txu yu™u rð»tu hÌtt Útft ‚tu yuf ™thtÞýÉr»t™u …ht¼ð ™ ÚttÞ y™u ƒeòu ‚tu „{u yuðtu {tuxtu ntuÞ, ™u ‚u òu ™thtÞý™t [hýth®ðŒ™u rð»tu r™{ø™ ™ hnu, ‚tu ‚u™u …ht¼ð ÚttÞ, y™u òu r™{ø™ hnu ‚tu ™ ÚttÞ. yuðe he‚u y{u y{tht yk‚h{tk y[÷ rËØtk‚ fhe htÏÞtu Au, y™u ‚u ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su 2 ‘»„ÎèàæÝ}æèàæS² Ðí Ü ë U ç„Sƒæï ù çÐ „Îì x æé ‡ æñ : J Ý ²é Á ²„ï ¨Îæy}æSƒñ ² ü ƒ æ Ïæé ç hS„ÎæŸæ²æ JJ’ ‚Útt ¼„ðt™u fÌtwk Au su, 3‘ Îñ ± è sï ¯ æ xæé ‡ æ}æ²è }æ}æ }ææ²æ Îé Ú y²²æ JJ }ææ}æï ± ²ï Ðí Ð l‹„ï }ææ²æ}æï „ æ¢ „Úç‹„ „ï JJ yuðe he‚u {tÞtyu fhe™u r™÷uo……ýwk ‚u yuf ™thtÞý™u s Au yÚtðt ‚u ™thtÞý™u r™ŠðfÕ……ýu …tBÞtu ntuÞ ‚u™u …ý …ht¼ð ™ ÚttÞ y™u ËrðfÕ……ýu òu ™thtÞý™u …tBÞtu ntuÞ ‚tu ‚u „{u ‚uðtu {tuxtu ntuÞ ‚u™u …ý …ht¼ð ÚttÞ.” y™u íÞth …Ae r™íÞt™kŒMðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ßÞtk ËwÄe yu {wõ‚tu™u „wý™tu ËkƒkÄ Au íÞtk ËwÄe ‚tu ‚u™u Œuþ ft¤trŒfu fhe™u rð…ÞoÞ…ýw ÚttÞ. y™u ™thtÞý Au ‚u ‚tu „wý{tk hÌtt Útft Œuþ ft¤trŒfu fhe™u …ht¼ð™u ™ …t{u yu ‚tu Xef, …ý ßÞthu yu Ëðuo {wõ‚tu™u „wý™tu ËkƒkÄ ™ ntuÞ ™u r™„woý…ýu fhe™u yûthÄt{™u rð»tu hÌtt ntuÞ y™u ™thtÞý …ý íÞtk ‚uðe s he‚u hÌtt ntuÞ, ‚u ðthu yu Ëðuo [i‚LÞ{Þ 1. yt ÷tuf{tk, ƒúñt îtht ËŠs‚ {heåÞtrŒf, 2. yt Ë¥ðtrŒ „wý{Þ ™u Œiðe yuðe {the {tÞt {heåÞtrŒf îtht ËŠs‚ f~Þ…trŒf y™u r™:ËkŒun ‚hðe ½ýe fXý Au. …ý su yuf {tºt f~Þ…trŒf îtht ËŠs‚ Œuð ({t™ðtrŒf{tkÚte) {tht þhýu ytðu Au ‚u yt {tÞt™u ‚he òÞ Au... yuf ™thtÞý Ér»t™u Atuze yuðtu fÞtu rðh÷tu „e‚t. 7/14. …wY»t Au fu su™e Ë{sý MºteY… {tÞtÚte ¾krz‚ 3. {tht ËtÄBÞo…ýt™u …t{u÷t yuðt …wY»ttu... ™ ÚttÞ ? ƒkÄtÞ ™rn... ¼t. 3/31/37. „e‚t. 14/1

298

÷tuÞt.13

Au ™u r™„woý Au ™u 1‘}æ}æ ¨æ{}²ü } ææxæ„æ:’ yuðe he‚u ™thtÞý™t ËtÄBÞo…ýt™u …tBÞt Au yuðt su {wõ‚ y™u ™thtÞý ‚u™u rð»tu fu{ ¼uŒ Ë{sðtu ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ [kÿ{t Au ™u ‚tht Au, ‚u{tk ¼uŒ Au fu ™rn ? swðtu™u «ftþ…ýu fhe™u Ëh¾t ™Úte y™u ®ƒƒ{tk …ý ½ýtu ¼uŒ Au y™u Ëðo yti»trÄ™wk …tu»tý ‚u …ý [kÿ{tð‚u s ÚttÞ, …ý ƒesu ‚thu ™ ÚttÞ y™u htrºt™tu ykÄfth ‚u …ý [kÿ{tyu fhe™u x¤u …ý ‚thtyu fhe™u x¤u ™rn, ‚u{ ™thtÞý ‚Útt {wõ‚tu{tk ¼uŒ Au y™u ð¤e su htò ™u htò™t [tfh ‚u {™w»Þ òr‚yu fhe™u Ëh¾t Au …ý htò™wk Ët{ÚÞo, yiïÞo, Y…, ÷tðÛÞ‚t ‚u Ëðtuo…rh Au. y™u su htò ð‚u ÚttÞ ‚u [tfh ð‚u ÚttÞ ™rn, ËqÍu yuðztu {tuxtu ntuÞ ‚tu …ý ™ ÚttÞ. ‚u{ …whw»ttu¥t{ ™thtÞý ‚u Ëðo f‚to Au, Ëðofthý Au, Ëðor™Þk‚t Au, yr‚ Y…ðt™ Au, yr‚ ‚usMðe Au, yr‚ Ë{Úto Au, y™u f‚wo{f‚wO{T yLÞÚttf‚wO{T Ë{Úto Au. ‚u òu …tu‚t™e EåAt{tk ytðu ‚tu yu yûthÄt{™u rð»tu hÌtt su {wõ‚ ‚u Ëðuo ™u …tu‚t™t ‚us™u rð»tu ÷e™ fhe™u …tu‚u yuf s rðhts{t™ hnu y™u ËqÍu ‚tu yu Ëðuo {wõ‚ ‚u{ýu ËuÔÞt Útft ‚u{™e ¼Âõ‚™u yk„efth fhu ™u yu Ërn‚ rðhts{t™ hnu. y™u su yûthÄt{™u rð»tu …tu‚u hÌtt Au, ‚u yûth™u …ý ÷e™ fhe™u …tu‚u MðhtxTÚtft yuf÷t s rðhts{t™ hnu; y™u …tu‚t™u {™{tk ytðu ‚tu yu yûthÄt{ rð™t …ý y™k‚fturx {wõ‚™u …tu‚t™u yiïÞuo fhe™u Äthðt™u Ë{Úto Au. su{ …]Útw ¼„ðt™u …]Úðe™u fÌtwk su, {tht Ä™w»tÚtfe ™eËÞtO su ƒtý ‚uýu fhe™u ‚™u {the™u {tht Ët{ÚÞuo fhe™u yt Ëðuo s„‚™u Äthðt™u nwk Ë{Úto Awk; ‚u{ yu ™thtÞý …tu‚t™u yiïÞuo fhe™u Ëðtuo…rh ð‚uo Au. ‚u yu™u ™u ƒeò yûthtrŒf {wõ‚™u Ëh¾t fnu Au ‚u Œwü {‚ðt¤t òýðt ™u ‚u™u yr‚ …t…e òýðt y™u yu™tk Œþo™ …ý fhðtk ™rn. y™u yuðe he‚™e Ë{sýðt¤t™tk Œþo™ fheyu, ‚tu …k[ {nt…t… suðwk …t… ÚttÞ y™u yu ™thtÞý™u ÷E™u ‚tu su™u rð»tu {tuxâ… fneyu ‚u™u rð»tu Ëk¼ðu y™u yu™u ÷E™u ƒúñt, rþð, ™thŒ, Ë™ftrŒf, yu Ëðuo™u ¼„ðt™ fnuðtÞ Au y™u WØðS™u rð»tu yu ™thtÞý™u ÷E™u WØð™u ¼„ðt™ fnuðtÞ y™u 1. nu Äúwð ! y…rhr{‚ yËkÏÞ y™u rð¼q yÚtto‚T ÔÞt…f yuðt Sðtu™u ËðoÔÞt…f {t™ðt{tk ytðu ‚tu Sðtí{t y™u …h{tí{t Ë{t™ ÚttÞ. yt ƒL™u™e Ë{t™‚t{tk r™ÞtBÞ, r™Þt{f ¼tð ½xu

™rn {txu òu Sðtu™u ËðoÔÞt…f ™ {t™ðt{tk ytðu ‚tu s þtMºttuõ‚ r™ÞtBÞ r™Þt{f ¼tð rËØ ÚttÞ Au. yLÞÚtt ™rn... ¼t.10/8/30

÷tuÞt.13-14

299

n{ýtk yt {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt Ëk‚™u rð»tu yu ™thtÞý™u ÷Eyu, ‚tu yu{™u …ý ¼„ðt™ suðt fnuðtÞ. y™u yu ™thtÞý™u ÷eÄt rð™t ‚tu yûth™u …ý ¼„ðt™ ™ fnuðtÞ ‚tu ƒeò™e þe ðt‚to fnuðe ? y™u 1 ‘¥ÐçÚç}æ„æ {í é ± æS„Ýé | æë „ æï ²çÎ ¨±ü x æ„æS„<ã Ý àææS²„ï ç „ çÝ²}ææï {í é ± ! Ýï „ Úƒæ J’ yu ðuŒM‚wr‚™t „ã™tu …ý yus yÚto Au y™u òu yu{ ™ ntuÞ ‚tu yt yt…ý Ëðuo Aeyu ‚u yt Œun Útfe ™tu¾tu su ytí{t ‚u™u ƒúñY… òýeyu Aeyu y™u ¿tt™, ðihtøÞtrŒf ËtÄ™u Þwõ‚ Aeyu, ‚tu …ý ™thtÞý™u «ËL™ fhðt™u yÚtuo ht‚ rŒðË Wò„ht fheyu Aeyu, ™u fe‚o™ ™t{M{hý, ‚u ‚t¤e ð„tze ð„tze™u ntÚt™e ytk„¤eÞtu Vtxe òÞ yu{ fheyu Aeyu ‚Útt fÚtt ðt‚to ht‚ rŒðË fheyu fhtðeyu Aeyu, ‚u òu yu ™thtÞý Ëh¾t ÚtE sðt‚wk ntuÞ ‚tu yuðztu Œt¾ztu þwk fhðt fheyu? {txu ‘yu ™thtÞý suðt ‚tu yuf ™thtÞý s Au …ý ƒeòu ftuE yu suðtu Út‚tu ™Úte.’ y™u 2 ‘»ÜU}æï ± æçm„è²¢ Ïæí r æ’ yu ©wr‚™tu …ý yus yÚto Au su yu ™thtÞý suðt ‚tu yuf ™thtÞý s Au yu{ Ëðuo þtMºt™tu rËØtk‚ Au.” yuðe he‚u ¼õ‚s™™e rþûtt™u yÚtuo ©eS{nthtsu ðt‚to fhe ™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T …whw»ttu¥t{ ™thtÞý Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 13 >> 121 >>

ð[™t{]‚ 14 : Ár[™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t {t„þh ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË ©eS{nthts

„t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu Äthý fÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “…qðuo yt[tÞo ÚtE „Þt Au ‚u™u …]ÚtfT …]ÚtfT Ár[ Au, ‚u{tk þkfhMðt{e™u yîi‚¿tt™tkþ3 «Ät™ sýtÞ * ÷tuÞt ð[. 14, ‚t. 31-12-1820, Ëtu{ðth. 1. AtkŒtuøÞtu…r™»tŒT 6 / 2 / 1 2. Sðtí{t …h{tí{t™wk yiõÞ¿tt™. 3. {™ yr‚ [k[¤ ntuðtÚte ‚u™e ËtÚtu õÞthuÞ …ý

r{ºt‚t ðþ rðïtË™e „úkÚte òuzðe ™rn fu - “{™ {thu ðþ Au.” fthýfu {™™tu rðïtË fhðtÚte ƒnwft¤ ËwÄe ‚…ùÞto fhe™u Ëk…tŒ™ fhu÷wk yiïÞo ™tþ …tBÞwk Au.

300

÷tuÞt.14

Au ‚Útt ht{t™ws™tu yu{ {‚ Au su, ‘Sð, {tÞt y™u …whw»ttu¥t{, yu ºtýu r™íÞ Au. ™u …whw»ttu¥t{ Au, ‚u Sð, {tÞt™t r™Þk‚t Au ™u Ëðo™t fthý Au ™u …tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu ËŒt rŒÔÞ ytfth Útft rðhts{t™ Au ™u Ëðuo su yð‚th ‚u ‚u™t Au. yuðt su …whw»ttu¥t{ ™thtÞý ‚u™e W…tË™t Sð™u fhðe.’ yuðe he‚u ht{t™ws™e Ë{sý sýtÞ Au. ‚Útt ðÕ÷¼t[tÞo™u fuð¤ ¼Âõ‚ W…h r™ct ƒnw sýtÞ Au y™u yu Ëðuo yt[tÞuo …tu‚t™t „úkÚttu{tk «Ëk„u fhe™u ƒeS ðt‚toytu ÷¾e Au …ý „{u ‚uðe he‚u fhe™u yk‚u …tu‚t™e Ár[ W…h òÞ. yu{ ‚u{™t „úkÚttu™u rð»tu ‚u{™tk ð[™ Au ‚uýu fhe™u ‚u{™tu yr¼«tÞ ÞÚttÚto òÛÞt{tk ytðu Au. ‚u{ y{the ðt‚to Ëtk¼¤e™u ‚{™u Ëðuo™u y{the fuðe Ár[ sýtÞ Au ? y™u su{ ËtuÞ fuzu Œtuhtu [tÕÞtu òÞ Au ™u ð¤e su{ {t¤t™t {ýft™u rð»tu Œtuhtu ËwkËhtu Au, ‚u{ y{the su Ëðuo ðt‚to, ‚u{tk þtu yr¼«tÞ r™hk‚h ËwkËhtu [tÕÞtu ytðu Au ? ‚u su™u su{ sýt‚tu ntuÞ ‚u ‚u{ fntu.” íÞthu Ëðuo {tuxuht …h{nkËu su™u su{ sýtÞwk ‚uýu ‚u{ fÌtwk, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u y{thtu yr¼«tÞ ‚Útt Ár[ ‚u fneyu. yuf ‚tu y{™u yu „{u Au su, É»t¼Œuð ¼„ðt™ ðtËwŒuð Ëk„tÚtu yuftí{‚t™u …tBÞt n‚t ‚tu …ý ßÞthu rËrØytu ytðe™u «tÃ‚ ÚtEytu íÞthu …tu‚u ¼„ðt™ n‚t ‚tu …ý ƒeò íÞt„e™e rþûtt™u yÚtuo ‚u rËrØytu™u „úný ™ fh‚t nðt. ‚u ©e{ŒT¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su, “Þtur„ rËØ ÚtÞtu ntuÞ ™u …tu‚t™wk {™ ðþ ÚtÞw ntuÞ ‚tu …ý ‚u {™™tu rðïtË ™ fhðtu. íÞtk &÷tuf Au : 1‘Ý Üé U ²æü y ÜU<ãç™y¨w²¢ }æÝç¨ sÝ±çSƒ„ sÝ±çSƒ„ïï J ²çmd¢ | ææçÓ™ÚæÓ™è‡æZ ™SÜU‹Î „Ð »ï E Ú}æì JJ çÝy²¢ ÎÎæç„ ÜUæ}æS² çÀÎí ¢ „}æÝé ² ï ù Ú²:J ²æï ç xæÝ: Üë U „}æñ ~ æS² Ðy²é … æü ² ï ± Ðé ¢ p Hè JJ’ yuðe he‚u su {™™tu rðïtË ™ fhu, ‚uðtu íÞt„e y{™u „{u Au ‚Útt y{tht {™{tk ïu‚îe… ‚Útt ƒŒrhft©{ suðt „{u Au, ‚uðt ƒeò ÷tuf „{‚t ™Úte. y™u yu{ {™{tk hnu Au su, ïu‚îe…™u rð»tu ‚Útt ƒŒrhft©{™u rð»tu sE™u r™hL™…ýu hÌtt Útft ‚… fheyu, ‚u ƒnw Ëthwk ÷t„u, …ý ƒeò ÷tuf{tk y™uf «fth™t ði¼ð ¼tu„ððt 1. su Þtu„e …tu‚t™t {™™tu rðïtË fhu Au ‚u Þtu„e™wk {™ sYh ft{™u …uËðt™tu yðftþ yt…u Au y™u ft{™e …tA¤ ¢tuÄtrŒf yk‚:þºtwytu …ý ytðu Au

su{ rðïtËe …r‚™u …wkù÷e Mºte rðïtË{tk ÷E™u òh …wY»t îtht níÞt fhtðu Au ‚u{ ‚u Þtu„e™u ‚u™wk {™ ft{trŒ îtht ¼úü fhu Au. ¼t. 5/6/3-4

÷tuÞt.14

301

‚u ™Úte „{‚t. ‚Útt ¼„ðt™™t su ½ýtf yð‚th ÚtÞt Au ‚u™u yu{ òýeyu Aeyu su, yu Ëðuo yð‚th ™thtÞý™t Au ‚tu …ý ‚u yð‚th{tk É»t¼ŒuðS ƒnw „{u1 ‚Útt ‚uÚte W‚h‚t fr…÷S ‚Útt Œ¥ttºtuÞ yu ƒu Ëh¾t sýtÞ Au y™u yu ºtÛÞu yð‚th fh‚t fturx ½ýwk ©ef]»ý™u rð»tu y{thu nu‚ Au y™u yu{ òýeyu Aeyu su, ‘ƒeò Ëðuo yð‚th fh‚tk yt yð‚th ƒnw {tuxtu ÚtÞtu ™u ƒnw Ë{Úto Au, y™u yu{tk yð‚th yð‚the yuðtu ¼uŒ ™Úte sýt‚tu.’ y™u ƒeò su {íMÞ-fåAtrŒf ¼„ðt™™t yð‚th Au …ý ‚u{tk y{the yr‚ Yr[ ™Úte. y™u ytðe he‚u ‚tu y{thu W…tË™t Au su, ËðuoÚte …h yuf {tuxtu ‚us™tu Ë{wn Au. ‚u ‚us™tu Ë{qn yÄtu Qæðo 2 ‚Útt [thu ftuhu «{týu3 hrn‚ Au ™u y™k‚ Au y™u ‚u ‚us™t Ë{qn™t {æÞ ¼t„™u rð»tu yuf {tuxwk ®ËntË™ Au ™u ‚u™e W…h rŒÔÞ {qŠ‚ yuðt su ©e™thtÞý …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u rðhts{t™ Au ™u ‚u ®ËntË™™u [thu ftuhu y™k‚fturx {wõ‚ ƒuXt Útft ‚u ™thtÞý™t Œþo™ fhu Au, yuðt su {wõ‚u Ërn‚ ©e™thtÞý ‚u™u y{u r™hk‚h Œu¾eyu Aeyu y™u ‚u ¼„ðt™™u rð»tu ‚us™wk yr‚þÞ…ýwk Au, ‚uýu fhe™u ßÞthu yu Ë¼t Ërn‚ ‚u ¼„ðt™™tk Œþo™ ™Úte Út‚tk íÞthu y{™u yr‚þÞ fü ÚttÞ Au y™u ‚u ‚us™tu Ë{qn ‚tu r™hk‚h Œu¾tÞ Au, ‚tu …ý yu™u rð»tu Ár[ ™Úte y™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™tk Œþo™u fhe™u s yr‚Ëw¾ ÚttÞ Au. y{thu yuðe he‚u W…tË™t Au. y™u yu ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ ‚tu suðe „tu…eytu™u n‚e ‚uðe „{u Au. ‚u Ëthwk y{u Ëti {týË™u òu‚t hneyu Aeyu su, ftuEf ft{e Mºte ntuÞ ‚u™u …whw»t™u rð»tu suðwk nu‚ ntuÞ ‚Útt ft{e …whw»t™u Mºte™u rð»tu suðwk nu‚ ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u yu{ ÚttÞ su, yuðwk nu‚ yt…ýu ¼„ðt™{tk ntuÞ ‚tu Xef, ‚Útt ftuEf™u …wºt{tk, Ä™{tk ƒnw nu‚ sýtÞ. ‚u™u Œu¾e™u yu{ ÚttÞ su, ‘yuðwk nu‚ yt…ýu ¼„ðt™{tk ntuÞ ‚tu Xef’ ‚Útt ftuEf „t‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™u Ëtk¼¤e™u ‚u™u …tËu ftuE {týË™u {tuf÷eyu yÚtðt y{u …kzu yu™e …tËu sEyu ™u òýeyu su, ‘yu ƒnw Xef fhu Au.’ y™u y{thu Ëwðtý ‚tu yuðt ËtÚtu ÚttÞ Au su, ‘su{tk ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, MðtŒ, M™un, {t™, E»Þto, Œk¼, f…x EíÞtrŒf Œtu»t ™ ntuÞ ™u 1. fu{ fu ‚u{™t{tk Ëí…wÁ»t™t ût{trŒf „wý Au. 3. {t…. 2. ™e[u-W…h.

302

÷tuÞt.14-15

Ä{oþtMºt{tk fÌtwk Au yuðe he‚u Ä{o …t¤‚tu ntuÞ ™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚yu Þwõ‚ ntuÞ, ‚u ËtÚtu s y{thu ƒuXt WXât™e Ëwðtý ÚttÞ Au y™u yuðtu ™ ntuÞ ™u ‚u y{the ¼u„tu hnu‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™e ËtÚtu Ëwðtý ÚttÞ ™rn, ‚u™e ‚tu W…uûtt hnu Au y™u {tuhu ‚tu y{thu ft{e W…h ƒnw y¼tð hnu‚tu y™u nðu ‚tu ¢tuÄ, {t™ ™u E»Þto yu ºtý su{tk ntuÞ ‚u W…h ƒnw y¼tð hnu Au. ftk su ft{e ntuÞ ‚u ‚tu „]nMÚt™e …uXu r™{to™e ÚtE™u ËíËk„{tk …zâtu hnu Au y™u su{tk ¢tuÄ, {t™, E»Þto ntuÞ Au ‚u ‚tu ËíËk„{tkÚte sÁh …tAt …ze s‚t Œu¾tÞ Au {txu yu ºtý W…h ƒnw ¾uŒ hnu Au. ‚u {t™ ‚u þwk ? ‚tu su {t™e ntuÞ ‚u™u …tu‚tÚte {tuxtu ntuÞ ‚u™e yt„¤ …ý M‚çÄ…ýwk hnu, …ý ‚u™e yt„¤ n÷ftu ÚtE™u ‚u™e Ëuðt{tk ð‚toÞ ™rn. y™u yu Ëðuo su y{thtu yr¼«tÞ ‚u Úttuztf{tk ÕÞtu fneyu su, suðe he‚u þkfh Mðt{eyu yîi‚ƒúñ™wk «r‚…tŒ™ fÞwO Au, ‚u™u rð»tu y{thu Ár[ ™Úte ‚Útt ht{t™ws Mðt{eyu suðe he‚u ûth-yûth Útfe …h su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u™wk r™Y…ý fÞwO Au ‚u …whw»ttu¥t{¼„ðt™ rð»tu ‚tu y{thu W…tË™t Au ‚Útt „tu…eytu™t suðe ‚tu yu …whw»ttu¥t{¼„ðt™™u rð»tu y{thu ¼Âõ‚ Au ‚Útt þwfS™t suðtu ‚Útt sz¼h‚™t suðtu ‚tu y{thu ðihtøÞ Au ™u ytí{r™ct Au. yuðe he‚u y{thtu yr¼«tÞ ‚Útt Ár[ Au, ‚u y{the ðt‚toyu fhe™u ‚Útt y{u {tLÞt su y{tht Ëk«ŒtÞ™t „úkÚt ‚u{ýu fhe™u òu …qðto…h rð[the™u swðu ‚tu su ƒwrØ{t™ ntuÞ ‚u™t òÛÞt{tk ytðu Au.” yuðe he‚u …tu‚t™t ¼õ‚s™™e rþûtt™u yÚtuo ©eS{nthtsu ðt‚to fhe ™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T …whw»ttu¥t{™thtÞý Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 14 >> 122 >>

ð[™t{]‚ 15 : ¼qk„¤e ‚Útt „tÞ™t ÿütk‚u ytí{Œþo™™wk Index *Ëkð‚T 1877™t {t„þh ðrŒ 13 ‚uhþ™u rŒðË htrºt™u Ë{u

©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu VUxtu {tÚtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt ƒesu Ätu¤u VUxu ƒtuft™e ðt¤e n‚e ‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu * ÷tuÞt ð[. 15, ‚t. 2-1-1821, ƒwÄðth.

÷tuÞt.15

303

™u Ätu¤tu [tuVt¤ ™u Ätu¤e …Auze ‚u ¼u„tk fhe™u ytuZâtk n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ‚Útt …h{nkË™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts f]…t fhe™u ƒtuÕÞt su, “yt Sð Au ‚u 1 yæÞtí{2, yrÄ¼q‚3 y™u yrÄŒuð4 …ýu5 fhe™u Ëðo Œun{tk ™¾rþ¾t…ÞO‚6 ÔÞt…e™u hÌttu Au y™u Œuð‚t™u ErLÿÞtuY…u7 fhe™u Sð™wk ¼tuõ‚t…ýwk Au …ý Œuð‚t ErLÿÞtuÚte …]ÚtfT…ýu ¼tuõ‚t ™Úte.” 8 íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu ytþkft fhe su, “nu {nthts ! íÞthu yu{ fnuðtÞ Au su, Sð su ‚u Ët{tLÞ…ýu Ëðo Œun{tk ÔÞt…e™u rðþu»t…ýu ÓŒÞtftþ{tk hÌttu Au, íÞthu Ëðuo Xuftýu Ëh¾wk òý…ýwk ™Úte sýt‚wk; ‚u™wk fu{ Ë{sðwk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ 9 ËqÞo Au ‚u rfhýu fhe™u Ëðo …ŒtÚto{tk ÔÞt…e™u hÌttu Au …ý yt„¤ suðwk …ŒtÚto Au íÞtk ‚uðtu ËqÞo™tu «ftþ sýtÞ Au, fu{ su ft[™e ¼qr{ ntuÞ ‚Útt MðåA r™{o¤ …týe ntuÞ íÞtk suðe he‚u ËqÞo™tu þqØ «ftþ sýtÞ Au, ‚uðe he‚u …týt™e ¼qr{, hu‚e™e ¼qr{ ‚Útt ztu¤tÞu÷wk …týe; ‚u{tk sýt‚tu ™Úte. yuðe he‚u ËqÞo™t «ftþ{tk LÞq™yrÄf…ýwk sýtÞ Au. ‚u{ yu Sð ErLÿÞtu,10 yk‚:fhý „tu÷f; yu Ëðo™u rð»tu Ë{t™…ýu hÌttu Au, …ý ErLÿÞtu™u rð»tu MðåA…ýwk Au {txu ‚u™u rð»tu rðþu»t «ftþ sýtÞ Au. swytu™u-™uºt{tk suðwk ‚us sýtÞ Au ‚uðwk ™tf ft™{tk ftuE rŒðË sýtÞ Au ? ™Úte sýt‚wk. y™u [th yk‚:fhý™wk yr‚ MðåA…ýwk Au ‚tu íÞtk Sð™tu yrÄf «ftþ sýtÞ Au y™u ƒeòk ErLÿÞtu{tk LÞq™ sýtÞ Au, …ý Sð‚tu Ëðo Œun™u rð»tu11 Ë{t™…ýu hÌttu Au.” 12 íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yu Sð™u fux÷tf ‚tu ‚tht 1. ºtý ŒunÚte rð÷ûtý Au y™u …tu‚…tu‚t™tk ÓŒÞ{tk rðþu»t Ë¥ttÚte hÌttu Au, ŒunurLÿÞtrŒf™u [u‚™ fhu Au ‚uÚte ‚u r[ÿq… fnuðtÞ Au ‚u 2. [ûtwhtrŒ ErLÿÞtu. 3. ErLÿÞtu™tk ™uºttrŒ „tu÷tuf. 4. ErLÿÞtu™tk yrÄct‚t ËqÞtorŒ Œuð‚tytu. 5. yrÄŒuð™t «ftþf …ýu. 6. Ët{tLÞ Ë¥ttÚte 7. îthu.

8. yt yÚto ‘‘¥æy}æï ç ‹Îí ² }æÝæï ² é Q ¢ |ææï Q Uï y ²æãé } æü Ý èç¯‡æ:’’ yt ©wr‚{tk ðýoÔÞtu Au. 9. yæÞtí{trŒf{tk Ët{tLÞË¥ttÚte ÔÞtÃ‚ yuðt ytí{¿tt™{tk Mð‚: LÞq™trÄf¼tð ™Úte s …hk‚w ErLÿÞtuY… ytÄth™e ‚th‚BÞ‚tÚte ytí{«ftþ™wk ‚th‚BÞ…ýwk sýtÞ Au. 10/11. ¿tt™ «¼tÚte. 12. {txu ytí{«ftþ{tk LÞq™trÄf ¼uŒ òýðtu ™rn fu{ fu ‚u Mð‚: rð»t{ ™Úte.

304

÷tuÞt.15

suðtu Œu¾u Au ‚Útt Œeðt™e ßÞtu‚ suðtu Œu¾u Au ‚Útt ƒ…turhÞt suðtu Œu¾u Au ‚u fu{ Ë{sðwk ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu‚tu yu{ Au su, su{ su™u yrûtrðãt Au ‚u™u ™uºtîthtyu Sð™wk Œþo™ ÚttÞ Au ™u ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u …ý Œu¾u Au. ‚u{ su™u ErLÿÞ îtht ÷ût ÚtÞtu ‚u ‚uðtu ytí{t™u Œu¾u Au. su{ ft[™wk …q‚¤wk {™w»Þ™u ytfthu fÞwO ntuÞ ‚u™u su su yðÞð ‚Útt {wðt¤t ‚Útt ™tzeytu, ‚u Ëðuo ft[™tk ntuÞ ™u ‚u …q‚¤t™e {tkrn÷e ftuhu ‚us ¼ÞwO ntuÞ ‚u ‚us Œu¾tÞ, ‚u suðtu ¼qk„¤e™tu yðftþ ntuÞ ‚u «{týu Œu¾tÞ Au …ý Ë{„ú ™Úte Œu¾t‚w, ‚u{ yu Sð™wk MðY… suýu suðwk ŒeXwk Au ‚u ‚uðwk fnu Au, …ý yu™e r™htðhý ÿrü ™Úte ÚtE; {txu yu™u suðtu ytí{t Au ‚uðtu ™Úte Œu¾t‚tu y™u ßÞthu yu™e r™htðhý ÿrü ÚtE™u ytí{tfthu ÚttÞ Au íÞthu ErLÿÞtu™t „tu÷f™t MÚtt™f su rð¼t„ ‚u yu™e ÿrü{tk ™Úte ytð‚t, ™u suðtu ytí{t Au ‚uðtu sýtÞ Au. su{ su ytftþ™e ÿrü™u …tBÞtu ntuÞ ‚u™e ÿrü{tk ƒeòk [th ¼q‚ ™Úte ytð‚tk, ‚u{ su™e r™htðhý ÿrü ÚttÞ Au ‚u™u „tu÷f, ErLÿÞtu, Œuð‚t, yk‚:fhý; ‚uýu fhe™u sýt‚t su Sð™t «ftþ™t ¼uŒ, ‚u ÿrü{tk ™Úte ytð‚tu ™u suðtu Sð Au ‚uðtu ÞÚttÚto sýtÞ Au y™u ¼uŒ ÿÂüðt¤t™u suðtu Au ‚uðtu ™Úte sýt‚tu su{ ftuEfu „tÞ™wk …qAzwk ŒeXwk, ftuEfu {w¾ ŒeXwk, ¾wh ŒeXtu, …ux ŒeXwk, M‚™ ŒeXtu, ‚u suýu su su yk„ ŒeXwk ‚u „tÞ™wk s ŒeXwk Au …ý suðe „tÞ Au ‚uðe ftuEyu ŒeXe ™Úte, y™u yuf yk„ ŒeXwk {txu „tÞ ŒeXe …ý fnuðtÞ, ‚u{ yu ytí{t™t «ftþ™wk Œþo™ sux÷wk su™u ErLÿÞtu îtht yÚtðt yk‚:fhý îtht ÚtÞwk ‚ux÷tu ‚u ytí{Œþeo fnuðtÞ …ý ËBÞfT ytí{Œþo™ yu™u fnuðtÞ ™rn. {txu y{u ‚tu yu Sð™u rð»tu yuðe he‚u Ët{tLÞ rðþu»t…ýwk fneyu Aeyu.” íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ‚{u Sð™u ‚tu r™htfth fÌttu, íÞthu ‚u Sð™u rð»tu ¼„ðt™ hÌtt Au ‚u …ý 1 y®÷„…ýu hÌtt Au fu {qŠ‚{t™ hÌtt Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™ ‚tu ErLÿÞtu, Œuð‚t, yk‚:fhý y™u Sð; yu Ëðo™tk yt©Þ…ýu hÌtt Au. ‚u ©ef]»ý¼„ðt™u WØð ¼u¤u „tu…eytu™u fnuðhtÔÞwk Au su, ErLÿÞtu, yk‚:fhý, Œuð‚t y™u Sð ‚u™t yt©Þ…ýu fhe™u ‚{thu Ë{e…u nwk hÌttu 1. r™htfth.

÷tuÞt.15

305

Awk, su{ …k[ {nt¼q‚ ƒúñtkz™u rð»tu hÌttk Au ™u ‚u™tk ‚u s Ëðo™t Œun{tk hÌttk Au, ‚u{ su nwk yt {Útwht{tk hÌttu Awk ‚u ‚tu su{ {nt¼q‚ rðþu»t…ýu fhe™u ƒúñtkz™u rð»tu hÌttk Au, ‚u{ hÌttu Awk y™u su{ yu ¼q‚ Sðtu™t Œuntu{tk Ët{tLÞ…ýu hÌttk Au ‚u{ nwk ‚{thu …tËu hÌttu Awk y™u su nwk Œu¾t‚tu ™Úte ‚u ‚tu ‚{tht r[¥t™e ð]r¥t™tu {thu rð»tu r™htuÄ ÚttÞ ‚u™u yÚtuo ™Úte Œu¾t‚tu, …ý hÌttu ‚tu {qŠ‚{t™ Awk.” íÞthu ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! yu ¼„ðt™ ErLÿÞtrŒf™t yt©Þ…ýu hÌtt Au ‚u …whw»tY…u fhe™u hÌtt Au fu yûthY…u hÌtt Au fu …tu‚u MðÞk …whw»ttu¥t{…ýu hÌtt Au ? íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Sð, …whw»t, yûth y™u …whw»ttu¥t{ yu Ëðo™wk ‚us «ftþ…ýu ‚tu Ëò‚eÞ Au, {txu yu{™t «ftþ™t ¼uŒ …tzðt™u ‚tu ftuE Ë{Úto Au ™rn y™u ¼uŒ ‚tu yr‚þÞ Au …ý ‚u ¼uŒ™u Œu¾ðt™u ftuE Ë{Úto ™Úte y™u su™u yu ¼„ðt™ f]…t fhu Au ‚uýu fhe™u ‚u™u «ftþ{Þ yuðtu rŒÔÞ Œun ƒkÄtÞ Au. …Ae ‚u yu{ òýu Au su, ‘yt nwk Awk ™u yt …wY»t Au ™u yt yûth Au ™u yu ËðuoÚte rð÷ûtý yuðt yt …whw»ttu¥t{ Au.’ yuðe he‚u yu Ëðuo™u …]Útõ…ýu Œu¾u Au ™u yu{™t «ftþ™u …ý rð÷ûtý …ýu Œu¾u Au, …ý ƒeòu ‚tu ftuE …]ÚtfT Œu¾ðt™u yÚtuo Ë{Úto ÚttÞ ™rn. {txu yu ¼„ðt™ ËqÍu yu Y…u fhe™u hÌtt Au …ý …tu‚u s hÌtt Au.” y™u ðuŒtk‚ su W…r™»tŒT ‚Útt Þtu„ ‚Útt ËtkÏÞ; yu ºtý þtMºt Ë™t‚™ Au ‚u yu ©ef]»ý…h{tí{t™wk s ðýo™ fhu Au. ‚u yu ºtý þtMºt™t {‚ ‚{™u y{u …]ÚtfT …]Útõ…ýu fhe™u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu. ‚u{tk su ËtkÏÞðt¤t Au ‚u ‚tu [tuðeþ ‚¥ð™u fne™u ‚uÚte …h …k[ ðeþ{tk …h{tí{t™u fnu Au …ý SðEïh™u …]Útõ…ýu ™Úte fnu‚t, ‚u™tu yu yr¼«tÞ Au su, ‚¥ð Au ‚u Sð rð™t™tk ntuÞ ™rn {txu ‚¥ð ¼u¤tu ‚Œtí{f…ýu hÌttu su Sð ‚u™u ‚¥ðY… s fnu Au, …ý ‚¥ðÚtfe …]ÚtfT ™Úte fnu‚t y™u su{ Sð™u [tuðeþ ‚¥ðY… {t™u Au ‚u{ ƒúñtkztr¼{t™e su Eïh, ‚u™u …ý [tuðeþ ‚¥ðY… {t™u Au. yuðe he‚u Sð-Eïh yu ƒuÞ™u ‚¥ðY… {t™e™u ‚¥ð ¼u¤u s yu™u „ýu Au …ý ‚¥ðÚte ™tuk¾t ™Úte „ý‚t, y™u yu …k[rðþ{t …h{tí{t™u fnu Au. yu ËtkÏÞ™tu {‚ Au, …ý yu{ ™ Ë{sðwk su Sð ™Úte, ftk su ËtkÏÞðt¤u

306

÷tuÞt.15

»txTËk…r¥t1 ©ðý, {™™, r™rŒæÞtËtrŒf ËtÄ™ fÌttk Au, ‚u Sð™u s fhðt™tk fÌttk Au, …Ae ‚u ËtÄ™u fhe™u rð[th™u …t{u ™u ‚u rð[thu fhe™u ‚¥ð Útfe …tu‚u ™tu¾tu …zu ™u …tu‚t™u ƒúñY… {t™u ™u …h{tí{t™u ¼su, yuðe he‚u ËtkÏÞ{‚ Au, ‚u {tuûtÄ{o{tk þwfS «íÞu ™thŒSyu fÌtwk su- 2 ‘y²… … JJ’ {}æü } æ{}æZ ™ ©|æï ¨y²æÝë „ ï y²… J ©|æï ¨y²æÝë „ ï y²Ü y²Ü y±æ ²ï Ý y²…ç¨ „œ² „œ²… yu™tu yÚto yu{ Au su, ßÞthu {w{wûtw ytí{rð[th fhðt ƒuËu íÞthu ‚u™u ytzt su Ä{oY… yÚtðt yÄ{oY…, ËíÞY…, yËíÞY… su su ËkfÕ… ytðu ‚u™tu íÞt„ fhe y™u su rð[thu fhe™u yu™u ‚su Au ‚u rð[th™tu …ý íÞt„ fhe™u ƒúñY…u hnuðwk …ý Œunu fhe™u Ä{oY… r™Þ{™tu íÞt„ fhðtu fÌttu ™Úte, yu &÷tuf™tu yu yÚtuo Au, y™u Þtu„ðt¤t Au ‚u [tuðeþ ‚¥ð™u …]ÚtfT „ýu Au y™u Sð-Eïh™u …k[ðeþ{t fnu Au ™u …h{tí{t™u Aðeþ{t fnu Au y™u rððufu fhe™u …k[ðeþ{t™u ‚¥ð Útfe …]ÚtfT Ë{S™u ‚u™u rð»tu …tu‚t…ýt™e ÿZ‚t {t™e™u [tuðeþ ‚¥ð™e su ð]r¥tÞtu ‚u™tu ®…ze¼tð fhe™u ƒ¤tífthu Aðeþ{t™u rð»tu ht¾u, …ý rð»tÞ ËL{w¾ sðt Œu ™rn. y™u yu{ Ë{su su, ‘{the ð]r¥t ¼„ðt™™u {qfe™u ƒesu Xuftýu sþu ‚tu {™u ËkË]r‚ Útþu’ {txu yr‚ yt„ún fhe™u ErLÿÞtu-yk‚:fhý™e su ð]r¥tytu, ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu ht¾u. y™u su ËtkÏÞðt¤tu Au ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, ‘{thu ErLÿÞtu-yk‚:fhý s ™Úte ‚tu sþu õÞtk ?’ {txu …tu‚t™u ƒúñY… {t™e™u r™¼oÞ hnu Au y™u su Þtu„ðt¤tu Au ‚u ‚tu zh‚tu s hnu Au. su{ ftuEf …whw»t™t ntÚt{tk ‚u÷™wk {tÚtt ÷„ý ¼hu÷wk …tºt ntuÞ ™u ‚u …whw»t™u …„rÚtÞtk™u W…h ô[wk [Zðwk ntuÞ ™u ƒu ftuhÚte W½tze ‚hðthðt¤t …wY»t zhtððt™u W¼t hÌtt ntuÞ ™u ‚u ‚u÷™u Z¤ðt Œuðwk ™ ntuÞ ™u ‚u …wY»t suðtu ¼Þ™u …t{u, ‚u{ Þtu„ðt¤tu rð»tÞ Útfe ƒeÞ™u ¼„ðt™™u rð»tu ð]r¥tytu™u ht¾u Au, yu Þtu„™tu {‚ Au. y™u ðuŒtk‚ su W…r™»tŒT ‚u™tu {‚ yu Au su, Ëðo™t yr‚þÞ {tuxt fthý yuðt su …whw»ttu¥t{™thtÞý ƒúñ ‚u™wk s „úný fhe™u ƒeò Ëðuo™u r{ÚÞt {t™u Au. su{ ytftþ™e ÿrü™u su …tBÞtu ntuÞ ‚u ƒeò ‚¥ð™u Œu¾u ™rn, ‚u{ yu ƒúñ™u su Œu¾‚tu ntuÞ ‚u ƒeò ftuE™u Œu¾u ™rn, yuðe he‚u ðuŒtk‚™tu {‚ Au.” Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 15 >> 123 >> 1. þ{, Œ{, W…hr‚, r‚r‚ûtt, Ë{tÄt™ y™u ©Øt. 2. {nt¼th‚, þtkr‚…ðo 316/40

÷tuÞt.16

307

ð[™t{]‚ 16 : ðtË™t fwrk X‚ y™u r™{qo¤ ÚtÞt™wk Index *Ëkð‚T 1877 ™t {t„þh ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË ËkæÞt yth‚e

ÚtÞt fuzu ©eS{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t, ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ƒesu Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðuo …h{nkË …hM…h «&™-W¥th fhtu,” yu{ fne™u …tu‚u «&™ …qAâtu su, “su™u ðtË™t fwkrX‚ ™ ÚtE ntuÞ ™u su™u ðtË™t fwkrX‚ ÚtE „E ntuÞ ™u su™u ðtË™t r™{qo¤ ÚtE „E ntuÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu yu «&™™tu W¥th fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™e ðtË™t fwkrX‚ ™ ÚtE ntuÞ ‚u™e ErLÿÞtu™e ð]r¥t rð»tÞ{tk [tUxe òÞ ‚u …tAe rð[thu fhe™u …ý ™eËhu ™rn y™u su™u fwkrX‚ ðtË™t ÚtE „E ntuÞ ‚u™e ð]r¥t rð»tÞ{tk ‚íft¤ «ðuþ fhu ™rn y™u fŒtr[‚ ð]r¥t rð»tÞ{tk «ðuþ fhe òÞ, ™u ‚u ð]r¥t™u …tAe ðt¤u ‚tu ‚h‚ …tAe ð¤u …ý rð»tÞ{tk ytËõ‚ ÚttÞ ™rn y™u su™u ðtË™t r™{qo¤ ÚtE „E ntuÞ ‚u™u ‚tu ò„ú‚™u rð»tu Ëw»twrÃ‚™e …uXu rð»tÞ™tu y¼tð ð‚uo ™u Ëtht ™hËt su rð»tÞ, ‚u ƒuÞ Ë{t™…ýu sýtÞ y™u …tu‚u „wýt‚e‚…ýu ð‚uo.” íÞthu „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ðtË™t fwkrX‚ ‚tu ntuÞ …ý ‚u {q¤{tkÚte x¤e s‚e ™Úte ‚u™wk þwk fthý Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th yu Au su, ytí{r™ctY… yuðwk su ¿tt™ ‚Útt «f]r‚™tk ftÞo yuðtk su …ŒtÚto{tºt ‚u™u rð»tu y™tËÂõ‚Y… yuðtu su ðihtøÞ ‚Útt ƒúñ[ÞtorŒfY… su Ä{o ‚Útt {tntíBÞu Ërn‚ yuðe su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚, yu [th ðt™tk su{tk Ëk…qýo ntuÞ ‚u™u ðtË™t r™{qo¤ ÚtE òÞ Au y™u yu [th{tk sux÷e LÞq™‚t hnu Au ‚ux÷e ðtË™t r™{qo¤ Út‚e ™Úte.” 1 * ÷tuÞt ð[. 16, ‚t. 3-1-1821, „wYðth. 1. {txu {q¤{tkÚte ðtË™t™tu WåAuŒ fhðt EåA‚t ¼õ‚s™u MðÄ{torŒ ËtÄ™ yr‚áZ…ýu ËtÄðtk.

308

÷tuÞt.16

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu, y{u «&™ …qAeyu su, “{w{wûtw™u ¼„ðt™™e «tÂÃ‚™u yÚtuo y™k‚ ËtÄ™ fhðt™tk fÌttk Au, ‚u{tk yuf yuðwk {tuxwk fÞwk ËtÄ™ Au suýu fhe™u Ëðuo Œtu»t x¤e òÞ ™u ‚u{tk Ëðuo „wý ytðu ?” íÞthu yu «&™™tu W¥th …h{nkË ð‚u ÚtÞtu ™rn, …Ae ©eS{nthtsu yu™tu W¥th fÞtuo su, “¼„ðt™™wk {tntíBÞ su{ fr…÷ŒuSyu Œuðnq‚e «íÞu fÌtwk Au su :- 1‘}æj²æmæç„ ±æ„æï ù ²¢ ¨ê ² ü S „Ðç„ }æj²æ„ì ’ yuðe he‚u y™k‚ «fth™t {tntíBÞu Ërn‚ yuðe su ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ‚u su™u ntuÞ ‚u™t Œtu»t{tºt x¤e òÞ Au y™u ‚u™u ¿tt™, ðihtøÞ Ä{o; yu ™ ntuÞ ‚tu …ý yu Ëðuo ytðu Au, {txu yu ËtÄ™ Ëðo{tk {tuxwk Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su f…xe ntuÞ ™u ‚u ƒwrØðt¤tu ntuÞ {txu …tu‚t™t f…x™u sýtðt Œu ™rn, ‚u™wk f…x fuðe he‚u f¤tÞ ? ‚u fntu.” íÞthu yu™tu W¥th ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÞtuo su, “su™e ƒuXâf WXâf ‚u su ËíËk„™tu îu»te ntuÞ ™u Ëk‚™wk ™u ¼„ðt™™wk ½Ët‚wk ƒtu÷t‚tu ntuÞ ‚u …tËu ntuÞ ‚uýu fhe™u ‚u ytu¤¾tÞ, …ý ƒeS he‚u ‚tu ™ ytu¤¾tÞ.” …Ae yu W¥th™u ©eS{nthtsu {tLÞtu y™u …Ae …tu‚u ƒtuÕÞt su, “yuðt™tu Ëk„ ™ fh‚tu ntuÞ ‚tu fu{ f¤eyu” íÞthu ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “ftuEf Œuþft¤™wk rð»t{…ýwk ytðu íÞthu yu™wk f…x f¤tE òÞ, íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su, “yu Xef W¥th fÞtuo.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “yuðt fÞtu yuf yð„wý Au su, suýu fhe™u Ëðuo „wý{tºt ‚u Œtu»tY… ÚtE òÞ Au ? ‚u fntu.” íÞthu ©e…t‚T Œuðt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t ¼õ‚™tu su ÿtun fhu ‚u™t su Ëðo „wý ‚u Œtu»tY… ÚtE òÞ Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu W¥th …ý ¾htu. …ý y{u ‚tu yu™tu W¥th ƒeòu ÄtÞtuo Au, su Ëðuo „wýu Ëk…L™ ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™u y®÷„ Ë{s‚tu ntuÞ …ý {qŠ‚{t™ ™ Ë{su, yu {tuxtu Œtu»t Au, yuýu fhe™u yu™t ƒeò Ëðuo „wý Œtu»tY… ÚtE òÞ Au.” y™u ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “Ëk‚™tu y¼tð þtýu fhe™u ytðu Au ? ‚u fntu.” …Ae yu™tu W¥th …h{nkËu fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu 1. yÚto :- {tht ¼ÞÚte ðtÞw ðtÞ Au. {tht ¼ÞÚte ËqÞo ‚…u Au.

÷tuÞt.17

309

™rn, íÞthu ©eS{nthtsu yu™tu W¥th fÞtuo su, “su™u {t™ ntuÞ ‚u™u Ëk‚™tu y¼tð ytðu Au. fu{ su, su {t™e ntuÞ ‚u™tu yuðtu Mð¼tð ntuÞ su, su …tu‚t™u ð¾týu ‚u{tk Ëtu yð„wý ntuÞ ‚u Ëðo™u …zât {qfe™u ‚u{tk yuf „wý ntuÞ ‚u™u ƒnw {t™u y™u ‘su …tu‚t™u ð¾tý‚tu ™ ntuÞ ™u ‚u{tk Ëtu „wý ntuÞ ‚u Ëðo™u …zât {qfe™u ‚u{tk ftuEf suðtu ‚uðtu yuf yð„wý ntuÞ ‚u™u ƒnw {t™e™u ‚u™tu «Út{ ‚tu {™ ‚Útt ð[™; ‚uýu fhe™u ÿtun fhu ™u …Ae Œunu fhe™u …ý ÿtun fhu.’ {txu yu {t™ Y… {tuxtu Œtu»t Au y™u ‚u {t™ Ë{sw{tk s ntuÞ ™u ¼tu¤t{tk ™ ntuÞ yu{ òýðwk ™rn, ¼tu¤t{tk ‚tu Ë{swk fh‚tkÞ ÍtÍwk ntuÞ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! yu {t™ fu{ x¤u ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™wk {tntíBÞ yr‚þÞ Ë{s‚tu ntuÞ ‚u™u {t™ ™ ytðu; fu{ su, swðtu™u WØðS fuðt ztÌtt n‚t ™u ™er‚þtMºt{tk fwþ¤ n‚t ™u Œunu fhe™u htò suðt n‚t, …ý òu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{s‚t n‚t ‚tu „tu…eytu™u rð»tu ¼„ðt™™tu M™un òuE™u ‚u™e yt„¤ …tu‚t™wk {t™ ™ hÌtwk y™u yu{ ƒtuÕÞt su, “yu „tu…eytu™t [hý™e hs su™u yz‚e ntuÞ yuðtk su ð]ût, ÷‚t, ‚]ý, „wåA ‚u {tknu÷tu nwk ftuEf Úttô, y™u ‚w÷ËeŒtËSyu fÌtwk Au su, ‘„é H ¨è Á²æÜï U }æé ¶ Ý¨ï |æê H ï çÝÜU¨ï Úæ}æ J „æÜï U ÐxæÜUè Ðãï ç Ý²æ¢ }æï Ú ï „ÝÜUè ™æ}æ JJ’ yu{ su™u ¼q÷u …ý ¼„ðt™™wk ™t{ {w¾Úte ™eËhu ‚u™u yÚtuo …tu‚t™t þheh™t [{o™t òuzt fhtðe yt…u, ‚tu su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ™u ¼„ðt™™wk r™hk‚h ™t{M{hý, ¼s™, fe‚o™, ðkŒ™ fh‚t ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{s‚tu ntuÞ, ‚tu ‚u™u yt„¤ þwk {t™ hnu ? ™ s hnu, {txu {tntíBÞ Ë{su íÞthu {t™ òÞ Au, …ý {tntíBÞ Ë{ßÞt rð™t ‚tu {t™ s‚wk ™Úte, ‚u ËtÁ su™u {t™ xt¤ðwk ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™wk ™u Ëk‚™wk {tntíBÞ Ë{sðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 16 >> 124 >>

ð[™t{]‚ 17 : M‚wr‚®™Œt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t {t„þh ðrŒ y{tË™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u * ÷tuÞt ð[. 17, ‚t. 4-1-1821, þw¢ðth.

310

÷tuÞt.17

{M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ƒesu Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e ‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e {tknu÷e ftuhu Ätu¤u yk„h¾u Ërn‚ …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞto n‚tu ‚Útt [tuVt¤ ytuZe™u ‚u W…h …e¤e hòE ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾t‹ðŒ™e yt„¤ {wr™™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. yuðe he‚u ©eS{nthts «ËL™ Útft htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t. …Ae ©eS{nthts …tu‚t™e {u¤u ƒtuÕÞt su, “swytu™u ¼„ðt™™e {tÞt™wk ƒ¤ fuðwk Au ! suýu fhe™u rð…he‚…ýwk ½ýwk ÚttÞ Au, fu{ su, «Út{ fuðtu Ëthtu sýt‚tu ntuÞ ™u …Ae yr‚þÞ ¼qkztu ÚtE òÞ Au.” yu{ fne™u …Ae ð¤e …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu «&™ …qAtu ‚tu ðt‚to fheyu” íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “nu {nthts ! «Út{ Ëthtu ntuÞ ™u M‚wr‚ fh‚tu ntuÞ y™u ‚u™tu ‚u …tAtu ®™Œt fhðt {tkzu Au. {txu ËqÍu yuðtu Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„ rð»t{ ÚttÞ ‚tu …ý Ëthtu ™u Ëthtu s hnu, …ý ftuE he‚u rð…he‚ {r‚ ÚttÞ ™rn, ‚u þtýu fhe™u ÚttÞ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u Œun™tu y™tŒh ntuÞ ™u ÿZ ytí{r™ct ntuÞ ™u …k[rð»tÞ{tk ðihtøÞ ntuÞ y™u ¼„ðt™™tu {tntíBÞu Ërn‚ ÞÚttÚto r™ùÞ ntuÞ yuðt™u ËqÍu yuðwk Œuþft¤trŒf™wk rð»t{…ýwk ÚttÞ ‚tu …ý yu™e {r‚ yð¤e ÚttÞ ™rn y™u su Œuntr¼{t™e ntuÞ ™u …k[rð»tÞ™tu yr‚þÞ y¼tð ™ ÚtÞtu ntuÞ, ‚u™u ßÞthu Ëk‚ yu rð»tÞ™wk ¾kz™ fhu, íÞthu ‚u Ëk‚ {tuxuht ntuÞ ‚u™tu …ý y¼tð ytðu ™u ¼„ðt™™tu …ý y¼tð ytðu. y™u ¼„ðt™™tu ‚tu ÞÚttÚto r™ùÞ ntuÞ ‚tu …ý òu …k[rð»tÞ™tu yíÞk‚ y¼tð ™ ÚtE „Þtu ntuÞ ™u ‚u™e ytËÂõ‚ ntuÞ ™u ‚u rð»tÞ™wk {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt ¾kz™ fhu ‚tu ‚u™wk {tÚtwk þMºtu fhe™u {wftðe Œu yuðtu ÿtun fhu.” …Ae ð¤e r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ftuEf™u Œuntr¼{t™ ‚Útt …k[rð»tÞ™e ytËÂõ‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u ËíËk„{tk ™ÇÞtu òÞ Au ‚u fu{ Ë{sðwk ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™u ßÞtk ËwÄe ftuEf Ä¬tu ™Úte ÷tøÞtu íÞtk ËwÄe ™ÇÞtu òÞ Au …ý ßÞthu ftuEf {tuxt Ëk‚ yÚtðt ¼„ðt™ ‚u {t™™u ¾tuŒþu ‚Útt MðtŒ, Œuntr¼{t™, ÷tu¼, ft{, ¢tuÄ yu™u ¾tuŒþu íÞthu yu™u sYh ‚u Ëk‚™tu y¼tð ytðþu íÞthu yu sYh Ëk‚™tu ÿtun fhþu ™u ËíËk„{tkÚte rð{w¾ Útþu. su{ Ë…uo ÷t¤ ™t¾e ntuÞ, yuðwk su ŒqÄ Ëtfh

÷tuÞt.17

311

‚u™u suýu …eÄwk ntuÞ ™u ‚u Sðu Au ‚tu …ý ‚u ½ze ƒu ½ze{tk, Ëtks-Ëðth, yts ft÷ sYh {h™thtu Au, ‚u{ su Œuntr¼{t™e Au ‚u {rn™u, ƒu {rn™u, ð»tuo, ƒu ð»tuo, Œþ ð»tuo, Œun {qõÞt Ë{u, Œun {qfe™u, ßÞthu íÞthu …ý yu sYh Ëk‚™tu y¼tð ÷E™u …ze sþu y™u su™u Œuntr¼{t™ ™ ntuÞ y™u yu{ Ë{s‚tu ntuÞ su, ‘yk‚:fhý-ErLÿÞtu™tu «ftþf ™u suýu fhe™u Œun [t÷u Au nt÷u Au yuðtu su Ë¥ttY… ytí{t ‚u nwk Awk, ‚u nwk Ä™ MºteytrŒf ftuE …ŒtÚtuo fhe™u Ëw¾e Útô yuðtu ™Úte ™u yu …ŒtÚto ™ {¤u ‚uýu fhe™u Œw:¾e Útô yuðtu ™Úte’ yu{ ÿZ Ë{sý su™u ntuÞ ‚u™u Ëk‚ „{u ‚uðe he‚u …k[rð»tÞ™wk ¾kz™ fhu ‚Útt Œuntr¼{t™™wk ¾kz™ fhu ‚tu …ý ‚u Ëk‚™tu y¼tð ftuE he‚u ytðu ™rn, y™u ‚wåA …ŒtÚto ËtY Ëk‚ ËtÚtu ƒ¾uztu ÚttÞ ™rn ™u ytkxe …ý …zu ™rn.” …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su™u …k[rð»tÞ™tu y¼tð ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u rð»tÞ™tu y¼tð ntuÞ ‚u yu{ sýtÞ su, ßÞthu ftkE Ëthwk ¾tðt™wk ytðu íÞthu ‚u™u ¾tÞ …ý su{ suðwk ‚uðwk ¾t‚tu ntuÞ ™u ‚u{tk yt™kŒ ntuÞ ‚uðtu yt™kŒ hnu ™rn, {wkÍtE òÞ y™u ÷q„ztk suðtk ‚uðtk òztk …nuh‚tu ntuÞ ‚u{tk yt™kŒ ntuÞ ‚uðtu Íeýtk ÷q„ztk …nuhðtk …zu ‚u{tk yt™kŒ ™ hnu ™u {™ {wkÍtÞ. ‚u{s Ëthe …Útthe ntuÞ yÚtðt ftuEf {t™ Œu EíÞtrŒf su su Ëtht …ŒtÚto™tu Þtu„ ÚttÞ íÞthu ‚u{tk ‚u™wk {™ {qkÍtÞ …ý ‚u{tk ftuE he‚u yt™kŒ …t{u s ™rn, íÞthu ‚u™u yu{ òýeyu su yu™u rð»tÞ™u rð»tu y¼tð Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! yu …k[rð»tÞ™tu y¼tð fu{ ÚttÞ ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “rð»tÞ™tu y¼tð ÚtÞt™wk {wÏÞ ËtÄ™ ‚tu …h{uïh™wk {tntíBÞ Au ™u ‚u …Ae ytí{r™ct ™u ðihtøÞ Au. ‚u {tntíBÞ ‚u þwk ? ‚tu ‘su ¼„ðt™™e ƒefu fhe™u ELÿ ð»tuo Au, ËqÞo, yÂø™, [kÿ{tk «ftþ fhu Au, …]Úðe Ëðo™u Äthe hne Au, Ë{wÿ {ÞtoŒt ™Úte ÷tu…‚tu, yti»trÄytu É‚w™u …t{e™u V¤u Au y™u su ¼„ðt™ s„‚™e Wí…r¥tÂMÚtr‚-«÷Þ™u fhu Au, y™u su™e þÂõ‚ ft¤ Au, {tÞt Au, …wY»t Au, yûth Au.’ yuðe he‚u su ¼„ðt™™e {tuxâ…™u Ë{s‚tu ntuÞ ‚u™u s„‚{tk yuðwk þwk …ŒtÚto Au, ‚u ƒkÄ™ fhu ? ‚u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {t™, E»Þto, MðtŒ, Ëqû{ðMºt, Ä™, Mºte ‚Útt su su …k[rð»tÞ ËkƒkLÄe …ŒtÚto ‚u yu™u ftuE ƒkÄ™

312

÷tuÞt.17

fhu ™rn, ftk su, yuýu ‚tu Ëðo™wk …rh{tý fhe htÏÞwk Au, ‘su ¼„ðt™ ‚u ytðt Au ™u ytðtu yu ¼„ðt™™tk ¼s™ M{hý, fÚtt ðt‚to™u rð»tu {t÷ Au y™u yûth ‚u ytðwk Au ™u ytðwk yu yûth ËkƒkÄe Ëw¾ Au ‚Útt „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe… ËkƒkÄe Ëw¾ ‚u ytðwk Au, ‚Útt «f]r‚…whw»t ËkƒÄe Ëw¾ ‚u ytðwk Au y™u ƒúñ÷tuf ËkƒÄe Ëw¾ ‚u ytðwk Au. y™u Mð„o™wk Ëw¾ ‚u ytðwk Au ‚Útt htßÞtrŒf™wk Ëw¾ ‚u ytðwk Au yuðe he‚u yu Ëðo™t Ëw¾™wk y™w{t™ fhe™u y™u ¼„ðt™™t Ëw¾™u ËðoÚte yrÄf {t™e™u su ¼„ðt™™u rð»tu òuztýtu ntuÞ ‚u™u yuðwk fÞwk …ŒtÚto Au ‚u ¼„ðt™™t [hýth®ðŒÚte …tzu ? ftuE ™ …tzu. su{ …thË{rý ntuÞ ‚u ftuEf ÷tuZt™u yze™u ‚u™wk Ëtu™wk ÚtÞwk ‚u Ëtu™wk …tAwk …thË{rý™wk fÞwO …ý ÷tuZwk ÚttÞ ™rn, ‚u{ yuðwk suýu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òÛÞwk Au ‚u ¼„ðt™™tu …tzâtu …ý ‚u ¼„ðt™™t [hýth®ðŒÚte …zu ™rn, ‚tu þwk ƒesu …ŒtÚtuo fhe™u yu …zu ? ™ …zu. y™u yu ¼„ðt™™u ¼s‚t ntuÞ yuðt su Ëk‚ ‚u™wk …ý yu ƒnw {tntíBÞ Ë{su su, ‘yuðt {tuxt su ¼„ðt™ ‚u™t Ëtûtt‚T W…tËf yu Ëk‚ Au, {txu yu ƒnw {tuxt Au.’ su{ WØð …tu‚u fuðt {tuxt n‚t! …ý òu ytðe he‚u ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{s‚t n‚t ‚tu …tu‚t™u ftkE znt…ý™wk {t™ ™ hÌtwk ™u „tu…eytu™t [hý™e hs™u …t{ðt™u EåAât y™u ð]ûtðu÷e™tu yð‚th {tkøÞtu; fu{ su yuðt {tuxt ¼„ðt™ su™t {t„o™u ðuŒ™e ©wr‚ ¾tu¤u Au, ‚u ¼„ðt™™u rð»tu „tu…eytu™e «er‚ yr‚þÞ ¼t¤e. ‚u{ yuðt ¼„ðt™™t Ëk‚ ntuÞ ‚u™u yt„¤ {t™ fu{ hnu ? y™u ‚u™u ™{tÞ fu{ ™rn ? ‚u™e yt„¤ ‚tu ŒtËt™wŒtË ÚtE™u hnuðtÞ y™u …tk[ …tk[ ¾tËztk {thu ‚tu …ý ¾{u y™u yu{ Ë{su su {thtk {tuxtk ¼tøÞ ÚtÞtk su yuðt Ëk‚™tu nwk r‚hMfth Ënwk Awk, ™rn ‚tu «thçÄðþ ÚtE™u ƒtÞze-Atufhtk™t r‚hMfth Ënuðt …z‚ ‚Útt {tƒt…™t ‚Útt htò™t r‚hMfth Ënuðt …z‚ y™u «thçÄðþ ÚtE™u zturz1 ™e ¼tS ¾tðe …z‚ ‚Útt {tuÚÞ2 ¾tuŒe™u ¾tðe …z‚, ‚u fh‚tk yt Ëk‚™u Ëk„u hne™u nwk r™:MðtŒe ð‚o{t™ …t¤wk Awk. ‚u {thtk {tuxt ¼tøÞ Au y™u «thçÄðþ ÚtE™u suðtk ‚uðtk ðMºt ‚Útt [ªÚtht …nuhðtk …z‚, ‚u fh‚tk 1. yuf ò‚™e ÷‚t, Sðk‚e, ‚u yti»tÄ{tk ft{ ytðu Au yt ðu÷™t fwk{¤t ykfwh ¼tS ‚hefu ð…htÞ Au. sðtËt™e {tVf y™tð]rü{tk ƒnw

ðÄw «{tý{tk ÚttÞ Au. 2. yuf ò‚™t ½tË™t {q¤{tk Út‚e Ëw„kÄeŒth ft¤e „tkX

÷tuÞt.17-18

313

yt Ëk‚™u Ëk„u hne™u nwk „tuŒze ytuZwk Awk ‚u yu {thtk {tuxtk ¼tøÞ Au. y™u Ëk‚™e Ë¼t{tk òÞ Au ™u …tu‚t™u {t™ sz‚wk ™Úte íÞthu yu Ëk‚™tu yð„wý ÷u Au íÞthu yu™u Ëk‚™e {tuxâ… òÛÞt{tk ytðe ™Úte, ™rn ‚tu yð„wý ÷u‚ ™rn. su{ {wkƒE™tu „ð™oh Ëtnuƒ ¾whþe ™tk¾e™u ƒuXtu ntuÞ ™u ‚u™e Ë¼t{tk ftuE „heƒ {týË òÞ ™u ‚u™u ¾whËe ™ ™tk¾e Œu ™u ytŒh ftuE ™ fhu íÞthu ftkE yu™u ‚u $„úus W…h Ätu¾tu ÚttÞ Au ? ™u ftkE ‚u™u „t¤ ŒeÄt™wk {™{tk ÚttÞ Au ? ÷uþ{tºt …ý Út‚wk ™Úte. þt {txu su yu $„úus™e {tuxtE òýe Au su, ‘yu ‚tu {w÷f1 ™tu …tŒþtn Au2 ™u nwk ‚tu fk„t÷ Awk’ yuðwk òýe™u Ätu¾tu ÚttÞ ™rn, ‚u{ òu Ëk‚™e {tuxtE òýe ntuÞ ‚tu ‚u Ëk‚ „{u ‚uðtu r‚hMfth fhu ‚tu …ý Ätu¾tu ÚttÞ ™rn y™u sux÷tu ÷u yux÷tu …tu‚t™tu yð„wý ÷u …ý Ëk‚™tu yð„wý ‚tu ftuE he‚u ÷u s ™rn, {txu su™u ¼„ðt™™wk ™u Ëk‚™wk {tntíBÞ Ë{òýwk Au ‚u™tu …tÞtu ËíËk„{tk y[¤ Au y™u su™u {tntíBÞ ™Úte Ë{òýwk ‚u™tu rðïtË ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞ™wk >> 17 >> 125 >>

ð[™t{]‚ 18 : r™ùÞ™wk

Index

*Ëkð‚T 1877 ™t …ti»t ËwrŒ 1 …zðt™u htrºt™u Ë{u Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts „t{ ©e÷tuÞt {æÞu Ëwht¼õ‚™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ƒesu Ätu¤u VUxu fhe™u ƒtuft™e ðt¤e n‚e ‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt [tuVt¤u Ërn‚ hòE ytuZe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk ËkæÞt yth‚e ‚Útt M‚wr‚ …h{nkË fhe hÌtt …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, “fe‚o™ „tytu.” …Ae ðt®sºt ðòze™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf …h{nkËu fe‚o™ „tÞtk. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu fe‚o™ ht¾tu, nðu ‚tu y{u ðt‚to * ÷tuÞt ð[. 18, ‚t. 5-1-1821, þr™ðth 1. Œwr™Þt

2. htò-ƒtŒþtn.

314

÷tuÞt.18

fheþwk y™u y{u yt ðt‚ fhe ‚u{tk su™u ytþkft W…su ‚u …qAßÞtu” yu{ fne™u ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™tu r™ùÞ Útðtu ‚u ËtiÚte {nt fXý Au. ‚u r™ùÞ™e ðt‚to yr‚ yx…xe Au, {txu fnu‚tk ƒef ÷t„u Au su, þwk òýeyu ðt‚ fheyu ™u ‚u{tkÚte ftuE™u yð¤wk …zu ™u ‚uýu su …tu‚t™t yk„™e ÿZ‚t fhe ntuÞ ‚u yk„ yt ðt‚u fhe™u ºtwxe òÞ ‚tu ‚u {q¤„uÚte òÞ y™u yu ðt‚ fÞto rð™t …ý [t÷‚wk ™Úte. y™u yu ðt‚ òu Ë{s‚tk ™ ytðzu ‚tu Œq»tý …ý ½ýtk ytðu y™u yt ðt‚ Ë{su ™rn íÞtk ÷„ý ‚u™t r™ùÞ{tk …ý ftåÞ… ½ýe hnu Au. ‚u Ëthwk ðt‚ fheyu Aeyu su, ¼„ðt™u ðhtn™tu Œun ÄtÞtuo ‚u ¼qkz™wk Y… ‚u yr‚ fwY… fnuðtÞ ‚Útt {íMÞtð‚th ÄtÞtuo íÞthu {tA÷t suðwk s Y… n‚wk ‚Útt fåAtð‚th ÄtÞtuo íÞthu ƒeò ft[ƒt suðwk s Y… n‚wk ‚Útt ™]®Ëntð‚th ÄtÞtuo íÞthu ðt½™t suðwk ¼Þt™f Y… n‚wk ‚Útt ðt{™tð‚th ÄtÞtuo íÞthu ‚u ðt{™Y…™t ntÚt…„ xqkft ™u fuzâ Äª„e ™u þheh Äª„w yuðt xwfzt1 n‚t ‚Útt ÔÞtËtð‚th ÄtÞtuo íÞthu ‚u ÔÞtË ft¤t n‚t ™u þheh{tk {wðt¤t ½ýt n‚t ™u þheh „kÄt‚wk n‚wk, EíÞtrŒf su ¼„ðt™u ytf]r‚Þtu Äthý fhe n‚e íÞthu ‚u™u ‚u ft¤u su su {éÞt ‚u{ýu ‚uðt ‚uðt Y…™wk æÞt™ fÞwO Au y™u ‚u æÞt™u fhe™u ‚u ‚u ¼„ðt™™t Y…™u2 …tBÞt Au, ‚u{tk su ðhtn™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu ¼„ðt™™u ðhtnY… s Œu¾u Au ? y™u {íMÞS™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu {íMÞY… s Œu¾u Au ? y™u fq{o™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu fq{oY… s Œu¾u Au ? y™u ™]®Ën™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu ™]®ËnY… s Œu¾u Au ? y™u nÞ„úeð™u {éÞt ‚u þwk Ät{™u rð»tu ½tuztY… s Œu¾u Au ? y™u suýu ðhtn™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ¼qkzý ÚtE ? ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ¼qkz ÚtÞtu ? y™u {íMÞ™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk {tA÷e ÚtE ? ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk {tA÷tu ÚtÞtu ? y™u fq{o™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ft[ƒe ÚtE ? ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ft[ƒtu ÚtÞtu ? ™]®Ën™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ®Ëný ÚtE? ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ®Ën ÚtÞtu ? y™u nÞ„úeð™u …r‚¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ½tuze ÚtE? ™u Ë¾t¼tðu ¼ßÞt ‚u þwk ½tuztu ÚtÞtu ? {txu òu ¼„ðt™™wk {q¤Y… ðhtntrŒf suðwk s ntuÞ ‚tu ‚tu ‚u yð‚th™t ¼õ‚tu™u ‚u™t æÞt™u fhe™u ‚Œtfth…ýwk ÚttÞ, íÞthu ‚tu fÌtwk ‚u{s ÚtÞwk òuEyu, …ý yu ðt‚ yu{ ™Úte.” 1. Xª„ýt.

2. ËtÄBÞo

÷tuÞt.18

315

íÞthu ‚{u fnuþtu su, ‘‚u ¼„ðt™™wk fuðwk Y… Au ?’ ‚tu fneyu Aeyu su, ‘¼„ðt™ ‚tu ËÂå[Œt™kŒY… Au ™u ‚uòu{Þ {qŠ‚ Au y™u su™t yuf yuf htu{™u rð»tu fturxfturx ËqÞo suðtu «ftþ Au ™u fturx ft{Œuð™u …ý ÷ßò …{tzu yuðt ‚u ¼„ðt™ Y…t¤t Au y™u y™k‚fturx ƒúñtkz™t …r‚ Au, htòrÄhts Au, Ëðo™t r™Þk‚t Au, Ëðo™t yk‚Þto{e Au y™u yr‚þÞ Ëw¾MðY… Au y™u su™t Ëw¾™e yt„¤ y™k‚ Y…ðt™ Mºteytu™u òuÞt™wk su Ëw¾ ‚u ‚wåA ÚtE òÞ Au y™u yt ÷tuf …h÷tuf ËkƒkÄe su …k[rð»tÞ™t Ëw¾ ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™t Ëw¾ yt„¤ ‚wåA ÚtE òÞ Au. yuðwk ¼„ðt™™wk MðY… Au. ‚u MðY… ËŒt rî¼ws s Au ™u …tu‚t™e EåAtyu fhe™u õÞthuf [‚w¼wos …ý sýtÞ Au yü¼ws …ý sýtÞ Au y™u ËnMºt¼ws …ý Œu¾tÞ Au. y™u ‚u s ¼„ðt™ {íMÞ fåA ðhtnrŒf Y…™u ‚Útt ht{f]»ýtrŒf Y…™u ftuEf ftÞo™u yÚtuo Äthý fhu Au …ý su yu …tu‚t™wk {q¤ Y… Au ‚u™u ‚S™u yu yð‚th™wk Äthý ™Úte fh‚t. ‚u s ¼„ðt™ …tu‚u y™k‚ yiïÞo ™u y™k‚ þÂõ‚ Ërn‚ s {íMÞ fåAtrŒf Y…™u Äthý fhu Au y™u su ftÞo r™r{¥tu su Œun™wk Äthý fÞwO ntuÞ ‚u ftÞo ÚtE hnu Au íÞthu ‚u Œun™tu íÞt„ …ý fhu Au. ‚u ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au; 1 ‘|æê | ææÚ: ÿæçÐ„æï ²ï Ý „æ¢ „Ýê ¢ ç±…ãæ±…: J ÜU‡ÅÜ¢ U ÜU‡ÅÜï U Ýñ ± m²¢ ™æÐèçàæ„é : ¨}æ}æì JJ’ su su Œunu fhe™u ¼„ðt™u …]Úðe™tu ¼th W‚tÞtuo ‚Útt Sðtu™u Œuntr¼{t™ Y… su [i‚LÞ{tk ftkxtu ¾qk[e hÌttu n‚tu ‚u™u ftZe™u ™u ftZðt™t ftkxt Y… su …tu‚t™tu Œun ‚u™u …ý íÞt„ fÞtuo y™u htûtË™u {thðt™u yÚtuo ¼„ðt™u ™]®ËnY… ÄtÞwO ™u …Ae ‚u ftÞo™u fhe™u …Ae ‚u Œun™tu íÞt„ fhðt™u EåAât …ý ‚u ®Ën™u ftuý {thu ? …Ae …tu‚t™e EåAtyu fhe™u ft¤Y… rþð ‚u þh¼™wk Y… Äthe™u ytÔÞt. ™u ™]®Ën™u ™u þh¼™u ÞwØ ÚtÞwk. …Ae ƒuÞ sýu Œun {qõÞtu. ‚uýu fhe™u rþð þh¼uïh {ntŒuð ÚtÞt y™u ™]®ËnSyu Œun {qõÞtu ‚u ™th®Ëne þe÷t ÚtE. {txu r[ºtt{ý{tk ßÞtk ßÞtk {íMÞ-fq{torŒf ¼„ðt™™tk yð‚th™tk r[ºtt{ý fhu Au íÞtk íÞtk Úttuztf {íMÞ fåAtrŒf ™tu ytfth fhe™u …Ae ‚u W…h þkf, [¢, „Œt, …È, ðißÞk‚e{t¤t, …e‚tkƒh ðMºt, rfhex-{wfwx, ©eðíË™wk r[ö, EíÞtrŒf r[Lnu Ërn‚ ¼„ðt™™e {qŠ‚™u ÷¾u Au ‚tu òu ¼„ðt™™wk Y… y™trŒ yuðwk s Au. y™u ©ef]»ý¼„ðt™u «Út{ 1. ¼t„. 1/15/34

316

÷tuÞt.18

sL{Ë{Þ{tk ðËwŒuð Œuðfe™u [‚w¼wos Y…u Œþo™ ŒeÄwk, y™u y¢wh™u [‚w¼wosY…u Œþo™ s¤™u rð»tu ŒeÄwk ‚Útt YÂõ{ýe™u {qåAto ytðe íÞthu …ý [‚w¼wosY…u Œþo™ ŒeÄwk y™u yswo™u …ý yu{ fÌtwk su, 1 ‘„ï Ý ñ ± LÐï ‡ æ ™„é | æé ü … ï Ý ¨ã›Ïææãæï |æ± ç±E}æê „ ïü ! {txu yswo™ …ý [‚w¼wosY… Œu¾‚t y™u ÞtŒðtMÚt¤e2 fhe™u …ª…¤t™e nuXu ©ef]»ý¼„ðt™ ƒuXt n‚t ‚u Ë{Þ{tk WØðSyu ‚Útt {iºtuÞÉr»tyu ¼„ðt™™wk Y… [‚w¼wos þk¾, [¢, „Œt, …È, …e‚tkƒh Ërn‚ ŒeXwk y™u ©ef]»ý¼„ðt™ ‚tu ~Þt{ n‚t ™u ‚u™wk Y… ‚tu fturx ft{™u ÷ßò …{tzu yuðwk fÌtwk Au. {txu yuðt {™w»Þ suðt sýtÞ Au ‚u™u rð»tu s …qðuo fÌttu yuðtu «ftþ ™u Ëw¾ ‚u Ëðuo hÌtt Au. ‚u su™u æÞt™ Äthýt, Ë{trÄ™wk yk„ ntuÞ ‚u™u yu™e yu {qŠ‚ Au ‚u s fturx fturx ËqÞo™t «ftþu Þwõ‚ Œu¾tÞ Au …ý {þt÷-Œeðt™wk ft{ …z‚wk ™Úte, y™u yuðtu «ftþ yu ¼„ðt™™u rð»tu Au ™u ™Úte Œu¾t‚tu ‚u ‚tu yu ¼„ðt™™e yuðe EåAt Au y™u yu ¼„ðt™ EåAu su, ‘yuðtu «ftþðt™ nwk yt ¼õ‚™u Œu¾tô’ ‚tu ‚u «ftþu Þwõ‚ yuðe yu s {qŠ‚™u Œu¾u Au. {txu su™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ Ë{su su, „tu÷tuf, ðifwkX, ïu‚îe…, ƒúñ…wh yu Ät{™tk su yiïÞo, Ë{]rØ ‚Útt …t»toŒ; ‚uýu Ërn‚ yu ¼„ðt™ Au y™u yu{™e Ëuðt™t fh‚÷ ‚tu htrÄft, ÷û{e ytrŒf Au, yuðt …h{¼tðu Ërn‚ ¼„ðt™™u Œu¾u Au y™u su {qZ Au ‚u {týË suðt Œu¾u Au. ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au. 3 ¥±…æÝç‹„ }ææ¢ }æê É æ }ææÝé ¯ è¢ „Ýé } ææçŸæ„}æ Ú}æìì JJ {txu su ææçŸæ„}æìì J ÐÚ¢ |ææ±}æ…æÝ‹„æï }æ}æ |æê „ }æãï E Ú}æ {qZ Au ‚u ¼„ðt™™t yuðt …h{¼tð™u òÛÞt rð™t ¼„ðt™™u rð»tu …tu‚t™t suðt {™w»Þ™t ¼tð™u …hXu Au, ‚u {™w»Þ¼tð ‚u þwk ? ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {tun, {Œ, {íËh, ytþt, ‚]»ýt EíÞtrŒf yk‚:fhý™t ¼tð Au ‚Útt ntz, [t{, {¤, {qºttrŒf ‚Útt sL{, {hý, ƒt¤, Þtið™, ð]Ø yu Ëðuo Œun™t ¼tð Au. EíÞtrŒf su {™w»Þ¼tð ‚u Ëðuo ¼tð™u ¼„ðt™™u rð»tu …hXu Au, {txu yuðt ¼tð™tu …hX™thtu su ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™t r™ùÞ suðwk sýtÞ Au ‚tu …ý ‚u™tu r™ùÞ ft[tu Au. y™u yu sYh ËíËk„{tk …zþu. y™u 1. nu ËnMºtƒtntu ! nu rðï{q‚ou ! ‚u™t ‚us [‚w¼s ow Y…u ‚{u Úttytu. 2. ‘‘ÞtŒð™tu rð™tþ’’ yuðtu ¼tðtÚto Au. 3. yÚto :- …tu‚u fhu÷tk …t…f{oÚte {qZ yuðt …wÁ»ttu {thtu …h{ ¼tð ™rn òýe™u Ëðo¼q‚tu™tu {nuïh

y™u …h{ fÁýtÚte Ëðo™t Ë{t©Þ {txu {™w»Þ™u Ëò‚eÞ þheh™u ytþhu÷tu nwk ‚u {the yð¿tt fhu Au yux÷u {™u «tf]‚ {™w»Þ™u Ëò‚eÞ {t™e™u r‚hMfth fhu Au.

