AO 43 (March 2009) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 43 Μάρτιος 2009

Περιεχόμενα Σημείωμα Ειδήσεις του Συνδέσμου •

Γενική συνέλευση και εκλογές του Συνδέσμου ...............................................................................................................................................2

Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • • •

Επιτυχίες ..................................................................................................................................................................................................................3 Εικαστικά .................................................................................................................................................................................................................5 Κινηματογράφος ....................................................................................................................................................................................................8 Θέατρο ......................................................................................................................................................................................................................9 Μουσική .................................................................................................................................................................................................................12

Ειδήσεις του Συνδέσμου • •

Μουσική βραδιά για δύο φωνές και πιάνο .....................................................................................................................................................14 Με φόντο τον Ελ Γκρέκο ....................................................................................................................................................................................16

Ειδήσεις του Ιδρύματος • • •

Το Διεθνές Βραβείο Ωνάση για το Δίκαιο στον λόρδο Bingham ................................................................................................................18 Βασιλική διάκριση στον Κώστα Γραμμένο ......................................................................................................................................................19 Συλλογές τέχνης σε πινακοθήκες της περιφέρειας......................................................................................................................................20

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης • •

Η Αρχαία Αθήνα από γυναικεία προοπτική .....................................................................................................................................................22 Παραστάσεις με επίκεντρο γυναίκες της αρχαιοελληνικής δραματουργίας ............................................................................................27

Διάλεξη •

Από το «Είναι-μη Είναι» στο «Σκακιστικό Συνεχές» ....................................................................................................................................29

Παράσταση •

Στην Κόψη του Φεγγαριού ................................................................................................................................................................................32

Άρθρο •

Εταιρική ευθύνη και κοινωνία: μια βασική προσέγγιση .............................................................................................................................34

Βιβλιοπαρουσίαση • •

Αποθέωση της κλασικής παιδείας και του ουμανισμού ..............................................................................................................................37 Η μελέτη της βιβλιοδεσίας ως ιστορικό τεκμήριο .......................................................................................................................................39

Βιβλιογραφικό Δελτίο • •

Marion Gough, Γνωριµία µε τον χορό: Οδηγός δηµιουργικής διδασκαλίας για τον έντεχνο χορό [Knowing Dance: A Guide for Creative Teaching], .............................................................................................................................................................................................42 ΗΥΦΕΝ. Βήµα για την τυπογραφία, τ. 7, Θεσσαλονίκη: εκδ. Τυποφιλία, 2008 .......................................................................................42

Παρουσίαση Δίσκου •

ΤΟ ΠΙΑΝΟ ΝΤΟΥΟ PINCETIC ΚΑΙ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙ∆ΗΣ ΣΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ....................................................................43

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................44

Σημείωμα Ανοικτός διάλογος για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη Τον Νοέµβριο του 2009, όπως ήδη δηµοσιεύσαµε στο προηγούµενο τεύχος, θα διεξαχθεί στην Αθήνα το 3ο Παγκόσµιο Φόρουµ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη (Global Forum on Migration and Development – G.F.M.D.), υπό την αιγίδα των Ηνωµένων Εθνών, και το Ίδρυµα Ωνάση έχει αναλάβει να διοργανώσει το παράλληλο Φόρουµ της Κοινωνίας των Πολιτών (Civil Society Days – C.S.D.). Τις εργασίες του Φόρουµ θα έχει την δυνατότητα να τις παρακολουθήσει ένα αυστηρά επιλεγµένο κοινό περίπου τριακοσίων ατόµων από όλον τον κόσµο. Ωστόσο, η τεχνολογία του διαδικτύου επιτρέπει σε κάθε ενδιαφερόµενο να καταθέσει τις απόψεις του και να παρακολουθήσει την προβληµατική που αναπτύσσεται γύρω από το διεθνώς κρίσιµο θέµα της µετανάστευσης και της ανάπτυξης. Ο ηλεκτρονικός κόµβος του Φόρουµ της Κοινωνίας των Πολιτών ξεκίνησε την λειτουργία του στην διεύθυνση www.gfmd2009.org και περιλαµβάνει τέσσερεις γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ελληνικά. Περιέχει πληροφοριακό υλικό για την διοργάνωση, το οποίο εµπλουτίζεται διαρκώς µε νέα στοιχεία. Επιπλέον, οι διοργανωτές του Φόρουµ έχουν δηµιουργήσει µια πλατφόρµα ∆ιαδικτυακού ∆ιαλόγου, όπου εγείρονται ερωτήσεις και θέµατα σχετικά µε την θεµατική του Φόρουµ της Κοινωνίας των Πολιτών. Κάθε ερώτηση θα παραµένει περίπου δύο εβδοµάδες σε ισχύ και στην συνέχεια θα αντικαθίσταται από νέο θέµα. Οι απόψεις και οι προτάσεις που θα προκύψουν από τον ∆ιαδικτυακό ∆ιάλογο θα τεθούν υπόψη των συνέδρων του Φόρουµ της Κοινωνίας των Πολιτών στην Αθήνα. Ο ∆ιαδικτυακός ∆ιάλογος έχει ήδη ξεκινήσει, και η πρώτη ερώτηση σχετίζεται µε τους τρόπους κατά τους οποίους η σηµερινή οικονοµική κρίση επηρεάζει το µεταναστευτικό δυναµικό και τις επιλογές που υπάρχουν ως προς την χάραξη πολιτικής. ∆ικαίωµα συµµετοχής στον διάλογο έχουν όλοι οι φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, µετανάστες, καθώς και µεµονωµένα άτοµα. Ο Σύνδεσµος Υποτρόφων περιλαµβάνει στις τάξεις του πολλούς νέους επιστήµονες µε σπουδές που σχετίζονται µε την Πολιτική, την Κοινωνιολογία, την Οικονοµία και την Ανάπτυξη, αλλά και, κυρίως, σκεπτόµενους και ευαισθητοποιηµένους πολίτες, οι οποίοι έχουν σίγουρα χρήσιµες ιδέες και πρακτικά παραδείγµατα να καταθέσουν. Ο ∆ιαδικτυακός ∆ιάλογος είναι ανοικτός σε όλους. Κάθε ενδιαφερόµενος µπορεί να επισκεφθεί την ιστοσελίδα www.gfmd2009.org, να εγγραφεί και να λάβει µέρος στον διάλογο του Φόρουµ της Κοινωνίας των Πολιτών.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Γενική συνέλευση και εκλογές του Συνδέσμου Έπειτα από 23 χρόνια δραστηριοποίησης, ο Σύνδεσµος Υποτρόφων έχει πλέον ωριµάσει. Το Ίδρυµα Ωνάση µε ιδιαίτερη ικανοποίηση παρακολουθεί τους επιτυχηµένους κύκλους εκδηλώσεων, που έχουν αναδειχθεί σε καταξιωµένο θεσµό: τις πρωτότυπες διαλέξεις, τις εικαστικές εκθέσεις, τις µουσικές εκδηλώσεις, τις επιστηµονικές ηµερίδες, τις εκδόσεις του. Σταθερή απόφαση του Ιδρύµατος παραµένει να υποστηρίζει ενεργά τις πρωτοβουλίες εκείνες του Συνδέσµου που εδράζονται σε στέρεες επιστηµονικές ή καλλιτεχνικές βάσεις, διαπνέονται από πρωτοτυπία και προοπτική και έχουν την δυνατότητα να προαγάγουν τον τοµέα τους. Από την άλλη πλευρά, το Ίδρυµα Ωνάση περιµένει την ενεργό συµµετοχή των µελών του Συνδέσµου στις εκδηλώσεις του, αλλά και ειδικά στην ζωή του Συνδέσµου. Η Γενική Συνέλευση του Ιουνίου ακριβώς αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί: δεν αφορά µόνο τον απολογισµό του περασµένου έτους, αλλά αποτελεί το βήµα για να ακουστούν τα µέλη του Συνδέσµου. Πιστεύουµε ότι η Γενική Συνέλευση φέτος θα πρέπει να περιέχει δύο άξονες: Κατά πρώτο λόγο, την ενεργό παρουσία όσο γίνεται περισσότερων µελών. Ως εκ τούτου, ενθαρρύνουµε τα µέλη του Συνδέσµου να αποφύγουν την παροχή εξουσιοδοτήσεων για την εκλογή του ∆.Σ. και να παραστούν τα ίδια. Κατά δεύτερο λόγο, οι εκλογές της 11ης Ιουνίου 2009 αποτελούν ευκαιρία για ανανέωση του ∆.Σ. ασχέτως του αριθµού των θητειών που έχουν υπηρετήσει τα µέλη του. Είµαστε βέβαιοι ότι υπάρχουν νέα µέλη µε διάθεση να προσφέρουν και την βούληση να ενταχθούν στο δεκαπενταµελές συµβούλιο, ανανεώνοντας την σύνθεσή του και συµβάλλοντας µε φρέσκιες ιδέες στον προγραµµατισµό των µελλοντικών δραστηριοτήτων του. Ο Σύνδεσµος Υποτρόφων διαθέτει ένα εντυπωσιακό έµψυχο δυναµικό. Το διαπιστώνει κανείς παρακολουθώντας τις Επιτυχίες και τις ∆ραστηριότητες υποτρόφων µέσα από το περιοδικό ΑΩ ή ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του Λευκώµατος Υποτρόφων. Αποµένει, λοιπόν, στο δυναµικό αυτό να αγκαλιάσει µε ενδιαφέρον το πλούσιο έργο του Συνδέσµου και να τον οδηγήσει σε νέες επιτυχίες. Τις σκέψεις αυτές τις έχω µοιρασθεί και µε την κ. Ιωάννα Κονδύλη, την πρόεδρο του ∆.Σ., η οποία θα εκφράσει την άποψή της στην Γενική Συνέλευση. Εκ µέρους του Ιδρύµατος Ωνάση πρέπει να εκφράσω τις ευχαριστίες µας προς όσα µέλη του ∆.Σ. έχουν προσφέρει εθελοντικά και µε γενναιοδωρία τον πολύτιµο χρόνο και τις ιδέες τους, ιδιαίτερα δε τα απερχόµενα µέλη του ∆.Σ. Θα παραµείνουν πάντα µέλη της οικογένειας του Ιδρύµατος Ωνάση και θα αναγνωρισθεί η προσφορά του καθενός στο σωστό της µέτρο. Αντώνης Παπαδηµητρίου

Ανακοίνωση - Πρόσκληση Την Πέµπτη 11 Ιουνίου 2009, στις 7 το απόγευµα, στην Αίθουσα Aλέξανδρος Σ. Ωνάσης, Λ. Αµαλίας 56, θα πραγµατοποιηθεί η ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση του Συνδέσµου Υποτρόφων µε θέµατα: Α΄. Απολογισµός δραστηριοτήτων 2008-2009 Β΄. Εκλογές για την ανάδειξη νέου ∆ιοικητικού Συµβουλίου Γ΄. Προγραµµατισµός 2009-2010.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Βασίλης Φωτόπουλος Λέκτορας εξελέγη ο Βασίλης Φωτόπουλος στο Τµήµα Γεωπονικών Επιστηµών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήµης Τροφίµων του Τεχνολογικού Πανεπιστηµίου Κύπρου. Πτυχιούχος του Τµήµατος Γεωπονικής του Κολλεγίου Wye του Πανεπιστηµίου του Λονδίνου, µε µεταπτυχιακές σπουδές Φυτοπροστασίας στο Imperial College, αναγορεύτηκε διδάκτωρ Μοριακής Βιολογίας Φυτών του Πανεπιστηµίου του Σαουθάµπτον µε υποτροφία του Ιδρύµατος Ωνάση. ∆ιετέλεσε επίσης επιστηµονικός συνεργάτης στο Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας Φαρµακευτικών Φυτών του Τµήµατος Φαρµακευτικής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, όπου και έλαβε υποτροφία ακαδηµαϊκής αριστείας, καθώς και στο Ινστιτούτο Αγροβιοτεχνολογίας του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης στην Θεσσαλονίκη. Έχει δηµοσιεύσει σηµαντικό αριθµό άρθρων και µελετών σε ξένα και ελληνικά επιστηµονικά περιοδικά.

Έλενα Τιµπλαλέξη Στον Κρατικό ∆ιαγωνισµό Συγγραφής Θεατρικού Έργου διακρίθηκε η υπότροφος Έλενα Τιµπλαλέξη. Ειδικότερα, η Επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισµού αξιολόγησε το έργο της µε τίτλο Έχεις µια τρύπα στο τζην σου, το οποίο υπέβαλε η υπότροφος στο πλαίσιο του διαγωνισµού, και της απένειµε το τρίτο βραβείο. Η Έλενα Τιµπλαλέξη σπούδασε Θεατρολογία στο Τµήµα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Παρακολούθησε σεµινάρια στο Théâtre de Complicité, καθώς και µε τον Lee Breuer και τον John Wright. Ως υπότροφος του Ιδρύµατος Ωνάση, µαθήτευσε στο πλευρό των Ridiculusmus στο Λονδίνο. Ιδρυτικό µέλος της Εταιρείας Θεάτρου UtopiArt, έχει σκηνοθετήσει παραστάσεις σε αθηναϊκές αίθουσες, έχει συγγράψει θεατρικά έργα, καθώς και σενάρια και ποιήµατα.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Πρόδροµος Προδροµίδης, ∆ήµητρα Κολλιάκου ∆ύο υπότροφοι τιµήθηκαν µε βραβεία της Ακαδηµίας Αθηνών. Ειδικότερα, η Ακαδηµία Αθηνών, στην καθιερωµένη πανηγυρική συνεδρία της 30ης ∆εκεµβρίου 2008, απένειµε το Βραβείο του Ιδρύµατος Καθηγητού Πανεπιστηµίου Χαραλάµπους Γ. Σεπεντζή, µε χρηµατικό έπαθλο 8.000 ευρώ, για την καλύτερη δηµοσιευµένη, εντός της τελευταίας διετίας, επιστηµονική µελέτη στο πεδίο της Οικονοµικής Επιστήµης, στον Πρόδροµο-Ιωάννη Προδροµίδη, για την εργασία του A regional analysis of declared incomes in Greece [Περιφερειακή ανάλυση του δηλωθέντος εισοδήµατος στην Ελλάδα], η οποία εκδόθηκε από το Κέντρο Προγραµµατισµού και Οικονοµικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) το 2006. Κάτοχος πτυχίου Οικονοµικών από την Ανωτάτη Σχολή Οικονοµικών και Εµπορικών Επιστηµών, ο Πρόδροµος Προδροµίδης πραγµατοποίησε µεταπτυχιακές σπουδές στα Οικονοµικά και την Ιστορία στο Πολιτειακό Πανεπιστήµιο της Πενσυλβάνια (Η.Π.Α.). Με υποτροφία του Ιδρύµατος Ωνάση εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην Οικονοµική Ιστορία στο Πανεπιστήµιο του Έσσεξ (Αγγλία). Είναι ερευνητής στο ΚΕΠΕ και, κατά το τρέχον ακαδηµαϊκό έτος, επισκέπτης επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Κύπρου. Η συγγραφέας ∆ήµητρα Κολλιάκου τιµήθηκε από την Ακαδηµία Αθηνών µε το Βραβείο Μυθιστορήµατος, το οποίο συνοδεύεται από χρηµατικό έπαθλο 6.000 ευρώ, για το βιβλίο της Θερµοκρασία δωµατίου. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία και Θεωρητική Γλωσσολογία στην Αθήνα και το Εδιµβούργο, και είναι επίκουρος καθηγήτρια Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήµιο του Νιούκασλ. Το πρώτο της µυθιστόρηµα, Το Mαγείο (εκδ. Eστία, 1999), τιµήθηκε µε το Bραβείο Πρωτοεµφανιζόµενου Συγγραφέα Jim Wilson, που απονεµήθηκε για µοναδική φορά το 2000 από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Το δεύτερο µυθιστόρηµά της, Θερµοκρασία δωµατίου (εκδ. Πατάκη, 2006), έχει επίσης τιµηθεί µε το βραβείο The Athens Prize for Literature του λογοτεχνικού περιοδικού (δε)κατα, το 2007. ∆ιηγήµατά της έχουν δηµοσιευθεί σε συλλογές

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Jelena Ignjatovic Στους χώρους της Πρεσβείας της ∆ηµοκρατίας της Σερβίας, η υπότροφος Jelena Ignjatovic΄ παρουσίασε τα έργα της τον ∆εκέµβριο του 2008, στο πλαίσιο ατοµικής έκθεσης. Μιλώντας για την δουλειά της στον κατάλογο της έκθεσης, η καλλιτέχνις αναφέρει: «Όπου πάει ο νους σου εκεί είναι το σπίτι σου, λένε. Έτσι και η ζωγραφική µου είναι το σπίτι µου. Με την οργάνωση του ζωγραφικού χώρου δηµιουργώ τον υπαρξιακό µου χώρο. Συνεπώς, πολλές φορές χαρακτηρίζεται από γερή δοµή, αστική τοπιογραφία και ζητήµατα του φωτός». Η Jelena Ignjatovic΄ γεννήθηκε στο Βελιγράδι. Είναι υποψήφια διδάκτωρ στον Τοµέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Φοίτησε στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστηµίου του Βελιγραδίου και, κατά το διάστηµα 1995 έως 1998, παρακολούθησε µεταπτυχιακό πρόγραµµα σπουδών. Το διάστηµα 2000 έως 2002, παρακολούθησε πρόγραµµα εξειδίκευσης υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Ρένας Παπασπύρου στην Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας. Έχει παρουσιάσει την δουλειά της σε δεκαοκτώ ατοµικές και εξήντα επτά οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα της ανήκουν στην Εθνική Πινακοθήκη της Γιουγκοσλαβίας, στην Εθνική Πινακοθήκη της Κύπρου, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές.

Κληµανθία Κονταξάκη Η υπότροφος Κληµανθία Κονταξάκη έλαβε µέρος στην έκθεση µε τίτλο «Ελληνικά χρώµατα στο εξωτερικό – Νέοι δηµιουργοί», που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών τον ∆εκέµβριο του 2008 στους χώρους του υπουργείου στην οδό Ακαδηµίας 1. Η έκθεση εντάσσεται στο καλλιτεχνικό πλαίσιο του Athens Fine Arts Festival 08 και αποτελεί µια πρώτη οµαδική παρουσίαση νέων καλλιτεχνών που έχουν εκθέσει έργα τους σε γκαλερί του εξωτερικού. Ο επιµελητής της έκθεσης Μιχαήλ Ρωµανός σηµειώνει σχετικά µε το έργο της Κονταξάκη: «Στο έργο της επικεντρώνεται κυρίως στον επαναπροσδιορισµό της διαλεκτικής σχέσης ανάµεσα στον πραγµατικό οπτικό χώρο και την ανθρώπινη µορφή. Ο αναµενόµενος πραγµατικός χώρος στα έργα της µετουσιώνεται σε έναν συνειρµικό, ονειρικό, εικαστικό χώρο: αυτός εµφανίζεται απογυµνωµένος από κάθε φυσιοκρατική, προσδιοριστική λεπτοµέρεια ενώ λειτουργεί σαν κωδικοποιητής της πραγµατικότητας».

