Jaargang 3 – nummer 1 – 2012
1001 manieren om te stayokayen
Struinen door de stad! ✱ Locals verklappen de geheimen van Rotterdam ✱ Amsterdam is cool voor kids ✱ Culinaire strooptocht: van Haags bakkie tot chique garnalenkroket
En natuurlijk de leukste avonturen en de beste aanbiedingen! daarbuiten
1
(advertentie)
Met z’n allen DUIN, STRAND EN WAD
NEDERLAND MUSEUMLAND
Onze Noordzeekust heeft heel wat meer te bieden dan uitgestrekte stranden alleen. Wieren, zeesterren, typische kustplanten, zeedieren: het rijke planten- en dierenleven wordt in dit boek uitvoerig beschreven. Zo wordt een strandwandeling interessanter dan ooit… Prijs: € 19,95. Meer info: www.defonteintirion.nl
Nederland telt ruim 1000 musea, oudheidskamers, kastelen, dierentuinen en hortussen. Deze gids biedt een compleet overzicht van álle musea in Nederland. Dat zoekt sneller dan op internet! Prijs: € 14,95. Meer info: www.kosmosuitgevers.nl
DE JONGE SPORENZOEKER Van klauwen in de sneeuw tot vraatsporen aan bomen: overal zijn aanwijzingen van dieren te vinden. Dit mooi geïllustreerde boek daagt kinderen vanaf 7 jaar uit om deze fascinerende sporen te vinden, begrijpen en verzamelen. Prijs: € 14,95. Meer info: www.defonteintirion.nl
2
daarbuiten
1000 DINGEN DOEN IN NEDERLAND Zin om iets leuks te doen? In deze reisbijbel komen zowel klassieke trekpleisters als ongebruikelijke plaatsen aan bod. Van nepbergen tot museumdorp Orvelte. Of wat dacht je van de stilte in Nederland écht horen? Prijs: € 15,00. Meer info: www.kosmosuitgevers.nl
er op uit! HOE VIND JE JE WEG IN DE PRACHTIGE NATUURGEBIEDEN, STEDEN EN MUSEA DIE NEDERLAND RIJK IS? MET DEZE TOPTITELS IN JE TAS ONTDEK JE DE MOOISTE PLEKKEN.
618 KILOMETER KUST De auteurs van dit fascinerende boek bezochten alle 618 kilometers die de Noordzeekust telt en vertellen in woord en beeld de verhalen die de Nederlandse kust te bieden heeft. Lees over de strandjutter in Groet en over de perenveiling in Burgh-Haamstede. Prijs: € 21,95. Meer info: www.kosmosuitgevers.nl
IK KAN ALLES Met dit doe-boek ontdekken kinderen de wereld: wat zit er in de grond en hoe groeit dat? Hoe maak je een kampvuur of een iglo? En hoe overleef je in de natuur? Een leerzame ontdekkingsreis voor kinderen met pit! Prijs: € 19,95. Meer info: www.defonteintirion.nl
ZAKBOEK KAART KOMPAS GPS Wie door de vrije natuur trekt, moet goed kunnen navigeren. Oriëntatietrainer Frans Welkamp beschrijft in dit handige zakboek een driestappensysteem waarmee iedereen in een mum van tijd de eigen positie kan bepalen en zo de juiste route kan uitstippelen. Prijs: € 14,95. Meer info: www.defonteintirion.nl
daarbuiten
3
Buiten
4
daarbuiten
Een stad heeft vele gezichten. Op deze koude winterochtend ligt over de betonnen torens een deken van mist en nevel. Met een opkomende zon verandert het stads gezicht van minuut tot minuut. Zonder je te vervelen, kun je hier uren naar staren. En ’s avonds? Dan trans formeren de steden tot kermisattracties. Met een duizelingwekkende hoeveelheid aan lichtjes. Een stad kun je dus ook op vele manieren ontdekken. Hoe? Lees bijvoorbeeld de tips van locals. Zij verklappen de best bewaarde gehei men van hun stad (zie pagina 8).
daarbuiten
5
daarbuiten
Inhoud Hollandse Biesbosch: in het winterrijk van de zeearend 32
Heel Nederland heeft het te pakken: het schaatsvirus 20
Winter/lente 2012 08 Geheimen van Rotterdam 14 Laat je betoveren door lichtkunst in hartje Utrecht 27 Amsterdam voor kids: boten, bliksems en beesten 38 Een culinaire ontdekkingsreis door Den Haag 41 Zoevend door Noord-Brabant met de e-bike 50 Maak een winterwonderwandeling 60 Lezers met hun mooiste vakantiefoto
Jochem Uytdehaage:
‘Op de racefiets door Nederland is een feest’ 58
6
En verder...
Colofon
13 Cool Stuff 24 Passie voor: Urgenda 31 Puzzelpagina 44 Hostelling International 48 Rik Zaal: Eindhoven, leukste stad van Brabant 54 Toen en Nu: Stayokay Egmond 57 Check in Check out 62 In het stapelbed met... 64 Kinderpagina 66 Agenda van Stayokay
keer per jaar in een oplage van 40.000 exemplaren Uitgever Stayokay
daarbuiten
daarbuiten Jaargang 3 - nummer 1 - 2012. daarbuiten verschijnt drie Ontwerp, opmaak en redactie Smidswater Redactie (Stayokay) Marijke Schreiner, Chris Hommes, Merle Koperdraat, Rieke Suurmond, Marieke van Tijn Eindredactie Marieke Meijer Aan dit nummer werkten verder mee On Track, Daan Vermeer, Rik Zaal Advertentieexploitatie Peper & Zout Media (Hoorn) Drukwerk QuadWinkowski (daarbuiten is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier) Copyright Niets uit deze u itgave mag vermenigvuldigd worden z onder toestemming van S tayokay A dverteren in daarbuiten sales@daarbuiten.com Contact daarbuiten, P ostbus 92076, 1090 AB Amsterdam, www.stayokay.com/daarbuiten, redactie@daarbuiten. com Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.
Het hoogste gebouw van Nederland staat in Rotterdam.
De Maastoren telt 44 verdiepingen en is 165 meter hoog. De grootste stad ter wereld? Dat is zonder twijfel Tokio, met
31,2 miljoen inwoners.
Een Nederlander gaat gemiddeld
3 keer per jaar op citytrip.
67.339 Facebookers ‘liken’
Amsterdam is de stad met de meeste nationaliteiten ter wereld:
178
Amsterdam, New York heeft 2.366.986 fans!
Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllanty siliogogogoch is de langste plaatsnaam van Europa. De stad ligt in Wales en wordt meestal afgekort tot Llanfair PG of Llanfairpwll.
Nergens vind je zo veel fietsen als in Amsterdam, maar liefst
600.000
daarbuiten
7
Interview
8
daarbuiten
TEKST MARISE SPERLING FOTOGRAFIE VERBEELD
Geheimen van Rotterdam Lokale reisgidsen weten het veel beter! Rotterdam. Het is een stad die niet voor iedere toerist even aantrekkelijk klinkt. Je kan de haven bekijken, of de moderne architectuur. Maar waar moet je dan precies zijn? Wat is hot, en wat niet? Schakel de hulp in van locals. Zij verklappen de best bewaarde geheimen van hun stad. Stel, je gaat op stedentrip in eigen land. Wat wordt het? Amsterdam, Den Haag of Rotterdam? Je kiest voor het laatste. Maar: je kent er niemand. Voor je het weet, zit je in dat zogenaamde unieke restaurantje, zij aan zij met toeristen die allemaal dezelfde reisgids op tafel hebben liggen. Hoe je dat kan voorkomen? Zoek contact met een local. Die vertelt je de best bewaarde geheimen van zijn of haar stad. Plekken die nog niet zijn overspoeld door hordes toeristen. Spotted by Locals is zo’n reis weblog waarbij lokale gidsen de ‘grootste geheimen’ van hun stad verklappen (zie kader pagina 11). Deze tips wijzen je bijvoorbeeld naar waanzinnige feestjes of kleine galerietjes. Op de website
houden bloggers uit 40 Europese steden dag en nacht hun ogen open. Neem bijvoorbeeld de Rotterdamse ‘spotters’ Anne-Marie Ros en Rénia Sastrowidjojo. Voor hen geen uitgekauwde attracties. Zij kijken net een stapje verder. “Deze koffietent, Lokaal Espresso, is echt hip. En nog niet veel mensen kennen hem”, zegt Anne-Marie, nippend aan haar cappuccino. “Let op mijn woorden: deze plek wordt een begrip in Rotterdam.” Haar vriendin Rénia is het hier volledig mee eens: “Op deze plek was vroeger het treinstation Hofplein, maar staat sinds kort een kleine shoppingmall voor creatieve ondernemers.”
Versnipperd centrum Rotterdam staat bij weinig stadstoeristen, uit binnen- én buitenland, hoog op de agenda. Hoe dat komt? “Het is geen openluchtmuseum zoals Amsterdam”, verklaart Rénia. “Rotterdam geeft zichzelf niet prijs. Ook ik had jarenlang een haat-liefdeverhouding met deze stad. Je moet je eigen weg hier vinden.” Rénia noemt zichzelf “import”. Ze is geboren in Suriname, maar woont inmiddels al meer dan 30 jaar in de Havenstad en is dus een echte Rotterdamse. Als je het ergens niet leuk vindt, moet je op onderzoek uit, zegt ze. Actief nieuwe plekken ontdekken, anders kom je bedrogen uit in Rotterdam. Het centrum is versnipperd. En dat maakt het daarbuiten
9
‘Met internetsites als Spotted by Locals breekt ook een nieuwe manier van reizen aan. Het delen van persoon lijke ervaringen wordt steeds belangrijker’
voor toeristen lastiger om zelf een leuke route uit te stippelen. Je moet niet alleen het centrum bezoeken, maar juist ook de omliggende wijken. Als Anne-Marie en Rénia een dagje vrij hebben, en dat is meestal op woensdag, gaan ze samen op ontdekkingsreis in hun eigen stad. Ze hebben ergens iets gelezen, gehoord of gezien en gaan er op de fiets naartoe. Even kijken of het leuk is. Wat er te doen is. Ze maken ook altijd een praatje met de ondernemer. Om het verhaal erachter te horen. Die verhalen delen ze dan het liefst met de hele wereld. Waarom? “Omdat ik trots ben op mijn stad”, zegt Anne-Marie stellig. “Daarom zet ik mijn ervaringen online. Er is zo veel te beleven in Rotterdam. Wij kunnen mensen wakker schudden en hun beeld van de stad vergroten. Maar let op: wij zijn geen VVV waar je kan aankloppen voor een stadstoer. Je moet ook zelf actief de stad willen ontdekken.”
10
daarbuiten
Met internetsites als Spotted by Locals breekt ook een nieuwe manier van reizen aan. Het delen van persoonlijke ervaringen wordt steeds belangrijker, denkt Rénia. “De wereld is zo open, maar tegelijk zo afstandelijk. En dan krijgen mensen steeds meer behoefte aan persoonlijk contact. Wij delen onze ervaringen met gevoel. En dat vinden reizigers fijn. Of onze tips vaak worden gelezen? Dat houd ik niet bij. Wij zien het internet als een podium om onze liefde voor de stad te kunnen delen. Soms krijgen we leuke reacties op onze artikelen. Dat is leuk, zo’n compliment.”
Een rondje bruggen én multiculti Wat Rotterdam zo bijzonder maakt, vinden Anne-Marie en Rénia, is de mix tussen nieuw en oud. Historische panden en moderne wolkenkrabbers wisselen elkaar moeiteloos af. Maak bijvoorbeeld een rondje bruggen en je ziet wat de locals bedoelen. En met deze toer
ontdek je meteen de schoonheid van Rotterdam als Havenstad. Vanuit Stayokay Rotterdam, niet te missen in de welbekende Kubuswoningen, loop je over de Willemsbrug naar de Kop van Zuid. Je passeert de jachthaven City Marina, met gezellige winkeltjes en eettentjes, en loopt naar Hotel New York op de Wilhelminapier. Anne-Marie: “Hier ga je lekker lunchen en daarna steek je de loopbrug over naar Katendrecht. Deze wijk heeft bij velen een slechte naam, maar is helemaal in opkomst. Dichtbij het Deliplein zit bijvoorbeeld een buurtsuper waar je boodschappen haalt. Maar je kunt er ook ontbijten of lunchen. Of je gaat naar een voorstelling in het Theater Walhalla. Er is zo veel te beleven in Katendrecht. En dat is ook het leuke aan Rotterdam, de stad blijft altijd in ontwikkeling.” Wil je nog meer geheimen van de locals? Loop dan een rondje mulitculti. In weinig Nederlandse steden wonen immers zoveel
Vijf geheimen van Rotterdam 1 Winkels: Rotabs (Zaagmolenkade 46): een centrum waar creatieve ontwerpers hun spullen maken en verkopen. 2 Eten: Lof der Zoetheid (Noordplein 1): voor ontbijt, lunch en zoete lekkernijen. 3 Drinken: Lokaal Espresso (Raampoort straat 34b): een espressobar in het winkelcentrum Mini Mall. 4 Kunst: Zic Zerp galerie (Van Speijkstraat 129): fotografen, schilders en beeldend kunstenaars tonen hier hun werk. 5 Boodschappen: Little Italy (Lombardkade 51a): een Italiaanse supermarkt waar je ook terecht kunt voor een stuk pizza of lasagne.
‘Wat Rotterdam zo bijzonder maakt, vinden Anne-Marie en Rénia, is de mix tussen nieuw en oud’ Wat is Spotted by Locals? culturen naast elkaar als in Rotterdam. En als je deze stad beter wilt leren kennen, moet je beslist op multiculturele veldtocht. Ga bijvoorbeeld naar het Oude Noorden. Daar vind je rond Zwaanshals de meest uiteenlopende plekjes. Van Marokkaanse eethuizen tot Turkse supermarkten. Ook hebben hier veel creatieve ondernemers zich gevestigd, zoals winkels met keramieken pronkstukken en vintage design. Rénia: “De diversiteit van deze wijk spreekt mij erg aan. Ik heb hier ook jarenlang gewoond. In deze buurt vind je bovendien
het bestbewaarde ‘geheim’ van Rotterdam: Rotabs. Dat is een soort warenhuis waar allerlei creatieve ontwerpers een winkeltje en atelier hebben. Je moet de ingang echt weten, anders loop je er zo voorbij.”
Op www.spottedbylocals.com wordt geblogd over de geheimen van 40 Europese steden. Voor Nederland kun je tips vinden over Amsterdam en Rotterdam. De reis artikelen worden geschreven door ‘spotters’ die hun ogen en oren altijd openhouden. Over hen staat op de website ook een kort profiel, zoals leeftijd en persoonlijke interes ses. Het is de bedoeling dat elke spotter minimaal 20 artikelen met leuke tips online heeft staan die actueel en beschikbaar zijn. Nieuwsgierig geraakt naar de geheimen van Rotterdam? Ga dan ook op avontuur! Op de website van Spotted by Locals kun je kiezen uit 5 lokale reisgidsen uit de Haven stad, waaronder Anne-Marie Ros en Rénia Sastrowidjojo.
daarbuiten
11
februari 2012
foto DeNNis koomeN
zaterdag 11 & zondag 12
10.00 - 17.00 uur
Amsterdam RAI
Fiets en Wandelbeurs
foto Š Naturpark altmuehltal
www.fietsenwandelbeurs.nl
De grootste beurs voor fietsers en wandelaars, die alles biedt wat nodig is voor een
Duitsland is Themaland op de beurs in
geslaagde tocht of vakantie. Informatie over routes, kamperen, accommodaties,
Amsterdam, met extra aandacht voor de
fietsen, gps en oriĂŤntatie, nieuwe materialen, de mooiste bestemmingen,
verrassende fiets- en wandelmogelijkheden
arrangementen, een groot fietsparcours: het is er allemaal te vinden.
bij onze oosterburen.
