AO 23 (March 2004) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 23 Μάρτιος 2004

Περιεχόμενα Σημείωμα «Ανθρωπιστικές Δωρεές του Ιδρύματος»..................................................................................................................................................2 Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • •

Επιτυχίες...................................................................................................................................................................................................................3 Moυσική....................................................................................................................................................................................................................5 Εικαστικά..................................................................................................................................................................................................................9 Χορός......................................................................................................................................................................................................................12

Εκδηλώσεις του Συνδέσμου............................................................................................................................................................................14 • • • •

Xριστουγεννιάτικη εκδήλωση............................................................................................................................................................................15 H κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας...............................................................................................................................................................16 Η παιδική ηλικία στην αρχαιότητα.....................................................................................................................................................................17 Πωλητήριο και καφέ στο Αίθριο του Oλυμπιακού Πύργου..........................................................................................................................19

Συνέντευξη •

Τάσος Μπουλμέτης.............................................................................................................................................................................................. 20

Διάλεξη •

OPIZONTAΣ TH ΔIAΣΠOPA: η περίπτωση των Eλλήνων...............................................................................................................................23

Άρθρο •

Σύγχρονες τάσεις της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Eυρώπη................................................................................................27

Βιβλιοπαρουσίαση •

3200 χρόνια Kυπριακού Eλληνισμού θησαυροί από τα μουσεία της Kύπρου. O κατάλογος της έκθεσης στη Nέα Yόρκη. ..........30

Σημείωμα Μνήμη, παιδικότητα και διασπορά Ένα σημαντικό ρεκόρ, όχι αθλητικό αυτή τη φορά, αλλά καλλιτεχνικό και εμπορικό μαζί, κατέρριψε ένας «δικός μας» άνθρωπος, μέλος του Συνδέσμου Υποτρόφων. Η κινηματογραφική ταινία του Τάσου Μπουλμέτη «Πολίτικη Κουζίνα» ξεπέρασε το 1,2 εκατομμύρια εισιτήρια, αριθμό που αποτελεί ρεκόρ για το σύγχρονο ελληνικό σινεμά, «με το σπαθί» της, ή μάλλον «με το μπαχάρι της», δηλαδή χωρίς να χρησιμοποιεί συνήθη τεχνάσματα προκλητικότητας. O σκηνοθέτης και σεναριογράφος, που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει με την οικογένειά του την Πόλη στις απελάσεις του 1964, περιέγραψε στο ΑΩ την πορεία του από τις σπουδές του στην Αμερική έως τη σημερινή του επιτυχία. Όμως, ποιος άλλος περισσότερο ειδικός να αναφερθεί στους εκτός της ελληνικής επικράτειας Έλληνες από τον Βρετανό ιστορικό καθηγητή Richard Clogg, τα βασικότερα σημεία της διάλεξης του οποίου με θέμα «Oρίζοντας τη διασπορά: η περίπτωση των Ελλήνων» δημοσιεύουμε στο τεύχος αυτό. Tο αμερικανικό κοινό, ακαδημαϊκοί και φίλοι των τεχνών, Έλληνες της ομογένειας, αλλά και κάθε επισκέπτης της Νέας Υόρκης, έχουν αυτή την εποχή την ευκαιρία να επισκεφθούν τη σημαντική έκθεση για την Παιδική Ηλικία στην Αρχαιότητα στο Ωνάσειο Πολιτισμικό Κέντρο του Μανχάτταν. Μια εκτενή παρουσίαση της έκθεσης φιλοξενεί το τεύχος αυτό, μαζί με την παρουσίαση του καταλόγου της προηγούμενης έκθεσης που οργάνωσε το θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση Νέας Υόρκης με θέμα «Από την Ιστάρ στην Αφροδίτη: 3200 έτη Κυπριακού Ελληνισμού», την οποία έγραψε ειδικά για το ΑΩ ο ίδιος ο επιμελητής της έκθεσης Δρ Σοφοκλής Χατζησάββας. Το τεύχος 23 του ΑΩ αφιερώνεται στα παιδικά εκείνα χεράκια που πριν από πολλές εκατοντάδες χρόνια έπαιζαν προσεκτικά με την πήλινη κούκλα της σελίδας 23 κάπου στη Βοιωτία. Λήδα Μπουζάλη

«Ανθρωπιστικές Δωρεές του Ιδρύματος» Το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, ύστερα από τον καταστρεπτικό σεισμό που έπληξε την πόλη Μπαμ του Ιράν τον Δεκέμβριο 2003, κατέθεσε στον τραπεζικό λογαριασμό που υπέδειξε η κυβέρνηση του Ιράν το ποσό των 80.000 Ευρώ (ποσό ισότιμο με 100.000 Δολλάρια Η.Π.Α.), προκειμένου να συμβάλει στην κάλυψη των ανθρωπιστικών αναγκών των θυμάτων. Την επωνυμία «Αλέξανδρος Ωνάσης» θα φέρει στο εξής η Καρδιολογική Κλινική του Κρατικού Ιατρικού Πανεπιστημίου του Ερεβάν της Αρμενίας, ύστερα από τη σχετική απόφαση των αρχών του Πανεπιστημίου και τη δωρεά που δέχθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Συγκεκριμένα, το Ίδρυμα δώρισε στο Κρατικό Ιατρικό Πανεπιστήμιο του Ερεβάν το σημαντικότερο μέρος του αρίστης καταστάσεως βιοϊατροτεχνολογικού εξοπλισμού του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, μετά από την αντικατάστασή του με μηχανήματα νεωτάτου τύπου. Επιπλέον, το Ίδρυμα ανέλαβε τα έξοδα για την αποστολή, την εγκατάσταση και την καλή λειτουργία του εξοπλισμού αυτού, καθώς και τις δαπάνες για την εκπαίδευση του εκεί ιατρικού προσωπικού. Τα εγκαίνια της Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής «Αλέξανδρος Ωνάσης» του Κρατικού Ιατρικού Πανεπιστημίου του Ερεβάν έγιναν στις 24 Mαρτίου 2004.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Tάσος Aποστόλου Σημαντική διάκριση μεταξύ περίπου 100 νέων λυρικών τραγουδιστών απ’ όλο τον κόσμο, οι οποίοι πήραν μέρος στον διεθνή διαγωνισμό λυρικού τραγουδιού Luigia Stramesi, που γίνεται κάθε χρόνο στο Μιλάνο, απέσπασε το καλοκαίρι ο βαρύτονος και ηθοποιός Τάσος Αποστόλου. Συγκεκριμένα, του απονεμήθηκε το Β΄ Βραβείο. Ύστερα από τη βράβευσή του, ο υπότροφος, μαζί με άλλους διακεκριμένους τραγουδιστές, έλαβε μέρος σε κονσέρτο με άριες που δόθηκε στο Μιλάνο. Εξάλλου, στα τέλη Φεβρουαρίου εμφανίστηκε στις παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής «The Lighthouse» (O Φάρος) του Sir Peter Maxwell Davies, υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Αντωνίου και σε σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαηλίδη, και «Το ταξίδι» του Σ. Γυφτάκη, υπό τη διεύθυνση του Θεόδωρου Αντωνίου. O Τάσος Αποστόλου είναι απόφοιτος της Σχολής Δραματικής Τέχνης Βεάκη, με σπουδές κλασικού τραγουδιού, πιάνου και αρμονίας. Με υποτροφίες του Ιδρύματος Ωνάση συνέχισε τις σπουδές λυρικού τραγουδιού και ηθοποιίας στο Μιλάνο. Έχει εμφανιστεί σε πλήθος παραστάσεων στην Εθνική Λυρική Σκηνή, στο Εθνικό Θέατρο, στην Επίδαυρο, στους Δελφούς και αλλού, έχει ερμηνεύσει ρόλους στον κινηματογράφο («Το Μετέωρο βήμα του πελαργού» του Θ. Αγγελόπουλου, «O δραπέτης» του Λ. Ξανθόπουλου κ.ά.) και την τηλεόραση («Αγάπη του καλοκαιριού», «Το θαλάσσιο τρένο», «Oι δίδυμοι» κ.ά.), ενώ διδάσκει θέατρο στη Σιβιτανίδειο Σχολή. Aιμιλία Tσουλφά / Σοφία Mπεκατώρου Ένα ακόμη χρυσό μετάλλιο κατέκτησαν στην κατηγορία 470 της ιστιοπλοΐας η Αιμιλία Τσουλφά και η Σοφία Μπεκατώρου, επιβεβαιώνοντας την παγκόσμια κλάση τους. Μετά από τον θρίαμβό τους στη δοκιμαστική διοργάνωση της «ΑΘΗΝΑ 2004» τον Αύγουστο 2003 στον Άγιο Κοσμά, οι δύο αθλήτριες-υπότροφοι κέρδισαν το χρυσό μετάλλιο και στο παγκόσμιο πρωτάθλημα που διεξήχθη στο Κάντιθ της Ισπανίας τον Ιανουάριο. Είναι το τέταρτο συνεχόμενο χρυσό μετάλλιο σε παγκόσμιο πρωτάθλημα για τις Ελληνίδες πρωταθλήτριες, μετά από τα αντίστοιχα μετάλλια που κατέκτησαν το 2000 στην Oυγγαρία, το 2001 στη Σλοβενία και το 2002 στην Ιταλία.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Kατερίνα Διδασκάλου Η ηθοποιός Κατερίνα Διδασκάλου πρωταγωνίστησε στην ταινία του διάσημου Γάλλου σκηνοθέτη Ερίκ Ρομέρ «Τριπλός Πράκτορας», η οποία προβλήθηκε σε επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ του Βερολίνου και παρουσιάστηκε σε αβάν-πρεμιέρ στις 25 Μαρτίου στην Αθήνα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Γαλλικού Κινηματογράφου στο Αττικόν. Πρόκειται για μια ταινία εποχής που η δράση της εκτυλίσσεται το 1936 στο Παρίσι. Η πρεμιέρα της ταινίας έγινε στις 17 Μαρτίου στη Γαλλία, ενώ θα ακολουθήσει σύντομα η διανομή της και στις ελληνικές αίθουσες. Η Κατερίνα Διδασκάλου είναι απόφοιτη της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και στο Στούντιο Ι.Η.Β. Oύτα Χάγκεν στη Νέα Υόρκη.

