Reportage Onderwijs

REPORTAGE “Chapeau voor onze scholen”

Schooljaar 2019-2020 zullen we niet snel vergeten. Zesdejaars zwaaiden hun school uit van achter de laptop, kameraadjes werden gemist en schoolfeesten werden afgelast. Ondertussen roeiden scholen, leerlingen én ouders met de riemen die ze hadden om het schooljaar af te werken. Ook voor Tessa Ottoey en Lieve Van den Eeckhout van de dienst Onderwijs was het alle hens aan dek. Aan de vooravond van 1 september stijgt de spanning opnieuw, maar is er ook vertrouwen. “We hebben nu meer kennis en ervaring en de draaiboeken liggen klaar.”

Ongeacht wat we nog van COVID-19 mogen verwachten, staat het vast dat alle scholen opengaan op dinsdag 1 september. Hoe het daarna verder moet, is vooral voor de tweede en derde graad van het secundair nog onzeker, afhankelijk van het besmettingsniveau per gemeente. Maar opnieuw volledig sluiten, dat zit er voorlopig gelukkig niet in. Een beslissing die bij de dienst Onderwijs van de stad in goede aarde valt.

Tessa: “Op 18 augustus ontvingen we de definitieve richtlijnen van de Vlaamse overheid voor dit nieuwe schooljaar. De draaiboeken liggen klaar voor elke (nood)situatie, met kleurencodes van groen (geen maatregelen), over geel en oranje tot rood (strikte maatregelen). Volgens de meest recente informatie starten alle scholen op 1 september in code geel, wat staat voor laag risico. Wie exact wil weten wat al deze codes inhouden, neemt het best een kijkje op de website onderwijs.vlaanderen.be/nl/coronavirus.”

Hoe ervaarden jullie het einde van het vorige schooljaar?

Tessa: “De eerste zaterdag van de lockdown zaten we net in volle inschrijvingsperiode voor het secundair. Onze eerste bekommernis was het voorkomen van samenscholingen. Toen al kampeerden mensen aan scholen om hun kind in te schrijven. Daarna bogen we ons over een nog groter probleem: geen les meer en enkel noodopvang in de scholen, hoe krijgen we dat geregeld? Toen sloeg de schrik ons wel even om het hart, want het was kort dag, we vreesden dat de noodopvang overspoeld zou worden. Gelukkig bleek dat niet het geval. Een opluchting, de meeste ouders toonden zich zeer begripvol. Tijdens de paasvakantie organiseerde de stad crisiskinderopvang en schoolopvang en bood ze ook financiële steun aan scholen die open bleven voor de opvang van hun leerlingen.”

Tessa: "Gelukkig werd de noodopvang niet overspoeld."

REPORTAGE

“De gedeeltelijke heropstart was geen cadeau. Dat vergde een enorm puzzelwerk.” | Tessa

In een mum van tijd raakten we ook vertrouwd met afstandsonderwijs.

Lieve: “Dat was niet evident voor iedereen. Niet elk gezin beschikt over één of meerdere laptops. Die digitale kloof is een probleem dat er al was vóór corona, maar dat nu wel duidelijk aan het licht kwam. Voor het basisonderwijs brachten we in kaart waar de nood het hoogst was en dankzij de inzamelactie van Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen, SOS Schulden op school en Broeiklas konden ongeveer 250 laptops verdeeld worden. Een deel hiervan waren geschonken laptops, die werden gebruiksklaar gemaakt door Techdata en een groot deel werd aangekocht dankzij giˆen (van zowel particulieren als organisaties en bedrijven). Voor het secundair werd een inzamelactie georganiseerd door de Vlaamse overheid, maar die laptops werden met veel vertraging geleverd. Veel scholen deden zelf al inspanningen om iedereen te helpen. De massa’s werk en de flexibiliteit van die mensen mag ook wel eens onderstreept worden. Echt chapeau.”

Half mei volgde een gedeeltelijke heropstart voor basis en secundair. Hoe verliep die?

Tessa: “Laat ons zeggen dat de heropstart geen cadeau was, er was erg weinig tijd. De moeilijkheid was dat sommige leerjaren heropstartten en andere niet. Scholen moesten dus zowel les kunnen aanbieden, als in opvang voorzien. Ook in de infrastructuur waren ingrepen nodig, de stad leverde mondmaskers, nadarhekken en circulatielinten, preventieadviseurs moesten hun fiat geven, klasgroepen werden verkleind, gemeenschapswachten werden ingezet… dat vergde een enorme planning en puzzelwerk.”

Lieve: “We zaten toen geregeld samen met de verschillende directies om van gedachten te wisselen, ook de niet-stedelijke schoolnetten betrokken we daarin. In dat opzicht was de puzzel voor het secundair minder groot. Noodopvang is in veel gevallen minder urgent voor 14-15-jarigen, die trekken vaak hun plan thuis wel. De stad bracht hoe dan ook alles in gereedheid om in noodopvang te voorzien voor scholen die hier niet zelf in slaagden. In het secundair was vooral de vrees voor samenscholingen groter, daarvoor werden leerlingenstromen in kaart gebracht, maar achteraf bekeken was er bijna geen overlast.”