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Δημήτρης Ιωάννου «You got a good one!» ήταν ο τίτλος της δεύτερης ατομικήςέκθεσης που πραγματοποίησε ο υπότροφος Δημήτρης Ιωάννου στον εκθεσιακό χώρο Κ44 τον Νοέμβριο του 2008.Ο καλλιτέχνης παρουσίασε μια εγκατάσταση με συσκευασίες ταχυδρομικής αποστολής δίσκων βινυλίου. Η κεντρικήιδέα της έκθεσης πραγματεύεται την διαδικασία του συλλέγειν μέσω των «άχρηστων» αντικειμένων που αποτελούν οισυσκευασίες, υποπροϊόντα της ίδιας της συλλογής, η οποίααπουσιάζει από την εγκατάσταση. Οι τοίχοι του εκθεσιακού χώρου καλύπτονται με 514χαρτονένια κουτιάσυσκευασίες αποστολής δίσκων βινυλίου δώδεκα ιντσών, αγορασμένους κυρίως από το ebay καιδιαδικτυακά καταστήματα δίσκων λόγω και της δραστηριότητας του Δημήτρη Ιωάννου ως dj. Τα κουτιά, το περιεχόμενο των οποίων αποτελεί και την πραγματική συλλογή,έχουν ταχυδρομηθεί από διάφορα σημεία του πλανήτη καισε κάθε ένα αναγράφονται το όνομα και η διεύθυνση του παραλήπτη, δηλαδή του ίδιου του καλλιτέχνη. Με την παράθεση όλων αυτών των κουτιών ο Δημήτρης Ιωάννου δημιουργεί μια αφήγηση της χρονικής και τοπικής προέλευσής τους,η οποία αποτελεί αποσπασματικά και αυτοβιογραφικό στοιχείο του ίδιου του καλλιτέχνη. Οι συσκευασίες συνιστούναπτά ίχνη της διαδικασίας δημιουργίας της συλλογής και μετην σειρά τους μετατρέπονται σε μια δευτερεύουσα συλλογή,η οποία καλύπτει μια χρονική περίοδο περίπου πέντε ετών.

Νίκος Τσιαπάρας Ατομική έκθεση στην γκαλερί TsatsisProjects/Artforum στην Θεσσαλονίκηπραγματοποίησε ο Νίκος Τσιαπάρας τονΟκτώβριο του 2008. Όπως σημειώνειστον κατάλογο της έκθεσης η θεωρητικός τέχνης δρ Σάνια Παπά, «ο ΝίκοςΤσιαπάρας υπερεκθέτει τις εμμονές του(πρόσωπα νεαρών κοριτσιών σε ουδέτερο φόντο) μέσα από έντονες χρωματικέςαντιπαλότητες και έναν έκδηλο αισθησιασμό. […] Ξεπερνώντας τον ρεαλισμό τηςαπόδοσης, ο καλλιτέχνης απομονώνει ταυπό «αναπαράσταση» πρόσωπα από τοκενό φόντο και τα «προβάλλει» ζωγραφικά σε κοντινά πλάνα της μεγαλύτερης δυνατής κλίμακας με σχεδόν παροξυστικόχρωματισμό και εκτυφλωτικά αντιθετικά ζωγραφικά επίπεδα. Αυτές οι έντονεςπεριγραφικές εικόνες με τις μετωπιαίεςστάσεις και τις εκφραστικές χειρονομίεςείναι αντιρεαλιστικές. Παρουσιάζονταιπερισσότερο «εμβληματικές» και συνειρμικά συνδεόμενες με τα θανάσιμα αμαρτήματα (λαγνεία, οργή, λαιμαργία κ.λπ.). Ταυτόχρονα, με υπαινικτικό τρόπο βιώνουν το αινιγματικό και φαινομενικάαπροσδιόριστο, καθορίζοντας έτσι τονκενό Επιβάλλοντα χώρο...»

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Αλέξανδρος Pfaff Στο 3o ∆ιεθνές Συµπόσιο Γλυπτικής που διοργάνωσε πρόσφατα ο ∆ήµος Παλιανής του νοµού Ηρακλείου συµµετείχε, ύστερα από επιλογή, ο υπότροφος Αλέξανδρος Pfaff µαζί µε πέντε ακόµη καλλιτέχνες. ∆ηµιούργησε µια γλυπτική κατασκευή µε τίτλο 144(000) Στάλες, από λευκό µάρµαρο, πέτρα και ανοξείδωτο ατσάλι, η οποία προορίζεται, όπως και όλα τα έργα του συµποσίου, να εγκατασταθεί µόνιµα σε χώρο του ∆ήµου. Οι στάλες µαρµάρου, στην άκρη των ανοξείδωτων ράβδων τους, χορεύουν στον ρυθµό του ανέµου και του αγγίγµατος µαζί µε τα δίδυµά τους, τις σκιές τους στην βάση. Μέσα από την κίνηση και την µεταξύ τους επαφή δηµιουργούν ένα απαλό δίκτυο ήχων και δόνησης σαν ένας µεγάλος µελωδός. Επίσης, σε συνεργασία µε την επιµελήτρια τέχνης-µουσειοπαιδαγωγό Μαρία Αγγελή, ο Αλέξανδρος Pfaff επιµελήθηκε τα εικαστικά-περιβαλλοντικά εργαστήρια στο πλαίσιο του προγράµµατος Άνθρωπος-Τέχνη-Περιβάλλον του νοµού Πρέβεζας. Στο πλαίσιο του προγράµµατος αυτού, διοργανώθηκαν διήµερα εργαστήρια σε τέσσερεις δήµους του νοµού, απαντώντας στα ειδικά προβλήµατα κάθε δήµου µέσα από εικαστική-περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, βιωµατικές ασκήσεις και οµαδική δηµιουργία. Η πραγµατική δίψα των συµµετεχόντων για δηµιουργική έκφραση αλλά και για τα επίκαιρα θέµατα του περιβάλλοντος, η έννοια της ανακύκλωσης και η µεγάλη χαρά που τους προσέφεραν τα εργαστήρια µετουσιώθηκαν στα εικαστικά έργα που παρουσιάστηκαν σε έκθεση στο Φόρουµ Ανοικτού ∆ιαλόγου.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Κινηματογράφος Αγγελική Σβορώνου Προβλήθηκε στην Αθήνα η ταινία του Άγγελου Σπάρταλη Το Σύνδροµο της Χιονάτης, στην οποία συµµετείχε η υπότροφος Αγγελική Σβορώνου, ως διευθύντρια φωτογραφίας µαζί µε τον σκηνοθέτη. Η ταινία έλαβε µέρος στο 49ο ∆ιεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκης, όπου και τιµήθηκε µε το Βραβείο «Ψηφιακός Αλέξανδρος», καθώς και µε το Βραβείο Κοινού. Την προβολή της ταινίας στο Art House στο Γκάζι στις 21 Φεβρουαρίου 2009 προλόγισε ο Νίκος Κούνδουρος, ο οποίος επιµελήθηκε τα σκηνικά. Η ταινία, σύµφωνα µε τον σκηνοθέτη, κινείται από το αρχαίο στο σύγχρονο. Ο θεατής ―σύµφωνα µε τα πρότυπα της ελληνικής τραγωδίας― γνωρίζει τις λεπτοµέρειες του µύθου, ενώ ο ήρωας στην σκηνή (στο πανί) αγνοεί έως το τέλος την τραγική του µοίρα. Η ιστορία αναπτύσσεται µε την µορφή ενός βιβλίου κόµικς που το ξεφυλλίζει άναρχα ο αέρας.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Θέατρο Θανάσης Σαράντος Ο σκύλος, η νύχτα και το µαχαίρι [Der Hund, die Nacht und das Messer, 2008] είναι ο τίτλος του τελευταίου θεατρικού έργου του Marius von Mayenburg, του «τροµερού παιδιού» της σύγχρονης γερµανικής δραµατουργίας, το οποίο σκηνοθέτησε πρόσφατα ο Θανάσης Σαράντος στο ανακαινισµένο Από Μηχανής Θέατρο. Πρόκειται για αλληγορική ιστορία µε απαισιόδοξη µατιά στο µέλλον. Όπως εξηγεί ο Θανάσης Σαράντος, «το έργο µιλά για ανθρώπους-βαµπίρ, σε µια όχι και τόσο µακρινή εποχή, σε ένα τοπίο απόλυτης καταστροφής, όπου οι άνθρωποι πεινούν και οδηγούνται στον κανιβαλισµό, την αλληλοσφαγή». Για να υποστηρίξει την ακραία ιστορία, ο Mayenburg υιοθετεί τεχνικές από θρίλερ. «Το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι η ιδιαίτερη γλώσσα, που µοιάζει προϊόν αυτόµατης γραφής», τονίζει ο σκηνοθέτης. «Ιδίως οι µονόλογοι έχουν οπερατικό ύφος, ενώ ο µελοδραµατισµός υποσκάπτεται από ένα υπόγειο χιούµορ». Τρεις ηθοποιοί ―η Μαρία Πανουργιά, ο Βασίλης Μπουλουγούρης και ο Κώστας Βασαρδάνης - υποδύονται δέκα ρόλους. Την µετάφραση υπογράφει ο Γιώργος ∆επάστας, τα σκηνικά ―µια στέπα από latex, κρανία λύκων και ανθρώπινα αποµεινάρια― η Λίνα Μότσιου, τα κοστούµια η ∆έσποινα Μακαρούνη, την µουσική ο Νίκος Πατρελάκης και τους φωτισµούς ο Λευτέρης Παυλόπουλος. Πρόκειται για το δεύτερο έργο του σύγχρονου Γερµανού σκηνοθέτη που σκηνοθετεί ο Θανάσης Σαράντος, µετά τον Άσχηµο [Der Häßliche, 2007], που παίχτηκε πέρυσι στο Σύγχρονο Θέατρο της Αθήνας. «Ο Άσχηµος ήταν σάτιρα», διευκρινίζει ο υπότροφος. «Εδώ το έργο ισορροπεί στην κόψη του ξυραφιού, µεταξύ δράµατος και κωµωδίας. Στους καιρούς της πολιτικοκοινωνικής έντασης που ζούµε, το έργο αποδεικνύεται εξαιρετικά επίκαιρο. Υπάρχει ανάγκη για ένα «µαχαίρι» αυτή την στιγµή, γιατί υπάρχει πολλή «νύχτα» και πολλοί «σκύλοι» γαβγίζουν. Ο τίτλος του θα µπορούσε να γραφτεί σαν σλόγκαν στους τοίχους», καταλήγει

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Θέατρο Μαρία Αντάρα Η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Σαντικλέρι» διοργάνωσε τον περασµένο Οκτώβριο, µε την υποστήριξη του Ιδρύµατος Ωνάση και υπό την αιγίδα του ∆Η.ΠΕ.ΘΕ. Λάρισας, το 1ο Φεστιβάλ Πειραµατικού Θεάτρου στην Λάρισα, στηρίζοντας τα άτοµα µε αυτισµό. Υπεύθυνη της διοργάνωσης ήταν η υπότροφος Μαρία Αντάρα, ειδικός πολιτιστικής διαχείρισης. Στόχος της διοργάνωσης ήταν η προβολή των εναλλακτικών µορφών θεάµατος και η τόνωση της πολιτιστικής κίνησης της περιφέρειας. Επτά θεατρικά σχήµατα από τον εναλλακτικό χώρο του θεάτρου συναντήθηκαν στο Θέατρο του Μύλου της Λάρισας, για να παρουσιάσουν ό,τι νεότερο έχει να επιδείξει η χώρα µας στον χώρο των παραστατικών τεχνών: µιµική, κουκλοθέατρο, χοροθέατρο, θέατρο µε µάσκες, σωµατικό θέατρο και περφόρµανς. Παράλληλα µε τις θεατρικές παραστάσεις, πραγµατοποιήθηκαν σεµινάρια θεατρικού παιγνιδιού και εικαστικής δηµιουργίας, έκθεση φωτογραφίας από την Φωτογραφική Λέσχη Λάρισας, καθώς και ένα µεγάλο παζάρι από τον Σύλλογο Γονέων, Κηδεµόνων και Φίλων Αυτιστικών Ατόµων Λάρισας, στον οποίο και διατέθηκαν τα κέρδη από την διεξαγωγή του φεστιβάλ. Η θεατρική οµάδα ΑbOvo, ένα από τα πιο ελπιδοφόρα σχήµατα του ελληνικού θεάτρου, παρουσίασε την κωµική παράσταση σωµατικού θεάτρου, χωρίς λόγια, Ο Πλανήτης. Η οµάδα µιµικής Πλεύσις παρουσίασε την Μπλε Γραµµή, εµπνευσµένη από το λογοτεχνικό έργο του Χ. Λ. Μπόρχες. Η οµάδα Πλεύσις κινείται στον χώρο του σωµατικού θεάτρου, αναπτύσσοντας µια ιδιαίτερη γλώσσα που προκύπτει από τον συνδυασµό θεατρικών τεχνικών µε στοιχεία µιµικής, σύγχρονου χορού και ακροβατικών. Στο έργο Golfω 2.3 Βeta του Σπύρου Περεσιάδη, το οποίο ανέβηκε από την Εταιρεία Θεάτρου Χώρος, η παραδοσιακή ιστορία της Γκόλφως παρουσιάζεται σε µια σύγχρονη εκδοχή, επιστρατεύοντας ιαπωνικές µάσκες manga, τον Mr Clownski, που συνοδεύει την παράσταση µε ζωντανή µουσική και stand-up comedy, καθώς και την χρήση της τεχνικής του θεάτρου σκιών. Η θεατρική οµάδα Αερίτες παρουσίασε την χοροθεατρική παράσταση «Anorexia Socialis», µια multimedia παράσταση χορού που συνδυάζεται µε την τυπογραφία, την γραφιστική, το βίντεο και την ποίηση. Το Θέατρο του Παπουτσιού πάνω στο ∆έντρο ανέβασε την παιδική παράσταση Ένα µπαλόνι µυστικά, ένα παραµύθι για την αξία της γνώσης, της παράδοσης και της µνήµης, µε στόχο την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε θέµατα περιβάλλοντος και οικολογίας. Ο Rimbaud το 1872 και σε ηλικία 19 χρονών γράφει το Une Saison en Enfer [Μια Εποχή στην Κόλαση]. Από αυτό το έργο, το κεφάλαιο «Αίµα κακό» αντανακλά το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται ο ποιητής, αλλά και την αντίδρασή του στις κοινωνικές συνθήκες της εποχής του. Ο Άρης Ρέτσος παρουσίασε την οµώνυµη παράσταση, µέσα σε ένα καταιγισµό ήχων ή θορύβων της αιώνιας καθηµερινής αρένας. Τον σχεδιασµό του ήχου και της µουσικής της παράστασης είχε ο Σπύρος Αραβοσιτάς. Τέλος, το θέατρο µαριονέτας ΑντάµαΠανταχού παρουσίασε την παράσταση Της µουσικής τα νήµατα, ένα µουσικό ταξίδι µε απρόβλεπτες καταστάσεις, µαριονέτες και δύο κουκλοπαίκτες, το οποίο συνδυάζει κουκλοθέατρο και παντοµίµα.

Αριστερά επάνω: Η οµάδα Πλεύσις παρουσίασε την Μπλε Γραµµή| Αριστερά κάτω: Η διοργανώτρια του φεστιβάλ, Μαρία Αντάρα, µε τον αντιδήµαρχο Λάρισας Κώστα Σαµουρέλη Κέντρο επάνω: Από το έργο Golfω 2.3 Beta Κέντρο κάτω: Στιγµιότυπο από την παράσταση «Ο Πλανήτης της θεατρικής οµάδας AbΟvο»

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Θέατρο Εµµανουέλα Καποκάκη Η Εµµανουέλα Καποκάκη, συνεχίζοντας την διερευνητική, προσωπική πορεία της στον κόσµο της κούκλας, παρουσίασε πρόσφατα στο θέατρο Studio Μαυροµιχάλη την νέα της παραγωγή, Γαϊδουρώ, µια παράσταση για παιδικό και ενήλικο κοινό, µε ηθοποιό και κούκλες, από το Εικαστικό Θέατρο Κούκλας Πράσσειν Άλογα. Η υπότροφος κατασκευάζει, σκηνοθετεί και παίζει µόνη µε τις κούκλες. Με αφετηρία τον µύθο του Charles Perrault, δηµιουργήθηκε ένα καινούργιο παραµύθι, το οποίο καυτηριάζει την «υπερ-απαιτητικότητα» του κακοµαθηµένου παιδιού και κατ’ επέκταση του µελλοντικού ενήλικα, που αποκτά ανησυχητικές διαστάσεις στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Ένας ολόκληρος εικαστικός κόσµος ξετυλίγεται για να αφηγηθεί την ιστορία. Οι κεντρικοί ήρωες είναι πολύχρωµα πιόνια σκακιού, καθώς το σκηνικό είναι σκακιέρα. Ο γάιδαρος είναι µια κούκλα µάπετ σώου και τα φουστάνια εντυπωσιακές, φανταχτερές κατασκευές. Η νονά και η µητέρα του πρίγκιπα είναι κούκλες, προεκτάσεις, αντιστοίχως, του κεφαλιού και της γάµπας της ηθοποιού. Η µεταµόρφωση της κεντρικής ηρωίδας σε Γαϊδουρώ, η οποία αποδίδεται από την κούκλα και την ηθοποιό, είναι το κοµβικό σηµείο για να ξεκινήσει το ξεδίπλωµα του µύθου. Στο τέλος της παράστασης, κοινό και ηθοποιός συζητούν για τις κούκλες και το έργο. Η σκηνοθεσία, η σκηνογραφία, το σενάριο, η ερµηνεία, η κατασκευή κούκλας, κοστουµιού και σκηνικού είναι της Εµµανουέλας Καποκάκη, η µουσική σύνθεση του Κώστα Mπεβεράτου και οι φωτισµοί του Τάσου Παλαιορούτα.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Άννα Αλεξοπούλου Σόλο ρεσιτάλ έδωσε πρόσφατα η υψίφωνος Άννα Αλεξοπούλου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσία πολιτικών εκπροσώπων από διάφορες χώρες, στο πλαίσιο των κοινωνικών εκδηλώσεων για την 13η Παγκόσµια Συνδιάσκεψη κατά της ∆ιαφθοράς. Παρουσίασε άριες από όπερες του Puccini, του Cilea και του Mozart, καθώς και άριες αντίκες του Scarlatti, του Piccini και του Caldara. Έδωσε ακόµη ρεσιτάλ στο ∆ιεθνές Καλλιτεχνικό Κέντρο και Ωδείο Athenaeum, µαζί µε τον Φρίξο-∆ιονύσιο Μόρτζο στο πιάνο. Το πρόγραµµα της βραδιάς, µε τίτλο «Η έντεχνη ελληνική δηµιουργία στην φωνή του 20ού αιώνα», περιλάµβανε αποσπάσµατα από τα Έξι τραγούδια για ποντίκια του Γιώργου Κουρουπού και Τα ροµαντικά του Στέλιου Κουκουναρά, το µονόδραµα Η καρδιά της µάνας του ∆ηµήτρη Μητρόπουλου, τους Τρεις θρήνους του Αιµίλιου Ριάδη, καθώς και τραγούδια του Νίκου Σκαλκώτα και του Θεόδωρου Αντωνίου. Τέλος, η Άννα Αλεξοπούλου εκπροσώπησε την Ελλάδα στο 9ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ που πραγµατοποιήθηκε στην Αλγερία, όπου ερµήνευσε τραγούδια µεγάλων Ελλήνων συνθετών.