Laat je op de beurs adviseren door ervaren reizigers, leer van de fiets- en wandelworkshops en beleef avontuurlijke reizen in boeiende lezingen.
Cool stuff
TEKST MARISE SPERLING
100% eco 100% hot De sneakers van Ethletic zijn hip én goed voor de natuur. Het rubber dat wordt
Pak de sneeuwschuiver! Daag vrienden en vriendinnen uit met
gebruikt voor de zool heeft het FSC-keurmerk en komt van een fairtrade rubber-
het spelletje Winter! De wegen zijn
plantage in Sri Lanka. En het katoen is
ondergesneeuwd, maar iedere speler
gemaakt van biologische Max Havelaar-
moet toch werken, naar school, sporten
stoffen. De stoere stappers zijn dus
en boodschappen halen. Gelukkig zijn er sneeuwschuivers
100% duurzaam. Ze zijn verkrijgbaar
en strooiwagens. Kun jij op tijd de weg schoonvegen en je tegen
voor volwassenen en voor kids.
standers aftroeven? Winter! is geschikt voor kinderen vanaf 6 jaar.
€ 44,95 www.ethletic.nl
€ 13,95 www.spellenhuis.nl
Spot dat edelhert! Altijd al eens op safari gewild? Daarvoor hoef je niet naar Afrika.
Kijk op www.s tayoka y.com/ daarbu iten en maak kans op 1 van d e5 gratis b oekjes !
Kunstige stadsgids verklapt geheimen Stadsplattegronden hoeven nooit meer saai te zijn. Deze A la Carte
Ook in Nederland kun je wild spotten.
Maps zijn getekend door een
In deze wandelgids zijn twaalf
kunstenaar en maken je citytrip tot
spannende routes uitgestippeld
een belevenis. Op de uitklapbare
naar zwijnen, edelherten, vossen,
routekaart staan absolute must sees,
ringslangen, vleermuizen en adelaars.
maar ook de best bewaarde stads
Neem je verrekijker mee en ontdek
geheimen, zoals de lekkerste
waar de dieren zich verstoppen!
muffinzaak in Londen en het leukste
De gids heeft ook een logboek
koffiehuis in Zurich. En als je weer
om je score bij te houden.
thuis bent, dan heb je een mooi
Wildlife wandelingen in Nederland
souvenir. De stadsgidsen zijn
ISBN 9078641193 € 14,95
verkrijgbaar voor zeventien steden.
www.gegarandeerdonregelmatig.nl
€ 8,90 www.alacartemaps.com
Prinsheerlijk zitten Weg met die winterblues Met kleine kinderen kun je toch op citytrip.
De Voyager S2 van LittleLife is de oplossing voor iedere ouder. De kinderdrager is stabiel en biedt optimaal comfort door de verstelbare banden. De Voyager S2 heeft bovendien een spiegeltje om het kroost in
Valt er buiten een dik pak sneeuw en daalt het kwik tot een dieptepunt? Geen nood. Pak dit boekje Enjoy de winter erbij en je krijgt weer volop energie om eropuit te
de gaten te houden, een afritsbaar rugzakje,
trekken. Maak een stevige boswandeling,
een zonnescherm en een regenhoes.
ga cocoonen in een blokhut of houd een
Laat die stadswandeling maar beginnen!
winterbarbecue in de tuin. Download ook de
€ 229,95 www.littlelife.co.uk
gratis Enjoy-app en ontvang iedere week een leuke doe-tip. € 10,95 www.momedia.nl daarbuiten
13
Reportage
TEKST MARISE SPERLING FOTOGRAFIE Merijn van der Vliet / RENS VEEN / DAVID FEENSTRA
Laat je betoveren door lichtkunst in hartje Utrecht
14
daarbuiten
Nachtvlinders kunnen hun hart ophalen. Zij maken ’s avonds de spannendste ontdekkingstocht in Utrecht. Prachtige kunstwerken zetten de binnenstad dan in de schijnwerpers. Trajectum Lumen is een project van onverwachte schoonheid: “Ik woon hier al jaren, maar heb dat mysterieuze plekje nog nooit gezien.”
H
et is aardedonker en steenkoud in hartje Utrecht. Sjaals worden strakker omgebonden en mutsen over de oren getrokken. “Stop, hier is het”, zegt stadsgids Marinka Verburg met brede glimlach. “Aan jullie de vraag: waar staat het kunstwerk?” Zestien mannen en vrouwen, in de leeftijd van 25 tot 65 jaar, speuren met samengeknepen ogen de Bezembrug af. “Wat is hier zo spannend”, vraagt een nieuwsgierige voorbijganger. Dan veegt een lichtbundel als een bezemsteel de straat schoon. Marinka: “Kijk maar achter ons. Vanaf dat hoge gebouw wordt de straat verlicht.”
buitenland en door studenten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Aan hen de taak de Domstad aantrekkelijker te maken. “Volgens de gemeenteraad vertrekken ’s avonds te veel toeristen naar Amsterdam. En dat moet veranderen”, vertelt Marinka, studente religiewetenschappen. “Met dit project ontdekken ook de inwoners van Utrecht hun stad op een andere manier. Iemand zei laatst tijdens een rondleiding: ik woon hier al jaren, maar heb dat mysterieuze plekje in de gracht nog nooit gezien.” Dit project, Trajectum Lumen genoemd, is 365 avonden per jaar te bewonderen.
Spectaculaire lichtshow
De lichtkunstwerken geven de rijke historie van Utrecht een gezicht. De route voert langs kerken, kelders, bruggen, grachten en gebouwen. Op die plekken willen de kunstenaars Utrecht betoveren. Oranje lichtpunten verspreid door de stad geven
Als het avondlicht invalt en de straatverlichting aanspringt, is Utrecht een attractie rijker. Dan verlichten spectaculaire kunstwerken de binnenstad. De werken zijn ontworpen door lichtkunstenaars uit binnen- en
daarbuiten
15
‘Op de muren schijnt een regenboog aan felle kleuren. De “oh’s” en “ah’s” vliegen in de rondte. Het is een plek van onverwachte schoon heid. Romantisch bijna’
de route aan. Zo kun je op eigen houtje Utrecht ontdekken (zie kader). Bij ieder kunstwerk zit ook een blauw lampje in de grond. Het is een oogje dat aangeeft vanuit welke hoek het kunstwerk het best is te bekijken. Wil je liever worden rondgeleid door een gids? Dat kan elke zaterdagavond. De route door Utrecht staat overigens niet vast. Om de zoveel tijd worden nieuwe kunstwerken toegevoegd.
Van hypermodern naar oer-romantisch Het spoor van lichtattracties leidt naar de Neudeflat waarop een filmpje wordt getoond. Utrechters haten deze flat, of ze houden van hem. De 57 meter hoge, betonnen kantorenflat vormt een groot contrast middenin de historische binnenstad. Het filmpje, gemaakt door studenten, is al even modern. De ontwerpers hebben Utrechters vragen gesteld als “waar werd je voor het eerst gezoend” en die plek wordt op een plattegrond uitgelicht. Het kunstproject roept gemengde gevoelens op. “Dit is echt cool”, zegt een lange, blonde jongen. “Vind je?”, vraagt zijn vriendin verbaasd. “Dit kan ik zelf ook maken op de computer.” Dan wanen de stadswandelaars zich voor even tijdreizigers. Van de moderne Neudeflat springen ze honderden jaren terug in de tijd, naar een van de oudste plekjes van Utrecht, op pakweg vijf minuten lopen. “Dit is een tunneltje waar vroeger weinig Utrechters doorheen durfden te lopen”, wijst Marinka. “Het was donker en er hing veel jeugd. Geen fijne plek. Dat is nu wel anders.” De groep tuurt gespannen naar de weg onder de Ganzenmarkt. De klokken van
16
daarbuiten
de Domtoren trekken alle registers open. In een ontwerp van kunstenaar Erik Groen is een eng, duister hol omgetoverd tot wellicht het mooiste plekje van de route. Op de muren schijnt een regenboog aan felle kleuren. De “oh’s” en “ah’s” vliegen in de rondte. Het is een plek van onverwachte schoonheid. Romantisch bijna. Niet gek dus dat een verliefd stelletje zichzelf op de foto probeert te zetten, met een waanzinnig lichtspektakel als decor
‘De oude binnenstad wordt doorkruist. De bomvolle cafés, met damp op de ramen, lonken’
Damp op de ramen De oude binnenstad wordt doorkruist. De bomvolle cafés, met damp op de ramen, lonken. Het is al laat op de avond, maar Utrecht slaapt nog niet. In tegendeel. Het krioelt er van de mensen. Waarom vertrekken ’s avonds dan toch zo veel toeristen naar Amsterdam? Onbegrijpelijk. Even later houdt de groep halt voor de Sint Willibrordkerk. Daar steekt uit het niets, zo lijkt, een vrouwenkoor van wal. Het gezang is door de zware kerkdeuren goed te horen. Het geeft deze ontdekkingstocht iets mysterieus. De kerk zou je overigens zonder lichtkunstwerk straal voorbij lopen. In de rij gevels van de Minrebroederstraat valt hij nauwelijks op. Het lijkt dus bijna logisch dat deze kerk met twee kunstwerken is uitgelicht. Boven de spitse gevel prijkt een lichtcirkel die verwijst naar de religieuze geheimen van de Domstad. En in het voorportaal wordt een filmpje geprojecteerd. Met de beelden lijkt het net alsof je zelf door de kerk wandelt.
Het lichtspoor eindigt in een oase van rust. Aan de Nieuwegracht dringt het rumoer van de levendige binnenstad nauwelijks door. Met samengeknepen ogen wordt naar de bodem van de gracht getuurd. Daar zijn honderden ledlampjes geplaatst die oplichten door de stroming van het water. De lichtjes zijn als vissen die wegschieten. Of sterren aan de hemel. Of vuurvliegjes in de nacht. De lampjes hebben bijna een hypnotiserend effect, maar Marinka brengt de realiteit terug: “Laatst hebben baggeraars het hele kunstwerk vernield. Zij wisten niet dat er lampjes op de bodem lagen. Er was voor tienduizenden euro’s schade.” De ontdekkingsreis door Utrecht eindigt op het Domplein. En daar schiet je natuurlijk nog even een café in, om na te genieten van dit betoverende lichtspektakel!
Ontdek ook de nachtelijke geheimen van Utrecht! Het hele jaar door zijn ’s avonds de lichtkunstwerken van Trajectum Lumen te bewonderen. Je kan zelf de route lopen door de oranje lichtpunten in de grond te volgen. Het beginpunt is bij het Apollo Hotel aan het Vredenburg waar ook routebeschrijvingen klaar liggen. Wil je liever een gids? Meld je dan aan via www.trajectumlumen.com. Kosten: € 10 per persoon. De tochten zijn altijd op zaterdagavond. Ze duren ongeveer anderhalf uur en beginnen als de straat verlichting is aangesprongen. In de zomer staan om die reden geen rondleidingen op het programma.
daarbuiten
17
Ontdek de
groene schatkamers van Nederland
18
daarbuiten
Meer weten? Kijk op pagina 47. Stayokay heeft prachtige hostels die in of aan de rand van het bos liggen. Het ideale startpunt om de natuur te ontdekken. Ga bevers spotten, kastanjes 足verzamelen, wandelen met gps of lekker fietsen. Op de website van S足 tayokay vind je tal van andere leuke suggesties en arrangementen om de groene 足schatkamers van Nederland te verkennen.
20%
vroe gbo op a ekkor t ing rr men angeten
www.stayokay.com
daarbuiten
19
Reportge
TEKST EDSCO DE HEUS FOTOGRAFIE FleVonice / ISTOCKPHOTO
IJspret
op z’n Nederlands Op je ijzers door het polderlandschap glijden terwijl de winter kwakkelt? Dat kan bij FlevOnice, de grootste kunstijsbaan ter wereld. Hier vliegen echte cracks in strakke pakken voorbij. Maar ook kleine kinderen die beginnen aan hun eerste serieuze schaatsavontuur. Een persoonlijk verslag van een schaatsliefhebber.
O
p de grote parkeerplaats staan veel auto’s, maar het is dan ook prachtig weer. Een lekker zonnetje, een droog en vriendelijk briesje uit het oosten en een temperatuur van net boven nul. Ideaal schaatsweer. Maar dan moet er wel ijs liggen. En dat ligt er bij FlevOnice, weer of geen weer. Ik koop een kaartje en voel de schaatskriebels
20
daarbuiten
opborrelen. Voor de zekerheid laat ik mijn twintig jaar oude Noren nog even slijpen, ook dat kan hier. Overigens, als je geen schaatsen hebt, kan je die huren bij FlevOnice. Ondertussen bekijk ik de collectie klapschaatsen. Die huur ik de volgende keer.
Ruim opgezet Het gekke is dat je, ondanks de gevulde parkeerplaats, al die
mensen helemaal niet terugziet. FlevOnice is ruim opgezet. Naast de bekende baan van 5 kilometer is er ook een ‘normale’ baan van 400 meter en, weg bij alle drukte, een krabbelbaan voor de allerkleinsten. Op de 400-meter-baan wordt druk geoefend. Klasjes glijden balancerend op één schaats voorbij. “Goed je gewicht boven je schaats houden”, roept de leraar die strak op één been
De ijsharde feiten Wat tref je aan bij FlevOnice? • 3- en 5-kilometer lange kunstijsbaan • 400-meter lange kunstijsbaan • 160-meter lange kunstijsbaan • krabbelbaan voor de allerkleinsten • koek en zopie • café-restaurant • schaatslessen (vanaf 6 jaar) • schaats- en kluisverhuur • schaatsen slijpen (alleen noren) Openingstijden In het winterseizoen tot en met 4 maart 2012, dagelijks van 09.00 tot 21.00 uur en op donderdag van 09.00 tot 22.00 uur. Prijzen Volwassenen € 9,95 Kinderen (4 t/m 12 jaar) € 6
voorbij glijdt. Het toonbeeld van balans. Om jaloers op te worden. De ouderwetse schaatsstoel is hier vervangen door metalen exemplaren. Mooi speelgerei voor kinderen, maar ook dankbare steun voor de mensen die het nog echt moeten leren. Via de 400-meter-baan kom je op de blikvanger van FlevOnice: een kunstijsbaan van maar liefst 5 kilometer. Uniek in de wereld en een fantastische ervaring. Het ijs ligt er strak bij. Hier en daar een richeltje door de buizen van het koelsysteem, maar dat mag de pret niet drukken. Halverwege is er een ‘afsnijdertje’ voor als vijf kilometer iets te hoog is gegrepen. Met de wind in de rug gaat het
heerlijk. Na een half rondje verdwijnt de kramp in mijn scheenbeen. In de polder verwacht je toch een kale vlakte, maar dat is het gelukkig niet. Aangelegde heuveltjes en bosjes zorgen voor een gevarieerd landschap. De bosjes moeten voor echte beschutting nog flink uitgroeien, maar FlevOnice bestaat pas vier jaar. In december 2007 is de baan officieel geopend.