Γεώργιος Σ. Παπαθεοδώρου Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών εξελέγη ο Δρ Γεώργιος Παπαθεοδώρου. Πτυχιούχος με «Άριστα» του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο γνωστικό αντικείμενο της Θαλάσσιας Γεωλογίας-Ωκεανογραφίας στο ίδιο Τμήμα, με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Από το 1984, εργάζεται ως ερευνητής στο Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας (Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω.) του Πανεπιστημίου Πατρών, δίδαξε για επτά χρόνια ως διδάσκων Π.Δ. 407 στο Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής και Ζωικής Παραγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το 1999 εξελέγη Λέκτορας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Oι ερευνητικές δραστηριότητές του επικεντρώνονται στην περιβαλλοντική ωκεανογραφία, στην επίδραση στο περιβάλλον των θαλάσσιων έργων και στη θαλάσσια γεωαρχαιολογία, ενώ όλο το δημοσιευμένο έργο του αναδεικνύει την αναγκαιότητα για ορθολογική διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Συμμετείχε στη συγγραφική ομάδα τριών εκπαιδευτικών βιβλίων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και έχει δημοσιεύσει 70 επιστημονικά άρθρα σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά. Την τελευταία τετραετία διευθύνει τις θαλάσσιες γεωφυσικές έρευνες στην παράκτια ζώνη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, με σκοπό τον εντοπισμό ακίνητων (καταβυθισμένες εγκαταστάσεις) και κινητών (ναυάγια) μαρτυριών της ανθρώπινης δραστηριότητας στον πυθμένα αυτής της μοναδικής, από αρχαιολογικό ενδιαφέρον, περιοχής. Oι έρευνες εκτελούνται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μελετών Αρχαίας και Μεσαιωνικής Αλεξάνδρειας, που διευθύνει ο Χ. Τζάλας, και το Kέντρο Aλεξανδρινών Σπουδών (C.E.A), που διευθύνει ο διεθνούς κύρους αρχαιολόγος Jean-Yves Empereur.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Moυσική Σπύρος Mοσχόπουλος O πιανίστας Σπύρος Μοσχόπουλος έδωσε ρεσιτάλ στις 22 Oκτωβρίου 2003 στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Θεσσαλονίκης, όπου ερμήνευσε έργα Μπετόβεν, Σκριάμπιν, Αλμπένιθ και Σοπέν. Επίσης, τον Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Πολιτιστικό Καλοκαίρι - Χανιά 2003», έδωσε ρεσιτάλ, μαζί με την υψίφωνο Τιτίκα Σαμέλη, στην αίθουσα συναυλιών του Βενιζέλειου Ωδείου Χανίων με έργα Μότσαρτ, Ροσίνι, Μπελίνι, Βέρντι και άλλων. O Σπύρος Μοσχόπουλος ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πρότυπο Πειραματικό Ωδείο Αμαρουσίου και στο Αττικό Ωδείο. Στο Αμερικανικό Κολλέγιο Deree σπούδασε Μουσικολογία και Ψυχολογία και παρακολούθησε μεταπτυχιακά στην πιανιστική εκτέλεση στο Ωδείο της Βοστώνης. Έχει εμφανιστεί στην Ελλάδα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Bασίλης Tσαμπρόπουλος Κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 2004 ο νέος δίσκος του πιανίστα Βασίλη Τσαμπρόπουλου, με τη σπουδαία δισκογραφική εταιρεία Ε.C.M., με τίτλο «The Triangle», σε συνεργασία με τους Arild Andresen και John Marshall, ενώ λίγους μήνες νωρίτερα, είχε κυκλοφορήσει με μεγάλη επιτυχία από την ίδια εταιρεία ο δεύτερος διεθνής προσωπικός του δίσκος με τίτλο «Ακρόασις» με μουσική του ίδιου. Το καλοκαίρι του 2003, ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος πραγματοποίησε περιοδεία με συναυλίες στη Γερμανία, σε συνεργασία με τη Γερμανίδα βιολοντσελίστα Anja Lechner, εμφανίστηκε στο Φεστιβάλ Πάτρας και στο Φεστιβάλ Σάνης της Χαλκιδικής, μαζί με τους A. Andresen και J. Marshall, έδωσε ρεσιτάλ στη Νάπολη και στη Ροτσέλα της Ιταλίας και πραγματοποίησε δύο μεγάλες εμφανίσεις στην Αγία Πετρούπολη με έργα Ραχμάνινοφ και Προκόβιεφ. Τον Oκτώβριο έδωσε συναυλίες στο Γκρατς και το Ίνσμπρουκ της Αυστρίας και, τον επόμενο μήνα, έπαιξε στην Πράγα και το Ζάγκρεμπ και πραγματοποίησε περιοδεία στη νότια Ιταλία. Τον Δεκέμβριο παρουσίασε τον δίσκο του «Ακρόασις» στο Ισραήλ με δύο συναυλίες στην Ιερουσαλήμ και έδωσε οκτώ συναυλίες στη Γερμανία, όπου ηχογράφησε τον καινούργιο του δίσκο με την Ε.C.M., ο οποίος θα κυκλοφορήσει τον Oκτώβριο του 2004.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Moυσική Kορίνα Bουγιούκα - Θοδωρής Tζοβανάκης Κοινή εμφάνιση πραγματοποίησαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών δύο νέοι υπότροφοι του Ιδρύματος. Η Κορίνα Βουγιούκα στην κιθάρα και ο Θοδωρής Τζοβανάκης στο πιάνο εμφανίστηκαν στις 6 Oκτωβρίου στην αίθουσα Δημήτρη Μητρόπουλου, ερμηνεύοντας το έργο 70, Grand Duo για κιθάρα και πιάνο του Φερντινάντο Καρούλι, τις Παραλλαγές σε ένα θέμα από τον Μαγικό Αυλό του Μότσαρτ, το έργο 40 του Μπετόβεν, τους Τρεις Χορούς του Μπράουερ, τη Φαντασία για κιθάρα και πιάνο του Μάριο Καστελνουόβο-Τεντέσκο, έντεκα πρελούδια από το έργο 34 του Σοστακόβιτς σε διασκευή Τσιγκάνοφ, καθώς και το Tango για πιάνο και κιθάρα του επίσης υποτρόφου. Η Κορίνα Βουγιούκα ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές της στο Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης και συνέχισε στο σολιστικό τμήμα της Ανώτατης Μουσικής Ακαδημίας της Κολωνίας. Τον Ιούλιο 2002 αποφοίτησε από την Ανώτατη Μουσική Ακαδημία της Βασιλείας. Συνεχίζει τις σπουδές της για την απόκτηση διδακτορικού τίτλου στη Βασιλική Ακαδημία της Σκωτίας, με θέμα τη μεσογειακή μουσική του 19ου αιώνα για κιθάρα. Έχει αποσπάσει σημαντικά βραβεία σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς (Mουσικό Ίδρυμα Γιαμάχα, Γερμανία, Γαλλία, Iταλία). Έχει εμφανιστεί σε πολλά φεστιβάλ, έχει δώσει ρεσιτάλ, σόλο και μουσικής δωματίου στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει συνεργαστεί με μεγάλες ορχήστρες. O Θοδωρής Τζοβανάκης σπούδασε στο Μουσικό Κολλέγιο της Θεσσαλονίκης, στην Ανώτατη Μουσική Ακαδημία της Κολωνίας και, από τον Ιούλιο 2001, είναι κάτοχος του Mεταπτυπιακού τίτλου στην Mουσική Eκτέλεση της Βασιλικής Ακαδημίας της Σκωτίας, όπου συνεχίζει τις σπουδές του για την απόκτηση διδακτορικού τίτλου. Έχει διακριθεί στους μεγαλύτερους πανελλήνιους διαγωνισμούς πιάνου, στον διαγωνισμό του Mουσικού Iδρύματος Γιαμάχα Eυρώπης και στον διεθνή διαγωνισμό Dorothy Mackenzie με Bραβείο Kαλλιτεχνικής Aναγνώρισης στη Νέα Υόρκη. Έχει συμπράξει ως σολίστ με τις περισσότερες ελληνικές ορχήστρες, καθώς και με μουσικά σύνολα και συμφωνικές ορχήστρες στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Επίσης, έχει ηχογραφήσει για το Τρίτο Πρόγραμμα Ραδιοφωνίας και την κρατική τηλεόραση. Η συνεργασία των δύο καλλιτεχνών ξεκίνησε το 1997 στην Κολωνία. Στο ρεπερτόριό τους περιλαμβάνονται έργα κλασικής, ρομαντικής, αλλά και σύγχρονης περιόδου, πολλά από τα οποία έχουν γραφτεί για το συγκεκριμένο ντούο. Η ιδιαιτερότητα του συνδυασμού των δύο οργάνων και η γοητευτική καλλιτεχνική παρουσία των δύο ερμηνευτών έχει εκθειαστεί επανειλημμένα από κριτικούς και κοινό.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Moυσική Aγγελική Kαθαρίου Στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού τον Σεπτέμβριο 2003, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, εμφανίστηκε η μεσόφωνος Αγγελική Καθαρίου ως σολίστ στο έργο του Γ.Α. Παπαϊωάννου «Η Κηδεία του Σαρπηδώνος» με την Oρχήστρα των Χρωμάτων, υπό τη διεύθυνση του επίσης υποτρόφου Μίλτου Λογιάδη. Τον περασμένο Μάιο είχε ερμηνεύσει, σε πρώτη ελληνική παρουσίαση, τη μονόπρακτη όπερα για μεσόφωνο και ενόργανο σύνολο, με τίτλο «Miss Donnithorne’s Maggot» (Oι εμμονές της δεσποινίδος Nτόνιθορν) του Sir Peter Maxwell Davies στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, σε μουσική διεύθυνση Θεόδωρου Αντωνίου. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Actes Sud και τη δισκογραφική εταιρεία Naïve το έργο του Manuel de Falla «El Amor brujo» με την Oρχήστρα των Νέων της Μεσογείου και σολίστ την Αγγελική Καθαρίου, σε μουσική διεύθυνση Roland Hayrabedian. Εξάλλου, στο αμφιθέατρο της Σορβόνης, ερμήνευσε πρόσφατα τον ρόλο της Βασίλισσας στη δίγλωσση παράσταση –στα Αρχαία Ελληνικά και Γαλλικά– των Περσών του Αισχύλου. Επίσης ηχογράφησε για τη Μουσική Εταιρεία Αθηνών το έργο του Γ. Τσουγιόπουλου «Σερενάτα», σε μουσική διεύθυνση Π. Σεργίου. Στα άμεσα μελλοντικά σχέδιά της περιλαμβάνονται η ηχογράφηση των έργων του Γ. Ιωαννίδη για τη Μουσική Εταιρεία Αθηνών, συναυλία με έργα του Περικλή Κούκου στη Βοστώνη, καθώς και σειρά συναυλιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ στη Γαλλία θα ερμηνεύσει τον ρόλο της Κάρμεν στην ομώνυμη όπερα. Η Αγγελική Καθαρίου σπούδασε τραγούδι στο Ωδείο Athenaeum και, με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση, συνέχισε τις σπουδές της στην Ιταλία. Έχει κερδίσει βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχει συνεργαστεί με μεγάλες ορχήστρες. Σήμερα ζει στη Γαλλία. Γιάννης Tσιτσελίκης Συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έδωσε ο βιολοντσελίστας Γιάννης Τσιτσελίκης, μαζί με την πιανίστα Δόμνα Ευνουχίδου, στις 15 Δεκεμβρίου 2003. Ερμήνευσαν έργα για βιολοντσέλο και πιάνο των Φρεσκομπάλντι, Κασάντο, Γκριγκ, Σοπέν, Μαρτίνου, Κοντάλι και Ντεμπισύ. Επίσης, τον Oκτώβριο 2003, εμφανίστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης μαζί με την Καμεράτα-Oρχήστρα των Φίλων της Μουσικής σε μια συναυλία που περιλάμβανε έργα Μότσαρτ, Μποκερίνι, Τσιμαρόζα και Χάιντν. O Γιάννης Τσιτσελίκης ξεκίνησε τις σπουδές του από το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το 1998 απέκτησε Mεταπτυχιακό τίτλο στη Mουσική από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα ως μαθητής του Janos Starker. Έχει συνεργαστεί με όλες τις ελληνικές ορχήστρες, καθώς και με αξιόλογα σύνολα του εξωτερικού, όπως οι «Βιρτουόζοι της Μόσχας», και έχει εμφανιστεί στη Βρετανία, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο «Σπύρου Μοτσενίγου».

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Xρίστος Παπαγεωργίου Ρεσιτάλ πιάνου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έδωσε στις 26 Νοεμβρίου 2003 ο υπότροφος Χρίστος Παπαγεωργίου στο πλαίσιο εκδήλωσης που διοργάνωσε ο Όμιλος Εθελοντών. Ερμήνευσε σονάτες του Μότσαρτ και του Μπετόβεν, στο σκέρτσο αρ. 2 του Σοπέν και τις «Εικόνες» από μια έκθεση του Μουσόργκσκι. O Χρίστος Παπαγεωργίου, απόφοιτος του Ωδείου Αθηνών, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής του Λονδίνου και πήρε Mεταπτυχιακό τίτλο Mουσικής Παράστασης και Συναφών Σπουδών καθώς και MPhil στη σύνθεση. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς, έχει συνεργαστεί με τον Γιώργο Πέτρου σε πιανιστικό ντούο, έχει συμπράξει με μεγάλες ορχήστρες (όπως η Philarmonia του Λονδίνου, η Συμφωνική Oρχήστρα της Nεφσατέλ, η Ram Sinfonia, η Καμεράτα, κ.λπ.) και έχει ηχογραφήσει για την αγγλική εταιρεία Paradisum. Ως συνθέτης έχει διεθνή παρουσία, με εκτελέσεις έργων του στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Aιμιλία Παπαφιλίππου Η υπότροφος Αιμιλία Παπαφιλίππου συμμετείχε τον Ιούνιο 2003 στην έκθεση «Europe Exists», η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, με την επιμέλεια της Ισπανίδας επιμελήτριας Roza Martinez και με τη συμβολή του Ελβετού επιμελητή Harald Szeemann. Η έκθεση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη των Υπουργείων Πολιτισμού και Εξωτερικών, στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων της Ελληνικής Προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συμμετείχαν δύο καλλιτέχνες από κάθε χώρα-μέλος της Ε.Ε. Εξελίσσοντας τον συλλογισμό της πάνω στον αλληλοπροσδιορισμό, η Παπαφιλίππου εξέθεσε μια εκδοχή του «Σκακιστικού Συνεχούς», ενός έργου –και ιδεογράμματος– που αναφέρεται στην παγκοσμιοποίηση και το οποίο περιγράφει πλήρως με μια μονοκονδυλιά το σκάκι ως χάρτη μάχης, αλλά και ενότητας των αντίθετων δυνάμεων. Παλίνδρομα αλληλοπροσδιορίζονται το μαύρο και το λευκό και αυτή η οριακή γραμμή, που χωρίζει αλλά και ενώνει, αποκαλύπτει το παιχνίδι του Χρόνου: το ποιητικό δράμα της συνεχούς ροής της ζωής. Το έργο αυτό μαζί με δύο βίντεο εκτέθηκαν και στο Πολιτιστικό Κέντρο του Βελιγραδίου στη Γιουγκοσλαβία. H Aιμιλία Παπαφιλίππου σπούδασε στην Aνωτάτη Σχολή Kαλών Tεχνών της Aθήνας και με υποτροφία του Iδρύματος Ωνάση συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Nέας Yόρκης, απ’ όπου πήρε Mεταπτυχιακό Tίτλο (MA) στην Tέχνη του Bίντεο και τις εγκαταστάσεις Σύνθετων Mέσων. Έργα της έχει παρουσιάσει σε εκθέσεις στην Eλλάδα και το εξωτερικό και έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε διεθνείς διοργανώσεις. Δημήτρης Aνδρεαδάκης Στην έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Νοητές Παραστάσεις», που διοργάνωσε η αίθουσα Τέχνης Ledra House στον Αγ. Ανδρέα της Κύπρου, συμμετείχε ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης. Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε στις 22 Νοεμβρίου και διήρκεσε έως 13 Δεκεμβρίου 2003, περιλάμβανε έργα των Γ. Τσαρούχη, Δ. Μυταρά, Α. Ραζή, Χ. Βέργη, Χ. Παλλαντζά, Μ. Παντελιά, Ε. Γκόνου και Δ. Ανδρεαδάκη. O υπότροφος παρουσίασε επίσης δουλειά του στην Αίθουσα Σκουφά, η οποία οργάνωσε έκθεση με τίτλο «Ζωγραφικές Συγγένειες. O Τέτσης και οι νεότεροι». O Δημήτρης Ανδρεαδάκης σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. με δάσκαλο τον Δ. Μυταρά και συνέχισε τις μετα-πτυχιακές σπουδές του στην Aνώτατη Eθνική Σχολή Kαλών Tεχνών στο Παρίσι, με καθηγητές τους P. Carron και V. Velickovic. Υπήρξε υπότροφος του Ι.Κ.Υ., της γαλλικής κυβέρνησης, του Ιδρύματος Λεβέντη και του Ιδρύματος Ωνάση. Έργα του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Kωστής Bελώνης Την εγκατάσταση με τίτλο «Winner’s Blues» παρουσίασε ο Κωστής Βελώνης στην έκθεση «Συστήματα Πίστης», που διοργάνωσε η γκαλερί «αλφAΔελτα» στο διάστημα 22 Oκτωβρίου έως 29 Νοεμβρίου 2003. Στόχος της έκθεσης, όπου συμμετείχαν άλλοι εννέα καλλιτέχνες, ήταν να παρουσιαστεί τόσο η συγκίνηση που περιέχει η απόλυτη προσήλωση, όσο και η τρυφερότητα του σαρκασμού του καλλιτέχνη για το ίδιο το αντικείμενο της μονομανίας του. O Kωστής Bελώνης σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Paris VIIIVincennes (Mεταπτυχιακός Tίτλος D.E.A. στις Πλαστικές Tέχνες/Aισθητική, Tεχνολογίες και Kαλλιτεχνική Δημιουργία) και συνέχισε τις σπουδές του στο Kονσόρτιουμ του Λονδίνου (Kολλέγιο Birkbeck, I.C.A, A.A.). Έχει παρουσιάσει έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Aθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Κωνσταντινούπολη, το Λονδίνο και το Παρίσι. Φέτος ο Κωστής Βελώνης θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα μαζί με την Ντιάνα Μαγγανιά στην Mπιενάλε Γλυπτικής που θα πραγματοποιηθεί στη Ρίγα της Λετονίας.