Ρένος Τριανταφύλλου Στην Λυρική Σκηνή της πόλης Χάλµπερστατ της Γερµανίας δόθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2009 η παγκόσµια πρεµιέρα του δραµατικού µπαλέτου του Ρένου Τριανταφύλλου Αλέξης Ζορµπάς – Η ιστορία ενός Έλληνα. Βασικό θέµα αποτέλεσε το έργο του Νίκου Καζαντζάκη Ο βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορµπά, σε λιµπρέτο της Kathrin Wießer και χορογραφία-σκηνοθεσία του Jaroslaw Jurasz. Χαρακτηριστικό στοιχείο του έργου αποτελεί το αβίαστο πάντρεµα της δυτικής µουσικής κουλτούρας µε την ελληνική µουσική κληρονοµιά. «Προσπάθησα να γονιµοποιήσω την δυτική µουσική µε το ελληνικό στοιχείο», εξηγεί ο υπότροφος. «Ο νέος αυτός ήχος είναι το προϊόν της ώσµωσης δύο διαφορετικών τρόπων µουσικής έκφρασης. Τόσο η µουσική του µπαλέτου µου, όσο και η Κλίµαξ, το έργο που ακολούθησε τον Ζορµπά µου, είναι ρευστό κράµα διαφορετικών πολιτισµών». Ο Ρένος Τριανταφύλλου σπούδασε Σύνθεση και Μαθηµατικά. Με υποτροφία του Kοινωφελούς Ιδρύµατος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, µετέβη για σπουδές στην ∆ιεύθυνση Ορχήστρας και την Σύνθεση στην Ανωτάτη Σχολή Μουσικής «Franz Liszt» της Βαϊµάρης. Ως συνθέτης έχει γράψει µουσική δωµατίου, συµφωνική µουσική, µουσική για θέατρο, όπερες, µπαλέτα. Έργα του έχουν παιχτεί και διακριθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ έχει διευθύνει σηµαντικές ορχήστρες στην Γερµανία, την Ουγγαρία, την Ρουµανία, την Κύπρο και την Ελλάδα. Από τον Σεπτέµβριο του 2007 είναι γενικός µουσικός διευθυντής του ∆ηµοτικού Ωδείου και του Πολιτιστικού Οργανισµού του ∆ήµου Νέας Ιωνίας Μαγνησίας.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Αρά Χατσατουριάν Το µιούζικαλ Jekyll & Hyde, σε µουσική του Frank Wildhorn και λιµπρέτο του Leslie Bricusse διηύθυνε ο υπότροφος Αρά Χατσατουριάν στο θέατρο του Μπρεµερχάβεν τον Φεβρουάριο του 2009. Πρόκειται για την µεταφορά του γνωστού µυθιστορήµατος του Robert Louis Stevenson στην σκηνή. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1997 στο Μπρόντγουεϊ και οι παραστάσεις διήρκεσαν έως το 2001. Ο Αρά Χατσατουριάν είναι απόφοιτος του Εθνικού Ωδείου. Στην συνέχεια παρακολούθησε µαθήµατα ∆ιεύθυνσης Ορχήστρας κοντά στον Μίλτο Λογιάδη και τον Θεόδωρο Κουρεντζή. Με υποτροφία του Ιδρύµατος Ωνάση, ξεκίνησε το 2002 σπουδές ∆ιεύθυνσης Ορχήστρας στο Τµήµα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου του Βύρτσµπουργκ. Μετά την αποφοίτησή του προσλήφθηκε ως διευθυντής ορχήστρας στο θέατρο Λαντ Κόµπουργκ, όπου διηύθυνε τέσσερεις παραστάσεις της οπερέτας σε τρεις πράξεις Der Bettelstudent [Ζητιάνος µαθητής] του Karl Millöcker. Από το 2008, εργάζεται στο θέατρο της πόλης Μπρεµερχάβεν. Στα άµεσα σχέδιά του περιλαµβάνεται η διεύθυνση της ροµαντικής οπερέτας του Carl Zeller Der Vogelhändler [Έµπορος πουλιών].

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Μουσική Βραδιά για δύο φωνές και πιάνο ΤΗΣ ΜΆΙΡΑΣ ΜΗΛΟΛΙΔΆΚΗ

Ένας κλασικός συνδυασµός σε µια ιδιαίτερη µουσική στιγµή. Ο λόγος για τις τρεις κυρίες, Μαρία Κατσούρα, υψίφωνο, Ζωή Απειρανθίτου, µεσόφωνο, και Ιφιγένεια Κατίκα, πιανίστα, που το βράδυ της 23ης ∆εκεµβρίου 2008 γέµισαν την Αίθουσα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης µε την παρουσία και τις ερµηνείες τους. Υπότροφος του Ιδρύµατος, η Μαρία Κατσούρα σπούδασε κλασικό τραγούδι στην Αθήνα, την Μόσχα και την Ρώµη. Η πλούσια καλλιτεχνική της δραστηριότητα περιλαµβάνει συνεργασίες µε την Εθνική Λυρική Σκηνή, την Ελληνική Ραδιοφωνία, το Κρατικό Ρωσικό Ραδιόφωνο, την Καµεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, την Ορχήστρα του Θεάτρου Μπαλσόι κ.ά.

σικές περιόδους, από την προκλασική παράδοση και τις άριες αντίκες (Vergin, tutt’ amor του Durante) έως τον κλασικισµό («Μικρή άρια-προσευχή στον Θεό» από την Εστιάδα του Spontini για την Μαρία Κατσούρα, όπερα που είχε αναδείξει µε µοναδικό τρόπο η ερµηνεία της Μαρίας Κάλλας, την περίοδο που η Ελληνίδα ντίβα µεσουρανούσε στην Σκάλα του Μιλάνου) και την γαλλική ροµαντική σχολή: Κάρµεν, στην περίφηµη «Habanera» του Bizet, η Ζωή Απειρανθίτου, η οποία παρουσίασε επίσης την άρια «Mon cœur s’ouvre à ta voix» από την όπερα Σαµψών και ∆αλιδά του Saint-Saëns.

Η Ιφιγένεια Κατίκα σπούδασε µε υποτροφία του Ιδρύµατος Ωνάση στην École Normale de Musique στο Παρίσι, όπου και διακρίθηκε στην µουσική δωµατίου. Έχει τιµηθεί µε βραβεία σε πανελλήνιους διαγωνισµούς, ενώ επίσης έχει εµφανιστεί σε φεστιβάλ και συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι η Κάρµεν, σήµερα µία από τις πιο αγαπηµένες ηρωίδες του παγκόσµιου ρεπερτορίου, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 1875 στο Παρίσι, καθώς θεωρήθηκε ότι αποτελούσε απροκάλυπτη ενσάρκωση της ιερότητας του έρωτα ενάντια στις κοινωνικά αποδεκτές αξίες. Ακούστηκε επίσης η περίφηµη «Βαρκαρόλα» από τα Παραµύθια του Χόφµαν του Offenbach. Στο πιάνο, η Ιφιγένεια Κατίκα επέλεξε για το πρώτο µέρος Chopin, το Νυχτερινό, έργο 9, αρ. 1 και το Βαλς, έργο 69, αρ. 1. Με εσωτερικότητα και ευαισθησία ερµήνευσε την Μελισσάνθη, έργο του ύστερου ροµαντισµού της Γαλλίδας Mel Bonis. Η Μελισσάνθη µαζί µε την ∆εισδαίµονα και την Σαλώµη συγκαταλέγονται σε µια σειρά µουσικών πορτραίτων αφιερωµένων σε γυναίκες-µύθους, οι οποίες επηρέασαν µε την ιδιαίτερη προσωπικότητά τους το µουσικό ιδίωµα της Bonis.

Το πρόγραµµα διέτρεξε στυλιστικά διαφορετικές µου-

Στο δεύτερο µέρος ξεχώρισαν οι επιλογές για σόλο πιά-

Η Ζωή Απειρανθίτου είναι διπλωµατούχος του Εθνικού Ωδείου. Με υποτροφία του Ιδρύµατος Ωνάση, τελειοποίησε την τεχνική της στο Μιλάνο. Έχει συνεργαστεί µε την Εθνική Λυρική Σκηνή και έχει εµφανιστεί, µεταξύ άλλων, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, ερµηνεύοντας ρόλους ρεπερτορίου αλλά και έργα µουσικής δωµατίου.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Μουσική Βραδιά για δύο φωνές και πιάνο ΤΗΣ ΜΆΙΡΑΣ ΜΗΛΟΛΙΔΆΚΗ

∆ύο λυρικές τραγουδίστριες και µία σολίστ πιάνου συνέπραξαν σε µια µουσική βραδιά µε τραγούδια από την όπερα, την οπερέτα και το µιούζικαλ

νο από το έργο του Astor Piazzolla: «Sin Rumbo» και «Vuelvo al sur». Από τις οπερέτες του Σακελλαρίδη Περουζέ (η µυθική γυναίκα του Βασιλιά των Τσιγγάνων) και Βαφτιστικός, αντιστοίχως, το «Παραµύθι της Νεράιδας» και το «Τσιγγάνικο Ταγκό» µίλησαν µε την δική τους µελωδική γλώσσα για τον έρωτα και τα πάθη του. Το πάθος, παρόν και στο φινάλε των δύο ερµηνευτριών: για την µεν Ζωή Απειρανθίτου, Andrew Lloyd Webber και «Don’t cry for me Argentina» από το µιούζικαλ Evita· για την δε Μαρία Κατσούρα, Chiara και «Ο έρωτας της Ισπανίδας». Η βραδιά ολοκληρώθηκε µε έναν αυτοσχεδιασµό για δύο φωνές πάνω σε µια χριστουγεννιάτικη µελωδία του 16ου αιώνα, επίλογος ταιριαστός µε το εορταστικό κλίµα των ηµερών. Ευχές για δηµιουργική συνέχεια και στις τρεις πρωταγωνίστριες της βραδιάς.

Επάνω: Η υπότροφος κλασική πιανίστα Ιφιγένεια Κατίκα Κέντρο: Η Αίθουσα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης περιβάλλει πάντοτε µε ζεστασιά το κοινό τω επιτυχηµένων εκδηλώσεων του Συνδέσµου Κάτω: Στις πρώτες σειρές των θεατών, ο Αντώνης Παπαδηµητρίου, η Ιωάννα Κονδύλη, καθηγητής Ευάγγελος Χρυσός και η Κατερίνα ∆ιδασκάλου.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Με φόντο τον Ελ Γκρέκο

Ο ∆οµήνικος Θεοτοκόπουλος και το έργο του Η Στέψη της Θεοτόκου, πρόσφατο απόκτηµα του Ιδρύµατος Ωνάση, αποτέλεσαν το καλλιτεχνικό επίκεντρο της εκδήλωσης για την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Συνδέσµου στις 27 Ιανουαρίου 2009. Αθρόα και φέτος η προσέλευση στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, όπου το έργο εκτίθεται ως δάνειον διαρκείας έως ότου ολοκληρωθεί η ανέγερση της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών στην λεωφόρο Συγγρού. Η πάντοτε φιλόξενη διευθύντρια της Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαµπράκη-Πλάκα, παρουσίασε µε γλαφυρό τρόπο την ιστορική και καλλιτεχνική διάσταση της Στέψης της Θεοτόκου, που ανήκει στην τελευταία δηµιουργική περίοδο του Θεοτοκόπουλου (1603-1605) και αποτελεί µια µαγευτική συµφωνία χρώµατος και φωτός. Ο πίνακας φιλοξενείται δίπλα στα υπόλοιπα έργα του Θεοτοκόπουλου στην Εθνική Πινακοθήκη, δηλαδή τον Άγιο Πέτρο, την Συναυλία των Αγγέλων και την Ταφή του Χριστού, η οποία αγοράστηκε επίσης µε την οικονοµική συνεισφορά του Ιδρύµατος Ωνάση. Γύρω από το έργο του Ελ Γκρέκο αναπτύχθηκε και το πρόγραµµα της συναυλίας του κουαρτέτου εγχόρδων που συνόδευσε την εκδήλωση. Οι υπότροφοι Γιάννης Γεωργιάδης (βιολί), Πάρις Αναστασιάδης (βιόλα), Γιάννης Τσιτσελίκης (τσέλο) και η φίλη του Συνδέσµου Άννα Θάνα (βιολί) ερµήνευσαν το Κουαρτέτο αρ.3, έργο 53, «El Greco» (2005) του καταξιωµένου σύγχρονου συνθέτη Φίλιππου Τσαλαχούρη, το οποίο διαπνέεται από θρησκευτική κατάνυξη. Η µουσική βραδιά ολοκληρώθηκε µε το Κουαρτέτο εγχόρδων σε ρε ελάσσονα αρ.2,

έργο 76 του Haydn. Την εκδήλωση τίµησαν µε την παρουσία τους ο πρόεδρος του Ιδρύµατος και η Ελένη Παπαδηµητρίου, η γραµµατέας του ∆.Σ. Μαριάννα Μόσχου, οι επίτιµοι αντιπρόεδροι Παύλος Ιωαννίδης, µε την σύζυγό του Κάτια, και Απόστολος Ζαµπέλας, µε την Κλαίρη Γαλανοπούλου, το µέλος του ∆.Σ. Παρασκευάς Ιωαννίδης, η Αλεξάνδρα Παπαδηµητρίου, καθηγητές των Επιστηµονικών Επιτροπών, καθώς και εκατοντάδες µέλη και φίλοι του Συνδέσµου. Ανάµεσά τους και αρκετοί νέοι υπότροφοι, οι οποίοι παρευρέθηκαν για πρώτη φορά σε εκδήλωση του Συνδέσµου και αντάλλαξαν ευχές για την νέα χρονιά. Επτά πίτες κόπηκαν από τον πρόεδρο του Ιδρύµατος Αντώνη Παπαδηµητρίου, την πρόεδρο του Συνδέσµου Ιωάννα Κονδύλη, τους αντιπροέδρους Καλλιόπη Χρηστοφή και Παναγιώτη Αλεξάκη, τον γραµµατέα Γιώργο Καλόφωνο, την Κάτια Σαβράµη, τον Γιάννη Χ. Ρούσσο, τον Χάρη Χοτζάκογλου και τον Θάνο Σταµπολή. Με το γούρι του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για το 2009 και µε πρόσθετο µποναµά χιλίων ευρώ ―γενναιόδωρη προσφορά του Ιδρύµατος― αποχώρησαν οι τυχεροί της βραδιάς: ο χηµικός µηχανικός Αντώνης Μουντούρης, η αρχιτέκτων µηχανικός Άννα-Μαρία Βισίλια, η εµβρυακή καρδιολόγος-παιδοκαρδιολόγος Έλσα Τσαπάκη, ο βιολόγος Αναστάσιος Κουµαλιώτης µε την σύζυγό του Ευδοκία Λούκου, ο κλινικός ψυχολόγος Γιώργος Μισούρας µε την συνοδό του Μαριάνθη Γιακουµή, καθώς και οι φίλες του Συνδέσµου Αγγελική Χριστοφίδη και Σοφία Λιακοπούλου.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Με φόντο τον Ελ Γκρέκο

Eπάνω: Από αριστερά, ο Αντώνης και η Ελένη Παπαδηµητρίου, η Ιωάννα Κονδύλη, η Αλεξάνδρα Παπαδηµητρίου και ο Παναγιώτης Αλεξάκης Κέντρο: Το κουαρτέτο εγχόρδων που συνόδευσε µουσικά την εκδήλωση Κάτω: Οι τυχεροί της βραδιάς, που κέρδισαν το φλουρί, φωτογραφίζονται µε την Ιωάννα Κονδύλη

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Το Διεθνές Βραβείο Ωνάση για το Δίκαιο στον λόρδο Bingham

Ο εξέχων Βρετανός νοµικός, λόρδος Bingham, πρόεδρος µέχρι πρόσφατα του νοµικού τµήµατος της Βουλής των Λόρδων (Senior Law Lord), είναι ο αποδέκτης του πρώτου ∆ιεθνούς Βραβείου Ωνάση για το ∆ίκαιο, που απονέµεται σε συνεργασία µε το Institut de France. Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της βράβευσης, η υψηλή αυτή διάκριση αποτελεί αναγνώριση µιας λαµπρής σταδιοδροµίας, διάρκειας σαράντα και πλέον ετών, µε στόχο την βελτίωση της βρετανικής και της διεθνούς νοµικής επιστήµης. Συγχρόνως, αποτελεί επιβράβευση των προσπαθειών του λόρδου Bingham να χρησιµοποιήσει την νοµολογία αλλοδαπών ανώτατων δικαστηρίων µε σκοπό την προσαρµογή του βρετανικού δικαίου, ιδίως όσον αφορά την προστασία των ατοµικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Κατά την διάρκεια της µακράς σταδιοδροµίας του, ο λόρδος Bingham δεν δίστασε να υψώσει την φωνή του και να αµφισβητήσει την νοµιµότητα αποφάσεων ακόµη και της βρετανικής κυβέρνησης (παραδείγµατος χάριν, ως προς την νοµιµότητα της εισβολής στο Ιράκ ή την παράνοµη κατακράτηση τροµοκρατών). Όπως ο ίδιος έχει δηλώσει, βασικό µέληµά του υπήρξε πάντα ο σεβασµός του «κράτους δικαίου» και της αµεροληψίας της διεθνούς διαιτησίας: «Από την στιγµή που ένα κράτος αντιµετωπίζει τους κανόνες του διεθνούς δικαίου ως δεσµευτικούς για τα άλλα κράτη αλλά όχι και για το ίδιο, παραβιάζεται η συνθήκη επί της οποίας ερείδεται το δίκαιο». Ο λόρδος Bingham αφιέρωσε τον επαγγελµατικό του βίο στην υπηρεσία του δικαίου και παρείχε το κατάλληλο πεδίο για έναν ευρύτερο διάλογο σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίµακα, ανοίγοντας λαµπρές προοπτικές τόσο για το δί-

καιο όσο και την κατανόηση των κανόνων που διέπουν τα κράτη. «Σε µια εποχή κατά την οποία ο κόσµος χρειάζεται φωτισµένους ανθρώπους, προκειµένου να αντισταθµίσει ακραίες τάσεις κάθε είδους», επεσήµανε ο πρόεδρος του Ιδρύµατος, Αντώνης Παπαδηµητρίου, «χαιρετίζουµε την απόφαση της επιτροπής απονοµής του ∆ιεθνούς Βραβείου Ωνάση για το ∆ίκαιο να επιλέξει τον λόρδο Bingham ως πρώτο αποδέκτη του». Ο λόρδος Bingham είναι ο µόνος νοµικός µέχρι σήµερα που έχει τιµηθεί µε τα διάσηµα του Τάγµατος της Περικνηµίδος, καθώς και ο πρώτος που κατέλαβε και τα τρία κορυφαία δικαστικά αξιώµατα της Μεγάλης Βρετανίας: Master of the Rolls (πρόεδρος του αστικού τµήµατος του ―µοναδικού στην Μεγάλη Βρετανία― Εφετείου), Lord Chief Justice (αρχιδικαστής, πρόεδρος του ποινικού τµήµατος του Εφετείου) και Senior Law Lord. Είναι µέλος της Βρετανικής Ακαδηµίας, αντεπιστέλλον µέλος της Ακαδηµίας Αθηνών, καθώς και επίτιµος διδάκτωρ των πανεπιστηµίων του Καίµπριτζ, της Οξφόρδης, της Ρώµης κ.ά. Το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για το ∆ίκαιο (Prix Onassis pour le Droit) θεσµοθετήθηκε σε συνεργασία µε την Ακαδηµία Ηθικών και Πολιτικών Επιστηµών της Γαλλίας και θα απονέµεται κάθε δεύτερο χρόνο, εναλλάξ µε το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για τα Γράµµατα. Συνοδεύεται από το χρηµατικό ποσό των διακοσίων πενήντα χιλιάδων ευρώ. Το βραβείο θα απονεµηθεί στον λόρδο Bingham πριν από το τέλος του 2009, στο πλαίσιο ειδικής τελετής στο Institut de France στο Παρίσι.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Βασιλική διάκριση στον Κώστα Γραμμένο