÷tuÞt.18

317

yu ¼„ðt™ ‚tu …h{ rŒÔÞ{qŠ‚ Au ™u ¼„ðt™™u rð»tu ‚tu yu {™w»Þ¼tð™tu ÷uþ ™Úte. {txu yu ¼„ðt™{tkÚte {™w»Þ¼tð™u xt¤e™u Œuð¼tð ÷tððtu, …Ae ƒúñtrŒf™tu ¼tð ÷tððtu, …Ae «Ät™…whw»t™tu ¼tð ytðu, …Ae «f]r‚…whw»t™tu ¼tð ytðu, …Ae yûth™tu ¼tð ytðu, …Ae yûtht‚e‚ yuðt …whw»ttu¥t{; ‚u™tu ¼tð ytðu Au. su{ ðús™t „tu…™u ytùÞoY… ©ef]»ý¼„ðt™™tk [rhºt Œu¾e™u «Út{ ‚tu Œuð¼tð ytÔÞtu, …Ae „„to[tÞo™tk ð[™™u Ëk¼the™u ™thtÞý™tu ¼tð ytÔÞtu, …Ae yu{ fÌtwk, ‘su ‚{u ‚tu ™thtÞý Atu {txu y{™u ‚{tÁk Ät{ Œu¾tztu.’ íÞthu yûthÄt{ Œu¾tzâwk. yuðe he‚u ¼„ðt™™u rð»tu su™u rŒÔÞ¼tð Au. ‚u™tu …qhtu r™ùÞ òýðtu y™u yu{ fnu Au su ‘yt™u «Út{ ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™ntu‚tu ™u nðu ÚtÞtu.’ ‚u þwk yu «Út{ ¼„ðt™™u ™tu’‚tu Œu¾‚tu ? Œu¾‚tu ‚tu n‚tu …ý {™w»Þ¼tðu Ërn‚ Œu¾t‚tu n‚tu y™u …Ae ßÞthu r™ùÞ ÚtÞtu íÞthu ‚u rŒÔÞ¼tð Ërn‚ Œþo™ fÞwO íÞthu yu™u r™ùÞ ÚtÞtu òýðtu y™u ßÞthu ¼„ðt™™u rð»tu yuðtu rŒÔÞ¼tð ™ Ë{su íÞthu yu™u ðt‚uðt‚u Ätu¾tu ÚttÞ ™u „wý yð„wý ÷eÄt fhu Au su, ‘yt™eftuh™tu …ût ht¾u Au ™u y{thtu …ût ht¾‚t ™Úte ‚Útt yt™u ðÄw ƒtu÷tðu Au ™u y{™u ™Úte ƒtu÷tð‚t y™u yt™u W…h ðÄw nu‚ Au ™u y{the W…h ™Úte.’ yuðe he‚u „wý yð„wý …hXât fhu Au ‚uýu fhe™u yu™wk yk‚h rŒðËu rŒðËu …tAwk …ze™u yk‚u ‚u rð{w¾ ÚttÞ Au {txu ¼„ðt™™u rð»tu ‚tu {™w»Þ¼tð ™ s …hXðtu y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu …ý {™w»Þ¼tð ™ …hXðtu. ftk su, Œunu fhe™u ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚{tk ftuEf ytkÄ¤tu ntuÞ, ÷q÷tu ntuÞ, fturZÞtu ntuÞ, ƒnuhtu ntuÞ, ð]Ø ntuÞ, fwY… ntuÞ y™u ‚u ßÞthu Œun {qfu Au íÞthu þwk ¼„ðt™™t Ät{{tk yuðt ytkÄ¤t-÷q÷t s hnu Au ? ™Úte hnu‚t yu ‚tu Ëðuo {™w»Þ…ýt™t ¼tð Au ‚u™u {qfe™u rŒÔÞY… ÚttÞ Au ƒúñY… ÚttÞ Au, {txu nrh™t ¼õ‚™u rð»tu {™w»Þ¼tð ™ …hXtÞ ‚tu …h{uïh™u rð»tu fu{ …hXtÞ ? y™u yt su ðt‚ Au ‚u ËqÍu ‚tu yts Ë{òu ‚tu yux÷e Ë{sðe Au. y™u ËqÍu ‚tu Ëtu ð»tuo fhe™u Ë{òu ‚tu …ý yux÷e Ë{sðe Au y™u yt ðt‚ Ë{S™u yu™e ÿZ‚t™e „tkX …zât rð™t Awxftu ™Úte {txu yt y{the ðt‚ Au ‚u Ëðuo nrh¼õ‚™u ÞtŒ ht¾e™u …hM…h fhðe y™u ßÞthu ftuE™u yýË{sýu fhe™u Ätu¾tu ÚttÞ íÞthu ‚u™u yt ðt‚ fhe™u

318

÷tuÞt.18

[u‚tðe Œuðtu, y™u yt su y{the ðt‚to Au ‚u™u r™íÞ «íÞu rŒðË{tk yufðth fhðe, yu{ y{the yt¿tt Au ‚u™u ¼w÷þtu {t, sÁh ¼w÷þtu {t. yu{ fne™u ©eS{nthts Ëðuo nrh¼õ‚™u ‘sÞ Mðtr{™thtÞý’ fne™u nË‚t Útft …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto, yuðe he‚u ©eS{nthts™e ðt‚to Ëtk¼¤e™u Ëðuo ËtÄw ‚Útt Ëðuo nrh¼õ‚ ‚u ©eS{nthts™u Ëðo yð‚th™t fthý yð‚the òýe™u rŒÔÞ ¼tð™e yr‚þÞ ÿZ‚t fh‚t nðt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T ÷tuÞt™wk >> 18 >> 126 >>

>> ©e÷tuÞt «fhýk Ë{tÃ‚{T >>

319

320

…k[t¤t “…k[t¤t” ™t{ Ëtk¼¤‚t s ytk¾tu Ë{ût …h{nkËtu™e ËtÚtu htË™e h{Íx ƒtu÷tð‚t ©eS™e Aƒe W…Ëe ytðu Au. Íeýt¼tE suðt yŒ™t Ëuðf™e ¼Âõ‚Y…e Œtuheyu Ëtûtt‚T Ëðtoð‚the ƒkÄtÞt y™u yuf {tË y™u Ët‚ rŒðË sux÷t xwkft Ë{Þ{tk y™u f rðÄ ÷e÷tytu ™ e ËtÚtu W…Œu þ t{] ‚ ™e y{eÄthtytuÚte {w{wûtwytu™t yk‚h™u ™ð…Õ÷rð‚ fÞto Au. …k[t¤t™e Äh‚e™t ¾tu¤u ƒuËe™u ©e nrhyu …h{nkËtu™u fkXe, s™tuE Äthý fhtÔÞt Au. r‚÷f [tkŒ÷t™e «ýtr÷ft™tu r™Œuouþ fÞtuo Au. hk„u hBÞt Au, htË hBÞt Au, Ëtƒ¤e ™Œe{tk s¤ r¢ztytu fhe Auu, {kŒðtz „úný fÞtuo Au yuux÷wk s ™rn …hýðt™e nX ÷E™u yŒT¼q‚ y©w‚…qðo [rhºttu fÞto Au. ËtÚtu ËtkÏÞ Þtu„™t ‚tÂ¥ðf rððu[™ …qðof …tu‚t™t Ät{™e Ëðtuo…rh‚t ƒ‚tðe Au. ¿tt™ ðihtøÞtrŒf ËtÄ™™e ËtÚtu Mðuü MðY…™e W…tË™t fux÷e sYhe Au ‚u™e ftkfht ftZe™u ðt‚tu fhe Au, su yt «fhý™t yæÞÞ™Úte sYh Ë{S þftþu.

321

ð[™t{]‚ 1 : ƒwrØðt¤t™wk - rð[th™u …tBÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t Vt„ý ËwrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e

…k[t¤t {æÞu Íeýt¼tE™t Œhƒth{tk ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t, ™u {M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤tu yk„h¾tu …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u {tÚtt™t VUxt™tu …u[ s{ýe ftuhu Aqxtu n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. ‚u Ë{Þ{tk ËkæÞt yth‚e ÚtE hne ‚u fuzu ©eS{nthts ‚rfÞt W…h rðhts{t™ ÚtE™u ƒtuÕÞt su, “y{u yt Ëðuo {tuxt …h{nkË ‚Útt {tuxt nrh¼õ‚™u «&™ …qAeyu Aeyu su, ¼„ðt™{tk nu‚ ntuÞ ‚Útt Ä{o{tk r™ct ntuÞ ‚tu …ý òu rð[th™u ™ …tBÞtu ntuÞ ‚tu yr‚ Ëtht su þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu …k[rð»tÞ ‚u su ‚u yr‚þÞ ¼qkzt su þçŒtrŒf …k[rð»tÞ ‚u Ëh¾t ÚttÞ ™rn yÚtðt ‚uÚte yr‚þÞ W‚th‚t …ý ÚttÞ ™rn, {txu fÞt rð[th™u …t{u íÞthu yr‚ Ëtht su …k[rð»tÞ ‚u yr‚þÞ ¼qkzt su …k[ rð»tÞ ‚u Ëh¾t ÚtE òÞ. yÚtðt ‚u fh‚tk …ý yr‚þÞ ¼qkzt ÚtE òÞ ? yu «&™ Ëðuo {tuxuht …h{nkË™u ‚Útt Ëðuo {tuxuht nrh¼õ‚™u y{u …qAeyu Aeyu, ‚u suýu suðu rð[thu fhe™u yu Ëtht …k[rð»tÞ™u ¼qkzt …k[rð»tÞ suðt òÛÞt ntuÞ yÚtðt ¼qkztÚte …ý yr‚þÞ ¼qkzt òÛÞt ntuÞ ‚u su …tu‚…tu‚t™tu rð[th ‚u fntu ?” …Ae ‚u Ëðuo …h{nkËu ‚Útt Ëðuo nrh¼õ‚u …tu‚…tu‚t™tu rð[th fne Œu¾tzâtu. *

…k[t¤t ð[. 1, ‚t. 3-3-1821, „wYðth.

322

…k[t.1

íÞth …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚{thtu Ëðou™tu ‚tu yu rð[th Ëtk¼éÞtu …ý nðu y{u su rð[th fÞtuo Au ‚u fneyu Aeyu; su{ ftuEf™tu ft„¤ …hŒuþÚte ytÔÞtu ntuÞ ‚u™u ðtk[e™u ‚u ft„¤™t ÷¾™tht™e suðe ƒwrØ ntuÞ ‚uðe sýtÞ ytðu Au ‚Útt su{ …tk[ …tkzð, ÿti…Œe, fwk‚tS ‚Útt ÁÂõ{ýe, ËíÞ¼t{t, òkƒð‚e ytrŒf ¼„ðt™™e …xhtýeÞtu ‚Útt Ëtkƒ su ¼„ðt™™tu …wºt EíÞtrŒf ¼õ‚™tk Y… ‚Útt ð[™ ‚u þtMºt{tk ÷ÏÞtk Au ‚u þtMºt™u ©ðýu fhe™u ‚u{™t Y…™wk «{tý ‚u Œþo™ suðwk s ÚttÞ Au ‚Útt ‚u{™tk ð[™u fhe™u ‚u{™e ƒwrØ™wk «{tý ÚttÞ Au. ‚u{ …whtý ¼th‚trŒf „úkÚtu fhe™u yu{ Ëtk¼éÞt{tk ytðu Au su, ¼„ðt™ su ‚u yt s„‚™e su Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ ‚u™t f‚to Au ™u ËŒt Ëtfth Au y™u òu Ëtfth ™ ntuÞ ‚tu ‚u™u rð»tu f‚to…ýwk fnuðtÞ ™rn y™u su yûthƒúñ Au ‚u ‚tu yu ¼„ðt™™u hnuðt™wk Ät{ Au. yuðt rŒÔÞ{qŠ‚ «ftþ{Þ ™u Ëw¾Y… su ¼„ðt™ ‚u su ‚u «÷Þft¤u {tÞt{tk fthý þheh Ërn‚ ÷e™ n‚t su Sð; ‚u{™u Wí…r¥tft¤u ƒwrØ, ErLÿÞtu, {™ y™u «tý™u yt…u Au, ‚u þt™u yÚtuo yt…u Au ? ‚tu W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c su rð»tÞ ‚u™t ¼tu„™u yÚtuo ™u {tuût™u yÚtuo yt…u Au. y™u yu Sðtu™u yÚtuo ¼tu„ ™u ¼tu„™tk MÚtt™f ‚u ¼„ðt™u håÞtk Au, ‚u{tk su W¥t{ …k[rð»tÞ fÞto Au ‚u ¼qkzt …k[rð»tÞ™t Œw:¾™e r™ð]r¥t™u yÚtuo fÞto Au, su{ ftuEf ¼thu þtnwfth ntuÞ ™u ‚u hM‚t™u ƒuÞ ftuhu AtÞt™u yÚtuo Ítz htu…tðu Au ‚Útt …týe™e …hƒ ƒkÄtðu Au ‚Útt ËŒtðú‚ fhtðu Au ‚Útt Ä{oþt¤t fhtðu Au, ‚u „heƒ ËtY fhtðu Au. ‚u{ ƒúñt, rþð y™u ELÿtrŒf Œuð Au ‚u ‚tu yu ¼„ðt™™e yt„¤ suðt Ëz‚t¤t™t htkf1 ntuÞ ™u …ª…h™e xuxe ƒtVe™u ¾t‚t ntuÞ ‚u suðt „heƒ Au. ‚u ƒúñtrŒf Œuð {™w»Þ™t Ëw¾™u yÚtuo W¥t{ yuðt …k[rð»tÞ ‚u ¼„ðt™u håÞtk Au y™u su{ þtnwfthu ËŒtðú‚ Ä{oþt¤trŒf{tk Ëw¾, suðtk htkf™u yÚtuo håÞtk Au ‚u fh‚tk ‚u þtnwfth™t ½h{tk Ëw¾ ‚u yr‚þÞ W¥t{ nþu yu{ sýtÞ Au, ‚u{ yu ¼„ðt™u ƒúñtrŒf™u yÚtuo yuðtk Ëw¾ håÞtk Au ‚u …tu‚t™t Ät{{tk ‚tu yu fh‚tk yr‚ W¥t{ Ëw¾ nþu yu{ ƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u™u òÛÞt{tk ytðu Au, {txu yu ¼„ðt™™t Ät{™t Ëw¾™wk yr‚þÞ…ýwk ƒwrØðt™™u òÛÞt{tk ytðu 1. 1847{tk …zu÷ Œw»ft¤™t „heƒtu.

…k[t.1

323

Au ‚uýu fhe™u Ëtht rð»tÞ ‚u ¼qkzt ÚtE òÞ Au y™u ËkËth{tk su …þw, {™w»Þ, Œuð‚t, ¼q‚, EíÞtrŒf ßÞtk ßÞtk …k[rð»tÞ ËkƒkÄe Ëw¾ sýtÞ Au ‚u Ä{uo Ërn‚ su ®fr[‚T ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ ‚uýu fhe™u Au …ý …kzu ¼„ðt™{tk suðwk Ëw¾ Au ‚uðwk ftuE™u rð»tu ™Úte su{ yt {þt÷ ƒ¤u Au ‚u {þt÷™u Ë{e…u suðtu «ftþ Au ‚uðtu Úttuzuf Auxu ™Úte y™u ‚uÚte ½ýu Auxu ‚tu {q¤„tu ™Úte, ‚u{ ƒesu Xuftýu ‚tu ®fr[‚T Ëw¾ Au y™u Ëk…qýo Ëw¾‚tu ¼„ðt™™t Ë{e…{tk hÌtwk Au, y™u sux÷wk ¼„ðt™Úte Auxu ÚtðtÞ Au ‚ux÷e Ëw¾{tk LÞq™‚t ÚttÞ Au, {txu su {w{wûtw ntuÞ ‚u …tu‚t™t ÓŒÞ{tk yu{ rð[thu su, sux÷wk {thu ¼„ðt™Úte Auxwk Útþu ‚ux÷wk Œw:¾ Útþu y™u {ntŒw:¾eÞtu ÚtEþ y™u Úttuzuf ¼„ðt™™u ËkƒkÄu fhe™u yuðwk Ëw¾ ÚttÞ Au {txu {thu ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ yr‚þÞ ht¾ðtu Au y™u nwk yr‚ ËkƒkÄ ht¾eþ ‚tu {thu Wíf]ü Ëw¾™e «trÃ‚ Útþu. yu{ rð[the™u y™u ¼„ðt™™t Ëw¾™tu ÷tu¼ ht¾e™u su{ ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ yr‚þÞ hnu ‚u{ W…tÞ fhu ‚u™u ƒwrØðt™T fneyu. y™u …þw™t Ëw¾Úte {™w»Þ{tk yrÄf Ëw¾ Au ™u ‚u fh‚tk htò™wk Ëw¾ yrÄf Au ™u ‚uÚte Œuð‚t™wk Ëw¾ yrÄf Au ™u ‚uÚte ELÿ™wk yrÄf Au ™u ‚uÚte ƒ]nM…r‚™wk ™u ‚uÚte ƒúñt™wk ™u ‚uÚte ðifwkX÷tuf™wk ™u ‚uÚte „tu÷tuf™wk Ëw¾ ‚u yrÄf Au y™u ‚uÚte ¼„ðt™™t yûthÄt{™wk Ëw¾ yr‚ yrÄf Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™t Ëw¾™u yr‚þÞ òýe™u ƒeòk su su …k[rð»tÞ™tk Ëw¾ ‚u™u rð»tu ƒwrØðt™™u ‚wåA‚t ÚtE òÞ Au y™u ‚u ¼„ðt™™t Ëw¾ yt„¤ ƒúñtrŒf™wk Ëw¾ ‚tu suðwk ¼thu „]nMÚt™u ƒthýu ftuEf htkf XefYk ÷E™u {t„ðt ytÔÞtu ntuÞ ‚u™t suðwk Au, y™u yu ¼„ðt™™t Ät{™t Ëw¾™tu ßÞthu rð[th fheyu Aeyu íÞthu Ëðo su ƒeòk Ëw¾ ‚uÚte WŒtË ÚtE™u {™{tk yu{ ÚttÞ Au su, ‘yt Œun {qfe™u yu Ëw¾™u õÞthu …t{eyu?’ y™u Mðt¼trðf…ýu …k[rð»tÞ™wk „úný fh‚tk ntuEyu ‚u{tk ‚tu ftkE ÍtÍtu rð[th Út‚tu ™Úte …ý òu ‚u rð»tÞ{tk ftkEf ËthÃÞ {™tÞ Au íÞthu ‚whk‚ yu ¼„ðt™™t Ëw¾{tk ÿrü …q„e òÞ Au y™u {™ yr‚ WŒtËe ÚtE òÞ Au. y™u yt su Ëðuo ðt‚ Au ‚u su ƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u™u òÛÞt{tk ytðu Au, {txu ƒwrØðt¤t W…h y{thu nu‚ Au. fu{ su y{u ƒwrØðt¤t Aeyu ‚tu yuðe he‚u y{the ÿÂü …q„u Au {txu ƒwÂØðt¤tu su ntuÞ ‚u™e …ý ÿÂü …q„u ¾he. y™u ytðe he‚u y{thtu rð[th ‚u ‚{tht Ëðuo™t rð[th fh‚tk y{™u

324

…k[t.1-2

yrÄf sýtÞtu Au. ‚u ËtY yt y{tht rð[th™u yr‚ ÿZ…ýu fhe™u niÞt{tk Ëti ht¾ßÞtu y™u yt rð[th rð™t‚tu òu h{ýeÞ …k[rð»tÞ{tk ð]r¥t [tUxe ntuÞ ‚u™u yr‚ ƒ¤u fhe™u W¾tzu íÞthu {tkz {tkz W¾zu y™u òu yt rð[th™u …tBÞtu ntuÞ ‚tu ‚u ð]r¥t™u ¾UåÞt{tk ÷uþ{tºt «ÞtË …zu ™rn. Ënusu s rð»tÞ™e ‚wåA‚t sýtE òÞ Au y™u yt su ðt‚to Au ‚u su™u ÍtÍe ƒwrØ ntuÞ ™u ÍtÍt Ëw¾™t ÷tu¼™u EåAu ‚u™u Ë{òÞ Au. su{ ftuze fh‚tk …iËt{tk ðÄw {t÷ Au ™u ‚uÚte Yr…Þt{tk ðÄw {t÷ Au ™u ‚uÚte Ëtu™t{ntuh{tk ðÄw {t÷ Au ™u ‚uÚte ®[‚t{rý{tk ðÄw {t÷ Au, ‚u{ ßÞtk ßÞtk …k[rð»tÞ™wk Ëw¾ Au ‚uÚte ¼„ðt™™t Ät{{tk ¼„ðt™™wk Ëw¾ yr‚ yrÄf Au {txu su ƒwrØðt¤tu ntuÞ ™u su™e ÿrü …q„u ‚u™u yt rð[th ÓŒÞ{tk Xhu Au, y™u yt rð[th su™t ÓŒÞ{tk ÿZ XÞtuo ntuÞ ™u ‚u ð™{tk ƒuXtu ntuÞ ‚tu …tu‚t™u yu{ òýu su, ‘nwk y™k‚ {týË ‚Útt htßÞ Ë{]rØyu rðxtýtu Awk.’ yu{ Ë{su …ý Œw:¾eÞtu ™ {t™u. y™u $Lÿ™t ÷tuf{tk ntuÞ‚tuu òýu su, ‘ð™{tk ƒuXtu Awk’ …ý ‚u ELÿ™t ÷tuf™t Ëw¾u fhe™u Ëw¾eÞtu ™ {t™u. ‚u Ëw¾™u ‚wåA òýu ‚u ËtYk yt rð[th ht¾e™u yu{ Ëðuo r™ùÞ ht¾ßÞtu su nðu ‚tu ¼„ðt™™t Ät{{tk s XuX …q„ðwk Au …ý ð[{tk ftuE Xuftýu ‚wåA su …k[rð»tÞ ËkƒkÄe Ëw¾ ‚u{tk ÷tu¼tðwk ™Úte. yuðe he‚u Ëti ÿZ r™ùÞ ht¾ßÞtu y™u yt ‚tu su y{thtu rËØtk‚ Au ‚u ‚{™u Ëðuo™u fÌttu Au {txu ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T …k[t¤t™wk >> 1 >> 127 >>

ð[™t{]‚ 2 : ËtkÏÞ-Þtu„™wk

Index

*Ëkð‚T 1877™t Vt„ý ËwrŒ 7 Ët‚{™u rŒðË „t{ ©e …k[t¤t {æÞu

Íeýt¼tE™t Œhƒth{tk ytuxt W…h Ztur÷Þtu ZtéÞtu n‚tu. ‚u W…h ©eS{nthts rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu VUxtu {M‚f W…h ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ yt„¤ ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{tuûtÄ{o™wk …wM‚f {k„tðtu ‚tu ËtkÏÞ™t yæÞtÞ™e ‚Útt Þtu„™t yæÞtÞ™e fÚtt fhtðeyu.” yu ð[™™u Ëtk¼¤e™u1 …wM‚f {k„tÔÞwk. …Ae r™íÞt™kŒ Mðt{eyu fÚtt fhðt™tu ythk¼ fÞtuo. …Ae *

…k[t¤t ð[. 2, ‚t. 10-3-1821, hrððth.

1. þwft™kŒ{wr™ …tËu.

…k[t.2

325

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Þtu„ðt¤t Au ‚u …k[rðþ{tk Sð Eïh™u fnu Au y™u Arðþ{tk …h{tí{t™u fnu Au y™u ËtkÏÞðt¤t Au ‚u [turðþ ‚¥ð™u yðtk‚h1 Sð-Eïh™u fne™u …k[rðþ{tk …h{tí{t™u fnu Au ‚u{tk su Þtu„ðt¤t Au ‚u™tu yu{ {‚ Au su, ËqÍu yuðtu ytí{t y™tí{t™tu rð[th fhtu, ËtÄ™ fhtu …ý «íÞût ¼„ðt™™t yt©Þ rð™t {tuût ™ ÚttÞ. y™u ËtkÏÞðt¤t™tu yu{ {‚ Au su, Ëðuo Œuð {™w»ÞtrŒf™e su „r‚Þtu2 ‚u™u òýe™u y™u rð»tÞ™u rð»tu ðihtøÞ™u …t{e™u ºtý ŒunÚtfe …h yuðtu su ytí{t ‚u™u òýu íÞthu {wõ‚ ÚttÞ y™u ƒu «fth™t su {‚ Au ‚u™u …tu‚…tu‚t™t {‚{tk su Œq»tý Au ‚u™t r™ðthý™u yÚtuo ÞwÂõ‚™wk „úný fhðwk. ‚u{tk Þtu„{‚{tk yuf Œq»tý Au su, Sð™u …k[rðþ{tu fÌttu ‚Útt Eïh™u …k[rðþ{tk fÌtt y™u Sð™tu [turðþ ‚¥ð™tu Œun fÌttu ™u Eïh™tu …ý [turðþ ‚¥ð™tu Œun fÌttu, {txu yu ƒuÞ™u rð»tu ‚wÕÞ ¼tð ytðe òÞ. su, MÚtq¤ ™u rðhtx ‚u ‚wÕÞ Au, ‚Útt Ëqû{™u Ëqºttí{ ‚u ‚wÕÞ Au y™u fthý ™u yÔÞtf]‚ ‚u ‚wÕÞ Au ‚Útt ò„ú‚ ™u ÂMÚtr‚ yðMÚtt ‚u ‚wÕÞ Au ‚Útt MðÃ™ ™u Wí…r¥t yðMÚtt ‚u ‚wÕÞ Au, ‚Útt Ëw»twÂÃ‚ ™u «÷Þ yðMÚtt ‚u ‚wÕÞ Au y™u rðï, ‚usË y™u «t¿t ™u rð»ýw, ƒúñt y™u rþð ‚u ‚wÕÞ Au yu{ Ë{S™u Arðþ{t™u ¼su Au, yuðe he‚u Sð Eïh™u rð»tu su ‚wÕÞ ¼tðY… Œtu»t Au ‚u™u xt¤ðt™u yÚtuo ftuEf {tuxt …tËuÚte ÞwÂõ‚ rþ¾ðe su, ‘Eïh™t Œun{tk su …k[¼q‚ hÌttk Au ‚u™e {nt¼q‚ yuðe Ëk¿tt Au, ™u ‚u ¼q‚ Ëðo Sð™t Œuntu™u Äthe hÌttk Au y™u Sð™t Œun{tk su …k[¼q‚ Au ‚u yÕ… Au ™u ƒeò™u Äthðt™u Ë{Úto ™Úte y™u Sð Au ‚u yÕ…¿t Au ™u Eïh Au ‚u Ëðo¿t Au.’ yuðe he‚u ÞwÂõ‚ rþ¾e™u Sð Eïh™u rð»tu Ë{…ýwk ™ Ë{sðwk. y™u òu yuðe ÞwÂõ‚ ™ rþÏÞtu ntuÞ ™u ftuE «r‚ðtŒe «&™ …qAu, ‚tu ‚u™tu W¥th fhðtu fXý …zu ™u Ë{sý [wkÚttE òÞ y™u ftuEf «&™ fhu ‚u ‚tu Sð Eïh™u rð»tu Ë{…ýwk hnuðt Œu ™rn, {txu Sð Eïh™u rð»tu Ë{…ýwk ™ ytðu yuðe he‚™e ÞwÂõ‚ rþ¾ðe y™u yuðe he‚™tk su ð[™ ‚u™u Ëtk¼¤ðtk. y™u ËtkÏÞðt¤t™u yu Œq»tý Au su, [turðþ ‚¥ð fÌttk Au ™u …k[rðþ{tk …h{tí{t fÌtt Au ™u ‚u [turðþ ‚¥ð r{ÚÞt fÌtt Au ™u …h{tí{t™u ËíÞ fÌtt Au íÞthu ‚u …h{tí{t™u …t{u Au ftuý? fu{ su …t{™tht Sð™u ‚¥ðÚte r¼L™ fÌttu ™Úte, {txu yu su Œq»tý Au ‚u™u xt¤ðt™u yÚtuo {tuxt Útfe yu{ ÞwÂõ‚ rþ¾ðe su, yu [turðþ 1. ¼u¤t.

2. ft¤Úte yLÞÚtt ÚtðtY… yðMÚttytu.

326

…k[t.2

‚¥ð fÌttk ‚u Sð rð™t ntuÞ ™rn {txu yu ‚¥ð ¼u¤t s Sð Eïh™u fÌtt Au. ‚u Sð Eïh yu ‚¥ðÚtfe …]ÚtfT Au ™u …h{tí{t™u …t{u Au yuðe he‚™e ÞwÂõ‚ rþ¾ðe y™u yt ÞwÂõ‚ ™ rþ¾e ntuÞ ™u ftuE «r‚…ûte «&™ …qAu ‚tu ËkþÞ ÚttÞ su, ‚¥ð‚tu r{ÚÞt Au íÞthu ‚u …h{tí{t™u …tBÞt™u yÚtuo ƒúñ[ÞtorŒf Ä{o fÌtt Au ‚Útt ©ðý, {™™, r™rŒæÞtËtrŒf ËtÄ™ fÌttk Au ‚u þt™u yÚtuo fÌttk Au ? {txu ‚¥ð™t ‚Œtí{f…ýt™u 1 …tBÞt su Sð Eïh ‚u™u ‚¥ðY…u fhe™u fÌtt Au …ý yu ‚¥ð Útfe yr‚ rð÷ûtý2 Au ‚u …h{tí{t™u …t{u Au EíÞtrŒf su ÞwÂõ‚ytu ‚u™u {tuxt Ëk‚ Útfe ËtkÏÞðt¤t™u rþ¾ðe. y™u Þtu„ðt¤t su Au ‚u ‘«íÞût {qŠ‚ yuðt su {íMÞ, fåA, ðthtn, ™]®Ën, ðt{™, ht{f]»ýtrŒf ¼„ðt™™t yð‚th ‚u™u æÞt™u fhe™u {tuût ²„æï ÚttÞ yuðe ÞwÂõ‚™wk „úný fhu Au.’ y™u su ËtkÏÞðt¤t Au ‚u su ‚u 3 ‘²„æï ±æ™æï çÝÚ±„ü ‹ „ï ¥Ðí æ Œ² }æÝ¨æ ¨ã’ EíÞtrŒf ©wr‚þtMºtu fhe™u fÌtwk su ¼„ðt™™wk MðY… ‚u™u y™w¼ðu fhe™u ÞÚttÚto òýu íÞthu {tuût ÚttÞ yuðe ÞwÂõ‚™wk „úný fhu Au. y™u yu ƒuÞ {‚ Au ‚u Ëtht4 Au {tuxtyu5 {tLÞt Au y™u yu ƒuÞ™wk ÞÚttÚto òu yt[hý su fhu ‚tu ‚u …h{„r‚™u …t{u Au y™u yu ƒu {‚ Au ‚u{tk ËtÄ™ Ëh¾tk fÌttk Au …ý W…tË™t™e su he‚ ‚u Ëh¾e ™Úte, ½ýe …]ÚtfT Au.” yuðe he‚u ðt‚to fhe™u ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “nðu ‚tu fe‚o™ „tytu, …Ae {wõ‚t™kŒMðt{e ytrŒf su …h{nkË ‚u ðt®sºt ÷E™u fe‚o™ „tðt ÷tøÞt, ‚u …Ae ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu fe‚o™ ht¾tu y™u yu ËtkÏÞ ™u Þtu„ yu ƒuÞ™tu rËØtk‚ ‚{u fe‚o™ „tÞtk íÞtk ËwÄe y{u rð[tÞtuo Au ‚u fneyu ‚u Ëtk¼¤tu, su Þtu„ðt¤t Au ‚u™u ytíÞkr‚f «÷Þ™u rð»tu su yûthÄt{{tk ‚uòu{Þ yuðe rŒÔÞY… ¼„ðt™™e {qŠ‚ hne Au ‚u æÞt™ fhðt ÞtuøÞ Au y™u ‚uÚte ytuht6 «f]r‚ …wY»t Y… ¼„ðt™ æÞt™ fhðt ÞtuøÞ Au 7 y™u ‚uÚte ytuht «f]r‚ …wY»t™t ftÞo su [turðþ ‚¥ð ‚u Y… ¼„ðt™ æÞt™ Ähðt ÞtuøÞ Au y™u ‚uÚte ytuht rnhÛÞ„¼o ‚uÚte ytuht [turðþ ‚¥ðÚte W…ßÞtu su rðhtx ‚u æÞt™ fhðt ÞtuøÞ Au y™u 1. ÷tuZt™t „tu¤t{tk yÂø™™e …uXu yuf…ýt™u. 2. ‚¥ðtu™t «ftþf…ýu fhe™u. 3. {™u Ërn‚ ðtýe su …h{tí{t™u ™rn …t{e™u …tAe ð¤u Au yÚtto ‚ T …h{tí{t {™ðtýe™u y„tu[h Au.

4. …tþw…‚trŒf {‚™e y…uûttyu. 5.ÔÞtËtrŒf {wr™ytuyu. 6. ™e[u hnu÷t. 7. fu{ fu, ‚u{tk ¼„ðt™ …wÁ»ttu¥t{™tu yLðÞ Au.

…k[t.2

327

‚uÚte ytuht ƒúñt, rð»ýw, rþð ‚Útt …]Úðe™u rð»tu su {íMÞ, fq{o, ™]®Ën, ðthtntrŒf ¼„ðt™™t yð‚th ‚Útt þt÷„út{trŒf «r‚{tytu yu Ëðuo æÞt™ fhðt ÞtuøÞ Au yuðwk Þtu„ðt¤t™wk ‚tí…Þo sýtýwk. …Ae ËtkÏÞ™tu rð[th W…ßÞtu. íÞthu ‚uýu yu ytfth{tºt™wk r™htfhý fhe ™tÏÞwk y™u yu{ sýtýwk su, yu Ëðo™t rð[th™tu fh‚÷ su Sð Au ‚u suðtu þwØ ftuE ™Úte {txu Sð™wk æÞt™ fhðwk yu Xef Au. yuðtu su ËtkÏÞ™tu rð[th ‚u™u xt¤ðt™u yÚtuo ð¤e Þtu„™tu rð[th ÚtÞtu su, yu …htí…h yuðt su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u™wk yu «f]r‚ …whw»ttrŒf Ëðuo™u rð»tu yLðÞ…ýwk Au {txu yu Ëðuo ¼„ðt™ s Au ™u rŒÔÞY… Au ™u ËíÞ Au ™u æÞuÞ Au. y™u yu ðt‚™u ÿZ fhðt™u çÜU@ÝÝ JJ’ ‚Útt 3‘§Î¢ yÚtuo ©wr‚ Au su1 ‘¨±Z ¶çË±Î¢ Ïæí r æ JJ’ 2 Ýï ã ÝæÝæçS„ çÜU@ çã ç±E¢ | æxæ±æçÝ±ï „ Úæï ²„æï …xæySƒæÝçÝÚæï { ¨¢ | æ±æ: JJ’ yuðe he‚™tu Þtu„{t„o Au ‚u™u rð»tu «ðíÞtuo su {w{wûtw ‚u™u ftuE rðÎ™ ™Úte, þt {txu su yu {t„o MÚtq¤ Au ™u yu™u rð»tu «íÞût {qŠ‚ ¼„ðt™™wk yt÷kƒ™ Au ‚u ËtY suðtu ‚uðtu ntuÞ ‚u …ý yu {t„uo fhe™u r™Šðæ™ Útftu {tuût™u …t{u Au. …ý yu {t„o{tk yuf Œtu»t Au su yu ËðoÚte …h su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ ‚u™u y™u «f]r‚ …whw»ttrŒf™u ykþ ykrþ¼tð ytðe òÞ Au su, ¼„ðt™™t ykþ «f]r‚…wY»t Au.’ y™u ‚u™t ykþ rnhÛÞ„¼o rðhtxtrŒf Au yuðe he‚u Ë{òÞ ‚tu {tuxtu Œtu»t ytðu, ftk su, ¼„ðt™ yåÞw‚ Au, r™hkþ Au, r™Šðfth Au, yûth Au, y¾kz Au, ‚u™u rð»tu åÞw‚¼tð ytðu Au ™u ykþ ykrþ ¼tð ytðu Au {txu yuðtu Œtu»t ytððt Œuðtu ™rn. y™u yu{ Ë{sðwk su yu ¼„ðt™ suðt ‚tu ¼„ðt™ s Au ™u ƒeò su «f]r‚ …whw»ttrŒf Au ‚u ‚tu yu™t ¼õ‚ Au y™u yu™wk æÞt™ fhu Au {txu yu ¼„ðt™ Y… Au. su{ ftuE {tuxt Ëk‚ ntuÞ ™u ‚u ¼„ðt™™wk æÞt™ fh‚t ntuÞ ™u ‚u™u ¼„ðt™ Y… òýu Au ‚u{ yu «f]r‚ …whw»ttrŒf …ý ¼„ðt™Y… Au y™u yu ËðoÚte …h su …whw»ttu¥t{ ©ef]»ý ‚us ðtËwŒuð, Ëkf»toý, «ãwB™, yr™YØY…u ÚttÞ Au ‚Útt ht{f]»ýtrŒf yð‚th™wk „úný fhu Au ‚u æÞt™ fhðt ÞtuøÞ Au yu{ Ë{su ‚tu yu Þtu„{t„o ‚u yr‚þÞ r™Šðæ™ Au ™u ©uc 1. yÚto:- yt Ëðo s„‚T ƒúñ-ƒúñtí{f Au. 3. yt Ë{„ú rðï ¼„ðt™Y… Au. su ¼„ðt™ Útfe 2. s„‚{tk su fkE Œu¾tÞ Au ‚u Ëðo ¼„ðt™{Þ Au. yt s„‚™e Qí…Â¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ ÚttÞ Au. ‚u{™t rð™t s„‚™t ftuE …ŒtÚto {t™tu yÂM‚íð {txu s„‚ ¼„ðt™Y… fnuðtÞ Au. ðM‚w‚tyu s ™Úte ! rðïÚte ¼„ðt™ rð÷ûtý Au... ¼t. 1/5/20

328

…k[t.2

Au y™u ËtkÏÞðt¤t Au ‚u{tk yu Œtu»t Au su yu ËtkÏÞðt¤t ntuÞ ‚u yu{ fnu Au su yk‚:fhýu fhe™u ‚Útt ErLÿÞu fhe™u su su „úný fÞto{tk ytðu Au ‚u Ëðo r{ÚÞt Au y™u y™w¼ðu fhe™u su „úný fÞto{tk ytðu ‚u ËíÞ Au. yuðe he‚u ytfth{tºt™u r{ÚÞt fhu Au ‚u ¼u¤u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo «fx ÚtÞt su ¼„ðt™ ‚u™t Y…™u …ý r{ÚÞt fhu Au. ‚Útt yr™ÁØ, «ãwB™, Ëkf»toý, yu{™t Y…™u …ý r{ÚÞt fhu Au y™u r™„woý yuðt su ðtËwŒuð ‚u™wk s „úný fhu Au yuðtu yu {tuxtu Œtu»t Au {txu yu ËtkÏÞðt¤t yu{ Ë{su ‚tu Xef su ËtkÏÞ rð[th™wk „úný fhue™u «f]r‚…whw»tÚte su su W…ßÞwk ‚u™u r{ÚÞt fhe™u …tu‚™t ytí{t™u ËðoÚte …]ÚtfT þwØ ƒúñY… {t™e™u ‚u …Ae Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo «fx ÚtÞt su ¼„ðt™ ‚u™t Y…™u ËíÞ òýe™u ‚u™wk æÞt™ fhðwk. yuðe he‚u yu ƒu «fth™t su rð[th Au ‚u ftuEf y{tht suðt {tuxt …tËuÚte rþ¾u íÞthu ytðzu, ™rn ‚tu þtMºt™u ¼ýu Ëtk¼¤u …ý ytðzu ™rn y™u Au ‚tu yu{ su, «Út{ ËtkÏÞ rð[thu fhe™u su ƒúñY… ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u yÚtuo Þtu„™tu W…Œuþ Au, ‚u fÌtwk Au su 1‘Ïæí r æ|æê „ : Ðí ¨ óææy}ææ Ý àææï ™ ç„ Ý ÜUæ¢ ÿ æç„ J ¨}æ: ¨±ï ü ¯ é |æê „ ï ¯ é }æjôQU H|æ„ï ÐÚæ}æì JJ ‚Útt 2¥æy}ææÚæ}ææp }æé Ý ²æï çÝxæí Z ƒ æ ¥Œ²é L RUU}æï J Üé U ±ü ‹ y²ãñ „ é Ü Uè¢ |æçQUç}æyƒ¢ |æê „ xæé ‡ ææï ãçÚ: ãçÚ: J 3 ÐçÚçÝçD„æï ù çÐ Ýñ x æé ü ‡ ²ï ©œæ}æÔHæï Ü UHèH²æ J xæë ç ã„™ï „ æ Úæ…¯ï ü ¥æw²æÝ¢ ²Î{è„±æÝ ²Î{è„±æÝìì 2JJ yuðe he‚u ËtkÏÞðt¤t™u Þtu„™e y…uûtt Au ftk su, yu ËtkÏÞðt¤tu rð[thu fhe™u …tu‚t™t ytí{tÚte ÔÞr‚rhõ‚ su su ftkE …k[ ErLÿÞtu ™u [th yk‚:fhýu fhe™u ¼tu„ððt{tk ytðu yuðt rð»tÞ¼tu„ Au ‚u™u yr‚þÞ ‚wåA òýu Au {txu yu ftuE …ŒtÚto™u rð»tu ytùÞo …t{u ™rn ‚Útt ƒkÄtÞ ™rn. y™u yu™e …tËu ftuE ytðe™u yu{ fnu su yt …ŒtÚto ‚tu ƒnws Yzwk Au íÞthu ‚u™u yu{ rð[thu su „{u ‚uðwk Ëthwk nþu …ý ErLÿÞtu yk‚:fhýu fhe™u „úný fÞto{tk ytðu yuðwk nþu ™u ErLÿÞtu yk‚:fhý™t „úný{tk su ytðu ‚u ‚tu yËíÞ Au ™tþðk‚ Au. yuðe yu ËtkÏÞðt¤t™u ÿZ Ë{sý hnu Au y™u …tu‚t™t ytí{t™u þwØ òýu Au yuðtu su ËtkÏÞðt¤tu ‚u™u Þtu„{t„uo 1. ÷tuÞt™t 7 {tk ð[™t{]‚™e xeÃ…ýe{tk yt &÷tuf™tu 3. nu hts»tuo ! Ë¥ðtrŒ „wý™t ftÞo¼q‚ ºtý Œun Útfe yÚto fÞtuo Au. rð÷ûtý ytí{ MðY…{tk ËBÞfT r™ct™u …t{u÷tu 2. ytí{t MðY…{tk h{ýfh™tht y™u ht„îu»ttrŒf yuðtu …ý nwk (þwf) W¥t{ &÷tuf ¼„ðt™™e „ú k Ú teytu Ú te {w õ ‚ ÚtÞu ÷ t yu ð t {w r ™ytu …ý ÷e÷tÚte ytfŠ»t‚ r[¥tðt¤tu ÚtE™u ©e{ŒT¼t„ð‚ r™»ft{¼tðu su™e ¼Âõ‚ fhu Au yuðt „wýðt™ …whtý Y… su ytÏÞt™ ‚u™u ¼ÛÞtu Awk. ¼„ðt™ Au... ¼t.1/7/10

…k[t.2-3

329

fhe™u ¼„ðt™™e su W…tË™t, æÞt™, ¼Âõ‚ ‚u fhðtk yu yu{ ™ fhu ‚tu yu™u rð»tu yr‚ LÞq™‚t fnuðtÞ Au. yuðe he‚u ËtkÏÞþtMºt ‚Útt Þtu„þtMºt ‚u™tu su Ë™t‚™ rËØtk‚ Au ‚u y{u ÞÚttÚto rð[the™u fÌttu Au y™u su ytÄwr™f Þtu„ðt¤t ™u ËtkÏÞðt¤t Au ‚u{ýu ‚tu yu ƒuÞ {t„o™u ƒ„tze ™tkÏÞt Au. su Þtu„ðt¤t Au ‚u ytfth™wk MÚtt…™ fhðt òÞ Au íÞthu ƒeò Sð™t ytfth ‚Útt ƒúñt, rð»ýw, rþð™t ytfth ‚Útt ht{f]»ýytrŒf yð‚th™t ytfth ‚u Ëðuo™u ‚wÕÞ…ýu òýu Au y™u ËtkÏÞðt¤t Au ‚u ytfth™wk ¾kz™ fhu Au ‚u ¼u¤u ‚eÚto, ðú‚, «r‚{t, Þ{, r™Þ{, ƒúñ[ÞtorŒf Ä{o, ƒúñt, rð»ýw, rþð ‚Útt ht{f]»ýtrŒf yð‚th; yu Ëðuo™wk ¾kz™ fhu Au, {txu ytÄwr™f su ËtkÏÞðt¤t ™u Þtu„ðt¤t ‚u ƒuÞ {t„o™u {qfe™u fw{t„uo [t÷u Au ‚u ™thfe ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T …k[t¤t™wk >> 2 >> 128 >>

ð[™t{]‚ 3 : {wr™ƒtðt™wk - {tuût™t ft{{tk ytðu ‚u™u ƒwrØ frnyu ‚u™kw Index *Ëkð‚T 1877™t Vt„ý ËwrŒ 8 yü{e™u rŒðË ©eS{nthts „t{

©e…k[t¤t {æÞu Íeýt¼tE™t Œhƒth{tk Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu VUxtu {tÚtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðuo …h{nkË {tkntu{tkne «&™-W¥th fhtu”, íÞthu {wr™ƒtðu ƒúñt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su “ytðtu ËíËk„™tu y™u ¼„ðt™™tu Þtu„ {éÞtu Au ™u ƒeò rðfth Ëðuo x¤e „Þt Au ‚Útt ËíËk„™tu ¾… Au ‚tu …ý {t™ E»Þto fu{ hne òÞ Au ?” …Ae yu™tu W¥th ƒúñt™kŒ Mðt{eyu fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuðtu1 su Au ‚u{tk ƒwrØ ™Úte y™u su ƒwrØðt¤tu Au ‚u ‚tu …tu‚t{tk sux÷t yð„wý ntuÞ ‚u™u òýu ‚Útt sux÷t „wý ntuÞ ‚u™u …ý òýu y™u ƒeò{tk su „wý ‚Útt yð„wý ntuÞ ‚u™u …ý òýu y™u su ƒwrØðt¤tu ™ *

…k[t¤t ð[. 3, ‚t. 11-3-1821, Ëtu{ðth . 1. {t™ E»Þtoðt¤tu.

330

…k[t.3

ntuÞ ‚u ‚tu …tu‚t{tk „wýs òýu …ý yð„wý ntuÞ ‚u™u ‚tu òýu s ™rn y™u …tu‚t™u Ë™ftrŒf suðtu {tuxtu òýu ™u ƒeò {tuxt ntuÞ ‚u™u …ý …tu‚tÚte W‚h‚t òýu y™u su ƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u …tu‚t™t yð„wý™u òý‚tu ntuÞ su, {tht{tk ytx÷tu yð„wý Au …Ae ‚u™e W…h [tz ht¾e™u ‚u yð„wý ™u xt¤e ™t¾u ‚Útt ‚u yð„wý™u xt¤ðt™e ƒeò Ëk‚ ðt‚to fh‚t ntuÞ ‚u™u rn‚fthe {t™u {txu yu{tk {t™ E»ÞtorŒf ftuE yð„wý hnu ™rn y™u ftuEf{tk {tuxe ƒwrØ sýt‚e ntuÞ ™u ‚u òu …tu‚t™t yð„wý™u ™ rð[th‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™e ÔÞtðntrhf ƒwrØ òýðe y™u ‚u ƒwrØ …hÚte ‚tu ƒnw [tuò¤e 1 sýtÞ …ý yu™u ƒwrØðt¤tu ™ fnuðtÞ. ‚u™u ‚tu yr‚ {q¾o òýðtu ™u yu™e yu ƒwrØ …tu‚t™t {tuût™t ft{{tk ytðu ™rn y™u Úttuzef ƒwrØ ntuÞ y™u òu …tu‚t{tk yð„wý ntuÞ ‚u™u òýe™u ‚u™u xtéÞt™tu W…tÞ fhu ‚tu yu™e Úttuze ƒwrØ …ý {tuût™u W…Þtu„e ÚttÞ Au y™u yu™u s ƒwrØðt¤tu fneyu y™u su …tu‚t{tk ‚tu ftuE ðthu yð„wý …hXu ™rn y™u „wý s …hXu ‚u™u {q¾o fneyu. …tu‚t{tk yð„wý …hXu ‚u™u ƒwrØðt¤tu fneyu.” …Ae ©eS{nthtsu yt¿tt fhe su fe‚o™ „tytu, …Ae ‘Ë¾e yts {tun™ ŒeXt hu þuheyu ytð‚t hu”2 yu fe‚o™ …h{nkË „tðt ÷tøÞt, íÞthu ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “nðu fe‚o™ ht¾tu, y™u fe‚o™ „tÞt ‚u{tk nu‚ ƒnw Au ‚u nu‚™tu y{u rð[th fÞtuo su, nu‚ {tuxe ðt‚ Au y™u nu‚u fhe™u ¼„ðt™™u ¼sðt yu Xef Au, …ý Ëthe …uXu rð[the™u òuÞwk íÞthu yu{ sýtýwk su nu‚3 Au ‚u s ¼„ðt™™e {tÞt Au fu{ su Mºteytu …hM…h ƒtu÷‚e ntuÞ, òu‚e ntuÞ, M…þo fh‚e ntuÞ, ‚u{tk ƒeS he‚™wk nu‚ Au y™u …wY»t ntuÞ ™u …hM…h ƒtu÷u swðu M…þo fhu ‚u{tk …ý ƒeS he‚™wk nu‚ Au. y™u …wY»t su ‚u Mºte™u òu‚tu ntuÞ ™u yt®÷„™ fh‚tu ntuÞ, ‚u™e ðt‚to Ëtk¼¤‚tu ntuÞ, ‚u™tu Ëw„kÄ ÷u‚tu ntuÞ ™u ‚u™e ðt‚to fh‚tu ntuÞ ‚u™u rð»tu suðwk nu‚ ÚttÞ Au ™u ‚u Mºte{tk …whw»t™wk {™ ytf»toý ÚtE òÞ Au ‚uðwk …whw»t™u …whw»t{tk ™Úte Út‚wk. ‚Útt Mºte ntuÞ ™u …whw»t™u òu‚e ntuÞ yt®÷„™ fh‚e ntuÞ EíÞtrŒf …whw»t™t ËkƒkÄu fhe™u Mºte™u nu‚ suðwk …whw»t{tk ÚttÞ Au ™u ‚u™wk {™ …whw»t{tk Ë{„ú…ýu ¾U[tE òÞ Au ‚uðwk Mºte{tk ™Úte Út‚wk, {txu su Útfe s„‚™tu «ðtn Au ™u su Sð™u ËkË]r‚ ™u ƒkÄ™™e fh™the Au 1. ‚eûý.

2. …rhrþü{tk Ëk…qýo fe‚o™ yt…u÷ Au.

3. ¼„ðt™ rËðtÞ ƒeò{tk su.

…k[t.3

331

yuðe su ¼„ðt™™e {tÞt ‚u s nu‚Y…u Au. …Ae yu{ rð[th ÚtÞtu su þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ yu su …k[rð»tÞ Au ‚u ƒesu Xuftýu Úte r{ÚÞt fhe™u yuf ¼„ðt™{tk s ytíÞkr‚f Ëw¾ òýe™u òuzât ntuÞ ‚u ‚tu Xef Au ‚u {tÞt ™Úte. …Ae ð¤e ‚u{tk …ý rð[th ÚtÞtu su yu …ý Xef ™ne, ftk su, ¼„ðt™™tk Y… fh‚tk yrÄf Y…, yrÄf M…þo, yrÄf hË, yrÄf „kÄ, yrÄf þçŒ ‚u ƒeò™u rð»tu sýtÞ ‚tu ¼„ðt™™u {qfe™u ‚u™u rð»tu nu‚ ÚtE òÞ, su{ Ëtu¤1 nòh ™u yufËtu su ©ef]»ý¼„ðt™™e Mºteytu n‚e ‚u sL{tk‚hu yÃËhtytu n‚e ‚u{ýu ƒúñt …tËu ðh {tøÞtu su ‘nu {nthts ! y{u Œuð, ŒiíÞ y™u {™w»Þ yu Ëðuo™tu M…þo fÞtuo Au …ý su ™thtÞý …wY»t Au ‚u™tu …r‚¼tðu M…þo ™Úte fÞtuo {txu yuðe f]…t fhtu su yu y{tht …r‚ ÚttÞ.’ …Ae ƒúñtyu fÌtwk su “‚{u ‚… fhtu ‚{tht …r‚ ™thtÞý Útþu.” íÞthu ‚u{ýu ½ýwk ‚… fÞwO …Ae ‚u{™e W…h yütð¢ Ér»t ‚Útt ™thŒ{wr™ ‚u …ý «ËL™ ÚtÞt y™u ðh ytÃÞtu su ‚{tht …r‚ ™thtÞý Útþu. yuðe he‚u sL{tk‚hu ½ýwkf ‚… fhe™u ©ef]»ý¼„ðt™™u …t{e n‚e …ý òu ¼„ðt™ fh‚tk Ëtkƒ™u rð»tu yrÄf Y… ŒeXwk ‚tu ‚u{tk {tun …t{e. {txu su™e yuf {r‚ hnu‚e ™ ntuÞ ‚u™u …k[ ErLÿÞtu™t rð»tÞ™tk Ëw¾ ËkƒkÄu fhe™u ¼„ðt™{tk «er‚ fhðe ‚u Xef ™rn y™u su™e {r‚ yuf™e yuf r™M‚fo…ýu hÌtt fhu ‚u™u ‚tu Xef Au. yu su™u ƒwrØ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™{tk nu‚ fu{ fhðwk ‚tu, su [turðþ ‚¥ð Au ‚u Útfe …tu‚t™t Sð™u …]ÚtfT òýðtu ™u ‚u Sð™u rð»tu ¾qk‚e™u hne su …k[ ErLÿÞtu™e ð]r¥tÞtu ‚u™u W¾tze ™t¾e™u ErLÿÞtu™e ð]r¥t rð™t SðË¥tt…ýu hÌtt Útft r™„woý…ýu fhe™u sux÷wk ¼„ðt™{tk nu‚ ÚttÞ ‚ux÷wk fhðwk. ‚u r™„woý…ýwk ‚u þwk ? su Œþ ErLÿÞtu ‚u hòu„wý™e Ëk…r¥t Au y™u yk‚:fhý ™u Œuð‚t ‚u Ë¥ð „wý™e Ëk…r¥t Au y™u …k[ ¼q‚ ™u …k[rð»tÞ ‚u ‚{tu„wý™e Ëk…r¥t Au ‚u yu ºtý „wý™e Ëk…r¥tÞtu ™u ºtý „wý ‚u™u …]ÚtfT {t™e™u fuð¤ Sð Ë¥ttyu fhe™u hnu ‚u™u r™„woý fneyu. yuðt r™„woý ÚtE™u ¼„ðt™{tk nu‚ fhðwk. ‚u fÌtwk Au su, 2

‘Ýñ x æé ü ‡ ²Sƒæ Ú}æ‹„ï S}æ xæé ‡ ææÝé Ü UƒÝï ãÚï : JJ ‚Útt 3 ÐçÚçÝD„æï ù çÐ Ýñ x æé ü ‡ ²ï

©œ}æÔHæï Ü UHèH²æ J xæë ã è„™ï „ æ Úæ…¯ï ü ¥æw²æÝ¢ ²Î{è„±æÝì JJ’ 1. yt fÚtt nrhðkþ{tk Au. Au. ¼t.2/1/7 2. Ë¥ðtrŒ {tÞtsLÞ „wýtuÚte …h ƒúñ¼tð™u …t{u÷t 3. yÚto ð.…k.h™e xe…ýe{tk Au. {nt…wY»ttu …ý ©enrh™t „wýt™wðtŒ{tk {M‚ hnu

332

…k[t.3

y™u yuðe he‚™t su ¿tt™e Au ‚u ûtuºt ™u ûtuºt¿t™t Y…™u òýe™u …tu‚u ûtuºt¿tY…u ÚtE™u ¼„ðt™{tk «er‚ fhu Au, ‚u ûtuºt ‚u þwk ? ‚tu MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý yu ºtý Œun ‚Útt ò„ú‚ MðÃ™ y™u Ëw»twrÃ‚ yu ºtý yðMÚtt yu Ëðuo ûtuºt Au ‚u ûtuºt™u …tu‚t™t ytí{tÚte …]ÚtfT òýu Au su yu {thu rð»tu ftuE rŒðË ntuÞ ™rn. nwk ‚tu yu™tu òý™thtu Awk ™u yr‚ þwØ Awk yY… Awk y®÷„ Awk [u‚™ Awk y™u yu ûtuºt ‚tu yr‚ {r÷™ Au sz Au ™tþðk‚ Au y™u ÿZ…ýu Ë{S™u ™u yu ËðoÚte ðihtøÞ™u …t{e™u MðÄ{uo Ërn‚ su ¼„ðt™™u rð»tu ¼Âõ‚ fhðe ‚u™u yuftkr‚fe ¼Âõ‚ fneyu y™u yu™u ¿tt™e fneyu y™u yu su ¿tt™e ‚u ËðoÚte ©uc Au, ‚u ¼„ðt™u fÌtwk Au 1 ‘„ï ¯ æ¢ ¿ææÝè çÝy²²é Q U »ÜU|æçQU<±çàæc²„ï J çÐí ² æï çã ¿ææçÝÝæï ù y²ƒü } æã¢ ¨ ™ }æ}æçÐí ² : JJ ©ÎæÚæ: ¨±ü »±ñ „ ï ¿ææÝè y±æy}æñ ± }æï }æ„}æì JJ’ yu{ Ë{S™u ErLÿÞtu yk‚:fhý rð»tÞ yu Ëðuo™tk su {q¤ ‚u Sð{tkÚte W¾uze ™t¾e™u ¼„ðt™™u rð»tu nu‚ fhðwk yus Xef Au y™u ßÞtk ËwÄe yu™tk {q¤ W¾tze ™tÏÞtk ™ ntuÞ íÞtk ËwÄe yu ErLÿÞtu yk‚:fhýu fhe™u ¼„ðt™™t Œþo™ M…þo™trŒf Y… su ft{ ‚u ÷uðwk …ý yu™u …tu‚t™t nu‚w ™ {t™ðt, ðihe {t™ðt y™u yu™tu „wý ™ ÷uðtu su yu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u rð»tu W…fth fhu Au fu{ su ™uºt fhe™u ¼„ðt™™tk Œþo™ ÚttÞ Au, ©ðýu fhe™u ¼„ðt™™e fÚtt Ëk¼¤tÞ Au, íð[tyu fhe™u ¼„ðt™™tu M…þo ÚtÞtu Au, ™trËftyu fhe™u ¼„ðt™™e {t¤t ™u ‚w÷Ëe™tu Ëw„kÄ ÷uðtÞ Au, {w¾u fhe™u ¼„ðt™™t fÚttfe‚o™ fnuðtÞ Au ‚Útt rsbtyu fhe™u ¼„ðt™™e «ËtŒe™tu hË ÷uðtÞ Au. EíÞtrŒf ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u rð»tu W…Þtu„e Au yu{ Ë{S™u yu™tu „wý ™ ÷uðtu y™u yu™tu rðïtË ™ fhðtu yu™u ‚tu ðihe s òýðtk, ftk su, þwk òýeyu yu ¼„ðt™™t Œþo™, M…þo™trŒfu fhe™u s Ëw¾ {t™‚t Útft MºteytrŒf™tk Œþo™ M…þo™trŒfu fhe™u s Ëw¾ {™tðe Œu ‚tu ¼qkzwk ÚttÞ. {txu yu …k[ ErLÿÞtu Y… þºtw™u fuŒ{tk ht¾e™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚Y… ft{ 1. yt‚torŒ [th «fth™t ¼õ‚tu™u {æÞu ¿tt™e ¼õ‚ ©uc Au, fu{ fu ‚u {thu rð»tu s ËðoÚtt òuztÞu÷tu Au y™u yuf {thu rð»tus ¼Âõ‚ðt¤tu Au, ƒeò ºtý ‚uðt ™Úte, ð¤e ¿tt™e™u yux÷tu ƒÄtu nwk r«Þ Awk fu Ëðo¿t ËðoþÂõ‚ yuðtu …ý nwk ‚u {thtÚte fne þft‚w ™Úte fu ytx÷tu s ‘nwk ¿tt™e™u r«Þ Awk fu{

fu r«Þíð™tu {t… ™Úte, ‚u{ s {™u ¿tt™e yux÷tu ƒÄtu r«Þ Au fu, ‚u {thtÚte fne þft‚™wk ™Útefu ytx÷tu s r«Þ Au.’ yt‚torŒ ºtý «fth™t ¼õ‚™tu WŒth ({tuxt) Au. ¿tt™e ‚tu {thtu s ytí{t Au yux÷u ytí{ð‚T r«Þ Au yu{ nwk {t™wk Awk.

…k[t.3

333

÷uðwk. su{ ftuE htòyu …tu‚t™t þºtw™u …fzâtu ntuÞ ‚u™u ƒuze{tk ƒtkÄe ht¾e™u ft{ fhtðu …ý Aqxtu {u÷u ™rn ™u rðïtË …ý fhu ™rn y™u òu ‚u™u Aqxtu {u÷u ™u rðïtË fhu ‚tu ‚u htò™u ðihe r™ùÞ {thu, ‚u{ òu ErLÿÞtuY… ðihe™tu rðïtË fhu ™u Aqxt {qfu ™u fuŒ{tk ™ ht¾u ‚tu yu™u r™ùÞ ¼„ðt™™t {t„o Útfe …tze ™t¾u Au {txu yu™tu rðïtË ™ fhðtu y™u ð¤e su{ #„úus ftuEf „w™u„th™u …fzu Au íÞthu ‚u™u …tksht{tk W¼tu ht¾e™u …qAu Au …ý Aqxtu {qf‚tu ™Úte ™u ‚u™tu rðïtË fh‚tu ™Úte, ‚{u yu ErLÿÞtu yk‚:fhý™u …k[ ð‚o{t™™t r™Þ{Y… su …tksÁk ‚Útt ƒuze ‚u{tk ht¾e™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhtððe …ý yu™u rð»tu „wý ™ ÷uðtu, þºtw¼tð s ht¾ðtu y™u òu yu{™u ¼Âõ‚{tk W…Þtu„e {t™e™u nu‚w {t™u ™u yu™tu „wý ÷u ‚tu ¼„ðt™™tk Œþo™ M…þo™trŒf™u rð»tu Ëw¾ {™tð‚u Útfu òu †eytrŒf™u rð»tu ftkEf Ëw¾ {™tðe Œu ‚tu yu™wk fÞwO fhtÔÞwk Ëðuo ÔÞÚto ÚtE òÞ. su{ ÍtÍtu ŒtY™tu Z„÷tu ntuÞ ™u ‚u{tk yuf yÂø™™tu ‚ý¾tu …zâtu ntuÞ ‚tu ‚u ŒtY Ëðuo ¼M{ ÚtE òÞ Au, ‚u{ yu™wk ftkE Xuftýwk hnu‚wk ™Úte {txu fuð¤ ytí{tY… ÚtÞu Útfu su ¼„ðt™™u rð»tu nu‚ ÚttÞ ‚u Xef Au yu{ y{thtu rËØtk‚ Au y™u yuðe he‚u su ¼„ðt™{tk nu‚ fhu Au ‚u y{™u „{u Au. y™u yu{ …ý rð[th fhðtu su ¼„ðt™{tk suðwk Y… Au ‚uðwk ƒesu ™Úte y™u suðtu ¼„ðt™™tu M…þo Au ‚uðtu ƒesu ™Úte y™u suðtu ¼„ðt™{tk Ëw„kÄ Au ‚uðtu ƒesu ™Úte y™u ¼„ðt™™t ©ðý{tk suðwk Ëw¾ Au ‚uðwk ƒesu ™Úte y™u suðtu ¼„ðt™{tk hË Au ‚uðtu ƒesu ™Úte, yu{ ErLÿÞtu yk‚:fhý™u ÷tu¼ Œu¾tze™u ƒeò rð»tÞÚte …tAtk ðt¤ðtk yu …ý Ë{sý Xef Au.” íÞthu MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su “nu {nthts ! yt su Ëðuo rð[th ‚u fÞt MÚtt™fu hne™u fhðtu?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…tu‚t™t ÓŒÞ™u rð»tu yu{ rð[th fhu su MÚtq¤ Œun, Ëqû{ Œun, fthý Œun yu nwk ™rn y™u ò„ú‚, MðÃ™, Ëw»twrÃ‚ yu ºtý yðMÚtt nwk ™rn y™u …k[ ¿tt™ ErLÿÞtu ™u …k[ f{o ErLÿÞtu ™u [th yk‚:fhý ™u yu{™t Œuð‚t yu Ëðuo nwk ™rn. nwk ‚tu yu ËðuoÚte …]ÚtfT Awk, [i‚LÞ Awk ™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ Awk y™u ErLÿÞtu yk‚:fhý ftkEf [t¤t fhu ‚tu yu™u fnuðwk su, fu{ ‚thu ‚u yuf ¼„ðt™™wk s Y… òuðwk Au fu, ƒeò™wk …ý òuðwk Au ™u fuð¤ ¼„ðt™™tu þçŒ Ëtk¼¤ðtu Au ‚Útt „kÄ ÷uðtu Au fu ƒeò™tu …ý þçŒ Ëtk¼¤ðtu Au

334

…k[t.3-4

? ™u „kÄ ÷uðtu Au? y™u òu ¼„ðt™ rð™t ƒeò rð»tÞ{tk ‚wk sEþ ‚tu ‚thu {thu þwk Au ¼tE ? ‚wk ftuý? ™u nwk ftuý ? ‚thu {thu ÷uðwk Œuðwk ™Úte. ‚{u fhþtu ‚u ‚{u ¼tu„ðþtu. yu{ ErLÿÞtu yk‚:fhý™u fne™u …Ae ¼„ðt™™e «tÚto™t fhðe su, nu {nthts ! nu Mðtr{™T ! nu ¼õ‚ðíË÷ ! nu ŒÞtr™Äu yt ErLÿÞtu yk‚:fhý™tu ðtkf Au ™u nwk ‚tu yuÚte ™tu¾tu Awk ™u yu ‚tu {tht þºtw Au {txu yu Útfe {the hûtt fhßÞtu. yu{ r™hk‚h «tÚto™t fÞto fhðe ™u …tu‚t™u ûtuºt¿t [i‚LÞY… {t™e™u ¼„ðt™™u rð»tu nu‚-¼Âõ‚ fhðe.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T …k[t¤t™wk >> 3 >> 129 >>

ð[™t{]‚ 4 : {™w»Þ¼tð{tk rŒÔÞ¼tð™wk

Index

*Ëkð‚T 1877 ™t Vt„ý ðrŒ 3 ºtes™u rŒðË ©eS{nths „t{ ©e…k[t¤t {æÞu Íeýt¼tR™t Œhƒth{tk ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t yu™u Ätu¤tu VUxtu {M‚f W…h ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Íeýe Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e ™u nM‚f{¤™u rð»tu ‚w¤Ëe™e {t¤t Vuhð‚t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëðuo …h{nkË …hM…h «&™-W¥th fhtu.” íÞthu {wr™ƒtðu ƒúñt™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “«Út{ ‚tu ¼„ðt™™™tu r™ùÞ ntuÞ ™u ¼s™ M{hý fh‚tu ntuÞ y™u …Ae ¼„ðt™™tk {™w»Þ[rhºt Œu¾e™u ‚u r™ùÞ{tk ËkþÞ ÚtR òÞ Au ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae yu «&™™tu W¥th ƒúñt™kŒ Mðt{e fhðt ÷tøÞt …ý ÚtÞtu ™rn, íÞthu ©eS{nthts ÍtÍeðth ËwÄe rð[the hÌtt ™u …Ae ƒtuÕÞt su, “yu «&™™tu W¥th y{u fheyu Aeyu su,1 ðuŒ, …whtý, {nt¼th‚, M{]r‚ytu RíÞtrŒf su þtMºt ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™wk Ë™t‚™ y™trŒ rŒÔÞ yuðwk su {q¤Y… …tu‚t™t yûthÄt{{tk hÌtwk Au, ‚u fÌtwk Au su, ¼„ðt™ fuðt Au ? ‚tu yt [ûtwRrLÿÞu fhe™u ŒeXt{tk ytðu Au su Þ®ífr[‚T Y… ‚u suðwk ‚u{™wk Y… ™Úte y™u ©ðýu fhe™u Ëtk¼éÞt{tk ytðu Au su ftkR þçŒ{tºt ‚u suðtu yu ¼„ðt™™tu þçŒ * …k[t¤t ð[. 4, ‚t. 21-3-1821, „wYðth. 1. su r™ùÞ{tk ËkþÞ ÚttÞ Au ‚u r™ùÞ y…õð Au - áZ ™Úte, yu{ òýðwk. ¼„ðt™™wk rŒÔÞ y™u

{t™w»t yu ƒu Y… Au ‚u™t ËBÞfT yufíð¿tt™Úte ‚u ËkþÞ r™ð]‚ ÚttÞ Au.

…k[t.4

335

™Úte y™u íð[tyu fhe™u M…þo{tk ytðu Au su M…þo, ‚u suðtu yu™tu M…þo ™Úte y™u ™trËftyu fhe™u ËqkÎÞt{tk ytðu Au su Ëwk„kÄ, ‚u suðtu yu™tu Ëw„kÄ ™Úte. y™u rsnTðtyu fhe™u ðýo™ fÞto{tk ytðu yuðt …ý yu ¼„ðt™ ™Úte y™u {™™tk ËkfÕ…{tk ytðu yuðt ™Úte ‚Útt r[¥t™t ®[‚ð™{tk ytðu yuðt ™Úte ‚Útt ƒwrØ™t r™ùÞ{tk ytðu yuðt ™Úte ‚Útt ynkfthu fhe™u ynk…ýwk ÄhtÞ yuðt ™Úte su,“yu ¼„ðt™™tu nwk Awk ™u yu {tht Au.” yuðe he‚u ErLÿÞtu yk‚fhý™u y„tu[h yu ¼„ðt™ hÌtt Au y™u yu ¼„ðt™™wk suðwk Y… Au ‚uðwk yt ƒúñtkz{tk ƒúñtrŒf M‚kƒ…ÞO‚ ftuR™wk Y… ™Úte su su™e yu™u W…{t ŒRyu. ‚Útt yu™tu suðtu þçŒ Au ‚uðtu ƒeòu yt ƒúñtkz{tk ftuR™tu þçŒ ™Úte su su™e yu™u W…{t ŒRyu y™u yu ¼„ðt™™tu suðtu Ëw„kÄ Au ‚uðtu yt ƒúñtkz{tk ftuR™tu Ëw„kÄ ™Úte su su™e yu™u W…{t ŒRyu ; ‚Útt yu ¼„ðt™™tu suðtu M…þo Au ‚uðtu yt ƒúñtkz{tk ftuR™tu M…þo ™Úte su su™e yu™u W…{t ŒRyu; ‚Útt yu ¼„ðt™{tk suðtu hË Au ‚uðtu yt ƒúñtkz{tk ftuR™tu hË ™Úte su su™e yu™u W…{{tk ŒRyu y™u yu ¼„ðt™™wk suðwk Ät{ Au ‚uðwk MÚtt™f yt ƒúñtkz{tk ftuR ™Úte su su™e yu™u W…{t ŒRyu; ‚u ËÃ‚îe… ™u ™ð ¾kz{tk su su MÚtt™f Au ‚Útt {uÁ W…h ½ýef þtu¼tyu Þwõ‚ ƒúñtrŒf™tk MÚtt™f Au ‚Útt ÷tuft÷tuft[¤™u1 rð»tu ½ýtkf MÚtt™f Au, ‚Útt RLÿ, ðÁý, fwƒuh, rþð, ƒñt yu™tk su MÚtt™f Au, ‚Útt ƒeòk …ý ½ýtkf MÚtt™f Au. yu Ëðuo {tkrn÷wk yuðwk yufu MÚtt™f ™Úte su su™e ¼„ðt™™t Ät{™u W…{t ÚttÞ. y™u yu ¼„ðt™™t Ät{™u rð»tu hÌtt su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™u suðwk Ëw¾ Au ‚uðwk yt ƒúñtkz{tk ftuR Ëw¾ Au ™rn su™e yu™u W…{t ŒRyu y™u yu ¼„ðt™™tu suðtu ytfth Au ‚uðtu yt ƒúñtkz{tk ftuR™tu ytfth ™Úte su™e yu™u W…{t ŒRyu. fu{ su yt ƒúñtkz{tk sux÷t …whw»t«f]r‚ Útfe Wí…L™ ÚtÞt su ytfth ‚u Ëðuo {trÞf Au y™u ¼„ðt™ Au ‚u rŒÔÞ 2 Au ™u y{trÞf Au {txu ƒuÞ™u rð»tu yr‚þÞ rð÷ûtý…ýwk3 Au ‚u Ëthwk yu™u ™u yu™u Ëtá~Þ…ýwk4 fu{ ÚttÞ ? su{ {™w»Þ™u fneyu su, yt {týË ¼UË suðtu Au, Ë…o suðtu Au, [hf÷t suðtu Au, „Äuzt suðtu Au, fq‚ht suðtu Au, ft„zt suðtu Au, ntÚte suðtu Au, yuðe W…{t {™w»Þ™u Ëk¼ðu ™®n, fu{ su, {™w»ÞÚtfe yu ƒeò su Ëðuo ‚u rðò‚eÞ Au y™u {™w»Þ {™w»Þ{tk …ý 1. ÷tuft÷tuf …ðo‚. 2. y÷tirff.

3. ‚Vtð‚-r¼L™‚t. 4. Ë{t™…ýw.

