9789044628234

Jussi Adler-Olsen

Selfies Vertaald door Kor de Vries

2017 Prometheus Amsterdam

Selfies Q-serie 1-496.indd 3

06-03-17 13:02

Opgedragen aan onze geweldige ‘familie in Barcelona’ Olaf Slott-Petersen, Annette Merrild, Arne Merrild Bertelsen

Oorspronkelijke titel Selfies © 2016 Jussi Adler-Olsen © 2017 Nederlandse vertaling Uitgeverij Prometheus en Kor de Vries Omslagontwerp Dog and Pony Foto’s omslag Getty Images Foto auteur Robin Skjoldborg Opmaak binnenwerk ZetSpiegel, Best www.uitgeverijprometheus.nl isbn 978 90 446 2823 4

Selfies Q-serie 1-496.indd 4

06-03-17 13:02

Proloog

Zaterdag 18 november 1995 Hoelang ze in de plakkerige, dorre bladeren had lopen schoppen wist ze niet, alleen dat ze koude armen had gekregen en dat het geschreeuw uit het huis schel was geworden en nu zo hard en boos klonk dat ze er pijn van in haar borst kreeg. Zo-even was ze bijna gaan huilen, maar dat wilde ze liever niet.

‘Daar krijg je rimpels van in je wangen en dat is lelijk, Dorrit,’ zou haar moeder alleen maar zeggen. Ze was goed in haar aan zulke dingen helpen herinneren.

Dorrit keek naar de brede, donkere sporen die ze in de bladeren op het gazon had gemaakt en telde nog een keer de ramen en deuren van het huis. Ze wist heus wel hoeveel het er waren, het was gewoon om de tijd de doden. Twee dubbele deuren, veertien grote ramen en vier rechthoekige in de kelder, en als ze elke ruit afzonderlijk telde, waren het er 142.

Ik kan heel ver tellen, dacht ze trots. Ze was de enige in de klas die dat kon.

Toen hoorde ze de scharnieren van de kelderdeur in de zijvleugel piepen, en dat was zelden een goed teken.

‘Ik ga niet mee naar binnen,’ fluisterde ze hardop, toen ze het kamermeisje uit de kelderingang zag opduiken en recht op haar af zag komen.

5

Selfies Q-serie 1-496.indd 5

06-03-17 13:02

Helemaal achter in de tuin waren struiken en daar was het donker, daar verstopte ze zich altijd om alleen te zijn, soms zelfs urenlang als dat moest, maar dit keer was het kamermeisje te snel en de greep om haar pols was stijf en hard.

‘Je lijkt wel niet goed bij je hoofd om hier buiten op je mooie schoenen rond te lopen, Dorrit. Mevrouw Zimmermann wordt woest als ze ziet hoe vies je bent geworden. Dat weet je toch.’

Ze ging op haar sokken voor de banken staan en voelde zich raar, omdat de vrouwen haar maar bleven aanstaren, alsof ze geen idee hadden wat zij in de woonkamer deed.

Haar oma’s gezicht was hard en voorspelde een woede-uitbarsting, en dat van haar moeder was behuild en lelijk. Precies zo doorgroefd als ze had gezegd dat Dorrits gezicht zou worden.

‘Niet nu, lieve Dorrit, we zitten te praten,’ zei haar moeder.

Ze keek om zich heen. ‘Waar is papa?’ vroeg ze.

De twee vrouwen keken elkaar aan. In een flits leek haar moeder een angstig, klein dier dat in een hoekje kroop en dat was niet voor het eerst.

‘Ga naar de eetkamer, Dorrit. Daar ligt een stapel weekbladen die je kunt doorbladeren,’ commandeerde haar oma.

‘Waar is papa?’ vroeg ze opnieuw.

‘Daar hebben we het later over. Hij is weggegaan,’ antwoordde haar oma.

Dorrit deed voorzichtig een stap achteruit en volgde de handbewegingen die haar oma naar haar maakte. ‘Hup, wegwezen!’ zeiden die.

Ze had net zo goed in de tuin kunnen blijven.

In de eetkamer stonden de borden nog steeds op de massieve eettafel, samen met de geklonterde bloemkoolsaus en halve gepaneerde hamburgers. De messen en vorken lagen op het tafelkleed dat onder de wijn zat door twee omgevallen kristallen glazen. Het was allemaal anders dan normaal en in elk geval geen plek waar Dorrit graag wilde zijn.

Ze draaide zich om naar de hal met zijn vele donkere, hoge deuren met versleten deurklinken. Het grote huis was opgedeeld in vier gedeelten en Dorrit dacht dat ze alle hoekjes kende. Op de eerste verdieping rook het zo sterk naar de poeders en parfums van haar oma 6

Selfies Q-serie 1-496.indd 6

06-03-17 13:02

dat de geur nog steeds in je kleren hing als je thuiskwam. Daarboven in het golvende licht van de ramen was niets interessants te vinden.

Maar in de achterste vleugel op de begane grond voelde ze zich juist heel erg op haar gemak. Daar waren meubels te vinden van het soort dat je op geen enkele andere plek in Dorrits wereld zag, die zowel zurig als zoet naar tabak roken, net als de dichtgetrokken gordijnen. Er stonden grote, behaaglijk leunstoelen waar je je met opgetrokken voeten in kon nestelen en banken met versierd bruin fluweel en houtsnijwerk op de zwarte rugleuning. Dit domein in het huis was van haar opa.

Een uur geleden, en dat was voor haar vader met haar oma begon te ruziën, hadden ze alle vijf gezellig rond de eettafel gezeten, en Dorrit had gedacht dat deze dag zich zo zacht als een dekbed om haar heen zou slaan.

Maar toen had haar vader iets totaal verkeerds gezegd, waardoor haar oma razendsnel haar wenkbrauwen optrok en haar opa van tafel opstond.

‘Dat moeten jullie zelf maar oplossen,’ had hij gezegd terwijl hij zijn polyesterbroek optrok en wegsloop. Dat was het moment waarop ze haar de tuin in stuurden.

Dorrit duwde voorzichtig de deur van zijn werkkamer open. Tegen de ene wand stonden een paar bruine ladekasten met handelsmonsters in geopende schoenendozen en aan de tegenovergestelde stond opa’s met houtsnijwerk versierde bureau volledig overladen met papieren vol blauwe en rode strepen.

Hier rook het extra sterk naar tabak, hoewel haar grootvader zich niet in het donkere vertrek bevond. Het leek haast alsof de tabaksrook uit de hoek kwam van waaruit een smalle strook licht tussen een paar boekenkasten door schuin op de bureaustoel viel.

Dorrit deed een stap naar voren om te kijken waar het licht vandaan kwam. Het was spannend, want de smalle kier tussen de boekenkasten openbaarde voor haar onbekend terrein.

‘En, zijn ze nu vertrokken?’ hoorde ze haar opa ergens achter de boekenkasten grommen.

Dorrit wurmde zich door de kier een kamer in die ze nog nooit eerder had gezien en daar, op een oude leren stoel met armleuningen aan een lange tafel, zat haar opa aandachtig gebogen over iets wat ze niet kon zien.

7

Selfies Q-serie 1-496.indd 7

06-03-17 13:02

‘Ben jij daar, Rigmor?’ klonk zijn bijzondere stem. Het was zijn Duits dat niet wilde verdwijnen, zei haar moeder vaak geërgerd, maar Dorrit hield ervan.

De inrichting van het vertrek was heel anders dan de rest van het huis. Hierbinnen waren de muren niet kaal, maar hingen ze vol ­grote en kleine foto’s, en als je goed keek, gaven ze allemaal dezelfde man in uniform in verschillende situaties weer.

Ondanks de dikke tabaksrook leek het vertrek lichter dan de werkkamer. Daar zat haar opa met opgestroopte mouwen. Hij was druk bezig en ze zag de lange, dikke aderen die zich langs de blote onderarmen omhoog slingerden. Zijn bewegingen waren rustig en ontspannen. Handen die voorzichtig foto’s omdraaiden, steeds met een onderzoekende blik op ze gericht. Het zag er echt heel gezellig uit, zoals hij daar zat, dus Dorrit glimlachte. Maar toen hij een tel later met een ruk zijn bureaustoel naar haar toe draaide, ontdekte ze dat zijn normaal gesproken vriendelijke glimlach was verwrongen en verstijfd, alsof hij aan iets bitters had zitten denken.