Υψηλή τιµητική διάκριση απένειµε η βασίλισσα της Αγγλίας στον καθηγητή Κώστα Γραµµένο, µέλος του ∆.Σ. του Ιδρύµατος Ωνάση. Ύστερα από εισήγηση του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, απονεµήθηκε στον καθηγητή Κώστα Γραµµένο ο τίτλος του «Commander» της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, «για τις υπηρεσίες που έχει προσφέρει στην διδασκαλία και την έρευνα». Ο Κώστας Γραµµένος είναι αντιπρύτανης του Πανεπιστηµίου City στο Λονδίνο, αναπληρωτής κοσµήτορας (διευθυντής του Τµήµατος Προπτυχιακών Σπουδών) της Σχολής ∆ιοίκησης Επιχειρήσεων Cass του ίδιου πανεπιστηµίου και πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής του ∆ιεθνούς Πανεπιστηµίου της Θεσσαλονίκης. ∆εν είναι η πρώτη φορά που η βασίλισσα της Αγγλίας τιµά τον έγκριτο Έλληνα καθηγητή. Το 1994, του είχε επίσης απονείµει τα διάσηµα του Τάγµατος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (O.B.E.) για την συνεισφορά του στα ∆ιεθνή Ναυτιλιακά Χρηµατοοικονοµικά, καθώς και τον τίτλο του «Officer» της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, «για την προσφορά του στην διδασκαλία και την προώθηση των ελληνοβρετανικών σχέσεων». Το 1999, τιµήθηκε επίσης µε τον ανώτατο ακαδηµαϊκό τίτλο στην Βρετανία, του «∆όκτορος των Επιστηµών». Ο Κώστας Γραµµένος είναι πτυχιούχος Οικονοµικών του Παντείου Πανεπιστηµίου και κάτοχος µεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στα Χρηµατοοικονοµικά από το Πανεπιστήµιο του Μπάνγκορ της Ουαλίας. Ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Ναυτιλιακών Χρηµατοοικονοµικών από το Πανεπιστήµιο City. ∆ιετέλεσε εµπειρογνώµων στα Ναυτιλιακά Χρηµατοοικονοµικά στην Εθνική Τράπεζα, ανεξάρτητος ερευνητής και σύµβουλος, ενώ το 1982 ξεκίνησε να διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήµιο City. Το 1983, ίδρυσε το ∆ιεθνές Κέντρο Ναυτιλίας, Εµπορίου και Χρηµατοοικονοµικών, το οποίο και έκτοτε διευθύνει. Έχει στο ενεργητικό του πλούσιο συγγραφικό έργο, στο πλαίσιο του οποίου εξέδωσε και το σύγγραµµα Εγχειρίδιο των Ναυτιλιακών Οικονοµικών και Επιχειρήσεων (2002). Είναι µέλος του ∆.Σ. του Αµερικανικού Επιµελητηρίου Ναυτιλίας (American Bureau of Shipping). Είναι επίσης επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήµιο της Αµβέρσας, ενώ, κατά την περίοδο 1998-2002, διετέλεσε πρόεδρος της ∆ιεθνούς Ένωσης των Ναυτιλιακών Οικονοµολόγων (Ι.Α.Μ.Ε.). Ανακηρύχθηκε «Προσωπικότητα του Θαλάσσιου Εµπορίου» για το έτος 1998. Υπό την ιδιότητα του µέλους του ∆.Σ. του Ιδρύµατος Ωνάση, ο Κώστας Γραµµένος εισηγήθηκε το 2007 την θεσµοθέτηση του ∆ιεθνούς Βραβείου Ωνάση για την Ναυτιλία, το Εµπόριο και τα Χρηµατοοικονοµικά, το οποίο απονέµεται ανά διετία σε µέλος της πανεπιστηµιακής κοινότητας, µε διεθνή επιστηµονική αναγνώριση για το σύνολο του ακαδηµαϊκού του έργου, και εκ περιτροπής στους τοµείς της Ναυτιλίας, του Εµπορίου και των Χρηµατοοικονοµικών.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Συλλογές τέχνης σε πινακοθήκες της περιφέρειας ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Μ. Τόµπρος, ∆ύο φίλες, 1932, µπρούντζος (Ίδρυµα Β. και Ε. Γουλανδρή, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άνδρου)

Αληθινούς θησαυρούς της νεότερης ελληνικής τέχνης φιλοξενούν οι δεκαεννέα πινακοθήκες που παρουσιάζονται στο πολυτελές λεύκωµα Αναζητώντας την Τέχνη – Περιφερειακές Πινακοθήκες του πάντα ενεργού πολιτικού Ιωάννη Μ. Βαρβιτσιώτη, το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μέλισσα µε χορηγία του Ιδρύµατος Ωνάση. Η έγχρωµη, δίγλωσση έκδοση αποτελεί έναν χρήσιµο οδηγό για τις συλλογές τέχνης και τις πινακοθήκες σε όλη την Ελλάδα, ένα εικαστικό οδοιπορικό σε µικρές και µεγαλύτερες συλλογές ιδιωτών αλλά και ιδρυµάτων.

γάλων δωρεών συλλογών, γιατί προοπτική δοµήσεως καλύτερων συνθηκών για την εθνική στέγη τέχνης δεν διαφαίνεται». Έτσι, δηµιουργήθηκαν πολλά περιφερειακά µουσεία, αρκετά από τα οποία, αν και στεγάζουν πραγµατικά αριστουργήµατα, έχουν παραµείνει άγνωστα στο ευρύ κοινό εξαιτίας της έλλειψης ευρείας δηµοσιότητας και εκδοτικής παρουσίασης. Αυτή την έλλειψη θέλησε να καλύψει ο Ιωάννης Μ. Βαρβιτσιώτης µε το βιβλίο του, το οποίο φιλοδοξεί να αποτελέσει κίνητρο για όλους να επισκεφθούν τις περιφερειακές πινακοθήκες και να γνωρίσουν τα έργα του λευκώµατος από κοντά.

Το βιβλίο παρουσιάστηκε στις 27 Ιανουαρίου 2009 στο κατάµεστο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από οµάδα διακεκριµένων οµιλητών. Ο πρόεδρος της Εθνικής Πινακοθήκης, ακαδηµαϊκός Παναγιώτης Τέτσης, µίλησε για την σηµασία των µικρών πινακοθηκών και µουσείων µακριά από την πρωτεύουσα ―«στέγες παιδείας» και «φυτώρια καλλιτεχνών και φιλοτέχνων» τα χαρακτήρισε― που ξαφνιάζουν ευχάριστα τον επισκέπτη τους µε τα µικρά ζωγραφικά διαµάντια που περιλαµβάνουν: έργα Ιακωβίδη, Βολανάκη, Λύτρα, Προσαλέντη, Γύζη, Παρθένη, Μόραλη, Θεόφιλου και πολλών άλλων. Αναφερόµενος ιδιαίτερα στους ιδρυτές τους είπε: «Η συµβολή τους στην διαπαιδαγώγηση περί τέχνης προς το ευρύτερο κοινό της Ελλάδος είναι µέγιστη και οι ιδρυτές αυτών, εν ζωή ή απόντες, πρέπει να θεωρούνται και να ονοµάζονται εθνικοί ευεργέτες. […] Στον τόπο µας δεν ξεχειλίζουµε από ζωγραφική, ατυχώς, ούτε υπάρχουν προοπτικές µε-

Με θερµά λόγια µίλησε ο υπουργός Πολιτισµού Αντώνης Σαµαράς για την πρωτοβουλία του Ιωάννη Μ. Βαρβιτσιώτη, χαρακτηρίζοντάς τον «ευπατρίδη της πολιτικής». Ο Αντώνης Παπαδηµητρίου αναφέρθηκε στην ηθική υποχρέωση την οποία έχει κάνει πράξη το Ίδρυµα Ωνάση, επιχορηγώντας πρωτοβουλίες που προάγουν την τέχνη και τον πολιτισµό, µε πιο πρόσφατο παράδειγµα την πλήρη αποκατάσταση και τον εξοπλισµό του θαυµάσιου νεοκλασικού στο Ναύπλιο, όπου στεγάστηκε και λειτουργεί υποδειγµατικά µε µόνιµες και περιοδικές εκθέσεις το τοπικό παράρτηµα της Εθνικής Πινακοθήκης. «Η ανάγκη ισόρροπης ανάπτυξης και η σηµασία της τόνωσης των περιφερειακών πολιτιστικών δράσεων επισηµαίνεται συχνά από πολλούς», ανέφερε ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση, «αλλά ακόµη και σηµαντικές πρωτοβουλίες που εκδηλώνονται σε τοπικό επίπεδο, όπως η δηµιουργία µουσείων και πινακοθηκών, δεν γίνονται ευρύτερα

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Συλλογές τέχνης σε πινακοθήκες της περιφέρειας ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Κ. Μαλάµος, Ο ξεριζωµός, 1946, παστέλ (∆ηµοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων)

Ν. Λύτρας, Προσωπογραφία του Κωνσταντίνου Μ. Μελά, 1879, λάδι σε καµβά (∆ηµοτική Πινακοθήκη Λάρισας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα)

γνωστές. Την ουσιαστική αυτή ανάγκη καλύπτει το πόνηµα του Γιάννη Βαρβιτσιώτη. Το Ίδρυµα Ωνάση, που πρωτοστάτησε στην ανακαίνιση ενός διατηρητέου νεοκλασικού στο Ναύπλιο προκειµένου να στεγαστεί το παράρτηµα της Εθνικής Πινακοθήκης, αισθάνθηκε την ανάγκη να συνδράµει στο έργο της ανάδειξης και των άλλων συλλογών έξω από την Αθήνα. Ένα έργο που ο Γιάννης Βαρβιτσιώτης έφερε σε πέρας µε ιδιαίτερη επιτυχία. Ένα έργο που αποτελεί, ελπίζουµε, και εργαλείο για την άσκηση πολιτισµικής πολιτικής», κατέληξε ο Αντώνης Παπαδηµητρίου.

ριφερειακές πινακοθήκες, ένα λαµπρό και χρησιµότατο βιβλίο τέχνης έρχεται να προστεθεί στον κατάλογο ανάλογων εκδόσεων που πραγµατοποιούνται τα τελευταία χρόνια στην χώρα µας.

Για το λεύκωµα µίλησαν επίσης η ιστορικός τέχνης Ολίνκα Βαρβιτσιώτη-Μηλιαρέση, η δηµοσιογράφος Μάγια Τσόκλη και οι συντελεστές της έκδοσης. Ανεβαίνοντας στο βήµα, ο ίδιος ο συγγραφέας είπε ότι το δεύτερο αυτό βιβλίο του αποτελεί απόσταγµα σκέψεων και εµπειριών του, από την εποχή που, υπό την ιδιότητα του υπουργού Εθνικής Άµυνας, επισκεπτόταν πόλεις και χωριά όλης της Ελλάδας. «Κάθε επίσκεψή µου στα µουσεία αυτά», είπε ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, «δωρεές και έργα ανθρώπων που αγάπησαν και πίστεψαν στην τέχνη, ήταν πάντοτε για µένα αποκάλυψη και προσκύνηµα που θέλησα να µοιραστώ». Όπως γράφει στον πρόλογο της έκδοσης η Μαρίνα Λαµπράκη-Πλάκα, µε το λεύκωµα αυτό, όπου παρουσιάζονται µε λόγο απλό, άµεσο και ευχάριστο δεκαεννέα πε-

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Η Αρχαία Αθήνα από γυναικεία προοπτική

Γενική άποψη του χώρου της έκθεσης, όπου στο κέντρο δεσπόζει το µαρµάρινο αγαλµάτιο της Αθηνάς (πρώτο µισό 2ου αι. µ.Χ.), από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Άργους

ΜΙΑ ΤΡΥΦΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΑΠΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΡΙΧΝΕΙ Η ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΙΤΛΟ «Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΙΣ ΛΑΤΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ» («WORSHIPING WOMEN: RITUAL AND REALITY IN CLASSICAL ATHENS»). Η έκθεση πραγµατοποιείται έως τις 9 Μαΐου 2009 στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο στην Νέα Υόρκη σε συνεργασία µε το Υπουργείο Πολιτισµού και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ελλάδας. Την έκθεση εγκαινίασαν στις 9 ∆εκεµβρίου 2008 ο υφυπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Κασσίµης και ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση Αντώνης Παπαδηµητρίου, παρουσία της εκπροσώπου του ΠΑ.ΣΟ.Κ, βουλευτού Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου. Παρευρέθηκαν επίσης ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο πρώην γερουσιαστής Πωλ Σαρµπάνης, ο επικεφαλής της Νότιας ∆ιοίκησης των Η.Π.Α., ναύαρχος Τζέιµς Σταυρίδης, ο πρέσβης της Ελλάδας στην Αµερική Αλέξανδρος Μαλλιάς και ο µόνιµος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στα Ηνωµένα Έθνη, πρέσβης Γιάννης Μουρίκης, οι γενικοί πρόξενοι της Ελλάδας Αγλαΐα Μπαλτά και της Κύπρου Ανδρέας Παναγιώτου, διευθυντές µουσείων της Ελλάδας, διευθυντές και επιµελητές ξένων µουσείων, καθώς και µέλη των ∆.Σ. του µητρικού και του θυγατρικού Ιδρύµατος Ωνάση. Παρέστησαν επίσης αξιωµατούχοι των ενόπλων δυνάµεων των Η.Π.Α., διπλωµάτες, εκπρόσωποι ελληνικών και διεθνών µέσων ενηµέρω-

σης, καθώς και προσωπικότητες της οµογένειας και του επιστηµονικού, του πολιτικού, του πολιτιστικού, του επιχειρηµατικού και του ναυτιλιακού κόσµου της Νέας Υόρκης. Βασικός στόχος των δύο επιµελητών, του δρος Νίκου Καλτσά, διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, και του δρος Alan Shapiro, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήµιο Johns Hopkins, είναι η αναθεώρηση µιας παλαιάς προκατάληψης: της άποψης, δηλαδή, ότι ο ρόλος της γυναίκας στην αρχαία αθηναϊκή κοινωνία ήταν σιωπηλός και παθητικός. Είναι αλήθεια ότι οι γυναίκες της Αρχαίας Αθήνας βίωναν υπερβολικούς ―µε τα σηµερινά δεδοµένα― περιορισµούς. Όπως όµως αποδεικνύουν τα εκθέµατα, κατείχαν σηµαντική θέση στον δηµόσιο βίο. «Επιλέξαµε», εξήγησε ο Νίκος Καλτσάς, «µία µόνο πτυχή της ζωής της γυναίκας µε στόχο να την εξαντλήσουµε και να την παρουσιάσουµε διεξοδικά. Πρόκειται για την συµµετοχή της στην λατρεία, τις δραστηριότητες δηλαδή εκείνες που της έδιναν την δυνατότητα να βγει έξω από τον οίκο της και να ασχοληθεί µε ζητήµατα δηµόσια, µακριά από την φροντίδα των παιδιών και του συζύγου της. »Μιλώντας για δηµόσια ζητήµατα, η σκέψη οδηγείται σε θέµατα που ενδεχοµένως αφορούσαν την διοίκηση της πόλης. ∆εν πρόκειται βέβαια για κάτι τέτοιο, αφού η γυναίκα δεν συµµετείχε ούτε στην Βουλή ούτε στα δι-

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Η Αρχαία Αθήνα από γυναικεία προοπτική

Αριστερά: Μελανόµορφος κρατήρας (περ. 560 π.Χ.) κορινθιακού εργαστηρίου, ο οποίος εξιστορεί την περίφηµη σκηνή «Ελένης απαίτησις», µε τον Μενέλαο και τον Οδυσσέα να ηγούνται διπλωµατικής αποστολής στην Τροία ζητώντας την επιστροφή της Ελένης ∆εξιά: Ερυθρόµορφη κύλικα αττικού εργαστηρίου (470-450 π.Χ.), που παραπέµπει στην λατρεία της ∆ήµητρας, από την Κάπουα της Ιταλίας

καστήρια ούτε, γενικά, σε θεσµούς οι οποίοι αφορούσαν την διακυβέρνηση της πόλης. Από την άλλη πλευρά, όµως, δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι η θρησκεία ήταν ένα βασικό στοιχείο τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δηµόσιο βίο των Αρχαίων Ελλήνων, το οποίο συνδεόταν άµεσα µε την πόλη, την υπόστασή της και κυρίως την συνοχή της κοινωνίας.

θα πρέπει να κρίνουµε αβασάνιστα ούτε τους συγχρόνους µας από άλλους πολιτισµούς µε βάση τις δικές µας προκαταλήψεις. Εντούτοις, πρέπει και µπορούµε να διαµορφώσουµε µια συλλογική συνείδηση και δεν πρέπει να ανεχόµαστε την κραυγαλέα καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων µόνο και µόνο επειδή προέρχεται από διαφορετικούς πολιτισµούς.

»Μέσα από αυτό το πρίσµα, λοιπόν, µε την ενεργή και πολλές φορές αποκλειστική συµµετοχή της γυναίκας σε δρώµενα που είχαν σχέση µε την θρησκεία, την λατρεία και τις τελετουργίες, µπορούµε να πούµε ότι η συµµετοχή αλλά και η συµβολή της στα κοινά ήταν πολύ σηµαντική».

»Τι είναι αυτό που µας διδάσκει η Κλασική Αθήνα, όπως µπορούµε να διακρίνουµε στα εξαίσια εκθέµατα της έκθεσης και γενικά στην τέχνη και την λογοτεχνία που κληρονοµήσαµε; Έξι από τους δώδεκα θεούς του Ολύµπου ήταν γυναίκες. Την Αθηνά Νίκη, Πρόµαχο, Εργάνη διάλεξε ως θεά-προστάτιδά της η Αθήνα. Οι µισές από τις τραγωδίες και τις κωµωδίες που έχουν επιζήσει µέχρι τις ηµέρες µας φέρουν ονόµατα γυναικών ή/και έχουν χορούς αποτελούµενους από γυναίκες. Ο Έκτορας απευθύνεται στην Ανδροµάχη χωρίς ίχνος αισθήµατος ανωτερότητας. Στην παρατήρηση του Θεόφιλου «ἐκ γυναικὸς ἐρρύη τὰ φαῦλα» (τα χειρότερα προέρχονται από τις γυναίκες) η Κασσιανή απαντά «ἀλλὰ καὶ διὰ γυναικὸς πηγάζει τὰ κρείττω» (από τις γυναίκες, όµως, προέρχονται και τα καλύτερα), ως ίση και µε τρόπο χαλαρό, παρ’ όλο που ο Θεόφιλος ήταν αυτοκράτορας.