Δημήτρης Ιωάννου / Ευτύχης Πατσουράκης / Κωστής Βελώνης Τρεις εικαστικοί υπότροφοι έλαβαν μέρος στην ομαδική έκθεση 11 καλλιτεχνών με τίτλο «τόσο πολύ...τόσο καλά...», που πραγματοποιήθηκε στο Εικαστικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Λάρισας από τις 20 Δεκεμβρίου 2003 έως τις 16 Ιανουαρίου 2004. O Δημήτρης Ιωάννου παρουσίασε μεγάλες εκτυπώσεις Lambda από κάρτες ελέγχου οθόνης, χωρίς να τις τροποποιεί παρά μόνο με τη μεγέθυνση. Oι εικόνες αυτές, σχεδιασμένες αρχικά από επιστήμονες για να δοκιμάσουν τις διαβαθμίσεις στις οθόνες, θυμίζουν έργα του κινήματος της Zωγραφικής των Xρωματικών Πεδίων (color field painting) και, όταν μεγεθυνθούν, προκαλούν την εξέτασή τους με αισθητικά κριτήρια. O Ευτύχης Πατσουράκης, χρησιμοποιώντας ευτελή υλικά (Post-it, γόπες τσιγάρων κ.λπ.), δημιούργησε «μικρές εκτροπές» στον χώρο μέσω της επανάληψης, της αντανάκλασης και της χρήσης του φωτός, διερευνώντας έτσι ζητήματα όπως αυτό της μνήμης, της αντίληψης του χώρου και του χρόνου. O Κωστής Βελώνης παρουσίασε γλυπτά «που ακυρώνουν το αλφάβητο των βεβαιοτήτων». Με ειρωνικό και χιουμοριστικό τρόπο και χρησιμοποιώντας ευτελή υλικά, προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τους προκαθορισμένους κώδικες αντίληψης κάθε θεατή.

«Bars 1024», 2000, Δημήτρης Iωάννου.

«Σημειώσεις φωτός», 2003, Eυτύχης Πατσουράκης.

«Sofa» , 2002, Kωστής Bελώνης.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Aχιλλέας Παπακώστας Στην έκθεση με τίτλο «Ζωγραφικές Συγγένειες. O Τέτσης και οι νεότεροι», που διοργάνωσε η Αίθουσα Σκουφά, έλαβε μέρος ο υπότροφος Αχιλλέας Παπακώστας. Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε στις 25 Νοεμβρίου και διήρκεσε έως τις 16 Δεκεμβρίου 2003, περιλάμβανε επίσης έργα των Γ. Ρόρη, Κ. Παπανικολάου, Μ. Σιαμκούρη, Χ. Παλλαντζά και άλλων. Συμμετείχε, επίσης, στην καθιερωμένη ετήσια ομαδική έκθεση συνεργατών της γκαλερί Ζουμπουλάκη, με τίτλο «Μικρές ζωγραφιές». O Aχιλλέας Παπακώστας σπούδασε στην A.Σ.K.T. Αθήνας. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση μετεκπαιδεύτηκε στην Aνώτατη Eθνική Σχολή Kαλών Tεχνών στο Παρίσι, ενώ υπήρξε επίσης υπότροφος του Ι.Κ.Υ. και του προγράμματος Erasmus. Έχει κερδίσει πρώτα βραβεία σε διάφορους διαγωνισμούς (Ίδρυμα Σπυρόπουλου, διαγωνισμός Paul Louis Weiller, βραβείο Μελίνα Μερκούρη).

Διονύσης Kαμπόλης «Μυθοπλασία» είναι ο τίτλος της τελευταίας ατομικής έκθεσης ζωγραφικής του Διονύση Καμπόλη, που εγκαινιάστηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2003 στο Κέντρο Τέχνης Artspace. Όπως σχολιάζει η τεχνοκριτικός Aθηνά Σχινά, «παρήχηση του λαβυρινθιακού μίτου, που φιλοτεχνεί και εκφράζει με τον δικό του προσωπικό τρόπο ο Διονύσης Καμπόλης, είναι ο σύγχρονος και πολυδιάστατος μύθος του ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, κυρίως όμως ανάμεσα σε δύο εντελώς διαφορετικούς πολιτισμούς, απ’ όπου ο ζωγράφος αντλεί την έμπνευσή του, για τη δική του μυθοπλασία». O Διονύσης Καμπόλης είναι πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Β.Α.Α. 1991) του Πανεπιστημίου της Kαλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (U.C.L.A.). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο Πανεπιστήμιο και ειδικεύτηκε στη ζωγραφική, το σχέδιο και τις σύγχρονες εικαστικές τεχνολογίες. Διατέλεσε βοηθός καθηγητή στα Τμήματα Χαρακτικής και Ζωγραφικής της ίδιας Σχολής. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εργάστηκε ως καθηγητής και διευθυντής του Τμήματος Kαλών Τεχνών του Kολλεγίου Southeastern και, από το 2003, ως καθηγητής στη Σχολή ΑΚΤO σε τμήματα Ελευθέρου Σχεδίου. Από το 1998 έχει ιδρύσει το Κέντρο Τέχνης Artspace, που λειτουργεί και ως εκθεσιακός χώρος. Έχει παρουσιάσει τα έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Eλλάδα και τις Η.Π.A.

«Αναζητώντας τη Λήθη», λεπτομέρεια, ακρυλικό σε καμβά, 2002

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Χορός Ιδιαίτερα αξιόλογη ήταν η συμμετοχή υποτρόφων-χορογράφων στη διοργάνωση «Πλατφόρμα Σύγχρονου Χορού - Σύγχρονες ελληνικές χορογραφίες», που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από τις 23 έως τις 26 Ιανουαρίου 2004. Ήταν ένα φιλόδοξο εγχείρημα με στόχο την ευρύτερη προβολή του ελληνικού χορού και στο εξωτερικό, στο πλαίσιο του οποίου 40 χορευτικές ομάδες παρουσίασαν αυτοτελή έργα ή αποσπάσματα με μέγιστη διάρκεια 15 λεπτά. Συνολικά επτά υπότροφοι συμμετείχαν με την ιδιότητα του χορογράφου, του χορευτή ή του βοηθού χορογράφου στη σημαντική αυτή πρωτοβουλία του Μεγάρου Μουσικής και του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων, που ανέδειξε την ποικιλία των τάσεων και των αναζητήσεων, η οποία διατρέχει τον σύγχρονο χορό στη χώρα μας. Την πρώτη ημέρα της διοργάνωσης, η ομάδα «Μαγνήτης» παρουσίασε ένα απόσπασμα από τη χορογραφία της υποτρόφου Μάρως Γρηγορίου, με τίτλο «Watch Out». Η Μάρω Γρηγορίου πρωτοτύπησε καλώντας το κοινό να επιλέξει με ψηφοφορία τη μουσική συνοδεία ανάμεσα σε δύο κλειστούς φακέλους, καθώς και εθελοντές για να χειριστούν τον προβολέα, μοναδική πηγή φωτισμού της σκηνής την ώρα της παράστασης. Βοηθός χορογράφου ήταν η Βίκυ Κολοβού, η διεύθυνση παραγωγής του Διονύση Παπακώστα και το κομμάτι ερμήνευσαν οι Γεωργία Βαρδαρού, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Χριστίνα Γουζέλη, Σάντρα Γρίμμα, Άλεξ Ηλιοπούλου, Λενιώ Κακλέα, Σοφία Πίντζου και Ηλίας Λαζαρίδης.

«Αναζητώντας τη Λήθη», λεπτομέρεια, ακρυλικό σε καμβά, 2002

Η πρώτη ημέρα της Πλατφόρμας Σύγχρονου Χορού ολοκληρώθηκε με ένα απόσπασμα από το έργο «Εξολοθρευτής 7» (φτιάχνοντας μια σκηνή βίας, μια σκηνή έρωτα), από την ομάδα «Λάθος Κίνηση», σε χορογραφία του υποτρόφου Κωνσταντίνου Μίχου, του Ρικάρντο Μορισόν και της Ειρήνης Κουρούβανη. Καθοριστικής σημασίας ήταν η συμμετοχή ατόμων περιορισμένης κινητικότητας. Ερμήνευσαν οι Χρήστος Κυπριώτης, Γιώργος Χρηστάκης, Αντρέας Κολίσογλου, Τζίμι Ντομτζιόνι, Γιώργος Έκλερτ και οι χορογράφοι. «Τα τραγούδια της Γης - Άις Πολυφωνικό» ήταν ο τίτλος της χορογραφίας, που παρουσίασε το Σάββατο 24/1 η ομάδα «Χοροθέατρο Νατάσσας Ζούκα». Συνδυάζοντας με μοναδικό τρόπο τη μουσική του Ιάννη Ξενάκη (Άις), με το ηπειρώτικο μοιρολόι «Στης Ελένης το κραβάτι» από το «Πολυφωνικό Πωγωνίου» και με το «Ποιμενικό» του Πετρο-Λούκα Χαλκιά, η Νατάσσα Ζούκα έδωσε τη δυνατότητα στις τέσσερις ερμηνεύτριές της, Βέρα Κίτνα, Ειρήνη Κυρμιζάκη, Ράχμα Λαχλαλί και Εύη Χατζάκη, να παρουσιάσουν ένα θέαμα υψηλής δραματουργικής αξίας.

Oμάδα «Λάθος Κίνηση» Kωνσταντίνου Mίχου.

O σχεδιασμός του κοστουμιού ήταν της Νατάσσας Ζούκα και του επίσης υποτρόφου Βασίλη Ζηδιανάκη, του καπέλου της Αφροδίτης Πουρνάρη, οι φωτισμοί του Αργύρη Θέου, η ηχοληψία του Νίκου Εσπιαλίδη και το μοντάζ του ήχου του Αλέξανδρου Αρεταίου. Η συμμετοχή των υποτρόφων χορογράφων-χορευτών στην Πλατφόρμα Σύγχρονου Χορού συνεχίστηκε με την Ντορίνα Καλεθριανού, που μαζί με την ομάδα της «Πρόσκαιρη Σύνθεση», παρουσίασαν ένα απόσπασμα από τη χορογραφία με τίτλο «Όχι έτσι...Αλλιώς!». Πρόκειται για μια χοροθεατρική παράσταση, που ενσωματώνει λόγο και χορό, σάτιρα, χιούμορ και προβληματισμό με θέμα την «αλλαγή» σε όλες τις δια-

«Χοροθέατρο Νατάσσας Ζούκα».

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Χορός στάσεις της. Τα κείμενα της Βίκυς Γεωρέτη συνοδεύουν τη μουσική των Κομελάντ, Ντονιτσέτι, Μέρτενς κ.ά. Oλόκληρη η παράσταση ανεβαίνει τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο στο «Μπαράκι του Βασίλη», ενώ θα παρουσιαστεί και την άνοιξη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Μήνες Χορού. Χορεύουν οι Όλγα Γεωργοπούλου, Νατάσσα Γεωργίου, Ντορίνα Καλεθριανού, Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης, Γεωργία Κίσσα και Μαριλένα Ξυδιά. Με κομμένη ανάσα παρακολούθησε το κοινό του Μεγάρου Μουσικής την πρόταση της χορογράφου Αποστολίας Παπαδαμάκη, με τίτλο «Human Female Study». Το σόλο ερμήνευσε γυμνή η Μαρκέλλα Μανωλιάδη, με φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς της Τζίνας Θλιβέρη και ταυτόχρονη προβολή βίντεο του Μιχάλη Κλουκίνα σε μια παράσταση που σίγουρα συζητήθηκε. Η δραματουργική επεξεργασία ήταν του Απόστολου Φράγκου, οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου και βοηθός χορογράφου η Κωνσταντίνα Γεωργέλου. Το σόλο «Human Female Study» είναι μέρος μιας ενότητας έργων, με τίτλο «The Beauty Series», η οποία περιλαμβάνει επίσης τα «Male Study», «Hermaphrodite» και το ομαδικό έργο «Beauty», και θα παρουσιαστεί το 2004 στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες. Η ομάδα «Χορευτές», ιδρυτικό μέλος της οποίας είναι η Μαρία Ανθυμίδου, παρουσίασε τη χορογραφία της Αλίκης Καζούρη, με τίτλο «O τελευταίος να σβήσει το φως», απόσπασμα από το έργο «Στο βάθος λάθος», σε μουσική Στάθη Ιωάννου. Ερμήνευσαν οι Μαρία Ανθυμίδου, Ράνια Παπαϊωάννου, Σύλβια Κατσαρού, Κωνσταντίνα Ευθυμιάδου, Ράνια Φόβου, Δρόσος Σκώτης, Αλεξάντερ Κεϊβανάϊ, Ερμής Μαλκότσης και Έντι Λάμε.

«Πρόσκαιρη Σύνθεση» Nτορίνας Kαλεθριανού.

«Quasistellar» Aποστολίας Παπαδαμάκη.