336

…k[t.4

yr‚þÞ Ëtá~Þ…ýwk ™Úte. su™e W…{t yu{ ŒRyu" ‘su yt ‚u yt suðtu s Au' y™u òu ‚u ‚u suðtu s ntuÞ ‚tu ‚u™e ytu¤¾tý fu{ ÚttÞ? {txu {™w»Þ {™w»Þ Ëòr‚ Au ‚u™u rð»tu …ý Ëtá~Þ…ýwk yíÞk‚ Au ™rn. swðtu™u yt ¼„tu {q¤tu ƒu Ëh¾t fnuðtÞ Au …ý ÍtÍt rŒðË ¼u„t hneyu ‚tu ytu¤¾tR òÞ su "yt ¼„tu Au ™u yt {q¤tu Au,' {txu òu rð÷ûtý‚t ™ ntuÞ ‚tu ytu¤¾tÞ fu{? {txu {™w»Þ-{™w»Þ{tk …ý yr‚ Ëtá~…ýwk ™Úte ‚tu {trÞf y{trÞf™u rð»tu Ëtá~Þ…ýwk fu{ ytðu? su™e W…{t ¼„ðt™™u ŒRyu ‚Útt ¼„ðt™™t Ät{™u ŒRyu. ftk su, ‘yu ¼„ðt™ Au ‚u2 RrLÿÞtu yk‚:fhý™u y„tu[h Au.' yu{ Ëðo þtMºt{tk fÌtwk Au.” ‚u yu ¼„ðt™ ßÞthu Sð™u …tu‚t™w Œþo™ Œuðt™u ™ RåAu íÞthu ‚tu ytðe he‚u rŒÔÞY… y„tu[h Útft …tu‚t™t yûthÄt{™u rð»tu hÌtt Au y™u yu ¼„ðt™ {nthtòrÄhts Au ™u rŒÔÞY… yuðe su yËkÏÞ Ë{]rØ ‚Útt yËkÏÞ …t»toŒ ‚uýu Þwõ‚ Au ™u yk™‚fturx ƒúñtkÊ™t …r‚ Au, su{ yt ÷tuf{tk ftuRf {tuxtu [¢ð‚eo htò ntuÞ ‚u™wk ËqÞo™t WŒÞ-yM‚ ËwÄe htßÞ ntuÞ y™u ‚u s htò …tu‚t™t ‚…™u ƒ¤u fhe™u ‚u Œuð‚t™t suðt yiïÞo™u …tBÞtu ntuÞ ™u Mð„o, {]íÞw y™u …t‚t¤ yu rºt÷tufe™t htßÞ™u fh‚tu ntuÞ. su{ yswo™ n‚t ‚u yu™u yu Œunu fhe™u Mð„o™u rð»tu ELÿtË™ W…h ‚u fux÷tkf ð»to ËwÄe hÌtt ‚Útt ™nw»t htò …ý ELÿ ÚtÞtu n‚tu. yuðtu su «‚t…e [¢ð‚eo htò ‚u™u ½uh sux÷tk „t{ Au ‚u™e „ý‚e ÚttÞ ™rn, yu ‚tu yËkÏÞ Au, ‚Útt „t{ „t{™t su …xu÷ ‚u™e …ý „ý‚e ÚttÞ ™rn y™u ‚u „t{ „t{™t yËkÏÞ …xu÷ ‚u yu™t Œhƒth{tk yhs fhðt ytð‚t ntuÞ y™u ‚u htò™tk Ä™, {t÷, ¼tu„, MÚtt™f, M{]rØ ‚u …ý „ý‚e{tk ytðu ™rn, ‚u{ yu ¼„ðt™ yËkÏÞ fturx su ƒúñtkzY… „t{ ‚u™t htòrÄhts Au y™u yu ƒúñtkzY… su „t{ ‚u™t {wÏÞ …xu÷ ‚tu ƒúñt, rð»ýw y™u rþð Au su{ yuf „t{{tk yuf …xu÷ {tuxtu ntuÞ , ‚u™u ‚u „t{™e Ëðuo «ò ‚u ytðe ™{u ™u yt¿tt{tk hnu ‚u …xu÷ htò™u ™{u,‚u{ ƒúñtkz ƒúñtkz «íÞu ƒúñt, rð»ýw, rþð Au ‚u {tuxuht Au ™u ƒeò su ƒúñtkz{tk Œuð, ŒiíÞ, {™w»Þ, Ér»t, «ò…r‚ ‚u yu™u ¼su Au ™u yt¿tt{tk hnu Au ™u ƒúñt, rð»ýw rþð ‚u ¼„ðt™ …whw»ttu¥t{™u ¼su Au ™u yt¿tt{tk ð‚uo Au, ‚u yu ƒúñtkz ƒúñtkz™t su ƒúñt, rð»ýw y™u rþð ‚u ¼„ðt™™e «tÚto™t fhu Au su, ‘nu {nthts! f]…t fhe™u ‚{u y{tht

…k[t.4

337

ƒúñtkz{tk …Äthtu.’ su{ ftuR „t{™tu …xu÷ ntuÞ ‚u [¢ð‚eo htò yt„¤ sR™u «tÚto™t fhu su, nu {nthts ! nwk „heƒ Awk ‚u ‚{u {thu ½uh …Äthtu, {thtÚte suðe ‚{the [tfhe ƒ™e ytðþu ‚uðe fheþ. ‚u{ ƒúñt rð»ýw, rþð ‚u yu ¼„ðt™™e «tÚto™t fhu Au su, nu {nthts ! ‚{u y{™u ŒÞt fhe™u Œþo™ ãtu ™u y{tht ƒúñtkz{tk …Äthtu íÞthu yu su ¼„ðt™ ‚u ƒúñtkz{tk Œun™wk Äthý fhu Au ‚u ßÞtk suðwk ftÞo íÞtk ‚uðt Œun™wk Äthý fhu Au ™u ‚uðe he‚u ð‚uo Au. òu Œuð{tk Œun Äthý fhu Au ‚tu Œuð™t suðe s [uüt fh Au ‚Útt …þw™t Œun™wk Äthý fhu Au íÞthu ‚u …þw™e …uXu s ð‚uo Au, su{ ðhtnY… ¼„ðt™u ÄtÞwO íÞthu Ëqk½e™u …]Úðe ¾tu¤e ftZe, ‚Útt nÞ„úeðY…u ÚtÞt íÞthu ½tuzt™e …uXu VqkVtzt {thðt {tkzÞt ‚Útt {íMÞfåAtrŒf s¤sk‚w™tu Œun Äthý fÞtuo íÞthu s¤{tk s VÞto …ý …]Úðe{tk ™ VÞto ‚Útt ™]®ËnY…u ÚtÞt íÞthu ®Ën™e …uXu s ðíÞto …ý {™w»Þ™t suðe [uüt ™ fhe.” “y™u yu ¼„ðt™ {™w»Þ™t Œun™u Äthý fhu Au íÞthu {™w»Þ™t suðe s r¢Þt fhu Au. ‚u ßÞthu ËíÞÞw„ ntuÞ íÞthu {™w»Þ™u ÷t¾ ð»to™e ytðhŒt ntuÞ íÞthu yu ¼„ðt™ …ý ÷t¾ ð»to s Œun ht¾u, y™u ‚u ËíÞÞw„™t {týË {™tuðtkrA‚ ¼tu„™u ¼tu„ðu íÞthu ¼„ðt™ …ý ‚u{s ¼tu„™u ¼tu„ðu …ý yrÄf…ýuu ™ ð‚uo y™u ºtu‚tÞw„{tk Œun Äthý fhu íÞthu {týË™u Œþ nòh ð»to™e ytðhŒt ntuÞ íÞthu ¼„ðt™ …ý ‚ux÷tk ð»to Œun ht¾u y™u ît…h Þw„{tk nòh ð»to™e ytðhŒt ntuÞ ™u Œþ nòh ntÚte™wk ƒ¤ {týË{tk ntuÞ Au íÞthu ¼„ðt™™wk …ý yux÷wk ƒ¤ ™u yux÷e ytðhŒt ntuÞ Au y™u fr¤{tk Äthý fhu íÞthu fr¤ «{týu ytÞw»Þ ™u ƒ¤ ‚u™wk ¼„ðt™ Äthý fhu Au y™u su{ ƒt¤f „¼o{tk ytðu ™u ‚u „¼o ð]rØ™u …t{u …Ae sL{u Au ™u ƒt¤, Þtið™, ð]Ø yðMÚtt ÚttÞ Au ™u {]íÞw™u …t{u Au, ‚u{s ¼„ðt™ …ý yuðe s {™w»Þ™e [uüt fhu Au y™u su{ {™w»Þ{tk ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, MðtŒ, {t™, M™un, {Œ, {íËh, R»Þto, îu»t, ht„, {tun, Ëw¾, Œw:¾, ¼Þ, r™¼oÞ, þqh‚t, ftÞh‚t, ¼q¾, ‚hË, ytþt, ‚]»ýt, r™ÿt, …ût…t‚, …thfwk, …tu‚t™wk, íÞt„, ðihtøÞ RíÞtrŒf Mð¼tð Au, ‚u{ ‚uðt s yu Ëðuo Mð¼tð {™w»ÞŒun™u ¼„ðt™ Äthu íÞthu ‚u{tk sýtÞ Au. ‚u yu {™w»Þ MðY… …ý ¼„ðt™™wk Ëðo þtMºt{tk ðýo™ fÞwO Au. y™u {q¤ su rŒÔÞY… Au ‚u™wk …ý ðýo™ fÞwO Au. ‚u yu ƒuÞ Y…™wk suýu ÞÚttÚto ©ðý {™™ fhe™u ŒZ r™ùÞ

338

…k[t.4

fÞtuo ntuÞ ‚u™u ‚tu ftuR he‚u ËkþÞ ÚttÞ ÚttÞ ™rn y™u su™u ytðe he‚™e Ë{sý{tk fËh ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™{tk ËkþÞ ÚttÞ Au y™u yus rŒÔÞY… yuðt ¼„ðt™ {™w»Þ™t Œun™wk Äthý fhu Au, íÞthu {™w»Þ™t suðt Mð¼tðu Þwõ‚ ð‚o‚t ntuÞ …ý su ƒwrØðt™ ntuÞ ‚u™u yu{ sýtÞ ¾Ák su yu{tk ft{ Au ‚u ƒeò {™w»Þ™t suðtu ™Úte ‚Útt ÷tu¼, MðtŒ, {t™ RíÞtrŒf {™w»Þ™t Mð¼tð ‚u yu ¼„ðt™{tk Au …ý ƒeò {týË suðt ‚tu ™Úte yu{tk ftkRf rŒÔÞ¼tð Au ‚u ƒwrØðt™™t òÛÞt{tk ytðu Au ‚uýu fhe™u ¼„ðt™…ýt™tu r™ùÞ fhu Au. su{ þkfht[tÞuo1 þ]k„thhË™e ðt‚to òÛÞt™u yÚtuo htò™t Œun{tk «ðuþ fÞtuo n‚tu íÞthu ‚u htò™t suðt s Ëðuo þ]k„thtrŒf ¼tð ™u Œun™e [uüt ‚u n‚e, …ý ‚u htò™e htýe ƒwrØðt¤e n‚e ‚uýu yu{ òÛÞwk su {tht Äýe{tk ytðtu [{ífth ™ntu‚tu, {txu yt Œun™u rð»tu ftuRf ƒesu Sðu «ðuþ fÞtuo Au. ‚u{ {™w»ÞY… yuðt su ‚u ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu rŒÔÞ¼tð sýtÞ Au. ‚uýu fhe™u ¼„ðt™…ýt™tu r™ùÞ ÚttÞ Au. íÞthu ‚{u fnuþtu su ftkRf rŒÔÞ¼tð òÛÞt{tk ytÔÞtu ‚uýu fhe™u {™w»Þ™u ¼„ðt™…ýt™tu r™ùÞ ÚtÞtu íÞthu ½ýtu rŒÔÞ¼tð sýtðu ‚tu ‚tu ƒnw {týË™u r™ùÞ ÚttÞ ‚tu yu™wk ‚tu yu{ Au su yt ËqÞo Au ‚u™u Ëðo þtMºt{tk fÌtt Au su, yu ™thtÞý Au ™u ‚u yu ËqÞo Ëðo {™w»Þ™u ÿrü„tu[h …ý Au ™u r™íÞ yu™wk Œþo™ {™w»Þ{tºt fhu Au ‚tu …ý yu™u Œþo™u fhe™u {™w»Þ …tu‚t™t fÕÞtý™tu r™ùÞ ™Úte Út‚tu su {thwk fÕÞtý ÚtÞwk y™u {™w»Þ…ýu hÌtt su ht{f]»ýtrŒf yð‚th ‚Útt ™thŒ-þwftrŒf Ëk‚ ‚u™tk Œþo™ fhe™u {™w»Þ™u yu{ r™ùÞ ÚttÞ Au su, {tÁk fÕÞtý r™ùÞ ÚtÞwk ™u nwk f]‚tÚto ÚtÞtu Awk y™u ‚u ¼„ðt™ ™u Ëk‚ ‚u{tk ‚tu ftkR «ftþ Au ™rn, Œeðtu fheyu íÞthu ‚u™tk Œþo™ ÚttÞ Au, ‚tu …ý yuðtu fÕÞtý™tu r™ùÞ ÚttÞ Au ‚Útt yÂø™ Au ‚u …ý Ëtûtt‚T ¼„ðt™ Au, ftk su ¼„ðt™u fÌtwk Au.” 2

‘¥ã¢ ±ñ E æÝÚæï |æê y ±æ Ðí æ ç‡æÝæ¢ Îï ã æ}ææçŸæ„: J Ðí æ ‡ææÐæÝ¨}ææææ²é Q U: Ð™æ}²óæ¢ ™ ™„„ é < ± {}æì JJ

“yuðtuu su yÂø™ ‚u™tk …ý Ëðo™u Œþo™ Au. …ý {™w»Þ™u fÕÞtý™tu 1. yt ytÏÞt™ þkfh rŒÂøðßÞ{tk Au. 2. nw k ði ï t™h (òXhtÂø™) Y…u ÚtE™u Ëðo «týeytu™t Œun{tk «ðuþ fhe™u «týeytuyu s{u÷t

[th «fth™t yL™™u «týt…t™ð]Â¥t™t ¼uŒu Ë{tÞwõ‚ ÚtE™u …[tðwk Awk. „e‚t. 16/18

…k[t.4

339

r™ùÞ Út‚tu ™Úte y™u ¼„ðt™™u ™u Ëk‚™u Œþo™ fhe™u ÚttÞ Au, ‚u™wk þwk fthý Au su {™w»Þ™u ™u ËqÞoyÂø™™u rðòr‚…ýwk Au. {txu yu™u Œþo™u fhe™u fÕÞtý™tu r™ùÞ ™Úte Út‚tu ftk su yu yÂø™™tu M…þo fhu ‚tu ƒ¤e {hu ‚Útt ËqÞo Au ‚u™u fwk‚tSyu ŒwðtoËt™t yt…u÷t {kºtu fhe™u ‚uzât íÞthu ‚u ËqÞo fwk‚tS …tËu ytÔÞt ‚u {™w»ÞY…u suðtk fwk‚tS n‚tk ‚uðt s ËqÞo ÚtR™u ytÔÞt íÞthu ‚u™t yk„Ëk„™wk Ëw¾ ytÔÞwk ™u fýoY… „¼o hÌttu, …ý suðt ËqÞo «ftþðt™ Au ‚uðt «ftþu Ërn‚ ytÔÞt ntu‚ ‚tu fwk‚tS ƒ¤e {h‚ ™u M…þo™wk Ëw¾ …ý ™ ytð‚ ‚Útt Ëºttrs‚ ÞtŒð …tËu ËqÞo ytð‚t ‚u …ý {týË suðt ÚtR™u ytð‚t y™u ßÞthu yu ËqÞo fwk‚tS …tËu ‚Útt ËºttS‚ …tËu ytÔÞt íÞthu þwk ytftþ{tk ™ntu‚t? ytftþ{tk …ý n‚t ™u ƒesu Y…u yu™t yu s ËqÞo fwk‚tS ™u Ëºttrs‚ …tËu ytÔÞt y™u suðtu ËqÞo™tu «ftþ Au ‚u Ëðuo yu{tk Au ¾htu …ý ‚u™tu Ëkftu[ fhe™u {týË suðt ÚtR™u ytÔÞt Au. ‚u{ yu su ¼„ðt™ Au ‚u …tu‚u …tu‚t™t rŒÔÞ¼tð Ërn‚ s Sð™u òu Œþo™ yt…u ‚tu {™w»Þ™u Xef ™ …zu y™u yu{ òýu suu yt ‚u þwk ¼q‚ nþu fu þwk nþu ? {txu yu ¼„ðt™ …tu‚t™t yiïÞo™tu Ëkftu[ fhe™u {™w»Þ suðt s ÚtR™u Œþo™ yt…u Au y™u …tu‚u …tu‚t™t Ät{{tk …ý rðhts{t™ Au íÞthu ‚u {™w»Þ™u Œþo™{tk, M…þo{tk ‚Útt ™ð «fth™e ¼Âõ‚ fÞto{tk ytðu Au y™u òu ¼„ðt™ {™w»Þ suðt ™ ÚttÞ ™u rŒÔÞ¼tðu ð‚uo, ‚tu {™w»Þ™u …tu‚t{tk nu‚ ÚttÞ ™rn ™u Ëwðtý ™ …zu. þt {txu ‚tu {™w»Þ - {™w»Þ™u rð»tu nu‚ ÚttÞ Au ™u Ëwðtý ÚttÞ Au, …ý …þw™u ™u {™w»Þ™u nu‚ ËwðtÛÞ Út‚e ™Úte y™u …þw …þw™u …hM…h nu‚ ™u ËwðtÛÞ ÚttÞ Au fu{ su Ëòr‚Ëòr‚{tk nu‚ ÚttÞ …ý rðòr‚{tk ÚttÞ ™®n. ‚u{ ¼„ðt™ …tu‚t™t rŒÔÞ¼tð™tu Ëkftu[ fhe™u …tu‚t™t ¼õ‚™u …tu‚t{tk nu‚ ÚttÞ ‚u Ëthwk {týË suðt s ¼„ðt™ ÚttÞ Au …ý rŒÔÞ¼tð sýtð‚t ™Úte y™u rŒÔÞ¼tð sýtðu ‚tu rðòr‚…ýwk ÚttÞ, {txu ¼õ‚™u …tu‚t{tk nu‚ ™u ËwðtÛÞ ÚttÞ ™rn, ‚u ËtÁ {™w»ÞY… yu ¼„ðt™ ÚttÞ Au íÞthu …tu‚t™tu rŒÔÞ¼tð Au ‚u™u Aw…tðe ht¾ðtu ‚u W…h s …tu‚t™e ÿrü hnu Au y™u Aw…tð‚u Aw…tð‚u fŒtr[‚ …tu‚u ftuRf ftÞo{tk W‚tð¤t ÚtR òÞ Au íÞthu rŒÔÞ¼tð sýtR ytðu Au y™u õÞthuf …tu‚u …tu‚t™e RåAtyu fhe™u …ý …tu‚t™t ftuR ¼õ‚™u sýtðu Au. su{1 ©ef]»ý 1. yt yÚto ¼t„ð‚{tk “{ë {ë „ Úƒ™Ú‡ææï ù |²²æÓ™HÎì ’ yt &÷tuf{tk fÌttu Au.

340

…k[t.4

¼„ðt™ ¼e»{™u {thðt™u W‚tð¤t ÚtÞt íÞthu {™w»Þ¼tð ¼q÷e „Þt ™u …tu‚t{tk rŒÔÞ¼tð ytÔÞtu ‚uýu fhe™u …tu‚t™t ¼th™u …]Úðe Ën™ fhðt Ë{Úto ™ ÚtR ‚Útt yswo™™u rŒÔÞ¼tð Œu¾tzâtu ‚u …tu‚t™e RåAtyu Œu¾tzâtu, …ý ‚u rŒÔÞ¼tðu1 fhe™u yswo™™u Ëw¾ ™ ÚtÞwk ™u ƒnw ÔÞtfw¤ ÚtR „Þt. …Ae ©ef]»ý ¼„ðt™u …tu‚t™wk {™w»Þ…ýu Œþo™ yswo™™u ytÃÞwk íÞthu yswo™™u Ëw¾ ÚtÞwk íÞthu fÌtwk su- 2‘ÎëÎë C ì ± ï Î ¢ }ææÝé ¯ ¢ MUÐ¢ „± ¨æñ } ²¢ …ÝæÎü Ý J §ÎæÝè}æçS}æ ¨¢ ± ë œ æ: ¨™ï „ æ: Ðí Ü ë U ç„ xæ„: JJ {txu {™w»Þ…ýu fhe™u ¼„ðt™ ð‚uo ‚tu s Sð™u Ët™wf¤…zu, ™rn ‚tu ™ …zu, ‚u Ëthwk yu ¼„ðt™ {™w»Þ…ýu ð‚uo Au íÞthu su ytðe he‚u ™Úte Ë{s‚tu ‚u™u {™w»Þ¼tð Œu¾e™u yð¤wk …zu Au y™u òu yu ¼„ðt™ rŒÔÞ¼tðu s ð‚uo ‚tu {™ ðtýe™u y„tu[h ntuÞ ‚u Sð™t òÛÞt{tk ytðu ™rn, {txu yu ƒu «fthu ¼„ðt™™u þtMºt{tk fÌttk Au, ‚uðe he‚u suýu ÞÚttÚto òÛÞt ntÞu ‚u™u ËkþÞ ™ ÚttÞ y™u òu yu{ ™ Ë{su ‚tu ËkþÞ sYh ÚttÞ, y™u su yu{ fnu Au su, {U ¼„ðt™™u òÛÞt Au ™u {™u r™ùÞ Au ™u òu ‚u yt ðt‚to™u Ë{ßÞtuu ™Úte ‚tu ‚u™tu r™ùÞ ft[tu Au su{ ftuEf …wY»t &÷tuf þeÏÞtu ntuÞ ‚Útt fe‚o™ þeÏÞtu ntuÞ ™u ‚u™u …qAeyu su, ‚™u yt &÷tuf ‚Útt fe‚o™ ytðzâtu ? íÞthu fnu su ytðzâtu ™u fkXÚte {w¾…tXu fne Œu¾tzu …ý …Ae Úttuztf rŒðË ÚttÞ íÞthu ‚u &÷tuf fe‚o™™u ¼q÷e òÞ, íÞthu yu ‚u þwk su yu™u ßÞthu yu þeÏÞtu n‚tu íÞthu s yu™u yux÷tu ytðzâtu ™ntu‚tu, fu{ su ©ðý {™™u fhe™u yu™tu ÿZ yÇÞtË ÚtR™u yu™t Sð{tk yu &÷tuf fe‚o™ [tuxe ™ntu‚tu „Þtu y™u ftuRf ðt‚™tu ƒt¤f…ýt{tk s yuðtu yæÞtË ÚtÞtu ntuÞ Au ‚tu yu Þwðt ÚttÞ, ð]Ø ÚttÞ ‚tu …ý ‚u ðt‚™wk ßÞthu ft{ …zu íÞthu Ëtk¼he ytðu Au. ‚u{ yuýu ¼„ðt™™tu r™ùÞ fÞtuo n‚tu íÞthu s yu™t r™ùÞ{tk fËh hne „R n‚e y™u òu fËh ™ hne ntu‚ ™u ytðe he‚u «Út{Úte s ©ðý fhe™u ™u ‚u™wk {™™ fhe™u ‚u™tu ÿZ yÇÞtË yu™t Sð{tk ÚtÞtu ntu‚ ‚tu yu™u ftuR rŒðË ËkþÞ Útt‚ s ™rn.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T …k[t¤t™wk >> 4 >> 130 >> 1. rðïY…. 2. nu s™tŒo™ ! yr‚ËtiBÞ yt ‚{tht {™w»ÞY…™tk Œþo™ fhe™u n{ýtk s nwk Ë[u‚ («ËL™r[¥t) ÚtÞtu y™u «f]r‚ (MðMð¼tð) ™u …tBÞtu Awk. „e‚t- 11/61

…k[t.5-6

341

ð[™t{]‚ 5 {t™e…ýwk ™u r™{to™e…ýwk õÞtk Ëthwk ?

Index

*Ëkð‚T 1877 ™t Vt„ý ðrŒ 8 yü{e™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©e…k[t¤t {æÞu Íeýt¼tR™t Œhƒth{tk ytuxt™u rð»tu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ™u {M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “fÞu Xuftýu {t™ Ëthwk Au ™u fÞu Xuftýu Ëthwk ™Úte ? ™u fÞu Xuftýu r™{to™e…ýwk Ëthwk Au ™u fÞu Xuftýu Ëthwk ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ËíËk„™tu ÿtune ntuÞ ™u …h{uïh™wk ™u {tuxt Ëk‚™wk ½Ët‚wk ƒtu÷‚tu ntuÞ ‚u™e yt„¤ ‚tu {t™ ht¾ðwk ‚us Ëthwk Au y™u ‚u ½Ët‚wk ƒtu÷u íÞthu ‚u™u ‚e¾t ƒtý suðwk ð[™ {thðwk …ý rð{w¾™e yt„¤ r™{to™e Útðwk ™rn ‚us Yzwk Au. y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™e yt„¤ ‚tu su {t™ ht¾ðwk ‚u Ëthwk ™Úte ™u ‚u™e yt„¤ ‚tu {t™™u {qfe™u ŒtËt™wŒtË ÚtR™u r™{to™e…ýu ð‚oðwk ‚u s Yzwk Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚T …k[t¤t™wk >> 5 >> 131 >>

ð[™t{]‚ 6 : W…tË™t™e ÿZ‚tðt¤t™wk fÕÞtý ÚttÞ ‚u™wk Index *Ëkð‚T 1877 ™t Vt„ý ðŒ 9 ™ð{e™u rŒðË htrºt™u Ë{u ©eS{nthts „t{ ©e…k[t¤t {æÞu Íeýt¼tR™t Œhƒth{tk ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u {M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u Ätu¤u yk„h¾u Ërn‚ „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR ™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u ÍtÍeðth ËwÄe rð[th fÞtuo ™u Ëðuo þtMºt{tk ™sh Vuhðe™u òuÞwk íÞthu yu{ sýtÞwk su, ©e f]»ý suðtu yð‚th Ëðo þÂõ‚yu Þwõ‚ ƒeòu ftuR ™Úte ÚtÞtu.‘ fu{ su ƒeS su Ëðuo * …k[t¤t ð[. 5, ‚t. 27-3-1821, ƒwÄðth.

…k[t¤t ð[. 6, ‚t. 28-3-1821, „wYðth.

342

…k[t.6

…tu‚t™e y™k‚ {qŠ‚ytu r¼L™r¼L™…ýu hne Au, ‚u Ëðuo™tu ¼tð ©ef]»ý ¼„ðt™u …tu‚t™u rð»tu Œu¾tzâtu. fuðe he‚u ‚tu «Út{ …tu‚u Œuðfe Útfe sLBÞt íÞthu þk¾, [¢, „Œt, …È Äthe™u [‚w¼wos Y…u Œþo™ ŒeÄwk ‚uýu fhe™u ÷û{…r‚ su ðifwkX™tÚt ‚u™tu ¼tð …tu‚t{tk sýtÔÞtu, ‚Útt {t‚t ÞþtuŒt™u …tu‚t™t {w¾{tk rðïY… Œu¾tzâwk ‚uýu fhe™u ËnMºtþe»tto…ýu fhe™u yr™ÁØ…ýwk …tu‚t{tk sýÔÞwk ‚Útt y¢wh™u Þ{w™t™t Äht{tk Œþo™ ŒeÄtk ‚uýu fhe™u þu»tþtÞe…ýwk sýÔÞwk ‚Útt yswo™u hýËk„út{{tk rðïY… Œu¾tzâwk su 1 Ðà² }æï ¢ Ðæƒü M Ðæç‡æ àæ„æï à ææï ù ƒ ¨ãS~æàæ: JJ yuðe he‚u y™k‚ ƒúñtkz Œu¾tze™u …wh»ttu¥t{…ýwk sýtÔÞwk ‚Útt …tu‚u ©ef]»ýu fÌtwk su :- 2 ²S}ææyÿæÚ}æ„è„æï ù ã}æÿæÚæÎçÐ ™æï œ æ}æ æ}æ:: J ¥„æï ù çS}æ Hæï Ü Uï ±ï Î ï ™ Ðí ç ƒ„: Ðé M U¯æï œ æ}æ: JJ yuðe he‚u …tu‚u …tu‚t™wk …whw»ttu¥t{…ýwk sýÔÞwk ‚Útt „tu÷tufðtËe su htrÄft Ërn‚ ©ef]»ý ‚u ‚tu …tu‚u s n‚t y™u ƒútñý™t ƒt¤f™u ÷uðt „Þt íÞthu yswo™™u …tu‚t™wk ¼q{t…whw»tY…u Œþo™ fhtÔÞwk ‚Útt ïu‚îe…ðtËe ðtËwŒuð ‚uýu ‚tu …tu‚u s yu yð‚th ÄÞtuo n‚tu ‚Útt ™h™thtÞý ‚tu Ë{„ú ¼th‚™u rð»tu ‚Útt ¼t„ð‚{tk yu ©ef]»ý™u s fÌtt Au, ‚u{txu yu ©ef]»ý™t yð‚th™u rð»tu ‚tu r¼L™r¼L™…ýu hne su yu s ¼„ðt™™e {qŠ‚ytuu ‚Útt þÂõ‚ytu yiïÞo ‚u Ë{„ú Au {txu yu yð‚th ‚u ƒnw {tuxtu ÚtÞtu Au y™u ƒeS {qŠ‚™u rð»tu Úttuzwk yiïÞo Au. ™u yu™u rð»tu Ëk…qýo yiïÞo Au {txu f]»ýtð‚th suðtu ftuR yð‚th ™Úte. y™u yu yð‚th Ëðtuo…he ð‚uo Au y™u ƒeò yð‚thu fhe™u Úttuze þÂõ‚ sýðe Au ™u yt yð‚thu fhe™u Ëk…qýo yiïÞo þÂõ‚ytu sýðe. {txu yt yð‚th Ëðtuoíf»to…ýu ð‚uo Au. yuðe he‚u su™e «íÞût ©ef]»ý™t MðY…{tk y[¤ {r‚ ntuÞ ™u yu {r‚ ftuR rŒðË ÔÞr¼[th™u ™ …t{‚e ntuÞ ™u ‚u™e ð‚u ftuR fwËk„u fhe™u fŒtr[‚T ftkRf yð¤wk ð‚toR „Þwk ntuÞ ‚tu …ý ‚u fÕÞtý™t {t„o{tkÚte …zu ™rn yu™wk õÕÞtý s ÚttÞ. {txu ‚{u Ëðuo …h{nkË nrh¼õ‚ Atu ‚u …ý yuðe he‚u òu W…tË™t™e ÿZ‚t ¼„ðt™™u rð»tu ht¾þtu ‚tu fŒtr[‚ ftkRf yð¤wk ð‚toR sþu ‚tu …ý yk‚u fÕÞtý Útþu.” yuðe he‚™e ðt‚to™u Ëtk¼¤e™u Ëðuo ËtÄw ‚Útt nrh¼õ‚ ‚u ©eS{nthts™u rð»tu Ëðofthý…ýwk òýe™u W…tË™t™e ÿZ‚t fh‚t nðt. >> Rr‚ ð[™t{]‚{T …k[t¤t™w >> 6 >> 132 >> 1/2. yt &÷tuf™tu yÚto ÷tuÞt™t 7 {tk ð[™t{]‚™e xeÃ…ýe{tk fÞtuo Au.

…k[t.7

343

ð[™t{]‚ 7 : ™x™e {tÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877 ™t Vt„ý ðrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Atu ½ze rŒðË [Z‚u ©eS{nthts „t{ ©e…k[t¤t {æÞu Íeýt¼tR™t Œhƒth{tk ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u {tÚtu Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt „h{ …tuË™e ht‚e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e Íeýe …Auze ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. y™u ©eS{nthts r™íÞt™kŒ Mðt{e …tËu ©e{ŒT ¼t„ð‚™t «Út{ MfkÄ™e fÚtt fhtð‚t n‚t, ‚u{tk 1 “…‹}æælS² ²„:” yu &÷tuf «Út{ ytÔÞtu ‚u™tu yÚtuo fÞtuo íÞthu “²~æ ç~æ¨xææï ü }æë ¯ æ” yuðwk su &÷tuf™wk …Œ ‚u™tu yÚto …tu‚u ©eS{nthts fhðt ÷tøÞt su {tÞt™t ºtý „wý™tu Ë„o su …k[¼q‚, RrLÿÞtu, yk‚:fhý y™u Œuð‚t ‚u ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu rºtft¤{tk Au s ™rn yu{ Ë{su ‚Útt yu &÷tuf™wk …Œ su, “{æ}Ýæ S±ï Ý ¨Îæ çÝÚS„Üé U ãÜU}æì ” fu’‚tk Ät{ su …tu‚t™wk MðY… ‚uýu fhe™u xtéÞwk Au yu {tÞt™t Ë„oY… f…x suýu yuðwk ¼„ðt™™wk …h{ ËíÞMðY… Au. ‚u ytíÞkr‚f «÷Þ™u yk‚ yûthÄt{™u rð»tu suðwk ¼„ðt™™wk MðY… y™k‚ yiïÞo ‚usu Þwõ‚ Au, ‚uðwk ™u ‚uðwk s «íÞût {™w»ÞY… ¼„ðt™™u rð»tu òýðwk, ‚uýu ‚¥ðu fhe™u ¼„ðt™™u òÛÞt fnuðtÞ. y™u yu s «íÞût ¼„ðt™™u {qZ Sð Au ‚u {trÞf árüyu fhe™u swyu Au, íÞthu …tu‚t suðt {™w»Þ Œu¾u Au y™u su{ …tu‚u sLBÞtu ntuÞ, ƒt¤f ÚttÞ, Þwðt ÚttÞ, ð]Ø ÚttÞ ™u {he òÞ ‚u{ s ¼„ðt™™u …ý òýu Au. y™u ßÞthu ¼„ðt™™t yuftkr‚f ËtÄw™t ð[™™u rð»tu rðïtË ÷tðe™u r™»f…x¼tðu fhe™u ¼„ðt™™t [hýf{¤™u ¼su Au, íÞthu yu™e {tÞrf ÿrü {xu Au. ‚u …Ae yu™e yu su ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u™u …h{ [i‚LÞ Ë‚T r[¥t yt™kŒ{Þ òýu Au. ‚u …ý ¼t„ð‚{tk fÌtwk Au su :- 2 ¨ ±ï Î {æ„é : X xæÐæ‡æï : J ²æï ï ù }ææ²²æ ¨¢ „ „²æÝé ± ë y ²æ |æ…ï „ ÚƒæX ÐÎ±è¢ ÐÚS² Îé Ú ‹„±è²ü S ² Úƒæ „yÐæÎ¨Úæï … xæ‹{}æì JJ’ y™u yu ¼„ðt™™u rð»tu su ƒt¤f Þwðt™ ð]Ø…ýwk Œu¾tÞ * …k[t¤t ð[. 7, ‚t. 29-3-1821, þw¢ðth. 1. yt s„‚™e Wí…Â¥t ÂMÚtr‚ «÷Þ su …hkƒúñ …h{tí{t Útfe ÚttÞ Au. ¼t„- 1/1/1 2. su ¼õ‚ r™»f…x yrðåAL™ yuðe y™wð]Â¥tÚte

¼„ðt™™t [hýf{¤™u ¼su Au ‚u ¼õ‚ ËðtoÄth, y…rhr{‚ yiïÞoðt¤t, [¢…trý …h{tí{t™e …Œðe™u òýu Au. ¼t. 1/3/38

344

…k[t.7

Au ‚Útt sL{{hý…ýwk Œu¾tÞ Au, ‚u ‚tu yu™e Þtu„{tÞtyu fhe™u Œu¾tÞ Au, …ý ðM‚w„íÞu ‚tu ¼„ðt™ suðt Au ‚uðt ™u ‚uðt s Au. su{ ™xrðãtðt¤tu ntuÞ ‚u þMºt ƒtkÄe™u ytftþ{tk RLÿ™t þºtw su yËwh™t ÞtuØt ‚u ËtÚtu ðZðt òÞ Au, …Ae fxft ÚtR™u nuXtu …zu ™u ‚u …Ae ‚u fxft™u ¼u„t fhe™u ‚u ™x™e Mºte ƒ¤e {hu, …Ae Úttuzef ðthu ‚u ™x …tAtu ytftþ{tkÚte nrÚtÞth ƒtkÄe™u suðtu n‚tu ‚uðtu ™u ‚uðtu s ytðu ™u htò …tËu {tus {t„u ™u fnu su ‘{the Mºte ÷tðtu’ yuðe he‚™e su ™x™e {tÞt ‚u …ý féÞt{tk ftuR™u ytð‚e ™Úte, ‚tu ¼„ðt™™e Þtu„{tÞt féÞt{tk fu{ ytðu? y™u su ™x™e {tÞt™u òý‚tu ntuÞ ‚u ‚tu yu{ òýu su yu ™x {Þtuo …ý ™Úte ™u ƒéÞtu …ý ™Úte, suðtu Au ‚ubtu ™u ‚uðtu s Au. ‚u{ ¼„ðt™™t MðY…™u su ‚¥ðu fhe™u Ë{s‚tu ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™u y¾kz yrð™tþe suðt Au ‚uðt s Ë{su. su{ ©ef]»ý ¼„ðt™u Œun {qõÞtu íÞthu yu ¼„ðt™™e …í™eytu su ÁÂõ{ýe ytrŒf n‚e, ‚u yu ¼„ðt™™t Œun™u ÷R™u ƒ¤e {he íÞthu y¿tt™e n‚t ‚uýu ‚tu yu{ òÛÞw su, nðu yu ™tþ ÚtR „Þt. y™u su ¿tt™e n‚t ‚uýu ‚tu yu{ òÛÞwk su, ytnªÚte yk‚Äto™ ÚtR™u ƒesu Xuftýu sýtýt Au. yu{ ¼„ðt™™u y¾kz Ë{su ‚u …tu‚u ©ef]»ýu fÌtwk Au su :- 1¥±…æÝç‹„}ææ¢ }æê É æ }ææÝé ¯ è¢ „Ýé } ææçŸæ„}æì J ÐÚ¢ |ææ±}æ…æÝ‹„æï }æ}æ |æê „ }æãï E Ú}æì JJ {txu {q¾o ntuÞ ‚u òu ¼„ðt™™u Ëtfth Ë{su, ‚tu fuð¤ {™w»Þ suðt s Ë{su y™u òu r™htfth Ë{su ‚tu ƒeò ytfth™u su{ {trÞf òýu ‚u{ ¼„ðt™™t ytfth™u …ý {trÞf òýu y™u yY… yuðwk ¼„ðt™™wk MðY… fÕ…u, {txu yu ƒu «fthu {q¾o™u ‚tu yð¤wk …zu Au. y™u òu ¼„ðt™™u ytfth ™ ntuÞ ‚tu ßÞthu ytíÞkr‚f «÷Þ n‚tu íÞthu ©wr‚yu yu{ fÌtw su ‘¨ »ï ÿ æ„’ fnu‚tk ‚u ¼„ðt™ su ‚u òu‚t nðt íÞthu òu òuÞwk ‚tu yu ¼„ðt™™wk ™uºt, ©tuºttrŒf yðÞðu Ërn‚ Ëtfth yuðwk rŒÔÞ MðY… s n‚wk y™u ð¤e yu{ …ý fÌtwk Au su, ‘ÐéL ¯ï ‡ ææy}æ|æê „ ï Ý ±è²ü } ææ{œæ ±è²ü ± æÝì ’ yuðe he‚u …wÁ»tY…u ÚtR™u yu …whw»ttu¥t{ ‚uýu {tÞt™u rð»tu ðeÞo™u Äthý fÞwO íÞthu yu ¼„ðt™ «Út{ s Ëtfth n‚t y™u yu su …whw»ttu¥t{™thtÞý ‚u ftuR ftÞo™u yÚtuo …whw»tY…u ÚttÞ Au íÞthu yu …wY»t Au ‚u …whw»ttu¥t{™t «ftþ{tk ÷e™ ÚtR òÞ Au ™u …whw»ttu¥t{ s hnu Au. ‚u{ s {tÞtY…u ÚttÞ Au íÞthu {tÞt …ý …whw»ttu¥t{™t ‚us{tk 1. ÷tuÞt 18{tk ð[™t{]‚™e rxÃ…ýe{tk yÚto fÞtuo Au.

…k[t.7

345

÷e™ ÚtR òÞ Au ™u ‚u Y…u ¼„ðt™ s hnu Au y™u …Ae yu ¼„ðt™ {n¥t¥ðY…u ÚttÞ Au ™u ‚u{s {n‚¥ð{tkÚte ÚtÞtk su ƒeòk ‚¥ð ‚u Y…u ÚttÞ Au y™u …Ae ‚u ‚¥ð™wk ftÞo su rðhtx ‚u Y…u ÚttÞ Au ‚Útt ‚u rðhtx…whw»tÚte ÚtÞt su ƒúñtrŒf ‚u Y…u ÚttÞ Au ‚Útt ™thŒË™ftrŒf Y…u ÚttÞ Au. yuðe he‚u y™uf «fth™t ftÞo™u yÚtuo su™u su™u rð»tu yu …whw»ttu¥t{¼„ðt™™tu «ðuþ ÚttÞ Au, ‚u™u ‚u™u …tu‚t™t «ftþu fhe™u ÷e™ fhe ™t¾e™u …tu‚u s ‚u Y…u fhe™u Ëðtuoíf»toý…ýu rðhts{t™ Útft hnu Au y™u su™u rð»tu …tu‚u rðhts{t™ hnu Au ‚u™t «ftþ™u …tu‚u Ztkfe™u …tu‚t™tu «ftþ «fx fhu Au. su{ yÂø™ ÷tuZt™u rð»tu ytðu Au íÞthu ÷tuZt™tu su þe‚¤ „wý ™u ft¤tu ðýo ‚u™u xt¤e™u …tu‚u …tu‚t™t „wý™u «ftþ fhu Au ‚Útt su{ ËqÞo WŒÞ ÚttÞ Au íÞthu ‚u™t «ftþ{tk Ëðuo ‚tht[kÿ{trŒf™tk ‚us ÷e™ ÚtR òÞ Au ™u yuf ËqÞo™tu s «ftþ hnu Au, ‚u{ yu ¼„ðt™ su™u su™u rð»tu ytðu Au íÞthu ‚u™t ‚us™tu …ht¼ð fhe™u …tu‚t™t «ftþ™u yrÄf…ýu sýtðu Au, y™u su ftÞo™u yÚtuo …tu‚u su{tk «ðuþ fÞtuo n‚tu ‚u ftÞo fhe hÌtt fuzu ‚u{tkÚte …tu‚u ™tu¾t ™eËhe òÞ Au íÞthu ‚tu ‚u …kzu suðtu ntuÞ ‚uðtu hnu Au ™u ‚u{tk su yrÄf Œið‚ sýt‚wk n‚wk ‚u ‚tu …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™wk n‚wk yu{ òýðwk.” yuðe he‚u Ëðo™t fthý ™u ËŒt rŒÔÞ Ëtfth yuðt su «íÞût …wh»ttu¥t{ ™thtÞý ‚u™e {qŠ‚™u rð»tu Ëtfh™t hË™e {qŠ‚™e …uXu íÞt„¼t„ Ë{sðtu ™rn. ™u suðe {qŠ‚ ŒeXe ntuÞ ‚u™wk s æÞt™, W…tË™t, ¼Âõ‚ fhðe …ý ‚uÚte ftkR …]Útf ™ Ë{sðwk y™u ‚u ¼„ðt™{tk su Œun¼tð sýtÞ Au ‚u ‚tu ™x™e {tÞt™e …uXu Ë{sðtu y™u su ytðe he‚u Ë{su ‚u™u ‚u ¼„ðt™™u rð»tu ftuR he‚u {tun Út‚tu ™Úte. y™u yt ðt‚to Au ‚u fu™u Ë{ßÞt{tk ytðu Au ‚tu su™u yuðe ÿZ «‚er‚ ntuÞ su ytíÞkr‚f «÷Þ ÚttÞ Au íÞthu …ý ¼„ðt™™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u rŒÔÞ ËtfthY…u fhe™u yûthÄt{™u rð»tu rŒÔÞ ¼tu„™u ¼tu„ð‚t Útft hnu Au y™u ‚u ¼„ðt™™wk Y… ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™t Y… ‚u y™k‚ ËqÞo-[kÿ™t «ftþ Ëh¾tk «ftþu Þwõ‚ Au, yuðe ò‚™e su™u ÿZ {r‚ ntuÞ ‚us yt ðt‚to™u Ë{S þfu y™u yuðt ‚uòu{Þ rŒÔÞ{qŠ‚ su ¼„ðt™ ‚u Sðtu™t fÕÞtý™u yÚtou ™u …tu‚t™u rð»tu ™ð «fth™e ¼Âõ‚ Sðtu™u fhtððt™u yÚtuo f]…t fhe™u …tu‚t™e su Ëðo þÂõ‚ytu, yiïÞo, …t»toŒ ‚uýu

346

…k[t.7

Ërn‚ Útft s {™w»Þ suðt ÚttÞ Au, íÞthu …ý su yuðt {{o™t òý™tht Au ‚u ¼„ðt™™wk MðY… yûthÄt{™u rð»tu suðwk hÌtwk Au ‚uðwk s …]Úðe ™u rð»tu su ¼„ðt™™wk {™w»ÞMðY… hÌtwk Au ‚u™u Ë{su Au. …ý ‚u MðY…™u rð»tu ™u yt MðY…™u rð»tu ÷uþ{tºt Vuh Ë{s‚t ™Úte. y™u ytðe he‚u suýu ¼„ðt™™u òÛÞt ‚uýu ‚¥ðu fhe™u ¼„ðt™™u òÛÞt fnuðtÞ y™u ‚u™u {tÞt™e r™ð]r¥t ÚtR fnuðtÞ y™u yu{ su òýu ‚u™u ¿tt™e ¼õ‚ fneyu ™u ‚u™u yuftkr‚f ¼õ‚ fneyu y™u ytðe he‚u su™u «íÞût ¼„ðt™™t MðY…™e ÿZ W…tË™t ntuÞ, ™u ‚u™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ftuE rŒðË {trÞf…ýt™tu ËkþÞ ™ Út‚tu ntuÞ, ™u fŒtr[‚T ftuR fwËk„™u Þtu„u fhe™u yÚtðt «thçÄf{o™u Þtu„u fhe™u ftkR yð¤wk ð‚toR òÞ ‚tu …ý ‚u™wk fÕÞtý ÚttÞ. y™u òu ytðe he‚u ¼„ðt™™u òÛÞt{tk su™u ËkþÞ ntuÞ ™u ‚u òu Wæðohu‚t-™ircf ƒúñ[the ntuÞ ™u {ntíÞt„e ntuÞ, ‚tu …ý ‚u™wk fÕÞtý Útðwk yr‚ fXý Au. y™u suýu «Út{ yuðtu ÿZ r™ùÞ fÞtuo ntuÞ su, ßÞthu ytíÞkr‚f «÷Þ ÚttÞ Au ‚u™u yk‚u …ý ¼„ðt™ Ëtfth Au yuðe ÿZ „úkÚte ÓŒÞ{tk …ze ntuÞ ™u …Ae òu ‚u™u ‚uòu{Þ y®÷„…ýwk su þtMºt{tk fÌtwk ntuÞ ‚u™wk ©ðý ÚttÞ ‚Útt yuðe ðt‚to ftuR Útfe Ëtk¼¤u ‚tu…ý ‚u™u ËkþÞ ÚttÞ ™rn. fu{ su, yu ‚tu yu{ Ë{ßÞtu Au su ¼„ðt™ ‚tu ËŒt Ëtfth s Au …ý r™htfth ™Úte y™u ‚us ¼„ðt™ ht{f]»ýtrŒf {qŠ‚ytu™u Äthý fhu Au. yuðe he‚u su™e ÿZ…ýu Ë{sý ntuÞ ‚u™e …rh…õð r™ct òýðe. yuðe he‚u ©eS{nthtsu …tu‚t™t ¼õ‚s™™e rþûtt™u yÚtuo …tu‚t™t MðY…™e y™LÞr™ct ‚u ËkƒkÄe ðt‚to fhe ‚u™u Ëtk¼¤e™u Ëðuo …h{nkË ‚Útt nrh¼õ‚ ‚u ©eS{nthts ™t MðY…™e yuðe s he‚u rðþu»t ÿZ‚t fh‚t nðt. >> Rr‚ ð[™t{]‚{T …k[t¤t™wk >> 7 >> 133 >>

347

348

„Z…whÄt{ ©e Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™ su™u …tu‚t™wk ½h {t™e™u 29 ð»to ËwÄe hÌtt yu “ „Zzt ” ™t …rðºt ™t{Úte ftuý yòÛÞwwk nþu? ™ð¾kz Äh‚e{tk yt Ät{ Ëðtuo…rh Au. íÞtk™e „r÷ „r÷{tk s ™rn, Äh‚e™t fý fý{tk …hƒúñ™t M…kŒ™tu™e y÷tirff y™w¼qr‚™tu ynuËtË {tºt M{hý fhðtÚte s ÚttÞ Au. Ëk«ŒtÞ™wk ftuE yuðwk þtMºt ™Úte su™e ykŒh „Z…wh™wk ™t{ ™ ntuÞ! yt „Z…wh™e Äh‚e{tk ŒtËíð™tk ytŒþo ŒtŒt¾t[h y™u ÷tzwƒt-Sðwƒt suðt r™»ft{{qŠ‚ ¼õ‚tu™e «u{ Œtuheyu ƒkÄtÞ™u hnu÷t ©enrh r™íÞ …h{nkËtu™e ËtÚtu ¿tt™ „tuce fh‚t, ¼õ‚tu ËtÚtu «§-…rh«§{tk òuzt‚t y™u Þtð‚T [kÿrŒðtfhti {tuût™t y{wÕÞ hËtÞýtu Ë{t™ ð[™t{]‚tu™e ð»tto Út‚e... ©e nrh™t r™ðtË¼q‚ yt „Zzt{tk ŒtŒt¾t[h™tu Œhƒth „Z, yûth ytu h ze, „tu…e™tÚtSŒuð {krŒh, ÷û{eðtze-htÄtðtze y™u suu™t M{hý{tºtÚte sL{ sL{tk‚h™t f÷{»t ™tþ …t{u Au yuðe WL{¥t „k„t(½u÷t™Œe) suðt y™uf …tð™ MÚtt™tu Au.

349

ð[™t{]‚ 1 : {tun WŒÞ ÚtÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1877 ßÞuc ËwrŒ 15 …qýo{tËe™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™k Œ S {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e ðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u {tÚtu Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e y™u Ätu¤tk …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e y™u …tu‚t™e yt„¤ …h{nkË ÍtkÍ {]Œk„ ÷R™u „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu fe‚or™Þt™u fÌtwk su, “n{ýtk fe‚o™ ht¾tu ™u «&™ - W¥th fhtu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ntÚt òuze™u ™{Mfth fhe™u ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts {tun™wk þwk Y… Au ? y™u {tun™e r™ð]r¥t ÚtÞt™tu þtu W…tÞ Au?” …Ae ©eS{nthts Úttuzef ðth rð[the hne™u …Ae ƒtuÕÞt su, “{tun™wk Y… ‚tu {™™u rð»tu ¼útkr‚ suðwk ÚtR òÞ yu s sýtÞ Au. y™u ßÞthu …whw»t™t ÓŒÞ{tk {tun ð]rØ …t{u Au, íÞthu {™{tk rð¼útkr‚ rðþu»t ÚttÞ Au. …Ae yt fhðt ÞtuøÞ ™u yt ™ fhðt ÞtuøÞ yuðtu rððuf hnu‚tu ™Úte. y™u ‚u {tun ÚtÞt™wk fthý ‚tu yts s y{u rð[tÞwo Au1 su2 yts yÄo ht‚ n‚e íÞthu y{thu r™ÿt Qze „R n‚e. …Ae3 y{u W¥thtrŒ rŒþt Ët{wk {w¾ fhe™u Ëq‚t n‚t. …Ae Äúwð™tu ‚thtu ŒeXtu íÞthu * ð[. „.{.™wk 1, ‚t. 15-6-1821, þr™ðth. 2. Ë{trÄ. 1. y™u …tu‚t™t y™w¼ð «{týÚte s r™Âù‚ …ý fÞwO Au. 3.™ûtºttu™t ytÄthY… rþþww{th [¢ òuÞwk …Ae.

350

„.{.1

yu{ rð[th ÚtÞtu su yt ‚tu W¥thÄúwð Au …ý þtMºt{tk Œrûtý 1 Äúwð fÌttu Au ‚u õÞtk nþu ? …Ae y{u Œrûtý Äúwð òuÞtu íÞthu ‚u …ý ŒeXtu. y™u su{ fqðt W…h …týe ®Ë[ðt™tu Vt¤ftu2 ntuÞ ‚uðe he‚u ƒu Äúwð™u ðå[u {tuxtu Vt¤ftu ŒeXtu ™u ‚u Vt¤ft™t {uÁ™tk ƒu Xuƒtk ‚u ƒu ftuhu Äúwð™u yze hÌttk Au, su{ ÷tfzt™t M‚k¼ ntuÞ ™u ‚u{tk ÷tuZt™e ythtu ¾qk‚e™u hne ntuÞ ‚u{ Au y™u ‚u Vt¤ft W…h su{ Ëq‚h™e Vu÷3 ðexª ntuÞ ™u ‚u Vt¤ft Ëk½tÚtu su{ …e‚¤™e VqŒzeytu sze ntuÞ ‚u{ Ëðuo ‚tht ™u Œuð‚t ™u ™ð„úntrŒf ‚u™t su MÚtt™f ‚u Vt¤ft™u ytþhe™u hÌttk Au ‚u Ëðuo™u òuÞtk y™u …Ae ËqÞo ™u [kÿ ‚u™tu WŒÞ ™u yM‚ ‚u yuf s4 Xuftýu Úte ÚttÞ Au ‚u …ý òuÞtu, …Ae yk‚ÿorüyu fhe™u òuÞwk íÞthu sux÷wk Äúwð ytrŒf ƒúñtkz{tk Au ‚ux÷wk Ëðuo ®…z{tk …ý ŒeXwk, …Ae yt Œun™u rð»tu su ûtuºt¿t Au, ‚u™u …ý ŒeXtu …Ae ‚u ûtuºt¿t{tk …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ hÌtt Au, ‚u™u …ý ŒeXt. ‚u ¼„ðt™™u òuR™u ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu yr‚þÞ ð]r¥t òuztR „R, …Ae Ë{trÄ{tkÚte ftuR «fthu ™ef¤tÞwk ™rn. …Ae ‚tu ftuRf ¼õ‚s™u ytðe™u y{the M‚wr‚ ƒnw fhe ‚u™e ŒÞtyu fhe™u y{thu …tAwk Œun{tk yðtÞwk. …Ae y{tht ÓŒÞ{tk rð[th ÚtÞtu su, ‘y{thu su Ë{trÄ{tkÚte ™eËhtÞwk ‚u ‚tu ŒÞtyu fhe™u ™eËhtÞwk …ý ƒeò™u5 Ë{trÄ{tkÚte ™eËht‚wk nþu ‚u™wk þwk fthý nþu ? …Ae y{™u yu{ sýtÞwk su yu™u ftkRf rð»tÞ{tk ytËÂõ‚ hnu Au, ‚uýu fhe™u …tAwk ™ef¤tÞ Au y™u {tun™wk su fthý ‚u …ý …k[rð»tÞ s Au. ‚u rð»tÞ …ý W¥t{, {æÞ{ y™u fr™c yu ºtý «fth™t Au. ‚u{tk ßÞthu W¥t{ rð»tÞ™e «trÃ‚ ÚttÞ y™u ‚u{tkÚte ftuE yk‚htÞ fh™thtu ytðu, íÞthu ‚u W…h ¢tuÄ ÚttÞ, …Ae ¢tuÄ Útfe {tun ÚttÞ Au y™u Ët{tLÞ…ýu ‚tu ©tuºt™u ™u þçŒ™u ËŒt ËkƒkÄ Au y™u íð[t™u ™u M…þo™u ËŒt ËkƒkÄ Au. yuðe he‚u …k[ ¿tt™RrLÿÞtu™u …k[rð»tÞ™tu ËkƒkÄ Au. {txu su …ŒtÚto™u Ët{tLÞ…ýu òuÞwk ntuÞ ™u ‚u …ŒtÚto{tkÚte ð]r¥t™u ‚tuze™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ht¾ðe ntuÞ ‚tu ‚u{tk ftkR Œt¾ztu …zu ™rn, Ënsu s ‚u Y… rð»tÞ{tkÚte 1. ËqÞorËØtk‚„úkÚt{tk y™u rËØtk‚rþhtu{rý„úkÚt{tk ƒu 3. Œtuhe. Äúwð fÌtt Au. 4. {wÏÞ. 2. fwðt{tkÚte …týe ƒnth ftZ‚e ð¾‚u ®Ë[ðt™e 5. Ë{trÄ{tk «tÃ‚ Út‚t ¼„ðt™™t Ëw¾™tu íÞt„ Œtuhe™t ytÄthY…u ð…ht‚w ÷tfzwk. fhe™u.

„.{.1

351

ð]r¥t ‚qxe™u ¼„ðt™™t MðY…{tk hnu y™u òu Mºte ytrŒf™wk yr‚þÞ h{ýeÞY… ŒeXt{tk ytðe „Þwk ntuÞ ™u ‚u{tk ð]r¥t òuztýe ntuÞ ™u …Ae òu ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t ht¾ðt òÞ ‚tu hnu ™rn y™u r[¥t …ý yuf Xuftýu hnu ™rn. {txu ßÞtk ËwÄe h{ýeÞ …k[rð»tÞ{tk r[¥t ÷tu¼tÞ Au, íÞtk ËwÄe {tun x¤u ™rn y™u ßÞthu yu™u „{‚tu rð»tÞ ntuÞ ™u ‚u{tk r[¥t ‚ýt‚wk ntuÞ ™u Ëk‚ ‚Útt „wÁ ‚Útt …tu‚t™t RüŒuð su ¼„ðt™ ‚u òu r™»tuÄ fhu, ‚tu ‚u W…h heË [zu y™u ‚u™tu ÿtun ÚttÞ …ý yu™wk ð[™ {™tÞ ™rn. yuðwk su™t yk‚h{tk ð‚o‚wk ntuÞ ‚u™u {tun fneyu ‚u ¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su 1‘

Š²æ²„æï ç±¯²æÝì Ðé¢¨: ¨XS„ï¯êÐ…æ²„ï J ¨Xæy¨Tæ²„ï ÜUæ}æ: ÜUæ}ææyRUæï{æïùç|æ…æ²„ï JJ RUæï{æj|æ±ç„ ¨¢}ææïã: ¨¢}ææïãæyS}æëç„ç±|æí}æ: J S}æëç„|æí¢àææiéçhÝæàææï ÏæéçhÝæàææyÐí‡æà²ç„ JJ’ {txu yt ð[™ su ©ef]»ý ¼„ðt™u fÌttk Au ‚u …h{rËØtk‚ Au. su ßÞthu þçŒtrŒf ftuE rð»tÞ{tk r[¥t ÷tu¼tÞwk, íÞthu „{u ‚uðtu ƒwrØðt™ ntuÞ …ý ‚u™e ƒwrØ™wk ftkE Xuftýwk hnu ™rn y™u …þw suðtu ÚtE òÞ Au. {txu {tun™u WŒÞ ÚtÞt™wk fthý ‚u rð»tÞ{tk ytËÂõ‚ ‚us Au y™u su™u yu rð»tÞ{tkÚte r[¥t™u W¾uzðwk ntuÞ ‚u™u «Út{ ‚tu ytí{r™ct yr‚ ÿZ fhe ht¾ðe su, “nwk ytí{t Awk, …ý Œun ‚u nwk ™rn” yuf ‚tu yu rð[th ÿZ fhðtu y™u ƒeswk, su «fthu s„‚™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ ™u «÷Þ ÚttÞ Au, ‚u ðt‚to …ý Ëthe …uXu Ë{sðe y™u ºteswk, ¼„ðt™™t MðY…™wk {tntíBÞ yr‚þÞ…ýu Ë{sðwk. ‚u yu{ rð[thðwk su, …k[rð»tÞ Au, ‚u ‚tu ¼„ðt™™t fÞto ÚtÞt Au. {txu ¼„ðt™{tk ‚tu yuÚte yr‚ ÍtÍwk Ëw¾ Au. þt {txu, su þçŒ ntuÞ ‚u{tk yuf÷wk þçŒËkƒkÄe s Ëw¾ ntuÞ, …ý ƒeò su [th rð»tÞ 1. rð»tÞtu™wk æÞt™ fh™tht …wÁ»t™u VheÚte …ý rð»tÞtu{tk ytËÂõ‚ yr‚þÞ ð]ÂØ …t{u Au. ‚u{tkkÚte ft{ Wí…L™ ÚttÞ Au, ytËÂõ‚™e …õðŒþt™u ft{ fnu Au, yux÷u …wÁ»t su Œþt™u …t{e™u rð»tÞtu™u ¼tu„ÔÞt rð™t hne þfu ™rn. ‚u ft{ fnuðtÞ, ft{{tkÚte ¢tuÄ ÚttÞ Au yux÷u ft{ ð‚o‚tu ntuÞ y™u ‚u Ë{Þu rð»tÞtu Ë{e…{tk ™ ntuÞ ‚tu ‚u ð¾‚u su ftuE …tËu …wÁ»ttu ntuÞ, ‚u™t «íÞu

“yt{ýu {tÁk y¼eü ™tþ fÞwO” yu{ {t™e™u ¢tuÄ ÚttÞ Au, yÚtto‚T ft{ s ¢tuÄY…u …rhýt{ …t{u Au, ¢tuÄÚte Ëk{tun (f]íÞtf]íÞrððuf™e þqLÞ‚t) ÚttÞ Au, ‚uÚte ™ fhðt™tk …t…f{o fhu Au, Ëk{tunÚte ythk¼u÷t ErLÿÞ sÞtrŒf «Þí™{tk M{]r‚¼úkþ ÚttÞ Au, M{]r‚¼úkþ ÚtðtÚte ƒwÂØ ™tþ ÚttÞ Au, ƒwÂØ ™tþ ÚtðtÚte ™tþ ÚttÞ Au yux÷u VheÚte …ý ËkËth{tk r™{ø™ ÚttÞ Au.

352

„.{.1

hÌtt ‚u™wk Ëw¾ þçŒ{tk ™ ntuÞ. yuðe s he‚u M…þo{tk M…þo™wk s Ëw¾ ntuÞ, …ý ƒeswk ™ ntuÞ, ‚u{s Y…{tk Y… ËkƒkÄe s Ëw¾ ntuÞ, ‚u{ s hË ™u „kÄ ‚u{tk …ý …tu‚…tu‚t ËkƒkÄe s Ëw¾ ntuÞ, …ý yuf rð»tÞ{tk …k[rð»tÞ™wk Ëw¾ ¼u¤wk ™ ytðu y™u ¼„ðt™™wk su MðY… Au ‚u{tk ‚tu Ëðuo Ëw¾

¼u¤tk hÌttk Au. ‚u yuf Œþo™ fhu ‚tu…ý ‚u ¼õ‚ …qýoft{ ÚtE òÞ. yuðe he‚u ¼„ðt™™t M…þtorŒf …ý …tu‚t™t ¼õ‚™u …qýoft{ fhu Au.’ y™u {trÞf su rð»tÞËkƒkÄe Ëw¾ Au, ‚u ‚tu Ëðuo ™tþðk‚ Au y™u ¼„ðt™ ËkƒkÄe Ëw¾ Au, ‚u ‚tu y¾kz Au. yuðtu su ¼„ðt™™t MðY…™t {tntíBÞ™tu rð[th ‚u …ý yr‚ ÿZ fhðtu, yu su ºtý rð[th fÌtt ‚uýu fhe™u rð»tÞ{tkÚte ytËÂõ‚ x¤e òÞ Au. y™u ßÞthu rð»tÞ{tkÚte ytËÂõ‚ x¤u íÞthu rð»tÞ Ëtht fu ™hËt ‚u™tu ¼uŒ hnu ™rn; suðe Y…ð™ Mºte ‚uðe s fwY…ðt™ Mºte ¼tËu y™u ‚uðe s he‚u …þw, …ûte, ÷tfztk, Atýtk, …Úthtk, Ëwðýo yu Ëðo™u ‚wÕÞ…ýu swyu, …ý Ëthwk …ŒtÚto Œu¾e™u ‚u{tk {tun ™ …t{u. yuðe he‚u …k[rð»tÞ™u rð»tu ð‚uo …ý Ëthtu fu ™hËtu yuðtu ƒwÂØ™u rð»tu ¼uŒ hnu ™rn, yuðwk su™u ð‚uo ‚u™u r™{tuone fneyu. ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™u …ý „e‚t{tk fÌtwk Au su, 1‘¨}æHæï C æà}æÜUæ@Ý:’ yuðtk su™tk ÷ûtý ntuÞ ‚uýu ¼„ðt™™wk MðY… ‚¥ðu fhe™ òÛÞwk Au y™u yu™u s y™LÞ ¼õ‚ fneyu y™u …r‚ðú‚t™wk yk„ …ý ‚u™wk s òýðwk y™u ¿tt™e …ý ‚u™u s òýðtu y™u ¼„ðt™ …ý ‚u™e W…h s htS ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™u yuðtu ¼õ‚ yr‚þÞ ðnt÷tu Au, ‚u ¼„tð™u „e‚t{tk fÌtwk Au su, 2 ‘çÐí ² æï çã ¿ææçÝÝæï ù y²ƒü } æã¢ ¨ ™ }æ}æ çÐí ² :’ {txu yuðt su …r‚ðú‚t™t yk„ðt¤t ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u s ¼„ðt™™u yr‚þÞ Ônt÷t Au y™u ‚u …r‚ðú‚t™wk yk„ ztÌtt™u s ytðu yu{ ™Úte, su™u ¾… ntuÞ ‚u™u Ëti™u ytðu. su{ yt ËkËth{tk ¼tu¤e Mºteytu ntuÞ ™u ‚u …r‚ðú‚t ntuÞ y™u ztne ntuÞ ™u ‚u ÔÞr¼[trhýe ntuÞ. {txu ztÌtt¼tu¤t™tu ftkE {u¤ ™Úte, yu ‚tu su™u fÕÞtý™tu ¾… ntuÞ ‚u …r‚ðú‚t™wk yk„ ht¾e™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu Au y™u su yuðe he‚u Ëtht ™hËt rð»tÞ{tk Ë{t™ ƒwrØ Útðe ‚u ‚tu òýu su yuf rŒðËu s yu{ fhe ÷ô ™u r™{tuone Útô, yu{ W‚tð¤u yu ft{ Út‚wk ™Úte, yu ‚tu n¤ðu n¤ðu ytŒh ht¾u ‚u™u ÚttÞ Au. su{ fqðt™t ftkXt W…h …Úthtu ™tÏÞtu ntuÞ ‚u{tk …týe ®Ë[‚tk ®Ë[‚tk Œtuhze ™h{ ntuÞ ‚tu …ý ½ýu ft¤u fhe™u ‚u …týt{tk ft…t …zu Au y™u 1. Äq¤™wk ZuVwk, …ÚÚth y™u Ëwðýo Ë{t™.

2. ÷tuÞt™tk ƒeò ð[™t{]‚™e rxÃ…ýe{tk yÚto ÷ÏÞtu Au.

„.{.1-2

353

òu ÷tuZt™e Ëtkf¤u fhe™u ®Ë[u ‚tu …ý W‚tð¤u yuðtu ft…tu ™ …zu. {txu fÕÞtý™u yÚtuo su™u Þí™ fhðtu ntuÞ ‚u™u rð»tÞ{tkÚte ytËÂõ‚ xt¤ðe yu™u rð»tu ytf¤t ÚtE™u yf¤tE sðwk ™rn. yuðe he‚u „e‚t{t …ý fÌtwk Au su, “¥Ýï Ü U…‹}æ¨¢ ç ¨hS„„æï ²æç„ ÐÚæ¢ xæç„}æì J” {txu yu{ rð[thðwk su, ‘yt sL{u sux÷e rð»tÞ{tkÚte ytËÂõ‚ x¤þu ‚ux÷e xt¤ðe Au, y™u yu{ fh‚tk òu ftkE hne „E ‚tu ƒesu sL{u fhe™u xt¤ðe Au, …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚ Aeyu ‚u ™hf[tuhtþe{tk ‚tu sðwk ™Úte.’ yuðe he‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ®n{‚ ht¾e™u Äehu Äehu {tun™wk {q¤ W¾tzât™tu ytŒh ht¾ðtu y™u ßÞtk ËwÄe Ëtht ™u ™hËt yu ƒu rð»tÞ ‚wÕÞ ™ sýtÞ íÞtk ËwÄe yu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ËtÄ™Œþt{tk fnuðtÞ y™u ßÞthu Ëtht™hËt rð»tÞ ‚wÕÞ ¼tËu íÞthu yu ¼õ‚ rËØŒþt™u …tBÞtu òýðtu y™u ßÞthu rð»tÞ{tkÚte ytËÂõ‚ {qfe™u rËØ Œþt™u …t{u Au, íÞthu yu™u f]‚tÚto ÚtÞtu òýðtu y™u ðuŒ, þtMºt, …whtý, Er‚ntË yu Ëðuo „úkÚt™tu yu s „r÷‚tÚto1 Au, yt su y{u ðt‚ fhe Au ‚u Ëðuo þtMºt™wk hnMÞ Au. {txu yt ðt‚to™u Ëðuo nrh¼õ‚ ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 1 >> 134 >>

ð[™t{]‚ 2 : …týe™e Ëuh™wk

Index

* Ëkð‚T 1878™t ©tðý ËwrŒ 3 ºtes™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ huþ{™t [tf¤t W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u {wr™ ÍtkÍ-{]Œk„ ÷E™u fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, fe‚o™ ht¾tu y{u ðt‚ fheyu Aeyu,” yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ytíÞkr‚f fÕÞtý …t{ðwk ntuÞ y™u ™thŒ Ë™ftrŒf suðt ËtÄw Útðwk ntuÞ, ‚u™u yu{ rð[th fhðtu su, yt Œun Au. ‚u™u rð»tu Sð hÌttu Au y™u ErLÿÞtu yk‚:fhý Au, ‚u Sð ËtÚtu ð¤„e hÌttk Au y™u ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý Au, ‚u ƒtnuh …ý …k[rð»tÞ{tk ð¤„e hÌttk Au. ‚u y¿tt™u fhe™u Sð ErLÿÞtu yk‚:fhý ™u …tu‚t™wk Y… {t™u Au, …ý ðM‚w„íÞu Sð ErLÿÞtu yk‚:fhý Útfe ™tu¾tu Auu y™u …k[rð»tÞ *

ð[. „.{.™wk 2, ‚t. 1-8-1821, „wÁðth.

1. hnMÞ-yfo-Ëth.

354

„.{.2

Au, ‚u yk‚:fhý Útfe ™tu¾t Au …ý yu ‚tu rð»tÞ™u yÇÞtËu fhe™u yk‚:fhý™u rð»tu …k[rð»tÞ™e yuf‚t sýtÞ Au y™u rð»tÞ™e su Wí…r¥t ‚u ‚tu ErLÿÞtu Útfe ÚttÞ Au, …ý yk‚:fhý{tkÚte ™Úte Út‚e. su{ yr‚þÞ ‚zftu ntuÞ yÚtðt xtZ ntuÞ ‚u™tu «Út{ ƒtnuh ErLÿÞtu™u ËkƒkÄ ÚttÞ Au, …Ae ErLÿÞtu îthu fhe™u þheh™u {tkrn÷e ftuhu ‚u™tu «ðuþ ÚttÞ Au, …ý yu™e Wí…r¥t {tkrn÷e ftuhuÚte ™Úte; yu ‚tu ƒtnuhÚte Wí…L™ ÚtE™u {tkrn÷e ftuhu «ðuþ fhu Au; ‚u{ …k[rð»tÞ Au, ‚u «Út{ yk‚:fhý{tkÚte Q…s‚t ™Úte, yu ‚tu «Út{ ErLÿÞtu™u ƒtnuh rð»tÞ™tu ËkƒkÄ ÚttÞ Au ™u …Ae yk‚:fhý{tk «ðuþ fhu Au. {txu su{ ƒtnuh „w{zwk ÚtÞwk ntuÞ ‚u™u yti»tÄ [tu…zu íÞthu s fhth1 ÚttÞ …ý fuð¤ ðt‚to Ëtk¼éÞu fhth ÚttÞ ™rn y™u su{ ûtwÄtr……tËt2 ÷t„e ntuÞ ‚u ¾tÄu…eÄu s r™ð]r¥t ÚttÞ …ý yL™s¤™e ðt‚ fÞuo r™ð]r¥t ™ ÚttÞ, ‚u{ …k[rð»tÞY…e su htu„ Au ‚u ‚tu ‚u™wk ßÞthu yti»tÄ fheyu íÞthu s r™ð]r¥t ÚttÞ. ‚u yti»tÄ™e he‚ yu{ Au, ßÞthu íð[t™u MºteytrŒf rð»tÞ™tu M…þo ÚttÞ Au, íÞthu íð[t îthu yk‚:fhý{tk ‚u™tu «ðuþ ÚttÞ Au y™u yk‚:fhý îthu ÚtE™u Sð{tk «ðuþ fhu Au, …ý {q¤Útfe rð»tÞ™e Wí…r¥t Sð{tkÚte …ý ™Úte y™u yk‚:fhý{tkÚte …ý ™Úte y™u su su rð»tÞ yk‚:fhý{tkÚte MVwh‚t nþu ‚u …ý …qðosL{™u rð»tu ƒtnuhÚte s ErLÿÞtu îthu fhe™u ytÔÞt Au. {txu rð»tÞ xtéÞt™wk yu s yti»tÄ Au su, íð[tyu fhe™u MºteytrŒf …ŒtÚto™tu M…þo ‚sðtu y™u ™uºtu fhe™u ‚u™wk Y… ™ òuðwk y™u rsnTðtyu fhe™u ‚u™e ðt‚ ™ fhðe y™u ft™u fhe™u ‚u™e ðt‚ ™ Ëtk¼¤ðe y™u ™trËftyu fhe™u ‚u™tu „kÄ ™ ÷uðtu. yuðe he‚u …k[ ErLÿÞtu îthu rð»tÞ™tu íÞt„ ÿZ ht¾u, ‚tu ƒtnuhÚte rð»tÞ™tu «ðtn {tkne÷e ftuhu «ðuþ fhu ™rn. su{ fqðt{tk …týe™e ËuÞo ytð‚e ntuÞ …Ae ‚u™u „tuŒzt™t „t¼t ¼he™u ƒkÄ fhu íÞthu ‚u fqðtu „¤tÞ. ‚u{ ƒtÌt ErLÿÞtu™u r™Þ{{tk ht¾ðu fhe™u ƒtÌt rð»tÞ™tu yk‚:fhý{tk «ðuþ ™ ÚttÞ y™u su{ WŒh{tk htu„ ÚtÞtu ntuÞ ‚u ‚tu WŒh{tk yti»tÄ òÞ íÞthu s x¤u, ‚u{ «Út{Úte su ErLÿÞtu îthu fhe™u rð»tÞ yk‚:fhý{tk ¼htÞt ntuÞ ‚u ‚tu ytí{rð[thu fhe™u xt¤ðt; ‚u ytí{rð[th yu{ fhðtu su ‘nwk ytí{t Awk ™u {thu rð»tu ErLÿÞtu yk‚:fhý™tu ËkƒkÄ ™Úte’ 1. htn‚ .

2. ¼q¾-‚hË.

„.{.2-3

355

yu{ ÿZ rð[th fhe™u y™u ‚u [i‚LÞ™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚ Äthe™u y™u …tu‚t™t ytí{Ëw¾ð‚u fhe™u …qýo hnuðwk. su{ fqðtu s¤u fhe™u …qýo ¼htÞtu ntuÞ íÞthu su ƒtnuhÚte …tu‚t{tk ËuÞtuo ytð‚e ntuÞ ‚u™u …tu‚t™wk …týe 1 Xu÷e ht¾u Au …ý {tkne÷e ftuhu ‚u ËuÞo™t …týe™tu «ðuþ fhðt Œu ™rn y™u òu W÷u[tE™u Xt÷tu2 ÚttÞ ‚tu ËuÞo™wk …týe ƒtnuhÚte {tkne ytðu. yuðe he‚u ytí{Ëw¾u fhe™u {tkne÷e ftuhu …qýo hnuðwk y™u ƒtnuh …k[ ErLÿÞtu îthu rð»tÞ™tu {t„o ƒkÄ ht¾ðtu, yu s ft{trŒf ™u SíÞt™tu ÿZ W…tÞ Au. …ý yu rð™t yuf÷t W…ðtËu fhe™u ft{trŒf™tu …htsÞ Út‚tu ™Úte. {txu yt rð[th ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu”. >> Er‚ ð[™t{]‚ „Zzt {æÞ™wk >> 2 >> 135 >>

ð[™t{]‚ 3 : hrËf{t„o y™u ytí{¿tt™™wk

Index

*Ëkð‚T 1878™t ©tðý ËwrŒ 4 [tuÚt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ [tf¤t W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u …tu‚t™e yt„¤ …h{nkË ÍtkÍ {]Œk„ ÷E™u fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ™uºtf{¤™e Ët™u fhe™u Ëti™u At™t ht¾e™u ƒtuÕÞt su, “{tuxuht {tuxuht …h{nkË ntu ‚u yt„¤ ytðtu, ðt‚ fhðe Au.’’ yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su ¼„ðt™™u ¼s‚t ntuÞ ‚u™u {tuxe …Œðe …tBÞt™t ƒu W…tÞ Au y™u …zât™t ƒu W…tÞ Au; ‚u fneyu Aeyu su, yuf ‚tu hrËf{t„uo fhe™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe y™u ƒeòu ytí{¿tt™, yu ƒu {tuxâ… …tBÞt™t …ý {t„o Au y™u …zât™t …ý Au. ‚u{tk hrËf {t„uo ‚tu nòhtu ™u ÷t¾tu …ze „Þt Au y™u ¼„ðt™™u ‚tu ftuEf …tBÞtu nþu. y™u {tuxt yt[tÞo ÚtÞt ‚u{ýu …ý hrËf {t„uo fhe™u ¼Âõ‚ fhtðe Au, …ý ‚u{tk ƒ„tz ½ýtk™u ÚtÞtu Au y™u Ëthwk ‚tu ftuEf™wk ÚtÞwk Au. ftk su, hrËf…ýu fhe™u ßÞthu ¼„ðt™™wk ðýo™ fhu íÞthu ¼„ðt™ ¼u¤wk htrÄftS ‚Útt ÷û{eS ‚Útt ‚u™e Ë¾eytu ‚u™wk …ý ðýo™ ytðu y™u ßÞthu *

ð[. „.{.™wk 3, ‚t. 2-8-1821, þw¢ðth.

1. htufe ht¾u.

2. ¾t÷e.

356

„.{.3

Mºteytu™wk ðýo™ ytðu íÞthu ‚tu ‚u™tk y„tuyk„™wk ðýo™ ÚttÞ; íÞthu ðýo™™t fh™tht™wk {™ r™Šðfth fu{ hnu ? y™u ErLÿÞtu™tu ‚tu yu s Mð¼tð Au su, Ëthtu rð»tÞ ntuÞ ‚u W…h s «er‚ ntuÞ y™u htrÄftS, ÷û{eS ‚u™t suðwk rºt÷tufe{tk ftuE Mºte™wk Y… ntuÞ ™rn y™u yu™t suðe ftuE™e ƒtu÷e …ý {eXe ™ ntuÞ y™u yu™t Œun™tu Ëw„kÄ …ý yr‚þÞ ntuÞ, {txu yuðt Y…™u Œu¾e™u yÚtðt Ëtk¼¤e™u fÞu «fthu {tun ™ ÚttÞ ? yu ‚tu ÚttÞ s. y™u ÷uþ{tºt òu {™ rðfth …t{u ‚tu ‚u fÕÞtý™t {t„o{tkÚte …zâtu. {txu hrËf™e he‚u su ¼„ðt™™u ¼su ‚u™u yu {tuxwk rðÎ™ Au y™u ƒúñ¿tt™{tk ‚tu ytðe he‚u yð¤wk Ë{òÞ Au su, “su ƒúñ Au ‚u s «f]r‚…whw»tY…u ÚttÞ Au y™u …Ae ‚us ƒúñ ƒúñt, rð»ýw, rþðY…u ÚttÞ Au ™u …Ae ‚u s ƒúñ MÚttðhsk„{Y…u ÚttÞ Au y™u ‚u MÚttðh sk„{Y… su ytfth ‚u™u rð»tu hÌtt su Sð ‚u Y…u …ý ƒúñ ÚttÞ Au.” yuðe he‚u ƒúñ¿tt™™u yð¤wk Ë{S™u …Ae Ë{s™thtu …tu‚t™t Sð™u …ý ¼„ðt™ òýu Au, íÞthu yu{ Ë{s™tht™u W…tË™t™tu ¼k„ ÚtÞtu, {txu yu …ý ¼„ðt™™t {t„oÚtfe …zâtu. yuðe he‚u ƒúñ¿tt™{tk …ý W…tË™t™wk ¾kz™ ÚttÞ yu {tuxwk rðÎ™ Au. ftk su, Ë{S Ë{S™u Ëðo™t fthý y™u Ëðo™t Mðt{e yuðt su ¼„ðt™ ‚u™wk s ¾kz™ ÚtÞwk, {txu yu{ Ë{s™thtu …ý fÕÞtý™t {t„o Útfe …zâtu òýðtu y™u yu ƒu {t„o Au, ‚u fÕÞtý™t Au y™u yu ƒu{tk rðÎ™ …ý yr‚ {tuxtk Au, {txu su õÕÞtý™u EåA‚tu ntuÞ ‚u™u fu{ fhðwk ? yu «&™ Au, ‚u™tu W¥th fhtu.” …Ae Ëðuo …h{nkË rð[the hÌtt …ý ftuEÚte W¥th ™ ÚtÞtu. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th ‚tu yu Au su, su{ …tu‚t™e {t‚t ntuÞ yÚtðt ƒu™ ntuÞ ‚Útt Œefhe ntuÞ ‚u ½ýe Y…ðt™ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u Œu¾e™u {™™u rð»tu rðfth Út‚tu ™Úte, ‚u{ s ‚u™u ËtÚtu ƒtu÷u Au, M…þo fhu Au ‚tu …ý {™™u rð»tu ÷uþ{tºt rðfth Út‚tu ™Úte. yuðe he‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ su ƒtEytu ntuÞ ‚u™u rð»tu {t, ƒu™ ™u Œefhe ‚u™e ƒwrØ hnu ‚tu ftuE he‚u rðfth ÚttÞ ™rn y™u hrËf{t„uo fhe™u ¼„ðt™™u ¼S™u y¼Þ…Œ™u …t{u y™u ßÞthu yu{ ™ Ë{su y™u ftuE {tuxtk ¼„ðt™™tk ¼õ‚ ƒtEytu ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u yð¤wk Ë{su, íÞthu yu™u {tuxtu Œtu»t ÷t„u y™u su yLÞ Mºte™u Œu¾ðu fhe™u Œtu»t ÷tøÞtu ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Œþo™u fhe™u x¤u Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u òuE™u su Œtu»t ÷tøÞtu ntuÞ, ‚u™u xtéÞt™tu

„.{.3-4

357

W…tÞ þtMºt{tk fÌttu s ™Úte. ‚u{ s ¼„ðt™™tu ¼õ‚ su …wY»t ntuÞ, ‚u™u Œu¾e™u su Mºte yð¤wk Ë{su ‚u™u …ý yu …t…Útfe ftuE ft¤u AwxtÞ ™rn. íÞtk &÷tuf Au su, ‘¥‹²ÿæï ~ æï Üë U „¢ ÐæÐ¢ „èƒü ÿ æï ~ æï ç±Ýà²ç„ J „èƒü ÿ æï ~ æï Üë U „¢ ÐæÐ¢ ±…í H ï Ð æï |æç±c²ç„ JJ ’ yu &÷tuf™tu yÚto yu Au su, ‘ƒesu Xuftýu …t… fÞwO ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™ fu, ¼„ðt™™t ¼õ‚ …tËu „Þu Aqxu y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ …tËu sE™u su …t… fhu ‚u ‚tu ‚eÚtoûtuºt™wk …t… Au, ‚u ð@÷u… ÚttÞ Au.’ {txu su™u hrËf {t„uo fhe™u ¼„ðt™™u ¼sðt ntuÞ ‚u™u ‚tu suðe he‚u y{u ðt‚ fhe ‚uðe he‚u r™Œtuo»t ƒwrØ ht¾ðe. nðu su ƒúñ¿tt™™tu {t„o Au, ‚u{tk ‚tu yu{ Ë{sðwk su, ‘su ƒúñ Au, ‚u ‚tu r™Šðfth Au ™u r™hkþ Au. {txu yu rðfth™u …t{u ™rn ™u yu™t ykþ …ý ÚttÞ ™rn y™u yu ƒúñ™u su ËðoY…u fnu Au, ‚u™wk ‚tu yu{ Au su, ‘yu ƒúñ su ‚u «f]r‚…wY»t ytrŒf Ëðuo™t fthý Au ™u ytÄth Au ™u Ëðo™u rð»tu yk‚Þto{e þÂõ‚yu fhe™u ÔÞt…f Au. {txu su fthý™u ytÄth ™u ÔÞt…f ntuÞ, ‚u ftÞoÚtfe …]ÚtfT ntuÞ ™rn. yu{ Ë{sý™u ÷E™u yu ƒúñ™u þtMºt su ‚u ËðoY… fnu Au,’ …ý yu ƒúñ s rðfth …t{e™u [ht[h 1 SðY…u ÚtE „Þt yu{ ™ Ë{sðwk y™u yu ƒúñ Útfe …hƒúñ su …whw»ttu¥t{™thtÞý ‚u ™tu¾t Au ™u yu ƒúñ™t …ý fthý Au ™u ytÄth Au ™u «uhf Au. yu{ Ë{S™u …tu‚t™t Sðtí{t™u yu ƒúñ Ëk„tÚtu yuf‚t

fhe™u …hƒúñ™e Mðt{e-Ëuðf¼tðu W…tË™t fhðe. yuðe he‚u Ë{su íÞthu ƒúñ¿tt™ Au ‚u …ý …h{…Œ™u …tBÞt™tu r™ŠðÎ™ {t„o Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚ „Zzt {æÞ™wk >> 3 >> 136 >>

ð[™t{]‚ 4 : {tntíBÞ ™u ©ØtÚte y¾kz ®[‚ð™ ÚttÞ, Index Vtxu÷ ÷k„tuxe ™u ‚wkƒze™wk *Ëkð‚T 1878™t ©tðý ËwrŒ 5 …k[{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth {uze™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t * ð[. „.{.™wk 4, ‚t. 3-8-1821, þr™ðth.