Holland on ice Het leuke is dat je om je heen een prachtig beeld krijgt van schaatsend Nederland. Aan de binnenzijde passeert een treintje met echte cracks. Blote pootjes in klapschaatsen, strakke pakken, diep achter elkaar weggedoken. daarbuiten
21
Van schaatsbotjes tot klapschaatsen In de prehistorie staken onze voorouders grote ijsvlakten over op scherp geslepen botten van dieren. Een rib van een rund, paard of ander dier werd met palingvellen of pezen aan de voeten gebonden. Het oudste ‘schaatsbotje’ dateert van 3000 v. Chr. en is gevonden op de bodem van een meer in Zwitserland. Ook in Nederland zijn dergelijke vondsten gedaan. Niet gek, want het schaatsen zit in ons bloed. De oudste ijzeren schaatsen dateren van rond 1225 en komen uit Dordrecht en Amsterdam. In de 19e eeuw ontstaan drie typen schaatsen: de Hollandse krulschaats, de Zuid-Hollandse baanschaats en de Friese schaats. De eerste twee werden gebruikt voor het bekende zwieren. De Friese schaats was puur voor het hardrijden en had een scherpe punt. Om ze veiliger te maken, werden de schaatsen voorzien van een krul en langer gemaakt. Dat betekende meer stabiliteit, een langere slag en dus: meer snelheid! Dit type schaats werd bekend als de Friese doorloper. Tot 1954 was dat de schaats voor wedstrijden. In 1954, als ijsvereniging Thialf haar 75ste verjaardag viert met een wedstrijd, maakt de schaatswereld kennis met de hoge, stalen Noren. De Nederlander Gerard Maarse en de Noor Arne Johhansson schaatsen op hun Noren iedereen van de baan. De klapschaats doet zijn intrede in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Op de Olympische Winterspelen in Nagano in 1998 rijden alle schaatsers erop.
Ik versnel om even aan te tikken, maar na honderd meter rijden ze al van me weg. Naast de cracks zie je ook gezinnen, vriendenclubjes, oud, jong. Het illustreert prachtig hoe in de winter het schaatsvirus bijna iedereen besmet. Na een paar rondjes wil ik even uitblazen. Halverwege is een koek en zopie met stoeltjes en tafeltjes. Er brandt een vuurkorf. Lekker om weer even op temperatuur te komen. Hete chocolade met rum moet me door deze kleine crisis helpen. Als ik besluit verder te schaatsen, ervaar ik weer dat sport en alcohol slecht samen gaan. Mijn benen voelen zwaar en stroef. Het schaatsen wordt worstelen. Na een vol rondje heb
22
daarbuiten
‘De winter besmet jong en oud met het schaats- virus’ ik de slag pas weer te pakken, maar slaat ook de vermoeidheid toe. Ik besluit dat het voor vandaag welletjes is geweest. Als ik mijn schaatsen droog heb gemaakt en wat onwennig naar mijn auto stap, lijkt het net of ik het Elfstedenkruisje op mijn borst zie prijken.
Proef de biologische oogst van Schulp!
advertentie
- 100% sap van vers fruit - zonder toevoegingen - geschikt voor diabetici - exclusieve smaakvarianten
nieten e g d lp! Gezon u h c S t me doe je Kijk voor meer informatie op www.schulp.nl of bel 0346 - 25 96 30
NL-BIO-01 Skal 001891
daarbuiten
23
Passie voor: Urgenda
TEKST EDSCO DE HEUS FOTOGRAFIE THOMAS DONKER
‘Twee miljoen mensen zijn n odig voor een duurzamer Nederland’ Dagblad Trouw plaatste haar met stip bovenaan de lijst van bevlogen voorvechters voor een duurzame wereld. De Westfriese blijft er nuchter onder. “De publiciteit is goed voor Urgenda en daar gaat het om”, zegt Marjan Minnesma. “Ik geef zo’n 200 lezingen per jaar. Niet om in de schijnwerpers te staan, maar voor the call to action.” We zijn uitgeweken naar een café vlak bij het kantoor van Urgenda. Op de thuisbasis aan de Keizersgracht in Amsterdam was de verwarming uitgevallen en verstramden de kaken van de kou. De hete thee breekt letterlijk het ijs. Marijke wil weten of Marjan verbaasd was over de topnotering in Trouw. Niet helemaal dus. “In het lijstje van Trouw was ik de laatste jaren bezig aan een gestage opmars. Dit keer hebben ze zwaarder mee laten wegen of je echt iets doet voor een duurzamere samenleving in plaats van er alleen maar over praten. En dat heeft mij die plaats opgeleverd. Voor wat het waard is natuurlijk. Er zijn wel meer lijstjes en de jury moet je kennen. Anders ben je niet in beeld.” Er ontbreken dus namen op de lijst. Wie had Marjan ook een plek op het erepodium gegund, vraagt Marijke. “Peter van Dommele van Sublean zou voor mij een goede kandidaat zijn. Hij heeft een concept bedacht waarmee de oppervlaktes van gebouwen flexibel gebruikt kunnen worden. Ze kunnen worden ingezet om energie te winnen, fijn stof af te vangen, regenwater op te vangen, voedsel te kweken en reclame te maken. De gevel kan dan steeds een
24
daarbuiten
andere functie krijgen. Zo’n oplossing past heel goed in ons speerpunt: de gebouwde omgeving. De komende 15 jaar willen we de bouw verduurzamen. Vooral bestaande bouw is een enorme uitdaging en daar levert dit concept een fantastische bijdrage aan.”
Een groen hart Marijke is nieuwsgierig naar wat Marjan drijft. Heeft ze altijd al een groen hart gehad? “Toen ik jong was wilde ik dierenarts worden. Ik ben zelfs ingeloot voor diergeneeskunde, maar kwam erachter dat dierproeven een onvermijdelijk onderdeel van de studie vormen. Toen heb ik er vanaf gezien. Ik ben bedrijfskunde gaan studeren, een MBA in Londen en later rechten en filosofie. Voor Novem heb ik daarna vijf jaar allerlei projecten gedaan op het gebied van energiebesparing, duurzame energie en milieu. Vooral in Centraal en Oost-Europa. Een enorm leerzame tijd.” Marjan was ruim drie jaar campagnedirecteur van Greenpeace. Een heel ander leven lijkt het. Hoe kijkt ze daarop terug? Greenpeace staat voor pittige acties zoals het afzinken van betonblokken in de Noordzee om aandacht te vragen voor overbevissing. “Die acties halen het nieuws. Wat je niet ziet, is dat aan zo’n actie altijd een lange periode van discussie en overleg vooraf gaat. Goed onderbouwd met zeer steekhoudende argumenten. Daar hoor of lees je doorgaans weinig over. Dat is geen nieuws. Een actie is een laatste drukmiddel om bedrijven alsnog tot een verandering te krijgen. Greenpeace laat de misstanden zien.”
Ieder zijn rol Mist Marjan die tijd van actie wel eens? Ze tikt tegen haar theeglas en denkt even na. “De opgeheven vinger werkt niet, maar heeft soms juist een averechts effect. Ik zoek met Urgenda veel meer de dialoog.
Marijke Schreiner (rechts), 足directeur Stayokay, interviewt Marjan Minnesma, directeur van actie-organisatie voor duurzaamheid Stichting Urgenda. 足Stayokay heeft het Europees Ecolabel en is nieuwsgierig hoe Urgenda Nederland duurzamer maakt. daarbuiten
25
nodig. Neem bijvoorbeeld de wereldwijde klimaatverandering. Het zwartste scenario blijkt zich nu te ontrollen. Let wel, de grootste onrust zit bij de beste wetenschappers van de wereld. Misschien is over vier jaar al het Noordpoolijs verdwenen. Een reusachtig ecosysteem is dan vernietigd. Als de aarde gemiddeld zes graden opwarmt, ontstaat er droogte, worden gebieden onbewoonbaar, raken mensen op drift en breken oorlogen uit door schaarste.”
Snelheid geboden
Dat ligt mij beter. In het gesprek kom je tot elkaar. Zo ontstaat er sneller begrip voor elkaars standpunten en de bereidheid om samen iets te ondernemen. Ik zet mensen graag vanuit het gesprek in beweging en zoek de samenwerking. Neemt niet weg dat een actie nog steeds heel erg nodig kan zijn, maar dat is niet meer mijn rol.” Marjan zoekt naar alle mogelijke manieren om Nederland in rap tempo duurzaam te maken. Neem bijvoorbeeld de Dag en Nacht van de Duurzaamheid. Marijke heeft gelezen dat Marjan dit project in 2011 voor de laatste keer heeft georganiseerd. Is dat echt zo? “Het kost acht maanden voorbereiding”, legt Marjan uit. “Met als opening die grandioze nacht in de Heineken Music Hall. We doen bijna alles zelf. Dat is een enorme inspanning voor een clubje als Urgenda. We hebben iets in beweging gebracht. Meer dan 150.000 mensen zijn op de Dag van de Duurzaamheid op allerlei manieren met duurzaamheid in de weer geweest. De olievlek breidt zich langzaam uit. Volgend jaar organiseren we niet weer de Nacht van de Duurzaamheid. We denken nog na over de opzet van de Dag van de Duurzaamheid.” Wanneer heeft Marjan haar doel bereikt? Waar moeten die initiatieven toe leiden? “We willen toewerken naar een tipping point van rond de 2 miljoen mensen. Als 2 miljoen mensen aanhaken en wezenlijk anders denken over duurzaamheid, bereik je een kantelpunt in de samenleving. Dan gaan ook de achterblijvers mee en zal de samen leving anders denken en doen. En dat is heel hard
26
daarbuiten
Het klinkt allemaal erg somber. Is Marjan dat ook? “Normaal duurt een transitie twee generaties. Die tijd hebben we niet. Je merkt dat we in een versnelling zitten. Die kenmerkt zich door een veelheid aan projecten, initiatieven en een relatieve chaos. De huidige crisis werkt in ons voordeel. Mensen gaan weer nadenken, gaan zichzelf fundamentele vragen stellen. Wat heeft het huidige systeem ons nu gebracht? Maar ik ben een optimistisch mens. Met elkaar kunnen we een heleboel. Veel kleine stapjes met elkaar leiden tot grote veranderingen. Zet apparaten niet op standby, eet drie keer in de week vegetarisch, monteer zonnepanelen, douche korter. Duurzaamheid is hip, het is innovatie en economie in één hand, maar het moet wel allemaal veel sneller.”
Help ook een handje! Korter douchen, de koelkastdeur goed sluiten en de thermostaat een graadje lager zetten. Ook jij kan Nederland duurzamer maken. Wil je nog meer tips? Bezoek dan deze websites: • www.allesduurzaam.nl • www.duurzamelifestyle.com • www.gewoonlekkergroen.nl • www.milieucentraal.nl • www.eenmiljoendruppels.nl
Goed bezig! Stayokay draagt ook haar steentje bij aan een duurzamer Nederland en heeft het Europees Ecolabel. Hét label voor milieuvriendelijke producten en diensten. De hostels scheiden bijvoorbeeld het afval en hebben groene stroom. Blijf je slapen bij Stayokay? Doe dan het licht uit en zet de verwarming lager als je de kamer verlaat. Alle beetjes helpen!
Reportage
TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE MIKE BINK / HMB
Amsterdam voor kids: boten, bliksems en beesten Amsterdam Oost is cool voor kids! Waarom? Op steenworp afstand van Stayokay Amsterdam Zeeburg vind je drie topattracties op een paar vierkante kilometer: het vernieuwde Scheepvaartmuseum, het NEMO Science Center en natuurlijk de klassieker Artis. daarbuiten duikt deze buurt in en vraagt k inderen naar hun f avoriete attractie.
Kijk voor e op pagina en on 46 td tocht ekkingsd Amst oor erdam Oost
daarbuiten
27
Het Scheepvaartmuseum 1 Overwin de wereldzeeën Kattenburgerplein 1, www.hetscheepvaartmuseum.nl een kompasroos die je terugvindt op oude zeekaarten.
Het avontuur van Het Scheepvaartmuseum begint al online. Daar kun je op mijnscheepvaartmuseum.nl een eigen maritieme expositie inrichten. Het is een goed voorbeeld van het nieuwe elan van het vernieuwde Scheepvaartmuseum. Hier kijk je niet naar de geschiedenis van Nederland op de wereldzeeën, maar beleef je het zelf! Het museum heeft na vier jaar zijn deuren weer geopend. Het onderkomen is rigoureus opgeknapt. Het monumentale gebouw uit 1656 werd ontworpen door Daniel Stalpaert als pakhuis van de Admiraliteit van Amsterdam. De haven was toen de grootste van de wereld. De enorme binnenplaats is al een attractie op zich. Het geheel is overdekt met een glazen dak en stalen spanten. Het lijkt op een spinnenweb, maar wie beter kijkt, ziet gelijkenis met
Vroeger kwam hier een publiek Arjan Schoorl (9 jaar, Velserbroek) van liefhebbers. Gezinnen met Hij komt opgewonden uit De Zeereis. kinderen waren zeldzaam. De “Ik vond het mooi dat ik echt mocht komst van de replica van het roeien. En aan het einde van de toer VOC-schip zorgde voor een nieuw zag ik mezelf in een echte roeiboot op inzicht: kids vonden het fantastisch het grote scherm. Dat was cool. En die om door het schip te kruipen, de oude schepen waren zo mooi geschil rest van het museum vonden ze derd. Nee, echt eng vond ik het niet, maar saai. Maar het museum heeft wel waren die ontploffingen erg hard.” zichzelf opnieuw uitgevonden, de beleving staat nu voorop. Belangrijke boodschap: Nederland maritieme geschiedenis? kun je niet begrijpen zonder kennis daarbuiten kiest voor De Zeereis. We roeien eerst onder de strenge van de scheepvaart, de ontdekleiding van tv-presentator Ron kingsreizen, de Gouden Eeuw. Boszhard. De spieren zijn warm, tijd voor de volgende ruimtes. Hier Op de binnenplaats bepalen worden we ondergedompeld in bezoekers zelf welk avontuur ze de wereld van zeeheld De Ruijter. willen beleven. Kies je het spel Immense beeldschermen brengen over de walvisjacht? Of maak je ons terug naar de Gouden Eeuw. een ontdekkingsreis door de De Ruijter wordt onder meer geschilderd voor een staatsie portret. Acteur Frank Lammers brengt de zeevaarder tot leven.
Het IJ
mr ak
IJtunnel
Piet H e
inkad
Da
NEMO Pr in
sH
en
dr
ikk
Scheepvaartmuseum e ste
Artis Pla nta g
eM
daarbuiten
e
ad
Oo
28
Monster zelf ook eens aan in Het Scheepvaartmuseum en ontdek het visuele spektakel!
idd
nb
urg
erg rac ht
Zeeburgerdijk
en
laa
n
Corina Schoorl (7 jaar, Velserbroek) “Dat schip”, en ze wijst naar de impo sante replica van de VOC die voor het museum ligt, “vond ik het mooist. En al die kleine ruimtes in het schip waar ze doorheen moesten kruipen en slapen. En ze waren gelukkig lief, die zee mannen, want het waren geen piraten.”