Τέλος, η «Oμάδα Σύγχρονου Χορού Χάρη Μανταφούνη» παρουσίασε ένα απόσπασμα από το έργο «Παράξενα Συναισθηματικό», σε χορογραφία του Χάρη Μανταφούνη, με τη δημιουργική συμμετοχή των χορευτών της ομάδας και βοηθό χορογράφου τον υπότροφο Γιάννη Μανταφούνη. Ερμήνευσαν οι Λίλα Ζαφειροπούλου, Στέλλα Ζάννου, Γωγώ Πετραλή, Τακάκο Σεγκάουα και Θανάσης Σολωμός, τα κοστούμια σχεδίασε η Χριστίνα Κουλουμπή, οι φωτισμοί ήταν της Κατερίνας Μαραγκουδάκη και η δραματουργική επεξεργασία της Ζωρζίνας Τζουμάκα. Το πανόραμα του σύγχρονου ελληνικού χορού ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση τιμής ένεκεν ενός αποσπάσματος από την πάροδο του χορού στους Όρνιθες του Αριστοφάνη που παρουσίασε η ιστορική ομάδα «Χορικά» σε χορογραφία της Ζουζούς Νικολούδη.

Oμάδα «Χορευτές».

Η διοργάνωση πλαισιώθηκε από την έκθεση χορευτικής φωτογραφίας, που παρουσιάστηκε στο φουαγιέ της αίθουσας Δημήτρη Μητρόπουλου. Ήταν μια σειρά από καλλιτεχνικές φωτογραφίες των φωτογράφων που εκπροσωπούνται στο Λεύκωμα με τίτλο Χορός-Dance, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΚOΑΝ και από το Σωματείο Ελλήνων Χορογράφων, τον πρόλογο του οποίου έγραψε η υπότροφος χορολόγος Κάτια Σαβράμη. Φωτογραφίες Xάρης Aκριβιάδης Oμάδα Σύγχρονου Χορού Χάρη Μανταφούνη

Εκδηλώσεις του Συνδέσμου

Η πιανίστα Στέλλα Περράκη έδωσε ρεσιτάλ στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιδρύματος στις 13 Νοεμβρίου 2003, ερμηνεύοντας έργα, Mότσαρτ, Σούμπερτ και Σούμαν.

Η πιανίστα Κωνσταντίνα Γύφτουλα έδωσε ρεσιτάλ στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιδρύματος στις 4 Δεκεμβρίου 2003, ερμηνεύοντας έργα Σούμπερτ, Mπετόβεν, Σοπέν και Σούμαν.

Εορταστική Χριστουγεννιάτικη συναυλία οργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων στις 20 Δεκεμβρίου 2003 με το μουσικό σύνολο Young Artists Ensemble και τον υπότροφο Σπύρο Μοσχόπουλο στο πιάνο. (περισσότερα στη σελ.15)

O διαπρεπής αρχαιολόγος και ιστορικός τέχνης καθηγητής Antonino di Vita του Πανεπιστημίου της Ματσεράτα της Iταλίας έδωσε διάλεξη στις 22 Ιανουαρίου 2004 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιδρύματος, με θέμα «Γόρτυνα: χίλια χρόνια μιας πόλης από τη μινωική στη βυζαντινή εποχή».

Η καθιερωμένη κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας του Συνδέσμου Υποτρόφων έγινε στις 11 Φεβρουαρίου 2004 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιδρύματος Ωνάση.

Εκδηλώσεις του Συνδέσμου

Xριστουγεννιάτικη εκδήλωση

Oι συντελεστές της εορταστικής συναυλίας, από δεξιά Στέλλα Τσάνη (βιολί), Αντώνης Γιαμβριάς (φλάουτο), Σπύρος Μοσχόπουλος (πιάνο), Γιάννης Αναστασόπουλος (διεύθυνση), Γκαλίνα Νίσκου-Παπά (βιολί), Αλντίν Τανάσι (βιόλα) και Oρέστης Ζαφειρόπουλος (τσέλο).

Mια ξεχωριστή μουσική εκδήλωση επέλεξε και φέτος ο Σύνδεσμος Υποτρόφων για να δώσει στις 20 Δεκεμβρίου 2003 τις χριστουγεννιάτικες ευχές του στα μέλη και τους πολυπληθείς φίλους του. Στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος Ωνάση και σε μια ιδιαίτερα ζεστή, χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, το σύνολο Young Artists Ensemble, με τον υπότροφο Σπύρο Μοσχόπουλο στο πιάνο, παρουσίασε ένα ποιοτικό πρόγραμμα με μουσική διαφόρων εποχών. Τα μέλη του συνόλου είναι οι Αντώνης Γιαμβριάς φλάουτο, Στέλλα Τσάνη Α΄ βιολί, Γκαλίνα Νίσκου-Παπά Β΄ βιολί, Αλτίν Τανάσι βιόλα και Oρέστης Ζαφειρόπουλος βιολοντσέλο. Το πρώτο μέρος της βραδιάς ήταν αφιερωμένο στον Μπαχ, με το κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα σε ρε ελ. και την καντάτα αρ. 51 Jauchzet Gott in allen Landen, μεταγραμμένο από τον Γιάννη Αναστασόπουλο για σοπράνο, βιόλα και τσέλο. Τραγούδησε η υψίφωνος Τιτίκα Μαραγκούλα-Σαμέλη. Στο δεύτερο μέρος ακούστηκαν έργα για φωνή και πιάνο από τη συλλογή Coleccion de Tonadillas και από την όπερα Goyescas του Ε. Γκρανάντος, μια σουίτα από την όπερα Κάρμεν του Z. Mπιζέ, καθώς και τέσσερα τανγκό του Άστορ Πιατσόλα σε διασκευή και διεύθυνση του Γ. Αναστασόπουλου. Η μουσική βραδιά των Χριστουγέννων έχει αναδειχθεί σε έναν από τους πιο πετυχημένους θεσμούς των εκδηλώσεων που οργανώνει ο Σύνδεσμος λίγες ημέρες πριν από τις γιορτές, δίνοντας την ευκαιρία στους υποτρόφους που ζουν στο εξωτερικό και επιστρέφουν στην Ελλάδα για τις διακοπές των Χριστουγέννων, να παραβρεθούν σ’ αυτή την ξεχωριστή στιγμή. Φωτογραφίες Xάρης Aκριβιάδης

Εκδηλώσεις του Συνδέσμου

H κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας

Ευχές και χαμόγελα στην κοπή της πίττας του Συνδέσμου. Από αριστερά η αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Καλλιόπη Χρηστοφή, το μέλος του Δ.Σ.του Ιδρύματος Γιάννης Ιωαννίδης, η πρόεδρος του Συνδέσμου Ιωάννα Κονδύλη και ο γεν. γραμματέας Γιώργος Καλόφωνος.

Παλιοί και νέοι υπότροφοι, φίλοι του Συνδέσμου, καθηγητές των Επιστημονικών Επιτροπών, το προεδρείο και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση συναντήθηκαν και φέτος στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος για να ανταλλάξουν θερμές ευχές για μια ευτυχισμένη και δημιουργική νέα χρονιά. Η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας του Συνδέσμου Υποτρόφων έγινε σε εγκάρδια ατμόσφαιρα στις 11 Φεβρουαρίου και μάλιστα συνοδεύθηκε από μια αξιόλογη μουσική εκδήλωση. Δύο διακεκριμένες ερμηνεύτριες, η φλαουτίστα Σοφία Καμβύση και η σολίστ πιάνου Ιφιγένεια Κατίκα, μέλη του Συνδέσμου Υποτρόφων, έπαιξαν Piano Rags του Σκοτ Τζόπλιν και βαλς των Λιάντοφ και Σατί. Τις ευχές του για ακαδημαϊκή πρόοδο και επαγγελματική επιτυχία απηύθυνε προς τους υποτρόφους ο Πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Στέλιος Παπαδημητρίου. Παραβρέθηκαν, επίσης, οι Aντιπρόεδροι κ.κ. Παύλος Ιωαννίδης και Απόστολος Ζαμπέλας, ο Γραμματέας κ. Αντώνης Παπαδημητρίου και το Mέλος του Δ.Σ. κ. Γιάννης Ιωαννίδης. Η Πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Ιωάννα Κονδύλη εξέφρασε για ακόμη μια φορά τις ευχαριστίες όλων προς το Ίδρυμα για την υποστήριξή του. «Αισθανόμαστε βαθειά και ειλικρινή ευγνωμοσύνη», είπε η κ. Κονδύλη. «Το Ίδρυμα είναι ένας χώρος που δεν ξεχνά τους υποτρόφους του, αλλά συνεχίζει να τους αγκαλιάζει, εφόσον και οι ίδιοι το θέλουν, σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής και της σταδιοδρομίας τους». Τα φλουριά, που συνοδεύτηκαν από πρόσθετο «μποναμά» 500 ευρώ εκ μέρους του Ιδρύματος, κέρδισαν οι: Δημήτρης Τσίγκας καρδιολόγος, Γιώργος Χαλούτσος μηχανολόγος-μηχανικός, Μαρία Τζαλονίκου γιατρός-ακτινολόγος, Κωνσταντίνα Ζαρκαλή εργαζόμενη στο Τμήμα Υποτροφιών του Ιδρύματος Ωνάση και Oυρανία Tσαγγάρη, ιστορικός-αρχαιολόγος. Φωτογραφίες Γ. Σούλης

Εκδηλώσεις του Θυγατρικού Ιδρύματος

Η παιδική ηλικία στην αρχαιότητα Πώς ζούσαν τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα; Ποιες υποχρεώσεις είχαν και πώς περνούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους; Πώς αντιμετώπιζαν οι ενήλικες την παιδική ηλικία; Το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα της ανατροφής των μικρών αγοριών και κοριτσιών στην Ελλάδα των κλασικών χρόνων καλύπτει η μεγάλη έκθεση που φιλοξενείται στο θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση στη Νέα Υόρκη, με τίτλο «Μεγαλώνοντας στην Αρχαία Ελλάδα: Εικόνες της Παιδικής Ηλικίας από το Κλασικό Παρελθόν». Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει το ειδικό τμήμα της έκθεσης με τίτλο «Aναζητώντας το αριστείον: το παιδί στην αρχαία Eλλάδα και το ολυμπιακό πνεύμα» που συνδέει με επίκαιρο τρόπο την παιδική ηλικία στην αρχαιότητα με το ολυμπιακό πνεύμα. Τα δύο τμήματα της έκθεσης, η οποία εγκαινιάστηκε στις 22 Ιανουαρίου 2004 και θα διαρκέσει έως τις 15 Απριλίου 2004, περιλαμβάνουν περισσότερα από 80 εκθέματα προερχόμενα από σημαντικές αμερικανικές και ευρωπαϊκές συλλογές τέχνης. Διάφορες πτυχές της καθημερινότητας των παιδιών, όπως η οικογενειακή ζωή, το παιχνίδι, η εκπαίδευση, οι θρησκευτικές τελετές, καθώς και ο ρόλος τους στην ελληνική μυθολογία, ζωντανεύουν μέσα από εικόνες αγγείων, γλυπτικές παραστάσεις, ταφικά μνημεία, αρχαία παιχνίδια και άλλα αντικείμενα. Τα εκθέματα χρονολογούνται από τους Κλασικούς χρόνους έως την Ελληνιστική περίοδο και είναι χωρισμένα σε δύο τομείς, ξεχωριστά για τα αγόρια και τα κορίτσια. Η ενότητα «Aναζητώντας το αριστείον» εστιάζεται στη σημασία του αθλητισμού για την ανατροφή των μικρών αγοριών. Στην αρχαιότητα, όπως και σήμερα, ο αθλητισμός θεωρείτο βασικό στοιχείο για τη σωστή διαμόρφωση του χαρακτήρα κάθε νέου. Κορυφαίο παράδειγμα της σημασίας των αθλητικών αγώνων στο πλαίσιο θρησκευτικών εορτών αποτέλεσαν οι Oλυμπιακοί Αγώνες προς τιμήν του Δία. Πολλοί από τους αμφορείς που εκτίθενται στο Ωνάσειο Πολιτισμικό Κέντρο ήταν κάποτε γεμάτοι με λάδι ελιάς, βραβείο ανάλογο με χρηματικό έπαθλο. Σε άλλα αντικείμενα απεικονίζονται νεαροί αθλητές και οι «παιδοτρίβες» τους, μαζί με τους οποίους προπονούνταν εντατικά επί ένα μήνα πριν από κάθε διοργάνωση. Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει 12 εκθέματα, τα δέκα από τα οποία προέρχονται από το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης και τα δύο από το Μουσείο Τεχνών Χουντ του Κολλεγίου Ντάρτμουθ. Η ενότητα «Μεγαλώνοντας στην αρχαία Ελλάδα» διερευνά την καθημερινότητα των παιδιών στις διάφορες σημαντικές φάσεις της ζωής τους, από τη γέννηση έως την ενηλικίωση. Oι παραστάσεις γέννησης είναι εξαιρετικά σπάνιες στα αρχαιοελληνικά έργα τέχνης και συνήθως απεικονίζουν μυθολογικά περιστατικά από τη γέννηση διαφόρων θεοτήτων. Στα πρώτα παιδικά τους χρόνια, αγόρια και κορίτσια μεγάλωναν μαζί στο «γυναικείον» με τη φροντίδα της μητέρας, της τροφού και των δούλων. Πολλά από τα εκθέματα παρουσιάζουν μικρά παιδιά να παίζουν με σβούρες, μπάλες ή ρόδες. Ανάμεσα στα αρχαία παιχνίδια ξεχωρίζουν τρεις αρθρωτές κούκλες, που κινούν τα πόδια και τα χέρια τους, καθώς και μια προγενέστερη κωδωνόσχημη κούκλα από τη Βοιωτία, η οποία αποτέλεσε το πρότυπο για το σχεδιασμό της μασκότ των Oλυμπιακών Αγώνων της Αθήνας 2004.

Κορίτσια που παίζουν εφεδρισμό, τερακότα, ελληνιστική περίοδος (περ. 300 π.Χ.), Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, Rogers Fund.

Αττικός ερυθρόμορφος κύλιξ, που απεικονίζει αθλητή και αποδίδεται στον Επίδρομο, (περ.520-500 π.Χ.), Hood Museum of Art, Dartmouth College δωρεά R. W. Smith

Βοιωτική κωδωνόσχημη κούκλα από τερακότα, ύστερη Γεωμετρική περίοδος (περ. 720-700 π.Χ.), ύψος 30 εκ., Μουσείο Τεχνών Βοστώνης, Henry L. Pierce Fund.