1. sz-[u‚™.

358

„.{.4

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{knË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u …h{nkË Œqfz, ËhtuŒt, Ë‚th ðòze™u {÷th ht„™tk fe‚o™ „t‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su, ‘‘fe‚o™ „tððtk hnuðt ãtu, nðu ‚tu …h{uïh™e ðt‚to fheyu.” …Ae …h{nkËu fÌtwk su, “Ëthwk {nthts !” …Ae ©eS{nthtsu «&™ fÞwO su, “þtMºt{tk fÌtt yuðt Ä{o …t¤‚tu ntuÞ ™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ …ý fh‚tu ntuÞ ™u ‚u™u yuðtu yt…íft¤ ytðu su, ¼Âõ‚ ht¾ðt òÞ ‚tu Ä{o òÞ ™u Ä{o ht¾ðt òÞ ‚tu ¼Âõ‚ òÞ, íÞthu fu™u ht¾ðtu ™u fu™tu íÞt„ fhðtuk ?”1 …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “òu ¼„ðt™ ¼Âõ‚ htÏÞu htS ntuÞ ‚tu ¼Âõ‚ ht¾ðe y™u òu Ä{o htÏÞu htS ntuÞ ‚tu Ä{o ht¾ðtu.” íÞthu ©eS{nthtsu fÌtwk su, “su™u «fx ¼„ðt™ {éÞt ntuÞ ‚u™u ‚tu su{ ¼„ðt™ htS ntuÞ ‚u{ s fhðwk yu Xef Au; …ý ßÞthu ¼„ðt™™wk …htuût…ýwk ntuÞ íÞthu fu{2 fhðwk ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e yu™tu W¥th fhðt ÷tøÞt …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu ¼„ðt™ …htuût ntuÞ ™u yt…íft¤ …zu ™u ftuE ™ hnu íÞthu ‚tu ¼„ðt™™wk yuf y¾kz ®[‚ð™ fhðwk ‚tu yu ¼„ðt™™t {t„oÚtfe …zu ™rn.”3 …Ae ð¤e ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “su ¼„ðt™™tu {rn{t yr‚þÞ Ë{s‚tu ntuÞ ‚uýu fhe™u yu{ òýu su, ‘„{u ‚ux÷tk …t… fÞtO ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™wk yuf ™t{ ÷eÄwk ntuÞ ‚tu Ëðuo …t… ƒ¤e™u ¼M{ ÚtE òÞ’ yuðwk {tntíBÞ Ë{s‚tu ntuÞ, ‚u™u fuðe he‚u Ë{su íÞthu Ä{o{tkÚte z„tÞ ™rn ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™™tu W¥th fhðt {tkzâtu …ý ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™tu {rn{t yr‚þÞ òý‚tu ntuÞ ‚u™u 1. Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚Úte ¼„ðt™™t 3. ¼Âõ‚ y™u Ä{o™wk Ëtn[Þo ntuðtÚte ‚u{tkÚte yuf™tu ÷tu… ÚttÞ ‚tu ƒL™u™tu ÷tu… Útðt™tu Ëk¼ð Au. {txu ¼õ‚{tk yuftkr‚f…ýwk ytðu Au, ‚u{tk ¿tt™ðihtøÞ{tk W…hÚte ‚u ƒk™u™tu íÞt„ fhðt…qðof ytL‚h ‚u ƒu yk ‚ :ËtÄ™™e y…u û tt Au . {txu rð»t{ Œu þ ¼„ðt™™t ®[‚ð™ îtht ht¾ðtk, su ËðoÚtt y¾kz ft¤trŒfÚte …ý ‚u ™ e r™ð] Â ¥t™tu ¼Þ ™Úte, ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fhu Au. ‚uýu ¼Âõ‚ Ä{o ƒk™u™u ©ðýtrŒf ¼Âõ‚ y™u Ä{o{tk ‚tu ƒtÌt ËtÄ™™e htÏÞt Au. yu{tk ÷uþ{tºt ËkþÞ ™Úte. fu{ fu, y…uûtt Au. {txu Œuþft¤trŒf™e rð»t{‚t ÚttÞ íÞthu Ä{o™tu íÞt„ fhe™u ¼Âõ‚ ht¾ðe fu, Ä{o™u ¼„ðt™™e {qŠ‚ Ä{o¼Âõ‚™t ytÄthY… Au. {txu ht¾e™u ¼Âõ‚™tu íÞt„ fhðtu; yt{tk þwk ÞtuøÞ Au ¼„ðt™™tk yuft„ú…ýu fhu÷t ®[‚ð™Úte ƒk™u™wk hûtý Ëk¼ðu Au, ytðtu ¼tðtÚto Ë{sðtu. ‚u fntu? ytx÷wk «&™™wk ‚tí…Þo Au. 2. ƒu™u {æÞu fu™tu íÞt„ fhðtu y™u fu™u ht¾ðwk.

„.{.4

359

‚tu ytðe he‚u Ë{òÞ íÞthu Ä{o{tk hnuðtÞ su, ‘{thu ‚tu y¾kz ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fhe™u yuftkr‚f ¼õ‚ Útðwk Au1 y™u òu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf, rðfth™u rð»tu {the ð]r¥t sþu ‚tu {thu ¼„ðt™™t ®[‚ð™{tk yux÷tu rðûtu… Útþu, yu{ òýe™u fw{t„oÚtfe yr‚þÞ s zh‚tu hnu y™u yÄ{o™u rð»tu ftuE ft¤u «ð‚uo s ™rn.’ yuðe he‚u Ë{su ‚tu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ yr‚þÞ Ë{s‚tu ntuÞ ‚tu …ý Ä{o{tkÚte ftuE ft¤u …zu ™rn2 y™u ¼„ðt™™wk su y¾kz ®[‚ð™ Útðwk ‚u ftkE Úttuze ðt‚ ™Úte. ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fh‚tk fh‚tk òu Œun {qfu ‚tu ‚u yr‚ {tuxe …Œðe™u …t{u Au.” …Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yu{ òýeyu Aeyu ‚tu …ý y¾kz ®[‚ð™ hnu‚wk ™Úte, yu™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu y¾kz ®[‚ð™ ÚttÞ yuðe ©Øt òuEyu y™u ßÞthu yuðe ©Øt ™ ntuÞ, íÞthu ‚ux÷wk {tntíBÞ òÛÞt{tk …ý ytuAâ… Au y™u ßÞthu {tntíBÞ òÛÞt{tk ytuA… Au, íÞthu ¼„ðt™™t MðY…™t r™ùÞ{tk …ý yux÷e ytuAâ… Au, {txu òu ¼„ðt™™t MðY…™wk {tntíBÞ ‚Útt ©Øt ntuÞ ‚tu y¾kz ®[‚ð™ ÚttÞ. ‚u {tntíBÞ yu{ òýðwk su, ‘¼„ðt™ ‚tu 3 suðt «f]r‚…whw»t Útfe …h Au ‚uðt™u ‚uðt s «f]r‚…wÁ»t{tk ytÔÞt Au, ‚tu …ý «‚t…u Þwõ‚ Au y™u «f]r‚…wÁ»t™wk ftÞo su ƒúñtkz ‚u™u rð»tu ytÔÞt Au ‚tu …ý ¼„ðt™ ‚uðt ™u ‚uðt «‚t…u Þwõ‚ Au, …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu ftuE he‚u {tÞt™tu ÷uþ yz‚tu ™Úte. su{ yLÞ Ät‚w Au ™u Ëtu™wk …ý Au, ‚u™u ¼u¤tk fhe™u …]Úðe{tk Œtxu ‚tu Ëtu™t rð™t yLÞ Ät‚w Au, ‚u Ëðuo ½ýu ft¤u fhe™u Äqzâ ¼u¤tk Äqzâ ÚtE òÞ y™u Ëtu™wk ntuÞ ‚u ‚tu su{ …]Úðe{tk hnu ‚u{ ð]rØ …t{u …ý ½xu ™rn, ‚u{ ¼„ðt™ y™u ƒeò su ƒúñtrŒf Œuð ‚Útt {wr™ ‚u ftkE Ëh¾t ™Úte. fu{ su, ßÞthu rð»tÞY…e Äqzâ™tu Þtu„ ÚttÞ, íÞthu ¼„ðt™ rð™t ƒeò „{u ‚uðt {tuxt ntuÞ ‚tu …ý rð»tÞ{tk yufhË ÚtE òÞ y™u ¼„ðt™ ‚tu {™w»Þ suðt sýt‚t ntuÞ ‚tu …ý yu™u {trÞf …ŒtÚto ƒtÄ fhðt™u Ë{Úto ÚttÞ ™rn y™u „{u ‚uðt rð»tÞ ntuÞ ‚tu, ‚u{tk ftuE rŒðË 1. ‚u{tk Ä{torŒf [th nu‚wytu Au, ‚u{tk Ä{o {wÏÞ Au, Au. {txu {thu Ä{o{tk s hnuðwk. ‚u Ä{o ¼„ðt™™u yr‚ r«Þ Au fu{ fu, ¼„ðt™ 2. y™u yk‚ft¤u ¼„ðt™™t Ät{™u …t{u. Ä{ohûtý {txu s Þw„Þw„{tk «fx ÚttÞ Au y™u 3. ËðoŒt yr‚þwØ Au, Mð‚kºt Au ‚Útt r™Šðfth Au Ä{oÿturnytu™tu ™tþ fhu Au. ¼„ðt™™u Ä{o r«Þ y™u.

360

„.{.4-5

÷tu…tÞ ™rn. yuðwk ¼„ðt™™wk y÷tirff Ët{ÚÞo Au.’ yu{ ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òýu ‚tu ‚u™u ¼„ðt™™wk y¾kz ®[‚ð™ ÚttÞ y™u ßÞtk ËwÄe rð»tÞ™tu

÷eÄtuu ÷uðtÞ íÞtk ËwÄe yu ¼õ‚u ¼„ðt™™tu y÷tirff {rn{t òÛÞtu s ™Úte. y™u òu WØðS n‚t, ‚u™u ¼„ðt™u yu{ fÌtwk su, ‘WØð! nwk Útfe yýw{tºt LÞq™ ™Úte.’ ‚u þt {txu su, WØðSyu y÷tirff ¼„ðt™™wk {tntíBÞ òÛÞwk n‚wk ™u …k[rð»tÞ™t ÷eÄt ÷uðt‚t ™ntu‚t. y™u su™u ¼„ðt™™tu {rn{t Ë{òÞ Au ‚u™u htßÞ ntuÞ yÚtðt ¼e¾ {t„e ¾tÞ, ‚u ƒuÞ Ëh¾wk ð‚uo y™u ƒt¤f Mºte y™u Ëtu¤ ð»to™e Mºte y™u yukþe ð»to™e Mºte ‚u Ëðo{tk Ëh¾tu ¼tð ð‚uo y™u su su ËkËth{tk Ëthwk ™hËwk …ŒtÚto ntuÞ ‚u Ëðuo{tk Ëh¾e ¼tð™t hnu …ý Ëtht …ŒtÚto{tk …‚kr„Þt™e …uXu ykòE òÞ ™rn y™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto{tk ÷tu¼tÞ ™rn, yuf ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk s ÷tu¼tÞ y™u yuðe he‚u su ð‚o‚tu ntuÞ ‚u ¼õ‚ „{u ‚uðt {tuxt rð»tÞ ntuÞ ‚u{tk ƒkÄtÞ ™rn y™u òu yuðtu {{o ™ Ë{òÞtu ntuÞ ‚tu Vtxe ÷k„tuxe ‚Útt ‚wkƒze ‚u{tkÚte …ý {™™u W¾uzðwk {nt{w~fu÷ Au. {txu ytðe he‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk {tntíBÞ òÛÞt rð™t ƒeò fturx ËtÄ™ fhu ‚tu …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk y¾kz ®[‚ð™ Út‚wk ™Úte y™u su ¼„ðt™™t MðY…™tu {rn{t òýu Au, ‚u™u s ¼„ðt™™wk y¾kz ®[‚ð™ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚ „Zzt {æÞ™wk >> 4 >> 137 >>

ð[™t{]‚ 5 : …r‚ðú‚t y™u þqhðeh…ýt™wk

Index

*Ëkð‚T 1878™t ©tðý ËwrŒ 7 Ët‚{™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ytuxt W…h [tf¤tu ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u {wr™ ‚t÷-{]Œk„ ÷E™u „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ™uºtf{¤™e Ët™u fhe™u ‚u fe‚o™ h¾tðe™u ƒtuÕÞt su, “Ëðuo Ëtk¼¤tu yuf ðt‚ fheyu Aeyu su, su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ, * ð[. „.{.™wk 5, ‚t. 5-8-1821, Ëtu{ðth

„.{.5-6

361

‚u™u yuf …r‚ðú‚t™tu Ä{o ht¾ðtu y™u ƒeswk þqhðeh…ýwk ht¾ðwk. su{ …r‚ðú‚t Mºte ntuÞ ‚u™u …tu‚t™tu …r‚ ð]Ø ntuÞ ‚Útt htu„e ntuÞ ‚Útt r™Äo™ ntuÞ ‚Útt fwY… ntuÞ, …ý …r‚ðú‚t Mºte™wk {™ ftuE ƒeò …whw»t™t Yzt „wý Œu¾e™u ztu÷u s ™rn y™u òu htkf™e Mºte ntuÞ ™u ‚u òu …r‚ðú‚t ntuÞ ‚tu {tuxtu htò ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u Œu¾e™u ‚u …r‚ðú‚t™wk {™ [¤u s ™rn. yuðe he‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u …r‚ðú‚t™tu Ä{o ¼„ðt™™u rð»tu ht¾ðtu y™u …tu‚t™t …r‚™wk ftuE ½Ët‚wk ƒtu÷u ‚u Xuftýu ftÞh ÚtE™u „¤e sðwk ™rn, yr‚þÞ þqhðeh ÚtE™u sðtƒ Œuðtu; …ý …tS…¤tð™e1 AtÞt{tk ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Œƒtðwk ™rn. yuðe he‚u þqhðeh…ýwk ht¾ðwk y™u ÷tuf{tk yu{ fnu Au su, ‘ËtÄw™u ‚tu Ë{árü òuEyu’ …ý yu þtMºt™tu {‚ ™Úte. fu{ su, ™thŒ-Ë™ftrŒf ™u Äúwð-«n÷tŒtrŒf ‚u{ýu ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu s …ût htÏÞtu Au, …ý rð{w¾™tu …ût ftuEyu htÏÞtu ™Úte y™u su rð{w¾™tu …ût ht¾‚tu nþu ‚u yt sL{u yÚtðt ƒesu sL{u ò‚tu sYh rð{w¾ Útþu. {txu su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u sYh ¼„ðŒeÞ™tu …ût htÏÞtu òuEyu y™u rð{w¾™tu …ût íÞtøÞtu òuEyu. yt y{the ðt‚to™u Ëðuo yr‚ ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 5>> 138>>

ð[™t{]‚ 6 : nqkze™wk, r[¥t™t Mð¼tð™wk

Index

*Ëkð‚T 1878™t ©tðý ËwrŒ 8 yü{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ðurŒ W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u …h{nkË ‚t÷{]Œk„ ÷E™u fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su,“fe‚o™ ht¾tu, nðu ¼„ðŒðt‚to fheyu.” …Ae Ëðuo {wr™ ntÚt òuze™u ƒuXt, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ËkËth{tk fux÷tf Þð™ Ëh¾t Sð ntuÞ ‚u yu{ fnu Au su, ‘„k„tS™wk …týe ™u ƒeswk …týe yu ƒuÞ Ëh¾tk sýtÞ Au y™u þt÷„út{ ™u ƒeò …týt ‚u Ëh¾t sýtÞ Au y™u ‚u{ s ‚w¤Ëe ™u ƒeòk Ítz ‚u Ëh¾tk sýtÞ Au y™u ƒútñý * ð[. „.{.™wk 6, ‚t. 6-8-1821, {k„¤ðth

1. nht{ ¾tuh.

362

„.{.6

™u þwÿ ‚u …ý Ëh¾t sýtÞ Au y™u XtftuhS™e «ËtŒe yL™ ™u ƒeswk yL™ ‚u ƒu Ëh¾tk sýtÞ Au y™u yuftŒþe™u rŒðË ¼qÏÞt hÌtt ™u ƒesu rŒðË ¼qÏÞt hÌtt yu ƒuÞ Ëh¾tk sýtÞ Au y™u ËtÄw ™u yËtÄw yu ƒuÞ Ëh¾t sýtÞ Au. ‚u {txu yt rðrÄr™»tuÄ™tu su rð¼t„ ‚u {tuxt …wY»t fnuðtÞ ‚uýu þt ËtÁ þtMºt{tk fÌttu nþu ? yu{ Œwü {r‚ðt¤t su Sð Au, ‚u fnu Au. {txu Ëðo Ëk‚™u y{u yt «&™ …qAeyu Aeyu su, yu rðrÄr™»tuÄ™tu rð¼t„ {tuxt …whw»tu þtMºt{tk fÌttu Au, ‚u Ët[tu Au fu fÂÕ…‚ Au ? ‚u «&™™tu W¥th ™t™t ™t™t …h{nkË ntuÞ ‚u fhtu.” …Ae ™t™t ™t™t …h{nkË n‚t ‚u ƒtuÕÞt su, “rðrÄr™»tuÄ™tu ¼uŒ ËíÞ Au y™u yu{ ™ ntuÞ ‚tu Mð„o ™hf fu™u {tÚtu fnuðtÞ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “™t™t Au, …ý Ëthe rŒþ W…h Ë{su Au.” yu{ fne™u ©eS{nthtsu yu™tu W¥th fhðt {tkzâtu su, “{tuxt…whw»tu su þtMºt{tk «r‚…tŒ™ fÞwO Au, ‚u Ëðuo ËíÞ Au. íÞtk áütk‚ Au su, su{ ftuEf {tuxtu þtnwfth ntuÞ ™u, ‚u ftuE™u nqkze ÷¾e yt…u íÞthu ft„¤{tk ‚tu yufu Yr…Þtu sýt‚tu ™Úte …ý Yr…Þt Ët[t Au. ‚u ßÞthu nqkze su þtnwfth™e W…h ÷¾e ntuÞ ‚u™u yt…u íÞthu yu nqkze{tkÚte s Yr…Þt™tu Z„÷tu ÚttÞ Au, ‚u{

{tuxt …whw»t™e yt¿ttyu fhe™u su Ä{o …t¤u íÞthu n{ýtk ‚tu ftkE rðrÄr™»tuÄ{tk rðþu»t sýt‚wk ™Úte, …ý yk‚u {tuxt …whw»t™e yt¿tt …t¤™tht™wk fÕÞtý ÚttÞ Au. su{ nqkze{tkÚte Yr…Þt ™eËhu Au ‚u{. y™u su Ë{Úto þtnwfthu nqkze ÷¾e ntuÞ y™u ‚u™tu rðïtË ™ fhu ‚u™u {q¾o òýðtu y™u ‚u™u ‚u þtnwfth™t «‚t…™e ¾ƒh s ™Úte. ‚u{ ™thŒ, Ë™ftrŒf, ÔÞtË, ðtÂÕ{f EíÞtrŒf su {tuxt …wY»t ‚u™t ð[™™tu su™u rðïtË ™Úte ‚u™u ™tÂM‚f òýðtu ™u {nt …tr…c òýðtu y™u ð¤e su ™tÂM‚f {r‚ðt¤t ntuÞ ‚u™u yu{ Ë{òÞ Au su, ‘ƒeò …týt{tk ™u XtftuhS™e {qŠ‚{tk þtu Vuh Au ? Ëðuo …týt yufËh¾t Au, y™u …hýu÷e Mºte ™u ™ …hýu÷e Mºte ‚u{tk þtu Vuh Au ? Ëðuo Mºte Ëh¾e Au y™u ½h™e Mºte ™u {t-ƒu™ ‚u{tk þtu Vuh Au ? Ëðuo™tu Ëh¾tu s ytfth Au y™u ht{ f]»ýtrŒf su ¼„ðt™™e {qŠ‚ytu ‚u …ý Ëðuo {™w»Þ suðe Au, {txu yrÄf LÞq™¼tð ‚tu {týËu fÕ…e™u Q¼tu fÞtuo Au. …ý þwk fheyu ? {týË ¼u¤wk hnuðwk ‚u {týË™e ntÞu nt fne òuEyu, …ý rðrÄr™»tuÄ™tu {t„o Au, ‚u ¾tuxtu Au’ yu{ …t…e yuðt su ™tÂM‚f

„.{.6-7

363

‚u …tu‚t™t {™{tk Ë{su Au. {txu su™e ytðe ò‚™e ƒtu÷e Ëtk¼¤eyu

‚u™u …t…eü òýðtu ™u ™tÂM‚f òýðtu y™u yu™u [tkzt¤ òýe™u yu™tu ftuE «fthu Ëk„ ht¾ðtu ™rn.” y™u ð¤e, ©eS{nthtsu ƒeS ðt‚to fhe su, “{™w»Þ{tºt™wk r[¥t fuðwk Au, ‚tu su{ {Ä ntuÞ yÚtðt „tu¤,Ëtfh, ¾tkz ‚u™wk ½txwk …týe ntuÞ ‚u Ëh¾w kAu. ‚u {Ä{tk fu „tu¤, Ëtfh, ¾tkz™t …týe{tk {t¾e, feze, {ftuztu su ytðu ‚u [tuxe hnu y™u {™w»Þ òu ntÚt yztzu ‚tu {týË™e ytk„¤eyu …ý [tuxe òÞ, ‚u{ r[¥t™tu Mð¼tð yuðtu Au su, su su …ŒtÚto Ëtk¼¤u ‚u ‚u …ŒtÚto{tk [tUxe òÞ Au. ‚u òu …Úthtu yÚtðt f[htu ‚Útt fq‚ht™tu {¤ yu ytrŒf su ™fthe ðM‚w ntuÞ ‚u{tk ‚tu ÷uþ{tºt Ëw¾ ™Úte ‚tu …ý yu ™fthe ðM‚w{tk …ý r[¥t ð¤„u Au y™u ‚u Ëtk¼he ytÔÞwk ntuÞ ‚tu ‚u™wk …ý ®[‚ð™ fhu Au, yuðtu yu™tu ð¤„ðt™tu Mð¼tð Au. su{ {tuxwk ft[™wk Œ…oý ntuÞ ‚u{tk {tuxt ËtÄw ytðu ‚tu ‚u™wk …ý «r‚®ƒƒ Œu¾tÞ, ‚Útt fq‚htk, „Äuztk, [tkzt¤trŒf su su ytÔÞtk ntuÞ ‚tu ‚u™wk …ý «r‚®ƒƒ ‚u{ s Œu¾tÞ, ‚u{ r[¥t™u rð»tu yr‚ r™{o¤…ýwk Au, ‚u su …ŒtÚto Ëtk¼hu ‚u Œu¾tE ytðu Au. yu{tk Ëtht ™hËt™tu ftkE {u¤ ™Úte. {txu su {w{wûtw ntuÞ ‚u™u yu{ ™ rð[thðwk su, ‘{thu ðihtøÞ ™Úte ‚u {txu MºteytrŒf …ŒtÚto {tht r[¥t{tk MVwhu Au.’ yu ‚tu su ðihtøÞðt™ ntuÞ ‚u™t r[¥t{tk …ý su Ë{u su …ŒtÚto ytÔÞwk, ‚u Ënsu MVwhe ytðu Au. {txu ðihtøÞ yðihtøÞ™wk ftkE fthý ™Úte, yu ‚tu r[¥t™tu Mð¼tð s yuðtu s Au su, ‘¼÷wk yÚtðt ¼qkzwk Ëtk¼éÞwk ‚u™u ®[‚ðu’ y™u ßÞthu su …ŒtÚto™wk ®[‚ð™ fhu íÞthu ‚u …ŒtÚto su{ Œ…oý{tk Œu¾tE ytðu ‚u{ Œu¾tE ytðu. ‚u {txu yu{ òýðwk su, ‘nwk ‚tu yu r[¥tÚtfe swŒtu Awk y™u nwk ‚tu yu™tu òu™thtu ytí{t Awk,’ yu{ òýe™u r[¥t™t Ëtht ¼qkzt ½txu fhe™u ø÷tr™ …t{ðe ™rn. …tu‚t™u r[¥tÚtfe swŒtu òýe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk y™u ËŒt yt™kŒ{tk hnuðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 6 >> 139 >>

ð[™t{]‚ 7 : Œrhÿe™wk

Index

„Zzt {æÞ™wk ð[. 7, ‚t. 9-8-1821, þw¢ðth

364

„.{.7-8

©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™t {™{tk ‚tu yu{ ntuÞ su,”¼„ðt™™t ¼s™{tk yk‚htÞ fhu, yuðtu yufu Mð¼tð ht¾ðtu ™Úte, ‚tuÞ …ý yÞtuøÞ Mð¼tð hne òÞ ‚u™wk þwk fthý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ðihtøÞ™e Œwƒo¤‚t ntuÞ ‚u™u xtéÞt™e ©Øt ntuÞ ‚tuÞ Mð¼tð x¤u ™rn. su{ Œrhÿe ntuÞ ‚u ½ýtk Ëthtk Ëthtk ¼tus™ ™u Ëthtk Ëthtk ðMºt™u RåAu …ý ‚u õÞtkÚte {¤u ‚u{ ðihtøÞne™ ntuÞ ‚u™t ÓŒÞ{tk RåAt ‚tu ntuÞ …ý ËtÄw‚t™t „wý ytððt ½ýt Œw÷o¼ Au.’’ …Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk, su, su™u ðihtøÞ ™ ntuÞ ‚u þtu W…tÞ fhu íÞthu rðfth x¤u. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðihtøÞne™ ntuÞ ‚u ‚tu ftuR {tuxt Ëk‚ ntuÞ, ‚u™e yr‚þÞ Ëuðt fhu y™u …h{uïh™e yt¿tt{tk su{ fnu ‚u{ {kzâtu hnu …Ae …h{uïh ‚u™u f]…tÿrüyu fhe™u swðu su yt rƒ[thtu ðihtøÞ hrn‚ Au, ‚u™u ft{¢tuÄtrŒf ƒnw …ezu Au. {txu yu™t yu Ëðuo rðfth x¤tu. ‚tu ‚íft¤ x¤e òÞ y™u ËtÄ™u fhe™u ‚tu ƒnwft¤ {nu™‚ fh‚tk fh‚tk yt sL{u x¤u yÚtðt ƒesu sL{u x¤u y™u ‚h‚ su rðfth{tºt x¤u ‚u ‚tu …h{uïh™e f]…tyu fhe™u x¤u. >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 7 >> 140>>

ð[™t{]‚ 8 : yuftŒþe™wk, ¿tt™Þ¿t™wk, yk‚ÿorü™wk

Index

*Ëkð‚T 1878 ™t ©tðý ËwrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË «t‚:ft¤™u Ë{u Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ [tf¤t W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e ™u …h{nkË ‚t÷-{]Œk„ ÷R™u fe‚o™ „t‚t n‚t. * ð[.„.{.™wk 8, ‚t. 10-8-1821, þr™ðth.

„.{.8

365

…Ae ©eS{nthts Ëk‚ «íÞu ƒtuÕÞt su, “yuftŒþe™wk ðú‚ fhðwk ‚u™e ‚tu yu{ rð„‚ Au su, …qðuo ¼„ðt™ Œþ RrLÿÞtu y™u yr„Þth{wk {™ ‚u™u yk‚hËL{w¾ fhe™u …tuZât n‚t. ‚u Ë{Þ{tk ™tzesk½™tu Œefhtu su {whŒt™ð ‚u ÞwØ fhðt ytÔÞtu. …Ae ¼„ðt™™t yuftŒþ RrLÿÞtu™t ‚us{tkÚte yuf fLÞt Wí…L™ ÚtR íÞthu {whŒt™ð fLÞt «íÞu ƒtuÕÞtu su, ‘‚wk {™u ðÞo.’ …Ae fLÞt ƒtuÕÞtk su, {thu ‚tu yuðe «r‚¿tt Au su, ‘su {™u ÞwØ{tk S‚u ‚u™u nwk ðÁk.’ …Ae {whŒt™ð™u y™u fLÞt™u ÞwæÄ ÚtÞwk, íÞthu fLÞtyu {whŒt™ð™wk {M‚f ¾z„u1 fhe™u ft…e ™tÏÞwk. …Ae ¼„ðt™u «ËL™ ÚtR™u ‚u fLÞt™u fÌtwk su ‚wk ðh {tøÞ. íÞthu ‚u fLÞtyu ðh {tøÞtu su, ‘{tht ðú‚™u rŒðË ftuR yL™ ™ ¾tÞ y™u nwk ‚{tht yuftŒþ RrLÿÞtu™t ‚us{tkÚte «fx ÚtR {txu {tÁk ™t{ yuftŒþe Au y™u nwk ‚…ÂMð™e Awk, {txu {tht ðú‚™u rŒðË {™ ytrŒf su yr„Þth RrLÿÞtu ‚u™tu su ytnth ‚u ftuR fhu ™rn’ yuðwk yuftŒþe™wk ð[™ Ëtk¼¤e™u ¼„ðt™u ‚u ðh ytÃÞtu. yuðe he‚u …whtý™e fÚtt Au. y™u ð¤e Ä{oþtMºt{tk yu{ õÌtwk Au su, yuftŒþe™wk ðú‚ fhðwk ‚u rŒðË ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf ËkƒkÄe ¼qkzt ½tx {™{tk Útðt Œuðt ™rn y™u Œunu fhe™u ftkR ¼qkzw yt[hý fhðwk ™rn. yu{ þtMºt{tk ð[™ Au y™u ‚u þtMºt «{týu s y{u …ý fneyu Aeyu su, yuftŒþe™u rŒðË Ztuh ÷tk½ý 2 fhðe ™rn y™u yuftŒþ RrLÿÞtu™t ytnth™tu íÞt„ fhu íÞthu ‚u yuftŒþe Ët[e ™u ‚u rð™t ‚tu Ztuh ÷tk½ý fnuðtÞ y™u su{ «tý™u yL™™tu ytnth Au, ‚u{s ©tuºt™u þçŒ™tu ytnth Au y™u íð[t™u M…þo™tu ytnth Au ™u ™uºt™u Y…™tu ytnth Au ™u rsnTðt™u hË™tu ytnth Au ™u ™trËft™u „kÄ™tu ytnth Au ™u {™™u ËkfÕ… rðfÕ…™tu ytnth Au. yuðe he‚u yr„Þthu RrLÿÞtu™t swŒtswŒt ytnth Au. ‚u Ëðuo ytnth™tu íÞt„ fhu ‚u™wk ™t{ yuftŒþe ðú‚ fnuðtÞ. …ý yr„Þthu RrLÿÞtu fw{t„uo Œtuzu y™u …tu‚…tu‚t™t yL™™u ¾tÞ ‚u yuftŒþe™wk ðú‚ þtMºt «{týu ™ fnuðtÞ. {txu yuftŒþe™wk ðú‚ fhðwk íÞthu ‚tu yr„Þthu

RrLÿÞtu™u ytnth fhðt Œuðt ™rn, yuðwk ðú‚ …kŒh rŒðË{tk yuf ðth ytðu ‚u ¾ƒzŒth ÚtR™u fhðwk, ‚tu ‚u™u W…h ¼„ðt™ «ËL™ ÚttÞ 1. ‚÷ðth.

2. yLÞ r™Þ{tu™u ™rn …t¤e™u fuð¤ W…ðtË{tºt fhðtu ‚u.

366

„.{.8

Au, …ý ‚u rð™t su Ztuh ÷tk½ý ‚uýu fhe™u ¼„ðt™ «ËL™ Út‚t ™Úte. y™u ïu‚îe…{tk su r™hL™{wõ‚ fnuðtÞ Au, ‚u ‚tu ËŒtÞ yu ðú‚ ht¾u Au, õÞthuÞ …ý yu ðú‚™tu ¼k„ Útðt Œu‚t ™Úte. {txu r™hL™ fnuðtÞ Au. y™u yt…ýu …ý RåAt ‚tu yu{ ht¾ðe su, suðt ïu‚îe…{tk r™hL™{wõ‚ Au ‚uðwk s Útðwk Au. …ý yu ðt‚{tk rnB{‚ nthðe ™rn. yuðe he‚u su rnB{‚ ht¾e™u suðwk {tuhu fÌtwk ‚uðwk yuftŒþe ðú‚ fhu y™u ¼„ðt™™e fÚtt fe‚o™trŒf™u fhu ™u Ëtk¼¤u ™u htrºtyu ò„hý fhu, ‚tu ‚u ðú‚ Ët[wk Au y™u þtMºt{tk yu™wk s ™t{ yuftŒþe fne Au.” yux÷e ðt‚ fhe™u ©eS{nthts {ti™ hÌtt ™u Ëk‚u fe‚o™ „tððt {tkzÞtk. …Ae ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu ƒúñtyu «Út{ Ë]rü fhe íÞthu Ëðuo «ò™u fÌtwk su ‚{tu Ëðuo Þ¿t fhßÞtu ™u ‚u Þ¿tu fhe™u ‚{thu Ëðo …whw»ttÚto™e rËrØ Útþu y™u Ë]rü™e …ý ð]rØ Útþu, {txu Þ¿t ‚tu sYh fhßÞtu. …Ae ðuŒ{tk ƒnw «fth™t su Þ¿t n‚t ‚u Ëðuo ƒúñtyu rðrÄ Ërn‚ ƒ‚tÔÞt. ‚u{tk su «ð]r¥t{t„oðt¤t n‚t ‚u™u ‚tu htsËe, ‚t{Ëe, yuðt «ð]r¥t{t„o™t Þ¿t ƒ‚tÔÞt y™u su r™ð]r¥t{t„oðt¤t n‚t, ‚u™u ‚tu ËtÂíðfÞ¿t ƒ‚tÔÞt. ‚u Þ¿t ©ef]»ý ¼„ðt™u ¼„ðŒT„e‚t™u rð»tu …ý fÌtt Au. {txu yt…ýu ‚tu r™ð]r¥t{t„oðt¤t Aeyu ‚u yt…ýu ‚tu ËtÂíðf Þ¿t fhðt, …ý su{tk …þw {h‚tk ntuÞ yuðt su htsËe, ‚t{Ëe Þ¿t ‚u yt…ýu fhðt ™rn. ‚u ËtÂíðf Þ¿t™e he‚ su, Œþ RrLÿÞtu ™u yr„Þth{wk {™ yu Ëðuo su su rð»tÞ{tk [tuxu

íÞtkÚte …tAt ¾U[e™u ƒúñ yÂø™™u rð»tu ntu{ðtk. yu™wk ™t{ Þtu„Þ¿t fnuðtÞ. y™u yuðe he‚u ntu{‚tk ntu{‚tk su{ Þ¿t fh™tht™u ¼„ðt™ Œþo™ yt…u Au, ‚u{ s yu Þtu„Þ¿t™t fh™tht™t yk‚h™u rð»tu …tu‚t™wk MðY… su ƒúñ ‚u™u rð»tu …hƒúñ su ©e…whw»ttu¥t{ ‚u «fx ÚtR ytðu Auu, yu Þtu„Þ¿t™wk V¤ Au. y™u yk‚ÿorü fhe™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ð‚oðwk ‚u ¿tt™Þ¿t1 fnuðtÞ Au. nðu ftuR yu{ …qAu su yk‚ÿorü ‚u þwk ? ‚tu ‚u™tu W¥th yu Au su, ƒtnuh yÚtðt {tkrn÷e ftuhu ¼„ðt™™e {qŠ‚ Ët{e su ð]r¥t fhðe yu s yk‚ÿorü Au. y™u ‚u rð™t ‚tu yk‚ÿorü fhe™u ƒuXtu Au …ý ƒtÌtÿrü s Au. {txu 1. Þtu„Þ¿t™e y…uûttyu ¿tt™Þ¿t ©uc Au. “²¿ææÝæ¢ …Ð²¿ææï ù çS}æ” yu{ „e‚t{tk fÌtwk Au. ‚Útt “»¯ }æï ¨±ü {}ææü‡ææ¢ {}ææïüùç{ÜU„}ææï }æ„: J ²Îì|ævy²æ

Ðé ‡ ÇÚèÜUæÿæ¢ S„±ñ Ú ™ï ü ‹ ÝÚ: ¨Îæ” yu{ rð»ýwËnËú™t{M‚tuºt{tk fÌtwk Au.

„.{.8

367

ƒtnuh ¼„ðt™™wk Œþo™ ‚Útt …qs™ ‚Útt ¼„ðt™™tk fÚtt, fe‚o™ yu ytrŒf su su ¼„ðt™ ËkƒkÄe r¢Þtytu ntuÞ ‚u Ëðuo yk‚ÿorü Auu y™u yu Ëðuo ¿tt™Þ¿t ÚttÞ Au. y™u ‚us ¼„ðt™™e {qŠ‚™u yk‚h{tk Äthe™u ‚u™wk …qs™ ðkŒ™trŒf su fhðwk ‚u …ý yk‚ÿorü Au ™u ¿tt™Þ¿t Au. {txu ËíËk„e{tºt™u ‚tu yuðtu y¾kz ¿tt™Þ¿t ÚttÞ Au y™u Ë{trÄ ‚tu ftuEf™u ÚttÞ Au ™u ftuRf™u ™Úte Út‚e, ‚u ‚tu …h{uïh™e RåAtyu fhe™u yu{ hÌtwk Au yÚtðt ftuRf Xuftýu ¼õ‚™e f[tR ð‚u fhe™u yu{ hÌtwk Au.” y™u ftuRf {q¾o ÷tuf Au, ‚u yu{ fnu Au su, „tur…ft ™t yk„™t fe‚o™ ntuÞ ‚u hnuðt ãtu y™u r™„woý fe‚o™ ntuÞ ‚u „tytu ‚Útt su W½tzt ÚtR™u Vh‚t ntuÞ ‚u™u {q¾o ntuÞ ‚u r™„woý…whw»t fnu Au …ý òu W½tzt [tÕÞu r™„woý Útðt‚wk ntuÞ ‚tu fq‚htk, „Äuztk RíÞtrŒf Ëðuo r™„woý fnuðtÞ, {txu yu ‚tu {q¾o™e Ë{sý Au y™u ¿tt™e ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ òýu su ¼„ðt™™wk MðY… Au, ‚u r™„woý Au y™u su™u su™u ‚u ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ ÚtÞtu ‚u Ëðuo r™„woý{t„oðt¤t Au y™u su su fÚtt fe‚o™™u rð»tu ¼„ðt™™t MðY…™tu ËkƒkÄ Au ‚u Ëðuo r™„woý fnuðtÞ y™u su fÚtt rf‚o™™u rð»tu ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ ™ ntuÞ ‚u {trÞf „wýu Þwõ‚ Au, {txu Ë„wý fnuðtÞ y™u òu ¼„ðt™™e «trÃ‚ ™ ÚtR ntuÞ ™u ‚u W½tzt Vhu ‚tu r™„woý ™ funðtÞ y™u su™u ¼„ðt™™e «trÃ‚ ÚtR Au y™u „]nMÚtt©{e Au ‚tu …ý ‚u r™„woý fnuðtÞ y™u íÞt„e ntuÞ ‚u …ý r™„woý fnuðtÞ. {txu ¼„ðt™™u …tBÞt™tu su {t„o ‚u s r™„woý{t„o Au. y™u ‚u su su ¼„ðt™ ËkƒkÄe r¢Þt fhu ‚u Ëðuo r™„woý Au y™u su™u ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ ÚtÞtu Au ‚u™t ¼tøÞ™tu …th ytðu ™rn y™u ‚u ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ yuf sL{™u …wÛÞu fhe™u Út‚tu ™Úte. yu ‚tu ©ef]»ý ¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su, ‘ ¥Ýï Ü U…‹}æ¨¢ ç ¨hS„„æï ² æç„ ÐÚæ¢ xæç„}æì JJJJ’’ yu &÷tuf™tu yu yÚto Au su, y™uf sL{™wk Ëwf]‚ ¼u¤wk ÚttÞ Au, ‚uýu fhe™u su ËkrËØ ÚtÞtu ‚u …h{…Œ™u …t{u Au. ‚u …h{…Œ ‚u þwk ? su «íÞût ¼„ðt™™e «trÃ‚ ‚u s …h{…Œ Au. y™u ð¤e ©ef]»ý ¼„ðt™u yu{ …ý fÌtwk Au su:“}æ}æñ ± æ¢ à ææï …è±Hæï Ü Uï …è±|æê „ : ¨Ýæ„Ý: J }æÝ:¯DæÝèç‹Îí ² æç‡æ Ðí Ü ë U ç„SƒæçÝ ÜU¯ü ç „ JJ yu &÷tuf™tu yÚto yu Au su, yt ËkËth™u rð»tu ¼„ðt™™t ykþ

368

„.{.8-9

su Sð Au, ‚u ‚tu {™u Ërn‚ su …k[ ¿tt™RrLÿÞtu ‚u™u …k[rð»tÞ Útfe ¾U[e™u …tu‚t™u ðþ ht¾u Auu y™u su ¼ð„t™™t ykþ ™Úte ‚u™u ‚tu RrLÿÞtu ¾k[e™u ßÞtk …tu‚t™e RåAt ntuÞ íÞtk ÷R òÞ Au. {txu yt…ýu Ëðuo RrLÿÞtu™t ŒtuÞto Œtuh‚tk ™Úte, ‚tu òu ¼„ðt™™t ykþ Aeyu yuðwk òýe™u yr‚þÞ yt™kŒ{tk hne™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhðwk. y™u Ëðuo RrLÿÞtu™e ð]r¥tytu™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ntu{ðe y™u ËŒt ¿tt™Þ¿t fÞto fhðtu y™u Þ¿t hrn‚™wk ftuR he‚u fÕÞtý Út‚wk ™Úte. y™u [th ðuŒ, ËtkÏÞþtMºt, Þtu„þtMºt, Ä{oþtMºt, yZth …whtý, ¼th‚, ht{tÞý y™u ™thŒ…k[htºt yu ytrŒf Ëðo þtMºt™wk yu s rËØtk‚ Au su, Þ¿t hrn‚™wk fÕÞtý Út‚wk ™Úte. {txu y{the …ý yu s yt¿tt Au su, Ëðuo …h{nkË ‚Útt Ëðuo ËíËk„e ¿tt™Þ¿t fh‚tk hnußÞtu y™u yu{ ™u yu{ ¿tt™Þ¿t fh‚tk fh‚tk ßÞthu …tu‚t™wk

MðY… su ƒúñ ‚u™u rð»tu …hƒúñ ¼„ðt™ Ëtûttífth Œu¾tÞ, yu s ¿tt™Þ¿t™wk V¤ Au. yuðe he‚u ¿tt™Þ¿t fh‚tk fh‚tk ßÞthu ïu‚îe…{tk r™hL™{wõ‚ Au, yuðwk ÚtðtÞ íÞthu ¿tt™Þ¿t™t rðrÄ™tu yðrÄ ytðe hÌttu y™u ßÞtk ËwÄe yuðwk ™ ÚtðtÞ, íÞtk ËwÄe yux÷wk yÄwÁk òýðwk y™u r™hL™{wõ‚ suðt Útðt™e yr‚þÞ RåAt ht¾ðe, …ý ©Øthrn‚ Útðwk ™rn y™u …tu‚t™u rð»tu y…qýo…ýwk {t™ðwk ™rn ™u ¼„ðt™™e «trÃ‚ ÚtR Au ‚uýu fhe™u …tu‚t™u f]‚tÚto {t™e™u ™u ËtðÄt™ ÚtR™u ¿tt™Þ¿t fÞto fhðtu.’’ >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 8 >> 141 >>

ð[™t{]‚ 9 : MðY…r™ct™wk - yð‚th suðt òýu ‚tu ÿtun ÚtÞt™wIndex k *Ëkð‚T 1878 ™t ©tðý ËwrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„ý {þY™t [tf¤t W…h rðhts{t™ n‚t ™u ‚u Ë{u yt™kŒt™kŒ Mðt{eyu …qò fhe n‚e, ‚u ht‚t rf™¾tƒ™tu Ëwhðt¤ …nuÞtuo n‚tu ‚Útt ht‚t rf™¾tƒ™e z„÷e …nuhe n‚e ‚Útt {M‚f W…h Ëtu™uhe Vh‚t Auzt™tu fËwkƒe hUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ‚Útt f{hu shfËe þu÷wk ƒtkæÞwk n‚wk ‚Útt „qZt ytË{t™e hk„™tu hUxtu ¾¼t W…h ™tÏÞtu n‚tu y™u ntÚtu ht¾rzÞtu ƒtkÄe n‚e y™u * ð[.„.{.™wk 9, ‚t. 12-8-1821, Ëtu{ðth.

„.{.9

369

…tu‚t™t {w¾thrðŒk™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su “fe‚o™ ƒtu÷eyu” …Ae ©eS{nthtsu fÌtwk su “ÕÞtu …h{uïh™e ðt‚to fheyu” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¿tt™{t„o ‚tu yuðtu Ë{sðtu su ftuR he‚u ¼„ðt™™t MðY…™tu ÿtun ÚttÞ ™rn y™u ftuRf ft¤u ¼„ðt™™t ð[™™tu ÷tu… Út‚tu ntuÞ, ‚tu ‚u™e ®[‚t ™rn …ý ¼„ðt™™t MðY…™tu ÿtun Útðt Œuðtu ™rn y™u òu ¼„ðt™™wk ð[™ ftkRf ÷tu…tÞwk ntuÞ ‚tu ‚u ¼„ðt™™e «tÚto™t fhe™u …ý Aqxftu ÚttÞ, …ý ¼„ðt™™t MðY…™tu ÿtun fÞtuo ntuÞ, ‚tu ‚u™tu ftuR he‚u Aqxftu ÚttÞ ™rn. {txu su Ë{sw ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™t ð[™{tk ‚tu sux÷wk …tu‚t™e Ët{Úteo «{týu hnuðtÞ ‚ux÷wk yð~Þ hnuðwk, …ý ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ƒ¤ yr‚þÞ ht¾ðwk su, Ëðtuo…he ™u ËŒt rŒÔÞ Ëtfth{qŠ‚ y™u Ëðo yð‚th™wk yð‚the yuðwk su ¼„ðt™™wk MðY… Au, ‚us {™u «tÃ‚ ÚtÞwk Au y™u su yu{ òý‚tu ntuÞ ™u ‚uÚte òu fŒtr[‚T ËíËk„Úte ƒtnuh ™eËhe sðtýwk, ‚tuÞ …ý ‚u™u ¼„ðt™™e {qŠ‚{tkÚte nu‚ x¤‚wk ™Úte y™u ‚u n{ýtk ‚tu ËíËk„Úte ƒtnuh Au, …ý Œun {qfe™u ‚tu yk‚u ¼„ðt™™wk su yûthÄt{ ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™u Ë{e…u sþu y™u n{ýu ËíËk„{tk hnu‚tu nþu y™u þtMºt™tk ð[™{tk …ý hnu‚tu nþu y™u ‚u™u òu ¼„ðíMðY…™e r™ct …tfe ™rn ntuÞ ‚tu ‚u ßÞthu Œun {qfþu íÞthu ftk ‚tu ƒúñt™t ÷tuf{tk sþu ™u ftk ‚tu ftuRf ƒeò Œuð‚t™t ÷tuf{tk sþu …ý ‚u …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™t Ät{™u rð»tu ™rn òÞ. ‚u {txu …tu‚t™u Ëtûtt‚T {éÞwk su ¼„ðt™™wk MðY… ‚u™u ËŒt rŒÔÞ Ëtfth {qŠ‚ ™u Ëðo yð‚th™wk fthý yð‚the yuðwk òýðwk. y™u òu yu{ ™ òýu ™u r™htfth òýu ™u ƒeò yð‚th suðt ‚tu yu™tu ÿtun fÞtuo fnuðtÞ. ™u ‚u MðY…™u ƒeò yð‚th suðwk …ý ™ Ë{sðwk y™u su{ yswo™ n‚t ‚u™u ‚tu ¼„ðíMðY…™wk ƒ¤ n‚wk y™u ÞwrÄrch htò™u ‚tu þtMºt™t ð[™™wk ƒ¤ n‚wk …Ae ßÞthu ¼th‚e ÷ztR ÚtR íÞthu ©ef]»ý¼„ðt™u yswo™™u fÌtwk su ‘¨±ü { }ææü ‹ ÐçÚy²Á² }ææ}æï Ü ¢ U àæÚ‡æ¢ ±í … J ¥ã¢ y±æ¢ ¨±ü Ð æÐï | ²æï }ææï ÿ æç²c²æç}æ }ææ àæé ™ : JJ’ yu &÷tuf™tu yÚto Au su, “nu yswo™ ! Ëðo Ä{o™u ‚S™u ‚wk yuf

370

„.{.9

{tht s þhý™u …tBÞ, ‚tu nwk ‚™u Ëðo …t… Útfe {wftðeþ. ‚wk ftkE þtuf fheþ {t.” yu ð[™™u {t™e™u yswo™ su ‚u ÷ztE™u rð»tu y™k‚ Œtu»t ÚtÞt ‚tu …ý ÷uþ{tºt {™{tk Ítk¾t ÚtÞt ™rn y™u ¼„ðt™™t yt©Þ™wk ƒ¤ ht¾e hÌtt y™u ÞwrÄrchu ftkE …t… fÞwO ™rn ‚tu …ý þtMºt™t ð[™™tu rðïtË n‚tu ‚uýu fhe™u yu{ òÛÞwk su, “{tÁk ftuE ft¤u fÕÞtý ™rn ÚttÞ.” …Ae Ëðuo Ér»tyu Ë{òÔÞt ‚Útt ÔÞtËSyu Ë{òÔÞt ‚Útt ©ef]»ý¼„ðt™u …tu‚u Ë{òÔÞt ‚tuÞ …ý þtuf {qõÞtu ™rn. …Ae ©ef]»ý¼„ðt™u ¼e»{ …tËu ÷E sE™u þtMºt ËkƒkÄe fÚtt Ëk¼¤tðe íÞthu ftkEf rðïtË ytÔÞtu ‚tuÞ …ý yswo™ suðt r™:ËkþÞ ÚtÞt ™rn. {txu ƒwrØ{t™™u ‚tu ¼„ðíËðY…™wk ƒ¤ yr‚þÞ htÏÞwk òuEyu. yu ƒ¤ òu ÷uþ{tºt …ý ntuÞ ‚tu {tuxt ¼ÞÚte hûtt fhu. ‚u …ý ©ef]»ý¼„ðt™u fÌtwk Au su, ‘S±ËÐ}æŒ²S² {}æü S ² ~ææ²„ï }æã„æï |æ²æ„ì J’ yu &÷tuf™tu yu yÚto Au su, ‘¼„ðíMðY…™t ƒ¤™tu ÷uþ{tºt ntuÞ ‚u …ý {tuxt ¼Þ Útfe hûtt™u fhu Au.’ su{ yswo™u ¼th‚e ÷ztR fhe íÞthu ‚u™u rð»tu fux÷ef ò‚™t yÄ{oY…e {tuxt {tuxt ¼Þ ytÔÞt …ý ‚u ¼Þ Útfe su yswo™™e hûtt ÚtR ‚u ¼„ðíMðY…™t ƒ¤™u «‚t…u ÚtR. {txu

su™u ËðoÚte ¼„ðíËðY…™wk ƒ¤ yrÄf ntuÞ yu s yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ y™u ‚us …tftu ËíËk„e fnuðtÞ. y™u ©e{ŒT ¼t„ð‚{tk …ý yu s ðt‚ «Ät™ Au su, ©wr‚M{]r‚™t Ä{o™u ftkRf ‚òÞ ‚tu ‚u™e ®[‚t ™rn, …ý ¼„ðt™™tu yt©Þ ‚sðtu ™rn y™u ftuRf yu{ òýu su, ytðe ðt‚ fheyu ‚tu Ä{o ¾tuxt ÚtR òÞ …ý yt ðt‚to ftkR Ä{o™u ¾tuxt fÞto ËtÁ ™Úte. yt ‚tu yux÷t ËtÁ Au su Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„, {kºt, þtMºt, W…Œuþ y™u Œuð‚t yux÷tk ðt™t þw¼ ™u yþw¼ yu ƒu «fth™tk Au. ‚u{tkÚte òu yþw¼™tu Þtu„ ÚttÞ ™u yu™u ftkRf rðÎ™ …zu ‚tu …ý òu ¼„ðt™™t MðY…{tk r™ct …tfe ntuÞ ‚tu ‚u fÕÞtý™t {t„o{tkÚte ftuR ft¤u …zu ™rn y™u òu ¼„ðíMðY…™e r™ct{tk ftåÞ… ntuÞ, ‚tu su rŒðË Ä{o{tkÚte [¤e sðtÞ ‚u rŒðË ‚u yu{ òýu su, ‘nwk ™hf{tk …ze [qõÞtu.’ {txu su™u ¼„ðíMðY…™w ƒ¤ ‚u s …tftu ËíËk„e Au y™u yu rð™t ƒeò ‚tu

„.{.9-10

371

„wýƒwrØðt¤t fnuðtÞ y™u su™u ¼„ðíMðY…™e r™ct …tfe ntuÞ ‚u™u s þtMºt{tk …ý yuftkr‚f ¼õ‚ fÌtt Au. y™u yt Ë{Þ{tk suðe ËíËk„{tk ðt‚to ÚttÞ Au ‚u™u òu ™thŒ Ë™ftrŒf ™u ƒúñtrŒf Œuð‚t Ëtk¼¤u ‚tu Ëtk¼¤e™u yu{ fnu su, ytðe ðt‚to ftuR ft¤u Ëtk¼¤e …ý ™Úte y™u Ëtk¼¤þwk …ý ™rn. yt ðt‚to ‚tu ‘Ý |æê „ æï Ý |æç±c²ç„’ yuðe Au y™u yr‚þÞ Íeýe ðt‚to ÚttÞ Au, ‚tu …ý yr‚þÞ MÚtq¤ ƒwrØðt¤t ntuÞ ‚u™u …ý Ë{òÞ Au, yuðe {qŠ‚{t™ ðt‚to ÚttÞ Au. {txu yt Ë{u su™u ËíËk„{tk «‚er‚ ytðe Au ‚u™t …qÛÞ™tu …th ytðu yu{ ™Úte. yuðwk òýe ËíËk„e ntuÞ ‚u™u …tu‚t™u rð»tu f]‚tÚto…ýwk {tLÞwk òuRyu y™u su™u ¼„ðt™™u rð»tu yr‚þÞ «er‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu yt ðt‚to Ë{òÞ yÚtðt ™ Ë{òÞ, ‚tu …ý ‚u™u ‚tu ftkR fhðwk hÌtwk ™Úte, …ý su™u …h{uïh™u rð»tu yr‚þÞ «er‚ ‚tu ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu sYh ¼„ðt™™t MðY…™tu {rn{t Ë{ßÞtu òuRyu. {txu su ztÌttu ntuÞ ‚u™u ‚tu yt ðt‚to Ë{S-rð[the™u yr‚ ÿZ ¼„ðt™™tu ytþhtu fhðtu yu s {‚ yr‚ Ëth{tk Ëth Au.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 9 >> 142 >>

ð[™t{]‚ 10 : r™ùÞY…e „¼o™t s‚™™wk

Index

*Ëkð‚T 1878 ™t ©tðý ðrŒ 3 ‚]‚eÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tkÚte ½tuzeyu1 yðËth ÚtR™u ©e÷ût{eðtzeyu …ÄtÞto n‚t. …Ae ‚u Vw÷ðtze™u {æÞu ytkƒt™t ð]ût™e nuXu ðurŒ Au ‚u W…h W¥thtŒwk {w¾th®ðŒ fhe™u rðhts{t™ n‚t ™u ©eS{nthtsu Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾t®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©e{ŒT¼t„ð‚{tk2 Ëtfth ƒúñ™wk «r‚…tŒ™ Au, …ý su ðtk[™tht ntuÞ ‚u™u òu …h{uïh™e ¼Âõ‚ ™ ntuÞ ‚tu ¼„ðt™™wk MðY… ©e{ŒT¼t„ð‚{tkÚte …ý r™htfth Ë{òÞ Au y™u rî‚eÞ MfkÄ{tk ßÞtk yt©Þ™wk Y… fÞwO Au, íÞtk …ý ¼„ðt™™wk MðY… ¼Âõ‚ne™ * ð[.„.{.™wk 10, ‚t. 16-8-1821, þw¢ðth. 2. ¼h‚¾kz{tk yt Ë{Þ{tk ©e{ŒT¼t„ð‚ …whtý 1. {týfe. Ëðtuo…rh ð‚uo Au ‚u.

372

„.{.10

ntuÞ ‚u™u r™htfth Ë{òÞ Au. …ý ¼„ðt™™wk MðY… r™htfth ™Úte, ftk su, ¼„ðt™ Útfe s Ëðo MÚttðh sk„{ Ë]rü ÚttÞ Au, ‚u òu ¼„ðt™ r™htfth ntuÞ ‚tu ‚u Útfe Ëtfth Ë]rü fu{ ÚttÞ ? su{ ytftþ r™htfth Au, ‚tu ‚u Útfe suðt ½xtrŒf ytfth ÚttÞ Au ‚uðt Út‚tk ™Úte, ‚u{ ƒúñtrŒf su Ë]rü ‚u Ëtfth Au, ‚tu ‚u™t fh™tht su …h{uïh ‚u …ý Ëtfth s Au y™u ¼t„ð‚{tk yæÞtí{, yrÄ¼q‚ y™u yrÄŒuð yu ºtý™tu su ytÄth Au, ‚u ¼„ðt™™wk MðY… Au yu{ fÌtwk Au ‚u™e ðt‚ fheyu ‚u Ëtk¼¤tu yæÞtí{ su rðhtx…whw»t™tk ErLÿÞtu y™u yrÄ¼q‚ su ‚u™tk …k[{nt¼q‚ y™u yrÄŒuð su rðhtx™tk RrLÿÞtu™t Œuð‚t yu Ëðuo rðhtx™u rð»tu ytÔÞtk ‚tu …ý rðhtx W¼tu ™ ÚtÞtu. …Ae ðtËwŒuð ¼„ðt™u …whw»tY…u ÚtR™u ßÞthu rðhtx…wh»t™u rð»tu «ðuþ fÞtuo íÞthu rðhtx…whw»t Q¼t ÚtÞt. 1 ‚u ¼„ðt™ rðhtx…whw»t™t su yæÞtí{, yrÄ¼q‚ y™u yrÄŒuð ‚u™u rð»tu ‚Œtí{f…ýu2 fhe™u ð‚uo Au y™u MðY…u3 ‚tu rðhtx Útfe LÞtht Au y™u ‚u™u s yt©Þ fhðt ÞtuøÞ MðY… fÌtwk Au. y™u su{ yÂø™ Au ‚u «ftþMðY…u ‚tu yY… Au ™u yÂø™ …tu‚u ‚tu {qŠ‚{t™ Au, ‚u ßÞthu yÂø™™u ySýo ÚtÞwk n‚wk íÞthu {qŠ‚{t™ yÂø™ ©ef]»ý ¼„ðt™ ™u yswo™ …tËu ytÔÞtu n‚tu. …Ae ßÞthu RLÿ™wk ¾tkzð ð™ ƒt¤ðt „Þtu, íÞthu ‚us yÂø™ ßðt¤tY… ÚtR™u Ë{„ú ð™{tk ÔÞtÃÞtu. ‚u{ s …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ Au ‚u ƒúñY… su …tu‚t™e yk‚Þto{e þÂõ‚ ‚uýu fhe™u Ëðuo™u rð»tu ÔÞt…f Au, ™u {qŠ‚{t™ Útft ËðoÚte swŒt Au. y™u ƒúñ Au ‚u ‚tu …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™e rfhý Au y™u …tu‚u ¼„ðt™ ‚tu ËŒt Ëtfth {qŠ‚ s Au. {txu su™u fÕÞtý™u RåAðwk ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™u {qŠ‚{t™ Ë{S™u ‚u™tu yt©Þ ÿZ ht¾ðtu y™u ðt‚ …ý yuðe he‚u fhðe su, ‘ftuR™u ¼„ðt™™tu yt©Þ ntuÞ ‚u x¤u ™rn,’ y™u su{ Mºte™t WŒh{tk „¼o ntuÞ …Ae ‚u{tkÚte …wºtY… V¤ WŒÞ ÚttÞ Au, ‚u{ su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu r™ùÞY… „¼o ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™wk su yûthÄt{ ‚u Y… V¤™e «trÃ‚ ÚttÞ Au. {txu yuðtu W…tÞ fhðtu, suýu fhe™u yu „¼o™u rðÎ™ ™ ÚttÞ y™u ƒeò™u …ý yuðe ðt‚ fhðe, suýu fhe™u ¼„ðt™™t r™ùÞY… „¼o™tu …t‚ ™ ÚttÞ. …Ae ©eS{nthts ðtze Útfe ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …ÄtÞto y™u 1. …tu‚t™e «ð]Â¥t fhðt{tk Ë{Úto ÚtÞt. 2. ‚u™t yL‚Þto{e …ýu.

3. rŒÔÞ{qŠ‚Úte ‚tu.

„.{.10

373

W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ ÚtÞt y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu ™t™t ™t™t …h{nkË™u ƒtu÷tðe™u …hM…h [[to fhtðe. …Ae y®[íÞt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâwk su, “¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ yu ºtý™u rð»tu ¼„ðt™™t MðY…{tk «er‚ ÚtÞt™wk rðþu»t fthý ftuý Au? …Ae yu «&™™tu W¥th ‚tu ftuRÚte ÚtÞtu ™rn, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu yu «&™™tu W¥th y{u fheyu y™u ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚u™wk Y… swŒwk swŒwk fneyu su, Sð{tºt™tu yuðtu Mð¼tð Au. su Ëthwk …ŒtÚto Œu¾u íÞthu ‚uÚte W‚h‚wk su …ŒtÚto ntuÞ ‚u{tkÚte Ënsu s «er‚ x¤e òÞ Au. {txu ¼„ðt™™wk su yûthÄt{ Au ™u ‚u™u rð»tu su Ëw¾ Au, ‚u™e yt„¤ su yt {trÞf Ëw¾ Au ‚u ‚tu ™f÷ suðwk Au y™u y[¤ Ëw¾ ‚tu ¼„ðt™™t Ät{™u rð»tu s Au, {txu …h{uïh™e ðt‚ Ëtk¼¤‚tk Ëtk¼¤‚t òu ¼„ðt™ ËkƒkÄe Ëw¾ ytu¤¾tÞ ‚tu sux÷w {tÞtÚtfe Wí…L™ ÚtÞwk Au ‚u Ëðuo ‚wåA sýtÞ. su{ ºttkƒt™tu …iËtu ftuRf …whw»t™t ntÚt{tk ntuÞ ‚u™u ßÞthu ‚u …iËt {txu Ëtu™t{ntuh ftuR yt…u íÞthu ºttkƒt™t …iËt{tkÚte nu‚ W‚he òÞ Au, yuðe he‚u ßÞthu ¼„ðt™ ËkƒkÄe Ëw¾{tk ÿrü …ntU[u íÞthu sux÷wk {trÞf Ëw¾ Au, ‚u Ëðo Útfe ðihtøÞ …t{u Au y™u yuf ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk su nu‚ ÚttÞ Au yu ðihtøÞ™wk MðY… fÌtwk Au. nðu ¿tt™™wk MðY… fneyu Aeyu su, ¿tt™r™Y…ý™u rð»tu ƒu þtMºt Au yuf ËtkÏÞþtMºt™u ƒeswk Þtu„þtMºt, ‚u{tk ËtkÏÞþtMºt™tu {‚ yu Au su, su{ ytftþ su ‚u …]Úðe, s¤, ‚us, ðtÞw ‚u{tk ÔÞt…f Au y™u ytftþ rð™t yuf yýw …ý õÞtkÞ ¾t÷e ™Úte ‚tu …ý …]Úðe ytrŒf™t su rðfth ‚u ytftþ™u yz‚t s ™Úte, ‚u{ …whw»ttu¥t{¼„ðt™ Au, ‚u™u ytftþ™e …uXu {trÞf rðfth ftuR yz‚tu s ™Úte. yu ðt‚to f]»ý‚t…e™e W…r™»tŒT{tk fne Au su, ßÞthu ŒwðtoËtÉr»t ð]kŒtð™™u rð»tu ytÔÞt íÞthu ©ef]»ý ¼„ðt™u „tu…eytu™u fÌtwk su, ‘ŒwðtoËt ¼qÏÞt Au, {txu Ëðuo Útt¤ ÷R™u òytu.’ …Ae „tu…eytuyu …qAâwk su, ytztk Þ{w™tS Au, ‚u fu{ W‚htþu ? íÞthu ©ef]»ý ¼„ðt™u fÌtwk su, Þ{w™tS™u ‚{u yu{ fnuòu su, ‘©ef]»ý ËŒt ƒúñ[the

374

„.{.10

ntuÞ ‚tu {t„o ŒußÞtu.’ …Ae „tu…eytu nË‚e Þ{w™t™u ftkXu sR™u yu{ fÌtwk, íÞthu Þ{w™tSyu ‚íft¤ {t„o ŒeÄtu. …Ae „tu…eytuyu Ér»t™u s{tz‚tk ‚u Ér»t Ëðo™t Útt¤ s{e hÌtt. …Ae „tu…eytuyu fÌtwk su, ‘y{u ½uh fu{ fhe™u sEyu, ytztk Þ{w™tS Au ? íÞthu ‚u Ér»tyu …qAâw su, ytÔÞt íÞthu fu{ fhe™u ytÔÞt n‚tk ? …Ae „tu…eytuyu fÌtwk su, ©ef]»ýu yu{ fÌtwk n‚wk su, y{u ËŒt ƒt¤ƒúñ[the ntuRyu ‚tu Þ{w™tS™u fnuòu su {t„o Œuòu. …Ae Þ{w™tSyu {t„o ŒeÄtu ‚u ‚{the …tËu ytÔÞt Aeyu. ‚u ðt‚ Ëtk¼¤e™u Ér»t ƒtuÕÞt su, “nðu Þ{w™tS™u yu{ fnuòu su, ŒwðtoËt ËŒt W…ðtËe ntuÞ ‚tu {t„o ŒußÞtu, …Ae „tu…eytuyu nË‚e nË‚e sR™u yu{ fÌtw íÞthu Þ{w™tSyu ‚íft¤ {t„o ŒeÄtu, íÞthu „tu…eytu Ëðuo yu ƒu ðt‚ òuR™u yr‚þÞ ytùÞo …t{e.’’ {txu ¼„ðt™™wk MðY… ‚tu yuðwk ytftþ™e …uXu r™÷uo… Au y™u Ëðuo r¢Þtytu™u f‚to Útft ¼„ðt™ yf‚to Au y™u Ëðo™t Ëk„e Útft …ý yíÞk‚ yËk„e Au, yuðe he‚u ËtkÏÞþtMºt ¼„ðt™™t MðY…™u r™÷uo……ýu fhe™u fnu Au yuðwk Ë{sðwk, yu ËtkÏÞ™u {‚u ¿tt™ Au. “nðu Þtu„þtMºt™tu {‚ fneyu ‚u Ëtk¼¤tu. Þtu„™u {‚ yu{ Au su su™u ¼„ðt™™wk æÞt™ fhðwk ntuÞ ‚u™u «Út{ ÿrü ÂMÚth fhðe. ‚u ÿrü ÂMÚth fhðt ËtÁ ¼„ðt™™e «r‚{t yÚtðt ƒeswk ftkR …ŒtÚto ntuÞ ‚u{tk «Út{ ÿrü™u Xhtððe. …Ae yuf ™u yuf ytfth òu‚tk Útftk ÿrü ÂMÚth ÚtR òÞ íÞthu ‚u ¼u¤w yk‚:fhý …ý ÂMÚth ÚttÞ Au y™u sÞthu yk‚:fhý ÂMÚth ÚttÞ íÞthu ¼„ðt™™e {qŠ‚ ÓŒÞ{tk Äthðe. ‚u{tk Äthý fh™th Þtu„e™u «ÞtË ™ …zu, Ëw¾u ÄhtÞ Au, y™u òu «Út{Úte yÇÞtË fhe™u yk‚:fhý ÂMÚth ™ fhu ‚tu ßÞthu ¼„ðt™™wk æÞt™ fhu íÞthu ƒeòk …ý fux÷tkf rx¾¤ ytztk ytðe ™u W¼t hnu. {txu Þtu„þtMºt™tu yu rËØtk‚ Au su, ‘«Út{ yÇÞtË fhe™u ð]r¥t ÂMÚth fhðe ™u …Ae ¼„ðt™ Ëk„tÚtu òuzðe.’ yu{ òýðwk yu Þtu„þtMºt ËkƒkÄe ¿tt™ Au. yuðe he‚u yu ƒu þtMºt™u {‚u fhe™u su Ë{sý ÿZ fhðe, ‚u™wk ™t{ ¿tt™ Au. nðu ¼Âõ‚™e he‚ ‚tu yu{ Au su, ßÞthu Ë{wÿ{kÚt™ fÞwO íÞthu Ë{wÿ{tkÚte ÷û{eS ™eËÞto. …Ae ÷û{eSyu ntÚt{tk ðh{t¤t ÷R™u rð[th fÞtuo su, ðhðt ÞtuøÞ ftuý Au ? ‚u™u nwk ðÁk. …Ae ßÞtk ‚…tËe™u òuÞwk íÞtk ‚tu su{tk Y… ‚u{tk Yzt „wý ™rn ™u su{tk ftkRf „wý ‚u{tk Y… ™rn. yuðe he‚u ½ýtkf™u rð»tu {tuxtk {tuxtk f÷kf

„.{.10

375

ŒeXtk. …Ae Œuð‚t {tºt ‚Útt ŒiíÞ {tºt ‚u™u f÷kf™t ¼Þto Œu¾e™u Ëðo „wýu fhe™u Ëk…qýo y™u Ëðo Œtu»tu hrn‚ ™u Ëðo Ëw¾™t r™Ät™ yuðt yuf ¼„ðt™™u s ŒeXt íÞthu ÷û{eS™u ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ ¼Âõ‚ ÚtR. …Ae yr‚ «u{u fhe™u ¼„ðt™™u ðh{t¤t …nuhtðe ™u ¼„ðt™™u ðÞtO. {txu yuðt fÕÞtýfthe „wý™u su òýðt ™u …h{uïh™tu ÿZ yt©Þ fhðtu ‚u™wk s ™t{ ¼Âõ‚ Au. yu ðt‚to Ëtk¼¤e™u {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u …qAâwk su, “nu {nthts ! ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ yu™u rð»tu …h{uïh™u rð»tu «er‚ Útðt™wk fu™u rð»tu yrÄf Œið‚ ytÔÞwk ‚u Ë{òýwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼Âõ‚™u rð»tu Œið‚ ½ýwk Au y™u ¿tt™ ðihtøÞ{tk Œið‚ ‚tu Au …ý ¼Âõ‚ sux÷wk ™Úte y™u ¼Âõ‚ ‚tu yr‚ Œw÷o¼ Au ‚u ¼Âõ‚ðt¤t™tk ÷ûtý ytðtk ntuÞ Au su, ßÞthu Sðtu™t fÕÞtý yÚtuo ¼„ðt™ {™w»Þ suðe {qŠ‚ Ähe™u …]Úðe™u rð»tu rð[hu Au, íÞthu ¼„ðt™™t fux÷tkf [rhºt ‚tu rŒÔÞ ntuÞ ™u fux÷tkf [rhºt ‚tu {trÞf suðtk ntuÞ, ‚u ßÞthu ¼„ðt™u f]»ýtð‚th ÄtÞtuo íÞthu ŒuðfeðËwŒuð™u [‚w¼wos Œþo™ ŒeÄwk ‚Útt „tuðÄo™ ‚tuéÞtu ‚Útt ft¤eÞ™t„™u ftZe™u Þw{w™tS™wk s¤ r™Šð»t fÞwO ‚Útt ƒúñt™tu {tun r™ðthý fÞtuo ‚Útt y¢qhS™u Þ{w™t™t s¤™u rð»tu Œþo™ ŒeÄwk ‚Útt {Õ÷, nÂM‚, fkËtrŒ Œwü™u {the™u Ëðo ÞtŒð™wk fü r™ðthý fÞwO. ‚u{ s ht{tð‚th™u rð»tu Ä™w»t ¼tkøÞwk ‚Útt htðýtrŒf Œwü™u {the™u Ëðo Œuð‚t™wk fü r™ðthý fÞwo, RíÞtrŒf su …ht¢{ ‚u ¼„ðt™™tk rŒÔÞ [rhºt fnuðtÞ, y™u Ëe‚tnhý ÚtÞwk íÞthu h½w™tÚtS htu‚thtu‚t ½u÷t suðt ÚtR „Þt ‚Útt f]»ýtð‚th{tk ft¤Þð™™e yt„¤ ¼tøÞt ‚Útt shtËk½™e yt„¤ ntÞto ™u …tu‚t™e htsÄt™e su {Útwht ‚u™u ‚S™u Ë{wÿ™t ƒux{tk sR ðMÞt RíÞtrŒf su ¼„ðt™tk [rhºt ‚u «tf]‚ suðtk sýtÞ Au. {txu rŒÔÞ [rhºt ntuÞ ‚u{tk ‚tu …t…e ntuÞ ‚u™u …ý rŒÔÞ…ýwk sýtÞ …ý ßÞthu ¼„ðt™ «tf]‚ [rhºt fhu ™u ‚u™u rð»tu …ý su™u rŒÔÞ…ýwk sýtÞ íÞthu ‚u …h{uïh™tu ¼õ‚ Ët[tu y™u ¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su, ‘…‹}æ ÜU}æü ™ }æï çÎÃ²}æï ± ¢ ²æï ±ï ç œæ „œ±„: J y²vy±æ Îï ã ¢ Ðé Ý …ü ‹ }æ Ýñ ç „ }ææ}æï ç „ ¨æï ù …é ü Ý JJ’

yu &÷tuf™tu yu{ yÚto Au su, nu yswo™ ! {thtk sL{ ™u f{o ‚u rŒÔÞ

376

„.{.10-11

Au, ‚u™u su rŒÔÞ òýu ‚u Œun™u {qfe™u Vhe sL{™u ™Úte …t{‚tu {™u s …t{u Au, {txu su ¼„ðt™ rŒÔÞ [rhºt fhu ‚u ‚tu ¼õ‚ ™u y¼õ‚ ƒuÞ™u rŒÔÞ sýtÞ, …ý ßÞthu {™w»Þ™t suðtk «tf]‚ [rhºt fhu ‚tu …ý ‚u™u rð»tu su™u rŒÔÞ…ýwk s sýtÞ …ý ftuE he‚u ¼„ðt™™t ‚u [rhºt{tk y¼tð ytðu ™rn, yuðe su™e ƒwrØ ntuÞ ‚u™u …h{uïh™e ¼Âõ‚ fnuðtÞ y™u yuðe ¼Âõ‚ fhu ‚u s ¼õ‚ fnuðtÞ y™u yu &÷tuf{tk fÌtwk su, V¤ ‚u ytðt ¼õ‚™u s ÚttÞ Au. y™u su{ „tu…eytu ¼„ðt™™tk ¼õ‚ n‚tk ‚u ftuR he‚u ¼„ðt™™tu yð„wý ÷eÄtu s ™rn y™u htò …herût‚u ‚tu „tu…eytu™e ðt‚ Ëtk¼¤e yux÷t{tks ¼„ðt™™tu yð„wý ÷eÄtu. …Ae þwfSyu ¼„ðt™™wk Ë{Úto…ýwk Œu¾tze™u ‚u yð„wý™u ¾tuxtu fhe ™tÏÞtu. {txu su su ¼„ðt™ [rhºt fhu ‚u Ëðuo™u „tu…eytu™e …uXu rŒÔÞ òýu …ý ftuR he‚u «tf]‚ òýe™u y¼tð ‚tu ytðu s ™rn, yuðe su ¼Âõ‚ ‚u ‚tu {ntŒw÷o¼ Au y™u yuf ƒu sL{™u Ëwf]‚u fhe™u yuðe ¼Âõ‚ ™ ytðu yu ‚tu y™uf sL{™t ßÞthu þw¼ ËkMfth ¼u¤t ÚttÞ Au, íÞthu ‚u™u „tu…eytu™t Ëh¾e ¼Âõ‚ WŒÞ ÚttÞ Au y™u yuðe ¼Âõ‚ Au ‚us …h{…Œ Au. {txu ytðe he‚™e su ¼Âõ‚ ‚u ¿tt™ ðihtøÞ Útfe yrÄf Au y™u su™t ÓŒÞ™u rð»tu ytðe he‚™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚{tk þwk ƒtfe Au ? ftkR ƒtfe ™Úte.” >> Rr‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 10 >> 143>>

ð[™t{]‚ 11 : f{o{tºt ¼Âõ‚Y… ÚtÞt™wk

Index

*Ëkð‚T 1878™t ©tðý ðrŒ 5 …k[{e™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ ÷ªƒzt™t ð]ût nuXu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘sux÷t „úkÚt Au, ‚u Ëðuo „úkÚttu™u Ëtk¼¤e™u fux÷tf su Sð Au, ‚u yu „úkÚttu™u Ä{o, yÚto ™u ft{…h òýu Au. …Ae yu{ òýe™u …tu‚u …ý Ä{o, yÚto ™u ft{ ‚u™us yÚtuo Þ¿t-ðú‚trŒf þw¼ f{o fhu Au,…Ae ‚u f{o™wk V¤ Œuð÷tuf yÚtðt ƒúñ÷tuf yÚtðt {]íÞw÷tuf, *

ð[.„.{.™wk 11, ‚t. 18-8-1821, hrððth.