Στην θέση της γυναίκας ανά τους αιώνες, η οποία αποτέλεσε ανέκαθεν θέµα αντιπαραθέσεων και διενέξεων, αναφέρθηκε στην οµιλία του ο πρόεδρος του Ιδρύµατος, Αντώνης Παπαδηµητρίου, κατά την διάρκεια του επίσηµου δείπνου των εγκαινίων. «Η έκθεση καλείται να θυµίσει σε όλους µας ότι οι γυναίκες είναι, µέχρι κάποιο σηµείο, θεές, ηρωίδες, ιέρειες», σηµείωσε ο πρόεδρος του Ιδρύµατος. «Οι γυναίκες εµπλέκονται, περισσότερο από τους άνδρες, στον πολυετή κύκλο της ζωής. Όλες οι γυναίκες είναι, τελικά, υπεύθυνες για τους άνδρες που δηµιούργησαν ως µητέρες, ως σύζυγοι, ως αδελφές και ως κόρες. »∆εν θα πρέπει να κρίνουµε παλαιότερες εποχές µε τα δεδοµένα των καιρών µας. Στην πραγµατικότητα, δεν

»Τα ανωτέρω ουδόλως σηµαίνουν ότι οι γυναίκες δεν βρίσκονταν συχνά κατά το παρελθόν σε υποδεέστερη ή κατώτερη θέση. Όµως σε τέτοια θέση βρισκόταν και η πλειονότητα των ανδρών. Έτσι, το σαφές συµπέρασµα που προκύπτει από την όµορφη έκθεσή µας είναι ότι,

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Η Αρχαία Αθήνα από γυναικεία προοπτική

Aριστερά: Παράσταση της Αρτέµιδος µε κύκνο σε λήκυθο αττικού εργαστηρίου (περ. 490 π.Χ.), από το Μουσείο Ερµιτάζ Κέντρο: Ερυθρόµορφος αµφορέας µε παράσταση της Αθηνάς, αττικού εργαστηρίου (περ. 460 π.Χ.), από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας ∆εξιά: Τέσσερεις γυναίκες από τον θίασο του ∆ιονύσου, µε θύρσο, αυλό και δάδες, απεικονίζονται σε αυτή την ερυθρόµορφη στάµνο (περ. 450 π.Χ.), από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης

τουλάχιστον στην Κλασική Αθήνα, οι γυναίκες απέλαυαν αν όχι ίσης, τουλάχιστον παρόµοιας θέσης µε αυτήν των ανδρών: συµµετέχοντας σε λειτουργίες και στην καθηµερινή ζωή, µοχθώντας µαζί µε τους άνδρες τους στα χωράφια και τα καταστήµατα, όπως εύγλωττα φαίνεται από τα χορικά της Λυσιστράτης, υφιστάµενες την ίδια µοίρα σε πόλεµο και ειρήνη». Στην έκθεση περιλαµβάνονται 155 αρχαία αντικείµενα, από τα οποία 128 είναι ελληνικά, στην πλειονότητά τους από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά και από την Γ΄ Ε.Π.Κ.Α., το Επιγραφικό Μουσείο, το Μουσείο Πειραιά, το Μουσείο Μπενάκη, το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως, αλλά και τα αρχαιολογικά µουσεία του Άργους, της Βραυρώνας και της Ελευσίνας. Είκοσι επτά σπουδαία αντικείµενα προέρχονται από ξένα µουσεία, όπως το Βρετανικό Μουσείο, το Μουσείο του Λούβρου, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Φερράρας, το Μουσείο Shefton Ελληνικής Τέχνης και Αρχαιολογίας του Νιούκασλ, τα Κρατικά Μουσεία του Βερολίνου, τα Μουσεία του Βατικανού, την Βασιλική Βιβλιοθήκη του Βελγίου, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, το Μουσείο Ερµιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, αλλά και το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης. Τέσσερεις από τις θεές που δεν «διστάζουν» να παρέµβουν στα ανθρώπινα πράγµατα δεσπόζουν στην πρώτη

ενότητα της έκθεσης: η Αθηνά, η Άρτεµις, η ∆ήµητρα και η Αφροδίτη. Πάνοπλη και ετοιµοπόλεµη, η Αθηνά εκπέµπει όλη την ένταση της προοπτικής της µάχης στο χάλκινο αγαλµατίδιο που προέρχεται από την Ακρόπολη των Αθηνών. Ταυτόχρονα, όµως, σε ερυθρόµορφο αµφορέα, η ίδια θεά απεικονίζεται µε ακουµπισµένα τα όπλα της καταγής, να σκύβει σκεπτική επάνω από την ανοικτή πινακίδα της, µε την γραφίδα στο χέρι, ως πρότυπο διανόησης και σοφίας. Πολυδιάστατη και εξίσου αµφιλεγόµενη, η Άρτεµις εµφανίζεται άλλοτε ως τολµηρή κυνηγός µε τόξο και βέλος, όπως στις ληκύθους της Ερέτριας και της Λοκρίδας, και άλλοτε ως «Πότνια θηρών» (κυρία των ζώων) µε έναν γοητευτικό κύκνο να τρώει από το χέρι της, στην λήκυθο από το Μουσείο Ερµιτάζ. Πολλές από τις γιορτές που απευθύνονταν αποκλειστικά στις γυναίκες, όπως τα Θεσµοφόρια ή τα Στήνια, σχετίζονται µε την λατρεία της ∆ήµητρας. Μάλιστα, τα Θεσµοφόρια έδιναν την ευκαιρία στις γυναίκες να µείνουν εκτός σπιτιού επί τρία ολόκληρα µερόνυχτα, κατά τα τέλη Οκτωβρίου, όπως υπολογίζεται. Το άγαλµα της θεάς από την Αρχαία Αγορά των Αθηνών, φτιαγµένο από πεντελικό µάρµαρο, αλλά και οι εικόνες από τα Ελευσίνια Μυστήρια επάνω σε αγγεία και οι ανάγλυφες παραστάσεις της ∆ήµητρας και της Περσεφόνης αποτελούν ορισµένα µόνον από τα στοιχεία που εκφράζουν την σηµασία της λατρείας της θεάς-µητέρας της Γης στην καθηµερινή ζωή των γυναικών.

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Η Αρχαία Αθήνα από γυναικεία προοπτική

Αριστερά: Κεφαλή άρκτου (κοριτσιού αφιερωμένου στη θεά Αρτέμιδα) (350-300 π.Χ.), αττικού εργαστηρίου, από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Βραυρώνας Κέντρο: Ενεπίγραφη επιτύµβια στήλη της Νικοµάχης (360-350 π.Χ.), από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά ∆εξιά: Μαρµάρινο αγαλµάτιο της Αθηνάς, ύψους 85 εκατοστών (πρώτο µισό 2ου αι. µ.Χ.), από τις ανασκαφές της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στο Άργος

Προστάτιδα της οµορφιάς, του έρωτα και της γονιµότητας, η θεά Αφροδίτη αγκαλιάστηκε θερµά από τις γυναίκες της Αθήνας, µε αποτέλεσµα να πληµµυρίσουν την πόλη τους µε ιερά αφιερωµένα στην λατρεία της. Σπάνια εκθέµατα, όπως η ερυθρόµορφη πυξίδα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών µε την Αφροδίτη καθισµένη και τους φτερωτούς Ερωτιδείς να πετούν παίζοντας µουσική, υµνούν την εξαιρετική οµορφιά της θεάς. Η δεύτερη µεγάλη ενότητα έχει τίτλο «Ιέρειες» και εξετάζει τις γυναίκες ως ιέρειες σε µεγάλα και µικρότερα ιερά. Στα γλυπτά και στα αγγεία που υπάρχουν στην έκθεση, οι ιέρειες συνήθως εικονίζονται ως κλειδούχοι, ως φέρουσες δηλαδή τα κλειδιά του ναού ή άλλοτε το ξόανο κάποιας θεότητας. Στην υποενότητα «Επώνυµες ιέρειες», παρουσιάζονται µοναδικές ενεπίγραφες επιτύµβιες στήλες µε ονόµατα γνωστών ιερειών. Στην επιτύµβια στήλη της Νικοµάχης, η καθισµένη γυναικεία µορφή κρατάει το κύµβαλο, σύµβολο της Κυβέλης, ενώ στον εντυπωσιακό ερυθρόµορφο κρατήρα που αποδίδεται στον Κλεοφώντα η επιβλητική κεντρική µορφή της κανηφόρου αποδεικνύει την σηµαντική θέση των γυναικών στα λατρευτικά δρώµενα των ∆ελφών. Η τρίτη ενότητα, µε τίτλο «Γυναίκες και λατρεία», πραγµατεύεται την πρακτική της λατρείας των θεοτήτων, πολλά στοιχεία για την οποία αντλούµε από την µελέτη των αρχαιολογικών ευρηµάτων. Παραστάσεις µε σπονδές, δηλαδή την προσφορά στην θεότητα υγρού, νερού

ή κρασιού, υπάρχουν πολλές, κυρίως στην αγγειογραφία. Μερικές φορές µάλιστα έχουµε παραστάσεις θεών, όπως είναι ο Απόλλωνας και η Άρτεµις, να σπένδουν, αποτελώντας έτσι το µοντέλο του τυπικού της σπονδής για τους θνητούς. Υπάρχουν επίσης παραστάσεις θυσίας, της αιµατηρής προσφοράς στον θεό, µε την σφαγή ενός ζώου, συνήθως βοδιού, κριαριού ή χοίρου. Ενώ η σπονδή παριστάνεται στα έργα τέχνης κατά την στιγµή της τέλεσής της, δεν ισχύει το ίδιο για την θυσία. Στην αρχαιοελληνική τέχνη δεν απεικονίζεται ποτέ η σφαγή του ζώου, αλλά συνήθως η ποµπή προς τον βωµό, η προετοιµασία της τελετής και τα πρόσωπα που συµµετέχουν σε αυτήν. Στην επόµενη ενότητα παρουσιάζονται οι γιορτές των Αθηναίων και ο τρόπος µε τον οποίο συµµετείχαν σε αυτές, ενεργά ή κατεξοχήν, οι γυναίκες. Κορυφαία στιγµή για τις γυναίκες της Αθήνας ήταν τα Παναθήναια, η σηµαντικότερη και λαµπρότερη αθηναϊκή γιορτή, κατά την οποία γυναίκες ειδικά επιλεγµένες για να υπηρετήσουν την θεά, οι λεγόµενες εργαστίνες, ύφαιναν τον πέπλο της και στην κορύφωση της γιορτής έντυναν µε αυτόν το ξόανό της. Στην ποµπή των Παναθηναίων οι Αθηναίες συµµετείχαν επίσης ως κανηφόροι, ως υδριαφόροι, αλλά και µε διάφορες άλλες ιδιότητες. Τα Αδώνεια γιορτάζονταν κάθε χρόνο και σχετίζονταν µε την λατρεία της Αφροδίτης και του αγαπηµένου της του Άδωνι. Ειδική µνεία γίνεται στις γιορτές που σχετίζο-

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Η Αρχαία Αθήνα από γυναικεία προοπτική νται µε τον ∆ιόνυσο, καθώς είναι ο µόνος αρσενικός θεός στις γιορτές και στα δρώµενα του οποίου η συµµετοχή των γυναικών ήταν ιδιαίτερα µεγάλη. Η τελευταία ενότητα της έκθεσης, «Γυναίκες και ο κύκλος της ζωής», εξετάζει θέµατα που σχετίζονται µε την γέννηση, την ενηλικίωση, τον γάµο και τον θάνατο. Γλυπτά µικρών κοριτσιών, χάλκινα σκεύη, όπως ένας καθρέπτης και ένα µικρό κιβώτιο, καθώς και αγγεία µε σκηνές από την γαµήλια τελετουργία, αλλά και τον θρήνο και την επίσκεψη στον τάφο, ολοκληρώνουν την έκθεση. Ο επιστηµονικός κατάλογος που καλύπτει όλες τις ενότητες µε γενικά κείµενα, γραµµένα από καταξιωµένους Έλληνες, Αµερικανούς και Ευρωπαίους αρχαιολόγους, αποτελεί το επιστέγασµα της προσφοράς του Ιδρύµατος Ωνάση στο αµερικανικό κοινό, τους οµογενείς και τους επισκέπτες του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου της Νέας Υόρκης.

Επάνω: Ο εκτελεστικός διευθυντής του θυγατρικού Ιδρύµατος Ωνάση στην Νέα Υόρκη, πρέσβης Λουκάς Τσίλας Κέντρο: Η Μαριάννα Μόσχου, ο Στέφανος Ταµβάκης και ο Γεώργιος Μπαµπινιώτης, µέλη του ∆.Σ. του Ιδρύµατος Ωνάση, στα εγκαίνια της έκθεσης Κάτω: Η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Θεόδωρος Κασσίµης, ο επίσκοπος Μελόης κ. Θεόφιλος και ο Αντώνης Παπαδηµητρίου κατά την κοπή της κορδέλας των εγκαινίων

Επάνω: Ο πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσινγκτον Αλέξανδρος Μαλλιάς, ο Παύλος Ιωαννίδης, η Ελένη Παπαδηµητρίου, ο Απόστολος Ζαµπέλας, η Μαριάννα Μόσχου, η Άρτεµις Ταµβάκη και ο Γεώργιος Μπαµπινιώτης στην εκδήλωση των εγκαινίων Κέντρο: Ο πρόεδρος του Ιδρύµατος κατά την διάρκεια της οµιλίας του στα εγκαίνια Κάτω: Ο δρ Νίκος Καλτσάς ξεναγεί τους επισήµους και τους επισκέπτες της έκθεσης

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Παραστάσεις με επίκεντρο γυναίκες της αρχαιοελληνικής δραματουργίας

Στιγμιότυπο από την παράσταση της Αντιγόνης με μαθητές σχολείου του Χάρλεμ

Με αφορµή την έκθεση «Η Γυναίκα στις λατρείες και τις γιορτές της Κλασικής Αθήνας» στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο, το Ίδρυµα διοργάνωσε δύο ακόµη σηµαντικές εκδηλώσεις. Η πρώτη ήταν η θεατρική παράσταση «Powerful Voices: Women in Ancient Greek Drama» [«Ισχυρές φωνές: Οι γυναίκες στο αρχαίο ελληνικό δράµα»], µε πρωταγωνίστριες την Ολυµπία ∆ουκάκη και την Λυδία Κονιόρδου, σε παραγωγή του Ιδρύµατος Ωνάση (Η.Π.Α.), η οποία ανέβηκε στις 7 ∆εκεµβρίου 2008 στην Αίθουσα Florence Gould στην Νέα Υόρκη. Η Κλυταιµνήστρα, η Αντιγόνη, η Πραξιθέα, η Εκάβη, η Λυσιστράτη και οι ακόλουθοί της ενσάρκωσαν την δυναµική φωνή της γυναίκας στο αρχαίο ελληνικό δράµα και παρουσίασαν την δική τους µατιά στην Ιστορία, µέσα από µονολόγους και διαλόγους του Αισχύλου, του Ευριπίδη, του Σοφοκλή και του Αριστοφάνη. Τα αποσπάσµατα, µεταφρασµένα στα αγγλικά από τον Oliver Taplin του Κολεγίου Μάγκνταλεν του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης, ερµήνευσαν η Λυδία Κονιόρδου, η Ολυµπία ∆ουκάκη, η Claire Brownell και ο Gareth Saxe, ενώ η Bonfire Madigan Shive γεφύρωσε µελωδικά τα διαφορετικά κοµµάτια στο βιολοντσέλο. Ο Gareth Saxe Η καλλιτεχνική διευθύντρια της παράστασης Carey Perloff την περιέγραψε ως µια πλούσια παράθεση εξαιρετικών µονολόγων και διαλόγων µε κεντρικό θέµα τους αγώνες των γυναικών στην Αρχαιότητα. «Αυτό που µε εντυπωσιάζει», ανέφερε, «είναι πώς µια κουλτούρα που κράτησε τις γυναίκες σχετικά

περιορισµένες τους έδωσε τόσο ισχυρές φωνές στο πλαίσιο του θεάτρου. Γυναίκες στις οποίες δεν επιτρεπόταν να εµφανιστούν στο δικαστήριο για να υποστηρίξουν την θέση τους έχουν την ευκαιρία στην ελληνική τραγωδία να ορθώσουν το ανάστηµά τους απέναντι στους αντιπάλους τους, να πολεµήσουν για τα παιδιά τους, να απαιτήσουν την τιµωρία ενόχων. Παρ’ όλο που δεν θα µάθουµε ποτέ τις ακριβείς συνθήκες της ζωής των γυναικών στην Αρχαία Ελλάδα, τα κλασικά έργα µάς παρέχουν πρότυπα και αρχέτυπα τα οποία εξακολουθούν να αντηχούν δυνατά ακόµη και σήµερα». Η δεύτερη εκδήλωση που πραγµατοποιήθηκε παράλληλα µε την έκθεση στην Νέα Υόρκη ήταν µια παραγωγή της Αντιγόνης του Σοφοκλή, στην οποία συµµετείχαν µαθητές της Ακαδηµίας Frederick Douglass του Χάρλεµ. Η παραγωγή αυτή πραγµατοποιήθηκε µε χορηγία του Ιδρύµατος Ωνάση (Η.Π.Α.), σε συνεργασία µε την θεατρική οµάδα Aquila, επικεφαλής της οποίας είναι ο καθηγητής του Πανεπιστηµίου της Νέας Υόρκης Peter Meineck. Η παράσταση συγκίνησε ιδιαίτερα τους θεατές, ανάµεσα στους οποίους ήταν µέλη του ∆.Σ. του Ιδρύµατος, εκπρόσωποι του Τύπου, καθώς και γονείς και µαθητές του σχολείου στο Χάρλεµ.

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Παραστάσεις με επίκεντρο γυναίκες της αρχαιοελληνικής δραματουργίας

Από αριστερά, η Ολυµπία ∆ουκάκη, η Λυδία Κονιόρδου και η Claire Brownell

Η τσελίστρια Bonfire Madigan Shive

Ο Gareth Saxe

Διάλεξη

Από το «Είναι-µη Είναι» στο «Σκακιστικό Συνεχές» ΤΗΣ ΑΙΜΙΛΊΑΣ ΠΑΠΑΦΙΛΊΠΠΟΥ, ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΎ

Η τέχνη είναι στρατηγική εξέλιξης. Ο άνθρωπος συλλαµβάνει, διαπραγµατεύεται και επαναπροσδιορίζει τον εαυτό του, την ταυτότητά του, µέσω αυτής. Από τα σχέδια που έκανε ο πρωτόγονος άνθρωπος στα σπήλαια της Αλταµίρα, σχέδια περιγραφής του κυνηγιού του (ένα στρατηγικό πλάνο επί χάρτου, θα λέγαµε σήµερα, που ήταν όµως βράχος στην συγκεκριµένη συνθήκη) έως τα κατακερµατισµένα, πολλαπλής ανάγνωσης κυβιστικά του Picasso, ο άνθρωπος ανιχνεύει και εφευρίσκει αυτόν τον άγνωστο που είναι ο εαυτός του. Από τους δεινόσαυρους έως τα κοµπιούτερ είµαστε σε συνεχή προσαρµογή και επαναπροσδιορισµό, και χάρις σε αυτή την ικανότητά µας για δηµιουργικότητα επιβιώσαµε ως είδος. Σκεφτόµαστε και πράττουµε καινοτοµώντας, παράγοντας όλα αυτά που ονοµάζουµε πολιτισµό: από το να καλλιεργήσουµε την φύση ώστε να φάµε τα προϊόντα της (δηλαδή να χειραγωγήσουµε προς όφελός µας τα φυσικά φαινόµενα) στο να καλλιεργήσουµε το πνεύµα µας ― πράγµα που εισήγαγε και παρήγαγε την σφαίρα του συµβολικού (µε προεξάρχουσα ίσως την γλώσσα) πάνω στην οποία βασίσαµε την περαιτέρω εξέλιξη και εξάπλωσή µας. Από την καλλιέργεια της γης στην καλλιέργεια της σκέψης επενεργήσαµε επί της φύσης παράγοντας πολιτισµό, δηλαδή «µεταφύση». Η Τέχνη, συνεπώς, ως τεχνολογία της σκέψης. Ως τέτοια αναζητεί και διαµορφώνει δοµές όπου τα έργα τέχνης είναι τα εργαλεία αλλά και, παράλληλα, τα επιτεύγµατα. Έτσι, και η «εικόνα» δεν είναι παρά µια αντιστοιχία, µια ανταπόκριση των διαφορετικών συλλογιστικών προ-

σεγγίσεων για την δοµή των πραγµάτων. ∆εν πρέπει να µας διαφεύγει ότι, κατά βάση, ο πολιτισµός και αυτό που ονοµάζουµε κουλτούρα είναι ένας κώδικας ανοιχτός, ένα λογισµικό εξέλιξης που κληροδοτείται και εµπλουτίζεται από γενιά σε γενιά, µεταβάλλοντας βεβαίως και τους χρήστες του. Η Τέχνη ως κώδικας, ως σύµβολο (από το συν-βάλλω και την αρχαϊκή µέθοδο αναγνώρισης όπου, βάζοντας µαζί και συνταιριάζοντας κοµµάτια ενός σπασµένου οστού ή νοµίσµατος, οι φέροντες αυτά αναγνωρίζονταν µεταξύ τους εφόσον αυτά συνάρµοζαν). Σύµβολο, λοιπόν, κώδικας αναγνώρισης και επικοινωνίας, που βρίσκεται όµως συνεχώς εν ρευστώ ακριβώς γιατί ως λογισµικό εξέλιξης ανταποκρίνεται και παράλληλα υποκινεί την µεταβολή. Η δε «σύγχρονη» τέχνη δεν είναι παρά ένας όρος που αντικατοπτρίζει το ποσοστό αµφιβολίας στην ερευνητική διάσταση που είναι η τέχνη και συνεπώς εγγράφει και την συνθήκη της σύγχρονης ζωής.