Ongetwijfeld zijn er toch leerlingen van de radar verdwenen? Hoe werden kwetsbare kinderen opgevangen?

Tessa: “Daar lag een serieuze uitdaging. Alles is in het werk gesteld om geen leerlingen te verliezen. Gezinnen werden opgebeld, scholen nodigden scholieren uit op afspraak… Ook via de taalprojecten ‘Alfaklassen’ (secundair) en ‘Taalst’ (bijzonder onderwijs) trachtten de scholen leerlingen te bereiken tijdens de lockdown. Als een begeleider merkte dat een leerling even meer nood had aan een luisterend oor, dan kon dat ook. Onderschat de sociale factor van een school niet, het gaat niet enkel om leren. Ook daarom is het van groot belang om de scholen open te houden.”

Lieve: "Ondanks ontzettend veel inspanningen, waren we toch enkele leerlingen kwijt."

Lieve: “Uit een bevraging bleek dat de scholen in het lager onderwijs zo goed als iedereen hebben bereikt. Maar het secundair is een ander verhaal. Ondanks ontzettend veel inspanningen zijn we sowieso enkele kinderen kwijt. Niet elke ouder heeˆ ook zomaar de vaardigheden om intensief met zijn kind bezig te zijn op dat vlak. Pedagoog Wouter Duyck stelde het zo: ‘2 maanden vakantie betekent voor taalzwakke leerlingen 3 maanden achterstand.’ Nu zaten we aan 6 maanden… Daar maken scholen zich wel zorgen om. Met onze taalprojecten bereiken we toch veel kinderen. Deze vakantie namen 135 kinderen van het basisonderwijs deel aan Taalbubbels. Tegelijk spreek ik ook mijn vertrouwen uit in de expertise van onze scholen.”

Zagen jullie ook positieve e¤ecten van de afgelopen periode, of hebben jullie ergens lessen uit getrokken?

Lieve: “Een goeie relatie tussen school en ouders is iets wat heel belangrijk gebleken is. Daar moeten we blijven op inzetten. En ik duim voor de volledige heropening van onze scholen. Ook het welzijnsaspect is zo belangrijk. Scholen zijn voor veel kinderen met een moeilijke thuissituatie een veilige haven. Ook dat moet in acht genomen worden.”

Tessa: “Ik heb gemerkt dat afstandsonderwijs mogelijkheden biedt en dat zowel scholen als ouders bergen werk verzet hebben en begripvol waren. Dat stemt me hoopvol. Ook de kleinere

“Scholen zijn voor veel kinderen met een moeilijke thuissituatie een veilige haven.” | Lieve

Vragen over onderwijs en het nieuwe schooljaar? Surf naar onderwijs.vlaanderen.be/nl/coronavirus

REPORTAGE

groepsindelingen werden achteraf bekeken positief onthaald. Dat merken we ook bij de vakantieopvang: het is aangenamer voor begeleiders én kinderen in kleinere groepen. Ik hoop nu alleen dat we van nieuw puzzelwerk gespaard blijven en dat vanuit de Vlaamse overheid tijdig wordt gecommuniceerd. In de scholen heb ik het allergrootste vertrouwen, de richtlijnen worden correct opgevolgd en de draaiboeken liggen klaar. Je kunt je kind met een gerust hart naar school sturen op 1 september.”

Tessa: "Je kunt je kind met een gerust hart naar school sturen."

Alle schoolpoorten open op 1 september met code geel: wat houdt dat in?

Alle leerlingen – van kleuters tot volwassenen – worden standaard 5 dagen op school verwacht. Vanaf niveau geel draagt iedereen ouder dan 12 jaar een mondmasker, ook in de klas. Dit is niet nodig bij pauzes in openlucht of tijdens sportactiviteiten. Er zijn geen schooluitstappen vanaf code geel. Enkel in gemeenten waar de pandemiesituatie acuut is, kan worden overgeschakeld naar niveau oranje. Dit wordt bekeken vanaf de tweede schoolweek.

Nieuw: leerplicht

vanaf 5 jaar

Vanaf 1 september 2020 is elk kind in België leerplichtig op de leeˆijd van 5 jaar. Tot dan was dat 6 jaar. Alle kinderen die in hetzelfde kalenderjaar geboren zijn, worden op hetzelfde moment leerplichtig: op 1 september van het kalenderjaar waarin zij 5 jaar worden. Dus zowel wie geboren is op 1 januari als op 31 december 2015, is leerplichtig op 1 september 2020. Vanaf 1 september 2020 zijn kinderen dus 13 schooljaren lang leerplichtig (van 5 jaar tot 18 jaar).

Alle uitleg zit ook vervat in een filmpje: https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/leerplichtige-leeˆijd-verlaagd-tot-5-jaar.