„.{.11

377

‚u™u rð»tu ¼tu„ðe™u …Ae íÞtkÚte …zu Au ™u ™hf [tuhtþe{tk òÞ Au. {txu su Sð Ä{o, yÚto ™u ft{™u rð»tu «er‚ ht¾e™u su su Ëwf]‚ fhu Au, ‚u Ëðuo ËtÂ¥ðfe, htsËe ™u ‚t{Ëe ÚttÞ Au ™u ‚u f{o™wk V¤ Mð„o, {]íÞw ™u …t‚t¤ yu ºtý ÷tuf{tk hne™u ¼tu„ðtÞ Au; …ý „wýt‚e‚ su ¼„ðt™™wk Ät{ ‚u™u …t{u ™rn y™u ßÞthu {tuût ™ ÚttÞ íÞthu sL{ {hý y™u ™hf™wk Œw:¾ ‚u {xu ™rn. y™u òu Ä{o, yÚto ™u ft{ ËkƒkÄe su V¤™e EåAt ‚u™tu íÞt„ fhe™u ‚u™tk ‚u þw¼ f{o òu ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo fhu ‚tu yu s þw¼ f{o Au, ‚u ¼Âõ‚Y… ÚtE™u fuð¤ {tuût™u yÚtuo ÚttÞ Au, íÞtk &÷tuf Au su :1

‘¥æ}æ²æï ²ï Ý |æê „ æÝæ¢ …æ²„ï ²p ¨é ± í „ ! J „Îï ± sæ}æ²¢ Îí Ã ²¢ Ý Ðé Ý æç„ ç™çÜUçy¨„}æì JJ »±¢ Ýë ‡ ææ¢ çRU²æ²æï x ææ: ¨±ï ü ¨¢ ¨ ë ç „ãï „ ±: J „ »±æy}æç±Ýæàææ² ÜUËÐ‹„ï ÜUçËÐ„æ: ÐÚï JJ’

yu &÷tuf™tu …qðuo ðt‚ fhe yu s ¼tð Au, {txu yu ðt‚to Au, ‚u ËwÄe yx…xe Au, ‚u òu …qhe Ë{òýe ™ ntuÞ ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™tu …ý Ëðo y¿tt™e Sð™t Ëh¾tu Œun™tu ÔÞðnth òuE™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷u; ‚uýu fhe™u yð„wý™tu ÷u™thtu ™thfe ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e ™u rð{w¾ Sð™e r¢Þt{tk ‚tu ½ýtu Vuh Au. fu{ su, rð{w¾ su su r¢Þt fhu Au, ‚u …tu‚t™e ErLÿÞtu™u ÷tz ÷ztððt™u yÚtuo fhu Au ™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ su su r¢Þt fhu Au, ‚u ‚tu fuð¤ ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™e Ëuðt™u yÚtuo fhu Au. {txu nrhs™™e su Ëðuo r¢Þt ‚u ‚tu ¼Âõ‚Y… Au. y™u su ¼Âõ‚ Au ‚u ‚tu ™i»fBÞo su ¿tt™ ‚u Y… Au. {txu nrhs™™e r¢Þt Au, ‚u ‚tu Ëðuo ™i»fBÞoY…2 Au, íÞtk &÷tuf ¼„ðŒT„e‚t™tu Au :‘ÜU}æü ‡ ²ÜU}æü ²: Ðà²ï Î ÜU}æü ç ‡æ ™ ÜU}æü ²: J ¨ Ïæé ç h}ææ‹}æÝé c ²ï ¯ é ¨ ²é Q U: Üë ySÝÜU}æü Ü ë U „ì JJ ’ 1. nu Ëwðú‚ ! su{ su ½]‚trŒ ðM‚w yr‚ ¼ûtý fhðtÚte {™w»Þtu™u su htu„ ÚttÞ Au, ‚u …ŒtÚto ‚u htu„™u r™ð]¥t fh‚wk ™Úte Q÷xwk htu„™u ð]ÂØ …{tzu Au, ‚u™t ‚u ½]‚trŒ ÿÔÞ{tk ‚t{ú¼M{trŒ r{r©‚ fhu÷wk ntuÞ ‚tu ‚u htu„™u Ë{„ú…ýu r™ð]¥t fh™tÁk 2. ÚttÞ Au. ‚u{ {™w»Þtu™e Ëðo r¢Þtytu (ðú‚, Þ¿t

Œt™trŒf) ‚u™t V¤¼tu„™u yk‚u ËkË]r‚™t fthý Au, …hk‚w ‚u™t ‚u r¢ÞtÞtu„tu …h{uïh{tk ¼Âõ‚Y…u fÕÃÞt ntuÞ‚tu y™trŒ y¿tt™™e r™ð]Â¥t …qðof {tuût™u {txu fÕ…tÞ Au. ƒkÄ ™rn fh™thwk.

378

„.{.11-12

yu &÷tuf™tu yÚto Au su, “¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo su su f{o fhu Au, ‚u f{o™u rð»tu yf{o su ¿tt™ ‚u™u su Œu¾u Au y™u rð{w¾ ntuÞ ‚u r™ð]r¥t{t„o …fze™u yf{o…ýu hnu‚tu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u f{o{tk ƒwzâtu Au, yu{ su Œu¾u Au, ‚u Œu¾™thtu Ëðuo {™w»Þ™u rð»tu ƒwrØ{t™ Au ™u ‚u ¿tt™e Au ‚Útt ‚u Þwõ‚ Au fnu‚tk {tuût™u ÞtuøÞ Au y™u “Üë ySÝÜU}æü Ü ë U „ì ” fnu‚tk Ëðo f{o™tu fh™thtu Au’ {txu ¼„ðt™™e yt¿ttyu fhe™u ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo ¼„ðt™™t ¼õ‚ su su f{o fhu Au, ‚u™tu ftuE he‚u yð„wý òu ÷u ‚tu ‚u™t ÓŒÞ™u rð»tu fwxwkƒu Ërn‚ yÄ{o ytðe™u r™ðtË fhu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 11 >> 144>>

ð[™t{]‚ 12 : hts™er‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1878™t ©tðý ðrŒ 6 AXâ™u rŒðËu Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu ƒthýu ytuhzt™e ytuËheyu ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ rƒhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ðt‚ fheyu Aeyu ‚u Ëðo Ëtk¼¤tu y™u yt su ðt‚to fneþwk ‚u yuf s ËtÄ™ fÕÞtý™u yÚtuo fneþwk. ‚u yuf™u rð»tu Ëðuo ËtÄ™ ytðe òÞ yuðwk yuf ƒ¤ðt™ fÕÞtý™wk ËtÄ™ Au, ‚u fneyu Aeyu su, Œun™u rð»tu su Sð Au, ‚u yu{ òýu Au su, ‘ft{ ¢tuÄtrŒf ¼qkze «f]r¥tytu Au, ‚u {tht Sð ËtÚtu sztýe Au.’ yuðe he‚u ft{trŒf su su «f]r‚ su™u rð»tu {wÏÞ ntuÞ, ‚u «f]r‚™u Þtu„u fhe™u …tu‚t™t Sð™u ft{e, ¢tuÄe, ÷tu¼e EíÞtrŒf fw÷ûtýu Þwõ‚ {t™u Au. …ý Sð™u rð»tu ‚tu yu yufu fw÷ûtý Au ™rn. yu ‚tu Sðu {q¾toEyu fhe™u …tu‚t™u rð»tu {t™e ÷eÄtk Au. {txu su™u …h{…Œ …t{ðt EåAðwk ‚u™u ftkEf …tu‚t™u rð»tu …whw»tt‚™ ht¾ðwk …ý Auf ™tŒth ÚtE™u ƒuËðwk ™rn y™u yu{ rð[th fhðtu su, ‘su{ yt Œun{tk [th yk‚:fhý Au, Œþ ErLÿÞtu Au, …k[ «tý Au, ‚u{ nwk Sðtí{t * ð[.„.{.™wk 12, ‚t. 19-8-1821, Ëtu{ðth.

„.{.12

379

Awk ‚u …ý yt Œun™u rð»tu Awk ‚u ËðoÚtfe yrÄf Awk ™u yu Ëðo™tu r™Þk‚t Awk.’ …ý yu{ ™ {t™ðwk su, ‘nwk ‚tu ‚wåA Awk ™u yk‚:fhý, ErLÿÞtu ‚tu ƒ¤ðt™ Au.’ su{ ftuEf htò ntuÞ ™u ‚u ƒwrØne™ ntuÞ …Ae yu™t ½h™tk {™w»Þ ntuÞ, ‚u …ý ‚u™wk ð[™ {t™u ™rn. …Ae yu ðt‚to™e ßÞthu „t{™t {™w»Þ™u ¾ƒh …zu íÞthu „t{{tk …ý ftuE nwf{ {t™u ™rn. …Ae Œuþ™tk {™w»Þ yu ðt‚ Ëtk¼¤u íÞthu Œuþ™tk {™w»Þ …ý ftuE nwf{ {t™u ™rn. …Ae ‚u htò ø÷tr™ …t{e™u yË{Úto ÚtE™u ƒuËe hnu y™u ftuE W…h nwf{ [÷tðu ™rn. ‚u{ htò™u Xuftýu Sð Au y™u ½h™tk {™w»Þ™u Xuftýu yk‚:fhý Au ™u „t{™tk ™u Œuþ™tk {™w»Þ™u Xuftýu ErLÿÞtu Au. ‚u ßÞthu yu Sð ™tŒth ÚtE™u ƒuËu ™u …Ae yk‚:fhý W…h nwf{ fhe™u …h{uïh ËL{w¾ ht¾ðt™u EåAu íÞthu yk‚:fhý yu™wk fÌtwk fhu ™rn y™u ErLÿÞtu™u ðþ ht¾ðt EåAu ‚tuu ErLÿÞtuytu™u ðþ hnu ™rn …Ae yu Sð ftÞt™„h™u rð»tu htò Au ‚tu …ý htkf™e …uXu yturþÞt¤tu ÚtE hnu Au y™u ßÞthu htò ™tŒth ÚttÞ íÞthu ‚u™t ™„h™u rð»tu {™w»Þ ntuÞ ‚u ËtkZ ÚtE™u ƒuËu Au ™u htò™wk ÷uþ{tºt [t÷ðt Œu ™rn, ‚u{ yt Sð™t ftÞt™„h™u rð»tu …ý su ft{trŒf htò ™Úte ‚u htò ÚtE™u ƒuËu Au y™u yu Sð™wk ÷uþ{tºt [t÷ðt Œu‚t ™Úte. {txu su™u fÕÞtý™u EåAðwk ‚u™u yuðwk ™tŒth…ýwk ht¾ðwk ™rn ™u su «fthu …tu‚t™tk ErLÿÞtu ™u yk‚:fhý ‚u Ëðuo …tu‚t™t nwf{{tk ð‚uo yuðtu W…tÞ fhðtu. su{ htò ntuÞ ‚u hts™er‚™t „úkÚt ¼ýe™u …tu‚t™t htßÞ{tk …tu‚t™tu nwf{ [÷tðu, …ý hiÞ‚™tu ŒƒtÔÞtu ŒƒtÞ ™rn y™u òu hts™er‚ ™ òý‚tu ntuÞ ‚tu ‚u ðM‚e nwf{ ™ {t™u ‚u™u {thðt s {tkzu, …Ae …tu‚t™tu Œuþ ntuÞ ‚u Wßsz ÚtE òÞ y™u ftk‚tu ftuE nwf{ s {t™u ™rn ‚uýu fhe™u …tu‚u Œw:r¾Þtu Útftu ð‚uo; yuðe he‚u hts™er‚ òÛÞt rð™t ƒu ðt‚u ƒ„tz ÚttÞ Au, ‚u{ Sð …ý òu hts™er‚™u òÛÞt rð™t ftÞt™„h{tk nwf{ fhðt òÞ ‚tu yu{tkÚte Ëw¾ ÚttÞ ™rn.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u …qAâwk su,”fÕÞtý™u EåAu ‚u™u fu{ hts™er‚ òýðe ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ hts™er‚ yu{ ¼ýðe su, «Út{ ‚tu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ëthe …uXu òýðwk. …Ae ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhe™u {™™u ðþ fhðwk ™u ¼„ðt™™e fÚtt Ëtk¼¤e™u ©tuºt™u ðþ fhðt, …ý „útBÞðt‚to ntuÞ ‚u Ëtk¼¤ðt Œuðe ™rn.

380

„.{.12-13

‚u{ s íð[t ‚u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t s™ ‚u™tu s M…þo fhu y™u ™uºt ‚u …h{uïh ™u ‚u™t ŒtË ‚u™wk s Œþo™ fhu y™u hË™t ‚u y¾kz ¼„ðŒT„wý™u s „tÞ ™u ¼„ðt™™tu «ËtŒ ntuÞ ‚u™tu s MðtŒ ÷u y™u ™trËft ‚u ¼„ðt™™tk «ËtŒe su …w»…trŒf ‚u™tu s Ëw„kÄ ÷u. …ý fw{t„uo ftuE ErLÿÞ™u [t÷ðt Œu ™rn. yuðe he‚u su ð‚uo ‚u™tu ŒunY…e ™„h™u rð»tu nwf{ ftuE Vuhðu ™rn y™u yuðe he‚u …whw»t«Þí™u Þwõ‚ su ð‚uo ™u ™tŒth…ýt™tu Ëthe …uXu íÞt„ fhu, yu s fÕÞtý™u {t„uo [tÕÞtu ‚u™u Mð¼tð SíÞt™tu yr‚þÞ {tuxtu W…tÞ Au. y™u yu …whw»t«Þí™Y… su W…tÞ Au, ‚u™u ËtðÄt™ ÚtE™u fhu ‚tu sux÷tk fÕÞtý™u yÚtuo ËtÄ™ Au, ‚u Ëðuo …whw»t«Þí™Y…e ËtÄ™™u rð»tu ytðu Au {txu …wÁ»t «Þí™ Au ‚u s fÕÞtý™u yÚtuo Ëðo ËtÄ™ Útfe {tuxwk ËtÄ™ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 12 >> 145 >>

ð[™t{]‚ 13 : ‚us™wk

Index

*Ëkð‚T 1878™t ©tðý ðrŒ y{tðtMÞt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e ytuËheyu [tf¤t W…h rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ‚Útt Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu …tu‚t™t ƒu ¼ws Ÿ[t W…tze™u Ëðuo™u At™t htÏÞt ™u …Ae …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ M‚wr‚ fhe™u ƒuXt yuðt su Ëk‚ ‚u «íÞu ©eS{nthts yu{ ƒtu÷‚t n‚t su, “nu Ëk‚tu ! su {tuxuht {tuxuht ntu ™u ðt‚{tk Ë{s‚t ntu ‚u yt„¤ ƒuËtu ™u yt yuf ðt‚ fÁk Awk ‚u Ëðuo r[¥t ŒE™u Ëtk¼¤òu y™u yt su {thu ðt‚ fhðe Au, ‚u ftkE Œk¼u fhe™u ™Úte fhðe ‚Útt {t™u fhe™u ™Úte fhðe ‚Útt …tu‚t™e {tuxâ… ðÄthðt ËtÁ ™Úte fhðe. yu ‚tu yu{ òýeyu Aeyu su, ‘yt Ëðuo Ëk‚ ‚Útt nrh¼õ‚ Au ‚u{tkÚte yu ðt‚ ftuE™u Ë{òE òÞ ‚tu ‚u™t Sð™wk yr‚ Yzwk ÚttÞ,’ * ð[.„.{.™wk 13, ‚t. 27-8-1821, {k„¤ðth.

„.{.13

381

‚u Ëthwk fheyu Aeyu y™u yt su ðt‚ Au, ‚u {the ŒeXu÷ Au ™u {tht y™w¼ðu fhe™u …ý {U rËØ fhe Au y™u Ëðo þtMºt{tk …ý {¤‚e ytðu Au y™u ‚u yu ðt‚ Ë¼t{tk fÞto suðe ™Úte ‚tu …ý Ë¼t{tk fheyu Aeyu su, {thu Ëns Mð¼tðu yu{ ð‚uo Au su, yt ËkËth™u rð»tu su yr‚ Yztu þçŒ ‚Útt yr‚ Yztu M…þo ‚Útt yr‚ Yztu „kÄ ‚Útt yr‚ Yztu hË ‚Útt yr‚ Yzwk Y… yu su …k[rð»tÞ ‚u{tk nwk {tht {™™u ƒtkÄðt™u EåAwk ‚tu …ý ™Úte ƒkÄt‚wk ™u yu{tk yr‚þÞ WŒtË hnu Au y™u yu su Ëtht …k[rð»tÞ ‚Útt ™hËt …k[rð»tÞ ‚u ƒuÞ Ë{ ð‚uo Au y™u htò ‚Útt hkf ‚u …ý Ë{ ð‚uo Au y™u rºt÷tufe™wk htßÞ fhðwk ‚Útt XefÁk ÷E™u {t„e ¾tðwk ‚u …ý Ë{ ð‚uo Au y™u ntÚte™u ntuÆu ƒuËðwk ‚Útt …„…t¤t [t÷ðwk ‚u …ý Ë{ ð‚uo Au y™u ftuEf [kŒ™ ‚Útt …w»… ‚Útt Ëthtk ðMºt ‚Útt ½huýtk [ztðu ‚Útt Äq¤ ™t¾u ‚u ƒuÞ Ë{ ð‚uo Au y™u ftuEf {t™ yt…u ‚Útt ftuEf y…{t™ fhu ‚u ƒuÞ …ý Ë{ ð‚uo Au, ‚Útt Ëtu™wk, Y…wk, nehtu ‚Útt f[htu ‚u ƒuÞ Ë{ ð‚uo Au y™u yt nrh¼õ‚ ƒnw {tuxtu Au ™u yt nrh¼õ‚ ™t™tu Au yu{ …ý ™Úte sýt‚w, ƒÄtÞ nrh¼õ‚ Ëh¾t sýtÞ Au y™u {tht yk‚:fhý™u rð»tu yr‚ ‚eðú ðihtøÞ ð‚uo Au, ‚u™tu …ý ¼th ™Úte sýt‚tu. su{ ftuEfu {tÚtu …týtu W…tzâtu ntuÞ ‚Útt Yr…Þt ™u Ëtu™t{ntuh™e ðtkË¤e1 fuzâu ƒtkÄe ntuÞ ‚u™tu ¼th sýtÞ Au ‚u{ ¼th ™Úte sýt‚tu y™u {thu rð»tu ËØ{o Au ‚u™tu …ý ¼th ™Úte sýt‚tu ‚Útt {thu rð»tu ¿tt™ Au su ‘nwk ƒúñ Awk’ ‚u™tu …ý ¼th ™Úte sýt‚tu y™u yt su nwk W…h Útfe ftuEf …ŒtÚto™u ð¾týwk Awk ™u ftuEf …ŒtÚto™u fwð¾týwk Awk ‚u ‚tu òýeòýe™u fÁk Awk. y™u su su …ŒtÚto™u rð»tu ErLÿÞtu™e ð]r¥t™u ƒ¤tífthu òuzwk Awk ‚u {tkz{tkz ‚u …ŒtÚto ËL{w¾ hnu Au y™u ßÞthu Ze÷e {u÷wk Awk íÞthu ‚h‚ …tAe ð¤e ytðu Au. su{ ytftþ™u rð»tu …Úthtu V„tðeyu ‚u ßÞtk ËwÄe ntÚt™u òuhu fhe™u Xu÷tÞ íÞtk ËwÄe s ytftþ™u rð»tu hnu ™u …Ae …tAtu …]Úðe™u rð»tu ytðe™u …zu Au y™u su{ …qkA÷u÷2 Ztuh ntuÞ ‚u™u {týË ƒ¤tífthu fhe™u ßÞtk ËwÄe Ÿ[wk Ít÷e ht¾u íÞtk ËwÄe hnu ™u ßÞthu {qfe Œu íÞthu Äƒ ÷E™u …ze òÞ y™u su{ ftuEf …wY»t ËqÍu yux÷tu ƒr¤Þtu ntuÞ ™u Œtk‚u yt¾e Ëtu…the ¼tk„e ™t¾‚tu ntuÞ y™u ‚u …whw»t™u Œþðeþ ft„Œe ÷ªƒw 3 1. Yr…Þt ¼hðt™e Ëtkfze ÷tkƒe ftuÚt¤e. 1. yr‚ r™ƒo¤. 2. …t‚¤e At÷ðt¤t yr‚¾txt ÷ekƒw™e yuf ò‚.

382

„.{.13

[wËtÔÞtk ntuÞ, …Ae ‚u þufu÷t [ýt …ý {tkz{tkz [tðu, ‚u{ rð»tÞ ËL{w¾ ƒ¤tífthu ð]r¥t™u òuzeyu Aeyu ‚tu {tkz{tkz òuztÞ Au. ‚u yt su yu{ {™u ð‚uo Au ‚u™wk þwk fthý Au ? ‚tu {the ErLÿÞtu™e su ð]r¥t Au ‚u …tAe ð¤e™u ËŒt ÓŒÞ™u rð»tu su ytftþ Au ‚u™u rð»tu ð‚uo Au y™u ‚u ÓŒÞtftþ™u rð»tu yr‚þÞ ‚us Œu¾tÞ Au. su{ [tu{tËt™u rð»tu ytftþ{tk ðtŒ¤tk AtE hÌttk ntuÞ ‚u{ {tht ÓŒÞ™u rð»tu yuf÷wk ‚u s ÔÞt…e hÌtwk Au. y™u ‚u ‚us™u rð»tu yuf ¼„ðt™™e {qŠ‚ Œu¾tÞ Au, ‚u yr‚ «ftþ{Þ Au y™u ‚u {qŠ‚ ½™~Þt{ Au, ‚tu …ý yr‚þÞ ‚usu fhe™u ~Þt{ ™Úte sýt‚e, yr‚þÞ ïu‚ sýtÞ Au y™u ‚u {qŠ‚ rî¼ws Au y™u ‚u {qŠ‚™u ƒu [hý Au y™u yr‚þÞ {™tunh Au …ý [th ¼ws fu yü¼ws fu ËnMºt ¼ws ‚u yu {qŠ‚™u ™Úte. yu {qŠ‚‚tu yr‚ ËtiBÞ Au y™u {™w»Þ™t suðe ytf]r‚ Au ™u rfþtuh Au, ‚u yu {qŠ‚ õÞthuf ‚tu yu ‚us{tk Q¼e Œu¾tÞ Au ™u õÞthuf ƒuXe sýtÞ Au ™u õÞthf nh‚e Vh‚e Œu¾tÞ Au y™u yu {qŠ‚™u [thu ftuhu {wõ‚™tk {kz¤ ¼htE™u ƒuXtk Au, ‚u Ëðuo {wõ‚ Au ‚u yuf ™shu ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚ Ët{wk òuE hÌtt Au. ‚u {qŠ‚™u y{u «fx «{tý n{ýtk …ý Œu¾eyu Aeyu y™u ËíËk„{tk ™ntu‚t ytÔÞt íÞthu …ý Œu¾‚t y™u {t‚t™t „¼o{tk n‚t ‚u rŒðË …ý Œu¾‚t y™u „¼o{tk ytÔÞt {tuhu …ý Œu¾‚t y™u y{u ƒtu÷eyu Aeyu ‚u …ý íÞtk s ƒuXt Útft ƒtu÷eyu Aeyu y™u ‚{u …ý Ëðuo íÞtk s ƒuXt Atu yu{ nwk Œu¾wk Awk. …ý yt „Zzwk þnuh fu, yt ytuËhe yu ftkE Œu¾t‚wk ™Úte y™u ßÞthu yu MðY… su™u òÛÞt{tk ytðu ‚u™u su{ y{™u ftuE rð»tÞ ËkƒkÄe Ëw¾{tk ytËÂõ‚ ™Úte ‚u{ ‚u …whw»t™u …ý õÞtkE ytËÂõ‚ hnu s ™rn y™u ‚u MðY…™u ‚tu ‚{u …ý Œu¾tu Atu …ý ‚{tht Ë{ßÞt{tk …rh…qýo ytð‚wk ™Úte y™u ßÞthu yu ðt‚to Ë{ßÞt{tk ytðþu íÞthu …k[rð»tÞ fu ft{, ¢tuÄtrŒf Mð¼tð ‚u SíÞt{tk «ÞtË Útþu ™rn, Ënsu rs‚tE sþu. y™u yu su yufhË ‚us Au, ‚u™u ytí{t fneyu ‚Útt ƒúñ fneyu ™u yûthÄt{ fneyu y™u yu «ftþ™u rð»tu su ¼„ðt™™e {qŠ‚ Au ‚u™u ytí{t™wk ‚¥ð fneyu ‚Útt …hƒúñ fneyu ‚Útt …whw»ttu¥t{ fneyu. ‚u s ¼„ðt™ ht{f]»ýtrŒfY…u fhe™u …tu‚t™e EåAtyu Sðtu™tk fÕÞtý™u yÚtuo Þw„ Þw„™u rð»tu «„x ÚttÞ Au. ‚u ¼„ðt™ yt ÷tuf™u rð»tu {™w»Þ suðt sýtÞ Au, ‚tu …ý {™w»Þ suðt ™Úte ™u yûthÄt{™t

„.{.13

383

…r‚ Au. ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su, 1 Ý „jæ¨²„ï ¨ê ² æï ü Ý àæàææVæï Ý Ðæ±ÜU: J ²ey±æ Ý çÝ±„ü ‹ „ï „hæ}æ ÐÚ}æ¢ }æ}æ JJ {txu ©ef]»ý ¼„ðt™ {™w»Þ suðt sýt‚t n‚t ‚tu …ý yûtht‚e‚ fiðÕÞ {qŠ‚ s Au y™u ¼„ðt™ su {™w»Þ Œun Ähu Au, ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk su æÞt™ fhu íÞthu yu æÞt™™t fh™tht™u yu {qŠ‚ ‚uòu{Þ yuðe yûthÄt{™u rð»tu fiðÕÞMðY…u ¼tËu Au y™u æÞt™™t fh™tht™tu su Sð ‚u {tÞt™u ‚hu Au y™u …h{…Œ™u …t{u Au. {txu ¼„ðt™ ‚tu {™w»ÞŒun Äthý fhu Au, ‚tu …ý fiðÕÞY…u s Au y™u ‚u ¼„ðt™ su søÞt{tk rðhts‚t ntuÞ ‚u søÞt …ý r™„woý Au y™u ‚u ¼„ðt™™tk ðMºt, y÷kfth ‚Útt ðtn™ ‚Útt …rh[Þto™t fh™tht Ëuðf ‚Útt ¾t™…t™trŒf su su …ŒtÚto ¼„ðt™™t ËkƒkÄ™u …t{u Au ‚u Ëðuo r™„woý Au. yuðe he‚u suýu ¼„ðt™™wk MðY… òÛÞwk, ‚u™u y{the …uXu s …k[rð»tÞ{tk õÞtkE «er‚ hnu‚e ™Úte ™u ‚u Mð‚kºt ÚttÞ Au. y™u yu yûtht‚e‚ su …whw»ttu¥t{ ¼„ðt™ Au ‚u s Ëðuo yð‚th™wk fthý Au y™u Ëðuo yð‚th …whw»ttu¥t{{tkÚte «„x ÚttÞ Au y™u …tAt …whw»ttu¥t{™u rð»tu ÷e™ ÚttÞ Au. ‚u ßÞthu ¼„ðt™ {qŠ‚ Ähe™u …tAt yk‚Äto™ ÚttÞ Au, íÞthu ‚u su ¼„ðt™™e {qŠ‚ ‚u õÞthuf ‚tu {™w»Þ™e …uXu yt …]Úðe™u rð»tu …ze hnu Au. ‚u su{ ©ef]»ý™e {qŠ‚™u ¾tu¤t{tk ÷E™u ÁÂõ{ýeS ƒ¤e {qðtk ‚Útt É»t¼Œuð™tu Œun n‚tu ‚u Œtðt™¤™u rð»tu ƒ¤e „Þtu; yu{ …ý ÚttÞ y™u õÞthuf ‚tu ntz{tkË Ërn‚ rŒÔÞ¼tð …t{e™u ftkE hnu ™®n yk‚Äto™ ÚtE òÞ y™u ßÞthu «fx ÚttÞ íÞthu …ý õÞthuf ‚tu MºteÚtfe sL{ Ähu ™u õÞthuf ‚tu …tu‚t™e EåAt{tk ytðu íÞtk Útfe «fx ÚtE ytðu Au, yu{ yu ¼„ðt™™t sL{ ™u Œun {qõÞt™e her‚ ‚tu y÷tirff Au y™u ßÞthu yuðwk ¼„ðt™™wk MðY… Au, ‚u™u ÿZ fhe™u Ë{sþtu íÞthu ‚{™u ftuE «fth™wk rðÎ™ fÕÞtý™t {t„o™u rð»tu ™rn ÚttÞ ™u yu ¼„ðt™™t MðY…™e ÿZ‚t rð™t ‚tu „{u ‚ux÷tu íÞt„ ht¾tu ™u „{u ‚ux÷t W…ðtË fhtu …ý ftuE he‚u ¾t{e ¼tk„þu ™rn y™u ‚{u yu{ fnuþtu su,’y{™u ‚tu yu MðY…™e ‚{u su{ fntu Atu ‚u{ ÿZ‚t Au, ‚tu …ý «týErLÿÞtu fu{ ÷e™ ™Úte Út‚tk ?” 1. su Ät{™u …t{e™u …w™htð]Â¥t™u …t{‚t ™Úte, su Ät{™u ËqÞo, [Lÿ y™u yÂø™ «ftþ fhe þf‚t

™Úte, ‚u {tÁk …h{ Ät{ Au.

384

„.{.13

‚tu yu ‚tu …h{uïh EåAtyu yu{ hÌtwk Au yu{ Ë{sðwk. …ý ‚u™u ftkE fhðwk hÌtwk ™Úte, yu ‚tu f]‚tÚto Au y™u yu ‚tu Ëðo ËtÄ™™t yk‚™u …tBÞtu Au y™u òu ¼„ðt™™t MðY…™e ytðe he‚u ÿZ‚t ntuÞ ™u fŒtr[‚T òu r™{to™, r™÷tuo¼, r™»ft{, r™:MðtŒ y™u r™:M™un yu{tk ftkEf Úttuze ½ýe ftåÞ… hne òÞ ‚tu ‚u™e ftkE ®[‚t ™Úte …ý ¼„ðt™™t MðY…{tk òu ftuE he‚™e Ë{ßÞt{tk fËh hne ‚tu ftuE he‚u ðtkÄtu ¼tk„þu ™rn. {txu Œun A‚u su «fthu ytðwk hnMÞ Ë{òÞ ‚uðtu W…tÞ fhðtu. y™u yt ðt‚to ÞÚttÚto Ë{òýe ntuÞ ™u ftuEf «thçÄf{o™u ðþ ÚtE™u òu ftuEf ™e[ Wå[ Œun™e «trÃ‚ ÚttÞ ‚tu …ý ð]ºttËwh™e 1 …uXu ¿tt™ òÞ ™rn ‚Útt su{ ¼h‚S™u {]„™tu Œun ytÔÞtu ‚tu …ý …qðosL{™wk ¿tt™ xéÞwk ™rn. yuðwk yt ¿tt™™wk yr‚þÞ {tntíBÞ Au. y™u ™thŒ Ë™ftrŒf ™u ƒúñtrŒf Œuð ‚u{™e Ë¼t{tk …ý r™hk‚h yt s ðt‚to ÚttÞ Au. y™u ytðe ¼„ðíMðY… ËkƒkÄe su ðt‚to ‚u ‚tu þtMºt{tkÚte …ý …tu‚t™e {u¤u Ë{òÞ ™rn y™u ËŒT„úkÚttu{tk ytðe ðt‚to ‚tu ntuÞ …ý ßÞthu Ëí…whw»t «„x ÚttÞ Au, íÞthu ‚u{™t {w¾ Útfe s ðt‚ Ë{ßÞt{tk ytðu Au, …ý …tu‚t™t ƒwrØƒ¤u fhe™u ËŒT„úkÚttu{tkÚte …ý Ë{ò‚e ™Úte y™u su™u ytðe he‚u ÞÚttÚto ¼„ðt™™wk MðY… Ë{ßÞt{tk ytÔÞwk Au ‚u™u òu ¼q‚, ¼rð»Þ ™u ð‚o{t™ yu ºtý ft¤™u rð»tu árü …ntU[‚e ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u yu ðt‚™tu ftkE „ðo ntuÞ ™rn y™u ftuEf™u ðh fu þt… Œu ™rn y™u ftuE Xuftýu ðh fu þt… Œu …ý ¾ht. y™u ftuE Xuftýu r™¼oÞ hnu ™u ftuE Xuftýu ƒeðu …ý ¾ht …ý ‚uýu fhe™u …tu‚u ftkE n»to þtuf {™{tk ÷tðu ™rn. y™u su™u ¼„ðt™™tu yt fÌttu yuðe he‚u ÿZ yt©Þ ntuÞ ‚u òýe™u ‚tu ¼qkzwk f{o fhu s ™rn, …ý fŒtr[‚T ¼qkzt Œuþft¤trŒf™u Þtu„u fhe™u òu ftkEf yð¤wk f{o ÚtE òÞ ‚tu …ý ‚u ÿZ yt©Þðt¤tu fÕÞtý™t {t„oÚtfe …ze òÞ ™rn. {txu yu su ¼„ðt™™tu ÿZ yt©Þ Au yuðtu r™ŠðÎ™ {t„o ftuE ™Úte. y™u yu ðt‚ su™u Ë{òýe ntuÞ ‚u™tu ‚tu yr‚ {tuxtu ytþÞ ntuÞ, swytu™u y{thu …h{nkË ‚Útt ËíËk„e Ë{M‚ …tËuÚte ftuE MðtÚto ËtÄðtu ™Úte ‚tu …ý ftuE™u ƒtu÷tðeyu Aeyu, ftuEf™u ðZeyu Aeyu, ftuE™u ftZe {qfeyu Aeyu ‚u™wk yu s «Þtus™ Au su, ‘ftuE he‚u yt ðt‚ Ë{òÞ ‚tu ƒnw Ëthwk ÚttÞ.’ {txu 1. yt fÚtt ¼t„ð‚-»tcMfkÄ y. 11 {tk Au.

„.{.13-14

385

yt ðt‚to Au ‚u Ëðuo ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu y™u ‘su ‚us™u rð»tu {qŠ‚ Au ‚u s yt «íÞût {nthts Au.’ yu{ òýòu y™u òu yu{ ™ sýtÞ ‚tu yux÷wk ‚tu sYh òýßÞtu su, ‘yûthY… su ‚us ‚u™u rð»tu su {qŠ‚ Au, ‚u™u {nthts Œu¾u Au.’ yu{ òýþtu ‚tu …ý ‚{thu {thu rð»tu nu‚ hnuþu. ‚uýu fhe™u ‚{tÁk …h{ fÕÞtý Útþu y™u yt ðt‚™u r™íÞu ™ðe ™u ™ðe ht¾òu. …ý „tV÷…ýu fhe™u rðËthe Œuþtu {t, yts Au ‚uðe s ft÷ ™ðe ht¾ßÞtu y™u ‚uðe s Œun™tu yk‚ ÚttÞ íÞtkËwÄe …ý rŒ™ rŒ™ «íÞu ™ðe ™u ™ðe ht¾ßÞtu y™u su su ¼„ðt™™e ðt‚ fhtu ‚u ‚u ðt‚™u rð»tu yt ðt‚™wk ƒes ÷tðßÞtu yu{ y{the yt¿tt Au. y™u yt ðt‚to ‚tu yuðe Sð™Œth Au su Œun hnu íÞtkËwÄe …ý r™íÞ «íÞu fhðe y™u Œun {qfe™u ¼t„ð‚e ‚™wyu fhe™u …ý yt s ðt‚to fhðe Au y™u yt su y{u ‚{™u ðt‚ fne ‚u Ëðuo þtMºt™tu rËØtk‚ Au ™u y™w¼ð{tk …ý yu{ s ÿZ Au. y™u y{u «íÞût ™shu òuE™u ‚{™u yt ðt‚ fne Au y™u òu «íÞût òuE™u ™ fne ntuÞ ‚tu y{™u Ëðuo …h{nkË™t Ë{ Au.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu …tu‚t™t ¼õ‚s™™e rþûtt™u yÚtuo …htuût…ýu …tu‚t™t …whw»ttu¥t{…ýt™e ðt‚to fhe ‚u™u Ëtk¼¤e™u Ëðuo ËtÄw ‚Útt nrh¼õ‚ ‚u yu{ s {t™‚t nðt su,‘su ‚us™u rð»tu {qŠ‚ fne ‚u s yt ©eS{nthts «íÞût «{tý Au.’ >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 13 >> 146 >>

ð[™t{]‚ 14 : r™ŠðfÕ… Ë{trÄ™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e ðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh …tËu W¥thtŒu ƒthýu ytuhzt™e ytuËhe W…h rðhts{t™ n‚t ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u {M‚f W…h ïu‚ VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu ™u ‚u VUxt W…h ht‚t fŠýfth™t …w»…™wk Atu„wk rðhts{t™ n‚wk y™u ËwkŒh fwkfw{™tu [tkŒ÷tu ¼t÷™u rð»tu rðhts{t™ n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu su Ëk‚ * ð[.„.{.™wk 14, ‚t. 28-8-1821, ƒwÄðth.

386

„.{.14

‚Œtí{f…ýt™u1 …t{u Au, ‚u Ë{trÄyu fhe™u …t{u Au fu yu™tu ftuE ƒeòu …ý W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suýu ¼„ðt™™wk MðY… suðwk ft÷u y{u fÌtwk ‚uðwk ÞÚttÚto òÛÞwk ntuÞ ™u ‚u{tk ftuE ò‚™wk WíÚtt™2 hÌtwk ™ ntuÞ, su{ yt ÷ªƒzt™wk ð]ût Au ‚u yufðth òýe ÷eÄwk Au …Ae ftuE he‚u {™{tk ËkfÕ… Út‚tu ™Úte su, ‘÷ªƒztu nþu fu ™rn ntuÞ ?’ yuðe he‚u „{u ‚u™tu Ëk„ ÚttÞ y™u „{u ‚uðtk þtMºt Ëtk¼¤u …ý ftuE he‚u fhe™u ¼„ðt™™t MðY…™tu su r™ùÞ fÞtuo ntuÞ ‚u{tkÚte {™ z„{„u ™rn yuðtu su r™ÁíÚtt™…ýu3 ¼„ðt™™tu r™ùÞ yu™u y{u ‚Œtí{f…ýwk fneyu Aeyu. ™u yuðwk su yu ‚Œtí{f…ýwk ‚u ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚™t «kË„u fhe™u ÚttÞ Au, …ý fuð¤ Ë{trÄyu fhe™u ™Úte Út‚wk y™u yuðwk su yu ‚Œtí{f…ýwk ‚u™us r™ŠðfÕ… Ë{trÄ fneyu Aeyu ™u yuðe ò‚™e su™u r™ŠðfÕ… Ë{trÄ ÚtE ntuÞ ‚u Ëk‚™wk MðY… …ý r™„woý4 ƒúñ s Au. y™u yuðt yz„ r™ùÞðt¤t su Ëk‚ ‚u r™ð]r¥t{t„o™u rð»tu ð‚uo yÚtðt «ð]r¥t {t„o™u rð»tu ð‚uo ‚tu …ý yu™wk r™„woý s MðY… Au. su{ ™thŒ ™u Ë™ftrŒf yu Ëðuo r™ð]r¥t{t„o™u rð»tu «ðíÞto y™u ËÃ‚Ér»t ‚Útt s™ftrŒf htò, yu Ëðuo «ð]r¥t {t„o™u rð»tu «ðíÞto …ý yu Ëðuo™u ¼„ðt™™t r™ùÞu fhe™u r™„woý òýðt. y™u su r™ð]r¥t{t„o™u rð»tu «ðíÞto ntuÞ ™u òu ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™ ntuÞ ‚tu ‚u™u {trÞf „wýu fhe™u Ë„wý òýðt. y™u yu{ òýðwk su, ‘yt yr‚þÞ íÞt„e sýtÞ Au. …ý yu™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ ™Úte {txu yu y¿tt™e Au, ‚u sYh ™hf{tk sþu’ y™u su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu yuðtu r™ùÞ Au ™u òu ‚u{tk ftkEf Úttuze ½ýe ¾tux hne „E nþu; ‚tu …ý ‚u ¼qkze „r‚™u ™rn …t{u. ‚u ‚tu yk‚u ò‚tu r™„woý…ýt™u s …t{þu. y™u su™u ¼„ðt™™t MðY…™tu ‚tu yuðtu r™ùÞ ™Úte ™u ‚u ËqÄtu íÞt„e hnu‚tu ntuÞ ™u ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf™u xtéÞt{tk ËtðÄt™ ð‚o‚tu ntuÞ ‚tu …ý yu™t xtéÞt ft{trŒf ™rn x¤u y™u ‚u yk‚u ¾htƒ ÚtE™u ™hf{tk s sþu y™u ytðwk su ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ ‚u su™u ÚtÞwk ntuÞ ™u ‚u™u Úttuze ƒwrØ ntuÞ ‚tu …ý yu™u {tuxe ƒwrØðt¤tu òýðtu y™u ytðwk ¼„ðt™™t MðY…™wk ¿tt™ su™u ™ ntuÞ ™u ‚u™u òu ÍtÍe ƒwrØ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u ƒwrØne™ òýðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 14 >> 147 >> 1. yuftí{¼tð™u. 2. ËkfÕ…-rðfÕ….

3. ËkfÕ… hrn‚-ÂMÚth. 4. ‘‚u Ëk‚ r™„woý ƒúñMðY… Au’ ytðtu ðtõÞtÚto Ë{sðtu.

„.{.14-15

ð[™t{]‚ 15 : Mð¼tð rð»tu þºtw…ýwk htÏÞt™wk

387 Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e ytuËheyu [tf¤tu ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðuo …h{nkË™u «&™ …qAâtu su, “„{u ‚uðtu fXý Mð¼tð ntuÞ ™u òu yuf rð[th fheyu ‚tu ‚u Mð¼tð™tu ™tþ ÚtE òÞ y™u yu rð[th™u {qfe™u ƒeò nòhtu rð[th fhu ‚tu …ý ‚u ¼qkzt Mð¼tð ntuÞ ‚u x¤u ™rn, yuðtu ‚u fÞtu rð[th Au ? ‚u su™u su{ Ë{ò‚wk ntuÞ ‚u ‚u{ fntu’’ …Ae …h{nkË{tk su{ su™u Ë{ò‚wk n‚wk ‚u{ ‚uýu fÌtwk, …ý ÞÚttÚto ftuEÚte fnuðtÞwk ™rn, …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u fneyu su, ‘su{ ƒtnuh ftuEf …tu‚t™tu þºtw ntuÞ ‚u yt…ýwk ftkEf ft{ Út‚wk ntuÞ ‚u™u ƒ„tze Œu yÚtðt …tu‚t™e {t ƒu™ Ët{e „t¤tu Œu, ‚u™tu su{ yr‚þÞ y¼tð ytðu Au yu™u su W…tÞu fhe™u ‚u™wk ¼qkzwk ÚttÞ ‚u W…tÞ fhtÞ Au yÚtðt ƒeòu ‚u þºtw™wk ¼wkzwk fhu ‚tu …ý yr‚þÞ htS ÚtðtÞ Au. ‚u{ su {tuût™u yÚtuo Þí™ fh‚t ntuÞ ™u ‚u{tk su ft{ ¢tuÄtrŒf {tknu÷t þºtw rðÎ™ fhu ‚tu ‚u™e W…h …ý ‚uðes ðihƒwrØ ÚttÞ y™u ‚u™tu ¾xftu õÞthuÞ …ý x¤u ™rn. yuðtu rð[th su™u ntÚt ytðu ‚u yu rð[thu fhe™u þºtw {tºt™u xt¤u y™u ßÞthu ftuEf Ëk‚ yu ft{trŒf þºtw™e ®™Œt fhu ‚Útt ‚u þºtw™u ¾tuŒu ‚u{tk su™u {tuhu fÌttu yuðtu rð[th ntuÞ ‚u™u ‚u ËtÄw™tu y¼tð ytðu ™rn; Ët{tu ‚u ËtÄw™tu yr‚þÞ „wý ÷u y™u yu{ òýu su, ‘yt ËtÄw {tht þºtw™u {tÞto™tu W…tÞ fhu Au. {txu {tht …h{ nu‚w Au.’ ytðe ò‚™tu rð[th su™t ÓŒÞ™u rð»tu «tÃ‚ ÚtÞtu ntuÞ ‚u þºtw{tºt™tu ™tþ fhe ™tk¾u y™u ftuE ¼qkztu Mð¼tð ‚u™t ÓŒÞ™u rð»tu hne þfu ™rn. yu™u yu rð™t ƒeò „{u ‚ux÷e ò‚™t rð[th fhu …ý ft{trŒf Mð¼tðY…e þºtw ™tþ …t{u ™rn, {txu yu Mð¼tð W…h su þºtw…ýwk ht¾ðwk yus Ëðo rð[th{tk ©uc rð[th Au.” * ð[.„.{.™wk 15, ‚t. 29-8-1821, „wÁðth.

388

„.{.15-16

…Ae ©eS{nthtsu ð¤e «&™ fÞtuo su, “Ä{o, ðihtøÞ, ytí{¿tt™ y™u {tntíBÞu Ërn‚ …h{uïh™e ¼Âõ‚ yu [th ðt™t{tkÚte ftuE ft¤u …zu ™rn yuðtu su ntuÞ ‚u™u þu ÷ûtýu fhe™u ytu¤¾ðtu ?” …Ae Ëðuo Ëk‚u su™u suðwk Ë{òýwk ‚uýu ‚uðwk fÌtwk …ý ‚u ftuEÚte ÞÚttÚto fnuðtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™tu ƒt¤f…ýtÚte s yuðtu Mð¼tð ntuÞ su ftuE™e AtÞt{tk ‚tu ŒƒtÞ s ™rn y™u yu ßÞtk ƒuXtu ntuÞ íÞtk ftuEyu ntkËe {~fhe ÚttÞ ™rn y™u ‚u™u ftuEyu n¤ðwk ðuý …ý fnuðtÞ ™rn. yuðtk su™tk ÷ûtý ntuÞ ‚u ftuE rŒðË Ä{o, ðihtøÞ, ¿tt™ y™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ‚u{tkÚte …zus ™rn y™u ‚u™tu {t™e™t suðtu Mð¼tð ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u fÕÞtý™tu ¾… ntuÞ {txu ‚u ËíËk„{tkÚte ftuE «fthu òÞ ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 15 >> 148 >>

ð[™t{]‚ 16 : MðY…r™ct ™u Ä{or™ct™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh …tËu …tx W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ {kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “yuf ‚tu yswo™™e …uXu su MðY…r™ct y™u ƒeS ÞwrÄrch htò™e …uXu su Ä{or™ct, yu ƒu r™ct Au, ‚u{tkÚte su MðY…r™ct™wk ƒ¤ ht¾u ‚u™u Ä{or™ct {tu¤e …ze òÞ Au 1 y™u su Ä{or™ct™wk ƒ¤ ht¾u ‚u™u MðY…r™ct {tu¤e …ze òÞ Au, {txu yuðtu þtu W…tÞ Au su, suýu fhe™u yu ƒu{tkÚte yufu r™ct {tu¤e ™ …zu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt, su2, “…]Úðe™tu ™u Ä{o™tu ©e{ŒT¼t„ð‚™t «Út{ MfkÄ™u rð»tu ËkðtŒ Au. ‚u{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘ËíÞ þti[trŒf su fÕÞtýfthe yuðt ytu„ý[t¤eþ „wý ‚uýu Þwõ‚ ¼„ðt™™wk MðY… Au.’ {txu * ð[.„.{.™wk 16, ‚t 7-9-1821, þr™ðth Ërn‚ yuðe MðY…r™ct™wk ©uc…ýwk fÌtwk Au {txu 1. ‘MðY…r™ct ƒ¤ðt™ Au. {txu ‚u s yuf ht¾ðe, ƒk™u™e y…uûtt …ý Au. Ä{or™ct™wk þwk «Þtus™ Au ?’ yu{ …ý fne 2. MðY…r™ct áZ ht¾ðtÚte Ä{or™ct …ý áZ ÚttÞ þftÞ ™rn,fu{ fu ƒnwÄt‚tu ‚{tuyu Ä{or™ctyu Au, fu{ fu.

„.{.16

389

Ëðuo Ä{o ¼„ðt™™e {qŠ‚™u ytÄthu hnu Au. ‚u ËtY ¼„ðt™™u Ä{oÄwhkÄh fÌtt Au. y™u ð¤e ©e{ŒT¼t„ð‚™t «Út{ MfkÄ™u rð»tu þti™ftrŒf Ér»tyu Ëq‚ …whtýe™u …qAâwk Au su, ‘Ä{o™t ƒ¾‚hY…1 yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u yk‚Äto™ ÚtÞt …Ae Ä{o fu™u þhýu hÌttu ?’ {txu Ä{o ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u s ytþhu hnu Au. ‚u ËtÁ su ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu r™ct ht¾u ‚u™u ¼„ðt™™wk MðY… ÓŒÞ{tk hnu yux÷u ‚u™t ÓŒÞ{tk Ä{o …ý hnu. {txu su MðY…r™ct ht¾u ‚u™u Ä{or™ct Ënsu s hnu y™u yuf÷e Ä{or™ct ht¾u ‚tu MðY…r™ct {tu¤e …ze òÞ Au, ‚u fthý…ýt {txu ƒwrØðt™ ntuÞ ‚u™u MðY…r™ct s ÿZ fhe™u ht¾ðe ‚tu ‚u ¼u¤e Ä{or™ct …ý ÿZ…ýu hnuþu.”2 …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ƒeòu «&™ …qAâtu su, “…k[rð»tÞ rs‚tÞ ‚u ðihtøÞu fhe™u rs‚tÞ Au fu, ftuE ƒeòu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðihtøÞ ntuÞ yÚtðt ™ ntuÞ, …ý òu …h{uïhu fÌtt yuðt su r™Þ{; ‚u™u rð»tu ¾ƒzŒth hnu ‚tu …k[rð»tÞ rs‚tÞ Au y™u òu þçŒ Útfe ðihtøÞu fhe™u ð]r¥t …tAe ðt¤u ‚tu ½ýtu «ÞtË fhu ‚tu …ý þçŒ Ëk¼¤tÞ ¾htu y™u ft™™u ƒeze ÷u ‚tu Ënsu þçŒ Ëk¼¤tÞ ™rn. ‚u{s yÞtuøÞ …ŒtÚto™u íð[tyu fhe™u yzu ™rn ‚tu Ënsu M…þo rs‚tÞ, ‚u{s yÞtuøÞ ðM‚w ntuÞ, ‚u™u ™uºtu fhe™u swðu ™rn ‚tu Ënsu Y… rs‚tÞ. ‚u{s su su MðtŒw ¼tus™ ntuÞ ‚u™u {u¤tðe …týe ™tk¾e™u s{u ‚Útt Þwõ‚ ytnth fhu yux÷u Ënsu s hË™t rs‚tÞ, ‚u{s yÞtuøÞ „kÄ ntuÞ íÞtk ™tf™u ƒeze ÷u ‚tu Ënsu „kÄ rs‚tÞ. yuðe he‚u r™Þ{u fhe™u …k[rð»tÞ rs‚tÞ Au y™u òu r™Þ{{tk ™ hnu ‚tu „{u ‚uðtu ðihtøÞðt™ ntuÞ ‚Útt ¿tt™e ntuÞ …ý ‚u™tu Xt hnu ™rn. {txu rð»tÞ rsíÞt™wk fthý ‚tu …h{uïh™t ƒtkÄu÷t su r™Þ{ ‚u s Au, ‚u{tk …ý {kŒ ðihtøÞðt¤t™u ‚tu r™Þ{{tk hnuðwk yu s W„Þto™tu W…tÞ Au. su{ {tkŒtu ntuÞ ‚u fhe …t¤e™u yti»tÄ ¾tÞ ‚tu s r™htu„e ÚttÞ.’’ …Ae y¾kzt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “{tkŒt™u ‚tu fhe™tu r™Þ{ ntuÞ su, 1. “Ïæíræ‡²ï {}æü±}æüç‡æ” yu{ fÌtwk Au, ‚Útt “{}æü S ² 2. yu{tk ËkþÞ ™Úte. Ðí | æé Ú Ó²é „ :” yuðe M{]r‚ …ý Au.

390

„16.{.16

‘ytx÷t rŒðË s fhe ht¾ðe’ ‚u{ fÕÞtý™t ËtÄ™™tu …ý ftuE r™Þ{ Au fu, ™Úte ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ©æÄt {kŒ ntuÞ ‚u™u ‚tu ½ýuf sL{u fhe™u ËtÄ™™e Ë{tÂÃ‚ ÚttÞ Au. ‚u ¼„ðŒT„e‚t{tk fÌtwk Au su, ‘¥ÝïÜU…‹}æ ¨¢ç¨hS„„æï ²æç„ ÐÚæ¢ xæç„}æì J’ yu &÷tuf{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘y™uf sL{u fhe™u ËkrËØ ÚtÞtu su Þtu„e ‚u su ‚u …h{…Œ™u …t{u Au’ yu {kŒ ©Øtðt¤t™tu …ût Au. y™u su™u ƒ¤ðt™ ©Øt ntuÞ ‚u ‚tu ‚íft¤ rËØ ÚttÞ Au, ‚u …ý „e‚t{tk fÌtwk Au, ‘Ÿæhæ±æÝì H|æ„ï ¿ææÝ¢ „yÐÚ: ¨¢ ² „ï ç ‹Îí ² : J ¿ææÝ¢ HÏŠ±æ ÐÚæ¢ àææç‹„}æç™Úï ‡ ææç{xæÓÀç„ JJ’ yu &÷tuf™tu yu{ yÚto Au su, ‘r™Þ{{tk Au ErLÿÞtu su™tk ™u ©Øtðt™ yuðtu su …wY»t, ‚u ¿tt™™u …t{u Au ™u ¿tt™™u …t{e™u ‚íft¤ …h{…Œ™u …t{u Au’ {txu su yr‚þÞ ©Øtðt™ ntuÞ ‚u™u ðnu÷e ËtÄ™™e Ë{tÂÃ‚ ÚttÞ Au y™u su™u {kŒ ©Øt ntuÞ ‚u™u ‚tu y™uf sL{u fhe™u ËtÄ™™e Ë{tÂÃ‚ ÚttÞ Au, su{ ftuE …wY»t ftþeyu s‚tu ntuÞ ™u ‚u yt¾t rŒðË{tk ƒu z„÷tk [t÷‚tu ntuÞ ‚u™u ‚tu ftþeyu s‚tk ƒnw rŒðË ÷t„u y™u su ðeþ ðeþ „tW [t÷ðt {tkzu ‚u ‚tu ytkneÚte ftþeyu Úttuztf rŒðË{tk …ntU[u. ‚u{ su™u ©Øt ƒ¤ðt™ Au, ‚u ‚tu n{ýtk ‚h‚ ËíËk„e ÚtÞtu ntuÞ ‚tu …ý yr‚þÞ ËhË ÚtE òÞ Au y™u su™u ©Øt {kŒ ntuÞ ‚u ‚tu ½ýt ft¤ ÚtÞt ËíËk„e ÚtÞtu ntuÞ ‚tu …ý ÷tu[tu…tu[tu hnu Au.” …Ae ©e „wÁ[hýh‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “ßÞthu {kŒ ©Øtðt¤t™wk y™uf sL{u fÕÞtý ÚttÞ íÞthu íÞtk ËwÄe ‚u õÞtk hnu‚tu nþu ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ËwkŒh Œuð÷tuf ntuÞ íÞtk sE™u ‚u hnu Au. y™u ßÞthu yu ¼„ðt™™wk æÞt™ fh‚tu; íÞthu yu ¼õ‚ ¼„ðt™ Ët{wk òu‚tu íÞthu ¼„ðt™ …ý ‚u ¼õ‚ Ët{wk òu‚t. …Ae ¼„ðt™™wk æÞt™ fh‚tk Útft su su rð»tÞ™wk yuýu ®[‚ð™ fÞwO n‚wk y™u su su rð»tÞ{tk yu ¼õ‚™u nu‚ n‚wk ‚u ¼„ðt™ Ëðuo ™shu òuE™u y™u yu Œun {qfu íÞthu yu™u suðt ¼tu„ ðnt÷t Au, ‚uðt ¼tu„ su ÷tuf{tk Au ‚u ÷tuf{tk yu ¼õ‚™u …ntU[tzu Au. y™u ft¤™u yu{ yt¿tt fhu Au su, ‘yu ¼õ‚™tk ¼tu„™u ‚wk ¾kz™ fheþ{t.’ {txu ‚u r™hk‚h Œuð÷tuf{tk hÌttu Útftu ¼tu„™u ¼tu„ðu Au. …Ae {]íÞw÷tuf{tk ytðe™u

„.{.16

391

y™uf sL{u fhe™u {tuût™u …t{u Au.” …Ae y¾kzt™kŒ Mðt{eyu ƒeòu «&™ …qAâtu su, ‘‚eðú ©Øtðt™T …whw»t™tk þtk ÷ûtý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ‚eðú ©Øt ntuÞ ‚u™u ßÞthu ¼„ðt™™u Œþo™u ytððwk ntuÞ yÚtðt ¼„ðífÚttðt‚to Ëtk¼¤ðe ntuÞ ‚Útt ¼„ðt™™e {t™Ëe …qò fhðe ntuÞ EíÞtrŒf su su ¼„ðt™ ËkƒkÄe r¢Þt ‚u™u fÞto ËtÁ M™t™trŒf su …tu‚t™e Œunr¢Þt ‚u™u yr‚þÞ W‚tð¤tu ÚtE™u fhu y™u ft„¤ ÷¾e™u y{u ftuEf ð‚o{t™ VuhÔÞwk ntuÞ ‚tu ‚u™u fhðt™u yÚtuo …ý ytf¤tu ÚtE òÞ y™u {tuxtu {týË ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™™tk Œþo™ ËtÁ ƒt¤f™e …uXâu ytf¤t{ý fhðt {tkzu. yuðtk su™tk ÷ûtý ntuÞ ‚u™u ‚eðú ©Øtðt™T òýðtu y™u su yuðe ©Øtðt¤tu ntuÞ ‚u Ëðuo ErLÿÞtu™u …ý ‚íft¤ ðþ fhu Au y™u su™u ¼„ðt™™t {t„o{tk {kŒ ©Øt ntuÞ ‚u™tk ErLÿÞtu rð»tÞ ËL{w¾ yr‚ ‚eûý…ýu Þwõ‚ ntuÞ ‚u „{u ‚ux÷tu Ëk‚tzðt òÞ …ý Ëti™u sýtE òÞ su, ‘yt™e ErLÿÞtu™t rð»tÞ ËL{w¾ ‚eûý ðu„ Au’ y™u ErLÿÞtu™wk Y… ‚tu ðtÞw™t ðu„ suðwk Au, su{ ðtÞw Œu¾tÞ ™rn …ý ð]ût™u n÷tðu ‚uýu fhe™u sýtÞ Au su, ðtÞw ðtÞ Au, ‚u{ ErLÿÞtu™e ð]r¥tÞtu Œu¾t‚e ™Úte …ý rð»tÞ ËL{w¾ Œtuzu ‚u Ëti™u sýtÞ Au y™u òu f…xu fhe™u Ztkfðt òÞ, ‚tu f…xe òýe™u Ëti™u ‚u™tu yr‚þÞ yð„wý ytðu Au. {txu su™e RrLÿÞtu{tk rð»tÞ ¼tu„ÔÞt™e ‚eûý‚t ntuÞ ‚u ftuE «fthu At™e hnu ™rn.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “rð»tÞ ËL{w¾ ErLÿÞtu™e su ‚eûý‚t ‚u™u xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ErLÿÞtu™e ‚eûý‚t™u xtéÞt™tu yus W…tÞ Au su, …h{uïhu íÞt„e™t ™u „]nMÚt™t su r™Þ{ ƒtkæÞt Au, ‚u{tk Ëðuo ErLÿÞtu™u {hze™u ht¾u ‚tu Ënsu s ErLÿÞtu™e ‚eûý‚t {xe òÞ. ™u ©tuºt, íðfT, [ûtw, hË™t y™u ½útý; yu …tk[u ErLÿÞtu™u ßÞthu fw{t„o{tk ™ sðt Œu, íÞthu ErLÿÞtu™t ytnth þwØT ÚttÞ Au. ‚u fuzu yk‚:fhý …ý þwØ ÚttÞ Au. {txu ðihtøÞ™wk ƒ¤ ntuÞ yÚtðt ™ ntuÞ ‚tu …ý òu ErLÿÞtu™u ðþ fhe™u …h{uïh™t r™Þ{{tk ht¾u ‚tu su{ ‚eðú ðihtøÞu fhe™u rð»tÞ rs‚tÞ Au ‚u Útfe …ý ‚u r™Þ{ðt¤t™u rðþu»tu rð»tÞ rs‚tÞ Au. {txu …h{uïh™t ƒtkÄu÷t su r™Þ{ Au ‚u™u s yr‚ ÿZ fhe™u ht¾ðt.”

392

„.{.16-17

…Ae ð¤e y¾kzt™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “su™u {kŒ ©Øt ntuÞ ‚u™u ©Øt ð]rØ fu{ …t{u ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ sýtÞ ‚tu {kŒ ©Øt ntuÞ ‚u …ý ð]rØ™u …t{u, su{ …týe …eðt™wk ðtËý {]r¥tft™wk ntuÞ ‚u{tk Ënsu s «er‚ ÚttÞ ™rn y™u ‚u …tºt òu Ëwðýo™wk ntuÞ ‚tu ‚u{tk Ënsu s «er‚ ÚttÞ. ‚u{ ¼„ðt™™wk ‚Útt ¼„ðt™™e fÚtt fe‚o™trŒf™wk {tntíBÞ sýtÞ ‚tu Ëns Mð¼tðu s ¼„ðt™{tk ‚Útt fÚtt fe‚o™tŒef{tk ©Øt ð]rØ …t{u Au. {txu su «fthu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ Ë{òÞ ‚u W…tÞ fhðtu ™u òu yu W…tÞ fhu ‚tu ©Øt ™ ntuÞ ‚tu …ý ©Øt ÚttÞ Au y™u òu {kŒ ©Øt ntuÞ ‚tu ‚u ð]rØ™u …t{u Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 16 >> 149 >>

ð[™t{]‚ 17 : ¼„ðt™™t MðY…{tk ‚¥ðtu™wk - ÂMÚt‚«¿t™wk Index *Ëkð‚T 1878™t ytËtu ðrŒ 11-yuftŒþe™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e

©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©e ðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™u Ë{e…u ytuhzt™e ytuËheyu ®ËntË™ W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™e yt„¤ {þt÷ ƒu ƒ¤‚e n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{kË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u fe‚o™ „ðt‚tk n‚tk. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fe‚o™ „tððtk hnuðt ãtu, «&™-W¥th fheyu.” …Ae Ëðuo {wr™ ƒtuÕÞt su, “½ýwk Ëthwk {nthts.” …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™wk MðY… Au, ‚u™u ftuEf ¼õ‚ ‚tu {tÞt™tk [turðþ ‚¥ðu Ërn‚ Ë{su Au y™u ftuEf ¼õ‚ ‚tu {tÞt™tk ‚¥ðu hrn‚ fuð¤ [i‚LÞ{Þ ¼„ðt™™wk MðY… Ë{su Au. yu ƒu «fth™t ¼õ‚ Au, ‚u{tk fu™e Ë{sý Xef Au ™u fu™e Ë{sý Xef ™Úte?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “su ¼„ðt™™u rð»tu {trÞf [turðþ ‚¥ð Ë{su yu™e Ë{sý Xef ™Úte y™u ¼„ðt™™wk MðY… {tÞt™tk ‚¥ðu fhe™u hrn‚ fuð¤ [i‚LÞ{Þ Ë{su ‚u™e Ë{sý Xef Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ËtkÏÞðt¤u [turðþ ‚¥ð fÌttk Au ‚u * ð[.„.{.™wk 17, ‚t. 21-10-1821, Ëtu{ðth

„.{.17

393

ËtkÏÞ™u {‚u ºturðþ ‚¥ð ™u [turðþ{tu ûtuºt¿t su Sð EïhY… [i‚LÞ Au, ‚u yu he‚u [turðþ ‚¥ð fÌttk Au. fu{ su, ûtuºt ûtuºt¿t™u ‚tu yLÞtuLÞ yt©Þ…ýwk Au. ‚u ûtuºt¿t rð™t ûtuºt fnuðtÞ ™rn ™u ûtuºt rð™t ûtuºt¿t fnuðtÞ ™rn. ‚u {txu ‚¥ð ¼u¤t s Sð Eïh™u fÌtt Au y™u ¼„ðt™ Au ‚u ‚tu ûtuºt ™u ûtuºt¿t yu çtL™u™t yt©Þ Au. {txu ¼„ðt™ Útfe {trÞf ‚¥ð swŒtk fu{ fnuðtÞ ? y™u su{ ytftþ Au ‚u™u rð»tu [th ‚¥ð hÌttk Au, ‚tu …ý ytftþ™u ftuE™tu Œtu»t yz‚tu ™Úte. ‚u{ …h{uïh™t MðY…™u …ý {trÞf ‚¥ð™tu yufuÞ Œtu»t yz‚tu ™Úte. yuðwk s ¼„ðt™™wk MðY… Au, ‚u{tk [turðþ ‚¥ð fneyu ‚u{tk þtu ƒtÄ Au ? y™u ‚¥ðu hrn‚ fnuðwk ‚u{tk þwk r™ƒtoÄ…ýwk ytðe „Þwk ? y{™u ‚tu yu{ sýtÞ Au.” …Ae Œe™t™tÚt ¼èu …qAâwk su, “su™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhðwk ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™wk MðY… ‚¥ðu Ërn‚ Ë{sðwk fu ‚¥ðu hrn‚ Ë{sðwk ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™t MðY…™u su ‚¥ðu Ërn‚ Ë{su Au, ‚u …ý …t…e Au y™u su ‚¥ðu hrn‚ ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su Au, ‚u …ý …t…e Au. ¼„ðt™™t MðY…{tk ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚¥ð Au fu ™Úte, yuðwk [qkÚtýwk fhðwk „{us ™rn. ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu yu{ òýu su, ‘¼„ðt™ ‚u ¼„ðt™, yu™u rð»tu ¼t„-íÞt„ fÞto™tu {t„ ™Úte. yu ¼„ðt™ ‚tu y™k‚ ƒúñtkz™t ytí{t Au’ y™u su™u ¼„ðt™™t MðY…{tk ftuE he‚™wk WíÚtt™ ™Úte ‚u™u r™ŠðfÕ… ÂMÚtr‚ðt¤tu òýðtu y™u su™u yuðe yuf {r‚ ntuÞ ‚u™u ÂMÚt‚«¿t òýðtu y™u su …wÁ»t™u ¼„ðt™™u rð»tu yuðe ÿZ {r‚ Au ‚u™u ¼„ðt™ Ëðo …t… Útfe {wftðu Au, ‚u ¼„ðt™u ¼„ðŒT„e‚t{tk yswo™ «íÞu fÌtwk Au su, “¨±ü { }ææü Ý ì ÐçÚy²Á² }ææ}æï Ü ¢ U àæÚ‡æ¢ ±í … J ¥ã¢ y±æ¢ ¨±ü ÐæÐï | ²æï }ææï ÿ æç²c²æç}æ }ææ àæé ™ : JJ’’ y™u yt ËkËth{tk …ý yuðe he‚ Au su, su Útfe …tu‚t™tu {tuxtu MðtÚto Ëh‚tu ntuÞ ‚u™tu ƒwrØðt™ ntuÞ ‚u Œtu»t „úný fhu ™rn. su{ Mºte ntuÞ ‚u …tu‚t™t MðtÚto ËtÁ …r‚™tu Œtu»t „úný fh‚e ™Úte ‚Útt ƒeò …ý „]nMÚttu ntuÞ ‚u …tu‚t™t ¼tE, ¼ºteò, Œefht EíÞtrŒf su ËkƒkÄe ‚u™u rð»tu òu …tu‚t™tu yr‚þÞ MðtÚto ntuÞ ‚tu Œtu»t™wk „úný ™Úte fh‚tk, ‚u{ ¼„ðt™ Útfe suýu {tuxtu MðtÚto òÛÞtu ntuÞ su, ‘¼„ðt™ ‚tu …t… Útfe ™u y¿tt™ Útfe {wftðe™u …tu‚t™t ¼õ‚™u y¼Þ…Œ yt…u Au.’ yuðtu {tuxtu MðtÚto òÛÞtu ntuÞ ‚tu ftuE he‚u ¼„ðt™™tu yð„wý ytðu s

394

„.{.17

™rn. su{ þwfSyu htË…k[tæÞtÞe™wk ðýo™ fÞwO, íÞthu htò …herût‚™u ËkþÞ ÚtÞtu su, ‘¼„ðt™u …hMºte™tu Ëk„ fu{ fÞtuo ?’ …ý þwfS™u ÷uþ{tºt ËkþÞ ÚtÞtu ™rn y™u su „tu…eytu Ëk„u ¼„ðt™u rðnth fÞtuo, ‚u „tu…eytu™u …ý ËkþÞ ™ ÚtÞtu su, ‘¼„ðt™ ntuÞ ‚tu yt{ fu{ fhu ?’ yuðtu ftuE he‚u ËkþÞ ÚtÞtu ™rn y™u ßÞthu ¼„ðt™ fwçò™u ½uh „Þt íÞthu WØðS™u ¼u¤t ‚uze „Þt n‚t. ‚tu …ý WØðS™u ftuE he‚u ËkþÞ ÚtÞtu ™rn y™u ßÞthu WØðS™u ðús{tk {tufÕÞt, íÞthu „tu…eytu™e ðtýe Ëtk¼¤e™u …ý ftuE he‚u ËkþÞ ™ ÚtÞtu y™u Ët{wk „tu…eytu™wk {tntíBÞ yr‚þÞ Ë{ßÞt. {txu su™u ¼„ðt™™tu y[¤ yt©Þ ÚtÞtu ntuÞ ™u ‚u yr‚þÞ þtMºtðu¥tt1 ntuÞ yÚtðt ¼tu¤tu s ntuÞ …ý ‚u™e {r‚ ¼ú{u ™rn y™u ¼„ðt™™t su ÿZ ¼õ‚ ntuÞ ‚u™wk su {tntíBÞ ‚u …ý ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u s òýu, …Ae þtMºtðu¥tt ntuÞ yÚtðt ¼tu¤tu ntuÞ …ý su™e ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ {r‚ ntuÞ ‚u s ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk {tntíBÞ òýu y™u ÿZ {r‚ðt¤t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ytu¤¾u …ý ¾ht y™u ‚u rð™t su s„‚™t rð{w¾ Sð ntuÞ ‚u ‚tu …krz‚ ntuÞ yÚtðt {q¾o ntuÞ …ý ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ {r‚ …ý fhe þfu ™rn. y™u ÿZ {r‚ðt¤t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u …ý ytu¤¾u ™rn y™u nrhs™™wk {tntíBÞ …ý òýu ™rn. {txu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u s ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ytu¤¾u y™u {tntíBÞ …ý ‚u s òýu. su{ WØðSyu „tu…eytu™wk yr‚þÞ {tntíBÞ òÛÞwk, ‚u{ „tu…eytuyu …ý WØðS™wk {tntíBÞ òÛÞwk. y™u …whw»ttu¥t{¼„ðt™ Au, ‚u Ëðo ûtuºt¿t™t ûtuºt¿t Au, ‚tu …ý r™Šðfth Au y™u {tÞt ytrŒf su rðfthðt™ …ŒtÚto ‚u™tu rðfth …whw»ttu¥t{¼„ðt™™u yz‚tu ™Úte y™u su ytí{r™c …wY»t Au, ‚u™u …ý MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý™t rðfth ™Úte yz‚t, ‚tu …whw»ttu¥t{¼„ðt™™u ™ yzu yu{tk þwk fnuðwk ? ¼„ðt™ ‚tu r™Šðfthe ™u r™÷uo… s Au. yuðe he‚u su ¼„ðt™™t MðY…™u Ë{su ‚u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÂMÚt‚«¿t òýðtu. su{ …tu‚t™t ytí{t™u rð»tu su™u ÂMÚtr‚ ntuÞ ‚u …ý ÂMÚt‚«¿t fnuðtÞ Au, ‚u{ su™u ¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu ftuE ò‚™tu ½tx ™ ntuÞ y™u su{ ¼„ðt™™wk Ë{Úto…ýwk ntuÞ ™u ‚u™wk „t™ fhu ‚u{s yË{Úto…ýwk ntuÞ ‚u™wk …ý „t™ fhu y™u su{ ¼„ðt™™wk ÞtuøÞ [rhºt ntuÞ ‚u™wk „t™ fhu ‚u{s su yÞtuøÞ suðwk [rhºt sýt‚wk ntuÞ ‚u™wk …ý 1. þtMºttu™tu òý™th …krz‚.

„.{.17-18

395

„t™ fhu …ý ¼„ðt™™t [rhºt rð»tu ÞtuøÞ yÞtuøÞ yuðtu ½tx ½zu ™rn. yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u …whw»ttu¥t{™t MðY…™u rð»tu ÂMÚt‚«¿t òýðtu. y™u su™u yuðe …whw»ttu¥t{™t MðY…™u rð»tu ÿZ r™ct ÚtE ‚u™u yuÚte W…htk‚ ƒeswk ftkE Ë{sðt™wk hÌtwk ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 17 >> 150>>

ð[™t{]‚ 18 : ™tÂM‚f y™u þw»f ðuŒtk‚e™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e [tŒh ytuZe ™u ‚u W…h ƒwètŒth hòE ytuZe n‚e y™u {M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu rðhts{t™ n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u …tu‚t™e yt„¤ «t„SŒðu fÚtt fh‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{u ‚tu Ëðo «fthu rð[the™u òuÞwk su, yt ËkËth{tk sux÷t fwËk„ fnuðtÞ Au, ‚u Ëðo fwËk„Úte yrÄf fwËk„ ‚u fÞtu Au ? ‚tu ‘su™u …h{uïh™e ¼Âõ‚ ™rn y™u ¼„ðt™ Ëðo™t Mðt{e Au, ¼õ‚ðíË÷ Au, …r‚‚…tð™ Au, yÄ{WØthý Au yuðtu …ý ¼„ðt™™e ftuh™tu su™t niÞt{tk rðïtË ™rn’ ‚u yuðt ‚tu yt ËkËth{tk ƒu {‚ Au yuf ‚tu ™tÂM‚f™tu ™u ƒeòu þw»f 1 ðuŒtk‚e™tu2. yu ƒu yr‚ fwËk„ Au y™u …k[ {nt…t…u Þwõ‚ ntuÞ ™u ‚u™u òu ¼„ðt™™tu rðïtË ntuÞ ‚tu ‚u™tu ftuE ft¤u Aqxftu ÚttÞ ‚Útt ƒt¤níÞt, „tiníÞt, MºteníÞt, EíÞtrŒf su {tuxtk …t…, ‚u™t fh™tht™tu …ý ftuE ft¤u Aqxftu ÚttÞ ¾htu, …ý yu ƒu {‚™e su™u «‚er‚ ytðe ‚u™tu ftuE ft¤u Aqxftu ÚttÞ ™rn. þt {txu su, yu™e Ë{sý ðuŒ, þtMºt y™u …whtý ‚u Útfe QkÄe Au. ‚u{tk ™tÂM‚f ‚tu yu{ Ë{su Au su, ‘ht{[kÿS ™u ©ef]»ý¼„ðt™ yu ‚tu htò n‚t y™u ©ef]»ýu ŒiíÞ {tÞto ‚Útt …hMºte™t Ëk„ feÄt; {txu ºteò ™hf{tk …zât Au.’ yuðe * ð[.„.{.™wk 18, ‚t. 7-12-1821, þr™ðth 2. ™t{{tºtÚte ðuŒtL‚e. 1. ¼„ðt™™e ¼Âõ‚yu hrn‚ þw»f.