Σε αυτή την λογική εξετάζω και την δουλειά µου. Το νήµα που συνδέει τις δύο αυτές θέσεις, του «Είναι-µη Είναι» και του «Σκακιστικού Συνεχούς», που παρεµπιπτόντως είναι τίτλοι έργων µου, είναι νήµα που µας µεταφέρει από την δυϊστική αντίληψη της αντίθεσης στην αναγνώριση της ολότητας ως ενότητας και ενέργειας. Από τον καρτεσιανό διαχωρισµό ύλης/πνεύµατoς στην χωροχρονική σχετικότητα και, εντέλει, στην κβαντική θεώρηση, όπου το αδιαχώριστο ύλης/ενέργειας δεν επιτρέπει την διάκριση τoυ παρατηρητή από το αντικείµενο

Διάλεξη

Από το «Είναι-µη Είναι» στο «Σκακιστικό Συνεχές» ΤΗΣ ΑΙΜΙΛΊΑΣ ΠΑΠΑΦΙΛΊΠΠΟΥ, ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΎ

της παρατήρησής του. Θεµατολογικά, η δουλειά µου εξετάζει την σχέση των αντίθετων δυνάµεων πoυ αλληλoκαθoρίζoνται όσo και αλληλoαναιρoύνται στην πoιητική τoυ Λόγoυ-Έρωτα. Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι ο Όµηρος, αν θυµάµαι καλά, χρησιµοποιεί το «λέγω», πέραν των γνωστών σηµασιών του, και ως πλαγιάζω ερωτικά, οµολογώντας δηλαδή την ερωτική ουσία του ανθρώπου και του κόσµου. Ο Λόγος ως Έρως, λοιπόν, και µέσω του διαλέγεσθαι το «Είναι» αποκαλύπτεται ως «Εν Πάντα», για να αναφερθώ στον Ηράκλειτο ― «συνάψιες ὅλα καὶ οὐχ ὅλα, συμφερόμενον διαφερόμενον, συνᾷδον διᾷδον, καὶ ἐκ πάντων ἓν καὶ ἐξ ἑνὸς πάντα».

Κατ’ αντιστοιχίαν, στην κβαντική θεώρηση αναγνωρίζεται ότι η φύση του φωτός είναι διφυής· παράλληλα αν και αντιφατικά, είναι δηλαδή και σωµατιδιακό φαινόµενο και κυµατικό (για να δώσω µια εικόνα που να περιγράφει αυτές τις δύο λέξεις, είναι και σαν σφαίρα που µετακινείται στον χώρο και στον χρόνο, αλλά και σαν κύµα, όπως αυτό που επιτρέπει στα κινητά µας να λαµβάνουν σήµα από την άλλη άκρη του κόσµου). Το πλέγµα που είναι ο κόσµος αποκαλύπτεται. Η δικτύωση και ο αλληλοπροσδιορισµός, που µέσω του διαδικτύου γίνονται πια κοινά βιώµατα, µας υποψιάζουν σταδιακά και πιεστικά για το ότι ο ρόλος του πολιτισµού, ως φαινοµένου που επέτρεψε την επιβίωσή µας στην Γη µέσω της διαµόρφωσης δοµών κοινωνικής ενότητας και συνέργειας, εγείρει σε αυτή την φάση µια νέα αντί-

ληψη: την δικτυακή συνείδηση. Πιο απλά, οργανώσαµε φυλές (και κάναµε και ανακωχή µε την απέναντι φυλή, για να είµαστε πιο αποτελεσµατικοί στο κυνήγι), µετέπειτα κράτη και αργότερα διακρατικές κοινότητες και, πρόσφατα, αντιληφθήκαµε ότι δεν θα υπάρχει τίποτε να «κυνηγήσουµε» εφόσον µε την συµπεριφορά µας ενδέχεται να το έχουµε εξαλείψει! Και αναφέροµαι, βέβαια, στην οικολογική ανισορροπία στον βαθµό που διαταράσσει και τον ίδιο τον πλανήτη. Με άλλα λόγια, η αντίληψη που έχουµε για τα πράγµατα µετακινείται από την πυραµιδική δοµή (όπου ένας έχει την αρχή και οι υπόλοιποι αρθρώνονται κατά σειρά ιεραρχίας) στην δικτυακή αλληλένδεση (όπου όλοι επηρεάζονται από όλα). Αυτή η µετακίνηση επηρεάζει, ασφαλώς, και την διαµόρφωση της ατοµικότητας. Η δικτυακή συνείδηση ως παραδοχή της αλληλένδεσης αξιώνει µιαν άλλη ατοµικότητα, που να σέβεται την θέση του Άλλου, καθώς αναγνωρίζει αυτή την συντακτική δυναµική σχέση. Εδώ, η έννοια του σεβασµού αναφέρεται όχι ως ηθικός νόµος αλλά ως φυσικός νόµος. Στην δικτυακή συνείδηση η ταυτότητα του «Εγώ» ως διακριτή, διαχωρισµένη και στα όρια του δέρµατός µας µεταλλάσσεται σε ένα ΕΓΩ+ που καλείται να προσαρµοστεί στα νέα ελαστικά και ρευστά όρια. Καλείται να διευρυνθεί και να συµπεριλάβει τον Άλλο ― όπου µεν επιβιώνει ο ισχυρότερος, κατά µία έννοια όµως που οφείλουµε επιτέλους να αναγνωρίσουµε: όχι ως αυτός που επικρατεί επί του ασθενέστερου, αλλά ως ο ικανότερος στην µεταβολή και συνεπώς στην δηµιουργική επανίδρυση του εαυτού του. Και µάλιστα σε µια νέα

Διάλεξη

Από το «Είναι-µη Είναι» στο «Σκακιστικό Συνεχές» ΤΗΣ ΑΙΜΙΛΊΑΣ ΠΑΠΑΦΙΛΊΠΠΟΥ, ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΎ

θέση που να εµπεριέχει την θέση του άλλου ― όπως όταν το ψάρι βγάζει φτερά και πετάει ή πόδια και περπατάει... Το Σκακιστικό Συνεχές, λοιπόν, σε πλήρη εξέλιξη στην εποχή της παγκοσµιοποίησης, της πλανητικής δικτύωσης και της διαπολιτισµικής αλληλοδιαµόρφωσης. Σκακιστικό Συνεχές, καθώς µε µια µονοκονδυλιά, δηλαδή µε µία και µόνη γραµµή που συναντά την αρχή της, περιγράφεται πλήρως ο χάρτης της σκακιέρας ως χάρτης µάχης αλλά και ενότητας αντίθετων όσο και συµπληρωµατικών δυνάµεων στο ποιητικό δράµα της συνεχούς ροής της ζωής. Παλίνδροµα αλληλοπροσδιορίζονται το µαύρο και το λευκό, και αυτή η συνεχής µεταβολή από την διαχωριστότητα στην ενότητα προτάσσει αξεπέραστο το Εφήµερον, το Παιγνίδι. Ένα παιγνίδι που διαρκεί εδώ και καιρό, της µιας στιγµής που διαδέχεται την άλλη, µεταβάλλοντάς τα όλα, πάντοτε παραµένοντας το αυτό. Το παιγνίδι του Χρόνου, που ίσως και ο ίδιος να µην είναι παρά µία ακόµη παρτίδα όπου η Ενέργεια πληροφορεί την Ύλη και τανάπαλιν· όπου όλα είναι ρευστά και συµπαγή συνάµα, τίποτε δεν είναι οριστικό και όλα συνυπάρχουν αλληλοσυγκρουόµενα, διαφέρουν µα πάντα συµφωνούν, συνορίζονται και συνερίζονται συστηµατικά και µας σαγηνεύουν αδιάκοπα στο παιγνίδι της ροής, όπου παίζει κανείς και παίζεται και ο ίδιος, ποιεί και ποιείται το Είναι εν τω Γίγνεσθαι...

Παράσταση

Στην Κόψη του Φεγγαριού ΓΡΆΦΕΙ Η ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ

Η Ανθή Θεοφυλίδου και η Ευγενία Σιγαλού στο ντουέτο «Full Moon»

Τον Νοέµβριο οι µέρες διαρκώς µικραίνουν και οι νύχτες ολοένα και µεγαλώνουν. Έτσι, η σαγήνη της Σελήνης, λαµπρής ή και χλωµής, αυξάνει µυστηριακά. Μαγεύει τις αισθήσεις, απλώνει τις σκιές, ξεδιπλώνει τις επιθυµίες. Στην Κόψη του Φεγγαριού είναι ο γενικός τίτλος µιας εξαιρετικής χορευτικής παράστασης που ανέβασε τον περασµένο Νοέµβριο στο θέατρο ∆ίπυλον το Χοροθέατρο της Νατάσσας Ζούκα, σε χορογραφία, σκηνογραφία και κοστούµια της ίδιας. Το έργο αποτελείται από τρία µέρη. Το πρώτο, «Στην Κόψη του Φεγγαριού», που δίνει και τον βασικό καµβά, ερµήνευσε µε ιδιαίτερη χάρη η ∆ήµητρα Αντωνάκη. Το δεύτερο, «Duende», απέδωσαν δύο χορευτές, η Ανθή Θεοφυλίδου και ο Alain Rivero, µε µουσική συνοδεία από τον Κώστα Γράµπα (yali-tambour). Στο τρίτο µέρος, «Full Moon», απολαύσαµε την Ανθή Θεοφυλίδου και την Ευγενία Σιγαλού, την Lamia Bedioui στο τραγούδι και τον Σολοµώντα Μπαρκή στα κρουστά. Ο ρόλος που αναγνωρίζεται αλλά και εκχωρείται στην ζωντανή µουσική δένει την µυστηριακή µαγεία του Φεγγαριού µε τις φωνές της µεσογειακής νύχτας. Υψηλές θερµοκρασίες, παθιασµένη ένταση και δροσερή θαλασσινή αύρα. Τα κοστούµια είναι χάρτινα. Όπως εξηγεί η Νατάσσα Ζούκα, στην δουλειά της το κοστούµι δεν αντιµετωπίζεται σαν µέρος ντεφιλέ, ως ένα ρούχο που µένει, αλλά σαν µια προέκταση του σώµατος, ένα υλικό που διαπραγµατεύεται κανείς µαζί του, βρίσκει την αναπνοή του, την κίνησή του ― πράγµα δύσκολο, αλλά πολύ ενδιαφέρον. Το «Duende», τόσο ως δηµιουργική σύλληψη όσο και ως κινησιολογική σηµειολογία, είναι αριστουργηµατικό: µια χορογραφία δυνατή και πρωτότυπη, ζωντανό ερωτικό ανάγλυφο των κλασικών χρόνων, που µένει ανεξίτηλα χαραγµένο στην µνήµη του θεατή ― χορογραφία τελείως ξεχωριστή από πάµπολλες, συµπαθητικές µεν, πλην όµως κοινότοπες προσπάθειες απόδοσης του έρωτα στο πλαίσιο της ορχηστικής τέχνης. Άλλες παραστάσεις λησµονιούνται πάραυτα και άλλες συγχέονται απελπιστικά µε παρόµοιες εκδοχές τους. Το «Duende», µε το µπρίο, την τσαχπινιά και την φαντασία του, ενθουσιάζει. Αυτό που εντυπώνεται στην σκέψη ―στοιχείο το οποίο σχεδόν προκαλεί σε µια εποχή που αναδεικνύει την αντιπαλότητα µεταξύ των δύο φύλων, καταγράφει την σύγκρουση και προσπαθεί τεχνοκρατικά να ρυθµίσει τις συνέπειές της― είναι η θετική προσέγγιση της σχέσης άνδρα-γυναίκας. Το αρχέγονο στοίχηµα ανάµεσα στην συν-ουσία και την εξ-ουσία µετατρέπεται σε παιγνίδι χαράς, όπου η αληθινή

Παράσταση

Στην Κόψη του Φεγγαριού ΓΡΆΦΕΙ Η ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ

Η Ανθή Θεοφυλίδου και ο Alain Rivero στο ντουέτο «Duende»

Η Ανθή Θεοφυλίδου και η Ευγενία Σιγαλού στο ντουέτο «Full Moon»

«ουσία» βρίσκεται στην αρµονική συνύπαρξη. Το αρχετυπικό σχήµα επιτυγχάνει ακροβατική ισορροπία ανάµεσα στην φυσική έλξη και την αρµονική συνεργασία, την εκρηκτική σύζευξη και την δηµιουργική έκρηξη. Ο άνδρας είναι υποστηρικτής και προστάτης της γυναίκας ως επιστέγασµα της γονιµότητας. Ο έρωτας είναι διαδικασία χαράς απαλλαγµένη από φροϋδικά άγχη. Από το πρόγραµµα της παράστασης αντιγράφουµε: «Το βάρος το ∆ικό µου, το βάρος του Άλλου, το βάρος του Κόσµου. Σπουδή στην τρυφερότητα. Το αρχέτυπο γονιµικό ταξίδι που συνεχίζει την ζωή. Ο ωραιότερος αυτοσχεδιασµός των ανθρώπων πάνω στην γη. Θετικό-Αρνητικό. Αρσενικό-Θηλυκό. ∆ύο».

Η ∆ήµητρα Αντωνάκη στο σόλο «Στην Κόψη του Φεγγαριού»

Άρθρο

Εταιρική ευθύνη και κοινωνία: µια βασική προσέγγιση ΤΟΥ ΒΑΣΊΛΗ ΚΑΡΑΠΈΤΣΑ, Μ.Α. ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑ, ΤΟ ΜΆΡΚΕΤΙΝΓΚ ΚΑΙ ΤΙΣ ∆ΗΜΌΣΙΕΣ ΣΧΈΣΕΙΣ

Η καλή δηµόσια εικόνα των επιχειρήσεων περνά από την δηµιουργία καλών σχέσεων µε τις τοπικές κοινωνίες

Το τελευταίο διάστηµα, έχει ανοίξει και στην χώρα µας ο διάλογος για την κοινωνική εταιρική ευθύνη. Με τον όρο αυτόν περιγράφονται όλες οι δραστηριότητες µιας επιχείρησης η οποία, πέραν του κέρδους και παράλληλα προς την επιχειρηµατική της δράση, έχει την ευγενή (ή «ευγενή» ― αναλόγως του αποτελέσµατος) φιλοδοξία να συµβάλει και στην βελτίωση των τοπικών ή παγκόσµιων κοινοτήτων και κοινωνιών, επιδιώκοντας να έχει θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. Ο κοινωνικός αντίκτυπος ξεκινά από τις σχέσεις της επιχείρησης µε τις τοπικές κοινωνίες, κάτι που συνήθως προκύπτει από τον σχεδιασµό και την στρατηγική ενεργειών (µε στόχο την θετική αντιµετώπιση από τους καταναλωτές και τα µέσα επικοινωνίας) και υλοποιείται µε τις τακτικές των δηµοσίων σχέσεων. Εποµένως, η εταιρική κοινωνική ευθύνη εντάσσεται στις δραστηριότητες που καθορίζουν την δηµόσια εικόνα (το «image») της εταιρείας, βοηθώντας την στην ουσία ―έµµεσα, αλλά ξεκάθαρα― να αυξήσει τις πωλήσεις της, έστω και σε βάθος χρόνου. Αυτόµατα, το τελευταίο αυτό στοιχείο την κατατάσσει στις δηµόσιες σχέσεις, ως ξεχωριστό ενδοεταιρικό τµήµα, ως απαραίτητη λειτουργία µε την οποία µπορεί να ασχολούνται εργαζόµενοι µέσα στην εταιρεία ή, τέλος, ως έργο που ανατίθεται σε εξωτερικές εταιρείες συµβούλων, από τις οποίες η διοίκηση ζητεί να παρέχουν υπηρεσίες δηµοσίων σχέσεων προτείνοντας ανάλογες τακτικές-δράσεις.

Το σκεπτικό είναι απλό: οι σχέσεις µε τις τοπικές κοινότητες ή κοινωνίες είναι ίσως το πιο σηµαντικό επικοινωνιακό όπλο ενός κερδοσκοπικού οργανισµού που προσπαθεί να περάσει µηνύµατα στην βάση τόσο των καταναλωτών όσο και αυτών που τους επηρεάζουν για την λήψη της αγοραστικής απόφασης. Εξάλλου, καµία εταιρεία δεν µπορεί να επιβιώσει χωρίς επαρκή εργατική δύναµη και πελατειακή βάση. Για την ακρίβεια, για να ευηµερεί µια εταιρεία (όπου και αν βρίσκεται) χρειάζεται να είναι καλοδεχούµενη από όσους καθ’ οιονδήποτε τρόπο σχετίζονται µε αυτήν και επηρεάζονται από την λειτουργία της, δηλαδή καταναλωτές, εργαζοµένους, κατοίκους που ζουν κοντά στις µονάδες παραγωγής και τις εγκαταστάσεις της, µετόχους-επενδυτές, µέσα ενηµέρωσης, το ευρύ κοινό, κυβερνητικούς οργανισµούς. Για τις περισσότερες εταιρείες, µια καλή δηµόσια εικόνα περνάει από την δηµιουργία καλών σχέσεων µε τις τοπικές κοινωνίες, γειτονιές ή χώρες. Πιο συγκεκριµένα, οι εταιρείες, στο πλαίσιο της κοινωνικής ευθύνης τους, υλοποιούν προγράµµατα υποστηρικτικά των τοπικών κοινωνιών, όπως είναι η χρηµατοδότηση των τεχνών και των γραµµάτων, οι οικολογικές παρεµβάσεις (εθελοντισµός, ενηµέρωση), η επιµόρφωση των κατοίκων µε την µορφή της εκπαίδευσης για ενήλικες, η οργάνωση και η χρηµατοδότηση δραστηριοτήτων για παιδιά, η ανάδειξη θεµάτων κοινού ενδιαφέροντος και ο διάλογος γύρω από αυτά. Επίσης, η εταιρική κοινωνική ευθύνη µεταφράζεται σε δωρεές σε νοσοκοµεία και κοινωφελή ιδρύµατα, ενηµέρωση για προσωπική

Άρθρο

Πολλές επιχειρήσεις προωθούν καµπάνιες µε σηµαντικό κοινωνικό µήνυµα, όπως η ανακύκλωση ή η προσεκτική οδήγηση χωρίς κατανάλωση αλκοόλ

