STARA V

STARA Rit Sambands Ăslenskra myndlistarmanna

no 5, 3.tbl 2015

STARA

Við borgum myndlistarmönnum Jóna Hlíf Halldórsdóttir

Haust á Akureyri Margrét Elísabet Ólafsdóttir

Er stundum í lagi að gefa vinnu sína?

no.5 3.TBL 2015

Ragna Sigurðardóttir

Hugleiðingar um Listskreytingasjóð Áslaug Thorlacius

Samningar listamanna í Noregi Bob Cluness

Íslensk Grafík Aðildar félag SÍM

Myndlist er þjóðarspegill Fríða Björk Ing varsdóttir

STARA

NO 5, 3.TBL 2015 ~ English ~

„It´s the economy“ Haf þór Yng vason

no.5 3.TBL 2015

Samtal við Bjarka Bragason

Gestavinnustofan Shinyoung Kim

Skúlptúr/Skúlptúr Jón Proppé

Atvinnuíþróttalistamenn Berglind Helgadóttir

STARA

VIÐ BORGUM

no.5 3.TBL 2015

MYNDLISTARMÖNNUM

Lj ó s my n d Jú l í a R u n ó l f s d ó t t i r

Jóna Hlíf Halldórsdóttir Formaður SÍM

Að loknu sex ára listnámi á háskólastigi tekur við stutt veruleikasjokk á meðan maður spyr sig hvernig eigi að lifa á þessu fagi. Svo hugsar maður sinn gang og fer yfir stöðuna. Jú, það er möguleiki að sækja um styrk úr Myndlistarsjóði. Kannski fær maður listamannalaun í sex mánuði, eða vinnur samkeppni um listaverk í opinberu rými styrkt af Listskreytingasjóði. Sé maður duglegur og vinni vel, endar maður kannski á að fá boð um einkasýningu í Listasafni Íslands. Því allt telur, og jafnvel er hægt að bera þá örlitlu von í brjósti að geta borgað húsaleigu, skólagöngu og mat á borðið fyrir börnin.

Eftir vel heppnaða einkasýningu í opinberu listasafni rennur svo upp blákaldur veruleikinn, það sitja ekki allir við sama borð. Allir fá greitt; safnstjóri, safnafulltrúi, sýningarstjóri, ræstitæknir, tæknimenn og svo mætti lengi telja – nema listamaðurinn. Þar að auki hefur Myndlistarsjóður verið skertur um 33%, þ.e. úr 52 milljónum króna, á núvirði, í 35 milljónir. Listskreytingasjóður er tómur hvað varðar styrki fyrir eldri byggingar. Ekkert virkt

eftirlit er með því hvort farið sé að lögum, að verja skuli að minnsta kosti 1% af heildarbyggingarkostnaði opinberrar nýbyggingar til listaverka, í byggingunni sjálfri og umhverfi hennar. Listamannalaun eru undir lágmarkstekjum og hefur fjöldi mánaðarlauna staðið í stað síðan 2012. Skilningur stjórnvalda er ekki nægur; það vantar innsýn í störf okkar myndlistarmanna, og því þarf

STARA

„Nú gefst tækifæri til að breyta þeirri rótgrónu hugmynd að myndlistarmenn eigi ekki að fá borgað f yrir vinnu sína“

Herferðinni „VIÐ BORGUM MYNDLISTARMÖNNUM” verður hrint af stað þann 20. nóvember nk. kl. 16.00 í Norræna húsinu. Tilgangur hennar er að efla starfsvettvang myndlistarinnar og bæta kjör og stöðu myndlistarmanna. Það er undantekning meðal annarra listgreina að listamenn með reynslu og sérþekkingu á sínu sviði fái ekki greitt fyrir vinnuframlag sitt. Það er eðlileg krafa að myndlistarmenn séu metnir að verðleikum á sama hátt og aðrir listamenn. Það er von stjórnar SÍM að herferðin hafi víðtæk áhrif hjá myndlistarmönnum, almenningi, forsvarsmönnum safna og menningarstofnana, svo og stjórnvöldum. Þungamiðja herferðarinnar er samningur um þátttöku og framlag listamanna til sýningahalds. Drögin geta orðið grundvöllur að samningi við öll listasöfn á Íslandi og sýningar í galleríum sem fjármagnaðar eru af opinberum aðilum, að hluta eða öllu leyti.

Að frumkvæði Sambands íslenskra myndlistarmanna var ákveðið að setja saman starfshóp í samstarfi við Listasafn Íslands, Listasafn Reykjavíkur, Hafnarborg menningarog listamiðstöð, Nýlistasafnið, Listasafn Árnesinga og Listasafnið á Akureyri. Í starfshópnum sátu fyrir hönd SÍM, Ilmur Stefánsdóttir og Úlfur Grönvold, myndlistarmenn. Fyrir hönd safnanna sátu Þorgerður Ólafsdóttir, safnstjóri Nýlistasafnsins, og dr. Halldór Björn Runólfsson, safnstjóri Listasafns Íslands. Verkefnastjóri starfshópsins var Ásdís Spanó, myndlistarmaður. Við gerð draganna leit starfshópurinn til sænska MU (Medverkande og utstallningsersattning)-samningsins, en sænska ríkið skrifaði undir samning um þóknun til listamanna sem sýna verk sín í opinberum listasöfnum í Svíþjóð, árið 2009. Slík þóknun er viðbót við greiðslur fyrir flutning, uppsetningu og útgáfu á efni fyrir sýningar listamannsins. Í samningnum er kveðið á um að greiða þurfi sérstaklega fyrir alla vinnu sem listamenn taka að sér í tengslum við sýningar, bæði fyrir, eftir og meðan á sýningu stendur. Gera skal skriflegan samning um þau atriði sem greiða þarf laun fyrir, samkvæmt taxta samningsins, ásamt því að greiða þóknun fyrir sýnd verk. MUsamningurinn hefur verið fyrirmynd sambærilegra samninga í Noregi og Danmörku. Unnið er að gerð samninga í Finnlandi og Austurríki, með MU samninginn að leiðarljósi. Stjórn SÍM fagnar mikilvægum áfanga með samningi sem listasöfn og listamenn geta stuðst við. Unnið er að kostnaðargreiningu miðað við síðastliðið starfsár safnanna. Þá verður hægt að átta sig á fjárhagslegum áhrifum þess að vinna eftir samningnum.

Það er vitað mál að listasöfn á Íslandi hafa ekki bolmagn til að mæta auknum kostnaði. Þess vegna þurfa þeir sem vinna í starfsumhverfi myndlistarinnar að vinna saman sem ein heild; svo að breyta megi viðteknum venjum til hagsbóta fyrir báða aðila. Nauðsynlegt er að veita auknu fjármagni til málefna myndlistarinnar, svo hægt verði að innleiða áðurgreindan samning. Til viðbótar við nýjan samning milli listamanna og opinberra listasafna hefur SÍM hafið tvíþætta undirskriftasöfnun til að minna á mikilvægi stóru opinberu sjóðanna fyrir störf myndlistarmanna og listfræðinga. Niðurskurði á meginsjóðum myndlistarmanna, Myndlistarsjóði og Listskreytingasjóði, er mótmælt og skorað er á Alþingi að sýna stórhug og framsýni í verki með því að veita 52 milljónum króna í Myndlistarsjóð og 10 milljónum króna í Listskreytingasjóð fyrir árið 2016.

no.5 3.TBL 2015

að breyta. Mikilvægt er að koma á hugarfarsbreytingu hjá listamönnunum og starfsumhverfi listarinnar. Hér og nú er tækifærið. Ef ekki við, þá hver? Ef ekki núna, þá hvenær? Nú höfum við í höndunum verkfæri – drög að samningi myndlistarmanna og opinberra listasafna – verkfæri sem við getum beitt til að breyta gamalli hefð við sýningarhald í listasöfnum sem rekin eru með opinberum framlögum. Þennan samning þarf að kynna, um leið og við þurfum að berjast fyrir okkar réttindum. Nú gefst tækifæri til að umbreyta þeirri rótgrónu hefð að myndlistarmenn eigi ekki að fá borgað fyrir vinnu sína.

Fyrirhugað er að afhenda Vigdísi Hauksdóttur, formanni fjárlaganefndar, undirskriftalistann á baráttufundinum í Norræna húsinu 20. nóvember nk. Ég vil nota tækifærið og þakka starfshópnum sem unnið hefur að gerð samningsins fyrir frábært starf. Ég vil þakka listasöfnunum fyrir samvinnuna og árangursríkt samstarf. Að lokum þakka ég öllum þeim sem komið hafa að vinnu herferðarinnar „VIÐ BORGUM MYNDLISTARMÖNNUM“. Næstu mánuði verður afar mikilvægt að listamenn standi saman og berjist fyrir hagsmunum sínum. Núna er tíminn, við skulum breyta.

STARA

Haust á Akureyri Margrét Elísabet Ólafsdóttir

Doktor í list- og fagur fræði og lektor við Háskólann á Akureyri

no.5 3.TBL 2015

Á sýningunni Haust í Listasafninu á Akureyri 1 mátti sjá á fjórða tug verka eftir 30 listamenn búsetta á og frá Norðurlandi. Sýningin var líf leg, verkin fjölbreytt, viðfangsefnin marg vísleg og mörg verkanna eftirminnileg. Verkin voru valin úr innsendum tillögum frá 90 listamönnum sem töldu sig eiga erindi á sýninguna. Fimm manna nefnd var fengin til að sjá um valið en í henni átti m.a. sæti Hlynur Hallsson sýningarstjóri. Fyrirkomulagið bendir til að hlutverk hans sem sýningarstjóra hafi fyrst og fremst falist í að stýra vinnu nefndarinnar og skipuleggja upphengingu verkanna. En Hlynur er jafnframt safnstjóri Listasafnsins á Akureyri og sem slíkur mótar hann sýningarstefnu safnsins. Leiðin sem hann kaus að fara við að útfæra sýninguna Haust, sem er ætlað að veita innsýn í myndlistarlífið á Norðurlandi, vakti athygli mína, enda er á ferðinni fyrirkomulag sem tíðkast ekki í söfnum.2 Söfn óska yfirleitt ekki eftir umsóknum frá listamönnum og byggja síðan heila sýningu á vali á innsendum tillögum þótt þessi aðferðafræði sé gjarnan notuð í öðru samhengi. Tilgangurinn með kallinu var án efa að ná til listamanna utan ratsjár safnstjórans, en um leið sendir safnið út

þau skilaboð að það sé opið öllum listamönnum á og frá Norðurlandi. Það sýnir ákveðið göfuglyndi sem um leið vekur upp spurningar. Raunveruleg göfgi hefði þýtt að safnið sýndi allar innsendar tillögur sem við vitum að það getur ekki gert, hvorki vegna stærðar sinnar né hlutverks. Kallið virðist hins vegar hafa vakið vonir og því er skiljanlegt að ekki hafi allir verið ánægðir með niðurstöðuna. Þar á meðal var lítill hópur listamanna sem ákvað að opna eigin sýningu í Deiglunni undir titlinum Salon des Refusés eða Sýning þeirra sem var hafnað. Nú er ekki ætlunin að halda því fram að sú sýning hafi verið betri eða áhugaverðari en sýningin Haust, því hún var það ekki. Viðbrögðin eru frekar áminning um að það er hvorki hlutverk né skylda Listasafnsins að sýna verk eftir alla listamenn frá Norðurlandi og einmitt þess vegna ætti safnið ekki að gefa í skyn að allir eigi jafna möguleika á að sýna þar.

Hlutverk Listasafnins á Akureyri í því samhengi sem það starfar í á að vera það sama og annarra safna. Það þýðir að það á að gera það sem aðrir sýningarsalir í Listagilinu á Akureyri geta ekki gert. Það á að velja úr, setja í samhengi og draga fram sérstöðu með þeirri þekkingu og yfirsýn sem hægt er að ætlast til og gera ráð fyrir að safnið hafi. Efasemdir um aðferðafræðina við val verka á sýninguna Haust þýða þó ekki að það hafi verið alslæmt að kalla eftir tillögum. Sýningin var frískleg og nokkur verk hefðu líklega aldrei ratað á hana öðruvísi. Sjálf hugmyndin að halda reglulega haustsýningu sem veitir innsýn í gerjunina í myndlist listamanna frá svæðinu er einnig góðra gjalda verð og engin ástæða til að letja safnið til að halda aftur slíka uppskeruhátíð. En rammi sýningarinnar þarf að vera skýrari og framkvæmdin í takt við þær kröfur sem gerðar eru til listasafna á okkar tímum.

1 . Sý ni n g i n s t ó ð y f i r f rá 2 9 . ág ú s t t i l 1 8 . o k t ó b e r 2 0 1 5 . 2 . Un d ant ekni n g e r Li s t a s a f n AS Í s e m t eku r v i ð u m s ó knu m u m s ý ni n g ar f rá l i s t am ö nnu m o g Ha f n ar b o r g , l i s t a - o g m e nni n g ar- mi ð s t ö ð Ha f n ar f j arð ar, s e m u n d an f ar i n ár h e f u r k a l l a ð e f t i r u m s ó knu m f rá s ý ni n g ar s t j ó r u m .

STARA

„Hlutverk Listasafnins á Akureyri í því samhengi sem það starfar í á að vera það sama og annarra safna. Það þýðir að það á að gera það sem aðrir sýningarsalir í Listagilinu á Akureyri geta ekki gert.“ A r n a Va l s d ó t t i r Vat ni ð s y n g u r 2 0 1 5

He i ð d í s Hó l m Frel s u n 2 0 1 5

no.5 3.TBL 2015

Þ ó r a S i g u r ð a r d ó t t i r Te i kni n g 2 0 1 5

A r n a r Ó m a r s s o n Ég v i l l i f a a ð e i l í f u 2 0 1 5

E i r í k u r A r n a r Ma g nú s s o n B ækr v o r u 2 0 1 4

Þ ó r a r i n n B l ö n d a l En d u r g e rð , l e it i n a ð p ó e s í u nni h el d u r á f ram 2 0 1 5

STARA no.5 3.TBL 2015

Er stundum í lagi að gefa vinnu sína?