396

„.{.18

he‚u yÄ{WØthý y™u …r‚‚…tð™ yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u™u rð»tu …h{uïh™e ƒwrØ s ™Úte y™u f{uo fhe™u …tu‚t™wk fÕÞtý {tLÞwk Au. ‚u ßÞthu f{o fh‚tk fh‚tk fuð¤ ¿tt™ «fxu íÞthu ‚u ¼„ðt™ ÚttÞ. yuðe he‚u y™k‚ ¼„ðt™ {tLÞt Au, …ý y™trŒ …h{uïh ™tÂM‚f™u {‚u ftuE ™Úte; su™u ¼s™u fhe™u Sð ¼ð™t ƒkÄ™ Útfe Aqxu. {txu yu {‚ Au, ‚u ðuŒÚte rðÁØ Au. y™u þw»f ðuŒtk‚e Au, ‚u ‚tu yu{ Ë{su Au su, ‘ƒúñ Au ‚u s SðY… ÚtÞt Au y™u su{ ËqÞo™wk «r‚®ƒƒ Au ‚u{ ƒúñ ‚u SðY… Au’ {txu ßÞthu yu{ Ë{òÞ su, ‘nwk ƒúñ Awk’ íÞthu yu™u ftkE ËtÄ™ fhðwk hÌtwk ™rn y™u ßÞthu …tu‚u …h{uïh ÚtÞt íÞthu nðu ¼s™ …ý ftuE™wk fhðwk hÌtwk ™rn. yu{ {t™e™u …Ae …t… fh‚tk …ý ƒeðu ™rn y™u {™{tk yu{ Ë{su su, ‘yt…ýu r™„woý {t„o™u …tBÞt Aeyu {txu yt…ýu Vhe™u sL{ ™rn Ähðtu …zu.’ …ý yu þw»f ðuŒtk‚e yux÷tu ‚…tË fh‚t ™Úte su, {tÞt …h su r™„woý ƒúñ, ‚u™u …ý yu™e Ë{sýu fhe™u sL{ {hý Xuhtýwk, fu{ su yu yu{ fnu Au su, ‘ƒúñ Au ‚u s MÚttðh sk„{ Y… ÚtÞt Au’ íÞthu su Sð ntuÞ, ‚u™u {tÚtu ‚tu sL{ {hý ntuÞ, ‚u s sL{ {hý ƒúñ™u {tÚtu ytÔÞwk. y™u yu ‚tu yu{ òýu Au su, ‘y{u sL{ {hýÚte Aqxeþwk.’ …ý yu{ rð[th‚t ™Úte su, yt…ýu {‚u fhe™u ƒúñ™u {tÚtu sL{ {hý Ët[wk ÚtÞwk, íÞthu yt…ýu …ý ½ýwk Ë{Sþwk ‚tu …tu‚t™u ƒúñMðY… {t™eþwk ‚tu …ý sL{ {hý ™rn x¤u. {txu yu™u s {‚u fhe™u yuýu su {tuût {tLÞtu Au, ‚u ¾tuxtu ÚtE òÞ Au; ‚tu …ý ftuE ‚…tËe™u òu‚t ™Úte y™u S¼u ‚tu yu{ ƒfu Au su, ‘yt…ýu ‚tu ƒúñMðY… Aeyu ‚u fu™wk ¼s™ fheyu? y™u fu™u ™{Mfth fheyu ?’ yu{ {t™e™u yr‚þÞ ynkfthe ÚtE òÞ Au y™u Ë{ßÞt{tk ‚tu ftkE ytÔÞwk ™rn ‚tu …ý ¿tt™e™wk {t™ ÷E™u ƒuXt Au, …ý yu{ rð[th‚t ™Úte su, ‘…tu‚t™u {‚u fhe™u s …tu‚t™tu {tuût ¾tuxtu ÚtE „Þtu’ y™u su yu™tu Ëk„ fhu ‚u™u …ý yuðt ™u yuðt {q¾o fhe {qfu Au. y™u Ët[t ¿tt™e su ™thŒ, Ë™ftrŒf, þwfS ‚u ‚tu r™hk‚h ¼„ðt™™wk æÞt™, ™t{ hx™ y™u fe‚o™; ‚u™u fhu Au y™u ïu‚îe…™u rð»tu su r™hL™{wõ‚

„.{.18-19

397

Au, ‚u ‚tu ƒúñMðY… Au y™u ft¤™t …ý ft¤ Au, ‚u …ý …h{uïh™wk æÞt™, ™t{ hx™, fe‚o™, …qs™, y[o™, ðkŒ™ ‚u™u fh‚t hnu Au y™u …tu‚u yûthMðY… Au, ‚tu …ý yûtht‚e‚ su …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ‚u™t ŒtË ÚtE™u ð‚uo Au. y™u ƒŒrhft©{™u rð»tu su WØð ™u ‚™wÉr»t ytrŒf {wr™ hÌtt Au ‚u …ý ‚… fhu Au ™u r™hk‚h ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fÞto fhu Au y™u yu þw»f ðuŒtk‚e ‚tu fuð¤ Œuntr¼{t™e Sð Au, ‚tu …ý ¼„ðt™™wk æÞt™, M{hý fu, ðkŒ™ fh‚t ™Úte. y™u ™thŒ Ë™ftrŒf ™u þwfS ‚u{™e suðe Ët{Úteo Au ™u suðwk ¿tt™ Au, ‚Útt ïu‚îe…ðtËe su r™hL™{wõ‚ ‚u™u rð»tu suðe Ët{Úteo Au ™u suðwk ¿tt™ Au, ‚Útt ƒŒrhft©{ðtËe su Ér»t ‚u{t suðe Ët{Úteo Au ™u ¿tt™ Au ‚u™t fturx{tk ¼t„™e …ý yu þw»f ðuŒtk‚e™u rð»tu Ët{Úteo …ý ™Úte ™u ¿tt™ …ý ™Úte, ‚tu …ý …h{uïh™t Ë{tuðrzÞt ÚtE™u ƒuXt Au. {txu yu …tft y¿tt™e Au y™u sux÷t y¿tt™e fnuðtÞ ‚u™t htò Au y™u yu ‚tu fturx fturx fÕ… ËwÄe ™hf™t fwkz{tk …zþu ™u Þ{™tu {th ¾tþu; ‚tu …ý yu™tu Aqxftu ™rn. ÚttÞ y™u yuðt™tu su Ëk„ ‚u™wk s ™t{ fwËk„ Au y™u su{ Ëí…whw»t™tu su Ëk„ ‚uÚte ftuE {tuxwk …wÛÞ ™Úte ‚u{ y¿tt™e yuðt su þw»f ðuŒtk‚e ‚u™t Ëk„Úte ftuE {tuxwk …t… ™Úte. {txu su™u fÕÞtý™u EåAðwk ‚u™u ™tÂM‚f ‚Útt þw»f ðuŒtkr‚™tu Ëk„ fhðtu s ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 18 >> 151 >>

ð[™t{]‚ 19 : þw»f ðuŒtk‚™t „úÚk t™wk ©ðý fhe Index rŒ÷„eh ÚtE ft„¤ ÷ÏÞt™wk *Ëkð‚T 1878™t {t„þh ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …h{nkË™u W‚thu rŒðË WøÞt Ë{u …ÄtÞto n‚t. …Ae íÞtk ytðe™u „trŒ‚rfÞt W…h WŒtË ÚtE™u ƒuXt. ‚u ftuE™u ƒtu÷tðu …ý ™rn y™u ftuE Ët{wk swyu …ý ™rn y™u {M‚f W…h Ätu¤tu VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu; ‚u Aqxe™u rþrÚt÷ ÚtE „Þtu, ‚uu …ý Ëk¼t¤u ™rn. yuðe he‚u yuf ½ze ËwÄe yr‚þÞ WŒtË ÚtE™u ƒuËe hÌtt y™u ™uºt{tkÚte s¤ …zðtk ÷tøÞtk. *

ð[.„.{.™wk 19, ‚t. 23-12-1821, Ëtu{ðth.

398

„.{.19

…Ae ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “y{u þw»f¿tt™e™tu {‚ òýðt ËtÁ ‚u™t þtMºt™wk ©ðý fÞwO, ‚u ©ðý{tºtu fhe™u s y{tht yk‚h{tk ytðtu Wîu„ ÚtE ytÔÞtu. fu{ su, yu þw»f ðuŒtk‚þtMºt™u ©ðýu fhe™u Sð™e ƒwrØ{tkÚte ¼„ðt™™e W…tË™t™wk ¾kz™ ÚtE òÞ Au y™u niÞt{tk Ë{¼tð ytðe òÞ Au yux÷u yLÞ Œuð™e …ý W…tË™t ÚtE òÞ Au y™u ‚u þw»f ðuŒtk‚e™tk ð[™™u su Ëtk¼¤u ‚u™e ƒwrØ yr‚þÞ ¼úü ÚtE òÞ1 Au. y™u y{u ‚tu ftkEf2 «Þtus™ ËtÁ þw»f ðuŒtk‚™e ðt‚ Ëtk¼¤e nþu ‚uýu fhe™u …ý nðu y{thu þtuf ½ýtu ÚttÞ Au.” yu{ fne™u ©eS{nthts ËqÄt WŒtË ÚtE „Þt. …Ae ½ýeðth ËwÄe rŒ÷„eh ÚtE™u …Ae …tu‚t™u ntÚtu ™uºt{tkÚte s¤ ÷tuE™u yu{ ƒtuÕÞt su, “¼„ðŒT„e‚t W…h su ht{t™ws ¼t»Þ Au, ‚u™e fÚtt Ëtk¼¤e™u y{u yts htrºtyu Ëq‚t n‚t. …Ae y{™u MðÃ™ ÚtÞwk su, y{u „tu÷tuf{tk „Þt; íÞtk ¼„ðt™™t y™k‚ …t»toŒ ŒeXt. ‚u{tk fux÷tf ‚tu ¼„ðt™™e Ëuðt{tk hÌtt Au ‚u ‚tu ÂMÚth Ëh¾t sýtÞt y™u fux÷tf ‚tu …h{uïh™t fe‚o™ „tÞ Au, ‚u fe‚o™ …ý {wõ‚t™kŒ Mðt{e ™u ƒúñt™kŒ Mðt{e™tk „tÞ Au y™u ‚u fe‚o™ „t‚t òÞ y™u ztu÷‚t òÞ, su{ fuVu fhe™u „tkzt ÚtÞt ntuÞ ™u ‚u ztu÷u ™u „tÞ ‚u{ fe‚o™ „tÞ ™u ztu÷u. …Ae y{u …ý yu „tð‚t n‚t ‚u ¼u¤t sE™u {éÞt ™u fe‚o™ „tððt ÷tøÞt. ‚u „tð‚tk „tð‚tk yuðtu rð[th ÚtÞtu su, ‘ytðe su …h{uïh™e «u{¼Âõ‚ y™u ytðe su …h{uïh™e W…tË™t ‚u™tu íÞt„ fhe™u su r{ÚÞt¿tt™e ÚttÞ Au y™u yu{ òýu Au su, ‘y{u ¼„ðt™ Aeyu, ‚u {ntŒwü Au.” yu{ fne™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su «fthu Ä{oÚtfe ‚Útt ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ Útfe ftuE he‚u …tAtu ™ …zu y™u …tu‚t™t EüŒuð su ©ef]»ý™thtÞý ‚u{tkÚte ftuE he‚u ƒwrØ z„u ™rn yuðtu ÷tðtu yuf ft„¤ ÷¾e™u ŒuþŒuþ™t ËíËk„e «íÞu {tuf÷eyu.” r÷¾trð‚k Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts™t, Ëðo …h{nkË ‚Útt Ëðo ËíËk„e ƒtE ¼tE ™thtÞý ðtk[ßÞtu. ƒeswk y{the yt¿tt yu{ Au su, ©ef]»ý™thtÞý yuðt su …whw»ttu¥t{¼„ðt™, ‚u™t su yð‚th ‚u Ä{o™t MÚtt…™™u yÚtuo ‚Útt ƒúñ[Þo, y®nËtrŒf Ä{o, ytí{r™ct, ðihtøÞ y™u 1. {txu þw»f¿tt™e™tk ð[™ ™ Ëtk¼¤ðtk.

2. ¾kz™ fhðt™t.

„.{.19-20

399

{tntíBÞu Ërn‚ ¼Âõ‚ yu [th „wýu Ëk…L™ yuðt su …tu‚t™t yuftkr‚f ¼õ‚ ‚u™u Œþo™ Œuðt™u yÚtuo ™u ‚u{™e hûtt fhðt™u yÚtuo ‚Útt yÄ{o™tu WåAuŒ fhðt™u yÚtuo Œuð{™w»ÞtrŒf™u rð»tu ÚttÞ Au. ‚u yð‚th™u rð»tu …r‚ðú‚t™t suðe y™LÞ…ýu r™ct ht¾ðe. su{ Ëe‚tS™u ©eht{[kÿ™u rð»tu r™Œtuo»t…ýu r™ct n‚e, ‚u{ r™ct ht¾ðe. y™u yuðt su ¼„ðt™ ‚u™e nu‚u fhe™u {t™Ëe …qò fhðe ‚Útt Œunu fhe™u ™ð «fthu ¼Âõ‚ fhðe. y™u òu yu ©ef]»ý™thtÞý™t yð‚th …]Úðe™u rð»tu «fx ™ ntuÞ ‚tu ‚u™e su «r‚{t ‚u™e …qò {™u fhe™u ‚Útt Œunu fhe™u [kŒ™, …w»…, ‚w÷Ëe ytrŒf Ët{„úe ð‚u fhðe. …ý ¼„ðt™ rð™t ƒeò Œuð™e W…tË™t ™ fhðe y™u òu ƒeò Œuð™e W…tË™t fheyu ‚tu ‚u{tk {tuxtu Œtu»t ÷t„u Au ™u …r‚ðú‚t…ýwk òÞ Au ™u ðu~Þt™t suðe ¼Âõ‚ ÚttÞ Au. {txu ¼„ðt™™u rð»tu Ëe‚t ™u hwÂõ{ýe™t suðe ¼Âõ‚ fhðe y™u ‚u ¼„ðt™™wk s æÞt™ fhðwk y™u ‚u rð™t ƒeò ftuE Œuð™wk æÞt™ ™ fhðwk. ƒeswk su ËtÄw rËØ„r‚™u …tBÞt ntuÞ ™u Ë{trÄr™c ntuÞ ‚u™wk …ý æÞt™ ™ fhðwk1 y™u Ëðuo™u …tu‚…tu‚t™t ðýto©{ Ä{o™u rð»tu ÿZ…ýu ð‚oðwk. ƒeswk yt su y{the yt¿tt Au ‚u™u su …wY»t ÿZ…ýu …t¤þu ‚u™u ©ef]»ý™thtÞý™u rð»tu ™thŒ™t suðe ÿZ ¼Âõ‚ Útþu y™u yt y{the yt¿tt™u su Mºte {t™þu ‚u™u ©ef]»ý™thtÞý™u rð»tu ÷û{eS ‚Útt htrÄftS ytrŒf su „tu…eytu, ‚u™t suðe ¼Âõ‚ Útþu y™u yt y{thtk ð[™™u su ™rn {t™u ‚u™e ¼Âõ‚ ðu~Þt™t suðe Útþu. Ëkð‚T 1878™t {t„þh ðrŒ 14 ™u rŒðË ÷ÏÞtu Au,” yuðe he‚u ft„¤ ÷¾e™u ŒuþŒuþ™t ËíËk„e «íÞu {tuf÷tÔÞtu. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 19>> 152>>

ð[™t{]‚ 20 : Ë{trÄr™c™u ¿tt™þÂõ‚ ™u ErLÿÞtu™e Index þÂõ‚ fu{ ð]rØ …t{u Au ? ‚u™wk *Ëkð‚T 1878™t …tu»t ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË Mðt{e©e Ënò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tu * ð[.„.{.™wk 20, ‚t. 22-1-1822, ƒwÄðth 1. y™u þw»fðuŒtL‚e ‚Útt ‚u{™t „úLÚttu™tu «Ëk„ Ëðo «fthu ™ fhðtu.

400

„.{.20

[tuVt¤ ytuZe™u ‚u W…h Aªx™e hòE ytuZe n‚e ™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u …h{nkË ‚t÷ {]Œk„ ðòze™u fe‚o™ ƒtu÷‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu y{tht W‚tht{tk y{the …tËu hnu™tht su Ëtu{÷tu¾t[h ytrŒf nrh¼õ‚ ‚u{™u y{u yuf «&™ …qAâtu Au; ‚u™tu Ëðuo …h{nkË {¤e™u W¥th fhtu.’’ …Ae …h{nkËu fÌtwk su, “nu {nthts ! yu «&™ y{™u Ëk¼¤tðtu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ë{trÄr™c …wY»t ÚttÞ Au, ‚u™u ‚tu {tÞt 1 Útfe …h ÂMÚtr‚ ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™t MðY…™tu …ý ÿZ ËkƒkÄ hnu Au. {txu yu Ë{trÄr™c™u ‚tu ¿tt™þÂõ‚ ‚Útt Œun, ErLÿÞtu™e þÂõ‚ ‚u ð]rØ …t{e òuEyu. þt {txu su {tÞt Útfe su [tuðeþ ‚¥ð ÚtÞtk Au, ‚u sz-[i‚LÞY… Au. …ý yuf÷tk sz ™ fnuðtÞ ‚u{ yuf÷tk [i‚LÞ …ý ™ fnuðtÞ y™u ‚u ‚¥ð{tk þÂõ‚ …ý Ëh¾e ™ fnuðtÞ. RrLÿÞtu Útfe yk‚:fhý{tk òý…ýwk rðþu»t Au y™u yk‚:fhý Útfe ErLÿÞtu yk‚:fhý™tu ÿüt su Sð ‚u{tk ¿tt™ rðþu»t Au ‚u Sð™u ßÞthu Ë{trÄ ÚttÞ Au íÞthu ErLÿÞtu yk‚:fhý™t ÿüt…ýt™tu íÞt„ fhe™u {tÞt …h su ƒúñ, ‚u Ëh¾tu yu Sð [i‚LÞ ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™t MðY…™tu ËkƒkÄ hnu Au. ‚u Ë{trÄðt¤t™u fux÷tf yu{ Ë{su Au su, ‘su™u Ë{trÄ ÚttÞ Au, ‚u™u ‚tu {tuhu Ë{sý n‚e ‚ux÷e …ý hnu‚e ™Úte.’ {txu yu Ë{trÄðt¤t™u ¿tt™ ‚Útt Œun ErLÿÞtu™e þÂõ‚ ð]rØ …t{u Au fu, ™Úte …t{‚e ?” yu «&™ Au. …Ae …h{nkËu suðe su™e ƒwrØ …w„e ‚uðtu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t yu «&™™tu W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u W¥th fheyu. yu «&™™tu ‚tu yu{ W¥th Au su, Ëtûte su ƒúñ ‚u ‚tu {tÞt{tkÚte Wí…L™ ÚtÞwk yuðwk su [tuðeþ ‚¥ðtí{f ƒúñtkz, ‚u™u rð»tu «ðuþ fhe™u ‚u™u [i‚LÞ{Þ fhu Au y™u ‚u™u Ëðo r¢Þt fhðt™e Ët{Úteo yt…u Au y™u ‚u ƒúñ™tu yuðtu Mð¼tð Au su ftc ‚Útt …t»ttý suðwk sz ntuÞ ‚u™u rð»tu «ðuþ fhu íÞthu ‚u [t÷u nt÷u yuðwk ÚtE òÞ Au. ‚u ƒúñ Ëk„tÚtu Ë{trÄyu fhe™u ‚wÕÞ¼tð™u …t{u íÞthu yu Sð …ý ƒúñY… fnuðtÞ Au y™u ‚u™u ¿tt™™e ð]rØ ÚttÞ Au.2 y™u ErLÿÞtu™e 1. ºtý ŒunY….

1. ErLÿÞtu™e þÂõ‚ ™wk yrÄf…ýwk ‚u Ë{trÄ™wkV¤ {tLÞwk ™Úte.

„.{.20

401

þÂõ‚ ‚tu ßÞthu ‚… ™u r™ð]r¥t Ä{o ™u ðihtøÞ ‚uýu Þwõ‚ Þtu„tÇÞtË ntuÞ ‚u™u þwfS™t suðe rËØŒþt «tÃ‚ ÚttÞ Au y™u su™u ‚… ‚Útt r™ð]r¥tÄ{o ‚Útt ðihtøÞ ‚u™wk Ët{tLÞ…ýwk ntuÞ y™u Ä{o, yÚto ™u ft{Y… su «ð]r¥t {t„o ‚u™u rð»tu hÌttu ntuÞ ‚u™u ‚tu Ë{trÄ ÚttÞ ‚tuÞ …ý yuf÷wk ¿tt™ s ð]rØ …t{u …ý ErLÿÞtu™e þÂõ‚ ð]rØ …t{e™u rËØŒþt ™ ytðu. y™u su{ s™f htò ¿tt™e n‚t ‚uðtu ¿tt™e ÚttÞ …ý «ð]r¥t {t„oðt¤t™u ™thŒ, Ë™ftrŒf, þwfS™t suðe rËØŒþt ™ …{tÞ y™u su rËØ ntuÞ ‚u ‚tu ïu‚îe… ytrŒf su ¼„ðt™™tk Ät{ ‚u™u rð»tu yu ™u yu s þhehu fhe™u òÞ y™u ÷tuf y÷tuf Ëðo Xuftýu yu™e „r‚ ntuÞ. y™u «ð]r¥t {t„oðt¤t™u ‚tu s™f™e …uXu fuð¤ ¿tt™™e s ð]rØ ÚttÞ Au …ý ¿tt™ ½x‚wk ™Úte. y™u su{ ©ef]»ý¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk ‚u{ ‚tu ÚttÞ Au, íÞtk &÷tuf Au ‘‘²æ çÝàææ ¨±ü | æê „ æÝæ¢ „S²æ¢ …æxæ<„ ¨¢ ² }æè J ²S²æ¢ …æxæí ç „ |æê „ æçÝ ¨æ çÝàææ Ðà²„æï }æé Ý ï : JJ’’ yu &÷tuf™tu yu yÚto Au su, ‘su™u rð»tu ¼q‚«týe{tºt Ëq‚t Au. ‚u™u rð»tu ËkÞ{e …wY»t òøÞt Au y™u su™u rð»tu ¼q‚«týe{tºt òøÞt Au ‚u™eftuhu ËkÞ{e …wY»t Ëq‚t Au’ {txu su …whw»t™e yk‚htí{t ËL{w¾ ÿrü ð‚o‚e ntuÞ ‚u™u Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý™e ftuhu þqLÞ ¼tð ð‚uo Au, ‚u™u Œu¾e™u yýË{sw ntuÞ ‚u yu{ òýu su, ‘Ë{trÄðt¤t™u ¿tt™ ytuAwk ÚtE òÞ Au.’ …Ae hòu„wý, ‚{tu„wý{tk ‚Útt {r÷™ Ë¥ð„wý{tk hne™u yt «&™™tu W¥th fhðt òÞ ‚u™u yu{ s ËqÍu su, ‘Ë{trÄðt¤t™u ¿tt™ ytuAwk ÚtE òÞ Au’ …ý yu{ ™Úte òý‚tu su, ‘nwk Œuntr¼{t™e Awk ‚u {w¾toE{tkÚte fnwk Awk. {txu Ë{trÄðt¤tu ‚tu Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhýÚte swŒtu …ze™u ð‚uo Au ‚tu …ý ¿tt™™e ð]rØ ÚttÞ Au y™u …tAtu ErLÿÞtu yk‚:fhý{tk ytðe™u ð‚uo ‚tu …ý …tu‚t™u Ë{trÄ™u rð»tu su ¿tt™ ÚtÞwk Au ‚u™tu ™tþ ÚttÞ ™rn y™u ‚…, r™ð]r¥tÄ{o y™u ðihtøÞ ‚u™u „úný fhe™u «ð]r¥t{t„o™tu íÞt„ fhu ‚tu su{ ¿tt™ ð]rØ …tBÞwk Au ‚u{ ErLÿÞtu, yk‚:fhý™e þÂõ‚Þtu …ý ð]rØ …t{u y™u ™thŒ, Ë™ftrŒf þwfS™t suðe rËØ„r‚™u …ý …t{u.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 20 >> 153 >>

402

„.{.21

ð[™t{]‚ 21 : {wÆt™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh yt„¤ rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ‚Útt ïu‚ …t½ {M‚f W…h ƒtkÄe n‚e y™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ «u{t™kŒ Mðt{e ytrŒf Ëðuo …h{nkË rð»ýw…Œ1 ƒtu÷‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fe‚o™ hnuðt ãtu ™u Ëðuo Ëwh‚ ŒE™u Ëtk¼¤tu. yuf ðt‚to fheyu Aeyu su, sux÷t fÕÞtý™u yÚtuo ÔÞtËSyu „úkÚt fÞto Au, ‚u Ëðuo Ëwh‚ ht¾e™u y{u Ëtk¼éÞt. ‚u Ëðuo þtMºt{tk yus rËØtk‚ Au y™u Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo …ý yux÷e s ðt‚ Au su, yt Ëðo s„‚ Au, ‚u™t f‚to n‚to yuf ¼„ðt™ Au y™u yu Ëðuo þtMºt™u rð»tu ¼„ðt™™tk [rhºt Au, ftk ¼„ðt™™t Ëk‚™tk [rhºt Au y™u ðýto©{™t Ä{o™e su ðt‚to Au y™u ‚u™wk V¤ su Ä{o, yÚto y™u ft{ Au, ‚uýu fhe™u ftkE fÕÞtý Út‚wk ™Úte y™u fuð¤ ðýto©{™t Ä{oð‚u ‚tu ËkËth{tk feŠ‚ ÚttÞ ™u Œunu fhe™u Ëw¾eÞtu hnu yux÷wk s V¤ Au. y™u fÕÞtý™u yÚtuo ‚tu ¼„ðt™™u Ëðo f‚to n‚to òýðt yu s Au y™u suðwk …htuût ¼„ðt™™t ht{f]»ýtrŒf yð‚th™wk {tntíBÞ òýu Au ‚Útt ™thŒ, Ë™ftrŒf, þwfS, sz¼h‚, n™w{t™, WØð RíÞtrŒf su …htuût ËtÄw ‚u™wk suðwk {tntíBÞ òýu Au, ‚uðwk s «íÞût yuðt su ¼„ðt™ ‚Útt ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ËtÄw ‚u™wk {tntíBÞ Ë{su, ‚u™u fÕÞtý™t {t„o{tk ftkEyu Ë{sðwk ƒtfe hÌtwk ™rn. ‚u yt ðt‚to yufðth fÌtu Ë{òu yÚtðt ÷t¾ðth fÌtu Ë{òu; yts Ë{òu yÚtðt ÷t¾ ð»to fuzu Ë{òu; …ý yu ðt‚ Ë{su s Aqxftu Au y™u ™thŒ, Ë™ftrŒf, þwfS, ƒúñt, rþð yu{™u …qAtu ‚tu …ý ztÌtt Au ‚u y™uf ðt‚™e ÞwÂõ‚ ÷tðe™u «íÞût ¼„ðt™ ™u «íÞût Ëk‚ ‚u™u s fÕÞtý™t Œt‚t ƒ‚tðu y™u suðwk …htuût ¼„ðt™ ™u …htuût Ëk‚™wk {tntíBÞ Au, ‚uðwk s «íÞût ¼„ðt™ ™u «íÞût Ëk‚™wk {tntíBÞ ƒ‚tðu y™u yux÷tu su™u ÿZ r™ùÞ ÚtÞtu ntuÞ ‚u™u Ëðuo {wÆtu ntÚt ytÔÞtu y™u ftuE ft¤u ‚u fÕÞtý™t {t„o Útfe …zu ™rn. su{ ƒúñt, rþð. ƒ]nM…r‚ y™u …htþhtrŒf ‚u ft{trŒfu fhe™u Ä{o *

ð[.„.{.™wk 21, ‚t. 7-3-1822, þw¢ðth.

1. …rhrþü{tk swytu.

„.{.21

403

Útfe …zÞt, ‚tu …ý «íÞût ¼„ðt™ ™u «íÞût Ëk‚ ‚u™tu …htuût™t suðtu òu {tntíBÞu Þwõ‚ r™ùÞ n‚tu ‚tu fÕÞtý™t {t„o{tkÚte …zÞt ™rn, {txu Ëðo þtMºt™wk hnMÞ yt ðt‚to Au.” y™u ‚u s rŒðË Ëtks™u Ë{u Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tkÚte ½tuzeyu [ze™u ©e÷û{eðtzeyu …ÄtÞto n‚t ™u íÞtk ytkƒt™t ð]ût nuXu ytuxt W…h Ztur÷Þu rðhts{t™ n‚t y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u ïu‚ …t½ {tÚtu ƒtkÄe n‚e y™u ‚u …t½™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu ‚tuhtu rðhts{t™ n‚tu y™u ft™ W…h {tu„ht™tk …w»…™tk „wåA rðhts{t™ n‚tk y™u fkX™u rð»tu {tu„ht™tk …w»…™tu nth rðhts{t™ n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu ‚{™u yuf «&™ …qAeyu Aeyu su, ‘Sð™u MðÃ™ yðMÚtt™u rð»tu su su MðÃ™{tk Ë]rü Œu¾tÞ Au y™u ‚u MðÃ™™e Ë]rü™t su ¼tu„ ‚u™u Sð ¼tu„ðu Au ‚u yu Ë]rü Y…u ‚u Sð …tu‚u ÚttÞ Au ? fu yu Sð …tu‚t™t ËkfÕ…u fhe™u MðÃ™™u rð»tu yu Ë]rü™u Ë]suo Au ? y™u su{ Sð™u Au ‚u{s Ëðo ƒúñtrŒf Eïh Au, ‚u™u …ý MðÃ™ Ë]rü Au. ‚u …tu‚u yu Ë]rü Y…u ÚttÞ Au ? fu …tu‚u ËkfÕ…u fhe™u Ë]suo Au ? fu yu Sð Eïh Útfe …h su …h{uïh ‚u s MðÃ™™e Ë]rü™u Ë]S yt…u Au ?” yu «&™™tu W¥th fhtu.” …Ae suðe su™e ƒwrØ ‚uðwk ‚uýu fÌtwk …ý ftuEÚte ÞÚttÚto W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Sð ‚Útt Eïh yu{tkÚte ftuE MðÃ™Ë]rü™u Ë]s‚t ™Úte y™u …tu‚u …ý MðÃ™ Ë]rü Y…u Út‚t ™Úte. yu ‚tu yu Sð EïhÚtfe …h su …h{uïh f{oV¤«Œt‚t Au ‚u yu Sð-Eïh™t f{o™u y™wËthu fhe™u yu MðÃ™Ë]rü™u Ë]su Au. 1 yu MðÃ™Ë]rü™u rð»tu su yÂMÚth…ýwk Au ™u ¼útk‚…ýwk Au, ‚u ‚tu Œuþ™u Þtu„u fhe™u «ð‚uo Au. fu{ su, fkX Œuþ Au ‚u yuðtu s Au su, yu MÚt¤{tk y™k‚ ¼t‚™e yuðe Ë]rü Œu¾tE ytðu. su{ ft[™wk {krŒh ntuÞ ‚u{tk yuf rŒþu Œeðtu fÞtuo ntuÞ ‚tu y™uf Œeðt Œu¾tE ytðu. ‚u{ fkX Œuþ™u Þtu„u fheu 1. ‚u ©wr‚{tk fÌtwk Au fu ‘‘ÝÝ „~æ Úƒæ Ý Úƒ²æï x ææ Ý Ð‹ƒæÝæï |æ±‹y²ƒ ÚƒæÝì Úƒ²æï x ææÝì Ðƒ: ¨ë … „ï” MðÃ™{tk hÚttu ™Úte, hÚt{tk òuzðt™t yïtu ™Úte,

sðt™t {t„tuo ™Úte, …hk‚w ËðoþÂõ‚ …h{tí{t hÚt, hÚt™t yï y™u {t„o™u Ë]su Au. EíÞtrŒ.

404

„.{.21-22

yuf ËkfÕ… ntuÞ ‚u y™k‚ he‚u Œu¾tÞ Au 1 y™u su ¿tt™e ntuÞ ‚u ‚tu ßÞtk Œuþ™wk «Ät™…ýwk ntuÞ íÞtk Œuþ™wk s Ë{su y™u ft¤™wk «Ät™…ýwk ntuÞ íÞtk ft¤™wk s Ë{su y™u f{o™wk «Ät™…ýwk ntuÞ íÞtk f{o™wk s Ë{su y™u …h{uïh™wk «Ät™…ýwk ntuÞ íÞtk …h{uïh™wk s Ë{su y™u {q¾o ntuÞ ‚u ‚tu su ftuE yuf ðt‚ Ë{òE „E ‚u™u s {wÏÞ òýu. òu ft¤™e ðt‚ Ë{òýe ntuÞ ‚tu ft¤™u {wÏÞ òýu y™u f{o™e ðt‚ Ë{òýe ntuÞ ‚tu f{o™u {wÏÞ òýu y™u {tÞt™e ðt‚ Ë{òýe ntuÞ ‚tu {tÞt™u {wÏÞ òýu, …ý ßÞtk su™wk «Ät™…ýwk ‚u™u íÞtk swŒwk swŒwk {q¾o™u Ë{s‚tk ™ ytðzu y™u ¿tt™e ntuÞ ‚u ‚tu su Xuftýu su™wk «Ät™…ýwk ntuÞ, ‚u Xuftýu ‚u™wk s «Ät™…ýwk ÷u y™u …h{uïh Au ‚u ‚tu Œuþ, ft¤, f{o, {tÞt yu Ëðo™t «uhf Au y™u …tu‚t™e EåAtyu fhe™u Œuþ ft¤trŒf™wk «Ät™…ýwk hnuðt Œu Au, …ý Ëðuo …h{uïh™u ytÄthu Au. su{ rþþw{th[¢ Au, ‚u Äúwð{kz¤™u ytÄthu Au y™u su{ «ò Ëðuo htò™u ytÄthu Au. ‚u{tk Œeðt™ ntuÞ ‚Útt ðSh ntuÞ; ‚u™wk htò [t÷ðt Œu ‚ux÷wk [t÷u …ý ™ [t÷ðt Œu íÞthu yuf yýw{tºt …ý ™ [t÷u, ‚u{ Œuþ, ft¤, f{o, {tÞt ‚u™wk …h{uïh [t÷ðt Œu ‚ux÷wk [t÷u …ý …h{uïh™tk „{‚tk ƒnth yýw{tºt …ý ™ [t÷u; {txu Ëðo f‚to ‚u …h{uïh s Au.” yux÷e ðt‚to fhe™u ©eS{nthts …tAt Œhƒth{tk …Äth‚t nðt. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 21 >> 154 >>

ð[™t{]‚ 22 : ƒu Ëtu™t™wk-™h™thtÞý …ÄhtÔÞt™wk

Index

yÄohtrºt™u Ë{u òøÞt ™u ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ŒrûtýtŒu {w¾th®ðŒu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ ÚtÞt n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞto n‚tk ™u ‚u Ë{u Ëðuo ËtÄw ‚Útt nrh¼õ‚™u ‚uztÔÞt. …Ae …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ‚u Ëðuo™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe. íÞthu ©eS{nthts ËtÄw «íÞu ƒtuÕÞt su, “yuf ðt‚to fheyu ‚u Ëtk¼¤tu su, su{ ƒu Ëu™t ntuÞ ™u ‚u …hM…h ÷zðt™u ‚iÞth ÚtE ntuÞ ™u ƒuÞ™tk * ð[.„.{.™wk 22, ‚t. 19-3-1822, {k„¤ðth. 1. Œuþ™t «Ëk„Úte ƒeòytu™wk ‚u ‚u r¢Þt{tk «Ät™…ýwk fnu Au.

„.{.22

405

r™þt™ Ët{Ët{tk htuÃÞtk ntuÞ, …Ae ƒuÞ™tk {™{tk yu{ ntuÞ su, yt…ýwk r™þt™ Au, ‚u yu™tk r™þt™™u Xuftýu {tkzeÞu ™u yu™wk r™þt™ ÷E ÷Eyu’ …ý yuðtu rð[th ™Úte Út‚tu su, ‘yu™t r™þt™ ÷„e sEþwk ‚u{tk ‚tu fux÷tf™tk {tÚttk …zþu ™u ÷tune™e ™Œe [t÷þu.’ ‚u™tu ‚tu yu™u ¼Þ ™Úte ftk su, þqhðeh ntuÞ ‚u™u {hðt™e ƒef ntuÞ ™rn y™u su ftÞh Au ‚u ‚tu ¼tøÞt™t nòhtu rð[th fhu Au y™u yu{ …ý rð[th fhu Au su, ‘yt…ýe Vtus S‚þu ‚tu ftuEf™wk Ä™ nrÚtÞth nþu ‚u ÷qkxe ÷Eþwk’ y™u ‚u ƒuÞ htò™t su þqhðeh Au ‚u™u ‚tu {hðt™tu …ý ¼Þ ™Úte ™u ÷qkxðt™tu …ý ÷tu¼ ™Úte, …ý ‚u™wk r™þt™ ÷uðwk ™u …tu‚t™e S‚ fhðe, yuðtu s yuf ËkfÕ… Au. yu ‚tu ÿütk‚ Au yu™wk rËØtk‚ ‚tu yu Au su, r™þt™™u Xuftýu ‚tu ¼„ðt™™wk Ät{ Au y™u htò™t þqhðeh™u Xuftýu ‚tu ¼„ðt™™t ÿZ ¼õ‚ Au. ‚u™u ‚tu yt ËkËth™u rð»tu {t™ Úttytu yÚtðt y…{t™ Úttytu, Œun™u Ëw¾ Úttytu yÚtðt Œw:¾ Úttytu, þheh htu„e hntu yÚtðt r™htu„e hntu, Œun Sðtu yÚtðt {htu …ý yu™u ftuE ò‚™tu niÞt{tk ½tx ™Úte su, ‘yt…ýu ytx÷wk Œw:¾ Útþu fu, yt…ýu ytx÷wk Ëw¾ Útþu.’ yu ƒu{tkÚte ftuE ò‚™tu niÞt{tk ½tx ™Úte. yu ¼õ‚s™™t niÞt{tk ‚tu yus ÿZ r™ùÞ Au su, ‘yt Œunu fhe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk r™ðtË fhðtu Au, …ý ðå[{tk õÞtkE ÷tu¼tðwk ™Úte’ y™u ftÞh™u Xuftýu su Œuntr¼{t™e yuðt ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au, ‚u™u ‚tu «¼w ¼ßÞt{tk nòh ò‚™t ½tx ÚttÞ Au su, ‘òu fhztk ð‚o{t™ Útþu ‚tu ™rn ™¼tÞ ™u Ëw„{ ð‚o{t™ nþu ‚tu ™¼tþu’ y™u ð¤e yuðtu …ý rð[th fhu su, ytðtu W…tÞ fheyu ‚tu ËkËth{tk …ý Ëwr¾Þt ÚtEyu y™u ™¼tþu ‚tu n¤ðt n¤ðt ËíËk„{tk ™¼eþwk yuðtu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ftÞh™u Xuftýu òýðtu y™u þqhðeh su ¼„ðt™™t ÿZ ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ®…z ƒúñtkz ËkƒkÄe ftuE ò‚™tu ½tx ™ ÚttÞ.” …Ae ©eS{nthtsu …tu‚t™t ð]¥ttk‚™e1 ðt‚to fhðt {tkze su, “y{u y{ŒtðtŒ{tk ©e™h™thtÞý Œuð™e «r‚ct fhðt „Þt n‚t, íÞthu nòhtu {týË™tu {u¤tu ¼htÞtu n‚tu. …Ae ßÞthu ©e™h™thtÞýŒuð™e «r‚ct ÚtE hne y™u y{ŒtðtŒ™t ƒútñýtu [tuhtþe s{e hÌtt; …Ae y{u ËtƒŒt ÚtE™u [t÷e ™eËÞto. ‚u su‚÷…wh{tk sE™u ht‚ hÌtt. …Ae íÞt sE™u yuðtu rð[th 1. WŒtnhý {txu.

406

„.{.22

fhðt {tkzâtu su, ‘sux÷tk {týË ŒuÏÞtk Au ™u sux÷e «ð]r¥t Œu¾e Au, ‚u™u xt¤e ™t¾ðe.’ …Ae ‚u™u rðËtÞto™u yÚtuo niÞt{tk yr‚þÞ Œw:¾ ÚtÞwk, ‚uýu fhe™u þhehu …ý {tkŒt ÚtE „Þt. …Ae íÞtk Útfe Ätu¤fu sE™u ht‚ hÌtt y™u Ätu¤ft™t [tÕÞt yu ™u yu rð[th{tk „t{ ftuXâ™u …tËu „ýuþ Ätu¤ft™e htÛÞtu{tk sE™u ht‚ hÌtt. ‚u rð[th yuðtu fhðt {tkzâtu su, Œun™e M{]r‚ ™ hne. …Ae rð[th‚tk rð[th‚tk Ëðuo «ð]r¥t™u rðËthe {u÷e ™u suðt y{u ftkfheyu ‚¤tð W‚Þto ™ntu‚t ™u {u¤tu …ý ¼htÞtu ™ntu‚tu ™u íÞthu ftuE ò‚™tu ½tx ™ntu‚tu, ‚uðe he‚u Ëðo ½tx xt¤e ™tÏÞt y™u ßÞthu ÷tirff ½tx {xe „Þt íÞthu yk‚ÿorü hnuðt {tkze. …Ae y÷tirff ytùÞo Œu¾tðt {tkzât y™u Œuð‚t ËkƒkÄe su ¼tu„ Au, ‚u Œu¾tðt {tkzât ™u y™k‚ «fth™tk rð{t™ ™u y™k‚ «fth™e y…Ëht™u y™k‚ «fth™tk ðMºt ™u y™k‚ «fth™tk y÷kfth ‚u su{ ykne {]íÞw÷tuf™u rð»tu Au, ‚u{ s íÞtk Œu¾tðt ÷tøÞtk. …ý y{tht yk‚h{tk ‚tu yuf ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ftkE „BÞwk ™rn ™u su{ ynª™t …k[rð»tÞ ‚u y{™u ‚wåA ¼tMÞt ™u ‚u{tk y{tÁk {™ ÷tu¼tÞw ™rn, ‚u{s Œuð÷tuf, ƒúñ÷tuf …ÞO‚ y{tÁk {™ õÞtkÞ ÷tu¼tÞwk ™rn, ‚u™u Œu¾e™u Œuð‚t Ëðuo y{thtk ð¾tý fhðt {tkzâtk su, ‘‚{u ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚ ¾ht, fu{ su ‚{tYk {™ ¼„ðt™™u {qfe™u õÞtkÞ ÷tu¼t‚wk ™Úte.’ …Ae ‚u{™tk ð[™ Ëtk¼¤e™u y{thu niÞt™u rð»tu Ëq½e ®n{‚ ytðe. …Ae y{u {™™u fÌtwk su, ‚tÁk suðwk Y… Au, ‚uðwk nwk òýwk Awk. òu ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto™tu ½tx ½zâtu ‚tu ‚tht ¼qft fhe ™t¾eþ. ‚u{s ƒwrØ™u fÌtwk su, ¼„ðt™ rð™t ƒeòu r™ùÞ fÞtuo ‚tu ‚the ðt‚ Au. ‚u{s r[¥t™u fÌtwk su, ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ®[‚ð™ fÞwO ‚tu ‚tht …ý ¼qft fhe ™t¾eþ ‚u{s ynkfth™u fÌtwk su, ¼„ðt™™t ŒtËíð…ýt rð™t ƒeswk yr¼{t™ ÄÞwO ‚tu ‚thtu ™tþ fhe ™tk¾eþ. …Ae ‚tu y{thu su{ yt ÷tuf™tk …ŒtÚto™e yíÞk‚ rðM{]r‚ ÚtE n‚e ‚u{ s Œuð÷tuf ƒúñ÷tuf™t …ŒtÚto™e …ý yíÞk‚ rðM{]r‚ ÚtE „E y™u ßÞthu yu Ëðuo ËkfÕ… x¤e „Þt íÞthu ËkfÕ…™tu {kŒðtz n‚tu ‚u …ý x¤e „Þtu. yuðe he‚u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ð‚oðwk.” yu{ ©eS{nthtsu …tu‚t™wk ð]¥ttk‚ ¼õ‚s™™t fÕÞtý™u yÚtuo fÌtwk ™u …tu‚u ‚tu Ëtûtt‚T ©ef]»ý …whw»ttu¥t{ ™thtÞý Au. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðtËwŒuð {tntíBÞ™u rð»tu yuftkr‚f

„.{.22-23

407

¼õ‚™t Ä{o fÌtt Au, su, ‘yuftkr‚f ¼õ‚ ntuÞ, ‚u …tu‚t™wk Y… Œun {t™u ™rn ™u …tu‚t™u [i‚LÞ Y… {t™u y™u MðÄ{o, ¿tt™ ™u ðihtøÞ ‚uýu Ërn‚ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu ™u yuf ¼„ðt™ rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto™e ðtË™t ht¾u ™rn’ y™u yu ßÞthu yu ¼„ðt™™u ¼S™u ytðe he‚™tu ËtÄw ÚtÞtu íÞthu ËtÄw Útfe ftuE ƒeS {tuxe …Œðe ™Úte. su{ htò ntuÞ ™u ‚u™e htýe ntuÞ ‚u sux÷t{tk htò™wk htßÞ Au, ‚ux÷t{tk htýe™wk …ý htßÞ fnuðtÞ y™u suðtu htò™tu nwf{ [t÷u ‚uðtu s htýe™tu …ý nwf{ [t÷u, ‚u{ ¼„ðt™™tu suðtu «‚t… Au, ‚uðtu s yu ËtÄw™tu …ý «‚t… Au {txu ‚wåA yuðtk su ËkËth™tk Ëw¾ ‚u ËtÄw™u EåAðtk ™rn, ftk su, yu ËtÄw ßÞthu ¼„ðt™™tk Ät{™u …t{u Au, íÞthu y™k‚fturx ƒúñtkz™t …r‚ su ƒúñtrŒf Eïh ‚u ¼„ðt™™u yÚtuo su{ y™k‚ «fth™e ¼uxâ Ët{„úeytu ÷tðu Au ‚u{ ËtÄw™u yÚtuo …ý ÷tðu Au ™u ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u yu ËtÄw y÷tirff yiïÞo Ët{Úteo™u …t{u Au. yuðtu {tuxtu rð[th niÞt{tk ht¾e™u yuf ¼„ðt™ rð™t ƒeswk ftkE …ý {™{tk EåAðwk ™rn y™u su{ ntÚt{tk ®[‚t{rý ytðe íÞthu ‚u ®[‚t{rý™u s‚™ fhe™u ht¾ðe, fu{ su, òu ntÚt{tk ®[‚t{rý Au ‚tu su, …ŒtÚto™u EåAþu ‚u …ŒtÚto™u yt…þu ‚u{ ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ¼„ðt™™e {qŠ‚Y…e ®[‚t{rý™u Ít÷e ht¾ðe …ý ‚u™u {qfðe s ™rn ‚tu yu™u Ëðuo ðt‚™e rËrØ Útþu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 22 >> 155 >>

ð[™t{]‚ 23 : ÷qf ‚Útt rn{™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ rðhts{t™ n‚t ™u {M‚f W…h Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu y{u {™™wk Y… rð[the òuÞwk ‚u {™ Sð Útfe swŒwk ™ Œu¾tÞwk, {™ ‚tu Sð™e s ftuEf rfhý 1 Au, …ý Sð Útfe swŒwk ™Úte. y™u {™™wk Y…‚tu yuðwk Œu¾tÞwk su, su{ W™t¤t{tk * ð[.„.{.™wk 23, ‚t. 31-5-1822, þr™ðth. 1. ¿tt‚]‚trðrþüð]r¥t

408

„.{.23-24

÷qf1 ntuÞ ‚Útt su{ rþÞt¤t{tk rn{2 ntuÞ ‚uðwk {™™wk Y… Œu¾tÞwk y™u su{ {týË™t Œun{tk ÷qf …uËu ‚Útt rn{ …uËu íÞthu ‚u {týË {he òÞ Au. ‚u{ yu {™, ErLÿÞtu îthu ÚtE™u ßÞthu rð»tÞ ËL{w¾ òÞ Au, íÞthu ‚u rð»tÞ òu Œw:¾ŒtÞe ntuÞ ‚tu {™ ‚…e™u W™t¤t™e ÷qf suðwk ÚttÞ Au y™u ‚u rð»tÞ òu Ëw¾ŒtÞf ntuÞ ‚tu ‚u™u rð»tu {™ rþÞt¤t™t rn{ suðwk ÚttÞ Au. ‚u ßÞthu Œw:¾ŒtÞe rð»tÞ™u ¼tu„ðe™u ÷qf Ëh¾wk Q™wk ÚtE™u Sð™tk ÓŒÞ{tk …uËu Au, íÞthu Sð™u yr‚þÞ Œw:¾eÞtu fhe™u fÕÞtý™t {t„o{tkÚte …tze ™t¾u Au, yu ‚u ÷qf ÷t„e™u {hu ‚u{ òýðwk y™u ßÞthu yu {™ Ëw¾ŒtÞe rð»tÞ{tk Ëw¾™u ¼tu„ðu íÞthu xtZwk rn{ Ëh¾wk ÚtE™u Sð™t ÓŒÞ{tk …uËu Au y™u Sð™u Ëw¾eÞtu fhe™u fÕÞtý™t {t„oÚte …tze ™t¾u Au, yu ‚u rn{t¤t™tu ðt ytðu ™u {hu ‚u{ òýðwk. {txu su™wk {™ ¼qkzt rð»tÞ™u Œu¾e™u ‚…u …ý ™rn y™u Ëtht rð»tÞ™u Œu¾e™u xtZwk …ý ÚttÞ ™rn. yuðe he‚u su™wk {™ yrðfthe hnu‚wk ntuÞ ‚u™u …h{ ¼t„ð‚ Ëk‚ òýðt y™u yuðwk {™ Útðwk yu ftkE Úttuze ðt‚ ™Úte. y™u {™™tu ‚tu fuðtu Mð¼tð Au ? ‚tu su{ ƒt¤f ntuÞ ‚u Ë…o™u, yÂø™™u ‚Útt W½tze ‚hðth™u Ít÷ðt òÞ, ‚u òu Ít÷ðt ™ ŒEyu ‚tu…ý Œw:¾e ÚttÞ y™u Ít÷ðt ŒEyu ‚tu …ý Œw:¾e ÚttÞ, ‚u{ òu {™™u rð»tÞ ¼tu„ððt ™ ŒRyu ‚tu …ý Œw:¾e ÚttÞ y™u ¼tu„ððt ŒEyu ‚tu …ý rð{w¾ ÚtE™u yr‚þÞ Œw:¾e ÚttÞ. {txu su™wk {™ ¼„ðt™™u rð»tu ytËõ‚ ÚtÞwk Au ™u rð»tÞ™u Þtu„u fhe™u xtZwk Q™wk Út‚wk ™Úte ‚u™u s ËtÄw òýðt.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 23 >> 156 >>

{nths ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tkÚte ½tuzeyu [Ze™u ©e÷û{eðtzeyu …ÄtÞto n‚t ™u íÞtk [tu‚ht W…h W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu {tu„ht™tk …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u …t½ ™u rð»tu {tu„he™e …w»…™tu ‚tuhtuu Äthý fÞtuo n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e * ð[.„.{.™wk 24, ‚t. 26-7-1822, þr™ðth. 2. rþÞt¤t™tu yr‚ Xkztu …ð™. 1. W™t¤t™tu yr‚ „h{ …ð™.

„.{.24-25

409

yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™u rð»tu y[¤ r™ctðt¤t su ¼õ‚ ntuÞ ‚uu™u ftuE ò‚™tu rðûtu… ytztu ytðu fu ™ ytðu ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf ‚tu Þtu„r™ct Au ™u ƒeS ËtkÏÞr™ct Au. ‚u{tk Þtu„r™ctðt¤tu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u ¼„ðt™™t MðY…{tk …tu‚t™e y¾kzð]r¥t ht¾u y™u ËtkÏÞr™ctðt¤tu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ‚u ‚tu {™w»Þ™tk Ëw¾ ‚Útt rËØ, [thý, rðãtÄh, „kÄðo, Œuð‚t yu Ëðuo™tk su Ëw¾ ‚u™u Ë{S ht¾u ‚Útt [tiŒ÷tuf™e {tkrn÷e ftuhu su Ëw¾ Au, ‚u Ëðuo™wk …rh{tý fhe ht¾u su, ‘yt Ëw¾ ‚u ytx÷wk s Au’ y™u yu Ëw¾™e fuzâu su Œw:¾ hÌtwk Au, ‚u™wk …ý …rh{tý fhe ht¾u. …Ae Œw:¾u Ërn‚ yuðtk su yu Ëw¾ ‚u Útfe ðihtøÞ™u …t{e™u …h{uïh™u rð»tu s ÿZ «er‚ ht¾u, yuðe he‚u ËtkÏÞr™ctðt¤t™u ‚tu Ë{sý™wk ƒ¤ ntuÞ y™u Þtu„r™ctðt¤t™u ‚tu ¼„ðt™™t MðY…{tk y¾kz ð]r¥t ht¾ðe ‚u™wk s ƒ¤ ntuÞ, …ý ftuEf rð»t{ Œuþft¤trŒf™u Þtu„u fhe™u ftuEf rðûtu… ytðu ‚tu ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t hnu‚e ntuÞ, ‚u õÞtkf ƒesu …ý [tuxe òÞ. fu{ su, Þtu„r™ctðt¤t™u Ë{sý™wk ƒ¤ Úttuzwk ntuÞ, {txu ftkEf rðÎ™ ÚtE òÞ ¾Ák y™u ËtkÏÞr™ct ™u Þtu„r™ct, yu ƒu òu yuf™u rð»tu ntuÞ ‚tu …Ae ftkE ðtÄtu s ™ hnu y™u yuðtu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™e {qŠ‚ rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto{tk ÷tu¼tÞ s ™rn y™u yu{ Ë{su su, ‘¼„ðt™™wk su yûthÄt{ ™u ‚u Ät{™u rð»tu hne yuðe su ¼„ðt™™e {qŠ‚ ™u ‚u Ät{™u rð»tu hÌtt yuðt su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u rð™t su su ÷tuf Au ™u ‚u ÷tuf™u rð»tu hÌtt yuðt su Œuð Au ™u ‚u Œuð™t su ði¼ð Au, ‚u Ëðuo ™tþðk‚ Au.’ yu{ òýe™u yuf ¼„ðt™™u rð»tu s ÿZ «er‚ ht¾u Au. {txu yuðt ¼õ‚™u ‚tu ftuE ò‚™tu rðûtu… ytð‚tu ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 24 >> 157 >>

410

„.{.25

ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ-Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu Ëðuo …h{nkË™u fÌtwk su, “Ëtk¼¤tu y{u yuf «&™ …qAeyu Aeyu, ‘su yuf ‚tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ íÞt„e Au ™u Œunu fhe™u ‚tu Ëðo ð‚o{t™ áZ ht¾u Au. ™u yk‚h{tk ‚tu rð»tÞ ¼tu„ððt™e ðtË™t yr‚þÞ ‚e¾e Au. ‚tu …ý Œunu fhe™u ‚tu ¼úü Út‚tu ™Úte yuðtu ‚tu íÞt„e Au y™u ƒeòu ¼õ‚ Au ‚u ‚tu „]nMÚtt©{e Au ™u ‚u™u ‚tu Œunu fhe™u Ä™ Mºte™tu «Ëk„ Au ™u yk‚h{tk ‚tu Ëðuo «fthu r™ðtoËr™f Au. yu çtL™u sýt ßÞthu Œun {qfþu íÞthu yu ƒuÞ þe „r‚™u …t{þu ? yu ƒuÞ ‚u Ëh¾e „r‚™u …t{þu? fu yrÄf LÞq™ Útþu ? yu ƒuÞ™tu rðÂõ‚yu fhe™u swŒtu swŒtu W¥th yt…tu.” …Ae „tu…t¤t™kŒMðt{e ƒtuÕÞt su, “yu1 íÞt„e ßÞthu Œun {qfþu íÞthu yu™u rð»tÞ ¼tu„ððt™e yk‚h{tk ‚e¾e ðtË™t Au {txu yu™u ‚tu ¼„ðt™ {]íÞw ÷tuf™u rð»tu yÚtðt Œuð÷tuf™u rð»tu {tuxtu „]nMÚt fhþu y™u yr‚þÞ rð»tÞ ¼tu„ «tÃ‚ Útþu ‚u suðt ¼„ðŒT„e‚t{tk Þtu„¼úü™u ¼tu„ fÌttk Au, ‚uðt ¼tu„™u Œuð÷tuf{tk ¼tu„ðþu2 y™u yu „]nMÚt nrh¼õ‚ Au, ‚u ‚tu Œun {qfþu íÞthu r™ðtoËr™f Au. {txu ¼„ðt™™wk su ƒúñ…wh Ät{ ‚u™u …t{þu ™u ¼„ðt™™tk [hýth®ðŒ{tk r™ðtË fhe™u hnuþu. y™u «Út{ fÌttu su íÞt„e ‚u ‚tu rð»tÞ ¼tu„ðe™u ßÞthu ‚]Ã‚ Útþu íÞthu ‚u rð»tÞÚtfe ðihtøÞ™u …t{e™u ™u {™{tk …ùt‚t… fhe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhþu. …Ae r™ðtoËr™f ÚtE™u ¼„ðt™™t Ät{{tk sþu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Xef fÌtwk; yu™tu W¥th yus Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yuðe ÿZ ðtË™t ntuÞ ™u ‚u™e su™u xt¤ðt™e EåAt ntuÞ, ‚tu ‚u þtu W…tÞ fhu íÞthu x¤u ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suðwk Wft ¾t[h™u Ëk‚™e Ëuðt fÞto™wk ÔÞË™ …zâwk Au ‚uðe he‚u ¼„ðt™ ‚Útt ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u™e Ëuðt fÞto™wk su™u 1. ƒk™u™e „r‚ r¼L™ r¼L™ Útþu.

2. …ý ƒúñÄt{™u ™rn …t{u.

„.{.25-26

411

ÔÞË™ …zu ™u ‚u rð™t yuf ûtý {tºt …ý hnuðtÞ ™rn, ‚tu yu™t yk‚:fhý™e su {r÷™ ðtË™t ‚u Ëðuo ™tþ …t{e òÞ Au.” …Ae MðÞk«ftþt™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! suýu fhe™u ¼„ðt™ yr‚þÞ htS ÚttÞ yuðwk fÞwk ËtÄ™ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu ½h{tk yuf {ý yL™ {¤‚wk ntuÞ ™u íÞthu suðe Ëk‚™e W…h «er‚ ntuÞ ™u suðwk Œe™…ýwk ntuÞ y™u …Ae ‚u™u yuf „t{™wk htßÞ ytðu yÚtðt …tk[ „t{™wk htßÞ ytðu yÚtðt …[tË „t{™wk htßÞ ytðu yÚtðt Ëtu „t{™wk htßÞ ytðu, yÚtðt Ëðuo …]Úðe™wk htßÞ ytðu, ‚tu …ý Ëk‚™e yt„¤ suðtu fk„t¤ n‚tu ™u Œe™ ytÄe™ hnu‚tu, ‚uðtu ™u ‚uðtu s «er‚yu Þwõ‚ Útftu Œe™ ytÄe™ hnu. ‚u{s ELÿ÷tuf ‚Útt ƒúñ÷tuf™wk htßÞ …t{u ‚tu …ý Ëk‚™e yt„¤ ‚uðtu ™u ‚uðtu s Œe™ ytÄe™ hnu y™u íÞt„e ntuÞ ™u ‚u suðtu «Út{ „heƒ ntuÞ y™u su{ Ëti Ëk‚™e xu÷ [tfhe fh‚tu ntuÞ ‚uðe ™u ‚uðe s …tu‚t{tk ¼„ðt™™t suðtk yiïÞo ytðu ‚tu …ý fh‚tu hnu …ý ËtÄw ËtÚtu r…‚htE Œtðtu ƒtkÄu ™rn ™u ƒhtuƒheÞt…ýwk fhu ™rn, yuðtk su™tk ÷ûtý ntuÞ ‚u™e W…h ¼„ðt™ yr‚ «ËL™ ÚttÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 25 >> 158 >>

ð[™t{]‚ 26:¼Âõ‚{tk yk‚htÞ fh‚tk ytí{¿tt™trŒf™u …tAtk …tzðt™wk

Index

*Ëkð‚T 1879™t ¼tŒhðt ËwrŒ 11-yuftŒþe™u rŒðË htrºt™u Ë{u

©eS{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾thrðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™u ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™u su ™ „{‚wk ntuÞ ‚u ™ s fhðwk y™u …h{uïh™u ¼ßÞt{tk yk‚htÞ fh‚t ntuÞ ™u ‚u …tu‚t™tk Ë„tk ðnt÷tk *

ð[.„.{.™wk 26, ‚t. 29-8-1822, „wYðth.

412

„.{.26

ntuÞ ‚u™tu …ý íÞt„ fhðtu. y™u ¼„ðt™™u ™ „{u yuðtu ftuEf …tu‚{tk Mð¼tð ntuÞ ‚tu ‚u™tu …ý þºtw™e …uXu íÞt„ fhðtu, …ý ¼„ðt™Úte su rð{w¾ ntuÞ ‚u™tu …ût ÷uðtu ™rn. su{ ¼h‚Syu …tu‚t™e {t‚t1 ™tu …ût ™ ÷eÄtu. y™u ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ËtiÚte rðþu»tu …tu‚t{tk s yð„wý ¼tËu y™u su ƒeò{tk yð„wý swðu y™u …tu‚t{tk „wý …hXu ‚u ‚tu ËíËk„e Au ‚tu …ý yÄtuo rð{w¾ Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u ‚tu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚tk ytí{¿tt™ ‚Útt ðihtøÞ ‚Útt Ä{o; ‚u òu yk‚htÞ fh‚t ntuÞ ‚tu ‚uu™u …tAtk …tze™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™wk s {wÏÞ…ýwk ht¾ðwk y™u òu ¼Âõ‚™u rð»tu ËntÞY… Út‚t ntuÞ ‚tu ‚tu yu Xef Au. yu{ Ë{su ‚u s ¼„ðt™™tu …qhtu ¼õ‚ fnuðtÞ. y™u su™u ƒeò™tu yð„wý ytðu ™u …tu‚t{tk „wý …hXu ‚u ‚tu „{u ‚uðtu {tuxtu ntuÞ ‚tu …ý ‚u™u fÕÞtý™t {t„o{tk rðÎ™ ÚttÞ Au. su{ htrÄftS ½ýtk {tuxtk n‚tk y™u ¼„ðt™™u rð»tu «u{ …ý yr‚þÞ n‚tu, …ý ßÞthu …tu‚t{tk „wý {tLÞtu y™u ©ef]»ý¼„ðt™™u rð»tu yð„wý {tLÞtu, íÞthu …tu‚™t «u{{tk ‚{tu„wý™tu ¼t„ ytÔÞtu. …Ae ©ef]»ý¼„ðt™ ‚Útt ©eŒt{t ËtÚtu ðZðuz fhe. …Ae ©eŒt{t™tu þt… ÚtÞtu ‚uýu fhe™u „tu÷tuf{tkÚte …ze™u „wsh™u ½uh yð‚th ÷eÄtu y™u ¼„ðt™ rð™t yLÞ …wY»t n‚tu ‚u™u Äýe fÞtuo yuðt {nt {tuxtk ÷tkA™™u …tBÞtk. y™u ©eŒt{t n‚tu ‚uýu …ý …tu‚t{tk „wý {tLÞtu y™u htrÄft{tk yð„wý …hXâtu ‚tu htrÄft™tu þt… …t{e™u ŒiíÞ Útðwk …zâwk. y™u yu Ät{{tkÚte ‚tu …zðt™e he‚ ™Úte ™u su …zât ‚u ‚tu ¼„ðt™™e EåAt yuðe n‚e. ‚tu …ý ¼„ðt™u yu{ sýtÔÞwk su, ‘htrÄftS suðtu {tuxtu ntuÞ ™u ‚u …tu‚t{tk „wý {t™e™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷u ‚tu ‚u …ý …ze òÞ, ‚tu ƒeò™e þe „ý‚e?’ {txu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu Ëðuo ËíËk„e™tu „wý s ÷uðtu ™u …tu‚t™tu ‚tu yð„wý s ÷uðtu. yuðe he‚u Ë{s‚tu ntuÞ ™u Úttuze ƒwrØ ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu ËíËk„ rŒðËu rŒðËu ð]rØ …t{‚tu òÞ y™u ‚u rð™t ‚tu ÍtÍe ƒwrØ ntuÞ ‚tu …ý rŒðË rŒðË «íÞu ËíËk„{tkÚte …tAtu nX‚tu òÞ y™u yk‚u ò‚tk r™ùÞ rð{w¾ ÚttÞ y™u ð¤e yu he‚ ‚tu Ëðo Xuftýu Au su, su [tfh ntuÞ yÚtðt rþ»Þ ntuÞ ‚u™u htò ntuÞ yÚtðt „wÁ ntuÞ ‚u su{ ðZe™u fnuðt {tkzu ‚u{tk su Ëð¤wk ÷u‚tu òÞ ‚tu ‚u W…h htò ‚Útt „wÁ™u yr‚þÞ 1. fifuÞe.

„.{.26-27

413

nu‚ ÚttÞ Au y™u su™u rþ¾t{ý™e ðt‚ funu ™u yð¤wk ÷u, ‚tu ‚u W…h nu‚ Út‚wk ™Úte.’ ‚u{s ¼„ðt™™e …ý he‚ Au su, su™u rþ¾t{ý™e ðt‚ fnu ™u Ëð¤wk ÷u, ‚tu ‚u W…h nu‚ ÚttÞ Au …ý su yð¤wk ÷u ‚u W…h Út‚wk ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 26 >> 159 >>

ð[™t{]‚ 27 : {r÷™ ðtË™t ™ hnu íÞthu {tuxt htS ÚttÞ ‚u™wIndex k *Ëkð‚T 1879™t ftŠ‚f ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ŒrûtýtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u fkX™u rð»tu „w÷ŒtðrŒ™tk Ätu¤tk ™u …e¤tk …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t y™u …t½{tk ƒu ftuhu ‚tuht ÷xf‚t n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt Œuþ Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u «&™ …qAâtu su, “‚{thu ¢tuÄ ÚttÞ Au, íÞthu þu r™r{¥tu ÚttÞ Au ? y™u fux÷wk r™r{¥t ntuÞ íÞthu ¢tuÄ ÚttÞ Au ? y™u y{thu ‚tu yufÚte ÷t¾ Yr…Þt ËwÄe ƒ„tz fhu ‚tu …ý …tu‚t ËtÁ ‚tu ¢tuÄ ytðu ™rn y™u ßÞthu Ä{o÷tu… fhu yÚtðt ƒ¤eÞtu ntuÞ ‚u „heƒ™u …ezu yÚtðt yLÞtÞ™tu …ût ÷u, íÞthu ‚u™e W…h y{thu ftuEf™u yÚtuo ÷„thuf ¢tuÄ™e [xfe ytðu Au, …ý …tu‚t ËtY ‚tu ÷uþ{tºt ¢tuÄ ytð‚tu ™Úte. y™u ftuRf ËtY ytðu Au ‚u …ý ûtý{tºt …ý ™Úte hnu‚tu ™u ytkxe …ý ƒkÄt‚e ™Úte, ‚u{ ‚{thu fuðe he‚u ytðu Au ™u fuðe he‚u x¤u Au ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “ftuEf …ŒtÚto™u Þtu„u ‚Útt ftuEf™e yð¤tE Œu¾tÞ, ‚u™u Þtu„u ‚u W…h ¢tuÄ ÚttÞ …ý ‚íft¤ þ{e òÞ Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuðwk ‚{thu rð[th™wk ƒ¤ hnu Au, ‚u þt™u Þtu„u hnu Au ?”íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “yuf‚tu ¼„ðt™™wk {tntíBÞ rð[the™u yu{ Ë{òÞ Au su, ‘su he‚u ¼„ðt™™tu fwhtS…tu ÚttÞ, ‚u Mð¼tð ht¾ðtu ™Úte.’ y™u ƒeòu þwfS ™u sz¼h‚ suðt Ëk‚™tu {t„o *

ð[.„.{.™wk 27, ‚t. 25-11-1822, „wYðth.

414

„.{.27

òuE™u yu{ rð[th hnu Au su, ‘ËtÄw{tk yuðtu yÞtuøÞ Mð¼tð ™ òuEyu.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ft{, ¢tuÄtrŒf™t òuh™u nXtðu yuðtu su rð[th ‚u ‚tu „wýÚtfe …h Au, ‚u yu ‚{tht Sð{tk hÌttu Au y™u yuðe he‚u ft{, ¢tuÄtrŒf „wý™u nXtðu yuðwk su òuh Au, ‚u …qðosL{™tu ËkMfth Au y™u ‚{tÁk yux÷wk ‚tu y{™u sýtÞ Au su, ‘‚{thu su su {trÞf …ŒtÚto™tu Þtu„ ÚttÞ ‚u™e ytkxe{tk «Út{ ‚tu ytðe sðtÞ …ý yk‚u s‚tk yu™tk ƒkÄ™{tk hnuðtÞ ™rn, ƒkÄ™ ‚tuze ™ef¤tÞ ¾Ák.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “«Út{ ytðhý ÚtE òÞ yuðe ftåÞ… hnu Au, ‚u þt™u Þtu„u hnu Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Œuþft¤trŒf su ytX Au, ‚u{tk suðwk …qðo ËkMfth{tk òuh Au, ‚uðwk s yuf yuf{tk Au. {txu ßÞthu yu™tu Þtu„ ÚttÞ íÞthu sYh ƒkÄ™ ÚttÞ Au y™u …qðo™t ËkMfth™wk òuh hnuðt Œu‚t ™Úte y™u òu ËkMfth{tk ÷ÏÞwk yux÷wk s Ëwf]‚ Œw»f]‚ ÚttÞ ‚tu ðuŒ, þtMºt ™u …whtý ‚u™u rð»tu rðrÄr™»tuÄ™t ¼uŒ fÌtt Au su, ‘yt fhðwk ™u yt ™ fhðwk’ ‚u Ëðo ¾tuxwk ÚtE òÞ, ‚u yu {tuxt™tk fhu÷tk þtMºt ‚tu ¾tuxtk ÚttÞ s ™rn. y™u sÞ rðsÞ n‚t ‚uýu òu yÞtuøÞ r¢Þt fhe ‚tu su Xuftýu ft¤, f{o ™u {tÞt ™Úte yuðwk su ¼„ðt™™wk Ät{ íÞtkÚte …ze „Þt y™u òu ™thŒS™u htS fÞto ‚tu «nT÷tŒ™u Œuþft¤trŒf yþw¼ n‚t ‚tu …ý ™ze þõÞt ™rn y™u òu Ë™ftrŒf™u ftu…tÞ{t™ fÞto ‚tu Œuþft¤trŒf þw¼ n‚t ‚tu …ý sÞ rðsÞ …ze „Þt. {txu su™u fÕÞtý™u EåAðwk ‚u™u ‚tu su{ {tuxt …whw»t htS ÚttÞ ‚u{ fhðwk. y™u ‚u {tuxt …whw»t …ý íÞthu htS ÚttÞ, ßÞthu ftuE «fthu yk‚h{tk {r÷™ ðtË™t ™ hnu y™u su™u „heƒ W…h ¢tuÄtrŒf™tu ËkfÕ… Út‚tu ntuÞ ‚tu ‚u™u {tuxt W…h …ý ÚttÞ y™u …tu‚t™t EüŒuð W…h …ý ¢tuÄtrŒf™tu {r÷™ ½tx ÚttÞ. {txu su™u fÕÞtý™u EåAðwk ‚u™u ftuE W…h {r÷™ ½tx fhðtu ™rn y™u òu ftuE W…h {r÷™ ½tx fhu ‚tu ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚Útt ¼„ðt™ W…h …ý {r÷™ ½tx ÚtE òÞ y™u y{thtÚte ‚tu yuf „heƒ …ý Œw:¾tÞtu ntuÞ ‚tu y{tht yk‚h{tk yuðtu rð[th ytðu Au su, ‘¼„ðt™ ËðtO‚Þto{e Au y™u yuf Xuftýu hne™u Ëðuo™tk yk‚h™u òýu Au. {txu su™u y{u Œw:¾ÔÞtu ‚u™tk s yk‚h{tk rðhts{t™ nþu íÞthu y{u ¼„ðt™™tu y…htÄ fÞtuo.’ yu{ òýe™u ‚u™u …„u ÷t„e™u ‚u™u ftkEf òuE‚wk ntuÞ ‚u yt…eyu.

„.{.27-28

415

…ý su «fthu ‚u htS ÚttÞ ‚u{ fheyu Aeyu y™u ð¤e y{u rð[the™u òuÞwk su, su yr‚þÞ íÞt„ ht¾u yÚtðt ŒÞt ht¾u ‚uÚte ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ÚttÞ ™rn. íÞthu W…tË™t™tu ¼k„ ÚttÞ Au y™u …qðuo su su yr‚þÞ íÞt„e ÚtÞt Au, ‚u™t {t„o{tk W…tË™t™tu ™tþ ÚtE „Þtu Au. {txu y{u yu{ rð[the™u …h{uïh™e W…tË™t hnuðt ËtÁ íÞt„™tu …ût {tu¤tu fhe™u ¼„ðt™™tk {krŒh fhtÔÞtk Au, ‚u{tk òu Úttuztu íÞt„ hnuþu ‚tu …ý W…tË™t hnuþu ‚tu ‚uýu fhe™u ½ýtf Sð™tk fÕÞtý Útþu y™u su™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe ‚u™u ‚tu ZwkrZÞt™e …uXu ŒÞt htÏÞu …ý fu{ Xef …zu ? yu™u ‚tu …h{uïh™u ðtM‚u …w»… ÷tÔÞtk òuEyu, ‚w÷Ëe ÷tÔÞtk òuEyu, ¼tS‚hfthe ÷tðe òuEyu, XtftuhS™u ðtM‚u ƒt„ ƒ„e[t fhtÔÞt òuEyu {krŒh fhtÔÞtk òuEyu, {txu ™u yr‚þÞ íÞt„ ht¾e™u ‚u yr‚þÞ ŒÞt ht¾e™u {qXe ðt¤e™u ƒuËe hnu, ‚uýu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ Út‚e ™Úte y™u ßÞthu ¼Âõ‚yu hrn‚ ÚttÞ íÞthu ¼„ðt™™e W…tË™t™tu ™tþ ÚtE òÞ. yux÷u …AðtzuÚte ykÄ…hk…ht [t÷u. ‚u ËtÁ y{u {krŒh fhtÔÞtk Au, ‚u y¾kz ¼„ðt™™e W…tË™t htÏÞt ËtÁ fhtÔÞtk Au y™u su W…tËf ntuÞ ‚u …tu‚t™t Ä{o{tkÚte ¼úü ÚttÞ s ™rn. {txu …tu‚…tu‚t™t Ä{o{tk hne™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ W…tË™t fhðe yu y{thtu rËØtk‚ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 27 >> 160>>

ð[™t{]‚ 28 : Sð™Œtuhe™wk-ŒÞt¤w «f]r‚™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu ðuŒe W…h ytÚt{ýu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae Œðu «t„Syu fÌtwk su, ©e{ŒT ¼t„ð‚ suðtu ftuE „úkÚt ™Úte’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©e{ŒT ¼t„ð‚ ‚tu Ëthwk s Au, …ý MfkŒ…whtý™u rð»tu ©eðtËwŒuð{tntíBÞ Au ‚u suðtu ftuE „úkÚt s ™Úte. ftk su, yu „úkÚt™u rð»tu * ð[.„.{.™wk 28, ‚t. 13-2-1823, þw¢ðth.

416

„.{.28

Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚Útt y®nËt…ýwk yu{™wk yr‚þÞ «r‚…tŒ™ fÞwO Au.” yu{ fne™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ðtÕ{erf ht{tÞý™u rð»tu y™u nrhðkþ™u rð»tu yr‚þÞ ®nËt™wk «r‚…tŒ™ fÞwO Au y™u h½w™tÚtS …ý ûtrºtÞ™e «f]r‚yu ðíÞto Au y™u h½w™tÚtS™u rð»tu þhýt„‚ðíË÷…ýwk ‚tu ¾Ák …ý su þhýt„‚ ntuÞ ™u ‚u òu shtÞ ðtkf{tk ytÔÞtu ntuÞ, ‚tu ‚u™tu ‚íft¤ íÞt„ fhe Œu, òu Ëe‚tS™u {tÚtu ÷„thuf ÷tuft…ðtŒ ytÔÞtu, ‚tu yr‚ ðnt÷tk n‚tk …ý ‚íft¤ íÞt„ fhe ŒeÄtu.’’ …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “yuðe ‚tu ht{t™kŒ Mðt{e™e «f]r‚ n‚e.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “y{the «f]r‚ ‚tu yuðe ™Úte. y{thu ‚tu …h{uïh™t ¼õ‚ W…h yr‚þÞ ŒÞt ð‚uo Au y™u …tkzðtu™u rð»tu …ý yswo™™e «f]r‚ ƒnw ŒÞt¤wk n‚e y™u …whw»t{tºt™u rð»tu ‚tu ht{[kÿS ‚Útt yswo™ yuðtu ftuE …wY»t ™Úte y™u Ëe‚tS ™u ÿti…Œe, yuðe ftuE Mºte{tºt{tk Mºteytu ™Úte. nðu y{u y{the su «f]r‚ Au, ‚u fneyu Aeyu su, y{thtu ŒÞt¤w Mð¼tð Au, ‚tu …ý su nrh¼õ‚™tu ÿtune ntuÞ ‚u™tu ‚tu y{thu y¼tð ytðu Au y™u nrh¼õ‚™wk ½Ët‚wk òu ftuE ƒtuÕÞtu ntuÞ y™u yu™u òu nwk Ëtk¼¤wk, ‚tu ‚u ËtÚtu nwk ƒtu÷ðt™u ½ýtu EåAwk …ý ƒtu÷ðt™wk {™ s ÚttÞ ™rn. y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt [tfhe fhu ‚u W…h ‚tu y{thu yr‚þÞ htS…tu ÚtE òÞ Au y™u y{the «f]r‚ yu{ Au su, ‘Úttuzef ðt‚{tk fwhtS …ý ™ Útô ™u Úttuzef ðt‚{tk htS …ý ™ Útô’ y™u ßÞthu su{tk htS ÚtÞt™tu fu, fwhtS ÚtÞt™tu Mð¼tð ƒnw rŒðË ËwÄe òuô Awk, íÞthu htS…tu ™u fwhtS…tu ÚttÞ Au, …ý ftuE™u fÌtt Ëtk¼éÞt Útfe ftuE™e W…h htS…tu fu fwhtS…tu Út‚tu ™Úte y™u su™tu sux÷tu „wý {tht {™{tk sýtE òÞ Au, ‚ux÷tu ‚u™tu „wý ytðu Au y™u {thu ‚tu yus yk„ Au su, ‘òu ¼„ðt™™tu ¾hu¾htu ¼õ‚ ntuÞ ‚tu nwk ‚tu ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu …ý ¼õ‚ Awk y™u nwk ¼„ðt™™t ¼õ‚™e ¼Âõ‚ fÁk Awk’ yu s {thu rð»tu {tuxtu „wý Au y™u yux÷tu „wý su{tk ™ ntuÞ ‚tu ‚u{tk ftuE ò‚™e {tuxâ… þtu¼u ™rn. y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu su™u su™u y¼tð ytÔÞtu Au, ‚u yr‚þÞ {tuxt n‚t ‚tu …ý …tu‚t™e …Œðe Útfe …ze „Þt Au y™u su™wk Yzwk ÚttÞ Au, ‚u …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt{tkÚte s ÚttÞ Au y™u su™wk ¼qkzwk ÚttÞ Au, ‚u …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚™t ÿtun{tkÚte s ÚttÞ Au y™u ð¤e Sð™u ¼„ðt™™u htS fÞto™tu W…tÞ ‚tu {™, f{o, ð[™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt fhðe

„.{.28-29

417

yu s Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun fhðtu yu s ¼„ðt™™u fwhtS fhðt™tu W…tÞ Au. {txu y{thtu ‚tu yus rËØtk‚ Au su, ‘¼„ðt™™tu htS…tu ntuÞ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu Ëk„ ntuÞ ‚tu ¼„ðt™Úte y™k‚ ð»to ËwÄe Auxu hneyu ‚tu …ý ftkE {™{tk þtuf ™ ÚttÞ y™u ¼„ðt™™e …tËu hnu‚t ntuEyu ™u òu ¼„ðt™™tu htS…tu ™ ntuÞ ‚tu ‚u™u nwk Ëthwk ™Úte òý‚tu.’ y™u Ëðo þtMºt™wk …ý yu s Ëth Au su, ‘¼„ðt™™tu su{ htS…tu ntuÞ ‚u{s fhðwk’ y™u su{ ¼„ðt™™tu htS…tu ntuÞ ‚u{ su ™ fhu ‚u™u ¼„ðt™™t {t„o Útfe …zâtu òýðtu. y™u su™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu Ëk„ Au ™u ¼„ðt™™tu htS…tu Au ™u ‚u òu {]íÞw-÷tuf{tk Au ‚tu …ý ¼„ðt™™t Ät{{tk s Au. fu{ su, su Ëk‚™e Ëuðt fhu Au ™u ¼„ðt™™t „{‚t{tk Au, ‚u ¼„ðt™™u Ë{e…u sE™u s r™ðtË fhþu y™u òu ¼„ðt™™t Ät{{tk Au ™u ¼„ðt™™tu htS…tu ™Úte ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h E»Þto Au, ‚tu ‚u ¼õ‚ ¼„ðt™™t Ät{{tkÚte …ý sYh nuXtu …zþu. {txu y{thu ‚tu ¼„ðt™™tu htS…tu ÚtÞt ËtÁ sL{tus™{ ¼„ðt™™t ¼õ‚™e s Ëuðt fhðe Au y™u su{ y{thtu r™ùÞ Au, ‚u{s ‚{thu …ý r™ùÞ fhðtu.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf su Ëðuo nrh¼õ‚ n‚t ‚u{ýu ntÚt òuze™u fÌtwk su, “nu {nthts ! y{thu …ý yu s r™ùÞ ht¾ðtu Au.” yu{ fne™u Ëðuo nrh¼õ‚ rð™kr‚yu Ërn‚ ©eS{nthts™u …„u ÷tøÞt. …Ae ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ðt‚to su y{u fhe, Au ‚u fuðe Au ? ‚tu ðuŒ, þtMºt, …whtý ytrŒf su su fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe™u rð»tu þçŒ {tºt Au, ‚u Ëðuo™wk y{u ©ðý fhe™u ‚u™wk Ëth ftZeu “yt ðt‚to fhe Au, ‚u …h{ hnMÞ Au ™u Ëth™wk …ý Ëth Au y™u …qðuo su su {tuût™u …t{e „Þt Au ™u nðu su su …t{þu ™u n{ýtk su su {tuût™u {t„uo [tÕÞt Au ‚u Ëðo™u yt ðt‚to Au, ‚u Sð™Œtuhe Y… Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 28 >> 161 >>

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO *

„Zzt {æÞ™wk ð[. 29, ‚t. 18-2-1823, ƒwÄðth.

