Reportage OverKop-huis

“In ons huis kunnen jongeren ont-moeten”

Een huis zonder figuurlijke drempel, waar jongeren tussen 12 en 25 jaar zorgeloos naar binnen en buiten kunnen: dat vind je sinds een maand op de Graanmarkt. Van liefdesperikelen over studieproblemen tot identiteitsvragen, in het OverKop-huis is geen enkel onderwerp taboe. “Maar ook om gewoon even te chillen ben je hier welkom”, klinkt het bij jeugdwerkers Katrien Huysecom (24) en Therese De Bodt (26).

“Bij de opening kwamen heel wat mensen naar me toe met de boodschap: ‘Wat leuk dat jullie er zijn.’ Dat doet deugd, maar diep vanbinnen had ik willen antwoorden: ‘Eigenlijk zouden we helemaal niet nodig hoéven te zijn.” Het zijn stevige woorden die Katrien Huysecom in de mond neemt. Als hulpverlener van het JAC, de jongerenafdeling van het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), zit ze sinds begin december meerdere dagen per week in het Aalsterse OverKop-huis, één van de eerste tien in Vlaanderen. “De eerste vijf OverKop-huizen zijn opgericht na Rode Neuzen Dag in 2016, een actie die veel geld inzamelde voor het psychisch welzijn van de Vlaamse jeugd. OverKop is een term die dan ook door jongeren zelf bedacht werd. Zij gaan al eens graag letterlijk over de kop, in een pretpark of op de kermis. Ze houden van spanning en prikkels. Maar aan de andere kant gaan ze soms ook innerlijk overkop door gebeurtenissen die hun pad kruisen. Dan is het fijn dat je op die momenten een plek hebt waar je naartoe kan.”

In Aalst vond OverKop zijn intrek in enkele lokalen van de Pupillensite. De muren zijn er gezellig geschilderd, er staan hippe meubeltjes, leuke kerstversiering hier en daar. Maar de verhalen die in het huis soms naar boven komen, klinken niet altijd even fraai. “De Aalsterse jeugdraad VONK trok al een tijdje aan de alarmbel. Er was dringend nood aan een ‘safe space’, een veilige plek voor jongeren”, zegt Therese De Bodt, jeugdwerker bij vzw Lejo. “Toen de Vlaamse overheid vervolgens besliste om jaarlijks 100 000 euro te investeren in mentaal welzijn

Hulp zoeken is dan wel geen taboe meer, je wordt nog steeds als zwak bestempeld. Dát moet veranderen” | Katrien

van jongeren, sprong Aalst vrijwel meteen op de kar. De stad trok zelf nog eens 50 000 euro per jaar uit. Net voor de zomer kwam alles dan in een stroomversnelling en eind november ging het OverKop-huis open.”

Gratis en zonder afspraak

Eén van de belangrijkste aspecten van het OverKop-huis is de laagdrempeligheid. Jongeren kunnen er vrij binnen- en buitenstappen, het is gratis en zonder afspraak. Al is dat makkelijker gezegd dan gedaan. “Ik merk dat we in het begin vooral hun vertrouwen moeten winnen”, zegt Therese. “Jongeren gaan niet zomaar binnenstappen en hun hart op tafel leggen.

We creëren dus eerst een band via eenvoudige, leuke dingen: samen een gezelschapsspel spelen, tv-kijken… ‘Chillen’, zoals ze zelf zeggen, in de hoop zo een ingang te vinden om met hen te kunnen praten over wat er écht op hun lever ligt. En dat kan alles zijn.” “Sommigen komen hier met studieproblemen, anderen hebben het over moeilijke relaties met hun ouders en vrienden of zitten met identiteitsvragen over seksualiteit.”

“Het grootste verschil met de zorgleerkracht of de leerlingenbegeleiding op school is dat hier niets moet”, zegt Katrien. “Je kunt hier letterlijk ont-moeten. Wil je gewoon even in de zetel zitten met je hoofdtelefoon op? Prima. Wil je praten? Dan zijn wij er uiteraard om te luisteren en zo goed mogelijk te helpen. Dat kan ook in een ruimte apart. Er zijn geen taboes, maar natuurlijk hebben we niet op alle vlakken evenveel expertise. Als we voelen dat wij het zelf niet kunnen oplossen, verwijzen we door naar gespecialiseerde hulp. Het is echter de bedoeling dat die externe partners hier al af en toe rondlopen en vertrouwde gezichten zijn. De gespecialiseerde therapeut mag niet die vreemde

Wanneer jongeren langskomen, creëren we eerst een band via eenvoudige, leuke dingen: een gezelschapsspel, tv-kijken…” | Therese

persoon hier enkele kilometers vandaan zijn, maar een vertrouwenspersoon die zich af en toe ook in onze zetels nestelt. Ook die drempel moet naar beneden.”

Katrien (links) en Therese willen een luisterend oor zijn voor alle Aalsterse jongeren.

Workshops

Enthousiast toont Therese de ruimte waar ze binnenkort een keukentje wil inrichten. “Als jongeren hier ’s middags willen komen lunchen en iets willen opwarmen, zijn ze dus meer dan welkom. Maar ook voor workshops kan dat handig zijn.” “Het is de bedoeling dat we hier regelmatig vormingen en activiteiten organiseren. Vaak rond actuele welzijnsthema’s”, zegt Katrien. “Gender en identiteit zijn nu hete hangijzers: wie ben ik en wat wil ik? En is dat wel aanvaardbaar? Daarnaast zien we regelmatig 16- à 17-jarigen die op hun eigen benen willen staan en dromen van een eigen woonst. Ook daarrond nodigen we experten uit. Al hoeven die workshops niet altijd een welzijnsinsteek te hebben, evengoed leren we eens striptekenen. We willen jongeren vooral prikkelen en hun hoofd leegmaken. Misschien ontdekken ze wel een nieuwe hobby of een talent? En idealiter ontstaan hier nieuwe vriendschappen.”

Het c-woord is nog niet gevallen, maar staat als een olifant in de bonte kamer. Corona deed het mentaal welzijn van jongeren geen deugd, moeten Katrien en Therese tegen hun wil vaststellen. “Vroeger zagen we vaker de middenmoot van problemen: een gebroken hart, onzekerheden, een stukgelopen vriendschap. Dat is nu stilaan verdwenen. Jongeren zoeken met hun gevoelens vaker de extremen op en spelen met donkere gedachten. Ze zien het niet meer zitten, doordat hun sociale contacten aan banden worden gelegd en alledaagse dingen nu al bijna twee jaar niet vanzelfsprekend zijn. Dat is iets wat in de toekomst waarschijnlijk nog moeilijker gaat worden. Ziekenhuizen zitten al heel lang in de frontlinie, en ik denk dat het daarna de mensen in het welzijnswerk zullen zijn. De weerbots moet nog komen.” Toch zijn Katrien en Therese vastberaden om die weerbots op te vangen, ook al moeten ze daarvoor zelf eens overkop gaan. Want: daar is niks mee. “Naar een psycholoog gaan of hulp zoeken is dan wel geen taboe meer, je wordt nog steeds als zwak bestempeld. Dát moet veranderen”, besluit Katrien.

Spring eens binnen of word vrijwilliger

Het OverKop-huis (Graanmarkt 3) is open op de volgende momenten: •Maandag, dinsdag en donderdag: 12 – 14 uur •Woensdag: 12 – 15 uur •Vrijdag: 15 – 18 uur

Therese en Katrien posten op de Facebook- en Instagrampagina van OverKop Aalst regelmatig updates, weetjes en info over activiteiten.

Ze zoeken ook vaak vrijwilligers.