Lj ó s my n d Br y nj a Sv e i n s d ó t t i r

Ragna Sigurðardóttir

STARA

„Enginn vill vera merkiker ti og leiðindapúki, hafna sýningarboði, taka ekki þátt í samsýningu eða hvað sem er nú í boði; hafna verkefni á þeim forsendum að eðlileg t væri að greiða f yrir vinnuna sem í því felst.“

Þegar ég byrjaði að skrifa grein um það af hverju myndlistarmenn fengju ekki alltaf greitt fyrir vinnu sína hafði ég bak við eyrað að velta upp þeim aðstæðum sem við þekkjum. Stundum borga söfn og sýningarsalir öllum sem koma að myndlistarsýningu nema listamanninum sjálfum. Þetta tengist viðhorfinu í samfélaginu almennt. Ánægjan er talin bestu laun listamannsins. Eitthvað í þeim dúr.

Mér barst póstur á Facebook: Sæl og blessuð, þannig er að ég er sýningarstjóri á ( ). Ég er að leita að manneskju til að stjórna spjalli ( ). Þessi fræðsludagskrá er sett á næstu þrjá ( ). Sé fyrir mér í mesta lagi klukkutíma spjall, yrði væntanlega úti nema veðrið væri slæmt þá er líka hægt að vera inni. Sama manneskjan þyrfti ekki endilega að taka að sér alla 3 dagana ( ). Því miður hef ég ekki peninga til að greiða fyrir þetta, þannig að ég er að leita eftir sjálfboðaliða sem gæti haft gagn og gaman af þessu. Ef þetta er eitthvað sem þú gætir hugsað þér þætti mér mjög vænt um að heyra frá þér. Kær kv. ( )

Eftir nokkurn tíma fékk ég símtal. Ég neitaði og sagðist helst ekki vinna svona án þess að fá greitt. Ég var spurð hvort mér þætti málefnið ekki brýnt. Ég játaði því en lét mig ekki. Á endanum benti ég á starfsmann á safni sem kannski þekkti yngra fólk sem væri frekar til í að reyna sig við svona verkefni í sjálfboðavinnu. Þó finnst mér ekki að ungir ættu frekar að vinna launalaust en eldri, þetta var bara dálítið örvæntingarfull tilraun til þess að binda enda á símtalið.

Ætli margir kannist ekki við svona hugsanir? Er þetta ekki dæmi um það hvers vegna listamenn vinna oftar en ekki í sjálfboðavinnu? Enginn vill vera merkikerti og leiðindapúki, hafna sýningarboði, taka ekki þátt í samsýningu eða hvað sem er nú í boði; hafna verkefni á þeim forsendum að eðlilegt væri að greiða fyrir vinnuna sem í því felst. Ekki síst þar sem verkefnin og tækifærin eru ekki mörg í litlu samfélagi. Vandi listamannsins felst ekki síst í því að greina á milli: Hvenær er óhætt að krefjast greiðslu og hvenær er í lagi að vinna ókeypis? Því stundum er það nefnilega í lagi. Kannski væri hægt að opna einhvers konar siðferðislegan umræðugrundvöll um einmitt þetta, fyrir hinar ýmsu starfsstéttir listamanna. Hvaða greiðslur eru í gangi? Væri ekki ágætt að myndlistarmenn, rithöfundar, tónlistarfólk, fræðimenn og fleiri opnuðu sig um þessi mál? Ég fæ til dæmis greiddar 20.000 krónur fyrir að skrifa þessa grein ...

no.5 3.TBL 2015

En spurningunni má líka snúa við: Af hverju vinna listamenn launalaust? Þá mundi ég eftir því þegar ég var í hlutverki leiðindapúkans fyrir ekki löngu.

Nú á ég ekkert sökótt við viðkomandi og sýni póstinn bara sem dæmi, það skiptir ekki máli hver átti í hlut. Viðkomandi var þó að vinna innan ramma stærra sviðs sem venjulega greiðir listamönnum og því fannst mér eitthvað skjóta skökku við, án þess að vita nákvæmlega hvernig í pottinn var búið. Mér fannst þetta óþægileg bón, ég hafði líka hugsað mér að gera annað þá daga sem voru í boði, sem voru að auki um helgar. Svo ég hummaði fram af mér að svara.

Að þessu loknu reyndi ég að þagga niður í samviskubitinu og sjálfsásökunum sem sóttu á mig. Allir aðrir hefðu án efa gert þetta bara til þess að hafa gagn og gaman af því, ég væri nú meira merkikertið og leiðindapúkinn. Og hefði ég ekki bara átt að segja já? Ég hef ekki fengið mörg verkefni undanfarið.

R ag n a S i g u rð ard ó t t i r e r s t ar f an d i r i t h ö f u n d u r o g þ ý ð an d i . Hú n e r m e ð m e i s t arag rá ð u í my n d l i s t f rá J V E Ak a d e mi e í Ho l l an d i o g s t ar f a ð i j ö f nu m h ö n d u m s e m my n d l i s t ar m a ð u r o g r it h ö f u n d u r u m t í m a . R ag n a s kr i f a ð i my n d l i s t ar g ag nr ý ni í u m árat u g o g h e f u r s kr i f a ð u m my n d l i s t f y r i r s ö f n , s ý ni n g ar s a l i o g l i s t am e nn . Hú n h e f u r k o mi ð a ð m ar g v í s l e g u m s t ö r f u m i nn an my n d l i s t ar g e i ran s .

STARA no.5 3.TBL 2015

Hugleiðingar um Listskreytingasjóð ríkisins

Lj ó s my n d Á s l au g T h o r l a c i u s

Áslaug Thorlacius Listskreytingasjóður ríkisins er sannkallað olnbogabarn í sjóðaker fi þjóðarinnar. Tilgangur sjóðsins er að veita fé til listaverkakaupa í eða við opinberar byggingar sem voru fullbyg gðar f yrir 1. janúar 1999.

STARA

„Verkefnið að bæta dagleg t umhver fi fólks er mjög verðug t og enn eru fjölmargar opinberar byg gingar í notkun sem voru fullbyg gðar f yrir 1999.“

Þegar reglan um eina prósentið var lögfest hélt bjartsýnt fólk að Listskreytingasjóður yrði fljótlega óþarfur. Samspil þessara tveggja þátta, reglunnar um eina prósentið og laganna um sjóðinn fyrir eldri byggingar, átti að leiða til þess að sjálfhætt yrði með sjóðinn. Hugmyndin var að ekki liði á löngu þar til listaverk prýddu allar opinberar byggingar. En þróunin hefur vægast sagt verið hæg. Ekki eingöngu vegna þess hvað sjóðurinn hefur verið rýr. Reglan um eina prósentið hefur ítrekað verið sniðgengin og oft hefur ,,þurft“ að nota myndlistarféð til annars þegar framkvæmdir hafa farið fram úr áætlunum. Stjórn Listskreytingasjóðs er skipuð fimm sérfræðingum, tveimur fulltrúum myndlistarmanna, tveimur arkitektum og fulltrúa ráðuneytisins. Hlutverk þeirra er annars vegar að veita ráðgjöf um listaverk í nýbyggingum og hins vegar að

úthluta styrkjum til verkefna í eldri byggingum. Auk þess hefur sjóðurinn veitt fé til viðgerða á verkum í eigu hins opinbera. Í lögunum er kveðið á um að sjóðurinn skuli sjálfur standa undir kostnaði við starfsemina. Um það er gott eitt að segja svo fremi sem fjármagnið leyfi það. Árið 2003 lagði Alþingi 8 milljónir króna í Listskreytingasjóð. Á næstu árum dróst framlagið lítið eitt saman, var samt 7,1 milljón árin 2008-10. Frá 2011 hefur framlagið hinsvegar staðið í 1,5 milljón á ári og er gert ráð fyrir sömu upphæð árið 2016, sjötta árið í röð. Skrifstofa SÍM sem heldur utan um reksturinn hefur haldið umsýslukostnaði í algjöru lágmarki. Þrátt fyrir það er nú svo komið að árlegt framlag dugir ekki fyrir öðru en umsýslu. Eftir því sem ég kemst næst fundar stjórn eins sjaldan og hún getur í sparnaðarskyni og sennilega er þörfin á að funda jafnframt minni þegar verkefnin eru fá sem engin. Á vef sjóðsins eru skilaboð um að ekki verði tekið við umsóknum á yfirstandandi ári og ekki er útlit fyrir að þau skilaboð verði fjarlægð á næstunni. Það er spurning hvort fólkið með fjárveitingarvaldið geri sér grein fyrir þeirri klípu sem sjóðsstjórnin er í? Myndlistarmenn hafa því miður ekki alltaf staðið vörð um Listskreytingasjóð. Sumum þykir móðg-

andi að tengja listina við skraut og vilja leggja sjóðinn niður fyrir þær sakir. Um tíma man ég eftir að rætt var um nauðsyn þess að finna nýtt heiti. Mér vitanlega hefur ekki fundist annað betra og vonandi er sú tíð liðin að fólk hangi svo fast í orðunum því Listskreytingasjóður er mikilvægur í svo mörgum skilningi. Verkefnið að bæta daglegt umhverfi fólks er mjög verðugt og enn eru fjölmargar opinberar byggingar í notkun sem voru fullbyggðar fyrir 1999. Virkur Listskreytingasjóður skapar atvinnu fyrir myndlistarmenn með verkefnastyrkjum og með því að fylgjast með því að lögum um myndlist í opinberum nýbyggingum sé fylgt.

no.5 3.TBL 2015

Þá gengu í gildi lög um framkvæmdir á vegum ríkisins sem kváðu á um að verja skuli ,,að minnsta kosti 1% af heildarbyggingarkostnaði opinberrar nýbyggingar til listaverka í henni og umhverfi hennar“. Frá 2012 hafa Listskreytingasjóður og ákvæðið um eina prósentið heyrt undir myndlistarlög en fjórði kafli þeirra laga ber yfirskriftina „Listaverk í opinberum byggingum og á útisvæðum“.

Sjálf átti ég því láni að fagna að vinna verkefni fyrir sjóðinn á göngudeild geðdeildar LSP á Kleppi. Það var ótrúlega þakklátt verk og þá fann ég vel hvað lítil upphæð getur gert mikið fyrir marga í svona verkefni. Ég efast um að margir sjóðir hafi áorkað jafn miklu fyrir jafn lítið fé og Listskreytingasjóður. Og þeir eru varla margir reknir fyrir jafn lítið fé og Listskreytingasjóður í höndum skrifstofu SÍM. Ég held það sé kominn tími til að við tökum upp hanskann fyrir Listskreytingasjóð og förum fram á að honum verði gert kleift að sinna sínu hlutverki. Það eina sem þarf að gera er að hækka framlagið. Þá virkar þetta allt.

STARA no.5 3.TBL 2015

Samningar listamanna í Noregi

Lj ó s my n d B ard An d re a s To rd a l

Bob Cluness ræðir við Hilde Tørdal

SÍM hefur undanfarið undirbúið her ferð til að kynna samninga um greiðslur til listamanna sem sýna í söfnum og opinberum byg gingum. Í Noregi má finna jákvætt fordæmi.

STARA

„ Árið 2014 var fjár framlagið vegna komandi árs aukið um tvær milljónir í fjórar milljónir en átta söfnum var bætt við, sem þýddi að hálf milljón kom í hlut hvers safns á þessu tveg g ja ára reynslutímabili“

Árið 2013, í kjölfar þrýstings frá NBK ásamt Norska lista- og handverksfélaginu (NK), Sambandi sjálfstæðra ljósmyndara (FFF) og Listsambandi Sama (SDS), var farið af stað með tilraunaverkefni þar sem fjögur söfn og gallerí sem fá fjárstyrk frá yfirvöldum tóku upp greiðslur til listamanna í því skyni að móta fyrirkomulag sem hægt væri að nota á landsvísu. Í verkefninu fengu fjögur söfn tvær milljónir norskra króna fyrir tveggja ára tímabil frá 2014 til 2016. Árið 2014 var fjárframlagið vegna komandi árs aukið um tvær milljónir í fjórar milljónir norskra króna en átta söfnum var bætt við, sem þýddi að

hálf milljón kom í hlut hvers safns á þessu tveggja ára reynslutímabili. Í ár var fjárframlagið enn aukið um tvær milljónir þannig að heildarupphæðin varð tólf milljónir (eða ein milljón á safn). Þótt þessu beri að fagna er hægt að gera meira, segir Hilde Tørdal, myndlistarmaður og formaður NBK. „Við vitum ekki enn hvort þessi tillaga mun ganga í gegn þar sem við búum nú við minnihlutastjórn“, segir hún. „Við vitum heldur ekki hvort fleiri söfn munu bætast í hópinn.“ Samkvæmt Hilde vill NBK tryggja að fjármögnun og fjöldi safna haldist stöðug: „Við höfum sagt frá upphafi að þessar endurbætur muni kosta peninga og að söfnin fái eins og er ekki næga fjármögnun til að geta greitt sanngjarna þóknun til atvinnulistamanna. Tilraunaverkefnið á að leiða í ljós hið raunverulega vinnuframlag myndlistarmanna svo hægt sé að haga greiðslum í samræmi við það. Rétt rúmlega 40 ríkisstofnanir vítt og breitt um Noreg þurfa að geta

staðið straum af þeim kostnaði.“ Í haust hóf NBK herferð á samfélagsmiðlum í þeim tilgangi að kynna samninga um endurgreiðslur til listamanna. Slagorðið var „Lønn For Arbeid“ („Laun fyrir vinnu“) og kassamerkið „utstillingsavtalen“ („sýningarsamkomulagið“), en markmiðið var að kynna staðlaðan samning um sýningarlaun. Samningurinn felur í sér greiðslusamning við ríkið sem þegar var í gildi, ásamt útgjöldum vegna sýninga, auk þess að hvetja til þess að aukið fjármagn verði lagt í stofnanir og gallerí sem hafa samþykkt að nota samninginn.

no.5 3.TBL 2015

Samtök norskra myndlistarmanna (NBK) vinna að velferð og hagsmunum 2.900 félagsmanna. Frá árinu 2008 hefur sambandið vakið máls á því að teknar verði upp greiðslur til listamanna í listasöfnum og listgalleríum sem rekin eru fyrir opinbert fé, einnig samning milli listamanna og gallería um þóknun.

Árangurinn af „Laun fyrir vinnu“ mun halda áfram að koma í ljós árið 2016 því NBK stefnir nú að því að koma á svæðisbundnum samningum og beitir sér fyrir því að aukið fjármagn verði veitt til meðalstórra gallería sem sýna samtímalist svo þau geti sem fyrst tekið upp samningsfyrirkomulagið.