NEMO Science Center Verboden af te blijven 2
Oosterdok 2, www-e-nemo.nl NEMO ligt op een kwartiertje wandelen van Amsterdam Centraal Station. Het groene gebouw oogt als een imposant schip dat uit het Amsterdamse IJ tevoorschijn komt. Binnen is het een drukte van jewelste: honderden kinderen, ouders en opa en oma’s maken zich op voor een ontdekkingstocht door de wereld van de technologie en wetenschap. Met 500.000 bezoekers is het een van Nederlands populairste musea. “Verboden af te blijven” is hier het motto. Want juist door techniek en wetenschap te ervaren, is de kans groter dat het belang van techniek doordringt. Of het nu gaat om schoon water of het ontstaan van leven.
Lucas Biesterveld (12 jaar, Soest) Hij is samen met zijn moeder en opa voor het eerst in NEMO. Het eerste uurtje zit erop. “Ik vond het mooi dat ik op een stoel zat, waarbij ik mezelf omhoog moest trekken. Met de tweede stoel kwam ik hoger, maar dat was ook veel zwaarder. Nu weet ik beter hoe een hijskraan werkt.” Lucas is nog lang niet klaar: “Straks ga ik een energiedrankje maken en naar de workshop over vuur.”
Artis 3 Apen voor je voeten Plantage Kerklaan 38-40, www.artis.nl Artis, de eeuwenoude toeristenmagneet van Amsterdam, mag niet ontbreken in de top-3 van Amsterdam Oost. En net zoals Het Scheepvaartmuseum, verandert ook Artis. Iets minder drastisch, maar toch opvallend. Steeds vaker krijgen bezoekers de kans om de dieren van heel dichtbij te bewonderen. En dat leidt tot verrassende ontmoe tingen. In de zomer van 2011 is bijvoorbeeld het Forest House
geopend. In een klassiek gebouw waar voorheen de beesten achter stalen hekken waren te bewonderen, lopen ze nu voor je voeten. In een omgeving gevuld met metershoge bomen, planten en lianen waant de bezoeker zich in een tropisch woud. En als je goed kijkt, zie je overal beesten. Vleerhonden hangen aan het dak, een leguaan kijkt vanaf een verwarmingsbuis toe en apen klauteren van hot naar her.
Demi Weidingen (12 jaar, Tilburg) Ze maakt in hoog tempo foto’s van alle beesten in het Forest House: “Die aapjes zijn schattig, die koppies vind ik zo lief. Ik doe op school dierenverzorging, ik ben gek op beesten. Op school verzorg ik ratten en muizen. Ja, later zou ik hier wel willen werken!”
daarbuiten
29
Je huis wordt een jungle! MET DE KIDS- EN JONGERENCLUBS VAN HET WERELD NATUUR FONDS Speciaal voor kinderen: de speelse WNF-Bamboeclub (3-6 jaar), de avontuurlijke WNF-Rangerclub (6-12 jaar) en WNF-LifeGuard (12-18 jaar) met als thema ‘Watch the World’. Bij een lidmaatschap hoort een eigen clubblad, een leuk welkomstcadeau en een bonnenboekje voor gratis toegang (of korting) bij de leukste dierentuinen en attractieparken. Meer weten? www.wnf.nl/kinderen TIP: GEEF EEN LIDMAATSCHAP CADEAU!
30
daarbuiten
Puzzelpagina
Puzzel! & win
FOTOGRAFIE NBTC
1x fiets arrangement voor 4 personen bij een Stayokay naar keuze.*
Sudoku 2 1 5
4
8
4 5
8
5
1
9
2
8
2
9
7
3
1
6
1
3
8
2
7
2
8
1
Vul de o plossing in op www.stayokay.com/daarbuiten! *Het Fietsarrangement is inclusief welkomstdrankje, 2x overnachting, 2x diner, fietshuur gedurende het hele verblijf en een accessoire voor onderweg! Winnaar vorige puzzel: Bentum Bierema uit T erschelling (oplossing: klimaat)
8
7 5
6
8
©
6
3 Sanders puzzelboeken, Vaassen
ZWEEDSE PUZZEL geinig
artikel keukengereed(afk.) schap
ontplooiing
streek
verlichtingsmiddel puntenaantal
vogelhok
gravure geur
4
ik (Lat.)
dansgelerijgsnoer genheid
familieluiaard lid
knoop
dergelijke
filmheld
slachtoffer klasse
7
10
hinder 6
letterlijst weldra
wimperzwartsel
11
grootmoeder
vogelbek
3
boogbal
8
twijgje
halt!
mengen halsbont
blijf staan! hectoliter
afstuiten
rijstdrank
9 middellijn luitenant
vogel 1
etage (afk.) modegek
rookgerei
euvel in orde
groente kermistent
Militaire uiting verkeers- paarsPolitie (afk.) van pijn stagnatie blauw bezorging pluspunt opberg5 onderplaats gevel papegaai onlangs insect warme drank 2
dierenvoer
iedere
truikraag
kleuren
©
Sanders puzzelboeken, Vaassen
Breng naar onderstaande balk. Indien de puzzel correct is opgelost, Breng de de letters letters uit uitde degenummerde genummerdevakjes vakjesover over naar onderstaande balk. Indien de puzzel correct is opgelost, onstaat ontstaat er ereen eenoplossing. oplossing. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
daarbuiten
31
Reportage
TEKST DAAN VERMEER FOTOGRAFIE DAAN VERMEER / ISTOCKPHOTO
Roerdomp
In het winterrijk van de zeearend P
’s Winters zijn de loofbossen kaal al naast het Biesboschmuseum zijn het de fotoborden met volop winterse en trekken de vogels er massaal weg. taferelen die mij de natuur inlokken. Een deel gaat overwinteren in Een ijsvogel met een blauw en oranje verenkleed op ijs van een kreek, een rij bladloze bomen, gehuld de Biesbosch, want daar leeft de het in mist en met hun tenen in het water, of die zee natuur het hele jaar door in kleur. arend die vanaf een dode boomstam de watervlakte naar eten. Het wordt mij duidelijk dat de Struinend over het laarzenpad van afspeurt Biesbosch ’s winters allesbehalve tot stilstand komt. de Kleine Noordwaard ontdek je die huis tussen ergens en nergens kleuren en vogels al snel. Het Over een grasrijk pad wandel ik de Kleine Noord-
Daan
waard in. Het valt me direct op dat het bordje, dat normaliter verbiedt van het wandelpad af te gaan, hier niet staat. Dat komt misschien doordat aan mijn rechterhand de Biesbosch ligt zoals ik het me had voorgesteld: een kreek met wat eenden en overhangende wilgen. Met zoveel water om me heen kan ik toch niet ver buiten het pad komen. Een luid gekras klinkt vanuit het bos, niet veel later gevolgd door een uitvliegende blauwe reiger. Het is een bekende reigersoort, een stuk zeldzamer is de grote zilverreiger die hier ook schijnt te zitten. Ik houd mijn verrekijker in de aanslag, voor het geval er meer gekras volgt. Links van mij liggen de overwoekerde restanten van een voormalige oprit. Tot een jaar of vier terug stond er verderop een huis. Er woonde een man op dat eenzame stuk grond, samen met zijn schaapskudde. Hij keek toen nog uit op de omliggende aardappel-
32
daarbuiten
Wie is Daan? Daan Vermeer is een jonge reisjournalist. Hij is altijd op pad. Speciaal voor daarbuiten gaat hij op zoek naar het avontuur in Nederland.
Grote Zilverreiger en suikerbietvelden. In de afgelopen jaren is er flink ontpolderd en gegraven. Zo is er van zijn huis nog minder over dan van zijn voormalige oprit, heeft een beverfamilie de schaapskudde vervangen en zijn de gewassen vervangen door slikplaten en plassen. Hoe dichter ik bij het voormalige huis kom, hoe opmerkelijker de sporen worden. Er staan rododendronstruiken, fruitbomen en zelfs exotische tuin planten tussen een wirwar aan wilgenscheuten. Klaarblijkelijk loopt het laarzenpad dwars door wat tot voorheen zijn achtertuin was.
Een onsterfelijk vogelparadijs De Kleine Noordwaard is inmiddels een doorstroomgebied geworden, met als bijkomend voordeel dat het als een magneet op de vogels werkt. Zou ik hier ’s zomers wandelen, dan zou ik ongetwijfeld lepelaars tegenkomen. Zij houden het in de winter voor gezien en vliegen richting Senegal zodra de eerste bladeren hier roodbruin kleuren en komen pas terug als de nachtvorst verdwijnt. Andere vogels komen juist over uit de bladloze loofbossen om hier te over winteren, zoals de wintertaling. Die komt helemaal vanuit Siberië hierheen gevlogen, elk jaar opnieuw en elk jaar weer precies naar deze plek. Wat dat betreft is het in de Biesbosch het hele jaar door een komen en gaan van vogels. Misschien kom ik vandaag wel een zeearend tegen, een roofvogelsoort met een spanwijdte van twee
meter. De arend, Europa’s grootste, kwam tot voor kort alleen voor in de Oostvaardersplassen, maar werd afgelopen winters ook hier gezien. Ze hebben het voorzien op de ganzen en eenden die op hun beurt voor het altijd stromende water komen. Want zelfs wanneer het Lauwersmeer dichtgevroren is, stroomt het water hier.
IJsvogel
Met mijn verrekijker speur ik het water af naar tekenen van de arend en andere bijzondere vogels. Tegen de waterkant zie ik een groepje roerdompen, schuwe en schaarse broedvogels die qua kleur erg lijken op die van het karamelkleurige riet. Als plots de meeuwen en bergeenden opvliegen, zou dat kunnen zijn omdat er een hongerige roofvogel in de lucht hangt. Maar hoe ik ook zoek, een zeearend kan ik niet ontdekken. Misschien dat ik hem later nog in mijn vizier krijg.
Water voor de onderduikers Ik wandel verder, langs de voormalige akkers tot ik aan beide kanten ingesloten word door het water. Het valt me op hoe vrij ik hier rond kan dwalen, want in de meeste stukken van de Biesbosch begin je weinig zonder kano of boot. Het enige bordje dat ik tot dusver ben tegengekomen is een waarschuwing voor de loslopende koeienkudde, niet een bord dat me verbiedt buiten de paden te komen. En toch staat het Rijnwater erg laag, het laarzenpad is niet eens zompig vandaag. Het schijnt zelfs dat het
daarbuiten
33
water al honderd jaar niet zó laag heeft gestaan. Dat water komt weer wanneer het eerste smeltwater uit de Alpen hier aankomt. Zo stond het water vorig jaar februari bijna twee meter hoger, toen was het laarzenpad in zijn geheel opgeslokt. Ook al zou je willen, zelfs met laarzen kwam je er niet overheen. Terug in het Biesboschmuseum lees ik verder over het water in de Kleine Noordwaard. Over het getijverschil dat tijdens de Tweede Wereldoorlog wel twee meter per etmaal was. Toen moest je weten waar je tijdens vloed droog bleef. Het was een gebied voor overlopers, toen zuidelijk Nederland al bevrijd was. Met gevaar voor verdrinking, vanwege het wassende water, staken ze hier over. Dat getijverschil mag dan wel bijna verdwenen zijn, de Kleine Noordwaard leeft ook ’s winters als geen ander gebied. Wat dat betreft loopt de tijd hier als water door je vingers.
Wil jij o ok de Biesbo sch on tdek Kijk op stayoka ken? y.com/ daarbu iten ho e e je he 2 kaar t tje voor ee gratis krijgt n vaart och vaar-w andelto t of cht!
Zeearend
Nonnetje Praktische informatie De Kleine Noordwaard begint bij het Biesbosch museum waar je alles te weten kunt komen over de historie en werking van het gebied. Het museum is ook ’s winters geopend: van dinsdag t/m zondag tussen 12.00 uur en 17.00 uur (gratis parkeren).
Speuren naar de winterse Big Five Wil je deze winter ook wandelen in de Biesbosch, vergeet dan vooral je laarzen en verrekijker niet mee te nemen! Probeer tijdens een wandeling deze vijf bijzondere vogelsoorten te spotten: • Zeearend, een roofvogel met spanwijdte van wel twee meter • IJsvogel, bekend vanwege zijn blauwe en oranje verenkleed • Grote zilverreiger, een spierwitte reiger die tot een meter hoog kan worden • Nonnetje, een witte eend met een zwart masker • Roerdomp, een schuwe reiger, zo bruin als basterdsuiker
34
daarbuiten
Wandelen met de boswachter Deze winter kun je met Thomas van der Es, vogel kenner en de jongste boswachter van Nederland, de winterse Biesbosch ontdekken. Kijk voor data op www.biesbosch.org en www.staatsbosbeheer.nl. Zelf wandelen In de Brabantse Biesbosch zijn verschillende wandelknooppunten waartussen je zelf een route kunt uitstippelen (zie routes.routesinbrabant.nl). Ook zijn er wandelroutes, als het laarzenpad door de Kleine Noordwaard. Onderweg kom je soms bordjes tegen met QR-codes, die je met je mobiele telefoon kunt scannen om interessante informatie te krijgen over de vogels en het landschap (zie www.denoordwaard.nl). Overnachten Stayokay Dordrecht ligt aan de overkant van de Nieuwe Merwede, met een (huur)fiets zit je met 20 minuten in de Kleine Noordwaard. Overnachten met ontbijt kan er vanaf € 16.
Stayokay card
50 , 7 1 € jaar
Met de Stayokay card ligt de wereld aan je voeten! per
Met je Stayokay card ontvang je € 2,50 korting op elke over nachting met ontbijt, óók bij een arrangement. Daarnaast profiteer je wereldwijd van vele kortingen.
De voordelen op een rijtje: • € 2,50 korting op elke overnachting bij Stayokay. • 10% korting bij de 4.000 hostels van Hostelling International wereldwijd. • 3x per jaar het inspirerende reismagazine daarbuiten. • 2=1 en 4=2 bij overnachtingen tijdens de Stayokay ledenweek in maart en november. • 1001 kortingen op reis, verblijf, attracties en (reis)artikelen. • Automatische deelname aan de loting voor de maandelijkse Stayokay ledenprijzen.
Zo kom je aan je Stayokay card Vraag je Stayokay card aan op www.stayokay.com/stayokaycard. Na de betaling ontvang je deze binnen 2 à 3 weken. Heb je de Stayokay card sneller nodig? Koop hem dan direct aan de receptie van een Stayokay hostel!