‘Dorrit?!’ zei hij terwijl hij half opstond met zijn armen gespreid, alsof hij waar hij mee bezig was aan het zicht wilde onttrekken.

‘Sorry, opa. Maar ik wist niet waar ik naartoe moest gaan.’ Toen draaide ze zich om naar de foto’s aan de muur. ‘Ik vind dat de man op die foto’s op jou lijkt.’

Hij keek haar lang aan, alsof hij nadacht over wat hij zou zeggen, maar pakte toen opeens haar hand, trok haar naar de stoel toe en tilde haar op schoot.

‘Eigenlijk mag je hier niet komen, want dit is opa’s geheime kamer. Maar nu je hier toch bent, kunnen we er niets meer aan veranderen.’ Hij knikte naar de muur. ‘Und ja, Dorrit, je hebt gelijk. Ik ben het inderdaad op die foto’s. Uit de tijd dat ik jong was en als soldaat vocht voor Duitsland, tijdens de oorlog.’

Dorrit knikte. Hij zag er mooi uit in uniform. Zwarte pet, zwarte jas en zwarte rijbroek. Alles was zwart. De riem, de laarzen, het holster aan de riem, de handschoenen. Alleen het doodshoofd en de glimlach met de parelwitte tanden lichtten op in al dat zwart.

‘Dus jij was soldaat, opa?’

Jawohl. Je kunt mijn pistool daar op de plank zien liggen. Een Parabellum 08, ook wel Luger geheten. Jarenlang mijn beste vriend.’

Dorrit keek met grote ogen naar de plank. Het pistool was grijs8

Selfies Q-serie 1-496.indd 8

06-03-17 13:02

zwart en het holster ernaast was bruin. Er was ook een smal mes in een schede naast iets waarvan ze niet wist wat het was, maar het leek op een knuppel zoals die bij slagbal, alleen met een zwart handvat aan het ene uiteinde.

‘Kan het pistool echt schieten?’ vroeg ze.

‘Ja, dat heeft hij ook heel vaak gedaan, Dorrit.’

‘Jij was dus een echte soldaat, opa?’

Hij lachte. ‘Ja, jouw opa was een heel moedige, goede soldaat, die in de Tweede Wereldoorlog heel veel goede dingen heeft gedaan, dus je kunt heel trots op hem zijn.’

‘Wereldoorlog?’

Hij knikte. Voor zover Dorrit wist, kon oorlog nooit iets goeds zijn. Niet iets waar je om moest lachen.

Ze rekte zich een beetje uit en keek over haar opa’s schouder, zodat ze kon zien waar hij mee bezig was.

‘Nein, die foto’s moet je maar niet zien, Dorritchen,’ zei hij en hij legde zijn hand in haar nek en trok haar terug. ‘Misschien een andere keer, als je groot bent, maar voor kinderen zijn dat geen foto’s om te bekijken.’

Ze knikte, maar rekte zich toch nog een paar centimeter uit en werd ditmaal niet tegengehouden.

Toen haar blik viel op een serie grote zwart-witfoto’s, waarbij een man met hangende schouders op de eerste foto naar haar opa toe werd getrokken, die op de volgende zijn pistool optilde en de man vervolgens in zijn nek schoot, vroeg ze heel voorzichtig: ‘Dat was gewoon iets wat jullie speelden, toch, opa?’

Hij draaide haar gezicht zachtjes naar het zijne, zodat ze elkaar aankeken.

‘Oorlog is geen spel, Dorrit. Je doodt je vijanden, want anders word je zelf gedood, dat begrijp je toch wel? Als jouw opa zichzelf toen niet zo goed had verdedigd, hadden jij en ik hier vandaag niet gezeten, of wel soms?’

Ze schudde langzaam haar hoofd en trok zich dichter naar het tafelblad toe.

‘Al die mensen, wilden die jou allemaal doodmaken?’

Haar blik gleed over foto’s in allerlei formaten, foto’s waarvan ze geen idee had wat ze voorstelden. Het waren afschuwelijke beelden.

Er waren mensen die omvielen. Er waren mannen en vrouwen die 9

Selfies Q-serie 1-496.indd 9

06-03-17 13:02

aan touwen hingen. Er was een man die met een knuppel in zijn nek werd geslagen. Op alle foto’s stond haar opa er vlak naast.

‘Ja, dat wilden ze, ze waren boosaardig en weerzinwekkend. Maar het is niets waar jij je zorgen over hoeft te maken, Schatz. De oorlog is helemaal afgelopen en er komt geen oorlog meer, dat belooft opa.

Het is toen allemaal afgelopen. Alles ist vorbei.’ Hij wendde zich weer naar de foto’s op het bureau en glimlachte lichtjes, alsof hij blij was ze te zien. Dat was aannemelijk, omdat hij dan niet langer bang hoefde te zijn en zich niet meer tegen zijn vijanden hoefde te verdedigen, dacht ze.

‘Dat is fijn, opa,’ antwoordde ze.

Ze hoorden de stappen uit de kamer ernaast ongeveer tegelijk en wisten zich uit de stoel te wurmen, voor de oma van Dorrit in de opening tussen de boekenkasten naar hen stond te staren.

‘Wat is hier aan de hand?’ zei ze hard en ze greep naar Dorrit, terwijl ze op hen beiden begon te schelden. ‘Dorrit heeft hier beslist niets te zoeken, Fritzl, waren we het daar niet over eens?’

‘Alles in Ordnung, Liebling. Dorrit is even binnengekomen en ­wilde net weer weggaan. Nietwaar, kleine Dorrit?’ zei hij met vriendelijke stem, maar zijn ogen waren heel kil. Je houdt je mond als je geen problemen wilt krijgen, begreep ze, dus knikte ze en liep ze gehoorzaam mee toen haar oma haar naar de werkkamer trok. Op het moment dat ze het vertrek verlieten, keek ze kort naar de muur rond de deuropening. Ook die was versierd. Aan de ene kant van de deur hing een grote, rode vlag met een grote witte cirkel, waarin een zwart, merkwaardig kruis stond, en aan de andere kant van de deur een kleurenfoto van haar opa, die met opgeheven hoofd zijn rechterarm schuin omhoog stak.

Dit hier vergeet ik nooit, dacht ze voor de eerste keer in haar leven.

‘Dorrit, je moet je niets aantrekken van wat oma zegt en ook niet wat je bij opa hebt gezien, wil je me dat beloven? Het is gewoon alle­maal onzin, verder niets.’

Haar moeder duwde Dorrits armen in de mouwen van haar jas en ging op haar hurken voor haar zitten.

‘Nu gaan we naar huis en dan vergeten we alles wat er gebeurd is, oké, liefje?’

10

Selfies Q-serie 1-496.indd 10

06-03-17 13:02

‘Ja maar, mama, waarom waren jullie zo aan het schreeuwen in de eetkamer? Is papa daarom weggegaan en waar is hij nu? Is hij thuis?’

Haar moeder schudde het hoofd en keek heel ernstig. ‘Nee, papa en ik vinden elkaar niet zo aardig op dit moment, dus hij is ergens anders.’

‘Wanneer komt hij terug?’

‘Ik weet niet of hij terugkomt, Dorrit. Maar daar hoef je niet verdrietig over te zijn. We hebben papa niet nodig, want opa en oma zorgen voor ons, dat weet je toch?’ Ze glimlachte en pakte Dorrit teder bij haar wangen. Haar mond rook naar iets sterks. Net als de heldere vloeistof die haar opa soms in kleine glaasjes schonk.

‘Luister eens even, Dorrit. Je bent een mooie, flinke meid. Veel knapper, slimmer en flinker dan welk meisje op de wereld ook, dus we redden ons ook wel zonder papa, denk je niet?’

Ze probeerde te knikken, maar haar hoofd leek als het ware vast te zitten.

‘Nu vind ik dat we snel naar huis moeten gaan en de tv aanzetten, zodat we alle mooie jurken kunnen zien die de dames dragen bij de bruiloft van de prins met dat mooi Chinese meisje, of niet, Dorrit?’