Hi l d e Tø rd a l ( 1 9 7 2 ) e r n o r s ku r my n d l i s t ar m a ð u r s e m v i nnu r a ð a l l e g a m e ð s kú l p t ú ra , b l an d a ð a t ækni o g i nn s e t ni n g ar. Ár i ð 2 0 0 1 ú t s kr i f a ð i s t hú n f rá Li s t a a k a d e mí u nni í Þ rán d h e i mi o g h e f u r s í ð an þ á s t ar f a ð m e ð B ård Tø rd a l . Ve r k e f ni þ e i r ra e r u þ v e r f ag l e g o g o f t g ag nv i r k , t e n g d l i s t u m o g v él t ækni . Hi l d e h e f u r v e r i ð f o r m a ð u r S amt a k a n o r s kra my n d l i s t ar m ann a ( N B K ) s í ð an 2 0 1 3 .

STARA no.5 3.TBL 2015

Íslensk grafík

Lj ó s my n d L au ra Va l e nt i n o

Félagið Íslensk grafík var stofnað árið 1969. Í félaginu eru meðlimir alls sjötíu talsins, myndlistarmenn sem f lestir hafa sérmenntað sig í grafík og nota grafískar úrlausnir við útfærslu verka sinna. ÍG hefur aðsetur í Tryggvagötu 17, hafnarmegin, þar sem starfrækt er grafíkverkstæði og sýningarsalur. Starfsemi félagsins er umfangsmikil og alfarið í umsjá félagsmanna. Í félaginu er starfandi stjórn, sýningarnefnd og verkstæðisnefnd og eru öll störf unnin í sjálfboðavinnu. Meðal fastra viðburða er þátttaka félagsins í Menningarnótt og Safnanótt. Sýningarsalurinn Grafíksalurinn Í sýningarsal félagsins, eru haldnar metnaðarfullar sýningar á verkum félagsmanna og annarra

listamanna, íslenskum sem erlendum. Haldnar eru að meðaltali 20 sýningar á ári og eru verkin allt frá því að vera þrykk unnin á pappír til bókverka, skúlptúra og ljósmynda. Salurinn er eftirsóttur enda vel staðsettur, 130 m2, bjartur, hátt til lofts og býður upp á marga möguleika á uppsetningu á tvívíðum verkum, hljóðverkum og öðrum innsetningum. Sýningarsalurinn er öllum opinn til útleigu. Verkstæðið Fljótlega við stofnun félagsins var verkstæði komið á laggirnar með

það að markmiði að auðvelda félagsmönnum vinnu sína. Listgrafík krefst sérhæfðrar aðstöðu, tækjabúnaðar og efnameðferða sem sjaldnast er á færi einstakra listamanna að skapa sér. Nú í dag rekur félagið sérhæft verkstæði sem ætlað er fagfólki í grafík. Verkstæðið hefur allar forsendur til þess að vera á heimsmælikvarða, pressur og stærri tæki eru öll til staðar og ágætis aðstaða til fjölbreyttrar vinnu í ýmsum aðferðum ljósmyndatækni.

STARA

Lj ó s my n d Vi c t o r R o d r i g u e s

Erlendir listamenn sækja mjög í að vinna á verkstæði félagsins.

Lj ó s my n d L au ra Va l e nt i n o

Vinna þessara erlendu gesta á verkstæðinu er mikilvægur þáttur í starfseminni og hefur menningarog fræðslugildi. Þetta eru upp til hópa vel menntaðir og reynsluríkir einstaklingar sem miðla okkur af listsköpun sinni, halda kynningar og örnámskeið og hafa komið á kynnum varðandi vinnustofudvalir erlendis, sýningarverkefni o.fl. Á verkstæðinu vinnur einn starfsmaður einu sinni í viku, hann sér um að allt í kringum verkstæðið sé í góðu lagi og einnig er hann leigjendum til aðstoðar ef einhverju er ábótavant. Íslensk grafík er í samstarfi við önnur verkstæði erlendis, þ.á.m. eru Boston Printmakers, Hot Bed Press í Manchester Englandi og sýninga-

skipti og vinnustofudvöl hjá Manhattan Graphics í New York. Grafíkfélögin á hinum Norðurlöndunum eru í góðu samstarfi við ÍG og má nefna sem dæmi að GraN, nýr Grafíktriennal Norðurlandanna, er nú sýndur í Listasafninu á Akureyri og mun GraN hafa það hlutverk meðal annars að upphefja grafíklistina. Starfsemi félagsins hefur farið vaxandi síðustu árin með fjölbreyttum uppákomum og skemmtilegu sýningarhaldi. Félagið tekur inn nýja félaga á hverjum stjórnarfundi og er fjöldi félagsmanna að aukast með vaxandi áhuga á grafíklistinni og endalausum nýjum aðferðum og úrlausnum í listinni.

no.5 3.TBL 2015

Námskeið og fyrirlestrar eru haldin reglulega á verkstæðinu, bæði af íslenskum og erlendum grafíklistamönnum. Félagsmenn eru duglegir að sækja slík námskeið ásamt öðrum listamönnum því símenntun er nauðsynleg í faginu. Sérstök námskeið eru haldin fyrir einstaklinga, skólahópa og kennara þar sem kenndar eru einfaldar þrykkaðferðir og notkun á tækjabúnaði. Þessi námskeið hafa verið afar vinsæl og verður þeim fjölgað á nýju ári. Verkstæðið hefur einnig verið leigt út til fagaðila sem halda stærri endurmenntunarnámskeið fyrir framhalds- og grunnskólakennara í grafík.

Lj ó s my n d D av i d B ar re ro

STARA no.5 3.TBL 2015

Myndlist er þjóðarspegill

Lj ó s my n d O l g a B e r g m ann

Fríða Björk Ing varsdóttir rektor Listaháskóla Íslands

Allt frá tímum hellamálverka hefur saga mannkyns verið skráð í myndlist. Stundum er það saga pólitískra átaka, landf lutninga, trúarbragða eða hamfara, en einnig og ekki síst saga einstaklingsins, hversdagslífsins og tilfinninganna.

STARA

„Myndlistin, líkt og aðrar listir, mótar umhver fi okkar allra bur tséð frá því hvor t við hor fum, hlustum eða neytum lista.“

Myndlist samtímans er samskonar afl og myndlist fortíðar og gildir þá einu hvort hún er forsmáð eða upphafin af þeim sem lifa samtíða henni. Myndlistin lifir sínu eigin lífi sem rannsakandi afl, sem þjóðarspegill, sem áhrifavaldur og gagnrýnisrödd. Hún er í eðli sínu óbugandi, ódrepandi, en um leið uppbyggjandi fyrir anda og eðli þeirra sem eru móttækilegir og – eins undarlega og það kann að hljóma – einnig þeirra sem ekki vilja taka þátt í henni. Myndlistin, líkt og aðrar listir, mótar umhverfi okkar allra burtséð frá því hvort við horfum, hlustum eða neytum lista. Michelangelo hefur um árhundruð haft áhrif á líf milljóna manna um heim allan, Frida Kahlo breytti sjálfsmynd Mexíkó varanlega, Louise Bourgeoise mótaði hugmyndir samtímans um hlutverk og vitund kvenna, ekki bara í listum heldur heiminum yfirleitt.

Hér á landi á myndlist í hefðbundnum skilningi ekki langa hefð að baki. En þótt arfur okkar sé rýr miðað við marga, værum við enn fátækari ef ekki nyti þeirra sem mótuðu þjóðarvitund 20. aldar í gegnum myndlist, svo sem Nínu Tryggvadóttur, Þorvaldar Skúlasonar, Hildar Hákonardóttur og Hreins Friðfinnssonar. Íslensk myndlist 21. aldar er á fleygiferð í hringiðu samtímalista heimsins sem knýjandi afl ef horft er til Katrínar Sigurðardóttur, Ólafs Elíassonar og Ragnars Kjartanssonar – svo ekki séu taldir allir þeir íslensku myndlistarmenn sem enn eru undir 35 ára aldri en hafa þegar lyft grettistaki í hörðum heimi myndlistar á alþjóðavísu. Í samhengi þjóðararfleifðar skulum við þó ekki gleyma að myndlist spyr ekki um þjóðerni. Hún spyr ekki um aldur eða kyn, kynhneigð, trúarbrögð eða pólitík, þótt hún fjalli vissulega um þessi mál þar sem ekkert er henni óviðkomandi. Myndlist þverar mæri tungumála, menningarheima og jafnvel ólíkra tíma. Í þeirri víðu skírskotun, í þessum umburðarlynda, upplýsandi og oft á tíðum krefjandi miðli, er svigrúm fyrir allar þær hugmyndafræðilegu vangaveltur sem ögra viðteknum gildum í fagurfræði,

vísindum, félagslegum þáttum og sjálfsmynd samfélagsins. Í því felst gildi hennar fyrir okkur öll og okkar sameiginlegu arfleifð, ekki bara sem þjóðar heldur sem þátttakenda í stærra samhengi. Þótt íslensk myndlist standi styrkum stoðum í hugmyndafræðilegum skilningi nýtur hún ekki sannmælis hér á landi sem það hreyfiafl sem hún sannarlega er. Myndlistarsöfn og sýningarstaðir búa við fjársvelti, myndlistarmenn fá ekki laun fyrir vinnu sína á opinberum söfnum, en búa árvisst við það ámæli sem fylgir neikvæðri umræðu um listamannalaun. Við þurfum að minna okkur á að myndlistarmenn eru hámenntaðir sérfræðingar sem renna styrkum stoðum undir sameiginleg auðæfi okkar allra með rannsóknum sínum og listsköpun. Hugsum til þeirra á Degi myndlistar, njótum verka þeirra og sýnum samstöðu um framtíðaruppbyggingu á þessu merkilega fræðasviði.

no.5 3.TBL 2015

Það sem við vitum fyrir tilstilli myndlistar er þess eðlis að engin önnur leið hefði getað miðlað þeirri þekkingu. Af þessum sökum er myndlistararfur árþúsundanna orðinn að einum helsta fjársjóði heimsbyggðarinnar, bæði í menningarlegum og efnahagslegum skilningi.

STARA no.5 3.TBL 2015

„It´s the economy“

Lj ó s my n d S i n d r i L e i f s s o n

Haf þór Yng vason

„Ein af ástæðunum f yrir því að listgagnr ýni er svo léleg er að hún er sérlega illa launuð. Við og við kemur einhver fram af viti, en hver fur skjótt aftur.“ (Donald Judd, 1984)

STARA

„Og ef reglan er sú að listamönnum er ekki borgað grefur það undan allri greininni.“

Á Íslandi er list jafnvel enn verr borguð en listgagnrýni. Hvers vegna eru þá söfnin full af góðri list? Ef til vill vegna þess að listamenn mæla ekki tíma sinn í vinnustundum. Þeir eru listamenn; þeir líta ekki til baka. Eða vegna þess að söfnin þrífast á undantekningum. En undantekningin sannar regluna, eins og sagt er. Og ef reglan er sú að listamönnum er ekki borgað grefur það undan allri greininni. Listmarkaðurinn á Íslandi er ekki burðugur, en það þýðir ekki að list sé utan markaðarins. Íhaldsmenn hafa ef til vill rétt fyrir sér í því að gæði eddukvæða verði ekki metin af tímakaupi höfundanna. En það er jafnframt barnaskapur að halda því fram að list sé óháð hagkerfinu og þar með efna-

hagslegum þörfum. Lítum aftur til niðursveiflunnar í íslenskri list eftir efnahagshrunið 2008. Ekki var nóg með að söfnin urðu skelin af sjálfum sér, listamenn fluttu burt og listamannarekin rými lokuðu. Listmarkaðurinn nánast hvarf. Hin minnisverðu orð Bills Clinton koma upp í hugann: „It’s the economy, stupid.” Markmiðið með þessum skrifum mínum er að benda á að það er ekki aðeins jafnréttismál að listamenn fái borgað fyrir vinnu sína. Þetta snýst um að skapa heilbrigt og hvetjandi vinnuumhverfi. Vinna listamanna og laun þeirra þurfa að vera raunverulegur hluti efnahagslífsins. Heilbrigði alls kerfisins er að veði. Það er ekki nóg að Listasafn Reykjavíkur borgi listamönnum fyrir sýningar. Ein stofnun ætti ekki að vera gerð að undantekningu sem sannar þá reglu að listamenn vinni almennt frítt. Það þarf að vera viðtekin regla. Þess vegna dáist ég að því frumkvæði SÍM að fá söfnin til að skapa sameiginlegan ramma fyrir viðræður við ríkið, borgina og bæjaryfirvöld.

Þegar ég varð safnstjóri Listasafns Reykjavíkur árið 2005 borgaði safnið þegar styrki vegna stórra uppsetninga. Það var ekki há upphæð og hún var ekki sú sama fyrir alla vinnu. En þetta var viðurkenning á að þörfin væri til staðar. Öll hækkun á styrkjum næstu árin stöðvaðist með hruni íslensku bankanna. Þrátt fyrir mýtuna um undraverða endurreisn er langt frá því að efnahagskrísan sé yfirstaðin. En umræðan sem SÍM hefur efnt til er drifin áfram af nauðsyn. Listamenn og liststofnanir verða að taka þátt í hinni heitu umræðu í íslensku samfélagi um laun og jafna skiptingu auðæfa. Hættan sem steðjar að söfnum um þessar mundir er ekki að uppbyggingin sé helst til hægfara heldur að niðurskurðurinn verði festur í sessi. Og hættan sem steðjar að listamönnum er að með þeim niðurskurði verði efnahagslegum þörfum þeirra endanlega ýtt til hliðar. Því verða listamenn og listasöfn að sameinast í að krefjast þess að eigendur safnanna geri það að sameiginlegum metnaði sínum að skapa heilbrigt og vaxtarhvetjandi vinnuumhverfi fyrir listirnar.

no.5 3.TBL 2015

Þessi útskýring hljómar sennilega. Ef hjúkrunarfræðingum er þrælað út á of lágum launum mun heilbrigðisþjónustan líða fyrir það — ekki vegna þess að hjúkrunarfræðingarnir séu vanhæfir heldur vegna þess að þeir flytja burt. Eða finna sér hagkvæmari vinnu. Það grefur undan öllu heilbrigðiskerfinu.