Bestel e n nu onli
Gratis Fair Trade Peruaanse muts t.w.v. € 9,95 bij je Stayokay card Bestel de Stayokay card voor 1 maart 2012 en ontvang een Peruaanse muts t.w.v. € 9,95 gratis!* Deze 100% Fair Trade mutsen zijn exclusief ontworpen voor Stayokay. Maak een winterwandeling of fietstocht en houd je oren warm met deze unieke Peruaanse muts! *Alleen geldig bij online aanschaf van je Stayokay card. Keuze uit kinder- of volwassenmaat.
daarbuiten
35
Stayokay card
Met het gezin naar de Plantage Amsterdam Stayokay Amsterdam Zeeburg ligt aan de voet van de Plantage. Een geweldige buurt voor kinderen. Vlinders kijken in de Hortus, op reis in het Tropenmuseum, schilderen in de Hermitage en nog veel meer. In het Joods Historisch Kindermuseum kun je broodjes bakken en muziek maken. Stayokay card houders krijgen 2 voor de prijs van 1 in het Joods Historisch Museum!
van 5 € 159,9 voor € 119 !
Bovendien kun je de Max de Matzeknuffel met 3 euro korting kopen*. Kijk op www.plantageamsterdam.nl voor alle kindertips in de buurt. *Geldig van 1 februari tot en met 30 juni 2012
2 = 1 in het Joods Histori sch (Kinder)Museu m AM STE RD AM
25% korting op een Keela Quantum jacket
Het Keela Quantum Jacket is het best verkochte jack in 65 landen! Dit comfortabele wind- en waterdichte jack is ideaal voor een wandeling of fietstocht. Het jack heeft een inrolbare capuchon, onderarm ritsen voor extra ventilatie, 2 heupzakken en 1 borstzak, en is vochtregulerend. Verkrijgbaar in 3 kleuren in de maten S t/m XXL. Bestel hem snel!
4=2
LEM HAAR
bij SnowPlanet! Wintersporten in Nederland? SnowPlanet is een cool wintersportparadijs vlak bij Amsterdam! Er zijn twee indoorpistes met echte, knisperende sneeuw. Oefen je bocht- en remtechniek of sjees 230 meter naar beneden op een steile piste. Na de sneeuwpret kunnen de rode neuzen en koude oren worden opgewarmd op het Grill & Fondue Square of in restaurant The Lodge. Op vertoon van een geldige Stayokay card ontvang je voor 4 personen pistetoegang voor de prijs van 2*. *Geldig van 1 februari tot en met 31 augustus 2012.
36
daarbuiten
AMST ERDA M
€ 2 korting op je NEMO entreebewijs Een vliegtuig kan vliegen. Zonder licht is het donker.
En suiker is zoet. Dat weten we allemaal. Maar waarom is dat zo? Ontdek het zelf bij Science Center NEMO. Vijf verdiepingen vol spannende, leuke doe-dingen en ontdekkingen. Alles in NEMO heeft te maken met wetenschap en technologie. Met je Stayokay card betaal je slechts € 11,50 i.p.v. € 13,50 voor je entreebewijs!* *Geldig van 1 februari tot en met 29 april 2012
MindfulFamily Texel: onthaasten in de krokusvakantie
2=1 tijdens de Stayokay ledenweek
Laat de hectiek achter je en geniet van het bijzondere arrange-
Met je Stayokay card kun je van 4 t/m 10 maart dubbel genieten.
ment bij Stayokay Texel – MindfulFamily Texel. Ouders en kinderen
Leden betalen dan voor twee overnachtingen en een heerlijk
worden tijdens deze 5-daagse training begeleid door een vakkun-
ontbijt maar één nacht! En vier overnachtingen kosten ook de
dige mindfulness-trainer. Tegelijkertijd kun je het prachtige eiland
helft van de prijs. Bovendien is de € 2,50 ledenkorting geldig.
ontdekken. Op vertoon van je Stayokay card zijn de kosten
Boek online het ledenweek arrangement en krijg 50%
voor de training voor volwassenen slechts € 95 i.p.v. € 275 en
korting met kortingscode LWmrt-2012*.
voor kinderen € 45 i.p.v. € 80 (derde kind gratis). Boeken of
*Uitsluitend geldig op vertoon van Stayokay card bij aankomst.
meer informatie: Texel@stayokay.com, tel +31 (0)222 31 54 41, www.mindfulnesstexel.nl en www.mindfulkidstexel.nl
€ 2,50 korting op het Holland Flowers Festival
BOV KARSEN PEL
Bloemenpracht, lifestyle en business komen samen in een uniek evenement. De 79ste editie van het Holland Flowers Festival in Bovenkarspel staat dit voorjaar in het teken van India. Een opkomende markt met een veelheid aan kleuren en culturen. Van 22 tot en met 26 februari 2012 presenteren ruim
Kijk voor alle partners en voorwaarden op www.stayokay.com/stayokaycard
100 exposanten hun producten voor tuin, huis, interieur en vrije tijd. daarbuiten
37
Reportage
TEKST MARISE SPERLING FOTOGRAFIE SANDER FOEDERER
Van Haags bakkie
tot chique garnalenkroket Een culinaire ontdekkings足reis door Den Haag 1
4
Denneweg
5
Piet Heinstraat
e
kad
rits
u Ma
Malieveld ut
rho
No de
ein
g Lan
6
Buitenhof Spui
Centrum
2
Gedempte Burgwal
2 A1
oo eV
ord
daarbuiten
aat astr Jav
t aa str
38
Scheveningen
e Ze
Een stad verkennen kan op veel manieren. Een van de leukste, en beslist de lekkerste, is je te laten leiden door hapjes en drankjes. daarbuiten neemt je mee op een culinaire ontdekkingstocht door Den Haag. Waar drink je een echt Haags bakkie? Wat eet de Haagse chique? En hoe luncht een ambtenaar?
Prinsevinkenpark
3
Turfmarkt
Den Haag Centraal
H
et enige wat je voor deze speurtocht hoeft te doen: je neus volgen. Alleen dan ontdek je typisch Haagse fenomenen. Gewapend met Foodprint Stadsgids Den Haag – een boekje waarin Haagse journalisten op zoek gaan naar de culinaire identiteit van hun stad (zie kader) – begint daarbuiten aan de smakelijkste stadswandeling ooit. Loop mee van minuut tot minuut.
07.50 uur 1 Haags bakkie Vroeg in de morgen. Het kwik ligt net iets boven nul. Het is nog donker. Heel Nederland sprint op dit tijdstip naar het werk. Maar wat doet een Hagenees? Precies. Hij drinkt een bakkie pleur. En waar kan dat beter dan in een Haagse koffietent. Hier doen veel Hagenezen een bakkie voordat zij naar het werk gaan. Het is een fenomeen dat je vrijwel alleen in deze omgeving tegenkomt. Neem bijvoorbeeld De Prinsevink aan de Kerkhoflaan, vlak bij Madurodam. Buiten staat een helblauwe cabriolet geparkeerd naast een wit bestelbusje.
Binnen hangt een ondoordringbare geur van gebrande koffie. De keet – meer kan je het niet noemen met die vier houten tafeltjes – is al vanaf 06.30 uur geopend. Alleen mannen hier. Geen vrouw te bekennen. Hier komen veel bouwvakkers in gescheurde spijkerbroeken en met cement besmeurde laarzen. Maar ook buurtbewoners die de hond uitlaten. “En die baron van dat grote huis op de hoek”, roept een grijzende man achter zijn kop koffie vandaan. Iedereen zit met elkaar aan tafel. Je voelt je meteen thuis. Het is een clubhuis, maar dan zonder lidmaatschap. Alcohol is hier niet te koop. En patat evenmin. “Want”, zo zegt de eigenaar van De Prinsevink, “we zijn geen snackbar.”
10.30 uur 2 Chinese toko’s Weg van de koffie leuten. Het is het tijd voor Chinatown, op pakweg een kwartier met de tram of twintig minuten lopen. Als je over de Gedempte Burgwal loopt, krijg je direct hoger. Een mix van geuren van pekingeend en dim sum
komt je tegemoet. Het is nog rustig deze morgen. Er lopen een paar Chinezen. Met snelle passen doorkruisen zij de buurt. In Den Haag en omgeving wonen ruim tienduizend Chinezen. Ze bezoeken Chinatown om te eten, drinken, naar de kapper te gaan en boodschappen te halen. In dit deel van Den Haag vind je geen statige herenhuizen en wapperende vlagen aan de gevels. De bebouwing is simpel. Boven de straten hangen rode lampionnen. Straatbordjes zijn vertaald in het Chinees. En op het trottoir staan tweetalige, wijze spreuken. Fat Kee, met Chinees-Indische keuken, is een bekend restaurant. Vind je het nog te vroeg voor een pekingeend? Sla dan wat proviand in voor thuis. Bij Nam Wah Hong Supermarkt vind je honderden soorten mie uit alle windstreken.
12.05 uur 3 Ambtenarenlunch Struinend door Den Haag kun je niet anders concluderen dat deze stad culinair veel te bieden heeft. En dat voedsel moeiteloos allerlei culturen, mensen en werelden aan elkaar verbindt. In de richting naar Den Haag Centraal Station, op de langgerekte Turfmarkt, loop je hongerige ambtenaren tegen het lijf. De zon schijnt en rond dit middaguur zoeken zij hun heil buiten de deur. Aan de Turfmarkt zetelen geen peperdure restaurants met wit tafellinnen, maar relatief eenvoudige broodjeszaken, waarbij de menukaart die van de kantine ontstijgt. Kijk eens bij Greenbean of Lebkov & Sons. De ‘lunchwandelaars’ staan zelfs tot buiten in de rij te wachten op hun broodje. Het zijn nette mannen in strakke pakken en deftige dames op hoge hakken. Soms pratend daarbuiten
39
met elkaar. Of druk bellend, met de krant stevig onder hun armen gedrukt.
13.45 uur 4 Risotto met truffel We verlaten de ministeriele wandel paden en lopen via Plein naar de wijk Voorhout. Het is verbazingwekkend: je staat in een paar minuten weer in een ander Den Haag. Sommigen noemen het kouwe kak. Anderen Haagse chique. Feit blijft dat er dames lopen met paardrijdlaarzen, nette colberts en dure handtassen. Ze steken Lange Voorhout over waar een rustieke, bijna serene sfeer hangt onder de hoge bomen. Hier vind je overigens het best beveiligde terras van Den Haag. Le Bistroquet zit pal naast het metershoge hekwerk van de Amerikaanse ambassade, met daarachter surveillerende agenten. Even verderop, richting Denneweg, zijn de knusse lunch tentjes afgeladen. Buiten wijst de thermometer winterse temperaturen aan. En binnen vliegen in rap tempo gerechtjes zoals huisgemaakte pompoensoep,
risotto met truffel en garnalen kroketjes over de toonbank.
16.00 uur 5 Wereldkeuken De prachtige, statige herenhuizen met wapperende vlaggen aan het Lange Voorhout staan in schril contrast met de eenvoudige bebouwing aan de Piet Heinstraat, op pakweg vijftien minuten lopen. Hier is het ‘werelds’ wat de klok slaat. Van kouwe kak is weinig meer over. Rond de multiculturele boulevard wonen veel expats en dat zie je ook aan het straatbeeld. Allerlei culturen lopen kriskras door elkaar. Den Haag is een magneet voor wereldburgers en dat heeft ook gevolgen voor wat er wordt gegeten. Een Colombiaan kan naar een Colombiaan. Een Mongool kan Mongools eten. En een Japanner kan eigenlijk op elke hoek van de straat wel terecht. Aan de Piet Heinstraat vind je bijvoorbeeld het Italiaanse delicatessenzaakje Italy. Of Kelly’s Expatshopping met uitsluitend Britse en Amerikaanse producten. En Matroesjka, met delicatessen uit de Balkan, Rusland en Georgië.
Win int Foodpr ids g s d a t S ag Den Ha
Proef culinair Den Haag! Is je maag gaan rommelen na het lezen van deze culinaire ontdekkingstocht? Proef dan zelf de Haagse koffie, verse haring en chique garnalenkroketjes. Slaap bij Stayokay Den Haag en stop Foodprint Stadsgids Den Haag (ISBN 9789056626976 / € 10) in je r ugzak als je op pad gaat. Dit boekje beschrijft de culinaire identiteit van de stad in woord, beeld en kaart. Het is een uitgave van kunst- en architectuurcentrum Stroom Den Haag. Dit centrum wil aandacht geven aan de invloed van voedsel op de stad met het meerjarige programma Foodprint. Stayokay geeft vijf exemplaren weg van de wandelgids. Winnen? Kijken dan op www.stayokay.com/daarbuiten
40
daarbuiten
17.30 uur 6 Haring happen Als het avondlicht bijna invalt, is het tijd voor de laatste maaltijd. En waarmee kan je deze Haagse wandeling beter afsluiten dan met een stukje vis? Slechts een paar kilometer verderop, in Scheveningen, is vanochtend de beste vis ter wereld gevangen. Waarschijnlijk heb je geen grote trek meer, maar een haring kan er altijd nog in. Bezoek dan Haringkraam Buitenhof. De locatie tussen het bronzen standbeeld van Koning Willem III en het Binnenhof is uniek. Heb je tijdens deze fikse wandeltocht van iedere cultuur wat mee gesnoept en zit de maag bomvol? Ook dan hoef je niet naar huis. De Haagse prachtstad stikt van de gezellige cafés die je zeker niet wilt missen.
Reportage
TEKST MARISE SPERLING FOTOGRAFIE VERBEELD
d e e i n w m Altijd en nooit meer zweetoksels Zoevend door Noord-Brabant met de e-bike De elektrische fiets suf? Vergeet het maar. De ‘e-bike’ is hip en bezig aan een onstuitbare opmars. En waar kan deze fiets beter worden getest dan in de heuvels van Noord-Brabant? Hostelmanager Bas van Kesteren van Stayokay Bergen op Zoom is onze gids. daarbuiten
41
‘Het kan niet lang duren voordat heel Nederland, van jong tot oud, op elektrische rijwielen over de fietspaden zoeft’
J
e zit op een eenvoudige stadsfiets en trotseert voor jouw gevoel met redelijk tempo een forse tegenwind. Dan passeert er links een dame die gezien haar zilveren haardos een stuk ouder moet zijn. Ze zit kaarsrecht, is niet bezweet en aan haar bagagedrager bungelen ook nog eens twee fietstassen. Met fiere trappen op de pedalen scheurt ze over het fietspad. Huh? Toch even goed kijken. Betrapt. Een elektrische fiets. Volgens cijfers wordt deze fiets steeds vaker verkocht. Niet alleen aan ouderen, maar tegenwoordig ook aan jongeren. daarbuiten kan niet achterblijven en neemt de proef op de som. Het glooiende natuurgebied van de Brabantse Wal lijkt een goede plek om de zogenoemde e-bike te testen. Zonder zweetoksels de hoogste heuvels bedwingen, wie wil dat niet? Bas van Kesteren, hostelmanager van Stayokay Bergen op Zoom, en Cees Schoutens, die fietstochten in deze omgeving begeleidt, gaan mee op pad.