‘Dan wordt Alexandra een prinses, toch?’

‘Ja, dat wordt ze zodra ze is getrouwd. Maar tot die tijd is ze een doodgewoon meisje dat een echte prins krijgt, en dat kun jij op een dag ook allemaal krijgen, mijn schat. Als jij groot bent, word je rijk en beroemd, want jij bent nog stijlvoller en knapper dan Alexandra, en jij kunt alles in de wereld krijgen wat je maar wilt hebben. Kijk alleen maar naar je blonde haar en je mooie trekken, heeft A ­ lexandra dat soms?’

Dorrit lachte. ‘En jij zult er altijd zijn, hè, mama?’ Ze hield er gewoon van als ze haar moeder zo ontroerd kon laten kijken als nu.

‘Ach ja, liefje. En ik zal alles voor je doen.’

11

Selfies Q-serie 1-496.indd 11

06-03-17 13:02

Selfies Q-serie 1-496.indd 12

06-03-17 13:02

1

Dinsdag 26 april 2016 Zoals altijd droeg haar gezicht de sporen van de voorbije nacht. Haar huid was een beetje uitgedroogd en de donkere kraters onder haar ogen leken dieper dan toen ze naar bed ging.

Denise trok grimassen naar haar spiegelbeeld. Nu was ze een uur bezig geweest om de schades te herstellen en het werd nooit goed genoeg.

‘Je ziet eruit als een hoer en zo stink je ook,’ aapte ze haar moeders stem na terwijl ze haar ogen nog wat extra aanzette.

Op de zit-slaapkamers om haar heen kondigde het lawaai aan dat de andere huurders eindelijk wakker werden en dat het snel weer avond was. Het was een bekende deken van geluid: het gerinkel van flessen, het bij elkaar aankloppen om sigaretten te bietsen, een continu rennen naar het versleten ‘toilet met douche’, dat in het huurcontract ‘luxueus’ werd genoemd.

Nu was de minisamenleving van de onderklasse Denen in een van de donkerder straten van Frederiksstaden eindelijk op gang gekomen, op weg naar een volgende avond zonder uitgesproken doel.

Na een ogenblik keren en draaien stapte ze naar de spiegel toe en bekeek haar gezicht van dichterbij.

‘Spiegeltje spiegeltje aan de wand, wie is de mooiste van het land?’

13

Selfies Q-serie 1-496.indd 13

06-03-17 13:02

zei ze met een verwaande glimlach terwijl ze haar spiegelbeeld met haar vingertoppen liefkoosde. Ze tuitte haar lippen, liet haar vingers langs haar heupen omhoog naar haar borsten glijden en verder langs haar nek door haar haar. Vervolgens plukte ze een paar pluisjes van haar angorablouse, bracht wat foundation aan op een paar plekjes die onvoldoende waren bedekt en stapte heel tevreden achteruit.

Haar geëpileerde en omhoog gestreken wenkbrauwen hadden samen met de Neulash-versterkte wimpers haar ‘appearance’, zoals zij het noemde, verstevigd. Het had haar blik dieper en de gloed van haar iris intenser gemaakt en gaf haar met weinig middelen een extra snufje onbenaderbaarheid.

Kort gezegd was ze klaar om de wereld te betoveren.

‘Ik heet Denise,’ oefende ze met gespannen halsspieren. Donkerder kon haar stem niet worden.

‘Denise!’ fluisterde ze op het moment dat ze haar lippen van elkaar deed en haar kin op haar borst liet vallen. Als je die houding aannam, was het effect ongelooflijk. Iemand zou de uitdrukking misschien uitleggen als onderwerping, maar het was precies het tegenovergestelde. Hielden de wimpers van vrouwen en de brandpunten van hun pupillen onder die hoek de zintuigen van omstanders niet het best vast?

‘Alles onder controle,’ zei ze knikkend, terwijl ze de deksels van de gezichtscrèmes dichtdraaide en het arsenaal aan cosmetica in de spiegelkast duwde.

Na een ogenblikje rondkijken in het kleine vertrek stelde ze vast dat ze uren rotwerk voor de boeg had met het opruimen van het rondslingerende wasgoed, het opmaken van het bed, het afwassen van alle glazen en het weggooien van afval en flessen.

Ach, fuck ook, dacht ze en ze trok het dekbed omhoog, schudde het uit, klopte het hoofdkussen op en overtuigde zichzelf ervan dat als een van haar sugardaddy’s eenmaal hiernaartoe was gekomen, de rest hem waarschijnlijk een zorg zou zijn.

Daarna ging ze op de rand van het bed zitten en controleerde snel of haar handtas nu ook van de noodzakelijke artikelen en rekwisieten was voorzien.

Ze knikte tevreden, ze was er klaar voor. De wereld en zijn lusten mochten zich wat haar betreft aandienen.

Toen zorgde een ongewenst geluid ervoor dat ze haar gezicht 14

Selfies Q-serie 1-496.indd 14

06-03-17 13:02

omdraaide naar de deur. Klik-klik, klak, klik-klik, klak, het gestrompel dat ze zo verafschuwde.

Je bent veel te vroeg, mam, dacht ze terwijl de deur tussen de trap en de hal werd opengeduwd.

Het was bijna acht uur, dus waarom kwam ze nu? Het was immers al ver na haar etenstijd.

Ze telde de seconden en stond geïrriteerd op van het bed, toen er op de deur van het kamertje werd geklopt.

‘Liefje!’ riep haar moeder. ‘Doe je even open?’

Denise haalde gecontroleerd en geluidloos adem. Als ze geen antwoord gaf, ging haar moeder vast wel weer weg.

‘Denise, ik weet dat je er bent. Wil je even opendoen, ik wil je iets belangrijks vertellen.’

Denise liet haar schouders zakken. ‘Waarom? Heb je soms eten meegebracht?’ riep ze.

‘Nee, vandaag niet. Ach, wil je niet even beneden komen om te eten, Denise? Alleen vandaag. Oma is er!’

Denises blik schoot naar het plafond. Dan stond haar oma dus beneden en meer was er niet nodig om haar klamme oksels te geven en haar hartslag te laten stijgen.

‘Oma kan me wat. Ik haat dat wijf.’

‘Ach, Denise, zulke dingen mag je niet zeggen. Wil je mij niet een moment binnenlaten? Ik moet gewoon even met je praten.’

‘Niet nu. Je kunt het eten buiten voor de deur neerzetten, zoals je altijd doet.’

Afgezien van de man met de trillende huid die een paar kamers verderop in de gang woonde en al zijn ‘ochtendpils’ had geconsumeerd en die nu in vertwijfeling over zijn ellendige leven in janken was uitgebarsten, was het onmiddellijk doodstil geworden op de gang. Het zou haar niet verbazen als ze nu allemaal met gespitste oren stonden te luisteren, maar wat kon haar dat schelen? Ze konden haar moeder toch gewoon negeren, net als zij deed.

Denise filterde haar moeders smeekbedes uit het geluidsbeeld en concentreerde zich in plaats daarvan op het gejammer van de bleekscheet. Al die gescheiden mannen hierboven op hun kamertjes waren zo zielig en lachwekkend. Hoe konden zij in een zonniger toekomst geloven als ze er zo uitzagen? Ze stonken naar ongewassen kleren en stortten zich in hun sentimentele eenzaamheid onbezon15

Selfies Q-serie 1-496.indd 15

06-03-17 13:02

nen op de drank. Hoe konden ze er überhaupt mee leven dat ze zo verrekte zielig werden, die kleffe idioten?

Denise snoof. Hoe vaak hadden ze niet voor haar deur gestaan en haar geprobeerd mee te lokken met hun gewauwel en goedkope Aldi-wijn, terwijl hun ogen de hoop uitspraken op iets anders en meer?

Alsof zij ooit iets met mannen te maken wilde hebben die op kamers woonden.

‘Ze heeft geld voor ons meegenomen, Denise,’ drong haar moeder aan de andere kant van de deur aan.

Nu spitste Denise haar oren.

‘Je moet echt met mij mee naar beneden komen, want als je dat niet doet, geeft ze ons deze maand niks.’

