Hoe pakken we over stromingen samen aan?

EXTREEM ZOMERWEER

Stijn Claeskens

ACTIEPLAN TEGEN WATEROVERLAST

Wat doet de stad? En wat kan je zelf doen?

Vorige zomer kreeg Leuven te kampen met wateroverlast. Een stuk of tien straten stonden blank en in heel wat huizen liep het water binnen. Stijn Claeskens (34), noodplanningscoördinator van de stad, vertelt hoe Leuven anticipeert op het overstromingsgevaar.

Stijn: ‘Midden juli 2021 had het dagen aan een stuk geregend. De toplaag van de bodem was op veel plaatsen verzadigd, waardoor het water niet in de grond kon trekken. Het stroomde naar de beken en rivieren, die op dat moment al vol waren en dus buiten hun oevers traden. In onze stad was dat het geval met de Molenbeek, die langs de Abdij van Park komt, de Winge en de Lossingsbeek in WilselePutkapel, en de Vunt aan de Kessel-Losesteenweg. Enkele straten en huizen langs die waterlopen liepen onder. Onze hulpdiensten kregen zo'n 800 oproepen.’

En de Dijle?

‘Die is in Leuven nét niet buiten haar oevers getreden, omdat we die beter kunnen controleren dankzij de sluizen en het grote wachtbekken in Egenhoven (zie foto). Bovendien stroomt de Dijle – in tegenstelling tot de Vunt en de Molenbeek – door natuurgebieden die onderlopen en zo een bufferzone vormen.’

Wat doen de stad en de hulpdiensten bij overstromingen?

‘We hebben een duidelijk actieplan, waardoor we goed samenwerken met de verschillende hulpdiensten. De Vlaamse Milieumaatschappij volgt de weersvoorspellingen goed op en meldt of er sprake is van code geel, oranje of rood. Aan elke code hebben de hulpdiensten en de stad acties gekoppeld: controles uitvoeren op het terrein, extra middelen en mankracht inzetten, de bewoners inlichten ...’

‘Bij noodsituaties verschijnen de meldingen in een duidelijk overzicht. Zo kunnen de hulp- en de stadsdiensten hun middelen efficiënt verdelen en inzetten, afhankelijk van de noden.’ ‘Achteraf zorgen de hulpdiensten dat het openbaar domein veilig is en ruimen ze obstakels en puin. De stadsdiensten maken het openbaar domein weer proper. En bij grote wateroverlast bekijkt de crisiscel van de stad hoe we bewoners kunnen ondersteunen om hun puin te ruimen.’

Hoe wil de stad overstromingen voorkomen?

‘We zetten al jaren in op ontharding en infiltratie, zodat water beter in de bodem kan dringen. Bovendien creëren we overstromingszones en wadi’s. Wadi staat voor ‘waterafvoer door infiltratie’: het is een lagergelegen groenvak dat regenwater vasthoudt, zodat het vervolgens in de grond kan dringen. Onder andere in de Prinses Lydialaan heeft de stad wadi’s gecreëerd. Een voorbeeld van een overstromingszone is het nieuwe park Tweewaters aan de Vaart: daar kan de Dijle bij hoog water in het park lopen.’ ‘Bovendien doen we bij elke aanvraag voor een groot bouwproject een watertoets. Als er bijvoorbeeld plannen zijn voor een betonnen parking, onderzoeken we waar het water dan naartoe stroomt. Zo is er in de plannen van het toekomstige Vuntcomplex een bufferzone opgenomen, zodat de wijken erachter geen extra wateroverlast krijgen.’ ‘Verder onderzoeken we samen met andere gemeentes, de provincie en de Vlaamse Milieumaatschappij enkele mogelijke projecten rond waterlopen. Zo gaan we bekijken of we het waterpeil van de vijvers van de Abdij van Park kunnen verlagen bij hevige regenval. De provincie gaat de Molenbeek bovendien laten kronkelen, zodat hij trager stroomt en het water meer in de bodem dringt.’

Wat kunnen inwoners zelf doen?

‘Iedereen kan ervoor zorgen dat water zoveel mogelijk in de bodem van zijn tuin trekt en niet naar de riolering stroomt, bijvoorbeeld door te ontharden, een water- en infiltratieput te plaatsen of een groendak aan te leggen.’ ‘Op www.waterinfo.be kan je nagaan of je in overstromingsgevoelig gebied woont. Als dat zo is, moet je zeker eens denken aan preventieve maatregelen. Op www.vmm.be vind je allerlei tips. Zo kan je je verluchtingsroosters, deuren, ramen, poort en oprit dichten en je buitengevel en omheining onderaan waterdicht maken. Wie zulke investeringen niet kan doen, kan wel een waterpomp en zandzakjes in huis halen.’ ‘Volg de nationale media om op de hoogte te blijven van het juiste nieuws en de juiste contactgegevens. Schrijf je ook in op www.be-alert.be zodat de overheid je kan alarmeren bij overstromingen. En als je te maken krijgt met wateroverlast kan je de brandweer om hulp vragen via 1722 of via www.1722.be.’

www.leuven.be/wateroverlast

Ook vroeger stond Leuven soms onder water ...

De zomer van 2021 was niet de eerste keer dat Leuven te kampen kreeg met overstromingen. In de 19e en 20e eeuw stond de stad maar liefst vier keer onder water.

Januari 1891: geschilderd door Meunier

Na meer dan een eeuw zonder grote watersnood sloeg op 25 januari 1891 het noodlot toe. Na een lange periode van vorst begon het plots te dooien én hevig te regenen. Een derde van de stad overstroomde, en in verschillende straten stond het water meer dan twee meter hoog. Er kwam een ongeziene reddingsoperatie op gang. Militairen in wagens met paarden organiseerden reddings- en bevoorradingsacties, en binnenschippers zetten hun boten in. Achteraf vroeg burgemeester Vanderkelen aan de schilder Constantin Meunier om de gebeurtenis op doek vast te leggen. Het schilderij behoort tot de collectie van M Leuven.

Mei 1906: hagel als duiveneieren

Op 14 mei 1906 barstte boven het Leuvense een wolkbreuk los, met hagelstenen zo groot als duiveneieren. Die verwoestten heel wat huizen, akkers en tuinen. Het noodweer veroorzaakte ook overstromingen in Leuven en omstreken.

Februari 1940 en maart 1947: Heverlee de dupe

Net zoals in 1891 werden de overstromingen van 1940 en 1947 veroorzaakt door dooi en hevige regens. Om wateroverlast in de binnenstad te voorkomen, sloot de stad de Volmolensluizen aan de Grote Spui, waardoor Heverlee blank kwam te staan (zie foto). Er gingen stemmen op om een wachtbekken aan te leggen in Egenhoven. Maar dat zou nog tot 2011 op zich laten wachten ...