STARA no.5 3.TBL 2015

Samtal við Bjarka Bragason

Pa s t u n d e r s t an d i n g s ( v í d e ó s t i l l a ) , v í d e ó i n ns e t n i ng , Ku nst h i stor i s ch e s Mu s e u m Wi e n , 2 0 1 5 . Sý n i ng ars t j ó r n G i u l i a Ta m i a z z o o g Ju d i t h S t ö c k l . Up p r u n a l e g a ú t g á f a v e r k s i n s v a r f y r s t s ý n d í Hv e r f i s g a l l e r í i . Fr a m l e i t t m e ð s t u ð n i n g i My n d l i s t a r s j ó ð s o g B u n d e s k a n z l e r a mt - Ku l t u r Ko nt a k t Au s t r i a .

Jóna Hlíf Halldórsdóttir ræðir við Bjarka Bragason (f. 1983) um bakgrunn hans, vinnustofuna og verkefni sem hann vinnur að um þessar mundir.

Bakgrunnur og menntun Ég hóf nám í myndlist við Red Cross Nordic United World College sem er alþjóðlegur menntaskóli í Noregi. Myndlistarkennarinn minn þar, Reidun Færøy Bergstrøm, hafði mikil áhrif á mig. Maður hennar rak þá Nordisk Kunstnarsenter residensíuna í Dalsaasen og var þess vegna mikill snertiflötur við starfandi listamenn. Ég stundaði BA-nám við myndlistardeild Listaháskólans og við UdK í Berlín og lauk MA-námi frá CalArts í Los Angeles árið 2010. Síðan þá hef ég starfað sjálfstætt, sinnt kennslu og unnið að ýmsum verkefnum í myndlist.

Hvað er SÍM fyrir þér? Af hverju gerðist þú félagi og hverja telurðu kostina við það? SÍM á að mínu mati að starfa sem hagsmunasamtök og stéttarfélag fyrir myndlistarmenn. Ég gekk í það strax eftir útskrift úr BA-námi. Kostir SÍM að mínu mati eru helst þeir að félagið hefur áunnið sér það hlutverk að vera treyst fyrir samtali fagsins við þá aðila sem þarf að hafa opinber samskipti við. Vinnustofan Ég er með rými á Mýrargötu en er þar óreglulega þar sem vinnustofan mín er oft á flakki. Verk mín byggja helst á rannsóknum, ferlum og athugunum sem fara fram á ýmsum stöðum. Þannig er vinnu-

stofan eitthvað sem ferðast með mér, fremur en að vera fastur staður. Af hverju ertu myndlistarmaður? Það eru margar ástæður fyrir því og líklega margar tilviljanir á leiðinni þangað. E.t.v. valdi ég þessa leið af því að fyrir mér er myndlist m.a. farvegur til þess að vinna með ólík og margbreytileg lög tímans, sögunnar og áhrif mannsins á umhverfi sitt. Einnig er hún leið til að skoða hvernig pólitísk saga birtist í brotakenndum myndum í byggðu og náttúrulegu umhverfi, og ímyndasköpun. Ég sé myndlist sem leið til þess að kryfja samfélagsgerðir og tungumál og gagnrýna heimsmyndir.

STARA

Þ rá ar ú s t / D e s i re R u i n ú r i n n s e t n i n g u n n i H l u t i a f h l u t a a f h l u t a : Þ æ t t i r I - I I I , L i s t a s a f n A S Í , 2 0 1 3 , l j ó s my n d Vi g f ú s B i r g i s s o n .

Hvar færðu innblástur? Innblásturinn kemur úr ólíkum áttum. Ég hef m.a. skoðað byggingar sem á einhverjum tímapunkti í sögu sinni verða birtingarmyndir þeirrar

hugmyndafræði sem mótar þær. Til dæmis fyrrum heimili Walter Gropius, þáverandi skólastjóra Bauhaus í Dessau, sem var byggt á árunum 1925 og ´26 og var á þeim tíma ein birtingarmynd módernismans. Eftir seinni heimsstyrjöldina var húsið í rúst eftir sprengjuárás. Um miðjan sjötta áratuginn byggði maður að nafni Emmer hús á lóðinni, og notaðist við það sem eftir var af húsi Gropius. Úr varð sambræðingur; ofur venjulegt og kunnuglegt úthverfahús með hallandi þaki og hraunuðum veggjum í bland við þætti úr hinu einfalda, tæra og stranga húsi Gropius. Ég vann verkefni út frá þessu og stundaði rannsóknir í grunni hússins eftir að Emmer húsið var rifið, og við Bauhaus stofnunina í Berlín. Að horfa á staðinn þar sem ólík tímabil skarast er stór hluti af vinnunni minni. Hvaða verkefni eru framundan hjá þér? Það er fjölbreytt tímabil framundan. Ég er að vinna að nokkrum útgáfum og sýningum um þessar mundir ásamt rannsóknarverkefninu Infinite Next. Sýningarnar verða á næsta ári, m.a. hjá Stiftelsen Pro Artibus í Finnlandi, í Human Resources galleríinu í Los Angeles og í St. Paul St. galleríinu í Auckland á Nýja Sjálandi. Ég ver haustinu í ár í residensíum við undirbúning og rannsóknarvinnu fyrir komandi sýningar. Í þeim mun ég fjalla um

tímann og spurningar um hvernig breytingar eiga sér stað, hvað knýr þær áfram og hvernig og hvort vatnaskil verði á tímabilum í sögunni. Infinite Next er áframhaldandi listrannsóknarverkefni sem hófst í fyrra að frumkvæði okkar Önnu Líndal en í því verkefni skoðum við loftslagsbreytingar út frá sögulegu, sálfræðilegu og pólitísku sjónarhorni. Við vörðum sumrinu 2015 á Grænlandi þar sem við vorum í residensíu í Ilulissat Kunstmuseum og tókum þátt í Climate Days, alþjóðlegri vísindaráðstefnu um loftslagsbreytingar. Þar héldum við fyrirlestur um rannsóknaraðferðir okkar og ræddum um myndlist sem leið til þess að kanna breytingar í umhverfinu. Verkefnið mun halda áfram og næsta vor verðum við með samsýningu út frá efninu í Nýló, ásamt Bryndísi Snæbjörnsdóttur og Mark Wilson, Hildigunni Birgisdóttur, Amy Howden-Chapman og Pilvi Takala. Ég var að taka sæti á Evrópska Menningarþinginu, European Cultural Parliament, sem er samtalsvettvangur lista- og fræðimanna úr ólíkum greinum frá öllum löndum Evrópu. Á þinginu, sem var að ljúka var aðalviðfangsefnið “crisis” og var m.a. rætt um hvert hlutverk menningarinnar og praktisjónera, er í því að takast á við samfélagskrísur á borð við aðstæður flóttamanna.

no.5 3.TBL 2015

Áhrifavaldar? Ég er undir áhrifum frá ólíkum áttum; fræðum, sögu, arkitektúr og myndlist. Á undanförnum árum hef ég lært af viðfangsefnum og aðferðum myndlistarmanna og kennara minna, þeirra Sam Durant, sem vinnur oft á tíðum með minnismerki og mótmæli í sínum verkum, og Charles Gaines, en ég vann fyrir hann eftir útskrift úr mastersnáminu. Charles kryfur í verkum sínum pólitíska sögu. Ég vann náið með þeim í mastersverkefninu mínu og úr því ferli spruttu aðferðir sem ég hef þróað áfram. Þessi listi gæti orðið langur, en ef ég hugsa út í það eru þar nöfn eins og sagnfræðingurinn Norman Klein, sem skrifaði The History of Forgetting og Edward Said sem m.a. skrifaði bókina Orientalism. Ég hef unnið með Önnu Líndal og Hildigunni Birgisdóttur að samstarfsverkefnum og horfi oft til verka myndlistarmanna, arkitekta og fræðimanna á borð við Berglindi Jónu Hlynsdóttur, Rachel Whiteread, Gerhard Richter, Mary Kelly, Mona Hatoum, Maja Bajevic, Noam Chomsky, W.G Sebald, Patricia Fernandez, Candice Breitz, David Chipperfield, Denise Scott Brown og Robert Venturi.

STARA no.5 3.TBL 2015

Næ s t u m þ v í e i n s o g þ e i r e r u , n æ s t u m þ v í þ ar s e m þ e i r v o r u ú r i n n s e t n i n g u n n i H l u t i a f h l u t a a f h l u t a : Þ æ t t i r I - I I I , L i s t a s a f n A S Í , 2 0 1 3 . Lj ó s my n d E r l a S t e f á n s d ó t t i r.

STARA no.5 3.TBL 2015

Í þ v í s e m þ a ð I l u l i s s at Ku n s t mu s e u m , 2 0 1 5 .

STARA

Gestavinnustofan

no.5 3.TBL 2015

Shinyoung Kim

B e i n ag r i n d G r a f í t á v i ð a r p a n e l . 2 0 1 5

Shinyoung Kim dvaldi nú nýverið í gestavinnustofu SÍM að Seljavegi og segir okkur hér stuttlega frá verkum sínum og dvöl hér á landi. Shinyoung (f. 1983 í Seoul) lærði við School of Visual Arts í New York og útskrifaðist þaðan 2014. Kim notar tungumál ljósmyndarinnar til að kanna hlutverk myndarinnar í minninu. Kim vinnur nú með málverk og innsetningar ásamt hliðrænni ljósmyndun.

STARA

Mi n d s c a p e 8 0 s k y g g nu r, s k y g g nu v a r p i , v i ð u r o g e f n i . 2 0 1 3

Er þetta fyrsta gestavinnustofan þín? Já Fyrsta upplifunin af Íslandi/Reykjavík? Ég held að það sem snerti mig fyrst hafi verið landið. Landslagið sem ég sá úr flugvélinni þegar ég lenti var eins og úr öðrum heimi. Það voru aðeins tveir litir, blár sjór og gráleitt land. En Reykjavík var allt önnur saga. Afar lífleg. Hvar heyrðirðu fyrst um SÍM gestavinnustofurnar? Á Netinu. Ég var að leita að gestavinnustofu á Íslandi. Landslagið hafði vakið áhuga minn þegar ég fann ferðamyndir héðan í skyggnubunka sem ég keypti á e-bay. Síðan sá ég bekkjarfélaga nefna á Facebook hver umsóknar-

fresturinn væri og sótti um. Þetta var síðasta árið mitt í New York. Ég ímyndaði mér að þetta yrði góð millilending á leiðinni aftur til Suður-Kóreu. Að hverju ertu að vinna í SÍM gestavinnustofunni? Ég gerði röð teikninga og málverka út frá myndum sem ég rakst á í dvöl minni. Ein serían spratt upp af göngum mínum í kringum sveitabæinn á Korpúlfsstöðum og að sjónum. Í annarri seríu voru átta teikningar og málverk innblásin af ljósmyndum í ferðatímariti sem kynnti íslenskar sundlaugar. Ég var dáleidd af hinum litlu almenningssundlaugum í borginni og fannst þær einn helsti áhrifavaldur minn meðan á dvöl minni stóð. Finnst þér að gestavinnustofan og/ eða dvölin hér hafi áhrif á verk þín? Já. Kannski ekki þegar í stað, en mér finnst hún hafa breytt því hvernig ég safna myndum og hvernig ég nálgast þær. Því miður dvaldi ég aðeins í einn mánuð en sú takmörkun gaf einnig ákveðið frelsi. Uppsprettur urðu einfaldari og það var ánægjuleg upplifun. Þetta var líka góður tími til að mynda landslagið og anda að mér útsýninu. Ég held að það muni örugglega gægjast fram í framtíðarverkum mínum.

Sástu einhverjar sýningar sem höfðu áhrif á þig á meðan þú dvaldir á Íslandi? Ég hreifst mjög af sýningunni Listería á Seltjarnarnesi. Hún var eins og mikil samræða milli listaverkanna og rýmisins sjálfs, og einnig landslagsins í kringum ókláraða bygginguna. Ég var heppin að ná síðasta sýningardeginum.

no.5 3.TBL 2015

Miðill Ég nota gamlar skyggnur og nálgast yfirborðið sem litlar teikningar og efnisgeri þær með því að gera úrklippur. Ég varpa þeim á viðarflöt og plexiglerskjái. Ferlið á skyggnunni skapar mótsagnakennt svæði, tómt en einnig fullt af ljósi, og spennuþrungið bil milli mynda. Ég vinn einnig með teikningar og mála með grafít og akrýl þar sem ég nota fundnar skyggnur og hversdagsmyndir sem innblástur.

Myndaðirðu einhver ný og gagnleg sambönd á meðan á dvöl þinni stóð? Það var mjög áhugavert að horfa á aðra listamenn vinna og kynnast listamönnunum og verkum þeirra á mismunandi hátt á mjög stuttum tíma. Ég held líka að ég hafi lært mikið á samræðum við aðra listamenn og vona að það gagnist mér í framtíðinni. Kom eitthvað þér á óvart við íslensku listasenuna? Eitt sem mér fannst ólíkt listasenunni í Suður-Kóreu og jafnvel New York var þéttleikinn. Sem lítil en virk borg er Reykjavík staður þar sem allt gerist alls staðar á sama tíma og allir þekkja alla.

STARA no.5 3.TBL 2015

Skúlptúr/Skúlptúr: Habby Osk og Baldur Geir Bragason

Lj ó s my n d i r In g v ar Hö g ni R ag n ar s s o n

Jón Proppé Árið 1994 var haldin stór sýning á Kjarvalsstöðum undir nafninu Skúlptúr/Skúlptúr/Skúlptúr. Þar voru sýnd verk eftir um þrjátíu listamenn, flesta unga, og markmiðið var að kanna styrk höggmyndarinnar í íslenskri samtímalist. Áratuginn á undan hafði verið mikill uppgangur í málaralist og ýmiss konar konsept- og nýlist hafði loksins hlotið náð hjá söfnum og almenningi. Ungum listamönnum hefur líklega þótt svolítið gamaldags að tala um verk sín sem skúlptúra. Sýningin sannaði hins vegar að margir þeirra voru að vinna verk sem nutu sín vel í einmitt þessu samhengi. Verkin voru þróttmikil og frumleg og maður fékk á tilfinninguna að sýningin markaði nýtt upphaf.