Er was een korte pauze voor haar volgende zin.

‘En dan hebben we dus helemaal niks, hè, Denise?!’ klonk het fel.

‘Kun je niet nog een beetje harder schreeuwen, dan kunnen ze het in het blok hiernaast ook horen!’ beet ze terug.

‘Denise!’ Haar moeders stem trilde nu. ‘Ik waarschuw je. Als oma ons dat geld niet geeft, moet je naar de sociale dienst, want ik heb je huur voor deze maand niet betaald. Jij dacht zeker van wel?’

Denise haalde diep adem, liep naar de spiegel toe en werkte haar lippen nog een keer bij. Tien minuten met dat mens en dan ging ze.

Er stond haar toch niets anders dan gezeik en geruzie te wachten.

Dat wijf zou haar geen seconde met rust laten. Ze zou niets anders doen dan dingen van haar eisen en als er iets was waar Denise geen zin in had, dan waren het wel alle eisen die mensen aan haar stelden.

Dat zoog eenvoudigweg alle kracht en energie uit haar weg.

Het zette haar volledig buitenspel.

In de woning van haar moeder op de begane grond rook het niet geheel onverwacht naar schildpadsoep uit blik. Af en toe waren er eens koteletten die iets over datum waren of was er rijstpudding in worstvormige plasticverpakking, dus er stond zeker geen entrecote op tafel als haar moeder een feest voorbereidde, iets wat de doffe, verzilverde kandelaars met sputterende kaarsen volledig onderstreepten.

In deze flakkerende nep-feeststemming zat de aasgier al met naar beneden gebogen mondhoeken klaar voor de aanval aan het midden 16

Selfies Q-serie 1-496.indd 16

06-03-17 13:02

van de tafel. Denise werd haast omver geblazen door de stank van haar goedkope parfum en poeder die geen enkele zichzelf respecterende winkel zou verkopen.

Nu vertrok haar oma haar bleekrode, gesprongen lippen. Misschien moest de grimas een glimlach voorstellen, maar Denise was niet zo gemakkelijk voor de gek te houden. Ze probeerde tot tien te tellen, maar kwam dit keer slechts tot drie, voor de verbale aanval van de vrouw begon.

‘Kijk aan! Het prinsesje heeft zich eindelijk verwaardigd naar beneden te komen om gedag te zeggen.’

Een donkere, misprijzende blik kwam in haar oma’s ogen na een snelle inspectie van Denises half ontblote buik.

‘Al helemaal opgemaakt en alles. Niemand zal jou over het hoofd zien, want dat zou toch een ramp zijn, of niet, Dorrit?’

‘Wil je ophouden me zo te noemen?! Het is al bijna tien jaar geleden dat ik mijn naam heb veranderd.’

‘Omdat je het zo vriendelijk vraagt, ja, want dat zijn we namelijk gewend. Maar die andere naam vind je dus beter bij je passen…

Denise?! Omdat het een beetje Franser klinkt. Het doet bijna denken aan de versleten vrouwen die op de boulevards lopen te tippelen, dus ja, misschien past het ook wel beter.’ Ze liet haar blik langs Denises lichaam op en neer gaan. ‘Maar dan gefeliciteerd met je camouflagekunsten, hoor. Je bent helemaal klaar om nieuw wild te scoren, heb ik het idee,’ ging ze verder.

Denise zag hoe haar moeder met een voorzichtige hand op oma’s arm probeerde haar te temperen, alsof dat ooit had gewerkt. Ook op dat front was haar moeder altijd zwak geweest.

‘En wat heb jij zoal uitgespookt sinds de vorige keer, als ik mag vragen?’ ging haar oma door. ‘Er was iets met een nieuwe cursus, of was het zelfs een leerplek?’ Ze kneep haar ogen samen. ‘­Wilde je dit keer niet een baan als nagelstyliste proberen? Ik kan al die spannende dingen die je doet bijna niet meer bijhouden, dus help me even. Maar hé, je doet op het moment misschien helemaal niets? Is dat mogelijk?’

Denise gaf geen antwoord. Ze probeerde haar mond dicht te houden.

Haar oma trok haar wenkbrauwen op. ‘Ach ja, voor werken ben jij waarschijnlijk te chic geworden, of niet?’

17

Selfies Q-serie 1-496.indd 17

06-03-17 13:02

Waarom vroeg ze het eigenlijk, als ze toch overal het antwoord al op wist, waarom zat ze daar en verborg ze zich achter een masker van afschuw met dat grove, grijze haar? Ze kreeg gewoon zin om haar te bespugen. Wat weerhield Denise er eigenlijk van om dat te doen?

‘Denise is van plan zich op te geven voor een coachingcursus,’ interrumpeerde haar moeder dapper.

De metamorfose was gigantisch. De mond van haar oma stond wagenwijd open, de rimpels op haar neus werden gladgestreken en na een kort moment werd de gedaanteverwisseling vergezeld door een lach die zo diep uit haar bedorven innerlijk kwam dat Denises nekhaar recht overeind ging staan.

‘Goh, is ze dat van plan? Fascinerend om je voor te stellen dat Denise andere mensen gaat coachen. Maar waarin dan, als ik zo vrij mag zijn? Is er op deze gestoorde aardkloot überhaupt iemand te vinden die zich wil laten coachen door een persoon die volstrekt niets kan behalve zich opdirken? In dat geval staat de wereld toch helemaal stil.’

‘Mam…’ probeerde Denises moeder.

‘Hou je nou eens even stil, Birgit, laat me uitpraten.’ Ze wendde zich tot Denise. ‘Ik zeg het ronduit. Ik ken niemand die zo lui, talentloos en zonder enige realiteitszin is als jij, Denise. Jij kunt namelijk helemaal niets, zullen we dat maar gewoon toegeven? Misschien is het tijd geworden dat je probeert een baan te zoeken die past bij jouw bescheiden vaardigheden?’ Ze wachtte op een antwoord, maar kreeg er geen. Ze schudde haar hoofd en Denise wist wat er nu zou komen.

‘Ik heb het eerder gezegd en ik heb je gewaarschuwd, Denise. Jij denkt misschien dat het oké is genoegen te nemen met op je rug te gaan liggen? Het is eenvoudigweg schokkend. Maar zo knap ben je niet, liefje, en over vijf jaar al helemaal niet meer, vrees ik.’

Denise haalde adem door haar neus. Twee minuten nog, dan ging ze.

Nu wendde haar oma zich met dezelfde kille, schampere gezichtsuitdrukking tot haar moeder. ‘Jij was precies zo, Birgit. Je dacht alleen aan jezelf en deed nooit iets om verder te komen. Wat zou jij zijn geweest zonder je vader en ik? Zonder dat wij alles voor je betaalden, terwijl jij de tijd in je egocentrische grootheidswaanzin verdeed?’

18

Selfies Q-serie 1-496.indd 18

06-03-17 13:02

‘Ik heb toch ook gewerkt, mama.’ Haar intonatie was jammerlijk.

Het was jaren geleden dat haar arsenaal aan protesten niet slechts losse flodders waren.

Haar oma wendde zich hoofdschuddend weer tot Denise.

‘En jij! Jij zou niet eens een baan kunnen krijgen waarbij je alleen maar kleren hoeft op te vouwen, als je dat soms dacht.’

Denise draaide zich om en verdween naar de keuken, terwijl ze het venijn van haar oma achter zich voelde wegsijpelen.

Als iemand Denises innerlijk in kaart zou brengen, dan zou je dat kunnen onderverdelen in even grote porties haat, wraakgevoelens en onbeteugelde voorstellingen van hoe anders dingen volgens haar oma ooit waren geweest. Want Denise had hetzelfde valse gewauwel al zo vaak moeten aanhoren en irritant genoeg deed het telkens weer pijn. Over de goede familie waaruit zij en haar moeder kwamen. Over de gouden jaren toen haar opa zijn schoenenzaak in Rødovre had gehad en veel geld had verdiend.

Gelul allemaal! Waren de vrouwen in die familie niet altijd huisvrouw geweest en hadden ze hun eigen dingen gedaan? Hadden ze soms niet alleen dankzij hun mannen kunnen leven en hadden ze uiterst zorgvuldig op zichzelf gepast en het huis op orde gehouden en zo?

Reken maar!

‘Mam!’ klonk het daarbinnen. ‘Je moet niet zo hard tegen haar zijn, ze…’

‘Denise is zevenentwintig en kan niets, Birgit. Niets!’ schreeuwde de heks. ‘Hoe waren jullie tweeën van plan je te redden als ik er niet meer ben, kun je me dat soms vertellen? Ja, want jullie hoeven op geen enkele manier op een erfenis van enige betekenis van mijn kant te rekenen. Ik heb zo mijn eigen behoeften.’

Ook dat had ze wel al honderd keer eerder gehoord. Zo dadelijk zou ze Denises moeder weer aanvallen. Ze zou haar kouwe kak en mislukt noemen en haar ervan beschuldigen al haar slechte eigenschappen aan haar kleinkind te hebben doorgegeven.

Denises walging nestelde zich fysiek in haar middenrif. Ze haatte die schelle stem, de aanvallen en de eisen. Ze haatte haar moeder vanwege haar zwakheid, dat ze niet een man had kunnen vasthouden die hen allemaal had kunnen onderhouden. Ze haatte haar oma, omdat zij dat juist wel had gekund.

19

Selfies Q-serie 1-496.indd 19

06-03-17 13:02

Kon ze niet gewoon doodgaan?

‘Ik ga nu pleite,’ zei Denise kil, toen ze weer in de eetkamer stond.

‘O, is dat zo? Maar dan krijgen jullie dit ook niet.’ Haar oma h ­ aalde een stapeltje bankbiljetten uit haar tas en hield die voor hen. Briefjes van duizend kroon.

‘Kom nou eens zitten,’ smeekte haar moeder.

‘Ja, kom nou eens even zitten, voor je weggaat om je te laten kopen,’ klonk oma’s volgende uitval. ‘Eet je moeders ellendige maaltijd voor je uitgaat om je door mannen met drank te laten volgooien.

Maar pas goed op jezelf, Denise, want met jouw uiterlijk zal geen man ooit voor je vallen! Een goedkope meid met nephaar in een nepkleur, met nepborsten, nepjuwelen en een onechte huidskleur.

Denk je niet dat ze je binnen een seconde doorhebben, liefje? Jij denkt misschien dat een fatsoenlijke man het verschil niet kent tussen elegantie en jouw goedkope verschijning? Denk je dat hij, zodra jij je brievenbusrode mond opent, niet onmiddellijk inziet dat je absoluut niets weet en niets te zeggen hebt? Dat je maar een stuk onbenul bent?’

‘Jij weet geen bal,’ snauwde Denise. Waarom hield ze niet op?

‘Aha! Maar vertel me dan eens wat je daaraan wilt doen, voordat je pleite gaat, zoals je het zo fraai formuleert? Vertel mij het, zodat ik het weet, want ik wil het echt graag weten. Wat is eigenlijk je plan? Je wilt misschien een grote filmster worden, waarover je liep te fantaseren toen je klein was en een stuk schattiger dan nu? Of wil je liever wellicht een wereldberoemde kunstschilder worden? Vertel me eens, gewoon voor de nieuwsgierigheid, wat wordt je volgende gril? Wat heb je je bijstandsconsulent deze keer wijsgemaakt? Heb je soms…’

‘Hou toch je kop!’ schreeuwde Denise, terwijl ze over de tafel heen boog. ‘Hou je kop, stom wijf. Je bent zelf geen haar beter. Wat kun jij anders dan gif spuien?’

Als dat maar had gewerkt. Als haar oma zich nou maar gewoon stilletjes had teruggetrokken, dan had Denise misschien voor deze ene keer in alle rust die vreselijke, bruine troep kunnen zitten eten, maar zo werkte het niet.

Haar moeder was geschokt, ze zat zich te verbijten, maar haar oma helemaal niet.

20

Selfies Q-serie 1-496.indd 20

06-03-17 13:02

‘Hou je kop, zeg jij!? Is dat alles wat je hersenen kunnen verzinnen? Jij denkt misschien dat jouw leugens en vuilbekkerij mij choqueren? Dan weet ik het goed gemaakt, jullie wachten nu eerst maar op mijn financiële ondersteuning tot jij bij me komt om me jouw expliciete, onvoorwaardelijke verontschuldigingen aan te bieden.’

Denise schoof zich zo hard weg van de tafel dat het serviesgoed rinkelde. Moest zij haar oma de troef in handen geven zodat ze hen in schaamte en met een lege portemonnee kon achterlaten?

‘Geef mijn moeder dat geld of ik pak het je af, oma,’ siste ze. ‘Voor de dag ermee, anders zul je het berouwen.’

‘Ga je dreigen? Is dat de omgangstoon geworden?’ snauwde haar oma, terwijl ze ging staan.

‘Willen jullie alsjeblieft ophouden, allebei? Ga nou zitten,’ s­ meekte haar moeder.

Maar niemand ging zitten.

Denise zag het perspectief maar al te duidelijk. Haar oma zou haar nooit met rust laten. Afgelopen zomer was ze zevenenzestig geworden en met haar gesteldheid kon ze minstens negentig worden. Een toekomst met eindeloze verwijten en scheldpartijen kondigde zich aan.

Denise kneep haar ogen samen. ‘Luister eens goed, oma. Ik zie geen verschil tussen jou en ons. Jij bent getrouwd met een dertig jaar oudere, gerimpelde en weerzinwekkende nazi en hebt je door hem laten onderhouden, is dat soms beter?’

Haar oma schrok. Ze week naar achteren, alsof ze met een bijtende vloeistof werd overgoten.

‘Is dat soms niet waar?’ schreeuwde Denise, terwijl haar moeder begon te jammeren en haar oma wegliep om haar jas te pakken. ‘Zeg eens, waar moeten we nou eigenlijk aan voldoen? Aan jouw eisen!?

Geef ons dat geld nu, godsamme!’

Ze wilde de bankbiljetten grijpen, maar haar oma stopte ze onder haar oksel.

Toen draaide Denise zich om en liep weg. Ze hoorde wel wat er achter haar gebeurde, toen ze de deur dichtknalde.

Ze stond even met haar rug tegen de muur in het trappenhuis en hapte naar adem, terwijl haar moeder binnen zat te huilen en te smeken. Maar het zou geen moer helpen, dat wist ze uit ervaring.

21

Selfies Q-serie 1-496.indd 21

06-03-17 13:02

Pas op de dag dat Denise met een smekende blik en met de pet in de hand in die verschrikkelijke voorstad stond, zou er geld op tafel komen en daar wilde ze niet op wachten.

Niet meer.

Er lag een fles Lambrusco in het vriesvak van haar minikoelkast, dat wist ze. Op zo’n eenkamerwoning waren er, op de wasbak, de spiegel, het bed en een kledingkast van gelamineerd spaanplaat na, normaal gesproken geen voorzieningen, maar een koelkast wilde ze niet missen. Werden haar sugardaddy’s na een paar glazen koele wijn soms niet heel gul?

Ze haalde de fles uit het vriesvak en woog hem in haar handen.

Zoals verwacht was de Lambrusco helemaal bevroren, maar de kurk hield het, zoals de bedoeling was, en daarmee bevatte zo’n mooie fles een heleboel spannende mogelijkheden.

22

Selfies Q-serie 1-496.indd 22

06-03-17 13:02

2

Vrijdag 13 mei 2016 Rose liet de scooter honderd meter voor het rode verkeerslicht stoppen.

Ze kon zich opeens de weg niet herinneren. Ondanks zo veel jaren dezelfde route was vandaag niets zoals het anders altijd was.

Ze keek om zich heen. Nog geen tien minuten geleden in Ballerup was hetzelfde aan de hand geweest en nu gebeurde het opnieuw. De coördinatie tussen zintuigen en hersenen hield er tijdelijk mee op.

Haar geheugen haalde grappen met haar uit. Natuurlijk wist ze dat ze niet via het viaduct en op Bispeengbuen mocht rijden op een scooter die maar dertig kilometer per uur reed; maar waar moest ze ook alweer afslaan? Was er een eindje verder dan een weg naar Borups Allé? Rechtsaf misschien?

Uit onmacht zette ze de punt van haar voet op het asfalt en perste haar lippen op elkaar. ‘Wat is er met je aan de hand, Rose?’ zei ze hardop, waardoor een langslopende voetganger met zijn hoofd schudde en snel wegliep.

Ze hoestte een paar keer uit frustratie en moest bijna overgeven.

Ze staarde met verwondering naar het verkeer dat deed denken aan een oneindige chaos van blokken die met elkaar in oorlog waren.

Het diepe gebrom van een twintigtal motoren, ja, alleen door de wirwar aan kleuren van al die voertuigen brak het zweet haar uit.

23

Selfies Q-serie 1-496.indd 23

06-03-17 13:02

Ze sloot haar ogen en probeerde zich te herinneren waar haar routine haar niet mee kon helpen. Even overwoog ze om te keren en naar huis te rijden, maar dan moest ze immers de rijbaan oversteken en hoe moest dat ook alweer? Als het eropaan kwam, kon ze zich dan de weg naar huis eigenlijk wel herinneren? Ze schudde het hoofd. Waarom zou ze in hemelsnaam omkeren, als ze op dit moment dichter bij het hoofdbureau van politie was dan bij haar huis?

Dat sloeg toch helemaal nergens op.

In deze schemertoestand bevond Rose zich ondertussen al meerdere dagen en nu voelde het alsof haar lichaam te klein was geworden voor alles wat het bevatte. Alsof alle krioelende gedachten waar ze toch geen grip op had zelfs niet in meerdere hersenen zouden passen. Als ze geen kortsluiting kreeg als ze zich zo voelde en ze allerlei merkwaardige dingen verzon om dat te voorkomen, zou ze in stilte opbranden.

Rose beet in haar wang tot die begon te bloeden. Misschien was ze de laatste keer toch te vroeg uit de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis in Glostrup ontslagen? Een van haar zussen had daar in elk geval op gezinspeeld en de bezorgde gezichtsuitdrukkingen van Assad waren ook niet mis te verstaan. Dus kon je eigenlijk ontkennen dat haar zus eigenlijk gelijk had gehad? Dat een beangstigende combinatie van depressie en persoonlijkheidsstoornis misschien hele­ maal niet de oorzaak van haar zenuwinzinking was? Was ze in werkelijkheid gewoon krankz…

‘Hou op met die gedachten, Rose!’ riep ze luid en weer draaide een voetganger zich om en staarde haar aan.

Ze keek hem verontschuldigend aan. Het was haar dan wel op het hart gedrukt dat ze gewoon de psychiater moest bellen als er iets was dat op een terugval wees. Maar gebeurde dat nu? Was ze niet alleen maar gigantisch overladen met werk en sliep ze gewoon veel te weinig? Was het niet gewoon stress?

Rose richtte haar blik vooruit en herkende opeens de brede trap van het zwembad van Bellahøj en de hoge flats op de achtergrond.

Ze slaakte een zucht van opluchting omdat ze niet helemaal de controle kwijt was en zette de scooter in beweging.

Daarmee leek alles op zijn plek te zijn gevallen, maar na een paar minuten werd ze ingehaald door een fietser in een lage versnelling.

Rose keek op haar kilometerteller, haar snelheid was maar negen24

Selfies Q-serie 1-496.indd 24

06-03-17 13:02

tien kilometer per uur, dus ze had niet eens de tegenwoordigheid van geest gehad om de gashendel open te draaien.

Zo veel controle had ze dus ook weer niet over zichzelf.

Ik moet echt oppassen, dacht ze. Me een beetje afzonderen en ervoor zorgen dat mijn zenuwen wat tot rust komen.

Ze veegde met trillende handen het zweet van haar voorhoofd en keek aandachtig om zich heen. In de allereerste plaats moest ze ervoor zorgen dat ze in deze situatie niet flauwviel of door een afslaande vrachtwagen werd vermorzeld, dat moest haar toch zeker lukken.

Op goede dagen zag het hoofdbureau er buitengewoon aanlokkelijk uit, met zijn lichte gevel en imposante architectuur, maar juist vandaag had de witte, onschuldige indruk een grijze waas en de opening onder de zuilenboog was zwarter en angstaanjagender dan normaal, haast alsof die haar zou kunnen opslokken en van de aardbodem laten verdwijnen.

Ze begroette de wachtpost niet, zoals ze anders altijd deed, en ze merkte maar half de vriendelijke blik die secretaresse Lis haar in het trappenhuis toewierp. Zo’n dag was het.

Beneden in de kelder bij afdeling Q was het stil. Geen stank van Assads muntthee, geen gewauwel van tv2 News op de protserige flatscreen van Carl, geen Gordon in paniek.

Godzijdank zijn ze er nog niet, dacht ze terwijl ze haar werkkamer binnenstrompelde.

Ze plofte op haar stoel voor het bureau en duwde met haar middenrif hard tegen de tafelrand. Als ze zich zo voelde, hielp dat wel eens. Dan werd het gevoel dat ze zichzelf niet onder controle had gedempt door dit onaangename gevoel, en soms kon het ook een gunstig effect hebben als ze een vuist direct tegen haar solar plexus duwde.

Op dit moment werkte het alleen niet. Vrijdag de dertiende, wat kon je ook anders verwachten?

Rose ging staan en trok de deur naar de gang dicht. Als die gesloten was, dachten de anderen vast dat ze er nog niet was.

Dan kreeg ze tenminste rust.

Een tijdje dan.

25

Selfies Q-serie 1-496.indd 25

06-03-17 13:02

3

Maandag 2 mei 2016 Vanaf het moment dat ze het kantoor van de sociale dienst binnenstapte, ging Michelles hartslag met vijftien slagen omhoog. Alleen al het begrip ‘sociale dienst’ had die werking, en dat was zelfs nog vrij neutraal. Volgens haar zouden namen als Folterbureau, ­Bedelinstituut of Vernederingscentrum veel treffender zijn, maar wie bij de overheid noemde de dingen ooit bij hun echte naam?

Al jarenlang sjouwde Michelle in dit vernederende systeem rond.

Eerst in de Matthæusgade, toen dat klere-eind weg aan de Gammel Køge Landevej en nu was ze terug in de wijk Vesterbro. Op alle plekken werd ze geconfronteerd met dezelfde eisen en dezelfde ellendige sfeer en niets kon die indruk uitwissen. Ze konden wat haar betrof nog zo veel nieuwe, opgepoetste balies met grote getallen maken en ze konden nog zo veel computers neerzetten waaraan mensen moesten zitten om zelf het werk van de medewerkers te doen, als ze tenminste wisten hoe dat moest.

In dit centrum kwamen voornamelijk mensen waar zij niets van moest hebben. Mensen die haar aanstaarden alsof zij een van hen was. Alsof zij ook maar iets te maken wilde hebben met hen in hun sjofele, lelijke kleding. Ze waren niet eens in staat iets fatsoenlijks uit te zoeken dat bij elkaar paste. Was zij soms ooit onverzorgd de 26

Selfies Q-serie 1-496.indd 26

06-03-17 13:02

deur uitgegaan? Zonder haar haar te wassen of te denken aan welke sieraden het beste bij elkaar stonden? Nee, dat had ze nooit gedaan en ongeacht wat er gebeurde, ze zou het ook nooit doen.

Als ze Patrick vandaag niet bij zich had gehad, was ze al bij de ingang omgekeerd, hoewel ze uitstekend wist dat ze naar binnen moest, onder andere omdat ze toestemming moest vragen om op vakantie te kunnen. Ook daar had Patrick haar aan herinnerd.

Patrick was auto-elektricien en Michelles beste trofee. Als iemand twijfelde wat zij voor persoon was, konden ze gewoon naar hem kijken, want hij gaf haar als het ware status. Er waren maar weinig mensen langer, breder, gespierder of mooier getatoeëerd dan ­Patrick.

Niemand die zij kende had donkerder en glanzender haar. Het stond hem bovendien goed als hij slimfit-overhemden droeg. Dat accentueerde werkelijk hoe tevreden hij met zijn lichaam was en hoeveel reden hij had om dat te zijn.

Nu zat ze naast hem tegenover die bespottelijke consulent, die als een schim was meeverhuisd, ongeacht naar welk adres Michelles afdelingskantoor van de sociale dienst ook was verplaatst. Iemand in de wachtruimte had ooit over de vrouw gezegd dat ze een grote som geld had gewonnen. Maar als dat echt zo was, waarom verdween ze dan in godsnaam niet gewoon uit Michelles leven?

Anne-Line, heette de vrouw. Een bespottelijke naam die alleen mensen als zij hadden, en daarom stond er Anne-Line Svendsen op het bekende, metaalachtige bordje op de rand van de tafel. Daar had Michelle de afgelopen twintig minuten naar zitten staren. Ja, de laatste vijf minuten had ze helemaal niet geluisterd naar waar ze het over hadden.

‘Ben je het eens met wat Patrick zojuist heeft gezegd, Michelle?’ vroeg Anne-Line Svendsen haar af en toe.

Dan knikte Michelle mechanisch. Zou er soms reden zijn voor iets anders? Patrick en zij waren het immers over bijna alles eens.

‘Dat is mooi, Michelle. Dus je zegt ja tegen de toewijzing van een baantje bij Berendsen?’

Michelle fronste haar voorhoofd. Dat was toch niet waar ze voor waren gekomen? Ze waren gekomen om het mens aan het verstand te brengen dat ze de druk die op de arbeidsmarkt heerste gewoon niet aankon, en verder om toestemming te vragen veertien dagen op vakantie te mogen. Hoe vaak hadden Patrick en zij haar dat van die 27

Selfies Q-serie 1-496.indd 27

06-03-17 13:02

werkdruk al eerder uitgelegd? Begreep ze dan niet wat ze zeiden?

Niet iedereen had hetzelfde geluk gehad als die achterlijke bijstandsconsulent. Als zíj de lotto had gewonnen, of wat dat mens ook had gewonnen, zou zij hier dan zitten? Nee, toch?

‘Berendsen? Eh, nee, dat denk ik niet,’ antwoordde ze daarom.

Michelle keek smekend naar Patrick, maar hij zat daar maar en keek haar doordringend aan.

‘Wat is Berendsen eigenlijk?’ vroeg ze vervolgens. ‘Is dat een kledingzaak?’

Anne-Line glimlachte en dat zag er niet goed uit met haar door rode wijn gekleurde tanden. Had zij soms nog nooit van tandbleking gehoord?

‘Tja, ja. In zekere zin gaat het wel om kleding,’ antwoordde ze.

Was haar glimlach coulant?

‘Berendsen is een zeer gerenommeerd bedrijf, dat in de allereerste plaats linnengoed voor grote instellingen en overheidsbedrijven wast.’

Michelle schudde haar hoofd. Over iets dergelijks hadden Patrick en zij nooit iets afgesproken, dat wist hij beter dan wie ook.

Anne-Line Svendsen fronste haar onverzorgde wenkbrauwen. ‘Jij begrijpt waarschijnlijk de ernst van de zaak niet, of wel, Michelle?’

De vrouw richtte zich tot Patrick. ‘Jullie tweeën wonen samen, dus ik ga ervan uit dat jij je realiseert dat Michelle al bijna een halfjaar onterecht een bijstandsuitkering heeft ontvangen. Dat is wat wij sociale uitkeringsfraude noemen en dat is een ernstige kwestie. Hebben jullie daarover nagedacht?’

Patrick schoof de mouwen van zijn overhemd omhoog. De zwellingen van de nieuwe tatoeages waren nog steeds niet verdwenen, dus dat was waarschijnlijk de reden dat hij zo geïrriteerd leek.

‘Dat moet een misverstand zijn, want we wonen niet samen. Niet echt. Michelle heeft een kamer in Vanløse.’

Die informatie maakte absoluut geen indruk op haar bijstandsconsulent. ‘Vanochtend heb ik gesproken met het gezin aan Holmestien dat een kamer aan Michelle verhuurt. Zij vertelden mij dat Michelle de laatste vijf maanden niet heeft betaald, dus ze woont bij jou, daar kunnen we het toch snel over eens zijn? We zullen daarom de hele periode op jouw loon inhouden, dat moet je je realiseren, Patrick, en dit krijgt waarschijnlijk ook nog een staartje. Maar jij kent waarschijnlijk de nieuwe regels.’

28

Selfies Q-serie 1-496.indd 28

06-03-17 13:02

Patrick draaide zich heel langzaam met een duistere blik op zijn gezicht naar Michelle om. Zijn ogen bliksemden, wat hij dacht w ­ ilde ze liever niet weten.

‘Maar…’ Michelle fronste haar voorhoofd, ook al zag dat er niet fraai uit. ‘We zijn vandaag alleen maar gekomen om toestemming voor een korte vakantie te vragen. We hebben een waanzinnig goedkope annuleringsreis gezien, over veertien dagen al, en Patrick kan dan vrij krijgen, dus…’ Michelle pauzeerde en beet op haar lip.

Het was een fout geweest dat ze haar kamer had opgezegd. Of in elk geval een fout dat ze Patrick er niet over had verteld, en dat zou ze waarschijnlijk nog wel te horen krijgen, daar kon ze vergif op innemen. Tot nu toe had Patrick haar nog nooit mishandeld, dat was een van de redenen dat ze bij hem bleef, maar op dit moment leek het erop dat die situatie wel eens kon veranderen.

‘Ja ja, maar ik denk niet dat dit nu direct van belang is, Michelle.

Ik zie aan Patrick dat dat van die kamer iets is wat je hem misschien bent vergeten te vertellen. Heb ik gelijk?’ boorde de heks verder.

Michelle knikte bijna onmerkbaar. Met een ruk ging Patrick voor het raam staan, waardoor het licht haast uit het vertrek werd weggezogen. ‘Dat moet een vergissing zijn,’ protesteerde hij met gefronste wenkbrauwen. ‘Ik rij naar dat gezin toe en zoek uit waarom ze dat zeggen.’

Hij wendde zich tot Michelle. Wat hij nu tegen haar zei, moest niet worden opgevat als een wens, maar als een bevel, dat was heel duidelijk.

‘Jij blijft hier, Michelle. Jouw bijstandsconsulent heeft je een baan aangeboden, dus om eerlijk te zijn denk ik dat jij daar even met haar over moet praten, goed?’

Ze perste haar lippen op elkaar, terwijl hij boos de deur achter zich dichtsloeg. Stijlloos van hem om haar in deze situatie achter te laten. Als ze ook maar het geringste vermoeden had gehad dat de vrouw haar woonsituatie nauwkeurig zou controleren, had ze haar kamer gewoon gehouden. Dus wat moest ze nu in hemelsnaam doen? Ze konden het geld immers niet missen, en al helemaal niet als er een boete bovenop kwam.

Als Patrick het gezin in Vanløse gunstig wist te stemmen, kon zij die kamer misschien opnieuw huren, daar zouden ze waarschijnlijk niets op tegen hebben. Zolang de huur maar minder was dan haar 29

Selfies Q-serie 1-496.indd 29

06-03-17 13:02

bijstandsuitkering, dan leverde het toch nog een beetje op, hoewel achttienhonderd kroon voor onderdak toch ook een soort van geld was. Zij was eigenlijk van mening geweest dat ze dat geld wel voor zichzelf kon gebruiken, en dat was de reden dat ze het had gedaan.

Vond Patrick het soms niet mooi om haar te zien als ze naar de kapper was geweest en haar haar had laten doen? Klaagde hij misschien als ze nieuw, spannend ondergoed droeg?

Tien minuten later ging Michelle in de wachtruimte zitten om even op adem te komen en alles te overdenken. Er zou absoluut zeker onderzoek worden gedaan naar uitkeringsfraude, daar had die vrouw van de sociale dienst geen geheim van gemaakt, en dan zouden ze een heleboel geld moeten terugbetalen. Ze had alleen geen zin gehad om te luisteren hoe hoog het bedrag was. Daar werd ze toch alleen maar misselijk van. Maar waarom moest die Anne-Line zich zo opstellen? Was het omdat ze die baan bij de wasserij niet wilde accepteren?