Stekkers in het stopcontact Voor het Stayokay hostel staan drie paar e-bikes. Ze lijken op het eerste gezicht doodnormaal, maar wie beter kijkt, ziet wel degelijk verschil met een gewone fiets. Het frame is iets dikker omdat daarin de accu zit verstopt. En om de naaf, het hart van het wiel, zit een glanzende trommel waarin de motor is weggewerkt. Een snoer verbindt de fiets met het stopcontact. “Het opladen duurt ongeveer twintig minuten”, zegt Bas. “En dat gebeurt met zonnepanelen die op het dak liggen. Bij het hostel staan sinds kort permanent elektrische fietsen omdat hier
42
daarbuiten
steeds meer vraag naar is. Ons hostel is het beginpunt van veel fietstochten in de omgeving, dus ik verwacht er veel van.” “Druk op knop 1”, zegt de handleiding van de elektrische fiets. Er begint iets te knipperen op een klein, digitaal beeldscherm dat is bevestigd op het stuur. Het lijkt op een moderne kilometerteller, maar functioneert als besturingssysteem. “Hoe hard wil je fietsen”, vraagt fietsgids Cees, die al eerder een e-bike heeft bestegen. Hij drukt op de knopjes en stelt onder luid ‘gepiep’ moeiteloos de fiets in. “Je moet hem niet meteen op de powerstand zetten. Dan verbruikt hij veel energie. Als je de heuvel opgaat, schakel je naar de hogere stand. En daarna zet je hem weer terug. Op die manier kun je ongeveer 70 kilometer rijden op een elektrische fiets.” Lachend: “Vergeet niet de stekker uit het stopcontact te halen als je straks wegrijdt.”
Als een speer vooruit De eerste paar trappen op de e-bike voelen meteen goed. “Dit gaat als een speer”, zegt Bas. Wie trouwens denkt dat je met een elektrische fiets niets meer hoeft te doen, komt bedrogen uit. “Dan moet je een snorfiets nemen”, reageert Cees. Hoe harder je trapt, hoe harder de fiets gaat. De elektrische motor werkt als een aandrijving. Meteen even uitproberen of de fiets ook anders remt of stuurt. Geen verschil met een krakende stadsfiets. Ook maakt de e-bike geen gezoem of ander geluid. Geruisloos koersen we naar het centrum van Bergen op Zoom. Zonder veel inspanning scheuren we over de kleine klinker
steentjes, passeren we de Grote Markt en rijden door naar Het Markiezenhof, een stadspaleis waar vroeger de hoge heren uit Bergen op Zoom woonden. Via de oude stadspoort, die in de Middeleeuwen dienst deed als gevangenis, verlaten we het histori sche centrum. Fietsend langs de Binnenschelde hebben we forse tegenwind. Of we daar last van hebben? Nauwelijks. Waar je op een normale fiets baalt van deze windkracht, maakt het onze tocht alleen maar leuker. Spannender zelfs. Zonder zweetdruppels rijden we met 20 kilometer per uur de glooiende heuvels van de Brabantse Wal tegemoet. Dit gebied is een zandplateau dat zich uitstrekt van de Belgische grens tot aan Steenbergen.
Van de polders in Zeeland tot het centrum van Antwerpen In het uitgestrekte landschap beginnen we aan de eerste klim. Het zijn een paar meters omhoog, maar voor ons gevoel vliegen we eroverheen. We zetten onze e-bike op de powerstand, trappen net iets harder, en gaan nog sneller vooruit. We passeren een groepje fietsers dat in slakkentempo de forse tegenwind trotseert. Bij bezoekerscentrum De Kraaijenberg maken we een korte tussenstop voor de uitkijktoren. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht over de omgeving. In het westen liggen de polders van Zeeland. In het zuiden zie je – met goed weer – Antwerpen. In het noorden ligt het stadshart van Bergen op Zoom. We schieten de laatste kilometers langs de bossen richting Stayokay. Van vermoeidheid is geen sprake. Nog even een
laatste krachtbeproeving. Op de digitale teller verschijnt een snelheid van 23 kilometer per uur en een energieverbruik van 45 procent. Als we willen, kunnen we nog wel even doorgaan. En mocht de batterij leeg zijn, dan rijden we op eigen kracht verder. daarbuiten is overtuigd: deze fiets is een uitkomst. Het kan niet lang duren voordat heel Nederland, van jong tot oud, op elektrische rijwielen over de fietspaden zoeft.
Ga ook op elektrisch fietsavontuur! Enthousiast geraakt over de elektrische fiets? Bezoek Stayokay Bergen op Zoom en huur een e-bike. Dit hostel is het beginpunt van veel fiets tochten in de omgeving. Fiets bijvoorbeeld de route van Happen en Trappen. Je rijdt door het prachtige natuurgebied van de Brabantse Wal en stopt bij verschillende restaurants voor een gerecht. Liever geen culinair rondje? In het hostel liggen nog tal van andere routes voor je klaar.
daarbuiten
43
Internationaal
Welkom in de wijde wereld van HI-hostels
44
daarbuiten
TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE HOSTELLING INTERNATIONAL
Redactie daarbuiten Timorplein 21a 1094 CC Amsterdam
De wereld van Stayokay stopt niet bij de landsgrenzen. Als onderdeel van Hostelling International kun je met een Stayokay card overnachten in 4000 hostels over de hele wereld. daarbuiten zet alle feiten op een rij.
Vraag 1 Help me even, wat is ook alweer Hostelling International? De grootste hostelketen ter wereld. De 4000 hostels vind je terug in 90 landen, van Cambodja tot Australië en Portugal.
Vraag 2 Waarom moet ik
eigenlijk kiezen voor een HI-hostel?
Simpel: kwaliteit. Alle aangesloten HI-hostels staan voor een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. Net zoals je in Nederland van ons gewend bent, kennen de hostelmedewerkers de omgeving als hun eigen broekzak. Zij helpen je op weg. En wat is kwaliteit zonder een keurmerk? HI heeft daarom het HI Quality™ Management System. Het zorgt ervoor dat jouw verblijf in het hostel altijd voldoet aan de vastgestelde hostelstandaard. Mystery shoppers, inspectieprogramma’s en natuurlijk de beoordeling van de gasten dragen hieraan bij.
Vraag 3 Ik ken Stayokay, zien buitenlandse hostels er net zo uit? Ja en nee. Waar je ook verblijft, je kunt rekenen op een hoog standaardniveau van service en faciliteiten dat is te vergelijken met Stayokay. De hostels zijn altijd schoon, veilig en comfortabel. De aankleding en inrichting van
de hostels zijn wel verschillend van Stayokay hostels. De bekende inrichting van Stayokay is uniek in de wereld.
Vraag 4 Ik heb een Stayokay card, welke voordelen heb ik wereldwijd? Met je Stayokay card ontvang je kortingen bij alle HI-hostels wereldwijd (naast alle voordelen in Nederland). Standaard is het voordeel zo’n 10%. Bovendien biedt de Stayokay card regelmatig speciale aanbieding voor hostels in het buitenland. Ben je met 10 personen of meer? Vraag dan een Stayokay groepscard aan. Op vertoon van de groepscard krijg je met de hele groep korting in de 4.000 HI hostels in het buitenland. In Nederland is de korting al in de prijs verwerkt.
Vraag 5 Ik ben zover, ik wil een reservering maken voor een hostel in het buitenland. Hoe doe ik dat? Eenvoud staat voorop. In een paar minuten is je boeking geregeld. De 5 stappen: 1. Ga naar www.hihostels.com 2. Maak een reservering bij het hostel naar keuze 3. Betaal een deposit 4. Bij aankomst moet je je Stayokay card laten zien 5. Ontvang tot 10% korting op je overnachting
©VJH (AM)
HI-hostel Antwerpen: het buitenland dichtbij Je staat in de startblokken om een hostel in het buitenland te bezoeken? daarbuiten maakt het je makkelijk. In Antwerpen staat een van ’s wereld modernste hostels. Hartje stad, schitterend eigentijds design en natuurlijk midden in een heerlijke stad.
Overnacht met 10% korting Van 1 februari tot 15 maart 2012 ontvang je op vertoon van je Stayokay card 10% korting op een overnachting in het HI-hostel in Antwerpen. Let op: zonder Stayokay/HI-card betaal je €3 toeslag per nacht op de gewone prijs.
www.facebook.com/ HostellingInternational1 www.twitter.com/#!/ Hostelling daarbuiten
45
Lezersaanbiedingen
Ontdek de eilanden van Amsterdam
Gratis tief interac r u u t n avo 25 € . .v t.w
Ontdek de onontdekte kant van Amsterdam: de Oostelijke eilanden! Bij het Actief eropuit-arrangement in Stayokay Amsterdam Zeeburg ontvang je dit voorjaar een interactieve ontdekkingstocht voor het hele gezin. Zet je zintuigen op scherp, beluister verhalen op je gloednieuwe mp3-speler, voer opdrachten uit en geniet onder tussen van al het moois om je heen. Alleen geldig in Stayokay Amsterdam Zeeburg, zolang de voorraad strekt. Keuze uit de
s Grati code r u u : fietsh te-2012 Len
ontdekkingstocht óf wandelroute en cadeautje.
Gratis fietshuur in maart en april
3-da open ags arran ings ge voor ment € 49
Worden de bomen groener, beginnen planten te bloeien en wordt het eindelijk weer warmer? Dan zit de lente in de lucht! Het ideale seizoen om lekker te fietsen in eigen land. Rondom de Kust en water hostels en de hostels in het groen kun je allerlei mooie routes fietsen: door de bossen, langs het strand en over landweggetjes.
Stayokay Egmond in een nieuw jasje! Stayokay Egmond gaat in de wintermaanden ingrijpend
Extra voordelig op pad? Bij boeking van het fietsarrangement in
verbouwen! Het hostel aan de Noord-Hollandse kust krijgt
deze hostels ontvang je in maart en april één dag fietshuur gratis.
een modern interieur en nieuwe faciliteiten. In april worden de deuren weer geopend. Wil jij het gloednieuwe hostel bewonderen? Tot eind mei 2012 een zeer voordelig openings arrangement. Boek dus snel! Inclusief bij 3 dagen: verrassingspakket, welkomstdrankje, 2x overnachting met ontbijt, 1x diner, 1 dag fietshuur, fietsroutes en een presentje om mee naar huis te nemen
TIP
Pro e-bikebeer een in op Zo Bergen om
46
daarbuiten
Volwassenen: € 49* Kinderen: € 39* * Openingsarrangement is geldig tot 30 mei 2012.
Zomervakantie- kriebels? Boek nu en ontvang 20% korting
oeg 20% vr ing rt boekko
De zomer staat eerder voor de deur dan je denkt. En wat is er leuker om daar nu al mee bezig te zijn? Deze zomer hebben veel hostels weer leuke arrangementen samengesteld. Ga lekker de natuur in, stap in de boot om een rondje te varen, of ga luieren in de stadsparken. Er is voor ieder wat wils. Boek vóór maart 2012 een arrangement met verblijf in juni of juli. Vermeld daarbij de code Vroeg-boek.
Vele lastminutes in de voorjaars vakantie Nog geen plannen voor de voorjaarsvakantie? Geniet van de natuur in de Hollandse Biesbosch, kom helemaal tot rust in een Noors jachthuis in Gorssel of spring op de mountainbike voor een tocht door de Brabantse Wal. Kijk op www.stayokay.com voor alle lastminute-acties, kortingen en leuke cadeaus.
Boek o p www. stayok ay.com
Geuren en kleuren met het Kleurrijk Keukhofarrangement Breng een bezoek aan de Keukenhof waar je het voorjaarsgevoel beleeft met meer dan 7 miljoen bloemen in de mooiste kleuren. Stap vervolgens op de fiets en verken de prachtige omgeving.
Last- e t minu
Stayokay Haarlem, Noordwijk en Heemskerk zijn de ideale uitvalsbasis voor een kleurrijk verblijf. Inclusief bij 3 dagen: welkomst drankje, 2x overnachting met ontbijt, 2x diner, 1 dag fietshuur, entreekaartje Keukenhof en een plattegrond van de omgeving. Te boeken van
©J. de Bruin
22 maart t/m 20 mei 2012.
Kijk voor meer informatie en alle voorwaarden op www.stayokay.com/daarbuiten
daarbuiten
47
Column
FOTOGRAFIE NBTC / MERLIJN DOOMERNIK
Rik Zaal
leukste stad van Brabant. Echt waar!
48
daarbuiten
W
anneer ik “Eindhoven” antwoord op de vraag wat ik de leukste stad van Noord-Brabant vind, kijken mensen mij vaak verbaasd en soms verbijsterd aan. “Echt waar?” hoor ik altijd. “Echt waar”, antwoord ik dan. “Maar Den Bosch en Breda zijn toch veel mooier?”, is vrijwel altijd de vervolgvraag. En het is waar. Den Bosch en Breda zijn mooier, veel mooier. Maar doordat Eindhoven minder burgerlijk is dan Breda en iets stadser dan Den Bosch, vind ik het er aangenamer dan in die twee veel mooiere Brabantse steden. Het is moeilijk te zeggen waarom een bepaalde stad je aanstaat zonder te vervallen in termen als ‘sfeer’ en (nog erger) ‘uitstraling’. Laat ik het met Eindhoven dus anders proberen. Ik denk dat Eindhoven iets minder provinciaals, iets minder kleinsteeds is dan de andere Brabantse steden door een prettige samenloop van omstandigheden. Vanouds (nou ja, sinds de twintigste eeuw) trok de stad van Philips en DAF mensen van buiten aan, ook mensen van buiten Nederland. Niet dat de stad daar nu meteen kosmopolitisch van werd, maar het hielp wel. Ook de Technische Universiteit Eindhoven, in 1956 op aandrang van Philips en DAF gesticht, heeft met zijn vele studenten en docenten, ook van buiten Brabant, bijgedragen aan de stadscultuur. Die cultuur lijkt minder benepen, minder geborneerd dan in steden waar geen academisch onderwijs bestaat, zoals in Den Bosch, of waar dat academisch onderwijs is beperkt tot militairen, zoals in Breda. Een ander belangrijk instituut is de Design Academy Eindhoven, die als Akademie voor Industriële Vormgeving vanaf de oprichting in 1947 al veel prestige had, maar sinds 1997 onder de nieuwe naam nog meer studenten en docenten van buiten aantrok. Mede door de organisatie van de Dutch Design Week werd de Academy steeds populairder, hipper en invloedrijker in de internationale wereld van de vormgeving.
Het grootste zwak heb ik voor een bouwwerk dat door vrijwel iedereen net zo lelijk wordt gevonden als de stad zelf. Inderdaad, het stadhuis. Het is rond 1970 gebouwd naar een ontwerp van Jan van der Laan, de broer van de beroemde pater-architect Dom van der Laan, in een stijl die aan die van zijn broer en aan die van Hugh Maaskant doet denken. Sterk en stevig is het, zonder verdere pretenties. Binnen is er niet lang geleden wel weer wat nieuwe vertrutting aangebracht, maar de prachtige vliegende stalen platen van beeldhouwer André Volten zijn gelukkig gebleven. Ga er maar eens kijken. Als je durft.
‘En dan heb ik ook nog een zwak voor een aantal gebouwen in Eindhoven. Rare gebouwen vooral’
Rik Zaal (1945) is de vaste columnist van daarbuiten. Zaal heeft onder meer gewerkt voor NRC Handelsblad, VPRO, Het Parool en de Volkskrant. Muziek, reizen en cultuur waren zijn belang rijkste onderwerpen. In 2009 bracht hij de persoonlijke reisgids Heel Nederland uit. Eind 2011 verscheen zijn roman Verlorenzoon.com.