υγιεινή ή για θέµατα υγείας και πρόληψης, ενηµερωτικά προγράµµατα για την ανακύκλωση, χορήγηση υποτροφιών, υποστήριξη σχολείων µε υλικοτεχνική υποδοµή για καλύτερη και πιο σύγχρονη µάθηση (απαραίτητη σε περιοχές των οποίων οι κάτοικοι στερούνται προνοµίων), υποστήριξη ενεργειών για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και ελαχιστοποίηση της ρύπανσης. Εξίσου σηµαντικές δράσεις συµβολής των εταιρειών είναι η αγορά προϊόντων από τις τοπικές κοινότητες για να ενισχυθεί η οικονοµία αυτών των τελευταίων, η προώθηση και η συµµετοχή σε δράσεις που οργανώνονται µε την πρωτοβουλία πολιτών για κοινωφελείς σκοπούς, η φιλοξενία και η διάθεση των εγκαταστάσεων των εταιρειών για συναντήσεις και εκδηλώσεις των τοπικών κοινωνιών και των φορέων τους, η διάθεση ποσού από τα έσοδα των προϊόντων για κοινωφελείς σκοπούς. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη θεωρείται ζητούµενο από τις κυβερνήσεις (ιδανικά), αλλά και από ακτιβιστές, οργανώσεις καταναλωτών, ανεξάρτητες αρχές, τα µέσα επικοινωνίας και ενηµέρωσης, που πλέον έχουν a priori απαιτήσεις και περιµένουν από τις εταιρείες, ή τις καθιστούν υπεύθυνες, να λογοδοτούν για κάθε αρνητική συνέπεια της δράσης τους που τυχόν επηρεάζει το κοινωνικό σύνολο. Η τρέχουσα παγκόσµια οικονοµική κρίση συνδέεται µε την εταιρική κοινωνική ευθύνη και συγκεκριµένα µε το τι µπορεί να προκαλέσει η έλλειψή της. Η κατάρρευση κολοσσιαίων οργανισµών προήλθε από τον αµοραλισµό και την αδιαφορία των χρηµατοπιστωτικών

οργανισµών οι οποίοι διαφήµιζαν και πουλούσαν τα προϊόντα τους χωρίς καµία ηθική και λογική εταιρικής ευθύνης για το κοινωνικό σύνολο. Πρόκειται, µε άλλα λόγια, για ένα «µάρκετινγκ χωρίς ηθικά ερείσµατα», το οποίο συνίσταται στο να προσπαθείς να πουλήσεις σε ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες υπηρεσίες και προϊόντα που οι ίδιες δεν µπορούν να κρίνουν εάν θα τους βλάψουν και που αργά ή γρήγορα θα τους κάνουν κακό. Σε ατοµικό επίπεδο, η πώληση δανείων σε αυτούς που δε θα µπορούσαν ποτέ να τα αποπληρώσουν δεν διαφέρει από την πώληση τσιγάρων και αλκοόλ σε ανηλίκους. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι καταναλωτές παγκοσµίως αποκτούν µόρφωση και καταναλωτική συνείδηση, οι οποίες τους ωθούν να επιβραβεύουν ή να τιµωρούν µε τις καταναλωτικές τους επιλογές. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη χρησιµοποιείται, συνεπώς, ως µέσο διαφοροποίησης από τους ανταγωνιστές ή εργαλείο «branding». Υπάρχουν, ωστόσο, και επιχειρήµατα εναντίον της κοινωνικής προσφοράς των εταιρειών από την πλευρά των µετόχων αλλά και αρκετών καταναλωτών και πολιτών (!). Ορισµένοι, δηλαδή, υποστηρίζουν ότι, από την στιγµή που οι επιχειρήσεις ανήκουν στους µετόχους τους, ό,τι ξοδεύεται από τον εταιρικό «κορβανά» για να χρηµατοδοτήσει κοινωφελείς σκοπούς «κλέβεται» στην ουσία από την τσέπη των µετόχων-ιδιοκτητών, οι οποίοι ―σε τελική ανάλυση― εάν το επιθυµούν θα αποφασίσουν

Άρθρο

Η περιβαλλοντική προστασία αποτελεί συχνά τοµέα προτεραιότητας των προγραµµάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης

οι ίδιοι εάν θα συνεισφέρουν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς από µόνοι τους, ως µονάδες. Επίσης, σε περιόδους οικονοµικής ύφεσης ή προβληµάτων υποστηρίζουν ότι η επιχείρηση θα πρέπει να ασχολείται αποκλειστικά µε την επιβίωσή της στους δύσκολους καιρούς και να επικεντρώνεται στον πυρήνα της επιδίωξης του κέρδους. Υπάρχουν επίσης αρκετοί πολίτες που (προς έκπληξη πολλών) απορρίπτουν κάθε εταιρική δράση κοινωνικής προσφοράς µε την λογική ότι οι εταιρείες νοιάζονται µόνο για να εκµεταλλευτούν κυρίως τους αδύναµους και ―συχνά― ανυπεράσπιστους, καθώς και ότι η προσφορά τους είναι στην ουσία «ψίχουλα» σε σχέση µε την ζηµιά που προκύπτει στις τοπικές κοινωνίες από την λειτουργία τους. Η πρώτη όµως άποψη οδηγεί ουσιαστικά σε οργανισµούς αδιάφορους και χωρίς ηθική εταιρική κουλτούρα, ενώ η δεύτερη, σε απόλυτη άρνηση, που ίσως να φτάνει στην απάθεια και τον µηδενισµό, χωρίς να προτείνεται κάποια άλλη αντίστοιχη δράση. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη µπορεί να παροµοιαστεί µε ένα εργαλείο ― για παράδειγµα, µε ένα σφυρί: µπορείς να το έχεις και να µην το δανείζεις σε κάποιον γείτονα που το χρειάζεται, αδιαφορώντας εάν η βροχή µπαίνει στο σπίτι του· µπορείς να το δανείσεις και να προσφερθείς να τον βοηθήσεις· ή, τέλος, µπορείς να το χρησιµοποιήσεις για να τον χτυπήσεις. Καθώς αυξάνεται σήµερα ο αριθµός των συνανθρώπων

µας οι οποίοι υποφέρουν και βρίσκονται στα όρια της φτώχειας, η εταιρική ευθύνη αποτελεί όχι µόνον αναγκαία µέριµνα των στελεχών που διαµορφώνουν την στρατηγική µάρκετινγκ ώστε να µην στοχεύουν εκείνους που αδυνατούν να κρίνουν, αλλά και δραστηριότητα δηµοσίων σχέσεων, αρωγό για τις κοινωνίες που την χρειάζονται χωρίς να έχουν την πολυτέλεια να είναι επιλεκτικές ως προς το ποιος θα «σταθεί» δίπλα τους.

Βιβλιοπαρουσίαση

Αποθέωση της κλασικής παιδείας και του ουµανισµού ΓΡΆΦΕΙ Ο ΝΊΚΟΣ Ε. ΚΑΡΑΠΙΔΆΚΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΉΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΤΟΥ ΙΟΝΊΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ

Πέδρο Ολάγια, Ελλάδος ελάσσων ιστορία. Μια ουµανιστική µατιά στην ταραγµένη ιστορία των Ελλήνων, µτφρ. Α. Βασώνη, πρόλογος Ν. Μοσχονά, Αθήνα: εκδ. Road, 2008, σελ. 405, εικόνες. ISBN: 978-960-6920-17-1 Ένα υπέροχο έργο, σε µοναδική µετάφραση, συνδυασµός ξεχωριστών κειµένων και φωτογραφιών, που αφηγείται την ελληνική ιστορία από το 750 π.Χ. έως το 1955. Τόσο απλά. Και σε µια γεωγραφική ανάπτυξη που εκτείνεται από την Λισσαβώνα δυτικά έως την Ινδία και την Άλµα Άτα ανατολικά· από την Σαουδική Αραβία νότια έως το Μινσκ και την Μόσχα βόρεια. Μια νέα επίσκεψη στις ελληνικές, µε την ευρεία έννοια του όρου, ιστορικές αποτυπώσεις. Ένα βιβλίο που συµµετέχει τόσο στο ύφος του Ελληνικού Καλοκαιριού του Λακαριέρ όσο και στην παλαιότερη παράδοση του Νέου Ανάχαρση. Η µέθοδος του συγγραφέα συνίσταται στην αποσπασµατική επιλογή στιγµιότυπων αυτής της µακράς ιστορίας, που αποδίδονται, το καθένα, µε την ακρίβεια ενός λογοτεχνικού διηγήµατος και είναι ενταγµένα, µε όλες τις σηµαίνουσες λεπτοµέρειές τους, στο «πνεύµα» του καιρού τους. Το διαβάζω απολαµβάνοντας τα αποσπασµατικά ευρήµατά του και επιλέγοντας τυχαία ορισµένα από αυτά: έναν µεσήλικα αοιδό στην ακροθαλασσιά ―είναι ο Όµηρος― την στιγµή που εµπνέεται το «νέο ποίηµα», την Ιλιάδα. Με δυο τρεις φράσεις µάς αποκαλύπτεται όλο το ποιητικό του σχέδιο: «[…] δεν θα χρειαστεί […] να διηγηθεί µια εκστρατεία από την αρχή ώς το τέλος. Θα αρκεστεί σε λίγες µέρες πριν από την άλωση της Τροίας και δεν θα σταθεί καν απαραίτητο να περιγράψει την πτώση». Μια υπέροχη συζήτηση µεταξύ του Σωκράτη και του Φαίδρου, στις όχθες του Ιλισού το 420 π.Χ., για την σωκρατική αντίφαση: αφενός, «[…] µια παρόρµηση θρησκευτική, φυσική […] που δεν υπόκειται σε δόγµατα […], που στηρίζεται αποκλειστικά στην συνείδηση»· και αφετέρου, «ο Σωκράτης θεωρεί φρόνιµο να λατρεύει ο καθένας τους θεούς σύµφωνα µε το τελετουργικό της πόλης του». Τον Μέγα Αλέξανδρο, κάπου στον άνω ρου του Ινδού ποταµού, το 327 π.Χ., να σκέφτεται ταραγµένος τα θύµατά του, τον Παρµενίωνα, τον Κλείτο, τον Καλλισθένη, όλους νεκρούς από δικές του ενέργειες. Τον Ερατοσθένη να µετρά, το 230 π.Χ., στην Αλεξάνδρεια, το µέγεθος του κόσµου. Την ερήµωση των πόλεων, όπως της Μαντίνειας στην Αρκαδία το 222 π.Χ., τις προδοσίες, τις υπαναχωρήσεις των πόλεων από τις διάφορες συµφωνίες τους. Τον Βασίλειο της Καισαρείας να στοχάζεται την σχέση χριστιανισµού και ελληνισµού. Την σύγκρουση Εκκλησίας και Κράτους, στα πρόσωπα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου και του επισκόπου Μεδιολάνων Αµβροσίου, το 391. Τις ανακατατάξεις πληθυσµών στην Πελοπόννησο του 7ου µ.Χ. αιώνα. Τους λογίους αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο, που µιλούν ελληνικά, λατινικά, σλάβικα, εβραϊκά, αραβικά, συριακά και άλλες ανατολικές γλώσσες. Την συζήτηση, για δογµατικά θέµατα, του ηγούµενου Νεκτάριου και του Γεωργίου Βαρδάνη, στο Οτράντο, το 1253. Τον Μέγα Μάγιστρο των Ιπποτών της Ρόδου, τον Χουάν Φερνάντεθ ντε Ερέδια, άρχοντα και στρατιώτη της χριστιανοσύνης σε όλους τους πολέµους, συλλέκτη χειρογράφων, µύστη της ελληνικής ιστορίας. Τον Ιανό Λάσκαρι στην αυλή του Λαυρεντίου του Μεγαλοπρεπούς. Τον απελευθερωµένο σκλάβο των Τούρκων Φραγκίσκο Γεωργίου που ζητά µια έµµισθη θέση στις γαλέρες

Αλεξάνδρεια, σηµερινή Βιβλιοθήκη, από το κεφάλαιο «Αλεξάνδρεια 415»

Πορτραίτο από τον «Επίλογο» του βιβλίου

Βιβλιοπαρουσίαση

του Ισπανού βασιλιά, το 1601. Τον θάνατο του Πατροκοσµά, του ιεροκήρυκα, το 1779. Τον Βασίλη τον Αρβανίτη, που έπνιξε την κυρα-Φροσύνη το 1801 στα Γιάννινα. Τους σφαγµένους στην Χίο το 1822. Την Καλλιρόη Παρρέν στην Ύδρα του 1918. Τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης του 1943. Η µέθοδος της αποσπασµατικής επιλογής των στιγµιότυπων υποστηρίζεται από την διαρκή χρήση των πηγών, των ονοµάτων και των τοπωνυµίων που εισάγουν ευρηµατικά στο κλίµα και την ατµόσφαιρα της κάθε σκηνής: «Η Γερουσία της Ρώµης και ο ύπατος Τίτος Κοΐντιος Φλαµίνιος, ο στρατηγός της, αφού νίκησαν τον βασιλιά Φίλιππο και τους Μακεδόνες, κηρύσσουν ότι οι Κορίνθιοι, Λόκριοι, Φωκείς, Ευβοείς, Αχαιοί, Φθιώτες, Μαγνήσιοι, Θεσσαλοί και Περραιβοί θα ελευθερωθούν από τις ρωµαϊκές φρουρές, θα απαλλαχθούν από κάθε φόρο και δεν υπόκεινται παρά µόνο στους νόµους των πατρίδων τους». Στηρίζεται επίσης στην εκµετάλλευση τόσο των πρωτογενών όσο και των βιβλιογραφικών πηγών, τις οποίες ο συγγραφέας χρησιµοποιεί µε τρόπο ώστε να δίνονται κάθε φορά εκείνες οι λεπτοµέρειες που καθιστούν τις σκηνές ζωντανές και οικείες: «Στο φως του λυχναριού, σε µια άκρη του σιωπηλού, σκοτεινού δωµατίου, ο Ευσέβιος επανεξετάζει το εξονυχιστικό χειρόγραφο του Χρονικού του. Πριν λίγο πέρασε ο υπηρέτης του για να αφήσει επιπλέον λάδι και να ζητήσει την άδεια να αποσυρθεί για ύπνο». Καταλαβαίνουµε ότι η άνεση µε την οποία χρησιµοποιούνται οι πηγές προϋποθέτει µεγάλη οικειότητα µε την ελληνική γλώσσα και όλα της τα στάδια, µε τους περισσότερους συγγραφείς της, καθώς και µε όλα της τα γλωσσικά επίπεδα. Η προαιώνια σχέση της ελληνικής µε την λατινική παιδεία (στην ευρύτερη αποδοχή της, που περιλαµβάνει και τις θυγατρικές της γλώσσες) είναι επίσης µία από τις προϋποθέσεις της στυλιστικής και της θεµατικής πληρότητας του έργου, όπως µπορεί να διαπιστώσει κανείς στο κεφάλαιο «Ρώµη 155 π.Χ.» και στην σκηνοθέτηση της εµφάνισης του Καρνεάδη, του Κριτόλαου και του ∆ιογένη ενώπιον της ρωµαϊκής Γερουσίας, εµφάνισης την οποία στηλιτεύει ο αυστηρός Κάτων ο Τιµητής, στηλιτεύοντας µαζί της και µια ορισµένη ελληνική παράδοση· όπως επίσης µπορεί να διαπιστώσει κανείς από την σκηνή µε τον Michel de Montaigne (Μονταίνιο) µπροστά στην λευκή σελίδα του να «θυµάται χειρονοµίες και λέξεις από τον αγαπηµένο του Πλούταρχο, τον Πλάτωνα, τον Αρίστωνα από την Χίο, τον Χίλωνα τον Λακεδαιµόνιο […]». Κοντολογίς, µια αποθέωση της κλασικής παιδείας και του ουµανισµού που δεσπόζουν σε µιαν άλλη διάρκεια και σε µιαν άλλη γεωγραφική έκταση από αυτήν που έχουµε συνηθίσει από πιο εξειδικευµένους φιλολόγους και ιστορικούς, οι οποίοι περιορίζονται, εξαιτίας της ειδικότητάς τους, στην Κλασική Αρχαιότητα, το Βυζάντιο ή τα Νεότερα Χρόνια. Ένα έργο που θα µπορούσαµε να εντάξουµε στην µακρά παράδοση της αισθητικής του «ελληνικού ταξιδιού», µε τούτη την διαφορά: ότι δεν πρόκειται για την ανακάλυψη της Αρχαίας Ελλάδας του Νέου Ανάχαρση, αλλά για την αναζήτηση του ελληνισµού σε όλη του την έκταση και σε όλες του τις αντιφάσεις.

Αθήνα, άποψη της Αγοράς από την Στοά του Αττάλου, από το κεφάλαιο «Αθήνα 86 π.Χ.»

Κέντρο: Χαρράν, ερείπια του Μεγάλου Τζαµιού, από το κεφάλαιο «Κάρρες-Χαρράν περ. 900»

Από το κεφάλαιο «Αιγαίο Κωνσταντινούπολη, θέση Πέλαγος. Ακτές Ανατολικής του αρχαίου ιππόδροµου, Ιωνίας. περ. 750 π.Χ.» µε τον αιγυπτιακό οβελίσκο που κοσµούσε τον άξονα του στίβου, από το κεφάλαιο «Κωνσταντινούπολη 532»

Τολέδο. Η πόλη και ο πο- Από το κεφάλαιο «Νυµταµός Τάγος, από το κεφά- φαίο της Μίεζας, Μακεδολαιο «Τολέδο, Βασίλειο νία 339 π.Χ.» Λεόν και Καστίλης 1144»

Ο λόφος της Αγιά Σολούκ (Ayasoluk). H Βασιλική του Αγίου Ιωάννη και το κάστρο, από το κεφάλαιο «Αγιά Σολούκ 1331»

Σπάρτη, λείψανα της αρχαίας πόλης µέσα στους ελαιώνες, από το κεφάλαιο «Σπάρτη 1447»

Βιβλιοπαρουσίαση

Η µελέτη της βιβλιοδεσίας ως ιστορικό τεκµήριο ΓΡΆΦΕΙ Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΉ Α. ΚΆΡΛΑ, ΛΈΚΤΟΡΑΣ ΚΛΑΣΙΚΉΣ ΦΙΛΟΛΟΓΊΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΑΘΗΝΏΝ

Ν. Τσιρώνη κ.ά. (επιµ. έκδ.), Το βιβλίο στο Βυζάντιο. Βυζαντινή και µεταβυζαντινή βιβλιοδεσία. Πρακτικά ∆ιεθνούς Συνεδρίου (Αθήνα, 13-16 Οκτωβρίου 2005) [Βιβλιοαµφιάστης, 3], Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Βιβλιοδεσίας, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών/Ε.Ι.Ε., Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, 2008, σελ. xxxii + 485, εικ. 395. ISBN: 978-960-87588-3-4 Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί αισθητικά o τόµος µε την υψηλής ποιότητας βιβλιοδεσία. Στο αντίκρισµα αυτού του βιβλίου οι συνειρµοί µε βυζαντινούς κώδικες είναι αναπόφευκτοι, το ενδιαφέρον να το διαβάσει κανείς είναι έντονο και στο τέλος οι µεγάλες προσδοκίες που δηµιουργεί ικανοποιούνται και από το περιεχόµενο του τόµου. Πρόκειται για την δηµοσίευση πρακτικών ενός διεθνούς συνεδρίου µε θέµα την βυζαντινή και την µεταβυζαντινή βιβλιοδεσία. Η έκδοση αποτελεί τον τρίτο τόµο της σειράς για την ελληνική βιβλιοδεσία Βιβλιοαµφιάστης, την οποία επιµελείται εκδοτικά και τυπογραφικά ο Μπάµπης Λέγγας. Ο τόµος αυτός, όπως πληροφορούµαστε στην «Εισαγωγή», σηµατοδοτεί την λήξη της πρώτης φάσης οµότιτλου ερευνητικού προγράµµατος που ξεκίνησε το 2002 µε επιστηµονική υπεύθυνη την Νίκη Τσιρώνη, µέλος του Συνδέσµου, η οποία είναι και η επιστηµονική επιµελήτρια του τόµου, σε συνεργασία µε την Αναστασία Λαζαρίδου και τον Μπάµπη Λέγγα. Τόσο το πρόγραµµα όσο και ο τόµος είναι προϊόντα συνεργασίας της Ελληνικής Εταιρείας Βιβλιοδεσίας (ΕΛ.Ε.ΒΙΒ.) µε το Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Πρόκειται για ευρύτερο ερευνητικό πρόγραµµα σε ένα πεδίο που είχε µείνει εν πολλοίς ανεξερεύνητο ώς τώρα, τουλάχιστον στον επιστηµονικό χώρο. Απέφερε πλούσιους καρπούς, µεταξύ των οποίων η κατάρτιση ορολογίας για την βιβλιοδεσία, η δηµιουργία βάσεων δεδοµένων µε την υπάρχουσα βιβλιογραφία, καθώς και µε ορολογία, συλλογή χειρογράφων, απεικονίσεις σταχώσεων και συγκριτικό υλικό ιστορικών σταχώσεων. Στην δίγλωσση εισαγωγή του βιβλίου (ελληνικά και αγγλικά) δίνονται σηµαντικές πληροφορίες για την πορεία του ερευνητικού προγράµµατος από το 2005 έως το 2008. Οι είκοσι πέντε εργασίες του τόµου θα µπορούσαν µεθοδολογικά να ενταχθούν σε δύο ευρύτερες κατηγορίες: σε θεωρητικές, που ασχολούνται µε θέµατα γενικά για την θέση του βιβλίου στην βυζαντινή κοινωνία και λογοτεχνία, και σε ειδικότερες, που επικεντρώνονται στην µελέτη πιο συγκεκριµένων θεµάτων. Στις θεωρητικές εργασίες περιλαµβάνονται οι µελέτες του Αθανάσιου Μαρκόπουλου, για την δοµή του βυζαντινού σχολείου και ειδικότερα τον ρόλο του δασκάλου και των βιβλίων στην εκπαιδευτική διαδικασία (σελ. 1-13), του Γιώργου Θ. Καλόφωνου, µέλους του Συνδέσµου, για τα βιβλία που περιγράφουν όνειρα αλλά και για τα βιβλία που εµφανίζονταν µέσα

Βιβλιοπαρουσίαση

στα όνειρα των Βυζαντινών (σελ. 15-24), της Μάγδας Παρχαρίδου-Αναγνώστου, για την εικονογραφία της βιβλιοφαγίας και τα εννοιολογικά της συµφραζόµενα (σελ. 25-42). Η δεύτερη ενότητα ξεκινά µε µια πολύ ενδιαφέρουσα µελέτη της Φεβρωνίας Νούσια (σελ. 43-62) αδηµοσίευτης ώς σήµερα συλλογής συνταγών για σκευασία µελανιού, κινναβάρεως, βαρζίου, καταστατού και κόλλησης χαρτιού, που βρίσκεται στον ελληνικό κώδικα 914 της Βατικανής Βιβλιοθήκης του 15ου αι. Ο Γιώργος Μπουδάλης εξετάζει µε εµβρίθεια ένα σηµείωµα από τον κώδικα 1110 της Μονής Ιβήρων του 18ου αι., από όπου αντλούνται πολύτιµες πληροφορίες για την διαδικασία της βιβλιοδεσίας και την ορολογία της εποχής αυτής (σελ. 63-76). Το άρθρο της Χριστίνας Μπάνου εξετάζει την βιβλιοδεσία ως στοιχείο της αισθητικής ταυτότητας και ταυτόχρονα ως µέσο προβολής των ελληνικών βιβλίων που τυπώθηκαν στην Ιταλία κατά τον 15ο και τον 16ο αι. (σελ. 77-90), ενώ η µελέτη της Μάχης Παΐζη-Αποστολοπούλου παρουσιάζει δύο παραδείγµατα χειρόγραφων βιβλίων (Vind. hist. gr. 47 και 48 και κώδικας Α΄ του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως) στα οποία οι σταχωτές των χειρογράφων έκαναν επεµβάσεις που αναστάτωσαν σχεδόν ανεπανόρθωτα την αρχική τους δοµή (σελ. 91-99). Η εργασία του ∆ηµήτρη Αποστολόπουλου προσφέρει παραδείγµατα σταχώσεων µε ενδιαφέρον υλικό για την ιστορία (15ος-19ος αι.) και αξιοποίησης του υλικού αυτού στην ιστορική έρευνα (σελ. 101-110), ενώ η µελέτη του Κωνσταντίνου Χούλη αναφέρεται στις δερµάτινες βυζαντινές σταχώσεις στις ελληνικές βιβλιοθήκες και στην έρευνα που έχει γίνει ώς τώρα, καθώς και προτείνει τον καθορισµό ενός προτύπου περιγραφής και σύνταξης λεξικού τεχνικών όρων (σελ. 111-123). Στις βυζαντινές βιβλιοδεσίες ελληνικών χειρογράφων στην Ισπανία (Εθνική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης και Μοναστήρι του Εσκοριάλ) και στην Ιταλία (Μαρκιανή Εθνική Βιβλιοθήκη) αναφέρονται αντίστοιχα τα άρθρα της Inmaculada Pérez Martίn (σελ. 125-162) και της Silvia Pugliese (σελ. 219-252), ενώ η έρευνα του Dickran Kouymjian εστιάζεται στις µεταβυζαντινές αρµενικές βιβλιοδεσίες και την σχέση τους µε την ελληνική παράδοση (σελ. 163-176). Οι µιµήσεις του ελληνικού τρόπου βιβλιοδεσίας, που αρχίζουν από την Ιταλία και γίνονται έπειτα δηµοφιλείς σε όλη την ∆υτική Ευρώπη αποτελούν το κεντρικό θέµα της µελέτης του Nicholas Pickwoad (σελ. 177-200), ενώ ο µεταλλικός διάκοσµος τριών βυζαντινών κωδίκων (Ευαγγέλιο ∆ιονυσίου 19· Τετραευάγγελο 149 της Μονής Σινά· Ευαγγέλιο Αγίου Σάββα 40 του Πατριαρχείου Ιεροσολύµων) ερευνάται διεξοδικά στο άρθρο του Παναγιώτη Βοκοτόπουλου (σελ. 201-218). Μια ιδιαίτερη οµάδα βυζαντινής βιβλιοδεσίας στο Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτµο εξετάζουν οι Stéphane Ipert και François Vinourd (σελ. 253-268), ενώ οι Paul Géhin και Matoula

Βιβλιοπαρουσίαση

Kouroupou αναφέρονται σε βιβλιοδεσίες της παλαιολόγειας εποχής σε κώδικες του Οικουµενικού Πατριαρχείου (σελ. 269-286). Στην µελέτη του Απόστολου Σπανού επιχειρείται µια πρώτη γενική ταξινόµηση των σταχώσεων των ενενήντα πέντε βυζαντινών κωδίκων της Μονής Λειµώνος Λέσβου και παρουσιάζονται δύο οµάδες σταχώσεων, οι οποίες, βάσει διακοσµητικών και κατασκευαστικών στοιχείων, είναι δυνατόν να θεωρηθούν έργο ενός βιβλιοδετικού εργαστηρίου, µάλλον της Κωνσταντινούπολης, του 16ου αι. (σελ. 287-315). Με την περιγραφή µιας οµάδας επτά σταχώσεων χειρογράφων που ανήκαν στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά των Μετεώρων ασχολείται στο άρθρο της η Annaclara Cataldi Palau (σελ. 317-342), ενώ οι βιβλιοδεσίες ελληνικών εντύπων του 16ου αι. στην Ελβετία από την συλλογή της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων βρίσκονται στο επίκεντρο της έρευνας του Γιάννη Σκορδύλη (σελ. 343-367). Η ενδιαφέρουσα µελέτη του Ζήση Μελισσάκη εστιάζεται στις σταχώσεις και τους σταχωτές της Μονής Παντοκράτορος του Αγίου Όρους κατά τον 17ο και τον 18ο αι. (σελ. 369-406), ενώ στις αρχειακές βιβλιοδεσίες του 17ου19ου αι. από την Αρχειακή Συλλογή Μυκόνου αναφέρεται η έρευνα της Αγγελικής Στασίνου (σελ. 407-420). Τις σχέσεις αργυροχοΐας και βιβλιοδεσίας στον χώρο του νοτιοανατολικού Αιγαίου τον 17ο αι. εξετάζει η Γιώτα Οικονοµάκη-Παπαδοπούλου (σελ. 421-438). Η Σοφία Γερογιώργη αναφέρεται στην συγκρότηση της συλλογής των βιβλίων µε µεταλλική στάχωση στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, παρουσιάζοντας σε κάθε περίπτωση ενδεικτικά παραδείγµατα (σελ. 439-450). Μια πολύ συνοπτική εισαγωγή στις βιβλιοδεσίες της Γενναδείου Βιβλιοθήκης αποτελεί το άρθρο της Maria Georgopoulou (σελ. 451-452). Οι βυζαντινές και µεταβυζαντινές βιβλιοδεσίες στην ίδια βιβλιοθήκη εξετάζονται στην µελέτη της Evangelia Tzanetatou µε πλούσιο εικονογραφικό υλικό (σελ. 453-480).

Ο τόµος κλείνει µε τα «Συµπεράσµατα» από τον Βασίλη Άτσαλο, που αφορούν ωστόσο όχι ειδικά τις µελέτες του τόµου, αλλά γενικότερα την διεξαγωγή του οµότιτλου συνεδρίου (σελ. 481-485). Εδώ επισηµαίνεται η βασική καινοτοµία του έργου αυτού: «η πρώτη φορά που οργανώνεται ένα Συνέδριο µε κεντρικό θέµα την ελληνική βιβλιοδεσία, η οποία µελετάται πολύπλευρα µε πλούσια επιµέρους θεµατική ποικιλία».

Βιβλιογραφικό Δελτίο

Marion Gough, Γνωριµία µε τον χορό: Οδηγός δηµιουργικής διδασκαλίας για τον έντεχνο χορό [Knowing Dance: A Guide for Creative Teaching], µτφρ.-επιστ. επιµ. Κάτια Σαβράµη, Αθήνα: εκδ. Dian, 2008, σελ. 186, Εισαγωγή, Βιβλιογραφία. ISBN: 960-7222-54-7 Σηµαντικό κεφάλαιο της θεωρίας του χορού, η χορολογία ερευνά τις εσωτερικές δοµές του, συνδέοντάς τον µε τις θεωρητικές σπουδές. Στην χώρα µας η θεωρητική έρευνα στον δυναµικό αυτόν κλάδο έχει καθυστερήσει πολύ, µε επακόλουθο να µην υπάρχει µέχρι σήµερα εξειδικευµένη σχετική βιβλιογραφία. Η έκδοση του βιβλίου της Marion Gough στα ελληνικά, εµπλουτισµένου µε την εισαγωγή της χορολόγου και µέλους του Συνδέσµου, Κάτιας Σαβράµη, έρχεται να ανταποκριθεί σε αυτή την έλλειψη. Με το βιβλίο αυτό ―έργο αναφοράς διεθνώς στην διδακτική του χορού― η συγγραφέας προτείνει µια ολοκληρωµένη και αποτελεσµατική µέθοδο διδασκαλίας του έντεχνου χορού στο σχολείο µέσα από µια διαδικασία κατεξοχήν δηµιουργική. Αντίστοιχα, η επιστηµονική επιµελήτρια και µεταφράστρια της ελληνικής έκδοσης, στην εµπεριστατωµένη εισαγωγή της, εντάσσει το σηµαντικό αυτό έργο σε ένα ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο και παραθέτει σε επίµετρο την σχετική διεθνή βιβλιογραφία. Έτσι, το βιβλίο καθίσταται πολύτιµο εργαλείο όχι µόνο για όσους διδάσκουν τον χορό σε πρακτικό επίπεδο, αλλά και για εκείνους που τον µελετούν θεωρητικά. Η άρτια φιλολογική επιµέλεια της έκδοσης οφείλεται στην Τιτίκα Καραβία, επίσης µέλος του Συνδέσµου. Γ.Θ.Κ.

ΗΥΦΕΝ. Βήµα για την τυπογραφία, τ. 7, Θεσσαλονίκη: εκδ. Τυποφιλία, 2008, σελ. 120. ISSN: 1108-2143/13 Ο σχετικά άγνωστος όρος «υφέν» υποδηλώνει ένα σπάνιο σύµβολο που χρησιµοποιείται για να ενώσει δύο συλλαβές ή δύο µουσικούς φθόγγους. Στην αγγλική του εκδοχή (hyphen), υποδηλώνει επίσης το γνωστό µας «ενωτικό». Έδωσε το όνοµά του στο εξαιρετικά επιτυχηµένο και ενδιαφέρον δίγλωσσο περιοδικό που αναφέρεται στο παρελθόν, το παρόν και το µέλλον της τυπογραφίας και της γραφικής επικοινωνίας ― παραδοσιακής ή ψηφιακής. Το ίδρυσε, το διευθύνει και το επιµελείται ο γνωστός τυπογράφος, εκδότης και µελετητής της τυπογραφίας Κλήµης Μαστορίδης, διδάκτορας Τυπογραφίας και Γραφικής Επικοινωνίας του Πανεπιστηµίου του Ρέντινγκ, µε πλούσια δραστηριότητα, τόσο συγγραφική όσο και εκδοτική. Η πρωτοτυπία του περιοδικού έγκειται στο γεγονός ότι ―απηχώντας τα ενδιαφέροντα του εκδότη του― δηµοσιεύει άρθρα από τον χώρο της θεωρίας, αλλά και της πράξης, παρουσιασµένα από ειδικούς µελετητές καθώς και από τους ίδιους τους επαγγελµατίες του χώρου (σχεδιαστές γραµµατοσειρών, δηµιουργούς εντύπων κ.ά.). Ο επετειακός αυτός τόµος, για τα δέκα χρόνια του περιοδικού, περιλαµβάνει οκτώ µελέτες που καλύπτουν µια ευρύτατη θεµατολογία, η οποία θα ικανοποιήσει κάθε ενδιαφερόµενο, ειδικό ή µη. Με την λιτότητα και την καλαισθησία του σχεδιασµού του, ο τόµος αποτελεί επίσης µια υποδειγµατική περίπτωση σύγχρονης ελληνικής τυπογραφίας. Γ.Θ.Κ. Επιμέλεια: Γιώργος Καλόφωνος

Παρουσίαση Δίσκου

ΤΟ ΠΙΑΝΟ ΝΤΟΥΟ PINCETIC ΚΑΙ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙ∆ΗΣ ΣΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΓΡΆΦΕΙ Ο ΔΙΟΝΎΣΗΣ ΜΑΛΛΟΎΧΟΣ

Pincetic-Sakellaridis Piano Duo, 20th Century Music for 2 Pianos (IRIDA Classical, 2008) Με την υποστήριξη του Ιδρύµατος Ωνάση, ένα από τα πιο δραστήρια πιάνο ντούο στον ελληνικό χώρο παρουσίασε ένα πολύ ενδιαφέρον νέο CD µε έργα του 20ού αιώνα. Η Beata Pincetic΄ και ο υπότροφος Χρήστος Σακελλαρίδης γνωρίστηκαν κατά την διάρκεια των σπουδών τους στην Ακαδηµία Liszt της Βουδαπέστης (1992). Έκτοτε είναι µαζί στην ζωή και από το 2003 και στην σκηνή, συνεργαζόµενοι στο ευρύ ρεπερτόριο για δύο πιάνα ή για πιάνo-τέσσερα χέρια, σε έργα κλασικού ή ροµαντικού ρεπερτορίου, αλλά και συνθέσεις του 20ού αιώνα. O συγκεκριµένος δίσκος αποτελεί µία ακόµη άρτια παραγωγή της ελληνικής εταιρείας IRIDA Classical. Ηχογραφήθηκε στο στούντιο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και αποτελεί εξαιρετική επιλογή ακρόασης τόσο χάρις στο ενδιαφέρον των έργων που επιλέχθηκαν όσο και χάρις στην υψηλή ποιότητα ερµηνείας τους. ∆ύο από τα πιο αγαπητά τάνγκο του Αργεντινού Astor Piazzolla, το «Libertango» και το «Adiόs Nonino», οδηγούν τον χορό στον δίσκο του ντούο, µε τα Τρία Πρελούδια του George Gershwin να ακολουθούν: γραµµένες για πιάνο-δύο χέρια, µε επιρροές από την τζαζ, οι απαιτητικές αυτές µινιατούρες του Αµερικανού συνθέτη ταιριάζουν απόλυτα µε την πλούσια ηχοχρωµατική παλέτα των δύο ερµηνευτών. Ακολουθεί το έργο-σταθµός στο ρεπερτόριο για δύο πιάνα, οι Παραλλαγές Παγκανίνι του Witold Lutoslawski, ένα άκρως εντυπωσιακό, σπινθηροβόλο έργο, γραµµένο κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκόσµιου Πολέµου από τον Πολωνό συνθέτη, ο οποίος το παρουσίαζε σε µπαρ της κατεχόµενης Βαρσοβίας (οι συναυλίες είχαν απαγορευθεί) µε παρτενέρ τον Andrzej Panufnik. Από τις αποσκευές των κοινών σπουδών τους στην Βουδαπέστη, η Pincetic΄ και ο Σακελλαρίδης προσφέρουν εδώ και την γνώση τους γύρω από την µουσική του Ούγγρου συνθέτη Béla Bartόk, παρουσιάζοντας πέντε από τα επτά χαρακτηριστικά κοµµάτια του για δύο πιάνα που περιλαµβάνονται στο έργο-συλλογή Mikrokosmos. Εξαιρετική η ιδέα, όσο και η υλοποίησή της από τους δύο ερµηνευτές, να παρουσιαστούν σε ενιαία µορφή τα διασωθέντα µέρη από την Πρώτη και την ∆εύτερη Σουίτα του Νίκου Σκαλκώτα: ύψιστης µουσικής αξίας έργα, µε έντονο τον χορευτικό χαρακτήρα, αναδεικνύουν το συνθετικό ταλέντο, την ευρηµατικότητα και το πάθος του πολύ σηµαντικού ― σε διεθνές επίπεδο― Έλληνα συνθέτη του 20ού αιώνα. Το πρόγραµµα ακρόασης του δίσκου κλείνει µε το έργο του διακεκριµένου Αµερικανού συνθέτη John Adams Hallelujah Junction, σε µια εξαιρετική ερµηνεία που αναδεικνύει όλες τις ιδιαιτερότητες της γραφής του µινιµαλιστή συνθέτη, επιστρέφοντας στην µουσική ατµόσφαιρα της αµερικανικής ηπείρου µε τα πολλά διαφορετικά πρόσωπα. Ο δίσκος του πιανιστικού ντούο Pincetic΄-Σακελλαρίδης αποτελεί όχι µόνο µια πολύ επιτυχηµένη επιλογή για ακρόαση, καθώς συνδυάζει την υφολογική ποικιλία των επιλεγµένων έργων µε την όµορφη παρουσίασή τους, αλλά έχει και όλα τα εχέγγυα για διεθνή παρουσία στην δισκογραφική αγορά του σχετικού ρεπερτορίου.

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: scholars.association@onassis.gr Εκδότρια: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Ιωάννα Κονδύλη, Καλλιόπη Χρηστοφή, Γιάννης Χ. Ρούσσος, Γιώργος Θ. Καλόφωνος Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Βασίλης Καραπέτσας, Νίκος Ε. Καραπιδάκης, Γραµµατική Α. Κάρλα, ∆ιονύσης Μαλλούχος, Μάιρα Μηλολιδάκη, Αιµιλία Παπαφιλίππου Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε. Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: