1

Леся Біленька-Свистович Микола

Ярмолюк

ПОЛЬСЬКА МОВА

(2-й рік навчання)

Підручник для 6 класу

закладів загальної середньої освіти

Рекомендовано Міністерством освіти і науки України

Łesia Biłeńka-Swystowycz Мikołaj Jarmoluk

JĘZYK POLSKI

(2. rok nauczania)

Podręcznik do klasy 6 szkół średnich ogólnokształcących

Чернівці МПП „Букрек” 2023

УДК 811.162.1(075.3)

Б 61

Рекомендовано Міністерством освіти і науки України (наказ Міністерства освіти і науки України від 08.03.2023 р. № 254)

Зареєстровано в Каталозі надання грифів

навчальній літературі та навчальним програмам за № 3.0089-2023

Підручник розроблено відповідно до Модельної навчальної програми

«Польська мова. 5–9 класи (початок вивчення з 5-го класу)» для закладів загальної середньої освіти (укл. Мацькович М. Р., Калуські Томаш-Аркадіуш, Калуська Р. Ю.)

Б

61 Б

Біленька-Свистович Л. В., Ярмолюк М. О. Польська мова (2-й рік навчання): підручник для

6 класу закладів загальної середньої освіти. Чернівці: МПП „Букрек”, 2023. 240 с.: іл.

ISBN 978-966-997-158-6

УДК 811.162.1(075.3)

Biłeńka-Swystowycz Ł., Jarmoluk М. Język polski (2. rok nauczania): podręcznik do klasy

6 szkół średnich ogólnokształcących. Czerniowce: Bukrek, 2023. 240 s.: il.

ISBN 978-966-997-158-6

ISBN 978-966-997-158-6

© Біленька-Свистович Л. В., Ярмолюк М. О., 2023

© МПП „Букрек”, 2023

Дорогий друже! / Дорога подруго!

Торік ти мав / мала нагоду познайомитися з мовою

близького сусіда України – Польщі. Ми пропонуємо продо-

вжити цю цікаву подорож. Підручник для 6 класу допомо-

же глибше зрозуміти і пізнати мову та культуру дружнього

польського народу, закріпити вивчений минулого року матеріал та опанувати новий.

Цей підручник – логічне продовження вже вивченого

лексичного і граматичного матеріалу. Його структура дещо інша, ніж була у 5 класі. Граматичний матеріал тут міститься у додатку для вчителя. Там само – тексти для прослуховування. Ми пропонуємо тобі скористатися знаннями

з інформатики та знайти деякі аудіотексти в інтернеті.

На кожному уроці ти матимеш змогу творчо попрацю-

вати над вправами, спрямованими на розвиток усного мовлення. Ми хочемо, щоб ти навчився / навчилася складати діалоги, розмовляти з однокласниками / однокласницями

та польськими друзями.

Ми познайомимо тебе з традиціями і святами, які відзначають у Польщі. Порівняй їх з українськими народними

звичаями та традиціями.

У третій частині підручника ми пропонуємо тобі урив-

ки з оригінальних програмних творів польської літерату-

ри, які доповнять отримані знання, поглиблять загальний

культурний рівень і дадуть змогу повніше пізнати сусідню країну.

Ми щиро віримо, що підручник буде корисним, а робота з ним – приємною. Сподіваємося також, що цьогорічна мандрівка у світ Польщі буде для тебе цікавою та змістовною, а враження – незабутніми.

Бажаємо, щоб матеріал підручника допоміг тобі осягнути красу польської мови, культури та літератури.

Авторський колектив

Щоб тобі було зручніше і легше працювати з підручником, ознайомся, будь ласка, з умовними позначками:

прочитай;

завдання усне; завдання письмове у зошиті;

завдання підвищеної складності; знайди в інтернеті; послухай.

Як дізнатися, що ховається за „квадратиками”?

Для сканування QR-коду твій мобільний пристрій повинен мати камеру. Також на ньому треба встановити спеціальний додаток, що дозволяє зчитувати і розпізнавати QR-код. Тоді ти зможеш миттєво завантажувати в телефон інформацію, переходити за посиланнями.

Щоб прослухати аудіоматеріали до підручника, перейди за посиланням, зашифрованим у QR-коді.

Słownictwo ogólne: podróż, urlop, ferie, wakacje, wczasy; śpiwór, karimata, pole namiotowe, hotel, zajazd; w kierunku, obok, naprzeciwko, blisko; pomylić drogę, jechać za granicę, podróżować po kraju, krótki wypad do miasta, jechać na wycieczkę.

Wakacyjne atrakcje: zabytki, wycieczka, rejs, kajak, wycieczka rowerowa, przyczepa kempingowa, park rozrywki, biwakowanie, nurkowanie, opalanie, pływanie, zwiedzanie, leniuchowanie.

Podróżowanie po mieście: autobus, tramwaj, pociąg, taksówka, na ulicy, w centrum, przy placu.

Na wsi: gospodarstwo rolne, wschód słońca, łąka, pole, ogród, pobliski las, gniazda ptaków; karmić kurczaki, wyprowadzać bydło, iść popływać, łowić ryby, zebrać jaja, doić krowy, zbierać z pola plony.

Minione wakacje były zachwycające. Lipiec i sierpień to najcieplejsze miesiące roku. Wtedy jest dużo czasu na wypoczynek i wesołą zabawę. W czasie wakacji miałam okazję jeździć na rowerze, spędzać dużo czasu na świeżym powietrzu. Na poczatku sierpnia razem z rodzeństwem pojechałam do Francji. W Paryżu obejrzałam Luwr i mam zdjęcie na tle Łuku Triumfalnego. Widok Paryża z wieży Eiffla zapamiętałam na całe życie. Odwiedziłam także swoje koleżanki i kolegów.

Kolega z klasy, który ma na imię Kuba, powiedział, że był nad morzem. Pojechali tam ze starszą siostrą Agatą i młodszym bratem Adasiem. Chwalił się, że było fajnie. Ciepłe morze, zjeżdżalnie i inne atrakcje plażowe. Bałtyk w lipcu jest wspaniały!

Inna koleżanka, która się nazywa Marysia Kowalska, też wakacje spędziła nad morzem w Bułgarii. Wraz z rodziną witali wschód słońca, nurkowali (wg

Lekcja 1 Lato, lato i po lecie

Lekcja 1

Lato, lato i po lecie

w morzu. Udali się także na wycieczkę do muzeum historycznego i pływali statkiem. Chodzili na plażę, na basen. Jedli też dużo owoców i warzyw.

Natomiast nasz kolega Piotrek z niewesołą miną opowiadał, że prawie całe wakacje siedział w mieście. Ale wraz z przyjaciółmi bywał w kinie, jeździł na rowerze, odwiedził kilka muzeów. Zwiedzał także ciekawe podmiejskie okolice. Więc wzbogacił swoją wiedzę o rodzimym mieście.

Darek z rodzicami na kilka dni wyjechał w góry pod namiot. Pokazywał dużo zdjęć z Bieszczad. Zachwycił mnie ogólny widok Jeziora Solińskiego podczas podróży widokową koleją gondolową nad zaporą w Solinie. Nawet pozazdrościłam Darkowi. Z tatą i mamą przy okazji odwiedzili również Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie. Największą jego atrakcją jest pokaz na żywo produkcji i zdobienia szkła. Zwiedzający hutę szkła mogą zobaczyć, jak się robi szklane przedmioty – wazony, szklanki, kieliszki, słonie, koty, psy. Pogoda dopisywała, humory także, więc czas spędzony w górach upływał bardzo szybko. Zdjęciami z Bieszczad Darek dzielił się w sieciach społecznościowych. Otrzymały one dużo polubień i komentarzy.

Niektóre koleżanki i koledzy świetnie bawili się na wsi u dziadków. Ktoś pomagał babci rwać owoce, ktoś z dziadkiem chodził na ryby nad jezioro. Ale nie zawsze można było skorzystać z Internetu, czatować ze znajomymi, bo nie było zasięgu. Także wszyscy oglądali ciekawe filmy i czytali zachwycające książki. Jednak wakacje bardzo szybko minęły. Teraz już jestem uczennicą szóstej klasy i z niecierpliwością czekam na kolejne wakacje. A w szkole czeka na nas uśmiechnięta nasza Pani.

(wg trasadlabobasa.pl)

(wg rudeiczarne.pl)

Ćwiczenie 1

Przeczytaj wiersz. Zwróć uwagę na pisownię podkreślonych wyrazów. Stefania Ottowa Powitanie szkoły

Witaj mi, szkoło, oto powracam znów w progi twoje, a pracy, z którą na mnie czekasz, ja się nie boję, i choć w wakacje było mi dobrze, było wesoło, jednak czasami, troszkę tęskniłam za tobą, szkoło. Bo choć swoboda wśród łąk i lasów każdemu miła i choć przygoda na każdym kroku coś mi mówiła, lecz wyrozumieć wszystkie jej znaki ten tylko zdoła, kogo uczyła i oświecała kochana szkoła. (…)

Ćwiczenie 2

Odpowiedz na pytania.

1. Kiedy są wakacje?

2. Jak spędziła wakacje bohaterka tekstu?

3. Jak i gdzie spędził wakacje Kuba?

4. Co opowiedziała o swoich wakacjach Marysia Kowalska?

5. Dlaczego Piotrek miał niewesołą minę?

6. Co wywołało zachwyt w Bieszczadach?

7. Z czym mogą zapoznać się zwiedzający hutę szkła?

8. Gdzie Darek umieszczał swoje zdjęcia?

9. Jak wyglądają wakacje na wsi?

10. Co czeka na uczniów po wakacjach?

1

Ćwiczenie 3

Wybierz prawidłową odpowiedź. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Najcieplejsze miesiące roku to ?

a. styczeń i wrzesień;

b. marzec i maj;

c. lipiec i sierpień;

d. czerwiec i październik.

2. Kuba wypoczywał nad .

a. Bałtykiem;

b. Morzem Czarnym;

c. Adriatykiem;

d. Morzem Czerwonym.

3. Marysia Kowalska spędziła wakacje .

a. w Bułgarii;

b. na Węgrzech;

c. w Ukrainie;

d. w Turcji.

4. Całe lato Piotrek siedział .

a. na wsi;

b. w mieście;

c. w lesie;

d. w szkole.

5. Centrum Dziedzictwa Szkła znajduje się .

a. w Krakowie;

b. w Sanoku;

c. w Krośnie;

d. w Przemyślu.

Ćwiczenie 4

Podpisz obrazki, korzystając ze słów z ramki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Podróżować, nurkować, chodzić w góry, zwiedzać, spać pod namiotem, jechać na rowerze.

Ćwiczenie 5

Napisz opowiadanie o swoich wakacjach (50-60 słów).

Ćwiczenie 6

Zadaj kilka pytań koleżance / koledze na temat wakacji, korzystając ze słów z ramki.

Wakacje, odpoczywać nad morzem, nad jeziorem, nad rzeką, na wsi, w mieście; chodzić na ryby, chodzić na plażę, zrywać owoce, pływać w morzu, w basenie, być w muzeum; podróżować samochodem, rowerem; w czerwcu, w lipcu, w sierpniu, na wakacjach, przy okazji.

Ćwiczenie 7

Wysłuchaj tekstu.

Czas wakacji

Tak samo, jak w innych krajach, uczniowie w polskich szkołach nie mogą doczekać się wakacji. Trwają one ponad dwa miesiące i zawsze odbywają się w lecie. Zaczynają się pod koniec czerwca, a do szkoły trzeba wrócić z początkiem września. Studenci mają więcej szczęścia, gdyż studia zaczynają się w październiku.

Ponieważ wakacje są zawsze w tym samym czasie, dorośli często planują sobie urlopy. Niestety są krótsze niż czas wakacji, dlatego dzieci często jeżdżą na kolonie lub półkolonie.

W przypadku tych pierwszych, dzieci wyjeżdżają w jakieś ciekawe miejsca.

Zazwyczaj taki wyjazd trwa dwa tygodnie, w trakcie których uczestnicy spędzają czas nad morzem, w górach albo w innym ciekawym miejscu.

Półkolonie tym się różnią od kolonii, że uczennice i uczniowie spędzają tam czas w ciągu dnia, gdy starsi są w pracy. Gdy rodzice wracają z pracy, to odbierają swoje dzieci i starają się spędzać razem resztę dnia. Dzięki temu czas wakacji szybko mija i powraca rok szkolny. Młodzież szkolna się do tego nie przyznaje, ale większość tęskni za szkołą i swoimi koleżankami i kolegami z klasy.

(wg campsland.com)

Oprócz wakacji dzieci mają też ferie zimowe, a także przerwy od nauki w okresach świątecznych.

(wg lingua.com)

Ćwiczenie 8

Na podstawie tekstu z ćw. 7. daj prawidłową odpowiedź na pytania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. W jakiej porze roku dzieci mogą liczyć na ferie?

a. zimą;

b. w sierpniu;

c. zawsze latem;

d. w okresie świątecznym.

2. Kto może liczyć na najdłuższy okres odpoczynku?

a. dziadkowie;

b. studenci;

c. uczniowie;

d. rodzice.

3. Jak długo zazwyczaj dzieci spędzają czas na koloniach letnich?

a. całe wakacje;

b. dwa tygodnie;

c. od końca czerwca do września;

d. wieczorem są odbierane z kolonii.

4. Które stwierdzenie jest prawdziwe?

a. uczniowie wracają do szkoły we wrześniu;

b. studenci wracają do szkoły we wrześniu;

c. uczniowie wracają do szkoły w październiku;

d. uczniowie wracają do szkoły w sierpniu.

5. Ile okresów przerwy od nauki mają dzieci w ciągu roku?

a. więcej niż trzy;

b. muszą się uczyć cały czas;

c. mają jedynie wakacje;

d. mają trzy przerwy od nauki. (wg lingua.com)

Ćwiczenie 9

Przeczytaj tekst. Na jego podstawie i na podstawie ćw. 7. porozmawiajcie w klasie o roku szkolnym.

1 września –rozpoczęcie roku szkolnego

Rok szkolny zaczyna się w Polsce pierwszego września. Dzieci i młodzież uczą się aż do końca czerwca! W ciągu roku szkolnego mają kilka wolnych dni – jednak najbliższe to dopiero 1 listopada, 11 listopada i 25 grudnia.

1. Czy rok szkolny w Polsce i w Ukrainie jest taki sam?

2. Kiedy macie przerwy od nauki w szkole?

3. Jakie są święta 1 listopada, 11 listopada i 25 grudnia w Polsce?

4. Kiedy jest Dzień Nauczyciela w Polsce, a kiedy w Ukrainie?

5. Jakie jest Twoje ulubione święto w czasie roku szkolnego? Dlaczego?

Lekcja 1

Lato, lato i po

Ćwiczenie 10

Na podstawie wysłuchanego tekstu z ćw. 7. porozmawiajcie w grupie o wakacjach w Ukrainie.

Ćwiczenie 11

Zapoznaj się z treścią ciekawostki.

CIEKAWOSTKA

Letnie wyjazdy wymyślili Rzymianie. Wakacyjny wypoczynek aż do XX w. był przywilejem wąskich elit. Pierwszymi wakacyjnymi urlopowiczami byli starożytni Rzymianie. Oczywiście nie wszyscy, jedynie arystokracja. Rzymianie latem opuszczali rozgrzane do czerwoności miasto. To oni wymyślili dom letni. Ich śladami szli potem najbogatsi mieszkańcy włoskich miast. Obyczaj przejmowały też inne państwa.

Dawniej, kto pragnął udać się na wakacje, zazwyczaj kierował swoje kroki na dworzec kolejowy, dziś dochodzi autokar, auto, samolot, jest wybór!

A dokąd podróżowano? Kiedyś często do rodziny, na wieś. Potem wczasy nad morzem czy w górach. Dzisiaj można podróżować od gór do morza czy nad jeziora mazurskie... i dalej. Ale... u babci i dziadka zawsze będzie najlepiej. Tam jest spokój, czyste powietrze, śpiew ptaków i krystaliczna woda.

(wg szkolneblogi.pl)

Ćwiczenie 12

Porozmawiajcie z koleżanką / kolegą co jest prawdą, a co nie. Dlaczego?

Twierdzenie P F

1. Wakacje wymyślili Grecy.

2. Wakacyjny wypoczynek był przywilejem dla wszystkich.

3. Rzymianie latem opuszczali rozgrzane miasto.

4. Rzymianie wymyślili dom zimowy.

5. Nikt nie podtrzymywał obyczajów wakacyjnych.

6. Dziś na wakacje można jechać pociągiem, autokarem, autem, samolotem.

7. Kiedyś często podróżowano do rodziny w Grecji.

8. Dzisiaj można podróżować tylko nad jeziora mazurskie.

9. U babci i dziadka nie jest najlepiej.

10. Na wsi jest spokój, czyste powietrze, śpiew ptaków i krystaliczna woda.

Ćwiczenie 13

Uzupełnij według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór: Kuba ma kuzyna. Darek nie ma kuzyna.

1. Olek komórkę. Taras komórki.

2. Ala siostrę. Jarek siostry.

3. Dziewczyny namioty. Chłopcy namiotów.

4. Ty laptopa. Ja laptopa.

5. Państwo samochód. My samochodu.

6. Ja Internet. Darek i Jola Internetu.

7. Rodzina planowane wakacje. Rodzina planowanych wakacji.

8. Brat tablet. Ty tableta.

9. My już wakacje. Wy jeszcze wakacji.

10. Ona czas. One czasu.

Ćwiczenie 14

Rzeczowniki z tekstu Lato, lato i po lecie wpisz do tabeli. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór: rodzaj męski rodzaj zeński rodzaj nijaki

Ćwiczenie 15

Uzupełnij zdania wyrazami podanymi w ramce. Użyj w odpowiednim przypadku. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Czy latem byliście w ?

2. Adam i Ania na wakacjach byli na .

3. Zawsze mamy wolną i .

4. Ten cały tydzień Zosia i Kasia były na .

5. Dzieci w i mają wakacje, a w ferie.

6. W państwo Nowakowie idą do .

7. odwiedzimy ogród zoologiczny.

8. Taras i Olek byli na .

9. Jesteśmy w .

10. Latem byliśmy na nad .

lipiec i sierpień, luty; kolonie, morze; muzeum; niedziela, teatr; dzisiaj; wczoraj, łąka; sobota i niedziela; bablioteka; wieś; kolonie.

Ćwiczenie 16

Dopasuj do siebie nazwy zawodów i czynności według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Nauczyciel / nauczycielka kieruje taksówką

Śpiewak / śpiewaczka obsługuje w restauracji

Policjant / policjantka robi fryzury

Kelner / kelnerka uczy dzieci

Dyrektor / dyrektorka śpiewa na scenie

Programista sprzedaje w sklepie

Taksówkarz robi zdjęcia

Fryzjer / fryzjerka dba o nasze bezpieczeństwo

Sprzedawca / sprzedawczyni kieruje szkołą

Fotograf tworzy programy komputerowe

Pielęgniarka pracuje na granicy

Artysta / artystka prowadzi samochód

Kierowca rozwiązuje problemy techniczne

Celnik / celniczka oprowadza wycieczki

Inżynier gra w teatrze, w filmie

Przewodnik / przewodniczka pielęgnuje chorych

Ćwiczenie 17

Wypisz z wiersza Powitanie szkoły (ćw.1, str.7) podkreślone wyrazy. Objaśnij pisownię. Dobierz ukraińskie odpowiedniki z ramki.

Мовити, знову, добре, тужити, луг, кожний, серед, пригода, зрозуміти, котрий, кохати.

Ćwiczenie 18

Uzupełnij zdania brakującymi czasownikami. Cyfry zapisz słownie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Rok szkolny zaczyna się (1) września.

2. Po wakacjach miło kolegów i koleżanki.

3. Chętnie wrażeniami z wakacji.

4. Uroczystości szkolne o (10.30) .

5. Uczniowie z kwiatami.

6. Dla uczniów (11) klasy dzwonek uroczyście po raz ostatni.

7. O godzine (12.00) koncert.

8. (2) września pierwszą w tym roku szkolnym lekcję języka polskiego.

9. Nasza (6) klasa swoją Panią.

10. W tym roku w klasie (2) nowe uczennice.

spotkać, dzielą się, dołączyły, mają, zadzwoni, mamy, odbędzie się, wita, rozpoczynają się, przychodzą

Ćwiczenie 19

Zapoznaj się z polskimi przysłowiami. Jak rozumiesz ich treść. Porozmawiajcie w grupie, czy w języku ukraińskim są przysłowia o podobnym znaczeniu.

Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia.

U nauk korzenie gorzkie, ale owoce słodkie.

Jaki uczeń, taki obywatel.

Lekcja 1

Lato, lato i po lecie

Ćwiczenie 20

Wysłuchaj wiersza.

Tadeusz Kubiak

Kwiat dla mego nauczyciela

Dla Pana od polskiego bukiecik maków polnych biało – czerwone róże dla Pana od historii.

Dwie palmy smukłe, niby w zeszycie kaligrafii litera "I" dla Pana, co uczy geografii.

Trzy razy trzy stokrotki, stokrotnie na rysunku dodane, pomnożone –dla Pani od rachunków.

Kalina znad potoku, z wiersza Lenartowicza, dla Pana, co nas w nuty zawile wtajemnicza.

Dla Pani od przyrody –storczyki bardzo rzadkie, dla Pana od fizyki –gałąź jabłoni z jabłkiem.

(Wiersz z książki: WIERSZE I DROBNE UTWORY NA KAŻDĄ OKAZJĘ. Opracowała Alicja Omiotek. Katakumbus. PL)

Ćwiczenie 21

Wypisz z wiersza nazwy przedmiotów szkolnych i kwiatów. Ułóż z tymi wyrazami swoje zdania.

Ćwiczenie 22

Porozmawiajcie w grupie o ulubionym przedmiocie. Jaki kwiatek najbardziej pasuje dla ukochanej Pani / ukochanego Pana? Dlaczego?

Lekcja 2 Uczymy się języków obcych

Życie szkolne: lekcja, przerwa, dzwonek na lekcję / na przerwę, spóźnienie, usprawiedliwienie, uwaga, sprawdzian, test, klasówka, nieprzygotowanie, dziennik, dzienniczek ucznia, świadectwo, semestr / pierwsze / drugie półrocze;

odrabiać zadanie domowe / lekcję; robić ćwiczenie / zadanie; usprawiedliwić się; nauczyć się / wykuć na pamięć; zgłosić się; spóźnić się na lekcję.

Oceny: 1 – jedynka – niedostateczny; 2 – dwójka – dopuszczający; 3 – trójka – dostateczny; 4 – czwórka – dobry; +4 – czwórka z plusem – plus dobry; 5 – piątka – bardzo dobry; 6 – szóstka – celujący;

dostać: jedynkę / pałę; dwójkę / dopa; trójkę; czwórkę; piątkę; szóstkę; umieć na piątkę.

Język obcy: słuchanie, mówienie, czytanie, streszczanie, pisanie, komunikacja, dialogi, gramatyka, pisownia, tłumaczenie; poziom znajomości języka;

znać język: słabo, dobrze, biegle; mówić / pisać po polsku, po ukraińsku, po niemiecku, po angielsku, po chińsku, po francusku, po hiszpańsku...

Wnaszejszkole od 1 września już drugi rok uczymy się języka polskiego. Sala, w której mamy lekcje, jest piękna i jasna. Zajęcia są bardzo ciekawe. Pani od polskiego często daje nam słuchać nagrań piosenek, wierszy, dialogów w języku polskim. Także oglądamy filmiki, gramy w gry językowe. Na każdej lekcji nauczycielka mówi, a my powtarzamy. Potem zadaje pytania –my odpowiadamy. Układamy dialogi, pracujemy w grupach. Czytamy wiersze polskich poetów i uczymy się ich na pamięć. Na lekcjach języka polskiego często piszemy testy i sprawdziany. W domu odrabiamy prace domowe.

Prawie na każdej lekcji wychodzimy do tablicy i piszemy wyrazy, zdania i pytania. Żeby dobrze nauczyć się języka

obcego, trzeba dużo pracować: pisać, czytać, rozmawiać, tłumaczyć, korzystać ze słownika.

W naszej szkole uczniowie uczą się na wybór innych języków obcych: angielskiego, francuskiego, niemieckiego i języka hiszpańskiego.

W Ukrainie są szkoły, w których młodzież szkolna ze środowisk mniejszości narodowych, oprócz języka ukraińskiego i angielskiego, uczy się języków swoich dziadków: polskiego, bułgarskiego, węgierskiego, słowackiego czy rumuńskiego.

W Polsce uczniowie pochodzacy z rodzin ukraińskich, niemieckich, słowackich czy białoruskich, oprócz języka polskiego i angielskiego, uczą się ukraińskiego, niemieckiego, słowackiego czy białoruskiego.

Trudna jest nauka języków obcych, ale przysłowie polskie mówi: „Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania.

1. Od kiedy zaczyna się rok szkolny w Polsce?

2. Dlaczego zajęcia z języka polskiego są ciekawe?

3. W jaki sposób odbywają się lekcje języka polskiego?

4. W jakiej sali odbywają się te zajęcia?

5. Co trzeba robić, żeby się nauczyć języka obcego?

6. Jakich jeszcze innych języków uczą się uczniowie?

7. Co pomaga w nauce języków obcych?

8. Jakich języków obcych uczą się Twoi koledzy z klasy?

9. Czy w Polsce i w Ukrainie istnieje możliwość nauki jezyków swoich dziadków?

10. Jak rozumiesz treść przysłowia polskiego? Czy jest podobne w języku ukraińskim?

Ćwiczenie 2

Wysłuchaj wiersza. Małgorzata Strzałkowska

Mowa polska

Od stuleci polska mowa ma w zapasie różne słowa –kto się ćwiczy w ich wymowie, ten bez trudu je wypowie!

Nie wierzycie? Sprawdźcie sami, powtarzając razem z nami: Skrajem parku rudy stworek targa z górki spory worek, w worku miarkę, tarkę, rogi, bierki1, serki i pierogi.

Nad rzeczułką nietoperze taszczą paczkę poprzez perze, w paczce kaszkę, ważkę, szelki, muszkę, puszkę i muszelki oraz miarkę, tarkę, rogi, bierki, serki i pierogi.

Brzęczą pszczółki nad rzeczułką: – Tu się trzeba puknąć w czółko!

Na cóż kaszka, ważka, szelki, muszka, puszka i muszelki?

Po co miarka, tarka, rogi, bierki, serki i pierogi?

Wszystko po to, aby z gracją cieszyć się artykulacją, bo kto ćwiczy się w wymowie, znajdzie radość w każdym słowie! Nie wierzycie? Sprawdźcie sami, powtarzając razem z nami!

(wg sptrzciana.szkolna.net)

1 Bierki – дитяча гра.

2

Ćwiczenie 3

Wypisz z wiersza wyrazy z rz i ż. Przypomnij i wyjaśnij ich pisownię. Wypisz do słowniczka znaczenie nowych słów.

Ćwiczenie 4

W grupie zorganizujcie konkurs na najlepszego recytatora wierszy Małgorzaty Strzałkowskiej i wymyślcie nagrodę dla zwyciężcy. Wiersze znajdziecie na stronie 196.

Ćwiczenie 5

Przeczytaj tekst.

Ola szykuje się do szkoły. Jest już w szóstej klasie. Dawniej obawiała się szkoły, teraz bardzo lubi tam chodzić. W szkole nie tylko uczy się ciekawych rzeczy, ale również spotyka też swoich kolegów i koleżanki. Najbardziej lubi spędzać czas ze swoimi przyjaciółmi z klasy – są to Monika i Michał. Ola lubi wszystkie przedmioty. Wie, że nauka jest ważna. Najmilej spędza czas na lekcjach o przyrodzie. Ola bardzo lubi zwierzęta. W klasie Oli mieszka chomik. Wszystkie dzieci dbają o niego. Przynoszą mu jedzenie i głaszczą. Ola nie ma własnego zwierzęcia, więc chomik to kolejny powód, dla którego lubi chodzić do szkoły.

Szkoła Oli jest blisko jej domu. Ona chodzi do szkoły sama. Gdy Ola była młodsza –zawsze odprowadzał ją tam tata, mama lub babcia. Przed każdym dniem szkoły Ola pakuje plecak. Sprawdza, czy są wszystkie książki i zeszyty, czy w piórniku jest linijka, długopis, ołówek, gumka i mazaki. W przerwie między lekcjami Ola je w szkole obiad. Dzięki temu ma dużo siły na dalszą naukę.

Po szkole droga do domu jest krótka, ale zajmuje Oli dużo czasu. Dlaczego? Bo to czas, w którym lubi rozmawiać z koleżankami i kolegami podczas powrotu do domu. Ola jednak wie, że nie może wrócić późno.

Ćwiczenie 6

Na podstawie tekstu z ćw. 5. daj prawidłową odpowiedź na pytania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Jak ma na imię najlepsza koleżanka Oli?

a. Monika,

b. Marysia,

c. Ania,

d. Agnieszka.

2. Jakie zwierzę ma Ola w domu?

a. chomika,

b. świnkę morską,

c. hipopotama,

d. nie ma zwierzęcia.

3. Czego nie znajdziecie w piórniku Oli?

a. mazaków,

b. nożyczek,

c. linijki,

d. ołówka.

4. Kto odprowadza Olę do szkoły?

a. nauczyciel,

b. chodzi sama,

c. koleżanki i koledzy,

d. mama i tata.

5. Którego przedmiotu Ola nie lubi?

a. języka polskiego,

b. matematyki,

c. lubi wszystkie,

d. języka angielskiego.

Ćwiczenie 7

(wg lingua.com)

Wypisz z tekstu ćw. 5. nazwy przedmiotów szkolnych i ułóż z nimi zdania.

Ćwiczenie 8

Na wzór ćw. 5. napisz opowiadanko o tym, jak szykujesz się do szkoły (50–60 słów).

Ćwiczenie 9

Porozmawiajcie w grupie o tym, czy wasze przygotowania do szkoły wyglądają tak samo, jak Oli.

Ćwiczenie 10

Dokończ poniższy tekst (5–8 zdań) informacją, jak wygląda nauka języków obcych w Twojej szkole i miejscowości. Czy już byłaś / byłeś za granicą i korzystałaś / korzystałeś ze znajomości języka obcego? Czy warto uczyć się języków obcych?

Od pierwszej klasy uczniowie w Polsce uczą się języka obcego, którym jest język angielski. Od siódmej klasy dochodzi drugi język obcy. Uczniowie mają do wyboru języki: niemiecki, francuski, hiszpański i inne. Młodzież szkolna także może się uczyć języków obcych po lekcjach, w prywatnych szkołach językowych, na kursach jezyków obcych.

Języki obce dzisiaj są niezwykle ważne. One stanowią wielki potencjał w świecie. Udowadniają to młodzi ludzie, którzy studiują w Europie, Stanach Zjednoczonych.

Ćwiczenie 11 Zapoznaj się z treścią Ciekawostki.

CIEKAWOSTKA

26 września jest obchodzony

Europejski Dzień Języków. To europejskie święto różnorodności językowej, które od dłuższego czasu ma coraz większą liczbę wielbicieli. Świat wokół nas jest rozmaity i ciekawy. Współpraca między ludźmi różnych narodowości i kultur staje się coraz bardziej powszechna, a umiejętność radzenia sobie w środowisku online już dziś jest niezbędna!

Znajomość języków obcych służy porozumiewaniu się miedzy ludźmi.

Ćwiczenie 12

Porozmawiajcie w klasie z Panią / Panem od polskiego, jakie konkursy międzyklasowe można zorganizować z okazji Europejskiego Dnia Języków Obcych. Czy w waszej szkole są obchody takiego dnia? Może warto zorganizować taką imprezę w waszej szkole albo w trakcie spotkań jakiegoś kółka zainteresowań?

Ćwiczenie 13

Poproś koleżankę / kolegę o napisanie „Dzień dobry”, „Do widzenia”, „Dziękuję” w językach, których się uczy.

Добры дзень, да пабачэння

Dzień dobry, do widzenia

Добрий день, до побачення

Laba diena, atsisveikin

Dobré popoludnie, dovidenia

Dobré odpoledne, sbohem

ODMIANA RZECZOWNIKÓW ŻYWOTNYCH RODZAJU MĘSKIEGO W LICZBIE POJEDYNCZEJ

M. doktor uczeń nauczyciel

D. doktora ucznia nauczyciela

C. doktorowi uczniowi nauczycielowi

B. doktora ucznia nauczyciela

N. doktorem uczniem nauczycielem

Msc. (o) doktorze uczniu nauczycielu

W. doktorze! uczniu! nauczycielu!

M. kot pies brat

D. kota psa brata

C. kotu psu bratu

B. kota psa brata

N. kotem psem bratem

Msc. kocie psie (o) bracie

W. kocie! psie! bracie!

M. poeta kolega sprzedawca

D. poety kolegi sprzedawcy

C. poecie koledze sprzedawcy

B. poetę kolegę sprzedawcę

N. poetą kolegą sprzedawcą

Msc. (o) poecie koledze sprzedawcy

W. poeto! kolego! sprzedawco!

M. syn pan

D. syna pana

C. synowi panu

B. syna pana

N. synem panem

Msc. (o) synu panu

W. synu! panie!

ODMIANA RZECZOWNIKÓW ŻYWOTNYCH RODZAJU MĘSKIEGO

W LICZBIE POJEDYNCZEJ

Rzeczowniki żywotne deklinacji męskiej kończące się na spółgłoskę, rzadziej na -o (np.: dziadzio, Reksio) w DOPEŁNIACZU zawsze przybierają końcówkę -(i)a.

CELOWNIK ma końcówkę -owi, tylko kilka rzeczowników ma końcówkę -u: panu, chłopu, chłopcu, ojcu, bratu, księdzu, Bogu, diabłu, czartu, kotu, psu, lwu.

BIERNIK jest taki sam, jak DOPEŁNIACZ: -a.

NARZĘDNIK zawsze ma końcówkę -em.

W MIEJSCOWNIKU i WOŁACZU występują dwie końcówki: -u (po spółgłosce miękkiej (w tym po c, dz, cz, dż, sz, ż, rz) i po k, g, ch) lub -(i)e (po spółgłosce twardej (oprócz k, g, ch), przy czym wystąpi wymiana – zmiękczenie w temacie, np.: s→ś; z→ź; d→dź; t→ć; n→ń; ł→l; r→rz i in.

WYJĄTKI: o panu, o synu, w domu

Rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a (np.: poeta, pediatra, okulista itd.) odmieniają się w liczbie pojedynczej według deklinacji żeńskiej.

Rzeczowniki typu chory odmieniają się jak przymiotniki.

W Celowniku wyrazy – Bóg, chłopiec, brat, ojciec, lew, chłop, pan, kot, pies – przybierają końcowkę -u.

Np.: chłopcu, Bogu, bratu, ojcu, lwu, chłopu, panu, kotu, psu.

Ćwiczenie 14

Odmień przez przypadki wyrazy: aktor, brat, sąsiad, chłop. Ułóż zdania z rzeczownikami w miejscowniku według wzoru.

Wzór:

Ćwiczenie 15

Użyj w celowniku wyrazów podanych w nawiasach. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. Czytam reklamę po polsku. (ojciec)

2. Bibliotekarka podaje nową książkę. (chłopiec)

3. Uczniowie opowiadają o wycieczce. (dyrektor)

4. Matka kupuje książki i córce. (syn)

5. Nie można przeszkadzać , on jest zajęty. (syn)

6. Dziękujemy za dobre zdrowie . (Pan Bóg)

7. Zawsze o 18.00 w zoo daje się mięso. (lew)

8. Rodzice kupili nowy rower. (brat)

9. Daj spokój . (kot i pies)

10. Dziękujemy naszemu od języka polskiego. (Pan)

Ćwiczenie 16

Przepisz, rzeczowniki w nawiasach zapisz w dopełniaczu. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. Na stole leży książka mojego (brat).

2. W Winnicy jest ulica (Pirogow), znanego (chirurg).

3. To jest mieszkanie naszego (sąsiad).

4. Do gabinetu mojego (ojciec) wnieśli nowy regał na książki.

5. Na widok (lew) chłopak się przestraszył.

6. Przy ulicy (Kopernik) we Lwowie jest pałac Potockich.

7. W reklamie tego (produkt) jest głos znanego (aktor).

8. (Profesor) nie ma w domu.

9. (Pan Józio) nie można zastać w pracowni.

10. Do znanego (poeta) ustawiła się kolejka po autografy.

Ćwiczenie 17

Zamień według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. To jest zeszyt. To jest brat. .

2. To jest dom. To jest ojciec. .

3. To jest buda. To jest pies. .

4. To jest gabinet. To jest dyrektor. .

5. To jest koń. To jest sąsiad. .

6. To jest pokój. To jest przyjaciel. .

7. To jest laptop. To jest uczeń. .

8. To jest karma. To jest lew. .

9. To jest bilet. To jest widz. .

10. To jest miejsce. To jest kolega. .

Ćwiczenie 18

Dwa zdania przekształć w jedno według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. To jest mleko. To jest kot. Mama daje .

2. To jest obiad. To jest starszy pan. Daję .

3. To jest siano. To jest koń. Daję .

4. To jest słownik. To jest brat. Siostra podaje .

5. To jest profesor. To jest jego syn. Profesor daje książkę . Syn dziękuje .

6. To jest referat. To jest Pan od przyrody. Podaję referat .

7. To jest bilet. To jest konduktor. Pasażer daje .

8. To jest album. To jest sąsiad. Podaję .

9. To jest sucha karma. To jest pies. Dziewczynka daje .

10. To jest zeszyt. To jest nauczyciel. Daję .

Ćwiczenie 19

Przepisz, wybierając poprawną formę miejscownika. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór: o swoim bracie ,

1. Właśnie rozmawiamy o nauczyciel Jasiński / nauczycielu Jasińskim / nauczycielowi Jasińskim.

2. Czy myślisz o swojego dziadka / swoim dziadkiem / swoim dziadku?

3. Zawsze myślę o ojciec i brat / ojcu i bratu / ojcu i bracie.

4. Matka troszczy się o swojego syna / swoim synie / swoim synu.

5. O grzeczny uczeń / grzecznym uczniem / grzecznym uczniu opowiadało radio szkolne.

6. Przeczytałam wczoraj post na FB o kolegę z klasy / koledze z klasy / kolegą z klasy.

7. Miło było słyszeć o słynnym aktorze / słynny aktor / słynnemu aktorowi.

8. Ostatnio dużo się mówi o młodym poetą / młodym poecie / młodego poety.

9. Nic nie wiemy o tym znany artysty / znanym artyście / znanego artystę.

10. Miło było znaleźć informację o odważny bohater / odważnym bohaterze / odważnego bohatera.

ODMIANA ZAIMKÓW OSOBOWYH

ja, ty, my, wy, on, ona, ono, oni, one

Liczba pojedyncza

M. ja ty on ona ono

D. mnie ciebie / cię jego / niego, go jej jego / niego, go

C. mnie / mi tobie / ci jemu / niemu, mu

jej jemu / niemu, mu

B. mnie ciebie / cię jego / go ją je / nie

N. mną tobą nim nią nim

Msc. (o) mnie tobie nim niej nim

Liczba mnoga

M. my wy oni one

D. nas was ich / nich ich / nich

C. nam wam im / nim im / nim

B. nas was ich je / nie

N. nami wami nimi nimi

Msc. (o) nas was nich nich

W DOPEŁNIACZU, CELOWNIKU i BIERNIKU obok pełnych form występują krótkie formy zaimków: ja – mnie / mi; ty – ciebie / cię, tobie / сі; ciebie / сіę; on, ono – jego / niego, go, jemu / niemu, mu.

Krótkich form zaimków używamy częściej, w grupie z czasownikiem, najczęściej po czasowniku, np.: Kocham cię. Daję ci. Czy możesz mi podać sól? Widzisz go? Życzę ci wszystkiego najlepszego.

Form pełnych używamy na początku zdania, po przyimkach lub po wyrazach tylko, nawet, właśnie, to, np.: Jemu to daj. Przyjdziemy do ciebie. Tylko jego kocham.

UWAGA!

Zaimek ono w BIERNIKU ma formę je lub (po przyimku) nie: Tam jest dziecko. Widzisz je? Popatrz na nie.

Zaimek one w BIERNIKU również ma formę je lub (po przyimku)

nie: Tam są dziewczynki. Widzisz je? Popatrz na nie.

Słowa pani / pan też pełnią funkcję zaimków, gdy zwracamy się bezpośrednio do osób dorosłych, np.: Czy może mi pan pomóc?

Liczba pojedyncza

M. –

D. siebie /się

C. sobie

B. siebie / się

N. sobą

Msc. (о) sobie

Zaimek zwrotny zawsze się łączy z czasownikami. Zaimek siebie nie ma formy mianownika.

Najczęściej występuje w bierniku w krótkiej formie się. Liczba pojedyncza i mnoga jest jednakowa.

W zdaniu krótką formę się piszemy osobno po czasowniku lub przed nim. Np.: Uczymy się języków obcych. Wszyscy się uczymy języków obcych.

Dłuższej formy siebie używamy na początku zdania i po przyimkach. Używamy jej także wtedy, kiedy na zaimek kładziemy

nacisk wypowiedzi.

Formy sobie używamy zawsze z celownikiem. Np.: Zrób sobie selfi.

ODMIANA ZAIMKA ZWROTNEGO siebie

Ćwiczenie 20

Uzupełnij odpowiednimi formami zaimków w bierniku i dopełniaczu według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. Czy znasz moją siostrę? . .

2. Czy znasz mojego tatę? . .

3. Czy znacie nowego sąsiada? . .

4. Czy znasz moją babcię? . .

5. Czy znasz naszego Pana od fizyki? . .

6. Czy znasz to dziecko? . .

7. Czy znasz nową koleżankę? . .

8. Czy znasz nowego kolegę? . .

9. Czy znasz tego starszego pana? . .

10. Czy znasz tę starszą panią? . .

Ćwiczenie 21

Uzupełnij według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. To jest jabłko. Daję koleżance.

2. To jest długopis. Dajemy koledze.

3. To jest piłka. Dają bratu.

4. To jest mięso. Dajesz lwu.

5. To jest podręcznik. Daję nauczycielce.

6. To jest gazeta. On daje ojcu.

7. To jest list. Wnuczek daje babci.

8. To jest lekarstwo. Mama podaje choremu synowi.

9. To jest słownik. Kupuję w księgarni.

10. To jest babcia. Witam serdecznie.

Ćwiczenie 22

Zaimki w nawiasach zapisz w odpowiednim przypadku. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Dziś przychodzi do (ja) kolega z klasy. Odwiedza (ja) na moje zaproszenie. Przekazuje (ja) pozdrowienia od koleżanek i kolegów z kolonii językowych. Przyniósł

Uczymy się języków obcych Lekcja 2

dla (ja) nowe zdjęcia z tych kolonii. Mama przyniosła (my) coś do picia. „Mamy nową koleżankę w klasie.

Zobaczysz (ona) w szkole”.

Ćwiczenie 23

Połącz zdania według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Śmieję się prezentów.

Myjesz się bardzo często latem.

Zawsze cieszymy się z Olga Kowal.

Ona nazywa się w szatni szkolnej.

Rozbieramy się kolejnego sprawdzianu.

Pan od języka angielskiego nazywa się języka włoskiego.

Lekcja zaczyna się się kłócą.

Dwie koleżanki ciągle Adam Nowak.

Brat uczy się bardzo głośno.

Boję się za 10 minut.

Ćwiczenie 24

Ułóż zdania z podanymi w ramce czasownikami. Zwróć uwagę na miejsce się w zdaniu.

uczyć się, bać się, zaczynać się, śmiać się, myć się, spotykać się

CZAS PRZESZŁY CZASOWNIKÓW

liczba pojedyncza

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

1. ja pisałem ja pisałam

2. ty pisałeś ty pisałaś

3. on pan pisał pisał ona pani pisała pisała ono pisało

liczba mnoga

forma męskoosobowa forma niemęskoosobowa

1. my pisaliśmy my pisałyśmy

2. wy pisaliście wy pisałyście

3. oni panowie państwo

pisali pisali pisali

one panie pisały pisały

ODMIANA CZASOWNIKÓW TYPU mieć

liczba pojedyncza

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

1. ja miałem ja miałam

2. ty miałeś ty miałaś

3. on pan miał miał ona pani miała miała ono miało

liczba mnoga

forma męskoosobowa forma niemęskoosobowa

1. my mieliśmy my miałyśmy

2. wy mieliście wy miałyście

3. oni panowie państwo

mieli mieli mieli

one panie miały miały

CZAS PRZESZŁY CZASOWNIKÓW LICZBA POJEDYNCZA

Czasowniki w czasie przeszłym odmieniają się przez osoby, liczby i rodzaje.

W języku polskim podobnie jak w języku ukraińskim czasowniki w liczbie pojedynczej mają trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki, lecz w odróżnieniu od języka ukraińskiego przybierają końcówki osobowe. W liczbie mnogiej są dwie formy: męskoosobowa , jeżeli czasowniki są związane z nazwami osób rodzaju męskiego, na przykład: uczniowie pisali, studenci czytali, nauczyciele sprawdzali oraz niemęskoosobowa , jeżeli są związane z innymi nazwami, na przykład: uczennice pisały, krzesła stały, koty piły.

Formy czasu przeszłego tworzy się od bezokolicznika za pomocą przyrostka l(ł): prosić – prosił, prosiła, prosili, prosiły, prosiliśmy, prosiliście, prosiłyśmy, prosiłyście itd.; czytać – czytał, czytała, czytali, czytały, czytaliśmy, czytaliście itd.

ODMIANA CZASOWNIKÓW ZAKOŃCZONYCH NA -eć

Czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -eć we wszystkich formach czasu przeszłego oprócz męskoosobowych zmieniają samogłoskę -e- na -a- , np.: siedzi eć – siedzi ałem , siedzi eliśmy itd., widzi eć – widzi ał , widzi eli itd. , słysz eć – słysz ał , słysz eli itd.

Ćwiczenie 25

Przeczytaj wiersz. Jak rozumiesz jego treść?

Z gramatyką nie bądź od dzisiaj na bakier:

szedł – męski, szła – żeński, szło – nijaki.

W mnogiej – dwa rodzaje, wbij sobie do głowy:

szły – niemęsko-, a szli – męskoosobowy.

(wg „Gramatyki na wesoło” Witolda Gawdzika)

Ćwiczenie 26

Z wiersza w ćw. 25. wypisz formy czasownika iść w czasie przeszłym. Ułóż z nimi zdania.

Ćwiczenie 27

Odmień czasowniki czytać, prosić, być, mówić, chodzić, rozmawiać, mieszkać, żyć, mieć, milczeć w czasie przeszłym.

Ćwiczenie 28

Uzupełnij podaną tabelkę według wzoru. Jak masz wątpliwości w pisowni, zajrzyj do „Praktyczndego Polsko-Ukraińskiego Słownika dla Zaawansowanych”. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Bezokolicznik liczba pojedyncza liczba mnoga on ona ono oni one

robić

znać

uczyć się

rozmawiać

bać się

życzyć

iść

śpiewać

wiedzieć

widzieć się

spać

mierzyć

odpoczywać

śmiać się

Ćwiczenie 29

Ułóż krótkie opowiadanie na podstawie obrazków.

Ćwiczenie 30

Сzasowników w nawiasach użyj w odpowiedniej formie czasu przeszłego. Taras z Olegiem (zabrać) psa i (pójść) na spacer. W parku (spacerować) koleżanki Tania i Oksana. One też (mieć) psa. Obydwa psy (bawić się) na trawniku. Było widać, że (znać się) od dawna. Chłopcy i dziewczyny (rozmawiać) i nie (zauważyć), jak zza drzewa (wylecieć) obcy ogromny pies, a ich biedne pieski ze strachu (wskoczyć) na ławkę. Dziewczyny (poprosić) chłopców, żeby (uspokoić) zwierzęta. Na szczęście (pojawić się) właścicielka dużego psa.

Ćwiczenie 31

Zamień czas teraźniejszy na czas przeszły według wzoru.

Wzór A:

Głośno czytasz wiersz. Głośno wiersz.

Kasia uczy się języka angielskiego.

Kasia języka angielskiego.

Kot harcuje po trawniku. Kot po trawniku.

Dziecko bawi się zabawką.

Dziecko zabawką.

Wzór B: Dziewczynki czytają

e-maila od przyjaciółki. Dziewczynki e-maila od przyjaciółki.

My (Taras i Oleg) starannie piszemy dyktando.

Starannie dyktando.

Wy (Tania i Ola) głośno rozmawiacie na korytarzu.

Głośno na korytarzu.

Po parku spacerują

Kasia i Oleg z psem.

Po parku Kasia i Oleg z psem.

Ćwiczenie 32

Przeczytaj wiersz.

Hanna Ożogowska

Żuczek i żabki

Jedna żabka z drugą żabką napotkały żuka.

Stał na dróżce, gorzko płakał, swojej mamy szukał.

Pocieszały żabki żuka: – Twoja mama w lesie, widziałyśmy, szła z koszyczkiem, jagód ci przyniesie.

Żuczek zaraz przestał płakać, otarł oczy łapką.

Ale zanim poszedł dalej, podziękował żabkom.

Ćwiczenie 33

Wypisz z wiersza czasowniki w czasie przeszłym i utwórz od nich formę bezokolicznika.

Ćwiczenie 34

Poszukaj w Internecie informacji na temat bohaterów wiersza. Porozmawiajcie w grupie o zachowaniu żuczka.

Lekcja 3 Zwiedzamy stolicę

Zwiedzanie miasta: zabytek, ratusz, stare miasto, starówka; klasztor, kaplica, świątynia, kościół, katedra; osiedle, gmach, wieżowiec, blok, kamienica, pałac, zamek, wieża, twierdza, ruiny, fosa, mur obronny; aleja, ulica, droga, most, plac; park, skwer, fontanna; rzeźba, pomnik muzeum; wycieczka, przewodnik, turysta, zwiedzający, pamiątka.

Atrakcja turystyczna, słynne miejsce, budynek historyczny, mury miejskie, miasto założone, budynek wybudowany; bilet wstępu ulgowy / zwykły / bezpłatny.

Zwiedzać, oglądać, zachwycać się, podziwiać, docierać, szukać.

Jak daleko jest do ...? Gdzie jest muzeum? Czy daleko stąd? Skręcić w lewo / w prawo. Iść prosto. Iść kilka minut piechotą.

Cześć!

Jestem Ola, poznaliście mnie w poprzedniej lekcji.

Chodzę do szóstej klasy. W końcu września uczniowie naszej klasy wybrali się na wycieczkę do Warszawy. Nasza stolica to piękne europejskie miasto, które powstało 800 lat temu nad Wisłą, największą rzeką naszego kraju, w samym sercu Polski. Warszawa jest stolicą Rzeczypospolitej Polskiej od 1596 roku. Wtedy król Zygmunt III Waza przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy.

Obecnie w Warszawie mieszczą się najważniejsze siedziby władz państwowych: parlament – Sejm i Senat, Rada Ministrów, Pałac Prezydenta i inne.

Zwiedzanie Warszawy rozpoczęliśmy od spaceru po Starym Mieście. Bardzo ciekawym miejscem jest Rynek Starego Miasta. Tam są wąskie i wysokie kamieniczki. Na Rynku Starego Miasta znajduje się pomnik Syrenki, która według legendy, broni miasta. Syrenka również jest w herbie Warszawy.

(wg warsawtour.pl)

(wg

Cała klasa zrobiła sobie zdjęcia przed Pomnikiem Małego Powstańca – jednym z najbardziej niezwykłych warszawskich pomników, który upamiętnia najmłodszych uczestników Powstania Warszawskiego.

Na Placu Zamkowym stoi najstarszy w Warszawie pomnik. Jest to Kolumna Zygmunta III Wazy, którą obejrzeliśmy z zainteresowaniem. Dużo czasu spędziliśmy również w Zamku Królewskim. Obecnie jest to muzeum, ośrodek edukacji, kultury i sztuki oraz miejsce ważnych uroczystości państwowych. Jako rekonstrukcja Zamek wraz z kompleksem Starego Miasta został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Na Krakowskim Przedmieściu podziwialiśmy kościoły, pałace oraz pomniki wielkich Polaków: Adama Mickiewicza, Mikołaja Kopernika, Bolesława Prusa i innych. Na tejże ulicy mieści się Pałac Prezydencki i Uniwersytet Warszawski.

Kolejną atrakcją turystyczną był Pałac Kultury i Nauki. Jest to jeden z najwyższych budynków w Warszawie. Z tarasu widokowego Pałacu Kultury i Nauki rozpościera się piękny widok na panoramę miasta.

Fani piłki nożnej (i nie tylko) z naszej klasy nie mogli się doczekać zwiedzania Stadionu Narodowego. Z punktu widokowego górnej trybuny podziwialiśmy wnętrze największego w stolicy obiektu sportowego.

Następnie udaliśmy się do Łazienek

Królewskich, które stanowią przepiękny kompleks parkowo-pałacowy oraz nazywane są „najszczęśliwszym miejscem w Warszawie”. Bardzo nam się spodobał Pałac na Wodzie oraz Stara Oranżeria. Na tle pomnika wielkiego polskiego kompozytora Fryderyka Chopina w Parku Łazienkowskim narobiliśmy dużo zdjęć i selfi. Z całego zwiedzania nagrywaliśmy filmiki i robiliśmy wpisy do sieci społecznościowych.

Uważam, ze nasz wyjazd do stolicy Polski był bardzo udany. Takie wyjazdy integrują, uczą, ale też są odpoczynkiem od codzienności. Moi koledzy i koleżanki są takiego samego zdania. Długo będziemy o nim pamiętać.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania.

1. Dokąd i kiedy wybrali się uczniowie z klasy Oli?

2. Ile lat liczy Warszawa?

3. Od kiedy i dlaczego Warszawa jest stolicą Rzeczypospolitej Polskiej?

4. Jakie najważniejsze siedziby władz państwowych mieszczą się w stolicy?

5. Co uczniowie zobaczyli na Rynku Starego Miasta?

6. Jaki pomnik uważa się za najbardziej niezwykły w Warszawie?

7. Co podziwiali na Placu Zamkowym?

8. Z czym się zapoznali na Krakowskim Przedmieściu?

(wg wikimedia.org)

3

9. Skąd można obejrzeć panoramę miasta?

10. Co się uważa za „najszczęśliwsze miejsce w Warszawie”?

Ćwiczenie 2

Do tekstu „Zwiedzamy stolicę” ułóż swoich 8 pytań. Poproś koleżankę / kolegę o odpowiedź na nie.

Ćwiczenie 3

Przeczytaj legendę. Nowe wyrazy i wyrażenia zapisz do słowniczka.

Legenda o warszawskiej Syrence

Legenda głosi, że młody rybak imieniem Wars, pewnego dnia nad brzegiem Wisły usłyszał piosenkę, którą śpiewała dziewczyna i nawoływała odważnego młodzieńca do siebie. Wars był odważny, nie zawahał się ani chwili i popłynął za głosem. Gdy był na środku rzeki, Wars zobaczył półrybępółdziewczynę. Była to syrena, która dała rybakowi tarczę i miecz i zamieniła się w dziewczynę o imieniu Sawa. Jak mówi legenda, od tej pory żyli długo i szczęśliwie, a nad Wisłą rozbudowywało się miasto Warszawa. Od imienia rybaka Wars i dziewczyny Sawa powstała nazwa Warszawa, a herbem Warszawy stała się syrenka.

(wg uk.wikipedia.org)

Ćwiczenie 4

(wg Katarzyny Ruty)

Ustal, co jest prawdą, a co nie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Twierdzenie P F

1. Młody rybak miał na imię Wojtek.

2. W lesie usłyszał piosenkę.

3. Wars był odważny.

4. Wars zobaczył półrybę-półdziewczynę w polu.

5. Syrena dała rybakowi tarczę i miecz.

6. Dziewczyna miała na imię Sobótka.

7. Od tej pory żyli długo i szczęśliwie.

8. Nad Wisłą rozbudowywało się miasto Kraków.

9. Od imienia rybaka Warsa i dziewczyny Sawa powstała nazwa Warszawa.

10. Herbem Warszawy stał się rybak.

Ćwiczenie 5

Wysłuchaj wiersza. Porozmawiajcie w grupie, czy treść wiersza odpowiada legendzie z ćw. 3.

Zbigniew Dmitroca

Legenda o powstaniu Warszawy

Tu, gdzie dzisiaj jest Warszawa Żyli kiedyś Wars i Sawa. Wars rybakiem był, a żona W domu była zatrudniona.

Byli biedni, ale mili, Na odludziu sobie żyli, Ich uboga chatka mała W środku wielkiej puszczy stała.

Do ich domu raz zapukał

Książę, co noclegu szukał. Wars i Sawa go przyjęli, Ugościli tym, co mieli.

Rano książę podziękował

I ten las im podarował.

Potem wioska tam powstała, Co początek miastu dała.

Ćwiczenie 6

Poproś starszą osobę, żeby opowiedziała jakąś legendę z waszej miejscowości. Zapisz legendę do zeszytu (50–60 wyrazów). Podziel się nią z grupą.

Ćwiczenie 7

Daj prawidłową odpowiedź na pytania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Warszawa leży:

a. nad Odrą,

b. nad Wisłą,

c. nad Dnieprem,

d. nad Wisłokiem,

e. nad jeziorami mazurskimi.

2. Kto założył Warszawę?

a. Wars i Sawa,

b. Popiel i Mieszko,

c. Czech, Lech i Rus,

d. Zygmunt III Waza,

e. Jan Sobieski.

3. Stolica Polski znajduje się:

a. w Tatrach,

b. na północy kraju,

c. nad Bałtykiem,

d. w środku kraju,

e. na południu.

4. Co jest herbem Warszawy?

a. złota rybka,

b. syrenka,

c. wielka tarcza,

d. złoty medal,

e. rybak.

5. Stolicą Polski jest:

a. Kraków,

b. Łódź,

c. Warszawa,

d. Gdańsk,

e. Wrocław.

Ćwiczenie 8

Korzystając ze słów z ramki, z koleżanką / kolegą ułóż dialogi według wzoru.

Wzór: A.

B.

Kamienica, kaplica, skwer, aleja, skrzyżowanie, rondo, ulica, wały, klasztor, twierdza, fontanna, rzeźba, pomnik, gmach. Na rogu, iść prosto, skręcić w lewo, w prawo, dojść do, gdzie jest, przejść przez ulicę, zawrócić, dojechać.

prosto w lewo w prawo rondo

Ćwiczenie 9

W grupie zaplanujcie wycieczkę po swojej miejscowości. Ułóżcie plan zwiedzania najciekawszych miejsc. Wybierzcie przewodnika, który poprowadzi Was po znanych miejscach i opowie ciekawe historie.

ZAPAMIĘTAJ!

Który rok? – Dwa tysiące dwudziesty trzeci rok.

W którym roku? – W dwa tysiące dwudziestym trzecim roku.

ZAPAMIĘTAJ!

1596 rok – Tysiąc pięćset dziewięćdziesiąty szósty rok.

W tysiąc pięćset dziewięćdziesiątym szóstym roku.

1975 rok – Tysiąc dziewięćset siedemdziesiąty piąty rok.

W tysiąc dziewięćset siedemdziesiątym piątym roku.

1982 rok – Tysiąc dziewięćset osiemdziesiąty drugi rok.

W tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym drugim roku.

2000 rok – Dwutysięczny rok.

W dwutysięcznym roku.

2001 rok – Dwa tysiące pierwszy rok.

W dwa tysiące pierwszym roku.

2010 rok – Dwa tysiące dziesiąty rok.

W dwa tysiące dziesiątym roku.

2011 rok – Dwa tysiące jedenasty rok.

W dwa tysiące jedenastym roku.

2012 rok – Dwa tysiące dwunasty rok.

W dwa tysiące dwunastym roku.

2023 rok – Dwa tysiące dwudziesty trzeci rok.

W dwa tysiące dwudziestym trzecim roku.

Odmianie podlegają jedynie dwa ostatnie wyrazy liczebnika!

M. dwa tysiące dwudziesty drugi rok

D. dwa tysiące dwudziestego drugiego roku

C. dwa tysiące dwudziestemu drugiemu rokowi

B. dwa tysiące dwudziesty drugi rok

N. dwa tysiące dwudziestym drugim rokiem

Msc. o dwa tysiące dwudziestym drugim roku

W. dwa tysiące dwudziesty drugi roku!

Ćwiczenie 10

Zapisz słownie według wzoru, w którym roku urodziłaś / urodziłeś się, w którym roku są urodzeni twoi najbliżsi: tata, mama, babcia, dziadek, rodzeństwo...

Wzór:

Ćwiczenie 11

Zapisz słownie daty: 988 rok, 1596 rok, 1795 rok, 1814 rok, 1920 rok, 1933 rok, 1991 rok, 2000 rok, 2012 rok, 2020 rok, 2023 rok.

Wzór: 1954 - tysiąc dziewięćset pięćdziesiąty czwarty rok.

W tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym czwartym roku.

Ćwiczenie 12

Wysłuchaj legendy o powstaniu Kijowa.

Legenda

o powstaniu Kijowa

Dawno temu żyli trzej bracia Kij, Szczek i Choryw wraz z jedyną siostrą Łybedź. Założyli oni gród nad szerokim

Dnieprem. Na cześć najstarszego brata Kija nazwali miasto Kijowem. Kij zamieszkał na wzgórzu Boryczewym.

Szczek zaś na wzgórzu, nazwanym od jego imienia Szczekawicą. Choryw wybrał górę, którą teraz zwiemy Chorywicą. Od siostry Łybedź pochodzi nazwa małej rzeczki Łybedź. Dzisiaj możemy podziwiać pomnik legendarnych założycieli Kijowa nad brzegiem Dniepru.

Ćwiczenie 13

Przeczytaj tekst. Ułóż 8 pytań do tekstu. Poproś koleżankę / kolegę o odpowiedź na nie.

Kijów stolica

niepodległej Ukrainy

Kijów to jedno z najstarszych miast Europy, położone nad rzeką Dniepr.

Miasto było założone na przełomie V i VI wieku. Między X a XIII wiekiem staje się stolicą Rusi Kijowskiej.

(wg businessviews.com.ua)

Czasy największego rozkwitu miasto przeżywało pod koniec X wieku za panowania Włodzimierza Wielkiego. Ten wielki książę w 988 roku przyjął chrześcijaństwo w Rusi Kijowskiej. Wtedy Kijów staje się niezwykle ważnym centrum polityczno-kulturalnym. Syn księcia Włodzimierza – Jarosław Mądry i jego potomkowie kontynuowali sprawę rozbudowy stolicy i wzmacniania państwa.

Najstarszymi zabytkami Kijowa są Sobór Sofijski i Ławra Kijowsko-Peczerska wpisane na listę UNESCO. Perełką, odbudowaną w latach 1997–1998 po wyburzeniu w latach trzydziestych ubiegłego wieku, jest pochodząca z XII stulecia świątynia pod wezwaniem św. Archanioła Michała o Złotych Kopułach.

Dzisiaj nasza stolica to polityczne, ekonomiczne, oświatowe i kulturalne centrum Ukrainy. Tutaj znajduje się parlament – Rada Najwyższa Ukrainy. W Kijowie mieści się siedziba Prezydenta Ukrainy i Gabinet Ministrów.

W 2005 roku w Kijowie odbył się jubileuszowy 50. konkurs muzyczny Eurowizji. W 2012 roku Kijów był jednym z czterech miast Ukrainy, w których odbyły się mecze w ramach Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2012. Gospodarzami tej imprezy sportowej były Polska i Ukraina.

Ćwiczenie 14

Zapisz słownie daty z ćw. 13. Odmień przez przypadki liczebniki 988, 1997, 2005, 2012.

(wg wikipedia.org)

(wg wikimedia.org)

Ćwiczenie 15

Wysłuchaj hejnału z wieży Mariackiej w Krakowie. Przeczytaj tekst. Nowe wyrazy i wyrażenia zapisz do słowniczka.

Kraków

Położony nad Wisłą Kraków jest jednym z najstarszych miast w Polsce. W tym mieście do dnia dzisiejszego zachowało się wiele zabytków. W centrum znajduje się Rynek Starego Miasta z renesansowym1 gmachem Sukiennic i gotyckim2 kościołem Mariackim. Co godzinę z wieży kościoła rozlega się hejnał.

1 renesansowy – у стилі ренесанс.

2 gotycki – готичний.

(wg Tatiany Tichomirowej)

(wg dreamteamtrips.com)

(wg foveotech.com.ua)

(wg moyaeuropa.com.ua)

Lekcja 3

Ćwiczenie 16

Daj odpowiedź, dobierając odpowiednie ilustracje do zwrotek wiersza. Legendę o bohaterach wiersza przeczytaj w Czytance podręcznika.

Jerzy Kierst Czy to Kraków?

Z Mariackiej wieży na srebrnej trąbce. Co to za koncert?

A pod Wawelem do jamy ścieżka. Kto w jamie mieszkał?

Kogut na Rynku macha skrzydłami. Kto jeździł na nim?

Konno z buławą, z brodą do pasa. Któż to tak hasa?

U czapki pióro i wiatr w sukmanie. Co to za taniec?

Ten Wawel, Rynek, gołębi dwieście.

W jakim to mieście?

ODMIANA RZECZOWNIKÓW I PRZYMIOTNIKÓW RODZAJU NIJAKIEGO W LICZBIE MNOGIEJ

M. nowe osiedla trudne zadania wielkie muzea

D. nowych osiedli trudnych zadań wielkich muzeów

C. nowym osiedlom trudnym zadaniom wielkim muzeom

B. nowe osiedla trudne zadania wielkie muzea

N. nowymi osiedlami trudnymi zadaniami wielkimi muzeami

Msc. o nowych osiedlach trudnych zadaniach wielkich muzeach

W. nowe osiedla! trudne zadania! wielkie muzea

M. zielone jabłka stare miasta ładne ronda

D. zielonych jabłek starych miast ładnych rond

C. zielonym jabłkom starym miastom ładnym rondom

B. zielone jabłka stare miasta ładne ronda

N. zielonymi jabłkami starymi miastami ładnymi rondami

Msc. o zielonych jabłkach starych miastach ładnych rondach

W. zielone jabłka! stare miasta! ładne ronda!

Polskie RZECZOWNIKI rodzaju nijakiego w MIANOWNIKU, BIERNIKU i WOŁACZU liczby mnogiej mają końcówkę -a.

DOPEŁNIACZ ma zerową końcówkę. W niektórych wyrazach przy zbiegu spółgłosek występuje [e] ruchome, np.: krzesła – krzeseł; jabłka – jabłek. Niektóre rzeczowniki – utworzone od połączeń wyrazowych, np.: przedszkole (od przed szkołą), półrocze (od pół roku) – mają końcówki -i, -y: przedszkoli, półroczy. Rzeczowniki typu muzeum – muzea w tym przypadku przybierają końcówkę -ów: muzeów, liceów.

W CELOWNIKU liczby mnogiej rzeczowniki nijakie mają końcówkę -om, charakterystyczną też dla rzeczowników pozostałych rodzajów.

W NARZĘDNIKU występuje końcówka -ami, jak w języku ukraińskim.

W MIEJSCOWNIKU liczby mnogiej rzeczowniki przybierają końcówkę -ach, jak w języku ukraińskim.

PRZYMIOTNIKI rodzaju nijakiego w liczbie mnogiej odmieniają się podobnie jak w języku ukraińskim. W MIANOWNIKU jednak występuje koncówka -(i)e.

Lekcja 3

Ćwiczenie 17

Utwórz formę mianownika liczby mnogiej.

Wzór:

Duże rondo, stare miasto, małe skrzyżowanie, szerokie koło, muzeum historyczne, zielone jabłko, czyste płótno, pyszne ciastko, proste zdanie, dawne centrum, ładne lustro, wesołe życie, miłe spotkanie.

Ćwiczenie 18

Ułóż zdania z połączeniami podanymi w ćwiczeniu 17. Połączeń tych użyj w formie dopełniacza liczby mnogiej.

Wzór:

Ćwiczenie 19

Odmień przez przypadki w liczbie mnogiej wyrażenia: długie zdania, nowe osiedla, dawne miasta, trudne zadania, licea techniczne.

Ćwiczenie 20

Przepisz, uzupełniając zdania wyrażeniami z ramki w odpowiedniej formie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Marek zachwyca się . Babcia upiekła placek z

. Nad trzeba dłużej pracować. W naszych miastach są . Za zaczynają się góry. Między już są otwarte granice. Nad latają mewy.

trudne zadania; dobre jabłka; warszawskie muzea; zielone pola; współczesne osiedla; państwa europejskie; jeziora mazurskie.

Ćwiczenie 21

Przepisz, uzupełniając wyrazy końcówkami miejscownika liczby mnogiej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Na szkoln przedstawieni jest dużo widzów. W szerok okn wiszą firanki. O jezior mazursk śpiewają piosenki. W środę uczniowie pójdą na film o światow muze . Nasi koledzy mieszkają na nowoczesn osiedl . Na lekcji pani mówiła o skomplikown ćwiczeni . W kin miejsk wyświetla się ciekawe filmy. Uczniowie piszą przy wygodn biurk .

Dzieci lubią spacery po dawn centr miast.

ZAPAMIĘTAJ ODMIANĘ RZECZOWNIKA dziecko – dzieci W

M. dziecko dzieci

D. dziecka dzieci

C. dziecku dzieciom

B. dziecko dzieci

N. dzieckiem dziećmi

Msc. o dziecku o dzieciach

W. dziecko! dzieci!

Ćwiczenie 22

Użyj w odpowiednim przypadku rzeczownika dziecko w liczbie mnogiej.

Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wszystkie lubią wiosnę. Dla jest to okres przyjemnego oczekiwania. Pierwsze wiosenne dni sprawiają

przyjemność – wypędzają na boiska, łąki, do lasu. Dorośli chętnie spacerują z po parku. Wiosna troszczy się o i daruje im kwiaty, zieleń i słońce. już się cieszą na bliskie wakacje.

Ćwiczenie 23

Ułóż 6 zdań z rzeczownikiem dziecko.

ASPEKT CZASOWNIKÓW W JĘZYKU POLSKIM

ASPEKT NIEDOKONANY ASPEKT DOKONANY

co robić?

czytać

myć

pisać

zapraszać

przychodzić

szarpać

co zrobić?

przeczytać

umyć

napisać

zaprosić

przyjść

szarpnąć

Czasowniki dokonane to takie, które określają czynności w całości lub w części skończone. Odpowiadają na pytanie Co zrobić?

Czasowniki niedokonane – czynności w nich zawarte nie skończyły się; trwają nadal. Odpowiadają na pytanie Co robić?

Czasowniki dokonane tworzy się od czasowników niedokonanych m.in. za pomocą: a) przedrostków: na-, po-, z-, prze-, u-, do- i innych; b) przyrostków, np.: -ną-: krzyczeć – krzyknąć, stukać – stuknąć i innych.

liczba pojedyncza

napisać przeczytać zaprosić

1. ja napiszę przeczytam zaproszę

2. ty napiszesz przeczytasz zaprosisz

3. on pan ona pani ono

napisze napisze napisze

przeczyta przeczyta przeczyta

liczba mnoga

zaprosi zaprosi zaprosi

1. my napiszemy przeczytamy zaprosimy

2. wy napiszecie przeczytacie zaprosicie

3. oni oni państwo one panie

napiszą napiszą napiszą

przeczytają

przeczytają

przeczytają

zaproszą

zaproszą

zaproszą

Czasowniki dokonane tworzą prostą formę czasu przyszłego.

W czasie przyszłym prostym czasowniki dokonane odmieniają się tak samo jak w czasie teraźniejszym.

Ćwiczenie 24

Czasowniki z ramki zapisz do tabeli według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór: Postać niedokonana Postać dokonana

CZAS PRZYSZŁY PROSTY

Chodzić, zrobić, umyć, jeść, napisać, myć, robić, zszyć, przychodzić, zjeść, prosić, przeczytać, przeprosić, pisać, wypić, śpiewać, szyć, pić, zaśpiewać, czytać.

Ćwiczenie 25

Za pomocą przedrostków utwórz postać dokonaną czasowników z ramki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

na- wy- po- s-/z- prze- przy- do- od- o- u- w-

Pracować, leczyć, uczyć, kosić, grać, spać, nieść, dać, czyścić, sprzątać, bić.

Ćwiczenie 26

Przepisz zdania, zastępując czasowniki niedokonane dokonanymi. Zmień w razie potrzeby czas.

Wzór:

Do Tarasa z Olegiem jadą goście. Oni razem idą na spacer. Przede wszystkim chłopcy pokazują kolegom Rynek Główny. Marek chce być przewodnikiem po mieście. Razem z Tarasem prowadzą przyjaciół starymi uliczkami. Wszyscy chętnie zwiedzają stare muzeum. Robią zdjęcia znanych zabytków. Zmęczeni spacerem siadają w parku na ławki. Agatka proponuje, żeby grać na gitarze i śpiewać.

Iść – pójść; idę, idziesz – pójdę, pójdziesz; jadę, jedziesz – pojadę, pojedziesz; pokazują – pokażą ...

Ćwiczenie 27

Zmień zdania według wzoru, wykorzystując przedrostki z ramki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

(Ty) czytasz książkę.

Pani robi porządek.

Kotek pije mleko.

Śniadanie jemy w domu.

Uczniowie piszą dyktando.

Gram na gitarze i śpiewam.

(Wy) robicie ćwiczenia.

Dziewczyny szyją bluzki.

(Ty) książkę.

Po obiedzie pani porządek. Kotek mleko.

Dziś wcześniej śniadanie.

Uczniowie jutro dyktando. Na koncercie i .

Za godzinę ćwiczenia.

Na święta dziewczyny bluzki.

prze-, na-, u-, po-, s-, w-, za-, przy-, do-, od-, o-, z-, wy-

Ćwiczenie 28

Przepisz. Od bezokoliczników utwórz formy czasu przyszłego prostego.

1. Dzieci (nauczyć się) wiersza na pamięć.

2. Fotograf (sfotografować) naszą klasę.

3. [Ja] (Napisać) list do babci i dziadka.

4. Ja tego nie (przeżyć)!

5. Kiedy wreszcie [wy] (zrobić) te zadania domowe?!

6. Szybko [my] (przeczytać) wiadomości.

7. Jaki film [wy] (oglądać) jutro?

8. Czego nie [ty] (zjeść) na kolację.

9. [My] (zatańczyć) krakowiaka.

10. Brat (przygotować) walizkę na wyjazd.

Ćwiczenie 29

Ułóż zdania z czasownikami z ramki, używając form osobowych czasu przyszłego prostego.

Wzór:

Odmówić; wykupić; wnieść; przepisać; odrobić; dolać; narysować; zmalować; zatańczyć; przyjechać.

Ćwiczenie 30

Zapoznaj się z treścіą ciekawostki. Na jej podstawie zadaj koleżance / koledze 5 pytań.

CIEKAWOSTKA

Jedenasty listopada to święto narodowe, Narodowe Święto Niepodległości. W tym dniu w roku 1918 Polska odzyskała niepodległość po 123 latach niewoli, powstała II (Druga) Rzeczpospolita. Na czele państwa polskiego stanął marszałek Józef Piłsudski.

W II RP dużym szacunkiem darzono żołnierzy, szczególnie tych walczących na koniach – ułanów. Powstało o nich dużo piosenek. Obecnie często się je śpiewa w tym dniu, np. w Warszawie na placu Piłsudskiego czy na krakowskim Rynku. 11 listopada w całym kraju organizowane są tzw. „Lekcje śpiewania”, kiedy mieszkańcy śpiewają kilkadziesiąt (!) piosenek o ułanach, jedną za drugą. Może i wy zaśpiewacie jedną z nich?

Ćwiczenie 31

Wysłuchaj piosenki. Zaśpiewajcie w grupie tę piosenkę.

Przybyli ułani

Przybyli ułani pod okienko, (bis)

Pukają, wołają: – Puść panienko! (bis)

Zaświecił miesiączek do okienka, (bis)

W koszulce stanęła w niem panienka. (bis)

– O Jezu, a cóż to za wojacy? (bis)

Otwieraj, nie pytaj, to czwartacy! (bis)

Przyszliśmy napoić nasze konie, (bis)

Za nami piechoty całe błonie. (bis)

O Jezu, a dokąd Bóg prowadzi? (bis) – Warszawę odwiedzić byśmy radzi. (bis)

Panienka wnet wrota otworzyła, (bis)

Ułanów do środka zaprosiła. (bis)

Ćwiczenie 32

Przeczytaj ciekawostkę i na jej podstawie opowiedz w grupie o Dniu Niepodległości Ukrainy.

CIEKAWOSTKA

Dzień Niepodległości Ukrainy to święto narodowe, które obchodzimy 24 sierpnia. W tym dniu w Kijowie tradycyjnie Prezydent Ukrainy wraz z członkami Rządu składają kwiaty pod pomnikami Tarasa Szewczenki, Mychajła Hruszewskiego, Bohdana Chmielnickiego. Z okazji święta narodowego w stolicy Ukrainy odbywają się defilady wojskowe, koncerty i akademie świąteczne.

Ćwiczenie 33

Daj prawidłową odpowiedź na pytania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Kijów jest położony nad:

a. Dniestrem, b. Dnieprem, c. Niemnem.

2. Warszawa jest położona nad:

a. Nysą, b. Odrą, c. Wisłą.

3. Kraków jest położony nad:

a. Wieprzem, b. Wisłą, c. Wisłokiem.

4. Wawel znajduje się w:

a. Kijowie, b. Krakowie, c. Warszawie.

5. Kijów – to stolica:

a. Gruzji, b. Ukrainy, c. Niemiec.

6. Hejnał rozlega się nad:

a. Krakowem, b. Lwowem, c. Warszawą.

Lekcja 4 Czas na podróże

Turysta, turystka, taternik / alpinista, taterniczka / alpinistka; schronisko, hotel, pijalnia wód, ognisko, szlak, szlaki oznakowane, trasy oznakowane, ścieżka rowerowa; kolejka górska, kolejka krzesełkowa, kolejka linowa, kolejka gondolowa, wyciąg, trasa narciarska; narty, sanki, snowboard.

Szczyt, stok, zbocze, wodospad, potok, jezioro górskie.

Pogotowie górskie, ratownik górski, przewodnik górski.

Uwaga! Zakaz palenia ognisk! Ostrzeżenie pogodowe!

Wędrować w górach; wspinać się w góry; krajobraz górski, niezwykłe przeżycie; mapa z oznaczonym szlakiem turystycznym.

Koledzy i koleżanki z klasy Oli mile wspominali swoją wyprawę w góry w czasie zielonej szkoły. Piotrek zauważył, że na początku droga nie wydawała się taka trudna. Naprawdę to było wyzwanie, któremu należało stawiać czoła. Dziewczyny co chwila prosiły o postój, a plecaki już dawno uwiesiły na ramionach swoich kolegów. Marta i Ola wtrąciły, że nie było żadnego zmęczenia.

– A pamiętacie, jakie emocje panowały po zdobyciu Gubałówki, – odezwał się Tomek. – Mamy mnóstwo cudownych zdjęć i nagranych filmików.

– Ja od razu umieszczałam je w sieci, – powiedziała Agatka. – Jednakże wszystkim zapierał dech otaczający krajobraz górski. Zachwycała mnie panorama całych polskich Tatr i Zakopanego.

Z Gubałówki do Kościeliska wszyscy zjechali kolejką krzesełkową, skąd również mogli podziwiać góry. Mnóstwo polubień na FB dostał filmik Sebastiana z tej wyprawy.

Zbliżają się ferie.

Zastanówmy się, gdzie je spędzimy, w jakich górach, –zaproponowała Ola.

– Mam pomysł, – odparła Marta. – Cudowne miejsce to Krynica Górska w Bieszczadach.

Reszta zgodziła się z pomysłem Marty. Ona zaś dodała, że gondolą można wyjechać na szczyt Jaworzyny.

– A ze stoku będziemy zjeżdżać na nartach, – podchwycił Piotrek.

– My z Zuzanną, – powiedziała Ola, – będziemy jeździć na snowboardzie.

– A my będziemy zjeżdżać na sankach z niewysokiego stoku, – odezwały się Ania i Mirka. – Zgoda, pokażemy ułożony plan na ferie naszej Pani, – podsumowała Ola. – Uważam, że powinna go zaakceptować. Często słyszeliśmy od niej stare polskie przysłowie: „Podróże kształcą”.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania.

1. O czym wspominali koledzy i koleżanki z klasy Oli?

2. Jak Piotrek opisuje drogę w góry?

3. Czy Marta i Ola zgadzają się z uwagą Piotra?

4. Co powiedział Tomek?

5. Czym zachwycali się uczniowie na szczycie góry?

6. Czym zjechali z Gubałówki do Kościeliska?

7. Czy ktoś robił zdjęcia i nagrywał filmiki?

8. Jaki pomysł miała Marta na ferie?

9. Na czym zamierzają zjeżdżać z Jaworzyny?

10. Jak uważasz, czy Pani zaakceptuje plan klasy na ferie?

(wg visitmalopolska.pl) (wg twojakrynica.pl)

Ćwiczenie 2

Porozmawiajcie w grupie o przysłowiach polskich. Jak je rozumiecie? Czy są podobne w języku ukraińskim?

1. Podróże kształcą.

2. Podróż nie tuczy, ale rozumu uczy.

3. Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej.

4. Aby poznać człowieka, trzeba zostać jego towarzyszem podróży.

5. Nie ten dużo umie, kto długo żyje, ale ten, kto wiele podróżuje.

Ćwiczenie 3

Opowiedz w grupie czy byłaś / byłeś w górach. Kiedy i gdzie? Może Twoim marzeniem jest wyprawa w góry? Jak się nazywają góry w Ukrainie?

Ćwiczenie 4

Wysłuchaj wiersza. W klasie zorganizujcie konkurs na najlepsze streszczenie tego wiersza. Wymyślcie odpowiednią nagrodę. Poszukaj w Internecie, co to jest oscypek. Informacją podziel się w grupie.

Rafał Lasota

Oscypki Smoka Wojciaszka

Na południu Polski

Pośród gór schowane

Leży urokliwe

Miasto Zakopane.

Latem tam i zimą Z każdej strony kraju, By Tatry podziwiać Turyści zjeżdżają.

Gdy miasteczko zwiedzisz Pójdziesz na Krupówki, Górską panoramę Poznasz z Gubałówki.

Lekcja 4

Czas na podróże

To pamiętaj jeszcze, Że mieszka tu znany

Smok gazda Wojciaszek, Co pasie barany.

Wypuszcza swe stada Wojciaszek na hali, Siada na kamieniu I fajeczkę pali.

A wieczorem mleko Owieczek pozbiera

I wyrabia z żoną Gomułeczki sera.

A jaki to serek

Z mleka jest owieczki?

Wojciaszek szykuje Górskie oscypeczki.

Ćwiczenie 5

Wypisz z wiersza (ćw. 4) nazwy własne. Ułóż z nimi zdania.

Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z treścią ciekawostki.

CIEKAWOSTKA

Tatry są najwyższymi górami w Polsce. Najwyższym szczytem w Polsce są Rysy o wysokości 2 499 metrów. Ta góra jest częścią Tatr i jednym z najwyższych szczytów w całych Karpatach! Tatry są popularnym celem wycieczek dla turystów.

(wg skalnik.pl)

Ćwiczenie 7

Ułóż 5 pytań o ukraińskich Karpatach. Poproś koleżankę / kolegę o odpowiedź na nie.

ODMIANA RZECZOWNIKÓW I PRZYMIOTNIKÓW RODZAJU ŻEŃSKIEGO W LICZBIE MNOGIEJ

M. wysokie góry miłe dziewczyny

D. wysokich gór miłych dziewczyn

C. wysokim górom miłym dziewczynom

B. wysokie góry miłe dziewczyny

N. wysokimi górami miłymi dziewczynami

Msc. o wysokich górach miłych dziewczynach

W. wysokie góry! miłe dziewczyny!

M. linowe kolejki ciekawe książki

D. linowych kolejek ciekawych książek

C. linowym kolejkom ciekawym książkom

B. linowe kolejki ciekawe książki

N. linowymi kolejkami ciekawymi książkami

Msc. o linowych kolejkach ciekawych książkach

W. linowe kolejki! ciekawe książki!

M. interesujące lekcje dalekie podróże

D. interesujących lekcji dalekich podróży

C. interesującym lekcjom dalekim podróżom

B. interesujące lekcje dalekie podróże

N. interesującymi lekcjami dalekimi podróżami

Msc. o interesujących lekcjach dalekich podróżach

W. interesujące lekcje! dalekie podróże!

M. nowe panie długie noce

D. nowych pań długich nocy

C. nowym paniom długim nocom

B. nowe panie długie noce

N. nowymi paniami długimi nocami

Msc. o nowych paniach długich nocach

W. nowe panie! długie noce!

M. góralskie pieśni

D. góralskich pieśni

C. góralskim pieśniom

B. góralskie pieśni

N. góralskimi pieśniami

Msc. o góralskich pieśniach

W. góralskie pieśni!

ODMIANA RZECZOWNIKÓW

W MIANOWNIKU liczby mnogiej RZECZOWNIKI rodzaju żeńskiego zakończone na samogłoskę mają końcówki: -y (po spółgłosce twardej), np.: szkoły; -i (po k, g), np.: książki, nogi; -e (po spółgłosce miękkiej, w tym po c, dz, cz, dż, sz, ż, rz), np.: księgarnie, ciocie, tablice, wieże, panie. Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę mogą mieć, oprócz -e, także końcówki -i, -y, np.: noce, pieśni, rzeczy.

W DOPEŁNIACZU liczby mnogiej rzeczowniki zakończone na samogłoskę najczęściej mają końcówkę zerową: tych szkół, gazet, książek. Niektóre mają końcówkę -i: tych lilii, stacji. Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę mają końcówkę -i lub -y (po c, dz, cz, dż, sz, ż, rz): tych pieśni, gałęzi, kości, nocy, myszy, rzeczy.

CELOWNIK liczby mnogiej ma jedyną dla rzeczowników wszystkich rodzajów końcówkę -om.

BIERNIK jest równy MIANOWNIKOWI. UWAGA! Dotyczy to także rzeczowników żywotnych: widzę dziewczyny, koleżanki, sarny, krowy. Jest to inaczej niż w języku ukraińskim!

W NARZĘDNIKU występuje też jedna końcówka -ami.

MIEJSCOWNIK ma wspólną końcówkę -ach.

WOŁACZ jest równy MIANOWNIKOWI.

PRZYMIOTNIKI rodzaju żeńskiego odmieniają się w liczbie mnogiej podobnie jak w języku ukraińskim. W MIANOWNIKU liczby mnogiej mają końcówkę -e – tak samo, jak przymiotniki rodzaju nijakiego.

I PRZYMIOTNIKÓW

Ćwiczenie 8

Utwórz formy mianownika liczby mnogiej. Zielona roślina doniczkowa, wysoka góra, krótka baśń, smutna pieśń ludowa, ważna uwaga, wesoła melodia, niezbędna pomoc górska, szeroka ulica, kolejka gondolowa, trasa narciarska, praca domowa, ciekawa nowela.

Ćwiczenie 9

Przymiotniki i rzeczowniki w nawiasach zapisz w dopełniaczu. Musimy nazbierać (leśne jagody). W lesie nie ma (dobre drogi). Dawno nie słyszeliśmy (pieśni góralskie). Lubimy wracać do domu z (dalekie podróże). W autobusie są miejsca dla (starsze osoby). W tej książce jest wiele (ciekawe nowele). W tym bukiecie jest za dużo (czerwone róże).

Ćwiczenie 10

Przepisz, zmieniając według wzoru.

Wzór:

1. Czytam tę codzienną gazetę.

2. Opowiadam tę starą baśń.

3. Kupuję modną rzecz.

4. Siostra kupuje tę skórzaną walizkę.

5. Przez okno widzimy tę zieloną gałąź.

6. Lubię tę majową noc.

7. Adresujesz tę zwykłą kopertę.

8. Spotykamy tę starszą panią nauczycielkę.

9. Wyjeżdżamy na tę nową trasę narciarską.

10. W Internecie reklamują tę kolejkę linową.

Ćwiczenie 11

Przepisz, uzupełniając wyrazy końcówkami celownika liczby mnogiej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Naszym mam nie chce się iść w góry. Wysyłamy koleżank serdeczne pozdrowienia z gór. Na wycieczce dziewczyn się

Lekcja 4

Czas na podróże

pomaga! 22 stycznia składamy życzenia babci . Czy podobają się pan te stroje góralskie? W górach mówimy turystk o niebezpieczeństwie. Dziewczyny przyglądały się modnym spódnic .

Ćwiczenie 12

Przepisz, uzupełniając wyrażeniami z ramki w odpowiedniej formie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

W góry wspinamy się . Za są boiska. Kuzynka przyniosła koszyczek z . Na obrazie widzimy łąkę z . Na spacer idziemy z . Tadek dostał paczkę z . Witamy panią . Dzieci zdobią salę i

Czarne owce; znane ścieżki; ciekawe książki; zielone gałązki i fioletowe astry; nowe szkoły; fajne koleżanki; dojrzałe poziomki, białe i czerwone róże.

Ćwiczenie 13

Przepisz, używając form miejscownika.

W (gazety) czytamy o (stolice europejskie). Marzę o (następne wyprawy) w góry. Tradycje ludowe zachowały się na (wsie). Na (wiśniowe gałęzie) jest pełno (jagody). O (przygody) na (wycieczki) zawsze długo się pamięta. W (godziny popołudniowe) na (miejskie ulice) jest duży ruch. Przy ognisku harcerze grają na (gitary) i śpiewają (piosenki).

CZAS PRZYSZŁY ZŁOŻONY

I sposób

liczba pojedyncza

liczba mnoga

1. ja będę pisać my będziemy pisać

2. ty będziesz pisać wy będziecie pisać

3. on / pan ona / pani ono

będzie pisać

będzie pisać

będzie pisać

oni / panowie oni / państwo one / panie

II sposób

liczba pojedyncza

będą pisać

będą pisać

będą pisać

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

1. ja będę pisał będę pisała –

2. ty będziesz pisał będziesz pisała –

3. on / pan będzie pisał ona / pani będzie pisała ono będzie pisało

liczba mnoga

forma męskoosobowa forma niemęskoosobowa

1. my będziemy pisali będziemy pisały

2. wy będziecie pisali będziecie pisały

3. oni / panowie

będą pisali

oni / państwo

będą pisali

one / panie

będą pisały

CZAS PRZYSZŁY ZŁOŻONY

Czas przyszły złożony tworzymy na dwa sposoby.

I SPOSÓB tworzy się za pomocą czasownika być w czasie przy-

szłym i bezokolicznika.

II SPOSÓB tworzy się za pomocą czasownika być w czasie przy-

szłym i czasownika w formie czasu przeszłego, ale bez końcówek

osobowych .

Oba sposoby odmiany są jednakowo poprawne. Trzeba jednak

używać tych form konsekwentnie w całej wypowiedzi!

Lekcja 4

Czas na podróże

Ćwiczenie 14

Przepisz, uzupełniając zdania czasownikami w czasie przyszłym złożonym. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

myć Po śniadaniu Ania naczynia.

W środę Michał i Alicja okno.

To nie prawda, że ty samochód .

leżeć Pojutrze Darek cały dzień na plaży.

W czwartek podczas wycieczki do lasu dzieci na murawie.

W weekendy Ola i Julia w łóżku do dziesiątej.

grać Ja na gitarze.

W piątek Andrzej i Oksana na koncercie szkolnym.

Teraz dziewczyny na fortepianie.

prosić (My) naszą panią o pmoc w napisaniu ćwiczenia.

W sobotę (on) kolegę o wyjście na boisko.

W przyszłym tygodniu (wy) tatę, żeby zabrał was ze sobą na mecz.

Ćwiczenie 15

Użyj odpowiedniej formy czasownika być, uzupełniając zdania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Stanisław wspinać się na szczyty, a Taras chodzić na basen. uczyć się pływać. Razem z nim uczyć się pływać Oleg i Andrzej. Tania, Kasia i Ola ćwiczyć skoki do wody.

Ćwiczenie 16

Przepisz, zmieniając według wzoru.

Wzór:

1. Oglądamy nową wystawę.

2. One grają na fortepianie.

3. Oni grają w piłkę.

4. Dyskutujemy o filmie.

5. Słuchacie radia.

6. Kupujecie prezenty na Mikołaja.

7. Szyję sukienkę dla siostry.

8. Kiedy odrabiasz lekcje?

9. Uczennice na wycieczce piją gorącą herbatę.

10. Piotrek i Ola planują wyprawę w góry.

Ćwiczenie 17

Zmień liczbę pojedynczą na liczbę mnogą w czasie przyszłym.

Wzór:

1. Koleżanka będzie zjeżdżała ze stoku.

2. Jabłoń będzie kwitła wiosną.

3. Uczennica będzie czytała krótkie opowiadanie.

4. Córka będzie pisała list.

5. Siostra będzie robiła zakupy.

6. Artystka będzie śpiewała.

7. Pani będzie ćwiczyła.

8. Ona będzie czytała meila od koleżanki.

9. Zaśnieżona góra będzie wyglądała ładnie na zdjęciu.

10. Babcia będzie czekała na wnuki.

Ćwiczenie 18

Wysłuchaj tekstu. Do zeszytu wypisz czas przyszły złożony, utworzony według I sposobu.

Każda pora roku jest przepiękna na wyprawy w góry, wycieczki do lasu. Uczniowie z klasy Oli – chłopcy i dziewczyny – będą planować wyprawę w góry.

Ola do notesu będzie wpisywać, co trzeba zabrać ze sobą. Oczywiście, muszą to być tylko niezbędne rzeczy. Ci, co już byli w górach, chętnie podpowiedzą i doradzą innym, żeby wyprawa udała się i wszyscy byli zadowoleni.

Ola szybko notuje wymieniane przez kolegów nazwy rzeczy: ciepłe kurtki i swetry, plecaki, wygodne buty górskie, namioty, śpiwory, zapałki, jedzenie.

Zdaniem Marty dobrze będzie postawić namioty i zapalić ognisko. To wtedy będzie prawdziwy obóz namiotowy.

Piotrek proponuje zabrać ze soba gitarę i nauczyć się znanej harcerskiej pisenki „Płonie ognisko w lesie”. On uważa, że wtedy wspinaczka w góry będzie weselsza i milsza. Na koniec ustalają czym będą jechać i kto bedzie kupować bilety.

Ćwiczenie 19

Wysłuchajcie piosenki. Zaśpiewajcie w grupie.

Płonie ognisko w lesie

Płonie ognisko w lesie

Wiatr smętną piosnkę niesie

Przy ogniu zaś drużyna

Gawędę rozpoczyna.

Refren: Czuj czuj, czuwaj, czuj czuj czuwaj, Rozlega się dokoła.

Czuj czuj, czuwaj, czuj czuj czuwaj, Radosne echo woła.

Przestańcie się już bawić

I czas swój marnotrawić.

Niech każdy z was się szczerze

Do pracy swej zabierze.

Refren:

Wiatr w lesie cicho gwarzy

Śpią wszyscy oprócz straży.

A ponad śpiące głowy

Rozlega się krzyk sowy.

Ćwiczenie 20

Ułóż 5 pytań do tekstu ćw. 18. Poproś koleżankę / kolegę o odpowiedź na nie.

Ćwiczenie 21

W grupie wybierzcie rzeczy niezbędne do wyprawy w góry. Skorzystajcie ze słownictwa z ramki.

plecak, namiot, śpiwór, karimata, jedzenie i napoje, naczynie jednorazowe, latarka, komórka, wygodne buty, zapałki, mapa, czapka i kurtka, japonki, buty na wysokich obcasach, komputer, telewizor, stos książek, kąpielówki, panama, parasol

Przymiotniki w języku polskim, tak jak w języku ukraińskim, posiadają trzy stopnie.

STOPNIOWANIE PROSTE

Stopień równy

piękny krótki wysoki

niski ładny brzydki przystojny

daleki

Stopień wyższy -sz(y) lub -ejsz(y)

piękniejszy

krótszy

wyższy

niższy

ładniejszy

brzydszy

przystojniejszy

dalszy

Stopień najwyższy

naj- + st. wyższy

najpiękniejszy

najkrótszy

najwyższy

najniższy

najładniejszy

najbrzydszy

najprzystojniejszy

najdalszy

UWAGA! W przymiotnikach zakończonych na grupę spółgłosek dodajemy –ejsz(y), np.: mądry – mądrzejszy.

UWAGA! W przymiotnikach zakończonych na -ki, -oki, -eki przyrostek -sz(y) dodajemy do rdzenia, np.: krótki – krótszy, szeroki – szerszy, daleki – dalszy.

STOPNIOWANIE OPISOWE

Od niektórych przymiotników nie można w opisany sposób utworzyć stopnia wyższego. Wówczas stopniuje się je za pomocą słowa bardziej i najbardziej, mniej i najmniej.

równy Stopień wyższy Stopień najwyższy

suchy

nieśmiały

zielony

znany wysportowany

bardziej suchy

bardziej nieśmiały

bardziej zielony

mniej znany

mniej wysportowany

najbardziej suchy

najbardziej nieśmiały

najbardziej zielony

najmniej znany

najmniej wysportowany

Przy stopniowaniu przymiotników często zachodzą wymiany spółgłosek i samogłosek: r:rz (mądry – mądrzejszy), n:ń (cienki – cieńszy), ł:l (biały – bielszy), s:ż (bliski – bliższy), k:ż (lekki – lżejszy).

Przymiotniki mały, dobry, zły, lekki, duży / wielki podobnie do ukraińskich mają stopniowanie nieregularne.

ZAPAMIĘTAJ!

Nieregularne stopniowanie przymiotników: mały – mniejszy – najmniejszy

dobry – lepszy – najlepszy

zły – gorszy – najgorszy

lekki – lżejszy – najlżejszy

duży/wielki – większy – największy

Ćwiczenie 22

Wskaż wyższy i najwyższy stopień przymiotników. Ułóż 5 zdań. mniejszy

najlżejszy

najmniejszy

najgorszy

MAŁY DOBRY DUŻY / WIELKI

lepszy

ZŁY LEKKI

najlepszy większy

Ćwiczenie 23

lżejszy największy gorszy

Utwórz stopień wyższy i najwyższy przymiotników. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. zdolny

2. stary

3. duży

4. zły

5. ciemny

6. śmieszny

7. nowy

8. daleki

9. inteligentny

10. znany

Ćwiczenie 24

Uzupełnij zdania przymiotnikami w stopniu najwyższym.

1. Ewa jest (mądra) w całej klasie.

2. Nasz dziadek jest (stary) w rodzinie.

3. Zdrowy człowiek jest (bogaty) na całym świecie.

4. Po zajęciach byłam (zmęczona) z całej klasy.

5. Lipiec i sierpień to w Europie (ciepły) miesiące.

6. Piotrek to (wysportowany) uczeń w naszej klasie.

7. Adam Mickiewicz to (znany) polski poeta.

8. Język polski jest (trudny) dla uczących się.

9. Oksana podarowała siostrze (ciekawy) prezent.

10. Uśmiech mamy jest (miły) dla każdego.

Ćwiczenie 25

Uzupełnij zdania przymiotnikami w stopniu najwyższym.

Stopień wyższy Stopień najwyższy

Ania jest wyższa od Oli. Ania jest w klasie.

Tatry są wyższe od Bieszczad.

Tatry są wyższe niż Bieszczady.

Tatry to góry w Polsce.

Matematyka jest cięższa niż historia. Matematyka jest ze wszystkich przedmiotów.

Matematyka jest cięższa od historii.

W grudniu dni są krótsze od nocy.

W grudniu dni są krótsze niż noce.

W czerwcu dni są dłuższe od nocy.

W czerwcu dni są dłuższe niż noce.

W grudniu dni są w roku.

W czerwcu dni są w roku.

W grudniu dni są coraz zimniejsze. Styczeń to miesiąc w roku.

Ćwiczenie 26

Uzupełnij zdania przymiotnikami z ramki.

1. Jan Matejko to polski malarz.

1. Wisła to rzeka Polski.

2. Lwów to miasto od Kijowa.

3. Październik jest , a listopad – .

4. Miód jest .

5. Ten film był od poprzedniego.

6. Wczoraj miałem wyniki, a dzisiaj jeszcze .

7. Te góry są , a tamte .

8. Ta noc jest niż poprzednia.

9. Czarna czekolada jest od mlecznej.

Złe, gorsze; mniejsze; najsłynniejszy; największa i najdłuższa; ciemniejsza; wysokie, wyższe; słodki; ciekawszy; bardziej gorzka; zimny, zimniejszy.

Ćwiczenie 27

Przeczytaj wiersz. Nowe słowa i wyrażenia zapisz do słowniczka. Przymiotniki określajace samochwałę i jej rodzinę wypisz do zeszytu. Ułóż z nimi zdania.

Jan Brzechwa

Samochwała

Samochwała w kącie stała I wciąż tak opowiadała: „Zdolna jestem niesłychanie, Najpiękniejsze mam ubranie, Moja buzia tryska zdrowiem, Jak coś powiem, to już powiem, Jak odpowiem, to roztropnie, W szkole mam najlepsze stopnie, Śpiewam lepiej niż w operze, Świetnie jeżdżę na rowerze, Znakomicie muchy łapię, Wiem, gdzie Wisła jest na mapie, Jestem mądra, jestem zgrabna,

Czas na podróże Lekcja 4

Wiotka, słodka i powabna, A w dodatku, daję słowo, Mam rodzinę wyjątkową: Tato mój do pieca sięga, Moja mama – taka tęga, Moja siostra – taka mała, A ja jestem – samochwała!”.

Ćwiczenie 28

Odpowiadając na poniższe pytania, w grupie porozmawiajcie o tym, czy dobrze być samochwałą?

1. Jak rozumiesz określenie „samochwała”?

2. Co mówi o sobie samochwała z wiersza Jana Brzechwy?

3. Jaka jest rodzina samochwały?

4. Czy dobrze jest być samochwałą? Dlaczego?

5. Czy ty jesteś czasami samochwałą?

6. Czym się lubisz chwalić?

Ćwiczenie 29

Przeczytaj tekst o zimowych świętach. Opowiedz w grupie, jak obchodzicie te święta w waszej rodzinie.

Święty Mikołaj przychodzi do dzieci uczciwych i grzecznych. Najsłodszym i najweselszym świętem, pachnącym słodyczami i pomarańczami, z prezentami pod poduszką, jest święto św. Mikołaja. W Polsce św. Mikołaj odwiedza dzieci

6 grudnia , a do dzieci ukraińskich przychodzi 19 grudnia . Prezenty otrzymują tylko te, które napisały do niego listy z prośbą o prezenty.

24 grudnia – Wigilia.

25 grudnia – Boże Narodzenie.

31 grudnia / l stycznia – Noc Sylwestrowa, Nowy Rok.

Kiedy 24 grudnia na zimowym niebie zabłyśnie pierwsza gwiazda, w każdym polskim domu przy wigilijnym stole zbiera się rodzina, dzieli się opłatkiem i śpiewa kolędy. Zaczyna się Boże Narodzenie (25 XII) i św. Szczepana (26 XII).

Wieczorem przed Bożym Narodzeniem – 6 stycznia w Ukrainie rozlegają się kolędy bożonarodzeniowe przy świątecznych stołach. Samo święto Narodzenia Pańskiego obchodzi się 7 stycznia.

Z okazji świąt składamy najlepsze życzenia.

Ćwiczenie 30 Zapoznaj się z treścią listu do św. Mikołaja.

Lekcja 4

Ćwiczenie 31

Na podstawie listu z ćw. 30. ułóż swój list do św. Mikołaja. Podziękuj za ubiegłoroczne prezenty. Poproś o prezent, o którym marzyłaś / marzyłeś przez cały rok. Napisz, czy byłaś / byłeś grzeczna/ grzeczny i opowiedz o swoich sukcesach w szkole.

Ćwiczenie 32

Porozmawiajcie w grupie o tradycjach bożonarodzeniowych w waszej miejscowości. Czy śpiewacie kolędy? Czy babcia i dziadek śpiewali polskie kolędy? Czy nauczyłaś się / nauczyłeś się takiej kolędy?

Ćwiczenie 33

Przeczytaj wiersz. W grupie zorganizujcie konkurs na najlepszą recytatorkę / najlepszego recytatora wiersza. Przy okazji zaśpiewajcie kolędę, którą wszyscy znacie. Złóżcie sobie świąteczne życzenia.

Leopold Staff

Gwiazda

na niebie, srebrna i staroświecka.

Świeciła wigilijnie, każdy zna ją od dziecka.

Zwisały z niej z wysoka długie, błyszczące promienie, a każdy promień to było jedno świecące życzenie.

I przyszli – nie magowie

już trochę podstarzali, lecz wiejscy kolędnicy, zwyczajni chłopcy mali.

Chwycili za promienie, Jak w dzwonnicy za sznury, Ażeby śliczna gwiazda

Nie uciekła do góry.

Chwycili w garść promienie, Trzymają z całej siły.

I teraz w tym rzecz cała, By się życzenia spełniły.

Świeciła gwiazda

Lekcja 5 Moje zainteresowania

Zainteresowanie, pasja, hobby: fotografia, wędkarstwo, sport, blogowanie, ogrodnictwo, gotowanie, kolekcjonowanie, majsterkowanie, słuchanie podcastów, gry komputerowe, wycieczki w góry, muzyka, gra na instrumentach muzycznych, malowanie, elektronika, hodowla zwierząt, wolontariat w schronisku dla zwierząt, szycie, haftowanie, taniec.

Interesować się... (czym?); zbierać / kolekcjonować... (co?); mieć kolekcję... (czego?); pasjonować się... (czym?); mieć pasję; rozwijać swoje zainteresowania; grać na... (czym?); uczyć się... (czego?).

Komputer: mieć konto na... (czym?); zalogować się; wejść na stronę... (czego?); strona internetowa; czat, czatować; surfować po sieci; wrzucać coś do sieci; ściągać z... (czego?); kopiować; przygotować prezentację na temat... (czego?).

Koleżanki i koledzy z klasy Oli zebrali się, żeby przygotować prezentację swoich zainteresowań. Takie zadanie wymyśliła ich wychowawczyni. Nie każdy był zachwycony, lecz innego wyjścia nie ma.

Grupa skupiła się nad tym, jak najlepiej zaprezentować swoje hobby i dostać za to wysokie oceny.

Pomysł Piotrka polegał na tym, żeby bardzo dobrze przedstawić swoje zainteresowanie żywą przyrodą. W szczególności ptakami i motylami. Powiedział, że podobają mu się motyle, ponieważ są kolorowe i tak pięknie unoszą się w powietrzu.

On myśli, żę będzie dalej się nimi interesować i poszerzać o nich swoją wiedzę.

Lekcja 5

Moje zainteresowania

Czy robisz zdjęcia motyli, gdy siadają na kwiat, – spytała go Marta. – Proszę, przynieś kilka zdjęć. Ania natomiast powiedziała, że jej zainteresowania są bardzo różne. Nie ma jednej pasji, która fascynuje i której poświęca cały swój czas wolny. Ona stara się być wszechstronna. Ania uważa, że to czyni człowieka mądrzejszym. Ostatnio interesuje się jazdą konną. – Cudownie, – zareagowała Ola.

Twoje zdjęcie na koniu stanie się ozdobą naszej prezentacji.

Tomek, Adaś i Kuba poprosili, żeby nie zapominać o ich zainteresowaniach sportem. Pochwalą się nawet swoimi pucharami z ostatnich zawodów.

– Zachwyca mnie czytanie książek, cały czas czytam moją ulubioną literaturę, – skromnie odezwała się Kasia.

Irenka i Bartek z zachwytem opowiadali o swoim zamiłowaniu do muzyki. Oni nie tylko chodzą na koncerty, ale także sami występują. Ola uważa, że nagranie z ostatniego koncertu upiększy prezentację.

– A ja lubię majsterkować, – powiedział Wojtek. – Razem z tatą robimy na zimę domki dla ptaków. W tym celu są nam potrzebne, młotki, gwoździe i pędzle do malowania. Hobby Darka jest nietypowe. On interesuje się pociągami, budową torów, historią kolei. Zbiera książki na ten temat, szuka informacji w Internecie. Darek ma nawet kolekcję znaczków pocztowych związanych z koleją. Nowoczesne koleje, szybkie połączenia, budowa nowych szlaków kolejowych, rozwój kolei zajmują całe godziny jego wolnego czasu.

Koleżanki i koledzy poprosili Michała, pasją którego jest komputer, żeby ładnie opracował prezentację. Każdy prześle materiały drogą mailową. Choć oczywiście wszyscy mają konto na Facebooku lub na Instagramie, wielu coś wpisuje na blogu. Wszyscy robią setki zdjęć smartfonami i wrzucają to wszystko na swoje konta.

Ola podsumowała, że taka prezentacja powinna spodobać się pani wychowawczyni.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania.

1. Jaką prezentację mają przygotować koleżanki i koledzy z klasy Oli?

2. Czy wszyscy byli zadowoleni z takiego zadania?

3. Nad czym skupiła się grupa?

4. Co jest pasją Piotrka?

5. O co poprosiła Marta?

6. Czym się fascynuje Ania?

7. Kto interesuje się sportem i jakie ma osiągnięcia?

8. Co lubi robić Wojtek?

9. Jakie hobby ma Darek?

10. Kto przygotuje prezentację i dlaczego?

Ćwiczenie 2

Zastanów się, co jest prawdą, a co nie. Uzasadnij.

Twierdzenie P F

1. Koleżanki i koledzy Oli pracują w polu.

2. Piotrek zajmuje się hodowaniem kwiatów doniczkowych.

3. Piotrek przyniesie kilka zdjęć motyli.

4. Ania ostatnio interesuje się jazdą na rowerze.

5. Czytanie książek – to pasja Kasi.

Moje zainteresowania Lekcja 5

6. Irena i Bartek występują na koncertach.

7. Darek kolekcjonuje samochody.

8. Zamiłowaniem Michała jest komputer.

9. Każdy osobiście odda zdjęcia Michałowi.

10. Wszyscy mają konto w sieciach społecznościowych.

Ćwiczenie 3

Ustal, co robią w wolnym czasie i czym się interesują osoby przedstawione na fotografiach.

Ćwiczenie 4

Porozmawiajcie w grupie o swoich pasjach. Przekonaj koleżanki i kolegów o tym, że Twoje zainteresowanie jest najciekawsze.

Ćwiczenie 5

Poproś koleżanki i kolegów z klasy o odpowiedź, czym się interesują i jakie pasje mają ich rodzice, rodzeństwo, dziadkowie.

Ćwiczenie 6

Dopasuj odpowiedzi do zagadek. Jeśli z czystej przyjemności robisz obiad lub śniadanie, na pewno dużo radości sprawia ci...

Kiedy lubisz sadzić kwiaty, pielęgnować ich rabaty, opiekować się trawnikiem jesteś świetnym...

Jeśli lubisz stukać młotem, żeby coś zbudować potem, możesz rzec, że niesłychanie cieszy cię...

Czy to pląsy, czy łamańce ruch do rytmu to są...

Pięknych wzorów wyszywanie to inaczej...

Czas miło płynie, kiedy z głośnika twa ulubiona leci...

muzyka, haftowanie, tańce, majsterkowanie, ogrodnikiem, gotowanie

Lekcja 5

Ćwiczenie 7

Przeczytaj wpis na blogu Ani i napisz wpis o swoich zainteresowaniach.

ANIA NOWAK

10.12.2023

DzieńZaDniem 10.12.2023 (czwartek)

Bez wątpienia moją pasją jest jazda konna. Na tę rozrywkę czas znajduję w weekendy. W każdą sobotę wraz z moją przyjaciółką odwiedzamy stadninę koni w naszym mieście. Obecnie jesteśmy w trakcie kursu. Uwielbiam konie i jazdę, która sprawia mi wiele radości. Marzę również o własnym koniu – białym.

Dużo czasu poświęcam też grze w siatkówkę. Należę do klubu szkolnego, który reprezentuje moją szkołę. Dwa razy w tygodniu mam intensywne treningi. Ciężko pracuję i odnoszę w tej dziedzinie sportu sukcesy. Czerpię z tego ogromną przyjemność, pomimo częstego zmęczenia.

A jakie jest Twoje hobby? Zapoznaj z nim czytelników Twojego bloga.

Ćwiczenie 8

Odpowiedz na pytania.

1. Czym dla Ani jest jazda konna?

2. Z kim odwiedza stadninę koni?

3. Co sprawia Ani wiele radości?

4. O czym marzy dziewczyna?

5. Czemu jeszcze poświęca dużo czasu?

6. Dzięki czemu odnosi sukcesy w sporcie?

7. Czy sport sprawia przyjemność Ani?

8. Czy Ania jest wysportowaną dziewczyną?

55 komentarzy

Ćwiczenie 9

Dopasuj wypowiedzi z lewej kolumny do wypowiedzi z prawej.

Oni byli na kolekcji znaczków mojego kolegi.

Długo marzyłem o zdjęcia do sieci społecznościowych.

To są tej ciekawej książki.

Robię zdjęcia wiele radości.

Jeszcze nie kupiłem nowym snowboardzie.

Lubię robić wpisy nowe szachy Magdy

Przyglądam się mecze piłki nożnej.

Często chodzę na moim aparatem fotograficznym.

Jazda sprawia Ani występie znanego rappera.

Wszyscy lubią wrzucać na blogu.

Ćwiczenie 10

Wysłuchaj piosenki.

słowa: Marek Sochacki

muzyka: Jarosław Piątkowski

Moje hobby to marzenia

I. Ktoś lubi morza szum i słońca żar

Ktoś inny by w hamaku leżąc spędzał czas

Każdy ma hopla wierzcie mi Coś co po nocach mu się śni

I ja mam także to, co wprawia mnie w słodki trans.

II. Mój konik biesi się

i w głowie brykać chce

Na łące myśli mych

zielonej w kwiaty pstre

To nic, że się obruszy ktoś

Wariatka – rzeknie smutny gość

A ja odpadam, bo tak lubię i cześć!

Refren: Moje hobby to marzenia

Moje hobby – świat wyjęty z ram

Moje hobby – zmyśleń rzeka

Moje hobby – barwny slajd

III. W marzeniach złoty śledź

na baczność pręży się

Najskrytsze myśli tu realny mają bieg

Tu nie ma ścieżek, wąskich bram

Po dzikich polach biega wiatr

Z kulawą nogą pies do nóg już łasi się

Refren:

IV. Więc gdy na odcisk znów nadepnie życie złe Nie stresuj, nie załamuj, ty się śmiej

W fotelu na biegunach siądź Swój telewizor marzeń włącz A dookoła, choćby potop, kwaśny deszcz

Refren:

ODMIANA RZECZOWNIKÓW NIEŻYWOTNYCH I PRZYMIOTNIKÓW

RODZAJU MĘSKIEGO W LICZBIE MNOGIEJ

M. nowe komputery pełne plecaki

D. nowych komputerów pełnych plecaków

C. nowym komputerom pełnym plecakom

B. nowe komputery pełne plecaki

N. nowymi komputerami pełnymi plecakami

Msc. o nowych komputerach pełnych plecakach

W. nowe komputery! pełne plecaki!

M. ciężkie bagaże obce kraje

D. ciężkich bagaży obcych krajów

C. ciężkim bagażom obcym krajom

B. ciężkie bagaże obce kraje

N. ciężkimi bagażami obcymi krajami

Msc. o ciężkich bagażach obcych krajach

W. ciężkie bagaże! obce kraje!

RZECZOWNIKI nieżywotne rodzaju męskiego w liczbie mnogiej w MIANOWNIKU mają końcówki -y, -i, -e:

a) po spółgłoskach twardych jest końcówka -y (np.: domy, gmachy, zeszyty);

b) po spółgłoskach k i g jest końcówka -i (np.: kroki, progi);

c) po spółgłoskach miękkich (w tym po c, dz, cz, dż, sz, ż, rz) jest końcówka -e (np.: kraje, pnie, hotele, koce, widelce, kosze).

DOPEŁNIACZ liczby mnogiej ma końcówki: -ów (najczęściej po spółgłosce twardej – np.: domów, zeszytów, progów, ale też po miękkiej – np.: krajów, koców,, widelców,), -i, -y (po spółgłosce miękkiej – np.: hoteli, bagaży, tysięcy).

Końcówka CELOWNIKA jest jednakowa dla wszystkich rzeczowników w liczbie mnogiej: -om.

BIERNIK jest równy MIANOWNIKOWI.

W NARZĘDNIKU występuje jedna końcówka -аmi.

W MIEJSCOWNIKU rzeczowniki mają końcówkę -ach.

WOŁACZ jest równy MIANOWNIKOWI.

PRZYMIOTNIKI rodzaju męskiego liczby mnogiej określające rzeczowniki nieżywotne odmieniają się tak samo jak przymiotniki rodzaju żeńskiego i nijakiego, w MIANOWNIKU liczby mnogiej mają końcówkę -e.

Ćwiczenie 11

Utwórz formy mianownika liczby mnogiej. Z pięcioma z nich ułóż zdania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. młody ptak –

2. kolorowy motyl –

3. ciekawy podkast –

4. muzyczny instrument –

5. wygrany mecz –

6. nowy smartfon –

7. modny telefon –

8. znaczek pocztowy –

9. śmieszny wpis –

10. wysoki budynek –

11. ulewny deszcz –

12. szybki tramwaj –

13. następny przystanek –

14. intensywny trening –

15. autobus podmiejski –

Ćwiczenie 12

Przepisz, zmieniając liczbę pojedynczą na liczbę mnogą.

W tej książce nie ma ciekawego wiersza. Po intensywnym treningu jestem zmęczony. Wiosną ptak wraca z ciepłego kraju. W tym bukiecie brak żółtego kwiatka. Do przystanku tramwajowego podjeżdża tramwaj. Jak idę w góry, lubię wszystko, oprócz ciężkiego plecaka. Nie znoszę głośnego krzyku. Babcia ugotowała zupę z prawdziwego grzyba. Na kopercie brakuje znaczka pocztowego. Na tym blogu dawno nie było ciekawego wpisu.

Ćwiczenie 13 Rzeczowniki w nawiasach użyj w odpowiednim przypadku.

1. Na wystawie przyglądamy się (ciekawe eksponaty) i (zabytkowe instrumenty muzyczne).

2. Kibicujemy (kluby szkolne).

3. Z (dalekie kraje) przyjeżdżają goście.

4. Przed EURO 2012 w Polsce i w Ukrainie zbudowano kilka (nowe lotniska i nowe stadiony).

5. Z (lekkie plecaki) łatwo się podróżuje.

6. W Europie (stare dworce) daje się drugie życie.

7. Stare zdjęcia są w (rodzinne albumy).

8. Ciekawą informację znajdziemy w (odpowiednie podkasty).

Ćwiczenie 14

Uzupełnij zdania wyrazami z ramki w miejscowniku lub narzędniku. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Latem nad morze ludzie jeżdżą i latają .

2. Na zawsze jest pełno pasażerów.

3. Na urodziny przyjaciele przyszli z .

4. Na starych miast stoją ratusze z .

5. Szybko jeździmy na .

6. Na jest dużo reklamy.

7. Majsterkowanie wymaga umiejętnego posługiwania się , piłami, .

8. Na koncertach artyści grają na .

młotki, pędzle; autobusy podmiejskie; dworce kolejowe; pociągi, samoloty; instrumenty muzyczne; maile; place, zegary; sportowe rowery, prezenty

Ćwiczenie 15

Uzupełnij wyrazy brakującymi końcówkami w liczbie mnogiej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wszyscy chodzimy na przyjemn spacer do park i las . O każdej porze wyglądają one pięknie. Wczesną wiosną można w nich oglądać świeżą zieleń krzew i wielkich drzew. Na dęb i buk są młode liśc . W maju można słuchać wspaniał śpiew ptak , a w lecie zbierać kwiat . Ale

Lekcja 5

najciekawszą porą roku jest jesień. Drzewa liściaste robią się wtedy kolorowe jak w bajce, a potem w masie opadł liśc giną alejki, trawnik , ślad .

Ćwiczenie 16

Napisz krótkie opowiadanko (30 wyrazów) o swoim ostatnim spacerze w parku.

ODMIANA LICZEBNIKÓW PORZĄDKOWYCH

Liczba pojedyncza

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

M. pierwszy pierwsza pierwsze

D. pierwszego pierwszej pierwszego

C. pierwszemu pierwszej pierwszemu

B. pierwszego / pierwszy pierwszą pierwsze

N. pierwszym pierwszą pierwszym

Msc. pierwszym pierwszej pierwszym

W. pierwszy pierwsza pierwsze

Liczba mnoga

forma męskoosobowa forma niemęskoosobowa

M. pierwsi pierwsze

D. pierwszych pierwszych

C. pierwszym pierwszym

B. pierwszych pierwsze

N. pierwszymi pierwszymi

Msc. o pierwszych o pierwszych

W. pierwsi pierwsze

ODMIANA ZAIMKÓW który, jaki

Liczba pojedyncza

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

M. który; jaki która; jaka które; jakie

D. którego; jakiego której; jakiej którego; jakiego

C. któremu; jakiemu której; jakiej któremu; jakiemu

B. któtrego / który jakiego / jaki którą; jaką które; jakie

N. którym; jakim którą; jaką którym; jakim Msc. którym; jakim której; jakiej którym; jakim

Liczba mnoga

forma męskoosobowa forma niemęskoosobowa

M. którzy; jacy które; jakie

D. których; jakich których; jakich

C. którym; jakim którym; jakim

B. których; jakich które; jakie

N. którymi; jakimi którymi; jakimi

Msc. których; jakich których; jakich

Liczebniki porządkowe i zaimki typu który, jaki podobnie jak w języku ukraińskim odmieniają się tak samo, jak przymiotniki –przez rodzaje: pierwszy dzień, pierwsza godzina, pierwsze ćwiczenie i przez liczby: pierwsze miesiące, pierwsi uczniowie.

W liczebnikach porządkowych, złożonych z dwu i więcej wyrazów, przez przypadki odmieniają się dwa ostatnie wyrazy, a mianowicie jednostki i dziesiątki: trzydziesty ósmy – trzydziestego ósmego, sto dwudziesty drugi – sto dwudziestego drugiego, rok tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty czwarty – w roku tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym czwartym.

ZAPAMIĘTAJ!

Po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe stawiamy kropkę, np.: na 3. (= trzecim) piętrze; po raz 1. (= pierwszy).

Kropki po liczebniku nie stawiamy, jeśli z kontekstu wynika, że użyty został liczebnik porządkowy, np.: Chodzę do 6 klasy.

Ćwiczenie 17

Od liczebników głównych utwórz porządkowe. Zapisz do zeszytu. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

–

–

–

–

–

Ćwiczenie 18

Uzupełnij informacje o polskich królach. Liczebniki podane w nawiasach zapisz słownie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Kazimierz (I) Odnowiciel – urodził się (25) lipca (1016) roku, zmarł (19) marca (1058) roku w Poznaniu.

2. Kazimierz (II) Sprawiedliwy urodził się w (1138) roku, zapewne przed (28) października, zmarł (5) maja (1194) roku w Krakowie.

Ćwiczenie 19

Przeczytaj

Lokomotywa

Stoi na stacji lokomotywa, Ciężka, ogromna i pot z niej spływa: Tłusta oliwa.

Julian Tuwim

Stoi i sapie, dyszy i dmucha Żar z rozgrzanego jej brzucha bucha:

Uch – jak gorąco!

Puff – jak gorąco!

Uff – jak gorąco!

Już ledwo sapie, już ledwo zipie, A jeszcze palacz węgiel w nią sypie. Wagony do niej podoczepiali Wielkie i ciężkie, z żelaza, stali, I pełno ludzi w każdym wagonie, A w jednym krowy, a w drugim konie, A w trzecim siedzą same grubasy, Siedzą i jedzą tłuste kiełbasy, A czwarty wagon pełen bananów, A w piątym stoi sześć fortepianów, W szóstym armata – o! jaka wielka!

Pod każdym kołem żelazna belka!

3. Kazimierz (III) Wielki urodził się (30) kwietnia (1310) roku w Kowalu, zmarł (5) listopada (1370) roku w Krakowie.

4. Kazimierz (IV) Jagiellończyk urodził się (30) listopada (1427) roku w Krakowie, zmarł (7) czerwca (1492) roku w Grodnie.

wiersz.

W siódmym dębowe stoły i szafy, W ósmym słoń, niedźwiedź i dwie żyrafy, W dziewiątym – same tuczone świnie, W dziesiątym – kufry, paki i skrzynie, A tych wagonów jest ze czterdzieści, Sam nie wiem, co się w nich jeszcze mieści. Lecz choćby przyszło tysiąc atletów

I każdy zjadłby tysiąc kotletów, I każdy nie wiem jak się wytężał, To nie udźwigną, taki to ciężar.

Ćwiczenie 20

Odpowiedz na pytania.

1. Ile wagonów ciągnęła lokomotywa?

2. Jak wyglądała lokomotywa?

3. Jak duże były wagony i z czego były zrobione?

4. Kogo było pełno w każdym wagonie?

5. Czy w wagonie jechały konie, krowy i grubasy?

6. Ile fortepianów stało w 5. wagonie?

7. Podaj numery wagonów, w których jechały „słoń, niedźwiedź i dwie żyrafy”, a także „same tuczone świnie”.

8. Co było w 10. wagonie?

9. W którym wagonie siedzą „same grubasy” i czym się zajmują?

10. Ile wagonów liczy pociąg?

Ćwiczenie 21

Porozmawiajcie w grupie na temat wiersza, odpowiadając na pytania:

1. Jakie emocje wywołał wiersz?

2. Jaki fragment spodobał Ci się najbardziej i dlaczego?

3. Czy dzisiaj jeżdżą podobne lokomotywy?

4. Czy jeździłaś / jeździłeś pociągiem i jak daleko?

5. Czy podczas takiej podróży spotkałaś / spotkałeś podobnych pasażerów?

Ćwiczenie 22

Zapisz słownie podane liczebniki i utwórz od nich porządkowe.

5, 216, 13, 18, 73, 9, 21, 2022

Ćwiczenie 23

Zapisz daty urodzenia Twoich bliskich, używając cyfr rzymskich. Następnie zapisz daty słownie.

Wzór: styczeń – stycznia

luty – lutego

marzec – marca kwiecień – kwietnia maj – maja

czerwiec – czerwca

lipiec – lipca sierpień – sierpnia

wrzesień – września

październik – października

listopad – listopada

grudzień – grudnia

TRYB ROZKAZUJĄCY CZASOWNIKÓW (ROZKAŹNIK)

Czasowniki być i mieć

liczba pojedyncza

liczba mnoga

1. ja – my bądźmy, miejmy

2. ty bądź, miej wy bądźcie, miejcie

3. on / pan ona / pani ono

niech ma niech będzie

oni / one panowie / państwo

niech będą, niech mają

Czasowniki czytać, pisać, robić, wziąć liczba pojedyncza liczba mnoga

1. ja – my czytajmy, piszmy, róbmy, weźmy

2. ty czytaj, pisz, rób, weź wy

3. on / pan ona / pani ono

niech czyta, niech pisze, niech robi, niech weźmie

oni / one panowie / państwo

czytajcie, piszcie, róbcie, weźcie

niech czytają, niech piszą, niech robią, niech wezmą

TRYB ROZKAZUJĄCY CZASOWNIKÓW

UWAGA! Rozkaźnik nie ma formy 1 osoby liczby pojedynczej.

1. Tryb rozkazujący czasowników tworzy się od tematu czasu teraźniejszego.

2. Formy 2 osoby liczby pojedynczej oraz 1 i 2 osoby liczby mnogiej są proste.

3. Formy 3 osoby liczby pojedynczej i 3 osoby liczby mnogiej są złożone.

ZAPAMIĘTAJ!

Formułki grzecznościowe

Proszę!

Proszę Pana (Pani, Ciebie / Cię)!

Proszę bardzo!

Uprzejmie proszę Pana (Panią, Ciebie / Cię)!

Niech Pan (Pani) bedzie tak łaskaw (łaskawa)!

Niech Państwo będa uprzejmi!

Ćwiczenie 24

Odmień czasowniki w czasie teraźniejszym. Utwórz tryb rozkazujący. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

1. Prosić 2. Nieść 3. Mówić 4. Brać 5. Myć

Ćwiczenie 25

Przepisz. Od czasowników w nawiasach utwórz formy rozkaźnika

2. osoby liczby pojedynczej.

0. 1. (Usiąść – usiądę, usiądziesz...) koło okna.

2. (Zacząć – zacznę, zaczniesz...) tłumaczyć.

3. (Wziąć – wezmę, weźmiesz...) słownik.

4. (Zobaczyć – zobaczę, zobaczysz...), czy w słowniku jest ten wyraz.

5. Nie (słuchać – słucham, słuchasz...), o czym oni rozmawiają.

6. (Przeczytać – przeczytam, przeczytasz...) kilka zdań.

7. Teraz (przetłumaczyć – przetłumaczę, przetłumaczysz...) pierwsze zdanie.

8. (Skończyć – skończę, skończysz...) szybko tłumaczenie.

Ćwiczenie 26 Przekształć zdania według wzoru.

Wzór A:

1. Proszę zgasić światło! (ty)

2. Proszę wyłączyć telewizor! (ty)

3. Proszę mówić ciszej! (ty)

4. Proszę być grzeczną! (ty)

5. Proszę pisać starannie! (ty)

6. Proszę umyć ręce! (ty)

7. Proszę wziąć moją komórkę! (ty)

8. Proszę uważać! (ty)

Wzór B:

1. Proszę zamknąć drzwi! (pani)

2. Proszę powtórzyć jeszcze raz! (pan)

3. Proszę się usmiechnąć! (pani)

4. Proszę pamiętać! (pan)

5. Proszę powtarzać! (pani)

6. Proszę usiąść! (pan)

7. Proszę przyjść jutro! (pani)

8. Proszę przeliczyć! (pan)

Ćwiczenie 27

Rozwiąż test, otwierając nawiasy formą rozkaźnika. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. (Być) cicho!

a. bądź,

b. będziecie,

c. byłem,

d. będziesz.

2. (Otworzyć) okno.

a. otwórzcie,

b. otwieram,

c. otwieracie,

d. otwieramy.

3. (Pomagać) mi w nauce

a. pomagam,

b. pomóż,

c. pomagają,

d. pomogę.

4. Nie (jeść) tego.

a. jem,

b. jedzą,

c. jedz,

d. jecie.

5. (Chodzić) grać w piłkę.

a. chodzą,

b. chodził,

c. chodzisz,

d. chodźcie.

6. (Czytać) jeszcze raz ten wiersz.

a. czytam,

b. czytamy,

c. czytajmy,

d. czytał.

Ćwiczenie 28 Przekształć zdania bardziej oficjalne w bardziej potoczne i odwrotnie według wzoru.

Wzór: Oficjalnie Potocznie

1. Marek, idź wyrzuć śmieci i kup po drodze chleb.

2. Siadajcie!

3. Marta, podejdź do tablicy, weź kredę i zapisz temat zadania domowego.

4. Stańcie w koło, chwyćcie się za ręce...

5. Proszę zapisać w zeszycie temat zadania domowego...

6. Proszę przynieść na jutro atlasy geograficzne.

7. Proszę nie rozmawiać!

8. Weź tę torbę i zacznij pracować!

Ćwiczenie 29

Zapoznaj się z treścią ciekawostki.

CIEKAWOSTKA

W Polsce w drugą niedzielę stycznia gra „Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy”. Fundacja ta zbiera pieniądze dla szpitali na nowoczesny sprzęt do leczenia dzieci. W całej Polsce i za granicą odbywają się koncerty i różne imprezy, a wolontariusze zbierają pieniądze do specjalnych puszek i pudełek. Telewizja przez cały dzień transmituje te imprezy, przede wszystkim Światełko do Nieba o 20.00, kiedy to w wielu miastach do nieba strzelają sztuczne ognie. Każdy, kto wrzuci coś do puszki, dostaje serduszko.

W styczniu i lutym uczniowie mają ferie: zimowe wakacje. Ferie trwają dwa tygodnie. Dzieci i młodzież często wyjeżdżają w góry na narty, na obozy sportowe. W miastach dla tych, którzy nie wyjeżdżają, przygotowane są atrakcje sportowe i zajęcia w domach kultury.

Ćwiczenie 30

Porozmawiajcie w grupie o ciekawych wydarzeniach w waszej miejscowości. Czy są podobne imprezy? Czy chciałabyś / chciałbyś wziąć udział w takim wydarzeniu? A może masz swój pomysł na ciekawą imprezę? Podziel się z koleżankami i kolegami.

Ćwiczenie 31

Przeczytaj przysłowia polskie. Czy rozumiesz ich treść? Czy są podobne w języku ukraińskim?

1. Łatwiej z góry jak pod górę.

2. Wiara góry przenosi.

3. Góra urodziła mysz.

4. Góra z górą się nie zejdzie, a człowiek z człowiekiem – zawsze.

Lekcja 6 Na wsi

Gospodarstwo: gospodarstwo rolne, stodoła, szopa, podwórko, sad, pole, rola, „domy” zwierząt: obora, stajnia, chlew, kurnik, buda psa.

Prace w polu i w gospodarstwie: orać, siać, sadzić, podlewać, plewić, wyrywać, ścinać, zbierać (owoce), kopać (ziemniaki, buraki), wycinać (kapustę), rąbać drewno, doić krowę, karmić drób, hodować zwierzęta.

Drzewa owocowe: grusze, śliwy, wiśnie, czereśnie, jabłonie, krzewy, krzaki, morele, mirabelki, winorośl.

Owoce: śliwka, gruszka, jabłko, morela, brzoskwinia, porzeczka: czarna, czerwona, biała; agrest, wiśnia, czereśnia, aronia, jagoda, borówka, jeżyna, poziomka, mirabelka, winogrono, truskawka, malina.

Warzywa: marchewka, burak, pietruszka, koper, kapusta, kalafior, groch, fasola, cebula (szczypiorek), ziemniak, kartofel, sałata, seler, ogórek, pomidor.

Zboża: pszenica, żyto, owies, jęczmień, kukurydza.

Zwierzęta domowe: krowa, byk, koń, klacz, świnia, królik, koza, owca, baran, cielę, źrebię, jagnię, prosię.

Drób: kura, kogut, kaczka, gąska, indyk; pisklę.

Moi dziadkowie są rolnikami i mieszkają na wsi. Ich gospodarstwo jest położone w bardzo malowniczej miejscowości. Z jednej strony jest ono otoczone lasem ze starymi bukami, dębami i jodłami. Z drugiej strony jest jezioro. Za domem znajduje się sad, a w nim rosną różne drzewa i krzewy – grusze, jabłonie, wiśnie, czereśnie, śliwy, maliny, porzeczki i agrest. Istny raj! Dziadkowie chcieliby jeszcze posadzić nowe gatunki moreli i kilka krzewów borówki amerykańskiej. Ja wolałabym, żeby posadzili więcej orzechów włoskich.

W gospodarstwie moich dziadków hoduje się też zwierzęta. Mają sześć krów, dwa konie rasy huculskiej maści srokatej, dużo drobiu: jeden kogut, kury, gęsi, kaczki i duże indyki. Za kurami i kaczkami licznie chodzą pisklęta. Oczywiście krowy i konie posiadają imiona, żeby można je łatwiej rozróżniać. W zagrodzie są świnie i prosięta. Bardzo lubię zwierzęta domowe: kota Felka i psa Azora.

Kiedy jest ładna pogoda, chodzę z zaprzyjaźnionymi koleżankami ze wsi do lasu, gdzie zbieramy jagody i poziomki. Gdyby spadł deszcz poszłybyśmy na grzyby.

Na wakacjach u dziadków, rzecz jasna, muszę im pomagać. Każdego dnia zbieram jajka, daję koniom trawę, a cielęciu wodę. Z babcią także plewimy grządki z warzywami. Lubię marchewkę i zielony groszek. W ogrodzie jeszcze rosną pomidory, ogórki, cebula i kapusta.

Pod starą rozłożystą lipą nad brzegiem jeziora lubię czytać książki i słuchać podkastów. W słoneczne piękne dni opalam się nad jeziorem.

Uważam, że na wsi najlepszą muzyką jest śpiew ptaków. Zachwyca mnie śpiew skowronka, trele słowików, ćwierkanie wróbli. Uwielbiam wieczory, kiedy mogę podziwiać piękny zachód słońca nad lasem.

Nad jeziorem poznałam nowe przyjaciółki, które też przyjechały do swojej rodziny na wieś. Jednego pięknego dnia dziadek pomógł nam rozpalić ognisko.

Razem z nami śpiewał piosenki harcerskie i grał na gitarze, czym nas zdziwił.

Wakacje, a z nimi i lato, mijały bardzo szybko i było mi smutno, że trzeba będzie wkrótce rozstać się z nowymi koleżankami. Pod koniec sierpnia muszę wracać do miasta i iść do szkoły.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz napytania.

1. Gdzie znajduje się gospodarstwo dziadków?

2. Co rośnie w sadzie?

3. Co jeszcze chcieli posadzić dziadkowie?

(wg sposobynazycie.pl)

(wg fera.pl)

(wg nieruchomoscicafe.pl)

6

4. Jakie zwierzęta hodują w swoim gospodarstwie dziadkowie?

5. Co robią koleżanki, kiedy jest ładna pogoda?

6. Jak pomaga Ola dziadkom podczas wakacji?

7. Jakie warzywa lubi Ola?

8. Jaka muzyka jest najpiękniejsza na wsi?

9. Czym zdziwił dziadek przyjaciółki?

10. Dlaczego Oli było smutno?

Ćwiczenie 2

Przyjrzyj się planszy. Podziel zwierzęta i ptaki na dzikie i domowe. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Domowe Dzikie

zwierzęta ptaki zwierzęta ptaki

Ćwiczenie 3

Dopasuj nazwy owoców do nazw drzew i krzewów, na których one dojrzewają. Ułóż zdania z utworzonymi połączeniami. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Maliny na morelach

Winogrona na krzakach agrestu

Czarne porzeczki na jabłoniach

Gruszki na śliwach

Jabłka na winoroślach

Śliwki na krzewach porzeczek

Morele na czereśniach

Czereśnie na krzewach malin

Agrest na gruszach

Ćwiczenie 4

Przeczytajcie w grupie przysłowia polskie. Czy rozumiecie ich znaczenie? Czy zawsze mówią o owocach i roślinach? Zastanówcie się, czy są podobne w języku ukraińskim?

1. Ni z gruszki, ni z pietruszki.

2. Kto włazi na cudze śliwy, spada nieszczęśliwy.

3. Głowa pusta, jak kapusta.

4. Nie żądaj gruszek od wierzby.

5. Niedaleko pada jabłko od jabłoni.

Ćwiczenie 5

Poproś koleżankę / kolegę pokierować zwierzęta do ich domów. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Pies mieszka w .

Krowa mieszka w .

Kaczki z kaczętami mieszkają w .

Konie mieszkają w .

Świnka z prosiętami

mieszka w .

Króliki mieszkają w .

Pisklęta i kury mieszkają w .

Owca i baran

mieszkają w .

Stajnia, obora, buda, chlew, kurnik, zagroda, klatka

Ćwiczenie 6

Wysłuchajcie piosenki. Postarajcie się ją zaśpiewać.

Wypisz nazwy zwierząt i jak one „mówią” w piosence.

Stary Donald farmę miał

1. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie krowę miał ija, ija o!

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

2. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie świnkę miał ija, ija o!

Świnka: chrum, chrum, chrum; chrum, chrum, chrum; chrum – chrum; chrum, chrum, chrum.

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

3. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie pieska miał ija, ija o!

Piesek: hau, hau, hau; hau, hau, hau; hau – hau; hau, hau, hau.

Świnka: chrum, chrum, chrum; chrum, chrum, chrum; chrum – chrum; chrum, chrum, chrum.

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

3. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie kury miał ija, ija o!

Kury: ko, ko, ko; ko, ko, ko; ko – ko; ko, ko, ko.

Piesek: hau, hau, hau; hau, hau, hau; hau – hau; hau, hau, hau.

Świnka: chrum, chrum, chrum; chrum, chrum, chrum; chrum – chrum; chrum, chrum, chrum.

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

4. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie gąskę miał, ija, ija o!

Gąska: gę, gę, gę; gę, gę, gę; gę – gę; gę, gę, gę.

Kury: ko, ko, ko; ko, ko, ko; ko – ko; ko, ko, ko.

Piesek: hau, hau, hau; hau, hau, hau; hau – hau; hau, hau, hau.

Świnka: chrum, chrum, chrum; chrum, chrum, chrum; chrum – chrum; chrum, chrum, chrum.

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

5. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie kaczkę miał, ija, ija o!

Kaczka: kwa, kwa, kwa; kwa, kwa, kwa; kwa – kwa; kwa, kwa, kwa.

Gąska: gę, gę, gę; gę, gę, gę; gę – gę; gę, gę, gę.

Kury: ko, ko, ko; ko, ko, ko; ko – ko; ko, ko, ko.

Piesek: hau, hau, hau; hau, hau, hau; hau – hau; hau, hau, hau.

Świnka: chrum, chrum, chrum; chrum, chrum, chrum; chrum – chrum; chrum, chrum, chrum.

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

6. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie owcę miał, ija, ija o!

Owca: be, be, be; be, be, be; be – be; be, be, be.

Kaczka: kwa, kwa, kwa; kwa, kwa, kwa; kwa – kwa; kwa, kwa, kwa.

Gąska: gę, gę, gę; gę, gę, gę; gę – gę; gę, gę, gę.

Kury: ko, ko, ko; ko, ko, ko; ko – ko; ko, ko, ko.

Piesek: hau, hau, hau; hau, hau, hau; hau – hau; hau, hau, hau.

Świnka: chrum, chrum, chrum; chrum, chrum, chrum; chrum – chrum; chrum, chrum, chrum.

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

7. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

A na tej farmie kotka miał, ija, ija o!

Kotek: miau, miau, miau; miau, miau, miau; miau – miau; miau, miau, miau.

Owca: be, be, be; be, be, be; be – be; be, be, be.

Kaczka: kwa, kwa, kwa; kwa, kwa, kwa; kwa – kwa; kwa, kwa, kwa.

Gąska: gę, gę, gę; gę, gę, gę; gę – gę; gę, gę, gę.

Kury: ko, ko, ko; ko, ko, ko; ko – ko; ko, ko, ko.

Piesek: hau, hau, hau; hau, hau, hau; hau – hau; hau, hau, hau.

Świnka: chrum, chrum, chrum; chrum, chrum, chrum; chrum – chrum; chrum, chrum, chrum.

Krowa: mu, mu, mu; mu, mu, mu; mu – mu; mu, mu, mu.

8. Stary Donald farmę miał ija, ija o!

Ćwiczenie 7

Przeczytaj wiersz. Jaka jest mowa zwierząt? Czy po ukraińsku mowa zwierząt jest taka sama? Porozmawiajcie o tym w grupie.

Wiejska kapela

W każdej wiosce jest kapela, Co rolników rozwesela.

W niej to wszelakie zwierzęta

Mają swoje instrumenta: Kaczka kwacze, kracze wrona, A gęś gęga przestraszona.

Koza meczy, owca beczy, A na płocie sroka skrzeczy.

Wróbel ćwierka, dzięcioł puka, Kukułeczka w lesie kuka.

Bocian w gnieździe swym klekocze, Żaba w stawie gdzieś rechocze.

(wg Ł. Humeckiej i J. Kiernickiego)

Ćwiczenie 8

Na podstawie wysłuchanej piosenki (ćw.6) i przeczytanego wiersza (ćw.7) wybierz prawidłową odpowiedź. Pomogą Ci słowa z ramki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Krowa .

a. kwacze; b. beczy; c. miauczy; d. muczy.

2. Bocian .

a. klekocze; b. szczeka; c. skrzeczy; d. miauczy.

3. Wróbel .

a. pieje; b. meczy; c. ćwierka; d. kracze.

4. Koza .

a. rechocze; b. beczy; c. meczy; d. gęga.

5. Kukułka .

a. kracze; b. kuka; c. szczeka; d. puka.

6. Sroka .

a. skrzeczy; b. miauczy; c. pieje; d. meczy.

6

7. Baran .

a. kwacze; b. klekocze; c. meczy; d. beczy.

8. Pies .

a. kracze; b. szczeka; c. beczy; d. miauczy.

Krowa muczy „muuu”; baran beczy „beee”; koza meczy „meee; pies szczeka „hau-hau”; kot miauczy „miauuu”; kogut pieje „kukuryku”.

Ćwiczenie 9

Przyjrzyj się planszy. Ustal, co gdzie rośnie. Do jednego koszyka „pozbieraj” owoce, a do drugiego — warzywa. Do worka „wrzuć” zboże. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Ćwiczenie 10

Przeczytaj wpis na blogu Ani i napisz wpis o swoich wrażeniach. Która pora roku według Ciebie jest najwspanialsza?

DzieńZaDniem 8.01.2023 (niedziela)

Obserwacja zmiany pór roku to moje ulubione zajęcie! Zimą, jak jest dużo śniegu, lepimy bałwana i rzucamy się śnieżkami. Lubię narty i łyżwy. Wiosna w miejscowości, gdzie mieszkają dziadkowie, jest niesamowita. Lubię wybrać się do lasu, szukać pierwszych jej oznak, czyli przebiśniegów. Lato to czas kwiatów i owoców. Zresztą, wakacje na wsi są cudowne, bo jest dużo pyszności na krzakach i drzewach – wiśnie, porzeczki, maliny, śliwki i gruszki! Jesień to pora liści i niezliczonych żołędzi. Uwielbiam robić zdjęcia i najfajniejsze umieszczać na Instagramie czy Facebooku. Każda pora roku to inne zachody słońca, to inne wrażenia z przeżytych dni. A Ty lubisz obserwować pory roku w mieście lub na wsi?

Podziel się swoimi wrażeniami.

Owoce Warzywa Zboże

0.

1.

2.

0.

1.

2.

0.

1.

2.

ODMIANA RZECZOWNIKÓW ŻYWOTNYCH NIEOSOBOWYCH RODZAJU MĘSKIEGO I PRZYMIOTNIKÓW W LICZBIE MNOGIEJ

M. rasowe psy wielkie ptaki młode konie

D. rasowych psów wielkich ptaków młodych koni

C. rasowym psom wielkim ptakom młodym koniom

B. rasowe psy wielkie ptaki młode konie

N. rasowymi psami wielkimi ptakami młodymi końmi Msc. (o) rasowych psach wielkich ptakach młodych koniach

W. rasowe psy wielkie ptaki młode konie

W języku polskim RZECZOWNIKI żywotne nieosobowe rodzaju męskiego w liczbie mnogiej w MIANOWNIKU mają końcówki: -y (po spółgłoskach twardych, np.: psy), -i (po k, g, np.: ptaki), -e (po miękkich, w tym po c, dz, cz, dż, sz, ż, rz, np.: konie, strusie, świerszcze).

DOPEŁNIACZ ma końcówki: -ów (po spółgłoskach twardych, rzadziej też po miękkich, np.: psów, ptaków) lub -i, -y (po miękkich, np.: koni, świerszczy).

CELOWNIK jest jednakowy dla wszystkich rzeczowników liczby mnogiej – ma końcówkę -om.

BIERNIK jest równy MIANOWNIKOWI, np.: (lubię) psy i koty. UWAGA! W języku ukraińskim jest inaczej!

NARZĘDNIK ma końcówkę -ami, charakterystyczną dla rzeczowników wszystkich rodzajów, ale są wyjątki, np.: końmi.

MIEJSCOWNIK liczby mnogiej w rzeczownikach wszystkich rodzajów ma końcówkę -ach.

PRZYMIOTNIKI rodzaju męskiego liczby mnogiej określające rzeczowniki żywotne nieosobowe rodzaju męskiego liczby mnogiej odmieniają się tak samo jak przymiotniki określające rzeczowniki nieżywotne rodzaju męskiego liczby mnogiej.

Ćwiczenie 11

W podanych przykładach zamień liczbę pojedynczą na liczbę mnogą. Wierny pies, rzadki ptak, uczony kot, lękliwy zając, pasiasty tygrys, pracowity wół, straszny lew, silny orzeł, afrykański struś, zielony krokodyl, mały jeż, gniady koń, czarny kot.

Ćwiczenie 12

Przepisz zdania. Wyrazy podane w nawiasach zapisz w dopełniaczu liczby mnogiej.

1. W miejskim zoo nie ma (wielkie renifery).

2. Babcia nie mogła doliczyć się (czerwone koguty).

3. Nie mogłem nasłuchać się śpiewu (leśne ptaki).

4. Jesienią w lesie nie doszukasz się (kolczaste jeże i jadowite węże).

5. W starym parku nie ma (złociste bażanty), (ładne łabędzie) i innych (rzadkie ptaki).

6. Ostatnio zwiększa się liczba (konie huculskie).

7. W polskich lasach jest dużo (silne żubry).

8. Ostatnio w zoo nie widać (wielbłądy dwugarbne).

9. Zimą nie spotkasz (brunatne niedźwiedzie).

10. Na osiedlu nie brakuje (wolnożyjące koty).

Ćwiczenie 13

Przekształć zdania z liczby pojedynczej na zdania w liczbie mnogiej.

1. Przyglądam się małemu kotkowi.

2. Sypię owies gniademu koniowi.

3. Na obiad słoniowi dają marchewkę, tygrysowi, lwu i innym drapieżnikom – mięso.

4. W akwarium dzieci przyglądają się szczupakowi, węgorzowi, sumowi.

5. Dzisiaj to kogutowi nawet piać się nie chce.

6. Sokołowi nudzi się w klatce.

7. Młodemu królikowi smakuje zielona trawka.

8. Choremu psu weterynarz podaje leki.

9. Lwu brakuje miejsca w ZOO.

10. Podczas deszczu skowronkowi nie do śpiewu.

Ćwiczenie 14

Ułóż zdania z podanymi połączeniami, używając form narzędnika liczby mnogiej.

sympatyczne niedźwiadki

Ćwiczenie 15

Przepisz, uzupełnij wyrazy brakującymi końcówkami liczby mnogiej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Gospodarz czyści sierść na koni .

2. Dzieci piszą opowiadanie o swoich kot .

Dziadek obrabiał pole gniadymi końmi.

chytre lisy olbrzymie wieloryby

głodne wilki mądre delfiny młode indyki

dzikie koty małe kucyki

3. Zające w wilk mają swojego wroga.

4. Oglądamy nowy film o wieloryb , delfn i rekin .

5. Przy indyk i kogut w zimie wróble mają co jeść.

6. W dżungli po słoni skaczą małpy.

7. O chytr lis istnieje wiele bajek.

8. Widzieliśmy w zoo tygrys i krokodyl .

9. Jesienią nie słychać śpiewu słowik i skowronk .

10. Zimą futro na zajac staje się białe.

Ćwiczenie 16

Przepisz, uzupełniając wyrazami z ramki w odpowiednim przypadku. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. W naszych lasach żyją .

2. Bartosz ufa swoim wiernym .

3. Pani Kowalska nie wyobraża sobie życia bez ulubionych .

4. W sklepie zoologicznym wiszą klatki z .

5. W cyrku klauni na wyprawiali figle.

6. Jesienią dla jest wiele pokarmu.

7. Do tej wioski można dojechać tylko .

8. Na wiosnę łąka się wypełnia śpiewem .

9. W gospodarstwie rolnym są .

10. Nie w każdym ZOO są afrykańskie i indyjskie .

Wielbłądy, słonie, kanarki, słowiki, konie, jeże, psy, koty, lisy, wilki, niedźwiedzie, żubry, konie huculskie.

Ćwiczenie 17

Przeczytaj poniższy tekst. Podkreślone wyrażenia w liczbie pojedynczej przekształć w liczbę mnogą. Ułóż z nimi zdania.

Głodny lis harcował po opłotkach. Czyhał tam na gęsi, ale w tej wsi nie było hodowców drobiu. Na szczęście trafił się liskowi kogucik chudzina. Rzucił się drapieżca na nieboraka, a ten – dziobem krzywym jak go nie huknie, jak nie zacznie łomotać skrzydłami. Powstał taki hałas i harmider, że ludzie powybiegali z chat. Za późno! Lis z kogutem w pysku szybko

mknie do lasu. Wtem huknął strzał, zakurzyło się obok uciekającego zwierzaka.

Widzę, lisku, że obaj marnie zginiemy, –rzekł kogut. – Krzyknij ludziom, że z własnej woli oddałem ci się na pożarcie. Nic im do tego!

Dobrze! – chciał powiedzieć lis i otworzył pysk.

A kogut hop na ziemię. I dalej w te pędy do wsi.

(wg bajki ludowej)

Ćwiczenie 18

Czy znasz jakąś bajkę ludową o zwierzętach? Opowiedz ją w grupie.

Liczba pojedyncza

M. imię cielę zwierzę pisklę ramię

D. imienia cielęcia zwierzęcia pisklęcia ramienia

C. imieniu cielęciu zwierzęciu pisklęciu ramieniu

B. imię cielę zwierzę pisklę ramię

N. imieniem cielęciem zwierzęciem pisklęciem ramieniem

Msc. (o) imieniu cielęciu zwierzęciu pisklęciu ramieniu

W. imię! cielę! zwierzę! pisklę! ramię

Liczba mnoga

M. imiona cielęta zwierzęta pisklęta ramiona

D. imion cieląt zwierząt piskląt ramion

C. imionom cielętom zwierzętom pisklętom ramionom

B. imiona cielęta zwierzęta pisklęta ramiona

N. imionami cielętami zwierzętami pisklętami ramionami

Msc. (o) imionach cielętach zwierzętach pisklętach ramionach

W. imiona! cielęta! zwierzęta! pisklęta! ramiona!

Porównaj odmianę tych rzeczowników z podobnymi rzeczownikami w języku ukraińskim.

ZWRÓĆ UWAGĘ na formę biernika liczby mnogiej – jest równa mianownikowej. W języku ukraińskim jest inaczej!

ODMIANA RZECZOWNIKÓW RODZAJU NIJAKIEGO TYPU imię, cielę

Ćwiczenie 19

Przeczytaj wiersz. Porozmawiajcie w grupie o zwierzętach wymienionych w wierszu. Czy widzieliście je i gdzie?

Stanisław Kraszewski

Na wiejskim podwórku

Na podwórko dumne matki prowadziły swoje dziatki: Krowa – łaciate cielątko, Koza – rogate koźlątko, Owca – kudłate jagniątko, Świnka – różowe prosiątko,

Kurka – pierzaste kurczątko, Gąska – puchate gąsiątko, Kaczka – płetwiaste kaczątko, Każda prowadzi swoje dzieciątko!

Wtem ujrzały pieska Burka, który urwał się ze sznurka. Tak się bardzo przestraszyły, że aż dzieci pogubiły.

Krowa – łaciate cielątko, Koza – rogate koźlątko, Owca – kudłate jagniątko, Świnka – różowe prosiątko,

Kurka – pierzaste kurczątko, Gąska – puchate gąsiątko, Kaczka – płetwiaste kaczątko, Każda zgubiła swoje dzieciątko!

Wtem gospodarz konną furką wjechał prosto na podwórko. Zszedł czym prędzej ze swej furki, zamknął Burka do komórki.

Lamentują biedne mamy: „Co my teraz robić mamy?”.

Wtem z kryjówek wyszły dziatki, odnalazły swoje matki: Krowę – łaciate cielątko, Kozę – rogate koźlątko, Owcę – kudłate jagniątko, Świnkę – różowe prosiątko, Kurkę – pierzaste kurczątko, Gąskę – puchate gąsiątko, Kaczkę – płetwiaste kaczątko, Znalazło mamę każde dzieciątko.

Ćwiczenie 20

Zaprowadź młode do ich rodziców. Ułóż zdania z powstałymi połączeniami w liczbie mnogiej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

szczenię kaczę kot

klacz kurczę owca prosię

Ćwiczenie 21

Ułóż zdania z wyrazami pisklę, źrebię, kaczę, ramię, niemowlę, plemię, kurczę, prosię, używając formy dopełniacza liczby mnogiej.

Ćwiczenie 22

Przepisz, używając w odpowiednim przypadku i liczbie wyrazów, podanych w nawiasach.

1. Ten pisarz zna dobrze świat (zwierzę).

2. Napisał dużo opowiadań o (zwierzę).

3. Czytałem ostatnio książkę o (plemię) mieszkających w Afryce.

4. Dziadkowie mają krowy i (cielę), konie i (źrebię).

5. Niedawno kupili trzecią krowę z (małe cielę).

6. (Dziewczę) i chłopcy spędzają wakacje u dziadków.

7. Andrzej bardzo lubi (zwierzę).

8. Często bawi się z (kocię) i (szczenię).

TRYB WARUNKOWY (PRZYPUSZCZAJĄCY)

liczba pojedyncza

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

1. ja pisałbym pisałabym –

2. ty pisałbyś pisałabyś –

3. on pan pisałby ona pani pisałaby ono pisałoby liczba mnoga

1. my pisalibyśmy my pisałybyśmy

2. wy pisalibyście wy pisałybyście

3. oni państwo panowie pisaliby one panie pisałyby Tryb warunkowy (przypuszczający) tworzymy przez dodanie końcówek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście, -by do 3 osoby liczby pojedynczej (on, ona, ono) i liczby mnogiej (oni, one) czasu przeszłego.

Form trybu warunkowego używa się w znaczeniach:

1) prośby: Czy mógłby mi Pan pomóc? Chciałabym to przeczytać.

2) życzenia: Gdybym miał gitarę, to bym na nie grał!

3) propozycji: Mógłbym ci pomóc.

4) warunku: Pojechałabym na wieś, gdyby była ładna pogoda.

Porównaj tworzenie trybu warunkowego w języku ukraińskim i polskim. Zwróć uwagę na to, że w języku polskim każda osoba ma swoją własną formę.

Ćwiczenie 23

Od czasowników chodzić, witać, śpiewać, robić, zdążyć, przeczytać, móc, chcieć, jeść utwórz formy czasu przeszłego, a następnie według wzoru utwórz od nich możliwe formy trybu warunkowego.

my ja my

Ćwiczenie 24

Z ćw. 17. wypisz czasowniki i utwórz od nich formę trybu przypuszczającego.

Ćwiczenie 25

Przekształć zdania według wzoru. 0.

1. Napiję się gorącej herbaty.

2. Pójdziemy razem do teatru.

3. Napiszesz list do babci.

4. Odwiedzicie chorego kolegę wieczorem.

5. Uczniowie wypożyczą książki w bibliotece.

6. Pomożecie dziadkowi.

7. Spędzicie wakacje w górach.

8. Dziewczyny pozbierają owoce do koszyka.

9. Zbieramy grzyby po deszczu.

10. Chętnie karmimy zwierzęta.

Ćwiczenie 26

Zamień zdania według wzoru.

1. Pójdę z tobą na koncert, jeżeli kupisz bilet.

2. Powiemy wam o tym, jeśli będziemy wiedzieć.

3. Oddam ci książkę, jeżeli ją przeczytam.

4. Napiszę do ciebie, gdy mi odpowiesz.

5. Przyjedziemy na wieś w sierpniu, jeżeli będzie pogoda.

6. Kupicie warzywa, jeżeli będą świeże.

7. Zapytam kolegę, gdy go spotkam.

8. Zjem z przyjemnością pomarańczę, jeżeli mnie poczęstują.

9. Pomogę babci w ogródku, jeżeli pojedziemy na wieś.

10. Zrobię wpis na blogu, jeżeli będzie czas.

Ćwiczenie 27

Przeczytaj przysłowia polskie. Czy rozumiesz ich treść? Czy są podobne w języku ukraińskim?

1. Gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała.

2. Póty komar koło głowy brzęczy, póki niedźwiedź łapy nie podniesie.

3. Osioł pozostanie osłem, choćbyś nań włożył złotą uzdę i siodło.

4. Ggdyby koń o swej sile wiedział, żaden by na nim nie siedział.

5. Póty kot miauczy, póki mięsa nie zje, a potem się oblizuje.

PISOWNIA PARTYKUŁ

W języku polskim partykuły piszemy łącznie lub rozdzielnie.

Łącznie piszemy: Rozdzielnie piszemy:

Partykułę -by z:

a) osobowymi formami

czasowników, np.: zrobiłbym, poszłoby, malowałaby;

b) ze spójnikami gdy, że, a – gdyby, żeby, aby;

c) z wyrazem porównawczym, np.: jakby, niby;

d) innymi partykułami, np.: niechby.

Partykuły: -że, -li, np.: Idźże w końcu do domu. Zróbże sobie

chwilę przerwy. Nie wiedziała, szybkoli skończy pracę.

Partykułę -by z:

a) nieosobowymi formami

czasowników, np.: uszyto by, robić by;

b) czasownikami warto, można, trzeba pełniącymi

funkcję czasownika, np.: trzeba by, można by, warto by.

Partykuły no, czy, niechaj, niech, oby, np.: Podejdź no

tutaj! Niech nikt się nie spóźnia!

Ćwiczenie 28

Przepisz, partykuły zapisz razem lub rozdzielnie.

1. „Jeśli chcesz, ośle, (by) pies kochał ciebie, kochaj (że) i ty psa”. (A. Mickiewicz)

2. Powiedz (że), jak to było.

3. Gdzie (ż) to może być.

4. Czy (ż) bym zapomniała?

5. Myślisz (li), że dobrze zrobiłeś?

6. Jadł (by) kot rybę, ale nie chce ogona maczać (pszysłowie).

7. „Znasz (li) ten kraj?” (A. Mickiewicz)

8. „Tu był (by) raj, / Gdy (byś) ty ze mna była!” (A. Mickiewicz)

Ćwiczenie 29

Przeczytaj żarciki o Mądrali. Wypisz czasowniki i utwórz formę trybu warunkowego. Ułóż z nimi zdania.

J. Stykowski

Mądrala odwiedziła swego kuzyna i razem wybrali się do ogrodu zoologicznego. W pewnym momencie pyta kuzyna:

– Powiedz mi, gdyby ten lew wywalił kratę, wyskoczyłby i pożarł ciebie, to jakim tramwajem mam wrócić do domu.

Mądrala, powiedz nam, dlaczego łabędzie mają takie długie szyje?

– Żeby się nie potopiły, gdy poziom wody w stawie podniesie się na wiosnę...

Mądrala i Iksiński, obaj urodzeni w wielkim mieście, wyjechali na wieś na wycieczkę.

– Popatrz, jaka piękna klacz! – woła Iksiński.

– To nie klacz to świnia!

– To dlaczego ma rogi?

Ćwiczenie 30

W grupie przeczytajcie żarciki według podzielonych ról. Jakie zwierzęta są wymienione w żarcikach? Które z nich są dzikie, a które domowe?

Ćwiczenie 31

Rozwiąż test. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. W jakim rzędzie są formy trybu warunkowego?

a. pisałby, robiłaby, chodziła;

b. czytałaby, czytaliby, czytalibyśmy;

c. chodziłaby, mówili, czekają.

2. Wskaż wszystkie prawidłowe przykłady;

a. robiłby, czekaliby, czekała byś;

b. znaszli, szybko li, daj że;

c. znaszli, róbże, miałbyś.

3. Gdzie są same zwierzęta domowe?

a. koń, klacz, rekin;

b. wół, koza, pies;

c. słowik, słoń, kot.

4. Jakie prace są wykonywane w gospodarstwie rolnym?

a. sianie, kopanie, zbieranie;

b. podróżowanie, spanie, czekanie;

c. latanie, drzemanie, harcowanie.

5. W którym rzędzie są warzywa?

a. burak, winogrono, szczypiorek;

b. cebula, kapusta, ogórek;

c. marchewka, morela, dynia.

6. W którym rzędzie są owoce?

a. jabłko, mirabelka, czosnek;

b. morela, jabłko, gruszka;

c. gruszka, śliwka, pomidor.

Lekcja 7 W teatrze i na wystawie

Teatr – scena, dekoracja, kulisy, światło reflektorów, oświetlenie, kurtyna, kasa biletowa, szatnia, widownia, hol teatralny, balkon, parter, loża, rząd, miejsce, widz, publiczność, owacje, antrakt, gong.

Sztuka – tragedia, dramat, komedia, opera, balet, taniec, operetka, muzyka, akt, przerwa, premiera, spektakl, występ, rola, aria, monolog, dialog, przedstawienie.

Obsada, dramaturg, reżyser, scenarzysta, aktor / aktorka, artysta / artystka, solista / solistka, kostiumograf, postać, kompozytor, chór, orkiestra, dyrygent.

Występować, grać w sztuce, grać przedstawienie teatralne, śpiewać w operze, śpiewać na scenie.

Wystawa – sala wystawowa, galeria sztuki, artysta-malarz, rzeźbiarz, pędzel, płótno, dłuto, kolekcja, sztuka współczesna, wystawa, sztuki plastyczne, malować, farba, obraz, rysunek, zdjęcie / fotografia, rzeźbiarstwo, rzeźba, martwa natura, pejzaż, portret, akwarela.

okazji wycieczki do Warszawy klasa Oli wybrała się do Teatru Wielkiego. Dzisiaj wieczorem grają „Halkę” – operę słynnego polskiego kompozytora z XIX wieku Stanisława Moniuszki. Główne partie operowe śpiewają słynni polscy artyści. Rok 2019 był ogłoszony rokiem Stanisława Moniuszki ku czci dwusetnej rocznicy urodzin kompozytora.

Przy

Gmach Teatru Wielkiego został wybudowany w pierwszej połowie XIX wieku. Podczas powstania warszawskiego był zburzony w 1944 i odnowiony po drugiej wojnie światowej. Obecnie mieszczą się w nim dwa teatry. W Teatrze Wielkim odbywają się przedstawienia operowe i baletowe. Natomiast na scenie Teatru Narodowego są wystawiane sztuki dramatyczne.

Młodzież stosownie ubrana w odświętne stroje najpierw udała się do szatni, a potem na widownię. Miejsca były na parterze i na balkonie. Uczniowie już na samym początku byli zafascynowani miejscem, w którym znaleźli się po raz pierwszy. Wiele emocji wśród nich wzbudziły bajeczna sceneria, barwne kostiumy, nastrojowa muzyka i zmienne oświetlenie reflektorów. Zwracała uwagę niezwykle śliczna kurtyna.

Chłopcy, proszę ciszej, – zwróciła uwagę wychowawczyni, – bo już trzeci gong się rozlega. Za chwilę gaszą światło, wyjdzie dyrygent, rozlegną się oklaski i kurtyna uniesie się. Na oświetlonej scenie zobaczymy dekoracje, solistów i chór.

Po pierwszym akcie, w czasie przerwy uczniowie dzielili się wrażeniami. Wszystkim podobała się muzyka, kreacje bohaterów przestawienia. Szczególny zachwyt wywołały tańce w wykonaniu grupy baletowej.

Sztuka była wspaniała. Chyba podobała się wszystkim widzom. Brawa i owacje na zakończenie spektaklu to wyraz uznania za niezapomniane przeżycia i wrażenia. Młodzież spędziła w teatrze wyjątkowe chwile, które pozostaną na długo w ich pamięci.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz napytania.

1. Dokąd wybrała się klasa Oli wieczorem?

2. Jaką sztukę będa oglądać w teatrze?

3. Który rok i dlaczego był ogłoszony rokiem Stanisława Moniuszki?

4. Kiedy był wybudowany i kiedy odnowiony Teatr Wielki w Warszawie?

5. Jakie sztuki są wystawiane w gmachu Teatru Wielkiego?

6. Jak była ubrana młodzież i dlaczego?

7. Czym byli zafascynowani uczniowie?

8. Co odbywa się po trzecim gongu?

9. Co spodobało się najbardziej?

10. O czym świadczą brawa i owacje na zakończenie spektaklu?

Ćwiczenie 2 Zapoznaj się z treścią ciekawostki. Na jej podstawie zadaj koleżance / koledze 3 pytania.

CIEKAWOSTKA

Stanisław Moniuszko (1819–1872) wybitny polski kompozytor, nauczyciel, organista. Tworzył muzykę, w którą wplatał elementy o charakterze ludowym.

Najsłynniejszym utworem kompozytora jest napisana w 1847 roku opera „Halka”. Sztukę tę wystawiano w Krakowie, Odessie, Pradze, Lwowie, Poznaniu, Wiedniu, Kijowie i Lublanie.

W roku 1865 kompozytor stworzył operę „Straszny dwór”.

S. Moniuszko napisał także 268 pieśni.

Opera „Halka” grana jest do dzisiaj w teatrach na całym świecie. Dlatego Moniuszko i Chopin to są najbardziej znani kompozytorzy polscy.

(wg zyciorysy.info)

Ćwiczenie 3

W Internecie poszukaj wiadomości o ukraińskim kompozytorze, twórcy muzyki operowej w naszym kraju. Informacjami podziel się w grupie.

Ćwiczenie 4

Wysłuchaj wiersza. Poszukaj w słowniku znaczenia nowych wyrazów i opowiedz o tym koleżankom i kolegom.

Wanda Chotomska

Przed spektaklem

Jest taka chwila przed spektaklem, gdy teatr się pogrąża w ciszy, wstrzymujesz oddech, światła gasną, w ciemności bicie serca słyszysz.

I bicie serca chcesz obudzić muzyką, śpiącą w instrumentach, bo już nie możesz się doczekać na znak dyrygenta.

I nagle zachwyt – jest nareszcie! Już śpiewa w basach i wiolinach, i uwertura cię prowadzi tam, gdzie podnosi sie kurtyna.

Ćwiczenie 5

Dowiedz się od rodziców lub dziadków, kiedy byli w teatrze i jaką sztukę oglądali? Niech Ci pomoże zaproponowany plan.

Plan

1. Gdzie i kiedy oglądali spektakl?

2. Kto jest autorem tej sztuki?

3. Jaki miała tytuł?

4. O czym był spektakl?

5. Jak wyglądała scena?

6. Czy spodobała się gra aktorów i ich kreacje?

7. Jaka była reakcja publiczności?

7

Ćwiczenie 6

W grupie wybierzcie reżysera, aktorów, dekoratora. Zaplanujcie i zaprojektujcie dekoracje i stroje do inscenizacji. Zagrajcie fragment sztuki Urszuli Kozioł „Król malowany” (na motywach baśni J. Ch. Andersena „Nowe szaty króla”).

Urszula Kozioł Król malowany

WYSTĘPUJĄ:

MINDZIUŚ – łobuziak

udający krawca MACHA

PLINDZIUŚ – łobuziak

udający krawca CIACHA

LOLA – pokojówka damy dworu

KRÓL

DAMA LEWA

MINDZIUŚ – CIACH PLINDZIUŚ – MACH (Śpiewają)

DAMA PRAWA

TEREFERE – ochmistrz

HUKUPUKU – minister

FĄSADĄSA – przywódca

gwardii Ucholi

UCHOLE LUD

UFOIDZI – trzej olbrzymi

Scena czwarta

Niewidzialna tkanina

Piosenka Ciacha i Macha I

Niech uśmiechnie się nasz władca: Idzie tutaj krawiec z krawcem. Obaj mistrze nad mistrzami, obywają się bez tkanin. On jest Mach, a ja – Ciach; obywamy się bez tkanin.

Mach i Ciach II

Żadnych płócien, żadnej włóczki. Znamy czarodziejskie sztuczki, dzięki znajomości tego potrafimy szyć z niczego

On jest Mach, a ja Ciach; Potrafimy szyć z niczego. (bis)

KRÓL Z niczego? Jakże to tak: szyć z niczego?

MACH Tak, Wasza obrotność... To znaczy nie.

TEREFERE Wasza wysokość, nie Obrotność; do króla mówi się: Wasza Wysokość.

KRÓL Więc tak, czy nie?

CIACH I tak, i nie, Wasza stromość.

TEREFERE Wy-so-kość!

CIACH Właśnie mówię: Zawrotność. My obaj znamy takie czarodziejskie sztuczki zaklęcia.

MACH Więc choć nasze tkaniny są najpiękniejsze na świecie, Wasza Szerokość...

TEREFERE Wy-so-kość!

CIACH To są one niewidzialne, Wasza Głębokość.

TEREFERE Nie wytrzymam.

MACH To znaczy, jedynie dla głupców są niewidzialne, Wasza Otyłość.

TEREFERE Oszaleję.

CIACH I dla złodziei, Wasza Nadętość.

HUKUPUKU Tego już za wiele!

DAMA PRAWA To skandal!

DAMA LEWA Bezczelność!

KRÓL Nic z tego nie rozumiem. Idź, Terefere, obejrzeć te tkaniny i opowiedz mi o nich własnymi słowami. A ja tym czasem napełnię sobie uszy słodką muzyką.

Król popada w drzemkę. Damy przygrywają mu do snu na fujarce i cymbałach. Ochmistrz próbuje zobaczyć tkaniny.

PLINDZIUŚ – MACH Mindziuś, te żarty stają się nie na żarty.

MINDZIUŚ – CIACH No to dajemy nogę – i w drogę. (Próbuje uciec)

TEREFERE Gdzie tam?

CIACH O tu.

TEREFERE Tu?

MACH I CIACH I co? Czyż nie są piękne?

TEREFERE Ach! – Tam, do licha; przecież tu nic nie ma, nic tu nie widzę!

7

KRÓL (budzi się) I jak, Terefere?

TEREFERE Ach, ach! Byłbym idiotą, gdybym przyznał się, że ich nie widzę!

MACH I CIACH Czyż nie są godne króla, panie Kuku?

TEREFERE Jestem ochmistrz Terefere.

MACH I CIACH Toż właśnie mówimy, panie Terefere Kuku.

KRÓL No, no? Mówże coś, drogi Terefere, bardzom ciekaw.

TEREFERE Wprost brak mi słów. Lepiej niech cały dwór przyjdzie im się przyjrzeć! – Czekajcie krawczykowie, jeszcze się z wami policzę! Królu, niech się jeszcze wypowiedzą Damy i Hukupuku.

Terefere odchodzi „na stronę”, czyli na bok sceny i tam rozmyśla.

KRÓL No mówże coś, mów!

TEREFERE Ach, ach, słów mi brak.

DWÓR Ach, ach!

HUKUPUKU (na stronie) (do króla)

DAMA LEWA (na stronie) (do króla)

Skoro Terefere ją widzi nie mogę przyznać się, że jestem większym od niego osłem.

Wprawdzie nic nie widzę, ale co mi szkodzi powiedzieć, że widzę to, czego nie widzę? Jakże to piękne... niewymowne...

Cudowne, olśniewające.

Za nic nie dam po sobie poznać, że nic tu nie widzę. Król przestałby kochać moje mysie ogonki i wziąłby mnie za kompletną idiotkę. Ach, ach, sam urok, sam czar...

KRÓL Zobaczyliście coś? Więc dajcie teraz i mnie popatrzeć. Ja też chcę widzieć to, co wy widzicie. W końcu to będzie moja tkanina, czyż nie? Na moją nową szatę, czyż nie?

TEREFERE Czekajcie krawczyki: zapłacicie mi za te prostackie żarciki.

KRÓL (na stronie) Tkanina? Jak? Gdzie? Coś podobnego. Oczom nie wierzę... przecież tu nic nie ma, jakże to tak? Miałbym być głupszy nie tylko od ministra Hukupuku i ochmistrza Terefere, ale nawet od Damy dworu? Przenigdy! Wolę udawać, że widzę coś, czego w istocie nie widzę, niż zdradzić się przed dworem i przed całym ludem ze swej głupoty.

MACH I CIACH I jak, Wasza Przewlekłość?

KRÓL Waham się, czy...

DAMA PRAWA Król jeszcze się waha.

KRÓL Czy mi w tym będzie do twarzy...

TEREFERE Ależ tak, ależ tak!

HUKUPUKU I w dodatku, jest to materia delikatna, rzekłbym nader delikatna, hmm, hmm.

KRÓL Ale ja się waham. Jeszcze się waham.

TEREFERE Może istotnie, hmm... nieco nazbyt przejrzysta, aczkolwiek...

DAMA LEWA Cóż stąd, że taka cielista, wszakże tylko na pierwszy rzut oka taką się wydaje, nieprawdaż? Bo kiedy przyjrzeć się lepiej, bliżej...

HUKUPUKU Mieni się w oczach... jak gdyby...

TEREFERE Święta racja, mieni się jak, jak...

DAMA LEWA Jak, jak, jak...

MACH I CIACH Jest z niczym nieporównywalna.

KRÓL To prawda, więc co mi radzicie?

DAMA PRAWA Co radzimy?

KRÓL Krótko mówiąc: szyć czy nie szyć?

DWÓR Ależ tak, naturalnie; szyć, szyć!

KRÓL Szatę? Z tego?

HUKUPUKU Któż mógłby wątpić. Owszem, z tego, naturalnie, że z tego.

TEREFERE Ma się rozumieć.

MACH I CIACH Wyjdzie szata jak marzenie.

WSZYSCY Tak, tak, tak!

KRÓL Bierzcie więc miarę. Muszę się zdrzemnąć. Bardzo się zmęczyłem. Gotów jestem jeszcze się rozmyślić.

DWÓR Ach, nie!

KRÓL (wychodzi)

Więc bierzcie prędzej tę miarę, bo się rozmyślę.

DAMA LEWA Tak, król jest zmęczony. Śpieszcie się.

HUKUPUKU Napracowaliśmy się dzisiaj dosyć.

DAMA PRAWA Tyle wrażeń, tyle wrażeń.

TEREFERE Pójdziemy teraz odpocząć, a wy bierzcie się do roboty.

MACH I CIACH (śpiewają) Nie trzeba nam dwa razy tego powtarzać. Tu przytniemy, tam zszyjemy, jak to zrobić, dobrze wiemy. Myśmy mistrze nad mistrzami, obywamy się bez tkanin. On jest Mach, a ja – Ciach; obaj dobrze znamy fach, obywamy się bez tkanin.

HUKUPUKU A przy tym – nieprawdaż, Terefere? – cóż za korzyść z tego będzie dla dworu, hi, hi, hi!

TEREFERE Hi, hi, hi, wystarczy teraz, że ktoś –w przeciwieństwie do nas, Hukupuku – nie potrafi zobaczyć nowej szaty króla, hi, hi, hi!

HUKUPUKU A my go łap.

TEREFERE Cap!

HUKUPUKU A tuś mi ptaszku, co?

TEREFERE A tuś mi, hę?

HUKUPUKU I w ucho go, w ucho!

Ćwiczenie 7

Przyjrzyj się afiszowi sztuki Urszuli Kozioł „Król malowany” (na motywach baśni J. Ch. Andersena „Nowe szaty króla”). Na jego podstawie w grupie zaprojektujcie afisz do swojego przedstawienia.

(wg encyklopediateatru.pl)

ZAPAMIĘTAJ!

wystawa

виставка

sztuka, przedstawienie

вистава

7

Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z tekstem. Nowe wyrazy i wyrażenia zapisz do słowniczka. Grupa uczniów z klasy Oli odwiedziła galerię sztuki. Przy okazji zapoznali się z wystawą zbiorową lokalnych artystów. Wystawa obfitowała w barwne pejzaże. Niektóre dziewczyny podziwiały martwą naturę – piękne kompozycje kwiatowe, zachęcające do dłuższego oglądania i rozmyślania. Inni zaś zatrzymali się przy portretach. Na jednym z obrazów ktoś nawet poznał znajomych.

Artyści posługują się różnymi technikami plastycznymi. Wystawione obrazy są malowane farbami olejnymi, wykonane akwarelą, temperą, pastelą czy też technikami mieszanymi. Osobno były przedstawione hafty i fotografie. Prace malarzy przede wszystkim są małego formatu, pełne koloru, ciepła, delikatności, malowane są z sercem.

Oglądanie dzieł sztuki w pewien sposób zmusza do rozmyślania, zarówno nad tym, co dany obraz przedstawia, jak rów-

Stefan Filipkiewicz Górski pejzaż zimowy

Jan Matejko Portret czworga dzieci artysty

nież nad tym, jak dany obraz powstał. Dzięki sztuce rzeczywistość staje się bogatsza i można ją obserwować z innej perspektywy. Zwiedzanie galerii poszerza horyzonty. To oznacza, że rozwijasz się, dowiadujesz czegoś nowego i pogłębiasz swoją wiedzę.

Uczniowie wracali do domu w podniesionym nastroju. Dzielili się wrażeniami. Jasne, że to zwiedzanie pozostanie na długo w ich pamięci. Na jutrzejszej lekcji

będą mieli temat do rozmowy. Zachęcą również pozostałych do odwiedzania tak ciekawej wystawy. Następne wydarzenie artystyczne w galerii też odwiedzą.

Ćwiczenie 9

Przeczytaj wiersz.

Idę z mamą na wystawę!

To dopiero jest ciekawe!

Na wystawie

Piękny pałac, wielka brama...

„To muzeum” – mówi mama. Nie widziałem ani razu

tylu ludzi i obrazów.

Samych sal ze sto tysięcy, A obrazów jeszcze więcej!

Co tu jest namalowane?

Czy to człowiek? Czy to dzbanek?

A tu jakaś dziwna plama...

Ćwiczenie 10

Danuta Wawiłow

„Piękny obraz” – mówi mama. A tu gruby pan z gitarą, co ma wąsy jak makaron...

Jakieś konie depczą ludzi...

Trochę mi się tutaj nudzi.

Mamo, chodź tu! Mamo, zobacz! To dopiero piękny obraz!

Kwitną kwiaty, słońce świeci, na ławeczce siedzą dzieci...

Tylko taka brzydka rama...

„To jest okno” – mówi mama.

(wg Wierszykarnia, Warszawa 2003, s. 22.)

Na podstawie tekstu (ćw. 8) i wiersza (ćw. 9) porozmawiajcie w grupie o wystawie, którą zwiedziliście. Jak dawno to było? Gdzie znajduje się galeria lub muzeum, w którym oglądałaś / oglądałeś wystawę? Jakie dzieło sztuki najbardziej się spodobało?

Józef Pankiewicz Martwa natura z jabłkami

Ćwiczenie 12

Zapoznaj się z treścią ciekawostki. W Interniecie poszukaj informacji o innych gatunkach malarskich. Opowiedz grupie.

CIEKAWOSTKA

Martwa natura – gatunek malarski obejmujący kompozycje, zwykle malarskie lub rysunkowe, składające się ze stosunkowo niewielkich, nieruchomych, najczęściej nieożywionych przedmiotów, dobranych ze względów kompozycyjnych, estetycznych lub symbolicznych.

Pejzaż – malarstwo krajobrazowe, czyli malarstwo przedstawiające krajobraz, widok natury.

Portret albo podobizna – artystyczny wizerunek (malarski, rzeźbiarski, graficzny, rysunkowy) konkretnej osoby lub grupy osób, ukazujący zewnętrzne podobieństwo oraz niekiedy cechy charakteru portretowanych.

Ćwiczenie 13

Przeczytaj wpis na blogu Ani i zrób wpis o swoich wrażeniach z jakiegoś wydarzenia kulturalnego w Twojej miejscowości.

DzieńZaDniem 10.04.2023 (poniedziałek)

Podzielę się swoimi wrażeniami. Miałam bardzo bogaty w emocje dzień. Po południu z koleżankami oglądałyśmy wystawę sztuki ludowej, a wieczorem było przedstawienie w teatrze: świetna komedia, o której mówiłyśmy przez całą drogę do domu.

ANIA NOWAK

10.04.2023

Te dwa wydarzenia wywołują różne uczucia i pozostawiają miłe wspomnienia. Sztukę w teatrze oglądamy jednym tchem – akt za aktem. Wystawę można zwiedzać na różne sposoby – chodzić od sali do sali albo dłużej zatrzymać się przed ciekawym dziełem. Można też wrócić kilka razy do niego, żeby uporządkować swoje myśli, lepiej je zapamiętać. Poszerza to również wiedzę o artyście lub technice, w której są wykonane wystawione dzieła. Na tej wystawie w większości były przedstawione wyroby mistrzów ludowych. Te rękodzieła, moim zdaniem, powinni oglądać młodzi ludzie, żeby lepiej pielęgnować swoje tradycje...

83 komentarze

ODMIANA RZECZOWNIKÓW

M. grzeczni uczniowie wielcy aktorzy

D. grzecznych uczniów wielkich aktorów

C. grzecznym uczniom wielkim aktorom

B. grzecznych uczniów wielkich aktorów

N. grzecznymi uczniami wielkimi aktorami

Msc. (o) grzecznych uczniach wielkich aktorach

W. grzeczni uczniowie! wielcy aktorzy!

M. znani artyści wybitni malarze

D. znanych artystów wybitnych malarzy

C. znanym artystom wybitnym malarzom

B. znanych artystów wybitnych malarzy

N. znanymi artystami wybitnymi malarzami

Msc. (o) znanych artystach wybitnych malarzach

W. znani artyści! wybitni malarze!

M. młodzi nauczyciele mili goście

D. młodych nauczycieli miłych gości

C. młodym nauczycielom miłym gościom

B. młodych nauczycieli miłych gości

N. młodymi nauczycielami miłymi gośćmi

Msc. (o) młodych nauczycielach miłych gosciach

W. młodzi nauczyciele! mili goście!

RZECZOWNIKI męskoosobowe w MIANOWNIKU liczby mnogiej mają końcówki: -i, -e, -y, -owie, wyjątkowo też -a (bracia, księża).

Końcówkę -e mają rzeczowniki, których temat kończy się na spółgłoskę miękką (w tym na c, dz, cz, dż, sz, ż, rz), np.: lekarz –lekarze, nauczyciel – nauczyciele, przyjaciel – przyjaciele, kustosz –kustosze, rabuś – rabusie, kibic – kibice.

Końcówkę -i mają rzeczowniki, których temat kończy się na spółgłoskę twardą i następuje wymiana na miękką, np.: chłop – chłopi, solista – soliści, mężczyzna – mężczyźni, sąsiad – sąsiedzi

Końcówkę -y mają rzeczowniki, kończące się na:

1) -ec lub -ca, np.: Ukrainiec – Ukraińcy, chłopiec – chłopcy, wykładowca – wykładowcy, przy czym w rzeczownikach na -ec występuje wymiana e:ø („znika” -e-);

2) k, g, r, przy czym zachodzą wymiany: g→dz, np.: chirurg –chirurdzy; k→c, np.: Polak – Polacy; r→rz, np.: aktor – aktorzy.

Niektóre rzeczowniki mają końcówkę -owie: np.: pan – panowie, Arab – Arabowie, widz – widzowie, uczeń – uczniowie. Takie końcówki mają najczęściej nazwy zawodów, narodowości, członków rodziny, np.: Norwegowie, inżynierowie, geografowie, dziadkowie, ojcowie, synowie. Nazwy zawodów i narodowości występują często w dwu wariantach, np.: Norwegowie – Norwedzy, inżynierowie –inżynierzy.

W DOPEŁNIACZU występuje końcówka -ów (najczęściej po spółgłoskach twardych, np.: chłopów, i po -ec, np.: chłopców, Ukraińców), -i (po spółgłoskach miękkich, np.: nauczycieli) lub -y (po spółgłoskach c, dz, cz, dż, sz, ż, rz, np.: lekarzy).

CELOWNIK jest zawsze taki sam dla wszystkich rodzajów i ma końcówkę -om.

NARZĘDNIK i MIEJSCOWNIK mają takie końcówki, jak inne rzeczowniki: -ami, oraz -ach.

Te same zasady dotyczą nazw męskich zakończonych na -a i odmieniających się w liczbie pojedynczej według deklinacji żeńskiej, np.: poeta – poeci, kierowca – kierowcy.

PRZYMIOTNIKI formy męskoosobowej w MIANOWNIKU mają dwie końcówki: częściej -i, rzadziej -y (po tematach na r, k, g).

Następuje wymiana:

d→dź, np.: chudy – chudzi; r→rz, np.: stary – starzy;

s→ś, np.: łysy – łysi; k→c, np.: wysoki – wysocy;

ch→ś, np.: głuchy – głusi; g→dz, np.: drogi – drodzy.

sz→ś, np.: starszy – starsi;

t→ć, np.: uparty – uparci, pusty – puści; ł→l, np.: wesoły – weseli, zły – źli;

Przymiotniki o temacie na spółgłoskę miękką (np.: głupi, tani) lub na c, cz, ż, dz (np.: cudzy, uroczy) mają końcówkę taką samą jak w liczbie pojedynczej, por. tani robotnik – tani robotnicy, obcy człowiek – obcy ludzie, uroczy mężczyzna – uroczy mężczyźni, ryży facet – ryży faceci, cudzy mąż – cudzy mężowie.

WYJĄTEK: duży chłop → duzi chłopi!

W pozostałych przypadkach końcówki są równe końcówkom formy niemęskoosobowej. Tylko BIERNIK ma końcówkę taką jak

DOPEŁNIACZ.

Ćwiczenie 14

Utwórz formę mianownika liczby mnogiej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. Odważny żołnierz – .

2. Wysoki gość – .

3. Dowcipny klaun – .

4. Życzliwy profesor – .

5. Leniwy student – .

6. Pracowity uczeń – .

7. Prawdziwy przyjaciel – .

8. Nieśmiały rzemieślnik – .

9. Ukochany dziadek – .

10. Nowy dyrektor – .

Ćwiczenie 15

Uzupełnij zdania brakującymi połączeniami. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. Nasze miasto zwiedzają .

2. W fabryce pracują .

3. Codziennie nas witają .

4. Choremu pomagają .

5. to przyszli studenci.

6. W tej sztuce występują .

7. Jan Matejko, Antoni Malczewski, Józef Chełmoński to znani .

8. Andrzej Wajda, Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Zanussi to słynni .

9. lubią sport.

10. pomagają starszym osobom.

życzliwi nauczyciele; wybitni aktorzy; zdolni inżynierzy; polscy malarze; wzorowi uczniowie; młodzi mężczyźni; zagraniczni turyści; polscy artyści; polscy reżyserzy; uczciwi uczniowie; dobrzy lekarze

Ćwiczenie 16

Przepisz, zmieniając zdania według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. To jest wybitny Ukrainiec.

2. To jest miły sąsiad.

3. To jest starszy pan.

4. To jest poważny dyrektor.

5. To jest zdolny aktor.

6. To jest dowcipny pisarz.

7. To jest młody wychowawca.

8. To jest bileter teatralny.

9. To jest znany reżyser.

10. To jest dobry nauczyciel.

Ćwiczenie 17

Z kolegą / koleżanką ułóż dialogi, odpowiadając na pytania. Użyj wyrazów z ramki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. Na kogo czekasz dzisiaj? Dzisiaj czekam na .

2. Kto dostał przepustki? Przepustkę dostali .

3. Kogo nie lubią nauczyciele? Nauczyciele nie lubią .

4. O kim jest ten ciekawy spektakl? Ten ciekawy spektakl jest o .

5. Kto najczęściej zwiedza Europę?

Europę najczęściej zwiedzają .

6. Kogo zaprosili na dożynki1? Na dożynki zaprosili .

7. Kto odwiedził wystawę starych aut? odwiedzili wystawę.

1 święto plonów, koniec sierpnia.

8. Kto grał w tej sztuce?

W tej sztuce grali .

9. Kogo przedstawiają te portrety?

Te portrety przedstawiają .

10. O kim opowiada ta książka?

Ta książka opowiada o .

wzorowi żołnierze; młodzi rolnicy; znani aktorzy; Amerykanie i Kanadyjczycy; dawni przyjaciele; leniwi uczniowie; polscy królowie; zaproszeni koledzy; odważni bohaterowie; doświadczeni kolekcjonierzy

Ćwiczenie 18

Utwórz formę mianownika liczby mnogiej według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór A:

1. Piękny łabędź –

2. Młody koń –

3. Niski kucyk –

4. Głuchy pies –

5. Stary słoń –

6. Mały wróbel –

Ćwiczenie 19

Wzór B:

1. Piękny Polak –

2. Młody aktor –

3. Niski pan –

4. Głuchy starzec –

5. Stary sąsiad –

6. Mały chłopiec –

Wypełnij lukę odpowiednią formą rzeczownika z przymiotnikiem w mianowniku. Uważaj na różnice w odmianie rzeczowników męskoosobowych i niemęskoosobowych! Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku! 0.

1. (zielony krokodyl) żyją w Nilu.

2. (stary profesor i młody doktor) pracują na uniwersytecie.

3. (dobry koń) pomagają rolnikom w gospodarstwie.

4. (nowy stół) stoją na korytarzu.

5. (nowy uczeń) przyszli do naszej szkoły.

6. (wyszkolony żołnierz) wykonują zadanie.

7. (znany artysta) mają wystawę.

8. (starszy kolega) pomagają młodszym.

9. (uczciwy przyjaciel) pomagają w schronisku.

10. (dumny bażant) chodzą po polu.

Ćwiczenie 20

Przepisz, uzupełniając wyrazy brakującymi końcówkami liczby mnogiej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Chopin, Moniuszko i Paderewski to są wybitn polsc kompozytorz . Na ulicy spotkaliśmy przedziwn pan . Ze znajomym student gramy w tenisa. Słynn artyst bijemy brawa. Nauczycielk i nauczyciel udało się razem zebrać zdolnych uczn na olimpiadę. To był film o odważn żołnierz . Mil gośc , zapraszam do stołu!

ODMIANA

liczba pojedyncza

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

mój moja moje

twój twoja twoje

swój swoja swoje

nasz nasza nasze wasz wasza wasze

liczba mnoga

Forma męskoosobowa Forma niemęskoosobowa

moi moje

twoi twoje

swoi swoje

nasi nasze

wasi wasze

Liczba pojedyncza

M. mój nowy kolega moje nowe auto moja nowa koleżanka

D. mojego nowego kolegi mojego nowego auta mojej nowej koleżanki

C. mojemu nowemu koledze mojemu nowemu autu mojej nowej koleżance

B. mojego nowego kolegę moje nowe auto moją nową koleżankę

N. moim nowym kolegą moim nowym autem moją nową koleżanką

Msc. (o) moim nowym koledze moim nowym aucie mojej nowej koleżance

W. mój nowy kolego!

moje nowe auto! moja nowa koleżanko!

Liczba mnoga

M. moi nowi koledzy

D. moich nowych kolegów

C. moim nowym kolegom

B. moich nowych kolegów

N. moimi nowymi kolegami

Msc. (o) moich nowych kolegach

W. moi nowi koledzy!

moje nowe auta moje nowe koleżanki

moich nowych aut moich nowych koleżanek

moim nowym autom moim nowym koleżankom

moje nowe auta

moje nowe koleżanki

moimi nowymi autami moimi nowymi koleżankami

moich nowych autach

moje nowe auta!

moich nowych koleżankach

moje nowe koleżanki!

7

Ćwiczenie 21

Użyj odpowiedniej formy zaimków mój, twój, swój, wasz. Utwórz liczbę mnogą. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. (Mój) stary dom; stary dziadek; stara siostra; stare pudełko.

2. (Twój) ładny plecak; ładny kuzyn; ładna kuzynka; ładne pismo.

3. (Wasz) mały samochód; mały aktor; mała wystawa; małe radio.

4. (Swój) cichy głos; cichy wnuk; cicha wnuczka; ciche słowo.

Ćwiczenie 22

Zamień liczbę pojedynczą na liczbę mnogą według wzoru.

1. Nasz znajomy aktor.

2. Swój pies.

3. Mój dawny przyjaciel.

4. Twój chory sąsiad.

5. Swoje mieszkanie.

6. Wasz znany malarz.

7. Nasz zaprzyjaźniony artysta.

8. Twoja stara fotografia.

9. Moja miła sąsiadka.

10. Swój wielki dom.

Ćwiczenie 23

Przepisz, wyrazy w nawiasach zapisz w odpowiedniej formie.

Pójdziemy do (nasi znajomi). Kasia na imieniny zaprosiła (swoje koleżanki). Złożyliśmy życzenia (nasi sąsiedzi). (Wasi chłopcy) grają w tenisa? Pożyczyłem (swoje książki). Na wystawie nie ma (nasi uczniowie). (Swoje adresy) nie podajemy nieznajomym. Pani pochwaliła za (nasze odpowiedzi).

OGÓLNE WIADOMOŚCI O PRZYSŁÓWKU

PRZYSŁÓWEK to nieodmienna część mowy. Określa przede wszystkim cechy, czynności i stany. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?

Przysłówek bardzo często występuje z czasownikiem, np.: mówić głośno, malować ładnie, pisać dobrze. Również łączy się z przymiotnikiem, np.: zawsze wesoła, bardzo miły, wyjątkowo zabawne.

Także łączy się z innym przysłówkiem, np.: bardzo dobrze, niezwykle ciekawie, bardzo dużo.

Najczęściej przysłówki są tworzone od przymiotników za pomocą

przyrostka -o, -e, -ie. Na przykład: wesoły – wesoło; dobry – dobrze; ładny – ładnie.

Przysłówkami są także np. wyrazy: dzisiaj, jutro, zawsze, całkiem, bardzo, z rana, wieczorem, latem, po polsku, nigdy, jutro.

Ćwiczenie 24

Do przymiotników w lewej kolumnie dopasuj przysłówki z prawej. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

wysoki grubo

gruby smacznie

grzeczny tajemniczo

przyjemny głośno

uprzejmy mało

głośny artystycznie

prosty wysoko

smaczny

teatralnie

miły przyjemnie

mały uprzejmie

tajemniczy mile

artystyczny

teatralny

grzecznie

prosto

7

Ćwiczenie 25

Przysłówki z ramki podziel na te, które odpowiadają na pytanie: jak? gdzie? kiedy?

Po polsku, tutaj, z rana, nisko, wieczorem, latem, nigdy, jutro, wszędzie, szybko, późno, teraz, niedaleko, przepięknie, daleko, dokładnie, dobrze, blisko, wczoraj, nigdzie, wysoko.

Ćwiczenie 26

Wysłuchaj wiersza. Wyjaśnij w grupie, jaki jest główny wątek wiersza. Jak rozumiesz twierdzenie autorki, że „będziesz mówić naprawdę pięknie, gdy się codziennych ćwiczeń nie zlękniesz”.

Małgorzata Strzałkowska

Pejzaż z gżegżółką

Dobrze jest mówić mądrze i składnie, lecz jeszcze lepiej – mądrze i ładnie, a będziesz mówić naprawdę pięknie, gdy się codziennych ćwiczeń nie zlękniesz. A więc recytuj, powtarzaj w kółko, choćby Ci w męce pot rosił czółko, bo choć nasz język bywa dość trudny, jest w swej trudności po prostu cudny!

Niech niczym diament lśni polska mowa, niech płynnie płyną zdania i słowa, a my, olśnieni ojczystą mową zawsze traktujmy ją jak królową!

Ćwiczenie 27

Wypisz z wiersza przysłówki i ułóż z nimi swoje zdania.

Ćwiczenie 28

Ułóż zdania z przysłówkami: rano, nocą, w południe, zimą, latem, o północy, wieczorem, przed południem, jesienią.

Ćwiczenie 29

Wybierz i podkreśl odpowiedni przysłówek w zdaniach. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. Artyści na scenie wyglądali (ładnie, wesoło, smutno).

2. Uczniowie dzielili się wrażeniami (głośno, dziwnie, cichutko).

3. Po spektaklu (długo, krótko, niecierpliwie) brzmiały brawa.

4. Sportowcy (szybko, wolno, chętnie) biegli do celu.

5. Wiosną słońce przygrzewa (mocno, solidnie, pięknie).

PISOWNIA nie Z RÓŻNYMI CZĘŚCIAMI MOWY

PARTYKUŁĘ nie Z RÓŻNYMI CZĘŚCIAMI MOWY PISZE

SIĘ ŁĄCZNIE LUB ROZDZIELNIE

Łącznie Rozdzielnie

z rzeczownikami: nieporządek, niedbalstwo, niepogoda, nieczytanie, nieuwaga niespodzianka

z przymiotnikami i przysłówkami: nietowarzyski, niegrzeczny, niemiły; nietowarzysko, niegrzecznie, niemile

z niektórymi

czasownikami, bez

których nie nie

używamy: nienawidzić, niedowierzać, niepokoić

w wyrazach: nieco, niejeden, niejedno, niedrugi, niejaki, niektórzy, niewielu

z rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami, jeżeli nie wyraża przeciwstawienie: Nie ojca, ale matkę spotka.

z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym: nie dłuższy, nie najgorszy, nie najlepszy, nie większy, nie dłużej, nie najlepiej, nie najgorzej, nie łatwiej

z przysłówkami, które nie pochodzą od przymiotników: nie bardzo, nie całkiem, nie tylko, nie dziś, nie jutro, nie dosyć, nie teraz, nie zawsze

z czasownikami: nie jesteś, nie ma, nie mieć, nie czytaj

z liczebnikami i zaimkami: nie raz, nie dwa, nie piąty, nie ja, nie ten, nie jej

7

Ćwiczenie 30

Do wyrazów z ramki dodaj partykułę nie. Nowoutworzone wyrazy zapisz według części mowy. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Czasowniki:

2. Rzeczowniki:

3. Przymiotniki:

4. Przysłówki:

5. Liczebniki:

6. Zaimki:

wesoła, grać, trzy, śmiałość, nasz, grzeczny, dawno, wychodź, taki, częste, przestrzeganie, pierwsza, dyskrecja, blisko, chętnie, czworo, twój, wesoło, miła, bawić się, ćwierć, wczoraj, śpiewa, taki, dzielny, który, drugi, zwinność, miło, malować

Ćwiczenie 31

Przepisz, partykułę nie zapisz razem lub osobno.

(Nie) kąp się tutaj, to (nie) bezpieczne miejsce. Lepiej (nie) ryzykuj. Z wodą (nie) ma żartów. (Nie) skacz, bo może cię spotkać (nie) miła przygoda. Jak dziś (nie) ładnie! Siąpi (nie) przyjemna mżawka. Nawet Trezor (nie) chce iść na dwór. (Nie) chętnie wstaje, prosi (nie) śmiało, by go (nie) ruszać. Wygrałem konkurs, ale (nie) spodzianka! „(Nie) oddanie zadania spowoduje (nie) zaliczenie kursu!”. Andrzej jest dziś (nie) obecny w szkole.

Ćwiczenie 32

W miejscu luki wpisz partykułę nie zgodnie z pisownią. Porozmawiajcie w grupie, jak rozumiecie poniższe przysłowia i powiedzenia. Czy w języku ukraińskim są podobne? Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. od razu Kraków zbudowano.

2. ma dymu bez ognia.

3. czyń drugiemu, co tobie miłe.

4. szczęścia chodzą po ludziach.

5. Zgoda buduje, zgoda rujnuje.

6. Kto pyta, ten błądzi.

7. Z pustego i Salomon naleje.

8. Nikt jest prorokiem we własnym kraju.

9. Szczęśliwi czasu liczą.

10. Mieć czyste sumienie.

Ćwiczenie 33

Przeczytaj poniższy tekst.

Jeszcze często śnieg leży w polu, a pierwiosnek już się uśmiecha do ciepłych promieni słonecznych. Wierzby swoimi baziami witają ptaki wracające z dalekich krajów. Przyroda się budzi z zimowego snu. Na wiosnę obchodzimy święto nad świętami – Wielkanoc, Zmartwychwstanie Pańskie.

Tydzień przed Wielkanocą jest Niedziela Palmowa. W kościołach święci się palmy. Tak samo jest i w Ukrainie. Ludzie idą do cerkwi z baziami, które symbolizują gałązki palmowe.

W Wielką Sobotę święci się pokarmy w koszykach. W koszyku, podobno jak w Ukrainie, muszą być jajka (kolorowe pisanki), pieczywo (babka wielkanocna), mięso, wędliny, chrzan, baranek z masła, ciasta lub cukru.

wspólnym śniadaniu ludzie dzielą się jajkiem, składają świąteczne życzenia.

Na drugi dzień świąt jest lany poniedziałek – kultywuje się tradycję oblewania wodą: śmigus-dyngus.

Ćwiczenie 34

Opowiedz grupie o tradycjach wielkanocnych zachowanych w Twojej rodzinie. Porozmawiajcie o tradycjach świątecznych w waszej miejscowości.

Podobnie jak i w Ukrainie, w Niedzielę Wielkanocną przy

Krzysztof Berezowski: Lany poniedziałek w dawnym Szczecinku

Ćwiczenie 35

Rozwiąż test. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. W której linijce są formy męskoosobowe:

a. dobre koty, miłe psy, mali chłopcy, stare konie;

b. znani aktorzy, młodzi artyści, weseli widzowie, dawni znajomi;

c. odważni żołnierze, wielkie słonie, wybitni reżyserzy, wielcy poeci.

2. W której linijce są tylko przysłówki:

a. dzisiaj, jutro, wesoło, brzydko, dobrze;

b. z rana, wieczorem, cichy, piękny, łagodny;

c. smacznie, wysoko, po polsku, gruby, grzeczny.

3. W której linijce są prawidłowe formy biernika:

a. moich kotów, moich dziadków, twoich psów;

b. naszych sąsiadów, twoich rodziców, moich kuzynów;

c. twoje znajomi, stare słonie, miłych chłopców.

4. Która linijka jest zapisana prawidłowo:

a. nie dobrze, nie towarzyski, niemiły, niezły, nietowarzysko;

b. niedobrze, nie zły, nietowarzyski, nie miły, nie towarzysko;

c. niedobrze, niezły, nietowarzyski, niemiły, nietowarzysko.

5. W której linijce są prawidłowe formy?

a. mili psy, małe chłopcy, stare lwy, wysokie bażanty;

b. wielkie poeci, znane aktorzy, głośne uczniowie, starsi panowie;

c. młode orły, wielkie słonie, duże krokodyle, szare wilki.

Jak cię widzą, tak cię piszą

Lekcja 8 Jak cię widzą, tak cię piszą

Twarz – owalna, podłużna, okrągła, smutna, wesoła, sympatyczna.

Sylwetka – szczupła, wysmukła, wysportowana, zgrabna, niezgrabna, okrągła, masywna, drobna.

Cera – piegowata, opalona, blada, zdrowa, niezdrowa, śniada, jasna.

Oczy – okrągłe, duże, migdałowate, skośne, wesołe, małe, piękne, przenikliwe, piwne, brązowe, czarne, zielone, niebieskie, szare.

Nos – prosty, krótki, niewielki, zadarty, orli, rzymski, długi, mały.

Włosy – proste, kręcone, bujne, długie, krótkie, rozczochrane, gładkie, rude, czarne, blond, ciemne, jasne, falowane, bujne, warkoczyki, fryzura.

Wzrost – wysoki, niski, średni.

Dobre / pozytywne cechy charakteru, zalety – szczerość, uczciwość, rzetelność, skromność, wrażliwość, poszanowanie dla innych.

Złe / negatywne cechy charakteru, wady – pyszałkowatość, zarozumiałość, egoizm, nieuczciwość, zawiść, chytrość, lekceważenie innych, agresja.

Sposób zachowania – opanowany, spokojny, nerwowy, wesoły, gadatliwy, pogodny.

Wszkole Oli już od dłuższego czasu na wiosnę jest ogłaszany konkurs na najlepszy opis ulubionego bohatera.

Więc i tym razem koledzy i koleżanki zebrali się, żeby wspólnie stworzyć opis takiego bohatera.

Kasia, która zachwyca się czytaniem książek, zaproponowała opisać postać Harry'ego Pottera. Chłopcy sportowcy chcieli opisać swojego trenera, którego bardzo lubią i szanują. Większość jednak wsparła pomysł Kasi. Najpierw ułożyli plan opisu. Po czym każdy z obecnych miał wyrazić swoją opinię na temat bohaterów bardzo popularnej powieści J.K. Rowling pod tytułem. „Harry Potter i Zakon Feniksa”. Głównym bohaterem utworu jest Harry Potter.

Ola zauważyła, że Harry Potter jest prawie ich rówieśnikiem. Na czole ma charakterystyczną bliznę w kształcie błyskawicy i nosi okrągłe okulary. Harry jest chłopakiem o zielonych oczach, niskiego wzrostu. Jest chudy z wiecznie nieuczesanymi, bujnymi czarnymi włosami.

Piotr stwierdził, że należy zwrócić uwagę na cechy jego charakteru. Według niego, Harry jest ufny, lojalny i koleżeński. Po jednym odważnym uczynku Harry stał się bardzo sławny. Nie wykorzystuje jednak tego, zachowuje się jak zwykły chłopiec. Tomek, Adaś i Kuba dodali, że podoba im się ten bohater, bowiem jest bardzo dobry w sporcie.

Ola natomiast poprosiła, żeby nie zapominać o pozostałych bohaterach.

Marta powiedziała, że jej się spodobała postać Rona, najbliższego przyjaciela Harry'ego. To rudy, wysoki, chudy i piegowaty nastolatek. On jest bardzo ambitny, porywczy, przewrażliwiony na swoim punkcie. Ron bardzo kocha swoją rodzinę, jest koleżeński i uczynny.

Jak cię widzą, tak cię piszą Lekcja

Wiecie, moim zdaniem, – odezwał się Darek, – nasza Ola przypomina najbliższą przyjaciółkę Harry'ego i Rona, Hermionę.

A to dlaczego tak uważasz? – spyta-

ła Marta.

Bo jest bardzo uczynna i przyjacielska, – odpowiedział Darek. – Mądra, rozsądna i bardzo pilna dziewczynka.

Hermiona jest dobrą uczennicą, ma najlepsze stopnie ze wszystkich przedmiotów, każdej nowej rzeczy uczy się jako pierwsza. Ona popisuje się swoją wiedzą.

Wojtek słusznie zauważył, że należy także omówić postacie nie do końca negatywne.

– O kogo chodzi? – spytała Agnieszka.

– Neville i Draco są takimi postaciami, – odparł Wojtek. Neville – to niewysoki, gruby, z pyzatą, wiecznie zatroskaną buzią kolega ze szkoły Harry'ego, który jest wyjątkowo niezdarnym chłopcem. Wiecznie pakuje się w najróżniejsze kłopoty. On jest bojaźliwy, uległy, niezbyt dobrze się uczy. Natomiast Draco – to zarozumiały uczeń, arogancki i niegrzeczny. On jest zaciekłym wrogiem Harry'ego.

– Podziwiam Harry'ego Pottera i uważam go za bohatera godnego naśladowania, – podsumowała Kasia. – Chociaż, jak każda osoba, ma kilka wad. Bardzo go polubiłam i chciałabym mieć takiego oddanego przyjaciela.

Reszta zgodziła się z tym twierdzeniem Kasi.

– No właśnie, jak mówi przysłowie polskie: „Jak cię widzą, tak cię piszą”. Trzymajmy kciuki, żeby nasz opis wygrał w konkursie, – powiedziała Ola.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania.

1. Jaki konkurs jest ogłaszany na wiosnę w szkole Oli?

2. Z jakiego powodu zebrali się uczniowie?

3. Co zaproponowała Kasia, a co chłopcy sportowcy?

4. Jakiego bohatera wybrali uczniowie do opisu?

5. Jak wyglądał, według Oli, Harry Potter?

6. Co powiedział Piotr o charakterze Harry'ego Pottera?

7. Jak opisała Marta postać Rona?

8. Kogo przypomina Ola i dlaczego?

9. Jakie są postacie negatywne i dlaczego?

10. Jak podsumowała Kasia to spotkanie?

Ćwiczenie 2

Porozmawiajcie w grupie, czy zgadzacie się z twierdzeniem Kasi, że Harry Potter jest bohaterem godnym naśladowania.

Ćwiczenie 3

Wymyślcie temat konkursu w swojej szkole. Omówcie warunki i stosowne nagrody.

Jak cię widzą, tak cię piszą

ZAPAMIĘTAJ!

Imię i nazwisko Harry'ego Pottera w języku polskim odmieniamy w sposób nastepujący:

M. Harry Potter

D. Harry’ego Pottera

C. Harry’emu Potterowi

B. Harry’ego Pottera

N. Harrym Potterem

Mc. o Harrym Potterze

W. Harry Potter

Ćwiczenie 4

Przeczytaj wpis na blogu Ani. Wypisz do jednej kolumny wyrazy opisujące cechy zewnętrzne, a do drugiej wypisz cechy charakteru.

ANIA NOWAK 26.04.2023

DzieńZaDniem 26 IV (środa)

Jednymi z najbliższych dla mnie osób są moja przyjaciółka Anielka i przyjaciel Michał. Chcę Was z nimi zapoznać. Przyjaźnimy się od najmłodszych lat.

Anielka ma 12 lat. Ma piękne, zielone oczy. Wyraz jej ładnej owalnej twarzy mówi, że jest to osoba pogodna i otwarta. Wysokie czoło, na które opadają lśniące, złote włosy, zdradza inteligencję i mądrość. Na jej ustach często gości promienny uśmiech. Ma mały, zgrabny nos, który pasuje do jej kręconych, jasnych włosów. Jej sylwetka jest raczej przeciętna jak na dwunastolatkę.

Jest średniego wzrostu, a ręce i nogi ma bardzo zgrabne. Wspólnie uczęszczamy do szkoły baletowej.

Jak Anielka mówi o tańcu, jej twarz się rozpromienia. Ona zawsze pozytywnie i przyjaźnie jest nastawiona wobec ludzi.

Natomiast mój przyjaciel Michał jest o rok starszy ode mnie. Jest szczupły i niewysoki. Jego włosy są brązowe, a oczy są błękitne na sympatycznej piegowatej twarzy. Na jego ustach zawsze gości uśmiech.

Razem z Michałem chodzimy na szachy. Wspólnie uczestniczymy w turniejach szachowych. Lubię z nim wygrywać. Robimy sobie zdjęcia. Często spotykamy się z Anielką i Michałem nie tylko po to, by dzielić się swoimi pasjami. Lubimy ze sobą rozmawiać o wszystkim. Michał jest bardzo wesoły, potrafi mnie pocieszyć, gdy jestem smutna. Zawsze też jest pomocny, gdy czegoś potrzebuję, nigdy nie odmawia.

Agatka i Michał są jednymi z najważniejszych dla mnie osób. Mam nadzieję, że nasza wieloletnia przyjaźń będzie nadal trwała. To są mili i otwarci przyjaciele, a znajomości z nimi można tylko mi pozazdrościć. Każdemu życzę takich przyjaciół.

Zareaguj na mój wpis i podziel się wrażeniami o swoich najbliższych koleżankach i kolegach.

Jak cię widzą, tak cię piszą

Ćwiczenie 5

Zastanów się, co jest prawdą, a co nie. Uzasadnij.

Twierdzenie P F

1. Anielka i Michał są rodzeństwem.

2. Razem z Michałem chodzimy na basen.

3. Anielka ma 18 lat.

4. Natomiast przyjaciel Michał jest o rok młodszy ode mnie.

5. Mam nadzieję, że nasza wieloletnia przyjaźń nie będzie trwała długo.

6. Mały, zgrabny nos pasuje do jej kręconych, jasnych włosów.

7. Anielka i Michał są jednymi z najważniejszych dla mnie osób.

8. Anielka jest wrogo nastawiona wobec ludzi.

9. Michał jest bardzo wesoły, potrafi mnie pocieszyć, gdy jestem smutna.

10. Dziewczyny uczęszczają do szkoły baletowej.

Ćwiczenie 6

Na podstawie wpisu na blogu Ani zadaj pięć pytań koleżance/ koledze.

Ćwiczenie 7

Przeczytajcie w grupie listę zalet i wad charakteru. Poproś każdego z grupy o wymienienie swojej jednej zalety i jednej wady charakteru. Porozmawiajcie, o czym łatwiej mówić: o swoich zaletach czy o wadach?

ZALETY

● pracowitość

● punktualność

● prawdomówność

● koleżeństwo

● zaradność

● kulturalne zachowanie

● odpowiedzialność

● otwartość

WADY

● lenistwo

● niepunktualność

● obrażalstwo

● samochwalstwo

● lekceważenie

● kłamanie

● samolubstwo

● skarżypyta

Ćwiczenie 8

Wysłuchaj wiersza.

Julian Tuwim

O Grzesiu kłamczuchu

i jego cioci

– Wrzuciłeś, Grzesiu, list do skrzynki, jak prosiłam?

– List, proszę cioci? List? Wrzuciłem, ciociu miła!

– Nie kłamiesz, Grzesiu? Lepiej przyznaj się, kochanie!

– Jak ciocię kocham, proszę cioci, że nie kłamię!

– Oj, Grzesiu, kłamiesz! Lepiej powiedz po dobroci!

– Ja miałbym kłamać? Niemożliwe, proszę cioci!

– Wuj Leon czeka na ten list, więc daj mi słowo.

– No, słowo daję! I pamiętam szczegółowo:

List był do wuja Leona, A skrzynka była czerwona, A koperta, no, taka, tego.

Nic takiego nadzwyczajnego, A na kopercie – nazwisko

I Łódź i ta ulica z numerem, I pamiętam wszystko:

Że znaczek był z Belwederem, A jak wrzucałem list do skrzynki, To przechodził tatuś Halinki,

I jeden oficer też wrzucał, Wysoki – wysoki, Taki wysoki, że jak wrzucał, to kucał, I jechała taksówka i powóz.

I krowę prowadzili i trąbił autobus, I szły jakieś trzy dziewczynki, Jak wrzucałem ten list do skrzynki.

Ciocia głową pokiwała, Otworzyła szeroko oczy ze zdumienia:

– Oj, Grzesiu, Grzesiu! – Przecież ja ci wcale nie dałam – Żadnego listu do wrzucenia!...

Jak cię widzą, tak cię piszą

Ćwiczenie 9

Po wysłuchaniu wiersza w grupie zorganizujcie „burzę mózgów”. Niech w tej dyskusji pomocne będą pytania:

1. Kogo okłamał Grześ?

2. Dlaczego on tak uczynił?

3. Czy mógł zachować się inaczej?

4. Jak zachowałabyś się/ zachowałbyś się w podobnej sytuacji?

5. Jak uważacie, kłamstwo jest zaletą czy wadą?

Ćwiczenie 10

Zapoznaj się z treścią ciekawostki.

CIEKAWOSTKA

Opis postaci składa się z trzech części: wstęp, rozwinięcie, zakończenie.

Wstęp. To miejsce na zaprezentowanie postaci (bohatera, porównywanych grup), imienia i nazwiska, gdzie mieszka, ale także okoliczności, w jakich poznaliśmy się (bohater literacki, mój przyjaciel, ktoś z rodziny, ze szkoły itd.).

Rozwinięcie. W tym miejscu skupiamy się na szczegółowym opisie wyglądu (wzrost, sylwetka, rysy twarzy, włosy, oczy, nos, cera, ubiór), cech charakteru, zachowania (sposób poruszania się, gestykulacja, wyraz twarzy itp.). Pomocne mogą być odniesienia do konkretnych sytuacji, podejmowanych przez bohatera decyzji, w których ujawni się także jego stosunek do innych ludzi, do świata, do obowiązków czy jego poglądów w różnych sprawach.

Zakończenie. W tej części jednoznacznie formułujemy swój sąd o opisywanej postaci (jeśli była to charakterystyka porównawcza – które poglądy podzielam) razem z uzasadnieniem.

(wg portal.librus.pl)

Ćwiczenie 11

Opisz znaną Ci osobę: koleżankę / kolegę z klasy, przyjaciółkę bądź przyjaciela z dzieciństwa, ulubionego bohatera lub wybitną postać. Skorzystaj z powyższych ćwiczeń.

PRZYIMKI

Przyimki to nieodmienna część mowy. Przyimki nie występują samodzielnie, zawsze łączą się z innymi wyrazami.

Przyimki dzielą się na dwie grupy: przyimki proste: na, o, w, z, za, ku, do, bez, pod, przed, nad, dla, między, przez, po itp.

przyimki złożone: poprzez, pomiędzy, ponad, wśród, obok, około, oprócz, pomimo itp.

Przyimki z innymi wyrazami piszemy oddzielnie! Przyimki zakończone spółgłoską przed wyrazami zaczynającymi się dwiema spółgłoskami występują w większości również w postaci: w – we, z – ze, od – ode, bez – beze, nad – nade, przez – przeze itd. Na przykład: beze mnie, we Wrocławiu, we Lwowie, ze środy na czwartek, ze strachu itd.

Ćwiczenie 12

Do podanych w ramce przyimków dopisz wyrazy według wzoru, żeby powstały z nich zdania.

Wzór:

Przed, za, obok, nad, o, z, na, pod, w, do

Ćwiczenie 13

Wypisz z wiersza (ćw.8) przyimki. Ułóż z nimi zdania.

Ćwiczenie 14

Zastąp przymiotniki rzeczownikami z przyimkami według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. Wełniany szalik – szalik .

2. Owocowe dżemy – dżemy

3. Złota korona – korona .

4. Szklany wazon – wazon .

5. Papierowa serwetka – serwetka .

6. Skórzane buty – buty .

7. Srebrny pierścionek – pierścionek .

8. Plastikowy kosz – kosz .

9. Cebulowa zupa – zupa .

10. Tort czekoladowy – tort .

Ćwiczenie 15

Uzupełnij wyrażenia odpowiednimi przyimkami. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. (bez / beze) mnie, czapki;

2. (pod /pode) stołem, mną;

3. (w /we) Warszawie, Wrocławiu;

4. (z /ze) stołu, kuchni;

5. (przed /przede) wszystkim, drzwiami;

6. (od / ode) ciebie, mnie;

7. (nad / nade) morzem, mną;

8. (spod / spode) biurka, mnie.

OGÓLNE WIADOMOŚCI O SPÓJNIKU

SPÓJNIK jest nieodmienną częścią mowy, która łączy ze sobą wyrazy i zdania. Spójnik nie występuje samodzielnie. Na przykład: i, oraz, albo, czy, ani, zatem, jednak, więc, a, ale, bowiem.

SPÓJNIKI ŁĄCZNE łączą elementy wypowiedzi, które wskazują na pewien związek (czasowy, przestrzenny, sytuacyjny) – a, i, ni, ani, zarazem, też, także, oraz

OGÓLNE WIADOMOŚCI O SPÓJNIKU

SPÓJNIKI ROZŁĄCZNE łączą elementy wykluczające się – lub, albo, bądź.

SPÓJNIKI PRZECIWSTAWNE łączą elementy przeciwstawne wypowiedzi – ale, a, jednak, tymczasem, natomiast.

Także są inne spójniki.

ZAPAMIĘTAJ!

Przecinek zawsze stawia

się przed spójnikami: że, aby, żeby, gdyż, bo, chociaż, zatem, ponieważ, jeżeli, jeśli, lecz, więc, ale, czyli, dlatego.

Ćwiczenie 16

Najczęściej nie stawia się przecinka przed spójnikami: i, oraz, lub, albo, ani, czy.

Znajdź i podkreśl spójniki. W poszczególnych zdaniach wstaw przecinki tam, gdzie ich brakuje. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Kupiłem niedrogą lecz świetną książkę.

2. On nie mówi po polsku ale po litewsku.

3. Ten fotel jest duży więc wygodny.

4. Pójdziemy do teatru albo na wystawę.

5. Zjem kanapkę lub sałatkę.

6. Ta sukienka jest bardzo ładna jednak za droga.

7. Chciałem napisać SMS-a do Marty lub zadzwonić do niej lecz zgubiłem gdzieś kartkę z jej numerem telefonu.

8. Kasia umieściła na blogu kilka naprawdę ładnych zdjęć z wakacji oraz zabawnych cytatów jednak nie doczekała się wielu komentarzy.

9. Pójść do kina czy na spacer?

10. Lubię książki więc staram się codziennie czytać.

Jak cię widzą, tak cię piszą Lekcja 8

Ćwiczenie 17

Uzupełnij wiersz spójnikami z ramki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Moja ciocia z Koszalina ma na imię Karolina. Nosi spodnie granatowe, Swetry żółte różowe. Lubi frytki lody, pączki z dżemem jagody. Ma kocura zabawnego, bardzo tchórzliwego.

Kiedy ciocię coś zasmuci, arie ballady nuci.

i , bądź, lub, oraz, ale.

Ćwiczenie 18

Podkreśl w tekście spójniki. Następnie wypisz spójniki, przed którymi stawiamy przecinek i przed którymi go nie stawiamy. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Ranek był słoneczny, zatem radosny. Szybkie łodzie Ateńczyków oraz okręty Spartan zawijały do portu. Marynarze byli zmęczeni, ale żądni przygód. Wyglądali posępnie, więc strasznie. Rozchodzili się po mieście na odpoczynek albo do tawern. Tam jedzenia i picia nie brakowało. Odpływacie jutro o świcie czy w południe? – zagadywali miejscowi. Marynarze nie odpowiadali ani się nie uśmiechali. Twarze mieli dzielne, jednak pełne obaw.

Ćwiczenie 19

Wyjaśnij w grupie znaczenie polskich przysłów. Czy są podobne w języku ukraińskim? Ustal, w jakich sytuacjach mogą być użyte. Przepisz, wstawiajac brakujące przecinki.

1. Bój się w styczniu wiosny bo marzec zazdrosny.

2. Być w Rzymie i nie widzieć papieża.

3. I wilk syty i owca cała.

4. Indyk myślał o niedzieli a w sobotę łeb mu ścięli.

5. Jeśli wejdziesz między wrony musisz krakać jak i one.

6. Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu.

7. Mowa jest srebrem a milczenie złotem.

8. Oszczędnością i pracą ludzie się bogacą.

9. Słówko wyleci wróblem a powróci wołem.

10. Nie wszystko złoto co się świeci.

Ćwiczenie 20

Spójniki w nawiasach zastąp innymi o podobnym znaczeniu. Skorzystaj z propozycji w ramce. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Starali się bardzo, (lecz) przegrali.

2. Nie nauczyłam się jeździć konno (ponieważ) boję się konia.

3. Dzisiaj jest zimno, (lecz) słonecznie.

4. Ten zegarek jest złoty, (więc) drogi.

5. Spotkali się w parku, (żeby) spokojnie porozmawiać.

6. Dom był stary, (ale) zadbany.

7. Nie zapomnijcie szalików, czapek (oraz) rękawiczek.

8. Chciał dobrze (a) wyszło jak zwykle.

9. Myslę, (że) na urodziny dostanę nowy komputer (albo) rower.

10. Zrób tak jak podpowiada ci sumienie (bądź) intuicja.

Ale – lecz, bo – ponieważ, więc – bowiem, i – oraz, a – ale, aby – żeby, albo – bądź, mimo to – lecz, iż – że

Jak cię widzą, tak cię piszą Lekcja

8

PRZYSŁÓWKI PODOBNIE JAK PRZYMIOTNIKI STOPNIUJE SIĘ:

Stopniowanie proste

Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy

wesoło weselej najweselej

ładnie ładniej najładniej

Stopniowanie nieregularne Dotyczy czterech przysłówków

Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy

dobrze lepiej najlepiej

źle gorzej najgorzej

dużo więcej najwięcej

mało mniej najmniej

Stopniowanie opisowe

Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy

kolorowo bardziej kolorowo najbardziej kolorowo

starannie mniej starannie najmniej starannie

Ćwiczenie 21

Które z podanych przysłówków można stopniować? Dopisz stopień wyższy i najwyższy. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. dawno

2. dziś

3. źle

4. boso

5. powoli

6. jutro – –

7. sportowo – –

8. wolno – –

9. zawsze – –

10. kolorowo – –

Ćwiczenie 22

Dopisz przysłówki w stopniu wyższym i najwyższym. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. krótko – –

2. starannie – –

3. mało – –

4. dużo – –

5. dobrze – –

6. hałaśliwie – –

7. wolno – –

8. modnie – –

9. gorąco – –

10. chłodno – –

Ćwiczenie 23

Utwórz przysłówki od przymiotników. Zapisz stopień wyższy i najwyższy. Ułóż zdania z trzema wybranymi przysłówkami w dowolnym stopniu. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. trudny –

2. szybki –

3. cichy –

4. dobry –

5. wyraźny –

6. staranny –

7. ciekawy –

8. ładny –

Jak cię widzą, tak cię piszą Lekcja 8

Ćwiczenie 24

Przepisz, zmieniając zdania według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. Ten dom jest blisko, ta szkoła jest , a to przedszkole jest .

2. Słońce w marcu znajduje się wysoko, w kwietniu , a w czerwcu .

3. Ten solista śpiewa pięknie, ta artystka śpiewa , a tamta .

4. Moja książka kosztuje drogo, twoja , a jego .

5. Wiersze czytam chętnie, powieści , a baśnie .

6. Taras rysuje dobrze, Oleg , a Andrzej .

7. Ten obraz wygląda ładnie, obraz obok , a tam dalej .

8. Ola recytuje wiersz głośno, Monika , a Wojtek .

Ćwiczenie 25

Przeczytaj fragment powieści Henryka Sienkiewicz „W pustyni i w puszczy”. Wypisz przysłówki. Ustal, które z nich stopniują się, a które nie tworzą stopni porównania.

Do południa pędzili prawie bez wytchnienia, ale gdy słońce wzbiło się wysoko na niebo i poczęło przypiekać, wielbłądy, które z natury mało się pocą, oblały się jednak potem i bieg ich stał się znacznie wolniejszy. Karawanę otoczyły znowu skały i osypiska. Wąwozy, które w czasie deszczów zmieniają się w łożyska strumieni, czyli tzw. khory, zdarzały się coraz częściej. Beduini zatrzymali się na koniec w jednym z nich, całkiem ukrytym wśród skał.

Lecz zaledwie zsiedli z wielbłądów, pod -

nieśli krzyk i rzucili się naprzód, schylając się co chwila i ciskając przed siebie kamieniami. Stasiowi, który jeszcze

nie zsunął się z siodła, przedstawił się dziwny widok. Oto spośród suchych krzaków porastających dno khoru wysunął się duży wąż i wijąc się z szybkością błyskawicy między okruchami skał, umykał do jakiejś znanej sobie kryjówki.

Ćwiczenie 26

Od podkreślonych przymiotników w ćw. 25. utwórz przysłówki i ułóż z nimi zdania.

Ćwiczenie 27

Z tekstu w ćw. 25. do jednej kolumny wypisz przyimki, a do drugiej spójniki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

przyimki spójniki

Lekcja 8

Jak cię widzą, tak cię piszą

Ćwiczenie 28

Wysłuchaj wiersza. Do zeszytu wypisz brakujące wyrazy w lukach. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Józef Antoni Birkenmajer

Cztery pory roku

Każda u nas –

Lato, jesień, zima, wiosna –

Każda dużo ma , Każda piękna i radosna.

Weźmy lato: – pełne

Daje uciech nam do końca, Moc wycieczek w góry, , Najpiękniejsze to wywczasy.

No a jesień, – jeśliś zuchem, Puszczaj wiatrak ruchem –

Gdy smok ten leci, To się śmieją wszystkie dzieci.

– świat się w śniegu nurza –

Więc z sankami pędź na wzgórza, Wnet ci przybędzie W jeździe w wartkim pędzie.

Albo polska wiosna

Tak upojna, tak radosna –Pierwsze zakwitają

I słowiki nam ...

Tak, tak, każda pora roku:

Lato, , zima, wiosna –

Każda dużo ma uroku, Każda i .

Ćwiczenie 29

Porozmawiajcie w grupie o ulubionej porze roku. Uzasadnij, dlaczego wybrany okres dla Ciebie jest taki ważny. Czy zgadzasz się z twierdzeniem autora, że „Każda dużo ma uroku, / Każda piękna i radosna”.

Ćwiczenie 30

Rozwiąż test. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. W której linijce wszystkie wyrazy charakteryzują oczy:

a. przenikliwe, piwne, brązowe, czarne;

b. proste, kręcone, bujne, długie;

c. ciemne, jasne, falowane, okrągłe.

2. W której linijce są zalety czyli pozytywne cechy charakteru:

a. szczerość, pyszałkowatość, zarozumiałość, serdeczność;

b. egoizm, nieuczciwość, zawiść, chytrość;

c. uczciwość, rzetelność, skromność, wrażliwość.

3. W której linijce są przyimki złożone:

a. nad, o, na, pod;

b. wśród, obok, około, oprócz;

c. od, między, do, pomimo.

4. W której linijce są spójniki, przed którymi zawsze stawiamy przecinek:

a. że, aby, żeby, gdyż;

b. bo, chociaż, a, oraz;

c. lub, albo, ani, czy.

5. W której linijce są przysłówki, które mogą być stopniowane:

a. wczoraj, miło, smutno, wiosną;

b. nisko, jutro, dzisiaj, latem;

c. krótko, mało, dobrze, wesoło.

Lekcja 9 Oto jest Polska

Państwo, kraj, ojczyzna, stolica; województwo, powiat, gmina; miasto, miasteczko, wieś, miejscowość.

Hymn narodowy, godło, flaga państwowa.

Parlament, Sejm, Senat, prezydent, rząd.

Krainy historyczno-geograficzne: Pomorze, Warmia i Mazury, Wielkopolska, Podlasie, Mazowsze, Kujawy, Śląsk, Podole, Polesie, Bukowina, Małopolska.

Zachodnim sąsiadem Ukrainy jest Rzeczpospolita Polska. Jest to państwo środkowoeuropejskie zajmujące obszar 311130 km² (kilometrów kwadratowych). Obecnie w Polsce mieszka 38 milionów mieszkańców. Terytorium Polski ciągnie się od rzeki Bug na wschodzie do Odry i Nysy na zachodzie. Polska od północy ma dostęp do morza, które nazywa się Morzem Bałtyckim. Natomiast na południu są piękne góry Karpaty, Tatry, Bieszczady, Sudety.

Na zachodzie Polska graniczy z Niemcami, na południu z Czechami i Słowacją. Sąsiednie państwa wschodnie to Ukraina, Białoruś, Litwa i Rosja. Państwo jest podzielone na 16 województw.

W Polsce walutą jest polski złoty. Tak wyglądają polskie monety albo bilon. A tak wyglądają polskie banknoty.

Najdłuższą rzeką jest Wisła, wypływająca z Beskidu i wpadająca do Bałtyku. Nad Wisłą leży była stolica Królestwa Polskiego, uroczy Kraków – druga po Gnieźnie stolica Polski. W Krakowie w XIV wieku został założony jeden z najstarszych uniwersytetów Europy – Uniwersytet Jagielloński. Nad brzegami szerokiej polskiej rzeki leżą zabytkowe stare miasta: Sandomierz, Kazimierz Dolny, Płock, Toruń, Gdańsk. Stolica Polski – Warszawa. To piękne i znane na całym świecie miasto też jest położone nad Wisłą. Obecnie stolica Rzeczypospolitej Polskiej odgrywa najważniejszą rolę w państwie.

Wrocław (wg shoppingpl.com)

Poznań (wg shoppingpl.com)

Odra to druga co do wielkości rzeka Polski przepływająca z południa na północ. Nad Odrą leży piękny Wrocław, stolica Dolnego Śląska. Na Pomorzu u ujścia Odry znajduje się miasto i port Szczecin, główne miasto województwa zachodniopomorskiego. Przepiękne stare miasto Poznań jest położone w Wielkopolsce. Gdańsk, leżący nad Bałtykiem, to potężny ośrodek przemysłowy.

Mazury są krainą licznych jezior wśród wzgórz i lasów. Jest to wymarzone miejsce sportów wodnych, raj dla kajakarzy, żeglarzy, wędkarzy i turystów. Latem przyjeżdżą tu tysiące gości.

Symbolami Polski są: godło – Orzeł Biały w koronie, flaga – biało-czerwona i hymn narodowy, znany jako Mazurek Dąbrowskiego.

Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania.

1. Jaki obszar zajmuje zachodnia sąsiadka Ukrainy?

2. Z jakimi państwami graniczy Polska?

3. Jaka rzeka jest największą rzeką Polski?

4. Jakie miasta leżą nad Wisłą?

5. W którym mieście znajduje się jeden z najstarszych uniwersytetów Europy?

6. Nad jaką rzeką leżą Wrocław i Szczecin?

7. Gdzie można uprawiać sporty wodne i wędkować?

8. Ilu mieszkańców mieszka w Polsce?

9. Jaka rzeka jest granicą państwową Polski i Ukrainy?

10. Jakie są symbole państwowe Rzeczypospolitej Polskiej?

Ćwiczenie 2

Porozmawiajcie w grupie, co jest prawdą, a co nie. Uzasadnijcie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Twierdzenie

1. Na północnym zachodzie Polski znajduje się miasto i port Szczecin.

2. Nad Odrą leży Warszawa.

3. Pasma górskie Karpat i Sudetów to wschodnia granica Polski.

4. Fale Morza Bałtyckiego omywają północne granice Polski.

5. Odra to najdłuższa rzeka kraju przepływająca z północnego wschodu na południowy zachód.

6. Uniwersytet Jagielloński został założony w XIV wieku.

7. Przepiękne stare miasto Poznań znajduje się na Mazurach.

8. Dolny Śląsk znajduje się na południowym zachodzie.

9. Stolica Polski Warszawa leży nad Wisłą.

10. W Polsce obecnie mieszka 38 milionów mieszkańców.

11. Bug płynie przez Kraków.

12. Na Mazurach pięknie się wypoczywa latem.

P F

Ćwiczenie 3

Zapoznaj sie z treścią ciekawostki. Nowe słowa i wyrażenia wypisz do słowniczka.

CIEKAWOSTKA

Godło państwowe

Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego ze złotą koroną, na czerwonym tle. Orzeł przedstawiony jest zgodnie z heraldyczną tradycją, w postaci gotowej do walki. Kolor czerwony (tło) to symbol ognia, odwagi i waleczności, a biel oznacza wodę, czystość i niepokalanie.

Hymn państwa

Hymn Polski to „Mazurek Dąbrowskiego” napisany przez Józefa Wybickiego w 1797 roku. Autor muzyki jest nieznany. Treść nawiązuje do historii Polski.

Flaga państwa

Barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony. Biel symbolizuje nieskazitelność, czystość i dobro polskiego narodu, czerwień zaś potęgę, dostojność i majestat.

Polskie symbole narodowe wyrażają szacunek i miłość

Polaków do Ojczyzny, kreują wspólną tożsamość, pamięć i nadzieję. Są znamieniem patriotyzmu, dumy i honoru, a także godności Polaków.

Ćwiczenie 4

Wysłuchajcie polskiego hymnu narodowego. Zaśpiewajcie w klasie. Zorganizujcie w szkole śpiewanie hymnu Polski w dniu 11 listopada.

Józef Wybicki, autor melodii nieznany

Hymn Narodowy

Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy.

Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy.

Refren: Marsz, marsz Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski. Za twoim przewodem Złączym się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, Będziem Polakami. Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy.

Refren.

Ćwiczenie 5

Przeczytaj legendę o powstaniu godła i pierwszej stolicy państwa polskiego. W grupie wybierzcie reżysera, trzech aktorów i narratora. Odegrajcie tę scenkę.

Legenda o Lechu, Czechu i Rusie

Dawno, dawno temu, kiedy jeszcze wszyscy Słowianie zamieszkiwali wspólne ziemie i mówili jednym językiem, było sobie trzech braci Lech, Czech i Rus.

Trzej bracia radzili się, jak żyć dalej.

Pierwszy przemówił najstarszy, poważny Rus:

– Bracia! Tak dalej być nie może. Nasze ziemie są już tak zaludnione, że głód wkrótce zajrzy nam w oczy.

– Masz rację – przytaknął mu średni brat, Czech. – Ale cóż mamy robić?

– Powinniśmy poszukać innych siedzib dla naszych plemion – odezwał się, milczący do tej pory, najmłodszy z braci, Lech.

– Dobrze radzisz! Wyruszymy, by znaleźć nowe ziemie dla naszych ludzi – powiedzieli zgodnie Czech i Rus.

Jak postanowili, tak uczynili.

Pewnej nocy spoczęli na wielkiej polanie pod dębem. Założyciel państwa Polan, Lech został zauroczony rodziną białych orłów, które wzbiły się do lotu.

Gdy Lech im się przyglądał, wielki orzeł rozpostarł skrzydła na tle nieba czerwonego od zachodzącego słońca. Lech zachwycił się tym widokiem, zdecydował pozostać i w tym miejscu, w okolicach Poznania, założyć pierwszą stolicę Polski – Gniezno, a wizerunek orła uczynić godłem powstałego państwa.

Historia ta, będąca częścią legendy o Lechu, Czechu i Rusie, pierwszy raz spisana została w Kronice wielkopolskiej napisanej po łacinie w 1273 roku.

(wg Internetu)

Ćwiczenie 6

Znajdź w Internecie informacje o Poznaniu i Gnieźnie, porozmawiajcie na ten temat w grupie.

Ćwiczenie 7

Przyjrzyj się portretom znanych na cały świat Polek i Polaków. Podpisz portrety nazwiskami z ramki. W Internecie poszukaj informacji o podanych osobach. Informacjami podziel się w grupie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Juliusz Słowacki, Wisława Szymborska, Jan Paweł II, Mikołaj

Kopernik, Maria Skłodowska-Curie, Henryk Sienkiewicz, Olga

Tokarczuk, Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

ZAPAMIĘTAJ!

ODROBINA PISOWNI

Małą literą piszemy nazwy województw w Polsce i obwodów w Ukrainie, np.: województwo mazowieckie, obwód kijowski.

Wielką literą piszemy nazwy krain historycznych i geograficznych, np.: Mazury, Podole, Wołyń, Kaszuby, Lubelszczyzna, Kijowszczyzna.

Ćwiczenie 8

Przyjrzyj się administracyjnej mapie Polski. Zapisz do zeszytu nazwy województw wraz ze stolicami według wzoru. Szczególną uwagę zwróć na pisownię.

Wzór:

Ćwiczenie 9

W zeszycie po polsku napisz nazwę obwodu, w którym mieszkasz wraz z jego stolicą, a także pięć sąsiednich obwodów.

Wzór: Ćwiczenie 10

Przeczytaj tekst. Nowe wyrazy i wyrazenia zapisz do słowniczka. Ukraina to największy kraj, który w całości leży w Europie, we wschodniej jej części. Terytorium wynosi prawie 604 tysiące km². Na zachodzie Ukraina graniczy z Polską, Słowacją i Węgrami. Na południowym zachodzie zaś z Rumunią i Mołdawią. Południe Ukrainy omywane jest ciepłymi falami Morza Czarnego i Azowskiego, a na wschodzie i północy jej granica biegnie z Rosją i Białorusią.

Największe rzeki kraju to Dniepr, Dniestr, Dunaj, Boh. Jest także dużo jezior. Dniepr przecina Ukrainę z północy na południe. Nad główną rzeką Ukrainy są położone ważne miasta kraju. Przede wszystkim Kijów – nasza stolica, Zaporoże, Dnipro, Chersoń. Te miasta to potężne ośrodki gospodarcze i przemysłowe. W Ukrainie są góry Karpaty i Góry Krymskie.

Ludność Ukrainy liczy 42 miliony osób. Razem z Ukraińcami w kraju mieszkają Tatarzy Krymscy, Polacy, Bułgarzy, Węgrzy i inne narodowości. Hrywna to jednostka monetarna Ukrainy.

Państwowymi symbolami Ukrainy są: niebiesko-żółta faga, godło – tryzub i hymn narodowy „Jeszcze nie umarła Ukrainy...”.

Dniestr w Zaleszczykach

Góry Krymskie

Ćwiczenie 11

Poproś koleżankę / kolegę o odpowiedzi na pytania.

1. W jakiej części Europy leży Ukraina?

2. Czy terytorium Ukrainy jest większe, czy mniejsze od Polski?

3. Z jakimi państwami graniczy Ukraina?

4. Jakie góry są w Ukrainie i gdzie się znajdują?

5. Jakie rzeki znasz w Ukrainie?

6. Ilu mieszkańców liczy ludność Ukrainy?

7. Jakie duże miasta znasz w Ukrainie?

8. Czy byłaś / byłeś w którymś z większych miast w Ukrainie i w Polsce?

9. Gdzie mieszka więcej ludzi: w Ukrainie czy w Polsce?

10. Jakie symbole państwowe są w Ukrainie i w Polsce?

OGÓLNE WIADOMOŚCI O IMIESŁOWIE

Imiesłowy przymiotnikowe (odmienne)

WŁAŚCIWOŚCI

czasowników przymiotników

OZNACZAJĄ

czynność lub stan

ODMIENIĄJA SIĘ PRZEZ przypadki, liczby, rodzaje

piszący, pisany, czytająca, czytana, myjące się, umyte

Imiesłowy przysłówkowe (nieodmienne)

WŁAŚCIWOŚCI

czasowników przysłówków

OZNACZAJĄ

czynność lub stan

SĄ NIEODMIENNE

otwierając, otworzywszy, uzupełniając, siadając, usiadłszy, pisząc, czytając

Ćwiczenie 12

Wypisz imiesłowy do tabelki według wzoru.

Wzór: Imiesłowy przymiotnikowe (odmienne) Imiesłowy przysłówkowe (nieodmienne)

Przyszedłszy do kolegi, zastaliśmy starych przyjaciół. Rozmawiali, siedząc przy stoliku. Babcia kolegi, wnosząc herbatę, zaprosiła do stołu. Usiedliśmy przy stole, śmiejąc się i rozmawiając. Babcia, podawszy herbatę, stanęła koło drzwi.

Zdziwiłem się, widząc, że zawsze wesoła siostra kolegi jest dzisiaj smutna. Stała chwilę, nie patrząc na nikogo i nie słuchając nas. Potem wyszła, nie pożegnawszy się z nami.

Ćwiczenie 13

Przepisz, uzupełniając zdania imiesłowami z ramki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Żałuję, że nie odwiedziliście nas w Warszawie.

2. do stolicy, zatrzymaliśmy się w hotelu.

3. Warszawę, odwiedziliśmy Starówkę.

4. pociągiem, patrzymy przez okno.

5. Wszystkim stolicę podoba się Stare Miasto.

6. list, wróciłem do domu.

7. Na stole leży książka.

8. ulicę, patrz na lewo i na prawo.

Jadąc, będąc, nadawszy, przeczytana, przyjechawszy, zwiedzając, przechodząc, zwiedzającym

Ćwiczenie 14

Zmień zdania według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku! 0.

1. Chłopak, który czeka przed domem, to mój kolega.

2. Widzę dzieci, które biegną do szkoły.

3. Spotkaliśmy turystów, którzy podróżują po Europie.

4. Nie znoszę ludzi, którzy robią głupie uwagi.

5. To kościół, który ma piękną dzwonnicę.

6. To są jaskółki, które budują gniazdo.

7. Jest to książka o człowieku, który długo mieszkał w puszczy.

8. Mam kolegów, którzy lubią muzykę współczesną.

Ćwiczenie 15

Przepisz, używając przymiotników i rzeczowników z nawiasów w odpowiedniej formie. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Uczennica ma (polska książka).

2. Ona czyta (krótka nowela), a ja czytam (długa powieść).

3. Jest to powieść o (młodzież szkolna).

4. Kto jest (główna postać) w (książka)?

5. (Główna postać) w (powieść) jest młoda dziewczyna, Anka.

6. Pierwsza część (powieść) jest ciekawa.

7. Nie mam (druga część).

8. Drugi tom (książka) jest w (biblioteka).

9. Czy (pani) podoba się ta nowela?

10. To nowela o (nowa wieś) i (nowa młodzież).

Ćwiczenie 16

Połącz podane rzeczowniki z odpowiednimi czasownikami w czasie teraźniejszym, zmieniając bezokolicznik na odpowiednią formę osobową. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

przyjaciele pracować

psy beczeć

drzewa skakać

cielęta jechać

owce śpiewać

przyjaciółki odpoczywać

ojcowie szczekać

słowiki rosnąć

Ćwiczenie 17

Od otrzymanych połączeń wyrazów z ćw. 16 utwórz imiesłowy przymiotnikowe według wzoru. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Wzór:

Ćwiczenie 18

Przekształć liczbę pojedynczą na liczbę mnogą. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

0.

1. Ślusarz pracuje.

2. Rolnik zbiera plony.

3. Krawiec szył ubrania.

4. Turysta zwiedzał muzeum.

5. Żołnierz stał na warcie.

6. Szwed grał w hokeja.

7. Inżynier pracował w fabryce.

8. Wzorowy żołnierz otrzymał przepustkę.

Ćwiczenie 19

Podpisz obrazki wyrazami z ramki, utwórz liczbę mnogą od rzeczowników. Ułóż z nimi zdania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Kasjerka, dziennikarka, kelner, kierowca, kucharz, lekarz, lekarka, nauczyciel, dentysta, strażak, żołnierz, policjant, policjantka, kelnerka

W JĘZYKU POLSKIM ISTNIEJĄ TAKIE PRZEDROSTKI

bez-, roz-, nad-, pod-, od-, ob-, przed-, w-

bezużyteczny, bezcenny, rozdawać, rozsadzić, nadzwyczajny, nadchodzić, podpisać, podporucznik, odmówić, objechać, przedostatni, przedmowa, wnosić, wchodzić

na-, po-, za-, wy-, do-, unapisać, nadawać, pojechać, porobić, zapisać, zarobić, wyjechać, doczytać, uchylić, upiec

PRZEDROSTKI WARIANTYWNE:

z-, s-, ś- zjechać, zrobić, zsypać, zszyć, zsiąść, stworzyć, spytać, ściągnąć, ściąć

wz-, ws- wzbić, wznieść, wskazać

wez-, wes- wezbrać, wessać, wesprzeć

7.

8.

9.

10.

11.

12.

ZAPAMIĘTAJ!

Zawsze piszemy z-:

1) przed spółgłoską dźwięczną: znaleźć, zbić, zdeptać;

2) przed s, sz, ś, h: zsadzić, zszywać, zsinieć, zhańbić się.

Zawsze piszemy s- przed spółgłoską bezdźwięczną: spruć, skwapliwy, schować.

Zawsze piszemy ś- przed spółgłoską -ć: ściec, ścisk, ściągać.

Ćwiczenie 20

W podanych wyrazach wskaż przedrostki. Ułóż z tymi wyrazami zdania: rozgryźć, zsypać, zapisać, wchodzić, nauczyć, wzmianka, bezcenny, wskazać.

Wzór:

Ćwiczenie 21

Sprawdź, czy poprawnie jest napisane. Zmień, gdzie to jest niezbędne. Uzasadnij swój wybór. W wykonaniu ćwiczenia pomoże Ci „Praktyczny Polsko-Ukraiński Słownik Ortograficzny dla Zaawansowanych”. Ulicą biegł wilczór. Rózglondał się niespokojnie. Ciężko dyszał. Poszczekiwał rzałośnie. Nagle ujżał swego pana. Rzucił się w jego kierónku, prosto pszez jezdnie. W tej samej hwili przeraźliwie zapiszczały hamulce. Skończyło się szczenśliwie. Za chwilę pies rzywy i cały szedł posłusznie na smyczy obok swojego właściciela.

Ćwiczenie 22

Uzupełnij brakującymi literami ę, ą, i, j, on. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. S ostra Felic a jest kas erką w banku.

2. Na k cercie wyst pił znany p anista.

3. Łuc a i Marys a poszły do parku na spacer.

4. Kaz o z tat był u fryz era.

5. Zaj ce są l kliwe.

6. Na lekc i nauczycielka ob aśnia nowy materiał.

7. Ola czyta ciekaw ksi żkę.

8. Polic antka pomaga starszej pani prze ść przez ulic .

9. To są askółki buduj ce gn azdo.

10. Rzeka wpada ca do Bałtyku to W sła.

9

Ćwiczenie 23

Wpisz wyrazy do tabelki. Z podkreślonymi wyrazami ułóż zdania. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

Druh, hak, hala, hałasować, huta, hamak, hamować, handlować, hańba, harmonijny, hasło, hejnał, hektar, hełm, herb, herbaciany, hetman, historyczny, hodowla, honorowy, horyzont, hotelowy, huczeć, humor, huragan, hutniczy, hymn, handel, wahać się.

Ćwiczenie 24

Połącz części zdania z kolumny I z częściami z kolumny II. Odpowiedzi wpisz do tabelki. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

I II

0. Darek podłączył ładowarkę, A żeby było weselej.

1. Zaśpiewajmy coś, B żebyś nie był głodny.

2. Weź kanapkę, C żeby telefon całkiem się nie rozładował.

3. Ucz się ortografii, D żebyś nie wpadł pod pociąg.

4. Uczesz się, E żeby mamie było lżej.

5. Weź parasol, F żeby nie sczerstwiał.

6. Schowaj chleb, G żebyś nie zmókł.

7. Zatrzymaj się przed szlabanem, I żebyś wyglądał jak człowiek.

8. Tata kupił pralkę, J żebyś nie robił błędów.

Ćwiczenie 25

Posłuchaj fragmentu wiersza.

Bogdan Ostromęcki

Warszawskie pomniki

Światło latarń lśni na ulicach, w ciemnym niebie tysiące gwiazd... Dziś wieczorem zaprasza stolica do wędrówki najmilszym z miast.

Więc pójdziecie najpierw w Aleje, gdzie wiatr szumi w gałęziach drzew, przypomina minione dzieje, bohaterstwo, sławę i krew.

Bo tu blisko pałacyk królewski i Łazienki, gdzie grzmiała broń, a na mostku Jan Trzeci Sobieski zbrojną w górę wyciąga dłoń.

I ku miastu wrócicie pod górę

Na Krakowskie, gdzie pomnik co krok... Tu Mickiewicz, tu Książę Józef i Kopernik, co w dłoniach ma glob.

Stare miasto na was czeka... pod kolumną smukłą jak maszt. Strome dachy Świętojańskiej, Freta i cień mrocznych obronnych baszt.

9

Ćwiczenie 26

Przypomnijcie w grupie, co to za kolumna stoi przy wejściu na Stare Miasto w Warszawie? Porozmawiajcie, kim były postacie, wymienione w wierszu:

Ćwiczenie 27

Zapoznaj się z treścią ciekawostki. Zadaj koleżance / koledze 5 pytań o dniu 3 maja.

CIEKAWOSTKA

Święto Konstytucji 3 Maja

Święto Konstytucji 3 Maja przypada na majówkę, tj. na 3 maja. Jest to dzień wolny od pracy. Obchody związane ze świętem nawiązują do wydarzeń z 1791 r., kiedy to podpisano pierwszą w Europie i drugą na świecie konstytucję.

Konstytucja dawała wiele praw narodowi i reformowała państwo.

Ustawę zasadniczą podpisał król Stanisław August Poniatowski, który w tym czasie rządził Polską. Święto Konstytucji 3 Maja, zaraz po 11 listopada, jest jednym z najważniejszych świąt państwowych w Polsce. Święto upamiętnia dzień, kiedy w Polsce zaszły duże zmiany prawne dotyczące zarówno kwestii władzy w państwie, oświaty, religii itp.

2 maja – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej oraz

Dzień Polonii i Polaków za Granicą.

Jan Trzeci Sobieski

Adam Mickiewicz Książę Józef Poniatowski Mikołaj Kopernik

Ćwiczenie 28

Przeczytaj wiersz. W grupie zaplanujcie obchody Święta Trzeciego Maja w waszej klasie.

Jolanta Wybieralska W samym sercu Europy

W samym sercu Europy, Żyją nasi rodacy.

Z flagą biało – czerwoną, Bo to przecież Polacy.

Orzeł Biały symbolem, Dla każdego Polaka. Żaden inny kraj w godle, Nie ma takiego ptaka.

A Polacy są dumni, Że w tym kraju mieszkają.

I z powagą hymn Polski, Honorowo śpiewają.

Ćwiczenie 29

Wysłuchajcie piosenki okolicznościowej „Witaj majowa jutrzenko”.

Witaj majowa jutrzenko, Świeć naszej polskiej krainie, Ucieszymy cię piosenką, Która w całej Polsce słynie.

Witaj Maj, Trzeci Maj, u Polaków błogi raj!) x2 Nierząd braci naszych cisnął, Gnuśność w ręku króla spała, A wtem Trzeci Maj zabłysnął

I nasza Polska powstała.

Wiwat maj, piękny Maj, Wiwat wielki Kołłątaj!) x2

Ćwiczenie 30

Przeczytaj ciekawostkę i na jej podstawie opowiedz w grupie o dniu symboli państwowych w Ukrainie.

CIEKAWOSTKA

23 sierpnia w Ukrainie obchodzony jest Dzień Flagi Państwowej Ukrainy. W całym kraju odbywają się uroczyste podniesienia flagi nad ratuszami i radami miejskimi poszczególnych miast, a także nad ambasadami Ukrainy na całym świecie.

Ćwiczenie 31

Przeczytaj wiersz poświęcony Dniu Matki. Kiedy takie święto jest w Ukrainie? Jak obchodzicie je w swoich domach? Czego jeszcze życzyłabyś / życzyłbyś swojej mamie?

26 maja w Polsce obchodzi się Dzień Matki. Od rana cieszymy swoje mamy serdecznymi słowami, swoją ogromną miłością, wdzięcznością i niskim do samej ziemi ukłonem. Darujemy im wszystkie kwiaty świata... I uśmiech... I pomoc...

Stanisław Estraicher Powinszowanie dla Mamy

Gdybym mogła gwiazdki zliczyć, Ziarnka piasku w bryłce ziemi, Chciałabym ci tyle życzyć

Dni szczęśliwych z dziećmi twymi.

Droga Mamo! Niech pogoda

życiu twemu stale świeci.

W niepogodę sił ci doda

Czysta miłość Twoich dzieci.

Jak najdłużej bądź nam wzorem,

Przewodniczką w drodze świata, Byśmy mogli iść Twym torem Od dzieciństwa w późne lata. Bym mogła być Twą pociechą, Była Twoich cnót zwierciadłem, Byś słyszała życzeń echo, Matki ziarno nie przepadło.

Ćwiczenie 32

Rozwiąż test. Nie rozwiązuj ćwiczenia w podręczniku!

1. Która z poniższych flag wisi prawidłowo?

2. Święto Niepodległości Polski obchodzimy:

a. 11 listopada;

b. 3 maja;

c. 24 grudnia.

3. Które godło Polski jest obecnie prawidłowe?

4. Jakie święto jest obchodzone trzeciego maja?

a. Wielkanoc;

b. Dzień Konstytucji 3 Maja;

c. Dzień Niepodległości.

5. Stolica Polski to:

a. Kraków;

b. Łódź;

c. Warszawa.

6. Wymień 6 pozostałych sąsiadów Polski.

7. Hejnał rozlega się nad:

a. Krakowem;

b. Lwowem;

c. Warszawą.

8. W jaką porę roku dzieci mogą liczyć na ferie?

a. zawsze latem;

b. w sierpniu;

c. zimą.

9. W którym miesiącu co roku Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy gra swój finał?

a. w grudniu;

b. w maju;

c. w styczniu.

1. ;

2. ;

3. ;

4. ;

5. ;

6. .

10. Wybitnymi polskimi poetkami i poetami byli:

a. Słowacki, Szymborska, Mickiewicz;

b. Chopin, Moniuszko, Matejko;

c. Skłodowska-Curie, Słowacki, Kopernik.

11. Jaka waluta obowiązuje w Polsce?

a. euro;

b. złoty;

c. dolar.

12. Nad jakim morzem leży Polska?

a. Czarnym;

b. Północnym;

c. Bałtyckim.

13. Ilu mieszkańców liczy Polska?

a. 38 milionów;

b. 42 miliony;

c. 36 milionów.

14. Na ile województw jest podzielona Polska?

a. 45;

b. 14;

c. 16.

15. Jakie rzeki płyną w Polsce?

a. Dniestr, Odra, Wisła;

b. Wisła, Odra, Warta;

c. Bug, Odra, Dniepr.

Czytanka

Pisarka, poetka, autorka i ilustratorka książek dla dzieci. Urodziła się w Warszawie w 1955 roku, absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego.

Pisanie zaczęła od wierszyków, które tworzyła dla swojego syna Michała. Zadebiutowała w „Świerszczy-

Małgorzata

Strzałkowska

ku” w 1987 roku wierszem pod tytułem Dżdżownica. Łącznie napisała i częściowo zilustrowała ponad trzysta książek. Jest także autorką tekstów, bajek, piosenek i scenariuszy programów telewizyjnych Jedyneczka, Budzik czy Babcia

Róża i Gryzelka. Jej wiersze i baśnie znajdują się także w podręcznikach i antologiach literatury dziecięcej, a książki są wpisane na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej.

Bąk

Spadł bąk na strąk, a strąk na pąk. Pękł pąk, pękł strąk, a bąk się zląkł.

Byczki

W Trzebiszewie trzmiel trze trzciny, trzeszczą w Tczewie trzy trzmieliny, a trzy byczki znad Trzebyczki Z trzaskiem trzepią trzy trzewiczki.

Bzyg

Bzyczy bzyg znad Bzury zbzikowane bzdury, bzyczy bzdury, bzdurstwa bzdurzy i nad Bzurą w bzach bajdurzy, bzyczy bzdury, bzdurnie bzyka, bo zbzikował i ma bzika!

Chrząszcz

Trzynastego, w Szczebrzeszynie chrząszcz się zaczął

tarzać w trzcinie.

Wszczęli wrzask szczebrzeszynianie:

Cóż ma znaczyć to tarzanie?!

Wezwać trzeba by lekarza!

Zamiast brzmieć, ten chrząszcz się tarza!

Wszak Szczebrzeszyn z tego słynie, że w nim zawsze chrząszcz BRZMI w trzcinie!

A chrząszcz odrzekł niezmieszany: – Przyszedł wreszcie czas na zmiany.

Drzewiej chrząszcze w trzcinach brzmiały, teraz będą się tarzały.

Cietrzew

Trzódka piegży drży na wietrze, chrzęszczą w zbożu skrzydła chrząszczy, wrzeszczy w deszczu cietrzew w swetrze drepcząc w kółko pośród gąszczy.

Czyżyk

Czesał czyżyk czarny koczek, czyszcząc w koczku każdy loczek, po czym przykrył koczek toczkiem, lecz część loczków wyszła boczkiem.

Gwałtu, rety, co się dzieje?

Gwałtu, rety, co się dzieje?

Co tak pędzi poprzez knieje?

Tak szeleści, chrzęści, trzeszczy, Jęczy, stęka, zgrzyta, wrzeszczy, Postukuje, stuku-puku, Ćwir, ćwir – ćwierka, kuka – kuku, Wali – bęc i rzuca – trach, Pluszcze – plusk i spada – bach, Chrupie – chrup, chrup, łupie – łup, łup, Dzyń, dzyń – dzwoni, tupie – tup, tup, Czasem klapie – klap, klap, klap, To znów człapie – człap, człap, człap, Co tak warczy, miauczy, gdacze?

Tak rechocze, szczeka, kracze?

Echo się na nogach słania, Bo już dość ma powtarzania.

Zapiszczało coś żałośnie

I uciekło gdzie pieprz rośnie. Pochowały się zwierzaki

I umilkły wszystkie ptaki, Bo przez lasy i przez knieje

Pędzą onomatopeje.

Każda robi bum i brzdęk, Naśladując jakiś dźwięk.

Każda szura, szumi, skrzypi, I chichocze – ho,ho, hi, hi.

Gdy już miały dość hałasu, Zbiegły się na skraju lasu, I wrzasnęły: pa, cmok, cmok, Zobaczymy się za rok.

Polska poetka, felietonistka i krytyk literacki Wisława Szymborska (2 lipca 1923 – 1 lutego 2012) była związana z Krakowem. W czasie II wojny światowej zaczęła pisać pierwsze opowiadania i wiersze, była także autorką ilustracji do podręcznika języka angielskiego First steps in English Jana Stanisławskiego. Jest absolwentką Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jej debiut to wiersz Szukam słowa opublikowany w 1945 r.

W 1991 r. otrzymała Nagrodę Goethego, później Nagrodę Herdera. W 1996 r. otrzymała Nagrodę Nobla. Wisława Szymborska jest doctorem honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza, honorową obywatelką Krakowa.

Niektórzy lubią poezję

Niektórzy –czyli nie wszyscy.

Nawet nie większość wszystkich ale mniejszość. Nie licząc szkół, gdzie się musi, i samych poetów, będzie tych osób chyba dwie na tysiąc.

Lubią –

ale lubi się także rosół z makaronem, lubi się komplementy i kolor niebieski, lubi się stary szalik, lubi się stawiać na swoim, lubi się głaskać psa.

Wisława Szymborska

Czytanka

Poezję –tylko co to takiego poezja. Niejedna chwiejna odpowiedź na to pytanie już padła. A ja nie wiem i nie wiem i trzymam się tego jak zbawiennej poręczy.

Wrażenia z teatru

Najważniejszy w tragedii jest dla mnie akt szósty; zmartwychwstanie z pobojowisk sceny, poprawianie peruk, szatek, wyrywanie noża z piersi, zdejmowanie pętli z szyi, ustawianie się w rzędzie pomiędzy żywymi twarzą do publiczności.

Ukłony pojedyncze i zbiorowe; Biała dłoń na ranie serca, Dyganie samobójczyni, Kiwanie ściętej głowy.

Ukłony parzyste:

Wściekłość podaje ramię łagodności, Ofiara patrzy błogo w oczy kata, Buntownik bez urazy stąpa przy boku tyrana.

Deptanie wieczność i noskiem złotego trzewiczka.

Rozpędzanie morałów rondem kapelusza. Niepoprawna gotowość rozpoczęcia od jutra na nowo.

Wejście gęsiego zmarłych dużo wcześniej, Bo w akcie trzecim, czwartym oraz pomiędzy aktami. Cudowny powrót zaginionych bez wieści.

Myśl, że za kulisami czekali cierpliwie, Nie zdejmując kostiumu,

Nie zmywając szminki, Wzrusza mniej bardziej niż tyrady tragedii.

Ale naprawdę podniosłe jest opadanie kurtyny

I to, co widać jeszcze w niskiej szparze:

Tu oto jedna ręka po kwiat spiesznie sięga, Tam druga chwyta upuszczony miecz.

Dopiero wtedy trzecia, niewidzialna, Spełnia swoja powinność: Ściska mnie za gardło.

Muzeum

Są talerze, ale nie ma apetytu.

Są obrączki, ale nie ma wzajemności od co najmniej trzystu lat.

Jest wachlarz – gdzie rumieńce?

Są miecze – gdzie gniew?

I lutnia ani brzęknie o szarej godzinie.

Z braku wieczności zgromadzono dziesięć tysięcy starych rzeczy.

Omszały woźny drzemie słodko zwiesiwszy wąsy nad gablotką.

Metale, glina, piórko ptasie cichutko tryumfują w czasie.

Chichocze tylko szpilka po śmieszce z Egiptu.

Korona przeczekała głowę. Przegrała dłoń do rękawicy.

Zwyciężył prawy but nad nogą.

Co do mnie, żyję, proszę wierzyć.

Mój wyścig z suknią nadal trwa.

A jaki ona upór ma!

A jak by ona chciała przeżyć!

Czytanka Hania

Widzicie, to jest Hania, służąca dobra.

A to nie są patelnie, to są aureole.

A ten rycerz ze smokiem to jest święty obraz.

A ten smok to jest marność na tym łez padole.

A to żadne korale, to Hani różaniec.

A to buty z nosami startymi od klęczeń.

A to jej chustka czarna jak nocne czuwanie, kiedy z wieży kościoła pierwszy dzwon zadźwięczy.

Ona widziała diabła kurz ścierającego z lustra: Był siny, proszę księdza, w takie żółte prążki i spojrzał tak szkaradnie, i wykrzywił usta, i co będzie, jeżeli wpisał mnie do książki?

Więc ona da na bractwo i da na mszę święta, i zakupi serduszko ze srebrnym płomieniem. Odkąd nową plebanię budować zaczęto, od razu wszystkie diabły podskoczyły w cenie.

Wielki to koszt wywodzić duszę z pokuszenia, a tu starość idzie i kość kością stuka.

Hania jest taka chuda, tak bardzo nic nie ma, że zabłądzi w bezmiarze Igielnego Ucha.

Maju, oddaj kolory, bądź jak grudzień bury.

Gałązko ulistniona, ty się wstydź za siebie.

Słońce, żałuj, że świecisz. Biczujcie się chmury.

Wiosno, owiń się śniegiem, a zakwitniesz w niebie.

Nie słyszałam jej śmiechu, płaczu nie słyszałam.

Wyuczona pokory, nic od życia nie chce.

Towarzyszy jej w drodze cień? żałoba ciała, a chustka postrzępiona ujada na wietrze.

Kornel

Makuszyński

Poeta urodził się 8 stycznia

1884 roku w Stryju. Uczył się w IV Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Gdy miał 14 lat napisał pierwsze wiersze. Wiersze zostały zamieszczone we lwowskim dzienniku „Słowo Polskie”. Od 1904 roku był członkiem redakcji tego dziennika. Studiował na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Lwowskiego. W 1915 roku został ewakuowany w głąb Rosji. W 1918 roku wrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie. Za swoją twórczość otrzymał członkostwo Polskiej Akademii Literatury, państwową nagrodę literacką, nagrodę PAL „Złoty Wawrzyn”. Po 1945 roku zakazano mu publikacji. Zmarł 31 lipca 1953 roku w Zakopanem.

120 przygód koziołka Matołka

Wszystkie mądre polskie kozy, By je zliczyć, nie mam siły!

Na naradę się zebrały

I rzecz taką uchwaliły:

W sławnym mieście Pacanowie

Tacy sprytni są kowale, Że umieją podkuć kozy, By chodziły w pełnej chwale.

Przeto koza albo kozioł, Jakaś bardzo mądra głowa, Aby podkuć się na próbę, Musi pójść do Pacanowa.

A gdy wróci ten wędrowiec, Już podkuty, ale zdrowy, Wszystkie kozy się dowiedzą, Czy to dobrze mieć podkowy.

Kto ten dzielny? Kto się zgłasza? Ja! – zakrzyknął w głos koziołek. Miał maleńką, piękną bródkę, A wołano nań: Matołek.

Czule żegnał go ród kozi, Mama i sędziwy tata, A Matołek wziął tobołek I wędruje na kraj świata.

Kiedy znalazł się na drodze, Po raz pierwszy na wolności, Skoczył w górę nasz koziołek, Aby rozprostować kości.

Nagle ujrzał dwa zające, Więc zapytał: – Proszę panów, Może mi panowie wskażą, Gdzie to miasto jest Pacanów?

Rzekł mu jeden: – Idź przed siebie, Trochę w prawo, trochę w lewo, Przepłyń morze, przeskocz góry, Aż napotkasz uschłe drzewo.

Nagle przerwał i zakrzyknął: Niech ratuje się, kto zając! A koziołek smyk na drzewo, Przed psem strasznym uciekając, Złaź natychmiast z mego brzucha Woła drzewo w wielkim gniewie.

Nie masz prawa, śmieszna kozo, Po szanownym łazić drzewie.

Zawołało wiatr na pomoc I zatrzęsło się z łopotem, Tak że spadło trochę liści, A koziołek zaraz potem.

Aj! Aj! – wrzasnął, choć pod drzewem Złego już nie było zwierza, Lecz tymczasem jeż przydreptał A koziołek spadł na jeża.

Beknął głośno siedem razy, Skoczył, jakby opętany, A siąść nie mógł, bo w tym miejscu Miał bolesne bardzo rany.

Jeż Igiełka rzekł mu na to: Czemu krzyczysz? To się zdarza! Czyś ty jabłko, by spaść z drzewa? Teraz biegnij do lekarza.

Niedźwiedź zawsze jest lekarzem, Z pokolenia w pokolenie, Zbadał rany, potem mruknął : Dam ci coś na przeczyszczenie.

Nigdy! – krzyknął nań koziołek, Wolę już najsroższe bóle!

Na stół skoczył, stłukł kałamarz

I przez okno smyk! na pole...

Właśnie pasły się cielęta

Na zielonym brzegu Wisły.

Z wielkim się rozbiegły krzykiem: Kozioł wariat! Stracił zmysły!

Czytanka

On zaś poszedł poprzez pola.

W krąg krainą bardzo pustą, Nagle, gdy był bardzo głodny, Szepnął cicho: – Ach, kapusta!

Głowy stały tak w szeregu, Jakby za żołnierzem żołnierz. Nasz koziołek zaczął ucztę, Wtem ktoś chwyta go za kołnierz.

Tuś mi, bratku, capie młody! Wołał stróż, co wyszedł z cienia. Nie oglądaj się, idź prosto, Do więzienia! Do więzienia!

Przyszedł sędzia i rozkazał, By zakuli go w kajdany,

I w komórce bardzo ciemnej Kazał przykuć go do ściany.

Siedzi biedny nasz koziołek

I nie może ruszyć łapą, Jęczy tylko i wciąż płacze: Żegnaj, mamo, żegnaj, papo!

W nocy przyszli rozbójnicy, Wygrzebali ziemię kołkiem

I na plecach swych unieśli

Tę komórkę wraz z Matołkiem.

Do ciemnego zaszli lasu, Patrzą, co tam jest w komorze!

Nagle strasznie zakrzyknęli: Diabeł! Ratuj się kto może!

Stójcie, stójcie! – kozioł woła Uwolnijcie mnie z powroza,

Ja nie jestem żaden diabeł, Moja mama była koza!

Lecz po zbójcach nie ma śladu, Bo uciekli, gdzie pieprz rośnie, A koziołek został w lesie, Pobekując wciąż żałośnie.

Bekiem zbudził czarownicę, Bardzo straszną babę Jędzę, Co dziewczynek złote włosy Tak na krosnach tka jak prządzę.

Przyszła, patrzy i wciąż cmoka, Potem rzecze: – Coś, kochanie, Jesteś mi zanadto chudy, Ale zjem cię na śniadanie!

A on na to: – Zdejm łańcuchy, A ja za to cię z ochotą Poprowadzę tam, gdzie leżą Wielkie skarby, srebro, złoto!

Wiedzie potem czarownicę

Przez las stary, przez las młody, Aż oboje tam przybyli, Gdzie są wielkie, czarne wody.

Kazał stanąć jej nad brzegiem

I na chwilę zamknąć oczy.

Baba stoi, a koziołek

Jak nie beknie! Jak nie skoczy!

Tak ją ducnął w brzuch rogami, Wedle dawnej koziej mody, Że fiknęła siedem razy

I jak kamień bęc do wody!

Czytanka

Hulaj, koza! – rad zawołał, Potem pobiegł do jej chaty I uwolnił troje dziatek, Co płakały spoza kraty.

Dwie dziewczynki, jeden chłopczyk, Uklęknąwszy w chaty progu, Ślicznie razem zaśpiewali, Aby podziękować Bogu.

Potem razem szli z koziołkiem Aż do czarnych lasów skraju, Dzieci poszły w kraj daleki, A on został na rozstaju.

Spotkał kaczkę; pięknie wita: Babcia pani pewnie zdrowa? Może pani mi odpowie, Jak stąd iść do Pacanowa?

Kwa! kwa! – kaczka wrzaśnie na to, Czyniąc w wodzie wiele plusku. Nie rozumiem! – rzekł koziołek, To zapewne po francusku.

Noc zleciała, jak kruk czarna, A koziołek smutno kroczy, Ledwie długą widzi drogę, Biedne wypatruje oczy.

Co to?! Co to?! Z wielką wrzawą Smok potężny drogą leci, Dwoje oczu ma na przedzie I straszliwie nimi świeci.

Lecz koziołek nasz odważnie Stanął pośród czarnej drogi!

Może zginie, ale przedtem Chce potwora wziąć na rogi.

Ten uderzył go żelazem, Które miał na paszczy przedzie. Kozioł fiknął, wzleciał w górę, Potem miękko spadł i – jedzie.

Nagle stanął wóz żelazny, A tłum wielki w głos wykrzyka: Koza! Koza! Łapcie kozę! Zawołajcie tu rzeźnika!

Wielki strach padł na koziołka, Wszystkie zebrał w sobie moce, Skoczył i uciekał pędem, Przez trzy dni i przez trzy noce.

Głodny bardzo, szukał długo, Czy się czego zjeść nie uda? Aż zobaczył wiewióreczkę, Co jak płomień była ruda.

Daj mi zjeść co, dobra pani! A wiewiórka: – Bardzo proszę, Mam na sprzedaż sześć orzechów, Ale zapłać mi trzy grosze.

Skąd je wezmę, nieszczęśliwy, Widzisz przecie, żem jest w nędzy! Wtem zobaczył Stracha w polu; Może pan mi da pieniędzy?

Strach na wróble zdjął kapelusz, Bardzo mu się pięknie kłania I powiada: – Smutne czasy. Ja też jestem bez śniadania.

Czytanka

Przyszedł do jednego miasta, Gdzie wydano prawo nowe: Kto by z brodą wszedł na rynek, Temu zaraz utną głowę!

Napis taki był na bramie, Kozioł patrzył weń ciekawie, Ale że nie umiał czytać, Nic nie wiedział o tym prawie.

Więc schwytali go od razu, Wnet go na stracenie wiodą, I odcięli mu głowinę Razem z piękną bardzo brodą.

Leży biedak już bez ducha, Wtem poczciwy szewc nadchodzi. Spojrzał, westchnął i powiada: Pewnie brodę miał dobrodziej!

Bardzo zacny był to człowiek, Więc choć to nie było łatwo, Przyszył głowę do tułowia Bardzo mocną, szewską dratwą.

Ożył kozioł, beknął rzewnie, Potem szewca wziął w uściski, Szewc do domu go zaprosił, A tam z jednej jedli miski.

Gdy odpoczął, poszedł dalej. Aż tu wszystkim herold głosi, Że bal będzie u królewny, Najjaśniejszej, pięknej Zosi.

A kto z gości na tym balu Najpiękniejszą pieśń zaśpiewa,

Będzie królem i dostanie Berło ze złotego drzewa.

Będę królem! – krzyknął kozioł, Śpiewam piękniej niż słowiki! I czym prędzej zaplótł brodę W bardzo zgrabne warkoczyki.

Każdy cudne śpiewał pieśni, Czy bogaty, czy ubogi, Lecz gdy nasz Koziołek beknął, Wszyscy w krzyk i dalej w nogi!

Ach, ty trąbo jerychońska! Tak królewna gniewna rzecze. Niech go kucharz stąd zabierze I na rożnie wnet upiecze!

Straszną byłby zginął śmiercią, Ale patrzcie! Kozioł zmyka, Bo gdy kucharz w ogień dmuchał, On się przebrał za kuchcika.

Gdy tak zmyka w białym stroju, Ktoś go chwycił na zakręcie I zawołał: – Chodź, mój miły! Bądziesz kuchtą na okręcie!

Gdy uwarzył pierwszy obiad, Wszyscy w krzyk, i miast zapłaty za wyborne gotowanie Wsadzili go do armaty.

Jak nie huknie! Jak nie fuknie! A koziołek nasz, niebożę, Długo leciał przez powietrze I po czterech dniach wpadł w morze.

Czytanka

Spadł na małą czarną wyspę I odetchnął odrobiną. Nagle wyspa się zachwiała I zanurza się w głębinę.

Dziw nad dziwy! Straszne rzeczy! Lecz wy rozumiecie chyba, Że Matołek, co miał pecha, Prosto spadł na wieloryba.

Parsknął biedak, bowiem w morzu Woda jest okropnie słona, A on skąpał się w niej cały, Od swej brody do ogona.

Wtedy słońce pociemniało, Jakby je zakryła chmura, Bo to leciał ptak straszliwy, Co się zwał Skrzydlata Góra.

Ryknął, jakby lew zaryczał, Porwał kozła w swoje szpony I biednego syna kozy Gdzieś w nieznane poniósł strony.

Leci, leci, leci, leci, Aż doleciał do księżyca! Już go pożreć chce łapczywie, Gdy wtem miga błyskawica.

Polski szlachcic z szablą bieży, Krzykiem wielkim siejąc grozę: Jakim prawem, krwawy zbójco, Chcesz tę polską pożreć kozę!

Ja tu jestem, pan Twardowski Co ci nie da zjeść biedaka!

Gdy to straszny ptak usłyszał, Między chmury dał drapaka!

Szlachcic w śmiech, a potem rzecze: Że gościnność mam w zwyczaju, Usiądź waść i opowiadaj, Co tam w polskim słychać kraju!

Gadał kozioł, to co wiedział, Potem zaś dziękował szczerze, A Twardowski poweselał, Na to miłe patrząc zwierzę.

Rzekł mu potem: – Dziś na ziemią Będą złote spadać gwiazdy. Siądź na jedną, jeśli Wasze Takiej się, nie boisz jazdy!

Raz śmierć kozie! – kozioł wrzasnął, Widząc gwiazdę spadającą. Skoczył śmiało i już leci, Tylko bardzo mu gorąco.

Leciał prawie przez trzy lata, Wciąż się złotą żywiąc trawą, Aż nareszcie gwiazda woła: Teraz lecim nad Warszawą!

Znowu leci, iskry sypie, Gdy wtem wody się rozprysły I gwiazdeczka o północy Wpadła z kozłem wprost do Wisły.

Beknął kozioł, zanurzony W zimne fale aż pod brodę, I narzeka: – Czym ja kaczka, Aby ciągle spadać w wodę!

Czytanka

Na brzeg z wielkim wylazł trudem, Przez piaszczyste brnie nasypy

I powiada: – Ej, Matołku, Żebyś ty nie dostał grypy!

Kiedy wreszcie świt rozbłysnął, Kozioł, zziąbły i rozżalon, Widzi, jak żołnierze gazem

Wielki nadymają balon.

Poleć z nami! – powiadają.

Polecimy ponad chmury!

Piękne dzięki! – rzekł Matołek, Właśnie powróciłem z góry!

I w te pędy w las ucieka, Bo to wiedział już dokładnie, Że jest ładnie na księżycu,

Lecz na ziemi jeszcze ładniej.

Bum! Bum! – nagle się rozlega

Przez leszczyny i przez łozy, A on poczuł ból w tej stronie, Gdzie ogonek mają kozy.

Gwałtu! Tu jest polowanie

I na śmierć mnie zastrzelili!

Jęknął kozioł i ze strachu

Ubiegł więcej niż pół mili.

Ciemno stało się na świecie, Wielka burza przeszła blisko, A gdy ścichła, z gęstwy lasu Wyskoczyło złe wilczysko.

Śmierć mnie czeka w paszczy wilka!

Nasz Matołek rzewnie jęczy,

Gdy wtem most przed sobą ujrzał, Przeogromny, z cudnej tęczy.

Skoczył na ten most wspaniały, A wilk z miną ogłupiałą Patrzy, jak koziołek dzielny Pod niebieską mknie powałą!

Kiedy znalazł się na szczycie, By nie skręcić sobie karku, Przysiadł i tak zjechał na dół, Jak kolejką w lunaparku.

Przebiegł tęczą przez pół świata, Wykopyrtnął się w dolinach, Spojrzał wkoło i zrozumiał, Że się nagle znalazł w Chinach!

Przez ryżowe bieży pola, Przez herbaty mknie zagajnik, Aż zobaczył taki pałac, Jak porcelanowy czajnik.

Rzekł do siebie: – Po co, koźle, W chińskie ty się sprawy mieszasz! Wtem za nogi strach go chwycił, Bo się chiński zjawił cesarz.

Rzekł łaskawie: – Witaj, panie! Choć masz jeszcze lata młode, Mandarynem cię mianuję, Bo masz bardzo piękną brodę!

Już po chwili kozioł stąpa Po pałacu, cudnie odzian, A cesarza córka woła: Ach, przystojny jest ten młodzian!

Czytanka

Potem cesarz tak rozkazał: Niech mu nikt nie daje jadła, Aż ten chłopczyk się nauczy Z chińskich liter abecadła!

Jest tych znaków nie tak wiele, Ze czterdzieści coś tysięcy, Więc się krótko będzie uczył, Sto lat może, lecz nie więcej!

Ratuj, mamo! – jęknął kozioł, Który był już mandarynem. Znacznie gorsze to od śmierci, Co wciąż goni za twym synem!

Gdy się wszyscy spać pokładli, Kozioł zdjął jedwabne szaty

I tajemnie się zagrzebał W wielkim pudle od herbaty.

Rano wzięły je Chińczyki, Po niezmiernym nieśli kraju, A w rok potem nasz koziołek Był już w Indiach, aż w Bombaju.

Tam poważny jeden kupiec

Odbił zręcznie wieko z pudła A z herbaty wyskakuje

Postać smutna i wychudła.

Nim odpowiesz – rzekł Matołek

Wprzódy dobrze się zastanów I objaśnij mnie łaskawie, Czy to wreszcie jest Pacanów!

Ten zaś człowiek, co miał kolor

Jak chleb, kiedy się przypiecze,

Na twarz upadł i zawołał: Sziwa riwa! Ecze pecze!

Tłum ogromny bieży, krzycząc: Aja koza hindu teli!

Znaczy to: – Tak pięknej kozy Jeszcze w Indiach nie widzieli!

Coś mi się to nie podoba! –Myśli kozioł zadziwiony. Gdy wtem tłum z ogromnym wrzaskiem Rozbiegł się we wszystkie strony.

Patrzy, a to słoń pijany, Na ognisty rum łakomy, Bieży, trąbą drzewa łamie I wywraca małe domy.

Dojrzał kozła i wykrzyka: Porzuciłem mego pana! Siadaj na mnie i zmykajmy, Będę w tobie miał kompana!

Już po chwili kozioł siedział, jakby na wysokiej wieży, A słoń pędzi w las i trąbi: Z drogi! Z drogi! Pan słoń bieży!

Biegł przez wiele dni i nocy, Kozioł nie czuł w sobie kości, Więc gdy słoń na chwilę zasnął, Zsunął się i smyk! w ciemności.

Nadszedł ktoś, a kozioł pyta:

Gdzie ja jestem, dobry panie! Tamten grzecznie mu odpowie: Jesteś pan w Afganistanie!

Koniec ze mną – myśli kozioł, Bo już moja dola taka! Wtem przypadkiem, gdzieś pod niebem, Stalowego ujrzał ptaka.

Własnym oczom nie dowierza: Czy gorączkę mam, czym chory! Przecie na aeroplanie Polskie widać stąd kolory!

Aeroplan usiadł pięknie, Bardzo blisko, o stajanie. Kozioł biegnie, woła, płacze: Ratuj mnie pan, kapitanie!

Lotnik zaś, zdumiony wielce, Oczom wierzyć swym nie może! Śmieje się i tak powiada: Skąd tu wziąłeś się, niebożę?

Gdy mu kozioł opowiedział, Jak wędruje nadaremno, Ulitował się kapitan I powiada: Siadaj ze mną!

Frunął w górę ptak stalowy, Leciał, leciał w zachód krwawy, A po kilku dniach niebieskich Zdrowo przybył do Warszawy.

Do nas przyszedł biedny kozioł, Wyrwał siwy włos z swej brody, I serdecznie popłakując, Opowiedział swe przygody.

A nam też się płakać chciało, Przeto, widząc go w boleści,

Prosiliśmy, by zjadł obiad I używał, co się zmieści!

A on na to – Chciałbym bardzo, Lecz odpocząć tu nie mogę. Muszę szukać Pacanowa I w tej chwili idę w drogę!

Więc pożegnał nas serdecznie I znów poszedł, biedaczysko, Po szerokim szukać świecie Tego, co jest bardzo blisko.

Straszne znowu przeżył dzieje, Śmieszne, smutne, nie do wiary, Tak, jak gdyby na koziołka Ktoś potężne rzucił czary.

Mamy nowe wiadomości I składamy je w swej teczce, A za rok je opiszemy W ślicznej jako ta, książeczce.

Zbigniew

Poeta, eseista i dramatopisarz Zbigniew Herbert urodził się 29 października 1924 r. we Lwowie, zmarł 28 lipca 1998 r. w Warszawie.

Ukończył studia ekonomiczne w Akademii Handlowej w Krakowie i prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1951 r. osiadł w Warszawie. Pierwsze teksty publicystyczne ukazały się w roku 1948, a poetyckie w roku 1951, ale za właściwy debiut poetycki uważał wydany w roku 1956 tom Struna światła.

W swojej twórczości nawiązywał do tradycji i symboli cywilizacji śródziemnomorskiej. Jego utwory są poświęcone moralności i duchowości współczesnego człowieka.

Jego utwory tłumaczone były na 35 języków, przynosząc mu wiele prestiżowych nagród. Rok 2008 Sejm RP ogłosił Rokiem Zbigniewa Herberta – rok ten w całej Polsce i w wielu miejscach na świecie był wypełniony inicjatywami inspirowanymi jego twórczością.

Pan od przyrody

Nie mogę przypomnieć sobie jego twarzy

stawał wysoko nade mną na długich rozstawionych nogach

widziałem

złoty łańcuszek

popielaty surdut

i chudą szyję

do której przyszpilony był

nieżywy krawat

on pierwszy pokazał nam

nogę zdechłej żaby

która dotykana igłą

gwałtownie się kurczy

on nas wprowadził

przez złoty binokular

w intymne życie

naszego pradziadka pantofelka

on przyniósł

ciemne ziarno

i powiedział: sporysz

z jego namowy

w dziesiątym roku życia

zostałem ojcem

gdy po napiętym oczekiwaniu

z kasztana zanurzonego w wodzie

ukazał się żółty kiełek

i wszystko rozśpiewało się wokoło

w drugim roku wojny

zabili pana od przyrody

łobuzy od historii

jeśli poszedł do nieba –

Czytanka

może chodzi teraz na długich promieniach odzianych w szare pończochy z ogromną siatką

i zieloną skrzynią

wesoło dyndającą z tyłu

ale jeśli nie poszedł do góry –

kiedy na leśnej ścieżce spotykam żuka który gramoli się na kopiec piasku podchodzę szastam nogami i mówię: – dzień dobry panie profesorze pozwoli pan że panu pomogę

przenoszę go delikatnie i długo za nim patrzę

aż ginie w ciemnym pokoju profesorskim na końcu korytarza liści

Kot

Jest cały czarny, lecz ogon ma elektryczny. Gdy śpi na słońcu, jest najczarniejszą rzeczą, jaką sobie można wyobrazić. Nawet we śnie łapie przerażone myszki. Poznać to po pazurkach, które wyrastają mu z łapek. Jest strasznie miły i niedobry. Zrywa z drzew ptaszki, zanim dojrzeją.

Piosenka

Znów deszcz ze śniegiem – co on tka

na wielkich krosnach wczesnej zimy

sznur chłopskich wozów w skrzyniach z sosny poległych w lasu głąb zwozimy

niech im całunem będzie mgła a światem szronu ostre iskry i pamięć nasza przy nich trwa i płoną mroki wiekuiste

znów deszcz ze śniegiem ciemny wiatr bezkresnych równin suchych ostów napełnia świat powiększa świat ten wiatr od gwiazd i od lodowców

Dom

Dom nad porami roku dom dzieci zwierząt i jabłek kwadrat pustej przestrzeni pod nieobecną gwiazdą

dom był lunetą dzieciństwa dom był skórą wzruszenia policzkiem siostry gałęzią drzewa

policzek zdmuchnął płomień gałąź przekreślił pocisk

nad sypkim popiołem gniazda piosenka bezdomnej piechoty dom jest sześcianem dzieciństwa

dom jest kostką wzruszenia skrzydło spalonej siostry liść umarłego drzewa.

Adam Mickiewicz (1798–1855) to wybitny polski poeta, publicysta, tłumacz, filozof. Był działaczem politycznym i religijnym oraz nauczycielem akademickim. Jeden z trzech wieszczów narodowych obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego. Poeta urodził się 24 grudnia 1798 roku w Nowogródku lub w Zaosiu pod Nowogródkiem.

W 1815 roku zapisał się na czteroletnie studia na Uniwersytecie Wileńskim. W 1819 roku rozpoczął pracę nauczycielską w szkole powiatowej w Kownie. W 1821 roku ukazuje się pierwszy tomik Poezji , zawierający Ballady i romanse . W 1824 roku za działalność patriotyczną Adam Mickiewicz zostaje zesłany w głąb Rosji. W 1825 roku odwiedza Krym, w wyniku czego powstają Sonety Krymskie .

W latach 1840–1844 był profesorem literatury słowiańskiej w College de France. 26 listopada 1855 roku poeta umiera pod Konstantynopolem. W 1890 roku jego prochy zostają przeniesione na Wawel.

Powrót taty Ballada

„Pójdźcie, o dziatki, pójdźcie wszystkie razem Za miasto, pod słup na wzgórek, Tam przed cudownym klęknijcie obrazem, Pobożnie zmówcie paciórek.

Czytanka

Adam Mickiewicz

Tato nie wraca; ranki i wieczory

We łzach go czekam i trwodze; Rozlały rzeki, pełne zwierza bory I pełno zbójców na drodze.”

Słysząc to dziatki biegą wszystkie razem, Za miasto, pod słup na wzgórek, Tam przed cudownym klękają obrazem

I zaczynają paciórek.

Całują ziemię, potem: „W imię Ojca, Syna i Ducha świętego, Bądź pochwalona, przenajświętsza Trójca, Teraz i czasu wszelkiego”.

Potem: Ojcze nasz i Zdrowaś, i Wierzę, Dziesięcioro i koronki, A kiedy całe zmówili pacierze, Wyjmą książeczkę z kieszonki:

I litaniją do Najświętszej Matki

Starszy brat śpiewa, a z bratem

„Najświętsza Matko – przyśpiewują dziatki, Zmiłuj się, zmiłuj nad tatem!”

Wtem słychać tarkot, wozy jadą drogą

I wóz znajomy na przedzie;

Skoczyły dzieci i krzyczą jak mogą:

„Tato, ach, tato nasz jedzie!”

Obaczył kupiec, łzy radośne leje, Z wozu na ziemię wylata;

„Ha, jak się macie, co się u was dzieje?

Czyście tęskniły do tata?

Mama czy zdrowa? ciotunia? domowi? A ot rozynki w koszyku”.

Czytanka

Ten sobie mówi, a ten sobie mówi, Pełno radości i krzyku.

„Ruszajcie – kupiec na sługi zawoła –Ja z dziećmi pójdę ku miastu”. Idzie... aż zbójcy obskoczą dokoła, A zbójców było dwunastu.

Brody ich długie, kręcone wąsiska, Wzrok dziki, suknia plugawa; Noże za pasem, miecz u boku błyska, W ręku ogromna buława.

Krzyknęły dziatki, do ojca przypadły, Tulą się pod płaszcz na łonie; Truchleją sługi, struchlał pan wybladły, Drżące ku zbójcom wzniósł dłonie.

„Ach, bierzcie wozy, ach, bierzcie dostatek, Tylko puszczajcie nas zdrowo, Nie róbcie małych sierotami dziatek I młodej małżonki wdową”.

Nie słucha zgraja, ten już wóz wyprzęga, Zabiera konie, a drugi „Pieniędzy!” krzyczy i buławą sięga, Ów z mieczem wpada na sługi.

Wtem: „Stójcie, stójcie!” – krzyknie starszy zbójca I spędza bandę precz z drogi, A wypuściwszy i dzieci, i ojca, „Idźcie, rzekł, dalej bez trwogi”.

Kupiec dziękuje, a zbójca odpowie: „Nie dziękuj, wyznam ci szczerze, Pierwszy bym pałkę strzaskał na twej głowie, Gdyby nie dziatek pacierze.

Dziatki sprawiły, że uchodzisz cało, Darzą cię życiem i zdrowiem; Im więc podziękuj za to, co się stało, A jak się stało, opowiem.

Z dawna już słysząc o przejeździe kupca, I ja, i moje kamraty, Tutaj za miastem, przy wzgórku u słupca Zasiadaliśmy na czaty.

Dzisiaj nadchodzę, patrzę między chrusty, Modlą się dziatki do Boga, Słucham, z początku porwał mię śmiech pusty, A potem litość i trwoga.

Słucham, ojczyste przyszły na myśl strony, Buława upadła z ręki; Ach! ja mam żonę, i u mojej żony Jest synek taki maleńki.

Kupcze! jedź w miasto, ja do lasu muszę; Wy, dziatki, na ten pagórek Biegajcie sobie, i za moję duszę Zmówcie też czasem paciórek”.

Stepy Akermańskie

Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu, Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi; Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi, Omijam koralowe ostrowy burzanu.

Już mrok zapada, nigdzie drogi ni kurhanu, Patrzę w niebo, gwiazd szukam, przewodniczek łodzi; Tam z dala błyszczy obłok? Tam jutrzeńka wschodzi?

To błyszczy Dniestr, to wzeszła lampa Akermanu.

Czytanka

Stójmy! – jak cicho! – słyszę ciągnące żurawie, Których by nie dościgły źrenice sokoła; Słyszę, kędy się motyl kołysa na trawie,

Kędy wąż śliską piersią dotyka się zioła.

W takiej ciszy! – tak ucho natężam ciekawie, Że słyszałbym głos z Litwy. – Jedźmy, nikt nie woła.

Cisza morska

Na wysokości Tarkankut

Już wstążkę pawilonu wiatr zaledwie muśnie, Cichymi gra piersiami rozjaśniona woda; Jak marząca o szczęściu narzeczona młoda

Zbudzi się, aby westchnąć, i wnet znowu uśnie.

Żagle, na kształt chorągwi gdy wojnę skończono, Drzemią na masztach nagich; okręt lekkim ruchem

Kołysa się, jak gdyby przykuty łańcuchem; Majtek wytchnął, podróżne rozśmiało się grono.

O morze! pośród twoich wesołych żyjątek

Jest polip, co śpi na dnie, gdy się niebo chmurzy, A na ciszę długimi wywija ramiony.

O myśli! w twojej głębi jest hydra pamiątek, Co śpi wpośród złych losów i namiętnej burzy; A gdy serce spokojne, zatapia w nim szpony.

Pan Tadeusz Inwokacja

Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie.

Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie

Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.

Panno Święta, co jasnej bronisz Częstochowy

I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy

Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!

Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem (Gdy od płaczącej matki pod Twoj opiekę

Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę

I zaraz mogłem pieszo do Twych świątyń progu

Iść za wrócone życie podziękować Bogu), Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono.

Tymczasem przenoś moją duszę utęsknioną

Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych, Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych;

Do tych pól malowanych zbożem rozmaitem, Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem; Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała, Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała, A wszystko przepasane, jakby wstęgą, miedzą Zieloną, na niej z rzadka ciche grusze siedzą.

Śród takich pól przed laty, nad brzegiem ruczaju, Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju, Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany; Świeciły się z daleka pobielane ściany, Tym bielsze, że odbite od ciemnej zieleni Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni. Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi, I stodołę miał wielką, i przy niej trzy stogi Użątku, co pod strzechą zmieścić się nie może; Widać, że okolica obfita we zboże, I widać z liczby kopic, co wzdłuż i wszerz smugów Świecą gęsto jak gwiazdy, widać z liczby pługów Orzących wcześnie łany ogromne ugoru, Czarnoziemne, zapewne należne do dworu, Uprawne dobrze na kształt ogrodowych grządek: Że w tym domu dostatek mieszka i porządek.

Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza, Że gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza.

Juliusz Słowacki wielki polski poeta, przedstawiciel romantyzmu, dramaturg. Urodził się 4 września 1809 roku w Krzemieńcu nad Ikwą obecnie w obwodzie tarnopolskim w Ukrainie. Obok Mickiewicza i Krasińskiego Juliusz Słowacki jest określany jako jeden z wieszczów narodowych.

W młodości Słowacki poznał Adama Mickiewicza. Studiował na Unisersytecie w Wilnie. Po powstaniu listopadowym znalazł sie na emigracji. Podróżował po Francji, Szwajcarii, Włoszech, Grecji, Egipcie, Palestynie i Syrii. Zadebiutował w 1830 roku powieścią poetycką Hugo. Jego twórczość wyróżniała się wspaniałym bogactwem wyobraźni, poetyckich przenośni i języka. Był poetą nastrojów, mistrzem operowania słowem.

Poeta zmarł 3 kwietnia 1849 roku w Paryżu. W 1927 r. Katedra na Wawelu w Krakowie stała się miejscem wiecznego spoczynku polskiego wieszcza narodowego Juliusza Słowackiego.

Listy do matki

Paryż, d. 24 stycznia 1832 r. Kochana Mamo! Odebrałem drugi list zaraz po oddaniu na pocztę mego poprzedniego do was listu; nie możecie sobie wystawić, ile mię każdy z waszych listów uszczęśliwia – tego tylko nie mogę darować, że mi do Paryża na jednej ćwiartce piszecie. Ja bym chciał wiedzieć o wszystkim. Wasz kraj tak mi się pięknym wydaje, kiedy nie mam prawie nadziei widzieć go, kiedy – o powrocie ani myśleć (...).

Czytanka Juliusz Słowacki

7 marca 1832 r. Paryż

Kochana Mamo! Nie uwierzysz, jak teraz jestem szczęśliwy, i tobie, Matko moja, winien jedyne szczęście, jakiego jeszcze doświadczyć mogę. Od tygodnia zajęty jestem drukiem moich poezji; za dwa miesiące będziesz je, Mama, miała. To tak samo, jakbyś mnie zobaczyła – bo ja nie jestem niczym innym, jak moimi poezjami. (...)

Jeszcze raz całuję rączki kochanej Mamy... Wszyscy! Wszyscy! Bądźcie zdrowi i kochajcie mnie trochę. – Tak mi miło za granicą myśleć, iż mam przecie kogo, co mnie kocha, choć daleko ode mnie. – Adieu.

[Do Matki]

Zadrży ci nieraz serce, miła matko moja, Widząc powracających i ułaskawionych, Kląć będziesz, że tak twarda była na mnie zbroja I tak wielkie wytrwanie w zamiarach szalonych.

Wiem, żebym ci wróceniem moim lat przysporzył; Wszakże gdy cię spytają – czy twój syn powraca, Mów, że się na swem szczęściu syn jak pies położył

I choć wołasz, nie idzie – oczy tylko zwraca...

Oczy zwraca ku tobie... więcej nic nie może, Tylko spojrzeniem... tobie smutek swój tłomaczy;

Lecz woli konający – nie iść na obrożę, Lecz woli zamiast hańby – choć czarę rozpaczy...

Przebaczże mu, o moja ty piastunko droga, Że się tak zaprzepaścił i tak zaczeluścił;

Przebacz... bo gdyby nie to, że opuścić Boga

Trzeba by... toby ciebie pewno nie opuścił.

[Do Ludwiki Bobrówny]

Gdy na ojczyznę spojrzą oczy Lolki, Karmione złotem i tęczową czczością, Niechajże patrzą tak, jak oczy Polki, Spokojnie – ale z ogniem i miłością.

Czytanka

Jeśli je patrzeć na smutek przymuszą

I na lud, który tam w łańcuchach pędzą:

Niechaj te oczy łzami się zaprószą, Lecz niech się nigdy nie zamkną przed nędzą.

Kiedy z tych oczu łez opadnie rosa, A ludzie dobrzy będą w nie patrzali: Pokaż im w oczach otwartych niebiosa

Aż do błękitu dusz – i jeszcze dalej...

Gdy przyjdą wieszcze porwać naród z trumny

I rzucić w ogień tych, co skry się boją: Z oczu rzuć takie dwie światła kolumny, Jak ognie, które na wulkanach stoją.

Wtenczas ja, widząc te łzy i wulkany, Powiem i w rymy to włożę królewskie: Że choć widziałem w oczach cztery zmiany, Prawdziwie Lolka ma oczy niebieskie.

W pamiętniku Zofii Bobrówny

Niechaj mnie Zośka o wiersze nie prosi, Bo kiedy Zośka do ojczyzny wróci, To każdy kwiatek powie wiersze Zosi, Każda jej gwiazdka piosenkę zanuci. Nim kwiat przekwitnie, nim gwiazdeczka zleci, Słuchaj – bo to są najlepsi poeci.

Gwiazdy błękitne, kwiateczki czerwone

Będą ci całe poemata składać. Ja bym to samo powiedział, co one, Bo ja się od nich nauczyłem gadać; Bo tam, gdzie Ikwy srebrne fale płyną, Byłem ja niegdyś, jak Zośka, dzieciną.

Dzisiaj daleko pojechałem w gości

I dalej mię los nieszczęśliwy goni.

Przywieź mi, Zośko, od tych gwiazd światłości, Przywieź mi, Zośko, z tamtych kwiatów woni, Bo mi naprawdę odmłodnieć potrzeba.

Wróć mi więc z kraju taką – jakby z nieba.

Henryk Sienkiewicz to jeden z najwybitniejszych, a także, do dziś, jeden z najpopularniejszych pisarzy polskich. Był powieściopisarzem, nowelistą, publicystą. W 1905 r. Henryk Sienkiewicz otrzymuje Literacką Nagrodę Nobla.

Pisarz urodził się na Podlasiu w Woli Okrzejskiej 5 maja 1846, zmarł 15 listopada 1916 w Szwajcarii. Studiował w Szkole Głównej Warszawskiej. Dużo podróżował, m.in. po Europie, Ameryce i Afryce. Henryk Sienkiewicz jest autorem wielu nowel, poświęconych różnorodnej problematyce.

Sienkiewicz interesował się przeszłością Polski. Trylogia czyli powieści Ogniem i mieczem, Potop i Pan Wołodyjowski, a także Quo vadis i Krzyżacy – to jego najsłynniejsze powieści historyczne.

Pisarz jest również autorem popularnej do dziś powieści przygodowej dla młodzieży W pustyni i w puszczy.

W pustyni i w puszczy

Rozdział XXVI

Noc zeszła spokojnie i lubo na południowej stronie nieba nagromadziło się dużo chmur, ranek uczynił się pogodny. Z rozkazu Stasia Kali i Mea zajęli się zaraz po śniadaniu gromadzeniem melonów, strąków akacjowych i świeżych liści oraz trawy i wszelkiego rodzaju żywności dla słonia, którą składali następnie nad brzegiem wąwozu. Ponieważ Nel chciała koniecznie karmić osobiście swego nowego przyjaciela, więc Staś wyciął dla niej z młodego rosochatego figowca coś w rodzaju wideł, aby jej łatwiej było spychać zapasy na dno wąwozu. Słoń

Henryk Sienkiewicz

Czytanka

trąbił od rana, upominając się widocznie o posiłek, a gdy następnie ujrzał na krawędzi tę samą białą istotkę, która nakarmiła go wczoraj, powitał ją radosnym gulgotaniem i natychmiast wyciągnął ku niej trąbę. Przy świetle poranku wydał się dzieciom jeszcze bardziej olbrzymi niż wczoraj. Chudy był bardzo, ale wyglądał już raźniej i zwracał ku Nel swe małe, bystre oczy prawie wesoło. Nel twierdziła nawet, że przednie jego nogi pogrubiały przez jedną noc, i poczęła spychać żywność z takim zapałem, że Staś musiał ją powstrzymywać, a w końcu, gdy się zadyszała zanadto, zastąpić ją w robocie. Oboje bawili się wybornie, a zwłaszcza bawiły ich „grymasy” słonia. Jadł on z początku wszystko, co mu pod nogi wpadło, lecz wkrótce zaspokoiwszy pierwszy głód począł przebierać. Trafiwszy na roślinę, która mniej mu smakowała, otrzepywał ją o przednie nogi, po czym odrzucał ją trąbą w górę, jakby chciał mówić: „Zjedzcie sami ten przysmak”. Wreszcie, po zaspokojeniu głodu i pragnienia, jął wachlować się swymi ogromnymi uszami z widocznym zadowoleniem.

– Jestem pewna – mówiła Nel – że gdybyśmy do niego teraz zeszli, nie zrobiłby nam nic złego.

I poczęła nań wołać:

– Słoniu, kochany słoniu, prawda, że nie zrobiłbyś nam nic złego?

A gdy słoń kiwnął w odpowiedzi trąbą, zwróciła się do Stasia:

– Widzisz, powiada, że tak.

– Być może – odrzekł Staś. – Są to zwierzęta bardzo inteligentne i ten zrozumiał już niezawodnie, że oboje jesteśmy mu potrzebni. Kto wie, czy nie odczuwa też i trochę wdzięczności dla nas; lepiej jednak jeszcze nie próbować, a zwłaszcza niech nie próbuje Saba, gdyż jego zabiłby z pewnością. Ale z czasem może się i oni poprzyjaźnią.

Dalsze zachwyty nad słoniem przerwał im Kali, który przewidując, że będzie musiał co dzień pracować na wyżywienie olbrzyma, zbliżył się do Stasia z zachęcającym uśmiechem i rzekł:

– Pan wielki zabić słonia, a Kali go jeść, zamiast zbierać trawę i gałęzie.

Lecz „pan wielki” był już o sto mil od chęci zabicia słonia, a że przy tym był z natury niezmiernie żywy, odpowiedział na poczekaniu:

– Jesteś osioł.

Na nieszczęście zapomniał, jak jest osioł w języku ki-swahili, i powiedział po angielsku donkey. Kali zaś nie rozumiejąc po angielsku poczytał widocznie ten wyraz za jakiś komplement czy jakąś pochwałę dla siebie, gdyż w chwilę później dzieci usłyszały, jak zwróciwszy się do Mei mówił chełpliwie:

– Mea mieć czarną skórę i czarny mózg, a Kali jest donkey. Po czym dodał z dumą:

– Sam pan wielki powiedział, że Kali jest donkey.

Tymczasem Staś przykazawszy obojgu, by pilnowali jak oka w głowie panienki i w razie jakiegokolwiek wypadku przywołali go natychmiast, wziął strzelbę i poszedł do owej oderwanej skały, która zamykała wąwóz. Przybywszy na miejsce obejrzał ją uważnie, zbadał wszystkie jej pęknięcia, wsunął pręt w szparę, którą znalazł w dolnej części głazu, zmierzył starannie jej głębokość, następnie wrócił wolnym krokiem do obozowiska i otworzywszy puszkę z nabojami począł je liczyć.

Zaledwie doliczył jednak do trzystu, gdy z baobabu rosnącego o pięćdziesiąt kroków od namiotu rozległ się głos Mei:

– Panie, panie!

Staś zbliżył się do olbrzymiego drzewa, którego pień, wypróchniały przy ziemi, wyglądał jak wieża, i zapytał:

– Czego chcesz?

– Niedaleko widać dużo zebr, a dalej pasą się antylopy.

– Dobrze. Wezmę strzelbę i pójdę, bo trzeba będzie nawędzić mięsa. Ale po coś ty wlazła na drzewo i co tam robisz?

Dziewczyna odpowiedziała na to swoim smutnym, śpiewnym głosem:

– Mea zobaczyła gniazdo szarych papug, i chciała przynieść młodej panience, ale gniazdo jest puste, więc Mea nie dostanie paciorków na szyję.

– Dostaniesz za to, że kochasz panienkę.

Młoda Murzynka zlazła co prędzej po chropowatej korze i z oczyma błyszczącymi radości jęła powtarzać:

Czytanka – O tak! tak! Mea kocha ją bardzo – i paciorki także!

Staś pogłaskał ją łaskawie po głowie, po czym wziął strzelbę, zamknął pudło z nabojami i udał się w stronę, w której pasły się zebry. Po upływie pół godziny odgłos strzału doszedł do obozowiska, a po godzinie mały myśliwy wrócił z dobrą nowiną, że zabił młodą zebrę i że okolica pełna jest zwierzyny, widział bowiem z wyniosłości prócz zebr i liczne stada antylop-arielów oraz gromadkę waterbucków, to jest kozłów wodnych, pasących się w pobliżu rzeki.

Następnie kazał Kalemu wziąć konia i wyprawił go po zabitą sztukę, sam zaś począł oglądać starannie olbrzymi pień baobabu, obchodzić go naokoło i stukać kolbą w chropowatą korę.

– Co robisz? – zapytała Nel.

On zaś odrzekł:

– Patrz, co za ogrom. Piętnastu ludzi wziąwszy się za ręce nie objęłoby tego drzewa, które pamięta może czasy faraonów.

Ale pień w dolnej części jest spróchniały i pusty. Widzisz ten otwór, przez który łatwo się dostać do środka. Można by tam urządzić jakby wielką izbę, w której wszyscy moglibyśmy zamieszkać. Przyszło mi to do głowy, gdym zobaczył Meę między gałęziami, a potem podchodząc zebry ciągle już o tym myślałem.

– Ale my mamy przecie uciekać do Abisynii.

– Tak. Trzeba jednak wypocząć i mówiłem ci wczoraj, że postanowiłem zostać tu tydzień lub nawet dwa. Ty nie chcesz opuszczać swego słonia, a ja się boję dla ciebie pory dżdżystej, która już się rozpoczęła i w czasie której febra jest pewna. Dziś jest pogoda, widzisz jednak, że chmury gromadzą się coraz gęstsze – i kto wie, czy deszcz nie lunie jeszcze przed wieczorem. Namiot nie osłania cię dostatecznie, a w baobabie, jeśli nie jest spróchniały aż do wierzchołka pnia, możemy sobie żartować z największej ulewy. Byłoby też w nim i bezpieczniej niż w namiocie, gdyby się bowiem założyło cierniem każdego wieczoru i ten otwór, i okienka, które byśmy porobili dla światła, to mogłoby sobie ryczeć naokół drzewa tyle lwów, ile by chciało. Pora dżdżysta wiosenna nie trwa dłużej niż miesiąc i

coraz bardziej myślę, że trzeba nam ją przeczekać. A jeśli tak, to lepiej tu niż gdzie indziej i lepiej w tym olbrzymim drzewie niż pod namiotem.

Nel zgadzała się zawsze na wszystko, czego chciał Staś, więc zgodziła się i teraz, tym bardziej że myśl pozostania przy słoniu i zamieszkania w baobabie podobała jej się nadzwyczajnie. Zaczęła też zaraz obmyślać, jak sobie urządzą pokoje, jak je umeblują i jak będą się wzajem zapraszali na five o'clocki i na obiady. W końcu rozbawili się oboje – i Nel chciała zaraz rozejrzeć się w nowym mieszkaniu, ale Staś, który z każdym dniem nabierał więcej doświadczenia i przezorności, powstrzymał ją od zbyt nagłej gospodarki.

– Zanim sami tam zamieszkamy – rzekł – trzeba wyprosić poprzednich mieszkańców, jeśli się tam jacy znajdują.

To rzekłszy kazał Mei wrzucić kilka zapalonych i mocno dymiących, bo świeżych, gałęzi do wnętrza baobabu.

Jakoż pokazało się, że dobrze uczynił, gdyż olbrzymie drzewo było zamieszkane, i to przez takich gospodarzy, na których gościnność nie można było liczyć.

Навчальне видання

БІЛЕНЬКА-СВИСТОВИЧ Леся Володимирівна

ЯРМОЛЮК Микола Олександрович

ПОЛЬСЬКА МОВА (2-й рік навчання)

Підручник для 6 класу закладів загальної середньої освіти

Рекомендовано Міністерством освіти і науки України

Видано за рахунок державних коштів.

Продаж заборонено

Підручник відповідає Державним санітарним нормам і правилам „Гігієнічні вимоги до друкованої продукції для дітей”

У підручнику використано матеріали з вільних інтернет-джерел

Редактор Томаш Калуські Коректори Регіна Недзелян, Інна Криворук Художниця Вікторія Дунаєва Дизайн і верстка Павла Давиденка

Формат 70×100/16. Ум.-друк. арк. 19,44. Обл.-вид. арк. 14,00. Наклад 8827 прим. Зам. № 1718.

Видавець МПП „Букрек”, Радіщева, 10, м. Чернівці, 58000. Тел.: (0372) 55-29-43. E-mail: info@bukrek.net www.bukrek.net

Свідоцтво про внесення до Державного реєстру суб’єкта видавничої справи ЧЦ № 1 від 10.07.2000 р.