En dan heb ik ook nog een zwak voor een aantal gebouwen in Eindhoven. Rare gebouwen vooral. Het Evoluon natuurlijk, die vliegende schotel op poten van de architecten Kalff en De Bever, maar ook de prachtige watertoren aan de Anton Coolenlaan van architect W.G. Quist. Drie witte, bolvormige reservoirs zijn het, die de bouwmeester elk op een verschillende hoogte over drie stalen pijpen heeft geschoven. Ook het station, een ontwerp van K. van der Gaast uit de jaren vijftig, waarin velen de vorm van een radio zien, heeft iets raars en leuks. Het zeer sculpturale gebouw met een op palen geplaatste glaswand en een overdekt terras ernaast, is binnen nogal verprutst door de vooruitgang en door de uitbaters van de restauratie, maar van buiten blijft het ontwerp goed overeind. daarbuiten
49
On Track
! g n li e d n a w r e d n o w r Maak een winte
Besneeuwde forten en 足landhuizen
n? Trek je handschoenen Daalt het kwik tot winterse waarde ontdekkingsreis door de aan, doe een muts op een maak een r On Track 足presenteert in winterse natuur! Stayokay partne ochten. Deze keer: elke daarbuiten twee unieke wandelt het Utrechtse landschap geniet van stralend winterweer in of op de Brabantse Wal.
Route: De Stayokay Rhijnauwentocht is een a足 fwisselende wandeling van 8 kilometer langs de Kromme Rijn en over Landgoed Amelisweerd, net buiten Utrecht. Je loopt over het jaagpad van de rivier, neemt een kijkje bij het grootste fort van de Hollandse Waterlinie en doorkruist het bos van Amelisweerd.
Start- en eindpunt: Stayokay Utrecht-Bunnik. Horeca onderweg: Langs de route vind je twee uitspanningen (met een kleine omweg zelfs drie). In het Koetshuis van Stayokay kun je terecht voor goede koffie met taart en broodjes. Vlak bij Fort 足Rhijnauwen is Theehuis Rhijnauwen beroemd om zijn pannenkoeken. En in het koetshuis van Landhuis Oud-Amelisweerd serveert de Veldkeuken zoete en hartige taarten uit eigen keuken.
Wat ga je zien: De Kromme Rijn is een romantisch ogende rivier met jaagpad en weids uitzicht over de omringende landerijen. De glooiende oevers en eilandjes trekken veel vogels aan. Vlak voor Bunnik steek je de rivier over en wandel je aan de overkant terug. In het bos passeer je Fort Rhijnauwen, het grootste fort van de Hollandse Waterlinie. Het is
50
daarbuiten
ROUT E
1
bedekt met gras, struiken en bomen en niet altijd zichtbaar vanuit de omgeving. In de winter is het fort gereserveerd voor overwinterende vleermuizen. Maar als het straks voorjaar wordt, kun je vanaf begin april onder leiding van een gids het fort bekijken. Over Landgoed Amelisweerd dwaal je door een prachtig bos terug naar de Kromme Rijn. Net voor de brug kom je langs het statige witte landhuis Oud-Amelisweerd, ooit eigendom van koning Lodewijk Napoleon.
TEKST Tineke Zwijgers FOTOGRAFIE ISTOCKPHOTO / NB / JOSIANE DE BRUIN
Wat is On Track? On Track is een digitale aanbieder van wandel-, fiets-en kanoroutes in Nederland. Op Ontrack.nl vind je meer dan 2100 uitgestippelde routes. Ook voor liefhebbers van gps, nordic walking en meerdaagse tochten. De routes brengen je door het hele land en voeren zo min mogelijk over de gebaande paden, maar altijd daar waar het mooi en rustig is. Een On Track-abonnement kost € 14,99 per jaar. Kijk voor meer informatie op www.ontrack.nl/abonnement
Statige lanen en spannende paadjes Route: De 7 kilometer lange rondwandeling Zoomland voert over landgoed Zoomland, net buiten Bergen op Zoom. Een afwisseling van statige beukenlanen en spannende eenmanspaadjes. Ideaal voor een ontspannen ommetje op een mooie winterdag.
Start- en eindpunt: Stayokay Bergen op Zoom. Horeca onderweg: Er is onderweg geen horeca. Je kunt aan het begin of eind bij Stayokay iets eten of drinken. Zonnige winterdag? Neem drinken mee voor onderweg. Er staan bankjes langs de route.
Wat ga je zien: Landgoed Zoomland ligt op de
2 ROUTE
Brabantse Wal. Hier, op de grens van West-Brabant met Zeeland en Vlaanderen, gaan de hoger gelegen zandgronden van Brabant vrij abrupt over in de lager gelegen zeekleipolders. Landgoed Zoomland is ontstaan door het samenvoegen van enkele kleine 17e-eeuwse landgoederen. Je ziet hier een typisch cultuurlandschap, met statige lanen, beukenhagen, houtwallen en grachten. Bijzonder zijn de vennen van de Zeezuiper. Vroeger lag hier een moeras, maar na afgraving van het veen voor de turfwinning bleef een aantal plassen over. Ze zien er, met de dode bomen in het water, soms wat spookachtig uit.
Online routekaarten Deze twee wandelroutes (beschrij vingen kaart) kun je als daarbuiten lezer gratis downloaden via: www.ontrack.nl/stayokay. Inlogcode: 125178033480. De routes zijn gratis beschikbaar tot en met 31 maart 2012.
daarbuiten
51
Verover de stad op jouw manier
52
daarbuiten
Meer weten? Kijk op pagina 47. Wat is er leuker dan met je beste vriendinnen een stad te ontdekken? Vanuit Stayokay sta je meteen in het centrum. Bezoek de hipste winkels, eet appeltaart in de 足gezelligste caf辿s, bekijk de nieuwste tentoonstellingen en houd tot de vroege 足ochtend je voetjes van de vloer. Op de website van Stayokay vind je de leukste 足arrangementen om volop te genieten van het bruisende stadsleven.
20%
vroe gbo op a ekkor t ing rr men angeten
www.stayokay.com
daarbuiten
53
Toen & Nu
TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE TEKSTNJHC XXX FOTOGRAFIE / ISTOCKPHOTO XXX
Stayokay Egmond
Duinen, pannenkoeken en Amadeus
cht Overna g oordeli extra 足v de w u ernie v t e h d! bij Egmon y a k o y Sta 46. pagina Kijk op
54
daarbuiten
Stayokay Egmond ondergaat een bijzondere make-over. Aankomend voorjaar staat dit hostel klaar om je gastvrij te ontvangen in de vernieuwde omgeving. Maar ook in het rijke verleden hebben duizenden gasten hier genoten van zon, zee en strand. Oud-hostelmanager Gerard Gerritsen vertelt over zijn tijd bij de jeugdherberg in Egmond en andere hostels.
D
e historie van Stayokay en zijn voor ganger NJHC staat garant voor de mooiste verhalen. Inmiddels verrijzen overal in het land nieuwe of verbouwde Stayokay hostels. Zo ook in Egmond. Hier aan de rand van de duinen ligt al decennia het onderkomen van Stayokay. Momenteel zijn de aannemers en timmerlieden de baas, want Stayokay Egmond wordt getransformeerd tot een modern hostel. Natuurlijk nog altijd op die geweldige locatie. Een plek waar het strandleven voelbaar is, waar je altijd de zeewind voelt en de zee ruikt. Gerard Gerritsen (65) heeft als hostelmanager hier jarenlang gewerkt, vanaf eind jaren tachtig: “Het was een tijd waarin steeds meer gezinnen naar Stayokay Egmond kwamen. Het aantal jongeren nam af. Zij gingen steeds meer naar Spaanse en Griekse oorden. Nederlandse en vooral Duitse families konden bij ons goedkoop verblijven, samen in een familiekamer in een strandomgeving.”
Van chemicus tot jeugdherbergvader De loopbaan van Gerard heeft lang in het teken gestaan van zijn gezin. Juist daarom koos hij voor een baan als jeugdherbergvader. “In 1972 was een baby onderweg. Ik werkte als chemisch analist, maar wilde graag overdag bij mijn gezin zijn. Bij toeval zagen we in Vrij Nederland de vacature voor een jeugdherbergbeheerder in Putten. Het leek me allemaal niet zo moeilijk, wat huishoudelijk werk, wat techniek en jongeren ontvangen. En we konden natuurlijk in de dienstwoning naast de herberg wonen. Het was een heerlijke tijd. Na het ontbijt kon ik terug naar het gezin. Werk en privé liepen
helemaal door elkaar heen. Werkoverleg? Heerlijk met een kop koffie in de tuin. Het was allemaal heel relaxed.”
Klassieke deuntjes Na Putten volgde Epe. Het huis werd mooier, het bos groter. Mooie momenten waren er in overvloed. “Dan was ik aan het schoonmaken en tegelijkertijd repeteerde daar het Nederlands Jeugdorkest. Prachtig, die klassieke muziek die live werd gespeeld.” Professionele distantie probeerde hij zoveel als mogelijk te bewaren in zijn loopbaan: “Ik moest ervoor zorgen dat het gezellig was. Natuurlijk heb ik veel plezier beleefd, maar te persoonlijk liet ik het contact niet worden. Het belangrijkste is dat ik me liet zien. Dat ze wisten dat ik voor ze klaarstond als er iets aan de hand was.”
Pannenkoeken Fraai slotakkoord aan zijn loopbaan bij Stayokay was de periode Egmond. Ook hier was het weer genieten van de vrijheid en het strandleven. “Stayokay Bakkum was er voor de jeugd en disco. Bij ons kon het gebeuren dat op zondagavond, als de jongsten naar bed waren, de ouders zaten te genieten van de film Amadeus. Jongeren op zoek naar vertier stuurde ik door naar Bakkum. Zo stemden we de boel hier op elkaar af.” Gerard haalde vooral plezier uit de spontane acties: “Altijd was er ruimte om er zelf iets van te maken. Als ik zondagmiddag veertig pannenkoeken voor de kinderen wilde bakken, dan deed ik dat. En er was gelukkig altijd ruimte voor goede gesprekken en schitterende verhalen.” daarbuiten
55
WAAR STAAT JOUW KIND OVER 10 JAAR? Nieuwsgierig, positief en ambitieus. Dat is de jonge generatie van nu. De weekkranten Kidsweek en 7Days brengen nieuws dat bij deze kinderen en jongeren past. Met aansprekende onderwerpen en in begrijpelijke taal. Wij geloven in de talenten van kinderen en jongeren. En werken mee om die te ontwikkelen. Door ze tips te geven om hun dromen werkelijkheid te maken. Maar natuurlijk is er ook volop ruimte voor boeken, films, prijsvragen, moppen en games. Profiteer nu van dit extra voordelige kennismakingsaanbod en ontvang 13 weken Kidsweek of 7Days thuis voor slechts € 15,-. Dit abonnement stopt automatisch.
Nu 13 weken voor € 15! 42% korting t.o.v. losse verkoopprijs
Voor kinderen vanaf 7 jaar.
56
Voor jongeren vanaf 12 jaar.
Ga naar www.sevendays.nl/daarbuiten om een abonnement op een van beide titels af te sluiten.
daarbuiten
➔ Check
in
kay o y Sta RLEM A HA
out
Check ➔
Gasten: Fabienne Borcard, Marjolijn Gasser en Eliane Suter
TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE CHRIS HOEFSMIT
Zwitserse gezelligheid Stayokay heeft veel fans uit de hele wereld. Zo checken de Zwitserse Marjolijn Gasser en haar vriendinnen jaarlijks in bij Stayokay Haarlem. Vanuit daar verkennen ze de Randstad. Op zoek naar Nederlandse gezelligheid!
Check in: Zaterdag 16.23 uur
Check uit Dinsdag 11.12 uur
Marjolijn Gasser (26): “Ik kom al vanaf mijn zestiende elk jaar in Nederland, bij Stayokay Haarlem. Mijn moeder komt oorspronkelijk uit Haarlem, daarom spreek ik ook Nederlands. Destijds vond een andere moeder het niet goed dat we naar het gevaarlijke Amsterdam gingen, vandaar dat het Haarlem werd. Afhankelijk van het weer gaan we een dag fietsen van Castricum naar Egmond aan Zee. Een dagje Utrecht, een dagje Den Haag inclusief een bezoek aan het Paleis Noordeinde. Maar vooral gezelligheid met terrasjes en cafeetjes. En natuurlijk kroketten en saté.”
“Het was heerlijk dit jaar. Het belangrijkste was het weer. Elk dag was het zonnig en strak blauw. Fantastisch. Alle steden hebben we weer bezocht. Utrecht vind ik toch het leukst. Niet zo groot, mooie grachten en fijne terrassen. En je kunt er, net als in Haarlem, goed shoppen. Onze fietstocht naar het strand is niet doorgegaan. Wel zijn we op het strand geweest. Daar hebben we bij een strandtent lekker achter het glas in de zon gezeten. En jazeker, we hebben weer genoten van de Nederlandse specialiteiten, dit keer bitter ballen en poffertjes. Volgend jaar kom ik weer!”
daarbuiten
57
TEKST MARISE SPERLING FOTOGRAFIE HH / ISTOCKPHOTO
Eropuit met...
Jochem U 足 ytdehaage Hij is tweevoudig Olympisch schaatskampioen. In 2002, in Salt Lake City, won hij een gouden plak op zowel de vijf als de tien kilometer. Jochem Uytdehaage (1976) heeft inmiddels de schaatsen opgeborgen en traint nu bedrijven om hun prestaties te verbeteren. Als hij een dag vrij heeft, stapt hij het liefst op de fiets. Om te genieten van dat prachtige 足Hollandse landschap.
58
daarbuiten
Op de racefiets door Nederland,
dat is een feest Het is een mooie winterse dag. Je hebt vrij, dus wat ga je doen? “Als ik vrij heb, sport ik bijna altijd. Fysieke inspanning betekent voor mij ontspanning. Dan kan ik mijn hoofd helemaal leeg maken. Op een vrije dag ga ik bijvoorbeeld mountainbiken, hardlopen met de hond in het bos, of een wandeling maken op het strand.”
Sneeuw en hagel. Maakt dat nog uit? “Ook dan ga ik eropuit. De buitenlucht geeft mij energie. Slecht weer vind ik juist een uitdaging. Dan wil ik er toch een leuke dag van maken. Ik schaats overigens niet vaak meer. Het kost relatief veel tijd om naar de schaatsbaan te gaan. En voordat ik eindelijk schaats, ben ik een paar uur verder. Ik woon tussen de bossen, dus dan ga ik veel liever daarheen.”
Als het straks voorjaar wordt, wat doe je dan? “Dat is zo’n mooie periode, met het zonnetje op je kop. Daar kan ik echt van genieten. In het voorjaar spring ik vaak op mijn racefiets voor een tocht door Midden-Nederland, waar ik ook woon. Dat is een feest. Ons land is zo druk bevolkt,
maar tussen de snelwegen liggen prachtige stukken natuur. Daar vind je toch nog rust. Pure rijkdom vind ik dat.”
Ga je liever alleen eropuit, of met anderen? “Toen ik nog schaatste, heb ik zo veel alleen getraind, dat ik nu het liefst met anderen op pad ga. Ik trek vaak met mijn vriendin eropuit. Zij is ook heel sportief. Dan gaan we samen hardlopen of fietsen. Daar beleef ik echt veel plezier aan.”