Nú hefur verið hleypt af stokkunum í Gerðarsafni sýningaröðinni Skúlptúr/Skúlptúr sem er ætlað að „kanna stöðu skúlptúrsins sem miðils í íslenskri samtímalist“, líkt og var ætlunin á Kjarvalsstöðum fyrir rúmum tuttugu árum. Í stað þess að halda eina stóra samsýningu verðar haldnar minni einkasýningar sem gefa listamönnum kost á að vinna í stærri skala og setja fram heildstæðari verk. Fyrst hafa orðið fyrir valinu þau Habby Osk og Baldur Geir Bragason sem bæði hafa einbeitt sér að höggmyndum og vakið athygli á síðustu árum fyrir frumlega nálgun. Habby Osk býr til verk sem umbreytast með tímanum og með því að koma aftur á sýninguna geta gestir fylgst með þessari umbreytingu. Upp við vegg standa langar spýtur

en þær hvíla ekki beint á veggnum heldur á glærum, uppblásnum plastblöðrum. Loftið lekur hægt úr blöðrunum og þá færast spýturnar til. Áður en sýningunni lýkur er allt eins líklegt að spýturnar hafi allar dottið. Þessi stóra innsetning tekur mestallan salinn en smærri verk sýna breiddina í list Habbyar Oskar sem hefur meðal annars unnið mikið í vax og líka framið gjörninga. Á sýningunni er einnig myndbandsverk þar sem glær plastblaðra kemur við sögu og þannig tengist skúlpúrinnsetning við gjörningaverk listamannsins enda má segja að hún sé eins konar skúlptúrgjörningur. Áherslan í þessum verkum er fyrst og fremst á ferlið, umbreytinguna, en samt er þarna ýmislegt sem gefur þeim næstum formalistískt yfir-

STARA

Það er hins vegar engin hreyfing á verkunum í austursal safnsins þar sem Baldur Geir Bragason sýnir. Hann teflir fram tveimur verkum eða röðum verka. Annars vegar trékössum sem liggja á gólfinu og hins vegar háum stöplum. Eitt af því sem gerir verk Baldurs Geirs svo dularfull og heillandi er hvernig hann hann umbreytir algengum hlutum með því að ræna þá venjulegum tilgangi sínum. Þannig hefur hann smíðað ruggustóla sem ekki er hægt að sitja í og tröppur sem liggja ekkert. Verk hans eru vandlega unnin en

þegar venjulegt notagildið er rofið neyðumst við til að skoða það öðruvísi og þannig dregur hann fram fagurfræðilegt gildi smíðisgripanna og gerir þá að myndlist. Kassarnir á þessari sýningu eru ílangir, á stærð við litla líkkistu, smíðaðir úr hefluðu tré. Við lokbrúnina er röð heimasmíðaðra nagla sem rétt tylla oddinum ofan í tréð, líkt og nýbúið sé að draga þá út til að opna kassann, eða aðeins eigi eftir að reka þá inn til að loka honum. Við getum ekki áttað okkur á því hvar við erum stödd í frásögninni. Hin verkaröðin er enn óræðari: Fjórir háir stöplar standa á gólfinu og afmarka ferning á milli sín. Ofan á hverjum stöpli standa svo tveir aðrir stöplar og ofan á þeim mismargir, enn smærri stöplar. Sumir hafa sléttar hliðar meðan aðrir hafa þverenda, eins og ílangt „I“. Allt er hvítmálað og þannig engin leið að greina hvað á að teljast stöpull og hvað við eigum að skilja sem listaverkið ofan á stöplinum. Verkið er kannski fyrst og fremst húmorískt og það er erfitt að verjast brosi þegar maður áttar sig á því hvað listamaðurinn hefur gert hér. En um leið getur

verkið vakið alvarlegri hugsanir um stöðu myndlistarinnar og umgjörð hennar. Við erum vön því að þegar hlutur er settur á stöpul þá eigi að skoða hann sem listaverk en stöpullinn skipti ekki máli. En ef stöpull er settur á stöpul, er hann þá orðinn að listaverki? Og getur þá ekki stöpullinn fyrir neðan líka verið listaverk? Er það kannski stöpullinn sem býr til listina í því sýningarumhverfi sem við búum við?

no.5 3.TBL 2015

bragð. Spýturnar upp við vegginn eru málaðar í ákveðnum litaskala og á gólfinu eru lakkmálaðir hringir í öðrum litaskala og standa upp á rönd. Í enn öðrum verkum leikur Habby Osk sér með geómetríu og frávik frá henni. Þessa tvíræðni má líka sjá í sumum eldri verkum hennar, t.d. þegar hún raðar kertum í fallegan píramída en kveikir svo á þeim þannig að píramídinn riðlast og eyðileggst þegar kertin brenna niður. Þannig nær hún að tengja hreina fagurfræðilega nálgun við nútímalegri hugmyndir um ferli og niðurbrot kerfa.

Verkin á sýningunni á Kjarvalsstöðum 1994 teygðu mjög á hugmyndum áhorfenda um höggmyndalist. Margir yngri listamannanna notuðust við fundna hluti og þarna voru ekki mörg verk sem tengja mátti við hefðbundið handverk. Hins vegar var mikið unnið með „konseptið“ og oft á húmorískan eða kaldhæðinn hátt. (Íslensk konseptlist hefur þá sérstöðu að geta verið fyndin og skemmtileg.) Í samanburði geta sýningar Habbyar Oskar og Baldurs Geirs virst næstum minimalískar en þó eru margir þræðir sem tengja þótt tveir áratugir séu á milli. Það verður því áhugavert að fylgjast með þessari sýningaröð eftir því sem henni vindur fram.

STARA no.5 3.TBL 2015

Atvinnuíþróttalistamenn

Lj ó s my n d Ey g l ó Harð ard ó t t i r

Berglind Helgadóttir

Dagur myndlistar er vitundarátak þar sem star f myndlistarmannsins er kynnt f yrir almenningi. Eftir því sem við vitum meira öðlumst við betri skilning á hlutum og þekking eykur víðsýni og dregur úr fordómum. Þess vegna er Dagur myndlistar mikilvægur vettvangur til kynningar á þessu áhugaverða star fi.

STARA

Samtímamyndlist er = ,,ég gæti ger t þetta” + ,,já en þú gerðir það ekki”.

tökum á viðkomandi grein, hvort sem hún tengist íþróttum eða listum.

Samtímamyndlist er = ,,ég gæti gert þetta” + ,,já en þú gerðir það ekki”.

Ekki geta allir orðið atvinnuíþróttamenn þó svo að flestallir geti hreyft sig. Einstaklingar sem hafa skarað fram úr á sínu sviði, náð góðum tökum á tækni og eytt fjöldamörgum tímum í ástundun sjá uppskeru erfiðis síns með því að öðlast tækifæri til að starfa í greininni. Ef íþróttamenn hefðu ekki tækifæri til að stunda grein sína sem aðalatvinnu myndi eflaust mörgum ekki þykja jafn spennandi að fylgjast með leik eða keppni. Gæðin væru einfaldlega ekki þau sömu. Hið sama gildir um myndlistina; fái listamenn ekki tækifæri til að stunda myndlist sem aðalatvinnu verður þróun hennar ekki söm og möguleiki er á því að gæði rýrni og rannsóknir nái ekki að kafa nægilega ofan í kjölinn á viðfangsefninu.

Að baki listaverki geta legið áralangar rannsóknir, nám og athuganir. Í mörgum tilvikum er kannski ekki augljóst hversu mikil vinna liggur að baki vel heppnuðu listaverki. Það hefur orðið til vegna ígrundunar, endurtekninga, breytinga og þróunar. Við fáum aðeins að sjá lokaafrakstur vinnunnar við að skapa hið einstaka, eða hið fjölfaldaða, verk. Það er þó ekki aðeins vinnan sem liggur að baki einstaka verki sem skiptir máli, heldur kemur þar einnig saman menntun og öll fyrri reynsla listamannsins. Þó að tiltekið verk hafi tekið skamm-an tíma að verða að veruleika, leiddi margra ára reynsla, menntun og ástundun til þess að verkið var skapað og þess vegna þurfum við á atvinnulistamönnum að halda.

Ég rakst á áhugaverða stærðfræðijöfnu um daginn sem setur myndlist í ákveðið samhengi.

no.5 3.TBL 2015

Myndlistarmenn og íþróttamenn eiga margt sameiginlegt. Atvinnumenn í íþróttum fá greitt fyrir ástundun æfinga í íþrótt sinni, þeir keppa á mótum og sýna þannig afrakstur sinn. Í langflestum tilvikum þurfa íþróttamenn að uppfylla ákveðnar kröfur til að öðlast þátttökurétt á mótum. Listamenn keppa með öðrum hætti; meðal annars á sýningum víðsvegar um heiminn. Íþróttamenn fara í æfingabúðir, stundum til annarra landa, þar sem þeir nýta tímann í æfingar á öðrum velli. Þetta veitir þeim á einn eða annan hátt nýtt sjónarhorn á iðkun sína, samtímis því að hún er dýpkuð og þróuð áfram. Listamenn fara í vinnustofudvalir, bæði hérlendis og erlendis, þar sem þeir leita eftir skapandi áhrifum frá nýju umhverfi. Allur tíminn fer í strangar æfingar og árangurinn leynir sér ekki. Veitt eru verðlaun fyrir ástundun og það ekki að ástæðulausu. Það er nefnilega mikilvægt að stunda greinina, mæta, æfa sig og læra nýja tækni; það þarf tíma til að ná afburðar-

B e rg lind e r með M A g ráð u f rá Há skóla Ísland s í me nning ar mi ð lun , o g BA g ráð u í li st f ræð i f rá s ama há skól a . Hú n e r v e r k e f n a s t j ó r i D ag s My n d l i s t ar 2 0 1 5 . Hú n h e f u r u nni ð v e r k e f ni í s am s t ar f i v i ð m . a . Li s t a s a f n Ís l an d s o g Ný l i s t a s a f ni ð , au k T h e Fe s t iv a l o g e r hú n e i nni g e i nn a f a ð s t an d e n d u m c o nt e mp o rar y. i s . Hú n v ann j a f n f ramt v i ð rann s ó kn ar v e r k e f ni ð Ís l e n s k S amt í m a l i s t f ræ ð i .

STARA no.5 3.TBL 2015

Georg Guðni Verið velkomin á sýningu á verkum Georgs Guðna í höfuðstöðvum Arion banka, Borgartúni 19. Sýningin stendur til 11. desember og er opin virka daga frá kl.9-16. arionbanki.is/art

STARA

GALLERY GAMMA HEFUR ÞAÐ AÐ MARKMIÐI AÐ KYNNA SAMTÍMALIST FYRIR ALMENNINGI OG EFLA STARF LISTAMANNA

Garðastræti 37 /// 101 Reykjavík /// Sími 519 3300 /// info@gallerygamma.is /// Opið 13-17 virka daga

no.5 3.TBL 2015

Viltu auglýsa hér? auglysingar@sim.is

STARA

Pay the ar tists Jóna Hlíf Halldórsdóttir

Autumn in Akureyri Margrét Elísabet Ólafsdóttir

Is it sometimes OK to work for free

Vol 5. issue 3. 2015

Ragna Sigurðardóttir

The Public Buildings Ar t Fund Áslaug Thorlacius

Ar tist Contracts A Nor wegian Perspective Bob Cluness

Icelandic Printmarkers Association Aðildar félag SÍM

Visual ar t is a mirror of society Fríða Björk Ing varsdóttir

STARA

Vol 4. issue 3. 2015 ~ Íslenska ~

It´s the economy Haf þór Yng vason Vol 5. issue 3. 2015

A conversation with Bjarki Bragason

SÍM Residency Shinyoung Kim

Sculpture/Sculpture Jón Proppé

Professional athletic ar tists Berglind Helgadóttir

STARA Vol 5. issue 3. 2015

We pay artists

P h o t o Jú l í a R u n ó l f s d ó t t i r

Jóna Hlíf Halldórsdóttir Chairman of SÍM

After six years of art studies at university level, a short reality shock ensues while you ask yourself how you will make a living in this field. Then you check yourself and review the situation. Yes, there is a chance to apply for a grant from the Visual Art Fund. Maybe you will get an artist stipend for six months, and then you might win a competition for a public art work, or get a chance to create work in a public space from The Public Buildings Art Fund. If you work long and hard enough, you will end up being invited to host a private exhibition at the National Gallery of Iceland. Every bit counts and you harbour a tiny hope that you will be able to pay the rent, afford

an education for yourself and your children, and put food on the table. After a successful private exhibition in a public art gallery you realize that not everyone is equal. Everyone gets paid - the museum director, the museum representative, the curator, cleaners and technicians and so on – everyone that is except the artist. On top of that, The Visual Art Fund has been cut by 33%, from 52 million ISK (current currency) to 35 million ISK. The Public Build-

ings Art Fund is empty with regards to grants for older buildings. No effective supervision exists to make sure the laws are being followed concerning the allocation of 1% of the total production costs for new public buildings towards works of art within the buildings or their surrounding area. The artist stipend is below minimum wage and the number of months they are allotted for has stalled since 2012.

STARA

“We now have the chance to dismantle the ingrained idea that visual ar tists should not be paid for their work.”

We now have the chance to dismantle the ingrained idea that visual artists should not be paid for their work. The campaign WE PAY ARTISTS will be launched on November 20th 2015 at 4PM at the Nordic House. The purpose of the campaign is to promote visual art’s field of work and enable artists to be paid for their work. When other fields of art are considered, it is rare that artists with experience and expertise in their field, like those offered to display their work in public museums, do not get paid for their work contribution. It is the hope of SÍM’s board that this campaign will change the minds of visual artists, the public, and officials of museums and cultural institutions, as well as municipal governments and the state. At the centre of this campaign is the newly drafted contract about participation and contributions for artists in exhibitions. This draft could be the foundation of a contract with all museums in Iceland and exhibitions funded by public offices, partly or completely.