Θήλαστρο σε σχήμα γουρουνιού από την Σικελία, (περ. 450 π.X.), Mουσείο Tεχνών Kλήβελαντ, δωρεά Leo Mildenberg

Εκδηλώσεις του Θυγατρικού Ιδρύματος

Η παιδική ηλικία στην αρχαιότητα Oι επισκέπτες της έκθεσης βλέπουν επίσης παιχνίδια ταχυδακτυλουργίας και ισορροπίας. Μετά από τα πρώτα παιδικά χρόνια, τα δύο φύλα διαχωρίζονταν και άρχιζαν να προετοιμάζονται για τους διαφορετικούς κοινωνικούς ρόλους τους. Στην ηλικία των έξι ή επτά ετών τα αγόρια ξεκινούσαν την εκπαίδευσή τους και έλειπαν από το σπίτι το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Στην έκθεση βλέπει κανείς αρκετά δείγματα από τη σχολική ζωή, όπως γραπτές ασκήσεις σε όστρακο, μια ξύλινη πινακίδα, ένα τμήμα παπύρου, ένα μελανοδοχείο σφαιρικού σχήματος και μια χάλκινη ακίδα για γράψιμο σε κέρινη πινακίδα. Τα κορίτσια έμεναν στο σπίτι και μάθαιναν τις δουλειές του νοικοκυριού. Ένα κεραμικό κομμάτι της ύστερης αρχαϊκής περιόδου απεικονίζει μάθημα μαγειρικής: ένα κορίτσι σκύβει πάνω από μια χύτρα, ενώ μια ηλικιωμένη παρακολουθεί χειρονομώντας.

Aττική ερυθρόμορφη υδρία, που απεικονίζει οικογενειακή σκηνή, (περ. 440-430 π.χ.), Mουσείο A.M. Sackler, Πανεπ. Harvard, δωρεά D.M. Robinson

Στην εφηβική τους ηλικία τα αγόρια αφιέρωναν τα παιχνίδια τους σε μια ανδρική θεότητα, ως ένδειξη ότι αφήνουν πίσω την παιδικότητά τους και στα 18 τους χρόνια γίνονταν πολίτες, αποκτώντας δικαίωμα ψήφου και υποχρεώσεις. Oι περισσότεροι νέοι στην ηλικία αυτή εγκατέλειπαν την οικογενειακή εστία, αλλά συνήθως δεν παντρεύονταν πριν από τα 35 χρόνια τους. Αντίθετα, τα κορίτσια παντρεύονταν γύρω στα 13 με 15 χρόνια τους και επωμίζονταν τον ρόλο της οικοδέσποινας.

Μαρμάρινο αγαλματίδιο νεαρού αγοριού, ύστερη Ελληνιστική περίοδος, Μουσείο Καλών Τεχνών της Βιρτζίνια, Ρίτσμοντ, A. D. & W. C. Williams Fund.

Η έκθεση δεν παραλείπει, τέλος, να ασχοληθεί με την παιδική ηλικία στους μύθους και τη θρησκεία. O Περσέας, που τον έκλεισαν βρέφος σε ένα ξύλινο κιβώτιο μαζί με τη μητέρα του, τη Δανάη, και τον άφησαν στη θάλασσα, απεικονίζεται σε μια αττική λύκηθο των αρχών του 5ου αιώνα. Σε άλλο αγγείο παρουσιάζεται η γέννηση της Ωραίας Ελένης, η οποία βγαίνει από ένα αυγό, αποτέλεσμα της ένωσης της Λήδας με τον Δία μεταμορφωμένο σε κύκνο. Μετά από το Ωνάσειο Πολιτισμικό Κέντρο, η έκθεση «Μεγαλώνοντας στην Aρχαία Eλλάδα» θα μεταφερθεί στο Μουσείο Τεχνών του Σινσινάτι, όπου θα παραμείνει το καλοκαίρι του 2004, και στη συνέχεια στο Μουσείο Πωλ Γκετύ στο Λος Άντζελες για το φθινόπωρο του 2004.

Μαρμάρινη επιτύμβια στήλη γυναίκας και βρέφους (περ. 375-350 π.Χ.), Μουσείο Καλών Τεχνών, Χιούστον, Τέξας, δωρεά A. Finnigan

Η έκθεση ξεκίνησε στο Νιου Χάμσαϊρ τον Αύγουστο 2003 στο Μουσείο Τεχνών Xουντ του Κολλεγίου Ντάρτμουθ. Επιμελητές είναι η Jenifer Neils, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Κέις Γουέστερν Ριζέρβ του Κλήβελαντ, και ο καθηγητής John H. Oakley, πρόεδρος του Τμήματος Κλασικών Σπουδών στο Κολλέγιο Γουίλιαμεντ Μέρι του Γουίλιαμσμπεργκ της Βιρτζίνιας. Αττική ερυθρόμορφη κύλιξ, που απεικονίζει κορίτσια που πηγαίνουν στο σχολείο και αποδίδεται στον ζωγράφο της Μπολόνια 417 (περ. 460 π.Χ.), Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, Rogers Fund.

Ειδήσεις του Θυγατρικού Ιδρύματος

Πωλητήριο και καφέ στο Αίθριο του Oλυμπιακού Πύργου

Την κορδέλα των εγκαινίων κόβουν από αριστερά ο Aντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Παύλος Ιωαννίδης, ο εκπρόσωπος του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Χριστόδουλος Πασσιαρδής, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Στέλιος Παπαδημητρίου και ο Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος κ. Απόστολος Ζαμπέλας.

Mα ανεξάντλητη πηγή δώρων και αναμνηστικών, αντιγράφων από περίφημους θησαυρούς που φυλάσσονται σε ελληνικά μουσεία, άρχισε πρόσφατα να λειτουργεί στο κτήριο του Ιδρύματος Ωνάση Νέας Υόρκης. Το πωλητήριο αντιγράφων και αντικειμένων από μουσεία της Eλλάδας στεγάζεται στο Αίθριο του Oλυμπιακού Πύργου, στην Πέμπτη Λεωφόρο στο Μανχάτταν, και η δημιουργία του εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια του θυγατρικού Ιδρύματος για την προώθηση της ελληνικής πολιτισμικής κληρονομιάς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στις προθήκες του το κοινό θα βρει πιστά αντίγραφα εκθεμάτων από ελληνικά μουσεία, όπως του Μουσείου Μπενάκη και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθώς και αντικείμενα εμπνευσμένα από ανάλογα έργα τέχνης, όπως γλυπτά, αγγεία, ειδώλια, ανάγλυφα, εικόνες, νομίσματα, κεραμικά και τοιχογραφίες. Υπάρχουν επίσης δημιουργίες βασισμένες στη μεταγενέστερη ελληνική τέχνη και παράδοση, όπως κοσμήματα, εκδόσεις, δίσκοι ακτίνας με παραδοσιακή μουσική και κατάλογοι εκθέσεων. Χάρις στη δημιουργία του Πωλητηρίου, που εγκαινιάστηκε στις 21 Oκτωβρίου 2003, το αμερικανικό κοινό και όλοι οι επισκέπτες του Ωνάσειου Πολιτισμικού Κέντρου έχουν την ευκαιρία όχι μόνο να παρακολουθήσουν τις αξιόλογες πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται εκεί, αλλά και να προμηθευτούν αντικείμενα υψηλής ποιότητας και αισθητικής, και μορφωτικής αξίας. Το πωλητήριο θα συντονίζει τις δραστηριότητές του με τις εκάστοτε εκθέσεις και εκδηλώσεις του Ωνάσειου Πολιτισμικού Κέντρου. Είναι ανοικτό Τρίτη έως Σάββατο από τις 10 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων λειτουργίας του Ωνάσειου Πολιτισμικού Κέντρου, περισσότεροι από 55.000 επισκέπτες έχουν παρακολουθήσει τις εκδηλώσεις του. Εξάλλου, σύντομα θα λειτουργήσει στο Αίθριο του Oλυμπιακού Πύργου –το οποίο κοσμείται με εξαιρετικής πιστότητας και ιστορικής αξίας αντίγραφα του 19ου αιώνα των μαρμάρων του Παρθενώνα– ένα κομψό καφέ, που θα συμπληρώσει την ατμόσφαιρα και τη ζωντάνια του χώρου και θα επιτρέψει στους επισκέπτες του να ολοκληρώσουν την πολιτιστική τους περιήγηση με μιαν ανάπαυλα στο φιλικό περιβάλλον του.

Συνέντευξη

Τάσος Μπουλμέτης ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ MΠΟΥΖΑΛΗ

O υπότροφος σκηνοθέτης της «Πολίτικης Κουζίνας» δημιουργεί νέα δεδομένα στον ελληνικό κινηματογράφο.

Στην εμπορικότερη ταινία του ελληνικού κινηματογράφου τείνει να αναδειχθεί η «Πολίτικη Κουζίνα», κερδίζοντας τις καρδιές τόσο του κοινού όσο και των κριτικών. Μια ταινία που μοσχοβολάει κανέλα και μπαχάρι, μεταφέροντας τα προσωπικά βιώματα του δημιουργού της από την Κωνσταντινούπολη των παιδικών του χρόνων. O Τάσος Μπουλμέτης μίλησε στο ΑΩ για την πορεία του από την υποτροφία ως την επιτυχία. Κύριε Μπουλμέτη, στο βιογραφικό σας, στο Λεύκωμα Υποτρόφων, διαβάζουμε ότι έχετε πτυχίο Φυσικής. Πώς φθάσατε από το Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών στη σκηνοθεσία; Από τα 16 μου χρόνια ήθελα να γίνω σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Η Φυσική μού άρεσε, υπήρχε και η «δέσμευση» των γονιών μου να σπουδάσω κάτι θετικό, σύμφωνα με τη μυθολογία εκείνης της εποχής, και έτσι μπήκα στο Φυσικό, αλλά παράλληλα δούλευα δίπλα σε σκηνοθέτες και έβγαζα χαρτζιλίκι. Όταν πήρα το πτυχίο μου, έκανα αίτηση στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, όπου με δέχτηκαν για Mεταπτυχιακό στη σκηνοθεσία. Oι Αμερικανοί διευκολύνουν περισσότερο να σπουδάσει σινεμά κάποιον που προέρχεται από ένα διαφορετικό πεδίο. Πράγμα σωστό, γιατί το τεχνικό κομμάτι

μαθαίνεται πολύ εύκολα, ενώ το ζητούμενο στις μεταπτυχιακές σπουδές είναι ένα ευρύτερο φάσμα γνώσεων. Το 1980 τόλμησα και απευθύνθηκα στο Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο είχε ξεκινήσει να δίνει υποτροφίες μόλις δύο χρόνια. Oι άνθρωποι του Ιδρύματος παραξενεύτηκαν πώς ένας φυσικός ήθελε να σπουδάσει σκηνοθέτης, όμως ήξερα πολύ συγκεκριμένα τι ήθελα να κάνω στη σκηνοθεσία, είχα πολύ καλές συστατικές επιστολές, καθώς και την αποδοχή ενός πολύ μεγάλου πανεπιστημίου. Όλα αυτά τούς κίνησαν το ενδιαφέρον και αποφάσισαν να με ενισχύσουν. Βεβαίως, είχα την τυπική και την ηθική δέσμευση απέναντι στο Ίδρυμα ότι, μετά το τέλος των σπουδών μου, έπρεπε να επιστρέψω και να δουλέψω πέντε χρόνια στην Ελλάδα. Το εκπλήρωσα και νομίζω πως τώρα, με την επιτυχία της «Πολίτικης Κουζίνας», το Ίδρυμα θα πρέπει να αισθάνεται και εκείνο δικαιωμένο. Φαντάζομαι ότι οι πειρασμοί για έναν νέο σκηνοθέτη να μείνει και να δουλέψει στη Μέκκα του Κινηματογράφου θα είναι τεράστιοι. Εργαστήκατε καθόλου στο Λος Άντζελες; Εργάστηκα μόνο ως βοηθός καθηγητή στο Πανεπιστήμιο, γιατί επέστρεψα αμέσως για να κάνω τη στρατιωτική θητεία μου. Τότε είπα ότι μετά τον στρατό θα επιστρέψω στην Αμερική. Για διάφορους λόγους αυτό δεν συνέβη. Είναι το μόνο πράγμα που μερικές φορές το μετάνιωσα. Εκ των υστέρων, και μετά την περιπέτεια της «Πολίτικης

Συνέντευξη

Τάσος Μπουλμέτης ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ MΠΟΥΖΑΛΗ

Κουζίνας», λέω ότι καλά έκανα και επέστρεψα στην Ελλάδα. O οπτικοακουστικός χώρος στην Ελλάδα πέρασε διάφορα σκαμπανεβάσματα τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι εύκολο να κάνεις σινεμά στην Ελλάδα: ο κινηματογράφος είναι κρατικοδίαιτος, υπάρχει μια «επετηρίδα» που «πρέπει» να τηρηθεί, έτσι δεν μπορείς να κάνεις συχνά ταινίες. Όμως με κάποιο τρόπο πρέπει να ζήσεις, κι εγώ επέλεξα τη διαφήμιση. Είναι ο πιο ανώδυνος τρόπος για να επιβιώσεις στον οπτικοακουστικό χώρο και να είσαι σε επαφή με το αντικείμενό σου. Έχετε ασχοληθεί πολύ με τις νέες τεχνολογίες στον Κινηματογράφο. Η υποτροφία σάς βοήθησε σε αυτό; Φεύγοντας για τις σπουδές μου στην Αμερική, ήξερα ότι ήταν μια περίοδος άνθισης της νέας τεχνολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Εκείνη την εποχή, το 1980-81, πρωτοεμφανίστηκε η επεξεργασία της ηλεκτρονικής εικόνας στην Αμερική και παγκοσμίως. Έτσι, έδωσα όλο το βάρος των σπουδών μου στο να μάθω τις νέες τεχνολογίες –επεξεργασία εικόνας βίντεο, τρισδιάστατη απεικόνιση 3Δ– μαζί με το σενάριο που με ενδιέφερε πάρα πολύ. Θεωρώ ότι τα εφέ που υπάρχουν στην «Πολίτικη Κουζίνα» είναι καινούργιο πράγμα για τα ελληνικά δεδομένα. Ειδικότερα, για το μονοπλάνο που υπάρχει στην αρχή της ταινίας δεχτήκαμε συγχαρητήρια στην Αμερική, όπου κάναμε τη μεταφορά από ψηφιακό σε φιλμ, γιατί αληθινά δεν ξεχωρίζει το πραγματικό από το ψηφιακό. Σας ξάφνιασε η επιτυχία της «Πολίτικης Κουζίνας» ; Δεν περίμενα όλη αυτή την ανταπόκριση. Oι συνεργάτες μου, κυρίως ηθοποιοί, που ξέρουν να τα «μυρίζονται» αυτά, μου έλεγαν στην αρχή των γυρισμάτων ότι η ταινία θα γίνει πολύ μεγάλη επιτυχία. Εγώ όμως ήμουν αφοσιωμένος στη δουλειά και δεν σκεφτόμουν τίποτε άλλο. Η δημιουργία της «Πολίτικης Κουζίνας» ήταν έργο ζωής για σας; Όχι, προέκυψε. Δεν ήταν το όνειρό μου. Όλα ξεκίνησαν ύστερα από ένα ταξίδι που έκανα στην Κωνσταντινούπολη το 1994, μετά από 30 χρόνια ό,τι δηλαδή έκανε και ο ήρωας, ο Γιώργος Χωραφάς, στην ταινία. Μετά από μια επαγγελματική αλλαγή αισθάνθηκα έντονη την ανάγκη να κάνω σινεμά, γιατί εκεί ανήκω ψυχικά. Άρχισα λοιπόν να γράφω το σενάριο της «Πολίτικης Κουζίνας» δουλεύοντας παράλληλα στη διαφήμιση.

Γιατί σας πήρε τόσο χρόνο να γράψετε το σενάριο; Το επανεξέταζα ανά τακτά διαστήματα και διαπίστωνα διάφορα κενά. Επίσης, μια τέτοια ταινία ήταν πάντα συνάρτηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Υπήρξαν πολλά σκαμπανεβάσματα. Την περίοδο του Oτσαλάν την έβαλα στο συρτάρι. Ύστερα ήρθαν οι σεισμοί και ξανάπιασα το σενάριο. Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να δει την ταινία σας κάποιος που δεν έχει καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη και είναι αρκετά νέος, ώστε να μην έχει μνήμες από ελληνοτουρκικές σχέσεις; Το θέμα της ταινίας είναι ο αποχωρισμός, ένα θέμα ανεξάρτητο από την καταγωγή καθενός. Το δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης της ταινίας είναι η δυσκολία που αντιμετωπίζει ο ήρωας στο να αποχωριστεί την παιδική του ηλικία. Στις προβολές της «Πολίτικης Κουζίνας» σε ξένους δημοσιογράφους διαπίστωσα ότι και αυτούς τους αγγίζει η ταινία, γιατί εντυπωσιάζονται από το εξωτικό στοιχείο, από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ενώ σε δεύτερο επίπεδο, τους συγκινεί το θέμα της επιστροφής στη γενέτειρα και το ρομάντζο. Η ταινία άρεσε πολύ και στους Τούρκους κριτικούς. Δεν ξέρω τι απήχηση θα έχει στο κοι-

Συνέντευξη

Τάσος Μπουλμέτης ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ MΠΟΥΖΑΛΗ

νό, όταν θα παιχτεί στην Τουρκία το φθινόπωρο. Πώς είναι η σχέση σας με τη μαγειρική πριν και μετά από την «Πολίτικη Κουζίνα»; Έχει παραμείνει η ίδια: δεν μαγειρεύω συχνά, παρά μόνο για τους φίλους μου. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου γκουρμέ. Ξέρω να φτιάχνω 4–5 φαγητά της πολίτικης κουζίνας που μ’ αρέσουν πολύ. Σήμερα θα αλλάζατε κάτι στην ταινία; Ελάχιστα πράγματα. Για την προσωπική μου ικανοποίηση ορισμένα πλάνα θα τα άφηνα περισσότερο. Όμως δεν έχω μετανιώσει για κάποια απόφαση. Για παράδειγμα, έκοψα μια σκηνή πολύ σημαντική, πολύ δραματική, και δεν το έχω μετανιώσει. Ποια σκηνή θεωρείτε κορυφαία; Τη σκηνή στο τέλος της ταινίας, όπου ο πατέρας του μικρού, ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης, εξομολογείται ότι, για το μόνο πράγμα που μετανιώνει, είναι για τα 5 εκείνα δευτερόλεπτα που δίστασε, όταν ο Τούρκος αξιωματούχος του πρότεινε να αλλαξοπιστήσει, προκειμένου να μην απελαθεί ο ίδιος και η οικογένειά του.

Ο Τάσος Μπουλμέτης είναι κάτοχος πτυχίου Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στον Κινηματογράφο και την Τηλεόραση, με εξειδίκευση στις Νέες Τεχνολογίες στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (U.C.L.A.). Εργάζεται ως σκηνοθέτης και παραγωγός ταινιών μεγάλου μήκους και διαφημίσεων. Τα τελευταία χρόνια σκηνοθετεί διαφημιστικές ταινίες που απαιτούν χρήση ειδικών εφέ και υψηλής τεχνολογίας. H «Πολίτικη Κουζίνα» είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Mπουλμέτη, μετά από τη Βιοτεχνία Oνείρων του 1989. H επιτυχία της «Πολίτικης Κουζίνας» ήταν τεράστια, αφού ξεπέρασε το 1.200.000 εισιτήρια και απέσπασε οκτώ από τα Κρατικά Κινηματογραφικά Βραβεία Ποιότητας 2003. Ειδικότερα, τιμήθηκε με τα βραβεία καλύτερης ταινίας μυθοπλασίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, φωτογραφίας, σκηνογραφίας, μουσικής, ήχου και μοντάζ.

Διάλεξη

OPIZONTAΣ TH ΔIAΣΠOPA: η περίπτωση των Eλλήνων ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ RICHARD CLOGG AΝΩΤΆΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΎ ΕΤΑΊΡΟΥ ΚΑΙ ΜΈΛΟΥΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΎ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ ΤΟΥ KΟΛΛΕΓΊΟΥ ST ANTONY’S ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΤΗΣ OΞΦΌΡΔΗΣ

Αρχετυπική μορφή Έλληνα της διασποράς ο Αριστοτέλης Ωνάσης φωτογραφίζεται στην αγαπημένη του θαλαμηγό «Χριστίνα». Φωτό αρχείο Iδρύματος Ωνάση.

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στον κόσμο στην οποία αναφερόμαστε – στα Αγγλικά τουλάχιστον – με τον όρο «σύγχρονη» (Modern Greece). Αντίστοιχα μιλάμε για «modern Greek» αναφερόμενοι στην ελληνική γλώσσα, καθώς και για «modern Greeks» εννοώντας τους Έλληνες. Είναι ένας προσδιορισμός που δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούμε μιλώντας για την Ελλάδα τού σήμερα.

φράση που δύσκολα μπορεί να μεταφραστεί στα Αγγλικά. Η «καθ’ ημάς Ανατολή» υπονοεί τη σημαντική ελληνική παρουσία στα Βαλκάνια, την Εγγύς και τη Μέση Ανατολή, καθώς και τη νότια Ρωσία, παρουσία η οποία ανάγεται στους βυζαντινούς και κλασικούς χρόνους, αλλά εξακολουθεί να υφίσταται –και σε πολλές περιπτώσεις να ακμάζει– μετά από τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και έως την καταστροφή στη Μικρά Ασία το 1922.

Είμαι πεπεισμένος ότι η ιδέα της συγγραφής μιας «Σύγχρονης Ιστορίας της Ελλάδας» αντί μιας «Σύγχρονης Ιστορίας των Ελλήνων» είναι λανθασμένη στη σύλληψή της. Έχω μάλιστα αναλάβει το έργο της συγγραφής της Ιστορίας του ελληνικού λαού στη σύγχρονη εποχή, η οποία θα ενσωματώνει τέσσερα βασικά τμήματα της Ιστορίας μετά από την Πτώση της Κωνσταντινούπολης.

Το τέταρτο μέρος της μελέτης θα αφορά στην ελληνική διασπορά, η οποία ήταν αποτέλεσμα της μετανάστευσης από την ίδια την Ελλάδα, αλλά και από τα ευρύτερα όρια της «καθ’ ημάς Ανατολής».

Το πρώτο μέρος θα περιλαμβάνει την περίοδο της Τουρκοκρατίας έως τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους το 1830. Το δεύτερο μέρος θα καλύπτει τη σύσταση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και τη σταδιακή επέκταση των συνόρων του έως τη σημερινή τους θέση. Στο εξωτερικό ορισμένες φορές υπάρχει η τάση να λησμονεί ο κόσμος το πόσο πρόσφατη είναι τελικά η χάραξη αυτών των συνόρων, με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μόλις το 1947. Το τρίτο μέρος της μελέτης θα καλύπτει την ιστορία αυτού που στην Ελλάδα ονομάζουν «η καθ’ ημάς Ανατολή»,

Με δεδομένο ότι η «ξενιτιά» αποτέλεσε τόσο καθοριστικό στοιχείο της ιστορικής εμπειρίας του ελληνικού λαού στη σύγχρονη εποχή, θεωρώ ότι θα πρέπει να επιχειρούμε να μελετούμε την Ιστορία των Ελλήνων ως μια ιστορία ενός λαού μάλλον παρά μιας γεωγραφικής περιοχής, αφού μεταξύ άλλων τα σημερινά σύνορα της Ελλάδας θα μπορούσαν να είχαν πάρει μια πολύ διαφορετική μορφή. Συγκεντρώνοντας υλικό για την ιστορία του ελληνικού λαού στη σύγχρονη εποχή, μου έκανε εντύπωση η έλλειψη γραπτών στοιχείων για την ελληνική διασπορά στο σύνολό της. Εξαίρεση αποτελούν η παλαιότερη μελέτη του Μιχαήλ Δενδιά (1919) και η πολύτιμη, πρόσφατη έρευνα του Ιωάννη Χασιώτη (1993). Δυστυχώς, ελάχιστες μελέτες υπάρχουν για τις μεμονωμένες ελληνικές κοινότητες, όπως της

Διάλεξη

Mέλη της ελληνικής παροικίας της Aλεξάνδρειας φωτογραφίζονται στην αυλή της Tοσιτσαίας Σχολής. Στο κέντρο διακρίνονται ο πατριάρχης Φώτιος, ο Eμμανουήλ Mπενάκης και ο Δημήτριος Bενετοκλής. Φωτό αρχείο E.Λ.I.A.

Αργεντινής, πολίτης της οποίας παρέμεινε ως το θάνατό του ο Αριστοτέλης Ωνάσης, αρχετυπική μορφή Έλληνα της διασποράς. Kαλό θα ήταν να βλέπαμε τη δημιουργία ενός ινστιτούτου ή μιας βιβλιοθήκης, που το έργο τους θα ήταν να συγκεντρώνουν υλικό για τη διασπορά σε παγκόσμιο επίπεδο. Πώς, λοιπόν, ορίζεται η ελληνική διασπορά στη σύγχρονη εποχή; Το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο απ’ ό,τι αρχικά φαίνεται. Το ελληνικό κράτος που συστάθηκε το 1830 είχε πληθυσμό τριών τετάρτων του εκατομμυρίου, περίπου το ένα τρίτο των δύο εκατομμυρίων Ελλήνων κατοίκων της Oθωμανικής Αυτοκρατορίας την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης. Oρισμένοι Έλληνες ιστορικοί έχουν την τάση να θεωρούν ως μέρος της διασποράς τον πολυάριθμο ελληνικό πληθυσμό που παρέμεινε υπό οθωμανική κυριαρχία, μετά από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και έως την ανταλλαγή πληθυσμών με την Τουρκία στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Όμως, οι Έλληνες της Oθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν αποτέλεσαν μέρος της διασποράς. Εκτός από τους Έλληνες που ενσωματώθηκαν τελικά στο ελληνικό κράτος, υπήρχαν τέσσερις βασικές πληθυσμιακές ομάδες. Ήταν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και της απέναντι ακτής μαζί με τη θάλασσα του Μαρμαρά, οι Έλληνες της δυτικής Μικράς Ασίας, οι Έλληνες της Καππαδοκίας (πολλοί από αυτούς τουρκόφωνοι) και οι Έλληνες του Πόντου, στις

νοτιοανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Oι πληθυσμοί αυτοί δεν αποτέλεσαν μέρος της διασποράς, αφού δεν είχαν προκύψει από κάποια μετανάστευση, με ή παρά τη θέλησή τους. Σε όλες αυτές τις περιοχές, και ιδιαίτερα στον Πόντο, υπήρχε μια συνεχής ιστορική παρουσία ελληνικών πληθυσμών από τον καιρό του Βυζαντίου ή ακόμα περισσότερο από τους κλασικούς χρόνους. Για τον λόγο αυτό, δεν περιλαμβάνω στη διασπορά την ισχνή ελληνική κοινότητα της σημερινής Τουρκίας, ούτε την ελληνική μειονότητα της νότιας Αλβανίας. Μαζί με τους Έλληνες της Κύπρου, αποτελούν υπολείμματα της ελληνικής Ανατολής που έμεινε εκτός των συνόρων του ελληνικού κράτους. Κατά την άποψή μου η διασπορά αποτελείται από μετανάστες έξω από τα σύνορα της «καθ’ ημάς Ανατολής». Η διαδικασία της μετανάστευσης ξεκίνησε αρχικά σε μικρή κλίμακα τον 16ο αιώνα, αλλά διευρύνθηκε σημαντικά στη διάρκεια του 18ου αιώνα. Oλόκληρες ελληνικές εμπορικές παροικίες δημιουργήθηκαν τότε σε όλη τη Μεσόγειο, τη βαλκανική χερσόνησο κι ακόμα παραπέρα. Oι έμποροι αυτοί ίδρυσαν «κομπανίες» και παροικίες. Στη διάρκεια του 18ου αιώνα η «ξενιτιά» έγινε αναπόσπαστο συστατικό της ζωής των Ελλήνων. Μετά από το τέλος του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1768-1774, η Αικατερίνη η Μεγάλη ενθάρρυνε τη μετανάστευση Ελλήνων από την Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου, ώστε να κατοικηθούν οι νεοαποκτηθείσες περιοχές της Μαύρης και της Αζοφικής Θάλασσας. Oι Έλληνες σύντομα απέκτησαν κυρίαρχη εμπορική παρουσία σε πόλεις όπως η Oδησσός,

Διάλεξη

η Ταγκάνρογκ και η Μαριούπολη. Oι εμπορικές παροικίες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εθνικού απελευθερωτικού κινήματος. Oι πλούσιοι Έλληνες έμποροι της διασποράς παρείχαν την οικονομική υποστήριξη για την προ-επαναστατική πνευματική αφύπνιση, ενώ η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1814 από τρεις νέους της ελληνικής παροικίας της Oδησσού. θα πρέπει να επιχειρούμε να μελετούμε την Ιστορία των Ελλήνων ως μια ιστορία ενός λαού μάλλον παρά μιας γεωγραφικής περιοχής Όσο σημαντική κι αν υπήρξε από οικονομική, πολιτιστική και πολιτική σκοπιά η προεπαναστατική μετανάστευση, ήταν αριθμητικά περιορισμένη, σε σχέση με τα επόμενα μετεπαναστατικά, μεταναστευτικά κύματα. Τα σημαντικότερα σημειώθηκαν στη δεκαπενταετία που προηγήθηκε των Βαλκανικών Πολέμων του 1912–13, μετά από τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 και στη διάρκεια των δεκαετιών 1950 και 1960. Τα μεταναστευτικά αυτά κύματα, στο σύνολό τους έθεσαν τα θεμέλια των σημερινών πολυπληθών ελληνικών κοινοτήτων της Αμερικής, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Αφρικής, της Γερμανίας κ.λπ. Ένας νέος σημαντικός προορισμός για τους Έλληνες μετανάστες αναδείχθηκε τον 19ο αιώνα, η Αίγυπτος. O Μοχάμεντ Άλι ενθάρρυνε έντονα τη μετανάστευση Ελλήνων, η οποία εντάθηκε ακόμα περισσότερο στα χρόνια της ακμής του εμπορίου του αιγυπτιακού βαμβακιού. Άλλο σημαντικό μεταναστευτικό ρεύμα υπήρξε τον 19ο αιώνα η μετακίνηση πληθυσμών από τον Πόντο προς τον Καύκασο και άλλες περιοχές της νότιας Ρωσίας, όπου απόλαυσαν σημαντικό βαθμό αυτονομίας, με τα δικά τους σχολεία, βιβλία και εφημερίδες στην ποντιακή διάλεκτο. Στα τέλη της δεκαετίας του ‘30, οι Έλληνες έπεσαν και αυτοί θύματα της παράνοιας του Στάλιν και, μόνο μετά τον θάνατό του, τους επιτράπηκε να επιστρέψουν από την κεντρική Ασία όπου είχαν εξοριστεί. Είναι δύσκολο να υπολογίσουμε το μέγεθος της ελληνικής παρουσίας στη σημερινή πρώην Σοβιετική Ένωση. Τα στοιχεία της απογραφής του 1989 εμφανίζουν τον αριθμό των 356.000, αλλά το πιθανότερο είναι ότι υπάρχουν πολλοί περισσότεροι ελληνικής καταγωγής απ’ όσους το παραδέχθηκαν στην τελευταία απογραφή της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλοί

Ρωσοπόντιοι, βέβαια, μετανάστευσαν στην Ελλάδα στη δεκαετία του 1990. Kαλό θα ήταν να βλέπαμε τη δημιουργία ενός ινστιτούτου ή μιας βιβλιοθήκης, που το έργο τους θα ήταν να συγκεντρώνουν υλικό για τη διασπορά σε παγκόσμιο επίπεδο. Αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης στο βασίλειο της Ελλάδας στη δεκαετία του 1890 ήταν το μαζικό κύμα μετανάστευσης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που διήρκεσε ως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την εφαρμογή της ποσόστωσης το ‘20 και το ‘30 η ροή Ελλήνων μεταναστών προς τις Η.Π.Α σταμάτησε, αλλά συνεχίστηκε σε μικρότερο βαθμό προς τη νότια Αμερική, την Αφρική και την Αυστραλία. Το τρίτο μαζικό μεταναστευτικό ρεύμα ήταν στις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60, κυρίως προς την Αυστραλία και τον Καναδά και, στα μέσα της δεκαετίας του ‘60, πάλι προς τις Η.Π.Α. Στις δεκαετίες αυτές, περίπου το 12% του πληθυσμού της Ελλάδας ακολούθησε το δρόμο της μετανάστευσης και πολλές χιλιάδες μεταναστών δούλεψαν ως γκαστάρμπάιτερ στη Δυτική Γερμανία. Oποιοσδήποτε υπολογισμός του σημερινού μεγέθους της ελληνικής διασποράς είναι δύσκολος και παρακινδυνευμένος. Oρισμένες φορές δίνονται στη δημοσιότητα υπερβολικά στατιστικά στοιχεία. Χωρίς αμφιβολία, η μεγαλύτερη από τις κοινότητες της διασποράς είναι εκείνη των Η.Π.Α. και ακολουθούν η Αυστραλία, οι δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ο Καναδάς, η Νότια Αφρική (170.000 μεταξύ 1965 και 1975, αλλά πολύ λιγότεροι σήμερα) η Γερμανία, η Αργεντινή και η Βραζιλία. Oρισμένες κοινότητες έχουν πλέον περιοριστεί σημαντικά, όπως στην Αίγυπτο, που από 100.000 απέμειναν, από τη δεκαετία του ‘70 και μετά, λίγες χιλιάδες Έλληνες. O αριθμός που υιοθετεί το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού για το σύνολο της διασποράς είναι 7 εκατομμύρια άτομα, όμως ο τρόπος υπολογισμού δεν είναι σαφής και πολλά εξαρτώνται από τον τρόπο καθορισμού ενός μέλους της διασποράς. Πώς λοιπόν μπορεί κανείς να προσδιορίσει ποιος είναι Έλληνας και μάλιστα ένας τρίτης, τέταρτης ή και πέμπτης

Διάλεξη

γενιάς Έλληνας της διασποράς; Σε ποιο βαθμό μπορεί κάποιος που έχει χάσει τη γλώσσα και τη θρησκεία του να ονομαστεί Έλληνας; Υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια ορισμού της ελληνικότητας; Χρήσιμος είναι ο ορισμός που χρησιμοποίησε κάποτε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, λέγοντας ότι Έλληνας είναι όποιος θέλει να είναι Έλληνας, νιώθει Έλληνας και δηλώνει ότι είναι Έλληνας, δηλαδή ότι βάση της εθνικότητας αποτελεί η εθνική συνείδηση. Η ιστορία του ελληνικού λαού, ανεξάρτητα από τον καθορισμό των εθνικών συνόρων, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια αδιάκοπη ενότητα. Η ξενιτιά, η εμπειρία της διασποράς, έχει παίξει τόσο κεντρικό ρόλο στην ιστορία του ελληνικού λαού στη σύγχρονη εποχή, ώστε αξίζει να τύχει μεγαλύτερης προσοχής, απ’ όση της έχουμε δώσει εμείς οι ιστορικοί.

Άρθρο

Σύγχρονες τάσεις της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Eυρώπη ΑΝΑΣΤΑΣΊΑ ΤΣΟΥΚΑΛΆ MAÎTRE DE CONFÉRENCES, ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ PARIS-SUD XI

Kατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η εξέλιξη της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Ευρώπη γνώρισε δύο μεγάλες καμπές, στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 και στα τέλη της δεκαετίας του ‘90. H πρώτη απ’ τις καμπές αυτές, που συμπίπτει με την έναρξη της επιτάχυνσης της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, χαρακτηρίζεται αφενός από την αυξανόμενη ομοιογενειοποίηση των μέτρων αστυνόμευσης του φαινομένου και, αφετέρου, από τον τονισμό τής ιδιαιτερότητάς του σε σχέση με τα υπόλοιπα προβλήματα δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Η καταπολέμηση του χουλιγκανισμού βασίζεται πλέον σε ειδικούς ποινικούς νόμους, η τέλεση ορισμένων αδικημάτων κατά τη διάρκεια αθλητικών εκδηλώσεων καθίσταται επιβαρυντική περίσταση και τα δικαστήρια αρχίζουν να επιβάλουν συστηματικά υποδειγματικές ποινές. Oι εθνικές αστυνομικές πολιτικές ελέγχου του φαινομένου αρχίζουν να εξομοιώνονται μεταξύ τους και να δομούνται γύρω από δύο αρχές: την αποφυγή της χρήσης βίας και τη μέγιστη δυνατή συλλογή πληροφοριών. Συνεπώς, τα σώματα ασφαλείας άρχισαν να ανέχονται την τέλεση ορισμένων ήσσονος σημασίας αδικημάτων, ενώ παράλληλα γενικεύθηκε η ηλεκτρονική παρακολούθηση εντός και εκτός των γηπέδων, δημιουργήθηκαν ειδικά κέντρα πληροφοριών και, σε ορισμένα κράτη, Σύγχρονες τάσεις της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Eυρώπη επεκτάθηκε η χρήση μυστικών αστυνομικών στους χώρους των οπαδών. Επιπλέον, ενισχύθηκε η διεθνής αστυνομική συνεργασία, με άμεση απόρροια την αυξανόμενη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των σχετικών αστυνομικών υπηρεσιών διαφόρων κρατών και την εφαρμογή κατά του χουλιγκανισμού μεθόδων και πρακτικών εμπνευσμένων από πολιτικές που είχαν ήδη υιοθετηθεί για την καταπολέμηση άλλων εγκληματικών φαινομένων, όπως το εμπόριο ναρκωτικών και η τρομοκρατία. H συστηματική εφαρμογή των μέτρων συνέβαλε στη μείωση των επεισοδίων εντός των γηπέδων, παράλληλα, όμως, προκάλεσε την επιδείνωση του φαινομένου. Αναμφισβήτητα, η συστηματική εφαρμογή των μέτρων αυτών συνέβαλε στη μείωση των επεισοδίων εντός των γηπέδων. Παράλληλα, όμως, προκάλεσε την επιδείνωση του φαινομένου, δεδομένου ότι η ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας εντός των γηπέδων επέφερε τη χωροχρονική μετατόπιση των επεισοδίων και τη ριζοσπαστικοποίηση της συμπεριφοράς των χούλιγκανς, οι οποίοι άρχισαν να δρουν πρωτίστως εκτός των γηπέδων, πριν, κατά ή μετά τη διάρκεια του αγώνα, και να προσφεύγουν συχνά στη χρήση όπλων. Εφεξής, ο έλεγχος του φαινομένου καθίσταται ολοένα και πιο δυσχερής, αν όχι αδύνατος, και το κόστος της αστυνόμευσης εκτοξεύεται στα ύψη. Σύγχρονες τάσεις της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Eυρώπη Παράλληλα με τις εξελίξεις αυτές, παρατηρείται

Άρθρο

μια σταδιακή υποβάθμιση της ιδιαιτερότητας του φαινομένου, η οποία γίνεται αισθητή στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, όταν ο χουλιγκανισμός άρχισε ν’ αντιμετωπίζεται ως αναπόσπαστο μέρος ενός ευρύτερου συνόλου απειλών για την εσωτερική ασφάλεια του ευρωπαϊκού χώρου. Αυτή η μεταβολή αντανακλά την προοδευτική διάδοση, σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, μιας νέας αντίληψης της απειλής, υιοθετημένης τόσο απ’ τους πολιτικούς και τους υπεύθυνους των σωμάτων ασφαλείας όσο και απ’ τα ΜΜΕ. Η νέα αυτή αντίληψη συνοψίζεται σε μια εννοιολογική ενοποίηση πολλών διαφορετικών φαινομένων εγκληματικής και παραβατικής συμπεριφοράς, εν ονόματι μιας υποτιθέμενης διασύνδεσής τους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Απόρροια αυτής της αντίληψης είναι μια τάση συγχώνευσης όλων αυτών των φαινομένων, η οποία, ρητά διατυπωμένη τα τελευταία χρόνια σε πολλά επίσημα έγγραφα, θεωρεί ότι η τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα, το εμπόριο ναρκωτικών και η οικονομική εγκληματικότητα, παραδείγματος χάριν, συνιστούν απειλές για την εσωτερική ασφάλεια των ευρωπαϊκών κρατών εξίσου σοβαρές με αυτές που δύνανται να επέλθουν από τη λαθρομετανάστευση, την εγκληματικότητα ανηλίκων, τη μικροεγκληματικότητα, τον χουλιγκανισμό, τα συχνά επεισόδια στις υποβαθμισμένες περιοχές των μεγαλουπόλεων ή τις διαδηλώσεις κατά της παγκοσμιοποίησης. Τα όρια μεταξύ των διαφόρων εγκληματικών και παραβατικών συμπεριφορών γίνονται πλέον συγκεχυμένα, οι ιδιαιτερότητές τους παραμερίζονται και τα φαινόμενα αυτά αντιμετωπίζονται απλώς ως μέρη μιας ενιαίας απειλής, ανεξαρτήτως της σοβαρότητας της επιμέρους απειλής που συνεπάγεται το καθένα απ’ αυτά. Σύγχρονες τάσεις της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Eυρώπη Αυτή η σφαιρική αντίληψη της απειλής περιθωριοποιεί, εξ ορισμού, την πρωτογενή πρόληψη και αναδεικνύει ως μοναδική δυνατή απάντηση την υιοθέτηση μιας εξίσου σφαιρικής προεγκληματικής (proactive) και κατασταλτικής πολιτικής, με άμεσο επακόλουθο τη συχνή εφαρμογή πανομοιότυπων μέτρων σε εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις και τη βαθμιαία εδραίωση ενός ευρύ ελέγχου της παραβατικής συμπεριφοράς. Στην περίπτωση του χουλιγκανισμού, η τάση αυτή εκδηλώνεται σαφώς στο κείμενο Κοινής Δράσης της 26ης Μαΐου 1997 σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, όπου προβλέπεται η ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ Κρατών Μελών κάθε φορά που πολυάριθμες ομάδες ατόμων, ικανές να αποτελέσουν απειλή για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, σκοπεύουν να μετακινηθούν προς άλλα Κράτη Μέλη προκειμένου να συμμετάσχουν σε συναθροίσεις. Όπως αναφέρεται ρητά, ο όρος «συναθροίσεις» καλύπτει τόσο τις αθλητικές εκδηλώσεις όσο και τις συναυλίες ροκ μουσικής, τις διαδηλώσεις, και τα οδοφράγματα στους αυτοκινητόδρομους. Σύγχρονες τάσεις της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Eυρώπη Η ίδια τάση συγχώνευσης του χουλιγκανισμού

Άρθρο

με άλλες συλλογικές συμπεριφορές διέπει τα πορίσματα της Διάσκεψης του Συμβουλίου Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών της 13ης Ιουλίου 2001 σχετικά με την ασφάλεια των Συνόδων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και άλλων παρεμφερών περιπτώσεων. Μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων, προβλέπεται η προσφυγή στους ευρύτατα χρησιμοποιημένους για την καταπολέμηση του χουλιγκανισμού φυσιογνωμιστές αστυνομικούς (spotters) –παρόλο που η αποτελεσματικότητα των αστυνομικών αυτών έναντι πολυάριθμων ομάδων είναι εξ ορισμού μηδαμινή. O χουλιγκανισμός θεωρείται αναπόσπαστο μέρος ενός ευρύτερου φάσματος απειλών για την εσωτερική ασφάλεια. Κατά την ίδια Σύνοδο, συζητήθηκε η δυνατότητα απαγόρευσης εξόδου από ένα Κράτος Μέλος ατόμων που επιθυμούν να διαδηλώσουν σε άλλο Κράτος Μέλος και προτάθηκε να εφαρμοστούν αναλογικά τα μέτρα που έχουν ήδη υιοθετηθεί κατά των χούλιγκανς σε διάφορα Κράτη Μέλη. Σύγχρονες τάσεις της αστυνόμευσης του χουλιγκανισμού στην Eυρώπη Η ιδέα αυτή προκάλεσε τόσες αντιδράσεις ώστε, τελικά, προτάθηκε η εφαρμογή της απαγόρευσης μόνο σε ορισμένους διαβόητους ταραξίες. Θα μπορούσαμε, τέλος, ν’ αναφέρουμε την πρόταση που έγινε, κατά την ίδια Σύνοδο, για τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Europol και τη συνεπακόλουθη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αρχείου πληροφοριών σχετικά με τις διάφορες μορφές αστικής βίας και τις συναθροίσεις. Συνοψίζοντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αστυνόμευση του χουλιγκανισμού στην Ευρώπη υπάγεται σήμερα σε τρία διαφορετικά επίπεδα. Πρώτον, ο χουλιγκανισμός θεωρείται αναπόσπαστο μέρος ενός ευρύτερου φάσματος απειλών για την εσωτερική ασφάλεια των ευρωπαϊκών κρατών –μαζί με το οργανωμένο έγκλημα, την τρομοκρατία ή τη λαθρομετανάστευση. Δεύτερον, υπάγεται σε μία υποκατηγορία απειλών σχετικών με την ασφάλεια των μεγαλουπόλεων –μαζί με τα συχνά επεισόδια βίας στα μεγάλα αστικά κέντρα, τη μικροεγκληματικότητα και τις διαδηλώσεις κατά της παγκοσμιοποίησης. Τέλος, υπάγεται σε μία άλλη υποκατηγορία απειλών σχετικών με τις συλλογικές συμπεριφορές εν γένει –μαζί με τις συναυλίες ροκ μουσικής, τις διάφορες διαδηλώσεις και τα οδοφράγματα στους αυτοκινητόδρομους. Το καθένα απ’ τα επίπεδα αυτά συνεπάγεται την ενδεχόμενη δημιουργία αστυνομικών αρχείων σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο και ενδεχομένως διασυνδεμένων μεταξύ τους, αυξάνοντας τις πιθανότητες περαιτέρω διεύρυνσης του ήδη γενικευμένου ελέγχου της παραβατικής συμπεριφοράς. Δεδομένου, όμως, ότι κανένα απ’ τα επίπεδα αυτά δεν λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες του φαινομένου, μας φαίνεται λογικό να υποθέσουμε ότι τα μέτρα αυτά δεν θα μπορέσουν να καταπολεμήσουν ουσιαστικά τον χουλιγκανισμό.

Βιβλιοπαρουσίαση

3200 χρόνια Kυπριακού Eλληνισμού θησαυροί από τα μουσεία της Kύπρου. O κατάλογος της έκθεσης στη Nέα Yόρκη. ΔΡ ΣΟΦΟΚΛΉΣ XΑΤΖΗΣΆΒΒΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ TΜΉΜΑΤΟΣ AΡΧΑΙΟΤΉΤΩΝ KΎΠΡΟΥ, EΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΤΗΣ ΈΚΘΕΣΗΣ

From Ishtar to Aphrodite, 3200 Years of Cypriot Hellenism: Treasures from the Museums of Cyprus, Γεν . Επιμέλεια έκδοσης Σοφοκλής Χατζησάββας, Νέα Υόρκη, Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης (Η.Π.Α.), 2003. Σελ. 146, 2 χάρτες, 34 εικόνες, 90 πίνακες, βιβλιογραφία. H συμμετοχή της Κύπρου σε πολλές θεματικές εκθέσεις που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στην Ευρώπη έχει καθιερωθεί ως θεσμός λόγω της σημασίας που διαδραμάτιζε διαχρονικά το νησί στην ανέλιξη των μεσογειακών πολιτισμών. Είναι η πρώτη όμως φορά που διοργανώνεται μια έκθεση αυτοτελής με θέμα τον Κυπριακό Ελληνισμό, μέσα από ευρήματα των Μουσείων της Κύπρου, αλλά και μερικών από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Τα αντικείμενα της έκθεσης παρουσιάζονται για πρώτη φορά εκτός Κύπρου, ενώ μερικά εκτίθενται για πρώτη φορά. O κατάλογος, όπως και η έκθεση, χωρίζεται σε τρεις ενότητες με εισαγωγικά σημειώματα και άρθρα σχετικά με τη χρονολογική περίοδο, στην οποία ανήκει κάθε ενότητα. Μετά τους σύντομους χαιρετισμούς του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Τάσσου Παπαδόπουλου και του Προέδρου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ωνάση κ. Στέλιου Παπαδημητρίου, ο υπογράφων επεξηγεί το ιστορικό και τη φιλοσοφία του όλου εγχειρήματος και αντιπαραθέτει τις αξίες των διαφόρων πολιτισμών της περιοχής με τον Ελληνικό Πολιτισμό για να δείξει την επικράτηση του δεύτερου. Τον συμβολικό τίτλο της έκθεσης «Από την Ιστάρ στην Αφροδίτη» διαπραγματεύεται η Δρ Jennifer Webb, που περιγράφει τον μακρύ δρόμο που πέρασε μέχρις ότου η Ιστάρ πάρει τη μορφή, αλλά κυρίως τις ιδιότητες της Κύπριδας Αφροδίτης. Παρουσιάζεται παράλληλα και η εξέλιξη της θεάς της γονιμότητας στην Κύπρο μέχρι την εποχή που αυτή δέχτηκε τις επιδράσεις από την Ανατολή. Ακολουθεί το εισαγωγικό σημείωμα του υπογράφοντος για την Α΄ ενότητα του καταλόγου, που καλύπτει χρονολογικά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού κυρίως από το 14ο μέχρι τον 11ο αιώνα π.Χ. Παρουσιάζεται γενικά ο ρόλος που διαδραμάτισε το νησί «την εποχή που ο χαλκός ήταν το πολυτιμότερο αγαθό και η Κύπρος το σημαντικότερο κέντρο παραγωγής του». Την πρώτη έλευση των Μυκηναίων το 14ο αιώνα ακολουθεί η μόνιμη εγκατάσταση Αχαιών εποίκων γύρω στο 1200 π.Χ. Η μακρά διαδικασία εξελληνισμού του νησιού αρχίζει. Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο Τάφος 11 της Καλαβασού, από την ανασκαφέα Alison South. Μερικά από τα κτερίσματα του τάφου αυτού αποκαλύπτουν παραστατικά τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της Κύπρου τον 14ο αιώνα και αποτελούν την πλειοψηφία των εκθεμάτων της Α΄ ενότητας. Η εισαγωγή στην Α΄ ενότητα συμπληρώνεται με σημείωμα του υπογράφοντος για τα γνωστά στη βιβλιογραφία ως Kτήρια Ashlar που είναι

Κεφαλή γενειοφόρου άνδρα με Κορινθιακή περικεφαλαία, ασβεστόλιθος, ύψ. 32,4 εκ., Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, Συλλογή Cesnola, από το ιερό των Γόλγων – Άγιος Φώτιος.

Βιβλιοπαρουσίαση

κατασκευασμένα με πελεκημένους ογκόλιθους. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο Κτήριο ΙΙ από την Άλασσα, το μεγαλύτερο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, από το οποίο προέρχονται αρκετά εκθέματα. Ακολουθεί ο κατάλογος αντικειμένων της Α΄ ενότητας με τα απαραίτητα λήμματα που συμπληρώνουν την εικονογράφηση, παρέχοντας βιβλιογραφία και άλλες πληροφορίες. Τα λήμματα υπογράφονται από τον Γιώργο Γεωργίου, βοηθό επιμελητή της έκθεσης και την Alison South (μόνο για τα ευρήματα του Τάφου 11). Η Β΄ ενότητα του καταλόγου αρχίζει με εισαγωγικό σημείωμα του υπογράφοντος με τίτλο «Κύπρος Χωνευτήρι Πολιτισμών», όπου παρουσιάζεται κυρίως ο συνεχής διάλογος ανάμεσα στους Φοίνικες και τους Έλληνες στον αγώνα για επικράτηση στον εμπορικό, αλλά και τον πολιτιστικό τομέα. Στο κύριο άρθρο της Β΄ ενότητας με τίτλο «Oι Καταβολές του Κυπριακού Ελληνισμού στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού και η Ίδρυση των Κυπριακών Βασιλείων της Εποχής του Σιδήρου» η Δρ Μαρία Ιακώβου διαπραγματεύεται το θέμα κυρίως μέσα από επιγραφικά και γλωσσικά δεδομένα αλλά και ευρήματα. Αναφέρονται ειδικά οι νόστοι, που σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις επιβεβαιώνονται από αρχαιολογικά ευρήματα.

Μυκηναϊκός αμφοροειδής κρατήρας, ύψ. 37,4 εκ., διάμ. 28.7 εκ., ώριμος εικονογραφικός ρυθμός, (1410-1300 π.Χ.), Μουσείο Λάρνακας, από τις ανασκαφές στον Άγιο Δημήτριο-Καλαβασού. Στη μια όψη αναπαράσταση ιερού με κέρατα καθοσιώσεως. Στην άλλη άρμα.

Ακολουθεί ο κατάλογος αντικειμένων της Β΄ ενότητας και σχετικά λήμματα υπογεγραμμένα από τον Γιώργο Γεωργίου. Στη Γ΄ ενότητα προτάσσεται σημείωμα του καθηγητή Antoine Hermary για την «Ελληνικότητα της Κυπριακής Ασβεστολιθικής Γλυπτικής», που πραγματεύεται τις απαρχές της Ελληνικής παράδοσης στην Κύπρο, αρχίζοντας από την ιωνική επίδραση στα τέλη της Κυπρο-Αρχαϊκής περιόδου. Κατά την Κυπρο-Κλασική περίοδο κυριαρχεί περισσότερο η αττική τεχνοτροπία, ενώ με την επικράτηση των Πτολεμαίων ακολουθούνται τα πρότυπα την ελληνιστικής κοινής. Σε δεύτερο εισαγωγικό κείμενο με τίτλο «Η Κύπρος υπό τους Πτολεμαίους: Βασιλική Ιδεολογία και Πολιτιστική Ανανέωση» ο Δρ Αριστόδημος Αναστασιάδης παρουσιάζει το ιστορικό και ιδεολογικό πλαίσιο στο οποίο εντάχθηκε η Κύπρος μετά την κατάκτησή της από τους Πτολεμαίους της Αιγύπτου. Ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ. η Μεγάλη Θεά της Πάφου ταυτίστηκε με την Αφροδίτη, ενώ παράλληλα αναπτύχθηκε η λατρεία των Oλύμπιων Θεών και η εισαγωγή Αιγυπτιακών θεοτήτων, ως αποτέλεσμα της πολιτιστικής και πολιτικής εξάρτησης του νησιού από την Αλεξάνδρεια. O κατάλογος συμπληρώνεται με την παρουσίαση των αντικειμένων της Γ΄ ενότητας με λήμματα από τον Γιώργο Γεωργίου και τον Antoine Hermary (για τα 4 γλυπτά του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης).

Κεφαλή γυναικείας μορφής από ασβεστόλιθο, ύψ. 32,5 εκ., Κυπρο-κλασική περίοδος (5ος αιώνας π.Χ.), Κυπριακό Μουσείο, Λευκωσία, από το Ιερό του Άρσους.

Βιβλιοπαρουσίαση

Ακολουθεί γενική βιβλιογραφία. Παρά το γεγονός ότι η επιλογή των αντικειμένων έγινε με κριτήριο την ικανοποίηση της φιλοσοφίας και τους σκοπούς της έκθεσης, εντούτοις, τα περισσότερα αποτελούν αριστουργήματα αγγειοπλαστικής, κοροπλαστικής, γλυπτικής, μεταλλοτεχνίας και μικροτεχνίας. O αναγνώστης αφήνεται μόνος να αξιολογήσει την αισθητική αξία των αντικειμένων, μέσα από τις εξαιρετικές φωτογραφίες του καταλόγου.