418

„.{.29-30

n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©ef]»ý¼„ðt™™t MðY…™u rð»tu su ¼õ‚™wk r[¥t yr‚ ytËõ‚ ÚtÞwk ntuÞ ‚u™tk ytðtk ÷ûtý ntuÞ su, ‘…tu‚u {t„uo [t÷e™u yr‚þÞ Úttfe hÌttu ntuÞ ™u ƒuXwk Útðt™e …ý þheh{tk þÂõ‚ ™ hne ntuÞ y™u ‚uðt Ë{t{tk ftkEf ¼„ðt™™e ðt‚to™tu «Ëk„ ™eËhu, ‚tu òýeyu yufu „tW …ý [tÕÞtu ™Úte, yuðtu ËtðÄt™ ÚtE™u ‚u ðt‚to™u fhðt Ëtk¼¤ðt{tk yr‚þÞ ‚í…h ÚtE òÞ yÚtðt „{u ‚uðt htu„trŒfu fhe™u …ezt™u …tBÞtu ntuÞ yÚtðt „{u ‚uðwk y…{t™ ÚtÞwk ntuÞ ™u ‚uðt{tk òu yu ¼„ðt™™e ðt‚to Ëtk¼¤u ‚tu ‚íft¤ Ëðo Œw:¾ Útfe hrn‚ ÚtE òÞ y™u ð¤e „{u ‚uðe htßÞ Ë{]rØ™u …t{e™u yðhtE „Þtu ntuÞ yuðtu sýt‚tu ntuÞ y™u su ½zeyu, yu ¼„ðt™™e ðt‚to Ëtk¼¤u ‚tu ‚u ½zeyu òýeyu yu™u ftuE™tu Ëk„ s ™Úte ÚtÞtu. yuðtu Útftu ‚u ¼„ðt™™e ðt‚to Ëtk¼¤ðt{tk ËtðÄt™ ÚtE òÞ.’ yuðe ò‚™tk su™u rð»tu ÷ûtý ntuÞ ‚u™u yu ¼„ðt™™u rð»tu, ÿZ ytËÂõ‚ ÚtE òýðe.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …qAâwk su, “yu ¼„ðt™™u rð»tu ÿZ ytËÂõ‚ þt Útfe ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ftk ‚tu …qðo sL{™tu yuðtu yr‚ ƒ¤eÞtu ËkMfth ntuÞ yÚtðt su Ëk‚™u ¼„ðt™™u rð»tu yuðe ÿZ ytËÂõ‚ ntuÞ ‚u™u Ëuðtyu fhe™u htS fhu; yu ƒuÞ fhe™u s ¼„ðt™™u rð»tu yuðe ÿZ ytËÂõ‚ ÚttÞ Au …ý yu rð™t ƒeòu W…tÞ ™Úte.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 29 >> 162 >>

ð[™t{]‚ 30 : Ëtu™wk ™u Mºte ƒkÄ™ ™ fÞto™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e ytuËheyu „tŒe ‚feÞt W…h rðhts{t™ n‚t ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u ft¤t Auzt™e Ätu‚÷e {M‚fu ƒtkÄe n‚e ™u Ätu¤tk …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤tk …w»…™tu ‚tuhtu …t½{tk ÷xf‚tu *

ð[.„.{.™wk 30, ‚t. 19-4-1823, hrððth.

„.{.30-31

419

n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ ËtÄw ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “©e{ŒT ¼t„ð‚ ytrŒf su ËåAtMºt, yu ËíÞ Au y™u þtMºt{tk su fÌtw ntuÞ ‚u ‚uðe s he‚u ÚttÞ Au, …ý ƒeS he‚u ÚtÞwk ™Úte. swytu™u, ©e{ŒT ¼t„ð‚{tk Ëwðýo™u rð»tu f¤e™tu r™ðtË fÌttu Au, ‚tu ‚u Ëwðýo y{™u ŒeXwk …ý „{‚wk ™Úte y™u suðwk ƒkÄ™fthe Ëwðýo Au ‚uðwk s ƒkÄ™fthe Y… …ý Au. fu{ su, ßÞthu Y…ðt™ Mºte ntuÞ ™u ‚u Ë¼t{tk ytðu íÞthu „{u ‚uðtu Äehsðt™ ntuÞ ‚u™e …ý árü ‚u™tk Y…™u rð»tu ‚ýtÞt rð™t hnu ™rn. {txu Ëtu™wk ™u Mºte yu ƒu yr‚ ƒkÄ™fthe Au. y™u yu ƒu …ŒtÚto™wk ƒkÄ™ ‚tu íÞthu ™ ÚttÞ ßÞthu «f]r‚ …wY»t Útfe …h yuðwk su þwØ [i‚LÞ ƒúñ ‚u™u s yuf ËíÞ òýu ™u ‚u ƒúñ™u s …tu‚t™wk MðY… {t™u ™u ‚u ƒúñY… ÚtE™u …hƒúñ yuðt su ©ef]»ý¼„ðt™ ‚u™wk ¼s™ fhu y™u yu ƒúñ Útfe ytuÁk su «f]r‚ ™u «f]r‚™wk ftÞo{tºt, ‚u™u yËíÞ òýu ™u ™tþðk‚ òýu ™u ‚wåA Ë{su ™u {trÞf su ™t{Y… ‚u™u yr‚þÞ Œtu»tárü ht¾u ™u ‚u Ëðo ™t{Y…™u rð»tu yr‚þÞ ðihtøÞ …t{u, ‚u™u Ëtu™wk ™u Mºte ƒkÄ™ ™ fhu y™u ƒeò™u ‚tu sYh ƒkÄ™ fhu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 30 >> 163 >>

ð[™t{]‚ 31 : {™™ îtht ƒúñ™tu Ëk„ fÞto™wk

Index

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu ðurŒft W…h „tŒe ‚feÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk Ëðuo ™u ft¤t Auzt™e Ätu‚÷e {M‚fu ƒtkÄe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u «t„S Œðu …tËu ©e{ŒT ¼t„ð‚{tk fr…÷„e‚t™e fÚtt ðk[tð‚t n‚t. …Ae fÚtt™e Ë{trÃ‚ ÚtE, íÞthu ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, “Ëðuo fthý™t …ý fthý ™u yûtht‚e‚ ™u …whw»ttu¥t{ yuðt su ðtËwŒuð * ð[.„.{.™wk 31, ‚t. 10-8-1823, Ëtu{ðth.

420

„.{.31

¼„ðt™ ‚u {nt…whw»tY…u fhe™u {nt{tÞt™u rð»tu ðeÞo™u Ähu Au. ‚u …wY»t yûthtí{f Au, {wõ‚ Au y™u yu™u ƒúñ fnu Au y™u yu …whw»tu {tÞt{tk ðeÞo ÄÞwO íÞthu ‚u {tÞt Útfe «Ät™…whw»t îthtyu ðihts…whw»t Wí…L™ ÚtÞt. íÞthu yu ðihts…wY»t ‚u ‚u …whw»t™t …wºt fnuðtÞ. su{ yt s„‚{tk ftuEf ƒútñý, ûtrºtÞ, ði~ÞtrŒf su «tf]‚ {týË ntuÞ ™u ‚u™e Mºte{tkÚte ‚u™tu Œefhtu ÚttÞ ‚u{ yu ðihts…whw»t ÚttÞ Au. yuðt su ðihts…whw»t, ‚u yt Sð suðt s Au y™u yu™e r¢Þt …ý yt Sð™t suðe s Au ™u ‚u ðihts…whw»t™e rî…htÄoft¤™e ytðhŒt Au. y™u yt s„‚™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷ÞY… yu™e ºtý yðMÚtt Au. su{ Sð™e ò„ú‚, MðÃ™, Ëw»twrÃ‚ yu ºtý yðMÚtt Au ‚u{. y™u yu ðihts…whw»t™tk rðhtxT Ëqºttí{t, yÔÞtf]‚; yu ºtý Œun Au ™u ‚u Œun yütðhýu Þwõ‚ Au ™u ‚u Œun {n¥t¥ðtrŒf su [turðþ ‚¥ð ‚u îthu ÚtÞt Au. ‚u yu rðhtx™u rð»tu ErLÿÞtu, yk‚:fhý ™u Œuð‚tyu «ðuþ fÞtuo ™u yu™u WXtzðt {tkzâwk ™u rðhtx™tu Sð …ý {tkne n‚tu ‚tu…ý yu rðhtx WXâwk ™rn y™u ßÞthu ûtuºt¿t yuðt su ðtËwŒuð ¼„ðt™ ‚u …whw»tY…u fhe™u yu{tk ytÔÞt íÞthu yu rðhtx Œun WXâwk ™u yu ðihts…whw»t …tu‚t™e r¢Þt™u rð»tu Ë{Úto ÚtÞt y™u yu s su ¼„ðt™ ‚u yt Sð™u «ft~Þt™u yÚtuo Ëw»twrÃ‚Y… {tÞt Útfe …h hÌtt Útft yu Sð™u rð»tu ËtûteY…u hÌtt Au ‚tu …ý Sð™u Œun y™u ErLÿÞtu ™u rð»tÞ ‚u™tu Ëk„ ½ýtu ÚtÞtu Au. {txu Ëk„Œtu»tu fhe™u yu Sð ŒuntrŒfY… ÚtE „Þtu Au. ‚u yu™t Ëk„™u {qfe™u yu Sð yu{ Ë{su su, ‘{tÁk MðY… ‚tu {tÞtÚtfe {wõ‚ ™u …h yuðwk su ƒúñ, ‚u Au.’ yuðe he‚u r™hk‚h {™™ fh‚tu Ë‚tu ƒúñ™tu Ëk„ fhu ‚tu yu ƒúñ™tu „wý yu Sð™u rð»tu ytðu. …ý yu™u yt ðt‚to Ëtk¼¤e ntuÞ ‚tu…ý r™hk‚h M{]r‚ hnu‚e ™Úte yu {tuxtu Œtu»t Au. yuðe he‚u Eïh su ðihts…whw»t ™u yt Sð yu Ëðuo™t «ftþf ‚tu …whw»tY…u fhe™u …whw»ttu¥t{ yuðt ðtËwŒuð Au y™u yu ðihts…whw»t …ý Sð™e …uXu ƒØ Au, ‚u rî…htÄo ËwÄe …tu‚t™e ytðhŒt ¼tu„ðu Au, íÞtk ËwÄe ƒØ ð‚uo Au y™u yu™tu «÷Þ ÚttÞ íÞthu yu™u yu …whw»t™tu ËkƒkÄ Ëtûtt‚T ÚttÞ Au. fu{ su, yu™tu ƒt… su …wY»t ‚u Ë{Úto Au, ‚u yu™u yux÷tu ò¤ðu Au y™u ðihts…whw»t™u {tÞt™tu ËkƒkÄ hÌttu Au. {txu «÷Þ™u yk‚u …tAtu {tÞt{tkÚte W…su Au y™u yt Sð Au, ‚u suðtu …tu‚u ƒØ Au ™u yË{Úto Au. ‚uðe he‚u su yu™tu su ƒt… ntuÞ

„.{.31

421

‚u …ý ƒØ ™u yË{Úto ntuÞ. {txu yu ƒt… ‚u Œefht™u þe ËntÞ fhu ? {txu yu™u Ëw»twrÃ‚Y… {tÞt™tu ËkƒkÄ r™hk‚h hnu Au, x¤‚tu ™Úte. yu ‚tu ßÞthu …qðuo fÌttu ‚uðe he‚u r™hk‚h …tu‚t™t «ftþf su ƒúñ ‚u™tu {™™ îtht Ëk„ fhu íÞthu x¤u. y™u ð¤e yu rðhtx …whw»t …ý Ëkf»toý, yr™ÁØ, «ãwB™™e W…tË™t fhu Au. ‚u{tk «÷ÞY… yðMÚtt™u rð»tu Ëkf»toý™e W…tË™t fhu Au, ™u ÂMÚtr‚Y… yðMÚtt™u rð»tu «ãwB™™e W…tË™t fhu Au ™u Wí…r¥tY… yðMÚtt™u rð»tu yr™ÁØ™e W…tË™t fhu Au y™u ‚u Ëkf»toýtrŒf ºtý su ‚u ðtËwŒuð ¼„ðt™™tk Ë„wý Y… Au ™u ‚u™e W…tË™t™u ƒ¤u fhe™u yu ðihts…whw»t su ‚u Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ ™u «÷ÞY… r¢Þt™u rð»tu Ët{tÚÞo™u …t{u Au y™u ßÞtk ËwÄe yu ºtý™e W…tË™t fhu Au, íÞtk ËwÄe yu™u Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷ÞY… su {tÞt™tu ËkƒkÄ ‚u x¤‚tu ™Úte y™u ßÞthu yu r™„woý yuðt su ðtËwŒuð ¼„ðt™ ‚u™e W…tË™t fhu Au, íÞthu yu ðihts…whw»t {tÞt™tu íÞt„ fhe™u ƒúñY… ÚttÞ Au. su{ yt Sð Au ‚u ƒúñtrŒf ŒuðY…u ¼„ðt™™e W…tË™t fuhu Au, íÞthu Ä{o, yÚto, ft{Y… V¤™u …t{u Au y™u ßÞthu ¼„ðt™™t yð‚th su ht{f]»ýtrŒf ‚u™e W…tË™t fhu, íÞthu ƒúñY… ÚttÞ ™u yu™e {wÂõ‚ ÚttÞ. ‚u{ yu rðhtx …whw»t™u …ý Au. y™u yu ðihts…wÁ»t îthtyu yð‚th ÚttÞ Au, yu{ þtMºt{tk fÌtwk Au. ‚u ‚tu yu{ Ë{sðwk su, ‘yu su ðtËwŒuð™thtÞý ‚u …whw»tY…u fhe™u ðihts…whw»t™u rð»tu ytðe™u rðhts{t™ ntuÞ íÞthu yð‚th fÌtt Au.’ {txu ‚u yð‚th ‚tu Ëðuo ðtËwŒuð ¼„ðt™™t s Au y™u yu ðtËwŒuð ¼„ðt™ ßÞthu «r‚÷tu{…ýu yu ðihts…whw»t Útfe ™tu¾t …ze òÞ íÞthu yu fuð¤ ðihts…whw»tÚtfe yð‚th Ëk¼ðu s ™rn. {txu yu Útfe yð‚th ‚tu yu™u rð»tu ðtËwŒuð ytÔÞt Au, ‚u ËtÁ fÌtt Au y™u yu™u rð»tu ðtËwŒuð su ûtuºt¿t ‚uýu «ðuþ fÞtuo ™ntu‚tu íÞthu yu ðihts…whw»t …tu‚t™e r¢Þt fhðe ‚u™u rð»tu …ý Ë{Úto ™ntu‚t ÚtÞt y™u …qðuo su …wY»t fÌtt ‚u {tÞt{tk „¼o Ähu íÞthu «Ät™…whw»t îthtyu yuf yuðtu su ðihts…whw»tY… Œefhtu ‚u ÚttÞ y™u yus {tÞt {tkÚte y™uf «Ät™ …whw»tîthtyu ƒeòk …ý ½ýtkf yuðtk ðihts…whw»tY… ƒúñtkz ÚttÞ Au. y™u ‚u …wY»t ‚tu r™hL™ Au ™u {wõ‚ Au ™u ƒúñ Au ™u {tÞt™t fthý Au. ‚u {tÞt™u rð»tu ÷tu{…ýu

422

„.{.31-32

ð‚uo Au, ‚tu …ý yu™u {tÞt™tu ƒtÄ Út‚tu ™Úte ™u {tÞt™u rð»tu yu™u ¼tu„™e EåAt ™Úte. yu ‚tu …tu‚u ƒúñ Ëw¾u Ëw¾eÞt Au ™u …qýoft{ Au y™u su ðihts…whw»t Eïh Au, ‚u {tÞt™t ¼tu„™u ¼tu„ðe™u «÷Þft¤™u rð»tu {tÞt™tu íÞt„ fhu Au y™u su Sð Au, ‚u ‚tu {tÞt™t ¼tu„™u ¼tu„ðe™u Œw:¾eÞtu Útftu {tÞt{tk s ÷e™ ÚttÞ Au.” íÞthu þwf{wr™yu …qAâwk su, “…whw»ttu¥t{ ðtËwŒuð Au, ‚u …whw»tY…u fhe™u y™uf ƒúñtkz™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷Þ™t f‚to Au. {txu …whw»tY…u fhe™u s ƒnwÄt þtMºt{tk …whw»ttu¥t{™u fÌtt Au, íÞthu …whw»t{tk ™u ðtËwŒuð{tk fux÷tu ¼uŒ Au ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su{ yt Sð™u rð»tu ™u ðihts …whw»t Eïh™u rð»tu ¼uŒ Au y™u ð¤e su{ Eïh™u rð»tu ™u …whw»t™u rð»tu ¼uŒ Au, ‚u{ …wY»t ™u …whw»ttu¥t{ yuðt su ðtËwŒuð¼„ðt™ ‚u™u rð»tu yuðtu ½ýtu ¼uŒ Au ™u …whw»ttu¥t{ ðtËwŒuð ‚tu Ëðo™t Mðt{e Au y™u yuðt yûthtí{f …wY»t ƒúñY… ½ýtf Au, ‚u su ‚u ðtËwŒuð [hýth®ðŒ™e W…tË™t fhu Au ™u M‚wr‚ fhu Au. yuðe he‚u …whw»ttu¥t{, …whw»t, Eïh, Sð y™u {tÞt yu …tk[ ¼uŒ y™trŒ Au. ‚u yuðe he‚u ðt‚to y{u ½ýefðth fhe Au, …ý yu™wk {™™ fhe™u Ëthe …uXu …tu‚t™t yk‚h{tk ½uzâ ƒuËth‚t ™Úte yux÷u þtMºt™t þçŒ™u Ëtk¼¤e™u Ë{sý{tk Xt hnu‚tu ™Úte ™u Xtðfe ½uzâ1 ƒuËthe ntuÞ ‚tu yu™e Ë{sý ftuE rŒðË ‚u þçŒ™u Ëtk¼¤ðu fhe™u Vhu ™rn. {txu yt ðt‚to™u Ëthe …uXu rð[thßÞtu ™u ÷¾ßÞtu.” yuðe he‚u yt ðt‚to ©eS{nthtsu fhe Au, ‚u ÷¾e Au. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 31 >> 164 >>

ð[™t{]‚ 32 : Úttuh™t Ítz™wk-r™ŠðÎ™ ¼Âõ‚™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu rðhts{t™ n‚t y™u ©eS{nthtsu yk„™u rð»tu Ëðo ïu‚ ðMºt …nuÞtO n‚tk y™u {M‚f™e W…h ft¤t Auzt™e Ätu‚÷e ƒtkÄe n‚e y™u fkX™u rð»tu …w»…™t nth rðhts{t™ n‚t ‚Útt fýo™u W…h …w»…™t „wåA rðhts{t™ n‚t. ‚Útt {M‚f W…h * ð[.„.{.™wk 32, ‚t. 18-8-1823, {k„¤ðth.

1. áZ‚t.

„.{.32

423

…w»…™t ‚tuht rðhts{t™ n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts Ëðuo nrh¼õ‚ «íÞu ƒtu÷‚t nðt su, “yt ËkËth™u rð»tu …tu‚t™t fwxwkƒe™tu ËkƒkÄ Au, ‚u ‚tu su{ Úttuh™wk Ítz ntuÞ yÚtðt ðz™e fu, ®……h™e zt¤ ntuÞ ‚u yuf XuftýuÚte ft…e™u ƒesu Xuftýu htu…eyu ‚tu W„e™u Ítz ÚttÞ y™u ytkƒtu ‚Útt ÷ªƒztu ntuÞ ™u ‚u™u yuf ðth ftÃÞtu yux÷u Vhe™u [tuxu ™rn. ‚u{ fwxwkƒe rð™t ƒeò™tu su ËkƒkÄ Au, ‚u ‚tu ytkƒt™t Ítz™t suðtu Au, ‚u yuf ðth ftÃÞtu yux÷u Vhe™u [tuxu ™rn. y™u fwxwkƒe™tu ËkƒkÄ Au, ‚u ‚tu Úttuh™t ™u ðz™t Ítz suðtu Au, ‚u ft…e ™tkÏÞtu ntuÞ ‚tu …ý Äh‚e{tk …zâtu …zâtu …ý …t÷ÔÞt rð™t hnu ™rn. {txu yu fwxwkƒe™tu ËkƒkÄ‚tu, ‚tu x¤u òu MÚtq¤, Ëqû{ y™u fthý yu ºtý Œun Útfe ™tu¾tu yuðtu su yt Œun™u rð»tu Sðtí{t ‚u™u …tu‚t™wk Y… òýe™u ‚u™u rð»tu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Äthe™u ™u òr‚-ðýo yt©{ ‚u™t {t™™u {qfe™u fuð¤ ¼„ðt™™t M{hý™u rð»tu ‚í…h ÚttÞ ‚tu fwxwkƒe™tu ËkƒkÄ [tuÏ¾tu x¤u. ‚u rð™t ƒeòu ftuE W…tÞ ™Úte. y™u ð¤e Sð™wk su fÕÞtý ÚttÞ y™u Sð {tÞt™u ‚he™u ƒúñMðY… ÚttÞ ‚u™wk fthý ‚tu …whw»ttu¥t{ yuðt su ðtËwŒuð ¼„ðt™ ‚u™t «íÞût MðY…™wk ¿tt™, æÞt™, fe‚o™ y™u fÚttrŒf yu s Au ™u yuýu fhe™u s yu Sð Au, ‚u {tÞt™u ‚hu Au y™u yr‚ {tuxtE™u …t{u Au y™u ¼„ðt™™wk su yûthÄt{ ‚u™u …t{u Au y™u ytí{r™ct, ðihtøÞ ™u Ä{o ‚u ‚tu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™tk ËntÞY… W…fhý Au …ý ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ rð™t yuf÷tu ðihtøÞ ‚Útt ytí{r™ct ‚Útt Ä{o ‚u Sð™u {tÞt ‚Þto™wk ËtÄ™ ™Úte y™u òu yr‚þÞ Ä{o, ytí{r™ct ™u ðihtøÞ ™ ntuÞ ™u yuf÷e ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ‚tu…ý yu Sð™wk fÕÞtý ÚttÞ ™u {tÞt™u ‚hu, yux÷tu Ä{torŒf Útfe ¼Âõ‚™u rð»tu rðþu»t Au. ‚tu …ý Ä{torŒf yk„™wk ËntÞ…ýwk ntuÞ ‚tu yu ¼Âõ‚™u rð»tu ftuE rðÎ™ Út‚wk ™Úte y™u òu Ä{torŒf yk„™wk ËntÞ…ýwk ™ ntuÞ ‚tu rð»t{ Œuþft¤trŒfu fhe™u ¼Âõ‚™u rð»tu rðÎ™ sYh ÚttÞ Au. ‚u {txu Ä{torŒf yk„u Ërn‚ ¼Âõ‚ fhðe y™u yuðe he‚u ¼Âõ‚™u fh‚tu su ¼õ‚ ‚u™u …ý òu ¼qkzt Œuþ, ft¤, r¢Þt ™u Ëk„ Au, ‚u™u rð»tu «ð‚toÞ ‚tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ, ‚u™wk …ý yk‚h ztu¤tE òÞ ™u ‚u™t Mð¼tð™tu Xt ™ hnu. {txu ¼qkztu Œuþ, ¼qkztu ft¤,

424

„.{.32-33

¼qkze r¢Þt y™u ¼qkztu Ëk„ ‚u™tu íÞt„ fhe™u Yztu Œuþ, Yztu ft¤, Yztu Ëk„, Yze r¢Þt ‚u™u rð»tu ËŒt «ð‚oðwk …ý ¼qkzt ŒuþtrŒf™tu Ëk„ fhðtu s ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 32 >> 165 >>

ð[™t{]‚ 33 : r™»ft{e ð‚o{t™™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu Ztur÷Þt W…h „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts Ëðuo Ëk‚ ‚Útt Ëðuo nrh¼õ‚ «íÞu yu{ ƒtu÷‚t nðt su, “«Út{ y{u y{tht yk„™e ðt‚ fneyu. …Ae ‚{u Ëðuo …tu‚ …tu‚t™tu su he‚u {tuût {tLÞtu ntuÞ ‚Útt y{u ytðe he‚u ð‚oþwk ‚tu yt ÷tuf{tk ™u …h÷tuf{tk ¼„ðt™ y{the W…h htS hnuþu. yu{ su {tLÞwk ntuÞ ‚u fnußÞtu.” yu{ Ëðuo™u fne™u …Ae ©eS{nthtsu …tu‚t™t yk„™e ðt‚ fnuðt {tkze su, “y{™u ‚tu su …ŒtÚto{tk nu‚ sýtÞ ‚tu ‚u™tu íÞt„ fheyu íÞthu Ëw¾ ÚttÞ y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ rð™t su {™w»Þ{tºt yÚtðt …ŒtÚto {tºt ‚u™e òu {™{tk M{]r‚ ÚtE ntuÞ ‚tu ‚uÚte yr‚þÞ Auxwk fheyu, íÞthu Ëw¾ ÚttÞ y™u òu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚tu ‚u™tu ftuE he‚u fhe™u niÞt{tk y¼tð ytðu s ™rn y™u y{thu ð„h EåAu …ý …k[rð»tÞ Au, ‚u òuhtðheyu ytðe™u «tÃ‚ ÚttÞ Au, ‚tu …ý ‚u™u y{u EåA‚t ™Úte y™u …„u fhe™u Xu÷e ™tk¾eyu Aeyu y™u su rŒðË Útfe y{u sLBÞt Aeyu ‚u rŒðËÚte fhe™u yts rŒðË …ÞO‚ ftuE rŒðË ò„ú‚{tk yÚtðt MðÃ™{tk ÿÔÞ™tu fu Mºte™tu ¼qkztu ½tx ÚtÞtu ntuÞ ‚tu yt Ë{„ú …h{nkË™t Ë{ Au y™u yuðe he‚u y{u ËŒtÞ r™Œtuo»t…ýu Aeyu ™u su y{thu rð»tu Œtu»tƒwrØ fhþu ‚tu ‚u™u ò„ú‚{tk ‚Útt MðÃ™{tk ¼qkzt ½tx Útþu ™u ‚u™u Œun {qõÞt Ë{u ƒnw fü Útþu. y™u y{tht yk‚h{tk ‚tu yuf ¼„ðt™™t MðY…™wk s ®[‚ð™ hnu Au y™u W…hÚte ‚tu ¼„ðt™™t * ð[.„.{.™wk 33, ‚t. 18-9-1823, „wYðth.

„.{.33

425

¼õ‚ ntuÞ ‚u™t Sð™wk Ëthwk ÚttÞ ‚u ËtÁ n¤e{¤e™u hneyu Aeyu y™u su rŒðË y{tht niÞt{tk ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ rð™t ƒesu õÞtkE nu‚ sýtþu ‚tu y{u yu{ {t™eþwk su, ‘y{u y{the ÂMÚtr‚{tkÚte zøÞt.’ …ý y{™u yuðtu r™ùÞ Au su, y{u yu ÂMÚtr‚{tkÚte z„eyu s ™rn. yu y{u y{tYk yk„ n‚wk ‚u fÌtwk. nðu ‚{u Ëti …tu‚…tu‚t™wk yk„ ntuÞ ‚u fntu. …Ae Ëðuo Ëk‚u ‚Útt Ëðuo nrh¼õ‚u suðtk su™tk yk„ n‚tk ‚uðtk fÌttk su, yt ÷tuf™u rð»tu ™u …h÷tuf™u rð»tu ytðe he‚™tk yk„{tk y{u hneyu ‚tu y{tht W…h ¼„ðt™ htS hnu yuðe he‚u fÌtwk, ‚u Ëðuo nrh¼õ‚™tk yk„™e rðrf‚ su, ftuýuf ‚tu ¼„ðt™ rð™t ƒesu Xuftýu ðihtøÞ™wk fÌtwk y™u ftuýuf ytí{r™ct™wk fÌtwk ™u ftuýuf ¼„ðt™™u rð»tu «er‚™wk fÌtwk ™u ftuýuf Ä{o{tk hnuðt™wk fÌtwk, yuðe he‚u ƒnw «fthu fÌtwk …ý ©eS{nthtsu {™{tk su Äthe htÏÞwk n‚wk ‚u ftuEyu ™ fÌtwk.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yuf r™»ft{e ð‚o{t™ ÿZ ntuÞ ‚tu ‚u™u yt ÷tuf{tk ‚Útt …h÷tuf{tk ftuE Xuftýu ¼„ðt™Úte Auxwk hnu ™rn y™u y{thu …ý ‚u W…hÚte ftuE rŒðË nu‚ ytuAwk ÚttÞ ™®n y™u y{u y®nÞt xõÞt Aeyu. ‚u …ý y®nÞtk™t nrh¼õ‚™u yr‚ r™»ft{e ð‚o{t™™tu ÿZtð Œu¾e™u xõÞt Aeyu y™u su™u r™»ft{e ð‚o{t™ ÿZ ntuÞ ‚tu ‚u Útfe y{u nòh „tW Auxu sEyu ‚tu …ý ‚u™e …tËus Aeyu y™u su™u ‚u r™»ft{e ð‚o{t™{tk ftåÞ… Au ™u ‚u òu y{the …tËu hnu Au ‚tu …ý ‚u ÷t¾ „tW Auxu Au y™u y{™u r™»ft{e ¼õ‚ ntuÞ ‚u™t s ntÚt™e fhe Ëuðt „{u Au. {txu yt {q¤S ƒúñ[the Au, ‚u yr‚þÞ ÿZ r™»ft{e Au, ‚tu y{™u yu™e fhu÷e Ëuðt yr‚þÞ „{u Au y™u ƒeòu ftuE Ëuðt [tfhe fhu, ‚tu ‚u yuðe „{‚e ™Úte. y™u y{u su su ðt‚to fheyu Aeyu, ‚u™u rð»tu …ý r™»ft{e ð‚o{t™™wk s yr‚þÞ «r‚…tŒ™ ÚttÞ Au. y™u y{u su rŒðË Útfe «fx ÚtÞt Aeyu, ‚u rŒðË Útfe r™»ft{e ð‚o{t™™u s yr‚þÞ ÿZ fh‚t ytðeyu Aeyu. y™u Ë¼t ƒuXe ntuÞ íÞtk ftuEf Mºte yÚtðt …wY»t ‚u™u òuÞt{tk Vuh …zu íÞthu yu „{u ‚ux÷e ÞwÂõ‚ fhe™u Ëk‚tzu ‚tu …ý y{™u sýtÞt rð™t hnu s ™rn, íÞthu y{thtu ‚u {™w»Þ W…h yr‚þÞ fwhtS…tu ÚtE òÞ Au y™u y{tÁk {w¾ …ý ~Þt{¤wk ÚtE òÞ Au y™u ‚u™wk

426

„.{.33

Œw:¾ ‚tu yr‚þÞ ÷t„u Au. …ý {ntuƒ‚ òýe™u ÍtÍwk fnuðtÞ ™rn y™u ð¤e ËtÄw Œtðtu Au. {txu niÞt{tk Ë{S hneyu Aeyu, …ý òu htò™tk suðe he‚ ntuÞ ‚tu ‚u™u {tÚtu ÍtÍtu Œkz ÚttÞ. {txu Ëðo {tuxt …h{nkË ‚Útt {tuxe {tuxe ƒtEÞtu ‚u™u y{u {tuÞoÚte s fne htÏÞwk Au su, ‘ËíËk„{tk ftuE …whw»t™u ‚Útt ftuE Mºte™u fŒtr[‚T òu r™»ft{e ð‚o{t™{tk Vuh …zu ‚tu y{™u Ëk¼¤tðþtu {t.’ þt {txu su, ßÞthu y{u yuðe ðt‚to Ëtk¼¤eyu íÞthu su{ ðtkrÍÞt™u ½uh Œefhtu ytÔÞtu ntuÞ ™u ‚u {he òÞ ™u ‚u™u suðtu þtuf ÚttÞ ‚uðtu y{thu …ý þtuf ÚttÞ Au ‚Útt {™{tk yu{ rð[th ÚtE òÞ Au su, ‘ƒÄt ËíËk„™u {qfe™u s‚t hneyu.’ {txu su r™»ft{e ð‚o{t™ ht¾u ‚u s y{™u ðnt÷tu Au y™u ‚u™u ™u y{thu yt ÷tuf …h÷tuf{tk ÿZ {u¤t… hnu Au.” …Ae nhS X¬hu «&™ …qAâtu su, “yu r™»ft{e ð‚o{t™ þu W…tÞu fhe™u yr‚þÞ ÿZ ÚttÞ ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu yuf «fth™tu W…tÞ ™Úte, yu™t ‚tu ºtý «fth™t W…tÞ Au. su{ ntkf™thtu, ƒ¤rÄÞt, …iztk, ÄwkËhe, ôæÞ, {tk[ztu yuðtk ½ýtkf Ët{t™u fhe™u yuf „tzwk fnuðtÞ Au, ‚u{ r™»ft{e ðú‚ ÿZ ht¾ðt™e …ý ½ýef Ët{„úe òuEyu Aeyu. ‚u{tk …ý ºtý W…tÞ Au, ‚u ‚tu yr‚þÞ {wÏÞ Au. ‚u{tk yuf ‚tu {™™u ðþ fhðwk su, {™™u rð»tu y¾kz yuðwk {™™ fhðwk su, ‘nwk ytí{t Awk, Œun ™Úte’ ™u ¼„ðt™™e fÚtt ©ðýtrŒf su ™ðÄt ¼Âõ‚ ‚u™u rð»tu {™™u y¾kz òuze {u÷ðwk, …ý ûtý{tºt {™™u ™ðÁk hnuðt Œuðwk ™rn. su{ ftuEf …whw»t™u ¼q‚ ð~t ÚtÞtu n‚tu. ‚u ßÞthu ft{ ™ ƒ‚tðu íÞthu ‚u™u ¾tðt ‚iÞth ÚttÞ, ‚u{ yt {™ Au, ‚u …ý ¼q‚ suðwk Au. ‚u ßÞthu ¼„ðŒT¼Âõ‚{tk ™ ht¾u íÞthu yÄ{o™t ½tx ½zu íÞthu yu ¼q‚™e …uXu Sð™u ¾tðt ‚iÞth ÚtÞwk fnuðtÞ. {txu {™™u y¾kz ¼„ðt™™e fÚtt fe‚o™trŒf{tk òuze ht¾ðwk yux÷u yu {™ ðþ ÚtÞwk fnuðtÞ y™u ƒeòu W…tÞ yu Au su, «tý™u r™Þ{{tk ht¾ðtu. ‚u su{ ¼„ðt™u „e‚t{tk fÌtwk Au su, ‘ytnth rðnth Þwõ‚ ht¾ðtu …ý yr‚þÞ ¾tÄt™e ÷tu÷w…‚t ™ ht¾ðe.’ yuðe he‚u ð‚uo íÞthu «tý r™Þ{{tk ÚtÞtu fnuðtÞ y™u «tý r™Þ{{tk ™ fÞtuo ntuÞ ‚tu ¾tÄt™e ƒnw {™{tk ‚]»ýt hnu. …Ae y™k‚ «fth™t su hË ‚u™u rð»tu hË™t ErLÿÞ Au ‚u Œtuz‚e Vhu íÞthu ƒeS ErLÿÞtu ðþ fhe ntuÞ ‚u …ý Ëðuo {tuf¤e ÚtE òÞ. {txu ytnth™u r™Þ{{tk ht¾e™u «tý™u r™Þ{{tk fhðtu. y™u ºteòu W…tÞ yu Au su,

„.{.33-34

427

yt ËíËk„™u rð»tu su™u su™u su su r™Þ{ fÌtt Au, ‚u{tk Œun™u ht¾e™u r™Þ{{tk fhðtu. yuðe he‚u yu ºtý W…tÞ™u su ÿZ ht¾u ‚u™u r™»ft{e ð‚o{t™ yr‚þÞ ÿZ ÚttÞ Au y™u yu™u rð»tu yu{ ™ òýðwk su, ‘yuðe he‚u ht¾ðwk ½ýwk fXý Au’ fu{ su, su ËtÄw s ntuÞ ‚u™u ‚tu yu{ ht¾ðwk ftkE fXý Au ™®n y™u ËtÄw ntuÞ ‚u ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf þºtw™wk ƒ¤ ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™™u htS fÞto ËtÁ ‚u™tu íÞt„ fhu, íÞthu s yu …tftu ËtÄw fnuðtÞ y™u {™w»Þ Œunu fhe™u ™ ÚttÞ yuðwk þwk Au ? su r™íÞu yÇÞtË ht¾e™u fhu ‚u ÚttÞ Au. su{ fqðt™t ftkXt W…h {ntfXý …Úthtu ntuÞ Au ‚u™u rð»tu r™íÞu …týe™u ®Ë[ðwk, ‚uýu fhe™u ™h{ Œtuhze Au, ‚u …ý ft…t …tzu Au, ‚u{ su ËtÄw s Au ™u ‚u su Mð¼tð™u xt¤ðt™tu r™íÞ yÇÞtË ht¾þu, ‚tu ‚u Mð¼tð õÞtk ÷„e hnuþu ? yu ‚tu r™ùÞ ™tþ …t{þu. {txu su™u r™»ft{ ðú‚ ht¾ðwk ntuÞ ‚u™u fÌtt yuðt su ºtý W…tÞ ‚u ÿZ fhe™u ht¾ðt.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 33 >> 166 >>

ð[™t{]‚ 34 : ‚¥ð sz Au fu [i‚LÞ ? ‚u™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ätu¤wk Ätur‚Þwk …nuÞwO n‚wk ™u Ätu¤e [tŒh ytuZe n‚e ™u ft¤t Auzt™e Ätu‚÷e {M‚fu ƒtkÄe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u …h{nkË Œwfz ËhtuŒt ÷E™u „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “fe‚o™ ht¾tu, «&™-W¥th fheyu, ‚tu yt¤Ë {xu”. yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«Út{ nwk yuf «&™ …qAwk Awk su, yt Sð™u rð»tu {tÞt™tk ftÞo yuðtk su ErLÿÞtu-yk‚:fhý ytrŒf [tuðeþ ‚¥ð ‚u hÌtt Au, ‚u yu ‚¥ð sz Au fu, [i‚LÞ Au ?” …Ae …h{nkËu fÌtwk su, “yu ‚¥ð [i‚LÞ ‚tu ¾htk.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ßÞthu yu ‚¥ð [i‚LÞ Au íÞthu yt þheh™u rð»tu Sð Au, ‚u ¼u¤t [tuðeþ ‚¥ð™t * ð[.„.{.™wk 34, ‚t. 5-9-1823, þr™ðth.

428

„.{.34-35

…ý [tuðeþ Sð ÚtÞt. íÞthu yt Sð™w su fÕÞtý Útþu ‚u …ý Ëðuo™u ðnku[t‚wk ¼t„u ytðþu ™u su …t… fhþu ‚u …ý Ëðuo™u ðnuk[t‚wk ¼t„u ytðþu íÞthu Ëw¾Œw:¾™wk su ¼tuõ‚t…ýwk, ‚u yuf Sð™u rð»tus ™rn fnuðtÞ y™u Ëkr[‚, «thçÄ ™u r¢Þ{tý yu ºtý «fth™tk su f{o ‚u …ý yuf Sð™u s ™rn fnuðtÞ, y™u ™thŒtrŒf su …qðuo {wõ‚ ÚtÞt Au, ‚u{™tu yuf …tu‚…tu‚t™tu Sð s {wõ‚ ÚtÞtu Au, …ý ‚u ¼u¤t [tuðeþ ‚¥ð™t Sð ‚tu {wõ‚ ÚtÞt fÌtt ™Úte.” yuðe he‚u ytþkft fhe™u ‚¥ð™u r™Soð fhe Œu¾tzâtk. …Ae ‚u{tk su su he‚u …h{nkËu W¥th fÞto ‚u™u ‚u™u ytþkft fhe™u ¾tuxt fhe ™tÏÞt. ‚u ftuE he‚u …h{nkËÚte W¥th ÚtÞtu ™®n. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu, yu™tu W¥th y{u fheyu su, “yu ‚¥ð su‚u ftÞo fthý ¼uŒu fhe™u ƒu «fth™tk Au. ‚u{tk fthýY…1 su ‚¥ð Au, ‚u [i‚LÞ Au ™u ftÞoY… su ‚¥ð Au, ‚u sz Au y™u yt Sð Au ‚u …tu‚u rðþuu»t, Ë¥ttyu fhe™u ÓŒÞ™u rð»tu hÌttu Au ™u …tu‚t™e Ët{tLÞ Ë¥ttyu fhe™u Œun, ErLÿÞtu, yk‚:fhý{tk ‚Œtí{f…ýu {éÞtu Au. ‚uýu fhe™u yu ŒuntrŒf [i‚LÞ suðtk sýtÞ Au, …ý yu ‚tu sz s Au. y™u ßÞthu yu Sð ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ÚtE™u ¼„ðt™™t Ät{{tk òÞ Au, íÞthu sz yuðtk su ‚¥ð ‚u …zâtk hnu Au y™u yu [tuðeþ ‚¥ð Au, ‚u {tÞt{tkÚte ÚtÞtk Au. {txu {tÞtY… Au ™u sz Au y™u Œun, ErLÿÞtu ™u yk‚:fhýY…u swŒtk swŒtk sýtÞ Au ‚u ‚tu su{ yuf …]Úðe Au ‚us íð[t, {tkË, {ßò, yÂMÚt ™u M™tÞw yu …tk[ Y…u ÚtE Au ™u ft[Y…u …ý fh™tht™e fek{‚u ÚtE Au, ‚u{ yu {tÞt Au ‚u …h{uïh™e EåAtyu fhe™u yu ŒuntrŒf Y…u swŒu swŒu «fthu sýtÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 34 >> 167 >>

ð[™t{]‚ 35 : òh™e ¾tý™wk

Index

*Ëkð‚T 1880™t ¼tŒhðt ËwrŒ 11 yuftŒþe™u rŒðË htrºt …tA÷e

A ½ze hne íÞthu ©eS{nthts Ëq‚t WXe™u ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk òh™e ¾tý W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u rðhts{t™ ÚtÞt n‚t ™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e …Auze ytuZe n‚e ™u ~Þt{ Auzt™e Ätu‚÷e *

ð[.„.{.™wk 35, ‚t. 16-9-1823, ƒwÄðth. 1. ftÞoY… sz‚¥ðtu™t yr¼{t™e su Œuð‚tytu ‚u fthýY… ‚¥ð fnuðtÞ Au.

„.{.35

429

{M‚fu ƒtkÄe n‚e. …Ae …h{nkË ‚Útt nrh¼õ‚™u ‚uztðe™u ‚u «íÞu ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu y{™u r™ÿt ƒnw ytðe, ‚u ½ýwk WXðt™wk fÞwO …ý WXtÞ ™rn ™u ‚u r™ÿt{tk y{u rð[th ½ýtu fÞtuo Au ™u ‚u rð[th fhe™u su r™Ätoh fÞtuo Au, ‚u fnwk Awk su, nwk ht{t™kŒ Mðt{e …tËu ytÔÞt {tuh …ý ytí{t™u Ëtûtt‚T Œu¾‚tu ™u n{ýu …ý Œu¾wk Awk. ‚u ytí{t ËqÞo™t suðtu «ftþu Þwõ‚ Au ™u yt {the Ëðuo ErLÿÞtu™e r¢Þt™u rð»tu ytí{t™wk ûtý{tºt …ý rðM{hý Út‚wk ™Úte. …ý yu ytí{Œþo™ Útðwk ƒnw fXý Au. yuðwk ytí{Œþo™ ‚tu …qðo™t ½ýtf sL{™t ËíËkMfthðt¤tu ftuEf rðh÷tu ntuÞ ‚u™u ÚttÞ Au y™u ƒeòu ‚tu yu ytí{t™tu rð[th Ëtu ð»to …ÞO‚ fhu ‚tu …ý ytí{t™wk Œþo™ ÚttÞ ™rn. yu ‚tu õÞthu ÚttÞ ? ‚tu ßÞthu ©ef]»ý¼„ðt™™e {qŠ‚™wk æÞt™ fhu íÞthu yu ytí{t™u Œu¾ðtu yu ftkE fXý ™Úte y™u ¼„ðt™™t æÞt™ rð™t fuð¤ ytí{t™u rð[thu fhe™u ytí{t sýtÞ Au, fu Œu¾tÞ Au, yuðe ‚tu ytþt ftuE™u ht¾ðe ™rn y™u ¼„ðt™™e W…tË™t fhðe ™u ¼„ðt™™tk [rhºt „tððtk, Ëtk¼¤ðtk ™u ¼„ðt™™wk ™t{M{hý fhðwk ™u …tu‚…tu‚t™t Ä{o{tk hnuðwk yuðe he‚u …tu‚t™t Sð™wk fÕÞtý Útðwk ‚u ftkE fXý ™Úte. yu ‚tu su{ ðtý{tk ƒuËe™u Ë{wÿ™u ‚hðtu yuðtu Ëw„{ {t„o Au y™u ytí{Œþo™u fhe™u fÕÞtý fhðwk ‚u ‚tu su{ ‚wkƒzt ƒtkÄe™u Ë{wÿ ‚hðtu yuðtu fXý {t„o Au. y™u y{u su ytí{¿tt™™e ðt‚to fheyu Aeyu, ‚u{tk ‚tu yux÷wk s «Þtus™ Au su, ‘òu …tu‚t™t ytí{t™u ŒunÚte swŒtu {t™u ‚tu Œun™u rð»tu «er‚ ™ hnu ‚Útt Œun™tk ËkƒkÄe™u rð»tu nu‚ ™ hnu ‚Útt ¼„ðt™™e ¼Âõ‚™u rð»tu ftuE rðæ™ ™ ÚttÞ’ yux÷wk s «Þtus™ Au. …ý fuð¤ yuýu fhe™u s fÕÞtý ÚttÞ yu{ ‚tu {t™ðwk ™rn. y™u ð¤e s„‚{tk yu{ ðt‚to Au su, ‘{™ ntuÞ [k„t ‚tu fÚthtux{tk „k„t’ yu ðt‚to ¾tuxe Au. yu ‚tu „{u ‚uðtu Ë{trÄr™c ntuÞ yÚtðt rð[thðt™T ntuÞ ™u ‚u …ý òu Mºteytu™t «Ëk„{tk hnuðt {tkzu ‚tu yu™tu Ä{o ftuE he‚u hnus ™rn y™u „{u ‚uðe Ä{oðt¤e Mºte ntuÞ ™u ‚u™u òu …whw»t™tu ËnðtË ÚttÞ ‚tu yu™tu …ý Ä{o hnus ™rn. y™u yuðe he‚u Mºte-…whw»t™u …hM…h ËnðtË ÚttÞ ™u yu™tu Ä{o hnu yuðe ‚tu ytþt s ht¾ðe ™rn. ‚u

430

„.{.35

yt ðt‚to ‚u yu{s Au, …ý yu{tk ftkE ËkþÞ ht¾ðtu ™rn. ‚u {txu Ä{o{tk ‚tu õÞthu hnuðtÞ ‚tu …h{nkË ntuÞ ‚Útt ƒúñ[the ntuÞ ™u ‚u òu …tu‚t™t ƒúñ[ÞtorŒf r™Þ{ fÌtt Au ‚u{tk hnu, ‚tu yuýu Ä{o{tk hnuðtÞ y™u Mºte ntuÞ ™u ‚u …ý òu …tu‚…tu‚t™t r™Þ{ fÌtt Au ‚u{tk ð‚uo, ‚tu yuýu Ä{o{tk hnuðtÞ y™u ƒeò su ËíËk„e „]nMÚt ntuÞ ‚u …ý òu …tu‚…tu‚t™t r™Þ{ fÌtt Au ‚u{tk hnu ™u Þwðt yðMÚttðt¤e su …tu‚t™e {t, ƒtu™ ™u Œefhe ‚u ¼u¤u …ý yuftk‚{tk ™ ƒuËu ™u ‚u™e Ët{wk …ý ÿrü {tkze™u ™ swðu ‚tu yuýu Ä{o{tk hnuðtÞ. yuðe he‚u Ä{o{tk hnuðwk ‚Útt ¼„ðt™™t MðY…™e W…tË™t fhðe ‚Útt ¼„ðt™™t yð‚th [rhºt™wk ©ðý fe‚o™ fhðwk ‚Útt ¼„ðt™™wk ™t{ M{hý fhðwk yu [th ðt™tk s Sð™tk yr‚þÞ fÕÞtý™u yÚtuo Au y™u yt ‚{u Ëðuo Atu ‚u {™u ¼„ðt™ òýtu Atu. ‚u y{u ßÞtk ßÞtk WíËð Ë{iÞt fÞto ntuÞ ™u su Xuftýu …h{nkË, ƒúñ[the ‚Útt nrh¼õ‚ ËíËk„e, ƒtE ¼tE Ëðuo ¼u„tk ÚtÞtk ntuÞ ™u y{u fe‚o™ „ðhtÔÞtk ntuÞ ™u ðt‚to fhe ntuÞ ™u y{the …qò ÚtE ntuÞ yu ytrŒf su y{thtk [rhºt ÷e÷t ‚u™u fnuðtk ™u Ëtk¼¤ðtk ™u ‚u™wk {™{tk ®[‚ð™ fhðwk y™u su™u yuðwk ®[‚ð™ yk‚ft¤u òu ÚtE ytÔÞwk ntuÞ ‚tu ‚u™tu Sð ¼„ðt™™t Ät{™u sYh …t{u. {txu yuðtk su y{thtk yu Ëðuo [rhºt, r¢Þt ‚Útt ™t{M{hý ‚u fÕÞtýfthe Au. y™u ytðe he‚u y{u MðY…t™kŒ Mðt{e™u ðt‚to fhe n‚e, ‚u ðt‚to™u Äthe íÞthu Œun{tk su {kŒðtz™wk ½ýwk Œw:¾ n‚wk ‚u Ëðuo r™ð]r¥t …t{e „Þwk ™u …h{ þtkr‚ ÚtE. …ý yu ½ýtÞ ytí{t™u Œu¾‚t n‚t, ‚tuÞ …ý ‚uýu fhe™u ftkE rËrØ ÚtE ™rn y™u ð¤e …htuût su ©ef]»ý, ht{[kÿtrŒf ¼„ðt™™t yð‚th ‚u{™tk su [rhºt ‚u ßÞtk ßÞtk fÌttk ntuÞ ‚u™u …ý Ëtk¼¤ðtk ™u „tððtk. yu [th ðt™tk™e ÿZ‚t ÚttÞ ‚u™u yÚtuo y{u ©e{ŒT ¼t„ð‚ ytrŒf ytX „úkÚt™wk yr‚þÞ «r‚…tŒ™ fÞwO Au. {txu yu „úkÚt™u Ëtk¼¤ðtk ™u ¼ýðt ™u yu [th ðt™tk™e s ðt‚to fhðe. y™u ð¤e ¼„ðt™™e {qŠ‚™e W…tË™t ™u ¼„ðt™™tk [rhºt ™u ¼„ðt™™wk ™t{M{hý yu ºtý ðt™tk rð™t fuð¤ Ä{uo fhe™u fÕÞtý Útðwk ‚u ‚tu ‚wkƒztk ƒtkÄe™u Ë{wÿ ‚hðtu ‚uðwk fXý Au. y™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™tu yt©Þ ntuÞ ™u ¼„ðt™™tk [rhºt™u „t‚tu Ëtk¼¤‚tu ntuÞ ™u ¼„ðt™™wk

„.{.35-36

431

™t{M{hý fh‚tu ntuÞ ™u òu ‚u{tk Ä{o ™ ntuÞ ‚tu ‚u {tÚtu …týtu ÷E™u Ë{wÿ™u ‚hðt™u EåAu yuðtu òýðtu ™u ‚u™u [kzt¤ suðtu òýðtu. {txu yu [th ðt™tkyu fhe™u s Sð™wk fÕÞtý sYh ÚttÞ Au, …ý yu rð™t ƒeswk ftuE yuðwk ËtÄ™ ™Úte su, suýu fhe™u fÕÞtý ÚttÞ y™u {wõ‚t™kŒ Mðt{e ytrŒf ËtÄw™tk su ftÔÞ fe‚o™ ‚u „tððtk ™u Ëtk¼¤ðt ‚Útt ¼„ðt™™t yð‚th [rhºtu Þwõ‚ yuðtk ftÔÞ fe‚o™ ƒeò frð™tk ntuÞ ‚tu ‚u™u …ý „tððtk ™u Ëtk¼¤ðtk, …ý fƒeh ™u y¾t™tk su ftÔÞ fe‚o™ ntuÞ ‚Útt yu suðtk su™tk su™tk ftÔÞ fe‚o™ ntuÞ ‚u™u „tððtk ™rn ™u Ëtk¼¤ðtk …ý ™rn. y™u ‚{thu Ëðuo™u {thu rð»tu rðïtË Au ™u nwk ‚{™u suðe ‚uðe yð¤e ðt‚u [ztðe Œô, ‚tu su{ Ëðuo™u fqðt{tk ™tk¾e™u W…hÚte …týt™e rþ÷t Ztkfu íÞthu ‚u™u ™ef¤ðt™e ytþt s ™rn, ‚u{ ‚{u …ý {thtk ð[™™u rðïtËu fhe™u yð¤u {t„uo [Ze òytu ‚tu yu{tk {tÁk þwk Ëthwk ÚttÞ ? {txu yt ðt‚to ‚{tht fÕÞtý™e Au, ‚u {U ‚{™u nu‚u fhe™u fne Au, ‚u ËtÁ ‚{tu Ëðuo nðu ytðe s he‚u Ë{S™u ÿZ…ýu ð‚oßÞtu”, yu{ fne™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “òu ‚{u Ëðuo yt y{u ðt‚to fhe yuðe he‚u ð‚oðt™tu r™ùÞ fÞtuo ntuÞ ‚tu yuf yuf ytðe™u {thu …„u yze™u Ë{ ¾tytu ™u yuðe «r‚¿tt fhtu su, ‘y{thu ÿZ …ýu yu{ s ð‚oðwk Au.” …Ae Ëðuo …h{nkË ‚Útt ËíËk„e htS Útft WXe™u ©eS{nthts™t [hýf{¤™tu M…þo fhe™u ™{Mfth fhe™u …tAt ƒuXt. …Ae Ëðuo ƒtEytu™u …ý yuðe he‚u fÌtwk; íÞthu ƒtEytuyu …ý Auxu W¼e hne™u yu{ ð‚oðt™tu r™ùÞ fhe™u Ë{ ¾tÄt. …Ae ©eS{nthts «ËL™ Útft …tu‚t™u W‚thu …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 35 >> 168 >>

ð[™t{]‚ 36 : y¾kzð]r¥t™t [th W…tÞ™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e * ð[.„.{.™wk 36, ‚t. 20-9-1823, hrððth.

432

„.{.36

Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«&™-W¥th fhtu.” íÞthu {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “¼„ðt™™t MðY…{tk y¾kz ð]r¥t hnu ‚u™tu þtu W…tÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W…tÞ ‚tu [th «fth™tu Au. ‚u{tk yuf ‚tu su™tk r[¥t™tu [tuxðt™tu Mð¼tð ntuÞ, ‚u ßÞtk [tuxtzu íÞtk [tuxe òÞ, ‚u su{ …wºtf÷ºttrŒf{tk [tuxu Au, ‚u{ …h{uïh{tk …ý [tuxu. {txu yuf ‚tu yu W…tÞ Au. y™u ƒeòu W…tÞ yu Au su, yr‚þÞ þqhðeh…ýwk su™t niÞt{tk ntuÞ ™u ‚u™u òu ¼„ðt™ rð™t ƒeòu ½tx ÚttÞ ‚tu …tu‚u þqhðeh ¼õ‚ Au {txu ‚u™t ÓŒÞ{tk yr‚þÞ rð[th W…su, ‚u rð[thu fhe™u ½tx {tºt™u xt¤e™u y¾kz ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]r¥t ht¾u Au. y™u ºteòu W…tÞ ‚u ¼Þ Au, ‚u su™tk ÓŒÞ™u rð»tu sL{ {]íÞw ™u ™hf [tuhtþe ‚u™e ƒef yr‚þÞ hnu‚e ntuÞ ‚u ƒefu fhe™u ¼„ðt™™t MðY…{tk y¾kz ð]r¥t ht¾u Au. y™u [tuÚttu W…tÞ ‚u ðihtøÞ Au. ‚u su …wY»t ðihtøÞðt™ ntuÞ ‚u ËtkÏÞþtMºt™u ¿tt™u fhe™u Œun Útfe …tu‚t™t ytí{t™u swŒtu Ë{S™u ‚u ytí{t rð™t ƒeòk Ëðo {trÞf …ŒtÚto™u yËíÞ òýe™u …Ae ‚u ytí{t™u rð»tu …h{tí{t™u Äthe™u ‚u™wk y¾kz ®[‚ð™ fhu y™u yu [th W…tÞ rð™t ‚tu su™t W…h ¼„ðt™ f]…t fhu ‚u™e ‚tu ðt‚ ™ fnuðtÞ, …ý ‚u rð™t ƒeò ‚tu y™k‚ W…tÞ fhu ‚tu …ý ¼„ðt™™u rð»tu y¾kzð]r¥t hnu ™rn y™u ¼„ðt™™u rð»tu y¾kzð]r¥t hnuðe ‚u ‚tu ½ýwk ¼thu ft{ Au. ‚u su™u y™uf sL{™tk Ëwf]‚ WŒÞ ÚtÞtk ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™t MðY…{tk y¾kz ð]r¥t hnu Au ™u ƒeò™u ‚tu y¾kz ð]r¥t ht¾ðe {ntŒw÷o¼ Au.” yuðe he‚u ¼„ðt™™t MðY…{tk y¾kz ð]r¥t ht¾ðt™e ðt‚ fhe™u …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ËkËth™u rð»tu {tÞt {tÞt fnu Au, ‚u {tÞt™wk Y… y{u òuE ÷eÄwk Au su, ‘¼„ðt™ rð™t ƒesu Xuftýu su nu‚ hnu Au, ‚u s {tÞt Au’ y™u yt Sð™u …tu‚t™tu su Œun ™u Œun™tk Ë„tk ËkƒkÄe ™u Œun™wk ¼hý…tu»tý fh™thtu yux÷tk™u rð»tu ‚tu suðwk …k[rð»tÞ{tk Sð™u yr‚þÞ nu‚ Au ‚u Útfe …ý rðþu»t nu‚ Au, {txu su™u Œun ™u Œun™tk Ë„tk ËkƒkÄe ™u Œun™t ¼hý …tu»tý fh™thtk yu{tkÚte M™un ‚qxâtu ‚u …wY»t ¼„ðt™™e {tÞt™u ‚he hÌttu Au. y™u su …whw»t™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò{tkÚte nu‚ ‚qxu Au ‚u™u

„.{.36-37

433

¼„ðt™™u rð»tu nu‚ ÚttÞ Au1. y™u ßÞthu ¼„ðt™™u rð»tu nu‚ ÚtÞwk íÞthu ‚u™e ¼„ðt™{tk y¾kz ð]r¥t hnu Au. y™u ßÞthu ¼„ðt™{tk y¾kz ð]r¥t hne, íÞthu ‚u™u ƒeswk ftkE fhðwk hÌtwk ™Úte, ‚u ‚tu f]‚tÚto ÚtÞtu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 36 >> 169 >>

ð[™t{]‚ 37 : Mðt¼trðf «f]r‚ xtéÞt™w-k ¿tt™e …ý «f]r‚ Ëh¾wk yt[hý fhu ‚u™wk Index *Ëkð‚T 1880 ™t ¼tŒhðt ðrŒ 1-…zðt™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “„e‚t{tk fÌtwk Au su, ¿tt™e 2 ntuÞ ‚u …ý …tu‚t™e «f]r‚ Ëh¾wk yt[hý fhu y™u þtMºtu fÌttu yuðtu su r™„ún, ‚u™wk òuh [t÷u ™rn, {txu yu Mðt¼trðf «f]r‚ Au, ‚u þu W…tÞu fhe™u x¤u ?” …Ae Ëðo su {wr™ {kz¤, ‚uýu rð[the òuÞwk, …ý ©eS{nthts™t «&™™tu W¥th ÚttÞ yu{ sýtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu™tu W¥th yu{ Au su, yu Mð¼tð {wftÔÞt ËtÁ su Ëí…whw»t W…Œuþ fh‚t ntuÞ ‚u™t ð[™™u rð»tu yr‚þÞ rðïtË ntuÞ y™u ‚u™t W…Œuþ™t fh™tht™e W…h Ëtk¼¤™tht™u yr‚þÞ «er‚ ntuÞ y™u ‚u W…Œuþ™tu fh™thtu ntuÞ, ‚u „{u ‚ux÷tk Œw:¾ðe™u fXý ð[™ fnu ‚tu …ý ‚u™u rn‚fthe s {t™‚tu òÞ ‚tu Mðt¼trðf su «f]r‚ Au, ‚u …ý ™tþ ÚtE òÞ, …ý yu rð™t ƒeòu ftuE W…tÞ ™Úte. {txu su™u …tu‚t™e «f]r‚ xtéÞt™e EåAt ntuÞ ‚u™u …h{uïh ‚Útt Ëí…wY»t ‚u Mð¼tð xtéÞt ËtÁ „{u ‚ux÷t r‚hMfth fhu ™u „{u ‚uðtk fXý ð[™ fnu ‚tu …ý ftuE he‚u Œw:¾tðwk ™rn ™u fnu™tht™tu „wý s ÷uðtu. yuðe he‚u ð‚uo ‚tu ftuE he‚u ™ x¤u yuðe «f]r‚ ntuÞ ‚tu …ý ‚u x¤e òÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 37 >> 170 >> * ð[.„.{.™wk 37, ‚t. 21-9-1823, Ëtu{ðth. 2. “¨öàæ¢ ™ï C „ï S±S²æ: Ðí Ü ë U „ï ¿ ææü Ý ±æÝçÐ J 1. yt yÚto “ÐÚ}ææy}æçÝ ²æïï ÚQUæï ç±ÚQUæïùÐÚ}ææy}æçÝ” Ðí Ü ë U ô„ ²æç‹„ |æê „ æçÝ çÝxæí ã : ôÜU ÜUçÚc²ç„ JJ” yt M{]r‚{tk fÌttu Au. - 3/33 yt „e‚t ð[™™tu yÚto Au.

434

„.{.38

ð[™t{]‚ 38 : {tk[t ¼„‚™wk-«ðuþ™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe ‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ËkËthe 1 Sð Au, ‚u™u ‚tu ftuEf Ä™ Œu™thtu {¤u fu, Œefhtu Œu™thtu {¤u ‚tu íÞtk ‚h‚ «‚er‚ ytðu y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu skºt {kºt, ™txf [uxf{tk õÞtkE «‚er‚ ytðu s ™rn y™u su nrh¼õ‚ ntuÞ ™u skºt{kºt{tk «‚er‚ fhu, ‚u ËíËk„e ntuÞ ‚u …ý yÄtuo rð{w¾ òýðtu y™u su Ët[t ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ½ýt ntuÞ ™rn. ÞÚttÚto ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚tu ftrhÞtýe „t{{tk {tk[tu ¼õ‚ n‚t. ‚u ËíËk„ ÚtÞt {tuh {t„eo™t …kÚt{tk n‚t. ‚tu …ý r™»ft{e ð‚o{t™{tk Vuh …zâtu ™rn y™u …tu‚u ƒt¤ƒúñ[the hÌtt y™u ftuEf rfr{Þtðt¤tu …tu‚t™u ½uh ytðe™u W‚Þtuo n‚tu ‚uýu ºttkƒt{tkÚte Y…wk fhe Œu¾tzâwk ™u …Ae yu ¼õ‚™u fÌtwk su, ‘‚{u ËŒtðú‚e Atu. {txu ‚{™u yt ƒwxe ƒ‚tðe™u Y…wk fh‚tk þe¾ðwk.’ …Ae yu ¼õ‚u ÷tfze ÷E™u ‚u™u „t{ ƒnth ftZe {qõÞtu y™u ‚u™u yu{ fÌtwk su, ‘y{thu ‚tu ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto™e EåAt ™Úte.’ …Ae yu ¼õ‚™u ËíËk„ ÚtÞtu íÞthu ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¼õ‚ ÚtÞt, {txu su yuftkr‚f ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u yuf ‚tu ytí{r™ct ntuÞ ™u ƒeòu ðihtøÞ ntuÞ ™u ºteòu …tu‚t™tu Ä{o ÿZ…ýu ntuÞ, ™u [tuÚte ©ef]»ý¼„ðt™™u rð»tu yíÞk‚ ¼Âõ‚ ntuÞ y™u ‚u yuftkr‚f ¼õ‚ ßÞthu Œun {qfu íÞthu ‚u™tu ©ef]»ý¼„ðt™™u rð»tu «ðuþ ÚttÞ Au y™u su yuftkr‚f ™ ntuÞ ‚u™tu ‚tu ƒúñtrŒf{tk «ðuþ ÚttÞ Au, yÚtðt Ëkf»toýtrŒf™u rð»tu «ðuþ ÚttÞ Au, …ý yuftkr‚f ÚtÞt rð™t ©ef]»ýðtËwŒuð{tk «ðuþ Út‚tu ™Úte. ‚u «ðuþ ‚u yu{ Ë{sðtu su, su{ yr‚þÞ ÷tu¼e ntuÞ ‚u™tu Ä™{tk «ðuþ ÚttÞ Au, ™u su{ yr‚ ft{e ntuÞ ‚u™tu {™„{‚e Mºte{tk «ðuþ ÚttÞ Au ™u su{ ½ýef Œtu÷‚ðt¤tu ntuÞ * ð[.„.{.™wk 38, ‚t. 26-9-1823, þr™ðth. 1. yt ÷tuf{tk ƒu «fth™t {™w»Þtu Au, ‚u{tk fux÷tf

¼„ðt™™t ¼õ‚ Au y™u fux÷tkf y¼õ‚ Au ‚u{tk.

„.{.38-39

435

™u ‚u ðtkrÍÞtu ntuÞ ™u ‚u™u Œefhtu ytðu ‚tu ‚u™tu Œefht{tk «ðuþ ÚttÞ Au, ‚u{ yuðe he‚u su™tu Sð su Ëk„tÚtu ƒkÄtÞtu ntuÞ ‚u™u rð»tu ‚u™tu «ðuþ òýðtu, …ý su{ s¤{tk s¤ {¤e òÞ Au y™u yÂø™{tk yÂø™ {¤e òÞ Au ‚u{ «ðuþ ™Úte Út‚tu. yu ‚tu su™tu su™u rð»tu «ðuþ ntuÞ ‚u™u …tu‚t™t EüŒuð rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto™u rð»tu nu‚ W…su ™rn ™u yuf ‚u™e s hx™t ÷t„e hnu, ™u ‚u rð™t Sðu ‚u {ntŒw:¾™t rŒðË ¼tu„ðe™u Sðu …ý Ëw¾ ™ ÚttÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 38 >> 171 >>

ð[™t{]‚ 39 : Mðt¼trðf „wý ðíÞto™kw

Index

©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tkÚte ½tuzeyu [Ze™u ©e÷û{eðtzeyu …ÄtÞto n‚t. …Ae íÞtk ytuxt W…h Ztur÷Þtu Z¤tðe™u ‚u W…h rðhts{t™ ÚtÞt n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu «&™ …qAâtu su, “Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„trŒfu fhe™u …ý su …tu‚t{tk yuðtu „wý ntuÞ ‚u òÞ s ™rn yuðtu su™u su Mðt¼trðf „wý ntuÞ ‚u fntu ?” yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu, y{u y{tht{tk yuðt Mðt¼trðf „wý hÌtt Au, ‚u fneyu su, yuf ‚tu y{thu yu{ ð‚uo Au, su …k[ «fth™t rð»tÞ ËkƒkÄe su su …ŒtÚto Au, ‚u™tu Œunu fhe™u ËqÍu yux÷tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu …ý ‚u™tu {™{tk ½tx ™ ÚttÞ ‚Útt MðÃ™{tk …ý ™ ytðu. y™u ƒeòu yu{ su ƒnthÚte ËqÍu yux÷e «ð]r¥t{tk hÌtt ntuEyu …ý ßÞthu yk‚ÿrü fhe™u …tu‚t™t ytí{t Ët{wk òuEyu ‚tu ft[ƒt™tk yk„™e …uXu Ëðuo ð]r¥t Ëkftu[tE™u ytí{MðY…™u …t{e òÞ ™u …h{ Ëw¾Y…u ð‚toÞ y™u ºteòu yu{ su [i‚LÞY… ™u ‚uòu{Þ yuðwk su ¼„ðt™™wk yûthÄt{ Au, ‚u{tk ËŒt Ëtfth {qŠ‚ yuðt ©ef]»ý-ðtËwŒuð rðhts{t™ Au ™u ‚u Ëtfth Útft s Ëðo™t f‚to Au …ý r™htfth Útfe ‚tu ftkE Út‚wk ™Úte, yuðe he‚u Ëtfth™e ÿZ «‚er‚ Au, ‚u fux÷tf ðuŒtk‚™t1 „úkÚt ðk[tÔÞt ™u Ëtk¼éÞt *

ð[.„.{.™wk 39, ‚t. 29-9-1823, {k„¤ðth. 1. þw»f yîi‚ðuŒtL‚™t.

436

„.{.39

‚tu …ý yu «‚er‚ x¤e ™rn y™u [tuÚttu yu{ su, su ftuE ƒtE ¼tE ntuÞ ™u ‚u™e ftuh™wk yu{ {thu òÛÞt{tk ytðu su, ‘yt ‚tu W…hÚte Œk¼u fhe™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu Au …ý yu Ët[tu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ™Úte.’ ‚tu ‚u™u Œu¾e™u {™ htS ™ ÚttÞ ™u ‚u™e ËtÚtu ËwðtÛÞ …ý ™ ÚttÞ ™u su ¾hu¾htu ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u Œu¾e™u s {™ htS ÚttÞ ™u ‚u™e ËtÚtu s ËwðtÛÞ ÚttÞ. yu [th „wý y{thu rð»tu Mðt¼trðf…ýu hÌtt Au, ‚u fÌtt y™u nðu ‚{u Ëðuo fntu.” …Ae su {tuxuht …h{nkË ‚Útt {tuxuht nrh¼õ‚ n‚t ‚u{ýu su{tk su „wý yuðtu n‚tu ‚u fne Œu¾tzâtu. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su {tuxuhtu ntuÞ ‚u™u rð»tu r™»ft{Y… Ä{o Au, ‚u yð~Þ òuEyu ™u ƒeS ðt‚{tk ‚tu ftkEf ftåÞ… ntuÞ ‚tu [t÷u, …ý yu™e ‚tu ÿZ‚t yr‚þÞ òuEyu. fu{ su, yu {tuxuhtu Au, ‚u™e ËthÃÞu Ëðo™e ËthÃÞ fnuðtÞ.” yuðe he‚u ðt‚to fhe™u …tAt ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …Äthe™u ËkæÞt yth‚e, ™thtÞý ÄqLÞ, M‚wr‚ fhe™u …Ae Ëðuo ËtÄw ‚Útt nrh¼õ‚™e Ë¼t ÚtE. …Ae ©eS{nthtsu {tuxuht {tuxuht …h{nkË™u …qAâwk su, “y{u …k[{MfkÄ ‚Útt Œþ{MfkÄ™wk yr‚þÞ «r‚…tŒ™ fÞwO Au. {txu yu ƒu „úkÚt™wk su hnMÞ ‚u su{ ‚{™u Ë{ßÞt{tk ytÔÞwk ntuÞ ‚u fntu ?’’ íÞthu {tuxuht Ëðuo …h{nkËu …tu‚ …tu‚t™e Ë{sý «{týu su{ sýtÞwk ‚u{ fne Œu¾tzâwk. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu, nðu y{u yu ƒu „úkÚt™wk hnMÞ fneyu su, hnMÞ ‚u þwk ‚tu „{u yuðtu þtMºte ntuÞ, …whtýe ntuÞ, yr‚þÞ ƒwrØðt¤tu ntuÞ ‚u …ý Ëtk¼¤e™u ‚u ðt‚to™u r™ùÞ ËíÞ {t™u ™u nt …tzu …ý ‚u™u ftuE he‚u ËkþÞ ™ hnu su, ‘yu ðt‚to yu{ ™rn ntuÞ.’ yuðe he‚u su fne Œu¾tzðwk ‚u™wk ™t{ hnMÞ fnuðtÞ. y™u yu ƒu „úkÚt{tk Œþ{MfkÄ™wk ‚tu yu hnMÞ Au su, W…r™»tŒT, ðuŒtk‚™u ©wr‚M{]r‚ ‚u{tk su™u ƒúñ fÌtt Au, ßÞtur‚MðY… fÌtt Au, ¿tt™Y… fÌtt Au, ‚¥ð fÌtt Au, Ëqû{ fÌtt Au, y™u r™hks™, ûtuºt¿t, Ëðofthý, …hƒúñ, …whw»ttu¥t{, ðtËwŒuð, rð»ýw, ™thtÞý, r™„woý yuðu yuðu ™t{u fhe™u su™u …htuût…ýu fÌtt Au ‚u, yt «íÞût ðËwŒuð™t …wºt ©ef]»ýðtËwŒuð Au. yuðe he‚u ßÞtk ßÞtk M‚wr‚ ¼t„ Au, íÞtk íÞtk yuðt yuðt M‚wr‚™t þçŒ™u ÷E™u «íÞût ©ef]»ý¼„ðt™™u s fÌtt Au, …ý ©ef]»ý¼„ðt™Úte yrÄf ftkE ™Úte fÌtwk, ‚Útt Ëðo s„‚™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚,

„.{.39

437

«÷Þ™t f‚to ‚u …ý ©ef]»ý¼„ðt™ s Au yu{ fÌtwk Au. y™u …k[{MfkÄ™u rð»tu ‚tu yu ©ef]»ý¼„ðt™™wk {tntíBÞ fÌtwk Au ‚Útt yu ©ef]»ý¼„ðt™ su ‚u yt s„‚™e ÂMÚtr‚™u yÚtuo ™u …tu‚t™t ¼õ‚s™™u Ëw¾ yt…ðt™u yÚtuo y™uf «fth™e {qŠ‚ytu™u Äthe™u ¾kz ¾kz «íÞu hÌtt Au, yu{ fÌtwk Au y™u …tu‚u ƒtkÄe yuðe su {ÞtoŒtytu ‚u™u rð»tu su hnu ‚u yr‚þÞ {tuxâ…™u …t{u ™u su ™ hnu ‚u {tuxtu ntuÞ ‚tu …ý …tu‚t™e ÂMÚtr‚ Útfe …ze òÞ y™u su ËtÄthý Sð ntuÞ ™u ‚u {ÞtoŒt™u ÷tu…u ‚tu ‚u™u yÄtu„r‚ ÚttÞ Au yu{ fÌtwk Au. y™u yu s su ©ef]»ýðtËwŒuð ‚uýu ðËwŒuð-Œuðfe™u «íÞût [‚w¼wosY…u yŒT¼w‚ ƒt¤f Útft Œþo™ ŒeÄwk yu y™trŒ ðtËwŒuðY… Au y™u yu ©ef]»ý¼„ðt™ Ä{o, yÚto, ft{™u rð»tu ðíÞto Au; ‚u Ä{o, yÚto, ft{ ËtÁ su su ¼„ðt™u [rhºt fÞtO ‚u™wk su „t™ fhu yÚtðt ©ðý fhu ‚u Ëðuo Sð Ëðuo …t… Útfe {wftE™u …h{…Œ™u …t{u Au. y™u yu ðtËwŒuð ¼„ðt™™tk sL{, f{o ™u {qŠ‚ yu Ëðuo rŒÔÞMðY… Au. y™u yu su ðtËwŒuð ©ef]»ý ‚u s Ëðtuo…he Au, yuðe he‚u yu ƒu „úkÚt™wk hnMÞ Au y™u su þwfS suðt ƒúñÂMÚtr‚™u …tBÞt ntuÞ ‚u™u …ý yu ©ef]»ý …hƒúñ™e W…tË™t ¼Âõ‚ fhðe ™u Œþ{{tk fÌttk Au su ©ef]»ý¼„ðt™™tk [rhºt ‚u þwfS suðt™u …ý „tððtk ™u Ëtk¼¤ðtk, ‚u þwfSyu s fÌtwk Au su, ‘ÐçÚçÝçD„æï ù çÐ Ýñ x æé ü ‡ ²ï ©œæ}æ àHæï Ü UHèH²æ J xæë ã è„™ï „ æ Úæ…¯ï ü ¥æw²æÝ¢ ²Î{è„±æÝì JJ’ y™u yuðt su ðtËwŒuð ¼„ðt™ ‚u™t ytfth™u rð»tu ÿZ «‚er‚ ht¾ðe y™u òu ¼„ðt™™t ytfth™u rð»tu ÿZ «‚er‚ nþu ™u fŒtr[‚T yu Sð ftkEf …t… fhþu ‚tu …ý yu™tu WØth Útþu. fu{ su, …t… fhu ‚u™wk ‚tu «tÞrù‚ fÌtwk Au. …ý ¼„ðt™™u su r™htfth Ë{su yu ‚tu …k[ {nt…t… fh‚tk …ý yr‚ {tuxwk …t… Au. yu …t…™wk ftuE «tÞrù‚ ™Úte. y™u ¼„ðt™™u Ëtfth òýe™u r™ct ht¾e ntuÞ ™u fŒtr[‚T ‚uÚte ftkEf …t… ÚtE „Þwk ntuÞ ‚tu yu™tu þtu ¼th Au ? yu …t… ‚tu ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u Ëðuo ƒ¤e sþu ™u yu™tu Sð ¼„ðt™™u …t{þu. {txu ¼„ðt™™t ytfth™u rð»tu ÿZ «‚er‚ ht¾e™u yu™e ÿZ W…tË™t fhðe, yu{ y{u ‚{™u Ëðuo™u fneyu Aeyu. ‚u yt ðt‚to™u Ëðuo ÿZ fhe™u ht¾ßÞtu.” yuðe he‚u ©eS{nthts Ëðuo™u rþûtt™tk ð[™ fne™u ¼tus™ fhðt ËtÁ …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 39 >> 172 >>

438

„.{.40

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu rðhts{t™ n‚t …Ae M™t™ fhe™u ïu‚ ð†™wk Äthý fhe™u …tu‚t™t ytË™ W…h rðhts{t™ ÚtÞt y™u …tu‚t™wk Œuðt[o™trŒf su r™íÞf{o ‚u™u fhe™u W¥thtŒu {w¾u ©ef]»ý¼„ðt™™u Ëtütk„ Œkzð‚T «ýt{ fh‚t nðt. ‚u «r‚rŒ™ sux÷t Œkzð‚T «ýt{ fh‚t ‚uÚte ‚u rŒðËu ‚tu …tu‚u yuf Œkzð‚T «ýt{ yrÄf fÞtuo. ‚u™u òuE™u þwf{wr™yu …qAâw su, “nu {nthts ! yts ‚{u yuf «ýt{ yrÄf fu{ fÞtuo ?” íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “r™íÞ «íÞu ‚tu y{u ©ef]»ý¼„ðt™™u ™{Mfth fhe™u yu{ fnu‚t su, ‘nu {nthts! yt ŒuntrŒf™u rð»tu ynk{{íð ntuÞ ‚u™u ‚{u xt¤ßÞtu’ y™u yts ‚tu y{™u yuðtu rð[th ÚtÞtu su, ‘¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {™u, ð[™u y™u Œunu fhe™u su ftkEf òýu yòýu ÿtun ÚtE ytðu ™u ‚uýu fhe™u suðwk yt Sð™u Œw:¾ ÚttÞ Au ‚uðwk ƒesu ftuE …t…u fhe™u Út‚wk ™Úte.’ {txu òýu yòýu {™u, ð[™u, Œunu fhe™u su ftkE ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun ƒ™e ytÔÞtu ntuÞ ‚u™tu Œtu»t r™ðthý fhtÔÞt ËtÁ yuf «ýt{ yrÄf fÞtuo y™u y{u ‚tu yu{ òÛÞwk Au su, ‘¼„ðt™™t ¼õ‚™t ÿtunu fhe™u suðwk yt Sð™wk ¼qkzwk ÚttÞ Au ™u yu Sð™u fü ÚttÞ Au, ‚uðwk ftuE …t…u fhe™u ™Úte Út‚wk y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e {™u, ð[™u, Œunu fhe™u su Ëuðt ƒ™e ytðu ™u ‚uýu fhe™u suðwk yt Sð™wk Yzwk ÚttÞ Au ™u yu Sð™u Ëw¾ ÚttÞ Au, ‚uðwk ƒesu ftuE ËtÄ™u fhe™u ™Úte Út‚wk’ y™u yu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu su ÿtun ÚttÞ Au, ‚u ÷tu¼, {t™, E»Þto y™u ¢tuÄ yu [thu fhe™u ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk su ËL{t™ ÚttÞ Au ‚u su{tk yu [th ðt™tk ™ ntuÞ ‚uÚte ÚttÞ Au. {txu su™u yt Œunu fhe™u …h{ Ëw¾eÞt Útðwk ntuÞ ™u Œun {qõÞt fuzu …ý …h{ Ëw¾eÞt Útðwk ntuÞ, ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {™u, ð[™u, Œunu fhe™u ÿtun ™ fhðtu y™u òu ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ftkEf ÿtun ÚtE òÞ ‚tu ‚u™e ð[™u fhe™u «tÚto™t fhðe ™u {™u fhe™u ™u Œunu fhe™u ‚u™u Œkzð‚T «ýt{ fhðt ™u Vhe™u ÿtun ™ ÚttÞ, yuðe he‚u ðíÞto ™tu ytŒh fhðtu …ý yufðth ÿtun fhe™u Œkzð‚T *

ð[.„.{.™wk 40, ‚t. 22-10-1823, „wYðth.