On the behest of SÍM, a decision was made to assemble a workgroup in collaboration with the National Gallery of Iceland, Reykjavík Art Museum, Hafnarborg – The Hafnarfjörður Centre of Culture and Fine Art, The Living Art Museum, LÁ Art Museum, and Akureyri Art Museum. Members of the workgroup were, the visual artists Ilmur Stefánsdóttir and Úlfur Grönvold (on behalf of SÍM), Þorgerður Ólafsdóttir, director of the Living Art Museum (On behalf of the museums), and Dr. Halldór Björn Runólfsson, museum director of the National Gallery of Iceland. The group manager was the visual artist Ásdís Spanó. During the creation of the draft the workgroup referred to the Swedish MU (Medverkande og Ustallningsersattning) contract. The Swedish government signed a contract in 2009 allocating compensation toward artists who display their work in public museums in Sweden. These compensations are in addition to payments for transportation, installation and publication of material for the artist’s exhibition. The contract stipulates that the museum must pay for all work the artist takes on in relation to the exhibition - before, during, and after it. A written contract shall be drawn about every item concerning salary according to the contract’s rate, as well as the compensations about displayed work. The MU contract has been the basis of comparable contracts in Norway and Denmark. Similar contracts are being drawn up in Finland and Austria, also based on the MU contract. The board of SÍM welcomes as a milestone the current draft which can be used as a reference point for art museums and artists. Work has begun on a cost analysis for the contract in

accordance with the museums’ last operational year in order to gauge the influence of the contract. It is known that museums in Iceland do not have the resources for increased costs. This is why those who operate in the visual art work environment need to work together as one; to change the general attitude and increase the budget of visual art related matters in order to make the contract viable. It is reasonable to insist that the work environment of visual artists better resemble the work environment of other professions. In addition to the work on the new contract between artists and public museums, SÍM has started a twofold petition to highlight the importance of the big public funds for visual artists and art scholars. We object to the cutbacks to the main funds available to visual artists, The Visual Art Fund and The Public Buildings Art Fund, and challenge Parliament to show ambition and foresight and allocate 52 million ISK to The Visual Art Fund and 10 million ISK to The Public Buildings Art Fund for 2016. The plan is to present Vigdís Hauksdóttir, president of the budget committee, with a petition during the meeting in the Nordic House on November 20th.

Vol 5. issue 3. 2015

The government’s understanding is not sufficient; we need more insight into our work. Artists themselves also need a change of heart as do many others working within the art field. The opportunity is here and now. If not us, then who? If not now, then when? We finally have a tool at our disposal – a draft of a contract between visual artists and public museums – a tool we can use to change the old traditions surrounding exhibitions in galleries run on public funding. That contract needs to be publicized, our rights need to be championed, and that change of heart needs to happen.

I want to thank the workgroup for the contract on a job well done, and the art museums for a successful cooperation. I would also like to thank everyone who had a hand in the WE PAY ARTISTS campaign. It is crucial that artists stick together in the coming months and collaborate on getting paid for their work. Now is the time for a change.

STARA

Autumn in Akureyri

Vol 5. issue 3. 2015

Dr. Margrét Elísabet Ólafsdóttir At the exhibition Haust (Autumn) at the Akureyri Ar t Museum, around three dozen works by over 30 ar tists from the nor th of Iceland were on display. The exhibition was lively, the works diverse, the subject matters varied, and many of them memorable. The works were chosen from suggestions submitted by 90 artists who felt they had a place at the exhibition. A committee of five people was chosen to oversee the selection. One of its members was the exhibition’s curator Hlynur Hallsson. That arrangement seems to indicate that his role as a curator was involved first and foremost in managing the committee’s work and organizing the installation of the pieces in the exhibition. Hlynur was also the director at the Akureyri Art Museum and as such, shaping the museum’s exhibition strategy. The course he chose to follow with Autumn was meant to provide insight into the visual art scene in the North. The approach caught my attention since here was an arrangement that is not customary in museums. Museums generally do not request submissions from artists and then build a whole exhibition based on those submissions, even though this method is used in other areas. The purpose of the call for submissions was undoubtedly to reach

artists outside the curator’s radar. At the same time though, the museum sent out the message that it was open to all artists from the North. An act displaying nobility while also eliciting questions. Real nobleness would mean that the museum would exhibit all the submitted works, which we know it cannot do due to its size and role. However, the callout seems to have raised hopes and so it is understandable that not everyone agreed with the outcome. Among them was a small group of artists who decided to open their own exhibition in Deiglan named Salon de Refusés or The Exhibition of the Rejected. I do not claim that this exhibition was superior or more interesting than Autumn, because it was not. Rather, this reaction is a reminder that it is neither the role nor obligation of Akureyri Art Museum to exhibit works by every artist in the North, and consequently the museum should not imply that everyone has an equal chance of exhibiting there.

The role of Akureyri Art Museum, within the context of its operation, should be the same as of any other museum. That means it should do what other exhibition spaces in Listagil in Akureyri cannot do; it should select, put into perspective, and emphasize uniqueness using the knowledge and overview afforded to a museum of its kind. Misgivings about the methodology of the selection process for the Autumn exhibition does not mean that calling for submissions was an altogether bad idea. The exhibition was fresh and several works would likely have never made it there by any other means. The idea itself to host an annual autumn exhibition which provides insight into what is brewing in visual art in the area is solid and no reason to dissuade the museum to host such a harvest festival again. But the frame of the exhibition needs to be more defined and the execution in sync with the demands made to modern museums.

STARA

“ The role of Akureyri Ar t Museum, within the context of its operation, should be the same as of any other museum. That means it should do what other exhibition spaces in Listagil in Akureyri cannot do” A r n a Va l s d ó t t i r Vat ni ð s y n g u r 2 0 1 5

He i ð d í s Hó l m Frel s u n 2 0 1 5

Vol 5. issue 3. 2015

Þ ó r a S i g u r ð a r d ó t t i r Te i kni n g 2 0 1 5

A r n a r Ó m a r s s o n Ég v i l l i f a a ð e i l í f u 2 0 1 5

E i r í k u r A r n a r Ma g nú s s o n B ækr v o r u 2 0 1 4

Þ ó r a r i n n B l ö n d a l En d u r g e rð , l e it i n a ð p ó e s í u nni h el d u r á f ram 2 0 1 5

STARA Vol 5. issue 3. 2015

Is it sometimes OK to work for free?

P h o t o Br y nj a Sv e i n s d 贸 t t i r

Ragna Sigur冒ard贸ttir

STARA

“Nobody wants to be a stuck up and a bore, rejecting exhibition offers, not participating in collaboration exhibitions and ever ything else on offer, rejecting work on the premise that it is natural wanting to get paid for the work involved.”

When I started to write an article about why artists do not always get paid for their work, I kept in mind the situation we all know. Sometimes museums and exhibition spaces will pay everyone involved in an art exhibition except the artist themselves, the general consensus being that the pleasure is the artist’s true reward.

I received a message on Facebook: Greetings, I am a curator for ( ). I am looking for a person to host a talk. This educational panel is scheduled for the next three days. I envision an hour’s talk at the most, hosted outside unless the weather is bad, then staying inside is an option. The same person needn’t take on all three days. Unfortunately I don’t have the funds to pay for this, so I’m looking for a volunteer who might enjoy the experience. If this is something you could see yourself doing I would love to hear from you. Best regards.

After a few days, I received a phone call. I refused and said I would rather not do work like this without getting paid. I was asked if I did not think the subject matter important. I agreed it was but did not cave. In the end, I pointed to a museum employee who could possibly know younger people more likely to take on volunteer work. Even so, I do not think young people should work without pay any more than older people. This was just a desperate attempt on my part to end the conversation. Afterwards, I tried to quieten the guilt and self-reproach which haunted me. Everyone else would

undoubtedly have done it just for the enjoyment of it. Was I being tedious and tiresome? And should I have just said yes? I have not had many projects lately. I wonder if many people recognize thoughts like this. Is this an example of why artists tend to do volunteer work? Nobody wants to be a stuck up and a bore, rejecting exhibition offers, not participating in collaboration exhibitions and everything else on offer, rejecting work on the premise that it is natural wanting to get paid for the work involved. Especially since projects and opportunities are scarce in a small society. One of the artist’s biggest problems is drawing this distinction: When is it all right to demand payment and when is it all right to work for free? Because sometimes it is all right. Maybe we could open some sort of ethical discourse about just that, for artists from various walks of life. Which payments are being offered? Would it be advantageous for visual artists, authors, musicians, scholars and others to open up about this issue? E.g. I get paid ISK 20.000 for writing this article.

Vol 5. issue 3. 2015

But the question can also be turned on its head; why do artists work without pay? Then I remembered I felt like a stuck up and a bore not long ago:

I have no grudge against this person and am only publishing the message as an example, it is irrelevant from whom it is. However, the person in question was working within a larger field which normally pays artists, so the request seemed strange, although I did not know the circumstances. It was an uncomfortable request, plus I already had plans for the days in question which happened upon weekends. So I hummed and hawed about answering.

R ag n a S i g u rð ard ó t t i r i s a w o r ki n g au t h o r an d t ran s l at o r. S h e h a s an M A i n v i s u a l ar t f ro m J V E Ak a d e mi e i n T h e Ne t h e rl an d s an d f o r a w hi l e w o r k e d c o n c u r re nt ly a s a v i s u a l ar t i s t an d an aut h o r. R ag n a w a s an ar t c r it i c f o r a d e c a d e an d h a s w r i t t e n ab o u t v i s u a l ar t f o r mu s e u m s , e x hi b i t i o n s p a c e s an d ar t i s t s . S h e h a s b e e n i nv o lv e d i n v ar i o u s e n d e av o r s w it hi n t h e v i s u a l ar t f i el d .

STARA Vol 5. issue 3. 2015

The Public Buildings Art Fund

P h o t o Á s l au g T h o r l a c i u s

Áslaug Thorlacius

The Public Buildings Ar t Fund (Listskreytingasjóður) is a real underdog in the nation’s ar ts grants system. Its pur pose is to direct funds toward the acquisition of ar t, by or in public buildings which were fully constructed before Januar y 1st 1999.

STARA

“ The project to improve people’s surroundings is a wor thy one and there are still plenty of public buildings in use today that were completed before 1999.”

When the one per cent rule was legalized, the optimists thought it would render The Public Buildings Art Fund obsolete. The interplay between those two elements - the one per cent rule and the laws governing the Public Buildings Art Fund - was meant to lead to the discontinuation of the fund. The idea was that before too long, art work would adorn every public building. But that development has been slow to say the least, not only because how meagre the fund is, but because the one per cent rule has routinely been ignored and more often than not it has been deemed “necessary” to use the money for other things when projects have exceeded the estimate. The Public Buildings Art Fund board has five experts; two representatives of the visual artists, two architects and a proxy for the ministry. Their job is, on one hand, to serve as consultants concerning art works in new buildings, and on the

other to allocate grants to projects in older buildings. Additionally, the fund has provided money to the restoration of publicly owned art work. According to the law, the fund is meant to finance its operation itself, which is fine as long as the funds allow it. In 2003, the parliament contributed 8 million ISK into The Public Buildings Art Fund. In the following years that number was slightly cut back, although it was still 7.1 million ISK from 2008-2010. Since 2011 however, the contribution has been 1.5 million ISK a year and will be the same in 2016, for the sixth year running. The SÍM office, which has managed the fund, has kept the daily operational budget at a bare minimum. Even so, the yearly contribution now does not cover anything but the daily operation. As far as I know the fund’s board meets as infrequently as it can to keep costs down and the need to meet is probably not high with so few projects going on. On the fund’s web site is a message saying that no application will be accepted in the foreseeable future. The question is whether those with authority to appropriate funds realize the predicament of the fund‘s board? Unfortunately visual artists have not always mounted a guard around The Public Buildings Art Fund. Some feel that the Icelandic name, Listskreytingasjóður, which literally means The Decorative Art Fund, is

insulting because it equates art with decoration and want to disband the fund on those grounds. I also remember a discussion about the necessity to find a new name. As far as I know, a better one has not been found and hopefully people have ceased to be so concerned about the name because The Public Buildings Art Fund is important in so many ways. The project to improve people’s surroundings is a worthy one and there are still plenty of public buildings in use today that were completed before 1999. An active Public Buildings Art Fund creates work for visual artists with project grants and by making sure that the laws governing visual art on or in new public buildings are followed.

Vol 5. issue 3. 2015

At that time, a law concerning public projects took effect stipulating that “at least 1% of the total building expense of new public buildings should go towards art in the building itself, or its surrounding area”. Since 2012, The Public Buildings Arts Fund and the one per cent stipulation have appertained the law concerning visual art, the fourth chapter of those laws bearing the title “Art on public buildings and in public spaces”.

I was fortunate enough to work on a project for the fund on the outpatient department of the psychiatric ward of the National University Hospital of Iceland at Kleppur. It was an extremely gratifying project and I was acutely aware of how much a small sum can accomplish. I doubt many funds could have achieved as much for as little as The Public Buildings Art Fund. And few are run for as little money as The Public Buildings Art Fund within the offices of SÍM. I think it is time we take up the mantle for The Public Buildings Art Fund and demand that it be allowed to do its job. The only thing that needs to be done is to raise the contribution. Then everything will work.

STARA

Artist Contracts â&#x20AC;&#x201C;

Vol 5. issue 3. 2015

A Norwegian Perspective

P h o t o B ard An d re a s To rd a l

Bob Cluness

While SIM have been preparing for a campaign for the introduction of remuneration contracts for ar tists whose work is exhibited in galleries, museums and public buildings, in Nor way the stor y has been more positive.

STARA

“In 2014 the budget for the following year was increased by NKO 2 million to NKO 4 million, but extra eight museums were added. This year saw the budget for the pilot programme increased by a fur ther NKO 2 million”

As a result of pressure from the NBK and affiliated societies, a pilot programme was introduced in 2013 where artist’s fees were introduced to a small number of galleries to determine and create a model that would be rolled out nationally. In this programme, four museums received NKO 2 million over a two year period. In 2014 the budget for the following year was increased by NKO 2 million to NKO 4 million, but extra eight museums were added. This year saw the budget for the pilot programme increased by a further NKO 2 million, bringing the

total to 6 million (Or NKO 500,000 per gallery) over the next two years. While this has been welcomed, more can be done says Hilde Tørdal, a visual artist and president of the NBK. “We don’t yet know if this proposal will go through, as we currently have a minority government in charge,” she explains. “We also don’t know if more museums are going to be added.” The NBK, according to Hilde, are looking to ensure that the levels of funding and museums that apply are kept steady for now. “We hope that the amount of money will at least stay in the same order when the fee is to be rolled out across the 40 or so institutions across Norway.” This autumn the NBK, along with the Norwegian Art and crafts association (NK), the Union of free photographers (FFF), and the Sámi Artists’ Union (SDS) began a social media campaign for the

introduction of artist remuneration contracts. With the slogan “Lønn For Arbeid” (Trans; “Payment For Work”) and the hashtag “utstillingsavtalen” (Trans; “the exhibition agreement”), they campaigned for the introduction of a standard contract for exhibition fees that included the existing payment agreement with the state, and exhibition expenses, while also seeking to raise the budgets for those institutions and galleries that signed up to use the contract. The success of the “Lønn For Arbeid” campaign will continue in 2016 with the NBK are seeking to roll out contract agreements at a regional level, while also focusing on increasing funding for medium sized galleries for contemporary art to enable them to take up the contract model in the near future.