Maar nee! Michelle schudde haar hoofd, dat was zo’n koude d ­ ouche.

Zij wilde in elk geval niet om vier uur ’s ochtends opstaan en met de trein het hele eind naar Helsingør rijden om in de met stront bevuilde lakens van andere mensen te graaien. Een heleboel linnengoed kwam rechtstreeks van ziekenhuizen, en er hadden zieke mensen op het beddengoed gelegen. Wie wist waar ze aan hadden geleden? Het kon besmettelijk, ja misschien zelfs dodelijk zijn. Hepatitis en ebola en zo. De gedachte alleen al haar maakte haar misselijk.

Nee, dat konden ze niet van haar verlangen. Zoiets niet.

‘Wat stel jij je dan voor, Michelle?’ had de vrouw enigszins cynisch gevraagd. ‘Geen enkele van de door ons aangeboden baantjes kon je aan. Je hebt ook geen enkele cursus afgemaakt waar we je naartoe hebben gestuurd. Realiseer jij je wel wat een meisje als jij, dat op geen enkele manier een bijdrage levert, onze maatschappij kost? Nu wil je bovendien op vakantie van geld dat je onrechtmatig hebt ontvangen, zo is het toch? Dat kan niet maar zo blijven doorgaan, Michelle.’

Maar waarom deed zij zo, wat had Michelle haar aangedaan? Begreep ze dan niet hoe mensen als Michelle in elkaar zaten? Ze kon heel goed voor de flat van Patrick en haar zorgen, zodat die altijd schoon en opgeruimd was. Ze waste zowel haar eigen als Patricks 30

Selfies Q-serie 1-496.indd 30

06-03-17 13:02

kleren en kon zelfs een beetje koken, en zij was ook degene die de boodschappen deed. Was dát soms niet wat waard?

‘Voor zulke dingen wil de overheid je niet betalen, Michelle,’ had Patrick gezegd, alsof ze het niet had begrepen. Maar als haar moeder en tante altijd huisvrouw waren geweest en het hun mannen naar de zin hadden gemaakt, waarom kon zij dat dan niet doen?

Ze keek naar haar mooie suèdelaarzen, die ze had gekocht om er voor deze gelegenheid netjes uit te zien, maar wat had het voor zin gehad? Michelle haalde diep adem. Dit was allemaal een beetje te veel tegelijk.

Ze krabde met haar goed verzorgde nagels een vlekje op haar broek weg en streek de mouwen van haar blouse glad. Dat deed ze altijd als haar hoofd de gebeurtenissen niet goed konden bijhouden.

Die verrekte snotkop van een Anne-Line Svendsen. Als die heks nou gewoon eens de straat overstak en onder een auto kwam.

Michelle keek met omlaag gebogen mondhoeken om zich heen.

Al die mensen die de meeste stoelen om haar heen bezetten en maar wat zaten te niksen met hun afgetrapte schoenen, hun mutsen over hun oren getrokken en vergelijkbare zooi konden doodvallen. Het was hun schuld dat er geen geld was om mensen als Michelle in de sociale bijstand te hebben. Van die prima mensen als zijzelf die niemand kwaad deden en die dronken noch dik werden en naar het ziekenhuis moesten en ook geen naalden in zichzelf staken of de huizen van andere mensen binnendrongen en hen beroofden. Wie van degene die hier zat, kon dat van zichzelf zeggen? Ze glimlachte bij de gedachte, zo lachwekkend was die. Wie van hen zorgde er nou voor zichzelf, wie van hen was een fatsoenlijk mens? Maar weinigen, in elk geval.

Ze keek naar een paar jonge vrouwen in de nummerrij die van haar leeftijd waren en stelde vast dat ze, in tegenstelling tot alle anderen, wel oké zouden kunnen zijn. In elk geval mensen met wie Michelle zich een stuk beter zou kunnen identificeren, want ze hadden echt supergave kleren aan en droegen mooie make-up.

Toen de twee meisjes hun nummer hadden gekregen, keken ze om zich heen en koersten daarna af op de twee lege plaatsen in de hoek naast Michelle en gingen zitten.

Ze wisselden een paar respectvolle, goedkeurende blikken uit.

‘Zit jij soms ook te wachten?’ vroeg de ene en vijf minuten later 31

Selfies Q-serie 1-496.indd 31

06-03-17 13:02

zaten ze met z’n drieën te praten alsof ze elkaar al heel lang kenden.

Het was echt ongelooflijk grappig zo veel dingen ze gemeen hadden, dus hun hoekje in de wachtruimte werd opeens het centrum van goede smaak. Strakke, lichte spijkerbroeken en topjes uit Føtex of h&m, oorbellen, halskettingen, ringen en armbanden uit Tiger of de kleine, onopvallende winkeltjes in de zijstraten. Ze hadden alle drie zorgvuldig geplaatste haarextensies en korte laarsjes met hoge hakken, maar zoals een van hen beiden zei, kon ze af en toe ook wel eens moonboots met wat nepbont aantrekken. Ja, het was om je rot te lachen zo gelijkgezind als ze waren.

Verder hadden ze nog een ding gemeen dat Michelle eigenlijk verraste: ze hadden er alle drie ongelooflijk genoeg van om voortdurend door het systeem op zo’n onbeschofte manier te worden behandeld en dat er van alles en nog wat van hen werd geëist. En geloof het of niet, maar ze hadden ook alle drie Anne-Line Svendsen als hun bijstandsconsulent.

Michelle lachte en keek op. Schuin tegenover hen ging een m ­ eisje zitten. Ze had geprononceerde lijnen in haar gezicht, een punkkapsel en veel te zwarte strepen onder haar ogen, uitgesproken lelijk.

Ze staarde hen op een onplezierig gespannen manier aan, haast als­ of ze jaloers was. Michelle glimlachte in zichzelf, want daar had dat wicht werkelijk ook alle reden toe, met haar slechte stijl en haar merkwaardige manieren. Haar benen bewogen alsof ze op een bass drum-pedaal zat te stampen en het leek wel alsof ze onder invloed van speed was of zo, want haar blik werd steeds norser. Misschien had ze gewoon een sigaret nodig, dat kende Michelle maar al te goed van zichzelf.

‘Hartstikke bizar dat iemand hier iets met zulke kleffe tuthola’s als jullie te maken wil hebben,’ klonk het opeens van de punker, een opmerking die duidelijk voor Michelle en de twee anderen bedoeld.

‘Stront is goud met jullie vergeleken.’

Het meisje naast Michelle schrok toen ze haar hoofd naar de punker omdraaide. Zij had zich voorgesteld als Jazmine en ze was verder heel cool, maar op dat moment niet. Maar de ander, die Denise heette, reageerde ijskoud en stak haar middelvinger op naar het punkmeisje, ook al probeerde Jazmine haar tegen te houden.

‘Waar jij vandaan komt hebben ze waarschijnlijk niet geleerd wat het verschil is!’ siste Denise. ‘Maar stront staat stront ook het meest 32

Selfies Q-serie 1-496.indd 32

06-03-17 13:02

na, wordt er gezegd en het eerste land dat de nazi’s binnenvielen was hun eigen, wist je dat wel, stomme punker?’

Michelle schudde het hoofd. Dat was wel een rare uitspraak.

In een fractie van een seconde werd de lucht tussen hen en die etter tegenover hen elektrisch en koud als ijs. De punkmeid balde haar vuisten. Op dit moment keek ze alsof ze tot alles in staat was.

Michelle voelde zich helemaal niet op haar gemak.

Toen werd er een nummer geroepen en Jazmine haalde opgelucht adem toen de punker haar reactie verbeet en ging staan. Maar de blik die ze hun op weg naar de werkkamer van haar adviseur toewierp, kondigde weinig goeds aan.

‘Wie de fuck was dat? Het leek wel of jij haar kende,’ vroeg Denise aan Jazmine.

‘Niet iemand tegen wie je je middelvinger moet opsteken, kan ik je vertellen. Ze woont een paar straten bij mij vandaan en komt uit IJsland. Ze heet Birna en is totaal geschift. Echt compleet geschift, zelfs.’

33

Selfies Q-serie 1-496.indd 33

06-03-17 13:02