„.{.40-41

439

«ýt{ fÞto ™u ð¤e Vhe ÿtun fhe™u Œkzð‚T «ýt{ fhðt, yuðe he‚u ð‚oðwk ™rn y™u yt ðt‚to Œtze Ëtk¼h‚e hnu ‚u ËtÁ ytsÚte Ëðuo Ëk‚ ‚Útt Ëðuo nrh¼õ‚{tºt yuðtu r™Þ{ ht¾ßÞtu su, ¼„ðt™™e …qò fhe™u …tu‚t™t r™íÞ r™Þ{™t su Œkzð‚T «ýt{ ntuÞ ‚u fhðt ™u ‚u …Ae ƒÄt rŒðË{tk su ftkE òýu yòýu {™u, ð[™u, Œunu fhe™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu ÿtun ÚtÞtu ntuÞ ‚u™wk r™ðthý fhtððt ËtÁ yuf Œkzð‚T «ýt{ r™íÞu fhðtu,’ yu{ y{the yt¿tt Au. ‚u™u Ëðuo …t¤ßÞtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 40 >> 173 >>

ð[™t{]‚ 41 : {t™Y…e ntzft™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu …e¤tk …w»…™t nth …nuÞto n‚t ™u …t½™u rð»tu …e¤tk …w»…™t ‚tuht ¾tu~Þt n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts f]…t fhe™u …tu‚t™t ¼õ‚s™™u W…Œuþ fh‚t Útft ƒtuÕÞt su, “su™u …h{uïh ¼sðt ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™e yÚtðt ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt [tfhe {¤u íÞthu …tu‚t™wk {tuxwk ¼tøÞ {t™e™u Ëuðt fhðe, ‚u …ý ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo ™u …tu‚t™t fÕÞtý™u yÚtuo ¼Âõ‚yu fhe™u s fhðe …ý ftuEf ð¾týu ‚u ËtÁ ™ fhðe y™u Sð™tu ‚tu yuðtu Mð¼tð Au su, ‘su{tk …tu‚t™u {t™ szu ‚u s fhðwk Ëthwk ÷t„u.’ …ý {t™ rð™t yuf÷e ‚tu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe …ý Ëthe ÷t„u ™rn y™u su{ ït™ ntuÞ ‚u Ëqft ntzft™u yuftk‚u ÷E sE™u fhzu. …Ae ‚uýu fhe™u …tu‚t™wk {tuZwk Atu÷tÞ ™u ‚u ntzfwk ÷tuneðt¤wk ÚttÞ ‚u™u [txe™u htS ÚttÞ Au, …ý {q¾o yu{ ™Úte òý‚tu su, ‘{tht s {tuZt™wk ÷tune Au. ‚u{tk nwk MðtŒ {t™wk Awk. ‚u{ ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚tu …ý {t™Y…e ntzft™u {qfe þf‚tu ™Úte y™u su su ËtÄ™ fhu Au, ‚u {t™™u ðþ ÚtE™u fhu Au, …ý fuð¤ ¼„ðt™™e * ð[.„.{.™wk 41, ‚t. 28-11-1823, þr™ðth.

440

„.{.41-42

¼Âõ‚ òýe™u ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo fh‚tu ™Úte y™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu Au, ‚u{tk …ý {t™™tu MðtŒ ytðu Au, íÞthu fhu Au. …ý fuð¤ ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo ™Úte fh‚tu y™u {t™ rð™t fuð¤ ¼„ðt™™e «ËL™‚t™u yÚtuo ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ‚tu h‚™S ‚Útt {eÞtkS suðt ftuEf s fh‚t nþu, …ý ËðuoÚte ‚tu {t™™tu MðtŒ {qfe þft‚tu ™Úte.” …Ae ‚u W…h {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ‚w÷ËeŒtË™e Ët¾e fne su, “ÜUÝÜU „Á²æï ÜUæ}æÝè „Á²æï „Á²æï {æ„é Ü Uæï ¨¢ x æ J „é H ¨è HÍæé |ææï … Ý ÜUÚè …è±ï }ææÝÜï U Ú¢ x æ JJ” yu Ët¾e™u Ëtk¼¤e™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “suðtu Sð™u {t™{tkÚte MðtŒ ytðu Au. ‚uðtu ‚tu ftuE …ŒtÚto{tkÚte ytð‚tu ™Úte {txu {t™™u ‚S™u su ¼„ðt™™u ¼su ‚u™u ‚tu Ëðuo nrh¼õ‚{tk yr‚þÞ {tuxtu òýðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚T „Zzt {æÞ™wk >> 41 >> 174 >>

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ðMºt Äthý fÞto n‚t y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ¼„ðŒt™kŒ Mðt{eyu ©eS{nthts™u «&™ …qAâtu su, “nu {nthts ! ¼„ðt™™t yuf yuf htu{™u rð»tu y™k‚fturx ƒúñtkz hÌttk Au, ‚u fuðe he‚u hÌttk Au ? y™u ƒúñtkz{tk fÞu fÞu Xuftýu ¼„ðt™™t yð‚th ÚttÞ Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “…whw»ttu¥t{ ¼„ðt™™wk su yûthÄt{ ‚u™t ƒu ¼uŒ Au, yuf Ë„wý…ýwk ™u ƒeswk r™„woý…ýwk y™u …whw»ttu¥t{™thtÞý Au ‚u™u ‚tu Ë„wý ™ fnuðtÞ ™u r™„woý …ý ™ fnuðtÞ y™u Ë„wý r™„woý ¼uŒ ‚tu yûth™u rð»tu Au. ‚u yûth r™„woý…ýu ‚tu yýw Útfe …ý yr‚ Ëqû{ MðY…u Au y™u Ë„wý MðY…u ‚tu sux÷wk {tuxwk …ŒtÚto fnuðtÞ ‚u Útfe …ý yr‚þÞ {tuxwk Au. ‚u yûth™t yuf yuf htu{™u rð»tu yýw™e …uXu y™k‚fturx ƒúñtkz hÌttk Au. ‚u ftkE ƒúñtkz yûth™u rð»tu ™t™tk ÚtE *

ð[.„.{.™wk 42, ‚t. 29-12-1823, {k„¤ðth.

„.{.42-43

441

s‚tk ™Úte. yu ‚tu yütðhýu Ënð‚o{t™ ntuÞ …ý yûth™e yr‚þÞ {tuxâ… Au, ‚u yt„¤ ƒúñtkz yr‚þÞ ™t™tk Œu¾tÞ Au. su{ r„h™th …ðo‚ Au, ‚u {uÁ yt„¤ yr‚þÞ ™t™tu Œu¾tÞ y™u ÷tuft÷tuf …ðo‚™e yt„¤ {uÁ …ðo‚ yr‚þÞ ™t™tu Œu¾tÞ Au, ‚u{ ƒúñtkz ‚tu ytðztk ™u ytðztk ntuÞ …ý yûth™e yr‚þÞ {tuxâ… Au, ‚u™e yt„¤ yr‚ ™t™tk Œu¾tÞ Au. {txu yýwk Ëh¾tk fnuðtÞ Au y™u yûthƒúñ ‚tu su{ ËqÞo™wk {kz¤ Au ‚u{ Au. ‚u ËqÞo ßÞthu {tÚtu ytðu íÞthu ËqÞo™u Þtu„u fhe™u Œþu rŒþtytu fÕ…tÞ Au. ‚u{ yûthÄt{ Au y™u ‚u yûth™u W…h, nuXu ™u [thu …z¾u Ëðo rŒþt{tk ƒúñtkz™e fturxytu Au y™u ¼„ðt™ su …whw»ttu¥t{ ‚u ‚tu yûthÄt{™u rð»tu ËŒtÞ rðhts{t™ hnu Au ™u ‚u ËíÞËkfÕ… Au y™u yûthÄt{™u rð»tu hÌtt Útft s su ƒúñtkz{tk su su Y… «ft~Þtk òuEyu ‚uðt ‚uðt Y…™u «ftþ fhu Au. su{ ©ef]»ý¼„ðt™u htË¢ezt fhe íÞthu …tu‚u yuf n‚t ‚u sux÷e „tu…tk„™tytu n‚e ‚ux÷tk Y…u ÚtÞt. ‚u{ …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ƒúñtkz ƒúñtkz «íÞu ßÞtk suðwk Y… «ft~Þwk òuEyu, íÞtk ‚uðt Y…™u yûthÄt{{tk hÌtt Útft «ftþu Au y™u …tu‚u ‚tu ËŒtÞ yûthÄt{{tk hnu Au y™u ßÞtk yu …whw»ttu¥t{™e {qŠ‚ Au íÞtk s yûthÄt{™wk {æÞ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 42 >> 175 >>

ð[™t{]‚ 43 : ƒúñMðY… «er‚™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk yÞtuæÞtðtËe™u ½uh „tŒe‚rfÞt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u «u{t™kŒ Mðt{e ËhtuŒt ÷E™u fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu «&™-W¥th fheyu.” yu{ fne™u ©eS{nthtsu …qAâw su, “su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ „wýt‚e‚ ntuÞ ™u fuð¤ Ë¥ttY…u ð‚o‚tu ntuÞ y™u ‚u™u rð»tu ðihtøÞY… su Ë¥ð„wý y™u rð»tÞ{tk «er‚Y… su hòu„wý y™u {qZ…ýtY… su ‚{tu„wý yu ºtýu „wý™t ¼tð ‚tu ™ ntuÞ * ð[.„.{.™wk ð[. 43, ‚t. 5-1-1824, {k„¤ðth.

442

„.{.43-44

y™u ‚u ‚tu fuð¤ WíÚtt™u hrn‚ þqLÞË{‚t Ähe hnu ™u Ëw»twrÃ‚ suðe yðMÚtt ð‚uo, yuðe he‚u Ë¥ttY…u hÌttu su r™„woý ¼õ‚ ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntuÞ fu, ™ ntuÞ ?1 yu «&™ Au.” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “su Ë¥ttY…u ð‚uo ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ‚tu ntuÞ.2 íÞthu ©eS{nthtsu …qAâw su, “Ë¥ttY…u hÌttu yuðtu su ¼õ‚, ‚u™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ Au, ‚u ytí{t™u Ëòr‚3 Au fu rðòr‚4 Au ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, ‘‘yu «er‚ ‚tu ytí{t™u Ëòr‚5 Au. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “{æðt[tÞo, ®™ƒtfo ™u ðÕ÷¼t[tÞo yu{ýu ytí{tY…u hne™u su ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ fhðe, yu «er‚™u ƒúñMðY…6 fne Au. {txu „wýt‚e‚ ÚtE™u su ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ fhu Au yus ƒúñMðY… Au. yu{ {tuxt {tuxt yt[tÞo™tu rËØtk‚ Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 43 >> 176 >>

ð[™t{]‚ 44 : Œiðe ytËwhe Sð™t ÷ûtý™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u …qAâwk su, “ßÞthu ftuEf nrh¼õ‚™tu yð„wý ytðu íÞthu {tuhu sux÷t ‚u{tk Œtu»t ËqÍ‚t ntuÞ yux÷t ™u yux÷t s ËqÍu fu, ftkE ðÄw ËqÍu ?” …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “yxf¤u ‚tu yu{ sýtÞ Au su, {tuhu ËqÍ‚t yux÷t ™u yux÷t ËqÍu Au.” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ðt‚{tk ‚{the ™sh …ze ™rn. yux÷t ™u yux÷t yð„wý ËqÍ‚t ntuÞ ‚tu yð„wý ytÔÞtu yu{ fu{ fnuðtÞ? {txu * ð[.„.{.™wk 44, ‚t. 9-1-1824, þr™ðth. hnu™the. 1. ht„ …ÞtoÞ su™tu Au yuðe «er‚ hòu„wý™wk ftÞo 4. ytí{tÚte …]Útõ…ýu hnu™the. ntuðtÚte „wýt‚e‚ ¼õ‚{tk ‚u Ëk¼ðu ™rn yu{ 5. r™„woý ¼õ‚™e «er‚ ¼„ðt™™t {rn{t {q÷f òýe™u yt ËkþÞ fÞtuo Au. Au. su {rn{t Au ‚u™tu ytÄth ytí{t Au {txu ‚u 2. …ý yt r™„woý ¼õ‚™e su «er‚ ‚u ¼„ðt™™t «er‚ ytí{t™e ËtÚtu yufe¼q‚ Au …]ÚtfT ™Úte. {tntíBÞ¿tt™{q¤f Au {txu r™„woý Au. 6. ƒúñY… …tu‚t™t ytí{tÚte y…]ÚtfT rËØ Au {txu 3. ytí{t™e ËtÚtu yufe¼q‚; yux÷u …]ÚtfT ™rn ƒúñMðY… fne Au.

„.{.44-45

443

yu ‚tu ¼qkzt Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„ ytrŒf™u Þtu„u fhe™u ƒwrØ …÷xtE™u ƒeS he‚™e s ÚtE òÞ Au, ‚uýu fhe™u yð„wý ðÄw ËqÍu Au. íÞthu yu{ òýðwk su, ‘ƒwrØ™u rð»tu ¼qkzt Œuþ ft¤trŒf™wk Œq»tý ÷tøÞwk Au’ y™u y{u ‚tu yu{ òýeyu Aeyu su, ‘su™u …qðuo {tuxt …whw»t™tu Ëk„ nþu yÚtðt ¼„ðt™™wk Œþo™ ÚtÞwk nþu, ‚u™u ‚tu …tu‚t™t s yð„wý ¼tËu …ý ƒeò nrh¼õ‚™t yð„wý ¼tËu s ™rn’ y™u yuðtk su™tk ÷ûtý ntuÞ ‚u™u Œiðe Sð òýðtu y™u su ytËwhe Sð ntuÞ ‚u™u ‚tu …tu‚t{tk yufu yð„wý ¼tËu ™rn y™u ƒeò su nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u rð»tu fuð¤ yð„wý ¼tËu. yuðe su™e ƒwrØ ntuÞ ‚u™u ytËwhe Sð òýðtu y™u ‚u ytËwhe Sð ËíËk„{tk hÌttu ntuÞ yÚtðt Ëk‚™t {kz¤{tk hÌttu ntuÞ …ý suðt ft¤™u{e, htðý ™u htnw n‚t ‚u Ëh¾tu hnu …ý yu™u Ëk‚™tu Ëk„ ÷t„u ™rn. {txu …tft nrh¼õ‚ ntuÞ ‚u™u …tu‚t™t s yð„wý ËqÍu …ý ƒeò nrh¼õ‚™t Œtu»t™u ‚tu Œu¾u s ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 44 >> 177 >>

ð[™t{]‚ 45 : yuftð™ ¼q‚™wk xtu¤wk ftZðt™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ-Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “‚{u Ëðo {wr™{kz¤ ‚Útt ƒúñ[the ‚Útt „]nMÚt ËíËk„e ‚Útt …t¤t ‚Útt yÞtuæÞtðtËe yu ‚{u Ëðuo {tht fnuðtytu Atu,1 ‚u òu nwk ¾xftu ht¾e™u ‚{™u ð‚toðwk ™rn y™u ‚{u ftkRf „tV÷…ýu ð‚tuo, ‚u y{tht Útfe Œu¾tÞ ™rn. {txu su su {tht fnuðtÞt Atu ‚u{tk {thu yuf ‚÷{tºt fËh hnuðt Œuðe ™Úte. {txu ‚{u …ý ËqÄt ËtðÄt™ hnußÞtu, òu shtÞ „tV÷tE ht¾þtu ‚tu ‚{thtu …„ xfþu ™rn y™u {thu ‚tu su ‚{u * ð[.„.{.™wk 45, ‚t. 17-1-1824, hrððth. 1. y™u nwk ‚{thtu Ëðuo™tu „whw Awk, „wh™e r¢Þt rþ»Þ™u rþûtt fhðe ‚u Au rþ»Þtu™e r¢Þt „wÁ™e yt¿tt

…t¤ðe ‚u Au, ytðtu „wÁ rþ»Þ™tu Ä{o þtMºt{tk ÔÞðÂMÚt‚ fÞtuo Au.

444

„.{.45

¼„ðt™™t ¼õ‚ Atu ‚u™tk ÓŒÞ{tk ftuE ò‚™e ðtË™t ‚Útt ftuE ò‚™tu yÞtuøÞ Mð¼tð ‚u hnuðt Œuðtu ™Úte y™u {tÞt™t ºtý „wý,Œþ ErLÿÞtu, Œþ «tý, [th yk‚:fhý, …tk[ ¼q‚, …k[ rð»tÞ y™u [tiŒ ErLÿÞtu™t Œuð‚t yu{tkÚte ftuE™tu Ëk„ hnuðt Œuðtu ™Úte ™u yu Ëðuo {trÞf W…trÄ Útfe hrn‚ Ë¥tt{tºt yuðtu su ytí{t ‚u Y…u ÚtE™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhtu. yuðt Ëðuo™u fhðt Au, …ý ftuE ò‚™tu {tÞt™tu „wý hnuðt Œuðtu ™Úte y™u yt sL{{tk Ëðo fËh ™ x¤e ‚tu ƒŒrhft©{{tk sE™u ‚… fhe™u Ë{„ú ðtË™t ƒt¤e™u ¼M{ fhðe Au ‚Útt ïu‚îe…{tk sE™u r™hL™{wõ‚ ¼u¤t ‚… fhe™u Ë{„ú ðtË™t ƒt¤e™u ¼M{ fhe ™tk¾ðe Au, …ý ¼„ðt™ rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto{tk «er‚ hnu yuðwk hnuðt Œuðwk ™Úte. {txu Ëðuo nrh¼õ‚ ‚Útt Ëðuo {wr™{kz¤ ËtðÄt™ hnußÞtu.” yux÷e ðt‚to fhe™u ©eS{nthts …tu‚t™t W‚tht{tk …ÄtÞto. …Ae ‚u s rŒðË ËtkÞft¤u ð¤e Ë¼t fhe™u rðhts{t™ ÚtÞt. …Ae yth‚e ÚtE hne íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,1 “ËtÂ¥ðf f{o fhe™u Œuð÷tuf{tk òÞ Au y™u htsË f{o fhe™u {æÞ÷tuf™e «trÃ‚ ÚttÞ Au ™u ‚t{Ë f{o fhe™u yÄtu„r‚™u …t{u Au. ‚u{tk ftuE yu{ ytþkft fhu su, ‘htsË f{o fhe™u {™w»Þ÷tuf™e «tÂÃ‚ ÚttÞ Au, íÞthu ‚tu Ëðo {™w»Þ™u Ëw¾-Œw:¾ Ëh¾wk òuEyu.’2 ‚tu yu™tu W¥th yu{ Au su, yuf hòu„wý Au, ‚u™t Œuþft¤trŒf™u Þtu„u fhe™u y™k‚ «fth™t ¼uŒ ÚttÞ Au. {txu htsËf{o™tu yuf Ëh¾tu r™Ätoh hnu‚tu ™Úte. yu ‚tu suðt Œuþ, ft¤, Ëk„ y™u r¢Þt™tu Þtu„ ytðu ‚uðwk f{o ÚttÞ Au. ‚u{tk3 …ý ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk‚ y™u ¼„ðt™™t yð‚th ‚u fwhtS ÚttÞ yuðwk ftkEf f{o ÚtE òÞ ‚tu yt ™u yt Œunu {]íÞw÷tuf{tk Þ{…whe™t suðwk Œw:¾ ¼tu„ðu y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ htS ÚttÞ yuðwk f{o fhu ‚tu yt ™u yt Œunu …h{…Œ …tBÞt suðwk Ëw¾ ¼tu„ðu y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u fwhtS fhu ™u ‚uýu òu Mð„o{tk „Þt suðwk f{o fÞwO ntuÞ ‚tu …ý ‚u™tu ™tþ ÚtE òÞ ™u ™hf{tk …zðwk …zu y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ htS ÚttÞ yuðwk f{o fÞwO ntuÞ ™u ‚u™u òu ™hf{tk sðt™wk 1. yt ¼wð™{tk hnu÷t ÷tuftu „wýtí{f Au y™u ‚u{™tk f{o …ý „wýtí{f Au, ‚u{tk. 2. ‚u fu{ ™Úte ? 3. {txu Ëw¾ Œw:¾{tk ¼uŒ Au. yt ŒunÚte ¼tuøÞ su

f{o Au ‚u «thçÄ fÌtwk Au, su f{o sL{t‚khÚte ¼tuøÞ Au, ‚u r¢Þ{tý fÌtwk Au, ‚u r¢Þ{ý f{o{tk su rðþu»t Au ‚u™u fnu Au.

„.{.46

445

«thçÄ ntuÞ ‚tu …ý ‚u ¼qkzt f{o™tu ™tþ ÚtE òÞ ™u …h{…Œ™u …t{u. {txu su Ë{sw ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ htS ÚttÞ ‚u{s ð‚oðwk y™u …tu‚t™t ËkƒkÄe su {týË ntuÞ ‚u™u …ý yu{ W…Œuþ fhðtu su, ‘¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ su su «fthu yt…ýe W…h htS ÚttÞ ™u f]…t fhu ‚u{s yt…ýu ð‚oðwk’ y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u yÂø™yu ßÞthu htS fÞto nþu íÞthu yÂø™™u yuðtu «ftþ «tÃ‚ ÚtÞtu Au y™u ËqÞo [kÿtrŒf su «ftþ{t™ Au, ‚uýu …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u þw¼ f{uo fhe™u htS fÞtuo nþu, íÞthu yuðt «ftþ™u …tBÞt Au y™u Œuð÷tuf, {]íÞ÷tuf™u rð»tu su su Ëw¾eÞt Au ‚u Ëðuo ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u htS fÞto nþu ‚u «‚t…u fhe™u Ëw¾eÞt Au. {txu su …tu‚t™t ytí{t™wk Yzwk Útðt™u EåAu ‚u™u ‚tu ËŒT„úkÚt™u rð»tu fÌtt su MðÄ{o ‚u™u rð»tu hne™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚ htS ÚttÞ yus W…tÞ fhðtu.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 45 >> 178 >>

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ytÚt{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …e¤e Aªx™e hòE ytuZe n‚e ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u ÍtkÍ {]kŒ„ ÷E™u Ëk‚ fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae fe‚o™ „tE hÌtt íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yt ËkËth™u rð»tu su Ëí…whw»t ntuÞ1, ‚u™u ‚tu ftuEf Sð™u ÷tirff …ŒtÚto™e ntý ð]rØ Út‚e Œu¾e™u ‚u™e ftuh™tu n»to þtuf ÚttÞ ™rn y™u ßÞthu ftuEf™wk {™ ¼„ðt™™t {t„o{tkÚte …tAwk …zu íÞthu ¾h¾htu ÚttÞ Au. ftk su, Úttuztf ft¤ Sððwk ™u yu™tu …h÷tuf ƒ„zþu, {txu yu™u {tuxe ntý ÚttÞ Au y™u ¼„ðt™™t su yð‚th …]Úðe™u rð»tu ÚttÞ Au, ‚u Ä{o™t MÚtt…™™u yÚtuo ÚttÞ Au ‚u fuð¤ * ð[.„.{.™wk 46, ‚t. 26-1-1824, {k„¤ðth. 1. ‚u ‚tu …tu‚t™t yuftkr‚f Ä{o™wk s «Þí™Úte hûtý fhu Au y™u Œun™t {hý™u {hý {t™‚t ™Úte,

…hk‚w …tu‚t™t yuftkr‚f Ä{o{tkÚte ¼úü ÚtÞt™u s {hý {t™u Au y™u ð¤e.

446

„.{.46-47

ðýto©{™t Ä{o MÚtt…™ fhðt™u yÚtuo s ™Úte Út‚t, fu{ su ðýto©{™t Ä{o ‚tu ËÃ‚Š»t ytrŒf su «ð]r¥t Ä{o™t yt[tÞo Au, ‚u …ý MÚtt…™ fhu Au. {txu yux÷t ËtÁ s ¼„ðt™™t yð‚th ™Úte Út‚t. ¼„ðt™™t yð‚th ‚tu …tu‚t™t yuftkr‚f ¼õ‚™t su Ä{o ‚u™u «ð‚toððt™u yÚtuo ÚttÞ Au y™u ð¤e su yuftkr‚f ¼õ‚ Au ‚u™u Œunu fhe™u {hðwk yu {hý ™Úte; yu™u ‚tu yuftkr‚f™t Ä{o{tkÚte …ze sðtÞ yu s {hý Au. ‚u ßÞthu ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t Ëk‚ ‚u™tu niÞt{tk y¼tð ytÔÞtu íÞthu yu ¼õ‚ yuftkr‚f™t Ä{o{tkÚte …zâtu òýðtu y™u ¢tuÄu fhe™u …zÞtu ntuÞ ‚tu ‚u™u Ë…o™tu Œun ytÔÞtu òýðtu y™u ‚u òu ft{u fhe™u …zâtu ntuÞ ‚tu Þût htûtË™tu yð‚th ytÔÞtu òýðtu. {txu su yuftkr‚f™t Ä{o{tkÚte …ze™u yuðt Œun™u …tBÞt Au ™u òu ‚u Ä{oðt¤t ntuÞ yÚtðt ‚…Mðe ntuÞ ‚tu …ý ‚u Ä{uo fhe™u ‚Útt ‚…u fhe™u Œuð÷tuf{tk òÞ, …ý suýu ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™tu y¼tð ÷eÄtu, ‚u ‚tu ¼„ðt™™t Ät{™u ‚tu ™ s …t{u. y™u ð¤e su …k[ {nt…t…u Þwõ‚ ntuÞ y™u ‚u™u òu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u rð»tu yð„wý ™ ytÔÞtu ntuÞ, ‚tu ‚tu yu™tk …t… ™tþ ÚtE òÞ ™u yu™tu ¼„ðt™™t Ät{{tk r™ðtË ÚttÞ. {txu …k[ {nt…t… Útfe …ý ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu yð„wý ÷uðtu yu {tuxwk …t… Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 46 >> 179 >>

ð[™t{]‚ 47 : …t‚t¤ ËwÄe …]Úðe Vtxât™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚t y™u …e¤e Aªx™e hòE ytuZe n‚e y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt Œuþ Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su Ëk‚™e …tËu [th ËtÄw hnu‚t ntuÞ, ‚u™u òu {™ ŒE™u {týËtEyu ht¾‚t ytðz‚wk ntuÞ, ‚tu ‚u™e …tËu ËtÄw htS…u hnu y™u su™u ËtÄw™u ht¾‚t ytðzu ™rn ‚u™e …tËu ËtÄw hnu …ý * ð[.„.{.™wk 47, ‚t. 24-2-1824, ƒwÄðth.

„.{.47

447

™rn y™u su ËtÄw™u {tuût™tu ¾… ntuÞ, ‚u™u ‚tu su{ Œw:¾ðeyu ™u rð»tÞ™wk ¾kz™ fheyu ‚u{ yr‚ htS ÚttÞ. su{ yt {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u ûtÞhtu„ ÚtÞtu Au ‚u Œnª ŒqÄ, „éÞwk r[fýwk ftkE ¾tðt Œu‚tu ™Úte. ‚u{ su Ë{sw ntuÞ ‚u™u yu{ sýtÞ su, ‘yt htu„u Ëthwk Ëthwk ¾tðt …eðt™wk Ëðuo ¾kz™ fhe ™tÏÞwk {txu, yt ‚tu ûtÞhtu„Y…u òýeyu ftuEf {tuxt Ëk‚™tu Ë{t„{ ÚtÞtu ntuÞ™u þwk ?’ yu{ ¼tËu Au. þt {txu, su rþ&™ ™u WŒh yu ƒu™u rð»tu su Sð™u ytËÂõ‚ Au, yu s yËí…whw»t…ýwk Au. ‚u ûtÞ htu„ yu ƒuÞ «fth™e ¾tuxâ™u ftZu yuðtu Au, ‚u{ yu htu„™e …uXu su Ëí…whw»t ntuÞ ‚u rð»tÞ™wk ¾kz™ fh‚t ntuÞ íÞthu {w{wûtw ntuÞ ‚u™u ‚u{tk Œw:¾tE sðwk ™rn y™u su ¾tÄt …eÄt™e ÷t÷Þu fu ÷w„ztk™e ÷t÷[u yÚtðt …tu‚t™u {™„{‚t …ŒtÚto™e ÷t÷[u ftuE {tuxuht Ëk‚ ¼u„tu hnu‚tu ntuÞ, ‚u™u ‚tu ËtÄw ™ òýðtu. ‚u™u ‚tu ÷ƒtz òýðtu ™u fw‚ht suðtu òýðtu y™u yuðtu {r÷™ ytþÞðt¤tu ntuÞ ‚u yk‚u s‚t rð{w¾ ÚttÞ y™u ð¤e Ëk‚™u ftuE Ëthwk …ŒtÚto yt…u ‚u{tk su E»Þto fhu ‚Útt su …k[rð»tÞ™tu ÷t÷[e ntuÞ, yu ƒu ‚tu …k[ {nt…t…eÚte …ý yr‚ ¼qkzt Au. {txu su Ë{sw ntuÞ ‚u™u Ëk‚™t Ë{t„{{tk hne™u ytðtu {r÷™ ytþÞ yk‚h{tk htÏÞtu ™ òuEyu. fu{ su, yt Ë¼t ‚tu suðe ƒŒrhft©{{tk ‚Útt ïu‚îe…{tk ntuÞ ‚uðe Au. ‚u{tk ƒuËe™u ßÞthu {r÷™ ðtË™t ™ x¤e íÞthu ƒeswk xtéÞt™wk Xuftýwk õÞtk {¤þu ? y™u …k[rð»tÞ Au, ‚u ‚tu …qðuo Œuð, {™w»ÞtrŒf™u rð»tu y™k‚ Œunu fhe™u yt…ýu Sðu ¼tu„ÔÞt Au, ‚tu …ý nS ÷„ý yu rð»tÞ™e ‚]rÃ‚ ÚtE ™Úte, ‚tu nðu ¼„ðt™™t ¼õ‚ ÚtE™u ð»to fu ƒu ð»to fu …tk[ ð»to rð»tÞ ¼tu„ðe™u …qýo Útðtþu ™rn. su{ …t‚t¤ ËwÄe …]Úðe Vtxe ntuÞ ‚u™u …týeyu fhe™u ¼hðt {tkzeyu ‚u õÞthuÞ ¼htÞ ™rn, ‚u{ ErLÿÞtu Au, ‚u™u õÞthuÞ rð»tÞ Útfe ‚]]rÃ‚ ÚtE ™Úte ™u Útþu …ý ™rn. {txu nðu ‚tu rð»tÞ™e ytËÂõ‚™tu íÞt„ fhe™u y™u ËtÄw su{ ðZe™u fnu ‚u{ „wý ÷uðtu …ý yð„wý ÷uðtu ™rn. ‚u {wõ‚t™kŒ Mðt{e™t fe‚o™{tk fÌtwk Au su, 1‘‘þq¤e W…h þÞ™ fhtðu ‚tuÞ ËtÄw™u Ëk„ hneÞu hu’’ ? {txu ytðtu yðËh …t{e™u ‚tu yþw¼ ðtË™t xt¤e™u s {hðwk, …ý yþw¼ ðtË™t Ëtu‚tk {hðwk ™rn y™u ‘yt Œun{tkÚte ™eËhe™u ™thŒ, Ë™ftrŒf, þwfS suðt ƒúñY… ÚtE™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe Au’, 1. …rhrþü{tk swytu.

448

„.{.47-48

yuðe ðtË™t ht¾ðe y™u yu{ fh‚tk Útftk òu ƒúñ÷tuf{tk fu ELÿ÷tuf{tk r™ðtË ÚtE sþu ‚tu …ý ftkE ®[‚t ™Úte. su{ Ítzu Vhðt „Þt ™u …tÞ¾t™t{tk {tÚtt¼h …ze „Þt ‚tu ™tne ÄtuE™u …rðºt Útðwk …ý yu{tk …ze ™ hnuðwk, ‚u{ þw¼ ðtË™t ht¾‚tk ht¾‚tk ƒúñ÷tuf{tk fu ELÿ÷tuf{tk sðtÞwk ‚tu yu{ òýðwk su, ‘{tÚtt¼h ™hf™t ¾tzt{tk …zât Aeyu’ yu{ òýe™u þw¼ ðtË™t™u ƒ¤u fhe™u ƒúñ÷tuf, ELÿ÷tuf™t ¼tu„™tu íÞt„ fhe™u ¼„ðt™™t Ät{{tk …w„ðwk, …ý ð[{tk õÞtkÞ ™ hnuðwk. yu{ r™ùÞ ht¾ðtu y™u ð¤e su{ …tu‚t™e Ëuðt „]nMÚt fhu Au, yÚtðt íÞt„e Ëuðt fhu Au, ‚u{ yt…ýu …ý nrh¼õ‚™wk {tntíBÞ òÛÞwk òuEyu su{ y{the [tfhe {q¤S ƒúñ[the {tntíBÞ òýe™u fhu Au ‚u{ y{u …ý ƒúñ[the™wk {tntíBÞ òýeyu Aeyu. su{ yt…ýe „]nMÚt yL™ðMºtu fhe™u [tfhe fhu Au ‚u{ yt…ýu …ý yu{™wk {tntíBÞ Ë{S™u yu{™e ðt‚[e‚u fhe™u [tfhe fhðe, yu{ yhË…hË {tntíBÞ Ë{S™u nrh¼õ‚™e ËtuƒíÞ ht¾ðe.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 47 >> 180 >>

ð[™t{] ‚ 48 : “ðk Œ w ” ™tfe‚o ™ ™w k - Ëk ‚ ™t {æÞ{tk sL{ Ähðt™wIndex k *Ëkð‚T 1880™t {nt ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË Mðt{e ©eËnò™kŒS

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk y™u ‚w÷Ëe™e ™ðe™ ïu‚ fkXeÞtu fkX™u rð»tu Äthý fhe n‚e ™u …t½™u rð»tu …e¤tk …w»…™tu ‚tuhtu rðhts{t™ n‚tu ™u fkX™u rð»tu …w»…™t nth Äthý fÞto n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u ËtÄw «u{t™kŒ Mðt{e, ¼„ðt™™t æÞt™™t yk„™e „hƒeÞtu su, ‘ðkŒw Ënò™kŒ hËY… y™w…{ Ëth™u hu ÷tu÷” yu „tð‚t n‚t. …Ae ßÞthu „tE hÌtt íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ƒnw Ëtht fe‚o™ „tÞt, yt fe‚o™™u Ëtk¼¤e™u ‚tu y{tht {™{tk yu{ rð[th ÚtÞtu su, ‘ytðe he‚u yu™u ¼„ðt™™e {qŠ‚™wk ®[‚ð™ Au. {txu yu ËtÄw™u ‚tu WXe™u Ëtütk„ Œkzð‚T * ð[.„.{.™wk 48, ‚t. 28-2-1824, hrððth.

„.{.48

449

«ýt{ fheyu’ y™u su™u ytðe he‚u yk‚:fhý{tk ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ Út‚wk ntuÞ ™u yuðe ðtË™tyu Þwõ‚ òu Œun {qfu ‚tu ‚u™u Vhe™u „¼oðtË{tk sðwk …zu s ™rn y™u yuðe he‚u ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ fh‚tk Sð‚tu ntuÞ ‚tu …ý yu …h{…Œ™u …tBÞtu s Au y™u suðt ïu‚îe…{tk r™hL™{wõ‚ Au, ‚uðtu s yu …ý r™hL™{wõ‚ ÚtE hÌttu Au y™u Œunr¢Þt ‚tu ÞtuøÞ ntuÞ yux÷e Ënusu s ÚttÞ Au y™u su™u ¼„ðt™™t MðY…™wk yuðe he‚u ®[‚ð™ ÚttÞ Au, ‚u ‚tu f]‚tÚto ÚtÞtu Au ™u ‚u™u ftkE fhðwk ƒtfe hÌtwk ™Úte y™u su™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto™wk ®[‚ð™ fh‚u Útfu Œun …zþu, ‚u™u fturx fÕ…u Œw:¾™tu yk‚ ytð‚tu ™Úte {txu ytðtu yðËh ytÔÞtu Au ‚u™u …t{e™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò …ŒtÚto™wk ®[‚ð™ {qfe™u yuf ¼„ðt™™t MðY…™wk s ®[‚ð™ fhðwk. y™u òu ¼„ðt™™t MðY…™wk ®[‚ð™ ÚtE ™ þfu ‚tu …ý Ä{o, ¿tt™, ðihtøÞ y™u ¼Âõ‚ ‚uýu Þwõ‚ yuðt su yt ËtÄw ‚u™u {æÞu …ze hnuðwk. y™u y{thu …ý yu s yk‚h{tk ðtË™t Au su, ‘yt Œun™u {qfþwk …Ae ftuE he‚™wk sL{ Útðt™wk r™r{¥t ‚tu ™Úte ‚tu …ý yk‚h{tk yu{ rð[theyu Aeyu su, sL{ ÄtÞto™wk ftuEf fthý Wí…L™ fhe™u …ý Ëk‚™t {æÞ{tk sL{ Ähðtu.’ yu{ s EåAeyu Aeyu y™u su™u yu fe‚o™{tk fÌtwk yuðe he‚™wk ®[‚ð™ Út‚wk ntuÞ ‚u ‚tu ft¤, f{o ™u {tÞt™t …tþ Útfe {qftÞtu Au y™u su™u ½uh yuðt …whw»tu sL{ ÄÞtuo ‚u™tk {tƒt… …ý f]‚tÚto ÚtÞtk òýðtk y™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò rð»tÞ™wk su ®[‚ð™ fhu Au ‚u ‚tu yr‚þÞ ¼qÕÞtu òýðtu y™u Mºte, …wºt ™u Ä™trŒf …ŒtÚto ‚u ‚tu su su Þtur™{tk òÞ Au, ‚u Ëðuo{tk {¤u Au …ý ytðt ƒúñðu¥tt Ëk‚™tu Ëk„ ™u ©eðtËwŒuð ¼„ðt™™wk Ëtûttífth Œþo™ ™u ®[‚ð™ ‚u ‚tu yr‚þÞ Œw÷o¼ Au. {txu su{ rð»tÞes™™u …k[rð»tÞ™wk ®[‚ð™ yk‚:fhý{tk ÚtÞt fhu Au, ‚u{ su™t yk‚h{tk y¾kz ¼„ðt™™wk ®[‚ð™ ÚtÞt fhu yuÚte W…htk‚ {™w»Þ Œun™tu ƒeòu ÷t¼ ™Úte y™u yu ‚tu Ëðuo nrh¼õ‚{tk {w¾eÞtu Au y™u yu ¼õ‚™u þçŒ, M…þo, Y…, hË y™u „kÄ; yu …k[rð»tÞ ntuÞ ‚tu …ý ¼„ðt™ ËkƒkÄe s ntuÞ; y™u ‚u™t ©ðý ‚u y¾kz ¼„ðt™™e fÚtt Ëtk¼¤ðt™u EåAu y™u íð[t ‚u ¼„ðt™™tu M…þo fhðt EåAu y™u ™uºt ‚u ¼„ðt™ y™u ¼„ðt™™t Ëk‚™tk Œþo™ fhðt EåAu y™u hË™t ‚u ¼„ðt™™t {nt«ËtŒ™t MðtŒ™u EåAu y™u

450

„.{.48-49-50

™trËft ‚u ¼„ðt™™u [zâtk su …w»… ‚w÷Ëe ‚u™t Ëw„kÄ™u EåAu, …ý …h{uïh rð™t yLÞ ðM‚w™u Ëw¾ŒtÞe òýu s ™rn. yuðe he‚u su ð‚uo ‚u ¼„ðt™™tu yuftkr‚f ¼õ‚ fnuðtÞ.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 48 >> 181 >>

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ©eðtËwŒuð™thtÞý™t {krŒh™e yt„¤ ytÚt{ýu îth {uze™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe‚rfÞt rƒAðtðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …t½{tk Ätu¤t …w»…™tu nth ÷xf‚tu {qõÞtu n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “«íÞût ¼„ðt™™e su {qŠ‚ ™u ƒeò su {trÞf ytfth, yu ƒuÞ™u rð»tu ‚tu ½ýtu Vuh Au …ý su y¿tt™e Au ™u yr‚þÞ {q¾o Au, ‚u ‚tu ¼„ðt™ y™u {trÞf ytfth™u Ëh¾t òýu Au. fu{ su, {trÞf ytfth™t su òu™tht Au ™u {trÞf ytfth™t su ®[‚ð™ fh™tht Au, ‚u ‚tu y™k‚fturx fÕ… ËwÄe ™hf [tuhtþe™u rð»tu ¼{u Au y™u su ¼„ðt™™t MðY…™t Œþo™ fh™tht Au ™u ¼„ðt™™t MðY…™tk ®[‚ð™ fh™tht Au, ‚u ‚tu ft¤, f{o ™u {tÞt yu Ëðuo™tk ƒkÄ™ Útfe Aqxe™u y¼Þ…Œ™u …t{u Au ™u ¼„ðt™™t …t»toŒ ÚttÞ Au. {txu y{thu ‚tu ¼„ðt™™e fÚttfe‚o™ fu ðt‚to fu ¼„ðt™™wk æÞt™ yu{tkÚte ftuE ft¤u {™™e ‚]ÂÃ‚ Út‚e s ™Úte ™u ‚{thu …ý Ëðuo™u yuðe s he‚u fhðwk.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 49 >> 182 >>

ð[™t{]‚ 50 : hnMÞ™wk-s„‚™t ÷tu[t™wk

Index

ð[.„.{.™wk 49, ‚t. 1-3-1824, „wÁðth.

ð[.„.{.™wk 50, ‚t. 15-4-1824, þw¢ðth.

„.{.50

451

yt„¤ ytÚt{ýu îth {uze™e ytuËhe W…h htrºt™u rð»tu rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yts ‚tu y{tÁk su hnMÞ Au, ‚u ‚{™u Ëðuo™u y{tht òýe™u fneyu Aeyu su, su{ ™Œeytu Ë{wÿ™u rð»tu ÷e™ ÚttÞ Au y™u su{ Ë‚e ™u …‚k„ ‚u, yÂø™™u rð»tu ƒ¤e òÞ Au y™u su{ þqhtu hý™u rð»tu xwf xwf ÚtE òÞ Au, ‚u{ yufhË …rh…qýo yuðwk su ƒúñMðY… ‚u™u rð»tu y{u y{tht ytí{t™u ÷e™ fhe htÏÞtu Au. y™u ‚u ‚uòu{Þ yuðwk su yûthƒúñ, ‚u™u rð»tu {qŠ‚{t™ yuðt ‚u …whw»ttu¥t{¼„ðt™ ™u ‚u ¼„ðt™™t su ¼õ‚ ‚u Ëk„tÚtu y¾kz «er‚ òuze ht¾e Au y™u ‚u rð™t ftuE …ŒtÚto{tk «er‚ ™Úte yuðwk y{thu y¾kz ð‚uo Au y™u W…hÚte ‚tu y{u yr‚þÞ íÞt„™tu VqkVðtztu sýtð‚t ™Úte …ý ßÞthu y{u y{tht yk‚h Ët{wk òuE™u ƒeò nrh¼õ‚™t yk‚h Ët{wk òuEyu Aeyu, íÞthu {tuxt {tuxt …h{nkË ‚Útt {tuxe{tuxe ËtkÏÞÞtu„e ƒtEytu yu Ëðuo™u ftkEfu s„‚™e ftuh™tu ÷tu[tu sýtÞ, …ý y{tht yk‚h™u rð»tu‚tu õÞthuÞ MðÃ™{tk …ý s„‚™e ftuh™tu ½tx Út‚tu ™Úte y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™e ¼Âõ‚{tkÚte y{™u …tzðt™u yÚtuo ftuE Ë{Úto ™Úte; yu{ sýtÞ Au y™u su rŒðË ¼„ðt™™e «trÃ‚ ™ntu‚e ÚtE ‚u rŒðË …ý ¼„ðt™™e þÂõ‚ su ft¤, ‚u …ý yt Sð™tu ™tþ fhe þõÞtu ™Úte y™u f{o …ý ™tþ fhe þõÞtk ™Úte y™u {tÞt …ý …tu‚t™u rð»tu ÷e™ fhe þfe ™Úte y™u nðu ‚tu ¼„ðt™ {éÞt Au, {txu ft¤, f{o, {tÞt™tu þtu ¼th Au? yu{ òýe™u yuðe ®n{‚ ƒtkÄe Au su, ‘nðu ‚tu ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ rð™t ftuE™u rð»tu «er‚ ht¾ðe ™Úte’ y™u su y{the Ëtuƒ‚ ht¾þu ‚u™tk ÓŒÞ{tk …ý ftuE ò‚™tu ÷tu[tu hnuðtu Œuðtu ™Úte. þt {txu su, su™u {tht suðtu yk‚h™tu ÿZtð ntuÞ ‚u ËtÚtu s y{thu ƒ™u Au y™u su™t ÓŒÞ{tk s„‚™tk Ëw¾™e ðtË™t ntuÞ ‚u Ëk„tÚtu ‚tu y{u nu‚ fheyu ‚tu …ý ÚttÞ ™rn. {txu su r™ðtoËr™f ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u s y{™u ðnt÷t Au. yu y{tht yk‚h™wk hnMÞ Au, ‚u fÌtwk.” yuðe he‚u ©eS{nthtsu …tu‚t™t ¼õ‚s™™e rþûtt™u yÚtuo ðt‚to fhe. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 50 >> 183 >>

452

„.{.51

ð[™t{]‚ 51 : “ytí{Ë¥ttY… hnu” ‚u™tk ÷ûtý™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk ŒrûtýtŒu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe‚rfÞt ™k¾tðe™u rðhts{t™ n‚t ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu …h{nkË™u «&™ …qAâtu su, “ftuEf Ë{t{tk ‚tu Sð Ëw»twÂÃ‚{tk òÞ Au, íÞthu yr‚þÞ Ëw¾ ÚttÞ Au y™u ftuEf Ë{t{tk‚tu Ëw»twÂÃ‚{tk òÞ Au, ‚tu …ý Wîu„ {x‚tu ™Úte. ‚u™wk þwk fthý Au ?” yu «&™ Au. …Ae {tuxt {tuxt Ëk‚ n‚t ‚u{ýu yu «&™™wk Ë{tÄt™ fhðt {tkzâwk …ý ÞÚttÚto Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “yu ‚tu hòu„wý™wk ƒ¤ ð]rØ …t{e òÞ Au, ‚u Ëw»twÂÃ‚{tk …ý ‚{tu„wý ¼u¤tu hòu„wý™tu rðûtu… hnu Au. {txu Ëw»twÂÃ‚{tk …ý yËw¾ hnu Au. {txu „wý™tu Ëk„ ßÞtk ËwÄe hnu íÞtk ËwÄe ftuE Sð Ëw¾eÞtu hnu ™rn y™u ßÞthu ytí{Ë¥tt Y…u hnu íÞthu s Ëw¾e hnu Au. …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «&™ …qAâtu su, “ytí{Ë¥ttY…u hnu ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “rþð, ƒúñt suðt ftuE Ë{Úto fnuðtÞ ™rn, yu ‚tu ™thŒ suðt™t …ý „wÁ Au y™u yu suðt ƒúñMðY…u ð‚uo Au ‚uðwk ‚tu ƒeò™u ð‚oðwk fXý Au. ‚tu …ý Œuþ, ft¤, r¢Þt, Ëk„, {kºt, þtMºt, Œeûtt y™u æÞt™ yu ytX òu ¼qkzt ÚtÞtk ‚tu ‚u™u Þtu„u fhe™u yu rþð, ƒúñt suðt™u …ý yk‚h{tk yr‚þÞ Œw:¾ ÚtÞwk. {txu „{u ‚uðtu r™„woý ntuÞ ™u ytí{Ë¥tt Y…u hnu‚tu ntuÞ ™u òu ‚u™u ¼qkzt Œuþft¤trŒf™tu Þtu„ ÚttÞ, ‚tu ‚u™u sYh yk‚h{tk Œw:¾ ÚttÞ. {txu {tuxt …whw»t™e ƒtkÄu÷ su {ÞtoŒt ‚u™u ÷tu…e™u ftuE Ëw¾e Út‚tu ™Úte. {txu sux÷t íÞt„e Au ‚u™u ‚tu íÞt„e™t Ä{o «{týu ð‚oðwk y™u sux÷t „]nMÚt nrh¼õ‚ Au, ‚u{™u „]nMÚt™t Ä{o «{týu ð‚oðwk y™u sux÷e ƒtEytu nrh¼õ‚ Au, ‚u™u ƒtEytu™t Ä{o «{týu ð‚oðwk y™u òu ‚u Útfe ytuAwk ð‚uo ‚tu …ý Ëw¾ ™ ÚttÞ y™u òu ‚u Útfe yrÄf ð‚uo ‚tu …ý Ëw¾ ™ ÚttÞ þt {txu su, …h{uïh™t fnu÷ su Ä{o * ð[.„.{.™wk 51, ‚t. 22-4-1824, þw¢ðth.

„.{.51-52

453

‚u «{týu s „úkÚt{tk ÷ÏÞwk ntuÞ ‚u{tk ftuE he‚u ƒtÄ ytðu yuðwk ™ ntuÞ, ‚u Ëw¾u …¤u yuðwk ntuÞ, ™u ‚uÚte ytuAwk yrÄf fhðt òÞ ‚u fh™thtu sYh Œw:¾e ÚttÞ. {txu Ëí…whw»t™e yt¿tt «{týu su hnu Au ‚u s Yzt Œuþ, ft¤trŒf™u rð»tu hÌttu Au y™u su Ëí…whw»t™e yt¿ttÚte ƒnth …zâtu ‚u s yu™u ¼qkzt Œuþ ft¤trŒf™tu Þtu„ ÚtÞtu Au. {txu Ëí…whw»t™e yt¿tt™u rð»tu ð‚uo Au ‚u s ytí{Ë¥ttY…u ð‚uo Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 51 >> 184 >>

ð[™t{]‚ 52 : íÞt„e y™u „]nMÚt™e þtu¼t™wk

Index

{æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tkÚte ½tuzeyu yËðth ÚtE™u ©e÷û{eðtzeyu …ÄtÞto n‚t ™u íÞtk ðurŒft W…h rðhts{t™ ÚtÞt n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u fkX™u rð»tu …w»…™tu nth …nuÞtuo n‚tu ™u …t½™u rð»tu Vw÷™tu ‚tuhtu rðhts{t™ n‚tu ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u …tu‚t™e yt„¤ {wr™{kz¤, ÍtkÍ {]Œk„ ÷E™u fe‚o™ „tð‚t n‚t, ‚u ßÞthu fe‚o™ „tE hÌtt íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu nðu ðt‚to fheyu ‚u Ëtk¼¤tu su, yt ËkËth™u rð»tu „]nMÚtt©{e ™u íÞt„e yu ƒu™t {t„o swŒt swŒt Au. ‚u su „]nMÚt™u þtu¼t ntuÞ ‚u íÞt„e™u Œq»týY… ntuÞ y™u su íÞt„e™u þtu¼t ntuÞ ‚u „]nMÚt™u Œq»týY… ntuÞ, ‚u™u ƒwrØ{t™ ntuÞ ‚u òýu …ý ƒeòu òýe þfu ™rn. {txu ‚u™e rðÂõ‚ fneyu Aeyu su, su „]nMÚtt©{e Au ‚u™u Ä™, Œtu÷‚, ntÚte, ½tuzt, „tÞ, ¼UË, {uze, nðu÷e, Mºte, Atufhtk, ¼thu ¼thu ðMºt, yt¼q»tý yu Ëðuo …ŒtÚto þtu¼tY… Au y™u yu s su Ëðuo …ŒtÚto ‚u su íÞt„e ntuÞ ‚u™u Œtu»tY… Au. y™u íÞt„e Au ‚u™u ð™{tk hnuðwk, ðMºt rð™t W½tzwk yuf fti…e™¼h hnuðwk, {tÚtt{tk xtu…e ½t÷ðe, ŒtZe {qA {wkztðe ™k¾tððe, ¼„ðtk ðMºt ht¾ðtk y™u ftuE „t¤tu Œu ™u ftuE Äq¤ ™t¾u ‚u y…{t™™u Ën™ fhðwk, yu s íÞt„e™u …h{ þtu¼tY… Au y™u yu íÞt„e™e su þtu¼t ‚u s „]nMÚt™u …h{ Œtu»tY… Au. {txu * ð[.„.{.™wk 52, ‚t. 24-4-1824, hrððth.

454

„.{.52-53

yt ËkËth{tkÚte su ™eËÞtuo ™u íÞt„e ÚtÞtu ‚u™u ‚tu yu{ rð[thðwk su, ‘nwk fÞt yt©{{tk hÌttu Awk ?’ yu{ ƒwrØ{t™ ntuÞ ‚u™u rð[th fhðtu, …ý {q¾o™e …uXu rð[tÞto rð™t ftuE [t¤u [ze sðwk ™rn y™u su Ë{sw ntuÞ ‚u™u ftuEf ðZe™u fnu íÞthu Ët{tu „wý ÷u y™u su {q¾o ntuÞ ‚u™u ftuEf rn‚™e ðt‚ fnu íÞthu ‚u {wkÍtE òÞ y™u {wfwkŒ ƒúñ[the ‚Útt h‚™S yu ƒu {wkÍt‚t ™Úte, ‚tu yu{™e ËtÚtu y{thu ½ýwk ƒ™u Au y™u ð¤e su ©Øtyu Ërn‚ Ëuðt [tfhe fhu ‚u y{™u „{u y™u ©Øt rð™t ‚tu ftuE sBÞt™wk ÷tðu ‚tu ‚u sBÞt™wk „{u ™rn y™u ðMºt ÷tðu ‚tu ‚u ðMºt ytuZðwk „{u ™rn y™u …qò ÷tðu ‚tuu …qò „{u ™rn y™u ©Øtyu fhe™u fhu ‚u yr‚þÞ „{u y™u ©Øtyu fhe™u ¼Âõ‚ fh‚tu ntuÞ ™u ƒeòu ftuEf ‚u{tk ¼Âõ‚ fhðt ytðu ™u ‚u™e W…h E»Þto fhu ‚tu ‚u y{™u ™ „{u. {txu ©Øtyu Ërn‚ ™u E»Þtoyu hrn‚ su ¼Âõ‚ fhu ‚u y{™u yr‚þu „{u Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 52 >> 185 >>

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk …tu‚t™u W‚thu „tŒe ‚rfÞt rƒAðtðe™u rðhts{t™ n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “þtMºt™u rð»tu su {tun fÌttu Au ‚u {tun™wk yu Y… Au su, ‘ßÞthu ÓŒÞ™u rð»tu {tun ÔÞt…u íÞthu yu Sð™u …tu‚t™tu yð„wý ‚tu ËqÍu s ™rn’ {txu …tu‚t™tu yð„wý ™ ËqÍu yus {tun™wk Y… Au. y™u ð¤e Sð{tºt™u …tu‚t™t znt…ý™wk yr‚þÞ {t™ ntuÞ, …ý yu{ rð[thu ™rn su, ‘{™u {tht Sð™e ¾ƒh ™Úte, su yt þheh{tk Sð hÌttu Au ‚u ft¤tu Au fu „tuhtu Au ? fu ÷tkƒtu Au fu xwkftu Au ?’ yu™e ftkE ¾ƒh ™Úte ‚tu …ý {tuxt …wY»t ntuÞ yÚtðt ¼„ðt™ ntuÞ ‚u™u rð»tu …ý ¾tuxâ ftZu y™u yu{ Ë{su su, ‘yt {tuxt …wY»t Au yÚtðt ¼„ðt™ Au, …ý ytx÷wk Xef fh‚t ™Úte.’ yu{ ¾tuxâ ftZu Au, …ý yu {q¾tuo yu{ ™Úte òý‚tu * ð[.„.{.™wk 53, ‚t. 3-5-1824, {k„¤ðth.

„.{.53-54

455

su, ‘yu ¼„ðt™ ‚tu y™k‚fturx ƒúñtkz™u rð»tu hÌtt yuðt su Sð ™u Eïh ‚u™u su{ nÚtu¤e{tk s¤™wk xe…wk ntuÞ ™u ‚u™u Œu¾u ‚u{ Œu¾u Au. yt y™k‚fturx ƒúñtkz™t ytÄth Au, ™u ÷û{e™t …r‚ Au y™u y™k‚fturx ƒúñtkz™t f‚to n‚to Au y™u þu»t, þthŒt ™u ƒúñtrŒf Œuð ‚u …ý su™t {rn{t™t …th™u …t{‚t ™Úte y™u r™„{ …ý su™t {rn{t™u ‘™ur‚ ™ur‚’ fnu Au. {txu yuðt su …h{uïh ‚u™tk [rhºt™u rð»tu ™u ‚u ¼„ðt™™e su Ë{sý ‚u™u rð»tu su Œtu»t Œu¾u Au ‚u™u rð{w¾ ™u yÄ{eo òýðtu y™u Ëðuo {q¾o™tu htò òýðtu y™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ ‚u™e ‚tu y÷tirff Ë{sý ntuÞ ‚u™u Œuntr¼{t™e Sð õÞtkÚte Ë{S þfu ? {txu …tu‚t™e {q¾toEyu fhe™u ¼„ðt™ ™u ¼„ðt™™t su ¼õ‚ ‚u™tu yð„wý ÷E™u rð{w¾ ÚtE òÞ Au y™u yu ¼„ðt™™t ¾hu¾ht ¼õ‚ su Ëí…whw»t ntuÞ ‚u ‚tu y÷tirff ÿrüyu Þwõ‚ ðíÞto fhu Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 53 >> 186 >>

ð[™t{]‚ 54 : Ëðo ËtÄ™Úte ËíËk„ yrÄf fÌttu ‚u™wk-„tu¾h™wk, ytí{ƒwrØ™wk

Index

*Ëkð‚T 1880™t ßÞuc ËwrŒ 7 ËÃ‚{e™u rŒðË ºteò …ntuh™u Ë{u

Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tkÚte ½tuzeyu yËðth ÚtE™u ©e÷û{eðtzeyu …ÄtÞto n‚t. íÞtk ½ýe ðth ËwÄe ‚tu ½tuze Vuhðe …Ae ‚u ðtze {æÞu ðuŒe W…h rðhts{t™ ÚtÞt n‚t ™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞto n‚tk y™u {M‚f W…h ft¤t Auzt™e Ätu‚÷e ƒtkÄe n‚e ™u fkX™u rð»tu {tu„ht™t …w»…™tu nth rðhts{t™ n‚tu ™u …t½™u rð»tu ‚tuhtu rðhts{t™ n‚tu y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤ ‚Útt Œuþ Œuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. …Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu «&™ …qAâtu su, “yuftŒþ MfkÄ™t ƒth{t yæÞtÞ{tk ©ef]»ý¼„ðt™u WØð «íÞu fÌtwk Au su, ‘yütk„Þtu„1, ËtkÏÞ, ‚…, íÞt„, ‚eÚto, ðú‚, Þ¿t y™u Œt™trŒf, yuýu fhe™u nwk ‚uðtu ðþ Út‚tu ™Úte suðtu ËíËk„u fhe™u ðþ Útô Awk.’ yu{ ¼„ðt™u fÌtwk Au; {txu Ëðo ËtÄ™ ±í „ æçÝ ²¿æàÀ‹Îæ¢ ç ¨ „èƒæü ç Ý çÝ²}ææ ²}ææ: J * ð[.„.{.™wk 54, ‚t. 3-6-1824, þw¢ðth. 1. “Ý Úæï { ²ç„ }ææ¢ ²æï x ææï Ý ¨æ¢ w ²¢ {}æü »± ™ J ²ƒæ±L‹{ï ¨y¨¢ x æ: ¨±ü ¨ ¢ x ææÐãæï çã }ææ}æì ’ ’ Ý S±æŠ²æ²S„ÐSy²æxææï Ýï D æÐê „ Z Ý Îçÿæ‡ææ JJ yt &÷tuf™tu yÚto Au.

456

„.{.54-55

fh‚tk ËíËk„ yrÄf ÚtÞtu ‚u su™u Ëðuo ËtÄ™ Útfe ËíËk„ yrÄf òý‚tu ntuÞ ‚u …whw»t™tk fuðtk ÷ûtý ntuÞ ?” …Ae su™u suðwk Ë{òÞwk ‚uðwk ‚uýu fÌtwk, …ý ÞÚttÚto W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™u ¼„ðt™™t Ëk‚™u rð»tu s ytí{ƒwrØ Au, su{ ftuEf htò ntuÞ ™u ‚u ðtkrÍÞtu ntuÞ ™u …Ae ‚u™u ½z…ý{tk Œefhtu ytðu, …Ae ‚u Atufhtu ‚u™u „t¤tu Œu, {qAtu ‚týu ‚tu …ý y¼tð ytðu ™rn y™u ftuEf™t Atufht™u {thu ‚Útt „t{{tk y™er‚ fhe ytðu ‚tu …ý ftuE he‚u ‚u™tu yð„wý ytðu s ™rn. þt {txu su yu htò™u …tu‚t™t Œefht™u rð»tu ytí{ƒwrØ ÚtE „E Au. yuðe su™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u rð»tu ytí{ƒwrØ ÚttÞ Au, ‚uýu s Ëðo ËtÄ™ Útfe yrÄf fÕÞtýfthe ²S²æy}æÏæé ç h: Üé U ‡æÐï ËíËk„™u òÛÞtu Au. yu ðt‚to ¼t„ð‚{tk fne Au su, 1 “²S²æy}æÏæé ç~æ{æ„é Ü ï U S±{è: ÜUH~ææçÎ¯é |ææñ } æ §Á²{è: J ²œæèƒü Ï æé ç h: ¨çHHï Ý ÜU<ãç™Á…Ýï c ±ç|æ¿æï¯é¯ é ¨ »± xææï ¶ Ú: JJ yu &÷tuf™u rð»tu yu ðt‚to ÞÚttÚto fne Au.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 54 >> 187 >>

ð[™t{]‚ 55 : Ëtu™e™e …uZe™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {M‚f W…h ™ðt™„h™wk Ëtu™uhe ftuhu Þwõ‚ ïu‚ {tur¤Þwk ƒtkæÞwk n‚wk y™u ïu‚ …Auze ytuZe n‚e y™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e ™u ‚u Ë{t™u rð»tu {wr™ ÍtkÍ {]Œk„ ÷E™u fe‚o™ „tð‚t n‚t. …Ae ‚u {wr™ fe‚o™ ¼Âõ‚ fhe hÌtt, íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “su™wk yts suðwk yk„ ntuÞ ‚uðwk ËíËk„ ÚtÞt {tuhu …ý ftkEf ntuÞ ¾Ák, ‚u {txu yts ‚tu Ëðuo su™wk suðwk yk„ ntuÞ ‚u ‚uðwk fntu. ‚u{tk «Út{ ‚tu y{u * ð[.„.{.™wk 55, ‚t. 7-6-1824, „wYðth. 1. su …wÁ»t™u ðt‚ r…¥t y™u &÷u»{Y… ºtý Ät‚w{Þ þheh{tk ytí{ƒwÂØ Au y™u Mºte …wºttrŒf{tk ytí{eÞƒw Â Ø Au y™u ¼q r {™t rðfth¼q ‚

«r‚{trŒf{tk …qs™eÞ Œuð‚tƒwÂØ Au y™u s¤{tk ‚eÚtoƒwÂØ Au, ‚u …wÁ»t™u òu ytí{ƒwØÞtrŒf ƒwÂØÞtu ¼„ðt™™t yuftkr‚f ¿tt™e ¼õ‚{tk ™ ntuÞ ‚tu ‚u™u …þwytu{tk …ý fr™c „Äuztu òýðtu.

„.{.55

457

y{tÁk suðwk yk„ Au, ‚uðe ðt‚to fneyu Aeyu ‚u Ëtk¼¤tu su, ßÞthu y{thu ƒt¤ yðMÚtt n‚e íÞthu …ý Œuð{krŒh ntuÞ íÞtk Œþo™u sðwk, fÚttðt‚to Ëtk¼¤ðe, ËtÄw™tu Ë{t„{ fhðtu, ‚eÚto fhðt sðwk, yuðe ðt‚to „{‚e. y™u ßÞthu ½h {qfe™u ™eËÞto íÞthu ‚tu ðMºt ht¾ðwk …ý „{‚wk ™rn y™u ð™{tk s hnuðwk „{‚wk y™u ƒef ‚tu ÷uþ{tºt ÷t„‚e s ™rn y™u ð™™u rð»tu {tuxt {tuxt Ë…o, ®Ën, ntÚte EíÞtrŒf y™k‚ s™tðh ŒeXt{tk ytÔÞtk, …ý ftuE «fthu niÞt{tk {hðt™e ‚tu ƒef s ÷t„‚e ™rn. yuðe he‚u {ntð™™u rð»tu ËŒt r™¼oÞ hnu‚t. …Ae ‚eÚto™u rð»tu Vh‚t Vh‚t ©eht{t™kŒ Mðt{e …tËu ytÔÞt y™u …Ae ©e ht{t™kŒ Mðt{e ßÞthu yk‚Äto™ ÚtÞt ‚u fuzu ËíËk„™wk Yzwk Útðt™u yÚtuo ftkEf ƒef ht¾ðt {tkze, …ý yk‚h{tk y¾kz rð[th yuðtu hnu Au, su{ {™w»Þ™u {wðt xtýu …Útthe W…h ËwðtÞtuo ntuÞ íÞthu ‚u {™w»Þ{tkÚte Ënw™u …tu‚t™t MðtÚto™e ðtË™t x¤e òÞ Au y™u ‚u {h™th™u …ý ËkËth Útfe {™ WŒtË ÚtE òÞ Au. ‚u{™wk ‚u{ y{thu …tu‚t™e ftuh™wk y™u ƒeò™e ftuh™wk yk‚ yðMÚtt suðwk ËŒt ð‚uo Au y™u sux÷wk {trÞf …ŒtÚto {tºt Au, ‚u Ëðuo ™tþðk‚ ™u ‚wåA Ëh¾wk sýtÞt fhu Au; …ý yu{ rðÂõ‚ ™Úte sýt‚e su, ‘yt Ëthwk …ŒtÚto Au ™u yt ¼qkzwk …ŒtÚto Au’ sux÷tk {trÞf …ŒtÚto {tºt Au, ‚u ‚tu Ëðuo yuf Ëh¾tk sýtÞ Au. su{ ft¾™t {wðt¤t Au, ‚u{tk Ëthtu fÞtu ™u ™hËtu fÞtu ? ‚u ‚tu Ëthtu ™hËtu Ënw yuf …tz{tk Au. ‚u{ {trÞf …ŒtÚto …ý Ëðuo Ëh¾tk Au y™u ftkEf Ëthwk ™hËwk su fneyu Aeyu, ‚u ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚™u Ëthwk ÷„tzðt™u yÚtuo fneyu Aeyu su, yt Ëthwk ¼tus™ Au, yt Ëthwk ðMºt Au, yt Ëthwk ½huýwk Au, yt Ëthwk ½h Au, yt Ëthwk ½tuzwk Au, yt Ëthtk …w»… Au. ‚u ¼õ‚™u Ëthwk ÷t„u ‚u ËtÁ fneyu Aeyu y™u y{the Ëðuo r¢Þt Au, ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u yÚtuo Au, …ý …tu‚t™t Ëw¾™u yÚtuo yufuÞ r¢Þt ™Úte y™u ¼„ðt™™t su yuftkr‚f ¼õ‚ ntuÞ ‚u™wk su {™ ‚u ¼„ðt™™t MðY…™wk s ®[‚ð™ fhu y™u ðtýe ‚u ¼„ðt™™t Þþ™u s „tÞ y™u ntÚt ‚u ¼„ðt™ fu ¼„ðt™™t ¼õ‚™e Ëuðt …rh[Þto™u s fhu y™u ft™ ‚u y¾kz ¼„ðt™™t Þþ™u s Ëtk¼¤u. yu{ ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ òýe™u su su r¢Þt fheyu Aeyu ‚u ÚttÞ Au, …ý yu ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ rð™t ‚tu y{u Ëðo …ŒtÚto{tkÚte WŒtËe Aeyu.

458

„.{.55

su{ ftuEf {tuxtu htò ntuÞ ™u ‚u™u yuf s Œefhtu ntuÞ y™u ‚u htò ËtXâ rË¥tuh ð»to™tu ÚttÞ ™u …Ae ‚u™tu Œefhtu {he òÞ íÞthu ‚u htò™wk {™ Ëðo …ŒtÚto{tkÚte WŒtË ÚtE òÞ. ‚u{ y{thu …ý ¾t‚tk, …e‚tk, ½tuzu [Z‚tk, htS fwhtS…ýt{tk Ëðuo ft¤u {™ WŒtËe s hnu Au. y™u yk‚h{tk yu{ rð[th hnu Au su, ‘yt…ýu ‚tu ŒunÚtfe …]ÚtfT ytí{t Aeyu, …ý Œun suðt ™Úte’. y™u ð¤e yk‚h{tk yu{ rð[th hÌtt fhu Au su, ytí{t™u rð»tu h¾u hòu„wý, ‚{tu„wý ytrŒf ftuEf {tÞt™tu ¼t„ ¼¤e òÞ ™rn, ‚u™u ½zeyu ½zeyu ‚…tË‚tk hneyu Aeyu, su{ Ëtzt Ëtu¤ð÷wk fk[™ ntuÞ ™u ‚u™u Ëtu™e™e …uZeyu ÷E òÞ y™u òu Äýe™e ÷„thuf ™sh [qfu ‚tu Ëtu™e Ëtu™wk ftZe ÷E™u ‚u{tk Y…wk ¼u¤ðe Œu. ‚u{ yt ÓŒÞY…e ‚tu Ëtu™e™e …uZe Au y™u ‚u{tk {tÞtY…e Ëtu™e Au. ‚u …tu‚u ƒuXtu Útftu ËkfÕ…Y…e su nÚttuztu, ‚u™t y¾kz x[x[ x[ft {th‚tu hnu Au y™u su{ Ëtu™e™tk Atufhtk Mºte ntuÞ ‚u …thËe1 fhe™u ‚u™u ntÚt ytðu ‚tu ftkEf Ëtu™wk [tuhe òÞ. ‚u{ ErLÿÞtu yk‚:fhý yu Ëðuo {tÞtY…u su Ëtu™e ‚u™tk Atufhtk Mºte Au. ‚u fk[™Y… su [i‚LÞ ‚u™u rð»tu ºtý „wý ‚Útt …k[rð»tÞ{tk ytËÂõ‚ ‚Útt Œuntr¼{t™ ‚Útt ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼trŒf yu Y… su Y…wk ‚u™u ¼u¤ðe™u ¿tt™ ðihtøÞtrŒf „wýY… su Ëtu™wk ‚u™u ftZe ÷u Au. y™u su Ëtu™t{tkÚte Ëtu™wk ftZe™u Y…wk ¼u¤ðu ‚tu ‚u Ëtu™wk ƒthð÷wk ÚtE òÞ Au y™u …Ae ‚u Ëtu™t™u ‚tðe ‚tðe™u …tAwk Ëtu¤ð÷w fhu ‚tu ÚttÞ Au, ‚u{ yt Sð™u rð»tu hs, ‚{ ytrŒf su Y…wk ¼éÞwk Au, ‚u™u „t¤e™u ftZe ™tk¾ðwk ™u …Ae fk[™Y…u su yuf ytí{t ‚u s hnu …ý ƒeòu {trÞf ¼u„ ftkE hnu ™rn.’ yuðe he‚™t rð[th{tk y{u ht‚ rŒðË {kzât Aeyu. yu y{u y{tÁk yk„ Au, ‚u fÌtwk, nðu yuðe he‚u su™u su yk„ ntuÞ ‚u fntu ?” …Ae Ëk‚{kz¤u yu{ fÌtwk su, “nu {nthts ! ‚{thu rð»tu ‚tu {trÞf „wý™tu ¼u„ ntuÞ s ™rn, ‚{u ‚tu fiðÕÞ{qŠ‚ Atu; …ý yu su Ëðuo ‚{u ðt‚ fhe ‚u ‚tu y{tht yk„™e Au y™u ‚{u fÌttu su rð[th ‚u y{thu Ëðuo™u htÏÞtu òuEyu.” …Ae ©eS{nthts “sÞ ËÂå[Œt™kŒ” fne™u …tu‚t™t W‚tht™u rð»tu …ÄtÞto. >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 55 >> 188 >> 1. ftðtuŒtðtu, A¤f…x, «…k[, „qZ Ëtkfur‚f ƒtu÷e; ÔÞk„¼t»tt

„.{.56

459

ð[™t{]‚ 56 : fËwkƒ÷ ðMºt™wk

Index

{nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h „tŒe‚rfÞt ƒeAðtðe™u rðhts{t™ n‚t y™u Ëðo ïu‚ ðMºt Äthý fÞtO n‚tk ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™{kz¤™e Ë¼t ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e. y™u ËtÄw Œwfz ËhtuŒt ÷E™u fe‚o™ ƒtu÷‚t n‚t. ‚u fe‚o™¼Âõ‚ ÚtE hÌtt …Ae ©eS{nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “yt fe‚o™ Ëtk¼éÞt{tkÚte ‚tu y{thtu ytí{t rð[th{tk s‚tu hÌttu. …Ae ‚u{tk yu{ sýtÞwk su, ¼„ðt™™u rð»tu su yr‚þÞ «er‚ yu ½ýe {tuxe ðt‚ Au’ …Ae ‚tu „tu…t¤t™kŒ Mðt{e ytrŒf su ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ðt¤t nrh¼õ‚ ‚u Ëðuo Ëtk¼he ytÔÞt y™u yu Ëðuo™t yk‚:fhý ™u yu Ëðuo™tk Sð y™u yu{™e su ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ‚u Ëðuo òuÞt{tk ytÔÞtk. …Ae y{u y{tht ytí{t™u …ý ‚…tËe òuÞtu. íÞthu y{thu suðe ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ sýtýe ‚uðe ƒeò™e «er‚ sýtýe ™rn, þt {txu su, ftkEf ¼qkzt Œuþft¤trŒf™tu ßÞthu Þtu„ ÚttÞ Au íÞthu yu Ëðuo {tuxt Au ‚tu …ý ftkEf yu{™e ƒwrØ™u rð»tu Vuh …ze òÞ Au, íÞthu yu{ sýtÞ su, ‘yk‚u …tÞtu ft[tu Œu¾tÞ Au.’ ‚u Ëthe …uXu òu ftuEf ¼qkzt Œuþft¤trŒf™tu Þtu„ ÚttÞ ‚tu ¼„ðt™{tk «er‚ Au, ‚u™wk ftkE Xuftýwk hnu ™rn. {txu yu Ëðuo™u òu‚tk y{™u y{the ftuh™wk Xef ¼tËu Au su, ‘„{u ‚uðt ¼qkzt Œuþft¤trŒf™tu Þtu„ ÚttÞ …ý ftuE he‚u y{tÁk yk‚:fhý Vhu ™rn’. y™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ‚tu ‚u™e s Ët[e su, ‘su™u ¼„ðt™ rð™t ƒeò ftuE …ŒtÚto™u rð»tu «er‚ s ™ ÚttÞ’. y™u Ëðuo ËŒT„úkÚt™wk …ý yus hnMÞ Au su1, ¼„ðt™ Au, yu s …h{ Ëw¾ŒtÞf Au ™u …h{ Ëth ðM‚w Au y™u ‚u «¼w rð™t su su ƒeò …ŒtÚto Au, ‚u yr‚þÞ ‚wåA Au ™u yr‚ yËth Au y™u su™u ¼„ðt™ suðe ƒeò …ŒtÚto{tk …ý «er‚ ntuÞ ‚u™tu ‚tu ½ýtu s …tÞtu ft[tu Au, su{ fËwkƒ÷ ðMºt ntuÞ ‚u ½ýwk Ëthwk *

ð[.„.{.™wk 56, ‚t. 1-7-1824, þw¢ðth.

1. ‘¼„ðt™{tk s ËðoÚte yrÄf «er‚ Ëðo «fthu fhðe’ fu{ su.

460

„.{.56-57

sýt‚wk ntuÞ, …ý ßÞthu ‚u W…h …týe …zu ™u …Ae ‚u™u ‚zft{tk Ëwfðeyu íÞthu ËqÄwk ™ftÁk ÚtE òÞ ™u Ätu¤t ðMºt suðwk …ý ™ hnu, ‚u{ su™u …k[rð»tÞ{tk «er‚ ntuÞ ‚u™u ßÞthu fwËk„™tu Þtu„ ÚttÞ íÞthu ftkE Xuftýwk hnu ™rn. {txu su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™u htS fÞto ËtÁ …k[rð»tÞ™tu yr‚þÞ íÞt„ fÞtuo òuEyu. …ý ¼„ðt™™u rð»tu su «er‚ ‚u{tk, rðæ™ fhu yuðwk ftuE …ŒtÚto ðnt÷wk ht¾ðwk ™rn.” >> Er‚ ð[™t{]‚{T „Zzt {æÞ™wk >> 56 >> 189 >>

ð[™t{]‚ 57 : „htu¤e™t ÿütk‚™wk , {e™rzÞt ¼õ‚™wk

Index

*Ëkð‚T 1881™t y»ttZ ËwrŒ 6 AXâ™u rŒðË ËkæÞt yth‚e™u Ë{u

Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts ©e„Zzt {æÞu ŒtŒt¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu îth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u {M‚f W…h ïu‚ …t½ …w»…™u ‚tuhu Þwõ‚ rðhts{t™ n‚e y™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo n‚tu y™u ©eS{nthts™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htE™u ƒuXe n‚e y™u {þt÷™tu «ftþ ÚtE hÌttu n‚tu y™u {wr™ {kz¤ Œwfz ™u ËhtuŒt ÷E™u ¼„ðt™™t fe‚o™™wk „t™ fh‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, “Ëtk¼¤tu yuf ðt‚to fheyu su, ßÞthu ‚{u fe‚o™ „t‚t n‚t íÞthu y{u fe‚o™ Ëtk¼¤‚tk su{ rð[th fÞtuo Au, ‚u rð[th fneyu Aeyu su, ¼„ðt™{tk «er‚ fhðe ‚u yuf Ë¥ttY…u hne™u s fhðe ™u ‚u Ë¥ttY… ytí{t fuðtu Au ? ‚tu su™u rð»tu {tÞt ™u {tÞt™tk ftÞo su ºtý „wý ™u Œun ErLÿÞtu yk‚:fhý ‚u™wk ftuE ytðhý ™Úte y™u ftkEf su ytí{t™u rð»tu ytðhý suðwk sýtÞ Au, ‚u y¿tt™u fhe™u sýtÞ Au, …ý suýu ¿tt™ ðihtøÞu fhe™u yu™tu Ëðuo «fthu r™»tuÄ fhe ™tÏÞtu Au, ‚u™u ‚tu yu ytí{t™u rð»tu ftuE ò‚™wk ytðhý ™Úte y™u yu ytí{tY…u su ð‚oðwk ‚u fuð¤ ƒúñ ÚtE™u {M‚ Útðwk ‚u™u yÚtuo ™Úte; yu ‚tu …tu‚t™u ytí{tY…u hnuðwk ‚u™wk yu «Þtus™ Au su, ‘nwk ytí{t Awk ‚u {thu rð»tu ftuE ò‚™wk {tÞt™wk * ð[.„.{.™wk 57, ‚t. 2-7-1824, þr™ðth.