Wat is je favoriete vakantiebestemming? “In Nederland vind ik Limburg erg leuk. Dan kan ik fietsen door de heuvels of winkelen in Maastricht. En ik houd van de Waddeneilanden, zoals Vlieland. Daar is alles op loopafstand en kun je echt ontspannen. Voor vakantie buiten Nederland, kies ik Italië. Als ik daaraan denk, word ik helemaal blij. Afgelopen zomer heb ik met mijn vriendin zes weken vakantie gevierd in het noorden van Italië. We hadden onze racefiets bij ons en maakten prachtige tochten. Op de fiets zie je zo veel meer dan met de auto. Dan scheur je overal met 80 kilometer per uur doorheen. We hebben ook veel gewandeld in de Alpen en gezwommen in de meren.”
Ambassadeur van de Nederlandse Cystic Fibrosis S tichting (NCFS) en oprichter van de stichting Sporttop “Met mijn naamsbekendheid heb ik de plicht om iets terug te doen voor de maatschappij”, zegt Jochem stellig. Sinds 2009 is hij ambassadeur van NCFS. Cystic Fibrosis wordt ook wel taaislijmziekte genoemd en is de meest voorkomende erfelijke ziekte met een beperkte levensverwachting. De aandoening is, vooralsnog, niet te genezen. “Bij mijn nichtje is ook taaislijmziekte ontdekt. Dus ik weet heel goed waarvoor ik mij inzet. Het is nog een onbekende ziekte. Maar met donaties kan er meer onderzoek worden gedaan en blijven patiënten langer leven.” Ook heeft Jochem zelf
een goed doel opgericht, Sporttop. Deze stichting coacht jonge sporters zodat zij eerder de top bereiken. De talenten hebben ieder een eigen mentor. Hij of zij is (oud-)topsporter, maar beoefent een andere tak dan de pupil. “Anders wil de mentor zijn sportcarrière projecteren op de leerling en kan hij niet onafhankelijk blijven. Dat willen we voorkomen. Daarnaast krijgen de talenten mentale training, voedingsadvies en soms financiële hulp.” Kijk voor meer informatie over deze goede doelen op: www.ncfs.nl en www.sporttop.nl
daarbuiten
59
Fotowedstrijd
En dit zijn de winnaars! Lezers van daarbuiten met hun mooiste vakantiefoto
“De beste foto verrast”, zei natuur fotograaf Bas Meelker in de vorige editie van daarbuiten. Hij gaf de gouden tips voor het beste herfstplaatje én hij nodige vijf lezers uit om een fotografieworkshop van hem te volgen. Hoe je een plek kon winnen? Je mooiste v akantieplaatje opsturen naar Stayokay. En dit zijn de winnaars.
Karin van Bracht: “Mijn motto: maak zoveel mogelijk foto’s met je digitale camera. Dan zit er altijd wat tussen, zoals ook dit beeld. Ik was met mijn zoon op vakantie en we waren vliegtuigje aan het spelen. Een stralend ventje tegen die strakblauwe lucht, dat vind ik zo mooi aan deze foto. We voelden ons zo vrij als een vogeltje. Een heerlijk gevoel.”
60
daarbuiten
Mario van de Luijtgaarden: “Tijdens onze vakantie in Zweden zijn we een dagje gaan treinfietsen. Deze fietsen zijn speciaal gemaakt voor een tocht op ongebruikte treinsporen. Je gaat door prachtige stukken natuur waar auto's niet kunnen komen. En soms moet je de fietsen even van het spoor tillen voor een tegenligger. We hebben ont zettend genoten van deze unieke ervaring.”
Quinten Schouten: “Afgelopen zomer was ik met mijn twee dochters op vakantie bij Stayokay Heemskerk in Slot Assumburg. Mijn oudste dochter, Lycka Kamoen, heeft deze foto gemaakt. Het beeld lijkt gefotoshopt, maar is dat niet. Door de foto ondersteboven te uploaden krijg je een surrealistisch effect. Het lijkt alsof ik vlieg onder een grashemel.”
Karin Huijbregts: “Een hele dag regen in Parijs. Daar moet je op een gegeven moment wel de humor van inzien. En zo vaak wordt de Eiffeltoren niet met regen gefotografeerd. Het was nog een kunst om mijn fototoestel droog te houden, maar het is gelukt. En in de metro’s konden we even de paraplu’s inklappen. Het was toch een heel leuke dag in Parijs.”
Nettie Conijn: “Deze foto is genomen in Alaska. Daar maakten we een groepsreis met dertien anderen. We staan hier op The Northern Highway tussen Skagway en Dawson. Het was een erg leuke vakantie en daarom heb ik deze foto ingestuurd.”
daarbuiten
61
TEKST DIRK JAN COCK FOTOGRAFIE THOMAS DONKER
In het
stapel
bed met...
Babs Smith 40 jaar, communicatieadviseur GGD Hart voor Brabant (St. Oedenrode)
62
daarbuiten
Oud en Nieuw bij Stayokay Gorssel. Babs Smith blikt met plezier terug op die gezellige dagen met oude én nieuwe vrienden. Net zoals vorig jaar in Domburg, samen met haar dochter Luna (12). “Heerlijk met iedereen gekletst bij de open haard.”
Stay ok GOR ay SSEL
Waarom ben je bij Stayokay Gorssel? “We vieren Oud en Nieuw altijd met vrienden, maar door alle kleine kinderen kunnen we niet meer terecht bij iemand thuis. In Stayokay Gorssel waren we met 14 volwassenen en 12 kinderen. Heerlijk wandelen door de Achterhoekse bossen, ik kende het gebied eigenlijk niet. Prachtig was het.”
tenthuisje op de camping van Bakkum, ook van vrienden. Het is heerlijk daar. Een keer in de paar jaar gaan we naar de Verenigde Staten. De vader van mijn dochter woont in Los Angeles.”
Eerder geweest bij Stayokay?
Waar was je vorig jaar op vakantie?
“Ja! Vorig jaar hebben we de jaarwisseling gevierd bij Stayokay Domburg. Lekker buffet en borrelen. En natuurlijk uitwaaien op het strand. Dit jaar zaten we dus in de bossen. Ook mooi, maar ik miste het strand wel een beetje.”
“Toen ben ik voor het eerst met een groep alleenstaande ouders naar een camping geweest in Italië. Dat beviel eigenlijk erg goed. Natuurlijk klikt het niet met iedereen. Maar je maakt veel makkelijker contact en ik heb er ook nog een goede vriendin aan overgehouden.”
Nieuwe vrienden gemaakt? “Ja, dat gaat spontaan, mijn vriendenkring is uitgewaaierd over het hele land. Zij maken daar weer nieuwe vrienden die ze op hun beurt weer uitnodigen. Ik vind het altijd leuk om nieuwe mensen te leren kennen.”
Hoe zien je vakanties eruit? “Soms ga ik met mijn dochter kamperen. Kinderen maken makkelijk contact op de camping, dus die zag ik soms de hele dag niet. En dan heb ik ook de rust om een boek te lezen. Keerzijde is dat je als single maar weinig contact maakt op zo’n camping met andere gezinnen. Op die momenten mis ik soms toch de gezelligheid.”
En verder? “We passen in de vakantietijd regelmatig op huizen van vrienden. We hebben ook de sleutel van een
Je had een leuk idee? “Inderdaad, zou het geen goed idee zijn als Stayokay weekenden gaat organiseren voor alleenstaande ouders met kinderen? Als single ouder is het leuk om volwassen gezelschap om je heen te hebben. Stayokay is bovendien aantrekkelijk vanwege de prijs, want financieel is het geen vetpot als alleenstaande ouder. Ik zou intekenen op een dergelijke aanbieding.”
Ten slotte, heb je nog jeugdherinneringen aan een stapelbed? “Ja, ik weet nog goed dat een vriendinnetje van mij een stapelbed had. Daar was ik heel jaloers op. Ik vond het dan ook geweldig om bij haar te slapen. Dat is vast ook de reden dat ik mijn dochter een stapelbed heb gegeven. Maar inmiddels vindt ze het kinderachtig, dus dat stapelbed is weer weggehaald.”
daarbuiten
63
KINDERPAGINA De stad is cool voor kids! Weet je waarom? Tussen die hoge gebouwen is zo veel te beleven, dus houd je ogen en oren goed open!
Winterkost
een smulketting voor vogels
Beestenboel!
elt het In de grote stad krio alken nv van de beesten. Tore ak hun va en uw en kerkuilen bo . en uw nest in gebo park naar het , e j s l a En kers e je kik gaat, zi met veel geluk n padden e nder. Dan is ma a l a s een oene e knalgr d g o n er nd a b s e hal trHopisch paOrkiet. ger vroe tegenT e d E leef Maar and, gaai kistan. n Nederl L e p a p a i Deze dia en P ze ook Haag en n n n I e e n D j in wo den. oriet bi dig e r t o s o v w  n n fa al i voor rdam zij e Amst parkiet. e z e d
Dit heb je nodig: sterk draad, naald, appels, brood, gepelde pinda’s en wortels. Wat moet je doen? Snijd de lekkere hapjes in kleine stukken. Neem de naald, doe de draad er doorheen en rijg het voedsel eraan. Wissel de hapjes af, dan krijg je een vrolijke ketting. Pas op dat je genoeg draad overhoudt aan de uiteinden. Hang de ketting op, bijvoorbeeld tussen twee bomen. En dan: smullen!
Oplossing: ‘Instappen’: 6 mensen / gezichten in gebouwen: 5
Instappen! Hoe ziet jouw droomhuis eruit? Lijkt het op een kasteel? Of staat er een achtbaan bovenop het dak? Teken het huis waarin jij later zou willen wonen. De mooiste tekening wint het Actief eropuit-arrangement in Stayokay Zeeburg voor het hele gezin. Blijf slapen in Amsterdam en ontdek hoe cool deze stad is!
Het is spitsuur. Iedereen heeft gewerkt en neemt de tram naar huis. Bij elk perron stappen er reizigers in (groene vakjes), maar er gaan ook mensen uit (blauwe vakjes). Hoe vol zit de tram bij het eindstation? De oplossing staat bovenaan de pagina.
aarbuiten Kijk op stayokay.com/d en. wat je precies moet do
H O S T E L
Sommige gebouwen in deze stad hebben gezichtjes. Hoeveel lachebekjes kun jij vinden? De oplossing staat bovenaan de pagina. daarbuiten
65
daarbuiten
Top 3
1 Fiets- en Wandelbeurs 2012 Zaterdag 11 en zondag 12 februari (Stayokay Amsterdam) www.fietsenwandelbeurs.nl Ben je een actieve fietser of wandelaar? Mis dan niets van de drukbezochte Fiets- en Wandelbeurs in de Amsterdam RAI. Volg workshops, doe nieuwe ideeën op voor een s portieve vakantie en ontmoet andere wandelaars en fietsers. Stayokay heeft een mooie stand met veel informatie over alle hostels, activiteiten en de perfecte wandel- en fietsgebieden rondom de locaties. Wil je vrijkaarten winnen voor deze beurs? Stuur dan je leukste fiets- of wandelfoto in en maak kans op 2 vrijkaarten t.w.v. € 28. Kijk snel op stayokay.com/daarbuiten.
Floriade
2
5x2 vrijkaa rten t.w.v. € 28
Donderdag 5 april t/m zondag 7 oktober (Stayokay Valkenswaard) www.floriade.nl Mondiaal spektakel in Zuid-Limburg! Sinds 1960 wordt eens per tien jaar in Nederland de Floriade gehouden. Meer dan honderd deelnemers uit tientallen landen brengen hun ode aan de tuinbouw. Het park bestaat uit vijf unieke werelden waarin je de natuur steeds op een andere manier ziet, voelt en beleeft. Je wordt onder gedompeld in een smeltkroes van culturen. Ook is er een cultureel programma met muziek en dans en zijn er spectaculaire ontdekkingsreizen voor kinderen. Slaap in Stayokay Valkenswaard en mis niets van de Floriade!
3
Milieujutter Maandag 20 februari t/m vrijdag 24 februari (Stayokay Terschelling en Ameland) www.demilieujutter.nl
Stichting Milieujutter zet zich elk jaar in voor een schoon strand. Bij de Wadden spoelt namelijk veel vuil aan. Stayokay Terschelling en Ameland hebben speciaal voor dit initiatief een arrangement samengesteld. Je viert lekker vakantie, maar tegelijkertijd werk je mee aan de schoonmaakacties. In de ochtend wordt er gewerkt, en in de avonden kun je vrijblijvend meedoen aan leuke activiteiten. Enthousiast? Kijk snel voor arrangementen op www.stayokay.com
66
daarbuiten
Rotterdams Filmestival 2012 25 januari t/m 5 februari
Rotterdams Filmestival 2012
woensdag 25 januari t/m zondag 5 februari www.filmfestivalrotterdam.com (Stayokay Rotterdam)
Holland Dance Festival
donderdag 26 januari t/m zondag 26 februari www.holland-dance.com (Stayokay Den Haag)
Midwintermarathon in Apeldoorn 5 eft 4 x ay ge eg! k o y a w St ten ay.com/ kaar k yo meer ar sta Ga na uiten voor . b daar formatie in
zondag 5 februari www.midwintermarathon.nl (Stayokay Apeldoorn)
Holland Flower Festival
woensdag 22 februari t/m zondag 26 februari www.hollandflowersfestival.nl (Stayokay Bakkum)
WK sprint schaatsen voor Masters in Thialf Heerenveen
Holland Dance Festival
26 januari t/m 26 februari
zaterdag 25 februari en 26 februari www.schaatsen.blog.nl (Stayokay Sneek)
Kids Adventure Week in Zandvoort
zaterdag 25 februari t/m zondag 4 maart www.vvvzandvoort.nl (Stayokay Haarlem)
IDFA en Oxfam on tour
donderdag 1 maart t/m donderdag 15 maart www.idfa.nl/nl/agenda (diverse locaties)
Sterren kijken in Utrecht
t/m zaterdag 7 april www.sonnenborgh.nl (Stayokay Utrecht-Bunnik)
Fjoertoer
zaterdag 14 april en zondag 15 april www.fjoertoer.nl (Stayokay Terschelling)
Museumweekend
zaterdag 14 april en zondag 15 april www.museumweekend.nl (diverse locaties)
Meer informatie Bij vrijwel alle evenementen staat een hostel van Stayokay genoemd. Je kunt voor meer informatie en overnachtings mogelijkheden contact opnemen met de betreffende Stayokay. Alle contactgegevens vind je op www.stayokay.com
daarbuiten
67
1001 voordelige avonturen met je Stayokay card
Best el voor nu onlin e en o € 17 n Fair tvang g ,50 Tr ra ade t Pe is een mut r uaans e s
Het ultieme vakantiegevoel? Dat beleef je bij Stayokay! Met je Stayokay card ontvang je € 2,50 korting op elke overnachting, óók bij een arrangement. En dat is alleen nog maar in Nederland. Wereldwijd krijg je met de card korting bij maar liefst 4.000 HI-hostels. Bovendien profiteer je van aantrekkelijke aanbiedingen bij meer dan 35 attractieparken, dierentuinen, exposities en op (reis)artikelen. Bestel je Stayokay card op www.stayokay.com/stayokaycard