Vol 5. issue 3. 2015

In Norway, the Norwegian Visual Artists Association (NBK) is responsible for the welfare and interests of its 2,900 members. Since 2008, the society has campaigned for the introduction of artist fees from publicly funded art galleries, as well as remuneration contacts between the artist and the galleries in question.

Hi l d e Tø rd a l ( 1 9 7 2 ) i s a No r w e g i an v i s u a l ar t i s t w o r ki n g m ai n ly w i t h s c u l p t u re , mi x e d m e d i a an d i n s t a l l at i o n . In 2 0 0 1 s h e g ra d u at e d f ro m Tro n d h e i m Ac a d e my o f F i n e Ar t s an d h av e s i n c e t h e n b e e n c o l l ab o rat i n g w i t h B ård Tø rd a l . T h e y are r u nni n g i nt e rd i s c i p l i n ar y an d o f t e n i nt e ra c t iv e p ro j e c t s w i t hi n ar t an d ro b o t i c s . Hi l d e h a s b e e n t h e p re s i d e nt o f t h e No r w e g i an Vi s u a l Ar t s O r g ani z at i o n , ( N B K ) , s i n c e 2 0 1 3 .

STARA Vol 5. issue 3. 2015

The Icelandic Printmakers Association

P h o t o L au ra Va l e nt i n o

The Icelandic Printmakers Association (IPA) was founded in 1969 and now has over seventy members. The majority of members are specifically educated in fine ar t printmaking and are currently creating their work using various printmaking techniques. The IPA is based in Reykjavík city centre on the harbour side of Tryggvagata 17, and there you’ll find both a studio and a gallery on the premises. The IPA’s extensive activities are run by member volunteers who make up the governing board as well as the exhibition and studio committees. The IPA participates annually at the Reykjavik Cultural Night, Museum Night and other such festivals.

The IPA Gallery The IPA Gallery is host to a continual stream of ambitious exhibitions by IPA members and other artists, both local and from abroad. On average, there are around 20 shows a year, featuring a wide range of media such as prints on paper, book art, sculpture and photography. The IPA gallery is very popular due to its central location, and the spacious 130 square meters and high ceiling offer attractive possibilities for setting up various types of installations. Applications for renting the gallery are thus open to all types of artists.

The Studio Shortly after the association was founded, a community workshop was established with the goal of enabling printmakers to work on their art. Fine art printmaking demands specialized facilities, equipment and chemical treatments which are rarely in the reach of an individual artist to create for themselves. The IPA studio is a world-class facility for professional printmaking artists, containing all the necessary components such as presses and other large equipment, as well as decent facilities for working in a variety of photo-based printing

STARA

P h o t o Vi c t o r R o d r i g u e s

techniques. The studio is available for rent for both IPA members and non-member professional artists.

P h o t o L au ra Va l e nt i n o

The IPA consistently advances this type of cooperation with studios abroad. Recent examples include Boston Printmakers, Hot Bed Press in Manchester, England and Manhattan Graphics in New York to name a few. In previous years, the IPA has also maintained good

cooperation with printmaking associations across all of Scandinavia, such as the recently formed GraN, a collaboration of Nordic countries currently organizing a triennial exhibition with the goal of supporting printmaking as a fine art. The Icelandic Printmakers Association has been growing in recent years through a variety of exciting events and exhibitions. New members are being accepted at every board meeting, and this increase in membership is a testament to the continual fascination with new processes and approaches to the art of printmaking.

Vol 5. issue 3. 2015

Lectures and workshops are held regularly at the studio by local and guest artists. These are especially useful for IPA members and other artists for continuing education, as methods are constantly changing and improving. Special workshops in basic printmaking techniques and use of the equipment are also arranged for the benefit of teachers, school groups, and individuals. These classes have been very popular and will be increased in the New Year. The studio has also been rented out to professional artists to hold workshops for teachers of printmaking in primary and secondary schools.

The IPA studio is very sought after by foreign artists. These frequent visitors are an important part of the Associationâ&#x20AC;&#x2122;s operation and provide excellent cultural and educational value. The artists are generally highly educated and experienced individuals who share their creative processes, give presentations and hold workshops, as well as provide important connections abroad regarding exhibitions, studio residencies and other projects.

P h o t o D av i d B ar re ro

STARA

Visual art is a mirror of society

Vol 5. issue 3. 2015

Fríða Björk Ing varsdóttir

P h o t o Ey g l ó Harð ard ó t t i r

The histor y of mankind has been recorded in visual ar t since the time of cave paintings. Sometimes it is the histor y of political strife, migration, religion or catastrophes; but also and not the least the histor y of the individual, their domestic life and emotions.

STARA

“Visual ar t, like other ar t, shapes our environment irrespective of whether we watch, listen to, or consume ar t.”

Modern visual art is a similar force and it does not matter whether it is derided or exalted by its contemporaries. Visual art exists on its own terms as an inquiring force, as a mirror to society, as an influence and a critical voice. By nature it is indomitable, impossible to uproot, while being constructive for the souls of those who have a susceptive character and –as strange as it can sound – those who do not want to participate in it. Visual art, like other art, shapes our environment irrespective of whether we watch, listen to, or consume art. Michelangelo has influenced the lives of millions of people for centuries, Frida Kahlo changed Mexico’s identity for good, Louise Bourgeois shaped contemporary ideas about the role and consciousness of women, not just in art but the world all over.

Conventional visual art does not have a long tradition in this country. But even if our legacy is sparse compared to others, we would be so much poorer if not for those who shaped the national consciousness in the 20th century through visual art, such as Nína Tryggvadóttir, Þorvaldur Skúlason, Hildur Hákonardóttir, and Hreinn Friðfinnsson. Icelandic visual art in the 21st century is flying high through the whirlpool of the world’s contemporary art considering artists like Katrín Sigurðardóttir, Ólafur Elíasson, and Ragnar Kjartansson – not to mention all the Icelandic artists still under 35 years of age who have performed a herculean task in the harsh world of visual art worldwide. Let us not forget that in the context of national heritage, visual art does not ask about nationality. It does not ask about age or sex, sexual orientation, religion or politics, even though it certainly tackles these issues since nothing is outside its scope. Visual art crosses borders of language, culture and even different time periods. In this tolerant, enlightened and often chal-

lenging medium there is space for all the ideological speculation which defies the norms of aesthetics, science, societal factors and the image of society. It encompasses all our values and common heritage, not just as a nation but as participants in a wider context. Even though Icelandic visual art is on sound footing in an ideological sense it has not been given its due in Iceland as the driving force it certainly is. Visual art galleries and exhibition spaces are starved of finances; visual artists do not get paid for their work in public museums, while suffering the annual reproach and negative discourse connected with the artist stipend. We have to remind ourselves that visual artists are highly educated specialists who serve as a foundation of our common wealth with their research and creation of art. Let’s think of them on Visual Arts Day, enjoy their works and show solidarity about the future development of this important discipline.

Vol 5. issue 3. 2015

The knowledge we have uncovered through visual art is such that no other medium could have communicated that knowledge. Thus the legacy of visual art has become one of the most important treasures of the world, both culturally and economically.

STARA Vol 5. issue 3. 2015

It´s the economy

Haf þór Yng vason

“[O]ne reason ar t criticism is so bad is that it is extremely badly paid. Now and then someone sensible comes along, but is soon gone.” (Donald Judd, 1984)

STARA

“Ar tists’ works and ar tists’ pay have to be made a real par t of the economy. The health of the whole system depends on it.”

In Iceland, art is even worse paid than art criticism. Why are the museums full of good art then? Perhaps because artists don‘t measure their time in billable hours. They are artists; they don’t look back. Or because museums thrive on exceptions. But, as the saying goes, it is the exception that proves the rule. And if artists are not paid, as a rule, the whole discipline suffers. There is not much of an art market in Iceland, but that does not mean that art is outside the market. The conservatives may be right that the quality of the Poetic Edda is not measured by the poets’ hourly pay. But they are very naïve if they think art is some kind of a freak occurrence, free of economic principles—free of economic needs. Think of the downturn in Icelandic art after the 2008 banking crash.

Not only were the museums reduced to bare bones, artists moved away and artist-run spaces closed down. The semblance of art market all but disappeared. Bill Clinton‘s memorable rebuke comes to mind, “It’s the economy, stupid.” What I am trying to get at is that it is not just a question of justice that artists be paid for their work. It is a question of creating a healthy, thriving working environment. Artists’ works and artists’ pay have to be made a real part of the economy. The health of the whole system depends on it. It is not enough that the Reykjavik Art Museum pay artists for exhibiting. One institution should not be turned into an exception to prove the rule that artists, in general, work for free. Paying artists has to become a standard procedure, throughout. And that is why I admire the SIM initiative to get all the museums to the table to create a framework in common for discussions with the state, the city and all the town governments.

When I became the director of the Reykjavik Art Museum in 2005, the museum was already paying artists a stipend for large installations. It was not a large sum and it was not consistent for all work. But it was an acknowledgement of a need. Whatever increases there were in the stipend over the next few years were brought to a halt by the collapse of the Icelandic banks. Despite the myth of magical recovery, the financial crisis is far from over. But the timing of the discussion that SIM has put in motion is driven by necessity. Artists and art organizations have to join in the discussion raging throughout Icelandic society about wages and equitable distribution of resources. The danger that the museums face at this point is not a prolonged struggle, but permanent downsizing. And the danger that artists face is that in that downsizing, their economic needs are permanently pushed aside. Therefore, artists and art museums have to join forces in a common call upon the owners of the museums to make it their common ambition to create a healthy, thriving working environment for the arts.

Vol 5. issue 3. 2015

That sounds like a reasonable explanation. If nurses are overworked and underpaid, health care will suffer—not because the nurses are incompetent but because they move away. Or they find more lucrative jobs. The whole healthcare system is undermined.

STARA Vol 5. issue 3. 2015

A conversation with Bjarki Bragason

Pa s t Un d e r s t an d i n g s ( v i d e o c ap t u r e ) , i n s t a l l at i o n , v i d e o, s c u l p t u r e , Ku n s t h i s t o r i s c h e s Mu s e u m Wi e n , A nt i k e n s a m m l u n g , 2 0 1 5 , p r o d u c e d w i t h s u p p o r t f r o m Ku l t u r Ko nt a k t Au s t r i a , B u n d e s k a n z l e r a mt

Jóna Hlíf Halldórsdóttir asked Bjarki Bragason (b. 1983) about his background, his studio and the projects he is working on at the moment.

Background and education I began studying art at The Red Cross Nordic United World College, an international high school in Norway. My art teacher there was a huge influence on me and pushed me a lot. Her husband ran the Nordisk Kunstnarsenter residence in Dalsaasen at the time which provided us with a connection with working artists. I did my BA degree at the art department of Iceland Academy of the Arts and Universität der Künste in Berlin, and finished my MA from CalArts

in Los Angeles in 2010. Since then I have worked independently on various projects, exhibitions and arts education. What is SÍM to you? Why did you become a member and what do you feel is the advantage of being a member? In my opinion, SÍM should operate as an interest organization and a union for visual artists. I joined it right after graduating from the BA program. I think the strength of SÍM is mainly that the organi-

zation has become a representative in an official capacity and handles the important policy work such as pushing for arts funding and a greater focus on art in society. Your studio I have a space at Mýrargata which I use intermittently since my studio tends to move around. My works are mostly built on research conducted in various places. In that sense my studio is not a fixed point.

STARA

Why are you a visual artist? There are many reasons for it, and probably a lot of coincidences along the road. Perhaps I chose this route because I see art as a medium that allows me to work with different and miscellaneous layers of time, history and man’s effect on the environment. At the same time it is a way to examine how political history is manifested in fragments in constructed and natural environment, and the process of identity formation. I see art as one way to dissect society and language, and to criticize world views.

Where do you get your inspiration? Inspiration comes from different directions. I am very interested in buildings that were at one time in their history considered a manifestation of the very ideology of the society that shaped them. In the 2013 project, Part of a Part of a Part, I was investigating the study of the former home of Walter Gropius, architect and principal of the Bauhaus art school in Dessau. The house, built in the mid 1920’s became an emblem of Modernism. After WWII it was left in ruins by a bombing raid. Later, some ambiguity surrounds the narrative, whether to rebuild the house or deface it and build a house compliant with the climate in the city planning of the then East German town. The result was the building of a traditional and familiar suburban house with a sloping roof and stucco walls, mixed with elements from the simple, clear and austere house of Gropius. Some previous parts of the house were so to say cannibalized, such as the basement. I made this the focus of my research, and examined the foundation of the house after the later house was torn down. A large part of my work is to look at the places where different periods intersect. What projects are on the horizon? I have a diverse period ahead of me. I am working on several publications and exhibitions at the moment as well as the research project Infinite Next. The exhibitions will take place next year, i.a. at the Pro Artibus Foundation in Finland, The Human Resources Gallery in Los Angeles and the St. Paul St. Gallery in Auckland, New Zealand. I will be spending the autumn of this year in residence in order to prepare and execute

research work for these upcoming exhibitions. There, I will address some issues of time and questions about how change comes about, and the conditions active during paradigm shifts. Infinite Next is a continuing project which began last year at the initiative of artist Anna Líndal. In the project we examine climate change from a historical, psychological and political perspective. We spent the summer of 2015 in Greenland in residence at Ilulissat Art Museum and participated in Climate Days, an international science conference about climate change. We gave a lecture on our research methods and discussed artistic research methods as ways to reflect on changes in the environment and questions around the Anthropocene. The project will continue and next spring we will organize a group exhibition at the Living Art Museum, along with Bryndís Snæbjörnsdóttir and Mark Wilson, Hildigunnur Birgisdóttir, Amy Howden-Chapman and Pilvi Takala. Next summer, I will stay in residence in Turkey and observe and participate in an excavation of ancient Greek buildings. It is a continuation of a project I did with the Art History Museum in Vienna last year, where I examined the history of the museum and the building itself. That research uncovered that parts of buildings excavated in the city of Ephesus in Turkey were at one point cut down and repurposed as pedestals for statues and placed in the museum in the 19th century. This project sprang from that discovery, focusing on the questions of the power of museums, the history of looting and appropriation, about how historical narratives are constructed and of the invisible story of objects around us.

Vol 5. issue 3. 2015

Your Influences I am influenced by various things, writing, history, architecture and art. During grad school I had the opportunity to work with Sam Durant, who often works with memorials, monuments and protest in his work, and Charles Gaines, who I assisted in his studio after graduation. In his work, Charles analyzes political history. I worked closely with both of them for my MA thesis and out of that process and conversation I get interested in certain methods, comparing narratives of how identity formation is partly based on fiction and performance, which I developed further and still am concerned with today. The list of influences could get long, but when I think about it, I’d include names like the historian Norman Klein, who wrote The History of Forgetting, spring to mind, the work of Edward Said and many others. I have worked on several collaborative projects which always provide new ways to look at things. I often look to works by artists, architects and scholars like Rachel Whiteread, Harun Farocki, Gerhard Richter, Mary Kelly, Mona Hatoum, Maja Bajevic, Noam Chomsky, W.G. Sebald, Patricia Fernandez, Candice

Breitz, David Chipperfield, Denise Scott Brown and Robert Venturi.

STARA Vol 5. issue 3. 2015

Pa s t Un d e r s t an d i n g s , i n s t a l l at i o n , v i d e o, s c u l p t u r e , Ku n s t h i s t o r i s c h e s Mu s e u m Wi e n , A nt i k e n s a m m l u n g , 2 0 1 5 . D o c u m e nt a r y p h o t o g r ap hy Ku n s t h i s t o r i s c h e s Mu s e u m , p r o d u c e d w i t h s u p p o r t f r o m Ku l t u r Ko nt a k t Au s t r i a , B u n d e s k a n z l e r a mt

STARA Vol 5. issue 3. 2015

STARA

The SĂ?M Residency

Vol 5. issue 3. 2015

Shinyoung Kim

Ic el an d i c s w i mmi n g p o o l - 3 . G r ap h i t e o n p ap e r. 2 0 1 5

Shinyoung Kim (b. 1983 in Seoul) recently took on her first ar tist residency at the SĂ?M residency. She studied at the School of Visual Ar ts in New York(MFA) where she graduated from in 2014. In her work Kim uses the language of photography to investigate the vestige on the image and how it plays a role in our memor y. Kim is now working in painting and installation combining analog photography.

STARA

Mi n d s c a p e i n s t a l l at i o n v i e w, M i x e d m e d i a , S i z e v a r i a b l e . 2 0 1 4

Is this the first time you did a residency? Yes. It was. First impression of Iceland/Reykjavík? I think what struck me first was the landscape. The scenery that I saw from the airplane while landing was otherworldly. There were just two colours, blue from the sea, and greyish brown from the land. But inside Reykjavik was a whole different story. It is very vibrant. Where did you first hear about the SÍM Residency? It was from the Internet. I was searching for a residency in Iceland. I was very interested in the landscape since I found someone’s travel photos from a bunch of slides that I got from e-bay.

Then I saw a classmate mentioning the deadline on Facebook, and so I applied. It was my last year in N.Y., so I thought it would be a nice transition from there to Korea. What are you working on at the SIM residency? I have made a series of drawing and paintings from images I encountered during my stay. One series was from a walking path I took around the Farmhouse in Korpúlfsstaðir and the seaside. The other series of work was 8 drawings inspired by photos from a travel magazine introducing Icelandic pools all over the country. I was mesmerized by the small public pools in the city and thought it was one of the large influences I had while I was there. Do you feel that the residency and/ or Iceland has affected your work? Yes. Perhaps not right away, but I feel like it made a change on how I collect images and how I make an approach on them. Unfortunately I was only staying for one month, but the limited aspect of the residency gave me a bit of freedom. Sources became simpler and it was a pleasant experience. Also it was a great time for me to photograph the landscape and just inhale the scenery. I think it will definitely peep out in my new works.

During your stay in Iceland, did you see any exhibitions that affected you? I was very touched by the art show at Listería in Seltjarnarnes near the lighthouse. It felt like a large conversation between the art pieces and the space itself, and also the landscape around the unfinished building. It was lucky to catch that show on the last day.

Vol 5. issue 3. 2015

Medium I use old slides and approach the surface as small drawings in space, rendering the slides physically by making cut-outs. I projected them with a slide projector onto wooden structures and Plexiglas screens. The process on the slide created a conflicted space, empty but also filled with light, driving tension between the images. I am also working with drawing and painting with graphite and acrylic, using found slides and everyday images as inspiration.

During your stay, have you made any new connections which you might benefit from? Watching other artists during their working hours and getting to know the artist and the work in different aspects in a very short time was very interesting. I think I have learned a lot during conversations with other artists as well and hope it benefits through the future as well. Was there anything about the Icelandic art scene that surprised you? One thing I felt was different from the art scene in Korea and even New York was the density. As a small but active city, Reykjavík is everything was happening everywhere at the same time and everyone new everyone.

STARA Vol 5. issue 3. 2015

Sculpture/Sculpture: Habby Osk and Baldur Geir Bragason

Jón Proppé In 1994 a large exhibition was held at Kjarvalsstaðir under the title Sculpture/Sculpture/Sculpture. It showcased works by 30 young artists, with the aim being to examine the strength of sculpture in Icelandic contemporary art. The preceding decade had seen an upheaval in painting and concept art, while contemporary art had finally been accepted by museums and the public alike. Young artists probably found it oldfashioned to define their work as sculpture, but the exhibition proved that many of them were working on pieces that thrived extremely well in this context. Their works were powerful and original, and elicited the feeling that the exhibition marked a new beginning. Now, a new exhibition series has been launched at Gerðar-

safn, called Sculpture/Sculpture which, like the plan at Kjarvalsstaðir 20 years earlier, is meant to “examine the status of sculpture as a medium in Icelandic contemporary art”. Instead of one large collaborative exhibition, many smaller private exhibitions will be held which will allow the artists to work on a smaller scale, presenting more cohesive works. First up are Habby Osk and Baldur Geir Bragason, who both focus on sculpture and have received attention in the last year for their original approaches. Habby Osk creates works which transform time, and by attending the exhibition repeatedly the guests can witness this transformation. Long planks of wood are raised against a wall, not directly but resting on clear, blown up plastic bal-

loons. The air leaks slowly out of the balloons, making the planks shift in position. Before the exhibition is over, there is every chance all the planks will have fallen. This large installation takes up most of the hall but smaller works highlight the versatility of Habby Osk’s art. She has also worked with wax and done performance art. In this exhibition there is also a video art work, where a clear plastic balloon comes into play thereby connecting the sculpture installation to the artist’s performance art. As a result it becomes a type of sculpture performance art. The emphasis in these pieces is first and foremost on the process and the transformation, although they embody a certain formalistic quality. The planks against the wall are painted ac-

STARA

P h o t o s In g v ar Hö g ni R ag n ar s s o n

There is, however, no movement in the works in the east part of the museum where Baldur Geir Bragason mounts his exhibition, a display of two works composed of wooden crates which lay on the floor accompanied by high pillars. One of the things that make Baldur Geir’s works so mysterious and enchanting is how he transforms common items by robbing them of their usual purpose. In that manner he has constructed a rocking chair which cannot be sat in and stairs that lead nowhere. His works are carefully crafted, but

when robbed of normal utility we are forced to look at things in a different light and in that way he brings forth the aesthetic value of the woodwork and makes it into art. The boxes in his display are oblong, made from planed wood and are the size of small coffins. On the rim of the cover is a row of handmade nails which barely tack the wood, like they have just been pulled out to open the crate, or they just need to be hammered in to close it. We cannot figure out where we are within the narrative. The other series of works are even more impenetrable: Four high pillars stand on the floor and define a square. On top of each pillar are two more pillars, and on top of them various other small pillars. Some have smooth sides while others are striped, like a long “l”. Everything is painted white so there is no way to detect what is just a pillar and what is the artwork on top of the pillar. The work is, first and foremost, humorous and it is difficult not to smile when you realize what the artist has achieved. But at the same time the work can raise serious ques-

tions about the status of visual art and its setting. We are used to an object being placed on a pillar in order to be examined as a work of art while the pillar itself does not matter. But if a pillar is placed on a pillar, does it become a work of art? And can the pillar underneath also be a work of art? Is it perhaps the pillar that creates the art within our exhibition environment?

Vol 5. issue 3. 2015

cording to a certain color scale, while on the floor circles are painted in varnish according to another color scale and placed on the rim. In yet another work, Habby Osk experiments with geometric shapes and deviations from them. This ambiguity is also visible in her older works, such as when she places candles in a beautiful pyramid and lights them in a way that disrupts the pyramid when the candles burn down. In this way she manages to connect a pure aesthetic approach to modern ideas about the process and decay of systems.

The works in the exhibition at Kjarvalsstaðir in 1994 greatly stretched the audience’s ideas about sculpture. Many younger artists used found objects and not many works in the exhibition could be connected to traditional craftsmanship. However, a lot of work was on “the concept” and often in a humorous or ironic manner (Icelandic concept art has the unique position of being humorous and fun). In comparison, Habby Osk’s and Baldur Geir’s exhibitions can appear almost minimalist, but many threads connect the two decades. It will be interesting to observe this exhibition series as it progresses.

STARA Vol 5. issue 3. 2015

Professional athletic artists

P h o t o O l g a B e r g m an

Berglind Helgad贸ttir

Visual Ar t Day is an awareness campaign where the work of the visual ar tists is introduced to the Icelandic public. As we become more familiar with something our understanding of it increases and knowledge leads to broadmindedness and decreases prejudice. That is why Visual Ar t Day is an important platform for promotion of this interesting profession.

STARA

Contemporar y visual ar t is thus = “I could do this” + “yes but you didn’t”

Not everyone can become a professional athlete even though almost everyone can move their body. Individuals who have excelled in their fields, developed a great technique and spent countless hours practicing will reap what they sow by getting the chance to work in their field. If athletes would not get the chance to practice their field as their primary occupation, many people would undoubtedly not be as enthusiastic about following the games or sporting competitions. The quality simply would not be the same. The same can be said about visual art; if artists do not get an opportunity to practice visual art as their primary occupation, there is every chance that the quality of the work will be compromised and research into the field would not delve as deep. I happened upon an interesting mathematical equation the other day which places visual art in a certain context.

Contemporary visual art is thus = “I could do this” + “yes but you didn’t” Behind a work of art are many years’ worth of research, education and surveying. A lot of the time it is not obvious just how much work is behind a successful work of art. It exists because of cogitation, repetition, revision and development. We only get to see the final result of the work behind each unique, or duplicated, work. Not only is the work important but also the education and all of the artist’s previous experience. Even if a certain work took a short time to complete, years of experience, education and practice led to its creation and that is why we need professional artists.

Vol 5. issue 3. 2015

Visual artists and athletes have a lot in common. Professional athletes get paid for competing in their sport; they compete in tournaments and thus display the payoff of their work. Most of the time athletes have to fulfil certain requirements to achieve the right to participate in tournaments. Artists compete in other ways and areas, such as in exhibitions and galleries all around the world. Athletes go to training camps, sometimes to other countries, where they use the time to practice on different areas. One way or another, this provides them with a new perspective, while deepened and developing their skills. Artists meanwhile, take up residency, both here and abroad, where they look for creative influences from new surroundings. All the time is spent on strict exercises and the result is unmistakable. Awards are given for their effort and not without reason. For it is important to engage in you specialised field, whether it is related to sports or art.

B e r g l i n d h a s an M A d e g re e f ro m t h e Univ e r s it y o f Ic el an d i n Ap p l i e d S t u d i e s i n C u l t u re an d C o mmu ni c at i o n an d a BA d e g re e i n Ar t T h e o r y f ro m t h e s am e u niv e r s i t y. S h e i s a p ro j e c t m an ag e r f o r Vi s u a l Ar t D ay 2 0 1 5 . S h e h a s d o n e p ro j e c t s i n c o l l ab o rat i o n w i t h i . a . t h e Nat i o n a l G a l l e r y o f Ic el an d an d t h e Liv i n g Ar t Mu s e u m , a s w el l a s T h e Fe s t iv a l . S h e i s o n e o f t h e o r g ani z e r s o f c o nt e mp o rar y. i s an d w o r k e d o n t h e re s e arc h p ro j e c t Ic el an d i c C o nt e mp o rar y Ar t T h e o r y.

STARA no.5 3.TBL 2015

STARFSMENN SÍM

Jóna Hlíf Halldór s dót tir For m a ð u r

Ing ibj örg Gunnlaug s dót tir Fr am kv æ m d a stj ór i

Hildur Ýr Jón s dót tir Ve r ke f n a stj ór i SÍ M R e s i d e nc y

Una B aldv in s dót tir Sk r i f stof u stj ór i

Fr ið r ik Ö r n We i sshapp el Umsj ón f a ste i g n a

Guð r ún Helg adót tir B ók ar i

STARA

Útgefandi Samband íslenskra myndlistarmanna Forsíðumynd

Bjarki Bragason, Í því sem það / In That Which It, Ilulissat Kunstmuseum, 2015, Ljósmyndun Vigfús Birgisson

Ri t n e f n d STA R A

Jóna Hlíf Halldórsdóttir, Elísabet Brynhildardóttir, Auður Aðalsteinsdóttir, Margrét Elísabet Ólafsdóttir og JBK Ransu

Hönnun og uppsetning

Elísabet Brynhildardóttir

Ljósmyndir

Áslaug Thorlacius, Bard Andreas Tordal, Bjarki Bragason, Brynja Sveinsdóttir, Daníel Starrason, Erla Stefánsdóttir, Ingvar Högni Ragnarsson, Júlía Runólfsdóttir, Laura Valentino, Olga Bergmann, Shinyoung Kim, Sindri Leifsson, Victor Rodrigues, David Barrero og Vigfús Birgisson

Prófarkalestur

Þýðing

Auður Aðalsteinsdóttir

Ábyrgðarmenn

no.5 3.TBL 2015

Auður Aðalsteinsdóttir

Stjórn SÍM

STAR A

Jóna Hlíf Halldórsdóttir formaður Erla Þórarinsdóttir varaformaður Gunnhildur Þórðardóttir ritari Sindri Leifsson meðstjórnandi Steingrímur Eyfjörð meðstjórnandi Helga Óskarsdóttir varamaður Sigurður Valur Sigurðsson varamaður

stara@sim.is auglysingar@sim.is

Samband íslenskra myndlistarmanna SÍM The Association of Icelandic Visual Ar tists

ISSN 2298-8122

Hafnarstræti 16 101 Reykjavík sími: 551 1346 sim@sim.is www.sim.is